12/24/2019

İŞ HUKUKU 
ÖZET

Çalışan

Bağımlı Çalışanlar Bağımsız Çalışanlar

Diğer Kamu Görevlileri
İşçi
Memur

İdare Hukuku
İş Hukuku

İşçi – İşveren ‐ Devlet İşçi ve İşveren Kuruluşları (Sendikalar)‐ Devlet

Bireysel İş Hukuku Toplu İş Hukuku

1
 12/24/2019

İş Hukukuna Yön Veren Temel İlke ve 
Düşünceler
• İşçinin korunması
• İşçinin Kişiliğinin Tanınması 
• İşçilerin Yönetime Katılmaları
• Bireysel İş Hukukunu Tamamlayan Toplu İş Hukuku
• Toplu İş Hukukunda Tarafların Özerkliği

2
 12/24/2019

İş Hukukunun Kaynakları
• Genel Kaynaklar 
• Anayasa
• Bireysel İş Hukuku Yasaları 
• 4857 Sayılı İş Kanunu 
• 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu 
• 5953 Sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin 
Tanzimi Hakkında Kanun 
• 854 Sayılı Deniz İş Kanunu Diğer Yasalar (Çıraklık ve Mesleki Eğitim Y., Hafta Tatili Y. 
vb.) 

• Toplu İş Hukuku Yasaları 
• 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu 
• 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu

• Sosyal Güvenlik Yasaları 
• 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu 
• 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu 
• 5502 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu 
• 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanunu 
• 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu

• Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi
• Tüzükler
• Yönetmelikler
• Genelge ve Resmi Tebliğler
• Yargı Kararları ve Öğreti
• Örf ve Adetler

3
 12/24/2019

• Özel kaynaklar 
• Toplu İş Sözleşmeleri
• İş Sözleşmeleri 
• İç Yönetmelikler
• İş Yeri Uygulamaları
• İşverenin Talimatları

• Uluslararası Kaynaklar  
• Uluslararası Çalışma Örgütü Sözleşme, Yönerge ve Tavsiyeleri  
• Avrupa Birliği Çalışma Mevzuatı

TANIMLAR

İŞÇİ: Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişi [İş

Kanunu (İşK.) m. 2].

İŞVEREN: İşçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel

kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar (İşK. m. 2).

4
 12/24/2019

TANIMLAR
İŞYERİ: İşveren tarafından mal veya hizmet üretmek
amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile işçinin birlikte
örgütlendiği birimdir.
İşverenin işyerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik
yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında
örgütlenen yerler (işyerine bağlı yerler) ile dinlenme,
çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım,
beden ve meslekî eğitim ve avlu gibi diğer eklentiler ve
araçlar da işyerinden sayılır.
İşyeri, işyerine bağlı yerler, eklentiler ve araçlar ile
oluşturulan iş organizasyonu kapsamında bir bütündür.
(İşK. m. 2).

TANIMLAR
İŞVEREN VEKİLİ: İşveren adına hareket eden ve işin,
işyerinin ve işletmenin yönetiminde görev alan kimsedir.
İşveren için öngörülen her çeşit sorumluluk ve
zorunluluklar işveren vekilleri hakkında da uygulanır.
İşveren vekilinin bu sıfatla işçilere karşı işlem ve
yükümlülüklerinden doğrudan işveren sorumludur.
İşveren vekilliği sıfatı, işçilere tanınan hak ve
yükümlülükleri ortadan kaldırmaz (İşK. m. 2).

5
 12/24/2019

TANIMLAR
ALT İŞVEREN: Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal
veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl
işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik
nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş
için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte
çalıştıran diğer işverendir.
Asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili
olarak İş Kanunu’ndan, iş sözleşmesinden veya alt
işverenin taraf olduğu toplu iş sözleşmesinden doğan
yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur.
(İşK. m. 2).

İŞ SÖZLEŞMESİ

İş sözleşmesi, bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş

görmeyi, diğer tarafın (işveren) da ücret ödemeyi
üstlenmesinden oluşan sözleşmedir.
Memurlar ise; sözleşme serbestisi olanağına sahip
olmayıp, çalışma koşulları önceden yasa ile belirlenerek,
kamu hukuku kapsamında çalıştırılmak üzere belirli bir
derece ve kademeye atanırlar.

