‫ﮐﺎرل ﻣﺎرﮐﺲ‬

‫)ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ(‬

‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‬
‫ﻧﻘﺪ‪ ‬ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ‪ ‬ﺳﻴﺎﺳﯽ‬

‫ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬

‫‪‬ﺭﻭ‪‬ﻧﺪ‪ ‬ﺗﺎ ‪‬ﻡ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‬

‫ﻧﺎﺷﺮ‪ :‬ﻓﺮﻳﺪﺭﻳﺶ ﺍﻧﮕﻠﺲ‬

‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ :‬ﺍﻳﺮﺝ ﺍﺳﮑﻨﺪﺭﯼ‬

‫ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽﹺ ﺟﺪﻳﺪ‪۱۳۸۶ ،‬‬

 ‫ﺻﻔﺤﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮﺍﻥ‬

‫‪۹‬‬ ‫ﭘﻴﺶﮔﻔﺘﺎﺭ‬
‫ﺑﺨﺶ ﺍﻭ‪‬ﻝ‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪ ﺳﻮﺩ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‬
‫‪۳۳‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻳﮑﻢ ـ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﻭ ﺳﻮﺩ‬
‫‪۵۶‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺩﻭ‪‬ﻡ ـ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‬
‫‪۶۸‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮ‪‬ﻡ ـ ﻧﺴﺒﺖ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬
‫‪V‬‬
‫‪۷۴‬‬ ‫ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‬ ‫‪C‬‬ ‫‪ ḿ . I‬ﺛﺎﺑﺖ‪،‬‬
‫‪۷۷‬‬ ‫‪۱‬ـ ‪ ḿ‬ﻭ ‪ C‬ﺛﺎﺑﺖ‪ v ،‬ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺍﺳﺖ‬
‫‪۸۲‬‬ ‫‪۲‬ـ ‪ ḿ‬ﺛﺎﺑﺖ‪ v ،‬ﻣﺘﻐﻴﺒﺮ ﺍﺳﺖ‪ C ،‬ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ‪ v‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫‪۸۳‬‬ ‫‪۳‬ـ ‪ ḿ‬ﻭ ‪ v‬ﺛﺎﺑﺖ‪ c ،‬ﻭ ﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠﻪ ‪ C‬ﻧﻴﺰ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺍﺳﺖ‬
‫‪۸۵‬‬ ‫‪۴‬ـ ‪ ḿ‬ﺛﺎﺑﺖ ﻭ ‪ c ، v‬ﻭ ‪ C‬ﺟﻤﻠﮕﯽ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻓﺮﺽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‬
‫‪۸۹‬‬ ‫‪ ḿ . II‬ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺍﺳﺖ‬
‫‪v‬‬
‫‪۹۰‬‬ ‫ﺛﺎﺑﺖ ﺍﺳﺖ‬ ‫‪C‬‬ ‫‪۱‬ـ ‪ ḿ‬ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‪،‬‬
‫‪۹۲‬‬ ‫‪۲‬ـ ‪ ḿ‬ﻭ ‪ v‬ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‪ C ،‬ﺛﺎﺑﺖ‬
‫‪۹۴‬‬ ‫‪۳‬ـ ‪ v ، ḿ‬ﻭ ‪ C‬ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫‪۹۹‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎﺭﻡ ـ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‬
‫‪۱۰۹‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ـ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﺩﺭﮐﺎﺭﺑﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫‪۱۰۹‬‬ ‫‪ . I‬ﮐﻠﹼﻴﺎﺕ‬
‫‪۱۲۵‬‬ ‫‪ . II‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂﮐﺎﺭ ﺑﻪﺣﺴﺎﺏﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‬
‫‪۱۴۱‬‬ ‫‪ . III‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻧﻴﺮﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥﻫﺎ‬
‫‪۱۴۷‬‬ ‫ﯼ ﻓﻀﻮﻻﺕ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫‪ . IV‬ﺳﻮﺩﻣﻨﺪﺳﺎﺯ ﹺ‬
‫‪۱۵۳‬‬ ‫‪ . V‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﺍﺧﺘﺮﺍﻋﺎﺕ‬
‫‪۱۵۵‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ ـ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ‬
‫‪۱۵۵‬‬ ‫‪ . I‬ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻮﺍ ‪‬ﺩ ﺧﺎﻡ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢﺁﻥ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‬
 ‫ﺻﻔﺤﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮﺍﻥ‬

‫‪۱۶۳‬‬ ‫‪ . II‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻭﮐﺎﻫﺶ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺭﻫﺎﺳﺎﺯﯼ ﻭ ﭘﺎﺑﻨﺪﺳﺎﺯﯼﹺ ﺁﻥ‬

‫‪ . III‬ﺷﻮﺍﻫﺪ ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ :‬ﺑﺤﺮﺍﻥ ﭘﻨﺒﺔ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ‪ ۱۸۶۱‬ـ ‪۱۸۶۵‬‬
‫‪۱۸۵‬‬ ‫ﭘﻴﺸﻴﻨﺔ ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ ‪ ۱۸۴۵‬ـ ‪۱۸۶۰‬‬
‫‪۲۰۴‬‬ ‫ﺁﺯﻣﻮﻥﻫﺎ ﺑﺮﮐﺎﻟﺒﺪ ﺗﻬﯽ‬
‫‪۲۰۸‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ ـ ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬
‫ﺑﺨﺶ ﺩﻭ‪‬ﻡ‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳ‪‬ﻂ‬
‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ ـ ﺗﺮﮐﻴﺐﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻭ ﺗﻔﺎﻭﺗﯽﮐﻪ‬
‫‪۲۱۵‬‬ ‫ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﺎﺑﺖ ﺩﺭ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﯽ ﺳﻮﺩ )ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳ‪‬ﻂ ﺳﻮﺩ(‬
‫ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ ـ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻳﮏ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣ ﹺ‬
‫‪۲۳۴‬‬ ‫ﻭ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻓﺼﻞ ﺩﻫﻢ ـ ﻫﻢﺗﺮﺍﺯﺷﺪﻥ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳ‪‬ﻂ ﺳﻮﺩ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺭﻗﺎﺑﺖ‪.‬‬
‫‪۲۶۱‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻭ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭ‪ .‬ﺳﻮﺩ ﺍﺿﺎﻓﯽ‬
‫‪۳۰۲‬‬ ‫ﯽ ﺩﺳﺘﻤ‪‬ﺰﺩ ﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻓﺼﻞ ﻳﺎﺯﺩﻫﻢ ـ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻥﻫﺎﯼ ﻋﻤﻮﻣ ﹺ‬
‫‪۳۱۰‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺩﻭﺍﺯﺩﻫﻢ ـ ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬
‫‪۳۱۰‬‬ ‫‪ . I‬ﻋﻠﹼﺖﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‬
‫‪۳۱۲‬‬ ‫‪ . II‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ‬
‫‪۳۱۴‬‬ ‫‪ . III‬ﺩﻻﻳﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻣﻮﺍﺯﻧﻪ‬
‫ﺑﺨﺶ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬
‫ﯽ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻥ ﭘﺎﺋﻴﻦﮔﺮﺍﺋ ﹺ‬
‫‪۳۱۹‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻴﺰﺩﻫﻢ ـ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺧﻮﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ‬
‫‪۳۵۰‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎﺭﺩﻫﻢ ـ ﻋﻠﻠﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﻋﮑﺲ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‬
‫‪۳۵۱‬‬ ‫‪ . I‬ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭ‬
‫‪۳۵۵‬‬ ‫‪ . II‬ﮐﺎﻫﺶ ﺩﺳﺘﻤ‪‬ﺰﺩ ﺑﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺩ‬
‫‪۳۵۶‬‬ ‫‪ . III‬ﺍﺭﺯﺍﻥﺷﺪﻥ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫‪۳۵۷‬‬ ‫‪ . IV‬ﺍﺿﺎﻓﻪﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﻧﺴﺒﯽ‬
‫‪۳۵۸‬‬ ‫‪ . V‬ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽﹺ ﺧﺎﺭﺟﯽ‬
‫‪۳۶۳‬‬ ‫‪ . VI‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺳﻬﺎﻣﯽ‬
 ‫ﺻﻔﺤﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮﺍﻥ‬

‫‪۳۶۵‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﺎﻧﺰﺩﻫﻢ ـ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺗﻀﺎﺩ‪‬ﻫﺎﯼ ﺩﺭﻭﻧﯽﹺ ﻗﺎﻧﻮﻥ‬

‫‪۳۶۵‬‬ ‫‪ . I‬ﮐﻠﹼﻴﺎﺕ‬
‫‪۳۷۴‬‬ ‫‪ . II‬ﺩﺭﮔﻴﺮﯼ ﻣﻴﺎﻥﮔﺴﺘﺮﺵ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭﯼ‬
‫‪۳۷۹‬‬ ‫‪ . III‬ﺑﻴﺶﺁﺋﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﺑﻴﺶﺁﺋﯽﹺ ﺟﻤﻌﻴﺖ‬
‫‪۳۹۳‬‬ ‫‪ . IV‬ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬
‫ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎﺭﻡ‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞﮐﺎﻻ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﺎﻻ ـ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ‬
‫)ﺳﻮﺩﺍ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ(‬
‫‪۴۰۵‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺷﺎﻧﺰﺩﻫﻢ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﺎﻻ ـ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ‬
‫‪۴۲۵‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺪﻫﻢ ـ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‬
‫‪۴۵۷‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻫﺠﺪﻫﻢ ـ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ‬
‫‪۴۷۷‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﻧﻮﺯﺩﻫﻢ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ‬
‫‪۴۸۹‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺑﻴﺴﺘﻢ ـ ﻣﻼﺣﻈﺎﺕ ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‬
‫ﺑﺨﺶ ﭘﻨﺠﻢ‬
‫ﺍﻧﻘﺴﺎﻡ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﻭ ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭ‪‬ﺭ‬
‫‪۵۱۳‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺑﻴﺴﺖﻭﻳﮑﻢ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭ‪‬ﺭ‬
‫‪۵۴۳‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺑﻴﺴﺖﻭﺩﻭ‪‬ﻡ ـ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺳﻮﺩ ‪ .‬ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ‪ .‬ﻧﺮﺥ "ﻃﺒﻴﻌﯽ" ﺑﻬﺮﻩ‬
‫‪۵۶۱‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺑﻴﺴﺖﻭﺳﻮ‪‬ﻡ ـ ﺑﻬﺮﻩ ﻭ ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ‬
‫‪۵۹۳‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺑﻴﺴﺖﻭﭼﻬﺎﺭﻡ ـ ﺍﺯﺧﻮﺩﺑﻴﮕﺎﻧﻪﮔﺸﺘﻦ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭ‪‬ﺭ‬
‫‪۶۰۷‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺑﻴﺴﺖﻭﭘﻨﺠﻢ ـ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣ‪‬ﺠﺎﺯﯼ‬
‫‪۶۳۶‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺑﻴﺴﺖﻭﺷﺸﻢ ـ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮﺁﻥ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‬
‫‪۶۷۰‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺑﻴﺴﺖﻭﻫﻔﺘﻢ ـ ﻧﻘﺶ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‬
‫‪۶۸۰‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺑﻴﺴﺖﻭﻫﺸﺘﻢ ـ ﻭﺳﺎﻳﻞ ‪‬ﺩﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ـ ﻧﮕﺮﺵ ﺗﻮﮎ ﻭ ﻓﻮﻻﺭﺗﻮﻥ‬
‫‪۷۰۸‬‬ ‫ﭘﺎﻳﺎﻥ‪ ‬ﻗﺴﻤﺖ ﺍﻭﻝ‬
‫‪۷۰۹‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺻﻄﻼﺣﺎﺕ‬
‫‪۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎﺭ‬

‫ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﺨﺖ ﺑﺎ ﻣﻦ ﻳﺎﺭ ﺷﺪ ﻭ ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻢ ﺍﻳﻦ ﺳﻮ‪‬ﻣﻴﻦﮐﺘﺎﺏ ﺍﺯ ﻋﻤﺪﻩ ﺍﺛﺮ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺭﺍ ﮐﻪ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺑﺨﺶ‬
‫ﺗﺌﻮﺭﻳﮏﺁﻥﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪﻋﻤﻮﻡ ﻋﺮﺿﻪﺩﺍﺭﻡ‪ .‬ﺩﺭﺳﺎﻝ‪ ۱۸۸۵‬ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﻧﺸﺮﮐﺘﺎﺏ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽﭘﻨﺪﺍﺷﺘﻢﮐﻪﮔﻮﻳﺎ‬
‫ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﺳﻮ‪‬ﻡ‪ ،‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺑﺮﺧﯽ ﺑﺨﺶﻫﺎﯼ ﻣﻬﻢ‪ ‬ﺁﻥ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﺩﺷﻮﺍﺭﯼﻫﺎﯼ ﻓﻨﹼﯽ ﺭﻭﺑﺮﻭ ﺧﻮﺍﻫﻢ‬
‫ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻋﻤﻼﹰ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭﺁﻥ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺍﺯ ﺩﺷﻮﺍﺭﻳﻬﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭﺳﺖ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎﯼ ﺍﺛﺮ‬
‫ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﻦ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﻧﺪ ﻫﻴﭻ ﺗﺼﻮﺭ ﺭﻭﺷﻨﯽ ﻧﺪﺍﺷﺘﻢ ﻭ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﻧﻊ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﮐﻪ ﺁﻣﺎﺩﻩﺳﺎﺯﯼ‬
‫ﮐﺘﺎﺏ ﺭﺍ ﺗﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺑﻪ ﺗﺄﺧﻴﺮ ﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻨﺪ ﺁﮔﺎﻩ ﻧﺒﻮﺩﻡ‪.‬‬
‫ﺑﻴﺶﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﻣﺰﺍﺣﻢ ﻣﻦ ﻣﯽﺷﺪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺿﻌﻒ ﭼﺸﻤﯽ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺳﺎﻟﻴﺎﻥ ﺩﺭﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﮐﺎﺭ ﻧﮕﺎﺭﺷﯽ ﻣﺮﺍ ﺑﻪ ﺣﺪ‪‬ﺍﻗﻞ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻣﯽﺳﺎﺧﺖ ﻭ ﻫﻢﺍﮐﻨﻮﻥ ﻧﻴﺰ ﻓﻘﻂ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎﺋﺎﹰ ﺑﻪﻣﻦ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻣﯽ ﺩﻫﺪﮐﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺭﻭﺷﻨﺎﺋﯽ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﻗﻠﻢ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﮔﻴﺮﻡ‪ .‬ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻣﺰﺍﺣﻤﺖ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭﻳﻬﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮﯼﮐﻪ ﺗﺄﺧﻴﺮﭘﺬﻳﺮ ﻧﺒﻮﺩ‬
‫ﻣﺰﻳﺪ ﮔﺮﺩﻳﺪ‪ :‬ﺗﺠﺪﻳﺪ ﭼﺎﭖ ﻭ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻫﺎﯼ ﺁﺛﺎﺭ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﻭ ﺧﻮﺩﻡ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﮐﺎﺭﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ‬
‫ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺤﺮﻳﺮ ﭘﻴﺶﮔﻔﺘﺎﺭﻫﺎ ﻭ ﺗﮑﻤﻠﻪﻫﺎﺋﯽ ﺑﻮﺩﻧﺪﮐﻪ ﺍﮐﺜﺮﺍﹰ ﺑﺪﻭﻥ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﺗﺎﺯﻩ ﺍﻣﮑﺎﻥﭘﺬﻳﺮ ﻧﺒﻮﺩ‬
‫ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ .‬ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﭼﺎﭖ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺭﺍ ﻣﺘﺬﮐﺮ ﻣﯽﺷﻮﻡ ﮐﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻣﺘﻦ ﺁﻥ ﺩﺭﻣﺮﺣﻠﺔ ﺁﺧﺮ‬
‫ﺑﺎ ﻣﻦ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﻭﻗﺖ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻣﻦ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﮐﺴﯽﮐﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻋﻈﻴﻢ ﻧﺸﺮﻳﺎﺕ‬
‫ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﯽ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﻭ ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺗﺮﺟﻤﻪﻫﺎﯼ ﺁﺛﺎﺭ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﻭﺧﻮﺩ ﻣﺮﺍ ﺗﺎﺣﺪﯼ ﺗﻌﻘﻴﺐ‬
‫ﮐﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻣﻦ ﺣﻖ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺩ ﺑﻪﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺗﺒﺮﻳﮏ ﮔﻮﻳﻢ ﮐﻪ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺯﺑﺎﻧﻬﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﺁﻥ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻢ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺘﺮﺟﻢ ﺳﻮﺩﻣﻨﺪ ﻭﺍﻗﻊ ﺷﻮﻡ ﻭﻟﺬﺍ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺩﺍﺭ ﺑﻮﺩﻡ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﺭﺳﯽﮐﺎﺭ ﻭﯼ ﺳﺮ ﺑﺮﻧﺘﺎﺑﻢ‪،‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺑﻮﺩﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻧﺸﺮﻳﺎﺕ ﺧﻮﺩ ﻓﻘﻂ ﻧﺸﺎﻧﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﺭﺷﺪ ﺟﻨﺒﺶ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﯽﮐﺎﺭﮔﺮﯼ‬
‫ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻫﻤﭙﺎﯼ ﺁﻥ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻓﺖ‪ .‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﺭﺷﺪ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺗﺎﺯﻩﺍﯼ ﺑﻪﻋﻬﺪﺓ ﻣﻦ ﻣﯽﮔﺬﺍﺷﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ‬
‫ﺭﻭﺯﻫﺎﯼ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﯽ ﺍ ﺯﮐﺎﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﯽ ﻣﻴﺎﻥ ﺟﻨﺒﺶ ﻫﺎﯼ ﻣﻠﹼﯽ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﻭ‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺮﯼ ﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﻭ ﻣﻦ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦﮐﺎ ﺭ ﺑﻪﺗﻨﺎﺳﺐ ﻧﻴﺮﻭﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺠﻤﻮﻉ‬
‫ﺟﻨﺒﺶ ﺭﺷﺪ ﻣﯽﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺗﺎ ﺩﻡ ﻣﺮﮔﺶ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺗﺮﻳﻦ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻋﻬﺪﻩﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺍﺯﺁﻥ ﭘﺲ ﺍﻳﻦﮐﺎﺭ ﺭﻭﺯﺍﻓﺰﻭﻥ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪﮔﺮﺩﻥ ﻣﻦ ﺍﻓﺘﺎﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺣﺰﺍﺏ ﻣﻠﯽ ﮐﺎﺭﮔﺮﯼ ﻣﺘﺪﺍﻭﻝ ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺭﻭﺯﺑﻪ ﺭﻭﺯ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﺎﺍﻳﻨﻬﻤﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﻪﻣﻦ ﻣﺮﺍﺟﻌﺎﺗﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﮐﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﮐﺎﺭﻫﺎﯼ ﺗﺌﻮﺭﻳﮏ ﺧﻮﺩ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﯽ ﺩﺍﺩﻡ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۰‬‬

‫ﺑﻪﻣﺮﺍﺗﺐ ﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﺁﻧﭽﻪ ﻫﺴﺖ ﻣﯽﺑﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﺮﮐﺲ ﮐﻪ ﭼﻮﻥ ﻣﻦ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﭘﻨﺠﺎﻩ ﺳﺎﻝ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺟﻨﺒﺶ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﮐﺎﺭﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﺁﻥ‪ ،‬ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺳﺮﺑﺎﺯﻧﺰﺩﻧﯽ ﻭ ﺗﺄﺧﻴﺮﻧﺎﭘﺬﻳﺮﯼ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﭘﺮﺟﻨﺐﻭﺟﻮﺵ ﻣﺎ ﻫﻨﻮﺯ ﻫﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺪﺓ ﺷﺎﻧﺰﺩﻫﻢ ﮐﺴﺎﻧﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﺔ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻮﺭﺩ ﻋﻼﻗﺔ‬
‫ﻋﻤﻮﻡ ﺻﺮﻓﺎﹰ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺗﺌﻮﺭﻳﮏ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﻧﺪ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺍﺭﺗﺠﺎﻉ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺩﺭﺳﺖ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ‬
‫ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺁﻗﺎﻳﺎﻥ ﺭﺍ ﺣﺘﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮﺍﻥ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﭘﺮﺩﺍﺯ ﺧﻮﺍﻧﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺍﻳﻨﺎﻥ ﻓﻘﻂ ﻣﺪﺍﺣﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺗﺠﺎﻉ‬
‫ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺳﺎﮐﻦ ﻟﻨﺪﻥ ﻫﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﺧﻮﺩﯼ ﺧﻮﺩ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺁﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﺎﻡ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﺣﺰﺑﯽ ﺍﮐﺜﺮﺍﹰ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻣﮑﺎﺗﺒﻪ ﻭ ﺩﺭ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻥ ﻗﺴﻤﺖ ﺍﻋﻈﻢ ﺁﻥ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺗﻤﺎﺱ ﻫﺎﯼ ﺷﺨﺼﯽ‬
‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ‪ ،‬ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺟﻨﺒﺶ ﺩﺭ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﻩﺍﯼ ﺍﺯﮐﺸﻮﺭﻫﺎ ﻭ ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ‬
‫ﻋﺪ‪‬ﺓ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﻩﺗﺮﯼ ﺍﺯ ﺍﺭﮔﺎﻧﻬﺎﯼ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﯽ‪ ،‬ﻣﺮﺍ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﺩﺳﺖ ﺑﻪﮐﺎﺭﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪ‬
‫ﮔﺴﺴﺖﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﺍﻳﺎﻡ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﺁﻥ ﻫﻢ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﻃﯽ‪ ‬ﺳﻪ ﻣﺎﻫﺔ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺳﺎﻝ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻡ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻫﻔﺘﺎﺩ ﺳﺎﻟﯽ ﺭﺍ ﭘﺸﺖ ﺳﺮﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﻓﺖﻫﺎﯼ ﭘﻴﻮﻧﺪﺳﺎﺯ ﻣﻐﺰ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﺎﻳﻨﺮﺕ) ‪ (١‬ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺒﺮﺍﹰ‬
‫ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺑﺎﮐﻨﺪﯼ ﻭ ﺩﺭﻫﻤﯽﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻥ ﻣﺎﻧﻨﺪﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎ ﺳﻬﻮﻟﺖ ﻭ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺮ‬
‫ﮔﺴﻴﺨﺘﮕﯽﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭﮐﺎﺭ ﺩﺷﻮﺍﺭ ﺗﺌﻮﺭﻳﮏ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻏﻠﺒﻪ ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﻻﺯﻡ ﻣﯽﺁﻣﺪﮐﻪ‬
‫ﮐﺎﺭ ﻳﮏ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ﻭﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺑﻪﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ﺑﻌﺪ ﺩﺭ ﻗﺴﻤﺖ ﺍﻋﻈﻢ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﺳﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﻭﺍﻗﻌﻪﺍﯼ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺑﺨﺶ ﺩﺷﻮﺍﺭ ﭘﻨﺠﻢ ﺭﻭﯼ ﺩﺍﺩ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﻃﯽ‪ ‬ﺗﺬﮐﺮﺍﺕ ﺫﻳﻞ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﻳﺪ‪ ،‬ﮐﺎﺭ ﻧﮕﺎﺭﺵ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﺑﺎ ﺟﻠﺪ ﺩ ﻭ‪‬ﻡ‬
‫ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ ﺗﻨﻬﺎ ﮔﺮﺗﻪﺍﯼ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺑﺲ ﮐﻪ ﺁﻥ ﻫﻢ ﺑﯽﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻧﺎﻗﺺ‬
‫ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﯽ ﻣﻘﺪﻣﺔ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﺑﺨﺶﻫﺎ ﺑﻪﻗﺪﺭﮐﺎﻓﯽ ﺑﻪ ﻣﺮﺍﻗﺒﺖ ﺗﻨﻈﻴﻢﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺳﺒﮏ‬
‫ﻧﮕﺎﺭﺵ ﻧﻴﺰ ﺟﻤﻊ ﻭ ﺟﻮﺭ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﻪﻣﺮﻭﺭ ﮐﻪ ﺟﻠﻮﺗﺮ ﻣﯽﺭﻓﺘﯽﮐﺎﺭ ﺣﺎﻟﺖﮔﺮﺗﻪﺍﯼ ﺑﻪﺧﻮﺩ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‬
‫ﻭ ﭘﺮ ﺍﺯ ﻧﻘﺺ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﻫﺮﻗﺪﺭ ﻋﺪﻭﻝ ﺍﺯ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺍﺻﻠﯽ ﻭ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﺮﻋﯽﮐﻪ ﺿﻤﻦ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﭘﻴﺶ‬
‫ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻭ ﺟﺎﯼ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﻌﺪﯼ ﺁﻥ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻓﻮﺍﺻﻠﯽﮐﻪ‪،‬‬
‫ﻃﯽ‪ ‬ﺁﻥ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎﯼ ﺩﺭﺣﺎﻝ ﺗﮑﻮﻳﻦ) ‪ (٢‬ﮐﺘﺒﺎﹰ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﯽﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺩﺭﺍﺯﺗﺮ ﻭ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩﺗﺮ ﻣﯽﮔﺮﺩﻳﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺟﺎﻫﺎﯼ‬
‫ﺑﺴﻴﺎﺭ‪ ،‬ﺧﻂ ﻭ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻪﻧﺤﻮﯼ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺍﺯ ﻻﺑﻼﯼ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺭﻭﺷﻨﯽ ﺣﻤﻼﺕ ﻭ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﺪﺭﻳﺠﯽ ﺁﻥ‬
‫ﺑﻴﻤﺎﺭﻳﻬﺎﺋﯽ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﺪ ﮐﻪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﮐﺎﺭ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﺑﺮ ﻣﺼﻨﻒ ﻋﺎﺭﺽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭﺁﻏﺎﺯ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ‬

‫)‪۱۸۳۳) Meynert, Theodor Hermann (۱‬ـ‪ (۱۸۹۲‬ـ ﭘﺰﺷﮏ ﺍﺗﺮﻳﺸﯽ‪ ،‬ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺭﻭﺍﻧﺸﻨﺎﺳﯽ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻭﻳﻦ‪ ،‬ﺩﺍﺭﺍﯼ‬
‫ﺗﺄﻟﻴﻔﺎﺕ ﻣﺘﻌﺪﺩ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻭ ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻗﺸﺮ ﻓﻮﻗﺎﻧﯽﻣﻐـﺰ ﻭ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﯽ‬
‫ﺑﺎﻓﺖﻫﺎﯼ ﺁﻥ‪.‬‬
‫)‪ (۲‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﻓﻮﻕ ﺑﻪﻟﻐﺖ ﻻﺗﻴﻨﯽ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ، “in statu nascendi” :‬ﮐﻪ ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻟﻔﻈﯽ ﺁﻥ "ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﺯﺍﻳﺶ" ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۱۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۲‬‬

‫ﮐﺎﺭ ﺷﺨﺼﯽ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺩﺷﻮﺍﺭ ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺪﺗﯽ ﺑﻪﮐ ﹼﻠﯽ ﻏﻴﺮﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻫﻴﭻ ﺟﺎﯼ‬
‫ﺷﮕﻔﺘﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎﯼ ‪ ۱۸۶۳‬ﻭ ‪ ،۱۸۶۷‬ﻣﺎﺭﮐﺲ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺩﻭ ﺟﻠﺪ ﺁﺧﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﻃﺮﺡ ﺭﻳﺰﯼ ﻭ‬
‫ﺩﺳﺖﻧﻮﻳﺲ ﺟﻠﺪ ﺍﻭﻝ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﭼﺎﭖ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﮐﺎﺭ ﻋﻈﻴﻤﯽ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻭ‬
‫ﺗﺪﺍﺭﮎ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﺔ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﯽﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﺍﺯ ﺳﺎﻟﻬﺎﯼ ‪ ۱۸۶۴‬ﻭ‬
‫‪ ۱۸۶۵‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻋﻼﺋﻢ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺧﺘﻼﻟﯽﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐﮔﺮﺩﻳﺪ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺧﻮﺩ ﻧﺘﻮﺍﻧﺪ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻧﮕﺎﺭﺵ‬
‫ﺟﻠﺪ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﻭ ﺳﻮ‪‬ﻡ ﺑﺰﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺳﻼﻣﺖ ﻭﯼ ﭘﺪﻳﺪﺍﺭﮔﺮﺩﻳﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺎﺭ ﻣﻦ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ ﺁﻏﺎﺯ ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺗﻤﺎﻡ ﺩﺳﺖﻧﻮﻳﺲ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺭﻭﯼ ﺍﺻﻞ‪ ،‬ﮐﻪ ﮐﺸﻒ ﺧﻄﻮﻁ ﺁﻥ ﺣﺘﯽ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩ ﻣﻦ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﺩﺷﻮﺍﺭ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺩﻳﮑﺘﻪ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻳﮏ ﺭﻭﻧﻮﻳﺲ ﺧﻮﺍﻧﺎ ﺩﺭﺁﻭﺭﻡ‪ ،‬ﺍﻣﺮ ﯼ ﮐﻪ ﺧﻮﺩ‬
‫ﻣﺪﺗﯽ ﻭﻗﺖﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺁﻏﺎﺯ ﮐﺎﺭ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺗﺤﺮﻳﺮﯼ ﺍﻣﮑﺎﻥﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻣﻦ ﺍﻳﻦﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺿﺮﻭﺭﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﺣﺪ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺳﺎﺧﺘﻢ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﺗﺎﺟﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺭﻭﺷﻨﯽ ﻣﺘﻦ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻣﯽ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺩﺍﺷﺖ ﺧﺼﻠﺖ ﻃﺮﺡ‬
‫ﺑﺪﻭﯼ ﺭﺍ ﻧﮕﺎﻩ ﺩﺍﺷﺘﻢ ﻭ ﺣﺘﯽ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﺗﮑﺮﺍﺭﻫﺎ ﺭﺍ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﻃﺒﻖ ﻣﻌﻤﻮﻝ ﺧﻮﺩ ﻫﺮﺑﺎﺭ ﻣﻄﻠﺐ ﺭﺍ‬
‫ﺍﺯ ﺟﻬﺖ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭ ﻳﺎ ﺑﺎ ﺷﻴﻮﺓ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺭﺍ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺬﻑ ﻧﮑﺮﺩﻡ‪.‬‬
‫ﺩﺭﻣﻮﺍﺭﺩﯼﮐﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻳﺎ ﺍﺿﺎﻓﺎﺕ ﻣﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺟﻨﺒﺔ ﺗﺤﺮﻳﺮﯼ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺑﻮﺩﻩﺍﻡ ﻓﺎﮐﺖﻫﺎﺋﯽ‬
‫ﺭﺍ ﮐﻪ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺗﻨﻘﻴﺢ ]ﺍﺻﻼﺡ[ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﺧﻮﺩ ﺍﺯﺁﻥ ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮﻳﻬﺎﺋﯽﮐﻨﻢﮐﻪ ﺗﺎ ﺳﺮﺣﺪ ﺍﻣﮑﺎﻥ‬
‫ﺩﺭ ﭼﻬﺎﺭﭼﻮﺏ ﺍﻧﺪﻳﺸﺔ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻡ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻗﻼﺑﻬﺎﯼﮔﻮﺷﻪ ﺩﺍﺭ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﺎ ﻋﻼﺋﻢ ﺍﺳﻤﯽ ﻣﻦ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺯﻳﺮﻧﻮﻳﺲﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺍﺯﺟﺎﻧﺐ ﻣﻦ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‬
‫ﮔﺎﻩﺑﮕﺎﻩ ﻓﺎﻗﺪ ﺍﻳﻦ ﻗﻼﺑﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﻫﺮﺟﺎ ﮐﻪ ﻋﻼﺋﻢ ﺍﺳﻤﯽ ﻣﻦ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺗﻤﺎﻡ ﺁﻥ‬
‫ﺯﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﺮ ﻃﺮﺡ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ ﺩﺭ ﺩﺳﺖﻧﻮﺷﺘﻪ ﻳﺎﺩﺩﺍﺷﺖ ﻫﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻧﮑﺎﺗﯽ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ ﮐﻪ ﻣﺼﻨﻒ ﺑﻪ ﺑﺴﻂ ﻭ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﻣﻮﮐﻮﻝﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪﻭﻥ ﺁﻧﮑﻪ ﻭﻋﺪﻩ ﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ‬
‫ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺍﻳﻦ ﻳﺎﺩﺩﺍﺷﺖﻫﺎ ﺭﺍ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺑﺎﻗﯽﮔﺬﺍﺭﺩﻩﺍﻡ ﺯﻳﺮﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﻨﺪﺓ ﺗﺼﻤﻴﻢ‬
‫ﻣﺼﻨﻒ ﺩﺍﺋﺮ ﺑﻪﮐﺎﺭﮐﺮﺩﻥ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺩﺭ ﺭﻭﯼ ﺁﻥ ﻧﮑﺎﺕ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﻪ ﺟﺰﺋﻴﺎﺕ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺩﺳﺖ ﻧﻮﺷﺘﺔ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺑﺨﺶ ﺍﻭﻝ ﻓﻘﻂ ﺟﺰﺋﺎﹰ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺩﺳﺖ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻘﺪﻣﺘﺎﹰ‬
‫ﻣﺤﺘﻮﯼ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺕ ﺭﻳﺎﺿﯽ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪﺭﺍﺑﻄﺔ ﻣﻴﺎﻥ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ )ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉ‬
‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮ‪‬ﻡ ﻣﺎﺳﺖ(‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ ﻓﺼﻞ ﺍﻭﻝ ﻣﺎ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺁﻥﻫﻢ ﺑﻪﻧﺤﻮ ﺗﺼﺎﺩﻓﯽ ﻣﻄﺮﺡ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺩﻭ ﻃﺮﺡ ﺍﺻﻼﺣﯽﮐﻪ ﻫﺮ ﻳﮏ ﻣﺤﺘﻮﯼ ‪ ۸‬ﺻﻔﺤﻪ ﺑﻪﻗﻄﻊ ﻭﺯﻳﺮﯼ ﺍﺳﺖ ﺑﻪﮐﻤﮏ‬
‫ﻣﻦ ﺁﻣﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﻃﺮﺡﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻪﺟﺎ ﺑﻪﻧﺤﻮ ﻣﺮﺗﺒﻄﯽ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻓﺼﻞﮐﻨﻮﻧﯽ ﺍﺯ ﺭﻭﯼ‬
‫ﺟﺰﻭﻩﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻓﺼﻞ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﺍﺯ ﺩﺳﺖﻧﻮﺷﺘﺔ ﺍﺳﺎﺳﯽﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﻓﺼﻞ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬
‫ﻳﮏ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﮐﺎﺭﻫﺎﯼ ﺭﻳﺎﺿﯽ ﻧﺎﺗﻤﺎﻣﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺩﻓﺘﺮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﻤﺎﻣﺎﹰ ﺣﺎﻭﯼﮐﺎﺭﻫﺎﯼ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ‬
‫‪۱۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﮐﺎﻣﻠﯽ ﺍﺯ ﺳﺎﻟﻬﺎﯼ ﻫﻔﺘﺎﺩ) ‪ (١‬ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﻣﻌﺎﺩﻻﺕ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﯽﮐﺮﺩ‪ .‬ﺩﻭﺳﺖ ﻣﻦ ﺳﺎﻣﻮﺋﻞ ﻣﻮﺭ) ‪ ، (٢‬ﮐﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺍﻋﻈﻢ ﺗﺮﺟﻤﺔ ﺟﻠﺪ ﺍﻭﻝ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﮔﺮﻓﺖﮐﻪ ﺑﻪﺟﺎﯼ ﻣﻦ ﺭﻭﯼ ﺍﻳﻦ ﺩﻓﺘﺮ ﮐﺎﺭ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻭﯼ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺭﻳﺎﺿﯽ ﺩﺍﻥ ﻗﺪﻳﻤﯽ‬
‫ﮐﻤﺒﺮﻳﺞ) ‪ (٣‬ﺩﻳﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺑﻪﻣﺮﺍﺗﺐ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺯ ﻣﻦ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﭼﻨﻴﻦ ﮐﺎﺭﯼ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺭﻭﯼ ﺗﻠﺨﻴﺺ‬
‫ﺍﻭﺳﺖﮐﻪ ﺑﻌﺪﺍﹰ ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ ﮔﺎﻫﮕﺎﻫﯽ ﺍﺯ ﺩﺳﺖﻧﻮﺷﺘﺔ ﺍﺻﻠﯽ ﻓﺼﻞ ﺳﻮ‪‬ﻡ ﺭﺍ ﺑﻪﺍﻧﺠﺎﻡ ﺭﺳﺎﻧﺪﻡ‪ .‬ﺍﺯ ﻓﺼﻞ‬
‫ﭼﻬﺎﺭﻡ ﻓﻘﻂ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺁﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻧﻈﺮ ﺑﻪﺍﻳﻨﮑﻪ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﻣﻄﺮﻭﺣﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪" :‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺩﺭ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ"‪ ،‬ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻣﻦ ﺧﻮﺩ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺗﺪﺍﺭﮎ ﮐﺮﺩﻩﺍﻡ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻣﺘﻦ ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﻓﺼﻞ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﻗﻼﺏ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪﺍﯼﮐﻪ ﺍﺯﺁﻥ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻣﺪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ ﻓﺼﻞ ﺳﻮ‪‬ﻡ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ﺍﺻﻼﺣﯽ ﻧﻴﺎﺯ ﺩﺍﺭﺩ ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺍﺭﺯﺷﯽ‬
‫ﻋﺎﻡ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻨﺒﻊ ﺑﻘﻴﺔ ﺑﺨﺶ ﺭﺍ ﺩﺳﺖ ﻧﻮﺷﺘﺔ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﻴﺰ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺩﮔﺮﮔﻮﻧﻴﻬﺎ ﻭ ﺗﮑﻤﻴﻼﺕ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺳﻪ ﺑﺨﺶ ﺑﻌﺪﯼ‪ ،‬ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻳﺎﻓﺘﻢ ﮐﻪ‪ ،‬ﺟﺰ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﮕﺎﺭﺷﯽ ﻭ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺳﺒﮏ‬
‫ﺗﺤﺮﻳﺮ‪ ،‬ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺗﺎ ﺍﻧﺘﻬﺎ ﺩﺳﺖﻧﻮﺷﺘﺔ ﺍﺻﻠﯽ ﺭﺍ ﺩﻧﺒﺎﻝﮐﻨﻢ ‪ .‬ﻻﺯﻡ ﺑﻮﺩ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻭ ﺍﮐﺜﺮﺍﹰ ﺁﻧﻬﺎﺋﯽ‬
‫ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﻣﯽﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﻦ ﺩﺭ ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺑﻮﺩﻡ‪ ،‬ﻫﻢﺁﻫﻨﮓ ﺳﺎﺯﻡ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﻗﺒﻴﻞ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻗﻼﺏ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﺎ ﻋﻼﺋﻢ ﺍﺳﻤﯽ ﻣﻦ ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺨﺶ ﭘﻨﺠﻢﮐﻪ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺗﻤﺎﻡ ﮐﺘﺎﺏ ﺭﺍ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﺩﺷﻮﺍﺭﯼ ﻋﻤﺪﻩ ﺭﺍ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺩﺭﺳﺖ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﺮﺩ ﻳﮑﯽ ﺍﺯﺣﻤﻼﺕ ﺳﺨﺖ ﺁﻥ ﺑﻴﻤﺎﺭﯼﺋﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻗﺒﻼﹰ ﻣﺘﺬﮐﺮ ﺷﺪﻳﻢ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻏﺎﻓﻠﮕﻴﺮ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﻪ ﻃﺮﺡ ﺁﻣﺎﺩﻩﺍﯼ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻧﻪ ﺣﺘﯽ‬
‫ﻧﻤﻮﺩﺍﺭﯼ ﮐﻪ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﻧﮑﺎﺕ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺴﻂ ﺩﺍﺩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﻘﺪﻣﺔ ﮐﺎﺭﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﮑﺮﺭﺍﹰ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﺍﻧﺒﻮﻫﺔ ﻣﻐﺸﻮﺷﯽ ﺍﺯ ﻳﺎﺩﺩﺍﺷﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻼﺣﻈﺎﺕ ﻭ ﻣﺼﺎﻟﺤﯽ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﺴﺘﺨﺮﺟﺎﺕ ﻏﺮﻕ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺪﻭﺍﹰ‬
‫ﮐﻮﺷﻴﺪﻡ ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﻧﺨﺴﺖ ﺗﺎ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺍﯼ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩﻡ‪ ،‬ﺑﺎ ﺭﻓﻊ‬
‫ﻧﻘﺎﺋﺺ ﻭ ﺑﺴﻂ ﻭ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎﯼ ﻣﺘﻔﺮﻗﯽﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺟﻨﺒﺔ ﮔﺮﺗﻪﺍﯼ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺑﻪﻧﺤﻮﯼ ﺗﮑﻤﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﻢ ﮐﻪ‬
‫ﻻﺍﻗﻞ ﭼﻴﺰﯼ ﻧﺰﺩﻳﮏ ﺑﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﺼﻨﻒ ﻗﺼﺪ ﺩﺍﺷﺖ ﻣﻄﺮﺡ ﺳﺎﺯﺩ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺩﺳﺖﮐﻢ ﺳﻪ ﺑﺎﺭ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ ﺭﺍ ﺍﻣﺘﺤﺎﻥﮐﺮﺩﻡ ﻭﻟﯽ ﻫﺮ ﺑﺎﺭ ﺑﺎ ﻋﺪﻡ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺭﻭﺑﺮﻭ ﺷﺪﻡ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﺗﻼﻑ ﻭﻗﺖ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻋﻠﻞ‬
‫ﻋﻤﺪﺓ ﺗﺄﺧﻴﺮ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﮐﺎﺭ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ .‬ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﺮﺍﻳﻢ ﻣﺴﻠﹼﻢﮔﺮﺩﻳﺪ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪﻣﻘﺼﻮﺩ‬

‫)‪ (۱‬ﻣﻘﺼﻮﺩ ﺳﺎﻟﻬﺎﯼ ‪ ۷۰‬ﺳﺪﺓ ﻧﻮﺯﺩﻫﻢ ﺍﺳﺖ )ﺍﺯ‪ ۱۸۷۰‬ﺗﺎ ﺁﺧﺮ‪.(۱۸۷۹‬‬

‫)‪۱۸۳۰) Moor, Samuel (۲‬ـ‪ (۱۹۱۲‬ـ ﺣﻘﻮﻕﺩﺍﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‪ ،‬ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻓﻌﺎﻟﻴﻦ ﻣﻬﻢ ﺟﻨﺒﺶﮐﺎﺭﮔﺮﯼ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ‬
‫ﻋﻀﻮ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﺔ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﯽﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ )ﺍﻧﺘﺮﻧﺎﺳﻴﻮﻧﺎﻝ ﺍﻭ‪‬ﻝ(‪ ،‬ﻣﺘﺮﺟﻢ ﻣﺎﻧﻴﻔﺴﺖ ﺣﺰﺏ ﮐﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺟﻠﺪ ﺍﻭﻝ ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‬
‫ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‪ ،‬ﺩﻭﺳﺖ ﻧﺰﺩﻳﮏ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﻭ ﺍﻧﮕﻠﺲ‪.‬‬
‫)‪ (۳‬ﻣﻘﺼﻮﺩ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﮐﻤﺒﺮﻳﺞ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۴‬‬

‫ﺭﺳﻴﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮﺍﺳﺘﻢ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺗﻤﺎﻡ ﺗﻮﺩﺓ ﻋﻈﻴﻢ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫ﮐﻨﻢ ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﭼﻴﺰﯼ ﺍﺯ ﺁﺏ ﺩﺭﺁﻭﺭﻡ‪ ،‬ﺗﺎﺯﻩ ﺍﻳﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﻧﻤﯽﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﻣﻦ ﭼﺎﺭﺓ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﺎﻗﯽ‬
‫ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺟﺰ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﻝ ﺑﻪ ﺩﺭﻳﺎ ﺯﺩﻩ ﻳﮑﺒﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﺣﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻡ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻘﺪﻭﺭ ﻣﯽﺷﺪ ﻫﻢ‪ ‬ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﻈﻢﺑﺨﺸﻴﺪﻥ ﺩﺭ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺑﻮﺩ ﻣﻘﺼﻮﺭ ]ﮐﻮﺗﺎﻩ[ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻭ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ‬
‫ﺗﮑﻤﻠﻪﻫﺎﯼ ﺿﺮﻭﺭ ﻭ ﻭﺍﺟﺐ ﺍﮐﺘﻔﺎ ﻧﻤﺎﻳﻢ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﻬﺎﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۹۳‬ﮐﺎﺭ ﻋﻤﺪﺓ ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪﺍﻧﺠﺎﻡ ﺭﺳﺎﻧﺪﻡ‪.‬‬
‫ﺍﺯﻣﻴﺎﻥ ﻓﺼﻮﻝ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﮐﺘﺎﺏ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ﺑﻴﺴﺖﻭﻳﮑﻢ ﺗﺎ ﺑﻴﺴﺖﻭﭼﻬﺎﺭﻡ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﺗﻨﻘﻴﺢ ﻭ ﺗﺤﺮﻳﺮ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻓﺼﻞﻫﺎﯼ ‪ ۲۵‬ﻭ ‪ ۲۶‬ﺍﻳﺠﺎﺏ ﻧﻤﻮﺩ ﻣﺴﺘﻨﺪﺍﺕ ﮔﺰﻳﻦﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺟﺎﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺖ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﮔﻨﺠﺎﻧﺪﻩ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻓﺼﻮﻝ ‪ ۲۷‬ﻭ ‪ ۲۹‬ﺭﺍ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮﺩ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﻋﻴﻦ‬
‫ﺩﺳﺖﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻪﺟﺎﯼﮔﺬﺍﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪﻋﮑﺲ ﻻﺯﻡ ﺑﻮﺩ ﻓﺼﻞ ‪ ۲۸‬ﺩﺭ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺑﻪﻧﺤﻮ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺍﺷﮑﺎﻝ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺑﺎ ﻓﺼﻞ ﺳﯽﺍﻡ ﺁﻏﺎﺯﮔﺮﺩﻳﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﭘﺲ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﻻﺯﻡ ﺑﻮﺩ ﻣﺮﺍﺟﻌﺔ ﺑﻪ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﻧﺤﻮ‬
‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺍﯼ ﻣﺮﺗﺐ ﻧﻤﻮﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﻧﻴﺰ ﻭﺍﺟﺐ ﺑﻮﺩ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺟﻤﻠﻪ ﻫﺎﯼ ﻣﻌﺘﺮﺿﻪ ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﺎﺕ ﺍﺯ ﺍﺻﻞ‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻫﺮﻟﺤﻈﻪ ﻗﻄﻊ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺩﺭﺟﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺗﺼﺎﺩﻓﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺳﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻧﺘﻈﺎﻡ ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺨﺸﻴﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻓﺼﻞ ﺳﯽﺍﻡ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻭ ﺑﺎ ﺣﺬﻑ‬
‫ﻗﺴﻤﺖﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺟﺎﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﮐﺘﺎﺏ ﻣﺤﻞ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﺭﺳﻴﺪ‪ .‬ﻓﺼﻞ ‪ ۳۱‬ﺑﺎﺯ ﺑﺎ ﺍﻧﺴﺠﺎﻡ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﺩﺳﺖﻧﻮﺷﺘﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺩﺭﺍﺯﯼ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ "ﺳﺮﺩ ﺭﮔﻤﯽ" ) ‪ (١‬ﺑﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝ‬
‫ﺁﻥ ﻓﺼﻞ ﻣﯽﺁﻣﺪﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺴﺘﺨﺮﺟﺎﺗﯽ ﺍﺯﮔﺰﺍﺭﺵﻫﺎﯼ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺮﺍﻧﻬﺎﯼ ‪ ۱۸۴۸‬ﻭ ‪۱۸۵۷‬‬
‫ﺩﺭ ﺑﺮ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﻧﻈﺮ ﺑﻴﺴﺖﻭﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﺭﺟﺎﻝ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻧﻮﻳﺴﺎﻥ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ‬
‫ﭘﻮﻝ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻓﺮﺍﺭ ﻃﻼ‪ ،‬ﺳﻔﺘﻪ ﺑﺎﺯﯼ ﺑﯽ ﺑﻨﺪﻭﺑﺎﺭ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﻧﻴﺰ ﺟﻤﻊ ﺁﻭﺭﯼ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﮔﺎﻩ ﺍﺷﺎﺭﺍﺕ‬
‫ﻃﻨﺰﺁﻣﻴﺰ ﮐﻮﺗﺎﻫﯽ ﻧﻴﺰ ﺫﻳﻞ ﺁﻥ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺗﻤﺎﻡ ﻧﻈﺮﻳﺎﺗﯽﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺭﺍﺑﻄﺔ‬
‫ﻣﻴﺎﻥ ﭘﻮﻝ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﻭﺍﺝ ﺩﺍﺷﺖ ﺧﻮﺍﻩ ﺿﻤﻦ ﭘﺮﺳﺶﻫﺎ ﻭ ﺧﻮﺍﻩ ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦﻫﺎ ﺍﻧﻌﮑﺎﺱ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬
‫ﺩﺭﻧﻈﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺁﻥ "ﺳﺮﺩﺭﮔﻤﯽ" ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﺭﺍ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﭘﻮﻝ ﭼﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ‬
‫ﻣﯽ ﺭﻭﺩ ﻭ ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﯼ ﻭ ﻃﻨﺰﺁﻣﻴﺰ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﮐﻮﺷﺶ ﻫﺎﯼ‬
‫ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺭﺳﻴﺪﻡ ﮐﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺼﻠﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﺳﻨﺎﺩﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺍﺳﺖ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎﺋﯽﮐﻪ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺧﻮﺩ ﺯﻳﺮﻧﻮﻳﺲﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺟﺎﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻄﻠﺐ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺑﺤﺚ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﯽ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﻣﻨﻈﻤﯽ ﺑﻪﺩﻧﺒﺎﻝ ﻣﯽﺁﻳﺪﮐﻪ ﻣﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺩﺭﻓﺼﻞ‪ ۲۳‬ﺁﻭﺭﺩﻩﺍﻡ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫ﺑﻌﺪ ﺍﺯﺁﻥ ﺑﺎﺯ ﺑﺎ ﻳﮏ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺴﺘﺨﺮﺟﺎﺗﯽ ﺍﺯﮔﺰﺍﺭﺵﻫﺎﯼ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻧﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻣﺴﺎﺋﻠﯽﮐﻪ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶ‬
‫ﻣﻄﺮﺡ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺨﻠﻮﻁ ﺑﺎ ﻣﻼﺣﻈﺎﺕ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻳﺎ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﻣﺼﻨﻒ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺴﺘﺨﺮﺟﺎﺕ ﻭ‬

‫‪Confusion – ″Konfusion″‬‬ ‫) ‪(۱‬‬

‫‪۱۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻣﻼﺣﻈﺎﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﻓﺘﻪﺭﻓﺘﻪ ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺣﺮﮐﺖ ﭘﻮﻝ ﻓﻠﺰﯼ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﺍﺭﺯ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭ‬
‫ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﻳﮏ ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻣﻠﺤﻘﺎﺕ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﮑﺲ "ﻣﺎﻗﺒﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ"‪) ،‬ﻓﺼﻞ ﺳﯽﻭ‬
‫ﺷﺸﻢ( ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺗﺪﺍﺭﮎﻳﺎﻓﺘﻪ ﺗﺤﺮﻳﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺍﻳﻦ ﻣﺼﺎﻟﺢ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﮐﻪ ﺍﺯ "ﺳﺮﺩﺭﮔﻤﯽ" ﺑﻪﺑﻌﺪ ﺩﺭ ﺟﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻧﺸﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ‪ ۳۳‬ﺗﺎ ‪ ۳۵‬ﺭﺍ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪﺍﻡ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻳﻦﮐﺎﺭ ﺑﺪﻭﻥ ﻭﺍﺭﺩ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺍﺿﺎﻓﺎﺕ ﻣﻬﻤﯽ ﺍﺯﺟﺎﻧﺐ ﻣﻦ‪،‬‬
‫ﺑﻪﻣﻨﻈﻮﺭ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﯽ ﻣﺴﺎﺋﻞ‪ ،‬ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﺟﺎﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺼﺮﻓﺎﺕ ﺻﺮﻓﺎﹰ ﺟﻨﺒﺔ ﺻﻮﺭﯼ‬
‫ﻧﺪﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ ﺑﺎ ﻭﺿﻮﺡ ﺗﻤﺎﻡ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩﺍﻡ ﮐﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻣﻦ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﻡ‬
‫ﺗﻤﺎﻡ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﻣﺼﻨﻒ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﻪﻧﺤﻮﯼ ﺍﺯ ﺍﻧﺤﺎﺀ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ ﺩﺭﻣﺘﻦﮐﺘﺎﺏ ﻭﺍﺭﺩ‬
‫ﮐﻨﻢ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺴﻴﺎﺭﮐﻮﭼﮑﯽ ﺍﺯ ﻣﺴﺘﺨﺮﺟﺎﺕ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﺑﺪﺍﻥ ﺟﻬﺖ ﮐﻪ ﺗﮑﺮﺍﺭ ﻓﺎﮐﺖﻫﺎﯼ ﻗﺒﻠﯽ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ‬
‫ﺧﻮﺍﻩ ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻠﯽﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺳﺖﻧﻮﻳﺲ ﺍﺯ ﻧﺰﺩﻳﮏ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺣﺬﻑ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺨﺶ ﺭﺍﺟﻊ ﺑﻪ ﺑﻬﺮﺓ ﺯﻣﻴﻦ ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻗﻄﻌﯽ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻞﺗﺮ ﺗﺪﺍﺭﮎ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﺨﺶ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻧﻈﻢ ﻗﻄﻌﯽ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﻣﯽﺁﻳﺪ ﮐﻪ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺩﺭ ﻓﺼﻞ ‪) ۴۳‬ﺩﺭ‬
‫ﺩﺳﺖﻧﻮﻳﺲ‪ ،‬ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺨﺶ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺑﻬﺮﻩ(‪ ،‬ﺧﻮﺩ ﻻﺯﻡ ﻣﯽﺷﻤﺮﺩ ﮐﻪ ﻧﻘﺸﺔ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺑﺨﺶ ﺭﺍ‬
‫ﺧﻼﺻﻪﺷﺪﻩ ﺑﺎﺯﮔﻮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﮐﻪ ﺩﺳﺖﻧﻮﻳﺲ ﺑﺎ ﻓﺼﻞ ‪ ۳۷‬ﺁﻏﺎﺯ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﭘﯽ ﺁﻥ ﻓﺼﻮﻝ ‪۴۵‬‬
‫ﺗﺎ ‪ ۴۷‬ﻣﯽﺁﻳﻨﺪ ﻭ ﺗﺎﺯﻩ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻓﺼﻞﻫﺎﯼ ‪ ۳۸‬ﺗﺎ ‪ ۴۴‬ﺳﺮ ﻣﯽ ﺭﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻣﻄﻠﻮﺏﺗﺮ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﮐﺎﺭ ﺑﺮﺩ‪ ،‬ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺟﺪﻭﻝﻫﺎﯼ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺑﻬﺮﺓ ﻓﺎﺿﻠﺔ ‪ II‬ﻭ ﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﮐﺸﻒ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ ،۴۳‬ﻳﻌﻨﯽ ﺟﺎﺋﯽﮐﻪ ﻣﯽﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﻮ‪‬ﻡ ﺑﻬﺮﺓ ﺯﻣﻴﻦ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ‬
‫ﺑﻬﺮﻩ ﺗﺤﻘﻴﻘﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺑﻬﺮﺓ ﺯﻣﻴﻦ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺩﺭ ﺳﺎﻟﻬﺎﯼ ‪ ۷۰‬ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﻭﻳﮋﺓ‬
‫ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺗﺎﺯﻩﺍﯼ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﺻﻼﺡ ﺍﺭﺿﯽ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۶۱‬ﺩﺭ ﺭﻭﺳﻴﻪ‪ ،‬ﻭﺍﺟﺐ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬
‫ﺑﻪ ﺧﻼﺻﻪﮐﺮﺩﻥ ﺁﻣﺎﺭﻫﺎ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺭﺍﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﺍﺭﺿﯽ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ ﻭ ﻭﯼ ﺳﺎﻟﻴﺎﻥ ﺩﺭﺍﺯ ﺍﺳﻨﺎﺩﯼ‬
‫ﺭﺍ‪ ،‬ﮐﻪ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﺭﻭﺳﯽ ﺗﻤﺎﻡ ﻭﮐﻤﺎﻝ ﺩﺭﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺍﻭ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﺍﺻﻠﯽ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ‬
‫ﺑﻮﺩ ﻭ ﺧﻴﺎﻝ ﺩﺍﺷﺖ ﺩﺭﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮ ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻨﻮﻋﯽﮐﻪ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺍﺷﮑﺎﻝ ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﺍﺭﺿﯽ ﻭ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﺜﻤﺎﺭ ﺩﻫﻘﺎﻧﺎﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﺓ ﺭﻭﺳﻴﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺖ‪،‬‬
‫ﻗﺮﺍﺭﺑﻮﺩ ﺩﺭﺑﺨﺶ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺑﻬﺮﺓ ﺯﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻪﺭﻭﺳﻴﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻧﻘﺸﯽ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩﮐﻪ ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭﻝ ﺑﻪ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ‬
‫ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﺰﺩﻭﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺟﺎﯼ ﺗﺄﺳﻒ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﻧﻘﺸﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼ‬
‫ﻣﻘﺪﻭﺭ ﻧﮕﺮﺩﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻫﻔﺘﻢ ﺑﻪﻧﺤﻮ ﮐﺎﻣﻞ ﻭﻟﯽ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻃﺮﺡ ﺍﻭﻝ ﺗﺤﺮﻳﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻨﮑﻪ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﻃﺒﻊ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﻻﺯﻡ ﺑﻮﺩ ﮐﻼﻑ ﺳﺮﺩﺭﮔﻢ ﺩﺭﺁﻣﻴﺨﺘﮕﯽ ﺑﯽﭘﺎﻳﺎﻥ ﺩﻭﺭﺍﻥﻫﺎ ﺑﺎﺯ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﻓﺼﻞ ﺁﺧﺮ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۶‬‬

‫ﻓﻘﻂ ﺁﻏﺎﺯ ﺁﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺩﺭ ﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺳﻪ ﺷﮑﻞ ﻋﻤﺪﺓ ﺩﺭﺁﻣﺪ‪ :‬ﺑﻬﺮﺓ‬
‫ﺯﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﻪ ﻃﺒﻘﺔ ﻋﻤﺪﺓ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﭘﻴﺶ ﺭﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺎﻟﮑﻴﻦ ﺍﺭﺿﯽ‪،‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﻭﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﺰﺩﻭﺭ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺒﺎﺭﺯﺓ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽﮐﻪ‪ ،‬ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺑﺎ ﻭﺿﻊ ﺯﻧﺪﮔﯽ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻃﺒﻘﺎﺕ ﻗﺮﻳﻦ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻣﻄﺮﺡ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻣﺎﺭﮐﺲ ﻋﺎﺩﺕ ﺩﺍﺷﺖ ﺍﺯ ﺍﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺟﻤﻊﺑﻨﺪﻳﻬﺎ ﺗﺎ ﮐﻤﯽ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﭼﺎﭖ ﺧﻮﺩﺩﺍﺭﯼ ﻧﻤﺎﻳﺪ‬
‫ﺯﻳﺮﺍ ﺗﺎﺯﻩﺗﺮﻳﻦ ﺭﻭﻳﺪﺍﺩﻫﺎﯼ ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﺎ ﺍﻧﺘﻈﺎﻣﯽ ﺧﺪﺷﻪﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺩﺭ ﻧﻔﺲ ﻭﻗﺎﻳﻊ ﺣﺎﻝ ﻣﻄﻠﻮﺏﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﺷﻮﺍﻫﺪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﺗﺌﻮﺭﻳﮏ ﻭﯼ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻘﻞﻗﻮﻝﻫﺎ ﻭ ﻣﺮﺍﺟﻌﺎﺕ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺘﺎﺏ ﺩﻭ‪‬ﻡ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺮﺍﺗﺐ ﻧﺎﺩﺭﺗﺮ ﺍﺯﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭﻝ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻘﻞﻗﻮﻝﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺍﺯ ﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭﻝ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭﺓ ﺻﻔﺤﺎﺕ ﭼﺎﭖ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﻭ ﺳﻮ‪‬ﻡ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺟﺎﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺩﺳﺖ ﻧﻮﻳﺲ ﺑﻪ ﻧﻈـﺮﻳﺎﺕ ﺗﺌﻮﺭﻳﮏ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻳﻮﻥ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺮﺍﺟﻌـﻪ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ‬
‫ﻓﻘﻂ ﻧﺎﻡ ﺁﻧﻬﺎ ﺫﮐﺮﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﻭ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﺗﺤﺮﻳﺮ ﻗﻄﻌﯽ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻬﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻦ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺑﻮﺩﻡ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺻﻮﺭﺕ ﺑﮕﺬﺍﺭﻡ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﭼﻬﺎﺭ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻧﯽ‬
‫ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﯽ ﻫﺮ ﭼﻬﺎﺭ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻭﺳﻴﻌﯽ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﻫﺎ‬
‫ﺑﻪﻗﺮﺍﺭ ﺯﻳﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫‪۱‬ـ ‪Vol. VIII “Commercial Distress ” Vol. II. Part I, 1847/48, Minutes of Evidence.‬‬
‫)ﺍﺯﻣﺠﻠﺲ ﻋﻮﺍﻡ( ”‪ “Reports from Committees‬ﮐﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ”‪۱۸۴۷/۴۸ “Commercial Distress‬‬
‫ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۲‬ـ ‪“Secret Committee of the House of Lords on Comercial Distress 1847, Report‬‬
‫”‪printed 1848, Evidence printed 1857‬‬
‫)ﺯﻳﺮﺍ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۴۸‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺎﻝ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺭﺳﻮﺍﮐﻨﻨﺪﻩﺍﯼ ﺗﻠﻘﹼﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ(‬
‫ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ‪ “Commercial Distress” 1848-1857 :‬ﻧﻘﻞﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۳‬ـ ‪ Report: Bank Acts, 1857‬ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۵۸‬ـ ﮔﺰﺍﺭﺷﻬﺎﯼ ﮐﻤﻴﺴﻴﻮﻥ‬
‫ﻣﺠﻠﺲ ﻋﻮﺍﻡ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ ‪ ۱۸۴۴‬ﻭ ‪ ۱۸۴۵‬ﺑﺎ ﺍﻇﻬﺎﺭﺍﺕ ﺷﻬﻮﺩ ـ ﮐﻪ ﻫﻤﻮﺯﻥ ‪) B. A‬ﻭﮔﺎﻩ‬
‫ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ‪ (B. C‬ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ۱۸۵۷ ،‬ﻳﺎ ‪.۱۸۵۸‬‬
‫ﺑﻪﻣﺠﺮﺩ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﻣﮑﺎﻧﯽ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺷﺪ ﺑﻪﮐﺘﺎﺏ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺍﻫﻢ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪.‬‬

‫٭‬
‫‪۱۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۸‬‬

‫ﺩﺭ ﭘﻴﺶ ﮔﻔﺘﺎﺭ ﮐﺘﺎﺏ ﺩ ﻭ‪‬ﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺠﺒﻮﺭﮔﺸﺘﻢ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﺁﻗﺎﻳﺎﻧﯽ ﺑﺮﺳﻢ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺳﺮﻭﺻﺪﺍﯼ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺑﻪﺭﺍﻩ ﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻪ ﻣﺪﻋﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪﮐﻪ ﮔﻮﻳﺎ "ﺩﺭ ﺭﻭﺩﺑﺮﺗﻮﺱ) ‪ (١‬ﻣﻨﺒﻊ ﻧﻬﺎﻧﯽ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﻭ‬
‫ﭘﻴﺶﺗﺎﺯﯼ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﻭ" ﻳﺎﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪﺁﻧﻬﺎ ﻓﺮﺻﺘﯽ ﺩﺍﺩﻡ ﺗﺎ ﻧﺸﺎﻥﺩﻫﻨﺪ "ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺭﻭﺩﺑﺮﺗﻮﺳﯽ ﭼﻨﺪﻣﺮﺩﻩ‬
‫ﺣﻼﺝ ﺍﺳﺖ"‪ .‬ﻣﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﺧﻮﺍﻧﺪﻡ ﺗﺎ ﺛﺎﺑﺖﮐﻨﻨﺪ "ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺪ ﻭﻥ ﻟﻄﻤﻪ ﻭﺍﺭﺩﺁﻭﺭﺩﻥ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮﻥ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻌﮑﺲ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﻫﻤﻴﻦ ﻗﺎﻧﻮﻥ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ ﻭ ﻭﺍﺟﺐ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻃﺮﺡ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻳﮑﺴﺎﻧﯽ‬
‫ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﺁﻳﺪ"‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﺁﻗﺎﻳﺎﻥ‪ ،‬ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﻞ ﺫﻫﻨﯽ ﻭ ﻳﺎ ﻋﻴﻨﯽ ﻭﻟﯽ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﮐﻠﯽ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻫﺮ‬
‫ﺍﻧﮕﻴﺰﺓ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺟﻬﺖ ﻋﻠﻤﯽ‪ ،‬ﻧﻴﮏﻣﺮﺩ ﺭﻭﺩﺑﺮﺗﻮﺱ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺑﻮﻕﻭﮐﺮﻧﺎ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺳﺘﺎﺭﺓ ﻗﺪﺭ‬
‫ﺍﻭﻝ ﺁﺳﻤﺎﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻣﯽﺳﺘﻮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﮕﯽ ﺑﻼﺍﺳﺘﺜﻨﺎ ﺀ ﺍ ﺯ ﭘﺎﺳﺦ ﻟﺐ ﻓﺮﻭﺑﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ ﮐﺴﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮﯼ‬
‫ﺑﻮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﺯﺣﻤﺖ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺭﺍ ﺳﻮﺩﻣﻨﺪ ﺷﻤﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺮﻭﻓﺴﻮﺭ ﻭ‪ .‬ﻟﮑﺴﻴﺲ) ‪ (٢‬ﺩﺭ ﻧﻘﺪﯼ ﮐﻪ ﺑﺮ ﮐﺘﺎﺏ ﺩ ﻭ‪‬ﻡ ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺭﺍ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫‪٣‬‬

‫ﺍﮔﺮﭼﻪ ﻧﻤﯽﺧﻮﺍﻫﺪ ﻫﻴﭻ ﺭﺍﻩ ﺣﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻥ ﻋﺮﺿﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻭﯼ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺭﺍ ﻣﻨﻔﺮﺩﺍﹰ ﻧﮕﺎﻩﮐﻨﻴﻢ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺍﺭﺯﺵ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪﺷﺎﻥ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺧﻴﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ‬
‫ﺑﻬﺎﯼ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻳﺎ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺣﻞ ﺍﻳﻦ ﺗﻀﺎﺩ )ﺗﻀﺎﺩ ﻣﻴﺎﻥ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ ـ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬
‫ﻭ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻭ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺳﻮﺩ( ﻏﻴﺮﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻟﮑﺴﻴﺲ ﺣﻞ ﺗﻀﺎﺩ ﻓﻘﻂ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ‪:‬‬
‫"ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺍﻧﻮﺍﻉﮐﺎﻻﻫﺎ ﺍﺯﺳﻨﺠﺶ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺮﻃﺒﻖ ﮐﺎﺭ ﺻﺮﻑ ﻧﻈﺮ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻﻫﺎ ﻓﻘﻂ ﺩﺭﻣﺠﻤﻮﻉ‬
‫ﺧﻮﺩ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻭ ﺗﻮﺯﻳﻊﺁﻧﻬﺎ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻃﺒﻘﺎﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻭﮐﺎﺭﮔﺮ ﻣﻠﺤﻮﻅﮔﺮﺩﺩ‪ ...‬ﻃﺒﻘﺔ‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺮ ﻓﻘﻂ ﺳﻬﻢ ﻣﻌﻴﻨﯽ ﺍﺯ ﻣﺤﺼﻮﻝﮐﻞ ﺭﺍ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ...‬ﻭ ﻗﺴﻤﺖ ﺩﻳﮕﺮ ﮐﻪ ﻧﺼﻴﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺍﺿﺎﻓﻪﻣﺤﺼﻮﻝ‪ ...‬ﻭﻟﺬﺍ ﻧﻴﺰ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﺍﻋﻀﺎ ِﺀ ﻃﺒﻘﺔ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻧﯽﮐﻪ ﺑﻪﮐﺎﺭﮔﻤﺎﺭﺩﻩﺍﻧﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﮐﻪ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻬﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻴﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻭ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﺗﻘﺴﻴﻢ‪،‬‬
‫ﺯﻣﻴﻦ ﻭ ﻣﻠﮏ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺣﺴﺎﺏ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ ".‬ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﺍﻳﺪﻩﺁﻟﯽ ﻣﺎﺭﮐﺲ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ‬
‫ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻭﺍﺣﺪﻫﺎﯼ ﮐﺎﺭ ﻣﺘﺒﻠﻮﺭ ﺩﺭﮐﺎﻻﻫﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭﻟﯽ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪ‬
‫"ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻧﻘﻄﺔ ﻋﺰﻳﻤﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﮑﺎﻧﯽ ﺗﻠﻘﯽ ﺷﻮﻧﺪﮐﻪ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺩﻻﻟﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ‬
‫ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻣﺸﺮﻭﻁﺑﺮﺍﻳﻦﻣﻘﺘﻀﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﺑﺮﺍﺑﺮﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﻳﮑﺴﺎﻥﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﺑﻬﺮﻩﻣﻨﺪﮔﺮﺩﻧﺪ‪".‬‬

‫)‪ Rodbertus (۱‬ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﺑﻪ ﺯﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ﺻﻔﺤﺔ ‪ ۴۸۱‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺍﻭﻝ ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ ]ﺻﻔﺤﺔ ‪۸۱۹‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫)‪۱۸۳۷) Lexis, Wilhelm (۲‬ـ‪ (۱۹۱۴‬ـ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﻭ ﺁﻣﺎﺭﮔﺮﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﻭ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﺩﺭ ﺯﻣﺮﺓ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ‪-‬‬
‫ﺩﺍﻧﺎﻥ ﻣﮑﺘﺐ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ‪.‬‬
‫‪۳‬ـ )‪(“Conrads Jahrbücher”, X1, 5, 1885, P. 452 – 465‬‬
‫‪۱۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞﮐﺎﻻﯼ ﺧﻮﺩ ﺑﻬﺎﺋﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺠﺎﺯﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ‬
‫ﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪ ﻭ ﺑﺮﺧﯽ ﺩﻳﮕﺮ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯﺁﻥ‪" .‬ﻭﻟﯽ ﻧﻈﺮ ﺑﻪﺍﻳﻨﮑﻪ ﮐﺎﺳﺘﯽﻫﺎ ﻭ ﻓﺰﻭﻧﯽﻫﺎﯼ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ‬
‫ﻃﺒﻘﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﻣﺘﻘﺎﺑﻼﹰ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺪﺍﺭ ﮐﻞ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﭼﻨﺎﻥﺍﺳﺖﮐﻪ ﮔﻮﺋﯽ ﺗﻤﺎﻡ‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻳﺪﻩﺁﻟﯽﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ‪".‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺣﻞﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﯽ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺳﻄﺤﯽ ﻭ‬
‫ﺳﺴﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺯ ﺩﺭﻣﺠﻤﻮﻉ ﺩﺭﺳﺖ ﻣﻄﺮﺡ ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ ‪ .‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺍﻳﻦ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻥ ﭼﻴﺰﯼ ﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﺷﺨﺼﯽ ﭼﻮﻥ ﻣﺆﻟﻒ ﺍﻳﻦ ﺳﻄﻮﺭ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻏﺮﻭﺭ ﻣﻌﻴﻨﯽ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﺭﺍ "ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﻋﺎﻣﯽ"‬
‫ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻗﻊ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺷﺎﻫﮑﺎﺭﻫﺎﯼ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻧﺎﻥ ﻋﺎﻣﯽ ﺩﻳﮕﺮ ﮐﻪ ﺑﻌﺪﺍﹰ‬
‫ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺷﮕﻔﺖﺁﻭﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻫﺮﺣﺎﻝ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ﻣﺆﻟﻒ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ‬
‫ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﯼ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪﮐﻪ ﺳﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺑﻪﻧﺤﻮﯼﮐﻪ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﻧﻈﺮ ﺩﺍﺭﺩ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺍﻟﺰﺍﻣﯽ‪ ،‬ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻟﻌﮑﺲﮔﻮﻳﺎ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ﺷﻴﻮﺓ ﺍﻳﻀﺎﺣﯽ ﺩﻳﮕﺮﯼ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ ﮐﻪ ﻻﺍﻗﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺎﻳﺎﻥ ﭘﺬﻳﺮﺵﺍﺳﺖ‪" :‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﻩ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﻮﺍﺩﺧﺎﻡ‪ ،‬ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‬
‫ﻋﻤﺪﻩﻓﺮﻭﺵ‪ ،‬ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺧﺮﺩﻩﻓﺮﻭﺵ‪ ،‬ﺍﺯ ﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺳﻮﺩ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﻫﺮﮐﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﮔﺮﺍﻥﺗﺮ ﺍﺯ‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﻣﯽﺧﺮﺩ ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﺪ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﯼ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻﯼ ﺧﻮﻳﺶ ﺩﺭﺻﺪ ﻣﻌﻴﻨﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻳﮏ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺭﺯﺵﺍﻓﺰﺍﺋﯽ ﺭﺍ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻭﯼ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﻭﺿﻊ ﻧﺎﻣﺴﺎﻋﺪﯼ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻧﺪﮔﺰﻳﺮ ﺍﺳﺖ ﮐﺎﺭ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺑﻬﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﻻﺯﻡ ﺯﻳﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻔﺮﻭﺷﺪ‪ ...‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﮔﺮﺍﻥﻓﺮﻭﺷﯽﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‬
‫ﻣﺰﺩﻭﺭ ﻣﻀﻤﻮﻥ ﮐﺎﻣﻞ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺣﻔﻆ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﮐﻞﹼ ﺑﻪ ﻃﺒﻘﺔ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪".‬‬
‫ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻧﻴﺎﺯﯼ ﺑﻪﮐﻮﺷﺶ ﻓﮑﺮﯼ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻧﻴﺴﺖ ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ‪ :‬ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻳﻀﺎﺡ " ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ"‬
‫ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺳﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻋﻤﻼﹰ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﻣﯽﺍﻧﺠﺎﻣﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮﻳﺔ‬
‫ﻟﮑﺴﻴﺲ‪ ،‬ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺩﺭﺳﺖ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ "ﻭﺿﻊ ﻧﺎﻣﺴﺎﻋﺪﯼ" ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺑﻴﺎﻥ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﮐﻪ ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻧﺰﺩ ﻫﺮﺩﻭﯼﺁﻧﻬﺎ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﻐﺒﻮﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﻫﺮ ﻏﻴﺮﮐﺎﺭﮔﺮﯼ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻔﺮﻭﺷﺪ‬
‫ﻭﻟﯽﮐﺎﺭﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻣﮑﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﺍﻳﻦ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪﺍﯼ ﺑﻨﺎ ﮐﺮﺩ‬
‫) ‪(١‬‬
‫ﮐﻪ ﻻﺍﻗﻞ ﺑﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﺓ ﺁﻧﭽﻪ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺩﺭ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻑ ﻭ ﻣﺮﺯ ﺳﻮﺩﻣﻨﺪﯼ‬

‫) ‪) Grenznutzentheorie (۱‬ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ( ‪) Theorie de l’utilite’ - limite‬ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ( ﺗﺌﻮﺭﯼ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺋﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ‬

‫ﺳﺎﻟﻬﺎﯼ‪ ۷۰‬ﻗﺮﻥ ﻧﻮﺯﺩﻫﻢ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﮐﺎﺭ ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺑﻨﺎ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻫﺮﮐﺎﻻ ﻃﺒﻖ ﻣﺮﺯ ﺳﻮﺩﻣﻨﺪﯼ ﺁﻥ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻗﻀﺎﻭﺕ ﺫﻫﻨﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻫﺮ ﻭﺍﺣﺪ‬
‫ﮐﺎﻻ ﮐﻪ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼ ﻣﺒﺮﻡ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﺭﺍ ﺩﺭﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﻘﺪﺍﺭﻣﻌﻴﻦﮐﺎﻻﯼ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﻣﺮﺯ‬
‫ﺳﻮﺩﻣﻨﺪﯼ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺭﺯﺷﯽﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﺑﻪﮐﻤﯽ ﻳﺎ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﻧﺴﺒﯽ ﻋﺮﺿﺔ ﮐﺎﻻ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ﻧﻪ ﺑﻪﻣﻘﺪﺍﺭﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﺎﹰ ←‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۰‬‬

‫ﺟﻮﻧﺲ) ‪ (١‬ـ ﻣﻨﮕﺮ) ‪ (٢‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻝ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺘﯽ ﺑﻪ ﮔﻤﺎﻥ ﻣﻦ ﺍﮔﺮ ﺁﻗﺎﯼ ﺟﺮﺝ ﺑﺮﻧﺎﺭﺩ‬
‫ﺷﺎﻭ) ‪ (٣‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﺳﻮﺩ ﺁﮔﺎﻫﯽ ﻣﯽﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻗﺎﺩﺭ ﺑﻮﺩ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﻭﺩﺳﺘﯽ ﺑﻪﭼﺴﺒﺪ ﻭ ﺟﻮﻧﺲ ﻭ ﮐﺎﺭﻝ ﻣﻨﮕﺮ‬
‫ﺭﺍ ﻣﺮﺧﺺﮐﺮﺩﻩ ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ ﻓﺎﺑﻴﺎﻧﯽ) ‪ (٤‬ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺭﺍ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﺍﻳﻦ ﺧﺎﺭﺍﺳﻨﮓ ﺑﺎﺯﺳﺎﺯﯼ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺗﺌﻮﺭﯼ ﺟﺰ ﺗﺼﺤﻴﻔﯽ ]ﺧﻄﺎﯼ ﻧﻮﺷﺘﺎﺭﯼ[ ﺍﺯ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺁﺧﺮ‪ ،‬ﮐﻞﹼ ﺍﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺑﺎﻻﺑﺮﺩﻥﻫﺎ ﺍﺯﮐﺪﺍﻡ ﻣﻨﺒﻊ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﯽﺷﻮﺩ؟ ﺍﺯ "ﻣﺤﺼﻮﻝ ﮐﻞﹼ " ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‪ .‬ﻭ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﮐﺎﻻﯼ‬
‫"ﮐﺎﺭ" ﻳﺎ ﺁﻧﻄﻮﺭﮐﻪ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﺑﺎﻳﺪ ﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺧﻮﺩ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﺍﮔﺮ‬
‫ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺎﺻﻴﺖ ﻣﺸﺘﺮﮎ ﻫﻤﺔ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﺮﺍﻥ ﺗﺮ ﺍﺯ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺗﻮ ﻟﻴﺪ ﺧﻮﺩ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ ﻭﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺍﺯﺁﻥﻣﻴﺎﻥﮐﺎﺭ ﻣﺴﺘﺜﻨﯽﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮﺩ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻃﺒﻖ ﻫﻤﻴﻦ ﻗﺎﻋﺪﻩﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ﺟﺎﺭﯼ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻢ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎﺭ ﺑﻪﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ‬

‫→ ﻻﺯﻣﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﮐﺎﻻ ﺟﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﺌﻮﺭﯼ ﻣﺮﺯ ﺳﻮﺩ ﻣﻨﺪﯼ ﻫﻨﻮﺯ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﭘﺎﻳﻪ ﻫﺎﯼ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺍ ﻗﺘﺼﺎﺩ‬
‫ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺋﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﭘﻨﻬﺎﻥﺳﺎﺧﺘﻦ ﺍﺳﺘﺜﻤﺎﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﻭﺿﻊ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﮑﺘﺐ ﻫﺎﯼ ﻣﺎﺭﮊﻳﻨﺎﻟﻴﺴﻢ‬
‫‪ Marginalisme‬ﻭ ﻧﺌﻮ ﻣﺎ ﺭ ﮊﻳﻨﺎ ﻟﻴﺴﻢ ‪ ) ، Neo-marginalisme‬ﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﺁ ﻥ ﺍﺭ ﺯ ﺵ ﻣﺒﺎ ﺩ ﻟﺔ ﻫﺮ ﮐﺎ ﻻ ﻣﻨﻮ ﻁ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮﺩﻣﻨﺪﯼ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻭﺍﺣﺪ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺁﻥ ﮐﺎﻻﺳﺖ(‪ ،‬ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﻣﺮﺯ ﺳﻮﺩﻣﻨﺪﯼ ﭘﺎﻳﻪ ﮔﺰﺍﺭﯼﺷﺪﻩ ﻭ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺋﯽ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪۱۸۳۵) Jevons, William Stanley (۱‬ـ‪ (۱۸۸۲‬ـ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﻭ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‪ ،‬ﺗﺌﻮﺭﯼﭘﺮﺩﺍﺯ ﻣﺎﺭﮊﻳﻨﺎﻟﻴﺴﻢ‪.‬‬
‫)‪۱۸۴۰) Menger, Carl (۲‬ـ‪ (۱۹۲۱‬ـ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﺍﺗﺮﻳﺸﯽ ﻭ ﺗﺌﻮﺭﯼﭘﺮﺩﺍﺯ ﻣﮑﺘﺐ ﻣﺮﺯ ﺳﻮﺩﻣﻨﺪﯼ‪.‬‬
‫)‪۱۸۵۶) Shaw, George Bernard (۳‬ـ‪ (۱۹۵۰‬ـ ﺭﻣﺎﻥ ﻧﻮﻳﺲ ﻭ ﺩﺭﺍﻡﺳﺎﺯ ﺍﻳﺮﻟﻨﺪﯼ‪ .‬ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺁﺛﺎﺭ ﻣﻌـﺮﻭﻓﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﭘﻴﮕﻤﺎﺳﻴﻮﻥ‪ ،‬ﺳﺰﺍﺭ ﻭ ﮐﻠﺌﻮﭘﺎﺗﺮﺍ‪ ،‬ﻗﻬﺮﻣﺎﻥ ﻭ ﺳﺮﺑﺎﺯ ﻭﻏﻴﺮﻩ ـ ﺑﺮﻧﺎﺭﺩ ﺷﺎﻭ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻫﻮﺍﺩﺍﺭﺍﻥ ﺑﺮﺟﺴﺘﺔ ﻓﺎﺑﻴﺎﻥ ﺳﻮﺳﺎﻳﺘﯽ‬
‫‪) Fabian Society‬ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻓﺎﺑﻴﺎﻧﯽ( ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (۴‬ﻓﺎﺑﻴﺎﻥ ﺳﻮﺳﺎﻳﺘﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﺍﻧﮕﻠﺲ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻃﻨﺰﺁﻣﻴﺰ ﮐﻠﻴﺴﺎﯼ ﻓﺎﺑﻴﺎﻧﯽ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﯽ ﺭﻓﻮﺭﻣﻴﺴﺘﯽﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‬
‫ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۸۴‬ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺬﺍﺭﺍﻥ ﺁﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﻧﺎﻣﮕﺬﺍﺭﯼ ﺍﻳﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺯ ﻧﺎﻡ ﻓﺎﺑﻴﻮﺱ ﮐﻮﻧﮑﺘﺎﺗﻮﺭ‬
‫‪ Fabius Cunctator‬ﺳﺮﺩﺍﺭ ﺭﻭﻣﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺪﺓ ﺳﻮ‪‬ﻡ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﻣﻴـﻼﺩ ﻣﯽﺯﻳﺴﺘﻪ ﻭ ﺩﺭ ﺟﻨـﮓ ﺑﺎ ﺁﻧﻴﺒﺎﻝ ﺗﺎﮐﺘﻴﮏ‬
‫ﻣﺤﺘﺎﻃﺎﻧﻪ ﻭ ﻧﺮﻣﯽ ﭘﻴﺶﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻧﻤﻮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﮐﻪ ﺍﻋﻀﺎﺀ ﺁﻥ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﺭﻭﺷﻨﻔﮑﺮﺍﻥ‬
‫ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺋﯽ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻫﻮﺍﺩﺍﺭ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﻼﻳﻢ ﻭﺗﺪﺭﻳﺠﯽ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﺗﺤﻮ‪‬ﻝ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﻣﯽﺧﻮﺍﻧﺪ ﻭﺑﺎ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻬﺎﯼ‬
‫ﺗﻮﺩﻩﺍﯼ ﻃﺒﻘﺔﮐﺎﺭﮔﺮ ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ ﺑﺎ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪﻫﺎﯼﮐﺎﺭﮔﺮﯼ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺳﻤﺖﮔﻴﺮﯼ ﺷﺪﻳﺪﯼ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺎﺭﮐﺴﻴﺴﻢ‬
‫ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ "ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﺷﻮﺭﺍﺋﯽ" ‪ Socialisme municipal‬ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﻃﺒﻘﺎﺕ ﻭ ﺭﻓﻮﺭﻣﻬﺎﯼ‬
‫ﺗﺪﺭﻳﺠﯽ ﺭﺍ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻣﯽﮐﺮﺩ ﻭ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﯽ ﺩﺭ ﺭﺧﻨﻪﺩﺍﺩﻥ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﺍﭘﻮﺭﺗﻮﻧﻴﺴﺘﯽ ﺩﺭ ﺟﻨﺒﺶ ﮐﺎﺭﮔﺮﯼ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺍﻳﻔﺎ‬
‫ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﺍﮐﺜﺮ ﺍﻋﻀﺎﺀ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻓﺎﺑﻴﺎﻧﯽ ﺭﻫﺒﺮﺍﻥ ﻭ ﺍﻳﺪﻩﺍﻭﻟﻮﮔﻬﺎﯼ ﻟﻴﺒﻮﺭﻳﺴﻢ ‪ Labourisme‬ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻞ ﺩ ﻭ‪‬ﻡ‬
‫ﻫﻮﺍﺩﺍﺭﺍﻥ ﻓﺎﺑﻴﺎﻧﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﺳﺎﺯﺷﮑﺎﺭﺗﺮﻳﻦ ﺟﻨﺎﺡ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ ﺧﻂ ﺍﻧﻘﻼﺑﯽ ﭘﻴﻮﺳﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺍﻭﻝ ﺭﻓﺘﻪﺭﻓﺘﻪ‬
‫ﺍﻳﻦﮔﺮﻭﻩ ﺩﺭ ﺣﺰﺏ ﻟﻴﺒﻮﺭﻳﺴﺖ ﺍﺩﻏﺎﻡ ﺷﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻇﺎﻫﺮﯼ ﺍﺳﻤﯽ ﺍﺯﺁﻥ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺣﺰﺏ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻋﻤﻼﹰ ﺟﺰ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺍﻳﺪﻩﺍﻭﻟﻮﮊﯼ ﺣﺰﺏ‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪.‬‬
‫‪۲۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﻬـﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﺿﺎﻓﻪﺳﻮﺩﯼ ﮐﻪ ﻧﺼﻴﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳـﻪ ﺩﺍﺭ ﻳﺎ ﻃﺒﻘـﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺯ ﻣﻨﺒﻊ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺟﺰ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﺧﻴﺰﺩﮐﻪ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﭘﺲ‬
‫ﺍﺯ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﺑﻬﺎﯼﮐﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﺯ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪﮐﻪ ﺑﺎﺑﺖﺁﻥ ﺍﺟﺮﺗﯽ ﻧﻤﯽﮔﻴﺮﺩ‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪﻣﺤﺼﻮﻝ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻝ ﮐﺎﺭ ﺑﯽﻣﺰﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ .‬ﻟﮑﺴﻴﺲ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻓﻮﺭﻣﻮﻟﻬﺎﯼ ﺧﻮﺩ‬
‫ﻣﺮﺩ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﻣﺤﺘﺎﻃﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﯼ ﺩﺭ ﻫﻴﭻﮐﺠﺎ ﺻﺮﻳﺤﺎﹰ ﻧﻤﯽﮔﻮﻳﺪﮐﻪ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻓﻮﻕﺍﻟﺬﮐﺮ ﺍﺯﺁﻥ ﺍﻭﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺍﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ ﻣﺜﻞ ﺁﻓﺘﺎﺏ ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻧﺎﻥ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪﺍﯼ‬
‫ﺳﺮﻭﮐﺎﺭ ﻧﺪﺍﺭﻳﻢ ﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﮔﻔﺘﺔ ﺧﻮﺩ ﺍﻭ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﻣﺎﺭﮐﺲ "ﺩﺭ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺍﺣﻮ ﺍﻝ ﺟﺰ ﻳﮏ‬
‫ﺳﺒﮏﻣﻐﺰ ﺍﻣﻴﺪﻧﺎﺑﺨﺶ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ"‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ ﻣﺎﺭﮐﺴﻴﺴﺘﯽ ﺭﻭﺑﺮﻭ ﻫﺴﺘﻴﻢﮐﻪ ﺩﺭﻟﺒﺎﺱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ‬
‫ﻋﺎﻣﯽ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺁﻳﺎ ﺍﻳﻦ ﭘﻮﺷﺶ ﻋﺎﻟﻤﺎﹰ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﻳﺎ ﺧﻮﺩﺑﻪﺧﻮﺩ ﻭ ﻏﻴﺮﻋﻤﺪ ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﺭﻭﺍﻧﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺁﻥﮐﺲﮐﻪ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺗﻌﻤﻴﻖ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ‬
‫ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺭﺳﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ ﻣﺮﺩﯼ ﭼﻨﻴﻦ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺻﻔﺘﯽﮐﻪ ﺑﯽﺗﺮﺩﻳﺪ ﺑﻪ ﻟﮑﺴﻴﺲ ﺍﻃﻼﻕ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﺳﺨﺎﻓﻪﺍﯼ ]ﮐﻢﻋﻘﻠﯽ[ ﭼﻮﻥ‬
‫ﻧﻈﺎﻡ ﺩﻭﻓﻠﺰﯼ) ‪ (١‬ﺩﻓﺎﻉ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﮐﻮﺷﻴﺪ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﺑﻪ ﻣﺴﺌ ﻠﻪ ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬ﺩﮐﺘﺮ ﮐﻨﺮﺍﺩ ﺍﺷﻤﻴﺖ) ‪ ، (٢‬ﺩﺭ ﺭﺳﺎﻟﺔ‬
‫"ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺎﺭﮐﺲ" ) ‪ (٣‬ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﺷﻤﻴﺖﮐﻮﺷﻴﺪ ﺗﺎ ﺟﺰﺋﻴﺎﺕ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺗﺸﮑﻴﻞ‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺭﺍ‪ ،‬ﻫﻢ ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﻫﻢ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻫﻢﺁﻫﻨﮓ ﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺻﻨﻌﺘﯽ‬
‫ﺑﺎ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺧﻮﺩ ﺍﻭﻻﹰ ﻋﻮﺽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺨﺘﺔ ﺧﻮﻳﺶ ﻭ ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﺍﺿﺎﻓﻪﻣﺤﺼﻮﻟﯽ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎﺑﺖ ﺁﻥ ﭼﻴﺰﯼ ﻧﻪﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺩﺳﺖﻳﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺿﺎﻓﻪﻣﺤﺼﻮﻝ‪ ،‬ﻭﯼ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﺵ ﺭﺍ‬
‫ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻘﺪﺍﺭﻣﺸﺨﺼﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﺗﺠﺴﻢﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻪﮐﺎﺭﺑﺮﺩ ﺗﺎﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺍﺿﺎﻓﻪﻣﺤﺼﻮﻝ‬
‫ﺭﺍ ﻣﺘﺼﺮﻑ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯﺁﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﺎﺭ ﺗﺠﺴﻢﻳﺎﻓﺘﻪﺍﯼ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﺎﹰ ﻭﺍﺟﺐﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﻭﯼ ﺍﻳﻦ ﺍﺿﺎﻓﻪﻣﺤﺼﻮﻝ ﺭﺍ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦﺣﮑﻢ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‬
‫ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﻓﺮﺁﻭﺭﺩﻩﻫﺎ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﺎﹰ ﻻﺯﻣﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﺻﺮﻑ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻭ ﻧﻈﺮ ﺑﻪﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ‪ ،‬ﮐﺎﺭ‬
‫ﻻﺯﻡ ﺟﻬﺖ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺍﺿﺎﻓﻪﻣﺤﺼﻮﻟﺶ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﮐﺎﺭ ﮔﺬﺷﺘﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﻭ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ‪ ،‬ﻟﺬﺍ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﺋﯽ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﺷﻮﻧﺪﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﻻﺯﻡ‬

‫)‪Bimetallismus –Bimetallisme (۱‬‬

‫)‪۱۸۶۳) Schmidt, Conrad (۲‬ـ‪ (۱۹۳۲‬ـ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﻭ ﺳﻮﺳﻴﺎﻝﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺕ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ‪ .‬ﻭﯼﮐﻪ ﺩﺭﺍﺑﺘﺪﺍ ﻫﻮﺍﺩﺍﺭ ﺟﺪﯼ‬
‫ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺑﻮﺩ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻋﺪﻭﻝﮐﺮﺩﻩ ﺑﻪ ﺭﻭﻳﺰﻳﻮﻧﻴﺴﻢ ﭘﻴﻮﺳﺖ‪.‬‬
‫‪“Die Durchschnittprofitrate auf Grundlage des Marx’schen Werthgesetzes”, Dietz,‬‬ ‫) ‪(۳‬‬
‫‪Stuttgart, 1889.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۲‬‬

‫ﺁﻣﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻧﻪ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺩﺭﺁﻧﻬﺎ ﺗﺠﺴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺳﻬﻤﯽﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻭﺍﺣﺪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﯽﺭﺳﺪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺣﺎﺻﻞﺟﻤﻊ ﻫﻤﺔ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﻬﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﺮ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﺋﯽ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯﺍﻳﻨﺮﻭﺳﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺳﻮﺩﻫﺎﯼ‬
‫ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻭﺍﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﺍﺿﺎﻓﻪﻣﺤﺼﻮﻝ‪ ،‬ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﯼ‬
‫ﮐﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،‬ﺑﻪﺑﻬﺎﯼ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﺷﺪﻩ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﻫﺮﺩﻭ ﻣﺤﺼﻮﻝ‪،‬‬
‫ﺍﻋﻢ ﺍﺯ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﺷﺪﻩ ﻭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻧﺸﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺍﺷﻤﻴﺖ‪ ،‬ﻧﺮﺥ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻋﻠﯽ ﺭﻏﻢ ﺁﻧﮑﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﺍﺯ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﮔﺮﺩﻳﺪﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫) ‪(١‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺑﻨﺎﺋﯽ ﺍﺳﺖ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪﺍﻧﻪ ﮐﻪ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﻃﺒﻖ ﺍﻟﮕﻮﯼ ﻫﮕﻠﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﯽ‬
‫ﻭﺟﻪ ﻣﺸﺘﺮﮎ ﺁﻥ ﺑﺎ ﺍﮐﺜﺮ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﻫﺎﯼ ﻫﮕﻠﯽ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻧﺎﺩﺭﺳﺘﯽ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻭ ﻣﺤﺼﻮﻝ‬
‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﺷﺪﻩ ﺗﻔﺎﻭﺗﯽ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﯼ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺻﺪﻕﮐﻨﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻫﺮﺩﻭﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﺎﹰ ﻻﺯﻣﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﻬﺎ ﺻﺮﻑ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺯ ﺑﻨﻴﺎﺩ ﻋﻠﻴﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪﺍﯼ ﺑﺮﻣﯽﺧﻴﺰﺩ‪ ،‬ﮐﻪ ﺍﺯ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻔﮑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻃﺒﻖ ﺁﻥ ﮔﻮﻳﺎ ﮐﺎﺭ ﺍﻧﺒﺎﺷﺘﺔ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﮐﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ‬
‫ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﻭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﭼﻮﻥ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺍﺭﺯﺵﺁﻓﺮﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺍﺳﺖ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻧﭽﻪ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺭﺍﺳﺖ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻭﻳﮋﮔﯽ ﻓﻘﻂ ﺍﺯ ﺁﻥ ﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺲ‪ .‬ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﺗﻮﻗﻊ ﺩﺍﺭﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺳﻮﺩ ﺧﻮﻳﺶ ﺗﻠﻘﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺮﯼ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺍﺷﻤﻴﺖ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻧﻈﺮ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻌﺎﻧﺖ ﺍ ﺯﺁﻥ ﻣﯽﮐﻮﺷﺪ ﺗﺎ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﺋﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻧﺮﺥ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ ﺣﺴﺎﺏ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﻫﻢﺁﻫﻨﮓ ﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺍﯼﮐﻪ ﺍﺯ ﺑﻴﺦ ﻭ‬
‫ﺑﻦ ﻣﺒﺎﻳﻦ ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﻭﺍﺭﺩ ﺁﻥ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺧﻮﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ﻣﻠﻐﯽ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪.‬‬
‫ﻳﺎ ﮐﺎﺭ ﺍﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﺩﺭﮐﻨﺎﺭ ﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ ﺍﺭﺯﺵﺁﻓﺮﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﯽﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﺎﺍﻳﻨﮑﻪ ﮐﺎﺭ ﺍﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﺍﺭﺯﺵﺁﻓﺮﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻭﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﺳﺘﺪﻻﻝ ﺍﺷﻤﻴﺖ ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﻨﺎﻓﺎﺕ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺷﻤﻴﺖ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﻪ ﺭﺍﻩﺣﻞ ﺧﻴﻠﯽ ﻧﺰﺩﻳﮏ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﺍﻳﻦﮐﺞ ﺭﺍﻩ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻣﯽﭘﻨﺪﺍﺷﺖ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺍﺳﺖ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ ﺣﺘﯽﺍﻟﻤﻘﺪﻭﺭ ﺭﻳﺎﺿﯽﺋﯽ ﭘﻴﺪﺍ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠـﺔ ﺁﻥ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ‬
‫ﺑﻬﺎﯼ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﺮ ﺗﮏﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﺍﺛﺒﺎﺕ ﺭﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻭﯼ‪ ،‬ﺩﺭﺟﺎﺋﯽﮐﺎﻣﻼﹰ ﻧﺰﺩﻳﮏ‬

‫) ‪ (۱‬ﻣﻘﺼﻮﺩ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻔﮑﺮ ﻭ ﺳﻴﺴﺘﻢﺳﺎﺯﯼ ﻫﮕﻞ ‪ Hegel‬ﺩﺍﻧﺸﻤﻨﺪ ﻭ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﺑﺰﺭﮒ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﻭ‬
‫ﺯﻳﺮﻧﻮﻳﺴﻬﺎﯼ ﺩﻭ ﺟﻠﺪ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻣﮑﺮﺭﺍﹰ ﺍﺯ ﻭﯼ ﺳﺨﻦ ﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۲۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﻪ ﻫﺪﻑ‪ ،‬ﺭﺍﻫﯽ ﻏﻠﻂ ﭘﻴﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺬﻟﮏ ﻣﻀﻤﻮﻥ ﺑﻘﻴﺔ ﺑﺮﻭﺷﻮﺭ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ ﺍﻭ ﺑﺎ ﭼﻪ ﺩﺭﺟﻪ ﺍﺯ‬
‫ﻫﻮﺷﻤﻨﺪﯼ ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﺩﻭ ﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮﻳﻬﺎﯼ ﺑﻌﺪﯼ ﺭﺍ ﺍﻧﺘﺰﺍﻉ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺘﺨﺎﺭ‬
‫ﺣﻖ ﺍﻭﺳﺖﮐﻪ ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺩﺭﺳﺖ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﻧﺰﻭﻟﯽ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ‪ ،‬ﮐﻪ ﺗﺎ ﺁﻥ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻫﻨﻮﺯ ﺭﻭﺷﻦ‬
‫ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺩﺭ ﺳﻮ‪‬ﻣﻴﻦ ﺑﺨﺶ ﮐﺘﺎﺏ ﺳﻮ‪‬ﻡ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮﺩ ﺭﺃﺳﺎﹰ ﭘﻴﺪﺍ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻧﺘﺰﺍﻉ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻭ ﻳﮏ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﻼﺣﻈﺎﺕ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺑﻬﺮﻩ ﻭ ﺑﻬﺮﺓ‬
‫ﺯﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺒﻘﺖﮔﻴﺮﯼ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﮐﻪ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺨﺶﻫﺎﯼ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﻭ ﭘﻨﺠﻢ‬
‫ﮐﺘﺎﺏ ﺳﻮ‪‬ﻡ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﺛﺮﯼ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ) ‪ (١‬ﺍﺷﻤﻴﺖ ﻣﯽﮐﻮﺷﺪ ﺭﺍﻩ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺣﻞﹼ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﭘﻴﺪﺍ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺭﺍﻩ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻭﯼ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽ ﺭﺳﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﺭﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺭﺍﻧﺪﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎ ﺍﺯ ﺭﺷﺘﻪ ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﭘﺎﺋﻴﻦﺳﻮﺩ ﺑﻪﺳﻮﯼ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﺑﺎﻻﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺪ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﺑﺮﺍﺑﺮﺳﺎﺯ ﺳﻮﺩﻫﺎﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻣﻄﻠﺐ ﺗﺎﺯﻩﺍﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﺷﻤﻴﺖ ﻣﯽﮐﻮﺷﺪ ﺑﻪﺍﺛﺒﺎﺕ ﺭﺳﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻫﻢﺗﺮﺍﺯﺷﺪﻥ ﺳﻮﺩﻫﺎ ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻫﻤﺎﻥ‬
‫ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻓﺮﻭﺵﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﻣﻴﺪﺍﻥ ﺍﺭﺯﺷﯽﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻗﺎﺩﺭ ﺍﺳﺖ ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺑﺖ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺸﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﺗﯽﮐﻪ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﮐﺘﺎﺏ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﻪﻧﺤﻮ ﻣﮑﻔﯽ ﺭﻭﺷﻦ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﮐﻪ ﭼﺮﺍ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﻧﻴﺰ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﺼﻮﺩ ﻣﻨﺘﻬﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﺷﻤﻴﺖ‪ ،‬ﭖ‪ .‬ﻓﻴﺮﻣﺎﻥ) ‪ (٢‬ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺭﻭﯼ ﺁﻭﺭﺩ‪ (٣ ).‬ﻣﻦ ﻭﺍﺭﺩ ﺟﺰﺋﻴﺎﺕ ﻣﻼﺣﻈﺎﺗﯽﮐﻪ ﻭﯼ‬
‫ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺟﻬﺎﺕ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺩﺍﺭﺩ ﻧﻤﯽﺷﻮﻡ‪ .‬ﻣﻼﺣﻈﺎﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺳﻮﺀ ﺗﻔﺎﻫﻢ ﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺑﺪﻫﺪ ﺑﻪ ﺑﺴﻂ ﻣﯽ ﭘﺮﺩﺍﺯﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﮐﻠﯽ ﺩﺭ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﭼﺮﺍﻍ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺗﻌﺎﺭﻳﻒ ﺛﺎﺑﺖ ﻭ ﺁﻣﺎﺩﻩﺍﯼ ﮐﻪ ﻳﮑﺒﺎﺭﻩ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺟﺴﺘﺠﻮ‬
‫ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺩ ﺍﻣﺮ ﻣﺴﻠﹼﻢ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺍﺷﻴﺎ ﺀ ﻭ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺩﺭﺣﺎﻝ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺍﺩﺭﺍﮎ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺯﺗﺎﺑﻬﺎﯼ ﻓﮑﺮﯼ ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻭ ﺗﺤﻮ‪‬ﻝ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﺁﻧﻬﺎﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺗﻌﺎﺭﻳﻒ ﻣﺤﺠ‪‬ﺮ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕﮐﭙﺴﻮﻝ ﺩﺭﻧﻤﯽﺁﻭﺭﻧﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺩﺭ ﺭﻭﻧﺪ ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ ﻭﻣﻨﻄﻘﯽﺷﺎﻥ‬
‫ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﺮﺍ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺩﺭﺁﻏﺎﺯ ﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭﻝ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻﺋﯽ ﺳﺎﺩﻩ‪،‬‬
‫ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﻘﺪﻣﺔ ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ ﺑﻴﺎﻥ ﺧﻮﻳﺶ‪ ،‬ﺷﺮﻭﻉ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺳﭙﺲ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﭘﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﭼﺮﺍ‬
‫ﻭﯼ ﺩﺭﺳﺖ ﮐﺎﻻﯼ ﺳﺎﺩﻩ ﺭﺍ ﻣﺒﺪﺃ ﺣﺮﮐﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ ﻭ ﻧﻪ ﮐﺎﻻﺋﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﻭ‬
‫ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ ﺩﺭﻣﺮﺗﺒﺔ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﭼﻴﺰﯼ‬
‫ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻴﺮﻣﺎﻥ ﻣﺴﻠﻤﺎﹰ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭﮎ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﺍﺳﺖ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻭ ﭼﻴﺰﻫﺎﯼ ﻓﺮﻋﯽ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺎﺯ‬

‫)‪(“Neue Zeit”, 1892/93, N. 3 und 4‬‬ ‫) ‪(۱‬‬

‫)ﺗﻮﻟﺪ ﺑﺴﺎﻝ‪ (۱۸۶۳‬ـ ﺷﻴﻤﯽﺩﺍﻥ ﻭﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭ ﺍﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ‪.‬‬ ‫‪Firman, Peter‬‬ ‫) ‪(۲‬‬
‫)‪(“Conrad Jahrbücher”, Dritte Folge, III. S. 793) (۳‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۴‬‬

‫ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺍﻳﺮﺍﺩﺍﺗﯽ ﺑﺮﺍﻧﮕﻴﺰﺩ ﮐﻨﺎﺭ ﺑﮕﺬﺍﺭﻳﻢ ﻭ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﮐﹸﻨﻪ ﻣﻄﻠﺐ ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺼﻨﻒ) ‪ (١‬ﻣﯽﺁﻣﻮﺯﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻧﺮﺥ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭﯼﮐﻪ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﻪﻭﯼ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ ﮐﻪ ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﻣﻌﻠﻮﻡﺑﻮﺩﻥ ﻧﺮﺥ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺳﻮﺩ ﺑﺎ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻓﻴﺮﻣﺎﻥ ﻣﻄﻠﺐ ﺭﺍ ﺍﻳﻨﻄﻮﺭ‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪﮐﻪ ﺳﻮﺩ ﻳﮏ ﭘﺪﻳﺪﺓ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩﯼ ﺍﺳﺖ )ﻣﻘﺼﻮﺩ ﺍﻭ ﺍﻳﻦﺍﺳﺖﮐﻪ ﺳﻮﺩ ﭘﺪﻳﺪﻩﺍﯼ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻳﮏ ﺳﺎﺧﺖ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺁﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺍﺯﻣﻴﺎﻥ ﻣﯽ ﺭﻭﺩ(‪ ،‬ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺁﻥ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺩﺭ ﺑﻪ ﭼﻨﮓﺁﻭﺭﺩﻥ ﺳﻮﺩ ﺑﻘﺪﺭﮐﺎﻓﯽ ﻧﻴﺮﻭﻣﻨﺪ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻭﻟﯽ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩﯼ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﻫﻤﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ ﺑﻪﭼﻨﮓ‬
‫ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺑﺪﻭﻥ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻫﻴﭻ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺍﻣﮑﺎﻥﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻣﻔﺮﻭﺽﮔﺮﺩﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ ﻫﺮ ﺗﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻌﻠﻮﻡﺑﻮﺩﻥ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ ﻓﻘﻂ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﺵ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺑﺲ‪ .‬ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺳﻮﺩ ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﮐﺎﺭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻧﺸﺪﻩ‪ ،‬ﻧﺎﺷﯽ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻨﺼﻮﺭﺕ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭﺵ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﺍﺯ ﮐﺎﺭ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭﺵ ﺑﻪﺑﺰﺭﮔﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻻﺯﻡ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ؟‬
‫"ﺧﻴﻠﯽ ﺳﺎﺩﻩ ﺑﺪﻳﻨﺴﺎﻥ ﺩﺭﮐﻠﻴﺔ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﮐﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺎﻥ‪ ...‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻭ‬
‫ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺩ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﺁﻥ ﻣﻌﻨﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺁﻥ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ )= ‪ (V : C‬ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﺍﺳﺖﮐﺎﻻﻫﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ‬
‫ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﻣﯽ ﺭﻭﻧﺪ ﻭ ﻓﻘﻂ ﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺭﺍﺑﻄﺔ ‪ V : C‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺍﺭﺯﺵ ﺣﻘﻴﻘﯽﺧﻮﺩ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ...‬ﺁﻳﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺧﺘﻼﻓﯽ ﻣﻴﺎﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯﮐﺎﻻﻫﺎ‬
‫ﻭ ﺍﺭﺯﺵ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻨﺎﻓﯽ ﺍﺻﻞ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖ؟ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺁﻧﮑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺮﺧﯽﺍﺯﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪﺑﺎﻻﺗﺮ‬
‫ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺩ ﺗﺮﻗﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺑﻬﺎﯼ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺩ ﺗﻨﺰﻝ‬
‫ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺒﻠﻎ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﺒﻠﻎ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺍﺭﺯﺵ ﻫﺎ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪" ...‬ﺩﺭﺁﺧﺮﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ‬
‫ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ".‬ﺍﻳﻦ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻳﮏ "ﺍﺧﺘﻼﻝ" ﺍﺳﺖ‪" ،‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﻋﻠﻮﻡ ﺩﻗﻴﻘﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﮐﺴﯽ ﺩﺭﺻﺪﺩ‬
‫ﺑﺮﻧﻤﯽﺁﻳﺪ ﮐﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻳﮏ ﺍﺧﺘﻼﻝ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻧﻔﯽ ﻳﮏ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﺪ‪".‬‬
‫ﺍﮔﺮ ﺁﻧﭽﻪ ﻓﻮﻗﺎﹰ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎﯼ ﻣﺮﺑﻮﻃﺔ ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ‬
‫ﻓﻴﺮﻣﺎﻥ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺭﻭﯼ ﻧﻘﻄﺔ ﺗﻌﻴﻴﻦﮐﻨﻨﺪﻩ ﺍﻧﮕﺸﺖ ﮔﺬﺍﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺳﺮﺩ ﻭ ﻧﺎﺭﻭﺍﺋﯽﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﻘﺎﻟﺔ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻬﻢ ﻓﻴﺮﻣﺎﻥ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﭘﺲﺍﺯﮐﺸﻒ ﺍﻭ ﻫﻨﻮﺯ ﭼﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ‬
‫ﻻﺯﻡ ﻣﯽﺑﻮﺩ ﺗﺎ ﻓﻴﺮﻣﺎﻥ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻣﯽﻳﺎﻓﺖ ﺣﻞ ﮐﺎﻣﻞ ﻭ ﻣﻠﻤﻮﺱ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺭﺍ ﺍﻧﺘﺰﺍﻉ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ‬
‫ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻋﻼﻗﻪ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﻫﻤﺔ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺮﺳﻴﺪﻩﺍﻧﺪ ﻣﺒﺎﺩﺍ ﺍﻧﮕﺸﺘﺎﻥ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺑﺴﻮﺯﺍﻧﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻧﺎﻗﺼﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻓﻴﺮﻣﺎﻥ ﻳﺎﻓﺘﺔ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ‬

‫)‪ (۱‬ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻓﻴﺮﻣﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻧﻪ ﻣﺼﻨﻒ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪.‬‬

‫‪۲۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺭﻫﺎ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻫﻢ ﺑﺎ ﻧﻘﺺ ﺁﺷﮑﺎﺭ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻭﯼ ﺍﺯ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫ﻭ ﻫﻢ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳـﺔ ﺧﻮﺩ ﺍﻭﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻘﺪ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﮎ ﻧﺎﻗﺺ‬
‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﺟﺎ ﻓﺮﺻﺘﯽ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﮐﻪ ﺷﺨﺺ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻣﺮﯼ ﺩﺷﻮﺍﺭ ﺑﯽ ﺁﺑﺮﻭﺋﯽ ﺑﺒﺎﺭ ﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺁﻗﺎﯼ‬
‫ﭘﺮﻭﻓﺴﻮﺭ ﻳﻮﻟﻴﻮﺱ ﻭﻟﻒ) ‪ (١‬ﺯﻭﺭﻳﺨﯽ ﻫﺮﮔﺰ ﺁﻥ ﻓﺮﺻﺖ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﻧﻤﯽ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﻭﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻘﻞ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ) ‪ (٢‬ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻧﺴﺒﯽ ﺣﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻧﺴﺒﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽ‬
‫ﺑﺮ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫"ﻫﺮ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﺭ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﭼﻮﻥ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ‪ ،‬ﺍﺯﺩﻳﺎﺩ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﯽ ﺩﺍﺭﺩ )ﺩﺭﺍﺛﺮ ﺍﺭﺯﺍﻥﺷﺪﻥ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺯﻳﺴﺖ() ‪ (٣‬ﺭﺍﺑﻄﺔ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﻩ ﻭ ﺷﺮﮐﺖ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﻣﺴ ﹼﻠﻢ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻳﮏ‬
‫ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩﺍﯼ ﺩﺭ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﮐﺎﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‬
‫ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻣﺎﺭﮐﺲ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺴﺌﻠﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪".‬‬
‫ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺩﺭ ﺻﺪ ﺟﺎﯼ ﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭﻝ ﺩﺭﺳﺖ ﻋﮑﺲ ﺍﻳﻦ ﺭﺍ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪ .‬ﺍﺩﻋﺎﯼ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻧﺴﺒﯽ ﺗﺮﻗﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺗﻨﺰﻝ‬
‫ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭﺣﻘﻴﻘﺖ ﭼﻨﺎﻥ ﺷﮕﻔﺖﺍﻧﮕﻴﺰ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺳﺖ ﻫﺮ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﻣﯽﺑﻨﺪﺩ‪.‬‬
‫ﺁﻗﺎﯼ ﻳﻮﻟﻴﻮﺱ ﻭﻟﻒ ﺩﺭﻫﺮﻳﮏ ﺍﺯ ﺳﻄﻮﺭ ﺧﻮﺩ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻧﻪ ﺑﻄﻮﺭ ﻧﺴﺒﯽ ﻭ ﻧﻪ ﺑﻄﻮﺭ ﻣﻄﻠﻖ‪،‬‬
‫ﻧﻪ ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻧﺴﺒﯽ ﭼﻴﺰﯼ ﻓﻬﻤﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻪ ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻣﻄﻠﻖ‪ .‬ﻭﯼ ﺧﻮﺩ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﺩﺭﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﺍﻭﻝ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽﺭﺳﺪ ﮐﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺩﺭ ﺷﺒﮑﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻧﺎﻣﺮﺑﻮﻁ ﻭﻧﺎﻣﻌﻘﻮﻝﮔﻴﺮ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪".‬‬
‫ﺿﻤﻨﺎﹰ ﺑﺎﻳﺪﮔﻔﺖﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎﮐﻼﻡ ﺩﺭﺳﺖ ﻣﻘﺎﻟﺔ ﺍﻭﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﭼﻪﮐﺎﺭ؟ ﺁﻗﺎﯼ ﻳﻮﻟﻴﻮﺱ‬
‫ﻭﻟﻒ ﭼﻨﺎﻥ ﺑﻪﮐﺸﻒ ﺩﺍﻫﻴﺎﻧﺔ ﺧﻮﺩ ﻏﺮ‪‬ﻩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺳﺮ ﺍﺯ ﭘﺎ ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺳﺪ ﻭ ﺑﺪﺍﻥ ﺟﻬﺖ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺭﺍ ﻏﺮﻕ ﺩﺭ‬
‫ﺛﻨﺎﺧﻮﺍﻧﯽ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺮﮒ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ﺗﺎ ﻳﺎﻭﻩﺳﺮﺍﺋﻴﻬﺎﯼ ﺑﯽﭘﺎﻳﺎﻥ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ "ﺩﻟﻴﻞ ﺗﺎﺯﻩﺍﯼ ﺑﺮ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪﯼ‬
‫ﻭ ﺩﻗﺘﯽ" ﺑﺴﺘﺎﻳﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺁﻥ ﻭﯼ )ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺎﺭﮐﺲ( "ﺑﻪ ﻧﻘﺪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ"!‬
‫ﻭﻟﯽ ﺁﻗﺎﯼ ﻭﻟﻒ ﺑﺎﺯ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻫﻢ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫"ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻈﺮﯼ ﺍﺑﺮﺍﺯ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ :‬ﺑﺎ ﺻﺮﻑ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺮﺍﺑﺮ‪ ،‬ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ )ﺳﻮﺩ( ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻭ ﻧﻴﺰ‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ :‬ﺑﺎ ﺻﺮﻑ ﮐﺎﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ‪ ،‬ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﺮﺍﺑﺮ )ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺣﺠﻢ(‪ .‬ﺍﻳﻨﮏ ﺳﺆﺍﻟﯽﮐﻪ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺍﻳﻦ‬

‫)‪۱۸۶۲‬ـ‪ (۱۹۳۷‬ـ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ )ﺍﻫﻞ ﺳﻮﺋﻴﺲ( ﻣﺪﺭ‪‬ﺱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺯﻭﺭﻳﺦ‪.‬‬ ‫)‪Julius Wolf(۱‬‬
‫)‪(“Conrads Jahrbücher”, Dritte Folge, II, S. 352 und ff). (۲‬‬
‫) ‪ ( ۳‬ﻭ‪‬ﻟﻒ ﻋﻴﻨﺎﹰ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﺩﺭﺍﺛﺮ ﺗﻨﺰﻝ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﮐﺎﺭﮔﺮ"‪ .‬ـ ﺯﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ﺍﺯ ﻳﺎﺩﺩﺍﺷﺖ ﺫﻳﻞ ﺻﻔﺤﺔ ‪۱۹‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﻣﺎﺩﺍﻡ ﮐﻮﻫﻦﺳﺎﻻﻥ ﻭ ﮊﻳﻠﺒﺮ ﺑﺎﺩﻳﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۶‬‬

‫ﺍﺳﺖ‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺍﻳﻦ ﻫﺮﺩﻭ ﺑﺎﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺳﺎﺯﮔﺎﺭ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؟ ﻭﻟﯽ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺷﮑﻞ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺁﺷﻨﺎﺋﯽ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﯽﺷﮏ ﻭﯼ ﺩﺭ )ﮐﺘﺎﺏ ﺳﻮ‪‬ﻡ( ﺛﺎﺑﺖ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻻﺯﻡ ﻧﻴﺴﺖ ﺣﺘﻤﺎﹰ ﺣﮑﻢ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﻗﺎﻧﻮﻥ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺷﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﺣﮑﻢ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﻨﺎﻓﯽ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻭﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ‪ ...‬ﺑﯽﭼﻮﻥﻭﭼﺮﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﺩﻭﺭ ﺍﻓﮑﻨﺪﻩ ﺷﻮﺩ‪".‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻭﯼ ﺑﻪ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﺩ ﮐﻪ ﮐﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﻣﺎ ﺩﻭ ﻧﻔﺮ ﺩﺭ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻦ ﻳﺎ‬
‫ﻣﺎﺭﮐﺲ؟ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻫﻴﭻ ﺑﻪ ﻓﮑﺮ ﺍﻭ ﺧﻄﻮﺭ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺩﺭﻳﺎﯼ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﻏﻮﻃﻪﻭﺭ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﺎﮎ ﺩﺍﺭﻡ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﺍﮔﺮ ﮐﻠﻤﻪﺍﯼ ﺑﻴﺶ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﺩﺭ‪ ‬ﺷﺎﻫﻮﺍﺭ ﻫﺪﺭ ﺩﻫﻢ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﺓ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺗﻮﻫﻴﻦ ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﻫﻢ ﺟﻨﺒﺔ ﻣﻀﺤﮏ ﻭﺿﻊ ﺭﺍ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺩﻭﺭ ﺍﻓﮑﻨﺪﻩ ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﻓﻘﻂ ﻫﻤﻴﻦ ﺭﺍ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ :‬ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﺟﺮﺃﺗﯽﮐﻪ ﻭﯼ ﺑﻪﺧﻮﺩ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﮐﻪ "ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺑﯽﺷﮏ‬
‫ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﺳﻮ‪‬ﻡ ﺛﺎﺑﺖ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ" ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ .‬ﻓﺮﺻﺖ ﺭﺍ ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺷﻤﺮﺩﻩ ﻣﺪﻋﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻧﺎﻗﻞ ﺻﺤﺒﺖ ﻫﺎﯼ‬
‫ﺩﺭﮔﻮﺷﯽﺋﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺳﺘﺎﺩﺍﻥ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﻃﺒﻖﺁﻥﮔﻮﻳﺎ ﻧﻮﺷﺘﺔ ﻓﻮﻕﺍﻟﺬﮐﺮ ﮐﻨﺮﺍﺩ ﺍﺷﻤﻴﺖ‬
‫"ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺍﺯﺟﺎﻧﺐ ﺍﻧﮕﻠﺲ ﺍﻟﻬﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ".‬ﺁﺧﺮ ﺍﯼ ﺁﻗﺎﯼ ﻳﻮﻟﻴﻮﺱ ﻭﻟﻒ ﺷﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻄﯽ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ‬
‫ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﻴﺪ ﻭ ﻣﯽﺟﻮﺷﻴﺪ ﻣﺮﺳﻮﻡ ﺑﺎﺷﺪﮐﺴﯽﮐﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪﺍﯼ ﺭﺍ ﻋﻠﻨﺎﹰ ﺩﺭﺑﺮﺍﺑﺮ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‬
‫ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﺷﺨﺼﯽ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺍﺯ ﺣﻞ ﺁﻥ ﺑﺎﺧﺒﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﻢ ﺑﻪﺷﻤﺎ ﻧﻴﮏ ﺑﺎﻭﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢﮐﻪ ﺧﻮﺩﺗﺎﻥ‬
‫ﻗﺎﺩﺭ ﺑﻪ ﺍﺭﺗﮑﺎﺏ ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻤﻠﯽ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬ﭘﻴﺶﮔﻔﺘﺎﺭ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺁﻣﻴﺰﺵ ﻣﻦ ﻧﻴﺎﺯﯼ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﺭﺍ ﺗﺎ ﺣﺪ‪ ‬ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻓﺮﻭﻣﺎﻳﮕﯽﻫﺎ ﺗﻨﺰﻝ ﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺎﺯﻩ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺩﺭﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺁﻗﺎﯼ ﺁﺷﻴﻞ ﻟﻮﺭﻳﺎ) ‪ (١‬ﺑﺎ ﻋﺠﻠﺔ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻘﺎﻟﻪﺍﯼ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻭﯼ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﺔ‬
‫"ﻧﻮﺍﻭﺍ ﺁﻧﺘﺎﻟﻮﺟﻴﺎ" ) ‪ (٢‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﺩﺍﺩ )ﺁﻭﺭﻳﻞ ‪ .(۱۸۸۳‬ﻭﯼ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﻣﻘﺎﻟﺔ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺷﺮﺡﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﭘﺮ ﺍﺯ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬
‫ﻧﺎﺩﺭﺳﺖﺍﺳﺖ ﺁﻏﺎﺯ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺑﻪﺍﻧﺘﻘﺎﺩﯼ ﺍﺯ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻭ ﺍﺩﺑﯽ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻣﺎﺗﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺑﺎ ﭼﻨﺎﻥ ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﺧﺎﻃﺮﯼ ﻣﻐﻠﻮﻁ ﻭ ﻣﻘﻠﻮﺏ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻤﺎﻥ ﻭﺟﻮﺩﺩﺍﺷﺘﻦ ﻫﺪﻑ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺭﺍ ﺍﻣﮑﺎﻥﭘﺬﻳﺮ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﻫﺪﻑ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻩ ﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ‬
‫‪ ۱۸۸۶‬ﻫﻤﻴﻦ ﺁﻗﺎﯼ ﻟﻮﺭﻳﺎ ﮐﺘﺎﺑﯽ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﺩﺍﺩ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ‪:‬‬
‫”‪“La teoria economica della constituzione politica‬‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﻭﯼ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ ﻣﺎﺭﮐﺲ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻫﻤﺎﻥ ﺗﺌﻮﺭﯼﺋﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۸۳‬ﭼﻨﺎﻥ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﻭ‬
‫ﻋﺎﻣﺪﺍﹰ ﻣﺴﺦ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﮐﺸﻒ ﺷﺨﺼﯽ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﻫﻤﺰﻣﺎﻧﺎﻥ ﺷﮕﻔﺖﺯﺩﺓ ﺧﻮﺩ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽﻧﻤﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﯽﺷﮏ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﻣﺎﺭﮐﺲ‪ ،‬ﺩﺭ ﻧﻮﺷﺘﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ‪ ،‬ﺑﻘﺪﺭﮐﺎﻓﯽ ﺑﻪﺳﻄﺢ ﻣﺴﮑﻴﻨﯽ ﺗﻨﺰﻝ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﯽ‬
‫ﻣﺮﺍﺟﻌﺎﺕ ﻭ ﻣﺜﺎﻟﻬﺎﯼ ﺗﺎﺭﻳﺨﯽﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﭘﺮ ﺍﺯ ﺍﻏﻼﻁ ﻓﺎﺣﺶ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮﺍﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﻴﭻ ﺷﺎﮔﺮﺩ ﺳﺎﻝ‬
‫ﭼﻬﺎﺭﻣﯽ ﻣﺠﺎﺯ ﺷﻤﺮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﻪ ﭼﻪ ﺍﻫﻤﻴﺘﯽ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﺍﻳﻦﺣﮑﻢ ﮐﻪ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﺳﻴﺎﺳﯽ‬
‫ﻭ ﺭﻭﻳﺪﺍﺩﻫﺎ ﻫﻤﻪﺟﺎ ﻭ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻃﺒﻖ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ‬

‫)‪۱۸۵۷‬ـ‪ (۱۹۴۳‬ـ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺱ‪ ،‬ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﺍﻳﺘﺎﻟﻴﺎﺋﯽ‪.‬‬ ‫)‪Loria, Achille (۱‬‬

‫‪Nuova Antalogia‬‬ ‫) ‪(۲‬‬
‫‪۲۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺩﺭﺻﺪﺩ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﮔﻮﻳﺎ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺩﺭ ‪ ۱۸۴۵‬ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﮐﺸﻒ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﺁﻗﺎﯼ‬
‫ﻟﻮﺭﻳﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۸۶‬ﮐﺸﻒ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻻﺍﻗﻞ ﺍﻳﻦ ﺁﻥ ﭼﻴﺰﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻭﯼ ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﻴﻬﻨﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﻳﺎﻥ‪ ،‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻧﮑﻪ ﮐﺘﺎﺑﺶ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻘﺒﻮﻻﻧﺪ ﻭ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺁﻭﺭﻧﺪﺓ ﻳﮏ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﺟﺪﻳﺪ ﺩﻭﺭﺍﻧﺴﺎﺯ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺩﺭ ﺍﻳﺘﺎﻟﻴﺎ‬
‫ﺧﻮﺩﻧﻤﺎﺋﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ ﻫﺎﯼ ﺍﻳﻦ ﮐﺸﻮﺭ ﻓﺮﺻﺖ ﻳﺎﺑﻨﺪ ﻭ ﭘﺮﻫﺎﯼ ﻃﺎﻭﻭﺳﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪﺳﺮﻗﺖ ﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﻟﻮﺭﻳﺎﯼ ﻧﺎﻣﺪﺍﺭ ﺑﺎﺯﺳﺘﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺁﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻓﻘﻂ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺍﯼ ﺍﺯ ﺷﻴﻮﺓ ﺁﻗﺎﯼ ﻟﻮﺭﻳﺎﺳﺖ‪ .‬ﻭﯼ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺗﺌﻮﺭﻳﻬﺎﯼ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﻳﮏ ﻣﻐﺎﻟﻄﺔ ﺁﮔﺎﻫﺎﻧﻪ) ‪ (١‬ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺍﺯ ﻗﻴﺎﺳﻬﺎﯼ‬
‫ﮐﺎﺫﺏ) ‪ ، (٢‬ﺣﺘﯽ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﻫﻢ ﮐﻪ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﮔﺸﺘﻪ) ‪ ، (٣‬ﺑﺎﮐﯽ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻧﮑﻪ ﻭﯼ ﺑﺎ ﻳﮏ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺗﺮﻫﺎﺕ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﮔﺎﻥ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﻣﻄﻠﻮﺏ‬
‫ﺁﻣﺎﺩﻩ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ﺗﺎ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺭﺍ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺧﻮﺩﺧﻮﺍﻩ ﻟﻮﺭﻳﺎﮔﻮﻧﻪﺍﯼ ﺑﻪﺑﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﯽﮐﻮﺷﺪ ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﻗﺒﻴﻞ‬
‫ﻧﻴﺮﻧﮕﻬﺎﯼ ﭘﺴﺖ ﻭ ﺣﻘﻴﺮ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﭘﺎﺩﻭﺍﺋﯽ) ‪ ، (٤‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﺭﻭﯼ ﺻﺤﻨﻪ ﺑﻴﺎﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﺭﺍﺯﯼ ﺭﺍ ﻓﺎﺵ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ﻭ ﺑﺪﻳﻨﺴﺎﻥ ﻣﺎ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﻣﯽﮔﺮﺩﺍﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺁﻗﺎﯼ ﻟﻮﺭﻳﺎ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻧﻈﺮ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻳﮏ ﻣﺆﺳﺴﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﺷﻮﺩ )ﺁﻗﺎﯼ ﻟﻮﺭﻳﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺳﻮﺩ ﻳﮑﯽ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ( ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴﺮﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﺳﻮﺩﯼ‬
‫ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻧﻤﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺣﮑﻢ ﺑﺎ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﺳﻮﺩ ﻧﻪ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴﺮ‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﺭﺍ ﻣﯽﺑﻴﻨﺪ )ﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭﻝ‪،‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﻳﺎﺯﺩﻫﻢ( ﻭ ﺧﻮﺩ ﻣﯽﭘﺬﻳﺮﺩ ﮐﻪ ﻇﺎﻫﺮﺍﹰ ﻭﺍﻗﻌﻴﺎﺕ ﺑﺎ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﻭﯼ ﺩﺭ ﺗﻀﺎﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻭﯼ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﻀﺎﺩ ﺭﺍ ﺣﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ؟ ﺑﺪﻳﻨﺴﺎﻥ ﮐﻪ ﻭﯼ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﮔﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻳﮏ ﺟﻠﺪ ﺑﻌﺪﯼ ﮐﺘﺎﺏ ﮐﻪ‬
‫ﻫﻨﻮﺯ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﺍﺣﺎﻟﻪ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﻳﻦ ﺟﻠﺪ ﻟﻮﺭﻳﺎ ﻗﺒﻼﹰ ﺑﻪ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﮔﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﮔﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭﯼ ﺑﺎﻭﺭ‬
‫ﻧﺪﺍﺭﺩ ﮐﻪ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺣﺘﯽ ﻳﮏ ﻟﺤﻈﻪ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻓﮑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ ﻭ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻓﺎﺗﺤﺎﻧﻪ‬
‫ﻓﺮﻳﺎﺩ ﺑﺮﻣﯽﺩﺍﺭﺩ‪:‬‬
‫"ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﻴﻬﻮﺩﻩ ﻧﮕﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩﻡ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺟﻠﺪ ﺩﻭ‪‬ﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺁﻥ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ‬
‫ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﯽﮐﺮﺩ ﺑﺪﻭﻥ ﺁﻧﮑﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼﹰ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺷﻴﻮﺓ ﻓﺮﺍﺭ ﻣﺎﻫﺮﺍﻧﻪﺍﯼ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ‬

‫)‪(un consaputo sofisma‬‬ ‫) ‪(۱‬‬

‫)‪) Paralogisme (۲‬ﻗﻴﺎﺳﯽﮐﻪ ﻧﺎﺁﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﻣﺨﺪﻭﺵ ﻭﻧﺎﺩﺭﺳﺖﺍﺳﺖ ﺩﺭﺑﺮﺍﺑﺮﺳﻔﺴﻄﻪ ﻭﻣﻐﺎﻟﻄﻪﮐﻪ ﺟﻨﺒﺔ ﺁﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﺩﺍﺭﺩ(‪.‬‬
‫)‪(Sapendoli Tali) (۳‬‬
‫)‪ Padoue – Padova (۴‬ﺷﻬﺮﯼ ﺍﺯ ﺍﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﻭﺍﻗﻊ ﺩﺭ ﻏﺮﺏ ﺷﻬﺮ ﻭﻧﻴﺰ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۸‬‬

‫ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﻓﻘﺪﺍﻥ ﺩﻻﻳﻞ ﻋﻠﻤﯽ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺑﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ) ‪ . (١‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺁﻥﮐﺲﮐﻪ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﻫﻨﻮﺯ‬
‫ﻗﺎﻧﻊ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﻫﻢ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﻗﻠﻪﺍﯼ ﺷﻴﺎﺩﯼ ﻋﻠﻤﯽ ﻟﻮﺭﻳﺎﯼ ﻧﺎﻣﺪﺍﺭ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻓﺎﺗﺤﺔ‬
‫ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺍﺻﻼﺡﭘﺬﻳﺮﻳﺶ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺁﻧﭽﻪ ﺁﻣﻮﺧﺘﻪ ﺍﻳﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ‪ :‬ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮ ﺁﻗﺎﯼ ﻟﻮﺭﻳﺎ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬
‫ﻣﻄﻠﻘﺎﹰ ﺑﺎ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻣﻨﺎﻓﺎﺕ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﺛﻨﺎ ﮐﺘﺎﺏ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺁﻣﺪﻩ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺁﻥ‬
‫ﺳﺆﺍﻟﯽﮐﻪ ﻣﻦ ﺩﺭﺳﺖ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻋﻠﻨﺎﹰ ﻃﺮﺡ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻡ) ‪ (٢‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺁﻗﺎﯼ ﻟﻮﺭﻳﺎ‬
‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻣﺎ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽﻫﺎﯼ ﺳﺎﺩﻩﻟﻮﺡ ﻣﯽﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻻﺍﻗﻞ ﺗﺎ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﺍﯼ ﺩﺭ ﻣﺤﻈﻮﺭ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻭﯼ ﺁﺩﻡ‬
‫) ‪(٣‬‬
‫ﮔﺴﺘﺎﺧﯽ ﺍﺯ ﺟﻨﻮﺏ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺯ ﺁﺏﻭﻫﻮﺍﺋﯽ ﺩﺍﻍ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ ﻭﻟﺬﺍ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺩﻋﺎ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﯽﭼﺸﻢﻭﺭﻭﺋﯽ‬
‫ﺗﺎ ﺣﺪ‪‬ﯼ ﺍﺯ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﻗﻠﻴﻤﯽ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺌﻠﺔ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺁﺷﮑﺎﺭﺍ ﻣﻄﺮﺡ ﮔﺸﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺁﻗﺎﯼ ﻟﻮﺭﻳﺎ ﻋﻠﻨﺎﹰ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺣﻞ‬
‫ﺍﻋﻼﻡ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭﺳﺖ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻮﺷﺶ ﻭﯼ ﺩﺭ ﺣﻞ ﻋﻠﻨﯽ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺟﻨﺒﺔ‬
‫ﺍﺯﺧﻮﺩﻓﺮﺍﮔﺬﺭﯼ) ‪ (٤‬ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﻌﺠﺰﻩ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﺔ " ﮐﻦ ﺭﺍﺩﺱ ﻳﺎﺭﺑﻮﺷﺮﻥ" ) ‪ ، (٥‬ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻟﻪﺍﯼ ﺭﺍﺟﻊ ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﺔ ﺳﺎﺑﻖﺍﻟﺬﮐﺮ ﮐﻨﺮﺍﺩ‬
‫ﺍﺷﻤﻴﺖ‪ ،‬ﻇﻬﻮﺭ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻧﮑﻪ ﺍﺯ ﻧﻮﺷﺘﺔ ﺍﺷﻤﻴﺖ ﺩﺭﻣﯽﻳﺎﺑﺪ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ ،‬ﻳﮑﺒﺎﺭﻩ ﻫﻤﺔ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻭ ﺭﻭﺷﻦ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫"ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻧﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺨﺶ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﺍﺯﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺩﺭﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻧﻬﺎﺩﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻏﻴﺮﺑﺎﺭﺁﻭﺭ )ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻘﺼﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺗﺠﺎﺭﯼ ﺑﺎﺷﺪ( ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺯﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻬﺮﺓ )ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻘﺼﻮﺩ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﺷﺪ( ﺑﺎﻻﺗﺮﯼ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ‬
‫ﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﺪﻳﻨﺴﺎﻥ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺻﻨﻌﺘﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ...‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺍﮔﺮ ﻣﺜﻼﹰ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪-‬‬
‫ﺩﺍﺭﺍﻥ ﺻﻨﻌﺘﯽ ‪ B ، A‬ﻭ ‪ C‬ﻫﺮ ﻳﮏ ‪ ۱۰۰‬ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪ ﺻﻔﺮ‪،‬‬
‫‪ ۲۰۰ ،۱۰۰‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺑﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﭼﻮﻥ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﺮﺍﯼ‪۱۰۰‬ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ ﻓﻘﻂ‪ ۵۰‬ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ‬

‫)‪(Un ingegnoso spediente ideato dal Marx a sostituzione degli argumenti scientifici‬‬‫) ‪(۱‬‬
‫)‪ (۲‬ﺑﻪﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎﺭﺟﻠﺪ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺹ‪۳۶‬ﻭ‪] ۳۷‬ﺻﻔﺤﺎﺕ‪۳۲‬ﻭ‪ ۳۳‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫)‪ (۳‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ‪ ،‬ﮐﻠﻤﺔ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ‪ Unverfrorenheit‬ﺫﮐﺮ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﮔﺴﺘﺎﺧﯽ ﻭ ﺑﯽﺷﺮﻣﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﮐﻠﻤﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫ﻣﺸﺘﻖ ﺍﺯ ﻣﺼﺪﺭ ‪ frieren‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﻳﺦ ﮐﺮﺩﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﻝ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺩﺍﻍ ﻟﻄﻴﻔﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﻧﮕﻠﺲ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ‬
‫ﺑﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﻫﻢ ﺍﺯ )‪ (Nepas avoir froid aux yeux‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﯽ‬
‫ﭼﻮﻥ ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻟﻔﻈﯽﺁﻥ ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻧﺎﻣﻔﻬﻮﻡ ﺍﺳﺖ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻓﻮﻕ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫) ‪) übertreffen (sich) (۴‬ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ( ‪) se surpasser ،‬ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ( ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﻋﻤﻠﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺁﻧﭽﻪ ﺷﺨﺺ ﺧﻮﺩ ﻗﺒﻼﹰ‬
‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻩ )ﺭﮐﻮﺭﺩ ﻗﺒﻠﯽ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺷﮑﺴﺘﻦ( ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪“Conrads Jahrbüchern”, N. F., Bd-XX, S. 272, ff. (۵‬‬
‫‪۲۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻫﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ‪ ۵۰‬ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺍﻭ‪‬ﻟﯽ ‪ ، %۱۰۰‬ﺑﺮﺍﯼ ﺩﻭ‪‬ﻣﯽ ‪ %۳۳/۳‬ﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﻮ‪‬ﻣﯽ ‪ %۲۰‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﮔﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺩﻳﮕﺮﯼ‪،‬‬
‫‪ ، D‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻏﻴﺮﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ ‪ ۳۰۰‬ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﺑﻬﺮﻩﺍﯼ )ﺳﻮﺩ( ﺑﻪﺍﺭﺯﺵ ‪ ۴۰‬ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ ﺍﺯ ‪ A‬ﻭ‬
‫ﺑﻬﺮﻩﺍﯼ ﺑﻪﺍﺭﺯﺵ ‪ ۲۰‬ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ ﺍﺯ ‪ B‬ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ‪ A‬ﻭ ‪ B‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﺯ ﺁﻥ‪C ‬‬
‫ﺑﻪ‪ %۲۰‬ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ‪ D‬ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ ‪ ،۳۰۰‬ﺳﻮﺩﯼ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ‪ ،۶۰‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪-‬‬
‫ﺩﺍﺭﺍﻥ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩﯼ ﻣﻌﺎﺩﻝ ‪ %۲۰‬ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺁﻭﺭﺩ‪".‬‬
‫ﺑﺪﻳﻨﺴﺎﻥ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺮﺩﺳﺘﯽ ﺣﻴﺮﺕﺁﻭﺭﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻟﻮﺭﻳﺎﯼ ﻧﺎﻣﺪﺍﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺴﺌﻠﻪﺍﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﻩ ﺳﺎﻝ‬
‫ﭘﻴﺶ ﻻﻳﻨﺤﻞ ﺍﻋﻼﻡ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺑﺎ ﻳﮏ ﭼﺮﺧﺶ ﺩﺳﺖ ﺣﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻭﯼ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺯ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺎ‬
‫ﻓﺎﺵ ﻧﮑﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ "ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻏﻴﺮﺑﺎﺭﺁﻭﺭ" ﺍﺯﮐﺠﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻗﺪﺭﺗﯽ ﺑﻪ ﭼﻨﮓ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺳﻮﺩ ﺯﺍﺋﺪ ﺑﺮ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺘﺸﺎﻥ ﺑﺮﺑﺎﻳﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﻋﻴﻨﺎﹰ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﻟﮏ ﺯﻣﻴﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﺷﮑﻞ ﺑﻬﺮﺓ ﻣﺎﻟﮑﺎﻧﻪ ﺳﻮﺩ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﺍﺟﺎﺭﻩ ﺩﺍﺭ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺟﻴﺐ ﻣﯽ ﺯﻧﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺯﺍﺋﺪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺟﻴﺐ ﺧﻮﻳﺶ ﻧﮕﺎﻩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﺧﺮﺍﺟﯽﮐﻪ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺑﺎ‬
‫ﺑﻬﺮﺓ ﻣﺎﻟﮑﺎﻧﻪ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﺻﻨﻌﺖﮐﺎﺭﺍﻥ ﺑﺴﺘﺎﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺪﺍﻥ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ ﺳﺎﺯﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺗﺠﺎﺭﯼ ﻳﮏ ﻋﺎﻣﻞ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﺩﺭ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ ﺷﮑﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﻫﻤﻪﮐﺲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺑﺎﺧﺒﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻓﻘﻂ ﻳﮏ ﻗﻠﻢ ﺯﻥ ﻣﺎﺟﺮﺍﺟﻮ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻋﻤﺎﻕ ﻗﻠﺐ ﺧﻮﻳﺶ ﺗﻤﺎﻡ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺴﺨﺮﻩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪﺧﻮﺩ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺩﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺗﺠﺎﺭﯼ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﭼﻨﺎﻥ‬
‫ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺳﺤﺮﺍﻧﮕﻴﺰﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺯﺍﺋﺪ ﺑﺮ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ـ ﺁﻥ ﻫﻢ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ‬
‫ﺁﻧﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ـ ﺑﻪﺧﻮﺩ ﺟﻠﺐ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﻬﺮﺓ ﻣﺎﻟﮑﺎﻧﻪ ﺍﯼ ﺑﻪﺳﻮﺩ‬
‫ﺧﻮﺩﺵ ﺗﺒﺪﻳﻞﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻭﻥﺁﻧﮑﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﭼﻨﻴﻦﮐﺎﺭﯼ ﺣﺘﯽ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﻪ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﮐﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﺍﺭﺿﯽ ﺩﺍﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﺩ‪‬ﻋﺎ ﻧﻴﺰ ﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﺍﻭ‪‬ﻟﯽ ﺷﮕﻔﺖﺁﻭﺭ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮﺩ ﮔﻮﻳﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺗﺠﺎﺭﯼ ﻗﺎﺩﺭ ﺍﺳﺖ ﺁﻥ‬
‫ﺻﻨﻌﺖﮐﺎﺭﺍﻧﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﺸﺎﻥ ﺩﺭﺳﺖ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﻴﺎﺑﺪ ﻭ ﺑﻪﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﻓﺘﺨﺎﺭ ﺭﺍ ﺍﺭﺯﺍﻧﯽ ﺩﺍﺭﺩ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺣﺪﻭﺩﯼ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺍﻳﻦ ﺑﻴﭽﺎﺭﻩ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎﻥ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺭﺍ ﻣﺠﺎﻧﯽ‬
‫ﺑﺪﻳﻨﺴﺎﻥ ﺑﻬﺒﻮﺩ ﺑﺨﺸﺪ ﮐﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﺠﺎﻧﺎﹰ ﻭ ﺣﺘﯽ ﺑﺪﻭﻥ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻫﻴﭻ ﮐﻤﻴﺴﻴﻮﻧﯽ ﺑﻔﺮﻭﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮﺩ ﻧﻴﺮﻧﮓﺑﺎﺯ ﮐﺎﺭﮐﺸﺘﻪﺍﯼ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺗﺼﻮﺭ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﻫﻢ ﻧﻴﺎﺯﯼ ﺑﻪ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺷﻌﺒﺪﻩﺑﺎﺯﻳﻬﺎﯼ ﭘﺴﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ!‬
‫ﻭﻟﯽ ﻟﻮﺭﻳﺎﯼ ﻧﺎﻣﺪﺍﺭ ﻣﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﺩﺭ ﺷﮑﻮﻩ ﺗﺎﻡ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﯽ ﺩﺭﺧﺸﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻭﯼ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻭﺭﺩﺍﻥ‬
‫ﺷﻤﺎﻟﻴﺶ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﺑﺎ ﺁﻗﺎﯼ ﻳﻮﻟﻴﻮﺱ ﻭﻟﻒ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﮐﻪ ﺍﻭ ﺗﺎﺯﻩ ﺩﻳﺮﻭﺯ ﭘﺎ ﺑﻪ ﻋﺮﺻﻪ ﻧﮕﺬﺍﺷﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺷﺨﺺ ﺍﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﻗﻄﻮﺭﯼﮐﻪ ﺭﺍﺟﻊ ﺑﻪ "ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﻭ ﻧﻈﺎﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ" ) ‪ (١‬ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﻳﺘﺎﻟﻴﺎﺋﯽ ﭼﻪ ﭼﻬﺮﺓ ﮐﻮﭼﮏ ﺍﹶﺑﺪﺍﻝ]ﺷﺮﻳﻒ[ﯼ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ!‬

‫”‪“Sozialismus und Kapitalistische Gesellschafts- Ordnung‬‬ ‫) ‪(۱‬‬

 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۰‬‬

‫ﭼﻘﺪﺭ ﺍﻳﻦ ﺷﺨﺺ ) ‪ (١‬ﺧﺎﻟﯽ ﺍﺯ ﺯﺭﻧﮕﯽ‪ ،‬ﻭ ﺣﺘﯽ ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺮﻭﺗﻨﯽ ﺩﺭ ﺟﻨﺐ ﮔﺴﺘﺎﺧﯽ‬
‫ﺍﺭﺑﺎﺏﻣﻨﺸﺎﻧﻪﺍﯼ ﺟﻠﻮﻩ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺍﻳﺘﺎﻟﻴﺎﺋﯽ ) ‪ (٢‬ﺑﻪﺧﺮﺝ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺴﻠﹼﻢ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺭﺍ ﻫﻢ‬
‫ﺑﯽ ﮐﻢﻭﮐﺎﺳﺖ ﺩﺭ ﺯﻣﺮﺓ ﺩﻳﮕﺮﮐﺴﺎﻧﯽ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮﺩ ﺁﻗﺎﯼ ﻟﻮﺭﻳﺎ‪ ،‬ﺁﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻐﺎﻟﻄﻪ‪ ،‬ﻗﻴﺎﺱﭘﺮﺩﺍﺯﯼ ﮐﺎﺫﺏ‪ ،‬ﺷﻌﺒﺪﻩﺑﺎﺯﯼ ﻭ ﺧﻮﺩﺳﺘﺎﺋﯽ ﺑﺎﺯﺍﺭﯼ ﻣﯽﺯﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﺪ ﮐﻪ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﻫﺮ‬
‫ﺑﺎﺭ ﺑﻪ ﺑﻦﺑﺴﺖ ﻣﯽﺍﻓﺘﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﻓﺴﺎﻧﺔ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮﯼ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺟﻠﺪ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﮐﺘﺎﺏ ﺳﺎﺯ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺑﺨﻮﺑﯽ ﻣﯽﺩﺍﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﻪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻭ ﻧﻪ ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻗﺪﺍﻣﯽ‬
‫ﺩﺳﺖ ﺯﻧﺪ‪ .‬ﻭﻗﺎﺣﺖ ﺑﯽﺣﺪ‪ ،‬ﺁﻣﻴﺨﺘﻪ ﺑﺎ ﻧﺮﻣﺸﯽ ﻣﺎﺭﻣﺎﻫﯽﻭﺍﺭ ﺑﺮﺍﯼ ﻓﺮﺍﺭ ﺍﺯ ﻻﺑﻼﯼ ﺑﻦﺑﺴﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺑﯽﺍﻋﺘﻨﺎﺋﯽ‬
‫ﻗﻬﺮﻣﺎﻥﻣﻨﺸﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺗﯽﭘﺎﻫﺎﯼ ﻧﻮﺵ ﺟﺎﻥ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﺩﺭ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﮐﺎﺭﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺎﺩﻫﺎﯼ ﺍﻋﻼﻥ‪-‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻭ ﺁﺷﮑﺎﺭﺍ ﺑﺎﺯﺍﺭﮔﺮﻡﮐﻦ‪ ،‬ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﺷﻬﺮﺕ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﺭﻓﻴﻘﺎﻥ ـ ﮐﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﺑﻪﭘﺎﯼ ﺁﻗﺎﯼ ﻟﻮﺭﻳﺎ ﺑﺮﺳﺪ؟‬
‫) ‪(٣‬‬
‫ﺍﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﮐﺸﻮﺭ ﮐﻼﺳﯽﺳﻴﺴﻢ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺑﺰﺭﮔﯽﮐﻪ ﺳﭙﻴﺪﺓ ﺟﻬﺎﻥ ﻧﻮ ﺩﺭﺁﻧﺠﺎ ﺩﻣﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﮐﺸﻮﺭ ﺍﺯ ﺩﺍﻧﺘﻪ ) ‪ (٤‬ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﮐﺎﺭﻳﺒﺎﻟﺪﯼ ) ‪ (٥‬ﺩﺭ ﺩﺍﻣﻦ ﺧﻮﺩ ﺧﺼﺎﺋﻞ ﺑﯽ ﻧﻈﻴﺮﯼ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﮐﻤﺎﻝ‬
‫ﮐﻼﺳﻴﮏ ﭘﺮﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﻭﺭﻩﻫﺎﯼ ﺍﻧﺤﻄﺎﻁ ﻭ ﺍﺳﺘﻴﻼﯼﺧﺎﺭﺟﯽﻧﻴﺰ ﺩﺭﺍﻳﻦﮐﺸﻮﺭ ﭼﻬﺮﻩﻫﺎﯼ ﺍﺧﻼﻗﯽ‬
‫ﮐﻼﺳﻴﮑﯽ ﺑﻪﺟﺎﯼﮔﺬﺍﺭﺩﻩﺍﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺩﻭ ﻧﻤﻮﻧﺔ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪﺣﺪ ﮐﻤﺎﻝ ﺭﺳﻴﺪﻩﺍﻧﺪ‪ :‬ﺗﻴﭗ ﺍﺳﮕﺎﻧﺎﺭﻝ) ‪ (٦‬ﻭ ﺗﻴﭗ‬
‫ﺩﻭﻟﮑﺎﻣﺎﺭﺍ) ‪ (٧‬ﻭﺣﺪﺕﮐﻼﺳﻴﮏ ﺍﻳﻦ ﻫﺮﺩﻭ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭﻗﺎﻟﺐ ﻟﻮﺭﻳﺎﯼ ﻧﺎﻣﺪﺍﺭ‪ ،‬ﺣﻠﻮﻝﮐﺮﺩﻩﺍﺳﺖ ﺑﻌﻴﺎﻥ ﻣﯽﺑﻴﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﺠﺒﻮﺭﻡ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﮔﺎﻥ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺑﻪﺁﻥﺳﻮﯼ ﺍﻗﻴﺎﻧﻮﺱ ﺑﺒﺮﻡ‪ .‬ﺩﺭﻧﻴﻮﻳﻮﺭﮎ ﺁﻗﺎﯼ ﺩﮐﺘﺮ ﭘﺰﺷﮑﯽ‬

‫)‪ (۱‬ﻣﻘﺼﻮﺩ ﻳﻮﻟﻴﻮﺱ ﻭﻟﻒ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫) ‪ ( ۲‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﮐﻠﻤﺔ ‪ Maestro‬ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﺍﻳﺘﺎﻟﻴﺎﺋﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺁﻣﻮﺯﮔﺎﺭ ﻭ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺣﺮﻓﻪﺍﯼ ﺍ ﺯ ﻗﺒﻴﻞ‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ‪ ،‬ﻧﻘﺎﺷﯽ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﭘﻴﺸﻪﻫﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪) Klassizität (۳‬ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ( ‪) Classicisme‬ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ(ـ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻭﻳﮋﮔﻴﻬﺎﯼ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪﺁﺛﺎﺭ ﺑﺰﺭﮒ ﺍﺩﺑﯽ‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﯽ ﻭﻫﻨﺮﯼ‬
‫ﻗﺮﻥ ﻫﻔﺪﻫﻢ ﻣﻴﻼﺩﯼ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺁﺛﺎﺭ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ ﻳﻮﻧﺎﻥ ﻭ ﺭﻡ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺭﻭﺵ ﻭ ﺳﻨﺖ‬
‫ﮐﻼﺳﻴﮏ ﺩﺭ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﻭ ﻫﻨﺮ ﻧﻴﺰ ﺗﺤﺖ ﺍﻳﻦ ﻧﺎﻡ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺭﻣﺎﻧﺘﻴﺴﻢ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬
‫)‪۱۲۶۵) Dante Alghieri (۴‬ـ‪(۱۳۲۱‬ـ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﺷﺎﻋﺮ ﺍﻳﺘﺎﻟﻴﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺿﻤﻦ ﺷﺎﻫﮑﺎﺭﻣﻌﺮﻭﻑ ﺧﻮﺩ )ﮐﻤﺪﯼ‬
‫ﺍﻟﻬﯽ( ﺟﻬﺎﻥﺑﻴﻨﯽ ﻭ ﭼﻬﺮﺓ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻗﺮﻭﻥ ﻭﺳﻄﺎﺋﯽ ﺭﺍ ﺑﻪﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻭﺟﻬﯽ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫) ‪۱۸۰۷ ) Garibaldi, Giuseppe (۵‬ـ ‪ (۱۸۸۲‬ـ ﺭﺟﻞ ﺍﻧﻘﻼﺑﯽ ﺍﻳﺘﺎﻟﻴﺎﺋﯽ‪ ،‬ﺭﻫﺒﺮ ﺟﻨﺒﺶ ﺭﻫﺎﺋﯽ ﻣﻠﹼﯽ ﺩﺭ ﺍﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﻭ‬
‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﭼﻬﺮﻩ ﻫﺎﯼ ﺩﺭﺧﺸﺎﻥ ﻧﻬﻀﺖ ﺩﻣﻮﮐﺮﺍﺗﻴﮏ ﺁﻥ ﮐﺸﻮﺭ‪ .‬ﮐﺎﺭﻳﺒﺎﻟﺪﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻭﺣﺪﺕ ﺍﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﻣﺒﺎﺭﺯﺍﺕ‬
‫ﻣﺴﻠﺤﺎﻧﺔ ﻣﻴﻬﻦﭘﺮﺳﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﺗﺮﻳﺶ ﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﺳﻴﺴﻴﻞ ﻭ ﭘﺎﭖ ﺭﻫﺒﺮﯼ ﻧﻤﻮﺩ‪.‬‬
‫) ‪ Sganarelle (۶‬ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﭼﻬﺮﻩ ﻫﺎﯼ ﺳﺎﺧﺖ ﻣﻮﻟﻴﺮ ‪ Molière‬ﻧﻤﺎﻳﺶﻧﻮﻳﺲ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﯼ‪ .‬ﺍﺳﮕﺎﻧﺎﺭﻝ ﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﭼﻨﺪ ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣﺔ ﻣﻮﻟﻴﺮ ﻧﻘﺶ ﺍﺻﻠﯽ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ ﺗﺠﺴﻢ ﺧﻮﺵﻓﻬﻤﯽ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ﻭ ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﺑﺪﺫﺍﺗﯽ ﻭ ﺷﻴﻄﻨﺖ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ Dulcamara (۷‬ﻳﮑﯽﺍﺯ ﭼﻬﺮﻩﻫﺎﯼ ﺍﭘﺮﺍﯼ ﺩﻭﻧﻴﺰﺗﯽ ‪ Donizetti‬ﺁﻫﻨﮓﺳﺎﺯ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺍﻳﺘﺎﻟﻴﺎﺋﯽ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ "ﻧﻮﺷﺎﺑﺔ‬
‫ﻣﻬﺮ" ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺷﺨﺺ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﺔ ﻧﻴﺮﻧﮓﺑﺎﺯﯼ ﻭ ﺷﺎﺭﻻﺗﺎﻧﯽ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۳۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺟﺮﺝ‪ .‬ﺙ‪ .‬ﺍﺳﺘﯽﺑﻠﻴﻨﮓ) ‪ (١‬ﻧﻴﺰ ﺭﺍﻩﺣﻠﹼﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭﺣﻘﻴﻘﺖ ﻳﮏ ﺭﺍﻩﺣﻞ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩ‬
‫ﺳﺎﺩﻩﺍﯼ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﺳﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻴﭽﮑﺲ ﻧﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦﺳﻮ ﻭ ﻧﻪ ﺍﺯ ﺁﻥﺳﻮﯼ ﺍﻗﻴﺎﻧﻮﺱ ﻧﺨﻮﺍﺳﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﭙﺬﻳﺮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣـﺮ ﻭﯼ ﺭﺍ ﺑﻪﺧﺸﻢ ﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺗﺮﺵﺭﻭﻳﺎﻧﻪ ﺿﻤﻦ ﺳﻠﺴﻠﺔ ﺑﯽﻧﻬﺎﻳﺘﯽ ﺍﺯ ﺑﺮﻭﺷﻮﺭﻫﺎ‬
‫ﻭ ﻣﻘﺎﻻﺕ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﻭ ﺳﻮﯼ ﺁﺑﺮﺍﻩ ﺑﺰﺭﮒ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﺩﺍﺩ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺑﯽﻋﺪﺍﻟﺘﯽ ﺷﮑﺎﻳﺖ ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺑﻪﻭﯼ ﺩﺭ‬
‫"ﻧﻮﻳﻦﺗﺴﺎﻳﺖ" ) ‪ (٢‬ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﺭﺍﻩﺣﻞ ﺍﻭ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﻳﮏ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﻭﯼ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﮐﯽ ﻧﺸﺪ‪ .‬ﻣﺎﺭﮐﺲ ﻫﻢ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﯽ ﺩﺍﺷﺖ ﻭﻟﯽ ﺑﺎﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﻣﺎﻧﻊ ﺁﻥ ﻧﺸﺪﮐﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﻖ ﺑﺎ ﺍﻭ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﻳﻨﮏ ﺭﺍﻩﺣﻞﹼ ﺍﺳﺘﯽﺑﻠﻴﻨﮓ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫"ﻣﻦ ﺩﻭ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﻓﺮﺽ ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻭ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﺍﺑﺮ‪ ،‬ﮐﺎﺭ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻭﻟﯽ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳـﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳـﺔ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﮐﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ )‪ (c + v‬ﺭﺍ = ‪ y‬ﻓﺮﺽ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﻭ‬
‫ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳـﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺭﺍ ‪ x‬ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﺩﻫﻢ‪ .‬ﺩﺭ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﺔ ‪ y = c + v ، I‬ﻭ ﺩﺭﮐﺎﺭﺧﺎﻧﺔ ‪، II‬‬
‫)‪ . y = (c – x) + (v + x‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭﮐﺎﺭﺧﺎﻧﺔ ‪ I‬ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ‪= my‬ﻭﺩﺭﮐﺎﺭﺧﺎﻧﺔ ‪ = II v m x‬ﻣﻦ ﺳﻮﺩ‬
‫ﺭﺍ ﺑﺎ )‪ (P‬ﻭ ﮐﻞ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ﺑﺎ )‪ (m‬ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺳﺎﺯﻡ‪ ،‬ﮐﻪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﮐﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ‪ y‬ﻳﺎ ‪ c + v‬ﻃﯽ ﺯﻣﺎﻥ‬
‫‪m‬‬ ‫‪p‬‬
‫ﺍﺳﺖ‬ ‫‪cv‬‬ ‫ﻣﻌﻴﻨﯽ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ‪ . p = m‬ﭘﺲ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺩﺭﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ‪ I‬ﻣﺴﺎﻭﯼ ﺑﺎ ‪ y‬ﻳﺎ‬
‫‪m‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪p‬‬
‫‪cv‬‬ ‫ﺍﺳﺖ ﻳﻌﻨﯽ ﺁﻥ ﻧﻴﺰ ﻣﺴﺎﻭﯼ‬ ‫)‪(v  x)  (v  x‬‬ ‫ﻳﺎ‬ ‫‪y‬‬ ‫ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺩﺭﮐﺎﺭﺧﺎﻧﺔ ‪ II‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‪ ...‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺪﻳﻨﺴﺎﻥ ﺣﻞﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﺑﺎﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻭ ﺯﻣﺎﻥ‬
‫) ‪(٣‬‬
‫ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻭﻟﯽ ﺑﺎﻣﻘﺪﺍﺭﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﺓ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮ‪ ،‬ﻳﮏ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ ﺍﺯ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮﻗﺪﺭ ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﻓﻮﻕ ﺯﻳﺒﺎ ﻭ ﻗﺎﻧﻊﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﺯ ﻣﺎ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﻣﯽﺑﻴﻨﻴﻢ ﺳﺆﺍﻟﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ‬
‫ﺁﻗﺎﯼ ﺩﮐﺘﺮ ﺍﺳﺘﯽ ﺑﻠﻴﻨﮓ ﻣﻄﺮﺡ ﺳﺎﺯﻳﻢ ﻭ ﺁﻥ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ‪ :‬ﻭﯼ ﺍﺯﮐﺠﺎ ﻣﯽ ﺩﺍﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﺓ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﺔ ‪ I‬ﺩﻗﻴﻘﺎﹰ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﺔ ‪ II‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ؟ ﻭﯼ‬
‫ﺻﺮﻳﺤﺎﹰ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ ﮐﻪ ‪ y ، v ، c‬ﻭ ‪ x‬ﻭﻟﺬﺍ ﻫﻤﺔ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‪ ،‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻫﺮ ﺩﻭ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﺩﺍﺭﺍﯼ‬
‫ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﺴﺎﻭﯼ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭﻟﯽ ﺍﺯ ‪ m‬ﮐﻠﻤﻪﺍﯼ ﻫﻢ ﻧﻤﯽﮔﻮﻳﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻭﯼ ﻫﺮﺩﻭ ﮐﻤﻴﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺟﺒﺮﯼ ‪ m‬ﻋﻼﻣﺖ ﮔﺬﺍﺭﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺍﯼ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭﺳﺖ‬
‫ﺑﻪﺍﻳﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﻧﻴﺰ ﮐﻪ ﺁﻗﺎﯼ ﺍﺳﺘﯽﺑﻠﻴﻨﮓ ﺑﯽﺩﺭﻧﮓ ‪ ، p‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻳﮑﯽ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻻﺯﻡ‬
‫ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺗﺴﺎﻭﯼ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﻓﻘﻂ ﺩﻭ ﺣﺎﻟﺖ ﺍﻣﮑﺎﻥﭘﺬﻳﺮ ﺍﺳﺖ‪ :‬ﻳﺎ ﻫﺮﺩﻭ ‪m‬‬
‫ﻣﺴﺎﻭﯼ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ‪،‬‬

‫)‪ Stiebling, George (۱‬ﺁﻣﺎﺭﮔﺮ ﻭ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﺓ ﺍﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ ﻋﻀﻮ ﺣﺰﺏ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﮐﺎﺭﮔﺮﯼ ﺍﻣﺮﻳﮑﺎﯼ ﺷﻤﺎﻟﯽ‪ .‬ﻣﺆﻟﻒ‬
‫ﻣﻘﺎﻻﺕ ﻣﺘﻌﺪﺩ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﻭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ‪.‬‬
‫)‪Neuen Zeit (۲‬‬
‫)‪(G. C. Stiebling, “Das Werthgesetz und die profitrate”, New-York, John Heinrich) (۳‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۲‬‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺑﺮﺍﺑﺮ‪ ،‬ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻧﺼﻮﺭﺕ ﺁﻗﺎﯼ ﺍﺳﺘﯽﺑﻠﻴﻨﮓ ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻣﯽﺑﺎﻳﺴﺘﯽ‬
‫ﺍﺛﺒﺎﺕ ﻣﯽﺷﺪ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﻣﻔﺮﻭﺽﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻳﺎ ﻳﮑﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮﯼ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻧﺼﻮﺭﺕ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﻭﯼ ﻭﻳﺮﺍﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺁﻗﺎﯼ ﺍﺳﺘﯽﺑﻠﻴﻨﮓ ﺍﺯ ﻫﻴﭻ ﺯﺣﻤﺖ ﻭ ﮐﻮﺷﺸﯽ ﺩﺭﻳﻎ ﻧﻮﺭﺯﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﮐﻮﻫﯽ ﺍﺯ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺕ ﺑﺮ‬
‫ﭘﺎﻳﺔ ﺍﻳﻦ ﺣﺴﺎﺏ ﻏﻠﻂ ﺑﻴﺎﻓﺮﻳﻨﺪ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻌﺮﺽ ﺗﻤﺎﺷﺎﯼ ﻋﻤﻮﻡ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﻢ ﺑﻪ ﻭﯼ‬
‫ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﺁﺭﺍﻡﮐﻨﻨﺪﻩﺍﯼ ﺑﺪﻫﻢ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﻫﻤﺔ ﺣﺴﺎﺑﻬﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻭ ﻧﻴﺰ ﻏﻠﻂ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﮐﻪ‬
‫ﺍﺳﺘﺜﻨﺎﺋﺎﹰ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺕ ﻭﯼ ﭼﻴﺰﯼ ﺑﮑﻠﹼﯽ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺁﻧﭽﻪ ﺍﻭ ﺧﻮﺍﺳﺘﺎﺭ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺁﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺛﺒﻮﺕ ﻣﯽ ﺭﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼﹰ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻭﯼ ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﺔ ﻣﻴﺎﻥ ﮔﺰﺍﺭﺷﻬﺎﯼ ﺍﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ ﺳﺎﻟﻬﺎﯼ ‪ ۱۸۷۰‬ﻭ‬
‫‪ ،۱۸۸۰‬ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺁﻣﺎﺭ ﺩﺍ ﺭﺍﺋﯽ ﺍﻓﺮﺍﺩ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺗﻮﺿﻴﺤﯽﮐﻪ‬
‫ﺩﺭﺁﻥ ﺑﺎﺭﻩ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ ﺑﮑﻠﹼﯽ ﺧﻄﺎﺳﺖ‪ .‬ﻭ ﮔﻤﺎﻥ ﺩﺍ ﺭ ﺩ ﮐﻪ ﻭﯼ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺭﺍ ﮐﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻭ ﺛﺎﺑﺘﯽ ﺍﺳﺖ ﻋﻤﻼﹰ ﺍﺻﻼﺡ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺯ ﺑﺨﺶ ﺳﻮ‪‬ﻡ ﻫﻤﻴﻦ ﮐﺘﺎﺏ‬
‫ﺳﻮ‪‬ﻡ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﻣﯽ ﺁﻳﺪ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ "ﻧﺮﺥ ﺛﺎﺑﺖ ﺳﻮﺩ" ﻣﻨﺘﺴﺐ ﺑﻪ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺟﺰ ﺑﺎﻓﺘﻪﺍﯼ ﺧﻴﺎﻟﯽ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﻧـﺰﻭﻟﯽ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺮ ﻋﻠﻠﯽ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭﺳﺖ ﺩﺭ ﻧﻘﻄـﺔ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻌﻠﻴﻞ ﺩﮐﺘﺮ‬
‫ﺍﺳﺘﯽﺑﻠﻴﻨﮓ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺁﻗﺎﯼ ﺩﮐﺘﺮ ﺍﺳﺘﯽﺑﻠﻴﻨﮓ ﺑﯽ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﺣﺴﻦ ﻧﻴﺖ ﺩﺍﺭﺩ ﻭﻟﯽ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺷﺨﺺ‬
‫ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻠﻤﯽ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﻫﺮ ﭼﻴﺰ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺭﺍ ﺑﻴﺎﻣﻮﺯﺩ ﮐﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺟﻬﺘﯽ ﺑﺨﻮﺍﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺼﻨﻒ ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺍﺯ ﻭﺍﺭﺩﺳﺎﺧﺘﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺍﺣﺘﺮﺍﺯ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﺔ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﻓﻘﻂ ﻣﮑﺘﺐ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺜﺒﺘﯽ ﻋﺮﺿﻪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻓﻴﺮﻣﺎﻥ ﻭ ﮐﻨﺮﺍﺩ ﺍﺷﻤﻴﺖ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺍﻳﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﺳﻮ‪‬ﻡ ﺭﺍ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻫﺮ ﻳﮏ ﺑﻪﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮﺩ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺍﺯ ﮐﺎﺭﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺭﺍﺿﯽ ﻭ ﺧﺮﺳﻨﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻟﻨﺪﻥ‪ ،‬ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺍﮐﺘﺒﺮ‪۱۸۹۴‬‬

‫ﻑ‪ .‬ﺍﻧﮕﻠﺲ‬
‫‪۳۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫‪:‬‬
‫‪!" # $‬‬ ‫"! ‪# $‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻳﮑﻢ‬

‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﻭ ﺳﻮﺩ‬

‫]ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ = ﺍﺭﺯﺵﺍﺿﺎﻓﯽ‪ ،‬ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ = ﮐﺎﺭﹺ ﺍﺿﺎﻓﯽ[‬

‫ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﭘﺪﻳﺪﻩﻫﺎﺋﯽ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺖﮐﻪ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪﺧﻮﺩﯼﹺﺧﻮﺩ ﻭ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻼﻭﺍﺳﻄﻪ‪ ،‬ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭﺁﻥ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺍﺯ ﺗﺄﺛﻴﺮﺍﺕ‬
‫ﮐﻠﹼﻴﺔ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻓﺮﻋﯽﺋﯽﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﯽ ﺷﺪﻩ ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻼﻭﺍﺳﻄﻪ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺯﻧﺪﮔﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺗﻤﺎﻣﺎﹰ ﺩﺭ ﺑ‪‬ﺮ ﻧﻤﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺯﻧﺪﮔﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ‪‬ﺭﻭ‪‬ﻧﺪ ‪‬ﺩﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺑﺮﺭﺳﯽﻫﺎﯼﮐﺘﺎﺏ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺗﮑﻤﻴﻞ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﺳﻮ‪‬ﻡ ﮐﺘﺎﺏ ﺩﻭ‪‬ﻡ‪ ،‬ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧـﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺍﺳﻂ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗـﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﮔﺮﺩﻳﺪ ﮐﻪ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧـﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺩﺭﻣﺠﻤﻮﻉ ﺧﻮﺩ ﻣﻠﺤﻮﻅﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻭﺣﺪﺕ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ‬
‫ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦﮐﺘﺎﺏ ﺳﻮ‪‬ﻡ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﺒﹺﻴّﻦ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎﯼ‬
‫ﮐﻠﹼﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻭﺣﺪﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﺨﻦ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺑﺮﺳﺮﺁﻥﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﹶﺷﮑﺎﻝ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺟﺴﺘﺠﻮ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺗﻮﺻﻴﻒﮔﺮﺩﻧﺪﮐﻪ ﺍﺯ ‪‬ﺭﻭ‪‬ﻧﺪ ﺣﺮﮐﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻳﮏ ﻫ‪‬ﻤﺎﺩ)‪ (١‬ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬

‫)‪ (۱‬ﻫ‪‬ﻤﺎﺩ )ﺑﻪﻓﺘﺢ ﺍﻭ‪‬ﻝ( ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼﮐﻞﹼ ﺍﺳﺖ‪" .‬ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺣﺮﮐﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻳﮏ ﻫ‪‬ﻤﺎﺩ" ﻳﻌﻨﯽ‬
‫ﺣﺮﮐﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﻣﺠﻤﻮﻉ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺗﺎﻡ‪ ‬ﻭ ﻳﮏﮐﺎﺳﻪ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۴‬‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ ﺩﺭ ﺣﺮﮐﺖ ﻭﺍﻗﻌﯽﹺ ﺧﻮﺩ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﹶﺷﮑﺎﻝ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻫﻢ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﺳﻴﻤﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﻼﻭﺍﺳﻄﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﻧﻴﺰ ﭼﻬﺮﺓ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺍﺯﺁﻥ ﺍﺷﮑﺎﻝ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺁﻥ ﭼﻬﺮ‪-‬‬
‫ﺑﻨﺪﯼﻫﺎﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮐﻪ ﻣﺎ ﺩﺭﺍﻳﻦﮐﺘﺎﺏ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﯽﺳﺎﺯﻳﻢ ﺗﺪﺭﻳﺠﺎﹰ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﺷﮑﻠﯽ ﻧﺰﺩﻳﮏ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﺩﺭﻋﻤﻞ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺩﺭ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺿﻤﻴﺮ‬
‫ﻋﺎﺩ‪‬ﯼ ﺧﻮﺩ‪ ‬ﻋﺎﻣﻠﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬

‫٭‬

‫ﺍﺭﺯﺵ ﻫﺮﮐﺎﻻﯼ ‪ W‬ﮐﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺩﺭﻓﻮﺭﻣﻮﻝ ﺫﻳﻞ‪:‬‬
‫ﺭﺍ‬ ‫‪ W = c + v + m‬ﺑﻴﺎﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺎ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﻣﺤﺼﻮﻝ‪ ،‬ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ‪m‬‬

‫ﮐﻢ ﮐﻨﻴﻢ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻓﻘﻂ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﻳﺎ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺑﺎﺑﺖ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺧﺮﺝ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕﮐﺎﻻ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ‪. c + v‬‬
‫ﺍﮔﺮ ﻣﺜﻼﹰ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﻠﻢ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽﺍﺯﮐﺎﻻ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺧﺮﺝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ‪ ۵۰۰‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐﮐﻪ ‪ ۲۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﺑﺖ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ۳۸۰ ،‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﻣﻮﺍﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ۱۰۰ ،‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﺑﺖ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﺻﺮﻑ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫‪۱۰۰ m + ۱۰۰‬‬ ‫‪v + ۴۰۰ c‬‬ ‫ﺍﺭﺯﺵ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ‪ %۱۰۰‬ﺑﺎﻟﻎﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫= ‪ ۶۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺍﺯﮐﺴﺮ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺁﻧﭽﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ـ‬
‫ﮐﺎﻻﺋﯽ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۵۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ‪ ۵۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﺮﺝﺷﺪﻩ‬
‫ﺭﺍ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺟﺰﺀِ ﺍﺭﺯﺷﯽﮐﺎﻻ‪،‬ﮐﻪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺑﻬﺎﯼ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺼﺮﻑﺷﺪﻩ ﻭ‬
‫ﺑﻬﺎﯼ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﻣﺒﻠﻐﯽﺍﺳﺖﮐﻪﮐﺎﻻﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﮐﺎﻻ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮﻣﯽﺩﺍﺭﺩ ﻭﺁﻧﭽﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮﺩﮐﺎﻻ ﻣﯽﺍﺭﺯﺩ‬
‫‪۳۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺩﻭ ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﺎﻣﻼﹰ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺁﻥ ﺟﺰﺀِ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﮐﺎﻻ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺩﺭﺳﺖ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﺩﻟﻴﻞﮐﻪﮐﺎﺭﮔﺮ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮﺁﻥ ﻣ‪‬ﺰﺩﯼ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻧﮑﺮﺩﻩ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻫﻴﭻ‬
‫ﺧﺮﺟﯽ ﺑﺮﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍ ﻣ‪‬ﺎ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﮐﺎﺭﮔﺮ ﭘﺲ ﺍﺯ‬
‫ﻭﺭﻭﺩﺵ ﺑﻪ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺩ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺭﺁﻭ‪‬ﺭﯼ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ‬
‫ﻋﻤﻞ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺗﻌﻠﹼﻖ ﺩﺍﺭﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﺓ ﺣﻘﻴﻘﯽﹺ ﮐﺎﻻﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﭼﻨﻴﻦ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪﮐﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ‬
‫ﻣﯽ ﺁﻳﺪ ﻗﻴﻤﺖ ﻭﺍﻗﻌﯽﹺ ﺧﻮﺩﮐﺎﻻﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻣﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻋﻼﻣﺖ ‪ K‬ﻧﻤﺎﻳﺶ‬
‫ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ ‪ ، W = K + m‬ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻳـﺎ‬ ‫‪W =c+ v+ m‬‬ ‫ﺩﻫﻴﻢ ﺁﻧﮕـﺎﻩ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ ‪:‬‬
‫ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺵ ـ ﮐﺎﻻ = ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ‪ +‬ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺟﻤﻊﺑﺴﺖ ﺁﻥ ﺍﺟﺰﺍﺀ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒﮐﺎﻻ‪،‬ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻣﻘﻮﻟﺔ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺍﺯﺳﻮﺋﯽ ﻣﺒﻴ‪‬ﻦ ﺧﺼﻠﺖ ﻭﻳﮋﺓ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﭼﻨﺪ ﺩﺭﺁﺋﯽ) ‪ (١‬ﮐﺎﻻ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺍﯼ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺳﻨﺠﻴﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﭼﻨﺪ ﺩﺭﺁﺋﯽ ﻭﺍﻗﻌﯽ‬
‫ﮐﺎﻻ ﺍﺯ ﺭﻭﯼ ﻣﺼﺮﻑ ﮐﺎﺭ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ‬
‫ﮐﺎﻻ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﺁﻥ ﻳﺎ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﻭﺍﻗﻌﯽﹺ ﺁﻥ ‪ ،‬ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﮐﻤ‪‬ﯽ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ـﮐﺎﻻﺳﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ‪ W = K + m‬ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫‪ K‬ﻣﺴﺎﻭﯼ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ‪ . W – m‬ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﻋﻨﻮﺍﻧﯽ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﺩﻓﺘﺮﺩﺍﺭﯼ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﻳﺎﺑﯽﹺ ﺍﻳﻦ ﺟﺰﺀِ ﺍﺭﺯﺷﯽ‪ ،‬ﻋﻤﻼﹰ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﺍﻗﻌﯽﹺ ﮐﺎﻻ‪ ،‬ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺧﻮﺩﻧﻤﺎﺋﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺟﺰ ﺀِ ﺍﺭﺯﺷﯽﹺ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﺎﻳﺪ‬

‫)‪ (۱‬ﻣﺘﺮﺟﻢﮐﻠﻤﺔ ﻣﺮﮐﹼﺐ ﭼﻨﺪ ﺩﺭﺁﺋﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮﮐﻠﻤﺔ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ‪ Kost‬ﻭﻓﺮﺍﻧﺴﻮﯼ ‪ Coût‬ﺍﺧﺘﻴﺎﺭﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻴﭽﮑﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻟﻐﺖ ﺍﺭﻭﭘﺎﺋﯽﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺮﺟﻤﻪﮐﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﻗﻴﻤﺖ ﻳﺎ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ ﻟﻐﺎﺕ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪﺍﯼ ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ Preis‬ﻭ‬
‫‪ Ausgabe‬ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﻭ ‪ Prix‬ﻭ ‪ Depense‬ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۶‬‬

‫ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺍﺯ ﺷﮑﻞﮐﺎﻻﺋﯽﹺ ﺧﻮﺩ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺭﺁﻭ‪‬ﺭﮔﺮﺩﺩ‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﺿﺮﻭﺭ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺑﺎﺯﺧﺮﻳﺪ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﺋﯽ ﺭﺍ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪﺵ ﻣﺼﺮﻑ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺳﺎﺯﺩ‪.‬‬
‫ﻣﻘﻮﻟﺔ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻪﻋﮑﺲ‪ ،‬ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵﻳﺎﺑﯽﹺﮐﺎﻻ ﻳﺎ ﺑﺎ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺍﺭﺯﺵ‪-‬‬
‫‪5‬‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ـ ﮐﺎﻻﯼ ‪ ۶۰۰‬ﻟﻴﺮﻩﺍﯼ ﻳﻌﻨﯽ‬ ‫‪6‬‬ ‫ﺍﻓﺰﺍﺋﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺳﺮﻭﮐﺎﺭﯼ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻣﻦ ﺑﺪﺍﻧﻢﮐﻪ‬
‫‪ ۵۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﻳﺎ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ‪ ۵۰۰‬ﻟﻴﺮﻩﺍﯼ ﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺧﺮﺝ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﺯﺧﺮﻳﺪ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻣﺎﺩ‪‬ﯼﹺ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮐﻔﺎﻳﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎﺯﻩ‬
‫‪5‬‬
‫ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻ‪ ،‬ﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪،‬‬ ‫‪6‬‬ ‫ﺑﺮﺍﯼ ﻣﻦ ﻧﻪ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺍﺳﺖ ﺍﻳﻦ‬
‫‪1‬‬
‫ﺁﺧﺮﺁﻥ‪ ،‬ﮐﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻪﭼﻪ ﻧﹶﺤﻮ‬ ‫‪6‬‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻧﻪ ﻣﯽﺩﺍﻧﻢ‬
‫ﺑﻪﻭﺟﻮﺩﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺑﻪﻣﺎ ﻧﺸﺎﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺩﮐﻪ ﺩﺭﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‪،‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻧﻤﻮﺩ‪ ‬ﮐﺎﺫﺑﯽ ﺍﺯ ﻣﻘﻮﻟﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭﻣﯽﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﺜﺎﻝ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﮔﺮﺩﻳﻢ‪ .‬ﻓﺮﺽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﻣﺒﻠﻎ ﭘﻮﻟﯽ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۶‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ = ‪ ۶‬ﻣﺎﺭﮎ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﻳﮏ ﻧﻔﺮﮐﺎﺭﮔﺮ‪ ،‬ﻃﯽ‪ ‬ﻳﮏ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﹺﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﺔ ‪ ۵۰۰‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ = ‪ ،۱۰۰ v + ۴۰۰ c‬ﻋﺒﺎﺭﺕ‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﻣﺤﺼﻮﻝ ‪ ۱۶۶۶ 3‬ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ ﺩ‪‬ﻩ ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ‪ ۱۳۳۳ 3‬ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ ﺁﻥ‬
‫‪1‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ = ‪ ۴۰۰ c‬ﻭ ‪ ۳۳۳ 3‬ﺁﻥ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﮐﺎﺭﮐﻪ ﻣﺴﺎﻭﯼ ‪۱۰۰ v‬‬
‫ﺍﺳﺖ ﻣﺘﺒﻠﻮﺭﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺎ ﻣﻔﺮﻭﺽﺑﻮﺩﻥ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﺑﺎ ‪،%۱۰۰‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻﺋﯽﮐﻪ ﺍﺯ ﻧﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﺁﻳﺪ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺧﺮﺝ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ = ‪= ۱۰۰ m + ۱۰۰ v‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ ۶۶۶ 3‬ﺭﻭﺯﺍﻧﻪﻫﺎﯼﮐﺎﺭ ﺩ‪‬ﻩ ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻣﯽ ﺩﺍﻧﻴﻢ )ﻧﮕﺎﻩ ﮐﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ ،‬ﺹ ‪ (١) (۱۹۳ /۲۰۱‬ﺍﺭﺯﺵ‬

‫)‪ (۱‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﺻﻔﺤﺎﺕ ‪ ۲۱۳‬ﻭ ﺑﻌﺪ ]ﺻﻔﺤﺎﺕ ‪ ۳۴۵‬ﻭ ﺑﻌﺪ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ‪.‬‬
‫‪۳۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻧﻮﺁﻓﺮﻳﺪﺓ‪ ۶۰۰‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮕﯽ ﻣﺮﮐﹼﺐﺍﺳﺖ ﺍﻭ‪‬ﻻﹰ ﺍﺯ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺘﯽ‬

‫ﮐﻪ ﺑﺎﺑﺖ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﺮﺝ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻳﻌﻨﯽ ‪ ۴۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻭ ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﻧﻮ‪-‬‬
‫ﺁﻓﺮﻳﺪﻩﺍﯼ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ ‪ ۲۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻ=‪ ۵۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ‬
‫‪ ۴۰۰c‬ﺑﺎﺯﮔﺸﺘﻪ ﻭﻧﻴﻤﯽﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﻧﻮﺁﻓﺮﻳﺪﺓ‪ ۲۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮕﯽ )= ‪ (۱۰۰ v‬ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ‬
‫ﺩﻭ ﻋﻨﺼﺮ ﺍﺭﺯﺵ ـﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻣﻨﺸﺄ ﺧﻮﺩ ﻣﻄﻠﻘﺎﹰ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻨﺪ ﺩﺭﺑ‪‬ﺮ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫ﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﻃﯽ‪ ۶۶۶ 3 ‬ﺭﻭﺯ ﻣﺼﺮﻑ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻪﺑﺮﮐﺖ ﺧﺼﻠﺖ ﻫﺪﻑﺩﺍﺭ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ‪ ۴۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﮐﻬﻨﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺟﺰ ﺀِ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﮐﻨﻨﺪﺓ ﺍﺭﺯﺵ ـ‬
‫ﻣﺤﺼﻮ ﻝ‪ ،‬ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺯ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﻻ ﻧﺸﺄﺕ‬
‫ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻓﻘﻂ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺰ ﺀِ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺍﯼ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ـ‬
‫ﮐﺎﻻ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺟﺰﺀِ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﮐﻨﻨﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‪ ‬ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﮐﺎﻻ‪ ،‬ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺮ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﻳﻦ ﺭ‪‬ﮐﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﻣﻌﻨﺎﯼ‬
‫ﺩﻭﮔﺎﻧﻪﺍﯼ ﺩﺍﺭﺩ‪ :‬ﺍﺯﺳﻮﺋﯽ ﺑﺪﺍﻥ ﺟﻬﺖ ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺟﺰﺀِ ﺗﺮﮐﻴﺐ‪-‬‬
‫ﮐﻨﻨﺪﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﮐﺎﻻﺳﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﺮﺝﺷﺪﻩ ﺭﺍ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﻓﻘﻂ ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐ ﺟﺰﺀِ ﺗﺮﮐﻴﺐﮐﻨﻨﺪﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ـﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺍﺭﺯﺷﯽ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﺮﺝ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﺍﺯﺁﻧﺮﻭ ﮐﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪،‬‬
‫ﻓﻼﻥ ﻳﺎ ﺑﻬﻤﺎﻥ ﻣﺒﻠﻎ ﺧﺮﺝ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺟﺰﺀِ ﺩﻳﮕﺮﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻪﮐﻠﹼﯽ‬
‫‪2‬‬
‫ﻃﻮﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﺖ‪ ۶۶۶ 3 .‬ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﻃﯽ‪ ‬ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻ ﻣﺼﺮﻑ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺵ ﻧﻮﺋﯽ‬
‫ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ ‪ ۲۰۰‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻣﯽﺁﻓﺮﻳﻨﻨﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﻧﻮ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﭘﻴﺶ‪-‬‬
‫ﺭﻳﺨﺘﻪ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﺑﻬﺎﯼ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﻣﺼﺮﻑﺷﺪﻩ ﺭﺍ ﺟﺒﺮﺍﻥ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۸‬‬

‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ ﺩﺭ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺍﺭﺯﺵ ﻧﻮ ﻭﺍﺭﺩ‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭﭼﻬﺎﺭﭼﻮﺏ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺰ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﺣﺴﺎﺏ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪،‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵﺁﻓﺮﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﺟﺎﯼ ﺍﺭﺯﺵ ﻧﻴﺮﻭﯼ‬
‫ﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻘﻄﻊ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﻋﻤﻞﮐﺮﺩ ﻭﺍﻗﻌﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺑﺎﺭﺁﻭ‪‬ﺭ‪ ،‬ﺧﻮﺩ‪ ‬ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺯﻧﺪﻩ ﻭ ﺍﺭﺯﺵﺁﻓﺮﻳﻦ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﻴﺪﺍﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺮﮐﻴﺐﮐﻨﻨﺪﺓ ﺍﺭﺯﺵ ـﮐﺎﻻ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡ‪-‬‬
‫ﺷﺪﻩ ﺭﺍ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻔﺎﻭﺕﺁﻧﮕﺎﻩ ﻓﻮﺭﺍﹰ ﺑﻪﭼﺸﻢ ﻣﯽﺧﻮﺭﺩﮐﻪ ﻳﮏﺑﺎﺭ ﺩﺭﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺭﺯﺷﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ‪ ‬ﺧﺮﺝﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺟﺰﺀِ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻓﺮﺽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﻤﺎﻥ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﺎ ﺟﺰ ﺀِ ﺛﺎﺑﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺜﻼﹰ ﺍﺯ ‪ ۴۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ‬
‫ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﻪ ‪ ۶۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﻳﺎ ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ ﺑﻪ ‪ ۲۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺗﻨﺰﻝ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓﮐﺎﻻ ﺍﺯ‪ ۵۰۰‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﻪ ‪=۱۰۰ v + ۶۰۰c‬‬
‫‪ ۷۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺩﮐﺎﻻ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ‪ ۶۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑـﻪ‬
‫‪ ۸۰۰ = ۱۰۰ m + ۱۰۰ v + ۶۰۰ c‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﺖ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺍﺯ ‪ ۵۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑـﻪ ‪ ۳۰۰ = ۱۰۰ v + ۲۰۰ c‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺗﻨﺰﻝ‬
‫ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺩﮐﺎﻻ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ‪ ۶۰۰‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﻪ ‪=۱۰۰ m + ۱۰۰ v + ۲۰۰c‬‬
‫‪ ۴۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪﺍﻳﻨﮑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺧﺮﺝﺷﺪﻩ ﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕﺮ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺵﹺ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺑﺎ‬
‫ﻣﻘﺪﺍﺭﻣﻄﻠﻖﺍﺭﺯﺵ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻳﺎ ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﺑﻪﻋﮑﺲ‪،‬‬
‫ﺑﺎ ﻳﮑﺴﺎﻥﻣﺎﻧﺪﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻬﺎﯼ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﺍﺯ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﻪ‪۱۵۰‬‬
‫ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺗﺮﻗﹼﯽﮐﺮﺩﻩ ﻳﺎ ﺑﺎﻟﻌﮑﺲﺗﺎ‪ ۵۰‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﭘﺎﺋﻴﻦﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﺍﻭ‪‬ﻝ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺍﺯ‪ ۵۰۰‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﻪ ‪ ۵۵۰=۱۵۰ v + ۴۰۰ c‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺗﺮﻗﹼﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﺍﺯ ‪ ۵۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﻪ ‪ ۴۵۰ = ۵۰ v + ۴۰۰ c‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬
‫ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺩﻭ ﺣﺎﻟﺖ ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﻻ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۶۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺍﺳﺖ‬
‫‪۳۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﯽﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﻳﮏ ﺑﺎﺭ ﻣﺴﺎﻭﯼ ‪ ۵۰ m + ۱۵۰ v + ۴۰۰ c‬ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ =‬
‫‪ ۱۵۰ m + ۵۰ v + ۴۰۰c‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺑﻪﻣﺤﺼﻮﻝ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻧﻮﺋﯽﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔﮐﺎﺭ ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﺤﺼﻮﻝ‬
‫ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺁﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻄﻠﻖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‪ ،‬ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻓﻘﻂ‬
‫ﻣﺒﻴ‪‬ﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺑﻬﺎﯼ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﮐﺎﺭ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺩﺭ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻄﻠﻖ ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﻻ‬
‫ﻧﻤﯽﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭ ﻣﻘـﺪﺍﺭ ﻣﻄﻠﻖ ﺍﺭﺯﺵ ﻧﻮﺋﯽ ﮐﻪ ﻧﻴـﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﺍﻳﺠﺎﺩﮐﺮﺩﻩ‬
‫ﻫﻴﭻ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﺩﻭ ﺟﺰﺀ‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺩﻫﻨﺪﺓ ﺍﺭﺯﺵ ﻧﻮ‪ ،‬ﻣﺆﺛﺮ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻥ ﺟﺰﺋﯽ ﮐﻪ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺩﻫﻨﺪﺓ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺟﺰ ﺀِ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺭﺍ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻗﺪﺭ ﻣﺸﺘﺮﮎ ﺑﻴﻦ ﺩﻭ ﺭ‪‬ﮐﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ‪،‬ﮐﻪ ﺩﺭﻓﺮﺿﻴﺔ ﻣﺎ ﻋﺒﺎﺭﺕﺍﺯ ‪۱۰۰ v + ۴۰۰c‬‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻫﺮﺩﻭﯼﺁﻧﻬﺎ ﺍﺟﺰﺍﺋﯽ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ـﮐﺎﻻ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶ‪-‬‬
‫ﺭﻳﺨﺘﻪ ﺭﺍ ﺟﺒﺮﺑﺎﻥ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﻭ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﻣﻌﮑﻮﺱ‬
‫ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻤﺎﻳﺰ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﮐﻪ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺑﺮﺩﮔﯽ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺍﺭﺯﺵ ﻳﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻳﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺧﻮﺩ ﮐﺎﺭ ﻳﺎ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺗﺠﻠﹼﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪) .‬ﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺪﻫﻢ(‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺟﺰﺀِﺍﺭﺯﺷﯽﹺ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺻﺮﻑ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻧﻤﻮﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﻣﺎﻧﻨﺪﺍﺭﺯﺵ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻳﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡ ﮐﺎﺭ ﻣﺼﺮﻑﺷﺪﻩ‬
‫ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﺩ ﻣﺘﺠﻠﹼﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻣﺜﻼﹰ ﺍﮔﺮ ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﻳﮏ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔﮐﺎﺭ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺩ‪‬ﻩ ﺳﺎﻋﺘﻪ‪ ،‬ﺩﺭ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﭘﻮﻟﯽ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ ‪ ۶‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺗﺠﺴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﻌﺎﺩﻝ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‪ ،‬ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺑﻴﺎﻥ ﭘﻮﻟﯽ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺧﻮﺍﻫﺪ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۰‬‬

‫‪1‬‬
‫ﺑﻮﺩﮐﻪ ﻃﯽ‪ ۳۳۳ 3 ‬ﺭﻭﺯﺍﻧﺔﮐﺎﺭ ﺩ‪‬ﻩ ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﮐﺎﺭ‬
‫ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻫﻴﭻ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻧﻤﯽ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺮﻭﯼ ﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺁﻥ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺜﺎﻝ ﻣﻔﺮﻭﺽ ﻣﺎ‪ ،‬ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﺍﺯ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ‪ %۱۰۰‬ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫‪2‬‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻃﯽ‪ ۶۶۲ 3 ‬ﺭﻭﺯﺍﻧﺔﮐﺎﺭ ﺩ‪‬ﻩ ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺻﺮﻑ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﺭﺯﺵ ﻧﻮﺋﯽ‬
‫ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ ‪ ۲۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻣﯽﺍﻓﺰﺍﻳﺪ‪ .‬ﺍﻣ‪‬ﺎ ﺩﺭ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﺑﻪﺣﺴﺎﺏ‬
‫ﺁﻣﺪﻩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮕﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﻬﺎﯼ ﮐﺎﺭﯼ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻃﯽ‪ ۶۶۶ 3 ‬ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﺩ‪‬ﻩ ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ‬
‫‪2‬‬
‫ﻳﮑﺼﺪ ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﻪ ‪ ۶۶۶ 3‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﻮﺩ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﻬﺎﯼ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔﮐﺎﺭ ﺩ‪‬ﻩ ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪۲‬‬
‫ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻳﺪﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﻣﺤﺼﻮﻝﮐﺎﺭ ﭘﻨﺞ ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻣﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻳﮏ ﺳﻮ ﻭ ﺍﺭﺯﺵ ـﮐﺎﻻﺭﺍ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪﮐﻨﻴﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷﺖ‪:‬‬

‫‪ .۱‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺒﻠﻎ ‪ ۵۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ = ‪ ۴۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﺑﺖ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍ ﺀِ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﺮﺝ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ )ﺑﻬﺎﯼ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ( ‪ ۱۰۰ +‬ﻟﻴﺮﺓ‬
‫‪2‬‬
‫ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﺑﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِﮐﺎﺭ ﻣﺼﺮﻑ ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ )ﺑﻬﺎﯼ ‪ ۶۶۶ 3‬ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ‬
‫ﮐﺎﺭ ﻳﺎ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﺁﻥ(‪.‬‬

‫‪ . ۲‬ﺍﺭﺯﺵ ـ ﮐﺎﻻ ﺑﻪ ﻣﺒﻠﻎ ‪ ۶۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ = ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﻣﺒﻠﻎ ‪ ۵۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ‬

‫ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ) ‪ ۴۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﻬﺎﯼ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﺮﺝﺷﺪﻩ ‪ ۱۰۰ +‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﻬﺎﯼ ‪ ۶۶۶ 3‬ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺻﺮﻑ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ( ‪ ۱۰۰ +‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪.‬‬

‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ ﺁﻥ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮐﻪ ﺑﺎﺑﺖﮐﺎﺭﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻓﻘﻂ ﺍﺯﺁﻥ ﺟﻬﺖ‬
‫‪۴۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﺎ ﺟﺰﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﺑﺖ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ‪) ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﺑﺎﺑﺖ ﭘﻨﺒﻪ ﻳﺎ ﺫﻏﺎﻝ(‪ ،‬ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺟﺰ ﺀِ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺮﺍﯼ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻋﻨﺼﺮﺗﻮﻟﻴﺪﯼﺋﯽ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩﮐﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻣﺎﺩ‪‬ﯼ ﺑﺎ ﺁﻥ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻓﺮﻕﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽﺍﻳﻦﺗﻔﺎﻭﺕ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﺟﺰﺀِ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ‬
‫) ‪(١‬‬
‫ﻭﻇﻴﻔﻪﺍﯼ ﺩﺭﺍﺭﺯﺵﺁﻓﺮﻳﻨﯽﹺﮐﺎﻻ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭﺍﺭﺯﺵﺍﻓﺰﺍﺋﯽﹺﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻘﺶ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﯽ ﺍﻳﻔﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻ‪ ،‬ﺑﻬﺎﯼ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻧﹶﺤﻮ ﮐﻪ ﺩﺭ ﭘﻴﺶﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﺁﻣﺪﻩ ﺑـﻮﺩ‪ ،‬ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑـﺮﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺩﺭﺳﺖ ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﺍﻧﺠـﺎﻡ‬
‫ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ ﮐﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺛﻤﺮﺑﺨﺶ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﻧـﺪ‪ .‬ﺑﻬـﺎ ﻳﺎ‬
‫‪2‬‬
‫ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ‪ ۶۶۲ 3‬ﺭﻭﺯﺍﻧﺔﮐﺎﺭﯼ ﻧﻴﺰ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻ ﺻﺮﻑ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﻗ‪‬ﺴﻢ ﻭ ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﭘﻴﺶﭘـﺮﺩﺍﺧﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺣﺴﺎﺏ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡ‪-‬‬
‫ﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻ ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻴﺰ ﻋﻴﻨﺎﹰ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺩﻟﻴﻞ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺪﺍﺭ‬
‫ﮐﺎﺭ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺛﻤﺮﺑﺨﺶ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﻣﺎ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻫﺎﯼ ﺣﺎﺿﺮ ﻭﻣﻮﺟﻮﺩ ـ ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﺍﺭﺯﺷﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺍﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ـ ﻭﻟﯽ ﻫﻴﭻ ﻋﻨﺼﺮﺁﻓﺮﻳﻨﻨﺪﺓ ﺍﺭﺯﺵ ﻧﻮ ﺩﺭ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻣﺎ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﻧﻤﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻭ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻣﺠﻤﻮﻉ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ‪ ۵۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮕﯽ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺩﻭﮔﺎﻧﻪ ﺍﯼ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻳﮑﯽ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺟﺰﺀِ‬
‫ﺗﺮﮐﻴﺐﮐﻨﻨﺪﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﮐﺎﻻﯼ ‪ ۶۰۰‬ﻟﻴﺮﻩﺍﯼ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳـﺔ ‪ ۵۰۰‬ﻟﻴﺮﻩﺍﯼﹺ ﺧﺮﺝ‪-‬‬
‫ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺁﻧﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﺟﺰ ﺀِ ﺗﺮﮐﻴﺐﮐﻨﻨﺪﺓ ﺍﺭﺯﺵ ـ‬
‫ﮐﺎﻻ ﺧﻮﺩ ﻓﻘﻂ ﺑﺪﺍﻥ ﺟﻬﺖ ﻭﺟﻮﺩ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺒﻼﹰ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﻋﻨﺎﺻﺮ‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﮐﺎﺭ‪ ،‬ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻗﺒﻼﹰ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬

‫) ‪ ( ۱‬ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﹰ ﻣﺘﺬﮐﺮ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻣﺼﻨﻒ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺣﺴﺎﺏ ﺍﺟﺰﺍ ﺀِ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯ ﻧﻘﻄﺔ ﻧﻈﺮ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﺎﻫ‪‬ﻮﯼﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﻧﻘﺶ ﺍ ﺭﺯﺵ ﺁﻓﺮﻳﻨﯽ ﻭ ﺍﺭﺯﺵﺍﻓﺰﺍﺋﯽ ﻧﻴﺮﻭﯼ‬
‫ﻓﻌﺎﻝﮐﺎﺭﮐﻪ ﻣﮑﺮ‪‬ﺭﺍﹰ ﺩﺭ ﺟﻠﺪﻫﺎﯼ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺟﻠﺪﮐﻨﻮﻧﯽ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۲‬‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﻫﺴﺘﯽ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺭﺯﺵ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﻭﺗﺎ ﺁﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ‬
‫ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻ ﺑﺮﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﮐﻪ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻣﺼﺮﻑ ﺭﺳﻴﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺖ ﮐﻪ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﺗﺮﮐﻴﺐﮐﻨﻨﺪﺓ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ ﺑﻪﻣﺼﺮﻑ ﻋﻨﺎﺻﺮ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﺋﯽ ﺭﺳﻴﺪﻩﺍﻧﺪﮐﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻣﺎﻫ‪‬ﻮﯼ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِ ﻭﺳﺎﻳﻞﮐﺎﺭ‪ ،‬ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ‪،‬‬
‫ﻣﻮﺍﺩﮐﻤﮑﯽ ﻭﮐﺎﺭ ﺧﺮﺝ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓﮐﺎﻻ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﹺ ﻣﺎﻫﻴﺘﺎﹰ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻧﻮ ﺑﺎﺯﺧﺮﻳﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻣﻼﺯﻣﻪ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﻧﻔﺴﺎﹰ ﻓﻘﻂ ﻳﮏﺗﺸﺨﻴﺺﻻﺯﻡ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭﺁﻥ ﻣﺮﺑﻮﻁﺍﺳﺖ ﺑﻪﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻭﮔﹶﺮﺩﺍﻥ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﺜﺎﻝ ﻣﺎ ‪ ۲۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﺑﺖ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻭﺳﺎﻳﻞﮐﺎﺭ ﺑﻪﺣﺴﺎﺏﺁﻣﺪﻩ‬
‫ﺑﻮﺩ )‪ ۲۰ = ۴۰۰ c‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﺑﺖ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻭﺳﺎﻳﻞﮐﺎﺭ ‪ ۳۸۰ +‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻮﺍﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ(‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻳﻦ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﮐﺎﺭ ﻣﺴﺎﻭﯼ ‪ ۱۲۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ‬
‫ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﭼﻬﺮﺓ ﺩﻭﮔﺎﻧﻪﺍﯼ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪۲۰ .‬‬
‫ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﮐﺎﻻ ﺩﺭﻣﯽﺁﻳﺪ ﻭ ‪ ۲۰ - ۱۲۰۰‬ﻳﺎ ‪ ۱۱۸۰‬ﻟﻴﺮﺓ‬
‫ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺵﹺ ﺑﺎﻗﯽﻣﺎﻧﺪﻩ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻭﺳﺎﻳﻞﮐﺎﺭ ﺩﺭ‬
‫ﺗﺼﺮﻑ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻋﻨﺼﺮ ﺍﺭﺯﺷﯽﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﯼ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺭ‪‬ﮐﻦ ﺍﺭﺯﺷﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺭﺁﻭ‪‬ﺭ ﺍﻭ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﻣﻮﺍﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻭ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼﻑ‪‬‬
‫ﻭﺳﺎﻳﻞﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻣﺎﹰ ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦﺳﺒﺐ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺔ ﺍﺭﺯﺵ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ‬
‫ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺩﻳﺪﻩﺍﻳﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﻭﺍﮔﺮﺩ‪ ،‬ﺷﮑﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻭﮔﹶﺮﺩﺍﻥ ﺑﻪﺧﻮﺩ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺰ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۱۶۸۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺍﺳﺖ ﺑﺪﻳﻦ ﻗﺮﺍﺭ‪ :‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ = ‪ ۱۲۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﻪ ﺍﺿﺎﻓﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮔﹶﺮﺩﺍﻥ = ‪ ۴۸۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ )ﺑﻪ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫‪ ۳۸۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﺑﺖ ﻣﻮﺍﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺑﻪﺍﺿﺎﻓﺔ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﺑﺖ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ(‪.‬‬
‫ﺑﻪﻋﮑﺲ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻ ﻓﻘﻂ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۵۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺍﺳﺖ )ﺑﻪﻗﺮﺍﺭ ‪۲۰‬‬
‫‪۴۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﺑﺖ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳـﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻭ ‪ ۴۸۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﺑﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﮔﹶﺮﺩﺍﻥ(‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻣﻴﺎﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﺟﺰ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻ ﻣﻨﺤﺼﺮﺍﹰ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺩﺭ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺻﺮﻑ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻ ﻭﺳﺎﻳﻞﮐﺎﺭﯼ ﺑﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ۱۲۰۰‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻣﻮﺭﺩﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‬
‫ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ ﻓﻘﻂ ‪ ۲۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺼﺮﻑ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻗﺴﻤﯽ ﺩﺭﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓﮐﺎﻻ ﻭﺍﺭﺩ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻓﻘﻂ ﺗﮑﹼﻪ ﺗﮑﹼﻪ ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍ ﻣ‪‬ﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﮔﹶﺮﺩﺍﻥ‪ ‬ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﺎﻣﻞ ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺗﻤﺎﻡﻭ‬
‫ﮐﻤﺎﻝ ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻ ﺻﺮﻑ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺣ‪‬ﮑﻢ ﭼﻪﭼﻴﺰ ﺭﺍ ﺟﺰ ﺍﻳﻦ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ‬
‫ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻭﮔﹶﺮﺩﺍﻥ‪ ‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺼﺮﻑﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﻳﮑﺴﺎﻥ‬
‫ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻﯼ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻭ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺍﻳﻦ ﺟﺰﺀِ ﺗﺮﮐﻴﺐ‪-‬‬
‫ﮐﻨﻨﺪﺓ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻ ﻓﻘﻂ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪﺁﻥ ﻣﺼﺮﻑ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ؟‬
‫ﺍﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻤﯽﺑﻮﺩ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻧﻤﯽﺷﺪﮐﻪ ﭼﺮﺍ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﺔ ‪ ۱۲۰۰‬ﻟﻴﺮﻩﺍﯼ‪ ،‬ﺑﻪﺟﺎﯼ‬
‫‪ ۲۰‬ﻟﻴﺮﻩﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ ۱۱۸۰ ،‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮕﯽ ﺭﺍ ﻫﻢﮐﻪ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﻧﻤﯽﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻭﮔﹶﺮﺩﺍﻥ‬
‫ﻓﻘﻂ ﻣﺆﻳ‪‬ﺪ ﻣﻨﺸﺄﮔﻴﺮﯼ ﺁﺷﮑﺎﺭ ﻭ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﺣﺎﮐﯽ ﺍﺯ ﺑﻬﺎﺋﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ‬ﺻﺮﻑﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﺍﻧﻀﻤﺎﻡ ﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺧﻮﺩ‪ ‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺟﺰﺀِ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﺁﻥﺟﺰﺋﯽﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭ ﻗﺒﺎﻝ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﮔﹶﺮﺩﺍﻥ‪ ،‬ﺻﺮﺍﺣﺘﺎﹰ‬
‫ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ )ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮐﻪ ﻣﺮ ﮐﹼﺐ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺍﺳﺖ(‪ ،‬ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۴‬‬

‫ﺍﺭﺯﺵ ﺁﻓﺮﻳﻨﯽ ﻳﮑﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻧﻴﺮﻧﮓ ﭼﺸﻢ ﺑﻨﺪﯼ) ‪ (١‬ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫‪٢‬‬
‫ﺍﺭﺯﺵﺍﻓﺰﺍﺋﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﮑﻤﻴﻞ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﻓﻘﻂ ﻳﮏ ﻋﻨﺼﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵـﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩﺍﻳﻢﮐﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ‬
‫ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺟﺰﺀِ ﺗﺮﮐﻴﺐﮐﻨﻨﺪﺓ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺍﺯ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ـ ﮐﺎﻻ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪ ﺟﺰﺀِ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻳﺎ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﻣﻌﻄﻮﻑ ﺩﺍﺭﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﺨﺴﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩﺍﯼ ﺑﺮ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻ‪ ،‬ﺑﻴﺶﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ‬
‫ﺁﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺼﺮﻑ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺎﺩ‪‬ﯼﹺ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯ ﻧﻮ ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺷﯽﺍﺳﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺼﺮﻑ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﭘﺲ‬
‫ﺍﺯ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥﮐﺎﻻ ﺑﺎﺯﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ‪v‬‬ ‫ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺩﻳﺪﻳﻢ ﮐﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ‪ ، m‬ﺑﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﺍﺯ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﻟـﺬﺍ ﺩﺭﺁﻏـﺎﺯ ﺟﺰ ﺭﻭﻳﺶ ﺩﺭﻭﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳـﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕـﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪،‬‬
‫ﻣﻌﺬﻟﮏ ﭘﺲ ﺍﺯ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩﺍﯼ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺻﺮﻑ ﺷﺪﻩ‪ ، c + v ،‬ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ )‪ ، c + (v + m‬ﮐﻪ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫـﺪ‬
‫ﺍﺯ ﺍﺳﺘﺤﺎﻟﺔ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ‪) ، v‬ﺍﺭﺯﺵ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﺑﺖ‬ ‫ﺗﻮﻟﻴـﺪ ‪m‬‬

‫ﻧﻴﺮﻭﯼ ﮐﺎﺭ ﭘﻴﺶ ﺭﻳـﺰ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ(‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﺳﻴﺎﻝ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ‬
‫ﺗﺒﺪ‪‬ﻝ ﺍﺯ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ‬
‫‪ (c + v) + m‬ﺑﻴﺎﻥ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ ‪ ۵۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻳﻢ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺑﻪﻣﺒﻠـﻎ ‪ ۵۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﻪﺍﺿﺎﻓﺔ ﺍﺭﺯﺵﹺ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩﺍﯼ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ‬

‫)‪Mystification (۱‬‬

‫‪۲‬ـ ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻨﺪ ‪ ، ۳‬ﺻﻔﺤﺎﺕ ‪ ۲۰۶ /۲۱۶‬ﻭ ﺑﻌﺪ )ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪،‬‬
‫ﺻﻔﺤﺎﺕ ‪۲۲۲‬ـ‪ ، ۲۲۷‬ﻭ ﺻﻔﺤﺎﺕ ‪ ۳۶۳‬ﺗﺎ ‪ ۳۷۱‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ( ﺩﺭ ﻧﻤﻮﻧﺔ ﻥ‪ .‬ﻭ‪ .‬ﺳﻨﻴﻮﺭ ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﭼﻪ ﺳﺮﺩﺭﮔﻤﯽﻫﺎﺋﯽ ﺭﺍ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﻣﻐﺰ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻧﺎﻥ ﺑﺮﺍﹶﻧﮕﻴﺰﺩ‪.‬‬
‫‪۴۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‪ ١‬ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺭﻳﻢ‪.‬‬

‫ﻭﻟﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻥ ﻗﺴﻤﺖ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪﮐﻪ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺍﺭﺯﺵ‪-‬‬
‫ﺍﻓﺰﺍﺋﯽ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻧﻤﯽﺁﻭﺭﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮﺍﯼﺁﻥ ﺑﺨﺸﯽ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶ‪-‬‬
‫ﺭﻳﺨﺘﻪﮐﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻧﻴﺴﺖ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺧﺮﺝﺷﺪﻩﺍﯼ ﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻ ﺟﺎﯼ ﺁﻥ ﺭﺍ ﭘ‪‬ﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺍﺭﺯ ﺵﹺ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻓﺰﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ‬
‫ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﻴﺶﺍﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺩﺍﺷﺘﻴﻢ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ‪ ۱۶۸۰‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬
‫ﺑﺪﻳﻦﻗﺮﺍﺭ‪ ۱۲۰ :‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﺑﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﺍﺳﺘﻮﺍﺭﯼﮐﻪﺑﺮﺍﯼ ﻭﺳﺎﻳﻞﮐﺎﺭﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪،‬‬
‫ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ‪ ۲۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺁﻥ ﺑﺎﺑﺖ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﻻ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪ ﺍﺿﺎﻓـﺔ ‪ ۴۸۰‬ﻟﻴﺮﺓ‬
‫ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮔﹶﺮﺩﺍﻥ ﺑﺎﺑﺖ ﻣﻮﺍﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻭ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ‪ ۱۱۸۰‬ﻟﻴﺮﺓ‬
‫ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺟﺰﺀِ ﺗﺮﮐﻴﺐﮐﻨﻨﺪﺓ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺭﺁﻭ‪‬ﺭ‪ ،‬ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﺑﻪﺍﺿﺎﻓﺔ‬

‫‪۱‬ـ "ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻣﺎ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻣﯽﺩﺍﻧﻴﻢﮐﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻓﻘﻂ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻋﺎﺭﺽ ﺍﺭﺯﺵ ‪ ، v‬ﻳﻌﻨﯽ ﺁﻥ‬
‫ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺑﺎﺑﺖ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭﮔﺬﺍﺭﺩﻩ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ‪) v + m = v + Δ v‬ﻳﻌﻨﯽ ‪+ v‬‬
‫ﺯﺍﺋﺪﺓ ‪ .(v‬ﻭﻟﯽﺗﻐﻴﻴﺮ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺭﺍﺑﻄﻪﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥﺁﻥ ﺍﺭﺯﺵﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ ﺗﺎﺭﻳﮏ ﻭ ﻣﺒﻬﻢ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﺨﺶ ﻣﺘﻐﻴﺒﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ ﻧﻴﺰ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ‪ ۵۰۰‬ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﮐﻨﻮﻥ ‪ ۵۹۰‬ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪) ".‬ﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻨﺪ ‪ ،۱‬ﺻﻔﺤﺔ ‪۱)(۱۹۵/۲۰۳‬ـ‪.(۱‬‬
‫)‪۱‬ـ‪ (۱‬ﻧﮕﺎﻩﮐﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽﮐﺘﺎﺏ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﺻﻔﺤﺔ ‪] ۲۱۴‬ﺻﻔﺤﺔ ‪ ۳۴۸‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ‪.‬‬
‫ﻟﺰﻭﻣﺎﹰﻣﺘﺬﮐﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎ ﺗﺮﺟﻤﻪﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ )ﺹ‪ (۲۱۴‬ﺍﺯﺁﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﮐﻤﯽ ﺗﻔﺎﻭﺕ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺍﺯﺁﻥﺟﻬﺖ ﺿﺮﻭﺭ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﺭﺳﻴﺪﮐﻪ ﺍﻭ‪‬ﻻﹰ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝﻫﺎ ﺩﺭﺁﻥ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺑﺎ ﺣﺮﻭﻑ ﻓﺎﺭﺳﯽ‬
‫ﺫﮐﺮﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﺩﺍﺩﻥ ﺁﻥ ﺑﺎ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝﻫﺎﯼ ﺑﻌﺪﯼ ﻻﺯﻡ ﺑﻮﺩ ﺑﺎ ﺣﺮﻭﻑ ﻻﺗﻴﻨﯽ ﻧﻤﻮﺩﻩ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺁﻥ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺑﺎ ﺍﺻﻞﮐﺘﺎﺏ ﺑﻪﻧﻈﺮﺁﻣﺪ ﺑﻬﺘﺮﺍﺳﺖ ﺟﻤﻠﺔ ﺫﻳﻞ "ﻳﻌﻨﯽﺁﻥ ﺑﺨﺸﯽ‬
‫ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮐﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ" ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺟﻤﻠﻪﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﻓﻮﻕ ﺫﮐﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﻳﺎﺑﺪ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۶‬‬

‫ﺍﺭﺯﺵ ـ ﮐﺎﻻﺋﯽ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻣﺒﻠﻎ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺟﻤﻊ‬
‫ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺩﺭﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ‪ ۱۷۸۰‬ﻟﻴﺮﺓ‬
‫ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻭﯼ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺒﻠﻎ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺨﺘﻪ ‪ ۱۶۸۰‬ﻟﻴﺮﻩﺍﯼ ﺭﺍ ﮐﺴﺮ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺍﺭﺯﺵﹺ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩﺍﯼ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﺑﺎ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻳﮑﺼﺪ ﻟﻴﺮﻩ ﺍﯼ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﺔ ‪ ۱۶۸۰‬ﻟﻴﺮﻩ ﺍﯼ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﺑﺮﺍﯼ ﺟﺰﺀِ‪ ۵۰۰‬ﻟﻴﺮﻩﺍﯼﺁﻥﻧﻴﺰﮐﻪ ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺼﺮﻑ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺑﻪﺑﺎﺭ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﭘﺲ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻣﺴﻠﹼﻢ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻓﺰﻭﺩﺓ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺯ ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﺋﯽ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﺸﺄﺕ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻓﺰﻭﺩﺓ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪﻩ ﻭ ﭘﻴﺶﺍﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺴﺘﯽ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺼﺮﻑ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻧﻤﻮﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪﮔﻮﺋﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻣﺘﺴﺎﻭﻳﺎﹰ ﺍﺯ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺁﻥ ﻳﻌﻨﯽ ﻭﺳﺎﻳﻞ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﮐﺎﺭ‪ ،‬ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﭼﺮﺍﮐﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺩﺭ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩﺁﻣﺪﻥ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺷﺮﮐﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ‪ ،‬ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰﻫﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﻣﻮﺟﻮﺩ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻣﯽ ﺍﻓﺰﺍﻳﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺛﺎﺑﺖ ﻭ‬
‫ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺍﺯ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﻠﻤﻮﺱ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻣﺎ ﻳﮏ ﻟﺤﻈﻪ‬
‫ﺗﺼﻮ‪‬ﺭﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﺮﻑﺷﺪﻩ ﻳﺎ ﻣﻨﺤﺼﺮﺍﹰ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻳﺎ ﻣﻨﺤﺼﺮﺍﹰ ﺍﺯ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻳﺎﻓﺘﻪﺍﺳﺖﺁﻧﮕﺎﻩ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺑﻪﺟﺎﯼ ﺍﺭﺯﺵـﮐﺎﻻﯼ ‪+ ۴۰۰ c‬‬
‫‪ ،۱۰۰m + ۱۰۰ v‬ﺍﺭﺯﺵـﮐﺎﻻﺋﯽ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷﺖ ﻣﺮﮐﹼﺐ ﺍﺯ ‪ .۱۰۰ m + ۵۰۰ v‬ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫‪ ۵۰۰‬ﻟﻴﺮﻩﺍﯼﮐﻪ ﺑﺎﺑﺖ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺗﻤﺎﻡﮐﺎﺭﯼﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ـ ﮐﺎﻻﯼ ‪ ۶۰۰‬ﻟﻴﺮﻩﺍﯼ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﻫﻤﺔ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﺟﺮﻳﺎﻧﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺎ‬
‫ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﮐﺎﻻ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺍﺳﺖ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺍﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ‬
‫‪۴۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔﺁﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺼﺮﻑﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺟﺰﺀِ ﺗﺮﮐﻴﺐﮐﻨﻨﺪﺓ ﻣﺤﺼﻮﻝ‬

‫ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﭘﺪﻳﺪﺍﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦﻣﺴﺌﻠﻪﮐﻪﺟﺰﺀِﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽﻣﺤﺼﻮﻝ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ‪۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬
‫ﺍﺯﮐﺠﺎ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺎ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﻧﻴﺰ ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪﮔﻮﺋﯽ ﺍﺭﺯﺵ ـ‬
‫ﮐﺎﻻ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۱۰۰ m + ۵۰۰ c‬ﺍﺳﺖ ﻭﺿﻊﮐﺎﻣﻼﹰ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﻧﻬﺞ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺎ ﻣﻌﻠﻮﻡ‬
‫ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭ‬
‫ﺷﮑﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺭﺁﻭ‪‬ﺭ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪﮐﻪ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺨﺖ ﺩﺭ ﺷﮑﻞﮐﺎﺭ ﻳﺎ‬
‫ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﺑﯽﺗﻔﺎﻭﺕ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺵ ـ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ ﺍﺳﺎﺳﺎﹰ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺑﻪﺩﻟﻴﻞ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺧﺮﺝ ﺷﺪﻩ‬
‫ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺒﺐﺍﺳﺖﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺩﻗﻴﻘﺎﹰ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﺩﻟﻴﻞﮐﻪ ﻭﻗﺘﯽ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻧﻤﯽﺁﻓﺮﻳﻨﺪ‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﻳﺎ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ـ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺼﺮﻑﺷﺪﻩ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪ ـ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺧﺎﺻﻴﺖ ﻭﻳﮋﺓ ﺁﻥ‬
‫ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﺮﺝ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺁﻥ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶ‪-‬‬
‫ﺭﻳﺨﺘﻪ ﻭﻟﺬﺍ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻫﻢ ﺍﺯﺟﺰﺀِ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ‬
‫ﮐﻪ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﻫﻢ ﺍﺯ‬
‫ﺟﺰﺀِ ﺩﻳﮕﺮﺁﻥﮐﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺧﻼﺻﻪ ﺩﺭ ﻳﮏﮐﻠﻤﻪ‪:‬‬
‫ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﺍﺯ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻭﮔﹶﺮﺩﺍﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺍﻋﻢ‪‬‬
‫ﺍﺯ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﮐﺎﺭ‪ ،‬ﻣﻮﺍﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻭﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻣﺎ ﺩ‪‬ﯼ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺍﻳﺠﺎﺩﮐﻨﻨﺪﺓ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ‬
‫ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ .‬ﺍﺯﻟﺤﺎﻅﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﻭﺍﻗﻌﯽﮐﺎﺭ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻭﻟﻮﺍﻳﻨﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺁﻥ ﺩﺭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻓﺰﺍﺋﯽ ﺷﺮﮐﺖ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺩﺭﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻠﹼﺖ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻓﻘﻂ ﺟﺰﺋﺎﹰ ﺩﺭ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺷﺮﮐﺖ ﻭﻟﯽ ﮐﻼ‪ ‬ﺩﺭ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺷﺮﻳﮏ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﭼﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻓﺎﮐﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭﺁﻥ‪ ‬ﻭﺍﺣﺪ ﺍﺯ ﻫﻤﺔ ﺍﺟﺰﺍﺀِ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺍﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮﯼ ﺭﺍ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺧﻼﺻﻪﺗﺮ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۸‬‬

‫ﮐﺮﺩ ﻭﺑﺎ ﺳﺎﺩﮔﯽﺧﺸﻦ ﻣﺎﻟﺘﻮﺱﮔﻔﺖﮐﻪ‪" :‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺍﺯﻫﻤﺔ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ‬

‫‪١‬‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻮﺩ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪".‬‬
‫ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﹸﮐﺮ‪‬ﺓ ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﻣﺘﺼﻮ‪‬ﺭ‬
‫ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺷﮑﻞ ﻗﻠﺐ ﺷﺪﺓ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻳﮏ ﻣﺒﻠﻎ ﺍﺯﺁﻥ ﺟﻬﺖ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻮﺩﮔﺬﺍﺭﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ٢.‬ﻳﺎ ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﺳﻮﺩ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ‬
‫ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻣﯽﺁﻳﺪﮐﻪ ﻣﺒﻠﻐﯽ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ‪ P‬ﺑﺨﻮﺍﻧﻴﻢ‬
‫ﺑﻪ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ ‪ ، W = K + P‬ﻳﺎ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﮐﺎﻻ =‬ ‫‪W=c+v+m=K+m‬‬ ‫ﺁﻧﮕـﺎﻩ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ‪ +‬ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺩﺭﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻋﺒﺎﺭﺕﺍﺯﻫﻤﺎﻥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬

‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﭼﺸﻢﻓﺮﻳﺒﯽﮐﻪ ﺑﻪﻫﺮﺣﺎﻝ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺍﺯ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺑﺮﻭﻥ‬
‫ﺭﻭﺋﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮﻧﮑﻪ ﺩﺭﺗﺸﮑﻴﻞ ﻇﺎﻫﺮﯼ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﻫﻴﭻ ﺗﻔﺎﻭﺗﯽ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻭ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﻣﻨﺸﺄ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﻧﻴﺰﮐﻪ ﻃﯽ‪ ‬ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﺎﺭﺽ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺍﺯ ﺟﺰﺀِ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﻪﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﭼﻮﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ‬
‫ﻗﻄﺒﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﺴﺦﺷﺪﺓ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭﻗﻄﺐ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﻪﺷﮑﻞ‬
‫ﺩﮔﺮﮔﻮﻥﺷﺪﺓ ﺳﻮﺩ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬

‫ﭼﻨﺎﻧﮑـﻪ ﺩﻳﺪﻳﻢ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻧﻈـﺮ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ‬
‫ﻓﻘﻂ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﺑﻪ ‪، W = K‬‬ ‫‪ W = K + m‬ﺍﺳﺖ‪ K = W – m ،‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ ‪W = K + m‬‬

‫ﻣﺴﺎﻭﯼ ﺑﺎ ﺻ‪‬ﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻ = ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻ‪ ،‬ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ‪m‬‬

‫ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﭘﻴﺶ ﻧﻤﯽﺁﻳﺪ‪ ،‬ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺗﺤﺖ‬

‫‪۱‬ـ ‪Malthus, ″Principles of Pol. Econ.″, 2nd edit., London, 1836, p. 238.‬‬
‫‪۲‬ـ ‪“capital: that is expended with a view to profit“, Malthus, ″Definitions in Pol. Econ.″,‬‬
‫‪London, 1827, p. 86.‬‬
‫‪۴۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻣﻘﺎﺭﻧﺎﺕ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ‬
‫ﻳﺎ ﺣﺘﹼﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯﺁﻥ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻫﺮﮔﺎﻩﮐﺎﻻ ﻃﺒﻖ ﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺳﻮﺩﯼ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﺎﺯﺍﺩ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻ ﺑﺮﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﺁﻥ ﻭﻟﺬﺍ ﻣﺴﺎﻭﯼ ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﮐﺎﻻ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‪ ،‬ﻭﻟﻮﺍﻳﻨﮑﻪﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺁﻥ ﺑﻔﺮﻭﺷﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺯ ﻓﺮﻭﺵ ﮐﺎﻻ ﺳﻮﺩﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻧﯽﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵﮐﺎﻻ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺘﹼﺎ ﺍﮔﺮﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻗﺴﻤﺘﯽ‬
‫ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺩﺭﮐﺎﻻ ﺑﻪ ﺳﺎﻣﺎﻥ ﻣﯽﺭﺳﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺳﻮﺩﯼ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﻣﺜﺎﻝ ﻣﺎ ﺍﺭﺯﺵ ـﮐﺎﻻ=‪ ۶۰۰‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ = ‪ ۵۰۰‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪﮐﺎﻻ ﺑﻪ‪ ۵۹۰ ، ۵۶۰ ، ۵۳۰ ، ۵۲۰ ، ۵۱۰‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﺎﻻﯼ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ ۱۰ ، ۴۰ ، ۷۰ ، ۸۰ ، ۹۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺷﺶ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ‬
‫ﻭ ﺑﺎﺍﻳﻦﻭﺟﻮﺩ ﺳﻮﺩﯼ ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۹۰ ، ۶۰ ، ۳۰ ، ۲۰ ، ۱۰‬٭ ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺍﺯ ﻓﺮﻭﺵ‬
‫ﺁﻥ ﺑﻴﺮﻭﻥﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﺁﺷﮑﺎﺭ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻ ﻭﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﺁﻥ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺳﻠﺴﻠﺔ ﻧﺎﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﻓﺮﻭﺵ ﺍﻣﮑﺎﻥﭘﺬﻳﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﻗﺪﺭﮐﻪ ﺩﺭﺗﺮﮐﻴﺐ ﺍﺭﺯﺵ ـﮐﺎﻻ‬
‫ﻋﻨﺼﺮ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻋﻤﻼﹰ ﻣﻴﺪﺍﻥ ﺑﺎﺯﯼ ﺍﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺑﻴﻨﺎﺑﻴﻨﯽ‬
‫ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﺁﻧﭽﻪﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﭘﺪﻳﺪﻩﻫﺎﯼ ﺭﻭﺯﻣﺮﺓ ﺭﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﺍﺯﻗﺒﻴﻞ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻧﺎﺯﻝ‪-‬‬
‫ﻓﺮﻭﺷﯽ)‪ ،(١‬ﺳﻄﺢ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻏﻴﺮﻋﺎﺩ‪‬ﯼﹺ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼﮐﺎﻻ ﺩﺭ ﺑﻌﻀﯽ ﺍﺯ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ٢‬ﻭﻏﻴﺮﻩ‪،‬‬

‫٭ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﺭﻗﺎﻡ ﺑﺪﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺁﻣﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .۹۰ ،۳۰ ،۲۰ ،۱۰ :‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻋﺪﺩ ‪ ۶۰‬ﺟﺎﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ‬
‫ﺑﺮﺁﻥ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪) .‬ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺲ(‬
‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﻫﻼﻝ ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ )‪ (underselling‬ﺫﮐﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۲‬ـ ﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭﻝ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ﻫﺠﺪﻫﻢ‪ ،‬ﺹ‪ ۵۶۰‬ـ ‪) .۵۷۱‬ﻧﮕﺎﻩﮐﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺹ‪۴۹۲‬ـ‬
‫‪ ۴۹۸‬ﻭ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺻﻔﺤﺎﺕ ‪ ۴۹۷‬ﻭ ‪] ۴۹۸‬ﺍﺯ ﺻﻔﺤﺔ ‪ ۸۳۶‬ﺗﺎ ‪) ۸۴۷‬ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺍﺯ‪ ۸۴۴‬ﺗﺎ ‪ (۸۴۷‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[(‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۰‬‬

‫ﺭﻭﺷﻦ ﻧﻤﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺑﻌﺪﺍﹰ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢﺩﻳﺪ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‪،‬ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻧﺒﻮﺩﻩﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﺎﻇﻢ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽﺳﻮﺩ ﻭﺁﻥ ﺑﻪﺍﺻﻄﻼﺡ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﻠﺰﻭﻡ ﺍﻳﻦ ﻧﺮﺥ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻ ﻭ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﺁﻥ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺍﻣﮑﺎ ﻥ‪ ‬ﻧﺎﺷﯽﺍﺯﺁﻥ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺁﻥ‬
‫ﻣﯽﺗﻮﺍﻥﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﺑﻪﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺷﺶ ﻓﺮﻭﺧﺖ ﻭ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺩ‪.‬‬

‫ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮﺯ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﻓﺮﻭﺵﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ‬

‫ﮐﺎﻻ ﺑﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩﺍﺵ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﺗﺮﮐﻴﺐﮐﻨﻨﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺑﺎﺭﺁﻭ‪‬ﺭﯼﮐﻪ ﻣﺼﺮﻑﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪﮐﺎﻣﻼﹰ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻗﻴﻤﺖ‪ ‬ﻓﺮﻭﺵ ﺟﺒﺮﺍﻥﮔﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺍﻳﻦ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﭘﺬﻳﺮﺩ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺍﺭﺯﺵﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪.‬‬
‫ﮔﺮﺍﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺩﺍﺋﺮ ﺑﺮ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﺑﻪﺟﺎﯼ ﺍﺭﺯﺵ ﺫﺍﺗﯽ)‪ (١‬ﺧﺎﺹ‬
‫ﮐﺎﻻ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺘﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﻧﮕﻬﺪﺍﺷﺖ ﺳﺎﺩﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﺵ ﻭﺍﺟﺐ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﻀﺎﻓﺎﹰ ﺑﺮ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻ ﻋﺒﺎﺭﺕ‬
‫ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺧﺮﻳﺪﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﻭﻟﺬﺍ ﻗﻴﻤﺖ ﺧﺮﻳﺪﯼ‬
‫ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽ ﺭﻭﺩﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ‬ﺧﻮ ﺩ‪ ‬ﮐﺎﻻ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵﹺ‬
‫ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﻳﺎ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﻓﺮﻭﺵﮐﺎﻻ ﻋﺎﻳﺪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﺟﺎﯼﺁﻧﮑﻪ ﻓﺰﻭﻧﯽ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﮐﺎﻻ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺗﻠﻘﹼﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻓﺰﻭﻧﯽ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﻓﺮﻭﺵﮐﺎﻻ ﺑﺮ ﺍﺭﺯﺵﺁﻥ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼﮐﻪ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻭﯼ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺩﺭﮐﺎﻻ‬
‫ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻓﺮﻭﺵ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﻧﻤﯽﺭﺳﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪﮔﻮﻳﺎ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺯ ﻧﻔﺲ ﻓﺮﻭﺵ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ‬
‫ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻣﺎ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺍﻳﻦ ﭘﻨﺪﺍﺭ ﺭﺍ ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﻓﺼﻞﭼﻬﺎﺭﻡ‪ ،‬ﺑﻨﺪ ﺩﻭ‪‬ﻡ )ﺗﻀﺎﺩﻫﺎﯼ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ‬
‫ﻋﺎﻡ‪ ‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ()‪ (٢‬ﻧﺰﺩﻳﮑﺘﺮ ﺭﻭﺷﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪﺍﻳﻢ‪ ،‬ﻭﻟﯽﮐﻨﻮﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﻳﮏﻟﺤﻈﻪ ﺑﻪﺷﮑﻠﯽ ﺑﺮﮔﺮﺩﻳﻢ‬

‫)‪) innere Wert (۱‬ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ( ـ ‪) valeur intrinsèque‬ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ(‪.‬‬

