Republic of the Philippines

BOHOL ISLAND STATE UNIVERSITY

Main Campus
Carlos P. Garcia North Avenuue, Tagbilaran City, Bohol 6300

Vision: A premier Science & Technology university for the formation of a world class and virtuous
human resource for sustainable development in Bohol and the country.
Mission: BISU is committed to provide quality higher education in the arts and sciences, as well as in
the professional and technological fields; undertake research and development, and extension services
for the sustainable development for Bohol and the country.

Portfolyo: Ugnayan ng
Wika, Kultura at
Lipunan (FIL 106)
PANGKAT 2:
 Daguplo, Ian E.
 Dapar, Mary Ann V.
 Gabaisen, Jenica Mariel N.
 Gales, Edcel A.
 Gamayon, Rhea S.
 Gandulpos, Mary Joy
 Gorillo, Thonie Rose M.
 Jotojot, Marvin O.
 Laborte, Julie Mae P.
 Kristine Claire M.
Taray
Instruktor
Wikang Filipino sa Iba’t ibang Larangan (Akademiko,
Disiplina, Espesyalisasyon)

WIKANG FILIPINO SA AGHAM AT TEKNOLOHIYA. Sa pagbabago ng panahon at

lipunan, natural lamang na sumabay ang wika sa mga pagbabago’t modernisasyon ng
lipunang gumagamit nito. lto ang hamon ng pagpasok ng bagong siglo sa mga
edukador at tagapagpalaganap ng wikang Filipino. Kailangang magamit ang Filipino sa
pagtuturo at pagsusulat sa larangan ng Agham, Matematika, at Teknolohiya. Ayon sa
kanila, ang paggamit ng ay nagdudulot ng mahusay, mabilis, at mabisang pag-unawa
sa mga asignaturang siyentipiko at teknikal. Kamakailan lamang, napatunayan sa Third
International Math and Science Study o TIMSS na higit na epektibo ang pagtuturo ng
Agham at Matematika sa wikang katutubo sa isang bansa. Sa katunayan, sa limang
nangungunang bansa sa Agham (Singapore, Czech Republic, Japan, South Korea, at
Bulgaria) at Matematika, (Singapore, South Korea, Japan, Hong Kong, at Belgium) ang
mga mag-aaral na sumailalim sa pagsusulit ay sa wikang katutubo kinuha ang TIMSS.
Samakatwid, dumating na nga ang panahon upang mapayabong ang wikang Filipino
bilang wikang intelektuwalisado at maaari nang umabot sa pamantayan upang maging
isa ring pandaigdig na wika.
 Agham at Teknolohiya – kailangang magamit ang Filipino sa pagtuturo at
pagsusulat sa larangan ng agham, matematika, at teknolohiya. Ang paggamit ng
Filipino ay nagdudulot ng mahusay, mabilis at mabisang pag-unawa sa mga
asignaturang siyentipiko at teknikal.
WIKANG FILIPINO SA AGHAM PANLIPUNAN (Batas at Politika). Wika ang
pangunahing kasangkapan sa pag-uugnayan sa pagitan ng namamahala (ang
pamahalaan) at ng pinamamahalaan (ang mga mamamayan). Dahil dito, dapat gamitin
ang wika sa komunikasyon ng bayan para magkaunawaan. Sa larangang ito, ang daloy
o proseso ng komunikasyon ay dalawa: paghahatid ng mensahe o atas (ayon sa nasa
batas) at ang tugon o sagot ng bayan. Kung gayon, dapat gamitin ang wikang Filipino
sa batas at politika. Dapat ding maging lengguwahe ng hukuman ang wikang ito.
Tandaan nating habang mangmang ang bayan sa batas, hindi mangingimi ang mga tao
sa paggawa ng kabuktutan at katiwalian—mga bagay na hadlang sa ninanais nating
kaunlaran. Samakatwid, susi ang wikang Filipino sa politika ng batas, sa
pagpapalaganap ng katarungan, at pagsugpo sa krimen na lumalaganap sa
administrasyon ng batas at politika. Ang layuning magkaisa ang ating lahi sa ilalim ng
katarungan at karangalang mahango ang mga nabubuhay sa karalitaan, kawalang-
muwang, at kawalan ng pagkakataon upang sila man ay maging sangkap ng isang
pamayanang pampolitika ay magaganap lamang kung ang ating mga batas ay
maisasalin sa wikang Filipino at ang wikang ito ay gagamiting wika sa mga hukuman at
sa mga batasan kung saan ginagawa ang batas.
 Panlipunan – nagsasaad na dapat gamitin ang wikang Filipino sa batas at
politika. Nagsisilbing instrument ang wika upang magkaunawaan ang mga
Pilipino.
WIKANG FILIPINO SA HUMANIDADES. Ang humanidades ay tumutugon sa isang
ng mga palagay at saloobin na nakatuon sa pagpapahalaga sa buhay. Kung susuriing
mabuti, wika ang may pinakamalakirrg papel na ginagampanan sa larangang ito—ang
Humanidades. Sa ngayon, higit nang malawak ang saklaw nito sapagkat maaari nang
talakayin ang kultura, pagpipinta, musika, estruktura, at iba pang makataong sining at
ang mabuti at wastong pagtugon dito. Sa tulong ng wika, higit nating mapalalawak ang
larangang ito, pati na ang ating sarili at higit tayong nagiging maingat at magalang sa
paniniwalang likha ito at gawi ng ibang tao.
 Sining at Humanidades – ang humanidades ay tumutugon sa isang pangkat ng
mga palagay at saloobin na nakatuon sa pagpapahalaga ng buhay. Higit nang
malawak ang saklaw nito sapagkat maaari nang talakayin ng kultura, pagpipinta,
musika, estruktura at iba pang makataong sining at ang mabuti at wastong
pagtugon nito. Sa tulong ng wika, higit nating mapapalawak ang larangang ito,
pati na an gating sarili at higit tayong nagigiging maingat sa panininiwalang likha
at gawi ng ibang tao.
MASS MEDIA. Ang pahayagan o diyaryo ay isang uri ng print media na ang layunin ay
maipabatid ang balita sa madla. Ang nakasulat sa dyaryo ay ulat ng panahon,
pampalakasan, mga balitang showbiz, tudling pagpapayo at iba pa. Ginagamit ang
wikang Filipino sa mass media kagaya ng mga palabas sa telebisyon at sinehan.
Ginamit ito upang mas lalong maintindihan ng madla.
WIKANG FILIPINO SA NEGOSYO AT INDUSTRIYA. Tayo ay pumapasok na sa
bagong siglo. Ito ang daigdig ng cyberworld. Nasa paligid natin at kaniig ang mga web
site, Internet, e-mail, fax machine, at iba pang kagamitan tungo sa mabilis na daluyan
ng komunikasyon. Ingles ang lengguwahe sa pandaigdigang ugnayan sa negosyo at
industriya. Ito rin ang lengguwahe sa cyberspace. Ingles din ang wikang ginagamit ng
mga mangangalakal sa pakikipag-ugnayan sa mga banyaga at malalaking negosyante.
Ngunit sa sinasabing daigdig ng cyberspace at sa darating na panahon, magkakaroon
ng global language at isang wika ang gagamitin sa buong mundo. Ayon kay John
Naisbitt sa aklat na Global Paradox, totoong magkakaroon ng isang wika tungo sa
sinasabing global village. Sa kabilang dako, sinasabi niya na habang umuunlad ang
iisang global language ay lalong pahahalagahan ng bawat bansa ang kanilang ethnicity
o sariling pagkakakilanlan. Higit na pag-uukulan ng kahalagahan ang national identity.
Idinagdag pa niya na hindi magkakaroon ng isang global monetary currency dahil ang
salaping ililimbag o gagawin ng bawat bansa ay maglalaman ng kanilang sariling wika,
sariling bayani, sariling kasaysayan, at kultura.

Iba pa:

 Akademiko. Nakapaloob ditto ang Filipino bilang isang larangan. Ang isang guro
sa Filipino ay nagtataguyod ng pambansang wika upang ito ay mapagyabong at
mapangalagaan ang pagiging buhay ng ating wika. Sa pananaliksik at pagsulat
ng iba’t ibang sulatin gamit ang Filipino ay patunay na isa itong natatanging
larangan.
 Medisina. Napakahalagang papel ang ginagampanan ng Filipino sa larangang
ito. Ang pasyente halimabawa ay kinakausap ng doctor, mas madaling
maunawaan ang dapat gawin na mga payo upang mapadali ang paggaling. Sa
pagbili ng gamut na resita ng doctor at nars. Sa pagbasa ng resita at payo at
maging sa pag-aaral nito.
 Politika. Nakasaad sa ating Saligang Batas 1987 na Filipino ang ating gagamitin
sa mga pangunahing ahensya sa bansa. Ang mga batas natin ay nakalimbag sa
Filipino. Mga mambabatas, pangulo, at mga huwes ay Filipino at Ingles din ang
gamit na salita. Ilang mga babala at pangalan ng ahensya sa bansa ay sa
Filipino nakasulat.
 Komersyo. Gamit ito sa pakikipagkalakalan sa ating bansa. Mas madaling
nagkakasundo sa usapan ang mga negosyante sa ating bansa gamit ang
Filipino. Sa mga produkto na kalimitang Filipino nakasaad. Sa mga patalastas sa
telebisyon at radio, makikita at maririnig ang Filipino kaya naman epektibo itong
paraan sa pakikipagkalakalan.
 Teknolohiya. Sa pagtuturo sa mga makabagong teknolohiya, Filipino na rin ang
gamit ng guro at mag-aaral. Sa ganitong paraan, mas mapapabilis at mapapadali
ang pagkatuto. May mga salita na ring may katumbas sa Filipino gaya ng mga
salitang headset, website, e-mail, charger at iba pa. sa mga gadyet ay nagagamit
rin ang Filipino bilang pang-chat o teks.
 Agham. Ayon sa KWF (Komisyon ng Wikang Filipino), marami na rin ang salitang
Filipino ang nagaganit sa agham na nagpapanatili upang mapayabong ang wika.
Sa ilang unibersidad at mga paaralan, ginagamit na ang mga terminong iyon.
Bagaman marami pang walang katumbas na salita sa Filipino, patuloy pa rin ang
pagpapaunlad sa larangang ito upang mapagyaman at mapanatili ang wika
tungo sa umuunlad na panahon.
 Matematiko. Hipnayan, dagdag, bawas ay ilan sa mga halimbawa na salitang
Filipino para sa mga salitang Math, Plus, Minus. Gamit na rin ito sa pagtuturo
upang mas maunawaan ng mag-aaral ang paksa. Kung ito ang magiging
 lengguwahe sa pagtuturo o paggamit sa Matematiko, madaling papasok sa
kamalayan at damdamin ng mga Filipino sa kanilang pang araw-araw na
aktibidad na kinasasangkutan ng Math.
 Sining. Masasabing ang Filipino ay isang wikang pambayan. Sa katunayan nito
ay sa mga performing arts. Dito gamit ang Filipino sa pakikipagtunggali gaya ng
balagtasan, tula, sayaw at iba pa. Sa biswal na sining naman tampok ang mga
karakter na Pilipino. May mga sikat din tayong mga biswal-artis na Filipino na
nagpapakilala sa ating bansa gaya nina Juan Luna, Fernando Amorsolo at iba
pa.
 (OPM – Original Pilipino Music). Mga awit na isinulat sa Filipino at mga
musikang pang sayaw.
Ang wika ay kasama sa pagsulong ng teknolohiya at komunikasyon. Ang lahat ng
mga bagong imbensiyon na nalikha ng tao ay inililipat sa iba’t ibang parte ng mundo.
Marami sa mga ito ay isinasaaklat, iniialagay sa mga dyornal at report (maging
siyentipiko o teknikal) upang mabasa at maging bahagi ng tinatawag na technology
transfer. Wika ang kasangkapan para sa materyal na pag-unlad. Maging sa pagsulong
ng kultura, edukasyon, agham, sining, at humanidades, kinakailangan ng isang wikang
ginagamit at nauunawaan ng sambayanan. Ano ang sitwasyon ng wika sa
mahahalagang larangan tulad ng agham, politika, humanidades, batas, at iba pa?
Basahin ang sumusunod na mga teksto at suriin ang mga ito.

MGA KASANAYANG PAMPAGKATUTO

Nakababatid sa kahalagahan ng wikang Filipino mula sa iba't ibang larangan o
disiplina. Nakapagpapahalaga sa wikang Filipino sa pamamagitan ng paggamit nito sa
iba't ibang larangan o disiplina. Nakapagbibigay ng opinyon o pananaw kaugnay sa
mga napakinggang pagtalakay sa mga sitwasyong pangwika sa bansa. Natitiyak ang
mga sanhi at bunga ng mga pangyayaring may kaugnayan sa pag-unlad ng wikang
pambansa.
Papel: Pangkat 2
Paksa: Intelektwalisasyon ng Wika- Wikang Filipino sa Iba't ibang larangan
(Akademiko, Disiplina, Espesyalisasyon).
 Agham at Teknolohiya
 Agham Panlipunan
 Sining at Humanidades
 Medisina: Batas
 Agrikultura
 Mass Media
 At ipa pa.

Daguplo, Ian E.