6
 12/24/2019

İŞ SÖZLEŞMESİ

İş sözleşmesi, Kanunda aksi belirtilmedikçe, özel bir

şekle tâbi değildir. Süresi bir yıl ve daha fazla olan iş
sözleşmelerinin yazılı şekilde yapılması zorunludur.
Yazılı sözleşme yapılmayan hallerde işveren işçiye en
geç iki ay içinde genel ve özel çalışma koşullarını,
günlük ya da haftalık çalışma süresini, temel ücreti ve
varsa ücret eklerini, ücret ödeme dönemini, süresi belirli
ise sözleşmenin süresini, fesih halinde tarafların uymak
zorunda oldukları hükümleri gösteren yazılı bir belge
vermekle yükümlüdür. (İşK. m. 8).

İŞ SÖZLEŞMESİ TÜRLERİ

• 1-Belirli Süreli / Belirsiz Süreli İş Sözleşmeleri

• 2-Tam Süreli / Kısmi Süreli İş Sözleşmeleri
• 3-Deneme Süreli İş Sözleşmesi
• 4-Takım Sözleşmesi

7
 12/24/2019

İŞ SÖZLEŞMESİ TÜRLERİ
SÜREKLİ VE SÜREKSİZ İŞLERDEKİ İŞ SÖZLEŞMELERİ

Nitelikleri bakımından en çok 30 iş günü süren işlere

süreksiz iş,
bundan (30 günden) fazla devam edenlere sürekli iş
denir (İşK. m. 10).

İŞ SÖZLEŞMESİ TÜRLERİ
BELİRLİ VE BELİRSİZ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMELERİ

İş ilişkisinin bir süreye bağlı olarak yapılmadığı halde

sözleşme belirsiz süreli sayılır.
Belirli süreli işlerde veya belli bir işin tamamlanması veya
belirli bir olgunun ortaya çıkması gibi objektif koşullara
bağlı olarak işveren ile işçi arasında yazılı şekilde yapılan
iş sözleşmesi belirli süreli iş sözleşmesidir.
Belirli süreli iş sözleşmesi, esaslı bir neden olmadıkça,
birden fazla üst üste (zincirleme) yapılamaz. Aksi halde iş
sözleşmesi başlangıçtan itibaren belirsiz süreli kabul edilir
(İşK. m. 11).

8
 12/24/2019

İŞ SÖZLEŞMESİ TÜRLERİ
KISMİ SÜRELİ VE TAM SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMELERİ

İşçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş

sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde
daha az belirlenmesi durumunda sözleşme kısmi süreli iş
sözleşmesidir.
Kısmi süreli çalışan işçinin ücret ve paraya ilişkin
bölünebilir menfaatleri, tam süreli emsal işçiye göre
çalıştığı süreye orantılı olarak ödenir.
İşyerinde çalışan işçilerin, niteliklerine uygun açık yer
bulunduğunda kısmi süreliden tam süreliye veya tam
süreliden kısmi süreliye geçirilme istekleri işverence
dikkate alınır ve boş yerler zamanında duyurulur. (İşK. m.
13).

İŞ SÖZLEŞMESİ TÜRLERİ
DENEME SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMELERİ

Taraflarca iş sözleşmesine bir deneme kaydı

konulduğunda, bunun süresi en çok iki ay olabilir.
Deneme süresi içinde taraflar iş sözleşmesini bildirim
süresine gerek olmaksızın ve tazminatsız
feshedebilir. İşçinin çalıştığı günler için ücret ve diğer
hakları saklıdır. (İşK. m. 15).

9
 12/24/2019

İŞ SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN BORÇLAR

İŞÇİNİN BORÇLARI
• İş görme borcu
• Sadakat borcu (rekabet etmeme borcu)
• Düzenleme ve talimatlara uyma borcu

İŞVERENİN BORÇLARI
• Ücret ödeme borcu
• İşçiyi gözetme borcu
• Eşit davranma borcu

ÜCRET
Ücret, kural olarak, Türk parası ile özel olarak açılan bir
banka hesabına ödenir. Ücret en geç ayda bir ödenir.
Ücret alacaklarında zamanaşımı süresi 5 yıldır (İşK. m.
32).
Ücreti ödeme gününden itibaren yirmi gün içinde mücbir
bir neden dışında ödenmeyen işçi, iş görme borcunu
yerine getirmekten kaçınabilir. Bu işçilerin bu nedenle iş
akitleri çalışmadıkları için feshedilemez ve yerine yeni işçi
alınamaz, bu işler başkalarına yaptırılamaz (İşK. m. 34).
İşçilerin aylık ücretlerinin dörtte birinden fazlası
haczedilemez veya başkasına devir ve temlik olunamaz
(İşK. m. 35).

