Michał A.

Glinicki
Instytut Podstawowych Problemów Techniki PAN oraz Instytut Badawczy Dróg i Mostów,
Warszawa
Juliusz Cieśla
Instytut Badawczy Dróg i Mostów, Warszawa
Krzysztof Fordoński
Instytut Badawczy Dróg i Mostów, Warszawa

ZAGADNIENIA TRWAŁOŚCI MOSTÓW BETONOWYCH

W NORMACH EUROPEJSKICH

DURABILITY OF CONCRETE BRIDGES IN EUROPEAN STANDARDS

Streszczenie
W referacie omówiono zagadnienie trwałości betonowych konstrukcji mostowych w świetle
postanowień norm europejskich, z uwzględnieniem wymagań wciąż obowiązującej normy PN –S
10040 „Obiekty mostowe; Konstrukcje betonowe, żelbetowe i sprężone; Wymagania i badania” oraz
nieaktualnej już normy PN – 88 B – 06250 „Beton zwykły”. Szczególną uwagę zwrócono na fakt, że
wymagania norm europejskich, zastępujących dotychczas obowiązujące normy polskie, ograniczają
się do ustalenia wymaganej otuliny betonu oraz klasy betonu, bez uwzględniania takich cech, jak
porowatość, nasiąkliwość, wodoszczelność czy mrozoodporność. Tymczasem uszkodzenia
betonowych obiektów mostowych, spowodowane działaniem naturalnych czynników środowiska,
występujących w kraju oraz zagadnienia oddziaływań mechanicznych na te konstrukcje, zmuszają nas
do uwzględnienia możliwie wszystkich występujących zagrożeń. Przedstawione uwagi dotyczące
zagadnień trwałości betonowych obiektów mostowych mogą stanowić przedmiot dyskusji i stanowić
przyczynek dla określenia istotnych wymagań, zapewniających wymaganą trwałość tych konstrukcji
w danym środowisku.

Abstract
The paper concerns the problem of durability of concrete bridges in European standards, taking into
account requirements of Polish standard PN –S 10040: 1999”Bridges. Concrete, reinforced concrete
and prestressed concrete structures. Requirements and tests” and previous Polish standard PN – 88 B
– 06250 “Concrete”. It is found that requirements of European standards replacing Polish standards
are limited to requirements of thickness of concrete cover and compressive strength class. Meanwhile
such concrete properties as resistance to water penetration, freeze-thaw resistance and water
absorption -currently specified for bridges - are not included. Meanwhile due to a number of damages
of concrete bridges caused by environment factors and mechanical interaction it is necessary to
reconsider all potential destruction causes. This paper is intended to contribute to the discussion
about durability of concrete bridges.

1
1. Wstęp
Projektowanie konstrukcji budowlanych odbywa się na podstawie norm krajowych. Od wielu
lat w Unii Europejskiej tworzy się system zharmonizowanych reguł technicznych, tzw.
Eurokodów, dotyczących projektowania i wykonywania konstrukcji, które w pierwszym
etapie mają stanowić alternatywę dla krajowych norm projektowania w państwach
członkowskich Unii Europejskiej, a następnie w 2010r. te zasady zastąpić, Opiłka [1].
Program Eurokodów konstrukcyjnych obejmuje 10 grup norm, zwykle składających się z
kilku części.; EN 1992 czyli Eurokod 2 „Projektowanie konstrukcji betonowych” składa się z
4 części, z czego 3 zostały opublikowane.
Wprowadzenie Eurokodów do zbioru Polskich Norm odbywa się etapowo:
• tłumaczenie na język polski oryginalnych tekstów EN, ratyfikowanych przez CEN,
• opracowywanie do każdej z norm wstępnej propozycji załącznika krajowego, najczęściej
w oparciu o propozycje CEN, w którym są wprowadzane postanowienia krajowe
przewidziane do stosowania przy projektowaniu budynków i obiektów inżynierskich
realizowanych na terenie naszego kraju,
• następnie w wyniku studiów, procesu kalibracji przyjmowanych parametrów krajowych
na podstawie analizy porównawczej oraz teorii niezawodności przyjęcie ostatecznej wersji
załączników krajowych.
Ostatni z wymienionych etapów jest najważniejszy z uwagi na bezpieczeństwo, trwałość oraz
ekonomiczną efektywność projektowanych w kraju obiektów. W zakresie projektowania
obiektów mostowych Polska jest na etapie poprzedzającym ten zasadniczy etap, a niniejszy
referat stanowi przyczynek do dyskusji nad sformułowaniem załącznika krajowego.
Zakłada się, że po opracowaniu na poziomie EN wszystkich Eurokodów oraz wpro-
wadzeniu ich do zbioru PN, będą one dokumentami alternatywnymi dla projektantów.
Termin, od którego wprowadzone do zbioru Polskich Norm Eurokody będą mogły być
stosowane alternatywnie z PN, ustali Minister Transportu i Budownictwa. W następnym
etapie zastąpią one normy własne/krajowe, które zostaną wycofane ze zbioru Polskich Norm
aktualnych.
Zbiór norm europejskich dotyczących projektowania mostów z betonu wraz ze
związanymi normami dotyczącymi badań materiałów i wyrobów oraz normami dotyczącymi
wykonania konstrukcji pokazano schematycznie na Rys. 1. Eurokod 2 stosuje się łącznie z
EN 1990, w tym z Załącznikiem A2 Mosty, z EN 1991, w której Część 2 dotyczy
oddziaływania na mosty- obciążenia ruchome mostów, z EN 1997 dotyczącej projektowania
geotechnicznego. Przyjętą w Eurokodzie 2 metodę projektowania oraz podstawowe założenia