Tunay na ang wikang Filipino ay nagagamit sa iba’t ibang larangan. Sa patuloy

na paggamit nito ay napapayabong ito na talaga namang karapat-dapat gawin. Isa sa
mga batas na gamitin at pagyamanin ito kaya lubos na nakakatuwa na ang wika ay
tinatangkilik kahit saan mang larangan.
Ang wika ay makapangyarihan. Gagawa at gagawa pa rin ito ng paraan upang
mapanatili itong buhay salik sa umuusbong na panahon. Narito pa rin ang mga taong
nangangalaga at nagtataguyod upang maipalaganap sa bansa maging sa mundo na
ang Pilipinas ay may kahali-halina at natatanging wika.
Kung ating titingnan, hindi maikakailang ang wikang Ingles ang pumapayagpag
sa bansa sapagkat ito ang unibersal na wika. Ngunit naniniwala akong ang wikang
Filipino ay kailanmang hindi mapapantayan ng kahit anumang wikang banyaga.
Lahat ng wika ay iba-iba at may sariling tinatangi. Masasabi kong mapalad ang
mga Pilipino na may wika silang nagpapakilala kung sino at ano sila. May wikang
nagpapakilala kung saan tayo nanggaling. Wikang nagbubuklod sa isang pamayanang
pinagbigkis ng pagmamahal sa kapwa at bayan.
Dapar, Mary Ann V.

Ang intelektwalisasyon ng wika ay barayti ng wika na magagamit sa pagtuturo ng

mga Pilipino sa halos lahat ng larangan ng karunungan mula sa antas primary
hanggang sa pamantasan, kabilang na ang pag-aaralang gradwado. Mahalaga ang
wikang Filipino sa aming mga mag-aaral sapagkat ito ay isang mahalagang salik sa
wika ng komunikasyon. Sa pamamagitan ng maayos at angkop na paggamit ng wika,
nagkakaroon ang gumagamit nito nang kakayahang kumuha at makapagbahagi ng
kaalaman ng ating mga mithi at nararamdaman.
Ang wikang Filipino ay ang pambansang wika na itinakda ng Konstitusyon ng
Pilipinas. Patuloy itong pinayayabong ng lahat ng mga wikang ginagamit at pinauunlad
ng mamamayan. Ang wikang Filipino at panitikan ay mga sandata sa pagtataguyod ng
katotohanan at katuwiran, lalo na sa panahon ng kasinungalingan, kawalan ng
katarungan, at krisis panlipunan. Kasalanan at kataksilan sa bayan ang pagtanggal ng
wikang Filipino at panitikan sa hanay ng mga aralín sa kolehiyo o anumang antas ng
paaralan. Mahigpit ang pangangailangang itanghal at ipaglaban nating lahat ang wikang
Filipino. Ang wikang Filipino ay lubos na mahalaga para sa lahat. Sa Akademiko ito ay
nagbibigay kaalaman sa mga kasaysayan at ibang mga akda na maaaring malaking
tulong sa pag-aaral. Sa Disiplina at Espesyalisasyon, ito ay mahalaga sapagkat hindi
magkakaintindihan ang mga mamamayan kung wala silang kaalaman patungkol sa
wika nang ibang larangan.
Bilang isang mag-aaral napakahalaga ang pagkakaroon kaalaman sa wikang
ginagamit sa iba’t ibang larangan sa kadahilanang maaari itong gamitin sa pang araw-
araw na pakikipag talastasan sa ibang tao. Dahil maaring ang taong ating
kinakasalamuha ay isang guro, doctor, abogado at iba. Magagamit rin nating an gating
kaalaman patungkol dito sa pamamagitan ng pagbabahagi nito sa ibang tao, upang
may malaman rin ang iba.
Gabaisen, Jenica Mariel N.

Ang intelektuwalisasyon ng wika ay ginagamit sa pagtuturo at pagbibigay ng

impormasyon sa lahat ng larangan. Ang mga kaalaman at impormasyon ay mula sa
mga iba’t-ibang isinulat na sanggunian at imbakan ng impormasyon. Bilang isang mag-
aaral, mahalaga ang wikan Filipino dahil na rin sa ito ang ating pambansang wika at isa
rin itong mahalagang salik sa wika ng komunikasyon. Sa maayos at angkop na
paggamit ng wika, naibabahagi natin ng maayos ang ating kaalaman sa iba.
Ang Filipino ay ang katutubong wika na ginagamit sa buong Pilipinas bilang wika
ng komunikasyon ng mga etnikong grupo. Wika ang salamin ng kultura ng isang bansa,
ang wikang Filipino ay salamin ng kultura ng Pilipinas. Wika ang kasangkapan para sa
materyal na pag-unlad. Maging sa pagsulong ng kultura, edukasyon, agham, sining, at
humanidades, kinakailangan ng isang wikang ginagamit at nauunawaan ng
sambayanan. Wika ang pangunahing kasangkapan sa pag-uugnayan sa pagitan ng
namamahala at ng pinamamahalaan. Dahil dito, dapat gamitin ang wika sa
komunikasyon ng bayan para magkaunawaan. Kailangan ring magamit ang Filipino sa
pagtuturo at pagsusulat sa larangan ng agham, matematika, at teknolohiya. Ang
paggamit ng wikang Filipino ay magkakaroon ng mabilis at mabisang pag-unawa sa
mga asignaturang siyentipiko at teknikal.
Bilang isang mag-aaral, mahalaga talagang magkaroon ng wikang Filipino sa
iba’t ibang larangan para na rin mas madaling maunawaan ang paksa sa isang
asignatura lalo na sa asignaturang Ingles ang ginagamit na wika. Mahalaga rin ito
upang mas madali rin maipaliwanag ang isang bagay o paksa na hindi natin
maintindihan na ginagamitan ng ibang wika.
Gales, Edcel A.