‫)‪ (۲‬ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺻﻔﺤﺔ ‪] ۱۷۰‬ﺻﻔﺤﺔ ‪ ۲۶۵‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ‪.‬‬
‫‪۵۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﮐﻪ ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ ﺍﺯ ﺟﺎﻧﺐ ﺗﻮﺭﻧﺲ)‪ (١‬ﻭ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﻧﻮ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ)‪ (٢‬ﻋﻨﻮﺍﻥﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫"ﺑﻬﺎﯼﻃﺒﻴﻌﯽﮐﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕﺍﺯﻣﺨﺎﺭﺝ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺳﺖ ﻭﻳﺎ ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﻋﺒﺎﺭﺕﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﺎ ﺳﺎﺧﺘﻦﮐﺎﻻ ﺻﺮﻑ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑ‪‬ﺮﮔﻴﺮﺩ‪...‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻓﺎﺭﻣﺪﺍﺭﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺯﺭﺍﻋﺖ ﺍﺭﺍﺿﯽ ﺧﻮﺩ ﻳﮑﺼﺪ ﮐﻮﺍﺭﺗﺮ)‪ (٣‬ﮔﻨﺪﻡ ﺻﺮﻑﮐﻨﺪ ﻭ ﺍﺯﺁﻥ‬
‫‪۱۲۰‬ﮐﻮﺍﺭﺗﺮ ﺑﺮﺩﺍﺭﺩ‪ ۲۰ ،‬ﮐﻮﺍﺭﺗﺮﯼﮐﻪ ﻓﺰﻭﻧﯽ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻭﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺮﺝ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻮﺩ ﺍﻭ‬
‫ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺧﻄﺎ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﺍﮔﺮ ﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﻓﺰﻭﻧﯽ ﻳﺎ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﻣﺨﺎﺭﺝ‬
‫ﻭﯼ ﺑﺨﻮﺍﻧﻴﻢ‪ ...‬ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ‪ ،‬ﮐﺎﺭﺍﹶﻓﺰﺍﺭ ﻭ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺯﻳﺴﺖ ﺑﺮﺍﯼﮐﺎﺭ‬
‫ﺻﺮﻑ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﮐﻤﻴ‪‬ﺘﯽ ﺍﺯﮐﺎﻻﯼ ﺳﺎﺧﺘﻪﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﮐﺎﻻﯼ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪﺷﺪﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪﺍﯼ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ‪ ،‬ﮐﺎﺭﺍﹶﻓﺰﺍﺭ ﻭ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺯﻳﺴﺘﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﺁﻧﻬﺎ ﮐﺎﻻﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪".‬‬
‫ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﺗﻮﺭﻧﺲ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩﮐﻪ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻓﺰﻭﻧﯽ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵ ﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡ‪-‬‬
‫ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻳﺎ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﻣﺼﺮﻑ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‪" :‬ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻳﺎ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬
‫) ‪ ( circuitous‬ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻧﭽﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﺮﺝ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﺑﺖ ﻋﻨﺎﺻﺮ‬
‫‪4‬‬
‫ﺗﺮﮐﻴﺐﮐﻨﻨﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﻧﺪ‪".‬‬
‫ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻪ ﻓﺰﻭﻧﯽ ﺑﺮ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﺳﺖ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﺳﻮﺩ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﮐﻪ ﻓﺰﻭﻧﯽ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﮐﺎﻻ ﺑﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻫﻴﭻ‬

‫)‪ (۱‬ﺭﺍﺑﺮﺕ ﺗﻮﺭﻧﺲ )‪ . (Robert Torrens‬ﺑﻪ ﺯﻳﺮﻧﻮﻳﺲﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺻﻔﺤﺔ ‪۱۸۳‬‬
‫]ﺻﻔﺤﺔ ‪ ۲۸۹‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﺷﻮﺩ ‪.‬‬
‫)‪ (۲‬ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ‪ Ricardo‬ﺑﻪ ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺯﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ﺹ‪] ۵۵‬ﺹ‪ ۵۶‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[‬
‫ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﺷﻮﺩ ‪.‬‬
‫)‪ Quarter (۳‬ﻭﺍﺣﺪ ﺣﺠﻢ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﻣﻌﺎﺩﻝ ‪ ۲‬ﻫﮑﺘﻮﻟﻴﺘﺮ ﻭ‪. ۹۰‬‬
‫‪۴‬ـ ‪R. Torrens, ″An Essay on the Production of Wealth″, London, 1821, p. 51-53, 349.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۲‬‬

‫ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺍﺭﺯﺵﹺ ﮐﺎﻻ ﻫﻴﭻ ﻋﻨﺼﺮ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﺠﺰ ﺍﺭﺯﺵ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﻧﻴﺴﺖ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺩﺭﻭﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﻴﺶ ﺍﺯﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺩﺍﺧﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺁﻳﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮﺁﻧﮑﻪ‬
‫ﮔﻮﺋﯽ ﭼﻴﺰﯼ ﺍﺯ ﻋﺪﻡ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﺬﻟﮏ ﺗﻮﺭﻧﺲ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﭼﻨﮓ ﺍﻳﻦ ﺧﻠﻘﺖ‬
‫ﺍﺯ ﻋﺪﻡ ﻓﻘﻂ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺭﻫﺎ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩﮐﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥﮐﺎﻻ‬
‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺗﻮﺭﻧﺲ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪﮐﻪ ﺳﻮﺩ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺷﯽ ﺷﻮﺩ ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭﻏﻴﺮ‪-‬‬
‫ﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﺟﺰﺀِ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﻫﻴﭻ ﻓﺰﻭﻧﯽﺋﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺨﺎﺭﺝ‬
‫ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺭﺍﻣﺴﯽ)‪ (١‬ﺑﻪﻭﯼ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺳﻮﺩ ﻗﺒﻞﺍﺯ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔﮐﺎﻻ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺯ ﻣﺒﺎﺩﻟـﺔ ﮐﺎﻻ ﺳﺮ ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬ﺁﺷﮑﺎﺭ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻣﺒﻠـﻎ ﺍﺭﺯﺷﯽ‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ‪ ،‬ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺗﺸﮑﻴﻞﺩﻫﻨﺪﺓ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻉ‬
‫ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﻗﺒﻼﹰ ﺑﻮﺩ ﺑﻌﺪﺍﹰ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﺬﮐﹼﺮ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﻣﺎﻟﺘﻮﺱ)‪ (٢‬ﺻﺮﻳﺤﺎﹰ ﺑﻪﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺗﻮﺭﻧﺲ ﺗﮑﻴﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ، ٣‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺍﻭ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﻓـﺰﻭﻧﯽ ﻓﺮﻭﺵﮐﺎﻻ ﺑﺮ ﺍﺭﺯﺷﺶ ﺭﺍ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻬﺘﺮ‬
‫) ‪(4‬‬
‫ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻧﻤﯽﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﻗﻬﺮﺍﹰ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻣﺎﻫ‪‬ﻮﯼ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻭﺯﻥ ﻣﻨﻔﯽ ﻓﻠﻮﮊﻳﺴﺘﻮﻥ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭﺯﻣﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﻣﻌﺮﻭﻓﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﻣﯽﺍﻧﺠﺎﻣﺪ‪.‬‬

‫)‪۱۸۰۰ ) Sir George Ramsay (۱‬ـ‪ (۱۸۷۱‬ـ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﻭ ﻳﮑﯽ ﺍﺯﺁﺧﺮﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﮑﺘﺐ‬
‫ﮐﻼﺳﻴﮏ ﻋﻠﻢ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺋﯽ‪.‬‬
‫)‪ Malthus (۲‬ﻧﮕﺎﻩﮐﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺯﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ﺻﻔﺤﺔ ‪] ۱۷۵‬ﺻﻔﺤﺔ ‪ ۲۷۴‬ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ‪.‬‬
‫‪۳‬ـ ‪Malthus, ″Definitions in Pol. Econ.″, London, 1853, p. 70, 71.‬‬

‫)‪ ، Phlogiston (۴‬ﻣﺎﺩﺓ ﺳﻴﺎﻟﯽﮐﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺗﺼﻮ‪‬ﺭ ﹸﻗﺪ‪‬ﻣﺎ ﺳﻮﺧﺖﻭﺳﻮﺯ ﻣﻌﻠﻮﻝ ﺁﻥ ﺷﻤﺮﺩﻩ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ‬
‫ﺑﻪﮔﻔﺘﺎﺭ ﻓﺮﻳﺪﺭﻳﺶ ﺍﻧﮕﻠﺲ ﺑﺮ ﺟﻠﺪ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ )ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺹ‪۳۱‬ـ‪] ۳۲‬ﺻﻔﺤﺔ ‪ ۲۸‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[(‬
‫ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫‪۵۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺟﺎﻣﻌﻪﺍﯼﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺣﺎﮐﻢ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﺓ ﻏﻴﺮﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‬

‫ﻧﻴﺰ ﺗﺤﺖ ﺣ‪‬ﮑﻢ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻗﺮﺍﺭﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭﺁﺧﺮﻳﻦ ﺭ‪‬ﻣﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ‬
‫"ﺩﻫﻘﺎﻧﺎﻥ"‪ ،‬ﺑﺎﻟﺰﺍﮎ)‪ (1‬ﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺩﺭﮎ ﻋﻤﻴﻘﺶ ﺍﺯﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻋﺎﻟﯽﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪﻧﺤﻮ‬
‫ﭼﺸﻤﮕﻴﺮﯼ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺩﻫﻘﺎﻥ ﺧﺮﺩﻩﭘﺎ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻧﮑﻪ ﺣ‪‬ﺴﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﺭﺑﺎﺧﻮﺍﺭﺵ ﺭﺍ‬
‫ﺟﻠﺐ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺠ‪‬ﺎﻧﺎﹰ ﻫﻤﻪﮔﻮﻧﻪﮐﺎﺭ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭﮔﻤﺎﻥ ﻣﯽ‪‬ﺑﺮ‪‬ﺩﮐﻪ ﺑﺎ ﻋﻤﻞ ﺧﻮﺩ‬
‫ﻫﻴﭻﮔﺬﺷﺘﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺭﺑﺎﺧﻮﺍﺭ ﺭ‪‬ﻭﺍ ﻧﻤﯽﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍﮐﺎﺭ ﺷﺨﺼﯽﹺ ﺍﻭ ﻧﻔﺴﺎﹰ ﻫﻴﭻ ﺧﺮﺝ ﻧﻘﺪﯼ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼ ﺑﻪﺑﺎﺭ ﻧﻤﯽﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺭﺑﺎﺧﻮﺍﺭ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﻳﮏ ﺗﻴﺮ ﺩﻭ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺯﻧﺪ‪ .‬ﻭﯼ ﻣﺨﺎﺭﺝ‬
‫ﻧﻘﺪﯼ ﺑﺎﺑﺖ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺭﺍ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭﺩﻫﻘﺎﻥ ﺭﺍ‪،‬ﮐﻪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔﮐﺎﻫﺶﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﻣﺰﺭﻋﺔ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﻭﺭﺷﮑﺴﺖ ﻣﯽ ﺭﻭﺩ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻪ ﻋﻤﻴﻖﺗﺮ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺗﺎﺭﯼﮐﻪ ﺭﺑﺎ‬
‫ﻋﻨﮑﺒﻮﺕﻭﺍﺭ ﺩﻭﺭ ﺍﻭ ﻣﯽﹶﺗﻨﹶﺪ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﭘﻮﭺ ﺩﺍﺋﺮ ﺑﺮ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻ ﻣﺒﻨﺎﯼ ﺣﻘﻴﻘﯽﹺ ﺍﺭﺯﺵﺁﻥ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺯ ﻓﺮﻭﺵ ﮐﺎﻻ ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺷﺶ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﻫﺮﮔﺎﻩ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺴﺎﻭﯼ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﻭﺳﺎﻳﻞ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ‬ﺻﺮﻑﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﺍﺿﺎﻓﺔ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕـﺎﻩ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺩ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﺯﺟﺎﻧﺐ ﭘﺮﻭﺩﻭﻥ) ‪ ، (٢‬ﺑﺎ ﺷﺎﺭﻻﺗﺎﻧﯽ ﻋﺎ ﺩ‪‬ﯼ ﻋﺎﻟﻢ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﻪ ﺍﺵ‬

‫)‪۱۷۹۹) Honoré de Balzac (۱‬ـ‪ (۱۸۵۰‬ـ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﺓ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﯼﮐﻪ ﺑﺎ ﻗﻠﻢ ﺷﻴﻮﺍ ﻭ ﺗﻮﺍﻧﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﻃﯽ‪‬‬
‫ﺳﻠﺴﻠﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﺭ‪‬ﻣﺎﻥﻫﺎﯼ ﺟﺎﻟﺐ ﻭﺿﻊ ﻭﺍﻗﻌﯽﹺ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﺠﺴ‪‬ﻢ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺭ‪‬ﻣﺎﻥ‬
‫ﺩﻫﻘﺎﻧﺎﻥ ‪ ″Les paysans″‬ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺼﻨﻒﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۴۴‬ﻳﻌﻨﯽ ﺷﺶ‬
‫ﺳﺎﻝ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﻣﺮﮔﺶ ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ ﻭﻟﯽﺁﺧﺮﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﺔ ﺍﻭ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻧﻤﯽﺁﻳﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﺭ‪‬ﻣﺎﻥ ﻭﯼ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ‬
‫‪ ″Cousine Pons″‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۴۷‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻗﺒﻞ ﺍﺯﺁﻥ ﻧﻴﺰ ﺩﺭﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۴۶‬ﮐﺘﺎﺏ ‪″Cousine Bette″‬‬
‫ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪۱۸۰۹) Proudhod, Pierre-Joseph (۲‬ـ‪ (۱۸۶۵‬ـ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﻭ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺱ ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﯼ‪ .‬ﺍﻳﺪﺍﻭﻟﻮﮒ ←‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۴‬‬

‫ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺭﺍﺯ ﺗﺎﺯﻩﮐﺸﻒﺷﺪﺓ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﺑﺎ ﺑﻮﻕ ﻭﮐﹶﺮﻧﺎ ﺍﻋﻼﻡ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺍﻳﻦﺗﺤﻮﻳﻞ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﺁﻧﻬﺎ ﭘﺎﻳﺔ ﺍﺳﺎﺳﯽﹺ ﺑﺎﻧﮏ ﺧﻠﻘﯽ) ‪ (١‬ﭘﺮﻭﺩﻭﻥ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ‬
‫ﻣﯽ ﺩﻫـﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺑﻴﺎﻥ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﻳﻢ ﮐﻪ ﺍﺟـﺰﺍ ﺀِ ﻣﺨﺘﻠﻔـﺔ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺒﺎﹰ‬
‫ﺩﺭ ﺍﺟﺰﺍ ﺀِ ﺧﻮﺩ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻧﻤﻮﺩ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼﹰ )ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﺍ ﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻨﺪ ‪،۲‬‬
‫) ‪(٢‬‬
‫ﺍﮔﺮ ‪ ۲۰‬ﻓﻮﻧﺪ ﻧﺦ ‪ ۳۰‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺍﺯ ‪ ۲۴‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ‬ ‫ﺹ ‪ ۲۱۱‬ﻓﺮﺽ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ(‬
‫ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴـﺪ‪ ۳ ،‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﻧﻴـﺮﻭﯼ ﮐﺎﺭ ﻭ ‪ ۳‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫‪1‬‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ﺩﺭ ‪ 10‬ﻣﺤﺼﻮﻝ = ‪ ۲‬ﻓﻮﻧﺪ ﻧﺦ ﻣﺘﺠﺴ‪‬ﻢ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺍﮔﺮ‬
‫‪ ۲۰‬ﻓﻮﻧﺪ ﻧﺦ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﺧﻮﺩ ﻳﻌﻨﯽ ‪ ۲۷‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺷﻮﺩ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ‬
‫‪1‬‬
‫‪10‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ‪ ۲‬ﻓﻮﻧﺪ ﻧﺦ ﻣﺠﺎﻧﯽ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﺨﻦ ﮐﺎﻻ ﺩﺭ ﺣﺪﻭﺩ‬
‫ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﻓﺮﻭﺵ ﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴﺰ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎﺭ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ ﺑﻪﺟﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻪﺳﻮﺩ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ‬
‫ﻧﺦ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺧﻄﺎﯼ ﻓﺎﺣﺸﯽ ﺍﺳﺖ ﺍﮔﺮ ﺗﺼﻮ‪‬ﺭ ﺷﻮﺩ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻫﻤﺔﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﻣﯽﺭﻓﺘﻨﺪ ﻋﻤﻼﹰ ﻣﺜﻞ ﺍﻳﻦ ﻣﯽﺑﻮﺩﮐﻪﮔﻮﺋﯽ ﻫﻤﺔ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ‬
‫ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﺧﻮﺩ ﻭ ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﻃﺒﻖ ﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﺭﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﺣﺘﹼﺎ ﺍﮔﺮ‬

‫→ ﺧﺮﺩﻩﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺯﯼ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺑﻨﻴﺎﻥﮔﺬﺍﺭﺍﻥ ﻧﻈﺮﯼﹺ ﺁﻧﺎﺭﺷﻴﺴﻢ‪.‬ﮐﺴﯽﮐﻪ ﻣﺎﺭﮐﺲﮐﺘﺎﺏ ﻣﻌﺮﻭﻑ "ﻓﻘﺮﻓﻠﺴﻔﻪ"‬

‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺮ ﻧﻘﺪﮐﺘﺎﺏ ﻭ ﺭﺩ‪ ‬ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﻭﯼ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ "ﻓﻠﺴﻔﺔ ﻓﻘﺮ" ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ Banque populaire (۱‬ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﭘﺮﻭﺩﻭﻥ ﺩﺭ ﮊﺍﻧﻮﻳﺔ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۴۹‬ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﻌﺘﻘﺪ‬
‫ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺍﻳﻦﺑﺎﻧﮏ ﺑﺎﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻭﻳﺎ ﺩﺍﺩﻥ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ ﺑﯽﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‬
‫ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻳﮏ ﺍﺻﻼﺡ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪﺑﺎﺭﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺩﻭ ﻣﺎﻩ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻭﺭﺷﮑﺴﺖ ﺷﺪ‪ .‬ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬
‫ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﭘﻴﺶﮔﻔﺘﺔ ﺧﻮﺩ "ﻓﻘﺮ ﻓﻠﺴﻔﻪ" ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺩﻗﻴﻖ ﻭ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﮐﻮﺑﻨﺪﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﻭﯼ ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫) ‪ (۲‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﺻﻔﺤﺔ ‪ ۲۲۰‬ﻭ ﺑﻌﺪ ]ﺍﺯﺻﻔﺤﺔ ‪ ۳۵۸‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ "ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺩﺭ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﻣﺤﺼﻮﻝ"‪.‬‬
‫‪۵۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺍﺭﺯﺵ ﻧﻴﺮ ﻭﯼ ﮐﺎﺭ‪ ،‬ﻃﻮﻝ ﻣﺪ‪‬ﺕ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔﮐﺎﺭ ﻭ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﻫﻢ ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﺑﺮﺍﺑﺮ‬
‫ﻓﺮﺽ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺎﺯ ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻣﺨﺘﻠﻔـﺔ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‬
‫ﺑﻪﮐﻠﹼﯽ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺗﺮﮐﻴﺐﺁﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﺁﻧﻬﺎ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﺷﺪﻩ‬
‫‪١‬‬
‫ﺗﻔﺎﻭﺕ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫○‬

‫‪۱‬ـ "ﺣﺠﻢ ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﻧﻴﺮﻭﯼ ﮐﺎﺭ ﻭ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺸﯽ ﺍﺯﺁﻥ ﻣﺴﺎﻭﯼ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺑﺨﺶ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎ ﺁﻥ‬
‫ﺑﺨﺸﯽﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪) ".‬ﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ‪ ،‬ﺻﻔﺤﺔ‬
‫‪۳۰۳‬ـ‪) (۳۱۲‬ﺻﻔﺤﺔ ‪ ۲۹۴‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ]ﺻﻔﺤﺔ ‪ ۴۹۰‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ( ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۶‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺩﻭ‪‬ﻡ ‪‬‬

‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‬

‫]ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ= ﺍﺭﺯﺵﺍﺿﺎﻓﯽ‪ ،‬ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ=ﮐﺎﺭ ﺍﺿﺎﻓﯽ‪ ،‬ﺍﺿﺎﻓﻪﻣﺤﺼﻮﻝ= ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺍﺿﺎﻓﯽ[‬

‫ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ ﻋﺎﻡ‪ ‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ‪ ، G – W – Ǵ :‬ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﯽﮐﻪ ﻣﺒﻠﻎ ﺍﺭﺯﺷﯽﺋﯽ‬
‫ﺩﺭ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﻣﺒﻠﻎ ﺍﺭﺯﺷﯽﹺ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﺍﺯ ﺩﺭﻭﻥﺁﻥ ﺑﻴﺮﻭﻥﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪﯼ‬
‫ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺒﻠﻎ ﺍﺭﺯﺷﯽﹺ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪﯼ‬
‫ﮐﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﺎﻣﺎﻥ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮﺩﮐﺎﻻ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ﻭﺁﻥﺭﺍ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺍﺭﺯﺵﻣﺼﺮﻓﺶ ﻳﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺼﺮﻑ ﺷﺨﺼﯽﹺﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﻧﻤﯽﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻣﺤﺼﻮﻟﯽﮐﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﺧﻮﺩ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﻣﻠﻤﻮﺱﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻓﺰﻭﻧﯽﹺ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﻣﺼﺮﻑ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﺍﻭﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ‪ ،‬ﺑﺪﻭﻥ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺸﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﺗﺮﮐﻴﺐﮐﻨﻨﺪﺓ ﺁﻥ ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺍﻳﻔﺎ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻭﯼ ﻫﻤﺔ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﺟﺰﺍﺀِﺗﺮﮐﻴﺐﮐﻨﻨﺪﻩ ﺭﺍ ﺑﯽﺗﻤﺎﻳﺰ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮﺍﯼﺁﻥ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰﯼ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶ‪-‬‬
‫ﺭﻳﺨﺘﻪ ﺭﺍ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺯﺁﻥﺟﻬﺖﮐﻪ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺍﻓﺰﻭﻥ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﯼﺭﺍﮐﻪ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻓﻘﻂ ﺍﺯﻃﺮﻳﻖ‬
‫ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﺑﺎﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ‪ ،‬ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﻻﺗﺮﯼ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻭﯼ‬
‫ﻓﻘﻂ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪﮐﻪ ﺩﺭﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﺤﻘﻖ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﺭ‬
‫‪۵۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﮐﺎﺭ ﻭ ﻣﺤﻤﻮﻝ ﮐﺎﺭ‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻﺕ ﻭ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﺭﺍ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺰ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﺒﻠﻎ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺋﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺍﻭﺳﺖ ﺑﻪﺷﮑﻞ‬
‫ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ؛ ﺍﺻﻮﻻﹰ ﺍﻭ ﻓﻘﻂ ﺑﺪﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻭ ﺍﺻﻼﹰ ﻓﻘﻂ ﺑﺪﻳﻦ‬
‫ﺳﺒﺐ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼﹺ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﻪﺩﺳﺖﮔﻴﺮﺩﮐﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﺎﻟﮏ ﺷﺮﺍﻳﻂﮐﺎﺭ‬
‫) ‪(١‬‬
‫ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞﮐﺎﺭﮔﺮ‪ ،‬ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭ‪‬ﻝ‬
‫ﺩﻳﺪﻩﺍﻳﻢﮐﻪ ﺩﺭﺳﺖ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻧﺎﮐﺎﺭﮔﺮ ﺍﺳﺖﮐﻪﮐﺎﺭﮔﺮ ﺭﺍ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺰﺩﮔﻴﺮ ﻭ ﻧﺎﮐﺎﺭﮔﺮ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ‪‬ﺑﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻃﺮﺡ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﯽ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩﮐﻪ ﻭﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺭﺍ ﺍﺯﺁﻥﺟﻬﺖ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﺍﺯﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺳﻮﺩﯼ‬
‫ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﻳﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺭﺍ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺰ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺭﺍ ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭ ﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﭼﻪ‬
‫ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﮐﻪ ﻭﯼ ﭘﻮﻝ ﺑﺎﺑﺖ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻣﯽ ﮔﺬﺍﺭﺩ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻﺕ ﻭ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮﯼ ﺑﺪﻫﺪ ﻳﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﭘﻮﻝ ﺭﺍ ﺑﺎﺑﺖ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮﭼﻪ ﻓﻘﻂ ﺟﺰﺀِ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻣﯽﺁﻓﺮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﺑﻪﺷﺮﻃﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡﭘﺬﻳﺮﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮﺍﯼﮐﺎﺭ‪،‬‬
‫ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻓﻘﻂ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺯ‬
‫ﮐﺎﺭ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻭﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺭﺍ ﻓﻘﻂ ﺍﺯﻃﺮﻳﻖ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﺎﺭ ﻭ‪‬ﺭ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺩﺭ ﺗﺼﻮ‪‬ﺭ ﺍﻭ ﻫﻤﺔ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﺎﹰ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﺗﺼﻮ‪‬ﺭ ﺍﺯﺁﻥﺟﻬﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻭﺍﻗﻌﯽﹺ ﻧﻔﻊ ﺍﻭ ﻧﻪ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﻳﺪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻭ ﻣﻌﺬﻟﮏ‬

‫)‪ (۱‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺹ ‪۱۸۰‬ـ‪ ۱۸۱‬ﻭ ﺹ ‪] . ۶۴۸‬ﺻﻔﺤﺎﺕ ‪ ۲۸۳‬ﺗﺎ ‪ ۲۸۵‬ﻭ ‪ ۱۰۹۸‬ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۸‬‬

‫ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺨﺎﺭﺝ ﻣﺤﺼﻮﻝ‪ ،‬ﻫﻤﺔ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﺗﺮﮐﻴﺐﮐﻨﻨﺪﺓ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺭﺍ‪ ،‬ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺑﺎﺑﺖ ﺁﻥ‬
‫ﻣﺎﻳﻪ ﺭﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻌﺎﺩﻟﯽ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﺮﻭﺭﻳﺨﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭ ﺑ‪‬ﺮ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻣﺨﺎﺭﺝ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺤﻔﻮﻅ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻭ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺑﺪﻭﯼﹺ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺍﺭﺯﺷﯽﮐﻪ ﺩﺭﮐﺎﻻ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﺠﺎﺩﺁﻥ‬
‫ﺻﺮﻑ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺍﻳﻦﮐﺎﺭ ﻣﺮﮐﹼﺐ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﺷﺪﻩ ﻭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪﻋﮑﺲ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‪ ،‬ﻣﺨﺎﺭﺝ ﮐﺎﻻ ﻓﻘﻂ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯﺁﻥ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﺗﺠﺴﻢﻳﺎﻓﺘﻪ ﺩﺭ‬
‫ﮐﺎﻻﺳﺖﮐﻪ ﻭﯼ ﺑﺎﺑﺖ ﺁﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥﺁﻥ ﺟﺎﯼﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺧﺮﺟﯽ ﺑﺮﻧﻤﯽﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺑﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﺮﺍﯼﮐﺎﺭﮔﺮ‪ ،‬ﺟﺰﺀِ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺟﺰﺀِ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﺷﺪﻩ‪ ،‬ﮐﺎﺭ ﺑﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺟﺰﺀِ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺰﺀِ ﺩﻳﮕﺮ‪،‬‬
‫ﺍﺭﺯﺵﺁﻓﺮﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻋﻨﺼﺮﺍﺭﺯﺵﺯﺍ ﺩﺭﮐﺎﻻ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺳﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‬
‫ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻭﯼ ﭼﻴﺰﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﻓﺮﻭﺵﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺑﺎﺑﺖﺁﻥ ﭼﻴﺰﯼ ﻧﭙﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻳﺎ ﺳﻮﺩ ﺩﺭﺳﺖ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻓﺰﻭﻧﯽ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﺁﻥ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻓﺰﻭﻧﯽ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻣﻴﺰﺍﻥﮐﺎﺭ ﺟﺎﮔﺮﻓﺘﻪ ﺩﺭﮐﺎﻻ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﺎﺭ‬
‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪﺷﺪﻩﺍﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﺍﺯ ﻫﺮﺟﺎﮐﻪ‬
‫ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺍﯼ ﺑﺮﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﻳﻦ‬
‫‪m‬‬
‫ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﮐﻪ ﺩﺭ‬ ‫‪C‬‬ ‫ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪﺍﯼ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩﮐﻪ ﻃﺒﻖﮐﺴﺮ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ‬ ‫ﺁﻥ‪C ،‬‬

‫‪m‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪m‬‬

‫‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼﻑ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﮐﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ‪ v‬ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪c v‬‬ ‫=‬ ‫‪C‬‬ ‫ﻣﯽﺁﻭﺭﻳﻢ ﺍﻳﻨﺴﺖ‪:‬‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﻧﺴﺒﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺩﻭ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﮔﻴﺮﯼﹺ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ‬
‫‪۵۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻣﻘﺪﺍﺭﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﻔﺎﻭﺕﺩﺭﻣﻘﻴﺎﺱﻫﺎﯼ ﺳﻨﺠﺶ‪ ،‬ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻳﺎ ﻧﺴﺒﺖﻫﺎﯼ‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺭﺍ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺒﺪ‪‬ﻝﺷﺪﻥ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪ ﺳﻮﺩ‬
‫ﺍﻧﺘﺰﺍﻉ ﻧﻤﻮﺩ ﻧﻪ ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ ﻧﻘﻄﺔ ﻋﺰﻳﻤﺖ‬
‫ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻧﺴﺒﺘﺎﹰ ﻧﺎﻣﺮﺋﯽﺋﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺁﻧﻬﺎ ﺟﻨﺒﺔ ﺟﻮﻫﺮﯼ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﺷﮑﻞ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﭘﺪﻳﺪﻩﻫﺎ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰ ﻣﻮﺭﺩ ﻋﻼﻗﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ‬
‫ﺍﺯ ﻧﺴﺒﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻳﺎ ﺍﺭﺯﺵﹺﺍﻓﺰﻭﺩﺓﮐﺎﻻﯼ ﻣﻮﺭﺩ ﻓﺮﻭﺵ ﻭﯼ ﺑﻪﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ‬
‫ﺑﺎﺑﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻣﺸﺨﺺ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﻭ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﯽﹺ‬
‫ﺩﺭﻭﻧﯽﹺﺁﻥ ﺑﺎ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﻭﻳﮋﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﻋﻼﻗﺔ ﺍﻭ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻧﻔﻊ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﯽﺑﻴﻨﺪﮐﻪ ﺑﺮ ﻓﺮﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻣﺸﺨﺺ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺩﺭﻭﻧﯽ ﭘﺮﺩﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺩﻭﺩ ﺑﹺﺪﻣ‪‬ﺪ‪.‬‬
‫ﺍﮔﺮﭼﻪ ﻓﺰﻭﻧﯽﹺ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻ ﺑﺮﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﺁﻥ ﺍﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﻼﻭﺍﺳﻄﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮﻣﯽﺧﻴﺰﺩ‪،‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﻣﺎﻥ ﻣﯽ ﺭﺳﺪ‪ ،‬ﻭ ﭼﻮﻥ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ‬
‫ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻳﺎ ﻋﺪﻡ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺳﺎﻣﺎﻥ ﻳﺎﺑﯽ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯ ﺵﹺ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﻭ‬
‫ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺣﺼﻮﻝ ﺁﻥ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪﺳﻬﻮﻟﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻤﻮﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪﮔﻮﺋﯽ‬
‫ﻓـﺰﻭﻧﯽ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺯ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻧﻴﺎﺯﯼ ﺑﻪ ﺑﺴﻂ ﮐﻼﻡ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﺍﮔﺮﮐﺎﻻﺋﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻳﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺩ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺷﻮﺩ ﻓﻘﻂ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﺩﻳﮕﺮﯼ‬
‫ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﻭﻗﻮﻉ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺗﻐﻴﻴﺮﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺁﻥ ﺍﺷﺨﺎﺹ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺩﺭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺳﻬﻴﻢ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﻧﻪ ﺩﺭ ﻣﻘﺪﺍﺭ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﻧﻪ ﺩﺭ ﻣﺎﻫﻴ‪‬ﺖ ﺁﻥ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻧﻤﯽﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﻭﺍﻗﻌﯽﹺ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽ ﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﺩ ﻭ‪‬ﻡ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﻳﻢ ﭘﻴﺶ ﻧﻤﯽ ﺁﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽ ﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺎ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻭﺍﻗﻌﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﺮﻳﺪﻭﻓﺮﻭﺵ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻳﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ ﺍﺯ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۰‬‬

‫ﺍﺭﺯﺷﺸﺎﻥ‪ ،‬ﺩﺭﻫﻢ ﻣﯽﺁﻣﻴﺰﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ‬

‫ﺳﺎﻣﺎﻥ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﺪ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﮐﻪ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺍﺯﮐﺎﺭﺍﺳﺖ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﺎﮐﻼﻩﺑﺮﺩﺍﺭﯼ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‪ ،‬ﺩﺭﮐﻨﺎﺭ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺯﻣﺎﻥ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻧﻴﺰ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﻴﺪﺍﻥ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻳﻨﺮﻭ ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﺭﺍﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﻫﺔ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﺳﺎﻣﺎﻥﭘﺬﻳﺮ ﺍﺳﺖ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪.‬‬
‫ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺰ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺍﯼ ﺩﺭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫ﺑﻼﻭﺍﺳﻄﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮﺩﻭﯼ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‪ ،‬ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﻼﻭﺍﺳﻄﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‪ ،‬ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺩﺭﻫﻢ ﻣﯽ ﺩﻭﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭﻫﻢ ﻣﯽ ﺁﻣﻴﺰﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻭﺟﻮﻩ ﻭﻳﮋﺓ‬
‫ﺗﻤﺎﻳﺰ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﻗﻠﺐ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ‪،‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ‪ ،‬ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺗﻌﻴ‪‬ﻨﺎﺕ ﺗﺎﺯﻩﺍﯼ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﻭﺭ‬
‫ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﻣﯽﭘﻴﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺍﺯ ﺑﻪﺍﺻﻄﻼﺡ ﺯﻧﺪﮔﯽﺩﺭﻭﻧﯽ ﺍﺭﮔﺎﻧﻴﮏ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺁﻣﺪﻩ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﺧﺎﺭﺟﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺗﯽﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭﮐﺎﺭ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻢ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺯﺳﻮﺋﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﺍﻥ ﻭ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﮔﺎﻥ ﺳﺎﺩﻩ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻭﺍﻗﻊ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺯﻣﺎﻥ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻭ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭ‬
‫ﺩﺭﻣﺴﻴﺮﺧﻮﺩ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺗﻼﻗﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭﺁﻧﮕﺎﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻤﻮﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪﮔﻮﻳﺎ ﻫﺮﺩﻭﯼﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺗﻌﻴﻴﻦﮐﻨﻨﺪﺓ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﻨﺪ‪ .‬ﺷﮑﻞ ﺑﺪﻭﯼﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭﮐﺎﺭ ﻣﺰﺩﻭﺭ‬
‫ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻫﻢ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﻣﺪﺍﺧﻠﺔ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺗﯽﮐﻪ ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯﺁﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﺗﻠﺒﻴﺲ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ]ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ[ ‪ ،‬ﺧﻮﺩ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺣﺎﺻﻞﺗﺼﺎﺣﺐ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭ‬
‫ﺑﻪﻧﻈﺮﻧﻤﯽﺁﻳﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺰﻭﻧﯽﻗﻴﻤﺖﻓﺮﻭﺵﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﺮﻗﻴﻤﺖﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓﺁﻧﻬﺎ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩﮔﺮﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫) ‪(١‬‬
‫ﻭ ﺍﺯﺍﻳﻨﺮﻭﺳﺖﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺑﻪﺁﺳﺎﻧﯽ ﺑﻪﺳﺎﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﺣﻘﻴﻘﯽﹺ ﺁﻧﻬﺎ )ﺍﺭﺯﺵ ﺫﺍﺗﯽ(‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺑﺮﺍﺑﺮ )ﺍﺭﺯﺵ ﺫﺍﺗﯽ( ﺍﺻﻄﻼﺡ ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﯼ ﺁﻥ )‪ (Valeur intrinsèque‬ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﻫﻼﻝ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۶۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻧﻤﻮﺩ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﮐﻪ ﺳﻮﺩ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﻣﺎﺯﺍﺩ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﺮ ﺍﺭ ﺯﺵ‬
‫ﺟﻮﻫﺮﯼﹺ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﻠﻘﹼﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺣﻘﻴﻘﺖ ﻃﯽ‪ ‬ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﯽ ﻭﺍﺳﻄـﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻫﻴ‪‬ﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺩﺭ ﺿﻤﻴﺮ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺣﻠﹼﻮﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺩﻳﺪﻳﻢﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﭼﻪ‬
‫ﻭ‪‬ﻟﹶﻌﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺼﺎﺣﺐﮐﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺍﺯﺧﻮﺩ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ‪۱ :‬ـ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﯽﻭﺍﺳﻄﺔ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺩ ﻓﻘﻂ ﻟﺤﻈـﺔ ﺯﻭﺩﮔﺬﺭﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺩﺭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪،‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﯽﻭﺍﺳﻄﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻔﻮﺫ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼﮐﻪ ﮔﻤﺎﻥ ﮐﻢ ﻭ‬
‫ﺑﻴﺶ ﺭﻭﺷﻨﯽ ﮐﻪ ﻃﯽ‪ ‬ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻣﻨﺒﻊ ﻧﻔﻊ ﺍﻳﺠﺎﺩﺷﺪﺓ ﺩﺭﺁﻥ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ‬
‫ﻣﺎﻫﻴ‪‬ﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﭘﺪﻳﺪﺍﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺣﺪ‪‬ﺍﮐﺜﺮ ﭼﻮﻥ ﻟﺤﻈﺔ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻣﻮﺟ‪‬ﻬﯽ ﺩﺭﮐﻨﺎﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺗﺼﻮ‪‬ﺭ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﺍﻓﺰﻭﺩﺓ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻭ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺷﯽﮔﺸﺘﻪ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﺯ ﺣﺮﮐﺖ ﺧﺎﺹ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﺭﺍﺑﻄﻪﺍﺵ ﺑﺎﮐﺎﺭ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﻬﻮﺩﻩ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩﻫﺎﯼ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺣﺘﹼﺎ ﺍﺯﺟﺎﻧﺐﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻧﺎﻥﺟﺪﻳﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺭﺍﻣﺴﯽ‪ ،‬ﻣﺎﻟﺘﻮﺱ‪ ،‬ﺳﻨﻴﻮﺭ‪ ،‬ﺗﻮﺭﻧﺲ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺍﻗﺎﻣﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪﮔﻮﺋﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﻭﺟﻮﺩ ﺷﻴﺌﯽﹺ ﺳﺎﺩﺓ ﺧﻮﺩ ﻭ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺎ ﮐﺎﺭ‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭﺳﺖ ﻫﻤﺎﻥ ﭼﻴﺰﯼﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺷﺪﻥ ﺁﻥ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﻨﺒﻊ ﻣﺴﺘﻘﻞ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭﮐﻨﺎﺭﮐﺎﺭ ﻭ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﺑﺎﺷﺪ‪۲ .‬ـ ﺩﺭ ﻓﺼﻞ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﮐﻪ ﺗﺤﺖ‬
‫ﺁﻥ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻧﻴﺰ ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ‪ ،‬ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻﺕ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ‬
‫ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺮﻭﻥ ﮐﺸﻴﺪﻥ ﮐﺎﺭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﺋﯽ ﺩﺭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻗﻼﻣﯽ ﺟﹺﻠﻮﹺ ﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺯﻣﺮﺓ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽ ﺭﻭﻧﺪ ﻭ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‬
‫ﮐﻤﺘﺮ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍ ﺀِ ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﮐﺎﺭ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﺋﯽ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻣﻮﺭﺩﯼ ﺗﻠﻘﹼﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﺍﺭﺯﺍﻥ ﺗﺮ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻﺕ‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﮐﺸﻴﺪﻥ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ ﺧﺼﻠﺖ ﺍﺻﻠﯽﹺ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ‬
‫ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻭﻳﮋﺓ ﺁﻥ ﺑﺎ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻣ‪‬ﺤﻮ ْ◌ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪،‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۲‬‬

‫ﺑﺨﺶ ﺷﺸﻢ)‪ (١‬ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺗﺠﺴﻢ ﺍﺭﺯﺵ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﺩﺭﺷﮑﻞ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺮﺍﺗﺐ ﺗﻘﻮﻳ‪‬ﺖ‬
‫ﻭ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﭼﻮﻥ ﻫﻤﺔ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻣﻨﺒﻊ ﺍﺭﺯﺵﹺ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ )ﺳﻮﺩ( ﺗﻠﻘﹼﯽ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻧﻴﺰ ﺍﺳﺮﺍﺭﺁﻣﻴﺰ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺍ ﻣ‪‬ﺎ ﺷﻴﻮﻩ ﺍﯼ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﮔﺬﺍﺭ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺑﻪﺷﮑﻞ ﺳﻮﺩ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺟﺰ ﺗﻘﻠﻴﺐ ]ﻭﺍﺭﻭﻥ ﮐﺮﺩﻥ[ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﺗﺮ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻭ ﻣﺤﻤﻮﻝ) ‪ (٢‬ﮐﻪ‬
‫ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻃﯽ‪ ‬ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﭘﺬﻳﺮﺩ‪ ،‬ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﻃﯽ‪ ‬ﺁﻥ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪﻩﮐﺮﺩﻳﻢ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭ‪‬ﺭ ﺫﻫﻨﯽﹺ)‪ (٣‬ﮐﺎﺭ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭ‪‬ﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﺯﺳﻮﺋﯽ ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎ ﺭﹺﮔﺬﺷﺘﻪ ﮐﻪ ﺑﺮﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ ﺣﺎﮐﻢ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺷﺨﺺ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺗﺠﺴﻢ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻭ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﮐﺎﺭﮔﺮ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﮐﺎﺭﹺ‬
‫ﺷﻴﺌﻴ‪‬ﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﮐﺎﻻ‪ ،‬ﻧﻤﻮﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻣﻌﮑﻮﺱ‪ ،‬ﺣﺘﹼﺎ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ‬
‫ﺳﺎﺩﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺰ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺗﺼﻮ‪‬ﺭ ﻭﺍﮊﮔﻮﻧﻪﺍﯼ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺼﻮ‪‬ﺭﯼﮐﻪ ﭼﻮﻥ‬
‫ﺩﺭ ﺿﻤﻴﺮ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺷﺪ‪ ،‬ﺍﺯﻃﺮﻳﻖ ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽ ﻫﺎ ﻭ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻭﻳﮋﺓ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﺗﺮ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ﻣﮑﺘﺐ ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭﺋﯽ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺩﮐﻮﺷﺶ ‪‬ﻋﺒ‪‬ﺜﯽ‬
‫ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﻌﺮ‪‬ﻓﯽ‬

‫)‪ (۱‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﺹ ‪] ۴۸۵‬ﺻﻔﺤﺔ ‪ ۸۲۵‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ‪.‬‬
‫)‪ (۲‬ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻭ ﻣﺤﻤﻮﻝ ﺩﺭ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﻣﻨﻄﻘﯽﮐﻠﻤﺎﺕ‪ ،‬ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ‪ Subjet‬ﻭ ‪ Objet‬ﻳﺎ ‪ Subjekt‬ﻭ ‪ . Objekt‬ﺩﺭ‬
‫ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭ‪‬ﺭﮐﺎﺭﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﻴ‪‬ﺖ ﺁﻥ ﻣﺴﻠﹼﻢ ﺍﺳﺖ )ﺯﻳﺮﺍ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺷﺨﺺﮐﺎﺭﮔﺮ‬
‫ﺍﻋﻤﺎﻝ ﻣﯽﺷﻮﺩ( ﺑﻪﻣﺤﻤﻮﻝ ﺧﻮﺩﮐﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻧﻴﺮﻭﯼ‬
‫ﺑﺎﺭﺁﻭ‪‬ﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﺠﻠﹼﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻭﺍﺭﻭﻧﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺗﻘﻠﻴﺐ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬
‫)‪ (۳‬ﺫﻫﻨﯽ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻋﻴﻨﯽ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﹶﻏﺮ‪‬ﺽ ﻫﻤﺎﻥﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻭﺳﺎﻳﻞﮐﺎﺭﮐﻪ ﻋﻴﻨﯽ ﺍﺳﺖ ﻳﺎ ﺑﻨﺎﺑﻪ‬
‫ﺍﺻﻄﻼﺡ ﻣﻨﻄﻖ‪ ،‬ﻭﺿﻌﯽ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﺣﻤﻠﯽ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬
‫‪۶۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫‪m‬‬
‫‪،‬‬ ‫‪C‬‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ‪ .‬ﺩﺭ ﺩ‪‬ﻣﺎﻍ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻃﺒﻌﺎﹰ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻓﺮﻗﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﺔ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺍﺭﺯﺵ ﺗﻤﺎﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻥ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰﮔﺸﺘﻪ ﺳﻨﺠﻴﺪﻩ‬
‫ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺟﺰﺋﯽﺍﺯﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮐﺎﻣﻼﹰ ﺑﻪﻣﺼﺮﻑ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺟﺰﺀِ‬
‫‪m‬‬
‫ﻣﺒﻴ‪‬ﻦ ﺩﺭﺟﺔ ﺍﺭﺯﺵﺍﻓﺰﺍﺋﯽ‬ ‫‪C‬‬ ‫ﺩﻳﮕﺮ ﻓﻘﻂ ﻣﻮﺭﺩﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﺣﻘﻴﻘﺖ ﺭﺍﺑﻄﺔ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﯽﺩﺭﻭﻧﯽ ﻭﻣﻔﻬﻮﻣﯽ‬
‫ﺁﻥ ﻭ ﻣﺎﻫﻴ‪‬ﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺁﻥ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻭ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﺩﺭ ﭼﻪ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺍﯼ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪﺍﺭ‬
‫ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﮐﻞﹼ ﻧﻔﺴﺎﹰ ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺩﺭﻭﻧﯽﺋﯽ‪ ،‬ﻻﺍﻗﻞ ﺑﻪﻃﻮﺭﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﻣﻨﻬﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺎ ﺩ‪‬ﯼ ﺧﻮﺩ‬
‫ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﺎﺩ‪‬ﯼﺋﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺤﻘﻖﺑﺨﺸﻴﺪﻥ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻭﺳﺎﻳﻞ‬
‫ﮐﺎﺭ ﻭ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﮐﺎﺭ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﮐﺎﻻ ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﺑﺪ ﻭﻟﺬﺍ‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺍﺭﺯﺵ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻭﻭﺳﺎﻳﻞ ﮐﺎﺭ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﻴﺎﻥ ﺣﺠﻢ ﮐﺎﺭ ﻭ‬
‫ﺣﺠﻢ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪﯼﮐﻪﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ ﺑﻪﺁﻥ ﻣﻠﺤﻖ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ‪ ،‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺧﺼﻮﺻﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﻭﻳﮋﺓ ﮐﺎﺭ ﺍ‪‬ﻟﺤﺎﻕ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﻧﻴﺰ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﻣﻴﺎﻥ ﺣﺠﻢ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻳﺎ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ ﻭ ﺣﺠﻢ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼﹰ ﺍﮔﺮﮐﺎﺭ ﻻﺯﻡ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﻪ ﺷﺶﺳﺎﻋﺖ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﺑﺎﻟﻎﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼﺍﻳﻨﮑﻪﮐﺎﺭﮔﺮ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ‬
‫‪ %۱۰۰‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﺎﻳﺪ ‪ ۶‬ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎﺭ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﻃﯽ‪ ۱۲ ‬ﺳﺎﻋﺖﮐﺎﺭﮔﺮ ﻭﺳﺎﻳﻞ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺑﺮﺩﮐﻪ ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺷﺶ ﺳﺎﻋﺖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽﮐﻪ ﻭﯼ ﺿﻤﻦ ‪۶‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﻣﯽﺍﻓﺰﺍﻳﺪ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﯽ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮﺭﺩﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﭼﻪ ﻃﯽ‪‬‬
‫ﺷﺶﺳﺎﻋﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﭼﻪ ﺿﻤﻦ ‪ ۱۲‬ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ ﻧﻤﯽﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﻧﻘﺸﯽ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻣﻬﻢ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﻓﻘﻂ ﺣﺠﻤﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻓﻨﹼﯽ ﺿﺮﻭﺭ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۴‬‬

‫ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﻭ ﻭﺳﺎﻳﻞﮐﺎﺭ ﭼﻪ ﺍﺭﺯﺍﻥ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭ ﭼﻪﮔﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩﮐﺎﻣﻼﹰ ﺑﯽﺗﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻬﻢ‪ ‬ﻓﻘﻂ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﻮﺭﺩ ﻟﺰﻭﻡ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺍ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻓﻨﹼﯽ ﻣﻘﺮ‪‬ﺭ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩﺍﯼﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺬﺏﮔﺮﺩﺩ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﮔﺮ ﻣﻦ ﺑﺪﺍﻧﻢﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻇﺮﻑ ﻳﮏﺳﺎﻋﺖ ‪ x‬ﻓﻮﻧﺪ ﭘﻨﺒﻪ ﺭﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ‪ a‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺧﺮﺝ ﺑﺮﻣﯽﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌﺘﺎﹰ ﺁﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻣﯽ ﺩﺍﻧﻢﮐﻪ ﻃﯽ‪ ۱۲ ‬ﺳﺎﻋﺖ‪ x ۱۲ ،‬ﭘﻨﺒﻪ = ‪ ۱۲ a‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺭﺷﺘﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻭ ﺳﭙﺲ‬
‫ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻢ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ‪ ۱۲‬ﻳﺎ ﺍﺭﺯﺵ ‪ ۶‬ﺣﺴﺎﺏﮐﻨﻢ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﻘﻂ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﺴﺎﺏ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ‪ a‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ‬
‫ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﻭﺻﻔﯽ ﺑﺮﺍﯼ ‪ x‬ﻓﻮﻧﺪ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﭘﻨﺒﻪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺑﻬﺎﯼ ﻣﺸﺨﺼﯽ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻪ ﻋﮑﺲ ﻧﻴﺰ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﻨﺒﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﺑﺮﺍﯼﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﭘﻨﺒﻪ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻣﻦ ﺑﺪﺍﻧﻢﮐﻪ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺼﺎﺣﺐ ‪ ۶‬ﺳﺎﻋﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ ﺑﺎﻳﺪﮐﺎﺭﮔﺮ ﺭﺍ ‪۱۲‬ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻭﺍﺩﺍﺭﻡ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻨﺒﻪ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ‪ ۱۲‬ﺳﺎﻋﺖ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ ﻭ ﺑﻬﺎﯼ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﭘﻨﺒﻪ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ‪ ۱۲‬ﺳﺎﻋﺖ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺑﺪﺍﻧﻢ‪،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﺯﺭﺍﻩ ﺍﻳﻦ ﺍﹸﺭﻳﺐ ]ﻗﻴﻘﺎﺝ[ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﻬﺎﯼ ﭘﻨﺒﻪ )ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺷﺎﺧﺺﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻻﺯﻡ(‬
‫ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍﺑﻄﻪﺍﯼ ﻭﺟﻮﺩ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﻪﻋﮑﺲ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﻢ ﺍﺯ ﺑﻬﺎﯼ ﻣﻮﺍﺩ‬
‫ﺧﺎﻡ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻣﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖ ﻣﺜﻼﹰ ﺩﺭ ﻳﮏ ﺳﺎﻋﺖ ﻭ ﻧﻪ ﺩﺭ ﺷﺶﺳﺎﻋﺖ ﺭﺷﺘﻪ‬
‫ﺷﻮﺩ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﻡ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻫﻴﭻ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺿﺮﻭﺭ ﺩﺭﻭﻧﯽ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺭﺯﺵﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﻣﻴﺎﻥﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ )= ‪ (v + c‬ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﮔﺮ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﻭ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺁﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺟﺰ ﺁﻧﭽﻪ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﻫﺴﺖ ﻧﺸﺎﻥ ﻧﻤﯽ ﺩﻫﺪ ﻭ ﻓﻘﻂ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﻧﻮﻉ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺍﺯ ﺳﻨﺠﺶ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﮔﻴﺮﯼ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﺟﺎﯼﺁﻧﮑﻪ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺳﻨﺠﻴﺪﻩ ﺷﻮﺩﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪﺍﺵ ﺑﺎﮐﺎﺭ‪،‬‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﻣﻨﺒﻊ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺖ )ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﭘﺪﻳﺪﻩﻫﺎ( ﻣﻌﮑﻮﺱ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﻣﺮ ﺑﻪﻇﻬﻮﺭ ﻣﯽ ﺭﺳﺪ‪ .‬ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺩﺍﺩﻩﺷﺪﻩ ﻭﻟﯽ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻣﺎﺯﺍﺩ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵ ﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫‪۶۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﻣﻨﺸﺄ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﺮﻣﻮﺯ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﻭ‬
‫ﻣﻌﻠﻮﻡ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﺍﺯ ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺸﯽﹺ ﮐﺎﺭ ﻃﯽ‪ ‬ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩﺁﻣﺪﻩ ﻳﺎ ﺍﺯ ﺯﻳﺮﮐﯽ ﻭ‬
‫ﺗﺪﻟﻴﺲ ]ﻋﻮﺍﻡﻓﺮﻳﺒﯽ[ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﻩ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‪ ،‬ﻳﺎ ﺍﺯ ﻫﺮﺩﻭﯼﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺍﺩﺓ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻧﺴﺒﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ .‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﻓﺰﻭﺩﺓ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵ ﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭ‬
‫ﺑﺎﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﻭﻃﺒﻴﻌﯽﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﻋﻤﻼﹰ ﺑﺪﻳﻦﻭﺳﻴﻠﻪ ﻗﺪﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻳﺪﮐﻪ ﻃﺒﻖﺁﻥﮐﻞﹼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎﺭﺁﻭ‪‬ﺭﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﺩﺭﺟﺔ ﺍﺭﺯﺵﺍﻓﺰﺍﺋﯽﹺﺁﻥ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺒﺪﺃ ﺣﺮﮐﺖ ﺭﺍ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻥ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻭﻳﮋﺓ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﻭ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺍﻧﺘﺰﺍﻉ ﻧﻤﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻓﺼﻮﻝ ﺑﻌﺪﯼ) ‪ (١‬ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﻳﺪﮐﻪ ﻣﺎﻟﺘﻮﺱ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮐﻮﺷﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ‬
‫ﺭﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺧﺎﺹ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺟﺰﺀِ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮐﺸﻒ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻪ ﺟﺴﺖ‪-‬‬
‫ﻭﺧﻴﺰﻫﺎﯼ ﺑ‪‬ﺰﻭﺍﺭ ﻭ ﺧﻨﺪﻩ ﺁﻭﺭﯼ ﺩﺳﺖ ﻣﯽ ﺯﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻓﯽ ﻧﻔﺴﻪ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻋﮑﺲ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺍﺟﺰﺍ ﺀِ ﻣﺘﺤﺪﺍﻟﻤﻘﺪﺍﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻣﻄﻠﻘﺎﹰ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﻫﻴﭻ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭﻭﻧﯽ‪ ،‬ﺟﺰ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻭ ﮔﹶﺮﺩﺍﻥ‪ ،‬ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻧﻴﺰ ﻓﻘﻂ ﺑﺪﺍﻥ ﺟﻬﺖ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ‬
‫ﺑﻪﺻﻮﺭﺗﯽ ﺩﻭﮔﺎﻧﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﺳﺎﺩﻩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺍﯼ ﺑﺮ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺷﮑﻞ ﺗﻤﺎﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮔﹶﺮﺩﺍﻥ ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﻭﺍﺭﺩ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻓﻘﻂ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺼﺮﻑﺷﺪﺓ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭﺛﺎﻧﯽﺁﻧﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺩﺭﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ ﺣﺴﺎﺏ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﺗﻤﺎﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﮔﹶﺮﺩﺍﻥ ﺩﺭﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻭﺍﺭﺩ‬

‫) ‪ (۱‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻓﺮﻳﺪﺭﻳﺶ ﺍﻧﮕﻠﺲ ﺩﺭ ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎﺭﮐﺘﺎﺏ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﺘﺬﮐﺮﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﻪ ﺟﻠﺪ ﭼﻬﺎﺭﻡ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﻧﻘﺪ ﻧﻈﺮﺍﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻳﻮﻥ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۶‬‬

‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﮔﹶﺮﺩﺍﻥ ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﻪ ﻳﮏ ﻧﹶﺤﻮ ْ◌ ﺩﺭ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬

‫ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻳﮏ ﺑﺎﺭ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻭ ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﺷﻴﻮﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﮔﹶﺮﺩﺍﻥ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻔﺎﻭﺗﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﻳﺠﺎﺏ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ‬
‫ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮔﹶﺮﺩﺍﻥ ﻭ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺷﻴﻮﺓ ﺑﻴﺎﻥ ‪‬ﻫﮕ‪‬ﻠﯽ)‪ ،(١‬ﮔﻮﺋﻴﻢﮐﻪ ﺍﻳﻦﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‬
‫ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺩﺭ ﻧﻔﺲ ﺧﻮﺩ ﻣﻨﻌﮑﺲ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﺍﮔﺮ ﺧﺼﻠﺖ ﺁﻥ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﻋﻤﻴﻖ ﺗﺮ‬
‫ﻣﺘﺄﺛﺮ ﺍﺯ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩﺍﯼ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪﮔﻮﺋﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﻳﺎ‬
‫ﻃﯽ‪ ‬ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ـ ﺩﻭﺭﺓ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺑﺮ ﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺩ ﺯﺍﺋﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﮔﺮ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻋﺪﺩﯼ ﺍﺯ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺳﻮﺩ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻳﮑﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻋﺪﺩﯼ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺍﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﺘﺎﹰ ﺳﻮﺩ‬
‫ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺷﮑﻞ ﻣﺴﺦﺷﺪﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺷﮑﻠﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﻣﻨﺸﺄ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺭﺍﺯ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻥ ﻣﺴﺘﻮﺭ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻣ‪‬ﺤﻮ ْ◌ ْ◌ ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﺣﻘﻴﻘﺖ ﺳﻮﺩ ﻋﺒﺎﺭﺕ‬
‫ﺍﺯ ﺷﮑﻞ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﺍﯼ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺁﺧﺮﯼ) ‪ (٢‬ﻓﻘﻂ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯﻃﺮﻳﻖ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺍﺯ ﺯﻳﺮ‬
‫ﻧﻘﺎﺏ ﺍ ﻭ‪‬ﻟﯽ)‪ (٣‬ﺑﻴﺮﻭﻥ ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭﮐﺎﺭ ﻋﺮﻳﺎﻥ ﻧﻤﻮﺩﻩ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﭼﻮﻥ ﺳﻮﺩ‬
‫ﺍﺯﻃﺮﻓﯽ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩﺍﯼ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‬

‫)‪ (۱‬ﻣﻨﺘﺴﺐ ﺑﻪ ‪‬ﻫﮕ‪‬ﻞ‪۱۷۷۰) (Georg, Wilhelm Friedrich) Hegel .‬ـ‪ (۱۸۳۱‬ـ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﻣﺸﻬﻮﺭﺁﻟﻤﺎﻧﯽ‪،‬‬
‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ ﻓﻠﺴﻔﺔﮐﻼﺳﻴﮏ ﺁﻟﻤﺎﻥ )ﺍﻳﺪﻩﺁﻟﻴﺴﺖ ﻋﻴﻨﯽ( ﻭ ﺩﺍﻧﺸﻤﻨﺪ ﺩﺍﻫﯽﮐﻪ ﺑﻨﺎﺑﻪﮔﻔﺘﺔ ﺍﻧﮕﻠﺲ "ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺟﻬﺎﻥ ﻃﺒﻴﻌﯽ‪ ،‬ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ ﻭ ﻓﮑﺮﯼ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﻭﺍﺣﺪﯼ ﻣﺘﺼﻮ‪‬ﺭ ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﺁﻥ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﻔﺎﻫﻴﻤﯽﮐﻪ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺩﺭ ﺗﻐﻴﻴﺮ‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻴﺎﻥ ﻧﻤﻮﺩ ﻭﮐﻮﺷﻴﺪﮐﻪ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ ﺩﺭﻭﻧﯽ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺣﺮﮐﺖ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﺪ‪".‬‬
‫)‪ (۲‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪.‬‬
‫)‪ (۳‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﻮﺩ‪.‬‬
‫‪۶۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺍﯼ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪﮐﻪﮔﻮﺋﯽ ﻋﻤﻴﻘﹰﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻣﻴﺎﻥ ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭﺳﻮﺩ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺍﯼ ﺑﺎ ﻧﻔﺲ ﺧﻮﺩ‬
‫ﻣﺘﻈﺎﻫﺮ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺭﺍﺑﻄﻪﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﺒﻠﻎ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﺪﻭﯼ‪ ،‬ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺟﺪﻳﺪﯼ ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﺿﻤﻴﺮ ﺑﺮﺁﻥ ﻭﺍﻗﻒ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﻧﻮ ﺭﺍ ﻃﯽ‪ ‬ﺣﺮﮐﺖ ﺧﻮﺩ ﺍﺯﻃﺮﻳﻖ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽﺁﻧﭽﻪ ﺗﻠﺒﻴﺲ ﺷﺪﻩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻭ ﭼﻨﻴﻦ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﮔﻮﺋﯽ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﻧﻮ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺁﻣﺪﻩ ﻭ ﺍﺯ‬
‫ﺧﻮﺍﺹ ﻧﻬﺎﻧﯽﹺﺁﻥ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻓﺰﺍﺋﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ‬
‫ﻣﺮﻣﻮﺯﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺭﺍﺯ ﺩﺭﻭﻧﯽ ﺍﺭﮔﺎﻧﻴﺴﻢﺁﻥﮐﻤﺘﺮ ﻋﻴﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻋﺪﺩﯼ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ‬
‫ﺑﻪﻋﮑﺲ ﺳﻮﺩ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﻋﺪﺩﯼ ﻳﮑﺴﺎﻧﯽ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺍﺯﺣﻴﺚ ﺷﮑﻞ ﺗﻤﺎﻳﺰ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺑﺨﺶﺁﻳﻨﺪﻩ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢﺩﻳﺪﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﺯﺧﻮﺩﺑﻴﮕﺎﻧﮕﯽ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﺳﻮﺩ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻋﺪﺩﯼ ﻧﻴﺰ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﯽ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫○‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۸‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮ‪‬ﻡ ‪‬‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬

‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻓﺼﻞ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻣﺘﺬﮐﹼﺮ ﺷﺪﻩﺍﻳﻢ‪ ،‬ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﻭ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺩﺭﺗﻤﺎﻡ ﺑﺨﺶ‬
‫ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﻓﺮﺽ ﻣﺎ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﻮﺩﯼﮐﻪ ﻧﺼﻴﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﯽ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ـ ﺩﻭﺭﺓ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺷﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻃ ‪‬‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻓﻌﻼﹰ ﻣﺎ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﭼﺸﻢ ﻣﯽﭘﻮﺷﻴﻢﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺍﺯ‬
‫ﺳﻮﺋﯽ ﺑﻪ ﺍﹶﺷﮑﺎﻝ ﻓﺮﻋﯽﹺ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﻣﻨﻘﺴ‪‬ﻢ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ :‬ﺑﻬﺮﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﻬﺮﺓ ﺯﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻴﺎﺕ ﻫﺎ ﻭ‬
‫ﻏﻴﺮﻩ‪ ،‬ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭ ﺍﮐﺜﺮ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺑﺎ ﺳﻮﺩﯼﮐﻪ‬
‫ﺑﻪﻣﻮﺟﺐ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳ‪‬ﻂ ﻋﻤﻮﻣﯽﺳﻮﺩ ﺑﻪﭼﻨﮓ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ ،‬ﻭ ﺩﺭﺑﺨﺶﺩﻭ‪‬ﻡ ﺍﺯﺁﻥ ﺳﺨﻦ ﺧﻮﺍﻫﺪ‬
‫ﺭﻓﺖ‪ ،‬ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﭘﻴﺪﺍ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺳﻮﺩ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﮐﻤ‪‬ﯽ ﺑﺎ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺁﻥ ﻭ‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖﻫﺎﯼ ﺳﺎﺩﺓ ﻋﺪﺩﯼﺋﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻳﺎ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺍﺳﺖ ﻭ‬
‫ﻳﺎ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺸﺨﺺ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪﺍﯼ ﺻﺮﻓﺎﹰ ﺭﻳﺎﺿﯽ‬
‫ﺟﺮﻳﺎﻥ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻼﺋﻤﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﻭ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺑﺮﺩﻩﺍﻳﻢ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽﺩﺍﺭﻳﻢ‪ .‬ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ‪، C‬‬
‫ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ‪ c‬ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ‪ v‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﮐﻪ ‪ m‬ﺍﺳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫‪۶۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫‪m‬‬
‫ﺭﺍ‪ ،‬ﻣﺎ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬ ‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ‪v‬‬
‫‪m‬‬
‫ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ‬ ‫‪ḿ‬‬ ‫=‬ ‫‪v‬‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽﺩﻫﻴﻢ‪ .‬ﭘﺲ‬ ‫ﺍﺭﺯﺵ ﻣﯽﻧﺎﻣﻴﻢ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ‪ḿ‬‬

‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﺟﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﺎ ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﻧﺴﺒﺖ‬ ‫‪ḿv = m‬‬

‫ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺳﻮﺩ )‪ (P‬ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﻧﺴﺒﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ‪ m‬ﺑﻪﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫‪m‬‬
‫‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ́‪ P‬ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﻳﻢ‪:‬‬ ‫‪C‬‬ ‫‪ ، C‬ﻳﻌﻨﯽ‬
‫‪m‬‬ ‫‪m‬‬
‫‪Ṕ‬‬ ‫=‬ ‫‪C‬‬ ‫=‬ ‫‪cv‬‬

‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻪﺟﺎﯼ ‪ m‬ﻣﻌﺎﺩﻝ ﺁﻥ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻓﻮﻗﺎﹰ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﻳﻢ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ‪ ḿv‬ﺭﺍ‪ ،‬ﺑﮕﺬﺍﺭﻳﻢ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷﺖ‪:‬‬
‫‪v‬‬ ‫‪v‬‬
‫‪Ṕ=ḿ C=ḿ cv‬‬

‫ﻭ ﺍﻳﻦ ﺗﺴﺎﻭﯼﺋﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻧﻴﺰ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ‪:‬‬

‫‪Ṕ:ḿ=v:C‬‬

‫ﻳﻌﻨﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﺍﺳﺖ ﺑﻪﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ‪ ، Ṕ‬ﻳﻌﻨﯽ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻫﻤﻮﺍﺭﻩﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺍﺯ ‪ ، ḿ‬ﻧﺮﺥ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ‪ v‬ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺍﺯ ‪ C‬ﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉ ‪ ، v + c‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻭ‬
‫ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‪ ،‬ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ ،‬ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎﺋﯽﮐﻪ ﻋﻤﻼﹰ ﻏﻴﺮﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﻮﺭﺩﯼﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺑﺎﺑﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‬ ‫ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺣﺎﻟﺘﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ‪v = C‬‬

‫ﻭ ﻭﺳﺎﻳﻞﮐﺎﺭ ﻫﻴﭻ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰﯼ ﻧﮑﺮﺩﻩ ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼ ﻧﻤﻮﺩﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺿﻤﻨﺎﹰ ﺩﺭ ﺑﺮﺭﺳﯽﹺ ﻣﺎ ﻳﮏ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺩﻳﮕﺮ‪،‬ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻘﺪﺍﺭ ‪ v ، c‬ﻭ ‪ m‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ‪-‬‬
‫ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﻧﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺧﻼﺻﻪ ﻳﺎﺩﺁﻭﺭﯼ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻭ‪‬ﻻﹰ ﺍﺭﺯﺵ ﭘﻮﻝ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﻫﻤﻪﺟﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۷۰‬‬

‫ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﻭﺍﮔﺮﺩ‪ .‬ﻓﻌﻼﹰ ﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﺭﺍ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﮐﻨﺎﺭ ﻣﯽﮔﺬﺍﺭﻳﻢ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺑﻌﺪﺍﹰ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺗﺄﺛﻴﺮﺁﻥ‬
‫ﺩﺭﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺩﺭ ﻓﺼﻞ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ ﻗﺮﺍﺭ ﺧﻮﺍﻫﺪﮔﺮﻓﺖ‪) .‬ﻓﻘﻂ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﺩﺭ ﻧﮑﺘﻪﺍﯼ‬
‫‪v‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﻳﮏ ﻭﺍﮔﺮﺩ ـ ﺩﻭﺭﺓ‬ ‫‪Ṕ‬‬ ‫ﭘﻴﺶﺩﺳﺘﯽ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢ ﻭﺁﻥ ﺍﻳﻦﺍﺳﺖﮐﻪ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ ‪= ḿ C‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺩﻗﻴﻘﺎﹰ ﺻﺤ‪‬ﺖ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﻣﺎ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻣﯽﺳﺎﺯﻳﻢ‬
‫ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺑﻪﺟﺎﯼ ‪ ، ḿ‬ﻳﻌﻨﯽ ﻧﺮﺥ ﺳﺎﺩﺓ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ḿn ،‬ﺭﺍ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﻴﻢﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﺎﻻﻧﺔ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖ ﻭ ‪ n‬ﺩﺭﺁﻥ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻭﺍﮔﺮﺩﻫﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺭﺍ ﻃﯽ‪ ‬ﻳﮏ ﺳﺎﻝ ﻧﻤﺎﻳﺶ‬
‫ﻣﯽﺩﻫﺪ‪) .‬ﻧﮕﺎﻩﮐﻨﻴﺪ ﺑﻪﮐﺘﺎﺏ ﺩﻭ‪‬ﻡ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ﺷﺎﻧﺰﺩﻫﻢ‪ ،‬ﺑﻨﺪ ‪ (١). I‬ﻓﺮﻳﺪﺭﻳﺶ ﺍﻧﮕﻠﺲ(‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﮐﺎﺭ ﺭﺍ‪ ،‬ﮐﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮﺵ ﺑﺮ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻣﺸﺮﻭﺣﺎﹰ ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪،‬‬
‫ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎﺭﻡ‪ ،‬ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭﻧﻈﺮ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﹺﮐﺎﺭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻻﺍﻗﻞ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻳﮏ ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﯽ ﻧﻴﺰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍ‪‬ﻋﻤﺎﻝ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻭﺁﻥ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭﮐﺘﺎﺏﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﻓﺼﻞﺩﻫﻢ‪ ،‬ﺻﻔﺤﺔ ‪ (٢) ۳۲۳‬ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺎ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﺋﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﮐﺎﺭﮐﻨﺪ ﻭ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻫﻤﻴﻦﮐﺎﻻ ﺗﻤﺎﻡ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ‬
‫ﺳﻮﺩﯼ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﺭﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﺎﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺭﺍ ﮐﻨﺎﺭ ﻣﯽﮔﺬﺍﺭﻳﻢ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﻨﺎﯼ ﻣﺎ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺽ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖﮐﻪﮐﺎﻻﻫﺎ ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻋﺎﺩ‪‬ﯼ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﻃﺒﻖ ﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﻣﯽﺭﻭﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺩﺭﻫﺮﻳﮏ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺭﺩ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﺎ ﺑﻨﺎ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺽ ﻣﯽ ﮔﺬﺍﺭﻳﻢﮐﻪ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﹺ ﮐﺎﺭ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ‬
‫ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺍﺭﺯﺷﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭﺭﺷﺘﻪﺍﯼ ﺍﺯﺻﻨﻌﺖﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻫﺮ ﺑﺎﺭ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺩﺭﺟﺔ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﮐﺎﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﻪﻣﺤﺾ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﭼﺎﺭ ﺩﮔﺮﮔﻮﻧﯽﺋﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪،‬‬

‫)‪ (۱‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺩﻭ‪‬ﻡ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺻﻔﺤﺔ ‪] ۲۵۱‬ﺻﻔﺤﺔ ‪ ۴۲۷‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ‪.‬‬
‫)‪ (۲‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺹ‪۳۰۴‬ـ ‪] ۳۰۵‬ﺻﻔﺤﺎﺕ ‪ ۵۰۹‬ـ ‪ ۵۱۱‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ‪.‬‬
‫‪۷۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﮐﻪ ﺍﺯ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺎﺩﺓ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﻣﺎﺩ‪‬ﯼﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻳﺎ ﺍﺯ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻧﺎﺷﯽ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﮐﺎﺭ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺳﺘﺨﻮﺵ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺍﺯﺍﻳﻨﺮﻭ ﺑﻪﻗﺪﺭﮐﺎﻓﯽ ﺑﻪ ﻣﻮﺍﺭﺩ‬
‫ﺩﺭﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦ‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺩﺭ ﻋﻮﺍﻣﻞ ‪ v ، c‬ﻭ ‪n‬‬ ‫ﻣﺘﻌﺪ‪‬ﺩﯼ ﺑﺮﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺧﻮﺭﺩ ﮐﻪ ﺑﺮﻭﺯ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺗﯽ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﹺﮐﺎﺭ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺁﻧﭽﻪﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺩﻳﮕﺮﹺ ﺑﺎﻗﯽﻣﺎﻧﺪﻩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻃﻮﻝ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺷﺪ‪‬ﺕ‬
‫ﺁﻫﻨﮓ ﮐﺎﺭ ﻭ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﺻﺎﺩﻕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺣﺠﻢ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭ‪‬ﻝ)‪ (١‬ﺑﻪﺗﻔﺼﻴﻞ ﺑﻴﺎﻥ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻳﻢ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺍﺳﺖﮐﻪﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﺳﺎﺩﻩﮐﺮﺩﻥ ﻣﻄﻠﺐ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺽ ﻣﺘﮑﯽ ﻣﯽﺷﻮﻳﻢﮐﻪ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺳﻪﮔﺎﻧﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺬﻟﮏ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺗﯽ ﮐﻪ ﻋﺎﺭﺽ ‪ v‬ﻭ ‪ m‬ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺩﺭﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺗﯽ‬
‫ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﻳﻦ ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦﮐﻨﻨﺪﺓ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺑ‪‬ﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲﮐﺎﻓﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﺨﺘﺼﺮﺍﹰ ﻳﺎﺩﺁﻭﺭ ﺷﻮﻳﻢﮐﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﻋﮑﺲ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻃﻮﻝ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔﮐﺎﺭ ﻭ ﺷﺪ‪‬ﺕﺁﻫﻨﮓﮐﺎﺭ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺗﺮﹼﻗﯽﹺ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‬
‫ﻣﻮﺟﺐﮐﺎﻫﺶ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﮐﻪ ﻃﻮﻝ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔﮐﺎﺭ ﻭ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﺷﺪ‪‬ﺕ‬
‫ﺁﻫﻨﮓﮐﺎﺭ ﺑﺎﻋﺚ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶﺁﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺜﻼﹰ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺒﻠﻎ ‪ ۱۰۰‬ﻓﺮﺽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ ‪ ۲۰‬ﻧﻔﺮﮐﺎﺭﮔﺮ ﻭﮐﺎﺭ ﺩ‪‬ﻩ ﺳﺎﻋﺘﻪ ﻭ‬

‫ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻫﻔﺘﮕﯽﺋﯽ ﻣﺠﻤﻮﻋﺎﹰ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ‪ ،۲۰‬ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﺮﺍﺑﺮ ‪ ۲۰‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷﺖ‪:‬‬

‫؛ ‪۸۰ c + ۲۰ v + ۲۰ m‬‬ ‫‪ḿ = %۱۰۰‬‬ ‫‪، Ṕ = %۲۰‬‬

‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺭﻭﺯﺍﻧـﺔ ﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺑﺪﻭﻥ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‪ ،‬ﺑﻪ ‪ ۱۵‬ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺎﻻ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕـﺎﻩ ﮐﻞﹼ‬

‫) ‪ (۱‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ﭘﺎﻧﺰﺩﻫﻢ‪ ،‬ﺍﺯ ﺻﻔﺤﺔ ‪ ۴۷۱‬ﺗﺎ ‪] ۴۷۹‬ﺍﺯﺻﻔﺤﺔ ‪ ۸۰۲‬ﺗﺎ ‪۸۱۷‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۷۲‬‬

‫ﺍﺭﺯﺵ ـ ﻣﺤﺼﻮﻝ ‪ ۲۰‬ﻧﻔﺮﮐﺎﺭﮔﺮ ﺍﺯ ‪ ۴۰‬ﺑﻪ ‪ ۶۰‬ﺗﺮﻗﹼﯽ ﺧﻮﺍﻫﺪﮐﺮﺩ )‪.(١)(۶۰ : ۴۰ = ۱۵ : ۱۰‬‬

‫ﭼﻮﻥ ‪ v‬ﮐﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻣﺰﺩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺍﺯ ‪ ۲۰‬ﺑﻪ ‪ ۴۰‬ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷﺖ‪:‬‬
‫؛ ‪۸۰ c + ۲۰ v + ۴۰ m‬‬ ‫‪ḿ = %۲۰۰‬‬ ‫‪، Ṕ = %۴۰‬‬
‫ﺩﺭ ‪‬ﻋﻮ‪‬ﺽ ﺍﮔﺮ ﺑﺎ ﮐﺎﺭ ﺩ‪‬ﻩ ﺳﺎﻋﺘﻪ‪ ،‬ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺍﺯ ‪ ۲۰‬ﺑﻪ ‪ ۱۲‬ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﺭﺯﺵ ـ‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻝﮐﻠﹼﯽﺧﻮﺍﻫﻴﻢﺩﺍﺷﺖﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﺑﻖ‪ ۴۰‬ﺍﺳﺖ ﻭﻟﯽ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﺩﻳﮕﺮﯼﺗﻮﺯﻳﻊ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ‪ v‬ﺗﺎ ‪ ۱۲‬ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ ‪ ۲۸‬ﺗﺎﯼ ﺑﻘﻴﻪ ﻧﺼﻴﺐ ‪ m‬ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷﺖ‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ ḿ = %۲۳۳ 3‬؛ ‪۸۰ c + ۱۲ v + ۲۸ m‬‬
‫‪28‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪Ṕ‬‬ ‫=‬ ‫‪92‬‬ ‫‪= %۳۰ 23‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﺗﻄﻮﻳﻞ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔﮐﺎﺭ )ﺑﺎ ﺗﺸﺪﻳﺪﺁﻫﻨﮓﮐﺎﺭﮐﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺁﻥ‬
‫ﺍﺳﺖ( ﻭ ﻧﻴﺰ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠﻪ ﺗﺮﹼﻗﯽﹺ ﻧﺮﺥ ﺁﻥ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‪ ،‬ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻳﮑﺴﺎﻥﻣﺎﻧﺪﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﺮﻗﹼﯽ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ‪ v‬ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ‬
‫ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶﮐﻤﻴ‪‬ﺖﮐﺎﺭ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﺒﻴ‪‬ﻦ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﻪﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻣﺰﺑﻮﺭﮔﺮﺍﻥﺗﺮ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ ﻭ ‪ ḿ‬ﻭ‪ ṕ‬ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﺎ ﺁﺷﮑﺎﺭ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺷﺪ‪‬ﺕ ﺁﻫﻨﮓﮐﺎﺭ ﻭ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‬
‫ﻭ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭ‪، ṕ‬‬ ‫ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺭﻭﯼ ﺩﻫﺪ ﻣﮕﺮﺁﻧﮑﻪ ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﺩﺭ ‪ v‬ﻭ ‪m‬‬

‫ﺑﻪ ‪ c + v‬ﻳﻌﻨﯽﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮﺣﺎﺻﻞﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻭﺍﺿﺢ‬ ‫ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ‪m‬‬

‫ﻭ ‪ v‬ﻧﻴﺰ ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﻻﺍﻗﻞ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺷﺮﺍﻳﻂﮐﺎﺭ‬ ‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻫﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺎﻥ ‪m‬‬

‫) ‪ (۱‬ﺯﻳﺮﺍ ‪ ۵‬ﺳﺎﻋﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪﺷﺪﻩ ﻧﺼﻒ ‪ ۱۰‬ﺳﺎﻋﺖ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﻧﺴﺒﺖ ‪ ۴۰‬ﺑﻪ ‪ ۶۰‬ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻳﻌﻨﯽ‬
‫ﺁﻧﺠﺎ ﻫﻢ ‪ ۲۰‬ﮐﻪ ﻧﺼﻒ ‪ ۴۰‬ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ‪ ۴۰‬ﺑ‪‬ﺪﻭﯼ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪) .‬ﻡ‪(.‬‬
‫‪۷۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺳﻪﮔﺎﻧﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺫﮐﺮﮔﺮﺩﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺩﻗﻴﻘﺎﹰ ﻫﻢﺍﻳﻨﺠﺎﺳﺖﮐﻪ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺁﻟﯽ ﺧﺎﺹ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻭ ﺣﺮﮐﺖ ﺍﺭﺯﺵﺍﻓﺰﺍﺋﯽ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﮐﻞﹼ‪ ،‬ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕﺁﻥ ﺑﺎﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺁﻓﺮﻳﻨﯽ ﻓﻘﻂ ﺍﺯ ﺟﻬﺖ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﮐﻪ ﺩﺍﺭﺩ ﻭﺍﺟﺪ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺲ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ‬
‫ﺍﺭﺯﺵﺁﻓﺮﻳﻨﯽ ﻣﻄﻠﻘﺎﹰ ﺑﯽﺗﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‪ ۱۵۰۰‬ﻟﻴﺮﻩﺍﯼ ﻓﯽﺍﻟ ‪‬ﻤﺜﹶﻞ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ‪۱۵۰۰‬‬
‫ﺗﹸﻦﺁﻫﻦ ﺍﺯ ﻗﺮﺍﺭ ﺗﹸﻨﯽ ‪ ۱‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻳﺎ ﻣﻌﺮ‪‬ﻑ‪ ۵۰۰‬ﺗﹸﻦﺁﻫﻦ ﺍﺯﻗﺮﺍﺭ ﺗﹸﻨﯽ ‪ ۳‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬
‫ﺑﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻭﺍﻗﻌﯽﺋﯽﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺭﺍ ﻣﺠﺴ‪‬ﻢ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ‬
‫ﺍﺭﺯﺵﺁﻓﺮﻳﻨﯽ ﻭ ﺍﺯﺟﻬﺖ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻣﻄﻠﻘﺎﹰ ﺑﯽﺗﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻧﺮﺥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭﺟﻬﺖ ﻣﻌﮑﻮﺱ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺍﻋﻢ‪ ‬ﺍﺯ ﻫﺮ ﺭﺍﺑﻄﻪﺍﯼﮐﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﮐﺎﻫﺶ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﺎﺩ‪‬ﯼﺋﯽ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭﺁﻥ ﺗﺠﺴ‪‬ﻢ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻭﺿﻊ ﺑﻪﮐﻠﹼﯽ ﻃﻮﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﻧﺨﺴﺖ ﺣﺎﺋﺰ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻭﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺗﺠﺴ‪‬ﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻬﻢ‪ ‬ﻋﺒﺎﺭﺕ‬
‫ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﻣﺠﻤﻮﻉﮐﺎﺭﯼﺍﺳﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‬
‫ﻭ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻣﻨﻌﮑﺲ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻳﻌﻨﯽ ﺷﺎﺧﺺ ﻣﺠﻤﻮﻉﮐﺎﺭﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﻔﺎﻭﺗﺶ ﺑﺎﮐﺎﺭ‬
‫ﺑﻴﺎﻥﺷﺪﻩ ﺩﺭﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍﮐﺎﺭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺟﺰﺋﯽﺍﺳﺖﮐﻪﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﺍﻳﺠﺎﺩ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭﺳﺖ ﻫﻤﺎﻥ ﺟﺰﺋﯽﮐﻪ ﻫﺮﻗﺪﺭ ﻣﻴﺰﺍﻥﮐﺎﺭ ﺟﺎﮔﺮﻓﺘﻪ ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‬
‫ﮐﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻣﻘﺪﺍﺭﺵ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺭﻭﺯﺍﻧﺔﮐﺎﺭ ﺩ‪‬ﻩ ﺳﺎﻋﺘﻪﺍﯼ ﺭﺍ ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺩ‪‬ﻩ ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ = ‪ ۱۰‬ﻣﺎﺭﮎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﮐﺎﺭ ﻻﺯﻡ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﺁﻥﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﺭﺍ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۵‬ﺳﺎﻋﺖ= ‪ ۵‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑﺎﺷﺪﺁﻧﮕﺎﻩﮐﺎﺭ ﺍﺿﺎﻓﯽ‬
‫= ‪ ۵‬ﺳﺎﻋﺖ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ = ‪ ۵‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺍﮔﺮﮐﺎﺭ ﻻﺯﻡ ‪ ۴‬ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪۴‬‬
‫ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑﺎﺷﺪ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕﮐﺎﺭ ﺍﺿﺎﻓﯽ= ‪ ۶‬ﺳﺎﻋﺖ ﻭﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ=‪ ۶‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺧﻮﺍﻫﺪﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﻪﻣﺤﺾﺁﻧﮑﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‪ ،‬ﺩﻳﮕﺮ ﺷﺎﺧﺺ ﺣﺠﻢﮐﺎﺭﯼﮐﻪ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۷۴‬‬

‫ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻭ ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ ﺍﻧﺪﺍﺯﺓ ﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭ ﺧﻼﻑ ﺟﻬﺖ ﺁﻥ ﻭ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻌﮑﻮﺱﺁﻥ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪v‬‬
‫ﺭﺍ‪ ،‬ﺩﺭ‬ ‫‪ṕ‬‬ ‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﯽ ﺭﺳﻴﻢﮐﻪ ﻣﻌﺎﺩﻟﺔ ﻓﻮﻕﺍﻟﺬﮐﺮ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ‪= ḿ C‬‬
‫‪v‬‬
‫ﺣﺎﻻﺕ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺑﻨﺪﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﻋﻮﺍﻣﻞ ‪ ḿ C‬ﺭﺍ ﭘﯽﺩﺭﭘﯽ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﻣﯽﺩﻫﻴﻢ ﺗﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺭﺍ ﺑﺮ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺳﻠﺴﻠﻪﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ‬
‫ﺍﺯﺣﺎﻻﺕ ﺭﺍ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﻳﻢ‪،‬ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻴﻢﺁﻧﻬﺎﺭﺍ ﺧﻮﺍﻩ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻣﺘﻮﺍﻟﯽﺩﺭﺷﺮﺍﻳﻂ‬
‫ﻋﻤﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﺣﺪﯼ ﺗﻠﻘﹼﯽﮐﻨﻴﻢ ﻭﻳﺎ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭﺁﻭﺭﻳﻢﮐﻪ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ‬
‫ﻭ ﺩﺭﮐﻨﺎﺭ ﻫﻢ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮﺭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺻﻨﻌﺖ ﻭ ﻳﺎ‬
‫ﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﮔﺮ ﺩﺭﮎ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﻣﺜﺎﻝﻫﺎﯼ ﻣﺎ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ‬
‫ﺑﻪ ﺣﺎﻻﺕ ﺯﻣﺎﻧﺎﹰ ﭘﯽﺩﺭﭘﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﺣﺪﯼ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻧﻈﺮ ﺗﺤﻤﻴﻠﯽ ﻳﺎ ﻋﻤﻼﹰ ﻏﻴﺮﻣﻤﮑﻦﺁﻳﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪﻣﺠﺮ‪‬ﺩ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺗﻠﻘﹼﯽ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ ﺍﻳﻦ ﺍﻳﺮﺍﺩ ﻣﻨﺘﻔﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫‪v‬‬ ‫‪v‬‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢ ﻭ ﻧﺨﺴﺖ‬ ‫‪C‬‬ ‫ﻭ‬ ‫‪ ḿ C‬ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻭ ﻋﺎﻣﻞ ﺁﻥ ‪ḿ‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﺎ ﻣﻀﺮﻭﺏ‬
‫‪v‬‬
‫‪ ḿ‬ﺭﺍ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﺛﺎﺑﺖ ﻓﺮﺽﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭﺗﺄﺛﻴﺮﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻣﻤﮑﻨﺔ ‪ C‬ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﻴﻢ‪،‬‬
‫‪v‬‬
‫ﻭﺍﺭﺩ‬ ‫‪ C‬ﺭﺍ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟـﺔ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺛﺎﺑﺖ ﻓﺮﺽ ﻣﯽﻧﻤﺎﺋﻴﻢ ﻭ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻣﻤﮑﻨﻪ ﺭﺍ ﺑﺮ ‪ḿ‬‬ ‫ﺳﭙﺲﮐﺴﺮ‬
‫ﻣﯽﺳﺎﺯﻳﻢ‪ ،‬ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺭﺍ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻓﺮﺽﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺟﻤﻴﻊ ﺣﺎﻻﺗﯽ ﺭﺍ‬
‫ﮐﻪ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ ﺍﻧﺘﺰﺍﻉ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪﺍﺗﻤﺎﻡ ﺭﺳﺎﻧﺪﻩﺍﻳﻢ‪.‬‬

‫‪v‬‬
‫‪ ḿ .I‬ﺛﺎﺑﺖ ‪ C ،‬ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‬

‫ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ‪ ،‬ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺎﻻﺕ ﻓﺮﻋﯽﹺ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻥ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ ﻋﺎ ﻣ‪‬ﯽ‬
‫ﻭ ‪ C1‬ﺭﺍ ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺗﺮﮐﻴﺐﮐﻨﻨﺪﺓ ﺁﻧﻬﺎ‬ ‫ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻣﺎ ﺩﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ‪C‬‬
‫‪۷۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ v‬ﻭ‪ v1‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻭﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﺮﺩﻭﯼﺁﻧﻬﺎ ‪ ḿ‬ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩﯼ‬
‫ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ـ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷﺖ‪:‬‬ ‫ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ‪ ṕ‬ﻭ ‪p1‬‬
‫‪v‬‬ ‫‪v1‬‬
‫‪; C ṕ = ḿ ṕ1 = ḿ C1‬‬ ‫‪.‬‬

‫ﺭﺍ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺩﺭﺭﺍﺑﻄﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ ﻭ ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ‬ ‫ﺣﺎﻻ ﺍﮔﺮ ‪ C‬ﻭ ‪ C1‬ﻭ ﻧﻴﺰ ‪ v‬ﻭ ‪v1‬‬
‫‪v1‬‬ ‫‪C1‬‬
‫‪ C1= EC‬ﻭ ‪v1= ev‬‬ ‫ﻭ ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﺴﺮ ‪ e = v‬ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ‬ ‫‪E= C‬‬ ‫ﻣﺜﻼﹰ ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﺴﺮ‬
‫ﺑﻪﺩﺳﺖ‬ ‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺍﮔـﺮ ﺩﺭ ﺗﺴﺎﻭﯼﹺ ﻓﻮﻕ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ‪ C1 ، ṕ1‬ﻭ ‪v1‬‬

‫ﺁﻭﺭﺩﻩﺍﻳﻢ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷﺖ‪:‬‬

‫‪ev‬‬
‫‪ṕ1 = ḿ EC‬‬ ‫‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺎ ﺩﻭ ﺗﺴﺎﻭﯼﹺ ﻓﻮﻕ ﺭﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺩﺭﺁﻭﺭﻳﻢ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﺑﺎﺯ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ‬
‫ﺩﻭ‪‬ﻣﯽ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ ﺍﻧﺘﺰﺍﻉ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ‪:‬‬
‫‪v‬‬ ‫‪v1‬‬ ‫‪v‬‬ ‫‪v1‬‬
‫‪ṕ : ṕ1 = ḿ C‬‬ ‫‪:‬‬ ‫‪ḿ C1‬‬ ‫=‬ ‫‪C‬‬ ‫‪:‬‬ ‫‪C1‬‬ ‫‪.‬‬

‫ﻧﻈﺮ ﺑﻪﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﮔﺮ ﺻﻮﺭﺕ ﻭﻣﺨﺮﺝﮐﺴﺮ ﺩﺭ ﻋﺪﺩ ﻭﺍﺣﺪﯼ ﺿﺮﺏ ﻳﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﻮﻧﺪ ﻣﻘﺪﺍﺭ‬
‫‪v1‬‬ ‫‪v‬‬
‫ﻭ ‪ C1‬ﺭﺍ‬ ‫ﻳﻌﻨﯽ ‪C‬‬ ‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺭﺻﺪ ﺗﺤﻮﻳﻞﮐﻨﻴﻢ‪،‬‬ ‫‪C1‬‬ ‫ﻭ‬ ‫‪C‬‬ ‫ﮐﺴﺮ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻴﻢ‬
‫‪v1‬‬ ‫‪v1‬‬ ‫‪v‬‬ ‫‪v‬‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﻳﻢ ﻭ‬ ‫‪100‬‬ ‫=‬ ‫‪C1‬‬ ‫ﻭ‬ ‫‪C‬‬ ‫=‬ ‫‪100‬‬ ‫ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۱۰۰‬ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺠﺎ‬
‫ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻓﻮﻕ ﻣﺨﺮﺝﻫﺎ ﺭﺍ ﺣﺬﻑﮐﻨﻴﻢ ﻭ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﻳﻢ‪:‬‬
‫‪ṕ : ṕ1 = v : v1 .‬‬
‫ﻳﺎ ﭼﻨﻴﻦ‪:‬‬
‫ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻔﺮﻭﺿﯽﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﺮﺍﺑﺮﻋﻤﻞﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﻧﺮﺥ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺍﺟﺰﺍﺀِ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼﮐﻞﹼ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺩﺭﺻﺪ ﺣﺴﺎﺏ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪v‬‬
‫ﺭﺍ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪C‬‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ ﻫﻤﺔ ﺣﺎﻻﺕ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۷۶‬‬

‫ﭘﻴﺶﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﺍﻳﻦﻣﻮﺍﺭﺩ ﺭﺍ ﻳﮏﻳﮏ ﺑﺮﺭﺳﯽﮐﻨﻴﻢ ﺑﺎﺯ ﺗﺬ ﹼﮐﺮﯼ ﻻﺯﻡﺍﺳﺖ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪﺍﻳﻨﮑﻪ‬

‫‪ C‬ﺣﺎﺻﻞﺟﻤﻊ ‪ c‬ﻭ ‪ ، v‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻭ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﭼﻮﻧﮑﻪ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻣﻌﻤﻮﻻﹰ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺩﺭﺻﺪ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺭﺍﺣﺖﺗﺮ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺻﺪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ‪ c‬ﻭ ‪ v‬ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺩﺭﺻﺪ ﺑﻴﺎﻥ‬ ‫ﺣﺎﺻﻞﺟﻤﻊ ‪c + v‬‬

‫ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻧﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺣﺠﻢ ﺁﻥ‪ ،‬ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﺷﻮﺩ‪ :‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ‪ ۱۵۰۰۰‬ﮐﻪ ﺍﺯﺁﻥ‪ ۱۲۰۰۰‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻭ‪ ۳۰۰۰‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ‪ ۳۰۰۰‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎﺁﻧﮑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﺑﻪﺩﺭﺻﺪ ﺗﺤﻮﻳﻞﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‬
‫ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ‪:‬‬
‫) ‪۱۵۰۰۰ C = ۱۲۰۰۰ c + ۳۰۰۰ v ( + ۳۰۰۰ m‬‬
‫) ‪۱۰۰ C = ۸۰ c + ۲۰ v ( + ۲۰ m‬‬
‫ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ‪ %۱۰۰ = ḿ‬ﻭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ = ‪ %۲۰‬ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻢﺍﻳﻦﭼﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺎ ﺩﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺑﺴﻨﺠﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶ‪-‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‪:‬‬
‫) ‪۱۲۰۰۰ C = ۱۰۸۰۰ c + ۱۲۰۰ v ( + ۱۲۰۰ m‬‬
‫) ‪۱۰۰ C = ۹۰ c + ۱۰ v ( + ۱۰ m‬‬
‫ﺑﺎﺯ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ ‪ %۱۰۰ = ḿ‬ﻭ ‪ %۱۰ = ṕ‬ﻭ ﻣﻘﺎﻳﺴﺔ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻗﺒﻠﯽ ﺑﻪﺷﮑﻞ‬
‫ﺩﺭﺻﺪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺭﻭﺷﻦﺗﺮ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﮑﺲ ﺍﮔﺮ ﺳﺨﻦ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺗﯽ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﻋﺎﺭﺽ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﺣﺪﯼ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺷﮑﻞ ﺩﺭﺻﺪﯼ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻧﺪﺭﺕ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﺯﻳﺮﺍ ﺍﻳﻦ ﺷﮑﻞ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ‬
‫ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﺮﺩﺓ ﺍﺑﻬﺎﻡ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﺣﺪﯼ ﺍﺯ ﺷﮑﻞ‬
‫ﺩﺭﺻﺪﯼ ﺯﻳﺮﻳﻦ‪:‬‬
‫‪۸۰ c + ۲۰ v + ۲۰ m‬‬
‫ﺑﻪﺷﮑﻞ ﺩﺭﺻﺪﯼ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﻪﻗﺮﺍﺭ ﺫﻳﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫‪۷۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫‪۹۰ c + ۱۰ v + ۱۰ m‬‬
‫ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ‬ ‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺭﻭﺷﻦ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺩﺭﺻﺪﯼ ‪ ۹۰ c + ۱۰ v‬ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔﮐﺎﻫﺶ ﻣﻄﻠﻖ ‪v‬‬

‫ﺁﻣﺪﻩ ﻭ ﻳﺎ ﺍﺯ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﻄﻠﻖ ‪ c‬ﻭ ﻳﺎ ﺍﺯ ﻫﺮﺩﻭﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺎﺷﯽﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮﺭ‬
‫ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﻋﺪﺩﯼ ﻣﻄﻠﻖ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺮﺭﺳﯽﹺ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﺔ ﺣﺎﻻﺕ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮﯼﮐﻪ ﺫﻳﻼﹰ ﺫﮐﺮﻣﯽﺷﻮﺩ ﻫﻤﻪﭼﻴﺰ ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪﺁﻥﺍﺳﺖﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻫﺮﻳﮏ ﺍﺯﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ‬
‫ﺑﻪﻭﺟﻮﺩﺁﻣﺪﻩﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺁﻳﺎ ‪ ۲۰ v + ۸۰ c‬ﺍﺯﺁﻥﺟﻬﺖ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪ ‪ ۹۰ c + ۱۰ v‬ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺜﻼﹰ‬
‫‪ ،۳۰۰۰ v + ۱۲۰۰۰ c‬ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻳﮑﺴﺎﻥﻣﺎﻧﺪﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﻪ ﺍﺯﺩﻳﺎﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﺑﻪ ‪) ۳۰۰۰ v + ۲۷۰۰۰ c‬ﻳﻌﻨﯽﺍﮔﺮ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺩﺭﺻﺪ ﺣﺴﺎﺏ ﺷﻮﺩ ‪ (۱۰ v + ۹۰ c‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﺁﻳﺎ ﺑﺎﻳﮑﺴﺎﻥﻣﺎﻧﺪﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺍﻳﻦﺷﮑﻞﺩﺭﺻﺪﯼ ﺭﺍ ﺑﺪﺍﻥﺳﺒﺐ ﻳﺎﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‬
‫‪1‬‬
‫ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ‪ ۱۳۳۳ 3 v + ۱۲۰۰۰ c‬ﺩﺭﺁﻣﺪﻩﺍﻧﺪ‬
‫)ﮐﻪ ﺑﺎﺯ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺩﺭﺻﺪ ﻫﻤﺎﻥ ‪ ۱۰ v + ۹۰ c‬ﻣﯽﺷﻮﺩ( ﻳﺎ ﺑﺎﻷﺧﺮﻩ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻫﺮﺩﻭ ﺟﺰﺀ‬
‫ﻣﺜﻼﹰ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ‪) ۱۵۰۰ v + ۱۳۵۰۰c‬ﮐﻪ ﺑﺎﺯ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺩﺭﺻﺪ ‪ ۱۰ v + ۹۰c‬ﻣﯽﺷﻮﺩ(‪ ،‬ﺗﺮﮐﻴﺐ‬
‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭﺳﺖ ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺎﻻﺕ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻢﺍﮐﻨﻮﻥ ﻳﮑﯽ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮﯼ‬
‫ﺑﺮﺭﺳﯽﮐﻨﻴﻢ ﻭﻟﺬﺍ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺗﺴﻬﻴﻼﺗﯽﮐﻪ ﺷﮑﻞ ﺩﺭﺻﺪ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ‬
‫ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ ﻭ ﻳﺎ ﺷﮑﻞ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﺩﺭﺟﺔ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ‪.‬‬

‫‪۱‬ـ ‪ ḿ‬ﻭ ‪ C‬ﺛﺎﺑﺖ‪ v ،‬ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺍﺳﺖ‬

‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭ ‪ v‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ C ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﯽ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﻤﺎﻧﺪﮐﻪ ﺟﺰ ﺀِ ﺩﻳﮕﺮ‬

‫ﺗﺮﮐﻴﺐ ﮐﻨﻨﺪﺓ ‪ ، C‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ‪ ، c‬ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﻣﺒﻠﻎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ ، v‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭ‬
‫ﺟﻬﺖ ﻋﮑﺲ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ‪ C‬ﺑﺪﻭﺍﹰ = ‪ ۱۰۰ = ۲۰ v + ۸۰ c‬ﺑﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ‪ v‬ﺑﻪ ‪۱۰‬‬
‫ﺗﻘﻠﻴﻞ ﭘﺬﻳﺮﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ‪ C‬ﻓﻘﻂ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ = ‪ ۱۰۰‬ﺑﺎﻗﯽ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪﮐﻪ ‪ c‬ﺗﺎ ‪ ۹۰‬ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻧﻤﻮﺩﻩ‬
‫‪d v‬‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .۱۰۰=۱۰ v + ۹۰ c ،‬ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﻣﻄﻠﺐ ﺍﺯﺍﻳﻦﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪ :‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ‪ v‬ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۷۸‬‬

‫ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ‪ v‬ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ d‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﮐﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ‪ c‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ‪ d m c‬ﻣﺒﺪ‪‬ﻝﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‬
‫ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺤﺖ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺷﻮﺩ ﺑﺎﻳﺪ ‪ c‬ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ‬
‫ﻣﻌﮑﻮﺱ ﺗﻐﻴﻴﺮﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ‪ ḿ‬ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ‪v‬‬

‫ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ‪ ḿv = m‬ﺍﺳﺖ ﻭﺩﺭ ‪ ḿv‬ﻳﮑﯽ‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ‪m‬‬

‫ﺍﺯ ﻋﻮﺍﻣﻞﮐﻪ ‪ v‬ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬

‫‪v‬‬
‫ﺍﺯ ﻣﻘﺪ‪‬ﻣﺎﺕ ﻣﻔﺮﻭﺿﻪ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽﹺ ﻣﺎ‪ ،‬ﺩﺭﮐﻨﺎﺭ ﻣﻌﺎﺩﻟﺔ ﺑﺪﻭﯼ ‪، ṕ = ḿ C‬‬
‫ﺑﻪﻋﻠﹼﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ‪ ، v‬ﻣﻌﺎﺩﻟﺔ ﺩﻭ‪‬ﻣﯽ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪:‬‬
‫‪v1‬‬
‫‪ṕ1 = ḿ C‬‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ‪ v‬ﺑﻪ ‪ v1‬ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ‪ ، ṕ1‬ﻳﻌﻨﯽ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺗﻐﻴﻴﺮﻳﺎﻓﺘﻪﺍﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺍﺯﺁﻥ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﭘﻴﺪﺍ ﻧﻤﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪﺁﻥ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪:‬‬
‫‪v1‬‬ ‫‪v‬‬
‫‪= v : v1 C : ḿ C ṕ : ṕ1 = ḿ‬‬
‫ﻳﺎ ﭼﻨﻴﻦ‪ :‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﻳﮑﺴﺎﻥﻣﺎﻧﺪﻥ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﻳﮑﺴﺎﻥﻣﺎﻧﺪﻥﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺑﺪﻭﯼﹺ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩﯼﮐﻪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺪﻭﯼﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺪﻭﯼ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮﺿﻴﺔ ﻓﻮﻕ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ‪:‬‬
‫‪ (۳۰۰۰m +) ۳۰۰۰ v +۱۲۰۰۰c =۱۵۰۰۰C‬ﺑﻮﺩﻩﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻋﺒﺎﺭﺕﺍﺳﺖ ﺍﺯ‪:‬‬ ‫‪.I‬‬

‫‪ ،(۲۰۰۰ m +) ۲۰۰۰ v + ۱۳۰۰۰ c = ۱۵۰۰۰ C‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ‪ ۱۵۰۰۰ = C‬ﻭ‬ ‫‪.II‬‬

‫‪ ḿ‬ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭ ﺣﺎﻟﺖ =‪ %۱۰۰‬ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺣﺎﻟﺖ ﻳﮑﻢ‪ ، %۲۰ ،‬ﺑﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫‪1‬‬
‫ﺩﻭ‪‬ﻡ‪ ، %۱۳ 3 ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺣﺎﻟﺖ ﻳﮑﻢ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‪ ۳۰۰۰‬ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫‪1‬‬
‫ﺩﻭ‪‬ﻡ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‪ ،۲۰۰۰‬ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ‪.۲۰۰۰ : ۳۰۰۰ = %۲۰ : %۱۳ 3‬‬
‫‪۷۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺣﺎﻻ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﭘﻴﺪﺍﮐﻨﺪ ﻳﺎﮐﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺪﻭﺍﹰ ﻣﺜﺎﻟﯽ ﺭﺍ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ‬
‫ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺗﺮ ﻗﹼﯽ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﺽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍ‬
‫ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻭ ﻭﺍﺭﺩ ﻋﻤﻞﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫= ‪. % ۸ 3 = ṕ ، %۵۰‬‬ ‫‪ḿ‬‬ ‫‪ ۱۰ m + ۲۰ v + ۱۰۰ c‬؛ ‪ ۱۲۰ = C‬ﺍﺳﺖ‪،‬‬ ‫‪.I‬‬

‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻓﺮﺽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺗﺎ ‪ ۳۰‬ﺗﺮﻗﹼﯽ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻘﺪ‪‬ﻣﺎﺕ ﻣﻔﺮﻭﺿﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺍﺯ‪ ۱۰۰‬ﺑﻪ‪ ۹۰‬ﺗﻨﺰﹼﻝﮐﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺑﯽﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ = ‪ ۱۲۰‬ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻫﻤﺎﻥ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫‪ %۵۰‬ﺗﺎ ‪ ۱۵‬ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷﺖ‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫= ‪. %۱۲ 2 = ṕ ، %۵۰‬‬ ‫‪ḿ‬‬ ‫‪، ۱۵ m + ۳۰ v + ۹۰ c‬‬ ‫‪.II‬‬

‫ﻧﺨﺴﺖ ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﯽﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔﮐﺎﺭ ﻭ ﺷﺪ‪‬ﺕﺁﻫﻨﮓﮐﺎﺭ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﺮﹼﻗﯽﹺ‬
‫‪) v‬ﺍﺯ ‪ ۲۰‬ﺑﻪ ‪ (۳۰‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ﻧﺼﻒ ﺑﺮﺗﻌﺪﺍﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺍﺳﺘﺨﺪﺍﻡ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﻣﺤﺼﻮﻝﮐﻞﹼ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﻧﺼﻒ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﺑﺎﺑﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬ ‫‪ 3‬ﺑﺮﺍﯼ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻭ ‪3‬‬ ‫ﻭ ﺍﺯ‪ ۳۰‬ﺑﻪ ‪ ۴۵‬ﻣﯽﺭﺳﺪ ﻭﮐﺎﻣﻼﹰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﺑﻖ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺗﺴﻬﻴﻢ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﺑﺎ ﺁﻥ‪ ،‬ﺩﺭﻋﻴﻦ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺗﻌﺪﺍﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺍﺯ‪ ۱۰۰‬ﺑﻪ‪ ۹۰‬ﺗﻨﺰﹼﻝﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺘﯽ ﺭﺍ ﺩﺭﺑﺮﺍﺑﺮ‬
‫ﺩﺍﺭﻳﻢﮐﻪ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﹺﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﭘﺬﻳﺮﺩ‪ .‬ﺁﻳﺎ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﺭﺩﯼ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﺍﻣﮑﺎﻥﭘﺬﻳﺮ ﺍﺳﺖ؟‬
‫ﺗﻨﺰﹼﻝ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﹺﮐﺎﺭ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﺯﺩﻳﺎﺩ ﺗﻌﺪﺍﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺷﺎﻏﻞ‪ ،‬ﮐﻪ ﺩﺭﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﻭ ﺻﻨﺎﻳﻊ‬
‫ﺍﺳﺘﺨﺮﺍﺟﯽ ﺑﻪﺳﻬﻮﻟﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﺩﺭﮎ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ــ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻣﺮﺯﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﻭ ﺑﺮﻣﺒﻨﺎﯼﺁﻥ ــ ﺑﺎﮐﺎﻫﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺁﻥ‬
‫ﻣﺮﺑﻮﻁ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺣﺘﹼﺎ ﺍﮔﺮﮐﺎﻫﺶ ‪ c‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻌﻠﻮﻝ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﯽﺑﻮﺩ ﺑﺎﺯ ﻳﮏ ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۸۰‬‬

‫ﻓﻘﻂ ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻄﯽ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎﺋﯽ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻣﯽ ﺩﺍﺷﺖ ﮐﻪ ﮔﺬﺍﺭ ﺍﺯ ﺣﺎﻟﺖ ﺍ ﻭ‪‬ﻝ ﺑﻪ ﺩ ﻭ‪‬ﻡ ﺭﺍ‬
‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺩﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺴﺘﻘﻞﮐﻪ ﺩﺭﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻳﺎ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪ ﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﻳﺎ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺍﺳﺘﺨﺮﺍﺟﯽ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ ‪‬ﺷﮕ‪‬ﻔﺖ ﺁﻭﺭ‬
‫ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﻳﮑﯽ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮﯼﮐﺎﺭﮔﺮ ﺍﺳﺘﺨﺪﺍﻡ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ )ﻭﻟﺬﺍ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ( ﻭﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺎ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﮐﻢﺍﺭﺯﺵﺗﺮ ﻭ ﻣﺤﻘﹼﺮﺗﺮ ﺍﺯ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺑﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺎ ﻓﺮﺽ ﺛﺎﺑﺖﻣﺎﻧﺪﻥ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺭﺍ ﮐﻨﺎﺭ ﺑﮕﺬﺍﺭﻳﻢ ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‬
‫ﺍﺯ ‪ ۲۰‬ﺑﻪ ‪ ۳۰‬ﺭﺍ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ﻧﺼﻒ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺩﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺣﺎﻟﺘﯽﮐﺎﻣﻼﹰ‬
‫ﺟﻮﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻫﻤﺎﻥ ﺗﻌﺪﺍﺩﮐﺎﺭﮔﺮ ــ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ ﻣﺜﻼﹰ ‪ ۲۰‬ﻧﻔﺮ ــ ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻳﺎ ﺑﺎﻭﺳﺎﻳﻠﯽﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻣﻘﺪﺍﺭ ﻧﺎﭼﻴﺰﮐﻤﺘﺮﺍﺳﺖ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔﮐﺎﺭ ﺑﻼﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ــ ﻣﺜﻼﹰ ﺩ‪‬ﻩ ﺳﺎﻋﺖ ــ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﻣﺤﺼﻮ ﻝ ﮐﻞﹼ ﻧﻴﺰ ﺑﯽ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺎﻗﯽ‬
‫ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﻭﻣﺎﻧﻨﺪﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ‪ ۳۰‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻟﻴﮑﻦ ﺍﻳﻦ‪ ۳۰‬ﺗﻤﺎﻣﺎﹰ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺮﻑﺁﻥﺷﻮﺩﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ ﺭﺍ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻣﻨﺘﻔﯽﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ‬
‫ﻗﺒﻼﹰ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮﺽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺎﻟﺖ ﺍ ﻭ‪‬ﻝ ﺩﺭﺣﺪﻭﺩ ‪ % ۵۰‬ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻓﻘﻂ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﺍﻣﮑﺎﻥﭘﺬﻳﺮ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔﮐﺎﺭ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ﻧﺼﻒ ﺍﻣﺘﺪﺍﺩ‬
‫ﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﺗﺎ ‪ ۱۵‬ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﺮﻭﺩ‪ .‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ‪ ۲۰‬ﻧﻔﺮﮐﺎﺭﮔﺮ ﻃﯽ‪ ۱۵ ‬ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺵﮐﻠﹼﯽ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ‬
‫‪ ۴۵‬ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﺟﻤﻴﻊ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﺤﻘﻖﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫‪. %۱۲ 21 = ṕ ، %۵۰ = ḿ ، ۱۲۰ = C ، ۱۵ m + ۳۰ v + ۹۰ c‬‬ ‫‪.II‬‬

‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ‪ ۲۰‬ﻧﻔﺮﮐﺎﺭﮔﺮ‪ ،‬ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺣﺎﻟﺖ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺑﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞﮐﺎﺭ‪ ،‬ﮐﺎﺭﺍﹶﻓﺰﺍﺭ‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦ‪-‬‬
‫ﺁﻻﺕ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺍﺣﺘﻴﺎﺝ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡﮐﻤﮑﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ﻧﺼﻒ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎ‪-‬‬
‫ﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻗﻴﻤﺖ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺍﺩ‪،‬ﮔﺬﺍﺭ ﺍﺯ ﺣﺎﻟﺖ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺑﻪ ﺩﻭ‪‬ﻡ‪ ،‬ﺩﺭ ﻣﻘﻄﻊ ﻣﻔﺮﻭﺿﺎﺕ‬
‫ﻣﺎ‪ ،‬ﺣﺘﹼﺎ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﻳﮏ ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﺑﻪﻣﺮﺍﺗﺐ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﯽﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻻﺍﻗﻞ ﺗﺎ ﺣﺪﻭﺩ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ‪ ،‬ﺯﻳﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻫﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫‪۸۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺛﺎﺑﺖﺍﺵ ﻣﺘﺤﻤ‪‬ﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺳﻮﺩ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼﮐﻪ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﻪﺟﺎﯼﺁﻧﮑﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺩﺭﺁﻥ‪-‬‬
‫ﺻﻮﺭﺕﮐﺎﻓﯽﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺜﺎﻝ ﻓﻮﻕ ﺍﻟﺬﮐﺮ ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ ﺭﺍ ﻭﺍﺭﻭﻧﻪﮐﻨﻴﻢ ﻭ ﺣﺎﻟﺖ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑ‪‬ﺪﻭﯼ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﺍﺯ ﺣﺎﻟﺖ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺣﺮﮐﺖ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‪.‬‬
‫‪ ،۱۵ m + ۳۰ v + ۹۰ c‬ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪ ‪ I‬ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪:‬‬ ‫ﭘﺲ ‪.II‬‬

‫‪ ،۱۰ m + ۲۰ v + ۱۰۰ c‬ﻭ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮﯼ ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺍﻳﻦ ﺗﺒﺪ‪‬ﻝ‪،‬‬ ‫‪.I‬‬

‫ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻭ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞﺷﺎﻥ ﺩﺳﺘﺨﻮﺵﮐﻮﭼﮑﺘﺮﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ‬

‫ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ‪ v‬ﺍﺯ ‪ ۳۰‬ﺑﻪ ‪ ۲۰‬ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻋﻠﹼﺖ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻧﻤﺎﻳﺪﮐﻪ ﺑﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ‪ 3‬ﮐﻤﺘﺮ‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﻪﮐﺎﺭﮔﻤﺎﺭﺩﻩ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎﺩ‪‬ﯼ ﺻﻨﻌﺖ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﻣﯽﮔﺮﺩﻳﻢ‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽﺣﺎﻟﺘﯽﮐﻪ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﹺﮐﺎﺭﺗﺮﻗﹼﯽﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭﺍﻧﺒﻮﻩ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﺍﺯ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺤﺖ ﺍﺳﺘﻴﻼﯼ‬
‫ﺗﻌﺪﺍﺩﮐﻤﺘﺮﯼﮐﺎﺭﮔﺮ ﻗﺮﺍﺭﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪﮐﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺑﺎ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﺳﻮ‪‬ﻡ ﺍﻳﻦﮐﺘﺎﺏ ﺭﻭﺷﻦ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻋﻠﹼﺖ ﺍﺯ ‪ ۳۰‬ﺑﻪ ‪ ۲۰‬ﺗﻨﺰﹼﻝ ﮐﻨﺪﮐﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺗﻌﺪﺍﺩﮐﺎﺭﮔﺮ ﻭﻟﯽ ﺑﺎ ﻣﺰﺩ‬ ‫ﻭﻟﯽ ﺍﮔﺮ ‪v‬‬

‫ﮐﻤﺘﺮ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﺑﯽﺗﻐﻴﻴﺮﻣﺎﻧﺪﻥ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺵـ ﻣﺤﺼﻮﻝ‬

‫ﮐﻞﹼ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﻣﺎﻧﻨﺪﮔﺬﺷﺘﻪ = ‪ ۴۵ = ۱۵ m + ۳۰ v‬ﺑﺎﻗﯽ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺍﻣ‪‬ﺎ ﭼﻮﻥ ‪ v‬ﺑﻪ ‪۲۰‬‬
‫ﺗﻨﺰﹼﻝﮐﺮﺩﻩﺍﺳﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺗﺎ ‪ ۲۵‬ﺑﺎﻻ ﻣﯽﺭﻭﺩ ﻭﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺍﺯ‪ %۵۰‬ﺑﻪ ‪ %۱۲۵‬ﺗﺮﻗﹼﯽ‬
‫ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰﯼﮐﻪ ﻣﻐﺎﻳﺮ ﻓﺮﺽ ﻣﺎ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭ ﺩﺍﻳﺮﺓ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺣﺎﻟﺘﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ ﻣﺎﺳﺖ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ‪ %۵۰‬ﺑﻪ ‪ ۱۰‬ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻧﻤﺎﻳﺪ‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﻣﺤﺼﻮﻝﮐﻞﹼ ﺍﺯ ‪ ۴۵‬ﺑﻪ ‪ ۳۰‬ﭘﺎﺋﻴﻦﺁﻳﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﮐﻮﺗﺎﻩﮐﺮﺩﻥ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ‬
‫‪1‬‬
‫ﺍﻣﮑﺎﻥﭘﺬﻳﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎﻻ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷﺖ‪:‬‬ ‫‪3‬‬ ‫ﮐﺎﺭ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ‬
‫‪1‬‬
‫‪۱۰۰ c + ۲۰ v + ۱۰ m ، ḿ = %۵۰ ، ṕ = % ۸ 3‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۸۲‬‬

‫ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻧﻴﺎﺯﯼ ﺑﻪ ﺗﺬﮐﺮ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﺍﻳﻦﮐﻮﺗﺎﻩﺳﺎﺯﯼﹺ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺩﺭ‬
‫ﻋﻤﻞ ﭘﻴﺶ ﻧﻤﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻣﻬﻢ‪ ‬ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺗﺎﺑﻌﯽ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﻫﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻭ‬
‫ﺍﮔﺮ ﻣﺎ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺑﺪﺍﻧﻴﻢ ﭼﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮﯼ ﺍﻳﻦ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﻫﺎ ﺑﺮ ﺭﻭﯼ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍ‪‬ﻋﻤﺎﻝ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺎ ﺿﺮﻭﺭ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﺔ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﺤﺖ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﺩﻫﻴﻢ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻤﻞ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪﺍﯼ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻳﮏ ﻭ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﺣﺪ ﺍﺯ‬
‫ﻟﺤﺎﻅ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﻣ‪‬ﺠﺎﺯ ﺍﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﯽﺗﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫‪۲‬ـ ‪ ḿ‬ﺛﺎﺑﺖ‪ v ،‬ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺍﺳﺖ‪ C ،‬ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ‪ v‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬

‫ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎﺣﺎﻟﺖ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻓﻘﻂ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺩﺭﺟﻪ ﻭﻣﻴﺰﺍﻥ ﺍﺳﺖ‪ c .‬ﺑﻪﺟﺎﯼﺁﻧﮑﻪ‬
‫ﺩﺭﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻴﺰﺍﻧﯽ ﮐﻪ ‪ v‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪﮐﺎﻫﺶ ﻳﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﭘﻴﺪﺍﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭﺷﺮﺍﻳﻂﮐﻨﻮﻧﯽ ﺻﻨﻌﺖﺑﺰﺭﮒ ﻭﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻓﻘﻂ ﺟﺰﺀِ‬
‫ﻧﺴﺒﺘﺎﹰ ﮐﻮﭼﮑﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﮐﺎﻫﺶ ﻳﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺘﺎﹰ ﮐﻮﭼﮏ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﺯ ﺑﻴﺎﺋﻴﻢ‬
‫ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﻣﺒﺪﺃ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪۱۰ m + ۲۰ v + ۱۰۰ c‬؛ ‪ % ۸ 2 = ṕ ، %۵۰ = ḿ ،۱۲۰ = C‬ﻓﺮﺿﺎﹰ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬ ‫‪.I‬‬

‫ﻣﺜﻼﹰ ﺑﻪﻗﺮﺍﺭ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬

‫‪7‬‬
‫‪۱۵ m + ۳۰ v + ۱۰۰ c‬؛ ‪ . %۱۱ 13 = ṕ ، %۵۰ = ḿ ،۱۳۰ = C‬ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻌﮑﻮﺱ‬ ‫‪.II‬‬

‫ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺽ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﻮﺭﺩﯼﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﮐﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺍﺯﻃﺮﻳﻖ‬
‫ﺣﺮﮐﺖ ﻣﻌﮑﻮﺱ ﺍﺯ ‪ II‬ﺑﻪ ‪ I‬ﻣﺘﺼﻮ‪‬ﺭﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬

‫ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﻧﻈﻴﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ‬
‫‪۸۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻧﻴﺎﺯﯼ ﺑﻪ ﺗﮑﺮﺍﺭ ﺷﺮﺡ ﻭ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﺁﻥ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬ﮔﺬﺍﺭ ﺍﺯ ﺣﺎﻟﺖ ‪ I‬ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ‪ II‬ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦ ﺗﻘﻠﻴﻞ‬
‫ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﹺﮐﺎﺭ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ﻧﺼﻒ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺭﺍﻩﺍﻧﺪﺍﺯﯼ ‪ ۱۰۰ c‬ﻣﺴﺘﻠﺰﻡﺁﻧﺴﺖﮐﻪ ﺩﺭ ‪ II‬ﻧﻴﻤﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫)‪(١‬‬
‫ﺍﺯ ‪ I‬ﮐﺎﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺩﺭﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﭘﻴﺶﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪﺳﺒﺐ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ‬
‫ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﺷﺪ ﻳﺎ ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ‪ ،‬ﺑﻪﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﺟﺰ ﺀِ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﺣﺒﺲ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﺟﺰ ﺀِ ﻣﺰﺑﻮﺭ‪ ،‬ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﺍﺯ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﻗﺒﻼﹰ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺭﻓﺖ ﺁﺯﺍﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬

‫‪۳‬ـ ‪ ḿ‬ﻭ ‪ v‬ﺛﺎﺑﺖ‪ c ،‬ﻭ ﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠﻪ ‪ C‬ﻧﻴﺰ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺍﺳﺖ‬

‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻌﺎﺩﻟﻪ ﺑﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺯﻳﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬

‫‪v‬‬ ‫‪v‬‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺣﺬﻑ ﻓﺎﮐﺘﻮﺭﻫﺎﯼ ﻣﺸﺘﺮﮎ‬ ‫‪ḿ C1‬‬ ‫ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪ ‪= ṕ1‬‬ ‫‪ḿC=ṕ‬‬

‫ﻫﺮﺩﻭ ﻃﺮﻑ‪ ،‬ﺑﻪﺗﻨﺎﺳﺐ ﺫﻳﻞ ﻣﯽﺍﻧﺠﺎﻣﺪ‪:‬‬

‫‪ṕ1 : ṕ = C : C1‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼﹺ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺗﺴﺎﻭﯼﹺ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﻣﻌﮑﻮﺱ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼﮐﻞﹼ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﻼﹰ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺳﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻳـﺎ ﺳﻪ ﻭﺿﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﺣﺪﯼ ﺭﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺯﻳـﺮ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪:‬‬
‫‪%۲۰ = ṕ ، %۱۰۰ = ḿ ، ۱۰۰ = C ، ۲۰ m + ۲۰ v + ۸۰ c‬‬ ‫‪.I‬‬
‫‪2‬‬
‫‪%۱۶ 3 = ṕ ، %۱۰۰ = ḿ ، ۱۲۰ = C ، ۲۰ m + ۲۰ v +۱۰۰ c‬‬ ‫‪.II‬‬

‫‪%۲۵ = ṕ ، %۱۰۰ = ḿ ، ۸۰ = C ، ۲۰ m + ۲۰ v + ۶۰ c‬‬ ‫‪.III‬‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺩﺳﺖﻧﻮﺷﺘﻪ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪" :‬ﺑﻌﺪﺍﹰ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺷﻮﺩ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺎ ﺑﻬﺮﺓ ﺯﻣﻴﻦ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﭘﻴﺪﺍ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪) ".‬ﻑ‪ .‬ﺍ‪(.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۸۴‬‬

‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺭﺍﺑﻄﻪﻫﺎﺋﯽ ﺑﻪﺷﺮﺡ ﺯﻳﺮ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷﺖ‪:‬‬

‫‪2‬‬
‫‪ ۱۰۰ : ۱۲۰ = %۱۶ 3 : %۲۰‬ﻭ ‪۱۰۰ : ۸۰ = %۲۵ : %۲۰‬‬
‫‪v‬‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻮﺩﻥ ‪ḿ‬‬ ‫ﮐﻪ ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ‬ ‫‪C‬‬ ‫ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﭘﻴﺶ ﮔﻔﺘﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮﺩ‪:‬‬
‫‪ev‬‬
‫‪ṕ1 = ḿ EC‬‬
‫‪v‬‬
‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ‪ ṕ1= ḿ EC‬ﺩﺭﻣﯽﺁﻳﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﻫﻴﭻ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼﻋﺎﺭﺽ ‪ v‬ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﻓﺎﮐﺘﻮﺭ‬
‫‪v1‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ = ‪ ۱‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫‪v=e‬‬

‫ﻧﻈﺮ ﺑﻪﺍﻳﻨﮑﻪ ‪ ، m = ḿv‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭ ﭼﻮﻥ ‪ ḿ‬ﻭ ‪ v‬ﻫﺮﺩﻭ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﻣﺎﻧﻨﺪﺁﻧﮕﺎﻩ ‪ m‬ﻧﻴﺰ ﺍﺯﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺗﯽﮐﻪ ﻋﺎﺭﺽ‪ C‬ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻧﻤﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪﮐﻪ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ‪ c‬ﺑﻪ ﺻ‪‬ﻔﺮ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻳﺎﺑﺪﺁﻧﮕﺎﻩ ‪ ḿ = ṕ‬ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ‪ c‬ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﻳﺎ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺳﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺍﺭﺯﺵ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺎﺩ‪‬ﯼﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﺎﺷﯽ‬
‫ﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﻳﺎ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻓﻨﹼﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩﺁﻳﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﹺﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ)‪ (١‬ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮﺣﺎﺻﻞﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ ﺍﺧﻴﺮ‪،‬‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﹺ ﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﮔﺴﺘﺮﺵ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺰﺭﮒ ﻭﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﺗﻮﺃﻡ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ )ﺩﺭﻣﺜﺎﻝ ﺑﺎﻻ(ﮔﺬﺍﺭ ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ ﺍﺯ‪ III‬ﺑﻪ ‪ I‬ﻭ ﺍﺯ ‪ I‬ﺑﻪ ‪ II‬ﺍﻧﺠﺎﻡ ﭘﺬﻳﺮﺩ‪.‬ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺑﺎ ‪ ۲۰‬ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ۴۰‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺗﻮﺩﺓ ﻭﺳﺎﻳﻞ‬
‫ﮐﺎﺭﯼ ﺑﻪﺍﺭﺯﺵ ‪ ۶۰‬ﺭﺍ ﺗﺤﺖ ﺍﺳﺘﻴﻼ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻣﺎﻧﺪﻩﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﺳﺎﻳﻞﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻣﺜﻼﹰ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺗﺎ‪ ۸۰‬ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﭼﺎﭖ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪" ،‬ﺭﺷﺘﺔ ﻣﻮﻟﹼﺪ"‪ ،‬ﺫﮐﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫‪۸۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻭ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ‪ ۱۰۰‬ﻣﯽﺭﺳﺪ‪ .‬ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻌﮑﻮﺱ ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪﺁﻧﺴﺖﮐﻪ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﮐﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﺎﺭ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﮐﺎﺭﮐﻤﺘﺮﯼ ﺭﺍ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ‪،‬‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﺎﺭ ﺑﻨﮕﺎﻩ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﻭ ﻣﻌﺎﺩﻥ‬
‫ﻭﻏﻴﺮﻩ ﭘﻴﺶﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﺋﯽ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺍﺯﺳﻮﺋﯽ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎﻻ ﻣﯽ ﺑﺮﺩ ﻭ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺁﺯﺍﺩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺷﺎﻳﺎﻥ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﻋﻨﺎﺻﺮ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﺭﺍ ﺑﻌﺪﺍﹰ ﺑﺎﺯ ﻧﺰﺩﻳﮑﺘﺮ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎﺯ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺑﻪﺭﻭﯼ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻣﻌﻠﻮﻝ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﻣﺎﺩ‪‬ﯼﺋﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪﮐﻪ ‪ c‬ﺭﺍ‬
‫ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﻳﺎ ﺍﺯ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺳﺎﺩﺓ ﺍﺭﺯﺷﯽﺁﻧﻬﺎ ﻧﺎﺷﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪۴‬ـ ‪ ḿ‬ﺛﺎﺑﺖ ﻭ ‪ c ، v‬ﻭ ‪ C‬ﺟﻤﻠﮕﯽ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻓﺮﺽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‬

‫ﺩﺭﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻓﻮﻕﺍﻟﺬﮐﺮ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻧﻴﺰ ﺻﺎﺩﻕ‬
‫ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ev‬‬
‫‪ṕ1 = ḿ EC‬‬

‫ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﻳﮑﺴﺎﻥﻣﺎﻧﺪﻥ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪:‬‬

‫ﺍﻟﻒ( ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ‪ E‬ﺍﺯ ‪ e‬ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﮔﺮ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ‬
‫ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﮐﻞﹼ ﺑﻪﻧﺴﺒﺘﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﺭﺷﺪﮐﻨﺪ‪،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺑﺎ ﺗﺮﮐﻴﺐ ‪ ۲۰ m + ۲۰ v + ۸۰ c‬ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪﺗﺮﮐﻴﺒﯽ ﭼﻮﻥ ‪۳۰ v + ۱۷۰ c‬‬
‫‪ ۳۰ m +‬ﮔﺮﺩﺩ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ‪ %۱۰۰ = ḿ‬ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﻭﻟﯽ ﺑﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ‪ v‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ C‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ‬
‫‪30‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪v‬‬
‫ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺍﺯ ‪ %۲۰‬ﺑﻪ ‪%۱۵‬‬ ‫‪200‬‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫‪100‬‬ ‫ﺍﺯ‬ ‫‪C‬‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۸۶‬‬

‫ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫‪v‬‬
‫ﺑﺎ‬ ‫‪C‬‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﻳﻌﻨﯽ ﺍﮔﺮﮐﺴﺮ‬ ‫‪E=e‬‬ ‫ﺏ( ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻓﻘﻂ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﺑﯽﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪﮐﻪ‬
‫ﻭﺟﻮﺩ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺻﻮﺭﯼ ﺧﻮﺩ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ﺣﻔﻆﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻭ ﻣﺨﺮﺝ ﺩﺭ‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﻋﺪﺩ ﺿﺮﺏ ﺷﻮﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻋﺪﺩ ﺗﻘﺴﻴﻢﮔﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ‪+ ۲۰ v + ۸۰ c‬‬
‫‪ ۲۰ m‬ﻭ ‪ ۴۰ m + ۴۰ v + ۱۶۰ c‬ﺩﺍﺭﺍﯼ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩﯼ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ %۲۰‬ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺯﻳﺮﺍ ‪%۱۰۰ = ḿ‬‬
‫‪40‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪v‬‬
‫ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭ ﻣﺜﺎﻝ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪200‬‬ ‫=‬ ‫‪100‬‬ ‫=‬ ‫‪C‬‬ ‫ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﻭ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬ ‫ﺝ( ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ‪ e‬ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺯ ‪E‬‬

‫ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻓﺮﺿﺎﹰ ‪+ ۲۰ v + ۸۰ c‬‬
‫‪ ۲۰ m‬ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪ ‪ ۴۰ m + ۴۰ v + ۱۲۰ c‬ﮔﺮﺩﺩ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍﺯ ‪ %۲۰‬ﺑﻪ ‪ % ۲۵‬ﺗﺮﻗﹼﯽ‬
‫‪1‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪v‬‬
‫‪5‬‬ ‫ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺯ‬ ‫‪160‬‬ ‫ﺑﻮﺩ ﺑﻪ‬ ‫‪100‬‬ ‫ﮐﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ‬ ‫‪C‬‬ ‫ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺎ ﺛﺎﺑﺖﻣﺎﻧﺪﻥ ‪، ḿ‬‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﻪ ‪ ، 4‬ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻭ ‪ C‬ﺩﺭ ﻳﮏ ﺟﻬﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﺭﺍ‬ ‫ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ‪v‬‬

‫ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻧﮕﺎﺭﻳﻢ ﮐﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﻫﺮﺩﻭﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺎ ﺩﺭﺟﺔ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻭﺍﺣﺪﯼ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‬
‫‪v‬‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻓﺮﺍﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺣﺪ‪ ‬ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﻓﻘﻂ‬ ‫‪C‬‬ ‫ﺑﻪﻧﺤﻮﯼﮐﻪ ﺗﺎ ﺁﻥ ﺣﺪ‪‬‬
‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯﺁﻥ ﺩﻭ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭘﺬﻳﺮﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﺪﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻐﺮﻧﺞﺗﺮ ﺭﺍ ﺑﻪﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺣﺎﻻﺕ‬
‫ﺳﺎﺩﻩﺗﺮ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﯽﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻣﺜﻼﹰ ﺍﮔﺮ ‪ ۲۰ m + ۲۰ v + ۸۰ c‬ﺑﻪ ‪ ۳۰ m + ۳۰ v + ۱۰۰ c‬ﻣﺒﺪ‪‬ﻝﮔﺮﺩﺩ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫‪ v‬ﺑﻪ ‪ c‬ﻭﻟﺬﺍ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ‪ C‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪﮐﻪ ﺑﻪ ‪۲۵ m + ۲۵ v +۱۰۰ c‬‬
‫ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﺎ ﺁﻥ ﺣﺪ‪ ‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﭘﺎﺑﺮﺟﺎ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲﺍﮐﻨﻮﻥ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ‪۱۰۰ c‬‬
‫‪ ۲۵ m + ۲۵ v +‬ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻧﻘﻄﺔ ﻋﺰﻳﻤﺖ ﺗﻠﻘﹼﯽﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽﺑﻴﻨﻴﻢﮐﻪ ‪ ۵ v‬ﻭﺍﺣﺪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﺑﻪ ‪ ۱۳۰ v‬ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺒﺐ ‪ C‬ﺍﺯ ‪ ۱۲۵‬ﺑﻪ ‪ ۱۳۰‬ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺪﻳﻦ‪-‬‬
‫ﺳﺎﻥ ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﻳﻌﻨﯽ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺎﺩﺓ ‪ v‬ﻣﻮﺍﺟﻪ ﻣﯽﺷﻮﻳﻢ ﻭ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺗﯽ ﺭﺍﮐﻪ ﺍﺯﺁﻥ ﺭﺍﻩ ﻋﺎﺭﺽﹺ‬
‫‪۸۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫‪ C‬ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺩﺭﺑﺮﺍﺑﺮﺧﻮﺩ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩﮐﻪ ﺑﺪﻭﺍﹰ ‪ %۲۰‬ﺑﻮﺩ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ‬
‫‪1‬‬
‫‪ %۲۳‬ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ‪13‬‬ ‫‪ ، ۵ v‬ﺑﺎ ﻳﮑﺴﺎﻥﻣﺎﻧﺪﻥ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪،‬‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺑﻪﺣﺎﻟﺖ ﺳﺎﺩﻩﺗﺮ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩﯼ ﻧﻴﺰ ﺍﻧﺠﺎﻡﮔﻴﺮﺩﮐﻪ ‪ v‬ﻭ ‪ C‬ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﺕ ﻋﮑﺲ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﺠﺪﺩﺍﹰ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺜﺎﻝ ‪۲۰ m + ۲۰ v + ۸۰ c‬‬
‫ﺭﺍ ﻣﺒﺪﺃﺣﺮﮐﺖ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﻴﻢ ﻭ ﻓﺮﺽ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﺑﻪﺷﮑﻞ ‪ ۱۰ m +۱۰ v +۱۱۰ c‬ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻓﺮﺿﺎﹰ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ‪ ۱۰ m + ۱۰ v + ۴۰ c‬ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﻳﺎﻓﺖ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺳﻮﺩ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻴﺶ ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ %۲۰‬ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺍﺿﺎﻓﻪﺷﺪﻥ ‪ ۷۰ c‬ﺑﻪﺍﻳﻦ‬
‫‪1‬‬
‫ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ ﺑﻴﻨﺎﺑﻴﻨﯽ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ‪ % ۸ 3‬ﺗﻨﺰﹼﻝ ﺧﻮﺍﻫﺪﮐﺮﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﻣﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﻫﺎﮐﻪ ﻫﻤﺎﻧﺎ ‪ c‬ﺍﺳﺖ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻧﻤﻮﺩﻩﺍﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ‪ c ، v‬ﻭ‪ C‬ﻫﻴﭻ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﻧﻮﺋﯽ ﺭﺍ ﭘﻴﺶ ﻧﻤﯽﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺮﺣﻠﺔ‬
‫ﺁﺧﺮ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺘﯽ ﻣﯽﺍﻧﺠﺎﻣﺪﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻓﺎﮐﺘﻮﺭﻫﺎ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺍﻳﻨﮏ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺣﺘﹼﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺣﺎﻟﺘﯽﮐﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻳﻌﻨﯽ ﺣﺎﻟﺘﯽﮐﻪ‬
‫‪ v‬ﻭ ‪ C‬ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻋﺪﺩﯼ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭﻟﯽ ﻋﻨﺎﺻﺮﻣﺎ ﺩ‪‬ﯼﹺﺁﻧﻬﺎ ﺩﭼﺎﺭ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ‬
‫ﺍﺭﺯﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭﻟﺬﺍ ‪ v‬ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮﻳﺎﻓﺘﻪﺍﯼ ﺍﺯﮐﺎﺭﹺ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ‪C‬‬

‫ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮﻳﺎﻓﺘﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﺭﺍ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺣﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺩﺭ ‪ ،۲۰ m + ۲۰ v + ۸۰ c‬ﺑﺪﻭﺍﹰ ‪ ۲۰ v‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ‪ ۲۰‬ﮐﺎﺭﮔﺮﯼ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ‬

‫ﺩ‪‬ﻩ ﺳﺎﻋﺖﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ ﺍﺯ‪ ۱‬ﺑﻪ ‪ ۱ 41‬ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻧﻤﻮﺩﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ‪ ۲۰‬ﺑﻪﺟﺎﯼﺁﻧﮑﻪ ﻣﺰﺩ‪۲۰‬ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻓﻘﻂ ﻣﺰﺩ ‪ ۱۶‬ﻧﻔﺮ ﺭﺍ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﺩ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺍﮔﺮ ‪ ۲۰‬ﻧﻔﺮﮐﺎﺭﮔﺮ ﺩﺭ ‪ ۲۰۰‬ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ۴۰‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﺮﺩﻧﺪ‪۱۶ ،‬‬
‫ﻧﻔﺮ ﺑﺎ ﺩ‪‬ﻩ ﺳﺎﻋﺖﮐﺎﺭ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ ﻭﻟﺬﺍ ﺟﻤﻌﺎﹰ ﺩﺭ‪ ۱۶۰‬ﺳﺎﻋﺖﮐﺎﺭ ﻓﻘﻂ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ۳۲‬ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﭘﺲ ﺍﺯﮐﺴﺮ ‪ ۲۰‬ﺑﺎﺑﺖ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺍﺯ ‪ ۳۲‬ﻓﻘﻂ ‪ ۱۲‬ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﻗﯽ‬
‫ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺍﺯ ‪ %۱۰۰‬ﺑﻪ ‪ %۶۰‬ﺗﻨﺰﹼﻝﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۸۸‬‬

‫ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻓﺮﺽ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﻳﺪﮐﻤﺎﮐﺎﻥ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻧﺎﭼﺎﺭ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ‬
‫ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ، 41‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺯ ﺩ‪‬ﻩ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻪ ‪ ۱۲ 21‬ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬ﺍﻣﺘﺪﺍﺩ ﭘﻴﺪﺍﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ‪ ۲۰‬ﮐﺎﺭﮔﺮ ﻃﯽ‪‬‬
‫‪ ۱۰‬ﺳﺎﻋﺖﮐﺎﺭ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ = ‪ ۲۰۰‬ﺳﺎﻋﺖﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ۸۰‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ‪۱۶‬‬
‫ﻧﻔﺮ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﻃﯽ‪ ‬ﮐﺎﺭ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ‪ ۱۲‬ﺳﺎﻋﺖ ﻭ ﻧﻴﻢ = ‪ ۲۰۰‬ﺳﺎﻋﺖﮐﺎﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ‪ ۲۰ v + ۸۰ c‬ﺑﻌﺪﺍﹰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻴﺶ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ‪ ۲۰‬ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ ﺍﮔﺮ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻧﻤﺎﻳﺪﮐﻪ ‪ ۲۰ v‬ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‪ ۳۰‬ﻧﻔﺮﮐﺎﺭﮔﺮﺭﺍ ﺗﺄﻣﻴﻦ‬
‫ﻓﻘﻂ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻤﺎﻧﺪﮐﻪ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ ﺍﺯ ﺩ‪‬ﻩ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻪ ‪۶‬‬ ‫ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ‪ḿ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﺗﻨﺰﹼﻝﮐﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ۲۰۰ = ۶ 3 × ۳۰ = ۱۰ × ۲۰ .‬ﺳﺎﻋﺖﮐﺎﺭ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ ﻭ‬

‫ﻓﻮﻗﺎﹰ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﺍﻳﻦﻓﺮﺿﻴﺎﺕ ﻣﺘﻌﺎﮐﺲ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺍﺳﺎﺳﯽﺗﻮﺿﻴﺢ ﺩﺍﺩﻩﺍﻳﻢﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻤﮑﻦ‬

‫ﺍﺳﺖ ﺑﻴﺎﻥ ﺍﺭﺯﺷﯽ ‪ c‬ﺑﻪﭘﻮﻝ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻭ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻦ‪ ،‬ﺩﺭﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﺮﺍﻳﻂ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ‬
‫ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺩﻳﮕﺮﺷﺪﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﺧﺎﻟﺺ ﺧﻮﺩ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻤﮑﻦ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎﺋﯽ ﭘﻴﺶﺁﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﻋﻨﺎﺻﺮ ‪ C‬ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼﮐﻪ ﺣﺠﻢ‬
‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻳﺎﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭﻟﯽ ﻣﺒﻠﻎ ﺍﺭﺯﺷﯽ ‪ C‬ﺭﺍ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽﺩﺍﺭﺩ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﻴﺎﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻪ ﺩﺭ‬ ‫ﻣﻘﺪﺍﺭ ‪v‬‬ ‫ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺩﺭ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻭ ﻧﻪ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺗﺄﺛﻴﺮﯼ ﻧﻤﯽﮔﺬﺍﺭﺩ‪.‬‬

‫ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻣﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ﻫﻤﺔ ﺣﺎﻻﺕ ﻣﻤﮑﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮﻳﺎﺑﯽ ‪ c ، v‬ﻭ ‪ C‬ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻌﺎﺩﻟﺔ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺑﻪﺍﻧﺠﺎﻡ ﺭﺳﺎﻧﻴﺪﻩﺍﻳﻢ‪ .‬ﺩﻳﺪﻳﻢﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎ ﻳﮑﺴﺎﻥﺑﺎﻗﯽﻣﺎﻧﺪﻥ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺗﻨﺰﹼﻝﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥﮐﻪ ﺑﻮﺩ ﺑﺎﻗﯽﺑﻤﺎﻧﺪ ﻭﻳﺎ ﺗﺮﻗﹼﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪﮐﻮﭼﮑﺘﺮﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭﺭﺍﺑﻄﺔ‬
‫ﻣﻴﺎﻥ ‪ v‬ﻭ ‪ c‬ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭ ‪ C‬ﮐﺎﻓﯽ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ‬
‫ﺷﺪﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ‪ v‬ﻫﻤﻪﺟﺎ ﻣﺮﺯﯼ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺩﺭ ﻭ‪‬ﺭﺍﺀِ ﺁﻥ ﺛﺎﺑﺖﻣﺎﻧﺪﻥ ‪ ḿ‬ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ‬
‫‪۸۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﻏﻴﺮﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪﺍﻳﻨﮑﻪ ﻫﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﮏﺟﺎﻧﺒﺔ ‪ c‬ﻧﻴﺰ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺮﺯﯼ‬
‫ﺑﺮﺳﺪﮐﻪ ﺩﺭ ﻭ‪‬ﺭﺍ ﺀِ ﺁﻥ ‪ v‬ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻴﺶ ﺍﺯﺁﻥ ﻧﻤﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺴﻠﹼﻢ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫‪v‬‬
‫ﺣﺪﻭﺩﯼ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺩﺭ ﻭ‪‬ﺭﺍﺀِ ﺁﻥ ‪ ḿ‬ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ‬ ‫ﻣﻤﮑﻨﺔ ‪C‬‬ ‫ﻣﻮﺭﺩ ﻫﻤﺔ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ‬
‫ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ‪ ، ḿ‬ﮐﻪ ﺍﻳﻨﮏ ﺑﻪ ﺑﺮﺭﺳﯽﹺﺁﻥ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﻳﻢ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﻫﺎﯼ ﻣﻌﺎﺩﻟﺔ ﻣﺎ ﺑﺎﺯ ﺭﻭﺷﻦﺗﺮ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ ḿ .II‬ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺍﺳﺖ‬

‫ﻳﮏ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪،‬‬
‫‪v‬‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻳﺎﺁﻥ ﻧﻴﺰ ﺩﺳﺘﺨﻮﺵﺗﻐﻴﻴﺮﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻳﺪ‬ ‫‪C‬‬ ‫ﺍﻋﻢ‪ ‬ﺍﺯ ﺍﻳﻨﮑﻪ‬
‫ﮐﻪ ﻣﺎ ﻣﻌﺎﺩﻟﺔ‬
‫‪v‬‬
‫‪ṕ‬‬ ‫=‬ ‫‪ḿC‬‬

‫ﺭﺍ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﺩﻟﺔ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ ﺑﻪﻗﺮﺍﺭ ﺯﻳﺮ‪:‬‬

‫‪v1‬‬
‫‪ṕ1 = ḿ1 C1‬‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ v،ḿ،ṕ‬ﻭ‪C‬‬ ‫ﻭ ‪ C1‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﺗﻐﻴﻴﺮﻳﺎﻓﺘﺔ‬ ‫‪v1‬‬ ‫ﻭ ‪، ḿ1‬‬ ‫ﮐﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ‪ṕ1‬‬

‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷﺖ‪:‬‬

‫‪v‬‬ ‫‪v1‬‬
‫‪ṕ : ṕ1 = ḿ C : ḿ1 C1‬‬

‫ﻭ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ ﭼﻨﻴﻦ‪:‬‬
‫‪m´1‬‬ ‫‪v1‬‬ ‫‪C‬‬
‫´‪ṕ1 = m‬‬ ‫*‬ ‫‪v * C1‬‬ ‫*‬ ‫‪ṕ‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۹۰‬‬

‫‪v‬‬
‫‪۱‬ـ ‪ ḿ‬ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‪ C ،‬ﺛﺎﺑﺖ ﺍﺳﺖ‬

‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻌﺎﺩﻻﺕ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺭﻳﻢ‪:‬‬

‫‪v‬‬ ‫‪v‬‬
‫= ‪ṕ = ḿ C , ṕ1‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪C ḿ1‬‬
‫‪v‬‬
‫ﻫﻢﺍﺭﺯﻧﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪:‬‬ ‫‪C‬‬ ‫ﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭ ﻣﻌﺎﺩﻟﻪ‬
‫‪ṕ : ṕ1 = ḿ : ḿ1‬‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﻧﺮﺥ ﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﺩﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫‪v‬‬
‫ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﻣﻄﻠﻖ ‪ v‬ﻭ‬ ‫ﺩﺭﮐﺴﺮ ‪C‬‬ ‫ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺁﻥ ﺩﻭ ﺑﻪﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪﺍﻳﻨﮑﻪ‬
‫‪ C‬ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻥﺩﻭ ﻣﻄﺮﺡ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺣ‪‬ﮑﻢ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﻤﺔ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﺑﺮﺍﺑﺮﺗﺮﮐﻴﺐ‪ ،‬ﺍﻋﻢ‪ ‬ﺍﺯ ﻫﺮ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻄﻠﻘﯽﮐﻪ ﺩﺍﺭﺍ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺻﺎﺩﻕ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۸۰ c + ۲۰ v + ۲۰ m ، C = ۱۰۰ ، ḿ = %۱۰۰ ، ṕ = %۲۰‬‬
‫‪۱۶۰ c + ۴۰ v + ۲۰ m ، C = ۲۰۰ ، ḿ = %۵۰ ، ṕ = %۱۰‬‬
‫‪%۱۰۰ : % ۵۰ = %۲۰ : %۱۰‬‬
‫ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﻣﻄﻠﻖ ‪ v‬ﻭ ‪ C‬ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﻫﺎ ﺑﻪﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪:‬‬
‫‪ṕ : ṕ1 = ḿv‬‬ ‫‪:‬‬ ‫‪ḿ1v‬‬ ‫=‬ ‫‪m‬‬ ‫‪:‬‬ ‫‪m1‬‬

‫ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﺜﺎﻝ‪:‬‬
‫‪۸۰ c + ۲۰ v + ۲۰ m ، ḿ = %۱۰۰ ، ṕ = %۲۰‬‬
‫‪۸۰ c + ۲۰ v + ۱۰ m ، ḿ = %۵۰ ، ṕ = %۱۰‬‬
‫‪%۲۰ : %۱۰ = ۱۰۰ * ۲۰ : ۵۰ * ۲۰ = ۲۰ m : ۱۰ m‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺭﻭﺷﻦﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﺋﯽ ﺑﺎ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﻄﻠﻘﺎﹰ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻳﺎﺁﻧﻬﺎﺋﯽ‬
‫‪۹۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﮐﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺩﺭﺻﺪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻓﻘﻂ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺑﺎ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‪ ،‬ﻳﺎ ﺩﺭﺍﺯﯼﹺ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔﮐﺎﺭ ﻭﻳﺎ ﺷﺪ‪‬ﺕﺁﻫﻨﮓﮐﺎﺭ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭﺣﺎﻻﺕ‬
‫ﺳﻪﮔﺎﻧﺔ ﺫﻳﻞ‪:‬‬
‫‪۸۰ c + ۲۰ v + ۱۰ m ،‬‬ ‫‪ḿ‬‬ ‫‪= % ۵۰ ،‬‬ ‫‪ṕ‬‬ ‫‪= %۱۰‬‬ ‫‪.I‬‬

‫‪۸۰ c + ۲۰ v + ۲۰ m ،‬‬ ‫‪ḿ‬‬ ‫‪= %۱۰۰ ،‬‬ ‫‪ṕ‬‬ ‫‪= %۲۰‬‬ ‫‪.II‬‬

‫‪۸۰ c + ۲۰ v + ۴۰ m ،‬‬ ‫‪ḿ‬‬ ‫‪= %۲۰۰ ،‬‬ ‫‪ṕ‬‬ ‫‪= %۴۰‬‬ ‫‪.III‬‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵﮐﻞﹼ ‪ (۱۰ m + ۲۰ v) ۳۰‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﺖ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﻭ ‪ ۴۰‬ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﻭ‪ ۶۰‬ﺩﺭ‬

‫ﺣﺎﻟﺖ ﺳﻮ‪‬ﻡ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﻪ ﺷﮑﻞ ﻭﻗﻮﻉ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﺍ ﻭ‪ ‬ﻻﹰ ﺩﺭﺻﻮ ﺭﺗﯽ ﮐﻪ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﻫﺎ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ ‪ ۲۰ v‬ﺩﺭﻫﺮﮐﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﺳﻪ ﺣﺎﻟﺖ‬

‫ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﯽﮐﺎﺭﮔﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﺖ ﺍﻭ‪‬ﻝ ‪ ۱۵‬ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺩ‪‬ﻩ ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺑﺎ‬
‫‪2‬‬
‫‪ ۱‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓﮔﻤﺎﺭﺩﻩ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﻣﻌﺎﺩﻝ ‪ ۳۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬ ‫‪3‬‬ ‫ﻣﺰﺩﯼ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪﮐﻪ ﺍﺯﺁﻥ ﻣﺒﻠﻎ ‪ ۲۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺭﺍ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ‪ ۱۰‬ﻟﻴﺮﺓ‬
‫ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﺑﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﻪ ﻳﮏ ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺗﻨﺰﹼﻝ‬
‫ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ‪ ۲۰‬ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺩ‪‬ﻩ ﺳﺎﻋﺘﻪ ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﻪ ﻣﺒﻠﻎ‪۴۰‬‬
‫ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮐﻪ ‪ ۲۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺁﻥ ﺑﺎﺑﺖ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻭ ‪ ۲۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬
‫‪2‬‬
‫ﻟﻴﺮﺓ‬ ‫‪3‬‬ ‫ﺑﺎﺑﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺗﻨﺰﹼﻝﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ‬
‫ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺮﺳﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ‪ ۳۰‬ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺩ‪‬ﻩ ﺳﺎﻋﺘﻪﮔﻤﺎﺭﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ ‪ ۶۰‬ﻟﻴﺮﺓ‬
‫ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮐﻪ ﺍﺯﺁﻥ ﻣﺒﻠﻎ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻭﺿﻊ ‪ ۲۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺮﺍﯼ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‪،‬‬
‫ﺑﺎﺯ ‪ ۴۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻳﻌﻨﯽ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎﻧﺪﻥ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺩﺭﺻﺪ‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎﻧﺪﻥ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ‬
‫ﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖﺑﻮﺩﻥ ﺷﺪ‪‬ﺕ ﺁﻫﻨﮓﮐﺎﺭ‪ ،‬ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ‬
‫ﻣ‪‬ﺰﺩﮐﺎﺭ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻮﺭﺩﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻓﺮﺽ ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ ﺭﺍ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۹۲‬‬

‫)‪(١‬‬
‫"ﺳﻮﺩﻫﺎ ﺩﻗﻴﻘﹰﺎ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻧﺴﺒﺘﯽﮐﻪ ﻣ‪‬ﺰﺩﻫﺎ ﺑﺎﻻﻭﭘﺎﺋﻴﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎﻻﻭﭘﺎﺋﻴﻦ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪﺑﻮﺩ‪".‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺷﺪ‪‬ﺕ ﺁﻫﻨﮓﮐﺎﺭ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﻣﺜﻼﹰ ‪ ۲۰‬ﻧﻔﺮﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻥ‬
‫ﻭﺳﺎﻳﻞﮐﺎﺭ ﻃﯽ‪ ‬ﮐﺎﺭ ﺩ‪‬ﻩ ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﺖ ﺍﻭ‪‬ﻝ ‪ ،۳۰‬ﺩﺭ ﺩﻭ‪‬ﻡ ‪ ،۴۰‬ﺩﺭ ﺳﻮ‪‬ﻡ ‪ ۶۰‬ﻗﻄﻌﻪ‬
‫ﺍﺯﮐﺎﻻﯼ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺭﺍ ﻣﯽﺳﺎﺯﻧﺪﮐﻪ ﻫﺮ ﻗﻄﻌﺔ ﺁﻥ‪ ،‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺳﺎﺧﺖﺁﻥ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ ﺍﺭﺯﺵﻧﻮﺋﯽ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ ﻳﮏ ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮﻥ‬
‫ﻫﺮ ﺑﺎﺭ ‪ ۲۰‬ﻗﻄﻌﻪ = ‪ ۲۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﺑﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﻳﮑﻢ ‪ ۱۰‬ﻗﻄﻌﻪ = ‪ ۱۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﺖ ﺩﻭ‪‬ﻡ ‪ ۲۰‬ﻗﻄﻌﻪ = ‪ ۲۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬
‫ﻭ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﻮ‪‬ﻡ ‪ ۴۰‬ﻗﻄﻌﻪ = ‪ ۴۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻟﺜﺎﹰ ﻃﻮﻝ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺎ ﺷﺪ‪‬ﺗﯽ ﻳﮑﺴﺎﻥ ‪ ۲۰‬ﻧﻔﺮﮐﺎﺭﮔﺮ ﺩﺭ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ ‪ ۹‬ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﺖ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﺩﻭﺍﺯﺩﻩ ﺳﺎﻋﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﻮ‪‬ﻡ ‪ ۱۸‬ﺳﺎﻋﺖ‬
‫ﮐﺎﺭﮐﻨﻨﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺤﺼﻮﻝﮐﻞﹼ ﺁﻧﻬﺎ ‪ ۶۰ : ۴۰ : ۳۰‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ ۱۸ : ۱۲ : ۹‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﻭ‬
‫ﭼﻮﻥ ﻫﺮ ﺑﺎﺭ ﻣﺰﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮ‪ ۲۰‬ﺍﺳﺖ ﺑﺎﺯ ﺑﺎﺑﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ۲۰ ،۱۰‬ﻭ‪ ۴۰‬ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﺮ ﻗﹼﯽ ﻳﺎ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﻣﻌﮑﻮﺱ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺗﺮ ﻗﹼﯽ ﻳﺎ ﺗﻨﺰﹼﻝ‬
‫ﺷﺪ‪‬ﺕ ﺁﻫﻨﮓﮐﺎﺭ ﻭ ﺩ ﺭﺍﺯﺷﺪﻥ ﻳﺎﮐﻮﺗﺎﻩﮔﺸﺘﻦ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻧﺮﺥ‬
‫‪v‬‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪C‬‬ ‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭﻟﺬﺍ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪﺷﺮﻃﯽﮐﻪ‬

‫‪۲‬ـ ‪ ḿ‬ﻭ ‪ v‬ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‪ C ،‬ﺛﺎﺑﺖ‬

‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺫﻳﻞ ﺻﺎﺩﻕ ﺍﺳﺖ‪:‬‬

‫‪v‬‬ ‫‪v1‬‬
‫‪ṕ : ṕ1 = C ḿ: C ḿ1= ḿv : ḿ1v1‬‬ ‫=‬ ‫‪m‬‬ ‫‪:‬‬ ‫‪m1‬‬

‫‪(Principles of political Economy, ch. I sec. III p. 18 “Works of D. Ricardo”, ed.‬‬ ‫)‪(١‬‬
‫‪Mac Culloch, 1852) “Profits would be high or low, exactly in prpportion as wages be‬‬
‫‪low or high”.‬‬
‫‪۹۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮﻳﺎﺑﯽﹺ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﻳﮑﺴﺎﻥﻣﺎﻧﺪﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‪ ،‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﺩﺭﻣﻘﺪﺍﺭ ﻭ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﺍﺭﺯﺵـ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺍﺳﺖ‪ (١).‬ﺗﻐﻴﻴﺮﻳﺎﺑﯽ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ‪ v‬ﻭ‪ ḿ‬ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ‬
‫ﺗﻮﺯﻳﻊ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﯽ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺳﻪ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﭘﻴﺶﺁﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﻣﻌﮑﻮﺱ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ ﻭﻟﯽ ﺑﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭ‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮﻳﺎﺑﯽ ‪ v‬ﻭ ‪ḿ‬‬ ‫ﺍﻟﻒ(‬
‫ﻳﮑﺴﺎﻥ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ‬
‫‪۸۰ c + ۲۰ v + ۱۰ m ، ḿ = %۵۰ ، ṕ = %۱۰‬‬
‫‪۹۰ c + ۱۰ v + ۲۰ m ، ḿ = %۲۰۰ ، ṕ = %۲۰‬‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ـ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺩﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﮐﺎﺭﯼ ﻧﻴﺰ ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ‬
‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﺳﺖ‪ .۳۰ = ۲۰ m + ۱۰ v = ۱۰ m + ۲۰ v ،‬ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻭ‪‬ﻝ ‪ ۲۰‬ﺑﺎﺑﺖ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ‪ ۱۰‬ﺑﺎﺑﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ‪ ۱۰‬ﻭﻟﺬﺍ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪ‪ ۲۰‬ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻮﺭﺩﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮﻳﺎﺑﯽ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ‪ v‬ﻭ‪ ، ḿ‬ﺗﻌﺪﺍﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺷﺪ‪‬ﺕ ﺁﻫﻨﮓﮐﺎﺭ ﻭ‬
‫ﻃﻮﻝ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ ﺩﺳﺖ ﻧﺨﻮﺭﺩﻩ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻭ ‪ v‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﻋﮑﺲ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭ ﺑﻪ‬ ‫ﺏ( ﺗﻐﻴﻴﺮﻳﺎﺑﯽ ‪ḿ‬‬

‫ﺑﺮ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﭘﻴﺶ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬ ‫‪ḿ‬‬ ‫ﻭ ﻳﺎ ﺍﺯﺁﻥ‬ ‫ﻳﮏ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮﻳﺎﺑﯽ ‪v‬‬

‫‪۸۰ c + ۲۰ v + ۲۰ m ،‬‬ ‫‪ḿ‬‬ ‫‪= %۱۰۰ ،‬‬ ‫‪ṕ‬‬ ‫‪= %۲۰‬‬ ‫‪.I‬‬
‫‪3‬‬
‫‪۷۲ c + ۲۸ v + ۲۰ m ،‬‬ ‫‪ḿ‬‬ ‫‪= %۷۱ 7 ،‬‬ ‫‪ṕ‬‬ ‫‪= %۲۰‬‬ ‫‪.II‬‬

‫‪۸۴ c + ۱۶ v + ۲۰ m ،‬‬ ‫‪ḿ‬‬ ‫‪= %۱۲۵ ،‬‬ ‫‪ṕ‬‬ ‫‪= %۲۰‬‬ ‫‪.III‬‬

‫ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﻳﮏ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﻣﺤﺼﻮﻝ ‪ ۴۰‬ﺗﺎﺋﯽ ﺑﺎ ‪ ،۲۰ v‬ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﻳﮏ ﺍﺭﺯﺵ ـ‬

‫)‪ (۱‬ﻣﻘﺼﻮﺩ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﺩﺍﺧﻠﯽ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﺗﺮﮐﻴﺐﮐﻨﻨﺪﺓ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۹۴‬‬

‫ﻣﺤﺼﻮﻝ‪ ۴۸‬ﺗﺎﺋﯽ ﺑﺎ‪ ۲۸۷‬ﻭﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﻮ‪‬ﻣﯽ ﻳﮏ ﺍﺭﺯﺵـ ﻣﺤﺼﻮﻝ‪ ۳۶‬ﺗﺎﺋﯽ ﺑﺎ ‪۱۶ v‬ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻫﻢ ﺍﺭﺯﺵـ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻭ ﻫﻢ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺗﻐﻴﻴﺮﮐﺮﺩﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽﺗﻐﻴﻴﺮ ﺍﺭﺯﺵـ ﻣﺤﺼﻮﻝ‬
‫ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭﮐﻤﻴ‪‬ﺖﮐﺎﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﻳﺎ ﻣﻌﻠﻮﻝ ﺗﻌﺪﺍﺩﮐﺎﺭﮔﺮ‪ ،‬ﻳﺎ ﻃﻮﻝ ﻣﺪ‪‬ﺕ‬
‫ﮐﺎﺭ ﻭ ﻳﺎ ﺷﺪ‪‬ﺕ ﺁﻫﻨﮓﮐﺎﺭ ﻭ ﻳﺎ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭼﻨﺪ ﺗﺎﺋﯽ ﺍﻳﻦ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺳﻪﮔﺎﻧﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻭ ‪ v‬ﺩﺭ ﻳﮏ ﺟﻬﺖ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻣﻮﺟﺐ‬ ‫ﺝ( ﺗﻐﻴﻴﺮﻳﺎﺑﯽ ‪ḿ‬‬

‫ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫‪۹۰ c + ۱۰ v + ۱۰ m ، ḿ = %۱۰۰ ، ṕ = %۱۰‬‬
‫‪۸۰ c + ۲۰ v + ۳۰ m ، ḿ = %۱۵۰ ، ṕ = %۳۰‬‬
‫‪۹۲ c + ۸‬‬ ‫‪v‬‬ ‫‪+۶‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪، ḿ = %۷۵ ، ṕ = %۶‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﻴﺰ ﺳﻪ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ‪ ۵۰ ،۲۰‬ﻭ‬
‫‪ ،۱۴‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ ﻫﺮﮐﺪﺍﻡ ﺍﺯﮐﻤﻴ‪‬ﺖﻫﺎﯼﮐﺎﺭ ﺑﺎﺯ ﺑﻪﺍﺧﺘﻼﻑ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻌﺪﺍﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‪،‬‬
‫ﻣﺪ‪‬ﺕﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺷﺪ‪‬ﺕﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﭼﻨﺪ ﻋﺎﻣﻞ ﻳﺎ ﻫﻤﺔ ﺍﻳﻦ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺑﺎ ﻫﻢ‪ ،‬ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬

‫‪۳‬ـ ‪ v ، ḿ‬ﻭ ‪ C‬ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬

‫ﺍﻳﻦﺣﺎﻟﺖ ﻧﻘﻄﺔ ﻧﻈﺮ ﺗﺎﺯﻩﺍﯼ ﻋﺮﺿﻪ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﺎ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ ﻋﻤﻮﻣﯽﺋﯽﮐﻪ ﺿﻤﻦ ﻓﻘﺮﺓ‬
‫ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ‪ ḿ‬ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺣﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬ ‫‪II‬‬

‫٭‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺣﺎﻻﺕ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﺮ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻴﺎﻥ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪:‬‬
‫‪v‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎ‬ ‫‪ḿ‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻧﺴﺒﺘﯽ ﮐﻪ‬ ‫‪ṕ،C‬‬ ‫‪۱‬ـ ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎﻧﺪﻥ‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﭘﺬﻳﺮﺩ‪.‬‬
‫‪۹۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫‪۸۰ c + ۲۰ v + ۲۰ m ، ḿ = %۱۰۰ ، ṕ = %۲۰‬‬

‫‪۸۰ c + ۲۰ v + ۱۰ m ، ḿ = %۵۰ ، ṕ = %۱۰‬‬
‫‪%۱۰۰ : %۵۰ = %۲۰ : % ۱۰‬‬
‫‪v‬‬
‫ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﺟﻬﺖ ‪ ḿ‬ﺣﺮﮐﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎ ﮐﺎﻫﺶ‬ ‫‪۲‬ـ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ‪C‬‬

‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ‪ ṕ‬ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﺍﺯ ‪ ḿ‬ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻭ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ḿ‬‬

‫‪۸۰ c + ۲۰ v + ۱۰ m ، ḿ = % ۵۰‬‬ ‫‪، ṕ = %۱۰‬‬

‫‪2‬‬
‫‪۷۰ c + ۳۰ v + ۲۰ m ، ḿ = %۶۶‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪، ṕ = %۲۰‬‬
‫‪2‬‬
‫‪%۵۰ : %۶۶ 3 <%۱۰ : %۲۰‬‬
‫‪v‬‬
‫‪ C‬ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﻋﮑﺲ ‪ ḿ‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺘﯽﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯﺁﻥ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ‪ṕ‬‬ ‫‪۳‬ـ ﻫﺮﮔﺎﻩ‬
‫ﺑﻪﻧﺴﺒﺖﮐﻤﺘﺮﯼ ﺍﺯ ‪ ḿ‬ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻭ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۸۰ c + ۲۰ v + ۱۰ m ، ḿ = % ۵۰ ، ṕ = %۱۰‬‬
‫‪۹۰ c + ۱۰ v + ۱۵ m ، ḿ = %۱۵۰ ، ṕ = %۱۵‬‬
‫‪%۵۰ : %۱۵۰>%۱۰ : %۱۵‬‬
‫‪v‬‬
‫ﻭ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﺍﺯﺁﻥ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪،‬‬ ‫‪ C‬ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﻋﮑﺲ ‪ḿ‬‬ ‫‪۴‬ـ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ‬
‫ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺗﻨﺰﹼﻝ ‪ ḿ‬ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﻳﺎ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺗﺮﻗﹼﯽ ‪ ḿ‬ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ‪ṕ‬‬

‫‪۸۰ c + ۲۰ v + ۲۰ m ، ḿ = %۱۰۰ ، ṕ = %۲۰‬‬

‫‪۹۰ c + ۱۰ v + ۱۵ m ، ḿ = %۱۵۰ ، ṕ = %۱۵‬‬

‫ﺍﺯ ‪ %۱۰۰‬ﺑﻪ ‪ %۱۵۰‬ﺗﺮﻗﹼﯽﮐﺮﺩﻩ ﻭ ‪ ṕ‬ﺍﺯ‪ %۲۰‬ﺑﻪ ‪ %۱۵‬ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ḿ‬‬

‫‪v‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﻋﻴﻨﺎﹰ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻘﺪﺍﺭ‬ ‫‪ḿ‬‬ ‫ﺩﺭ ﻋﮑﺲ ﺟﻬﺖ‬ ‫‪C‬‬ ‫‪ ۵‬ـ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ‪ :‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‬
‫ﺑﺎﻻ ﻭ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ‪ ، ṕ‬ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻨﮑﻪ ‪ḿ‬‬

‫ﻓﻘﻂ ﺍﻳﻦﺣﺎﻟﺖ ﺍﺧﻴﺮ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﺗﯽ ﺍﻳﺠﺎﺏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﻓﻮﻗﺎﹰ ﺩﺭ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۹۶‬‬

‫‪v‬‬
‫ﺩﻳﺪﻳﻢﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺍﺣﺪﯼ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﻣﺨﺘﻠﻒﺗﺮﻳﻦ‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮﻳﺎﺑﯽ ﻫﺎﯼ ‪C‬‬ ‫ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﺑﻴﺎﻥﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥﻃﻮﺭﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﯽﺑﻴﻨﻴﻢﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻭﺍﺣﺪﯼ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺮ‬
‫ﭘﺎﻳﺔ ﻧﺮﺥ ﻫﺎﯼ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﯽ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﻫﺮﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﻟﺨﻮﺍﻫﯽ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺎﻥ ‪ v‬ﻭ‪ C‬ﮐﺎﻓﯽ ﺑﻮﺩ ﺗﺎ ﺗﻔﺎﻭﺗﯽ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‬ ‫ﺛﺎﺑﺖﻣﺎﻧﺪﻥ ‪ḿ‬‬

‫ﺍﻳﺠﺎﺏ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ‪ ḿ‬ﻻﺯﻡﺍﺳﺖﮐﻪ ﻳﮏ ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﻣﻌﮑﻮﺱ ﻭ ﺩﻗﻴﻘﺎﹰ‬

‫‪v‬‬
‫ﺑﻪﻣﻴﺎﻥﺁﻳﺪ ﺗﺎ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻳﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﺣﺪ‬ ‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺒﯽ ﺍﺯ ‪C‬‬

‫ﻭ ﻳﺎ ﺩﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪﮐﺸﻮﺭ ﻭﺍﺣﺪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎﺋﯽ ﺍﻣﮑﺎﻥﭘﺬﻳﺮ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﺜﺎﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﺭﺍ ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫‪۸۰ c + ۲۰ v + ۲۰ m ، C = ۱۰۰ ، ḿ = %۱۰۰ ، ṕ = %۲۰‬‬
‫‪ ۱۶‬ﺑﺘﻮﺍﻥ ﻫﻤﺎﻥ‬ ‫‪v‬‬ ‫ﻭﺁﻧﮕﺎﻩ ﻓﺮﺽ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢﮐﻪ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﺗﻨﺰﹼﻝﮐﻨﺪﮐﻪ ﺍﺯﺁﻥ ﭘﺲ ﺑﺎ‬
‫ﺗﻌﺪﺍﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻧﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺎ ‪ ۲۰ v‬ﻣﻴﺴ‪‬ﺮ ﺑﻮﺩ ﺑﻪﮐﺎﺭﮔﻤﺎﺷﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﺑﺎ ﻳﮑﺴﺎﻥﻣﺎﻧﺪﻥ‬
‫ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕﺮ ﻭﺁﺯﺍﺩﺳﺎﺧﺘﻦ ‪ ، ۴ v‬ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷﺖ‪:‬‬
‫‪۸۰ c + ۱۶ v + ۲۴ m ، C = ۹۶ ، ḿ = %۱۵۰ ، ṕ = %۲۵‬‬
‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪﮔﺬﺷﺘﻪ ‪ %۲۰ = ṕ‬ﮔﺮﺩﺩ ﻻﺯﻡ ﻣﯽﺁﻳﺪﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﮐﻞﹼ ﺑﻪ ‪۱۲۰‬‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺗﺎ ‪ ۱۰۴‬ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫‪۱۰۴ c + ۱۶ v + ۲۴ m ، C = ۱۲۰ ، ḿ = %۱۵۰ ، ṕ = %۲۰‬‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻭﺿﻌﯽ ﻓﻘﻂﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﻣﮑﺎﻥﭘﺬﻳﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺗﻮﺃﻡ ﺑﺎ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺩﺭ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﹺﮐﺎﺭ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺭﺍ ﺩﺭﺗﺮﮐﻴﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﻳﺠﺎﺏ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﻳﺎ ﺁﻧﮑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﭘﻮﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺍﺯ‪ ۸۰‬ﺑﻪ ‪ ۱۰۴‬ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺧﻼﺻﻪ‬
‫ﻳﮏ ﺗﻘﺎﺭﻥ ﺗﺼﺎﺩﻓﯽ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎﺋﯽ ﭘﻴﺶ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻭﻗﻮﻉ ﭘﻴﻮﻧﺪﺩ‪.‬‬
‫‪v‬‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻓﻘﻂ ﺗﺤﺖ‬ ‫ﺩﺭ ‪C‬‬ ‫ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻳﮏ ﺗﻐﻴﻴﺮ ‪ ḿ‬ﮐﻪ ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺩﺭ‪ v‬ﻭﻟﺬﺍ‬
‫ﺷﺮﺍﻳﻂ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﻣﺘﺼﻮ‪‬ﺭ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﺩﺭﺁﻥ ﺭﺷﺘﻪ ﻫﺎﺋﯽ ﺍﺯ ﺻﻨﻌﺖ ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻧﻬﺎ ﻓﻘﻂ‬
‫‪۹۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻭﮐﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﻭﻣﺤﻤﻮﻝﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺍﺭﺯﺍﻧﯽ ﻣﯽﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬

‫ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻘﺎﻳﺴﺔ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﺩﺭ ﺩﻭﮐﺸﻮﺭ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻃﻮﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﻧﺮﺥ ﻭﺍﺣﺪ ﺳﻮﺩ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﻣﺒﻴ‪‬ﻦ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﺯﻣﺠﻤﻮﻉ ﭘﻨﺞ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺬﮐﻮﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻳﮏ ﻧﺮﺥ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶﻳﺎﻓﺘﺔ‬
‫ﺳﻮﺩ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﻧﺮﺥﮐﺎﻫﺶﻳﺎﻓﺘﻪ ﻳﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶﻳﺎﻓﺘﺔ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕﺩﺍﺷﺘﻪﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﮏ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩﮐﺎﻫﺶﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶﻳﺎﻓﺘﻪ ﻳﺎ ﮐﺎﻫﺶﻳﺎﻓﺘﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﻣﻨﻄﺒﻖﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﮏﻧﺮﺥ ﺛﺎﺑﺖﻣﺎﻧﺪﺓ ﺳﻮﺩ ﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖ ﺑﺎﻧﺮﺥﺍﻓﺰﺍﻳﺶﻳﺎﻓﺘﻪ ﻳﺎﮐﺎﻫﺶﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪﺍﯼ‬
‫ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ‪،‬ﮐﺎﻫﺶﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻳﺎ ﺛﺎﺑﺖ‪-‬‬
‫ﻣﺎﻧﺪﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎ ﻳﮏ ﻧﺮﺥ ﺛﺎﺑﺖﻣﺎﻧﺪﺓ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ ‪ I‬ﺩﻳﺪﻩﺍﻳﻢ‪.‬‬

‫٭‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺁﻧﭽﻪﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ﺩﻭ ﻋﺎﻣﻞ ﻋﻤﺪﻩ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪ :‬ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭ‬

‫ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺍﺭﺯﺷﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ .‬ﺗﺄﺛﻴﺮﺍﺕ ﺍﻳﻦ ﻫﺮﺩﻭ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﻪﺷﺮﺡ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﺧﻼﺻﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ‬
‫ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﻴﻢ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺩﺭﺻﺪ ﺑﻴﺎﻥ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻔﺎﻭﺗﯽ‬
‫ﻧﻤﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺍﺯﮐﺪﺍﻡﻳﮏ ﺍﺯ ﺩﻭ ﺑﺨﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﺎﺷﯽﮔﺸﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﺩﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺍﺯﺁﻥ‪ ‬ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﺣﺪ ﺩﺭ ﺩﻭ ﻭﺿﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺘﻮﺍﻟﯽ‪،‬‬
‫ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺮﺍﺑﺮﻧﺪ ‪:‬‬
‫‪۱‬ـ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺩﺭﺻﺪ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ ﻭ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۲‬ـ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ )ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺩﺭﺻﺪ()‪ (١‬ﻭ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻋﺪﻡ‬
‫ﺗﺴﺎﻭﯼ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﺣﺎﺻﻞﺿﺮﺏﻫﺎﯼ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‬

‫)‪" (۱‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺩﺭﺻﺪ" ﺍﺯﻃﺮﻑ ﻣﺘﺮﺟﻢ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﻫﻼﻝ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺗﺎ ﺍﺯ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽﹺ ﺟﻤﻠﻪﮐﺎﺳﺘﻪ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۹۸‬‬

‫ﻭ ‪ ،(v‬ﻣﺴﺎﻭﯼ‬ ‫‪ḿ‬‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺩﺭﺻﺪ ﺣﺴﺎﺏ ﺷﺪﻩ ﺍﻧﺪ‪) ،‬ﺣﺎﺻﻞﺿﺮﺏ ﻫﺎﯼ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺣﺠﻢﻫﺎﯼ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺩﺭﺻﺪ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ‬
‫ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ‬ ‫‪ ḿ‬ﻭ‪v‬‬ ‫ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﺨﻦ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺩﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﻋﻮﺍﻣﻞ‬
‫ﻣﻌﮑﻮﺱ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫‪۱‬ـ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺩﺭ ﺩﺭﺻﺪ ﺗﺮﮐﻴﺐ‪ ،‬ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪،‬‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﻧﺴﺒﺖ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪ‬
‫ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۲‬ـ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻭ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺍﺯﺣﻴﺚ ﺩﺭﺻﺪ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ‬
‫ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﻧﺴﺒﺖ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۳‬ـ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻧﺮﺥ ﻫﺎﯼ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺩﺭﺻﺪ ﺣﺴﺎﺏﺷﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮ‬
‫ﺣﺎﺻﻞﺿﺮﺏ ﻫﺎﯼ ‪ v‬ﻭ ‪ḿ‬‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﻧﺴﺒﺖ ﻧﺮﺥ ﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫)‪(١‬‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺴﺒﺖﺣﺠﻢﻫﺎﯼ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ )ﺑﺮﺣﺴﺐﺩﺭﺻﺪ( ﺑﻪﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫○‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﺩﺳﺖﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺕ ﻣﻔﺼﹼﻠﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ )‪(ḿ - ṕ‬‬
‫ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﻭﻳﮋﮔﯽﻫﺎﯼ ﺟﺎﻟﺒﯽﺍﺳﺖ ﻭ ﺣﺮﮐﺖﺁﻧﻬﺎ ﺣﺎﻻﺗﯽ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ ﺩﻭ ﻧﺮﺥ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫ﺍﺯ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺩﻭﺭ ﻳﺎ ﺑﻪﻫﻢ ﻧﺰﺩﻳﮏ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺣﺮﮐﺎﺕ ﺭﺍ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻥ ﺑﺎ ﻣﻨﺤﻨﯽﻫﺎﺋﯽ ﻧﻴﺰ ﻣﺠﺴ‪‬ﻢ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﺍﺯﺁﻭﺭﺩﻥ ﺍﻳﻦ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﺪﻑﻫﺎﯼ ﺑﻌﺪﯼ ﺍﻳﻦﮐﺘﺎﺏ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖﮐﻤﺘﺮﯼ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻡ ﻓﻘﻂﮐﺎﻓﯽﺍﺳﺖ ﻧﻈﺮﺁﻥ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﮔﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺭﺍ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﺗﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻨﺪ ﺑﻪﺁﻥ ﺟﻠﺐ ﻧﻤﺎﻳﻢ‪) .‬ﻓﺮﻳﺪﺭﻳﺶ ﺍﻧﮕﻠﺲ(‬
‫‪۹۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎﺭﻡ ‪‬‬

‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻭﺍﮔﹶﺮﺩ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‬

‫] ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﻧﻴﺰ ﺗﺄﺛﻴﺮﺁﻥ ﺩﺭ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺧﻼﺻﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺭﺍ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﭼﻨﻴﻦ ﺟﻤﻊﺑﻨﺪﯼﮐﺮﺩﮐﻪ‬
‫ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﻣﺪﺕﺯﻣﺎﻧﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﺍﮔﹶﺮﺩ ﻻﺯﻡﺍﺳﺖ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻥ ﺗﻤﺎﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ‬
‫ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﭼﻪ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻧﻘﺪﯼ ﻳﺎ‬
‫ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡﹺ ﺫﺧﻴﺮﻩﺷﺪﻩ‪ ،‬ﭼﻪ ﺩﺭ ﺷﮑﻞﮐﺎﻻ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﻭﻟﯽ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ‬
‫ﻧﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﭼﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﻣﻮﻋﺪ ﻭﺻﻮﻝ ﺁﻧﻬﺎ ﺳﺮ ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ‬
‫ﺑﯽﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﺯﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﻌﺎﻝ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮﺭ‬
‫ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻭﺗﺼﺎﺣﺐ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ﺑﺨﺶ ﻣﺰﺑﻮﺭﮐﺴﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯ ﺵﹺ ﺍﻳﺠﺎﺩﮔﺸﺘﻪ ﻭ ﺗﺼﺎﺣﺐﺷﺪﻩ ﻧﻴﺰ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﻗﺪﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﮐﻮﺗﺎﻩﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﻼﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺩﺭ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻧﻴﺰ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯ ﺵﹺ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺗﺼﺎﺣﺐ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﺑﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﮐﻮﺗﺎﻩﺷﺪﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﻳﺎ‬
‫ﮐﻮﺗﺎﻩﺷﺪﻥ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺩﻭ ﺑﺨﺶﺁﻥ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺯﻣﺎﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺯﻣﺎﻥ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‪ ،‬ﺑﺮ ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﹺ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ ﻣﯽ ﺍﻓﺰﺍﻳﺪ‪ .‬ﺍﻣ‪‬ـﺎ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻓﻘﻂ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵﹺ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۰۰‬‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻥ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺴﻠﹼﻢ ﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻫﺮﮐﻮﺗﺎﻩﺷﺪﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺩﺭ‬
‫ﺑﺨﺶ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﮐﺘﺎﺏ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪﻩ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺳﻮﺩ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﺻﺎﺩﻕ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﻴﺎﺯﯼ ﺑﻪ ﺗﮑﺮﺍﺭ ﺁﻥ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﭼﻨﺪ ﻧﮑﺘﺔ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﺭﺍ‬
‫ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺳﺎﺯﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻋﻤﺪﻩ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﮐﻮﺗﺎﻩﺳﺎﺯﯼ ﺯﻣﺎﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺑﺎﻻﺑﺮﺩﻥ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﹺ ﮐﺎﺭ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻﹰ ﺁﻥ ﺭﺍ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺻﻨﻌﺖ ﻣﯽﺧﻮﺍﻧﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺭ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﮔﺮﺍﻥﻗﻴﻤﺖ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﻧﺒﺎﺷﺪ‬
‫ﻭ ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐ ﮐﺎﻫﺸﯽ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﭘﻴﺶ‬
‫ﻧﻴﺎﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﯽﺷﮏ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﺗﺎﺯﻩﺗﺮﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎﯼ ﻓﻠﺰﮐﺎﺭﯼ ﻭ ﺻﻨﻌﺖ ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﯽ ﺭ‪‬ﺥ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺷﻴﻮﻩﻫﺎﯼ‬
‫) ‪(٣‬‬
‫ﻧﻮﮐﺸﻒﺷﺪﺓ ﺁﻫﻦ ﻭ ﭘﻮﻻﺩﺳﺎﺯ ﯼﹺ ﺑﹺﻪﺳ‪‬ﻪﻣ‪‬ﺮ) ‪ ، (١‬ﺯﯼ ﻣ‪‬ﻨﺲ) ‪ ، (٢‬ﮔﻴﻞ ﮐﺮﻳﺴﺖ ـ ﺗﻮﻣﺎﺱ‬
‫ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺑﺎ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﻧﺴﺒﺘﺎﹰ ﮐﻤﯽ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪﻫﺎﯼ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﻃﻮﻻﻧﯽﹺ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺭﺍ ﺗﺎ ﺣﺪﺍﻗﻞ ﮐﻮﺗﺎﻩ‬
‫ﻣﯽﺳﺎﺯﻧﺪ‪ .‬ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺁﻟﯽﺯﺍﺭﻳﻦ)‪ (٤‬ﻳﺎ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺭﻧﮕﻴﻦ ﺭﻭﻧﺎﺱ ﺍﺯ ﻗﻴﺮ ﺫﻏﺎﻝﺳﻨﮓ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎﺕ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺭﻧﮓﻫﺎﯼ ﻗﻄﺮﺍﻧﯽ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺭﻓﺖ‬
‫ﻃﯽ‪ ‬ﭼﻨﺪ ﻫﻔﺘﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻧﺘﺎﻳﺠﯽ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻳﺪﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﻻﺯﻡ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﻳﮏﺳﺎﻝ ﻻﺯﻡ‬
‫ﺑﻮﺩ ﺗﺎ ﺭﻭﻧﺎﺱ ﺑﺮﻭﻳﺪ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺭﻳﺸﻪﻫﺎﯼ ﺁﻥ‪ ،‬ﭘﻴﺶﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺭﻧﮕﺮ‪‬ﺯﯼ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎﻝ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﻋﻤﺪﻩ ﺑﺮﺍﯼ ﮐﻮﺗﺎﻩﮐﺮﺩﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺯﻣﻴﻨﻪ ﭘﻨﺠﺎﻩ ﺳﺎﻝ ﺍﺧﻴﺮ ﭼﻨﺎﻥ ﺍﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎ ﺍﻧﻘﻼﺏ‬
‫ﺻﻨﻌﺘﯽﹺ ﻧﻴﻤﺔ ﺁﺧﺮﹺ ﺳﺪﺓ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺧﺸﮑﯽ ﺭﺍﻩﺁﻫﻦ ﺭﺍﻩﻫﺎﯼ ﺳﻨﮓ‪-‬‬
‫ﻓﺮﺵﺷﺪﻩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﺭﺍﻧﺪﻩ ﻭ ﺩﺭ ﺩﺭﻳﺎ ﺧﻄﻮﻁ ﺳﺮﻳﻊ ﻭ ﻣﻨﻈﹼﻢ ﮐﺸﺘﯽ ﻫﺎﯼ ﺑﺨﺎﺭ ﺟﺎﯼ‬

‫)‪Bessemer (۱‬‬
‫)‪Siemens (۲‬‬
‫)‪Gilchrist-Thomas (۳‬‬
‫)‪ Alizarine (۴‬ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺭﻧﮕﻴﻦ ﻗﺮﻣﺰﯼ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺭﻳﺸﺔ ﺭﻭﻧﺎﺱ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫‪۱۰۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﮐﺸﺘﯽﻫﺎﯼﮐﹸﻨﺪ ﻭ ﻧﺎﻣﻨﻈﹼﻢ ﺑﺎﺩﯼ ﺭﺍ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺷﺒﮑﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﺳﻴﻢﻫﺎﯼ ﺗﻠﮕﺮﺍﻑ ﺳﺮﺍﺳﺮ‬

‫ﮐﺮﺓ ﺯﻣﻴﻦ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﮐﺎﻧﺎﻝ ﺳﻮﺋﺰ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻢ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺭﺍﻩ ﮐﺸﺘﯽ ﺭﺍﻧﯽ‬
‫ﺑﺨﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺁﺳﻴﺎﯼ ﺧﺎﻭﺭﯼ ﻭ ﺍﺳﺘﺮﺍﻟﻴﺎ ﺑﺎﺯﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺯﻣﺎﻥ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻳﮏ ﻣﺤﻤﻮﻟﻪ ﺑﻪﻣﻘﺼﺪ‬
‫ﺁﺳﻴﺎﯼ ﺧﺎﻭﺭﯼ ﮐﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﺩﺭ ‪ ۱۸۴۷‬ﻻﺍﻗﻞ ﺩﻭﺍﺯﺩﻩ ﻣﺎﻩ ﻃﻮﻝ ﻣﯽﮐﺸﻴﺪ )ﺑﻪ ﮐﺘﺎﺏ ﺩﻭ‪‬ﻡ‪،‬‬
‫ﺹ ‪ ۲۳۵‬ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﮐﻨﻴﺪ() ‪ (١‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﻭ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ﻫﻤﺎﻥ ﻗﺪﺭ ﻫﻔﺘﻪ‬
‫ﺗﻘﻠﻴﻞ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺩﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺩﺭ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﻴﻪ‪ ،‬ﻫﺮﺩﻭ ﮐﺎﻧﻮﻥ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ‬
‫‪ ۱۸۲۵‬ـ ‪ ، ۱۸۵۸‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﻣﺮﻳﮑﺎ ﻭ ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ‪ ،‬ﺭﺍ ﺩﺭﺣﺪﻭﺩ ‪ ۷۰‬ﺗﺎ ‪ % ۹۰‬ﺑﻪ ﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ‬
‫ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﻧﺰﺩﻳﮏ ﺳﺎﺧﺖ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺩﻭﮐﺸﻮﺭ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻗﺴﻤﺖ ﺍﻋﻈﻢ ﺍﻧﻔﺠﺎﺭﭘﺬﻳﺮﯼﹺ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩﻧﺪ‪ .‬ﺯﻣﺎﻥ ﻭﺍﮔﺮﺩ‪ ‬ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﻣﻴﺰﺍﻥﮐﻮﺗﺎﻩ ﺗﺮ‬
‫ﺷﺪﻩ ﻭ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻋﻤﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﻣﯽ ﺭﻭﺩ ﺑﻪ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺩﻭ ﺗﺎ ﺳﻪ‬
‫ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻨﮑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻭﺿﻌﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﯽﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﻤﺎ ﻧﺪ‬
‫ﺧﻮﺩﺑﻪﺧﻮﺩ ﻗﺎﺑﻞ ﺩﺭﮎ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻧﮑﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺧﺎﻟﺺ ﻣﻄﺮﺡ ﺳﺎﺯﻳﻢ‬
‫ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺩﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺳﺎﻳﺮ ﺷﺮﺍﻳﻂ‬
‫ﺭﺍ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻓﺮﺽ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺗﺴﺎﻭﯼ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔﮐﺎﺭ‪ ،‬ﻓﺮﺽ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺩﺭﺻﺪ ﻧﻴﺰ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ‪ A‬ﺭﺍ ﺑﺎ‬
‫ﺗﺮﮐﻴﺐ ‪ ۱۰۰ C = ۲۰ v + ۸۰ c‬ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪%۱۰۰‬‬
‫ﺩﻭ ﺑﺎﺭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﺍﺯ‪۴۰ v +۱۶۰c :‬‬
‫‪ .۴۰ m +‬ﻭﻟﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻧﮑﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﻳﻢ ﺍﻳﻦ ‪ %۴۰‬ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ ـ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﮐﻪ ‪ (٢ ) ۲۰۰‬ﺍﺳﺖ ﺣﺴﺎﺏ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪﮐﻪ‪ ۱۰۰‬ﺍﺳﺖ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﻴﻢ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﻳﻢ‪:‬‬
‫‪. ṕ = %۴۰‬‬

‫)‪ (۱‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺩﻭ‪‬ﻡ‪ ،‬ﺹ ‪ ۲۱۶‬ـ ‪] ۲۱۷‬ﺍﺯﺻﻔﺤﺔ ‪ ۳۶۶‬ﺗﺎ ‪ ۳۶۸‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ‪.‬‬
‫)‪ (۲‬ﭼﻮﻥ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻓﺮﺽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﺔ ‪ (۲۰ v + ۸۰ c) =۱۰۰‬ﺩﻭ ﺑﺎﺭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ ﻋﺪﺩ‬
‫‪ ۲۰۰‬ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ ﻭﻟﯽ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪ ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺩﻭ ﺑﺎﺭ ﻭﺍﮔﺮﺩﻳﺎﻓﺘﻪ = ‪ ،۲۰۰‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﻮﺩ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۰۲‬‬

‫ﺣﺎﻻ ﺑﻴﺎﺋﻴﻢ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ‪ B‬ﺭﺍ ﮐﻪ ﻣﺴﺎﻭﯼ ‪ ۲۰۰ =۴۰ v + ۱۶۰c‬ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﺁﻥ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ‬

‫ﮐﻨﻴﻢ ﻭ ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ %۱۰۰‬ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺍﺳﺖ ﻭﻟﯽ ﻓﻘﻂ‬
‫ﻳﮏﺑﺎﺭ ﺩﺭﺳﺎﻝ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪:‬‬
‫‪ .۴۰ m + ۴۰ v +۱۶۰c‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭ ‪ ۴۰ m‬ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪﺍﯼ‬
‫ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۲۰۰‬ﺣﺴﺎﺏ ﻧﻤﻮﺩ ﻭ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩﯼ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻳﺪ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ‪ %۲۰‬ﻭﻟﺬﺍ‬
‫ﻓﻘﻂ ﻧﺼﻒ ﻧﺮﺥ ‪ A‬ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺫﻳﻞ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ :‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺩﺭﺻﺪ‪ ‬ﺗﺮﮐﻴﺐ‪،‬‬
‫ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﻧﺮﺥ ﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﺁﻥ ﺩﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻋﮑﺲ ﺯﻣﺎﻥ‪ ‬ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺁﻧﻬﺎ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﺩﻭ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﺗﺮﮐﻴﺐ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﻧﺮﺥ ﻫﺎﯼ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ‬
‫ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ ﻭ ﻳﺎ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺑﺪﻳﻬﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﻔﺎﻭﺕﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮﯼ‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻫﺎ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﻭﺍﮔﺮﺩ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭﻟﺬ ﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻡ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ ﻣﺎ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻭ ﻧﻴﺰ ﻣﺴﺎﺋﻞ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﻓﺼﻞ ﺳﻮ‪‬ﻡ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﮐﻮﺗﺎﻩﺷﺪﻥ ﺯﻣﺎﻥ‪ ‬ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻮﺩ‪،‬‬
‫ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴ‪‬ﺖ ﺗﺤﺮ‪‬ﮐﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺑﻪ ﺟﺰ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺩﻩ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻣﻄﻠﺒﯽ ﮐﻪ ﺍﻳﺠﺎﺏ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﻪ ﮐﺘﺎﺏ ﺩ ﻭ‪‬ﻡ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ﺷﺎﻧﺰﺩﻫﻢ )ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ(‪ ،‬ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭﺁﻥ ﻣﺒﺤﺚ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ‬
‫‪ ، ۵۰۰‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺩ‪‬ﻩ ﺑﺎﺭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺪ‪‬ﺕ ﺑﻪﺍﻧﺪﺍﺯﺓ ﻳﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ‪ ۵۰۰۰‬ﺗﺎﺋﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﯽ ﻓﻘﻂ ﻳﮏ‬
‫ﺑﺎﺭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﻓﺮﺽ ﮐﻨﻴﻢ )‪ ( I‬ﻣﺮ ﮐﹼﺐ ﺍﺯ ‪ ۱۰۰۰۰‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ‪ ،‬ﮐﻪ ﻓﺮﺳﻮﺩﮔ ﹺ‬
‫ﯽ‬
‫ﺳﺎﻻﻧﺔ ﺁﻥ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ %۱۰‬ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ‪ ۱۰۰۰‬ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻭ ‪ ۵۰۰‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮔﺮﺩﺍﻥ ﺛﺎﺑﺖ ﻭ ‪۵۰۰‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‪ .‬ﻓﺮﺽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ، %۱۰۰‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺩ‪‬ﻩ‬
‫ﺑﺎﺭ ﺩﺭﺳﺎﻝ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺳﺎﺩﻩﮐﺮﺩﻥ ﻣﻄﻠﺐ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢﮐﻪ ﺩﺭﮐﻠﹼﻴﺔ ﻣﺜﺎﻝﻫﺎﺋﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﭘﺲ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺁﻭﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮔﺮﺩﺍﻥ ﺛﺎﺑﺖ ﻃﯽ‪ ‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺪﺕ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫‪۱۰۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺮﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﻧﻴﺰ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﺤﺼﻮﻝﹺ ﭼﻨﻴﻦ ﻭﺍﮔﺮﺩ ـ ﺩﻭﺭﻩﺍﯼ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪) ۱۰۰c :‬ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ( ‪۵۰۰c +‬‬
‫‪ ۱۶۰۰ = ۵۰۰ m + ۵۰۰ v +‬ﻭ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﻃﻮﻝ ﺳﺎﻝ ﮐﻪ ﺩ‪‬ﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﻭﺍﮔﺮﺩﻫﺎﺋﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪:‬‬
‫‪) + ۵۰۰۰ c + ۵۰۰۰ v + ۵۰۰۰ m = ۱۶۰۰۰‬ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ( ‪.۱۰۰۰ c‬‬
‫‪5000‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪C‬‬‫‪= ۱۱۰۰۰ ، m = ۵۰۰۰ ، ṕ = 11000 = %۴۵ 11‬‬
‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻓﺮﺽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ‪ II‬ﻣﺮ ﮐﹼﺐ ﺍﺯ‪ ۹۰۰۰ :‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ‪ ،‬ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ‬
‫ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﺔ ﺁﻥ ‪ ، ۱۰۰۰‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮔﺮﺩﺍﻥ ﺛﺎﺑﺖ ‪ ، ۱۰۰۰‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ‪ ، ۱۰۰۰‬ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ‪ ،% ۱۰۰‬ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻭﺍﮔﺮﺩﻫﺎﯼ ﺳﺎﻻﻧﻪ ‪ . ۵ :‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﻭﺍﮔﺮﺩ ـ‬
‫ﺩﻭﺭﻩﻫﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪:‬‬
‫‪) + ۱۰۰۰ c + ۱۰۰۰ v + ۱۰۰۰ m = ۳۲۰۰‬ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ( ‪.۲۰۰ c‬‬
‫ﻭ ﮐﻞﹼ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺩﺭ ‪ ۵‬ﻭﺍﮔﺮﺩ‪:‬‬
‫‪) + ۵۰۰۰ c + ۵۰۰۰ v + ۵۰۰۰ m = ۱۶۰۰۰‬ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ( ‪۱۰۰۰ c‬‬
‫‪5000‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪C‬‬ ‫‪= ۱۱۰۰۰ ، m = ۵۰۰۰ ، ṕ = 11000 = %۴۵ 11‬‬
‫ﺑﺎﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺳﻮ‪‬ﻣﯽ ‪ III‬ﺭﺍ ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﻫﻴﭻ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭﯼ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻧﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﻭﻟﯽ ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ ﺍﺯ‪ ۶۰۰۰‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮔﺮﺩﺍﻥ ﺛﺎﺑﺖ ﻭ‪ ۵۰۰۰‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ‪ %۱۰۰‬ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻓﺮﺽ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺑﺎﺭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭﺁﻥ‪-‬‬
‫ﺻﻮﺭﺕ ﮐﻞﹼ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﺪﻳﻦﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫‪۶۰۰۰ c + ۵۰۰۰ v + ۵۰۰۰ m = ۱۶۰۰۰‬‬
‫‪5000‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪C‬‬ ‫‪= ۱۱۰۰۰ ، m = ۵۰۰۰ ، ṕ = 11000 = %۴۵ 11‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺳﻪ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥ ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺳﺎﻻﻧﻪ = ‪ ۵۰۰۰‬ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻭ‬
‫ﭼﻮﻥ ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺳﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻳﻌﻨﯽ = ‪ ۱۱۰۰۰‬ﺍﺳﺖ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‬
‫‪5‬‬
‫ﻳﮑﺴﺎﻧﯽﮐﻪ ‪ %۴۵ 11‬ﺍﺳﺖ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﮑﺲ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ‪ I‬ﻓﻮﻕ ﺍﻟﺬﮐﺮ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ‪ ۱۰‬ﻭﺍﮔﺮﺩ ‪ ۵‬ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺑﺮﺍﯼ ﺟﺰ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۰۴‬‬

‫ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻭﺿﻊ ﻃﻮﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻳﮏ ﻭﺍﮔﺮﺩ‬
‫ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﺍﺯ‪:‬‬
‫‪) + ۵۰۰ c + ۵۰۰ v + ۵۰۰ m = ۱۷۰۰۰‬ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ( ‪۲۰۰ c‬‬
‫ﻳﺎ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﭼﻨﻴﻦ‪:‬‬
‫‪) + ۲۵۰۰ c + ۲۵۰۰ v + ۲۵۰۰ m = ۸۵۰۰‬ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ( ‪۱۰۰۰ c‬‬
‫‪2500‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪= ۱۱۰۰۰ ، m = ۲۵۰۰ ، ṕ = 11000 = %۲۲ 11‬‬
‫‪C‬‬
‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ﻧﺼﻒ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﺯﻣﺎﻥ‪ ‬ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺟﺮ ﻳﺎﻥ ﺳﺎﻝ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺣﺠﻢ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻃﯽ‪ ‬ﻳﮏ ﻭﺍﮔﺮﺩ ـ ﺩﻭﺭﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺿﺮﺏﺩﺭ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﭼﻨﻴﻦ ﻭﺍﮔﺮﺩﻫﺎﺋﯽ ﺩﺭﻋﺮﺽ ﺳﺎﻝ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻳﺎ ﺳﻮﺩﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ‬
‫ﻃﯽ‪ ‬ﻳﮏ ﺳﺎﻝ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻣﯽﺷﻮﺩ ‪ M‬ﺑﻨﺎﻣﻴﻢ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻃﯽ‪ ‬ﻳﮏ ﻭﺍﮔﺮﺩ ـ ﺩﻭﺭﻩ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ ‪ m‬ﻭ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻭﺍﮔﺮﺩﻫﺎﯼ ﺳﺎﻻﻧﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺭﺍ ‪ n‬ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﺩﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ‪ M = mn‬ﻭ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺎﻻﻧﻪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﻓﺼﻞ‬
‫ﺷﺎﻧﺰﺩﻫﻢ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ)‪ ،(١‬ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ‪ Ḿ = ḿn‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫‪v‬‬ ‫‪v‬‬
‫ﺑﺪﻳﻬﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ، ṕ = ḿ C = ḿ c v ،‬ﻓﻘﻂ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﺩﺭﺳﺖ‬
‫ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ‪ v‬ﯼ ﺻﻮﺭﺕ ﮐﺴﺮ ﻋﻴﻦ ‪ v‬ﯼ ﻣﺨﺮﺝ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﺨﺮﺝ ﮐﺴﺮ ‪ v‬ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺗﻤﺎﻡ‬
‫ﺁﻥﺟﺰ ﺍﺯﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪،‬ﮐﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺩﺭﺍ‪‬ﺯﺍ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ v .‬ﯼ ﺻﻮﺭﺕ ﮐﺴﺮ ﺩﺭ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﻓﻘﻂ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺁﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ = ‪ m‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﺴﺒﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫‪m‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ‪ ḿ‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫‪v‬‬ ‫ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪ ‪ v‬ﻳﻌﻨﯽ‬
‫‪v‬‬ ‫‪m‬‬
‫= ‪ ، ṕ‬ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﮐﻨﻮﻥ‬ ‫‪ḿ c v‬‬ ‫ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‬ ‫‪ṕ‬‬ ‫ﻣﻌﺎﺩﻟﺔ ‪= c v‬‬
‫ﺩﻗﻴﻖ ﺗﺮ ‪ v‬ﯼ ﺻﻮﺭﺕ ﮐﺴﺮ ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺗﺴﺎﻭﯼ ﺑﺎ ‪ v‬ﯼ ﻣﺨﺮﺝ ﮐﺴﺮ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎ‬

‫)‪ (۱‬ﺟﻠﺪ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺻﻔﺤﺎﺕ ‪ ۲۵۱‬ـ ‪ ] ۲۶۲‬ﺍﺯ ﺻﻔﺤﺔ ‪ ۴۲۷‬ﺗﺎ ‪ ۴۴۸‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ [ ‪.‬‬
‫‪۱۰۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫‪m‬‬
‫ﻓﻘﻂ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ‬ ‫‪ṕ‬‬ ‫=‬ ‫‪C‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺟﺰ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ‪ C‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺩﻟﺔ‬
‫‪v‬‬
‫ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﯽﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﺩﻟﺔ ﺩﻳﮕﺮ ﻳﻌﻨﯽ ‪ ṕ = ḿ c v‬ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﮔﺮﺩﺩ ﮐﻪ ‪ m‬ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ ﻃﯽ‪ ‬ﻳﮏ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ـ ﺩﻭﺭﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ‪ m‬ﻓﻘﻂ‬
‫ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑ‪‬ﺮ ﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ‪ m = ḿv‬ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﯽ ‪ v‬ﯼ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺍﺯ ‪ v‬ﺋﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ‪ C = c + v‬ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺍﺯ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎﺑﺖ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽﺍﮔﺮ ‪ m‬ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﺯ ﻳﮏ ﻭﺍﮔﺮﺩ ‪ v‬ﺑﺎﺷﺪ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ‪ v‬ﻳﺎ ﺣﺘﹼﺎ ﻣﺠﻤﻮﻉ‬
‫ﺁﻥ ﺩﻭ ﺑﺎﺭ ﻭﺍﺭﺩ ﻋﻤﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﮏﺑﺎﺭ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺩﺭ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺍﻭ‪‬ﻟﯽ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺩﺭ ﺩﻭ‪‬ﻣﯽ ﻳﺎ ﺁﻧﮑﻪ‬
‫ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺩﺭ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺩﻭ‪‬ﻣﯽ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺩﺭ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ ﺁﻥ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ‪ v‬ﺋﯽﮐﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﻫﺎﯼ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺯ ‪ v‬ﺋﯽ ﺩﺭﻣﯽﺁﻳﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭ ‪ c + v‬ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺣﺴﺎﺏ ﻧﺎﺩﺭﺳﺖ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺩﻗﻴﻘﺎﹰ ﺩﺭﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﺟﺎﯼ ﻧﺮﺥ ﺳﺎﺩﺓ ﺍﺿﺎ ﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻧﺮﺥ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﺔ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ﻗﺮﺍﺭﺩﻫﻴﻢ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﻪﺟﺎﯼ ‪ Ḿ ، ḿ‬ﻳﺎ ‪ ḿn‬ﺭﺍ ﺑﮕﺬﺍﺭﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻪﻋﺒﺎﺭﺕ ﺩﻳﮕﺮ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﺎ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻳﺎ ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ ﻋﻴﻦ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻳﻌﻨﯽ ﺟﺰﺋﯽ‬
‫ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭ‪ C‬ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺭﺩ ﻭ ‪ v‬ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭ ‪، n‬ﮐﻪ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻭﺍﮔﺮﺩﻫﺎﯼ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫‪v‬‬
‫ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﻳﻢ‪ṕ = ḿn C :‬‬ ‫ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺩﺭ ﻋﺮﺽ ﺳﺎﻝﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺿﺮﺏﮐﻨﻴﻢ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﻓﻮﺭﻣﻮﻟﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﻧﺮﺥ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﺔ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻣ‪‬ﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺩﺭ ﻳﮏ ﺑﻨﮕﺎﻩ ﺑﻪﭼﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺧﻮﺩ‪ ‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‬
‫ﻫﻢ ﺩﺭ ﺍﻏﻠﺐ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻧﻤﯽ ﺩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ ﮐﺘﺎﺏ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﺩﻳﺪﻳﻢ ﻭ ﺩﺭﺁﻳﻨﺪﻩ ﻫﻢ ﺑﺎﺯ‬
‫ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﻳﺪ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻔﺎﻭﺗﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺵ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻭ ﮔﺮﺩﺍﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯ‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﺻﻨﺪﻭﻗﯽ ﮐﻪ ﺟﺰ ﮔﺮﺩﺍﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﻧﮕﺎﻫﺪﺍﺭﯼ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﻪﺷﮑﻞ ﭘﻮﻝ ﺩﺭ‬
‫ﺩﺳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺍﺳﺖ ـ ﻣﮕﺮﺁﻧﮑﻪ ﭘﻮﻝ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ـ‬
‫ﻭﯼ ﭘﻮﻟﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺎﺑﺖ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻭ ﻳﺎ ﺑﺎﺑﺖ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﻭﮐﻤﮑﯽ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ ﻫﺮﺩﻭ ﺭﺍ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۰۶‬‬

‫ﺯﻳﺮ ﻗﻠﻢ ﻭﺍﺣﺪﯼ ﺑﻪﺣﺴﺎﺏ ﺻﻨﺪﻭﻕ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻭ ﺣﺘﹼﺎ ﺍﮔﺮ ﻭﯼ ﺣﺴﺎﺏ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﻫﺎﯼ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﺷﺪﻩ ﻧﮕﺎﻫﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺳﺎﻝ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫ﭘﻮﻝﻫﺎﺋﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺍﺯﺍﻳﻦ ﺑﺎﺑﺖ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ‪ ، vn‬ﺭﺍ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺑﺎﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ‪ v‬ﺭﺍ ﻓﯽﻧﻔﺴﻪ ﻧﺸﺎﻥ ﻧﻤﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺭﺍ ﺭﻭﺷﻦ ﺳﺎﺯﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺩﺳﺖ ﺯﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﻤﻮﻧﺔ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺩﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﭘﻨﺒﻪ ﺭﻳﺴﯽﹺ ‪ ۱۰‬ﻫﺰﺍﺭ ﺩﻭﮐﯽ ﺋﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭ ﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺻﻔﺤﺎﺕ ‪۲۰۱ /۲۰۹‬‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ)‪ (١‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺩﺍﺩﻥ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻣﯽﻧﻤﺎﺋﻴﻢ ﻭ ﻓﺮﺽ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‬
‫ﮐﻪ ﺍﺭﻗﺎﻡ ﺩﺍﺩﻩﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻳﮏ ﻫﻔﺘﺔ ﺁﻭﺭﻳﻞ ‪ ۱۸۷۱‬ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻤﺎﻡ ﺳﺎﻝ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮔﺮﺩﺍﻧﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻﺕ ﻗﺮﺍ ﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ ‪ ۱۰۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﻟﻎ‬
‫ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮔﺮﺩﺍﻥ ﺫﮐﺮ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻓﺮﺽ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ‪ ۲۵۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬
‫ﺑﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺒﻠﻐﯽ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺣﺪﻭﺩﯼ ﺯﻳﺎﺩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﻣﻮ ﺟ‪‬ﻪ ﺑﻮﺩﻥ ﺁﻥ ﺑﻪﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻓﺮﺿﯽ‬
‫ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ‬
‫ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﺭ‪‬ﺥ ﻧﻤﯽﺩﻫﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﻫﻴﭻ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ ﺩﺭﺍﺯﻣﺪ‪‬ﺕ ﻳﺎ ﮐﻮﺗﺎﻩﻣﺪﺗﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﺎﺭﺟﯽ‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻫﻔﺘﮕﯽ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺍﺭﺯﺷﺶ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺑﻮﺩ ﺍﺯ‪ ۲۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬
‫ﺑﺎﺑﺖ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻﺕ‪ ۳۵۸ ،‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﺑﺖ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺰ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﮔﺮﺩﺍﻥ‪) ،‬ﺍﺟﺎﺭﻩﺑﻬﺎ ‪ ۶‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‪ ،‬ﭘﻨﺒﻪ ‪ ۳۴۲‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‪ ،‬ﺫﻏﺎﻝ‪،‬‬
‫ﮔﺎﺯ ﻭ ﺭﻭﻏﻦ ‪ ۱۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ(‪ ۵۲ ،‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﺑﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﯼﮐﻪ ﺟﻬﺖ‬
‫ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ‪ ۸۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﻟﺬﺍ ﭼﻨﻴﻦ‪:‬‬
‫‪) + ۳۵۸ c + ۵۲ v + ۸۰ m = ۵۱۰‬ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ( ‪۲۰ c‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﻫﻔﺘﮕﯽ ﺑﺎﺑﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮔﺮﺩﺍﻥ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺑﻮﺩ ﺍﺯ ‪،۴۱۰ = ۵۲ v + ۳۵۸ c‬‬
‫ﻭ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺩﺭﺻﺪﯼ ﺁﻥ = ‪ .۱۲ /۷ v + ۸۷ /۳ c‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﺻﺪ ﺭﺍ ﺑﺮﻣﺒﻨﺎﯼ ﻣﺠﻤﻮﻉ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﮔﺮﺩﺍﻥ‪ ۲۵۰۰‬ﻟﻴﺮﻩﺍﯼ ﺣﺴﺎﺏﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪﺍﯼﮐﻪ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻳﺪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺧﻮﺍﻫﺪ‬
‫ﺑﻮﺩ ﺍﺯ ‪ ۲۱۸۲‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﺑﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻭ ‪ ۳۱۸‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﺑﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪﺍﻳﻨﮑﻪﮐﻞﹼﻫﺰﻳﻨﺔ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﺑﺎﺑﺖ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻋﺒﺎﺭﺕﺍﺯ‪ ۵۲‬ﺑﺎ‪ ۵۲‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬

‫)‪ (۱‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﺹ ‪ ۲۱۸‬ـ ‪ ] ۲۱۹‬ﺍﺯ ﺻﻔﺤﺔ ‪ ۳۵۵‬ﺗﺎ ‪ ۳۵۷‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ [ ‪.‬‬
‫‪۱۰۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۲۷۰۴‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﻮﺩ ﻟﺬﺍ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‬
‫‪1‬‬
‫‪ ۳۱۸‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮕﯽ ﺑﺎ ﺩﻗﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒﯽ ‪ ۸ 2‬ﺑﺎﺭ ﺩﺭﺳﺎﻝ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫‪11‬‬ ‫‪80‬‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ‪ 52‬ﻣﯽﺷﺪ = ‪ . %۱۵۳ 13‬ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﺍﻳﻦ ﺍﺟﺰﺍ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮐﻨﻴﻢ‪،‬‬
‫‪11‬‬ ‫‪v‬‬
‫ﺑﻪﺟﺎﯼ ﻋﻼﻣﺎﺕ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻨﺸﺎﻧﻴﻢ‪، m =۱۵۳ 13 :‬‬ ‫‪ṕ = ḿn C‬‬ ‫ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼﮐﻪ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ‬
‫‪1‬‬
‫‪ ، ۱۲۵۰۰ = C ، ۳۱۸ = v ، n = ۸ 2‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‪:‬‬
‫‪11‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪318‬‬
‫‪ṕ = ۱۵۳ 13‬‬ ‫‪* ۸ 2 * 12500 = %۳۳/۲۷‬‬
‫‪m‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ ﺳﺎﺩﺓ ‪ ṕx C‬ﺍﻣﺘﺤﺎﻥ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﮐﻞﹼ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻳﺎ ﺳﻮﺩ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ‪ ۸۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ *‪ ۴۱۶۰= ۵۲‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪،‬‬
‫ﮐﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ‪ ۱۲۵۰۰‬ﻟﻴﺮﻩ ﺍﯼ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﻫﻤﺎﻥ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﻓﻮ ﻕ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‬
‫‪ %۳۳/۲۸‬ﺭﺍ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ‬ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﺑﺎﻻﺋﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﺷﺮﺍﻳﻂ‬
‫ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﻣﺴﺎﻋﺪ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ )ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻧﺎﺯﻝ ﭘﻨﺒﻪ ﺩﺭ ﺟﻨﺐ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺎﻻﯼ ﻧﺦ(‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺢﭘﺬﻳﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﺤﻘﻘﺎﹰ ﻗﻴﻤﺘﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻃﯽ‪ ‬ﺳﺎﻝ ﭘﺎﺑﺮﺟﺎ ﻧﻤﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪v‬‬
‫ﺩﺭ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ ‪ ، ṕ = ḿn C‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ ḿn ،‬ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺁﻥ ﭼﻴﺰﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻧﺮﺥ ﺳﺎﻻﻧﺔ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺬﮐﺮ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ‬
‫‪1‬‬ ‫‪11‬‬
‫ﻣﺬﮐﻮﺭ ﺩﺭ ﻓﻮﻕ ﻧﺮﺥ ﺳﺎﻻﻧﺔ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪ ‪ ، ۸ 2 * %۱۵۳ 13‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﺩﻗﻴﻖ ﺑﻪ‬
‫) ‪(١‬‬ ‫‪9‬‬
‫ﺁﺩﻣﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻧﺮﺥ ﺩﻫﺸﺖ ﺁﻭﺭ‬ ‫‪ % ۱۳۰۷ 13‬ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﮔﺮ ) ﺑﻴﺪﺭﻣﻦ(‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﹺ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ، %۱۰۰۰‬ﮐﻪ ﺿﻤﻦ ﻣﺜﺎﻟﯽ ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﺫﮐﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪،‬‬

‫)‪ Biedermann (۱‬ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﺁﺩﻡ ﺳﺎﺩﻩﻟﻮﺡ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺼﻨﻒ ﺑﺎ ﺑﻪﮐﺎﺭﺑﺮﺩﻥ ﺍﻳﻦﮐﻠﻤﻪ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺿﻤﻨﺎﹰ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﻝ ﺑﻴﺪﺭﻣﻦ )‪ ۱۸۱۲‬ـ ‪ ،(۱۹۰۱‬ﺗﺎﺭﻳﺦﺩﺍﻥ ﻭ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎﺭ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۶۳‬ﺗﺎ ‪۱۸۷۹‬‬
‫ﺷﮕ‪‬ﻔﺖﺁﻭﺭ ﻭ ﻏﻴﺮﻭﺍﻗﻊ‬
‫ﺳﺮﺩﺑﻴﺮ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﺔ ‪ Deutcshe Allgemeine Zeitung‬ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ‪‬‬
‫ﺗﻠﻘﹼﯽﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﺍﺷﺎﺭﻩﺍﯼ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۰۸‬‬

‫ﺑﻪ ﺳﺮﻭﮐﻠﹼﺔ ﺧﻮﺩ ﮐﻮﺑﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺷﺎﻳﺪ ﺫﮐﺮ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺖﮐﻪ ﻣﺄﺧﻮﺫ ﺍﺯ ﭘﺮﺍﺗﻴﮏ ﺯﻧﺪﺓ‬
‫ﺷﻬﺮ ﻣﻨﭽﺴﺘﺮ ﺩﺍﺋﺮ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻧﺮﺥ ﺳﺎﻻﻧﺔ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ‪ %۱۳۰۰‬ﺍﺳﺖ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺁﺭﺍﻡ‬
‫ﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻋﺎﻟﯽ ﺭﻭﻧﻖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻣﺪﺗﻬﺎﺳﺖ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﻭﯼ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻧﺪﻳﺪﻩﺍﻳﻢ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻧﺮﺧﯽ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﭼﻴﺰ ﻧﺎﺩﺭﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺿﻤﻨﺎﹰ ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎﻥ ﺳﺎﺯﻳﻢﮐﻪ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﺳﺮﻭﮐﺎﺭ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻭﺍﻗﻌﯽﺋﯽ ﺍﺯﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺩﺭﻭﻥ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺰﺭﮒ ﺟﺪﻳﺪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ‪۱۲۱۸۲‬‬
‫ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺳﻬﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻭ ‪ ۳۱۸‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺳﻬﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺍﺳﺖ‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺠﻤﻮﻋﺎﹰ ‪ ۱۲۵۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻭﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺩﺭﺻﺪ ‪۱۰۰ C = ۲v 2 + ۹۷c 2‬‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﻳﮏﭼﻬﻠﻢ ﺍﺯﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺻﺮﻑ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‬
‫ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻫﺸﺖ ﺑﺎﺭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﺗﮑﺮﺍﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﻪ ﺫﻫﻦ ﺍﻧﺪﮎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻧﯽ ﺧﻄﻮﺭ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺕ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﻣﻮﺭ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺩﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻣﺎﺭﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﻄﻠﻖ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﺟﺰ ﺛﺎﺑﺖ ﻭ ﺟﺰ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺳﮑﻮﺕ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻘﻂ ﺧﺰﺍﻧﻪﺩﺍﺭﯼ ﺍﻣﺮﻳﮑﺎﺳﺖﮐﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﺍﻣﺮﻭﺯﯼ ﺍﻣﮑﺎﻥﭘﺬﻳﺮﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﺟﻤﻊ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﻫﺎﯼ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﺷﺪﻩ ﻭ ﺳﻮﺩﻫﺎﯼ ﺑﻪﮐﻒﺁﻣﺪﻩ ﺭﺍ ﺩﺭﻫﺮﻳﮏ ﺍﺯ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ‬
‫ﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻫﻢ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﻗﺎﻡ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﻓﻘﻂ ﺑﺮ‬
‫ﭘﺎﻳﺔ ﺍﻇﻬﺎﺭﻳﻪﻫﺎﯼ ﺑﺮﺭﺳﯽﻧﺸﺪﺓ ﺧﻮﺩ‪ ‬ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ ﺻﻨﻌﺖ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺬﻟﮏ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩ‬
‫ﺍﺭﺯﺷﻤﻨﺪ ﻭ ﻳﮕﺎﻧﻪ ﻣﺪﺍﺭﮐﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺭﻳﻢ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﻧﺰﺍﮐﺖ‬
‫ﻣﺎ ﺯﻳﺎﺩﺗﺮ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺯ ﮐﻼﻥ ﺻﻨﻌﺖ ﮐﺎﺭﺍﻥ ﮐﺸﻒ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺳﺮﺍﺭﯼ ﺭﺍ ﺗﻮ ﻗﹼﻊ ﺩﺍﺷﺘﻪ‬
‫)‪(١‬‬
‫ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ـ ﻑ‪ .‬ﺍ‪[ .‬‬

‫)‪ (۱‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻗﻼﹼﺏﻫﺎﯼ ﺁﻏﺎﺯ ﻭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ ﺗﻤﺎﻡ ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﻓﺮﻳﺪﺭﻳﺶ ﺍﻧﮕﻠﺲ ﺍﺯ‬
‫ﺭﻭﯼ ﻳﺎﺩﺩﺍﺷﺖﻫﺎﯼ ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻭ ﺗﺤﺮﻳﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۱۰۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ‪‬‬

‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﺩﺭﮐﺎﺭﺑ‪‬ﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‬

‫‪ .I‬ﮐﻠﹼﻴﺎﺕ‬

‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻣﻄﻠﻖ ﻳﺎ ﻃﻮﻻﻧﯽﮐﺮﺩﻥ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ ﻭ ﺗﻄﻮﻳﻞ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ ﺑﺪﻳﻦ‬

‫ﻣﻨﻈﻮﺭ‪ ،‬ﺩﺭﻋﻴﻦ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺎ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﻫﻤﺎﻥ ﺗﻌﺪﺍﺩﮐﺎﺭﮔﺮ ﮐﻪ‬
‫ﺍﺳﻤﺎﹰ ﻫﻤﺎﻥ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺭﺍ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ ـ ﺍﻋﻢ‪ ‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦﮐﻪ ﻣﺪﺕ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺷﺪﻩ‬
‫ﻳﺎ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ـ ﺍﺭﺯﺵ ﻧﺴﺒﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺭﺍ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺗﻨﺰﹼﻝ‬
‫ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ ﺳﺒﺐ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺣﺘﹼﺎ ﺑﺎ ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺣﺠﻢﺁﻥ ﻭ‬
‫ﻗﻄﻊ ﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺍﺑﻌﺎﺩ ﻭ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺟﺰﺀِ‬
‫ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺍﺯ ﻗﺒﻴﻞ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﻫﺎﯼ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻﺕ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ ،‬ﮐﻤﺎﮐﺎﻥ‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﮐﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺁﻧﻬﺎ ‪ ۱۶‬ﻳﺎ ‪ ۱۲‬ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺍﺯﺗﺮﺳﺎﺧﺘﻦ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔﮐﺎﺭ ﻫﻴﭻ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺗﺎﺯﻩﺍﯼ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﭘ‪‬ﺮﺑﻬﺎﺗﺮﻳﻦ ﺟﺰﺀِ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﺍﻳﺠﺎﺏ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻀﺎﻓﺎﹰ ﺑﺮ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺩﺭ ﻳﮏ ﺳﻠﺴﻠﻪ‬
‫ﺍﺯ ﻭﺍﮔﺮﺩ ـ ﺩﻭﺭﻩ ﻫﺎﯼ ﮐﻮﺗﺎﻫﺘﺮ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﺪﺗﯽﮐﻪ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺰ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺳﻮﺩ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻭﺍﺟﺐ ﺍﺳﺖ ﮐﻮﺗﺎﻫﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﻄﻮﻳﻞ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ‬
‫ﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺣﺘﹼﺎ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺪﺕ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﮐﺎﺭ ﻫﻢ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎﻻ ﻣﯽ ﺑﺮﺩ ﻭ ﺗﺎ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۱۰‬‬

‫ﺣﺪﻭﺩ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺣﺘﹼﺎ ﺍﮔﺮ ﻣﺪﺕ ﺍﺿﺎﻓﯽﮐﺎﺭ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﻣﺰﺩ ﺳﺎﻋﺘﯽ ﻋﺎ ﺩ‪‬ﯼ ﻫﻢ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺷﻮﺩ‬
‫ﺑﺎﺯ ﺳﻮﺩ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﺓ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺩﺭ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﺻﻨﻌﺖ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺗﺸﻨﺔ ﺳﻮﺩ ﺍﻧﮕﻴﺰﺓ ﻋﻤﺪﻩﺍﯼ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺗﻄﻮﻳﻞ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔﮐﺎﺭ‬
‫‪١‬‬
‫ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔﮐﺎﺭ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮﺍﻳﻄﯽ ﻭﻗﻮﻉ ﻧﻤﯽﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﻻﺯﻡ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻳﺎ ﺑﺮﺗﻌﺪﺍﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺍﻓﺰﻭﺩ‪ ،‬ﻭ ﺑﺎﺁﻥ ﺗﺎ ﺍﻧﺪﺍﺯﺓ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ‪،‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶﺩﺍﺩ‪ ،‬ﺗﺎﻣﻘﺪﺍﺭ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼﮐﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ‬
‫ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ )ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﺯﮐﺴﺮ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻳﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ ﺍﺯ ﺳﻄﺢ ﻋﺎ ﺩ‪‬ﯼ‬
‫ﺁﻥ ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ(‪ .‬ﻳﺎ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺁﻫﻨﮓﮐﺎﺭ ﺯﻳﺎﺩ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﻪﺗﻨﺎﺳﺐ ﺁﻥ ﻧﻴﺮﻭﯼ‬
‫ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﮐﺎﺭ ﺑﺎﻻ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﺩ ﻭ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺮﺩﺩ‪،‬‬
‫ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕﮐﺎﺭﺑ‪‬ﺮﺩ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﻭ ﺣﺠﻢ ﺟﺰﺀِﮔﺮﺩﺍﻥ ﺛﺎﺑﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﺻﻨﻌﺖ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻣﺪﺕ ﻣﺸﺨﺺ ﺭﻭﯼ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﻭﻣﻮﺍﺩ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮐﺎﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻭ ﺩﺭﺛﺎﻧﯽ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﻫﻤﺎﻥ ﻋﺪ‪‬ﺓ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﻣﯽ ﺁﻳﻨﺪ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﻳﻦ ﺟﺰﺀ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻴﺰ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻫﻤﺮﺍﻩﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺑﺎﮔﺮﺍﻥﺗﺮﺷﺪﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺁﻥ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺍﺳﺘﺜﻤﺎﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ‪،‬‬
‫ﻗﺮﻳﻦ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺎﺱ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍﮔﺮ ﺍﺯ ﺳﻮﺋﯽ ﺑﺎﻻ ﻣﯽﺭﻭﺩ ﺍﺯ ﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻠﺴﻠﺔ ﮐﺎﻣﻠﯽ ﺍﺯ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺎ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔﮐﺎﺭﮐﻮﺗﺎﻫﺘﺮ ﻭ ﭼﻪ ﺑﺎ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔﮐﺎﺭ ﺩﺭﺍﺯﺗﺮ‪ ،‬ﻳﺎ‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﺎﻣﻞ ﻳﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﺨﺎﺭﺝ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺑﺮ ﺍﯼ ‪ ۵۰۰‬ﮐﺎﺭﮔﺮﯼ‬

‫‪۱‬ـ "ﻧﻈﺮ ﺑﻪﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭ ﻫﻤﺔﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﻣﺒﺎﻟﻎﮔﺰﺍﻓﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥﻫﺎ ﻭ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻫﺮ ﻗﺪﺭ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺳﺎﻋﺎﺗﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺛﻨﺎﯼﺁﻥ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻭﺍﺩﺍﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺳﻮﺩ‬
‫)‪(″Rep. of Insp. of Fact.″, October 31, 1858, P. 8‬‬ ‫ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪".‬‬
‫‪۱۱۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﮐﻪ ﻫﺠﺪﻩ ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎﺭ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﻣﺨﺎﺭﺝ ‪ ۷۵۰‬ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ‪ ۱۲‬ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎﺭ‬
‫ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫"ﻣﺨﺎﺭﺝ ﻋﻤﻮﻣﯽﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺍﯼ ﺑﺎﮐﺎﺭ ﺩ‪‬ﻩ ﺳﺎﻋﺘﻪ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺩﺭﺳﻄﺢ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺑﺎﮐﺎﺭ‪۱۲‬ﺳﺎﻋﺘﻪ‬
‫)‪(″Rep. of Fact. Oct. 1844″, P. 37‬‬ ‫ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪".‬‬

‫ﻣﺎﻟﻴﺎﺕﻫﺎﯼ ﺩﻭﻟﺘﯽ ﻭﻋﻮﺍﺭﺽﺷﻬﺮﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺔ ﺁﺗﺶﺳﻮﺯﯼ‪ ،‬ﺣﻘﻮﻕﮐﺎﺭﻣﻨﺪﺍﻥ ﺩﺍﺋﻤﯽ‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﺳﺘﯽ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎﯼ ﻣﺘﻨﻮ‪‬ﻉ ﻳﮏﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﭼﻪ ﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﮐﺎﺭ ﺩﺭﺍﺯ ﻳﺎﮐﻮﺗﺎﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﯽﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﻪﺟﺮﻳﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻧﺴﺒﺘﯽﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭ ﻧﻘﻄﺔ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﻮﺩ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪(″Rep. of Fact. Oct. 1862″, P. 19‬‬

‫ﻣﺪﺕ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻃﯽ‪ ‬ﺁﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺟﺰﺍ ﺀِ ﺗﺮﮐﻴﺐﮐﻨﻨﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻼﹰ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﻋﻤﺮ ﺳﺎﺩﺓ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪﮐﻞﹼ‬
‫ﻣﺪﺕ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪﮐﺎﺭﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺛﻨﺎﯼ ﺁﻥ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﻣﺰﺑﻮﺭﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﻝ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﻪﺟﺎﯼ ‪ ۱۲‬ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺎﻳﺪ ‪ ۱۸‬ﺳﺎﻋﺖ ﻋﺮﻕ ﺑﺮﻳﺰﻧﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺩﺭ‬
‫ﻫﺮ ﻫﻔﺘﻪ ﺳﻪ ﺭﻭﺯ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻫﻔﺘﻪ ﺭﺍ ‪‬ﺑﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪﻳﮏﻫﻔﺘﻪﻭﻧﻴﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺩﻭ ﺳﺎﻝ ﺭﺍ ﺑﻪ ‪۳‬‬
‫ﺳﺎﻝ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﻣﺪﺕ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻧﺸﻮﺩ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﻋﻼﻭﻩ‬
‫ﺑﺮ ﻣﺪﺕ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ ﻋﺎﺩ‪‬ﯼ‪،‬ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭ ﻫﻔﺘﻪ ﻳﮏ ﻫﻔﺘﻪ ﻭ ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭ ﺳﺎﻝ ﻳﮏ ﺳﺎﻝ‬
‫ﮐﺎﺭ ﻣﺠ‪‬ﺎﻧﯽ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ %۵۰‬ﺑﺎﻻ‬
‫‪2‬‬
‫ﺭﻓﺘﻪ ﻭ ﻃﯽ‪ 3 ‬ﻣﺪﺗﯽﮐﻪ ﺩﺭﻏﻴﺮﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻥ ﻻﺯﻡ ﺑﻮﺩﻩ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺟﺘﻨﺎﺏ ﺍﺯ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﻫﺎﯼ ﺑﻴﻬﻮﺩﻩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ )ﻣﻄﺮﻭﺣﻪ ﺩﺭ ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ(‪ ،‬ﻣﺒﻨﺎﯼ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺽ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﻣﯽﺩﻫﻴﻢﮐﻪ ﺣﺠﻢ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۱۲‬‬

‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﻴﺎﻥ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ‪ ،‬ﺗﻘﺴﻴﻢﮐﺎﺭ ﻭﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻣﺘﺬﮐﺮ ﺷﺪﻩﺍﻳﻢ)‪،(١‬‬

‫ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﺋﯽ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﮐﻪ ﺧﺼﻠﺖ ﻧﻤﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﻴﺎﺱ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ‬
‫ﻋﻤﺪﻩ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪﮐﺎﺭﯼﮐﻪ‬
‫ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﺎﺭ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﺰﺑﻮﺭ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺁﻧﮑﻪ ﺑﻪﺷﮑﻞ ﭘﺮﺍﮐﻨﺪﺓ ﺗﻮﺩﻩ ﺍﯼ ﺍﺯ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻧﯽﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﯽ‬
‫ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺩﺳﺖ ﺑﺎﻻ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﻣﻘﻴﺎﺱ ﮐﻮﭼﮑﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔﮐﺎﺭﮔﺮ ﺟﻤﻌﯽ ﻣﺸﺘﺮﮐﺎﹰ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﻳﮏﮐﺎﺭﺧﺎﻧﺔ ﺑﺰﺭﮒﮐﻪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﻳﮏ ﻳﺎ ﺩﻭ ﻣﻮﺗﻮﺭ ﻣﺮﮐﺰﯼ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﺔ ﻣﻮﺗﻮﺭﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺍﺳﺐﺁﻧﻬﺎ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖﺍﻣﮑﺎﻧﺎﺕ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﺄﺛﻴﺮﺷﺎﻥ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎﯼ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ‪ ،‬ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻮﺩﺓ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﯼ ﮐﺎﺭ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﺭﺍ‬
‫ﺍﺯﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﹼﺎ ﭘﻴﮑﺮ ﻣﺎﺷﻴﻦﮐﺎﺭ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ‪ ‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺍﻓﺰﺍﺭﻫﺎﺋﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﻋﻀﺎﺀِ ﺗﻦ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺍﻧﺪﺍﺯﺩﮔﺮﺍﻥﺗﺮ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩﺑﺮ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﺩﺭ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺑﻨﺎﻫﺎ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ‬
‫ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩﮐﺎﺭﮔﺎﻩﻫﺎ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﻭﻳﮋﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﻧﺒﺎﺭﻫﺎ ﻭ ﺑﻨﺎﻫﺎﯼﺩﻳﮕﺮﻧﻴﺰ ﺻﺪﻕ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﻢﺍﻳﻦﭼﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺣﺮﺍﺭﺕ‪ ،‬ﻧﻮﺭ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ .‬ﺩﻳﮕﺮﺷﺮﺍﻳﻂ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺍﻋﻢ‪ ‬ﺍﺯ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺗﻌﺪﺍﺩﮐﻢ ﻳﺎ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻫﻤﺎﻥﮐﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻣﯽﻣﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﻫﻤﺔ ﺍﻳﻦ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽﻫﺎ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺍﺯﮐﺎﺭﺑ‪‬ﺮﺩ ﺗﻮﺩﻩﺁﺳﺎﯼﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﻳﮏﺷﺮﻁ ﺍﺳﺎﺳﯽﺭﺍ ﻣﻔﺮﻭﺽﻣﯽﺩﺍﺭﺩ ﻭﺁﻥﺗﺠﻤ‪‬ﻊ ﻭﻫﻤﮑﺎﺭﯼﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﻫﻢﺑﺴﺖ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﮐﺎﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺯ ﺧﺼﻠﺖ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬

‫) ‪ (۱‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎﺭﻡ‪ ،‬ﺹ ‪ ۳۰۷‬ـ ‪ ۳۱۹‬ـ ‪ ۳۴۸‬ﻭ ﺑﻌﺪ ]ﺻﻔﺤﺎﺕ ‪ ۵۱۳‬ـ‬
‫‪ ۵۳۴‬ـ ‪ ۵۸۵‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ‪.‬‬
‫‪۱۱۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﮐﺎﺭ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻫﻤﺎﻥﻃﻮﺭﮐﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﺍﺿﺎﻓﯽﮐﺎﺭﮔﺮ ﺗﻨﻬﺎﺋﯽﮐﻪ ﻧﻔﺴﺎﹰ‬
‫ﻭ ﻣﻨﻔﺮﺩﺍﹰ ﻣﻠﺤﻮﻅ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺣﺘﹼﺎ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ‬
‫ﻣﻤﮑﻦ ﻭﻻﺯﻡﺍﺳﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﻭ ﻓﻘﻂ ﺍﺯ ﺗﺠﺮﺑﻴﺎﺕ ﻭ ﻣﺸﺎﻫﺪﺍﺕ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﺋﯽ ﺑﺮﻣﯽﺧﻴﺰﺩﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﮔﺴﺘﺮﺩﺓ ﺑﻪﻫﻢﺑﺴﺘﺔ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺟﻤﻌﯽ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﺍﻣﮑﺎﻥﭘﺬﻳﺮ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺳﺘﺪﻻﻝ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺩﻭ‪‬ﻣﻴﻦ ﺩﺳﺘﻪ ﺍﺯ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﺩﺭﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺻﺎﺩﻕ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻣﺎ ﺍﺯ ﺩﺳﺘﺔ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽﻫﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﺠﺪ‪‬ﺩ ﻓﻀﻮﻻﺕ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯﺁﻧﭽﻪ‬
‫ﺁﺷﻐﺎﻝ ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺟﺪﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﺩﺭ‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﺭﺷﺘﺔ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪﺍﯼ ﺩﻳﮕﺮ‪ .‬ﻣﻘﺼﻮﺩ ﺁﻥ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪﻫﺎﺋﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺪﺍﻥ‬
‫ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﻪ ﺍﺻﻄﻼﺡ ﻓﻀﻮﻻﺕ‪ ،‬ﻣﺠﺪ‪‬ﺩﹰﺍ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻓﮑﻨﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭ‬
‫ﻣﺼﺮﻑ ــ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﻳﺎ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ــ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺩﺳﺘﻪ ﺍﺯ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽﻫﺎ ﻧﻴﺰﮐﻪ ﺑﻌﺪﺍﹰ‬
‫ﮐﻤﯽ ﻧﺰﺩﻳﮑﺘﺮ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻣﯽ ﭘﺮﺩﺍﺯﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻨﺘﺠ‪‬ﺔ ﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪ ﻣﻘﻴﺎﺱ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﺎ‬
‫ﺟﻨﺒﺔ ﺗﻮﺩﻩ ﺁﺳﺎﺑﻮﺩﻥ ﺍﻳﻦ ﻓﻀﻮﻻﺕ ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ‬
‫ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪ ﺍﺷﻴﺎﺀِ ﻣﻮﺭﺩ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺳﺘﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﺎﺯﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺩﺭﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻓﻀﻮﻻﺕ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﻤﻌﯽ ﻭﻟﺬﺍ ﺗﻮﻟﻴـﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﻴﺎﺱﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺪﻓﻮﻋﺎﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺘﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﻧﺪ ﻭ ﺣﺎﻣﻠﻴﻦ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻓﻀﻮﻻﺕ ﺻﺮﻑ ﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺧﺪﻣﺘﯽﮐﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺟﺪﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ‬
‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﻨـﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣﺪ‪‬ﯼ ﮐﻪ ﻣﺠﺪ‪‬ﺩﺍﹰ ﻗﺎﺑﻞ ﻓﺮﻭﺵ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎﯼ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﺭﺍ‬
‫ﺍﺭﺯﺍﻥﺗﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﺿﻤﻦ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﻣﻮﺍﺩ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻓﻀﻮﻻﺕﻋﺎﺩ‪‬ﯼﹺﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﮐﻤﻴ‪‬ﺘﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﮐﺎﺭ‪‬ﺑﺮ ﺩﺷﺎﻥ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﻣﯽ ﺭﻭﺩ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎﯼ ﺍﻳﻦ ﺟﺰﺀ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺑﻮﺩﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺘﻨﺎﺳﺒﺎﹰ ﺑﺎﻻ ﻣﯽﺑﺮﺩ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺑﺎﺷﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻓﻘﻂ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﻳﺎﺑﺪﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺘﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖﮐﺎﻫﺶ ﭘﺬﻳﺮﺩ‪ .‬ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺩﺭ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۱۴‬‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻﻫﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﺁﻥ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻑ ﺁﻥ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﻠﺤﻮﻅ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻣﻘﺪﺍﺭ‬
‫ﮐﺘﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻳﮏ ﺭﻳﺴﻨﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﮐﺎﺭ ﺟﺬﺏ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺁﻥ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼ ﮐﺎﺭ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﻘﻴﺎﺱ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻓﻨﹼﯽ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ‬
‫ﮐﻤﻴ‪‬ﺖﺁﻥﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﻢﺍﻳﻦﭼﻨﺎﻥﮐﻤﮑﯽﮐﻪ ﻣﺜﻼﹰ ﻳﮏ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﻪ ﺳﻪ ﻧﻔﺮﮐﺎﺭﮔﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻣﻨﻮﻁ‬
‫ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻑ ﺁﻥ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺍﯼ ﺍﺯ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻓﻨﹼﯽ‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﺪﯼ ﮔﺮﺍﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺧﻮﺑﯽ ﺍﺭﺯﺍﻥﻗﻴﻤﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺳﻮﺩﯼﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻣﺜﻼﹰ ﺍﺯﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩﮐﻪ ﭘﻨﺒﻪ ﻭ ﻣﺎﺷﻴﻦ‪-‬‬
‫ﺁﻻﺕ ﺭﻳﺴﻨﺪﮔﯽ ﺍﺭﺯﺍﻥ ﺗﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﹺ ﮐﺎﺭﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻧﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺭﻳﺴﻨﺪﮔﯽ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺩﺭ ﻣﺎﺷﻴﻦﺳﺎﺯﯼ ﻭﮐﺸﺖ ﭘﻨﺒﻪ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻧﮑﻪ ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﺗﺒﻠﻮﺭ ﻳﺎﺑﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻌﻠﻮﻣﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﻤﺘﺮﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬﺍﺭﯼ ﺑﺎﺑﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂﮐﺎﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺨﺎﺭﺟﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﺍﻳﻦ‬
‫ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﺋﯽ ﺋﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺯ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ ﻣﺸﺘﺮﮎ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺟﻤﻌﯽ ﻳﻌﻨﯽ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻧﯽ ﮐﻪ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﺎﹰ ﺑﻪ ﻫﻢ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﺳﺨﻦﮔﻔﺘﻪ ﺍﻳﻢ‪ .‬ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﺋﯽ ﺩﻳﮕﺮﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ‬
‫ﮐﻮﺗﺎﻩﺷﺪﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺍﺳﺖ )ﻣﻮﺭﺩﯼﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻭﺳﺎﻳﻞﻧﻘﻠﻴﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺎﺩ‪‬ﯼ ﺍﺳﺎﺳﯽ‬
‫ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺁﻳﻨﺪ(‪ ،‬ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﺧﻮﺍﻫﺪﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻮﺭﺍﹰ ﺍﺯ‬
‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖﮐﻪ ﺍﺯ ﺑﹺﻬﺴﺎﺯﯼ ﭘﻴﻮﺳﺘﺔ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ ‪۱‬ـ‬
‫ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﺁﻫﻦ ﺑﻪﺟﺎﯼ ﭼﻮﺏ‪۲ ،‬ـ ﺍﺭﺯﺍﻥﺷﺪﻥ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﺍﺯ‬
‫ﺭﺍﻩ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕﮐﻠﹼﯽ ﺩﺭ ﻣﺎﺷﻴﻦﺳﺎﺯﯼ‪ ،‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼﮐﻪﮔﺮﭼﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺟﺰﺀِ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﺎ ﺗﮑﺎﻣﻞﮐﺎﺭ ﺑﻪﻣﻘﻴﺎﺱﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺬﻟﮏ ﺧﻴﻠﯽ ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﺪ ﺗﺎ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫‪۱۱۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺁﻫﻨﮓ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪۳ ١.‬ـ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﻭﻳﮋﻩ ﺍﯼﮐﻪ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ ﻣﺎﺷﻴﻦ‪-‬‬
‫ﺁﻻﺕ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺍﺭﺯﺍﻥ ﺗﺮ ﻭ ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ ﮐﺎﺭﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﺍﺻﻼﺣﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﻳﮓ ﺑﺨﺎﺭ ﻭﻏﻴﺮﻩ‬
‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺁﻥ ﺑﺎﺯ ﺑﻌﺪﺍﹰ ﮐﻤﯽ ﻣﺸﺮﻭﺡﺗﺮ ﺳﺨﻦ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﮔﻔﺖ‪،‬‬
‫‪۴‬ـ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻓﻀﻮﻻﺕ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺗﮑﻤﻴﻞ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ‪.‬‬
‫ﻫﺮﺁﻥ ﭼﻴﺰﯼﮐﻪ ﺍﺯ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻭ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺍﺯ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺩﻭﺭﺓ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﮑﺎﻫﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﺭﺯﺍﻥﺷﺪﻥ ﻫﺮﮐﺎﻻ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﻫﺮﮐﺎﻻﯼ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ ﺳﻬﻢ ﻣﺘﻨﺎﺳﺒﯽ ﺍﺯ ﺟﺰﺀِ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶﻳﺎﻓﺘﻪ ﺭﺍ ﺩﺭﻗﻴﻤﺖ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺳﻬﻢ ﻣﺘﻨﺎﺳﺒﯽ ﺍﺯﻣﺨﺎﺭﺝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻦﺩﻭﺭﻩ ﺗﻘﻠﻴﻞﻣﯽﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻌﻤﻴﺮﮐﺎﺭﯼﻫﺎ ﻭﺍﻣﺜﺎﻝﺁﻥ ﺗﺎﺣﺪ‪‬ﯼﮐﻪ ﺿﺮﻭﺭ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺟﻤﻊ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺍﺻﻠﯽﹺ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ‬
‫ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﯽ ﺁﻳﻨﺪ‪ .‬ﺗﻘﻠﻴﻞ ﺍﻳﻦ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﮐﺎﺭﯼ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻﺕ‪،‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻣﺘﻨﺎﺳﺒﺎﹰ ﮐﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻗﺴﻤﺖ ﺍﻋﻈﻢ ﻫﻤﺔ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﺋﯽ ﻫﺎﺋﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺑﺎﺯ ﺑﺎﻳﺪﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻮﺭﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﻪﻫﻢﺑﺴﺘﻪ ﺍﻣﮑﺎﻥﭘﺬﻳﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﻓﻘﻂ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﺑﺪﮐﻪ‬
‫ﮐﺎﺭ ﺩﺭﻣﻘﻴﺎﺱ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼﮔﺴﺘﺮﺵ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﻫﻢﺑﺴﺖ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﻼﻭﺍﺳﻄﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻳﺠﺎﺏ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﻳﮏ ﺭﺷﺘﺔ ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺁﻫﻦ‪ ،‬ﺫ ﻏﺎﻝ‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦ‪ ،‬ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﻭﻏﻴﺮﻩ ــ ﮐﻪ ﺑﺎﺯ ﻗﺴﻤﺎﹰ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻫﺎﺋﯽ ﺩﺭ‬
‫ﻋﺮﺻﺔ ﻓﮑﺮﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭ ﻋﻠﻮﻡ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻭﮐﺎﺭﺑﺴﺖ ﺁﻥ‪ ،‬ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ــ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﺷﺮﻁ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﻟﺬﺍﮐﺎﻫﺶ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺻﻨﻌﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺻﻨﻌﺖ ﻧﺴ‪‬ﺎﺟﯽ‬
‫ﻳﺎﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺩﺑﻪﺧﻮﺩ ﺍﻣﺮﯼ ﺑﺪﻳﻬﯽ ﺍﺳﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﮐﺎﻻﺋﯽﮐﻪ ﺍﺯ ﻳﮏ‬

‫‪Ure über den Fortschritt in Bau der Fabriken‬‬ ‫‪۱‬ـ‬

‫)ﻳﻮﺭ‪ ،‬ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎ‪(.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۱۶‬‬

‫ﺷﻌﺒﺔ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ ،‬ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺩﺭﺭﺷﺘﺔ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻭﺳﺎﻳﻞ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﮐﻢﻭﺯﻳﺎﺩﺷﺪﻥ ﺍﺭﺯﺍﻧﯽﹺﮐﺎﻻﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﹺﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﺔ‬
‫ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺍﺯﺁﻥ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻣﯽﺁﻳﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺷﺮﻁ ﺍﺭﺯﺍﻥ‪-‬‬
‫ﮔﺸﺘﻦﮐﺎﻻﻫﺎ ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺷﺮﻁ‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺘﯽ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖﮐﻪ ﺩﺭﺍﻳﻦﺣﺎﻝ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻋﻨﺼﺮ‬
‫ﺗﺮﮐﻴﺐﮐﻨﻨﺪﺓ ﺁﻥ ﺩﺭﻣﯽﺁﻳﺪ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺻﻔﺖ ﻣﻤﻴ‪‬ﺰﺓ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﺋﯽ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺍﺯ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺑﺎﻟﻨﺪﺓ ﺻﻨﻌﺖ‬
‫ﺑﺮﻣﯽﺧﻴﺰﺩ‪ ،‬ﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺩﺭ ﻳﮏ ﺭﺷﺘﺔ ﺻﻨﻌﺖ ﻣﺮﻫﻮﻥ‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﹺ ﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﺔ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﺼﻴﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﺑﺎﺯ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻧﻔﻌﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﺮﭼﻪ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﺜﻤﺎﺭ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺧﻮﺩ ﺍﻭ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺣﺎﺻﻞﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺩﺭ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺩﺭﺁﺧﺮﻳﻦ‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﻪ ﺧﺼﻠﺖ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﹺﮐﺎﺭﹺ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭﻋﻤﻞ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ‬
‫ﮐﺎﺭ ﻓﮑﺮﯼ ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ ﺩﺭ ﻋﻠﻮﻡ ﻃﺒﻴﻌﯽ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻬﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ‬
‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻣﺰﺍﻳﺎﺋﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻘﺴﻴﻢﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪﺩﺳﺖ‬
‫ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﺧﺎﺭﺟﯽ ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭ ﺑﺨﺸﯽﮐﻪ‬
‫ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﮐﺎﺭﺑﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻧﺴﺒﺘﺎﹰ ﺗﻨﺰﹼﻝﮐﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﻻ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﺩ‪.‬‬
‫ﻧﻮﻉ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﺭﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻧﻪ ﺍﺯ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪﺍﺯ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽﺩﺭﮐﺎﺭﺑ‪‬ﺮﺩ ﺧﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﺛﺎﺑﺖ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﺎﮔﺮﺩﺁﺋﯽ ﻭﻫﻤﮑﺎﺭﯼﹺﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﻪﻣﻘﻴﺎﺱ ﺑﺰﺭﮒ‪ ،‬ﺍﺯ ﻳﮏﺳﻮ ﺩﺭﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎﺕ ﺳﻮﺧﺖ ﻭ ﺭﻭﺷﻨﺎﺋﯽ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻧﺴﺒﯽﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭﺳﻄﺢﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺧﺮﺝ ﺑﺮﻣﯽﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﺣ‪‬ﮑﻢ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﯼ ﻣﺤﺮ‪‬ﮎ ﻭ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﯼﮐﺎﺭ ﻧﻴﺰ ﺻﺎﺩﻕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﺭﺯﺵﺁﻧﻬﺎ‬
‫‪۱۱۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﻄﻠﻖ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎﮔﺴﺘﺮﺵ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﻣﻘﺪﺍ ﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﮐﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻧﺴﺒﯽ ﺗﻨﺰﹼﻝ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽﺋﯽﮐﻪ ﻳﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻭﻳﮋﺓ ﺧﻮﺩ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﺪ‬
‫ﺩﺭﻣﺮﺣﻠﺔ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﻭﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﻋﺒﺎﺭﺕﺍﺯ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽﺩﺭﮐﺎﺭﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭﺗﻘﻠﻴﻞﮐﺎﺭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪-‬‬
‫ﺷﺪﺓ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻧﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﮔﻤﺎﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ‬
‫ﻣﺬﮐﻮﺭ ﺩﺭ ﻓﻮﻕ ﺑﻪﻋﮑﺲ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻫﺮﻗﺪﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﺎﺷﺪﮐﺎﺭ ﻧﭙﺮﺩﺍﺧﺘﺔ‬
‫ﻏﻴﺮ ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﺎﻧﻪﺗﺮﻳﻦ ﺷﻴﻮﺓ ﻣﻤﮑﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺗﺼﺎﺣﺐﮐﺎﺭ ﺑﯽ‪-‬‬
‫ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﻏﻴﺮ ﺩﺭﭼﻬﺎﺭﭼﻮﺏ ﻣﻘﻴﺎﺱ ﻣﺸﺨﺺ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎﮐﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﭘﺬﻳﺮﺩ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺍﻳﻦ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﺋﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻓﻮﻗﺎﹰ ﺑﻪﺁﻥ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﺋﯽ ﺩﺭﮐﺎﺭﺑ‪‬ﺮﺩ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﻳﺎ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺍﺯ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﻭ ﺷﮑﻞ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫ﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺷﺘﺔ ﻣﺸﺨﺺ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ ﻳﺎ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻﺕ‬
‫ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺩﺭ ﻣﻘﻴﺎﺳﯽﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻓﺸﺎﻥ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻧﮑﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﺩﻭ ﻧﮑﺘﻪ ﺭﺍ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﻣﺪ‪ ‬ﻧﻈﺮ ﺩﻭﺭ ﺩﺍﺷﺖ‪ :‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺍﺭﺯﺵ ‪ c‬ﻣﺴﺎﻭﯼ ﺻ‪‬ﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺩﺭ ﺣﺪ‪‬ﺍﮐﺜﺮ ﺧﻮﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻭ ﺍﻣ‪‬ﺎ ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ‪:‬‬ ‫ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ‪ṕ = ḿ‬‬

‫ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺧﻮﺩﮐﺎﺭ ﻣﻬﻢ‪ ‬ﺍﺳﺖ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺳﺎﻳﻞ‬
‫ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺍﻋﻢ‪ ‬ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻭ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﻭﮐﻤﮑﯽ‪ ،‬ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺟﺬﺏﮐﻨﻨﺪﺓ ﮐﺎﺭ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻭﺍﺳﻄﻪﻫﺎﺋﯽ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﻧﺪﮐﻪ ﺩﺭﺁﻧﻬﺎ ﻭ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﮐﺎﺭ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ ﺗﺠﺴﻢ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﻫﺎ‪،‬‬
‫ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﻭﻏﻴﺮﻩﮐﺎﻣﻼﹰ ﺑﯽﺗﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﻣﻨﺤﺼﺮﺍﹰ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﻭﺍﺟﺪ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺍﺯﺳﻮﺋﯽ ﺣﺠﻢ ﺁﻧﻬﺎﺳﺖﮐﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﭘﻴﻮﻧﺪﻳﺎﺑﯽ ﻓﻨﹼﯽ ﺑﺎﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺍﺯﺳﻮﯼﺩﻳﮕﺮ ﻫﺪﻓﻤﻨﺪﯼﹺﺁﻧﻬﺎﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﺧﻮﺏ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﻭﮐﻤﮑﯽ‬
‫ﺧﻮﺏ ﻧﻴﺰ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﺑﺎ ﻣﺮﻏﻮﺑﯽ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻣﺼﺎﻟﺢﮐﻤﺘﺮ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۱۸‬‬

‫ﻓﻀﻮﻻﺕ ﺑﻪﺟﺎﯼ ﻣﯽﮔﺬﺍﺭﺩ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺮﺍﯼ ﺟﺬﺏ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺣﺠﻢﮐﻤﺘﺮﯼ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ‬
‫ﺧﺎﻡ ﻻﺯﻡ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦﹺﮐﺎﺭ ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻭﻣﺖﮐﻤﺘﺮﯼ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ‬
‫ﺗﺎ ﺣﺪﻭﺩﯼ ﺭﻭﯼ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽﮔﺬﺍﺭﺩ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﺑﺪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮐﻤﻴ‪‬ﺘﯽ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﺑﻪ ﺻﺮﻑ ﻭﻗﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺍﺣﺘﻴﺎﺝ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‬
‫ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﮐﺎﻫﺶ ﺩﺭ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ‪،‬‬
‫ﻭﺿﻊ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺎﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺘﯽ ﺭﻭﯼ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍ‪‬ﻋﻤﺎﻝ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ‬
‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﺻﻔﺤﺔ ‪ ۶۱۹ /۶۲۷‬ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪ)‪ (١‬ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ‬
‫ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺣﺠﻢﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺠﺎﺳﺖﮐﻪ ﺗﻌﺼﹼﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺑﺮﺍﯼ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﺩﺭ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺩﺭﮎ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﹶﺗﻠﹶﻒ ﻧﺸﻮﺩ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﻮﺭﺩ ﺍ‪‬ﺳﺮﺍﻑ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﮕﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻓﻘﻂ ﺑﻨﺎﺑﻪﺧﻮﺍﺳﺖﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪﺍﯼﺍﺳﺖﮐﻪ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﭘﺮﻭﺭﺵ‬
‫ﻭﺁﻣﻮﺯﺵ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪ ﺍﻧﻀﺒﺎﻃﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‬
‫ﺑﻪﻫﻢﺑﺴﺘﻪ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻧﻀﺒﺎﻁ ﺩﺭ ﻳﮏ ﻧﻈﻢ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺧﻮﺩﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺯﺍﺋﺪ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﻫﻢﺍﮐﻨﻮﻥ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩﮐﺎﺭﻣ‪‬ﺰﺩﯼ )ﻗﻄﻌﻪﮐﺎﺭﯼ(‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺯﺍﺋﺪﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﻌﺼﹼﺐ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﺘﻘﺎﺑﻼﹰ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺗﻘﻠﹼﺐ ﺩﺭ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺗﻈﺎﻫﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺩ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﹸﻃﺮ‪‬ﻕ ﻋﻤﺪﺓ ﭘﺎﺋﻴﻦﺁﻭﺭﺩﻥ ﺍﺭﺯﺵﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻭ ﺑﺎﻻﺑﺮﺩﻥ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﻘﻠﹼﺐ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ﺭﺍ ﺍﻓﺰﻭﺩﮐﻪ ﻓﺮﻭﺵ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺷﺸﺎﻥ ﺗﺎﺣﺪ‪‬ﯼﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﻣﺠﺪ‪‬ﺩﺍﹰ ﺩﺭ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻋﻨﺼﺮ ﻣﻬﻢ‪ ‬ﺗﺪﻟﻴﺲ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻧﻘﺶ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦﮐﻨﻨﺪﻩ ﺍﯼ‪ ،‬ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ ﺩﺭ ﺻﻨﻌﺖ ﺁﻟﻤﺎﻥ‪ ،‬ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺍﺻﻞ ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﻳﺶ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ‪ :‬ﺣﺘﻤﺎﹰ‬
‫ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺮﺩﻡ ﺟﻠﺐ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺍﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﯼ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻔﺮﺳﺘﻴﻢ ﻭ‬

‫)‪ (۱‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺹ ‪ ۵۴۲‬ـ ‪ ] ۵۵۰‬ﺍﺯ ﺻﻔﺤﺔ ‪ ۹۱۹‬ﺗﺎ ‪ ۹۳۴‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ‪.‬‬
‫‪۱۱۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺳﭙﺲﮐﺎﻻﯼ ﺑﺪ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺩﻫﻴﻢ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﻫﺎﯼ ﻋﺮﺻﺔ ﺭﻗﺎﺑﺖ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻡ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻻﺯﻡ ﺑﻪ ﺗﺬﮐﹼﺮ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﹼﻗﯽﹺ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﭘﺎﺋﻴﻦﺁﻭﺭﺩﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﺯﻃﺮﻳﻖ‬
‫ﮐﺎﻫﺶﹺﮔﺮﺍﻥﻗﻴﻤﺘﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻘﺎﹰ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯﺁﻥ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺭﺷﺘﺔ ﺻﻨﻌﺖ‪ ‬ﻣﻮﺭﺩ ﻭﻗﻮﻉ‬
‫ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﺳﺎﺯﻧﺪﺓ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺗﺠ ‪‬ﻤﻠﯽ ﻳﺎ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺯﻳﺴﺘﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺼﺮﻑ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻭﺍﺭﺩ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﻳﺎ ﺁﻧﮑﻪ ﺍﺻﻼﹰ ﺳﺎﺯﻧﺪﺓ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻭﺿﻊ ﺍﺧﻴﺮ ﻓﻘﻂ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﻣﻤﮑﻦ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﭘﻴﺪﺍﮐﻨﺪﮐﻪ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﻄﺮﺡ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺍﺻﻮﻻﹰ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺯﻳﺴﺖ ﺳﻨﹼﺘﯽﹺﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ ﻣﺎ ﺑﻪﻋﮑﺲﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺩﺍﺩﻩﻫﺎﯼ ﻣﻌﻠﻮﻡ‬
‫ﺨﺺﹺ ﻧﺮﺥ‬
‫ﻓﺮﺽ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮﺍﻳﻄﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ــ ﮐﻪ ﻣﺸ ‪ّ‬‬
‫ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ ــ ﻣﻨﺤﺼﺮﺍﹰ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﻣﺼﺮﻑ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺗﺮﮐﻴﺐﮐﻨﻨﺪﺓ ﺁﻥ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻬﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﺭﺯﺍﻥ ﮔﺸﺘﻦ ﻧﺴﺒﯽﹺ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎ ﺗﺮﹼﻗﯽﹺ ﻣﻄﻠﻖ ﻣﺒﻠﻎ ﺍﺭﺯﺷﯽﹺ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﻣﻨﺎﻓﺎﺕ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺎ ﺗﺮﹼﻗﯽﹺ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﹺﮐﺎﺭ ﻭ ﺑﺎﮔﺴﺘﺮﺵ ﻣﻘﻴﺎﺱ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺁﻧﺴﺖ‪،‬‬
‫ﺩﺍﻣﻨﺔ ﻣﻄﻠﻖﮐﺎﺭﺑ‪‬ﺮﺩ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﻓﻮﻕ ﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﺍﯼ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﺋﯽ ﺩﺭ‬
‫ﮐﺎﺭﺑ‪‬ﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺍﺯ ﻫﺮ ﺳﻮ ﮐﻪ ﻣﻠﺤﻮﻅ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺍﺯﻃﺮﻓﯽ ﻣﻨﺤﺼﺮﺍﹰ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺁﻥﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ‬ﻣﺸﺘﺮﮎﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﻪﻫﻢﺑﺴﺘﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﻪﮐﺎﺭ‬
‫ﻣﯽ ﺭﻭﺩ ‪ ،‬ﻭ ﺑﺪﻳﻦ ﻧﹶﺤﻮ ْ◌ ﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﺋﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﺧﺼﻠﺖ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﹺ ﮐﺎ ﺭﹺ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﻣﻮﻟﹼﺪ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﮔﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﺋﯽﹺ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫ﺛﻤﺮﺓﮔﺴﺘﺮﺵ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﯼﹺ ﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪ ﻫﺎﺋﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺗﺄﻣﻴﻦ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﹶﺤﻮﯼ ﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﮐﻞﹼ ﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﮔﻤﺎﺷﺘﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ‪ X‬ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺮ ﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ‪ X‬ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﻧﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﻳﻦ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺛﻤﺮﺓ ﺗﺮﹼﻗﯽﹺ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۲۰‬‬

‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ‪ X‬ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺍﺯ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﹺﮐﺎﺭ ﺩﺭﮐﺎﺭﮔﺎﻩ ﻣﺘﻌﻠﹼﻖ‬

‫ﺑﻪ ﺧﻮ ﺩ ﺳﻮ ﺩ ﻣﯽ ﺑﺮ ﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺍ ﺯ ﮐﺎ ﺭ ﮔﺎ ﻩ ﻫﺎ ﯼ ﻏﻴﺮ ﻧﻴﺰ ﻣﻨﺘﻔﻊ ﻣﯽ ﮔﺮ ﺩ ﺩ ‪ .‬ﻭ ﻟﯽ ﻣﻌﺬ ﻟﮏ‬
‫ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﺋﯽ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﺍﻣﺮﯼ ﮐﻪ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺑﺮﺍﯼ ﮐﺎﺭﮔﺮ‬
‫ﺑﻴﮕﺎ ﻧﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻭﺿﻌﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻄﻠﻘﺎﹰ ﺑﻪ ﻭ ﯼ ﻣﺮ ﺑﻮ ﻁ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﮐﺎ ﺭ ﮔﺮ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻭ ﺟﻪ‬
‫ﺳﺮﻭﮐﺎﺭﯼ ﺑﺎ ﺁﻥ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﮐﻪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭ‬
‫ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪﮐﺎﺭﮔﺮ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺳﺮﻭ ﮐﺎﺭﯼ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﭼﻪ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﺪﺍﻧﺪﮐﻪ‬
‫ﺁﻳﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﭘﻮﻝ‪ ،‬ﮐﺎﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﺎ ﮐﻤﺘﺮﯼ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ )ﺯﻳﺮﺍ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ‬
‫ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻭﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﺪﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﺩﺭ ﺿﻤﻴﺮ ﻭﯼ ﻣﺘﺠﻠﹼﯽ ﺍﺳﺖ(‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﺋﯽ‬
‫ﺩﺭﮐﺎﺭﺑ‪‬ﺮﺩ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺍﹸﺳﻠﻮﺏ ﺣﺼﻮﻝ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎﮐﻤﺘﺮﻳﻦ ﺻﺮﻑ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺩﺭﺟﺎﺗﯽ ﺑﻪ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ‪‬ﺳﺮﹺﺷﺖ ﮐﺎﺭ ﺧﹸﻔﺘﻪ ﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ‬
‫ﻧﻴﺮ ﻭ ﯼ ﺫ ﺍ ﺗﯽﹺ ﺳﺮ ﻣﺎ ﻳﻪ ﻭ ﺑﻪ ﻣﺜﺎ ﺑﻪ ﺍﹸﺳﻠﻮ ﺑﯽ ﮐﻪ ﺧﺎ ﺹﹼ ﺷﻴﻮ ﺓ ﺗﻮ ﻟﻴﺪ ﺳﺮ ﻣﺎ ﻳﻪ ﺩ ﺍ ﺭ ﯼ ﻭ‬
‫ﺧﺼﻠﺖﻧﻤﺎﯼﺁﻧﺴﺖ ﺗﺠﻠﹼﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺷﻴﻮﺓ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺍﺯﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﮐﻤﺘﺮ ‪‬ﺷﮕ‪‬ﻔﺖ ﺍﻧﮕﻴﺰ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺎﺕ ﺑﺎ ﺁﻥ‬
‫ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐﮐﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺩﺭﻭﻧﯽﹺ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﺲﹺ‬
‫ﺑﯽﺗﻔﺎﻭﺗﯽﹺ ﮐﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺩﺭ ﭘﺲﹺ ﻇﺎﻫﺮﻧﮕﺮﯼ ﻭ ﺍﺯﺧﻮﺩﺑﻴﮕﺎﻧﮕﯽﺋﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻥﮐﺎﺭﮔﺮ ﺭﺍ ﺑﺎ‬
‫ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﺤﻘﻖﮐﺎﺭ ﺧﻮﺩﺵ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﭘﻨﻬﺎﻥ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍ ﻭ‪ ‬ﻻﹰ‪ :‬ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺍﺯﺁﻥ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﭘﻮﻝ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ )ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻗﻮﻝ ﻟﹶﻨﮕﻪ)‪ ، (١‬ﺗﻦ ﺑﺪﻫﮑﺎﺭ ﺭﻭﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ‬

‫)‪۱۷۳۶) Linguet, Simon Nicolas-Henri (۱‬ـ‪(۱۷۹۴‬ـ ﻭﮐﻴﻞﺩﻋﺎﻭﯼ‪ ،‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ‪ ،‬ﺗﺎﺭﻳﺦﻧﮕﺎﺭ ﻭﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ‬

‫ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﯼ‪ .‬ﻟﹶﻨﮕﻪﮐﻪ ﺍﺯ ﻣﺨﺎﻟﻔﻴﻦ ﻓﻴﺰﻳﻮﮐﺮﺍﺕﻫﺎ ﺑﻮﺩ ﺁﺯﺍﺩﯼﻫﺎﯼ ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺋﯽ ﻭﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‬
‫ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺤﻠﻴﻠﯽ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﯼ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﻭﯼ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺍﻋﺪﺍﻡﮔﺮﺩﻳﺪ‪ .‬ﺁﺛﺎﺭ ﻣﻬﻢ‪ ‬ﺍﻭ "ﺧﺎﻃﺮﺍﺕ‬
‫ﺑﺎﺳﺘﻴﻞ" ﻭ "ﺗﺌﻮﺭﯼ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻣﺪﻧﯽ ﻳﺎ ﺍﺻﻮﻝ ﺍﺳﺎﺳﯽﹺ ﺟﺎﻣﻌﻪ" ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﻟﻨﺪﻥ ﺑﻪﺳﺎﻝ ‪ ۱۷۶۷‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻭ ﻧﻘﻞﻗﻮﻟﯽﮐﻪ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺍﺯ ﺍﻭ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺟﻠﺪ ﺩﻭ‪‬ﻡﮐﺘﺎﺏ ﺍﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺩﻓﺘﺮ ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ﺑﻴﺴﺘﻢ ﻫﻤﻴﻦﮐﺘﺎﺏ‬
‫‪۱۲۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﭘﻮﻝ ﺑﺴﺘﺎﻧﮑﺎﺭﺵ ﺑﻮﺩ(‪ ،‬ﻭ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽ‬
‫ﮐﻪﮐﺎﺭﮔﺮ‪ ،‬ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺗﻤﺎﺱ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ‬
‫ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﻣﺼﺮﻑ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻌﻨﯽ ﻭﺳﺎﻳﻞﮐﺎﺭ ﻭ ﻣﺼﺎﻟﺢﮐﺎﺭ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺳﺮﻭﮐﺎﺭ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦﮐﺎﻫﺶ ﻳﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺍﻳﻦﺍﺭﺯﺵ ﺍﻣﺮﯼﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮﺵ ﺩﺭﺭﺍﺑﻄﺔ ﺍﻭ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‬
‫ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺍﻧﺪﮎ ﺍﺳﺖﮐﻪﮔﻮﺋﯽ ﻭﯼ ﺑﺎ ﻣﺲﮐﺎﺭﮐﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﺎﺁﻫﻦ‪ .‬ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻦ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ‬
‫ﺑﻌﺪﺍﹰ ﻧﺸﺎﻥﺧﻮﺍﻫﻴﻢﺩﺍﺩ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺩﻭﺳﺖ ﺩﺍﺭﺩﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫ﻭ ﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠﻪ ﺗﻨﺰﹼﻟﯽ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺭ‪‬ﺥ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺭﺍ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ‪ :‬ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﻭﺳﺎﻳﻞ‬
‫ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻏﻢﮐﺎﺭﮔﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺍﻥﺷﺪﻥ ﻳﺎﮔﺮﺍﻥﺷﺪﻥ ﻧﺴﺒﯽ ﺍﻳﻦ ﻭﺳﺎﻳﻞﹺﺍﺳﺘﺜﻤﺎﺭ‬
‫ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺍﻧﺪﮎ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻓﯽﺍﻟ ‪‬ﻤﺜﹶﻞﮔﻮﺋﯽ ﻳﮏ ﺍﺳﺐ ﻏﻢ ﺍﻳﻦ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﻟﮕﺎﻡ ﻭ‬
‫ﺍﻓﺴﺎﺭ ﻫﺪﺍﻳﺖﮐﻨﻨﺪﻩﺍﺵﮔﺮﺍﻥﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺍﺭﺯﺍﻥ ﻗﻴﻤﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺩﻳﺪﻳﻢ)‪ ، (١‬ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﻪ ﺧﺼﻠﺖ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﹺﮐﺎﺭﺵ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻫﻢﺑﺴﺖﮐﺎﺭﺵ ﺑﺎﮐﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮﺭ ﻫﺪﻑ ﻣﺸﺘﺮﮎ‪ ،‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺑﻪ ﻧﻴﺮﻭﺋﯽ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﺤﻘﻖ ﺍﻳﻦ ﻫﻢﺑﺴﺖ‪ ،‬ﻳﮏ ﺩﺍﺭﺍﺋﯽ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﺩﺭﺁﻥ ﻧﻤﯽﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻔﺮﻳﻂﺁﻥ ﺑﺮﺍﻳﺶ ﻣﻄﻠﻘﺎﹰ ﺑﯽ ﺗﻔﺎﻭﺕ‬
‫ﻣﯽﺑﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﻪﺧﻮﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺗﻌﻠﹼﻖ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺍﺯﻗﺒﻴﻞ ﺭﻭﭺﺩﻳﻞ)‪ ، (٢‬ﺍﻳﻦ‬

‫ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (۱‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ﻳﺎﺯﺩﻫﻢ‪ ،‬ﺹ ‪] ۳۰۹‬ﺻﻔﺤﺔ ‪ ۵۱۸‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ‪.‬‬
‫) ‪ . Rochdale (۲‬ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻣﺼﻨﻒ ﺗﻮﺍﻓﻘﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۴۴‬ﺗﺤﺖ ﻧﻔﻮﺫ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ ﻫﺎﯼ‬
‫ﭘﻨﺪﺍﺭﯼ ﻣﻴﺎﻥ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺭﻭﭺ ﺩﻳﻞ )ﻧﺎﺣﻴﺔ ﻭﺍﻗﻊ ﺩﺭ ﺷﻤﺎﻝ ﻣﻨﭽﺴﺘﺮ ( ﺑﻪ ﻭﻗﻮﻉ ﭘﻴﻮﺳﺖ ﻭ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﺸﮑﻴﻞ‬
‫ﺷﺮﮐﺘﯽ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ ‪ ″Society of Equitable Pioners″‬ﮔﺮﺩﻳﺪ‪ .‬ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺍﻳﻦ ﻳﮏ ﺗﻌﺎﻭﻧﯽ ﻣﺼﺮﻑ ﺑﻮﺩ‬
‫ﻭﻟﯽ ﺑﺰﻭﺩﯼ ﻣﻮﺟﺐ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶﺗﻌﺎﻭﻧﯽﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺳﺮﻣﻨﺸﺄ ﺟﻨﺒﺶﺗﻌﺎﻭﻧﯽﻫﺎ ﺩﺭﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﻭﺩﻳﮕﺮﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼﮔﺮﺩﻳﺪ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۲۲‬‬

‫ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺑﻪﮐﻠﹼﯽ ﻃﻮﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﻴﺎﺯ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺑﻪ ﺗﺬ ﮐﹼﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻭﻗﺘﯽ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﹺ ﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪ ﺍﯼ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺍﺭﺯﺍﻥﺷﺪﻥ ﻭ ﺑﻬﺘﺮﮔﺸﺘﻦ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭﺭﺷﺘﺔ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﯽﻋﻤﻮﻣﯽﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﭼﻴﺰﯼﮐﻪ ﺑﻪﮐﻠﹼﯽ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﻴﺰﯼﮐﻪ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻓﻘﻂ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻇﻬﻮﺭ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﺗﻨﻬﺎ ﺧﻮﺩ ﺍﻭﺳﺖﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﻣﯽﺧﺮﺩ ﻭﺗﺼﺎﺣﺐ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻣﺤﺼﻮﻝﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺭﺷﺘﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻏﻴﺮﺭﺍ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻣﺤﺼﻮﻝﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‬
‫ﺭﺷﺘﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﹺ ﺧﻮﺩ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﻓﻘﻂ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻏﻴﺮ ﺭﺍ‬
‫ﺗﺤﺖ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺭﻣﯽﺁﻭﺭﺩﮐﻪ ﻣﺤﺼﻮﻝﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺑﯽﺧﺮﺝ ﻣﺘﺼﺮ‪‬ﻑ ﺷﺪﻩﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺩ‬
‫ﺭﺑﻂﻭﺍﺗﺼﺎﻟﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻭﻏﻴﺮﻩﮐﺎﻣﻴﺎﺑﺎﻧﻪ ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ‪ ،‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﻴﺎﺱ ﺑﺰﺭﮒ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ‬
‫ﮔﺴﺘﺮﺵ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼﮐﻪ ﺍﺯ ﻳﮏﺳﻮ ﻭ‪‬ﻟﹶﻊ ﺳﻮﺩ ﻭ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺍﺟﺒﺎﺭﺍﹰ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﺁﻥ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪﮐﻪ ﺗﺎ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺍﺭﺯﺍﻥﺗﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ‬
‫ﺩﺭﮐﺎﺭﺑ‪‬ﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻭﻳﮋﮔﯽﹺ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﭼﻴﺰﯼ‬
‫ﺟﹺﻠﻮﹺﻩﮔﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪﮔﻮﺋﯽ ﺍﺯ ﻋﻤﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻧﺎﺷﯽ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﺍﺯ ﺳﻮﺋﯽ ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﮐﺎﺭ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﯽﺭﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥﻃﻮﺭ ﻧﻴﺰ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﺩﺭﮐﺎﺭﺑ‪‬ﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺩﺭﺣﺪﻭﺩ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺍﺯﺧﻮﺩﺑﻴﮕﺎﻧﮕﯽ ﻭ ﺑﯽﺗﻔﺎﻭﺗﯽ ﻣﻴﺎﻥﮐﺎﺭﮔﺮ‪،‬‬
‫ﺣﺎﻣﻞﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ‪ ،‬ﺍﺯ ﻳﮏﺳﻮ ﻭﮐﺎﺭﺑﺴﺖ ﻣﻘﺘﺼﺪﺍﻧﻪ ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ ﻋﻘﻼﻧﯽ ﻭﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﺎﻧﻪ ﺍﺯ‬
‫ﺷﺮﺍﻳﻂﮐﺎﺭﺵ ﺍﺯﺳﻮﯼﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺧﺘﻢ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺑﻨﺎﺑﺮﻃﺒﻴﻌﺖ ﻣﺘﻀﺎﺩ‬
‫ﻭ ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺁﻧﺠﺎ ﻣﯽﮐﺸﺎﻧﺪﮐﻪ ﺣﺘﹼﺎ ﺍ‪‬ﺳﺮﺍﻑ ﻭ ﺗﻔﺮﻳﻂ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻭ ﺳﻼﻣﺖ‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺮ‪ ،‬ﺗﻀﻴﻴﻖ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺯﻳﺴﺖ ﻭﯼ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺯﻣﺮﺓ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﺋﯽ ﺩﺭﮐﺎﺭﺑ‪‬ﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫‪۱۲۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺛﺎﺑﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﻭﺳﻴﻠﻪﺍﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﻻﺑﺮﺩﻥ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻣﯽﺷﻤﺎﺭﺩ‪.‬‬

‫ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪﮐﺎﺭﮔﺮ ﻗﺴﻤﺖ ﺍﻋﻈﻢ ﺯﻧﺪﮔﯽﹺ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮔﺬﺭﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺮﺍﻳﻂ‬
‫ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺍﺯ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﻓﻌﺎﻝ ﺯﻧﺪﮔﯽﹺ ﺍﻭ‪ ،‬ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺯﻳﺴﺖ ﻭﯼ‪ ،‬ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ‬
‫ﻣﯽﺭﻭﻧﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺯﻳﺴﺖ ﺧﻮﺩ ﺍﹸﺳﻠﻮﺑﯽ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﻻﺑﺮﺩﻥ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺁﻧﭽﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺩﻳﺪﻩﺍﻳﻢ)‪ (١‬ﮐﻪﮐﺎﺭ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﻭﻣﺒﺪ‪‬ﻝﺳﺎﺧﺘﻦﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﻪ ﻳﮏ‬
‫ﺩﺍﻡ ﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺧﻮﺩ ﺷﻴﻮﻩﺍﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺴﺮﻳﻊ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭﯼﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ ﺷﺘﺎﺑﺎﻥﺳﺎﺧﺘﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﺗﺎﺁﻧﺠﺎ ﻣﯽﮐﺸﺪﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐﺁﮐﻨﺪﮔﯽﹺ ﺑﯽﺣﺪ‪‬ﻭﻣﺮﺯﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‬
‫ﺩﺭ ﺍﹶﻣﮑﻨﺔ ﺗﻨﮓ ﻭ ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻋﻤﻠﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﺋﯽ ﺩﺭ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﻫﺎ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺩﺭﻫﻢ ﻓﺸﺮﺩﮔﯽﹺ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻﺕ ﺧﻄﺮﻧﺎﮎ ﺩﺭ ﺟﺎﯼ‬
‫ﻭﺍﺣﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ ﺩﺭ ﺑﻪﮐﺎﺭﺑﺮﺩﻥ ﻭﺳﺎﻳﻞﺍﻳﻤﻨﯽﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﻮﺍﻧﺢ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺍ‪‬ﻫﻤﺎﻝ ﺩﺭﻣﺮﺍﻋﺎﺕ‬
‫ﻗﻮﺍﻋﺪ ﭘﻴﺸﮕﻴﺮﯼ ﺭﺍ ﺩﺭﺁﻥ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﭘﻴﺶ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩﮐﻪ ﻣﺎﻫﻴ‪‬ﺘﺎﹰ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﻼﻣﺖ‬
‫ﺯﻳﺎﻥﺁﻭﺭﻧﺪ ﻭ ﻳﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻌﺎﺩﻥ ﺧﻄﺮﺧﻴﺰﻧﺪ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ .‬ﺗﺎﺯﻩ ﺣﺎﻻ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺳﺨﻦ ﺑﺮﺳﺮ ﻓﻘﺪﺍﻥ‬
‫ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎﺗﯽﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺍﻧﺴﺎﻧﯽ ﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼ‬
‫ﻣﻄﺒﻮﻉ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﻳﺎ ﻓﻘﻂ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤ‪‬ﻞ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﯽﺷﺪ ﺍﺯ‬
‫ﻧﻘﻄﺔ ﻧﻈﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﻓﺮﺍﻃﯽﮐﺎﻣﻼﹰ ﻧﺎﻣﻌﻘﻮﻝ ﻭ ﺑﻴﻬﻮﺩﻩ ﺗﻠﻘﹼﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺑﺎ ﻫﻤﺔ ﺧﺴ‪‬ﺖ ﻧﻔﺮﺕ ﺁﻭﺭﯼﮐﻪ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺍﻧﺴﺎﻧﯽﮐﺎﻣﻼﹰ‬
‫‪‬ﻣ‪‬ﺒﺬ‪ّ‬ﺭ ]ﺍﺳﺮﺍﻑﮐﻨﻨﺪﻩ[ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻫﻢﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺍﺯﺳﻮﯼﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻣﺎﺩ‪‬ﯼ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﺶ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﻭ ﻧﹶﺤﻮﹺﺓ ﺭﻗﺎﺑﺘﺶ‪ ،‬ﺭﺍﻩ ﺗﻔﺮﻳﻂ ﻣﯽﭘﻴﻤﺎﻳﺪ ﻭﺁﻧﭽﻪ‬
‫ﺭﺍ ﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺯ ﻃﺮﻓﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺑﺪﻫﺪ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﺑﻪﺳﻮﺩ ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬

‫) ‪ ( ۱‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺍ ﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺹ ‪ ۲۲۹‬ـ ‪] ۲۴۰‬ﺍﺯﺻﻔﺤﺔ ‪ ۳۷۴‬ﺗﺎ ‪ ۳۹۳‬ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۲۴‬‬

‫ﭼﻮﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭼﻨﻴﻦﮔﺮﺍﻳﺸﯽ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩﮐﺎﺭﺑ‪‬ﺮﺩ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺗﺎ ﺣﺪ‪‬‬

‫ﮐﺎﺭ ﻻﺯﻡ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﺩﻫﺪ ﻭﮐﺎﺭ ﻻﺯﻡ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺭﺍ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻏﺎﺭﺕ ﻧﻴﺮﻭﯼ‬
‫ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﺎﺭﮐﻮﺗﺎﻩ ﺗﺮ ﺳﺎﺯﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺗﺎ ﺳﺮﺣﺪ‪ ‬ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺩﺭﮐﺎﺭﺑ‪‬ﺮﺩ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ‬
‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻦﮔﺮﺍﻳﺶﹺ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺴﺖﮐﻪﮐﺎﺭ ﺗﻨﺰﹼﻝﻳﺎﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺣﺪ‪ ‬ﻻﺯﻡ‬
‫ﺭﺍ ﺑﺎ ﺻﺮﻓﻪﺁﻣﻴﺰﺗﺮﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‪ ‬ﺑﻪﮐﺎﺭ‪-‬‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﺭﺍ ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖ ﺑﻪﺣﺪ‪‬ﺍﻗﻞﮐﺎﻫﺶ ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺩﺭﺳﺖﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﻫﺎ‬
‫ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭ ﻻﺯﻣﯽﮐﻪ ﺩﺭﺁﻧﻬﺎ ﺟﺎﮔﺮﻓﺘﻪﺍﺳﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﻧﻪ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭﯼ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺩﺭﺁﻧﻬﺎ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺁﻧﮕـﺎﻩ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﺤﻘﻖ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺨﺸﺪ ﻭ ﺩﺭﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺯﻣﺎﻥ ﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﺎﹰ ﻻﺯﻣﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻ ﺿﺮﻭﺭ ﺍﺳﺖ‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪﮐﻮﺗﺎﻩﺗﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﺯﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﻗﻴﻤﺖﮐﺎﻻ ﺑﻪ ﺣﺪ‪‬ﺍﻗﻞﹼ ﺧﻮﺩ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﻫﺮ ﻳﮏ‬
‫ﺍﺯ ﺍﺟﺰﺍﺀِﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﺵ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺣﺪ‪‬ﺍﻗﻞﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﭘﺬﻳﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪﮐﺎﺭﺑ‪‬ﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﻔﺎﻭﺕﻫﺎﯼ ﺫﻳﻞ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪﮐﺎﺭﺑ‪‬ﺮﺩﻩ ﻭﻫﻤﺮﺍﻩﺁﻥ ﻣﺒﻠﻎ ﺍﺭﺯﺷﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﻧﻤﺎﻳﺪ‪،‬‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﻓﻘﻂ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯﮔ‪‬ﺮﺩﺁﺋﯽﹺ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﻭﺍﺣﺪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ‬
‫ﺩﺭﺳﺖ ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺠﻢ ﺑﺰﺭﮒ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﺍﺯ ﺟﺎﻧﺐ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ ﺍﺳﺖ ــ ﺩﺭ ﺍﮐﺜﺮ ﻣﻮﺍﺭﺩ‬
‫ﺑﺎﻣﻘﺪﺍﺭ ﺑﻪﻃﻮﺭﻣﻄﻠﻖ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻭﻟﯽ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻧﺴﺒﯽﮐﻮﭼﮑﺘﺮﯼ ﺍﺯﮐﺎﺭﹺ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻧﻴﺰ ﺗﻄﺒﻴﻖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ــﮐﻪ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽﺩﺭﺳﺮﻣﺎﻳﺔﺛﺎﺑﺖ ﺭﺍ ﺍﻣﮑﺎﻥﭘﺬﻳﺮ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‬
‫ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺩﺍﻣﻨﺔ ﻫﺰﻳﻨﻪﻩﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﹺ ﻭﯼ‪ ،‬ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ‬
‫ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻭﺳﻌﺖ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ ﻭﻟﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﻣﻮﺍﺩ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﻭﮐﺎﺭﯼﮐﻪ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﺍﺳﺖ ﺍﺭﺯﺵﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻧﺴﺒﯽﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﭘﺬﻳﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻨﮏ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺭﺍ ﻣﺨﺘﺼﺮﺍﹰ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺩﻫﻴﻢ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺯﺁﺧﺮ ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺯ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﺩﺭﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭﻋﻴﻦ‬
‫ﺣﺎﻝ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﺯﻳﺴﺖ ﻭ ﺯﻧﺪﮔﯽﮐﺎﺭﮔﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻏﺎﺯ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫‪۱۲۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫‪ .II‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﮐﺎﺭ ﺑﻪﺣﺴﺎﺏﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‬

‫ﻣﻌﺎﺩﻥ ﺫﻏﺎﻝﺳﻨﮓ‪ .‬ﺑﯽﺗﻮﺟﻬﯽ ﺑﻪ ﺿﺮﻭﺭﺗﺮﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ‪.‬‬

‫"ﺑﻪﻋﻠﹼﺖ ﺭﻗﺎﺑﺘﯽﮐﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ ﻣﻌﺎﺩﻥ ﺫﻏﺎﻝ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ ...‬ﺑﻪﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﻣﺨﺎﺭﺟﯽﮐﻪ‬
‫ﺍﺿﻄﺮﺍﺭﯼﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ ﻣﻠﻤﻮﺱﺗﺮﻳﻦ ﺩﺷﻮﺍﺭﯼﻫﺎﯼ ﻓﻴﺰﻳﮑﯽﻻﺯﻡﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺻﺮﻑ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭ ﺑﻪﺳﺒﺐ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻣﻴﺎﻥﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥﻣﻌﺪﻥ‪،‬ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻﹰ ﺑﻪﺗﻌﺪﺍﺩ ﺯﻳﺎﺩﻩ‬
‫ﺍﺯﺣﺪ‪ ‬ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻨﺎﻥ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻣﻴﻞ ﺩﺭﻣﻌﺮﺽ ﻣﺨﺎﻃﺮﺍﺕ ﺟﺪ‪‬ﯼ ﻭ ﺯﻳﺎﻥﺁﻭﺭﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮﺍﺕ ﻗﺮﺍﺭﻣﯽﺩﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﺰﺩﯼ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮐﻪ ﻓﻘﻂﮐﻤﯽﺑﻴﺸﺘﺮﺍﺯ ﺭﻭﺯﻣ‪‬ﺰﺩﺍﻥﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ‬
‫ﻧﻘﺎﻁ ﻣﺠﺎﻭﺭ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﻣﻌﺎﺩﻥ ﺑﻪﺁﻧﻬﺎ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻧﺸﺎﻥ‬
‫ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺳﻮﺩﺟﻮﻳﺎﻧﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺩﻭﮔﺎﻧﻪ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﮐﺎﻓﯽ ﺍﺳﺖ‪ ...‬ﺗﺎ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﺷﻮﺩﮐﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺍﻋﻈﻢ ﻣﻌﺎﺩﻥ ﺑﺎ ﻧﺎﻗﺺﺗﺮﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺭﻃﻮﺑﺖﺯﺩﺍﺋﯽ ﻭ ﺗﻬﻮﻳﻪ ﮐﺎﺭ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﺑﺎ ﺣﻔﺮﻩﻫﺎﯼ ﺑﺪﺳﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﭼﻮﺏﺑﺴﺖﻫﺎﯼ ﺑﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺎﺷﻴﻦﮐﺎﺭﺍﻥ ﺑﯽﻣﻬﺎﺭﺕ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﺗﻮﻧﻞﻫﺎ ﻭ ﺭﻳﻞﻫﺎﯼ ﻧﺎﻣﺠﻬ‪‬ﺰ ﻭ ﺑﺪﺳﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬ﺳﺮﻭﮐﺎﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻭﺍﻳﻦ ﺍﻭﺿﺎﻉﻭﺍﺣﻮﺍﻝ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫ﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﺗﻠﻔﺎﺕ ﺟﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻗﻄﻊ ﺍﻋﻀﺎﯼ ﺑﺪﻥ ﻭ ﺍﺧﺘﻼﻝ ﺩﺭﺳﻼﻣﺖﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪،‬ﮐﻪ ﺍﮔﺮ‬
‫ﺁﻣﺎﺭﯼ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﻮﺩ ﻣﻨﻈﺮﺓ ﻭﺣﺸﺘﻨﺎﮐﯽ ﺭﺍ ﻣﺠﺴ‪‬ﻢ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻧﻤﻮﺩ‪".‬‬
‫‪(″First Report on Children’s Employment in Mines and Collieries etc., 21‬‬
‫)‪April 1829″, p. 102‬‬

‫ﺩﺭ ﻣﻌﺎﺩﻥ ﺫﻏﺎﻝ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﻃﯽ‪ ‬ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۶۰‬ﻫﺮ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ ۱۵‬ﻧﻔﺮﮐﺸﺘﻪ‬
‫ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﺵ ﺭﺍﺟﻊ ﺑﻪ ﺳﻮﺍﻧﺢ ﻣﻌﺎﺩﻥ ﺫﻏﺎﻝ ‪ ۶) ″Coal Mines Accidents″‬ﻓﻮﺭﻳﺔ‬
‫‪ (۱۸۶۲‬ﻃﯽ‪ ‬ﺩﻫﺔ ‪۱۸۵۲‬ـ ‪ ۱۸۶۱‬ﻣﺠﻤﻮﻋﺎﹰ ‪ ۸۴۶۶‬ﻧﻔﺮﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍ ﻧﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺧﻮﺩ‬
‫ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺍﻳﻦ ﺭﻗﻢ ﺑﻪﻣﺮﺍﺗﺐﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺖ ﺍﺳﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ﺍﻭ‪‬ﻝ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۲۶‬‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺗﺎﺯﻩ ﺑﺎﺯﺭﺳﺎﻥ ﺩﺳﺖﺑﻪﮐﺎﺭ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻋﻤﻞ ﺁﻧﻬﺎ ﺯﻳﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺣﺪ ﻭﺳﻴﻊ‬
‫ﺑﻮﺩﻩ‪ ،‬ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺍﺯ ﺳﻮﺍﻧﺢ ﻭﺗﻠﻔﺎﺕ ﺟﺎﻧﯽ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺍﻋﻼﻡ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﺳﺖ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺖﮐﻪ ﻋﻠﯽﺭﻏﻢ ﻗﺼﹼﺎﺑﯽﻫﺎﯼ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺯﻳﺎﺩ‪ ‬ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺗﻌﺪﺍﺩﮐﻢ ﻭ ﻗﺪﺭﺕ‬
‫ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺑﺎﺯﺭﺳﺎﻥ‪ ،‬ﻣﻌﺬﻟﮏ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺭ ﺑﺎﺯﺭﺳﯽ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺳﻮﺍﻧﺢﮐﺎﻫﺶ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺧﻮﺩ ﻧﺸﺎﻥﺩﻫﻨﺪﺓ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﻃﺒﻴﻌﯽﹺ ﺍﺳﺘﺜﻤﺎﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽﻫﺎﯼ ﺍﻧﺴﺎﻧﯽ ﺩﺭ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﺍﻋﻈﻢ ﻣﻌﻠﻮﻝ ﺁﺯﻣﻨﺪﯼ ﻧﺎﭘﺎﮎ ﻣﻌﺪﻥﺩﺍﺭﺍﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺜﻼﹰ ﺍﻏﻠﺐ ﺍﺟﺎﺯﺓ ﺣﻔﺮ ﻓﻘﻂ‬
‫ﻳﮏ ﭼﺎﻩ ﺭﺍ ﻣﯽﺩﺍﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﮐﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﺗﻬﻮﻳﺔ ﻣﺆﺛﺮﯼ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﺑﻪﻣﺠﺮ‪‬ﺩ ﻣﺴﺪﻭﺩﺷﺪﻥ ﭼﺎﻩ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻫﻴﭻ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺧﺮﻭﺟﯽ ﻫﻢ ﻧﺒﻮﺩ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻭﺍﺣﺪﻫﺎﯼ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﺔ ﺁﻥ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ ﻭ‬
‫ﺍﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻭ ﺍﺯ ﺭﻳﺨﺖﻭﭘﺎﺵﻫﺎﯼ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﭼﺸﻢ ﺑﭙﻮﺷﻴﻢ‪،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺎ ﭼﻪ ﺧﺴ‪‬ﺖ ﻭ ﻗﻨﺎﻋﺖ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩﺍﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪﮐﺎﺭﹺ ﺗﺤﻘﻖﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﺩﺭﮐﺎﻻ‬
‫ﻣﺠﺴ‪‬ﻢﮔﺸﺘﻪ)‪ (١‬ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺑﻪﻣﺮﺍﺗﺐ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻫﺮ ﺷﻴﻮﺓ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﹶﺗﻠﹶﻒﮐﻨﻨﺪﺓ ﺟﺎﻥ ﺍﻧﺴﺎﻥﻫﺎ ﻭﮐﺎﺭﹺ ﺯﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩﮔﻮﺷﺖﻭﺧﻮﻥ‪،‬‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺍﻋﺼﺎﺏ ﻭ ﻣﻐﺰ ﻧﻴﺰ ﺍ‪‬ﺳﺮﺍﻑ ﮐﺎﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻃﯽ‪ ‬ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ ﺋﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﺁﮔﺎﻫﺎﻧﺔ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﺸﺮﯼ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ‬
‫ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﺍﺗﻼﻑ ﻫﺎ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺍﻧﺴﺎﻧﻴ‪‬ﺖ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺗﺄﻣﻴﻦ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺗﺤﻘﻖ ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮﺩ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﺋﯽ ﻫﺎﯼ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺧﺼﻠﺖﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﹺﮐﺎﺭ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺣﻘﻴﻘﺖ ﻫﻤﻴﻦﺧﺼﻠﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺍ‪‬ﺳﺮﺍﻑ ﮐﺎﺭﯼ ﺭﺍ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻭ ﺳﻼﻣﺖﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬

‫)‪ (۱‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﻘﺼﻮﺩ ﻣﺼﻨﻒ ﺍﺯ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺑﻪ "ﮐﺎﺭ‬
‫ﺗﺤﻘﻖﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭﺩﺭﮐﺎﻻ ﻣﺠﺴ‪‬ﻢﮔﺸﺘﻪ" ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺁﻥ ﺑﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ‪،‬ﮐﺎﺭﺍﹶﻓﺰﺍﺭ ﻭﻣﺼﺎﻟﺢ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ )ﮐﺎﺭﮔﺮ( ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۱۲۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻣﻘﻄﻊ ﺳﺆﺍﻟﯽﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﺱﮐﺎﺭﺧﺎﻧﺔ )ﺭ‪ .‬ﺑﻴﮑﺮ()‪ (١‬ﻣﻄﺮﺡ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺧﺼﻠﺖﻧﻤﺎﺳﺖ‪" :‬ﺗﻤﺎﻡ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪﮐﻪ ﺷﺎﻳﺎﻥ ﺗﻮﺟﻪ ﺟﺪ‪‬ﯼﺍﺳﺖ ﺍﻳﻦﺍﺳﺖ‪ :‬ﺍﺯ ﭼﻪ ﺭﺍﻩ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻓﺪﺍﺳﺎﺯﯼﹺ‬
‫ﺣﻴﺎﺕ ﮐﻮﺩﮐﺎﻥ ﮐﻪ ﻣﻌﻠﻮﻝ ﮐﺎﺭ ﺟﻤﻌﯽ ﺩﺭﻫﻢ ﺁﮐﻨﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ ‪ ،‬ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻧﻤﻮﺩ؟) ‪) (٢‬ﮔﺰﺍﺭﺵ‬
‫ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺟﺎﺕ‪ ،‬ﺍﮐﺘﺒﺮ‪ ،۱۸۶۳‬ﺹ ‪(۱۵۷‬‬
‫ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺟﺎﺕ ـ ﺣﺬﻑﮐﻠﹼﻴﺔ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﺍﺣﺘﻴﺎﻃﯽ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺍﻳﻤﻨﯽ‪ ،‬ﺭﺍﺣﺘﯽ ﻭ ﺳﻼﻣﺖ‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺣﺘﹼﺎ ﺩﺭﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎﺋﯽﮐﻪﮐﻠﻤﺔ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺑﻪﺁﻧﻬﺎ ﺍ‪‬ﻃﻼﻕ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺗﺤﺖ ﺍﻳﻦ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺨﺶ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺍﺯ ﺍﻃﻼﻋﻴﻪﻫﺎﯼ ﺟﻨﮕﯽﮐﻪ ﺩﺭﺁﻧﻬﺎ ﺗﻌﺪﺍﺩ‬
‫ﻣﺠﺮﻭﺣﻴﻦ ﻭﮐﺸﺘﮕﺎﻥ ﺍﺭﺗﺶﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﺮﺷﻤﺎﺭﯼ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺍﺯﻫﻤﻴﻦﻣﻨﺸﺄ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫)ﻧﮕﺎﻩﮐﻨﻴﺪﺑﻪﮔﺰﺍﺭﺵﻫﺎﯼﺳﺎﻟﻴﺎﻧﺔﮐﺎﺭﺧﺎﻧﺠﺎﺕ(‪ .‬ﻫﻢﺍﻳﻦﭼﻨﻴﻦﺍﺳﺖ ﺗﻨﮕﯽﹺﻓﻀﺎ‪ ،‬ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺍﮐﺘﺒﺮ ﺳﺎﻝ‪ ،۱۸۵۵‬ﻟﺌﻮﻧﺎﺭﺩ ﻫﻮﺭﻧﹺﺮ)‪ (٣‬ﺑﺎﺯ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺷ‪‬ﮑﻮﹺﻩ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ‪-‬‬
‫ﺩﺍﺭﺍﻥ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﻘﺮ‪‬ﺭﺍﺕ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺭﺍﺟﻊ ﺑﻪ ﻧﺼﺐ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﻫﺎﯼ ﺍﻳﻤﻨﯽ ﺑﺮ ﺭﻭﯼ ﻣ‪‬ﺤﻮ‪‬ﺭﻫﺎﯼ‬
‫ﺍﻓﻘﯽ) ‪ (٤‬ﺍﻳﺴﺘﺎﺩﮔﯽ ﺑﻪﺧﺮﺝ ﻣﯽ ﺩﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻠﯽﺭﻏﻢ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺧﻄﺮ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﻮﺍﻧﺢﹺ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ‬
‫ﻣﺮﮒﺁﻭﺭ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺍﻳﻤﻨﯽ ﻧﻪﮔﺮﺍﻥﻗﻴﻤﺖ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻪ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﺍﺯ ﺍﹶﻧﺤﺎﺀ ﮐﺎﺭ‬
‫ﺑﻨﮕﺎﻩ ﺭﺍ ﻣﺨﺘﻞ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪") .‬ﮔﺰﺍﺭﺵﮐﺎﺭﺧﺎﻧﺠﺎﺕ‪ ،‬ﺍﮐﺘﺒﺮ ‪ ،"۱۸۵۵‬ﺹ‪ (۶‬ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺩﺭ‬

‫)‪Baker Robert (۲‬‬

‫)‪ (۱‬ﻗﺴﻤﺖ ﻧﻘﻞﺷﺪﻩﺍﺯﮔﺰﺍﺭﺵﮐﺎﺭﺧﺎﻧﺠﺎﺕﮐﻪ ﻋﻴﻨﺎﹰ ﺑﻪﺯﺑﺎﻥﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽﺩﺭﻣﺘﻦﮐﺘﺎﺏﺁﻣﺪﻩﺑﻪﺷﺮﺡ ﺯﻳﺮﻳﻦﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫‪“The whole question is one for serious consideration, in what way this sacrifice of‬‬
‫”?‪infant life occasioned by congregational labour can be best averted‬‬

‫)‪۱۷۸۵) Horner, Leonard (۲‬ـ‪ (۱۸۶۴‬ـ ﺯﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺱ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽﮐﻪ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۳۳‬ﺗﺎ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۵۹‬ﺑﺎﺯﺭﺱ‬
‫ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﺠﺎﺕ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺩﺭﺳﺘﯽ ﻭ ﭘﺎﮐﯽﹺ ﺗﻤﺎﻡ ﺩﻓﺎﻉ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﻓﻊﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﻋﻬﺪﻩﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﺟﻬﺖ ﺑﻨﺎﺑﻪﮔﻔﺘﺔ ﻣﺎﺭﮐﺲ "ﺍﻣﺘﻴﺎﺯ ﺟﺎﻭﻳﺪﺍﻥ ﺧﺪﻣﺖ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﻃﺒﻘﺔﮐﺎﺭﮔﺮ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪".‬‬
‫)‪) Horizontalwellen (۳‬ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ( ‪) Arbres horizontaux‬ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ( ـ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻣ‪‬ﺤﻮ‪‬ﺭ ﻳﺎ ﺑﺎﺯﻭﺋﯽ ﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺍﻓﻘﯽ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﻣﺤﺮ‪‬ﮎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﺑﺮ ﻣﺘﺮﺟﻢ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻦ ﺁﻟﺖ‬
‫ﭼﻪ ﺍﺻﻄﻼﺡ ﻓﹼﻨﯽﹺ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥﮐﻨﻮﻧﯽﹺ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۲۸‬‬

‫ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩﮔﯽﻫﺎ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻳﺎ ﺁﻥ ﻣﻘﺮ‪‬ﺭﺍﺕ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺍﻳﻤﻨﯽ ﺍﺯﺟﺎﻧﺐ‬
‫ﻗﻀﹼﺎﺕ ﺻﻠﺢﹺ ﺣﻘﻮﻕﻧﮕﻴﺮ )ﻗﻀﹼﺎﺕ ﺩﺍﻭﻃﻠﺐ(‪،‬ﮐﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﻳﺎ ﺧﻮﺩﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭ ﻭ ﻳﺎ ﺍﺯ ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ‬
‫ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﻧـﺪ ﻭ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﺍﺭﺩﯼ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻬـﺪﻩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺷﺮﺍﻓﺘﻤﻨﺪﺍﻧﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ ﺷﺪﻩ ﺍﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽﹺ ﺍﹶﺣﮑﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﺁﻗﺎﻳﺎﻥ‪ ،‬ﺭﺋﻴﺲ ﺩﺍﺩﮔـﺎﻩ‪،‬‬
‫ﮐﻤﭗﺑﻞ)‪ ،(١‬ﺩﺭﺭﺍﺑﻄﻪﺑﺎﻳﮑﯽﺍﺯﺍﹶﺣﮑﺎﻡ ﻣﺰﺑﻮﺭﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺭﺳﻴﺪﮔﯽﭘﮋﻭﻫﺸﯽ)ﺍﺳﺘﻴﻨﺎﻓﯽ( ﺑﻪﻭﯼ‬
‫ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﭼﻨﻴﻦﮔﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪" :‬ﺍﻳﻦ ﺣ‪‬ﮑﻢ ﺗﻔﺴﻴﺮﯼ ﺍﺯ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻧﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺳﺎﺩﻩ ﻟﹶﻐﻮﹺ ﺁﻥ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺳﺖ‪) ".‬ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ﺹ‪ .(۱۱‬ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦﮔﺰﺍﺭﺵ ﻫﻮﺭﻧﹺﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻘﻞ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪ ﺑﺪﻭﻥ ﺁﻧﮑﻪ ﻗﺒﻼﹰ‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺍﺯﺁﻥ ﺁﮔﺎﻩ ﺳﺎﺯﻧﺪ‪ .‬ﻭﭼﻮﻥ ﺣﺘﹼﺎ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺍﻳﺴﺖ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﮐﺎﺭﻫﺎﺋﯽ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺩﺳﺖﻫﺎ ﻭ ﺍﻧﮕﺸﺖﻫﺎﺋﯽ ﺭﻭﯼﺁﻧﻬﺎ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺍﺋﻤﹰﺎ ﺍﺯ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺑﯽﻣﺒﺎﻻﺗﯽ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻳﮏ ﻋﻼﻣﺖ ﺩﻫﯽﹺ ﺳﺎﺩﻩ ﺳﻮﺍﻧﺤﯽ ﺑﺮﻣﯽﺧﻴﺰﺩ‪) ".‬ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ﺹ‬
‫‪ .(۴۴‬ﺩﺭﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺩﺭ ﺷﻬﺮ ﻣﻨﭽﺴﺘﺮ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪﺍﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩﮔﯽ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫) ‪(٢‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬﺍﺭﯼﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺍﯼ ﺗﺤﺖ ﻧﺎﻡ ﺑﻪﺍﺻﻄﻼﺡ "ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﺔ ﻣﻠﹼﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺻﻼﺡ ﻗﺎﻧﻮﻥﮐﺎﺭ"‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺩﺭ ‪ ۱۸۵۵‬ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺣﻖ ﻋﻀﻮﻳ‪‬ﺖﻫﺎﺋﯽ ﺑﻨﺎﺑﺮ‪ ۲‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺍﺯ ﻫﺮ ﺍﺳﺐ‬
‫ﺑﺨﺎﺭ‪ ،‬ﻣﺒﻠﻐﯽ ﺑﻴﺶﺍﺯ‪ ۵۰۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺟﻤﻊﺁﻭﺭﯼﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﺗﺎ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔﺁﻥ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﺤﺎﮐﻤﺎﺗﯽ ﺍﻋﻀﺎﺀِ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪ ﺭﺍ ﻋﻠﻴﻪ ﺷﮑﺎﻳﺎﺕ ﺩﺍﺩﮔﺎﻫﯽ ﺑﺎﺯﺭﺳﺎﻥﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ‬
‫ﻣﺤﺎﮐﻤﺎﺕ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺟﺎﻧﺐ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪ ﺭﻫﺒﺮﯼ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﻣﯽﺷﺪ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩ‬
‫ﮐﻪ ﮐﺸﺘﻦ ﺍﮔﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﻮﺩﺟﻮﺋﯽ ﺭ‪‬ﺥ ﺩﻫﺪ ﻗﺘﻞ ﻧﻔﺲ ﻧﻴﺴﺖ‪ (٣ ).‬ﺳ‪‬ﺮ ﺟﻮﻥ ﮐﻴﻦ ﮐﻴﺪ) ‪، (1‬‬

‫)‪۱۷۷۹) Campbell, John, Baron (۱‬ـ‪ (۱۸۶۱‬ـ ﺩﻭﻟﺘﻤﺮﺩ ﻭ ﺣﻘﻮﻗﺪﺍﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽﮐﻪ ﺍﺯﺳﺎﻝ‪ ۱۸۵۰‬ﺗﺎ ‪۱۸۵۹‬‬
‫ﻋﻬﺪﻩﺩﺍﺭ ‪‬ﺳ ‪‬ﻤﺖ‪ ‬ﺭﻳﺎﺳﺖ ﺩﺭ ﺩﺍﺩﮔﺎﻩ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﯽﹺ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺗﺎ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۶۱‬ﻣﻬﺮﺩﺍﺭﮐﻞﹼ ﺩﺍﺩﮔﺴﺘﺮﯼ‬
‫ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪″National Association for the Amendment of the Factory Laws″ (۲‬‬
‫)‪) Killing no morder (۳‬ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﻋﻴﻨﺎﹰ ﺑﻪ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ(‪ ،‬ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺟﺰﻭﻩﺍﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ‪۱۶۵۷‬‬
‫‪۱۲۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﺎﺯﺭﺱ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎﯼ ﺍﺳﮑﺎﺗﻠﻨﺪ ‪ ،‬ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺑﻨﮕﺎﻩ ﻫﺎﯼ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﮔﻼﺳﮑﻮ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻘﻞ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﺑﻨﮕﺎﻩ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯﺁﻫﻦﭘﺎﺭﻩﻫﺎﯼﮐﻬﻨﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕﮐﺎﺭﺧﺎﻧﺔ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺠﻬ‪‬ﺰ ﺑﻪ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎﯼ ﺍﻳﻤﻨﯽ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪،‬ﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﻨﮕﺎﻩ‪ ۹ ،‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓﻭ‬
‫ﻳﮏ ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺧﺮﺝ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻭﯼ ﺑﻪ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﺔ ﻣﺬﮐﻮﺭ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﻣﯽﺑﺎﻳﺴﺘﯽ‬
‫ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِ ‪ ۱۱۰‬ﺍﺳﺐﺑﺨﺎﺭﺵ ‪ ۱۱‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺣﻖ ﻋﻀﻮﻳﺖ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯﺁﻧﭽﻪ‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰﺍﺕ ﺍﻳﻤﻨﯽ ﺧﺮﺝ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻣﯽ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﺔ ﻣﻠﹼﯽ ﺩﺭ ‪ ۱۸۵۴‬ﺻﺮﻳﺤﺎﹰ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻦ ﻫﺪﻑ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎﯼ ﺍﻳﻤﻨﯽ ﺭﺍ ﻣﻘﺮ‪‬ﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﻮﺩ ﺑﺴﺘﻴﺰﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺗﻤـﺎﻡ ﻃﻮﻝ ﻣﺪﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺎﻝ ﻫﺎﯼ ‪ ۱۸۴۴‬ـ ‪ ۱۸۵۴‬ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﻗﺎﻧﻮﻥ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩﮐﻮﭼﮑﺘﺮﻳﻦ ﺍﻋﺘﻨﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﺪﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﻪ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﭘﺎﻟﻤﺮﺳﺘﻮﻥ) ‪ ، (٢‬ﺑﺎﺯﺭﺳﺎﻥ‬
‫ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﺠﺎﺕ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﺍﺑﻼﻍ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺎﻧﻮﻥ ْ◌ ﺟﺪ‪‬ﯼ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﺔ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﺄﺳﻴﺲﮐﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﺍﻋﻀﺎ ﺀِ ﺁﻥ ﺣﺘﹼﺎ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﻗﻀﹼﺎﺕ ﺻﻠﺢ ﻳﻌﻨﯽ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﺍﻳﻦ‬
‫‪‬ﺳﻤ‪‬ﺖ ﺧﻮﺩ ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻮﻗـﻊ ﺍﺟﺮﺍ ﺩﺭﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩﻧﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻭﺭﻳﻞ‬
‫‪ ۱۸۵۵‬ﻭﺯﻳﺮ ﮐﺸﻮﺭ ﺟﺪﻳـﺪ‪ ،‬ﺳ‪‬ﺮ ﺟﺮﺝﮔﺮﯼ)‪ (٣‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﺳﺎﺯﺷﯽ ﻋﺮﺿﻪ ﮐﺮﺩ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮﺁﻧﮑﻪ‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﺣﺎﺿﺮ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﺠﻬﻴﺰﺍﺕ ﺍﻳﻤﻨﯽﺋﯽﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺻﻮﺭﺕ ﻇﺎﻫﺮﯼ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺭﺿﺎﻳﺖ‬
‫ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪ ﺍﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺍﺑﺮﺍﺯ ﺍﻧﺰﺟﺎﺭ ﺭ‪ ‬ﺩ‪ ‬ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺿﻤﻦ ﻣﺤﺎﮐﻤﺎﺕ ﻣﺨﺘﻠﻔﻪ‪،‬‬

‫ﺩﺭ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﻧﺸﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﺩﺭﺁﻥ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﮐﺮﻭﻣﻮﹺﻝ ‪ Cromwell‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺟﺒ‪‬ﺎﺭ ﺧﻮﻥﺁﺷﺎﻡ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﻴﻬﻦﭘﺮﺳﺘﯽ ﺍ‪‬ﻃﻼﻕ ﻗﺘﻞ ﻧﻔﺲ ﺭﺍ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻧﻔﯽ ْ◌ ﻣﯽﮐﺮﺩ‪.‬‬
‫)‪Sir John Kincaid (۴‬‬
‫)‪۱۷۸۴) Palmerston, Henry John Temple Viscount (۱‬ـ‪ (۱۸۶۵‬ـ ﻣﺮﺩ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽﮐﻪ ﺍﺯ‪۱۸۰۹‬‬
‫ﺗﺎ ‪ ۱۸۶۵‬ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﻣﻬﻢ‪ ‬ﺩﻭﻟﺘﯽﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ )ﻭﺯﺍﺭﺕﻫﺎﯼ ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺧﺎﺭﺟﻪ‪،‬ﮐﺸﻮﺭ ﻭﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮﯼ( ﺭﺍ ﻋﻬﺪﻩﺩﺍﺭ‬
‫ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﻧﻘﺶ ﻣﺆﺛﺮﯼ ﺩﺭﺣﻔﻆ ﺑﺮﺗﺮﯼ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺯﯼ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺯﯼ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ‬
‫ﺍﻳﻔﺎ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪Sir George Grey (۲‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۳۰‬‬

‫ﻣﻬﻨﺪﺱ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻭﻳﻠﻴﺎﻡ ﻓﺮﺑﺮﻥ) ‪ (١‬ﺑﺎ ﺩﺭﺧﻄﺮﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩﺍﻥ ﺷﻬﺮﺕ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥﮐﺎﺭﺷﻨﺎﺱ‬

‫ﻭﺍﺭﺩ ﻋﻤﻞ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﺭﺍ ﻣﺪﺍﻓﻊ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻳﺮﺍﺩ ﻟﻄﻤﻪ ﺑﻪﺁﺯﺍﺩﯼﹺ ﺁﻥ‬
‫ﻣﻌﺮ‪‬ﻓﯽ ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﺭﺋﻴﺲ ﺑﺎﺯﺭﺳﯽﹺﮐﺎﺭﺧﺎﻧﺠﺎﺕ‪ ،‬ﻟﺌﻮﻧﺎﺭﺩ ﻫﻮﺭﻧﺮ‪ ،‬ﺑﻪﺍﹶﻧﺤﺎﺀِ ﻣﺨﺘﻠﻔﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻌﻘﻴﺐ‬
‫ﻭﺁﺯﺍﺭ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺍﻳﻦﻫﻤﻪﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺁﺭﺍﻡ ﻧﮕﺮﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺣ‪‬ﮑﻤﯽ ﺍﺯ ﺩﺍﺩﮔﺎﻩ )ﮐﻮﻳﻨﺲﺑﻨﭻ()‪ (٢‬ﺻﺎﺩﺭ‬
‫ﮐﺮﺩﻧﺪﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﺗﻔﺴﻴﺮﺁﻥ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ‪ ۱۸۴۴‬ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰﺍﺕ ﺍﻳﻤﻨﯽ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣ‪‬ﺤﻮ‪‬ﺭﻫﺎﯼ‬
‫ﺍﻓﻘﯽﺋﯽﮐﻪ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ‪ ۷‬ﻓﻮﺕ ﺍﺯ ﺯﻣﻴﻦ ﺍﺭﺗﻔﺎﻉ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ‬
‫‪ ۱۸۵۹‬ﻣﻮﻓﹼﻖ ﺷﺪﻧﺪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺎﻟﻮﺳﯽ ﭼﻮﻥ )ﻭﻳﻠﺴﻮﻥﭘﺎﺗﻦ()‪(٣‬ــ ﻳﮑﯽ ﺍﺯﺁﻥ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻣﻘﺪ‪‬ﺱ‪-‬‬
‫ﻣﺂﺑﯽﮐﻪ ﺗﻈﺎﻫﺮ ﺑﻪﻣﺬﻫﺐ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩﺁﻧﺎﻥﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺍﻣﻮﺭﮐﺜﻴﻒ ﺷﻮﺍﻟﻴﻪﻫﺎﯼ ﺻﺎﺣﺐﮐﻴﺴﻪ‬
‫ﺁﻣﺎﺩﻩ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ــ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺍﺯ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﺑﮕﺬﺭﺍﻧﻨﺪﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﯽﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻋﻤﻼﹰ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻭﻳﮋﻩ ﺍﯼ ﺭﺍ ﺍﺯﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‬
‫ﺳ‪‬ﻠﺐ ﻣﯽﮐﺮﺩ ﻭﺁﻧﻬﺎﺭﺍ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﻮﺍﻧﺢ ﻧﺎﺷﯽﺍﺯ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﺮﺍﯼ ﺟﺒﺮﺍﻥﺧﺴﺎﺭﺕ ﺑﻪﺩﺍﺩﮔﺎﻩﻫﺎﯼ‬
‫ﻋﺎﺩ‪‬ﯼ ﺍﺣﺎﻟﻪ ﻣﯽﻧﻤﻮﺩ )ﺍﻣﺮﯼﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺩﺍﺩﮔﺎﻫﯽ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺷﻮﺧﯽ ﻣﺤﺾ‬
‫ﺍﺳﺖ( ﺩﺭﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻭﺿﻊ ﻣﻘﺮ‪‬ﺭﺍﺕ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻧﺎﺯﮎ ﮐﺎﺭﺍﻧﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺮﺗﻴﺐ‬
‫ﮐﺎﺭﺷﻨﺎﺳﯽ ﺳﻮﺍﻧـﺢ‪ ،‬ﻣﺤﮑـﻮﻡ ﮔﺸﺘﻦ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﻏﻴﺮﻣﻤﮑﻦ‬
‫ﻣﯽﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺳﺮﻳﻊ ﺳﻮﺍﻧﺢ ﭘﹺﯽﺁﻣﺪ ﺁﻥ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﺷﺶ ﻣﺎﻫﺔ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺎﻩ ﻣ‪‬ﻪ ﺗﺎ ﺍﮐﺘﺒﺮ‬

‫)‪۱۷۸۹) Sir William Fairbairn (۳‬ـ‪ (۱۸۷۴‬ـ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭ‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪﺱ ﻭ ﻣﺨﺘﺮﻉ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‪.‬‬
‫)‪ ، Court of Queen’s Bench (۱‬ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻗﺪﻳﻢﺗﺮﻳﻦ ﺩﺍﺩﮔﺎﻩﻫﺎﯼ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥﮐﻪ ﺗﺎ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﺳﺎﻝ ‪۱۸۷۳‬‬
‫ﻋﺎﻟﯽ ﺗﺮﻳﻦ ﺩﺍﺩﮔﺎﻩ ﺟﺰﺍﺋﯽ ﻭﻋﺎﻟﯽ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮﺟﻊ ﺭﺳﻴﺪﮔﯽ ﭘﮋﻭﻫﺸﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺟﺰﺍﺋﯽ ﺣﺮﻓﻪ ﺍﯼ ﺑﻮﺩﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺩﺍﺩﮔﺎﻩ ﺗﺤﺖ ﺭﻳﺎﺳﺖ ﻓﺎﺋﻘﺔ ﺷﺎﻩ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﹸﺷ ‪‬ﻌﺐﹺ ﺩﻳﻮﺍﻥ ﻋﺎﻟﯽ‬
‫ﮐﺸﻮﺭ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪۱۸۰۲) Wilson-Patten, John (۲‬ـ‪(۱۸۹۲‬ـ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪﺍﺭ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﺍﺯﺣﺰﺏ ﺗﻮﺭﯼ )ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﮐﺎﺭ(‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ‬
‫ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ‪.‬‬
‫‪۱۳۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫‪ ،۱۸۵۸‬ﺳﻮﺍﻧﺤﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﺱ ﺑﻴﮑﺮ)‪ (١‬ﺛﺒﺖﮐﺮﺩﻩﺍﺳﺖ ﺩﺭﺣﺪﻭﺩ ‪ %۲۱‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﺶﻣﺎﻫﺔ‬

‫ﭘﻴﺶ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻭﯼ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﺯ ‪ %۳۶ /۷‬ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﻮﺍﻧﺢ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﻣﯽﺷﺪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ‪۱۸۵۸‬ﻭ‪ ۱۸۵۹‬ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺳﻮﺍﻧﺢ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ‪۱۸۴۵‬ﻭ‪ ۱۸۴۶‬ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻬﯽﮐﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭﺳﺖ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪،%۲۹‬‬
‫ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﺋﯽ ﺍﺯ ﺻﻨﻌﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺎﺯﺭﺳﯽ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ ﺩﺭﺣﺪﻭﺩ‬
‫‪ %۲۰‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻣ‪‬ﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺍﺯﮐﺠﺎ ﻧﺎﺷﯽﺷﺪﻩﺍﺳﺖ؟ ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﻧﺰﺍﻉ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ )‪ (۱۸۶۵‬ﺭﻭﺷﻦ ﺷﺪﻩ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥﮔﻔﺖﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻋﻤﺪﻩ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﮐﺎﺭﺑﺴﺖ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻧﻮﺋﯽﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻧﻬﺎ ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎﯼ ﺍﻳﻤﻨﯽﮐﺎﺭﮔﺬﺍﺭﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ‬
‫ﭼﻮﻥ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺍﺿﺎﻓﯽﺋﯽ ﺑﻪﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻧﻤﯽﮐﺮﺩﻩ ﻣﻮﺭﺩ ﻗﺒﻮﻝﺁﻧﻬﺎ ﻭﺍﻗﻊﮔﺮﺩﻳﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﻮﻓﹼﻖ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﺯﻭﻫﺎﯼ ﺍﺯﺩﺳﺖﺩﺍﺩﺓ ﺧﻮﻳﺶ‬
‫ﺍﹶﺣﮑﺎﻣﯽ ﺩﺍﺋﺮ ﺑﻪ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻏﺮﺍﻣﺎﺕ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺻﺎﺩﺭﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﺍﹶﺣﮑﺎﻡ ﻣﺰﺑﻮ ﺭ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺄﻳﻴﺪ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﻗﻀﺎﺋﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪(″Rep. Fact., 30 April 1861″, p. 31, ditto April 1862, p. 17‬‬

‫ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﺩﺭ ﻭﺳﺎﻳﻠﯽﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺣﻔﻆ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻭ ﺍﻋﻀﺎﺀِ ﺑﺪﻥﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‬

‫)ﮐﻪ ﺍﺯﺁﻥﻣﻴﺎﻥ ﻋﺪ‪‬ﺓ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼﮐﻮﺩﮎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺩﺭﺑﺮﺍﺑﺮﻣﺨﺎﻃﺮﺍﺗﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺍﺯﮐﺎﺭﺑﺴﺖ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺴﻨﺪﻩ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫ﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﻓﻀﺎﻫﺎﯼ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ‪.‬‬

‫ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪﺍﯼ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺷﺪﻩﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﺎﭼﻪﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽﺩﺭﻓﻀﺎ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ‪،‬‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻪﻫﻢﻓﺸﺮﺩﮔﯽﹺﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺍﹶﻣﮑﻨﺔ ﺗﻨﮓ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽﺩﺭﺗﻬﻮﻳﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﺍﻳﻦ‬

‫)‪ . Baker Robert (۳‬ﺑﺎﺯﺭﺱﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎﯼ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﻃﯽ‪ ‬ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ﭘﻨﺠﺎﻩ ﻭ ﺷﺼﺖ ﻗﺮﻥ ﻧﻮﺯﺩﻫﻢ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۳۲‬‬

‫ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﻃﻮﻻﻧﯽﺷﺪﻥ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭ‪ ،‬ﻣﺘﹼﻔﻘﺎﹰ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ‬
‫ﺍﺯ ﺑﻴﻤﺎﺭﯼ ﻫﺎﯼ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﻫﺎﯼ ﺗﻨﻔﺴﯽ ﻭ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺁﻥ ﻣﺮﮒ ﻭﻣﻴﺮ‪ ،‬ﻣﯽ ﮔﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﯼ‬
‫ﺯﻳﺮﻳﻦ ﺍﺯﮔﺰﺍﺭﺵﻫﺎﯼ ﺭﺍﺟﻊ ﺑﻪﺑﻬﺪﺍﺷﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ ″Public Health, 6th Rep. 1863″‬ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺭﺍ ﺩﮐﺘﺮ ﺟﻮﻥ ﺳﺎﻳﻤﻮﻥ)‪ ، (١‬ﮐﻪ ﺍﺯﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺑﺎ ﻭﯼ ﺧﻮﺏ ﺁﺷﻨﺎﺋﯽ‬
‫ﺩﺍﺭﻳﻢ‪ ،‬ﺟﻤﻊ ﺁﻭﺭﯼ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﻫﻢ ﺑﺴﺖﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻭ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼﹺﺁﻧﺎﻥ‪،‬ﮐﺎﺭﺑﺴﺖ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻘﻴﺎﺱ‬
‫ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﺍﻣﮑﺎﻥﭘﺬﻳﺮ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ﻭ ﺑﻪﮔ‪‬ﺮﺩﺁﺋﯽﹺ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﺋﯽ ﺩﺭﮐﺎﺭﺑ‪‬ﺮﺩ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﺭﺍﻩ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﻫﻢ ﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﺭ ﺟﻤﻌﯽ ﺁﮐﻨﺪﻩ ﺩﺭ ﻓﻀﺎﻫﺎﯼ ﺑﺴﺘﻪ ﻭ ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻄﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪﺓ ﺁﻧﻬﺎ ﺳﻼﻣﺖ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺍﮐﻢ ﺗﻮﺩﻩﻭﺍﺭﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺩﺭﮐﺎﺭﮔﺎﻩ ﻭﺍﺣﺪ‪ ،‬ﺍﺯﺳﻮﺋﯽ ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ ﺳﻮﺩ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﻩ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻭ ﺍﺯﺳﻮﯼﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺍﺯ ﺭﺍﻩﮐﻮﺗﺎﻩﺷﺪﻥ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭ ﻭ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﺍﺣﺘﻴﺎﻃﯽ‬
‫ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻧﮕﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻣﺴﺒ‪‬ﺐ ﺍ‪‬ﺗﻼﻑ ﺟﺎﻥ ﻭ ﺳﻼﻣﺖﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﮐﺘﺮ ﺳﺎﻳﻤﻮﻥ ﺍﺻﻞ ﺫﻳﻞ ﺭﺍ‪،‬ﮐﻪ ﺑﻪﻳﺎﺭﯼﹺ ﺗﻮﺩﻩﺍﯼ ﺍﺯﺁﻣﺎﺭ ﺑﻪﺍﺛﺒﺎﺕ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﻗﺎﻋﺪﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪:‬‬
‫"ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻧﺴﺒﺖﮐﻪ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﻧﺎﺣﻴﻪﺍﯼ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺟﻤﻌﯽ ﺩﺭ ﺍﹶﻣﮑﻨﺔ ﺩﺭﺑﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕﺮ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺮﮒﻭﻣﻴﺮ ﺍﻳﻦ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ‬
‫ﺑﻴﻤﺎﺭﯼﻫﺎﯼ ﺭﻳ‪‬ﻮﯼ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ")ﺹ‪ .(۲۳‬ﺗﻬﻮﻳﺔ ﺑﺪ ﺳﺒﺐ ﺁﻧﺴﺖ‪" .‬ﻭﻣﺤﺘﻤﻼﹰ ﺩﺭﺳﺮﺍﺳﺮ‬
‫ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﻫﻴﭻ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎﺋﯽ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪﻩ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻧﺎﺣﻴﻪﺍﯼﮐﻪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺻﻨﻌﺖ ﻣﻬﻤ‪‬ﯽ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺍﹶﻣﮑﻨﺔ ﺑﺴﺘﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﺮﮒ ﻭﻣﻴﺮ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﮐﺎﻓﯽ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺁﻣﺎﺭ‬

‫)‪۱۸۱۶) Sir John Simon (۱‬ـ‪(۱۹۰۴‬ـ ﭘﺰﺷﮏ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽﻭﺳﺮﭘﺰﺷﮏ ﺷﻮﺭﺍﯼ ﺳﻠﻄﻨﺘﯽﮐﻪﻭﯼ ﺭﺍ ﻓﺮﻳﺪﺭﻳﺶ‬
‫ﺍﻧﮕﻠﺲ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﯽﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪" :‬ﻣﺮﺩﯼﮐﻪ‪ ...‬ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺯﯼ ﺭﺍ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺳﺪ‪ ‬ﺭﺍﻩ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﺍﺟﺮﺍﯼ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺧﻮﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﺑﻪﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺑﺎ ﺁﻥ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦﮐﻴﻨﺔ ﻭﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺯﯼ ﻫﻤﺎﻥﻗﺪﺭﮐﻪ ﺷﺪ‪‬ﺕ ﺩﺍﺭﺩ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺍﺳﺖ‪".‬‬
‫‪۱۳۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻭﻓﺎﺕﮐﻞﹼ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺗﺮﹼﻗﯽﹺ ﺗﻌﻴﻴﻦﮐﻨﻨﺪﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺑﻴﻤﺎﺭﯼﻫﺎﯼ ﺭﻳ‪‬ﻮﯼ ﺭﻧﮕﻴﻦ ﺳﺎﺯﺩ" )ﺹ‪.(۲۳‬‬

‫ﺍﺯﺁﻣﺎﺭﻫﺎﯼ ﻣﺮﮒ ﻭﻣﻴﺮ ﺻﻨﺎﻳﻌﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﹶﻣﮑﻨﺔ ﺑﺴﺘﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﻃﯽ‪ ‬ﺳﺎﻝ ﻫﺎﯼ‬
‫‪ ۱۸۶۰‬ﻭ‪ ۱۸۶۱‬ﺍﺯﻃﺮﻑ ﺍﺩﺍﺭﺓ ﺑﻬﺪﺍﺷﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺎﺯﺭﺳﯽ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ‪ :‬ﺩﺭ ﻫﺮﺗﻌﺪﺍﺩ ﻣﻌﻠﻮﻣﯽ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﺍﻥﮐﻪ ﺳﻦ‪ ‬ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻴﺎﻥ ‪ ۱۵‬ﻭ ‪ ۵۵‬ﺳﺎﻝ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪،‬‬
‫ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻭﻓﺎﺕ ﺍﺯ ﺳ‪‬ﻞ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻴﻤﺎﺭﯼ ﻫﺎﯼ ﺭﻳ‪‬ﻮﯼ ﺩﺭ ﻣﻨﺎﻃﻖﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺑﻪ ‪۱۰۰‬‬
‫ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﮒﻭﻣﻴﺮ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﺍﻥ ﺩﺭﻣﻨﺎﻃﻖ‬
‫ﺫﻳﻞ ﺑﺪﻳﻦﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪ :‬ﺩﺭﮐﺎﻭﻧﺘﺮﯼ)‪ ۱۶۳ (١‬ﻣﻮﺭﺩ ﻭﻓﺎﺕ ﺍﺯ ﺳ‪‬ﻞ‪ ،‬ﺑﻼﮎﺑﺮﻥ)‪ (۲‬ﻭ ﺍﺳﮑﻴﭗ‪-‬‬
‫ﺗﻮﻥ)‪ ،۱۶۷ (۳‬ﺩﺭﮐﻦﮔﻞﺗﻮﻥ)‪ (۴‬ﻭ ﺑﺮﺍﺩﻓﻮﺭﺩ)‪ ،۱۶۸ (۵‬ﺩﺭ ﻟﯽﺳﺘﺮ)‪ ،۱۷۱ (۶‬ﺩﺭ ﻟﻴﮏ)‪،۱۸۲ (۷‬‬
‫ﺩﺭﻣﺎﮐﻠﺲﻓﻴﻠﺪ)‪ ،۱۸۴ (۸‬ﺩﺭ ﺑﻮﻟﺘﻮﻥ)‪ ،۱۹۰ (۹‬ﺩﺭ ﻧﺎﺗﻴﻨﮕﺎﻡ)‪ ،۱۹۲ (۱۰‬ﺭﻭﭺﺩﻳﻞ)‪ ،۱۹۳ (۱۱‬ﺩﺭ‬
‫ﺩﺑﺮﯼ)‪ ،۱۹۸ (۱۲‬ﺩﺭ ﺳﺎﻟﻔﻮﺭﺩ)‪ (۱۳‬ﻭﺩﺭ ﺍﺷﺘﻮﻥ ـﺁﻧﺪﺭ ـ ﻻﻳﻦ)‪ ،۲۰۳ (۱۴‬ﺩﺭ ﻟﻴﺪﺱ)‪ ،۲۱۸ (۱۵‬ﺩﺭ‬
‫ﭘﺮﺳﺘﻮﻥ)‪ ،۲۲۰ (۱۶‬ﻭ ﺩﺭ ﻣﻨﭽﺴﺘﺮ)‪) ۲۶۳ (۱۷‬ﺹ ‪ .(۲۴‬ﺟﺪﻭﻝ ﺫﻳﻞ ﻧﻤﻮﻧﺔ ﺑﺎﺯ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮﺗﺮﯼ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺟﺪﻭﻝ ﻣﺬﮐﻮﺭ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻣﺮﮒ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﺑﻴﻤﺎﺭﯼﻫﺎﯼ ﺭﻳ‪‬ﻮﯼ ﺭﺍ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﻫﺮ ﺩﻭ ﺟﻨﺲ ﺍﺯ ﺳﻦ ‪ ۱۵‬ﺗﺎ ‪ ۲۵‬ﺳﺎﻝ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻫﺮ ‪۱۰۰۰۰۰‬‬
‫ﻧﻔﺮ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﻮﺍﺣﯽﹺﮔﺰﻳﻦﺷﺪﻩ ﺁﻧﻬﺎﺋﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺯﻧﺎﻥ ﺷﺎﻏﻞ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﺆﺳﺴﺔ‬
‫ﺻﻨﻌﺘﯽﺋﯽ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ ﺑﺎ ﻓﻀﺎﻫﺎﯼ ﺑﺴﺘﻪ ﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﻣﺮﺩﺍﻥ ﺩﺭﮐﻠﹼﻴﺔ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﻤﮑﻦﮐﺎﺭ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﻧﻮﺍﺣﯽﹺ ﺻﻨﻌﺖ ﺍﺑﺮﻳﺸﻢ‪ ،‬ﻫﺮﺟﺎ ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺮﺩﺍﻥ ﺩﺭﮐﺎﺭﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺍﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮﺍﺳﺖ‪،‬‬

‫)‪Congleton (۴‬‬ ‫)‪Skipton (۳‬‬ ‫)‪Blackburn (۲‬‬ ‫)‪Coventry (۱‬‬

‫)‪Macclesfield (۸‬‬ ‫)‪Leek (۷‬‬ ‫)‪Leicester (۶‬‬ ‫)‪Bradford (۵‬‬
‫)‪Debry (۱۲‬‬ ‫)‪Rochdale (۱۱‬‬ ‫)‪Nottingham (۱۰‬‬ ‫)‪Bolton (۹‬‬

‫)‪Leeds (۱۵‬‬ ‫)‪Ashton-under-Lyne(۱۴‬‬ ‫)‪Salford (۱۳‬‬

‫)‪Manchester (۱۷‬‬ ‫)‪Preston (۱۶‬‬
‫)‪ (۱۸‬ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﻫ‪‬ﻼﻝ ﮐﻠﻤﺔ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ )‪ (atrocious‬ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۳۴‬‬

‫ﻣﺮﮒ ﻭﻣﻴﺮﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺯﻳﺎﺩﺗﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺮﮒ ﻭﻣﻴﺮ ﺍﺯ ﺳ‪‬ﻞ‬
‫ﻭﻏﻴﺮﻩ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻫﺮﺩﻭ ﺟﻨﺲ‪" ،‬ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﻬﺪﺍﺷﺘﯽ ﻭﺣﺸﺘﻨﺎﮐﯽ) ‪ (۱۸‬ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺑﺨﺶ‬
‫ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺍﺯ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺍﺑﺮﻳﺸﻤﯽ ﻣﺎ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ" ﻓﺎﺵ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪.‬‬

‫ﻣﻮﺍﺭﺩﻣﺮﮒﻭﻣﻴﺮﻧﺎﺷﯽﺍﺯﺑﻴﻤﺎﺭﻳﻬﺎﯼ‬
‫ﺭﻳ‪‬ﻮﯼ ﻣﻴﺎﻥ ‪ ۱۵‬ﺗﺎ ‪ ۲۵‬ﺳﺎﻝ‬
‫ﺻﻨﻌﺖ ﻋﻤﺪﻩ‬ ‫ﻧﺎﺣﻴﻪ‬
‫ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻫﺮ ﻳﮑﺼﺪ ﻫﺰﺍﺭ ﻧﻔﺮ‬
‫ﺯﻧﺎﻥ‬ ‫ﻣﺮﺩﺍﻥ‬

‫) ‪(١‬‬
‫‪۵۷۸‬‬ ‫‪۲۱۹‬‬ ‫ﺣﺼﻴﺮﺑﺎﻓﯽ‪،‬ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔﺯﻧﺎﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡﻣﯽﺷﻮﺩ‬ ‫ﺑﺮﮐﻬﻤﺲﺗﻴﺪ‬
‫) ‪(۲‬‬
‫‪۵۵۴‬‬ ‫‪۳۰۹‬‬ ‫«‬ ‫«‬ ‫«‬ ‫ﺣﺼﻴﺮﺑﺎﻓﯽ‪،‬‬ ‫ﻟﯽﺗﻮﻥ ﭘﺎﺯﺍﺭﺩ‬
‫)‪( ۳‬‬
‫‪۳۰۱‬‬ ‫‪۶۱۷‬‬ ‫«‬ ‫«‬ ‫«‬ ‫ﺗﻮﺭﯼﺑﺎﻓﯽ‪،‬‬ ‫ﻧﻴﻮﭘﻮﺭﺕﺑﺎﮔﻨﻞ‬
‫) ‪(۴‬‬
‫‪۲۳۹‬‬ ‫‪۵۷۷‬‬ ‫«‬ ‫«‬ ‫«‬ ‫ﺗﻮﺭﯼﺑﺎﻓﯽ‪،‬‬ ‫ﺗﻮﺳﺴﺘﺮ‬
‫)‪( ۵‬‬
‫‪۲۸۰‬‬ ‫‪۴۰۹‬‬ ‫ﺩﺳﺘﮑﺶﺳﺎﺯﯼ‪ ،‬ﺍﻏﻠﺐ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺯﻧﺎﻥ‬ ‫ﻳﻮﻭﻳﻞ‬
‫)‪( ۶‬‬
‫‪۴۳۷‬‬ ‫‪۸۵۶‬‬ ‫ﺻﻨﻌﺖ ﺍﺑﺮﻳﺸﻢ‪ ،‬ﺗﻔﻮ‪‬ﻕ ﺑﺎ ﺯﻧﺎﻥ‬ ‫ﻟﻴﮏ‬
‫) ‪(۷‬‬
‫‪۵۶۶‬‬ ‫‪۷۹۰‬‬ ‫«‬ ‫«‬ ‫«‬ ‫«‬ ‫ﮐﻨﮓﻟﺘﻮﻥ‬
‫)‪( ۸‬‬
‫‪۵۹۳‬‬ ‫‪۸۹۰‬‬ ‫«‬ ‫«‬ ‫«‬ ‫«‬ ‫ﻣﺎﮐﻠﺲﻓﻴﻠﺪ‬
‫‪۳۳۱‬‬ ‫‪۳۳۳‬‬ ‫ﻣﻨﻄﻘﺔﺳﺎﻟﻢﺭﻭﺳﺘﺎﺋﯽ ﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ‬

‫ﻭ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺍﺑﺮﻳﺸﻤﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺷﺎﻥ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎﺋﺎﹰ‬

‫ﺧﻮﺏ ﺑﻬﺪﺍﺷﺘﯽ ﻣﺆﺳﺴﺔ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﻃﻮﺭﺍﺳﺘﺜﻨﺎﺋﯽ ﺧﻮﺍﺳﺘﺎﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻃﻮﻻﻧﯽﺗﺮﮐﺎﺭ ﺑﺮﺍﯼﮐﻮﺩﮐﺎﻥ‬

‫)‪Towcester (۴‬‬ ‫)‪Newport Pagnell (۳‬‬ ‫)‪Leighton Buzzard (۲‬‬ ‫)‪Barkhampstead (۱‬‬
‫)‪Macclesfield (۸‬‬ ‫)‪Congleton (۷‬‬ ‫)‪Leek (۶‬‬ ‫)‪Yeovil (۵‬‬
‫)‪ (۹‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺻﻔﺤﺔ ‪ ۲۸۲‬ﻭ ﺑﻌﺪ ]ﺍﺯﺻﻔﺤﺔ ‪ ۴۷۰‬ﺑﻪﺑﻌﺪ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ‪.‬‬
‫‪۱۳۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﮐﻤﺘﺮﺍﺯ‪ ۱۳‬ﺳﺎﻝ ﺷﺪﻧﺪ ﻭ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﻫﻢ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﺩﻧﺪ‪) .‬ﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﻓﺼﻞﻫﺸﺘﻢ‪،‬‬

‫)‪(۹‬‬
‫ﺑﻨﺪ ‪ ، ۶‬ﺹ‪.(۲۸۶/۲۹۶‬‬
‫"ﺑﯽﺷﮏ ﻫﻴﭻ ﻳﮏ ﺍﺯ ﺻﻨﺎﻳﻌﯽ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﻧﺪ ﺗﺼﻮﻳﺮﯼ‬
‫ﮐﺮﻳﻪ ﺗﺮ ﺍﺯ ﺁﻧﭽﻪ ﺩﮐﺘﺮ ﺍﺳﻤﻴﺚ)‪ (١‬ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺩﻭﺯﻧﺪﮔﯽ ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻧﺪﺍﺩﻩﺍﻧﺪ‪...‬‬
‫ﻭﯼ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪﮐﻪﮐﺎﺭﮔﺎﻩﻫﺎ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺑﻬﺪﺍﺷﺘﯽ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻨﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﻫﻤﻪ ﺍﺯ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﺁﮐﻨﺪﻩ ﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻬﻮﻳﺔ ﺑﺪﯼ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺣﻴﺚ ﺳﻼﻣﺘﯽ ﺗﺎ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﺎﻻ ﻧﺎﻣﺴﺎﻋﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ...‬ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺍﺗﺎﻕ ﻫﺎﺋﯽ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﻭ ﺧﻮﺩﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﻍ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪﮔﺎﺯ ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺭﻭﺯﻫﺎﯼ ﻣ‪‬ﻪ ﺁﻟﻮﺩ ﻭ ﺷﺐ ﻫﺎﯼ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺣﺮﺍﺭﺕ ﺗﺎ ‪ ۸۰‬ﻭ ﺣﺘﹼﺎ ‪ ۹۰‬ﺩﺭﺟﻪ ﻣﯽ ﺭﺳﺪ‬
‫)ﺩﺭﺟﺔ ﻓﺎﺭﻧﻬﺎﻳﺖ = ‪۲۸‬ـ‪۳۳‬ﺩﺭﺟﺔ ﺳﺎﻧﺘﯽﮔﺮﺍﺩ( ﻭ ﺑﺎﻋﺚ ﺭﻳﺰﺵ ﻋﺮﻕ ﻭﺗﺮﺍﮐﻢ ﺑﺨﺎﺭ ﺑﺮﺭﻭﯼ‬
‫ﺷﻴﺸﻪ ﻫﺎ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺁﺏ ﻓﺮﻭﻣﯽ ﺭﻳﺰﺩ ﻭ ﻳﺎ ﺍﺯ ﭼﺮﺍﻍ ﺳﻘﻒ ﻗﻄﺮﻩ ﻗﻄﺮﻩ‬
‫ﺑﻪﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﯽﭼﮑﺪ ﻭﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻣﺴﻠﹼﻤﺎﹰ ﺳﺮﻣﺎ ﻣﯽﺧﻮﺭﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮﺧﯽﺍﺯ ﭘﻨﺠﺮﻩﻫﺎﺭﺍ ﺑﺎﺯ ﻧﮕﺎﻫﺪﺍﺭﻧﺪ ـ ﻭﯼ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻭﺿﻊ‪ ۱۶‬ﻭﺍﺣﺪ ﺍﺯ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦﮐﺎﺭﮔﺎﻩﻫﺎﯼ‬
‫ﻭﺳﺖﺍﻧﺪ)‪ (٢‬ﻟﻨﺪﻥ ﭼﻨﻴﻦﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ :‬ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﻓﻀﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﺍﺗﺎﻕﻫﺎﯼ ﺑﺪﺗﻬﻮﻳﻪ‪-‬‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﻫﺮﮐﺎﺭﮔﺮ ﻣﯽ ﺍﻓﺘﺪ ‪ ۲۷۰‬ﻓﻮﺕ ﻣﮑﻌ‪‬ﺐ ﻭﮐﻮﭼﮑﺘﺮﻳﻦ ﻓﻀﺎﯼ ﻣﮑﻌ‪‬ﺐ ‪ ۱۰۵‬ﻓﻮﺕ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺮﺍﻧﺔ ﺁﻥ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ‪ ۱۵۶‬ﻓﻮﺕ ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺩﺭﮐﺎﺭﮔﺎﻫﯽﮐﻪ ﺩﻭﺭ ﺁﻥ ﺭﺍ‬
‫ﺩﺍﻻﻥ ﻣﺪﻭ‪‬ﺭﯼ ﺍﺣﺎﻃﻪﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﻓﻘﻂ ﺍﺯ ﺳﻘﻒ ﺭﻭﺷﻨﺎﺋﯽ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ ﺍﺯ‪ ۹۲‬ﺗﺎ ﺑﻴﺶﺍﺯ‪ ۱۰۰‬ﻧﻔﺮ‬
‫ﻣﺸﻐﻮﻝﮐﺎﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺷﻌﻠﺔ ﮔﺎﺯ ﺳﻮﺯﺍﻧﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻣﺴﺘﺮﺍﺡﻫﺎﮐﺎﻣﻼﹰ ﺩﺭ ﻧﺰﺩﻳﮑﯽ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺔ ﻓﻀﺎ ﺍﺯ ‪ ۱۵۰‬ﻓﻮﺕ ﻣﮑﻌ‪‬ﺐ ﺗﺠﺎﻭﺯ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭﮐﺎﺭﮔﺎﻩ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﮐﻪ‬
‫ﻓﻘﻂ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺳﮓﺩﺍﻧﯽ ﻧﺎﻣﻴﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣﻴﺎﻃﯽﮐﻪ ﺍﺯ ﺑﺎﻻ ﻧﻮﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﭘﻨﺠﺮﺓ ﮐﻮﭼﮏ ﺳﻘﻒ ﺗﻬﻮﻳﺔ ﺁﻥ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ‪ ۵ ،‬ﻳﺎ ‪ ۶‬ﻧﻔﺮ ﺩﺭ ﻣﮑﺎﻧﯽﮐﻪ ﺳﺮﺍﻧﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻳﮏ‬

‫)‪۱۸۱۸) Dr. Smith, Edward (۱‬ـ‪ (۱۸۷۴‬ـ ﭘﺰﺷﮏ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﻭ ﻣﺸﺎﻭﺭ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺷﻮﺭﺍﯼ ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﺯﺭﺳﯽ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻭﺿﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺩﺭ ﻣﻨﺎﻃﻖﮐﺎﺭﮔﺮﯼ ﺁﻥﮐﺸﻮﺭ‪.‬‬
‫)‪Westend (۲‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۳۶‬‬

‫‪ ۱۱۲‬ﻓﻮﺕ ﻣﮑﻌ‪‬ﺐ ﻣﯽﺭﺳﺪ ﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ" ﻭ "ﺩﺭﺍﻳﻦﮐﺎﺭﮔﺎﻩﻫﺎﯼ ﻭﺣﺸﺘﻨﺎﮐﯽ)‪ (١‬ﮐﻪ ﺩﮐﺘﺮ‬

‫ﺍﺳﻤﻴﺚ ﻭﺻﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺩﻭﺯﻧﺪﮔﺎﻥ ﻣﻌﻤﻮﻻﹰ ‪۱۲‬ﺗﺎ ‪ ۱۳‬ﺳﺎﻋﺖ ﺭﻭﺯ ﺭﺍ ﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻮﺍﻗﻊ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽﮐﺎﺭ ﺗﺎ ﻣﺪ‪‬ﺕ ‪۱۵‬ـ‪ ۱۶‬ﺳﺎﻋﺖ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ" )ﺹ ‪.(۲۵‬‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺮﮒ ﻭ ﻣﻴﺮ‬

‫ﺑﺮﺣﺴﺐ‪ ۱۰۰۰۰۰‬ﻧﻔﺮ‬ ‫ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺍﻓﺮﺍﺩ‬
‫ﺭﺷﺘﺔ ﺻﻨﻌﺖ ﻭ ﻧﺎﺣﻴﻪ‬
‫ﺍﺯ ‪ ۴۵‬ﺗﺎ‬ ‫ﺍﺯ ‪ ۳۵‬ﺗﺎ‬ ‫ﺍﺯ ‪ ۲۵‬ﺗﺎ‬ ‫ﺷﺎﻏﻞ‬
‫‪ ۵۵‬ﺳﺎﻝ‬ ‫‪ ۴۵‬ﺳﺎﻝ‬ ‫‪ ۳۵‬ﺳﺎﻝ‬

‫) ‪(٢‬‬
‫‪۱۱۴۵‬‬ ‫‪۸۰۵‬‬ ‫‪۷۴۳‬‬ ‫ﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ‪ ،‬ﺍﻳﺎﻻﺕ ﺍﻧﮕﻠﻴﺲ ﻭﮔﺎﻝ‬ ‫‪۹۵۸۲۶۵‬‬
‫‪۲۰۹۳‬‬ ‫‪۱۲۶۲‬‬ ‫‪۹۵۸‬‬ ‫‪ ۲۲۳۰۱‬ﻣﺮﺩ ﺩﻭﺯﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬ﻟﻨﺪﻥ‬
‫‪ ۱۲۳۷۷‬ﺯﻥ‬
‫‪۲۳۶۷‬‬ ‫‪۱۷۴۷‬‬ ‫‪۸۹۴‬‬ ‫ﺣﺮﻭﻓﭽﻴﻦ ﻭ ﭼﺎﭘﭽﯽ‪ ،‬ﻟﻨﺪﻥ‬ ‫‪۱۳۸۰۳‬‬

‫ﻻﺯﻡ ﺑﻪﺗﺬﮐﹼﺮﺍﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺟﻮﻥﺳﺎﻳﻤﻮﻥ‪ ،‬ﺭﺋﻴﺲ ﺑﺨﺶ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﻭﮔﺰﺍﺭﺵ‪-‬‬

‫ﺩﻫﻨﺪﻩ ﺧﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﻣﺘﺬﮐﹼﺮﻣﯽﺷﻮﺩ‪،‬ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺮﮒﻭﻣﻴﺮ ﺩﻭﺯﻧﺪﮔﺎﻥ‪ ،‬ﺣﺮﻭﻓﭽﻴﻨﺎﻥ ﻭ ﭼﺎﭘﭽﯽ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼ ﻟﻨﺪﻥ‪ ،‬ﺍﺯﺳﻦ‪ ۲۵ ‬ﺗﺎ ‪ ۳۵‬ﺳﺎﻟﮕﯽ‪ ،‬ﺧﻴﻠﯽ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﺣﺪ‪ ‬ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭ‬
‫ﺭﺷﺘﺔ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ‪ ،‬ﺍﺳﺘﺎﺩﺍﻥ ﻟﻨﺪﻧﯽ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺍﺯ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ )ﺍﺣﺘﻤﺎﻻﹰ ﺗﺎ ‪ ۳۰‬ﺳﺎﻟﮕﯽ( ﺭﻭﺳﺘﺎﺋﯽ‬

‫)‪ (۳‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﻫ‪‬ﻼﻝﮐﻠﻤﺔ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ )‪ (atrocious‬ﻗﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫)‪ England (۱‬ﻭ ‪ Wales‬ـ ﺩﻭ ﺍﻳﺎﻟﺖ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﯼﮐﺒﻴﺮﮐﻪ ﺍﻭ‪‬ﻟﯽ ﺩﺭ ﺟﻨﻮﺏ ﻭ ﺩﻭ‪‬ﻣﯽ ﺩﺭ ﻏﺮﺏ ﺁﻥﮐﺸﻮﺭ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﻳﺎﻥ ﺍﻳﺎﻟﺖ ﻭﻟﺰ ﺭﺍ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﭘﻴﺸﻴﻨﺔ ﻧﮋﺍﺩﯼ ﺳﺎﮐﻨﻴﻦﺁﻥﮐﺸﻮﺭﮔﺎﻝ ‪ Galles‬ﻣﯽﺧﻮﺍﻧﻨﺪ ﻭﭼﻮﻥ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻧﺎﻡ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ )ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺳﻨﹼﺖ ﻗﺪﻳﻤﯽﮐﺘﺎﺏﻫﺎﯼ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﺋﯽ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ( ﻣﺎ ﺗﺮﺟﻴﺢ‬
‫ﺩﺍﺩﻩﺍﻳﻢ ﺍﻳﻦ ﻧﺎﻡ ﺭﺍ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺑﺮﻳﻢ‪.‬‬
‫‪۱۳۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﮐﺎﺭﺁﻣﻮﺯ ﻭ "ﺩﺍﻭﻃﻠﺐ" ) ‪ (١‬ﻳﻌﻨﯽﮐﺴﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﮑﻤﻴﻞ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺣﺮﻓﻪ ﺍﯼ‬
‫ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻨﺎﻥ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺷﺎﻏﻠﻴﻨﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪﮐﻪ ﺁﻣﺎﺭ ﻣﺮﮒﻭ‬
‫ﻣﻴﺮ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻟﻨﺪﻥ ﺍﺯ ﺭﻭﯼ ﺁﻥ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﺩﺭ ﺷﻤﺎﺭ‬
‫ﻣﺮﮒﻭﻣﻴﺮ ﻟﻨﺪﻥ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﻤﯽﮔﺮﺩﻧﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﺍﻗﺎﻣﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭﺁﻥ ﺷﻬﺮ ﻓﻘﻂ ﺟﻨﺒﺔ ﻣﻮﻗﹼﺖ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ‬
‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺩﺭ ﻋﺮﺽ ﺍﻳﻦ ﻣﺪﺕ ﺑﻴﻤﺎﺭ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪﺧﺎﻧﺔ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺭﻭﺳﺘﺎ ﺑﺮﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻤﻴﺮﻧﺪ ﻭﻓﺎﺕ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﺟﺎ ﺛﺒﺖ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻭﺿﻊ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩﮔﺮﻭﻩ ﺳﻨﹼﯽ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ ﺑﺎﺯ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺮﮒﻭﻣﻴﺮ ﻟﻨﺪﻥ ﺭﺍ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﮔﺮﻭﻩﻫﺎﯼ ﺳﻨﹼﯽ ﻣﺰﺑﻮﺭ‪ ،‬ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ‬
‫ﻣﻘﻴﺎﺱ ﺳﻨﺠﺶ ﺑﺮﺍﯼ ﻏﻴﺮﺑﻬﺪﺍﺷﺘﯽﺑﻮﺩﻥ ﺻﻨﺎﻳﻊ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺑﯽﺍﺭﺯﺵ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪) .‬ﺹ‪.(۳۰‬‬
‫ﺣﺮﻭﻓﭽﻴﻨﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﻭﺿﻌﯽ ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ‬ﺩﻭﺯﻧﺪﮔﺎﻥ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩﺁﻧﻬﺎ ﻋﻼﻭﻩﺑﺮﮐﻤﺒﻮﺩ ﺗﻬﻮﻳﻪ‬
‫ﻭ ﻫﻮﺍﯼ ﺯﻫﺮﺁﮔﻴﻦ ﻭﻏﻴﺮﻩﮐﺎﺭ ﺷﺒﺎﻧﻪ ﻧﻴﺰ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭ ﻋﺎﺩ‪‬ﯼﹺ ﺁﻧﻬﺎ ‪ ۱۲‬ﺗﺎ ‪۱۳‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﺍﺳﺖﮐﻪﮔﺎﻩ ﺗﺎ ‪ ۱۵‬ﻭ‪ ۱۶‬ﺳﺎﻋﺖ ﻧﻴﺰ ﻣﯽﮐﺸﺪ‪.‬‬
‫"ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﺁﻧﮑﻪ ﮔﺎﺯ ﺭﻭﺷﻦ ﻣﯽﺷﻮﺩﮔﺮﻣﺎﺋﯽ ﺷﺪﻳﺪ ﻭ ﺧﻔﻪ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺣ‪‬ﮑﻤﻔﺮﻣﺎﺳﺖ‪...‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻧﺎﺩﺭ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺨﺎﺭﻫﺎﯼ ﻣﺘﺼﺎﻋﺪ ﺍﺯ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﮔﺮﯼ ﻳﺎ ﮔﻨﺪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻﺕ ﻭ ﻳﺎ‬
‫ﭼﺎﻟﻪ ﻫﺎﯼ ﻣﺴﺘﺮﺍﺡ ﺍﺯ ﻃﺒﻘﺔ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﮐﺎﺭﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﺳﺮﺍﻳﺖ ﮐﻨﺪ ﻭ ﻭﺿﻊ ﺍﺗﺎﻕ ﻫﺎﯼ ﺑﺎﻻﺋﯽ ﺭﺍ‬
‫ﺑﺪﺗﺮ ﺍﺯﻣﻌﻤﻮﻝ ﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﻫﻮﺍﯼ ﺩﺍﻍﺷﺪﺓ ﺍﹶﻣﮑﻨﺔ ﺗﺤﺘﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻭﻟﻮ ﺍﺯﻃﺮﻳﻖ ﺳﺮﺍﻳﺖ ﺣﺮﺍﺭﺕ ﺑﻪﮐﻒ‬
‫ﺍﺗﺎﻕﻫﺎ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻃﺒﻘﺔ ﻓﻮﻗﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﺩﺍﻍ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺳﻘﻒﻫﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ‬
‫ﮔﺎﺯ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺑﺎﺯ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺑﺪﺗﺮ ﺁﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﻳﮓﻫﺎﯼ ﺑﺨﺎﺭ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥﻫﺎﯼ ﺗﺤﺘﺎﻧﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭ ﺗﻤﺎﻡ ﺑﻨﺎ ﺭﺍ ﭘ‪‬ﺮ ﺍﺯ‬
‫ﮔﺮﻣﺎﯼ ﺷﺪﻳﺪ ﻧﺎﭘﺴﻨﺪﯼ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ...‬ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥﮔﻔﺖﮐﻪ ﺗﻬﻮﻳﻪ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﮔﺮﻣﺎﯼ‬
‫ﺷﺪﻳﺪ ﻭ ﻣﻮﺍﺩ‪ ‬ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺧﺖﮔﺎﺯ ﺭﺍ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻏﺮﻭﺏ ﺁﻓﺘﺎﺏ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼﹰ ﻧﺎﻗﺺ ﻭ‬
‫ﻏﻴﺮﮐﺎﻓﯽﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻭﺿﻊ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭﮐﺎﺭﮔﺎﻩﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺧﺎﻧﺔ ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻓﻮﻕ‪-‬‬

‫)‪ (۲‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ‪ ،‬ﮐﻠﻤﺔ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ )‪ (improvers‬ﺫﮐﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۳۸‬‬

‫ﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﺩﺭﺩﻧﺎﮎ ﺍﺳﺖ"‪" .‬ﺩﺭ ﺑﺮﺧﯽﺍﺯﮐﺎﺭﮔﺎﻩﻫﺎ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺁﻧﻬﺎﮐﻪ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯼ ﻫﻔﺘﮕﯽ ﭼﺎﭖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺟﻮﺍﻧﺎﻧﯽ ﻣﻴﺎﻥ ‪ ۱۲‬ﺗﺎ ‪ ۱۶‬ﺳﺎﻝ ﺭﺍ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﮔﻤﺎﺭﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺪﺕ ﺩﻭ ﺭﻭﺯ ﻭ ﻳﮏ‬
‫ﺷﺐ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﮐﺎﺭ ﺑﯽ ﻭﻗﻔﻪ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺣﺮﻭﻓﭽﻴﻨﯽ ﻫﺎ‪ ،‬ﮐﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﮐﺎﺭﻫﺎﯼ "ﻓﻮﺭﯼ" ﺭﺍ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺧﻮﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﹼﺎ ﻳﮑﺸﻨﺒﻪﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﮐﺎﺭﮔﺮ ﺍﺳﺘﺮﺍﺣﺘﯽ ﺩﺍﺩﻩ‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ ﻭﮐﺎﺭ ﻫﻔﺘﮕﯽ ﺑﻪﺟﺎﯼ ‪ ۶‬ﺭﻭﺯ ﺑﻪ ‪ ۷‬ﺭﻭﺯ ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪) ".‬ﺹ‪.(۲۸ ،۲۶‬‬
‫ﻭﺿﻊ ﺯﻧﺎﻥ ‪‬ﻣﺪﺩﻭﺯ )‪ (Milliners and dressmakers‬ﺭﺍ ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‪،‬‬
‫‪ ،۳‬ﺹ ‪ (١) ۲۴۱/۲۴۹‬ﺩﺭﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﮐﺎﺭ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩﺍﻳﻢ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﮔﺰﺍﺭﺵ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ ﻣﺎ‪ ،‬ﻭﺿﻊ ﻣﺤﻞﻫﺎﯼﮐﺎﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﮐﺘﺮ ﺍﻭﺭﺩ)‪ (٢‬ﺗﻮﺻﻴﻒﮐﺮﺩﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﹼﺎ ﺍﮔﺮ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺭﻭﺯ ﻭﺿﻊ ﻣﺤﻞ ﻫﺎﯼ ﻣﺰ ﺑﻮﺭ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﮐﻪ ﮔﺎﺯ ﺭﻭﺷﻦ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺎﮐﻦ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩﮔﺮﻡ‪ ،‬ﺍﺯ ﺩﺭﺑﺴﺘﮕﯽ )‪ (foul‬ﺑﻮﻳﻨﺎﮎ ﻭ ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ‪۳۴‬‬
‫ﻭﺍﺣﺪ ﺍﺯﺑﻬﺘﺮﻳﻦﮐﺎﺭﮔﺎﻩﻫﺎ‪ ،‬ﺩﮐﺘﺮ ﺍﻭﺭﺩ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩﮐﺮﺩﻩﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻓﻀﺎ ﺑﺮﺣﺴﺐ‬
‫ﻓﻮﺕ ﻣﮑﻌ‪‬ﺐ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﺯﻧﺎﻥﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﺪﻳﻦﻗﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫"ﺩﺭ ﭼﻬﺎﺭ ﻣﻮﺭ ﺩ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ‪ ، ۵۰۰‬ﺩﺭ ﭼﻬﺎﺭ ﺗﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ‪۴۰۰‬ـ ‪ ، ۵۰۰‬ﺩﺭ ﭘﻨﺞ ﮐﺎﺭﮔﺎﻩ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ‪۳۰۰‬ـ‪ ،۴۰۰‬ﺩﺭ ﭘﻨﺞ ﻣﻮﺭﺩ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ‪۲۵۰‬ـ‪ ،۳۰۰‬ﺩﺭ ‪ ۷‬ﻭﺍﺣﺪ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ‪۲۰۰‬ـ‪ ،۲۵۰‬ﺩﺭ ‪۴‬‬
‫ﻭﺍﺣﺪ ﺍﺯ ‪۱۵۰‬ـ‪ ۲۰۰‬ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺭ ‪ ۹‬ﮐﺎﺭﮔﺎﻩ ﺍﺯ ‪۱۰۰‬ـ‪ .۱۵۰‬ﺣﺘﹼﺎ ﻣﺴﺎﻋﺪﺗﺮﻳﻦ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺍﺭﺩ‪،‬‬
‫ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﻣﺤﻞ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻧﺸﻮﺩ ﺑﻪﺯﺣﻤﺖ ﺑﺮﺍﯼﮐﺎﺭ ﻃﻮﻻﻧﯽﮐﻔﺎﻳﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ...‬ﺣﺘﹼﺎ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻬﻮﻳﺔ ﺧﻮﺏ‪،‬ﮐﺎﺭﮔﺎﻩﻫﺎ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺗﺎﺭﻳﮏﺷﺪﻥ ﻫﻮﺍ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺷﻌﻠﻪﻫﺎﯼﮔﺎﺯ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼﮐﻪ ﻟﺰﻭﻡ‬
‫ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩﮔﺮﻡ ﻭ ﺑﺨﺎﺭﺁﻟﻮﺩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪".‬‬
‫ﻭ ﺍﻳﻨﮏ ﻣﻼﺣﻈﺎﺕ ﺩﮐﺘﺮ ﺍﻭﺭﺩ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﭘﺴﺖ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮﻉﮐﺎﺭﮔﺎﻩﻫﺎﯼ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺑﺎﺯﺩﻳﺪ ﻭﯼﮐﻪ ﺑﻪﺣﺴﺎﺏ ﺷﺨﺺ ﻭﺍﺳﻄﯽ )‪ (middleman‬ﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪:‬‬

‫)‪ (۱‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ‪ ، ۸‬ﺑﻨﺪ ‪ ، ۳‬ﺹ ‪ ۲۴۹‬ـ ‪] ۲۵۰‬ﺍﺯﺻﻔﺤﺔ ‪ ۳۹۳‬ﺗﺎ ‪ ۴۱۳‬ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ‪.‬‬
‫)‪۱۸۳۴) Ord, William Miller (۲‬ـ‪ (۱۹۰۲‬ـ ﭘﺰﺷﮏ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‪ ،‬ﺑﺎﺯﺭﺱ ﻭﺿﻊ ﺑﻬﺪﺍﺷﺘﯽﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‪.‬‬
‫‪۱۳۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫"ﺍﺗﺎﻗﯽ ﺑﻪﮔﻨﺠﺎﻳﺶ‪ ۱۲۸۰‬ﻓﻮﺕ ﻣﮑﻌ‪‬ﺐ‪ ،‬ﺍﺷﺨﺎﺹ ﺣﺎﺿﺮ‪ ۱۴‬ﻧﻔﺮ‪ ،‬ﻓﻀﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﺮ ﻳﮏ‬
‫‪ ۹۱ /۵‬ﻓﻮﺕ ﻣﮑﻌ‪‬ﺐ‪ .‬ﺯﻧﺎﻥﮐﺎﺭﮔﺮ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﻨﻈﺮﻩﺍﯼ ﻓﺮﺳﻮﺩﻩ ﻭ ﺗﮑﻴﺪﻩ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﻣﺎﮔﻔﺘﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺯ ‪ ۷‬ﺗﺎ ‪ ۱۵‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺩﺭ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻪﺍﺿﺎﻓﺔ ﭼﺎﯼ ﺍﺳﺖ‪ ...‬ﺳﺎﻋﺎﺕﮐﺎﺭ ﺍﺯ ﺳﺎﻋﺖ‬
‫‪ ۸‬ﺗﺎ ‪ ۸‬ﺍﺳﺖ‪ (١).‬ﺍﺗﺎﻕﮐﻮﭼﮑﯽ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ‪ ۱۴‬ﻧﻔﺮ ﺩﺭﺁﻥ ﭼﭙﺎﻧﺪﻩ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﺗﻬﻮﻳﺔ ﺑﺪﯼ ﺩﺍﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺩﻭ ﭘﻨﺠﺮﻩﺍﯼﮐﻪ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺑﺎﺯﺷﺪﻥ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﻳﮏ ﺑﺨﺎﺭﯼ ﺩﻳﻮﺍﺭﯼ) ‪ (٢‬ﮐﻪ ﻣﺴﺪﻭﺩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‬
‫ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎﺕ ﻫﻮﺍﮐﺸﯽ ﺍﺯ ﻫﺮﻧﻮﻉﮐﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪) ".‬ﺹ‪.(۲۷‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦﮔﺰﺍﺭﺵ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺯﻳﺎﺩﻩﮐﺎﺭﯼ ]ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭﯼ[ ﺯﻧﺎﻥ ﻣ‪‬ﺪﺩﻭﺯ ﻣﺘﺬﮐﹼﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪:‬‬
‫" ﺯﻳﺎﺩﻩﮐﺎﺭﯼﹺ ﺯﻧﺎﻥ ﺟﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﻣﻐﺎﺯﻩﻫﺎﯼ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻣ‪‬ﺪ ﻓﻘﻂ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺑﺮﺍﯼ ﭼﻬﺎﺭ ﻣﺎﻩ ﺍﺯﺳﺎﻝ‬
‫ﺣ‪‬ﮑﻤﻔﺮﻣﺎﺳﺖ ﻭﻟﯽ ﺑﻪﺩﺭﺟﻪﺍﯼ ﻏﻴﺮﺍﻧﺴﺎﻧﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺗﻌﺠ‪‬ﺐ ﻭ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ‬
‫ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﻟﺤﻈﻪﺍﯼ ﺑﺮﺍﹶﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﺍﹶﺛﻨﺎﯼ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺎﻩﻫﺎ ﺩﺭﺧﻮﺩﮐﺎﺭﮔﺎﻩ ﻗﺎﻋﺪﻩ‬
‫ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺟﺎﺭﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ ‪۱۴‬ﺳﺎﻋﺖﮐﺎﻣﻞﮐﺎﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡﮔﻴﺮﺩ ﻭﺁﻧﮕﺎﻩ ﮐﻪ ﺳﻔﺎﺭﺵ ﻫﺎﯼ‬
‫ﻓﻮﺭﯼ ﺍﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺭﻭﺯﻫﺎﯼ ﭼﻨﺪﯼ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ‪ ۱۷‬ﺗﺎ ‪ ۱۸‬ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎﺭ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ‬
‫ﻓﺼﻮﻝ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﺎﻝ ﻇﺎﻫﺮﺍﹰ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭﮐﺎﺭﮔﺎﻩ ‪ ۱۲‬ﻳﺎ ‪ ۱۳‬ﺳﺎﻋﺖﮐﺎﺭﮐﺮﺩ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎﮐﻪ ﺩﺭﺧﺎﻧﻪ ﮐﺎﺭ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻣﻨﻈﹼﻤﺎﹰ ﺍﺯ ‪ ۱۰‬ﺗﺎ ‪ ۱۴‬ﺳﺎﻋﺖ ﻣﺸﻐﻮﻟﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭﮐﺎﺭﮔﺎﻩ ﻫﺎﯼ ﭘﺎﻟﺘﻮﺩﻭﺯﯼ ﺯﻧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻳﻘﻪ ﻭ‬
‫ﭘﻴﺮﺍﻫﻦﺩﻭﺯﯼ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ ،‬ﺳﺎﻋﺎﺕ ﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺩﺭﮐﺎﺭﮔﺎﻩ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻭ ﺷﺎﻣﻞﮐﺎﺭ ﺑﺎ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺧﻴﺎﻃﯽ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﺍﺯ‪ ۱۰‬ﺗﺎ ‪ ۱۲‬ﺳﺎﻋﺖ ﺗﺠﺎﻭﺯ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻗﺮﺍﺭﯼ ﮐﻪ ﺩﮐﺘﺮ ﺍﻭﺭﺩ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻨﮕﺎﻩ ﻫﺎﯼ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﻗـﻊ ﻣﺸﺨﺼﯽ‬
‫ﺳﺎﻋﺎﺕ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺳﺎﻋﺎﺕ ﺍﺿﺎﻓﯽﮔﺴﺘﺮﺵ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻭ ﺩﺭ‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ﺑﻨﮕﺎﻩﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ ﺗﺎ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽﮐﺎﺭ ﺁﻣﺎﺩﻩ‬
‫ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻳﺎ ﺁﻥ ﻧﻮﻉ ﺯﻳﺎﺩﻩ ﮐﺎﺭﯼ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ‪".‬‬

‫)‪ (۳‬ﺍﺯ ‪ ۸‬ﺻﺒﺢ ﺗﺎ ‪ ۸‬ﺑﻌﺪﺍﺯﻇﻬﺮ ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺎﻋﺖ ‪.۲۰‬‬

‫)‪. Chemineé, Kamin(۱‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۴۰‬‬

‫)ﺹ‪.(۲۸‬‬
‫ﺟﻮﻥ ﺳﺎﻳﻤﻮﻥ ﺿﻤﻦ ﻳﺎﺩﺩﺍﺷﺘﯽ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺻﻔﺤﻪ ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪:‬‬
‫"ﺁﻗﺎﯼ ﺭﺩﮐﻠﻴﻒ) ‪ ، (١‬ﺩﺑﻴﺮ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﻭﺍﮔﻴﺮﻩﺷﻨﺎﺳﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺩﺍﺷﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﻭﺿﻊ ﺳﻼﻣﺘﯽﹺ ﺯﻧﺎﻥ ﻣ‪‬ﺪﺩﻭﺯ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﻨﮕﺎﻩﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ‪ ۲۰‬ﺩﺧﺘﺮ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ "ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺳﺎﻟﻢ" ﻣﯽ ﺧﻮﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ ﺭﺍ ﺗﻨﺪﺭﺳﺖ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻘﻴﻪ ﻋﻼﺋﻤﯽ ﺍﺯ ﻧﺎﺗﻮﺍﻧﯽ ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺿﻌﻒ ﻋﺼﺒﯽ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﺧﺘﻼﻻﺕ ﻋﻀﻮﯼﹺ‬
‫ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﺍﺯﺁﻥ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻭﯼ ﻋﻠﻞ ﺍﻳﻦ ﻭﺿﻊ ﺭﺍ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮﺡ‬
‫ﻣﯽﺩﻫﺪ‪" :‬ﺩﺭﻣﺮﺣﻠﺔ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺩﺭﺍﺯﯼﹺ ﺳﺎﻋﺎﺕﮐﺎﺭﮐﻪ ﻭﯼ ﺩﺳﺖﮐﻢ ﺗﺎ ‪۱۲‬ﺳﺎﻋﺖ ﺩﺭﺭﻭﺯ ﺗﺨﻤﻴﻦ‬
‫ﻣﯽﺯﻧﺪ ﺣﺘﹼﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﻓﺼﻠﯽ ﺍﺯ ﺳﺎﻝﮐﻪﮐﺎﺭﮐﻢ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭ ﺩﺭ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﺁﮐﻨﺪﮔﯽﹺﮐﺎﺭﮔﺎﻩﻫﺎ ﻭ‬
‫ﺑﺪﯼﹺ ﺗﻬﻮﻳﻪ‪ ،‬ﻫﻮﺍﯼ ﺁﻟﻮﺩﻩﺍﯼﮐﻪ ﺍﺯﮔﺎﺯﺍﹶﻓﺮﻭﺯﯼ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺗﻐﺬﻳﺔ ﻏﻴﺮﮐﺎﻓﯽ ﻳﺎ ﺑﺪ ﻭ‬
‫ﻓﻘﺪﺍﻥ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺭﺍﺣﺘﯽﹺ ﺧﺎﻧﮕﯽ‪".‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪﺍﯼﮐﻪ ﺭﺋﻴﺲ ﺍﺩﺍﺭﺓ ﺑﻬﺪﺍﺷﺖ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ‪:‬‬
‫"ﺑﺮﺍﯼﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻋﻤﻼﹰ ﻏﻴﺮﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺁﻧﭽﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻧﻈﺮﯼ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺣﻖ‬
‫ﺗﻨﺪﺭﺳﺘﯽﹺ ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩﮔﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺣﻘﹼﯽ ﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﺁﻥ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺍﻋﻢ‪ ‬ﺍﺯ ﻫﺮﮐﺎﺭ‬
‫ﺩﺳﺘﺠﻤﻌﯽ ﺋﯽ ﮐﻪ ﮔﻤﺎﺭﻧﺪﺓ ﮐﺎﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺁﻥ ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ‬
‫ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﮔﻤﺎﺭ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺧﺮﺝ ﺧﻮﺩ ﺍﻭ‪ ،‬ﺍﺯ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻏﻴﺮﻻﺯﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺯﻳﺎﻥ‬
‫ﺳﻼﻣﺘﯽ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﮐﻨﺎﺭ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻭ ﻧﻴﺰ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﮐﻪ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﻋﻤﻼﹰ ﺩﺭ ﻭﺿﻌﯽ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺑﻬﺪﺍﺷﺘﯽ ﺭﺍ ﺑﻪﻧﻔـﻊ ﺧﻮﻳﺶ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﺁﻧﮕـﺎﻩ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﻴ‪‬ﺖ ﻣﻔﺮﻭﺽ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬﺍﺭ‪ ،‬ﺍﺯﮐﺎﺭﻣﻨﺪﺍﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺄﻣﻮﺭ ﺍﺟﺮﺍﯼ )ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺯﻳﺎﻥ ﺯﺩﺍﺋﯽﹺ‬

‫)‪۱۸۲۶) Radcliffe, John Netten (۲‬ـ‪(۱۸۸۴‬ـ ﭘﺰﺷﮏ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﺩﺑﻴﺮ ﺍﻓﺘﺨﺎﺭﯼ ﻭ ﺭﺋﻴﺲ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﻭﺍﮔﻴﺮﻩ‪-‬‬
‫ﺷﻨﺎﺳﯽ )‪ (Epidemiological society‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ‪ ۱۸۷۵‬ﺗﺎ ‪۱۸۷۷‬ـ ﺑﺎﺯﺭﺱ ﺑﻬﺪﺍﺷﺘﯽ ﺷﻮﺭﺍﯼ ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ‬
‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ﻣﻴﺎﻥ ‪ ۱۸۶۹‬ﻭ ‪.۱۸۸۳‬‬
‫‪۱۴۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫) ‪(١‬‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭﮐﻤﮏ ﻣﺆﺛﺮﯼ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪) ".‬ﺹ ‪ .( ۲۹‬ـ "ﺑﯽﺷﮏ ﺑﺮﺧﯽ‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﯽ(‬
‫ﺩﺷﻮﺍﺭﯼﻫﺎﯼﮐﻮﭼﮏ ﻓﻨﹼﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺮﺯ ﺩﻗﻴﻘﯽﮐﻪ ﻓﺮﺍﺗﺮ ﺍﺯﺁﻥﮐﺎﺭﮔﻤﺎﺭﺍﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﺖ‬
‫ﺳﻠﻄﺔ ﻣﻘﺮ‪‬ﺭﺍﺕ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﻧﺪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽ‪ ...‬ﺍﺻﻮ ﻻﹰ ﺣﻖ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭﺷﺪﻥ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻳﻤﻨﯽ ﺑﻬﺪﺍﺷﺘﯽ ﺣﻘﹼﯽ ﺍﺳﺖ ﻓﺮﺍﮔﻴﺮ‪ .‬ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻫﺰﺍﺭﺍﻥ ﻫﺰﺍﺭﮐﺎﺭﮔﺮ ﻣﺮﺩ ﻭ ﺯﻥ ﮐﻪ‬
‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺯﻧﺪﮔﯽﹺ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺪﻭﻥ ﻫﻴﭻ ﺿﺮﻭﺭﺗﯽ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺭﻧﺞ ﻫﺎﯼ ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ ﺑﯽ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺍﺷﺘﻐﺎﻟﺸﺎﻥ‪ ،‬ﭘﮋﻣﺮﺩﻩ ﻭﮐﻮﺗﺎﻩ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻣﯽ ﺩﻫﻢ ﺍﻳﻦ ﺁﺭﺯﻭ ﺭﺍ ﺑﻴﺎﻥ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ‬
‫ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﻬﺪﺍﺷﺘﯽﹺﮐﺎﺭ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻓﺮﺍﮔﻴﺮ ﺗﺤﺖ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪﺍﯼ ﺩﺭﺁﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ‬
‫ﮐﻪ ﻻﺍﻗﻞﹼ ﺗﻬﻮﻳﺔ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻫﻤﺔ ﺍﻣﺎﮐﻦ ﺩﺭﺑﺴﺘﺔ ﮐﺎﺭ ﺗﺄﻣﻴﻦﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺭﺷﺘﺔ ﺻﻨﻌﺖﮐﻪ ﺑﻨﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺎﻫﻴ‪‬ﺖ ﺧﻮﺩ ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ ﺍﺳﺖ ﺗﺎﺁﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻣﻘﺪﻭﺭ ﺑﺎﺷﺪ ﺁﺛﺎﺭ ﺧﻄﺮﻧﺎﮎ ﻭﻳﮋﺓ ﺁﻥ ﻣﺤﺪﻭﺩ‬
‫ﺷﻮﺩ‪) ".‬ﺹ‪.(۳۱‬‬

‫‪ .III‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻧﻴﺮﻭ‬

‫ﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥﻫﺎ‬

‫ﻝ‪ .‬ﻫﻮﺭﻧﺮ ﺩﺭﮔﺰﺍﺭﺵ ‪ ۱۸‬ﺍﮐﺘﺒﺮ ‪ ۱۸۵۲‬ﺧﻮﺩ ﻧﺎﻣﻪ ﺍﯼ ﺍﺯ ﻣﻬﻨﺪﺱ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺟﻴﻤﺲ‬

‫ﻧﺴﻤﻴﺚ)‪ (٢‬ﺍﻫﻞ ﭘﺎﺗﺮﯼﮐﺮﻭﻓﺖ)‪ ،(۲‬ﻣﺨﺘﺮﻉ ﭼﮑﹼﺶ ﺑﺨﺎﺭ‪ ،‬ﺭﺍ ﻧﻘﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫"ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺯ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩﺍﯼﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻳﻦﭼﻨﻴﻦ ﺩﮔﺮﮔﻮﻧﯽﻫﺎ ﻭ ﺗﮑﻤﻴﻞﻫﺎ )ﺩﺭ‬

‫)‪″Nuisances Removal Acts″ (۱‬‬

‫)‪James Nasmyth (۱‬‬

‫)‪Patricroft (۲‬‬
‫)‪Lancashire (۳‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۴۲‬‬

‫ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﯼ ﺑﺨﺎﺭ( ﺩﺭ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﻣﺤﺮ‪‬ﮎ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﻦ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ ﻳﺎﺩ ﻣﯽﮐﻨﻢ‬
‫ﺧﻴﻠﯽ ﮐﻢ ﺍﻃـﻼﻉ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﻧﻴﺮﻭﯼ ﻣﺎﺷﻴﻨﯽ ﻧﺎﺣﻴﺔ ﻣﺎ ) ﻟﻨﮑﺎﺷﻴﺮ( ) ‪ (۳‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﻣﺪﺕ ﭼﻬﻞ ﺳﺎﻝ‬
‫ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎﺭﮐﺎﺑﻮﺱ ﻭﺣﺸﺘﻨﺎﮎ ﭘﻴﺸﺪﺍﻭﺭﯼ ﺳﻨﹼﺖﻫﺎ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻣﺎ ﺍﺯ ﻗﻴﺪ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﺭﻫﺎ ﺷﺪﻩﺍﻳﻢ‪ .‬ﻃﯽ‪۱۵ ‬ﺳﺎﻝ ﺍﺧﻴﺮ ﻭ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﭼﻬﺎﺭ ﺳﺎﻝﮔﺬﺷﺘﻪ )ﭘﺲ ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺳﺎﻝ ‪ (۱۸۴۸‬ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻬﻤ‪‬ﯽ ﺩﺭ ﺷﻴﻮﺓﮐﺎﺭ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﯼ ﺗﺮﺍﮐﻢ ﺑﺨﺎﺭ ﺭ‪‬ﺥ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪...‬‬
‫ﮐﺎﻣﻴﺎﺑﯽ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻣﺪﻩ‪ ...‬ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟ‪‬ﻬﯽ ﺩﺭﻣﺼﺮﻑ‬
‫ﺫﻏﺎﻝ‪ ،‬ﮐﺎﺭ ﺑﻪﻣﺮﺍﺗﺐ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﺍﺩﻧﺪ‪ ...‬ﺳﺎﻟﻴﺎﻥ ﺩﺭﺍﺯ ﭘﺲ ﺍﺯﮐﺎﺭﺑ‪‬ﺮﺩ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺨﺎﺭ‬
‫ﺩﺭﮐﺎﺭﺧﺎﻧﺠﺎﺕ ﺍﻳﻦ ﻧﺎﺣﻴﻪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻤﺎﻥ ﻣﯽ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻣ‪‬ﺠﺎﺯ ﺑﺮﺍﯼ ﮐﺎﺭﮐﺮﺩﻥ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﯼ ﺗﺮﺍﮐﻢ ﺑﺨﺎﺭ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺩﻗﻴﻘﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎﺿﺮﺑﻪﻫﺎﯼ ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﯽ ﺩﺭﺣﺪﻭﺩ ‪ ۲۲۰‬ﻓﻮﺕ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﺯﻭﯼ ﻣﺎﺷﻴﻨﯽﮐﻪ ﭘﻴﺴﺘﻮﻥ ﺁﻥ ﺿﺮﺑﺔ ‪ ۵‬ﻓﻮﺗﯽ ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﺑﻪﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫‪ ۲۲‬ﺩﻭﺭ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﯽ ﺁﻣﺪ ﮐﻪ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺭﺍ ﺗﻨﺪﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ‬
‫ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﻭ ﭼﻮﻥ ﻫﻤﺔ ﺁﻻﺕ ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺖ ﭘﻴﺴﺘﻮﻥ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻋﺖ ‪ ۲۲۰‬ﻓﻮﺕ ﺩﺭ ﺩﻗﻴﻘﻪ‬
‫ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮﻋﺖﮐﹸﻨﺪ ﻭ ﺑﻴﻬﻮﺩﻩ ﻣﺤﺪﻭﺩﺷﺪﻩ ﺍﯼ ﺳﺎﻟﻴﺎﻥ ﺩﺭﺍﺯ ﺑﺮ ﺗﻤﺎﻡ‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺎﻩ ﺗﺴﻠﹼﻂ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺧﻮﺍﻩ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﻋﺪﻡ ﺁﮔﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﻣﻘﺮ‪‬ﺭﺍﺕ ﻭ ﺧﻮﺍﻩ ﻧﻈﺮ‬
‫ﺑﻪﺟﻬﺎﺕ ﺑﻬﺘﺮﯼ ﻧﺰﺩ ﺑﺮﺧﯽ ﻧﻮﺁﻭﺭﺍﻥ ﺟﺴﻮﺭ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﻣﻮﺭﺩﺁﺯﻣﺎﻳﺶﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺖ‬
‫ﻭ ﭼﻮﻥ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﻴﺮﻭﯼ ﮐﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ ﻋﻨﺎﻥ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺭﺍ ﺭﻫﺎﮐﺮﺩﻧﺪ ﻭﭼﺮﺥﻫﺎﯼ ﺍﺻﻠﯽ ﻭﺳﺎﻳﻞﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺭﺍ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺍﺩﻧﺪﮐﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﺨﺎﺭ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻳﺎﻓﺖ ﺗﺎ ‪ ۳۰۰‬ﻓﻮﺕ ﺩﺭ ﺩﻗﻴﻘﻪ ﻭ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯﺁﻥ ﮐﺎﺭ‬
‫ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺮﻋﺖﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺣﻔﻆ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪...‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺷﺘﺎﺏ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﺨﺎﺭ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻋﻤﻮﻣﻴ‪‬ﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐﮐﻪ ﻣﻌﻠﻢ ﮔﺮﺩﻳﺪ‬
‫ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ‬
‫ﺿﺮﺑﻪﻫﺎﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭼﺮﺥﮔﹶﺸﺖﺁﻭﺭ ﻣﻨﻈﹼﻢﺗﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﺎ ﻳﮑﺴﺎﻥﻣﺎﻧﺪﻥ ﻓﺸﺎﺭ ﺑﺨﺎﺭ ﻭ ﻳﮑﺴﺎﻥ‪-‬‬
‫ﺑﻮﺩﻥ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺧﻸ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺗﺮﺍﮐﻢ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯﻃﺮﻳﻖ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺳﺎﺩﺓ ﺷﺘﺎﺏ ﭘﻴﺴﺘﻮﻥ ﻧﻴﺮﻭﯼ‬
‫‪۱۴۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﻣﺜﻼﹰ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﺨﺎﺭﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺩﻗﻴﻘﻪﺍﯼ ‪ ۲۰۰‬ﻓﻮﺕ ﭼﻬﻞ ﺍﺳﺐ ﻧﻴﺮﻭ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﺑﻪﺟﺎﺋﯽ ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﻓﺸﺎﺭ ﺑﺨﺎﺭ ﻭ‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﺩﺭﺟﺔ ﺧﻸ ‪ ۴۰۰‬ﻓﻮﺕ ﺩﺭ ﺩﻗﻴﻘﻪ ﮐﺎﺭﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻧﻴﺮﻭ ﺭﺍ ﺩﺭﺳﺖ ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻧﻤﻮﺩﻩﺍﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻭ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻓﺸﺎﺭ ﺑﺨﺎﺭ ﻭ ﺩﺭﺟﺔ ﺧﻸ ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭ ﺣﺎﻟﺖ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ‬
‫ﺍﺟﺰﺍ ﺀِ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺧﻄﺮ ﺑﺮﻭﺯ "ﺳﻮﺍﻧﺢ"‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﺳﺮﻋﺖ‪ ،‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﺤﺴﻮﺳﯽ ﭘﻴﺪﺍ‬
‫ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺔ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺷﺘﺎﺏ ﺣﺮﮐﺖ ﭘﻴﺴﺘﻮﻥ‪ ،‬ﺑﺨﺎﺭ‬
‫ﺑﻴﺶ ﻭﮐﻢ ﺯﻳﺎﺩﺗﺮﯼ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﻭ ﻧﻴﺰ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻟ‪‬ﺸﮏ ﻫﺎ) ‪ (١‬ﻳﺎ ﺍﺟﺰﺍﺋﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺻﻄﮑﺎﮎ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻤﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﺮﺳﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﭼﻴﺰﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﻧﺪﮎ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺫﮐﺮ ﺍﺳﺖ‪ ...‬ﻭﻟﯽ ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺎﺷﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺷﺘﺎﺑﺎﻥﺳﺎﺧﺘﻦ ﭘﻴﺴﺘﻮﻥ‪،‬‬
‫ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻧﻤﻮﺩ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺫﻏﺎﻝ ﺯﻳﺮ ﻫﻤﺎﻥ ﺩﻳﮓ ﺑﺨﺎﺭ‬
‫ﺳﻮﺯﺍﻧﺪ ﻳﺎ ﺁﻧﮑﻪ ﺩﻳﮕﯽ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺑﺮﺩﮐﻪ ﻇﺮﻓﻴ‪‬ﺖ ﺗﺒﺨﻴﺮ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺧﻼﺻﻪ‬
‫ﺑﺨﺎﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻤﻠﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺩﻳﮓﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﻇﺮﻓﻴ‪‬ﺖ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺨﺎﺭ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﺩﺭ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﯼ ﻗﺪﻳﻤﯽ "ﺷﺘﺎﺏ ﻳﺎﻓﺘﻪ" ﮐﺎﺭ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪ ﻭ ﺑﺪﻳﻦ‪-‬‬
‫ﺳﺎﻥ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ‪ %۱۰۰‬ﺑﻴﺸﺘﺮﮐﺎﺭ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺩﺍﺩﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺣﻮﺍﻟﯽ ﺳﺎﻝ‬
‫‪ ۱۸۴۲‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﺍﺭﺯﺍﻥﻗﻴﻤﺖ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﯼ ﺑﺨﺎﺭ ﺩﺭ ﻣﻌﺎﺩﻥ ﹸﮐﺮﻥﻭﺍﻝ)‪ (٢‬ﺷﺮﻭﻉ‬
‫ﺑﻪ ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺩﺭ ﭘﻨﺒﻪﺭﻳﺴﯽ ﻫﺎ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺭﺍ ﻭﺍﺩﺍﺭ ﻣﯽ ﮐﺮﺩﮐﻪ ﻋﻤﺪﻩ‬

‫)‪ (۱‬ﺑﺎﻟ‪‬ﺸﮏ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮﮐﻠﻤﺎﺕ ﻓﹼﻨﯽﹺ ‪) Lager‬ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ( ﻭ ‪) Coussinet‬ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ( ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺑﺮﺩﻩ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﮑﺎﻧﻴﮏ ﺑﻪ ﻗﻄﻌﺔ ﻓﻠﺰﯼﹺ ﺍﺳﺘﻮﺍﻧﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﺍ‪‬ﻃﻼﻕ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥﺁﻥ ﺑﺎﺯﻭﯼ ﻣﺘﺤﺮ‪‬ﮐﯽ‬
‫ﻣﯽﭼﺮﺧﺪ ﻭ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻣﺘﹼﮑﺎ ﻳﺎ ﺑﺎﻟﺶﺁﻥ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ .‬ﭼﻮﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺘﺮﺟﻢ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ‬
‫ﻗﻄﻌﺎﺕ ﻓﻨﹼﯽﮐﻠﻤﺎﺕ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪﺍﯼ ﻭﺿﻊ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻳﺎ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﻻﺍﻗﻞ ﻣﻔﻬﻮﻡ‬
‫ﮐﻠﻤﺔ ﻓﹼﻨﯽ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﺭﻭﺷﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﺍﺯ ﭼﻨﻴﻦ ﻟﻐﺘﯽ ﮐﻪ ﻫﻢ ﺩﻭﺭ ﺍﺯ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﻓﹼﻨﯽﹺ ﺁﻥ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﻫﻢ‬
‫ﻟﻔﻈﺎﹰ ﺑﺎﮐﻠﻤﺎﺕ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﻭﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ Cornouailles = Cornwal (۲‬ـ ﺍﻳﺎﻟﺖ ﺟﻨﻮﺏﻏﺮﺑﯽﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥﮐﻪﮐﺮﺳﯽﹺﺁﻥ ﺷﻬﺮ‪) Bodmin‬ﺑﻮﺩﻣﻴﻦ( ﺍﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۴۴‬‬

‫ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ ﺳﻮﺩ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺩﺭ"ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﺋﯽ ﻫﺎ" ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎﯼ ﹸﮐﺮﻥ ﻭﺍﻝ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺼﺮﻑ ﺫﻏﺎﻝ‪ ،‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺳﺎﻋﺖ ﻭ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺨﺎﺭ ﻧﺸﺎﻥ‬
‫) ‪(١‬‬
‫ﺩﺍﺩﻧﺪ‪ ،‬ﻭ ﻧﻴﺰ ﺩﺳﺖﻳﺎﺑﯽﻫﺎﯼ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﺑﺎﺻﺮﻓﻪﺍﯼﮐﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﯼ ﺩﻭ ﺳﻴﻠﻨﺪﺭﯼ ﻭﻭﻟﻒ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﻧﺎﺣﻴﺔ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﺋﯽ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺩ ﺳﻮﺧﺘﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺻﻒ ﻣﻘﺪ‪‬ﻡ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﯼ ﹸﮐﺮﻥﻭﺍﻝ ﻭ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﯼ ﺩﻭ ﺳﻴﻠﻨﺪﺭﯼ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺳﺎﻋﺖ ﻳﮏ ﻗﻮ‪‬ﺓ ﺍﺳﺐ‬
‫ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِ ‪ ۳ 21‬ﺗﺎ ﭼﻬﺎﺭ ﻓﻮﻧﺪ ﺫﻏﺎﻝ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﯽﺩﺍﺩﻧﺪ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﯼ ﻧﻮﺍﺣﯽﹺ ﭘﻨﺒﻪ‪-‬‬
‫ﺭﻳﺴﯽ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺍﺯ ‪ ۸‬ﺗﺎ ‪ ۱۲‬ﻓﻮﻧﺪ ﺫﻏﺎﻝ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﺮ ﺍﺳﺐ ﺑﺨﺎﺭ ـ ﺳﺎﻋﺖ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﯽﮐﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﮏ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮﯼﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﻭ ﻣﺎﺷﻴﻦﺳﺎﺯﺍﻥ ﻧﺎﺣﻴﺔ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺑﺮﺁﻥ ﺩﺍﺷﺖﮐﻪ‬
‫ﺑﺎ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ ﺑﻪﻭﺿﻊ ﺑﯽﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺑﺎﺻﺮﻓﻪﺍﯼ ﺩﺳﺖ ﻳﺎﺑﻨﺪﮐﻪ ﺩﺭ ﹸﮐﺮﻥ ﻭﺍﻝ ﻭ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺍﺯ‬
‫ﻣﺪﺕﻫﺎ ﭘﻴﺶ ﻣﻌﻤﻮﻝﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭﺁﻧﺠﺎ ﺑﺎﻻﺑﻮﺩﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺫﻏﺎﻝ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺭﺍ‬
‫ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺧﺮﺝ ﻣﺆﺳﺴﺔ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﺎ ﺣﺪ‪ ‬ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻣﺤﺪﻭﺩ‬
‫ﺳﺎﺯﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻬﻤ‪‬ﯽ ﺑﻪ ﺑﺎﺭ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺍ ﻭ‪ ‬ﻻﹰ‪ :‬ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍ ﺯ ﺩﻳﮓ ﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ‬
‫ﺯﻣﺎﻥﻫﺎﯼ ﺧﻮﺏﹺ ﺳﻮﺩﻫﺎﯼ ﺳﺮﺷﺎﺭﮔﺬﺷﺘﻪ ﺳﻄﺢ ﺧﺎﺭﺟﯽﺷﺎﻥ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺑﺎ ﻫﻮﺍﯼ ﺳﺮﺩ ﺑﻴﺮﻭﻥ‬
‫ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﺎ ﻗﺸﺮ ﺿﺨﻴﻤﯽ ﺍﺯ ﹶﻧﻤ‪‬ﺪ ﻳﺎﺁﺟﺮ ﻭ ﺳﺎﺭﻭﺝ ﻭ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺩﻳﮕﺮ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻩﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺑﺪﺍﻥﻭﺳﻴﻠﻪ ﺍﺯ ﺍﺗﻼﻑ ﭘﺮﺗﻮﮔﺮﻣﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﺎﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﺷﺪ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ‬
‫ﺁﻭﺭﻧﺪ‪ .‬ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎﯼ ﺑﺨﺎﺭ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﺷﻴﻮﻩ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺳﻴﻠﻨﺪﺭﻫﺎ ﺑﺎ‬
‫ﹶﻧﻤ‪‬ﺪ ﻭ ﭼﻮﺏ ﻣﺤﺼﻮﺭﮔﺮﺩﻳﺪﻧﺪ‪ .‬ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﮐﺎﺭﺑ‪‬ﺮﺩ ﻓﺸﺎﺭ ﻗﹶﻮﯼ ﭘﻴﺶﺁﻣﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭﻳﭽﻪﻫﺎﯼ‬
‫ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪﮐﻪ ﺗﺎ ﻓﺸﺎﺭ ﺑﺨﺎﺭ ﺑﻪ ‪ ۶ ، ۴‬ﻳﺎ ‪ ۸‬ﻓﻮﻧﺪ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺍﻳﻨﭻ ﻣﺮﺑ‪‬ﻊ‬
‫ﻣﯽﺭﺳﻴﺪ ﺧﻮﺩﺑﻪﺧﻮﺩ ﺑﺎﺯ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻨﮏ ﺩﺭﻳﺎﻓﺘﻨﺪﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺑﺎﻻﺑﺮﺩﻥ ﻓﺸﺎﺭ ﺗﺎ ‪ ۱۴‬ﻳﺎ ‪۲۰‬‬
‫ﻓﻮﻧﺪ‪ ...‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽﹺ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻬﻤ‪‬ﯽ ﺩﺭ ﻣﺼﺮﻑ ﺫﻏﺎﻝﺳﻨﮓ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ‬
‫ﮐﺎﺭﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﻣﺼﺮﻑ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩﮐﻤﺘﺮﯼ ﺫﻏﺎﻝ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺷﺪ‪ ...‬ﺁﻧﻬﺎﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﻣﮑﺎﻧﺎﺕ ﻭ‬

‫)‪۱۷۶۶) Woolf, Arthur (۳‬ـ‪ (۱۸۳۷‬ـ ﻣﻬﻨﺪﺱ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‪ ،‬ﻣﺨﺘﺮﻉ ﻧﻮﻋﯽ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﭘ‪‬ﺮﻓﺸﺎﺭ ﺑﺨﺎﺭ‪.‬‬
‫‪۱۴۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺟﺮﺃﺕ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﺸﺎﺭﻫﺎﯼ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﻩ ﻭ ﺍﻧﺒﺴﺎﻃﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺑﻌﺎﺩﮐﺎﻣﻠﺶ ﻣﻮﺭﺩ‬

‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺩﻳﮓﻫﺎﯼ ﺑﺨﺎﺭﯼ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻨﺪﮐﻪ ﻓﺸﺎﺭ‪ ۶۰ ، ۴۰ ، ۳۰‬ﻭ ‪۷۰‬‬
‫ﻓﻮﻧﺪ ﺩﺭﻫﺮ ﺍﻳﻨﭻ ﻣﺮﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻓﺸﺎﺭﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮﺁﻥ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮﺩ ﻣﻬﻨﺪﺳﻴﻦ‬
‫ﻣﮑﺘﺐ ﻗﺪﻳﻢ ﺍﺯ ﺗﺮﺱ ﭘﺲ ﺍﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﭼﻮﻥ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼﹺ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﻻﺑﺮﺩﻥ ﻓﺸﺎﺭ ﺑﺨﺎﺭ‪...‬‬
‫ﺧﻴﻠﯽ ﺯﻭﺩ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﻣﻠﻤﻮﺱ ﻟﻴﺮﻩ‪ ،‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﻭ ﭘﻨﺲ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﺷﺪ‪ ،‬ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺩﻳﮓ ﻫﺎﯼ‬
‫ﻓﺸﺎﺭ ﻗﹶﻮﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﯼ ﺗﺮﺍﮐﻢ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﻫﻤﻪﺟﺎ ﻋﻤﻮﻣﻴ‪‬ﺖ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ‬
‫ﺭﺍ ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺑﺴﺘﻨﺪ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﯼ ﻭﻭﻟﻒ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﺩﺭ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﯼ ﺗﺎﺯﻩﺳﺎﺯ ﺍﻧﺠﺎﻡﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﯼ ﻭﻭﻟﻒ ﺩﻭ ﺳﻴﻠﻨﺪﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪﮐﻪ ﻳﮑﯽ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﺨﺎﺭ ﺩﻳﮓ ﺭﺍ‪ ،‬ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﻣﺎﺯﺍﺩ ﻓﺸﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺸﺎﺭ ﺁﺗﻤﺴﻔﺮ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻴﺮﻭ ‪‬ﺑﺪ‪‬ﻝ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺁﻧﮑﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪﮔﺬﺷﺘﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻫﺮ ﺿﺮﺑﺔ ﭘﻴﺴﺘﻮﻥ ﺑﻪ ﻫﻮﺍﯼ ﺁﺯﺍﺩ ﺭﺍﻩ‬
‫ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻭﺍﺭﺩ ﺳﻴﻠﻨﺪﺭ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻇﺮﻓﻴ‪‬ﺖ ﺁﻥ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﭼﻬﺎﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭ‬
‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﻧﺒﺴﺎﻁ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﮐﺴﺐ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺗﺮﺍﮐﻢ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِ‬
‫‪1‬‬
‫ﻫﺮ ‪ ۳ 2‬ﺗﺎ ‪ ۴‬ﻓﻮﻧﺪ ﺫﻏﺎﻝ ﻳﮏ ﻗﻮ‪‬ﻩ ﺍﺳﺐ ﺩﺭﺳﺎﻋﺖ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ؛ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﯼ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪﻳﻢ ﺑﺮﺍﯼ ﺣﺼﻮﻝ ﻫﻤﻴﻦﻣﻨﻈﻮﺭ‪۱۲‬ﺗﺎ ‪ ۱۴‬ﻓﻮﻧﺪ ﺫﻏﺎﻝ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺩﺍﺷﺖ‪.‬‬
‫ﮐﺎﺭﺑﺴﺖ ﻣﺎﻫﺮﺍﻧﺔ ﻳﮏ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺩﺍﺩﮐﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﯼ ﺩﻭ ﺳﻴﻠﻨﺪﺭﯼﹺ ﻭﻭﻟﻒ ﺑﺎ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﻓﺸﺎﺭ ﻗﹶﻮﯼ ﻭ ﺿﻌﻴﻒ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺩﺭ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎﯼ ﻗﺪﻳﻤﯽ‬
‫ﻣﺸﻐﻮﻝ ﮐﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺑﺎﺯ ﺩ‪‬ﻩ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺩﺭﻋﻴﻦ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﺼﺮﻑ‬
‫ﺫﻏﺎﻝ ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮﺩ‪ .‬ﻃﯽ‪ ۸ ‬ـ‪ ۱۰‬ﺳﺎﻝ ﺍﺧﻴﺮ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻳﮏ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻓﺸﺎﺭ ﻗﹶﻮﯼ ﺑﺎ ﻳﮏ ﻣﺎﺷﻴﻦ‬
‫ﺗﺮﺍﮐﻢ‪ ،‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼﮐﻪ ﺑﺨﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺩﺭﻣﺎﺷﻴﻦ ﺍﻭ‪‬ﻟﯽ ﺑﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺩﻭ‪‬ﻣﯽ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻣﯽﺷﺪ ﻭ‬
‫ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺍﻧﺪﺍﺧﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺁﻣﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺩﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺭﺩ‬
‫ﺳﻮﺩﻣﻨﺪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺁﺳﺎﻧﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﺻﻮﺭﺕ ﺩﻗﻴﻘﯽ ﺍﺯ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﺎﺯ ﺩ‪‬ﻩ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎﯼ ﺑﺨﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﺍﺯ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۴۶‬‬

‫ﻳﮏ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺩﺭﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﻳﺎ ﻫﻤﺔ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻣﻦ ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﺩﺍﺭﻡﮐﻪ ﺑﺎﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﯼ ﺑﺨﺎﺭ ﻫﻢﻭﺯﻥ ﺍﮐﻨﻮﻥ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﺩﺳﺖﮐﻢ ‪ %۵۰‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﺪﻣﺖ ﻳﺎ ﮐﺎﺭ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﻳﻢ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺎﺷﻴﻦ‪-‬‬
‫ﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻣﺤﺪﻭﺩﺑﻮﺩﻥ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ‪ ۲۲۰‬ﻓﻮﺕ ﺩﺭ ﺩﻗﻴﻘﻪ‪ ۵۰ ،‬ﻗﻮ‪‬ﺓ ﺍﺳﺐ ﺗﺤﻮﻳﻞ‬
‫ﻣﯽﺩﺍﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﺎﺯﺩ‪‬ﻩ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻴﺶﺍﺯ‪ ۱۰۰‬ﺍﺳﺐ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﺻﺮﻓﻪﺑﺨﺸﯽﮐﻪ ﺍﺯ‬
‫ﮐﺎﺭﺑﺴﺖ ﻓﺸﺎﺭ ﻗﹶﻮﯼ ﺑﺨﺎﺭ ﺩﺭﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﯼﺗﺮﺍﮐﻢ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻣﺪ‪ ،‬ﻭﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻮﻗﹼﻌﺎﺕ ﺑﻪﻣﺮﺍﺗﺐ‬
‫ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺯ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﯼ ﻗﺪﻳﻤﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭﮔﺴﺘﺮﺵ ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐﺁﻥ ﮔﺮﺩﻳﺪﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﻪ‬
‫ﺳﺎﻝ ﺍﺧﻴﺮ ﺩﻳﮓﻫﺎﯼ ﻟﻮﻟﻪ ﺍﯼ ﺷﮑﻞ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫)‪(″Rep. Fact, Oct. 1852″, p. 23-27‬‬ ‫ﺑﺨﺎﺭ ﺑﺎﺯ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽﮐﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪".‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻣﻮﻟﹼﺪ ﻧﻴﺮﻭ ﺻﺎﺩﻕ ﺍﺳﺖ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﯼ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻧﻴﺮﻭ‬
‫ﻭ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﯼﮐﺎﺭ ﻧﻴﺰ ﺻ‪‬ﺪﻕ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫"ﮔﺎﻡ ﻫﺎﯼ ﺳﺮﻳﻌﯽ ﮐﻪ ﻃﯽ‪ ‬ﻫﻤﻴﻦ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻝ ﺍﺧﻴﺮ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﹺﻬﺴﺎﺯ ﯼﹺ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻﺕ‬
‫ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﻪﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺍﻣﮑﺎﻥﺩﺍﺩﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺑﺪﻭﻥ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﻣﺤﺮ‪‬ﮎ ﺍﺿﺎﻓﯽﮔﺴﺘﺮﺵ‬
‫ﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﮐﻮﺗﺎﻩﮔﺸﺘﻦ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﺎﻧﻪ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﺿﺮﻭﺭﮔﺮﺩﻳﺪ ﻭ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻏﻠﺐﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺧﻮﺏ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺍﻳﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺩﺭﻣﻴﺎﻥ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺯ ﭼﻪ‬
‫ﺭﺍﻩ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﮐﺎﺳﺘﻦ ﺍﺯ ﻣﺨﺎﺭﺝ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﺑﺨﺸﻴﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺻﻮﺭﺗﯽ ﺩﺍﺭﻡﮐﻪ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﺮﻫﻮﻥ ﻟﻄﻒ ﻳﮑﯽ ﺍﺯﺁﻗﺎﻳﺎﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻧﺎﺣﻴﺔ ﺧﻮﺩ‬
‫ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻭ ‪‬ﺳﻦ‪ ‬ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻧﯽﮐﻪ ﺩﺭﮐﺎﺭﺧﺎﻧﺔ ﺍﻭ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﯼ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻭ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﯼﮐﻪ ﺍﺯﺳﺎﻝ‪ ۱۸۴۰‬ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻗﻴﺪﮔﺮﺩﻳﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۴۰‬ﻣﺆﺳﺴﺔ ﻭﯼ ‪ ۶۰۰‬ﻧﻔﺮﮐﺎﺭﮔﺮ ﺩﺭﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﮐﻪ ﺍﺯﺁﻥ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﻦ‪‬‬
‫‪ ۲۰۰‬ﻧﻔﺮﺷﺎﻥﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ ‪ ۱۳‬ﺳﺎﻝ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭ‪ ۱۸۵۲‬ﻓﻘﻂ ‪ ۳۵۰‬ﻧﻔﺮﮐﺎﺭﮔﺮ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ‬
‫ﺑﻮﺩﻩ ﺍﻧﺪﮐﻪ ‪ ۶۰‬ﻧﻔﺮﺷﺎﻥ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ ﺍﺯ ‪ ۱۳‬ﺳﺎﻝ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻘﺮﻳﺐ ﺑﺴﻴﺎﺭﮐﻤﯽ ﻫﻤﺎﻥ ﺗﻌﺪﺍﺩ‬
‫‪۱۴۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺩﺭﮐﺎﺭ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﻣﺒﻠـﻎ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﯼ ﮐﻪ ﻃﯽ‪ ‬ﺩﻭ ﺳﺎﻝ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺷﺪﻩ‬
‫ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪) ".‬ﺍﺯﮔﺰﺍﺭﺵ ﺭﺩﮔﺮﻭ)‪ ، (١‬ﺩﺭ"ﮔﺰﺍﺭﺵ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﺠﺎﺕ‪ ،‬ﺍﮐﺘﺒﺮ ‪،" ۱۸۵۲‬‬
‫)‪(٢‬‬
‫ﺹ‪.(۵۹ ، ۵۸‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺑﹺﻬﺴﺎﺯﯼ ﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻﺕ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﺗﺄﺛﻴﺮ‬
‫ﮐﺎﻣﻞ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﯽﺑﺨﺸﻨﺪﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﻫﺎﯼﮐﺎﺭﺧﺎﻧﺔ ﻧﻮ ﻭ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺠﻬﻴﺰﺷﺪﻩﺍﯼ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫"ﺩﺭﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺑﹺﻬﺴﺎﺯﯼ ﻫﺎﯼ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻﺕ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺭﺍ ﻣﺘﺬ ﮐﹼﺮ ﺷﻮﻳﻢ ﮐﻪ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ‬
‫ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎﺋﯽ ﺑﻪﻭﻗﻮﻉ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺭ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﯼ ﻧﻮ ﺗﺠﻬﻴﺰ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ ...‬ﺩﺭ ﻃﺒﻘﺔ ﺗﺤﺘﺎﻧﯽ ﻫﻤﺔ ﻧﺦﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩﺭﺍﮐﻼﻑ ﻣﯽﮐﻨﻢ‬
‫ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ‪ ۲۹۰۰۰‬ﺩﻭﮎ ﻣﻀﺎﻋﻒﮐﺎﺭﮔﺬﺍﺭﺩﻩﺍﻡ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺗﺎﻕ ﻭ ﺍﻧﺒﺎﺭ ﺩﺳﺖﮐﻢ‬
‫‪ %۱۰‬ﺍﺯﮐﺎﺭ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ .‬ﻭﺍﻳﻦ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻪ ﺍﺯﺧﻮﺩ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﺩﺭﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﻣﻀﺎﻋﻒ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺯ ﮔ‪‬ﺮﺩﺁﺋﯽﹺ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻﺕ ﺗﺤﺖ ﺭﻫﺒﺮﯼ ﻭﺍﺣﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺩﺳﺖ‬
‫ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﻭﻣﻦ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻢ ﻫﻤﺎﻥ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺍﺯ ﺩﻭﮎﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺑﺎﺯﻭﯼﻣﺤﺮ‪‬ﮎ ﻭﺍﺣﺪﯼ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺍﻧﺪﺍﺯﻡ‬
‫ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ‪ ۶۰‬ﺗﺎ ‪ % ۸۰‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ ﺩﻳﮕﺮ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﺋﯽ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻢ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼﻭﻩ ﺍﻳﻦﻭﺿﻊ ﻣﻮﺟﺐ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺩﺭ ﺭﻭﻏﻦ‪ ،‬ﭼﺮﺑﯽ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪...‬‬
‫ﺧﻼﺻﻪﺁﻧﮑﻪ ﺑﺎﺗﺠﻬﻴﺰﺍﺕﮐﺎﻣﻞﺗﺮﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﻭﺑﺎ ﺗﮑﻤﻴﻞﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ‪ ،‬ﺍﮔﺮ ﺩﺳﺖﮐﻢ ﺣﺴﺎﺏ‬
‫ﮐﻨﻢ‪ % ۱۰ ،‬ﺩﺭﮐﺎﺭ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺩﺭﮐﻨﺎﺭﺁﻥ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺩﺭ ﻧﻴﺮﻭ‪ ،‬ﺫﻏﺎﻝ‪،‬‬
‫ﺭﻭﻏﻦ‪ ،‬ﭘﻴﻪ‪ ،‬ﺑﺎﺯﻭﯼ ﻣﺤﺮ‪‬ﮎ ﻭ ﺗﺴﻤﻪ ﻫﺎ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪) ".‬ﺍﻇﻬﺎﺭﺍﺕ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ‬
‫)‪(٣‬‬
‫ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﭘﻨﺒﻪﺭﻳﺲ‪،‬ﮔﺰﺍﺭﺵﮐﺎﺭﺧﺎﻧﺠﺎﺕ‪ ،‬ﺍﮐﺘﺒﺮ‪ ،۱۸۶۳‬ﺹ ‪(۱۱۰ ،۱۰۹‬‬

‫)‪Redgrave (۱‬‬
‫‪″Rep. Fact, Oct. 1852″, p. 58-59‬‬ ‫)‪(۲‬‬
‫‪“Rep. Fact. Oct. 1863”, p. 109-110‬‬ ‫)‪(۱‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۴۸‬‬

‫‪ .IV‬ﺳﻮﺩﻣﻨﺪﺳﺎﺯﯼﹺ ﻓﻀﻮﻻﺕ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

‫ﺑﺎﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩﺍﺯﻓﻀﻮﻻﺕﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﻣﺼﺮﻑﮔﺴﺘﺮﺵ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻘﺼﻮﺩ ﻣﺎ ﺍﺯ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﻭ‪‬ﻟﯽ ﻓﻀﻮﻻﺕ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻭﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﺍﺳﺖ ﻭﺗﺤﺖﻋﻨﻮﺍﻥ ﺩﻭ‪‬ﻣﯽ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ‬
‫ﻓﻀﻮﻻﺗﯽ ﺭﺍ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺁﻭﺭﻳﻢﮐﻪ ﺍﺯ ﺗﺒﺎﺩﻝ ﻣﻮﺍﺩ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺍﺯﺳﻮﯼ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻣﺎ ﺷﮑﻠﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﺷﻴﺎﺀِ ﻣﺼﺮﻑﺷﺪﻩ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﻝﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻓﻀﻮﻻﺕ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺩﺭ ﺻﻨﻌﺖ ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﯽ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﻓﺮﻋﯽﺋﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ‬
‫ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪﯼﮐﻪ ﺑﻪﻣﻘﻴﺎﺱﮐﻮﭼﮏ ﺑﺎﺷﺪ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﻣﯽﺭﻭﻧﺪ‪ .‬ﻭ ﺩﺭ ﻣﺎﺷﻴﻦﺳﺎﺯﯼ‪ ،‬ﺑ‪‬ﺮﺍﺩﻩﻫﺎﯼﺁﻫﻨﯽ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﻓﺮﻭﻣﯽﺭﻳﺰﻧﺪ ﻭ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻫﻦ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪.‬‬
‫ﻓﻀﻮﻻﺕ ﻣﺼﺮﻑ ﻋﺒﺎﺭﺕﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﻣﺪﻓﻮﻋﺎﺕ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺍﻧﺴﺎﻥ‪ ،‬ﺑﻘﺎﻳﺎﯼ ﻟﺒﺎﺱ ﺩﺭ ﺷﮑﻞﮐﻬﻨﻪ‪-‬‬
‫ﭘﺎﺭﻩ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ .‬ﻓﻀﻮﻻﺕ ﻣﺼﺮﻑ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺩﺭﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‬
‫ﺩﺭﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯﻣﻮﺍﺩ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍ‪‬ﺗﻼﻑ ﻋﻈﻴﻤﯽ ﺭ‪‬ﺥ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼﹰ ﺩﺭﻟﻨﺪﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯﮐﻮﺩ ﭼﻬﺎﺭ ﻣﻴﻠﻴﻮﻥﻭﻧﻴﻢ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻫﻴﭻ ﻣﺼﺮﻓﯽ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺁﺏ ﺭﻭﺩﺧﺎﻧﺔ ﺗﻴﻤﺰ)‪ (١‬ﺭﺍ ﺑﮕﻨﺪﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮﺍﻥﺷﺪﻥ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﻃﺒﻴﻌﺘﺎﹰ ﺍﻧﮕﻴﺰﻩﺍﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻓﻀﻮﻻﺕ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻋﻤﺪﻩ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ ﻣﺠﺪ‪‬ﺩ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ‪ :‬ﻭﺟﻮﺩ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﻋﻈﻴﻤﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻓﻀﻮﻻﺕ‪ ،‬ﮐﻪ ﺁﻥ ﻫﻢ ﻓﻘﻂ ﺩﺭﮐﺎﺭ ﺑﻪﻣﻘﻴﺎﺱ ﺑﺰﺭﮒ ﺍﻣﮑﺎﻥﭘﺬﻳﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺗﮑﻤﻴﻞ ﻣﺎﺷﻴﻦ‪-‬‬
‫ﺁﻻﺕ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﮐﻪ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺁﻥ ﻣﻮﺍ ﺩ‪‬ﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ‬
‫ﻧﺒﻮﺩﻩ ﺍﻧﺪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺗﯽ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻧﻮﮐﺎﺭﺑﺮﺩﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ‬

‫)‪ Tamise, Themse (۱‬ـ ﺭﻭﺩﺧﺎﻧﺔ ﺑﺰﺭﮒ ﺍﻧﮕﻠﻴﺲﮐﻪ ﺍﺯ ﺁﮐﺴﻔﻮﺭﺩ ﺑﻪ ﻟﻨﺪﻥ ﻣﯽﺁﻳﺪ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺩﺭﻳﺎﯼ‬
‫ﺷﻤﺎﻝ ﻣﯽﺭﻳﺰﺩ‪.‬‬
‫‪۱۴۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺩﺭﺷﻴﻤﯽ‪،‬ﮐﻪ ﺧﻮﺍﺹﹼ ﻣﻔﻴﺪ ﭼﻨﻴﻦﻓﻀﻮﻻﺗﯽﺭﺍﮐﺸﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼﮐﻮﭼﮑﯽ‬

‫ﮐﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﺑﺎﻏﺪﺍﺭﯼ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻟﻮﻣﺒﺎﺭﺩﯼ) ‪ ، (١‬ﭼﻴﻦ ﺟﻨﻮﺑﯽ ﻭ ﮊﺍﭘﻦ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻗﺒﻴﻞ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽﻫﺎﯼ ﺑﺰﺭﮒ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﹺﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﺩﺭﺍﻳﻦ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺍ‪‬ﺗﻼﻑ ﺑﺰﺭﮒ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩﮐﻪ ﺍﺯ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺑﻴﺮﻭﻥﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﺁﺷﻐﺎﻝ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺩﺭ ﻫﻤﺔ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤ‪‬ﯽ ﺍﻳﻔﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﮔﺰﺍﺭﺵﮐﺎﺭﺧﺎﻧﺠﺎﺕ ﺍﮐﺘﺒﺮ‪ ۱۸۶۳‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺩﻻﻳﻞ ﻋﻤﺪﻩ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﮐﻪ ﭼﺮﺍ ﻓﺎﺭﻣﺪﺍﺭﺍﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺲ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺑﺨﺶﻫﺎﯼ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﺮﻟﻨﺪ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﮐ‪‬ﺸﺖﮐﺘﺎﻥ ﺍ‪‬ﮐﺮﺍﻩ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽ ﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﻧﹸﺪﺭﺗﺎﹰ ﺑﻪ ﮐ‪‬ﺸﺖ ﺁﻥ ﻣﺒﺎﺩﺭﺕ ﻣﯽ ﻭﺭﺯﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫"ﺁﺷﻐﺎﻝ ﺯﻳﺎﺩﯼ‪...‬ﮐﻪ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﺁﻣﺎﺩﻩﺳﺎﺧﺘﻦﮐﺘﺎﻥ ﺩﺭﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎﯼﮐﻮﭼﮏ ﺍﻟﻴﺎﻑ‪-‬‬
‫ﺯﺩﺍﺋﯽ)‪ (scutch mills) ،(٢‬ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﻴﺮﻭﯼﺁﺏﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ ...‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﭘﻨﺒﻪ‪،‬‬
‫ﺁﺷﻐﺎﻝ ﻧﺴﺒﺘﺎﹰ ﮐﻢ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﯽ ﺍﺯﺁﻥ‪‬ﮐﺘﺎﻥ ﺧﻴﻠﯽﺯﻳﺎﺩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮﺏ ﻋﻤﻞﺁﻭﺭﺩﻥ‪‬ﮐﺘﺎﻥ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﺧﻴﺴﺎﻧﺪﻥ ﺩﺭﺁﺏ ﻭ ﺍﻟﻴﺎﻑﺯﺩﺍﺋﯽ ﻣﮑﺎﻧﻴﮑﯽﹺﺁﻥ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﻳﻦ ﺟﻨﺒﺔ ﻣﻨﻔﯽ ﺭﺍ ﺗﺎ ﺣﺪ‪ ‬ﺯﻳﺎﺩﯼ‬
‫ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺳﺎﺯﺩ‪ ...‬ﺩﺭﺍﻳﺮﻟﻨﺪ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﮐﺘﺎﻥﺭﺍ ﺑﺎﺷﻴﻮﺓ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﺯﻧﻨﺪﻩﺍﯼ ﭘﺎﮎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ‬
‫ﮐﻪ ‪ ۲۸‬ﺗﺎ ‪ % ۳۰‬ﺁﻥ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﻣﯽ ﺭﻭﺩ‪ ".‬ﺯﻳﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﮐﺎﺭﺑﺮﺩ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎﯼ ﺑﻬﺘﺮﮐﺎﻣﻼﹰ‬
‫ﺍﺣﺘﺮﺍﺯﭘﺬﻳﺮ ﻣﯽﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﹸﻓﺖ ﺑﻪﻗﺪﺭﯼ ﺯﻳﺎﺩ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺁﻥ ﺑﺎﺯﺭﺱﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫"ﺩﺭ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭﮔﺎﻩﻫﺎﯼ ﺍﻟﻴﺎﻑﺯﺩﺍﺋﯽ ﺍﻳﺮﻟﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺍﻃﻼﻉ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﮐﻪ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‬
‫ﺍﻟﻴﺎﻑﺯﺩﺍ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﻓﻀﻮﻻﺕ ﭘﺪﻳﺪﺁﻣﺪﻩ ﺩﺭﺁﻥﮐﺎﺭﮔﺎﻩﻫﺎ ﺭﺍ‪ ،‬ﺑﺎﻭﺟﻮﺩ ﺍﺭﺯﺵ ﺯﻳﺎﺩﯼﮐﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮﺩﻩ ﻭ ﺩﺭ ﺍﺟﺎﻕﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺳﻮﺧﺖ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ‪) ".‬ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ‪،‬‬

‫)‪ Lombardie (۲‬ـ ﺑﺨﺶ ﺷﻤﺎﻟﯽﹺ ﺍﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﮐﻪ ﮐﺮﺳﯽﹺﺁﻥ ﺷﻬﺮ ﻣﻴﻼﻥ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺍﺻﻄﻼﺡ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ‪ Scutch mills‬ﺑﻴﻦ ﺩﻭ ﻫ‪‬ﻼﻝ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۵۰‬‬

‫ﺹ‪.(۱۴۰‬‬

‫ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻓﻀﻮﻻﺕﭘﻨﺒﻪ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺑﻌﺪﺍﹰ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻮﺍﺩﺧﺎﻡ ﺭﺍ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢ‬

‫ﺑﺤﺚ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺩﺭ ﺻﻨﻌﺖ ﭘﺸﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﺻﻨﻌﺖ ﺁﻣﺎﺩﻩﺳﺎﺯﯼﹺﮐﺘﺎﻥ ﺯﻳﺮﮐﯽ ﺑﻪﺧﺮﺝ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫"ﺩﺭﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻌﻤﻮﻝ ﺑﻮﺩﮐﻪﺁﻣﺎﺩﻩﺳﺎﺯﯼﹺﺁﺷﻐﺎﻝﻫﺎﯼﭘﺸﻢ ﻭﺗﮑﹼﻪﭘﺎﺭﻩﻫﺎﯼﭘﺸﻤﯽﺑﻪﻣﻨﻈﻮﺭ‬
‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ ﻣﺠﺪ‪‬ﺩ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻋﻤﻠﯽﻧﺎﺷﺎﻳﺴﺖ ﺗﻠﻘﹼﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺻﻨﻌﺖ ﭘﺸﻢ‬
‫) ‪(١‬‬
‫ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ)‪(shoddy trade‬ﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕﻳﮑﯽﺍﺯﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼﻣﻬﻢ‪ ‬ﻧﺎﺣﻴﺔ ﭘﺸﻢﺑﺎﻓﯽ ﻳﻮﺭﮐﺸﺎﻳﺮ‬
‫ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﭘﻴﺸﺪﺍﻭﺭﯼﮐﺎﻣﻼﹰ ﺍﺯﺑﻴﻦ ﺭﻓﺖ‪ ،‬ﺑﯽﺷﮏ ﺻﻨﻌﺖ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯﺁﺷﻐﺎﻝ ﭘﻨﺒﻪ‬
‫ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺭﺷﺘﻪﺍﯼ ﺍﺯﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭﮐﻪ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﯼ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼ ﻣﻮﺭﺩ ﻗﺒﻮﻟﯽ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪﺯﻭﺩﯼ‬
‫ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﻫﺪﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺳﯽ ﺳﺎﻝ ﭘﻴﺶﮐﻬﻨﻪﻫﺎﯼ ﭘﺸﻤﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺗﮑﹼﻪﻫﺎﺋﯽ ﺍﺯ ﭘﺎﺭﭼﺔ ﭘﺸﻢ‬
‫ﺧﺎﻟﺺ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺗﹸﻨﯽ ‪ ۴‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻭ ‪ ۴‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﻣﯽﺍﺭﺯﻳﺪ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﻳﮑﯽﺩﻭ ﺳﺎﻝ ﺍﺧﻴﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﻤﻴﻦ ﻗﻄﻌﺎﺕ ﺗﹸﻨﯽ ‪ ۴۴‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﺗﻘﺎﺿﺎ ﭼﻨﺎﻥ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﭘﺲ ﺍﺯﮐﺸﻒ ﺷﻴﻮﺓ ﻣ‪‬ﺤﻮﹺ ﭘﻨﺒﻪ ﺑﺪﻭﻥ ﻟﻄﻤﻪﻭﺍﺭﺩﺁﻭﺭﺩﻥ ﺑﻪ ﭘﺸﻢ ﺣﺘﹼﺎ‬
‫ﻣﻨﺴﻮﺟﺎﺕ ﻣﺨﻠﻮﻃﯽ ﺍﺯ ﭘﺸﻢ ﻭ ﭘﻨﺒﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﻝ ﭘﻴﺪﺍﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻫﺰﺍﺭﺍﻥ ﻧﻔﺮ‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﺔ ﭘﺸﻢ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ )ﺷﻮﺩﯼ()‪(٢‬ﺳﺎﺯﯼ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺩ ﻧﻔﻊ ﺑﺰﺭﮔﯽ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺼﺮﻑ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﭘﺎﺭﭼﺔ ﻣﺮﻏﻮﺏ ﺣﺪ‪ ‬ﻭﺳﻄﯽ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪(“Rep. Fact. Oct. 1863”, p. 107) ".‬‬

‫ﭘﺸﻢ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽﮐﻪ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﭘﺎ ﺑﻪﻋﺮﺻﻪ ﻧﻬﺎﺩ‪ ،‬ﺍﺯ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۶۲‬ﻳﮏﺳﻮ‪‬ﻡ ﻣﺠﻤﻮﻉ‬
‫ﻣﺼﺮﻑ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﭘﺸﻤﯽﹺ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﺍﺩ‪(“Rep. Fact., Oct. 1862”, p. 81).‬‬

‫"ﺑﻬﺮﺓ ﺑﺰﺭﮔﯽ" ﮐﻪ ﻧﺼﻴﺐ "ﻣﺼﺮﻑﮐﻨﻨﺪﻩ" ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﻳﮏﺳﻮ‪‬ﻡ ﺯﻣﺎﻥ‬

‫)‪Yorkshire (۲‬‬
‫)‪shoddy (۱‬‬
‫‪۱۵۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﻟﺒﺎﺱﻫﺎﯼ ﭘﺸﻤﯽﹺ ﻭﯼ ﻓﺮﺳﻮﺩﻩ ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﻳﮏﺷﺸﻢ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻻﺯﻡ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﻧﺦﻧﻤﺎﮔﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺻﻨﻌﺖ ﺍﺑﺮﻳﺸﻢﺑﺎﻓﯽ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦ ﺭﺍﻩ ﺳﺮﺍﺷﻴﺐ ﺭﺍ ﭘﻴﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯﺳﺎﻝ ‪۱۸۳۹‬‬
‫ﺗﺎ ‪۱۸۶۲‬ﻣﺼﺮﻑ ﺍﺑﺮﻳﺸﻢ ﺧﺎﻡ ﺍﺻﻞ‪ ،‬ﮐﻤﯽﮐﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺗﮑﹼﻪ‪-‬‬
‫ﭘﺎﺭﻩﻫﺎﯼ ﺍﺑﺮﻳﺸﻢ ﺑﻪ ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﯽﺭﺳﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﮑﻤﻴﻞ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪ‪ ،‬ﺗﺎ‬
‫ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺎ ﺩ‪‬ﻩ ﮐﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺩﺭ ﺟﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﯽﺍﺭﺯﺵ ﺑﻮﺩ ﺍﺑﺮﻳﺸﻤﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺟﻬﺎﺕ‬
‫ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺷﻴﻤﻴﺎﺋﯽ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮﺗﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﺔ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻓﻀﻮﻻﺕ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼﺁﺷﻐﺎﻝﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﻳﮋﺓ ﺧﻮﺩﮐﺎﺭﺑﺮﺩ‬
‫ﺗﺎﺯﻩﺍﯼ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻨﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﺩﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺯ ﻓﻀﻮﻻﺕﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺩﻳﮕﺮﻧﻴﺰ ﺑﻬﺮﻩﮔﻴﺮﯼ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﻗﻴﺮ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﺯ ﺫﻏﺎﻝﺳﻨﮓ ﺭﺍﮐﻪ ﺩﺭﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ‬
‫) ‪(٢‬‬
‫ﺑﯽﻓﺎﻳﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ ﺟﻮﻫﺮﻫﺎﯼ ﻧﻴﻠﯽﺭﻧﮓ )ﺁﻧﯽﻟﻴﻦ()‪ (١‬ﺑﻪ ﻣﻮﺍﺩ‪ ‬ﺭﻧﮕﯽ ﺭﻭﻧﺎﺳﯽ )ﺁﻟﯽﺯﺍﺭﻳﻦ(‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺍﺧﻴﺮﺍﹰ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺍﺭﻭﺳﺎﺯﯼ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻓﻀﻮﻻﺕ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ‪،‬‬
‫ﻭﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮﺩ ﻓﻀﻮﻻﺕ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﮐﺎﺳﺘﻦ ﺗﺎﺣﺪ‪‬ﺍﻗﻞﻣﻤﮑﻦ‬
‫ﺍﺯ ﻓﻀﻮﻻﺕ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺗﺎ ﺣﺪ‪‬ﺍﮐﺜﺮ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺯﮐﻠﹼﻴﺔ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﻭﮐﻤﮑﯽﺋﯽﮐﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻕﮔﺬﺍﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺁﺷﻐﺎﻝ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﻣﺸﺮﻭﻁ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽﹺ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺗﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺑﺮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻪﻧﺴﺒﺖﺁﻧﮑﻪ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﺎﺩﻗﹼﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻭﺻﻴﻘﻠﯽﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺩﺭ ﺭﻭﻏﻦ‪ ،‬ﺻﺎﺑﻮﻥ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻣﻮﺍﺩ‪‬ﮐﻤﮑﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻣ‪‬ﺎ‬
‫ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻳﺎﮐﻮﭼﮑﺘﺮﯼ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﺩﺭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﺁﺷﻐﺎﻝ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮﻧﺪ‬

‫‪Anilinfarben – Aniline‬‬ ‫)‪(۱‬‬

‫‪Alizarin – Alizarine‬‬ ‫)‪(۲‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۵۲‬‬

‫ﻣﺴﺌﻠﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽﹺ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻭﮐﺎﺭﺍﹶﻓﺰﺍﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻭ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺩ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽﹺ ﺧﻮﺩ ﻣﻮﺍﺩﺧﺎﻡ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦﻣﺴﺌﻠﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮﺩ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﻣﺸﺮﻭﻁ ﺑﻪﺗﮑﺎﻣﻞﺻﻨﻌﺖ ﺍﺳﺘﺨﺮﺍﺟﯽ ﻭﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼﺋﯽﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻣﻮﺍﺩ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ )ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺩﺭ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺧﺎ ﺹﹼ ﮐﻠﻤﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ(‪ ،‬ﻭ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺩﺭﺟﺔ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪﻫﺎﺋﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﻭﺭﻭﺩ ﺑﻪ‬
‫ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﻣﯽﭘﻴﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫"ﭘﺎﺭﻣﺎﻥﺗﻴﻪ)‪ (١‬ﺛﺎﺑﺖﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺯ ﺩﻭﺭﺍﻥﻫﺎﯼ ﻧﻪﭼﻨﺪﺍﻥ ﺩﻭﺭ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﻟﻮﺋﯽ‬
‫ﭼﻬﺎﺭﺩﻫﻢ‪ ،‬ﻫﻨﺮ ﺁﺭﺩﮐﺮﺩﻥ ﮔﻨﺪﻡ ﺩﺭ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺑﻪ ﺩﺭﺟﺎﺕ ﻣﻬﻤ‪‬ﯽ ﺍﺯ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼﮐﻪ ﺁﺳﻴﺎﺏﻫﺎﯼ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺁﺳﻴﺎﺏﻫﺎﯼ ﻗﺪﻳﻤﯽ‪ ،‬ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭ‬
‫ﮔﻨﺪﻡ ﺗﺎ ﺣﺪﻭﺩ ﻧﻴﻢ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺎﻥ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺩﺭﺁﻏﺎﺯ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺼﺮﻑ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﺔ‬
‫ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﺳﺎﮐﻨﻴﻦ ﭘﺎﺭﻳﺲ‪ ۴‬ﺳﻪﺗﻴﻪ)‪ (٢‬ﮔﻨﺪﻡ‪ ،‬ﺳﭙﺲ‪ ۳‬ﻭﺑﺎﻷﺧﺮﻩ ‪ ۲‬ﺳﻪﺗﻴﻪ ﻣﻘﺮ‪‬ﺭﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‬
‫) ‪(٣‬‬ ‫‪1‬‬
‫ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺳﺮﺍﻧﺔ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺑﻴﺶﺍﺯ ‪ ۱ 3‬ﺳﻪﺗﻴﻪ ﻳﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ‪ ۳۴۲‬ﻓﻮﻧﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ ...‬ﺩﺭ ﭘﹺﺮﺵ‬
‫ﮐﻪ ﻣﻦ ﺧﻮﺩ ﺩﺭﺁﻧﺠﺎ ﻣﺪﺕ ﺩﺭﺍﺯﯼ ﺳﺎﮐﻦ ﺑﻮﺩﻩﺍﻡ‪ ،‬ﺁﺳﻴﺎﺏﻫﺎﯼ ﺧﺸﻦ ﺳﺎﺧﺘﻪﺷﺪﻩﺍﯼ‪ ،‬ﮐﻪ‬
‫ﺁﺳﻴﺎﺳﻨﮓﻫﺎﺋﯽ ﺍﺯ ﺧﺎﺭﺍ ﻭ ﺗﺮﺍﭖ)‪ (٤‬ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻃﺒﻖ ﺍﺻﻮﻝ ﻣﮑﺎﻧﻴﮏ‪ ،‬ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﯽ ﺳﺎﻝ ﺍﺧﻴﺮ‬
‫ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﻫﺎﯼ ﺷﺎﻳﺎﻧﯽ ﻧﺎﺋﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﻳﺎﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﺁﺳﻴﺎﺏﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﺎ‬
‫ﺁﺳﻴﺎﺳﻨﮓ ﻫﺎﯼ ﺧﻮﺏ ﻻﻓﺮﺗﻪ) ‪ (5‬ﻣﺠﻬ‪‬ﺰ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﻭﮔﻨﺪﻡ ﺭﺍ ﺩﻭ ﺑﺎﺭ ﺁﺭ ﺩﮐﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫‪1‬‬
‫‪6‬‬ ‫ﺍﹶﻟﹶﮏﻫﺎ ﻳﮏ ﺣﺮﮐﺖ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ ﻭﻣﺤﺼﻮﻝ ﺁﺭﺩ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭﮔﻨﺪﻡ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ‬

‫)‪۱۷۳۷) Parmentier, Antoine-Auguste (۳‬ـ‪(۱۸۱۲‬ـ ﺯﺭﺍﻋﺖﺷﻨﺎﺱ‪ ،‬ﺩﺍﺭﻭﮔﺮ ﻭﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﯼ ـ‬

‫ﮔﺴﺘﺮﺵﺩﻫﻨﺪﺓ ﮐ‪‬ﺸﺖ ﺳﻴﺐﺯﻣﻴﻨﯽ ﺩﺭﮐﺸﻮﺭ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ‪.‬‬
‫)‪ Setier (۱‬ﻣﻘﻴﺎﺱﻗﺪﻳﻤﯽﺣﺠﻢ ﺩﺭﻓﺮﺍﻧﺴﻪﮐﻪ ﻣﻌﺎﺩﻝ‪ ۰/۴۶۶‬ﻟﻴﺘﺮ ﻭﻧﻴﻤﺔﺁﻥ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﻳﮏﭼﻬﺎﺭﻡﻟﻴﺘﺮﺑﻮﺩﻩﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ Le Perche (۲‬ـ ﻳﮑﯽ ﺍﺯﮐﹸﻨﺖﻧﺸﻴﻦﻫﺎﯼ ﻗﺪﻳﻢ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﻭﺍﻗﻊ ﺩﺭﺍﻳﺎﻟﺖ ﺳﺎﺑﻖ ‪) Maine‬ﺷﻤﺎﻝﻏﺮﺑﯽﹺ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ(‪.‬‬
‫)‪Trapp (۳‬‬
‫)‪ La Ferté (۴‬ـ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺷﻬﺮﻫﺎﯼ ﻧﺎﺣﻴﺔ ﹺﭘﺮﺵﮐﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ‪ Ferté-Bernard‬ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫‪۱۵۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻋﻈﻴﻤﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺼﺮﻑ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮔﻨﺪﻡ ﻣﻴﺎﻥ ﺭﻭﻣﯽﻫﺎ ﻭ‬
‫ﻣﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﺍﻳﻀﺎﺡ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻋﻠﹼﺖ ﺁﻥ ﺗﻤﺎﻣﺎﹰ ﺩﺭ ﻧﻘﺺ ﺷﻴﻮﻩﻫﺎﯼ ﺁﺭﺩﮐﺮﺩﻥ ﻭ ﻧﺎﻥﺗﻬﻴﻪ‪-‬‬
‫ﮐﺮﺩﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺎﮐﺖ ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﻧﻴﺰﮐﻪ ﭘﻠﻴﻦ) ‪ (1‬ﺩﺭ ﺩﻓﺘﺮ‬
‫ﻫﺠﺪﻫﻢ ﻓﺼﻞ ﺑﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻨﺪ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺍﻳﻀﺎﺡﮔﺮﺩﺩ‪ ...‬ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻡ ﻫﺮ ﻣﻮﺩﻳﻮﺱ)‪ (2‬ﺁﺭﺩ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ‬
‫ﻣﺮﻏﻮﺑﻴﺖﺍﺵ ﺑﻪ‪ ۴۸ ،۴۰‬ﻳﺎ ‪ ۹۶‬ﺁﺱ)‪ (٣‬ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﻋﻠﹼﺖ ﺍﻳﻦﻫﻤﻪ ﺑﺎﻻﺑﻮﺩﻥ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﻏﻠﹼﺔ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﻧﺎﻗﺺﺑﻮﺩﻥ ﺷﻴﻮﻩﻫﺎﯼ ﺁﺭﺩﮐﺮﺩﻥ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﻫﻨﻮﺯ ﺩﻭﺭﺍﻥﮐﻮﺩﮐﯽ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺳﺮ ﻣﯽﮔﺬﺭﺍﻧﺪﻩ ﻭ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺻﺮﻑ ﻣﺨﺎﺭﺟﯽﮔﺰﺍﻑ‬
‫ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪".‬‬
‫)‪(Dureau de la Malle, "Econ. Pol. Des Romains", Paris, 1840, I. p. 280-281‬‬

‫‪ .V‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﺍﺧﺘﺮﺍﻋﺎﺕ‬

‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺍﻳﻦ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽﻫﺎ ﺩﺭﮐﺎﺭﺑ‪‬ﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺷﺮﺍﻳﻂﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﻣﻘﻴﺎﺱﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺍﯼ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺧﻼﺻﻪ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺁﻥ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂﮐﺎﺭﯼ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺟﻤﻌﯽ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻳﺎ ﺩﺭﺧﺪﻣﺖ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﺑﻼﻭﺍﺳﻄﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﻣﺮ ﺍﺯﺳﻮﺋﯽﺧﻮﺩ ﺷﺮﻃﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺤﺖﺁﻥ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺍﺧﺘﺮﺍﻋﺎﺕ ﻣﮑﺎﻧﻴﮑﯽ ﻭﺷﻴﻤﻴﺎﺋﯽ‪،‬‬

‫)‪ Pline (۵‬ﻳﺎ ‪ Plinius‬ـ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺑﻪﭘﻠﻴﻨﻴﻮﺱ ﻗﺪﻳﻢ ـ ﺩﺍﻧﺸﻤﻨﺪ ﻃﺒﻴﻌﺖﺷﻨﺎﺱ ﺭﻭﻣﯽ )ﺗﻮﻟﺪ ﺩﺭﺣﺪﻭﺩ ﺳﺎﻝ‪۲۳‬‬
‫ﻣﻴﻼﺩﯼ( ﻣﺆﻟﻒﮐﺘﺎﺑﯽﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻣﺮﮐﹼﺐ ﺍﺯ‪۳۷‬ﺩﻓﺘﺮﮐﻪ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺩﺍﺋﺮ ﺍﻟﻤﻌﺎﺭﻓﯽ ﺍﺯﻋﻠﻮﻡ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪﺷﺪﺓ‬
‫ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺑﺎﺳﺘﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﯼﮐﻪ ﺩﺭﺳﺎﻝ‪ ۷۹‬ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺸﺎﻫﺪﺓ ﹶﻓﻮ‪‬ﺭﺍﻥ ﺁﺗﺶﻓﺸﺎﻥ ﻭﺯﻭﻭ ‪ vesuve‬ﺑﻪﺁﻧﺠﺎ ﺳﻔﺮ ﻧﻤﻮﺩﻩ‬
‫ﺑﻮﺩ ﺑﺎ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺮﺩﻡ ﺷﻬﺮﻫﺎﯼ ﺁﻥ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻫﻼﮎ ﺷﺪ‪.‬‬
‫)‪ ، Modius (۶‬ﭘﻴﻤﺎﻧﺔ ﻏﻠﹼﻪ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻡ ﻗﺪﻳﻢ ﻣﻌﺎﺩﻝ ‪ ۸/۷۵‬ﻟﻴﺘﺮ‪.‬‬
‫)‪ ، Ass (۱‬ﺳﮑﹼﺔ ﻣﺴﯽ ﺭ‪‬ﻡ ﻗﺪﻳﻢ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۵۴‬‬

‫) ‪(١‬‬
‫ﺑﯽ ﺁﻧﮑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﮐﺎﻻ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺍﻣﮑﺎﻥ ﭘﺬﻳﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺷﺮﻁ ﻣﺴﻠﹼﻤﹰﺎ‬
‫ﻻﺯﻡ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﻣﻘﻴﺎﺱﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽﻫﺎﯼ‬
‫ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﻣﺼﺮﻑ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺟﻤﻌﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺠﺮﺑـﺔ ﮐﺎﺭﮔﺮ‬
‫ﺑﻪﻫﻢﺑﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﮐﺸﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﺠﺎ ﻭ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽﮐﺮﺩ‪،‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﺳﺎﺩﻩﺗﺮﻳﻦ ﻭﺟﻪ ﮐﺸﻔﻴﺎﺕ ﻗﺒﻼﹰ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻣﺪﻩ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﻮﻗﻊ ﺍﺟﺮﺍ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ‪،‬‬
‫ﺑﺮ ﭼﻪ ﺩﺷﻮﺍﺭﯼﻫﺎﯼ ﻋﻤﻠﯽﺋﯽ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﮐﺎﺭﺑﺴﺖ ﺗﺌﻮﺭﯼ ــ ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩﮐﺎﺭﺑ‪‬ﺮﺩ ﺁﻥ ﺩﺭ‬
‫ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ــ ﺑﺎﻳﺪ ﻏﻠﺒﻪ ﻧﻤﻮﺩ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪.‬‬
‫ﺿﻤﻨﺎﹰ ﻣﺘﺬﮐﹼﺮ ﺷﻮﻳﻢﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻴﺎﻥ ﮐﺎﺭ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻭﮐﺎﺭ ﺟﻤﻌﯽ ﻓﺮﻕﮔﺬﺍﺷﺖ‪ .‬ﻫﺮﺩﻭﯼ‬
‫ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻘﺶ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﻳﻔﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﻫﺮﺩﻭ ﺩﺭﻫﻢ ﻣﯽ ﺁﻣﻴﺰﻧﺪ ﻭﻟﯽ ﻫﺮ ﺩﻭ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ‬
‫ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﻤﺎ ﻳﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﮐﺎﺭ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻫﻤﺔ ﮐﺎﺭﻫﺎﯼ ﻋﻠﻤﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺔ ﮐﺸﻔﻴ‪‬ﺎﺕ‪،‬‬
‫ﻫﻤﺔ ﺍﺧﺘﺮﺍﻋﺎﺕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎﺭ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﻣﺸﺮﻭﻁ ﺑﻪ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﺑﺎ ﺯﻧﺪﮔﺎﻥ ﻭ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯﮐﺎﺭﮔﺬﺷﺘﮕﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎﺭ ﺟﻤﻌﯽ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﺑﻼﻭﺍﺳﻄﺔ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺭﺍ‬
‫ﻣﻔﺮﻭﺽ ﻣﯽﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﻓﻮﻗﺎﹰ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻓﺎﮐﺖﻫﺎﯼ ﺯﻳﺮﻳﻦﮐﻪ ﻣﮑﺮ‪‬ﺭﺍﹰ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﻮﺋﯽ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪:‬‬
‫‪۱‬ـ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﮐﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺎﺧﺖ ﺍ ﻭ‪‬ﻟﯽ ﻳﮏ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻧﻮﻇﻬﻮﺭ ﻭ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺠﺪ‪‬ﺩ ﺁﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﻪ ﻳﻮﺭ)‪ (٢‬ﻭ ﺑﺎﺑﺞ)‪ (٣‬ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﺷﻮﺩ‪.‬‬

‫)‪ (۲‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺑﻪﻻﺗﻴﻨﯽ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪Conditio sine qua non :‬‬

‫)‪۱۷۷۸) Ure, Andrew (۱‬ـ‪ (۱۸۵۷‬ـ ﺷﻴﻤﯽﺩﺍﻥ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﺍﺯ ﻣﮑﺘﺐ ﺁﺯﺍﺩﯼ ﺗﺠﺎﺭﺕ‪ .‬ﺍﺷﺎﺭﺓ ﻣﺼﻨﻒ‬
‫‪“The Philosophy of Manufactures: or, an Exposition of the‬‬ ‫ﺑﻪﮐﺘﺎﺏ ﻳﻮﺭ ﺍﺳﺖ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ ‪:‬‬
‫‪Factory System of Great Britain”.‬‬
‫)‪ ۱۷۹۲) Babbage, Charles (۲‬ـ ‪ (۱۸۷۱‬ـ ﺭﻳﺎﺿﯽﺩﺍﻥ‪ ،‬ﻣﮑﺎﻧﻴﮏﺷﻨﺎﺱ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‪ .‬ﺍﺷﺎﺭﺓ‬
‫ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺑﻪﮐﺘﺎﺏ ﻭﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺫﻳﻞ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫‪“on the Economy of the Machinery and Manufactures”.‬‬
‫‪۱۵۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫‪۲‬ـ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺳﻨﮕﻴﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﻫﺮ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺍﺧﺘﺮﺍﻉ ﺟﺪﻳﺪ‬
‫ﻣﺘﺤﻤ‪‬ﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﺆﺳﺴﺎﺗﯽﮐﻪ ﺑﻌﺪﺍﹰ ﺭﻭﯼ ﻭﻳﺮﺍﻧﻪ ﻫﺎﯼﺁﻥ ‪ ،‬ﺍﺯ ﺍﺳﺘﺨﻮﺍﻥ ﻫﺎﯼ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺁﻥ‪ ١‬ﻣﯽﺭﻭﻳﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻭﺿﻊ ﺗﺎﺁﻧﺠﺎ ﭘﻴﺶ ﻣﯽﺭﻭﺩﮐﻪ ﺍﻏﻠﺐ ﻣﺘﺼﺪ‪‬ﻳﺎﻥ ﺍﻭ‪‬ﻟﻴﻪ ﻭﺭﺷﮑﺴﺘﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﺁﻥ ﺑﻌﺪﯼ ﻫﺎ‪ ،‬ﺁﻥﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻﺕ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺭﺍ ﺍﺭﺯﺍﻥ‬
‫ﺑﻪﭼﻨﮓ ﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪ‪ ،‬ﮔﹸﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭﺳﺖ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﺑﯽﺍﺭﺯﺵﺗﺮﻳﻦ ﻭ‬
‫ﭘﻠﻴﺪﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﻣﺎﻟﯽ ﻫﻢ ﺁﻥ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﺍﺯ ﻫﺮﺗﮑﺎﻣﻞ ﮐﺎﺭ ﻋﺎﻡﹺّ ﺍﻧﺪﻳﺸﺔ‬
‫ﺍﻧﺴﺎﻧﯽ ﻭﮐﺎﺭﺑ‪‬ﺮﺩ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﹺ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﮐﺎﺭ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﺳﻮﺩﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺟﻴﺐ‬
‫ﻣﯽﺯﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ ‪‬‬

‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ‬

‫‪ .I‬ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ‪،‬‬

‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺁﻥ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‬

‫ﻫﻤﺎﻥ ﻃﻮﺭ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻴﺶ ﻓﺮﺽ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﻫﻴﭻ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺭﻭﯼ‬
‫ﻧﻤﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺽ ﺍﺯﺁﻥﺟﻬﺖ ﺿﺮﻭﺭ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ ﺭﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺧﺎﻟﺺ‬

‫)‪ (۳‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺑﻪﻻﺗﻴﻨﯽ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪) ex suis ossibus :‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺯ ﺍﺳﺘﺨﻮﺍﻥﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩﺵ(‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۵۶‬‬

‫ﺁﻥ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺑﺎ ﻳﮑﺴﺎﻥﻣﺎﻧﺪﻥ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﻳﮏ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﺮﻧﺠﺶ)‪ (١‬ﻭﮔﺴﺘﺮﺵﮐﻪ ﺑﻪﺳﺒﺐ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ )ﻣﻄﺎﻟﺒﯽﮐﻪ‬
‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺍﺳﺖ( ﺑﺮﺍﯼﺁﻥ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﻩ ﻳﺎﮐﺎﻫﻨﺪﻩﺍﯼﮐﺎﺭﮔﺮ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺑﮕﻤﺎﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎﻧﺪﻥ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﺣﺠﻢ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺗﻐﻴﻴﺮﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﺍﻳﻦﺣﺎﻝ ﻻﺯﻡﺍﺳﺖ ﺍﻳﻦﻣﻮﺭﺩ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﮏﺣﺎﻟﺖ ﺗﺼﺎﺩﻓﯽ‬
‫ﮐﻨﺎﺭﮔﺬﺍﺷﺖ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺗﮑﻤﻴﻞ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻭ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻮﺍﺩﺧﺎﻡ ﻫﻢﺯﻣﺎﻥ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺧﻮﺍﻩ ﺍﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﮔﻤﺎﺭﺩﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭ ﺧﻮﺍﻩ ﺩﺭ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻓﻘﻂ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺫﻳﻞ ﺭﺍ ﻣﺠﺘﻤﻌﺎﹰ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ‪:‬‬
‫‪۱‬ـ ﺗﺄﺛﻴﺮﯼﮐﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪ‪.‬‬
‫‪۲‬ـ ﺗﺄﺛﻴﺮﯼﮐﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻪﺧﻮﺩﯼﹺﺧﻮﺩ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﺗﺬﮐﹼﺮﮐﻠﹼﯽﺋﯽ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺧﻮﺍﻩ‬
‫ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻭ ﺧﻮﺍﻩ ﺩﺭ ﹺﭘﯽﹺ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻮﺍﺩﺧﺎﻡ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺗﯽ‬
‫ﺑﻪﻭﺟﻮﺩﺁﻳﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻣﯽﺳﺎﺯﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﹼﺎ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ‬
‫ﻫﻢﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ‪ ،‬ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺩﺳﺖ ﻧﺨﻮﺭﺩ ﺑﺎﻗﯽ‬
‫‪v‬‬
‫ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ‪ C‬ﺭﺍ ﺩﺭ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ ‪ ḿ C‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﺩﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺍﺭﺯﺵ ﺗﻤﺎﻡﮐﺴﺮ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ــ ﺑﺮﺧﻼﻑ ﺁﻧﭽﻪ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺩﻳﺪﻩ ﺷﺪ ــ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺑﯽﺗﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺩﺭﮐﺪﺍﻡ‬

‫)‪ (۱‬ﺍﺯ ﻣﺼﺪﺭ ﺗﺮﻧﺠﻴﺪﻥ‪ ،‬ﮐﻠﻤﺔ ﻗﺪﻳﻢ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﻓﺸﺮﺩﻩﺷﺪﻥ‪ ،‬ﺩﺭﻫﻢﮐﺸﻴﺪﻩﺷﺪﻥ ﻭ ﺍﻧﻘﺒﺎﺽ‪ .‬ﺗﺮﺟﻴﺢ‬
‫ﺩﺍﺩﻩﺍﻳﻢ ﺑﻪﺟﺎﯼ ﺍﻧﻘﺒﺎﺽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦﮐﻠﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞﮐﻠﻤﺔ ﻻﺗﻴﻨﯽ ‪ Contraction‬ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫‪۱۵۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺭ‪‬ﺥ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺁﻳﺎ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﺻﻨﻌﺖ ﻣﺘﺄﺛﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ‪ ،‬ﺁﻧﻬﺎﺋﯽ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺯﻳﺴﺖ ﺑﺮﺍﯼ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﺁﻧﻬﺎﺋﯽﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺯﻳﺴﺖ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺗﯽ‬
‫ﻫﻢﮐﻪ ﻋﺎﺭﺽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﺠﻤ‪‬ﻠﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻣﻌﺘﺒﺮﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺤﺼﻮﻝﺗﺠﻤ‪‬ﻠﯽ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻫﺮﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺭﺍ ﻣﺸﻤﻮﻝ ﺩﺍﻧﺴﺖﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﻮﺍﺩﮐﻤﮑﯽ ﺍﺯﻗﺒﻴﻞ ﻧﻴﻞ‪ ،‬ﺫﻏﺎﻝﺳﻨﮓ‪،‬ﮔﺎﺯ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﻧﻴﺰ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﻮﺍﺩﺧﺎﻡ‬
‫ﺟﺎ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺒﺤﺚ ﺍﺯ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﺳﺨﻦ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪،‬‬
‫ﻣﻮﺍﺩﺧﺎﻡ ﻭﻳﮋﺓ ﺁﻧﻬﺎ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺁﻫﻦ‪ ،‬ﭼﻮﺏ‪ ،‬ﭼﺮﻡ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺧﻮﺩﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﺍﺯ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﺑﻬﺎﯼ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻣﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺖﺷﺎﻥ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺗﺮﻗﹼﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻣﻮﺍﺩ‬
‫ﺧﺎﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺍﺯﺁﻥ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺷﺪﻩ ﺍﻧﺪ ﻭ ﺧﻮﺍﻩ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﮐﻤﮑﯽ ﺋﯽ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻋﻤﻞﺁﻭﺭﺩﻥ ﻣﻮﺍﺩ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺻﺮﻑ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ ﻋﮑﺲ ﺍﺛﺮ ﺁﻥ ﻣﻌﮑﻮﺱ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﭘﺲ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺑﻪ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺎ ﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ‬
‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻧﻪ ﺁﻥ ﻣﺎ ﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻣﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺖ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺗﯽ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩﮐﻪ ﭼﻮﻥ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﮐﺎﺭ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﻧﻪ ﺁﻥ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﮐﻤﮑﯽ ﺋﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭﮐﺎﺭﺑﺮﺩ ﺁﻧﻬﺎ ﺻﺮﻑ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺁﻥ ﻣﺎ ﺩ‪‬ﻩ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﺎ ﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﺩﺭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺗﺤﺖ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﺧﻮﺍﻫﺪﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﮑﺘﺔ ﺫﻳﻞ‬
‫ﺭﺍ ﻣﺘﺬﮐﹼﺮ ﺷﺪ‪ :‬ﺛﺮﻭﺕﻫﺎﯼ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﭼﻮﻥ ﺁﻫﻦ‪ ،‬ﺫﻏﺎﻝﺳﻨﮓ‪ ،‬ﭼﻮﺏ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻋﻨﺎﺻﺮ‬
‫ﻋﻤﺪﺓ ﺳﺎﺧﺖ ﻭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﺑﺎﻻ ﻳﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦﺑﻮﺩﻥ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‪ ،‬ﺧﻮﺩ ﺭ‪‬ﮐﻨﯽ ﺍﺯ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ‬
‫ﻣﯽﺭﻭﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۵۸‬‬

‫‪m‬‬ ‫‪m‬‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺭﻭﺷﻦﺍﺳﺖﮐﻪ ﻫﺮﺁﻧﭽﻪ ﻣﻮﺟﺐ‬ ‫‪c v‬‬ ‫ﻳﺎ‬ ‫‪C‬‬ ‫ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻣﺴﺎﻭﯼ ﺑﺎ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺩﺭ ﻣﻘﺪﺍﺭ ‪ c‬ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭ ﻣﻘﺪﺍﺭ ‪ C‬ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪،‬‬
‫ﺣﺘﹼﺎ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ‪ m‬ﻭ ‪ v‬ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﺟﺰﺀِ‬
‫ﻋﻤﺪﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺣﺘﹼﺎ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﺋﯽ ﺍﺯ ﺻﻨﻌﺖﮐﻪ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ‬
‫ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﻭﻳﮋﻩﺍﺵ ﺩﺭﺁﻧﻬﺎ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺎﺯ ﺟﺰﺀِ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﻮﺍﺩﮐﻤﮑﯽ ﻳﺎ ﺍﺟﺰﺍﺀِ‬
‫ﺗﺮﮐﻴﺐﮐﻨﻨﺪﺓ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺩﺭﺁﻧﺠﺎ ﺩﺍﺧﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﻗﻴﻤﺖ ﺁﻥ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ‬
‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺒﺎﹰ ﺩﺭﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﺑﻪﻣﺒﻠﻐﯽ = ‪ d‬ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ‬
‫‪m‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪m‬‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪(c  d)  v‬‬ ‫ﻳﺎ‬ ‫‪Cd‬‬ ‫ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪ‬ ‫‪c v‬‬ ‫ﻳﺎ‬ ‫‪C‬‬
‫‪m‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪m‬‬
‫‪ Cd‬ﻳﺎ ‪(c  d)  v‬‬ ‫ﻳﺎ ‪ c  v‬ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪ‬ ‫‪C‬‬ ‫ﺑﻪﻋﮑﺲﺍﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﺗﻨﺰﻝﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﮑﺴﺎﻥﻣﺎﻧﺪﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻧﺮﺥ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﻣﻌﮑﻮﺱ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺎ ﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﺗﻨﺰﻝ ﻭ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ ﻣﻌﻠﻮﻡ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺣﺘﹼﺎ ﺍﮔﺮ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﻣﻄﻠﻘﺎﹰ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺗﯽ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﻓﺮﻭﺵ‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﮔﺮ ﺍﺯ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻣﻴﺎﻥ ﻋﺮﺿﻪ ﻭ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻧﻴﺰ ﺻﺮﻑ ﻧﻈﺮ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺎﺯ ﺗﺎ‬
‫ﭼﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻧﺎﺯﻝﺑﻮﺩﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﺑﺮﺍﯼﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﺎﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻋﻼﻭﻩ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺧﺎﺭﺟﯽ ﺣﺘﹼﺎ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻣﺆﺛﺮ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺯ ﻫﻤﺔ ﺗﺄﺛﻴﺮﺍﺗﺶ ﺑﺮ ﺭﻭﯼ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‪ ،‬ﮐﻪ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺍﺭﺯﺍﻥﺳﺎﺧﺘﻦ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﻻﺯﻡ ﺯﻳﺴﺖ‬
‫ﺍ‪‬ﻋﻤﺎﻝ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺻﺮﻑ ﻧﻈﺮﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺧﺎﺭﺟﯽ ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﯼ ﻣﻮﺍﺩﺧﺎﻡ ﻳﺎ‬
‫ﮐﻤﮑﯽﺋﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺻﻨﻌﺖ ﻳﺎﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﺩﻳﺪ‬
‫ﮐﺎﻣﻼﹰ ﻧﺎﻗﺼﯽﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻣﺎﻫﻴ‪‬ﺖ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻭ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﺸﺨﺺﺁﻥ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺁﻥ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﺯﺳﻮﺋﯽ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺗﺠﺮﺑﺔ‬
‫‪۱۵۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻋﻤﻠﯽ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﭘ‪‬ﺮﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺭﻭﯼ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺩﺭﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﻣﺘﺬﮐﹼﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻥ ﺭﺍ‬
‫ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺗﺌﻮﺭﻳﮏ ﺑﻪ ﮐﻠﹼﯽ ﻏﻠﻂ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺩﻫﻨﺪ )ﺗﻮﺭﻧﺲ() ‪ ، (١‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻳﻮﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ)‪،(٢‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﺍﺻﻮﻝ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﺨﺖ ﭘﺎﺑﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‬
‫ﺧﺎﺭﺟﯽ ﻣﺜﻼﹰ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻣﺠﻬﻮﻝ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺑﺰﺭﮔﯽﮐﻪ ﻟﻐﻮ ﻳﺎ ﺗﺨﻔﻴﻒ ﺣﻘﻮﻕﮔﻤﺮﮐﯽ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﺑﺮﺍﯼ ﺻﻨﻌﺖ‬
‫ﺩﺍﺭﺍﺳﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﺩﺭﮎ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﻭﺭﻭﺩ ﺣﺘﹼﯽ ﺍﻟﻤﻘﺪﻭﺭ ﺁﺯﺍﺩ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ‪ ،‬ﺷﻌﺎﺭ‬
‫ﺍﺳﺎﺳﯽ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﻘﻼﻧﯽﺗﺮ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻞﻳﺎﻓﺘﻪﺗﺮ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﮔﻤﺮﮐﯽ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﺍﺩ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻣﺮ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺍﺳﺎﺳﯽﹺ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻫﻮﺍﺩﺍﺭﺍﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽﺁﺯﺍﺩﯼ ﺗﺠﺎﺭﺕ)‪ (٣‬ﺑﻮﺩ‪،‬ﮐﻪ ﺩﺭﮐﻨﺎﺭ ﻣﺴﺌﻠﺔ‬
‫ﻟﹶﻐﻮﹺ ﺣﻘﻮﻕﮔﻤﺮﮐﯽ ﻏﻼﹼﺕ)‪ ،(٤‬ﻫﻢ‪ ‬ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻗﺒﻞﺍﺯ ﻫﺮﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻘﺼﻮﺭ ]ﻣﺨﺘﺼﺮ[ ﺑﻪﺁﻥ ﻧﻤﻮﺩﻩ‬
‫ﺑﻮﺩﻧﺪ‪،‬ﮐﻪ ﻋﻮﺍﺭﺽﮔﻤﺮﮐﯽ ﭘﻨﺒﻪ ﻧﻴﺰ ﻣ‪‬ﻠﻐﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬

‫)‪) Torrens, Robert (۱‬ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﺑﻪ ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺯﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ﺻﻔﺤﺔ ‪۱۸۳‬‬
‫]ﺯﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ﺻﻔﺤﺔ ‪ ۲۸۹‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﺷﻮﺩ‪ (.‬ﺍﺷﺎﺭﻩﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪﮐﺘﺎﺏ ﭘﻴﺶﮔﻔﺘﺔ ﺍﻭ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ‪، An Essay on the Production of Wealth :‬‬
‫ﺹ ‪ ۲۸‬ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪) Ricardo, David (۲‬ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﻳﻦﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﻣﺸﻬﻮﺭﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽﮐﻪﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﺶ ﺫﹸﺭﻭﺓ ]ﺍﻭﺝ[ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﮐﻼﺳﻴﮏ‬
‫ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺋﯽ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺯﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ﺻﻔﺤﺔ ‪ ۵۵‬ﮐﺘﺎﺏ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ]ﺯﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ﺻﻔﺤﺔ ‪۵۶‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﺷﻮﺩ‪ (.‬ﺍﺷﺎﺭﺓ ﻣﺼﻨﻒ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪﮐﺘﺎﺏ ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ‪:‬‬
‫”‪“On the Principles of Political Economy, and Taxion‬‬
‫ﺍﺳﺖ‪) .‬ﺻﻔﺤﺎﺕ ‪ ۱۳۱‬ـ ‪.(۱۳۸‬‬
‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦﮐﻠﻤﺔ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ‪ Freetraders‬ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (۲‬ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺑﺮﺍﯼ ﻟﻐﻮ ﻗﺎﻧﻮﻥ ‪ ۱۸۱۵‬ﮐﻪ ﻃﺒﻖﺁﻥ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺣﻘﻮﻕﮔﻤﺮﮐﯽ ﺳﻨﮕﻴﻨﯽ ﺑﺮ ﻭﺭﻭﺩ ﻏﻼﹼﺕ‬
‫ﺑﻪﺳﻮﺩ ﺯﻣﻴﻨﺪﺍﺭﺍﻥ ﺑﺰﺭﮒ ﻭﺿﻊﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺗﺎ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۴۶‬ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﺰﺑﻮﺭﮐﻪ ﻫﻢ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻃﺒﻘﺎﺕ‬
‫ﺯﺣﻤﺘﮑﺶ ﺭﺍ ﺑﻪﮔﺮﺍﻧﯽ ﺳﺨﺖﮐﺸﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻫﻢ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺁﻧﮑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﻫﺎ ﻭ ﺗﻨﮓﺷﺪﻥ‬
‫ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺩﺍﺧﻠﯽ ﻣﯽﺷﺪ ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺯﯼ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﻧﺎﺭﺍﺿﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﻧﺒﺮﺩ ﻣﺘﹼﻔﻘﯽ ﺭﺍ ﻋﻠﻴﻪ ﺯﻣﻴﻨﺪﺍﺭﺍﻥ‬
‫ﺑﺰﺭﮒ ﺑﺮﺍﻧﮕﻴﺨﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻟﻐﻮ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﻨﺠﺮﮔﺮﺩﻳﺪ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۶۰‬‬

‫ﮐﺎﺭﺑﺮﺩ ﺁﺭﺩ ﺩﺭﺻﻨﺎﻳﻊ ﭘﻨﺒﻪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻧﻤﻮﻧﻪﺍﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﻧﺸﺎﻥﺩﺍﺩﻥ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺗﻨﺰﻝ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﺁﻥﻫﻢ ﻧﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻳﮏ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﺑﻠﮑﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻳﮏ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﮐﻤﮑﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ‬
‫ﺭ‪‬ﮐﻦ ﻋﻤﺪﺓ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﯽﮐﻪ ﺭ‪ .‬ﻫ ‪.‬ﮔﺮﹺﮒ‪ ١‬ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺎﻝ‬
‫‪ ۱۸۳۷‬ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﻣﯽﺁﻣﺪﮐﻪ‪۱۰۰۰۰۰‬ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﭘﻨﺒﻪﺭﻳﺴﯽ ﻣﮑﺎﻧﻴﮏ ﻭ‪۲۵۰۰۰۰‬‬
‫ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﭘﻨﺒﻪﺭﻳﺴﯽ ﺩﺳﺘﯽﺋﯽ‪،‬ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﯼﮐﺒﻴﺮﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ‪۴۱‬‬
‫ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻓﻮﻧﺪﺁﺭﺩ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﭼﺴﺒﺎﻥﺳﺎﺧﺘﻦ ﭘﻮﺩﻫﺎ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﯽﻧﻤﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺎﺯ ﻳﮏ‪-‬‬
‫ﺳﻮ‪‬ﻡ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮﺭ ﺳﻔﻴﺪﮔﺮﯼ ﻭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻭﯼ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺠﻤﻮﻉﺁﺭﺩﯼ ﺭﺍﮐﻪ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﯽﺷﺪﻩ ﺑﺮﺍﯼ ﺩ‪‬ﻩ ﺳﺎﻟﺔ ﺍﺧﻴﺮ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﻪ‬
‫‪ ۳۴۲۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖﺁﺭﺩ ﺩﺭ ﻗﺎﺭﺓ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﮐﻪ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﺑﺎﺑﺖ ﺣﻘﻮﻕ ﮔﻤﺮﮐﯽ ﻏﻠﹼﻪ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺁﺭﺩ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﺑﻪ ‪ ۱۷۰۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽﮔﺮﺩﻳﺪ‪ .‬ﮔﺮﹺﮒ ﺍﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺍﺿﺎﻓﯽ‬
‫ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۳۷‬ﺩﺳﺖﮐﻢ ﺑﻪ‪ ۲۰۰۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﯽﺯﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻣﺆﺳﺴﻪﺍﯼ‬
‫ﻳﺎﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﺧﺮﺝ ﺍﺿﺎﻓﯽﹺﺁﻥ ﺑﺎﺑﺖ ﺁﺭﺩ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﺑﻪ‪ ۱۰۰۰‬ﻟﻴﺮﻩ ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻻﻳﻞ "ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺑﺰﺭﮒ‪ ،‬ﻣﺮﺩﺍﻥ ﺩﺳﺖﺍﻧﺪﺭﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺣﺴﺎﺏﺷﻨﺎﺱ ﻭ ﺩﺭﺳﺖﮐﺎﺭ‬
‫ﮔﻔﺘﻪﺍﻧﺪﮐﻪ ﺍﮔﺮﮔﻤﺮﮎ ﻏﻼﹼﺕ ﻟﻐﻮ ﻣﯽﺷﺪ ﺩ‪‬ﻩ ﺳﺎﻋﺖﮐﺎﺭ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﮐﺎﻓﯽ ﻣﯽﺑﻮﺩ‪".‬‬
‫)‪(“Rep. Fact. Oct. 1848”, p. 98‬‬
‫ﺣﻘﻮﻕﮔﻤﺮﮐﯽﹺ ﻏﻼﹼﺕ ﻟﻐﻮ ﺷﺪ ﻭ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮﺁﻥ ﻋﻮﺍﺭﺽ ﭘﻨﺒﻪ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﻫﻨﻮﺯ ﺩﻳﺮﯼ ﺍﺯ ﺣﺼﻮﻝ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ‪-‬‬
‫ﺩﺍﺭﺍﻥ ﻋﻠﻴﻪ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺩ‪‬ﻩ ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎﺭ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮ ﺍﺯ ﻫﺮ ﻭﻗﺖ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ‬
‫ﻭﻗﺘﯽﮐﻪ ﺩﺭﺳﺖ ﭘﺲ ﺍﺯﺁﻥ‪ ،‬ﮐﺎﺭ ﺩ‪‬ﻩ ﺳﺎﻋﺘﺔ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﺍﯼ ﺻﻮﺭﺕ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ‬
‫ﭘﯽﺁﻣﺪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯﮐﻮﺷﺸﯽ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﭘﺎﺋﻴﻦﺁﻭﺭﺩﻥ ﻋﻤﻮﻣﯽﹺ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﻫﺎ ﺑﻪﻋﻤﻞﺁﻣﺪ‪.‬‬

‫‪۳‬ـ ‪“The Factory Question and the Ten Hours Bill”, by R. H.Greg, London, 1837, p. 115.‬‬
‫‪۱۶۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺍﺭﺯﺵ ﻣﻮﺍﺩﺧﺎﻡ ﻭﮐﻤﮑﯽ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﺎﻣﻞ ﻭ ﻳﮑﺒﺎﺭﻩ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺤﺼﻮﻟﯽﮐﻪ ﻣﻮﺍﺩ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬

‫ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺁﻥ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﻧﺪ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ‬
‫ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻭﻟﺬﺍ ﺗﺪﺭﻳﺠﺎﹰ ﺩﺭ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺣ‪‬ﮑﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺑﻪ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺯﻳﺎﺩﺗﺮﯼ ﻣﺘﺄﺛﺮ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﻣﻮﺍﺩﺧﺎﻡ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺍﺯﻗﻴﻤﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ‪ ،‬ﺑﺎﺍﻳﻨﮑﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻃﺒﻖ ﻣﺒﻠﻎ ﺍﺭﺯﺷﯽﹺﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺻﺮﻑ ﻧﻈﺮ ﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﭼﻘﺪﺭ ﺍﺯﺁﻥ ﻣﺼﺮﻑ ﺷﺪﻩ ﻳﺎ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪﻳﺎﻓﺘﻦ ﻳﺎ ﻣﺤﺪﻭﺩﮔﺸﺘﻦ ﺑﺎﺯﺍﺭ‪ ،‬ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﮏﮐﺎﻻﺳﺖ‬
‫ﻭ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻌﮑﻮﺱ ﺑﺎ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻳﺎ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﺍﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ــ ﮔﻮﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺭﺍ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺿﻤﻨﯽ ﻣﺘﺬﮐﹼﺮ ﻣﯽﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﻓﺮﺽ ﻣﺎ ﻫﻨﻮﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺷﯽ ﮐﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﻣﯽﺭﻭﻧﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﻗﻴﻤﺘﯽﮐﻪ ﺍﺯ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‬
‫ﻫﻨﻮﺯ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻴﺶ ﻣﯽﺁﻳﺪﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﭘﺎﺋﻴﻦﺁﻣﺪﻥ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻧﻤﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻣﯽﺍﻓﺘﺪﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻳﮏ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﻭ ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﻭﺿﻌﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩﮐﻪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺷﺸﺎﻥ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﻣﯽﺭﻓﺘﻨﺪ ﺭ‪‬ﺥ ﻣﯽﺩﺍﺩ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ :‬ﺣﺠﻢ ﻭ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭﮐﺎﺭ ﺑﺎ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ‬
‫ﮐﺎﺭ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭﻟﯽ ﻧﻪ ﺑﻪﻧﺴﺒﺘﯽﮐﻪ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻧﻪ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻧﺴﺒﺘﯽﮐﻪ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﯽ ﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭﺁﻥ ﺭﺷﺘﻪ ﺍﺯ ﺻﻨﺎﻳﻌﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻣﯽ ﺩﺭﺁﻥ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭﺁﻥ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﻣﺤﻤﻮﻝﮐﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ‬
‫ﺍﺯﮐﺎﺭﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﹺﮐﺎﺭ ﺩﺭﺳﺖ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪﺍﯼ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﺁﻥ‬
‫ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﺍﺯ ﻣﺎ ﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ‪ ،‬ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﺟﺬﺏ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭ ﺣﺠﻢ‬
‫ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﺓ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻣﯽ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻣﺜﻼﹰ ﻃﯽ‪ ‬ﻳﮏ ﺳﺎﻋﺖﮐﺎﺭ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝﺑﻪﻣﺤﺼﻮﻝ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‬
‫ﻭ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﮐﺎﻻ ﺩﺭﻣﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻪﻧﺴﺒﺘﯽﮐﻪ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﮐﺎﺭ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺵ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۶۲‬‬

‫ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﺟﺰ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﹺ ﻣﺤﺼﻮﻝ ـ ﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ ،‬ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻳﻦﺟﻬﺖﮐﻪ ﺗﻤﺎﻣﺎﹰ ﺩﺭﮐﺎﻻ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪﺍﻳﻦﻋﻠﹼﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﻣﻘﺴﻮﻡ‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻝﮐﻞﹼ‪ ،‬ﺳﻬﻤﯽﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁﺑﻪﻓﺮﺳﺎﻳﺶﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻭﺳﻬﻤﯽﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺍﻓﺰﻭﺩﺓ‬
‫ﺟﺪﻳﺪ ﺍﺳﺖ ﻫﺮ ﺩﻭ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺍﻳﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﻧﺰﻭﻟﯽ‪ ،‬ﺟﺰﺀِ ﺍﺭﺯﺷﯽﹺ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﮐﻪ ﺍﺯﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻧﺴﺒﯽ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮﺁﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ‬
‫ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﹺﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﺭﺍ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺭﺷﺪ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔﮐﺎﻫﺶ ﻣﺘﻨﺎﺳﺒﯽ‬
‫ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﺧﹸﻨﺜﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺑﺮ ﺍﻳﻦ‪ :‬ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﻭﮐﻤﮑﯽ ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﺗﺮﮐﻴﺐﮐﻨﻨﺪﺓ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮔﺮﺩﺍﻥ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻫﺮ ﺑﺎﺭﮐﻪ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﻣﯽﺭﻭﺩ‬
‫ﺟﺎﺷﺎﻥ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺍﺯ ﻧﻮ ‪‬ﭘﺮ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻﺕ ﻓﻘﻂ ﺑﺎﻳﺪ ﺁﻧﭽﻪ ﻓﺮﺳﻮﺩﻩ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻥ ﻫﻢ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺫﺧﻴﺮﻩ ـ ﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺟﺒﺮﺍﻥ ﮔﺮﺩﺩ ــ ﻭ ﻋﻤﻼﹰ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﻓﺮﻭﺵﻫﺎﯼ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ ﺳﻬﻢ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺫﺧﻴﺮﻩ ـ ﻣﺎﻳﻪ ﺍﺩﺍﮐﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻓﻘﻂﮐﺎﻓﯽﺍﺳﺖ ﻓﺮﺽ ﺷﻮﺩﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻓﺮﻭﺵ ﺳﺎﻝ‪،‬‬
‫ﺳﻬﻢ ﺳﺎﻻﻧﺔ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺩﺍ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺑﺎﺯ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﺮﹼﻗﯽﹺ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻘﺪﺷﺪﺓ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﺯ ﻓﺮﻭﺵ ﮐﺎﻻ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﺗﻤﺎﻡ ﻋﻨﺎﺻﺮﮐﺎﻻ ﮐﻔﺎﻳﺖ ﻧﮑﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺗﻤﺎﻡ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻳﺎ‬
‫ﻣﺘﻮﻗﹼﻒ ﺳﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬ﻭ ﻳﺎ ﺁﻧﮑﻪ ﭘﻴﮕﻴﺮﯼﹺ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﻄﺤﯽﮐﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﭘﺎﻳﺔ ﻓﻨﹼﯽﺁﻥ ﺑﺎﺷﺪ ﻏﻴﺮ‬
‫ﻣﻤﮑﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﮐﻪ ﻳﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺯ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻﺕ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭ ﻳﺎ ﻣﺠﻤﻮﻉ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ ﻧﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﺪﺕ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﺧﻮﺩ ﮐﺎﺭﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﺎﻳﺪﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﻓﻀﻮﻻﺕ ﺑﺎ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺎ ﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺗﺮﻗﹼﯽﺁﻥ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻭ ﺑﺎ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﺁﻥ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﺍﻣ‪‬ﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺣﺪ‪‬ﯼ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭ‪ ۱۸۵۰‬ﻫﻨﻮﺯﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪﮐﻪ‪:‬‬
‫"ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻬﻢ‪ ‬ﺯﻳﺎﻥ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﺗﺮﹼﻗﯽﹺ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ‪ ،‬ﺑﻪﺯﺣﻤﺖ ﺑﺮﺍﯼﮐﺴﯽ ﮐﻪ‬
‫‪۱۶۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻋﻤﻼﹰ ﺭﻳﺴﻨﺪﻩ ﻧﻴﺴﺖ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ ﺍﺳﺖ ﻭﺁﻥ ﺯﻳﺎﻧﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺁﺷﻐﺎﻝ ﺑﺮﻣﯽ ﺧﻴﺰﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫ﺍﻃﻼﻉ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪﮐﻪ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﻨﺒﻪ ﺗﺮﻗﹼﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺭﻳﺴﻨﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺁﻧﮑﻪ ﺟﻨﺲ‬
‫ﭘ‪‬ﺴﺖﺗﺮ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺑﺮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﻧﺴﺒﺘﯽ ﺑﻴﺶ ﺍﺯﺁﻧﭽﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﺷﺪﻩ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪،‬‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺁﺷﻐﺎﻝ ﺭﻳﺴﻨﺪﮔﯽ ﻧﺦ ﺿﺨﻴﻢ ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﺗﺎ ‪ %۱۵‬ﻣﯽﺭﺳﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺍﻳﻦ‬
‫‪1‬‬
‫ﺩﺭﺻﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﺣﺪﻭﺩ ‪ 2‬ﭘﻨﺲ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻓﻮﻧﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﭘﻨﺒﻪﺍﯼ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩﮐﻪ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ‪۳‬‬
‫ﭘﻨﺲﻭﻧﻴﻢ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪﻣﺤﺾ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﻨﺒﻪ ﺑﻪ ﻫﺮﻓﻮﻧﺪ ‪ ۷‬ﭘﻨﺲ ﺗﺮﻗﹼﯽ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺎﻧﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻓﻮﻧﺪ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺑﻪ ‪ ۱‬ﭘﻨﺲ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪".‬‬
‫)‪(“Rep. Fact. April 1850”, p. 17‬‬

‫ﻭﻟﯽ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺟﻨﮓ ﺩﺍﺧﻠﯽ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﭘﻨﺒﻪ ﺑﻪﺣﺪ‪‬ﯼ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﮐﺮﺩﮐﻪ‬
‫ﺩﺭ ﻳﮑﺼﺪ ﺳﺎﻝ ﺍﺧﻴﺮ ﺷﻨﻴﺪﻩ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪،‬ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺑﻪﮐﻠﹼﯽ ﻟﺤﻦ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻧﻤﻮﺩ‪:‬‬

‫"ﺑﻬﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِ ﺁﺷﻐﺎﻝ ﭘﻨﺒﻪ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ ﻣﺠﺪ‪‬ﺩ ﺍﺯﺁﺷﻐﺎﻝ‬
‫ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﺩﺭﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪ‪‬ﯼ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﺯﻳﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﺍﺯ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺍﹸﻓﺖ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫‪1‬‬
‫ﭘﻨﺒﺔ ﻫﻨﺪﯼ ﻭﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺑﻪ ‪ %۱۲ 2‬ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺯﻳﺎﻥ‬
‫‪1‬‬
‫ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﺑﻪﮐﺎﺭﺑﺮﺩﻥ ﭘﻨﺒﺔ ﻫﻨﺪﯼ ‪ %۲۵‬ﺍﺳﺖ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼﮐﻪ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﭘﻨﺒﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺭﻳﺴﻨﺪﻩ ‪ 4‬ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺘﯽﮐﻪ ﻣﯽﺧﺮﺩ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﭘﻨﺒﺔ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ ﻫﺮ ﻓﻮﻧﺪ ‪ ۵‬ﻳﺎ ‪ ۶‬ﭘﻨﺲ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫‪3‬‬
‫ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﺯﻳﺎﻥ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﺍﹸﻓﺖ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﻣﻬﻢ‪ ‬ﻧﺒﻮﺩ ﺯﻳﺮﺍ ﺍﻳﻦ ﺯﻳﺎﻥ ﺍﺯ ‪ 4‬ﭘﻨﺲ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻓﻮﻧﺪ ﺗﺠﺎﻭﺯ‬
‫ﻧﻤﯽﮐﺮﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺯﻳﺎﻥ‪ ،‬ﺍﮐﻨﻮﻥﮐﻪ ﻫﺮ ﻓﻮﻧﺪ ﭘﻨﺒﻪ ‪ ۲‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﻗﻴﻤﺖ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺿﺮﺭ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ‬
‫)‪(١‬‬
‫)‪(“Rep. Fact. Oct. 1863”, p. 106‬‬ ‫ﺁﺷﻐﺎﻝ ﺑﻪ‪ ۶‬ﭘﻨﺲ ﻣﯽﺭﺳﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺎﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺍﺳﺖ‪".‬‬

‫)‪ (۱‬ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺟﻤﻠﺔ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﺍﺷﺘﺒﺎﻫﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑ‪‬ﺮ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﻪﺟﺎﯼ‪ ۶‬ﭘﻨﺲ ﺯﻳﺎﻧﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﺷﻐﺎﻝ ﺫﮐﺮﺷﺪﻩ ﺑﺎﻳﺪ ‪۳‬‬
‫ﭘﻨﺲ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭﺣﻘﻴﻘﺖ ﺍﻳﻦ ﺯﻳﺎﻥ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﭘﻨﺒﺔ ﻫﻨﺪﯼ ﺑﻪ ‪ %۲۵‬ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽﺷﺪ ﻭﻟﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﭘﻨﺒﺔ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ‬
‫ﻓﻘﻂ ﺍﺯ ‪ ۱۲ 21‬ﺗﺎ ‪ %۱۵‬ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺳﺨﻦ ﺍﺯ ﭘﻨﺒﺔ ﺍﺧﻴﺮ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻗﺒﻼﹰ ﻧﻴﺰ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﺭﺻﺪ‪ ،‬ﺩﺭ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۶۴‬‬

‫‪ .II‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻭﮐﺎﻫﺶ ﺍﺭﺯﺵﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪،‬‬

‫ﺭﻫﺎﺳﺎﺯﯼ ﻭ ﭘﺎﺑﻨﺪﺳﺎﺯﯼﹺ ﺁﻥ‬

‫ﮔﺴﺘﺮﺵﮐﺎﻣﻞ ﭘﺪﻳﺪﻩﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﻭ‬

‫ﻧﻴﺰ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺭﺍ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﭘﺎﻳﻪ ﻭ ﻓﻀﺎﯼ ﺣﻴﺎﺗﯽﹺ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪-‬‬
‫ﺩﺍﺭﯼ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻔﺮﻭﺽ ﻣﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺍﹶﺷﮑﺎﻝ ﻣﺸﺨﺺ ﺗﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﻓﻘﻂ‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻫﻤﻪﺟﺎﻧﺒﻪ ﻣﻄﺮﺡﮔﺮﺩﻧﺪﮐﻪ ﻗﺒﻼﹰ ﻣﺎﻫﻴ‪‬ﺖ ﻋﺎﻡ‪ ‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦﮔﺬﺷﺘﻪ ﻃﺮﺡ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﺣﺪﻭﺩ ﻧﻘﺸﺔ ﺍﺛﺮ ﻣﺎ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ‬
‫ﺑﻪ ﺍﺩﺍﻣﺔ ﺍﺣﺘﻤﺎﻟﯽﹺﺁﻥ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦﻫﻤﻪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﭘﺪﻳﺪﻩﻫﺎﺋﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻋﻨﻮﺍﻥ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺑﻨﺪ ﺫﮐﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﮐﻠﹼﯽ ﺩﺭ ﺍ ﻳﻨﺠﺎ ﻣﻄﺮﺡ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﭘﺪﻳﺪﻩ ﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺑﺎﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻭ ﺩﺭﺛﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﻭ ﻧﻴﺰ ﻃﺮﺡ ﺧﻼﺻﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻭﻟﻮ ﺑﺪﻳﻦﺳﺒﺐ ﻫﻢ ﺷﺪﻩ ﻻﺯﻡﺍﺳﺖﮐﻪ ﭘﺪﻳﺪﻩﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻨﺪﺍﺭﯼﺭﺍ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪﮐﻪﮔﻮﺋﯽ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺣﺠﻢﺁﻥ ــ ﮐﻪ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﻳﮑﯽ ﺍﺳﺖ ــ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﺣﺮﮐﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﭼﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﺁﻥ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﭼﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻧﺮﺥ ﺁﻥ‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ ﻳﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﭘﺬﻳﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺁﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺳﻮﺋﯽ ﺭﻫﺎﺳﺎﺯﯼ ﻭ ﭘﺎﺑﻨﺪﺳﺎﺯﯼﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﻭ ﺍﺯ ﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎ‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﺍﺭﺯﺵﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﭘﺪﻳﺪﻩﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ؟‬
‫ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺍﻳﻦ ﺳﺆﺍﻝ ﭘﻴﺶ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ :‬ﻣﻘﺼﻮﺩ ﻣﺎ ﺍﺯ ﺭﻫﺎﺳﺎﺯﯼ ﻭ ﭘﺎﺑﻨﺪﺳﺎﺯﯼﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭼﻴﺴﺖ؟‬

‫ﻣﻮﺭﺩ ﻗﻴﻤﺖ ‪ ۵‬ﺗﺎ ‪ ۶‬ﭘﻨﺲ‪ ،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﺩﺭﺳﺘﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺿﻤﻨﺎﹰ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﻣﺘﺬﮐﹼﺮ ﺑﻮﺩﮐﻪ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺍﹸﻓﺖ ﭘﻨﺒﺔ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﹶﺛﻨﺎﯼ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ﺟﻨﮓ ﺩﺍﺧﻠﯽ ﺑﻪ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﻣﯽﺁﻣﺪ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﺑﻪﻣﺮﺍﺗﺐ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ ".‬ﻑ‪ .‬ﺍﻧﮕﻠﺲ‪.‬‬
‫‪۱۶۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻭﮐﺎﻫﺶ ﺑﻪﺧﻮﺩﯼﹺﺧﻮﺩ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻨﺎﯼﺁﻥ ﭼﻴﺰﯼ ﺟﺰ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺍﻭﺿﺎﻉﻭﺍﺣﻮﺍﻝ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ــ ﺯﻳﺮﺍ ﺳﺨﻦ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻭﻳﮋﺓ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﻧﻴﺴﺖ ــ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﮐﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﺭﺯﺵﹺ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺻﺮﻑ ﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭﯼﺋﯽﮐﻪ ﺍﺯﻃﺮﻳﻖﮐﺎﺭ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﯽﹺ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ ــ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻭ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﭘﺎﺑﻨﺪﺳﺎﺯﯼﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻘﺼﻮﺩ ﻣﺎ ﺍﻳﻦﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﻣﻘﻴﺎﺱ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﺔ ﺧﻮﺩ ﺍﺩﺍﻣﻪﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺿﺮﻭﺭﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﮐﻞﹼ ﻣﺤﺼﻮﻝ‪ ،‬ﺣﺼﹼﻪﻫﺎﯼ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ‬
‫ﮔﺮﺩﺩ ﺗﺎ ﺍﺯ ﻧﻮ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻭﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﺮﮔﺮﺩﺍﻧﺪﻩ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ‬
‫ﺭﻫﺎﺳﺎﺯﯼﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻮﺭﺩﻧﻈﺮﻣﺎﺳﺖ ﺍﻳﻦﺍﺳﺖﮐﻪ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻣﺮﺯﻫﺎﯼ‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻘﻴﺎﺱﻗﺪﻳﻢ ﺍﺩﺍﻣﻪﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺟﺰﺋﯽﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﮐﻞﹼ ﻣﺤﺼﻮﻝﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﻣﯽﺑﺎﻳﺴﺘﯽ‬
‫ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻳﺎ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻣﯽﺷﺪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﺩﺭﺁﻳﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﺭﻫﺎﺳﺎﺯﯼ ﻳﺎ ﭘﺎﺑﻨﺪﺳﺎﺯﯼﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎ ﺁﺯﺍﺩﺳﺎﺯﯼ ﻳﺎ ﺣﺒﺲ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻓﺮﻕ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻣﺜﻼﹰ ﺍﮔﺮ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻔﺮﻭﺿﯽ ‪ x = C‬ﺑﺎﺷﺪ‪،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺍﺭﺯﺍﻥﮔﺸﺘﻦ‬
‫ﮐﺎﻓﯽﮔﺮﺩﺩ ﺗﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻴـﺰﺍﻥ‬ ‫ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺼﺮﻑ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪x – a ،‬‬

‫ﻭﺳﺎﻳﻞ ﻟﺬﺕﺑﺨﺶ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺭﺍ ﻣﺎﻧﻨﺪﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺩﺭﺁﻣﺪﮐﻪ = ‪ a‬ﺍﺳﺖ ﺁﺯﺍﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺯﺩﻳﺎﺩ ﻣﺼﺮﻑ ﻳﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﻣﺠﺪ‪‬ﺩ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ )ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ( ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﺩ‪ .‬ﺑﻪﻋﮑﺲﺍﮔﺮ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺩﺍﻣﺔ ﻫﻤﻴﻦﺷﻴﻮﺓ ﺯﻧﺪﮔﯽ ‪x + a‬‬

‫ﻻﺯﻡ ﺁﻳﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻴﻮﺓ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺷﻮﺩ ﻳﺎ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺩﺭﺁﻣﺪ = ‪ ، a‬ﮐﻪ‬
‫ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺍﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺧﺮﺝﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶﻳﺎﮐﺎﻫﺶﺍﺭﺯﺵﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻳﺎﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻳﺎﻫﺮﺩﻭﮔﺮﺩﺩ‬
‫ﻭ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻴﺰ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪﺟﺰﺀِ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻳﺎﮔﺮﺩﺍﻥ ﻳﺎ ﻫﺮﺩﻭﯼﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﻭﮐﻤﮑﯽﮐﻪ ﻧﻴﻤﻪﺳﺎﺧﺘﻪﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺯﻣﺮﺓ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۶۶‬‬

‫ﺁﻧﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﻣﺎ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺗﺤﺖ ﻧﺎﻡ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡﮔﺮﺩﺁﻭﺭﺩﻩﺍﻳﻢ ﺍﺯ ﻳﮏﺳﻮ‪ ،‬ﻭ ﻣﺎﺷﻴﻦ‪-‬‬
‫ﺁﻻﺕ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻏﻴﺮ ﺍﺯﺁﻥ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﻓﻮﻗﺎﹰ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻋﺎﺭﺿﻪ ﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﻳﺎ ﺑﺮ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﺭﺍ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮ‬
‫ﺁﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﺍﺯﺁﻥ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻋﺎﻣ‪‬ﯽ ﺍﻧﺘﺰﺍﻉ ﻧﻤﻮﺩﻳﻢﮐﻪ ﻃﺒﻖ‬
‫ﺁﻥ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻣﺎﻧﺪﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﻣﻌﮑﻮﺱ ﺳﻄﺢ ﺍﺭﺯﺷﯽ‬
‫ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺗﺎﺯﻩ ﻭﺍﺭﺩ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﺁﻧﺠﺎﺋﯽﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭘﻮﻝ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎﺭ‬
‫ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ ،‬ﻣﺴﻠﹼﻤﺎﹰ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺻﺮﻑ ﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺗﺎﺯﻩ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺑﺨﺶ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﮐﺎﻻ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ‬
‫ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻗﺴﻤﺖ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﭘﻮﻝ‪ ،‬ﺍﻋﻢ‪ ‬ﺍﺯ ﻫﺮ ﺷﮑﻠﯽ ﮐﻪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ) ‪ ، (١‬ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﻧﻮ ﺑﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ‬
‫ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺴﺘﯽ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﺑﺪﻭﯼ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺯ ﻗﺒﻴﻞ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ‪ ،‬ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ‬
‫ﮐﻤﮑﯽ‪ ،‬ﻧﻴﻤﻪﺳﺎﺧﺘﻪﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻭﻋﻨﺎﺻﺮ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺁﻣﺎﺩﮔﯽﹺ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﯽﭘﻴﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﮐﺎﻫﺶ ﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﻨﺎﺳﺒﯽﺍﺳﺖﮐﻪ‬
‫ﻣﺘﻘﺎﺑﻼﹰ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﺗﺮﮐﻴﺐﮐﻨﻨﺪﺓ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺎﺩﻩﮐﺮﺩﻥ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺑﻴﺎﺋﻴﻢ‬
‫ﻭ ﺗﻤﺎﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺭﺍ ﻧﺪﻳﺪﻩ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﺁﻥ ﻗﺴﻤﺖ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺩ‬
‫ﺧﺎﻡ‪ ،‬ﻣﻮﺍﺩﮐﻤﮑﯽ‪ ،‬ﻧﻴﻤﻪﺳﺎﺧﺘﻪﻫﺎ‪ ،‬ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺁﻣﺎﺩﻩﺷﺪﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ‪.‬‬

‫)‪ (۱‬ﻳﻌﻨﯽ ﺧﻮﺍﻩ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻧﻘﺪﯼ ﺑﺎﺷﺪ ﺧﻮﺍﻩ ﺳﻨﺪﯼ‪ ،‬ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪.‬‬
‫‪۱۶۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﭘﻨﺒﻪ ﺗﺮﻗﹼﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻗﻴﻤﺖﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﭘﻨﺒﻪﺍﯼ ــ ﻧﻴﻤﻪ‪-‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺦ ﻭﮐﺎﻻﻫﺎﯼﺁﻣﺎﺩﻩ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺎﺭﭼﻪ ﻭﻏﻴﺮﻩ ــﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﻨﺒﺔ ﺍﺭﺯﺍﻥﺗﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﭘﻨﺒﻪﺍﯼﮐﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﻭﺍﺭﺩﮐﺎﺭ ﻧﺸﺪﻩ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻧﺒﺎﺭ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻭ ﻧﻴﺰ ﺍﺭﺯﺵ ﭘﻨﺒﻪﺍﯼﮐﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺁﻣﺎﺩﮔﯽﺍﺳﺖ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺍﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﺗﺮﻗﹼﯽ ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐﺍﺳﺖﮐﻪﭘﻨﺒﺔﺩﺭﺣﺎﻝﺁﻣﺎﺩﻩﺳﺎﺯﯼﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﻬﻘﺮﺍﺋﯽ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺟﺰ ﺀِ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‬
‫ﺍﺭﺯﺷﯽ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﻗﺒﻼﹰ ﺩﺍﺭﺍ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺩﺭ‬
‫ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِ ﺁﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺗﺮﻗﹼﯽﻗﻴﻤﺘﯽ ﺩﺭﻣﺎﺩ‪‬ﺓﺧﺎﻡ ﺑﺮﻭﺯﮐﻨﺪ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺗﻮﺩﺓ ﻗﺎﺑﻞﻣﻼﺣﻈﻪﺍﯼ‬
‫ﺍﺯﮐﺎﻻﻫﺎﯼﺁﻣﺎﺩﻩ‪ ،‬ﺻﺮﻑ ﻧﻈﺮ ﺍﺯﻣﺮﺣﻠﺔ ﺁﻣﺎﺩﮔﯽﹺﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻳﻦ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﺎﻻ ﻣﯽﺭﻭﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺗﺮﻗﹼﯽﺋﯽ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﺣ‪‬ﮑﻢ‬
‫ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺫﺧﺎﺋﺮ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﻭﻏﻴﺮﺓ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﺻﺎﺩﻕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﺗﺮﻗﹼﯽﺍﺭﺯﺵ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺯﻳﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ‬
‫ﺧﺎﻡ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ ﻳﮏ ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻭ ﻳﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﮐﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﻴﺶﺍﺯﺁﻥ ﺯﻳﺎﻥ ﺭﺍ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺪﻭﻥ ﺁﻧﮑﻪ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ‬
‫ﻭﺍﺭﺩ ﺟﺰﺋﻴﺎﺕ ﺁﺛﺎﺭ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺟﺎﻣﻊﺑﻮﺩﻥ ﻣﻄﻠﺐ ﻻﺯﻡﺍﺳﺖ ﻣﺘﺬﮐﹼﺮﮔﺮﺩﻳﻢﮐﻪ‬
‫ﺍﻭ‪‬ﻻﹰ ﺍﮔﺮﺫﺧﺎﺋﺮ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﺍﻧﺒﺎﺭ‪ ،‬ﺑﻪﻣﻘﺪﺍﺭ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪﺍﯼ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ‬
‫ﻧﺴﺒﺖﺑﻪ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻗﻴﻤﺘﯽﮐﻪ ﺩﺭﻣﻨﺸﺄ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩﺁﻣﺪﻩﺍﺳﺖ ﻣﻌﮑﻮﺳﺎﹰ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻧﻴﻤﻪﺳﺎﺧﺘﻪ ﻫﺎ ﻳﺎﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺁﻣﺎﺩﺓ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻓﺸﺎﺭ ﺳﺨﺘﯽ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻭﺍﺭﺩ‬
‫ﺁﻭﺭﻧﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﺯﺁﻥ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﻭ ﻧﻴﻤﻪﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻣﺸﺎﻥ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﻋﮑﺲ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻳﻌﻨﯽ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﺑﺎﻳﮑﺴﺎﻥﻣﺎﻧﺪﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۶۸‬‬

‫ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺁﻣﺎﺩﻩﺷﺪﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺫﺧﺎﺋﺮ ﻣﺎﺩﺓ‬
‫ﺧﺎﻡ ﺩﭼﺎﺭ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻫﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺗﺄﺛﻴﺮ‬
‫ﻣﻌﮑﻮﺱ ﺍ‪‬ﻋﻤﺎﻝ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﻼﹰ ﻫﺮﻗﺪﺭ ﺩﺭﭘﺎﻳﺎﻥ ﺳﺎﻝﻋﻤﻠﮑﺮﺩ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﺍﺯ ﻧﻮ ﺑﻪﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﺯﻳﺎﺩ ﺗﺤﻮﻳﻞ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﺣﺎﺻﻞﺑﺮﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﺫﺧﺎﺋﺮﯼﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻗﻴﻤﺖﺧﺎﻡ‬
‫ﺧﺎﻟﺺﺗﺮ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﺑﺮﺭﺳﯽﹺ ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﺒﺪﺃ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺽ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ‬
‫ﻳﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦﺁﻣﺪﻥ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺑﻴﺎﻥ ﺣﻘﻴﻘﯽﹺ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﭼﻮﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺳﺨﻦ‬
‫ﺑﺮﺳﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻥ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺑﺮ ﺭﻭﯼ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍ‪‬ﻋﻤﺎﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﺔ ﻋﻠﹼﺖ‬
‫ﺑﺮﻭﺯ ﺍﻳﻦ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺍﻫﻤﻴﺘﯽ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩﯼ‬
‫ﻫﻢ ﺻﺎﺩﻕ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻻ ﻭ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺭﻓﺘﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎ ﻣﻌﻠﻮﻝ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﻧﺒﻮﺩﻩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺯ‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮﺍﺕ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ‪ ،‬ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻭﻏﻴﺮﺁﻥ ﻧﺎﺷﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺎﺯﺍﺩ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺑﻪﺍﺭﺯﺵﮐﻞﹺّ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶ‪-‬‬
‫ﺭﻳﺨﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩﯼ ﺭ‪‬ﺥ ﺩﻫﺪﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻫﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ‬
‫ﻧﺎﺷﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﺑﺎ ﺯﻳﺎﻧﯽ ﺍﺯ ﺣﻴﺚ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺍﮔﺮ‬
‫ﺗﻨﺰﹼﻟﯽ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺭﻭﯼ ﺩﻫﺪﮐﻪ ﺍﺯ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍ‪‬ﺣﻴﺎﻧﺎﹰ ﺑﺎ ﻧﻔﻊ ﻗﺮﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻣ‪‬ﺎ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺟﺰﺀِ ﺩﻳﮕﺮﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻭﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ‪،‬‬
‫ﭼﻮﻥ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﺍﺭﺯﺷﯽﺋﯽ ﮐﻪ ﺩﺭﻣﻮﺍﺭﺩ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭ‪‬ﺥ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ ﻭ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥﻫﺎ ﻭ ﺯﻣﻴﻦ‬
‫ﻭﻏﻴﺮﻩ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺪﻭﻥ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﺑﻬﺮﺓ ﺯﻣﻴﻦ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﻄﺮﺡﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻟﺬﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻡ‬
‫ﺟﺎﯼ ﺳﺨﻦﮔﻮﺋﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻫﯽ ﺗﺬﮐﹼﺮﺍﺕ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﺩﺍﺭﺍﯼ‬
‫ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖﮐﻠﹼﯽ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫‪۱۶۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫‪۱‬ـ ﺗﮑﻤﻴﻞﻫﺎﯼ ﻣﺪﺍﻭﻣﯽﮐﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻭ‬

‫ﺗﺄﺳﻴﺴﺎﺕﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺍﯼ ﻭ ﻏﻴﺮﻩ ﺭﺍ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻧﺴﺒﯽﮐﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﯽﮐﺎﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺩﻭﺭﺍﻧﯽﮐﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕﺟﺪﻳﺪ ﻣﻮﺭﺩﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‬
‫ﻭ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﻪﺩﺭﺟﺔ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺍﺯ ﺭﺷﺪ ﻧﺮﺳﻴﺪﻩﺍﻧﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﭘﻴﺶﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺭﺯﺷﺸﺎﻥ‬
‫ﺭﺍ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﭘﹺﯽﺩﺭﭘﹺﯽﮐﻬﻨﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺎﻫﺮﺍﻧﻪﺍﯼ ﺍ‪‬ﻋﻤﺎﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺩ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ‬
‫ﻋﻠﻠﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﻋﻠﯽﺍﻟﺮﺳﻢ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺩﻭﺭﺍﻥﻫﺎ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭ ﺑﯽﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺩﺭﺍﺯ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻧﻮﺑﺘﯽﮐﺎﺭ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﺭﻭﺯ ﻭ ﺷﺐ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﺗﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﺩﺭ ﻣﺪﺕ‬
‫ﮐﻮﺗﺎﻩﺗﺮﯼ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻮﺩ ﺑﺪﻭﻥ ﺁﻧﮑﻪ ﻻﺯﻡ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﺑﺖ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶﺁﻧﻬﺎ ﻣﺒﻠﻎﮔﺰﺍﻓﯽ ﺑﻪﺣﺴﺎﺏ‬
‫ﺁﻳﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻪﻋﮑﺲ‪ ،‬ﺯﻣﺎﻥﮐﻮﺗﺎﻩ ﻋﻤﻞﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ )ﻋﻤﺮﮐﻮﺗﺎﻩﺁﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪﺍﺻﻼﺣﺎﺕ‬
‫ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﯽﺷﺪﻩ( ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺟﺰﺀِ ﺍﺭﺯﺷﯽﹺ ﺑﺴﻴﺎﺭ‬
‫ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺑﺎﺑﺖ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻣ‪‬ﻌﻨﹶﻮﯼ ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﺳﺎﺯﻧﺪ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼﮐﻪ ﺣﺘﹼﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﺎ‬
‫‪١‬‬
‫ﮐﺎﺭ ﺩﺳﺘﯽ ﻧﻴﺰ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻﺕ‪ ،‬ﺗﺄﺳﻴﺴﺎﺕ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﯽ ﻭ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺑﻪ ﺩﺭﺟﺔ‬
‫ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﺯ ﺭﺷﺪ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﻻﺍﻗﻞ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺍﺻﻠﯽﹺ ﺁﻥ ﺗﺎ ﻣﺪﺕ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺑﯽ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺍﺻﻼﺣﺎﺗﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﹸﺳﻠﻮﺏﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺑﻪﻋﻤﻞ ﻣﯽﺁﻳﺪ‬
‫ﻧﻈﻴﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻫﯽ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﺍﺭﺯﺵﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﻧﻪ ﺍﺯﺁﻥ‬
‫ﺟﻬﺖﮐﻪ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ‪ ‬ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﺗﺮﹺ ﺗﺎﺯﻩ ﺳﺮﻳﻌﺎﹰ ﺭﺍﻧﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﻳﺎ‬
‫ﺍﺭﺯﺷﺸﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐ ﮐﻪ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺍﺭﺯﺍﻥﺗﺮ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦﺧﻮﺩ ﻳﮑﯽﺍﺯ ﻋﻠﻠﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﯽﺩﻫﺪ‬

‫‪۱‬ـ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﺋﯽ ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ ﻧﺰﺩ ﺑﺎﺑﭻ )‪ . (Babbage‬ﻣ‪‬ﺴ ‪ّ‬‬

‫ﮑﻦﹺ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ـ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ـ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ‬
‫)‪۱‬ـ‪(۱‬‬
‫ﻣﯽﺭﻭﺩ ﻭ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻫﯽ ﻣﺪﺍﻭﻡ ﺑﻪﮐﻠﹼﯽﻏﻴﺮ ﺍﺯﺁﻥﭼﻴﺰﯼﺍﺳﺖﮐﻪ ﺁﻗﺎﯼ ﮐﺮﯼ‬
‫ﺩﺭ ﻣﻐﺰ ﻫﻢﺁﻫﻨﮕﺎﻧﻪﺍﺵ ﺧﻮﺍﺏ ﻣﯽﺑﻴﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪۱‬ـ‪۱۷۹۳) Carey, Henry, Charles (۱‬ـ‪(۱۸۷۹‬ـ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽﻫﻮﺍﺩﺍﺭ ﻫﻢﺁﻫﻨﮕﯽﻃﺒﻘﺎﺗﯽﺩﺭﺟﺎﻣﻌﺔﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺋﯽ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۷۰‬‬

‫ﭼﺮﺍ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ ﺑﺰﺭﮒ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺩ ﻭ‪‬ﻡ ﺭﻭﻧﻖ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﭘﺲ ﺍﺯﺁﻧﮑﻪ‬
‫ﻣﺎﻟﮏ ﺍﻭ‪‬ﻟﯽ ﻭﺭﺷﮑﺴﺖ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺩﻭ‪‬ﻣﯽﮐﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺍﺭﺯﺍﻥ ﺧﺮﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﺎ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼﹺﮐﻤﺘﺮﯼ ﺁﻏﺎﺯ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻋﻠﻞ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﺩﻫﻨﺪﻩ ﻳﺎ‬
‫ﺗﻨﺰﹼﻝﺩﻫﻨﺪﺓ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺤﺼﻮﻝ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻳﺎ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫ﺩﺭﻗﺴﻤﺖﺍﻋﻈﻢ ﺧﻮﺩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺤﺼﻮﻝ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﻏﻠﹼﻪ‪ ،‬ﺩﺍﻡ ﻭﻏﻴﺮﻩﺍﺳﺖ‪) .‬ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ()‪.(١‬‬

‫٭‬
‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎﺯ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻣﻄﺎﻟﺒﯽﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺍﺭﺯﺵﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﺑﺎﻻ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﺩ ﺑﻪﻋﻠﹼﺖﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺳﺎﻳﻞﺯﻳﺴﺘﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺁﻥ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭﻳﺎ ﺑﻪﻋﮑﺲ ﺍﺭﺯﺵ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺯﻳﺴﺖ ﮐﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ ــ ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻭﮐﺎﻫﺶ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﭼﻴﺰ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﻪﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ــ ﺁﻧﮕﺎﻩ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﻃﻮﻝ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ ﻳﮑﺴﺎﻥ‬
‫ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻨﺰﹼﻝ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶﺍﺭﺯﺵ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﻭ ﺗﺮﹼﻗﯽﹺ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺍﻭﺿﺎﻉﻭﺍﺣﻮﺍﻝ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺭﻫﺎﺳﺎﺯﯼ‬
‫ﻭ ﭘﺎﺑﻨﺪﺳﺎﺯ ﯼﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ــ ﻧﻴﺰ ﺩﺭﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺑﺎ ﺁﻥ ﻫﻢ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺍﯼ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﺍﺧﺘﺼﺎﺭ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺁﻥ‬
‫ﺳﺨﻦﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﻨﺰﹼﻟﯽ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﮐﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ )ﮐﻪ ﺣﺘﹼﺎ ﻣﻤﮑﻦ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﺮﹼﻗﯽﹺ ﻗﻴﻤﺖ ﻭﺍﻗﻌﯽﹺﮐﺎﺭﻧﻴﺰ ﻗﺮﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ( ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﺨﺸﯽﺍﺯﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﺩﺭﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‬
‫ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺁﺯﺍﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺭﻫﺎﺳﺎﺯﯼﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ‬

‫‪David Ricardo: “On the principles of Political Economy and the Taxation”,‬‬ ‫)‪(1‬‬
‫‪London, 1821, ch. 2. p. 124.‬‬
‫‪۱۷۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼﹺ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺳﺎﺩﻩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﻻﺗﺮﯼ ﮐﺎﺭ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﭘﻮﻟﯽ ﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﮐﺎﺭ ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ‬
‫ﺩﺭﻣﯽ ﺁﻳﺪ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺟﺰﺀِ ﻧﺎﭘﺮﺩﺍﺧﺘﺔ ﮐﺎﺭ ﺑﻪﺯﻳﺎﻥ ﺟﺰﺀِ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﺷﺪﺓ ﺁﻥ ﺑﺎﻻ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺗﺮﻗﹼﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮﺁﻥ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺗﺎ ﺣﺎﻻ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻧﻬﺎﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺁﺯﺍﺩ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻨﺪ ﺑﻮﺩ ﻭﺟﺰﺀِ ﺩﺍﺋﻤﯽﺋﯽ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﺍﺩﮐﻪ ﻣﯽﺑﺎﻳﺴﺘﯽ‪،‬‬
‫ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﺍﺩﺍﻣﺔ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﻪﻣﻘﻴﺎﺱﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺍﺯﻓﺮﻭﺵ ﻣﺤﺼﻮﻝﮐﺴﺮ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺑﺖ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼ ﻣﯽﺷﺪ ﻭ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻭﺍﺭﺩ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮔﺮﺩﻳﺪ‪ .‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺍﻳﻦ ﺟﺰﺀ ﺩﺭ‬
‫ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼﹺ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﺳﻌﺔ‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﮐﺴﺐ ﻭﮐﺎﺭ ﻭ ﺧﻮﺍﻩ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻦ ﺁﻥ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﺜﺎﻝ ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺑﺪﻭﺍﹰ ‪ ۵۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻻﺯﻡ ﻣﯽﺑﻮﺩ ﺗﺎ ﺩﺭ ﻫﻔﺘﻪ ‪۵۰۰‬‬
‫ﻧﻔﺮﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﻭﺍﺩﺍﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ ﻭ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻓﻘﻂ ‪ ۴۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬
‫ﻻﺯﻡ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﺍﮔﺮ ﺣﺠﻢ ﺍﺭﺯﺵ ﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺸﺘﻪ ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭ ﻣﻮﺭﺩ = ‪۱۰۰۰‬‬
‫ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻫﻔﺘﮕﯽ = ‪ ۵۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻭ‬
‫‪500‬‬
‫ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ‪ %۱۰۰= 500‬ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﭘﺲﺍﺯ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ‪ ۱۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻣﻨﻬﺎﯼ ‪ ۴۰۰‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ = ‪ ۶۰۰‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫‪600‬‬
‫= ‪ % ۱۵۰‬ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ‬ ‫‪400‬‬ ‫ﻭ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﺎ ﻳﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ‪ ۴۰۰‬ﻟﻴﺮﻩ ﺍﯼ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺁﻥ‪،‬‬
‫ﻣﺆﺳﺴﺔ ﺟﺪﻳﺪﯼ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺑﺎﺯﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ‬
‫ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺆﺳﺴﻪﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭﺣﺎﻝﮐﺎﺭﮐﺮﺩﻥ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺛﺮﮐﺎﻫﺶ ﺍﺭﺯﺵﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺍﺯ ‪ ۵۰۰‬ﺑﻪ ‪ ۶۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۷۲‬‬

‫ﺑﺎﻟﻎ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺍﺯ ‪ ۱۰۰‬ﺑﻪ ‪ %۱۵۰‬ﺗﺮﻗﹼﯽﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ‬
‫ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﺁﺯﺍﺩ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎﺁﻥ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺑﺎﺯﻫﻢﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ‬
‫ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥﮐﻤﻴ‪‬ﺖﮐﺎﺭ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﺳﻮﺩﺁﻭﺭﺗﺮﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﻭﺟﻮﺩ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔﺁﺯﺍﺩﺷﺪﻥ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‪ ،‬ﺑﺎﻫﻤﺎﻥ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‪ ۵۰۰‬ﻟﻴﺮﻩﺍﯼ ﺗﻌﺪﺍﺩﮐﺎﺭﮔﺮﯼ ﺑﻴﺶ ﺍﺯﮔﺬﺷﺘﻪ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ‪.‬‬
‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻣﻌﮑﻮﺱ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺭﺍ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ‪ .‬ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺪﻭﯼﹺ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﺤﺼﻮﻝ‪،‬‬
‫ﺑﺎ ‪ ۵۰۰‬ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺷﺎﻏﻞ‪ ،‬ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ‪ ۱۰۰۰= ۶۰۰m + ۴۰۰ v‬ﻭﻟﺬﺍ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ=‪%۱۵۰‬‬
‫‪4‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭﭼﻨﻴﻦ ﺣﺎﻟﺘﯽﮐﺎﺭﮔﺮ ﺩﺭﻫﺮﻫﻔﺘﻪ ‪ 5‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ = ‪ ۱۶‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‪ ،‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ‪ ۵۰۰‬ﻧﻔﺮﮐﺎﺭﮔﺮ ﺩﺭﻫﻔﺘﻪ‬
‫‪ ۵۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺧﺮﺝ ﺑﺮﻣﯽﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﻣﺰﺩ ﻫﻔﺘﮕﯽﹺ ﻫﺮﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﻳﮏ‬
‫ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ‪ ۴۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻓﻘﻂ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ‪ ۴۰۰‬ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺭﺍ ﺑﻪﮐﺎﺭ‬
‫ﻭﺍﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﮔﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺗﻌﺪﺍﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻧﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ‬
‫ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷﺖ‪ ۱۰۰۰ = ۵۰۰ m + ۵۰۰ v :‬ﻭ ﺩﺭﺁﻥ‪-‬‬
‫‪1‬‬
‫ﺻﻮﺭﺕ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺍﺯ‪ ۱۵۰‬ﺑﻪ‪ ،%۱۰۰‬ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ‪ ، 3‬ﺗﻨﺰﹼﻝ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺍﯼ ﻳﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼ ﻧﻮ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺣﺎﺻﻠﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺲ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕﺮ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺗﻘﻠﻴﻞ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻧﻪ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻧﺴﺒﺖ‪ ،‬ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻣﺜﻼﹰ ‪ ۲۰۰۰= c‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ‬
‫‪600‬‬
‫ﺍﻭ‪‬ﻝ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷﺖ‪= 2400 = ṕ ، %۱۵۰ = ḿ . ۳۰۰۰= ۶۰۰m + ۴۰۰ v + ۲۰۰۰c :‬‬
‫‪ . %۲۵‬ﻭ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﭼﻨﻴﻦ‪= ṕ ، %۱۰۰ = ḿ ،۳۰۰۰ = ۵۰۰ m + ۵۰۰ v + ۲۰۰۰ c :‬‬
‫‪500‬‬
‫= ‪ . %۲۰‬ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭﺣﺎﻝ ﻋﻤﻞ ﺍﺳﺖ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺩﻭﮔﺎﻧﻪﺍﯼ ﺑﻪﺩﺳﺖ‬ ‫‪2500‬‬

‫ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ ‪ ۴۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻓﻘﻂ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ‪ ۴۰۰‬ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺭﺍ ﺑﻪﮐﺎﺭ‬
‫‪۱۷۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻭﺍﺩﺍﺷﺖ ﻭﺁﻥﻫﻢ ﺑﺎﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ‪ . %۱۰۰‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ‬

‫ﮐﻼ‪ ‬ﺑﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ۴۰۰‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﭼﻮﻥ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖﺩﺭﺁﻭﺭﻥ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺘﯽ ﺑﻪﺍﺭﺯﺵ ‪ ۲۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ‪ ۵۰۰‬ﻧﻔﺮﮐﺎﺭﮔﺮﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ‬
‫‪ ۴۰۰‬ﻧﻔﺮﮐﺎﺭﮔﺮﻓﻘﻂ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺘﯽ ﺑﻪﺍﺭﺯﺵ‪۱۶۰۰‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺭﺍ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖﺩﺭﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪5‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﻴﺎﺳﯽ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻳﺎﺑﺪ ﻭ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﺭﺍﮐﺪ ﻧﻤﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ ﺗﺎ ﺍﺯﺁﻥ ﭘﺲ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪﮔﺬﺷﺘﻪ ‪ ۵۰۰‬ﻧﻔﺮﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻭﺍﺩﺍﺷﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﻣﺮ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮﺁﻧﮑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺁﺯﺍﺩﯼ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﺩﺭﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﭘﺎﺑﻨﺪ‬
‫ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺟﺰﺋﯽﺍﺯ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖﮐﻪ ﻣﯽﺑﺎﻳﺴﺖ ﺻﺮﻑ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﯽﺷﺪ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻓﻘﻂ ﺑﺮﺍﯼ ﺟﺒﺮﺍﻥ‬
‫ﮐﺴﺮﯼ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﺩ ﻳﺎ ﺁﻧﮑﻪ ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯﺁﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﺮﺝ ﮐﺮﺩﻥ ﺗﺨﺼﻴﺺ‬
‫ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻗﺪﻳﻤﯽ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼﹺ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ‬
‫ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﺑﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‪ ۱۰۰ ،‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﮐﻤﺘﺮ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮔﺮ ﺩﺩ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻧﮑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺗﻌﺪﺍﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﮔﻤﺎﺷﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ‬
‫ﺿﺮﻭﺭﺕ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽﮐﻪ ﻫﺮﮐﺎﺭﮔﺮ ﻣﻨﻔﺮﺩﺍﹰ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‬
‫ﮐﻤﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬

‫ﻓﻮﺍﻳﺪﯼ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺭﻫﺎﺋﯽ ﻭ ﺯﻳﺎﻥﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺍﺯ ﭘﺎﺑﻨﺪﺷﺪﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪،‬‬

‫ﻫﺮﺩﻭ ﻓﻘﻂ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﻭﺟﻮﺩ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪﮐﻪ ﺩﺭﺣﻴﻦﻋﻤﻞﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﺤﺖ‬
‫ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺩﺭﺣﺎﻝ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼﹺ ﻧﻮ‪ ،‬ﻓﺎﻳﺪﻩ ﺍﺯ ﻳﮏﺳﻮ ﻭ‬
‫ﺯﻳﺎﻥ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻳﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦﺁﻣﺪﻥ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﺁﻥ‪ ،‬ﻭ ﻟﻮ ﻧﻪ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻧﺴﺒﺖ‪ ،‬ﻋﺎﺭﺽ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬

‫٭‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۷۴‬‬

‫ﺁﺯﺍﺩﺳﺎﺯﯼ ﻭ ﭘﺎﺑﻨﺪﺳﺎﺯﯼﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‪،‬ﮐﻪ ﻣﺎ ﻫﻢﺍﮐﻨﻮﻥ ﺍﺯ ﺑﺮﺭﺳﯽﹺﺁﻥ ﻓﺎﺭﻍ ﺷﺪﻩﺍﻳﻢ‪،‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﺔ ﭘﺎﺋﻴﻦﺁﻣﺪﻥﻭﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺮﻭﯼ‬
‫ﮐﺎﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻪﻋﻠﹼﺖ ﺗﮑﺎﻣﻞﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ‪ ،‬ﺑﺎﻳﮑﺴﺎﻥﻣﺎﻧﺪﻥ ﻧﺮﺥ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‪ ،‬ﺗﻌﺪﺍﺩ‬
‫ﮐﻤﺘﺮﯼﮐﺎﺭﮔﺮ ﻻﺯﻡ ﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺭﺍ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻧﻴﺰ‬
‫ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺁﺯﺍﺩﺳﺎﺯﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﭘﺬﻳﺮﺩ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻋﮑﺲ‪ ،‬ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﹺﭘﯽﹺ‬
‫ﮐﺎﻫﺶﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﮐﺎﺭ‪،‬ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﭼﺮﺧﺎﻧﺪﻥ ﻫﻤﺎﻥ ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻻﺯﻡﺁﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﭘﺎﺑﻨﺪﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍ‪‬ﻟﺤﺎﻗﯽ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻧﻴﺰ ﺭﻭﯼ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ‬
‫ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺑﻮﺩ‬
‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﻓﻘﻂ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺩﺭ ﺳﻬﻢﺑﻨﺪﯼ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﺗﺮﮐﻴﺐ‪-‬‬
‫ﮐﻨﻨﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﺣﺪ ﺑﻪﻭﻗﻮﻉ ﭘﻴﻮﻧﺪﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﻳﺪﺍﺩ ﺑﺮ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽﮔﺬﺍﺭﺩ ﻭﻟﯽ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺘﯽ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﭘﺎﺑﻨﺪ‪-‬‬
‫ﺳﺎﺯﯼ ﻭﺁﺯﺍﺩﺳﺎﺯﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻄﺮﺡ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﻳﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻴﺰ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻳﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦﺁﻣﺪﻥ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﻋﻨﺎﺻﺮﯼﮐﻪ ﺍﺯﺁﻥ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻢ ﻣﻘﻴ‪‬ﺪﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﻫﻢ ﺁﺯﺍﺩ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺻﺮﻑ ﻧﻈﺮ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﭘﺎﺑﻨﺪﺳﺎﺯﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻓﻘﻂ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﺍﻣﮑﺎﻥﭘﺬﻳﺮ ﺍﺳﺖﮐﻪ )ﺑﻪ ﻏﻴﺮ‬
‫ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺭﺩﯼﮐﻪ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ( ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﮐﺎﺭ‬
‫ﺗﺮﻗﹼﯽﮐﺮﺩﻩﺑﺎﺷﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﻫﻤﺎﻥ ﺣﺠﻢﮐﺎﺭ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻝﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺑﻪﺑﺎﺭﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺭﺍ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻭﺿﺎﻉﻭﺍﺣﻮﺍﻝ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺭﻭﯼ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼﮐﻪ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﺩﺭﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﺎﺭ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺁﻧﮑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺭﺍ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺍﺯﻗﺒﻴﻞ ﺑﺬﺭ ﻭﮐﻮﺩ ﻭ ﺯﹺﻩﮐﺸﯽ‬
‫ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺍﺣﺘﻴﺎﺝ ﭘﻴﺪﺍﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﺪﻭﻥ ﺁﻧﮑﻪ ﮐﺎﻫﺸﯽ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﺭﻭﯼﺩﻫﺪ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﺁﺯﺍﺩ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ‪،‬ﮐﺎﺭﺑﺮﺩ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﺁﻳﺪﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖﮐﻢ ﺍﺭﺯﺵ ﺗﺮﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﭘ‪‬ﺮﺍﺭﺯﺵ ﺗﺮ‬
‫‪۱۷۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻓﻨﹼﯽ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺩﺭﮐﺘﺎﺏﺩﻭ‪‬ﻡ ﺩﻳﺪﻳﻢ)‪ ،(١‬ﭘﺲﺍﺯﺁﻧﮑﻪﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪﭘﻮﻝ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﺭﻓﺘﻨﺪ‪،‬‬

‫ﺟﺰﺀِ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﺯﺍﻳﻦ ﭘﻮﻝ ﻗﻬﺮﺍﹰ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﻧﻮ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻋﻨﺎﺻﺮﻣﺎﺩ‪‬ﯼﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺩﺭﺁﻳﺪ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ‬
‫ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺩﻗﻴﻘﺎﹰ ﻃﺒﻖ ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺎﺋﯽ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﻣﻘﺘﻀﺎﯼ ﺧﺼﻠﺖ ﻓﻨﹼﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﻫﺮ ﻣﺤﻴﻂ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ــ ﺍﮔﺮ ﺍﺯ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﭼﺸﻢ ﺑﭙﻮﺷﻴﻢ ــ‬
‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﺩﺭ ﻫﻤﺔ ﺭﺷﺘﻪ ﻫﺎ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻣﺎ ﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦ ﻣﻮﺍﺩﮐﻤﮑﯽ ﻧﻴﺰ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻣﻮﺍﺩﮐﻤﮑﯽ ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺑﺮﺍﯼﺁﻥ ﺭﺷﺘﻪ ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺋﯽ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪﮐﻪ ﻣﺎ ﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ‬
‫ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﺧﺎﺹﹼ ﺩﺭﺁﻧﻬﺎ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻌﺎﺩﻥ ﻭ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺍﺳﺘﺨﺮﺍﺟﯽ‪ .‬ﺁﻥ‬
‫ﺟﺰ ﺀِ ﻗﻴﻤﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﺭﺍ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻﺕ‬
‫ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺫﻫﻨﯽ ﺩﺭ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﻧﺪﺍﺭﺩﮐﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻳﺎ ﻓﺮﺩﺍ‪ ،‬ﻭ ﻳﺎ ﺩﺭﮐﺪﺍﻡ ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺯ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪،‬‬
‫ﺟﺰﺀِ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺷﺪﻩ ﻭ ﭘﻮﻝ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺁﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﻭﺿﻊ ﺑﻪﮔﻮﻧﺔ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﺍﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﺑﺎﻻ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﺩ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺷﺎﻳﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻴﺶﺁﻳﺪﮐﻪ ﭘﺲﺍﺯ ﻭﺿﻊ‬
‫ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻ‪ ،‬ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺟﺎﯼ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﺗﻤﺎﻣﺎﹰ ﭘ‪‬ﺮﮐﺮﺩ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﺷﺪﻳﺪ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻮﺟﺐ ﻭﻗﻔﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺩﺭﮔﻴﺮﯼﻫﺎﯼ ﺑﺰﺭﮒ ﻭ ﺣﺘﹼﺎ ﺑﺮﻭﺯ‬
‫ﻓﺎﺟﻌﻪ ﻫﺎﺋﯽ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺧﺎﺹ ﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ‪ ،‬ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺍﺯ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺁﻟﯽ ﺑﺮﻣﯽﺧﻴﺰﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺁﻥ ﻣﻮﺍﺭﺩﯼ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺣﺎﺻﻞ‪-‬‬
‫ﺑﺮﺩﺍﺭﯼ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺩﺭﻣﻌﺮﺽ ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪) .‬ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎﺯ ﺍﺯ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ‬
‫ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺻﺮﻑ ﻧﻈﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ (.‬ﺩﺭﺁﻥ ﻋﺮﺻﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﻫﻤﺎﻥﮐﻤﻴ‪‬ﺖﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺑﺮﺍﺛﺮ ﺷﺮﺍﻳﻂ‬
‫ﮐﻨﺘﺮﻝﻧﺎﭘﺬﻳﺮﻃﺒﻴﻌﺖ‪ ،‬ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﻓﺼﻮﻝﻣﺴﺎﻋﺪ ﻳﺎ ﻧﺎﻣﺴﺎﻋﺪ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﺑﺴﻴﺎﺭﻣﺨﺘﻠﻔﯽ‬

‫)‪ (۱‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺩﻭ‪‬ﻡ‪ ،‬ﺹ‪" ۲۹۷‬ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﮔﺮﺩﺵ ﻫﻤﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ" ]ﺻﻔﺤﺔ ‪۵۰۹‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۷۶‬‬

‫ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻑﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﺍﻧﺪﺍﺯﺓ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﻫﺎﯼ ﻣﺼﺮﻑ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺩﺭ ‪ ۱۰۰‬ﻓﻮﻧﺪﮐﺎﻻﯼ ‪ a‬ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﯽ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺍﺭﺯﺵ ‪x‬‬

‫‪x‬‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻗﻴﻤﺖ ﻳﮏ ﻓﻮﻧﺪ ‪ 100 = a‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﮔﺮ‪ x‬ﺩﺭ‪ ۱۰۰۰‬ﻓﻮﻧﺪ ‪ a‬ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫‪x‬‬
‫ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﻗﻴﻤﺖ ﻳﮏ ﻓﻮﻧﺪ ‪ 1000= a‬ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻳﮑﯽﺍﺯ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻥ‬
‫ﺩﺭﻗﻴﻤﺖ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﻫﻤﻴﻦﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﻭ‪‬ﻣﻴﻦﻋﺎﻣﻞﮐﻪ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ ﺟﺎﻣﻊﺑﻮﺩﻥ ﻣﻮﺿﻮﻉ‬
‫ﺫﮐﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ ــ ﺯﻳﺮﺍ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻭﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﻫﻨﻮﺯ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯﺣﻴﻄﺔ ﺑﺮﺭﺳﯽﹺ ﻣﺎ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺭﻧﺪ ــ‬
‫ﺍﻳﻨﺴﺖ‪ :‬ﺑﻨﺎﺑﺮﻃﺒﻴﻌﺖ ﺍﺷﻴﺎﺀ‪ ،‬ﻣﻮﺍﺩﮔﻴﺎﻫﯽ ﻭﺣﻴﻮﺍﻧﯽ‪،‬ﮐﻪ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﻭﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺎﻥﺗﺎﺑﻊ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦﺍﺭﮔﺎﻧﻴﮏ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺎ ﺩﻭﺭﺍﻥﻫﺎﯼ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻧﻤﯽ ﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ‬
‫ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻣﻘﻴﺎﺳﯽ ﺗﮑﺜﻴﺮ ﺷﻮﻧﺪﮐﻪ ﻣﺜﻼﹰ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ‪،‬‬
‫ﺫﻏﺎﻝﺳﻨﮓ‪ ،‬ﺳﻨﮓ ﻣﻌﺪﻥ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ ،‬ﻣﻘﺪﻭﺭﺍﺕ ﻭﺗﮑﺜﻴﺮﺷﺎﻥ ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﻣﻔﺮﻭﺽﺑﻮﺩﻥ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﻳﮏﮐﺸﻮﺭ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺩﺭﻋﺮﺽﻣﺪﺕﮐﻮﺗﺎﻫﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﻤﮑﻦ ﻭ ﺣﺘﹼﺎ ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺍﺟﺘﻨﺎﺏﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻭ ﺗﮑﺜﻴﺮﺁﻥ ﺟﺰﺀِ ﺛﺎﺑﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮐﻪ ﻣﺮﮐﹼﺐ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﺮ‬
‫ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯﻫﻤﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮐﻪ ﺍﺯﻣﻮﺍﺩﺧﺎﻡ ﺍﺭﮔﺎﻧﻴﮏ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻳﺎﻓﺘﻪﺍﺳﺖ ﭘﻴﺸﯽ ﺑﮕﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﻧﺤﻮﯼ‬
‫ﮐﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ ﺍﺯ ﻋﺮﺿﻪ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﻗﻴﻤﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﻻ‬
‫ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦﺗﺮﹼﻗﯽﹺﻗﻴﻤﺖ ﻋﻤﻼﹰ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺍﻳﻦ ﭘﯽﺁﻣﺪ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﻭ‪‬ﻻﹰ ﺍﻳﻦ ﻣﺎﺩﺓ ﺧﺎﻡ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺯﻧﻘﺎﻁ‬
‫ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺩﻭﺭ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺎﻻﺑﻮﺩﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺑﺰﺭﮒ ﺣﻤﻞﻭﻧﻘﻞ ﺭﺍ ﻣﯽﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻭ ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﺯﻳﺎﺩﺗﺮﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﻭﺿﻌﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻨﺎ‬
‫ﺑﺮ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺍﻣﺮ ﺷﺎﻳﺪ ﻓﻘﻂ ﻳﮏ ﺳﺎﻝ ﺩﻳﺮﺗﺮ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺩﻫﺪﮐﻪ ﺗﮑﺜﻴﺮ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺣﺠﻢ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ‬
‫ﻋﻤﻠﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺛﺎﻟﺜﺎﹰ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻫﻤﻪﻧﻮﻉ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ‪ ‬ﺟﺎﻧﺸﻴﻦﺳﺎﺯﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺑﯽﻣﺼﺮﻑ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻭ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﻣﻘﺘﺼﺪﺍﻧﻪﺗﺮﻧﺴﺒﺖﺑﻪﻓﻀﻮﻻﺕ‪.‬ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﺗﺮﹼﻗﯽﹺﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﺤﺴﻮﺱ‬
‫ﺑﺮﮔﺴﺘﺮﺵ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﻋﺮﺿﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻘﻄﺔ ﻋﻄﻒ ﺳﺮﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻳﻌﻨﯽ‬
‫‪۱۷۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻧﻘﻄﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﺮ ﹼﻗﯽﹺ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻭ ﭘﺎﻳﺪﺍﺭ ﻣﺎ ﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﻭ ﻫﻤﺔﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺩ‪‬ﺓ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻋﻨﺼﺮﯼ ﺩﺭﺁﻧﻬﺎ ﻭﺍﺭﺩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﻭﺍﮐﹸﻨﺸﯽ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺗﺸﻨﹼﺠﺎﺗﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﺛﺮ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻫﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﺍﹶﺷﮑﺎﻝ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻪ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ ،‬ﺍﻭﺿﺎﻉﻭﺍﺣﻮﺍﻝ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺰ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻮﺭﺍﹰ ﻣﺘﺬﮐﹼﺮ‬
‫ﮔﺮﺩﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽﻧﺨﺴﺖ ﺍﺯﺁﻧﭽﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻪﺭﻭﺷﻨﯽ ﺑﺮﻣﯽﺁﻳﺪﮐﻪ‪ :‬ﻫﺮﻗﺪﺭﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪-‬‬
‫ﺩﺍﺭﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﻫﺮ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﮑﺜﻴﺮ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ ﻭ ﭘﺎﻳﺪﺍﺭ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖﮐﻪ ﺍﺯ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻫﺮﻗﺪﺭ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ‬
‫ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﮔﻴﺮﺩ )ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻫﺎﯼ ﺭﻭﻧﻖ(‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺴﺒﯽ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﺍﺳﺖ ﻭﻧﻴﺰ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﮐﻢﺗﻮﻟﻴﺪﯼ‬
‫ﻧﺴﺒﯽ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻣﻮﺍﺩﺧﺎﻡﮔﻴﺎﻫﯽ ﻭﺣﻴﻮﺍﻧﯽ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥﺗﺮ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ ،‬ﻭ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥﻗﺪﺭ ﻫﻢ ﺗﺮﹼﻗﯽﹺ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﻭ ﻭﺍﮐﻨﺶ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ ﺁﻥ‪،‬ﮐﻪ ﻗﺒﻼﹰ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺴﻮﺱﺗﺮ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻧﻴﺰ ﺍﻟﺘﻬﺎﺑﺎﺗﯽ‪،‬ﮐﻪ ﻣﺴﺒ‪‬ﺐ ﺁﻥ ﻫﻤﻴﻦ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻥ ﺷﺪﻳﺪ ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ‬
‫ﻋﻤﺪﻩﺗﺮﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺳﺖ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻪ ﻓﺮﻭﺭﻳﺰﺩ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﺑﻪﺳﺒﺐﺍﻳﻨﮑﻪ ﺗﺮﹼﻗﯽﹺﺁﻧﻬﺎ ﺍﺯﻳﮏﺳﻮ‬
‫ﻣﻮﺟﺐﮐﺎﻫﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺯ ﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﺟﺎﺋﯽ ﻣﻮﺟﺐﮔﺴﺘﺮﺵ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ‬
‫ﻭ ﺩﺭ ﺟﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺑﻪ ﻭﺍﺭﺩﮐﺮﺩﻥ ﮐﺎﻻ ﺍﺯ ﻧﻘﺎﻁ ﺩﻭﺭﺩﺳﺘﯽ ﺭﺍ ﺍﻳﺠﺎﺏﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﮐﻤﺘﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﻧﺪ ﻭ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻧﻤﯽﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭ‬
‫ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺍﻳﻦ ﻫﺮﺩﻭ‪ ،‬ﻋﺮﺿﺔ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﺑﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺁﻥ ﭘﻴﺸﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ــ ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺁﻧﮑﻪ‬
‫ﺯﻳﺎﺩﺗﯽﹺ ﻋﺮﺿﻪ ﺑﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﯼ ﺑﺎﻻﯼ ﻗﺪﻳﻢ ﺟﺮﻳﺎﻥ‬
‫ﺩﺍﺭﻧﺪ ــ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺟﻬﺎﺕ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﻓﺮﻭﺭﻳﺰﯼﹺ‬
‫ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽﹺ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﺍﻭﺭﺩﻩﻫﺎﯼ ﺧﺎﻡ ﺗﺮﻣﺰﯼ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ‬
‫ﺍﻧﺤﺼﺎﺭﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﺓ ﺑﺪﻭﯼ‪ ،‬ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﺴﺎﻋﺪﺗﺮﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺍﺯ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۷۸‬‬

‫ﻧﻮ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭﯼﹺ ﻣﺠﺪ‪‬ﺩ ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳ‪‬ﺖﻫﺎ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻭﻟﯽ ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎﻝ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺭ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺍﻧﮕﻴﺰﺷﯽﮐﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭﮐﺸﻮﺭﻫﺎﺋﯽﮐﻪﮐﻢﻭﺑﻴﺶ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭ ﺍﻳﻦﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺩﺭﺩﺳﺖﺩﺍﺭﻧﺪ ﺑﻪﻣﻘﻴﺎﺱﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺗﺮ‬
‫ﺍﺩﺍﻣﻪ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﭘﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﯼ ﺁﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻﺕ‬
‫ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺑﺮﺧﯽ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﺎﻳﺔ ﻋﺎﺩ‪‬ﯼﹺ ﻧﻮ‪ ،‬ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ‬
‫ﻧﻘﻄﺔ ﻋﺰﻳﻤﺖ ﺟﺪﻳﺪ ﺗﻠﻘﹼﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺑﺮﺍﺛﺮ ﺭﻭﻳﺪﺍﺩﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﹶﺛﻨﺎﯼ ﺩﻭﺭ ﺍﺧﻴﺮ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺍﺯ ﺳﺮ‬
‫ﮔﺬﺭﺍﻧﺪﻩ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻋﻼﻭﻩﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﺮﻋﯽ‬
‫ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﺗﺎﺯﻩ ﺩﺍﺷﺖ ﺭﻭﻧﻖ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ ﺍﺯ ﻧﻮ ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻼﺕ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺭﻭﺑﺮﻭ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﺜﻼﹰ ﺍﺯ ﺭﻭﯼ ﺟﺪﻭﻝﻫﺎﯼ ﺻﺎﺩﺭﺍﺗﯽ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻥ ﻣﻠﻤﻮﺳﺎﹰ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻃﯽ‪۳۰ ‬‬
‫ﺳﺎﻝ ﺍﺧﻴﺮ )ﺗﺎ ‪ ( ۱۸۶۵‬ﻫﺮ ﺑﺎﺭﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﻨﺒﺔ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﻨﺒﺔ ﻫﻨﺪﯼ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﺳﭙﺲ ﻧﺎﮔﻬﺎﻥ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﮐﻢ ﻭﺑﻴﺶ ﭘﺎﻳﺪﺍﺭ ﺩﭼﺎﺭﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡﮔﺮﺍﻧﯽﹺ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﺘﺤﺪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪﻫﺎﺋﯽ‬
‫ﺑﻪﻣﻨﻈﻮﺭ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ ﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻣﺜﻼﹰ ﺩﺭ ﻣﻨﭽﺴﺘﺮ ﺑﻪﺳﺎﻝ ‪،۱۸۴۸‬‬
‫ﭘﺲﺍﺯ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﭘﻨﺒﻪ‪ ،‬ﻭﻧﻈﻴﺮﺁﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﻟﻨﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺘﺎﻥ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﻪﻣﺤﺾﺍﻳﻨﮑﻪ‬
‫ﺍﻧﮕﻴﺰﻩ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﮐﻨﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ ﻭ ﺍﺻﻞ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ "ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺍﻥ ﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﺑﺎﺯﺍﺭ" ﺣﺎﮐﻢ ﻣﯽﺷﻮﺩ )ﺑﻪﺟﺎﯼ ﻫﺪﻓﯽﮐﻪ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺩﺍﺋﺮ ﺑﺮ ﺍﻳﻨﮑﻪ‬
‫ﻗﺎﺑﻠﻴ‪‬ﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺩﺭﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﺓ ﺍﺻﻠﯽ‪ ،‬ﺻﺮﻑ ﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻭﺁﻧﯽﺋﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻓﻌﻼﹰ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ( ــ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﺻﻞ‬
‫ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺗﺎ ﻡ‪‬ﺍﻷﺧﺘﻴﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺳﺮ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻋﺮﺿﻪ ﺭﺍ ﻣﺠﺪ‪‬ﺩﺍﹰ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﺓ‬
‫"ﻗﻴﻤﺖ" ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺔ ﺍﻧﺪﻳﺸﻪﻫﺎ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﮐﻨﺘﺮﻝ ﻣﺸﺘﺮﮎ‪ ،‬ﻓﺮﺍﮔﻴﺮ ﻭ ﭘﻴﺶﮔﻴﺮﺍﻧﺔ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ــ ﻳﻌﻨﯽ ﮐﻨﺘﺮﻟﯽ ﮐﻪ ﺩﺭﻣﺠﻤﻮﻉ ﻭ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻋﻤﺪﻩ ﻣﻄﻠﻘﺎﹰ ﺑﺎ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ‬
‫ﺳﺎﺯﮔﺎﺭ ﻧﻴﺴﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺁﺭﺯﻭﯼ ﭘﺎﺭﺳﺎﻳﺎﻧﻪﺍﯼ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﻭﻳﺎ ﺩﺭﻟﺤﻈﺎﺕ‬
‫ﺧﻄﺮ ﻓﻮﺭﯼ ﺑﺰﺭﮒ ﻭ ﺑﻴﭽﺎﺭﮔﯽ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎﺋﺎﹰ ﺑﻪ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ــ ﺟﺎﯼ‬
‫‪۱۷۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﺑﺎﻭﺭ ﻣﯽﺳﭙﺎﺭﺩﮐﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﻭﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﺘﻘﺎﺑﻼﹰ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮﺭﺍ ﻣﻨﻈﹼﻢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ (١).‬ﺩﺭﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﻮﺭﺩﺧﺰﺍﻧﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺑﻪﺍﻧﺪﺍﺯﻩﺍﯼ ﺩﺭﺷﺖ ﻭ ﺯﻣﺨﺖﺍﺳﺖﮐﻪ ﺣﺘﹼﺎ ﺑﺎﺯﺭﺳﺎﻥﮐﺎﺭﺧﺎﻧﺠﺎﺕ‬
‫ﻣﮑﺮ‪‬ﺭ ﺩﺭ ﻣﮑﺮ‪‬ﺭ ﺿﻤﻦﮔﺰﺍﺭﺵﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺩﺭﺁﻥ ﺑﺎﺭﻩ ﻓﺮﻳﺎﺩ ﺑﻪﺁﺳﻤﺎﻥ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﻭ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ﺧﻮﺏ ﻭ ﺑﺪ ﻧﻴﺰ ﻃﺒﻴﻌﺘﺎﹰ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﺍﺭﺯﺍﻥﺗﺮﯼ ﺭﺍ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﭘﻴﺶ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺻﺮﻑ ﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﻼﻭﺍﺳﻄﻪ ﺍﯼﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺳﻌﻪﻳﺎﺑﯽ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺍ‪‬ﻋﻤﺎﻝ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺳﺎﺑﻖﺍﻟﺬﮐﺮﺭﺍ ﺑﺮﺭﻭﯼ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪،‬ﮐﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺍﻧﮕﻴﺰﻧﺪﻩ ﻋﻤﻞﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺁﻥ ﻣﯽﺍﻓﺰﺍﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻭﺁﻧﮕﺎﻩ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﻓﻮﻕﺍﻟﺬﮐﺮ ﻣﺒﻨﯽﺑﺮ ﺳﺒﻘﺖﮔﻴﺮﯼﹺ ﺗﺪﺭﻳﺠﯽﹺﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺑﺮﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻘﻴﺎﺱ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﺗﮑﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﹺﻬﺴﺎﺯﯼﹺ ﻭﺍﻗﻌﯽﹺ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ‪ ،‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﮐﻪ‬
‫ﺗﺤﻮﻳﻞﺁﻥ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺍﺯ ﻧﻈﺮﮐﻤ‪‬ﯽ ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅﮐﻴﻔﻴ‪‬ﺖ ﻣﺮﻏﻮﺏ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﺗﺤﻮﻳﻞ‬
‫ﭘﻨﺒﺔ ﺟﻨﺲﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻣﻨﻈﹼﻤﺎﹰ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﻩ ﻭﻣﺪﺍﻭﻡ ﺍﺯﺳﻮﯼ‬
‫ﺍﺭﻭﭘﺎﺳﺖ‪) .‬ﺑﻪﮐﻠﹼﯽ ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼﺋﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﺓ ﻫﻨﺪﯼ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻭﻃﻦ‬
‫ﺧﻮﻳﺶﺗﺤﺖﺁﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ (.‬ﻭﻟﯽ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻣﻮﺍﺩﺧﺎﻡ ﻓﻘﻂ ﺿﺮﺑﻪﺁﺳﺎ‪،‬‬

‫)‪ (۱‬ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻧﯽﮐﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﺎﻻ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ )‪ ،(۱۸۶۵‬ﺑﺮﺍﺛﺮﮔﺴﺘﺮﺵ ﺳﺮﻳﻊ ﺻﻨﻌﺖ ﺩﺭ ﻫﻤﺔ ﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﻣﺘﻤﺪ‪‬ﻥ‬
‫ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﻭﺁﻟﻤﺎﻥ‪ ،‬ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺩﺭﺑﺎﺯﺍﺭﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﻪﻣﺮﺍﺗﺐ ﺑﺎﻻﮔﺮﻓﺘﻪﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺖﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﺰﺭﮒﺷﺪﻥ‬
‫ﺳﺮﻳﻊ ﻭ ﻏﻮﻝﺁﺳﺎﯼ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻫﺮﺭﻭﺯ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﺣﺪﻭﺩ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‬
‫ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﮐﺎﻻ‪،‬ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥﺁﻥ ﺣﺮﮐﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺠﺎﻭﺯ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ــ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺘﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺣﺘﹼﺎ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺩﺭﺿﻤﻴﺮ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﻧﻔﻮﺫ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭ ﺩﻭ ﻋﻼﻣﺖ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ ﺩﺭ‬
‫ﻭﺳﻮﺍﺱﺟﺪﻳﺪ ﻭﻫﻤﻪﮔﻴﺮﺣﻤﺎﻳﺖﮔﻤﺮﮐﯽ‪،‬ﮐﻪ ﺑﺎﺣﻤﺎﻳﺖﮔﺮﯼﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﺯﺍﻳﻦﺟﻬﺖ ﻓﺮﻕﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎﹰ‬
‫ﺍﻗﻼﻡ ﺻﺎﺩﺭﺍﺗﯽ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩﺣﻤﺎﻳﺖ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺩﻭ‪‬ﻡ ﺩﺭﮐﺎﺭﺗﻞ )ﺗﺮﻭﺳﺖ(ﻫﺎﯼﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﻫﻤﺔ ﻋﺮﺻﻪﻫﺎﯼ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﮐﻪ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮﺭ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻭ ﺳﻮﺩﻫﺎ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻴﺎﺕ ﻓﻘﻂ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺟﻮ‪ ‬ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﻧﺴﺒﺘﺎﹰ ﻣﺴﺎﻋﺪﯼ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺗﻮﻓﺎﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺯﻣﻴﻦ ﭘﺮﺗﺎﺏﮐﻨﺪ ﻭ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﻪ ﺍﻧﺘﻈﺎﻡ ﺩﺍﺭﺩ ﻣﺴﻠﹼﻤﺎﹰ ﻃﺒﻘﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡﺁﻥ ﻓﺮﺍﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺿﻤﻨﺎﹰ ﻫﺪﻑﮐﺎﺭﺗﻞﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻓﻘﻂ ﻣﺮﺍﻗﺒﺖ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﻪﮐﻮﭼﮏﺗﺮﻫﺎ ﺑﺎﺯﻫﻢ ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ ﺍﺯﮔﺬﺷﺘﻪ ﺩﺭﮐﺎﻡ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻫﺎ ﻓﺮﻭﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‪ .‬ـ ﻓﺮﻳﺪﺭﻳﺶ ﺍﻧﮕﻠﺲ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۸۰‬‬

‫ﮔﺎﻩ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽﮔﺴﺘﺮﺵ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﻗﺎﻫﺮﺍﻧﻪ ﺩﺭﻫﻢﮐﺸﻴﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺗﻤﺎﻡ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﻭﺿﺎﻉﻭﺍﺣﻮﺍﻝ ﺭﺍ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﻫﻴ‪‬ﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﺑﺤﺮﺍﻥ‬
‫ﭘﻨﺒﺔ ‪۱۸۶۱‬ـ ‪ ۱۸۶۵‬ﺑﺎﮐﻤﺎﻝ ﺧﻮﺑﯽ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﻃﯽ‪ ‬ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﻧﻴﺰ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺷﺪﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺪﺗﯽ ﻣﺎﺩﺓ ﺧﺎﻣﯽﮐﻪ ﻳﮑﯽﺍﺯ ﺍﺳﺎﺳﯽﺗﺮﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺳﺖ ﺑﻪﮐﻠﹼﯽ ﻧﺎﻳﺎﺏ‬
‫ﮔﺮﺩﻳﺪ‪ .‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎ ﺗﺮ ﻗﹼﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﺑﻪ ﺣﺪ‪‬‬
‫ﺍﺷﺒﺎﻉ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺍﺷﺒﺎﻉ ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺳﺨﺘﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ (١).‬ﻭﻳﺎ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ‬
‫ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﮐﻤﺒﻮﺩ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﭘﻨﺒﻪ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﭘﺪﻳﺪﺓ ﺍﺧﻴﺮ ﺭﻭﯼ ﺩﺍﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻫﺮﻗﺪﺭﮐﻪ ﺩﺭﺗﺎﺭﻳﺦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺑﻼﻭﺍﺳﻄﻪﺗﺮﻳﻦ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻧﺰﺩﻳﮏ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻣﻨﻈﹼﻢ ﺗﺮ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪ ﻫﺎﯼ ﮐﻠﻴﺪ ﯼﹺ ﺻﻨﻌﺖ‪،‬‬
‫ﺑﺮﻣﯽ ﺧﻮﺭﻳﻢ ﮐﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻣﻴـﺎﻥ ﮔﺮﺍﻧﯽﹺ ﻧﺴﺒﯽﹺ ﻣـﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﻣﺄﺧﻮﺫ ﺍﺯ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺍﺭﮔﺎﻧﻴﮏ ﻭ‬
‫ﻼ ﺍﺯ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﻫﯽﹺ ﺑﻌﺪﯼ ﻧﺎﺷﯽ ﺍ ﺯﺁﻥ‪ ،‬ﺗﻨﺎﻭﺏ ﻣﮑﺮ‪‬ﺭﯼ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﺜﺎﻝﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺫﻳ ﹰ‬
‫ﮔﺰﺍﺭﺵ ﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺭﺳﺎﻥ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﺠﺎﺕﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺷﻮﺍﻫﺪ ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ ﺋﯽﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩ‬

‫ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺑﺎ ﻳﮏﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼﹺ ﻋﻘﻼﻧﯽ ﻣﻐﺎﻳﺮﺕ ﺩﺍﺭﺩ ﻳﺎﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼﹺ‬
‫ﻋﻘﻼﻧﯽ ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺳﺎﺯﮔﺎﺭ ﻧﻴﺴﺖ )ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺍﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻮﺟﺐ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻓﻨﹼﯽ‬
‫ﺁﻧﺴﺖ( ﻭﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﻳﺎ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺩﻫﻘﺎﻧﺎﻥ ﺧﺮﺩﻩﭘﺎﺋﯽﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﻭﯼ ﺯﻣﻴﻦﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺍﺣﺘﻴﺎﺝ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ ﻭﻳﺎ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﺁﻧﺴﺖﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻧﯽ ﺩﺭﺁﻳﺪﮐﻪ ﺑﺎﻫﻢ ﺍﺗﺤﺎﺩﮐﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪.‬‬

‫٭‬

‫) ‪ ( ۱‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﻋﺮﺿﻪ ﺑﻪ ﺣﺪ‪‬ﯼ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺑﺎﻟﻘﻮ‪‬ﻩ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺗﻤﺎﻡ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺭﺍ‬
‫ﺑﺮﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﻋﻤﻼﹰ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺭﻓﻊ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺭﺍ ﺩﺷﻮﺍﺭ ﺳﺎﺯﺩ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬
‫‪۱۸۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺩﺭ ﹺِﭘﯽﹺﺁﻧﭽﻪ ﻓﻮﻗﺎﹰ ﺑﻴﺎﻥﮐﺮﺩﻩﺍﻳﻢ‪ ،‬ﺷﻮﺍﻫﺪﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺍﺯﮔﺰﺍﺭﺵﻫﺎﯼﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺍﯼ‬

‫ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﻳﻢ‪.‬‬
‫"ﻭﺿﻊﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺑﻬﺘﺮﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﻟﯽﺩﻭﺭﺗﻨﺎﻭﺑﯽ ﺯﻣﺎﻥﻫﺎﯼ ﺧﻮﺏﻭﺑﺪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕﮐﻮﺗﺎﻩﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﻧﻈﺮ ﺑﻪﺍﻳﻨﮑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩﺁﻥ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﻓﺰﻭﻧﯽ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪،‬‬
‫ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﺩﺭ ﻭﺿﻊ ﮐﺴﺐ ﻭﮐﺎﺭ ﻧﻴﺰ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﺗﺮ ﺗﮑﺮﺍﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ...‬ﻋﺠﺎﻟﺘﺎﹰ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﭘﺲ ﺍﺯ‬
‫ﺳﺮﺍﺳﻴﻤﮕﯽ‪ ۱۸۵۷‬ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ﺍﺯ ﻧﻮ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽﺭﺳﺪﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺳﺮﺍﺳﻴﻤﮕﯽ‬
‫ﻫﻢ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺁﻳﺎ ﺍﻳﻦ ﺑﻬﺒﻮﺩﯼ ﻭﺿﻊ ﺩ‪‬ﻭﺍﻡ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ ﺗﺎ‬
‫ﺣﺪ‪ ‬ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺯﻳﺎﺩ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﻫﻢﺍﮐﻨﻮﻥ ﻋﻼﺋﻤﯽ ﺑﻪﻣﻦ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭﺑﺮﺧﯽﻣﻮﺍﺭﺩﮐﺎﺭ ﺑﻪ ﺳﺮﺣﺪ‪‬ﯼ ﺭﺳﻴﺪﻩﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﻭ‪‬ﺭﺍﺀِﺁﻥ ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺼﻨﻮﻋﺎﺕ ﻣﺮﺗﹼﺒﺎﹰ‬
‫ﮐﻤﺘﺮ ﺳﻮﺩﺁﻭﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺳﻮﺩﺩﻫﯽﹺ ﺁﻥﮐﺎﻣﻼﹰ ﻣﺘﻮﻗﹼﻒ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻣﺜﻼﹰ ﺍﮔﺮ‬
‫ﺳﺎﻝ ﻫﺎﯼ ﭘ‪‬ﺮﺳﻮﺩ ‪ ۱۸۴۹‬ﻭ ‪ ۱۸۵۰‬ﺭﺍ ﺩﺭﻣﻮ ﺭﺩ ﺻﻨﻌﺖ ﻭ‪‬ﺭﺳﺘ‪‬ﺪ) ‪ (١‬ﺩﺭ ﻧﻈﺮﮔﻴﺮﻳﻢ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺸﻢ ﺷﺎﻧﻪﺷﺪﺓ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﻫﺮ ﻓﻮﻧﺪ ‪ ۱۳‬ﭘﻨﺲ ﻗﻴﻤﺖ ﺩﺍﺷﺖ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫ﭘﺸﻢ ﺍﺳﺘﺮﺍﻟﻴﺎﺋﯽ ﺑﻪ ﻓﻮﻧﺪﯼ‪ ۱۴‬ﺗﺎ ‪۱۷‬ﭘﻨﺲ ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽﮔﺮﺩﻳﺪ ﻭﻧﻴﺰ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺩﺭﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‬
‫ﺩ‪‬ﻩ ﺳﺎﻟﺔ ‪ ۱۸۴۱‬ﺗﺎ ‪ ،۱۸۵۰‬ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﭘﺸﻢ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﺍﺯ ‪ ۱۴‬ﭘﻨﺲ ﻭ ﭘﺸﻢ ﺍﺳﺘﺮﺍﻟﻴﺎﺋﯽ ﺍﺯ‬
‫‪ ۱۷‬ﭘﻨﺲ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭﺁﻏﺎﺯ ﺳﺎﻝ ﻧﺎﻣﻴﻤﻮﻥ ‪ ،۱۸۵۷‬ﭘﺸﻢ ﺍﺳﺘﺮﺍﻟﻴﺎﺋﯽ ﺑﻪ‬
‫‪ ۲۳‬ﭘﻨﺲ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺩﺳﺎﻣﺒﺮﺁﻥ ﺳﺎﻝ ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﺳﺮﺍﺳﻴﻤﮕﯽ ﺑﻪ ‪ ۱۸‬ﭘﻨﺲ‬
‫ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻧﻤﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻣ‪‬ﺎ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۵۸‬ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖﮐﻨﻮﻧﯽ ‪ ۲۱‬ﭘﻨﺲ ﺗﺮﻗﹼﯽﮐﺮﺩ‪ .‬ﭘﺸﻢ‬
‫ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ‪ ۱۸۵۷‬ﺑﺎ ‪۲۰‬ﭘﻨﺲ ﺷﺮﻭﻉﮐﺮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻭﺭﻳﻞ ﻭ ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ ‪۲۱‬ﭘﻨﺲ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻧﻤﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺩﺭ ﮊﺍﻧﻮﻳﺔ ‪ ۱۸۵۸‬ﺗﺎ ‪۱۴‬ﭘﻨﺲ ﭘﺎﺋﻴﻦﺁﻣﺪ‪ ،‬ﻭ ﺍﺯﺁﻥ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺗﺎ ‪۱۷‬ﭘﻨﺲ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻧﻤﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮﺭﯼﮐﻪ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺩ‪‬ﻩ ﺳﺎﻟﺔ ﻣﺬﮐﻮﺭ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻓﻮﻧﺪ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ۳‬ﭘﻨﺲ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪...‬‬
‫ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ ﻳﺎ ﻭﺭﺷﮑﺴﺖﻫﺎﯼ ﺳﺎﻝ ‪ ،۱۸۵۷‬ﮐﻪ ﻣﻌﻠﻮﻝ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ‬

‫)‪ = Worsted (۱‬ﺻﻨﻌﺖ ﺷﺎﻧﻪﺯﻧﯽ ﭘﺸﻢ ﺑﺎ ﺍﻟﻴﺎﻑ ﺑﻠﻨﺪ‪.‬‬

 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۸۲‬‬

‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﻮﺩﻩ‪ ،‬ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﺷﺪﻩ ﺍﻧﺪ ﻳﺎ ﭘﺸﻢ ﺩﺭﺳﺖ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻧﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪﮐﻪ ﺩﻭﮎ ﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺭﹺﺷﺘﻦ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﻳﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﯼ ﻣﻨﺴﻮﺟﺎﺕ ﺗﺮﹼﻗﯽﹺ ﭘﺎﻳﺪﺍﺭﯼ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ‬
‫ﺩﺍﺷﺖ‪ ...‬ﻭﻟﯽ ﻣﻦ ﺩﺭ ﺗﺠﺮﺑﻴﺎﺗﯽﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻡ ﺩﻳﺪﻩﺍﻡﭼﮕﻮﻧﻪ ﺩﺭ ﻣﺪﺗﯽﮐﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ‬
‫ﮐﻮﺗﺎﻫﯽ ﺑﺎﻭﺭﻧﮑﺮﺩﻧﯽ ﺍﺳﺖ ﺩﻭﮎﻫﺎ ﻭ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎﯼ ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﯽ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﭼﻨﺪ‬
‫ﺑﺮﺍﺑﺮﮐﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﻋﻤﻞ ﺧﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻣﺮﺍﺗﺐ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻭ ﻋﻼﻭﻩﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ‬
‫ﻧﻤﻮﺩﻩﺍﻡﮐﻪ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﭘﺸﻢ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺳﻦ‪ ‬ﻣﺘﻮﺳﻂﮔﻮﺳﻔﻨﺪﺍﻥ ﭼﻪ ﺩﺭ ﺩﺍﺧﻞ ﻭ ﭼﻪ ﺩﺭ ﺧﺎﺭﺝ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ‬
‫ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﺯﻳﺎﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺩﺍﻣﭙﺮﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﻫﺮﻗﺪﺭ ﺯﻭﺩﺗﺮ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﺩﺍﻡ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﭘﻮﻝ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻫﻤﻴﻦﺟﻬﺖ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﺩﭼﺎﺭ ﻧﮕﺮﺍﻧﯽﻋﻤﻴﻘﯽ ﺷﺪﻩﺍﻡ ﻭﻗﺘﯽﮐﺴﺎﻧﯽ‬
‫ﺭﺍ ﺩﻳﺪﻩ ﺍﻡ ﮐﻪ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﻃﻼﻉ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻴﺎﺕ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺷﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻣﻮﺭﯼ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪﮐﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖﺁﻥ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻭﺍﺭﺩﮔﺸﺘﻦ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻭﺍﺣﺪﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﻃﺒﻖ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ‬
‫ﺍﺭﮔﺎﻧﻴﮏ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﺗﮑﺜﻴﺮﭘﺬﻳﺮ ﺍﺳﺖ‪ ...‬ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﺭﺳﺪﮐﻪ ﻭﺿﻊ ﻋﺮﺿﻪ ﻭ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻫﻤﺔ ﻣﻮﺍﺩ‬
‫ﺧﺎﻡ‪ ...‬ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﺩﺭ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﭘﻨﺒﻪ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻭﺿﻊ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﭘﺸﻢ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ‬
‫)‪(١‬‬
‫ﭘﺎﺋﻴﺰ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۵۷‬ﻭ ﺑﺤﺮﺍﻥﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺍﺯﺁﻥ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺭﻭﺷﻦ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪".‬‬
‫)‪(R. Baker: Rep. Fact., Oct. 1858, p. 56-61.‬‬

‫ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺷﮑﻮﻓﺎﻥ ﺻﻨﻌﺖ ﭘﺸﻤﻴﻨﺔ ﻭﹺﺳﺖ ﺭﺍﻳﺪﻳﻨﮓ)‪ (٢‬ﻳﻮﺭﮐﺸﺎﻳﺮ‪ ،‬ﺳﺎﻝ ‪۱۸۴۹‬ـ‪۱۸۵۰‬‬

‫ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۳۸‬ﺻﻨﻌﺖ ﻣﺰﺑﻮﺭ ‪ ۲۹۲۴۶‬ﻧﻔﺮﺭﺍ ﺩﺭﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺩﺍﺷﺖ‪ ۳۷۰۶۰ ،‬ﻧﻔﺮ ﺩﺭ‪،۱۸۴۳‬‬
‫‪ ۴۸۰۹۷‬ﻧﻔﺮ ﺩﺭ‪ ۷۴۸۹۱ ،۱۸۴۵‬ﻧﻔﺮ ﺩﺭ‪ ۱۸۵۰‬ﺩﺭﺁﻧﺠﺎ ﺑﻪﮐﺎﺭﮔﻤﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ‬

‫)‪ (۱‬ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁﻗﺎﯼ ﺑﻴﮑﺮ‪ ،‬ﺑﺤﺮﺍﻥ ﭘﺸﻢ ‪ ۱۸۵۷‬ﺭﺍ ﺑﺎ ﻋﺪﻡ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻗﻴﻤﺖﻫـﺎ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ‬
‫ﻭ ﻣﺼﻨﻮﻋﺎﺕ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻧﻤﯽﺩﻫﻴﻢ‪ .‬ﺍﻳﻦﻋﺪﻡ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺧﻮﺩ ﻓﻘﻂ ﻧﺸﺎﻧﻪﺍﯼ ﺑﻮﺩ ﻭﺑﺤﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺑﺤﺮﺍﻧﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ‪.‬‬
‫)ﻓﺮﻳﺪﺭﻳﺶ ﺍﻧﮕﻠﺲ(‬
‫)‪West Riding (۱‬‬
‫‪۱۸۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﺨﺶ‪ :‬ﺩﺭ‪ ۱۸۳۸‬ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎﯼ ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﯽﹺﻣﮑﺎﻧﻴﮑﯽ ‪۲۷۶۸‬ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺩﺭ‪ ۱۸۴۱‬ﺑﻪ ‪،۱۱۴۵۸‬‬

‫ﺩﺭ‪ ۱۸۴۳‬ﺑﻪ ‪ ،۱۶۸۷۰‬ﺩﺭ‪ ۱۸۴۵‬ﺑﻪ‪ ۱۹۱۲‬ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺭﺳﻴﺪ ﻭﺩﺭ ﺳﺎﻝ‪ ۱۸۵۰‬ﺑﻪ ‪ ۲۹۵۳۹‬ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ‬
‫ﻭﻟﯽ ﺍﺯ ﺍﮐﺘﺒﺮ ﺳﺎﻝ‪ ۱۸۵۰‬ﮐﻢﮐﻢ‬ ‫ﺑﺎﻟﻎﮔﺮﺩﻳﺪ‪(“Rep. Fact. [31. Oct.] 1850”, p. 60.) .‬‬

‫ﺍﻳﻦ ﺷﮑﻮﻓﺎﺋﯽﹺ ﺻﻨﻌﺖ ﭘﺸﻢ ﺷﺎﻧﻪﺷﺪﻩ ﺩﺭﻣﻈﺎﻥ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫ﺩﺭﮔﺰﺍﺭﺵ ﺁﻭﺭﻳﻞ ‪ ،۱۸۵۱‬ﺑﺎﺯﺭﺱ ﻳﺎﺭ ﺑﻴﮑﺮ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﺓ ﻟﻴﺪﺯ)‪ (١‬ﻭ ﺑﺮﺩﻓﻮﺭﺩ) ‪ (٢‬ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫"ﺍﺯ ﻣﺪﺗﯽ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻃﺮﻑ ﻭﺿﻊﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺭﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﻧﺦ ﺷﺎﻧﻪﺍﯼ‬
‫ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﺳﻮﺩﻫﺎﯼ ﺳﺎﻝ‪ ۱۸۵۰‬ﺭﺍ ﺍﺯﺩﺳﺖ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻭﺍﮐﺜﺮ ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ‬
‫ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﮔﻤﺎﻥ ﻣﯽﮐﻨﻢﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻴﺶﺍﺯ ﻫﺮﺯﻣﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﯼ ﭘﺸﻢ ﻣﺘﻮﻗﹼﻒ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺭﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻥﮐﺘﺎﻥ ﻧﻴﺰﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺍﺧﺮﺍﺝﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ ﺭﺍ ﻣﯽﺧﻮﺍﺑﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ‬
‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺩﻭﺭﭘﻴﻤﺎﺋﯽﻫﺎﯼ ﺻﻨﻌﺖ ﻧﺴﺎﺟﯽ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﻧﺎﺭﻭﺷﻦﺍﺳﺖ ﻭﻓﮑﺮﻣﯽﮐﻨﻢ ﻣﺎ ﺑﻪﺯﻭﺩﯼ‬
‫ﺩﺭﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﻳﺎﻓﺖ‪...‬ﮐﻪ ﻫﻴﭻ ﺗﻨﺎﺳﺒﯽ ﻣﻴﺎﻥ ﻇﺮﻓﻴ‪‬ﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﻭﮎﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﻭﺍﺯﺩﻳﺎﺩ‬
‫ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﻤﯽﮔﻴﺮﺩ‪) ".‬ﺹ‪.(۵۲‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺣ‪‬ﮑﻢ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺻﻨﻌﺖ ﭘﻨﺒﻪ ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ‪،‬‬
‫ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺍﮐﺘﺒﺮ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۵۸‬ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫"ﺍﺯ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺳﺎﻋﺎﺕ ﮐﺎﺭ ﺩﺭﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ‪،‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺩﺭ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻧﺴﺎﺟﯽ ﺑﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﺳﺎﺩﺓ ﺳﻪ ﻗﻠﻤﯽ) ‪ (3‬ﺗﺤﻮﻳﻞ ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ‬

‫)‪Leeds (۲‬‬
‫)‪Bradford (۳‬‬
‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ‪ ،‬ﮐﻠﻤﺔ ‪ Regeldetri‬ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺑﻪﺟﺎﯼﺁﻥ"‪ "règles detrois‬ﻳﻌﻨﯽ‬
‫"ﻗﺎﻋﺪﺓ ﺳﻪﺗﺎﺋﯽ" ﻭ ﺩﺭ ﺗﺮﺟﻤﺔ ﺭﻭﺳﯽ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻌﻨﯽ "‪ "Тройное Правило‬ﺫﮐﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﻟﯽ‬
‫ﻧﻈﺮﺑﻪﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭﻟﻐﺖﻧﺎﻣﻪﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭﭘﺎﻳﺎﻥ ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ ﻣﺘﻦﺁﻟﻤﺎﻧﯽﮐﺘﺎﺏ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﻳﻦﮐﻠﻤﻪ ﺑﻪ ‪Dreisatzrechnung‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻣﺎ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﺩﺍﺩﻩﺍﻳﻢ ﮐﻪ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ "ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﺳﻪ ﻗﻠﻤﯽ" ﺑﻴﺎﻭﺭﻳﻢ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۸۴‬‬

‫ﺍﺳﺖ‪ ...‬ﻣﻦ ﺍﺯ ﺭﻭﯼ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺍﻇﻬﺎﺭﺍﺕ ﺍﺧﻴﺮ‪ ...‬ﺁﻗﺎﯼ ﺑﻴﻨﺲ)‪ (١‬ﺷﻬﺮﺩﺍﺭﮐﻨﻮﻧﯽﹺ ﺑﻼﮎﺑﻴﻮﺭﻥ‬
‫ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﭘﻨﺒﻪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻭﯼ ﺿﻤﻦ ﺁﻥ ﺁﻣﺎﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻧﺎﺣﻴﺔ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻣﻤﮑﻦ ﺗﺮﻳﻦ ﺩ ﻗﹼﺖ‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻘﻞﻗﻮﻝ ﻣﯽﮐﻨﻢ‪:‬‬
‫"ﻫﺮ ﻗﻮ‪‬ﺓ ﺍﺳﺐ ﺑﺨﺎﺭ ﻭﺍﻗﻌﯽ‪ ۴۵۰ ،‬ﺩﻭﮎ ﺧﻮﺩﮐﺎﺭ)‪ (٢‬ﺑﺎ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎﯼﺁﻣﺎﺩﻩﮐﻨﻨﺪﻩ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ‪ ۲۰۰‬ﺩﻭﮎ ﺍﺯ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺗﺮﻭﺳﺘﻞ)‪ (3‬ﻳﺎ ﺑﻪ ‪ ۱۵‬ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﻧﺴﺎﺟﯽ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﭘﺎﺭﭼﻪﻫﺎﺋﯽ ﺑﻪﭘﻬﻨﺎﯼ ‪ ۴۰‬ﺍﻳﻨﭻ ﺑﻪﺍﺿﺎﻓﺔ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﯼ ﭼﺮﺧﻪﮔﺮﺩﺍﻥ‪ ،‬ﺑﺮﹺﺵ ﻭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪،‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ ۲‬ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺭﺍ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‬ ‫‪2‬‬ ‫ﺗﺤﺮ‪‬ﮎ ﻣﯽ ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺭﻳﺴﻨﺪﮔﯽ ﻫﺮ ﻗﻮ‪‬ﺓ ﺍﺳﺐ‬
‫ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﺩ‪‬ﻩ ﻧﻔﺮﮐﺎﺭﮔﺮ ﻧﻴﺎﺯ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺁﻧﻬﺎ ﺳﺮﺍﻧﻪ ﺑﻪﺁﺳﺎﻧﯽ ﺑﻪ ‪۱۰‬‬
‫ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﻭ ﻧﻴﻢ ﺩﺭ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ...‬ﺷﻤﺎﺭﻩﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺎﺭﻫﺎ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ ﻋﺒﺎﺭﺕ‬
‫ﺍﺯ ‪ ۳۰‬ﻭ‪ ۳۲‬ﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﭘﻮﺩ ﺷﻤﺎﺭﻩﻫﺎﯼ ‪ ۳۴‬ـ ‪ ۳۶‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻓﺮﺿﺎﹰ ﻧﺦ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﻫﻔﺘﻪ‬
‫ﺑﻪ ‪ ۱۳‬ﺍﻭﻧﺲ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺩﻭﮎ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻔﺘﮕﯽ ﺑﻪ‪ ۸۲۴۷۰۰‬ﻓﻮﻧﺪ ﻧﺦ ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎﺑﺖ ﺁﻥ‪ ۹۷۰۰۰۰‬ﻓﻮﻧﺪ ﻳﺎ ‪ ۲۳۰۰‬ﻋﺪﻝ ﭘﻨﺒﻪ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ‪ ۲۸۳۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻣﺼﺮﻑ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ...‬ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﻣﺎ )ﺩﺭ ﺩﺍﻳﺮﻩﺍﯼ ﺑﻪﺷﻌﺎﻉ ‪ ۵‬ﻣﺎﻳﻞ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﺩﺭﺍﻃﺮﺍﻑ ﺑﻼﮎﺑﻴﻮﺭﻥ(‬
‫ﻣﺼﺮﻑ ﻫﻔﺘﮕﯽﹺ ﭘﻨﺒﻪ‪ ۱۵۳۰۰۰۰‬ﻓﻮﻧﺪ ﻳﺎ‪ ۳۶۵۰‬ﻋﺪﻝ ﺑﻪﻗﻴﻤﺖ ‪ ۴۴۶۲۵‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﺒﻠﻎ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ‪ 18‬ﮐﻞﹼ ﻣﺼﺮﻑ ﭘﻨﺒﻪﺭﻳﺴﯽﮐﺸﻮﺭ ﻣﺘﺤﺪ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﯽ ﻭ ‪ 6‬ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻧﺴﺎﺟﯽ‬
‫)‪(٤‬‬
‫ﻣﮑﺎﻧﻴﮑﯽ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻪﻫﺮﺣﺎﻝ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﺗﯽﮐﻪ ﺑﻌﺪﺍﹰ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ ﹶﻏﺮ‪‬ﺽ ﺍﺯﺁﻥ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻃﺒﻖ ﺳﻪ ﻗﻠﻢ‪ :‬ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ‪،‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪Baynes (۲‬‬
‫)‪Self-actor (۳‬‬
‫)‪Throstle (۴‬‬
‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻳﺴﺔ ﺍﻳﻦ ﻧﻘﻞﻗﻮﻝ ﺑﺎ ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ )ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺹ‪] ۳۶۲‬ﺩﺭ ﺻﻔﺤﺎﺕ ‪ ۶۱۱‬ـ‬
‫‪ ۶۱۲‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[( ﺍﺯﻫﻤﻴﻦ ﺷﺨﺺ ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺧﺘﻼﻓﯽ ﻣﺸﻬﻮﺩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺻﺮﻓﺎﹰ ﺻﻮﺭﯼ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽﺭﺳﺪ‬
‫‪۱۸۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫"ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻃﺒﻖ ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﺁﻗﺎﯼ ﺑﻴﻨﺲ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺩﻭﮎﻫﺎﯼ ﭘﻨﺒﻪﺭﻳﺴﯽﹺﮐﺸﻮﺭ ﻣﺘﺤﺪ‬
‫ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ‪۲۸ ۸۰۰ ۰۰۰‬ﺑﺎﻟﻎﮔﺮﺩﺩ ﻭﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﺩﻭﮎﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭﺭﺍ ﺩﺭﺣﺎﻝﮐﺎﺭﮐﺮﺩﻥ‬
‫ﮐﺎﻣﻞ ﻧﮕﺎﻩﺩﺍﺷﺖ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ‪ ۱ ۴۳۲ ۰۸۰ ۰۰۰‬ﻓﻮﻧﺪ ﭘﻨﺒﻪ ﺿﺮﻭﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕﭘﻨﺒﻪ‪ ،‬ﭘﺲ‬
‫ﺍﺯ ﻭﺿﻊ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ‪ ،‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﻫﺎﯼ ‪ ۱۸۵۶‬ﻭ ‪ ۱۸۵۷‬ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ‪ ۱ ۰۲۲ ۵۷۶ ۸۳۲‬ﻓﻮﻧﺪ ﻧﺒﻮﺩﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪﺗﺎﹰ ﺑﺎﻳﺪﮐﺴﺮﯼ ﺋﯽ ﺩﺭ ﺣﺪﻭﺩ ‪ ۴۰۹ ۵۰۳ ۱۶۸‬ﻓﻮﻧﺪ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻗﺎﯼ ﺑﻴﻨﺲﮐﻪ ﻟﻄﻒ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺻﺤﺒﺖ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺍﮔﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﻣﺼﺮﻑ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﺔ ﭘﻨﺒﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﻣﺼﺮﻑ ﻧﺎﺣﻴﺔ ﺑﻼﮎ ﺑﻴﻮﺭﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﻮﺩ ﺁﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﻔﺎﻭﺗﯽﮐﻪ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺷﻤﺎﺭﻩﻫﺎﯼ ﻧﺦ ﺭﺷﺘﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻣﺎﺷﻴﻦ‪-‬‬
‫ﺁﻻﺕ ﻋﺎﻟﯽﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ ،‬ﺍﺭﻗﺎﻡ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﺭﺍ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺩ‪.‬‬
‫ﻭﯼ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻣﺼﺮﻑ ﭘﻨﺒﺔ ﺳﺎﻻﻧﺔ ﮐﺸﻮﺭ ﻣﺘﺤﺪ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ ‪۱۰۰۰‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻓﻮﻧﺪ ﺗﺨﻤﻴﻦ‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﯽﺯﻧﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﮔﺮ ﺣﻖ ﺑﺎ ﺍﻭ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺯﻳﺎﺩﺗﯽﹺ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ۲۲ 2‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﺭﻭﯼ ﺩﻫﺪ‬
‫ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﺭﺳﺪﮐﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭ ﻋﺮﺿﻪ ﺍﺯ ﻫﻢ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺗﻌﺎﺩﻝ ﺗﻘﺮﻳﺒﯽ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ‬
‫ﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﹼﺎ ﺑﺪﻭﻥ ﺁﻧﮑﻪ ﻣﺎ ﺩﻭﮎﻫﺎ ﻭ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩﻫﺎﯼ ﺍﺿﺎﻓﯽﺋﯽ ﺭﺍ ﺑﻪﺣﺴﺎﺏ ﺁﻭﺭﻳﻢﮐﻪ‬
‫ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﺁﻗﺎﯼ ﺑﻴﻨﺲ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺩﺭ ﻧﺎﺣﻴﺔ ﺧﻮﺩ ﺍﻭ ﮐﺎﺭ ﻣﯽﮔﺬﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﻃﺒﻖﮔﻔﺘﺔ ﻭﯼ ﺍﺣﺘﻤﺎﻻﹰ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻮﺍﺣﯽ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﻗﻀﺎﻭﺕ ﻧﻤﻮﺩ‪) ".‬ﺹ ‪.(۶۱ ، ۶۰ ، ۵۹‬‬

‫‪ .III‬ﺷﻮﺍﻫﺪ ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ :‬ﺑﺤﺮﺍﻥ ﭘﻨﺒﺔ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ‪۱۸۶۱‬ـ ‪۱۸۶۵‬‬

‫ﭘﻴﺸﻴﻨﺔ ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ ‪ ۱۸۴۵‬ـ ‪۱۸۶۰‬‬

‫ﻭ ﺑﻪﻫﺮﺣﺎﻝ ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺩﺭ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺁﻥ ﻧﻤﯽﺩﻫﺪ‪.‬‬

 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۸۶‬‬

‫ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۴۵‬ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺷﮑﻮﻓﺎﺋﯽﹺ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﭘﻨﺒﻪ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻧﺎﺯﻝ ﭘﻨﺒﻪ‪ .‬ﻝ‪ .‬ﻫﻮﺭﻧﺮ ﺩﺭﺁﻥ‬
‫ﺑﺎﺭﻩ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﻃﯽ‪ ۸ ‬ﺳﺎﻝ ﺍﺧﻴﺮ ﻫﻴﭻ ﺩﻭﺭﺍﻥﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭﯼ ﺭﺍ ﭼﻨﻴﻦﺟﻮﺷﺎﻥ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻭﺿﻌﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﭘﺎﺋﻴﺰﮔﺬﺷﺘﻪ ﺣ‪‬ﮑﻤﻔﺮﻣﺎ ﺑﻮﺩ ﺑﻪﻳﺎﺩ ﻧﺪﺍﺭﻡ‪ .‬ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭ ﭘﻨﺒﻪﺭﻳﺴﯽ‪ .‬ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ‬
‫ﻃﻮﻝ ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻝ‪ ،‬ﻫﺮﻫﻔﺘﻪ ﺍﺧﺒﺎﺭﯼ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼﻫﺎﯼ ﺟﺪﻳﺪ ﺩﺭﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻡ‪.‬ﮔﺎﻩ ﺍﻳﻦ ﺍﺧﺒﺎﺭ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎﯼ ﺗﺎﺯﻩﺍﯼ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪،‬ﮔﺎﻩ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺮﺧﯽﺍﺯﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎﯼ ﺍﺯﮐﺎﺭﺍﹸﻓﺘﺎﺩﻩﺍﯼ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﻣﺴﺘﺄﺟﺮ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﯽﻳﺎﻓﺖ‪،‬ﮔﺎﻩ ﺭﺍﺟﻊﺑﻪﺗﻮﺳﻌﺔ‬
‫ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎﺋﯽ ﺧﺒﺮﻣﯽﺩﺍﺩﻧﺪﮐﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﯼ ﺑﺨﺎﺭ ﭘ‪‬ﺮﻗﻮ‪‬ﺓ ﺗﺎﺯﻩ ﻭﻳﺎ ﻣﺎﺷﻴﻦﺍﻓﺰﺍﺭﻫﺎﯼ ﺯﻳﺎﺩﺗﺮﯼ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎﯼ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻧﺼﺐ ﻣﯽﮐﺮﺩﻧﺪ‪(“Rep. Fact. Oct. 1845”, p. 13) ".‬‬

‫ﺩﺭ‪ ۱۸۴۶‬ﺷﮑﺎﻳﺎﺕ ﺷﺮﻭﻉ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬

‫"ﻣﺪﺗﯽ ﻃﻮﻻﻧﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺯ ﺻﺎﺣﺒﺎﻥﮐﺎﺭﺧﺎﻧﺠﺎﺕ ﭘﻨﺒﻪ ﺷﮑﺎﻳﺎﺕ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ‬
‫ﻭﺿﻊ ﻣﺨﺘﻨﻖ ﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭﺷﺎﻥ ﻣﯽﺷﹶﻨﻮ‪ ‬ﻡ‪ ...‬ﻃﯽ‪ ‬ﺷﺶ ﻫﻔﺘﺔ ﺍﺧﻴﺮ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺍﻥ‬
‫ﺷﺮﻭﻉ ﺑﻪﮐﻮﺗﺎﻩﮐﺮﺩﻥ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭﮐﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪﺟﺎﯼ‪۱۲‬ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻌﻤﻮﻻﹰ ‪ ۸‬ﺳﺎﻋﺖ ﺩﺭﺭﻭﺯ‬
‫ﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽﺭﺳﺪﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺭﺳﻢ ﺩﺭﺣﺎﻝﮔﺴﺘﺮﺵ ﺍﺳﺖ‪ ...‬ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﻨﺒﻪ ﺗﺮﹼﻗﯽﹺ‬
‫ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺭﻭﯼ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ‪ ...‬ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﺗﺮﹼﻗﯽﺋﯽ ﺩﺭﻗﻴﻤﺖ ﺳﺎﺧﺘﻪﺷﺪﻩﻫﺎ ﺑﺮﻭﺯ ﻧﮑﺮﺩﻩ‬
‫ﺑﻠﮑﻪ‪ ...‬ﻗﻴﻤﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺗﺮﹼﻗﯽﹺ ﭘﻨﺒﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺯﻳﺎﺩﺷﺪﻥ ﺗﻌﺪﺍﺩﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼ ﭘﻨﺒﻪ ﺩﺭﺟﺮﻳﺎﻥ ‪ ۴‬ﺳﺎﻝ ﺍﺧﻴﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺍﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺭﺍ ﺑﻪﺑﺎﺭﺁﻭﺭﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺍﺯﺳﻮﺋﯽ‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻣﺎ ﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﻗﻮﻳﺎﹰ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻋﺮﺿﺔ ﺍﻗﻼ ﻡ ﺳﺎﺧﺘﻪﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﺣﺪ‪‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺑﺎﻻ ﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻋﺮﺿﺔ ﻣﺎ ﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﻭ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺍﻗﻼﻡ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪﺷﺪﻩ ﺑﯽ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺎﻋﺪﺗﺎﹰ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦ ﻫﺮﺩﻭ ﺳﺒﺐ ﻣﺘﹼﻔﻘﺎﹰ ﺩﺭ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﺳﻮﺩ‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﻫﺮﺩﻭ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﺍﺯﻃﺮﻓﯽ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ‬
‫ﺍﺧﻴﺮ ﭘﻨﺒﻪ ﻏﻴﺮﮐﺎﻓﯽ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺍﻗﻼﻡ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫)‪(“Rep. Fact. Oct. 1846”, p. 10‬‬ ‫ﺩﺍﺧﻠﯽ ﻭ ﺧﺎﺭﺟﯽﮐﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪".‬‬
‫‪۱۸۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﺪﻳﻬﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺎ ﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﻭﺁﮐﻨﺪﮔﯽ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﺯ ﺍﻗﻼﻡ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪﺷﺪﻩ‪ ،‬ﭘﺎﺑﻪ ﭘﺎﯼ ﻫﻢ ﭘﻴﺶ ﻣﯽ ﺭﻭﻧﺪ‪ .‬ﺿﻤﻨﺎﹰ ﻣﺘﺬ ﮐﹼﺮ ﺷﻮﻳﻢ ﮐﻪ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺻﻨﻌﺖ ﺩﺭﺁﻥ‬
‫ﺯﻣﺎﻥ ﻭ ﺭﮐﻮﺩ ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ ﺁﻥ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺑﻪ ﻧﻮﺍﺣﯽﹺ ﺻﻨﻌﺖ ﭘﻨﺒﻪ ﻧﺒﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭﻧﺎﺣﻴﺔ ﭘﺸﻢﺷﺎﻧﻪﺯﻧﯽ‬
‫ﺑﺮﺩﻓﻮﺭﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۳۶‬ﻓﻘﻂ ‪ ۳۱۸‬ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺖ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪۱۸۴۶‬‬
‫ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺍﻳﻦﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪ‪ ۴۹۰‬ﻣﯽﺭﺳﻴﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻭﺍﻗﻌﯽﹺ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎﯼ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪﺍﯼ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺣ‪‬ﮑﻢ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﮐﺘﺎﻥﺭﻳﺴﯽﻫﺎ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫"ﻫﻤﺔ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻴﺶﻭﮐﻢ ﻃﯽ‪ ‬ﺩ‪‬ﻩ ﺳﺎﻝ ﺍﺧﻴﺮ ﺑﻪﺁﮐﻨﺪﮔﯽ ﺑﺎﺯﺍﺭ‪،‬ﮐﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺍﻋﻈﻢ ﺭﮐﻮﺩ‬
‫ﮐﻨﻮﻧﯽ ﮐﺴﺐ ﻭﮐﺎﺭ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﺁﻥ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺳﻬﻴﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪...‬ﮐﺴﺎﺩﯼﹺ ﮐﺴﺐ ﻭﮐﺎﺭ‬
‫ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﺎﻣﻼﹰ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺍﺯ ﭼﻨﻴﻦﮔﺴﺘﺮﺵ ﺳﺮﻳﻊﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﻭ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪".‬‬
‫)‪(“Rep. Fact. Oct. 1846” p. 30‬‬

‫‪ .۱۸۴۷‬ﺩﺭﻣﺎﻩ ﺍﮐﺘﺒﺮ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﭘﻮﻝ‪ .‬ﻧﺮﺥ ﺗﻨﺰﻳﻞ ‪ . % ۸‬ﻣﺪﺗﯽ ﭘﻴﺶﺍﺯﺁﻥ ﺳﻮﺩﺑﺎﺯﯼ ﻣﺘﻘﻠﹼﺒﺎﻧﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺭﺍﻩﺁﻫﻦ ﻭ ﺗﺎﺧﺖﻭﺗﺎﺯ ﺩﺭ ﻋﺮﺻﺔ ﺑﺮﻭﺍﺕ ﻫﻨﺪ ﺷﺮﻗﯽ ﺑﻪ ﻭﺭﺷﮑﺴﺖ ﺍﻧﺠﺎﻣﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ‪:‬‬
‫"ﺁﻗﺎﯼ ﺑﻴﮑﺮ ﺟﺰﺋﻴﺎﺕ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺟﺎﻟﺒﯽ ﺭﺍ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﭘﻨﺒﻪ‪ ،‬ﭘﺸﻢ ﻭﮐﺘﺎﻥ‪،‬‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ﺍﺧﻴﺮ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﻭﯼ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻭﯼ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﺭﺍ‪ ،‬ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺍﺯﺁﻥ ﺟﻬﺖﮐﻪ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﺭ‪‬ﺥ ﺩﺍﺩﻩ‬
‫ﮐﻪ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﺁﻥ ﺑﻪﻣﺮﺍﺗﺐ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺗﻨﮕﻨﺎﯼ‬
‫ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﺑﺪﻭﻥﺍﺳﺘﻌﺎﻧﺖ ﺍﺯﺍﺧﺘﻼﻝ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﭘﻮﻝ‪،‬ﮐﺎﻓﯽ ﺗﻠﻘﹼﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪﺍﺕ ﺧﻮﺩ ﻣﻦ ﻭﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺍﺷﺨﺎﺹ ﻣﻄﻠﻊ ﺑﻪﻣﻦ ﮔﻔﺘﻪﺍﻧﺪ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺭﺍ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺗﺄﻳﻴﺪ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﻫﻤﻪ ﻗﺒﻼﹰ ﺩﺭﺗﻨﮕﻨﺎﯼ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﻪﺁﺳﺎﻧﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮﺩ ﺗﻨﺰﻳﻞﻫﺎﺋﯽ ﺑﻪﻧﺮﺥ ‪ % ۵‬ﻭﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯﺁﻥ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ‪‬ﻋﻮ‪‬ﺽ ﻋﺮﺿﺔ ﺍﺑﺮﻳﺸﻢ ﺧﺎﻡ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎ ﻣﻌﺘﺪﻝ ﺑﻮﺩ ﻭ ﮐﺴﺐ ﻭﮐﺎﺭ ﺑﻪ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺁﻥ‬
‫ﺗﺤﺮ‪‬ﮎ ﺩﺍﺷﺖ ﺗﺎ‪ ...‬ﺩﻭ ﺳﻪ ﻫﻔﺘﺔ ﺍﺧﻴﺮﮐﻪ ﺑﯽﺷﮏ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﭘﻮﻝ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ ﺧﻮﺩ ﺍﺑﺮﻳﺸﻢﺑﺎﻓﺎﻥ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۸۸‬‬

‫ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻥ ﻋﻤﺪﺓ ﺁﻧﻬﺎ ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺎﺯﻧﺪﮔﺎﻥﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻤﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻧﮕﺎﻫﯽ ﺑﻪﮔﺰﺍﺭﺵﻫﺎﯼ ﺭﺳﻤﯽ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﻳﺎﻓﺘﻪ ﻧﺸﺎﻥﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﭘﻨﺒﻪ ﺩﺭ ﺳﻪ ﺳﺎﻝﮔﺬﺷﺘﻪ‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺩﺭﺣﺪﻭﺩ ‪ %۲۷‬ﺭﺷﺪ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺁﻥ ﭘﻨﺒﻪ‪ ،‬ﺑﻪﺭﻗﻢ ﻳﮏﮐﺎﺳﻪ‪ ،‬ﺍﺯ ‪ ۴‬ﺗﺎ ‪۶‬‬
‫ﭘﻨﺲ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻓﻮﻧﺪ ﺗﺮﻗﹼﯽﮐﺮﺩ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻧﺦ ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺖ‪ ‬ﺳﺮﹺ ﺗﮑﺜﻴﺮ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭ‬
‫ﻧﺎﭼﻴﺰﯼ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯﻗﻴﻤﺖﮔﺬﺷﺘﻪﺍﺵ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺻﻨﻌﺖ ﭘﺸﻢ ﺍﺯ‪ ۱۸۳۹‬ﺷﺮﻭﻉ ﺑﻪﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﻤﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﺯﺁﻥ ﭘﺲ ﺻﻨﻌﺖ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭ ﻳﻮﺭﮐﺸﺎﻳﺮ ﺩﺭ ﺣﺪﻭﺩ ‪ %۴۰‬ﺭﺷﺪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺍﺳﮑﺎﺗﻠﻨﺪ‬
‫ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ .‬ﺭﺷﺪ ﺻﻨﻌﺖ ﻭ‪‬ﺭﺳﺘ‪‬ﺪ)‪ (١‬ﺑﺎﺯ ﺍﺯﺁﻥ ﻫﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺕ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺮﻫﺔ ﺯﻣﺎﻧﯽﮔﺴﺘﺮﺷﯽ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ‪ %۷۴‬ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﺼﺮﻑ ﭘﺸﻢ ﺧﺎﻡ‬
‫ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﺑﻮﺩﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺳﺎﻝ‪ ۱۸۳۹‬ﺻﻨﻌﺖﮐﺘﺎﻥ ﺭﺷﺪﯼ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ‪ %۲۵‬ﺩﺭﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ‪،‬‬
‫‪ %۲۲‬ﺩﺭﺍﺳﮑﺎﺗﻠﻨﺪ ﻭﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ‪ %۹۰‬ﺩﺭ ﺍﻳﺮﻟﻨﺪ‪ (٢)،‬ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺁﻥ ﺷﺪﮐﻪ‪ ،‬ﻫﻢﺯﻣﺎﻥ ﺑﺎ‬
‫ﺑﺪﺣﺎﺻﻠﯽﹺ ﮐﺘﺎﻥ‪ ،‬ﻣﺎ ﺩ‪ ‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﺑﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻫﺮ ﺗﻦ ‪ ۱۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﮐﻨﺪ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪﻋﮑﺲ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﺦ ﺩﺭ ﻫﺮﮐﻼﻑ ‪ ۶‬ﭘﻨﺲ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻧﻤﻮﺩ‪".‬‬
‫)‪(“Rep. Fact. Oct. 1847” p. 30-31‬‬

‫‪ .۱۸۴۹‬ﺍﺯﺁﺧﺮﻳﻦ ﻣﺎﻩﻫﺎﯼ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۴۸‬ﺩﻭﺑﺎﺭﻩﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺭﻭﻧﻖﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬

‫"ﻗﻴﻤﺖﮐﺘﺎﻥﮐﻪﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺩﺭﮐﻠﹼﻴﺔ ﺷﺮﺍﻳﻂﻣﻤﮑﻨﺔﺁﻳﻨﺪﻩ ﺳﻮﺩ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ‬
‫ﺭﺍ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﯽﮐﺮﺩ ‪،‬ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﺁﻥ ﺩﺍﺷﺖﮐﻪﮐﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺪﻭﻥ ﻭﻗﻔﻪ ﺩﻧﺒﺎﻝﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﻣﻴﺎﻥ ‪) Woolen Manufactures‬ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎﯼ ﭘﺸﻢﺑﺎﻓﯽ(‪ ،‬ﮐﻪ ﺭﻳﺴﻨﺪﮔﯽ ﻭ ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﯽ ﺑﺎ‬
‫ﭘﺸﻢﮐﻮﺗﺎﻩ ﻧﺦ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ )ﻭﻣﺮﮐﺰ ﻋﻤﺪﺓ ﺁﻥ ﻟﻴﺪﺯ ﺍﺳﺖ( ﻭ ‪) Worsted Manufactures‬ﭘﺸﻢﺑﺎﻓﯽﻫﺎﯼ‬
‫ﻭ‪‬ﺭﺳﺘ‪‬ﺪ(‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﺦ ﭘﺸﻤﯽ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺎﻧﻪﺷﺪﻩ ﻣﯽﺭﻳﺴﻨﺪ ﻭ ﻣﯽﺑﺎﻓﻨﺪ )ﻭﻣﺮﮐﺰ ﻋﻤﺪﺓ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺑﺮﺩﻓﻮﺭﺩ ﻳﻮﺭﮐﺸﺎﻳﺮ‬
‫ﺍﺳﺖ(‪ ،‬ﺍﮐﻴﺪﺍﹰ ﺗﻤﻴﺰ ﻗﺎﺋﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ـ ﻓﺮﻳﺪﺭﻳﺶ ﺍﻧﮕﻠﺲ‪.‬‬
‫)‪ (۲‬ﺍﻳﻦ ﺗﻮﺳﻌﺔ ﺳﺮﻳﻊ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﯼ ﺭﻳﺴﻨﺪﮔﯽﹺ ﺍﻟﻴﺎﻑﮐﺘﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﻟﻨﺪ ﺩﺭﺁﻥ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺑﻪ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﭘﺎﺭﭼﻪﻫﺎﯼ‬
‫ﮐﺘﺎﻧﯽﺁﻟﻤﺎﻧﯽ)ﺳﻴﻠﺰﯼ‪ ،‬ﻻﻭﺯﻳﺘﺴﺮ)‪ ،(Lausitzer‬ﻭﹺﺳﺖﻓﺎﻟﯽﻏﺮﺑﯽ(ﮐﻪ ﺑﺎ ﺍﻟﻴﺎﻑ ﺩﺳﺖﺭﺷﺘﻪ ﺑﺎﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺿﺮﺑﺔ‬
‫ﻣﺮﮔﺒﺎﺭﯼ ﻭﺍﺭﺩ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ـ ﻓﺮﻳﺪﺭﻳﺶ ﺍﻧﮕﻠﺲ‪.‬‬
‫‪۱۸۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﭘﺸﻢﺑﺎﻓﺎﻥ ﻣﺪﺗﯽ ﺩﺭﺁﻏﺎﺯ ﺳﺎﻝ ﺳﺨﺖ ﻣﺸﻐﻮﻝﮐﺎﺭ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ ...‬ﻭﻟﯽ ﻣﻦ ﺍﺯﺁﻥ ﻣﯽﺗﺮﺳﻢﮐﻪ ﻣﺒﺎﺩﺍ‬
‫ﺩﺭﻣﻮﺍﺭﺩ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﻧﺒﺎﺭﺷﺪﻥﮐﺎﻻﻫﺎﯼﭘﺸﻤﯽﺟﺎﯼﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻭﺍﻗﻌﯽﺭﺍﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺩﻭﺭﻩﻫﺎﯼ‬
‫ﺭﻭﻧﻖ ﻇﺎﻫﺮﯼ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝﮐﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎ ﺩﻭﺭﺍﻥﻫﺎﯼ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺣﻘﻴﻘﯽ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻃﯽ‪ ‬ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺎﻩ ﮐﺎﺭ ﭘﺸﻢ ﺷﺎﻧﻪﺷﺪﻩ ) ﻭ‪‬ﺭﺳﺘ‪‬ﺪ( ﺍﺯ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﻬﺮﻩﻣﻨﺪ ﺑﻮﺩ‪...‬‬
‫ﺩﺭﺍﺑﺘﺪﺍﯼ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻣﺬﮐﻮﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺸﻢ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﻧﺎﺯﻝ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﭘﺸﻢﺭﻳﺴﺎﻥ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼﻫﺎﯼ ﺧﻮﻳﺶ‬
‫ﺭﺍ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﻣﺴﺎﻋﺪ ﻭ ﻣﺤﻘﻘﺎﹰ ﺑﺎ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪﺍﯼ ﺗﺄﻣﻴﻦﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ‬
‫ﺩﺭﻗﻴﻤﺖﮔﺬﺍﺭﯼﻫﺎﯼ ﺑﻬﺎﺭﻩ ﺑﻬﺎﯼ ﭘﺸﻢ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻧﻤﻮﺩ ﭘﺸﻢﺭﻳﺴﺎﻥ ﺍﺯﺁﻥ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺑﺮﺩﻧﺪ ﻭﭼﻮﻥ‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺳﺎﺧﺘﻪﺷﺪﻩ ﺑﻪﻣﻘﺪﺍﺭ ﺯﻳﺎﺩ ﻭ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﭘﺎﻳﺪﺍﺭ ﻭﺟﻮﺩﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﭘﺸﻢ‪-‬‬
‫)‪(“Rep. Fact. [April] 1849”, p. 42‬‬ ‫ﺭﻳﺴﺎﻥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯ ﺭﺍ ﺣﻔﻆ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ‪".‬‬
‫"ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺗﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺍﺯ ‪ ۳‬ﻳﺎ ﭼﻬﺎﺭ ﺳﺎﻝ ﭘﻴﺶ ﺩﺭ ﻭﺿﻊ ﮐﺴﺐ ﻭﮐﺎﺭ ﻧﻮﺍﺣﯽﹺ‬
‫ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺍﯼ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻣﻼﺣﻈﻪﮐﻨﻴﻢ ﺁﻧﮕﺎﻩﮔﻤﺎﻥ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻋﺘﺮﺍﻑ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢﮐﻪ‬
‫ﻋﻠﹼﺖ ﺑﺰﺭﮒ ﺍﺧﺘﻼﻝ ﺩﺭ ﺟﺎﺋﯽ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪...‬ﺁﻳﺎ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﻣﻮﻟﹼﺪ ﻋﻈﻴﻢ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﯼ ﺗﮑﺜﻴﺮﻳﺎﻓﺘﻪ‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻮﺟﺪ ﻋﺎﻣﻞ ﻧﻮﺋﯽ ﺑﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ؟"‬
‫)‪(“Rep. Fact. April 1849”, p. 42, 43‬‬

‫ﺩﺭ ﻧﻮﺍﻣﺒﺮ ﺳﺎﻝ ‪ ،۱۸۴۸‬ﻣﺎﻩ ﻣﻪ ﻭ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻥ ﺗﺎ ﺍﮐﺘﺒﺮ‪ ،۱۸۴۹‬ﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺟ‪‬ﻨﺐﻭﺟﻮﺵ‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫"ﺍﻳﻦ ﺟ‪‬ﻨﺐﻭﺟﻮﺵ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﺎﺭﭼﻪﻫﺎﺋﯽ ﺻﺪﻕ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﺍﺯ ﻧﺦ ﺷﺎﻧﻪﺍﯼ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻥ ﺑﺮﺩﻓﻮﺭﺩ ﻭ ﻫﺎﻟﻴﻔﺎﮐﺲ ﮔ‪‬ﺮﺩ ﺁﻣﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖ‬
‫ﻫﺮﮔﺰ ﺣﺘﹼﺎ ﺑﻪ ﻣﺮﺯﮔﺴﺘﺮﺵ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺧﻮﺩ ﻫﻢ ﻧﺰﺩﻳﮏ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ...‬ﺍﺣﺘﮑﺎﺭ ﻣﺎ ﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﻭ‬
‫ﻧﺎﻣﻌﻠﻮﻡﺑﻮﺩﻥ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﺍﺣﺘﻤﺎﻟﯽﹺﺁﻥ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ‪ ،‬ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻫﺮ ﺭﺷﺘﺔ ﺩﻳﮕﺮﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ‪ ،‬ﻫﻴ‪‬ﺠﺎﻥ ﻭ‬
‫ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻥ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﺩﺭﺻﻨﻌﺖ ﭘﻨﺒﻪ ﭘﺪﻳﺪﺁﻭﺭﺩﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﻟﺤﻈﺔ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺫﺧﻴﺮﻩﺍﻧﺪﻭﺯﯼ ﻣﺘﺮﺍﮐﻤﯽ‬
‫ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﭘﻨﺒﺔ ﺩﺭﺷﺖ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩﮐﻪ ﺭﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻥﮐﻮﭼﮑﺘﺮﺭﺍ ﻧﮕﺮﺍﻥ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻭﺍﺯ ﻫﻢﺍﮐﻨﻮﻥ‬
‫ﭼﻨﺎﻥ ﻣﻮﺟﺐ ﺯﻳﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺷﺪﻩﮐﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯﺁﻧﺎﻥ ﺑﺎ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﻮﺗﺎﻩﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪".‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۹۰‬‬

‫)‪(“Rep. Fact. Oct. 1849”, p. 64, 65‬‬

‫‪ .۱۸۵۰‬ﺁﻭﺭﻳﻞ‪ .‬ﺍﺩﺍﻣﺔ ﺭﻭﻧﻖﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ‪ .‬ﺍﺳﺘﺜﻨﺎﺀ‪:‬‬

‫"ﻓﺮﻭﮐﺶ ﺑﺰﺭﮒ ﺩﺭ ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺯ ﺻﻨﻌﺖ ﭘﻨﺒﻪ‪ ،‬ﺩﺭ ﭘﯽﹺِ ﻋﺮﺿﺔ ﻧﺎﮐﺎﻓﯽ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﻭ ﺑﻪﻃﻮﺭ‬
‫ﺩﻗﻴﻖ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺷﻤﺎﺭﻩﻫﺎﯼ ﻧﺦ ﺩﺭﺷﺖ ﻭ ﺑﺎﻓﺘﻪﻫﺎﯼ ﺳﻨﮕﻴﻦ‪ ...‬ﺍﻳﻦ ﻧﮕﺮﺍﻧﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ‬
‫ﻣﺒﺎﺩﺍ ﮐﺜﺮﺕ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻧﻮ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ‪ ،‬ﺩﺭ ﺻﻨﻌﺖ ﭘﺸﻢ ﺷﺎﻧﻪﺍﯼ )ﻭ‪‬ﺭﺳﺘ‪‬ﺪ( ﻧﻴﺰ ﻭﺍﮐﻨﺶ‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺁﻗﺎﯼ ﺑﻴﮑﺮ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭﺳﺎﻝ ‪ ،۱۸۴۹‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼ ﻧﺴﺎﺟﯽ ﺩﺭﺣﺪﻭﺩ ‪ %۴۰‬ﻭ ﺍﺯﺁﻥ‪ ‬ﺩﻭﮎﻫﺎ ﺩﺭﺣﺪﻭﺩ ‪ ۲۵‬ﺗﺎ ‪ %۳۰‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺷﺘﺔ ﺻﻨﻌﺖ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭﮔﺴﺘﺮﺵ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﺁﻫﻨﮓ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺭﺩ‪".‬‬
‫)‪(“Rep. Fact. Oct. 1850”, p. 54‬‬

‫‪ .۱۸۵۰‬ﻣﺎﻩ ﺍﮐﺘﺒﺮ‪.‬‬
‫"ﻗﻴﻤﺖ ﭘﻨﺒﻪ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ‪ ...‬ﻣﻮﺟﺐ ﻓﺸﺎﺭ ﺷﺪﻳﺪﯼ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺷﺘﺔ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺁﻥ ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﺟﺰﺀِ ﻣﻬﻤ‪‬ﯽ ﺍﺯ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺮﹼﻗﯽﹺ ﺑﺰﺭﮒ ﻗﻴﻤﺖ ﺍﺑﺮﻳﺸﻢ ﺧﺎﻡ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺭﺷﺘﻪ ﻧﻴﺰ ﺩﺭﻣﻮﺍﺭﺩ ﻣﺘﻌﺪ‪‬ﺩ ﻓﺸﺎﺭ ﻭﺍﺭﺩﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪".‬‬
‫)‪(“Rep. Fact. Oct. 1850”, p. 14‬‬

‫ﺑﻨﺎ ﺑﺮﮔﺰﺍﺭﺵ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﮐﻤﻴﺘﺔ ﺍﻧﺠﻤﻦ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﮐﺸﺖ ﮐﺘﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﻟﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻻ ﺑﻮﺩﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﮐﺘﺎﻥ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺩﻳﮕﺮﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﺩﺭ ﻭﺿﻊ ﻧﺎﺯﻟﯽ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺍﺯﺩﻳﺎﺩ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺘﺎﻥ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫)ﺹ‪.(۳۳‬‬
‫‪ .۱۸۵۳‬ﺁﻭﺭﻳﻞ‪ .‬ﺭﻭﻧﻖ ﺑﺰﺭﮒ‪.‬‬
‫ﻝ‪ .‬ﻫﻮﺭﻧﺮ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﻣﺪﺕ ﻫﻔﺪﻩ ﺳﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻭﺿﻊ ﻧﺎﺣﻴﺔ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﺍﯼ‬
‫ﻻﻧﮑﺎﺷﻴﺮ)‪ (١‬ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺭﺳﻤﯽ ﺍﻃﻼﻉﮐﺴﺐﮐﺮﺩﻩﺍﻡ‪ ،‬ﻫﻴﭽﮕﺎﻩ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺭﻭﻧﻖ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ‬

‫) ‪ ، Lancashire (۱‬ﺍﻳﺎﻟﺖ ﻏﺮﺑﯽ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﮐﻪ ﺷﻬﺮﻫﺎﯼ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻣﻨﭽﺴﺘﺮ ﻭ ﻟﻴﻮﹺﺭﭘﻮﻝ ﺟﺰ ﺀِ ﺁﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ‬

‫ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﺮﮐﺰ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻧﺴﺎﺟﯽ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪.‬‬
‫‪۱۹۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻧﮑﺮﺩﻩﺍﻡ‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺩﺭ ﻫﻤﺔ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪(“Rep. Fact. April 1853”, p. 19) ".‬‬

‫‪ .۱۸۵۴‬ﺁﻭﺭﻳﻞ‪.‬‬
‫"ﺍﮔﺮﭼﻪ ﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﭘﺸﻢ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﺭﻭﺑﺮﺍﻩ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﻫﻤﺔ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎ‬
‫ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﮐﺎﻣﻞ ﺭﺍ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺻﻨﻌﺖ ﭘﻨﺒﻪ‪ .‬ﻭﺿﻊ ﺻﻨﻌﺖ‬
‫ﭘﺸﻢ ﺷﺎﻧﻪﺍﯼ )ﻭ‪‬ﺭﺳﺘ‪‬ﺪ( ﺩﺭ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻝ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪﮐﻠﹼﯽ ﻧﺎﻣﻨﻈﹼﻢ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ...‬ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕﮐﺘﺎﻥ ﻭ ﺷﺎﻫﺪﺍﻧﻪ ﺍﺯ ﺭﻭﺳﻴﻪ ﺑﻪﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺟﻨﮓﮐﺮﻳﻤﻪ)‪ ،(١‬ﺍﺧﺘﻼﻟﯽﺩﺭﺻﻨﻌﺖ‬
‫)‪(“Rep. Fact. April 1854”, p. 37‬‬ ‫ﮐﺘﺎﻥ ﺭﻭﯼ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪".‬‬
‫‪.۱۸۵۹‬‬
‫"ﮐﺴﺐ ﻭﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﺻﻨﻌﺖ ﮐﺘﺎﻧﯽ ﺍﺳﮑﺎﺗﻠﻨﺪ ﻫﻨﻮﺯ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎﺭ ﺍﺳﺖ‪ ...‬ﺯﻳﺮﺍ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ‬
‫ﮐﻤﻴﺎﺏ ﻭﮔﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﮐﻴﻔﻴ‪‬ﺖ ﻧﺎﺯﻝ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺳﺎﻝﮔﺬﺷﺘﻪ ﺩﺭﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﺑﺎﻟﺘﻴﮑﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﺎ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﻋﻤﺪﺓ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺯﻳﺎﻥﺁﻭﺭﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪﮐﺴﺐﻭ‬
‫ﮐﺎﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺍ‪‬ﻋﻤﺎﻝ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻧﻤﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﮑﺲ ﹶﮐﻨﹶﻒ‪ ،‬ﮐﻪ ﮐﻢ ﮐﻢ ﺩﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﺍﻗﻼﻡ‬
‫ﺩﺭﺷﺖﺑﺎﻑ ﺟﺎﯼﮐﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺷﻐﺎﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻴﺶﺍﺯ ﺣﺪ‪ ‬ﮔ‪‬ﺮﺍﻥ ﻭ ﻧﻪﮐﻤﻴﺎﺏ ﺍﺳﺖ‪ ...‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ‬
‫ﻧﻴﻤﯽ ﺍﺯ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ‪ ،‬ﺩﺭ ﺩﻧﺪﯼ)‪ ،(٢‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﹶﮐﻨﹶﻒ ﻣﯽﺭﻳﺴﻨﺪ‪".‬‬
‫)‪(“Rep. Fact. April 1859”, p. 19‬‬
‫"ﺩﺭ ﹺﭘﯽﹺ ﺑﺎﻻﺑﻮﺩﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ‪ ،‬ﮐﺘﺎﻥﺭﻳﺴﯽ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﻫﻨﻮﺯ ﻣﻄﻠﻘﺎﹰ ﺑﯽﺻﺮﻓﻪ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻭ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻫﻤﺔﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﻤﺎﻡ ﻭﻗﺖ ﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺗﻮﻗﹼﻒ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎﯼ ﮐﺘﺎﻥ ﺭﻳﺴﯽ ﺩﺍﺭﻳﻢ‪ ...‬ﺭﻳﺴﻨﺪﮔﯽﹺ ﹶﮐﻨﹶﻒ‪ ...‬ﺩﺭ ﻭﺿﻊ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺑﺨﺶ ﺗﺮﯼ‬

‫)‪ (۲‬ﺟﻨﮓ ﮐﺮﻳﻤﻪ ‪) Crimeé‬ﻧﺎﻡ ﺷﺒﻪﺟﺰﻳﺮﺓ ﻭﺍﻗﻊ ﺩﺭ ﺩﺭﻳﺎﯼ ﺳﻴﺎﻩ‪ ،‬ﺟﺰﺀِ ﺟﻤﻬﻮﺭﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﺷﻮﺭﻭﯼ‬
‫]ﺳﺎﺑﻖ[ ﺍﻭﮐﺮﺍﻳﻦ( ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺟﻨﮕﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﻭ ﺍﻣﭙﺮﺍﺗﻮﺭﯼ ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ ﻭ ﭘﻴﻪ ﻣﻮﻥ‬
‫)‪ (Piemont‬ﺍﺯ ﻳﮏﺳﻮ ﻭ ﺭﻭﺳﻴﺔ ﺗﺰﺍﺭﯼ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ‪۱۸۵۴‬ـ‪ ۱۸۵۶‬ﺑﺮﺳﺮﺁﺯﺍﺩﯼ ﻣﺘﺼﺮﻓﺎﺕ‬
‫ﻋﺜﻤﺎﻧﯽ )ﺩﺭ ﺷﺒﻪﺟﺰﻳﺮﺓ ﺑﺎﻟﮑﺎﻥ( ﺩﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪Dundee (۳‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۹۲‬‬

‫ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﺯﻳﺮﺍ ﺍﺧﻴﺮﺍﹰ ﺍﻳﻦ ﻣﺎﺩ‪‬ﻩ ﺑﻪﻗﻴﻤﺖ ﻣﻌﺘﺪﻟﯽ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪".‬‬
‫)‪(“Rep. Fact., Oct. 1859”, p. 20‬‬

‫‪۱۸۶۱‬ـ‪ .۱۸۶۴‬ﺟﻨﮓﺩﺍﺧﻠﯽﺁﻣﺮﻳﮑﺎ‪ .‬ﻗﺤﻄﯽ ﭘﻨﺒﻪ‪ .‬ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ "ﮔﺴﻴﺨﺘﻪ‪-‬‬

‫ﺷﺪﻥ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮﺍﺛﺮﮐﻤﻴﺎﺑﯽ ﻭﮔﺮﺍﻧﯽﹺ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ‪.‬‬
‫‪ .۱۸۶۰‬ﺁﻭﺭﻳﻞ‪.‬‬
‫"ﺑﺎﻋﺚ ﺧﺮﺳﻨﺪﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﻢ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻭﺿﻊ ﮐﺴﺐ ﻭﮐﺎﺭ ﺑﻪﺍﺳﺘﺤﻀﺎﺭ ﺑﺮﺳﺎﻧﻢ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺑﺎﻻﺑﻮﺩﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ‪ ،‬ﻫﻤﺔ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻧﺴﺎﺟﯽ‪ ،‬ﺑﻪﺍﺳﺘﺜﻨﺎﯼ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺍﺑﺮﻳﺸﻢ‪،‬‬
‫ﻃﯽ‪ ‬ﺷﺶ ﻣﺎﻫﺔ ﺍﺧﻴﺮ ﺩﺭﮐﻤﺎﻝ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ‪ ...‬ﺩﺭ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﻧﻮﺍﺣﯽ ﺻﻨﻌﺖ‬
‫ﭘﻨﺒﻪﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻋﻼﻥ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺩﻋﻮﺕ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﻭﺍﺯ ﻧﻮﺭﺩﻓﻮﻟﮏ)‪ (١‬ﻭ ﺩﻳﮕﺮﮐﹸﻨﺖﻧﺸﻴﻦ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼ ﺭﻭﺳﺘﺎﺋﯽ ﺑﻪﺁﻧﺠﺎ ﺁﻣﺪﻩﺍﻧﺪ‪ ...‬ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽﺭﺳﺪﮐﻪ ﺩﺭﻫﺮﻳﮏ ﺍﺯ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﺻﻨﻌﺖﮐﻤﺒﻮﺩ‬
‫ﺑﺰﺭﮒ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﺣ‪‬ﮑﻤﻔﺮﻣﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻫﻤﻴﻦﮐﻤﺒﻮﺩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﺎ ﺭﺍ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﺻﻨﻌﺖ ﭘﻨﺒﻪ‪ ،‬ﺗﻌﺪﺍﺩﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎﯼ ﻧﻮﺳﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﺔ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﻗﺒﻼﹰ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ‬
‫ﻭ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺟﻠﺐ ﮐﺎﺭﮔﺮ‪ ،‬ﻫﻴﭽﮕﺎﻩ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺯﻳﺎﺩ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﻫﺮ‬
‫)]‪(“Rep. Fact. April 1860”, p. [57‬‬ ‫ﻃﺮﻑ ﺩﺭﺟﺴﺘﺠﻮﯼ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪".‬‬
‫‪ .۱۸۶۰‬ﺍﮐﺘﺒﺮ‪.‬‬
‫"ﻭﺿﻊﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﻧﻮﺍﺣﯽ ﭘﻨﺒﻪ‪ ،‬ﭘﺸﻢ ﻭﮐﺘﺎﻥ ﺧﻮﺏ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﺮﻟﻨﺪ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ‬
‫ﻳﮑﺴﺎﻝﺍﺳﺖﮐﻪ ﻇﺎﻫﺮﺍﹰ ﺧﻴﻠﯽ ﺑﻬﺘﺮﺍﺳﺖ ﻭ ﺣﺘﹼﺎ ﺍﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﺑﺎﻻ ﻧﺒﻮﺩ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺩﺍﺷﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎﺯﻫﻢ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽﺭﺳﺪﮐﻪ ﺭﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻥﮐﺘﺎﻥ ﺑﻴﺶﺍﺯﻫﺮﻣﻮﻗﻊ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﺑﯽﺻﺒﺮﯼ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭﺁﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺭﺍﻩﺁﻫﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊﮐﻤﮑﯽ ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ ﺑﻪﺭﻭﯼﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﺯ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﺎ‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﺘﻨﺎﺳﺒﯽ ﺩﺭﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼﺁﻥﮐﺸﻮﺭ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ‪ ...‬ﻭﺍﺭﺩﺍﺕﮐﺘﺎﻧﯽ ﻣﻄﺎﺑﻖ‬
‫)‪(“Rep. Fact. Oct. 1860”, p. 37‬‬ ‫ﺑﺎ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼﻫﺎﯼ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪".‬‬

‫)‪Nordfolk (۱‬‬
‫‪۱۹۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫‪ .۱۸۶۱‬ﺁﻭﺭﻳﻞ‪.‬‬
‫"ﻓﻌﻼﹰ ﻭﺿﻊ ﮐﺴﺐ ﻭﮐﺎﺭ ﺩﺭﺗﻨﮕﻨﺎﺳﺖ‪ ...‬ﻋﺪ‪‬ﺓ ﮐﻤﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎﯼ ﭘﻨﺒﻪ ﺑﺎ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ‬
‫ﮐﻮﺗﺎﻩﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎﯼ ﺍﺑﺮﻳﺸﻢ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻧﺎﻗﺺ ﻣﯽﭼﺮﺧﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ‬
‫ﺧﺎﻡ ‪‬ﮔﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ ‪ .‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺩﺭ ﻫﻤﺔ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﻧﺴﺎﺟﯽ ﻗﻴﻤﺖ ﺁﻥ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯﺁﻥﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺘﻮﺍﻥ‬
‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻣﺎﺩﻩﺷﺪﻥ ﺑﻪ ﻣﺼﺮﻑﮐﻨﻨﺪﻩ ﻋﺮﺿﻪﮐﺮﺩ‪(“Rep. Fact. April 1861”, p. 33) ".‬‬

‫ﺗﺎﺯﻩ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺷﺪﮐﻪ ﺩﺭﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۶۰‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭ ﺻﻨﻌﺖ ﭘﻨﺒﻪ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺍﻧﺠﺎﻡﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﺭﻳﺰ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺣﺘﹼﺎ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ﺑﻌﺪ ﻧﻴﺰ ﻣﺤﺴﻮﺱ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫"ﺑﻴﻦ ﺩﻭ ﺗﺎ ﺳﻪ ﺳﺎﻝ ﻻﺯﻡﮔﺮﺩﻳﺪ ﺗﺎ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۶۰‬ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺟﺬﺏ‬
‫"ﻭﺿﻊ ﻓﺸﺮﺩﺓ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﯼ ﻣﻨﺴﻮﺟﺎﺕ ﭘﻨﺒﻪﺍﯼ ﺩﺭ‬ ‫ﺷﻮﺩ‪(“Rep. Fact. Oct. 1863”, 137) ".‬‬

‫ﺁﺳﻴﺎﯼ ﺧﺎﻭﺭﯼ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻏﺎﺯ ﺳﺎ ﻝ ‪ ، ۱۸۶۰‬ﺑﺎﺯﺗﺎﺏ ﻫﻢﮔﺮﺍﺋﯽ ﺩﺭﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺑﻼﮎﺑﻴﻮﺭﻥ‪،‬‬

‫ﻳﻌﻨﯽ ﺟﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ ۳۰۰۰۰‬ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﻧﺴﺎﺟﯽ ﺧﻮﺩﮐﺎﺭ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﻣﻨﺤﺼﺮﺍﹰ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻣﻨﺴﻮﺟﺎﺕ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺁﻥ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺎﻩ ﭘﻴﺶ‬
‫ﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﺁﺛﺎﺭ ﺗﺤﺮﻳﻢ ﭘﻨﺒﻪ ﺁﺷﮑﺎﺭﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﺤﺪﻭﺩﮔﺸﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪...‬‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻭﺭﺷﮑﺴﺖ ﻣﺼﻮﻥ ﻧﮕﺎﻩ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺗﺎ‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺫﺧﺎﺋﺮ ﺩﺭ ﺍﻧﺒﺎﺭﻫﺎ ﻧﮕﺎﻩﺩﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺍﺭﺯﺵﺁﻧﻬﺎ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻣﯽﮐﺮﺩ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ‬
‫ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻫﯽﹺ ﻭﺣﺸﺘﻨﺎﮐﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺑﺤﺮﺍﻥﻫﺎ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺍﺟﺘﻨﺎﺏ ﺍﺳﺖ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ‬
‫)‪(“Rep. Fact. Oct. 1862”, p. 28, 29, 30‬‬ ‫ﺑﻪﻋﻤﻞﺁﻣﺪ‪".‬‬
‫‪ .۱۸۶۱‬ﺍﮐﺘﺒﺮ‪.‬‬
‫"ﻣﺪﺗﯽﺍﺳﺖﮐﻪﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺩﺭﺗﻨﮕﻨﺎﯼ ﺷﺪﻳﺪﯼﺍﺳﺖ‪ ...‬ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﻏﻴﺮﻣﺤﺘﻤﻞ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﹶﺛﻨﺎﯼ ﻣﺎﻩﻫﺎﯼ ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﭼﻴﺰﯼ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺯ ﻗﺒﻞ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﯽ ﺑﻮﺩ‪ ...‬ﺑﻪﮐﻠﹼﯽ ﺻﺮﻑ ﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﻋﻠﻠﯽﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻗﻄﻊ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ‬
‫ﻋﺎﺩ‪‬ﯼﹺ ﻣﺎ ﺍﺯﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﻭﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﻣﺎ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻧﻴﺮﻭﻣﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭ ﺳﻪ ﺳﺎﻝ‬
‫ﺍﺧﻴﺮ ﻭ ﺍﺧﺘﻼﻻﺗﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﭼﻴﻦ ﺭﻭﯼ ﺩﺍﺩﻩ‪،‬ﮐﻮﺗﺎﻩﺳﺎﺯﯼﹺ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭ ﺑﺮﺍﯼ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۹۴‬‬

‫)‪(“Rep. Fact. Oct. 1861”, p. 19‬‬ ‫ﺯﻣﺴﺘﺎﻥ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪".‬‬

‫ﺁﺷﻐﺎﻝﻫﺎﯼ ﭘﻨﺒﻪ‪ .‬ﭘﻨﺒﺔ ﻫﻨﺪ ﺷﺮﻗﯽ )ﺳﻮﺭﺍﺕ(‪ .‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺭﻭﯼ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‪ .‬ﺗﮑﻤﻴﻞ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻﺕ‪ .‬ﺟﺎﻧﺸﻴﻦﺳﺎﺯﯼ ﻧﺸﺎﺳﺘﻪ ﻭ ﻣﻮﺍﺩ ﻣﻌﺪﻧﯽ ﺑﻪﺟﺎﯼ ﭘﻨﺒﻪ‪ .‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺍﻳﻦ ﭼﺴﺐ‬
‫ﻧﺸﺎﺳﺘﻪ ﺍﯼ ﺩﺭﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‪ .‬ﺭﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﻧﺦ ﺷﻤﺎﺭﻩ ﻫﺎﯼ ﻇﺮﻳﻒ ﺗﺮ‪ .‬ﮐﻼﻫﺒﺮﺩﺍﺭﯼ ﻫﺎﯼ‬
‫ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺍﻥ‪.‬‬
‫"ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﯼ ﺑﻪﻣﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﺩﺭ ﺍﺭﺯﻳﺎﺑﯽ ﻣﺼﺮﻑ ﭘﻨﺒﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺩﻭﮎ‪،‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺖ ﺭﺍ ﺑﻪﻗﺪﺭﮐﺎﻓﯽ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﺪﺍﺩﻩﺍﻳﺪﮐﻪ ﻭﻗﺘﯽ ﭘﻨﺒﻪ ﮔ‪‬ﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ ﻫﺮ‬
‫ﺭﻳﺴﻨﺪﺓ ﻧﺦ ﻋﺎﺩ‪‬ﯼ )ﻣﺜﻼﹰ ﺗﺎ ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪ ۴۰‬ﻭ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻋﻤﺪﻩ ﺍﺯ ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪ ۱۲‬ﺗﺎ‪ (۳۲‬ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ‬
‫ﻧﺦ ﻫﺎﯼ ﺭﻳﺰ ﻣﯽ ﺭﻳﺴﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﻧﻤﺮﺓ ‪ ۱۲‬ﻧﻤﺮﺓ ‪ ۱۶‬ﻭ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﻧﻤﺮﺓ ‪ ۱۶‬ﻧﻤﺮﺓ ‪۲۲‬‬
‫ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺑﺮﺩ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﻭ ﺑﺎﻓﻨﺪﻩﺍﯼﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﺦﻫﺎﯼ ﺭﻳﺰ ﺭﺍ ﻣﯽﺑﺎﻓﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻘﺎﻝ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﻓﺰﻭﺩﻥ‬
‫ﺁﻫﺎﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪﻭﺯﻥ ﻋﺎﺩ‪‬ﯼ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﻪﺩﺭﺟﺔ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺑﯽﺷﺮﻣﺎﻧﻪﺍﯼ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﻣﻨﺒﻊ ﻣﻮﺛﹼﻘﯽ ﺷﻨﻴﺪﻩ ﺍﻡ ﭘﺎﺭﭼﻪ ﻫﺎﯼ ﭘﻴﺮﺍﻫﻨﯽ) ‪ (١‬ﻣﺘﺪﺍﻭﻟﯽ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫‪3‬‬
‫ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﻫﺮﮐﺪﺍﻡ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ ‪ ۸‬ﻓﻮﻧﺪ ﻭﺯﻥ ﺩﺍﺭﺩ ﻭﻟﯽ‪ ۲‬ﻓﻮﻧﺪ ﻭ ‪ 4‬ﺁﻥ ﺭﺍ ﭼﺴﺐ‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺩﺭﻣﻨﺴﻮﺟﺎﺕ ﻧﻮﻉ ﺩﻳﮕﺮﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﺗﺎ‪ %۵۰‬ﭼﺴﺐ ﺯﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ‪-‬‬
‫ﺩﺍﺭﯼﮐﻪ ﻣﺪ‪‬ﻋﯽ ﺍﺳﺖ ﻫﺮ ﻓﻮﻧﺪ ﺍﺯ ﺑﺎﻓﺘﺔ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺭﺯﺍﻥﺗﺮ ﺍﺯ ﭘﻮﻟﯽﮐﻪ ﺑﺎﺑﺖ ﻧﺦ ﺁﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﺪ ﻭ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﻟﺘﻤﻨﺪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺩﺭﻭﻍ ﻧﻤﯽﮔﻮﻳﺪ‪".‬‬
‫)‪(“Rep. Fact. April 1864”, p. 27‬‬
‫"ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪﻣﻦﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﺎﻥ‪ ،‬ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺑﻴﻤﺎﺭﯼﹺ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺑﻪﭼﺴﺒﯽ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﻣﯽﺩﻫﻨﺪﮐﻪ ﺩﻳﮕﺮﻣﺎﻧﻨﺪﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﺯﺁﺭﺩ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻧﺸﺪﻩﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﻓﺖ ﭘﻮﺩﻫﺎﺋﯽ ﺑﻪﮐﺎﺭ‬
‫ﻣﯽﺭﻭﺩﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﻨﺪ ﺷﺮﻗﯽ ﺭﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﺬﻟﮏ ﺍﻳﻦ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦﺁﺭﺩ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺩﺍﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﻭﺯﻥ ﭘﺎﺭﭼﻪ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪﺍﯼ ﺯﻳﺎﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﯼﮐﻪ ﻫﺮﮔﺎﻩ ‪۱۵‬‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ‪Shirtings :‬‬

‫‪۱۹۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺍﻳﻦ‬ ‫ﻓﻮﻧﺪ ﻧﺦ ﺑﺎﻓﺘﻪ ﺷﻮﺩ ﺑﻪﻭﺯﻥ ‪ ۲۰‬ﻓﻮﻧﺪ ﺩﺭﻣﯽﺁﻳﺪ‪(“Rep. Fact., Oct. 1863”, p. 63) ".‬‬
‫) ‪(٢‬‬
‫ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻃﻠﻖﺁﺭﺩﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪،‬ﮐﻪ ﺧﺎﮎ ﭼﻴﻨﯽ)‪ (١‬ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﻳﺎ ﺁﮊﻧﺪﯼ‬
‫ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺁﻫﮏ ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﯼ)‪ (٣‬ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ـ "ﻣﺰﺩ ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﺎﻥ )ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﹶﻏﺮ‪‬ﺽ ﺍﺯ ﺑﺎﻓﻨﺪﻩ‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺍﺳﺖ(‪ ،‬ﺑﺮﺍﺛﺮ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺩ‪ ‬ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺑﻪﺟﺎﯼﺁﺭﺩﯼﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺭﻭﮐﺎﺭﯼ ﭘﻮﺩ ﺑﻪﮐﺎﺭ‬
‫ﻣﯽﺭﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎﺭﮐﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺭﻭﮐﺎﺭﯼ‪ ،‬ﻧﺦ ﺭﺍ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺗﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﻧﻴﺰ‬
‫) ‪(4‬‬
‫ﺁﻥ ﺭﺍ ﺳﺨﺖ ﻭ ﺷﮑﻨﻨﺪﻩ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﻫﺮ ﺗﺎ ﺭﹺ ﺩﺍ ﺭﹺ ﻧﺴﺎﺟﯽ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻣﻔﺘﻮﻝ ﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﻟﯽﺗﺴﻪ‬
‫ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺳﻴﻢ ﻫﺎﯼ ﺿﺨﻴﻢ ﺁﻥ‪ ،‬ﺩﺍﺭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻭﺿﻊ ﺩﺭﺳﺘﯽ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﻭﺍﺭﺩ‬
‫ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﻧﺴﺎﺟﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺍﺭﻫﺎ ﮐﻪ ﺳﺨﺖ ﺭﻭﮐﺎﺭﯼ ﺷﺪﻩ ﺍﻧﺪ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﮑﺴﺘﮕﯽﹺ‬
‫ﻧﺦﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﻧﺪﺭﻭﻥ ﺗﺎﺭﺑﺮ ) ﻟﯽﺗﺴﻪ( ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺑﺎﺭﮐﻪ ﻧﺦ ﻣﯽﺷﮑﻨﺪ ﭘﻨﺞ ﺩﻗﻴﻘﻪ ﺍﺯ ﻭﻗﺖ‬
‫ﺑﺎﻓﻨﺪﻩ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﹶﺗﻠﹶﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻓﻨﺪﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺩ‪‬ﻩ ﺑﺎﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﻳﻦ ﺯﻳﺎﻥﻫﺎ‬
‫ﺭﺍ ﻣﺘﺤﻤ‪‬ﻞ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻭﻃﺒﻴﻌﺘﺎﹰ ﺑﺎﺯﺩ‪‬ﻩ‪ ‬ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﻧﺴﺎﺟﯽ ﻫﻢ ﻃﯽ‪ ‬ﺳﺎﻋﺎﺕﮐﺎﺭ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪) ".‬ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ﺹ ‪ ۴۲‬ﻭ‪.(۴۳‬‬

‫ﺩﺭﺁﺷﺘﻮﻥ)‪ ،(۵‬ﺍﺳﺘﻴﻠﯽﺑﺮﻳﺞ)‪ ،(۶‬ﻣﻮﺳﻠﯽ)‪ ،(۷‬ﺍﻭﻟﺪﻫﻢ)‪ (۸‬ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ ،‬ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭﺣﺴﺎﺑﯽ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ‬

‫ﻳﮏ ﺳﻮ‪‬ﻡ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺳﺎﻋﺎﺕﮐﺎﺭ ﻫﺮ ﻫﻔﺘﻪﮐﻮﺗﺎﻩﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ...‬ﻫﻢﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﮐﻮﺗﺎﻩﺳﺎﺯﯼ ﺯﻣﺎﻥ ﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﺭﺷﺘﻪ ﻫﺎ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﺩﺳﺘﻤﺰ ﺩ ﻧﻴﺰ ﺭﻭﯼ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪.‬‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‪ China Ciay :‬ـ ﺧﺎﮎ ﭼﻴﻨﯽ ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻧﻴﺰﮔﹶﺮﺩ ﺳﻔﻴﺪﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﭼﻴﻨﯽﺳﺎﺯﯼ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪.‬‬
‫)‪ (۲‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ‪ :‬ﺟﯽﺑﺲ ‪ ، Gips‬ﺁﻣﺪﻩﮐﻪ ﮐﻠﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺁﮊﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼﮔ‪‬ﻞ ﻳﺎ ﻣﻼﻃﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﺭﻭﯼ‬
‫ﺳﻨﮓ ﻭﺁﺟﺮ ﻣﯽﮐﺸﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺭﺍ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ (۳‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‪French Chalk :‬‬

‫)‪) Litze (۴‬ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ( ﻭ ‪ lisse‬ﻳﺎ ‪) lice‬ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ( ـ ﺑﺎ ﻋﺪﻡ ﺍﻃﻼﻉ ﻣﺘﺮﺟﻢ ﺍﺯ ﺍﺻﻄﻼﺡ ﻓﻨﹼﯽﺋﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪﺯﺑﺎﻥﻓﺎﺭﺳﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻦﺟﺰﺀ ﺍﺯﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﻧﺴﺎﺟﯽ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩﺁﻥﺭﺍ "ﻣﻔﺘﻮﻝﻫﺎﯼ ﺗﺎﺭﺑﺮ" ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪Oldham (۸‬‬ ‫)‪Mossley (۷‬‬ ‫)‪Stalybridge (۶‬‬ ‫)‪Ashton (۵‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۹۶‬‬

‫)ﺹ‪.(۱۳‬‬
‫ﺩﺭﺁﻏﺎﺯ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۶۱‬ﺩﺭ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﻧﻮﺍﺣﯽ ﻻﻧﮑﺎﺷﻴﺮ ﺍﻋﺘﺼﺎﺑﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﯼ ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﺎﻥ‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﮑﺎﻧﻴﮑﯽ ﺭ‪‬ﺥ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﻣﺘﻌﺪ‪‬ﺩﯼ ﺍﻋﻼﻡﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪﮐﻪ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ‪ ۵‬ﺗﺎ ‪%۷ 2‬‬
‫ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻣﯽ ﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺧﻮﺍﺳﺘﺎﺭ ﺁﻥ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪﮐﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻭﻟﯽ‬
‫ﺳﺎﻋﺎﺕﮐﺎﺭﮐﻮﺗﺎﻩ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﺪ ﻭ ﺍﻋﺘﺼﺎﺏ ﺳﺮﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﻳﮏ‬
‫ﻣﺎﻩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺑﻪ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺧﻮﺍﺳﺖﻫﺎﯼ ﻫﺮﺩﻭ ﻃﺮﻑ ﻋﻤﻠﯽ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫"ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‪،‬ﮐﻪ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮﺵﺁﻥ ﺗﻦ ﻧﺪﺍﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺍﮐﻨﻮﻥ‬
‫ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺯﻣﺎﻥﮐﻮﺗﺎﻩﺗﺮﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪".‬‬
‫)‪(“Rep. Fact. April 1861”, p. 23‬‬

‫‪ .۱۸۶۲‬ﺁﻭﺭﻳﻞ‪.‬‬
‫"ﺍﺯﺗﺎﺭﻳﺦﺁﺧﺮﻳﻦﮔﺰﺍﺭﺵ ﻣﻦ‪ ،‬ﺭﻧﺞﻫﺎﯼﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻬﯽﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻫﻴﭽﮕﺎﻩ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺭﻧﺞ ﻫﺎﯼ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ ﻭ ﺗﻮﺍﻥ ﻓﺮﺳﺎ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ‬
‫)‪(“Rep. Fact. April 1862”, p.10‬‬ ‫ﺭﺿﺎﯼ ﺧﺎﻣﻮﺵ ﻭﻣﻨﺎﻋﺖ ﺑ‪‬ﺮﺩﺑﺎﺭﺍﻧﻪ ﺗﺤﻤ‪‬ﻞﻧﺸﺪﻩﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ـ "ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﯽ ﺭﺳﺪﮐﻪ ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﻧﺴﺒﯽ ﺗﻌﺪﺍﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻧﯽ ﮐﻪ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺑﯽ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﺧﻴﻠﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ‪ ۱۸۴۸‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺎﻟﯽﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻋﺎﺩ‪‬ﯼ ﺳﺮﺍﺳﻴﻤﮕﯽ ﺑﺮﺁﻥ ﺣﮑﻮﻣﺖ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺮﺩ ﻭﻟﯽ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻥﮐﺎﻓﯽ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﻧﮕﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﻭﺍﺩﺍﺭ ﺳﺎﺯﺩ ﺗﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺁﻣﺎﺭﯼ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺻﻨﻌﺖ ﭘﻨﺒﻪ‪ ،‬ﻧﻈﻴﺮﺁﻧﭽﻪﮐﻪ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻫﻔﺘﮕﯽ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺩﺳﺖ ﺯﻧﻨﺪ‪ ...‬ﺩﺭ ﻣﺎﻩ ﻣﻪ ‪ ۱۸۴۸‬ﺍﺯ ﻣﺠﻤﻮﻉﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺻﻨﻌﺖ ﭘﻨﺒﻪ ﺩﺭ ﻣﻨﭽﺴﺘﺮ ‪ %۱۵‬ﺑﻴﮑﺎﺭ‬
‫ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ %۱۲ ،‬ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻭﻗﺖﮐﻮﺗﺎﻩﺷﺪﻩﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ‪ %۷۰‬ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺗﻤﺎﻡ ﻭﻗﺖ‬
‫ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ‪ ۲۸‬ﻣﻪ ‪ %۱۵ ،۱۸۶۲‬ﺑﻴﮑﺎﺭ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ %۳۸ ،‬ﺑﺎ ﻭﻗﺖﮐﻮﺗﺎﻩﺷﺪﻩ ﻭ ‪ %۴۹‬ﺗﻤﺎﻡ‬
‫‪۱۹۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻭﻗﺖﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﺮﺩﻧﺪ‪ ...‬ﺩﺭ ﻧﻮﺍﺣﯽﹺ ﻣﺠﺎﻭﺭ ﻣﺜﻼﹰ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﻮﮎﭘﻮﺭﺕ)‪ (١‬ﺩﺭﺻﺪﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻧﯽﮐﻪ‬

‫ﺗﻤﺎﻡ ﻭﻗﺖ ﮐﺎﺭ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﺍﺻﻼﹰ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭﺻﺪ ﺁﻧﻬﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻡ‬
‫ﻭﻗﺖ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺩﺍﺭﻧﺪﮐﻤﺘﺮ ﺍﺳﺖ‪ ".‬ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﺍﺣﯽ ﻧﺦﻫﺎﺋﯽ ﺑﺎ ﺷﻤﺎﺭﻩﻫﺎﯼ ﺩﺭﺷﺖﺗﺮ ﺍﺯ‬
‫ﻣﻨﭽﺴﺘﺮ ﺭﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪) .‬ﺹ‪.(۱۶‬‬
‫‪ .۱۸۶۲‬ﺍﮐﺘﺒﺮ‪.‬‬
‫"ﺑﻨﺎﺑﺮﺁﺧﺮﻳﻦ ﺁﻣﺎﺭ ﺭﺳﻤﯽ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ]‪ ۲۸۸۷ ، [۱۸۶۱‬ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﺔ ﭘﻨﺒﻪ ﺩﺭﮐﺸﻮﺭ ﻣﺘﺤﺪ‬
‫ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺖﮐﻪ ﺍﺯﺁﻥ ﻣﻴﺎﻥ ‪ ۲۱۰۹‬ﺗﺎ ﺩﺭ ﻧﺎﺣﻴﺔ ﻣﻦ ) ﻻﻧﮑﺎﺷﻴﺮ ﻭ ﭼﺸﻴﺮ)‪ ((۲‬ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽﺩﺍﻧﺴﺘﻢﮐﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺍﺯ ‪ ۲۱۰۹‬ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﺔ ﻭﺍﻗﻊ ﺩﺭﻧﺎﺣﻴﺔ‬
‫ﻣﻦ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻣﺆﺳﺴﺎﺕﮐﻮﭼﮑﯽ ﺑﻮﺩﻧﺪﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﻋﺪ‪‬ﺓ ﮐﻤﯽﮐﺎﺭﮔﺮ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﻦ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺷﺪ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﭼﻪ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ ﺩﺭ ‪‬ﺷﮕ‪‬ﻔﺖ‬
‫ﺷﺪﻡ‪ .‬ﺩﺭ ‪ ۳۹۲‬ﺗﺎ ﺍﺯ ﺍﻳﻦﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ‪ %۱۹‬ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻧﻴﺮﻭﯼ ﻣﺤﺮ‪‬ﮎ ﺧﻮﺍﻩ ﺑﺨﺎﺭ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ‬
‫ﺁﺏ‪ ،‬ﺍﺯ ﻗﻮ‪‬ﺓ ﺩ‪‬ﻩ ﺍﺳﺐﮐﻤﺘﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ‪ ۳۴۵‬ﺗﺎ ﻳﺎ ‪ ، %۱۶‬ﻧﻴﺮﻭﯼ ﻣﺤﺮ‪‬ﮎ ﺩﺭﺣﺪﻭﺩ ‪ ۱۰‬ﺗﺎ ‪۲۰‬‬
‫ﻗﻮ‪‬ﺓﺍﺳﺐ ﻭ ﺩﺭ‪ ۱۳۷۲‬ﺗﺎ‪ ۲۰‬ﺍﺳﺐ ﻳﺎﺑﻴﺸﺘﺮﺍﺳﺖ‪ ...‬ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺍﺯﺍﻳﻦﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺍﻥ‬
‫ﮐﻮﭼﮏ‪،‬ﮐﻪ ﺑﻴﺶﺍﺯ ﺛﻠﺚ ﺗﻌﺪﺍﺩﮐﻞﹼ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺪﺕ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻨﻬﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﺴﻠﹼﻄﯽ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ‪ ...‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭ ﺍﺻﻠﯽ ﺑﺮ‬
‫‪2‬‬
‫)‪(“Rep. Fact. Oct. 1862”, p. 18, 19‬‬ ‫ﺩﻭﺵ ‪ 3‬ﺑﻘﻴﻪ ﻣﯽﺍﻓﺘﺪ‪".‬‬
‫ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻫﻤﻴﻦﮔﺰﺍﺭﺵ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻥﻫﻨﮕﺎﻡ ﻣﻴﺎﻥﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺻﻨﻌﺖ ﭘﻨﺒﻪ ﺩﺭ ﻻﻧﮑﺎﺷﻴﺮ ﻭ ﭼﺸﻴﺮ‬
‫‪ ۴۰۱۴۶‬ﻧﻔﺮ ﻳﻌﻨﯽ ‪ ، %۱۱/۳‬ﺗﻤﺎﻡ ﻭﻗﺖ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻧﯽﮐﻪ ﺑﺎ ﻭﻗﺖ ﻣﺤﺪﻭﺩﮐﺎﺭ‬
‫ﻣﯽﮐﺮﺩﻧﺪ ‪۱۳۴۷۶۷‬ﻧﻔﺮ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ‪ ، %۳۸‬ﻭﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﯽﺍﺷﺘﻐﺎﻝ‪ ۱۷۹۷۲۱‬ﻧﻔﺮ ﺑﻮﺩﻧﺪﮐﻪ ‪%۵۰ /۷‬‬
‫) ‪(۳‬‬
‫ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﺍﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦﺁﻣﺎﺭ ﺍﺭﻗﺎﻣﯽﮐﺴﺮ ﺷﻮﺩﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻣﻨﭽﺴﺘﺮ ﻭ ﺑﻮﻟﺘﻮﻥ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﺟﺎﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭﻋﻤﺪﻩ ﺑﺎ ﻧﺦﻫﺎﯼ ﺷﻤﺎﺭﺓ ﺭﻳﺰ ﺭﻳﺴﻨﺪﮔﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺭﺷﺘﻪﺍﯼ‬

‫)‪Bolton (۳‬‬ ‫)‪Cheshire (۲‬‬ ‫)‪Stockport (۱‬‬

 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۱۹۸‬‬

‫ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺘﺎﹰ ﺍﺯ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﭘﻨﺒﻪ ﮐﻤﺘﺮ ﺁﺳﻴﺐ ﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻭﺿﻊ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﻧﺎﻣﺴﺎﻋﺪﺗﺮ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ‪ :‬ﻣﺸﻐﻮﻟﻴﻦ ﺗﻤﺎﻡ ﻭﻗﺖ ‪ ، % ۸ /۵‬ﻣﺸﻐﻮﻟﻴﻦ ﻣﺤﺪﻭﺩﮐﺎﺭ ‪، % ۳۸‬‬
‫ﺑﯽﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ‪) . %۵۳/۵‬ﺹ ‪ ۱۹‬ﻭ‪.(۲۰‬‬
‫"ﺑﺮﺍﯼﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﮐﺎﺭ ﺭﻭﯼ ﭘﻨﺒﺔ ﺧﻮﺏ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﻳﺎ ﭘﻨﺒﺔ ﺑﺪ‪،‬‬
‫ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﺎﻩ ﻫﺎﯼ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺳﺎﻝ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺩﺭﺻﺪﺩ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩﻧﺪﮐﻪ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺭﺍﻫﻮﺍﺭ ﻧﮕﻬﺪﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﻫﺮ ﭘﻨﺒﻪﺍﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻣﯽﺷﺪ ﺑﻪﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﺷﻮﺩ ﻣﻮﺭﺩﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﺍﺩﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎﺩﻳﺮﺯﻳﺎﺩﯼ ﭘﻨﺒﺔ ﺑﺪ ﻭﺍﺭﺩﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ‪-‬‬
‫ﻫﺎﺋﯽ ﮔﺮﺩﻳﺪ ﮐﻪ ﺩﺭﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻌﻤﻮ ﻻﹰ ﭘﻨﺒﺔ ﻣﺮﻏﻮﺏ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﻣﯽ ﺑﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﻪﻗﺪﺭﯼ ﺯﻳﺎﺩ ﺷﺪﮐﻪ ﺍﻋﺘﺼﺎﺏﻫﺎﯼ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺑﻪﺭﺍﻩ ﺍﻓﺘﺎﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺎ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻗﺪﻳﻤﯽ‬
‫ﮐﺎﺭﻣﺰﺩﯼ‪ ،‬ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩ ﻣﺰﺩ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤ‪‬ﻠﯽ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺁﻭﺭﻧﺪ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﻧﺪﺍﺷﺖ‪ ...‬ﺩﺭ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺍﯼﮐﻪ ﺍﺯ ﺑﻪﮐﺎﺭﺑﺮﺩﻥ ﭘﻨﺒﺔ ﺑﺪ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻥ ﺑﻮﺩ‬
‫ﮐﻪ ﺣﺘﹼﺎ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔﮐﺎﻣﻞﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﻪﻧﺼﻒ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻣﯽﺭﺳﻴﺪ‪) ".‬ﺹ‪.(۲۷‬‬
‫‪ .۱۸۶۳‬ﺁﻭﺭﻳﻞ‪.‬‬
‫"ﺩﺭﺟﺮﻳﺎﻥ ﺳﺎﻝ ﺟﺎﺭﯼ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮﺍﺯ ﻧﻴﻤﯽﺍﺯﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﭘﻨﺒﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﺎﻣﻞ‬
‫)‪(“Rep. Fact. April 1863”, p.14‬‬ ‫ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪".‬‬
‫"ﻋﻴﺐ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺟﺪ‪‬ﯼ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﺑﺮﺩﻥ ﭘﻨﺒﺔ ﻫﻨﺪ ﺷﺮﻗﯽ‪،‬ﮐﻪ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺑﻪ‬
‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ ﺍﺯﺁﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺁﻥ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺴﻴﺎﺭ‬
‫ﮐﹸﻨﺪﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻃﯽ‪ ‬ﺳﺎﻝ ﻫﺎﯼ ﺍﺧﻴﺮ ﻫﻤﺔ ﮐﻮﺷﺶ ﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺭﻓﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﻋﺖ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻﺕ ﺑﻪﹶﻧﺤﻮﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻮﺩﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎﮐﺎﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺯﻳﺎﻧﻤﻨﺪ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﯼ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺯﻳﺎﻧﺒﺎﺭ ﺍﺳﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﺍﮐﺜﺮﻳﺖﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱﮐﺎﺭﻣﺰﺩﯼ ﭘﻮﻝ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺭﻳﺴﻨﺪﻩ ﺑﻨﺎ‬
‫ﺑﺮ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻧﺨﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِ ﻫﺮ ﻓﻮﻧﺪ ﻣﯽﺭﻳﺴﺪ ﻭ ﺑﺎﻓﻨﺪﻩ ﻃﺒﻖ ﻗﻄﻌﺎﺕ ﭘﺎﺭﭼﻪﺍﯼﮐﻪ ﺑﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻣﺰﺩ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻭ ﺣﺘﹼﺎ ﺑﺮﺍﯼﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺩﻳﮕﺮﮐﻪ ﻫﻔﺘﮕﯽ ﻣﺰﺩ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﮐﺎﻫﺶ‬
‫‪۱۹۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ‪،‬ﮐﺎﻫﺸﯽ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺣﺎﺻﻞﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻃﻼﻋﺎﺗﯽﮐﻪ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﺩﻩﺍﻡ‪ ...‬ﻭﺍﺯﺻﻮﺭﺕ‪-‬‬

‫ﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺣﻘﻮﻕﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﭘﻨﺒﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺳﺎﻝﺟﺎﺭﯼ ﺑﻪﻣﻦ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ...‬ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﻫﺎ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﺘﻮﺳﻂﮐﺎﻫﺸﯽ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ، %۲۰‬ﻭ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮﺍﺭﺩ‬
‫‪ ، %۵۰‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻝ‪۱۸۶۱‬ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪) ".‬ﺹ ‪ (۱۳‬ـ "ﻣﺒﻠﻐﯽﮐﻪﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻉ ﻣﺼﺎﻟﺤﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺭﻭﯼ ﺁﻥ ﮐﺎﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ...‬ﻭﺿﻊﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ‬
‫ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﯼﮐﻪ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺍﮐﻨﻮﻥ )ﺍﮐﺘﺒﺮ‪ (۱۸۶۳‬ﺑﻪﻣﺮﺍﺗﺐ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺯﺳﺎﻝ ﭘﻴﺶ ﺩﺭﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﻣﻮﻗﻊ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ ﺑﹺﻬﺴﺎﺯﯼ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﺑﻴﺸﺘﺮﺁﺷﻨﺎﺋﯽ ﻳﺎﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻭﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﺮ‬
‫ﺩﺷﻮﺍﺭﯼﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭﺁﻏﺎﺯ ﻣﯽﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﻋﻠﻴﻪ ﺁﻥ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﻣﯽﮐﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺁﺳﺎﻥﺗﺮ ﻏﻠﺒﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺑﻬﺎﺭﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻦ ﺩﺭ ﭘﺮﺳﺘﻮﻥ)‪ (١‬ﺩﺭ ﻳﮏﺁﻣﻮﺯﺷﮕﺎﻩ ﺩﻭﺯﻧﺪﮔﯽ ﺑﻮﺩﻡ )ﺑﻨﮕﺎﻩ ﻧﻴﮑﻮﮐﺎﺭﯼ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺯﻧﺎﻥ ﺑﻴﮑﺎﺭ(‪ ،‬ﺩﻭ ﺩﺧﺘﺮ ﺟﻮﺍﻥﮐﻪ ﺭﻭﺯ ﭘﻴﺶ ﺑﻪ ﻳﮏ ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﯽ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻗﻮﻝ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﺩﺍﺭ ﺩﺭﺁﻧﺠﺎ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﻣﺰﺩ ﻫﻔﺘﮕﯽ ﺋﯽ ﺑﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ۴‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ‬
‫ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺧﻮﺍﺳﺖ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪﮐﻪ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺩﺭﺁﻣﻮﺯﺷﮕﺎﻩ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺍﺯﺍﻳﻦ ﺷﮑﺎﻳﺖ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻨﺪﮐﻪ ﺩﺭﺁﻧﺠﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺣﺘﹼﺎ ﻳﮏ ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺩﺭ ﻫﻔﺘﻪ ﻫﻢ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺁﻳﺪ‬
‫ﻧﺒﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺍﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺭﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩﮐﺎﺭ)‪ (٢‬ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻡ‪...‬‬
‫ﻣﺮﺩﺍﻧﯽﮐﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺧﻮﺩﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲﺍﺯ‪ ۱۴‬ﺭﻭﺯﮐﺎﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﻭﻗﺖ ‪ ۸‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ‬
‫ﻭ ‪ ۱۱‬ﭘﻨﺲ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽﻧﻤﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺍﺯﺍﻳﻦ ﻣﺒﻠﻎﮐﺮﺍﻳﻪﺧﺎﻧﺔ ﺁﻧﺎﻥﮐﺴﺮ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﺍﻣ‪‬ﺎ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭ‬
‫)ﺁﻩ‪ ،‬ﺑﺎ ﭼﻪ ﺟﻮﺍﻧﻤﺮﺩﯼ!( ﻧﻴﻤﯽ ﺍﺯﮐﺮﺍﻳﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺭﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺑﺨﺸﺶ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﭘﺲ ﻣﯽ ﺩﺍﺩ‪.‬‬
‫ﺭﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ‪ ۶‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﻭ ‪ ۱۱‬ﭘﻨﺲ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﻧﻮﺍﺣﯽ‪ ،‬ﺩﺭ ﻣﺎﻩﻫﺎﯼ ﺁﺧﺮ‬
‫ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۶۲‬ﺭﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩﮐﺎﺭ ‪ ۵‬ﺗﺎ ‪ ۹‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺩﺭﻫﻔﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﺎﻥ ﻫﻔﺘﻪﺍﯼ ‪۲‬‬
‫ﺗﺎ ﺷﺶ ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪ ...‬ﺩﺭﺣﺎﻝﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﺑﺎﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭﺍﻏﻠﺐ ﺑﺨﺶﻫﺎ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﺯ ﻭﺿﻊ ﺳﺎﻟﻢﺗﺮﯼ ﺣ‪‬ﮑﻤﻔﺮﻣﺎﺳﺖ‪ ...‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻟﻴﺎﻑ‬

‫)‪Preston (۱‬‬
‫)‪ (۲‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ‪Self-acting minders :‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۰۰‬‬

‫ﮐﻮﺗﺎﻩ ﭘﻨﺒﺔ ﻫﻨﺪﯼ ﻭ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺﺑﻮﺩﻥ ﺁﻥ‪ ،‬ﻋﻠﻞ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻣﺜﻼﹰ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺭﺳﻢ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺁﺷﻐﺎﻝ ﭘﻨﺒﻪ ﺭﺍ ﺑﺎ ﭘﻨﺒﺔ ﻫﻨﺪﯼ ﻗﺎﻃﯽ‬
‫ﻣﯽﺯﻧﻨﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻗﻬﺮﺍﹰ ﺑﺎﺯ ﺑﺮﺍﯼ ﺭﻳﺴﻨﺪﻩ ﺩﺷﻮﺍﺭﯼﹺ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﮐﻮﺗﺎﻩﺑﻮﺩﻥ‬
‫ﺍﻟﻴﺎﻑ ﻣﻮﺟﺐ ﺁﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺗﺎﺭﻫﺎ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﺑﻴﺮﻭﻥﺁﻭﺭﺩﻥ ﻣﺎﺳﻮﺭﻩ ﻭﺗﺎﺑﻴﺪﻥ ﻧﺦ ﺑﻪﺳﻬﻮﻟﺖ‬
‫ﭘﺎﺭﻩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻥ ﻣﺎﺳﻮﺭﻩ ﺭﺍ ﻣﺮﺗﹼﺒﺎﹰ ﺩﺭﺣﺎﻝﮐﺎﺭﮐﺮﺩﻥ ﻧﮕﺎﻫﺪﺍﺷﺖ‪ ...‬ﻭ‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺎﺭﻫﺎ ﻣﻌﻄﻮﻑ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻳﮏ ﺑﺎﻓﻨﺪﺓ ﺯﻥ‬
‫ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﻓﻘﻂ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻳﮏ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﻧﺴﺎﺟﯽ ﺭﺍ ﻣﺮﺍﻗﺒﺖﮐﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺑﺴﻴﺎﺭﮐﻤﺘﺮ ﻣﺮﺍﻗﺒﺖ‬
‫ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺩﻭ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼ ﻣﻘﺪﻭﺭ ﻧﻴﺴﺖ‪ ...‬ﺩﺭﻣﻮﺍﺭﺩ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺰﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺣﺘﹼﺎ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ‬
‫‪1‬‬
‫‪ ۷ 2 ، ۵‬ﻭ‪ %۱۰‬ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ...‬ﺩﺭ ﺍﮐﺜﺮ ﻣﻮﺍﺭﺩﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺎﹶﻧﺪﻳﺸﺪﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﺍﺯ ﭘﺲﹺ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻣﺶ ﺑﺮﻣﯽﺁﻳﺪ ﻭ ﺑﻪﭼﻪﻧﹶﺤﻮ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﻣﻘﺮ‪‬ﺭ ﺩﺭﺗﻌﺮ‪‬ﻓﺔ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪﭼﻨﮓﺁﻭﺭﺩ‪ ...‬ﻣﺸﮑﻞ ﺩﻳﮕﺮﯼﮐﻪ ﮔﺎﻩ ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﺎﻥ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺭﻭﺑﺮﻭ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺍﻳﻦﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﻣﺎ ﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﺑﺪ ﭘﺎﺭﭼﺔ ﺧﻮﺑﯽ ﺩﺭﺁﻭﺭﻧﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﮐﻪ ﮐﺎﺭ ﺑﺮﺧﻼﻑ ﺩﺳﺘﻮﺭ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﭘﺴﻨﺪ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺩﭼﺎﺭ ﺟﺮﻳﻤﺔ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻣﺰﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪".‬‬
‫)‪(“Rep. Fact., Oct. 1863”, p. 41 – 43‬‬

‫ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﻫﺎ ﺣﺘﹼﺎ ﺩﺭ ﺟﺎﺋﯽ ﻫﻢﮐﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﻭﻗﺖﮐﺎﺭ ﻣﯽﺷﺪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‬
‫ﭘﻨﺒﻪ‪ ،‬ﺩﺍﻭﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻫﻤﺔ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺍﺯ ﻗﺒﻴﻞ ﺯﹺﮐﺸﯽ‪ ،‬ﺭﺍﻫﺴﺎﺯﯼ‪ ،‬ﺳﻨﮓﮐﻮﺑﯽ‪،‬‬
‫ﺭﻭﺳﺎﺯﯼﹺﮐﻮﭼﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻦ ﻣﯽﺩﺍﺩﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺍﻋﺎﻧﺔ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﻣﺤﻠﹼﯽ ﻭﺻﻮﻝ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪،‬‬
‫)ﮐﻤﮏ ﻫﺰﻳﻨﻪﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺍﻋﺎﻧﻪﺍﯼ ﺑﻪﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻧﮕﺎﻩﮐﻨﻴﺪ ﺑﻪﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﺹ‬
‫‪ (١ ) .(۵۹۸ /۵۸۹‬ﺗﻤﺎﻡ ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺯﯼ ﭼﻬﺎﺭﭼﺸﻤﯽﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﻣﯽﭘﺎﺋﻴﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﭘ‪‬ﺴﺖ ﺗﺮﻳﻦ‬

‫)‪ (۱‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﺹ‪ ۵۲۲‬ﻭ‪] ۵۲۷‬ﺻﻔﺤﺎﺕ ‪ ۸۸۴‬ـ‪ ۸۹۳‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ـ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﹰ‬
‫ﻣﺘﺬﮐﺮ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﺍﯼﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﺍﺯﻣﻬﺎﺟﺮﺕ ﺩﺳﺘﺠﻤﻌﯽﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ‪،‬ﮐﻤﻴﺘﻪﻫﺎﯼ‬
‫ﺑﻪﺍﺻﻄﻼﺡ ﻧﻴﮑﻮﮐﺎﺭﺍﻧﻪﺍﯼ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﻣﯽﮐﻮﺷﻴﺪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻋﻄﺎﯼ ﺍﻋﺎﻧﺎﺕ‪ ،‬ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﻴﮑﺎﺭ ﻳﺎ‬
‫ﮐﻢﻣﺰﺩ ﺭﺍ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺫﺧﻴﺮﺓ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﺑﺮﺍﯼ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺭﻭﻧﻖﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭﮐﺎﺭﻓﺮﻣﺎﻳﺎﻥ ﻧﮕﺎﻫﺪﺍﺭﺩ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬
‫‪۲۰۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻣﺰﺩ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽﺷﺪ ﻭﮐﺎﺭﮔﺮ ﻧﻤﯽ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﭙﺬﻳﺮﺩ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﮐﻤﻴﺘﺔ ﺍﻋﺎﻧﺎﺕ ﻭﯼ ﺭﺍ ﺍﺯ‬
‫ﺻﻮﺭﺕ ﺍﻋﺎﻧﻪﮔﻴﺮﺍﻥ ﺣﺬﻑ ﻣﯽﮐﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﺮﺍﯼﺁﻗﺎﻳﺎﻥ ﺻﺎﺣﺐﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺩ‬
‫ﻳﮏ ﻋﺼﺮ ﻃﻼﺋﯽ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﯽﮐﻪ ﻳﺎﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺍﺯﮔﺮﺳﻨﮕﯽ ﻣﯽﻣﺮﺩﻧﺪ ﻭﻳﺎﺁﻧﮑﻪ‬
‫ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺑﻪﻫﺮﻗﻴﻤﺘﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﻮﺭﮊﻭﺍ ﺳﻮﺩﺁﻭﺭﺗﺮ ﺑﻮﺩﮐﺎﺭﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪﮐﻤﻴﺘﻪﻫﺎﯼ‬
‫ﺍﻋﺎﻧﺎﺕ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺳﮓ ﭘﺎﺳﺒﺎﻥ ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺯﯼ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺍﻥ‪ ،‬ﺩﺭ‬
‫ﺗﻔﺎﻫﻢ ﺳﺮ‪‬ﯼ ﺑﺎ ﺩﻭﻟﺖ‪ ،‬ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮﺩ ﺍﺯ ﻣﻬﺎﺟﺮﺕ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﻣﯽ ﮐﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻧﮑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯﮔﻮﺷﺖ ﻭ ﺧﻮﻥ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﻮﺩ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ‬
‫ﺩﺭﺣﺎﻝ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﺑﺎﺵ ﻧﮕﺎﻫﺪﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮﮐﺮﺍﻳﻪﺧﺎﻧﻪﻫﺎﺋﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﻪﺯﻭﺭ ﻧﻴﺮﻧﮓ ﺑﻪ‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺗﺤﻤﻴﻞﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫"ﮐﻤﻴﺘﻪ ﻫﺎﯼ ﺍﻋﺎﻧﺎﺕ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺎ ﺳﺨﺖ ﮔﻴﺮﯼ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﻣﯽ ﮐﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ‬
‫ﮐﺎﺭﯼ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻧﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﮐﺎﺭ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺍﺯ ﺻﻮﺭﺕ ﺧﻂ‬
‫ﻣﯽ ﺯﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﻣﯽ ﮐﺮﺩﻧﺪﮐﻪ ﮐﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﺭﺍ ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ ﮐﺎﺭ ﺳﺮﺑﺎﺯﻣﯽ ﺯﺩﻧﺪ‪ ...‬ﻻﺑﺪ ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﻓﻘﻂ ﺟﻨﺒﺔ‬
‫ﺍﺳﻤﯽ ﺩﺍﺷﺖ ﻭﻟﯽﮐﺎﺭ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﺳﺨﺖ ﻭ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺑﻮﺩ‪) ".‬ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ﺹ‪.(۹۷‬‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻫﺮﻧﻮﻉﮐﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻋﻤﻮﻣﯽ)‪ (١‬ﺑﻪﺁﻧﻬﺎ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ‬
‫ﻣﯽﺷﺪ ﺩﺍﻭﻃﻠﺐ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫"ﺍﺻﻮﻟﯽ ﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﺁﻥ ﮐﺎﺭﻫﺎﯼ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﺩﺭ ﺷﻬﺮﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺴﻴﺎﺭ‬
‫ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺣﺘﹼﺎ ﺩﺭ ﻧﻘﺎﻃﯽﮐﻪ ﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﻫﻮﺍﯼ ﺁﺯﺍﺩ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﮐﺎﺭ ﺁﺯﻣﺎﻳﺸﯽ)‪ (٢‬ﺻ‪‬ﺮﻑ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﻤﯽﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻣﺰﺩﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِ ﺍﻳﻦﮐﺎﺭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﯽﺷﺪ ﻳﺎ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺒﺎﻟﻎ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﺍﻋﺎﻧﻪ ﺑﻮﺩ ﻳﺎ ﺑﻪﻗﺪﺭﯼ ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺑﻪﺁﻥ ﻣﯽﻣﺎﻧﺴﺖﮐﻪﮔﻮﺋﯽ‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ‪Public Works Act :‬‬

‫)‪ (۲‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ‪Labour test :‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۰۲‬‬

‫ﮐﺎﺭﯼﺁﺯﻣﺎﻳﺸﯽ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪) ".‬ﺹ ‪" .(۶۹‬ﻫﺪﻑ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۶۳‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻘﺺ ﺭﺍ ﺑﺮﻃﺮﻑ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭﮐﺎﺭﮔﺮ ﺭﺍ ﻗﺎﺩﺭ ﺳﺎﺯﺩﮐﻪ ﻣﺰﺩ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻳﮏ ﺭﻭﺯﻣﺰﺩ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﻫﺪﻓﯽ ﺳﻪ ﮔﺎﻧﻪ ﺑﻮﺩ‪۱ :‬ـ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ‬
‫ﻣﺤﻠﹼﯽ ﺭﺍ ﻗﺎﺩﺭ ﺳﺎﺯﺩ )ﺑﺎ ﻣﻮﺍﻓﻘﺖ ﺭﺋﻴﺲ ﺑﻨﮕﺎﻩ ﺩﻭﻟﺘﯽ ﻣﺮﮐﺰ ﺩﺳﺘﮕﻴﺮﯼ ﺍﺯ ﻣﺴﺘﻤﻨﺪﺍﻥ( ﺍﺯ‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﺍﻋﻄﺎ ﺀِ ﻭﺍﻡ ﺧﺰﺍﻧﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﭘﻮﻝ ﻗﺮﺽ ﮐﻨﻨﺪ‪۲ .‬ـ ﺑﹺﻬﺴﺎﺯﯼ ﺷﻬﺮﻫﺎﯼ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺻﻨﻌﺖ‬
‫)‪(١‬‬
‫ﭘﻨﺒﻪ ﺭﺍ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪۳ .‬ـ ﺑﺮﺍﯼﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻏﻴﺮﺷﺎﻏﻞ‪ ،‬ﮐﺎﺭ ﻭﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﺑﺮﺍﺯﻧﺪﻩ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﺳﺎﺯﺩ‪.‬‬
‫ﺗﺎ ﺁﺧﺮ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۶۳‬ﻭﺍﻡﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ‬
‫‪ ۸۸۳۷۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽﺷﺪ )ﺹ‪ .(۷۰‬ﮐﺎﺭﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﭘﻴﺶﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ‬
‫ﻋﻤﺪﻩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﺁﺏﺭﻭﻫﺎ‪ ،‬ﺭﺍﻩﺳﺎﺯﯼﻫﺎ‪ ،‬ﺭﻭﺳﺎﺯﯼﹺ ﺧﻴﺎﺑﺎﻥﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﻣﺨﺎﺯﻥ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﯼﺁﺏ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪.‬‬
‫ﺁﻗﺎﯼ ﻫﻨﺪﺭﺳﻦ) ‪ ، (٢‬ﺭﺋﻴﺲ ﮐﻤﻴﺘﺔ ﺑﻼﮎ ﺑﻴﻮﺭﻥ ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺭﺱ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﺔ‬
‫ﺭﺩﮔﺮﻳﻮ)‪ (3‬ﻣﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫"ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﺪﺗﯽ ﮐﻪ ﻃﯽ‪ ‬ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺭﺍﻥ ﭘ‪‬ﺮ ﺍﺯ ﺭﻧﺞ ﻭ ﻓﻘﺮ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﻡ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰﯼ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯﺁﻣﺎﺩﮔﯽ ﺷﺎﺩﻣﺎﻧﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺁﻥ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻏﻴﺮﺷﺎﻏﻞ ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﮐﺎﺭﯼ ﺭﺍﮐﻪ ﻃﺒﻖ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺍﺯﺟﺎﻧﺐ ﺷﻮﺭﺍﯼ ﺷﻬﺮ ﺑﻼﮎ ﺑﻴﻮﺭﻥ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺤﻮ‪‬ﻝ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮﺍ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﻳﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﺮﺳﻨﺪ ﻧﺴﺎﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺑﻪﺯﺣﻤﺖ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ‬
‫ﺍﺧﺘﻼﻓﯽ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﺍﺯﺁﻧﭽﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ ﭘﻨﺒﻪﺭﻳﺲ‪،‬ﮐﻪ ﺩﺭﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻳﮏﮐﺎﺭﮔﺮﻣﺎﻫﺮ ﺩﺭ‬
‫ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﺮﺩﻩ‪ ،‬ﻭﮐﺎﺭﮔﺮﯼﮐﻪ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﮏ ﺭﻭﺯ ﻣﺰﺩ ﺩﺭ ﻳﮏﮐﺎﻧﺎﻝ ﺯﹺﻩﮐﺸﯽ‬
‫ﺑﻪﻋﻤﻖ ‪ ۱۴‬ﻳﺎ ‪ ۱۸‬ﻓﻮﺕﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪".‬‬
‫)ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِ ﺍﻳﻦﮐﺎﺭ ﻭ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺑﺰﺭﮔﯽﺧﺎﻧﻮﺍﺩﺓ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﻫﻔﺘﻪ ‪ ۴‬ﺗﺎ‪۱۲‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﻫ‪‬ﻼﻝ‪(remunerative wages) :‬‬

‫)‪Henderson (۲‬‬
‫)‪Redgrave (۳‬‬
‫‪۲۰۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﺒﻠﻎ ﻫﻨﮕﻔﺖ ﺍﺧﻴﺮ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﻣﯽﺑﺎﻳﺴﺖ ﺟﻮﺍﺏ ﺍﺩﺍﺭﺓ ﻳﮏ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﺓ ‪ ۸‬ﻧﻔﺮﯼ ﺭﺍ‬
‫ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺁﻗﺎﻳﺎﻥ ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﯼﮐﻮﺗﻪﻧﻈﺮ ﻧﻔﻊ ﺩﻭﮔﺎﻧﻪ ﺍﯼ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮﺍ ﻣﯽﺑﺮﺩﻧﺪ‪ :‬ﺍﻭ‪ ‬ﻻﹰ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺑﹺﻬﺴﺎﺯﯼﹺ ﺷﻬﺮﻫﺎﯼ ﺩﻭﺩﺁﻟﻮﺩ ﻭ ﻭﺍﻣﺎﻧﺪﺓ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﭘﻮﻝ ﺑﺎ ﺑﻬﺮﺓ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎﺋﺎﹰ ﻧﺎﺯﻟﯽ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‬
‫ﻭ ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﺑﻪﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﺰﺩﯼ ﺑﻪﻣﺮﺍﺗﺐ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﺗﻌﺮ‪‬ﻓﺔ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻨﺪ‪(.‬‬
‫"ﮐﺎﺭﮔﺮﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﻳﮏ ﺣﺮﺍﺭﺕ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺍﺳﺘﻮﺍﺋﯽ ﺑﻪﮐﺎﺭﯼ ﻋﺎﺩﺕﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﻣﻬﺎﺭﺕ‬
‫ﻭ ﺩﻗﹼﺖ ﺩﺭ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﺩﺳﺖ ﺑﯽﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺯﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺵ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻭﯼ ﮐﻪ‬
‫ﻋﺎﺩﺗﺎﹰ ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻭﮔﺎﻩ ﺳﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺗﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽﺩﺍﺷﺖ‪،‬‬
‫ﭘﺬﻳﺮﺵ ﺩﺍﻭﻃﻠﺒﺎﻧﺔ ﮐﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺍﻭ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﺷﺪﻩ ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﺍﯼ ﺍﺯﺧﻮﺩﮔﺬﺷﺘﮕﯽ ﻭ‬
‫ﺍﺩﺭﺍﮎ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺭﻓﻴﻊﺗﺮﻳﻦ ﺩﺭﺟﺔ ﺍﻓﺘﺨﺎﺭ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺑﻼﮎﺑﻴﻮﺭﻥ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺮﺍﺩ‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺩﺭ ﻫﺮﻧﻮﻉﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﻮﺍﯼﺁﺯﺍﺩ ﺍﻣﮑﺎﻥﭘﺬﻳﺮ ﺍﺳﺖ ﻣﻮﺭﺩ ﺁﺯﻣﺎﻳﺶ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‬
‫ﺍﺯﻗﺒﻴﻞ ﺣﻔﺮﮔﻮﺩﺍﻝﻫﺎﺋﯽ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﯽ ﺍﺯﺧﺎﮎ ﺭ‪‬ﺱ ﻓﺸﺮﺩﻩ ﻭ ﺳﺨﺖ ﺩﺭ ﻋﻤﻖ ﺯﻳﺎﺩ‪ ،‬ﺯﹺﮐﺸﯽ‪،‬‬
‫ﺳﻨﮓﺷﮑﻨﯽ‪ ،‬ﺭﺍﻩﺳﺎﺯﯼ‪ ،‬ﮐﻨﺪﻥ ﺁﺏﺭﻭﻫﺎﯼ ﺯﻳﺮﺧﻴﺎﺑﺎﻧﯽ ﺑﻪﻋﻤﻖ ‪ ۱۶ ،۱۴‬ﻭﮔﺎﻩ ‪ ۲۰‬ﻓﻮﺕ‪.‬‬
‫ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡﮐﺎﺭﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ‪۱۰‬ﺗﺎ‪ ۱۲‬ﺍﻳﻨﭻ ﻋﻤﻖ ﺩﺭﮐﺜﺎﻓﺖ ﻭﺁﺏ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ ﻭ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﻫﻮﺍﺋﯽ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﯼ ﺭﻃﻮﺑﺖﺩﺍﺭﺁﻥ ﺩﺭﻫﻴﭻﻳﮏﺍﺯﺑﺨﺶﻫﺎﯼ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ‪،‬‬
‫ﺍﮔﺮ ﻫﻢ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯﺁﻥ ﭘﻴﺪﺍ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪) ".‬ﺹ‪ .(۹۲ ،۹۱‬ـ ﺭﻓﺘﺎﺭﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺑﯽﺧﺪﺷﻪ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ...‬ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ ﺁﻣﺎﺩﮔﯽﹺﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﻫﻮﺍﯼ‬
‫ﺁﺯﺍﺩ ﺭﺍ ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻋﻬﺪﺓ ﺁﻥ ﺑﺮﺁﻳﻨﺪ‪) ".‬ﺹ ‪.(۶۹‬‬
‫‪ .۱۸۶۴‬ﺁﻭﺭﻳﻞ‪.‬‬
‫"ﮔﺎﻩﺑﻪ ﮔﺎﻩ ﺍﺯ ﻧﻮﺍﺣﯽ ﻣﺨﺘﻠﻔﻪ ﺷﮑﺎﻳﺎﺗﯽ ﺩﺍﺋﺮ ﺑﺮﮐﻤﺒﻮﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺷﻨﻴﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ‬
‫ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻋﻤﺪﻩ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎ ﺍﺯﻗﺒﻴﻞ ﺭﺷﺘﺔ ﻧﺴﺎﺟﯽ ﺍﺳﺖ‪ ...‬ﻭﻟﯽ ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺷﮑﺎﻳﺎﺕ ﻫﻢ ﺩﺭﻧﺎﭼﻴﺰﯼﹺ ﻣﺰﺩﯼﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﮐﺎﺭﺑ‪‬ﺮﺩ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻧﺦﻫﺎﯼ ﺑﺪ ﻧﺼﻴﺐﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﻫﻢ ﺩﺭﮐﻤﺒﻮﺩ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺧﻮﺩﮐﺎﺭﮔﺮ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﺭﺷﺘﺔ ﻭﻳﮋﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﺎﻩﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺮﺳﺮ‬
‫ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺍﺧﺘﻼﻓﺎﺕ ﻣﺘﻌﺪ‪‬ﺩﯼ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﻭﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻧﺸﺎﻥ ﺭﻭﯼ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۰۴‬‬

‫ﻣﻦ ﺍﺯﺍﻳﻦ ﺗﺄﺳﻒ ﺩﺍﺭﻡﮐﻪ ﺍﻋﺘﺼﺎﺏﻫﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﻧﻴﺰ ﻭﻗﻮﻉ ﻳﺎﻓﺘﻪﺍﺳﺖ‪...‬ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺍﻥ‬
‫ﺍﺛﺮ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺗﻠﻘﹼﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻭ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦﺟﻬﺖﮐﻤﻴﺘﺔ‬
‫ﻣﺤﻠﹼﯽ ﺑﯽﮐﭗ)‪ (١‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺘﻌﻠﹼﻖ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻫﻤﺔ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﻫﻨﻮﺯ‬
‫ﺭﺍﻩ ﻧﻴﺎﹸﻓﺘﺎﺩﻩﺍﻧﺪﮐﻤﺒﻮﺩﯼ ﺍﺯ ﺣﻴﺚﮐﺎﺭﮔﺮ ﻣﺤﺴﻮﺱ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪".‬‬
‫)‪(“Rep. Fact., April 1864”, p. 9‬‬

‫ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺩﻳﮕﺮ ﻭﻗﺖ ﺁﻥ ﻓﺮﺍﺭﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺁﻗﺎﻳﺎﻥﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭ ﺑﺠﻨﺒﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﻗﺎﻧﻮﻥ‬

‫ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺳﺘﺨﺪﺍﻡﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﻪﺍﻧﺪﺍﺯﻩﺍﯼ ﺯﻳﺎﺩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻌﺎﺩﻥ‬
‫ﺳﻨﮓ ﺣﻮﺍﻟﯽ ﺑﯽ ﮐﭗ‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ ‪ ۴‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﻣﺰﺩ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺗﺪﺭﻳﺠﺎﹰ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻋﻤﻮﻣﯽ ـ ﺍ ﻳﻦ ﻧﺴﺨﺔ ﺟﺪﻳﺪﮐﺎﺭﮔﺎﻩ ﻫﺎﯼ ﻣﻠﹼﯽ) ‪ (٢‬ﺳﺎﻝ‬
‫‪ ،۱۸۴۸‬ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭ ﺑﻪﺳﻮﺩ ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺯﯼ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ــ ﻣﺘﻮﻗﹼﻒﮔﺮﺩﻳﺪ‪.‬‬

‫)‪Becup (۱‬‬

‫)‪(۲‬ﮐﺎﺭﮔﺎﻩﻫﺎﯼ ﻣﻠﯽ)‪ (Ateliers nationaux‬ﻋﺒﺎﺭﺕﺍﺯﺷﮑﻞ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﯽﺋﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺑﺮﺍﯼﻭﺍﺩﺍﺷﺘﻦ‬

‫ﺑﻴﮑﺎﺭﺍﻥ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ ،‬ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭ ﭼﻮﺏﺑ‪‬ﺮﯼ ﻭ ﻫﻴﺰﻡﺷﮑﻨﯽ‪ ،‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻓﻮﺭﻳﺔ ‪۱۸۴۸‬‬
‫ﺑﻪﻭﺟﻮﺩﺁﻣﺪﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻮﻗﹼﺖ ﺑﺎ ﺗﺄﺳﻴﺲﺍﻳﻦﻣﻴﺪﺍﻥﻫﺎﯼﮐﺎﺭ ﺩﻭ ﻫﺪﻑ ﻣﻬﻢ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻣﯽﮐﺮﺩ‪ .‬ﻳﮑﯽﺍﻳﻨﮑﻪ‬
‫ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﻟﻮﺋﯽ ﺑﻼﻥ ‪ ،‬ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖ ﺧﺮﺩﻩ ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﯼ ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﯼ ﺭﺍ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﮐﺎﺭ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺧﻮﺩ‪‬‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‪ ،‬ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻴﺎﻥﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﻫﻮﺍﺩﺍﺭﺍﻥ ﺯﻳﺎﺩ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺑﯽﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺳﺎﺯﺩ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﺁﻧﮑﻪ‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﮐﺎﺭﮔﺎﻩ ﻫﺎﯼ ﻣﻠﹼﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻋﻠﻴﻪ ﭘﺮﻭﻟﺘﺎﺭﻳﺎﯼ ﺍﻧﻘﻼﺑﯽﹺ‬
‫ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺑﺮﺩ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻣﻴﺎﻥﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﭼﻮﻥ ﺍﻳﻦ ﮐﻮﺷﺶ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻮﻗﹼﺖ ﺑﺎ‬
‫ﺷﮑﺴﺖ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺷﺪ ﻭﺑﻪﻋﮑﺲ ﺭﻭﺣﻴﺔ ﺍﻧﻘﻼﺑﯽ ﺑﻴﺶﺍﺯ ﭘﻴﺶﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺷﺎﻏﻞﮐﺎﺭﮔﺎﻩﻫﺎﯼ ﻣﻠﹼﯽ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﮔﺮﻓﺖ‪،‬‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻮﻗﹼﺖ ﺩﺭﺻﺪﺩ ﺑﺮﺁﻣﺪ ﺑﺎ ﺍﺗﺨﺎﺫ ﻳﮏ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺗﺪﺍﺑﻴﺮ ﺍﺯﺟﻤﻠﻪﮐﺎﻫﺶ ﺗﻌﺪﺍﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻭ ﺍﻋﺰﺍﻡ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﻪﻭﻻﻳﺎﺕﮐﺎﺭﮔﺎﻩﻫﺎ ﺭﺍ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﺗﺤﺮﻳﮏﺁﻣﻴﺰ ﺩﻭﻟﺖ ﻣﻮﻗﹼﺖ ‪‬ﻫﻴ‪‬ﺠﺎﻥ ﻧﻴﺮﻭﻣﻨﺪﯼ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﻃﺒﻘﺔﮐﺎﺭﮔﺮﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﭘﺪﻳﺪﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺧﻮﺩ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻣﻮﺟﺒﺎﺕ ﻗﻴﺎﻡﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﭘﺎﺭﻳﺲ ﺩﺭ ﻣﺎﻩ ﮊﻭﺋﻦ ‪۱۸۴۸‬ﮔﺮﺩﻳﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﺍﻳﻦﻗﻴﺎﻡﮐﺎﺭﮔﺮﯼ ﺳﺮﮐﻮﺏ ﺷﺪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﮊﻧﺮﺍﻝﮐﺎﻭﻥﻳﺎﮎ)‪ (cavaignac‬ﺑﻪﻣﻮﺟﺐ ﺗﺼﻮﻳﺐﻧﺎﻣﺔ‬
‫ﺳﻮ‪‬ﻡ ﮊﻭﺋﻴﺔ ‪ ۱۸۴۸‬ﮐﺎﺭﮔﺎﻩﻫﺎﯼ ﻣﻠﹼﯽ ﺭﺍ ﻣﻨﺤﻞ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫‪۲۰۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫)‪(١‬‬
‫ﺁﺯﻣﻮﻥﻫﺎ ﺑﺮﮐﺎﻟﺒ‪‬ﺪﯼ ﺗﻬﯽ‬

‫"ﺍﮔﺮﭼﻪ ﻣﻦ ﻣﺰﺩ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺗﻘﻠﻴﻞﻳﺎﻓﺘﺔﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ )ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻧﯽﮐﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﻭﻗﺖ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺩﺍﺭﻧﺪ(‬

‫ﻭ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺩﺭﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻘﺪﻳﻢ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻡ ﻭﻟﯽ ﺍﺯﺁﻥ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻮﺩﮐﻪﮔﻮﻳﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﺮﻫﻔﺘﻪ ﻣﺮﺗﺒﺎﹰ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺒﻠﻎ ﺭﺍ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺑﻪﻋﻠﹼﺖ‬
‫ﺁﺯﻣﺎﻳﺶﻫﺎﯼ ﻣﺪﺍﻭﻣﯽﮐﻪﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺑﺎ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻭ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﭘﻨﺒﻪ ﻭﺁﺷﻐﺎﻝ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ‬
‫ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﻣﻌﺮﺽ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻥﻫﺎﯼ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﯽ ﺭﺍ‬
‫ﮐﻪ "ﻣﺨﻠﻮﻁ" ﻣﯽﺧﻮﺍﻧﻨﺪ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﺎﮐﻴﻔﻴ‪‬ﺖ ﻣﺨﻠﻮﻁ ﭘﻨﺒﻪ ﺑﺎﻻ‬
‫ﻭ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪.‬ﮔﺎﻩﮐﺎﻫﺶ ﻣﺰﺩ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﺣﺪ‪ %۱۵ ‬ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ‬
‫ﻳﮏ ﻳﺎ ﺩﻭ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ %۵۰‬ﻳﺎ ‪ %۶۰‬ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽﻧﻤﻮﺩ‪ ".‬ﺑﺎﺯﺭﺱ ﺭﺩﮔﺮﻳﻮ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺳﺨﻦ‬
‫ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺟﺪﻭﻟﯽ ﺍﺯ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﻫﺎ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩﮐﻪ ﺍﺯ ﻋﻤﻞ ﺟﺎﺭﯼﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﺎ‬
‫ﺍﺯﺁﻥ ﻣﻴﺎﻥ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﯼ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﺭﺍ ﮐﺎﻓﯽ ﻣﯽﺷﻤﺎﺭﻳﻢ‪:‬‬
‫ﺍﻟﻒ( ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﺎﻓﻨﺪﻩ‪ ۶ ،‬ﺳﺮ ﻋﺎﺋﻠﻪ‪ ۴ ،‬ﺭﻭﺯ ﺩﺭ ﻫﻔﺘﻪ ﮐﺎﺭ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ۶ ،‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﻭ ‪۸ 21‬‬
‫ﭘﻨﺲ ﻣﺰﺩ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺏ( ﻧﺦﺗﺎﺏ)‪ ۴ ،(٢‬ﺭﻭﺯ ﻭ ﻧﻴﻢ ﺩﺭ ﻫﻔﺘﻪ‪ ۶ ،‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ‪.‬‬
‫ﺝ ( ﺑﺎﻓﻨﺪﻩ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﺓ ‪ ۴‬ﻧﻔﺮﯼ‪ ۵ ،‬ﺭﻭﺯﮐﺎﺭ ﺩﺭﻫﻔﺘﻪ‪ ۵ ،‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﻭ ﻳﮏ ﭘﻨﯽ‪.‬‬
‫ﺩ ( ﻣﺎﺳﻮﺭﻩﭼﯽ)‪ ،(٣‬ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﺓ ‪ ۶‬ﻧﻔﺮﯼ‪ ۴ ،‬ﺭﻭﺯﮐﺎﺭ ﺩﺭﻫﻔﺘﻪ‪ ۷ ،‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﻭ‪۱۰‬ﭘﻨﺲ‪.‬‬
‫ﻫ ( ﺑﺎﻓﻨﺪﻩ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﺓ ‪ ۷‬ﻧﻔﺮﯼ‪ ۳ ،‬ﺭﻭﺯﮐﺎﺭ ﺩﺭﻫﻔﺘﻪ‪ ۵ ،‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪.‬‬
‫ﺭﺩﮔﺮﻳﻮ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪:‬‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺑﻪ ﻻﺗﻴﻨﯽ‪in corpore vili :‬‬

‫)‪ (۲‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺑﻪﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‪Twister :‬‬
‫)‪ (۳‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺑﻪﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‪Slubber :‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۰۶‬‬

‫"ﻣﺴﺘﺨﺮﺟﺎﺕ ﻓﻮﻕ ﺷﺎﻳﺎﻥ ﺗﻮﺟﻪ ﺍﺳﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖﮐﺎﺭ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﻫﺎ ﻓﺎﺟﻌﻪﺁﻣﻴﺰﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐﮐﻪ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺍﺯ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻣﯽﮐﺎﻫﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺁﻥ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪﭼﻨﺎﻥ ﺩﺭﺟﻪﺍﯼ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ‪ ،‬ﺍﮔﺮ ﺍﻋﺎﻧﺎﺕ ﻣﮑﻤ‪‬ﻞ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﻮﺍﺭﺩﯼ ﻧﻤﯽﺑﻮﺩﮐﻪ ﺩﺭﺁﻣﺪ‬
‫ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﻣﺒﻠﻎ ﺍﻋﺎﻧﺔ ﺩﺭﻳﺎﻓﺘﯽ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﻋﺪﻡ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻋﻀﺎﺀِ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻓﻘﻂ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺟﺰﺀِﮐﺎﻣﻼﹰ ﮐﻮﭼﮑﯽ ﺍﺯ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼﻫﺎﯼ ﻭﺍﺟﺐ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺭﺍ ﺍﺭﺿﺎﺀ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪".‬‬
‫)‪(“Rep. Fact., Oct. 1863”, p. 50 – 53‬‬
‫"ﺍﺯ ‪ ۵‬ﮊﻭﺋﻦ ‪ ۱۸۶۳‬ﺑﻪﺑﻌﺪ ﻫﻴﭽﮕﺎﻩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝﮐﻞﹼ ﻫﻤﺔ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ‪ ۲‬ﺭﻭﺯ‪،‬‬
‫‪ ۷‬ﺳﺎﻋﺖ ﻭ ﭼﻨﺪ ﺩﻗﻴﻘﻪ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪) ".‬ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ﺹ‪.(۱۲۱‬‬
‫ﺍﺯﺁﻏﺎﺯ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺗﺎ ‪ ۲۵‬ﻣﺎﺭﺱ ‪ ۱۸۶۳‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ‪ ۳‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﺩﺍﺭﺓ‬
‫ﻣﺴﺘﻤﻨﺪﺍﻥ‪ ،‬ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﮐﻤﻴﺘﺔ ﻣﺮﮐﺰﯼ ﺍﻋﺎﻧﺎﺕ ﻭﮐﻤﻴﺘﺔ ﺷﻬﺮﺩﺍﺭﯼ ﻟﻨﺪﻥ) ‪ (١‬ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪) .‬ﺹ ‪.(۱۳‬‬
‫"ﺩﺭﻧﺎﺣﻴﻪﺍﯼﮐﻪ ﻣﺴﻠﹼﻤﺎﹰ ﻇﺮﻳﻒﺗﺮﻳﻦ ﻧﺦﻫﺎ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ...‬ﺭﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺁﻧﮑﻪ‬
‫ﭘﻨﺒﺔ ﻣﺼﺮﯼ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﭘﻨﺒﺔ ﺳﯽﺍﻳﻠﻨﺪ)‪ (٢‬ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮﺭﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺩﭼﺎﺭ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﯼ‬
‫ﺩﺭﺣﺪﻭﺩ ‪ %۱۵‬ﮔﺮﺩﻳﺪﻩﺍﻧﺪ‪ ...‬ﺩﺭ ﻧﺎﺣﻴﺔ ﻭﺳﻴﻌﯽﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺁﺷﻐﺎﻝﻫﺎﯼ ﭘﻨﺒﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﺯﻳﺎﺩ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺨﻠﻮﻁﺳﺎﺯﯼ ﺑﺎ ﭘﻨﺒﺔ ﻫﻨﺪﯼ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪،‬ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺭﻳﺴﻨﺪﻩ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻣﺰﺩﯼ ﺩﺭﺣﺪﻭﺩ‬
‫‪ %۵‬ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ ﻭ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮﺁﻥ ﺑﺎﺯ ‪ ۲۰‬ﺗﺎ ‪ %۳۰‬ﺍﺯ ﻣﺰﺩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﮐﺎﺭ ﺭﻭﯼ ﭘﻨﺒﺔ ﺳﻮﺭﺍﺕ‬
‫ﻭﺁﺷﻐﺎﻝﭘﻨﺒﻪ ﺍﺯﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ‪.‬ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﺎﻓﻨﺪﻩ ﺍﺯ ﺍﺩﺍﺭﺓ ﭼﻬﺎﺭ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﻧﺴﺎﺟﯽ ﺑﻪ ‪ ۲‬ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ‬
‫ﺭﺳﻴﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۶۰‬ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِ ﺍﺩﺍﺭﺓ ﻫﺮ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﻧﺴﺎﺟﯽ ‪ ۵‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﻭ‬
‫‪ ۷‬ﭘﻨﺲ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ‪ ۱۸۶۳‬ﻓﻘﻂ ‪ ۳‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﻭ ‪ ۴‬ﭘﻨﺲ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽﺩﺍﺭﻧﺪ‪...‬‬
‫ﺟﺮﻳﻤﻪﻫﺎﯼ ﻧﻘﺪﯼﮐﻪ ﺩﺭﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎ ﺑﻪﮐﺎﺭﺑﺮﺩﻥ ﭘﻨﺒﺔ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ ﺍﺯ ‪ ۳‬ﭘﻨﺲ ﺗﺎ ‪ ۶‬ﭘﻨﺲ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻥ‬
‫ﺩﺍﺷﺖ )ﺭﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻥ(‪ ،‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﻪ ﻳﮏ ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺗﺎ ‪ ۳‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﻭ ‪ ۶‬ﭘﻨﺲ ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪".‬‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ‪Mansion-House :‬‬

‫)‪Sea Island (۲‬‬
‫‪۲۰۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺩﺭ ﻧﺎﺣﻴﻪﺍﯼﮐﻪ ﭘﻨﺒﺔ ﻣﺼﺮﯼ ﻣﺨﻠﻮﻁ ﺑﺎ ﭘﻨﺒﺔ ﻫﻨﺪ ﺷﺮﻗﯽ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺭﻓﺖ‪:‬‬
‫"ﻣﺰﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﺎﺳﻮﺭﻩﭼﻴﺎﻥ)‪ (١‬ﺩﺭ‪ ۱۸۶۰‬ﻣﻴﺎﻥ ‪ ۱۸‬ﺗﺎ ‪ ۲۵‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺍﺯ ‪۱۰‬‬
‫ﺗﺎ ‪ ۱۸‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﹼﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻣﻨﺤﺼﺮﺍﹰ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻧﺎﻣﻮﻏﻮﺏﺗﺮﺷﺪﻥ ﭘﻨﺒﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪﮐﺎﻫﺶ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺎﺳﻮﺭﻩ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮﺭﺁﻥﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﺎﺏ ﻧﻴﺮﻭﻣﻨﺪﺗﺮﯼ ﺑﻪ ﻧﺦ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥﻫﺎﯼ ﻋﺎﺩ‪‬ﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻦﮐﺎﺭ ﺑﻪﻣﻮﺟﺐ ﺗﻌﺮ‪‬ﻓﺔ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﻫﺎ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﯼ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﯽﺷﺪ‪".‬‬
‫)ﺹ‪۴۵ ،۴۴ ،۴۳‬ـ‪" .(۵۰‬ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺷﺎﻳﺪﮐﺎﺭﺑﺮﺩ ﭘﻨﺒﺔ ﻫﻨﺪ ﺷﺮﻗﯽﺍﻳﻨﺠﺎﻭﺁﻧﺠﺎ ﺑﺮﺍﯼﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺍﻥ‬
‫ﺑﺎ ﺳﻮﺩ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﻣﯽﺑﻴﻨﻴﻢ )ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﻫﺎ ﺹ‪ ۵۳‬ﻧﮕﺎﻩ ﮐﻨﻴﺪ( ﮐﻪ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺭﻫﮕﺬﺭﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺩﺭﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﻝ‪ ۱۸۶۱‬ﺭﻧﺞ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﻝ ﭘﻨﺒﺔ ﺳﻮﺭﺍﺕ‬
‫ﭘﺎ ﺑﮕﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۶۱‬ﺭﺍ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ‬
‫ﺳﻮﺩﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺭﺍ ﺳﺨﺖ ﺧﺪﺷﻪﺩﺍﺭ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮﺍﻳﻨﮑﻪ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﺁﻥ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﻨﺒﻪ‬
‫ﻳﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻋﻤﻠﯽﮔﺮﺩﺩ‪) ".‬ﺹ‪.(۱۰۵‬‬
‫ﮐﺮﺍﻳﻪﺧﺎﻧﻪ‪.‬‬
‫"ﻫﺮﮔﺎﻩﮐﻠﺒﻪﻫﺎﺋﯽ)‪ (٢‬ﮐﻪﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺩﺭﺁﻥ ﺳﮑﻮﻧﺖﺩﺍﺭﻧﺪ ﻣﺘﻌﹼﻠﻖ ﺑﻪﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﺮﺍﻳﻪﺧﺎﻧﺔ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﺍﺯ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﮐﺴﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺣﺘﹼﺎ ﺍﮔﺮﮐﺎﺭﮔﺮ ﺗﻤﺎﻡ ﻭﻗﺖﮐﺎﺭ‬
‫ﻧﮑﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﮐﻦ ﭘﺎﺋﻴﻦﺁﻣﺪﻩﺍﺳﺖ ﻭﺍﮐﻨﻮﻥ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎﯼﮐﻮﭼﮏ‬
‫ﺭﺍ ﺍﺯ ‪ ۲۵‬ﺗﺎ ‪ %۵۰‬ﺍﺭﺯﺍﻥﺗﺮ ﺍﺯ ﺳﺎﺑﻖ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﻳﮏﮐﻠﺒﻪﮐﻪ ﺩﺭﮔﺬﺷﺘﻪ ‪ ۳‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﻭ ‪۶‬‬
‫ﭘﻨﺲ ﺩﺭ ﻫﻔﺘﻪﮐﺮﺍﻳﻪ ﺩﺍﺷﺖ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖ ﺑﺎ ‪ ۲‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﻭ ‪ ۴‬ﭘﻨﺲ ﻭﮔﺎﻩ ﺑﺎﺯﻫﻢﮐﻤﺘﺮ‬
‫ﺍﺯﺁﻥ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﺩ‪) ".‬ﺹ ‪.(۵۷‬‬
‫ﻣﻬﺎﺟﺮﺕ‪.‬‬
‫ﺍﻟﺒﺘﻪ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻣﻬﺎﺟﺮﺕ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﺯﺳﻮﺋﯽ ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐ‬

‫)‪) Mule-Spinner (۱‬ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ( ـ ‪) Bobineurs‬ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ(‬

‫)‪ Cottage (۲‬ـ ﺩﺭ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺑﻪﺧﺎﻧﻪﻫﺎﯼﮐﻮﭼﮑﯽ ﺍﻃﻼﻕ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻﹰ ﺩﺭﺣﻮﻣﺔ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ‬
‫ﻭﮔﺎﻩ ﺑﺎ ﺑﺎﻏﭽﻪﺍﯼ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۰۸‬‬

‫ﺑﻮﺩﮐﻪ‪:‬‬
‫"ﺩﺭﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺍﻳﺎﻡ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺮﺍﯼ ﺻﻨﻌﺖﭘﻨﺒﻪ‪،‬ﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽﺧﻮﺍﺳﺘﻨﺪ ﻭﺳﻴﻠﻪﺍﯼ ﺭﺍ ﺯﻳﺮ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪﮐﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪﮐﺎﺭﺧﺎﻧﺔ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺳﻮﺩﺁﻭﺭﺗﺮﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩﻫﺎ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺍﻧﺪﺍﺯﻧﺪ" ﻭ ﻧﻴﺰ ﺑﺪﺍﻥﺟﻬﺖ‬
‫ﮐﻪ "ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﻣﺎﻟﮏ‪ ‬ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎﺋﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺷﺎﻏﻞ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭﺁﻥ‬
‫ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﺳﮑﻮﻧﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭﻻﺍﻗﻞ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺣﺘﻤﺎﹰ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﺍﻣﻴﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﻗﺴﻤﺘﯽ‬
‫ﺍﺯ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺕ ﺍﺟﺎﺭﻩﺑﻬﺎﯼﮔﺬﺷﺘﺔ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪) ".‬ﺹ ‪.(۹۶‬‬
‫ﺁﻗﺎﯼ ﺑﺮﻧﺎﻝ ﺍﻭﺳﺒﻮﺭﻥ)‪ (١‬ﺩﺭ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻧﻄﻖﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺧﻄﺎﺏ ﺑﻪ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏﺷﺪﻥ ﺩﺭ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﺩﺭ‪ ۲۲‬ﺍﮐﺘﺒﺮ‪ ۱۸۶۴‬ﺍﻳﺮﺍﺩ ﻧﻤﻮﺩﮔﻔﺖﮐﻪﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻻﻧﮑﺎﺷﻴﺮ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎﻥ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ )ﺭﻭﺍﻗﻴﺎﻥ()‪ (٢‬ﺭﻓﺘﺎﺭﮐﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽﺁﻳﺎ ﻧﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪﮔﻮﺳﻔﻨﺪﺍﻥ؟‬

‫○‬

‫)‪Bernal Osborne (۱‬‬

‫)‪ (۲‬ﺑﻪﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ‪ Stoïciens ، Stoiker‬ﺑﻪﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ـ ﻧﺎﻡ ﻣﮑﺘﺐ ﻓﻠﺴﻔﯽ ﺯﻧﻮﻥ )‪ (Zenon‬ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﻳﻮﻧﺎﻧﯽ ﺍﻭﺍﺧﺮ‬
‫ﻗﺮﻥ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﻣﻴﻼﺩ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻣﺤﻞ ﺍﺟﺘﻤﺎﻉ ﺷﺎﮔﺮﺩﺍﻥ ﻭﯼ ﺩﺭ ﺭﻭﺍﻕﻫﺎ )ﺑﻪﻳﻮﻧﺎﻧﯽ‪ ( Stoa :‬ﺑﻪ‬
‫ﻣﮑﺘﺐ ﺭﻭﺍﻗﯽ ﺷﻬﺮﺕ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻓﻠﺴﻔﺔ ﺭﻭﺍﻗﯽ ﻧﻮﻋﯽ ﺍﺯ ﻭﺣﺪﺕ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺁﻣﻮﺯﺵ ﻓﻠﺴﻔﯽ ﺯﻧﻮﻥ ﺑﺮ‬
‫ﺍﻳﻦ ﭘﺎﻳﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺖﮐﻪ ﺟﻮﻫﺮ ﺍﺷﻴﺎﺀ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯﺁﺗﺶ ﻟﻄﻴﻔﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﻄﻦ ﻫﻤﻪﭼﻴﺰ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺭﻋﻴﻦ‬
‫ﺣﺎﻝ ﻫﻢ ﻣﺎﺩ‪‬ﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻫﻢ ﻧﻴﺮﻭ ﻭﻟﺬﺍ ﻭﺟﻮﺩ ﺟﺰ ﺍﻳﻦ ﻳﮕﺎﻧﮕﯽﹺ ﻣﺎﺩ‪‬ﻩ ﻭ ﻧﻴﺮﻭ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﮑﺘﺐ ﺭﻭﺍﻗﯽ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ ﺍﺧﻼﻗﯽﺍﺵ ﺷﻬﺮﺕ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺁﻣﻮﺯﺱ ﺍﻳﻦﻣﮑﺘﺐ ﺑﺮﺍﯼ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﺧﻴﺮ ﻣﻄﻠﻖ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻋﻘﻞ ﻣﹼﺘﮑﯽ ﺷﺪ ﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﺭﺳﻴﺪﻥ ﺑﻪﺁﻥ ﻻﺯﻡﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪﻋﻮﺍﻣﻞ ﻣﺨﺘﻞﮐﻨﻨﺪﺓ ﺧﺎﺭﺟﯽ‪ ،‬ﺑﻪ ﻟﺬﺍﺕ ﻭ‬
‫ﺷﻬﻮﺍﺕ‪ ،‬ﭘﺸﺖﮐﺮﺩ ﻭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﻮﺍﻣﻠﯽ ﺍﺯ ﻗﺒﻴﻞ ﺛﺮﻭﺕ ﻭ ﻣﮑﻨﺖ‪ ،‬ﺗﻨﺪﺭﺳﺘﯽ ﻭ ﺩﺭﺩ ﻭ ﺭﻧﺞ ﺑﯽﺍﻋﺘﻨﺎ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻪﻫﻤﻴﻦﺟﻬﺖ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﻭ ﺯﺑﺎﻥﻫﺎﯼ ﺍﺭﻭﭘﺎﺋﯽ ﭘﺎﻳﺪﺍﺭﯼ ﻭ ﺍﺳﺘﻘﺎﻣﺖ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺭﻧﺞﻫﺎ‪ ،‬ﺷﮑﻨﺠﻪﻫﺎﯼ‬
‫ﺟﺴﻤﯽ ﻭ ﺭﻭﺍﻧﯽ‪ ،‬ﻓﻘﺮ ﻭﮔﺮﺳﻨﮕﯽ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﻭﻳﺪﺍﺩﻫﺎﯼ ﺳﺨﺖ ﻭ ﺭﻧﺞﺁﻭﺭ ﺭﺍ "ﺗﺤﻤ‪‬ﻞ ﺭﻭﺍﻗﯽ" ﻣﯽﺧﻮﺍﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۲۰۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ ‪‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻗﺮﺍﺭﮔﺬﺍﺷﺘﻪﺍﻳﻢ‪ ،‬ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢ ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ‬

‫ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻭﻳﮋﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﮐﻪ ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻧﻬﺎﺩﻩ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻣﺤﻴﻂ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻮﺭﮊﻭﺍ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻧﺸﺪﻩ‪ ،‬ﻳﮑﯽ ﺗﻠﻘﹼﯽ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻋﺪﻡ ﻗﺒﻮﻝ ﺑﺮ‬
‫ﭘﺎﻳﺔ ﺩﻻﻳﻞ ﺯﻳﺮ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫‪۱‬ـ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‪ ،‬ﻭﯼ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﻣﺎﻥ ﻳﺎﺑﯽﹺ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﻫﺎ‬
‫ــﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﺎﻣﺎﻥﻳﺎﺑﯽﹺ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ ــ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻭ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖ‪] .‬ﺟﺎﯼ ﺳﻔﻴﺪﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺳﺖﻧﻮﺷﺘﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﺩﺍﻝﹼ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬
‫ﺩﺭﻧﻈﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺭﺍ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺴﻂ ﺩﻫﺪ‪ .‬ـ ﻓﺮﻳﺪﺭﻳﺶ ﺍﻧﮕﻠﺲ[‬
‫‪۲‬ـ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﻳﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻔﺮﻭﺽﺑﻮﺩﻥ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﻭﺍﺣﺪﯼ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﻭﺑﺎﭼﺸﻢﭘﻮﺷﯽ‬
‫ﺍﺯ ﻫﻤﺔ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺗﯽﮐﻪ ﺍﺯﺭﺍﻩ ﺳﻴﺴﺘﻢﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺎ ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺳﻮﺩﮔﻴﺮﯼﹺ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﻭﮐﻼﻩﮔﺬﺍﺭﯼﻫﺎﯼ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻣﻴﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﻭ ﺑﺎﻷﺧﺮﻩ ﻗﻄﻊ ﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﻫﺮ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯﯼﮐﻪ‬
‫ﺍﺯ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻣﺴﺎﻋﺪ ﻧﺼﻴﺐ ﻣﯽﺷﻮﺩ ــ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺣﺴﺐﺍﻳﻨﮑﻪ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﺍﺭﺯﺍﻥﺗﺮ‬
‫ﻳﺎﮐﻤﺘﺮﮔﺮﺍﻥ ﺑﺎﺷﺪ ﻭﺑﺎﮐﺎﺭﺷﻨﺎﺳﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﺎﮐﻤﺘﺮﯼ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﻴﺰﺍﻥ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۱۰‬‬

‫ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼ‪ ،‬ﮐﺎﺭﺁﺋﯽ ﻭ ﺍﺭﺯﺍﻧﯽ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺩﺭﺟﺔ ﮐﻤﺎﻝ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻳﺎﺑﯽ‬

‫ﻣﺮﺍﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﺍﺯ ﺑﻪ ‪‬ﻫﺪ‪‬ﺭﺭ‪‬ﻭﯼﹺ ﻣﻮﺍﺩ ﻭ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺁﻧﮑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ‬
‫ﻣﺮﺍﻗﺒﺖ ﺳﺎﺩﻩ ﻭ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻭﻏﻴﺮﻩ ــ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺧﻼﺻﻪ ﺁﻧﮑﻪ ﺍﮔﺮ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻳﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺁﻳﺎ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻳﺎﮐﻮﭼﮑﺘﺮﯼ ﺑﻴﺎﻥ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺁﻳﺎ ﺳﻮﺩﯼ ﺑﻪﺣﺠﻢ‬
‫ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻳﺎﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺑﺎﺭﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺑﺎﺯ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪﮐﺎﺭﺩﺍﻧﯽﹺ ﺷﺨﺼﯽﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻋﻢ‪‬‬
‫ﺍﺯ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﻳﻦﮐﺎﺭﺩﺍﻧﯽ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻳﺎ ﺍﺯﺁﻥ ﻣﺒﺎﺷﺮﺍﻥ ﻭﮔﻤﺎﺷﺘﮕﺎﻥ ﻭﯼ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ۱۰۰۰‬ﻟﻴﺮﻩﺍﯼ‪،‬ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ‪ ۱۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‬
‫ﺑﺎ ‪ ۱۱۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ‬ ‫ﺩﻳﮕﺮﯼ ‪B‬‬ ‫ﺑﺎ ‪ ۹۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺆﺳﺴﺔ‬ ‫ﻣﺆﺳﺴﺔ ‪A‬‬ ‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭ‬
‫‪1000‬‬
‫‪Ṕ= 10000‬‬ ‫ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺳﻨﺠﻴﺪﻩ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ‪ A‬ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢﺩﺍﺷﺖ‪= %۱۰ :‬‬
‫‪1000‬‬ ‫‪1‬‬
‫ﺳﻮﺩ ﺯﻳﺎﺩﺗﺮﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬ ‫‪ . Ṕ‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ‪A‬‬ ‫ﻭ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ‪= 12000 = % ۸ 3 : B‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍ ﻭ‪‬ﻟﯽ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺩ ﻭ‪‬ﻣﯽ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ‬ ‫ﮐﻞﹼ ‪B‬‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺨﺘﻪ = ‪ ۱۰۰۰‬ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﮐﻪ ﺍﺯﺁﻥ‬
‫ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻣﺪﻩ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ‪ ۱۰۰۰‬ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭﻫﺮﺩﻭ ﺣﺎﻟﺖ ﺍﺯﺗﻌﺪﺍﺩ ﻣﺴﺎﻭﯼﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ‬
‫ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ ﺑﻴﺎﻥ ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﮐﻪ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻳﺎ ﺑﻪ ﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﻫﺎﯼ ﺳﻮ ﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺑﻮﺩﻥ‬
‫ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭ ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺰ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻧﻴﺰ‬
‫ﻫﺴﺖﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻭﻓﻘﻂ ﺍﺯ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭﮐﺎﺭﺩﺍﻧﯽﹺ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﻫﺎﺋﯽ ﻧﺎﺷﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺩﻭ ﻣﺆﺳﺴﺔ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﺭﻫﺒﺮﯼ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺭﺍ ﺩﭼﺎﺭ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﻣﯽﮐﻨﺪ ــ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻣﻌﺘﻘﺪ‬
‫ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ــ ﮐﻪ ﺳﻮﺩ ﻭﯼ ﻣﺮﻫﻮﻥ ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺸﯽﹺ ﮐﺎﺭ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻻﺍﻗﻞﹼ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﻣﻌﻠﻮﻝ ﺷﺮﺍﻳﻂ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽﹺﮐﺎﺭﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺍﺯ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺷﺨﺼﯽﹺ ﺍﻭ ﻧﺎﺷﯽ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫٭‬
‫‪۲۱۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫) ‪(١‬‬
‫ﺍﺯﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶﺍﻭ‪‬ﻝ ﻣﻮﺭﺩﺑﺮﺭﺳﯽﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺖ ﻧﺎﺩﺭﺳﺘﯽﹺﻧﻈﺮﻳﻪﺍﯼ)ﺭﻭﺩﺑﺮﺗﻮﺱ(‬
‫ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﺁﻥ )ﺑﺮﺧﻼﻑ ﺑﻬﺮﺓ ﺯﻣﻴﻦ ﮐﻪ ﻣﺜﻼﹰ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺯﻣﻴﻦ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ( ﮔﻮﻳﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮﯼ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬
‫ﻣﻴﺎﻥ ﺳﻮﺩ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺑﻪﺩﻟﻴﻞ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﮔﺮ ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‬
‫ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﻧﻴﺰﮐﻪ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱﺁﻥ ﺳﻮﺩ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺣ‪‬ﮑﻢ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﺩﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﺻﺤ‪‬ﺖ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍ ﻭ‪‬ﻻﹰ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﺛﺎﺑﺖ ﻓﺮﺽ‪-‬‬
‫ﺷﺪﻥ ﮐﻠﹼﻴﺔ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕﺮ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﻳﮏ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺩﺭﮐﺎﻻﺋﯽ ﺭ‪‬ﺥ‬
‫ﺩﻫﺪ ﮐﻪ ﭘﻮﻝ ـ ﮐﺎﻻﺳﺖ‪) .‬ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻣﺮ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩﯼ ﺑﻪﻭﻗﻮﻉ ﻣﯽﭘﻴﻮﻧﺪﺩﮐﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺍﺭﺯﺷﯽ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻻ ﻭ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺭﻓﺘﻦ ﻋﻼﺋﻢ ﺍﺭﺯﺷﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎﻧﺪﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺍﺳﻤﺎﹰ ﺭﻭﯼ ﺩﻫﺪ‪(.‬‬
‫ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ = ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻭ ﺳﻮﺩ = ‪ ۲۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻭﻟﺬﺍ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‬
‫=‪ %۲۰‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﭘﻮﻝ ﺩﺭﺣﺪﻭﺩ ‪ %۱۰۰‬ﺑﺎﻻ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﺩﻳﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦﺁﻳﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﺍﻭ‪‬ﻝ )ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﭘﻮﻝ() ‪ ، (٢‬ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮐﻪ ﺑﺪﻭﺍﹰ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺍﺭﺯﺵ ﺩﺍﺷﺖ‬
‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ‪ ۲۰۰‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺍﺭﺯﺵ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻭ ﺳﻮﺩ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ‪ ۴۰‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪﺟﺎﯼ ‪ ۲۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺳﺎﺑﻖ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﻴﺎﻥ ﭘﻮﻟﯽ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﺖ ﺩﻭ‪‬ﻡ‪،‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﻣﻌﺎﺩﻝ ‪ ۵۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﺳﻮﺩ ﺩﺭ ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ‬
‫ﺑﻪﺍﺭﺯﺵ ‪ ۱۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭ ﺣﺎﻟﺖ‪= ۵۰ : ۱۰ = ۲۰۰ : ۴۰ :‬‬
‫‪ %۲۰ = ۱۰۰ : ۲۰‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﻫﻤﺔ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻻﺕ ﻭﺍﻗﻌﹰﺎ ﻫﻴﭻ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﺩﺭ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭ‪‬ﺥ ﻧﺪﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻴﺎﻥ ﭘﻮﻟﯽ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬
‫‪m‬‬
‫ﻳﺎ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍﺯ‬ ‫‪c‬‬ ‫ﺩﺳﺘﺨﻮﺵ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩﮐﻪ‬

‫)‪Rodbertus (۱‬‬
‫)‪ (۲‬ﻣ‪‬ﺤﺘﹶﻮﯼﹺ ﺩﻭ ﻫ‪‬ﻼﻝ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮﺭ ﺁﺳﺎﻥﺳﺎﺧﺘﻦ ﺩﺭﮎ ﻣﻄﻠﺐ ﺍﺯﻃﺮﻑ ﻣﺘﺮﺟﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۱۲‬‬

‫)‪(١‬‬
‫ﺁﻥ ﻣﺘﺄﺛﺮﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺭﻭﯼ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺩﺭﺭﺍﺑﻄﺔ ‪ v : c‬ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﮔﺮ ﺑﺎ ﺛﺎﺑﺖﻣﺎﻧﺪﻥ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪،‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍ ﺀِ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﮐﺎﺭﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ )ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺷﺎﺧﺼﯽ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﺗﻠﻘﹼﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ( ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫‪C‬‬
‫ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻪ‬ ‫‪n‬‬ ‫ﺭﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺤﺖ ﺍﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺧﻮﺍﻩ ﻣﺎ ‪ C‬ﻳﺎ ‪ nC‬ﻳﺎ‬
‫ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ‪ ۱۰۰۰‬ﻳﺎ ‪ ۲۰۰۰‬ﻳﺎ ‪ ، ۵۰۰‬ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺑﺎ ‪ %۲۰‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺳﻮﺩ =‪ ۲۰۰‬ﺧﻮﺍﻫﺪ‬
‫‪200‬‬ ‫‪400‬‬ ‫‪200‬‬
‫ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺩﻭ‪‬ﻡ = ‪ ۴۰۰‬ﻭ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﻮ‪‬ﻡ = ‪ .۱۰۰‬ﻭﻟﯽ ‪%۲۰ = 500 = 2000 = 1000‬‬

‫)‪ (۱‬ﺍﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺟﺰﻣﯽ ﺑﻴﺎﻥ ﻧﺸﺪﻩ ﻭ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﻧﻔﯽ ﺷﺮﻃﯽ ﻳﺎ ﺍﻣﮑﺎﻧﯽﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﺍﺧﺘﻼﻓﯽ ﺩﺭ ﺗﺮﺟﻤﻪﻫﺎﯼ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﻭ ﺭﻭﺳﯽﹺﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫‪m‬‬ ‫‪p1‬‬
‫( ﻳﺎﻧﺮﺥ‬ ‫‪C‬‬ ‫)=‬ ‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ‪C‬‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺑﺮﮔﺮﺩﺍﻧﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖﮐﻪ‪" :‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﻤﮑﻦ‬
‫ﺳﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﺍﺯﺁﻥ ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻧﺸﻮﺩ" ﺩﺭ ﺗﺮ ﺟﻤﺔ ﺭﻭﺳﯽ ﭼﻨﻴﻦ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪" :‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻧﺪﺍﺷﺖﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺩﺭ‬
‫‪m‬‬ ‫‪m‬‬
‫( ﻳﺎ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ"‪.‬‬ ‫‪C‬‬ ‫)=‬ ‫‪K‬‬ ‫ﺭﺍﺑﻄﺔ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﺤﺚ ﺑﺮﺳﺮ ﺭ ﺩ‪ ‬ﻧﻈﺮﻳﺔ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺍﺯ ﻗﺒﻴﻞ ﺭﻭﺩﺑﺮﺗﻮﺱ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ "ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﻣﻘﺪﺍﺭﯼﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮﯼ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﻮﺩ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ"‪ ،‬ﻭ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺛﺒﺎﺕ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺣ‪‬ﮑﻢ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻓﻘﻂ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺩﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺼﺪﺍﻕ ﭘﻴﺪﺍﮐﻨﺪ ﻭ ﻳﮑﯽ ﺍﺯﺁﻥ‬
‫ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺣﺎﻟﺘﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﻤﯽﹺ ﭘﻮﻝ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻭ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭ‬
‫‪m‬‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺣﺎﺻﻞ‬ ‫‪C‬‬ ‫ﻣﺘﻦ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﺴﻠﹼﻢ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﻘﺼﻮﺩ ﻣﺼﻨﻒ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻔﯽ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮﯼ ﺍﺳﺖ ﻧﻪ ﺍﻣﮑﺎﻥ‬
‫ﻋﺪﻡ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺁﻥ )ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ( ﺯﻳﺮﺍ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻋﺪﻡ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﻪ ﺧﻮﺩﯼﹺ ﺧﻮﺩ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺗﺄﺛﻴﺮ‬
‫ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺑﺮ ﺩﺍﺭﺩ ﻭﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ ﺍﺳﺖ ﻣﻨﺘﻔﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪﻣﺮﺍﺗﺐ ﻓﻮﻕ ﺟﻤﻠﻪ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﺍﯼ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﻳﻢ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﻻ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﺪﻻﻝ ﺟﻤﻠﺔ ﻗﺒﻠﯽ ﻣﺘﻦ ﻧﻴﺰ ﺗﻄﺒﻴﻖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬
‫‪۲۱۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﯽﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﺎﻧﺪﻩ ﻭ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻘﺪﺍﺭﯼﹺﺁﻥ ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺗﺄﺛﻴﺮﯼ ﻧﮑﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﻳﺎﮐﺎﻫﺶ ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﻓﻘﻂ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﮐﺎﻫﺶ ﺩﺭ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪﮐﺎﺭ‪-‬‬
‫ﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﺖ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﻓﻘﻂ ﻳﮏ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺻﻮﺭﯼ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﻫﺪ‬
‫ﻭ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﺖ ﺩ ﻭ‪‬ﻡ ﻳﮏ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺩﺭ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﺭ‪‬ﺥ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ ﻭﻟﯽ ﻫﻴﭻ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺩﺭ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺁﻟﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻭ ﺛﺎﺑﺖ ﺁﻥ‪ ،‬ﺑﻪﻭﻗﻮﻉ‬
‫ﻧﻤﯽ ﭘﻴﻮﻧﺪﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﻪ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎﯼ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻫﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪ ﻳﺎ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻗﺒﻼﹰ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﺗﺮﮐﻴﺐﮐﻨﻨﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩﺁﻣﺪﻩ‬
‫ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ )ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‪ ،‬ﺧﻮﺩ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻧﻴﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﮑﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ(‬
‫ﭘﯽﺁﻣﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻧﺴﺒﯽﹺ ﺍﺟﺰﺍﺀ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻳﺎﺁﻧﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﺧﻮﺩ ﻋﻠﹼﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻧﺴﺒﯽﹺ ﺩﻭ ﺟﺰﺀِ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺁﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺮﻭﺯ‬
‫ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪) ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪﮐﺎﺭﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭﻣﻘﻴﺎﺱ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﻣﻮﺭﺩﯼﮐﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ‪-‬‬
‫ﺁﻻﺕ ﻧﻮ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭﻏﻴﺮﻩ(‪ .‬ﭘﺲ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻻﺕ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪﮐﺎﺭ‪-‬‬
‫ﺭﻓﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﻳﮑﺴﺎﻥﻣﺎﻧﺪﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻫﻢﺯﻣﺎﻧﯽ ﺩﺭﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‬
‫ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫٭‬

‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩﮐﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﺍﻋﻢ‪ ‬ﺍﺯ ﻧﺴﺒﯽ‬
‫ﻳﺎ ﻣﻄﻠﻖ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﺵ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ‪ ،‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪،‬‬
‫ﻳﺎﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ ﻧﺎﺷﯽﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻭﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﻭﺯ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺍﺟﺰﺍ ﺀِ ﺁﻟﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۱۴‬‬

‫ﻢ ﺍﺯ‬
‫ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻄﻠﻖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﺍﻣﮑﺎﻥﭘﺬﻳﺮ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ‪ ،‬ﺍﻋ ‪‬‬
‫ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻳﺎ ﮔﺮﺩﺍﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺍﺛﺮ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻳﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦﺁﻣﺪﻥ ﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪﺁﻥ ﻻﺯﻡﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻞﺍﺯﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﻓﻌﻼﹰ ﻣﻮﺟﻮﺩﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﻳﺎﮐﺎﻫﺶ ﭘﺬﻳﺮﺩ‪ .‬ﺍﺭﺯﺵ ﻫﺮﮐﺎﻻــ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﻧﻴﺰﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯﺁﻥ ﺗﺮﮐﻴﺐ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ــ ﻣﺸﺮﻭﻁ ﺑﻪ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭ ﻻﺯﻣﯽ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﺁﻥﮐﺎﻻﻫﺎ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﹰﺎ ﻻﺯﻣﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﺿﺮﻭﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻄﯽ‪ ،‬ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺯ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺪﻭﯼ‪ ،‬ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩﮐﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺁﻥ ﺭﺍ‬
‫ﺩﺷﻮﺍﺭﺗﺮ ﻳﺎ ﺁﺳﺎﻥﺗﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻐﻴﻴﺮﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ‬
‫ﺩﺭ ﭘﻴﮑﺮﻣﺎﺩ‪‬ﯼﺍﺵ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﻮﺩ‪ ،‬ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻳﺎ ﺑﻪﻋﮑﺲ ﻧﺼﻒ ﺯﻣﺎﻥ ﺳﺎﺑﻖ ﻭﻗﺖ ﻻﺯﻡ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﭘﻮﻝ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭﮔﺬﺷﺘﻪ‬
‫‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺍﺭﺯﺵ ﺩﺍﺷﺖ ﺍﮐﻨﻮﻥ ‪ ۲۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻳﺎ ‪ ۵۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ )ﺩﺭ‬
‫ﻣﻮﺭﺩﮐﺎﻫﺶ()‪ (١‬ﺍﺭﺯﺵ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵﺍﻓﺰﺍﺋﯽ ﻳﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻫﯽ ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻡ‬
‫ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺗﺄﺛﻴﺮﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺳﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺩﺭ ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻳﺎ ﺩﺭ‬
‫ﻧﺼﻒ ﻣﺒﻠﻎ ﭘﻮﻟﯽﹺﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽﺍﮔﺮﺗﻐﻴﻴﺮﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﻧﻴﺰ ﺩﺭﺗﺮﮐﻴﺐ‬
‫ﺁﻟﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺍﮔﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻳﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺁﻣﺪﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻣﺎﻧﺪﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕﺮ؛ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻧﺴﺒﯽﹺ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﺎﻻ ﻣﯽ ﺭﻭﺩ ﻭ ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺴﺒﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻓﻘﻂ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﭘﻮﻟﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ‪) ،‬ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﭘﻮﻝ(‪ ،‬ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻳﺎ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪،‬‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﻴﺎﻥ ﭘﻮﻟﯽﹺ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻭ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﻣﺎﻧﹶﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺎﻳﺎﻥ‪ ‬ﺑﺨﺶ ﺍﻭ‪‬ﻝ‬

‫)‪ (۱‬ﻣ‪‬ﺤﺘﹶﻮﯼﹺ ﺩﻭ ﻫ‪‬ﻼﻝ ﺍﺯ ﻣﺘﺮﺟﻢ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫‪۲۱۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۱۶‬‬

‫"! &" '‬ ‫"!‬ ‫! ‪:%‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﺸﺘﻢ‬

‫ﺗﺮﮐﻴﺐ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻭ‬

‫ﺗﻔﺎﻭﺗﯽﮐﻪ ﺍﺯﺁﻥ ﺑﺎﺑﺖ ﺩﺭﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬

‫ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺿﻤﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺷﺪﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ ﻳﮑﺴﺎﻥﻣﺎﻧﺪﻥ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺗﻐﻴﻴﺮﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻻ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﺩ ﻳﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺍﻓﺘﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻓﺼﻞ‬
‫ﻓﺮﺽ ﻣﺎ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻗﺮﺍﺭﺧﻮﺍﻫﺪﮔﺮﻓﺖﮐﻪ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽﹺﮐﺎﺭ ﻭﻟﺬﺍ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﻃﻮﻝ‬
‫ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﻫﻤﺔ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﮐﻪﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﹺ ﻳﮏﮐﺸﻮﺭ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺁﻥ‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺍﺯﺣﻴﺚ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻭ ﺩﺭ ﻳﮏ ﺳﻄﺢ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺁ‪ .‬ﺍﺳﻤﻴﺚ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ‬
‫ﺑﻪﺗﻔﺼﻴﻞ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﻔﺎﻭﺕﻫﺎﯼﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽﮐﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽﹺﮐﺎﺭ ﺩﺭﻣﺤﻴﻂ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﻞﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ‪ ‬ﺟﺒﺮﺍﻥﮐﻨﻨﺪﻩﺍﯼ ﻳﺎ ﺣﻘﻴﻘﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ‬
‫ﻳﺎ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺩﺍﻭﺭﯼ ﻣﻮﺭﺩ ﻗﺒﻮﻝ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺎﺑﻪﭘﺎ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﺧﺘﻼﻓﺎﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭﮐﻪ‬
‫ﻓﻘﻂ ﺟﻨﺒﺔ ﻇﺎﻫﺮﯼ ﻭﮔﺬﺭﺍ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﻧﻤﯽ ﺁﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻔﺎﻭﺕﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﻄﺢ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻋﻤﺪﻩ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ‪ ‬ﮐﺎﺭ‬
‫ﺳﺎﺩﻩ ﻭﮐﺎﺭ ﻣﺮﮐﹼﺐ‪،‬ﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺩﺭﺁﻏﺎﺯﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺻﻔﺤﺔ ‪ (١) ۱۹‬ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ‬

‫)‪ (۱‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ ‪ ،‬ﺹ‪] ۸۴‬ﺻﻔﺤﺔ ‪ ۹۹‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ‪.‬‬
‫‪۲۱۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻭﮔﺮﭼﻪ ﺗﻔﺎﻭﺕﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﯼﻫﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺩﺭ ﻧﺼﻴﺐﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﯼ‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﻧﺪ ﻣﻌﺬﻟﮏ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬـﺮﻩ ﮐﺸﯽﹺ ﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﺪﺍﺭﻧـﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼﹰ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﮐﺎﺭ ﻳﮏ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺯﺭﮔـﺮ ﮔﺮﺍﻥ ﺗﺮ ﺍﺯﮐﺎ ﺭﹺ ﻳﮏ‬
‫ﺭﻭﺯﻣﺰﺩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺯﺭﮔﺮﻧﻴﺰ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻧﺴﺒﺖ‪ ،‬ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯﮐﺎﺭﹺ ﺭﻭﺯﻣﺰﺩ ﺑﻪﺑﺎﺭ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﻭ ﺍﮔﺮ‪ ،‬ﻫﻢﺳﻄﺢﺷﺪﻥ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﻫﺎ ﻭ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪﻫﺎﯼﮐﺎﺭ‬
‫ﻭ ﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠﻪ ﻫﻢﺗﺮﺍﺯﺷﺪﻥ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻭﺣﺘﹼﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪-‬‬
‫ﮔﺬﺍﺭﯼﻫﺎﯼﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻣﺤﻴﻂ ﻭﺍﺣﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻣﻮﺍﻧﻊ ﻣﺤﻠﹼﯽ ﺗﺮﻣﺰ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻭ ﺍﺳﺘﻴﻼﻳﺎﻓﺘﻦ ﺍﻳﻦ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻫﻢﺗﺮﺍﺯﯼ ﺑﻴﺶﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﺍﻧﺤﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻫﺮ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻫﻢﮐﻪ ﺍﻳﻦﻗﺒﻴﻞ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﻫﺎ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﻫﺮ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺯ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺑﺮﺭﺳﯽﹺ ﻋﻤﻮﻣﯽﹺ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺍﯼ ﺗﺼﺎﺩﻓﯽ ﻭﻏﻴﺮﻋﻤﺪﻩﮐﻨﺎﺭﮔﺬﺍﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺩﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﺭﺳﯽﹺ ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ ،‬ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻓﺮﺽ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩﮐﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ‬
‫ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺑﺎ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺧﻮﺩ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻓﻘﻂ ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ‬
‫ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻧﻮﻉ ﻋﺎﻡ‪ ‬ﻭﻳﮋﺓ ﺧﻮﺩ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻭﻟﺬﺍ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ ﺩﺭﺟﺎﺕ ﻣﻠﹼﯽ‬
‫ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽﹺﮐﻨﻮﻧﯽ ﺍﺳﺖ ﺑﻪﮐﻠﹼﯽ ﺑﯽﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﻣﺎ‬
‫ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﻄﺮﺡ ﺳﺎﺯﻳﻢ ﺩﻗﻴﻘﺎﹰ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻳﮏ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬
‫ﺳﻮﺩ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻳﮏﮐﺸﻮﺭ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺭ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻪﻫﺮﺣﺎﻝ ﺭﻭﺷﻦﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﻘﺎﻳﺴﺔ‬
‫ﻧﺮﺥ ﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻠﹼﯽ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻗﺪﺭﮐﺎﻓﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺑﻴﺎﻥﮐﺮﺩﻩ ﺍﻳﻢ ﺑﺎ ﺁﻧﭽﻪ‬
‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﯽﺳﺎﺯﻳﻢ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻫﻢ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻧﺮﺥ ﻫﺎﯼ ﻣﻠﹼﯽ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺍﻳﻦ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﻣﻌﻠﻮﻡﺷﺪﺓ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﻣﻠﹼﯽ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﺍﺯ ﺍﺧﺘﻼﻑ‬
‫ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻧﺎﺷﯽ ﻧﮕﺮﺩﺩ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺑﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮﺭﺳﯽﹺ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۱۸‬‬

‫ﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺍﻭﺿﺎﻉﻭﺍﺣﻮﺍﻟﯽ ﺩﺍﻧﺴﺖﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻫﻤﻪﺟﺎ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻭ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻓﺮﺽ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﻓﺼﻞﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺷﺪﮐﻪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺛﺎﺑﺖ ﻓﺮﺽ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩﯼﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺑﻪﺑﺎﺭ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺷﺮﺍﻳﻄﯽﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻳﻦ ﻳﺎ‬
‫ﺁﻥ ﺟﺰﺀِ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺭﺍ ﺑﺎﻻ ﻭ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﯽﺑﺮﺩ ﻭ ﺍﺯﺁﻥ ﺭﺍﻩ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﺛﺎﺑﺖ ﻭ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﺗﺮﻗﯽ ﻳﺎ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺩﺭﺁﻧﺠﺎ ﺑﺎﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﺷﺮﺍﻳﻄﯽﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺩﺭﺍﺯﺷﺪﻥ ﻳﺎﮐﻮﺗﺎﻩﮔﺸﺘﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎ ﻳﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﻧﹶﺤﻮ ﺭﻭﯼ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻭ ﺑﻨﺎ ﺑﺮﺁﻧﮑﻪ ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ ﺑﺎ‬
‫ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺑﺎ ﺧﻮﺩ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﻳﮑﯽ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻧﻴﺰ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪﮐﻪ ﺣﺠﻢ‬
‫ﺳﻮﺩ ــ ﺑﺮﺧﻼﻑ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ــ ﺍﺯ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﺍﺭﺯﺷﯽﮐﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻡ ﺍﺯﺁﻥ ﺳﺨﻦ ﺭﻓﺖ ﻣﺘﺄﺛﺮ‬
‫ﻧﻤﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻓﻘﻂ ﻧﺮﺧﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻭﻟﺬﺍ ﺳﻮﺩ ﻣﻌﻠﻮﻡ‪-‬‬
‫ﺍﻟﻤﻘﺪﺍﺭﯼ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﺁﻥ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪﮐﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭﺁﻥ ﺩﺭﺭﺍﺑﻄﻪ‬
‫ﺑﺎ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻧﺴﺒﯽ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﻳﺪﻳﻢ ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺩﺭ ﹺﭘﯽﹺ‬
‫ﺍﻳﻦ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﺍﺭﺯﺷﯽ‪ ،‬ﭘﺎﺑﻨﺪﺷﺪﻥ ﻳﺎ ﺭﻫﺎﺷﺪﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﺍﺩ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮﺩ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ‬
‫ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺧﻮﺩ ﺳﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﻣﺘﺄﺛﺮﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﻳﺪﻩ ﺷﺪﮐﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭﮐﺎﺭ ﺑﻮﺩ ﺻﺪﻕ ﻣﯽﮐﺮﺩ ﻭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺗﺎﺯﻩ ﺑﻪﻣﻴﺪﺍﻥﺁﻣﺪﻩ ﺻﺎﺩﻕ ﻧﺒﻮﺩ‪ ،‬ﻭ ﻋﻼﻭﻩﺑﺮﺁﻥ ﺯﻳﺎﺩﺷﺪﻥ ﻳﺎﮐﺎﻫﺶﻳﺎﻓﺘﻦ ﺧﻮﺩ ﺳﻮﺩ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪﺁﻥ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺩﺭ ﹺﭘﯽﹺ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺗﺎ ﭼﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺍﻣﮑﺎﻥﺩﺍﺷﺖ ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻥ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮐﺎﺭ ﺯﻳﺎﺩﺗﺮ ﻳﺎﮐﻤﺘﺮﯼ ﺑﻪﺟﺮﻳﺎﻥ ﺍﻓﺘﺪ ــ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﻳﮑﺴﺎﻥﻣﺎﻧﺪﻥ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ــ ﭼﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺣﺠﻢ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻳﺎﮐﻮﭼﮑﺘﺮﯼ ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻥ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﻳﺪﻩ ﺷﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎ ﺀِ ﻇﺎﻫﺮﯼ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﻣﺒﺎﻳﻨﺘﯽ ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﮐﻠﹼﯽ‬
‫ﻧﺪﺍﺷﺖ ﻭ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎﺋﯽ ﺑﺮﺍﯼﺁﻥ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻧﻤﯽﺁﻭﺭﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺣﺎﻟﺖ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺍﺯ‬
‫ﺍ‪‬ﻋﻤﺎﻝ ﻗﺎﻧﻮﻥﮐﻠﹼﯽ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫‪۲۱۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺷﺪ‪ ،‬ﺍﮔﺮ ﺑﺎ ﺛﺎﺑﺖﺑﻮﺩﻥ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﺗﺮﮐﻴﺐﮐﻨﻨﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻭﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪،‬‬
‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺩﺳﺘﺨﻮﺵ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺧﻮﺩﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺍﺯﺁﻥ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ‬
‫ﺍﮔﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﮑﺴﺎﻥﻣﺎﻧﺪﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺯﻣﺎﻥ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ‬
‫ﻳﺎ ﺍﮔﺮ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﺁﻟﯽﹺ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﮐﻪ ﻫﻢﺯﻣﺎﻥ ﺩﺭﮐﻨﺎﺭ ﻫﻢ‬
‫ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻗﺒﻼﹰ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺗﯽ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩﻳﻢ ﮐﻪ ﺯﻣﺎﻧﺎﹰ ﭘﻴﺎﭘﯽﹺ ﻫﻢ ﻋﺎﺭﺽ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳـﺔ ﻭﺍﺣﺪ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﻳﺪ‪ ،‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺗﻔﺎﻭﺕﻫﺎﺋﯽ ﺗﻠﻘﹼﯽ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻭﺍﺣﺪ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ‬
‫ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺑﻪﻣﻮﺍﺯﺍﺕ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺭﺳﯽﹺ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺯﻳﺮ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪۱ :‬ـ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺁﻟﯽ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ؛ ‪ ۲‬ـ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺁﻧﻬﺎ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻬﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻃﯽ‪ ‬ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﺭﺳﯽ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺍﺯ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻳﺎ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺭﺷﺘﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﺋﻴﻢ‪ ،‬ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻓﺮﺽ ﻭ ﻣﻘﺼﻮﺩ ﻣﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺴﺒﺖ ﻋﺎ ﺩ‪‬ﯼ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﺭﺷﺘﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺳﺨﻦ‬
‫ﺍﺯﻣﺘﻮﺳﻂﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﻣﯽﺭﻭﺩﮐﻪ ﺩﺭﻣﺤﻴﻂ ﻣﺸﺨﺼﯽﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺍﺯ ﺗﻔﺎﻭﺕ‪-‬‬
‫ﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ‪ ،‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪﺍﻳﻨﮑﻪ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ ﺛﺎﺑﺖ ﻓﺮﺽ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻭ ﭼﻮﻥ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺽ‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖﻣﺎﻧﺪﻥ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺍﻳﺠﺎﺏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻣﻌﻠﻮﻣﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺭﺍﻩﺍﻧﺪﺍﺯﯼﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺍﺯ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﻭﻟﺬﺍ ﻣﺒﻴ‪‬ﻦﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻣﻌﻠﻮﻣﯽ‬
‫ﮐﺎﺭ ﺗﺠﺴﻢ ﻳﺎﺑﻨﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﮔﺮ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻣﺰﺩ ﻫﻔﺘﮕﯽ ‪ ۱۰۰‬ﮐﺎﺭﮔﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭﯼ ﺑﺮﺍﺑﺮﺑﺎ‪ ۱۰۰‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﺬﺍ ‪ ۱۰۰* n‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺮ‬ ‫‪100‬‬ ‫ﻣﺒﻴ‪‬ﻦ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ‬ ‫ﻭ‪100‬‬ ‫ﺑﻴﺎﻥﮐﻨﻨﺪﺓ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ‪ ۱۰۰ * n‬ﮐﺎﺭﮔﺮ‬
‫‪n‬‬ ‫‪n‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۲۰‬‬

‫) ‪(١‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ‪) ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﺸﺨﺺ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‬ ‫ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ(‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﺷﺎﺧﺺ ﺣﺠﻢ ﮐﺎﺭﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﻳﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺧﺘﻼﻓﺎﺕ ﺩﺭ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﯼﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﺔ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ ﺣﺠﻢ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﮐﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬
‫ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ‪ ۱۰۰‬ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺩﺭ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ‪ ۶۰‬ﺳﺎﻋﺖﮐﺎﺭ ﻫﻔﺘﮕﯽ ﻣﻌﺮ‪‬ﻑ ‪۶۰۰۰‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﻫﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ‪ ۲۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ ‪ ۱۲۰۰۰‬ﻭ ‪ ۵۰‬ﻟﻴﺮﺓ‬
‫ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻓﻘﻂ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ‪ ۳۰۰۰‬ﺳﺎﻋﺖﮐﺎﺭ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭ‪‬ﻝﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻣﺎ ﺍﺯﺗﺮﮐﻴﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﻣﻴﺎﻥ ﺟﺰﺀِﻓﻌﺎﻝ ﻭﺟﺰﺀِ ﻣﻨﻔﻌﻞ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺑﺖ ﺩﻭ ﻧﻮﻉ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻧﻮﻉ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻣﻤﮑﻦ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺗﺄﺛﻴﺮﯼ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩﺁﻭﺭﻧﺪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﻓﻨﹼﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺩﺭﺟﺔ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﺯ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﻣﺮ ﻣﻌﻠﻮﻣﯽ ﺷﻤﺮﺩﻩ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺣﺠﻢ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺍﺯ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﮐﺎﺭﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺗﻌﺪﺍﺩ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﯽﮐﺎﺭﮔﺮ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺣﺠﻢ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﺯ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺭﺍ ﻣﺜﻼﹰ ﺩﺭ ﻳﮏ‬
‫ﺭﻭﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦ ﺁﻧﺴﺖﮐﻪ ﺣﺠﻢ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺍﺯ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺯﻗﺒﻴﻞ ﻣﺎﺷﻴﻦ‪-‬‬
‫ﺁﻻﺕ‪ ،‬ﻣﻮﺍﺩﺧﺎﻡ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺭﺍ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﻣﺼﺮﻑ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﺎﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﺩﺍﺭﺩ ﻭﻟﺬﺍﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ‬
‫ﺍﺯﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ ﺑﺎﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﻗﺒﻼﹰ ﺩﺭ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺠﺴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﺗﺮﺟﻤﺔ ﺭﻭﺳﯽﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪﺟﺎﯼ "ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ" "ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ" ﺫﮐﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ‪ ، Lohn‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺍﺳﻢ ﻣﺬﮐﹼﺮ ﻭ ‪ ، Kraft‬ﻳﻌﻨﯽ ﻧﻴﺮﻭ‪ ،‬ﻣﺆﻧﹼﺚ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺘﻦ‬
‫ﺁﻟﻤﺎﻧﯽﮐﺘﺎﺏ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺕ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺿﻤﻴﺮ ﻣﺆﻧﺚ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻴﺰ ﻣﻀﻤﻮﻥ ﻣﻄﻠﺐ ﻧﻴﺰ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﺪﮐﻪ‬
‫ﹶﻏﺮ‪‬ﺽ ﻣﺼﻨﹼﻒ ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﺑﻮﺩﻩ ﻧﻪ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‪ ،‬ﻟﺬﺍ ﺟﻤﻠﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻓﻮﻕ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﺘﻦ ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﯼﮐﺘﺎﺏ ﻧﻴﺰ ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬
‫‪۲۲۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺍﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﻣﻴﺎﻥ ﺷﻌﺒﻪ ﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﻤﺎﻥ ﺻﻨﻌﺖ‬
‫ﻭﺍﺣﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﺻﻨﺎﻳﻌﯽﮐﻪ ﺍﺯ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺑﺴﻴﺎﺭ‬
‫ﺩﻭﺭ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﺼﺎﺩﻓﺎﹰ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﺎﻣﻞ ﻳﺎ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﺗﻘﺮﻳﺒﯽ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ‪ ،‬ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻓﻨﹼﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ ﻭ ﭘﺎﻳـﺔ ﻭﺍﻗﻌﯽﹺ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺁﻟﯽﹺ‬
‫ﺁﻥﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪ ﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺻﻨﻌﺖ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻳﻦﺣﻴﺚ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻓﻘﻂ ﺷﺎﺧﺼﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﻭﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻓﻘﻂ‬
‫ﺷﺎﺧﺼﯽ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﯼ ﺣﺠﻢ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﻼﹰ ﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺮﺧﯽﺍﺯﮐﺎﺭﻫﺎﯼ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻣﺲ ﻭﺁﻫﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﻳﮑﺴﺎﻧﯽ ﻣﻴﺎﻥ ﻧﻴﺮﻭﯼ‬
‫ﮐﺎﺭ ﻭ ﺣﺠﻢ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺼﻮ‪‬ﺭﮐﺮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻣﺲﮔﺮﺍﻥﺗﺮ ﺍﺯ ﺁﻫﻦ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺍﺭﺯﺷﯽ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻭ ﺛﺎﺑﺖ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﻭﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﺮﮐﻴﺐ‬
‫ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺩﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﻧﻴﺰ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻓﻨﹼﯽ ﻭﺗﺮﮐﻴﺐ ﺍﺭﺯﺷﯽ‬
‫ﺩﺭ ﻫﺮ ﺭﺷﺘﺔ ﺻﻨﻌﺖ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﺛﺎﺑﺖﻣﺎﻧﺪﻥ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻓﻨﹼﯽ‪ ،‬ﺭﺍﺑﻄﺔ‬
‫ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺩﻭ ﺟﺰ ﺀِ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮﮐﻨﺪ ﻭ ﻳﺎ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮﻳﺎﻓﺘﻦ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻓﻨﹼﯽ‪ ،‬ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺍﺭﺯﺷﯽ‬
‫ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺧﻴﺮ ﻓﻘﻂ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﻭﻗﻮﻉ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﻣﻴﺎﻥ ﺣﺠﻢ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﻭ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺍﺭﺯﺵ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ‬
‫ﻋﮑﺲ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻓﻨﹼﯽ ﺁﻧﺴﺖ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺭﺍ‬
‫)‪(١‬‬
‫ﻣﻨﻌﮑﺲ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﻣﺎ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺁﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﯽﺧﻮﺍﻧﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻓﺮﺽ ﻣﺎ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺷﺎﺧﺺ‬

‫)‪ (۱‬ﻣﻄﻠﺐ ﻓﻮﻕ ﻗﺒﻼﹰ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺧﻼﺻﻪ ﺩﺭﭼﺎﭖ ﺳﻮ‪‬ﻡﮐﺘﺎﺏﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﺹ‪ ،۲۶۸‬ﺩﺭﺁﻏﺎﺯ ﻓﺼﻞ ﺑﻴﺴﺖﻭﺳﻮ‪‬ﻡ )ﺟﻠﺪ‬
‫ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺹ‪] ۵۵۴‬ﺹ‪۹۴۰‬ـ ‪ ۹۳۹‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[( ﺫﮐﺮﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮﻥ ﺩﻭ ﭼﺎﭖ‬
‫ﻗﺒﻠﯽ ﺍﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﺗﮑﺮﺍﺭ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻟﺰﻭﻡ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ـ ﻓﺮﻳﺪﺭﻳﺶﺍﻧﮕﻠﺲ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۲۲‬‬

‫ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﻳﺎ ﺣﺠﻢ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﺓ ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ‬
‫ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﭘﻴﺶ ﺩﻳﺪﻳﻢ ﮐﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺭﺯﺷﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻣﻤﮑﻦ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺑﻬﺎﯼ ﺯﻳﺎﺩﺗﺮ ﻳﺎﮐﻤﺘﺮ ﻫﻤﺎﻥ ﺣﺠﻢﮐﺎﺭ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﻧﺪﻫﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﻨﺠﺎﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ ﺛﺎﺑﺖ ﻓﺮﺽ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭ‪،‬‬
‫ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻌﻠﻮﻣﯽ ﺩﺭﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﻨﺘﻔﯽ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻪﻋﮑﺲ ﺗﻔﺎﻭﺗﯽ ﺩﺭ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖ ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭﺣﺠﻢ‬
‫ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺍﺯ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﮐﺎﺭ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ‪-‬‬
‫ﺩﺭﺁﻣﺪﻩﺍﯼ ﻧﻴﺰ ﻧﺎﺷﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺍﺯ ﻳﮏ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﺯ ﺩﻭ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺍﺳﺎﺳﯽﹺ ﺫﻳﻞ ﺭﺍ ﻣﺘﺬﮐﹼﺮ ﺑﻮﺩ‪:‬‬
‫ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻣﺰﺩ ﻫﻔﺘﮕﯽﹺ ‪ ۱۰۰‬ﻧﻔﺮ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ ﮐﻪ‬
‫ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭ ﻫﻔﺘﮕﯽ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۶۰‬ﺳﺎﻋﺖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬
‫‪ %۱۰۰‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ‪ ۳۰‬ﺳﺎﻋﺖ ﺍﺯ‪ ۶۰‬ﺳﺎﻋﺖ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩ ﻭ‪ ۳۰‬ﺳﺎﻋﺖ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﻣﺠﺎﻧﺎﹰ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮕﯽ ﻓﻘﻂ‬
‫‪ ۳۰‬ﺳﺎﻋﺖﮐﺎﺭ ‪ ۱۰۰‬ﮐﺎﺭﮔﺮ ﻳﺎ ﺟﻤﻌﺎﹰ ‪ ۳۰۰۰‬ﺳﺎﻋﺖﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﻣﺠﺴﻢ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫‪ ۳۰۰۰‬ﺳﺎﻋﺖ ﺩﻳﮕﺮﮐﺎﺭﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻳﺎ ﺳﻮﺩﯼﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‬
‫ﺑﻪﺟﻴﺐ ﻣﯽﺯﻧﺪ ﺗﺠﺴﻢ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮕﯽ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﺍﺭﺯﺷﯽ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﮐﺎﺭ ﻫﻔﺘﮕﯽ ‪ ۱۰۰‬ﻧﻔﺮﮐﺎﺭﮔﺮ ﺭﺍ ﻣﺠﺴﻢ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﻣﻌﺬﻟﮏ )ﻧﻈﺮ ﺑﻪﺍﻳﻨﮑﻪ ﻃﻮﻝ‬
‫ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺍﺳﺖ( ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﻨﺪﺓ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠـﺔ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ‪ ۱۰۰‬ﻧﻔﺮﮐﺎﺭﮔﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﺎﹰ ﺑﻪ ﻣﺪﺕ ‪ ۶۰۰۰‬ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎﺭ ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ‬
‫ﺩﺭﺁﻣﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮕﯽ ﺍﺯﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﻣﻌﺮ‪‬ﻑ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﻭ‪‬ﻻﹰ‬
‫ﺗﻌﺪﺍﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻧﯽﮐﻪ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩﺍﻧﺪ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﻳﮏ ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫‪۲۲۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻳﮏ ﻧﻔﺮﮐﺎﺭﮔﺮ ﺩﺭ ﻫﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ = ‪ ۱۰۰‬ﻧﻔﺮﮐﺎﺭﮔﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ‬

‫ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐﮐﻪ ﻫﺮﮐﺎﺭﮔﺮﹺ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‪، %۱۰۰‬‬
‫ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺍﻭ ﺟﺎﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖﮐﺎﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻳﮏ ﻟﻴﺮﺓ‬
‫ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻣﺰﺩ ﺍﻭ ﮐﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ ﻧﻴﻢﻫﻔﺘﻪﮐﺎﺭ ﺍﺳﺖ ﻳﮏ ﻫﻔﺘﺔ ﺗﻤﺎﻡﮐﺎﺭ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‬
‫ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦ ‪ ۵۰‬ﻫﻔﺘﻪ ﮐﺎﺭ ﺍﺳﺖ ‪ ۱۰۰‬ﻫﻔﺘﻪ ﮐﺎﺭ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﻣﻴﺎﻥ )ﺩﻭ ﺟﻨﺒﺔ() ‪ (١‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻧﻬﺎﺩﻩ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‪ ،‬ﺍﺯﺣﻴﺚ ﺍﻳﻨﮑﻪ )ﺍﺯﺳﻮﺋﯽ( ﺍﺭﺯﺵﺁﻥ‪ ،‬ﮐﻪ ﺟﻤﻊ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ‬
‫ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﮐﺎﺭ ﺗﺠﺴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ )ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ( ﺍﺯﺣﻴﺚ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﺷﺎﺧﺺ‬
‫ﺣﺠﻢﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩﺍﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳﺰﯼ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺍﺳﺎﺳﯽ‬
‫ﺍﻧﺠﺎﻡﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺣﺠﻢﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﺓ ﻣﺬﮐﻮﺭ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺯﮐﺎﺭﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‬
‫ﺟﺎﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﻻﺗﺮﯼ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‬
‫ﮐﻪ ﺍﺯ ﺳﻮﺋﯽ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻧﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠـﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ‬
‫ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﺍﻧﺪ ﻭ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎﮐﻤ‪‬ﻴﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽ ﺩﻫﻨﺪ‬
‫ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﹶﺤﻮﹺﺓ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪:‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻳﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼ ﺩﺭﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ‪ ، A‬ﺍﺯﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ‬
‫‪ ۷۰۰‬ﻓﻘﻂ ‪ ۱۰۰‬ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺧﺮﺝ ﺷﺪﻩ ﻭ ‪ ۶۰۰‬ﺻﺮﻑ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ‪ B‬ﺑﺎﺑﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ‪ ۶۰۰‬ﻭ ﺑﺎﺑﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻓﻘﻂ ‪۱۰۰‬‬
‫ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ‪ A‬ﮐﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ‪ ۷۰۰‬ﺍﺳﺖ ﻓﻘﻂ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭﯼ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ‬
‫‪ ۱۰۰‬ﺭﺍ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻓﺮﺿﻴﺎﺕ ﺳﺎﺑﻖ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ‪ ۱۰۰‬ﻫﻔﺘﻪ ﮐﺎﺭ ﻳﺎ ‪۶۰۰۰‬‬

‫) ‪ (۱‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺘﻦ ﻻﺯﻡ ﺩﻳﺪﻩ ﺷﺪﮐﻪﮐﻠﻤﺎﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﻫ‪‬ﻼﻝ‪) :‬ﺩﻭ ﺟﻨﺒﻪ(‪) ،‬ﺍﺯﺳﻮﺋﯽ( ﻭ ﺍﺯ‬
‫)ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ(‪ ،‬ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﺩﺭ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺟﻤﻠﻪ ﺩﭼﺎﺭ ﺍﺑﻬﺎﻡ ﻧﮕﺮﺩﺩ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۲۴‬‬

‫ﺳﺎﻋﺖﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ ﺭﺍ ﻣﯽﮔﺮﺩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﮐﻞﹼ ‪ B‬ﮐﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﺑﺎ ﺁﻥ‬

‫ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﺳﺖ ‪ ۶۰۰‬ﻫﻔﺘﻪ ﮐﺎﺭ ﻭﻟﺬﺍ ‪ ۳۶۰۰۰‬ﺳﺎﻋﺖﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ ﺭﺍ ﻣﺘﺤﺮ‪‬ﮎ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ‪ A‬ﻓﻘﻂ ‪ ۵۰‬ﻫﻔﺘﻪﮐﺎﺭ ﻳﺎ ‪ ۳۰۰۰‬ﺳﺎﻋﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ‪ ، B‬ﮐﻪ ﺑﺎ ‪ A‬ﻫﻢ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪ ۳۰۰ ،‬ﻫﻔﺘﻪ ﮐﺎﺭ ﻳﺎ ‪ ۱۸۰۰۰‬ﺳﺎﻋﺖ ﺭﺍ ﺻﺎﺣﺐ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺎﺧﺺ ﮐﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﻧﻬﺎﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻠﮑﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ‪ ،‬ﺩﺭﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﻣﻴﺰﺍﻥﺳﻨﺞ ﺍﻓﺰﻭﻥ ﮐﺎﺭﯼ ﻳﺎ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎﺭﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺁﻥ‬
‫ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽﹺ ﮐﺎﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺍ ﻭ‪‬ﻝ‬
‫‪5‬‬ ‫‪600‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪100‬‬
‫= ‪ % ۸۵ 7‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‬ ‫‪700‬‬ ‫ﺳﻮﺩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ‪ ، %۱۴ 7 = 7 = 700‬ﻭ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺩﻭ‪‬ﻡ =‬
‫ﮐﻪ ﺷﺶ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍﻭ‪‬ﻟﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﺭﺩﯼ ﭘﻴﺶﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺳﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﺷﺶ ﺑﺎﺭ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ‪ ۶۰۰‬ﺑﺮﺍﯼ ‪ B‬ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ‪ ۱۰۰‬ﺑﺮﺍﯼ ‪، A‬‬
‫ﺯﻳﺮﺍﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺷﺶ ﺑﺎﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺎ ﺩﺭﺟﺔ‬
‫ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺷﺶ ﺑﺎﺭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﻪ ﺷﺶ ﺑﺎﺭ ﺳﻮﺩ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﺩﺭ ‪ A‬ﺑﻪﺟﺎﯼ ‪ ۷۰۰۰ ، ۷۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻭ ﺑﻪ ﻋﮑﺲ‬

‫ﺁﻟﯽ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ‪A‬‬ ‫ﺩﺭ ‪ B‬ﻓﻘﻂ ‪ ۷۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﺎ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻣﺎﻧﺪﻥ ﺗﺮﮐﻴﺐ‬
‫‪ ۱۰۰۰‬ﻟﻴﺮﻩ ﺍﺯ‪ ۷۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺑﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ‪۱۰۰۰‬‬
‫ﻧﻔﺮﮐﺎﺭﮔﺮ ﺩﺭ ﻫﻔﺘﻪ = ‪ ۶۰۰۰۰‬ﺳﺎﻋﺖﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ‪ ،‬ﮐﻪ ‪ ۳۰۰۰۰‬ﺳﺎﻋﺖ ﺁﻥ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫ﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﺓ ﻣﻮﺭﺩ‬ ‫ﻭﻟﯽ ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪﭘﻴﺶ ‪ A‬ﺑﺎ ‪ ۷۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺧﻮﺩ ﻓﻘﻂ ‪6‬‬
‫‪1‬‬
‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ ‪ B‬ﺭﺍ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩﻩ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﺗﻨﻬﺎ ‪ 6‬ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ ‪ B‬ﺭﺍ ﺑﻪﺭﺍﻩ ﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻪ ﻭﻟﺬﺍ‬
‫‪1‬‬
‫ﻓﻘﻂ ‪ 6‬ﺳﻮﺩ ‪ B‬ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﻮﺩﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩﺁﻧﮕﺎﻩ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫‪5‬‬ ‫‪600‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪1000‬‬
‫ﻳﺎ ‪ % ۸۵ 7‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ‪ . B‬ﺩﺭ‬ ‫‪ %۱۴ 7‬ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ‪700‬‬ ‫=‬ ‫‪700‬‬ ‫=‬ ‫‪7000‬‬ ‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪:‬‬
‫‪۲۲۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﺽ ﻳﮑﺴﺎﻥﺑﻮﺩﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﺒﻠﻎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺎ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺑﻮﺩﻥ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺑﻮﺩﻥ ﺣﺠﻢ ﻫﺎﯼ ﮐﺎﺭ‬
‫ﺯﻧﺪﻩ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ ﻭﻟﺬﺍ ﺳﻮﺩﻫﺎ‬
‫ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻳﺎﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻤﻼﹰ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﻳﺪﮐﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻓﻨﹼﯽ ﺩﺭ ﻳﮏ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ‪،‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻓﻨﹼﯽ ﻣﺤﻴﻂ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺍﺭﺯﺵ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ‬
‫ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻳﺎﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮﺽ ﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﻫﺮﺩﻭ ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺰﺑﻮﺭ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﺑﺖ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﻣﯽ ﺑﺮﻧﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻪ ‪ ۱۰۰‬ﻧﻔﺮﮐﺎﺭﮔﺮ ﻧﻴﺎﺯ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺗﺎﮐﻤﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﯼ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻭ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﺭﺍ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﺁﻭﺭﻧﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ‬
‫ﺩﺭ ‪ B‬ﮔﺮﺍﻥﺗﺮ ﺍﺯ ﺁﻥ‪ A ‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‪ ،‬ﺩﺭ ‪ A‬ﻣﺜﻼﹰ ‪ ۲۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺩﺭ ‪۴۰۰ B‬‬
‫ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ،% ۱۰۰‬ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻭﻟﺬﺍ ﺳﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮ‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪100‬‬ ‫)‪( ١‬‬
‫= ‪ %۳۳ 3‬ﺍﺳﺖ‪،‬‬ ‫‪3‬‬ ‫=‬ ‫ﺑﺎ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ‪200 c  100 v A‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪100‬‬
‫= ‪ %۲۰‬ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﻫﺮ‬ ‫ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺑﻪﻋﮑﺲ ﺩﺭ ‪= 400 c  100 v B‬‬
‫‪5‬‬
‫ﻳﮏ ﺍﺯ ﺩﻭ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺟﺰﺀِ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﺯﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽﺑﻴﻨﻴﻢ‬
‫‪1‬‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭ ‪ B‬ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍ ﺀِ ﻫﺮ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻓﻘﻂ ‪ ۲۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻳﺎ ‪ 5‬ﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‬
‫‪1‬‬
‫ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺩﺭ ‪ A‬ﺩﺭ ﻫﺮ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ‪ ۳۳ 3‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬

‫)‪ (۱‬ﺯﻳﺮﺍ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ‪ M‬ﺑﻪﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ‪ v + c‬ﺍﺳﺖ ﺑﻪﮐﺎﺭ‬
‫‪1‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪100‬‬
‫‪5‬‬ ‫= ‪ 3‬ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻳﻌﻨﯽ‪ ۱۰۰‬ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻳﺪ ﻭ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﻧﻴﺰ ‪= 500‬‬ ‫ﺑﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺍﻭ‪‬ﻝ ‪300‬‬

‫ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﻩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬

 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۲۶‬‬

‫‪1‬‬
‫ﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺍﺳﺖ‪ B ،‬ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِ ﻫﺮ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺳﻮﺩﮐﻤﺘﺮﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪،‬‬ ‫‪3‬‬

‫ﺯﻳﺮﺍ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ‪ A‬ﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﺓﮐﻤﺘﺮﯼ ﺭﺍ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﻴﺰ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﺯ ﺑﻪﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ ﺣﺠﻢﻫﺎﯼ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭ ﺣﺠﻢﻫﺎﯼ‬
‫ﺳﻮﺩﯼ ﻧﻴﺰ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﺮ‪ ۱۰۰‬ﻭﺍﺣﺪ‪ ‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻣﻨﻌﮑﺲ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺜﺎﻝ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﻭ ﻣﺜﺎﻝ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻳﻦﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺗﺤﺼﻴﻞ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﻣﻴﺎﻥ ‪ A‬ﻭ ‪ B‬ﻓﻘﻂ ﻻﺯﻡ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﻋﻴﻦ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻣﺎﻧﺪﻥ ﭘﺎﻳﺔ ﻓﻨﹼﯽ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺩﺭ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ‪ A‬ﻳﺎ ‪ B‬ﺩﺍﺩﻩ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻋﮑﺲ ﺣﺎﻟﺖ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻓﻨﹼﯽ ﺩﺭ‬
‫ﺩﻭ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺣﺼﻮﻝ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺿﺮﻭﺭ ﺑﻮﺩﮐﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺧﻮﺩ ﺩﮔﺮﮔﻮﻥﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺁﻟﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻄﻠﻖ ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﺳﺆﺍﻟﯽ‬
‫ﮐﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻳﻦﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻘﺪﺭ ﺍﺯ ﻫﺮ ‪ ۱۰۰‬ﻭﺍﺣﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺳﻬﻢ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻭ ﭼﻘﺪﺭ ﺍﺯﺁﻥ ﺳﻬﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻭ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺍﺯﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪-‬‬
‫ﺍﻟﻤﻘﺪﺍﺭﯼﮐﻪ ﺍﺯﺣﻴﺚ ﺩﺭﺻﺪ ﺣﺴﺎﺏ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﺋﯽ ﺑﺎﻣﻘﺪﺍﺭ ﻳﮑﺴﺎﻥ )ﭼﻴﺰﯼ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ)‪ ،(١‬ﺣﺠﻢﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﺑﺴﻴﺎﺭﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺑﻪﺑﺎﺭ ﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ‬
‫ﺍﺯﺣﻴﺚ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻨﺪ‪ ،‬ﻭ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐﮐﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺗﺮﮐﻴﺐﺁﻟﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪‬‬
‫ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ‪ ،‬ﺟﺰﺀِ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﮐﻤﻴ‪‬ﺖﮐﺎﺭ‬
‫ﺯﻧﺪﻩ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﻣﯽ ﺁﻭﺭﻧﺪ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭﺍﺯﺁﻧﺠﺎ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎﺭﯼ ﮐﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺟﻮﻫﺮ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭﻟﺬﺍ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎ ﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺣﺼﻪ ﻫﺎﯼ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ‪،‬‬

‫)‪ (۱‬ﺩﻭ ﻫ‪‬ﻼﻝ ﺍﺯ ﻣﺘﺮﺟﻢ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﻭﻗﺘﯽ ﺳﺨﻦ ﺍﺯ ﺩﺭﺻﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮﯼﮐﻪ‬
‫ﺑﺎ ﻫﻢ ﺳﻨﺠﻴﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻄﻠﻖ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬
‫‪۲۲۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻮﻥ ﻳﮕﺎﻧﻪ ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﺭ‬
‫ﺯﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺠﻤﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻳﮏ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ =‪۱۰۰‬ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﻧﻴﺰ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻗﺮﺍﺭﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪﻣﻘﺪﺍﺭﺟﺰﺀِﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﮔﺮﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺍﺯﺣﻴﺚ‬
‫ﺩﺭﺻﺪ ﻣﺮﮐﹼﺐ ﺍﺯ ‪ ۹۰c + ۱۰ v‬ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺩﺭ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﺓ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺮ ﮐﹼﺐ ﺍﺯ ‪ ۱۰ c + ۹۰ v‬ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻳﺎﺳﻮﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﺮﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁﻓﺘﺎﺏ‬
‫ﺭﻭﺷﻦ ﻣﯽﺷﺪﮐﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ‪ ،‬ﻣﯽﺑﺎﻳﺴﺖ ﺍﺻﻼﹰ ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ ﺩﻳﮕﺮﯼ‬
‫ﻏﻴﺮ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻫﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﻣﻨﻄﻘﯽﹺ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻓﺮﻭﻣﯽﺭﻳﺨﺖ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺽ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪﺑﺎﺷﻴﻢﮐﻪ ‪ ۱‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﺰﺩ ﻫﻔﺘﮕﯽ ﻳﮏﮐﺎﺭﮔﺮ‬
‫ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِ ‪ ۶۰‬ﺳﺎﻋﺖﮐﺎﺭ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ =‪ %۱۰۰‬ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﺴﻠﹼﻤﺎﹰ ﻣﺤﺼﻮﻝﮐﻠﹼﯽﮐﻪ‬
‫ﻳﮏ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﻳﮏ ﻫﻔﺘﻪ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۲‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ‪ ۱۰‬ﻧﻔﺮﮐﺎﺭﮔﺮ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ‪ ۲۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﭼﻮﻥ ﺍﺯﺍﻳﻦ‬
‫‪ ۲۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‪ ۱۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺁﻥ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺭﺍ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ۱۰ ،‬ﻧﻔﺮﮐﺎﺭﮔﺮ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ‪ ۱۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ ‪ ۹۰‬ﻧﻔﺮﮐﺎﺭﮔﺮﮐﻪﮐﻞﹼ ﺍﺭﺯﺵ ـ‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻟﺸﺎﻥ ﺑﻪ ‪ ۱۸۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﺷﺎﻥ = ‪ ۹۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ۹۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺩﺭ ﻳﮑﯽﺍﺯﺣﺎﻻﺕ‬
‫ﻣﺬﮐﻮﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ‪ %۱۰‬ﻭ ﺩ ﺭﺣﺎﻝ ﺩﻳﮕﺮ ‪ %۹۰‬ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﯽﺷﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻏﻴﺮﺍﺯﮐﺎﺭﺗﺠﺴﻢﻳﺎﻓﺘﻪ ﻣﯽ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮﺑﻪﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼﻣﺨﺘﻠﻔﺔﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺩﺭﺻﺪ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﻧﺪ ــ ﻳﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﺑﺮﺍﺑﺮﻣﻘﺪﺍﺭ ــ ﺑﻪﻃﻮﺭﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﻪﻋﻨﺎﺻﺮﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻭﺛﺎﺑﺖ ﺗﻘﺴﻴﻢ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﻣﯽ ﺁﻭﺭﻧﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﯼ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠﻪ ﺳﻮﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪،‬ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﻋﺒﺎﺭﺕﺍﺯﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﺩﺭﺻﺪ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻧﻬﺎ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۲۸‬‬

‫ﻭﻟﯽ ﺍﮔﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺩﺭﺻﺪ ﺣﺴﺎﺏ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﯼ ﻫﻢ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺁﻟﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﯼ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺳﻮﺩﻫﺎﯼ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺑﻪ ﺑﺎﺭ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺳﻮﺩ ﻫﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﯼ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺩﺭﺷﺘﯽ‬
‫ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﻧﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺳﻮﺩﻫﺎ ﺑﺎﻣﻘﺪﺍﺭ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪﺍﺳﺖ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﺍﻳﻦﭼﻨﻴﻦ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺩﺭﺷﺘﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺗﺴﺎﻭﯼ ﺳﻮﺩﻫﺎ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺩﺭﺻﺪ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﯼ ﻫﻢ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻠﯽ ﺭﻏﻢ‬
‫ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺁﻟﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺧﻮﺩ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺩﺍﺭﺍ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺤﻴﻂ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭﺟﺎﺋﯽﮐﻪ ﺗﺮﮐﻴﺐﺁﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻳﺎ ﺩﺭﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒﮐﻪ ﺗﺮﮐﻴﺐﺁﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩﻫﺎ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪.‬ﮔﻔﺘﻦ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺳﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﯼ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮ‪ ،‬ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺩﺭﺷﺘﯽﹺ‬
‫ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ ﺍﺻﻮﻻﹰ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺟﺰ ﺍﻳﻦ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﺑﺮﺍﺑﺮﻣﻘﺪﺍﺭ‬
‫ﺳﻮﺩﻫﺎﯼ ﻳﮑﺴﺎﻧﯽ ﺑﻪﺑﺎﺭ ﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪ ﻳﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﻤﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯ‬
‫ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻭ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺁﻟﯽﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪ ﺑﻪﺷﺮﻃﯽ ﻭﻗﻮﻉ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺷﺸﺎﻥ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻳﮏ ﮐﺎﻻ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺘﯽ ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﺪﻩ ﺑﻪﺍﺿﺎﻓﺔ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﯼ ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﺍﺿﺎﻓﺔ ﺯﺍﺋﺪﺓ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺸﺘﻪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﺛﺎﺑﺖﺑﻮﺩﻥ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﺁﻥ‬
‫ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺭﺯﺵﹺ ﻣﺤﺼﻮﻝﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺑﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ،۱۰۰‬ﺩﺭ ﻳﮏ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ‪ ۱۱۰ = ۹۰ c + ۱۰ v + ۱۰ m‬ﻭ ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ ﺩﻳﮕﺮ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ‪۹۰ v + ۱۰ c‬‬
‫‪ ۱۹۰ m +‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺩ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺍﻭ‪‬ﻟﯽ ﺑﻪ‬
‫‪ ۱۱۰‬ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﮐﻪ ‪ ۱۰‬ﺗﺎﯼﺁﻥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻳﺎ ﮐﺎﺭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﺤﺼﻮﻝ‬
‫‪۲۲۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺩﻭ‪‬ﻣﯽ ﺑﻪﻋﮑﺲ ﺑﻪ‪ ۱۹۰‬ﻓﺮﻭﺵ ﻣﯽﺭﻭﺩ ﮐﻪ ‪ ۹۰‬ﺗﺎﯼ ﺁﻥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻳﺎ ﮐﺎﺭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻧﺸﺪﻩ‬

‫ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﻫﺎﯼ ﻣﻠﹼﯽ)‪ (١‬ﺳﻮﺩ ﺑﺎ‬
‫ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮﺽ ﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﺩﺭ ﻳﮏ ﮐﺸﻮﺭ ﺍﺭﻭﭘﺎﺋﯽ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ‪%۱۰۰‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻳﻌﻨﯽﮐﺎﺭﮔﺮ ﻧﻴﻤﯽ ﺍﺯ ﺭﻭﺯ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩ ﻭ ﻧﻴﻢ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼﮐﺎﺭﮔﹸﻤﺎﺭ ﺧﻮﻳﺶ ﮐﺎﺭ‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﺩﺭ ﻳﮏﮐﺸﻮﺭ ﺁﺳﻴﺎﺋﯽ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ * %۲۵‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‬
‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬
‫ﮐﻪ ﮐﺎﺭﮔﺮ ‪ 5‬ﺭﻭﺯ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩ ﻭ ‪ 5‬ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﮐﺎﺭﮔﹸﻤﺎﺭﺵ ﺻﺮﻑ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﺎﺯ‬
‫ﻓﺮﺽ ﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﺩﺭ ﻳﮏﮐﺸﻮﺭﺍﺭﻭﭘﺎﺋﯽ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻠﹼﯽ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ‪ ۱۶ v + ۸۴ c‬ﻭ ﺩﺭ‬
‫ﮐﺸﻮﺭ ﺁﺳﻴﺎﺋﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ ﻭ ﺩﺭﻣﺪﺕ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﺸﺨﺺ‪،‬‬
‫ﻣﺼﺮﻑ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﺩﺭ ﻗﺒﺎﻝﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﺯ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﻧﺴﺒﺘﺎﹰ ﺍﻧﺪﮎ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺮﮐﻴﺐ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ‪ ۸۴ v + ۱۶ c‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﺫﻳﻞ ﺭﺍ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷﺖ‪:‬‬
‫ﺩﺭﮐﺸﻮﺭ ﺍﺭﻭﭘﺎﺋﯽ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﻣﺤﺼﻮﻝ = ‪ ۱۱۶ = ۱۶ m + ۱۶ v + ۸۴ c‬ﻭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ =‬
‫‪16‬‬
‫‪ %۱۶ = 100‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭﮐﺸﻮﺭ ﺁﺳﻴﺎﺋﯽ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﻣﺤﺼﻮﻝ = ‪ ۱۲۱ = ۲۱ m + ۸۴ v + ۱۶ c‬ﻭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‬
‫‪21‬‬
‫ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ %۲۰ = 100‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧـﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺩﺭﮐﺸﻮﺭ ﺁﺳﻴـﺎﺋﯽ ﺩﺭ ﺣـﺪﻭﺩ ‪ % ۲۵‬ﺑﺰﺭﮔﺘـﺮ ﺍﺯ ﻧـﺮﺥ ﺳﻮﺩ‬
‫ﮐﺸﻮﺭ ﺍﺭﻭﭘـﺎﺋﯽ ﺍﺳﺖ ‪ ،‬ﺑﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻧـﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭﮐﺸﻮﺭ ﺁﺳﻴـﺎﺋﯽ ﭼﻬـﺎﺭ ﺑﺎﺭ‬
‫ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺍﺯ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓـﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭﮐﺸﻮﺭ ﺍﺭﻭﭘﺎﺋﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﭼﻮﻥ ﮐﺮﯼ) ‪، (٢‬‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﭼﺎﭖ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ )ﺑﻪﺯﺑﺎﻥﺁﻟﻤﺎﻧﯽ( ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺩﺭ ﺩﺳﺖﻧﻮﺷﺘﺔ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺑﻪﺟﺎﯼ "ﻣﻠﹼﯽ" "ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﯽ"‬
‫ﺫﮐﺮ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺩﺭ ﭼﺎﭖﻫﺎﯼ ﺑﻌﺪﯼ ﺍﻳﻦ ﻟﻐﺰﺵ ﻗﻠﻤﯽ ﻣﺼﻨﻒ ﺍﺻﻼﺡ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫٭ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽﺭﺳﺪ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﻳﮏ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﭼﺎﭘﯽ ﺭ‪‬ﺥ ﺩﺍﺩﻩ‪ ،‬ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﺟﺎﯼ ‪ %۲۰ ، %۲۵‬ﺑﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪) .‬ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺲ(‬
‫)‪ Carey (۲‬ـ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺳﺨﻦ ﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۳۰‬‬

‫ﺑﺎﺳﺘﻴﺎ)‪ (١‬ﻭ ﻧﻈﺎﺋﺮ ﺁﻧﻬﺎ)‪ (2‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻓﺎﮐﺖﻫﺎ ﻧﺘﺎﻳﺠﯽ ﺩﺭﺳﺖ ﻣﻌﮑﻮﺱ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪﻃﻮﺭﮔﺬﺭﺍ ﻣﺘﺬﮐﹼﺮﺷﻮﻳﻢﮐﻪ ﺗﻨﻮ‪‬ﻉ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﻣﻠﹼﯽ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ ﻧﺮﺥ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼ ﻣﻠﹼﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺍﺯ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﹺ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻭ ﻳﮕﺎﻧﻪﺍﯼ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﺑﺎﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻣﯽﺳﻨﺠﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮﺗﺮﮐﻴﺐ ﺁﻟﯽ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ ﻭﻟﺬﺍ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺣﺠﻢ ﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮐﺎﺭ ﻭ‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﻴﺰ‪) ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻣﺎﻧﺪﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕﺮ() ‪ ، (٣‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺩﺭ ﺍﺿﺎﻓﻪ‪-‬‬
‫ﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﻫﻢﻣﻘﺪﺍﺭ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺯ‬
‫ﻣﻨﺒﻊ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭﺁﻥ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﺧﺘﻼﻑ‬
‫ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺩﺭ ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺩﻳﺪﻳﻢﮐﻪ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ ﻭ ﻳﮑﺴﺎﻥﻣﺎﻧﺪﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﻣﻌﮑﻮﺱ ﺯﻣﺎﻥﻫﺎﯼ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺩﻳﺪﻳﻢ‬
‫ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻭﺍﺣﺪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﻣﺪﺕﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﭘﺪﻳﺪﺁﻣﺪﻥ‬
‫ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺩﺭ ﺣﺠﻢﻫﺎﯼ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥﻫﺎﯼ ﻭﺍﮔﺮﺩ‬
‫ﻋﻠﹼﺖ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﭼﺮﺍ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﻫﻢﻣﻘﺪﺍﺭ ﺩﺭﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻃﯽ‪ ‬ﻣﺪﺕﻫﺎﯼ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺳﻮﺩﻫﺎﯼ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﭼﻪ ﻧﺮﺥ ﻫﺎﯼ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻣ‪‬ﺎ ﺑﻪﻋﮑﺲ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺗﻘﺴﻴﻢﺁﻥ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻭﮔﹶﺮﺩﺍﻥ‪،‬‬

‫) ‪۱۸۰۱ ) Bastiat, Frederic (۱‬ـ‪ (۱۸۵۰‬ـ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﯼ ﻫﻮﺍﺩﺍﺭﺁﺯﺍﺩﯼ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﻭ ﺳﺎﺯﺵﻣﻨﺎﻓﻊ‬
‫ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺩﺭﺟﺎﻣﻌﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺍﺛﺮ ﻭﯼ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽﻫﺎﯼ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ )‪(Harmonies économiques‬‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺭﺍ ﺑﻪﺟﺎﯼ ﻣﺒﺎﺭﺯﺓ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬ﮐﺎﺭﻝﻣﺎﺭﮐﺲ ﺍﻭ ﺭﺍ "ﺳﻄﺤﯽ‪-‬‬
‫ﺗﺮﻳﻦ ﻭﻟﺬﺍ ﻣﻮﻓﹼﻖﺗﺮﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ﻭ ﺛﻨﺎﺧﻮﺍﻥ )ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ(" ﺗﻮﺻﻴﻒﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪tutti quanti‬‬ ‫)‪ (۲‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺑﻪ ﺍﻳﺘﺎﻟﻴﺎﺋﯽ‪:‬‬
‫)‪ (۳‬ﻫ‪‬ﻼﻝﻫﺎ ﺍﺯ ﻣﺘﺮﺟﻢ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۲۳۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻪﺧﻮﺩﯼﹺﺧﻮﺩ ﻭ ﻓﯽﻧﻔﺴﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺗﺄﺛﻴﺮﯼ‬
‫ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﮕﺮ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺧﺘﻼﻑ‬
‫ﺗﺮﮐﻴﺒﯽ ﻣﻘﺎﺭﻥ ﺑﺎ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﺟﺰ ﺀِ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻭ ﺛﺎﺑﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺁﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺩﺭ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﺍﺯ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺍﺟﺰﺍﺀ ﻧﺎﺷﯽﮔﺸﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻧﻪ ﺍﺯ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮔﹶﺮﺩﺍﻥ ﻭﺍﺳﺘﻮﺍﺭ‪ ،‬ﻭﻳﺎ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻭﮔﺮﺩﺍﻥ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺮﻭﺯ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻭﺍﮔﺮﺩﯼ ﺷﻮﺩﮐﻪ ﻃﯽ‪ ‬ﺁﻥ ﺳﻮﺩ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﻣﯽﺭﺳﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻣﺮﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻭﮔﺮﺩﺍﻥ ﺗﻘﺴﻴﻢ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺩ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺭﻭﯼ ﺯﻣﺎﻥ ﻭﺍﮔﺮﺩﺷﺎﻥ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺮﻭﺯ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺩﺭ‬
‫ﺯﻣﺎﻥ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﻭﺍﮔﺮﺩﯼ ﻧﻴﺰﮐﻪ ﻃﯽ‪ ‬ﺁﻥ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﻨﺪ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮﭼﻪ ﻣﺜﻼﹰ ‪ A‬ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻣﺠﺒﻮﺭ‬
‫ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﺟﺰﺀِ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ‪ B‬ﺩﺭ‬
‫ﻣﺪﺕ ﻃﻮﻻﻧﯽﺗﺮﯼ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﻤﺘﺮﯼ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﻫﺮﺩﻭﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺷﺎﻥ ﮔﻴﺮ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﮑﯽ ﺩﺭ ﻣﺎ ﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﻭﻟﺬﺍ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮔﺮﺩﺍﻥ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺩﺭ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻﺕ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﻭﻟﺬﺍ‬
‫ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ‪ A .‬ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺷﮑﻞﮐﺎﻻ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﭘﻮﻝ‬
‫ﺩﺭﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺍﺯﺷﮑﻞ ﭘﻮﻝ ﺑﻪ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ‪ B‬ﺑﺪﻭﻥ‬
‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺳﺘﺤﺎﻻﺕ‪ ،‬ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺪﺕ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺗﺮﯼ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﮐﺎﺭﺍﹶﻓﺰﺍﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻫﺮﺩﻭ ﺍﺯﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼﮐﺎﺭ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎﺍﻳﻨﮑﻪ ﻫﺮﺩﻭ ﺩﺭﺟﺮﻳﺎﻥ ﺳﺎﻝ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮﯼ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﻨﺪ ﻭﻟﯽ ﺣﺠﻢ‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻫﺮﺩﻭﯼﺁﻧﻬﺎ ﻣ‪‬ﺤﺘﹶﻮﯼﹺ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﻭﻋﻠﯽﺭﻏﻢﺍﺧﺘﻼﻓﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻭﮔﺮﺩﺍﻥ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺍﺯﺣﻴﺚ ﺯﻣﺎﻥ ﻭﺍﮔﺮﺩ‬
‫ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩﺁﻧﻬﺎﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹺّ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ‬
‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﻫﺮﺩﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺯﻣﺎﻥﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥﻫﺎﯼ ﺑﺮﺍﺑﺮ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۳۲‬‬

‫ﺳﻮﺩﻫﺎﯼ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﻨﺪ‪ (١).‬ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻭﺍﮔﺮﺩ‪ ،‬ﻧﻔﺴﺎﹰ ﻭ ﻣﺴﺘﻘﻼ‪،‬‬
‫ﻓﻘﻂ ﺍﺯ ﺟﻬﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮﺁﻥ ﺑﺮ ﺭﻭﯼ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﻭﺍﺣﺪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﺭﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﮔﺮ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺍﺯﺣﻴﺚ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﮔﹶﺮﺩﺍﻥ ﻭﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺩﺭﺯﻣﺎﻥ ﻭﺍﮔﺮﺩﯼ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﺑﻪﻧﻮﺑﺔﺧﻮﺩ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫ﻋﺪﻡ ﺗﺴﺎﻭﯼ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﺴﻠﹼﻢ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﺑﺮﻭﺯ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺩﺭ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻧﻔﺴﺎﹰ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐﮔﺮﺩﺍﻥ ﻭ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻓﻘﻂ ﻧﺸﺎﻥﺩﻫﻨﺪﺓ ﺑﺮﻭﺯ ﻋﺪﻡ ﺗﺴﺎﻭﯼ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥﻫﺎﯼ‬
‫ﻭﺍﮔﺮﺩﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺍﺯﺣﻴﺚﮔﺮﺩﺍﻥ ﻭﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺩﺭﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﺑﻪﺧﻮﺩﯼﹺ ﺧﻮﺩ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺘﯽ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‬
‫ﻭ ﺛﺎﺑﺖ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻧﻘﺶ ﺗﻌﻴﻴﻦﮐﻨﻨﺪﻩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻧﺴﺒﯽﺁﻥ ﺩﺭ‬
‫ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﻠﹼﯽ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﺧﺼﻠﺖ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻭﮔﺮﺩﺍﻥﺑﻮﺩﻥ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﺮﮐﻴﺐ‪-‬‬
‫ﮐﻨﻨﺪﺓ ﺁﻧﺴﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﭼﻴﺰﯼﮐﻪ ﺑﻪﺩﺭﺳﺘﯽ ﺩﻳﺪﻩﻣﯽﺷﻮﺩ ــ ﻭ ﺧﻮﺩ ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮﯼﻫﺎﯼ‬
‫ﻏﻠﻂ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ــ ﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺩﺭﺟﺎﺋﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻗﺎﺑﻞﻣﻼﺣﻈﻪﮔﺴﺘﺮﺵ‬

‫)‪) (۱‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺍﺯ ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺑﺮﻣﯽﺁﻳﺪ ﺁﻧﭽﻪ ﻓﻮﻗﺎﹰ ﺁﻣﺪﻩ ﻓﻘﻂ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﻮﺭﺩﯼ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ‬
‫‪ A‬ﻭ ‪ B‬ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭﻟﯽ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﻣﺘﻐ‪‬ﻴﺮﹺ ﺩﺭﺻﺪ ﺣﺴﺎﺏﺷﺪﺓ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬
‫ﺯﻣﺎﻥ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﻭﻳﺎ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﻣﻌﮑﻮﺱﺗﻌﺪﺍﺩﻭﺍﮔﺮﺩﻫﺎﯼﺁﻧﻬﺎ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ‪ A‬ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ‬
‫ﺩﺭﺻﺪ ﺍﺯ ‪ ۲۰ c‬ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ‪ ۷۰ c +‬ﮔﺮﺩﺍﻥ ﻭﻟﺬﺍ ‪ ۱۰۰ = ۱۰ v + ۹۰ c‬ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ‬
‫ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ۱۰ v ،%۱۰۰‬ﺿﻤﻦ ﻳﮏ ﻭﺍﮔﺮ ‪ ۱۰ m‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺍﯼ ﻳﮏ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫‪ %۱۰‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ‪ B‬ﺑﻪ ﻋﮑﺲ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺮﮐﻴﺒﯽ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ۶۰ c :‬ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ‪ ۲۰ c +‬ﮔﺮﺩﺍﻥ‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ‪ .۱۰۰ = ۲۰ v + ۸۰ c‬ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻓﻮﻕ‪ ۲۰ v ،‬ﺿﻤﻦ ﻳﮏ ﻭﺍﮔﺮﺩ ‪ ۲۰ m‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺍﯼ ﻳﮏ ﻭﺍﮔﺮﺩ = ‪ %۲۰‬ﻭﻟﺬﺍ ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ‪ A‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﮔﺮ ﺩﻭ ﺑﺎﺭ ﺩﺭﺳﺎﻝ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ‬
‫‪ B‬ﻓﻘﻂ ﻳﮏ ﺑﺎﺭ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ‪ A‬ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۲۰ m = ۱۰ * ۲‬ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﺳﺎﻻﻧﺔ ﻫﺮﺩﻭ‬
‫ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻳﻌﻨﯽ ‪ .%۲۰‬ـ ﻑ‪ .‬ﺍﻧﮕﻠﺲ‪(.‬‬
‫‪۲۳۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﭘﻴﺪﺍﮐﺮﺩ ﻓﻘﻂ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮﺁﻧﺴﺖﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﻣﻘﻴﺎﺱ ﺑﺰﺭﮒ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﺑﻪﻣﺮﺍﺗﺐ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﺩﺍﻝﹼ ﺑﺮﺁﻧﺴﺖﮐﻪ ﻧﻴﺮﻭﯼ‬
‫ﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻮﺩﺓ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﻣﯽ ﺁﻳﺪ‬
‫ﺍﻧﺪﮎ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﻳﻢ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪ ﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺗﺮﮐﻴﺐ‬
‫ﺁﻟﯽ ﻣﺘﻔﺎﻭ ﺕ‪ ‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﻭ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻣﺮﺯﻫﺎﯼ ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺯﻣﺎﻥ ﻫﺎﯼ ﻭﺍﮔﺮﺩ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮ ﺳﻮﺩ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻭ ﻧﻴﺰ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎ ﻳﮑﺴﺎﻥﺑﻮﺩﻥ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺁﻟﯽ‬
‫ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ــ ﺑﺎ ﻣﻔﺮﻭﺽﺩﺍﺷﺘﻦ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺯﻣﺎﻥﻫﺎﯼ ﻭﺍﮔﺮﺩ ـ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ )ﺩﺭﮔﺮﺍﻳﺶ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺁﻥ( ﺻﺪﻕ ﻣﯽ ﮐﻨﺪﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﺁﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻮﺩﻫﺎ ﺑﻪ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻘﺪﺍﺭ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﯼ ﻫﻢ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺩﺭ ﻣﺪﺕ ﻫﺎﯼ ﺯﻣﺎﻧﺎﹰ ﺑﺮﺍﺑﺮ‬
‫ﺳﻮﺩﻫﺎﯼ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺑﻪﺑﺎﺭ ﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪ‪ .‬ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺁﻧﭽﻪ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪﺍﯼ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ‬
‫ﮐﻠﹼﯽ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥﮔﻔﺘﻪﻫﺎﯼ ﻣﺎ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﯼﺁﻥ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻭﺁﻥ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺩ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺍﮔﺮ ﺍﺯ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻫﺎﯼ ﺧﺎﻟﯽ ﺍﺯ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﻭ‬
‫ﺗﺼﺎﺩﻓﯽﮐﻪ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﭘﺎﺑﻪﭘﺎ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺻﺮﻑﻧﻈﺮﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺮﺩﻳﺪﯼ ﻧﻤﯽﻣﺎﻧﺪﮐﻪ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ‬
‫ﻫﻢ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﮕﺮﺁﻧﮑﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﻧﻈﺎﻡ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﺑﺮﭼﻴﺪﻩ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﺭﺳﺪ ﮐﻪﮔﻮﻳﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺖ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻭ ﺑﺎ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﻫﺎﯼ‬
‫ﻋﻴﻨﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺒﺎﻳﻦ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﮐﻠﹼﯽ ﺍﺯ ﺩﺭﮎ ﭘﺪﻳﺪﻩﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﺑﺨﺶ ﺍﻭ‪‬ﻝﮐﺘﺎﺏ ﺣﺎﺿﺮ ﺍﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪﮐﻪ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻥ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒﮐﻪ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﺸﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﯼ ﻫﻢ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﭘﻴﺶ ﺭﻳـﺰ ﺷﺪﻩ ﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ‪،‬‬
‫ﺻﺮﻑ ﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﻫﺮ ﺍﺧﺘﻼﻓﯽ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺁﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﮑﺴﺎﻥﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۳۴‬‬

‫ﻭ ﺛﺎﺑﺖ ﺍﺯﺑﻴﻦ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‪ ،‬ﮐﺎﻻﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻥ ﺑﺎﻳﺪ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ‪ ۱۰ v + ۹۰ c‬ﺑﮕﺬﺍﺭﺩ ﺧﻮﺍﻩ ‪ ، ۹۰ v + ۱۰ c‬ﻫﻤﺎﻥﻗﺪﺭ ﺧﺮﺝ‬
‫ﺑﺮﻣﯽﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﮐﺎﻻﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻧﻪ ﺯﻳﺎﺩﺗﺮ‬
‫ﻭﻧﻪﮐﻤﺘﺮ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼﻫﺎﯼ ﻫﻢﻣﻘﺪﺍﺭ ﺩﺭﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮﻗﺪﺭ ﻫﻢﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺑﻮﺩﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺩﺭﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﭘﺎﻳﺔ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺩﺭﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼﻫﺎﺳﺖﮐﻪ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ‬
‫ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪.‬‬

‫□‬
‫‪۲۳۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ‬

‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻳﮏ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ‬

‫)ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ(‬
‫ﻭ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

‫ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺁﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﻫﺮﻟﺤﻈﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﺣﺎﻝ ﺑﻪ ﺩﻭ ﺷﺮﻁ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪ :‬ﻧﺨﺴﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﻓﻨﹼﯽ ﻣﻴﺎﻥ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻭ ﺣﺠﻢ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪﯼﮐﻪ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ ،‬ﺩﻭ‪‬ﻡ‬
‫ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺍﻳﻦ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﻳﺪﻳﻢ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺁﻟﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺩﺭﺻﺪ ﺁﻥ‬
‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻭ ‪ 5‬ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‬ ‫‪5‬‬ ‫ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻣﺎ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺁﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ ‪ ۲۰ v + ۸۰ c‬ﺑﻴﺎﻥ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺛﺎﺑﺘﯽ ﻓﺮﺽﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻳﮏ ﻧﺮﺥ ﺑﻪﺩﻟﺨﻮﺍﻩﺍﺧﺘﻴﺎﺭﺷﺪﻩﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫‪ . %۱۰۰‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺑﺎ ﺗﺮﮐﻴﺐ ‪ ، ۲۰ v + ۸۰ c‬ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﺎﻟـﻎ ﺑﺮ ‪ ۲۰ m‬ﺑﻪ ﺑﺎﺭ‬
‫ﻣﯽﺁﻭﺭﺩﮐﻪ ﺍﮔﺮﺁﻥﺭﺍ ﺑﻪﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢﮐﻨﻴﻢ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩﯼ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ‪ %۲۰‬ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﮐﻪ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺟﺰﺀِ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﭼﻘﺪ ﺭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺟﺰﺀ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﺤﺼﻮﻝ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﭼﻘﺪﺭ ﺍﺯﺁﻥ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﻤﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﭼﻮﻥ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﻣﻮﺿﻮﻉ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۳۶‬‬

‫ﻣﻮﺭﺩﺑﺤﺚﻣﺎﮐﺎﻣﻼﹰ ﺑﯽﺗﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪﻣﻨﻈﻮﺭ ﺳﺎﺩﻩﮐﺮﺩﻥ ﻣﻄﻠﺐ ﻓﺮﺽﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬

‫ﺛﺎﺑﺖ ﻫﻤﻪﺟﺎ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺗﻤﺎﻡﻭﮐﻤﺎﻝ ﺩﺭﻣﺤﺼﻮﻝ ﺳﺎﻻﻧﺔ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩ‬
‫ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺽ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ ﻫﺮﺳﺎﻝ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﻣﻘﺪﺍﺭ‬
‫ﺟﺰﺀِ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﺧﻮﺩﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻳﮑﺴﺎﻧﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻓﻌﻼﹰ ﺍﺯ ﺗﻔﺎﻭﺗﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺯﻣﺎﻥﻫﺎﯼ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺩﺭﺍﻳﻦﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩﺁﻭﺭﻧﺪ ﺻﺮﻑﻧﻈﺮﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻌﺪﺍﹰ ﻣﻄﺮﺡ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺜﺎﻝ ‪ ۵‬ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺭﺍ ﺩﺭﻧﻈﺮﮔﻴﺮﻳﻢﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﺮﮐﺪﺍﻡ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ ﺗﺮﮐﻴﺐ‬
‫ﺁﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﺋﯽﮐﻪﮔﺬﺍﺷﺘﻪﺷﺪﻩ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁﻧﭽﻪ ﺫﻳﻼﹰ ﻣﯽﺁﻭﺭﻳﻢ‪:‬‬

‫ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ‬ ‫ﺍﺭﺯﺵ‬ ‫ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ‬

‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ‬
‫ﺳﻮﺩ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻝ‬ ‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬
‫‪%۲۰‬‬ ‫‪۱۲۰‬‬ ‫‪۲۰‬‬ ‫‪%۱۰۰‬‬ ‫‪۲۰ v + ۸۰ c‬‬ ‫‪.I‬‬

‫‪%۳۰‬‬ ‫‪۱۳۰‬‬ ‫‪۳۰‬‬ ‫‪%۱۰۰‬‬ ‫‪۳۰ v + ۷۰ c‬‬ ‫‪.II‬‬

‫‪%۴۰‬‬ ‫‪۱۴۰‬‬ ‫‪۴۰‬‬ ‫‪%۱۰۰‬‬ ‫‪۴۰ v + ۶۰ c‬‬ ‫‪.III‬‬

‫‪%۱۵‬‬ ‫‪۱۱۵‬‬ ‫‪۱۵‬‬ ‫‪%۱۰۰‬‬ ‫‪۱۵ v + ۸۵ c‬‬ ‫‪.IV‬‬

‫‪%۵‬‬ ‫‪۱۰۵‬‬ ‫‪۵‬‬ ‫‪%۱۰۰‬‬ ‫‪۵ v + ۹۵ c‬‬ ‫‪.V‬‬

‫ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻣﺜﺎﻝ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎ ﻳﮑﺴﺎﻥﺑﻮﺩﻥ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽﹺﮐﺎﺭ‪ ،‬ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ‬

‫ﺳﻮﺩ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﯽ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺭﻳﻢﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺁﻟﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﻣﺒﻠﻎﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﭘﻨﺞ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۵۰۰‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺒﻠﻎ‬
‫ﮐﻞﹼ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ =‪ ۱۱۰‬ﻭﺍﺭﺯﺵﮐﻞﹼ ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺮﺩﻩﺍﻧﺪ =‪ ۶۱۰‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‪ ۵۰۰‬ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﺣﺪﯼ ﺗﻠﻘﹼﯽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪-‬‬
‫ﻓﻘﻂ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ )ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻣﺜﻼﹰ ﺩﺭ ﺑﺨﺶﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ‬ ‫‪V‬‬ ‫ﻫﺎﯼ ﺍﺯ ‪ I‬ﺗﺎ‬
‫ﻳﮏ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﻣﻨﺴﻮﺟﺎﺕ ﭘﻨﺒﻪ ﺍﯼ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪﮐﺎﺭﮔﺎﻩ ﻫﺎﯼ ﺷﺎﻧﻪ ﺯﻧﯽ‪ ،‬ﺗﺪﺍﺭﮐﯽ‪ ،‬ﺭﻳﺴﻨﺪﮔﯽ ﻭ‬
‫‪۲۳۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﯽ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﯼ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻭ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻤﺎﻡﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﺭﺍ ﺣﺴﺎﺏﮐﺮﺩ(‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ‪ ۵۰۰‬ﻣﺎ ﺑﺮﺍﺑﺮ‬
‫ﺑﺎ ‪ ۱۱۰ v + ۳۹۰ c‬ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺩﺭﺻﺪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ‪ ۲۲ v + ۷۸ c‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ‪-‬‬
‫‪1‬‬
‫ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﻠﻘﹼﯽ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ‬ ‫‪5‬‬ ‫ﺻﻮﺭﺗﯽ ﮐﻪ ﻫﺮ ‪ ۱۰۰‬ﻭﺍﺣﺪ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ‬
‫ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻫﺮﮐﺪﺍﻡ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ‪ ۲۲ v + ۷۸ c‬ﺭﺍ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻫﺮ‬
‫ﻳﮏ ﺍﺯ ‪ ۱۰۰‬ﻭﺍﺣﺪ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ۲۲‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺍﻓﺘﺎﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﺮﺥ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ = ‪ ، %۲۲‬ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﻬﺎﯼ ﻫﺮ ﭘﻨﺞ ﻳﮏ ﺍﺯﮐﻞﹼ ﻣﺤﺼﻮﻟﯽﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫‪ ۵۰۰‬ﺗﺎﺋﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۱۰۲‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻫﺮ ﭘﻨﺞ ﻳﮏ ﺍﺯ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺑﻪﺑﻬﺎﯼ ‪ ۱۲۲‬ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺳﺮﺍﭘﺎ ﻏﻠﻄﯽ ﻧﺮﺳﻴﻢ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻫﻤﺔ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ‬
‫ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۱۰۰‬ﻧﮕﻴﺮﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺠﻤﻮﻉﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺸﺘﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ‪) ، I‬ﮐﻪ ﺧﻮﺩ = ‪ ۱۰۰‬ﺍﺳﺖ()‪ ، (١‬ﺑﺎ ‪۸۰ c‬‬
‫‪ ۲۰ v +‬ﻭ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ = ‪ %۱۰۰‬ﻭ ﺑﺎ ﻓﺮﺽ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺩﺭ ﻣﺤﺼﻮﻝ‬
‫ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ‪ ۱۲۰ = ۲۰ m + ۲۰ v + ۸۰ c‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻣﮑﺎﻥ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺭﻭﯼ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ‬
‫) ‪(٢‬‬
‫ﺑﻪﻫﺮﺻﻮﺭﺕﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺭﺍﺑﻄﺔ ‪ v : c‬ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۱: ۴‬ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻨﻴﻦﺣﺎﻟﺘﯽ ﺑﻪﺯﺣﻤﺖﺍﺗﻔﺎﻕﻣﯽﺍﻓﺘﺪ‪.‬‬

‫)‪ (۱‬ﺩﻭ ﻫ‪‬ﻼﻝ ﺍﺯ ﻣﺘﺮﺟﻢ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫)‪ (۲‬ﻣﻘﺼﻮﺩ ﺣﺎﻟﺘﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭﻣﺤﺼﻮﻝ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺻﺮﻑﻧﻈﺮﺍﺯﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﺻﻮﻻﹰ‬
‫ﭼﻨﻴﻦﺣﺎﻟﺘﯽ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎﺋﯽﺍﺳﺖ )ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪﺳﻬﻢ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻭﻏﻴﺮﻩ(‪ ،‬ﺭﻭﺷﻦﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺴﺒﺖ‪ ۴‬ﺑﻪ‪۱‬ﺑﺎﺷﺪ‪،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻭﺍﺭﺩﺷﺪﻥ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺩﺭﻣﺤﺼﻮﻟﯽﮐﻪ ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪﺵ ﻓﻘﻂ‬
‫‪1‬‬
‫‪ 5‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ )ﻣﺮﮐﹼﺐﺍﺯ‪ ۴‬ﺑﺮﺍﯼﻋﻨﺎﺻﺮﺛﺎﺑﺖ ﻭ‪۱‬ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ( ﺻﺮﻑ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺑﻪﺯﺣﻤﺖ‬
‫ﺍﻣﮑﺎﻥﭘﺬﻳﺮﺧﻮﺍﻫﺪﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﻣﺴﻠﹼﻤﺎﹰ ﺩﺭﺍﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺳﻬﻢﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ )ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻭﮐﺎﺭﺍﹶﻓﺰﺍﺭ(‬
‫ﺑﺮﺗﺮﯼ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩﺍﯼ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﺭﺯﺵﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪﻣﺤﺼﻮﻝ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﻏﻴﺮﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۳۸‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﺮ ‪ ۱۰۰‬ﻭﺍﺣﺪ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺭﺍ ﻣﺘﺬﮐﹼﺮ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ‪، c‬‬
‫ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻭﮔﺮﺩﺍﻥ‪ ،‬ﺍﺧﺘﻼﻑ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭﻧﻴﺰ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺍﺷﺖﮐﻪ ﺟﺰﺀِ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﺯ ﺧﻮﺩ ﺗﻨﺪﺗﺮ ﻳﺎ ﮐﹸﻨﺪﺗﺮ ﻓﺮﺳﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭﻣﺪﺕﻫﺎﯼ ﻳﮑﺴﺎﻥ‪،‬‬
‫ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺤﺼﻮﻝ ﻣﯽﺍﻓﺰﺍﻳﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‬
‫ﺑﯽﺗﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻋﻢ‪ ‬ﺍﺯ ﺍﻳﻨﮑﻪ ‪ ۸۰ c‬ﺍﺭﺯﺷﯽ ﻣﻌﺎﺩﻝ ‪ ۸۰‬ﻳﺎ ‪ ۵۰‬ﻭ ﻳﺎ ‪ ۵‬ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺳﺎﻻﻧﻪ‬
‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺳﺎﺯﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺧﻮﺍﻩ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺳﺎﻻﻧﻪ = ‪ ۱۲۰ = ۲۰ m + ۲۰ v + ۸۰ c‬ﻭ ﺧﻮﺍﻩ = ‪۵۰ c‬‬
‫‪ ۹۰ = ۲۰ m + ۲۰ v +‬ﻳﺎ = ‪ ۴۵ = ۲۰ m + ۲۰ v + ۵ c‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺩﺭﮐﻠﹼﻴﺔ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻣﺎﺯﺍﺩ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩﺍﺵ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۲۰‬ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻫﻤﺔ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻻﺕ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ‪ ۲۰‬ﺗﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ‪ ۱۰۰‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫ﺩﺭﻫﺮﺣﺎﻝ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ‪ %۲۰ = I‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﺑﺎﺯ ﻣﻄﻠﺐ ﺭﺍ ﺭﻭﺷﻦﺗﺮ ﺳﺎﺯﻳﻢ‪ ،‬ﺩﺭ‬
‫ﺟﺪﻭﻝ ﺫﻳﻞ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺭﺍ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻫﻤﺎﻥ ﭘﻨﺞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﻓﻮﻗﺎﹰ ﺫﮐﺮﺷﺪ‬
‫ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ‬ ‫‪c‬ﯼ‬ ‫ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ‬ ‫ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ‬ ‫ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺗﻤﺎﻡ‬ ‫ﻣﺼﺮﻑ‬ ‫ﺍﺿﺎﻓﻪ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎ‬ ‫ﺳﻮﺩ‬ ‫ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺷﺪﻩ‬ ‫ﺷﺪﻩ‬ ‫ﺍﺭﺯﺵ‬
‫‪۷۰‬‬ ‫‪۹۰‬‬ ‫‪۵۰‬‬ ‫‪%۲۰‬‬ ‫‪۲۰‬‬ ‫‪%۱۰۰‬‬ ‫‪۲۰ v + ۸۰ c‬‬ ‫‪.I‬‬

‫‪۸۱‬‬ ‫‪۱۱۱‬‬ ‫‪۵۱‬‬ ‫‪%۳۰‬‬ ‫‪۳۰‬‬ ‫‪%۱۰۰‬‬ ‫‪۳۰ v + ۷۰ c‬‬ ‫‪.II‬‬

‫‪۹۱‬‬ ‫‪۱۳۱‬‬ ‫‪۵۱‬‬ ‫‪%۴۰‬‬ ‫‪۴۰‬‬ ‫‪%۱۰۰‬‬ ‫‪۴۰ v + ۶۰ c‬‬ ‫‪.III‬‬

‫‪۵۵‬‬ ‫‪۷۰‬‬ ‫‪۴۰‬‬ ‫‪%۱۵‬‬ ‫‪۱۵‬‬ ‫‪%۱۰۰‬‬ ‫‪۱۵ v + ۸۵ c‬‬ ‫‪.IV‬‬

‫‪۱۵‬‬ ‫‪۲۰‬‬ ‫‪۱۰‬‬ ‫‪%۵‬‬ ‫‪۵‬‬ ‫‪%۱۰۰‬‬ ‫‪۵ v + ۹۵ c‬‬ ‫‪.V‬‬

‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪۱۱۰‬‬ ‫ــ‬ ‫ﺟﻤﻊ‪۱۱۰ v + ۳۹۰ c :‬‬

‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫ــ‬ ‫‪%۲۲‬‬ ‫‪۲۲‬‬ ‫ــ‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‪۲۲ v + ۷۸ c :‬‬
‫‪۲۳۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺎﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﺍﺯ ‪ I‬ﺗﺎ ‪ V‬ﺭﺍ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﻭﺍﺣﺪﯼ ﺗﻠﻘﹼﯽ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‪ ،‬ﺩﻳﺪﻩ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻴﺰ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺟﻤﻊﻫﺎﯼ ﻫﺮ ﭘﻨﺞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ = ‪۱۱۰ v + ۳۹۰ c = ۵۰۰‬‬
‫ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ‪ ۲۲ v + ۷۸ c‬ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ = ‪ (١ )۲۲‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺴﺎﻭﯼ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﺍﻗﻼﻡ ‪ I‬ﺗﺎ ‪ V‬ﺗﻮﺯﻳﻊﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﺋﯽ ﺍﺯﮐﺎﻻ ﺑﻪﺷﺮﺡ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﻳﻢ‪:‬‬

‫ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﻧﺮﺥ‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ‬ ‫ﺍﺭﺯﺵ‬ ‫ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﻗﻴﻤﺖﺍﺯ‬ ‫ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ‬
‫ﺳﻮﺩ‬ ‫ﮐﺎﻻﻫﺎ‬ ‫ﮐﺎﻻﻫﺎ‬ ‫ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ‬ ‫ﮐﺎﻻﻫﺎ‬
‫‪+۲‬‬ ‫‪%۲۲‬‬ ‫‪۹۲‬‬ ‫‪۷۰‬‬ ‫‪۹۰‬‬ ‫‪۲۰‬‬ ‫‪۲۰ v + ۸۰ c‬‬ ‫‪.I‬‬

‫‪–۸‬‬ ‫‪%۲۲‬‬ ‫‪۱۰۳‬‬ ‫‪۸۱‬‬ ‫‪۱۱۱‬‬ ‫‪۳۰‬‬ ‫‪۳۰ v + ۷۰ c‬‬ ‫‪.II‬‬

‫‪– ۱۸‬‬ ‫‪%۲۲‬‬ ‫‪۱۱۳‬‬ ‫‪۹۱‬‬ ‫‪۱۳۱‬‬ ‫‪۴۰‬‬ ‫‪۴۰ v + ۶۰ c‬‬ ‫‪.III‬‬
‫)‪(٢‬‬
‫‪+۷‬‬ ‫‪%۲۲‬‬ ‫‪۷۷‬‬ ‫‪۵۵‬‬ ‫‪۷۰‬‬ ‫‪۱۵‬‬ ‫‪۱۵ v + ۸۵ c‬‬ ‫‪.IV‬‬

‫‪+ ۱۷‬‬ ‫‪%۲۲‬‬ ‫‪۳۷‬‬ ‫‪۱۵‬‬ ‫‪۲۰‬‬ ‫‪۵‬‬ ‫‪۵ v + ۹۵ c‬‬ ‫‪.V‬‬

‫ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺩ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻣﺠﻤﻮﻋﺎﹰ ﻋﺒﺎﺭﺗﻨﺪ ﺍﺯ ‪+ ۷ + ۲‬‬

‫‪ ۲۶ = ۱۷‬ﻭﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺷﺸﺎﻥ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﻣﯽﺭﻭﻧﺪ ﻋﺒﺎﺭﺗﻨﺪ ﺍﺯ ‪.۲۶ = ۱۸ + ۸‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺍﺯﻃﺮﻳﻖ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺍﻓﺰﻭﺩﻥ‬
‫ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ ۲۲‬ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ‪ I‬ﺗﺎ ‪) V‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻫﺮ‪ ۱۰۰‬ﺍﺯ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ()‪ ، (٣‬ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﻫﺎﯼ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺘﻘﺎﺑﻼﹰ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﺧﻮﺩ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻗﺴﻤﺖ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ‬

‫) ‪ (۱‬ﺩﺭ ﭼﺎﭖ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‪ %۲۲ ،‬ﺫﮐﺮ ﺷﺪﻩﮐﻪ ﺍﺯ ﺭﻭﯼ ﺩﺳﺖﻧﻮﻳﺲ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻓﻮﻕ ﺍﺻﻼﺡ‬
‫ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (۲‬ﺩﺭ ﭼﺎﭖ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ ‪ ۴۰‬ﺫﮐﺮ ﺷﺪﻩﮐﻪ ﺍﺯ ﺭﻭﯼ ﺩﺳﺖﻧﻮﺷﺘﺔ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺍﺻﻼﺡ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (۳‬ﺩﻭ ﻫ‪‬ﻼﻝ ﺍﺯ ﻣﺘﺮﺟﻢ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۴۰‬‬

‫ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﻣﯽﺭﻭﻧﺪ‪ .‬ﻭ ﻓﻘﻂ ﻓﺮﻭﺵ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺍﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﺳﺖﮐﻪ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ‬
‫ﺳﻮﺩ ‪ I‬ﺗﺎ ‪ V‬ﺭﺍ ﺑﺎﻭﺟﻮﺩ ﺗﺮﮐﻴﺐﺁﻟﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ‪ I‬ﺗﺎ ‪ ، V‬ﺩﺭ‪ %۲۲‬ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪.‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﮔﻴﺮﯼ ﻧﺮﺥ ﻫﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺳﻮﺩ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﮐﺮﺩﻥ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﯼ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ‬
‫ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮﻁ ﻣﻘﺪ‪‬ﻡ ﺍﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﻳﮏ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮﺩ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡﺁﻧﺴﺖﮐﻪ ﻧﺮﺥ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﻭﻳﮋﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﻧﺮﺥ ﻫﺎﯼ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ‬
‫‪m‬‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ‬ ‫‪c‬‬ ‫ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻧﺮﺥ ﻫﺎﯼ ﻭﻳﮋﺓ ﺳﻮ ﺩ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ =‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﺑﺨﺶﻧﺨﺴﺖ ﺍﻳﻦﮐﺘﺎﺏ ﻋﻤﻞﮐﺮﺩﻩﺍﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﻫﺎ ﺍﻧﺘﺰﺍﻉﮔﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻭﻥ ﭼﻨﻴﻦﺍﻧﺘﺰﺍﻋﯽ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ )ﻭ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﻪ ﻗﻴﻤﺖﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻ(‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺗﺼﻮ‪‬ﺭﯼ‬
‫ﺧﺎﻟﯽ ﺍﺯ ﻣﻌﻨﯽ ﻭ ﺑﯽﻣﻔﻬﻮﻡ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺍﺿﺎﻓﺔ ﺩﺭﺻﺪ ﺳﻮﺩﯼ ﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺣﺴﺎﺏ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﻪ ﺁﻥ‬
‫ﺿﻤﻴﻤﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻳﺎ ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓﮐﺎﻻ ﺑﻪﺍﺿﺎﻓﺔ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ‪.‬‬

‫ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺩﺭ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺁﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪ ﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﻣﻌﻠﻮﻡﺍﻟﻤﻘﺪﺍﺭ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ‬
‫ﺩﺭﺻﺪ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽﮐﻪ ﺟﺰﺀِ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﺁﻥ ﺩﺍﺭﺍﺳﺖﮐﻤﻴ‪‬ﺖﻫﺎﯼ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ‬
‫ﻫﻢﻣﻘﺪﺍﺭ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﻣﯽﺁﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﯽﻧﻴﺰ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﻧﺮﺥ ﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪ ﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺣ‪‬ﮑﻤﻔﺮﻣﺎ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺳﻮﺩ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺭﻗﺎﺑﺖ‬
‫ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻳﮏ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻫﻤﺔ ﺍﻳﻦ ﻧﺮﺥ ﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﻧﺪ‪.‬ﺁﻥ ﺳﻮﺩﯼ ﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﺍﻳﻦ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻧﺼﻴﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ‪،‬‬
‫‪۲۴۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺗﺮﮐﻴﺐﺁﻟﯽﺁﻥ‪ ،‬ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻳﮏﮐﺎﻻ ﻋﺒﺎﺭﺕﺍﺯﺁﻥ ﺑﻬﺎﺋﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﺁﻥ‪ ،‬ﺑﻪﺍﺿﺎﻓﺔ ﺣﺼﻪﺍﯼ‬
‫ﮐﻪ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺎﻻﻧﻪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻭﺍﮔﺮﺩﻫﺎﯼﮐﺎﻻﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻧﺼﻴﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪﺁﻥ )ﻧﻪﻓﻘﻂﺁﻥ ﻗﺴﻤﺘﯽﮐﻪ ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻ ﻣﺼﺮﻑ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ( ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﻣﺜﻼﹰ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ ‪ ۵۰۰‬ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ‪ ۱۰۰‬ﻭﺍﺣﺪ ﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﻭ ‪%۱۰‬‬
‫ﺁﻥ ﺿﻤﻦ ﻳﮏ ﻭﺍﮔﺮﺩ ـ ﺩﻭﺭﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮔﺮﺩﺍﻧﯽ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ ‪ ۴۰۰‬ﻓﺮﺳﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢ‬
‫ﮐﻪ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺪﺕ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﮔﺮﺩ ـ ﺩﻭﺭﻩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ %۱۰‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ ﮐﻪ ﺿﻤﻦ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ ۱۰ c :‬ﺑﺎﺑﺖ‬
‫ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺑﻪﺍﺿﺎﻓﺔ ‪ (c + v) ۴۰۰‬ﺑﺎﺑﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮔﹶﺮﺩﺍﻥ = ‪ ۴۱۰‬ﻭ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻥ ﻋﺒﺎﺭﺕ‬
‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﺍﺯ‪ ۴۱۰ :‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻪﺍﺿﺎﻓﺔ ) ‪ %۱۰‬ﺳﻮﺩ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ‪ (۵۰۰‬ﮐﻪ ‪ ۵۰‬ﺍﺳﺖ‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﺟﻤﻌﺎﹰ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۴۶۰‬ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﮔﺮﭼﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍ ﻥ‪ ‬ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎ ﻓﺮﻭﺵ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺍﺭﺯﺵ ـ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﺋﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺻﺮﻑ ﻧﻤﻮﺩﻩﺍﻧﺪ ﺑﺎﺯﻣﯽﺳﺘﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻭﻟﺬﺍ ﺳﻮﺩﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﻭﻳﮋﺓ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻳﻦﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪﺑﺎﺭﺁﻭﺭﺩﻩﺍﻧﺪ ﺑﻪﺩﺳﺖ‬
‫ﻧﻤﯽﺁﻭﺭﻧﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﺁﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭﻟﺬﺍ ﺳﻮﺩ ﻧﺼﻴﺐ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﮐﻞﹼ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻳﺎ ﻫﻤﺔ ﺳﻮﺩﯼﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺩﺭﻫﻤﺔ ﻣﺤﻴﻂ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﻭﻳﻬﻢﺭﻓﺘﻪ ﻭﺩﺭﻣﺪﺕ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﻮﺩﻩﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﻭﺍﺣﺪ ﺍﺯﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﻣﯽﺍﻓﺘﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺻﺪ ﻭﺍﺣﺪ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﺍﻋﻢ‪ ‬ﺍﺯ ﻫﺮ ﺗﺮﮐﻴﺒﯽﮐﻪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻥ‬
‫ﺳﻮﺩﯼ ﻣﯽ ﺭﺳﺪﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺳﺎﻝ ﻳﺎ ﻣﺪﺕ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﻬﻢ ﻫﺮ ‪ ۱۰۰‬ﻭﺍﺣﺪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺟﺰﺀِ‬
‫ﻓﻼﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﻃﯽ‪ ‬ﻣﺪﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺳﻮﺩ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﻧﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﺳﻬﺎﻣﺪﺍﺭﺍﻥ ﻳﮏ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﻨﺪﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ‬
‫ﺳﻬﺎﻡ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ ۱۰۰‬ﻭﺍﺣﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺗﻔﺎﻭﺗﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻓﻘﻂ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻫﺮﮐﺪﺍﻡ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۴۲‬‬

‫ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﻣﺆﺳﺴﺔ ﻣﺸﺘﺮﮎ ﻧﻬﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺍﺷﺘﺮﺍﮎ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺩﺭﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻭ ﺑﻨﺎ ﺑﺮﺗﻌﺪﺍﺩ ﺳﻬﺎﻣﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺍﺭﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺁﻥ ﻗﺴﻤﺖ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‬
‫ﮐﺎﻻ ـ ﺑﻬﺎ ﮐﻪ ﺟﺰ ﺀِ ﺍﺭﺯﺷﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺼﺮﻑﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻﻫﺎ ﺭﺍ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ‬
‫ﻗﺴﻤﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺁﻥ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﯼ ﻣﺼﺮﻑﺷﺪﺓ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺎﺯﺧﺮ ﻳﺪﮔﺮﺩﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽﺁﻥ ﻗﺴﻤﺘﯽﮐﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺩﺭﻭﻥ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻗﺴﻤﺖ ﺩﻳﮕﺮﮐﺎﻻ ـ ﺑﻬﺎ‪،‬ﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺳﻮﺩﯼﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮ ﻟﻴﺪﯼ ﻣﺸﺨﺺ ﻃﯽ‪ ‬ﺯﻣﺎﻧﯽ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺸﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ‬
‫ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺳﻮﺩﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻃﯽ‪ ‬ﺯﻣﺎﻥ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻪﻫﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪﮐﺎﺭ‪-‬‬
‫ﺭﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻪ ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫‪١‬‬
‫ﻣﯽﺭﺳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﻳﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﮐﺎﻻﯼ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﻪﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺭﺯﺵﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻭ ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪ ﺻﺮﻑ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ ﭘﻮﻝ ﺑﺎﺯﻣﯽﺳﺘﺎﻧﺪ‬
‫ﻭﻟﯽ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﺔ ﺧﻮﺩ‪،‬ﮐﻪ ﺟﺰﺀِ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺳﻮﺩ ﺑﻪﭼﻨﮓ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﻭﯼ ﻭﻳﮋﺓ ﺧﻮﺩ ﺍﻭﺳﺖ‪ .‬ﺳﻮﺩﯼﮐﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻭﻳﮋﺓ ﺍﻭﺳﺖ ﻭ ﻓﻘﻂ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺩﺭﺻﺪ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻄﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬ ﺍﺭﯼ ﻫﺎﯼ ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﻪﺍﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺜﺎﻝ ﭘﻴﺶﮔﻔﺘﻪ ﺍﺯ ‪ I‬ﺗﺎ ‪ V‬ﺁﻣﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﻳﮏ ﺷﺨﺺ ﺗﻌﻠﹼﻖ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻭ ﺑﺎﺯ ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﺩﺭﺻﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻭ ﺛﺎﺑﺖ‬

‫)‪۱‬ـ‪(۱‬‬
‫‪“Riche ou pauvre”, Paris-Genève, 1840, p. 116et sq.: Cherbuliez‬‬ ‫‪۱‬ـ‬
‫)‪۱‬ـ‪۱۷۹۷) Antoine-Eliseé Cherbuliez (۱‬ـ ‪ (۱۸۶۹‬ـ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﺳﻮﺋﻴﺴﯽ ﺗﺎﺑﻊ ﻣﮑﺘﺐ ﺳﻴﺴﻤﻮﻧﺪﯼ ﺑﺎ‬
‫ﺁﻣﻴﺰﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ ‪ .‬ﻣﺎﺭﮐﺲ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﻭﯼ ﺭﺍ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺩﺭ ﻣﺒﺤﺚ‬
‫ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺗﺌﻮﺭﯼﻫﺎﯼ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ )ﺟﻠﺪ ﭼﻬﺎﺭﻡ( ﻣﻄﺮﺡ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۲۴۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻣﺼﺮﻑﺷﺪﻩ ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﯼ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﺴﻠﹼﻢ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺟﺰﺀِ ﺍﺭﺯﺷﯽﮐﺎﻻﻫﺎ ﺍﺯ ‪ I‬ﺗﺎ ‪ V‬ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ ﺩﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻗﻴﻤﺘﯽ ﮐﻪ ﺩﺳﺖ ﮐﻢ ﺑﺮﺍﯼ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦﺳﺎﺯﯼ ﺟﺰ ﺀِ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﻭ‬
‫ﻣﺼﺮﻑﺷﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺿﺮﻭﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﯼ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﻣﺰﺑﻮﺭ‪ ،‬ﺩﺭ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﺍﻧﻮﺍﻉﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ‪ I‬ـ ‪ ، V‬ﺍﺧﺘﻼﻑ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺻﺎﺣﺐ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﺎﹰ ﻗﻴﻤﺖ ﮔﺬﺍﺭﯼ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻳﺎ ﺳﻮﺩﯼﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ ‪ I‬ﺗﺎ ‪ V‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺍﻧﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﮐﺎﻣﻼﹰ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﻫﻤﺔ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﻮﺩ‬
‫ﻳﮏ ﮐﺎﺳﺔ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﺔ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﺣﺴﺎﺏ ﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﺍﯼﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ‪۱۰۰‬‬
‫ﻭﺍﺣﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺟﺰ ﺀِ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻳﮑﺴﺎﻧﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﺑﻴﺎﹸﻓﺘﺪ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﺑﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﯼ‬
‫ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬﺍﺭﯼ ﻫﺎﯼ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﺔ ‪ I‬ـ ‪ V‬ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ ،‬ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵ ﮐﻪ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺩﺭﺻﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻫﻤﺔ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﮐﻞﹼّ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ‪ I‬ـ ‪ V‬ﺑﺎ ﮐﻞﹼ ﺍﺭﺯﺵ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺣﺎﺻﻞﺟﻤﻊ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺍﺯ ‪ I‬ﺗﺎ ‪ V‬ﺑﻪﺍﺿﺎﻓﺔ ﻣﺠﻤﻮﻉ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﻫﺎ ﻳﺎ ﺳﻮﺩﻫﺎﺋﯽﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺩﺭﻣﺆﺳﺴﺎﺕ ‪ I‬ﺗﺎ ‪ V‬ﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺸﺘﻪﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ‬
‫ﻗﻴﻤﺖﮔﺬﺍﺭﯼ ﻣﺠﻤﻮﻉﺁﻧﻬﺎ ﻋﺒﺎﺭﺕﺍﺯ ﺑﻴﺎﻥ ﭘﻮﻟﯽ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﺎﺭ ﻗﺪﻳﻢ ﻳﺎ ﺗﺎﺯﻩﻭﺍﺭﺩﯼ ﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ‪ I‬ﺗﺎ ‪ V‬ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦﻧﹶﺤﻮ ﺩﺭﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻫﻤﺔ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻳﮑﺠﺎ ﺩﺭﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺣﺎﺻﻞﺟﻤﻊ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻﻫﺎﯼﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺸﺘﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ‬
‫ﺑﺎ ﺣﺎﺻﻞﺟﻤﻊ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻇﺎﻫﺮﺍﹰ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪﮐﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﺣ‪‬ﮑﻢ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺖ ﺩﺭﺗﻀﺎﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻌﻤﻮﻻﹰ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻮﺩ ﺳﺎﻣﺎﻥ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺷﺘﻪ ﺍﯼ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺖ ﺑﺎ ﺳﻮﺩ ﺁﻥ‪ ،‬ﻭ ﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠﻪ ﺳﻮﺩ ﺭﺷﺘﻪ ﺍﯼ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﺭﺷﺘﺔ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽﺍﮔﺮ ﻣﺎ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻫﻤﺔﮐﺸﻮﺭ ﺭﺍ ﺩﺭﺳﻮﺋﯽ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۴۴‬‬

‫ﻭ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﻮﺩﻫﺎ ﻳﺎ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﺴﻠﹼﻤﺎﹰ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﺔ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺯﺁﺏﺩﺭﺁﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻧﻤﻮﻧﻪﮐﺎﻻﺋﯽ ﻣﺜﻼﹰ ‪ A‬ﺭﺍ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡ‪-‬‬
‫ﺷﺪﺓ ﺁﻥ ﻓﺮﺿﺎﹰ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻮﺩﻫﺎﯼ ‪ B‬ﻭ ‪ C‬ﻭ ‪ D‬ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﯼ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ‪ B‬ﻭ ‪C‬‬

‫ﻭ‪ D‬ﻧﻴﺰ ﻣﺘﻘﺎﺑﻼﹰ ﺳﻮﺩﻫﺎﯼ ‪ A‬ﻭﺍﺭﺩﮔﺸﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺣﺴﺎﺏﮐﻨﻴﻢ ﻣﯽﺑﻴﻨﻴﻢ‬
‫ﮐﻪ ﺳﻮﺩ ‪ A‬ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﻭﻳﮋﺓ ﺍﻭ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﺸﺪﻩ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﹶﺤﻮ ﺳﻮﺩﻫﺎﯼ ‪ C ، B‬ﻭ ‪D‬‬

‫ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﻣﺨﺘﺺ ﺧﻮﺩ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪﺣﺴﺎﺏ ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﮔﺮ ﻣﺜﻼﹰ‬
‫‪ n‬ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ ﺳﻮﺩﯼ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ p‬ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺩﺭ ﻫﻤﺔ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﻫﻢ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ = ﺑﺎ ‪ (١) K – np‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺟﻤﻊ‬
‫ﺣﺴﺎﺏ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺁﻭﺭﻳﻢ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﭼﻮﻥ ﺳﻮﺩﻫﺎﯼ ﻳﮏ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺩﺭ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻮﺩﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻗﺒﻼﹰ ﺩﺭﻣﺠﻤﻮﻉ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺗﺎﻡ ﻧﻬﺎﺋﯽ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﺁﻣﺪﻩﺍﻧﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﻧﻤﯽ ﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﻳﮏ ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ‬
‫ﺳﻮﺩ ﻭ ﺍﺭﺩﮔﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻓﻘﻂ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﮔﻴﺮﻧﺪﮐﻪﮐﺎﻻ ﺧﻮﺩ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻧﻬﺎﺋﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﺁﻥ ﺩﺭﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓﮐﺎﻻﯼ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﮕﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺒﻠﻐﯽ= ‪ ، p‬ﺑﺎﺑﺖ ﺳﻮﺩﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺩﺭﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ‬
‫ﮐﺎﻻﺋﯽ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺳﻮﺩﯼ = ‪ ṕ‬ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﻮﺩ‬
‫ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ‪ P = p + ṕ‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻ‪ ،‬ﺻﺮﻑ‬
‫ﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﺟﺰﺍﺋﯽﮐﻪ ﺑﺎﺑﺖ ﺳﻮﺩ ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﺁﻥ ﻭﺍﺭﺩﮔﺸﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﺍﺯ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﻭﻳﮋﺓ ﺁﻥ ﮐﺎﻻ ﻣﻨﻬﺎﯼ ‪ . P‬ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺭﺍ ‪ K‬ﺑﺨﻮﺍﻧﻴﻢ ﺁﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﺑﺪﻳﻬﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ‪ . ṕ + p + K = P + K‬ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﻃﺮﺡ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪،‬‬

‫)‪ (K) (۱‬ﺣﺮﻑ ﺍﻭ‪‬ﻝﮐﻠﻤﺔ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ‪) Kostpreis‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ( ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﺼﻨﻒ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻋﻼﻣﺖ‬
‫ﺟﺒﺮﯼ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺑﻪﺟﺎﯼﺁﻥ ‪) pr‬ﺩﻭﺣﺮﻑ ﺍﻭ‪‬ﻝﮐﻠﻤﺔ ‪ (Production‬ﮔﺮﻓﺘﻪﺷﺪﻩ‬
‫ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﺗﺮﺟﻤﻪﻫﺎﯼ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﻭ ﺭﻭﺳﯽ ﻫﻤﺎﻥ ﻋﻼﺋﻢﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۲۴۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻨﺪ ‪ ، ۲‬ﺻﻔﺤﺎﺕ ‪ (١ ) ۲۰۳ /۲۱۱‬ﺩﻳﺪﻳﻢ ﮐﻪ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻫﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻥ‬

‫ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﮐﻪﮔﻮﺋﯽ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯﺁﻥ ﻓﻘﻂ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦﺳﺎﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﺟﺰﺀِ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﻓﻘﻂ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺑﻪﮐﺎﺭﺑﺮﺩﻥ ﺍﻳﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻝﮐﻞﹼ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﺻﻼﺣﯽ ﻻﺯﻡ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﺑﻪﻧﺤﻮﯼ‬
‫ﮐﻪ ﻣﺜﻼﹰ ﺳﻮﺩ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭﻗﻴﻤﺖﮐﺘﺎﻥ ﻧﺘﻮﺍﻧﺪ ﺩﻭﺑﺎﺭ ﺑﻪﺣﺴﺎﺏﺁﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﻫﻢ ﺟﺰﺋﯽ‬
‫ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﺎﺭﭼﺔﮐﺘﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻫﻢ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﺓ ﮐﺘﺎﻥ ﻣﺤﺴﻮﺏﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﺯﺍﻳﻦ‬
‫ﺑﺎﺑﺖﮐﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ‪ A‬ﻣﺜﻼﹰ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ‪ B‬ﻭﺍﺭﺩ ﺷﻮﺩ ﻓﺮﻗﯽ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﻮﺩ ﻭﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻧﻤﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﻫﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪﮐﻪﮐﺎﺭ ﻣ‪‬ﺤﺘﹶﻮﯼ ﺩﺭﺁﻥ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ‬
‫ﮐﺎﺭ ﺑﺎﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﻳﺎ ﮐﺎﺭ ﺑﯽﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﺑﺎﺷﺪﮐﺎﻣﻼﹰ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻓﻘﻂ ﻧﺸﺎﻥﺩﻫﻨﺪﺓ ﺁﻧﺴﺖ‬
‫ﮐﻪ ‪ B‬ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ‪ A‬ﺭﺍ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﺩ‪ .‬ﺩﺭﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ‪ A‬ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﻭﺑﺎﺭ‬
‫ﺑﻪﺣﺴﺎﺏ ﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺍﺯﺍﻳﻦﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪ :‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮﺁﻧﮑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺤﺼﻮﻝ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫‪ ، B‬ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﺧﻮﺩ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽﮐﻪ ﺩﺭ‪ B‬ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ‬
‫ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻳﺎ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺍﺯ ﺳﻮﺩﯼ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺑﻪﻗﻴﻤﺖ ﻣﺤﺼﻮﻝ ‪ B‬ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺑﺎﺯ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﺻﺎﺩﻕﺍﺳﺖﮐﻪ ﺟﺰﺀِﺛﺎﺑﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ‪ B‬ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‬
‫ﻭ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞﺯﻳﺴﺖﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺗﺸﮑﻴﻞﺩﻫﻨﺪﺓ ﺟﺰﺀِ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺟﺰﺀِ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺍﻳﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﺁﻥ ﺟﺰﺀ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺑﻪﻋﻼﻭﺓ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻣﺴﺎﻭﯼ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺑﻪﺍﺿﺎﻓﺔ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺳﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮﺩ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻳﺎﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺳﻮﺩ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦﺁﻥﮔﺸﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﺮﭼﻪ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺳﺎﻋﺎﺗﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﺎﻳﺪﮐﺎﺭ‬

‫)‪ (۱‬ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺹ‪ ۲۲۰‬ﻭ ﺑﻌﺪ ]ﺻﻔﺤﺔ ‪ ۳۵۸‬ﻭ ﺑﻌﺪ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۴۶‬‬

‫ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺿﺮﻭﺭ ﺯﻳﺴﺖ ﺭﺍ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦﺗﻌﺪﺍﺩ ﺳﺎﻋﺖ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺿﺮﻭﺭ ﺯﻳﺴﺖ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼﺧﻮﺩ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻗﻠﺐ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻣﻌﺬﻟﮏ ﺍﻳﻦ ﻣﺸﮑﻞ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﺪﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﺣﻞﹼ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭﮐﺎﻻﺋﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺯﻳﺎﺩﻩ ﺍﺯﺣﺪ‪ ‬ﻭ ﺩﺭﮐﺎﻻﯼ ﺩﻳﮕﺮﮐﻤﺘﺮﺍﺯﺣﺪ‪ ‬ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻣﺘﻘﺎﺑﻼﹰ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮﺭﺍ ﭘﺎﺑﻪﭘﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﺎﺗﯽﻧﻴﺰﮐﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺍﺭﺯﺵ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺩﺭﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻳﺪ‬
‫ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺑﺎﻳﺪﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺩﺭﺳﺮﺍﺳﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻋﺎﻣ‪‬ﯽﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺑﺮﺗﺮﻳﻦﮔﺮﺍﻳﺶ ﺗﺴﻠﹼﻂ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﻐﺮﻧﺞ ﻭ‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒﯽ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻨﯽ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﯽ ﮐﻨﺪﮐﻪ ﻫﻴﭽﮕﺎﻩ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺩﺭ‬
‫ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺍﺯﻃﺮﻳﻖ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻧﺮﺥ ﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺣﺴﺐ‬
‫ﺩﺭﺻﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﻭ ﻓﺎﺻﻠﺔ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﻣﺸﺨﺼﯽ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﻳﮏ ﺳﺎﻝ‪ ،‬ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺗﻔﺎﻭﺗﯽ ﻧﻴﺰﮐﻪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥﻫﺎﯼ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﺧﺘﻼﻓﺎﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﺗﻌﻴﻴﻦﮐﻨﻨﺪﻩﺍﯼ‬
‫ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﻫﺎﯼ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‬
‫ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺤﻴﻂﻩﺍﺳﺖﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﻣﺜﺎﻝ ﭘﻴﺸﻴﻦﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩﻩﺍﻳﻢ‪ ،‬ﻫﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺩﺭ ﻫﺮ‬
‫ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۱۰۰‬ﻓﺮﺽ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮﺿﯽ ﺑﺪﺍﻥ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺑﻮﺩﮐﻪ‬
‫ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺩﺭﺻﺪﯼ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺭﻭﺷﻦ ﺳﺎﺯﻳﻢ ﻭﻟﺬﺍ ﻧﻴﺰ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﻫﻢﻣﻘﺪﺍﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﻴﻢ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﺪﻳﻬﯽﺍﺳﺖ‪ :‬ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﻭﺍﻗﻌﯽ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽﮐﻪ ﺩﺭﻫﺮ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﺰﺭﮔﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭ ﻫﺮﮐﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﺍﻳﻦﻗﺒﻴﻞ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ‬
‫ﻣﻔﺮﻭﺽ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﺮﮐﻴﺐﹺ ﺩﺍﺩﻩﺷﺪﻩ ﺍﯼ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺮﺥ ﻭﻳﮋﺓ ﺳﻮﺩ ﻳﮏ‬
‫ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﭼﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪﺍﺵ‪ ،۱۰۰‬ﭼﻪ‪ m *۱۰۰‬ﻳﺎ‪ xm *۱۰۰‬ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫‪۲۴۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺍﺯﺍﻳﻦ ﺑﺎﺑﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﻋﻢ‪ ‬ﺍﺯ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺳﻮﺩﮐﻞﹼ ‪ ۱۰۰ : ۱۰‬ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ ‪۱۰۰۰۰ : ۱۰۰۰‬‬
‫ﺑﺎﻟﻎﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻫﻤﺎﻥ ‪ %۱۰‬ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺯﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﺩﺭﻫﺮﮐﺪﺍﻡ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻭﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﺳﻮﺩ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺴﻠﹼﻢ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭﺻﺪ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻭﻟﺬﺍ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ ﻳﺎ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺑﺰﺭﮔﯽﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﻪﮔﺬﺍﺭﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﺴﻴﺎﺭﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﭼﻬﺎﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﻓﺮﺽ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ ﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺮﺍﯼ‬ ‫ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ‪D ، C ، B ، A‬‬

‫ﻫﻤﮕﯽ = ‪ %۱۰۰‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﺮ‪ ۱۰۰‬ﻭﺍﺣﺪ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﯼ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ‬
‫ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢ‪ :‬ﺑﺮﺍﯼ ‪ ، ۲۵ = A‬ﺑﺮﺍﯼ ‪ ، ۴۰ = B‬ﺑﺮﺍﯼ ‪ ۱۵ = C‬ﻭ ﺑﺮﺍﯼ ‪ .۱۰= D‬ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺻﺪ ﻭﺍﺣﺪ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻳﺎ ﺳﻮﺩﯼ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۲۵‬ﺑﺮﺍﯼ ‪ ۴۰ ، A‬ﺑﺮﺍﯼ ‪، B‬‬
‫‪ ۱۵‬ﺑﺮﺍﯼ ‪ ، C‬ﻭ‪ ۱۰‬ﺑﺮﺍﯼ ‪ D‬ﻣﯽﺍﻓﺘﺪﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﺎﹰ = ‪ ۹۰‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻫﺮ ﭼﻬﺎﺭ‬
‫‪1‬‬ ‫‪90‬‬
‫= ‪ %۲۲ 2‬ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬ ‫‪4‬‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﻢﻣﻘﺪﺍﺭ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫ﻭﻟﯽ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﺎﺷﺪ‪، ۱۰۰ = C ، ۳۰۰ = B ،۲۰۰= A :‬‬
‫‪ ، ۴۰۰۰ = D‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺳﻮﺩﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ ﺑﻪﺗﺮﺗﻴﺐ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ ۱۵۰ ، ۱۲۰ ، ۵۰ :‬ﻭ‬
‫‪ . ۴۰۰‬ﻣﺠﻤﻮﻋﺎﹰ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ، ۵۵۰۰‬ﺳﻮﺩﯼ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ ‪ ۷۲۰‬ﻳﺎ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩﯼ‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﻌﺎﺩﻝ ‪ %۱۳ 11‬ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺣﺠﻢ ﺍﺭﺯﺵﮐﻞﹼ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭﻫﺮﮐﺪﺍﻡ ﺍﺯ ‪، A‬‬

‫ﻧﻬﺎﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺳﺨﻦ‬ ‫‪D،C،B‬‬

‫ﺑﺮ ﺳﺮ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻧﺮﺥ ﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺳﺎﺩﺓ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻭﺯﻥ ﻧﺴﺒﯽ ﺍﻳﻦ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎﺁﻥ ﺩﺭﺗﺸﮑﻴﻞ‬
‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻧﺴﺒﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﺮ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۴۸‬‬

‫ﻳﮏ ﺍﺯ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻭﻳﮋﻩﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻳﺎ ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪﺁﻥﺍﺳﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻧﻬﺎﺩﻩ‬

‫ﺩﺭ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻭﻳﮋﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﭼﻪ ﺟﺰﺀِ ﺗﺮﮐﻴﺐﮐﻨﻨﺪﻩﺍﯼ ﺍﺯﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﯽﺍﺳﺖ ﺑﺮﺣﺴﺐﺁﻧﮑﻪ ﺟﺰﺀِ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻳﺎﮐﻮﭼﮑﺘﺮﯼ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﮐﻞﹼ‪،‬‬
‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻳﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮﯼ ﻋﺎﻳﺪ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺁﻳﺪ‪ .‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮﺩ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪﺁﻧﺴﺖﮐﻪ ﭼﻘﺪﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﺋﯽﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻧﻬﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻳﺎﮐﻮﭼﮑﺘﺮﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮﮐﺎﻣﻼﹰ ﻧﻈﻴﺮ‬
‫ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻬﺮﺓ ﻣﻮﺭﺩ ﻋﻤﻞ ﺭﺑﺎﺧﻮﺍﺭﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﺮﺥ ﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺑﻬﺮﻩ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ‪ % ۷ ، ۶ ، ۵ ، ۴‬ﻭﻏﻴﺮﻩ ﻭﺍﻡ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﻧﺮﺡ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﻴﺰ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺁﻧﺴﺖﮐﻪ ﭼﻘﺪﺭ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﯼ ﺑﺎﮐﺪﺍﻡﻳﮏ ﺍﺯ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺑﻬﺮﻩ ﻗﺮﺽ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﻣﺸﺮﻭﻁ ﺑﻪ ﺩﻭ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪:‬‬
‫‪۱‬ـ ﺑﻪ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺁﻟﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻪ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ‪.‬‬
‫‪۲‬ـ ﺑﻪ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﻪﻣﻘﺪﺍﺭ‬
‫ﻧﺴﺒﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻧﻬﺎﺩﻩ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻭﻳﮋﻩ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻪ ﻧﺮﺥ ﻭﻳﮋﺓ ﺳﻮﺩﯼﮐﻪ ﺩﺭﻣﺤﻴﻂ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﺑﻨﺎ ﺑﺮﺁﻥ ﺣﺼﺔ ﻧﺴﺒﯽﺋﯽ ﺍﺯﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻭﻳﮋﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑ‪‬ﻠﻊ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭﮐﺘﺎﺏﻫﺎﯼ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﻭ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﺳﺮﻭﮐﺎﺭ ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽﺍﮐﻨﻮﻥ ﺍﺯﻳﮏﺳﻮ‬
‫ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻳﺎﻓﺖ ﻭ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺷﮑﻞ‬
‫ﺩﮔﺮﺳﺎﻥﺷﺪﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺤﻮ‪‬ﻝ ﭘﻴﺪﺍﮐﺮﺩ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ‪ ۲۰ v + ۸۰ c‬ﻓﺮﺽﺷﻮﺩ ﻭ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺳﺎﻻﻧﺔ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ‪ %۱۰۰ = m‬ﺑﺎﺷﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﺮ‪ ۱۰۰‬ﻭﺍﺣﺪﯼ ﺍﺯ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۲۰‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﻪ ‪ %۲۰‬ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﮐﻨﻮﻥ‬
‫‪ ، K‬ﻳﻌﻨﯽ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﺑﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ۱۰۰‬ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫‪۲۴۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ = ‪ ۲۰ + K‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺩﺭ‬
‫ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﮐﻪ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ = )‪ v (x + ۲۰ ) + c (x - ۸۰‬ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﻳﺎ ﺳﻮﺩ ﺳﺎﻻﻧﻪﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺍﻳﻦ ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻭﺍﻗﻌﯽﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺸﺘﻪ ﺍﺳﺖ =‪ x +۲۰‬ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‬ ‫ﮐﻪ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺯ ‪ ۲۰‬ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﮐﺎﻻﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪x + ۲۰ + K‬‬

‫ﮐﻪ ﺍﺯ ‪ ۲۰ + K‬ﻭ ﻳﺎ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻥ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫‪ (x - ۲۰) v + (x + ۸۰) c‬ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﺓ ﺩﺭﺳﺎﻝ ﻳﺎ ﺳﻮﺩ =‪ x - ۲۰‬ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺍﺯ ‪ ۲۰‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﮐﺎﻻﯼ ‪ x - ۲۰ + K‬ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺍﺯ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻪ = ‪ ۲۰ + K‬ﺍﺳﺖ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺻﺮﻑ ﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻫﺎﯼ ﺍﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﻭﺍﮔﺮﺩ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻﻫﺎ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﺋﯽ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺗﺮﮐﻴﺐ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﺼﺎﺩﻓﺎﹰ = ‪ v ۲۰ + c ۸۰‬ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺟﺔ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻭﻳﮋﺓ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﺧﺎﺹ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻻ ﻳﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻫﺮﻗﺪﺭﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ‪،‬ﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﺸﺨﺼﯽﮐﺎﺭ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽﮐﺎﺭﮔﺮ ﻃﯽ‪ ‬ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ ﻣﻌﻠﻮﻡ‪ ،‬ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ‬
‫ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﻭﺳﺎﻳﻞ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﻣﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﺋﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺟﺰﺀِ ﺛﺎﺑﺖﺷﺎﻥ ﺍﺯ‬
‫ﻟﺤﺎﻅ ﺩﺭﺻﺪﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺮ ﺩﺍﺭﻧﺪﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﺑﺎ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺑ‪‬ﺮﺗﹶﺮ ﻣﯽﻧﺎﻣﻴﻢ‪ .‬ﻭﺑﻪﻋﮑﺲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﺋﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺩﺭﻭﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺟﺰﺀِ ﺛﺎﺑﺖ ﺟﺎﯼ ﻧﺴﺒﺘﺎﹰ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﻭ ﺟﺰﺀِ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺟﺎﯼ ﻧﺴﺒﺘﺎﹰ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﺭﺍ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺍﺷﻐﺎﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﺑﺎ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﭘ‪‬ﺴﺖﺗﺮ ﻣﯽﺧﻮﺍﻧﻴﻢ‪ .‬ﻭ‬
‫ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﺋﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺗﺮﮐﻴﺒﺸﺎﻥ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼ ﺑﺎ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻴﻢ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻣﺜﻼﹰ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺍﺯﺣﻴﺚ ﺩﺭﺻﺪ‬
‫ﻣﺮ ﮐﹼﺐ ﺍﺯ ‪ ۲۰ v + ۸۰ c‬ﺑﺎﺷﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼﮐﻪ ﺍﺯ ‪ ۱۰ v + ۹۰ c‬ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺑ‪‬ﺮﺗﹶﺮ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺍﺯ ‪ ۳۰ v + ۷۰ c‬ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﭘ‪‬ﺴﺖ ﺗﺮ ﺍﺯ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۵۰‬‬

‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻌﻤﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢﮐﻪ ﺍﮔﺮﺗﺮﮐﻴﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ= ‪nv + mc‬‬

‫ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ‪ m‬ﻭ ‪ n‬ﻣﻘﺎﺩﻳﺮﺛﺎﺑﺘﯽ ﻓﺮﺽ ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ‪۱۰۰= n + m‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ‪(x - n ) v + (x + m) c‬‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺑ‪‬ﺮﺗﹶﺮ ﻭ ‪ (x + n) v + (x - m) c‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﭘ‪‬ﺴﺖﺗﺮ ﻳﮏ ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﻳﺎ ﮔﺮﻭﻫﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽ ﺩﻫﺪﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ‪ ،‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺭ ﻧﺮﺥ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﻓﺮﺽ ﻳﮏ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺩﺭﺳﺎﻝ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻧﻤﻮ ﺩﺍﺭ‪ I ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ‬
‫ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﺘﻮﺳﻂﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩﮐﻪ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ %۲۰‬ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ ، ۲۰ m + ۲۰ v + ۸۰ c‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ = ‪. %۲۰‬‬ ‫‪.I‬‬

‫ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺤﺼﻮﻝ = ‪ ، ۱۲۰‬ﺍﺭﺯﺵ = ‪.۱۲۰‬‬

‫‪ ، ۱۰ m ، ۱۰ v + ۹۰ c‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ = ‪. %۲۰‬‬ ‫‪.II‬‬

‫ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺤﺼﻮﻝ = ‪ ، ۱۲۰‬ﺍﺭﺯﺵ = ‪.۱۱۰‬‬

‫‪ ، ۳۰ m + ۳۰ v + ۷۰ c‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ = ‪. %۲۰‬‬ ‫‪.III‬‬

‫ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺤﺼﻮﻝ = ‪ ، ۱۲۰‬ﺍﺭﺯﺵ = ‪.۱۳۰‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ‪ II‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺁﻧﺴﺖ ﻭ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ‪ III‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﺍﺳﺖ ﻭ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ‪، I‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭﺁﻥ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﺋﯽ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻪ ﺗﺮﮐﻴﺒﺸﺎﻥ ﺗﺼﺎﺩﻓﺎﹰ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺑﺮﺍﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦﮔﺬﺷﺘﻪ ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺣﺎﻻﺕ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺑﺮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺩﺍﺷﺖﮐﻪ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻓﻨـّﯽ ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺎﺩﻩﺍﯼ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﻣﻴﺎﻥ ‪ c‬ﻭ ‪ v‬ﺭﺍ ﺍﺯ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻨﺤﺮﻑ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺁﻧﭽﻪ ﻓﻮﻗﺎﹰ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻﻫﺎ‬
‫ﺍﺻﻼﺣﯽ ﻭﺍﺭﺩﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﺪﻭﺍﹰ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮﺽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﻳﮏ ﮐﺎﻻ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻥ ﻣﺼﺮﻑﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫‪۲۵۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﮏ ﮐﺎﻻ ﻫﻤﺎﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻗﻴﻤﺖ ﮐﺎﻻﯼ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻭﺍﺭﺩﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﭘﻴﺪﺍ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻳﺪﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻﺋﯽ‪،‬ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻳﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ‬
‫ﺍﺯ ﺁﻥ ﺟﺰﺀ ﺍﺭﺯﺵﮐﻠﹼﯽ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣ‪‬ﺤﺘﹶﻮﯼ ﺩﺭﮐﺎﻻﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭﺍﺟﺐ ﺍﺳﺖ ﺍﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺍﺻﻼﺡﺷﺪﺓ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﺳﭙﺮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﻧﮑﺮﺩﮐﻪ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻ ﺭﺍ‬
‫ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢﮐﻪ ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪﺁﻥﮐﺎﻻ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺍﻣﮑﺎﻥ‬
‫ﺑﺮﻭﺯ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺮﺭﺳﯽﮐﻨﻮﻧﯽ ﻣﺎ ﻟﺰﻭﻣﯽ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﮐﻪ ﻋﻤﻴﻖ ﺗﺮ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺭﺍ‬
‫ﺑﺸﮑﺎﻓﻴﻢ‪ .‬ﻣﻌﺬﻟﮏ ﺍﻳﻦ ﺣ‪‬ﮑﻢ‪ ،‬ﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺍ ﺯ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭ ﻫﺮﺣﺎﻝ ﺑﻪ ﺩﺭﺳﺘﯽ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﻫﺮﻗﺪﺭ ﻫﻢﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪﯼﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼﺁﻥ ﻣﺼﺮﻑ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﭘﻴﺪﺍ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪،‬‬
‫ﺍﺯﻧﻈﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺍﻳﻦﺧﻄﺎﯼﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﯽﺗﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓﮐﺎﻻ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺩﺍﺩﻩ‬
‫ﻭﭘﻴﺶﺷﺮﻃﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞﺍﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪﺵ ﻋﺒﺎﺭﺕ‬
‫ﺍﺯﮐﺎﻻﺋﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭ ﺑﺮ ﺩﺍﺭﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺍﯼ ﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ‬
‫ﮐﺎﻻﺳﺖ‪ .‬ﻭﺍﻧﮕﻬﯽ ﺍﻳﻦ ﺣ‪‬ﮑﻢ‪ ،‬ﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﮐﻨﻮﻥ‬
‫ﻋﻤﻼﹰ ﺑﻪ ﺣ‪‬ﮑﻤﯽ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﺣ‪‬ﮑﻢ ﺑﺎ ﺣ‪‬ﮑﻢ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻫﻤﺎﻧﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺣ‪‬ﮑﻢ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻭﻳﮋﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻗﻠﺐﺷﺪﻩﺍﯼ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻣﻌﺬﻟﮏ‬
‫ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺩﺭ ﺍﺳﺎﺱﺁﻥ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺖ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪﮐﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺸﺘﻪﺍﻧﺪﮐﻮﭼﮑﺘﺮﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﻳﺎ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻪ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺣﺠﻢﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۵۲‬‬

‫ﻭ ﺍﺭﺯﺵ ﻳﮕﺎﻧﮕﯽﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﻳﮏﮐﺎﻻ ﻓﻘﻂ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪﮐﻤﻴ‪‬ﺖﮐﺎﺭ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﻳﺎﻓﺘﻪﺍﯼ‬

‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺟﺎﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮﻉﮐﻤﻴ‪‬ﺖﮐﺎﺭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﻭ ﻧﭙﺮﺩﺍﺧﺘﺔ ﺟﺎ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺩﺭﮐﺎﻻ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﮐﺎﺭ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻪﺍﺿﺎﻓﺔ ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﺎﺭ‬
‫ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﻧﻴﺎﻓﺘﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖ‪،‬ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﺮﻣﺤﻴﻂ ﻣﺸﺨﺺ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻭﻳﮋﺓ ﺁﻥ ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻓﻮﺭﻣﻮﻟﯽ‪،‬ﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﺁﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﮏ ﮐﺎﻻ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ‪ ، p + K‬ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺑﻪﺍﺿﺎﻓﺔ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺩﻗﻴﻖﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ‪ Kṕ = P‬ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ )‪ ṕ‬ﻋﻼﻣﺖ‬
‫ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ(‪ ،‬ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ = ‪ Kṕ + K‬ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ‪۳۰۰ = K‬‬
‫‪15‬‬
‫ﻭ ‪ %۱۵ = ṕ‬ﻓﺮﺽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ‪۳۰۰ 100 + ۳۰۰ = Kṕ + K‬‬
‫= ‪ ۳۴۵‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻣﺤﻴﻂ ﻭﻳﮋﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺳﺘﺨﻮﺵ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﺷﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦﻗﺮﺍﺭ‪:‬‬
‫‪۱‬ـ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻳﮑﺴﺎﻥﻣﺎﻧﺪﻥ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﻫﺎ )ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼﮐﻪ ﺑﻌﺪﺍﹰ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﺎﺭ ﻣﺮﺩﻩ ﻭ ﺯﻧﺪﻩ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻥ ﻭﺍﺭﺩ ﺑﺎﺷﺪ(‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﺗﻐﻴﻴﺮﯼﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞﺍﺯ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻭﻳﮋﺓ ﺧﻮﺩﺁﻥ ﻣﺤﻴﻂ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫‪۲‬ـ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻣﺎﻧﺪﻥ ﻧـﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﺁﻳﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻓﻨـّﯽ ﺩﺭﻭﻥ ﺧﻮﺩ ﺁﻥ ﻣﺤﻴﻂ ﻭﻳﮋﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺧﻮﺍﻩ ﻣﻌﻠﻮﻝ ﺩﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞﺩﻫﻨﺪﻩ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫‪۳‬ـ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﻫﺮﺩﻭ ﺣﺎﻟﺖ ﻓﻮﻕ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺆﺛﺮ ﺍﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﮐﻪ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﻋﺎﺭﺽ ﻧﺮﺥ ﻫﺎﯼ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺳﻮﺩ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻣﯽﺷﻮﺩ ــ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺑﻌﺪﺍﹰ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ ــ ﻳﮏ ﺩﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺩﺭ‬
‫‪۲۵۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽﺳﻮﺩ‪) ،‬ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎﺋﺎﹰ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺭﻭﻳﺪﺍﺩﻫﺎﯼ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﺓ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﺑﺮﺍﻧﮕﻴﺨﺘﻪ‬

‫ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ( ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺑﺴﻴﺎﺭﮐﹸﻨﺪ ﻳﮏ ﺭﺷﺘﻪ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺗﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﻣﺪﺕ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺩﺭﺍﺯﯼ‬
‫ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻣﯽﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﻣﻌﻠﻮﻝ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺗﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺗﺤﮑﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﺗﺜﺒﻴﺖﮔﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﻫﻤﺔ ﺩﻭﺭﺍﻥﻫﺎﯼﮐﻮﺗﺎﻩ )ﺑﺎ ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭ(‪ ،‬ﻫﺮﺗﻐﻴﻴﺮﯼﮐﻪ‬
‫ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺩﺭ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺍ ﻭ‪‬ﻝ) ‪ (١‬ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻭﺍﻗﻌﯽ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺷﻤﺮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﺁﻥﺭﺍ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭﻣﺠﻤﻮﻉ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭﯼ ﺩﺍﻧﺴﺖﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺁﻥ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻳﮏ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺎﺩﻩ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺑﻴﺎﻥ ﭘﻮﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﻫﺎ‬
‫‪٢‬‬
‫ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﻤﯽﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺍﻳﻦﻧﮑﺘﻪ ﺭﻭﺷﻦﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺁﻥ‪) ،‬ﻳﺎ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺑﻪﭘﻮﻝ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﻮﺩﮔﻮﺋﻴﻢ ﻗﻴﻤﺖ ﺁﻧﻬﺎ(‪،‬‬
‫ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ‪ +‬ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ‪ +‬ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ .‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ‬
‫ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽﹺﮐﺎﺭ ﺛﺎﺑﺖ ﻓﺮﺽ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﺎ ﻳﮑﺴﺎﻥﻣﺎﻧﺪﻥ ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﻧﺮﺥ‬
‫ﺳﻮﺩ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭘﺬﻳﺮﺩﮐﻪ ﻳﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻳﺎ‬
‫‪m‬‬
‫ﻭ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﻧﻴﺰ‬ ‫‪c‬‬ ‫ﻫﺮﺩﻭﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﺑﻨﺪﮐﻪ ‪ C‬ﻧﻴﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮﮐﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ‬
‫ﺩﺳﺘﺨﻮﺵ ﺗﻐﻴﻴﺮﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﻫﻤﺔ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻣﺰﺑﻮﺭ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﺸﮑﻴﻞﺩﻫﻨﺪﻩ ﺩﺭﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻳﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻳﺎ ﻫﺮﺩﻭﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻣﺎﻧﺪﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﻻﻫﺎ ‪ ،‬ﺑﺎ‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺑﻪ ﻻﺗﻴﻨﯽ‪prima facie :‬‬

‫)‪۲‬ـ‪(۱‬‬
‫‪Corbet‬‬ ‫‪: An Inquiry into the Causes and Modes of the Wealth of Individuale,‬‬ ‫‪۲‬ـ‬
‫‪London, 1841, p. 174.‬‬
‫)‪۲‬ـ‪ Corbet Thomas (۱‬ـ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﻗﺮﻥ ﻧﻮﺯﺩﻫﻢ ـ ﺍﺯ ﻫﻮﺍﺩﺍﺭﺍﻥ ﻣﮑﺘﺐ ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۵۴‬‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽﹺﮐﺎﺭ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﻋﮑﺲ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽﹺ ﮐﺎﺭ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ‬
‫ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭘﺬﻳﺮﺩﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﮐﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ‪ ،‬ﺑﻪﺳﺒﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ‬
‫ﻓﻨـّﯽ ﺩﺭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪﮐﺎﺭ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬ﻭﻟﯽ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻓﻨـّﯽ‬
‫ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﮐﺎﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﺎﮐﻤﺘﺮﯼ ﺭﺍ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﻳﺠﺎﺏ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺩﻳﺪﻳﻢﮐﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺣﺠﻢ‪ ،‬ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺳﻮﺩ ﻳﮑﯽﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺍﺯﻫﻤﺎﻥ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺍﺧﺘﻼﻑﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦﺳﺒﺐ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﻓﻘﻂ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﮑﻞ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺍﺯﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﻮﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﻣ‪‬ﺎ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﮑﺴﺎﻥﻣﺎﻧﺪﻥ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﻻﻭﭘﺎﺋﻴﻦ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﺩ ﻳﺎ ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ‪ ،‬ﻭ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻋﻤﻼﹰ ﻣﻮﺭﺩ ﻋﻼﻗﺔ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺁﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺍﺯﻫﻤﺎﻥ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﻣﻨﺸﺄ ﺣﻘﻴﻘﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﮑﯽ‬
‫ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﻭ ﻗﻠﺐ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﺎﺍﻳﻦﻭﺟﻮﺩ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﻓﻘﻂ ﻣﻴﺎﻥ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺳﻮﺩ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺳﻮﺩ‪ .‬ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺑﻪﻣﻘﻴﺎﺱﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺳﻨﺠﻴﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪،‬‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻭﺍﻧﻤﻮﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﮔﻮﺋﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﻭ‬
‫ﺑﯽﺗﻔﺎﻭﺕ ﺍﺯﻫﻤﺔ ﺍﺟﺰﺍﺀِﺁﻥ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼﮐﻪ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺍﺭﮔﺎﻧﻴﮑﯽﮐﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺳﻮﺩ ﻣﺴﺘﺤﻴﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺑﺪﻳﻦ‬
‫ﺳﺒﺐ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﻴﻤﺎﯼ ﺩﮔﺮﺳﺎﻥﺷﺪﻩﺍﺵ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻣﻨﺸﺄ ﻭ ﺗﺒﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ‬
‫ﻧﻔﯽ˚ ﮐﺮﺩﻩ‪ ،‬ﺧﺼﻠﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﺷﻨﺎﺧﺖﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﺬﻟﮏ ﺗﺎ‬
‫ﮐﻨﻮﻥ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﻮﺩ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻓﻘﻂ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻳﮏ ﺗﻐﻴﻴﺮﮐﻴﻔﯽ‪ ،‬ﻳﮏ ﺗﻐﻴﻴﺮﺷﮑﻞ‬
‫ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺣﻘﻴﻘﯽﻣﻘﺪﺍﺭ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﻣﻴﺎﻥ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﻮﺩ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪.‬‬
‫ﺍ ﻣ‪‬ﺎ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩﯼ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ‪ ،‬ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﯼ‬
‫‪۲۵۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻣﺨﺘﻠﻒﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺑﺰﺭﮔﯽﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻄﯽ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺭ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪،‬‬

‫ﻭﺿﻊ ﻃﻮﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﺼﺎﺩﻑ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻭﻳﮋﻩ ﺍﯼ‪ ،‬ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ ﻭﻟﺬﺍ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﻮﺩ ﻣ‪‬ﺤﺘﹶﻮﯼ ﺩﺭ ﻓﺮﻭﺵ ﮐﺎﻻ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﮐﻨﻮﻥ‬
‫ﻋﻠﯽﺍﻟﻘﺎﻋﺪﻩ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻠﮑﻪ ﺧﻮﺩ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺳﻮﺩ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ‬
‫ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻳﮏ ﻣﺤﻴﻂ ﻭﻳﮋﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺑﺎ ﺩﺭﺟﺔ‬
‫ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽﹺ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦﮐﺎﺭ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻳﺪ ﺑﺮﺍﯼﮐﻞﹼ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﻃﺒﻘﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ‪ ،‬ﻣﻬﻤﺘﺮﺍﺳﺖ ﺗﺎﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻫﺮﮐﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ‬
‫ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻣﺰﺑﻮﺭ)‪ (١‬ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺷﻌﺒﺔ ﺍﻭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ‬
‫ﻓﻘﻂ ﺗﺎﺁﻧﺠﺎ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺭ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﻘﺶ ﺗﻌﻴﻴﻦﮐﻨﻨﺪ ﺓ ﻣﺸﺘﺮﮎ‬
‫ﺍﻳﻔﺎ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺍﻭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪﯼﮐﻪ ﻭﯼ ﺁﻥ ﺭﺍ‬
‫ﻧﻤﯽﺑﻴﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﯽﻓﻬﻤﺪ ﻭ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻋﻼﻗﻪﺍﯼ ﺑﻪﺁﻥ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﺳﻮﺩ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭ ﺯﺵ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ــ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻴﺎﻥ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ــ‬
‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻣﺎﻫﻴ‪‬ﺖ ﺣﻘﻴﻘﯽ ﻭ ﻣﻨﺸﺄ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﭘﻨﻬﺎﻥ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﭘﻨﻬﺎﻥﺳﺎﺯﯼ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﻔﻊ ﺧﺎﺻﯽ ﻫﻢ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩﮔﻮﻝﺯﺩﻥ ﺩﺍﺭﺩ‪،‬‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩﮐﺎﺭ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝﺷﺪﻥ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎ ﺑﻪﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﭘﺎﻳﺔ ﺧﻮﺩ ﺍﺭﺯﺵ‪-‬‬
‫ﮔﺬﺍﺭﯼ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﻴﺪﻩ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ‪ :‬ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝﺷﺪﻥ ﺳﺎﺩﺓ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺑﻪ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻥ ﻗﺴﻤﺖ ﺍﺭﺯﺷﯽﹺﮐﺎﻻ ﮐﻪ ﺗﺸﮑﻴﻞﺩﻫﻨﺪﺓ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ ﺩﺭﺑﺮﺍﺑﺮ ﺟﺰﺀِ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺭﺯﺷﯽ‬
‫ﺁﻥﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻﺳﺖ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﻭﻗﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﻭﯼ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻫﻤﺔ ﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻ ﺻﺮﻑ ﺷﺪﻩ ﻗﺮﺍﺭ‬

‫)‪ (۱‬ﺑﺪﻳﻬﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﺯ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﺩﻥ ﺳﻮﺩ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﺓ ﻣﻮﻗﹼﺖ‪ ،‬ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻨﺰﻝ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭﯼ ﻭﻏﻴﺮﻩ ‪ ،‬ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻑ‪ .‬ﺍﻧﮕﻠﺲ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۵۶‬‬

‫ﻧﻤﯽﮔﻴﺮﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ ﻳﺎﻣﺮﺩﻩﺍﯼ ﻭﺍﻗﻊ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺑﻪﺷﮑﻞ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻭﯼ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﻴﺰﯼﮐﻪ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺫﺍﺗﯽﹺﮐﺎﻻ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺗﺼﻮ‪‬ﺭ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺗﺤﺠ‪‬ﺮ‬
‫ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽ ﮐﻨﺪﮐﻪ ﺳﻮﺩ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ‪) ،‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﯼﹺ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ ﺍﯼ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ(‪ ،‬ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﻣﺮﺯﻫﺎﯼ ﺍﺭﺯﺵ ﺁﻓﺮﻳﻨﯽﹺ ﺩﺭﻭﻥ ﺧﻮﺩ ﺁﻥ ﻣﺤﻴﻂ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﺸﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪﻋﮑﺲﮐﺎﻣﻼﹰ ﺩﺭ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯﺁﻥ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺑﺴﺖ ﻭ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺩﺭﻭﻧﯽ ﭘﺮﺩﻩ‬
‫ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻣﺮ ــ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺑﻌﺪﺍﹰ ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﻳﺪ ــ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺟﺎﺭﯼﮐﻮﺷﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻳﺎ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻫﺎﯼ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻣﻴﺎﻥ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺯﻭﺭ ﻧﺪﻳﺪﻩ ﺑﮕﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﮕﺮ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﺎﻳﻪ‬
‫ﻧﮕﺎﻫﺪﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺎ ﻧﻔﯽﹺ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺍﺭﺯﺵ ﮔﺬﺍﺭﯼ ﭘﺎﻳﺔ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺍﺳﺘﺪﻻﻝ ﻋﻠﻤﯽ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺑﻴﺦ ﻭ ﺑ‪‬ﻦ‬
‫ﺗﺮﮎ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪﺁﻥ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻫﺎﺋﯽ ﺑﭽﺴﺒﺪﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﺳﺮﺩﺭﮔﻤﯽﹺ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﭘﺮﺩﺍﺯﺍﻥ‪ ،‬ﺑﻪﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻭﺟﻪ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽ ﺩﻫﺪﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻏﺮﻕ ﺩﺭ ﻋﻤﻞﹺ‬
‫ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭ ﺯﺩ ﻭ ﺧﻮﺭﺩ ﺭﻗﺎﺑﺘﯽ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻧﺎﺁﮔﺎﻩ ﺍﺯ ﻋﻤﻖ ﭘﺪﻳﺪﻩﻫﺎﯼ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪﺧﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺗﺎ ﭼﻪﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩﮔﺬﺍﺭ ﺍﺯ ﻇﺎﻫﺮ ﺑﻪ ﺑﺎﻃﻦ ﻭ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﺩﺭﻭﻧﯽ ﺍﻳﻦ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫ﻧﺎﺗﻮﺍﻥ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺔ ﻗﻮﺍﻧﻴﻨﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﻧﺨﺴﺖ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺗﺮﻗﯽﻭﺗﻨﺰﻝ ﺳﻮﺩ ﺗﺸﺮﻳﺢﮔﺮﺩﻳﺪ‪ ،‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ‬
‫ﺩﺍﺭﺍﯼ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺩﻭﮔﺎﻧﺔ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫‪۱‬ـ ﺍﺯﺳﻮﺋﯽ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺫﮐﺮ ﻋﻠﹼﺖ ﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ‪ ،‬ﮐﻪ‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺁﻧﭽﻪﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻳﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦﺁﻣﺪﻥ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦﻃﻮﺭ ﺗﺼﻮ‪‬ﺭ‬
‫ﺷﻮﺩﮐﻪ ﻧﺮﺥﻋﻤﻮﻣﯽﺳﻮﺩ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺮﺭﻭﺯ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽﺣﺮﮐﺘﯽﮐﻪ ﺩﺭﻣﺤﻴﻂﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﻣﯽﺁﻳﺪ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﺤﻴﻂ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﺧﻨﺜﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮﺍﺕ ﺑﻪﻫﻢ ﺑﺮﻣﯽﺧﻮﺭﻧﺪ ﻭ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺭﺍ‬
‫ﻣﺘﻘﺎﺑﻼﹰ ﹶﻓﻠﹶﺞ ﻣﯽﺳﺎﺯﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪﺍﹰ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺭﺍ ﮐﻪ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﺩﺭﻣﺮﺣﻠﺔ ﺁﺧﺮ ﺑﻪﮐﺪﺍﻡ ﺳﻮ ﮔﺮﺍﻳﺶ‬
‫‪۲۵۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻗﺮﺍﺭﺧﻮﺍﻫﻴﻢﺩﺍﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭﮐﹸﻨﺪﺭﻭ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻧﺎﮔﻬﺎﻥ‪-‬‬
‫ﺑﻮﺩﻥ‪ ،‬ﭼﻨﺪﺟﺎﻧﺒﻪ ﺑﻮﺩﻥ ﻭ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﯼ‬
‫ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻥﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﺿﻤﻦ ﺗﻮﺍﻟﯽ ﺯﻣﺎﻧﯽﺧﻮﺩ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ‬
‫ﺭﺍ ﭘﺎﺑﻪﭘﺎ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﮐﻪ ﺑﻪﺩﻧﺒﺎﻝ ﺗﻨﺰﻝ ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﺗﺮﻗﯽ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﻴﺶ ﻣﯽﺁﻳﺪ ﻭ ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﺤﻠﹼﯽ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﺪﻭﺩ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺤﻠﹼﯽ ﻣﺘﻘﺎﺑﻼﹰ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﺧﻨﺜﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻫﺮ‬
‫ﻣﺤﻴﻂ ﻭﻳﮋﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺗﯽ ﺭ‪‬ﺥ ﻣﯽ ﺩﻫﺪﮐﻪ ﺍﺯ ﻳﮏﺳﻮ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯﺁﻥ ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﺎﺗﯽ ﺍﺯ ﻧﺮﺥ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﻃﯽ‪ ‬ﻣﺪﺕ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﭘﺎﺑﻪ ﭘﺎ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺗﺄﺛﻴﺮﯼ ﺑﺮ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺍ‪‬ﻋﻤﺎﻝ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﻳﺎ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺯﺁﻥ ﺟﻬﺖﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻥ ﻫﺎﯼ ﻫﻢ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﺤﻠﹼﯽ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﺷﺪﻩ ﺍﻧﺪ ﺑﺎﺯ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺑﯽ ﺍﺛﺮ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺗﻨﻬﺎ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻮﺯﻳﻊ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻭﻳﮋﻩ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻧﻈﺮ ﺑﻪﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﻮﺯﻳﻊ‬
‫ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﺎﺯ ﺧﻮﺩ ﺳﺒﺐ ﺩﺍﺋﻤﯽ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ ــ ﻭﻟﯽ ﺳﺒﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎﺯ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﯽ)‪ (١‬ﻭ ﻫﻤﻪﺟﺎﻧﺒﻪﺑﻮﺩﻥ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺣﺮﮐﺖ‪ ،‬ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﺎ ﺩﺭﺟﺔ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺍﺯ ﻧﻮ ﹶﻓﻠﹶﺞ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪.‬‬
‫‪۲‬ـ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻫﺮ ﻣﺤﻴﻂ ﻣﻴﺪﺍﻥ ﺗﺤﺮ‪‬ﮐﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﺩﺭ ﺩﺍﺧﻞﺁﻥ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻃﯽ‪ ‬ﺩﻭﺭﺍﻥﻫﺎﯼﮐﻤﺎﺑﻴﺶ ﺩﺭﺍﺯﯼ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻥﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ‬
‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﻳﮏ ﺭﺷﺘﻪ ﺑﺎﻻﻭﭘﺎﺋﻴﻦ ﺁﻣﺪﻥ ﻫﺎ ﺑﻪﻗﺪ ﺭﮐﺎﻓﯽ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﭘﺬﻳﺮﺩ ﻭ ﻓﺮﺻﺖ ﻳﺎﺑﺪ ﺗﺎ ﺭﻭﯼ‬
‫ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻪ ﺟﺎﺋﯽ ﺑﺮﺳﺪﮐﻪ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺁﻥ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﻳﮏ ﭘﺪﻳﺪﺓ‬
‫ﻣﺤﻠﹼﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻗﻮﺍﻧﻴﻨﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﺍ ﻭ‪‬ﻝ ﺍﻳﻦﮐﺘﺎﺏ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍﻧﺘﺰﺍﻉ ﺷﺪﻩ‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭﭼﺎﭖ ﺍﻭ‪‬ﻝﮐﺘﺎﺏ ﺳﻮ‪‬ﻡ ﺑﻪﺯﺑﺎﻥﺁﻟﻤﺎﻧﯽﮐﻠﻤﺔ )‪ (Unterbrochenheit‬ﮐﻪ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼﮔﺴﺴﺘﮕﯽﺍﺳﺖ ﺫﮐﺮ‬

‫ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺳﺖﻧﻮﺷﺘﺔ ﻣﺎﺭﮐﺲ )‪ (Ununterbrochenheit‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﻧﺎﮔﺴﺴﺘﻨﯽ ﻭ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﯽ‬
‫ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﺑﺪﻳﻬﯽ ﭼﺎﭘﯽ ﺩﺭ ﻧﺴﺨﻪﻫﺎﯼ ﺑﻌﺪﯼﮐﺘﺎﺏ ﺍﺻﻼﺡ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۵۸‬‬

‫ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺮﺯﻫﺎﯼ ﻣﮑﺎﻧﯽ ﻭ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺘﺒﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺁﻥ ﻧﻈﺮﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﻣﺪ‪‬ﻋﯽﺍﺳﺖ ﻫﺮﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺑﻪﺑﺎﺭ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ ،١‬ﺑﻴﺎﻥ‬
‫ﻳﮏ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺖ ﻋﻤﻠﯽ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﻮﺩﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ‬
‫ﻫﺮﭼﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﻳﮏﭼﻬﺎﺭﻡﮐﺎﺭ ﻣﺮﺩﻩ ﻭ ﺳﻪﭼﻬﺎﺭﻡﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﺳﻪﭼﻬﺎﺭﻡﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ‬
‫ﻭ ﻳﮏﭼﻬﺎﺭﻡﮐﺎﺭ ﻣﺮﺩﻩ‪ ،‬ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺍﻋﻢ‪ ‬ﺍﺯ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭ ﻳﮏ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫ﺳﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮﺟﺬﺏﮐﻨﺪ ﻳﺎ ﺳﻪﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯﺩﻳﮕﺮﯼ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪،‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻫﺮﺩﻭ ﺣﺎﻟﺖ ــ ﺑﺎ ﻳﮑﺴﺎﻥﻣﺎﻧﺪﻥ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽﹺﮐﺎﺭ ﻭ ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺗﻔﺎﻭﺕﻫﺎﯼ‬
‫ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼﮐﻪ ﺑﻪﻫﺮﺣﺎﻝ ﺍﺯﺑﻴﻦ ﻣﯽﺭﻭﻧﺪ‪) ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭﻫﺮﺩﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﻓﻘﻂ ﺑﺎﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﺠﻤﻮﻉ‬
‫ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺳﺮﻭﮐﺎﺭ ﺩﺍﺭﻳﻢ( ــ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺑﻪ ﺑﺎﺭ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬ﺗﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ )ﻳﺎ ﻧﻴﺰ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻭﻳﮋﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ( ﺑﺎ ﺩﻳﺪ ﻣﺤﺪﻭﺩﯼﮐﻪ ﺩﺍﺭﺩ‪،‬‬
‫ﺑﻪﺩﺭﺳﺘﯽ ﺑﺎﻭﺭ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺳﻮﺩ ﻭﯼ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﺯﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﺔ ﺍﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﻧﺎﺷﯽ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮﮐﺎﻣﻼﹰ ﺩﺭﺳﺘﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﻭﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﭼﻪ‬
‫ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺍﻳﻦ ﺳﻮﺩ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽﹺﮐﺎﺭ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺯﺟﺎﻧﺐ ﻫﻤﺔ ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺵ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺑﻐﺮﻧﺠﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯﺁﻥﺟﻬﺖ ﺭﺍﺯ‬
‫ﮐﺎﻣﻼﹰ ﻧﻬﻔﺘﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺘﹼﺎ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﭘﺮﺩﺍﺯﺍﻥ ﺑﻮﺭﮊﻭﺍ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻧﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺭﺍﺯ ﺭﺍ ﻧﮕﺸﻮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﺩﺭﮐﺎﺭ ــ ﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺩﺭﮐﺎﺭ ﻻﺯﻡ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﮏ ﻣﺤﺼﻮﻝ‪،‬‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺩﺭ ﺗﻌﺪﺍﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺷﺎﻏﻞ ــ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﮐﺎﺭﺑﺮﺩﻥ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﮐﺎﺭﻣﺮﺩﻩ )ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ(‬
‫ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕﮐﺎﻣﻼﹰ ﺩﺭﺳﺖﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﺗﺠﻠﹼﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻤﻮﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫ﮐﻪﮔﻮﺋﯽ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮﯼ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻭ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﻪﭼﻪ‬
‫ﺩﻟﻴﻞ ﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﺷﺪ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﺁﻳﺪﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﺣﺠﻢﮐﺎﺭﻻﺯﻡ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﻟﻄﻤﻪﺍﯼ ﺑﻪ ﺳﻮﺩ ﻧﻤﯽﺯﻧﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺣﺘﹼﺎ ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ‪،‬‬

‫‪Malthus: "Principles of Political Economy", 2nd ed. London, 1836, p. 268.‬‬ ‫‪۱‬ـ ﻣﺎﻟﺘﻮﺱ‪:‬‬
‫‪۲۵۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻻﺍﻗﻞﹼ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﻨﺒﻊ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺳﻮﺩ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﻣﯽﮐﻨﺪ؟‬
‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺩﺭ ﻳﮏ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﺁﻥ ﺟﺰﺀ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺍﺳﺖ ﺗﺮﻗﯽ ﻳﺎ ﺗﻨﺰﻝﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻮﻥ ﺍﻳﻦ ﺟﺰﺀ ﺍﺯ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺻﻮﺭﺕ ﺑﺰﺭﮒﺷﺪﻩ ﻳﺎﮐﻮﭼﮏ ﮔﺸﺘﻪ ﻋﻴﻨﺎﹰ ﺩﺭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﮔﺮ ﺗﻌﺪﺍﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺷﺎﻏﻞ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻭﺍﺣﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﺎﮐﻤﺘﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ‬
‫ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻳﮑﺴﺎﻥﻣﺎﻧﺪﻥ ﻋﺪ‪‬ﺓ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻧﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻘﺪﺍﺭ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﯽﮐﺎﻻ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ‪،‬ﮐﻤﻴ‪‬ﺖﮐﺎﺭ ﺩﺳﺘﺨﻮﺵ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩﮐﻪ ﻣﻌﺮ‪‬ﻑ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺍﺳﺖ ﻫﻤﺎﻥﮐﻪ ﺑﻮﺩ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‬
‫ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﻣﺤﺼﻮﻝﮐﻞﹼ ﻭﺍﺭﺩﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯﮐﺎﻻﻫﺎﯼ‬
‫ﺟﺪﺍﺟﺪﺍ‪،‬ﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉﺁﻧﻬﺎ ﻣﺤﺼﻮﻝﮐﻞﹼ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪،‬ﮐﺎﺭ ﺯﻳﺎﺩﺗﺮ ﻳﺎﮐﻤﺘﺮﯼ ﻣﯽﺍﻓﺘﺪ‬
‫)ﺍﻋﻢ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﻳﺎﻓﺘﻪ ﻳﺎﮐﺎﺭ ﺑﯽ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ( ﻭﻟﺬﺍ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﺎﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﻣﺨﺎﺭﺟﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺍﻳﻦ ﮐﺎﺭ ﺻﺮﻑ ﺷﺪﻩ ﻳﻌﻨﯽ ﺣﺼﺔ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻳﺎﮐﻮﭼﮑﺘﺮﯼ ﺍﺯ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺳﻬﻢ ﻫﺮﮐﺪﺍﻡ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬ﮐﻞﹼ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﯼﮐﻪ ﺍﺯﺟﺎﻧﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺷﺪﻩ ﻫﻤﺎﻥﮐﻪ ﺑﻮﺩ ﺑﺎﻗﯽﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‬
‫ﻭﻟﯽ ﺍﮔﺮ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻫﺮ ﻭﺍﺣﺪﮐﺎﻻ ﺣﺴﺎﺏ ﺷﻮﺩ ﻏﻴﺮ ﺍﺯﺁﻥﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺎﻟﺘﯽ‬
‫ﺭ‪‬ﺥ ﺩﻫﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺟﺰﺀ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﺔ‬
‫ﺑﺮﻭﺯ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﻫﺮ ﺗﮏ ﮐﺎﻻ ﺗﺮﻗﯽ ﻳﺎ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﺎﻳﺪ ــ ﺧﻮﺍﻩ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﺁﻥﮐﺎﻻ ﻭ ﺧﻮﺍﻩ ﺩﺭﻋﻨﺎﺻﺮﮐﺎﻻﺋﯽﹺﺁﻥ ﺑﺮﻭﺯ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ )ﻭﻳﺎ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺍﻟﻤﻘﺪﺍﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺩﺳﺘﺨﻮﺵ ﺗﻐﻴﻴﺮﮔﺮﺩﺩ ــ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﮔﺮ ﻓﺮﺿﺎﹰ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ % ۱۰‬ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﺯ ﻫﻤﺎﻥ ‪ % ۱۰‬ﺑﺎﻗﯽ‬
‫ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺩﺭﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺗﮏﮐﺎﻻ‪ %۱۰،‬ﻣﺰﺑﻮﺭ‪ ،‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮﻣﻘﺪﺍﺭﯼﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﻫﺮ ﺗﮏ ﮐﺎﻻ )ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﻣﻔﺮﻭﺽ ﻣﺎ( ﺑﺮﻭﺯ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،١‬ﻣﻌﺮ‪‬ﻑ‬

‫‪۱‬ـ ‪ ، Corbet‬ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ﺹ ‪۲۰‬‬

 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۶۰‬‬

‫ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﯽ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺍﻣ‪‬ﺎ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ــﮐﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮ ﺍﺯﻫﻤﻪ ﺍﺳﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻭﻫﺮﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﺭﺍ ﺑﺎﻏﻨﯽﺷﺪﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﻳﺠﺎﺩ‬
‫ﺍﺑﻬﺎﻡ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺗﻤﺎﻡ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﯽﺷﻮﺩ ــ ﻣﻄﻠﺐ ﻧﺎﻫﻨﺠﺎﺭﺗﺮ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ :‬ﻣﺜﻼﹰ ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬
‫ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻫﻔﺘﮕﯽ‪ ۱۰۰‬ﻧﻔﺮﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﻩ‪ ،‬ﺑﺎ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔﮐﺎﺭ ﻣﻌﻠﻮﻡ‪،‬‬
‫ﻫﺮ ﻫﻔﺘﻪ ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ ﻣﺮﮐﹼﺐ ﺍﺯ ‪ ۲۰۰‬ﻗﻄﻌﻪﮐﺎﻻ = ‪ ۲۰۰ W‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﭼﻮﻥ ‪۱۰۰‬‬
‫= ‪ ۱۰‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﮐﻪ‬ ‫= ‪100‬‬ ‫ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ = ‪ ۲۰۰ W‬ﺍﺳﺖ‪۱ W ،‬‬
‫‪200‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ‪ ۱ W‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺻﺮﻑ ﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺟﺰ ﺀِ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﺩﺭ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﮐﺎﺭ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺭﻭﯼ‬
‫ﺩ ﺍﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﮐﺎﺭ ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ‬
‫ﺯﻣﺎﻧﯽﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ‪ ۲۰۰W‬ﺻﺮﻑ ﻣﯽﮐﺮﺩ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮ‪ ۲۰۰W‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ )ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺭﺍ ﻓﻘﻂ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﺸﻤﺎﺭﻳﻢ(‪ ۱۰۰ ،‬ﻟﻴﺮﺓ‬
‫= ‪ ۵‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬ ‫‪100‬‬ ‫ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ = ‪ ۴۰۰ W‬ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ‪= ۱ W‬‬
‫‪400‬‬
‫‪200 W‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ‬ ‫ﻓﻘﻂ ‪2‬‬ ‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ﻧﺼﻒ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻫﻤﺎﻥﮐﺎﺭ‬
‫=‪۱‬‬ ‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻧﻤﻮﺩ ﻭﭼﻮﻥ‪۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ = ‪ 200 W‬ﺍﺳﺖ ﺍﮐﻨﻮﻥ‪200 =۱ W‬‬
‫‪2‬‬
‫‪200‬‬
‫ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺩﺭﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪،‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭﻻﺯﻡ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻﻫﺎ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵﺁﻧﻬﺎ ﺣﺎﺻﻞﺷﺪﻩ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮﺯﻳﻊ‬
‫ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﯽ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﺎ ﮐﻤﺘﺮﯼ ﮐﺎﻻ ﻧﻤﻮﺩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‬
‫ﺑﺮﺣﺴﺐﺁﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭ ﻭ ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﺎ ﮐﻤﺘﺮﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺸﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻣﺘﺠﻠﹼﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﻣﯽﺑﻴﻨﺪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯﺍﻳﻦﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺳﻬﻢﮐﺎﺭ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪﺍﯼﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﺮﮐﺎﻻ ﻣﯽﺍﻓﺘﺪ ﻭ‬
‫‪۲۶۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﺎ ﺁﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﻫﺮ ﻗﻄﻌﻪﮐﺎﻻ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻧﻤﯽ ﺑﻴﻨﺪﮐﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ‪ ،‬ﺩﺭﮐﺎﺭ‬
‫ﺑﯽﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﺩﺭﻭﻥ ﻫﺮﻗﻄﻌﻪﮐﺎﻻ ﻧﻴﺰ ﻭﻗﻮﻉ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﺍﻳﻦ ﺑﺪﺍﻥﺟﻬﺖﮐﻤﺘﺮ ﻧﻈﺮ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺟﻠﺐ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻓﻘﻂ ﺗﺼﺎﺩﻓﺎﹰ ﻃﺒﻖﮐﺎﺭ ﺑﯽﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺗﯽﮐﻪ ﺩﺭﻣﺤﻴﻂ ﻭﯼ ﺟﺬﺏ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬

‫□‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۶۲‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺩﻫﻢ‬

‫ﻫﻢﺗﺮﺍﺯﺷﺪﻥ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺭﻗﺎﺑﺖ‪.‬‬

‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻭ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭ‪ .‬ﺳﻮﺩ ﺍﺿﺎﻓﯽ‬

‫ﺩﺭ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﻣﺘﻮﺳﻄﯽ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺗﺮﮐﻴﺒﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﻳﺎﮐﺎﻣﻼﹰ ﻭﻳﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺑﺎﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕﮐﺎﻻﺋﯽﮐﺎﻣﻼﹰ ﻳﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭ ﭘﻮﻝ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪﻩ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺭﺍﻩ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺮﺯ ﺭﻳﺎﺿﯽ‬
‫)ﺍﺭﺯﺵ( ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ )ﺑﻴﺎﻥ ﭘﻮﻟﯽ( ﺧﻮﺩ ﺭﺍﻫﯽ ﺑﺮﺍﯼﺁﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ (١).‬ﺭﻗﺎﺑﺖ‪،‬‬

‫) ‪ ( ۱‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻦ ﺿﻤﻴﺮ ﻭ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﮐﻤﯽ ﺍﺟﻤﺎﻝ ﻭ ﺍﺑﻬﺎﻡ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻫﺎﯼ ﺭﻭﺳﯽ‪ ،‬ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﻭ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺗﺮﺟﻤﺔ‬
‫ﻓﺮﺍﻧﺴﻪﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪" :‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﻭﺟﻮﺩﻧﺪﺍﺷﺘﻦ ﺍﹸﺳﻠﻮﺏﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺍﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﻧﻴﻞ ﺑﻪ ﻣﺮﺯ‬
‫ﺭﻳﺎﺿﯽ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ"‪ ،‬ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﺭﻭﺳﯽ ﭼﻨﻴﻦ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪" :‬ﺍﺭﺯﺵ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻣﺮﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺳﺖ"! ﻭ‬
‫ﺑﻪﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﺑﺪﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪﻩ‪" :‬ﺍﮔﺮ ﺭﺍﻩ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﻧﻴﻞ ﺑﻪ ﻣﺮﺯ ﺭﻳﺎﺿﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺩ ﺭﺍﻫﯽ‬
‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ"‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﻓﻮﻕ ﺍﺯﺟﻤﻠﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﻫﻢ ﺑﺎ ﻣﺘﻦ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﻭ ﻫﻢ ﺑﺎ‬
‫ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﮐﻠﻤﺎﺗﯽﮐﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﻫ‪‬ﻼﻝ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺯﻣﺘﺮﺟﻢ ﺍﺳﺖ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬
‫‪۲۶۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺭﺍ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭﻫﺮﻳﮏ ﺍﺯ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎ ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺍﹸﻟﮕﻮﯼ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺗﺮﮐﻴﺐ‬
‫ﻣﻴﺎﻧﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ K + Kṕ‬ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ )ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺑﻪﺍﺿﺎﻓﺔ‬
‫ﻣﻀﺮﻭﺏ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ(‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺩﺭﺻﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻥ ﻣﺤﻴﻄﯽﮐﻪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭﺁﻧﺠﺎ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺑﺎ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺩﺭ ﻫﻤﺔ‬
‫ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﮑﯽ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﻴﺎﻧﻪ ‪،‬ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻧﻬﺎ ﺗﺮﮐﻴﺐ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺣ‪‬ﮑﻤﻔﺮﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉ‬
‫ﺳﻮﺩﻫﺎﯼ ﻫﻤﺔ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻫﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﺼﻮﻝﮐﻞﹼ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﻴﺰ ﻣﺴﺎﻭﯼ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼﺁﻥ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ‬
‫ﺑﺪﻳﻬﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻢﺳﻄﺤﯽ ﻣﻴﺎﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﮐﻪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺗﺮ ﮐﻴﺐ ﻫﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡﮔﺮﺍﻳﺶﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﻴﺎﻧﻪ‪-‬‬
‫ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻋﻢّ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺩﻗﻴﻘﺎﹰ ﺑﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﻄﺒﻴﻖﮐﻨﺪ ﻭ ﻳﺎ‬
‫ﺁﻧﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻃﻮﺭﺗﻘﺮﻳﺒﯽ ﺑﺎﺁﻥ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﺩﺍﺷﺘﻪﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﺋﯽﮐﻪﮐﻤﺎﺑﻴﺶ‬
‫ﺩﺭﺣﺪ‪ ‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎﺯ ﭼﻨﻴﻦﮔﺮﺍﻳﺸﯽ ﺩﺭﺟﻬﺖ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪،‬ﮔﺮﺍﻳﺸﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﻳﺪﻩﺁﻝ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﻮﺿﻊ ﻣﻴﺎﻧﻪﺍﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺖ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪،‬‬
‫ﻣﯽﮐﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﺩﺭﺟﻬﺖ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺭ ﭘﺎﻳﺔ ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻧﺰﺩﻳﮏ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻄﺢ ﺍﻳﺪﻩ ﺁﻝ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺿﺮ ﻭﺭﺗﺎﹰ ﮔﺮﺍﻳﺸﯽ ﺣ‪‬ﮑﻤﻔﺮﻣﺎ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﯼ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺍﹶﺷﮑﺎﻝ ﺳﺎﺩﺓ ﺩﮔﺮﺳﺎﻥﺷﺪﺓ ﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ ﻳﺎ ﺳﻮﺩﻫﺎ ﺭﺍ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝﺑﻪﺍﺟﺰﺍﺀِ‬
‫ﺳﺎﺩﺓ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻧﻪ ﺳﻮﺩﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ ﺩﺭﻫﺮﻳﮏ‬
‫ﺍﺯﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻭﻳﮋﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪﺁﻧﻬﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪﮐﺎﺭ‪-‬‬
‫ﺭﻓﺘﻪ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻳﺎﻓﺘﻪﺍﻧﺪﮐﻪ ﺑﻪﻫﺮ ﺣﺠﻢ ﺑﺮﺍﺑﺮﻣﻘﺪﺍﺭﯼ‬
‫ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯﺗﺮﮐﻴﺐﺁﻥ‪ ،‬ﺳﻬﻢ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ )ﺣﺼﺔ ﻣﺴﺎﻭﯼ( ﺍﺯﻣﺠﻤﻮﻉ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﹺ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۶۴‬‬

‫ﻣﻮﻟﻮﺩ‪ ‬ﮐﻞﹺّ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻧﺼﻴﺐ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﻣﻴﺎﻧﻪﺗﺮﮐﻴﺐ ﻳﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﻣﻴﺎﻧﻪﺗﺮﮐﻴﺐ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻣﻼﹰ‬
‫ﻳﺎﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ ﻭﺳﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﹺ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﺓ ﺁﻧﻬﺎ ﻗﺮﻳﻦ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﻫﺮﺗﺮﮐﻴﺒﯽﮐﻪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎﺭ ﺭﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺑﻪﺳﻮﯼ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ‬
‫ﺑﺎﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽﮔﺮﺍﻳﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﻣﻴﺎﻧﻪﺗﺮﮐﻴﺐ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻣﻼﹰ ﻳﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ ﺍﻋﻢ‪ ‬ﺍﺯ ﻫﺮ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩﺍﯼﮐﻪ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽﮐﻮﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪﺟﺎﯼ ﺍﻳﻦ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺭﺍ ﺍﺯﺭﺍﻩ ﻗﻴﻤﺖﮐﺎﻻﻫﺎﯼ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﯽﮐﻮﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﺭﺳﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮﺩ ﺩﺭ ﻫﻤﺔ ﺟﺎﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻄﯽ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺭ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﻳﮏ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ــ ﻧﹶﺤﻮﹺﺓ ﻧﻴﻞ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻫﺮﭼﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﺎﺷﺪ ــ ﺍﻳﻦ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﻤﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺟﺰ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﻮﺩﻫﺎﯼﺁﻥ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻭ ﻧﻴﺰ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮﺩ‪ :‬ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺍﻓﺰﻭﺩﻥ ﺍﻳﻦ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻣﺪﻩﺍﻧﺪ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﻪﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﺗﺒﺪﻳﻞﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺩﺍﺷﺘﻨﺪﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻨﺎ ﺑﻪﻋﻠﻠﯽ ﺗﺎﺑﻊ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺮﺍﺑﺮﺷﺪﻥ ﻧﻤﯽﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺎﺯ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺭ‪‬ﺥ ﻧﻤﯽﺩﺍﺩ‪ .‬ﺩﺭﺁﻥ‪-‬‬
‫ﺻﻮﺭﺕ‪ ،‬ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻨﺎﺑﺮﺁﻥﺟﺰﺀ ﺍﺯﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﺋﯽﮐﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺮﺍﺑﺮﺷﺪﻥ ﺑﻮﺩ‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﻳﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺟﺰ ﺣﺠﻢﮐﻞﹼ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻫﺎ‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﺮﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﺑﺰﺭﮔﯽﹺﺁﻧﻬﺎ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﻧﺼﻴﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺗﻤﺎﻡ ﮐﺎﺭ ﺑﯽ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﺍﻧﺠﺎﻡﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﯼ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻉﮐﺎﺭ ﺑﯽﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻣﺎﻧﻨﺪﮐﺎﺭﹺ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﺷﺪﻩ‪،‬‬
‫ﺍﻋﻢ‪ ‬ﺍﺯﮐﺎﺭ ﻣﺮﺩﻩ ﻳﺎ ﺯﻧﺪﻩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺗﻮﺩﺓ ﮐﻞﹼ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﭘﻮﻝ ﺍﻧﻌﮑﺎﺱ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺩﺷﻮﺍﺭ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻳﻦﺍﺳﺖﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺍﻳﻦ ﻫﻢﺗﺮﺍﺯﺷﺪﻥ‬
‫‪۲۶۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺳﻮﺩﻫﺎ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﻗﺒﻼﹰ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺑﻪﻭﺿﻮﺡ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻫﻢﺳﻄﺤﯽ ﺧﻮﺩ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﺒﺪﺃ ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﻣﺜﻼﹰ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﺔ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﮔﺮ ﻣﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﯼ ﺭﺍ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﻣﻔﺮﻭﺽ ﻣﯽﺩﺍﺭﻳﻢ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﮐﺎﻻﺋﯽ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﮐﺎﻻﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﻭﺍﻗﻌﯽﺷﺎﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡﭘﺬﻳﺮ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ؟‬
‫ﺩﺭﺁﻏﺎﺯ ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﻫﻤﺔ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺍﺭﺯﺵ ﻫﺎﯼ‬
‫ﻭﺍﻗﻌﯽﺷﺎﻥ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﺭﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽﺷﺪ ﭼﻪ ﺍﺗﻔﺎﻗﯽ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﺍﺩ؟ ﺑﻨﺎﺑﺮﺁﻧﭽﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ‬
‫ﮔﻔﺘﻪﺍﻳﻢ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺳﻮﺩ ﺣ‪‬ﮑﻤﻔﺮﻣﺎ ﻣﯽﮔﺮﺩﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺌﻠﺔ ﻓﺮﻭﺵﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺩ )ﻳﻌﻨﯽ ﺍﻳﻦ ﺳﺆﺍﻝ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺑﺮ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻳﺎ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺍﺭﺯﺷﯽﹺ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ* ﻭ ﻳﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﮐﺎﻻﻫﺎ‬
‫ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﺋﯽ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﻣﯽﺭﻭﻧﺪﮐﻪ ﻓﺮﻭﺵﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﺣﺠﻢ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﯼ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰﺷﺪﻩ ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺎﻥ ﺳﻮﺩﻫﺎﯼ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺑﻪ ﺑﺎﺭ ﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪ( ﺑﻪ ﻭﺿﻮﺡ ﺩﻭ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﺔ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦﺍﻣﺮﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﺋﯽﮐﻪﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖﺩﺭﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪ‪،‬ﮐﻤﻴ‪‬ﺖﻫﺎﯼ‬
‫ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻻﺍﻗﻞ ﺗﺎﺣﺪﻭﺩ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺭﺍ ﻣﻔﺮﻭﺽ ﻣﯽﺩﺍﺭﺩ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽﹺﮐﺎﺭ‪ ،‬ﻳﺎ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﻧﺰﺩ ﻫﻤﺔﺁﻧﻬﺎ ﻳﮑﺴﺎﻥﺍﺳﺖ ﻭﻳﺎ ﺗﻔﺎﻭﺕﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻋﻠﻞ ﺟﺒﺮﺍﻥﮐﻨﻨﺪﺓ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻳﺎ ﺗﺼﻮ‪‬ﺭﯼ )ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩﯼ( ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺭﺍ‬
‫ﺧﻨﺜﯽ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻭ ﻫﻢﺳﻄﺤﯽ ﺭﺍ‪ ،‬ﮐﻪ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺭﻓﺖ ﻭﺁﻣﺪ‬
‫ﺩﺍﺋﻤﯽ ﺁﻧﻬـﺎ ﺍﺯ ﻳﮏ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻣﻔﺮﻭﺽ ﻣﯽﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻣـﺎ‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫٭ ﺩﺭ ﺍﺻﻞﹺ ﮐﺘﺎﺏ‪ ،‬ﭘﺮﺍﻧﺘﺰﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﻄﺮ ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺯ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻳﮏ ﺑﺎﺭ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻭ ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﺩﻭ ﺳﻄﺮ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺑﻪﻃﻮﺭ‬
‫ﺗﮑﺮﺍﺭﯼ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺣﺬﻑ ﭘﺮﺍﻧﺘﺰ ﺍﻭﻝ ﺍﺯﺟﺎﻧﺐ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺲ ﺍﻧﺠﺎﻡﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۶۶‬‬

‫ﻫﻢﺍﻳﻨﭽﻨﻴﻦ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ــ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻤﺔ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﺟﻨﺒﺔ ﮔﺮﺍﻳﺸﯽ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ ــ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺳﺎﺩﻩﮐﺮﺩﻥ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺗﺌﻮﺭﻳﮏ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﻣﻔﺮﻭﺽﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻳﻢ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭﺣﻘﻴﻘﺖ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯﺷﺮﻁ ﻣﻘﺪ‪‬ﻡ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ‬
‫ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺭ ﻧﺮﺥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺑﺎ ﻣﻮﺍﻧﻊ ﻋﻤﻠﯽﺋﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻫﺎﯼ‬
‫ﮐﻤﺎﺑﻴﺶ ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻪ ﻣﺤﻠﹼﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪ‪ ‬ﺯﻳﺎﺩ ﻳﺎ ﺍﻧﺪﮐﯽ ﺗﺮﻣﺰﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﺍﺯﻗﺒﻴﻞﻗﺎﻧﻮﻥ‬
‫ﺍ‪‬ﺳﮑﺎﻥ )‪ (١)(Settlement laws‬ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺭﻭﺯﻣﺰﺩﺍﻥ ﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﺩﺭ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﻋﺮﺻﺔ‬
‫ﺗﺌﻮﺭﯼ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮﺽ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺧﺎﻟﺺ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺖ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻓﻘﻂ ﻧﺰﺩﻳﮏ ﻭ ﺗﻘﺮﻳﺐ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﻫﺮﻗﺪﺭ ﺷﻴﻮﺓ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮﮔﺴﺘﺮﺵ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻫﺮ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻟﻮﺩﮔﯽ ﻭ‬
‫ﺩﺭﺁﻣﻴﺰﯼ ﺑﺎ ﺑﻘﺎﻳﺎﯼ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼﮔﺬﺷﺘﻪ ﺭﺍ ﺑﻴﺸﺘﺮﮐﻨﺎﺭ ﺯﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺩﺭﺟﺔ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻧﺰﺩﻳﮑﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺔ ﺩﺷﻮﺍﺭﯼ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ ﺑﺮﻣﯽﺧﻴﺰﺩﮐﻪﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺳﺎﺩﻩ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﮐﺎﻻ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﻣﺪ‪‬ﻋﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ‪-‬‬
‫ﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪﻩﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺩﺭ ﺗﻮﺩﺓ ﮐﻞﹼ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺳﻬﻴﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻭ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﻓﺎﺻﻠﺔ ﺯﻣﺎﻧﯽﹺ‬
‫ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺸﺨﺼﯽﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮﺍﺳﺘﯽ ﺭﺍ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻩ ﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ‬
‫ﮐﻞﹼ ﻗﻴﻤﺖ ﺍﻳﻦﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺣﺎﺻﻞﺟﻤﻊ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﮏﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫)‪ (۱‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍ‪‬ﺳﮑﺎﻥ ﺩﺭﺳﺎﻝ ‪ ۱۶۶۲‬ﻭﺿﻊ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﻪﻣﻮﺟﺐ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﻣﺴﮑﻦ ﺍﺯ ﺭﻭﺯﻣﺰﺩﺍﻥ‬
‫ﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﺳ‪‬ﻠﺐﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﻪ ﺩﺍﺩﮔﺎﻩﻫﺎ ﺣﻖ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺭﻭﺯﻣﺰﺩﺍﻥﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ‬
‫ﺭﺍ ﻣﺠﺒﻮﺭﮐﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﺯﺍﺩﮔﺎﻩ ﺧﻮﺩ ﻣﺮﺍﺟﻌﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻥﮐﻪ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺭﺍﺟﻊ ﺑﻪﻣﺴﺘﻤﻨﺪﺍﻥ ﺑﻮﺩ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ‬
‫ﺁﻧﻬﺎﺭﺍ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﻮﻃﻦ ﺧﻮﺩ ﻭ ﺍﻗﺎﻣﺖ ﺍﺟﺒﺎﺭﯼ ﺩﺭﺁﻥ ﻣﺤﻞ ﻣﯽﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﻭﺿﻊ ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻥ‬
‫ﻣﺎﻟﮑﻴﻦ ﺍﺭﺿﯽ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪﮐﻪ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﺭﺍ ﺗﺎ ﺣﺪﺍﻗﻞﹼ ﺑﺨﻮﺭ ﻭ ﻧﻤﻴﺮ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺁﻭﺭﻧﺪ‪.‬‬
‫‪۲۶۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻧﻘﻄﺔ ﺍﺳﺎﺳﯽﹺ ﺍﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺭﻭﺷﻦﺗﺮ ﺁﺷﮑﺎﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻣﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺭﺍ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﺯﻳﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﻄﺮﺡ ﺳﺎﺯﻳﻢ‪ :‬ﻓﺮﺽ ﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﺧﻮﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺻﺎﺣﺐ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮﺩ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﻭﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﺤﺼﻮﻝ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﺎﻫﻴ‪‬ﺖ ﻓﻨﯽﮐﺎﺭﻫﺎﺋﯽﮐﻪﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﺭﺍﹶﻓﺰﺍﺭ ﻭﻣﺼﺎﻟﺢﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺩﺭﻫﺮﻳﮏ ﺍﺯﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼﮐﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‬
‫ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ‬ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ‪،‬‬
‫ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺁﻧﮑﻪ ﻓﻼﻥ ﮐﺎﻻ ﺩﺭ ﻋﺮﺽ ﻳﮏ ﺳﺎﻋﺖ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺩﺭ ﻇﺮﻑ ﻳﮏ ﺭﻭﺯ ﻭﻏﻴﺮﻩ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍ ﺀِ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﮐﺎﺭ ﻟﺰﻭﻡ ﭘﻴﺪﺍ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﺯ ﻓﺮﺽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﺁﻭﺭﺩ ﻥ ﭘﺎﺑﻪ ﭘﺎﺷﺪﻥ ﻫﺎﯼ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺩﺭ ﺷﺪ‪‬ﺕ ﮐﺎﺭ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺯﻣﺎﻧﺎﹰ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻪ ﻳﮏ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﮐﺎﺭ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺩﻭﻧﻔﺮﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﻣﺤﺼﻮﻝﮐﺎﺭ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪،‬‬
‫ﻧﺨﺴﺖ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﺭﺍ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻧﻤﻮﺩﻩﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮﻃﺒﻴﻌﺖ ﻓﻨﯽ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼﮐﺎﺭﺁﻧﻬﺎ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﺍﻳﻦ ﻫﺮﺩﻭﮐﺎﺭﮔﺮ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺟﺪﻳﺪﯼ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻧﻤﻮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺭﺯﺷﯽﮐﻪ ﻃﯽ‪ ‬ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪﻋﻼﻭﺓ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺯﺍﺋﺪ ﺑﺮ ﺍﺣﺘﻴﺎﺟﺎﺕ ﻭﺍﺟﺐ ﺧﻮﺩ ﻣﻌﻤﻮﻝ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ ﻭﻟﯽ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻭ ﺣﺎﺻﻞﺁﻥ ﺑﻪ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺗﻌﻠﹼﻖ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺑﺨﻮﺍﻫﻴﻢ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺭﺍ ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪-‬‬
‫ﺩﺍﺭﯼ ﺑﻴﺎﻥﮐﻨﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢﮐﻪ ﻫﺮﺩﻭﯼﺁﻧﻬﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺰﺩ ﻭ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﺩﻩﺍﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ = ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ)‪ (١‬ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﺜﻼﹰ ﺩﺭ ﻳﮏ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﺩ‪‬ﻩ ﺳﺎﻋﺘﺔ ﮐﺎﺭ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺍ ﻭ‪ ‬ﻻﹰ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺻﻮﺭﺕ ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼﹰ ﮐﺎﻻﯼ ‪ I‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬

‫) ‪ (۱‬ﺩﺭ ﭼﺎﭖ ﺍ ﻭ‪‬ﻝ ﮐﺘﺎﺏ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﻋﻼﻣﺖ ﺗﺴﺎﻭﯼ )=( )ﺍ ﻣ‪‬ﺎ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ( ﻗﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺑﻌﺪﺍﹰ ﺍﺯ ﺭﻭﯼ‬
‫ﺩﺳﺖﻧﻮﺷﺘﺔ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻓﻮﻕ ﺍﺻﻼﺡﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۶۸‬‬

‫ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ‪ II‬ﺣﺎﻭﯼﹺ ﺟﺰﺀِ ﺍﺭﺯﺷﯽﹺ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺑﺎﺑﺖ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻳﮑﺒﺎﺭﻩ‬
‫ﻫﻤﺔ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻫﺎﯼ ﻣﻤﮑﻨﻪ ﺭﺍ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ ﮐﻪ ﮐﺎﻻﯼ ‪ I‬ﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﺓ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺟﺬﺏ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺁﻥ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭ ﺩﺭﺍﺯﺗﺮﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﺎﻻﯼ ‪ II‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ‪ I‬ﻭ ‪ II‬ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻨﺪ‪ .‬ﻭ ﺣﺎﺻﻞﺟﻤﻊﻫﺎﯼ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻝﮐﺎﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ‪ I‬ﻭ ‪ II‬ﺩﺭﻣﺪﺕ ﻣﻌﻠﻮﻣﯽﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻫﻢ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﮐﻞﹼ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﻴﺰ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺨﻮﺍﻧﻴﻢ‪،‬‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﺎﻳﺪﮔﻔﺖﮐﻪ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ‪ I‬ﻭ ‪ II‬ﻧﻴﺰ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺯﻳﺴﺘﯽﮐﻪ‬
‫‪ I‬ﻭ ‪ II‬ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ ﺩﺭ ﺍﺛﻨﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﻣﻌﺮ‪‬ﻑ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺟﺰﺋﯽ‬
‫ﺍﺯ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ ﺩﻫﻨﺪﮐﻪ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺟﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﺵ‬
‫ﻣﯽﺧﻮﺍﻧﻴﻢ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ‪ I‬ﻭ ‪ II‬ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪ ﻳﮑﺴﺎﻥ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﺎ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺩﻗﻴﻖﺗﺮ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢﮐﻪ ﭼﻮﻥ ﻫﺮﮐﺪﺍﻡ ﺍﺯ ‪ I‬ﻭ ‪ II‬ﺍﺭﺯﺵﹺ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻳﮏ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ‬
‫ﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻭﺿﻊ ﺍﺭﺯﺵﹺ ﻋﻨﺎﺻﺮ"ﺛﺎﺑﺖ" ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻳﮑﺴﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻥ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺎﺑﺖ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺯﻳﺴﺖ‬
‫ﻣﺼﺮﻑﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺟﺰ ﺀِ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﮐﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺑﺮﺁﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺗﻠﻘﹼﯽ ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻣﺨﺎﺭﺝ ‪ I‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮﺩﻩﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺟﺰﺀِ ﺍﺭﺯﺷﯽ‬
‫ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﮐﺎﻻﻳﺶﮐﻪ ﺟﺎﯼﺁﻥ ﺟﺰﺀِ "ﺛﺎﺑﺖ" ﺭﺍ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻭ ﻧﻴﺰ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﮐﻞﹼ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻧﻮ ﺑﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺎ ﺩ‪ ‬ﯼﹺ ﺍﻳﻦ ﺟﺰﺀِ‬
‫ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺑﺖ ﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ ‪ I‬ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩ ﺩﺭ‪-‬‬ ‫ﺍﮔﺮ ‪II‬‬ ‫ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﮐﻪ‬
‫‪‬ﻋﻮ‪‬ﺽ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﻧﻴﺰﮐﻤﺘﺮ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﻨﻮ‪‬ﻉ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ‬
‫ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﻳﻦ ﻣﻔﺮﻭﺿﺎﺕ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺑﯽ ﺗﻔﺎﻭﺗﯽ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﻣﺎ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﻳﮏ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﻣﺰﺩﺑﮕﻴﺮ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﮐﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻭﯼ ﺭﺑﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺩﺭ ﭼﻪ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺳﻮﺩﯼ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ ﺑﻪ ﮐﻠﹼﯽ ﺑﯽ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﻴﻦ ﺍﻟﻤﻠﻠﯽ‬
‫ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﻣﻠﹼﺖﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﮐﺎﻻﻫﺎﺷﺎﻥ ﺍﻣﺮﯼ ﺑﻪﮐﻠﹼﯽ ﻋﺎﺭﯼ‬
‫‪۲۶۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺍﺯ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺍﺭﺯﺵ ﺁﻧﻬﺎ ﻳﺎ ﻧﺰﺩﻳﮏ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﺴﻴﺎﺭ‬
‫ﭘ‪‬ﺴﺖﺗﺮﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺳﺖ‪،‬ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼﺁﻥ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﺸﺨﺼﯽ‬
‫ﺍﺯ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻫﺮ ﺷﻴﻮﻩﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭﺁﻏﺎﺯ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖﮐﺎﻻﻫﺎﯼﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮔﺸﺘﻪ‬
‫ﻳﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻣﺴﻠﹼﻢ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ‬
‫ﺣﺮﮐﺖ ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﺟﺎﮐﻪ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭ ﻻﺯﻡ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦ‬
‫ﻣﯽ ﺁﻳﻨﺪ ﻭ ﻫﺮﺟﺎﮐﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﮐﺎﺭ ﻻﺯﻡ ﺑﺎﻻ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻣﺎﻧﺪﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕﺮ‪،‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ‪ ،‬ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻭ ﺣﺮﮐﺖ ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺣ‪‬ﮑﻢ‬
‫ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺑﺎ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺖ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﻫﺎ ﺭﺍ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺍﺯﻧﻈﺮﺗﺌﻮﺭﻳﮏ ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ‬
‫ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ‪ ،‬ﻣﻘﺪ‪‬ﻡ ﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻤﺮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺣ‪‬ﮑﻢ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﺿﻌﯽ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮﺩﮐﺎﺭﮔﺮ ﺗﻌﻠﹼﻖ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺎﻟﺘﯽ ﻫﻢ ﺑﺮﺍﯼ ﺟﻬﺎﻥﮐﻬﻦ ﻭ ﻫﻢ ﺑﺮﺍﯼ ﺟﻬﺎﻥ ﻣﻌﺎﺻﺮ‬
‫ﺩﺭﻣﻮﺭﺩﮐﺸﺎﻭﺭﺯﺍﻧﯽﮐﻪ ﻣﺎﻟﮏ ﺯﻣﻴﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺭﻭﯼﺁﻥﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﭘﻴﺸﻪﻭﺭﺍﻥ ﺻﺪﻕ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺣ‪‬ﮑﻢ ﺑﺎ ﻧﻈﺮﯼ ﻫﻢ)‪ (١‬ﮐﻪ ﻣﺎ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺍﺑﺮﺍﺯ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻳﻢ‬
‫ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﮐﺎﻻ ﺍﺯ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻣﻴﺎﻥ‬

‫)‪ (۱‬ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺩﺭﺁﻥﻫﻨﮕﺎﻡ ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۶۵‬ﻫﻨﻮﺯ ﻓﻘﻂ ﻳﮏ "ﻧﻈﺮ" ﺍﺑﺮﺍﺯﺷﺪﻩ ﺍﺯﺟﺎﻧﺐ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻣﺮﻭﺯ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺑﺮﺭﺳﯽﻫﺎﯼ ﭘ‪‬ﺮﺩﺍﻣﻨﺔ ﻣﺎﻭﺭﺭ)‪۱)( Maurer‬ـ‪ (۱‬ﺗﺎ ﻣﻮﺭﮔﺎﻥ)‪۱)(Morgan‬ـ‪ (۲‬ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻫﻤﺒﻮﺩﯼﻫﺎﯼ‬
‫ﺑﺪﻭﯼ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺘﯽ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮ ﺩﺭ ﺟﺎﺋﯽ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ـ ﻑ‪ .‬ﺍﻧﮕﻠﺲ‪.‬‬
‫)‪۱‬ـ‪۱۷۹۰) Georg, Ludwig, Ritter von Maurer (۱‬ـ‪ (۱۸۷۲‬ـ ﻣﻮﺭ‪‬ﺥ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﻭ ﻣﺤﻘﹼﻖ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻧﻈﺎﻡ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻬﻦ‬
‫ﻭ ﻗﺮﻭﻥ ﻭ‪‬ﺳﻄﺎ ﺩﺭﺁﻟﻤﺎﻥ‪.‬‬
‫)‪۱‬ـ‪۱۸۱۸) Lewis Henry Morgan (۲‬ـ‪ (۱۸۸۱‬ـ ﻣﺮﺩﻡﺷﻨﺎﺱ‪ ،‬ﮐﺎﻭﺷﮕﺮ ﻭ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺱ ﺑﺮﺟﺴﺘﺔ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ ﺩﺍﺭﺍﯼ‬
‫ﺑﺮﺭﺳﯽﻫﺎﯼ ﻋﻤﻴﻖ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺟﻮﺍﻣﻊ ﺑﺪﻭﯼ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﯽﮐﻪ ﭘﺎﻳﺔ ﺍﺛﺮ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻑ‪ .‬ﺍﻧﮕﻠﺲ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻣﻨﺸﺄ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ‪ ،‬ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻭ ﺩﻭﻟﺖ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۷۰‬‬

‫ﻫﻤﺒﻮﺩﯼﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻧﻪ ﺍﺯﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻋﻀﺎﺀِ ﻫﻤﺎﻥ ﻫﻤﺒﻮﺩ ﻭﺍﺣﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ‬
‫ﺣ‪‬ﮑﻢ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﺍﺑﺘﺪﺍﺋﯽ ﺻﺪﻕ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺟﻮﺍﻣﻌﯽ ﻧﻴﺰﮐﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ‬
‫ﺑﺮﺩﮔﯽ ﻭ ﺳﺮﻭﺍﮊ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﻧﺪ ﺻﺎﺩﻕ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺻﻨﻔﯽﹺ‬
‫ﭘﻴﺸﻪﻭﺭﺍﻥ‪ ،‬ﻣﺎﺩﺍﻡﮐﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ‬ﺩﺭﺑﺴﺘﻪﻧﮕﻬﺪﺍﺭﯼﺷﺪﺓ ﻫﺮﮐﺪﺍﻡ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺯﺣﻤﺖ ﺍﺯ‬
‫ﻳﮏ ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝﭘﺬﻳﺮ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺑﺎ‬
‫ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺗﺎ ﺣﺪﻭﺩ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﻭﻳﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻤﺒﻮﺩﯼﻫﺎﯼ ﺍﺷﺘﺮﺍﮐﯽﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻧﮑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺁﻥ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺑﺎ‬
‫ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﻫﺎ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﭘﻴﺪﺍ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻓﻘﻂ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖﮐﻪ ‪۱‬ـ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﺯﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺗﺼﺎﺩﻓﯽ ﻭ ﻳﺎ ﺍﻗﺘﻀﺎﺋﯽ ﺻ‪‬ﺮﻑ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺁﻳﺪ‪۲ .‬ـ ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻣﺎ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔﮐﺎﻻﺋﯽ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺭﺍ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺿﺮﻭﺭ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﻳﻦﮐﺎﻻﻫﺎ ﺍﺯ ﻫﺮﺩﻭ ﺳﻮ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺑﻪﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺷﻮﻧﺪﮐﻪ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﯼ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼﻫﺎﯼ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺮﯼﮐﻪ ﺍﺯ ﺭﻭﯼ ﺗﺠﺮﺑﺔ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ‪ ،‬ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬ﺍﺯ ﻧﻔﺲ ﺍﺩﺍﻣﺔ ﻣﺒﺎﺩﻻﺕ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪۳ .‬ـ ﺗﺎ‬
‫ﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺍﺯ ﻓﺮﻭﺵ ﺳﺨﻦ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ ،‬ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻫﻴﭻ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻳﺎ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ‬
‫ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺭﺍ ﻗﺎﺩﺭ ﻧﺴﺎﺯﺩﮐﺎﻻﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﻔﺮﻭﺷﺪ ﻳﺎ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻭﺍﺩﺍﺭ ﻧﮑﻨﺪ‬
‫ﮐﻪﮐﺎﻻﯼ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺷﺶ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﻘﺼﻮﺩ ﻣﺎ ﺍﺯ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭﺗﺼﺎﺩﻓﯽ ﻋﺒﺎﺭﺕ‬
‫ﺍﺯ ﺁﻥ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﻳﺎ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﻩ ﺍﺯ ﻭﺿﻊ ﺍﺗﻔﺎﻗﯽ ﻋﺮﺿﻪ ﻭ ﺗﻘﺎﺿﺎ‬
‫ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻬﯽﺍﺳﺖ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺽﮐﻪﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ‬
‫ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﺮﮐﺰ ﺟﺎﺫﺑﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪﺩﻭﺭ ﺁﻥ ﻣﯽﭼﺮﺧﻨﺪ ﻭ ﺑﺎﻻ ﻭ ﭘﺎﺋﻴﻦﺭﻓﺘﻦ ﺩﺍﺋﻤﯽ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺁﻥ‬
‫ﻫﻤﻮﺍﺭ ﻣﯽﺳﺎﺯﻧﺪ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ــﮐﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺁﻥ ﺑﻌﺪﺍﹰ ﺳﺨﻦ‬
‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺭﻓﺖ ــ ﻭ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﺗﮏﮐﺎﻻﻫﺎﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻓﺮﻕﮔﺬﺍﺷﺖ‪ .‬ﺍﺭﺯﺵﹺ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼﹺ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ‬
‫‪۲۷۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ )ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭﯼﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯﺁﻧﭽﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻣﺒﹺﻴّﻦ ﺁﻧﺴﺖ‬
‫ﻻﺯﻡ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ( ﻭ ﺍﺯﺁﻥ‪ ‬ﺑﺮﺧﯽ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯﺁﻥ‪ .‬ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯﺳﻮﺋﯽ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺘﻮﺳﻂﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﻭﺍﺣﺪﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭ‬
‫ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ‪،‬ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﺤﻴﻂ‪،‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭﺗﻮﺩﺓ ﺑﺰﺭﮒ‪ ‬ﻣﺤﺼﻮﻻﺕﺁﻥ ﻣﺤﻴﻂ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻠﺤﻮﻅ ﺩﺍﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻓﻘﻂ ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﻣﻘﺎﺭﻧﺎﺕ ﻓﻮﻕ ﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖﮐﻪﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﻳﺎ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﺷﺮﺍﻳﻂ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺷﯽﮐﻪ ﺑﻪﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮﺩ ﻣﺮﮐﺰ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺗﯽ ﺭﺍ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ــ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼﺑﺎﺯﺍﺭﺧﻮﺩﺑﺮﺍﯼﮐﺎﻻﻫﺎﯼ‬
‫ﻫﻢﺟﻨﺲ ﻳﮑﺴﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻋﺮﺿﺔ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﻃﺒﻖ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﻴﺎﻧﺔ‬
‫ﻣﻘﺎﺩﻳﺮﯼﮐﻪ ﺑﻴﻦ ﺩﻭ ﻗﻄﺐ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻋﺎﺩ‪‬ﯼ ﺭﺍ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻩ ﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼﹺﺁﻧﻬﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺍﺳﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﻓﻮﻕ‪-‬‬
‫ﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﻳﺎ ﺍﺿﺎﻓﻪﺳﻮﺩﯼ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪﺁﻥﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﻳﺸﺎﻥ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺩﺭ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺳﺎﻣﺎﻥ ﺑﺨﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﮔﻔﺘﺔ ﺑﻴﻬﻮﺩﻩ ﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻔﺲ ﻓﺮﻭﺵ ﺭﻓﺘﻦ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺸﺘﻪ ﺩﺭ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﺜﺒﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻥ ﺗﻘﺎﺿﺎ)‪ (١‬ﺿﺮﻭﺭ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺑﺎﺷﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺗﻘﺎﺿﺎ‬
‫ﮐﻤﺘﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ (٢).‬ﻳﮏ ﻧﻮﻉﮐﺎﻻ ﺑﻪﻗﻴﻤﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺟﺎﯼ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ‬
‫ﺍﺷﻐﺎﻝ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺟﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﻘﻂ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﺑﻪﺣﺎﻝﺧﻮﺩ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎ ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﮐﻤﺘﺮﯼ ﮐﺎﻻ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺍﻓﺘﺎﺩﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎ ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﭼﺎﭖ ﺍﻭ‪‬ﻝﮐﺘﺎﺏ ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺩﺭ ﺩﺳﺖﻧﻮﺷﺘﺔ ﻣﺎﺭﮐﺲ "ﻋﺮﺿﻪ" ﺫﮐﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯ‬
‫ﺩﻧﺒﺎﻟﺔ ﺑﺤﺚ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﻗﻠﻤﯽ ﺭ‪‬ﺥ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (۲‬ﺩﺭ ﭼﺎﭖ ﺍﻭ‪‬ﻝ "ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ" ﻗﻴﺪ ﺷﺪﻩﮐﻪ ﺍﺯ ﺭﻭﯼ ﺩﺳﺖﻧﻮﺷﺘﺔ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﻓﻮﻕ ﺍﺻﻼﺡ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۷۲‬‬

‫ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﮐﺎﻻ ﻗﺮﻳﻦ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺑﻪﻋﮑﺲ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﻪﻗﺪﺭﯼ ﻗﻮ‪‬ﺕ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﮐﺎﻫﺸﯽ ﺩﺭ‬
‫ﺁﻥ ﺭ‪‬ﺥ ﻧﺪﻫﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻫﻤﻴﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﺎ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪﺓ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﺍﻣﮑﺎﻥﭘﺬﻳﺮ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺯ ﻣﻌﻤﻮﻝ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻳﺎ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﺣﺪ‪ ‬ﻣﻌﻤﻮﻝ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ‪ ،‬ﺍﮔﺮﮐﻤﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎﯼﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﺍﺯﺁﻥ‪ ‬ﻣﻘﺎﺩﻳﺮﯼﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﺭﺯﺵﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻣﺸﺘﺮﯼﺩﺍﺭﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﻬﺘﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺭﺍ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ (١).‬ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﻣﺜﻼﹰ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﻳﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼﹺ ﺧﻮﺩ ﺑﻔـﺮﻭﺷﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺩﺭ ﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﺪﺗﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﺣﺘﹼﺎ ﻧﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ ﻭﺁﻧﻬﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭﻣﻴﺎﻧﻪ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻳﺎﺑﻨﺪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺩﺭﮐﺎﻻ ﺳﺎﻣﺎﻥ ﺑﺨﺸﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺭﺍﺟﻊ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻣﺤﻴﻂ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻃﺒﻖ‬
‫ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺰ ﺧﻮﺩ ﻣﺮﮐﺰﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﯼ‬
‫ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺑﻪﺩﻭﺭ ﺁﻥ ﻣﯽﭼﺮﺧﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩﻫﺎﯼ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫)ﻧﮕﺎﻩ ﮐﻨﻴﺪ‪ :‬ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ‬
‫)‪(٢‬‬
‫ﺷﺮﺍﻳﻂ ﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ(‪.‬‬

‫)‪ (۱‬ﻟﺰﻭﻣﺎﹰ ﺑﺮﺍﯼ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﺍﺯ ﺍﺑﻬﺎﻡ ﺍﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺭﺍ ﻣﺘﺬﮐﹼﺮ ﻣﯽﺷﻮﻳﻢﮐﻪ ﹶﻏﺮ‪‬ﺽ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﺭﺯﺍﻥ ﺗﺮﺗﻤﺎﻡ ﮐﺮﺩﻥ ﮐﺎﻻ ﻭ ﻣﻘﺼﻮﺩ ﺍﺯ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﮔﺮﺍﻧﺘﺮﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺮﺩﻥ ﮐﺎﻻﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‬
‫ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪﮐﻤﻴ‪‬ﺖﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺯ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵﮐﻨﻮﻧﯽ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻣﺸﺘﺮﯼ ﺩﺍﺭﺩ‪،‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻧﯽﮐﻪ ﺍﺭﺯﺍﻥﺗﺮ ﺍﺯﺁﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﻮﺩﻩﺍﻧﺪ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﺍﻥ ﺭﺍ ﺟﻠﺐ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﻟﺬﺍ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ‬
‫ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬
‫‪Ricardo: "On the principles of political economy, and taxation", London, 1821,‬‬ ‫)‪(۲‬‬
‫‪p. 60/61. 189.‬‬
‫‪۲۷۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﻪﻫﺮﮔﻮﻧﻪﺍﯼﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺫﻳﻞ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪:‬‬

‫‪۱‬ـ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺮ ﺣﺮﮐﺖ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎ ﺣ‪‬ﮑﻤﻔﺮﻣﺎﺳﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﮐﻢ ﻭ ﺯﻳﺎﺩ ﺷﺪﻥ ﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺮﻗﯽ ﻳﺎ ﺗﻨﺰﻝ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ )ﮐﻪ ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﺩﺭﮎ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﺵ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﻫﺎ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ( ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﺗﺤﻘﻴﻘﯽﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﺭﺍ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪﺁﻥ ﺟﻠﺐ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﻧﺴﺒﯽﹺﮐﺎﻻﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ‬
‫)‪(١‬‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻣﻄﻠﻖ ﺁﻧﻬﺎ‪".‬‬
‫‪۲‬ـ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻳﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺟﺰ ﺀِ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﭘﺬﻳﺮﯼ ﺍﺯ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐـﻞﹼ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻣﯽ ﺍﻓﺘﺪ‪ .‬ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﻋﻤـﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻄﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺒﻠﻐﯽ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﭘﻮﻝ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭﺍﻗﻌـﯽ ﻣﺘﻮﺳﻄﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐـﻪ‬
‫ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺍﺭﺯ ﺵﹺ ﭘﻮﻟﯽِﺁﻥ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﻣﻄﻠﺐ ﺭﺍ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺘﻘﺎﺑﻼﹰ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ‪ % ۱۰‬ﻳﺎ ‪ % ۱۵‬ﺣﺴﺎﺏ ﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﺑﯽ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﻴﭽﮑﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺩﺭﺻﺪ ﻣﺒﹺّﻴّﻦ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﮐﺎﻻﯼ ﻭﺍﻗﻌـﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﺩﺭ ﺑﻴﺎﻥ ﭘﻮﻟﯽ ﺟﻨﺒﺔ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﻣ‪‬ﺎ ﭼﻮﻥ ﻓﺮﺽ ﻣﺎ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻋﺎ ﺩ‪‬ﯼﹺ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺎﻻﺑﺮﺩﻥ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺁﻥ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻭﺍﻗﻌـﯽ ﭼﻴﺰﯼ ﮐﺴﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪) ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﮐﺎﻣﻼﹰ‬
‫ﻏﻴﺮ ﺍﺯﺁﻥ ﭼﻴﺰﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻋﺎ ﺩ‪‬ﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻣﯽ ﺍﻓﺘﺪ‪، (٢ )(.‬‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦﮔﻔﺘﺔ ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ ﻋﻴﻨﺎﹰ ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﺪﻳﻦﻗﺮﺍﺭ‪:‬‬
‫‪„The inquiry to which he wishes to draw the reader’s attention, relates to the effect of‬‬
‫“‪the variations in the relative value of commodities, and not intheir absolute value.‬‬
‫ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺛﺮ ﻓﻮﻕ‪ ،‬ﺹ ‪۱۵‬‬
‫) ‪ ( ۲‬ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﹰ ﻣﺘﺬﮐﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻋﺎ ﺩ‪‬ﯼﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻓﻘﻂ ﺑﺎﮐﺴﺮﮐﺮﺩﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﺍﺯ‬
‫ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﻴﺴ‪‬ﺮﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻭﺍﻗﻌﯽﹺ ﺳﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﻣﻌﻠﻮﻝ ﺍﻳﻦ ﺩﺳﺘﺒ‪‬ﺮﺩ ﺑﻪ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ←‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۷۴‬‬

‫ﺁﻧﭽﻪ ﺑﻪﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ‪ ،‬ﮐﻪ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﺑﺎﻻﺑﺮﺩﻥ‬
‫ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺑﻴﺎﻥ ﭘﻮﻟﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻧﻴﺰ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺗﺮﻗﹼﯽﺩﺍﺩﻥ ﺍﺳﻤﯽ ﻭ ﻋﻤﻮﻣﯽﹺ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻭ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻪ ﻓﺮﺍﺗﺮ ﺍﺯ ﻧﺮﺧﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺍﺯ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺑﻪﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺪﻭﻥ ﺁﻧﮑﻪ‬
‫ﺑﺎﻻﺑﺮﺩﻥ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﺮﻗﯽ ﻗﻴﻤﺖ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺗﺸﮑﻴﻞﺩﻫﻨﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﹺﯽ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺍﻣﮑﺎﻥﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﭘﺎﺋﻴﻦﺁﻭﺭﺩﻥ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽﹺ ﺳﻮﺩ ﻋﮑﺲ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﭘﻴﺶ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵﮐﻞﹼ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦﮐﻨﻨﺪﺓ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﮐﻞﹼ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻭﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﮐﻞﹼ‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻭ ﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠﻪ ﻧﺮﺥﻋﻤﻮﻣﯽﹺﺳﻮﺩ ﺭﺍ ــ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻋﺎﻡ‪‬‬
‫ﻳﺎ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽﮐﻪ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﺍﺳﺖ ــ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﻧﺘﻈﺎﻡﺩﻫﻨﺪﺓ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺩﺭ ﻳﮏ ﻣﺤﻴﻂ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭﺳﺎﺧﺘﻦ‬
‫ﻳﮏ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻭ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺍﺯ ﻣﺒﺪﺃ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒﮐﺎﻻﻫﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﻪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺧﻴﺮ‬
‫ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺩﺭﺟﺔ ﮐﺎﻣﻞﺗﺮﯼ ﺍﺯ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻧﮑﻪ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻳﮏ ﻣﺤﻴﻂ ﻭﺍﺣﺪ‪ ،‬ﺍﺯ ﻳﮏ ﺟﻨﺲ ﻭ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺑﺎﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺩ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺩﻭ ﭼﻴﺰ ﺿﺮﻭﺭ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺍ ﻭ‪ ‬ﻻﹰ ﺍﺭﺯﺵ ﻫﺎﯼ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻳﮕﺎﻧﻪ ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‬
‫ﺑﻪﺻﻮﺭ ﺕ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭﯼ ﮐﻪ ﻓﻮﻗﺎﹰ ﺫﮐﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻢ ﺗﺮﺍﺯﮔﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺭﻗﺎﺑﺘﯽ‬
‫ﻣﻴﺎﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻫﻤﺎﻥ ﻧﻮﻉﮐﺎﻻ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻧﻴﺰ ﻭﺟﻮﺩ ﺑﺎﺯﺍﺭﯼ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ‬

‫→ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭﻣﺴﺌﻠﺔ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ ﺳﺨﻦ ﺑﺮﺳﺮ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶﻣﺼﻨﻮﻋﯽﹺ ﺑﻴﺎﻥ ﭘﻮﻟﯽﹺ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ ﻧﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﻭﺍﻗﻌﯽﹺﺁﻥ ﻭ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﺑﻪﺧﻮﺩﯼﹺ ﺧﻮﺩ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﮐﺴﺮ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻭﺍﻗﻌﯽﹺ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﭘﻴﺶ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺴﺖ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬
‫‪۲۷۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺁﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﺰﺑﻮﺭﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻋﺮﺿﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭﹺ‬

‫ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻧﻈﻴﺮ‪ ،‬ﮐﻪ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﺍﺯﺁﻥ ﻧﻪ ﺑﻪﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺑﺎﻻﺑﻮﺩﻥ ﻭ ﻧﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﭘﻴﺪﺍ ﻧﮑﻨﺪ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﻓﺸﺎﺭ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﺓ‬
‫ﮐﺎﻓﯽ ﻧﻴﺮﻭﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺗﻮﺩﺓ ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﯼ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎﮐﻤﻴ‪‬ﺘﯽ ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ ﺗﻄﺒﻴﻖ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺣﺠﻢ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺍﺯ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼ ﺗﺠﺎﻭﺯﮐﻨﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭﺷﺎﻥ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻭ ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ ﺍﮔﺮ ﺗﻮﺩﺓ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ‬
‫ﺑﻪﻗﺪﺭﮐﺎﻓﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻭ ﻳﺎ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻓﺸﺎﺭ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺑﺮ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﮔﺎﻥ ﺑﻪﺍﻧﺪﺍﺯﻩﺍﯼ ﻧﺒﺎﺷﺪﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ‬
‫ﻭﺍﺩﺍﺭﮐﻨﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﺎﻻﺋﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺑﻴﺎﻭﺭﻧﺪ‪) ،‬ﭼﻴﺰﯼﮐﻪ ﻫﻤﺎﻧﺴﺖ(‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ‬
‫ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺩ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﺑﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺷﺮﺍﻳﻄﯽ‬
‫ﻧﻴﺰ ﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺗﻮﺩﺓ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﻃﺒﻖﺁﻥ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩﺳﺘﺨﻮﺵﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺍﺭﺯﺵﺑﺎﺯﺍﺭ ﺗﻨﺰﻝﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼﹺﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﺘﻮﺳﻂﮔﺴﺘﺮﺵ‬
‫ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ )ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﹶﻏﺮ‪‬ﺽ ﺍﺯ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩﺁﻥ ﺍﺣﺘﻴﺎﺟﺎﺗﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﻮﺍﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ( ﻭ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻣﺮﺯﻫﺎﯼ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼﮐﺎﻻ ﺟﺬﺏ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻧﻴﺎﺯ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮﺍﯼﺁﻥﮐﺎﻻ ﻣﯽﹸﺗﺮ‪‬ﻧﺠﺪ ]ﻓﺸﺮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ[ ﻭ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮﮐﻤﺘﺮﯼ‬
‫ﺍﺯ ﺁﻥ ﺟﺬﺏ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﮔﺮ ﺍﺯ ﺳﻮﺋﯽ ﻋﺮﺿﻪ ﻭ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺭﺍ ﺗﻨﻈﻴﻢ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻭ ﻳﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﺎﺕ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﻋﺮﺿﻪ ﻭ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺭﺍ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ‬
‫ﻣﺮﮐﺰﯼ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ ﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻥ ﺁﻥ ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﺎﺕ ﻋﺮﺿﻪ ﻭ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻥ ﺩﺭﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻧﺰﺩﻳﮑﺘﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺷﺮﺍﻳﻄﯽﮐﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﻻﯼ ﻣﻨﻔﺮﺩﯼ ﺻﺪﻕ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺷﺮﺍﻳﻄﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﮐﻞﹼ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۷۶‬‬

‫ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻧﻮﻉ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﺯﮔﺮﺩﺍﻥ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺣ‪‬ﮑﻢ ﻫﻢ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﮐﻪ‬
‫ﺍﺯﺁﻏﺎﺯ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺑﻪﻣﻘﻴﺎﺱﻭﺳﻴﻊ ﺍﺳﺖ ﻭﻫﻢ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺷﻴﻮﻩﻫﺎﯼﺗﻮﻟﻴﺪﯼﮐﻪﮐﻤﺘﺮ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‬
‫ــ ﻻﺍﻗﻞﹼ ﻧﺴﺒﺖﺑﻪﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻋﻤﺪﻩ ــ ﺻﺪﻕ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺷﻴﻮﻩﻫﺎﯼﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺧﻴﺮ‪،‬ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭﻣﻘﻴﺎﺱﮐﻮﭼﮑﺘﺮﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﹼﺎ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥﮐﻮﭼﮏ‬
‫ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﻧﺎﺷﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻣﺸﺘﺮﮎ ﺑﻪﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﺯﻳﺎﺩ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﻋﺪ‪‬ﺓ ﮐﻤﯽ‬
‫ﺳﻮﺩﺍﮔﺮ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺍﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﻓﺮﻭﺵ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭ‬
‫ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻣﺸﺘﺮﮎ ﻳﮏ ﺭﺷﺘﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﺎﻗﺴﻤﺖﮐﻤﺎﺑﻴﺶ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺍﺯﺁﻥ‬
‫ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺑﻪﻃﻮﺭﮔﺬﺭﺍ ﻣﺘﺬﮐﹼﺮ ﺷﻮﻳﻢﮐﻪ "ﻧﻴﺎﺯ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ"‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﺁﻧﭽﻪ ﺍﺻﻞ ﺗﻘﺎﺿﺎ‬
‫ﺭﺍ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺍﺳﺎﺳﺎﹰ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﻃﺒﻘﺎﺕ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻭ ﺑﻪﻣﻮﺿﻊ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼﹺ ﻫﺮ‬
‫ﻳﮏ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﻭ‪‬ﻻﹰ ﺑﻪ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻣﻴﺎﻥﮐﻞﹼ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻭ ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ‬
‫ﺑﻪ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻣﻴﺎﻥ ﺣﺼﻪﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽﮐﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﺁﻥ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽﺷﻮﺩ )ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻬﺮﻩ‪ ،‬ﺑﻬﺮﺓ‬
‫ﺯﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻴﺎﺕﻫﺎ ﻭﻏﻴﺮﻩ( ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﻴﺰ ﻳﮏ ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‬
‫ﮐﻪ ﻣﻄﻠﻘﺎﹰ ﻫﻴﭻﭼﻴﺰﯼ ﺭﺍ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻥ ﺑﺎ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻣﻴﺎﻥ ﻋﺮﺿﻪ ﻭﺗﻘﺎﺿﺎ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺩﺍﺩ ﻣﮕﺮﺁﻧﮑﻪ ﻗﺒﻼﹰ‬
‫ﭘﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﯼﺁﻥ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ ﺭﻭﺷﻦﮔﺸﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪﮐﺎﻻ ﻭ ﭘﻮﻝ ﻫﺮﺩﻭ ﻭﺍﺣﺪﻫﺎﯼ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻭ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻑ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ‬
‫ﺩﻳﺪﻳﻢ )ﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭﻝ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ﻳﮑﻢ‪ ،‬ﺑﻨﺪ ‪ (١)(۳‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺩﺭﺧﺮﻳﺪﻭﻓﺮﻭﺵ‪ ،‬ﻫﺮﺩﻭﯼ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﻮﻻﺕ‬
‫ﺑﻪ ﺩﻭ ﻗﻄﺐ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﮐﻪﮐﺎﻻ )ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﻩ( ﻣﻌﺮ‪‬ﻑ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﻣﺼﺮﻑ ﻭ ﭘﻮﻝ )ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ( ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﻳﻨﮑﻪﮐﺎﻻ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻓﯽ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻳﮏ ﻧﻴﺎﺯ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺭﺍ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻩ ﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﺧﻮﺩ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﻘﺪ‪‬ﻡ‬
‫ﻓﺮﻭﺵ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺷﺮﻁ ﺩﻳﮕﺮ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﮐﺎﺭ ﻣ‪‬ﺤﺘﹶﻮﯼ ﺩﺭﮐﺎﻻ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﮐﺎﺭ‬

‫)‪ (۱‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺹ‪] ۸۶‬ﺻﻔﺤﺔ ‪ ۱۰۳‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ‪.‬‬
‫‪۲۷۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﺎﹰ ﻻﺯﻡ ﺑﺎﺷﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼﮐﺎﻻ )ﻭ ﻳﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺍﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﺎ‬
‫‪١‬‬
‫ﺁﻥ ﻳﮑﯽ ﺍﺳﺖ( ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﺁﻥ ﺗﻼﻗﯽ ﭘﻴﺪﺍ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎﻻ ﺑﻴﺎﺋﻴﻢ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﺣﮑﺎﻡ ﺭﺍ ﺑﻪﺗﻮﺩﻩﺍﯼ ﺍﺯﮐﺎﻻﯼ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭﺑﺎﺯﺍﺭﮐﻪ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺳﺮﺍﺳﺮ‬
‫ﻳﮏ ﻣﺤﻴﻂ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﺍ‪‬ﻋﻤﺎﻝ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻄﻠﺐ ﺁﺳﺎﻥﺗﺮ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻣﺎ ﺗﻤﺎﻡ ﺗﻮﺩﺓﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻳﮏ ﺭﺷﺘﻪ‬
‫ﻭ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻳﮏ ﮐﺎﻻ ﺗﻠﻘﹼﯽ ﮐﻨﻴﻢ ﻭ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻗﻴﻤﺖ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﮐﺜﻴﺮﯼ ﮐﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻗﻴﻤﺖ ﻳﮕﺎﻧﻪﺍﯼ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺟﻤﻊ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺗﮏﮐﺎﻻﻫﺎﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺍﻳﻨﮏ‬
‫ﮐﻠﻤﻪﺑﻪﮐﻠﻤﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺗﻮﺩﺓﮐﺎﻻﯼ ﺭﺷﺘﺔ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺻﺪﻕ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺣ‪‬ﮑﻢﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼﮐﺎﻻ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﺁﻥ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺗﺤﻘﻖ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﮐﻤﻴ‪‬ﺖﮐﻞﹼ‪ ،‬ﺩﺭﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪﺓ‬
‫ﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﺋﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﺵ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻳﻦ ﺗﻮﺩﺓﮐﺎﻻ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺁﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺎﻻ ﻓﺮﺽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺍﻋﻈﻢ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺗﺤﺖ ﻫﻤﻴﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻋﺎ ﺩ‪‬ﯼ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺗﻮﺩﺓ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺍﮔﺮ ﻓﺮﺿﺎﹰ ﺟﺰﺀِ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﯼ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺗﻮﺩﺓﮐﺎﻻﺋﯽ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﻭ ﺟﺰﺀِﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﻳﮏ ﺟﺰﺀ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻭ ﺍﺭﺯﺵﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﺟﺰﺀِ ﺩﻳﮕﺮﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﺍﻋﻈﻢﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺟﻬﺖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪﻧﺤﻮﯼ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﺘﻌﻠﹼﻖ ﺑﻪﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﺗﻮﺩﻩﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﻴﺎﻧﻪﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﺍﺭﺯﺵﺑﺎﺯﺍﺭ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﻮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ ٢‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬

‫‪۱‬ـ ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‪" :‬ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﺍﺯﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺳﻴﺎﺳﯽ" ]ﻧﻘﺪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺳﻴﺎﺳﯽ[ ﺑﺮﻟﻴﻦ‪"Zur Kritik der pol. Ök." ۱۸۵۹ ،‬‬
‫‪۲‬ـ ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‪" :‬ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﺍﺯ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺳﻴﺎﺳﯽ" ]ﻧﻘﺪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺳﻴﺎﺳﯽ[ ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۷۸‬‬

‫ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺗﻮﺩﻩﮐﺎﻻ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺣﺎﺻﻞﺟﻤﻊ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﻫﻤﺔ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﺎ ﻫﻢ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻋﻢ‪ ‬ﺍﺯﺁﻧﻬﺎﺋﯽﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﻭﺁﻧﻬﺎﺋﯽﮐﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﻳﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯﺁﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻳﺎ ﺍﺭﺯﺵﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﻮﺩﺓﮐﺎﻻ ــ ﻳﻌﻨﯽ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭﻻﺯﻣﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻧﻬﺎ ﺟﺎﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ــ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﺭﺯﺵ ﺗﻮﺩﺓ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﮐﻪ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﮑﺲ ﻓﺮﺽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻘﺎﺿﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺁﻣﺪﻩ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﯽ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﺪﺗﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﻬﺘﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﻧﺪ ﭘﺎﺑﻪ ﭘﺎ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﻭﺿﻊ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺁﻥ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﺍﺯﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﺪﺗﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺸﺘﻪﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻢ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺗﻮﺩﻩﮐﺎﻻﯼ ﻣﻴﺎﻧﻪ‬
‫ﻭ ﻫﻢ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻧﺴﺒﺘﺎﹰ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪﺍﯼ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﺗﻮﺩﻩ ﮐﺎﻻﺋﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﺪﺗﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻳﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺭﺍ‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﻓﺮﺽﺷﻮﺩ ﺗﻮﺩﻩﮐﺎﻻﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺯ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺑﻪﻣﺮﺍﺗﺐ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﺗﻮﺩﻩﮐﺎﻻﺋﯽ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺸﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭﺣﺘﹼﺎ ﺧﻮﺩ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﻣﻼﺣﻈﻪﺍﯼ ﺭﺍ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻮﺩﻩﮐﺎﻻﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺗﺸﮑﻴﻞﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺭﺍ ﺁﻥ ﺟﺰﺋﯽ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺸﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﺯ ﻣﻮﺭﺩ ﺁﮐﻨﺪﮔﯽ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﯽ ﺷﺪﻩ ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺁﻥ ﺟﺰﺋﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺭﺍ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ (١ ).‬ﻭﻟﯽ ﻣﺎ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ‪ ،‬ﺍﺯﺣﻴﺚ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻭﮐﺎﺭ ﻧﺪﺍﺭﻳﻢ‬

‫) ‪ ( ۱‬ﻳﮑﺒﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻻﺯﻡ ﻣﯽﺷﻤﺮﻳﻢ ﮐﻪ ﹶﻏﺮ‪‬ﺽ ﺍﺯ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻭ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻ ﺁﻥ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﻭ ﺍﺣﻮﺍﻟﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﺭﺯﺍﻥ ﺗﺮ ﻳﺎﮔﺮﺍﻥ ﺗﺮﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻥﮐﺎﻻ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﺁﮐﻨﺪﻩﺑﻮﺩﻥ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﺯﮐﺎﻻ ﺁﻥ ﺍﺟﻨﺎﺱ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽﮐﻪ ﺍﺭﺯﺍﻥ ﺗﺮ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺸﺘﺮﯼ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺍﮔﺮ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﻳﻦﻗﺒﻴﻞﮐﺎﻻﻫﺎ ﻧﺴﺒﺘﺎﹰ ﺯﻳﺎﺩ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺪﻳﻬﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻃﺒﻖ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﮐﺎﻻﯼﺁﻧﻬﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺧﻮﺍﻫﺪﮔﺮﺩﻳﺪ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬
‫‪۲۷۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫‪١‬‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺤﺚ ﻣﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦﭘﺬﻳﺮﯼﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺧﻮﺩ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺣﺪ‪‬ﺕ ﻭ ﺷﻤﻮﻝﮐﺎﻣﻠﺶ ﻣﻄﺮﺡ ﺳﺎﺯﻳﻢ‬
‫)ﭼﻴﺰﯼﮐﻪ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺖ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺗﻘﺮﻳﺒﯽ ﻭ ﺑﺎ ﻫﺰﺍﺭﮔﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﯽﮐﻨﺪ(‪،‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢﺍﺭﺯﺵﺑﺎﺯﺍﺭﹺ ﺗﻤﺎﻡ ﺗﻮﺩﻩ ـﮐﺎﻻﺋﯽﮐﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻨﻈﻴﻢﮔﺮﺩﻳﺪﻩ‪،‬‬
‫ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ ‪ I‬ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎﺣﺎﺻﻞ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﺗﻮﺩﻩﮐﺎﻻﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺟﻨﺎﺣﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺘﻮﺳﻄﯽﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺯﻭﺭ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ (٢ ).‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺁﻧﻬﺎﮐﻪ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﮐﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻣﺠﺒﻮﺭﻧﺪﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﺑﻔﺮﻭﺷﻨﺪ ﻭﺁﻧﻬﺎﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯﺁﻥ ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ ‪ ، II‬ﺗﻮﺩﻩﻫﺎﯼﺍﺭﺯﺵﺩﺍﺭﯼﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﺩﻭ ﺟﻨﺎﺡ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‬

‫‪۱‬ـ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﺸﺎﺟﺮﻩ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺳﺘﻮﺭﺵ ﻭ ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺑﻬﺮﺓ ﺯﻣﻴﻦ )ﺑﺤﺜﯽﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﺸﺎﺟﺮﻩ ﺩﺍﺭﺩ‬
‫ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻫﻴﭽﮑﺪﺍﻡ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪﮔﻔﺘﺔ ﻃﺮﻑ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ( ﺑﺮ ﺳﺮ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ‬
‫)ﻧﺰﺩﺁﻧﻬﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻭ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻄﺮﺡﺍﺳﺖ( ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺩﺭ ﻧﺎﻣﺴﺎﻋﺪ‪-‬‬
‫ﺗﺮﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ) ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ ( ﻭ ﻳﺎ ﺗﺤﺖ ﻣﺴﺎﻋﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ) ﺍﺳﺘﻮﺭﺵ ( ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺣﻞ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﻫﺮﺩﻭ ﻫﻢ ﺣﻖ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻫﺮﺩﻭﯼﺁﻧﻬﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺭﺍ ﺑﻪﮐﻠﹼﯽ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺩﻭﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻣﻮﺍﺭﺩﯼﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﻣﺴﺎﻋﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺸﺘﻪﺍﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪﻧﻈﺮﻳﺔ ﮐﹸﺮﺑﺖ )‪ (Corbet‬ﻣﺮﺍﺟﻌﻪﮐﻨﻴﻢ‪" :‬ﺍﻳﻦ ﺑﻪﺁﻥ ﻣﻌﻨﺎ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪﮔﻮﻳﺎ ﻭﯼ ) ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ( ﻣﺪ‪‬ﻋﯽ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺩﻭ ﻧﻤﻮﻧﺔ ﻣﻨﻔﺮﺩ ﺍﺯ ﺩﻭ ﻗﻠﻢ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﻳﮏﮐﻼﻩ ﻭ ﻳﮏ ﺟﻔﺖﮐﻔﺶ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﻫﺮﺩﻭ ﺑﺎ ﻣﻘﺪﺍﺭ‬
‫ﮐﺎﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻭﻗﺘﯽ ﺍﺯ "ﮐﺎﻻ" ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫"ﮐﺎﻻﯼ ﻧﻮﻋﯽ" ﺭﺍ ﺩﺭ ﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺖ ﻧﻪ ﻳﮏﮐﻼﻩ ﺗﻨﻬﺎ ﻭ ﻣﻨﻔﺮﺩ‪ ،‬ﻳﮏ ﺟﻔﺖﮐﻔﺶ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻉﮐﺎﺭﯼﮐﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺻﺮﻑﮐﻼﻩ ﺩﻭﺯﯼ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻣﺎﻧﻨﺪﮐﺎﺭﯼ ﺗﻠﻘﹼﯽ ﺷﻮﺩﮐﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺗﻤﺎﻡ ﮐﻼﻩ ﻫﺎ‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﭼﻴﺰﯼﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪﮔﻤﺎﻥ ﻣﻦ ﺍﺯﺁﻏﺎﺯ ﺩﺭ ﺑﻴﺎﻥﮐﻠﹼﻴﺎﺕ ﺍﻳﻦﺁﻣﻮﺯﺵ ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪".‬‬
‫)‪("Observations on some verbal disputes in Pol. Econ. etc.", London, 1821, p. 53, 54.‬‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﭼﺎﭖ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺑﻪﺟﺎﯼ "ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ"‪" ،‬ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ" ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺍﺯ ﺭﻭﯼ ﻧﺴﺨﺔ ﺧﻄﹼﯽ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬
‫ﺍﺻﻼﺡ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۸۰‬‬

‫ﻫﻢ ﺗﺮﺍﺯﯼ ﭘﻴﺪﺍ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻭﺁﻥ ﺗﻮﺩﻩ ـ ﮐﺎﻻﺋﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﺪﺗﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺟﻨﺒﺔ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦﮐﻨﻨﺪﻩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻣﻄﻠﺐ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺣﺪ‪‬ﺕﮐﺎﻣﻠﺶ ﺑﻴﺎﻥ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻳﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻫﺮﮐﺪﺍﻡ ﺍﺯﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻫﺮﻳﮏ ﺍﺯ‬
‫ﻭﺍﺣﺪﻫﺎﯼ ﺟﺰﺀِ ﺗﻮﺩﻩ ـﮐﺎﻻﯼﮐﻞﹼ‪ ،‬ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﺭﺯﺵﮐﻞﹼ ﺗﻮﺩﻩ ـﮐﺎﻻ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﺭﺯﺵﮐﻞﹼ ﺍﺯ ﺣﺎﺻﻞﺟﻤﻊ ﺍﺭﺯﺵ ﻫﻤﺔ ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‬
‫ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﻬﻢ ﻣﺘﻨﺎﺳﺒﯽﮐﻪ ﺍﺯﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵﮐﻞﹼ ﺑﻪﻫﺮﮐﺎﻻﯼﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ ﻣﯽﺍﻓﺘﺪ‪ ،‬ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭﯼﮐﻪ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺁﻥ‬
‫ﺟﻨﺎﺣﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﺴﺎﻋﺪﺗﺮﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﻮﺩﻩﺍﻧﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﻧﻴﺰﮐﻪ ﻣﺘﻌﻠﹼﻖ ﺑﻪ ﻗﺸﺮ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭﺍﻗﻊ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ‬
‫ﺑﺎﺯ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻧﺎﻣﺴﺎﻋﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯ ﻩ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻧﺰﺩﻳﮏ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻳﺎ‬
‫ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺗﻼﻗﯽ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼﹰ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺣﺠﻤﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﻮﺩﻩ ـﮐﺎﻻﯼ ﺟﻨﺎﺡ‬
‫ﻧﺎﻣﺴﺎﻋﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ ﺩﺭﻣﺤﻴﻂﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﻮﺭﺩﻧﻈﺮ ﺍﺷﻐﺎﻝﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺣﺘﹼﺎ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ‬
‫ﻧﺎﭼﻴﺰﯼ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻋﺮﺿﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻧﺎﻣﺴﺎﻋﺪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺭﺍ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪﮐﻤﻴ‪‬ﺖﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭﺟﻨﺎﺡ ﻣﺴﺎﻋﺪﺗﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ‪ ، III‬ﺟﺎﯼ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪﺟﻨﺎﺡ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﻠﮑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﻴﺎﻧﻪﺷﺮﺍﻳﻂ‪،‬‬
‫ﺍﺷﻐﺎﻝ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺑﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﻣﻴﺎﻧﻪ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺘﻮﺳﻂ‪،‬‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺟﻤﻊ ﻣﺒﺎﻟﻎ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﻫﺮﺩﻭ ﺟﻨﺎﺡ ﻭ ﻗﺸﺮ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ‬
‫ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﻴﺎﻧﻪﺷﺮﻁ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻓﻀﺎﯼ ﻧﺴﺒﯽ ﺋﯽ ﮐﻪ ﺟﻨﺎﺡ‬
‫ﻧﻴﮏﺷﺮﻁ ﺍﺷﻐﺎﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﻪﺁﻥ ﻧﺰﺩﻳﮏ ﻳﺎ ﺍﺯﺁﻥ ﺩﻭﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺩﺭﺑﺮﺍﺑﺮﻋﺮﺿﻪ‬
‫ﺿﻌﻴﻒ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺰﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﺴﺎﻋﺪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺍﻋﻢ‪ ‬ﺍﺯ ﻫﺮﻣﻘﺪﺍﺭﯼﮐﻪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﺎﺋﻴﻦﺁﻭﺭﺩﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﺎ ﺣﺪ‪ ‬ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﺧﻮﺩ ﻗﺎﻫﺮﺍﻧﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴ‪‬ﺖ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﻪﺩﺳﺖ‬
‫‪۲۸۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮ ﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺍﻧﺪ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﭘﻴﺪﺍ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻣﮕﺮﺁﻧﮑﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻧﻴﺮﻭﻣﻨﺪﯼ ﺑﺮ‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﭽﺮﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺭﻳﺎﺑﯽ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﺠﺮ‪‬ﺩ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩﺍﻳﻢ‪ ،‬ﺩﺭ‬
‫ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﮔﺎﻥ ﻋﻤﻠﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻣﺸﺮﻭﻁ ﺑﺮﺁﻧﮑﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ‬
‫ﺩﺭﺳﺖ ﺑﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﺍﯼ ﻭﺳﻌﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺗﻮﺩﺓ ﮐﺎﻻﺋﯽ ﺭﺍ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺗﻌﻴﻴﻦﮔﺮﺩﻳﺪﻩﺍﺳﺖ ﺟﺬﺏ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻭﻫﻤﻴﻦﺟﺎﺳﺖﮐﻪ ﻣﺎﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﮑﺘﺔ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ‪ .‬ﺍﻳﻨﮑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﺎﻻ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻑ ﺍﺳﺖ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﮐﻪ ﮐﺎﻻﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻧﻴﺎﺯﯼ ﺍﺯ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼﻫﺎﯼ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺭ ﺍ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻩ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻓﻘﻂ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ ﺭﺍ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻣﯽﮐﺮﺩﻳﻢ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻴﻢ ﻓﺮﺽ ﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﺍﺣﺘﻴﺎﺝ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺍﻳﻦ ﮐﺎﻻﯼ ﻣﺸﺨﺺ ــ ﮐﻪ ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﺁﻥ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﺟـﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑـﻮﺩ ــ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪،‬‬
‫ﺑﺪﻭﻥ ﺁﻧﮑﻪ ﻻﺯﻡ ﺑﺪﺍﻧﻴﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯﺁﻥﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻧﻴﺎﺯﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻩ ﺷﻮﺩ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﻪ ﻣﺤﺾﺍﻳﻨﮑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺗﻤﺎﻡ ﻳﮏ ﺭﺷﺘﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭ ﻳﮏﺳﻮ ﻭ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺩﺭﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺍﻳﻦﺟﻬﺖ‪‬ﮐﻤ‪‬ﯽ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺟﻨﺒﺔ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻭﺍﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺗﻌﺎﺭﻳﻔﯽﮐﻪ ﭘﻴﺶﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮﺽ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺣﺠﻢﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺸﺘﻪ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﻭ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩﺷﺪﻩﺍﯼ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭ ﻧﻴﺰ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ‬
‫ﻣﻔﺮﻭﺽﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻓﻘﻂ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻣﻴﺎﻥ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﺮﮐﻴﺐﮐﻨﻨﺪﺓ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺗﻮﺩﻩ ـﮐﺎﻻ‪ ،‬ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺸﺘﻪﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﺎﻻ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻓﺮﺽ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺗﻮﺩﻩ ـ ﮐﺎﻻ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻋﺎ ﺩ‪‬ﯼﹺ ﻋﺮﺿﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺽ ﺍﺯ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺍﻳﻨﮑﻪ‬
‫ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﻮ ﻗﹼﺘﺎﹰ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﻮﺩ ﺻﺮﻑ ﻧﻈﺮ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۸۲‬‬

‫ﻣﯽﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺍﮔﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﺎﻻ ﻧﻴﺰ ﻋﺎﺩ‪‬ﯼ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﺎﻻ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ ،‬ﻗﻄﻊ ﻧﻈﺮ ﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﮐﺪﺍﻡ ﻳﮏ ﺍﺯ ﺳﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺮﺭﺳﯽﺷﺪﺓ ﻓﻮﻕ‬
‫ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻮﺩﻩ ـﮐﺎﻻ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﻳﮏ ﻧﻴﺎﺯ ﺭﺍ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻩ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼ ﺭﺍ ﺩﺭﮔﺴﺘﺮﺓ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻴﺶ ﺭﻓﻊ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﮑﺲ ﺍﮔﺮﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﻳﺎ‬
‫ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺯﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺎﺷﺪﺁﻧﮕﺎﻩ ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﺎﺗﯽ ﺭ‪‬ﺥ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻭﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﺍﮔﺮﮐﻤﻴ‪‬ﺖﮐﺎﻻ ﺧﻴﻠﯽﮐﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻮﺍﺭﻩﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺗﺤﺖ‬
‫ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﺪﺗﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺭﺍ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻭﭼﻨﺎﻧﭽﻪﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺰﺭﮒ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺸﺘﻪﺍﻧﺪ ﺍﻳﻦ ﻧﻘﺶ ﺭﺍ ﺍﻳﻔﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ‬
‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺩﻭ ﺟﻨﺎﺡ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪﺓ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺎﺩﻩ‬
‫ﻣﻴﺎﻥ ﺣﺠﻢ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮﯼ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺍﻧﺪ ﻗﺎﻋﺪﺗﺎﹰ ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﻧﺘﻴﺠﺔ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻣﺤﺼﻮﻝﹺ ﻋﺮﺿﻪﺷﺪﻩ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ‬
‫ﺯﻳﺎﺩﺗﺮ ﺷﻮﺩ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ﺯﻳﺎﺩﺗﺮﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ‪ ،‬ﭼﻪ ﺻﻌﻮﺩﺍﹰ ﻭ‬
‫ﭼﻪ ﻧﺰﻭﻻﹰ‪ ،‬ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﭘﻴﺪﺍ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥﮐﻤﻴ‪‬ﺖﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ ﻭﺁﻥ‬
‫ﮐﻤﻴ‪‬ﺘﯽ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎﮐﻪ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﺭﺯﺵﺑﺎﺯﺍﺭﺷﺎﻥ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﻣﯽﺭﻭﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻋﻠﹼﺖ ﺩﻭﮔﺎﻧﻪﺍﯼ ﺩﺍﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﺎ ﺍﻳﻦ ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﺧﻮﺩ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻴﻠﯽ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﻳﺎ ﺧﻴﻠﯽ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ‬
‫ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪﮐﻪ ﮔﻮﺋﯽ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﻴﺎﺳﯽ ﻏﻴﺮ ﺍﺯﺁﻧﭽﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺭﺍ ﺗﻨﻈﻴﻢ‬
‫ﻣﯽﻧﻤﻮﺩ ﺑﻪﻭﻗﻮﻉ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺑﺎﺁﻧﮑﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ‪،‬‬
‫ﻋﺮﺿﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﺍﺿﺎﻓﻪﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﺎ ﮐﻢﺗﻮﻟﻴﺪﯼﹺ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﺮﻭﺯ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭ ﻳﺎ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﻋﺮﺿﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﻭﻟﯽ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺗﻨﺰﻝ ﻳﺎ ﺗﺮﻗﯽﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻣﺮﯼﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺯ ﻋﻠﻞ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻪ ﻧﺎﺷﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻄﻠﻖ ﻋﺮﺿﻪ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻣﺎﻧﺪﻩﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺪﺍﺭ‬
‫ﻧﺴﺒﯽﹺﺁﻥ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻋﺮﺿﻪ ﺩﺭﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼ ﻭ ﻳﺎ ﺩﺭ ﺳﻨﺠﺶ ﺑﺎ ﺁﻥ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪﺍﯼ ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺎﻟﺖ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺍﺳﺖ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﻋﮑﺲ‪.‬‬
‫ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ‪ :‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭ ﺳﻮ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﺕ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻭ ﺧﻮﺍﻩ ﺩﺭ ﻳﮏ ﺟﻬﺖ‬
‫‪۲۸۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻭﻟﯽ ﻧﻪ ﺑﻪﻳﮏ ﻣﻴﺰﺍﻥ‪ ،‬ﺍﻧﺠﺎﻡﮔﻴﺮﺩ ﻭﺧﻼﺻﻪ ﺍﮔﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺩﻭﺳﻮﻳﻪﺍﯼ ﺭﻭﯼ ﺩﻫﺪﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ‪‬‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﻋﺮﺿﻪ ﻭ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺭﺍ ﺩﮔﺮﮔﻮﻥ ﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﻓﺮﺟﺎﻣﯽﺁﻥ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺩﻭ ﺣﺎﻟﺘﯽﮐﻪ ﻓﻮﻗﺎﹰ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺖ ﻣﻨﺘﻬﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺷﻮﺍﺭﯼﹺ ﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮐﻠﹼﯽ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻋﺮﺿﻪ ﻭ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﮔﻮﺋﯽ‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﻳﮏ ﻫﻤﺎﻥﮔﻮﺋﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ ﻋﺮﺿﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻳﺎ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺗﺤﻮﻳﻞﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺁﻧﮑﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﺟﺰﺋﻴﺎﺕ ﺑﻴﻬﻮﺩﻩ ﻧﺸﺪﻩﺑﺎﺷﻴﻢﮔﻮﺋﻴﻢﮐﻪ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﻣﻌﻄﻮﻑ ﺑﻪﺣﺠﻢ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﻣﺸﺨﺺ ﺻﻨﻌﺖ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺯ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﯽ ﺑﻴﺶﻭ‬
‫ﮐﻢ ﺯﻳﺎﺩﯼﮐﻪ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﻴﺮﻭﻥﮐﺸﻴﺪﻩﺷﺪﻥ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﻣﺜﻼﹰ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺼﺮﻑ ﺳﺎﻝ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺫﺧﻴﺮﻩ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺻﺮﻑ ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻧﺨﺴﺖ‬
‫ﺑﻴﺎﻧﮕﺮﮐﻤﻴ‪‬ﺖﻣﻌﻴ‪‬ﻦ‪ ،‬ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻳﺎﺗﻌﺪﺍﺩﯼﺍﺳﺖ‪،‬ﮐﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐﺁﻧﮑﻪ ﺗﻮﺩﻩ ـﮐﺎﻻﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﻨﻔﺼﻞ‬
‫ﻳﺎ ﻣﺘﺼﻞ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﮔﻴﺮﯼ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﺼﺮﻓﯽ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼ ﻫﺎﯼ ﺍﻧﺴﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﺑﺮﻣﯽ ﺁﻭﺭﻧﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺁﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﻫﺎﯼ ﻣﺼﺮﻓﯽ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﻭ ﺩﺭﺛﺎﻧﯽ ﺍﻳﻦ ﺗﻮﺩﺓﮐﺎﻻ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺑﺎﺯﺍﺭﯼ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻥ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﻀﺮﻭﺑﯽ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﺍﺭﺁﻥ ﮐﺎﻻ ﻳﺎ ﺳﻨﮓ ﻭ‬
‫ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻭﺍﺣﺪﻫﺎﯼ ﺳﻨﺠﺶﺷﻤﺮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻥﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﻴﺰﺍﻥ‬
‫ﮐﻤ‪‬ﯽﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭﺑﺎﺯﺍﺭ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭﺍﺭﺯﺵﺑﺎﺯﺍﺭﯼﹺﺁﻧﻬﺎ ﻫﻴﭻ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺿﺮﻭﺭﯼ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻣﺜﻼﹰ ﺑﺮﺧﯽﺍﺯﮐﺎﻻﻫﺎ ﻧﻮﻋﺎﹰ ﺍﺭﺯﺵ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺑﻌﻀﯽﺩﻳﮕﺮ ﻧﻮﻋﺎﹰ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﮐﻤﯽ ﺩﺍﺭﺍ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﯼﮐﻪ ﻣﺒﻠﻎ ﺍﺭﺯﺷﯽﹺ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺑﺮﺧﯽﮐﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﮐﻮﭼﮑﯽ ﺍﺯ ﺑﺮﺧﯽ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﻴﺎﻥﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﺍﻗﻼﻣﯽﮐﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭﹺ ﺍﻗﻼﻡ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺗﻨﻬﺎ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺍﺯ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼ ﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺩﺭ ﻫﺮ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻭﻳﮋﻩ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﻘﺪﺍﺭ‬
‫ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﺯ ﻳﮏ ﺟﻨﺲ‪ ،‬ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺍﮔﺮﭼﻪ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۸۴‬‬

‫ﺍﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﮐﻠﹼﯽ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺩﺭﻭﻧﯽ‬
‫ﺑﺎ ﺳﻮﺩﻣﻨﺪﯼ ﺍﻳﻦ ﺍﻗﻼﻡ ﻭ ﻣﺎﻫﻴ‪‬ﺖ ﻭﻳﮋﺓ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﻣﺼﺮﻑﺁﻧﻬﺎ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﻳﮑﺴﺎﻥ‬
‫ﻓﺮﺽﮐﺮﺩﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺍﮔﺮ ‪ a‬ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﺍﺯ ﻳﮏ ﻧﻮﻉﮐﺎﻻ ﺑﺎﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭﯼ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ b‬ﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﺷﻮﺩ ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ‪ na‬ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺯﻣﺎﻥ ﮐﺎﺭﯼ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ nb‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ ﻧﻴﺎﺯﻫﺎﺋﯽ ﺭﺍ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻩ ﺳﺎﺯﺩ ﻭ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﻠﻤﯽ ﺍﺯ ﺍﺷﻴﺎﺀ ﺭﺍ ﻻﺯﻡ‬
‫ﺷﻤﺎﺭﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِ ﺁﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﭼﻮﻥ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻﺋﯽ ﺗﻘﺴﻴﻢﮐﺎﺭ‬
‫ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﻣﻔﺮﻭﺽ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﻗﻼﻡ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪﮐﻪ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺑﺮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺁﻧﻬﺎﺭﺍ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺸﺨﺼﯽ‬
‫ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺁﻥ‬
‫ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺯ ﺟﺎﻣﻌﻪﮐﻪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﻘﺴﻴﻢﮐﺎﺭ ﻣﻮﻇﹼﻒ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻳﻦ ﺟﻨﺲﹺ‬
‫ﻣﺸﺨﺺﻣﺼﺮﻭﻑ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔﮐﺎﺭﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﹺ ﻧﻤﺎﻳﺶﻳﺎﻓﺘﻪ ﺩﺭﺍﺟﻨﺎﺳﯽﮐﻪ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼﺁﻥ ﺑﺨﺶ ﺭﺍ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻩ ﻣﯽﺳﺎﺯﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺩﻟﯽ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻣﻴﺎﻥﮐﻤﻴ‪‬ﺖﮐﻞﹼ ﮐﺎﺭ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﮏ ﻗﻠﻢ ﺍﺯ ﺍﺷﻴﺎﺀ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺣﺘﻴﺎﺝ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺼﺮﻑ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﻣﻴﺎﻥ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯﮐﻞﹼ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﻨﺲ ﻣﺰ ﺑﻮﺭ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﻣﯽ ﺑﺮﺩ‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺑﻌﺎﺩﯼ ﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻳﻦ ﻗﻠﻢ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻞﹼ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺍﺯ ﻳﮏ ﺳﻮ ﻭ ﻣﻴﺰﺍﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺭﺿﺎ ﺀِ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼ ﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﺟﻨﺲ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻭﺍﺟﺐ ﻭ ﻻﺯﻣﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺻﺮﻓﺎﹰ ﺗﺼﺎﺩﻓﯽ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻫﺮﮐﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﺍﻗﻼﻡ ﺟﺪﺍﺟﺪﺍ ﻳﺎ ﻫﺮﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﺯ ﻳﮏ ﻧﻮﻉﮐﺎﻻ ﻓﻘﻂ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﺋﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻥ ﻻﺯﻡ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﻘﻄﺔ ﻧﻈﺮ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺵﺑﺎﺯﺍﺭﯼ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉﮐﺎﻻ ﻓﻘﻂ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮﮐﺎﺭﻻﺯﻡ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪،‬‬
‫ﻣﻌﺬﻟﮏ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪﮐﺎﻻﯼ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻧﯽ ﺑﻴﺶﺍﺯ ﺣﺪ‪ ‬ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻳﮏﺟﺰﺀ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﹶﺗﻠﹶﻒﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﻮﺩﻩ ـﮐﺎﻻﺋﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪﻩ ﻣﻌﺮ‪‬ﻑﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﺑﺴﻴﺎﺭﮐﻮﭼﮑﺘﺮﯼ ﺍﺯ ﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺁﻧﭽﻪ‬
‫‪۲۸۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺩﺭﮐﺎﻻﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭﮔﻨﺠﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪) .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺎﺭﺕ‬
‫ﻗﺒﻼﹰ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﯽﺷﺪﺓ ﺍﺟﺘﻤﺎﻉ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﻣﻴﺎﻥ ﺣﺠﻢ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﺋﯽ‪،‬ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻗـﻼﻡ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻣﺼﺮﻭﻑ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺣﺪﻭﺩﯼ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻗـﻼﻡ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼ ﻫﺎﯼ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺭﺍ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻩ ﺳﺎﺯﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﻮﻧﺪﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ (.‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﻪﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭﺷﺎﻥ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‪ ،‬ﻭﺣﺘﹼﺎ ﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖﮐﻪ ﻗﺴﻤﺘﯽﺍﺯﺁﻧﻬﺎ ﻓﺮﻭﺵ‪-‬‬
‫ﻧﺎﭘﺬﻳﺮﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺣﺠﻢ ﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻮﻉ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽﮐﺎﻻ ﺻﺮﻑ ﺷﺪﻩ‬
‫ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺍﺯ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔﻣﺤﺼﻮﻝ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﻓﻊ‬
‫ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻌﮑﻮﺱ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽﺍﮔﺮﺣﺠﻢﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﺋﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺟﻨﺲ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺻﺮﻑﺷﺪﻩ ﻳﺎﺣﺠﻢﺁﻧﭽﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺭﺿﺎﺀِ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻭﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺗﻮﺩﻩ ـﮐﺎﻻﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ ﺑﺎ ﺩﺭﺟﺔ ﻋﺎﺩ‪‬ﯼﹺ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ‪،‬‬
‫ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﻳﮑﺴﺎﻥﻣﺎﻧﺪﻥ ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬ﺗﻄﺒﻴﻖﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﺎﻻ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭﺧﻮﺩ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ‬
‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺭﻓﺖ‪ .‬ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻳﺎ ﻓﺮﻭﺵﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺍﺭﺯﺷﯽﮐﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻋﻘﻼﻧﯽﺍﺳﺖ ﻭ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻃﺒﻴﻌﯽ‬
‫ﺗﻌﺎﺩﻝﺁﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﻣﺒﻨﺎﯼ ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻥﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﺎﺕ ﺍﻳﻀﺎﺡ ﺷﻮﻧﺪ ﻧﻪﺁﻧﮑﻪ ﺑﻪﻋﮑﺲ‬
‫ﺧﻮﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﺎﺕ ﺗﻮﺿﻴﺢﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺟﻬﺖ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺭﺍ‪ ،‬ﺑﺮﺭﺳﯽﮐﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﻳﺎ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺯﻳﺴﺖ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺩﺭ‬
‫ﻣﺼﺮﻑ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﻳﺎ ﻣﺼﺮﻑ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﻭﺍﺭﺩﮔﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﺍﻧﻮﺍﻉﮐﺎﻻﻫﺎ ﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﻫﺮﺩﻭ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺩﺭﺍﺻﻞﻣﻮﺿﻮﻉ ﻧﻤﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩﮐﺎﻻﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻳﺎ ﺍﺯﺟﺎﻧﺐ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ )ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﺯﺟﺎﻧﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ‬
‫ﺯﻳﺮﺍ ﻣﻔﺮﻭﺽ ﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﻧﺪ( ﻭ ﻳﺎ ﺍﺯﻃﺮﻑ ﻣﺼﺮﻑ‪-‬‬
‫ﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﺮﺩﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺬﮐﻮﺭ ﺍﻳﻦ ﭘﻴﺶ ﻓﺮﺽ ﻻﺯﻡ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽﺭﺳﺪﮐﻪ ﺍﺯ‬
‫ﺳﻮﯼ ﺗﻘﺎﺿﺎ‪،‬ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺍﺯ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼﻫﺎﯼ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻭ ﺍﺯ ﺳﻮﯼ ﻋﺮﺿﻪ ﺣﺠﻢ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ‬
‫ﺍﺯﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺩﺭﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺑﺎﺁﻥ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼﻫﺎ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۸۶‬‬

‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﻣﻨﺴﻮﺟﺎﺕ ﭘﻨﺒﻪﺍﯼ ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺎﻻﻧﺔ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭﻣﻘﻴﺎﺱ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﺯ ﻧﻮ‬
‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺳﺎﺯﺩ ﺑﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﭘﻨﺒﻪ ﻧﻴﺎﺯ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻭﻫﺮﮔﺎﻩ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺳﺎﻻ ﻧﺔ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺩﺭ‬
‫ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺁﻭﺭﻳﻢ ﺁﻧﮕﺎﻩ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﻳﮑﺴﺎﻥﻣﺎﻧﺪﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕﺮ‪،‬‬
‫ﮐﻤﻴ‪‬ﺘﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺑﺮﺁﻥ ﻻﺯﻡ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺯﻳﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻧﮑﻪ‬
‫ﻃﺒﻘﺔﮐﺎﺭﮔﺮ ﺷﻴﻮﺓ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺩﺳﺖﮐﻢ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﺎﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺯﻳﺴﺖ ﻻﺯﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺍﮔﺮﭼﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺯﻳﻊ‬
‫ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﮐﻨﻨﺪﺓ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺯﻳﺴﺖ ﮐﻤﺎﺑﻴﺶ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺳﺎﻻﻧﺔ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﻧﻴﺰﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺍﺯ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺯﻳﺴﺖ ﻻﺯﻡﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻣﺮﯼ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺑﻴﺶﻭﮐﻢ ﺯﻳﺎﺩ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻃﺒﻘﺎﺕ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﺻﺎﺩﻕ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﻪﻧﻈﺮﻣﯽﺭﺳﺪﮐﻪ ﺩﺭﺟﻬﺖ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﻘﺪﺍﺭﻣﻌﻠﻮﻣﯽﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼﻣﺸﺨﺺﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺭﺿﺎﺀِﺁﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽﮐﺎﻻ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺿﺮﻭﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﮐﻤ‪‬ﯽ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼ ﺍﻣﺮﯼ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩﮐﺶﺩﺍﺭ ﻭ ﺗﻐﻴﻴﺮﭘﺬﻳﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺛﺒﺎﺕ ﺁﻥ ﻇﺎﻫﺮﯼ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺯﻳﺴﺖ ﺍ ﺭﺯﺍﻥﺗﺮ ﺷﻮﺩ ﻭ ﻳﺎ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﭘﻮﻟﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﺎﺭﮔﺮ ﺍﺯﺁﻥ‬
‫ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﮐﺎﻻﻫﺎ "ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼ ﻫﺎﯼ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ"‬
‫ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﻣﺴﺘﻤﻨﺪﺍﻥ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺍﺳﺖﮐﻪ "ﺗﻘﺎﺿﺎ"ﯼ ﺁﻧﺎﻥ‬
‫ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﺣﺪﻭﺩ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼ ﺟﺴﻤﺎﻧﯽﺷﺎﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﮔﺮ ﻣﺜﻼﹰ ﭘﻨﺒﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺍﻥﺗﺮ ﺷﻮﺩ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﭘﻨﺒﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺩﺭ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﭘﻨﺒﻪ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﺷﻮﺩﮐﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻣﺼﺮﻑ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻓﺮﺽ‪ ،‬ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻫﺪﻑ ﻭﻳﮋﺓ ﻭﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﻘﺼﻮﺩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻭﯼ ﻧﻮﻉ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﺯﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﺯ‬
‫ﺁﻥ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﻭﯼ ﻣﺜﻼﹰ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﭘﻨﺒﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺁﻳﺪ ﻭ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ ﻧﻴﺎﺯ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﻨﺒﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﺓ ﭘﻨﺒﻪ ﻧﻴﺰ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﭘﻨﺒﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭘﺎﺭﭼﺔ‬
‫‪۲۸۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﭘﻴﺮﺍﻫﻨﯽ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺑﺎﺭﻭﺕ ـ ﭘﻨﺒﻪ)‪ (١‬ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ﻭ ﻳﺎ ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﺪﺍﻥ ﻭﺳﻴﻠﻪﮔﻮﺵﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ‬

‫ﻭ ﺟﻬﺎﻥ ﺭﺍ ﻓﺮﻭﺑﻨﺪﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﻪﻫﺮﺟﻬﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﺮﺍﯼ ﻧﺸﺎﻥﺩﺍﺩﻥ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻭﯼ ﺍﺯ ﭼﻪ ﻗﻤﺎﺵ‬
‫ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﺍﺳﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮﯼ ﺑﻪﺳﺰﺍ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍ ﻣﺮ ﮐﻪ ﻭﯼ ﺩﺭﺣﻘﻴﻘﺖ ﻓﻘﻂ ﻧﻴﺎﺯ ﺳﻮﺩﺟﻮﻳﺎﻧﺔ‬
‫ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﺲ ﺍﺣﺘﻴﺎﺝ ﺑﻪ ﭘﻨﺒﻪ ﻣﯽﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻫﻴ‪‬ﺖ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼ ﺭﺍ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ـ‬
‫ﻣﻴﺎﻥﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻣﻌﺮ‪‬ﻑ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﻴﺎﻥ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭ ﺍﺣﺘﻴﺎﺝ ﻭﺍﻗﻌﯽ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺮﺯﻫﺎﺋﯽ ﻭﺟﻮﺩﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅﮐﻤ‪‬ﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭﻃﺒﻌﺎﹰ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺍﻳﻦﺍﺧﺘﻼﻑ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪﮐﺎﻻﻫﺎﯼﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻣﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﻭﺁﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ ﺍﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﭘﻮﻟﯽﮐﺎﻻﻫﺎ ﻏﻴﺮ ﺍﺯﺁﻧﭽﻪ ﻫﺴﺖ ﻣﯽﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻭ ﻳﺎ ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺯﻳﺴﺖ‬
‫ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﺍﻥ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻣﺎﻟﯽ ﻃﻮﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﯽﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﺁﺳﺎﻥﺗﺮ ﺍﺯ ﺩﺭﮎ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﯼﻫﺎﯼ ﻣﻴﺎﻥ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭ ﻋﺮﺿﻪ ﻭ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯﺁﻥ‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺩﺷﻮﺍﺭﯼ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ‬
‫ﺭﻭﺷﻦﺳﺎﺧﺘﻦ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﻘﺼﻮﺩ ﺍﺯﺁﻧﭽﻪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕﻳﺎﺑﯽﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭﻋﺮﺿﻪ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﭼﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭﻋﺮﺿﻪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪﮐﻪ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ‬
‫ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺗﻮﺩﺓ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺭﺷﺘﺔ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ‬
‫ﻭ ﻧﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯﺁﻥ‪ ،‬ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦﻧﺨﺴﺘﻴﻦﭼﻴﺰﯼﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﺍﻳﻦﺑﺎﺭﻩ ﺑﻪﻣﺎﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺩ ﻭ‪‬ﻡ ﺁﻥ ﺍﻳﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﺍﮔﺮﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺧﻮﺩ ﻓﺮﻭﺵ ﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭ ﻋﺮﺿﻪ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺍﮔﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭ ﻋﺮﺿﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﭘﻴﺪﺍﮐﻨﻨﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﺩﺭﺳﺖ‬

‫)‪) Schiess-Wolle (۱‬ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ( ـ ‪ Coton-Poudre‬ﻳﺎ ‪) Fulmi-Coton‬ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ( ‪) Gun-cotton‬ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ(‬

‫ﻣﺎ ﺩ‪‬ﺓ ﻣﺤﺘﺮﻗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﻨﺒﻪ ﻭ ﻣﺨﻠﻮﻃﯽ ﺍﺯ ﺍﺳﻴﺪ ﻧﻴﺘﺮﻳﮏ ﻭ ﺍﺳﻴﺪ ﺳﻮﻟﻔﻮﺭﻳﮏ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﺗﺮﺟﻤﺔ ﺭﻭﺳﯽ ﭘﻴﻮﮐﺴﯽﻟﻴﻦ )‪ (Pirokciline‬ﺫﮐﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۸۸‬‬

‫ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﺍﺳﺖﮐﻪﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﻣﯽﺭﻭﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺩﻭ ﻧﻴﺮﻭ‬
‫ﺩﺭ ﺩﻭ ﺟﻬﺖ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻢ ﻣﺘﺴﺎﻭﻳﺎﹰ ﻋﻤﻞﮐﻨﻨﺪ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﺧﻨﺜﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻭ ﺑﺮ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ‬
‫ﻫﻴﭻ ﺗﺄﺛﻴﺮﯼ ﺍ‪‬ﻋﻤﺎﻝ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻭ ﭘﺪﻳﺪﻩﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺍﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﻣﺪﺍﺧﻠﺔ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻧﻴﺮﻭ ﺍﻳﻀﺎﺡ ﮔﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻋﺮﺿﻪ ﻭ ﺗﻘﺎﺿﺎ‬
‫ﻣﺘﻘﺎﺑﻼﹰ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮﺭﺍ ﺧﻨﺜﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺩﻳﮕﺮﭼﻴﺰﯼ ﺭﺍ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻧﻤﯽﺩﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮﯼ ﺭﻭﯼ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍ‪‬ﻋﻤﺎﻝ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﮐﻪ ﭼﺮﺍ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺩﻗﻴﻘﺎﹰ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﺒﻠﻎ ﭘﻮﻝ ﻭ ﻧﻪ ﺩﺭﻣﺒﻠﻎ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺩﺭﺗﺎﺭﻳﮑﯽ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﯽﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺩﺭﻭﻧﯽ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭ ﻋﺮﺿﻪ‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻳﺎﺑﻨﺪ )ﺑﺎ ﻗﻄﻊ ﻧﻈﺮﮐﺎﻣﻞ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﻣﺤﺮ‪‬ﮐﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻫﻨﻮﺯ‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻋﻤﻴﻖﺗﺮﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ(‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺍﻳﻦ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻓﻘﻂ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﺗﺤﻘﻖﻳﺎﻓﺘﺔ‬
‫ﺧﺎﻟﺺ ﺧﻮﺩ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪﮐﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭ ﻋﺮﺿﻪ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭ ﻋﺮﺿﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭ‬
‫ﺍﮔﺮ ﻫﻢ ﻳﮏ ﺑﺎﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻧﻄﺒﺎﻗﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮﺩ ﺗﺼﺎﺩﻓﯽ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻋﻠﻤﯽ ﺁﻥ‬
‫ﺭﺍ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺻﻔﺮ ﻭ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﭼﻴﺰﯼﮐﻪ ﺭﻭﯼ ﻧﺪﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺗﻠﻘﹼﯽ ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺳﻴﺎﺳﯽ‬
‫ﻓﺮﺽ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﺮﺍ؟ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﭘﺪﻳﺪﻩﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ‬
‫ﺷﮑﻞ ﻗﺎﻧﻮﻧﻤﻨﺪ ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻧﻤﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‬
‫ﺁﻧﻬﺎﺭﺍ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﺻﻮﺭﺕ ﻇﺎﻫﺮﯼﮐﻪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺣﺮﮐﺖ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭﻋﺮﺿﻪ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ‪ ،‬ﻭ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺣﺮﮐﺖ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭ‬
‫ﻋﺮﺿﻪ ﭘﹺﯽ ﺑﺮﺩ ﻭﺁﻥ ﺭﺍ ﺁﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﭼﻮﻥ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﯼﻫﺎ ﺟﻨﺒﺔ ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﻧﻈﺮ‬
‫ﺑﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺟﻬﺖﻫﺎﯼ ﻣﺘﻘﺎﺑﻠﯽﮐﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ‬
‫ﺗﻀﺎﺩﯼﮐﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﺴﺖ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺎﺍﻳﻨﮑﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﻭﺗﻘﺎﺿﺎ‬
‫ﺩﺭ ﻫﻴﭻ ﺣﺎﻟﺖ‪ ‬ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﺔ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﻫﺎﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﭼﻨﺎﻥ ﺩﺭ ﹺﭘﯽﹺ ﻫﻢ‬
‫ﻣﯽﺁﻳﻨﺪ ــ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺁﻧﺴﺖﮐﻪ ﻫﺮ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﺩﺭ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺟﻬﺎﺕ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺭﺍ ﺩﺭ‬
‫‪۲۸۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺟﻬﺖ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺮﻣﯽﺍﻧﮕﻴﺰﺩ ــﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﻳﮏﺩﻭﺭﺓﮐﺎﻣﻞﮐﻢﻭﺑﻴﺶ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺩﺭﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﺩ‪،‬‬

‫ﻋﺮﺿﻪ ﻭﺗﻘﺎﺿﺎ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﻣﯽﭘﻮﺷﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕﻳﺎﺑﯽﹺ ﺁﻧﻬﺎ ﻓﻘﻂ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ‬
‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺣﺮﮐﺖ ﺩﺍﺋﻤﯽ ﺗﻀﺎﺩﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﻣﻌﺪ‪‬ﻝ ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﺎﺕ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﺑﺎﺯﺍﺭ ﺭﺍ ﺩﺭﻧﻈﺮﮔﻴﺮﻳﻢ ﺩﻳﺪﻩ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﺟﺒﺮﺍﻥﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﺎﺕﺁﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻭﻣﻨﻬﺎ ﺑﻪﻫﻢ ﺩﺭﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵﺑﺎﺯﺍﺭ‬
‫ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻣﻌﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺗﺌﻮﺭﻳﮏ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺯ‬
‫ﻟﺤﺎﻅ ﻋﻤﻠﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻬﻢ‪ ‬ﺍﺳﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼﻫﺎﯼ‬
‫ﺩﻭﺭﺓ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦﮐﻤﺎﺑﻴﺶ ﺩﺭﺍﺯﯼ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻣﻴﺎﻥ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭﻋﺮﺿﻪ ﺍﺯﺳﻮﺋﯽ ﻓﻘﻂ ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﺎﺕ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺭﺍ ﺍﺯ‬
‫ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭﺍﺯﺳﻮﯼﺩﻳﮕﺮ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮﮔﺮﺍﻳﺶ ﺩﺭﺟﻬﺖ ﺍﺯﻣﻴﺎﻥﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻦ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﺎﺕ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭﺟﻬﺖ ﻣ‪‬ﺤﻮﹺ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻣﻴﺎﻥ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭﻋﺮﺿﻪﺍﺳﺖ‪) .‬ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎﺋﯽ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭﻟﯽ ﻓﺎﻗﺪ ﺍﺭﺯﺵ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪(.‬‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺗﺄﺛﻴﺮﯼ ﺭﺍﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﯼﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩﺁﻣﺪﻩﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪﺍﹶﺷﮑﺎﻝ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮﻃﺮﻑ ﺳﺎﺯﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭﻟﺬﺍ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻪﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﻧﺠﺎﻣﺪﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻴﺮﻭﻥﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﺪﻳﻨﺴﺎﻥ ﻋﺮﺿﻪ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺎﺯ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺍﺧﺘﺮﺍﻋﺎﺗﯽﮐﻪ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭ ﻻﺯﻡ ﺭﺍ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺧﻮﺩ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﺍﺯﺁﻥ ﺭﺍﻩ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻫﻢﺳﻄﺢﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺑﻪﻋﮑﺲ ﺗﻘﺎﺿﺎ‬
‫ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺁﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺑﺮ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺑﺮﺗﺮﯼ ﻳﺎﺑﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﻪﺍﻳﻨﺠﺎ‬
‫ﺍﻧﺠﺎﻣﺪ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﺁﻥ ﺭﺷﺘﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﻭﯼ ﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﺍﯼ‬
‫ﺑﺎﻻ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﺩﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺧﻮﺩ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻭ ﻳﺎ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻣﮑﺎﻥ‬
‫ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﺗﺮﻗﯽ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﮑﺸﺪ ﻭ ﺧﻮﺩ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺭﺍ ﺑﻪﻋﻘﺐ ﺭﺍﻧﹶﺪ‪ .‬ﺑﺎﺯ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻳﺎ ﺁﻥ ﺭﺷﺘﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﺿﻊ ﺑﻪﺟﺎﺋﯽ ﺑﺮﺳﺪﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﺍﯼ ﺩﻭﺭﻩﻫﺎﯼﮐﻢﻭ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۹۰‬‬

‫ﺑﻴﺶ ﺩﺭﺍﺯﯼ ﺑﺎﻻ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻻﺯﻡ ﺑﺎﺷﺪ ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺩﺭﻃﻮﻝ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﺪﺕ ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﺪﺗﺮﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻥﻃﻮﺭﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺑﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭ ﻋﺮﺿﻪ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺩﺍﺭﺩ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻋﺮﺿﻪ ﻭ‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻭ ﺩﺭ ﺗﺤﻠﻴﻞﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺗﺮ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺗﻘﺎﺿﺎ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺩﺭﺟﻬﺖ ﻋﮑﺲ ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻫﺮﮔﺎﻩ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻋﺮﺿﻪ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﯼ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﮐﻪ ﺩﺭﮐﺎﻻﯼ ﻋﺮﺿﻪﺷﺪﻩ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻣ‪‬ﻌﹺّﻴﻦﹺ‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻭﻟﺬﺍ ﻣ‪‬ﻌﹺّﻴﻦﹺ ﻋﺮﺿﺔ ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﻋﺮﺿﺔ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦ‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪﺁﻥ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﭘﻨﺒﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻋﺮﺿﺔ ﻣﻨﺴﻮﺟﺎﺕ ﭘﻨﺒﻪﺍﯼ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦﮐﻨﻨﺪﻩﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﻫﻢﺍﻧﺪﻳﺸﯽ ــ ﻳﻌﻨﯽ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭﻋﺮﺿﻪ ﻭ ﺑﻪﻣﻮﺍﺯﺍﺕ ﺁﻥ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻋﺮﺿﻪ ﻭﺗﻘﺎﺿﺎ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ــ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻧﻴﺰ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪ‬
‫‪١‬‬
‫ﻋﺮﺿﻪ ﻭ ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪﺗﻘﺎﺿﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣ‪‬ﻌﹺّﻴﻦﹺ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻣ‪‬ﻌﹺّﻴﻦﹺ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪.‬‬

‫‪۱‬ـ ﭼﻪ ﺑﯽﺧﺮﺩﯼﹺ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺩﺭ"ﮊﺭﻑﺑﻴﻨﯽ" ﺫﻳﻞ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪" :‬ﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺗﻮﺩﺓ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﺯﻣﻴﻦ ﻳﻌﻨﯽ‬
‫ﻋﻮﺍﻣﻠﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺎﺧﺘﻦﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﺿﺮﻭﺭ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼﻑﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻪﺭﺍﮐﻪ ﺁﺩﺍﻡ ﺍﺳﻤﻴﺚ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻃﺒﻴﻌﯽﹺﮐﺎﻻ ﻣﯽﺧﻮﺍﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭﺁﻥ ﻗﻴﻤﺘﯽﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﻗﻴﻤﺖ ﻃﺒﻴﻌﯽﹺﺁﻥ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻓﺖ ﺗﺤﺖ‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺁﻥ ﺩﺭﻣﯽﺁﻳﺪ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻧﻪ ﺩﺭ ﻋﺮﺿﻪ ﻭ ﻧﻪ ﺩﺭﻣﻘﺎﺩﻳﺮ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪) ".‬ﻫﺮﺩﻭ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺩﺭﺳﺖ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪﮐﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻳﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ ﺁ‪ .‬ﺍﺳﻤﻴﺚ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪" (.‬ﺍﻳﻦ ﻋﺮﺿﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺁﻥ ﺍﺷﺨﺎﺻﯽﮐﻪ ﺗﻮﺍﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻳﺎ ﺧﻮﺍﺳﺘﺎﺭ ﺁﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻣﻌﺮ‪‬ﻑ ﻣﺨﺎﺭﺝ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺳﺖ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪﮐﺎﻣﻼﹰ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻳﺎﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪﮔﺬﺷﺘﻪ‬
‫ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻣﻴﺎﻥ ﻋﺮﺿﻪ ﻭﺁﻧﭽﻪﮐﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺟﺪﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺭﺍ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﯽﮐﻨﺪ ‪ ،‬ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﻋﺮﺿﻪ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺁﻣﺪ ــ ﺑﻪﺷﺮﻁ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﺎﻧﻌﯽ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺁﻥ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ــ ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﺑﻪﻗﻴﻤﺖ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺟﺪﻳﺪ ﺧﻮﺩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺭﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺷﺨﺎﺹ ←‬
‫‪۲۹۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺣﺘﹼﺎ ﻳﮏ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﻫﻢ )ﺑﻪ ﺯﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪﮐﻨﻴﺪ()‪ (١‬ﺩﺭﻣﯽﻳﺎﺑﺪﮐﻪ ﺑﺪﻭﻥ‬

‫ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺩﺭ ﻋﺮﺿﻪ ﻭﺗﻘﺎﺿﺎ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﻭﺿﺎﻉﻭﺍﺣﻮﺍﻝ ﺧﺎﺭﺝ ﻧﺎﺷﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺭﺍﺑﻄﺔ‬
‫ﺁﻥ ﺩﻭ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺩﮔﺮﮔﻮﻥ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺣﺘﹼﺎ ﻭﯼ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺑﭙﺬﻳﺮﺩﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﺩﻥ ﺁﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭﻋﺮﺿﻪ ﺑﺎﻫﻢ‬
‫ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺑﻪﺁﻥ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭ ﺍﺭﺯﺵ* ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﻋﮑﺲ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭﻋﺮﺿﻪ ﺭﺍ ﺍﻳﻀﺎﺡ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺆﻟﹼﻒﮐﺘﺎﺏ "‪ "Observations‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﻗﺴﻤﺘﯽﮐﻪ ﺿﻤﻦ ﺯﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﺪﻳﻦ‪-‬‬
‫ﺳﺎﻥ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪:‬‬
‫"ﻣﻌﺬﻟﮏ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺩﺭﮎ ﻣﺎ ﻫﻨﻮﺯ ﺍﺯ ﻋﻨﻮﺍﻥ "ﺗﻘﺎﺿﺎ" ﻭ "ﻗﻴﻤﺖ ﻃﺒﻴﻌﯽ" ﻫﻤﺎﻥ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ‬

‫→ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖﮔﻤﺎﻥ ﺑﺮﻧﺪﮐﻪ ﭼﻮﻥﮐﺎﻻ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﻋﺮﺿﺔ ﺁﻥ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻪﻗﻴﻤﺖ ﻃﺒﻴﻌﯽﹺ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺭﺳﻴﺪﻩ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻫﻢ ﻣﺮﻫﻮﻥ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻣﻴﺎﻥ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭ ﻋﺮﺿﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺑﻪ ﺭﺍﺑﻄﺔ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺭﺳﻨﺪﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺑﻪ ﺭﺍﺑﻄﻪﺍﯼ ﺑﺴﺘﮕﯽ‬
‫ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪" ".‬ﺍﺻﻞ ﺑﺰﺭﮒ ﻋﺮﺿﻪ ﻭ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺑﻪﻣﻴﺪﺍﻥ ﻋﻤﻞ ﻓﺮﺍﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺁ‪ .‬ﺍﺳﻤﻴﺚ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻣﯽﻧﺎﻣﺪ ﻭ ﻫﻢ ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ‬
‫ﮐﻪ ﻭﯼ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻣﯽﺧﻮﺍﻧﺪ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ـ ﻣﺎﻟﺘﻮﺱ‪".‬‬
‫)‪(Observations on certain verbal disputes etc., London, 1821, p. 60, 61.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺩ ﺧﺮﺩﻣﻨﺪ ﺩﺭﮎ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ‪ ،‬ﺩﺭﺳﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺗﻮﻟﻴﺪ ‪(Cost of‬‬

‫)‪ production‬ﻭﻟﺬﺍ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭﺭﺍﺑﻄﺔ ﻣﻴﺎﻥ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭ‬
‫ﻋﺮﺿﻪ ﻧﻴﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩﺁﻭﺭﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﻋﺮﺿﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺍﻳﺠﺎﺩﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍ ﻳﻦ‬
‫ﭼﻴﺰﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﺳﺖ ﻋﮑﺲ ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺍﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪ ﻣﺎ ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﺪ ﺛﺎﺑﺖﮐﻨﺪ ﺑﻪﺍﺛﺒﺎﺕ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻣﻴﺎﻥ ﻋﺮﺿﻪ ﻭ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪﻋﮑﺲ ﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ‪ ،‬ﻧﺎﻇﻢ ﺁﻥ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫) ‪ ( ۱‬ﻣﻘﺼﻮﺩ ﺯﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ﻓﻮﻕ ﻭ ﻧﻘﻞ ﻗﻮﻝ ﺍﺯ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﻣﺎﻟﺘﻮﺱ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﻳﻦ ﻣﺆﻟﹼﻒ ﺑﻪ‬
‫ﺯﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺹ ‪] ۱۷۵‬ﺻﻔﺤﺔ ‪ ۲۷۴‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫٭ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽﺭﺳﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻳﮏ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﭼﺎﭘﯽ ﺭ‪‬ﺥ ﺩﺍﺩﻩ‪ ،‬ﻭ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ "ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭ ﻋﺮﺿﻪ" ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺎﺷﺪ‪) .‬ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺲ(‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۹۲‬‬

‫ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﺑﺎﻣﺮﺍﺟﻌﺔ ﺑﻪ ﺁ‪.‬ﺍﺳﻤﻴﺚ ﺍﺯﺁﻥﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻳﻢ‪ ،‬ﺍﻳﻦﺭﺍﺑﻄﻪ)ﻣﻴﺎﻥ ﺗﻘﺎﺿﺎﻭﻋﺮﺿﻪ( ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ‬

‫ﻳﮏ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﻓﻘﻂ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﻗﻴﻤﺖ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻋﺮﺿﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻭﺍﻗﻌﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺗﻘﺎﺿﺎﺋﯽﮐﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺍﺳﺖ ﻧﻪ ﺯﻳﺎﺩﺗﺮ ﻭ ﻧﻪ ﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ‪ ،‬ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺩﺍﺷﺘﻪﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺩﻭ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﻤﺎﻥﮐﺎﻻ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻭ ﺑﺎﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ‬
‫)‪(١‬‬
‫ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻣﻴﺎﻥ ﻋﺮﺿﻪ ﻭﺗﻘﺎﺿﺎ ﺩﺭﻫﺮﺩﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﻫﻤﺎﻥﮐﻪ ﺑﻮﺩ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻣﺆﻟﹼﻒ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺭﺍ ﻣﯽﭘﺬﻳﺮﺩﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺩﻭ ﻗﻴﻤﺖ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ‬ﻫﻤﺎﻥﮐﺎﻻ ﺩﺭ‬
‫ﺯﻣﺎﻥﻫﺎﯼ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻋﺮﺿﻪﻭﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺮﺑﺎﺭ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮﺭﺍ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﺗﺎﺁﻧﮑﻪ‬
‫ﮐﺎﻻ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺩﻭ ﺑﺎﺭ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺧﻮﺩ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺩﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﻫﻴﭻ‬
‫ﺗﻔﺎﻭﺗﯽ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻣﻴﺎﻥ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭﻋﺮﺿﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭﻟﯽ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺧﻮﺩ ﻗﻴﻤﺖ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺗﻔﺎﻭﺕ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﺴﻠﹼﻢ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭﻋﺮﺿﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺗﻌﻴﻴﻦﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﺎﹰ ﻻﺯﻣﯽﮐﻪ‬
‫ﺩﺭﺁﻥ ﻧﻬﻔﺘﻪﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺠﻤﻮﻉﮐﻤﻴ‪‬ﺖﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﺋﯽﮐﻪ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉ‬
‫ﺗﻮﺩﺓ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﻻ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺎ ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﮐﺎﻻ ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎ‬
‫ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺭﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭ‪ ،‬ﮐﻪ‬

‫)‪ (۱‬ﺍﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺍﺯﮔﻔﺘﺎﺭ ﻣﺎﻟﺘﻮﺱ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽﺁﻣﺪﻩ ﻋﻴﻨﺎﹰ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫‪„This proportion, however, if we still mean by „demand“ and „natural price“, what we‬‬
‫‪meant just now, when refering to Adam Smith, must always be a proportion of equality,‬‬
‫‪for it is only when the supply is equal to the effectual demand, that is, to that demand,‬‬
‫‪which will pay neither more nor less than the natural price, that the natural price is in‬‬
‫‪fact paid; Consequently, there may be two very different natural price, at different‬‬
‫‪times, for the same Commodity, and yet the proportion which the supply bears to the‬‬
‫“‪demand, be in both cases the same, namely the proportion of equality.‬‬
‫‪۲۹۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﺎ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻥﻫﺎﯼ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﻋﺮﺿﻪ ﻭﺗﻘﺎﺿﺎ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﻣﯽﮐﻮﺷﻨﺪﮐﻤﻴ‪‬ﺖﮐﻞﹼ ﮐﺎﺭﯼ‬
‫ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﺍﻧﻮﺍﻉﮐﺎﻻﻫﺎ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭ ﻋﺮﺿﺔ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﭼﻨﺪ ﭼﻴﺰ ﺑﺪﻳﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﺗﮑﺮﺍﺭ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ :‬ﺍ ﻭ‪ ‬ﻻﹰ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬
‫ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻑ ﻭ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ‪ ،‬ﻣﻴﺎﻥﮐﺎﻻ ﻭ ﭘﻮﻝ‪ ،‬ﻣﻴﺎﻥ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﻭ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﻩ‪ ،‬ﻭ ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ‬
‫ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﻭ ﻣﺼﺮﻑ ﮐﻨﻨﺪﻩ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽﹺ ﺍﻳﻦ ﻫﺮﺩﻭ‬
‫ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺍﺷﺨﺎﺹ ﺛﺎﻟﺚ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﻭﻓﺮﻭﺷﻨﺪﻩ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﮐﺎﻓﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻣﻨﻔﺮﺩﺍﹰ ﺩﺭﺑﺮﺍﺑﺮ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﺮﺭﺳﯽ‬
‫ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽﻫﺎﯼﮐﺎﻻ ﻭﻟﺬﺍ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺧﺮﻳﺪﻭﻓﺮﻭﺵﮐﺎﻣﻼﹰ ﺍﻧﺠﺎﻡﮔﻴﺮﺩ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ‬
‫ﮐﺎﻓﯽﺍﺳﺖ‪ A .‬ﮐﺎﻻﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭘﻮﻝﹺ ‪ ، B‬ﻳﻌﻨﯽﮐﺴﯽﮐﻪ ‪ A‬ﮐﺎﻻﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﺍﻭ ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺍﺯ ﻧﻮ ﭘﻮﻝ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﻪﮐﺎﻻﺋﯽﮐﻪ ﺑﺎ ﺁﻥ ﭘﻮﻝ ﺍﺯ ‪ C‬ﻣﯽﺧﺮﺩ ‪‬ﺑﺪ‪‬ﻝ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ‬
‫ﭘﻮﻝ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺖ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻔﺮﻭﺽﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﮐﻪﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺩ‬
‫ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮ ﻧﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭﺁﻥ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻫﻨﻮﺯ ﺩﻟﻴﻠﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺷﺖﮐﻪ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺁﻥ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﭼﻪ ﺩﺭﺁﻧﺠﺎ ﻓﻘﻂﺁﻥ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺻﻮﺭﯼﺋﯽ ﻣﻄﺮﺡ‬
‫ﺑﻮﺩﮐﻪﮐﺎﻻ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝﺷﺪﻧﺶ ﺑﻪﭘﻮﻝ ﻭﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽﹺﻣﺠﺪ‪‬ﺩﺵ ﺍﺯﺻﻮﺭﺕ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﮐﺎﻻ ﺍﺯﺳﺮ‬
‫ﻣﯽﮔﺬﺭﺍﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﻣﺤﺾ ﺍﻳﻨﮑﻪﮐﺎﻻ ﻗﻄﻌﺎﹰ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺷﺪ ﻭ ﺑﺎ ﻧﻘﺪﻳﻨﺔ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﺯﺁﻥﮐﺎﻻﯼ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﮔﺮﺩﻳﺪ ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕﮐﺎﻣﻞ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﺩﯼﹺ ﺧﻮﺩ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﮐﺎﻻ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ ﻳﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺷﺶ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﯽ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﻻ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﭘﺎﻳﻪ‬
‫ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺣﻔﻆ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﭘﻮﻝ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﻓﻘﻂ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺎﺱ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ‬
‫ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺧﻮﺩ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺟﺰ ﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻝ ﭼﻴﺰ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻣﻔﺮﻭﺽﺍﺳﺖﮐﻪ ﮐﺎﻻ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮏ ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﺍﺯﺳﺮ ﻧﻤﯽﮔﺬﺭﺍﻧﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻻﺯﻡﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﻫﻢﺁﻣﻴﺰﯼ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺍﻳﻦ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۹۴‬‬

‫ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽﻫﺎ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﻪﺟﺮﻳﺎﻥ ﭘﻮﻝ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻞ‬
‫ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺍﺵ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻣﯽ ﺭﺳﻴﻢ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻫﺮ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﮔﺬﺍﺭ‬
‫ﭘﻮﻝ ﺑﻪ ﻭﻇﻴﻔﻪﺍﺵ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻭﺗﻐﻴﻴﺮﺷﮑﻠﯽﮐﻪ ﺍﺯﺁﻥ ﺭﻫﮕﺬﺭ ﻋﺎﺭﺽﺁﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﺍﻥ ﻭ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﮔﺎﻥ ﺟﺪﺍ ﺟﺪﺍ‬
‫ﺑﯽﺗﻔﺎﻭﺕﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﮑﺲ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻋﺮﺿﻪ ﻭﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬ﻋﺮﺿﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﮔﺎﻥ ﻳﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪-‬‬
‫ﮐﻨﻨﺪﮔﺎ ﻥ‪ ‬ﻧﻮﻉ ﻣﻌ‪‬ﻴﻨﯽ ﺍﺯﮐﺎﻻ ﻭ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﺍﻥ ﻳﺎ ﻣﺼﺮﻑ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ‪‬‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﻧﻮﻉ ﺍﺯﮐﺎﻻﺳﺖ )ﺍﻋﻢ‪ ‬ﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﻣﺼﺮﻑ ﺷﺨﺼﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ(‪ .‬ﻭ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﺟﻤﻊ ﻫﺎ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﻳﮑﺎﻥ ﻫﺎ ﻭ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺮﺁﻣﺪﻩ ﺍﯼ ﺩﺭ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮ‬
‫ﺁﺗﻮﻡ ]ﺍﹶﺗﹸﻢ[‬ ‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮﺩ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﻳﮏ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﻳﮏ ﺟﹺﺮﻡ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷﮑﻞ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺭﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺧﺼﻠﺖ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ‬
‫ﻣﺼﺮﻑ ﺭﺍ ﺑﺎﺭﹺﺯ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪.‬‬
‫ﺁﻥ ﺟﻬﺘﯽ ﺍﺯ ﺭﻗﺎﺑﺖﮐﻪ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻟﺤﻈﻪﺍﯼ ﺿﻌﻴﻒﺗﺮ ﺍﺳﺖ ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯﺁﻥ‬
‫ﺟﻬﺘﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﺩ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺭﻗﺒﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﻭ ﺍﻏﻠﺐ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﻋﻠﻴﻪ ﺁﻥ‪ ،‬ﻋﻤﻞ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺩﺭﺳﺖ ﺑﺪﻳﻦ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﻭﺍﺑﺴﺘﮕﯽ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺭﺍ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻣﻠﻤﻮﺱ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪،‬‬
‫ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺟﻬﺖ ﻗﻮﯼﺗﺮ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻭﺍﺣﺪﯼﮐﻤﺎﺑﻴﺶ ﻳﮑﭙﺎﺭﭼﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺣﺮﻳﻒ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻳﮏ ﻧﻮﻉ ﻣﺸﺨﺺﮐﺎﻻ‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺯ ﻋﺮﺿﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﻳﮏ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ‪ ،‬ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻣﺮﺯﻫﺎﯼ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﺒﻘﺖ ﻣﯽﺟﻮﻳﺪ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥﮐﺎﻻ‬
‫ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﻤﻪﮔﺮﺍﻥﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭﺵ)‪ (١‬ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺍﺯﺳﻮﯼﺩﻳﮕﺮ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﮔﺎﻥ‬
‫ﻣﺘﻔﻘﺎﹰ ﺩﺭﺻﺪﺩ ﺑﺮﻣﯽﺁﻳﻨﺪﮐﻪﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﺑﻪﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺑﺎﻻﺗﺮﯼ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﺭﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺑﻪﻋﮑﺲ‬
‫ﻋﺮﺿﻪ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺯ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﮔﺎﻥ ﺷﺮﻭﻉ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺍﻥ ﺗﺮ ﻓﺮﻭﺧﺘﻦ‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﭼﺎﭖ ﺍﻭﻝ ﺍﺷﺘﺒﺎﻫﺎﹰ "ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ" ﺫﮐﺮ ﺷﺪﻩﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﺩﺳﺖﻧﻮﺷﺘﺔ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺍﺻﻼﺡﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۲۹۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﻣﺠﺒﻮﺭﻧﺪ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺗﺒﻌﻴ‪‬ﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﺍﻥ ﻣﺘﻔﻘﺎﹰ ﻣﯽﮐﻮﺷﻨﺪ‬

‫ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻓﺮﻭﮐﺸﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮﮐﺪﺍﻡ ﺍﺯ‬
‫ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺗﺎ ﺁﻥ ﺣﺪ‪ ‬ﺑﻪ ﺟﻨﺒﺔ ﻣﺸﺘﺮﮎ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﻣﻘﺎﺑﻠﺔ‬
‫ﺑﺎﺁﻥ ﺳﻮﺩ ﻣﯽﺑﺮﺩ‪ .‬ﻭ ﺑﻪ ﻣﺠﺮ‪‬ﺩ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺟﻬﺖ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺿﻌﻴﻒ ﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺍﺗﺤﺎﺩ ﻋﻤﻞ‬
‫ﻗﻄﻊ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﻫﺮﮐﺲ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ ﻣﯽﮐﻮﺷﺪ ﺗﺎ ﻫﺮ ﻗﺪﺭ ﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖ ﺑﻪﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻭﺟﻪ ﮔﻠﻴﻢ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺧﻮﺩ ﺍﺯﺁﺏ ﺑﻴﺮﻭﻥﮐﺸﺪ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺎﻩﮐﺴﯽ ﺍﺭﺯﺍﻥﺗﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﮐﻨﺪ ﻭ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻓﺮﻭﺵ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺑﺎ ﻓﺮﻭﺵﮐﺎﻻ ﺑﻪﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯﻗﻴﻤﺖ ﺟﺎﺭﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻳﺎ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺑﺮﺍﻳﺶ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻬﻤﺘﺮﯼ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺭﺍ ﺑﻪﺗﺼﺮ‪‬ﻑ ﺧﻮﺩ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ‪،‬‬
‫ﺑﻪﭼﻨﻴﻦﮐﺎﺭﯼ ﺩﺳﺖ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺯﺩ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻋﻤﻠﯽﺭﺍ ﺁﻏﺎﺯ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪﮐﻪ ﺭﻓﺘﻪﺭﻓﺘﻪ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺭﺍ‬
‫ﻭﺍﺩﺍﺭ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺍﹸﺳﻠﻮﺏ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺭﺯﺍﻥﺗﺮ ﺭﺍ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻭﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﺎﹰ ﻻﺯﻡ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪﺳﻄﺢ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺟﺪﻳﺪﯼ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺟﻬﺘﯽ ﺍﺯ ﺟﻬﺎﺕ ﺗﺴﻠﹼﻂ ﭘﻴﺪﺍﮐﻨﺪ ﻫﺮﻳﮏ ﺍﺯ‬
‫ﻣﺘﻌﻠﹼﻘﺎﻥ ﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻣﺜﻞ ﺁﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﮔﻮﺋﯽ ﻫﻤﺔ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺍﻧﺤﺼﺎﺭ ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ ﺗﺤﻘﻖ ﻣﯽﺑﺨﺸﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻳﮑﯽﺍﺯﺟﻬﺎﺕ ﺿﻌﻴﻒﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻫﺮﮐﺲ‬
‫ﻣﯽﮐﻮﺷﺪ ﺑﻪﺳﻬﻢ ﺧﻮﺩ ﺩﺭﺯﻣﺮﺓ ﺣﺮﻓﺎﯼ ﺯﻭﺭﻣﻨﺪﺗﺮ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ )ﻣﺜﻼﹰ ﺁﻧﮑﻪ ﺑﺎ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﮐﻤﺘﺮﯼﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﺪ(‪ ،‬ﻳﺎ ﻻﺍﻗﻞ ﺳﻌﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﮔﻠﻴﻢ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯﺁﺏ‬
‫ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﻳﮏ ﺫﺭ‪‬ﻩ ﻫﻢ ﻏﻢ ﻫﻤﺴﺎﻳﺔ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﻤﯽﺧﻮﺭﺩ‪ ،‬ﺑﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻋﻤﻞ ﻭﯼ‬
‫‪١‬‬
‫ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺧﻮﺩﺵ ﺑﻠﮑﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻫﻤﺔ ﻫﻢﻗﻄﺎﺭﺍﻥ ﺍﻭ ﻣﺆﺛﺮ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫‪۱‬ـ "ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻳﮏ ﻃﺒﻘﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻧﻤﯽﺩﺍﺷﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﺳﻬﻢ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻳﺎ ﺟﺰﺀِ ﻣﻘﺴﻮﻣﯽ ﺍﺯ‬
‫ﻧﻔﻊ ﻳﺎ ﺩﺍﺭﺍﺋﯽ ﺟﻤﻊ ﺭﺍ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻭﯼ ﺩﺍﻭﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﻣﺘﺤﺪ ﻣﯽﺷﺪ ﺗﺎ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺳﻮﺩﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﺎﻻﺗﺮ ‪‬ﺑﺮ‪‬ﺩ‪".‬‬
‫)ﻭﯼ ﺑﻪﻣﺤﺾ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭ ﻋﺮﺿﻪ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺩﻫﺪ ﻫﻤﻴﻦﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ(‪" ،‬ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ‬
‫ﺩﺭ ﺟﺎﺋﯽﮐﻪ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻧﺪﻳﺸﺪﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪﻫﺮ ﻭﺳﻴﻠﻪﺍﯼﮐﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻄﻠﻖ ﺳﻬﻢ ﺧﺎﺹ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻴﺸﺘﺮﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻭﻟﻮﺍﻳﻨﮑﻪ ﺭﺍﻩ ﺍﻭ ﻣﻮﺟﺐﮐﺎﻫﺶ ﻣﺒﻠﻎﮐﻞﹼ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻭ ﺍﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦﮐﺎﺭﯼ ﺩﺳﺖ ﻣﯽﺯﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﻳﻦ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺍﺳﺖ‪(An inquiry into those principles respecting the nature of demand, ".‬‬
‫)‪etc., London, 1821, p. 106.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۹۶‬‬

‫ﺩﺭ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭ ﻋﺮﺿﻪ‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻣﻔﺮﻭﺽ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪﮐﺎﻻﻫﺎ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪﻫﺎﯼ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻭﻟﺬﺍ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕﮐﺎﻣﻼﹰ ﺑﻐﺮﻧﺞﺗﺮ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺭﺍ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪﻭﻓﺮﻭﺵ ﺳﺎﺩﺓ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎ ﻣﻔﺮﻭﺽ ﻣﯽﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺳﺨﻦ ﺑﺮﺳﺮ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﻳﮏ ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽ‬
‫ﺻﻮﺭﯼ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻳﮏ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﮑﻞ ﺳﺎﺩﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﻭﻗﻮﻉ‬
‫ﭘﻴﻮﻧﺪﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺳﺨﻦ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﺎﺕ ﮐﻤ‪‬ﯽ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻭ‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺧﺮﻳﺪﻭﻓﺮﻭﺵ ﺳﺎﺩﻩ ﻫﻤﻴﻦﻗﺪﺭﮐﺎﻓﯽ ﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥﮐﺎﻻ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭ ﻋﺮﺿﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻃﺒﻘﺎﺕ ﻣﺨﺘﻠﻔﻪ ﻭﺍﻗﺸﺎﺭﺁﻧﻬﺎﺭﺍ ﻣﻔﺮﻭﺽ‬
‫ﻣﯽﺩﺍﺭﺩﮐﻪﮐﻞﹼ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪﺭﺍ ﻣﻴﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭﺁﻥﺭﺍ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻣﺼﺮﻑ‬
‫ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻧﺎﺷﯽﺍﺯ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺭﺍ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪ‪ .‬ﺍﺯﺳﻮﯼﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭﮎ ﺗﻘﺎﺿﺎ‬
‫ﻭﻋﺮﺿﻪﺍﯼﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼﻳﮑﺪﻳﮕﺮﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ‬
‫ﺁﻧﺴﺖﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻓﻬﻤﻴﺪﻩ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺪﻳﻦﻗﺮﺍﺭ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺭﺯﺷﯽﺋﯽﮐﻪ‬
‫ﺑﻪﺷﮑﻞﮐﺎﻻ ﺩﺭ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﺩﻳﮕﺮ ــ ﺧﻮﺍﻩ‬
‫ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﭘﻮﻝ ﻳﺎ ﺩﺭ ﺷﮑﻞﮐﺎﻻﯼﺩﻳﮕﺮ ــ ﺍﺯ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺑﻴﺮﻭﻥﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺳﺨﻦ ﺑﺮﺳﺮ‬
‫ﺍﻳﻦﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﺎ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﺑﺰﺭﮔﯽﹺ ﺁﻥ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻳﺎ ﺳﻮﺩ ﺍﺯ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺑﻴﺮﻭﻥﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﻮﺩﮐﻪ ﻫﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻢﻣﻘﺪﺍﺭ‪ ،‬ﺻﺮﻑ‬
‫ﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﻫﺮﺭﺷﺘﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﺳﺨﻦ ﺩﺳﺖﮐﻢ‬
‫ﺑﺮﺳﺮ ﺍﻳﻦﺍﺳﺖﮐﻪﮐﺎﻻﻫﺎ ﻻﺍﻗﻞ ﺑﻪﻗﻴﻤﺖﻫﺎﺋﯽ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪﮐﻪ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﺤﻮﻳﻞﺩﻫﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷﮑﻞ‪ ،‬ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻳﮏ‬
‫ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺎﺯﻣﯽﺷﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺮﻭﺋﯽ ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﻫﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﻬﻤﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺩﺍﺭﺩ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۲۹۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺎﻳﺪﮔﻔﺖﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻓﯽﻧﻔﺴﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵﹺﻣﺼﺮﻑ ﻣﺸﺨﺺ‬

‫ﻭ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻭﻳﮋﮔﯽﹺﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﯽﺗﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﺮ ﻣﺤﻴﻂ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻓﻘﻂ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻄﺮﺡ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻝ ﮐﺎﺭ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﮐﺎﺭﹺ ﺑﯽﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﺑﻴﺎﹶﻓﺰﺍﻳﺪ‪ .‬ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺩﺭ ﺫﺍﺕﮐﺎﺭ ﻣﺰﺩﻭﺭﯼ ﮐﻪ‬
‫ﺗﺎﺑﻊ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ ﺑﯽﺗﻔﺎﻭﺗﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺼﻠﺖ ﻭﻳﮋﺓ ﮐﺎﺭ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺍﻳﻦﮐﺎﺭ‬
‫ﻣﺰﺩﻭﺭﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼ ﻫﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﮐﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻳﮏ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺤﻴﻂ ﺩﻳﮕﺮ ﭘﺮﺗﺎﺏ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﻭ‪‬ﻡ ﺁﻧﮑﻪ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻫﺮﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺧﻮﺑﯽ ﻭ ﺑﺪﯼ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺤﻴﻂ ﺩﻳﮕﺮﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻫﺮ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﺑﺎﺭ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﻫﺮﮐﺪﺍﻡ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺍﮔﺮﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩﺍﺵ‬
‫ﻧﻮﻋﯽ ﺍﺯ ﻧﻴﺎﺯﻫﺎﯼ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺭﺍ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻩ ﻧﺴﺎﺯﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﻬﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺩ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺷﻮ ﻧﺪ ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺍﻳﻢ‪ ،‬ﺩﺭ‬
‫ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺁﻟﯽ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﺍﻣ‪‬ﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻣﺤﻴﻄﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮﯼ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﻴﺮﻭﻥﮐﺸﻴﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﻪﻣﺤﻴﻂ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‬
‫ﮐﻪ ﺳﻮﺩ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺍﺯﻃﺮﻳﻖ ﺍﻳﻦ ﺭﻓﺖﻭﺁﻣﺪ ﺩﺍﺋﻤﯽ ﻭ ﺩﺭ ﻳﮏﮐﻠﻤﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺗﻘﺴﻴﻢ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮﺣﺴﺐﺁﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﺟﺎﺋﯽ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺟﺎﯼ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﭼﻨﺎﻥ ﺭﺍﺑﻄﻪﺍﯼ ﻣﻴﺎﻥ ﻋﺮﺿﻪ ﻭ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﮐﻪ‬
‫ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺩﺭﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮﻓﹼﻘﻴ‪‬ﺖ ﺑﻴﺶﻭﮐﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﻧﻴﻞ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻫﻢﺗﺮﺍﺯﯼ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺩﺭﺟﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺩﺭﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﻠﹼﯽ ﻣﺸﺨﺺﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺮﺣﺴﺐﺁﻧﺴﺖﮐﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ‬
‫ﮐﺸﻮﺭ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻳﺎﻓﺘﻪﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪-‬‬
‫ﺩﺍﺭﯼ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺁﻥ ﻧﻴﺰﮔﺴﺘﺮﺵ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﺁﻥ ﻣﺒﺎﻧﯽ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﺋﯽ ﺭﺍ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺁﻥ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺧﺼﻠﺖ ﻭﻳﮋﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺫﺍﺗﯽﺁﻥ ﺭﺍ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۲۹۸‬‬

‫ﺗﺤﺖ ﺍﺳﺘﻴﻼﯼ ﺧﻮﺩ ﺩﺭﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬

‫ﻫﻢ ﺗﺮﺍﺯﯼ ﭘﻴﻮﺳﺘﺔ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﻫﺎﯼ ﺩﺍﺋﻢ‪ ،‬ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪:‬‬
‫ﺍﻭ‪‬ﻻﹰ ﻫﺮﻗﺪﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﺤﺮ‪‬ﮎ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﺁﺳﺎﻥﺗﺮ ﺍﺯ ﻣﺤﻴﻄﯽ ﺑﻪﻣﺤﻴﻂ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﻭ ﺍﺯ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺍﯼ ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻴﺔ ﺩﻳﮕـﺮ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﻫﺮ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﮐﻪ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﮐﺎﺭ ﺍﺯ‬
‫ﻣﺤﻴﻄﯽ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﺩﻳﮕﺮ ﻭ ﺍﺯ ﻳﮏ ﻧﻘﻄﺔ ﻣﺤﻠﹼﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﺔ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﭘﺬﻳﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﮑﺘﺔ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﻭﺟﻮﺩﮐﺎﻣﻞ ﺁﺯﺍﺩﯼ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻭ ﺑﺮﮐﻨﺎﺭﮔﺸﺘﻦ‬
‫ﻫﻤﺔ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭﻫﺎ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭﻫﺎﯼ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺣﺬﻑ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭﻫﺎﺋﯽ‬
‫ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼﻭﻩ ﺷﺮﻁ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺎ‬
‫ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﻣﻼﺯﻣﻪ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻤﯽﮐﻪ ﺗﻮﺩﺓ ﺑﯽ ﺟﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺁﺯﺍﺩ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﻣﻨﻔﺮﺩ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺁﻥ‬
‫ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺤﺖ ﺍﺳﺘﻴﻼﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﺟﺰ ﺀِ ﺍﺧﻴﺮ ﺩﺭ ﻓﺮﺽ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻣﺎ ﻣﺴﺘﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻴﻢ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺍﺭﺯﺵ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﯼ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻫﻤﺔ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﺋﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪﺷﻴﻮﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺮﺩﺍﺭﯼ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﻫﻢ ﺗﺮﺍﺯﯼ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﺎ ﻣﻮﺍﻧـﻊ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻣﺘﻌﺪ‪‬ﺩ ﻭ ﺍﻧﺒﻮﻫﻤﻨﺪ ﺑﺎ ﺷﻴﻮﺓ ﺑﻬـﺮﻩ ﺑﺮﺩﺍﺭ ﯼﹺ ﻏﻴﺮﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺑ‪‬ﺮ ﻣﯽﺧﻮﺭﻧﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭﻣﯽﺁﻣﻴﺰﻧﺪ )ﺍﺯﻗﺒﻴﻞﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﺧﹸﺮﺩﻩﺩﻫﻘﺎﻧﺎﻥ(‪ .‬ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﮑﺘﺔ ﺍ ﻭ‪‬ﻝ ﺑﺎ ﺍﻧﺒﻮﻫﯽﹺ ﺯﻳﺎﺩ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﻣﻼﺯﻣﻪﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ـ ﺍﻣ‪‬ﺎ ﻧﮑﺘﺔ ﺩ ﻭ‪‬ﻡ‬
‫ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﻟﹶﻐﻮﹺﮐﻠﹼﻴﺔ ﻗﻮﺍﻧﻴﻨﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﻧﻘﻞﻣﮑﺎﻥﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﻳﮏ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﻭ ﻳﺎ ﺍﺯ ﻳﮏ ﻣﺮﮐﺰ ﻣﺤﻠﹼﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﻫﺮﮐﺠﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﯽﺗﻔﺎﻭﺗﯽﮐﺎﺭﮔﺮ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪﻣ‪‬ﺤﺘﹶﻮﺍﯼﮐﺎﺭﺵ ﻣﻔﺮﻭﺽ ﻣﯽﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺁﻧﺴﺖﮐﻪ ﺗﺎ ﺳﺮﺣﺪ‪ ‬ﺍﻣﮑﺎﻥ ﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ‬
‫ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺳﺎﺩﻩ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺑﺸﻮﺩ‪ ،‬ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﭘﻴﺶ ﺩﺍﻭﺭﯼﻫﺎﯼ ﺣﺮﻓﻪ ﺍﯼ ﻧﺰﺩ‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺍﺯﺑﻴﻦ ﺑﺮﻭﺩ‪ ،‬ﻭﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩﺗﺒﻌﻴ‪‬ﺖﮐﺎﺭﮔﺮﺗﺤﺖ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺗﺄﻣﻴﻦ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﺕﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺗﺮﯼ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺑﻪ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻭﻳﮋﺓ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺭﻗﺎﺑﺖ‪.‬‬
‫‪۲۹۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺍﺯﺁﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻫﺮ ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﺗﻤﺎﻡ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﻫﺮ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻭﻳﮋﻩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﺳﺘﺜﻤﺎﺭ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻃﺒﻘﺔ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﮐﻞﹼ ﻭ ﺩﺭ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽﺁﻥ ﺷﺮﮐﺖ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﺷﺮﮐﺖ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﻫﻢﺩﺍﺳﺘﺎﻧﯽ‬
‫ﮐﹼﻠﯽ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺍﺳﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺟﻨﺒﺔ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﺩﺍﺭﺩ ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺎ ﻣﻔﺮﻭﺽﺑﻮﺩﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺗﻤﺎﻡ‬
‫ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ ﺍﺭﺯﺵﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‪ ‬ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﺔ ﮐﻞﹼ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ﺩﺭﺟﺔ‬
‫ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭﮐﻞﹼ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﻣﺘﻮﺳﻄﯽﮐﻪ ﺩﺭﻫﺮﺩﺭﺻﺪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭ ﺑﻨﺎ ﺑﺮﺁﻧﭽﻪ ﻓﻮﻗﺎﹰ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻄﻠﺐ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﺭﻭﺷﻦ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻓﻘﻂ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻳﮑﯽﺍﺯﻋﻮﺍﻣﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦﮐﻨﻨﺪﺓ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻋﻼﻗﺔ ﻭﻳﮋﺓ ﻳﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻳﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻳﮏ ﻣﺤﻴﻂ‬
‫ﻣﺸﺨﺺﹺ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩ ﺭﻣﻮﺭﺩ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻭ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﻭﺍﺩﺍﺷﺘﻪ‬
‫ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺧﻮﺍﻩ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎﺋﯽ ﺧﻮﺍﻩ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﻪ ﺯﻳﺮ ﺣﺪ‪ ‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻭ ﻳﺎ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎﺋﯽ ﮐﺎ ﺭﹺ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ‪ ،‬ﻳﮏ ﺳﻮﺩ ﻏﻴﺮﻋﺎ ﺩ‪‬ﯼ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍ ﺯ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‪،‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺧﻮﻳﺶ ﻫﻴﭻ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻭﻟﺬﺍ ﻫﻴﭻ ﮐﺎﺭﮔﺮﯼ ﺭﺍ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﺪﺍﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ )ﺍﻣﺮﯼ ﮐﻪ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻓﺮﺽ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﺁﻣﻴﺰﯼ ﺍﺳﺖ(‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ‬
‫ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺩﺭ ﺍﺳﺘﺜﻤﺎﺭﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺍﺳﺖ ﻭﮐﺎﻣﻼﹰ ﻫﻤﺎﻥﻃﻮﺭ ﺳﻮﺩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ‬
‫ﺍﺯﮐﺎﺭ ﺑﯽﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﮐﻪ ﺁﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﻪﮐﺎﺭ‬
‫ﺑﺮﺩﻩ ﻭﻟﺬﺍ ﺗﻤﺎﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻧﻬﺎﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ )ﻓﺮﺿﯽﮐﻪ ﺑﺎﺯ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪﺁﻣﻴﺰ ﺍﺳﺖ(‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺑﻮﺩﻥ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺪ‪‬ﺕ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺁﻫﻨﮓ ﮐﺎﺭ‬
‫ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺑﺎ ﻣﻌﻠﻮﻡﺑﻮﺩﻥ ﺷﺪ‪‬ﺕ‪ ،‬ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪ ﻃﻮﻝ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺎﻣﻌﻠﻮﻡﺑﻮﺩﻥ ﺣﺠﻢﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‪،‬‬
‫ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﺁﻥﺑﺴﺘﮕﯽﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻫﻤﺎﻥﻋﻼﻗﺔ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۰۰‬‬

‫ﻳﮏ ﻣﺤﻴﻂ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻼﻑ ﺳﺮﻣﺎ ﻳﺔ ﮐﻞﹼ‪ ،‬ﺩﺭ ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺸﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺑﻪﮐﺎﺭﮔﻤﺎﺭﺩﻩﺍﺳﺖ ﻧﺰﺩ ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺑﺎﺍﻳﻦﺗﻔﺎﻭﺕ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﻭﯼ ﺑﺮﺧﻼﻑ ﻣﺤﻴﻂ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﺧﻮﺩ ﺑﻪﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽﺍﺯﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻧﯽﻋﻼﻗﻤﻨﺪﺍﺳﺖﮐﻪ ﺷﺨﺼﺎﹰ ﻣﻮﺭﺩﺍﺳﺘﺜﻤﺎﺭ ﻗﺮﺍﺭﻣﯽﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻫﺮ ﻣﺤﻴﻂ ﻭﻳﮋﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﻫﺮ ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﹺﮐﺎﺭ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ ﻋﻼﻗﺔ ﻳﮑﺴﺎﻧﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺯﻳﺮﺍ ﺩﻭ ﭼﻴﺰ ﺑﻪﺁﻥ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ :‬ﻧﺨﺴﺖ ﺣﺠﻢ ﺍﺭﺯﺵ ﻫﺎﯼ ﻣﺼﺮﻑ ﮐﻪ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺩﺭ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻭﺍﻳﻦﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﺩﻭ ﻟﺤﺎﻅ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻫﻢ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ـ ﻣﺎﻳﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻧﻮ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ ﻭ ﻫﻢ ﺍﺯﺍﻳﻦﺟﻬﺖﮐﻪ ﻫﻤﭽﻮﻥ‬
‫ﺩﺭﺁﻣﺪ ـ ﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮﺭ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺩﻭ‪‬ﻡ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺍﺭﺯﺵﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ )ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻭﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ(‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻌﻠﻮﻡﺑﻮﺩﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻳﺎ ﺳﻮﺩ‪ ‬ﻣﺠﻤﻮﻉ‬
‫ﻃﺒﻘﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪﺓ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻳﺎ ﺳﻮﺩﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺼﻴﺐ ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﹺ ﻭﻳﮋﺓ ﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﻳﮏ ﻣﺤﻴﻂ ﺧﺎﺹ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﻳﮏ ﺷﻌﺒﺔ‬
‫ﻭﻳﮋﺓ ﺍﻳﻦ ﻣﺤﻴﻂ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﻣﻮﺭﺩ ﻋﻼﻗﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻧﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺩﺭﺁﻥ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﺩﺍﺭﻧﺪﮐﻪ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﹺ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﺁﻥ ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺸﺨﺺ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺩﻫﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﺑﻪﺁﻥ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻨﻔﺮﺩ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺩﻫﺪﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﺳﻮﺩ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎ ﺩﻗﺘﯽ ﺭﻳﺎﺿﯽ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﭼﺮﺍ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﻫﺮﻗﺪﺭ ﻫﻢ‬
‫ﺩﺭ ﻣﻴﺪﺍﻥ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻧﺎﺑﺮﺍﺩﺭﺍﻧﻪ ﺍﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻃﺒﻘﺔ‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺮ ﻳﮏ ﺍﺗﺤﺎﺩ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻓﺮﺍﻣﺎﺳﻮﻧﯽ)‪ (١‬ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫)‪ Franc-Maçonnerie (۱‬ـ ﻓﺮﺍﻣﺎﺳﻮﻧﯽ ﺩﺭﺍﻳﺮﺍﻥ ﻧﻴﮏ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ ﻭﻧﻴﺎﺯﯼ ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﺕ ﻣﺸﺨﺼﯽ‬
‫ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺁﻥ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﺗﺬﮐﺮ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﹶﻏﺮ‪‬ﺽ ﻣﺼﻨﹼﻒ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺗﺸﺒﻴﻪ‪ ،‬ﺗﺄﮐﻴﺪ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ‬
‫ﻫﻢﭘﺸﺘﯽ ﺑﯽﭼﻮﻥﻭﭼﺮﺍ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻧﺰﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﻋﻠﻴﻪ ﻃﺒﻘﺔ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﺯﺍﻳﻦﺟﻬﺖ ﺍﺗﺤﺎﺩﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﯽﺷﺒﺎﻫﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻓﺮﺍﻣﺎﺳﻮﻥﻫﺎ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﺍﺯ ‪‬ﺑﺪﻭﹺ ﻭﺭﻭﺩ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻣﺠﺎﻣﻊ ﺑﻪﻗﻴﺪ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻣﺆﮐﹼﺪ ﺑﻪ ﺧﻮﻥ‬
‫ﻣﻮﻇﹼﻒ ﺑﻪﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﯽ ﺍﺯ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪۳۰۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻧﺎﻡ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺍﺩﻩﺍﻳﻢ ﻭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺩﺭﻭﺍﻗـﻊ ﻫﻤﺎﻥ ﭼﻴﺰﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺁ‪ .‬ﺍﺳﻤﻴﺚ ‪ ، Natural price‬ﻳﻌﻨﯽ ﻗﻴﻤﺖ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻣﯽﻧﺎﻣﺪ ﻭ‬
‫ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ ‪) Price of production‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ( ﻭ ‪) Cost of production‬ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ( ﻭ‬
‫ﻓﻴﺰﻳﻮﮐﺮﺍﺕﻫﺎ ‪) Prix necessaire‬ﻗﻴﻤﺖ ﻻﺯﻡ( ﻣﯽﺧﻮﺍﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻫﻴﭽﮑﺪﺍﻡ ﺍﺯﺁﻧﻬـﺎ‬
‫ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ﻣﻄﺮﺡ ﻧﺴﺎﺧﺘﻪ ﺍﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺍﺯﺁﻥﺟﻬﺖ ﺍﻳﻦ ﻧﺎﻡ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺁﻥ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭﮐﺮﺩﻩﺍﻳﻢﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺮﻁ ﺩﺭﺍﺯ ﻣﺪﺕ ﻋﺮﺿﻪ‪ ،‬ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻫﺮ ﻣﺤﻴﻂ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﺍﺳﺖ‪ ١.‬ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻧﻴﺰ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﭼﺮﺍ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻧﺎﻧﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﻳﺸﺎﻥ ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺩﺭﺁﻧﻬﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﭼﹺﻨﺪ‪‬ﺵﺁﻭﺭ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﺮﮐﺰﯼ ﺳﺨﻦ ﻣﯽﺭﺍﻧﻨﺪﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺩﺭ‬
‫ﺣﻮﻝ ﺁﻥ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻥ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻨﺎﻥ ﺍﺯﺁ ﻥ ﺟﻬﺖ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺍﯼ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺩﻫﻨﺪﮐﻪ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﺷﮑﻞﮐﺎﻣﻼﹰ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﻪﻇﺎﻫﺮ ﺧﺎﻟﯽ ﺍﺯ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻ‬
‫ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥ ﺷﮑﻠﯽ ﺭﺍ ﻳﺎﻓﺘﻪﮐﻪ ﺩﺭ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭ ﺷﻌﻮﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‬
‫ﻋﺎﻣ‪‬ﯽ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺫﻫﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﻋﺎ ‪‬ﻣﯽ ﻣﯽﻧﺸﻴﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﻪﺁﻧﭽﻪ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪ ﻣﻌﻠﻮﻡﮔﺮﺩﻳﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺍﺭﺯﺵﺑﺎﺯﺍﺭ‪) ،‬ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻡﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺑﺎﺭﻩ‬

‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖﻫﺎﯼ ﻻﺯﻡ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪﺁﻥ‪ ،‬ﺻﺎﺩﻕﺍﺳﺖ(‪،‬‬
‫ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦ ﻳﮏ ﺳﻮﺩ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﻬﺎﺋﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻣﺤﻴﻂ ﺧﺎﺹ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺤﺖ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺑﺤﺮﺍﻥﻫﺎ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﻣﺴﺘﺜﻨﯽﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺍﻳﻦﺣ‪‬ﮑﻢ‬
‫ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻫﻤﺔ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭ‪ ،‬ﻫﺮ ﻗﺪﺭ ﻫﻢ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻳﺎ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺻﺎﺩﻕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦ ﺁﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﻫﻤﺔ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺍﺯ ﻳﮏ ﻧﻮﻉ ﺑﻪﻗﻴﻤﺖ ﻭﺍﺣﺪ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ‬
‫ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺑﻪﮐﻠﹼﯽ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪۱‬ـ ﻣﺎﻟﺘﻮﺱ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۰۲‬‬

‫)ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺳﻮﺩﻫﺎﯼ ﺍﺿﺎﻓﯽﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭﻫﺎﯼ ﻋﺎﺩ‪‬ﯼ‪ ،‬ﺍﻋﻢ‪ ‬ﺍﺯ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﻳﺎ ﻃﺒﻴﻌﯽ‪،‬‬
‫ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻳﻨﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺳﺨﻨﯽ ﻧﻤﯽﮔﻮﺋﻴﻢ‪(.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺯ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﻳﮏ ﺳﻮﺩ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻳﺪﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ‬
‫ﺍﺯ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻣﺸﺨﺺ ﺩﺭ ﻭﺿﻌﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪﮐﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺗﺒﺪﻳﻞﺷﺪﻥ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﻪ ﺍﺯ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﮔﺸﺘﻦ ﺳﻮﺩﺷﺎﻥ ﺑﻪ ﺳﻮﺩ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺮﮐﻨﺎﺭ ﻧﮕﺎﻩ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺑﻬﺮﺓ ﺯﻣﻴﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﻴﻤﺎﯼ‬
‫ﺑﻌﺪﯼ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺷﮑﻞ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ‪.‬‬

‫□‬
‫‪۳۰۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻓﺼﻞ ﻳﺎﺯﺩﻫﻢ‬

‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻥﻫﺎﯼ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‬

‫ﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

‫ﻓﺮﺽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ‪ ۲۰ v + ۸۰ c‬ﻭ ﺳﻮﺩ‬

‫‪ %۲۰‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ‪ %۲۰‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻳﮏ ﺗﺮﹼﻗﯽﹺ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‪،‬‬
‫ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕﺮ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،‬ﺳﻮﺩ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮﺽ ﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ‬
‫‪ % ۲۵‬ﺗﺮﻗﹼﯽﮐﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﻫﻤﺎﻥ ﺣﺠﻢﮐﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﺑﺎ ‪ ۲۰‬ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﻣﯽﺁﻳﺪ‬
‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﺎ ‪ ۲۵‬ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﻣﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﻪﺟﺎﯼ ‪ ، ۲۰ p + ۲۰ v + ۸۰ c‬ﻭﺍﮔﺮﺩ ـ ﺍﺭﺯﺷﯽ‬
‫ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ۲۵ p + ۲۵ v + ۸۰ c‬ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ‬
‫ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺒﻠﻎ ﺍﺭﺯﺷﯽﺋﯽ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ۴۰‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﮔﺮ ‪ v‬ﺍﺯ ‪۲۰‬‬
‫ﺑﻪ ‪ ۲۵‬ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻓﺰﺍﻳﻨﺪ ‪ m‬ﻳﺎ ‪ p‬ﻓﻘﻂ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۱۵‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺳﻮﺩ ‪ ۱۵‬ﺭﺍ ﺑﻪ ‪۱۰۵‬‬
‫‪2‬‬
‫ﻗﺴﻤﺖﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ = ‪ * %۱۴ 2‬ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻧﺮﺥ ﺟﺪﻳﺪ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﭼﻮﻥ‬
‫ﻗﻴﻤﺖﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵﺁﻧﻬﺎ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﺩﺍﺭﺩ‪،‬‬
‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬

‫‪2‬‬
‫٭ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽﺭﺳﺪ ‪ %۱۴ 7‬ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺎﺷﺪ‪) .‬ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺲ(‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۰۴‬‬

‫ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﻗﻴﻤﺖﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻳﻦﮐﺎﻻﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺗﺮﻗﯽﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‬

‫ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﺳﻮﺩ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ ﻫﻴﭻ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﻗﻴﻤﺖ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ‬
‫ﺧﻮﺩ ﻧﻴﺎﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﮐﻪ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ = ‪ %۲۰‬ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻳﮏ ﺯﻣﺎﻥ‬

‫ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺍﺿﺎﻓﺔ ﻳﮏ ﺳﻮﺩ ‪ % ۲۰‬ﮐﻪ ﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫‪20 K‬‬
‫‪ K + Kṕ = K +‬ﻣﯽﺷﺪ‪،‬ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ‪ K‬ﻣﻘﺪﺍﺭ‬ ‫= ‪100‬‬ ‫ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﻣﯽﺷﺪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ‬
‫ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﯼ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻳﻌﻨﯽ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼﮐﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻓﺮﺳﺎﻳﺸﯽﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭﹺ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻣﻨﺘﻘﻞ‬
‫ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻓﺮﺽ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺑﺎﺷﺪ ﺍﺯ‬
‫‪2‬‬
‫‪14‬‬ ‫‪K‬‬
‫‪7‬‬
‫‪ . K +‬ﻧﺨﺴﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢﮐﻪ ﺗﺮﮐﻴﺐﺁﻥ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬ ‫‪100‬‬
‫‪17‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪۲۳‬‬ ‫‪21‬‬ ‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑ‪‬ﺪﻭﯼ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ‪ ۲۰ v + ۸۰ c‬ﺑﺎﺷﺪ )ﺗﺮﮐﻴﺒﯽﮐﻪ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪ ‪+ ۷۶ 21‬‬
‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ(‪ .‬ﻣﺜﻼﹰ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ‪ ۵۰ v + ۵۰ c‬ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﻬﻮﻟﺖ‬
‫ﻓﺮﺽ ﺷﻮﺩﮐﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺩﺭ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﺪﻩ ﻭ‬
‫ﺯﻣﺎﻥ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺣﺎﻟﺖ ‪ I‬ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺗﺮﻗﯽ‬
‫ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ %۲۵‬ﺑﻪ ‪ ۱۲۰ = ۲۰ p + ۵۰ v + ۵۰ c‬ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻳﮏ ﺗﺮﻗﯽ ‪ %۲۵‬ﺩﺭ‬
‫ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻣﻮﺟﺐ ﺁﻥ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﻤﺎﻥﮐﻤﻴ‪‬ﺖﮐﺎﺭﹺ ﺑﻪ ﺟﻨﺒﺶ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ‪،‬‬
‫‪1‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺍﺯ‪ ۵۰‬ﺑﻪ ‪ ۶۲ 2‬ﺑﺎﻻ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﺩ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺎﺑﻖ‬
‫‪1‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ‪ ۱۲۰‬ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺍﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ v + ۵۰ c :‬ــ‪، ۷ 2 p + ۶۲‬‬
‫‪2‬‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩﯼ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ %۶ 3‬ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻧﺮﺥ ﺟﺪﻳﺪ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻋﺒﺎﺭﺕ‬
‫‪2‬‬
‫ﺍﺯ ‪ % ۱۴ 7‬ﺍﺳﺖ ﻭ ﭼﻮﻥ ﻣﺎ ﻫﻤﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﻓﺮﺽ ﻧﻤﻮﺩﻩﺍﻳﻢ ﺩﺭﺁﻥ‪-‬‬
‫‪۳۰۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫‪1‬‬
‫‪ ۶۲ 2‬ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺍ ﻣ‪‬ﺎ ﻳﮏ‬ ‫‪v‬‬ ‫ﺻﻮﺭﺕ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ‪+ ۵۰ c‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ (١ ) ۱۶‬ﻣﯽ ﺑﺮﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‬ ‫‪14‬‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ۱۱۲ 2‬ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ‪ ، ۱۴ 7‬ﺳﻮﺩﯼ ﺑﻪ ﻣﺒﻠﻎ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻋﺒﺎﺭﺗﺴﺖ ﺍﺯ ‪+ ۵۰ c‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ . ۱۲۸ 14 = (٢) ۱۶p 14 + ۶۲ 2‬ﭘﺲ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ %۲۵‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪‬‬ ‫‪v‬‬
‫‪8‬‬
‫‪ ، (٣) ۱۶۸‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪﺑﻴﺶ ﺍﺯ ‪ %۷‬ﺗﺮﻗﯽ‬ ‫‪14‬‬ ‫ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥﮐﺎﻻ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﺯ ‪ ۱۲۰‬ﺑﻪ‬
‫ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺣﺎﻻ ﺑﻪ ﻋﮑﺲ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺭﺍ ﻓﺮﺽ ﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺗﺮﮐﻴﺒﯽ ﻋﺎﻟﯽﺗﺮ ﺍﺯ ﺗﺮﮐﻴﺐ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﺑﺪﻳﻦﻗﺮﺍﺭ‪ . ۸ v + ۹۲ c :‬ﭘﺲ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﻴﺰ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ = ‪۲۰‬‬
‫ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﺎﺯ ﻓﺮﺽ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢﮐﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺩﺭ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﻭ ﺯﻣﺎﻥ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺣﺎﻻﺕ ‪ I‬ﻭ ‪ II‬ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺍﺑﺮ‬
‫ﺑﺎ ‪ ۱۲۰‬ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬

‫ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﺮﻗﯽ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ،%۲۵‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﺎﺭﹺ ﻳﮑﺴﺎﻥ‪-‬‬
‫ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺯ ‪ ۸‬ﺑﻪ‪ ۱۰‬ﺗﺮﻗﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺍﺯ‪ ۱۰۰‬ﺑﻪ ‪ ۱۰۲‬ﺑﺎﻻ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪،‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺯ ‪ %۲۰‬ﺑﻪ ‪ %۱۴ 7‬ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻧﺴﺒﺖ ‪= ۱۰۰ : ۱۴ 7‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬
‫ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ‪ . ۱۰۲ : ۱۴ 7‬ﭘﺲ ﺳﻮﺩﯼﮐﻪ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻧﺼﻴﺐ ‪ ۱۰۲‬ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ‪ ۱۴ 7‬ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦﮐﻞﹼ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ‪ K + Kṕ = ۱۰۲ + ۱۴ 7 = ۱۱۶ 7‬ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ .‬ﭘﺲ‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﭼﺎﭖ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪" :‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ‪ "۱۶ 121‬ﻗﻴﺪ ﺷﺪﻩﮐﻪ ﺑﻌﺪﺍﹰ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺩﺳﺖﻧﻮﺷﺘﺔ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺍﺻﻼﺡﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (۲‬ﺩﺭ ﭼﺎﭖ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪" :‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ" ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺍﻳﻦﮐﻠﻤﻪ ﺩﺭ ﺩﺳﺖﻧﻮﻳﺲ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ‬
‫ﻣﻌﺎﺩﻟﻪ ﺩﻗﻴﻖ ﺍﺳﺖ ﻧﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﯽ‪.‬‬
‫)‪ (۳‬ﺩﺭ ﭼﺎﭖ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪" :‬ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ‪ " %۱۳‬ﻗﻴﺪ ﺷﺪﻩﮐﻪ ﺍﺯ ﺭﻭﯼ ﺩﺳﺖﻧﻮﺷﺘﺔ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺍﺻﻼﺡ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۰۶‬‬

‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺯ ‪ ۱۲۰‬ﺑﻪ ‪ ،۱۱۶ 7‬ﻳﺎ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ۳ 7‬ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﹺﭘﯽﹺ ﺗﺮﹼﻗﯽﹺ ﺩﺳﺘﻤﺮﺩ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ %۲۵‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﺣﺎﺻﻞﮔﺮﺩﻳﺪ‪:‬‬

‫‪۱‬ـ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻ‬
‫ﺑﯽﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫‪۲‬ـ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻ ﺑﺎﻻ ﺭﻓﺖ‪،‬‬
‫ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻧﻪ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻧﺴﺒﺘﯽﮐﻪ ﺳﻮﺩ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫‪۳‬ـ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻋﺎﻟﯽﺗﺮ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﻮﺩ‪،‬‬
‫ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺎﺯ ﻧﻪ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻨﺰﻝ ﺳﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺳﺖ ﺑﯽ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ‬
‫ﻫﻤﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻫﻢ ﺁﻧﭽﻨﺎﻥ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺍﺭﺯﺵ ﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ‪ ،‬ﺗﺮﻗﯽ ﺍﺯ ﻳﮏﺳﻮ ﻭ ﺗﻨﺰﻝ ﺍﺯﺳﻮﯼ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﺗﺎ ﺳﻄﺢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ ‪ ، II‬ﻗﻴﻤﺖﮐﺎﻻﻫﺎ ﺗﺮﻗﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ ‪ III‬ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻭﺍﻳﻦ ﺧﻮﺩ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﺁﻧﺴﺖﮐﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻳﺎ ﺗﺮﻗﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻧﻤﯽ ﺩﻫﺪ ﺧﺴﺎﺭﺗﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﺗﻨﺰﻝ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ ‪ ، III‬ﺟﺒﺮﺍﻥ‬
‫ﺧﺴﺎﺭﺕ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﺗﻨﺰﻝ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ﻭ ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ ‪ II‬ﺗﺮﻗﯽ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎ ﻧﻤﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﺯ ﺗﻨﺰﻝ ﺳﻮﺩﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭ ﺣﺎﻟﺖ ﭼﻪ ﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﻻ‬
‫ﻣﯽ ﺭﻭﺩ ﻭ ﭼﻪ ﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ ،‬ﺳﻮﺩ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺳﺖﮐﻪ‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ ﺑﯽﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺍﯼ ﺣﺎﻟﺖ ‪ II‬ﻭ ‪III‬‬
‫‪5‬‬
‫ﺩﺭﺣﺪﻭﺩ ‪ ۵ 7‬ﻳﺎ ﮐﻤﯽ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ‪ %۲۵‬ﺗﻨﺰﻝ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﺩﺭ‬
‫‪۳۰۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﻪ‬ ‫ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺣﺎﻟﺖ ‪II‬‬ ‫ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﯽ ﻧﻤﻮﺩ‪،‬‬ ‫ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ ‪III‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﺮﺩ ﻭ‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ‪II‬‬

‫ﺑﻪﺑﺎﻻﺗﺮ‬ ‫ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ‬ﺗﻨﺰﻝﻳﺎﻓﺘﺔ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﻓﺮﻭﺵ ﻣﯽﺭﻓﺖ ﻭﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺣﺎﻟﺖ ‪III‬‬

‫ﺍﺯﺁﻥ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪﺍﯼ ﺑﺪﻳﻬﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﺮﻗﯽ ﺩﺭ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﺮﺣﺴﺐﺁﻧﮑﻪ ‪ ۲۵ ، ۵۰‬ﻳﺎ ‪۱۰‬ﺩﺭﺻﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎﺑﺖﮐﺎﺭ ﻧﻬﺎﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪﺁﻥﮐﺴﯽ‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﺵﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﯽ‬ ‫‪2‬‬ ‫ﻳﺎ‬ ‫‪4‬‬ ‫ﻭﮐﺴﯽﮐﻪ‬ ‫‪10‬‬ ‫ﮐﻪ‬
‫ﺍ‪‬ﻋﻤﺎﻝ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺗﺮﻗﯽ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺯ ﻳﮏﺳﻮ ﻭ ﺗﻨﺰﻝ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻟﺤﺎﻅ‬
‫ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﻳﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻣﻌﻠﻮﻝ ﻫﻢﺗﺮﺍﺯ‪-‬‬
‫ﺷﺪﻥ ﺑﺎ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺟﺪﻳﺪﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﻨﺰﻝﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺍﻳﻦ ﺳﺆﺍﻝ ﭘﻴﺶ ﻣﯽﺁﻳﺪﮐﻪ ﻳﮏ ﺗﻨﺰﻝ ﻫﻤﮕﺎﻧﯽ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻭ ﻳﮏ ﺗﺮﻗﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖﺁﻥ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭ ﺳﻮﺩﻫﺎﯼ ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،‬ﭼﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮﯼ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﺯﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﺋﯽ ﻣﯽ ﮔﺬﺍﺭﻧﺪﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫ﻣﺘﻘﺎﺑﻼﹰ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﺩﺍﺭﻧﺪ؟ ﺑﺮﺍﯼ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﻓﻘﻂ ﮐﺎﻓﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﺕ‬
‫ﻓﻮﻕ ﺭﺍ ﻣﻌﮑﻮﺱ ﺳﺎﺯﻳﻢ ﺗﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺁﻳﺪ‪) .‬ﻧﮑﺘﻪﺍﯼﮐﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪(.‬‬

‫‪ . I‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻮﺳﻂ = ‪ ، ۱۰۰ = ۲۰ v + ۸۰ c‬ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ = ‪ ، % ۱۰۰‬ﻗﻴﻤﺖ‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ = ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﻫﺎ = ‪ ، ۱۲۰ = ۲۰ p + ۲۰ v + ۸۰ c‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ =‪ . %۲۰‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‬
‫ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ﻳﮏﭼﻬﺎﺭﻡ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪﺟﺎﯼ ‪ ۲۰ v‬ﺑﺎ ‪ ۱۵ v‬ﺑﻪ‬
‫ﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﻣﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷﺖ‪ :‬ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﻫﺎ = ‪=۲۵ p + ۱۵ v + ۸۰ c‬‬
‫‪ .۱۲۰‬ﮐﻤﻴ‪‬ﺖﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ‪ v‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﯽﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺍﺭﺯﺵ ﻧﻮﺋﯽﮐﻪ‬
‫ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻭﮐﺎﺭﮔﺮ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫‪25‬‬ ‫‪20‬‬
‫ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﺯ‬ ‫‪15‬‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫‪20‬‬ ‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺍﺯ ‪ ۲۰‬ﺑﻪ ‪ ۲۵‬ﺑﺎﻻ ﺭﻓﺘﻪ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺍﺯ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۰۸‬‬

‫‪2‬‬
‫‪ % ۱۰۰‬ﺑﻪ ‪ % ۱۶۶ 3‬ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳﻮﺩﯼ ﮐﻪ ﺍ ﺯ ‪ ۹۵‬ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺍﮐﻨﻮﻥ = ‪ ۲۵‬ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫‪6‬‬
‫‪ ۲۶‬ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺟﺪﻳﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺩﺭﺻﺪ‬ ‫‪19‬‬ ‫ﻭﻟﺬﺍ ﻧﺮﺥ ﺩﺭﺻﺪ ﺳﻮﺩ =‬
‫‪15‬‬ ‫‪4‬‬
‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ‪.۱۰۰ = ۱۵v 19 + ۸۴c 19‬‬

‫‪ . II‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﭘ‪‬ﺴﺖﺗﺮ‪ .‬ﺩﺭﺁﻏﺎﺯ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻴﺶ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ‪ ۵۰ v + ۵۰ c‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫ﺗﻨﺰﻝ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ v ، 4‬ﺑﻪ ‪ ۳۷ 2‬ﺗﻘﻠﻴﻞ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ‪ ۸۷ 2 = ۳۷ v 2 + ۵۰ c‬ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﺮﺥ ﺟﺪﻳﺪ ﺳﻮﺩ ﮐﻪ‬
‫‪1‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪۸۷ 2 = ۱۰۰ : ۲۶‬‬ ‫‪19‬‬ ‫ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ %۲۶ 19‬ﺍﺳﺖ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺑﺮﻳﻢ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷﺖ‪:‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪= ۲۳‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪ . ۲۳‬ﻫﻤﺎﻥ ﺗﻮﺩﻩ ﮐﺎﻻﺋﯽ ﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ‪ ۱۲۰‬ﺍﺭﺯﺵ ﺩﺍﺷﺖ ﺍﮐﻨﻮﻥ ‪+ ۸۷ 2‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪:‬‬
‫‪10‬‬
‫‪ ۱۱۰ 19‬ﻣﯽﺍﺭﺯﺩ‪ .‬ﺗﻨﺰﻝ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺩﺭﺣﺪﻭﺩ ‪ ۱۰‬ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ . III‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺑ‪‬ﺮﺗﹶﺮ‪ .‬ﺑﺪﻭﺍﹰ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺑﻮﺩ ﺍﺯ ‪ .۱۰۰ = ۸ v + ۹۲ c‬ﺗﻨﺰﻝ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‬

‫‪1‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ۸ ، 4‬ﺭﺍ ﺑﻪ ‪ ۶‬ﻭﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ‪ ۹۸‬ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫‪15‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪ .۹۸ : ۲۵‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻ ﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ‪= ۲۰ + ۱۰۰‬‬ ‫‪19‬‬ ‫ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷﺖ‪= ۱۰۰ : ۲۶ 19 :‬‬
‫‪15‬‬ ‫‪15‬‬
‫‪ ۱۲۳‬ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‬ ‫‪19‬‬ ‫‪= ۲۵‬‬ ‫‪19‬‬ ‫‪ ۱۲۰‬ﺑﻮﺩ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﭘﺲﺍﺯ ﺗﻨﺰﻝ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ‪+ ۹۸‬‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺩﺭﺣﺪﻭﺩ ‪ ۴‬ﻭﺍﺣﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪﮐﺎﻓﯽﺍﺳﺖ ﻓﻘﻂ ﻫﻤﺎﻥ ﻋﻤﻞ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺩﺭﺟﻬﺖ ﻣﻌﮑﻮﺱ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻣﻘﺘﻀﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺩﻳﺪﻩ ﺷﻮﺩﮐﻪ ﺩﺭ ﹺﭘﯽﹺ ﻳﮏ ﺗﻨﺰﻝ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‪،‬‬
‫ﻳﮏ ﺗﺮﻗﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﺛﺎﺑﺖﻣﺎﻧﺪﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕﺮ ﻳﮏ‬
‫ﺗﺮﻗﯽ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻭﻟﻮ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺭﻭﯼ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫‪۳۰۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺁﻥ ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﺑﺎ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﭘ‪‬ﺴﺖ ﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‬
‫ﺩﺭﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﯼ ﺑﺎﺗﺮﮐﻴﺐ ﺑ‪‬ﺮﺗﹶﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﺗﺮﻗﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻳﺪ ﺩﺭﺳﺖ ﻣﻌﮑﻮﺱﺁﻥ ﻧﺘﺎﻳﺠﯽ ﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺗﺮﻗﯽﻋﻤﻮﻣﯽ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﺪ‪ ١.‬ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺮﻗﯽﻭﺗﻨﺰﻝ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‪،‬‬
‫ﻓﺮﺽ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﮐﻪ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺿﺮﻭﺭ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻓﻘﻂ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﺗﻨﺰﻝ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﭘﺬﻳﺮ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻳﺎ ﻗﺒﻼﹰ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﻋﺎﺩ‪‬ﯼﹺﮐﺎﺭ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﻳﺎ ﺑﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﻋﺎﺩ‪‬ﯼﹺﮐﺎﺭ ﻓﺮﻭﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﭼﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺗﯽ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﯽﮐﻨﺪﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﺗﺮﻗﯽ ﻳﺎﺗﻨﺰﻝ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻﹰ ﺩﺭﻣﺼﺮﻑﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻭﺍﺭﺩ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺑﻬﺮﺓ ﺯﻣﻴﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽﹺ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺧﻮﺍﻫﺪﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎﺍﻳﻦﻭﺟﻮﺩ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﻳﮏ ﺑﺎﺭ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﮑﺘﺔ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﺭﺍ ﻣﺘﺬﮐﹼﺮﮔﺮﺩﻳﻢ‪:‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺗﺮﻗﯽ ﻳﺎ ﺗﻨﺰﻝ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺿﺮﻭﺭ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺷﻮﺩ‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺗﯽﮐﻪ ﻓﻮﻗﺎﹰ ﺫﮐﺮ ﺷﺪ ﻓﻘﻂ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺭﻭﯼﺩﻫﻨﺪﮐﻪﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺮﻗﯽ ﻳﺎ ﺗﻨﺰﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﺸﮑﻴﻞﺩﻫﻨﺪﻩ‬
‫ﺩﺭﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻭﺍﺭﺩﮔﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﺪﺍﺩﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ‬
‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻓﻘﻂ ﻋﺎﺭﺽ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺷﻮﻧﺪ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﺗﯽﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ‬
‫ﺩﺍﺩﻩﺍﻳﻢ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﻤﺔ ﻧﮑﺎﺗﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩﮔﻔﺘﻨﯽ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫‪۱‬ـ ﺟﺎﯼ ﻣﻨﺘﻬﺎﯼ ‪‬ﺷﮕ‪‬ﻔﺘﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ )ﮐﻪ ﭼﻮﻥ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﻫﻢ ﺗﺮﺍﺯﺷﺪﻥ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺑﺮﺍﻳﺶ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌﺘﺎﹰ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺭﺍ ﺑﻪﺷﻴﻮﻩ ﺍﯼ ﻏﻴﺮ ﺍﺯﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻣﻄﺮﺡ‬
‫ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ( ﺣﺘﹼﺎ ﻳﮏ ﺑﺎﺭ ﻫﻢ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﻪ ﺫﻫﻨﺶ ﺧﻄﻮﺭ ﻧﮑﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻓﻘﻂ ﺣﺎﻟﺖ ﺍ ﻭ‪‬ﻝ ﻳﻌﻨﯽ ﺗﺮﻗﯽ‬
‫ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻭ ﺗﺄﺛﻴﺮﺁﻥ ﺩ ﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻﻫﺎﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭ ﺣﺘﹼﺎ ﮔﻠﹼﺔ ﺑﻨﺪﻩ ﻭﺍﺭ‬
‫ﺗﻘﻠﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻭﯼ )‪ (Servum pecus imitatorum‬ﻧﻴﺰ ﮔﺎﻣﯽ ﻓﺮﺍﺗﺮ ﻧﮕﺬﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻋﻤﻠﯽ‬
‫ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺪﺍﻫﺖ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﺋﯽ ﺍﺳﺖ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﺪ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۱۰‬‬

‫ﺩﺭ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﺍﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﺍﺳﺘﻘـﺮﺍﺭ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻭﻟﺬﺍ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝﺷﺪﻥ‬
‫ﺍﺭﺯﺵﻫﺎ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺍﻗﻌﻴﺎﺕ ﺩﺍﺩﻩﺷﺪﻩﺍﯼ ﻓﺮﺽ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻧﮑﺘﻪﺍﯼ‬
‫ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﻋﻼﻣﺖ ﺳﺆﺍﻝ ﻗﺮﺍﺭﻣﯽﮔﺮﻓﺖ ﺍﻳﻦﺑﻮﺩﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻳﮏ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﮐﺎﻫﺶﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‬
‫ﺭﻭﯼ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﮐﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺍﻗﻌﻴﺎﺕ‪ ‬ﺩﺍﺩﻩﺷﺪﻩ ﺑﺮﺍﯼﮐﺎﻻﻫﺎ ﻓﺮﺽ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺩﺭﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﮑﺎﺕ ﻣﻬﻤ‪‬ﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﺪﻩ ﻧﮑﺘﻪﺍﯼ‬
‫ﺑﻪﮐﻠﹼﯽ ﻓﺮﻋﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﻄﺎﻟﺒﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪﺍﯼﮐﻪ ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ ﺑﻪﺁﻥ ﺗﻮﺟﻪﮐﺮﺩﻩ‪ ،‬ﺁﻥﻫﻢ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﻳﺪ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﯼ ﻳﮑﺠﺎﻧﺒﻪ‬
‫ﻭ ﻧﺎﻗﺺ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫□‬
‫‪۳۱۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺩﻭﺍﺯﺩﻫﻢ‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬

‫‪ . I‬ﻋﻠﹼﺖﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‬

‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﮏﮐﺎﻻ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪﺩﻭ ﻋﻠﹼﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪:‬‬

‫ﺍﻭ‪‬ﻻﹰ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽﭘﺬﻳﺮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻓﻘﻂﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺩ ﺩﭼﺎﺭ ﺗﻐﻴﻴﺮﮔﺮﺩﺩ ﻳﺎ ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﺑﺎ ﺛﺎﺑﺖﻣﺎﻧﺪﻥ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪،‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﺗﺼﺎﺣﺐﺷﺪﻩ ﺑﻪﻣﺠﻤﻮﻉﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﺔﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﮐﺎﻫﺶ ﻳﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ‬
‫ﻋﺎﺩ‪‬ﯼ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ــ ﻭ ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺣﺮﮐﺎﺕ ﻓﻘﻂ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﺳﺎﻥ ﺣﺮﮐﺎﺕ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﯽ ﻣﻠﺤﻮﻅ‬
‫ﮔﺮﺩﻧﺪ ــ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺗﻨﺰﻝ ﻳﺎ ﺗﺮﻗﯽ ﺍﺭﺯﺵ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﮐﺎﺭ‬
‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﭘﺬﻳﺮﺩ ﻭ ﻫﻴﭽﮑﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﮐﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺯﻳﺴﺖ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺪﻭﻥ ﻭﻗﻮﻉ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺼﺮﻑﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‬
‫ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺍﻣﮑﺎﻥﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۱۲‬‬

‫ﻳﺎ ﺁﻧﮑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﹺ ﺗﺼﺎﺣﺐﺷﺪﻩ ﺑﻪﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﺔ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﭼﻮﻥ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻧﻴﺴﺖ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﻭﺁﻥ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺟﺰ ﺀِ ﺛﺎﺑﺖ ﺁﻥ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻭ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻓﻨﯽ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺣﺠﻢ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ‬
‫ﻧﻴﺮﻭﯼ ﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻭﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻭ‬
‫ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺍﻧﺒﻮﻫﺔ ﺍﺭﺯﺵ ﺁﻥ ﺑﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﮐﺎﻫﺶ ﺣﺠﻢ ﺧﻮﺩﺵ ﺯﻳﺎﺩ ﻭﮐﻢ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺣﺠﻢ ﺍﺭﺯﺷﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻴﺰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﺍﺭﺯﺷﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﺎﻻ ﻭ ﭘﺎﺋﻴﻦ‬
‫ﻣﯽ ﺭﻭﺩ‪ .‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﮐﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﮐﺎﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ‬
‫ﺁﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﮐﺎﺭ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﺗﺮ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻋﮑﺲ ﻣﻌﮑﻮﺱ ﺁﻥ ﺑﺮﻭﺯﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﹺ ﮐﺎﺭ ﺭﻭﯼ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺮﺧﯽ‬
‫ﺍﺯﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﺮﻭﺯﮐﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭ ﺣﺎﻟﺖ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺍﺳﺖ‪ :‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﮏﮐﺎﻻ ﺩﺭ‬
‫ﹺﭘﯽﹺ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺩ ﺁﻥ ﮐﺎﻻ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﻳﮏ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﻭﯼ ﺩﺍﺩﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﺍﻳﻦ‬
‫ﻋﻠﹼﺖ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪﮐﻪ ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﺍﺭﺯ ﺵﹺ ﮐﺎﻻﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻥ ﮐﺎﻻ‪ ،‬ﮐﺎﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﺎﮐﻤﺘﺮﯼ ﻻﺯﻡ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮﺍﻩ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﹺ ﮐﺎﺭ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭﺁﻥﮐﺎﺭﯼ ﺑﺸﻮﺩﮐﻪ ﺧﻮﺩﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩﺍﺵ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ‬
‫ﺧﻮﺍﻩ ﺩﺭﮐﺎﺭﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻥ ﮐﺎﻻ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺗﻔﺎﻭﺗﯽ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺦ ﺧﻮﺍﻩ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﺎﻳﺪ‬
‫ﮐﻪ ﭘﻨﺒﺔ ﺧﺎﻡ ﺍﺭﺯﺍﻥ ﺗﺮ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻳﺎ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﮐﻪﮐﺎﺭ ﺭﻳﺴﻨﺪﮔﯽ ﺩﺭ ﹺﭘﯽﹺ ﺑﻬﺘﺮﺷﺪﻥ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﺗﺮﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۳۱۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﻗﺒﻼﹰ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺷﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ = ‪ K + p‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﻭ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ‪ K‬ﻳﻌﻨﯽ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ‪،‬‬ ‫‪K + Kṕ‬‬ ‫ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ =‬
‫ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻧﺎﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﻫﻤﻪﺟﺎ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻭ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﯼﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ‪ ṕ‬ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻧﺮﺥ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺩﺭﺻﺪ ﺣﺴﺎﺏ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﺿﺎﹰ ﺍﮔﺮ ‪ ۲۰۰ = K‬ﻭ ‪= ṕ‬‬
‫‪20‬‬
‫‪ %۲۰‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﺍﺯ‪+ ۲۰۰ 100 = ۲۰۰ + ۴۰ = ۲۴۰ :‬‬
‫‪ . K + Kṕ = ۲۰۰‬ﺑﺪﻳﻬﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎﻭﺟﻮﺩ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﻫﺎ‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺔ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺗﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺩﺭﺁﺧﺮﻳﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ‬
‫ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﻨﺘﻬﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﻻﺯﻡ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﻫﺮﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵﹺﮐﺎﻻﻫﺎ ﺩﺭ ﻳﮏ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎﺯﺗﺎﺏ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﯼ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵﮐﻞﹼ ﻫﻤﺔ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺮﻭﺯ ﻳﮏ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭﮐﺎﻻﯼ ‪ A‬ﻣﻤﮑﻦ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺑﺮﻭﺯ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻌﮑﻮﺳﯽ ﺩﺭﮐﺎﻻﯼ ‪ B‬ﭘﺎﺑﻪﭘﺎ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬
‫ﻫﻤﺎﻥﮐﻪ ﺑﻮﺩ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ . II‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ‬

‫ﺩﻳﺪﻳﻢﮐﻪ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ ﺑﺮﻣﯽﺧﻴﺰﺩﮐﻪ‪:‬‬

‫‪۱‬ـ ﺁﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﻳﮏﮐﺎﻻ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻧﻬﻔﺘﻪ‬
‫ﺩﺭﮐﺎﻻ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۲‬ـ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻﺋﯽﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﺧﻮﺩ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﻳﺎﻓﺘﻪﺍﺳﺖ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻋﻨﺼﺮ ﺗﺸﮑﻴﻞ‪-‬‬
‫ﺩﻫﻨﺪﺓ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺩﺭﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩﮐﺎﻻ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۱۴‬‬

‫ﺁﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﻳﮏﮐﺎﻻ ﻗﺒﻼﹰ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺼﺮﻑﺷﺪﻩ ﺍﯼ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻣﻨﺤﺮﻑ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﻨﺎ ﺑﺮﺁﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﻧﻴﺰ ﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﺑﺎ ﺗﺮﮐﻴﺐ‬
‫ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺍﺯ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺍﺭﺯﺷﯽﹺ ﻋﻨﺎﺻﺮﯼﮐﻪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺟﺰﺀ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ)‪ (١‬ﺁﻥ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﭘﻴﺪﺍ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢ ﺗﺮﮐﻴﺐ‬
‫ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺍﺯﺍﻳﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﺎﺷﺪ‪ . ۲۰ v + ۸۰ c :‬ﺣﺎﻻ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﯼ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺋﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻳﺎﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪ ۸۰ c ،‬ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻳﺎﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ‪ c‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ‪ c‬ﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺯﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺷﺸﺎﻥ ﻣﻨﺤﺮﻑ‬
‫ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖ ‪ ۲۰ v‬ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺩ ﻣﻨﺤﺮﻑ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺩﺭ‬
‫ﺯﻣﺮﺓ ﻣﻮﺍﺩ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺼﺮﻑ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‪ ،‬ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﻭﺍﺭﺩﮔﺮﺩﻧﺪﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺎﻥ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦﮐﺎﺭﮔﺮ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﺯﺧﺮﻳﺪ ﺍﻳﻦﮐﺎﻻﻫﺎ )ﺟﺎﻧﺸﻴﻦﺁﻧﻬﺎ(‬
‫ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﺎﮐﻤﺘﺮﯼ ﻣﺼﺮﻑ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼﮐﺎﺭ ﻻﺯﻡ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﺎﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯﺁﻧﭽﻪ‬
‫ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﻫﺎﯼ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺯﻳﺴﺖ ﺿﺮﻭﺭ ﻣﯽﺑﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺩﺭﺳﺘﯽﹺ ﺗﺰﻫﺎﺋﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﻴﺎﻧﻪ‪-‬‬
‫ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺫﮐﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺧﺪﺷﻪﺩﺍﺭ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﺳﻮﺩﯼﮐﻪ ﺑﻪﺍﻳﻦﮐﺎﻻﻫﺎ ﻣﯽﺍﻓﺘﺪ ﺑﺮﺍﺑﺮ‬
‫ﺑﺎ ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﺁﻧﻬﺎ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼﹰ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎ ﺗﺮﮐﻴﺐ‬
‫‪ ، ۲۰ v + ۸۰ c‬ﺁﻧﭽﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺩﺍﺭﺩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﺁﻳﺎ‬
‫ﺍﻋﺪﺍﺩ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺍﺭﺯﺵ ﻫﺎﯼ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻬﻢ‪ ‬ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻋﺪﺍﺩ ﺩﺭ ﭼﻪ‬
‫‪4‬‬ ‫‪1‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺍﺳﺖ ﻭ ‪ . 5 = c‬ﺍﮔﺮ ﻭﺿﻊ‬ ‫‪5‬‬ ‫ﻧﺴﺒﺘﯽ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ‪= v‬‬
‫ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﻓﻮﻗﺎﹰ ﻓﺮﺽﮐﺮﺩﻩﺍﻳﻢ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ‪ v‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‬

‫)‪ (۱‬ﺍﻳﻦ ﺟﺰﺀِ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ = ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺟﺰﺀِ ﺩﻳﮕﺮ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬
‫‪۳۱۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﺎ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﭼﻮﻥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ = ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ‪ +‬ﺳﻮﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ‪ K + m = K + p‬ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭ‬
‫ﻋﻤﻼﹰ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺑﻪﺁﻥ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖﮐﻪ ﻭﻗﻮﻉ ﺗﺮﻗﯽ ﻳﺎ ﺗﻨﺰﻝ ﺩﺭ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‬
‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ‪ K + p‬ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﯽﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺎﻗﯽ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺬﺍﺭﺩ ﻭ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺁﻥ ﺗﺮﻗﯽ ﻳﺎ ﺗﻨﺰﻝ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﻌﮑﻮﺱ ﺭﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﭘﺎﺋﻴﻦﺁﻣﺪﻥ ﻳﺎ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺍﮔﺮ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﻪ ﻳﮏ ﺗﺮﻗﯽ‬
‫ﻳﺎ ﺗﻨﺰﻝ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺩﺭﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﻴﺎﻧﻪ‪-‬‬
‫ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻳﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﺳﻄﺢ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺩﺭ‪-‬‬
‫ﺻﻮﺭﺕ ﺛﺎﺑﺖﻣﺎﻧﺪﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﻣﻴﺎﻧﻪﺗﺮﮐﻴﺐ ﺳﻄﺢ ﺳﻮﺩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺭﻭﯼ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ ﻋﻤﻼﹰ‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﺁﻧﺴﺖﮐﻪﮔﻮﺋﯽ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕﺁﻥ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺍﻗﻌﯽﹺ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﺭﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﯽ‬
‫ﺍﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺍﻗﻌﯽﹺ ﺧﻮﺩ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺮﻗﯽ ﻳﺎ ﺗﻨﺰﻝ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻳﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦﺁﻣﺪﻥ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ‬
‫ﺳﻮﺩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭﻟﯽ ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻧﻤﯽﺁﻭﺭﻧﺪ‪ ،‬ﻭ ﻧﻴﺰ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺮﻗﯽ ﻳﺎ ﺗﻨﺰﻝ ﺩﺭﻫﺮﺣﺎﻝ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺭﺍ ﻣﺘﺄﺛﺮ‬
‫ﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺗﺄﺛﻴﺮﺁﻥ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺲ‪.‬‬

‫‪ . III‬ﺩﻻﻳﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻣﻮﺍﺯﻧﻪ‬

‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﮐﻪ ﺭﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ‬ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﺳﻮﺩ ﻫﻢ ﺗﺮﺍﺯ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺭﺍﻩ ﺍﺭﺯﺵ ﻫﺎﯼ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺍﻳﻦ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﯼ‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺩﺍﺋﻤﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯ‬
‫ﻣﺤﻴﻄﯽ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﺩﻳﮕﺮﮐﻪ ﺩﺭﺁﻧﺠﺎ ﺩﺭ ﻟﺤﻈﺔ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ‪ ،‬ﺳﻮﺩ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۱۶‬‬

‫ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺎﻳﺪ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻥﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻨﺎﻭﺏ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ‬
‫ﻓﺮﺑﻪ ﻭ ﻻﻏﺮ) ‪ (١‬ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﺔ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﺯ ﺻﻨﻌﺖ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻣﻌﻠﻮﻣﯽ ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ‬
‫ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭﻧﻈﺮ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺭﻓﺖﻭﺁﻣﺪ ﭘﻴﻮﺳﺘﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺤﻴﻂ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﻭﯼ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺣﺮﮐﺖ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﻩ ﻳﺎ ﮐﺎﻫﻨﺪﺓ ﻧﺮﺥ ﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻧﺮﺥﻫﺎﺋﯽﮐﻪﮐﻢﻭﺑﻴﺶ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﺩﺍﺭﻧﺪﮐﻪ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻫﻤﻪﺟﺎ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﺸﺘﺮﮎ ﻭ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻳﮑﺴﺎﻧﯽ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦﺣﺮﮐﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ ﺩﺭﻣﺮﺣﻠﺔ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺍﺯ ﻭﺿﻊ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭ ﺟﺎﺋﯽ ﺳﻮﺩﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺳﻄﺢ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﺮﻗﯽ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺟﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ‬
‫ﯽ ﻣﺎ‬
‫ﺍﺯ ﺳﻄﺢ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪ‪ .‬ﻓﻌﻼﹰ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽﮐﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﺩﺭ ﺑﺤﺚﮐﻨﻮﻧ ﹺ‬
‫ﺟﺎ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺍﻭﺝﮔﻴﺮﯼﻫﺎﯼﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽﹺ ﺳﻮﺩﺑﺎﺯﯼ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺧﯽﺍﺯ ﺍﻗﻼﻡ‬
‫ﻣﺮﻏﻮﺏ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺘﯽ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﺗﻮﺩﻩﻫﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻳﮏ ﺭﺷﺘﺔ ﮐﺴﺐﻭ‬
‫ﮐﺎﺭ ﺑﻴﺮﻭﻥﮐﺸﻴﺪﻩ ﻭﻧﻴﺰﺁﻧﻬﺎﺭﺍ ﻧﺎﮔﻬﺎﻥ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﺔ ﺩﻳﮕﺮ ﻓﺮﻭﺭﻳﺰﺩ‪ ،‬ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﻭﻟﯽ‬
‫ﺩﺭ ﻫﺮﻳﮏ ﺍﺯ ﺭﺷﺘﻪ ﻫﺎﯼ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ‪ ،‬ﺍﻣﻮﺭ ﻣﻌﺪﻧﯽ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪،‬‬
‫ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯ ﻣﺤﻴﻄﯽ ﺑﻪﻣﺤﻴﻂ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﺩﺷﻮﺍﺭﯼﻫﺎﯼ ﻣﻬﻤ‪‬ﯽ‪ ،‬ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺍﺯ ﺟﻬﺖ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ‪ ،‬ﺭﻭﺑﺮﻭ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﺩﺭﺯﻣﺎﻧﯽﻣﻌﻴ‪‬ﻦ‬
‫ﺭﺷﺘﻪﺍﯼ ﺍﺯﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﺭﺷﺘﺔ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﭘﻨﺒﻪﺍﯼ‪ ،‬ﺳﻮﺩﻫﺎﯼﮔﺰﺍﻑ ﺑﻪﺑﺎﺭ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥ ﺭﺷﺘﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﻮﺩ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻧﺎﭼﻴﺰ ﻭﺣﺘﹼﺎ ﺯﻳﺎﻥ ﺑﻪﺑﺎﺭ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼﮐﻪ ﻃﯽ‪ ‬ﺳﻠﺴﻠﺔ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ‬
‫ﺍﺯﺳﺎﻟﻬﺎ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦﹺ ﺳﻮﺩ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼﺩﻳﮕﺮﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭﺑﻪﺯﻭﺩﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﯽﺁﻣﻮﺯﺩ‬
‫ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺭﺍ ﺑﻪﺣﺴﺎﺏ ﺁﻭ‪‬ﺭ‪‬ﺩ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻧﺸﺎﻥ ﻧﻤﯽﺩﻫﺪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﮔﺬﺍﺭﯼﹺ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﺣﺮﮐﺖ‬

‫)‪" (۱‬ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ﻓﺮﺑﻪ ﻭ ﻻﻏﺮ" ﺍﺻﻄﻼﺣﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺯ ﺗﻮﺭﺍﺕ ﺍﺧﺬ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ )ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺗﻌﺒﻴﺮﺧﻮﺍﺏﮔﺎﻭﻫﺎﯼ‬
‫ﻻ ﻏﺮ ﻭ ﻓﺮﺑﻪ ﻓﺮﻋﻮﻥ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻳﻮﺳﻒ(‪ ،‬ﻭ ﺩﺭ ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺍﺭﻭﭘﺎﺋﯽﮔﺎﻩ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻨﺎﻭﺏ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ﺧﻮﺏ ﻭ ﺑﺪ ﻳﺎ‬
‫ﺧﻮﺑﺴﺎﻟﯽ ﻭ ﺑﺪﺳﺎﻟﯽ ﺩﺭ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ )ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ﻓﺮﺑﻮﺩ ﻭﮐﻤﺒﻮﺩﯼ(‪.‬‬
‫‪۳۱۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﺋﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ ﻭ ﺩﺭﺁﺧﺮﻳﻦ‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦﮐﻨﻨﺪﺓ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﻪﻋﮑﺲ ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍﮐﻪ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﺍﺯﺍﻳﻦﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﺍﺳﺖ‪۱ :‬ـ ﺳﻮﺩﻫﺎﯼ ﻣﺘﻮﺳﻂﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﺗﺮﮐﻴﺐﺁﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﻧﻴﺰ ﻣﺴﺘﻘﻞﺍﺯ ﺍﻧﺒﻮﻫﺔﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩﺍﯼ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﻳﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺸﺨﺺ ﺩﺭﻣﺤﻴﻂ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ‬
‫ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪۲ .‬ـ ﺗﺮﻗﯽ ﻭ ﺗﻨﺰﻝ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻪ ﺍﺯ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‬
‫ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ ــ ﭘﺪﻳﺪﻩﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺑﻪﮐﻠﹼﯽ ﺑﺎ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺍﺭﺯﺷﯽﮐﺎﻻﻫﺎ ﻣﺒﺎﻳﻨﺖ ﺩﺍﺭﺩ‪۳ .‬ـ‬
‫ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺓ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎﺯﺍﺭ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪﻗﻴﻤﺘﯽ ﺗﺤﻮﻳﻞﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‬
‫ﻗﻴﻤﺘﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻫﻤﺔ ﺍﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩﻫﺎ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻤﻮﺩ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪﮐﻪﮔﻮﻳﺎ ﺑﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﮐﻪ ﺫﺍﺗﺎﹰ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺒﺎﻳﻨﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻫﻤﻪﭼﻴﺰ‬
‫ﻭﺍﺭﻭﻧﻪ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﻤﺎﯼ ﺣﺎﺿﺮﻭﺁﻣﺎﺩﺓ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ‬
‫ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﺤﺴﻮﺱ ﺧﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭ ﺗﺼﻮ‪‬ﺭﺍﺗﯽ ﻧﻴﺰﮐﻪ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱﺁﻥ ﺣﺎﻣﻠﻴﻦ ﻳﺎ‬
‫ﻋﺎﻣﻠﻴﻦ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﻣﯽﮐﻮﺷﻨﺪ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﺩﺭﮎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﻴﻤﺎﯼ ﺩﺭﻭﻧﯽ‬
‫ﻭ ﺍﺻﻠﯽﺁﻥ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﻧﻬﺎﻧﯽ ﻭ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽﮐﻪ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﺩﺍﺭﺩ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺳﺨﺖ ﺑﺎ‬
‫ﺁﻥ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻭﺍﺭﻭﻧﺔ ﺁﻥ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮﺍﻳﻦ‪ :‬ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﺑﻪ ﺩﺭﺟﺔ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﺯﮐﻤﺎﻝ ﻣﯽ ﺭﺳﺪ‬
‫ﻫﻢ ﺗﺮ ﺍﺯﯼ ﻣﻴﺎﻥ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺳﻮ ﺩ‪ ‬ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ ﻭ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺭ ﻳﮏ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﺩﮔﯽ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺟﺬﺏﻭﺩﻓﻊ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﮐﺶﻭﺍﮐﺶ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ‬
‫ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﭘﺲﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻭﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼﺑﺎﺯﺍﺭﯼﮐﻪ ﺑﺎﺁﻥ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ‬
‫ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺪﺕ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺩﺭ ﺿﻤﻴﺮ ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺍﻳﻦﺁﮔﺎﻫﯽ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﻣﯽ ﺁﻳـﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻫﻢ ﺗﺮﺍﺯﺷﺪﻥ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻫﺎﯼ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﭘﺎﺑﻪ ﭘﺎ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﻧـﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﮐﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻓﻮﺭﺍﹰ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺕ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۱۸‬‬

‫ﺩﺭ ﺗﺼﻮ‪‬ﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕﻫﺎ ﺯﻧﺪﻩﺍﻧﺪ ﻭﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺩﻻﻳﻞ ﻣﻮﺍﺯﻧﻪ ﺩﺭ ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ‬
‫ﺧﻮﺩ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺎﻳﺔ ﺗﺼﻮ‪‬ﺭ ﺭﺍ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺧﻮﺩ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﻳﻦ ﺗﺼﻮ‪‬ﺭ‬
‫ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﻫﻢﻣﻘﺪﺍﺭ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭﻃﻮﻝ ﺯﻣﺎﻥ ﻭﺍﺣﺪ ﺳﻮﺩﻫﺎﯼ ﻳﮑﺴﺎﻧﯽ ﺑﻪﺑﺎﺭﺁﻭﺭﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻭ ﺍﻳﻦ ﺗﺼﻮ‪‬ﺭ ﺑﻪﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮﺩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺎﺱ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﺗﻨﺎﺳﺐ ﻣﻘﺪﺍﺭﺧﻮﺩ ﺩﺭﻣﺠﻤﻮﻉ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﻴﺮﻭﻥ‬
‫ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺳﻬﻴﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﺎ ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﻫﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭﺁﻳﺪ ﻭ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻫﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﺳﻬﺎﻡﺩﺍﺭ ﺑﻨﮕﺎﻩﮐﻠﹼﯽ ﺗﻠ ﹼﻘﯽ‬
‫ﺷﻮﺩﮐﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺑﺰﺭﮔﯽﹺ ﺳﻬﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﻳﺶ ﺩﺭﻣﺠﻤﻮﻉ ﺷﺮﮐﺖ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺼﻮ‪‬ﺭ ﺍﺳﺖ ﻣﺜﻼﹰ ﺍﻳﻦﺍﻣﺮﮐﻪ ﭼﻮﻥ ﻃﻮﻝ ﻭﺍﮔﺮﺩ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺳﺖﮐﻪﮐﺎﻻ ﻣﺪﺕ ﺯﻳﺎﺩﺗﺮﯼ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﺎﺑﻨﺪ ﺍﺳﺖ ﻳﺎ‬
‫ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻋﻠﹼﺖﮐﻪ ﭼﻮﻥ ﺁﻥﮐﺎﻻ ﻧﺎﭼﺎﺭ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﯼ ﺩﻭﺭﺩﺳﺖ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﻣﯽﺭﻭﺩ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻮﺩﯼ‬
‫ﺭﺍ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺯﺁﻥ ﺑﺎﺑﺖ ﺍﺯﺩﺳﺖ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﺑﻪﺣﺴﺎﺏ ﺁﻳﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩﺍﯼ ﺑﺮ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﺯﻳﺎﻥ ﻭﯼ ﺟﺒﺮﺍﻥﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻳﺎ ﺑﺎﺯ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻋﻠﹼﺖﮐﻪ ﻣﺨﺎﻃﺮﺍﺕ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪-‬‬
‫ﮔﺬﺍﺭﯼ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﮐﺸﺘﯽﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﺯﻳﺎﻥ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﻗﻴﻤﺖﺍﻓﺰﺍﺋﯽ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻭ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻴﻤﻪﮔﺮﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻋﻤﻼﹰ‬
‫ﺧﻄﺮ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﻤﺔ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ )ﺑﻪ ﮐﹸﺮﺑﺖ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﺷﻮﺩ(‪ (١ ).‬ﻭﻟﯽ‬
‫ﺭﺷﺘﻪ ﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﺭﻣﻌﺮﺽ ﺧﻄﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺣﻖ ﺑﻴﻤﺔ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﻣﯽ ﭘﺮﺩﺍﺯﻧﺪ ﻭ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺯﻳﺎﻥﺯﺩﺍﺋﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭﻋﻤﻞ ﻫﻤﻪ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﺑﺮﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ :‬ﻫﺮ ﺍﻭﺿﺎﻉﻭﺍﺣﻮﺍﻟﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬﺍﺭﯼ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺭﺍ ﮐﻤﺘﺮ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺭﺍ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﻮﺩﺁﻭﺭ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ــ ﻭ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ‬
‫ﻣﺮﺯﻫﺎﯼ ﻣﻌﻠﻮﻣﯽ ﻫﻤﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼﻫﺎ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻻﺯﻡ ﺷﻤﺮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ــ ﻳﮏ ﺑﺎﺭ‬

‫) (‬
‫‪Corbet: "An inquiry into the causes and modes of the weath of individuals",‬‬ ‫‪١‬‬
‫‪London, 1841.‬‬
‫‪۳۱۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﺮﺍﯼ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻣﻮﺍﺯﻧﻪ ﺩﺭ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻭﺍ ﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﯽﺁﻧﮑﻪ ﻫﺮ ﺑﺎﺭ ﺍﺯ ﻧﻮ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺍﻳﻦ ﻋﻠﻞ ﻳﺎ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺩﺭﺳﺘﯽ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﺪﺍﺧﻠﻪ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺿﺮﻭﺭﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻓﻘﻂ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺑﻴﻨﺪ ــ ﺯﻳﺮﺍ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻭ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﻧﻤﯽﺳﺎﺯﺩ ــ ﮐﻪ ﻫﻤﺔ ﺍﻳﻦ ﺩﻻﻳﻞ ﻣﻮﺍﺯﻧﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺕ‬
‫ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻗﻴﻤﺖ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪ ﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﻧﺪ ﺩﺭ‬
‫ﮐﻤﺎﻝ ﺳﺎﺩﮔﯽ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻫﻤﺔ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﺩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺍﻥ‬
‫ﻳﻐﻤﺎﯼ ﻣﺸﺘﺮﮎ ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﮐﻞﹼ‪ ،‬ﺍﺩ‪‬ﻋﺎ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮﻥ ﺳﻮﺩ‪ ‬ﺑﻪﺟﻴﺐﺯﺩﺓ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺷﯽ ﮐﻪ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺍﻧﺪ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺁﻧﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﻃﻮﺭ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪﮐﻪ ﻋﻠﻞ‬
‫ﻣﻮﺍﺯﻧﺔ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖﺷﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﮐﻞﹼ ﻫﻢﺗﺮﺍﺯ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺟﻬﺎﺕ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺧﻮﺩ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﯽﺁﻓﺮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺳﺎﺩﻩ ﻭ ﺍﻋﻢ‪ ‬ﺍﺯ ﻫﺮ ﻋﻠﹼﺘﯽﮐﻪ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺍﺯ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩﺍﯼ ﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺑﻘﻴﺔ ﻣﻄﺎﻟﺐ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺗﺼﻮ‪‬ﺭﺍﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﺭﺍﺟﻊ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﺸﺄ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﺁﻧﺠﺎ ﻣﻄﻠﺐ ﻓﻘﻂ‬
‫ﺍﺯﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻣﻄﺮﺡ ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻌﻠﻮﻡﺑﻮﺩﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭﮐﺎﻻﻫﺎ ﻭ‬
‫ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﻣﺸﺨﺼﯽﺍﺯﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﺩﺭﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪﻣﻬﺎﺭﺕ ﺷﺨﺼﯽ‪،‬‬
‫ﺩﺭﺟﺔ ﺩﻗﹼﺖ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺎﻳﺎﻥ‪ ‬ﺑﺨﺶ ﺩﻭ‪‬ﻡ‬

 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۲۰‬‬

‫"‪!" # $ -.* /()* + ,"$ : %‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻴﺰﺩﻫﻢ‬

‫ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺧﻮﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ‬

‫]ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ= ﺍﺭﺯﺵﺍﺿﺎﻓﯽ‪ ،‬ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ=ﮐﺎﺭ ﺍﺿﺎﻓﯽ‪ ،‬ﺍﺿﺎﻓﻪﻣﺤﺼﻮﻝ= ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺍﺿﺎﻓﯽ[‬

‫ﺑﺎ ﻣﻌﻠﻮﻡﺑﻮﺩﻥ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻭ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﯼ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ ‪ ،۱۰۰‬ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ‬
‫ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽﮐﺎﺭﮔﺮﹺ ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺷﺎﺧﺼﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻦ ﺗﻌﺪﺍﺩ‬
‫ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ .‬ﻣﺜﻼﹰ ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ‪ ۱۰۰‬ﻧﻔﺮﮐﺎﺭﮔﺮ‪،‬ﮔﻴﺮﻳﻢ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﻳﮏ ﻫﻔﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ‪ ۱۰۰‬ﻧﻔﺮﮐﺎﺭﮔﺮ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﮐﺎﺭ ﻻﺯﻡ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ﺑﻪﻳﮏ‬
‫ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﻃﯽ‪ ‬ﺭﻭﺯ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﺷﺎﻥ ﻭ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﺯﻣﺎﻥ ﻳﮑﺴﺎﻧﯽﮐﺎﺭﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺟﻤﻊ ﻣﺤﺼﻮﻝ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ =‪ ۲۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺁﻧﺎﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ‬
‫‪m‬‬
‫‪ %۱۰۰= ،‬ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽﭼﻨﺎﻧﮑﻪ‬ ‫‪v‬‬ ‫ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﻟﻎ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‬
‫ﺩﻳﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺩﺭﺷﺘﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ‪ c‬ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺮﺣﺴﺐ‬
‫‪m‬‬
‫‪c‬‬ ‫ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ‪ ، c‬ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ =‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ‪ %۱۰۰‬ﺑﺎﺷﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ‪:‬‬
‫‪۳۲۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫‪2‬‬ ‫‪100‬‬
‫= ‪ %۶۶ 3‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‬ ‫‪150‬‬ ‫ﺍﮔﺮ ‪ ۱۰۰ = v ، ۵۰ = c‬ﺑﺎﺷﺪ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ‪= ṕ‬‬
‫‪100‬‬
‫= ‪ %۵۰‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‬ ‫‪200‬‬ ‫ﺍﮔﺮ ‪ ۱۰۰ = v ، ۱۰۰ = c‬ﺑﺎﺷﺪ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ‪= ṕ‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪100‬‬
‫= ‪ %۳۳ 3‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‬ ‫‪ ۱۰۰ = v ، ۲۰۰ = c‬ﺑﺎﺷﺪ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ‪300 = ṕ‬‬ ‫ﺍﮔﺮ‬
‫‪100‬‬
‫= ‪ %۲۵‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‬ ‫‪400‬‬ ‫ﺍﮔﺮ ‪ ۱۰۰ = v ، ۳۰۰ = c‬ﺑﺎﺷﺪ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ‪= ṕ‬‬
‫‪100‬‬
‫= ‪ %۲۰‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫‪500‬‬ ‫ﺍﮔﺮ ‪ ۱۰۰ = v ، ۴۰۰ = c‬ﺑﺎﺷﺪ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ‪= ṕ‬‬

‫ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺑﺎ ﺛﺎﺑﺖﻣﺎﻧﺪﻥ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽﹺﮐﺎﺭ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩﯼ‬

‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦﮔﺮﺍ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻗﺪﺭ ﻣﺎﺩ‪‬ﯼﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‪،‬‬
‫ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺭﺯﺷﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﻧﻴﺰ )ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﻫﻢ‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ()‪ (١‬ﻧﻤﻮ‪ ‬ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺽ ﺷﻮﺩﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﺪﺭﻳﺠﯽ ﺩﺭ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ‬
‫ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺪﺍ ﺍﺯ ﻫﻢ ﺭﻭﯼ ﻧﻤﯽ ﺩﻫﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﮐﻢﻭﺑﻴﺶ ﺩﺭ ﻫﻤﺔ ﻣﻴﺪﺍﻥ ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﺎ ﺩﺭ‬
‫ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼﮐﻠﻴﺪﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺗﯽ ﺩﺭ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﺳﺮﻣﺎ ﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻣﺸﺨﺺ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﻳﻦ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﺗﺪﺭﻳﺠﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ‪ ،‬ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺛﺎﺑﺖﻣﺎﻧﺪﻥ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻳﺎ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺸﯽﹺ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯﮐﺎﺭ‪ ،‬ﻳﮏ ﺗﻨﺰﻝ ﺗﺪﺭﻳﺠﯽ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽﹺ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﹺﯽ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ‬
‫ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺍﺯ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺷﺪﮐﻪ ﺑﺎ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺷﻴﻮﺓ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺰﺑﻮﺭ‪ ،‬ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﺁﻥ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹺّ ﺑﻪ‪-‬‬
‫ﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ‪ ،‬ﮐﺎﻫﺸﯽ ﻧﺴﺒﯽ ﺭﻭﯼ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖﮐﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺗﻌﺪﺍﺩ‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺮ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﺎ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﻣﻌﻠﻮﻣﯽ ﺑﻪﮐﺎﺭ‬
‫ﺍﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺍﹸﺳﻠﻮﺏﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‬

‫)‪ (۱‬ﺩﻭ ﻫ‪‬ﻼﻝ ﺍﺯ ﻣﺘﺮﺟﻢ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۲۲‬‬

‫ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻭ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬

‫ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ‪ ،‬ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﻭﮐﻤﮑﯽ ﺭﺍ ﻃﯽ‪ ‬ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺪﺕ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺭﻭﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﮐﺎﺭ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺘﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭ‬
‫ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺁﻥ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺴﺒﯽ ﭘﻴﺶ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧـﺪﺓ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺩﺭﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎ ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺮﮐﻴﺐﺁﻟﯽ ﻣﺮﺗﺒﺎﹰ‬
‫ﺑﺎﻟﻨﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻳﮕﺎﻧﮕﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﺎﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺑﻴﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮﯼ‬
‫ﺑﺮﺍﯼﮔﺴﺘﺮﺵ ﺑﺎﻟﻨﺪﺓ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﮐﺎﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﹺ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭﺳﺖ ﺑﺪﻳﻦ‪-‬‬
‫ﺳﺎﻥ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﻫﻤﺎﻥ ﺗﻌﺪﺍﺩﮐﺎﺭﮔﺮ ﻭﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺪﺕ‪ ،‬ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﮐﺎﺭﺑ‪‬ﺮﺩ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ‪ ،‬ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﻭﮐﻤﮑﯽ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺣﺠﻢ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺍﻥ ﮔﺸﺘﻦ‬
‫ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﺓ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﺳﺖ ــ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻫﻢﮐﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﻭﺍﻗﻌﯽ‬
‫ﺣﺠﻢ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﻣﺼﺮﻓﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪﮐﻪ ﭘﻴﮑﺮﻣﺎﺩ‪‬ﯼﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ‬
‫ﺍﮔﺮ ﻫﺮ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺁﻥ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﻤﺘﺮﯼﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎ ﺩﺭﺟﺎﺕ ﭘ‪‬ﺴﺖ ﺗﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺩﺭﺟﺎﺗﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﺁﻧﻬﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻧﻬﺎﺩﻩ ﺩﺭﮐﺎﺭ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﺩﺭ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ‪،‬‬
‫ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺁﻥ ﺭﺷﺘﻪ ﻓﺮﺿﻴ‪‬ﺎﺗﯽﮐﻪ ﻣﺎ ﺩﺭﺁﻏﺎﺯ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺑﺤﺚﮐﺮﺩﻩﺍﻳﻢﮔﺮﺍﻳﺶ ﻭﺍﻗﻌﯽﹺ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﺭﺍ ﻣﻨﻌﮑﺲ ﻣﯽﺳﺎﺯﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺎ‬
‫ﮐﺎﻫﺶﻧﺴﺒﯽ ﻣﺘﺰﺍﻳﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺩﺭﺑﺮﺍﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺶﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﺗﺮﮐﻴﺐﺁﻟﯽ ﺑﺮﺗﺮﯼ‬
‫ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺑﻼﻭﺍﺳﻄﺔ ﺁﻥ ﺍﻳﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻣﺎﻧﺪﻥ‬
‫ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺸﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭ‪ ،‬ﻭﺣﺘﹼﺎ ﺑﺎ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﺁﻥ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩﯼ ﺑﻴﺎﻥ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺩﺭﺣﺎﻝ ﻧﺰﻭﻝ ﺍﺳﺖ‪) .‬ﺑﻌﺪﺍﹰ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﻳﺪﮐﻪ ﭼﺮﺍ ﺗﻨﺰﻝ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻧﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺷﮑﻞ ﻣﻄﻠﻖ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕﮔﺮﺍﻳﺸﯽ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﻧﺰﻭﻝﺗﺪﺭﻳﺠﯽ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪(.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦﮔﺮﺍﻳﺶ ﺗﺪﺭﻳﺠﯽ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽﹺ ﺳﻮﺩ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﻧﺰﻭﻝ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻳﮏ ﻧﹶﺤﻮﹺﻩ‬
‫‪۳۲۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﻴﺎﻥ ﺧﺎﺹ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩﮔﺴﺘﺮﺵ ﭘﻴﺶﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪﺓ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﹺ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﹺ‬

‫ﮐﺎﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺼﻮﺩ ﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﻞ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪﻃﻮﺭ‬
‫ﮔﺬﺭﺍ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺑﺎ ﺁﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻭ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻣﺎﻫﻴ‪‬ﺖ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﻣﺴﺘﻘﻠﹼﯽ ﺑﻪ ﺛﺒﻮﺕ ﺭﺳﻴﺪﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭ‬
‫ﺟﺮﻳﺎﻥ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺍﻳﻦ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽﹺ ﺳﻮﺩﯼ ﮐﻪ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﮔﺮﺍﺳﺖ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﭘﺬﻳﺮﺩ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺣﺠﻢ ﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﺓ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﮐﺎﺭ‬
‫ﺗﺠﺴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﻮﺳﺘﻪﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺁﻥ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻳﻦﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩﮐﻪﮐﺎﺭ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺗﺠﺴﻢ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻣﻘﺪﺍﺭ‬
‫ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪﮐﺎﻫﻨﺪﻩ ﺍﯼ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ‪‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹺّ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﻫﻤﺎﻧﺴﺖﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭ‬
‫ﻟﺬﺍ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﻧﺮﺥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺍﮔﺮﭼﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﺕ ﻓﻮﻕ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺳﺎﺩﻩ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﭼﻨﺎ ﻧﮑﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺑﺨﺶ ﻫﺎﯼ ﺑﻌﺪﯼ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﻫﻴﭻ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﮐﺸﻒ‬
‫ﺁﻥ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﻘﻖ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ‪ ،‬ﭘﺪﻳﺪﻩ ﺭﺍ ﻣﯽﺩﻳﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥﮐﻮﺷﺶﻫﺎﯼ ﭘ‪‬ﺮﺗﻀﺎﺩ ﺭﻧﺞ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﯽﭘﻴﭽﻴﺪ ﺗﺎ ﻣﮕﺮ ﺗﻮﺿﻴﺤﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻥ ﺑﻴﺎﺑﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺑﺰﺭﮔﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮﺍﻥﮔﻔﺖﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﻣﻌﻤ‪‬ﺎﺋﯽ‬
‫ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﺁﺩﺍﻡ ﺍﺳﻤﻴﺚ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻥ ﺭﺍﻩﺣﻞﹼ‬
‫ﺁﻥ ﻣﯽﭼﺮﺧﺪ ﻭ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﮑﺘﺐﻫﺎﯼﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﺩﺍﻡ ﺍﺳﻤﻴﺚ ﻧﻴﺰ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ‬
‫ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭﮐﻮﺷﺶﻫﺎﺋﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼﮔﺸﻮﺩﻥ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺯ ﺑﻪﻋﻤﻞﺁﻣﺪﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻣ‪‬ﺎ ﺍﮔﺮ ﺍﺯﺳﻮﯼ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮﺩﮐﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﺩﺭﻋﻴﻦ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﮐﻮﺭﻣﺎﻻﻧﻪ ﭘﻴﺮﺍﻣﻮﻥ‬
‫ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻭ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﮔﺸﺘﻪ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﺩﺍﺩﻥ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ ﺑﻨﺪﯼ ﺩﻗﻴﻘﯽ ﺩﺭ‬
‫ﺁﻥ ﺑﺎﺭﻩ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻫﻴﭽﮕﺎﻩ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻫﻢ ﺟﺪﺍ ﻧﺴﺎﺧﺘﻪ ﻭ ﻫﺮﮔﺰ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۲۴‬‬

‫ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ ‪‬ﺳﺮ‪‬ﻩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎ ﺗﻤﻴﺰﺩﺍﺩﻥ ﺁﻥ ﺍﺯ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﺗﺮﮐﻴﺐﮐﻨﻨﺪﻩﺍﺵ ﮐﻪ‬

‫ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﻳﺎﻓﺘﻪﺍﻧﺪ ــ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻮﺩ ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺳﻮﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺮﻩ‪ ،‬ﺑﻬﺮﺓ ﺯﻣﻴﻦ ــ‬
‫ﻣﻄﺮﺡ ﻧﻨﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮﮐﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻫﺮﮔﺰ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ ﺗﺮﮐﻴﺐ‬
‫ﺁﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭﻟﺬﺍ ﻧﻴﺰ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽﹺ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺭﻳﺸﻪﺍﯼ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﮑﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪﮐﻪ ﭼﺮﺍ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻤ‪‬ﺎ ﺭﺍ ﺑﮕﺸﺎﻳﺪ ﺟﻨﺒﺔ‬
‫ﺍﹶﺳﺮﺍﺭﺁﻣﻴﺰ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺑﻴﺎﻥ ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ ﺍﻧﻘﺴﺎﻡ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ﻣﻘﻮﻻﺕ ﻣﺨﺘﻠﻔﻪﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﻧﺪ ﻋﻤﺪﺍﹰ ﻣﻘﺪﻡ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﻳﻢ‪ .‬ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﻮﺩﻥ ﺍﻳﻦ ﺑﻴﺎﻥ ﺍﺯ ﺗﺠﺰﻳﺔ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﻣﺨﺘﻠﻔﻪﺍﯼﮐﻪ ﻧﺼﻴﺐﮔﺮﻭﻩﻫﺎﯼ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﯽ ﺍﺯ ﺍﺷﺨﺎﺹ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺧﻮﺩ ﺍﺯﭘﻴﺶ‬
‫ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺭﺍ ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﻋﺎﻡ‪ ‬ﺁﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻭ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻣﺘﻘﺎﺑﻠﯽﮐﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩﺑ‪‬ﺮ ﺍﺯﺁﻥ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﻮﺩﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ‬
‫ﻣﺎﺳﺖ ﻓﻘﻂ ﻧﺎﻡ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﺍﺳﺖ‪،‬ﮐﻪ ﺑﻪﺟﺎﯼ ﺳﻨﺠﺶﺁﻥ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﯼ‬
‫ﮐﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯﺁﻧﺴﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﻨﺰﻝ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺍﻳﻦ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻣﻴﺎﻥﮔﺮﻭﻩﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺩﻳﺪﻩ ﺷﺪﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﺟﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﺭﺷﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺗﺮﮐﻴﺐ ‪c : v‬‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ‪ ۱۰۰ : ۵۰‬ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻧﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ %۱۰۰‬ﺍﺳﺖ‬
‫‪2‬‬
‫ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩﯼ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ %۶۶ 3‬ﺑﻴﺎﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻭ ﺩﺭ ﺩﺭﺟﺔ ﺩﻳﮕﺮﯼﮐﻪ ‪ c : v‬ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫‪ ۴۰۰ : ۱۰۰‬ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩﯼﮐﻪ ‪ %۲۰‬ﺍﺳﺖ‬
‫ﺑﻴﺎﻥ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺩﺭﺟﺎﺕ ﺭﺷﺪ ﭘﹺﯽﺩﺭﭘﹺﯽ ﺩﺭ ﻳﮏ ﮐﺸﻮﺭ ﺻﺎﺩﻕ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺩﺭﺟﺎﺕ ﺭﺷﺪﯼ ﮐﻪ ﺩﺭﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﻭ ﺩﺭﮐﻨﺎﺭ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﺻﺪﻕ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭﮐﺸﻮﺭ ﺭﺷﺪﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻧﺠﺎ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪،‬‬
‫‪۳۲۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫‪2‬‬
‫ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺭﺍ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ = ‪ %۶۶ 3‬ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ‬
‫ﺩﺭﮐﺸﻮﺭ ﺩ ﻭ‪‬ﻡ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﮐﺸﻮﺭﯼ ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻧﺠﺎ ﺩﺭﺟﺔ ﺭﺷﺪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺮ ﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬
‫ﺳﻮﺩ = ‪ %۲۰‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻣﻴﺎﻥ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺩﻭﮐﺸﻮﺭ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﺑﺮﻭﺩ ﻭﻳﺎ ﺣﺘﹼﺎ ﺑﺮﻋﮑﺲ‬
‫ﺷﻮﺩﮐﻪ ﺩﺭﮐﺸﻮﺭﮐﻤﺘﺮ ﺭﺷﺪﻳﺎﻓﺘﻪ ﮐﺎﺭ ﺟﻨﺒﺔ ﻏﻴﺮﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﺑﺰﺭﮔﯽ‬
‫ﺍﺯﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﻤﺘﺮﯼ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥﮐﺎﻻ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻑ ﮐﻤﺘﺮﯼ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺑﺎﺷﺪ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﺍﺯ ﻭﻗﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺯﻳﺴﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﻭ ﻳﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﺁﻥ ﻭ ﺟﺰﺀِﮐﻤﺘﺮﯼ ﺍﺯﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺻﺮﻑ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭﮐﻤﺘﺮﯼ ﺗﺤﻮﻳﻞﺩﻫﺪ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ‬
‫‪2‬‬
‫ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ‬ ‫‪3‬‬ ‫ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ ﻣﺜﻼﹰ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪﮐﺎﺭﮔﺮﮐﺸﻮﺭﮐﻤﺘﺮ ﺭﺷﺪﻳﺎﻓﺘﻪ‬
‫‪1‬‬
‫ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﺮﻑ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﻓﺮﺿﻴ‪‬ﺎﺕ‬ ‫‪3‬‬ ‫ﺧﻮﺩﺵ ﻭ‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﺜﺎﻝ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﺑﺎﺑﺖ ﺁﻥ ‪ ۱۳۳ 3‬ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻓﻘﻂ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺍﯼ‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ۶۶ 3‬ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﯼ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪،۱۳۳ 3‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺘﯽ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ‪ ۵۰‬ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪ ‪%۵۰ =۱۳۳ 3 : ۶۶ 3‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ‪ ۱۸۳ 3 : ۶۶ 3‬ﻳﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ‪ %۳۶ 2‬ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻣﺎ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽﺭﺍﮐﻪ ﻣﻴﺎﻥﺁﻧﻬﺎ ﺳﻮﺩ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﻧﺪﺍﺩﻩﺍﻳﻢ‪ ،‬ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺁﻧﭽﻪ ﺫﻳﻼﹰ ﻣﺘﺬﮐﹼﺮ ﻣﯽﺷﻮﻳﻢ‬
‫ﻓﻘﻂ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺣﺘﺮﺍﺯ ﻭ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﺍﺯ ﺳﻮﺀﺗﻔﺎﻫﻤﺎﺕ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺲ‪ .‬ﺩﺭﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻴﺎﻥﮐﺸﻮﺭﻫﺎﺋﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﺟﺎﺕ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ ــ ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ ﻣﻴﺎﻥﮐﺸﻮﺭﻫﺎﺋﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪-‬‬
‫ﺩﺍﺭﯼ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭﺁﻥ ﮐﺸﻮﺭﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻧﺠﺎ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺖ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺍﺳﺘﺜﻤﺎﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﻟﯽﮐﺎﺭ ﻫﻨﻮﺯ ﺗﺤﺖ ﺍﻧﻘﻴﺎﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﻧﻴﺎﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺍﮔﺮ ﻣﺜﻼﹰ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۲۶‬‬

‫ﺑﺨﻮﺍﻫﻴﻢ ﺳﻄﺢ ﻣﻠﹼﯽ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻨﺎﺑﺮﺳﻄﺢ ﻣﻠﹼﯽ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺴﻨﺠﻴﻢ ﺩﭼﺎﺭ ﺧﻄﺎﯼ ﻓﺎﺣﺸﯽ‬
‫ﺷﺪﻩﺍﻳﻢ‪ .‬ﺍﺯﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺍﺳﺖ ﻣﻘﺎﻳﺴﺔ ﺁﻥﮐﺸﻮﺭﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺍﯼ ﺩﺍﺭﻧﺪ‬
‫ﻣﺜﻼﹰ ﺑﺎﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥﮐﻪ ﺩﺭﺁﻧﺠﺎ ﺭﻋﻴﺖ)‪ ،(١‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺩﻫﻘﺎﻥ ﻣﺴﺘﻘﻞ‪ ،‬ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﺗﻮﻟﻴﺪﺵ ﻫﻨﻮﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺍﻧﻘﻴﺎﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺩﺭﻋﻴﻦ ﺍﻳﻨﮑﻪ‬
‫ﺭﺑﺎﺧﻮﺍﺭ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪﺷﮑﻞ ﺑﻬﺮﺓ ﭘﻮﻝ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﻫﻤﺔﮐﺎﺭ ﺍﺿﺎﻓﯽﹺ ﺍﻭﺭﺍ ﺑﺮﺑﺎﻳﺪ ﺑﻠﮑﻪ‪ ،‬ﺍﮔﺮ ﺑﺨﻮﺍﻫﻴﻢ‬
‫ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺳﺨﻦﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻗﺎﺩﺭ ﺍﺳﺖ ﺣﺘﹼﺎ ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺍﻭﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺗﺼﺎﺣﺐ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻬﺮﺓ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻫﻤﺔ ﺳﻮﺩ ﻭ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭﺑ‪‬ﺮ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺩﺭﮐﺸﻮﺭﻫﺎﺋﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻬﺮﻩ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﺟﺰﺀِ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﻳﺎ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻋﻤﺪﻩ ﺗﺎﺑﻊ ﭼﻨﺎﻥ ﺷﺮﺍﻳﻄﯽ ﺍﺳﺖ‬
‫)ﻣﺴﺎﻋﺪﺓ ﺭﺑﺎﺧﻮﺍﺭ ﺑﻪﺑﺰﺭﮔﺎﻥ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ ﺑﻬﺮﺓ ﻣﺎﻟﮑﺎﻧﻪ( ﮐﻪ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺑﺎ ﺳﻮﺩ ﺳﺮﻭ‪-‬‬
‫ﮐﺎﺭ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺑﻪﻋﮑﺲ ﻓﻘﻂ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮﺁﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﺭﺑﺎﺧﻮﺍﺭ ﺩﺭ ﭼﻪ ﻧﺴﺒﺘﯽ ﺑﻬﺮﺓ ﻣﺎﻟﮑﺎﻧﻪ ﺭﺍ‬
‫ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭﮐﺸﻮﺭﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺩﺭﺟﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺍﺭﺍﯼ‬
‫ﺗﺮﮐﻴﺐﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ )ﮐﻪ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪﺓ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽ ﺭﻭﺩ( ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭﺁﻥﮐﺸﻮﺭﯼﮐﻪ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﻋﺎﺩ‪‬ﯼﹺ ﮐﺎﺭﮐﻮﺗﺎﻩﺗﺮ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯﮐﺸﻮﺭﯼ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩﮐﻪ ﺩﺭﺁﻧﺠﺎ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻭ‪‬ﻻﹰ‪ :‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ‬
‫‪ ۱۰‬ﺳﺎﻋﺘﺔ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ‪ ،‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺑﻮﺩﻥ ﺷﺪ‪‬ﺕ ﺁﻫﻨﮓﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ ‪ ۱۴‬ﺳﺎﻋﺘﺔ‬
‫ﺍﺗﺮﻳﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﻳﮑﺴﺎﻥﺑﻮﺩﻥ ﺍﻧﻘﺴﺎﻡ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔﮐﺎﺭ‪ ۵ ،‬ﺳﺎﻋﺖﮐﺎﺭ ﺍﺿﺎﻓﯽﮐﺎﺭﮔﺮ‬
‫ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ‪ ۷‬ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎﺭﮐﺎﺭﮔﺮ ﺍﺗﺮﻳﺸﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ‪ :‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺗﺮﻳﺶ ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ ﺑﻴﺶ ﺍﺯﺁﻥ‪ ‬ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ‬
‫ﺻﺮﻑﮐﺎﺭ ﺍﺿﺎﻓﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ‪ Ryot‬ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩﮐﻪ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺗﺼﺤﻴﻔﯽ ﺍﺯ ﻭﺍﮊﺓ ﺭﻋﻴﺖ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۳۲۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪،‬ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﻧﺮﺥ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻳﺎ ﺣﺘﹼﺎ ﻧﺮﺥ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﺓ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺍﻧﻌﮑﺎﺱ‬
‫ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﺑﺪﻳﻦﻣﻌﻨﺎﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﻣﻘﺪﺍﺭﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﺯﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪،‬‬
‫ﺍﮔﺮ ﻓﺮﺿﺎﹰ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﺜﺎﻝ ‪ ۱۰۰‬ﻭﺍﺣﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻥ ﺟﺰﺋﯽﮐﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ ﻭﺳﺎﻳﻞﮐﺎﺭ ﺍﺳﺖ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‬
‫ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺟﺰﺀِ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮐﻪ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﭼﻮﻥ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺣﺠﻢﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩﺍﯼﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻣﯽﭘﻴﻮﻧﺪﺩ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻳﻦ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻧﻴﺰﮐﺎﺭ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﺟﺰﺀِ ﺍﺭﺯﺷﯽﺋﯽﮐﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺶﺩﻫﻨﺪﺓ ﺁﻧﺴﺖ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻳﺎ‬
‫ﺑﺎﺯ ﭼﻨﻴﻦ‪ :‬ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺟﺰﺀِﮐﻤﺘﺮﯼ ﺍﺯﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﮔﺬﺍﺷﺘﻪﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺻﺮﻑﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﻣﺰﺑﻮﺭ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﮐﺎﺭ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﮐﻤﺘﺮﯼ ﺟﺬﺏ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪،‬‬
‫ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺰﺀِ ﻧﭙﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺑﻪ ﺟﺰﺀِ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﺔ ﮐﺎﺭﹺ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺩﺭﻋﻴﻦ‬
‫ﺣﺎﻝ ﺗﺮﻗﯽﮐﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺴﺒﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻧﺴﺒﯽﹺ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻭﻟﻮﺍﻳﻨﮑﻪ ﻫﺮﺩﻭ ﺟﺰﺀ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﻄﻠﻖ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﮐﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺰ ﺑﻴﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﮐﺎﺭ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ،۱۰۰‬ﻣﺮﮐﹼﺐ ﺍﺯ ‪ ،۲۰ v + ۸۰ c‬ﻭ ﺟﺰﺀِ ﺍﺧﻴﺮ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫‪ ۲۰‬ﻧﻔﺮﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻓﺮﺿﺎﹰ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ‪ %۱۰۰‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩﮐﻪ‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻧﻴﻤﯽ ﺍﺯ ﺭﻭﺯ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩ ﻭ ﻧﻴﻢ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮﺽ‬
‫ﺷﻮﺩﮐﻪ ﺩﺭ ﻳﮏ ﮐﺸﻮﺭﮐﻤﺘﺮ ﺭﺷﺪﻳﺎﻓﺘﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ = ‪ ۸۰ v + ۲۰ c‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﺟﺰﺀِ ﺍﺧﻴﺮ =‪ ۸۰‬ﻧﻔﺮ‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﻭ ﻓﻘﻂ ‪3‬‬ ‫ﺍﺯ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﻳﺶ ﻻﺯﻡ ﺩﺍﺭﻧﺪ‬ ‫‪3‬‬ ‫ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‬
‫ﺍﺯﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻫﻤﺔ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢ‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ۴۰‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﺩﻭ‪‬ﻡ ﻣﻌﺎﺩﻝ ‪ ۱۲۰ = ۲۰ m + ۲۰ v + ۸۰ c .۱۲۰‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ = ‪ %۲۰‬ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺩ ﻭ‪‬ﻡ ‪ ۱۴۰ = ۴۰ m + ۸۰ v + ۲۰ c‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ = ‪ % ۴۰‬ﺍﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۲۸‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺩﻭ‪‬ﻣﯽ ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﻭ‪‬ﻟﯽ ﺍﺳﺖ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﻭ‪‬ﻟﯽ‬
‫ﺩﺍﺭﺍﯼ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ = ‪ %۱۰۰‬ﻳﻌﻨﯽ ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺩﻭ‪‬ﻣﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ‬
‫ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ %۵۰‬ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻳﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻫﻢ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ ﺍ ﻭ‪‬ﻝﮐﺎﺭ ﺍﺿﺎﻓﯽ ‪ ۲۰‬ﮐﺎﺭﮔﺮ ﻭ‬
‫ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﮐﺎﺭ ﺍﺿﺎﻓﯽ ‪ ۸۰‬ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺭﺍ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺗﻨﺰﻝ ﻣﺘﺰﺍﻳﺪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻳﺎﮐﺎﻫﺶ ﻧﺴﺒﯽﮐﺎﺭ ﺍﺿﺎﻓﯽﹺ ﺗﺼﺎﺣﺐﺷﺪﻩ ﺩﺭﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺣﺠﻢﮐﺎﺭ ﺗﺠﺴﻢﻳﺎﻓﺘﻪﺍﯼﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﻧﺎﻓﯽﹺ‬
‫ﻧﻤﻮ‪ ‬ﺣﺠﻢ ﻣﻄﻠﻖ ﮐﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﻭ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺸﯽ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭﻟﺬﺍ ﻧﺎﻓﯽﹺ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﺣﺠﻢ ﻣﻄﻠﻖ ﮐﺎﺭ ﺍﺿﺎﻓﯽﹺ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﺯﺁﻥ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﺯﻳﺮ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺗﮏ‪-‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺑﺮ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﻩﺍﯼﮐﺎﺭ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺮ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﻩﺍﯼﮐﺎﺭ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﺗﺴﻠﹼﻂ ﺩﺍﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩﮐﺎﺭ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺍﻳﻦ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﮔﯽ ﺣﺘﹼﺎ ﺩﺭﺣﺎﻟﺘﯽ ﻫﻢ ﺭﻭﯼ ﺩﻫﺪﮐﻪ‬
‫)‪(١‬‬
‫ﺗﻌﺪﺍﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‪ ‬ﺯﻳﺮ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﮐﺎﺭﮔﺮﯼ ﻣﺸﺨﺼﯽ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﺑﻪ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺩﻭ ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻧﻔﺮ‪ ،‬ﻓﺮﺽ ﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‬
‫ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻃﻮﻝ ﻭ ﺷﺪ‪‬ﺕ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﮐﺎﺭ ﻻﺯﻡ ﻭﮐﺎﺭ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﺭﺍ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﮐﻞﹼ ﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻧﻔﺮ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ ﻭﻫﻤﭽﻨﻴﻦﮐﺎﺭ ﺍﺿﺎﻓﯽﺁﻧﻬﺎﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﺗﺠﺴﻢ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ‬
‫ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﻳﮑﺴﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺘﯽﮐﻪ ﺍﻳﻦﮐﺎﺭ‬
‫ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ــ ﺍﻋﻢ‪ ‬ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳـﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻭﮔـﺮﺩﺍﻥ ــ ﻧﺴﺒﺖ ﺍﻳﻦ ﻣﻘـﺪﺍﺭﹺ ﺍﺭﺯﺷﯽ‬
‫ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺗﻨـﺰﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳـﺔ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺵﺁﻥ ﻧﻴـﺰ‬
‫ــ ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﻫﻢ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ ــ ﺗﺮﻗﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦﮔﺮﭼﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﭘﺲ ﻧﻴﺰ‬

‫)‪ (۱‬ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻧﮑﻪ ﺍﺯ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﯽﹺ ﺟﻤﻠﺔ ﺍﺧﻴﺮ ﺍﺣﺘﺮﺍﺯ ﺷﻮﺩ ﻣﺘﺮﺟﻢ ﺟﻤﻠﺔ ﺁﺧﺮ ﺭﺍﮐﻪ ﺩﺭﻣﺘﻦ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻧﻴﻢﺟﻤﻠﺔ‬
‫ﻣﻌﺘﺮﺿﻪ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻪﺷﮑﻞ ﺟﻤﻠﺔ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﺔ ﻓﻮﻕ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۳۲۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻴﺶ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ ﺯﻳﺮ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻫﻤﺎﻥ ﺣﺠﻢﮐﺎﺭ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺟﺬﺏ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻭﻟﺬﺍ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻧﻪ ﺍﺯﺁﻥﺟﻬﺖ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﺣﺠﻢﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺣﺠﻢ‬
‫ﮐﺎﺭﹺ ﻗﺒﻼﹰ ﺗﺠﺴﻢﻳﺎﻓﺘﻪﺍﯼﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﻣﯽﺁﻳﺪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦﮐﺎﻫﺶ ﻧﺴﺒﯽﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻖ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻭﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺑﺎ ﻣﻘﺪﺍﺭﻣﻄﻠﻖﮐﺎﺭ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭﹺ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ‪-‬‬
‫ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﻫﻴﭻ ﺳﺮﻭﮐﺎﺭﯼ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺗﻨﺰﻝ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍﺯﮐﺎﻫﺶ ﻣﻄﻠﻖ ﺟﺰﺀِ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ‬
‫ﻧﺎﺷﯽ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺯﮐﺎﻫﺶﮐﺎﻣﻼﹰ ﻧﺴﺒﯽﺁﻥ‪ ،‬ﺍﺯﮐﺎﻫﺶﺁﻥ ﺩﺭﻣﻘﺎﻡ ﺳﻨﺠﺶ ﺑﺎ ﺟﺰﺀِ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺮﻣﯽﺧﻴﺰﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺣ‪‬ﮑﻤﯽ ﮐﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﮐﺎﺭ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎﺭ ﺻﺪﻕ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﻩ ﺍﯼ ﺍﺯﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﻣﻔﺮﻭﺽ ﺣ‪‬ﮑﻢ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻫﺮ ﺣﺠﻢ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﻩﺍﯼ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﻭ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺟﺰﺀِ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﻧﻴﺎﻓﺘﺔ‬
‫ﺁﻥ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﮐﺎﺭ ﺍﺿﺎﻓﯽ‪ ،‬ﺻﺎﺩﻕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖﮐﺎﺭﮔﺮﯼ ﺍﺯ‪۲‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻧﻔﺮ ﺑﻪ‪۳‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ‬
‫ﻧﻔﺮ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﯼ ﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﮐﺎﺭﮔﺮﯼ‬
‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺩﺭﮔﺬﺷﺘﻪ ‪ ۲‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﺑﻮﺩ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﻪ ‪ ۳‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﺑﺎﻟﻎ ﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ‪ ۴‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﯽﹺ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺑﻪ ‪۱۵‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﺗﺮﻗﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﺎ ﻓﺮﺿﻴ‪‬ﺎﺕ ﭘﻴﺸﻴﻦ )ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ‬
‫ﺛﺎﺑﺖﮐﺎﺭ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺛﺎﺑﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ(‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ‪%۵۰‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﻧﻴﻢ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺗﺮﻗﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ‪ ۲‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﺑﻪ ‪ ۳‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻣﯽﺭﺳﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦﻫﻤﻪ ﻋﻠﯽﺭﻏﻢ ﺍﻳﻦ‬
‫‪ % ۵۰‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﺑﯽ ﺣﺠﻢ ﻣﻄﻠﻖ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎﺭ ﻭﻟﺬﺍ ﺣﺠﻢ ﻣﻄﻠﻖ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻭﺛﺎﺑﺖ ﺍﺯ ‪ ۴ : ۲‬ﺑﻪ ‪ ۱۵ : ۳‬ﺗﻨﺰﻝ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﻧﺴﺒﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﮐﻞﹼ ﺑﻪﺷﺮﺡ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ )ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ(‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪%۳۳ 3 = ṕ‬‬ ‫‪،۶=c‬‬ ‫‪، ۲ m + ۲ v + ۴ c .I‬‬
‫‪2‬‬
‫‪%۱۶ 3 = ṕ ، ۱۸ = c‬‬ ‫‪، ۳ m + ۳ v + ۱۵ c . II‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۳۰‬‬

‫ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻧﻴﻢ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺩﺭﺣﺪﻭﺩ ﻧﻴﻢ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﻨﺰﻝ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎ ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺣﺴﺎﺏ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‬
‫ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻄﻠﻖ ﺁﻥ‪ ،‬ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﺎﹰ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻄﻠﻖ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺑﺎﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪﮐﺎﻫﺶ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬
‫ﻭ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﻋﻠﯽ ﺭﻏﻢ ﮐﺎﻫﺶ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽﹺ ﺳﻮﺩ ﺭﻭﯼ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﻘﺪﺍﺭ‬
‫ﻣﻄﻠﻖ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺣﺠﻢﮐﻞﹼ ﺁﻥ‪ ،‬ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ %۵۰‬ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺗﻌﺪﺍﺩ‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭﻟﺬﺍ ﺣﺠﻢ ﻣﻄﻠﻖ ﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ‬
‫ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺣﺠﻢ ﻣﻄﻠﻖ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺟﺬﺏ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪،‬‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭﻣﻄﻠﻖ ﺳﻮﺩﯼﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﻧﻤﻮ‪ ‬ﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺗﻨﺰﻝ ﺗﺪﺭﻳﺠﯽ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺗﺪﺭﻳﺠﺎﹰ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮏ ﺍﻣﺮ ﻣﻤﮑﻦﺍﻟﻮﻗﻮﻉ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ــ ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ‬
‫ﻣﻮﻗﺖ ــ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮﯼ ﻻﺯﻡﺍﻟﻮﻗﻮﻉ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ‪‬ﺳﺮﹺﺷﺖ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺩﻳﺪﻳﻢﮐﻪ ﺩﺭﺟﺮﻳﺎﻥ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‪،‬ﺁﻥ ﺗﻮﺩﺓ ﺍﺭﺯﺷﯽﺋﯽﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﻧﮕﺎﻫﺪﺍﺭﯼ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﹺﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺣﺘﹼﺎ ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﺛﺎﺑﺖﻣﺎﻧﺪﻥ‬
‫ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭﹺ ﻣﻮﺭﺩﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶﻣﯽﻳﺎﺑﺪ ﻭﻧﻤﻮ‪ ‬ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﺎﺗﮑﺎﻣﻞ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫ﺣﺠﻢ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﻣﺼﺮﻑ‪ ‬ﺍﻳﺠﺎﺩﺷﺪﻩ‪ ،‬ﮐﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯﺁﻥ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻭﮐﺎﺭ ﺍﺿﺎﻓﯽﺋﯽﮐﻪ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﺁﻥ‪ ،‬ﺩﺍﺭﺍﺋﯽ ﺍﻓﺰﻭﺩﺓ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎﺯ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻳﻦ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺣﺠﻢﺁﻥ ﻭﺳﺎﻳﻞﺍﺳﺖ )ﮐﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺯﻳﺴﺖ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺑ‪‬ﺮ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ(‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍﮐﻪ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻭﮐﺎﺭﯼ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺳﺮﻭﮐﺎﺭ ﺍﻭ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻑ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻣ‪‬ﺎ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﻭ ﮔ‪‬ﺮﺩﺁﺋﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮐﻪ ﻣﻼﺯﻡ ﺁﻧﺴﺖ ﺧﻮﺩ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺍﯼ ﻣﺎﺩ‪‬ﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺮﻗﯽ‬
‫‪۳۳۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺍﺯﺩﻳﺎﺩ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖﮐﺎﺭﮔﺮﯼ ﻭ‬
‫ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺘﯽ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﻭﺣﺘﹼﺎ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺘﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻋﻤﺪﻩ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺍﺯ‬
‫ﺣﺪﻭﺩ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼﻫﺎﯼﺁﻥ ﺗﺠﺎﻭﺯ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺍﺿﺎﻓﻪﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖﮐﺎﺭﮔﺮﯼﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻮﻗﺘﺎﹰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖﮐﺎﺭﮔﺮﯼﹺ ﺯﻳﺮ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﻓﺰﻭﻧﯽ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﺑﻪﮔﻮﻧﺔ ﺩﻭﮔﺎﻧﻪﺍﯼ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﺍﺯﺳﻮﺋﯽ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺗﺮﻗﯽ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﻫﺎ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺎ ﻣﻼﻳﻤﺘﺮ‪-‬‬
‫ﻧﻤﻮﺩﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻭﻳﺮﺍﻥﺳﺎﺯ ﻭ ﻧﺎﺑﻮﺩﮐﻨﻨﺪﺓ ﻧﺴﻞﮐﺎﺭﮔﺮﯼ‪ ،‬ﺯﻧﺎﺷﻮﺋﯽ ﺭﺍ ﺁﺳﺎﻥ ﺗﺮ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ﻭ‬
‫ﺗﺪﺭﻳﺠﺎﹰ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﺯﺩﻳﺎﺩ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﮐﺎﺭﮔﺮﯼ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ‬
‫ﺍﹸﺳﻠﻮﺏﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪ )ﺑﻪﮐﺎﺭﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻦ ﻭ ﺑﹺﻬﺴﺎﺯﯼﹺ ﻣﺎﺷﻴﻦ‪-‬‬
‫ﺁﻻﺕ(‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺧﻴﻠﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺼﻨﻮﻋﺎﹰ ﻳﮏ ﺍﺿﺎﻓﻪﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﻴﺎﻓﺮﻳﻨﺪﮐﻪ‬
‫ﺑﻪﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮﺩﮔﺮﻣﺨﺎﻧﻪﺍﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺯﺩﻳﺎﺩ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻭ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ‬
‫ﺟﺪ‪ ‬ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﺯ ‪‬ﺳﺮﹺﺷﺖ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ‬
‫ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﻓﻘﺮ ﺧﻮﺩ ﻣﻮ ﹺ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ــﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﻨﺰﻟﮕﺎﻫﯽ ﺍﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼﺍﺳﺖ ــ ﺑﻪﺧﻮﺩﯼﹺﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺣﺠﻢ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﺓ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝﺷﺪﻥ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻳﺎﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖﮐﺎﺭﮔﺮﯼ ﺍﺳﺘﺜﻤﺎﺭﭘﺬﻳﺮﯼ ﺭﺍ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺒﺎﹰ ﻳﺎ ﺣﺘﹼﺎ ﺯﺍﺋﺪ‬
‫ﺑﺮ ﺍﺣﺘﻴﺎﺝ ﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺿﺮﻭﺭﺍﺳﺖﮐﻪ ﺣﺠﻢﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭﹺ ﺗﺼﺎﺣﺐﭘﺬﻳﺮ ﻭﺗﺼﺎﺣﺐ‪-‬‬
‫ﮔﺸﺘﻪ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﺣﺠﻢ ﻣﻄﻠﻖ ﺳﻮﺩ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺭﺷﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪﮐﻪ ﺑﺎ ﺭﺷﺪ ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺎ ﺗﺼﺎﻋﺪ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﻩ ﺍﯼ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﺁﻥ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮐﻪ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍ ﺀِﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺮﻗﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺧﻮﺩ ﻫﻤﻴﻦ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻫﻢ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﮔﯽ ﺩﺭ ﺣﺠﻢ ﻣﻄﻠﻖ ﺳﻮ ﺩ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻭ‬
‫ﻫﻢ ﻳﮏ ﻧﺮﺥ ﮐﺎﻫﻨﺪﺓ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪﮐﻪ ﺩﺭ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻫﻤﭙﺎﯼﺁﻥ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﮐﺎﺭ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۳۲‬‬

‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻭ ﺗﻌﺪ‪‬ﺩ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺭﺯﺷﯽﹺ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ‬
‫ﺣﺠﻢ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﻣﺼﺮﻑ ﻭ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺑﻬﺰﻳﺴﺘﯽ ﺗﺪﺭﻳﺠﺎﹲ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﻩﺍﯼ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭ ﺑﺤﺚﮐﻨﻮﻧﯽﹺ‬
‫ﻣﺎ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺮﮐﺖﮔﺴﺘﺮﺵﻳﺎﺑﻨﺪﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪﻫﺎﯼﮐﺎﺭ ﺩﺭﻣﻘﻴﺎﺱ‬
‫ﺑ‪‬ﺮﺗﹶﺮ ﻭ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻫﺮ ﺑﻨﮕﺎﻩ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻭ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺭﻳﺰﯼ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ ﺁﻥ ﻣﻼﺯﻣﻪ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﮔ‪‬ﺮﺩﺁﺋﯽﹺ ﺑﺎﻟﻨﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ )ﮐﻪ‬
‫ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ‪ ،‬ﻭﻟﻮ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥﮐﻤﺘﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﺳﺖ( ﺩﺭﻋﻴﻦﺍﻳﻨﮑﻪ‬
‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﺎ ﺩ‪ ‬ﯼﹺ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﺍﺳﺖ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻧﺘﺎﻳﺠﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ‬
‫ﻣﯽ ﺭﻭﺩﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺳﺖ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺍﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻭ ﺗﺤﺖ‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮﺍﺕ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺯﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪﮐﻤﺎﺑﻴﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﻩ ﺳﻠﺐ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﭼﺮﺍ ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ‪،‬‬
‫)ﻫﺮﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻫﻢﮐﻪ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻭﺛﺎﺑﺖﺁﻧﻬﺎ ﺯﻳﺎﺩ ﺑﺎﺷﺪ(‪ ،‬ﺑﺮ ﺳﭙﺎﻩﮐﺎﺭﮔﺮﯼ‬
‫ﺑﺰﺭﮒ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﻩ ﺍﯼ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮﻭﺍﺋﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﻭ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻧﮑﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮﺩ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﻟﺬﺍ ﺳﻮﺩﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠﻠﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﮔﺮﺩ ﺗﻮﺩﻩ ﻫﺎﯼ ﮐﺎﺭﮔﺮﯼ ﺯﻳﺮ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺳﺖ ﻫﻤﺎﻧﻬﺎﺋﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻮﺭ‪‬ﻡ ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‪ ‬ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺍﺯ‬
‫ﻗﺒﻴﻞ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﻭﮐﻤﮑﯽ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﻓﺮﺍﺯﻧﺪﻩﺍﯼ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺣﺠﻢﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﺓ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ‬
‫ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪.‬‬
‫ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮﺍﻳﻦﮐﺎﻓﯽﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﺘﺬﮐﹼﺮ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺺﺑﻮﺩﻥ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖﮐﺎﺭﮔﺮﯼ‪،‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶﻳﺎﺑﺪ ــ ﺧﻮﺍﻩ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﻌﻠﻮﻝ ﺗﻄﻮﻳﻞ ﻳﺎ ﺗﺸﺪﻳﺪﺁﻫﻨﮓ‬
‫ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ ﻭ ﺧﻮﺍﻩ ﻣﻌﻠﻮﻝ ﺗﻨﺰﻝ ﺍﺭﺯﺵ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﹺﮐﺎﺭ ﺑﺎﺷﺪ ــ‬
‫ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭﻟﺬﺍ ﺣﺠﻢ ﻣﻄﻠﻖ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﻳﺪ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ‪ ،‬ﻋﻠﯽﺭﻏﻢﺁﻧﮑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺩﺭ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖﮐﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﻮ‪ ‬ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪۳۳۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻫﻤﺎﻥ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥ ﻗﻮﺍ ﻧﻴﻨﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﺴﺒﯽ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﮐﻞﹼ ﻭﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺷﺘﺎﺑﺎﻧﯽﮐﻪ ﺑﺎﺁﻥ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﺳﺖ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽﻳﺎﺑﻨﺪ‬
‫ــ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺧﻮﺩ ﻣﻌﮑﻮﺳﺎﹰ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻧﻘﻄﻪ‬
‫ﻋﺰﻳﻤﺘﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺮﻗﯽ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﻭﮐﺎﻫﺶ ﻧﺴﺒﯽﹺ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺯﻳﺎﺩﺗﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺩﺭﻣﯽﺁﻳﺪ ــ ﻭ ﺧﻼﺻﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺍﺳﺖﮐﻪ‪ ،‬ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﻣﻮﻗﺖ‪ ،‬ﺩﺭ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻓﺮﺍﺯﻧﺪﺓ ﮐﻞﹼ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻭﺩﺭﺗﺮﻗﯽﻓﺰﺍﻳﻨﺪﺓ ﺣﺠﻢ ﻣﻄﻠﻖ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭ ﺣﺠﻢ ﻣﻄﻠﻖ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺗﺠﺴﻢ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺍﻳﻦ ﺳﺆﺍﻝ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ :‬ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺩﻭﺟﻨﺒﻪﺍﯼ‪ ،‬ﮐﻪ ﻃﺒﻖﺁﻥ ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﺍﺯ‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﻋﻠﻞ ﻫﻢﮐﺎﻫﺶ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﻫﻢ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺣﺠﻢ ﻣﻄﻠﻖ ﺳﻮﺩ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ‬
‫ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﭘﺎﻳﻪ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻌﻠﻮﻡ‪ ،‬ﺣﺠﻢ‬
‫ﮐﺎﺭ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﺗﺼﺎﺣﺐﺷﺪﻩ ﻭﻟﺬﺍ ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭﻟﯽ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪﮐﻞﹼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻠﺤﻮﻅﮔﺮﺩﺩ ﻭﻳﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪﺍﯼ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﺳﺎﺩﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﮐﻞﹼ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺳﻮﺩ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﻳﮑﺴﺎﻧﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﭼﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ؟‬
‫ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢﺁﻥﺟﺰﺀِﻣﺸﺨﺼﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪،‬ﮐﻪ ﻣﺎ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﻃﺒﻖﺁﻥ ﺣﺴﺎﺏﻣﯽﮐﻨﻴﻢ‬
‫ﻣﺜﻼﹰ ‪۱۰۰‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ‪ ۱۰۰‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﺘﻮﺳﻂﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻓﺮﺿﺎﹰ ﺍﺯ ‪۲۰ v + ۸۰c‬‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﺩ ﻭ‪‬ﻡ ﺍﻳﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﺩﻳﺪﻳﻢ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ ﺩﺭ‬
‫ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻭﻳﮋﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻫﺮﮐﺪﺍﻡ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ‬
‫ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﺎﮐﺎﻫﺶ ﻧﺴﺒﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ‪ ،۱۰۰‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻳﮑﺴﺎﻥﻣﺎﻧﺪﻥ ﻭ ﻳﺎ ﺣﺘﹼﺎ‬
‫ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽﹺﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭﻣﻘﺪﺍﺭ ﻧﺴﺒﯽﹺ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺁﻥ‬
‫ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻫﻤﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺨﺘﺔ ‪ ،۱۰۰‬ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻧﺴﺒﯽ ﺗﻨﺰﻝ‬
‫ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻳﺎ ﺳﻮﺩﯼ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ‪ ۱۰۰‬ﺗﺎﺋﯽ ﺟﺬﺏ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻧﻴﺰ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۳۴‬‬

‫ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﻄﻠﻖﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ، %۱۰۰‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺑﺎ ﺗﺮﮐﻴﺐ‬

‫‪ ۴۰ v + ۶۰ c‬ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭﻟﺬﺍ ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩﯼ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ‪ ۴۰‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ‬
‫ﺑﺎ ﺗﺮﮐﻴﺐ ‪ ۳۰ v + ۷۰ c‬ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩﯼ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۳۰‬ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺑﺎ‬
‫ﺗﺮﮐﻴﺐ ‪ ،۲۰ v + ۸۰ c‬ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ‪ ۲۰‬ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺗﻨﺰﻝ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ ﻧﺎﺷﯽﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪﭼﻮﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﮐﻞﹼ‪ ۱۰۰‬ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽﻣﻴﺰﺍﻥﮐﻤﺘﺮﯼ‬
‫ﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺑﺎ ﻳﮑﺴﺎﻥﻣﺎﻧﺪﻥ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﻭ ﻧﻴﺰ ﻣﻴﺰﺍﻥﮐﻤﺘﺮﯼ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ ﺑﻪ ﺭﺍﻩ ﻣﯽﺍﻧﺪﺍﺯﺩ‪ ،‬ﻟﺬﺍ ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﻤﺘﺮﯼ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﮔﻴﺮﯼ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﻫﺮ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻭﻟﺬﺍ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺭﺍ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺍﺳﺖ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻭﺍﺣﺪ ﺳﻨﺠﺶ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ ــ ﻭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻋﻤﻠﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻫﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﺳﻮﺩ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺷﻮﺩ ــ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﺴﺒﯽ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺗﻨﺰﻝ ﻣﻄﻠﻖ ﺁﻥ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭﺣﺎﻻﺕ ﭘﻴﺶﮔﻔﺘﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺪﻳﻦ‬
‫ﺳﺒﺐ ﺍﺯ ‪ %۴۰‬ﺑﻪ‪ %۳۰‬ﻭ‪ %۲۰‬ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﺓ ﻫﻤﺎﻥ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﻄﻠﻖ ﺍﺯ ‪ ۴۰‬ﺑﻪ‪ ۳۰‬ﻭ ‪ ۲۰‬ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭ‬
‫ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺑﺎﺁﻥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺳﻨﺠﻴﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﻭ =‪ ۱۰۰‬ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮﺗﻨﺰﻟﯽ‬
‫ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺪﺍﺭﹺ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺟﺰ ﺑﻴﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﺮﺍﯼﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻄﻠﻖ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺳﻮﺩ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻳﮏ ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﺋﯽ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺑﻪﺍﺛﺒﺎﺕ ﺭﺳﺎﻧﺪﻩﺍﻳﻢ‪ ،‬ﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦﮐﺎﻫﺸﯽ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺍﺯ ﻣﺎﻫﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥ ﻋﻠﻠﯽﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐﮐﺎﻫﺶ ﻣﻄﻠﻖ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭﻟﺬﺍ ﺳﻮﺩ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻧﻴﺰﮐﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺩﺭﺻﺪ ﺣﺴﺎﺏ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﺎﻫﺶ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﺭ ﺣﺠﻢ ﻣﻄﻠﻖ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭﻟﺬﺍ‬
‫ﺩﺭ ﺣﺠﻢ ﻣﻄﻠﻖ ﺳﻮﺩﯼ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﻧﺪﮐﻪ ﺍﺯﺟﺎﻧﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ )ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺯﺟﺎﻧﺐ ﺟﻤﻊ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ( ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﻳﺪﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ؟‬
‫‪۳۳۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖ ﺑﻪﺗﻨﻬﺎﺋﯽ ﺑﻴﺎﻥﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻳﺎ ﺍﻳﻦﺗﻀﺎﺩ ﻇﺎﻫﺮﯼ ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦ ﭼﻪ ﺷﺮﺍﻳﻄﯽﺍﺳﺖ؟‬

‫ﻫﺮ‪ ۱۰۰‬ﻭﺍﺣﺪﯼ ﺍﺯ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻭﻟﺬﺍ ﻫﺮ ‪ ۱۰۰‬ﻭﺍﺣﺪ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ‬

‫ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺍﺳﺖ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻌﻠﻮﻣﯽ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﮔﺮ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻮﺭﺩﺁﻥ ﻭﺍﺣﺪ‪،‬ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﮐﺎﻫﺶ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻄﻠﻖ ﺳﻮﺩ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺩﺭﺳﺖ‬
‫ﺑﺪﺍﻥﺳﺒﺐﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺎﺁﻥ ﺳﻨﺠﻴﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺧﻮﺩ ﻣﻘﺪﺍﺭ‬
‫ﺛﺎﺑﺘﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﮐﻞﹼ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺗﮏ‪-‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﮑﺲ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺗﻐﻴﻴﺮﭘﺬﻳﺮﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﺑﺎ‬
‫ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﻔﺮﻭﺿﺔ ﭘﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﻣﻌﮑﻮﺱﮐﺎﻫﺶ ﺟﺰﺀِ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﺁﻥ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺩﺭ ﻣﺜﺎﻝ ﭘﻴﺸﻴﻦﮐﻪ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺩﺭﺻﺪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺑﻮﺩ ﺍﺯ ‪، ۴۰ v + ۶۰ c‬‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻳﺎ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ‪ ۴۰‬ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽﺷﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ‪ %۴۰‬ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻓﺮﺽ ﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺩﺭﺟﻪ ﺍﺯ ﺗﺮﮐﻴﺐ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﻳﮏ ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﮐﻞﹼ‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﮐﻞﹼ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ‪ ۴۰۰ ۰۰۰‬ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺍﮔﺮ ﺑﻌﺪﺍﹰ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ = ‪۲۰ v + ۸۰ c‬‬
‫ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻳﺎ ﺳﻮﺩ ﺑﺎ ﻳﮑﺴﺎﻥﻣﺎﻧﺪﻥ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﺮ‪۱۰۰‬‬
‫ﻭﺍﺣﺪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۲۰‬ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻗﺒﻼﹰ ﺑﻪﺍﺛﺒﺎﺕ ﺭﺳﺎﻧﺪﻩﺍﻳﻢ‪ ،‬ﭼﻮﻥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻳﺎ‬
‫ﺳﻮﺩ ﻣﺜﻼﹰ ﮔﻮﺋﻴﻢ ﺍﺯ ‪ ۴۰۰ ۰۰۰‬ﺑﻪ ‪ ۴۴۰ ۰۰۰‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺳﻬﻢ ﻫﺮ ‪ ۱۰۰‬ﻭﺍﺣﺪﯼ ﺍﺯ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻴﺰ ﻋﻠﯽ ﺭﻏﻢ ﮐﺎﻫﺸﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻳﺎ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻧﻤﻮ‪‬‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﺍﻳﻦﺟﻬﺖ ﺍﻣﮑﺎﻥﭘﺬﻳﺮﺷﺪﻩﮐﻪ‪ ،‬ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﺑﺎ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﮐﻠﹼﯽﮐﻪ ﺗﺸﮑﻴﻞﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺑﻪ‪ ۲ ۲۰۰ ۰۰۰‬ﺗﺮﻗﯽﻧﻤﻮﺩﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﺣﺠﻢﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ‬
‫ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﺗﺎ) ‪ %۲۲۰ (١‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ‪ %۵۰‬ﺗﻨﺰﻝ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻓﻘﻂ ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩﯼ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ، %۲۰‬ﺗﻨﻬﺎ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻣﯽﺩﺍﺷﺖ‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﭼﺎﭖ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﻭ ﺩﺭ ﺩﺳﺖﻧﻮﺷﺘﺔ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺑﻪﺟﺎﯼ ﺗﺎ ‪ %۲۲۰‬ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ ‪ %۲۲۰‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﻣﺴﻠﹼﻢ ﻗﻠﻤﯽ ﺩﺭ ﭼﺎﭖﻫﺎﯼ ﺑﻌﺪﯼ ﺍﺻﻼﺡ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۳۶‬‬

‫ﮐﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺳﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻳﮏ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﯽ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ‪ % ۴۰‬ﺭ ﺍ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻧﯽﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﯽﻳﺎﻓﺖ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ ﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﻣﻴﺰﺍﻧﯽ ﻣﯽﺷﺪﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻳﮏ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﯽ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩﺁﻣﺪﻩ‬
‫ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻳﮏ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﯽ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﺑﺎ ﺗﺮﮐﻴﺐﮔﺬﺷﺘﺔ ﺧﻮﺩ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺷﺶ ﺭﺍ ﺍﺯ‬
‫‪ ۴۰۰ ۰۰۰‬ﺑﻪ‪ ۴۴۰ ۰۰۰‬ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﻓﻘﻂ ﻻﺯﻡ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺍﺯ‪ ۱ ۰۰۰ ۰۰۰‬ﺑﻪ‪ ۱ ۱۰۰ ۰۰۰‬ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺍﻧﺘﺰﺍﻉﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻳﻢ) ‪ (١‬ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺁﻥ ﻗﺎﻧﻮﻥ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺑﺎﮐﺎﻫﺶ ﻧﺴﺒﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺎ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﺎﺭ‪،‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ‬
‫ﺩﺭﺁﻭﺭﺩﻩ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﺟﺬﺏ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻧﺴﺒﺖﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪-‬‬
‫ﺩﺍﺭﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩﺁﻣﺪﻥ ﻳﮏ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﻧﻴﺰ ﭘﺪﻳﺪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﺿﺎﻓﻪﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﻧﻪ ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻳﺪﮐﻪ ﺍﺯ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫ﮐﺎﺭ ﮐﺎﺳﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺪﺍﻥ ﺟﻬﺖ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﻨﺸﺄ ﺁﻥ ﻋﺪﻡ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻣﻄﻠﻖ ﻣﻴﺎﻥﮐﺎﺭ ﻭ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺯﻳﺴﺖ ﻳﺎ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻭﺳﺎﻳﻞﺯﻳﺴﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﻋﺪﻡ ﺗﻨﺎﺳﺒﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺯ ﺷﻴﻮﺓ ﺑﻬﺮﻩﮔﻴﺮﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪-‬‬
‫ﺩﺍﺭﯼ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﻋﺪﻡ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻓﺮﺍﺯﻧﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ‬
‫ﮐﺎﻫﻨﺪﮔﯽ ﻧﺴﺒﯽ ﻧﻴﺎﺯ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﺭﺷﺪﻳﺎﺑﻨﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ % ۵۰‬ﺗﻨﺰﻝ ﮐﻨﺪ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﻧﻴﻤﯽ ﺍﺯﺁﻥ ﮐﺎﺳﺘﻪ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﮔﺮ ﻻﺯﻡ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻧﮑﻪ ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺕﮐﺎﻫﺶﻳﺎﺑﯽ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻳﮑﺴﺎﻥ‬
‫ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﻣﻀﺮﺏﻓﻴﻪ ﮐﻪ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﻘﺴﻮﻡﻋﻠﻴﻪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ‬

‫)‪ (۱‬ﻣﻘﺼﻮﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻋﺎﻡ‪ ‬ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﮐﺘﺎﺏ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﮐﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﻓﺼﻞ‪ ،۲۳‬ﺍﺯ ﺻﻔﺤﺔ ‪ ۵۵۴‬ﺗﺎ ‪] ۵۷۹‬ﺍﺯﺻﻔﺤﺔ ‪ ۹۳۹‬ﺗﺎ ‪ ۹۸۲‬ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ‪.‬‬
‫‪۳۳۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻣﻴﺰﺍﻥﮐﺎﻫﺶﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍﺯ‪ ۴۰‬ﺑﻪ‪ ۲۰‬ﺗﻨﺰﻝﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ‬
‫ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ‪ ۲۰ : ۴۰‬ﺗﺮﻗﯽ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﮐﻪ ﺑﻮﺩ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍﺯ ‪ ۴۰‬ﺑﻪ ‪ ۸‬ﺗﻨﺰﻝﮐﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ‪ ، ۸ : ۴۰‬ﻳﻌﻨﯽ‬
‫‪ ۵‬ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎﻻ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﺩ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼﮐﻪ ‪ ۱ ۰۰۰ ۰۰۰‬ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ‪ %۴۰‬ﺳﻮﺩﯼ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪۴۰۰ ۰۰۰‬‬
‫ﺑﻪﺑﺎﺭ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﻳﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ‪ ۵‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﯽ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ‪ % ۸‬ﻧﻴﺰ‪ ۴۰۰ ۰۰۰‬ﺳﻮﺩ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪﻩ‬
‫ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩﯼ ﺻﺎﺩﻕ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺨﻮﺍﻫﻴﻢ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻫﻤﺎﻥﮐﻪ ﺑﻮﺩ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﻪﻋﮑﺲ ﺍﮔﺮ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﺷﻮﺩﮐﻪ ﺳﻮﺩ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﺍﺯ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ‪ :‬ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﺟﺰﺀِ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﻣﻄﻠﻘﺎﹰ ﻫﻤﺎﻥﮐﻪ‬
‫ﺑﻮﺩ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩﺁﻧﮑﻪ ﺩﺭﺻﺪ ﺁﻥ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺟﺰﺀِ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺗﻨﺰﻝ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻪﻃﻮﺭﻣﻄﻠﻖ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻻﺯﻡﺍﺳﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺑﻪﻧﺴﺒﺘﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺗﻨﺰﻝ ﺩﺭﺻﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﭘﺬﻳﺮﺩ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺑﻪﺍﻧﺪﺍﺯﻩﺍﯼ ﺯﻳﺎﺩ ﺷﻮﺩﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺟﺪﻳﺪ ﺧﻮﺩ‬
‫ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ﺟﺰﺀِ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﮐﺎﺭ ﻧﻴﺎﺯ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻠﮑﻪ ــ ﺍﺣﺘﻴﺎﺝ ﺁﻥ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻧﻴﺎﺯﮔﺬﺷﺘﻪﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻓﺮﺿﺎﹰ ﺍﮔﺮ ﺟﺰﺀِ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ = ‪ ۱۰۰‬ﺍﺳﺖ‬
‫ﺍﺯ ‪ ۴۰‬ﺑﻪ ‪ ۲۰‬ﭘﺎﺋﻴﻦﺁﻳﺪ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﯼ ﺑﺎﻻﺗﺮ‬
‫ﺍﺯ ‪ ۴۰‬ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺍﻧﺪﺍﺯﺩ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ‪ ۲۰۰‬ﺗﺮﻗﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺘﹼﺎ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﻫﻢﮐﻪ ﺗﻮﺩﺓ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖﮐﺎﺭﮔﺮﯼ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﻫﻤﺎﻥﮐﻪ ﺑﻮﺩ ﻣﺎﻧﺪﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻓﻘﻂ ﺑﺮ ﻃﻮﻝ ﻭ ﺷﺪ‪‬ﺕ ﺁﻫﻨﮓ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺿﺮﻭﺭ ﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﺑﺮﺩﻩ ﺑﺎﻻ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺣﺘﹼﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻧﮑﻪ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺣﺠﻢ ﺳﺎﺑﻖ ﮐﺎﺭ ﺑﺎ‬
‫ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮﻳﺎﻓﺘﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻧﻤﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻭﺍﺣﺪ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺷﻴﻮﺓ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﺍﺯ ﻳﮏﺳﻮ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕﮔﺮﺍﻳﺸﯽ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺗﻨﺰﻝ ﭘﻴﺶﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪﻩ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﭘﻴﻮﺳﺘﺔ ﺣﺠﻢ ﻣﻄﻠﻖ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵﹺ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۳۸‬‬

‫ﺗﺼﺎﺣﺐﺷﺪﻩ ﻳﺎ ﺳﻮﺩ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽﮐﺎﻫﺶ ﻧﺴﺒﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‬

‫ﻭ ﺳﻮﺩ ﺑﺎ ﻳﮏ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﻄﻠﻖ ﻫﺮﺩﻭﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺷﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺩﻭﺟﺎﻧﺒﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺸﯽ ﺍﺯﺳﺮﻣﺎﻳﺔﮐﻞﹼ ﻧﻤﺎﻳﺶﻳﺎﺑﺪﮐﻪ ﻓﺮﺍﺭﻭﺋﯽﺁﻥ ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ‬
‫ﺍﺯ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﮐﺎﻫﻨﺪﮔﯽ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺗﺮﮐﻴﺒﯽ ﺑ‪‬ﺮﺗﹶﺮ ﻳﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﻧﺴﺒﺘﺎﹰ ﻧﻴﺮﻭﻣﻨﺪﺗﺮﯼ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﻄﻠﻖ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺑﺮﺩ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎﮐﺎﻓﯽ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺑ‪‬ﺮﺗﹶﺮ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ ﻫﻢ ﺑﺎﻻﺭ‪‬ﻭ‪‬ﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻫﺮﭼﻪ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪-‬‬
‫ﺩﺍﺭﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮﮔﺴﺘﺮﺵ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻴﺎﺯ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﻳﺎ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﺍﺯﺁﻥ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺩﺭﺁﻳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪-‬‬
‫ﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﮐﺎﺭ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﻭ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺩﺍﺋﻢ ﻳﮏ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﮐﺎﺭﮔﺮﯼ‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫ﻇﺎﻫﺮﯼ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ‪ 2‬ﮔﺬﺷﺘﻪ ‪ 6‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺭﺍ‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﮐﺎﺭ ﺳﺎﺑﻖ ﺗﺤﺖ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺑﺎﺷﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ‬
‫ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﮔﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺷﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺶ ﺑﺮﺍﺑﺮﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬

‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺳﻴﺎﺳﯽﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ ﻳﻌﻨﯽ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻄﻠﻖ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﻭ ﭼﻪ‬
‫ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﺟﺴﺘﻪ ﻭﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻧﻮﻋﯽ ﺗﺴﻠﹼﯽ ﺧﺎﻃﺮ ﭘﻴﺶﮐﺸﻴﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺘﺪﻻﻟﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﻣﺒﺘﺬﻻﺕ ﻭ ﻣﻤﮑﻨﺎﺕ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬

‫ﺍﻳﻨﮑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺩﻭ ﻋﺎﻣﻞ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﮑﯽ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻭ ﺩﻭ‪‬ﻣﯽ‬
‫ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎ ﻳﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﻣﯽ ﺭﻭﺩ‪ ،‬ﺟﺰ ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﺋﯽ ﺋﯽ ﺑﻴﺶ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦﮔﻔﺘﻦ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺍﻣﮑﺎﻧﺎﺕ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺗﻨﺰﻝ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺑﺎﻻﺭ‪‬ﻭ‪‬ﺩ ﻧﻴﺰ ﺟﺰ ﺷﮑﻞ ﺑﻴﺎﻧﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﺋﯽ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﻳﮏﮔﺎﻡ ﻫﻢ ﻣﺎ‬
‫‪۳۳۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺭﺍ ﺟﻠﻮﺗﺮ ﻧﻤﯽﺑﺮﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ ﺑﺪﻭﻥ‬
‫ﺁﻧﮑﻪ ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻭ ﺣﺘﹼﺎ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﮐﻨﺪ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ‬
‫ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ۱۰۰ .‬ﺍﺯ ﻗﺮﺍﺭ ‪ %۲۵‬ﺳﻮﺩﯼ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ۲۵‬ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭﻟﯽ ‪ ۴۰۰‬ﺍﺯ ﻗﺮﺍﺭ ‪ %۵‬ﻓﻘﻂ‬
‫ﺳﻮﺩﯼ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ۲۰‬ﺑﻪﺑﺎﺭ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩ‪ ١.‬ﻭﻟﯽ ﺍﮔﺮ ﻋﻠﻞ ﻭ ﺍﺳﺒﺎﺑﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‬

‫‪۱‬ـ "ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻪﺑﺎﺷﻴﻢﮐﻪ ــ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺩﺭﺍﺛﺮﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼ ﺍ‪‬ﻟﺤﺎﻗﯽ‬
‫ﺩﺭﺯﻣﻴﻦ ﻭﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‪،‬ﮐﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪﺍﮐﻨﺪ ــ ﻣﺒﻠﻎﮐﻞﹼ ﺳﻮﺩﻫﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﭘﺬﻳﺮﺩ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﻫﺮﺑﺎﺭ‬
‫ﺑﺎ ﺍ‪‬ﻟﺤﺎﻕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ‪ ۱۰۰۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍﺯ‪۲۰‬ﺑﻪ‪ ،۱۹‬ﺑﻪ‪۱۸‬ﻭ‪۱۷‬ﺩﺭﺻﺪ ﺗﻨﺰﻝﮐﺮﺩﻩﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﻧﺮﺥﮐﺎﻫﻨﺪﻩﺍﯼ ﺩﺍﺷﺘﻪﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭﯼ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪﮔﻮﻳﺎ ﺟﻤﻊ ﻣﺒﻠﻎ ﺳﻮﺩﯼ‬
‫ﮐﻪ ﻫﺮﻳﮏ ﺍﺯ ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ‪ ‬ﭘﹺﯽﺩﺭﭘﹺﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺑﻪﺟﺎﯼ ‪ ۲۰۰۰۰۰ ،۱۰۰۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﺷﺪ ﺳﻮﺩ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻭ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺑﻪ‪ ۳۰۰۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﻟﻎ‬
‫ﮔﺮﺩﺩ ﺑﺎﺯﻫﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﻗﻴﺎﺱ‪ ،‬ﻋﻠﯽﺭﻏﻢ ﻧﺮﺥﮐﺎﻫﻨﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﺮﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﻻ‬
‫ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ .‬ﺍﻣ‪‬ﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﻗﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺪﺕ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺻﺎﺩﻕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥﮐﻪ‪ ۲۰۰۰۰۰‬ﻟﻴﺮﻩ ﺍﺯﻗﺮﺍﺭ ‪۱۹‬ﺩﺭﺻﺪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ‪ ۱۰۰۰۰۰‬ﻟﻴﺮﻩ ﺑﻪﻗﺮﺍﺭ ‪ ۲۰‬ﺩﺭﺻﺪ ﺳﻮﺩ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭ‪ ۳۰۰۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺍﺯﻗﺮﺍﺭ‪۱۸‬ﺩﺭﺻﺪ ﺑﺎﺯﻫﻢ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ‪ ۲۰۰۰۰۰‬ﻟﻴﺮﻩ ﺍﺯﻗﺮﺍﺭ ‪ ۱۹‬ﺩﺭﺻﺪ ﺳﻮﺩ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﭘﺲ ﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺒﻠﻎ ﺩﺭﺷﺘﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ‬
‫ﺳﻮﺩﻫﺎ ﺗﻨﺰﻝ ﻳﺎﻓﺘﻪﺍﻧﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺗﺮﺍﮐﻢ ﺑﻌﺪﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻮﺟﺐﮐﺎﻫﺶﺟﻤﻊ ﻣﺒﻠﻎ ﺳﻮﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻓﺮﺽ‬
‫ﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺑﻪ‪ ۱۰۰۰۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﻟﻎ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺳﻮﺩ ‪ ۷‬ﺩﺭﺻﺪ ﺑﺎﺷﺪﺁﻧﮕﺎﻩ ﺟﻤﻊ ﻣﺒﻠﻎ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ‬
‫‪ ۷۰۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺍﮔﺮ ﻣﺒﻠﻎ‪ ۱۰۰۰۰۰‬ﺑﺮ ﻳﮏ ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ‬
‫ﺷﻮﺩ ﻭ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ‪ ۶‬ﺩﺭﺻﺪ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﻮﺩﻩﺑﺎﺷﺪ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺻﺎﺣﺒﺎﻥﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ۶۶۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﻪﺩﺳﺖ‬
‫ﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪ ﻳﻌﻨﯽ‪ ۴۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓﮐﻤﺘﺮ‪ ،‬ﺑﺎﺍﻳﻨﮑﻪ ﻣﺒﻠﻎﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯ ﻳﮏ ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﺑﻪ ‪ ۱۱۰۰۰۰۰‬ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ".‬ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ‪"،‬ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺳﻴﺎﺳﯽ"‪ ،‬ﻓﺼﻞ‪) ۷‬ﺩﺭ‪) Works‬ﻣﺠﻤﻮﻋﺔﺁﺛﺎﺭ(ﭼﺎﭖ ‪ ،۱۸۵۲ ، Mac Culloch‬ﺹ‬
‫‪۶۸‬ـ‪ .(۶۹‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮﺽ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯ‪ ۱۰۰۰۰۰۰‬ﺑﻪ‪ ۱۱۰۰۰۰۰‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ ﻳﻌﻨﯽ‬
‫‪2‬‬
‫)‪١‬ـ‪(١‬‬
‫ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ‪ ،%۱۰‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪﻧﺮﺥﺳﻮﺩ ﺍﺯ‪۷‬ﺑﻪ‪ ،۶‬ﻳﻌﻨﯽﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ،%۱۴ 7‬ﺗﻨﺰﻝﻣﯽﮐﻨﺪ‪Hinc illae lacrimae .‬‬

‫)ﺍﻳﻦ ﺍﺷﮏﺭﻳﺰﯼﻫﺎ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﺳﺖ‪(.‬‬

‫)‪۱‬ـ‪(۱‬ﮐﻠﻤﺎﺕﻻﺗﻴﻨﯽ ﻳﺎﺩﺷﺪﻩﺍﺯﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣﺔ ﺩﺭﺍﻡﻧﻮﻳﺲ ﺭﻭﻣﯽ ﭘﻮﭘﻠﻴﻮﺳﺘﺮﻧﺘﻴﻮﺱﺁﻓﺮ‪، Publius Trentius Afer‬‬
‫ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ "ﺩﺧﺘﺮﯼ ﺍﺯ ﺁﻧﺪﺭﻭﺱ ‪ " Andros‬ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۴۰‬‬

‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻫﻤﺎﻧﻬﺎﺋﯽﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻭﺗﺴﺮﻳﻊ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﺗﺸﮑﻴﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍ‪‬ﻟﺤﺎﻗﯽ‪،‬‬

‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻭﺍﮔﺮ ﻫﺮﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍ‪‬ﻟﺤﺎﻕﺷﺪﻩﮐﺎﺭ ﺯﻳﺎﺩﺗﺮﯼ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺍﻓﺰﻭﺩﻩﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻭﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮﻫﻤﻴﻦ ﭘﺎﺋﻴﻦﺁﻣﺪﻥ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻭ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺗﻤﺎﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﺮﻣﻮﺯﺑﻮﺩﻥ‬
‫ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻣﯽ ﺭﺳﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪﺍﹰ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﻳﺪﮐﻪ ﻋﻤﺪﺍﹰ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺕ ﺩﺭﻭﻏﻴﻨﯽ‬
‫ﻣﺘﻮﺳ‪‬ﻞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﮕﺮ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ ﻭﮐﺎﻫﺶ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ‬
‫ﻧﻴﺮﻧﮓ ﭘﻨﻬﺎﻥ ﺳﺎﺯﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻳﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻋﻠﻠﯽ ﮐﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﮔﺮﺍﺋﯽ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﻣﯽ ﺁﻭﺭﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺷﺘﺎﺑﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭﻟﺬﺍ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﺭ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻄﻠﻖ ﻳﺎ ﺣﺠﻢ‬
‫ﮐﻞﹼ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭﯼ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻣﯽﺷﻮﺩ )ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺳﻮﺩ(‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭ ﺿﻤﻴﺮ ﻋﺎﻣﻠﻴﻦ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻫﻤﻪﭼﻴﺰ ﻭﺍﺭﻭﻧﻪ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻢ‪-‬‬
‫ﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻥ‪ ،‬ﻣﻘﺼﻮﺩ ﻣﻦ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺩﺭﻭﻧﯽ ﻭﻻﺯﻡ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﭘﺪﻳﺪﻩﺍﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ‬
‫ﻇﺎﻫﺮﺍﹰ ﺩﺭ ﺗﻀﺎﺩ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻧﻤﻮﻧﺔ ﻧﺴﺒﺖﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﻓﻮﻗﺎﹰ ﺁﻭﺭﺩﻩﺍﻳﻢ‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﺣﺠﻢ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﮐﻮﭼﮑﯽ ﮐﻪ ﻇﺎﻫﺮﺍﹰ ﺳﻮﺩﻫﺎﯼ ﺷﻴﺮﻳﻨﯽ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻳﮏ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺳﻄﺤﯽ ﺍﺯ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ‪،‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺤﺮﺍﻥ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪﮐﻼﻥﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺟﺎ ﺑﺎﺯﮐﻨﺪ‬
‫ﻭﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥﮐﻮﭼﮑﺘﺮﺭﺍ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺭﺍﻧﹶﺪ ﻋﻤﻼﹰ ﺍﻳﻦﺍﺻﻞ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﻋﻤﺪﺍﹰ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﺗﺎ ﮐ‪‬ﻬﺘﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻣﻴﺪﺍﻥ ﺑﺪ‪‬ﺭﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪،‬‬
‫ﮐﻪ ﺑﻌﺪﺍﹰ ﻣﻔﺼﹼﻞﺗﺮ ﺩﺭﺁﻥ ﺑﺎﺭﻩ ﺳﺨﻦ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢﮔﻔﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﭘﺪﻳﺪﻩﻫﺎﺋﯽ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺗﻨﺰﻝ ﺳﻮﺩ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺑﺴﻂﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﻭﻟﺬﺍ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭﺍﻧﻤﻮﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻌﺪﺍﹰ ﺑﻴﺎﻥ‬
‫ﻋﻠﻤﯽﹺ ﺩﺭﺳﺘﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻧﺎﺩﺭﺳﺖ ﻋﺮﺿﻪ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﻣﺸﺎﻫﺪﺍﺕ ﺳﻄﺤﯽ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﻣﻘﺎﻳﺴﺔ ﻣﻴﺎﻥ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ‪ ‬ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﻭﻳﮋﺓ ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻫﺮﻳﮏ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ‬
‫‪۳۴۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺗﺎﺑﻊ ﺭﮊﻳﻢ ﺭﻗﺎﺑﺖﺁﺯﺍﺩ ﻳﺎ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭ ﺑﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﺗﺼﻮﻳﺮﮐﺎﻣﻠﯽ ﺍﺯﺍﻳﻦ ﺑﻴﻨﺶ‬
‫ﺳﻄﺤﯽ‪،‬ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭﻣﻐﺰ ﻋﺎﻣﻠﻴﻦﺭﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎﺯﺗﺎﺏﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻧﺰﺩ ﺭﻭﺷ‪‬ﺮ)‪ (١‬ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ ﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻭﯼ ﺍﻳﻦ ﭘﺎﺋﻴﻦﺁﻣﺪﻥ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ "ﺧﺮﺩﻣﻨﺪﺍﻧﻪﺗﺮ ﻭ ﺍﻧﺴﺎﻧﯽﺗﺮ" )‪ (٢‬ﻗﻠﻤﺪﺍﺩ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﭘﹺﯽ ﺁﻣﺪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ‬
‫ﺑﻪﺁﻥ ﻧﺰﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﻃﺒﻖﺁﻥﮔﻮﻳﺎ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩﮐﻤﺘﺮ ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩﯼﮐﻪ‬
‫ﺑﻪﺟﻴﺐ ﻣﯽﺯﻧﻨﺪ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﻧﹶﺤﻮﹺﺓ ﺍﺳﺘﺪﻻﻝ )ﺑﻪﺍﺳﺘﺜﻨﺎﺀِ ﺁ‪ .‬ﺍﺳﻤﻴﺚ ﮐﻪ ﺑﻌﺪﺍﹰ‬
‫ﺩﺭﺁﻥ ﺑﺎﺭﻩ ﺳﺨﻦ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢﮔﻔﺖ( ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﻋﺪﻡ ﺩﺭﮎﮐﺎﻣﻞ ﺍﺯ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﮐﻠﹼﯽ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬
‫ﺳﻮﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻧﻴﺰ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺗﺼﻮ‪‬ﺭ ﺧﺎﻡ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺍﺯﻃﺮﻳﻖ ﺍﻓﺰﻭﺩﻥ‬
‫ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﻤﺎﺑﻴﺶ ﺧﻮﺩﺳﺮﺍﻧﻪﺍﯼ ﺳﻮﺩ ﺑﺮ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺍﻗﻌﯽﮐﺎﻻﻫﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺍﻳﻨﻬﺎ‬
‫ﺗﺼﻮ‪‬ﺭﺍﺕ ﺧﺎﻡ ﻭ ﺳﺎﺩﻩﺍﯼ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺑﺎﺯ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺍﺯﮔﻮﻧﻪ ﻭ ﺷﻴﻮﺓ ﻭﺍﺭﻭﻧﻪﺍﯼﮐﻪ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ‬
‫ﺫﺍﺗﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻣﻨﻌﮑﺲ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬

‫٭‬

‫ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﺁﻥ ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﮐﻪ ﻣﻌﻠﻮﻝ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺸﯽ ﺩﺭﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ ﻫﻤﺮﺍﻩﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭﺍﻳﻦﺍﻣﺮ ﻧﻴﺰ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪﮐﻪ ﺗﻨﺰﻝ ﻗﻴﻤﺖﮐﺎﻻﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﻮﻟﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﺴﺒﯽ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﺳﻮﺩﯼ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻧﻬﺎﻥ ﺍﺳﺖ‬

‫)‪۱۸۱۷) Roscher, Wilhelm Georg Friedrich (۱‬ـ‪ (۱۸۹۴‬ـ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺬﺍﺭ ﻗﺪﻳﻤﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﮑﺘﺐ ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺩﺭﺁﻟﻤﺎﻥ‪ .‬ﺭﻭ ‪‬ﺷﺮ ﮐﻪ ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﻫﻢ ﺑﺎ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﮐﻼﺳﻴﮏ ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺋﯽ ﻭ ﻫﻢ‬
‫ﺑﺎ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﭘﻨﺪﺍﺭﯼ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﺭﺿﻪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺗﺌﻮﺭﻳﮏ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺁﻣﭙﻴﺮﻳﺴﻢ‬
‫)ﺗﺠﺮﺑﻪﮔﺮﺍﺋﯽ( ﻭ ﻧﻔﯽﹺ ﻭﺟﻮﺩ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﺍﺩ‪ .‬ﺭﻭﺷ‪‬ﺮ ﻳﮑﯽﺍﺯ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ‬
‫ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪"Die Grundlage der Nationalökonomie", 3. Auflage, Stuttgart, Augsburg, 1858,‬‬ ‫)‪(۲‬‬
‫‪S. 192. 235.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۴۲‬‬

‫ﻭ ﺑﺎ ﻓﺮﻭﺵﺁﻥﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﻣﯽﺭﺳﺪ‪.‬‬

‫ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪﮔﺴﺘﺮﺵ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ‪ ،‬ﻭ ﺩﺭ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﺑﺎ ﺁﻥ‪ ،‬ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺑ‪‬ﺮﺗﹶﺮﯼ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪،‬‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪﮐﺎﻫﻨﺪﻩﺍﯼ‬
‫ﺍﺯﮐﺎﺭ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﺁﻳﺪ‪ ،‬ﻫﺮﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﻣﺤﺼﻮﻝﮐﻞﹼ‪ ،‬ﻫﺮﮐﺎﻻﯼ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﻫﺮ ﻭﺍﺣﺪ‬
‫ﻣﺠﺰﹼﺍﯼ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺍﺯ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﮐﻞﹼ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﻤﺘﺮﯼ ﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ ﺩﺭ ﺑ‪‬ﺮ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ ﻭ‬
‫ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮﺁﻥ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺟﻬﺖ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﻭ ﻫﻢ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﻭ‬
‫ﮐﻤﮑﯽﺋﯽﮐﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭﺑﺮﮔﻴﺮﻧﺪﺓﮐﺎﺭ ﺗﺠﺴﻢﻳﺎﻓﺘﺔﮐﻤﺘﺮﯼ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻫﺮﮐﺎﻻﯼ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﻤﺘﺮﯼ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﺗﺠﺴﻢﻳﺎﻓﺘﻪ ﺩﺭ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻭ ﻧﻴﺰ ﻣ‪‬ﺤﺘﹶﻮﯼﹺ ﻣﻴﺰﺍﻥﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﻧﻮﺋﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﺟﺮﻳﺎﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﺁﻥ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺮﮐﺎﻻﯼ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﻣﻤﮑﻦ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﺮﮐﺎﻻﯼ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﺮﺥ ﻣﻄﻠﻖ‬
‫ﻳﺎ ﻧﺴﺒﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮﭼﻪﮐﺎﻻﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﻤﺘﺮﯼ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﻧﻮﺍﹶﻓﺰﻭﺩﻩ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭﺑ‪‬ﺮ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﻭﻟﯽﮐﺎﺭ ﺑﯽﺍﹸﺟﺮﺗﯽﮐﻪ ﺩﺭﺁﻧﺴﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﺰﺀِ ﻣ‪‬ﺰﺩﻳﺎﻓﺘﺔ ﺁﻥ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﺬﻟﮏ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻣﺮﺯﻫﺎﯼ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎﮐﺎﻫﺶﻣﻄﻠﻖ ﻭﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩ‬
‫ﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﮐﺎﺭ ﻧﻮﺍﹶﻓﺰﻭﺩﻩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﺓ‬
‫ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺩﺭﮐﺎﻻ‪ ،‬ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﮐﺎﺭ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﻧﻴﺎﻓﺘﻪﺍﯼ ﻧﻴﺰﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻫﻢ ﺩﺭﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎﺟﺰﺀِ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻧﺴﺒﯽ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﻄﻠﻖﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﯽﭘﺬﻳﺮﺩ‪ .‬ﺑﺎﮔﺴﺘﺮﺵ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﮐﺎﺭ ﻭ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﺍﺯﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ ﺩﺭ‬
‫ﻫﺮ ﻭﺍﺣﺪﯼ ﺍﺯﮐﺎﻻ ﺑﺴﻴﺎﺭﮐﺎﺳﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭﮐﹸﻨﺪﺷﺪﻥ ﺍﻳﻦﮐﺎﻫﺶ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼﹰ ﻣﺎﻧﻨﺪﮐﺎﻫﺶ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺳﻮﺩ ﻓﻘﻂ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺍﺭﺯﺍﻥﺷﺪﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺷﺮﺍﻳﻄﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺍﻳﻦﮐﺘﺎﺏ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ ﻭﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﺩﺍﺩﻩﺷﺪﻩﺍﯼ‬
‫ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻳﺎ ﺣﺘﹼﺎ ﺑﺎ ﺗﻨﺰﻝﻳﺎﺑﻨﺪﮔﯽﹺﺁﻥ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﻻﺭ‪‬ﻭ‪‬ﺩ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻦ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻭﺍﺣﺪﻫﺎﯼ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﺔ ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺍﺯ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺤﺼﻮﻝﮐﻞﹼ‬
‫‪۳۴۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺟﺰ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﺪﺍﺭﺩﮐﻪ ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ‬
‫ﺍﺯﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﺣﺠﻢ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﺍﺯﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﻣﯽ ﺭﺳﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﻫﺮﻭﺍﺣﺪ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﺔ ﮐﺎﻻ‬
‫ﺷﺎﻣﻞﮐﺎﺭﮐﻤﺘﺮﯼ ﺍﺯﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺣﺘﹼﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﻫﻢ ﺭﻭﯼ ﻣﯽ ﺩﻫﺪﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺍﺯﻗﺒﻴﻞ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ ،‬ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪﺍﺳﺘﺜﻨﺎﯼ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ‬
‫)ﻣﺜﻼﹰ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﮐﺎﺭ ﻫﻤﺔ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﻭ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺑﻪﻳﮏ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ‬
‫ﺍﺭﺯﺍﻥﮐﻨﺪ(‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺍ ﻭ‪‬ﻻﹰ ﺩﺭ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻉﮐﻞﹼ ﮐﺎﺭ ﻧﻮﺁﻓﺮﻳﺪﺓ ﮐﺎﻫﺶﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺣﺘﹼﺎ ﺟﺰﺀِ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﺷﺪﺓ ﮐﺎﺭ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻫﺮﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﮐﺎﺭ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﻧﻴﺎﻓﺘﻪﺍﯼ‪،‬ﮐﻪ ﺩﺭﻣﺠﻤﻮﻉ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﮐﺎﺭ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺖ‪،‬‬
‫ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭ ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﺯﻳﺮﺍ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺑ‪‬ﺮﺗﹶﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﻭﺍﺣﺪﻫﺎﯼﺟﺪﺍﮔﺎﻧﺔ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪﮐﻪ ﺟﺰﺀِ ﺍﺭﺯﺷﯽﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﮐﻪ ﻫﻤﺔ ﮐﺎﺭ ﻧﻮﺍﹶﻓﺰﻭﺩﻩ ﺩﺭﺁﻥ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﺰﺀِ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺩﻳﮕﺮﯼ‪ ،‬ﮐﻪ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﺧﺎﻡ‪ ،‬ﻣﺎﺩ‪‬ﺓ ﮐﻤﮑﯽ ﻭ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﺗﺮﮐﻴﺐﮐﻨﻨﺪﺓ ﻗﻴﻤﺖ ﻭﺍﺣﺪ‬
‫ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﺔﮐﺎﻻ‪) ،‬ﮐﻪﮐﺎﻫﺶ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯﻗﻴﻤﺖ ﺭﺍﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﺓ ﻧﻮﺍﹶﻓﺰﻭﺩﻩ ﻣﺘﺠﻠﹼﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶﺁﻥ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺭﺍ‪ ،‬ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥﮐﺎﺭ ﺗﺠﺴﻢﻳﺎﻓﺘﺔ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻣﻨﻌﮑﺲﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺶ‬
‫ﻣﯽﺩﻫﺪ( ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺷﮑﻠﯽﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﮐﺎﻫﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‪،‬‬
‫ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﻭﺍﺣﺪﮐﺎﻻ‪ ،‬ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﻫﺶ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻫﺮ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﺍﺯ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ‪ ،۱۰۰‬ﻣﻄﻠﻖﺍﺳﺖ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥﮔﻮﻧﻪ ﻧﻴﺰ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻫﺮﻭﺍﺣﺪ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﺔ ﮐﺎﻻ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﺟﺰ ﺀِ ﻗﺴﻤﺖﺷﺪﻩ ﺍﯼ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺍﮔﺮ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺳﻮﺩ ﻓﻘﻂ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻗﻴﻤﺘﯽ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﯼ ﻏﻴﺮ ﺍﺯﺁﻧﭽﻪ‬
‫ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﻫﺴﺖ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻭ ﺩﻟﻴﻞ ﺁﻥ ﺑﻪﻗﺮﺍﺭ ﺯﻳﺮ ﺍﺳﺖ‪:‬‬

‫] ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻭ ﻋﻤﻼﹰ ﺑﺮﺍﯼ ﻳﮏ ﺳﺎﻝ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻳﺎ ﺳﻮﺩﯼ ﮐﻪ ﺩﺭﻋﺮﺽ ﻳﮏ ﺳﺎﻝ‬
‫ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ ﻭ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﺩﺭﺻﺪ‪،‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۴۴‬‬

‫ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩﯼ ﮐﻪ ﻧﻪ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺳﺎﻝ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮ‬
‫ﻣﺒﻨﺎﯼ ﻭﺍﮔﺮﺩ ـ ﺩﻭﺭﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻓﻘﻂ‬
‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﺳﺖ ﻳﮏ ﺑﺎﺭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺍﻳﻦ ﻫﺮﺩﻭ ﺑﺎﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ‬
‫ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﻮﺩﯼﮐﻪ ﺩﺭﺟﺮﻳﺎﻥ ﻳﮏ ﺳﺎﻝ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻣﺪﻩ ﻓﻘﻂ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻣﺠﻤﻮﻉ‬
‫ﺳﻮﺩﻫﺎﺋﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﻃﯽ‪ ‬ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎﻝ ﺍﺯﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵﺭﻓﺘﻪ ﺣﺎﺻﻞﮔﺮﺩﻳﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﺍﮔﺮ ﻣﺎ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺣﺴﺎﺏ ﮐﻨﻴﻢ‪،‬‬
‫‪P‬‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩﯼ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﻳﻢﮐﻪ = ‪ K‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ‪ P‬ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺳﻮﺩﯼ ﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻃﯽ‪ ‬ﺳﺎﻝ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﻭ ‪ K‬ﺣﺎﺻﻞ ﺟﻤﻊ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺩﺭﻋﺮﺽ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺪﺕ ﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺸﺘﻪ ﻭ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﻳﻦ‬
‫‪P‬‬
‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ‪ K‬ﻓﻘﻂ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻭﺍﻗﻌﯽ ‪ ، CP‬ﻳﻌﻨﯽ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ ﺑﺮ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﭘﻴﺪﺍ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ‪ C = K‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﺳﺖ‬
‫ﻳﮏ ﺑﺎﺭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻳﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺭﺍ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪.‬‬
‫‪ . I‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ ‪ ۸۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‪ ،‬ﺳﺎﻻﻧﻪ ‪ ۵۰۰۰‬ﻗﻄﻌﻪ ﮐﺎﻻ ﺍﺯ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﻗﻄﻌﻪﺍﯼ ‪ ۳۰‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪﺍﯼ‬
‫ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ ‪ ۷۵۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺩﺍﺭﺩ‪ (١ ).‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺯ ﻫﺮﻗﻄﻌﻪ ﮐﺎﻻ ‪ ۱۰‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ‬
‫ﺳﻮﺩ ﻣﯽﺑﺮﺩ ﮐﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ = ‪ ۲۵۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻫﺮﻗﻄﻌﺔ ﮐﺎﻻ ﻣ‪‬ﺤﺘﹶﻮﯼﹺ‬
‫‪۲۰‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ ﻭ‪۱۰‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺩﺭ ﻫﺮﻗﻄﻌﻪ‬
‫‪10‬‬
‫ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ‪ %۵۰ = 20‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﻣﺠﻤﻮﻉ ﻣﺒﻠﻎ ﻭﺍﮔﺮﺩﻳﺪﺓ ‪ ۷۵۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮕﯽ‪۵۰۰۰ ،‬‬
‫ﻟﻴﺮﻩ ﺑﺎﺑﺖ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ‪ ۲۵۰۰‬ﻟﻴﺮﻩ ﺑﺎﺑﺖ ﺳﻮﺩ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫‪P‬‬
‫ﻧﻴﺰ = ‪ %۵۰‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻧﺮﺥ‬ ‫‪K‬‬ ‫ﻭﺍﮔﺮﺩ‬

‫)‪ (۱‬ﭼﻮﻥ ﻫﺮ ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۲۰‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺍﺳﺖ ﻭﺣﺎﺻﻞﺿﺮﺏ ‪ ۳۰ * ۵۰۰۰‬ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﺮ‪ ۲۰‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ‪،‬‬
‫ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۷۵۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺍﺳﺖ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬
‫‪۳۴۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫‪1‬‬ ‫‪2500‬‬ ‫‪P‬‬

‫= ‪ %۳۱ 4‬ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬ ‫‪8000‬‬ ‫=‬ ‫‪C‬‬ ‫ﺳﻮﺩ ﻳﻌﻨﯽ‬
‫‪ . II‬ﻓﺮﺽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﺎ ‪ ۱۰ ۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺍﻧﮕﺎﺭﻳﻢ ﮐﻪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ‬
‫‪ ۱۰ ۰۰۰‬ﻗﻄﻌﻪ ﮐﺎﻻ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﺍﯼ ﺍﺯﻗﺮﺍﺭ ﻫﺮﻗﻄﻌﻪ ‪ ۲۰‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﻗﻄﻌﻪﻫﺎ ﺑﺎ ‪۴‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺳﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﺯﻗﺮﺍﺭ ﻗﻄﻌﻪﺍﯼ‪۲۴‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ‬
‫ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﺭﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺳﺎﻻﻧﻪ = ‪ ۱۲۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺧﻮﺍﻫﺪ‬
‫ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﺍﺯﺁﻥ ‪ ۱۰ ۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﻭ ‪ ۲۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬
‫‪2000‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪P‬‬
‫ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪ K .‬ﺑﺮﺍﯼ ﻫﺮﻗﻄﻌﻪ = ‪ 20‬ﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺎﻻﻧﻪ ‪ 10 000‬ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭ‬
‫ﺣﺎﻝ = ‪ %۲۰‬ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﭼﻮﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‬
‫‪P‬‬
‫ﻧﻴﺰ ﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺣﻘﻴﻘﯽ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭ = ‪%۲۰‬‬ ‫‪C‬‬ ‫‪ ۱۰ ۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺍﺳﺖ ‪،‬‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫‪ . III‬ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢ ﺑﻪﺳﺒﺐ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﮐﺎﺭ ﮐﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻓﺮﺍﺯﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﺎ‬
‫‪ ۱۵۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﻻ ﺭﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺳﺎﻻﻧﻪ ‪ ۳۰ ۰۰۰‬ﻗﻄﻌﻪ ﮐﺎﻻ ﺍﺯ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﻫﺮﻗﻄﻌﻪ ‪۱۳‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﻫﺮﻗﻄﻌﻪ ﺑﺎ ‪ ۲‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺳﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﺯﻗﺮﺍﺭ ﻗﻄﻌﻪﺍﯼ‬
‫‪ ۱۵‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﺭﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺎﻻﻧﻪ = ‪۲۲۵۰۰ = ۳۰۰۰۰ * ۱۵‬‬
‫ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺍﺯﺁﻥ‪۱۹۵۰۰‬ﺑﺎﺑﺖ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ‪ ۳۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬
‫‪3000‬‬ ‫‪P‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪3000‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪P‬‬
‫= ‪= 15000‬‬ ‫‪C‬‬ ‫‪ %۱۵‬ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻋﮑﺲ‬ ‫‪13‬‬ ‫ﺑﺎﺑﺖ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ‪= 19500 = 13 = K‬‬
‫‪ %۲۰‬ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﯽﺑﻴﻨﻴﻢ ﮐﻪ‪ :‬ﻓﻘﻂ ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ ‪ ، II‬ﻳﻌﻨﯽ ﺣﺎﻟﺘﯽﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻭﺍﮔﺮﺩﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﻨﺎﺑﺮﻫﺮﻗﻄﻌﺔﮐﺎﻻ ﻳﺎ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﺒﻠﻎ‬
‫ﻭﺍﮔﺮﺩ‪ ،‬ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ ‪ I‬ﮐﻪ ﻣﺒﻠﻎ ﻭﺍﮔﺮﺩﻳﺎﻓﺘﻪ‬
‫ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﮐﻪ ﺑﻨﺎﺑﺮﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪﻩ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ ‪ III‬ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺍﺯ ﻣﺒﻠﻎ ﻭﺍﮔﺮﺩﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‬
‫ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﻧﺮﺥ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﺣﮑﺎﻡ ﺩﺭ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۴۶‬‬

‫ﻫﻤﺔ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺻﺪﻕ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﺟﺎﺭﯼ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻﹰ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺩﻗﹼﺖ ﺣﺴﺎﺏ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦﻃﻮﺭ‬
‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﮐﻪ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺟﻤﻊ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥﺭﺳﻴﺪﺓ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﮐﻞﹼ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻳﮏ ﺑﺎﺭ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻓﻘﻂ‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﮐﺎﻣﻠﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﺟﻤﻴﻊ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﯼ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ـ ﻑ‪ .‬ﺍﻧﮕﻠﺲ‪[ .‬‬

‫ﻳﮏﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﭼﻘﺪﺭ ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺍﻳﻦﻧﮑﺘﻪ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﮐﺎﻻﯼ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﻣﺤﺼﻮﻝ ـ ﮐﺎﻻﯼ ﻫﺮ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻔﺮﻭﺿﯽ ﺭﺍ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﻨﻔﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ‪-‬‬
‫ﺧﻮﺩﯼﹺ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪﮐﺎﻻﯼ ﺻ‪‬ﺮﻑ‪ ،‬ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﺪﺍﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻣﺤﺼﻮﻝ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ ﻭﺩﺭﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪﮐﺎﻻﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﻠﻘﯽﻧﻤﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺳﻨﺠﺶ ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪-‬‬
‫ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥﺭﺳﻴﺪﻩ‪ ،‬ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺟﺰﺀِ ﻣﺼﺮﻑﺷﺪﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮐﻪ ﺍﺯ ﻧﻮ ﺩﺭﮐﺎﻻﻫﺎ ﻇﺎﻫﺮ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﺍﻳﻦﺍﺟﺰﺍﺀ ﺑﻪﻋﻼﻭﻩ ﺟﺰﺀِ ﻣﺼﺮﻑﻧﺸﺪﻩ ﻭﻟﯽ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮐﻪ ﺑﻪﺧﺪﻣﺖ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩ‪ ،‬ﻣﻌﺬﻟﮏ ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻳﺎ ﺳﻮﺩﯼ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺩﺭﺧﻮﺩﮐﺎﻻﻫﺎ ﺟﺎﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻓﺮﻭﺵ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ‬
‫ﻣﯽﺭﺳﺪ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼ ﺻﻨﻌﺖ ﺯﻳﺎﺩ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﮏﮐﺎﻻ ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎ ﮐﺎﺭﮐﻤﺘﺮﯼ ﺟﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭﮐﺎﺭ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﻧﻴﺎﻓﺘﺔ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺩﺭﺁﻧﻬﺎ ﮐﻤﺘﺮ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫ﮐﻤﺘﺮ‬ ‫‪3‬‬ ‫ﻣﺜﻼﹰ ﺍﮔﺮ ﻫﻤﺎﻥﮐﺎﺭ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺳﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺑﻪﺑﺎﺭﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺩﺭ ﻭﺍﺣﺪ ﻣﺤﺼﻮﻝ‪،‬‬
‫ﮐﺎﺭ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺳﻮﺩ ﻓﻘﻂ ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺯﺍﻳﻦ ﺣﺠﻢِﮐﺎﺭ ﺟﺎﮔﺮﻓﺘﻪ ﺩﺭ ﺗﮏﮐﺎﻻ‬
‫ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻭﺍﺣﺪ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﺔ ﮐﺎﻻ ﮐﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻭ‬
‫ﺣﺘﹼﺎ ﻧﻴﺰ ﺍﮔﺮ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﻻ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﺩ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﻫﺶ ﺩﺭ ﭼﻬﺎﺭﭼﻮﺏ ﻣﺮﺯﻫﺎﯼ ﻣﺸﺨﺼﯽ‬
‫‪۳۴۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺭﻭﯼ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﺎﺭ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺸﯽ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭽﮕﺎﻩ ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪﮐﻞﹼ ﻣﺤﺼﻮﻝ‪ ،‬ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ ﺍﺯ ﺣﺠﻢ‬
‫ﺳﻮﺩﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪) .‬ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻣﺮ ﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖﺁﻧﮕﺎﻩ ﺭﻭﯼﺩﻫﺪﮐﻪ ﻋﺪ‪‬ﺓ ﮐﻤﺘﺮﯼﮐﺎﺭﮔﺮ‬
‫ﺑﺎ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ (.‬ﺯﻳﺮﺍ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﺳﺒﺐﮐﻪ ﺣﺠﻢ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺩﺭ ﺗﮏﻣﺤﺼﻮﻝﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺗﻌﺪﺍﺩ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﮐﻪ ﺑﻮﺩ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺗﻮﺯﻳـﻊ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﻫﻴﭻ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺋﯽﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﮐﺎﺭﹺ‬
‫ﻧﻮﺍﹶﻓﺰﻭﺩﻩ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻣﻴﺎﻥﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ‬
‫ﻫﻤﺎﻥﮐﻤﻴ‪‬ﺖﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪﮐﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﻳﺎﻓﺘﻪ ﺗﺮﻗﯽ‬
‫ﮐﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻭ ﻳﺎ ﺑﺎ ﻳﮑﺴﺎﻥﻣﺎﻧﺪﻥ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽﮐﺎﺭ ﺗﻌﺪﺍﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻳﺎ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻫﺮﺩﻭ ﻣﺘﹼﻔﻘﺎﹰ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﻤﺔ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺍ ﺭﺩ ــ ﻭﻟﯽ‬
‫ﺑﻪﺷﺮﻁ ﺍﻳﻨﮑﻪ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻓﺮﺽ ﻣﺎ‪ ،‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻭ ﻧﻤﻮﹺّ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼﹺ‬
‫ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﻣﻔﺮﻭﺽ ﺑﺎﺷﺪ ــ ﺗﮏ ﮐﺎﻻ ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺠﻢ ﮐﻤﺘﺮﯼ ﺳﻮﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺣﹼﺘّﺎ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺗﮏ ﮐﺎﻻ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍ‪‬ﻟﺤﺎﻕ‬
‫ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽﮐﺎﺭ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼﮐﺎﻻ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﮏﮐﺎﻻ ﺗﻨﺰﻝ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺗﺠﺮﻳﺪﺍﹰ ﻧﮕﺎﻩﮐﻨﻴﻢ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﻨﺰﻝ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﮏﮐﺎﻻ‪ ،‬ﮐﻪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺍﺯﺩﻳﺎﺩ‬
‫ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭ ﺁﻭﺭ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﺑﯽ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺍﺭﺯﺍﻥ ﺗﺮ‪ ،‬ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻧﺮ ﺥ ﺳﻮﺩ ﻫﻤﺎﻥ ﮐﻪ ﺑﻮﺩ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﺍﮔﺮ ﺍﺯﺩﻳﺎﺩ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭ ﺁﻭﺭ ﺑﻪ ﻳﮏ‬
‫ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻭ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻭﺍﺣﺪ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﺭﻭﯼ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﺗﺮﮐﻴﺐﮐﻨﻨﺪﺓ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ‬
‫ﻗﻴﻤﺖﮐﻞﹼ ﮐﺎﻻ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻧﺴﺒﺘﯽﮐﻪ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭ ﺁﻭﺭ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺗﻨﺰﻝ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺍﺯﺳﻮﯼ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﺗﺮﮐﻴﺐﮐﻨﻨﺪﺓ ﻗﻴﻤﺖﮐﺎﻻ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺘﹼﺎ ﻣﻤﮑﻦ‬
‫ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﻻ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﮐﻪ ﻫﻤﭙﺎ ﺑﺎ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭﮐﺎﻫﺶ ﻣﻬﻤ‪‬ﯽ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪﻩ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۴۸‬‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﻳﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺗﻨﺰﻝ‬
‫ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﻴﭻ ﺣﺎﻝ ﻧﻤﯽ ﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﺗﻨﺰﻝ ﻗﻴﻤﺖ ﻳﮏ ﺗﮏ ﮐﺎﻻﯼ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺳﻮﺩ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮﯼ ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪ ﺑﺰﺭﮔﯽﹺ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫‪2‬‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼﹰ ﺍﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﻳﮏ ﺫﺭﻉ)‪ (١‬ﭘﺎﺭﭼﻪ ﺍﺯ‪ ۳‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑﻪ ‪ ۱ 3‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ‬
‫‪2‬‬
‫ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﭘﻴﺶﺍﺯ ﺗﻨﺰﻝ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺷﺎﻣﻞ ‪ ۱ 3‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺳﻮﺩ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ ﭘﺲ‬ ‫‪3‬‬ ‫ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻭ‬ ‫‪3‬‬ ‫ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻧﺦ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ ،‬ﻭ‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫ﺍﺯ ﺗﻨﺰﻝ ﻗﻴﻤﺖ‪ ۱ ،‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑﺎﺑﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‪ 3 ،‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑﺎﺑﺖ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻭ ‪ 3‬ﺑﺎﺑﺖ ﺳﻮﺩ‬
‫ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﺯ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻫﻤﺎﻥﮐﻪ ﺑﻮﺩ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﻭ ﻳﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﹺﯽﺑﺮﺩﻥ ﺑﻪﺁﻥ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ‬
‫ﺯﻳﺎﺩﺗﺮ ﺷﺪﻩ ﻳﺎ ﻧﻪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﺯﺩﻳﺎﺩ ﺑﻪﭼﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﭼﻨﺪ ﺫﺭﻉ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺪﻳﺪﻩﺍﯼﮐﻪ ﺍﺯ ﺫﺍﺕ ﺷﻴﻮﺓﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻧﺎﺷﯽﻣﯽﺷﻮﺩ ﻣﺒﻨﯽﺑﺮﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ‬

‫ﺗﺮﻗﯽﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﮐﺎﺭ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﮏﮐﺎﻻ ﻭﻳﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻘﺪﺍﺭﻣﻌﻠﻮﻣﯽﺍﺯﮐﺎﻻﻫﺎ ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺗﻌﺪﺍﺩﮐﺎﻻﻫﺎ ﺯﻳﺎﺩﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ ﺩﺭﻫﺮ ﺗﮏﮐﺎﻻ ﻭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉﮐﺎﻻﻫﺎ ﺗﻨﺰﻝ‬
‫ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ ــ ﭘﺪﻳﺪﻩﺍﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﻄﺢ ﻓﻘﻂ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪ :‬ﺗﻨﺰﻝ ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ‬
‫ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻫﺮ ﺗﮏ ﮐﺎﻻ‪ ،‬ﺗﻨﺰﻝ ﻗﻴﻤﺖ ﺁﻥ‪ ،‬ﺍﺯﺩﻳﺎﺩ ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﺑﺖ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﺔ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻭ ﻳﺎ ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮﯼ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺑﻪﻣﻴﻞﻭﺭﺿﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺳﻮﺩﮐﻤﺘﺮﯼ ﺍﺯ ﻫﺮﺗﮏﮐﺎﻻ‬
‫ﺑﺮﻣﯽﺩﺍﺭﺩ ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ‪‬ﻋﻮ‪‬ﺽ ﺍﺯﻃﺮﻳﻖ ﺗﻌﺪﺍﺩﮐﺎﻻﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺧﺴﺎﺭﺕ ﺧﻮﺩﺭﺍ‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ‪ Elle‬ﺫﮐﺮ ﺷﺪﻩﮐﻪ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﻣﻘﻴﺎﺱ ﻗﺪﻳﻤﯽ ﻃﻮﻝ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ‪ = Aune‬ﻳﮏ ﻣﺘﺮ ﻭ‪ ۱۸۸‬ﺍﺳﺖ ﻭﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ‬
‫ﺑﺎ ﺫﺭﻉ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۳۴۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫) ‪(١‬‬
‫ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦﻧﻈﺮﻳﻪ ﻣﺒﺘﻨﯽﺑﺮﺍﻧﺪﻳﺸﺔ ﺳﻮﺩ‪ ‬ﻧﺎﺷﯽﺍﺯﻓﺮﻭﺵ)‪(profit upon alienation‬‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺍﻧﺘﺰﺍﻉ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﻭ ﻫﻔﺘﻢﮐﺘﺎﺏﺍﻭ‪‬ﻝ ﺩﻳﺪﻩﺍﻳﻢﮐﻪ ﺍﺯﺩﻳﺎﺩ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮﮐﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺍﺭﺯﺍﻥ‪-‬‬
‫ﺷﺪﻥ ﺗﮏﮐﺎﻻ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺍﺣﺪ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺗﻨﺰﻟﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﺟﺰﺀِ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﻧﻴﺎﻓﺘﺔ ﺗﮏﮐﺎﻻ ﻧﻤﯽﺩﻫﻨﺪ‪) ،‬ﺗﺎﺣﺪ‪‬ﯼﮐﻪ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﺳﺎﻥ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦﮐﻨﻨﺪﻩ ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ(‪.‬‬
‫ﻧﻈﺮﺑﻪﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭﺭﻗﺎﺑﺖ ﻫﻤﻪﭼﻴﺰ ﻣﻘﻠﻮﺏ ﻭﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﻭﺍﺭﻭﻧﻪ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‬
‫ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻨﺪﺍﺭﺩﮐﻪ ‪۱‬ـ ﺳﻮﺩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻭﺍﺣﺪﮐﺎﻻ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺗﻨﺰﻝ ﻗﻴﻤﺖﺁﻥ ﭘﺎﺋﻴﻦ‬
‫ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﻭﻟﯽﺍﺯﺟﻬﺖﺍﻳﻨﮑﻪ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼﮐﺎﻻﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﺪ ﺳﻮﺩ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۲‬ـ ﻗﻴﻤﺖ ﻭﺍﺣﺪﮐﺎﻻﻫﺎ ﺭﺍ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﻗﻴﻤﺖ ﮐﻞﹼ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺿﺮﺏ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ‬
‫ﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻋﻤﻞ ﺑ‪‬ﺪﻭﯼ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪) ،‬ﻧﮕﺎﻩ ﮐﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﮐﺘﺎﺏ ﺍ ﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﻓﺼﻞ‬
‫ﺩﻫﻢ‪ ،‬ﺹ ‪۳۱۴‬ـ‪ (٢)(۳۲۳‬ﻭ ﺿﺮﺏ ﺩﺭ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻓﻘﻂ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﻣﻔﺮﻭﺽﺑﻮﺩﻥ‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻗﺒﻠﯽ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﻋﺎﻣﯽ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﭘﻨﺪﺍﺭﻫﺎﯼ ‪‬ﺷﮕ‪‬ﻔﺖﺍﻧﮕﻴﺰ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﮔﻴﺮﮐﺮﺩﻩ ﺩﺭﺭﻗﺎﺑﺖ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻧﯽ ﻇﺎﻫﺮﺍﹰ ﺗﺌﻮﺭﻳﮏ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﮐﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮﯼ‬
‫ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻭﯼ ﻣﯽﮐﻮﺷﺪ ﺍﻳﻦﺗﺼﻮ‪‬ﺭﺍﺕ ﺭﺍ ﺗﻌﻤﻴﻢﺩﻫﺪ ﻭﺻﺤ‪‬ﺖ ﺍﻳﻦ ﭘﻨﺪﺍﺭﻫﺎﺭﺍ ﺑﻪﺛﺒﻮﺕ ﺭﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺣﻘﻴﻘﺖ ﺗﻨﺰﻝ ﻗﻴﻤﺖ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺍﺯﺩﻳﺎﺩ ﺣﺠﻢ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺍﺭﺯﺍﻥﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺟﺰ ﺑﻴﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺍﺯﻗﺎﻧﻮﻥ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﺑﺎ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﺣﺠﻢ‬
‫ﺳﻮﺩ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫)‪ (۱‬ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺑﻪﻓﻮﺭﻣﻮﻝ ﺟﻴﻤﺲﺍﺳﺘﻮﺍﺭﺕ )‪ (James Steuart‬ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ )ﺍﺯﻣﮑﺘﺐ ﻣﺮﮐﺎﻧﺘﯽﻟﻴﺴﺖ(‬

‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﺧﻮﺩ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ‪، "An Inquiry into the Principles of Political Economy" :‬‬
‫ﺳﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺭﺍ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﻓﺮﻭﺵﮐﺎﻻ ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﺁﻥ ﻣﯽﺩﺍﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ "ﺗﺌﻮﺭﯼ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ" ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻭ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (۲‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﻓﺼﻞﺩﻫﻢ‪ ،‬ﺹ‪۲۹۹‬ـ‪] ۳۰۷‬ﺍﺯﺻﻔﺤﺔ‪ ۴۹۹‬ﺗﺎ ‪ ۵۱۲‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۵۰‬‬

‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻡ ﺟﺎﯼ ﺑﺤﺚ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺑﺎ ﺗﺮﹼﻗﯽﹺ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻗﺮﻳﻦﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﮑﺘﻪﺍﯼﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﺻﻔﺤﺎﺕ‬
‫‪۳۱۴‬ـ‪ (١) ۳۲۳‬ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡﮔﻔﺘﮕﻮ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﻴﺎﻥ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻳﻢ‪ ،‬ﺍﺯ ﺣﺪﻭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽﹺ‬
‫ﮐﻨﻮﻧﯽﹺﻣﺎ ﺧﺎﺭﺝﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼﮐﻪ ﺍﹸﺳﻠﻮﺏ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ‬ﺑﻬﺘﺮﺷﺪﻩ ﻭﻟﯽ ﻫﻨﻮﺯ ﻋﻤﻮﻣﻴ‪‬ﺖﻧﻴﺎﻓﺘﻪﺍﯼ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﻣﯽ ﺑﺮﺩ‪ ،‬ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻭﻟﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺨﺼﯽ ﺧﻮﻳﺶ‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺍﯼ ﺷﺨﺺ ﺍﻭ ﺑﺎﻻ ﻣﯽﺭﻭﺩ ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻧﯽﮐﻪ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫ﻫﻢﺳﻄﺢﺷﺪﻥ ﺁﻥﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺗﻌﺎﺩﻟﯽ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻳﺪﮐﻪ ﻃﯽ‪ ‬ﺁﻥ ﭘﺪﻳﺪﺓ ﺩﻭ‪‬ﻡ‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺩﺭﺟﺔ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‬
‫ﺍﻣﮑﺎﻥ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽ ﮐﻨﺪﮐﻪ ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺯ ﺗﻮﺩﺓ ﮐﺎﺭﮔﺮﯼ ﺷﺎﻏﻞ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻤﺔ ﺁﻧﻬﺎ ﻭﺣﺘﹼﺎ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻧﻮ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻭﺍﺩﺍﺭﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﻫﻤﺎﻥ ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ ﻳﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯﺁﻥ ﺭﺍ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫□‬

‫) ‪ ( ۱‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺍ ﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ﺩﻫﻢ‪ ،‬ﺹ ‪ ۲۹۹‬ـ ‪] ۳۰۷‬ﺍﺯﺻﻔﺤﺔ ‪ ۴۹۹‬ﺗﺎ ‪ ۵۱۲‬ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ )ﻧﮑﺘﻪﺍﯼﮐﻪ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭﺻﻔﺤﺎﺕ ‪ ۳۰۱‬ﻭ‪] ۳۰۲‬ﺻﻔﺤﺎﺕ ‪ ۵۰۳‬ﺗﺎ ‪ ۵۰۵‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ﻣﻄﺮﺡﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ـ ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬
‫‪۳۵۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎﺭﺩﻫﻢ‬

‫ﻋﻠﻠﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﻋﮑﺲ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‬

‫]ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ= ﺍﺭﺯﺵﺍﺿﺎﻓﯽ‪ ،‬ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ=ﮐﺎﺭ ﺍﺿﺎﻓﯽ‪ ،‬ﺍﺿﺎﻓﻪﻣﺤﺼﻮﻝ= ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺍﺿﺎﻓﯽ[‬

‫ﻫﺮﮔﺎﻩﮔﺴﺘﺮﺵ ﺷﮕﺮﻑ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺣﺘﹼﺎ ﻓﻘﻂ ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍﮐﻪ‬
‫ﻃﯽ‪ ‬ﺳﯽ ﺳﺎﻝ ﺍﺧﻴﺮ ﺩﺭﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎﻫﻤﺔ ﺩﻭﺭﺍﻥﻫﺎﯼ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺭﻭﯼ ﺩﺍﺩﻩ‪ ،‬ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﺩﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺍﮔﺮ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺑﻪﺍﺑﻌﺎﺩ ﻋﻈﻴﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭﯼﮐﻪ‪ ،‬ﻋﻼﻭﻩﺑﺮﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ‬
‫ﺧﺎﺹ‪ ،‬ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪﺟﺎﯼ‬
‫ﻣﺸﮑﻠﯽﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﺧﻮﺩ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺩﺍﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪﺟﺎﯼﺗﻮﺿﻴﺢ ﺗﻨﺰﻝ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻋﮑﺲﺁﻥ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭﺁﻥ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﭼﺮﺍ ﺗﻨﺰﻝ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺯﺁﻧﭽﻪ ﻫﺴﺖ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻭ ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺩﺭ‬
‫ﻋﮑﺲ ﺟﻬﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﮐﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﺍﺛﺮ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻋﺎﻡ ﺭﺍ ﺧﻨﺜﯽ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻳﺎ ﺣﺬﻑﮐﺮﺩﻩ ﻭ‬
‫ﺑﻪ ﺁﻥ ﻓﻘﻂ ﺧﺼﻠﺖ ﻳﮏ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺗﻨﺰﻝ‬
‫ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻳﮏﮔﺮﺍﻳﺶ ﺗﻠﻘﯽ ﻧﻤﻮﺩﻩﺍﻳﻢ‪ .‬ﻋﺎﻡﺗﺮﻳﻦ ﻋﻠﻞ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺑﻪﻗﺮﺍﺭ ﺯﻳﺮ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۵۲‬‬

‫ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭ‬ ‫‪.I‬‬

‫ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽﺍﺯﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺗﺼﺎﺣﺐ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ ﻭﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺍﺯﺭﺍﻩ ﺩﺭﺍﺯﮐﺮﺩﻥ‬

‫ﺼﻼﹰ ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﺍ ﻭ‪‬ﻝ‪،‬‬
‫ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ ﻭ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺁﻫﻨﮓ ﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺑﺎﻻ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻫﺮﺩﻭ ﻧﮑﺘﻪ ﻣﻔ ﹼ‬
‫ﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺳﺨﻦ ﺍﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻣﻄﻠﻖ ﻭﻧﺴﺒﯽ ﺭﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻄﺮﺡ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ‬
‫ﺍﺯﺗﺸﺪﻳﺪﺁﻫﻨﮓﮐﺎﺭ ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻭﻟﺬﺍ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﭘﺎﺋﻴﻦ‪-‬‬
‫ﺁﻣﺪﻥ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﺠﻢ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﺍﺯ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﺭﺍ‬
‫ﺗﺤﺖ ﻣﺮﺍﻗﺒﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﻴﺰ ــ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﻏﻠﺐ ﺷﻴﻮﻩﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﻧﺴﺒﯽ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﻧﺪ ــ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ ﻫﻤﺎﻥ ﻋﻠﻠﯽﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺮﻗﯽ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﻣﻌﻠﻮﻣﯽ ﺍﺯﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﺭﺍ ﺩﺭﻧﻈﺮﺁﻭﺭﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﺗﻨﺰﻝ ﺩﺭﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﮔﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﺸﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮﻋﺖ ﺷﺘﺎﺏ‪-‬‬
‫ﻳﺎﻓﺘﺔ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪﮔﺮﭼﻪ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺪﺕ ﺻﺮﻑ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺭﺍ ﺍﻳﺠﺎﺏ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭﻟﯽ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻣﻮﺟﺐ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﻧﺴﺒﺖ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖﮐﺎﺭﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﯽﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺗﻄﻮﻳﻞ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺍﻳﻦﮐﺸﻒ ﺻﻨﻌﺖ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺧﺼﻠﺖ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺮ ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻣﯽﺍﻓﺰﺍﻳﺪ ﺑﺪﻭﻥ ﺁﻧﮑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻧﻴﺮﻭﯼ‬
‫ﮐﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺘﯽﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺮﻭ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩﺍﺳﺖ ﺑﻪﻃﻮﺭ‬
‫ﺍﺳﺎﺳﯽ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﻭ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮﺟﺐﮐﺎﻫﺶ ﻧﺴﺒﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩ‬
‫ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍﺯ ﺣﻘﻴﻘﯽ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﮔﺮﺍﺋﯽ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ ﺩﻫـﺪ‪ ،‬ﻭ ﻣﺎ ﻗﺒﻼﹰ ﺑﻪ ﺍﺛﺒﺎﺕ‬
‫ﺭﺳﺎﻧﺪﻩﺍﻳﻢ‪ ،‬ﺩﺭﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﺷﻴﻮﻩﻫﺎﯼ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﻧﺴﺒﯽ ﺩﺭﻣﺠﻤﻮﻉ‬
‫ﺧﻮﺩ ﻭ ﺑﻪﻃﻮﺭﻋﻤﺪﻩ ﻫﻤﻪ ﺑﻪﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﻨﺘﻬﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪﮐﻪ‪ :‬ﺍﺯﺳﻮﺋﯽ ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻘﺪﺍﺭ‬
‫ﻫﺮﭼﻪﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺍﺯﺣﺠﻢﻣﻌﻠﻮﻣﯽﮐﺎﺭ ﺑﻪﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺍﺯﺳﻮﯼﺩﻳﮕﺮﺣﺘﹼﯽﺍﻟﻤﻘﺪﻭﺭ‬
‫‪۳۵۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ ﮐﺎﺭﮐﻤﺘﺮﯼ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ‬

‫ﻫﻤﺎﻥ ﻋﻠﻠﯽﮐﻪ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽﹺﮐﺎﺭ ﺑﺎﻻﺭ‪‬ﻭ‪‬ﺩ‪ ،‬ﺧﻮﺩ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﺯﺁﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎﻫﻤﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﮐﻞﹼ ﻫﻤﺎﻥﻣﻘﺪﺍﺭﮐﺎﺭ ﻣﺎﻧﻨﺪﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻨﻬﺎﺳﺖ‬
‫ﺁﻥﮔﺮﺍﻳﺶﻫﺎﯼ ﻣﺘﻀﺎﺩ‪‬ﯼﮐﻪ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﺑﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺩﺭﺟﻬﺖ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﺩﺭﻋﻴﻦ‬
‫ﺣﺎﻝ ﺩﺭ ﺗﻨﺰﻝ ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺸﺨﺺ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ ﻭﺳﻴﻊ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﺯﻧﺎﻥ ﻭﮐﻮﺩﮐﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ‬
‫ﻳﺎﺩﺁﻭﺭ ﺷﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺗﻤﺎﻡ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺯﮔﺬﺷﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺣﺘﹼﺎ ﺍﮔﺮ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻣﺒﻠﻎ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﯼﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮﺍﺩﻩ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﺑﺎﻻﺭ‪‬ﻭ‪‬ﺩ‪ ،‬ﺍﻣﺮﯼﮐﻪ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﻗﺎﻋﺪﺓ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﻤﺔ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺗﯽ ﻧﻴﺰﮐﻪ ﺩﺭﻋﻴﻦ ﺛﺎﺑﺖ‪-‬‬
‫ﻣﺎﻧﺪﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺗﮑﻤﻴﻞ ﺍﹸﺳﻠﻮﺏ ﻫﺎ ﺯﻣﻴﻨﺔ ﻣﺴﺎﻋﺪﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻧﺴﺒﯽ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﯽﺳﺎﺯﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻴﻮﻩﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪،‬‬
‫ﺩﺍﺭﺍﯼ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭﺳﺖﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﺍﻳﻦﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪﮐﺎﺭﺍﹸﻓﺘﺎﺩﻩ ﺩﺭﻧﺴﺒﺖ‬
‫) ‪(١‬‬
‫ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‪) ،‬ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻣﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺷﺎﺧﺺ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢ(‬
‫ﺑﺎﻻ ﻧﻤﯽﺭﻭﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺣﺠﻢ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺩﺭﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﻧﻴﺰ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﮐﺎﺭ )ﺍﻋﻢ‪ ‬ﺍﺯ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺁﻥ‬
‫ﺩﺭ ﻣﺼﺮﻑ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻭ ﻳﺎ ﺩﺭ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ( ﺍﺯ ﻗﻴﻮﺩ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﯽ‪ ،‬ﺍﺯ‬
‫ﻣﺤﺪﺩﻳﺖﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩﺳﺮﺍﻧﻪ ﻳﺎﺁﻧﻬﺎﺋﯽﮐﻪ ﻃﯽ‪ ‬ﺯﻣﺎﻥ ﻣﺰﺍﺣﻢ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺍﺯﻫﺮﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﻗﻴﺪﻭﺑﻨﺪ‪،‬ﺁﺯﺍﺩ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪﻭﻥﺁﻧﮑﻪ ﻗﻴﻮﺩ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﺭﺍ ﻣﺘﺄﺛﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺆﺍﻟﯽ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﻮﺩﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺯﻣﺮﺓ ﻋﻠﻠﯽ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﺯ ﺗﻨﺰﻝ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭﻟﯽ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩﺁﻥ ﺭﺍ ﺗﺴﺮﻳﻊ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻥ ﺗﺮﻗﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ‬

‫)‪ (۱‬ﺩﻭ ﻫ‪‬ﻼﻝ ﺍﺯ ﻣﺘﺮﺟﻢ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۵۴‬‬

‫ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺳﻄﺢ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﮐﻪ ﮔﺮﭼﻪ ﺟﻨﺒﺔ ﻣﻮﻗﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭﻟﯽ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‬
‫ﺗﮑﺮﺍﺭ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭﮔﺎﻩ ﺩﺭ ﻳﮏ ﺭﺷﺘﻪ ﻭﮔﺎﻩ ﺩﺭﺭﺷﺘﺔ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺍﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﻧﻔﻊ ﻳﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‬
‫ﻇﻬﻮﺭ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺍﺯ ﺍﺧﺘﺮﺍﻋﺎﺕ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﭘﻴﺶﺍﺯ ﻋﻤﻮﻣﻴ‪‬ﺖﻳﺎﻓﺘﻦﺁﻧﻬﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ؟ ﺑﻪﺍﻳﻦ‬
‫ﭘﺮﺳﺶ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺜﺒﺖ ﺩﺍﺩ‪.‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻌﻠﻮﻡﺍﻟﻤﻘﺪﺍﺭﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪﺣﺎﺻﻞ ﺩﻭﻋﺎﻣﻞ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻧﺮﺥﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺿﺮﺏﺩﺭﺗﻌﺪﺍﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻧﯽﮐﻪ ﺑﻨﺎﺑﻪﻧﺮﺥ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻭﺍﺩﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺠﻢﺁﻥ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻭ‬
‫ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﻣﻌﻠﻮﻡﺑﻮﺩﻥ ﺗﻌﺪﺍﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﻨﺎﺳﺒﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻄﻠﻖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺷﺪﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﻤﺎﻥ ﻋﻠﻠﯽﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﻧﺴﺒﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺭﺍ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽﮐﻪ ﺍﻳﻦﺣﺮﮐﺖ ﻣﺘﻀﺎﺩ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥﺁﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﻳﮏﮐﻤﯽ‬
‫ﻳﺎ ﺑﻴﺸﯽ ﻫﻢ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﮔﺮﺍﻳﺶ ﺩﺭ ﺟﻬﺖﮐﺎﻫﺶ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺗﺮﻗﯽ‬
‫ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﻣﻄﻠﻖ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﺩﺭﺍﺯﺷﺪﻥ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺣ‪‬ﮑﻢ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻣﺪ ﮐﻪ‪ ،‬ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﻓـﺰﺍﻳﻨﺪﮔﯽ‬
‫ﺣﺠﻢ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﺍﹸﻓﺘﺎﺩﻩ‪ ،‬ﺗﻨﺰﻝ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﭘﻴﺪﺍ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻫﻤﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺷﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻣﺪﻩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ‬
‫ﺣﺠﻢ ﻣﻄﻠﻖ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻧﻴﺰ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﻧﻤﻮﺩﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﺣﺠﻢ ﻣﻄﻠﻖ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪﮐﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﮐﻪ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺸﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﺭ ﺑﺎﻻ ﺭﻓﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻌﻠﻮﻡﺍﻟﻤﻘﺪﺍﺭﯼ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ‪ ،۱۰۰‬ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺗﺮﻗﯽ ﮐﻨﺪ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺣﺠﻢ ﺁﻥ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫‪۳۵۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺍﺭﺯﺵ ﺁﻓﺮﻳﻨﯽ ﺟﺰ ﺀِ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﮐﻪ ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﻋﮑﺲ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﻬﻢ ﻧﺴﺒﯽ ﺋﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫)‪(١‬‬
‫ﺩﺍﺭﺍ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻮﻥ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻓﻮﻗﺎﹰ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺮﻗﯽﹺ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻄﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﻭﺯ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺍﺻﻼﹰ ﻫﻴﭻ ﺍﻓﺰﺍﻳﺸﯽ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﻳﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﺘﻨﺎﺳﺒﯽ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ــ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﺮﻗﯽﹺ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻋﺎﻣﻠﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺁﻥ ﺣﺠﻢ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭﻟﺬﺍ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦﻋﺎﻣﻞ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻋﺎﻡ ﺭﺍ ﺍﺯﻣﻴﺎﻥ ﺑﺮﻧﻤﯽﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﭼﻨﺎﻥ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻳﮏﮔﺮﺍﻳﺶ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻫﻤﭽﻮﻥ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺷﻮﺩﮐﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻄﻠﻖ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺷﺮﺍﻳﻄﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﻣﻌﮑﻮﺱ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﺑﺎﺯﻣﯽﺍﻳﺴﺘﺪ‪ ،‬ﮐﹸﻨﺪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽﭼﻮﻥ ﻫﻤﺎﻥ ﻋﻠﻞﻭﺍﺳﺒﺎﺑﯽﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪) ،‬ﺣﺘﹼﺎ ﺩﺭﺍﺯﺷﺪﻥ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ ﺍﺯ ﺻﻨﻌﺖ‬
‫ﺑﺰﺭﮒ ﺍﺳﺖ(‪ ،‬ﺑﻪﺳﻮﯼﮐﺎﻫﺶ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭﯼ ﻣﯽﮔﺮﺍﻳﻨﺪﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻌﻠﻮﻣﯽ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥ ﻋﻠﻞﻭﺍﺳﺒﺎﺏ ﻭ ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﻫﻢ ﻣﻮﺟﺐﮐﺎﻫﺶ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‬
‫ﻭ ﻫﻢ ﺑﺎﻋﺚ ﮐﹸﻨﺪﺷﺪﻥ ﺣﺮﮐﺖ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﮐﺎﺭﮔﺮﯼ ﻣﺠﺒﻮﺭﮔﺮﺩﺩ‬

‫)‪ (۱‬ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﹰ ﻣﺘﺬﮐﺮ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ :‬ﺍﮔﺮ ﻓﺮﺿﺎﹰ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ۱۰۰‬ﺍﺯ ‪ ۲۰ v + ۸۰ c‬ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ‬
‫‪1‬‬
‫ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪ‪ %۱۰۰‬ﺑﺎﻟﻎﮔﺮﺩﺩ‪،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺣﺠﻢﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ‪ ۲۰‬ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ‪ 5‬ﮐﻞﹼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺗﻐﻴﻴﺮﮐﻨﺪﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ (۹۰ c) ۹۰‬ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ (۱۰ v) ۱۰‬ﮔﺮﺩﺩ ﻭﻟﯽ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻓﺮﺿﺎﹰ ﺑﻪﺟﺎﯼ‪ %۱۰۰‬ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ‪ %۱۵۰‬ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ‬
‫‪1‬‬
‫ﺣﺠﻢﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ‪۱۵‬ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ )= ‪ 10‬ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ( ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺯﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﮐﺎﺳﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻓﺮﺽ ﺷﻮﺩﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺍﻭ‪‬ﻟﯽ ﻣﺜﻼﹰ ‪ ۱۰‬ﻗﻄﻌﻪﮐﺎﻻ‬
‫ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺩﻭ‪‬ﻣﯽ ‪ ۱۵‬ﻗﻄﻌﻪ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥﮐﺎﻻ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺩﺭ ﺍﻭ‪‬ﻟﯽ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻪ‬
‫ﻫﺮ ﻗﻄﻌﻪ ﮐﺎﻻ ‪ ۲‬ﻭﺍﺣﺪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻣﯽﺍﻓﺘﺪ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺩﻭ‪‬ﻣﯽ ﻫﺮ ﻗﻄﻌﻪ ﺍﺯﮐﺎﻻﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ‬
‫ﻳﮏ ﻭﺍﺣﺪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭ ﺑ‪‬ﺮ ﺩﺍﺭﺩ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۵۶‬‬

‫ﮐﺎﺭﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﻪﺣ‪‬ﮑﻢ ﻋﻘﻞ ﻓﻘﻂ ﺩﻭ ﻧﻔﺮ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﻨﺪ ﺑﻪﻋﻬﺪﻩ ﺑﮕﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻭ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‬
‫ﺷﺮﺍﻳﻄﯽ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩﺁﻳﺪﮐﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﻪﺟﺎﯼ ﺳﻪ ﻧﻔﺮﮔﻤﺎﺷﺘﻪ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﻳﻦ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ‬
‫ﺑﻪﺍﻧﺪﺍﺯﺓ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺩﻭ ﻧﻔﺮ ﺑﻪﺑﺎﺭ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩﻧﺪ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺗﺮﻗﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﭼﻮﻥ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪﺍﻧﺪﺍﺯﺓ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﺳﺎﺑﻖ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎﺭ‬
‫ﺗﺤﻮﻳﻞﺩﻫﺪ ﻧﺎﭼﺎﺭ ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﺍﻣ‪‬ﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﻨﺰﻝﺣﺠﻢ‪ ،‬ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻳﺎ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺗﻤﺎﻡ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﺔ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﻳﮑﺴﺎﻥﻣﺎﻧﺪﻥ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﺗﺮﻗﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻭ ﺑﻪﻃﺮﻳﻖﺍﻭﻟﯽ ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻻ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﺑﺎﮐﺎﻫﺶ ﻧﺴﺒﯽ ﺗﻌﺪﺍﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺷﺎﻏﻞ‪ ،‬ﺩﺭ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎ ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﺴﺘﮕﯽ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺬﻟﮏ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﺔ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﻳﺎ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺶ ﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺭﺳﺎﻧﻴﻢ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﻳﮏ ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺭﺍ‬
‫ﺗﺄﮐﻴﺪﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻫﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺍﻟﻤﻘﺪﺍﺭ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺗﻨﺰﻝ ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ‪ .‬ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺿﺮﺏ ﺩﺭ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻫﺮﮔﺰ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎ ﮐﻞﹼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻭﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻫﺮ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ‬
‫ﮐﺎﺭﺣﺴﺎﺏ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﻪﻋﮑﺲ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻫﺮﺍﺭﺯﺵـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻌﻠﻮﻡﺍﻟﻤﻘﺪﺍﺭ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻫﺮﮔﺰ‬
‫ﺑﺪﻭﻥ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻧﻴﺰ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺗﺮﻗﯽ ﻳﺎ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﮐﺎﻫﺶ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺩ‬ ‫‪. II‬‬

‫ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺭﺍ ﻣﺎ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺗﺠﺮﺑﯽ ﻭﻋﻤﻠﯽ )ﺁﻣﭙﯽﺭﻳﮏ( ﻣﻄﺮﺡ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢ‬
‫ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺩﻳﮕﺮ ﮐﻪ ﺫﮐﺮ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻡ ﻻﺯﻡ ﺑﻮﺩ‪،‬‬
‫‪۳۵۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﻋﺮﺻﺔ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺗﻌﻠﹼﻖ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﺛﺮ ﻣﻄﺮﺡ ﻧﮕﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﺬﻟﮏ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻋﻠﻠﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﺯ ﭘﺎﺋﻴﻦ‪-‬‬
‫ﮔﺮﺍﺋﯽﹺ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺍﺭﺯﺍﻥﺷﺪﻥ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‬ ‫‪. III‬‬

‫ﻫﻤﺔ ﺁﻥ ﻣﻄﺎﻟﺒﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺨﺶ ﺍﻳﻦﮐﺘﺎﺏ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻋﻠﻠﯽﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ‬

‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺎﻭﺟﻮﺩ ﺛﺎﺑﺖﻣﺎﻧﺪﻥ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻳﺎﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪،‬ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﺎ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ]ﭘﻴﺪﺍ[* ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ‪،‬‬
‫ﺍﮔﺮ ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺍﺭﺯ ﺵﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻧﺴﺒﺘﯽ ﮐﻪ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﻣﺎ ﺩ‪‬ﯼﹺ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺷﺪﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼﹰ ﺍﻧﺒﻮﻫﺔ ﭘﻨﺒﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ‬
‫ﺭﻳﺴﻨﺪﺓ ﺍﺭﻭﭘﺎﺋﯽ ﺩﺭﮐﺎﺭﺧﺎﻧﺔ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﻋﻤﻞ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﻳﮏ ﺭﻳﺴﻨﺪﺓ ﺍﺭﻭﭘﺎﺋﯽ ﺑﺎ ﭼﺮﺥ ﺭﻳﺴﻨﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺑﺮﺩﻩ ﻣﯽﺷﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﻴﺎﺱ‬
‫ﻋﻈﻴﻤﯽ ﺭﺷﺪ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﺭﺯﺵ ﭘﻨﺒﺔ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻧﺴﺒﺘﯽﮐﻪ ﺣﺠﻢ ﺁﻥ ﺭﺷﺪ‬
‫ﮐﺮﺩﻩ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﻢﺍﻳﻨﭽﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ‪ .‬ﺳﺨﻦﮐﻮﺗﺎﻩ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽﮐﻪ ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺭﺍ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﺎﻻ‬
‫ﻣﯽﺑﺮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺗﺮﻗﯽﹺ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﹺﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﯽﮐﺎﻫﺪ ﻭ ﻟﺬﺍ ﻣﺎﻧﻊ‬
‫ﺍﺯﺁﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺑﺎﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺑﺎﻻ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﻣﺎﺩ‪‬ﯼﹺ‬
‫ﺁﻥ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﻣﺎﺩ‪‬ﯼ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪﯼﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ‬
‫ﺩﺭﻣﯽﺁﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺣﺘﹼﺎ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺣﺠﻢ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﺩﺭﺣﺎﻟﯽ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﻳﺎ ﺣﺘﹼﺎ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺎﻫﺶﻳﺎﺑﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﺍﺭﺯﺵﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻮﺟﻮﺩ )ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﺳﺘﯽﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺎﺩ‪‬ﯼﺁﻥ(‪،‬‬
‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـ‬

‫٭ ]ﭘﻴﺪﺍ[ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ ﺑﺮ ﻣﺘﻦ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪) .‬ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺲ(‬

 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۵۸‬‬

‫ﮐﻪ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺻﻨﻌﺖ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺁﻧﭽﻪ ﻓﻮﻗﺎﹰ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻫﻢﺑﺴﺘﮕﯽﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻫﯽ‬
‫ﺧﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻋﻠﻞ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻣﺆﺛﺮﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎﺯﺩﺍﺭﻧﺪﺓ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ‬
‫ﺩﺭ ﺑﺮﺧﯽ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻫﯽ ﺑﺎﮐﺎﺳﺘﻦ ﺍﺯ ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺳﻮﺩﺁﻭﺭ‬
‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﺩﺭ ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻳﮏ ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﻫﻤﺎﻥ‬
‫ﻋﻠﻠﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﻧﺰﻭﻝ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﻧﺪ ﺧﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﺳﺎﻣﺎﻥ ﻳﺎﺑﯽ ﺍﻳﻦ‬
‫ﮔﺮﺍﻳﺶ ﺭﺍ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﻧﺴﺒﯽ‬ ‫‪. IV‬‬

‫ﺑﻪﻭﺟﻮﺩﺁﻣﺪﻥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﺍﺯ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﮐﺎﺭ ﺟﺪﺍﺋﯽﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﻭ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺁﻥ ﺗﺴﺮﻳﻊ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺍﻣﺮﯼﮐﻪ ﺩﺭﮐﺎﻫﺶ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ‬
‫ﮐﻪ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺩﺭﮐﺸﻮﺭﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮﮔﺴﺘﺮﺵ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺍﺿﺎﻓﻪﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﻧﺴﺒﯽ‪،‬‬
‫ﭼﺸﻤﮕﻴﺮﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﺿﺎﻓﻪﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﻪﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮﺩ ﺳﺒﺐ ﺁﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ‬
‫ﺍﺯﺳﻮﺋﯽ ﺩﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮﺩﺍﺭﯼﮐﻤﺎﺑﻴﺶ ﻧﺎﻗﺺﮐﺎﺭ ﺍﺯﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺩﺍﻣﻪ‬
‫ﭘﻴﺪﺍﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﻭﺿﻊ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺗﺮ ﺍﺯﺁﻥ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻳﺎﺑﺪﮐﻪ ﺩﺭ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﻘﺘﻀﺎﯼ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦﺍﻣﺮ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﻭﺟﻮﺩ ﺗﻮﺩﺓ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﺰﺩﻭﺭ ﺍﺭﺯﺍﻥﻗﻴﻤﺘﯽ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪﺁﻣﺎﺩﺓ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭﻳﺎ ﺑﻴﮑﺎﺭ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﻭﻧﻴﺰ ﭘﻴﺎﻣﺪ ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ‬
‫ﺍﺯ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻣﺎﻫﻴ‪‬ﺖ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺗﺒﺪﻳﻞﮐﺎﺭ ﺩﺳﺘﯽ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﺎﺷﻴﻨﯽ ﻧﺸﺎﻥ‬
‫ﻣﯽ ﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺟﺪﻳﺪﯼ ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﺔ ﻣﺼﺎﺭﻑ ﺗﺠﻤ‪‬ﻠﯽ‬
‫ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﻧﺴﺒﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺘﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺑﺮﺗﺮﯼﻳﺎﻓﺘﻦ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪ ﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﮑﺎﺭ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﺎﻳﺔ ﮐﺎﺭ ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺑﺮﺗﺮﯼ ﻋﻨﺼﺮ ﺯﻧﺪﺓﮐﺎﺭ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ ﻭﻓﻘﻂ ﺑﻪﺗﺪﺭﻳﺞ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺭﺍﻩ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺳﺮ ﻣﯽﮔﺬﺭﺍﻧﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫‪۳۵۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺳﻬﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪﺍﯼ ﺍﺯﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ‬
‫ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ ﺍﺯ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺷﺘﻪ ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻢ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﻫﻢ ﺣﺠﻢ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﺑﺎﻻ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ‬
‫ﭘﺎﺑﻪ ﭘﺎﺷﺪﻥ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﺭﺷﺘﻪ ﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺎﻥ‬
‫ﻋﻠﹼﺘﯽﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐﮔﺮﺍﻳﺶ ﮐﺎﻫﻨﺪﺓ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﭘﺎﺭﺳﻨﮕﯽ ﺩﺭ‬
‫ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﻳﻦﮔﺮﺍﻳﺶ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺍﺛﺮ ﺁﻥ ﺭﺍ ﮐﻤﺎﺑﻴﺶ ﺧﻨﺜﯽ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪.‬‬

‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺧﺎﺭﺟﯽ‬ ‫‪.V‬‬

‫ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽﺧﺎﺭﺟﯽ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻭﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺿﺮﻭﺭ ﺯﻳﺴﺖ‬
‫ﺭﺍ‪ ،‬ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﻪﺁﻥ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺍﻥ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍﺯﺁﻥﺟﻬﺖ‬
‫ﻣﺆﺛﺮ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ﺑﺎﻻ ﻣﯽﺑﺮﺩ ﻭ ﺍﺭﺯﺵﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺭﺍ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺧﺎﺭﺟﯽ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﺳﺖﮐﻪ ﺍﻣﮑﺎﻧﺎﺗﯽ ﺑﺮﺍﯼﮔﺴﺘﺮﺵ‬
‫ﻣﻘﻴﺎﺱﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﻭﺳﻴﻠﻪ ﺍﺯﺳﻮﺋﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺴﺮﻳﻊ ﺩﺭ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭﻟﯽ‬
‫ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﻨﺰﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺭﺍ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﭘﻴﺶ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻨﺰﻝ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺑﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪﮔﺴﺘﺮﺵ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺧﺎﺭﺟﯽ ﭘﺎﻳﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥﮐﻮﺩﮐﯽﹺﺁﻥ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﺍﺩ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺍﻳﻦﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﮕﯽﻫﺎﯼ ﺫﺍﺗﯽﺁﻥ‬
‫ﻭ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﻳﺶ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺗﺮ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐﮔﺮﺩﻳﺪﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺧﺎﺭﺟﯽ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺧﺎﺹ ﺍﻳﻦ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭﺁﻳﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻳﮏ ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﮔﺎﻧﮕﯽﹺ ﺗﺄﺛﻴﺮ‬
‫)‪(١‬‬
‫ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪) .‬ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ ﺍﻳﻦ ﺟﻨﺒﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺧﺎﺭﺟﯽ ﺭﺍ ﺑﻪﮐﻠﹼﯽ ﻧﺎﺩﻳﺪﻩﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪(.‬‬

‫‪D. Ricardo: "On the principles of political economy and taxation", 3rd edition,‬‬ ‫)‪(۱‬‬
‫‪London, 1821, chapter VII.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۶۰‬‬

‫ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺩﻳﮕـﺮﯼ ــ ﮐﻪ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻭﻳـﮋﮔﯽ ﺧﻮﺩ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﺣﺪﻭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽﻫﺎﯼ‬

‫ﻣﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ــ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ‪ :‬ﺁﻳﺎ ﺍﺯﺭﺍﻩ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﻻﺗﺮﯼ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻧﻬﺎﺩﻩ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‬
‫ﺧﺎﺭﺟﯽ ﻭ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮﺍﺗﯽ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺗﺮﻗﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ؟‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺧﺎﺭﺟﯽ ﮔﺬﺍﺭﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﻧﺪ ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺑﺎﻻﺗﺮﯼ ﺑﻪﺑﺎﺭ ﺑﻴﺎﻭﺭﻧﺪﮐﻪ ﺍ ﻭ‪‬ﻻﹰ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺎﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﮐﺸﻮﺭﻫﺎﺋﯽ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﺮﺍﻳـﻂ ﻧﺎﻣﺴﺎﻋﺪﺗﺮﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﺷﻮﻧـﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﮐﻪ ﮐﺸﻮﺭ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺗـﺮ ﺑﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽ ﻓﺮﻭﺷﺪ ﺍﺯﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﻣﻮﺭﺩ ﺭﻗﺎﺑﺖ‬
‫ﺍﺭﺯﺍﻥ ﺗﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻋﺮﺻﻪ ﮐﺎﺭﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺗﺮ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﮐﺎﺭﯼ ﮐـﻪ‬
‫ﻭﺯﻥ ﻣﺨﺼﻮﺹ ﺑﺎﻻﺗﺮﯼ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺗﺮﻗﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺯﻳـﺮﺍ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺍﹸﺟـﺮ‪‬ﺕ ﮐﺎﺭ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﺳﺎﻥ ﮐﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﻴﻔﻴ‪‬ﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﮐﺎﺭﯼ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﭼﻨﻴﻦ ﮐﻴﻔﻴ‪‬ﺘﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻭﺿﻊ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﮐﺸﻮﺭﯼ ﻧﻴﺰ ﺭ‪‬ﺥ ﺩﻫـﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁﻧﺠﺎ ﮐﺎﻻ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ ﮐﺎﻻ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﮐﺸﻮﺭ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﯽﺳﺘﺎﻧﺪ ﮐﺎﺭ ﺗﺠﺴﻢﻳﺎﻓﺘﻪ‬
‫ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺟﻨﺲ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺩﻫـﺪ ﻭ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳـﻦ ﮐﺎﻻﺋﯽ ﺍﺭﺯﺍﻥ ﺗﺮ ﺍﺯﺁﻧﭽـﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﻤﮑـﻦ‬
‫ﺑﻮﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻭﺿﻊ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﺧﺘﺮﺍﻉ‬
‫ﺟﺪﻳﺪﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﻋﻤﻮﻣﻴ‪‬ﺖ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﮐﺎﻻﯼ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﻳـﮋﺓ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻓﺮﻭﺵ ﻣﯽ ﺭﺳﺎﻧﺪ ﻣﻌﺬﻟﮏ ﺍﺭﺯﺍﻥ ﺗـﺮ ﺍﺯ ﺭﻗﺒـﺎﯼ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﹺ ﻣﺎﻫﻴ‪‬ﺘﺎﹰ ﺑﺎﻻﺗﺮﹺ ﮐﺎﺭﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ ﺍﻭﺳﺖ‬
‫ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻭﯼ ﻳﮏ ﺳﻮﺩ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕـﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮﺍﺕ ﻭ ﻏﻴﺮﻩ ﻧﻬـﺎﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﻧـﺪ ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺒﺐ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﻧﺮﺥ ﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﻻﺗﺮﯼ ﺑﻪﺑﺎﺭ ﺁﻭﺭﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﮐﻠﹼﯽ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﮐﺸﻮﺭﻫـﺎ‪ ،‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ‬
‫ﭘﺎﺋﻴﻦﺑﻮﺩﻥ ﺩﺭﺟﺔ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻭ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﺑﺮﺩﮔﺎﻥ ﻭ‬
‫‪۳۶۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﮐﻮﻟﯽ ﻫﺎ) ‪ (١‬ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺸﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﻣﺪ‪‬ﻋﯽ‬
‫ﺷﺪﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﺮﺥ ﻫﺎﯼ ﺑﺎﻻﺗﺮﹺ ﺳﻮﺩﮐﻪ ﻋﺎﻳﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﯼ ﺑﺮﺧﯽ ﺭﺷﺘﻪ ﻫﺎ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﮐﺸﻮﺭ‬
‫ﻣﺒﺪﺃ ﺑﺎﺯﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﻫﻴﭻ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭﯼ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺳﺮ ﺭﺍﻩ ﺁﻧﻬﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺴﺘﯽ ﺩﺭ ﻫﻢﺗﺮﺍﺯﺳﺎﺯﯼ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺷﺮﮐﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﭼﺮﺍ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺑﺎﻻﺑﺮﺩﻥ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ٢.‬ﺍﻳﻦ ﺍﺩ‪‬ﻋﺎ ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻮﺭﺩﯼ ﻧﺎﻣﻔﻬﻮﻡ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺭﺷﺘﻪ ﻫﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔـﺬﺍﺭﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺗﺤﺖ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﻧـﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﺼﻮ‪‬ﺭﯼ ﺧﻼﻑ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﮐﺸﺎﻧﺪﻩ ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﺍﺳﺖ ‪ :‬ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺧﺎﺭﺟﻪ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﻣﻌﮑﻮﺳﺎﹰ ﺑﻪ ﮐﺸﻮﺭ ﻣﺒﺪﺃ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻟﺬﺍﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭ ﺩﺍﺧﻞ‬
‫ﺑﻪ ﻓﺮﻭﺵ ﻣﯽ ﺭﻭﻧﺪ ﻭ ﺩﺳﺖ ﺑﺎﻻ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯ ﻣﻮ ﻗﹼﺖ ﻭﻳﮋﻩ ﺍﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻣﻤﺘﺎﺯ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﻣﻘﺪﻭﺭ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﺯ ﺷﮑﻞ‬
‫ﭘﻮﻝ ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﯽ ﺷﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﭘﻨﺪﺍﺭ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ .‬ﮐﺸﻮﺭ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯﻳﺎﻓﺘﻪ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِﮐﺎﺭﮐﻤﺘﺮ‪ ،‬ﮐﺎﺭ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺍﻳﻦﺗﻔﺎﻭﺕ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﺍﻳﻦ ﺑﻴﺸﯽ‪ ،‬ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻣﺎﻧﻨﺪﺁﻧﭽﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ‬
‫ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻣﻴﺎﻥﮐﺎﺭ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﯽﮔﺬﺭﺩ‪ ،‬ﺍﺯﺟﺎﻧﺐ ﻃﺒﻘﺔ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺑﻪﺟﻴﺐ ﺯﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺍﻳﻦ ﻧﺮﺥ ﺩﺭﮐﺸﻮﺭ‬
‫ﻣﺴﺘﻌﻤﺮﻩ ﺑﺎﻻﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻣﺴﺎﻋﺪﮐﺸﻮﺭ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﻳﻦﺍﻣﺮ ﺑﺎﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﻧﺎﺯﻝﮐﺎﻻﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺃﻡﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻫﻢﺗﺮﺍﺯﯼ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﺍﻣ‪‬ﺎ ﻧﻪ ﻫﻢﺗﺮﺍﺯﯼ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﭘﻴﺸﻴﻦ‪،‬‬

‫)‪ (۱‬ﮐﻠﻤﺔ )‪ (Coolie‬ﮐﻮﻟﯽﮐﻪ ﺩﺭﺍﺻﻞ ﻧﺎﻡ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺍﻗﻮﺍﻡ ﺳﺎﮐﻦ ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ ﺍﺳﺖ )ﻭﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺍﻓﺮﺍﺩﯼ ﺍﺯﺍﻳﻦ ﻣﻨﺸﺄ ﮐﻮﻟﯽﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ(‪ ،‬ﺑﻪﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻫﻨﺪﯼ ﻳﺎﭼﻴﻨﯽﺍﻃﻼﻕ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺩﺭﻣﺴﺘﻌﻤﺮﺍﺕ‬
‫ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻭﺍﺩﺍﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪۲‬ـ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺣﻖ ﺑﺎ ﺁ‪ .‬ﺍﺳﻤﻴﺚ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻈﺮ ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ ﻧﺎﺩﺭﺳﺖﮐﻪ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺩ‪‬ﻋﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪﮐﻪ‬
‫ﻫﻢﺗﺮﺍﺯﯼ ﺳﻮﺩﻫﺎ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺗﺮﻗﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩﻫﺎ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻣﻦ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺩﺍﺭﻡ ﺳﻮﺩﻫﺎﯼ ﺻﻨﻌﺖ‪‬‬
‫ﺭﺟﺤﺎﻥﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﺗﺎﺳﻄﺢ ﻋﻤﻮﻣﯽﺗﻨﺰﻝﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪"Works", ed. Mac Culloch, p. 73. ".‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۶۲‬‬

‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ ﻣﯽﺍﻧﮕﺎﺭﺩ‪.‬‬

‫ﻭﻟﯽ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺧﺎﺭﺟﯽ ﻣﻮﺟﺐﮔﺴﺘﺮﺵ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺩﺭﮐﺸﻮﺭ‬
‫ﻣﺒﺪﺃ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺍﺯﺁﻥ ﺭﺍﻩ ﺑﺎﻋﺚﮐﺎﻫﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻭ‬
‫ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﺭﺟﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺯﻣﺎﻥ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺍﺯ ﻧﻮ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻌﮑﻮﺱ ﺍ‪‬ﻋﻤﺎﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺷﺪﮐﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻋﻠﹼﺖ ﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﺮﺥ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽﺳﻮﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ ﺗﺄﺛﻴﺮﺍﺕ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪ ﻭﺑﺎﻋﺚ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﺍﺯﺍﻳﻦ ﺗﻨﺰﻝ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻥ ﺭﺍ ﮐﹸﻨﺪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﻳﺎ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﻓﻠﺞ ﻣﯽﺳﺎﺯﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﻞ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻧﺎﻓﯽﹺ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﻭﻟﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻀﻌﻴﻒ ﺗﺄﺛﻴﺮﺁﻥ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭﻏﻴﺮﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﺁﻧﭽﻪ ﻧﺎﻣﻔﻬﻮﻡ ﻣﯽﺷﺪ ﺗﻨﺰﻝ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻧﺒﻮﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﻋﮑﺲ ﺁﻫﺴﺘﮕﯽ ﻧﺴﺒﯽﹺ ﺍﻳﻦ ﺗﻨﺰﻝ ﻗﺎﺑﻞ ﺩﺭﮎ ﻧﻤﯽ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺍﺛﺮ ﺁﻥ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺤﺖ‬
‫ﺍﻭﺿﺎﻉ ﻭﺍﺣﻮﺍﻝ ﻣﺸﺨﺺ ﻭ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻫﺎﯼ ﺩﺭﺍﺯﻣﺪﺕ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬

‫ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﭘﻴﺶﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﺟﻠﻮﺗﺮ ﺭﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺑﺮﺍﯼ ﺭﻓﻊ ﺳﻮﺀ ﺗﻔﺎﻫﻢ‪ ،‬ﺑﺎﺯ ﺩﻭ ﺣ‪‬ﮑﻤﯽ ﺭﺍ‬
‫ﮐﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎﺭ ﺑﺎﺯ ﻧﻤﻮﺩﻩﺍﻳﻢ ﺗﮑﺮﺍﺭ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‪.‬‬

‫ﺍﻭ‪‬ﻻﹰ‪ :‬ﻫﻤﺎﻥ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﺭﺯﺍﻥ‪-‬‬
‫ﮔﺸﺘﻦ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺁﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺋﯽ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭﺗﻨﺰﻝ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﹺﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺪ ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺴﺒﯽ ﺧﺮﺝ ﺑﺮﺩﺍﺭﯼ )ﭼﻨﺪﺩﺭﺁﺋﯽ() ‪ (١‬ﺗﮏ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺁﻥ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺧﺮﺝ ﺑﺮﺩﺍﺭﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻﺕ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺑﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺍﺭﺯ ﺵﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‪ ،‬ﻳﮑﯽ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﮑﺲ ﻫﺮﮐﺎﻫﺸﯽ ﺩﺭ‬

‫)‪" (۱‬ﭼﻨﺪﺩﺭﺁﺋﯽ= ﺧﺮﺝﺑﺮﺩﺍﺭﯼ" ﺩﺭﺑﺮﺍﺑﺮﮐﻠﻤﺔ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ‪ Cost‬ﻭﻓﺮﺍﻧﺴﻮﯼ ‪ Coût‬ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬

‫‪۳۶۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺧﺮﺝ ﺑﺮﺩﺍﺭﯼ ﻧﺴﺒﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‪) ،‬ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎﻧﺪﻥ ﻳﺎ ﺍﺯﺩﻳﺎﺩ ﺣﺠﻢ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺎ ﺩ‪‬ﯼﹺ‬
‫ﺁﻥ()‪ ، (١‬ﺩﺭ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻣﺆﺛﺮ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﮐﺎﻫﺶ ﺩﺭ ﺧﺮﺝﺑﺮﺩﺍﺭﯼ ﻧﺴﺒﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺆﺛﺮ ﺩﺭﮐﺎﻫﺶ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ‬
‫)‪(٢‬‬
‫ﺧﻮﺩ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖﻫﺎﯼ ﺑﻴﺶﺍﺯ ﭘﻴﺶﮐﺎﻫﻨﺪﻩ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ‪ :‬ﺍﻳﻦ ﺍﻭﺿﺎﻉﻭﺍﺣﻮﺍﻟﯽﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻧﺴﺒﺖﮐﺎﻫﻨﺪﻩﺍﯼ ﻣﻴﺎﻥﮐﺎﺭﺍ‪‬ﻟﺤﺎﻗﯽﺯﻧﺪﺓ‬

‫ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺩﺭﺗﮏﮐﺎﻻﻫﺎ )ﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔﺁﻧﻬﺎ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞﻣﯽﺩﻫﺪ()‪ (۱‬ﺍﺯ ﻳﮏﺳﻮ‬
‫ﻭ ﻣﻮﺍﺩﮐﺎﺭ ﻣ‪‬ﺤﺘﹶﻮﯼ ﺩﺭﺁﻧﻬﺎ ﻭ ﻭﺳﺎﻳﻞﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺩﺭﺁﻧﻬﺎ ﻣﺼﺮﻑ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻳﺪ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﺁﻥ ﻣﻮﺟﺒﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﮐﻤﺘﺮﯼ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﺓ‬
‫ﺍ‪‬ﻟﺤﺎﻗﯽ ﺩﺭ ﺗﮏ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺗﺠﺴﻢ ﻳﺎﺑﺪ ــ ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻌﺔ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﮐﺎﺭﮐﻤﺘﺮﯼ ﻻﺯﻡ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ــ ﺁﻥ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﻭﺍﺣﻮﺍﻝ ﺑﻪ ﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﺓ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﻧﻴﺎﻓﺘﺔ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺩﺭﮐﺎﻻﻫﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﺗﺄﺛﻴﺮﯼ ﺍ‪‬ﻋﻤﺎﻝ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ ﻫﺮﭼﻨﺪﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﺓ ﺍ‪‬ﻟﺤﺎﻗﯽ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺩﺭﮐﺎﻻ ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺰﺀِ‬
‫ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﺰﺀِ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺗﻨﺰﻝ ﻣﻄﻠﻖ ﻳﺎ ﻧﺴﺒﯽ ﺟﺰ ﺀِ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﻳﺎﻓﺘﻪ‪،‬‬
‫ﺗﺮﻗﯽ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﻫﻤﺎﻥ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺣﺠﻢ ﮐﻞﹼ ﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﺓ ﺍ‪‬ﻟﺤﺎﻗﯽ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ‬
‫ﻳﮏﮐﺎﻻ ﻣﯽﮐﺎﻫﺪ ﺑﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﻄﻠﻖ ﻳﺎ ﻧﺴﺒﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫)‪ (۱‬ﺩﻭ ﻫ‪‬ﻼﻝ ﺍﺯ ﻣﺘﺮﺟﻢ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫)‪ (۲‬ﭼﻮﻥ ﺟﻤﻠﻪﮐﻤﯽ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻟﺰﻭﻣﺎﹰ ﻣﺘﺬﮐﺮ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﻭ‪‬ﻻﹰ ﺳﺨﻦ ﺍﺯ ﺧﺮﺝﺑﺮﺩﺍﺭﯼ ﻫﺮ‬
‫ﻭﺍﺣﺪ ﺍﺯﮐﺎﻻ ﻭﮐﺎﻫﺶ ﺍﺭﺯﺵﺁﻥ ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺭﺯﺍﻥﺗﺮﺷﺪﻥﺁﻧﺴﺖ ﻭﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﻓﺮﺽﺷﺪﻩﺍﺳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺍﺛﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺁﻟﯽ ﺟﺪﻳﺪ‪ ‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮐﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﺮﮐﻴﺒﯽ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﻭﻟﯽ‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﻋﻠﻞﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻳﺎ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺗﺮﮐﻴﺐﮐﻨﻨﺪﺓ ﺁﻥﮐﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻉ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺧﺮﺝ ﺑﺮﺩﺍﺭﯼ ﻫﺮﺗﮏ ﮐﺎﻻﮐﺎﻫﺸﯽ ﭘﻴﺪﺍ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﭼﻮﻥ ﺳﻬﻢ ﻧﺴﺒﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﮐﻪ ﺁﻓﺮﻳﻨﻨﺪﺓ ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺩﺭﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ )ﮐﻪ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﺍﺛﻨﺎ‬
‫ﺑﻪﻋﻠﻞ ﻓﻮﻕ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺷﺶﮐﺎﺳﺘﻪ ﺷﺪﻩ( ﺑﺎﻻ ﻣﯽﺭﻭﺩ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺩﺭ ﺗﺮﻗﯽﹺ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﯽﺍﻓﺘﺪ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۶۴‬‬

‫ﭘﺎﺋﻴﻦ ﮔﺮﺍﺋﯽ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺎ ﻳﮏ ﺑﺎﻻ ﮔﺮﺍﺋﯽ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺎ ﺗﺮﻗﯽ ﺩﺭﺟﺔ‬
‫ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺸﯽ ﮐﺎﺭ‪ ،‬ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻧﺎﺑﺨﺮﺩﺍﻧﻪ ﺗﺮ ﺍﺯﺁﻥ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺑﺎ ﺗﺮﻗﯽ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺍﻳﻀﺎﺡ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺣﺘﹼﺎ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﻫﻢﮐﻪ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎﺋﺎﹰ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻭﻗﻮﻉ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺎﻟﺘﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺩﺭﮎ ﺷﺮﺍﻳﻄﯽﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺁﻣﺎﺭﮔﺮﯼ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞﻫﺎﯼ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻧﺮﺥ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻫﺎ ﻭ‬
‫ﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﻪ ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍﺯﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪﮐﻪﮐﺎﺭﮐﻤﺘﺮ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺁﻣﺪﻥ ﺁﻥ ﺑﻪﺳﺒﺐ ﺁﻧﺴﺖ ﮐﻪﮐﺎﺭ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻫﻢ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﻫﻢ ﭘﺎﺋﻴﻦﺁﻣﺪﻥ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻫﺮﺩﻭ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﹶﺷﮑﺎﻝ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ‬
‫ﺁﻥ ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭﯼﹺ ﺑﺎﻟﻨﺪﺓ ﮐﺎﺭ ﺑﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻣﻨﺪﺍﻧﻪﺍﯼ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺳﻬﺎﻣﯽ‬ ‫‪. VI‬‬

‫ﺑﻪ ﭘﻨﺞ ﻧﮑﺘﺔ ﻣﺬﮐﻮﺭ ﺩﺭ ﺑﺎﻻ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺑﺎﺯ ﻧﮑﺘﺔ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﺭﺍ ﺍﻓﺰﻭﺩ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻡ‬
‫ﻃﺮﺡ ﻋﻤﻴﻖﺗﺮ ﺁﻥ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺎ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ‬
‫ﻫﻢﻋﻨﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ ﺑﻪﺣﺴﺎﺏ ﻣﯽﺁﻳﺪ ﻭ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻣﻘﺼﻮﺩ ﺍﻳﻦﻧﻴﺴﺖﮐﻪﮔﻮﻳﺎ ﻫﺮﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭﺍﻡ ﻣﯽﺩﻫﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﺍﯼ ﮐﻪ ﻣﯽﺳﺘﺎﻧﺪ ﺑﺴﻨﺪﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﻓﺎﻳﺪﺓ ﺑﻨﮕﺎﻫﯽ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪﺟﻴﺐ ﻣﯽﺯﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺳﺮﻭﮐﺎﺭﯼ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺯﻳﺮﺍ‬
‫ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺳﻄﺢ ﻣﺰﺑﻮﺭ‪ ،‬ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺑﻬﺮﻩ ‪ +‬ﻫﺮ ﻧﻮﻉ ﺳﻮﺩ ‪ +‬ﺑﻬﺮﺓ ﺯﻣﻴﻦ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺗﻮﺯﻳﻊ‬
‫ﺁﻥ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﻮﻻﺕ ﻭﻳﮋﻩ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻥ ﺑﯽ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺯ ﻧﮑﺘﺔ ﻃﺮﺡﺷﺪﻩ‬
‫ﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭ ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ ﺑﺰﺭﮒ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﻓﻘﻂ‬
‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﻭﺿﻊ ﻫﻤﺔ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﻫﺎﯼ ﮐﻤﺎﺑﻴﺶ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺳﻮﺩ ﺳﻬﺎﻡ‬
‫)ﻳﺎ ﺣﻖ ﺍﻟﺴﻬﻢ( ﺑﻪ ﺑﺎﺭ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼﹰ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺭﺍﻩ ﺁﻫﻦ ﻫﺎ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺳﻮﺩﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭ‬
‫‪۳۶۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻫﻢﺗﺮﺍﺯﺳﺎﺯﯼ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩﯼﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺑﻪﺑﺎﺭ ﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺳﻮﺩﻫﺎﯼ ﺳﻬﺎﻡ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﮔﺸﺘﻨﺪ‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻪ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ ﺍﺯﺁﻧﭽﻪ ﻫﺴﺖ ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽ ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺗﺌﻮﺭﻳﮏ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﺁﻭﺭﺩ ﻭﺁﻧﮕﺎﻩ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩﯼ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﻳﺪﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﻧﺮﺥ‬
‫ﻇﺎ ﻫﺮﺍﹰ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻳﻌﻨﯽ ﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﻧﺮﺧﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺍﻧﮕﻴﺰﻧﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ‬
‫ﺩﺭﺳﺖ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﺑﺮﺗﺮﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫□‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۶۶‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﺎﻧﺰﺩﻫﻢ‬

‫ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺗﻀﺎﺩﻫﺎﯼ ﺩﺭﻭﻧﯽ ﻗﺎﻧﻮﻥ‬

‫ﮐﻠﹼﻴﺎﺕ‬ ‫‪.I‬‬

‫ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﺍ ﻭ‪‬ﻝ ﺍﻳﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﺩﻳﺪﻳﻢ ﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﻫﺴﺖ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺎﻧﺪ‪ .‬ﻫﻢﺍﮐﻨﻮﻥ ﺩﻳﺪﻩ ﺷﺪﮐﻪ ﺣﺘﹼﺎ ﻧﺮﺥ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺩﺍﺭﺍﯼ‬
‫ﺍﻳﻦﮔﺮﺍﻳﺶ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩﮐﺎﻫﺎﻧﯽ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﭘﺬﻳﺮﺩ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ‪ O = C‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﺍ‪‬ﺯﺍﺀِ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‬
‫ﺻﺮﻑ ﺷﺪﻩﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﻳﮏ ﻧﺮﺥﮐﺎﻫﺎﻥ ﺳﻮﺩ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺮ ﻳﮏ ﻧﺮﺥﮐﺎﻫﺎﻥ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺭﺯﺵﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻭﺣﺠﻢ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫ﺑﻪﺣﺮﮐﺖﺩﺭﺁﻭﺭﺩﻩﺍﺳﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎﻧﺪﻩﺑﺎﺷﺪ ﻭﻳﺎﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﺣﺠﻢ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖﺩﺭﺁﻣﺪﻩ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺗﺮﻗﯽﮐﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ ﺑﻪﺑﻬﺎﻧﺔ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻓﻘﻂ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭﺁﻥﻫﻢ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺽﮐﻪ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ‪ ،‬ﭼﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅﮔﺴﺘﺮﺵ ﺩﺭﻭﻧﯽ ﻭ ﭼﻪ ﺍﺯ‬
‫ﺟﻬﺖﮔﺴﺘﺮﺵ ﺑﻴﺮﻭﻧﯽ‪ ،‬ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺛﺎﺑﺘﯽ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻨﺰﻝ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻭ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺷﺘﺎﺏﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺍﺯﺣﻴﺚ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻫﺮﺩﻭ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮﮔﺴﺘﺮﺵ ﻧﻴﺮﻭﯼ‬
‫ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻫﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪﯼ ﻭﺍﺣﺪ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽ ﺭﻭﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ‬
‫‪۳۶۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺍﻧﺒﺎﺷﺖﮔﺮﺩﺁﺋﯽﹺﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﻘﻴﺎﺱ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﺑﻪﻫﻤﺮﺍﻩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺑﺪﺍﻥﺟﻬﺖ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺑﺮﺗﺮﯼ ﺍﺯ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺑﻪﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺩﺧﻴﻞ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﺗﻨﺰﻝ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮﺩﮔﺮﺩﺁﺋﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺧﻠﻊﻳﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ‬
‫ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ‪ ،‬ﺍﺯﻃﺮﻳﻖ ﺳﻠﺐ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺍﺯﺁﺧﺮﻳﻦ ﺑﻘﺎﻳﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﮐﻪ ﻫﻨﻮﺯ‬
‫ﭼﻴﺰﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻠﻊ ﻳﺪ ﺷﺪﻥ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺴﺮﻳﻊ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﺯﺟﺎﻧﺐ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻣﺮ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺴﺮﻳﻊ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺍﺯﻟﺤﺎ ﻅ ﺣﺠﻢ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﺎ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻧﺮﺥ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻓﺮﻭﻣﯽﺍﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﭼﻮﻥ ﻧﺮﺥ ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭﺷﺪﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻧﮕﻴﺰﻧﺪﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺍﺳﺖ )ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭﺳﺎﺯﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻳﮕﺎﻧﻪ ﺍﻧﮕﻴﺰﺓ ﺁﻧﺴﺖ(‪ ،‬ﺗﻨﺰﻝ ﺁﻥ‪ ،‬ﺗﺸﮑﻴﻞ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﯼ ﻧﻮ ﺭﺍ ﮐﹸﻨﺪ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ‬
‫ﺗﻬﺪﻳﺪﺁﻣﻴﺰ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﻨﺰﻝ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﺸﻮ‪‬ﻕ ﺳﺮﺭﻳﺰ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺳﻮﺩﺑﺎﺯﯼ‪ ،‬ﺑﺤﺮﺍﻥﻫﺎ ﻭﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺯﺍﺋﺪ ﺩﺭﮐﻨﺎﺭ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﺯﺍﺋﺪ‪ ،‬ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﺟﻨﺒﺔ ﺍﻃﻼﻕ ﻗﺎﺋﻠﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩ ﻣﺮﺯ ﻭ ﺍﻧﺘﻬﺎﺋﯽ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﻳﻦ ﺣﺪ‪‬ﻭﻣﺮﺯ ﺭﺍ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻧﺪﺍﻧﺴﺘﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﮔﺮﺩﻥ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻣﯽﺍﻧﺪﺍﺯﻧﺪ )ﺩﺭ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﺑﻬﺮﻩ(‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﻭﺣﺸﺖ ﺁﻧﺎﻥ ﺍﺯ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺍﻓﺘﺎﻥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﻣﻬﻢ‪ ‬ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺩﺭ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬
‫ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ ﺑﺎﺭﺁ ﻭﺭ ﺑﻪ ﻣﺮﺯﯼ ﻣﯽ ﺭﺳﺪﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺛﺮﻭﺕ ﻓﯽ ﻧﻔﺴﻪ ﺳﺮﻭﮐﺎﺭﯼ‬
‫ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺯ ﻭﻳﮋﻩ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﺷﺎﻫﺪ ﺧﺼﻠﺖ‬
‫ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ ﻣﺤﺾ ﻭﮔﺬﺭﺍﺑﻮﺩﻥ ﺍﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽ ﺩﻫﺪﮐﻪ ﺷﻴﻮﺓ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺛﺮﻭﺕ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻄﻠﻖ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺑﻪﻋﮑﺲ ﺩﺭ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﺯ ﺗﮑﺎﻣﻞ‬
‫ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺧﻮﺩ ﺩﺭﮔﻴﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ ﻭ ﻣﮑﺘﺐ ﻭﯼ ﻓﻘﻂ ﺳﻮﺩ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦ ﺑﻬﺮﺓ ﭘﻮﻝ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﺓ ﺯﻣﻴﻦ ﻧﻴﺰﮔﺮﺍﻳﺶ ﻧﺰﻭﻟﯽﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۶۸‬‬

‫ﮐﻪ ﺣﺠﻢ ﻣﻄﻠﻖﺁﻥ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺳﻮﺩ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻧﺴﺒﯽ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪) .‬ﻧﮕﺎﻩﮐﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺍﺩﻭﺍﺭﺩ ﻭﹺﺳﺖ)‪ (١‬ﮐﻪ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﻬﺮﺓ ﺯﻣﻴﻦ ﺭﺍ‬
‫ﻣﻄﺮﺡ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ (.‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻣﺎ ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ‪ C‬ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ ﻭ ‪ ṕ‬ﺭﺍ‬
‫ﻋﻼﻣﺘﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﻮﺩ ﺻﻨﻌﺘﯽﮐﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻭﺿﻊ ﺑﻬﺮﺓ ﭘﻮﻝ ﻭ ﺑﻬﺮﺓ ﺯﻣﻴﻦ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ‪،‬‬
‫‪ z‬ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﻬﺮﺓ ﭘﻮﻝ ﻭ ‪ r‬ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﻬﺮﺓ ﺯﻣﻴﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ)‪ ،(٢‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺷﺖ‪:‬‬
‫‪r‬‬ ‫‪z‬‬ ‫'‪p‬‬ ‫‪p'  z  r‬‬ ‫‪p‬‬ ‫‪m‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪C‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪C‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪C‬‬ ‫=‬ ‫‪C‬‬ ‫=‬ ‫‪C‬‬ ‫=‬ ‫‪C‬‬
‫ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺩﻳﺪﻳﻢﮐﻪ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺩﺭﺣﺮﮐﺖ ﺗﮑﺎﻣﻠﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‪ ، m ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺒﻠﻎﮐﻞﹼ‬
‫‪m‬‬
‫ﺯﻳﺮﺍ ‪C‬‬ ‫ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮﺩ‪،‬‬ ‫‪C‬‬ ‫ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻣﻌﺬﻟﮏ‬
‫ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ ﺍﺯ ‪ m‬ﻧﻤﻮ‪ ‬ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﻪ ﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺗﺒﺎﻳﻨﯽ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩﮐﻪ ‪z ، ṕ‬‬
‫‪p‬‬ ‫‪m‬‬
‫ﻭ ﻧﻴﺰ‬ ‫‪C‬‬ ‫=‬ ‫‪C‬‬ ‫ﻭ ‪ r‬ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ‬
‫‪r‬‬ ‫‪z‬‬ ‫'‪p‬‬
‫‪ C‬ﻭ ‪ C‬ﻫﺮﮐﺪﺍﻡ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩﮐﻮﭼﮑﺘﺮﮔﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ‪ ṕ‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ‪ z‬ﻭ ﻳﺎ ‪r‬‬ ‫‪،C‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ‪ ṕ‬ﻭ ﻳﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ‪ ṕ‬ﻭ ‪ ، z‬ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻧﺴﺒﯽ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬
‫‪p‬‬ ‫‪m‬‬
‫= ‪ (۳)( C‬ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪،‬‬ ‫‪C‬‬ ‫ﻳﺎ ﺳﻮﺩ ) ‪ (٣) ( p = m‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﭘﺬﻳﺮﺩ ﻭﻟﯽ ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ )‬
‫ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ‬ ‫‪p‬‬ ‫ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﺍﺟﺰﺍ ﺀِ ‪ z ، ṕ‬ﻭ ‪ ، r‬ﮐﻪ ‪= m‬‬

‫)‪۱۷۸۲ ) West, Sir Edward (۱‬ـ ‪ (۱۸۲۸‬ـ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‪ ،‬ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﮑﺘﺐﮐﻼﺳﻴﮏ‬
‫ﻋﻠﻢ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺋﯽ ﻭ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺮﺭﺳﯽﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺑﻬﺮﺓ ﺯﻣﻴﻦ‪ .‬ـ ﮐﺘﺎﺑﯽﮐﻪ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺩ ﻣﺘﻦ ﺍﺳﺖ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﺑﻪﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۱۵‬ﺩﺭ ﻟﻨﺪﻥ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫‪"Essay on the Application of Capital to Land, with observations schewing the Impolicy‬‬
‫"‪of any Great Restriction of the Importation of Corne.‬‬

‫)‪ (۲‬ﺣﺮﻭﻑ ‪ r‬ﻭ ‪ z‬ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍﯼ ﻫﺮﮐﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﺩﻭ ﻭﺍﮊﺓ ‪) Zins‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﺑﻬﺮﺓ ﭘﻮﻝ( ﻭ‪) Rente‬ﺩﺭﻣﻔﻬﻮﻡ ﺑﻬﺮﺓ ﺯﻣﻴﻦ(‬
‫ﺍﻗﺘﺒﺎﺱ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (۳‬ﺩﻭ ﻫ‪‬ﻼﻝ ﺍﺯ ﻣﺘﺮﺟﻢ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۳۶۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺩﺭﻭﻥ ﻣﺮﺯﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﻣﺒﻠﻎﮐﻞﹼ ‪ m‬ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺩﻫﺪﮔﻮﻧﻪﮔﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﮐﻨﺪ ﺑﺪﻭﻥ ﺁﻧﮑﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭ ‪m‬‬

‫‪m‬‬
‫ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬ ‫‪C‬‬ ‫ﻳﺎ‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮﻳﺎﺑﯽ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ‪ z ، ṕ‬ﻳﺎ ‪ r‬ﻓﻘﻂ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ‪ m‬ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻗﻼﻡ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫‪r‬‬ ‫‪z‬‬ ‫'‪p‬‬
‫ﻳﺎ ‪ ، C‬ﻳﻌﻨﯽ ﻧﺮﺥ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﺔ ﺳﻮﺩ‬ ‫‪C‬‬ ‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻣﮑﺎﻧﯽ ﻧﻴﺰ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ‪، C‬‬
‫ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﺓ ﭘﻮﻝ ﻭ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺑﻬﺮﺓ ﺯﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻫﺮﮐﺪﺍﻡ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺩﻳﮕﺮﯼ‬
‫‪m‬‬
‫‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺗﻨﺰﻝ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺮﻁ ﺍﻳﻨﺴﺖ ﮐﻪ‬ ‫‪C‬‬ ‫ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫‪m‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍﺯ ‪ %۵۰‬ﺑﻪ ‪ %۲۵‬ﺗﻨﺰﻝﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﮔﺮ‬ ‫‪C‬‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻫﺮ ﺳﺔ ﺁﻧﻬﺎ =‬
‫ﻣﺜﻼﹰ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ،%۱۰۰‬ﺍﺯ ‪ ۵۰ v + ۵۰ c‬ﺑﻪ ‪۲۵ v + ۷۵ c‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ ﺍ ﻭ‪‬ﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﺑﻪ ﻣﺒﻠﻎ ‪ ۱۰۰۰‬ﺳﻮﺩﯼ ﺑﻪ ﻣﺒﻠﻎ ‪۵۰۰‬‬
‫ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ ‪ ۴۰۰۰‬ﺳﻮﺩﯼ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۱۰۰۰‬ﺑﻪﺑﺎﺭ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬
‫‪ m‬ﻳﺎ ‪ p‬ﺩﻭﺑﺮﺍﺑﺮ ﺷﺪﻩ ﻭﻟﯽ ‪ ṕ‬ﺑﻪ ﻧﻴﻢ ﺗﻨﺰﻝ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭ ﺍﮔﺮ ﻓﺮﺿﺎﹰ ﺍﺯ ‪ % ۵۰‬ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺳﻬﻢ‬
‫‪z‬‬ ‫'‪p‬‬
‫= ‪، %۱۰ = C ، %۲۰‬‬ ‫‪C‬‬ ‫ﺳﻮﺩ ‪ ،۲۰‬ﺳﻬﻢ ﺑﻬﺮﺓ ﭘﻮﻝ ‪ ،۱۰‬ﺳﻬﻢ ﺑﻬﺮﺓ ﺯﻣﻴﻦ ‪ ۲۰‬ﺑﻮﺩﻩ ﺁﻧﮕﺎﻩ‬
‫‪r‬‬
‫‪ %۲۰= C‬ﻣﯽﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﭘﺲﺍﺯ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﻪ ‪ ، %۲۵‬ﻧﺴﺒﺖﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪،‬‬
‫'‪p‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪z‬‬ ‫'‪p‬‬
‫ﺑﻪ‬ ‫‪C‬‬ ‫ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ‪ %۵ = C ، %۱۰ = C‬ﻭ ‪ %۱۰ = C‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺑﻪﻋﮑﺲ‬
‫‪r‬‬ ‫‪z‬‬
‫ﺑﻪ ‪ %۱۳‬ﺗﺮﻗﯽ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﻣﻘﺪﺍﺭ‬ ‫‪ % ۸‬ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ‪ C‬ﺑﻪ ‪ %۴‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ‪C‬‬

‫ﻧﺴﺒﯽ ‪ r‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻪﺯﻳﺎﻥ ‪ ṕ‬ﻭ ‪ z‬ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭﻟﯽ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻦ ‪ ṕ‬ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭ ﻓﺮﺽ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻣﺠﻤﻮﻉ ‪ z ، ṕ‬ﻭ ‪ r‬ﺗﺮﻗﯽﮐﺮﺩﻩ ﺯﻳﺮﺍ ﺑﻪﮐﻤﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﮐﻪ‬
‫ﭼﻬﺎﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺿﻤﻨﹰﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﺬﮐﺮ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﻓﺮﺿﻴﺔ ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ‬
‫ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﺯﺍﺑﺘﺪﺍ ﺳﻮﺩ ﺻﻨﻌﺘﯽ)ﺑﻪﺍﺿﺎﻓﺔ ﺑﻬﺮﺓ ﭘﻮﻝ( ﺗﻤﺎﻡ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﺭﺍ ﺟﺬﺏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻫﻢ ﺗﺎﺭﻳﺨﺎﹰ ﻭ ﻫﻢ ﻣﻔﻬﻮﻣﺎﹰ ﻏﻠﻂ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻋﮑﺲ ﺍﻳﻦ ﻓﻘﻂ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺍﺳﺖ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۷۰‬‬

‫ﮐﻪ ﺍ ﻭ‪‬ﻻﹰ ﺗﻤﺎﻡ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﺨﺴﺖ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﺪ‬
‫ﺗﺎ ﺑﻌﺪﺍﹰ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻭ ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﺑﻬﺮﺓ ﺯﻣﻴﻦ ﺭﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺯﺍﺋﺪﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﺩﺭﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺍﺯﺁﻥ ﭘﺲ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﭘﺎﻳﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﺑﻬﺮﻩ ﺍﺯ ﻧﻮﮔﺴﺘﺮﺵ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ )ﻳﻌﻨﯽ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﮐﻪ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﯽﺷﻮﺩ( ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ ﻭﻟﯽ ﻧﻪ‬
‫ﺟﺰﺀِ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﻣﺤﺼﻮﻟﯽﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺑﻪﺟﻴﺐ ﻣﯽﺯﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪﻻﺯﻡ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﺍﻧﺒﺎﺷﺖﮐﺎﻓﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻣﻔﺮﻭﺽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽﹺﮐﺎﺭ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻫﻴﭻ‬
‫ﻣﺮﺯ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺟﺰ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﮐﺎﺭﮔﺮﯼ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﮐﺎﺭﮔﺮﯼ‬
‫ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻴﭻ ﻣﺮﺯﯼ ﺟﺰ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﻭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪-‬‬
‫ﺩﺍﺭﯼ ﺫﺍﺗﺎﹰ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺿﺎﻓﻪﻣﺤﺼﻮﻝ ﻳﺎ ﺟﺰﺀِ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺍﺯ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩﺍﯼ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﮐﺎﺭ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﺗﺠﺴﻢ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵﮐﺮﺩﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻳﻦ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ــﮐﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻗﺴﻤﺘﯽﺍﺯﺁﻥ ﺑﻪﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻳﺎ‬
‫ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ‪ ،‬ﺟﺰﺀِ ﺟﺪﺍﺋﯽﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺍﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ ــ ﻫﺪﻑ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻭ‬
‫ﺍﻧﮕﻴﺰﺓ ﺗﻌﻴﻴﻦﮐﻨﻨﺪﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻫﻴﭽﮕﺎﻩ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﻣﺠﺴﻢ ﺳﺎﺧﺖ ﻳﻌﻨﯽ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺗﻠﻘﹼﯽ ﻧﻤﻮﺩﮐﻪ ﻫﺪﻑ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺁﻥ‬
‫ﺧﻮﺵ ﺁﻳﻨﺪﯼ ﻳﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺑﹺﻬﺰﻳﺴﺘﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻨﺪﺍﺭﯼ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ‬
‫ﺁﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺍﺯ ﺧﺼﻠﺖ ﻭﻳﮋﺓ ﺁﻥ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺧﺼﻠﺘﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﺑﻨﻴﺎﺩ ﺩﺭﻭﻧﯽﺁﻥ ﺑﻴﺎﻥ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼﹰ ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﯽ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻪﭼﻨﮓﺁﺭﯼﹺ ﺍﻳﻦ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﯽﻭﺍﺳﻄﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻫﻴﭻ ﺣﺪ‪‬ﻭﻣﺮﺯ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺟﺰﺁﻧﭽﻪ ﻓﻮﻗﺎﹰ ﺫﮐﺮﮔﺮﺩﻳﺪ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﻪﻣﺤﺾﺍﻳﻨﮑﻪﮐﻤﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ ﺑﻴﺮﻭﻥﮐﺸﻴﺪﻧﯽ‪ ،‬ﺩﺭﮐﺎﻻﻫﺎ ﺗﺠﺴﻢ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺻﺤﻨﺔ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪،‬‬
‫ﺑﻪﺍﻧﺠﺎﻡ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻓﻼﻥ ﻗﺪﺭ ﮐﺎﺭ ﺑﯽﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﻣﮑﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﮔﺴﺘﺮﺵ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪﯼ‬
‫‪۳۷۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﮐﻪ ﺩﺭﺗﻨﺰﻝ ﺳﻮﺩ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺣﺠﻢﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﹺ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺸﺘﻪ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ﺷﮕﺮﻓﯽ‬

‫ﺑﺎﺩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍ ﻳﻨﮏ ﺩﻭ‪‬ﻣﻴﻦ ﺻﺤﻨﺔ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﭘﻴﺶ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻧﺒﻮﻫﺔ ﮐﺎﻻ‪ ،‬ﮐﻞﹼ ﻣﺤﺼﻮﻝ‪،‬‬
‫ﺍﻋﻢ‪ ‬ﺍﺯ ﺟﺰﺋﯽﮐﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻭﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭﺟﺰﺋﯽﮐﻪ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻓﺮﻭﺵ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﮕﻴﺮﺩ ﻳﺎ ﻓﻘﻂ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﻳﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﺋﯽ‬
‫ﮐﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻫﺮﭼﻨﺪﮐﺎﺭﮔﺮ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺸﯽ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﯽ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﺍﺯ ﻭﯼ ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺑﻮﺩﻩ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺎﻣﺎﻥ ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎﻧﯽﮐﺎﻣﻞ ﻳﺎ ﺳﺎﻣﺎﻥﻳﺎﺑﯽﹺ ﻗ‪‬ﺴﻤﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵﹺ‬
‫ﺭﺑﻮﺩﻩﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺎ ﺍﺯﺩﺳﺖﺩﺍﺩﻥ ﺟﺰﺋﯽ ﻳﺎ ﺗﻤﺎﻣﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﺵ ﻗﺮﻳﻦﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺸﯽ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺳﺎﻣﺎﻥ ﻳﺎﺑﯽﺁﻥ ﻳﮕﺎﻧﮕﯽ ﻧﺪ ﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﻭ‬
‫ﻣﮑﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﻧﻴﺰ ﺗﻼﻗﯽ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺷﺮﺍﻳﻂ‬
‫ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺸﯽ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺑﻪ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﺟﺎﻣﻌﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﮐﻪ ﺩ ﻭ‪‬ﻣﯽ ﻫﺎ‬
‫ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻣﻴﺎﻥ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﻧﻴﺮﻭﯼ ﻣﺼﺮﻑ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﻣﺼﺮﻓﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻣﻄﻠﻖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﻧﻪ‬
‫ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﻣﺼﺮﻓﯽ ﻣﻄﻠﻖ ﺁﻥ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦﮐﻨﻨﺪﺓ ﺁﻥ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﻣﺼﺮﻓﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﺁﺷﺘﯽﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺗﻮﺯﻳﻌﯽ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍ ﺳﺖﮐﻪ ﻣﺼﺮﻑ ﺗﻮﺩﻩﻫﺎﯼ ﻭﺳﻴﻊ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ‬
‫ﺣﺪ‪‬ﺍﻗﻠﹼﯽ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﺪﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻣﺮﺯﻫﺎﯼﮐﻤﺎﺑﻴﺶ ﺗﻨﮕﯽ ﺗﻐﻴﻴﺮﭘﺬﻳﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﮐﺸﺸﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﮐﺸﺶ‬
‫ﺑﻪﺳﻮﯼﮐﻼﻥﺗﺮﺳﺎﺯﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﻣﻘﻴﺎﺱﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺗﺮ‪ ،‬ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺍﺯ ﺗﺤﻮ‪‬ﻻﺕ ﺩﺍﺋﻤﯽ ﺩﺭ ﻧﻔﺲ ﺍﹸﺳﻠﻮﺏ ﻫﺎﯼ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻭ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻫﯽﺩﺍﺋﻤﯽﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻮﺟﻮﺩﮐﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﺔ ﺁﻧﺴﺖ‪ ،‬ﺍﺯ ﻧﺒﺮﺩ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺭﻗﺎﺑﺖ‬
‫ﻭ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺑﹺﻬﺴﺎﺯﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﮔﺴﺘﺮﺵ ﺩﺍﻣﻨﺔ ﺁﻥ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺳﺮﭘﺎﻣﺎﻧﺪﻥ ﺍﺯ ﺗﺮﺱ‬
‫ﺍﺿﻤﺤﻼﻝ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻭﺍﺟﺐ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﯼﮐﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻨﻈﻴﻢﮐﻨﻨﺪﺓ ﺁﻥ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﺳﻴﻤﺎﯼ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۷۲‬‬

‫ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻃﺒﻴﻌﯽﺋﯽ ﺑﻪﺧﻮﺩ ﺑﮕﻴﺮﺩﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻭ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪﮐﻨﺘﺮﻝﻧﺎﭘﺬﻳﺮﺗﺮﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬

‫ﺗﻀﺎﺩ ﺩﺭﻭﻧﯽ ﺭﺍﻩﺣﻞ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺩﺭﮔﺴﺘﺮﺵ ﻣﻴﺪﺍﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻫﺮﻗﺪﺭ ﻧﻴﺮﻭﯼ‬
‫ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ ﺑﺎ ﭘﺎﻳﮕﺎﻩ ﺗﻨﮕﯽﮐﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﻣﺼﺮﻓﯽ ﺑﺮ ﺭﻭﯼﺁﻥ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﺭﮔﻴﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﭘﺎﻳﺔ ﭘ‪‬ﺮﺗﻀﺎﺩ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻦ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺗﺰﺍﻳﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎ ﺗﺰﺍﻳﺪ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺗﺒﺎﻳﻨﯽ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻫﻤﺒ‪‬ﺮﺷﺪﻥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪ‪-‬‬
‫ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ ﺭﺍ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﯽ ﺑﺮﺩ ﻭﻟﯽ ﺩﺭﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ‬
‫ﺗﻀﺎﺩ ﻣﻴﺎﻥ ﺷﺮﺍﻳﻄﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺁﻥ ﺍﻳﻦ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺷﺮﺍﻳﻄﯽﮐﻪ ﺁﻥ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﺪ ﺑﺎﻻ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻧﺮﺥ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪ ﺑﺰﺭﮔﯽﹺ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺑﺎ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺣﺠﻢﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺍﻣ‪‬ﺎ ﻧﻈﺮ ﺑﻪﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﺟﺰﺀ ﻣﺴﺎﻭﯼ ﺑﺎ ﺳﻮﺩ ﻣﻨﻬﺎﯼ ﺩﺭﺁﻣﺪ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺼﺮﻑ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺎﺑﻊ ﺍﺭﺯﺵ ﺣﺠﻢ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺍﻥﺑﻮﺩﻥ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺧﺮﻳﺪﮐﻨﺪ ﻧﻴﺰ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺍﻧﯽﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﺩﺭ ﻣﺼﺮﻑ ﺍﻭ‪ ،‬ﺩﺭ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻭﯼ‪ ،‬ﻭ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺘﺶ‬
‫ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪) .‬ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﻓﺮﺽ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪(.‬‬
‫ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺍﺭﺯﺵﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﮐﺎﺭ ﺧﻮﺩ‬
‫ﻧﮕﺎﻩﻣﯽﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﺯ ﻧﻮ ﺩﺭﻣﺤﺼﻮﻝﻇﺎﻫﺮﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻘﺎﹰ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺷﯽﮐﻪ ﻭﯼ ﻣﯽﺍﻓﺰﺍﻳﺪ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻓﺮﺿﺎﹰ ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ = ‪ ۱۰۰۰‬ﺑﺎﺷﺪ ﻭﮐﺎﺭ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ = ﺑﺎ ‪ ، ۱۰۰‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ =‪ ۱۱۰۰‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ =‪ ۱۰۰‬ﻭﮐﺎﺭ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ = ‪ ۲۰‬ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ = ‪ ۱۲۰‬ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ ﺍﻭ‪‬ﻝ = ‪ %۱۰‬ﻭ ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﺩﻭ‪‬ﻡ = ‪ %۲۰‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﺯ ‪ ۱۰۰‬ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺗﺎ ﺍﺯ ‪ .۲۰‬ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ـ ﺭﻭﺩ ﺑﻪﺟﺮﻳﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﯽﺩﻫﺪ )ﺑﺎ ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻫﯽﺁﻥ ﺩﺭ‬
‫ﺍﺛﺮ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ(‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺁﻥ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﻭﺯﻧﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫‪۳۷۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻧﻪ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﺳﻄﺢ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ .‬ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﺩﻥ ﻧﺮﺥ ﺑﺎﻻﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ )ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻧﺮﺥ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﻧﺮﺥ ﺑﺎﻻﺋﯽ ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ()‪ (١‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﻣﮑﺎﻥﭘﺬﻳﺮﺍﺳﺖﮐﻪ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ‬
‫) ‪(٣‬‬
‫ﮐﺎﺭ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻏﻴﺮﻣﻮﻟﹼﺪ ﺑﻮﺩﻥ‪ (٢)‬ﮐﺎﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺩﺭﺍﺯ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪﮐﺎﺭ ﭼﻨﺪﺍﻥ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﻣﻌﺬﻟﮏ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻳﺪﮐﻪ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼﻫﺎﯼﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻧﺎﭼﻴﺰ ﻭﻟﺬﺍ‬
‫ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﭘﺎﺋﻴﻦﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎﺋﻴﻦﺑﻮﺩﻥ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻓﻘﺪﺍﻥ ﺷﻮﺭ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺭﺍ ﻧﺰﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‬
‫ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺑﺎﻻﺑﻮﺩﻥ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺁﻫﺴﺘﻪ ﺍﻧﺒﺎﺷﺘﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﺭﺍﮐﺪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‪ ‬ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﺷﺪﺓﮐﺎﺭﮔﺮ ﻧﺎﭼﻴﺰﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ‬
‫ﮐﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻣﯽﺑﺮﺩ ﺑﺰﺭﮒ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍﺯﺁﻥﺟﻬﺖ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪﮐﻪﮐﺎﺭﮔﺮﮐﻤﺘﺮ ﺍﺳﺘﺜﻤﺎﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ‬
‫ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﮐﺎﺭ ﮐﻤﺘﺮﯼ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎ ﺩﻩ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎﻩ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺍﻓﺘﺎﻥ ﺳﻮﺩ ﺑﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﺳﻬﻢ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﺍﺯ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺳﺎﻻﻧﺔ ﮐﺎﺭ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﺯﻳﺮ ﻗﻠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ )ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ( ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﺳﻬﻢ ﻧﺴﺒﺘﺎﹰ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﯼﺍﺯﺁﻥ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﭘﻨﺪﺍﺭﺑﺎﻓﯽﺁﺧﻮﻧﺪ ﻣﻼﹼ ﭼﻠﻤﺮﺱ)‪ (4‬ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺍﻳﻨﮑﻪﮔﻮﻳﺎ ﻫﺮ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ‬

‫)‪ (۱‬ﻫ‪‬ﻼﻝﻫﺎ ﺍﺯ ﻣﺘﺮﺟﻢ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫) ‪ ( ۲‬ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ "ﻏﻴﺮﻣﻮﻟﹼﺪ" ﺫﮐﺮ ﺷﺪﻩ ﻭﻟﯽ ﺍﺯ ﻣﻀﻤﻮﻥ ﺟﻤﻠﻪ ﭘﻴﺪﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻘﺼﻮﺩ ﻣﺼﻨﻒ‬
‫ﮐﺎﺭﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﺁﻥ ﺿﻌﻴﻒ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (۳‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ "ﻏﻴﺮﻣﻮﻟﹼﺪ ‪ " Improductiv‬ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪۱۷۸۰) Chalmers, Thomas (۴‬ـ‪ (۱۸۴۷‬ـ ﻣﺘﺄﻟﹼﻪ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﺍﺳﮑﺎﺗﻠﻨﺪﯼﮐﻪ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﻭﯼ ﺭﺍ "ﻳﮑﯽ ﺍﺯ‬
‫ﻣﺘﻌﺼﹼﺐﺗﺮﻳﻦ ﻫﻮﺍﺩﺍﺭﺍﻥ ﻣﺎﻟﺘﻮﺱ" ﻣﯽﺧﻮﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﺷﺎﺭﺓ ﻣﺼﻨﹼﻒ ﺑﻪ ﺍﺛﺮ ﻭﯼ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ‪:‬‬
‫‪"On Political Economy in connexion with the Moral State and Moral Prospects of‬‬
‫‪Societys", second edition, Glasgow, 1832, p. 88-89 and 269.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۷۴‬‬

‫ﺣﺠﻢ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺳﺎﻻﻧﻪﺍﯼﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﺮﺝ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪﮐﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺳﻮﺩ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﻣﯽﺑﻠﻌﻨﺪ‪ ،‬ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺳﭙﺲﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﺳﺖﮐﻪﮐﻠﻴﺴﺎﯼ ﺩﻭﻟﺘﯽ ﺑﻪﮐﻤﮏ‬
‫ﺁﻧﺎﻥ ﻣﯽﺷﺘﺎﺑﺪ ﺗﺎ ﺑﻪﺟﺎﯼ ﻣﺎﻳﻪﺍﻓﺰﺍﺋﯽ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪﻣﺤﺼﻮﻝ ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺼﺮﻑﺁﻥ‬
‫ﭼﺎﺭﻩ ﺍﻧﺪﻳﺸﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻼﹼﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻋﻠﹼﺖ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻣﻌﻠﻮﻝ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼﻭﻩ ﺣﺘﹼﺎ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ‬
‫ﮐﻤﺘﺮ ﻫﻢ ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ ﺑﺎ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪﺷﺪﻩ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺩﺭﻋﻴﻦ‬
‫ﺣﺎﻝ ﻣﻮﺟﺐ ﮔﺮﺩﺁﺋﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ ﺯﻳﺮﺍ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﺑﺮﺩﻥ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼﮐﻼﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﺪﻳﺪﺓ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻓﺮﻭﺭﻓﺘﻦ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺩﺭﮐﺎﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻭﺳﻠﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯﮐﻮﭼﮑﺘﺮﻫﺎ‪ ،‬ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻳﮏ ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺛﺎﻧﹶﻮﯼ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺟﺪﺍﺋﯽﹺ ﺷﺮﺍﻳﻂﮐﺎﺭ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪-‬‬
‫ﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥﮐﻮﭼﮏ ﻫﻨﻮﺯ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﻧﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ‬
‫ﻧﺰﺩ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﻨﻮﺯﮐﺎﺭ ﺷﺨﺼﯽ ﺧﻮ ﺩﺷﺎﻥ ﻧﻘﺸﯽ ﺍﻳﻔﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﮐﺎﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺑﺎ‬
‫ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎ ﺩﺭﺟﻪ ﺍﯼﮐﻪ ﻭﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻌﮑﻮﺱ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﺟﺪﺍﺋﯽﻣﻴﺎﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂﮐﺎﺭ ﺍﺯ ﻳﮏﺳﻮ ﻭﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺟﺪﺍﺋﯽﮐﻪ ﺑﺎ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺑ‪‬ﺪﻭﯼ ﺁﻏﺎﺯ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ )ﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﻓﺼﻞ‬
‫‪ (١)(۲۴‬ﺍﺯﺁﻥ ﭘﺲ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩﺍﺋﻤﯽ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﻭﮔﺮﺩﺁﺋﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﻮﻳﺪﺍ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭ‬
‫ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﻪ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﻋﺪ‪‬ﻩﺍﯼﮐﻮﭼﮏ ﻭ ﺳﻠﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺍﺯ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ )ﺩﺭﭼﻨﻴﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺧﻠﻊﻳﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮﺷﮑﻞ ﭘﻴﺪﺍ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ(‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩﮔﺮﺍﻳﺶﻫﺎﯼ ﻣﺨﺎﻟﻔﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﻤﯽﺩﺍﺷﺖﮐﻪ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺩﺭﮐﻨﺎﺭ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﻣﺮﮐﺰﮔﺮﺍ‬
‫ﺍﺯ ﻧﻮ ﻧﻘﺶ ﻣﺮﮐﺰﮔﺮﻳﺰ ﺍ‪‬ﻋﻤﺎﻝ ﻣﯽﻧﻤﻮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﻣﺰﺑﻮﺭ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺭﺍ ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ‬
‫ﺑﻪﺳﻮﯼ ﻓﺮﻭﺭﻳﺰﯼ ﻣﯽﮐﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫)‪ (۱‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﺹ‪ ۶۴۷‬ﻭ ﺑﻌﺪ ]ﺍﺯﺻﻔﺤﺔ ‪ ۱۰۹۶‬ﺑﻪﺑﻌﺪ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ‪.‬‬
‫‪۳۷۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫)‪(١‬‬
‫ﺩﺭﮔﻴﺮﯼ ﻣﻴﺎﻥ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭﯼ‬ ‫‪. II‬‬

‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﮐﺎﺭ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺩﻭﮔﺎﻧﻪﺍﯼ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ :‬ﻧﺨﺴﺖ‬

‫ﺩﺭ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼ ﮐﻪ ﻗﺒﻼﹰ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺣﺠﻢ ﺷﺮﺍﻳﻂ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻮ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺁﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻭ ﺩﺭ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻄﻠﻖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻮﻟﹼﺪﯼﮐﻪ‬
‫ﻗﺒﻼﹰ ﺍﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺩﻭ‪‬ﻡ ﺩﺭﮐﻮﭼﮑﯽ ﻧﺴﺒﯽﺁﻥ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮐﻪ‬
‫ﺑﺎﺑﺖ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭﮐﻮﭼﮑﯽ ﻧﺴﺒﯽ ﮐﺎﺭ‬
‫ﺯﻧﺪﻩﺍﯼ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﻣﻘﺪﺍﺭ ﻭﺳﻴﻊ‬
‫ﺍﻧﺠﺎﻡﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝﮔﺮﺩﺁﺋﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﻣﻔﺮﻭﺽ ﻣﯽﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼ ﺩﺭ ﺩﻭ ﺻﻮﺭﺕ ﺗﺠﻠﹼﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ :‬ﻧﺨﺴﺖ ﺩﺭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭﮐﻮﺗﺎﻩﮔﺸﺘﻦ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭ ﻻﺯﻣﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﺿﺮﻭﺭ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﺩﺭﮐﺎﻫﺶﮐﻤ‪‬ﻴﺖ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭﯼ )ﺗﻌﺪﺍﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ(‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻞ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖﺩﺭﺁﻭﺭﺩﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺍﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﻭ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﻫﻤﭙﺎﯼ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻣﯽﺭﻭﻧﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺘﻘﺎﺑﻼﹰ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮﺭﺍ ﻣﺸﺮﻭﻁ‬
‫ﻣﯽﺳﺎﺯﻧﺪ ﻭ ﭘﺪﻳﺪﻩﻫﺎﺋﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﻴﻤﺎﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻭﺍﺣﺪﯼ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺣﺮﮐﺎﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮﻥ ﺣﺠﻢﮐﻞﹼ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮ‬
‫"!‬ ‫‪m‬‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ‬ ‫=‬ ‫‪C‬‬ ‫ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﮐﻞﹼ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ =‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﺒﻠﻐﯽ ﻳﮑﺠﺎ ﻭ ﺗﺎﻡ‪ ‬ﺍﻭ‪‬ﻻﹰ ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪ ﻧﺮﺥ ﺧﻮﺩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ‬

‫)‪ (۱‬ﻳﮏ ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﻳﺎﺩﺁﻭﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﮐﻠﻤﺔ ﺑﺎﺭ ﻭ‪‬ﺭﯼ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﻭﺍﮊﺓ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ‪Verwertung‬‬
‫ﻭ ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﯼ ‪ Mise en valeur‬ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺑﻪﮐﺎﺭﺍﹸﻓﺘﺎﺩﻥ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻧﻴـﺮﻭﯼ‬
‫ﮐﺎﺭ ﺑﻪﺛﻤﺮ ﻣﯽﺭﺳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﮐﺎﺭ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﻧﻤﻮﺩ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۷۶‬‬

‫ﻣﺸﺮﻭﻁ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﮐﺎﺭﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺍﻳﻦ ﻧﺮﺥ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﺨﻦ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺳﻮﺋﯽ ﻳﮏ ﻋﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﺗﺮﻗﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺗﻌﺪﺍﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺗﻨﺰﻝ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ )ﺧﻮﺍﻩ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻧﺴﺒﯽ ﻭ ﺧﻮﺍﻩ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﻄﻠﻖ(‪ .‬ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺍﺯ‬
‫ﺟﺰ ﺀِ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﺷﺪﺓ ﮐﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﯽ ﮐﺎﻫﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﺯﻳﺮﺍ ﻧﺮﺥ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺎﻻ ﻣﯽﺑﺮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺍﺯ ﺣﺠﻢ‬
‫ﮐﻞﹼ ﮐﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ ﻣﯽ ﮐﺎﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻌﺪﺍﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻋﺎﻣﻠﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭﺁﻥ ﺟﺬﺏ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﺣﺠﻢ‬
‫ﺁﻥ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻳﺪ‪ .‬ﺩﻭ ﻧﻔﺮ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﮐﻪ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ ‪ ۱۲‬ﺳﺎﻋﺖ ﮐﺎﺭ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﻫﻤﺎﻥ‬
‫ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺭﺍ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺩﻫﻨﺪﮐﻪ ‪ ۲۴‬ﻧﻔﺮﮐﺎﺭﮔﺮ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺑﺎﮐﺎﺭ ﺩﻭ ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﺭ‬
‫ﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﹼﺎ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﻓﺮﺽ ﺷﻮﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺯ ﻫﻮﺍ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ‬
‫ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﻻﺯﻡ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﮐﺎﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺟﺒﺮﺍﻥﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﺗﻌﺪﺍﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺑﺎﻻﺑﺮﺩﻥ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺮﺯﻫﺎﯼ ﻣﺸﺨﺺﮔﺬﺭﻧﺎﭘﺬﻳﺮﯼ‬
‫ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺟﻠﻮﯼﺗﻨﺰﻝ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﻭﻟﯽﺍﻣﮑﺎﻥ ﺑﺮﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻦ‬
‫ﺁﻥ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺣﺠﻢ ﺁﻥ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﺗﺮﻗﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻧﺮﺥ ﻣﻌﻠﻮﻡ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﻣﻄﻠﻖ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺁﻧﺴﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﺯﺳﻮﯼ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺘﯽ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻃﺒﻖﺁﻥ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‬
‫ﻧﺮﺥ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﺁﻥ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ‪) ،‬ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯﺁﻧﭽﻪ ﺫﮐﺮ‬
‫ﺷﺪ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﻫﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻗﺮﻳﻦ‬
‫ﺍﺳﺖ(‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶﺩﻫﺪﮐﻪ ﺗﺮﻗﯽﺩﺍﺩﻥ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻥ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻧﻮ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ‬
‫‪۳۷۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﮐﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺍﻳﻦﻧﺘﻴﺠﻪ)‪ (١‬ﻓﻘﻂ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺷﺪ‪) ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﮐﺎﺭ ﻫﻴﭻ ﺳﺮﻭﮐﺎﺭ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﯽ ﺑﺎ ﺍﺭﺯ ﺵﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ(‪،‬ﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﮐﺎﺭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻧﺴﺒﯽ ﺗﺮﻗﯽﮐﻨﺪ ﻭﻳﺎ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﺛﺎﺑﺖﮐﺎﺳﺘﻪ ﺷﻮﺩ ﻭﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦﺁﻧﮕﺎﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪﺍﯼ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻳﺪﮐﻪ ﻳﺎﮐﺎﻻﻫﺎﯼ‬
‫ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﻭ ﻳﺎﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺯﻣﺮﺓ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﺸﮑﻴﻞﺩﻫﻨﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﻧﺪ ﺍﺭﺯﺍﻥﺗﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﻫﺮﺩﻭ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻫﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻮﺟﻮﺩ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑ‪‬ﺮ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﻫﺮﺩﻭﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﻤﮕﺎﻡ ﺑﺎﮐﺎﻫﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻫﺮﺩﻭ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﻫﺮﺩﻭﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﻨﺰﻝ ﺭﺍ‬
‫ﮐﹸﻨﺪ ﻣﯽﺳﺎﺯﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺗﺎ ﺣﺪ‪‬ﯼ ﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮ ﺩ‪ ‬ﺑﺎﻟﻨﺪﻩ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﮐﺎﺭ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﺯﺩﻳﺎﺩ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖﮐﺎﺭﮔﺮﯼ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺍﺯﺁﻥ ﺭﺍﻩ ﺩﺭ ﻣﺎﺩﺓ ﺍﺳﺘﺜﻤﺎﺭﭘﺬﻳﺮﯼ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪﺗﻨﻬﺎﺋﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ‬
‫ﺳﻬﻴﻢ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺮ ﺣﺠﻢ ﻭ ﺗﻨﻮ‪‬ﻉ ﺁﻥ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﻣﺼﺮﻓﯽ ﻣﯽﺍﻓﺰﺍﻳﺪﮐﻪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ‬
‫ﻭﺍﺣﺪﯼ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﻣﺤﻤﻞ ﻣﺎ ﺩ‪‬ﯼ ﻭ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺸﺨﺺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺎﺭﺕ‬
‫ﺍﺯ ﺍﺷﻴﺎﺀِ ﻣﺎﺩ‪‬ﯼﺋﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﻻﺍﻗﻞ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬
‫ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﻫﻤﺎﻥﮐﺎﺭ ﭼﻴﺰﻫﺎﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺁﻓﺮﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ‪ ،‬ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪﺷﺎﻥ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﻪﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝﮔﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﭼﻴﺰﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﻪﺩﺭﺩ‬
‫ﮐﺎﺭﺩﻭﺷﯽﹺ ﺯﻳﺎﺩﺗﺮ ﻭﻟﺬﺍ ﻧﻴﺰ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﯽﺧﻮﺭﻧﺪ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺗﺸﮑﻴﻞ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﺧﺪﻣﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺣﺠﻢ ﮐﺎﺭﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺯﻳﺮ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺑﮕﻴﺮﺩ‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﻭﮐﻤﮑﯽ‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻭ ﻋﻨﺎﺻﺮ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ‪ ،‬ﺑﺎ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺯﻳﺴﺘﯽ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺵﺁﻧﻬﺎ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ‬

‫)‪ (۱‬ﻳﻌﻨﯽ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ‪.‬‬

 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۷۸‬‬

‫ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺣﺠﻢﮐﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ ﻧﻴﺰ ﻧﻤﻮ‪‬‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺵﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺸﺘﻪ ﻭ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩﺍﯼﮐﻪ ﺗﺎﺯﻩ ﺑﻪﺁﻥ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺯﻳﺎﺩﺗﺮ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽﻧﺒﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦﺩﻭ ﻭﻫﻠﻪﺍﯼ ﺭﺍﮐﻪ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺟﺎﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﻪﺷﻴﻮﺓ ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ‪،‬‬
‫ﻓﻘﻂ ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ ﻫﻤﺰﻳﺴﺘﯽ ﺩﺭﮐﻨﺎﺭ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻭﻫﻠﻪ ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦ‬
‫ﺗﻀﺎﺩ‪‬ﯼ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕﮔﺮﺍﻳﺶﻫﺎ ﻭ ﭘﺪﻳﺪﻩﻫﺎﯼ ﻣﺘﻨﺎﻗﻀﯽ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻭﺍﺭﺩ‬
‫ﺩﺭ ﻧﺒﺮﺩ ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﻋﻠﻴﻪ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﺑﺎ ﻣﺤﺮ‪‬ﮎﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﺍﺯﺩﻳﺎﺩ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖﮐﺎﺭﮔﺮﯼ ﻣﯽﺭﺍﻧﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶﺁﻥ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﻣﺤﺼﻮﻝﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﮐﻪ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ‬
‫ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻮﺍﻣﻠﯽ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﻳﮏ ﺍﺿﺎﻓﻪﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﺭﺍ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﺑﺎ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﻫﻤﮕﺎﻡ ﺑﺎﺁﻧﻬﺎ ﻳﮏﺍﺭﺯﺵ‪-‬‬
‫ﮐﺎﻫﯽ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﯽﺁﻳﺪﮐﻪ ﺑﻪﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺗﻨﺰﻝ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ‬
‫ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺑﻪﺷﺘﺎﺏ ﻣﯽﮐﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﺑﺎﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ‪ ،‬ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺑﺮﺗﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺗﺮﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﻧﺴﺒﯽ ﺟﺰﺀِ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‪ ،‬ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺟﺰﺀِ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﻫﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﮔﺎﻩ ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﻣﮑﺎﻧﯽ ﺩﺭﮐﻨﺎﺭ ﻫﻢ ﻭﮔﺎﻩ ﺯﻣﺎﻧﺎﹰ ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ‬
‫ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﺘﻴﺰ ﻣﻴﺎﻥ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻣﺘﻀﺎ ﺩ‪ ،‬ﺍﹶﺩﻭﺍﺭﺍﹰ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻫﺎ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ‬
‫ﻣﯽ ﮔـﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻫﺎ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻓﻘﻂ ﺭﺍﻩ ﺣﻞ ﻫﺎﯼ ﻣﻮ ﻗﹼﺖ ﻗﺎﻫﺮﺍﻧﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺭﻓـﻊ ﺗﻀﺎﺩﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﻮﺟﻮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺮﮐﺶﻫﺎﯼ ﺷﺪﻳﺪﯼ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﺗﻌﺎﺩﻝ ﺑﻪﻫﻢﺧﻮﺭﺩﻩ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﻟﺤﻈﺔ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﺍﺯ ﻧﻮ‬
‫ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺳﺎﺯﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺑﻴﺎﻧﯽﮐﺎﻣﻼﹰ ﮐﻠﹼﯽ‪ ،‬ﺗﻀﺎﺩ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦ‬
‫ﮔﺮﺍﻳﺸﯽ ﺑﻪﺳﻮﯼﮔﺴﺘﺮﺵ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ‪ ،‬ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻧﻬﺎﺩﻩ ﺩﺭ‬
‫ﺁﻥ‪ ،‬ﻭ ﻧﻴﺰ ﻗﻄﻊ ﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﺋﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺁﻥ‬
‫‪۳۷۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﺪﻑ ﺍﻳﻦ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻧﮕﺎﻫﺪﺍﺭﯼﹺ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻭ ﺑﺎﺭ ﻭ‪‬ﺭﺳﺎﺧﺘﻦ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺩﺭﺟﻪ )ﻳﻌﻨﯽ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ‬
‫ﺷﺘﺎﺏﻳﺎﻓﺘﺔ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵ( ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺧﺼﻠﺖ ﻭﻳﮋﺓ ﺁﻥ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﭘﺎﻳﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻭﺳﻴﻠﻪﺍﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭﺳﺎﺧﺘﻦ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﺗﺎ ﺳﺮﺣﺪ‪ ‬ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺑﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﹸﺳﻠﻮﺏﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔﺁﻥ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻫﺪﻑ ﺩﺳﺖ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦ‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻫﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻭ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﮐﺎﺭ ﺑﻪﺯﻳﺎﻥ‬
‫ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻗﺒﻼﹰ ﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺸﺘﻪﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﻫﯽ ﺍﹶﺩﻭﺍﺭﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻮﺟﻮﺩ‪ ،‬ﮐﻪ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺳﺮﺷﺘﯽ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﺍﺯ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻭﺷﺘﺎﺑﺎﻥﺳﺎﺧﺘﻦ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻧﻮ‪ ،‬ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺁﻥ ‪ ،‬ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻭ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﺑﺮﻫﻢ ﻣﯽﺯﻧﺪ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺎ ﺭﮐﻮﺩﻫﺎ ﻭ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻫﺎﯼ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽﹺ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺴﺒﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖﮐﻪ ﺑﻪﻣﻮﺍﺯﺍﺕﮔﺴﺘﺮﺵ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ‬
‫ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭﻋﻴﻦ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻣﺸﻮ‪‬ﻗﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﮐﺎﺭﮔﺮﯼ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺧﻮﺩ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻳﮏ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﻘﻮﻁ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﮐﹸﻨﺪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﺷﺘﺎﺑﺎﻥﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮﺩ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﺁﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯ ﺣﺮﮐﺖ ﺷﺘﺎﺑﺎﻧﯽ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻣﯽﮐﻮﺷﺪ ﺍﺯﺍﻳﻦ ﻣﻮﺍﻧﻊ ﺳﺮﺷﺘﯽ ﺧﻮﺩ ﺩﺭﮔﺬﺭﺩ ﻭﻟﯽ ﻓﻘﻂ‬
‫ﺑﺎﻭﺳﺎﻳﻠﯽ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻣﻘﺼﻮﺩ ﺩﺳﺖ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪﮐﻪ ﺍﺯ ﻧﻮ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮﺍﻧﻊ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﻘﻴﺎﺱ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﺩﺭﺑﺮﺍﺑﺮ‬
‫ﺁﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺪ ﺣﻘﻴﻘﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺧﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺴﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺳ‪‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﺧﻮﺩﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭﺳﺎﺯﯼﹺ ﺁﻥ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻧﻘﻄﺔ ﺁﻏﺎﺯ ﻭ ﻧﻘﻄﺔ ﺍﻧﺠﺎﻡ‪ ،‬ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺍﻧﮕﻴﺰﻩ ﻭﺁﻣﺎﺝ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۸۰‬‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﻠﻘﹼﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﻘﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻋﮑﺲ ﺁﻥ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻓﺰﺍﺭ ﺳﺎﺩﻩﺍﯼ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﺻﺮﻓﺎﹰ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺗﺮ ﺯﻧﺪﮔﯽ‪ ،‬ﺩﺭﺧﺪﻣﺖ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻔﻆ ﻭ ﺑﺎﺭ ﻭ‪‬ﺭﺳﺎﺯ ﯼﹺ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺳﻠﺐ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﻭ ﻣﺴﺘﻤﻨﺪﺳﺎﺯﯼ‬
‫ﺗﻮﺩﺓ ﺑﺰﺭﮒ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻣﺮﺯﻫﺎﯼ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺣﺮﮐﺖ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﻮﺍﻧﻊ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﺎ ﺍﹸﺳﻠﻮﺏﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺑﺮﺩ ﺩﺭ ﺗﻀﺎﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺍﹸﺳﻠﻮﺏﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭﺟﻬﺖ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﯽ ﺣﺪ‪‬ﻭﻣﺮﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪ ‪ ،‬ﺑﻪﺳﻮﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﻘﺼﻮﺩ ﺑﺎﻷﺻﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺩﺭﺟﻬﺖ ﮔﺴﺘﺮﺵ‬
‫ﺑﯽ ﻗﻴﺪﻭﺷﺮﻁ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﮐﺎﺭ ﺭﺍﻧﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻭﺳﻴﻠﻪــ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺑﯽ ﻗﻴﺪﻭ‬
‫ﺷﺮﻁ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﺎﺭ ــ ﺑﺎ ﻫﺪﻑ ﻣﺤﺪﻭﺩﯼ ﮐﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺑﺎﺭ ﻭ‪‬ﺭﺳﺎﺯﯼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺩﺭﮔﻴﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﮔﺮ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻭﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﺗﺎﺭﻳﺨﯽﺋﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺭﺷﺪ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﻣﺎﺩ‪‬ﯼ ﻭ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺁﻧﺴﺖ‪ ،‬ﺩﺭ‪-‬‬
‫ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺗﻀﺎﺩ‪ ‬ﺩﺍﺋﻤﯽ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ ﻭﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬

‫ﺑﻴﺶﺁﺋﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﺑﻴﺶﺁﺋﯽﹺ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ‬ ‫‪. III‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺣﺪ‪‬ﺍﻗﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﻻﺯﻡﺍﺳﺖ ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﺑﺎﺭﺁﻭ‪‬ﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻻ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺣﺪ‪‬ﺍﻗﻠﹼﯽ‬
‫ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻢ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻫﻢ ﺑﺮﺍﯼﺁﻥ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺩﺍﺭﺩ‬
‫ﮐﻪ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻﻫﺎ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭ ﻻﺯﻡ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﺎﹰ ﻻﺯﻡ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻﻫﺎ ﺗﺠﺎﻭﺯ ﻧﮑﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﮔﺮﺩﺁﺋﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭ ﻭ‪‬ﺭﺍﺀِ ﺣﺪﻭﺩﯼ ﻣﻌﻠﻮﻡ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩﯼﮐﻤﺘﺮ ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ ﺍﻧﺒﺎﺷﺘﻪ‬
‫‪۳۸۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﺑ‪‬ﺮﺗﹶﺮ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶﮔﺮﺩﺁﺋﯽ ﺑﻪﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﺯ ﺩﺭ ﺩﺭﺟﺔ‬
‫ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺗﻨﺰﻝ ﺗﺎﺯﻩ ﺍﯼ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﭘﻴﺶ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺗﻮﺩﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ‬
‫ﮐﻮﭼﮏ ﻭﭘﺮﺍﮐﻨﺪﻩ ﺑﻪﮔﺎﻡﺑﺮﺩﺍﺭﯼ ﺩﺭﺭﺍﻩ ﻣﺎﺟﺮﺍﺟﻮﺋﯽﺍﺯﻗﺒﻴﻞ ﺳﻮﺩﺑﺎﺯﯼ‪ ،‬ﻧﻴﺮﻧﮓ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺗﯽ‪،‬‬
‫) ‪(١‬‬
‫ﺳﻬﻢﺑﺎﺯﯼ‪ ،‬ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻫﺎ‪ ،‬ﮐﺸﺎﻧﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺍﺻﻄﻼﺡ ﭘ‪‬ﺮﺧﻮﻧﯽ )ﺯﻳﺎﺩﺧﻮﻧﯽ(‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺍﺳﺎﺳﺎﹰ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﭘ‪‬ﺮﺧﻮﻧﯽﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ‬
‫ﺗﻨﺰﻝ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ ــ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ‬
‫ﺁﻧﻬﺎﺋﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﺟﺪﻳﺪﺍﹰ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺗﺎﺯﻩ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩﺍﻧﺪ ــ ﻭ ﻳﺎ ﺍﻳﻦ ﭘ‪‬ﺮﺧﻮﻧﯽ ﻣﺮﺑﻮﻁ‬
‫ﺑﻪ ﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﺋﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﭼﻮﻥ ﻗﺎﺩﺭ ﺑﻪ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﻣﺴﺘﻘﻠﹼﯽ ﺑﻪﺳﻮﺩ ﺧﻮﺩ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪﺷﮑﻞ‬
‫ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﮔﻴﺮﯼ ﺩﺭﺍﺧﺘﻴﺎﺭﮔﺮﺩﺍﻧﻨﺪﮔﺎﻥ ﺭﺷﺘﻪ ﻫﺎﯼ ﺑﺰﺭﮒ ﮐﺴﺐ ﻭﮐﺎﺭ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﭘ‪‬ﺮﺧﻮﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﻭﺍﺣﻮﺍﻟﯽﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻳﮏ ﺍﺿﺎﻓﻪﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﻧﺴﺒﯽ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﭘﺪﻳﺪﻩﺍﯼ ﻣﮑﻤ‪‬ﻞ ﺍﺿﺎﻓﻪﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺩﻭ ﺩﺭ ﺩﻭ ﻗﻄﺐ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭ ﻳﮏ ﻗﻄﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪﮐﺎﺭﻧﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﺩﺭ‬
‫ﻗﻄﺐ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺿﺎﻓﻪﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖﮐﺎﺭﮔﺮﯼ ﺑﯽﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻓﺰﻭﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﻧﻪ ﻓﺰﻭﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺗﮏ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺟﺰ‬
‫ﻓﺰﻭﻥﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻓﺰﻭﻥﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻓﺰﻭﻥﺗﻮﻟﻴﺪﯼﮐﺎﻻﻫﺎﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺑ‪‬ﺮ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻓﺰﻭﻥﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﻣﺬﮐﻮﺭ ﭼﻴﺴﺖ ﻓﻘﻂ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﻄﻠﻖ‬
‫ﻓﺮﺽ ﻧﻤﻮﺩ )ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺩﻗﻴﻖ ﺗﺮ ﻓﺰﻭﻥ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺑﻌﺪﺍﹰ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺁﻣﺪ(‪ .‬ﮐﯽ ﻓﺰﻭﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﻣﻄﻠﻖ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ؟ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺁﻳﺎ ﻣﻘﺼﻮﺩ ﺁﻥ ﻓﺰﻭﻥﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻧﻪ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻳﺎ ﺁﻥ‬
‫ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻭ ﻳﺎ ﺩﺭ ﻳﮑﯽ ﺩﻭ ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻢ‪ ‬ﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺴﺘﺮﺵﻳﺎﻓﺘﻪﺍﺳﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﹶﻏﺮ‪‬ﺽﺁﻥ ﻓﺰﻭﻥﺗﻮﻟﻴﺪﯼ‬

‫)‪ (۱‬ﭘ‪‬ﺮﺧﻮﻧﯽ ﻳﺎ )ﺯﻳﺎﺩﺧﻮﻧﯽ( ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻭﺍﮊﺓ ‪ Plethora‬ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪ )ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ‪(Plethore‬‬
‫ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻭﺍﮊﻩﮐﻪ ﺍﺻﻼﹰ ﺍﺯ ﺯﺑﺎﻥ ﻳﻮﻧﺎﻧﯽﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﻋﻠﻢ ﻗﺪﻳﻢ ﭘﺰﺷﮑﯽ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺍﺧﻼﻁ ﭼﻬﺎﺭﮔﺎﻧﻪ )ﺧﻮﻥ‪ ،‬ﺳﻮﺩﺍ‪ ،‬ﺻﻔﺮﺍ ﻭ ﺑﻠﻐﻢ( ﺩﺭ ﺑﺪﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻧﻴﺰ ﻣﻌﻤﻮﻝ ﺑﻮﺩﻩ‬
‫ﺩﺭﻣﻮﺭ ﭘ‪‬ﺮﺧﻮﻧﯽ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺣﺠﺎﻣﺖ )ﻓﺼﺪ( ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﻣﯽﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۸۲‬‬

‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﻭﺩﺍﻣﻨﺔ ﺧﻮﺩ ﻣﻄﻠﻖ ﺑﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺭﺍ ﺟﻤﻌﺎﹰ ﺩﺭﺑ‪‬ﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫ﻓﺰﻭﻥﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻣﻄﻠﻖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺗﺤﻘﻖ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪﮐﻪ‪ ،‬ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻫﺪﻑ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪-‬‬
‫ﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍ‪‬ﻟﺤﺎﻗﯽ ﺑﺎ ﺻ‪‬ﻔﺮ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻫﺪﻑ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ‬
‫ﺑﺎﺭ ﻭ‪‬ﺭﺳﺎﺯﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﺗﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖﮐﺎﺭﮔﺮﯼ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﮐﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﻧﻪ‬
‫ﺯ ﻣﺎﻥ ﮐﺎﺭ ﻣﻄﻠﻖ ﺗﺤﻮﻳﻞﺷﺪﻩ ﺍﺯﻃﺮﻑ ﺍﻳﻦ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ‪ ،‬ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭﺍﺯﺗﺮ ﺷﻮﺩ ﻭ ﻧﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﮐﺎﺭ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎﺭ ﻧﺴﺒﯽ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ )ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎﻝ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺍﺧﻴﺮ ﮐﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﮐﺎﺭ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺮﻭﻣﻨﺪ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﺗﺮﻗﯽ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﮔﺴﺘﺮﺷﯽ‬
‫ﻋﻤﻠﯽﻧﻴﺴﺖ(‪ ،‬ﻭﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺭﺷﺪﮐﺮﺩﻩ ﻫﻤﺎﻥﻗﺪﺭ ﻳﺎﮐﻤﺘﺮﺍﺯﺁﻧﭽﻪ ﭘﻴﺶ‬
‫ﺍﺯ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﺧﻮﺩ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻓﺰﻭﻥﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻣﻄﻠﻖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﻭﯼ‬
‫‪ (C +‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ‪، C‬‬ ‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﺪﺍﻥ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺭﺷﺪﻳﺎﻓﺘﻪ )‪C‬‬

‫(‪ ،‬ﺳﻮﺩ ﺑﻪﺑﺎﺭ ﻧﻤﯽﺁﻭﺭﺩ ﻭﻳﺎ ﺣﺘﹼﺎ ﺍﺯﺁﻥﻫﻢﮐﻤﺘﺮ ﺳﻮﺩﺁﻭﺭ‬ ‫)ﭘﻴﺶﺍﺯ ﺍﺯﺩﻳﺎﺩﺵ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ‪C‬‬

‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﻮﺩ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭﯼ ﺍﻳﻦﺩﻭ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻴﺰ ﻳﮏ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻴﺮﻭﻣﻨﺪ ﻭﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ‬
‫ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﺮﮐﻴﺒﯽﮐﻪ‬
‫ﺍﻳﻦﺑﺎﺭ ﺍﺯﺗﺮﻗﯽ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﻧﺎﺷﯽ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻠﮑﻪ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﭘﻮﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‪،‬‬
‫)ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺗﺮﻗﯽ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﻫﺎ(‪ ،‬ﻭﮐﺎﻫﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻻﺯﻡ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ ﺁﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﻭﺿﻊ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽ ﮐﻨﺪﮐﻪ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﺗﻤﺎﻣﺎﹰ ﻭ‬
‫ﺧﻮﺍﻩ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﺑﻴﮑﺎﺭ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ )ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻓﻘﻂ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭﯼ ﻳﺎﺑﺪ ﻣﺠﺒﻮﺭ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﻓﻌﻼﹰ ﺩﺳﺖ ﺍﻧﺪﺭﮐﺎﺭ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺿﻊ ﺧﻮﺩ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺭﺍﻧﺪ( ﻭ ﺟﺰﺀِ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﻓﺸﺎﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﻧﻴﺎﹸﻓﺘﺎﺩﻩ ﻳﺎ ﻧﻴﻤﻪﺑﻪﮐﺎﺭﺍﹸﻓﺘﺎﺩﻩ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮﯼ‬
‫ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﺗﻔﺎﻭﺗﯽ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺟﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻗﺪﻳﻤﯽ‬
‫ﺭﺍ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻗﺪﻳﻤﯽ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻘﺎﻣﯽ ﺭﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺍﺷﻐﺎﻝ‬
‫‪۳۸۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺍﺯﺳﻮﺋﯽ ﻣﺒﻠﻎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻗﺪﻳﻤﯽ ﻭ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺒﻠﻐﯽ‬
‫ﺑﻪﺷﮑﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺗﻨﺰﻝ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭ ﺑﺎﮐﺎﻫﺶ ﻣﻄﻠﻖ ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ‬
‫ﻫﻤﭙﺎﺳﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻓﺮﺽ ﻣﺎ ﺣﺠﻢ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﮐﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵﻧﻴﺰ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﭘﻴﺪﺍﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪﺁﻧﮕﺎﻩﮐﺎﻫﺶ ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺣﺴﺎﺏﮐﺮﺩﮐﻪ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﺣﺘﹼﺎ ﺑﻪﻓﺮﺽ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺰﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭﮐﺎﺭ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻧﺮ ﺥ ﺳﻮﺩ ﻗﺪﻳﻢ ﺑﻪ ﺑﺎﺭ ﻭ‪‬ﺭﯼﹺ ﺧﻮﺩ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﯽ ﺩﺍﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ ﻫﻢ‬
‫ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺎﺯ ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺭﺷﺪﻳﺎﻓﺘﻪ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﯽﺷﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺑﻪﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮﺩ ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦ ﺗﻨﺰﻟﯽ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﻳﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ‪،۱۰۰۰‬‬
‫ﺳﻮﺩﯼ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۱۰۰‬ﺑﻪﺑﺎﺭﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﭘﺲﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﺑﻪ‪ ۱۵۰۰‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ ﺑﺎﺯﻫﻢ ﻫﻤﺎﻥ ‪ ۱۰۰‬ﺗﺎ‬
‫‪2‬‬
‫ﺭﺍ ﺑﻴﺎﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﺖ ﺩﻭ‪‬ﻡ ‪ ۱۰۰۰‬ﺗﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻓﻘﻂ ‪ ۶۶ 3‬ﺑﻪﺑﺎﺭ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﻦﺣﺎﻝ ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭﯼﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻗﺪﻳﻢ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﻄﻠﻖﮐﺎﻫﺶ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ = ‪۱۰۰۰‬‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﻮﺩﻩ ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻧﻮ ﺑﻴﺶ ﺍﺯﺁﻧﭽﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ = ‪ ۶۶۶ 3‬ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ﺑﺎﺭ‬
‫ﻧﻤﯽﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺑﺪﻳﻬﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻴﺶﺁﻳﺪ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻫﯽﻋﻤﻠﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻗﺪﻳﻢ ﺑﺪﻭﻥ‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﯽﺯﺩﻭﺧﻮﺭﺩ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬ ‫ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺍﻧﺠﺎﻡﭘﺬﻳﺮ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﻓﺰﻭﺩﺓ ‪C‬‬

‫ﻭﺍﺭﺩ ﻋﻤﻞﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﭼﻮﻥ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﺭﻗﺎﺑﺘﯽ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ‬
‫ﻓﺰﻭﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﻋﮑﺲ ﭼﻮﻥ ﻧﺮﺥ ﺗﻨﺰﻝ ﻳﺎﻓﺘﺔ ﺳﻮﺩ ﻭ‬
‫ﻓﺰﻭﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﻭﺍﺣﻮﺍﻝ ﻳﮑﺴﺎﻧﯽ ﺑﺮﻣﯽ ﺧﻴﺰﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎﺯﻩ ﻫﻢﺍﮐﻨﻮﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻧﺒﺮﺩ ﺭﻗﺎﺑﺘﯽﺁﻏﺎﺯ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻔﺮﻭﺽ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﺍﺩ)‪ (١‬ﺁﻧﮕﺎﻩ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ‬

‫) ‪ (۱‬ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﻣﺘﺬﮐﺮ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺑﺤﺚ ﻓﻮﻕ ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺗﺎ ﺍﻧﺘﻬﺎﯼﺁﻥ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺽ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻓﺰﻭﻥﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭﻣﻄﻠﻖ ﺗﺤﻘﻖﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ )ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ←‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۸۴‬‬

‫ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﮐﻤﺎﺑﻴﺶ ﺑﻴﮑﺎﺭ ﻧﮕﺎﻩ‬ ‫ﺍﺯ ‪C‬‬ ‫ﻗﺪﻳﻤﯽ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﺁﻥ ﺟﺰﺋﯽ‬
‫ﻣﯽﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺻﻠﯽ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﺩﭼﺎﺭ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻫﯽ ﻧﺴﺎﺧﺘﻪ ﻭ ﺟﺎﺋﯽ‬
‫ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻴﺪﺍﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺷﻐﺎﻝ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻧﮑﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ‬
‫ﻣﯽﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻨﺪ ﺗﺎ‪ ،‬ﻭﻟﻮ ﺑﺎ ﺗﺤﻤ‪‬ﻞ ﺯﻳﺎﻥ ﻣﻮﻗﹼﺖ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﻳﺶ‪ ،‬ﺑﺎ ﺭﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺭﺍ ﺑﻪﺩﻭﺵ‬
‫ﺗﺎﺯﻩﻭﺍﺭﺩﺍﻥ ﻭ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺑﻪ ﺩﻭﺵ ﺭﻗﺒﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺗﺎﺯﻩ ﻭﺍﺭﺩﺍﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺖ ﻣﯽ ﮐﻮﺷﻴﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ‬ ‫ﺍﺯ ‪C‬‬ ‫ﺟﺰﺋﯽ‬
‫ﺑﻪﺯﻳﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻗﺪﻳﻢ ﺍﺷﻐﺎﻝ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩﮐﺎﻣﻴﺎﺏ ﺷﻮﺩ‬
‫ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻴﮑﺎﺭﺷﺪﻥ ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻗﺪﻳﻢ ﻣﯽﮔﺮﺩﻳﺪ ﻭﺁﻥﺭﺍ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﻣﯽﺳﺎﺧﺖ ﺟﺎﯼ‬
‫ﻗﺪﻳﻤﯽ ﺭﺍ ﺗﺨﻠﻴﻪﮐﻨﺪ ﻭﺧﻮﺩ ﺟﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﻭﺍﺭﺩ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺍﺳﺖ ﻭﻳﺎ ﺍﺻﻼﹰ‬
‫ﺑﻴﮑﺎﺭ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﮕﻴﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﺑﻴﮑﺎﺭﻣﺎﻧﺪﻥ ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻗﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻋﺎﻃﻞﻣﺎﻧﺪﻥ ﺁﻥ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ‬
‫ﻭﻳﮋﮔﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﻣﯽﺑﺎﻳﺴﺖ ﺭﻭﯼ‬
‫ﺩﻫﺪ‪ .‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﮐﻪ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﮐﺪﺍﻡ ﺟﺰﺀ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻋﺎﻃﻞﻣﺎﻧﺪﻥ ﺩﭼﺎﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺒﺎﺭﺯﺓ ﺭﻗﺎﺑﺘﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻫﻢﺗﺮﺍﺯﺷﺪﻥ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﻫﻤﻪﭼﻴﺰ ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻋﻤﻼﹰ ﻧﻘﺸﯽ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺍﺗﺤﺎﺩ ﺑﺮﺍﺩﺭﻭﺍﺭ‬
‫ﻃﺒﻘﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺭﺍ ﺍﻳﻔﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﮐﻪ ﻃﺒﻘﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻏﻨﻴﻤﺖ‪ ‬ﻣﺸﺘﺮﮐﺎﹰ ﺑﻪ ﭼﻨﮓﺁﻣﺪﻩ‬
‫ﺭﺍ ﻣﺘﹼﻔﻘﺎﹰ ﻭ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺳﻬﻤﯽ ﮐﻪ ﻫﺮ ﻳﮏ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ‬
‫ﺑﻪﻣﺠﺮ‪‬ﺩ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺳﻮﺩ ﺩﺭﻣﻴﺎﻥ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺯﻳﺎﻥ ﺑﻪﻣﻴﺎﻥ ﺁﻳﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﻫﺮ ﻳﮏ ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﯽ ﮐﻮﺷﺪ ﺍﺯ ﺳﻬﻤﻴﺔ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺯﻳﺎﻥ ﻫﺎ ﺑﮑﺎﻫﺪ ﻭﺁﻥ ﺭﺍ‬

‫→ ﻫﺪﻑ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ( ﺑﻪ ﺻ‪‬ﻔﺮ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﺩﺭﺳﺮﺍﺳﺮ ﺍﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﺎ ﺻﻴﻐﺔ‬
‫ﺷﺮﻃﯽ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺮﻃﯽ ﺑﻪ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺑﺮﮔﺮﺩﺍﻧﺪﻩ ﺷﻮﺩ ﻣﺘﺮﺟﻢ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺑﺘﺪﺍﯼ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪﻫﺎ ﮐﻠﻤﺎﺗﯽ ﺍﺯ ﻗﺒﻴﻞ "ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ"‪" ،‬ﻫﺮﮔﺎﻩ"‪" ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ ﻣﻔﺮﻭﺽ" ﻭﻏﻴﺮﻩ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﯼ ﺍﻓﻌﺎﻝ ﺷﺮﻃﯽ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺭﺍ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﻭ ﺟﻨﺒﺔ ﻓﺮﺿﯽﹺ ﺑﺤﺚ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺩﻭﺭ ﻧﻴﺎﹸﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫‪۳۸۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﻪﺩﻭﺵ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﺎﺭﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﻃﺒﻘﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺯﻳﺎﻥ ﺍﺟﺘﻨﺎﺏﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻫﺮ‬
‫ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﭼﻘﺪﺭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺯﻳﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﮔﺮﺩﻥ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﻭ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺩﺭﺁﻥ ﺳﻬﻴﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻗﺪﺭﺕﮔﹸﺮﻳﺰﯼ ﺳﺮﻭﮐﺎﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻭﺁﻧﮕﺎﻩ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻧﺒﺮﺩﯼﺧﺼﻤﺎﻧﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﺮﺍﺩﺭﺍﻥ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﺯﺍﻳﻦ ﭘﺲﺗﻀﺎﺩ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻫﺮﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‬
‫ﻭﻃﺒﻘﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺁﺷﮑﺎﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻫﻢﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﭘﻴﺶﺍﺯﺁﻥ ﻳﮕﺎﻧﮕﯽﺍﻳﻦﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻋﻤﻼﹰ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭﮔﺸﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﻳﺪﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺍﻳﻦﻧﺒﺮﺩ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﺷﺮﺍﻳﻂ "ﺳﺎﻟﻤﯽ" ﮐﻪ ﺑﺎﺣﺮﮐﺖ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺩﻣﺴﺎﺯ ﺑﺎﺷﺪ ﺍﺯ ﻧﻮ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ؟ ﺩﺭ ﻧﻔﺲ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻧﺰﺍﻋﯽﮐﻪ ﺳﺨﻦ‬
‫ﺑﺮﺳﺮ ﺗﺼﻔﻴﺔ ﺁﻧﺴﺖ‪ ،‬ﺭﺍﻩ ﺣﻞﺁﻥ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺷﻴﻮﺓ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺎ ﻋﺎﻃﻞﺳﺎﺧﺘﻦ ﻳﺎ ﺣﺘﹼﺎ ﺍﻧﻬﺪﺍﻡ‬
‫ﻳﺎ ﻻﺍﻗﻞ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯﺁﻥ ﻣﻼﺯﻣﻪ‬ ‫ﻗ‪‬ﺴﻤﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﺎ ﺣﺪ‪ ‬ﻣﺒﻠﻎ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺗﻤﺎﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﻓﺰﻭﺩﺓ ‪C‬‬

‫ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﺎﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻦ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺍﺯ ﻃﺮﺡﻭﺑﻴﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﻧﺰﺍﻉ ﺑﺮﻣﯽﺁﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺯﻳﺎﻥ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺗﺴﺎﻭﯼ ﻣﻴﺎﻥ ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﻤﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺿﻤﻦ ﻳﮏ ﻧﺒﺮﺩ ﺭﻗﺎﺑﺘﯽ ﺯﻳﺎﻥ‬
‫ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯﻫﺎ ﻳﺎ ﻣﻮﺍﺿﻌﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮ ﻭ ﺑﻪﺷﮑﻞﻫﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎﺭ‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺗﻘﺴﻴﻢﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼﮐﻪ ﻳﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻴﮑﺎﺭ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﺎﺑﻮﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﻭ ﻓﻘﻂ ﺯﻳﺎﻧﯽ ﻧﺴﺒﯽ ﻧﺼﻴﺐ ﺳﻮ‪‬ﻣﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻳﺎ ﺁﻧﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﺩﭼﺎﺭ ﻳﮏ ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﻫﯽﹺ ﮔﺬﺭﺍ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺩﺭﻫﺮﺣﺎﻝ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺭ ﺗﻌﺎﺩﻝ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻋﺎﻃﻞﻣﺎﻧﺪﻥ ﻭ ﻳﺎ ﺣﺘﹼﺎ ﻧﺎﺑﻮﺩﯼﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﺑﻌﺎﺩ‬
‫ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻳﺎﮐﻮﭼﮑﺘﺮ‪ ،‬ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮﺍ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﺑﻪﺟﻮﻫﺮﻣﺎﺩ‪‬ﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮐﺸﻴﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺯ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻭﮔﺮﺩﺍﻥ‪ ،‬ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭﮐﺎﺭ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﺨﻮﺍﻫﻨﺪ ﺑﻮﺩ‬
‫ﻭ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﻤﻞ ﻧﺨﻮﺍﻫﻨﺪﮐﺮﺩ‪ .‬ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯ ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﮐﻪ ﺗﺎﺯﻩ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ‬
‫ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺗﻮﺟﻪﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﻫﻤﺔ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺣﻤﻠﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭ ﺧﺮﺍﺏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﻮﻗﹼﻒﮐﺎﺭ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﻭﻳﺮﺍﻧﯽ‬
‫ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺑﻪﻣﺮﺍﺗﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﻴﺶ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﻣﻌﺬﻟﮏ ﻋﻤﺪﻩ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۸۶‬‬

‫ﻣﻮﺭﺩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯﺍﻳﻦﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺮﮎ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻳﻌﻨﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺪﺕﮐﻮﺗﺎﻩ ﻳﺎ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺗﺮﯼ‬
‫ﻣﺘﻮﻗﹼﻒ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫)ﻫﺮﮔﺎﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﻭﺿﻌﯽ ﭘﻴﺶ ﺁﻳﺪ() ‪ (١‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻋﻤﺪﻩ ﻭﻳﺮﺍﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﺧﺼﻠﺖ‬
‫ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺟﻨﺒﺔ ﺍﺭﺯﺵﺩﺍﺭﺑﻮﺩﻥ ﺁﻥ‪ ،‬ﺭﻭﯼ‬
‫ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﺁﻥ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﺷﮑﻞ ﺣﻮﺍﻟﻪ ﻫﺎﺋﯽ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺳﻬﻤﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺁﻳﻨﺪﻩ‪ ،‬ﻳﺎ ﺳﻬﻤﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺍﹶﺷﮑﺎﻝ ﻣﺨﺘﻠﻔﻪ‬
‫ﺍﺳﻨﺎﺩ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺕ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺠﺮ‪‬ﺩ ﺗﻨﺰﻝ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺍﺳﻨﺎﺩ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﺁﻧﻬـﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻮﺭﺍﹰ ﺩﭼﺎﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﻫﯽ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯ‬
‫ﻧﻘﺪﻳﻨﺔ ﻃﻼ ﻭ ﻧﻘﺮﻩ ﺑﻴﮑﺎﺭ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺯﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻭ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻓﻘﻂ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ‬
‫ﹸﺗﺮ‪‬ﻧﺠﹺﺶ ]ﻓﺸﺮﺩﻩﺷﺪﻥ[ ﺷﺪﻳﺪ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﻫﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﮐﻪ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﺁﻥ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻭﮔﺮﺩﺍﻥ ﻧﻴﺰﮐﻢ ﻭ ﺑﻴﺶ ﺩﭼﺎﺭ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﻫﯽ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻓﺰﻭﻥ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﺬﮐﺮ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻨﻮﻁ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻭ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﻣﻘﺮ‪‬ﺭﺷﺪﺓ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎ ﻭﻟﺬﺍ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺳﻘﻮﻁ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎ ﺩﭼﺎﺭ ﺗﻮﻗﹼﻒ ﻭ ﺍﺧﺘﻼﻝ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﺧﺘﻼﻝ ﻭ ﺗﻮ ﻗﹼﻒ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﭘﻮﻝ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪ ،‬ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺍﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﺑﺎﮔﺴﺘﺮﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺁﻥ‬
‫ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻓﻠﺞ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺻﺪﻫﺎ ﻧﻘﻄﻪ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺗﻌﻬ‪‬ﺪﺍﺕ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﯽ‬
‫ﻣ‪‬ﻬﻠﺖ ﺩﺍﺭ ﺭﺍ ﻣﯽ ﮔﺴﻠﺪ ﻭ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﮔﺴﺴﺘﯽ ﮐﻪ ﺍﺯﺍﻳﻦ ﺑﺎﺑﺖ ﺩﺭﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﺋﯽ ﻭﺍﺭﺩ‬
‫ﻣﯽﺳﺎﺯﺩﮐﻪ ﻫﻤﮕﺎﻡ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺴﺘﺮﺵ ﻳﺎﻓﺘﻪﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺁﻥﮔﺴﻴﺨﺘﮕﯽ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺷﺪﻳﺪﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﺤﺮﺍﻥﻫﺎﯼ ﺣﺎﺩ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻫﯽﻫﺎﯼ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ ﻭ ﻗﺎﻫﺮﺍﻧﻪ ﻭ ﺗﻮﻗﹼﻒ ﻭ‬

‫)‪ (۱‬ﺟﻤﻠﺔ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﻫ‪‬ﻼﻝ ﺑﺮﺍﯼ ﻧﺸﺎﻥﺩﺍﺩﻥ ﺧﺼﻠﺖ ﺷﺮﻃﯽﹺ ﻣﻄﻠﺐ ﺍﺯﺟﺎﻧﺐ ﻣﺘﺮﺟﻢ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۳۸۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺍﺧﺘﻼﻝ)‪ (١‬ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ ﺑﻪﮐﺎﻫﺶ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻣﯽﮐﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻭﻟﯽ ﺩﺭﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻭﺍﺭﺩ ﻋﻤﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﻗﹼﻒ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺯ ﻃﺒﻘﺔ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺭﺍ ﺑﻴﮑﺎﺭ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺑﺨﺶ ﺷﺎﻏﻞ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻭﺿﻌﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺍﺟﺒﺎﺭﺍﹰ ﺑﻪ ﻳﮏ ﺗﻨﺰﻝ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‪ ،‬ﺣﺘﹼﺎ ﺑﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﺣﺪ‪ ‬ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،‬ﺗﻦ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺄﺛﻴﺮ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﻤﺎﻧﺴﺖﮐﻪ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﺰﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،‬ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻧﺴﺒﯽ ﻳﺎﻣﻄﻠﻖ ﺑﺎﻻ‬
‫ﺭﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺭﻭﻧﻖ ﻣﯽﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺯﻧﺎﺷﻮﺋﯽ ﻣﻴﺎﻥﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻭ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ‬
‫ﺍﺯ ﺑﺮﺍﹸﻓﺘﺎﺩﻥ ﻧﺴﻞﺁﻧﻬﺎ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻭﺿﺎﻉﻭﺍﺣﻮﺍﻝ ﻫﺮﻗﺪﺭ ﻫﻢ ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻭﺍﻗﻌﯽ‬
‫ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﺑﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺷﺎﻏﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪،‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮﺵﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﺍﺳﺖﮐﻪﮔﻮﺋﯽ ﺑﺮﺗﻌﺪﺍﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ‬
‫ﺷﺎﻏﻞ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯﺳﻮﯼﺩﻳﮕﺮ ﺗﻨﺰﻝ ﻗﻴﻤﺖ ﻭﻧﺒﺮﺩ ﺭﻗﺎﺑﺘﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﺮﻳﮏ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪-‬‬
‫ﺩﺍﺭﺍﻥ ﺍﻧﮕﻴﺰﻩﺍﯼ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﻣﺤﺼﻮﻝﮐﻞﹼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ‪ ،‬ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺑﻪﮐﺎﺭﺑﺮﺩﻥ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻧﻮ‪ ،‬ﺍﹸﺳﻠﻮﺏﻫﺎﯼ ﺑﻬﺒﻮﺩﻳﺎﻓﺘﺔﮐﺎﺭ ﻭ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺭﺑﻂ ﻭ ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎﯼ ﻧﻮﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ‬
‫ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺗﻨﺰﻝ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ) ‪ ، (٢‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻧﮑﻪ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﮐﻤﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﺎﻻ ﺑﺮﺩﻩ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻭ ﺛﺎﺑﺖ ﺭﺍ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ‬
‫ﻋﺪ‪‬ﻩﺍﯼ ﺍﺯﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﻣﺮﺧﺺ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﺧﻼﺻﻪ ﻳﮏ ﺍﺿﺎﻓﻪﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﻫﯽ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﻋﺎﻣﻠﯽ ﺩﺭﻣﯽﺁﻳﺪﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﻨﺰﻝﮐﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺭﻭﻳﺪﺍﺩ ﺗﻮﻗﹼﻒ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﮏﮔﺴﺘﺮﺵ ﺑﻌﺪﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ‬
‫ــ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻣﺮﺯﻫﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ــ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﭼﺎﭖ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽﮐﺘﺎﺏ‪ ،‬ﺑﻪﺟﺎﯼ ﺍﺧﺘﻼﻝ ﻭﺍﮊﺓ "ﻓﺮﻭﺭﻳﺰﯼ = ‪ "Sturz‬ﺫﮐﺮ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺍﺯﺁﻥ ﭘﺲ‬
‫ﺍﺯ ﺭﻭﯼ ﺩﺳﺖﻧﻮﺷﺘﺔ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺑﻪﮔﻮﻧﺔ ﻓﻮﻕ ﺍﺻﻼﺡ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (۲‬ﺩﺭ ﭼﺎﭖ ﺍﻭ‪‬ﻝ "ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮﻧﺪ" ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺍﺻﻼﺡ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۸۸‬‬

‫ﻭﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺩﺍﻳﺮﻩ ﺍﺯ ﻧﻮ ﭘﻴﻤﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮐﻪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﻣﺘﻮﻗﹼﻒ‪-‬‬

‫ﮔﺸﺘﻦ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻫﯽ ﺩﭼﺎﺭ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺍﺭﺯﺵﮔﺬﺷﺘﺔ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﺩﺳﺖ‬
‫ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺑﻘﻴﺔ ﺍﻣﻮﺭ ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺗﺮ‪ ،‬ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻭﺳﻴﻊﺗﺮ ﻭ ﺑﺎ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬ﺑﺎﺯ ﺍﺯ ﺳﺮ ﻫﻤﺎﻥ ﺩﻭﺭ ﺑﺎﻃﻞ ﺭﺍ ﻣﯽﭘﻴﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺣﺘﹼﺎ ﺩﺭ ﻓﺮﺽ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﺁﻣﻴﺰﯼﮐﻪ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﻳﻢ‪ ،‬ﻓﺰﻭﻥﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻣﻄﻠﻖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ ﻓﺰﻭﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻣﻄﻠﻖ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﻭ ﻓﺰﻭﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻣﻄﻠﻖ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺰﻭﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﻘﻂ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽ ﮐﻨﺪﮐﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻮ ﺭ‪‬ﻣﯽ ﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺑﺰﺭﮒﺷﺪﻥ‬
‫ﺣﺠﻢﺷﺎﻥ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦ ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭﯼﹺ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺗﺎﺣﺪ‪‬ﯼ‬
‫ﮐﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﻳﮏ ﺍﺭﺯﺵ ﺍ‪‬ﻟﺤﺎﻗﯽ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻣ‪‬ﺎ ﺑﺎﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﻓﺰﻭﻥﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐ ﭘﻴﺶﺁﻳﺪﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﻮﺍﻧﺎﺋﯽ‬
‫ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﺩﺭﺁﻥ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽﺋﯽ ﺍﺳﺘﺜﻤﺎﺭ ﻧﻤﺎﻳﺪﮐﻪ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﺗﮑﺎﻣﻞ "ﺳﺎﻟﻢ"‬
‫ﻭ "ﻋﺎ ﺩ‪‬ﯼ" ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺸﯽ ﺋﯽ ﮐﻪ ﺩﺳﺖ ﮐﻢ‬
‫ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﻮﺍﺯﺍﺕ ﺑﺰﺭﮒﺷﺪﻥ ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﻣﺎﻧﻊ‬
‫ﺁﻥ ﺷﻮﺩﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﻳﺎ ﺣﺘﹼﺎ ﺍﺯ ﺗﻨﺰﻝ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺰﻭﻥﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﺟﺰ ﻓﺰﻭﻥﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ــ ﻭﺳﺎﻳﻞﮐﺎﺭ ﻭ ﻭﺳﺎﻳﻞ‬
‫ﺯﻳﺴﺘﯽ ــ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺁﻥ ﻭﺳﺎﻳﻠﯽ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺑﻪﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺳﺘﺜﻤﺎﺭ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﺑﺎ ﺩﺭﺟﺔ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﯼﮐﻪ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﺑﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﻧﻘﻄﺔ ﻣﻌﻠﻮﻣﯽ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﺍﺧﺘﻼﻝﻫﺎ ﻭ ﺗﻮﻗﹼﻒﻫﺎ ﺩﺭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺤﺮﺍﻥﻫﺎ ﻭ ﻭﻳﺮﺍﻧﯽ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺑﻪﺑﺎﺭ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺗﻨﺎﻗﻀﯽ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻓﺰﻭﻥﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﮐﻢﻭﺑﻴﺶ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﻭﺍﺣﻮﺍﻟﯽﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫‪۳۸۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﮐﺎﺭ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﺮ ﺣﺠﻢ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕﮐﺎﻻﺋﯽ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎ ﺭﺍ ﺗﻮﺳﻌﻪ‬

‫ﺑﺨﺸﻴﺪﻩ‪ ،‬ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﭼﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺣﺠﻢ ﻭ ﭼﻪ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺍﺭﺯﺵ ﺗﺴﺮﻳﻊ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺁﻭﺭﺩﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻭﺿﺎﻉﻭﺍﺣﻮﺍﻝ ﻳﮏ ﺍﺿﺎﻓﻪﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﻭ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻳﮏ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﮐﺎﺭﮔﺮﯼ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﻧﺪ‪ .‬ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺑﻮﺩﻥ ﺩﺭﺟﺔ‬
‫ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺸﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭﺟﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺗﺤﺖ ﺁﻥ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻳﺎ ﻻﺍﻗﻞﹼ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﻧﺎﺯﻝﺑﻮﺩﻥ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩﯼﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖﮐﺎﺭﮔﺮﯼ ﺩﺭ‪-‬‬
‫ﺻﻮﺭﺕ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺑﺎ ﺩﺭﺟﺔ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﺑﻪﺑﺎﺭ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺍﺿﺎﻓﻪﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺯﺳﻮﯼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﻤﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺧﺎﺭﺝ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺑﺪﺍﻥ‬
‫ﺳﺒﺐ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﻄﻠﻘﺎﹰ ﺩﺭ ﺩﺍﺧﻞﮐﺸﻮﺭ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺑﻪﮐﺎﺭﺍﹸﻓﺘﺎﺩﻥ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺻﺪﻭﺭ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺧﺎﺭﺟﻪ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﻻﺗﺮﯼ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ‬
‫ﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻪ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﺷﺎﻏﻞﮐﺎﺭﮔﺮﯼ ﻭ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﮐﺸﻮﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﻣﻄﻠﻘﺎﹰ ﺯﺍﺋﺪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺪﻳﻦﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﺩﺭﮐﻨﺎﺭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺧﻮﺩ ﻧﻤﻮﻧﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻫﺮﺩﻭ ﺩﺭﮐﻨﺎﺭ ﻫﻢ ﻫﺴﺘﯽ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﻣﺘﻘﺎﺑﻼﹰ ﺑﻪﻫﻢ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﻨﺰﻝ ﺳﻮﺩﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺩﺍﺭﺩ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺑﺮﺍﻧﮕﻴﺰﻧﺪﺓ ﻳﮏ‬
‫ﺩﺭﮔﻴﺮﯼ ﺭﻗﺎﺑﺘﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺟﺒﺮﺍﻥ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺑﺎﻻﺑﺮﺩﻥ ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﮐﻼﻥﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻧﯽ ﮐﻪ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﻭ ﻣﺠﻬ‪‬ﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﻭﺍﻗﻌﯽ‬
‫ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍ‪‬ﻟﺤﺎﻗﯽ ﻧﻮ ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﻣﯽﺍﻓﺘﺪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺟﺒﺮﺍﻧﯽ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺎﻳﺪ ﺍ ﻭ‪‬ﻝ ﺍﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭼﻨﮓ ﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺗﻨﺰﻝ ﺳﻮﺩ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﺒﺎﺭﺯﺓ ﺭﻗﺎﺑﺘﯽ ﺭﺍ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺑﺮﻣﯽﺍﻧﮕﻴﺰﺩ ﻧﻪ ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﮔﻴﺮﯼ‬
‫ﺭﻗﺎﺑﺘﯽ ﺑﺎ ﺗﺮﻗﯽ ﻣﻮﻗﹼﺖ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻭ ﻳﮏ ﺗﻨﺰﻝﮐﻮﺗﺎﻩﻣﺪﺕ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺍﺯﺁﻥ ﻧﺎﺷﯽ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﺩﺭ ﻓﺰﻭﻥﺗﻮﻟﻴﺪﯼﮐﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺍﹶﺑ‪‬ﺮﺁﮐﻨﺪﮔﯽﹺ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎ ﺗﻈﺎﻫﺮ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻫﺪﻑ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ ﻧﻪ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻥ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼﻫﺎ ﻭﻧﻈﺮﺑﻪﺍﻳﻨﮑﻪ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۹۰‬‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻫﺪﻑ ﻧﻤﯽﺭﺳﺪ ﻣﮕﺮ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺍﹸﺳﻠﻮﺏﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺣﺠﻢ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺭﺍ ﺑﺮﺣﺴﺐ‬
‫ﻣﻘﻴﺎﺱ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﺮﺍﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﻧﻪ ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ‪ ،‬ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻣﺼﺮﻓﯽﮐﻪ‬
‫ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﮐﻪ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﮔﺮﺍﻳﺎﻥ ﻓﺮﺍﺗﺮﺭﻓﺘﻦ ﺍﺯ ﻣﺮﺯﻫﺎﯼ ﺫﺍﺗﯽ‬
‫ﻣﺼﺮﻑ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺎﻫﻤﺎﻫﻨﮕﯽ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻳﺪ‪ .‬ﻓﺰﻭﻥ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯﮐﺎﻻﻫﺎ‬
‫ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻓﺰﻭﻥﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦ ﻓﺰﻭﻥﺗﻮﻟﻴﺪ‪‬ﮐﺎﻻﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ‬
‫ﺍﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﺓ ‪‬ﺷﮕ‪‬ﻔﺖﺍﻧﮕﻴﺰ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﭘﮋﻭﻫﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻓﺰﻭﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪‬ﮐﺎﻻ ﺭﺍ‬
‫ﺍﻧﮑﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻓﺰﻭﻥﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﻣﯽﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮﺩﮐﻪ ﻓﺰﻭﻥﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬
‫ﺭﻭﯼ ﻧﻤﯽﺩﻫﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﻭﺍﻗﻊ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﻋﺪﻡ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺭﺷﺘﻪ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻳﻦﮔﻔﺘﻪ ﺟﺰ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺋﯽ ﻧﺪﺍﺭﺩﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‪،‬‬
‫ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻳﺎﺑﯽ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺛﺎﺑﺘﯽ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﯽ ﮐﻨﺪﮐﻪ ﺍﺯ ﺑﯽ ﺗﻨﺎﺳﺒﯽ‬
‫ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﯼﮐﻪ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪﺟﺎﯼﺁﻧﮑﻪ ﺗﺎﺑﻊ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺍﺯ ﺑﻴﻨﺶ ﺟﻤﻌﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺗﺤﺖ ﺍﺳﺘﻴﻼﯼ ﺁﻧﺎﻥ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺭﺍ ﺗﺎﺑﻊ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭﺟﻤﻌﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽﮐﻮﺭ ﺑﺮﻋﺎﻣﻠﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻓﺮﺍﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺍﻳﻨﺎﻥ ﺁﻣﺮﺍﻧﻪ ﺧﻮﺍﻫﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪﮐﺸﻮﺭﻫﺎﺋﯽﮐﻪ‬
‫ﺩﺭﺁﻧﺠﺎ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺭﺷﺪ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻣﺼﺮﻑ ﻭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﻄﺤﯽ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻨﺪﮐﻪ ﺑﺎ ﺧﻮﺍﺳﺖﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﺗﺤﺖ ﺷﻴﻮﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻭﹺﻓﻖ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮﺩ‬
‫ﮐﻪ ﻓﺰﻭﻥﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻓﻘﻂ ﺟﻨﺒﺔ ﻧﺴﺒﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺣﺮﻑﮐﺎﻣﻼﹰ ﺩﺭﺳﺘﯽ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺳﺮﺍﺳﺮ‬
‫ﺷﻴﻮﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﻓﻘﻂ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺴﺒﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﺮﺯﻫﺎﯼ ﺁﻥ ﻣﻄﻠﻖ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﺍﻣ‪‬ﺎ ﺣﺪﻭﺩﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼﺁﻥ ﺷﻴﻮﻩ ﻭ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﺁﻥ ﻣﻄﻠﻖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﯽﺑﻮﺩ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻣﯽ ﺩﺍﺷﺖ ﮐﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺩﺭ ﻣﻮ ﺭﺩ ﺁﻥ ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺩﺓ ﺧﻠﻖ ﮐﻤﺒﻮﺩ ﺁﻥ ﺭﺍ‬
‫ﺍﺣﺴﺎﺱ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﺎﻓﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮﺩ ﺿﺮﻭﺭﺁﻳﺪﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺩﺭ ﺧﺎﺭﺟﻪ ﻭ‬
‫ﺩﺭﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﯼ ﺩﻭﺭ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺑﻪﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺩﺭﻭﻥﮐﺸﻮﺭ ﻣﻘﺪﺍﺭﻣﺘﻮﺳﻄﯽ ﺍﺯ ﻭﺳﺎﻳﻞ‬
‫ﻻﺯﻡ ﺯﻳﺴﺖ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻧﻤﻮﺩ؟ ﻋﻠﹼﺖ ﺁﻥ ﺍﻳﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﺩﺭﻭﻧﯽ ﻭﻳﮋﺓ‬
‫‪۳۹۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼﺍﺳﺖﮐﻪ ﺯﻳﺎﺩﻩﻣﺤﺼﻮﻝ ﺷﮑﻠﯽ ﺑﻪﺧﻮﺩ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩﮐﻪ ﺻﺎﺣﺐﺁﻥ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ‬

‫ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻣﺼﺮﻑ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﺪﮐﻪ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼ ﺍﺯ ﻧﻮ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫‪‬ﺑﺪ‪‬ﻝ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮﺩﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﺑﺎﻳﺪﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﺧﻮﺩ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻭ ﻣﺼﺮﻑﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺗﻤﺎﻡ ﺧﺼﻠﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺑﻪﻓﺮﺍﻣﻮﺷﯽ ﺳﭙﺮﺩﻩ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺮﺳﺮ ﺑﺎﺭ ﻭ‪‬ﺭﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ ﻧﻪ‬
‫ﻣﺼﺮﻑ ﺁﻥ‪ .‬ﮐﻮﺗﺎﻩﺳﺨﻦ ﺁﻧﮑﻪ ﻫﻤﺔ ﺍﻳﺮﺍﺩﺍﺗﯽﮐﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﭘﺪﻳﺪﻩﻫﺎﯼ ﻣﻠﻤﻮﺱ ﻓﺰﻭﻥﺗﻮﻟﻴﺪﯼ‬
‫ﺍﻗﺎﻣﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ )ﭘﺪﻳﺪﻩ ﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﻏﻢ ﺍﻳﻦ ﺍﻳﺮﺍﺩﺍﺕ ﺭﺍ ﺑﻪﺧﻮﺩ ﺭ‪‬ﻭﺍ ﻧﻤﯽﺩﺍﺭﻧﺪ( ﺑﻪ‬
‫ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﻨﺘﻬﯽﻣﯽﺷﻮﻧﺪﮐﻪ ﻣﺮﺯﻫﺎﯼﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺣﺪﻭﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﺎﺹ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺣﺪ‪‬ﻭ‬
‫ﻣﺮﺯﯼ ﺗﻠﻘﹼﯽ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺍﻳﻦ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺩﺭﺳﺖ ﺩﺭﮔﺮﺍﻳﺶﺁﻥ‬
‫ﺑﻪﺳﻮﯼﮔﺴﺘﺮﺵ ﻣﻄﻠﻖ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼ ﺍﺳﺖ‪،‬ﮐﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﺎ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼﮐﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺁﻥ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺁﻥ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺣﺮﮐﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪،‬‬
‫ﺩﺭﮔﻴﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺯﻳﺴﺖ ﺧﻴﻠﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪﻋﮑﺲ‪ ،‬ﻭﺳﺎﻳﻞ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﻣﺮﺍﺗﺐﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯﺁﻧﭽﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺯﻧﺪﮔﯽﹺﺷﺎﻳﺴﺘﻪ‬
‫ﻭ ﺍﻧﺴﺎﻧﯽ ﺗﻮﺩﻩﻫﺎﯼ ﻣﺮﺩﻡ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﭼﻨﻴﻦﻧﻴﺴﺖﮐﻪﮔﻮﻳﺎ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺑﻪﻣﺮﺍﺗﺐ ﺑﻴﺶﺍﺯﺁﻧﭽﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺷﺎﻏﻞﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑﺨﺶ‬
‫ﮐﺎﺭﺗﻮﺍﻥ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﻻﺯﻡﺍﺳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪﻋﮑﺲ‪ ،‬ﺍﻭ‪‬ﻻﹰ ﺑﺨﺶ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻳﺪﮐﻪ ﻋﻤﻼﹰ ﮐﺎﺭﺗﻮﺍﻥ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ‬
‫ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺸﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﻣﯽ ﭘﺮﺩﺍﺯﺩ ﻭ ﻳﺎ ﺑﻪﮐﺎﺭﻫﺎﺋﯽ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ‬
‫ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻳﮏ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ‬ﭘﺴﺘﯽﺁﻭﺭ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭﺁﻳﺪ‪ .‬ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﺑﻪﻗﺪﺭﮐﺎﻓﯽ‬
‫ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﺍﺯﺁﻥ ﺭﺍﻩ ﻫﻤﺔ ﻣﺮﺩﻡ ﮐﺎﺭﺗﻮﺍﻥ ﺗﺤﺖ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﺗﺮﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ‬
‫ﮐﺎﺭﮐﻨﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻄﻠﻖﮐﺎﺭﺷﺎﻥ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺣﺠﻢ ﻭﮐﺎﺭﺁﺋﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺘﯽ‪،‬ﮐﻪ ﻃﯽ‪ ‬ﺯﻣﺎﻥ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۹۲‬‬

‫ﮐﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻮﺗﺎﻩﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬

‫ﻭﻟﯽ ﺍﹶﺩﻭﺍﺭﺍﹰ ﻭﺳﺎﻳﻞﮐﺎﺭ ﻭ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺯﻳﺴﺘﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻓﺰﻭﻥ ﺍﺯ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﺍﯼﮐﻪ ﺑﺘﻮﺍﻥ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺍﻧﺪﺍﺧﺖ‪ .‬ﮐﺎﻻﻫﺎ‬
‫ﻓﺰﻭﻥ ﺑﺮﺁﻥ ﻣﻴﺰﺍﻧﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪﮐﻪ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺩﺭﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﺎﺷﺮﺍﻳﻂ‬
‫ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻭ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﻣﺼﺮﻓﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﺭﺳﺎﻧﻴﺪ ﻭ ﺑﺎﺯ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻧﻮ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﮐﻪ ﺍ ﻳﻦ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺪﻭﻥ ﺁﻧﮑﻪ ﺩﭼﺎﺭ ﺍﻧﻔﺠﺎﺭﻫﺎﯼ‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻣﮑﺮ‪‬ﺭﮔﺮﺩﺩ ﺍﻧﺠﺎﻡﭘﺬﻳﺮ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺛﺮﻭﺕ ﺯﻳﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺛﺮﻭﺕ ﺩﺭ ﺍﹶﺷﮑﺎﻝ ﺗﻀﺎﺩﺩﺍﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺍﹶﺩﻭﺍﺭﺍﹰ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺣﺪ‪ ‬ﻟﺰﻭﻡ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬

‫ﺣﺪ‪‬ﻭﻣﺮﺯ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻌﻴﺎﺕ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪:‬‬

‫‪۱‬ـ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﮐﺎﺭ ﺑﺎ ﺗﻨﺰﻝﺩﺍﺩﻥ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻣﯽﺁﻓﺮﻳﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭﻧﻘﻄﻪﺍﯼ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ‪ ،‬ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺧﻮﺩ‪ ‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﮐﺎﺭ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﻫﺮﭼﻪ ﺧﺼﻤﺎﻧﻪﺗﺮﯼ‬
‫ﻣﯽﺍﻳﺴﺘﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺗﻀﺎﺩ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺑﺤﺮﺍﻥﻫﺎ ﺑﺮﻃﺮﻑﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫‪۲‬ـ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺗﺼﺎﺣﺐﮐﺎﺭ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﻧﺴﺒﺖ ﺁﻥ ﺑﺎ ﮐﻞﹼ ﮐﺎﺭ ﺗﺠﺴﻢﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪﺑﻴﺎﻥ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﺳﻮﺩ ﻭ ﻧﺴﺒﺖ ﺍﻳﻦ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﻭﻟﺬﺍ ﺳﻄﺢ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﺯ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺮﮔﺴﺘﺮﺵ ﻳﺎﻣﺤﺪﻭﺩﮔﺸﺘﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻭ ﺍﺣﺘﻴﺎﺟﺎﺕ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﺳﺒﺐ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭ ﺩﺭﺟﻪﺍﯼ ﺍﺯﮔﺴﺘﺮﺵ ﺧﻮﺩ ﺑﺎ ﻣﺮﺯﻫﺎﺋﯽ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﺍﮔﺮ‬
‫ﻓﺮﺽ ﺩﻳﮕﺮ) ‪ (١‬ﺗﺤﻘﻖ ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺖ ﻫﻤﻴﻦ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻫﻢ ﻏﻴﺮﮐﺎﻓﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﺭﺳﻴﺪ‪ .‬ﮔﺴﺘﺮﺵ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭﺁﻧﺠﺎﺋﯽﮐﻪ ﻣﻘﺘﻀﺎﯼ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻩﺷﺪﻥ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼﻫﺎﺳﺖ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻧﻤﯽﮔﺮﺩﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺩﺭ‬

‫)‪ (۱‬ﻣﻘﺼﻮﺩ ﺍﺯ ﻓﺮﺽ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺗﮑﺎﻣﻞﻳﺎﻓﺘﻪﺍﯼﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼﻫﺎﯼ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﻧﻪ ﻃﺒﻖ ﺣﺪﻭﺩ ﺳﻮﺩﺟﻮﻳﺎﻧﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬
‫‪۳۹۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺟﺎﺋﯽ ﻣﯽﺍﻳﺴﺘﺪﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻳﺎﺑﯽ ﺳﻮﺩ ﺍﻳﺠﺎﺏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﺯ ﻳﮏﺳﻮ ﮐﺸﺸﯽ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ ﺗﺎ‬
‫ﻣﮕﺮ ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﹸﺳﻠﻮﺏﻫﺎﯼ ﻧﻮ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼﹺﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺗﻨﺰﻝ ﺩﻫﺪ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻌﻠﻮﻡ‬
‫ﺑﺎﺯﺍ ﺭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺳﻮﺩﯼ ﺑﻪ ﭼﻨﮓ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﻮﺩﺑﺎﺯﯼ ﺩﺭﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻭ ﺯﻣﻴﻨﺔ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺳﻮﺩﺑﺎﺯﯼ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﮐﻮﺷﺶ ﻫﺎﯼ ﺗﺐ ﺁﻟﻮﺩ ﻫﻤﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺍﹸﺳﻠﻮﺏ ﻫﺎﯼ ﺟﺪﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪،‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼ ﻫﺎﯼ ﺗﺎﺯﻩ ﻭ ﻣﺎﺟﺮﺍﺟﻮﺋﯽﻫﺎﯼ ﻧﻮ‪ ،‬ﺑﻪﻣﻨﻈﻮﺭ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺍﺿﺎﻓﻪﺳﻮﺩﯼﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ‬
‫ﺍﺯ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯﺁﻥ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻣﺴﺎﻋﺪ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻋﻤﻮﻡ ﺁﻥ ﺟﻮﺍﻧﻪﻫﺎﯼ‬
‫ﺟﺪﻳﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮐﻪ ﺧﻮﺩﮔﺮﻭﻩ ﻣﺴﺘﻘﻠﹼﯽ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ ﺩﻫﻨﺪ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻭ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﮐﻪ‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺍﻧﺤﺼﺎﺭ ﻋﺪ‪‬ﺓ ﻗﻠﻴﻠﯽ ﺍﺯﮐﻼﻥﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﯼﺁﻣﺎﺩﻩ ﺩﺭﺁﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﺋﯽ ﺑﻴﺎﹸﻓﺘﺪﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﺁﺗﺶ ﭘ‪‬ﺮﺗﹶﺐﻭﺗﺎﺏ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﮑﺴﺮﻩ ﺧﺎﻣﻮﺵ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﺧﻮﺍﺏ ﻓﺮﻭﻣﯽﺭﻭﺩ‪ .‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‬
‫ﻧﻴﺮﻭﯼ ﻣﺤﺮ‪‬ﮎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎ ﻭ ﺑﻪﺷﺮﻃﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺳﻮﺩﺁﻭﺭ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﮕﺮﺍﻧﯽ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻳﻮﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﮐﺎﻫﺶ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‬
‫ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﺎ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻣﺮﮐﻪ ﺻ‪‬ﺮﻑ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﻫﺶ ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ ﺭﺍ ﻧﮕﺮﺍﻥ‬
‫ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﺩﺭﮎ ﻋﻤﻴﻖ ﻭﯼ ﺍﺯ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰ‬
‫ﻧﺰﺩ ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ ﺩﺭﺳﺖ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻳﺮﺍﺩﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﯼ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﻭ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻘﺎﻡ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺑﻪ "ﺍﻧﺴﺎﻥﻫﺎ" ﻧﻤﯽﺍﻧﺪﻳﺸﺪ ﻭﺗﻨﻬﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ‬
‫ﺭﺍ ــ ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﻫﺮ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺍﻧﺴﺎﻧﯽ ﻭ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺑﻪﺑﺎﺭﺁﻭﺭﺩ ــ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻭﻇﻴﻔـﺔ ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ ﻭ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﮐﻨﻨﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﮐﺎﺭ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺭﺍﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻧﺎﺧﻮﺩﺁﮔﺎﻩ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﺎ ﺩ‪‬ﯼ‬
‫ﺷﮑﻞ ﻋﺎﻟﯽﺗﺮﯼ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ ﺭﺍ ﻧﮕﺮﺍﻥ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ﺍﻳﻨﺴﺖ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۹۴‬‬

‫ﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺟﻨﺒﺎﻧﻨﺪﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﻭ ﺩﺭﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺷﺮﻁ ﻭ ﻣﺤﺮ‪‬ﮎ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺧﻮﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﺍﻓﺘﺪ‪ .‬ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﮐﻤ‪‬ﯽ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺮ ﺑﻨﻴﺎﺩ ﻋﻤﻴﻖ ﺗﺮﯼ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ ﻓﻘﻂ ﺑﻮﺋﯽ ﺍﺯﺁﻥ ﺑﺮﺩﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﻣﺤﺾ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺯ ﻧﻘﻄﺔ ﻧﻈﺮ ﺑﻮﺭﮊﻭﺍ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻣﺮﺯﻫﺎﯼ‬
‫ﺩﺭﮎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺧﻮﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻭ ﺣﺪﻭﺩ ﻧﺴﺒﻴ‪‬ﺖ ﺁﻥ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻄﻠﻖ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ‬
‫ﺷﻴﻮﺓ ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺍﺯ ﺗﮑﺎﻣﻞﹺ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺷﺮﺍﻳﻂ‪ ‬ﻣﺎﺩ‪‬ﯼﹺ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺑﺲ‪.‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖﻫﺎ‬ ‫‪. IV‬‬

‫ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺻﻨﻌﺖ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ‬

‫ﺍﻳﻦ ﻧﺎﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺩﺭﺟﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﻣﻌﮑﻮﺱ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪،‬‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ )= ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ( ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﻪﻣﺮﺍﺗﺐ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ‬
‫ﺍﺯ ﺳﻄﺤﯽ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ ﮐﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺩﺭ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﺻﻨﻌﺖ‬
‫ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮﺩ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭﺁﻥ ﺑﺮﻭﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦﮐﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺻﻨﻌﺖ‬
‫ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﻣﻌﮑﻮﺱ ﺳ‪‬ﻴﺮ‬
‫ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺍﺯ ﺩﺭﻫﻢﺑﺮﻫﻤﯽ )ﺁﻧﺎﺭﺷﯽ( ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻭ ﻭﻳﮋﮔﯽ ﻫﺎﯼ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺋﯽ‬
‫ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻧﻤﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﮐﺎﺭ ﺑﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂﻃﺒﻴﻌﯽﻧﻴﺰ ﻭﺍﺑﺴﺘﮕﯽﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪﮐﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﺑﺎﺯﺩﻫﯽ ﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯﺁﻥ ﻣﻴﺰﺍﻧﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼ ﮐﺎﺭ ــ ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼ ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺍﺳﺖ ــ ﺍﻳﺠﺎﺏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺣﺮﮐﺖ ﻣﻌﮑﻮﺳﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺟﺎﺋﯽ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻭﺩﺭﺟﺎﯼﺩﻳﮕﺮ ﭘ‪‬ﺲﺭﻓﺖ‬
‫ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻣﺜﻼﹰ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻓﺼﻮﻝ ﺭﺍ ﺩﺭﻧﻈﺮﺁﻭﺭﻳﻢﮐﻪ ﺑﺨﺶ‬
‫‪۳۹۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺍﺯ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﻫﻤﺔ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﺑﻪﺁﻥ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﹶﻪﮐﺸﻴﺪﻥ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺟﻨﮕﻠﯽ‪،‬‬
‫ﻣﻌﺎﺩﻥ ﺫﻏﺎﻝ ﻭﺁﻫﻦ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺑﻴﺎﹶﻧﺪﻳﺸﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺟﺰ ﺀِﮔﺮﺩﺍﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺍﺯ ﻗﺒﻴﻞ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ ،‬ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺩﺭﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ‬
‫ﻧﻴﺮ ﻭ ﯼ ﺑﺎ ﺭ ﺁ ﻭ ﺭ ﮐﺎ ﺭ ﺍ ﺯ ﻟﺤﺎ ﻅ ﺣﺠﻢ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪ ،‬ﺳﺮ ﻣﺎ ﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮ ﺍ ﺭ ‪ ،‬ﺳﺎ ﺧﺘﻤﺎ ﻥ ﻫﺎ‪،‬‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ‪ ،‬ﺗﺠﻬﻴﺰﺍﺕ ﺭﻭﺷﻨﺎﺋﯽ‪ ،‬ﺣﺮﺍﺭﺕ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ ،‬ﻭﺿﻊ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮﭼﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ‬
‫ﺑﺎ ﺑﺰﺭﮒﺷﺪﻥ ﺣﺠﻢ ﭘﻴﮑﺮﯼﺍﺵ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﻄﻠﻖﮔﺮﺍﻥﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﻟﯽ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻧﺴﺒﯽ ﺍﺭﺯﺍﻥﺗﺮ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮﮐﺎﺭﮔﺮ ﺩ‪‬ﻩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯﮔﺬﺷﺘﻪ ﮐﺎﻻ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐ‬
‫ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺩ‪‬ﻩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﺎﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻳﻦﺟﺰﺀ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺗﺮﻗﯽ‬
‫ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﮐﺎﺭ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻣﻌﺬﻟﮏ ﺭﺷﺪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺑﻪﻣﺮﺍﺗﺐ‬
‫ﺩﻭﺭﺗﺮ ﺍﺯﺁﻧﺴﺖ‪ .‬ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻭ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻭ ﺑﺎﺯﺗﺎﺏ ﺁﻥ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﺴﺒﺖ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﺗﺮﻗﯽ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼ‬
‫ﮐﺎﺭ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺎﺯﺗﺎﺑﯽ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺗﮏﮐﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﻗﻴﻤﺖﺷﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺑﺎﺭﻫﺎ ﺳﺨﻦﮔﻔﺘﻪﺍﻳﻢ‪.‬‬

‫] ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﻻ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭﮔﺬﺷﺘﻪ ﻭ ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺟﺎﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‬

‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﮐﺎﺭ ﺩﺭﺳﺖ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﺳﻬﻢﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ ﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﺍﺯﺁﻥﮐﺎﺭﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﯽﭘﺬﻳﺮﺩ ﻭﻟﯽ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﯼﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉﮐﻤﻴ‪‬ﺖﮐﺎﺭ ﻧﻬﻔﺘﻪ‬
‫ﺩﺭﮐﺎﻻ ﮐﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﮐﺎﻫﺶﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶﮐﺎﺭﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﺭﮔﺬﺷﺘﻪﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻳﮏﮐﺎﻻ ﻓﺮﻭﻣﯽﺭﻭﺩ ـ ﻳﻌﻨﯽ ﺟﺰ ﺛﺎﺑﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ـ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ‬
‫ﺍﺯﺟﺰ ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﻝﺷﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻭ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﺍﺯ ﺟﺰ ﮔﺮﺩﺍﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ـ ﻣﻮﺍﺩﺧﺎﻡ ﻭ‬
‫ﻣﻮﺍﺩﮐﻤﮑﯽ ـ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺗﻤﺎﻣﺎﹰ ﺩﺭﮐﺎﻻ ﺟﺬﺏﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺁﻥ ﺟﺰ ﺍﺭﺯﺷﯽﺋﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﻭﮐﻤﮑﯽ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ]ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ[ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼ ﮐﺎﺭ‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺍﺩ ﺩﺭﺳﺖ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺗﻨﺰﻝ ﺍﺭﺯﺵﺁﻧﻬﺎ ﺗﺠﻠﹼﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﺑﻪﻋﮑﺲ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺗﺮﻗﯽ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﮐﺎﺭ ﺧﺼﻠﺖﻧﻤﺎﺳﺖ ﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﺟﺰ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺟﺰ ﺍﺭﺯﺷﯽﺁﻥ‪ ،‬ﮐﻪ‬
‫ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺑﻪﮐﺎﻻ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﺗﺮﻗﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻧﮑﻪ ﻳﮏ ﺍﹸﺳﻠﻮﺏ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۹۶‬‬

‫ﺗﺎﺯﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺑﺎﻻﺑﺮﻧﺪﺓ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﺪ ﻟﺰﻭﻣﺎﹰ ﺑﺎﻳﺪ ﺁﻥ ﺟﺰ‬
‫ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺍ‪‬ﻟﺤﺎﻗﯽﺋﯽﮐﻪ ﺑﺎﺑﺖ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺑﻪ ﺗﮏﮐﺎﻻ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﮐﻤﺘﺮ‬
‫ﺍﺯ ﺟﺰ ﺍﺭﺯﺷﯽﺋﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﮐﺎﻫﺶﻳﺎﺑﯽﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻳﺎ ﺩﺭ‬
‫ﻳﮏ ﮐﻠﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﹸﺳﻠﻮﺏ ﺗﺎﺯﺓ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﯽ ﺍﺳﺖ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﭘﻴﺶﺁﻣﺪﻫﺎﯼ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪﺍﯼ ﻧﻴﺰ ﺍﻃﻼﻕ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻃﯽ‪ ‬ﺁﻧﻬﺎ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺟﺰ ﺍ‪‬ﻟﺤﺎﻗﯽ‬
‫ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ‪ ،‬ﺟﺰ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﺑﺖ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎ ﮔﺮﺍﻥﺗﺮﺷﺪﻥ‬
‫ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﻭﮐﻤﮑﯽ‪ ،‬ﺩﺭ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﮐﺎﻻ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻫﻤﺔ ﺍﺿﺎﻓﺎﺕ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻫﯽﺋﯽﮐﻪ ﺍﺯﮐﻤﺘﺮﺷﺪﻥ ﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺣﺪ‪ ‬ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ‬
‫ﺟﺒﺮﺍﻥ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽﺭﺳﺪﮐﻪ ﺍﻳﻦﮐﺎﻫﺶﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻣﺠﻤﻮﻉﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺩﺭﮐﺎﻻ ﻭﺍﺭﺩ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﺗﺮﻗﯽ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼ ﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺍﻋﻢ‪ ‬ﺍﺯ ﻫﺮ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﺋﯽ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭﺁﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭﺟﺎﻣﻌﻪﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﻃﺒﻖ‬
‫ﻧﻘﺸﺔ ﺍﺯ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪﺍﯼ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻭﺣﺘﹼﺎ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﺎﻻﺋﯽ ﺳﺎﺩﻩ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺴﻠﹼﻤﺎﹰ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼ ﮐﺎﺭ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﻴﺎﺱ ﺳﻨﺠﻴﺪﻩ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ؟‬

‫ﻓﺮﺽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺭﺷﺘﺔ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﻭﺍﺣﺪ ﮐﺎﻻﺋﯽ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﺤﺖ‬
‫ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ :‬ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻭﺍﺣﺪ ﺑﻪ ﻧﻴﻢ ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ‬
‫ﻳﺎ ﻳﮏ ﻣﺎﺭﮎ ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺎﺑﺖ ﻣﻮﺍﺩﺧﺎﻡ ﻭﮐﻤﮑﯽ ﺩﺭ ﻫﺮﻗﻄﻌﻪ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ۱۷‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ‬
‫ﻭﻧﻴﻢ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺑﺎﺑﺖ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ‪ ۲‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﻭ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪%۱۰۰‬‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪ ‪ ۲‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺍﺭﺯﺵ = ‪ ۲۲‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﻳﺎ ﻣﺎﺭﮎ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪﻣﻨﻈﻮﺭ ﺳﺎﺩﻩﮐﺮﺩﻥ ﻣﻄﻠﺐ ﻓﺮﺽ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﺭﺷﺘﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺗﺮﮐﻴﺐ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﺁﻥ ﺗﻼﻗﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻳﺎ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﹺ ﺍﻳﺠﺎﺩﺷﺪﻩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻ =‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ ۲۰ = ۲ + ۱۷ 2 + 2‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ‪ %۱۰ = 20‬ﻭ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺮﻗﻄﻌﻪ ﮐﺎﻻ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵﺁﻥ ﻳﻌﻨﯽ ‪ ۲۲‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﻳﺎ ﻣﺎﺭﮎ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۳۹۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻓﺮﺽ ﮐﻨﻴﻢ ﻣﺎﺷﻴﻨﯽ ﺍﺧﺘﺮﺍﻉ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﺓ ﻻﺯﻡ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﺮﻗﻄﻌﻪ ﮐﺎﻻ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻴﻢ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺑﺎﺍﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺟﺰ ﺍﺭﺯﺷﯽﺋﯽﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﺳﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﻭﺿﻊ ﺑﺪﻳﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ :‬ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ =‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ ۱ 2‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ‪ ،‬ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﻭﮐﻤﮑﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪﮔﺬﺷﺘﻪ ‪ ۱۷ 2‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ‪ ،‬ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ‪ ۱‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ‪،‬‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ‪ ۱‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ‪ ،‬ﺟﻤﻌﺎﹰ ‪ ۷‬ﻣﺎﺭﮎ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﻻ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ۱‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ‬
‫ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻧﻮ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﻣﺴﻠﹼﻤﺎﹰ ﺑﺎﻻ ﺑﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻣ‪‬ﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‬
‫‪1‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ :‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﻭﯼ ﺍﮐﻨﻮﻥ ‪ ۱ 2‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑﺎﺑﺖ‬
‫‪1‬‬
‫ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ‪ ۱۷ 2 ،‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑﺎﺑﺖ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﻭﮐﻤﮑﯽ‪ ۱ ،‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑﺎﺑﺖ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺍﺳﺖ ﻭ‬
‫ﺟﻤﻌﺎﹰ ﻣﺎﻧﻨﺪﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ‪ ۲۰‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﻪﮐﺎﺭﺍﹸﻓﺘﺎﺩﻥ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻧﻮ‪،‬‬
‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﻧﮑﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺎﻳﺪ ‪ %۱۰‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩ ﮐﻪ ‪ ۲‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺑﻮﺩ = ‪۲۲‬‬
‫ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﻭﻟﯽ ‪ ۱‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪﺍﯼ‬
‫ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﺎﻻ ﺍﺭﺯﺍﻥﺗﺮ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭﻣﺎﺷﻴﻦ ﺟﺪﻳﺪ‬
‫ﻫﻴﭻ ﺑﻬﺒﻮﺩﯼ ﺑﻪ ﺑﺎﺭ ﻧﻴﺎﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻫﻴﭻ ﻧﻔﻌﯽ ﺩﺭ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻦ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺗﺎﺯﻩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﻭ ﭼﻮﻥ ﻭﯼ ﺑﺎ ﺑﻪﮐﺎﺭﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻﺕ ﻣﻮﺟﻮﺩ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﻓﺮﺳﻮﺩﻩ ﻧﺸﺪﻩﺍﻧﺪ ﺑﯽﺍﺭﺯﺵ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ﻭﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪ ﺁﻫﻦﭘﺎﺭﺓ ﮐﻬﻨﻪ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﭼﺎﺭ ﺯﻳﺎﻧﯽ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻧﻤﻮﺩ‪ ،‬ﻭﯼ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﺵ‬
‫ﺣﻤﺎﻗﺖ ﭘﻨﺪﺍﺭﮔﺮﺍﻳﺎﻧﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﺧﻮﺍﻫﺪﮐﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﮐﺎﺭ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺴﻠﹼﻤﻴ‪‬ﺖ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﻧﻪ ﺍﺯﺁﻥﺟﻬﺖ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺩﺭﮐﺎﺭ‬
‫ﺯﻧﺪﻩ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺁﻳﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﻗﺒﻼﹰ ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ﺳﻴﺰﺩﻫﻢ‪ ،‬ﺑﻨﺪ‬
‫‪ ، ۲‬ﺻﻔﺤﺔ ‪ (١) ۳۹۸ /۴۰۹‬ﺑﻪ ﺍﺧﺘﺼﺎﺭ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﻳﻢ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﺘﯽ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﮐﻪ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﺍﺯ ﺟﺰ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﻳﺎﻓﺘﻪ ﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ ﺑﻴﺶ ﺍﺯﺁﻥ‬

‫)‪ (۱‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ ‪ ،‬ﺍﺯ ﺻﻔﺤﺔ ‪ ۳۶۰‬ﺗﺎ ‪] ۳۶۸‬ﺍﺯﺻﻔﺤﺔ ‪ ۶۰۷‬ﺗﺎ ‪ ۶۲۱‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۳۹۸‬‬

‫ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﺑﺖ ﮐﺎﺭ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺑﺎ ﺗﻀﺎﺩ‬
‫ﺗﺎﺯﻩﺍﯼ ﺭﻭﺑﺮﻭ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ ﺁﻥ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼ ﮐﺎﺭ‬
‫ﺍﻧﺴﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺗﺼﺎﻋﺪﯼ ﻫﻨﺪﺳﯽ) ‪ (١‬ﺑﯽ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﺭﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ‬
‫ﺑﻪﻣﺠﺮ‪‬ﺩ ﺍﻳﻨﮑﻪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺬﮐﻮﺭ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﺎﻧﻌﯽ ﺩﺭﺑﺮﺍﺑﺮﮔﺴﺘﺮﺵ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺧﻮﺩ ﺑﯽﻭﻓﺎﺋﯽ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺷﻴﻮﺓ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫ﻳﮑﺒﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺖ ﺭﺍ ﺑﻪﺍﺛﺒﺎﺕ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﺪ ﮐﻪ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﮐﻬﻮﻟﺘﺶ ﻓﺮﺍﺭﺳﻴﺪﻩ ﻭ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ‬
‫)‪(٢‬‬
‫ﭘﻴﺶ ﺳﭙﺮﯼﺷﻮﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪[ .‬‬

‫٭‬

‫ﺁﻥ ﺣﺪ‪‬ﺍﻗﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶﺁﻥ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺎ ﺗﺮﻗﯽ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ‬
‫ﺭﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻳﮏ ﻣﺆﺳﺴﺔ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺍﻣﻮﺭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﮐﺎﻣﻴﺎﺑﯽ ﻗﺮﻳﻦ ﺳﺎﺯﺩ ﺑﻪ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﺯﻳﺮ ﺍﺳﺖ‪ :‬ﺑﻪﻣﺠﺮ‪‬ﺩ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎﺕﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺍﯼﮔﺮﺍﻥﻗﻴﻤﺖ ﺟﺪﻳﺪ ﻋﻤﻮﻣﻴ‪‬ﺖ ﭘﻴﺪﺍﮐﺮﺩﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺍﺯﮔﺮﺩﻭﻧﺔ ﺁﻳﻨﺪﺓ ﺁﻥﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺭﺍﻧﺪﻩ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ‬
‫ﺁﻏﺎﺯ ﻣﺮﺣﻠﺔﮐﺎﺭﺑﺮﺩ ﺍﺧﺘﺮﺍﻋﺎﺕ ﻣﮑﺎﻧﻴﮑﯽ ﺩﺭﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﺍﺳﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﻫﻨﻮﺯ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺑﻪﻃﻮﺭﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺍﺯﺳﻮﯼﺩﻳﮕﺮ ﺑﻨﮕﺎﻩﻫﺎﯼ‬
‫ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺰﺭﮒ ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﻓﻮﻕ ﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﺑﺎﻻﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺍﺯﻗﺒﻴﻞ ﺭﺍﻩ ﺁﻫﻦ ﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺑﻬﺮﺓ ﭘﻮﻝ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﻧﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ‬
‫ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﯽﺑﻮﺩ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﻣﯽﺍﻓﺘﺎﺩ‪ .‬ﺩﺭ ‪‬ﻋﻮ‪‬ﺽ ﺗﻮﺩﺓ ﻫﻨﮕﻔﺘﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺳﻬﺎﻡ‪ ،‬ﻣﻴﺪﺍﻥ ﻋﻤﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﯽ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪ‪.‬‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﭼﺎﭖ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﺑﻪﺟﺎﯼ ﺗﺼﺎﻋﺪ ﻫﻨﺪﺳﯽ‪ Progressiv ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺘﺼﺎﻋﺪﺍﹰ ﺫﮐﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫) ‪ (۲‬ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻓﻮﻕ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﻗﻼﹼﺏ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐ ﺍﺳﺖﮐﻪﮔﺮﭼﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺯ ﺭﻭﯼ ﻳﮏ‬
‫ﺯﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ﻧﺴﺨﺔ ﺍﺻﻠﯽ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺍﻗﺘﺒﺎﺱ ﺷﺪﻩ ﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺬﻟﮏ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﻄﺮﻭﺣﻪ ﺍﺯ ﺣﺪﻭﺩ ﻧﺴﺨﺔ‬
‫ﺍﺻﻠﯽ ﻳﺎﻓﺖﺷﺪﻩ ﻓﺮﺍﺗﺮ ﻣﯽﺭﻭﻧﺪ ـ ﻑ‪ .‬ﺍﻧﮕﻠﺲ‪.‬‬
‫‪۳۹۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻧﻤﻮ‪ ‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻓﻘﻂ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﺑﺎﮐﺎﻫﺶ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺗﻼﺯﻡ ﭘﻴﺪﺍ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻓﻮﻗﺎﹰ ﻳﺎﺩﺷﺪﻩ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻧﺴﺒﺖ ﺍﺟﺰﺍﺀ ﺗﺮﮐﻴﺐﺁﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺑﺮﻭﺯ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﻫﺎﯼ ﺩﺍﺋﻤﯽ ﻭ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮﻭﺯ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺎﻩ ﺍﻳﻦ ﻭﮔﺎﻩ ﺁﻥ ﺑﺨﺶﮐﻤﺎﺑﻴﺶ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ‪ ،‬ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺘﻮﺳﻄﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺟﺰﺍ ﺀِ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺪﺕ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺑﻪ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺍﺩﺍﻣﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﺑﺨﺶ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻫﻴﭻ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺁﻟﯽ ﺋﯽ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﻤﯽ ﺁﻭﺭﺩ ﻭﻟﺬﺍ‬
‫ﻣﻮﺟﺒﺎﺕ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻧﻤﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺑﺰﺭﮒﺷﺪﻥ ﺩﺍﺋﻤﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭﻟﺬﺍ ﻧﻴﺰ‬
‫ﮔﺴﺘﺮﺵﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﺍﹸﺳﻠﻮﺏﻫﺎﯼﮐﻬﻨﻪﮐﻪ ﺁﺭﺍﻡﺁﺭﺍﻡ ﺭﺍﻩ ﺧﻮﺩ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﮐﻨﺎﺭﺁﻥ ﺍﹸﺳﻠﻮﺏ ﻫﺎﯼ ﺟﺪﻳﺪﯼ ﻭﺍﺭﺩ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺯ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮﺩ ﺳﺒﺐ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﻧﺴﺒﺘﯽﮐﻪﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﺎﻫﺶ ﻧﻴﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶﺗﻌﺪﺍﺩ ﻣﻄﻠﻖﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‪ ،‬ﻋﻠﯽﺭﻏﻢﮐﺎﻫﺶﻧﺴﺒﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﮔﺬﺍﺭﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭ ﻫﻤﺔ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﻭﯼ ﻧﻤﯽﺩﻫﺪ‬
‫ﻭ ﺩﺭﻫﻤﻪﺟﺎ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﻤﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﻋﻨﺼﺮ ﮐﺎﺭ‬
‫ﺯﻧﺪﻩ ﻣﻄﻠﻖ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻓﻘﻂ ﻧﻴﺎﺯ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺗﻌﺪﺍﺩ‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﺰﺩﺑﮕﻴﺮ ﻋﻠﯽﺭﻏﻢﮐﺎﻫﺶ ﻧﺴﺒﯽ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﻄﻠﻖ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺠﺮ‪‬ﺩ ﺍﻳﻨﮑﻪ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻦ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻴﺎﺯﯼ ﺑﻪ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ‪۱۲‬ـ ‪ ۱۵‬ﺳﺎﻋﺘﺔ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ ﮐﺎﺭ ﻧﺒﺎﺷﺪ‬
‫ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺯﺍﺋﺪ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻓﺮﺿﺎﹰ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺑﻪ ﺟﺎﺋﯽ ﺑﺮﺳﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻮﺟﺐﮐﺎﻫﺶ ﻣﻄﻠﻖ ﺗﻌﺪﺍﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﺮﺩﻡﮐﺸﻮﺭ ﺭﺍ ﻗﺎﺩﺭ ﺳﺎﺯﺩ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭﻓﺎﺻﻠﺔ ﺯﻣﺎﻧﯽﮐﻤﺘﺮﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻞﹼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﺛﻤﺮ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﻧﻘﻼﺑﯽ ﺭﻭﯼ ﺧﻮﺍﻫﺪ‬
‫ﺩﺍﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﭼﻨﻴﻦﮐﺎﻫﺶﻣﻄﻠﻘﯽ ﺍﮐﺜﺮﻳﺖ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺍﺯﮔﺮﺩﻭﻧﺔ ﻋﻤﻞ ﺧﺎﺭﺝ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ‬
‫ﺑﺎﺯ ﺣﺪ‪‬ﻭﻣﺮﺯ ﻭﻳﮋﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺷﮑﻞ ﻣﻄﻠﻘﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﻭﺗﻮﻟﻴﺪ ﺛﺮﻭﺕ ﻧﻴﺴﺖ‪،‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۰۰‬‬

‫ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪﻋﮑﺲ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻧﻘﻄﺔ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺑﺎ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﻭ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺛﺮﻭﺕ ﺗﺼﺎﺩﻡ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺗﺼﺎﺩﻡ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻗ‪‬ﺴﻤﯽ ﺩﺭ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻫﺎﯼ ﺍﹶﺩ ﻭﺍﺭﯼ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺯﺍﺋﺪﺳﺎﺯﯼ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﺔ ﺷﻴﻮﺓ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﻗﺪﻳﻤﯽ ﺍﻳﻦ ﻳﺎ ﺁﻥ ﺑﺨﺶ ﺍﺯ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺮﯼ ﻧﺎﺷﯽﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺣﺪ‪‬ﻭﻣﺮﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺯﺍﺋﺪﻣﺎﻧﺪﻥﮐﺎﺭﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻄﻠﻖ ﺍﺿﺎﻓﯽﺋﯽﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩ ﺍﺻﻼﹰ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﻓﻘﻂ ﺗﺎﺁﻧﺠﺎ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎﺭ‬
‫ﻃﺒﻘﺔ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺭﺍ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﻧﻪﺁﻧﮑﻪ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺎ ﺩ‪‬ﯼ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﮐﺎﺳﺘﻪ‬
‫ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺩﺭﻣﻴﺎﻥ ﺗﻀﺎﺩﻫﺎ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺩﻳﺪﻳﻢﮐﻪ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖﻓﺰﺍﺋﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻳﮏﮔﺮﺩﺁﺋﯽ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑ‪‬ﺮ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻗﺪﺭﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻗﺪﺭﺕ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﺔ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﺋﯽ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‬
‫ﻋﺎﻣﻞ ﺁﻧﺴﺖ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﻗﺪﺭﺕ ﻭﺁﻧﭽﻪﮐﻪ ﮐﺎﺭ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩ‬
‫ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﺭﺍﺑﻄﻪﺍﯼ ﻫﻢ ﺍﻣﮑﺎﻥﭘﺬﻳﺮﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﹺ‬
‫ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﯽﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﻣﺴﺘﻘﻞﺷﺪﻩﺍﯼ ﻧﻤﻮﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺷﯽﺀ ﻭ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻗﺪﺭﺗﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺷﯽﺀ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﻀﺎﺩ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﻗﺪﺭﺕ ﻋﺎ ﻡ‪ ‬ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺷﮑﻞ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﺧﻮﺩ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻭ ﺍﺳﺘﻴﻼﯼ ﺧﺼﻮﺻﯽ‬
‫ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﺑﺎﺭﺯ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦ ﺍﻧﺤﻼﻝ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺍﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻋﺎ ﻡ‪،‬‬
‫ﺍﺷﺘﺮﺍﮐﯽ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺩﺭ ﺑ‪‬ﺮ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺗﺤﻮ‪‬ﻝ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻭ ﻧﻮﻉ ﻭ ﺷﻴﻮﻩﺍﯼﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺁﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻓﺮﺍﻫﻢ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫٭‬
‫‪۴۰۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﻳﮏ ﺍﹸﺳﻠﻮﺏ ﺟﺪﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪-‬‬
‫ﺩﺍﺭﯼ ﺑﻪﻣﻴﻞ ﺧﻮﺩ ﺁﻥ ﺍﹸﺳﻠﻮﺏ ﺟﺪﻳﺪ ﺭﺍ ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻧﻤﯽﺑﻨﺪﺩ‪ ،‬ﻫﺮﻗﺪﺭ ﻫﻢﮐﻪ ﺍﹸﺳﻠﻮﺏ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻫﺮ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻫﻢﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻫﺮ‬
‫ﺍﹸﺳﻠﻮﺏ ﻧﻮﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞﮐﺎﻻﻫﺎ ﺭﺍ ﺍﺭﺯﺍﻥﺗﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺩﺭﺁﻏﺎﺯ‪،‬‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﻭ ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺷﺸﺎﻥ ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻭﯼ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻣﻴﺎﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﺍﻳﻦﮐﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﮐﺎﻻﺷﺎﻥ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪﺟﻴﺐ ﻣﯽﺯﻧﺪ‪ .‬ﻭﯼ ﺍﺯﺁﻥﺟﻬﺖ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦﮐﺎﺭﯼ‬
‫ﺩﺳﺖ ﺯﻧﺪﮐﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﺎﹰ ﻻﺯﻡ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻳﻦﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭﯼ‬
‫ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺍﹸﺳﻠﻮﺏ ﺟﺪﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺿﺮﻭﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﹸﺳﻠﻮﺏ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻭﯼ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﺍﹸﺳﻠﻮﺏﻫﺎﯼ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﹸﺳﻠﻮﺏ ﻋﻤﻮﻣﻴ‪‬ﺖ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭﺁﻥ‬
‫ﺭﺍ ﺗﺤﺖ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻋﺎﻡ ﺩﺭﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﻫﺪ ــ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺑﻪﻭﻗﻮﻉ ﻣﯽﭘﻴﻮﻧﺪﺩ ﻭﺳﭙﺲ ﺑﺎﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ــ‬
‫ﺗﻨﺰﻟﯽﮐﻪ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦﮐﺎﻣﻼﹰ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﺍﺭﺍﺩﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺍﺳﺖ ﻭﺍﻗﻊ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺍﻳﻦﻣﻮﺭﺩ ﺑﺎﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺬﮐﺮ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺩﺭﺁﻥ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼﺗﻮﻟﻴﺪﯼ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺣﺎﮐﻢ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕﺁﻧﻬﺎ ﻧﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﻭ ﻧﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺩﺭ ﻣﺼﺮﻑﮐﺎﺭﮔﺮ‬
‫ﻭ ﻳﺎ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺯﻳﺴﺖ ﻭﯼ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺮﺁﻥ‬
‫ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻧﻴﺰ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺩﺭﺁﻧﺠﺎ ﺍﺭﺯﺍﻥﺗﺮﺷﺪﻥﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻧﺴﺒﯽ ﺭﺍ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻧﻤﯽﺩﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﺍﺭﺯﺍﻥﺗﺮ ﺳﺎﺧﺖ‪) .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭ ﻫﻤﺔ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎ ﺍﺭﺯﺍﻥﺗﺮﺷﺪﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﻳﮑﺴﺎﻥﻣﺎﻧﺪﻥ‬
‫ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽﮐﺎﺭﮔﺮ‪ ،‬ﺗﺮﻗﯽ ﺩﻫﺪ(‪ .‬ﺑﻪﻣﺤﺾﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﹸﺳﻠﻮﺏ ﻧﻮﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺮﻭﻉ ﺑﻪﮔﺴﺘﺮﺵﻳﺎﻓﺘﻦ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﻋﻤﻼﹰ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺍﺭﺯﺍﻥ ﺗﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺮﺩﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻗﺪﻳﻢ ﮐﺎﺭ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻣﺤﺼﻮﻝ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۰۲‬‬

‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﮐﺎﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻔﺮﻭﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺗﻨﺰﻝ‬
‫ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﺯﻣﺎﻥ ﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﻻﺯﻡ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﮐﻮﺗﺎﻩﺳﺨﻦﺁﻧﮑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻧﻴﺰ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ــ ﻭ ﺍﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ‬
‫ﺧﻮﺩ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺍﺳﺖ ــ ﺍﹸﺳﻠﻮﺏ ﺟﺪﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺑﻨﺪﻧﺪﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖﮐﻤﺘﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺔ ﺍﻭﺿﺎﻉﻭﺍﺣﻮﺍﻟﯽﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺑﺎﺑﻪﮐﺎﺭﺑﺮﺩﻥ ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻗﻴﻤﺖﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔﺁﻧﻬﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺍﺭﺯﺍﻥﺗﺮﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﻪﮐﺎﻫﺶﮐﻤ‪‬ﯽﮐﺎﺭﯼ ﻣﯽﺍﻧﺠﺎﻣﺪﮐﻪ‬
‫ﻳﮏ ﻭﺍﺣﺪﮐﺎﻻ ﺩﺭﺧﻮﺩ ﺟﺬﺏ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭﺛﺎﻧﯽ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪﮐﺎﻫﺶ ﺟﺰﺀِ ﻓﺮﺳﻮﺩﺓ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻﺗﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺗﮏ ﮐﺎﻻ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻫﺮ ﻗﺪﺭ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻﺕ ﮐﹸﻨﺪﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ ﻭ‬
‫ﻣﻴﺰﺍﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ ﺭﺍ ﺗﺎ ﺳﺮﺭﺳﻴﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮﺩ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭ ﺣﺎﻟﺖﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫"ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﻳﮑﺴﺎﻥﻣﺎﻧـﺪﻥ ﻫﻤـﺔ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕـﺮ‪ ،‬ﺗﻮﺍﻥ ﻳﮏ ﻣﻠﹼﺖ ﺩﺭ ﺻﺮﻓﻪ ﺟـﻮﺋﯽ‬
‫ﺍﺯ ﺳﻮﺩﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺑﺎ ﻧـﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻧـﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﺪ ﺍﻳﻦ ﺗـﻮﺍﻥ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﮔﺮ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﺿﻌﻴﻒ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻫﻨﮕـﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﺎﻳﺪ‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕـﺮ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻧﻤﯽﻣﺎﻧﻨﺪ‪ ...‬ﻳﮏ ﻧﺮﺥ ﻧﺎﺯﻝ ﺳﻮﺩ ﻣﻌﻤﻮﻻﹰ ﺑﺎ ﻧـﺮﺥ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻳﻌﯽ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻌـﺪﺍﺩ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﻫﻤـﺮﺍ ﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑـﻪ ﺩﺭ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ‪ ...‬ﻳﮏ‬
‫) ‪(١‬‬
‫ﻧـﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﻻ ﺑﺎ ﻧـﺮﺥ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﮐﹸﻨﺪﺗـﺮﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻌـﺪﺍﺩ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﻫﻤـﺮﺍﻩ ﺍﺳﺖ‪".‬‬

‫)‪Richard Jones: "An Introductory Lecture on Pol. Econ.", Lndon, 1833, p. 50 et seq. (۱‬‬

‫ﺭﻳﭽﺎﺭﺩ ﺟﻮﻧﺲ )‪۱۷۹۰‬ـ ‪ (۱۸۵۵‬ـ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‪.‬‬

‫ﻧﻘﻞﻗﻮﻝ ﺍﺯ ﺭﻳﭽﺎﺭﺩ ﺟﻮﻧﺲ ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﻋﻴﻨﺎﹰ ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽﺁﻭﺭﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻋﻴﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻧﻘﻞﺷﺪﻩ ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ‬
‫←‬ ‫ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﺑﻪﻗﺮﺍﺭ ﺫﻳﻞ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫‪۴۰۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻣﺜﺎﻝ‪ :‬ﻟﻬﺴﺘﺎﻥ‪ ،‬ﺭﻭﺳﻴﻪ‪ ،‬ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪.‬‬

‫ﺟﻮﻧﺲ ﺑﻪ ﺩﺭﺳﺘﯽ ﻣﺘﺬﮐﺮ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺮ ﺍﻧﮕﻴﺰﻩﻫﺎ ﻭ ﺍﻣﮑﺎﻧﺎﺕ‬
‫ﺍﻧﺒﺎﺷﺘﻦ)‪ (١‬ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍ ﻭ‪‬ﻻﹰ ﺑﻪﺳﺒﺐ ﺍﺿﺎﻓﻪﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﻧﺴﺒﯽ ﺭﺷﺪﻳﺎﺑﻨﺪﻩ‪ .‬ﺩ ﻭ‪‬ﻡ ﺯﻳﺮﺍﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺗﺮﻗﯽ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﮐﺎﺭ ﺣﺠﻢ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﻣﺼﺮﻓﯽﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﺣﺠﻢ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺎﺩ‪‬ﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺭﺷﺪ ﻣﯽﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﺳﻮ‪‬ﻡ ﺍﺯﺁﻥﺟﻬﺖﮐﻪ ﺑﺮ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺖﻫﺎﯼ ﺳﻬﺎﻣﯽ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﻭﻟﺬﺍ‬
‫ﺳﻬﻮﻟﺘﯽﮐﻪ ﺍﺯﺍﻳﻦﺭﺍﻩ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺪﻭﻥﺁﻧﮑﻪ ﺧﻮﺩ ﺻﺎﺣﺐ ﭘﻮﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‬
‫ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻭﺟﻮﺩﺁﻣﺪﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﻨﺠﻢ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼﻫﺎ ﻭﺣ‪‬ﺮﺹﹺ ﻣﺘﻤﻮ‪‬ﻝﺷﺪﻥ‪ .‬ﺷﺸﻢ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼﻫﺎﯼ ﻫﻨﮕﻔﺖ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪.‬‬

‫٭‬

‫ﺳﻪ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺖ ﻋﻤﺪﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺑﻪﻗﺮﺍﺭ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﺍﺳﺖ‪:‬‬

‫‪۱‬ـﮔﺮﺩﺁﺋﯽ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭﺩﺳﺖ ﻋﺪ‪‬ﻩﺍﯼ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﻠﮏ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﻧﮕﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻋﮑﺲ ﺑﻪ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻭﻟﻮﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﻠﮏ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ‬
‫ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ)‪(٢‬ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺋﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭﻟﯽ ﻫﻤﺔ ﺛﻤﺮﺍﺕ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ ﺭﺍ ﺑﻪﺟﻴﺐ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﯽﺭﻳﺰﻧﺪ‪.‬‬

‫→‬
‫‪“All other things being equal, the power of a nation to save from its profits varies with‬‬
‫‪the rate of profits, is great when they are high, less, when low; but as the rate of profit‬‬
‫‪declines, all other things do not remain equal… A low rate of profit is ordinarily‬‬
‫‪accompanied by a rapid rate of accumulation, relatively to the numbers of the people, as‬‬
‫‪in England… a high rate of profit by a slower rate of accumulation, relatively to the‬‬
‫”‪numbers of the people.‬‬
‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﻋﻴﻨﺎﹰ ﺑﻪﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‪"inducements and faculties to accumulate" :‬‬
‫)‪ (۲‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺍﺻﻄﻼﺡ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ‪ Trustees‬ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۰۴‬‬

‫‪۲‬ـ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﺩﺍﺩﻥ ﺧﻮﺩ ﮐﺎﺭ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ :‬ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ‪ ،‬ﺗﻘﺴﻴﻢﮐﺎﺭ ﻭ‬
‫ﭘﻴﻮﻧﺪ ﮐﺎﺭ ﺑﺎ ﻋﻠﻮﻡ ﻃﺒﻴﻌﯽ‪.‬‬
‫ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭ ﺟﻬﺖ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻭﮐﺎﺭ ﻓﺮﺩﯼ ﺭﺍ ــ ﻭﻟﻮ‬
‫ﺑﻪﺻﻮﺭﺕﻫﺎﯼ ﻣﺘﻀﺎﺩ ــ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﺮﻣﯽﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫‪۳‬ـ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺟﻬﺎﻧﯽ‪.‬‬
‫ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﺭﺷﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖﻋﻈﻴﻢﺍﺳﺖ ﻭﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺍﺭﺯﺵ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ )ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻣﺤﻤﻞﻫﺎﯼ ﻣﺎﺩ‪‬ﯼﺷﺎﻥ(‪،‬‬
‫ﮐﻪ ﺣﺘﹼﺎ ﺍﮔﺮ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻧﺴﺒﺖ‪ ‬ﻧﻤﻮ‪ ‬ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﻫﻢ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺯ ﺑﻪﻣﺮﺍﺗﺐ ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ ﺍﺯﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﺭﺷﺪ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﭘﺎﻳﮕﺎﻫﯽﮐﻪ ﺍﻳﻦﻧﻴﺮﻭﯼﻋﻈﻴﻢ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺑﻪﺳﻮﺩﺁﻥ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺛﺮﻭﺕ ﺗﻨﮓﺗﺮ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭﺳﺎﺯﯼ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺗﻮﺭ‪‬ﻡﻳﺎﺑﻨﺪﻩ‪ ،‬ﺩﺭﺗﻀﺎﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺠﺎﺳﺖﮐﻪ ﺑﺤﺮﺍﻥﻫﺎ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺎﻳﺎﻥ‪ ‬ﺑﺨﺶ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬

‫‪۴۰۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۰۶‬‬

‫‪3 "+‬‬ ‫‪31 2‬‬ ‫‪:%‬‬ ‫‪0‬‬

‫"! *‪.‬‬ ‫‪"+ 4‬‬ ‫‪.* !" 1 2 4‬‬
‫(‬ ‫) "! ‪3‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺎﻧﺰﺩﻫﻢ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﺎﻻ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ‬

‫ﺳﻮﺩﺍ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻳﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ ﺑﻪ ﺩﻭ ﺷﮑﻞ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺩﻭ ﺷﻌﺒﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬

‫ﮐﺎﻻﺳﻮﺩﺍﺋﯽ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻮﻝ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﺎ ﻫﻢﺍﮐﻨﻮﻥ‪ ،‬ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ‬
‫ﺩﺭﻭﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﻳﻢ‪ .‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺍﺯﺁﻥ ﺟﻬﺖ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺣﺘﹼﺎ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺩﺭ ﻳﮏ ﺟﻮﺍﻝ ﻣﯽﺭﻳﺰﻧﺪ ﻭ ﻋﻤﻼﹰ ﻭﻳﮋﮔﯽﻫﺎﯼ ﺧﺼﻠﺖﻧﻤﺎﯼﺁﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ‬
‫ﺩﻭﺭ ﻣﯽﺩﺍﺭﻧﺪ‪.‬‬
‫٭‬

‫ﺣﺮﮐﺖﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺯﺁﻥ‪ ،‬ﺑﺎﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ‬
‫ﺍﺯ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﺎﺯﻩﺍﯼ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﻣﻘﺪﺍﺭﺁﻥ ﻧﻴﺰ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪﮐﺎﻻ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫‪۴۰۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺩﺍﺭﺩ ﺗﺎ ﺑﻪﭘﻮﻝ ﺗﺒﺪﻳﻞﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻭ ﺑﺨﺶ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺍﺯﺁﻥ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﭘﻮﻝ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪﮐﺎﻻ‬
‫‪‬ﺑﺪ‪‬ﻝ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺗﺤﺖ ﺣﺮﮐﺖ ﺍﻳﻦ ﮔﺬﺍﺭ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺗﺤﻮ‪‬ﻝ‬
‫ﺻﻮﺭﯼ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥﮐﻼ‪ ‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﻇﻴﻔﺔ‬
‫ﺧﺎﺹ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﻳﮋﻩ ﺍﯼ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮐﺎﺭ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻭﻇﻴﻔﺔ‬
‫ﻭﺍﮔﺬﺍﺭﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﮔﺮﻭﻩ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﺎﻻﺳﻮﺩﺍﺋﯽ ﻳﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﺩﻭ‪‬ﻡ )ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‪ ،‬ﺑﻨﺪ ‪ ۲‬ﻭ‪ (١) (۳‬ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺍﻳﻀﺎﺡ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﺎﭼﻪﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﻨﻌﺖ ﺣﻤﻞﻭﻧﻘﻞﮐﺎﻻﻫﺎ‪ ،‬ﻧﮕﻬﺪﺍﺭﯼ ﻭ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺷﮑﻠﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻣﺼﺮﻑﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺍﺩﺍﻣﺔ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺗﻠﻘﹼﯽ ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﺣﺎﻻﺕ ﺑﻴﻨﺎﺑﻴﻨﯽ ﺩﺭ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﮔﺎﻩ ﺑﺎ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﻭﻳﮋﺓ ﺳﻮﺩﺍ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻳﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﮐﺎﻻﺳﻮﺩﺍﺋﯽ ﻣﺨﻠﻮﻁ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭﮔﺎﻩ ﺩﺭﻋﻤﻞ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻴﺶ ﻣﯽﺁﻳﺪﮐﻪ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﺎﮔﺴﺘﺮﺵ‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﺎﺭ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺳﻮﺩﺍ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﻔﮑﻴﮏ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺯﺁﻥ ﻗﺒﻴﻞ ﻭﻇﺎﻳﻒ‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺟﺪﺍ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮﺁﻧﻬﺎ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺬﻟﮏ ﺣﺎﻻﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺎ ﻭﻇﺎﻳﻒ‬
‫ﻭﻳﮋﺓ ﺳﻮﺩﺍ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻫﺪﻓﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺧﻮﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩﺍﻳﻢ‬
‫ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻭﻳﮋﮔﯽ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺍﻳﻦ ﺷﮑﻞ ﺧﺎﺹ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﻣﺸﺨﺺ ﺳﺎﺯﻳﻢ‪ ،‬ﻻﺯﻣﺴﺖﮐﻪ‬
‫ﺍﺯﺁﻥ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺩﻳﮕﺮ ﭼﺸﻢ ﺑﭙﻮﺷﻴﻢ‪ .‬ﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫ﻭﮔﺎﻩ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻭﻇﺎﻳﻔﯽ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﺎﻻ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ‪ ،‬ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﺧﺎﻟﺺ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺩﻳﺪﻩ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺣﺬﻑ ﻭ ﺩﻭﺭﺳﺎﺧﺘﻦ ﺁﻥ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﺧﺎﻟﺺ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬

‫ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺩﻳﺪﻳﻢﮐﻪ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﺍﺳﺘﺤﺎﻟﻪﺍﯼﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬

‫ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻣﺤﻴﻂ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‪ ،‬ﺍﺯﺳﺮﻣﯽﮔﺬﺭﺍﻧﺪ ــ ﺍﺳﺘﺤﺎﻟﻪﺍﯼﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪﻭﻓﺮﻭﺵ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ‬

‫)‪ ( (۱‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺟﻠﺪﺩﻭ‪‬ﻡ‪ ،‬ﺹ ‪ ۱۲۵‬ﺗﺎ ‪] ۱۳۵‬ﺍﺯﺻﻔﺤﺔ ‪ ۱۹۷‬ﺗﺎ ‪ ۲۱۷‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۰۸‬‬

‫ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺤﻮﻳﻞﻣﯽﺷﻮﺩ ــ ﻣﺮﺣﻠﻪﺍﯼ‬
‫ﺍﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﻣﺮﺣﻠﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﺎﻡ‪ ‬ﺁﻥ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪،‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﺩﻳﺪﻳﻢﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭ ﻭﻇﻴﻔﻪﺍﺵ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯﺧﻮﺩﺵ‬
‫ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺩﻭ ﺷﮑﻞﹺ ﺯﻳﺴﺖ ﺟﺪﺍﮔﺸﺘﻪ ﻭﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﻤﺎﻥ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﺣﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﺟﺰﺀ ﺍﺯﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷﮑﻞﹺ ﺯﻳﺴﺖ‬
‫ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺘﺤﺎﻟﻪ ﺭﺍ ﺍﺯﺳﺮﻣﯽﮔﺬﺭﺍﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻫﺮ ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻦﺁﻥ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﺍﺳﺘﺤﺎﻟﺔ‬
‫ﺁﻥ ﺍﺯﺣﻴﺚ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ ﻓﻘﻂ ﮔﺬﺭﮔﺎﻩ ﻳﺎ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﮔﺬﺍﺭ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪﻩ ﻭ‬
‫ﺑﺎﺯﺁﻳﻨﺪﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺗﺪﺍﻭﻡ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭﻟﺬﺍﮔﺮﭼﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮﮐﺎﻻـ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪﮐﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﺍﺭﹺﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻴﺮﻭﻥ‬
‫ﮐﺸﻴﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺬﻟﮏ ﻋﻨﺎﺻﺮﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎﺯ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻪﺳﺎﻥ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺟﺪﻳﺪ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﺑﺎﺯﺍﺭ ﺑﺮﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﺎﻻﺳﻮﺩﺍﺋﯽ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺟﺰ ﺷﮑﻞ ﺩﮔﺮﺳﺎﻥﺷﺪﺓ ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺍﺳﺘﺤﺎﻟﻪ ﺭﺍ ﺍﺯﺳﺮﻣﯽﮔﺬﺭﺍﻧﺪ‬
‫ﻭ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻣﺤﺼﻮﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯﺁﻥﺭﻭ ﻣﯽﮔﻮﺋﻴﻢ ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮐﻪ‬
‫ﺑﺨﺶ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺍﺯ ﺧﺮﻳﺪﻭﻓﺮﻭﺵﮐﺎﻻﻫﺎ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻣﺎ ﺩﺭ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺍﺧﻴﺮ ﺑﻪ ﮐﻠﹼﯽ ﭼﺸﻢ ﻣﯽ ﭘﻮﺷﻴﻢ ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺨﺶ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻭ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺎﻫﻴ‪‬ﺖ ﻭﻳﮋﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽﮐﻤﮑﯽ ﻧﻤﯽﺭﺳﺎﻧﺪ ﻭﺍﺯﺳﻮﯼ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻫﺪﻑ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﻣﺸﺮﻭﺣﺎﹰ ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻮﺩﺍﮔﺮﮐﺎﻻ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ‪ ،‬ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ ﻣﺒﻠﻐﯽ ﭘﻮﻝ ﮐﻪ‬
‫ﭼﻮﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻭﺍﺭﺩ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪﮐﺴﯽ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﮐﻪ ﻗﺼﺪ ﺩﺍﺭﺩ ‪) x‬ﺍﺭﺯﺵ ﺑ‪‬ﺪﻭﯼﹺ ﻣﺒﻠﻎ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ( ﺭﺍ ﺑﻪ ‪) x + x‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﻳﻦ ﻣﺒﻠﻎ ﺑﻪﺍﺿﺎﻓﺔ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺁﻥ( ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﺪﻳﻬﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺍﺯﺣﻴﺚﮐﹼﻠﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺑﻮﺩﻥ‬
‫‪۴۰۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺪﺍﻥ ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺳﺒﺐ ﮐﻪ ﮐﺎﻻﺳﻮﺩﺍﮔﺮ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺵ ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍ‬
‫ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﭘﻮﻝ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﻭﯼﮐﺎﻻﺋﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﯽﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﮐﺎﻻﻫﺎ‬
‫ﺳﻮﺩﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﻭﺍﺳﻄﺔ ﺣﺮﮐﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎ ﺁﻧﻬﺎ ﺳﻮﺩﺍ ﮐﻨﺪ ﻧﺎﭼﺎﺭ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺍﺭﻧﺪﺓ ﭘﻮﻝ ـ ﮐﺎﻻ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺎﻻﺳﻮﺩﺍﮔﺮﯼ ﺭﺍ ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ‪ ۳۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺩﺭﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻭﺁﻥ ﻣﺒﻠﻎ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺍﻧﺪﺍﺯﺩ‪ .‬ﻭﯼ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ‪ ۳۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻣﺜﻼﹰ ‪۳۰۰۰۰‬‬
‫ﺫﺭﻉ ﻣﺘﻘﺎﻝ ﺍﺯﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭ ﻣﺘﻘﺎﻝﺑﺎﻑ ﺍﺯﻗﺮﺍﺭ ﺫﺭﻋﯽ ‪ ۲‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﻭ ﺍﻳﻦ‬
‫‪ ۳۰۰۰۰‬ﺫﺭﻉ ﺭﺍ ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ ﺳﺎﻻﻧﻪ = ‪ %۱۰‬ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻭﯼ ﭘﺲ ﺍﺯ‬
‫ﻭﺿﻊ ﻫﻤﺔ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﻓﺮﻋﯽ‪ ،‬ﺳﻮﺩ ﺳﺎﻻﻧﻪﺍﯼ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ %۱۰‬ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﻭﯼ ﺩﺭ‬
‫ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺳﺎﻝ ‪ ۳۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺭﺍ ﺑﻪ ‪ ۳۳۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﺌﻠﺔ‬
‫ﺍﻳﻨﮑﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻭﯼ ﺍﻳﻦ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﻣﻄﻠﺒﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﻌﺪﺍﹰ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺷﮑﻞ ﺳﺎﺩﺓ ﺣﺮﮐﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻭﯼ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ‪ .‬ﻭﯼ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺑﺎ‪ ۳۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﭘﺎﺭﭼﻪ ﻣﯽﺧﺮﺩ ﻭ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﺘﻘﺎﻝ ﺭﺍ ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﺪ ﻭ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺧﺮﻳﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﻓـﺮﻭﺵ ﺭﺍ ﺗﮑـﺮﺍﺭ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‬
‫ﺭﺍ ﮐﻪ ﺷﮑﻞ ﺳﺎﺩﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﮐﻪ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬ ‫‪G–W–Ǵ‬‬

‫ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻣﺤﺼﻮﺭ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻓﺎﺻﻠﺔ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﮐﻪ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯﺣﺮﮐﺖ ﻭ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺧﺎﺹ ﺍﻭ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ ﺩﺭﺁﻥﮔﺴﺴﺘﯽ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﭼﻪ ﺭﺍﺑﻄﻪﺍﯼ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﺎﻻـ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ ﻭﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮐﻪ‬
‫ﺷﮑﻞ ﻭﺟﻮﺩﯼ ﺳﺎﺩﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ؟ ﻣﻄﻠﺐ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﺩﺍﺭ‬
‫ﻣﺘﻘﺎﻝ ﺑﺎﻑ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻭﯼ ﺑﺎ ﭘﻮﻝ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﭘﺎﺭﭼﺔ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﺭﺳﺎﻧﺪﻩ‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺍﺳﺘﺤﺎﻟﺔ ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝﺳﺎﺧﺘﻦ ﺁﻥ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﻳﮑﺴﺎﻥﻣﺎﻧﺪﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﭘﻮﻝ ﺭﺍ ﺍﺯ‬
‫ﺳﻮﺋﯽ ﻣﺠﺪ‪‬ﺩﺍﹰ ﺑﻪ ﻧﺦ‪ ،‬ﺫﻏﺎﻝﺳﻨﮓ‪ ،‬ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻭﻏﻴﺮﻩ ‪‬ﺑﺪ‪‬ﻝ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﺻﺮﻑ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۱۰‬‬

‫ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺧﻮﺩ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺯﻳﺴﺖ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﺻﺮﻑ ﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺍﺧﻴﺮ‪،‬‬
‫ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺑﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﺓ ﻣﺘﻘﺎﻝ ﺍﺳﺘﺤﺎﻟﺔ ﮐﺎﻻ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﻭ ﻓﺮﻭﺵﺁﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬
‫ﻣﻌﺬﻟﮏ ﻓﺮﻭﺵ ﺧﻮﺩ ﻣﺘﻘﺎﻝ ﻫﻨﻮﺯ ﻋﻤﻠﯽ ﻧﺸﺪﻩﺍﺳﺖ‪.‬ﮐﺎﻻﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪﮔﺬﺷﺘﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭﺁﻧﺴﺖﮐﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽﺧﻮﺩ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺭﺳﺎﻧﺪﻩ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﺩ‪ .‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﻣﺘﻘﺎﻝ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺷﺨﺺ‬
‫ﺻﺎﺣﺐﺁﻥ ﺭﻭﯼ ﻧﺪﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎﺭﭼﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻨﺎ ﺑﺮﺗﺨﺼﻴﺺ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮﻣﻘﺎﻣﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫ﺩﺍﺭﺍﺳﺖ ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪﮔﺬﺷﺘﻪ ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪،‬ﮐﺎﻻﯼ ﻓﺮﻭﺷﯽﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦﺗﻔﺎﻭﺕﮐﻪ ﺍﮐﻨﻮﻥ‬
‫ﺑﺮﺧﻼﻑﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵﺭﺳﺎﻧﺪﻥ‬
‫ﺁﻥ ﮐﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽ ﺭﺳﺎﻧﺪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﻪ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﻭ ﺑﻪﮐﺴﺐ ﻭﮐﺎﺭ ﻭﻳﮋﺓ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻭﻇﻴﻔﻪﺍﯼ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪﻧﻤﻮﺩﻥ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ‬
‫ﺩﺍﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ۳۰۰۰۰‬ﺫﺭﻉ ﻣﺘﻘﺎﻝ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﺪﺗﯽ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ‬
‫ﺭﺳﺎﻧﺪﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻨﻨﺪﺓ ﭘﺎﺭﭼﻪ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ‪ ۳۰۰۰۰‬ﺫﺭﻉ ﻣﺘﻘﺎﻝ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪﺍﺭﺯﺵ ‪ ۳۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺑﺮﻳﺰﺩ‪ .‬ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﻣﺘﻘﺎﻝ ﺟﺪﻳﺪ ﺭﺍ‬
‫ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼﮐﻨﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﻫﻨﻮﺯ ‪ ۳۰۰۰۰‬ﺫﺭﻉ ﻣﺘﻘﺎﻝ ﻧﻔﺮﻭﺧﺘﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻧﺒﺎﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻭﯼ‬
‫ﻫﻨﻮﺯﮐﺎﻻﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﻭﻗﻔﻪ ﺍﯼ ﺑﺮﻭﺯ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭﮔﺴﻴﺨﺘﮕﯽ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﺓ ﻣﺘﻘﺎﻝ‬
‫ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﺩﺭﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼﮐﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ‪۳۰۰۰۰‬‬
‫ﺫﺭﻉ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺳﺎﺯﺩ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻓﺮﺽ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺩﺭ ﺍﺻﻞ ﻣﻄﻠﺐ ﻧﻤﯽ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺑﺎﺑﺖ‬
‫‪ ۳۰۰۰۰‬ﺫﺭﻉ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖﮔﺴﻴﺨﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥﮔﺴﻴﺨﺘﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫‪۴۱۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﭘﺲ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﻭ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﻣﻠﻤﻮﺱ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﭼﻴﺰﯼ ﺟﺰ‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﻻﺯﻣﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺣﺘﻤﺎﹰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ـ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﻭﻇﺎﻳﻒﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻭ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻤﻠﯽ ﺳﺎﺯﺩ‪.‬‬
‫ﺍﮔﺮ ﺑﻪﺟﺎﯼ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻳﮏﮔﻤﺎﺷﺘﺔ ﺳﺎﺩﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﻣﻨﺤﺼﺮﺍﹰ ﺍﻳﻦ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﻓﺮﻭﺵ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪﻋﻬﺪﻩ ﻣﯽﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮﺁﻥ ﺧﺮﻳﺪﻫﺎ ﻫﻢ ﺑﺎ ﺍﻭ ﻣﯽﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻟﺤﻈﻪﺍﯼ‬
‫ﻫﻢ ﺍﺯ ﺩﻳﺪ ﭘﻨﻬﺎﻥ ﻧﻤﯽﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﺎﻻـ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ ﺍﺳﺎﺳﺎﹰ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ ﺟﺰ ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪-‬‬
‫ﮐﻨﻨﺪﻩﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﺒﺪ‪‬ﻝ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﻃﯽ‪ ‬ﮐﻨﺪ ﻭ ﻭﻇﻴﻔﻪﺍﺵ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺑﻪﺍﻧﺠﺎﻡ ﺭﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕﮐﻪ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﺟﺎﯼﺁﻧﮑﻪ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺟﻨﺒﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕﻋﻤﻞﺍﻧﺤﺼﺎﺭﯼ ﺯﻣﺮﺓ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﮐﺎﻻﺳﻮﺩﺍﮔﺮﺍﻥ‬
‫ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﻭ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﮐﺴﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻣﺮ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﻭﻳﮋﺓ ﮔﺮﺩﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﺎﻻـ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ ﻧﻴﺰ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﻣﯽﺧﺮﺩ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﺪ‪ . G – W – Ǵ :‬ﺩﺭ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‬
‫ﺳﺎﺩﺓ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﻳﺎ ﺣﺘﹼﺎ ﺩﺭﮔﺮﺩﺵﮐﺎﻻﺋﯽﺋﯽﮐﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭ ‪ ، Ẃ – G – W‬ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺑﺪﺍﻥ ﻭﺳﻴﻠـﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﮐﻪ ﻫﺮ ﻗﻄﻌﺔ ﭘﻮﻝ‬
‫ﺩﻭﺑﺎﺭ ﺩﺳﺖ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﺓ ﻣﺘﻘﺎﻝ ﮐﺎﻻﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﺪ ﻭ ﻣﺘﻘﺎﻝ ﺭﺍ ﺑﻪ‬
‫ﭘﻮﻝ ‪‬ﺑﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻮﻝ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺍﻭ ﻣﯽﺭﺳﺪ‪ .‬ﺑﺎﻫﻤﻴﻦ ﭘﻮﻝ ﻭﯼ ﻧﺦ‪ ،‬ﺫﻏﺎﻝﺳﻨﮓ‪،‬‬
‫ﮐﺎﺭ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﻣﯽﺧﺮﺩ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥ ﭘﻮﻝ ﺭﺍ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﺗﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺘﻘﺎﻝ ﺭﺍ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﻪ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ‪‬ﺑﺪ‪‬ﻝﮐﻨﺪﮐﻪ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺘﻘﺎﻝ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﮐﺎﻻﺋﯽﮐﻪ ﻭﯼ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻫﻤﺎﻥ ﮐﺎﻻ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥ ﻧﻮﻉ ﮐﺎﻻﺋﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﻓﺮﻭﺷﺪ‪ .‬ﻭﯼ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﻭ‬
‫ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﺮﻳﺪﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺣﺮﮐﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬
‫ﻣﺘﻘﺎﻝﻓﺮﻭﺵ ﺑﺎ ‪ ۳۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ‪ ۳۰۰۰۰‬ﺫﺭﻉ ﻣﺘﻘﺎﻝ ﻣﯽﺧﺮﺩ‪ .‬ﻭﯼ ﺍﻳﻦ ‪ ۳۰۰۰۰‬ﺫﺭﻉ‬
‫ﻣﺘﻘﺎﻝ ﺭﺍ ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﺪ ﺗﺎ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ) ‪ ۳۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺭﺍ ﺑﻪﺍﻧﻀﻤﺎﻡ ﺳﻮﺩ( ﺍﺯ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۱۲‬‬

‫ﺑﺎﺯﺳﺘﺎﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﻗﻄﻌﺎﺕ ﭘﻮﻝ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﺩﻭ ﺑﺎﺭ ﺟﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﮐﺎﻻﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﻭ ﺑﺎﺭ ﺟﺎ ‪‬ﻋﻮ‪‬ﺽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﮐﺎﻻ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﻩ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ‬
‫ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﻣﯽ ﺭﻭﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﮐﻪ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻘﻞﻣﮑﺎﻥ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﮐﺎﻻﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﻭ ﺑﺎﺭ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ‬
‫ﻣﺪﺍﺧﻠﺔ ﻳﮏ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﺑﺎﺯ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎﺭ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺩﺭﺳﺖ ﻫﻤﻴﻦ ﻓﺮﻭﺵ‬
‫ﻣﮑﺮ‪‬ﺭ‪ ،‬ﺩﻭ ﺑﺎﺭ ﺟﺎ ‪‬ﻋﻮ‪‬ﺽ ﮐﺮﺩﻥ ﻫﻤﺎﻥ ﮐﺎﻻﺳﺖﮐﻪ ﭘﻮﻝ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ‬
‫ﺧﺮﻳﺪ ﮐﺎﻻ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺰ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺮﺩﺍﻧﺪ ﻭ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻭﯼ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﻳﮏ ﺣﺎﻟﺖ‪ Ẃ – G – W ،‬ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩﻭﺑﺎﺭ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﺎﯼ ﻫﻤﺎﻥ ﭘﻮﻝ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‬
‫ﮐﻪ ﮐﺎﻻ ﺩﺭ ﺷﮑﻠﯽ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﭘﻴﺪﺍ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺗﻤﻠﻴﮏ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ ﺩﻳﮕﺮ‪،‬‬
‫ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩﻭﺑﺎﺭ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﺎﯼ ﻫﻤﺎﻥ ﮐﺎﻻ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼﮐﻪ ﭘﻮﻝ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ‬ ‫‪G–W–Ǵ‬‬

‫ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺍﺯ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺑﻴﺮﻭﻥﮐﺸﻴﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺑﻪﺩﺭﺳﺘﯽ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ‬
‫ﻓﺮﻭﺵﮐﺎﻻ ﺑﻪﺻ‪‬ﺮﻑ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺁﻥ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻫﻨﻮﺯ ﻗﻄﻌﯽ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﻭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻓﻘﻂ ﻋﻤﻞ ﻓﺮﻭﺵ ــ ﻳﺎ ﻭﺳﻴﻠﻪﺳﺎﺯﯼ ﺩﺭ ﺍﺟﺮﺍﯼ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ــ ﺭﺍ‬
‫ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻧﻴﺰ ﺭﻭﺷﻦ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ ‪W – G‬‬

‫ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﹺ ﻣﻮﻟﹼﺪ ﻓﻘﻂ ﻭﻇﻴﻔﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﯼ ﺩﺭ ﺷﮑﻞﮔﺬﺍﺭﯼﺁﻥ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﮐﺎﻻـ‬

‫ﺍﺳﺖ ﻭ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ‬ ‫‪G–W–Ǵ‬‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﻠﻘﹼـﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻫﻤﺎﻥ ﭼﻴـﺰ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔـﺎﻩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‬
‫ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭﺳﺎﺯﯼ ﻭﻳﮋﺓ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻭ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﺮﺣﻠﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ‪ G – W – Ǵ‬ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺗﮑﺎﻣﻞ‬
‫ﻧﻮﻉ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‪ ،‬ﮐﺎﻻ ﻭﻟﺬﺍ ﻣﺘﻘﺎﻝ ﺭﺍ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻗﻄﻌﯽ ﺑﻪ ﻣﺼﺮﻑﮐﻨﻨﺪﻩ ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﻳﮏ ﻣﺼﺮﻑﮐﻨﻨﺪﺓ ﻣﻮﹼﻟﺪ ﺑﺎﺷﺪ )ﻣﺜﻼﹰ ﺳﻔﻴﺪﺷﻮﺋﯽ( ﺧﻮﺍﻩ ﺗﮏ ﻣﺼﺮﻑﮐﻨﻨﺪﻩ ﺍﯼ‬
‫ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﻣﺘﻘﺎﻝ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﻧﻴﺎﺯ ﺷﺨﺼﯽ ﺧﻮﺩ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺨﺘﻪ )ﺑﺎ ﺳﻮﺩ( ﺑﻪ ﺍﻭ ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺳﺮ ﺁﻏﺎﺯ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ‬
‫‪۴۱۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻓﺮﻭﺵ ﻣﺘﻘﺎﻝ‪ ،‬ﭘﻮﻝ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺑﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﮐﻪ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﭘﻮﻝ ﻓﻘﻂ ﺷﺶ ﻫﻔﺘﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺍﮔﺮ ﺗﺎﺟﺮ‬
‫ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﻋﺪ ﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﭘﻮﻝ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﺓ ﻣﺘﻘﺎﻝ ﺭﺍ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ‬
‫ﺑﺪﻭﻥ ﺁﻧﮑﻪ ﺧﻮﺩ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﻧﻤﻮﺩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﻧﻔﺮﻭﺧﺘﻪ ﺑﻮﺩ‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﻠﺰﻡ ﻣﯽ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺗﺴﻠﻴﻢﮐﺎﻻ‪ ۳۰۰۰ ،‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺭﺍ ﺩﺭ‬
‫ﺳﺮﺭﺳﻴﺪ ﻣﻬﻠﺖ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﻨﺰﻝ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺧﺮﻳﺪ ﻣﯽﻓﺮﻭﺧﺖ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﻣﯽﺷﺪﮐﻪﮐﻤﺒﻮﺩ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﺩ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺲ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺻﻒ ﭼﻪﭼﻴﺰﯼ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﺎﻻـ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ ﺧﺼﻠﺖ ﻳﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺴﺘﻘﻞ‬
‫ﺧﻮﺩﮔﺮﺩﺍﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻤﻮﺩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ـ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﺓ ﺧﻮﺩﻣﺨﺘﺎﺭ ﻓﻘﻂ ﺷﮑﻞ ﻭﻳﮋﻩ ﺍﯼ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﯼ ﺩﺭ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺧﺎﺻﯽ ﺍﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪﺁﻥ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﺛﻨﺎﯼ ﺗﻮﻗﻒ ﺁﻥ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‪ ،‬ﺍﺳﺖ؟‬

‫ﺍﻭ‪‬ﻻﹰ ﺍﻳﻨﮑﻪﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻬﺎﺋﯽﺧﻮﺩﺭﺍ ﺑﻪﭘﻮﻝ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽﺧﻮﺩ ﻭ ﻭﻇﻴﻔﻪﺍﯼ‬

‫ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺑﻪﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻋﺎﻣﻠﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ ﻏﻴﺮ‬
‫ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﺓ ﺁﻥ ﮐﺎﻻ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﮐﺎﻻ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﺑﻪ ﻭﺍﺳﻄﺔ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‪ ،‬ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺧﺮﻳﺪﻭﻓﺮﻭﺵﻭﯼ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﻋﻤﻠﯽﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺟﺪﺍ ﺍﺯﺩﻳﮕﺮﻭﻇﺎﻳﻒ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽﺩﺭﻣﯽﺁﻳﺪ ﻭﻟﺬﺍﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﻣﺴﺘﻘﻠﹼﯽ‬
‫ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺩ ﺷﮑﻞ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﮐﺎﺭ ﺍﺳﺖ ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﻳﮏ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﺍﺯ ﻭﻇﻴﻔﻪﺍﯼﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺎﻋﺪﺗﺎﹰ ﺩﺭ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺧﺎﺻﯽ ﺍﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‪ ،‬ﻋﻤﻠﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﻋﺎﻣﻞ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺩﺭ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ‬
‫ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﭼﻨﻴﻦ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﻫﻨﻮﺯ‬
‫ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﺁﻥ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪﮔﻮﻳﺎ ﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺯ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺴﺘﻘﻠﹼﯽ ﺭﺍ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۱۴‬‬

‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ ﺩﻫـﺪ) ‪ ، (١‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻫﻢ‪ ،‬ﺁﻧﮕـﺎﻩ ﮐﻪ ﺳﻮﺩﺍ ﺻﺮﻓﺎﹰ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠـﺔ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ‬
‫ﺩﻭﺭﻩﮔﺮﺩ ﻭ ﻳﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺩﻳﮕﺮ ﻋﻤﺎﻝ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻭﻇﻴﻔﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻻﺯﻣﺴﺖﮐﻪ ﺭﻭﻳﺪﺍﺩ ﺩﻭ‪‬ﻣﯽ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻣﺪﺍﺧﻠﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ‪ ،‬ﻣﺪﺍﺧﻠﺔ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﻳﺪﺍﺩ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻡ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺰ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪) .‬ﺧﻮﺍﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯﺁ ﻥ‪ ‬ﺧﻮﺩﺵ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺧﻮﺍﻩ‬
‫‪W–G‬‬ ‫ﻭﺍﻡﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ(‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻭﺍﻗﻊ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺗﺒﺪﻳﻞﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫‪ G – W – Ǵ‬ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺧﺮﻳﺪﻭﻓﺮﻭﺵ ﻫﻤﺎﻥﮐﺎﻻ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪﺳﺒﺐ ﺧﺮﻳﺪ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺩﻭﺭ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﺧﻮﺩ ﺍﻭ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻓﺮﻭﺵ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺍﺯﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩﮐﺎﻻ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼ ‪ ، W – G‬ﻳﻌﻨﯽ ﺗﺒﺪﻳﻞﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ‪G – W – Ǵ‬‬

‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽ ﮐﺎﻻ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﻮﺍﻳﻨﮑﻪ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﻋﻤﻞ ﺑﺮﺍﯼ ﻳﮏ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﻳﺎ ﺑﺮﺍﯼﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽﮐﻪ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺳﺮ‬
‫ﻣﯽﮔﺬﺭﺍﻧﺪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ‪ G – W‬ﻳﻌﻨﯽﺗﺒﺪﻳﻞﻣﺠﺪ‪‬ﺩ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﮐﺎﻻ )ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ( ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺷﻮﺩ ﻳﺎ‬
‫ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺩﻭ‪‬ﻣﻴﻦ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽ ﺑﻮﺩﻩﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﺓ ﻣﺘﻘﺎﻝ‪، W – G ،‬‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺗﺒﺪﻳﻞﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ .‬ﺍﻳﻦﻋﻤﻞ ﻧﺰﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‬
‫ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ‪ G – W‬ﻳﻌﻨﯽﺗﺒﺪﻳﻞ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﺵ ﺑﻪﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺍﮐﻨﻮﻥ‬
‫ﺍﮔﺮ ﻭﯼ ﻣﺘﻘﺎﻝ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﻔﻴﺪﺷﻮ ﺑﻔﺮﻭﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦﻋﻤﻞﻧﺰﺩ ﺳﻔﻴﺪﺷﻮ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ‪ G – W‬ﻧﻤﺎﻳﺶ‬
‫ﭘﻴﺪﺍﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﻳﺎ ﺩﻭ‪‬ﻣﻴﻦ ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽﮐﺎﻻـ‬

‫)‪ (۱‬ﻟﺰﻭﻣﺎﹰ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﺭﺍ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺟﻠﺐ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻋﺎﻣﻠﯽ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﯼﹺ ﺧﻮﺩ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﻭﺟﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺴﺘﻘﻠﹼﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺻ‪‬ﺮﻑ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﭼﻨﻴﻦ ﻭﻇﻴﻔﺔ‬
‫ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﻧﻤﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﻟﻴﻞ ﺑﺮ ﻭﺟﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰﯼ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﺕ ﺑﻌﺪﯼ ﻣﺼﻨﻒ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽ ﺩﻫﺪﮐﻪ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝﻳﺎﺑﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻋﺎﻣﻞ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ )ﻣﺘﺮﺟﻢ(‪.‬‬
‫‪۴۱۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫‪ W‬ﺍﺳﺖ ﻳﻌﻨﯽ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻓﺮﻭﺵ ﻣﺘﻘﺎﻝ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﻭﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ‪– G‬‬

‫ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻫﻢ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺁﻥ ﮐﺎﻻﺋﯽ‬
‫ﮐﻪﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭ ﻣﺘﻘﺎﻝﺳﺎﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﻮﺩﻩ‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎﹰ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫‪ G – W – G‬ﯼ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺮ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﻭﺍﺳﻄﯽﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﯼ ‪ W – G‬ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ‪.‬‬
‫ﻳﺎ ﺑﺎﺯ ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﻣﺘﻘﺎﻝﺳﺎﺯ ﺑﺎ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺍﺭﺯ ﺵﹺ ﻣﺘﻘﺎﻝ ﻓـﺮﻭﺵ ﺭﻓﺘﺔ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﺭﮔـﺎﻥ‬
‫‪ W‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻧﺦﻓﺮﻭﺵ‬ ‫ﻧﺦ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼ ‪– G‬‬

‫ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎﺯﻓـﺮﻭﺵ ﻧﺦ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺧﻮﺩ ﻧﺦ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪،‬‬ ‫‪W–G‬‬ ‫ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻓﻘﻂ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻓﺮﻭﺵﻗﻄﻌﯽﺁﻧﺴﺖﮐﻪ ﺑﺪﺍﻥ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺍﺯ ﻣﺤﻴﻂ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ‬
‫‪ W‬ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻗﻄﻌﯽ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽ ﻧﺦ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪.‬‬ ‫ﻣﺼﺮﻑ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ ﻭ ‪– G‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺧﻮﺍﻩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺧﺮﻳﺪﮐﻨﺪ ﺧﻮﺍﻩ ﺑﻪﻭﯼ ﺑﻔﺮﻭﺷﺪ ‪G – W – G‬‬

‫ﯼ ﺍﻭ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺩﻭﺭﭘﻴﻤﺎﺋﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻓﻘﻂ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺁﻥ ﻋﻤﻠﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺧﻮﺩ ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﮔﺬﺍﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺩﺭﺣﺎﻝ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺶﻣﯽﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﺑﻪﻃﻮﺭﺳﺎﺩﻩ ﻋﺒﺎﺭﺕﺍﺯﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽﺁﻧﺴﺖ‪ G – W ،‬ﯼ‬ ‫‪W–G‬‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻓﻘﻂ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ‪ W – G‬ﺍﺳﺖ ﻭﻟﯽ ﻧﻪ ﺑﺮﺍﯼﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻭ)‪ (١‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻋﺒﻮﺭﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻋﺎﻣﻞ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺲ‪ .‬ﺗﻨﻬـﺎ ‪ W – G‬ﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳـﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‬
‫‪ W – G‬ﯼ ﻗﻄﻌﯽﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺩﺭﺣﺎﻝ ﻋﻤﻞ ﺍﺳﺖ‪ G – W – G .‬ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺩﻭ ‪ W – G‬ﯼ‬
‫ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﺣﺪ‪ ،‬ﺩﻭ ﻓﺮﻭﺵ ﭘﹺﯽ ﺩﺭﭘﹺﯽ ﺁﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﻓﺮﻭﺵ ﺁﺧﺮﯼ ﻭ ﻗﻄﻌﯽ ﮐﺎﻻـ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺑﻪﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﺎﻻﺳﻮﺩﺍﺋﯽ ﺳﻴﻤﺎﯼ ﻧﻮﻉ ﻣﺴﺘﻘﻠﹼﯽ ﺍﺯ‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﭼﺎﭖ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ‪" :‬ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ"‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﺍﺯﺭﻭﯼ ﺩﺳﺖﻧﻮﺷﺘﺔ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬
‫ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻓﻮﻕ ﺍﺻﻼﺡﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۱۶‬‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺰ ﻣﯽﻧﻤﺎ ﻳﺪﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ‬
‫ﺣﺎﻟﯽ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﻓﻘﻂ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﻣﻨﺤﺼﺮﹰﺍ ﺑﻪ‬
‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺁﻥ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﯽ ﭘﺮﺩﺍﺯﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‬
‫ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺧﺮﻳﺪﻭﻓﺮﻭﺵ ﺩﺍﺋﻤﯽ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﻧﻘﺶ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺁﻥ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﮐﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡﺩﻫﻨﺪﺓ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺍﺳﺖ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺑﺎ ﺁﻥ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻭﯼ ﭘﻮﻝ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ‪‬ﺑﺪ‪‬ﻝ‬
‫ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ﻭ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻫﻤﻴﻦ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ‪ G‬ﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ‪G – W – Ǵ‬‬

‫ﻭﯼﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﺎﻻـ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪.‬‬

‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ‪،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﮐﺎﻻﺳﻮﺩﺍﺋﯽ ــ ﺍﺯﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﻭ ﻣﺎﺩﺍﻡ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ــ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ‬
‫ﻣﺤﺴﻮﺱ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﮐﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺍﺳﺘﺤﺎﻟﯽ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺍﺯﺳﺮ ﻣﯽﮔﺬﺭﺍﻧﺪ ﻭﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺴﺘﯽ ﺩﺍﺭﺩ ﻭﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺁﻧﭽﻪ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﺎﻡ‪ ‬ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﮔﻴﺮﺩ ﻓﻘﻂ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺟﺎﻧﺐ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺰ ﺷﺪﻩ ﻭ‬
‫ﻣﻨﺤﺼﺮﺍﹰ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﺮﻳﺪﻭﻓﺮﻭﺵ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻳﺎﻓﺘﻪﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﻫﺮﮔﺰ ﺷﮑﻞ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻏﻴﺮ ﺍﺯﮐﺎﻻـ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻧﻤﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﻧﻤﯽ ﺁﻳﺪ ﻭ‬
‫ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪﻣﺠﺮ‪‬ﺩ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ‪ ،‬ﻣﺘﻘﺎﻝﺳﺎﺯ‪ ۳۰۰۰۰ ،‬ﺫﺭﻉ ﻣﺘﻘﺎﻝ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِ ‪۳۰۰۰‬‬
‫ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﻪﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻓﺮﻭﺧﺖ ﺑﺎ ﭘﻮﻝ ﻧﻘﺪﯼﮐﻪ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﺩﻩﺍﺳﺖ ﻭﺳﺎﻳﻞ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻻﺯﻡ ﺭﺍ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﯼ ﺍﺯ ﻧﻮ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﯼ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﺑﯽ ﮔﺴﺴﺖ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﯽ ﺭﻭﺩ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻭ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮐﺎﻻﻳﺶ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ‬
‫‪۴۱۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩ ﻣﺘﻘﺎﻝ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﻳﺪﻳﻢ ﻫﻨﻮﺯ ﺍﻳﻦ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻭﻗـﻮﻉ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻨﻮﺯ ﻣﺘﻘﺎﻝ ﺑﻪﻃﻮﺭﻗﻄﻌﯽ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ‪‬ﺑﺪ‪‬ﻝ ﻧﺸﺪﻩﺍﺳﺖ ﻭ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻑ ﻧﻪ‬
‫ﺩﺭ ﻣﺼﺮﻑ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﻭ ﻧﻪ ﺩﺭ ﻣﺼﺮﻑ ﺷﺨﺼﯽ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﮕﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻣﺘﻘﺎﻝﻓﺮﻭﺵ‬
‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ ﻫﻤﺎﻥﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﺓ ﻣﺘﻘﺎﻝ ﺩﺍﺭﺍ‬
‫ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﺓ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺍﺳﺘﺤﺎﻟﯽ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﯽ ﻓﻘﻂ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻧﮑﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺩﺳﺖ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﭘﻴﺪﺍﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﺓ ﻣﺘﻘﺎﻝ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﻣﯽﺷﺪ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﻣﺘﻘﺎﻟﺶ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ‬
‫ﺍﺯ ﺻﻮﺭﺕﮐﺎﻻﺋﯽ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺁﻳﺪ ﻭﮐﺎﻻﯼ ﻭﯼ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﺁﺧﺮﯼ‪ ،‬ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﺼﺮﻑ‪-‬‬
‫ﮐﻨﻨﺪﺓ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﻳﺎ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪﺵﮔﺴﻴﺨﺘﮕﯽ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻣﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎ ﺑﺮﺍ ﯼ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﺍﺯﮔﺴﻴﺨﺘﮕﯽ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﻣﯽﮔﺮﺩﻳﺪ‪ ،‬ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺤﺪﻭﺩ‬
‫ﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﺟﺰﺀﮐﻤﺘﺮﯼ ﺍﺯ ﻣﺘﻘﺎﻝ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﺦ‪ ،‬ﺫﻏﺎﻝ‪،‬ﮐﺎﺭ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﻭﺧﻼﺻﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﯼ ﺍﺯﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺫﺧﻴﺮﺓ ﭘﻮﻟﯽ ﻧﺰﺩ ﺧﻮﺩ ﻧﮕﺎﻫﺪﺍﺭﺩ‬
‫ﺗﺎ ﺩﺭ ﺍﺛﻨﺎﺋﯽﮐﻪ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﺵ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕﮐﺎﻻ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺟﺰﺀِ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺍﺯ‬
‫ﺁﻥ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﺟﺰﺀِ ﺍﺧﻴﺮ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕﮐﺎﻻ ﻭﺍﺭﺩ ﺑﺎﺯﺍﺭ‬
‫ﺷﻮﺩ ﺟﺰﺀِ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﭘﻮﻝ ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻧﻘﺴﺎﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﺵ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻣﻴﺎﻥﺁﺋﯽ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻥﺁﺋﯽ ﻧﻤﯽﺑﻮﺩ ﻻﺯﻡ ﻣﯽﺷﺪﺁﻥﺟﺰﺋﯽ‬
‫ﺍﺯﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽﮐﻪ ﺑﻪﺷﮑﻞ ﺫﺧﻴﺮﺓﭘﻮﻟﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪﺟﺰﺀِ ﺩﻳﮕﺮﯼﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺁﻥ ﻣﻘﻴﺎﺱ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻣﺤﺪﻭﺩﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﻪﺟﺎﯼ ﺍﻳﻦﮐﺎﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺟﺰﺀِ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﺵ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺩﺭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﻳﮋﺓ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﮐﺎﺭ ‪‬ﺑﺮ‪‬ﺩ ﻭ ﺟﺰﺀِﮐﻤﺘﺮﯼ ﺭﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺫﺧﻴﺮﺓ ﭘﻮﻟﯽ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺿﻊ ﺟﺰﺀِ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻣﺤﻴﻂ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‬
‫ﺑﻪﺷﮑﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺟﺰﺀِ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻓﻘﻂ ﺑﺮﺍﯼﺧﺮﻳﺪﮐﺎﻻ ﻭﻓﺮﻭﺵ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۱۸‬‬

‫ﺁﻥ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺑﺮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﭼﻨﻴﻦ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﮔﻮﺋﯽ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﺍﺷﺨﺎﺻﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺭﻭﯼ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻓﺮﺿﺎﹰ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺁﻧﮑﻪ ‪ ۳۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺭﺍ ﺻﺮﻑ ﺧﺮﻳﺪ ﻣﺘﻘﺎﻝ‬
‫ﺑﻪﻣﻨﻈﻮﺭ ﺑﺎﺯﻓﺮﻭﺵﺁﻥﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ‪ ۳۰۰۰‬ﻟﻴﺮﻩ ﺭﺍ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﻣﯽﺩﺍﺩ‪،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻣﯽﮔﺮﺩﻳﺪ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﺓ‬
‫ﻣﺘﻘﺎﻝ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﻣﯽﺷﺪ ﮐﻪ ﺟﺰﺀِ ﻣﻬﻤﺘﺮﯼ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺫﺧﻴﺮﺓ ﭘﻮﻟﯽ ﻧﮕﺎﻫﺪﺍﺭﺩ‪،‬‬
‫ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻧﻴﺰﮐﻪ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺟﺒﺎﺭﯼ‬
‫ﻣﯽ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﮔﺮ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺑﻤﺎ ﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﻓﺮﻭﺵ ﻣﺼﺮﻑ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﺮﺍﻗﺒﺖ ﺍﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺑﺮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺔ ﻭﻗﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺻﺮﻑ ﻓﺮﻭﺵ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺍﺯ ﺣﺪﻭﺩ ﻻﺯﻡ ﺧﻮﺩ ﺗﺠﺎﻭﺯ ﻧﮑﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺖﮐﻪ‪:‬‬
‫‪۱‬ـ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﻘﺴﻴﻢﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﻣﻨﺤﺼﺮﺍﹰ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺧﺮﻳﺪﻭﻓﺮﻭﺵ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝﺩﺍﺭﺩ )ﻭﺍﻳﻦ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﭘﻮﻟﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﺮﻳﺪﮐﺎﻻﻫﺎ ﻻﺯﻡﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﭘﻮﻟﯽ ﻧﻴﺰ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﭼﺮﺧﺎﻧﺪﻥ ﺍﻣﻮﺭ ﺿﺮﻭﺭﯼﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‪ ،‬ﺍﺑﻨﻴﺔ‬
‫ﺗﻴﻤﭽﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺣﻤﻞﻭﻧﻘﻞ ﻭﻏﻴﺮﻩﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﻮﺩ(‪،‬ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺍﺯﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‬
‫ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﺍﻟﺰﺍﻡ ﺑﻪﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﺗﻤﺎﻡ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪﮐﺴﺐ ﺧﻮﻳﺶ‪ ،‬ﻻﺯﻡ‬
‫ﻣﯽﺩﺍﺷﺖ‪.‬‬
‫‪۲‬ـ ﭼﻮﻥ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻣﻨﺤﺼﺮﺍﹰ ﺑﻪﺍﻳﻦﮐﺴﺐ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻓﺎﻳﺪﻩ ﻫﺴﺖﮐﻪﮐﺎﻻﻳﺶ ﺯﻭﺩﺗﺮ ﺑﻪﭘﻮﻝ ‪‬ﺑﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺧﻮﺩﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻴﺰ ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ ﺍﺯﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﻭﻗﻮﻉ ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺖ ﺍﺯ ﺳﺮ‬
‫ﻣﯽﮔﺬﺭﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫‪۳‬ـ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺩﺭﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺩﺭﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﺩ‪،‬‬
‫‪۴۱۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻭﻗﻮﻉ ﻳﮏ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﻣﻌﺮ‪‬ﻑ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ‬
‫ﭼﻨﺪﯼ ﺩﺭ ﻳﮏ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺑﻠﮑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﻭﺍﮔﺮﺩﻫﺎﯼ ﺗﻌﺪﺍﺩﯼ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ ﺩﺭﻣﺤﻴﻂ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻮﺭﺩ ﺍ ﻭ‪‬ﻝ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺪﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺷﻮﺩﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﻣﺜﻼﹰ‬
‫ﺗﺎﺟﺮ ﻣﺘﻘﺎﻝ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻧﮑﻪ ﺑﺎ ‪ ۳۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺧﻮﺩ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻳﮏ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﺓ ﻣﺘﻘﺎﻝ‬
‫ﺭﺍ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻧﻤﻮﺩ ﻭ ﻓﺮﻭﺧﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺶﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻧﻮ‬
‫ﺑﻪﺑﺎﺯﺍﺭ ﻓﺮﻭﺭﻳﺰﺩ‪ ،‬ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻳﮏ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﺓ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺘﻘﺎﻝ ﺭﺍ ﺑﺨﺮﺩ‬
‫ﻭ ﺑﻪﺑﺎﺯﺍﺭ ﺑﻔﺮﻭﺷﺪ‪ ،‬ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺤﻘﻖ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽﺩﺭﻫﻤﺎﻥ ﻣﺤﻴﻂ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺣﺎﻟﺖ ﺩ ﻭ‪‬ﻡ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﯽ ﮐﻨﺪﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻓﺮﻭﺵ ﻣﺘﻘﺎﻝ‬
‫ﻣﺜﻼﹰ ﺍﺑﺮﻳﺸﻢ ﺑﺨﺮﺩ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻣﻮﺟﺐ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺩﻳﮕﺮﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﺬ ﮐﹼﺮ ﺑﻮﺩﮐﻪ‪ :‬ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺯﻣﺎﻥ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺯﻣﺎﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺰ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺩﺍﺩﻭ‬
‫ﺳﺘﺪ ﻧﻮﻉ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽﮐﺎﻻ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﺩ‪ ،‬ﻭﺍﮔﺮﺩﺁﻥ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺑﻪ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻭﺍﺣﺪ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﻫﻤﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺩﺭﻫﻤﺎﻥ ﺭﺷﺘﻪ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫ﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‪ ،‬ﻣﺘﻘﺎﻝ ﻳﮑﯽ ﺭﺍ ﻣﯽﺧﺮﺩ ﻭ ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﭘﻴﺶﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﺓ‬
‫ﺍﻭ‪‬ﻟﯽ ﺍﺯ ﻧﻮﮐﺎﻻ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻋﺮﺿﻪﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﻧﻴﺰ ﻣﺘﻘﺎﻝ ﺑﺨﺮﺩ ﻭ ﺑﻔﺮﻭﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻥ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﭘﹺﯽ ﺩﺭﭘﹺﯽ ﻭﺍﮔﺮﺩﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﺋﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻳﮏ‬
‫ﺭﺷﺘﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻧﻬﺎﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼﮐﻪ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫ﺑﺎ ﻭﺍﮔﺮﺩﻫﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻭﺍﺣﺪ ﻫﻤﺎﻧﯽ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺫﺧﻴﺮﺓ ﭘﻮﻟﯽﺋﯽ‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻭﺍﺣﺪ ﻣﯽﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﻧﻘﺪﺍﹰ ﺩﺭﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﯽ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻭﺍﺣﺪ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﺤﻴﻂ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﻣﺮﺯﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﺎ ﺯﻣﺎﻥ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ‬
‫ﻣﺤﻴﻂ‪ ،‬ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺑﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻓﺮﺽ‬
‫ﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ‪ A‬ﮐﺎﻻﺋﯽ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻥ ﺳﻪ ﻣﺎﻩ ﻭﻗﺖ ﻻﺯﻡﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲﺍﺯﺁﻧﮑﻪ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۲۰‬‬

‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥﮐﺎﻻﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﺧﺮﻳﺪ ﻭ ﻓﺮﺿﺎﹰ ﺩﺭ ﻇﺮﻑ ﻳﮏ ﻣﺎﻩ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﺭﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻭﯼ‬

‫ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻫﻤﺎﻥ ﺟﻨﺲ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﺓ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﺑﻔﺮﻭﺷﺪ‪ .‬ﻳﺎ ﻣﺜﻼﹰ ﭘﺲ‬
‫ﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻣﺰﺑﻮﺭﮔﻨﺪﻡ ﻳﮏ ﻓﺎﺭﻣﺪﺍﺭﯼ ﺭﺍ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﺭﺳﺎﻧﻴﺪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﭘﻮﻝ‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﺟﻨﺲ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻧﻔﺮ ﺩ ﻭ‪‬ﻣﯽ ﺑﺨﺮﺩ ﻭ ﺑﻔﺮﻭﺷﺪ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ .‬ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮﮔﻨﺪﻡ ﻫﺎﺋﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻭﯼ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﭘﹺﯽ ﺩﺭﭘﹺﯽ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﻣﺪﺕ ﻣﻌﻠﻮﻣﯽ‪،‬‬
‫ﻣﺜﻼﹰ ﻇﺮﻑ ﻳﮏ ﺳﺎﻝ‪ ،‬ﺑﺨﺮﺩ ﻭ ﺑﻔﺮﻭﺷﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻓﺎﺭﻣﺪﺍﺭ‪ ،‬ﺻﺮﻑ‬
‫ﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‪ ،‬ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺑﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻳﮏ ﺳﺎﻝ ﻃﻮﻝ ﻣﯽﮐﺸﺪ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻭﺍﺣﺪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﺧﻮﺑﯽ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ ﺭﺍ‬
‫ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻭﺍﺣﺪ ﺩﺭ ﻭﺍﮔﺮﺩﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﻳﻦ ﺧﺪﻣﺖ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﻣﯽ ﺩﻫﺪﮐﻪ ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺭﺍ ﭘﹺﯽ ﺩﺭﭘﹺﯽ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ‬
‫ﭘﺸﺖﺳﺮﻫﻢ ﻣﯽﺧﺮﺩ ﻭ ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥ ﻭﻇﻴﻔﻪﺍﯼ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮﮐﺎﻻـ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽ ﺩﻫﺪﮐﻪ ﭘﻮﻝ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺗﻌﺪﺍﺩﮔﺮﺩﺵ ﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺩﺭﻇﺮﻑ‬
‫ﻣﺪﺗﯽ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪﮐﺎﻻﻫﺎ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻭﺍﮔﺮﺩ‪ ‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﻳﺎ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﮑﺒﺎﺭﺓ ﻳﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻫﻢ ﻣﻘﺪﺍﺭ‬
‫ﻫﻤﺎﻧﯽ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﻭﺍﮔﺮﺩ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﻋﮑﺲ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺣﺎﺻﻞﺟﻤﻊ ﻭﺍﮔﺮﺩﻫﺎﯼ ﺗﻌﺪﺍﺩﯼ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺧﻮﺍﻩ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺧﻮﺍﻩ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﻪ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮﺍﻧﺪﺍﺯﻩﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺳﺮﻋﺖ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺁﻥ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ‬
‫ﻫﺮﻗﺪﺭ ﺳﻬﻢ ﮐﻞﹼ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﮐﹸﻨﺪﺗﺮ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮﻗﺪﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺷﺪﻧﺎﻳﺎﻓﺘﻪ ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻉ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺩﺭ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﺪﻩ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﻄﻠﻖ‪ ،‬ﻳﺎ ﺩﺭﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮ‪ ،‬ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ ﻣﻌﮑﻮﺱ ﻋﮑﺲ ﺍﻳﻦ ﺣ‪‬ﮑﻢ ﺻﺎﺩﻕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻋﺪﻡ‬
‫‪۴۲۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺭﺷﺪ‪ ،‬ﻗﺴﻤﺖ ﺍﻋﻈﻢ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺩﺍﺭﺍﺋﯽﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﮑﻨﺖ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺩﺍﺭﺍﺋﯽ ﻧﻘﺪﯼ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻻ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ :‬ﺍﻭ‪ ‬ﹰ‬
‫ﺳﺮﻋﺘﯽﮐﻪ ﺑﺎﺁﻥ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭﻫﻢ ﻓﺮﻭﻣﯽﺭﻭﻧﺪ‬
‫ﻭ ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺼﺮﻑ‪.‬‬
‫ﻻﺯﻡ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺣﺘﻤﺎﹰ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﻣﺬﮐﻮﺭ ﺩﺭ ﺑﺎﻻ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺵ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﮐﺎﻻ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺑﻔﺮﻭﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﮑﺲ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﻫﺮﺩﻭ ﻋﻤﻞ ﺭﺍ ﺑﺎﻫﻢ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﺵ ﺑﻪﺩﻭ ﺟﺰﺀ‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻳﮑﯽ ﺍﺯﺁﻥ ﺩﻭ ﺟﺰﺀ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﺟﺰﺀِ ﺩﻳﮕﺮ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﯼ ﺟﺎﺋﯽ ﺧﺮﻳﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﺪﺍﻥﻭﺳﻴﻠﻪ ﭘﻮﻝﺧﻮﺩﺭﺍ ﺑﻪﮐﺎﻻ ‪‬ﺑﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﺟﺎﯼﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﺪ ﻭ ﺍﺯﺁﻥ ﺭﺍﻩ ﻗﺴﻤﺖ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺍﺯﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺑﻪﭘﻮﻝ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺍﺯﻃﺮﻓﯽ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﺵ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﺍﻭ ﺑﺮﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺍﺯﻃﺮﻑ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﺍﻭ ﺭ‪‬ﻭﺍﻥ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻫﺮﻗﺪﺭﮐﻪ ﺟﺰ ﺀِ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﹶﺷﮑﺎﻝ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺰ ﺀِ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﺟﺰﺍﺀ ﺟﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ‪‬ﻋﻮ‪‬ﺽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ ﺍﺯ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺑﺎﻭﻇﻴﻔﺔ ﺁﻥ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼﺋﯽﮐﻪ ﺑﺮﺁﻥ ﻣﯽﺭﻭﻳﺪ ﺗﻮﺃﻡﮔﺮﺩﺩﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﺎﺯﻫﻢ ﺟﺰﺀِ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‬
‫ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻌﺎ ﻣﻼﺗﯽ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻓﺮﺿﺎﹰ‬
‫ﻣﻦ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِ ‪ ۱۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺷﺮﺍﺑﯽ ﺑﺎ ﻣﻬﻠﺖ ﺳﻪ ﻣﺎﻫﻪ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼﮐﺮﺩﻩ ﻭﺁﻥ ﺭﺍ ﭘﻴﺶ‬
‫ﺍﺯ ﺳﺮﺭﺳﻴﺪ ﻣﻮﻋﺪ‪ ‬ﺳﻪ ﻣﺎﻩ ﻧﻘﺪﺍﹰ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺑﺎﺑﺖ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﻪ ﻳﮑﺸﺎﻫﯽ‬
‫ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﭘﻮﻝ ﻧﻴﺎﺯﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺜﻞ ﺁﻓﺘﺎﺏ ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ‬
‫ﮐﻪ ﺍ ﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼﹺ ﺁﻥ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺩﺭﺣﺎﻝ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﻪﺳﻮﯼ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۲۲‬‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﻪﺷﮑﻞ ﭘﻮﻝ ﺍﺳﺖ‪) .‬ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِ ‪ ۱۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓﮐﺎﻻ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﻭﻋﺪﺓ ﺳﻪ ﻣﺎﻫﻪ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﻭ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺳﻔﺘﻪ ﻳﻌﻨﯽ ﻗﺒﺾ ﺑﺪﻫﯽ ﺭﺍ ﻧﺰﺩ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ ﺗﻨﺰﻳﻞ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺩﺭ ﺍﺻﻞ ﻣﻄﻠﺐ ﻧﻤﯽﺩﻫﺪ ﻭ ﻫﻴﭻ ﺭﺑﻄﯽ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‬
‫‪1‬‬
‫ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ‬ ‫‪10‬‬ ‫ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ (.‬ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭﯼ ﮐﺎﻻ ﻣﺜﻼﹰ ﺩﺭﺣﺪﻭﺩ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺳﻮﺩﯼ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺣﺘﹼﺎ ﺑﻪﺟﺎﯼ ‪ ۳۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺧﻮﺩ ﻓﻘﻂ ‪ ۲۷۰۰‬ﻟﻴﺮﻩ ﺑﺎﺯ‪-‬‬
‫ﻣﯽﺳﺘﺎﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﻭﯼ ﻣﺠﺒﻮﺭﺧﻮﺍﻫﺪﺑﻮﺩﮐﻪ‪ ۳۰۰‬ﻟﻴﺮﻩ ﻫﻢ ﺑﻴﺎﹶﻓﺰﺍﻳﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ‪ ۳۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺫﺧﻴﺮﻩ ﺍﻳﻦ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪﮐﻪ ﺗﻔﺎﻭﺕ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺭﺍ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻣﺮ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﻧﻴﺰ ﺻﺎﺩﻕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺍﻭ‬
‫ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺩﺭﺣﺎﻝ ﻧﺰﻭﻝ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻭﯼ ﻧﻴﺰ ‪ ۳۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺿﺮﺭﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ‬
‫ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺑﺪﻭﻥﺩﺍﺷﺘﻦ ﺫﺧﻴﺮﻩ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺩﺭﻫﻤﺎﻥ ﻣﻘﻴﺎﺱﮔﺬﺷﺘﻪ‬
‫ﺍﺯ ﺳﺮ ﺑﮕﻴﺮﺩ‪.‬‬

‫ﺗﺎﺟﺮ ﻣﺘﻘﺎﻝ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ‪ ۳۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺍﺯﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭ ﻣﺘﻘﺎﻝ ﻣﯽﺧﺮﺩ‪ .‬ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭ‬

‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺒﻠﻎ ‪ ۳۰۰۰‬ﻟﻴﺮﻩ ﻣﺜﻼﹰ ﮔﻮﺋﻴﻢ ‪ ۲۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺎﺑﺖ ﺧﺮﻳﺪ ﻧﺦ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﺩ ﻭ‬
‫ﺍﺯ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻧﺦ ﻓﺮﻭﺵ ﻧﺦ ﻣﯽ ﺧﺮﺩ‪ .‬ﭘﻮﻟﯽ ﮐﻪ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﺩﺍﺭ ﺑﻪ ﺗﺎﺟﺮ ﻧﺦ ﻣﯽ ﭘﺮﺩﺍﺯﺩ‪ ،‬ﭘﻮﻝ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻣﺘﻘﺎﻝ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﺍﻳﻦ ﻣﺒﻠﻎ ﮐﺎﻻ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﺩﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﺩﺳﺖ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻧﺦﻓﺮﻭﺵ ﺍﻳﻦ ‪۲۰۰۰‬‬
‫ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﺑﻪﺍﻭ ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﻪ‬
‫ﭼﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥﮔﻔﺖﮐﻪ ﻟﻴﺮﻩﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺮﮔﺸﺘﺔ ﻧﺦﻓﺮﻭﺵ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ‪ ۲۰۰۰‬ﻟﻴﺮﻩﺍﯼ ﮐﻪ ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻟﯽ ﻣﺘﻘﺎ ﻝﹺ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻟﯽ‬
‫ﻧﺦ ﺭﺍ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﭼﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺍﺳﺖ؟ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‪ ،‬ﻧﺦ ﺭﺍ ﻧﺴﻴﻪ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼﮐﺮﺩﻩ ﻭ‬
‫ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﻓﺮﺍﺭﺳﻴﺪﻥ ﻣﻬﻠﺖ‪ ‬ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻧﻘﺪ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ‪ ۲۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ‬
‫ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﺓ ﻳﮑﺸﺎﻫﯽ ﻫﻢ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻭ ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻟﯽ ﺋﯽ‪ ،‬ﮐﻪ‬
‫‪۴۲۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺩﺭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩﻭﺭﭘﻴﻤﺎﺋﯽ ﺧﻮﺩ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﮐﺎﻻـ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ‪ ،‬ﺗﺎ ﺁﻥ ﺣﺪ‪ ‬ﮐﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺷﮑﻞ ﺳﺎﺩﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺩﺭﻗﺎﻟﺐﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﻳﺎ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻗﺮ ﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺰ ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯ ﭘﻮﻝ ـ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺑﻪﺧﻮﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺗﻌﻠﹼﻖﺩﺍﺭﺩ ﻭﺩﺭﻣﺤﻴﻂ ﺧﺮﻳﺪﻭﻓﺮﻭﺵﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪﺟﺮﻳﺎﻥ ﻣﯽﺍﻓﺘﺪ‬
‫ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﻣﻘﻴﺎﺳﯽﮐﻮﭼﮏﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻣﻌﺮ‪‬ﻑ ﺁﻥ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﯽﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺫﺧﻴﺮﺓ ﭘﻮﻟﯽ ﻳﺎﻭﺳﻴﻠﺔ ﺧﺮﻳﺪ ﺩﺭ‬
‫ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﯽﺑﻮﺩ ﻭﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﺁﻧﺎﻥﮔﺮﺩﺵ ﻣﯽﻧﻤﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺍﻳﻦﺟﺰﺀ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﮐﻮﭼﮏﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺩﺭﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺗﺠﺎﺭﯼ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺑﺎ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺩ ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ‪ ،‬ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺩﺭﺁﻣﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺧﺮﻳﺪ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ‬
‫ﮔﺮﺩﺵ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﺍﺩﺍﻣﻪﮐﺎﺭﯼﹺ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻫﺮﻗﺪﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻫﺮ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﮐﻪ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﻴﺴﺘﻢﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮ‬
‫‪١‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺍﻳﻦ ﺟﺰﺀ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫‪۱‬ـ ﺭﻣﺰﯼ )‪ (Ramsay‬ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺯﻣﺮﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪﯼ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪،‬‬
‫ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺻﻨﻌﺖ ﺣﻤﻞﻭﻧﻘﻞ ﻣﺨﻠﻮﻁ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭﺗﺠﺎﺭﺕ ﺭﺍ "ﺍﻧﺘﻘﺎﻝﮐﺎﻻﻫﺎ ﺍﺯﺟﺎﺋﯽ ﺑﻪﺟﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ" ﻣﯽﺧﻮﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ ("An Essay on the Distribution of Weath", p. 19.‬ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﺭﺍ ﻫﻢ ﻗﺒﻼﹰ ﻭﺭﯼ )‪ (Verri‬ﮐﺮﺩﻩ‬
‫‪(Traité d’Ec.‬‬ ‫ﺍﺳﺖ‪ ("Meditazioni sul’ Ec. Pol.", § p. 32.) .‬ﻭ ﻧﺰﺩ ﺳﻪ )‪ (Say‬ﻧﻴﺰ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫‪"Elements‬‬ ‫)‪ Pol. I. p. 14, 15.‬ﺍﺱ‪ .‬ﭖ‪ .‬ﻧﻴﻮﻣﺎﻥ )‪ (1 1) (S. P. Newman‬ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﺧﻮﺩ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ‬
‫"‪) of Pol. Ec.‬ﭼﺎﭖ ‪ Andover‬ﻭ ﻧﻴﻮﻳﻮﺭﮎ ‪ (۱۸۵۳‬ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼﮐﻨﻮﻧﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪،‬‬
‫ﻭﻇﻴﻔﺔ ﻭﻳﮋﺓ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻭ ﻣﺼﺮﻑﻧﻨﺪﮔﺎﻥ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺑﻪ ﺩﺳﺘﺔ ﺍﻭ‪‬ﻝ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰﮐﻨﺪ ﻭ ﺩﺭﻋﻮﺽ ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﯽ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪﮐﻪ ﺑﻪ ﺩﺳﺘﺔ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺳﺎﺯﺩ ﻭ ﺑﺪﻳﻦ ﻭﺳﻴﻠﻪ‬
‫ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ‬
‫ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﻣﻮﺫﺩ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﯽﺍﻓﺰﺍﻳﺪ‪) ".‬ﺹ‪ .(۱۷۴‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﻭ ﻣﺼﺮﻑﮐﻨﻨﺪﻩ ﺍﺯ‬
‫ﺭﺍﻩ ﻭﺍﺳﻄﻪﺷﺪﻥ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﭘﻮﻝ ﻭ ﻭﻗﺖ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦﺧﺪﻣﺖ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﭘﻮﻝ ﻭﮐﺎﺭ←‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۲۴‬‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﻪﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻣﺤﻴﻂ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﭼﻴﺰ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻣﺮﺣﻠﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻞﹼ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‬
‫ﻫﻴﭻ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻧﻤﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰﯼﮐﻪ ﻭﺍﻗﻊ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺗﻐﻴﻴﺮﺷﮑﻞﻫﺎﯼ ﻫﻤﺎﻥ ﺗﻮﺩﺓ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺑﻪﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽ‬
‫ﮐﺎﻻ‪ ،‬ﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺣﻴﺚ ﻫﻴﭻ ﺳﺮﻭﮐﺎﺭﯼ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﺁﻓﺮﻳﻨﯽ ﻭ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ ،‬ﭼﻴﺰ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺭﻭﯼ ﻧﻤﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺑﺎ ﻓﺮﻭﺵﮐﺎﻻﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﻣﯽ ﺭﺳﺪ‬
‫ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻗﺒﻼﹰ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺧﻮﺩﮐﺎﻻ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ‬
‫ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﺩﻭ‪‬ﻣﻴﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﻣﺠﺪ‪‬ﺩ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎﮐﺎﻻ )ﻋﻨﺎﺻﺮﺗﻮﻟﻴﺪ( ﻫﻴﭻ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﻧﻴﺰ ﻧﺼﻴﺐ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﺯﺭﺍﻩ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﭘﻮﻝ ﺑﺎ ﻭﺳﺎﻳﻞ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﻣﻮﺟﺒﺎﺕ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﻪﻋﮑﺲ ﺗﺎ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﺍﯼﮐﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺘﺤﺎﻻﺕ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺯﻣﺎﻥ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ ــ ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺪﺗﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺛﻨﺎﯼ ﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﻴﭻ‬
‫ﭼﻴﺰ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻧﻴﺰ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ــ ﺧﻮﺩ ﻣﺤﺪﻭﺩﮐﻨﻨﺪﺓ ﺍﺭﺯﺵﺁﻓـﺮﻳﻨﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ‬

‫→ ﺍﺳﺖ ﻭﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎﺩﺍﺵ ﻳﺎﺑﺪ‪" .‬ﭼﻮﻥ ﻭﯼ ﺑﻪﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﯽﺍﻓﺰﺍﻳﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺩﺭﺩﺳﺖ‬
‫ﻣﺼﺮﻑﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺭﺯﺵ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺗﺎ ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﺩﺭﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ ".‬ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺍﺳﺖﮐﻪ‬
‫ﺩﺭﻧﻈﺮ ﻭﯼ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼﹰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁﻗﺎﯼ ‪‬ﺳﻪ ‪ ،‬ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ "ﻳﮏ ﻋﻤﻞ ﺍﮐﻴﺪﺍﹰ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺍﺳﺖ‪) ".‬ﺹ ‪.(۱۷۵‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﻧﻴﻮﻣﺎﻥ ﺍﺯ ﺑﻨﻴﺎﺩ ﻏﻠﻂ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻑ ﻳﮏﮐﺎﻻ ﺍﺯﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﺩﺭﺩﺳﺖ ﻣﺼﺮﻑﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ‬
‫ﺍﺯ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺮﺍﯼ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﻧﺰﺩ ﻣﺼﺮﻑﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ‬
‫ﻣﯽﺭﺳﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪﮐﺎﻻ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺼﺮﻑ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺵﻣﺼﺮﻑﺁﻥ ﺳﺎﻣﺎﻥ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﺩﺭﻣﻴﺪﺍﻥ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﻓﻘﻂ ﺑﺎﻟﻘﻮ‪‬ﻩ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِ‬
‫ﻳﮏﮐﺎﻻ ﺩﻭ ﺑﺎﺭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺑﺎﺑﺖ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺯﻳﺎﺩﺗﺮ ﺑﺎﺑﺖ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻑ ﺁﻥ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﺍﺯﺁﻥﺟﻬﺖﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﻡ ﻣﺎﻟﮏ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻑ ﺁﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﻡ‪ .‬ﻭ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ‬
‫ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐﮐﻪﮐﺎﻻ ﺍﺯ ﺗﺼﺮ‪‬ﻑ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﻳﺎ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻭﺍﺳﻂ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﺼﺮﻑﮐﻨﻨﺪﻩ ﻣﯽﺭﺳﺪ‪،‬ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺸﯽ ﭘﻴﺪﺍ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪۱‬ـ‪۱۷۹۷) Newman, Samuel, Philips (۱‬ـ‪ (۱۸۴۲‬ـ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ‪.‬‬
‫‪۴۲۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻧﻴﺰﮐﻪ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻃﻮﻝ ﺯﻣﺎﻥ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻌﮑﻮﺱ‬
‫ﻧﺸﺎﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻧﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﻧﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻣﮑﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺗﺎﺣﺪ‪‬ﯼﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭﮐﻮﺗﺎﻩﺳﺎﺯﯼﹺ ﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﺍﺯﺩﻳﺎﺩ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻤﮏ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﻪ‬
‫ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭﮐﻤﮏ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﺪ ﻭ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻘﺴﻴﻢﮐﺎﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﺗﺎ‬
‫ﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺑﻪﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﻪﻣﻘﻴﺎﺱ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼﮐﺎﺭﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻞﺍﺵ ﻣﺸﻮ‪‬ﻕ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻭ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺗﺎﺣﺪ‪‬ﯼ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺭﺍ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ ﻭﻟﺬﺍ‬
‫ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺗﺎ ﺁﻥ ﺍﻧﺪﺍﺭﻩﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺟﺰﺀِ‬
‫ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﯼ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﮔﻴﺮﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻥ ﻗﺴﻤﺖ ﺍﺯ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺩﺭ ﺍﻣﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪.‬‬

‫□‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۲۶‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺪﻫﻢ‬

‫ﺳﻮﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‬

‫ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﺩﻳﺪﻩ ﺷﺪﮐﻪ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺧﺎﻟﺺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﻣﺤﻴﻂ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ــ ﻳﻌﻨﯽ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺗﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﻋﻤﻞﺁﻭﺭﺩ ﺗﺎ ﺍﻭ‪‬ﻻﹰ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﺭﺳﺎﻧﺪ‬
‫ﻭ ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﮐﺎﻻ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺗﯽﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫ﺍﺳﺘﺤﺎﻻﺕﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ‪ Ẃ́́ – G – W‬ﻣﯽﺷﻮﻧﺪﻭﻟﺬﺍ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ ﻓﺮﻭﺵ‬
‫ﻭ ﺧﺮﻳﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ــ ﻧﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﯽﺁﻓﺮﻳﻨﻨﺪ ﻭ ﻧﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ ﻧﻤﻮﺩﻩ‬
‫ﺷﺪﮐﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﻻﺯﻡ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻋﻴﻨﯽ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩﮐﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺫﻫﻨﯽ‬
‫ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ‪ ،‬ﻣﺮﺯﻫﺎﺋﯽ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﺔ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽﻫﺎﯼﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻓﯽﻧﻔﺴﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻣﺴﻠﹼﻢﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺍﺯﺁﻥﺟﻬﺖ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺑﺨﺸﯽﺍﺯﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭼﻬﺮﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﮐﺎﻻﺳﻮﺩﺍﺋﯽ ﺑﻪﺧﻮﺩ ﺑﮕﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﯽﮐﻪ ﺑﻪﺍﺳﺘﻌﺎﻧﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺳﺘﺤﺎﻻﺕﮐﺎﻻـ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﮐﺴﺐ ﻭﮐﺎﺭ ﻭﻳﮋﺓ ﺑﺨﺶ ﺧﺎﺻﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎ ﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﻳﺎ‬
‫ﻭﻇﻴﻔﺔ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻓﺮﻭﺵ ﻭ ﺧﺮﻳﺪﮐﺎﻻﻫﺎ ــ ﮐﻪ‬
‫ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ‪ Ẃ́́ – G – W‬ﺩﺭﺍﻳﻦﻋﻤﻠﻴﺎﺕ ﺧﻼﺻﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ــ ﺑﺎﺗﺼﺪ‪‬ﯼﹺ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬
‫‪۴۲۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻧﻤﯽﺁﻭﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﻏﻴﺮﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬

‫ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﮐﺴﺎﻧﯽﮐﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪﻭﻗﻮﻉ ﭘﻴﻮﻧﺪﺩ‪ .‬ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﮔﺮ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪،‬ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺍﺯ ﺟﻬﺖ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺩﭼﺎﺭﮔﺴﻴﺨﺘﮕﯽ ﻧﺸﻮﺩ‪ ،‬ﺧﻮﺩ ﻧﻪ ﺁﻓﺮﻳﻨﻨﺪﺓ ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﻧﻪ ﺍﻳﺠﺎﺩﮐﻨﻨﺪﺓ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺟﺰﺀِ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻗﺎﺩﺭ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺍﺹ ﺭﺍ ﺻﺮﻓﺎﹰ ﺍﺯﺁﻥﺟﻬﺖ‬
‫ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﺩﮐﻪ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ‪ ،‬ﺑﻪﺟﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﺳﺘﺔ ﺩﻳﮕﺮﯼ‬
‫ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻫﻤﺎﻥ ﻭﻇﺎﻳﻒ‪ ،‬ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻪﺩﺭﻭﻥ ﺩ‪‬ﻭ‪ ‬ﺭﺍﻥ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻣﺎ‬
‫ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪﮐﻪ ﺗﺎ ﭼﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻗﺒﻼﹰ ﺳﺨﻦﮔﻔﺘﻪﺍﻳﻢ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺭﺍ ﺑﻌﺪﺍﹰ ﺑﺎﺯ ﻫﻢﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺗﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ــ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺣﺬﻑ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﻧﺎﻫﻤﮕﻮﻧﯽﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺍﺯﻗﺒﻴﻞ ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﯽ‪،‬ﮔﺴﻴﻞ‪ ،‬ﺣﻤﻞﻭﻧﻘﻞ‪ ،‬ﺟﻮﺭﻧﻤﺎﻳﯽ‪ ،‬ﺟﺪﺍﺳﺎﺯﯼﮐﺎﻻﻫﺎ‬
‫ﻭ ﻣﺤﺪﻭﺩﺷﺪﻥ ﺑﻪ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﻭﺍﻗﻌﯽﺁﻥﮐﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﻓﺮﻭﺵﺍﺳﺖ ــ ﻧﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫ﻭ ﻧﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﻭﺍﺳﻄﺔﺳﺎﻣﺎﻥ ﻳﺎﺑﯽﺁﻧﻬﺎ ﻭ ﺩﺭﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﻭﺍﻗﻌﯽﹺ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎﺳﺖ ﻳﻌﻨﯽ ﻭﺍﺳﻄﺔ ﮔﺬﺍﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺯ ﻳﮏ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺩﻳﮕﺮ ﻭ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫ﺍﺟﻨﺎﺱ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻣﺴﺘﻘﻼﹰ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎﯼ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻋﻤﻞ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻄﯽ ﺑﻪ ﺑﺎﺭ‬
‫ﻣﯽﺁﻭﺭﺩﮐﻪ ﺍﺯﺣﻴﺚ ﺩﺭﺻﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﮔﺸﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ‬
‫ﺁﻥ‪ ‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﻋﮑﺲ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﯽﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﻳﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﻧﻮﻋﯽ ﺍﺯﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﯼﺁﻧﭽﻨﺎﻥ‬
‫ﺳﻬﻮﻟﺖ ﺑﺰﺭﮔﯽﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺁﻣﺎﺝ ﻭ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۲۸‬‬

‫ﭼﻮﻥ ﺧﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻫﻴﭻ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺭﻭﺷﻦ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽﮐﻪ ﺩﺭﺷﮑﻞ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﺼﻴﺐﺁﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺟﺰﺋﯽﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ‬
‫ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ ﺩﻫﺪﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺳﺆﺍﻟﯽ ﮐﻪ ﺍﮐﻨﻮﻥ‬
‫ﻣﻄﺮﺡ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺍﻳﻨﺴﺖ‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺳﻬﻢ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﻳﺎ ﺳﻮﺩﯼ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺁﻭﺭﺩﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺸﺘﻪ ﺍﺳﺖ؟‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﮐﻪ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺍﺯ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺍﯼ ﺳﺎﺩﻩ ﻳﺎ ﺍﺯ ﺗﺮﻗﯽ ﺍﺳﻤﯽﹺ ﻗﻴﻤﺖ ﮐﺎﻻﻫﺎ‬
‫ﺑﻪﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﺁﻧﻬﺎ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻧﻤﻮﺩﯼ ﺑﻴﺶ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻬﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻓﻘﻂ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺳﻮﺩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖﮐﺎﻻﺋﯽﮐﻪ ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﺪ‬
‫ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﻭ ﺑﺎﺯ ﺍﺯﺁﻥ ﺭﻭﺷﻦﺗﺮ ﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻮﺩﯼﮐﻪ ﻭﯼ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻓﺮﻭﺵﮐﺎﻻﻫﺎﯼ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺧﺮﻳﺪ ﻭ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵ ﺍﻭ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﻓﺰﻭﻧﯽ ﺩﻭ‪‬ﻣﯽ ﺑﺮ ﺍﻭ‪‬ﻟﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺧﺮﻳﺪﮐﺎﻻ ﻭ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﻓﺮﻭﺵﺁﻥ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺍﺿﺎﻓﯽ )ﻫﺰﻳﻨﻪ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ( ﺑﺮﺁﻥ ﺑﺎﺭ ﺷﻮﺩ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻣﺮﯼ ﺭ‪‬ﺥ ﻧﺪﻫﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﺋﯽ ﻭﺍﺭﺩﮔﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻓﺰﻭﻧﯽ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵ ﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺧﺮﻳﺪ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺮ ﺳﻮﺩ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻧﮑﻪ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺳﺎﺩﻩ ﺗﺮ ﺷﻮﺩ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮﺽ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵ ﻭ ﻗﻴﻤﺖ ﺧﺮﻳﺪﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺍﻭ‬
‫ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺗﻔﺎﻭﺗﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﺁﻧﻬﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻳﺎ‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺗﻔﺎﻭﺗﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﻫﺎ ﻭﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓﺁﻧﻬﺎ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺗﻔﺎﻭﺗﯽﮐﻪ ﺩﺭﺁﺧﺮﻳﻦ‬
‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻋﺒﺎﺭﺗﺴﺖ ﺍﺯ ﻓﺰﻭﻧﯽﮐﻤﻴ‪‬ﺖﮐﻞﹼ ﮐﺎﺭ ﺗﺠﺴﻢﻳﺎﻓﺘﺔ ﺩﺭﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﻣﻘﺪﺍﺭﮐﺎﺭ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﻳﺎﻓﺘﻪﺍﯼ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻧﻬﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼﺷﺪﻩ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﭘﻴﺶﺍﺯﺁﻧﮑﻪ‬
‫ﺑﻪﺻﻮﺭﺕﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻗﺎﺑﻞ ﻓﺮﻭﺵ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﺍﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮔﺬﺭﻧﺪ‪،‬‬
‫‪۴۲۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺁﻥ ﺗﺎﺯﻩ ﺁﻥ ﺟﺰﺀ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖﮐﺎﻻﻫﺎﮐﻪ ﺑﻌﺪﺍﹰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﻮﺩ ﺳﺎﻣﺎﻥ‬
‫ﻳﺎﺑﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﻪﮔﻮﻧﺔ ﺩﻳﮕﺮﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﺩﺳﺖ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎ ﻓﻘﻂ ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﻨﺪﮐﻪ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﯽﭘﻴﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻋﻤﻞ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﻭﺵ ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﺁﻏﺎﺯ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺎﻣﺎﻥﺭﺳﺎﻧﯽ ﻗﻴﻤﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ‪ ،‬ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﺯﺁﻧﺴﺖﮐﻪﮐﺎﻻﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﻓﺎﺻﻠﯽ ﺑﭙﻴﻤﺎﻳﻨﺪ ﻭ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻳﺎﺑﻨﺪ ﺑﺎﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺟﺬﺏ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺩﺭ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻳﺎ ﺳﻮﺩﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺸﺘﻪ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺑﻪﻋﮑﺲ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻭ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺁﻥ ﺳﻮﺩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﺭﺳﺎﻧﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺁﻥ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﺎﺯﻩ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺤﻴﻂ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﺭﺳﺪ‬
‫ﺍ ﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻓﻘﻂ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ‬
‫ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺎﻥ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪) ،‬ﻳﺎ ﺍﮔﺮ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺷﺸﺎﻥ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ(‪،‬‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺎﻥ ﺑﻔﺮﻭﺷﺪ ﻭ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺳﻤﺎﹰ ﻣﺒﻠﻐﯽ‬
‫ﺑﻴﺎﹶﻓﺰﺍﻳﺪ‪ ،‬ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺩﺭﻧﻈﺮﺁﻭﺭﻳﻢ‪ ،‬ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ‬
‫ﺍﺭﺯﺷﺸﺎﻥ ﺑﻔﺮﻭﺷﺪ‪ ،‬ﻭ ﺩﺭ ﻳﮏﮐﻠﻤﻪ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺭﺍ ﮔﺮﺍﻥﺗﺮ ﺍﺯﺁﻧﭽﻪ ﻣﯽﺍﺭﺯﺩ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﺭﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺷﮑﻞ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖﺍﻓﺰﺍﺋﯽ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺁﺳﺎﻥ ﺩﺭﮎ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢ ﻳﮏ ﺫﺭﻉ‬
‫ﻣﺘﻘﺎﻝ ‪ ۲‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﻗﻴﻤﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻦ ﺑﺨﻮﺍﻫﻢ ﺑﺎ ﺑﺎﺯﻓﺮﻭﺵﺁﻥ ‪ %۱۰‬ﺳﻮﺩ ‪‬ﺑﺮ‪‬ﻡ‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺑﺎﻳﺪ ‪ 10‬ﺭﻭﯼ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﮑﺸﻢ ﻭﻟﺬﺍ ﻫﺮ ﺫﺭﻉ ﺭﺍ ﺑﻪﻗﻴﻤﺖ ‪ ۲‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓﻭ ‪ ۲ 5‬ﭘﻨﺲ‬
‫ﺑﻔﺮﻭﺷﻢ‪ .‬ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﻤﺎﺵ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻭ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵﺁﻥ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪۲‬ﭘﻨﺲ‬
‫‪2‬‬
‫ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺒﻠﻎ ﺩﺭ ‪ ۲‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ‪ ،‬ﻣﻌﺮ‪‬ﻑ ﺳﻮﺩﯼ ﺑﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ % ۱۰‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ‬ ‫‪5‬‬ ‫ﻭ‬
‫‪1‬‬
‫ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻫﺮﺫﺭﻉ ﻣﺘﻘﺎﻝ ﺭﺍ ﺑﻪﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﺑﻪﻗﻴﻤﺘﯽ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪﺍﻡﮐﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺑﻬﺎﯼ ﺣﻘﻴﻘﯽ‪ ۱‬ﻭ ‪ 10‬ﺫﺭﻉ‬
‫‪10‬‬
‫ﺫﺭﻉ ﺭﺍ‬ ‫‪11‬‬ ‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻳﺎ ﺑﻪﺑﻴﺎﻧﯽ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻮﺋﯽ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﻓﻘﻂ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۳۰‬‬

‫‪1‬‬
‫ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩ ﻧﮕﺎﻩﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻡ‪ .‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻫﻢ ﺍﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ‬ ‫‪11‬‬ ‫ﺑﻪﻗﻴﻤﺖ ‪ ۲‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﻭ‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﻳﮏ ﺫﺭﻉ ‪۲‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﻭ ‪۲ 5‬ﭘﻨﺲ ﺣﺴﺎﺏ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻣﻦ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻢ ﺑﺎ ‪۲ 5‬ﭘﻨﺲ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪11‬‬
‫ﺫﺭﻉ ﻣﺘﻘﺎﻝ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻧﻤﺎﻳﻢ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﮐﻮﺷﺶ ﺑﺮﺍﯼ ﺷﺮﮐﺖ ﺩﺭ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻣﺤﺼﻮﻝ‪ ،‬ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺑﺎﻻﺑﺮﺩﻥ‬
‫ﺍﺳﻤﯽ ﻗﻴﻤﺖﮐﺎﻻﻫﺎ‪ ،‬ﺟﺰ ﺩﻭﺭ ﺧﻮﺩﭼﺮﺧﻴﺪﻥ ﺑﻪﺟﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻣﻨﺘﻬﯽ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽﺁﻧﭽﻪ ﻧﺨﺴﺖ ﻧﻈﺮ ﺭﺍ ﺑﻪﺧﻮﺩ ﺟﻠﺐ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎﻣﺎﻥﻳﺎﺑﯽﹺ ﺳﻮﺩﺍ ـ ﺳﻮﺩ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺍﻓﺰﺍﺋﯽ ﮐﺎﻻﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﻭ ﺩﺭﻭﺍﻗـﻊ ﺗﻤﺎﻡ ﺗﺼﻮ‪‬ﺭﯼ ﮐﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻣﻨﺸﺄﮔﻴﺮﯼ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﭘﺎﻳـﺔ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺍﺳﻤﯽ ﻗﻴﻤﺖﮐﺎﻻﻫﺎ‪ ،‬ﻳﺎ ﻓﺮﻭﺵﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺷﺸﺎﻥ‪ ،‬ﭘﻴﺪﺍ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺍﺯ ﻧﮕﺮﺵ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻋﻤﻴﻖﺗﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﺯﻭﺩﯼ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺩ ﻧﻤﻮﺩﯼ ﺑﻴﺶ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻭ ﺍﮔﺮ ﺣﺎﮐﻢﺑﻮﺩﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻣﻔﺮﻭﺽ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﻧﻤﯽﺭﺳﺪ‪) .‬ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﺻﺤﺒﺖ‬
‫ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﺔ ﺍﺗﻔﺎﻗﯽﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺍﺯﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺳﺨﻦ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ (.‬ﭼﺮﺍ ﻣﺎ ﺗﺼﻮ‪‬ﺭ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻓﻘﻂﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﺜﻼﹰ ﺳﻮﺩﯼ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ %۱۰‬ﺍﺯﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺑﺒﺮﺩ‬
‫ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ‪ %۱۰‬ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺎﻥ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﺍﻳﻦ ﺗﺼﻮﺭ ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺁﻣﺪﻩﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﺎ ﻓﺮﺽﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻳﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﺓ ﺍﻳﻦﮐﺎﻻﻫﺎ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ )ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺷﺨﺼﻴﺖﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺩﺭﺑﺮﺍﺑﺮﺟﻬﺎﻥ ﺧﺎﺭﺝ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ "ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ"‬
‫ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ( ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻗﻴﻤﺖﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻﻫﺎ‪ ،‬ﻭ ﺩﺭ‬
‫ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭﺁﻳﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺎﺯﺍﺩ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺧﺮﻳﺪ ــ ﺗﻔﺎﻭﺗﯽ ﮐﻪ ﻳﮕﺎﻧﻪ ﻣﻨﺸﺄ ﺳﻮﺩ‬
‫‪۴۳۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺍﺳﺖ ــ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻓﺰﻭﺩﺓ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻫﻤﺔﮐﺎﻻﻫﺎﺭﺍ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﺁﻧﻬﺎ ﺑﻔﺮﻭﺷﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﭼﺮﺍ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻓﺮﺽﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻳﻢﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽﮐﺎﻻﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺎﻥ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﺪ؟ ﻳﺎ ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ‪ ،‬ﺍﻳﻦﻓﺮﺽ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﭼﻪ ﻣﺒﻨﺎﺋﯽ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ؟ ﻓﺮﺽ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﭘﺎﻳﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺖﮐﻪ ﺳﻮﺩﺍ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﻣﺪﺍﺧﻠﻪﺍﯼ ﻧﺪﺍﺭﺩ‬
‫)ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﻫﻨﻮﺯ ﺳﺮﻭﮐﺎﺭ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺳﻮﺩﺍ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﺍﺳﺖﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺳﻮﺩﺍﯼ‬
‫ﮐﺎﻻ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﺩ(‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺪﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﻴﺎﻥ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺍﻳﻦﻓﺮﺽ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﺩﺍﺩﻩﺍﻳﻢﮐﻪ‪ ،‬ﺍﻭ‪‬ﻻﹰ ﺩﺭﻣﻘﺎﻡﺁﻥ ﺑﺤﺚ ﻫﻨﻮﺯ ﺳﻮﺩﺍ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺪﻳﻦﻋﻨﻮﺍﻥ ﺑﺮﺍﯼﻣﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺷﺖ‬
‫ﻭ ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﺍﺯﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﮐﻪ ﻭﺍﺟﺐ ﺑﻮﺩ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻭﻟﺬﺍ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ‬
‫ﻫﻢﺗﺮﺍﺯﯼ ﺳﻮﺩﻫﺎ ﻳﺎ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﻪﻋﮑﺲ ﺳﺮﻭﮐﺎﺭ‬
‫ﻣﺎ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﻮﺩ ﺷﺮﻳﮏ ﺍﺳﺖ ﺑﺪﻭﻥ ﺁﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻥ ﻭﺍﺭﺩ ﺑﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﮑﻤﻴﻞ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢﮐﻪﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ ﺩﺭ ﻋﺮﺽ ﺳﺎﻝ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ‪+ ۷۲۰ c :‬‬
‫‪ ۹۰۰ = ۱۸۰ v‬ﻭ ‪ %۱۰۰ = ḿ‬ﺑﺎﺷﺪ )ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﻳﮏ ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ(‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮﻝ‬
‫= ‪ ۱۸۰ m = ۱۸۰ v + ۷۲۰ c‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺍﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻳﺎ ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ ﺭﺍ ‪W‬‬

‫ﺑﻨﺎﻣﻴﻢ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﺭﺯﺵ ﻳﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻥ‪) ،‬ﭼﻮﻥ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻣﺠﻤﻮﻉﮐﺎﻻﻫﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ(‪ ۱۰۸۰ = ،‬ﻭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺍﯼﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮐﻪ ‪ ۹۰۰‬ﺍﺳﺖ =‬
‫‪ %۲۰‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ‪ %۲۰‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮﺁﻧﭽﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺑﻴﺎﻥ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻧﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻭﻳﮋﺓ ﺍﻳﻦ ﻳﺎ ﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﺎ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺣﺴﺎﺏ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ‪ ۱۰۸۰ = W‬ﻭ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ = ‪ %۲۰‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻓﺮﺽ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ‪ ۹۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ۱۰۰ ،‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻫﻢ ﺑﺮﺁﻥ ﻣﺒﻠﻎ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۳۲‬‬

‫ﮐﻪ ﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺧﻮﺩ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻫﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﻬﻤﯽ ﺩﺭ ﺳﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪10‬‬ ‫ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻓﺮﺿﯽﮐﻪ ﮐﺮﺩﻩﺍﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺁﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ‪ ۱۰۰۰‬ﺗﺎﺋﯽ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫‪1‬‬
‫ﺩﺭﻣﺠﻤﻮﻉ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ‪ ۱۸۰‬ﺗﺎﺋﯽ ﺳﻬﻴﻢ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ‬ ‫‪10‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫‪9‬‬
‫‪10‬‬ ‫ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺳﻮﺩﯼ ﺑﻪ ﻧﺮﺥ ‪ % ۱۸‬ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺳﻮﺩﯼ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮔﺮﺩﺩ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ‪ ۱۶۲‬ﻧﻴﺴﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ‪۹۰۰‬‬
‫ﺗﺎﺋﯽ ﻧﻴﺰ ﻧﺮﺧﯽ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ % ۱۸‬ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻗﻴﻤﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺁﻥ ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ‪ ۹۰۰‬ﺗﺎﺋﯽ ‪ W‬ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﻨﺪ ﻋﺒﺎﺭﺗﺴﺖ ﺍﺯ ‪+ ۱۸۰ v + ۷۲۰ c‬‬
‫‪ . ۱۰۶۲ = ۱۶۲ m‬ﭘﺲ ﺍﮔـﺮ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ‪ ۱۰۰‬ﺗﺎﺋﯽ ﺧﻮﺩ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ % ۱۸‬ﺭﺍ‬
‫ﺑﻴﺎﹶﻓﺰﺍﻳﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻭﯼﮐﺎﻻﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ ‪ ۱۰۸۰=۱۸ + ۱۰۶۲‬ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﺁﻧﻬﺎﺭﺍ ﺑﺮﺣﺴﺐ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺎﻥ‪ ،‬ﻳﺎ )ﺍﮔﺮﮐﻞﹼ ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ( ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻭﯼ ﺳﻮﺩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻭ‬
‫ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺳﻮﺩ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻓﺰﻭﻧﯽ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵ ﺑﺮ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺧﺮﻳﺪ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ ﻭﯼﮐﺎﻻﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ‬
‫ﺍﺭﺯﺷﯽﮐﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻤﯽﻓﺮﻭﺷﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺳﺖ ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺧﻮﺩﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﻳﺎﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺎﻥ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖﺁﻧﮑﻪ ﭼﻪﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺭﺍ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪،‬‬

‫ﺩﺭ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺗﻌﻴﻴﻦﮐﻨﻨﺪﻩ ﻭﺍﺭﺩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﮔﺮ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻣﺸﺨﺼﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ :‬ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ = ‪ %۱۸‬ﺍﺳﺖ ﺍﻳﻦ ﺑﻪﺁﻥ ﻣﻌﻨﯽ ﺍﺳﺖ‬
‫‪1‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻧﻤﯽﺷﺪ ﻭ ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ‬ ‫ﮐﻪ ﺍﮔﺮ ‪10‬‬
‫‪1‬‬
‫ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻧﻤﯽﻳﺎﻓﺖ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ %۲۰‬ﻣﯽﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ‬ ‫‪10‬‬ ‫ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ‬
‫‪۴۳۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻧﻴﺰ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺩﻗﻴﻖ ﺗﺮ ﻭ ﻓﺸﺮﺩﻩ ﺗﺮﯼ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻴﺶ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺩﺍﻧﺴﺖ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﮐﺎﻻ = ﭼﻨﺪ ﺩﺭﺁﺋﯽﹺ ﺁﻥ )ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ‪ +‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﯼﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ( ‪ +‬ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻄﯽﮐﻪ ﺑﻪﺁﻥ ﺗﻌﻠﹼﻖ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﮐﻞﹼ‬
‫ﺳﻮﺩﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭﻟﯽ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ‬
‫ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﺁﻥ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﻝ ﭘﻴﺶ ﮔﻔﺘﻪ‬
‫‪180‬‬
‫= ‪ %۲۰‬ﮔﺮﺩﺩ‪،‬‬ ‫‪900‬‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ = ‪ ۹۰۰‬ﻭ ﺳﻮﺩ = ‪ ۱۸۰‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ‪ +‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥﮐﻪ‬
‫‪180‬‬
‫ﺍﮔﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ‪ ۹۰۰‬ﻭﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ۱۰۰‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ = ‪= 1000‬‬
‫‪ %۱۸‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﺟﺎﯼﺁﻧﮑﻪ = ‪) K‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ( ‪ ۲۰ +‬ﺑﺎﺷﺪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ‬
‫‪ ۱۸ + K‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺣﺼﺔ ﺳﻮﺩﯼﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺳﻮﺩﮐﻞﹼ ﺳﻬﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺷﻮﺩ ﻗﺒﻼﹰ ﺩﺭ‬
‫ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻳﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺠﻤﻮﻉ‬
‫ﺍﺳﺖ )‪ h‬ﻧﺸﺎﻧﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺍﺳﺖ(‪ .‬ﭘﺲ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﺎ‬ ‫ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ = ‪h + p + k‬‬

‫ﺑﻬﺎﺋﯽﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﺁﻥ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻭﻳﮋﺓ ﺧﻮﺩ ﻓﺮﻭﺵ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ‬
‫ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﺍﻗﻌﯽﮐﺎﻻﺋﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﺪ‪ .‬ﻳﺎ ﺍﮔﺮ ﻣﺎ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﺧﻮﺩ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ ﻗﻴﻤﺖ ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﻃﺒﻘﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﺪﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﺁﻧﻬﺎ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼﹰ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﺜﺎﻝ ﻓﻮﻕ‪) ۹۰۰ :‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ( ‪+‬‬
‫‪ %۱۸‬ﺍﺯ ‪ ۹۰۰‬ﻳﺎ ‪ .۱۰۶۲ = ۱۶۲ + ۹۰۰‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥﮐﺎﻻﺋﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼ‬
‫‪ ۱۰۰‬ﺧﺮﺝ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﻪ ‪ ۱۱۸‬ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﺪ ﻣﺴﻠﹼﻤﺎﹰ ‪ %۱۸‬ﺑﺮﺁﻥ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﻧﻈﺮ ﺑﻪﺍﻳﻨﮑﻪ‬
‫ﮐﺎﻻﯼ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼﺷﺪﺓ ﺍﻭ ﺩﺍﺭﺍﯼﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ۱۱۸‬ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺷﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺍﺭﺩ ﻧﻤﯽﻓﺮﻭﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﭘﺲ ﺍﺻﻄﻼﺡ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺩﺭﻣﻌﻨﺎﯼ ﺩﻗﻴﻖﺗﺮﯼﮐﻪ ﻓﻮﻗﺎﹰ‬
‫ﺍﺯﺁﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﻳﻢ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺑﺮﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺪﻣﺎﺕ ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۳۴‬‬

‫ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﻓﺰﻭﻧﯽ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻ ﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎ ﻡﺷﺪﺓ ﺁﻧﺴﺖ‪ ،‬ﻭ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪،‬‬
‫ﺑﺮﺧﻼﻑ ﺍﻳﻦ ﺳﻮﺩ ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﻓﺰﻭﻧﯽ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵ ﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻ‪ ،‬ﮐﻪ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺧﺮﻳﺪ ﺁﻥ ﮐﺎﻻ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽ ﺭﻭﺩ‪ ،‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻧﻴﺰ ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻭﺍﻗﻌﯽﮐﺎﻻ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﺁﻥ ‪ +‬ﺳﻮﺩﺍ ـ ﺳﻮﺩ )ﺳﻮﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ( ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻓﻘﻂ ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﻣﯽ ﺭﺳﺎﻧﺪﮐﻪ ﺳﻮﺩ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻗﺒﻼﹰ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻ ﻧﻬﻔﺘﻪﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻢﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽﺗﻨﻬﺎ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ ﺳﻮﺩ‬
‫ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺳﺎﻣﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ ﺩﺭﺑﻬﺎﯼﮐﺎﻻﯼ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥﺭﺳﻴﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻫﻨﻮﺯ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻳﺎ ﺳﻮﺩ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ١.‬ﭘﺲ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻧﻪ ﺑﺪﺍﻥ ﺟﻬﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺧﺮﻳﺪ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﮐﻞﹼ ﺟﻨﺲ ﻓﺰﻭﻧﯽ ﭘﻴﺪﺍ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺯﺁﻧﺮﻭﺳﺖﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺧﺮﻳﺪ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯﮐﻞﹼ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺎﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﺩﺧﺎﻟﺘﯽﻧﺪﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﻫﻢﺗﺮﺍﺯﯼ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﻭﺍﺭﺩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺠﺎﺳﺖﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬
‫ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺳﻬﻤﯽﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻣﯽﺍﻓﺘﺪ‪ ،‬ﺍﺯ ﭘﻴﺶﮐﺎﻫﺶ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ﺩﺭ‬
‫ﺑ‪‬ﺮ ﺩﺍﺭﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﻣ‪‬ﺤﺘﹶﻮﯼﹺﮐﺎﻫﺶ ﺳﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﺯﺁﻧﭽﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪:‬‬
‫‪۱‬ـ ﻫﺮ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻫﻤﺎﻥﻗﺪﺭ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺻﻨﻌﺘﯽﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ‪.‬‬
‫‪۲‬ـ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﺍ ﻭ‪‬ﻝ ﺍﻳﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺩﺭ ﻧﺮﺧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺍﺯ ﻧﺮﺥ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪ ﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﺩﺭﺟﺔ‬

‫‪۱‬ـ ‪John Belless‬‬

‫)‪(1 1‬‬

‫)‪۱‬ـ‪ (۱‬ﺟﻮﻥ ﺑﻪﻟﻪﺱ ) ‪ ۱۶۵۴‬ـ ‪ (۱۷۲۵‬ـ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﺑﺎﮔﺮﺍﻳﺶﻫﺎﯼ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﯽ ﮐﻪ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﺍﻳﺠﺎﺩ‬
‫ﺛﺮﻭﺕ ﺗﺄﮐﻴﺪ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻞ ﮐﻪ "ﻫﺮﮐﺲ ﮐﺎﺭ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ﻧﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺨﻮﺭﺩ" ﺗﮑﻴﻪ ﻣﯽ ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﺍﺛﺮﯼ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺼﻨﻒﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ ﺑﻪﺁﻥ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺫﻳﻞ ﺩﺭ ﻟﻨﺪﻥ ﺑﻪﺳﺎﻝ ‪ ۱۶۹۹‬ﺑﻪﭼﺎﭖ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫‪"Essay about the poor, Manufactures, Trade, Plantations, and Immorality", London, 1699, p. 101.‬‬
‫‪۴۳۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽﮐﺎﺭﺭﺍ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩﮐﻤﺘﺮﺍﺯﺁﻧﭽﻪ ﻫﺴﺖ ﻧﻤﺎﻳﺶﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼﹰ ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ ﻓﻮﻕ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬

‫‪ ،۱۸۰ m + ۱۸۰ v + ۷۲۰ c‬ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ‪ %۱۰۰‬ﺩﺭﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩﯼ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ‬
‫‪ %۲۰‬ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽﺍﻳﻦﻧﺴﺒﺖ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫ﻭ ﺑﺎ ﺍﺣﺘﺴﺎﺏ ﺳﻬﻤﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﺍﻓﺘﺪ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺑﻪﻃﻮﺭﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺜﺎﻝ ﻣﺎ ﺑﻪﺟﺎﯼ ‪ %۲۰‬ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ‪ %۱۸‬ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ‬ﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼﮐﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺶ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺍﺳﺖ ﺑﻴﺎﻥ ﮐﻨﻨﺪﺓ ﻧﺮﺧﯽ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺍﺯ ﻧﺮﺥ‬
‫ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﻫﻤﺔ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﻓﺮﺽ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﻧﺴﺒﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‬
‫)ﺍﺯﺁﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻮﺩﺍﮔﺮﺍﻥﮐﻮﭼﮏ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻧﻮﻉ ﺑﻴﻨﺎﺑﻴﻨﯽ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽ ﺭﻭﻧﺪ ﻣﺴﺘﺜﻨﯽ ﺩﺍﻧﺴﺖ( ﺑﺎ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺁﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻌﮑﻮﺱ ﺩﺍﺭﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺑﺎ ﺗﻮﺍﻧﺎﺋﯽ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﺔ‬
‫ﻣﻌﮑﻮﺱ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻋﻠﻤﯽ ﭼﻨﻴﻦ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﻧﺮﺥ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﯼ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻭ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﻓﻘﻂ ﭘﺲ ﺍﺯ‬
‫ﮔﺬﺷﺖ ﺯﻣﺎﻥﺍﺳﺖﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺑﻪﻣﻴﺎﻥﺁﻣﺪﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺍﺻﻼﺡ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺗﮑﻤﻴﻞ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭﺟﺮﻳﺎﻥ ﺗﮑﺎﻣﻞﺗﺎﺭﻳﺨﯽ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺩﺭﺳﺖ ﻣﻌﮑﻮﺳﺎﹰ‬
‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺨﺴﺖ ﺑﻬﺎﯼ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻴﺶ ﻭﮐﻢ‬
‫ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﺭﺯﺵﺁﻧﻬﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺍﻳﻦﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻣﺤﻴﻂ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‪ ،‬ﻭﺍﺳﻂ‪ ‬ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪﺍﺳﺖ‪،‬ﮐﻪ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﻳﮏ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽﺳﻮﺩ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺩﺭﺁﻏﺎﺯ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺳﻮﺩ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺭﺍ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﭘﺲﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺗﺴﹼﻠﻂ‬
‫ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﺧﻮﺩ˚ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺳﻮﺩﺍ ـ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ﻳﮏ ﺟﺰﺀ ﺍﺯﺟﻤﻊ ﺍﺭﺯﺷﯽ‬
‫ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺍﺯﺁﻥ ﻧﺼﻴﺐ ﻣﯽ‪‬ﺑﺮ‪‬ﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻫﻢﺗﺮﺍﺯﺷﺪﻥ ﺗﮑﻤﻴﻠﯽ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻣﻴﺎﻥﺁﺋﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ‬
‫ﻣﺸﻬﻮﺩﮔﺮﺩﻳﺪﮐﻪ ﺍﺯ ﺑﺎﺑﺖ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﻋﻨﺼﺮ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﺩﺭ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۳۶‬‬

‫ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﻤﯽ ﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩﺍﯼ ﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﻻ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻ ﺑﻪﺣﺴﺎﺏ ﻧﻴﺎﻭﺭﺩﻩ‪ ،‬ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﻫﺎ‬
‫ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭﺿﻌﯽ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﮐﻪ‬
‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺑﻪﻣﺼﺮﻑ ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺍﺭﺯﺵﺁﻥ ﺗﺸﮑﻴﻞﺩﻫﻨﺪﺓ ﻫﻴﭻ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺳﺖ ﺑﺎﻫﻤﻴﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺧﺮﻳﺪ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺑﻪﭘﻮﻝ )= ‪(G‬‬
‫‪‬ﺑﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵ ﻭﯼ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ‪ ∆G + G‬ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭ‬
‫‪ ∆G‬ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺮﺁﻥ ﻓﺰﻭﻧﯽ ﺑﺮﻗﻴﻤﺖﮐﺎﻻﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺗﻌﻴﻴﻦﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﮔﺮ ﻭﯼﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﺭﺳﺎﻧﺪ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ‪ ،‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ‪ ، ∆G‬ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﺧﺮﻳﺪﮐﺎﻻ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰﮐﺮﺩﻩﺍﺳﺖ ﺑﻪﺍﻭ ﺑﺮﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎﺯ ﺍﻳﻦﻧﮑﺘﻪ ﻣﺸﻬﻮﺩ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﭼﻴﺰﺩﻳﮕﺮﯼ ﻏﻴﺮ ﺍﺯﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‬
‫ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﺑﻪﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ‪‬ﺑﺪ‪‬ﻝ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭ ﺍﻳﻦﺍﻣﺮ ﺩﺭﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺭﺯﺷﯽﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﻫﻤﺎﻥﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺑﯽﺗﺄﺛﻴﺮﺗﻮﺍﻧﺪﺑﻮﺩﮐﻪ ﺍﮔﺮﻓﺮﺿﺎﹰ ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ‪ ،‬ﺑﻪﺟﺎﯼ ﻓﺮﻭﺵ ﺑﻪﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‪،‬‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺑﻪ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻣﺼﺮﻑ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻓﻘﻂ‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺼﺮﻑﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ ﭘﻴﺶﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺻﻒ ﺗﻤﺎﻡﺁﻧﭽﻪ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﺩﺭﺳﺖﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻨﺎﺑﻪﻓﺮﺽﻣﺎ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺩﻳﮕﺮﯼ‬
‫ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﺟﺰ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺗﺎﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﺍﺯ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﺨﺮﺩ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺩﻳﮕﺮﯼ ‪ ،‬ﺍﻋﻢ‪ ‬ﺍﺯ ﮔﺮﺩﺍﻥ ﻳﺎ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ‪ ،‬ﺩﺭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺧﺮﻳﺪﻭﻓﺮﻭﺵ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺰ ﻧﮑﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺑﺮﺭﺳﯽ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺩﻳﺪﻩ ﺷﺪ )ﮐﺘﺎﺏ ﺩﻭ‪‬ﻡ‪ ،‬ﻓﺼﻞﺷﺸﻢ(ﮐﻪ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺖ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺴﺖ‪ .‬ﻭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎﯼ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽ‪ ،‬ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻣﺨﺎﺭﺟﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮ ﻋﺎﻣﻠﻴﻦ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻭﮔﻮﻧﺔ ﺩﻳﮕﺮ ﺁﻥ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎﺋﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺍﺯﮐﺴﺐ ﻭﮐﺎﺭ ﻭﻳﮋﺓ ﻭﯼ‬
‫ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫‪۴۳۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﺍﺯﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺻ‪‬ﺮﻑ ﻧﺎﺷﯽ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﻣﺘﻌﻠﹼﻖ ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽ ﻭﻳﮋﺓ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻭﺧﻮﺍﻩ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﺋﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪﮐﻪ ﺍﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ ﻭﻟﯽ ﺑﻌﺪﺍﹰ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﺭﺝ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺿﻤﻴﻤﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺍﺯﻗﺒﻴﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎﯼ ﮔﺴﻴﻞ‪ ،‬ﺗﺮﺍﺑﺮﯼ‪ ،‬ﻧﮕﻬﺪﺍﺭﯼ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ ،‬ﻫﻤﺔ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍ‪‬ﻟﺤﺎﻗﯽﺋﯽ ﺭﺍ ﺍﺯﺟﺎﻧﺐ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻣﻔﺮﻭﺽ ﻣﯽﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻋﻼﻭﻩ‬
‫ﺑﺮ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺨﺖ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﺮﻳﺪﮐﺎﻻ‪ ،‬ﺑﺎﺑﺖ ﺧﺮﻳﺪ ﻭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺭﮐﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪﺍﯼ‪ ،‬ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﮔﺮﺩﺍﻥ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻡﺁﻥ ﺩﺭﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵﮐﺎﻻ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻮﻥ ﻋﻨﺼﺮﯼ ﺍﻟﺤﺎﻗﯽ ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻭﺍﺭﺩ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﺎﺁﻧﮑﻪ ﻋﻨﺼﺮ ﻣﺰﺑﻮﺭ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽﹺ ﺻﺮﻓﺎﹰ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺑﻪ ﮐﺎﻻ ﻧﻤﯽ ﺍﻓﺰﺍﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺬﻟﮏ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻋﻨﺼﺮﯼ ﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﻤﯽ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﺩﺭﮐﺎﻻ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻣ‪‬ﺎ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﻟﺤﺎﻗﯽ‪ ،‬ﺍﻋﻢ‪ ‬ﺍﺯﮔﺮﺩﺍﻥ ﻭ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ‪،‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ‪‬ﺩﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽﹺ ﺻﺮﻓﺎﹰ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ )ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﻪﺍﺳﺘﺜﻨﺎﯼ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼﮔﺴﻴﻞ‪ ،‬ﺗﺮﺍﺑﺮﯼ‪،‬‬
‫ﻧﮕﻬﺪﺍﺭﯼ ﻭﻏﻴﺮﻩ( ﺑﻪ ﻣﺨﺎﺭﺟﯽ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺎﻣﺎﻥﺭﺳﺎﻧﯽ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞﮐﺎﻻ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﻳﺎ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﮐﺎﻻ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﺁﻧﻬﺎ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﺯﺁﻥ‬
‫ﻗﺒﻴﻞ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪﻫﺎﯼ ﺍﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻪ ﺿﻤﻦ ﻋﻤﻞ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽﮐﺎﻣﻼﹰ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺟﺪﺍ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪﮐﻠﹼﯽ ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﻣﺜﻼﹰ ﺻﻨﻌﺖ ﺣﻘﻴﻘﯽ ﺣﻤﻞ ﻭﻧﻘﻞ ﻭﮔﺴﻴﻞ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺭﺷﺘﻪ ﻫﺎﯼ ﺻﻨﻌﺖ‬
‫ﮐﺎﻣﻼﹰ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺧﺮﻳﺪﻭﻓﺮﻭﺵ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻳﺎﻓﺘﻪﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﺍﹶﻧﺪﺍﺯﻫﺎﯼ ﺑﻨﺎﺩﺭ)‪ (١‬ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻧﺒﺎﺭﻫﺎﯼ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺑﺖ ﺗﻌﻠﹼﻖ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰﯼﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺍﺯ‬

‫)‪Doks (1‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۳۸‬‬

‫ﺟﻬﺖ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﺷﺨﺎﺹ ﺛﺎﻟﺚ ﺑﺎ ﻭﯼ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻫﻤﺔ ﺍﻳﻦ‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﺰﺭﮒ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﻭﻳﮋﻩ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻟﺺﺗﺮﻳﻦ ﺻﻮﺭﺕ ﻭﮐﻢﺁﻣﻴﺨﺘﻪﺗﺮ ﺑﺎﻭﻇﺎﻳﻒ ﺩﻳﮕﺮ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻣﺘﺼﺪ‪‬ﯼ ﺣﻤﻞﻭﻧﻘﻞ‪،‬‬
‫ﺍﺩﺍﺭﻩ ﮐﻨﻨﺪﺓ ﺭﺍﻩ ﺁﻫﻦ‪،‬ﮐﺸﺘﯽﺩﺍﺭ "ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ" ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ‬
‫ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺧﺮﻳﺪﻭﻓﺮﻭﺵ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﻣﺘﺬﮐﹼﺮ ﺷﺪﻩﺍﻳﻢ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎﯼ ﺣﺴﺎﺑﺪﺍﺭﯼ‪ ،‬ﺩﻓﺘﺮﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﺑﺎﺯﺍﺭ‪ ،‬ﻣﮑﺎﺗﺒﺎﺕ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺛﺎﺑﺘﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﻮﺭ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﻋﺒﺎﺭﺗﻨﺪ ﺍﺯ ﻣﺤﻞﮐﺴﺐ‪،‬ﮐﺎﻏﺬ‪ ،‬ﻣﺎﺭﮎ ﺗﺠﺎﺭﯼ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪.‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﯼ ﺗﺤﻮﻳﻞﻣﯽﺷﻮﻧﺪﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺳﺘﺨﺪﺍﻡﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﺰﺩﺑﮕﻴﺮ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﻧﺪ‪) .‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪﮔﺴﻴﻞﮐﺎﻻ‪ ،‬ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺣﻤﻞﻭﻧﻘﻞ‪ ،‬ﺣﻘﻮﻕ‬
‫ﮔﻤﺮﮐﯽ ﻭ ﻧﻈﺎﻳﺮﺁﻥ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﻣﺨﺎﺭﺟﯽ ﺗﻠﻘﹼﯽ ﮔﺮﺩﻧﺪﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‬
‫ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﺧﺮﻳﺪﮐﺎﻻ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼ ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﺧﺮﻳﺪ ﻭﺍﺭﺩ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪(.‬‬
‫ﻫﻤﺔ ﺍﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎﺋﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﻧﻪ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻑﮐﺎﻻﻫﺎ‪،‬‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻣﺎﻥﻳﺎﺑﯽ ﺍﺭﺯﺵﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺻﺮﻑ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺧﺎﻟﺺ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ‬
‫ﻣﯽﺭﻭﻧﺪ‪ .‬ﻣﺨﺎﺭﺝ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﻼﻭﺍﺳﻄﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‪،‬‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭﻣﺠﻤﻮﻉ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻭﺍﺭﺩ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯﺍﻳﻦ ﻣﺨﺎﺭﺝﮐﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﻋﻼﻗﺔ ﻣﺎ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯﺁﻥﺟﺰﺋﯽ ﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪) .‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻻﺯﻡ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺯﻳﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﯽ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻴﻢ‪ :‬ﺍﻭ‪ ‬ﻻﹰ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺩﺭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺻﺪﻕ ﻣﯽ ﮐﻨﺪﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﺁﻥ ﻓﻘﻂ ﮐﺎﺭﹺ‬
‫ﻻﺯﻡ ﺩﺭ ﺍﺭﺯ ﺵﹺ ﮐﺎﻻ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺗﻈﺎﻫﺮ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺛﺎﻟﺜﺎﹰ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﺎﻡ‪ ‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪(.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ ﺍﺯ ﺷﮑﻞ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﮐﺎﻻ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺍﮔﺮ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺻﺮﻑ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ‬
‫‪۴۳۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﻪ ﻳﮑﺪ ﻳﮕﺮ ﺑﻔﺮﻭﺷﻨﺪ ــ ﺍﮔﺮ ﺑﺨﻮﺍﻫﻴﻢ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻋﻴﻨﯽ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ ﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ــ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﻫﻴﭻ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﻪ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻧﻤﯽ ﺍﻓﺰﺍﻳﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﺴﻠﹼﻢ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﺓ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻣﯽ ﺍﻓﺘﺪ‪،‬‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺧﺼﻠﺖ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺗﺒﺪﻳﻞﮐﺎﻻ )ﻣﺤﺼﻮﻝ( ﺑﻪﭘﻮﻝ ﻭ ﺍﺯ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﮐﺎﻻ‬
‫)ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ( ﻭﻇﻴﻔﺔ ﻻﺯﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻭﻟﺬﺍ ﻋﻤﻞ ﺿﺮﻭﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺩﺭ‪-‬‬
‫ﻭﺍﻗﻊ ﻓﻘﻂ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺷﺨﺼﻴ‪‬ﺖﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮﺩ‪ ‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺯ ﺍ‪‬ﺩﺭﺍﮎ ﻭ ﺍﺭﺍﺩﺓ ﻭﻳﮋﻩ‬
‫ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﻧﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﻧﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺍﻳﺠﺎﺩ‬
‫ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻳﺎ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ‪ ،‬ﭘﺲ‬
‫ﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻣﻮﻟﹼﺪ ﺧﻮﺩ ﺍﺯﺍﺟﺮﺍﯼﺁﻧﻬﺎ ﺩﺳﺖﮐﺸﻴﺪ‪ ،‬ﺩﺭﻣﺤﻴﻂ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪،‬‬
‫ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﯽ ﻧﺸﻴﻨﺪ ﻭ ﺑﺲ‪ .‬ﺯﻣﺎﻥ ﮐﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺮﻑ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺍ ﻳﻦ‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎﺕﮔﺮﺩﺩ ﺩﺭ ﺷﻤﺎﺭ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺗﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‬
‫ﻭﻟﯽ ﻫﻴﭻ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﻧﻤﯽﺍﻓﺰﺍﻳﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﻤﯽﺩﺍﺩ )ﻭﻟﺬﺍ ﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﮐﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡﺁﻧﻬﺎ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﺻﺮﻑ ﻧﻤﯽ ﮐﺮﺩ(‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻭﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻧﻤﯽﺑﺮﺩ‪ ،‬ﻭﻇﻴﻔﺔﮔﺴﺴﺖﻳﺎﻓﺘﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺻﻨﻌﺘﯽ‬
‫ﺭﺍ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻧﻤﯽﺩﺍﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﺔ ﺧﻮﻳﺶ‪،‬‬
‫ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﻮﺩﯼ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺟﺎﻧﺐ ﻃﺒﻘﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺷﺮﮐﺘﯽ ﻧﻤﯽ ﺩﺍﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‪ ‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﺗﻮﺩﺓ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺳﻬﻴﻢ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﺔ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭ ﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﻧﻴﺎﺯﯼ ﺑﻪﺁﻥ ﻧﺪﺍﺭﺩﮐﻪ ﻫﻴﭻ ﮐﺎﺭﮔﺮﻣﺰﺩﺑﮕﻴﺮﯼ‬
‫ﺍﺳﺘﺨﺪﺍﻡ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮﮐﺴﺐﻭﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﯼﮐﻮﭼﮏ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮﺩ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺗﻨﻬﺎﮐﺎﺭﮔﺮ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﻭﯼ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯﺁﻥ ﺣﺼﺔ ﺳﻮﺩﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺧﺮﻳﺪ ﻭ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﺍﻗﻌﯽﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻭ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻭ ﻧﻴﺰ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﮐﻮﭼﮑﯽ ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺨﺘﺔ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‪ ،‬ﺳﻮﺩﯼﮐﻪ ﻭﯼ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺯ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻳﮑﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﺎﻻﻣﺰﺩ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۴۰‬‬

‫ﻣﺎﻫﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻭ ﻳﺎ ﺣﺘﹼﺎ ﺍﺯﺁﻥ ﻫﻢﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ‪ ،‬ﺩﺭﮐﻨﺎﺭ ﻭﯼ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻠﻴﻦ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ‪ ،‬ﺍﺯ ﻗﺒﻴﻞ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﺍﻥ‪ ،‬ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﮔﺎﻥ‪ ،‬ﺩﻭﺭﻩﮔﺮﺩﺍﻥ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪﮐﻪ‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻳﺎ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺭﺍ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻭ ﺧﻮﺍﻩ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﺩﺭ‬
‫ﺳﻮﺩ )ﮐﻤﻴﺴﻴﻮﻥ‪ ،‬ﺩﺭﺻﺪ(‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﻫﺮ ﻓﺮﻭﺵ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‪ ،‬ﺳﻮﺩﺍ ـ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺩﺭ ﺣﺎﻟﺖ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ) ‪ ، (١‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﻣﺰﺩﺑﮕﻴﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ‬
‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﺑﻪﺷﮑﻞ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻭ ﺧﻮﺍﻩ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺳﻬﻢ ﻣﺘﻨﺎﺳﺒﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﺁﻥ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽﮐﻪ ﻭﯼ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺍﻭ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ ،‬ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﮐﺎﺭﻓﺮﻣﺎﯼ‬
‫ﺍﻭ‪ ،‬ﻫﻢ ﺳﻮﺩ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻭ ﻫﻢ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺭﺍ‪ ،‬ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺟﻴﺐ ﻣﯽ ﺯﻧﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﻫﻤﺔ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺣﺎﻻﺕ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺧﻮﺩ ﻋﺎﻣﻞ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺩﺳﺘﺎﻭﺭﺩﺵ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺳﺎﺩﻩ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩﮐﻨﺪ ﻭ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﺩﺭﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﯼ ﺗﻠﻘﹼﯽ ﺷﻮﺩﮐﻪ ﺑﺎﺑﺖ ﮐﺎﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡﺷﺪﺓ ﺍﻭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭ ﺧﻮﺍﻩ‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﺩﺳﺘﺎﻭﺭﺩ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﻧﮑﻨﺪ‪ ،‬ﻭ ﺣﺘﹼﺎ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺳﻮﺩ ﻋﺎﻣﻞ ﻓﻘﻂ‬
‫ﺑﺎ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﺎﻻﻣﺰﺩﯼ ﻫﻢ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﭘﻴﺪﺍ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺯﺩﺭﻳﺎﻓﺘﯽ ﻭﯼ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﺯ ﺳﻮﺩﺍ ـ ﺳﻮﺩ‬
‫ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺑﺲ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﮐﺎﺭ ﻭﯼ ﮐﺎﺭ ﺍﺭﺯﺵﺁﻓﺮﻳﻦ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﻃﻮﻻﻧﯽﺷﺪﻥ ﻋﻤﻞ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽ‪ ،‬ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫‪۱‬ـ ﺍﺗﻼﻑ ﻭﻗﺖ ﺑﺮﺍﯼ ﺷﺨﺺ ﺍﻭ‪ ،‬ﺗﺎ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻃﻮﻻﻧﯽﺷﺪﻥ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﺯ ﺁﻥ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺍﻭ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺍﺩﺍﺭﻩﮐﻨﻨﺪﺓ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫‪۲‬ـ ﺗﻮﻗﹼﻒ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻭﯼ‪ ،‬ﭼﻪ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻝ ﻭ ﭼﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕﮐﺎﻻ‪ ،‬ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﮔﻴﺮﮐﺮﺩﻥ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪﯼﮐﻪ ﻃﯽ‪ ‬ﺁﻥ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺿﻤﻦ ﺁﻥ‬
‫ﺩﺭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺴﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻧﮑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﺴﻴﺨﺘﮕﯽ ﺭ‪‬ﺥ‬

‫)‪ (۱‬ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮﮐﻠﻤﺔ ‪) Kommis‬ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ( ﻭ ‪) Commis‬ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ( ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫‪۴۴۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻧﺪﻫﺪ ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﻟﺤﺎﻗﯽ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺰ ﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻣﻘﻴﺎﺱ ﺳﺎﺑﻖ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻫﺮﮐﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻳﺎ‬
‫ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻓﻌﻠﯽ‪ ،‬ﺳﻮﺩﮐﻮﭼﮑﺘﺮﯼ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻳﺪ ﻭ ﻳﺎ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺍﻟﺤﺎﻗﺎﹰ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﺷﻮﺩ‬
‫ﺗﺎ ﺳﻮﺩﮐﻨﻮﻧﯽ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺣﺎﺻﻞﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽﺁﻧﮕﺎﻩ ﻧﻴﺰﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺟﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ‬
‫ﺭﺍ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﺑﺎﺯ ﻭﺿﻊ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻮﺍﻝ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﺟﺎﯼﺁﻧﮑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻭﻗﺖ‬
‫ﺯﻳﺎﺩﺗﺮﯼ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺻﺮﻑ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻭﻗﺖ ﺭﺍ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺻﺮﻑ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﺟﺎﯼ‬
‫ﺁﻧﮑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﻟﺤﺎﻗﯽ ﭘﻴﺶ ﺭﻳـﺰ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺰ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﺔ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﮐﻪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻔﻬﻮﻡ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺁﻧﮑﻪ ﺟﺰ ﺀِ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺩﺭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺭﻓﺖ ﻭ ﺁﻣﺪ‬
‫ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺤﻴﻂ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺁﻧﮑﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﻬﺮﺓ ﮐﻤﺘﺮﯼ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺍﺳﺖ ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ‬
‫ﺗﻤﺎﻣﺎﹰ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻣﺮﺯﻫﺎﺋﯽ ﻣﺤﺪﻭﺩ‬
‫ﻣﯽﻣﺎﻧﺪﮐﻪ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻔﺎﻭﺗﯽﮐﻪ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻓﻘﻂ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺑﺮﻭﺯ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻘﺴﻴﻤﯽ ﺩﺭ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺯﻣﺎﻥﮐﻤﺘﺮﯼ ﺻﺮﻑ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺣﻴﺚ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﻟﺤﺎﻗﯽ ﮐﻤﺘﺮﯼ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺰ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺯﻳﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺳﻮﺩﺍ ـ ﺳﻮﺩ ﺩﺭ‬
‫ﮐﻞﹼ ﺳﻮﺩ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯﺁﻧﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺩﺭﻏﻴﺮﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺩﺍﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺍﮔﺮ ﺩﺭﻣﺜﺎﻝ ﭘﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭ ‪ ، ۱۸۰ m + ۱۸۰ v + ۷۲۰ c‬ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽﺋﯽ ﻣﻌﺎﺩﻝ‬
‫‪ ، ۱۰۰‬ﺳﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﻪ ‪ ۱۶۰‬ﻳﺎ ‪ % ۱۸‬ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﻮﺟﺐ ﮐﺎﻫﺸﯽ‬
‫ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ۱۸‬ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺪﻭﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺍﻟﺤﺎﻗﯽ ﺑﻪ ‪ ۲۰۰‬ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽﺷﺪ ﻭﺁﻧﮕﺎﻩ ﮐﻪ ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺨﺘﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﺻﻨﻌﺘﯽ‬
‫ﺑﻪﺟﺎﯼ ‪ ۹۰۰‬ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۱۱۰۰‬ﻣﯽﮔﺮﺩﻳﺪ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺎ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ،۱۸۰‬ﻓﻘﻂ ﻧﺮﺥ‬
‫‪1‬‬
‫ﺳﻮﺩﯼ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ %۱۶ 11‬ﻣﯽﺩﺍﺷﺘﻴﻢ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۴۲‬‬

‫ﭘﺲ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺧﻮﻳﺶ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺍﻟﺤﺎﻗﯽ ﺋﯽﮐﻪ ﻭﯼ ﺑﺎ ﺁﻥ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﭘﻮﯼ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ‪ ،‬ﮐﺎﻻﯼ ﻧﻮ‬
‫ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺩﻳﮕـﺮﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺎﻣﺎﻥ ﺭﺳﺎﻧﯽ ﺍﺭﺯ ﺵﹺ ﮐﺎﻻ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺵ‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰﮐﻨﺪ )ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺩﻓﺘﺮﯼ ﻭ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ(‪،‬‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭﮔﺮﭼﻪ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﻟﺤﺎﻗﯽ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽ ﺭﻭﻧﺪ ﻭﻟﯽ ﻫﻴﭻ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﻤﯽ ﺁﻭﺭﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﮔﺮﺩﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺯﻳﺮﺍ ﻳﮏ ﺟﺰﺀِ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺍﻳﻦﮐﺎﻻﻫﺎ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﻧﻮ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ‬
‫ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﻫﻴﭻ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻟﺤﺎﻗﯽ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻧﻤﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﮐﻞﹼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻋﻤﻼﹰ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺑﺎﺯﺗﺎﺏ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽ ﮐﻨﺪﮐﻪ ﻳﮏ ﻗﺴﻤﺖ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ ﻓﺮﻋﯽﺋﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭﺳﺎﺯﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧـﺪ‪ ،‬ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻭ ﺍﻳﻦ ﺟﺰﺀ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳـﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺑﺎﺯﺗـﻮﻟﻴﺪ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﻣـﺮ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻫﻢ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﻭ ﻫﻢ ﺑﺮﺍ ﯼ ﺗﻤـﺎﻡ ﻃﺒﻘـﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ‪،‬‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮﺩ‪ ،‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻫﺮ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﻟﺤﺎﻗﯽ ﺁﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖﺩﺭﺁﻭﺭﺩﻥ ﻫﻤﺎﻥ ﺣﺠﻢ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‬
‫ﺿﺮﻭﺭﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺑﺎﺭ ﺍﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺻ‪‬ﺮﻑ‪ ،‬ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺍﺯ ﺩﻭﺵ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺍﻳﻦﮐﺎﻫﺶ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﺩﺭﺟﻪﺍﯼﮐﻤﺘﺮ ﻭ ﺍﺯ ﺭﺍﻫﯽ ﺩﻳﮕﺮ‪ .‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ‬
‫ﻣﻄﺮﺡ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰﺷﺪﺓ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯﺁﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﻓﻘﺪﺍﻥ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻻﺯﻡ ﻣﯽﺑﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺳﻮﺩﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﻟﺤﺎﻗﯽ‬
‫ﺗﻌﻠﹼـﻖ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﻮﺩﺍ ـ ﺳﻮﺩ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳـﺔ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﺩﺭ ﻫﻢﺗﺮﺍﺯﺳﺎﺯﯼ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ ﺩﺭﮐﻨﺎﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ‬
‫ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺩﺭﻣﺜﺎﻝ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻣﺎ‪ ،‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫‪۴۴۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻣﻌﺎﺩﻝ ‪ ،۱۰۰‬ﺍﺯ ﺑﺎﺑﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ ﻧﻴﺰ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﻟﺤﺎﻗﯽﺋﯽ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪۵۰‬‬
‫ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽﮐﻪ ﺑﻪ ‪ ۱۸۰‬ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﺍﮐﻨﻮﻥ‬
‫ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ۹۰۰ :‬ﺑﻪﺣﺴﺎﺏ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺑﻪﺍﺿﺎﻓﺔ ‪ ۱۵۰‬ﺑﻪﺣﺴﺎﺏ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺟﻤﻌﺎﹰ = ‪ .۱۰۵۰‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ‪ %۱۷ 7‬ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﺻﻨﻌﺘﯽﮐﺎﻻﺭﺍ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ ‪ ۱۰۵۴ 7 = ۱۵۴ 7 + ۹۰۰‬ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﺪ ﻭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ ‪۱۱۳۰‬‬
‫)‪ ۵۰ + ۱۰۸۰‬ﺑﺎﺑﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺠﺪﻳﺪﮔﺮﺩﺩ( ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻧﮑﺘﻪ ﻧﻴﺰ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﺩﮐﻪ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻭﻟﺬﺍ ﮐﺎﻫﺶ ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﺪﺍﺋﯽ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬

‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺍﻳﻦ ﺳﺆﺍﻝ ﭘﻴﺶ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ :‬ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﺰﺩﺑﮕﻴﺮ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‬
‫)ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎﮐﺎﻻـ ﺳﻮﺩﺍﮔﺮ( ﺍﺳﺘﺨﺪﺍﻡ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺩﺭ ﭼﻪ ﻭﺿﻌﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ؟‬
‫ﺍﺯ ﻳﮏﺳﻮ ﭼﻨﻴﻦﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺰﺩﺑﮕﻴﺮﯼ ﺍﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺮﮐﺎﺭ ﮔﺮ ﺩﻳﮕﺮ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ‬
‫ﺍﻭ‪‬ﻻﹰ ﮐﺎﺭﺵ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻧﻪ ﺍﺯ ﭘﻮﻟﯽﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‬
‫ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺧﺮﺝ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦﮐﺎﺭ ﻭﯼ ﻧﻴﺰ ﻧﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﺪﻣﺖ ﺷﺨﺼﯽ ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻘﻂ‬
‫ﺑﻪﻣﻨﻈﻮﺭ ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭﺳﺎﺯﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﺍﺭﺯﺵﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭﮐﺎﺭﮔﺮﻣﺰﺑﻮﺭ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻭﯼ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻤﺔ ﺩﻳﮕﺮﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‬
‫ﻣﺰﺩﻭﺭ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﻭﻳﮋﺓ ﮐﺎﺭ ﺍﻭ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻣﺤﺼﻮﻝﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻭ ﻭﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﺨﺪﺍﻡ ﺳﺮﻣﺎ ﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻫﻤﺎﻥ‬
‫ﺗﻔﺎﻭﺗﯽ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﻮﺩﮐﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻭﻟﺬﺍ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ‬
‫ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺳﺎﺩﺓ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‪ ،‬ﻧﻪ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﻧﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ )ﺯﻳﺮﺍ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻟﺤﺎﻗﯽﺋﯽﮐﻪ ﻭﯼ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺑﻪﮐﺎﻻﻫﺎ ﻣﯽﺍﻓﺰﺍﻳﺪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻣﻠﺤﻘﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻗﺒﻼﹰ ﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺸﺘﻪ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺷﺪﻩ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۴۴‬‬

‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﺳﺆﺍﻟﯽ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵﹺ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺮﻣﯽﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺣﻔﻆ ﻣﯽﮐﻨﺪ؟()‪ (١‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻧﯽ ﻧﻴﺰ ﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﻭﯼ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻣﻮﺭ ﺳﻮﺩﺍﮔﺮﺍﻧﻪ ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﻏﻴﺮﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻭ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩﺁﻭﺭﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮﺭﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﻮﻟﹼﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮﺽﮐﺮﺩﻩﺍﻳﻢ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺍﺭﺯﺵ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﺗﻌﻴﻴﻦﮔﺮﺩﻳﺪﻩﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺍﺯﺭﺍﻩﮐﺴﺮ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‬
‫ﭼﻴﺰﯼ ﺑﺮ ﺛﺮﻭﺕ ﺧﻮﺩ ﻧﻤﯽﺍﻓﺰﺍﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼﮐﻪ ﻭﯼ ﺩﺭ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺕ ﻫﺰﻳﻨﻪﺍﯼ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﺍﺯ ﺑﺎﺑﺖ‬
‫ﮐﺎﺭ ﭘﻴﺶﭘﺮﺩﺍﺧﺘﯽ ﺭﺍ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﻓﺮﺽ ﻣﺎ‬
‫ﺍﻳﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﻭﯼ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻦ ﮐﻼﻩ ﺷﺎﮔﺮﺩﺍﻥ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﮐﺎﺭﻣﻨﺪﺍﻥ ﺧﻮﻳﺶ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ ﻣﺎﻟﯽ‬
‫ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪﮐﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﺰﺩﺑﮕﻴﺮ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﺷﮑﺎﻝ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﮔﻤﺎﺭﻧﺪﺓ ﺧﻮﺩ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺳﻮﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ )ﺩﺭﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺳﻮﺩ‬
‫ﻓﻘﻂ ﺷﮑﻞ ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽﻳﺎﻓﺘﺔ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖ(‪ .‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺿﻤﻦ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬
‫ﺳﻮﺩﺍ ـ ﺳﻮﺩ ﺣﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ‪ .‬ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻫﻤﺎﻥﻃﻮﺭﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺳﻮﺩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ﮐﺎﺭ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﻭ ﺍﻧﺠﺎﻡﺷﺪﺓ ﺩﺭﮐﺎﻻ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﮐﺎﺭﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮﺁﻥ ﻣﻌﺎﺩﻟﯽ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻧﺸﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥﮔﻮﻧﻪ ﻧﻴﺰ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺳﻮﺩ ﻣﯽﺑﺮﺩﮐﻪﮐﺎﺭ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ‪-‬‬
‫ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥﮐﺎﻻ ﺭﺍ‪) ،‬ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥﮐﺎﻻ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺗﺎ ﺣﺪ‪‬ﯼﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻧﻬﺎﺩﻩ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

‫)‪ (۱‬ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﹰ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﻳﻦ ﺳﺆﺍﻝ ﻣﺘﺬﮐﺮ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﭼﻮﻥ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺑﻨﮕﺎﻫﯽ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺍﺯﻗﺒﻴﻞﺁﻧﭽﻪﮐﻪ ﻭﯼ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺤﻞﮐﺴﺐ ﻭﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺩﻓﺘﺮﻭﺩﺳﺘﮏ‪ ،‬ﺣﺠﺮﻩ‪ ،‬ﺍﻧﺒﺎﺭ‪ ،‬ﻗﻔﺴﻪ ﺑﻨﺪﯼ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﻭﻏﻴﺮﺁﻥ ﺻﺮﻑ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻭﯼ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺁﻳﻨﺪ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺁﻧﭽﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺩﺭﮐﺘﺎﺏﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﺿﻤﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺎ ﺍﺳﺘﻬﻼﮎﮐﺎﻣﻞﺁﻥ ﺟﺰﺀﺟﺰﺀ ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﭘﻴﺶ ﻣﯽﺁﻳﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻧﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﻧﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﭘﺲ ﺍﺯ ﭼﻪ ﺭﺍﻩ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ‬
‫ﺑﺎﺯﻳﺎﺑﺪ ﻭﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺣﻔﻆ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬
‫‪۴۴۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﮐﺎﻻ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺟﺰﺀِ ﺗﻘﺴﻴﻢﺷﺪﻩﺍﯼ ﺍﺯﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ( )‪ ، (١‬ﺗﻤﺎﻣﺎﹰ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻣﻮﻟﹼﺪ ﻧﻤﯽﭘﺮﺩﺍﺯﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﻓﺮﻭﺵ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺟﺰﺀ ﻧﭙﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﻭ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﺎﻗﯽﻣﺎﻧﺪﻩ ﺩﺭﮐﺎﻻ ﺭﺍ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﺻﻨﻌﺘﯽ‬
‫ﺑﺎ ﺁﻧﺴﺖ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ﺍﺯﺭﺍﻩ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢﮐﺎﺭ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﻧﻴﺎﻓﺘﺔ ﺩﻳﮕﺮﯼ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯﺍﻳﻦ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺍﺯﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﻪﺧﻮﺩ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﺯﺟﻬﺖ ﻭﻇﻴﻔﻪﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻣﺎﻥﺭﺳﺎﻧﯽﺍﺭﺯﺵﻫﺎ ﺍﻳﻔﺎ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‬
‫ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﻪﻋﻠﹼﺖ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭ‬
‫ﻋﻤﻞﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩﺁﻭﺭﺩﻩ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ‬
‫ﺗﮏ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻭﯼ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎﻥ‬
‫ﺍﻧﺪﺍﺯﺩ‪ ،‬ﻭ ﻫﺮ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﮐﻪ ﮐﺎﺭ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﻧﻴﺎﻓﺘﺔ ﮔﻤﺎﺷﺘﮕﺎﻥ ﺍﻭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻭﯼ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﺮﻳﺪ ﻭ ﻓﺮﻭﺵ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫـﺪ‪ .‬ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻗﺴﻤﺖ ﺍﻋﻈﻢ ﻫﻤﺎﻥ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺍﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﮐﺖ ﺁﻥ ﭘﻮﻟﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮﭼﻪ ﮐﺎﺭ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﻧﻴﺎﻓﺘﺔ ﺍﻳﻦ ﮔﻤﺎﺷﺘﮕﺎﻥ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻧﻤﯽﺁﻓﺮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪،‬‬
‫ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻫﻤﺎﻧﺴﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﯽﺑﻮﺩﮐﺴﺐ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺍﺑﻌﺎﺩ‬
‫ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪﮐﻪ ﮐﺎﺭ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﻧﻴﺎﻓﺘﺔ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻣﻮﻟﹼﺪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬

‫)‪ (۱‬ﻣﻘﺼﻮﺩ ﺍﺯ ﺗﻮﺿﻴﺤﯽﮐﻪ ﺍﺯ ﺳﻮﯼ ﻣﺼﻨﻒ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﻫ‪‬ﻼﻝ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﮐﺎﺭ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﻧﻴﺎﻓﺘﺔ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥﮐﺎﻻﯼ ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ‬
‫ﮐﺎﺭ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﻳﺎ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﺮﮐﺎﻻ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ‪ ،‬ﻧﺼﻴﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖﮐﻤﺘﺮ ﻳﺎﺑﻴﺸﺘﺮﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺑﺎﺷﺪ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۴۶‬‬

‫ﻣﯽﺁﻓﺮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻫﻤﺎﻥﮔﻮﻧﻪ ﻧﻴﺰﮐﺎﺭ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﻧﻴﺎﻓﺘﺔ ﻣﺰﺩﺑﮕﻴﺮﺍﻥﺗﺠﺎﺭﺗﯽ ﺳﻬﻤﯽﺍﺯﺁﻥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬

‫ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺷﻮﺍﺭﯼ ﺩﺭ ﺣﻞﹼ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪ :‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﮐﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﮐﺎﺭ ﻭﮐﺎ ﺭﹺ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‪ ،‬ﺩﺭﻋﻴﻦﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼ ﺳﻬﻤﯽﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﹺ ﻗﺒﻼﹰ ﺍﻳﺠﺎﺩﺷﺪﻩ ﺭﺍ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺧﻮ ﺩ‪ ‬ﮐﺎﺭ ﺍﺭﺯﺵﺁﻓﺮﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﯼ ﮐﻪ ﻭﯼ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺧﺮﻳﺪ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﮐﺎﺭ‬
‫ﻣﯽﮔﺬﺍﺭﺩ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﭼﻪﻣﻮﻗﻌﻴ‪‬ﺘﯽﺍﺳﺖ؟ ﺁﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﺼﺎﺭﻑ ﻫﺰﻳﻨﻪﺍﯼ‬
‫ﺑﻪﺣﺴﺎﺏ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽﮔﺬﺍﺷﺖ؟ ﺍﮔﺮ ﻧﻪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽﺭﺳﺪﮐﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻫﻢﺗﺮﺍﺯﺷﺪﻥ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺗﻀﺎﺩ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊﮐﺪﺍﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‬
‫ﭘﻴﺪﺍ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺷﺪﮐﻪ ‪ ۱۵۰‬ﭘﻴﺶﺭﻳﺰﮐﻨﺪ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻓﻘﻂ ‪ ۱۰۰‬ﺗﺎﯼﺁﻥ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶ‪-‬‬
‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺑﻪﺣﺴﺎﺏﺁﻳﺪ؟ ﺍﮔﺮ ﺁﺭﯼ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﭼﻨﻴﻦ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪﮔﻮﻳﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﺎ‬
‫‪‬ﺳﺮﹺﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻣﺒﺎﻳﻨﺖ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻪ ﺍﺯﺁﻥ ﺟﻬﺖ‬
‫ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽﮐﺎﺭ ﻏﻴﺮ ﺭﺍ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪،‬‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﮐﺎﺭ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻭﻇﺎﻳﻒ‬
‫ﺧﺮﻳﺪﻭﻓﺮﻭﺵ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ ،‬ﻭ ﺩﺭﺳﺖ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﻭ ﺍﺯﺁﻥ ﺭﺍﻩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺭﺍ ﺑﻪﺧﻮﺩ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪.‬‬
‫)ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﮑﺎﺕ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﺭﺍ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻧﻤﻮﺩ‪ :‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮﻥﮐﺎﺭﻻﺯﻡ‬
‫ﺩﺭ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪﮐﺎﺭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺍﺭﺯﺵﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎﺯﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺩﺭﻣﺠﻤﻮﻉ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻭﮔﺎﻧﮕﯽﻳﺎﻓﺘﻦ ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﭘﻮﻝ ـ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯ ﻳﮏﺳﻮ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﺎﻻـ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ‪(.‬‬
‫ﺍﮔﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩ ﻫﺮ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﺍﻧﺪﺍﺯﻩﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ‬
‫ﺩﺭ ﺣﺪ‪ ‬ﺍﻣﮑﺎﻧﺎﺕ ﺷﺨﺺ ﺧﻮﺩ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺑﺎﮐﺎﺭ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪﺍﻧﺠﺎﻡ ﺭﺳﺎﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺩﭼﺎﺭﭘﺮﺍﮐﻨﺪﮔﯽ ﺑﯽﻧﻬﺎﻳﺘﯽﻣﯽﮔﺮﺩﻳﺪ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﭘﺮﺍﮐﻨﺪﮔﯽ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺁﻫﻨﮕﯽ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻮﻟﹼﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺷﻴﻮﺓ‬
‫‪۴۴۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﺑﻪﻣﻘﻴﺎﺱﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﻧﻤﻮﺩ ﻭﺑﺎ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﻋﻤﻞﻣﯽﮐﺮﺩ‪،‬‬

‫ﺯﻳﺎﺩﺗﺮ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ‪ ،‬ﻋﺪﻡ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﻩﺍﯼ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﺍﺩ‪ .‬ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻣﻴﺰﺍﻥ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺑﻪ ﻋﺪﻡ ﺗﻤﺮﮐﺰ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺍﺋﻴﺪ‪ .‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺻ‪‬ﺮﻓﺎﹰ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻭﻟﺬﺍ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎﯼ ﺻ‪‬ﺮﻓﺎﹰ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻭﯼ ﺑﯽﺍﻧﺪﺍﺯﻩﮔﺴﺘﺮﺵ ﻣﯽﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺑﻪﺟﺎﯼﺁ ﻧﮑﻪ ﺑﺎ ‪ ۱۰۰‬ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺳﺮﻭﮐﺎﺭ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ ‪ ۱۰۰۰‬ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﻃﺮﻑ ﻣﯽ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺍﺯ ﻣﺰﺍﻳﺎﯼ‬
‫ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﻳﺎﺑﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﻣﯽﺭﻓﺖ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎﯼ ﺻ‪‬ﺮﻓﺎﹰ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪،‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺍﺯﻗﺒﻴﻞ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪﯼ ﻭﮔﺴﻴﻞ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﻧﻴﺰ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩ ﺁﻧﭽﻪﮐﻪ ﺑﺎﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ‪ .‬ﺍﻭ‪‬ﻻﹰ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺍﻣﻮﺭﯼﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺻ‪‬ﺮﻑ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺣﺴﺎﺏﮐﺮﺩﻥ‬
‫ﺑﺎ ﺍﺭﻗﺎﻡ ﺩﺭﺷﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﺣﺴﺎﺏ ﺑﺎ ﺍﺭﻗﺎﻡ ﮐﻮﭼﮏ ﻭﻗﺖ ﻧﻤﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ‪ ۱۰‬ﺧﺮﻳﺪ ‪۱۰۰‬‬
‫ﻟﻴﺮﻩ ﺍﯼ‪ ،‬ﺩ‪‬ﻩ ﺑﺎﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﻳﮏ ﺧﺮﻳﺪ ‪ ۱۰۰۰‬ﻟﻴﺮﻩ ﺍﯼ ﻭﻗﺖ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺎ ‪۱۰‬‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥﮐﻮﭼﮏ‪ ،‬ﺩ‪‬ﻩ ﺑﺎﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﮑﺎﺗﺒﻪ‪ ،‬ﮐﺎﻏﺬ ﻭ ﺗﻤﺒﺮ ﻻﺯﻡ ﺩﺍﺭﺩ ﺗﺎ ﺭﺍﺑﻄﻪﺩﺍﺷﺘﻦ ﺑﺎ ﻳﮏ‬
‫ﺗﺎﺟﺮﺑﺰﺭﮒ‪ .‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﺤﺪﻭﺩﮐﺎﺭ ﺩﺭﺑﻨﮕﺎﻩﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼﮐﻪ ﻳﮑﯽ ﺩﻓﺘﺮﺩﺍﺭﯼ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺻﻨﺪﻭﻕ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺳﻮ‪‬ﻣﯽ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﺮﺍﺳﻼﺕ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﺩ‪ ،‬ﻳﮑﯽ ﺧﺮﻳﺪﻫﺎ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪﻋﻬﺪﻩ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﺪ ﻭﺁﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺴﺎﻓﺮﺕ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ ،‬ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺻﺮﻓﻪ‪-‬‬
‫ﺟﻮﺋﯽ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﻘﻴﺎﺱ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﺍﯼ ﮐﻪ ﺗﻌﺪﺍﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‬
‫ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﺰﺭﮒ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎ ﺍﺑﻌﺎﺩﮐﺴﺐ ﻭﮐﺎﺭ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﻭﺍﺣﺪ‪،‬‬
‫ﺍﻋﻢ‪ ‬ﺍﺯﮐﻮﭼﮏ ﻳﺎ ﺑﺰﺭﮒ‪ ،‬ﺧﺮﺝ ﺷﻮﺩ ﺑﻪﻣﺮﺍﺗﺐ ﻳﮑﺴﺎﻥﺗﺮ ﺍﺯ ﺻﻨﻌﺖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﺳﺒﺐ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺩﺭﮐﺴﺐ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺗﺎﺭﻳﺨﺎﹰ ﺯﻭﺩﺗﺮ ﺍﺯ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺩﺭﮐﺎﺭﮔﺎﻩ ﺻﻨﻌﺘﯽ‬
‫ﺑﺮﻭﺯ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﺭﺟﯽ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻳﻢ ﮐﻪ ﺍﺯﺣﻴﺚ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺍﻳﺠﺎﺏ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻳﮑﺼﺪ ﺗﺠﺎﺭﺗﺨﺎﻧﺔ ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻪ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻳﮏ ﺗﺠﺎﺭﺗﺨﺎﻧﺔ ﺑﺰﺭﮒ‪ ،‬ﻭ ﻳﮑﺼﺪ ﺍﻧﺒﺎﺭ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۴۸‬‬

‫ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻪﻣﺮﺍﺗﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﻳﮏ ﺍﻧﺒﺎﺭ ﺑﺰﺭﮒ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ ،‬ﺧﺮﺝ ﺑﺮﻣﯽﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺣﻤﻞﻭ‬
‫ﻧﻘﻞ‪ ،‬ﻻﺍﻗﻞﹼ ﺁﻧﻬﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺩﺭ ﺍﻣﺮ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﺔ‬
‫ﭘﺮﺍﮐﻨﺪﮔﯽ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﯽﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﻣﯽﺷﺪ ﺑﺎﺑﺖ ﺑﺨﺶ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ‬
‫ﺧﻮﺩ ﻣﺒﺎﻟﻎ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼﮐﺎﺭ ﻭ ﻫﺰ ﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽ ﺻﺮﻑ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‬
‫ﻭﺍﺣﺪ ﻣﻴﺎﻥ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﮐﻮﭼﮏ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺍﻳﻦ‬
‫ﭘﺮﺍﮐﻨﺪﮔﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﻧﻴﺎﺯ ﻣﯽﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﻭ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮﺁﻥ‪،‬‬
‫ﻭﺍﮔﺮﺩ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﻣﯽﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽﺋﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮﺭ ﺧﺮﻳﺪﻭﻓﺮﻭﺵﮐﺎﻻﻫﺎ‬
‫ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﺮﻑ ‪ B‬ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺩﻫﻴﻢ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻣﺘﻨﺎﺳﺒﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺑﺎﺑﺖ‬
‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺩﺳﺘﻴﺎﺭﺍﻥ ﺍﻣﻮﺭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻧﻬﺎﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ‪ b‬ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﮔﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩ‬
‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺑﯽﺩﺳﺘﻴﺎﺭ ﺍﻣﻮﺭﺧﻮﻳﺶﺭﺍ ﺑﭽﺮﺧﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﺍﮔﺮ ﺑﺎﺑﺖ ‪ b‬ﻫﻴﭻ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ‪B‬‬ ‫ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺍﺯ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳـﺔ‬ ‫‪B‬‬ ‫ﮔـﺬﺍﺷﺘﻪ ﻧﻤﯽﺷﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ‪+ b‬‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺯ ﻫﻨﻮﺯ ﻣﺎ ﻣﺸﮑﻠﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺭﻭﺑﺮﻭ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﺣﻞ ﻧﮑﺮﺩﻩﺍﻳﻢ‪.‬‬
‫‪B‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺍﯼﺁﻥﮐﺎﻓﯽ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺍ ﻭ‪‬ﻻﹰ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺭﺍ ﺑﺎﺑﺖ ‪+ b‬‬
‫ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻣﻘﺪﺍﺭ‬ ‫ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﺳﺖﮐﻪ ﮔﻔﺘﻴﻢ‪B + b ،‬‬ ‫ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ‪ .‬ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ‬
‫ﺗﻘﻠﻴﻞﻳﺎﻓﺘﺔ ‪ B‬ﯼ ﺍﺑﺘﺪﺍﺋﯽ ﻭ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺍﺯﺁﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼﮐﻪ ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﻓﻘﺪﺍﻥ ‪ b‬ﻻﺯﻡ ﻣﯽﮔﺮﺩﻳﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﺍﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺍﯼﺁﻥﮐﺎﻓﯽ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﻋﻼﻭﻩ‬
‫ﺑﺮ ﺳﻮﺩ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ‪ ، b‬ﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﭘﺲ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺳﻮﺩﯼ ﺍﻟﺤﺎﻗﯽ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ‬
‫ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﮐﺎﺭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺭﺍ ﮐﻪ = ﺧﻮﺩ ‪ b‬ﺍﺳﺖ ‪ ،‬ﺟﺒﺮﺍﻥ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻣﺮ ﺍﺧﻴﺮ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﺷﮑﺎﻝ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺁﻳﺎ )‪ (b‬ﻋﻨﺼﺮ ﺗﺎﺯﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺍﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻳﺎ ﻓﻘﻂ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻣﺪﻩ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ‪B + b‬‬

‫ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺗﺠﺎﺭﺗﯽ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺧﻮﺩ‬
‫‪۴۴۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻓﻘﻂ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻭﯼ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ؟ ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﺍﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺳﻮﺩﯼ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺑﺎﺑﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪﺍﺵ )‪ (B + b‬ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻓﻘﻂ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺳﻮﺩﯼ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ‪ B‬ﺑﻪﺿﺎﻓﺔ ‪ b‬ﻣﯽﺍﻓﺘﺪ ﻭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺍﺧﻴﺮ‬
‫ﺭﺍ‪ ،‬ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺳﻮﺩﯼ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻧﻤﯽﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺑﻪﺷﮑﻞ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﮐﺎﺭ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺮﺳﺮﺁﻧﺴﺖﮐﻪ ﺣﺪﻭﺩ ‪ b‬ﺭﺍ )ﺩﺭﻣﻌﻨﺎﯼ ﺭﻳﺎﺿﯽﹺ ﺁﻥ( ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻭﺍﹰ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﺍ‪‬ﺷﮑﺎﻝ ﺭﺍ ﺩﻗﻴﻘﺎﹰ ﻣﻄﺮﺡ ﺳﺎﺯﻳﻢ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﺮﻳﺪ ﻭ‬
‫ﻓﺮﻭﺵﮐﺎﻻ ﻧﻬﺎﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﻋﻼﻣﺖ ‪ B‬ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺩﻫﻴﻢ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺘﯽ ﺭﺍﮐﻪ ﺑﺪﻳﻦﻣﻨﻈﻮﺭ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ )ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﻣﺎﺩ‪‬ﯼ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ( ‪ K‬ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻣﯽﮔﺬﺍﺭﺩ ‪ b‬ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺟﺒﺮﺍﻥ ‪ B‬ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺍﺷﮑﺎﻟﯽ ﭘﻴﺶ ﻧﻤﯽﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ )‪ (B‬ﻋﺒﺎﺭﺕ‬
‫ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺧﺮﻳﺪ ﺳﺎﻣﺎﻥ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻳﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﺻﺎﺣﺐ ﺻﻨﻌﺖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺭﺍ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﺩ ﻭﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪﮐﺎﻻﺭﺍ ﺑﺎﺯﻓﺮﻭﺵ ﻣﯽﮐﻨﺪ ‪ B‬ﺭﺍ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺑﺎﺯﻣﯽﺳﺘﺎﻧﺪ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩﺑﺮﺍﻳﻦ ‪ ، B‬ﺳﻮﺩﯼ ﺭﺍﮐﻪ ﺑﻪ ‪ B‬ﺗﻌﻠﹼﻖ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺗﻮﺿﻴﺢ‬
‫ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﻣﺜﻼﹰ ﻓﺮﺽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﮐﺎﻻ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻣﯽ ﺍﺭﺯﺩ ﻭ‬
‫ﺳﻮﺩﯼ ﮐﻪ ﺑﺮﺁﻥ ﺗﻌﻠﹼﻖ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ ‪ % ۱۰‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﮐﺎﻻ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ ‪ ۱۱۰‬ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺎﻻ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﻓﺮﻭﺵ ‪ ۱۰۰‬ﻣﯽﺍﺭﺯﻳﺪ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻓﻘﻂ ‪ ۱۰‬ﺑﺮﺁﻥ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ‪ K‬ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ‪ K .‬ﺣﺪ‪‬ﺍﮐﺜﺮ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﺑﺮﺍﺑﺮ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ‬
‫ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ‪ ،‬ﺍﺯﺁﻥ ﺟﺰﺀ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺘﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﺑﻪﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﻣﯽﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﻓﺮﻭﺵ ﻭ ﺧﺮﻳﺪ ﺻﺮﻑ ﻣﯽﻧﻤﻮﺩ ﻭ ﻋﺒﺎﺭﺕ‬
‫ﺍﺯ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺘﯽ ﻣﯽﺑﻮﺩﮐﻪ ﻭﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺧﻮﻳﺶ ﻻﺯﻡ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﻣﺮ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺟﺰﺀ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﻗﻴﻤﺖ ﮐﺎﻻ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﮔﺮﺩﺩ ﻳﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺰ ﺀِ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺍﺯﮐﺎﻻ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷﮑﻞ ﺧﺮﺝ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻭ ــ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻠﺤﻮﻅ ﺑﺎﺷﺪ ــ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷﮑﻞ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۵۰‬‬

‫ﺟﺰﺀ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺨﺘﻪ‪ ،‬ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻤﺎﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪) ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﺧﻮﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﻧﻴﺰ()‪ ،(١‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﺤﺪﻭﺩﮐﻨﻨﺪﻩﺍﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺍ‪‬ﻋﻤﺎﻝ ﻣﯽﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻴﺎﺯﯼ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺰ ﺍﻳﻦ ﺟﺰﺀ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎﯼ‬
‫ﻭﯼ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬﺍﺭﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﺳﻤﺎﹰ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺼﺮﻑ ﺧﻮﺩ )ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﻣﺎﺩ‪‬ﯼ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ( ﺭﺍ ﻧﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﻧﻪ‬
‫ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﮐﺴﺐ ﻭﮐﺎﺭ ﻭ ﻳﺎ ﻻﺍﻗﻞﹼ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ‬
‫ﮐﺴﺐ ﻭﮐﺎﺭ ﺧﺎﺹ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺯﻳﺴﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻘﺶ ﺭﺍ ﺍﻳﻔﺎ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‬
‫ﺍ ﻭ‪‬ﻻﹰ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﺳﻮﺩﯼﮐﻪ ﻣﺘﻌﻠﹼﻖ ﺑﻪﺁﻧﺴﺖ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺍﻳﻦﺩﻭ ﺍﻣﺮ ﺳﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥﺻﻨﻌﺘﯽﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﭘﺬﻳﺮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﭘﯽﹺ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻭ‬
‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽﺋﯽﮐﻪ ﺑﻪﺗﻘﺴﻴﻢﮐﺎﺭ ﺑﺴﺘﮕﯽﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺍﻳﻦﮐﺎﻫﺶ ﺳﻮﺩﮐﻤﺘﺮﺍﺯﺁﻥﻣﻴﺰﺍﻧﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪،‬‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺰﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯ ﺳﻮﯼ ﺧﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺭﻭﯼ ﻣﯽ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺍﺯ‬
‫ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍﺯﺁﻥﺟﻬﺖﮐﺎﺳﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪﮐﻤﺘﺮ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵ ﺗﺎﺍﻳﻨﺠﺎ ﻋﺒﺎﺭﺗﺴﺖﺍﺯ ‪ ، B + K‬ﺑﻪﺍﺿﺎﻓﺔ ﺳﻮﺩﯼﮐﻪ ﺑﺎﺑﺖ ‪B + K‬‬

‫ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮﺁﻧﭽﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪ‪ ،‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﺟﺰﺀ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵ ﺍﺷﮑﺎﻟﯽ‬
‫ﭘﻴﺶﻧﻤﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽﺍﮐﻨﻮﻥ ‪ ، b‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﯼﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪،‬‬
‫ﻭﺍﺭﺩ ﻣﻴﺪﺍﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬

‫ﺑﻪﺍﺿﺎﻓﺔ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﺑﺖ ‪، B + K‬‬ ‫ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺍﺯ ‪B + K + b‬‬

‫ﺑﻪﺍﺿﺎﻓﺔ ﺳﻮﺩﯼﮐﻪ ﺑﻪ ‪ b‬ﺗﻌﻠﹼﻖ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬

‫)‪ (۱‬ﻣﻄﻠﺐ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﻫ‪‬ﻼﻝ ﺑﺮﺍﯼ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﺍﺯ ﺍﺑﻬﺎﻣﯽﮐﻪ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺩﺍﺷﺖ ﺑﺎ ﺑﻪﮐﺎﺭﺑﺮﺩﻥ ﺻﻴﻐﺔ ﺷﺮﻃﯽ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﮔﺮﺩﺩ ﺍﺯﺟﺎﻧﺐ ﻣﺘﺮﺟﻢ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۴۵۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫‪ B‬ﺗﻨﻬﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺧﺮﻳﺪ ﺭﺍ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭﻟﯽ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺳﻮﺩﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ‪ B‬ﺗﻌﻠﹼﻖ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‬
‫ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺳﻮﺩﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽ ﺍﻓﺘﺪ ﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ‬ ‫ﻧﻤﯽ ﺍﻓﺰﺍﻳﺪ‪K .‬‬ ‫ﺟﺰ ﺀِ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺧﺮﻳﺪ ﻣﯽﺍﻓﺰﺍﻳﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺧﻮﺩ ‪ K‬ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻣﻨﻀﻢ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ‪ + K‬ﺳﻮﺩ ‪ ، K‬ﻳﻌﻨﯽ ﺁﻥ‬
‫ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ‪ +‬ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﺘﻌﻠﹼﻖ ﺑﻪﺁﻥ‪،‬ﮐﻪ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﭘﻴﺶ‪-‬‬
‫ﺭﻳﺰ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﯽﺑﻮﺩ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺯﺁﻥ‪ ‬ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻣﯽﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺪﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﺑـﺮﻭﺯ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﮐﺎﻣﻞ‪ ،‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﻭﺿﻊ‬
‫‪ B + K‬ﺍﺯﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽﺁﻧﭽﻪﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯﺁﻥ ﻣﺒﻠﻐﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎﺑﺖ ‪ B + K‬ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺒﻠﻎ ﮐﺴﺮﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﺳﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﻭﻳﮋﻩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪،‬‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫‪) b + 101‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮﺁﻥ‬ ‫‪b‬‬ ‫ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ‪ b‬ﺑﻪﺍﺿﺎﻓﺔ ﺳﻮﺩ ‪ ، b‬ﻳﺎ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﺸﺨﺺ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﻓﺮﺽﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮﺑﺎ ‪ %۱۰‬ﺍﺳﺖ(‪ ،‬ﻭﺿﻊ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭ ﻣﺸﮑﻞ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺩﺭ‬
‫ﻫﻤﻴﻦﺟﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺑﺎ ‪ b‬ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻓﺮﺽ ﻣﺎ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯﮐﺎﺭ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﮐﺎﺭﯼﺍﺳﺖﮐﻪﺑﺮﺍﯼﺍﻧﺠﺎﻡ ﻭﻇﺎﻳﻒﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ W – G ،‬ﻭ ‪، G – W‬‬
‫ﺿﺮﻭﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽﮐﺎﺭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯﮐﺎﺭﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﻳﮏ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻋﻤﻞﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺁﻥ ﺗﺒﺪﻳﻞﮐﺎﻻ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﻭ‬
‫ﭘﻮﻝ ﺑﻪﮐﺎﻻ ﺍﻧﺠﺎﻡﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦﮐﺎﺭﯼﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﺭﺍ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﻣﯽﺳﺎﻧﺪ ﻭﻟﯽﺧﻮﺩ ﺍﺭﺯﺷﯽ‬
‫ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻧﻤﯽﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﻭﺗﻨﻬﺎﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﻳﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﻳﻦﻭﻇﺎﻳﻒ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﺪ ــ ﻟﺬﺍ ﺁﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﮐﻪ ﻳﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ‪ ،‬ﺍﻳﻦﮐﺎﺭ ﺭﺍ‪ ،‬ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍﻩ ﻣﯽﺍﻧﺪﺍﺯﺩ ــ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺩﺭﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﻬﻢ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺳﻮﺩﮐﻞﹼ ﺑﺮﻣﯽﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽﺭﺳﺪﮐﻪﮔﻮﻳﺎ‬
‫( ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﮐﺎﺭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ )ﺯﻳﺮﺍ ﻓﺮﻗﯽ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪﮐﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺍﺿﺎﻓﺔ ﺳﻮﺩ ‪b‬‬ ‫ﺩﺭ ) ‪+ b‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۵۲‬‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﺭﺍ ﺑﺎﺑﺖﮐﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺑﻪﻭﯼ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ ﻳﺎ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِﮐﺎﺭ‬

‫ﮔﻤﺎﺷﺘﮕﺎﻥ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﺑﮕﻴﺮ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ(‪ ،‬ﻭ ﺳﭙﺲ ﺳﻮﺩﯼﮐﻪ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﺷﺪﻩ ﺑﺎﺑﺖ‬
‫ﺍﻳﻦ ﮐﺎﺭ ﺗﻌﻠﹼﻖ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺑﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺭﺳﺎﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺄﺩﻳﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻧﺨﺴﺖ ‪ b‬ﺭﺍ ﺑﺎﺯﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺩﺭﺛﺎﻧﯽ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻌﻠﹼﻖ ﺑﻪﺁﻥ ﺭﺍ‬
‫ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﻣﯽﺁﻳﺪﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﮐﺎﺭﯼ ﺭﺍ‪،‬ﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺁﻥ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﺧﻮﺩ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﺍﻧﺪ ﻭ ﺩﺭﺛﺎﻧﯽ ﻭﺍﺩﺍﺭ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﺍﻭ‬
‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫ﮐﺎﺭﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِﺁﻥ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪﮐﺎﺭﺍﹸﻓﺘﺎﺩﻩ‪ ،‬ﺳﻮﺩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ ﻣﺴﺌﻠﻪﺍﯼﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﻞ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫‪ ۱۰ = b‬ﻭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ = ‪ %۱۰‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢﮐﻪ ‪K‬‬ ‫ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ‪،۱۰۰ = B‬‬
‫ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺻ‪‬ﻔﺮ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺁﻥ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺧﺮﻳﺪ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺭﺑﻄﯽ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﻗﺒﻼﹰ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺑﻴﻬﻮﺩﻩ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﺴﺎﺏ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﮑﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ‬
‫‪ bṕ‬ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻧﺠﺎ ‪ṕ‬‬ ‫)= ‪+ b + Bṕ + B‬‬ ‫‪p‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﺑﺎ ‪+ b + p + B‬‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ( = ‪.۱۲۱ = ۱ + ۱۰ + ۱۰ + ۱۰۰‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺩﺭ ‪ b‬ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺧﺮﺝ ﻧﮑﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ ــ ﺯﻳﺮﺍ‬
‫‪ b‬ﻓﻘﻂ ﺩﺭﺍ‪‬ﺯﺍﺀِﮐﺎﺭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥﺭﺳﺎﻧﯽ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﻪﺑﺎﺯﺍﺭ ﻣﯽﺭﻳﺰﺩ‪ ،‬ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ــ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺪﻳﻦﻗﺮﺍﺭ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ :‬ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻧﮑﻪ ‪ ۱۰۰ = B‬ﺭﺍ ﺑﺨﺮﺩ ﻳﺎ ﺑﻔﺮﻭﺷﺪ ﻭﻗﺖ ﺧﻮﺩﺵ ﺭﺍ ﺻﺮﻑ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮﻳﻢ ﮐﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﮕﺎﻧﻪ ﻭﻗﺖ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺍﮔﺮ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﮐﺎﺭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪،‬ﮐﻪ ﺑﺎ ‪ b‬ﻳﺎ ‪ ۱۰‬ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﻮﺩ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﯽﮔﺮﺩﻳﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺭﺍ = ‪ ۱۰۰‬ﻣﻔﺮﻭﺽ‬
‫ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ‪ %۱۰‬ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ = ‪ ۱۰ = b‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺍﻳﻦ ‪ B‬ﯼ ﺩﻭ‪‬ﻡﮐﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ‬
‫ﺑﺎ ‪ ۱۰۰‬ﺍﺳﺖ ﺧﻮﺩ ﺍ‪‬ﻟﺤﺎﻗﺎﹰ ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖﮐﺎﻻ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﻤﯽﺷﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ‪ %۱۰‬ﺁﻥ ﺩﺍﺧﻞ ﻣﯽﮔﺮﺩﻳﺪ‪.‬‬
‫‪۴۵۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦﺁﻧﮕﺎﻩ ﺩﻭﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻳﮑﺼﺪ ﺗﺎﺋﯽ=‪ ،۲۰۰‬ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﺍﺩ ﺗﺎﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ‪۲۲۰=۲۰ +۲۰۰‬‬

‫ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻮﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻣﻄﻠﻘﺎﹰ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺷﮑﻞ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝﻳﺎﻓﺘﺔ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ‪،‬‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﻫﻤﺔ ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎ ﺁﻥ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺣﻞﺷﻮﻧﺪﮐﻪ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺩﺭﺷﮑﻠﯽ ﻣﻄﺮﺡﮔﺮﺩﺩﮐﻪﮔﻮﺋﯽ‬
‫ﭘﺪﻳﺪﻩ ﻫﺎﯼ ﻭﻳﮋﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﻧﺪ ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﻫﻨﻮﺯ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺷﻌﺒﻪﺍﯼ ﺍﺯﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﺎﺁﻥ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭﺗﺠﺎﺭﺗﺨﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼﻑ‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺎﻩ‪ ،‬ﺳﻮﺩﺍ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﺌﻠﻪﺍﯼ ﺭﺍ‬
‫ﮐﻪ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ‪ b‬ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮﻣﺎ ﻣﻄﺮﺡ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺩﺭ ﺩﻓﺘﺮ ﺗﺠﺎﺭﺗﯽ ﺧﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‬
‫ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ‪.‬‬
‫ﺍﺯﺁﻏﺎﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻣﺴﻠﹼﻢﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﻓﺘﺮ ﺗﺠﺎﺭﺗﯽ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻧﺴﺒﺖﺑﻪﮐﺎﺭﮔﺎﻩﺻﻨﻌﺘﯽ‬
‫ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﮐﻮﭼﮏ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺪﻳﻬﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖﮔﺴﺘﺮﺵﻳﺎﻓﺘﻦ ﻣﻘﻴﺎﺱ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽﺋﯽﮐﻪ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﻪﮔﺮﺩﺵﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﯽﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪﺁﻥ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺗﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻓﺮﻭﺵ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭﺷﮑﻞﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺿﺮﻭﺭﺍﺳﺖ ﻭﭼﻪﺁﻧﻬﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﺠﺪ‪‬ﺩ ﭘﻮﻝ ﻧﻘﺪ ﺑﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺕ‬
‫ﻫﻤﺔ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﻮﺭ ﻻﺯﻡ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺍﻣﻮﺭ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ‪ ،‬ﺩﻓﺘﺮﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﺻﻨﺪﻭﻗﺪﺍﺭﯼ‪،‬‬
‫ﻣﮑﺎﺗﺒﺎﺕ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻋﺮﺻﻪ ﺗﻌﻠﹼﻖ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﮐﻪ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺳﺖ )ﻫﺮﭼﻨﺪﮐﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ‬
‫ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ (.‬ﻭﻟﺬﺍ ﮐﺎﺭ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‪ ،‬ﺑﻪﻣﻨﻈﻮﺭ ﺳﺎﻣﺎﻥﺭﺳﺎﻧﯽ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﺰﺩﺑﮕﻴﺮ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﮐﻪ‬
‫ﺩﻓﺘﺮﺗﺠﺎﺭﺗﯽ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﻭﻳﮋﻩ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻻﺯﻡ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻣﺨﺎﺭﺟﯽﮐﻪ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮﺭ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺷﮑﻞ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻣﻌﺬﻟﮏ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﯼ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﺮﻳﺪﮐﺎﺭ‬
‫ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺨﺎﺭﺝ ﻣﺰﺑﻮﺭ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻭ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۵۴‬‬

‫ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺳﻨﮕﻴﻦﺗﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻭﻥﺁﻧﮑﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﺍﻳﻦ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِﮐﺎﺭﯼ‪ ،‬ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮﺭ ﺳﺎﻣﺎﻥﺭﺳﺎﻧﯽ‬
‫ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﻗﺒﻼﹰ ﺍﻳﺠﺎﺩﺷﺪﻩ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻣﺨﺎﺭﺝ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺮ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺍﺯﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐﮐﺎﻫﺶ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ ﻭﻟﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺯﻳﺎﺩﺗﺮ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ )‪(m‬‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ )‪ (G‬ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ C + ∆C‬ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ‬
‫‪m‬‬ ‫‪m‬‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﺧﻮﺍﻫﺪﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‬ ‫‪C  C‬‬ ‫‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩﮐﻮﭼﮑﺘﺮﯼ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬ ‫‪C‬‬ ‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﯽ ﮐﻮﺷﺪ ﺍﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎﯼ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽ ﺭﺍ‪ ،‬ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺨﺎﺭﺟﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﺪ‪‬ﺍﻗﻞ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺰﺩﺑﮕﻴﺮﺍﻥ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺧﻮﺩ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺁﻥ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﺰﺩﺑﮕﻴﺮ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﺵ ﻳﮑﺴﺎﻥ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﻳﮑﺴﺎﻥﻣﺎﻧﺪﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻫﺮ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﮐﻪﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﻧﺪ ﻭ ﻫﺮﻗﺪﺭﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺍﻣﻨﻪ ﺩﺍﺭﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻳﺎ ﺳﻮﺩ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ‬
‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ‪ .‬ﻫﺮﻗﺪﺭ ﻣﻘﻴﺎﺱ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻭ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﺭﺳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻫﺮﻗﺪ ﺭﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺨﺎﺭﺝ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺩﻓﺘﺮﺗﺠﺎﺭﺗﯽ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻧﻪ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻧﺴﺒﺖ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﻄﻠﻖ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﻣﯽﻳﺎﺑﻨﺪ ﻭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﻧﻮﻉ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺍﺯ ﺗﻘﺴﻴﻢﮐﺎﺭ ﻣﻴﺪﺍﻥ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻣﺮﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﺰﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻏﺎﻟﺒﹰﺎ ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﻬﻢ ﺩﺭﺻﺪﯼ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ‬
‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ ﺧﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮﺁﻧﺴﺖﮐﻪ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺷﺮﻁ ﻣﻘﺪ‪‬ﻡ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻗﺒﻴﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺗﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻌﻀﺎﹰ‬
‫ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎ‪ ،‬ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﺑﺎ ﺳﺎﻣﺎﻥﺭﺳﺎﻧﯽﺁﻧﻬﺎ ﻭﺑﺮﺧﯽ ﺑﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭘﻮﻝ ﺳﺎﻣﺎﻥﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻪﻭﺳﺎﻳﻞ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻭﺳﻌﺖ ﺩﺍﻣﻨﺔ ﺁﻥ ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺍﺭﺯﺵ ﻫﺎﺋﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬ﻃﺒﻌﺎﹰ ﻧﻤﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪﮐﺎﺭ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﻋﻠﹼﺖ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﻭ ﺣﺠﻢ ﻣﺮﺑﻮﻃﺔ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻣﻌﻠﻮﻝﺁﻧﻬﺎ‬
‫‪۴۵۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺯﻳﺎﺩ‬
‫ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺯﻳﺎﺩ ﻭﺯﻥﮐﺮﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺎﺩ ﺑﺴﺘﻪﺑﻨﺪﯼ ﻧﻤﻮﺩ ﻭ ﺯﻳﺎﺩ ﺣﻤﻞﻭﻧﻘﻞﮐﺮﺩ‪ ،‬ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﺯﻳﺎﺩﯼﮐﺎﻻ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﺎﺭ ﺑﺴﺘﻪﺑﻨﺪﯼ ﻭﺣﻤﻞﻭﻧﻘﻞ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﺤﻤﻮﻝ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺍﻣﻮﺭ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻪﻋﮑﺲ‪.‬‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻗﻴﻤﺖﮐﺎﺭﺵ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﻭﯼ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻨﺎ ﺑﺮﻣﺨﺎﺭﺝ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽ‬
‫ﮐﻪﮐﺎﺭﺑﺮﺩ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﹸﮐﻨﹺﺶ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺗﻮﺍﻥﻧﻤﺎﺋﯽ ﻭ ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﻝ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻫﺮﮐﺎﺭﮔﺮ‬
‫ﻣﺰﺩﻭﺭ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻪﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﮐﺎﺭ ﻭﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺍﻭ‬
‫ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺑﺎﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩﯼﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺑﺎﮐﻤﮏ ﻭﯼ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻨﺎﺳﺐ‬
‫ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﺍﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺧﺮﺝ ﺑﺮﻣﯽﺩﺍﺭﺩ ﻭﺁﻧﭽﻪ ﻭﯼ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻧﻪ ﺍﺯﺁﻥﺟﻬﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻓﺎﻳﺪﻩ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﺪﮐﻪ‬
‫ﺧﻮﺩ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺍﺭﺯﺵ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺯﺁﻥﺟﻬﺖﮐﻪ ﻭﯼ ﺑﻪﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺳﺎﻣﺎﻥ‪-‬‬
‫ﻳﺎﺑﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﮐﺎﺭ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﮐﻤﮏ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺍﺧﺺﹼ ﺩﺭ ﻋ‪‬ﺪﺍﺩ ﺁﻥ ﻗﺸﺮﯼ ﺍﺯ ﻣﺰﺩﺑﮕﻴﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺯ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺗﻌﻠﹼﻖ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻗﺸﺮﯼ ﺩﺍﺭﻧﺪﮐﻪ ﮐﺎﺭﺷﺎﻥ ﺟﻨﺒﺔ ﺗﺨﺼﺼﯽ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﺎﺍﻳﻦﺣﺎﻝ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻣﺰﺩ ﻣﺰﺑﻮﺭ‪ ،‬ﺣﺘﹼﺎ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎﮐﺎﺭ ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽﮔﺮﺍﻳﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺗﻨﺰﻝ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ‬
‫ﻣﻌﻠﻮﻝ ﺗﻘﺴﻴﻢﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺗﺠﺎﺭﺗﺨﺎﻧﻪ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﺁﻧﺠﺎ ﺍﺳﺘﻌﺪﺍﺩﮐﺎﺭ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﮏﺟﺎﻧﺒﻪ‬
‫ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺘﻌﺪﺍﺩ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﻣ‪‬ﻔﺖ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﻣﻬﺎﺭﺕ‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺧﻮﺩ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻭ ﻫﺮﻗﺪﺭﮐﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢﮐﺎﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻬﺎﺭﺕ ﺭﺍ‬
‫ﻳﮏﺟﺎﻧﺒﻪﺗﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺍﺯﺁﻥﺟﻬﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽ ﮔﺮﺍﻳﺪﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺩﺍﻧﺶ ﻭﺁﻣﻮﺯﺵ ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ ،‬ﭘﺮﻭﺭﺵ ﺣﺮﻓﻪ ﺍﯼ‪ ،‬ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻭ ﺯﺑﺎﻥﺷﻨﺎﺳﯽ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻴﺰﺍﻧﯽ ﮐﻪ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﺍﹸﺳﻠﻮﺏ ﻫﺎﯼ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۵۶‬‬

‫ﺗﻌﻠﻴﻤﺎﺗﯽ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺭﺍ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﻫﺪﻑ ﻫﺎﯼ ﻋﻤﻠﯽ ﺳﻮﻕ ﻣﯽ ﺩﻫـﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ‪،‬‬
‫ﺁﺳﺎﻥﺗﺮ‪ ،‬ﻫﻤﮕﺎﻧﯽﺗﺮ ﻭ ﺍﺭﺯﺍﻥﺗﺮ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻋﻤﻮﻣﻴ‪‬ﺖﻳﺎﻓﺘﻦﺁﻣﻮﺯﺵ ﺗﻮﺩﻩﻫﺎﯼ ﻣﺮﺩﻡ‪،‬‬
‫ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺟﻠﺐ ﺷﻮﻧﺪﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺟﺮﮔﻪ ﺧﺎﺭﺝ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﻪﺷﻴﻮﺓ ﺯﻳﺴﺖ ﺑﺪﺗﺮﯼ ﻋﺎﺩﺕ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ‪ ،‬ﺁﻣﻮﺯﺵ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻫﺠﻮﻡ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﺍﻳﻦﮐﺎﺭﻫﺎ ﻭ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺮﺍﺩ‪ ،‬ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎﺋﺎﺕ‪ ،‬ﺩﭼﺎﺭ‬
‫ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻫﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺁﻧﺎﻥ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﯽﺁﻳﺪ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺍﺳﺘﻌﺪﺍﺩﮐﺎﺭﺁﻧﺎﻥ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺳﻮﺩﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﺎﻣﺎﻥ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺑﺮﺗﻌﺪﺍﺩ ﺍﻳﻦﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‬
‫ﻣﯽﺍﻓﺰﺍﻳﺪ‪ .‬ﺯﻳﺎﺩﺷﺪﻥ ﺍﻳﻦﻗﺒﻴﻞ ﮐﺎﺭﻫﺎ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻣﻌﻠﻮﻝ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻫﺮﮔﺰ‬
‫)‪(١‬‬
‫ﻋﻠﹼﺖ ﺁﻥ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫٭‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺁﻧﭽﻪﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺟﻨﺒﺔ ﺩﻭﮔﺎﻧﻪﺍﯼ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﺯﺳﻮﺋﯽ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ )ﻭﻟﺬﺍ ﺁﻥ ﻭﻇﺎﻳﻔﯽ ﮐﻪ ﺑﻌﺪﺍﹰ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ(‪ ،‬ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺻﻮﺭﺕ ﭘﺬﻳﺮﯼ ﻫﺎﯼ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ‬

‫)‪ (۱‬ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺻﺤ‪‬ﺖ ﭘﻴﺶﮔﻮﺋﯽﻫﺎﯼ ﻓﻮﻕ ﺭﺍﺟﻊ ﺑﻪ ﭘﺮﻭﻟﺘﺎﺭﻳﺎﯼ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﺩﺭ ‪ ۱۸۶۵‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺗﺎ ﭼﻪ‬
‫ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺍﺯﺁﻥ ﭘﺲ ﺗﺄﻳﻴﺪﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺻﺪﻫﺎﮔﻤﺎﺷﺘﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺩﺭﺁﻥ ﺑﺎﺭﻩ ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻨﺎﻥﮐﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺔ ﺍﻣﻮﺭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽﺁﮔﺎﻫﻨﺪ ﻭ ﺳﻪ ﺗﺎ ﭼﻬﺎﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻣﯽﺩﺍﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻪ‬
‫ﮐﻮﺷﻴﺪﻩﺍﻧﺪ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِ ‪۲۵‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺩﺭﻫﻔﺘﻪ ــ ﻳﻌﻨﯽ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻳﮏﮐﺎﺭﮔﺮ ﻣﮑﺎﻧﻴﮏ‬
‫ﻣﺘﺨﺼﺺ ــ ﺩﺭ ﺷﻬﺮ ﻟﻨﺪﻥ ﻋﺮﺿﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻧﺘﻴﺠﻪﺍﯼ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺩﻭ ﺻﻔﺤﺔ ﺳﻔﻴﺪﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺳﺖﻧﻮﻳﺲ ﺟﺎﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﺪﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﯽﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ‬
‫ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﺗﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﺭﺍ ﺑﻪﮐﺘﺎﺏ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ‬
‫)ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ(‪ ،‬ﺻﻔﺤﺔ ‪۱۰۵‬ـ‪ (1 1 )۱۱۳‬ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﻣﯽﺩﻫﻴﻢ‪ ،‬ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻧﺠﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﻄﻠﺐ ﻣﻄﺮﺡﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﻳﺪﺭﻳﺶ ﺍﻧﮕﻠﺲ(‪.‬‬
‫)‪۱‬ـ‪ (۱‬ﻧﮕﺎﻩﮐﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺟﻠﺪ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺹ‪۱۱۸‬ـ‪] ۱۲۴‬ﺍﺯﺻﻔﺤﺔ ‪ ۱۸۴‬ﺗﺎ ‪ ۱۹۵‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ‪.‬‬
‫‪۴۵۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺍﺯﺳﻮﯼﺩﻳﮕﺮﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﻭﻳﮋﻩ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﺭﺳﺘﻪﻫﺎﯼ ﺧﺎﺻﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ‪،‬‬

‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪﮐﻪ ﻣﻨﺤﺼﺮﺍﹰ ﺩﺭ ﺍ ﻳﻦ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻭﻳﮋﺓ ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭﺳﺎﺯﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﻣﯽﺁﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺳﺘﻘﻼﻝﻳﺎﺑﯽ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻭ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽ ﻓﻘﻂ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﻮﺩﺍ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽﮐﻪ ﻣﻌﻄﻮﻑ ﺑﻪ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺍﺳﺖ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺩﺭ ﺣﻴﺎﺕ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺩﺭ ﺩﻓﺘﺮﺗﺠﺎﺭﺗﯽﺋﯽ‬
‫ﻧﻴﺰﮐﻪ ﺩﺭﺟﻨﺐ ﮐﺎﺭﮔﺎﻩ ﺍﺳﺖ ﻫﺴﺘﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺟﻨﺒﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭ ﺳﻮﺩﺍ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ‬
‫ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﻓﺘﺮﺗﺠﺎﺭﺗﯽ )ﺗﺠﺎﺭﺗﺨﺎﻧﻪ( ﻳﮕﺎﻧﻪﮐﺎﺭﮔﺎﻩ ﺳﻮﺩﺍ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻥ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮐﻪ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻧﺰﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺑﺰﺭﮒ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺮﺍﺗﺐ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺯ ﺁﻧﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻧﺰﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪،‬‬
‫ﺯﻳﺮﺍ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺩﻓﺎﺗﺮ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪﺍﯼﮐﻪ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻫﺮﮐﺎﺭﮔﺎﻩ ﺻﻨﻌﺘﯽﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺁﻥ ﺟﺰﺀ‬
‫ﺍﺯﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﻃﺒﻘﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻣﯽﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺍﺯﺍﻳﻦ ﺑﺎﺑﺖ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺍﻧﺪﺍﺧﺖ‪ ،‬ﺩﺭﺩﺳﺖ‬
‫ﻋﺪ‪‬ﻩ ﺍﯼ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﺍﻳﻨﺎﻥ ﺩﺭﻋﻴﻦ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﺩﺍﻣﺔ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽ ﺭﺍ ﺗﺄﻣﻴﻦ‬
‫ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺭﺍ ﻧﻴﺰﮐﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺍﺯﺁﻥ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﺑﻪﻋﻬﺪﻩ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎﯼ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﻏﻴﺮﻣﻮﻟﹼﺪ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﭼﻨﻴﻦ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ ﻭﻟﯽ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ ﺳﻮﺩ ﻭﯼ ﺗﻠﻘﹼﯽ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ــ ﺑﺎ ﻣﻔﺮﻭﺽ ﺑﻮﺩﻥ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ــ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﺩﺭﺷﺘﯽ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺁﻥ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎﯼ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺳﻮﺩﺍ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬﺍﺭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐﮐﺎﺭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺋﯽ‬
‫ﻧﻴﺰﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﺮﺍﯼﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫□‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۵۸‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻫﺠﺪﻫﻢ ‪‬‬

‫ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪.‬‬

‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ‬

‫ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻭﺣﺪﺕ ﺯﻣﺎﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺯﻣﺎﻥ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺁﻧﺴﺖ ﻭﻟﺬﺍ‬
‫ﺗﻤﺎﻡ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑ‪‬ﺮ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺍﺯﺁﻥﺟﻬﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺟﺰ ﺣﺮﮐﺖ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝﻳﺎﻓﺘﺔﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺮﺣﻠﺔ‬
‫ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ )‪ (W – G‬ﺭﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﻭﻳﮋﻩ ﻧﻤﺎﻳﺶ‬
‫ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ ، W – G ، G – W .‬ﺩﺭ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽﺁﻥ‪ ،‬ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﻣﯽﺧﺮﺩ‪ ،‬ﭘﻮﻝ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪﮐﺎﻻ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﺪ ﻫﻤﻴﻦ ﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻧﻮ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺗﮑﺮﺍﺭ‬
‫‪W۱ – G – W۲‬‬ ‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﮔـﺮﺳﺎﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﭘﻮﻝ ﻧﻘﺪﯼﮐﻪ ﺍﺯ ﻓﺮﻭﺵ ‪ ، W۱‬ﻳﻌﻨﯽﮐﺎﻻﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻳﺪ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺧﺮﻳﺪ ‪ ، W۲‬ﻳﻌﻨﯽ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﻧﻮﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺼﺮﻑ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﻭﺍﻗﻌﯽ ‪W۱‬‬

‫ﻭ ‪ W۲‬ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻫﻤﺎﻥ ﭘﻮﻝ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺩﺳﺖ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺣﺮﮐﺖ ﺁﻥ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ W۱ ،‬ﻭ ‪W۲‬‬ ‫ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﺩﻭ ﻧﻮﻉ ﮐﺎﻻﯼ‬
‫‪۴۵۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﻪﻋﮑﺲ ﻫﻤﺎﻥﮐﺎﻻ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ‪ G – w – Ǵ‬ﺩﻭ ﺑﺎﺭ ﺩﺳﺖ ‪‬ﻋﻮ‪‬ﺽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬ﮐﺎﻻ ﻓﻘﻂ ﺑﺮﮔﺸﺖ‬
‫ﭘﻮﻝ ﺭﺍ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻣﺜﻼﹰ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻓﺮﺽ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺑﻪﺍ‪‬ﺯﺍﺀِ‬
‫ﺍﻳﻦ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﻩ ﮐﺎﻻ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼﮐﻨﺪ ﻭ ﺳﭙﺲﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ‪ ۱۱۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﻔﺮﻭﺷﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻥ‪-‬‬
‫ﺻﻮﺭﺕﮐﺎﻻﯼ ﻳﮑﺼﺪ ﺗﺎﺋﯽ ﻭﯼ ﻳﮏ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﺗﻌﺪﺍﺩ ