Pangalan _________________________ Aktibiti #1 Petsa _____________

Kurso ________________

Basahin ang mga sumusunod na seleksyon at sagutan ang mga kasunod na pagsusulit. Isulat sa patlang ang sagot.
A. Halaw sa Galit Ako sa Kanser ni Luis P. Gatmaitan, M.D.
Ano nga ba ang kanser?
Ito ay grupo ng mga sakit na pinahihintulutan ang di mapigilang pagdami, paglaki at pagbabago ng mga selula sa ating
katawan.
Ang normal na selula ay nagdi-divide at lumalaki nang maayos. Kusaitong tumitigil kapag naabot na nito ang tamang laki at
dami. Dahil dito, napapalitan ng bago ang mga laspag nang tissues sa ating katawan. Ang sirang selula ay nare-repair.
Ngayon, kung nasira ang mekanismong kumukontrol, nagkakaroon ng mabilis na pagdami ng mga selula hanggang ito’y
maging bukol. Ang bukol na ito ang tinatawag nating tumor. Maaaring cancerous cells o di cancerous cellas ang laman ng
naturang bukol. Kung cancerous cells ang laman, malignant ang tawag natin sa bukol.
Makapangyarihan ang mga cancerous cells. Pilit nitong sinasakop ang isang lugar ng katawan hanggang ang mga selulang
nandoon ay maisasantabi. Sisipsipin nito ang sustansya na dapat sana ay para sa paglaki ng mga normal cells.
Sa katagalan, ang tumor na ito ay maaaring bumigay o pumutok, at mula sa kinalalagyang kapsula ay magsisimulang
kumalat sa iba’t ibang bahagi ng katawan (sa pamamagitan ng dugo o lymph). Nasa advanced stage na ang kanser na ganito. At
puwede itong mauwi sa kamatayan.
Mas nagiging delikado ang kanser habang ito’y lumalaki at kumakalat, kaya mahalagang matuklasan natin ito hangga’t
maaga.
SANHI NG KANSER
Bakit nga ba nagkakanser ang isang tao? Ang ating katawan ay sadyang may mga selulang nagtataglay ng oncogenes
(tumor-prodicinggenes). ANg mga oncogenes na ito ay kadalasang natutulog lamang at hindi aktibo.
Hanggang natutulog ito, hindi tayo magkakanser. Pero may mga bagay puwedeng gumising dito, gaya ng tabako, radiation,
virus, at food color. Cancer-causing agents ang tawag ditto, kaya dapat iwasan.
Pero may mga taong maingat sa kanilang kinakain at paraan ng pamumuhay ngunit nagkakanser pa rin. Ano ang ating
sisisihin? Lahi. Ang ating genes. Dapat nating tandaan na “ang bawat isa ay may posibilidad na magkakanser lalo na yung may
kasaysayan ng kanser ang pamilya.
Ang aking tatay ay isang halimbawa nito. Maingat siya sa kaniyang kinakain (hindi siya kumakain ng tinapa, inihaw, at
tosino: mahilig siya sa carrot, at pineapple juice: maraming gulay at isda ang kaniyang kinakain, bihira ang karne) at maganda
ang kaniyang paraan ng pamumuhay, di siya naninigarilyo, hindi nagpupuyat, hindi nagpapalipas ng gutom. Pero tatlong kapatid
niya ang namatay sa kanser. Kaya, kahit anong ingat niya ay nagkakanser pa rin siya.
Sa ganitong pagkakataon, tanging ang lahi na lamang ang aking nasisi.
Mula sa Pagbasa at Pagsulat sa Iba’t ibang Disiplina, nina Bernales et al., (2001)
1. Ang teksto ay tungkol sa larangang ________ (a) Likas na Agham (b) Teknolohiya (c) Agham Panlipunan
2. Ang mabilis na pagdami ng selula nagiging bukol ay tinatawag na ________________
3. Ang canserous cells ay tinatawag na_____________
4. Ang mga bagay na maaaring gumising sa natutulog na oncogenes ay tinatawag na _____________
5. Kapag ang isang taong maingat sa kinakain at pamumuhay ay nagkakanser, maaari natin itong isisi sa _________
B. Halaw sa Mga Epektibong Reinforcement sa Klase ni Leandro A. Cruz
Ang mga epektibong reinforcement ay yaong mga simple ngunit makabuluhan. Simple dahil wala itong
overt reaction buhat sa guro.
Ang marahang pagsasabi ng good at very good ay may positibong epekto sa mga mag-aaral. Ang importante ay makita’t
maramdaman nila na pinahahalagahan mo ang kanilang ginagawa. Kung minsan, ang maayos na pagtango-tango upang ipakita
na tama at maayos ang kaniyang ginagawa ay mahusay na panghikayat sa mga estudyante at kamag-aral.
Hindi kailangang magpakita ng masidhing reaksyon kung maibibigay ng bata ang tamang sagot. Ang mga salitang gaya ng
Napakagaling!, Ubod ng husay! O Kahanga-hanga talaga, tapos ay sasamahan pa ng overt reaction ay may hindi magandang
epekto sa iba. Ayon kay Donald Newman (awtor ng isang aklat pang-elementarya), ang mga ito ay nagdudulot ng agam-agam sa
mga bata. Kahit ang batang nagbigay ng tamang sagot ay nagiging atubiling sumagot muli dahil iniisip niyang baka di
kasinghusay ng nauna ang pagsagot at ng mga kamag-aral ay takot na ring sumubok sapagkat hindi nila sigurado kung mahusay
rin ang kanilang gagawin.
Ang reinforcement, kahit simple lang basta’t taos sa puso ay magiging kapaki-pakinabang. Ang pagsasagawa nito ay hindi
mahirap kung naroon ang pagnanais na makatulong ka sa paghubog ng isang epektibong mag-aaral.
Sa loob ng klase, makikita ang dalawang uri ng reinforcement ang verbal at ang non-verbal. Ang mahalaga ay may
positibong epekto ito sa mga mag-aaral.
Ang mga payak o simpleng pananalita gaya ng: Maayos ang iyong presentasyon o kaya’y “Marami kaming natutunan sa
inyo” ay may magandang epekto sa bata. Nadarama o nababatid nila na may naging bunga pala ang pagsisikap nila at masasabi
nila sa kanilang sarili na “kaya ko pala ito”. - Mula sa Pagbasa at Pagsulat sa Iba’t ibang Disiplina, nina Bernales et al., (2001)