Sa pagdaan ng mga panahon, patuloy ang pag-unlad nating bilang bansa at

makikita natin ito sa mga paraan ng ating pananalita, paraan ng pananamit, pagkain,
medisina, teknolohiya at iba pa. Naging mas intelektwalisadong lahi ang Pilipino dahil
sa wika at kultura ng ating bansa. Naging intelektwalisasyon tayong mga Pilipino sa
iba't ibang larangan ng kaalaman at abilidad gaya ng mga iba't ibang aspeto ng ating
kinabibilangan. Malaki ang naging kontribusyon ng wika dahil ang wika ay naging
instrumento at daan ng ating patuloy na kaunlaran.
Ang kahalagahan ng Wikang Filipino sa mga mag-aaral ay isa itong importanteng
salik sa pakikipagtalastasan. Sa pamamagitan ng maayos at angkop ng paggamit ng
wika, nagkakaroon ang gumagamit nito ng kakayahang kumuha at maibahagi ang
kaalaman o ating mga opinyon. Sa ibang banda, kailangang hasain ang wika sa iba't
ibang lebel upang magamit ito ng maayos kaya naman dapat natin itong pag-aralan
para may maging matibay na relasyon ang Wikang Filipino sa iba't ibang larangan kung
kaya't gamitin pa natin ng husto ang ating wika upang mas lalo pang magkabubuklod-
buklod ang bawat isa sa ating bansa.
Mahalagang pag-aralan ang intelektwalisasyon ng wika upang malaman natin
paano iproseso ang wikang di pa intelektwalisado nang sa gayon ay mabisang magamit
sa mga sopistikadong lawak ng karunungan at maiwasan din ang magkalito sa
paggamit ng mga salita o katawagan sa alin pa mang disiplina ng karunungan. Wika
ang kasangkapan para sa materyal na pag-unlad. Maging sa pagsulong ng kultura,
edukasyon, agham, sining at humanidades kinakailangan ng isang wikang ginagamit at
nauunawaan ng sambayanan.
Bilang isang mag-aaral, napakahalaga ang mayroong kaalaman sa ating wika sa
iba't ibang larangan dahil maaari natin itong gamitin sa pakikipagkumonikasyon.
Napakahalaga ang Wikang Filipino sa paggamit nito sa iba't ibang larangan o disiplina
dahil nakapagbibigay ito ng opinyon o pananaw kaugnay sa mga napakinggang
pagtalakay sa sitwasyong pangwika sa bansa. Isa itong mabisang paraan upang
maging bihasa tayo sa paggamit nito at maituro pa ito sa sa susunod na henerasyon.
Gamayon, Rhea S.

Hanggang ngayon, hindi pa masasabi na ang wikang Filipino ay isang intelektwal

na wika. Para maging mas intelektwal ang wikang Filipino, kailangan gamitin ito sa
larangan ng akademiya at sa antas ng eskuwelang gradwado. Hindi ito nangyayari
ngayon dahil ang wikang Ingles ang tanging ginagamit sa larangang ito kaya ang
wikang Ingles ay umuunlad habang ang wikang Filipino ay nananatili sa mababang
antas. Bakit ginagamit natin ang Filipino sa karaniwang okasyon pero kung sa espesyal
na okasyon, Ingles lamang ang ginagamit? Kailangan gumawa ng paraan para
masimulan natin ang paggamit ng wikang Filipino sa larangan ng Sipnayan, Agham,
Pilosopiya, at iba pang asignaturang intelektwal at ang paraan na ito ay sa
pamamagitan ng “Filipino Fridays”. Ito ay ilulunsad upang unti-unting masanay ang mga
tao sa paggamit ng wikang Filipino sa larangan ng akademiya.
May mga taong hindi sumasang-ayon sa ideyang ito dahil sa iilang dahilan. May
nagsasabing hindi maisalin ang iilan sa mga terminong Agham, Sipnayan, at iba pang
asignatura sa Pilipino kya mahihirapan ang mga taong magturo at matuto sa wikang
Filipino. Isang solusyon para dito ay ang paggawa ng listahan ng mga Filipinong
termino sa Agham, Sipnayan, Matematika at iba pang mga asignatura. Ang mga
lsitahan ay ibibigay sa mga guro at mag-aaral para mayroon silang reperensiya o kaya
naman ay makabisado nila para mas epektibong magamit sa klase. Gayunman, may
ilang mabibigla kaya kailangan na unti-untiin ang pag implementa dahil makakabubuti
rin ito sa larangang akademya.
Ito ay isang paosibleng paraan para maging intelektwalisado an gating wika.
Hindi iguro magiging perpekto pero may iba pa bang mas maayos na solusyon lalo na’t
ang bagong henerasyon ay unti-unti ng nalilimutan an gating wikang pinagmulan?
Kailangan natin magsakripisyo muna para sa ating wika at para sa ating bansa.
Gandulpos, Mary Joy