10
 12/24/2019

ÇALIŞMA SÜRESİ

Genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok kırkbeş

saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde
haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek
uygulanır. (İşK. m. 63/1).
Memurların haftalık çalışma süresi ise; genel olarak 40
saattir. Günlük çalışmanın başlama ve bitme saatleri ile
öğle dinlenme süresi, bölgelerin ve hizmetin özelliklerine
göre merkezde Başbakanlık Devlet Personel
Başkanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca, illerde
valiler tarafından tesbit olunur (DMK m. 99-100).

ÇALIŞMA SÜRESİ

Tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi,

işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde onbir
saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir. Bu
halde, iki aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama
çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz.
(İşK. m. 63/1)
İşçilerin gece çalışmaları ise yedibuçuk saati
geçemez. (İşK. m. 69)

11
 12/24/2019

ÇALIŞMA SÜRESİNDEN SAYILAN HALLER

a)Madenlerde, taşocaklarında yahut her ne şekilde olursa olsun yeraltında
veya su altında çalışılacak işlerde işçilerin kuyulara, dehlizlere veya asıl
çalışma yerlerine inmeleri veya girmeleri ve bu yerlerden çıkmaları için
gereken süreler.
b)İşçilerin işveren tarafından işyerlerinden başka bir yerde çalıştırılmak
üzere gönderilmeleri halinde yolda geçen süreler.
c) İşçinin işinde ve her an iş görmeye hazır bir halde bulunmakla beraber
çalıştırılmaksızın ve çıkacak işi bekleyerek boş geçirdiği süreler.
d)İşçinin işveren tarafından başka bir yere gönderilmesi veya işveren evinde
veya bürosunda yahut işverenle ilgili herhangi bir yerde meşgul edilmesi
suretiyle asıl işini yapmaksızın geçirdiği süreler.
e)Çocuk emziren kadın işçilerin çocuklarına süt vermeleri için belirtilecek
süreler
f) Demiryolları, karayolları ve köprülerin yapılması, korunması ya da onarım
ve tadili gibi, işçilerin yerleşim yerlerinden uzak bir mesafede bulunan
işyerlerine hep birlikte getirilip götürülmeleri gereken her türlü işlerde
bunların toplu ve düzenli bir şekilde götürülüp getirilmeleri esnasında
geçen süreler.

FAZLA ÇALIŞMA

Fazla çalışma; haftalık 45 saati aşan çalışmalardır.

Fazla sürelerle çalışma ise; haftalık çalışma süresinin
sözleşmelerle 45 saatin altında belirlendiği durumlarda,
ortalama haftalık çalışma süresini aşan ve 45 saate kadar
yapılan çalışmalardır.
Fazla çalışma ücreti, normal saat ücretinin % 50
yükseltilmiş miktarıdır.
Fazla sürelerle çalışma ücreti ise, normal saat ücretinin %
25 yükseltilmiş miktarıdır.

12
 12/24/2019

FAZLA ÇALIŞMA

İşçi isterse, zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her

saat karşılığında 1 saat 30 dakikayı, fazla sürelerle
çalıştığı her saat karşılığında 1 saat 15 dakikayı
serbest zaman olarak kullanabilir.
Fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda 270
saatten fazla olamaz. Fazla saatlerle çalışmak için
işçinin onayının alınması gerekir.
Yargıtay, işçinin bir günde en fazla 14 saat
çalışabileceğini kabul etmekte ve günlük normal
çalışma süresini aşan kısım fazla çalışmadır.