2
przedstawiono w referacie [2]. Przedmiotem tego referatu są zagadnienia trwałości mostów
betonowych w ujęciu Eurokodów i norm związanych.

Podstawy Projektowanie Wykonanie i

projektowania konstrukcji z betonu materiały

EN 1990: Eurokod - EN 1992: Eurokod 2- ENV 13670 Wykonanie

Podstawy Projektowanie konstrukcji konstrukcji betonowych
projektowania betonowych
konstrukcji

EN 1992-1-1 Reguły ogólne i EN 206-1

reguły dla budynków Beton
EN 1991: Eurokod 1- EN 1992-1-2 Reguły ogólne-
Oddziaływania na Projektowanie na warunki
konstrukcje pożarowe EN 10138
EN 1992-2 Mosty betonowe Stal sprężająca
EN 1992-3 Konstrukcje
EN 1997:Eurokod 7- zbiorników na płyny
EN 10080
Projektowanie Zbrojenie
geotechniczne

EN 13369
Prefabrykaty

Rys. 1 Zbiór norm europejskich, dotyczących projektowania konstrukcji z betonu wraz z

normami związanymi

2. Zagadnienia trwałości w Eurokodzie 2

W EN 1990 zaleca się, aby wymagania podstawowe, dotyczące należytej nośności,
użytkowalności i trwałości, spełniać w wyniku:
• doboru odpowiednich materiałów,
• należytego projektowania ustroju konstrukcyjnego i opracowania szczegółów,
• ustalenia procedur kontroli projektu, produkcji, wykonania etc.
Odnośne sposoby postępowania podano w kolejnych Eurokodach oraz szczegółowych
normach związanych. Trwałość definiuje się jako zdolność konstrukcji lub jej części
składowej do zachowania odpowiedniej nośności i użytkowalności w projektowanym okresie
użytkowania zgodnie z przeznaczeniem, przy przewidzianej konserwacji, bez poważnych,
nieprzewidzianych napraw, [3]. Pojęcie trwałości jest związane z warunkami
środowiskowymi – oddziaływaniem konkretnego otoczenia na konstrukcję.
Oddziaływania środowiskowe na obiekty mostowe są znane; szczególne znaczenie ma tu
interakcja oddziaływań fizycznych, chemicznych i mechanicznych. Konstrukcja mostowa
narażona jest bezpośrednio na działanie zmiennych warunków atmosferycznych oraz
skażenia naturalnego środowiska w wyniku działania następujących czynników:
3
 • agresywne działanie atmosfery w skutek zanieczyszczeń chemicznych,
• promieniowanie słoneczne,
• cykliczne oddziaływania temperatury o zmiennym znaku,
• opady atmosferyczne,
• erozyjne działanie wód, ewentualnie zanieczyszczonych związkami chemicznymi,
• środki chemiczne stosowane do zimowego utrzymania dróg,
• prądy błądzące pochodzące od trakcji elektrycznej, które mogą wywołać niszczenie
betonu i stali w skutek zachodzących procesów fizycznych i chemicznych.
Na procesy degradacji betonu wskutek oddziaływania środowiska wpływają oddziaływania
mechaniczne od obciążeń użytkowych, niekorzystne mogą być też znaczne obciążenia stałe,
jak i obciążenia zmienne wywołane ruchem pojazdów, a także działaniem wiatru.
Powstawanie naprężeń powyżej tzw. naprężeń krytycznych może wywołać proces mikro-
pękania, a naprężenia zmienne o charakterze wielokrotnie powtarzalnym mogą przyspieszyć
procesy degradacji z powodu obniżonej wytrzymałości zmęczeniowej betonu, [4].