Ang pag-iintelektwalisa ng wika ay paglulunsad ng proseso ng pagtaas ng wika

mula sa mababang kalagayan nito. Ito'y isang proseso upang ang isang
wikang di pa intelektwalisado ay maitaas at mailagay sa antas na intelektwalisado
nang sa gayoy mabisang magamit sa mga sopistikadong lawak ng karunungan.
Mabisa ang wikang intelektwalisado hindi lamang bilang wika ng tahanan, wika ng
lansangan, wikang malikhaing panitikan kundi bilang wika rin ngagham, teknolohiya
at ng iba pang teknikal at mataas na antas ng karunungan.
Ang Wikang Filipino ay unti- unti ng naging intelektwalisado sa anumang
larangan. Tulad na lamang sa larangan ng akademiko na kung saan ito'y lubos na
pinagtutuonan ng pansin. Katulad ng iba pang wikang buhay, ang Filipino ay dumaraan
sa proseso ng paglinang sa pamamagitan ng mga panghihiram sa mga wika ng
Pilipinas at mga di katutubong wika at sa ebolusyon ng iba't ibang barayti ng wika para
sa iba't ibang sitwasyon, sa mga nagsasalita nito na may iba't ibang sitwasyon, iba't
ibang saligang sosyal, at para sa mga paksa ng talakayan at iskolarling pagpapahayag.
Ang Wikang Filipino ay unti-unti ng iniangat maging sa sumusunod na larangan.
WIKANG FILIPINO SA AGHAM AT TEKNOLOHIYA
Sa pagbabago ng panahon at lipunan, natural lamang na sumabay ang wika sa
mga pagbabago’t modernisasyon ng lipunang gumagamit nito. lto ang hamon ng
pagpasok ng bagong siglo sa mga edukador at tagapagpalaganap ng wikang Filipino.
Kailangang magamit ang Filipino sa pagtuturo at pagsusulat sa larangan ng Agham,
Matematika, at Teknolohiya. Ayon sa kanila, ang paggamit ng ay nagdudulot ng
mahusay, mabilis, at mabisang pag-unawa sa mga asignaturang siyentipiko at teknikal.
WIKANG FILIPINO SA AGHAM PANLIPUNAN (Batas at Politika)
Wika ang pangunahing kasangkapan sa pag-uugnayan sa pagitan ng
namamahala (ang pamahalaan) at ng pinamamahalaan (ang mga mamamayan). Dahil
dito, dapat gamitin ang wika sa komunikasyon ng bayan para magkaunawaan. Sa
larangang ito, ang daloy o proseso ng komunikasyon ay dalawa: paghahatid ng
mensahe o atas (ayon sa nasa batas) at ang tugon o sagot ng bayan.
WIKANG FILIPINO SA HUMANIDADES
Ang humanidades ay tumutugon sa isang pangkat ng mga palagay at saloobin na
nakatuon sa pagpapahalaga sa buhay.
Kung susuriing mabuti, wika ang may pinakamalaking papel na ginagampanan sa
larangang ito—ang Humanidades. Sa ngayon, higit nang malawak ang saklaw nito
sapagkat maaari nang talakayin ang kultura, pagpipinta, musika, estruktura, at iba pang
makataong sining at ang mabuti at wastong pagtugon dito.Sa tulong ng wika, higit
nating mapalalawak ang larangang ito, pati na ang ating sarili at higit tayong nagiging
maingat at magalang sa paniniwalang likha ito at gawi ng ibang tao.
WIKANG FILIPINO SA MEDISINA
Napakahalagang papel ang ginampanan ng Wikang Filipino sa larangang ito. Ang
pasyente halimbawa ay kinakausap ng doktor, mas madaling nauunawaan ang dapat
gawin na mga payo ng doktor upang mapadali ang pagaling.
WIKANG FILIPINO SA AGRIKULTURA
Mas mabisa ang paggamit ng intelektwalisadong wika sa larangan ng agrikultura.
Mas lalong mauunawaan ng isang magsasaka halimbawa ang mga payo ng mga
eksperto sa paghahalaman gamit ang intelektwalisading Wikang Filipino.
WIKANG FILIPINO SA MASS MEDIA
Ang magandang epekto ng mass media ay ang pagpapayabong ng ating wika sa
pamamagitan ng pag post sa social media. Isang halimbawa ng ay ang social media, sa
Facebook nakakapagpahayag ang mga tao ng kanilang emosyon at damdamin,
nagagamit ito para mas mapayabong ang wika natin ngunit dahil hindi lamang mga
Filipino ang gumagamit nito kaya nagkakaroon ng paghalo ng wikang Filipino at wikang
Ingles o ang tinatawag na Lingua Franca.
Gorillo, Thonie Rose M.