FAZLA ÇALIŞMA
Memurlar açısından;
Günlük çalışma saatleri dışında,
a) Salgın hastalık ve tabii afetler gibi olağanüstü hallerin
olması (Bu hallerin devamı süresince),
b) Fabrika, atelye, şantiye, işletme gibi yerlerde İş Kanununa
tabi olarak işçi çalıştıran kurumlarca hizmetin gereği olarak
işçi ile birlikte çalışma saatleri ve günü dışında çalışmanın
zorunlu bulunması,
hallerine münhasır olmak üzere, yapılan fazla çalışmalar ücretle
karşılanır. Bu hallerde yaptırılacak fazla çalışmanın süresi ve
saat başına ödenecek ücret Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenir.
 Kurumlar gerektiği takdirde personelini günlük çalışma saatleri
dışında fazla çalışma ücreti vermeksizin çalıştırabilirler.
Bu durumda personele yaptırılacak fazla çalışmanın her sekiz
saati için bir gün hesabı ile izin verilir.

13
 12/24/2019

ARA DİNLENMESİ
Günlük çalışma süresinin ortalama bir zamanında o
yerin gelenekleri ve işin gereğine göre ayarlanmak
suretiyle işçilere;
a) Dört saat veya daha kısa süreli işlerde onbeş
dakika,
b) Dört saatten fazla ve yedibuçuk saate kadar
(yedibuçuk saat dahil) süreli işlerde yarım saat,
c) Yedibuçuk saatten fazla süreli işlerde bir saat,
ara dinlenmesi verilir.
 Ara dinlenmeleri çalışma süresinden sayılmaz.

TATİL
Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde işyerlerinde çalışılıp
çalışılmayacağı toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmeleri ile
kararlaştırılır. Sözleşmelerde hüküm bulunmaması halinde söz
konusu günlerde çalışılması için işçinin onayı gereklidir. (İşK. m.
44) İşçilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak
kabul edilen günlerde çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o
günün ücretleri tam olarak, tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca
çalışılan her gün için bir günlük ücreti ödenir (İşK. m. 47).
İşçilere tatil gününden önceki iş günlerinde çalışmış olmaları
koşulu ile 7 günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az 24
saat dinlenme (hafta tatili) verilir. Çalışılmayan hafta tatili günü
için işveren tarafından bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücreti
tam olarak ödenir.
Hafta tatili Memurlar için; Cumartesi ve Pazar günleridir.

14
 12/24/2019

YILLIK ÜCRETLİ İZİN HAKKI

İşyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de
içinde olmak üzere, en az 1 yıl çalışmış olan işçilere yıllık
ücretli izin verilir. Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez.
 İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;
a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara ondört
günden,
b) Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara yirmi günden,
c) Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialtı
günden,
az olamaz.
 Devlet memurlarının yıllık izin süresi, hizmeti 1 yıldan on yıla
kadar (on yıl dahil) olanlar için yirmi gün, hizmeti on yıldan
fazla olanlar için 30 gündür. Zorunlu hallerde bu sürelere gidiş
ve dönüş için en çok ikişer gün eklenebilir.

YILLIK ÜCRETLİ İZİN HAKKI

Yıllık ücretli izin işveren tarafından bölünemez. İznin işveren

tarafından sürekli bir şekilde verilmesi zorunludur.
İşveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve
ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık izinleri yıllık izne
mahsup edilemez.
Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine
rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri
izin süresinden sayılmaz.
İşveren, yıllık ücretli iznini kullanan her işçiye, yıllık izin
dönemine ilişkin ücretini ilgili işçinin izine başlamasından
önce peşin olarak ödemek veya avans olarak vermek
zorundadır.

15
 12/24/2019

ANALIK HALİNDE ÇALIŞMA VE SÜT İZNİ

Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra
sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı haftalık süre için
çalıştırılmamaları esastır.
Ancak, sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı
ile kadın işçi isterse doğumdan önceki 3 haftaya kadar
işyerinde çalışabilir. Bu durumda, kadın işçinin çalıştığı
süreler doğum sonrası sürelere eklenir.
İsteği halinde kadın işçiye, 16 haftalık sürenin
tamamlanmasından 6 aya kadar ücretsiz izin verilir.
Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri
için günde toplam 1,5 saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi
saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi
kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır.