6. Ang teksto ay nauugnay sa ______ (a) Pilosopiya (b) Edukasyon (c) Agham (d) Teknolohiya
7. Ang teksto ay para sa mga _______(a) guro (b) mag-aaral (c) principal (d) dean
8. Simple lamang ang isang reinforcement kapag _____
a. May matinding overt reaction c. may kaunting overt reaction
b. May katamtamang overt reaction d. walang overt reaction
9. Ang dalawang uri ng reinforcement ay ___________
10. Ang masidhing reaction na sasamahan pa ng overt reaction ay maaari di umanong magdulot sa mga bata ng
________________.
C. Ikatlong teksto
May boom ngayon ang real estate bunga ng pagdami ng nag-iinvest ditto. Patuloy na tumataas ang
presyo ng mga ari-arian kahit saan. Isang site sa Chinatown, halimbawa, ay ibinebenta sa halagang P60,000
bawat square meter. Ang gusali ng Hong Kong na Shanghai Bank sa Ayala Avenue ay naibenta ng 10.2 milyong
dolyar kamakailan. Matapos ang tatlong lingo, isang multinasyonal na kumpanya ang bumili sa gusali sa halagang
14 na milyong dolyar.
Ang gasoline station na nakaharang sa bukana ng Megamall project ni Henty Sys a tabi ng bagong gusali
ng ADB sa Ortigas ay nabili na sa halagang 14 na milyong dolyar.
Maging ang Rozas boulevard ay nagbu-boom. Magsisimula na sa ilang buwan ang konstruksyon ng Asia
World Plaza, isang modernong hotel na may 2,500 silid. Ang complex ay inaasahang makaakit sa mga
dumaraming investor na umaalis na sa HongKong.
Ang mga malalaking proyekto ay nakaaapekto nang malaki sa halaga ng mga ari-arian sa paligid ng
Ermita, Pasay , Mandaluyong at Pasig.
Mapapansin na maging sa labas ng Metro Manila ay may nagaganap na malaking bentahan ng mga ari-
arian.
Nabili ng De La Salle University ang isang medical school sa Imus, Cavite at sila’y may planong magtayo
agad ng dagdag na kampus at sentro ng madikal na pananaliksik sa hinaharap.
Nabili ni Henry S yang Taal Vista Lodge at inaasahang makakamit na ang pangakong gawing pangunahing
resort at shopping stopover ang Tagaytay ng mga turista.
Ang bagong planta ng Coca-cola sa Sta. Rosa, Laguna ay nagpataas ng demand sa pabahay roon na
nagreresulta ng pagtaas nang trple ng halaga ng mga lupa sa lumang high way.
- Mula Kina Bernales, et al. (2009)
11. Alin sa mga sumusunod ang paksa ng teksto? ________
a. Real Estate (b) Stock Market (c) Agribusiness (d) Lahat ng nabanggit
12. Anong salita ang ginamit sa teksto na nangangahulugan ng pamamayagpag? ________
a. Invest (b) shopping (c) boom (d) demand
13. Alin sa mga sumusunod ang sanhi ng pagtaas ng presyo ng mga ari-arian?
 a. Mga malalaking real state projects (c) Pagtayo ng mga kampus at resorts
b. pagdami ng mga investors (d) Lahat ng nabanggit
14. Alin sa mga sumusunod ang mga patunay ng pagtaas ng halaga ng mga real estate properties?
a. Isang site sa Chinatown c. Ang sagoline station sa bukana ng Megamall
b. Ang gusali sa HSBC sa Ayala d. Lahat ng nabanggit
15. Alin sa mga sumusunod ang direktang nauugnay sa pagtaas ng halaga?
a. Demand c. tourismo
b. Supply d. lahat ng nabanggit