Fot. Z. Rusin Fot. J. Wrzesińska

Rysunek 2 Uszkodzenia obiektu mostowego spowodowane agresywnym

oddziaływaniem środowiska

Agresywne oddziaływanie środowiska na konstrukcje betonowe uporządkowano w

normie PN-EN 206-1:2003 w formie 6 zasadniczych klas ekspozycji (X0, XC, XS, XD, XF i
XA), por. [5]. Przykłady skutków agresywnego oddziaływania środowiska na konstrukcje
betonowe pokazano na rys.2, a na rys.3 pokazano propozycję przyjmowania klas
agresywności dla poszczególnych elementów mostu. W świetle nadal obowiązującej normy
PN – S 10040: 1999 podstawowym warunkiem zapewnienia jakości obiektów mostowych jest
wytrzymałość i trwałość betonu, którą można uzyskać poprzez zastosowanie odpowiedniej

4
zgodnej z wymogami jakości składników mieszanki betonowej, jak i odpowiedniej
technologii wykonania.
x1 x1

XC4; XD3; XF4

XC4; XD3; XF4
XC3

3%
2%

3%

y=6m
y=6m

x2
XC4; XD3; XF4 XC4; XD3; XF4
x2

Strefa odziaływania środków odladzających:

x1 +x2 = 6 m

x1
x1

XC4; XD3; XF4

XC3; XD3; XF4
XC4; XD3; XF4
2%
2%

x2 x2

XC4; XD3; XF4

y=6m

y=6m
XC3; XD3; XF4

Strefa odziaływania środków odladzających:

x1 +x2 = 6 m

Rys.3 Klasy agresywności środowiska wraz z zaznaczonymi strefami oddziaływania środków

odladzających w odniesieniu do poszczególnych elementów mostu

3. Zagadnienia trwałości stali zbrojeniowej i sprężającej

Ochrona stali przed korozją zależy przede wszystkim od jakości i grubości otuliny betonowej
oraz od jej ewentualnego zarysowania. Według Eurokodu 2 odpowiednią jakość otuliny
można osiągnąć stawiając recepturowe wymagania na skład betonu poprzez określenie
maksymalnego wskaźnika w/c i minimalnej zawartości cementu, określając jednocześnie
minimalną klasę wytrzymałości betonu. Jest to dość uproszczone podejście. Trzeba przy
okazji zwrócić uwagę, że wprowadzenie “klas wytrzymałości” w miejsce dotychczasowych
klas betonu wiąże się z wprowadzeniem bardziej liberalnych kryteriów zgodności,
zmniejszających zapas bezpieczeństwa. Do właściwie dobranych jakościowo składników
5
betonu, przedstawione są wymagania dotyczące wartości minimalnej otuliny cmin dur z uwagi
na trwałość stali zbrojeniowej jak i stali stężającej (Tablica 1 i 2). Ponadto projektant w
swoich obliczeniach musi uwzględniać niedokładności w ułożeniu zbrojenia (Eurokod 2
podpunkt 4.4.1.3). Stąd też średnia grubość otuliny powinna być większa niż wymagana
grubość minimalna. W załączniku krajowym proponuje się pominąć klasę ekspozycji X0,
która nie dotyczy obiektów mostowych.

Tablica 1 Wymagania dotyczące wartości minimalnej otuliny cmin dur (mm) z uwagi na
trwałość stali zbrojeniowej
Klasa
XC1 XC2/XC3 XC4 XD1/XS1 XD2/XS2 XD3/XS3**
konstrukcji*)
1 10 10 15 20 25 30
2 10 15 20 25 30 35
3 10 20 25 30 35 40
4 15 25 30 35 40 45
5 20 30 35 40 45 50
6 25 35 40 45 55 55

Tablica 2 Wymagania dotyczące wartości minimalnej otuliny cmin dur (mm) z uwagi na
trwałość stali sprężającej
Klasa
XC1 XC2/XC3 XC4 XD1/XS1 XD2/XS2 XD3/XS3**
konstrukcji*)
1 15 20 25 30 35 40
2 15 25 30 35 40 45
3 20 30 35 4 45 50
4 25 35 40 45 50 55
5 30 40 45 50 55 60
6 35 45 50 55 60 65
*)
W Eurokodzie 2 nie zakwalifikowano mostów do konkretnej klasy konstrukcji
**
) W przypadku powierzchni bezpośrednio narażonych na oddziaływanie soli odladzających zaleca się
przyjmować klasy ekspozycji XD3 i XF2 lub XF4 z otulinami dla klas XD podanymi w Tabl. 1 i 2.