ANALIK HALİNDE ÇALIŞMA VE SÜT İZNİ

 Memurlar açısından;

 Kadın memura doğumdan önce sekiz, doğumdan

sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı hafta
süreyle analık izni verilir.
 Memura, eşinin doğum yapması hâlinde, isteği üzerine
on gün babalık izni verilir.
 Kadın memura, çocuğunu emzirmesi için doğum sonrası
analık izni süresinin bitim tarihinden itibaren ilk altı ayda
günde üç saat, ikinci altı ayda günde birbuçuk saat
süt izni verilir. Süt izninin hangi saatler arasında ve
günde kaç kez kullanılacağı hususunda, kadın memurun
tercihi esastır (DMK m. 104)

16
 12/24/2019

ÇOCUKLARI ÇALIŞTIRMA YASAĞI

15 yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılması yasaktır.
Ancak, 14 yaşını doldurmuş ve ilköğretimi tamamlamış olan
çocuklar, bedensel, zihinsel ve ahlaki gelişmelerine ve eğitime
devam edenlerin okullarına devamına engel olmayacak hafif
işlerde çalıştırılabilirler.
Temel eğitimi tamamlamış ve okula gitmeyen çocukların
çalışma saatleri günde yedi ve haftada otuzbeş saatten fazla
olamaz. Ancak, onbeş yaşını tamamlamış çocuklar için bu süre
günde sekiz ve haftada kırk saate kadar artırılabilir. Okula devam
eden çocukların eğitim dönemindeki çalışma süreleri ise, eğitim
saatleri dışında olmak üzere, en fazla günde iki saat ve haftada on
saat olabilir.
Sanayide ait işlerde onsekiz yaşını doldurmamış çocuk ve
genç işçilerin gece çalıştırılması yasaktır.

İŞYERİNİN VEYA BİR BÖLÜMÜNÜN DEVRİ

İşyeri veya işyerinin bir bölümü hukukî bir işleme dayalı
olarak başka birine devredildiğinde, devir tarihinde
işyerinde veya bir bölümünde mevcut olan iş
sözleşmeleri bütün hak ve borçları ile birlikte
devralana geçer.
Devralan işveren, işçinin hizmet süresinin esas alındığı
haklarda, işçinin devreden işveren yanında işe başladığı
tarihe göre işlem yapmakla yükümlüdür.
Devir halinde, devirden önce doğmuş olan ve devir
tarihinde ödenmesi gereken borçlardan devreden ve
devralan işveren birlikte sorumludurlar. Ancak bu
yükümlülüklerden devreden işverenin sorumluluğu devir
tarihinden itibaren iki yıl ile sınırlıdır.

17
 12/24/2019

İŞYERİNİN VEYA BİR BÖLÜMÜNÜN DEVRİ

Devreden veya devralan işveren iş sözleşmesini sırf

işyerinin veya işyerinin bir bölümünün devrinden dolayı
feshedemez ve devir işçi yönünden fesih için haklı
sebep oluşturmaz.
Devreden veya devralan işverenin ekonomik ve teknolojik
sebeplerin yahut iş organizasyonu değişikliğinin gerekli
kıldığı fesih hakları veya işçi ve işverenlerin haklı
sebeplerden derhal fesih hakları saklıdır. (İşK. m. 6).
Şirket birleşmeleri ve bölünmelerinde de iş ilişkileri devam
eder.

İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ

FESİH DIŞINDA SONA ERME

Tarafların anlaşması (İkale)

Belirli sürenin sona ermesi
İşçinin/İşverenin ölümü

18
 12/24/2019

İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ

SÜRELİ FESİH

Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun

diğer tarafa bildirilmesi gerekir. Bildirim şartına uymayan
taraf, kanunda gösterilen bildirim süresine ilişkin ücret
tutarında tazminat ödemek zorundadır (İhbar Tazminatı).
Ancak söz konusu ücret peşin ödenerek bildirim
yapılmadan da iş sözleşmesi fehedilebilir.
İhbar tazminat davaları, 6098 sayılı Türk Borclar Kanunu m.
146’ya göre 10 yıllık zamanaşımına tabidir.

İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ

SÜRELİ FESİH

İş sözleşmeleri;
a) İşi altı aydan az sürmüş olan işçi için, bildirimin
diğer tarafa yapılmasından başlayarak iki hafta
sonra,
b) İşi altı aydan birbuçuk yıla kadar sürmüş olan
işçi için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından
başlayarak dört hafta sonra,
c) İşi birbuçuk yıldan üç yıla kadar sürmüş olan işçi
için, bildirimin diğer tarafa yapılmasından başlayarak
altı hafta sonra,
d) İşi üç yıldan fazla sürmüş işçi için, bildirim
yapılmasından başlayarak sekiz hafta sonra,
feshedilmiş sayılır. (İşK. m. 17)

19
 12/24/2019

İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ

BELİRSİZ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESHİ
Otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az altı
aylık kıdemi olan işçinin (İş güvencesi hükümlerinden
yararlanan işçiler) belirsiz süreli iş sözleşmesini
fesheden işveren, işçinin yeterliliğinden veya
davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin
gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak
zorundadır (İşK. m. 18).
• İş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep
gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep
olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden
itibaren bir ay içinde iş mahkemesinde dava açabilir.

İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ

GEÇERSİZ SEBEPLE YAPILAN FESHİN SONUCU
• İşverence geçerli sebep gösterilmediği veya gösterilen
sebebin geçerli olmadığı mahkemece tespit dildiğinde,
işçi kesinleşen mahkeme kararının tebliğinden
itibaren on iş günü içinde işe başlamak için başvuruda
bulunmak, işveren de bu başvuru üzerine işçiyi bir ay
içinde işe başlatmak zorundadır.
• İşveren işçinin başvurusuna rağmen işe başlatmaz ise
işçiye en az 4 ay en çok 8 aylık ücreti tutarında tazminat
ödemekle yükümlüdür.
• Tazminatın belirlenmesinde, iş sözleşmesinin sona
erdirilmesi sebepleri ve işçinin kıdem suresi gibi faktörler
dikkate alınır.

20
 12/24/2019

İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ

İŞÇİNİN HAKLI NEDENLE DERHAL FESİH HAKKI

Süresi belirli olsun veya olmasın işçi, aşağıda yazılı

hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya
bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir (İşK. m. 24):
I. Sağlık sebepleri:
a) İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin
niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya
yaşayışı için tehlikeli olursa.
b) İşçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup
görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya
işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa.

İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ

İŞÇİNİN HAKLI NEDENLE DERHAL FESİH HAKKI

II. Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve

benzerleri:
a) İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu
sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında
yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut
gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya
sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa.
b) İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinin
şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler
söyler, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel
tacizde bulunursa.

21
 12/24/2019

İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ

İŞÇİNİN HAKLI NEDENLE DERHAL FESİH HAKKI

c) İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada

bulunur veya gözdağı verirse, yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden
birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır, sürükler, yahut
işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç
işlerse yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır
isnad veya ithamlarda bulunursa.
d) İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde
cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine
rağmen gerekli önlemler alınmazsa.
e) İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya
sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya
ödenmezse,

İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ

İŞÇİNİN HAKLI NEDENLE DERHAL FESİH HAKKI

f) Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden

ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından
işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği
hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre
ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa,
yahut çalışma şartları uygulanmazsa
III. Zorlayıcı sebepler:
İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin
durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya
çıkarsa.

22
 12/24/2019

İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ

İŞVERENİN HAKLI NEDENLE DERHAL FESİH HAKKI

Süresi belirli olsun veya olmasın işveren, aşağıda yazılı

hallerde iş sözleşmesini sürenin bitiminden önce veya
bildirim süresini beklemeksizin feshedebilir: (İşK. m. 25):
I. Sağlık sebepleri:
a) İşçinin kendi kastından veya derli toplu olmayan
yaşayışından yahut içkiye düşkünlüğünden
doğacak bir hastalığa yakalanması veya engelli
hâle gelmesi durumunda, bu sebeple doğacak
devamsızlığın ardı ardına üç iş günü veya bir ayda
beş iş gününden fazla sürmesi.
b) İşçinin tutulduğu hastalığın tedavi edilemeyecek
nitelikte olduğu ve işyerinde çalışmasında sakınca
bulunduğunun Sağlık Kurulunca saptanması
durumunda.

İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ

İŞVERENİN HAKLI NEDENLE DERHAL FESİH HAKKI

II. Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri:

a) İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri
için gerekli vasıflar veya şartlar kendisinde bulunmadığı halde bunların
kendisinde bulunduğunu ileri sürerek, yahut gerçeğe uygun olmayan
bilgiler veya sözler söyleyerek işçinin işvereni yanıltması.
b) İşçinin, işveren yahut bunların aile üyelerinden birinin şeref ve
namusuna dokunacak sözler sarfetmesi veya davranışlarda bulunması,
yahut işveren hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ihbar ve
isnadlarda bulunması.
c) İşçinin işverenin başka bir işçisine cinsel tacizde bulunması.
d) İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin
başka işçisine sataşması, işyerine sarhoş yahut uyuşturucu madde
almış olarak gelmesi ya da işyerinde bu maddeleri kullanması.
e) İşçinin, işverenin güvenini kötüye kullanmak, hırsızlık yapmak, işverenin
meslek sırlarını ortaya atmak gibi doğruluk ve bağlılığa uymayan
davranışlarda bulunması.

23
 12/24/2019

İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ

İŞVERENİN HAKLI NEDENLE DERHAL FESİH HAKKI
f) İşçinin, işyerinde, yedi günden fazla hapisle cezalandırılan ve
cezası ertelenmeyen bir suç işlemesi.
g)İşçinin işverenden izin almaksızın veya haklı bir sebebe
dayanmaksızın ardı ardına iki işgünü veya bir ay içinde iki
defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü, yahut bir
ayda üç işgünü işine devam etmemesi.
h)İşçinin yapmakla ödevli bulunduğu görevleri kendisine
hatırlatıldığı halde yapmamakta ısrar etmesi.
i) İşçinin kendi isteği veya savsaması yüzünden işin güvenliğini
tehlikeye düşürmesi, işyerinin malı olan veya malı olmayıp da
eli altında bulunan makineleri, tesisatı veya başka eşya ve
maddeleri otuz günlük ücretinin tutarıyla ödeyemeyecek
derecede hasara ve kayba uğratması.

İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ

İŞVERENİN HAKLI NEDENLE DERHAL FESİH HAKKI

III. Zorlayıcı sebepler:

İşçiyi işyerinde bir haftadan fazla süre ile çalışmaktan
alıkoyan zorlayıcı bir sebebin ortaya çıkması.
IV. İşçinin gözaltına alınması veya tutuklanması halinde
devamsızlığın 17 nci maddedeki bildirim süresini
aşması.

24
 12/24/2019

ÇALIŞMA KOŞULLARINDA DEĞİŞİKLİK

İşveren, iş sözleşmesiyle veya iş sözleşmesinin eki

niteliğindeki personel yönetmeliği ve benzeri kaynaklar ya
da işyeri uygulamasıyla oluşan çalışma koşullarında esaslı
bir değişikliği ancak durumu işçiye yazılı olarak bildirmek
suretiyle yapabilir.
Bu şekle uygun olarak yapılmayan ve işçi tarafından altı
işgünü içinde yazılı olarak kabul edilmeyen değişiklikler
işçiyi bağlamaz.
İşçi değişiklik önerisini bu süre içinde kabul etmezse,
işveren değişikliğin geçerli bir nedene dayandığını veya
fesih için başka bir geçerli nedenin bulunduğunu yazılı
olarak açıklamak ve bildirim süresine uymak suretiyle iş
sözleşmesini feshedebilir. (İşK. m. 22)

YENİ İŞ ARAMA İZNİ

Bildirim süreleri içinde işveren, işçiye yeni bir iş bulması
için gerekli olan iş arama iznini iş saatleri içinde ve ücret
kesintisi yapmadan vermeye mecburdur. İş arama izninin
süresi günde iki saatten az olamaz ve işçi isterse iş
arama izin saatlerini birleştirerek toplu kullanabilir.
İşveren yeni iş arama iznini vermez veya eksik
kullandırırsa o süreye ilişkin ücret işçiye ödenir.
İşveren, iş arama izni esnasında işçiyi çalıştırır ise
işçinin izin kullanarak bir çalışma karşılığı olmaksızın
alacağı ücrete ilaveten, çalıştırdığı sürenin ücretini yüzde
yüz zamlı öder. (İşK. m. 27).

25