Ang Intelektwalisasyon ay ang adaptasyon ng wika para magkaroon ito ng

kakayahang bumuo ng wasto, tiyak, at kakailanganin ng mga pahayag na abstrak na
matatagpuan sa mga sulating pansyensya at pampilosopiya. Ang Intelektwalisasyon ng
Wika ay isang proseso upang ang isang wikang hindi pa mailagay sa antas ng
intelektwalisado nang sa gayo'y mabisang magamit sa mga sopistikadong lawak ng
karunungan. Ang Intelektwalisadong Filipino namay ay barayti ng Filipino na magagamit
sa pagtuturo ng mga pilipino sa halos lahat ng larangan ng karunungan mula sa antas
primarya hanggang sa pamantasan, kabilang na ang pa-aaralang gradwado.
Ang kahalagahan nito sa mga mag-aaral ay ito ay isang mahalagang salik ng
wika sa komunikasyon. Sa pamamagitan ng maayos at angkop na paggamit ng wika,
nagkakaroon ang gumagamit nito ng kakayahang kumuha at makapagbahagi ng
kaalaman, ng ating mga mithi at nararamdaman. Nakapaloob dito ang akademiko
bilang isang larangan. Ang isang guro sa filipino ay natataguyod ng pambansang wika
upang ito ay mapagyabong at mapangalagaan ang pagiging buhay ng ating wika. Isa
pa ay sa mga pananaliksik at pagsulat ng iba't-ibang sulatin gamit ang filipino ay
patunay na isa itong natatanging larangan. Sa disiplina at espesyalisasyon, ito rin ay
mahalaga sapagkat hindi magkakaintindihan ang mga mamamayan kung wala silang
kaalaman patungkol sa wika ng ibang larangan.
Bilang isang mag-aaral na epektibong nagagamit ang sariling wika sa iba't-ibang
larangan, isa itong mabisang paraan upang maging bihasa na at manghikayat ng iba sa
hindu direktang paraan. Ito ay mahalaga sa pagpapaunlad bilang isang indibidwal
sapagkat hindi mo lang kinakatawan ang iyong lahi at bansa, ikaw rin ay nagpapakita
ng pagkamakabayan at mabuting mamamayan sa iyong kapwa indibidwal.
Laborte, Julie Mae P.

Ang wikang Filipino ay mag iba’t ibang gamit, sa larangan ng akademiko, disiplina
at espesyalisasyon. Ang wika ay kasama sa pagsulong ng teknolohiya at
komunikasyon. Ang lahat ng bagong imbensiyon na nalikha ng tao ay inililipat sa iba’t
ibang parte ng mundo. Marami sa mga ito ay isinasaaklat, inilalagay sa mga dyornal at
report maging siyentipo o teknikal man upang mabasa. Wika ang kasangkapan para sa
materyal na pag-unlad. Maging sa pagsulong ng kultura, edukasyon, agham, sining, at
humanidades, kinakailangan ng isang wikang ginagamit at nauunawaan ng
sambayanan. Gamit ang Filipino sa agham panlipunan lalo na sa batas at politika. Ito
ang ginagamit ng mga tao upang magkipag-ugnayan sa ibang taong namamahala sa
pamahalaan at ng mga pinamamahalaan o mga mamamayan. Gamit ito sa
pagpapalitan ng mga mensahe ng mga tao. Sa humanidades naman gamit ang wikang
Filipino sa pagpapalagay ng saloobin na nakatuon sa pagpapahalaga ng buhay. Sa
humanidades maaaring talakayin ang kultura, pagpipinta, musika, esktruktura at iba
pang makataong sining at ang mabuti at wastong pag tugon nito gamit ang wika. Ang
wikang Filipino sa agham at teknolohiya naman ay malaking hamon ito para sa mga
magtuturo sapagkat nagbabago na ang mundo dahil sa patuloy na pagbabago ng
teknolohiya,kaya nararapat lang na makisabay ang wika sa mga pagbabagong ito.
Kailangan magamit ang wikang Fiipino sa pagtuturo ng matematika, agham, at
teknolohiya. Samakatwid, dumating na nga ang panahon upang mapayabong ang
wikang Filipino bilang wikang intelektuwalisado at maaari nang umabot sa pamantayan
upang maging isa ring pandaigdig na wika. Sa negosyo at industriya naman ay gamit pa
rin ang wikang Filipino sa pakikipagkalakalan at pakikipagkomunikasyon sa mga tao.
Kaya nararapat lang na tangkilikin natin ang ating wika, pahalagahan ito at
payabongin dahil ito ang magkokonekta natin sa mga tao anuman ang lahi, anuman
ang estado at anuman ang propesyon.
Jotojot, Marvin O.

Ang pambansang wika ng Pilipnas ang wikang Filipino ay may taglay na malalim,
malawak at natatanging kaalaman at karunungan. Kung mahusay nating magagamit ito
sa ating buhay at iba-iba pang mga aspeto nito ay masasabi ngang magbubunga ito ng
kaunlaran at karunungan. Ang wikang ito na mahiwaga na nagpababatid ng mga
kaalaman ay lalong mabisang maikakasangkapan sa ating pambansang kaunlaran
kung ito'y lubos at puspusang pinapairal sa iba't-ibang larangan at disiplina.Ginagamit
ang wikang Filipino bilang isang midyum para makasulat, makabasa at makaintindi ng
mga aralin at mga bagay na dapat matutunan at malaman. Kung walang wika ay hindi
matututo ang isang mag-aaral sa mga bagay na kailangan niyang malaman, hindi rin
magkakaintindihan ang bawat isa.Ang wikang Filipino ang susi sa maayos at mabilis na
komunikasyon ng bawat isa, ito ay ginagamit upang magkaunawaan at magkaintidihan
ang sinasabi ng mga tao sa paligid. Kaya napakahalaga ng pakikinig dahil sa ganitong
paraan natututo ang bawat isa.Ang wikang Filipino ang gamit sa pakikipag-ugnayan sa
pag-aaral at sa pagtuturo sa iba. Ang sukatan ng karunungan at katalinuhan ay
kakayahan nito sa pagsasalin ng mga natutunan sa ibang tao.Ang wikang Filipino ay
instrumento sa pagpapaunlad ng kultura at sining sa isang bansa. Napakahalaga ng
wikang Filipino sa iba't ibang larangan at disiplina sapagkat ito ang nagbibigay buhay,
diwa at ang nagpapakilala sa bansa, ito ang sumasalamin sa kultura, kaugalian,
paniniwala, kaalaman at karunungan ng mga mamayan, ang nagbabatid ng kakayahan
ng mga tao, ito ang daluyan ng ating komunikasyon, ito ang larawan na nagpapakita ng
ating pagkakakilanlan, kung paano tayo tatanawin at ituturing ng mga tao sa labas ng
bansa.
Ang agham at teknolohiya ay isang kataga sa sining na ginagamit upang
saklawing ang ugnayan sa pagitan ng agham at teknolohiya. Madalas itong lumitaw sa
mga pamagat ng mga disiplinang pang-akademiya (araling pang-agham at teknolohiya)
at mga tanggapan ng pamahalaan.
Ang agham panlipunan Tinutukoy minsan bilang mga malalambot na agham ang
mga agham panlipunan, sa pag-aaral ng parehong inter-subhektibo at obhektibo o
aspetong kayarian ng lipunan. Salungat ito sa mga matitigas na agham na maaaring
eksklusibong nakatuon sa obhektibong aspeto ng kalikasan.
 The Humanidades ito ang disiplinang akademiko na nag-aaral sa mga
kundisyong humano na ginagamitan ng mga metodo ng malawakang pagsusuri kritiko
pagpunabat pagbabakasali dahil sametodong ito itinatangi ang pag-aaral na ito na
tinatawag ding humanidades o umanidades mula sa mga imperikong gawi na
ginagamit sa mga likas na agham at mga agham panlipunan.
Midyang pangmasa o mass media ay mga midyang katulad ng radyo, internet, o
iba pang mga bagay na nakakaabot sa maraming mga tao.