4. Odporność betonu na agresję środowiska

Oprócz agresji środowisk określonych klasami XC, XD, XS, XF i XA, Eurokod 2 zaleca
uwzględnienie szczególnych form agresji, np. jako skutek reakcji alkalia-kruszywo, korozji
siarczanowej, przenikania wody, oddziaływania abrazyjnego. Odwołując się do normy PN -
EN 206 –1: 2003 zapewnienie trwałości betonu odbywa się przez recepturowe określenie
składu betonu. Jest to dosyć uproszczone ujęcie trwałości betonu, znane już z pierwszej
normy amerykańskiej ACI 501-36T z 1936 roku i nie związane z określeniem właściwości
funkcjonalnych, takich jak odporność na wnikania chlorków (współczynnik dyfuzji),
odporność na cykliczne zamrażanie i rozmrażanie, odporność na złuszczenia powierzchniowe

6
wskutek oddziaływania środków odladzających i mrozu, szczelność na przenikanie cieczy i
gazów, etc, [6].
W odróżnieniu od stosowanej w krajowym mostownictwie normy PN-S 10040:1999,
w normie PN-EN 206-1: 2003 ani w uzupełnieniu krajowym PN-B-06265:2004, dotyczących
betonu o projektowanej trwałości do 50 lat, nie sformułowano bezpośrednich wymagań
dotyczących odporności betonu na oddziaływanie mrozu, ani wymagań szczelności czy
ograniczonej nasiąkliwości. Chodzi nie tylko o brak kryteriów oceny, ale także brak
określenia w normach związanych metod badawczych (mrozoodporności) lub inaczej
określono metody badań (nasiąkliwość, wodoszczelność). Istotność tych dodatkowych
wymagań wynika z wieloletniej praktyki krajowej; w pracy [7] K. Flaga wyjaśnił te
wymagania, stwierdzając, że wyższa klasa betonu nie oznacza automatycznego zapewnienia
wysokiej mrozoodporności, która jest funkcją nie tylko ogólnej porowatości, ale też funkcją
kształtu i rozkładu porów, stopnia nasycenia betonu itd. Wymaganie mrozoodporności F150
ustalone zostało jako równoważne100-letniej trwałości betonu poddanego agresji mrozu i
narażonego na kapilarne podciąganie wody. Przy uwzględnieniu powszechnego dziś
stosowania środków rozmrażających, należy odpowiednio podwyższyć wymagania.
Wobec powyższych uwag, koncepcja zapewnienia trwałości betonu w środowisku
agresji mrozu i środków odladzających, polegająca jedynie na określeniu maksymalnego
wskaźnika wodno-cementowego, minimalnej zawartości cementu, minimalnej klasy
wytrzymałości na ściskanie oraz wymaganego napowietrzenia mieszanki betonowej, budzi
niedosyt. Trzeba zwrócić uwagę, że dopuszczalna według nowej normy w klasach XF2-XF4
wartość maksymalnego wskaźnika w/c wynosi od 0,45 do 0,55, podczas gdy norma PN-88/B-
06250 dopuszczała wskaźniki w/c w granicach 0,55-0,75. Ostrzejsze wymagania nowej
normy dotyczą także minimalnej zawartości cementu od 300 do 340 kg/m3, gdy dotychczas
wymagane minimalne zawartości cementu były nie większe niż 270 kg/m3. Znacznym
uproszczeniem jest przekonanie, że odpowiednio niski wskaźnik w/c i odpowiednio wysoka
zawartość cementu usprawiedliwia znaczne uproszczenia wymagań dotyczących
napowietrzania betonu i rezygnację z bezpośredniego sprawdzenia mrozoodporności. W
arkuszach normalizacyjnych uzupełniających normę EN 206-1 w Austrii i Danii już
wprowadzono dodatkowe wymagania, dotyczące rozmieszczenie porów powietrznych w
betonie [8]. W tablicy 3 zestawione są wymagania dotyczące napowietrzenia betonu
stosowanego w środowisku XF według kilku norm, stosowanych w państwach europejskich o
klimacie zbliżonym do klimatu Polski.

7
 Tablica 3 Wymagania dotyczące napowietrzenia betonu według EN 206-1 i norm ją
uzupełniających w wybranych krajach europejskich: w Polsce PN-B-06265:2004, w Austrii
ÖNORM B 4710-1: 2002 i w Danii DS 2426: 2004
NORMA WYMAGANIE KLASA EKSPOZYCJI MROZOWEJ
XF1 XF2 XF3 XF4
Norma EN 206-1 min. zawartość powietrza w - 4,0 4,0 4,0
mieszance [%]
Norma polska jak wyżej bez bez bez bez
PN-B-06265 zmiany zmiany zmiany zmiany
min. zawartość powietrza w - 2,5 2,5 4,0
mieszance [%]
Norma austriacka min. zawartość mikroporów - 1,0 1,0 1,8
ÖNORM B 4710-1 A300 [%]
max. wskaźnik rozmieszczenia - - - 0,18
L [mm]
min. zawartość powietrza w - 4,5 4,5 4,5
mieszance [%]
Norma duńska min. zawartość powietrza A w - 3,5 3,5 3,5
DS 2426 stwardniałym betonie [%]
max. wskaźnik rozmieszczenia - 0,20 0,20 0,20
L [mm]
odporność betonu na - dobra dobra dobra
złuszczenia powierzchniowe
(określana metodą Borås)
Oznaczenia wg PN-EN 480-11: L - wskaźnik rozmieszczenia porów, A - zawartość powietrza
oraz A300 - zawartość mikroporów poniżej 0,3mm w stwardniałym betonie.

W normie duńskiej i austriackiej wprowadzono szczegółowe wymagania dotyczące

mikrostruktury porów powietrznych w betonie na podstawie maksymalnego wskaźnika L i

minimalnej zawartości A albo minimalnej zawartości mikroporów A300 i maksymalnego

wskaźnika L . Jest to uzasadnione aktualnym stanem wiedzy i techniki. W normie duńskiej

występuje alternatywne wymaganie na dobrą odporność betonu na złuszczenia
powierzchniowe wskutek oddziaływania mrozu i środków odladzających (określenie
struktury porów powietrznych traktuje się zamiennie do wymagania dobrej odporności na
złuszczenia powierzchniowe zgodnie z prEN 12390-9:2002).
Normowe wymagania określonego rozkładu porów powietrznych w stwardniałym
betonie stosowane są także w niektórych stanach w USA i w Kanadzie [9]. W przypadku
przepraw przez cieśniny morskie, takie jak Storbelt oraz Öresund, sformułowanie
wyrafinowanych wymagań dotyczących określonej struktury porów powietrznych w betonie
było ważnym elementem programu zapewnienia jakości i projektowanej wieloletniej
trwałości zbudowanych konstrukcji mostowych [10]. Od roku 2001 badania struktury porów
powietrznych w betonie prowadzone są w laboratorium IPPT PAN w Warszawie; stosowana
metoda badania według normy PN-EN 480-11 była już praktycznie wykorzystana do

8
diagnozowania betonów napowietrzonych wbudowanych w konstrukcje betonowe na
kilkunastu budowach.
Powszechnie uznaje się, że istnieje związek między nasiąkliwością betonu a jego
trwałością w środowiskach agresywnych. Precyzyjne określenie nasiąkliwości sprawia jednak
znaczne trudności; znane są różne sposoby określania „nasiąkliwości”. Chociaż w normie PN-
EN 206-1: 2003 nie wspomniano tej właściwości betonu, inna norma związana z Eurokodem
2, tj. PN-EN 13369 dotycząca prefabrykatów, określa sposób badania nasiąkliwości, z tym że
różni się od metody opisanej w PN-88/B-06250:
• ścianki boczne próbek są pokryte szczelną powłoką żywiczną, a zatem wnikanie wody
następuje tylko przez dwie ścianki,
• kryterium zakończenia badania to 0,1% zmiany masy próbki, czyli dwukrotnie mniej niż
wg PN/88-B-06250.
W praktyce laboratoryjnej, aby badanie nie ciągnęło się tygodniami, ostre kryterium
zakończenia badań nierzadko jest omijane. Sens fizyczny „nasiąkliwości” określanej przy
wnikaniu wody ze wszystkich stron próbki nie jest natomiast jasny w przypadku elementów
konstrukcji, które nie są zanurzone w wodzie. W pracy [11] na podstawie badań 22 rodzajów
betonu wykazano brak jakiejkolwiek korelacji nasiąkliwości określanej przez zanurzenie
próbek z odpornością betonu na karbonatyzację oraz na przenikanie chlorków. Stwierdzono,
że określenie porowatości otwartej nie ma związku z przepuszczalnością betonu, która jest
ważniejsza z uwagi na trwałość w środowiskach agresywnych.
Zamiast określania znanego dotychczas „stopnia wodoszczelności” w normie PN-EN
12390-8: 2001 opisano metodę badania głębokości penetracji wody pod ciśnieniem.
Wykonanie badania przy użyciu dotychczas stosowanej aparatury, sterowanej automatycznie,
nie wymaga jej modyfikacji, natomiast trzeba określić nowe kryteria oceny odporności
betonu na penetrację wody pod ciśnieniem.

5. Wnioski
Na podstawie przeprowadzonej analizy Eurokodów, dotychczas stosowanych norm i
znajomości obecnego stanu wiedzy sformułowano następujące wnioski.
1. W ujęciu Eurokodów trwałość mostów betonowych analizuje się w funkcji agresywności
środowiska określonej według klas XC, XD, XS, XF i XA, uwzględniając szczególne formy
agresji, jak reakcja alkalia-kruszywo, korozja siarczanowa, oddziaływania abrazyjne.
2. Ochrona stali przed korozją zależy przede wszystkim od jakości i grubości otuliny
betonowej oraz od jej szczelności i braku zarysowania. Według EC2 odpowiednią jakość

9
otuliny można osiągnąć stawiając recepturowe wymagania na skład betonu, określając
jednocześnie minimalną klasę wytrzymałości betonu.
3. Zapewnienie projektowanej 100-letniej trwałości konstrukcji mostów narażonych na
agresywne oddziaływanie mrozu i środków odladzających wymaga stosowania betonu
napowietrzonego. Nowe europejskie i kanadyjskie wymagania normowe, oprócz zawartości
powietrza w mieszance, specyfikują wymagany rozkład porów powietrznych w betonie.
4. Wymagania sformułowane w PN-EN 206-1 nie są dostateczne, aby zapewnić wymaganą
100-letnią trwałość obiektów mostowych w Polsce. Niezbędne jest pilne opracowanie
odpowiednich krajowych arkuszy normalizacyjnych na podstawie intensywnych badań
trwałości betonu w obiektach mostowych.

Publikacje cytowane
1. J. Opiłka, Normalizacja w zakresie projektowania konstrukcji budowlanych. Polski Komitet
Normalizacji, strona internetowa www.pkn.gov.pl, 03.02.2006
2. J.Cieśla, Wprowadzenie Eurokodów do projektowania obiektów mostowych w Polsce, Materiały
Konferencyjne MOSTY, Kielce 10-11 maja 2005, 10s.
3. A.M. Brandt, Uwagi o trwałości konstrukcji betonowych, DROGI i MOSTY, 3, 2004, 5-14.
4. W.Wołowicki, Trwałość betonowych konstrukcji mostowych, Konferencja „Dni Betonu. Tradycja i
nowoczesność”, Szczyrk, 8-10 października 2002,871-879.
5. Beton według normy PN-EN 206-1 – komentarz, praca zbiorowa pod kier. L.Czarneckiego, PKN i
Polski Cement, Kraków 2004
6. Proc. International RILEM Workshop on Performance Based Evaluation and Indicators for
Concrete Durability, Madrid, 19-21 March 2006
7. K. Flaga, Szczególne wymagania stawiane betonom konstrukcyjnym w mostownictwie, XV
Konferencja „Beton i prefabrykacja”, Jadwisin 1995, 105-115
8. M.A.Glinicki, Właściwe i patologiczne napowietrzanie betonów, Budownictwo-Technologie-
Architektura, nr 2/2004, 37-40
9. H. Schell, J. Konecny, Development of an End-Result Specification for Air Void Parameters of
Hardened Concrete in Ontario’s Highway Structures, 82nd Annual Meeting, Transportation Research
Board, Washington, 2003, 18p.
10. F.Meyer , Air void distribution in concrete for the Great Belt Link, West Bridge. Nordic Concrete
Research, Publication No.21, 17p.
11. G. De Schutter, K. Audenaert, Evaluation of water absorption of concrete as a measure for
resistance against carbonation and chloride migration, Materials and Structures, Vol. 37, November
2004, pp 591-596

10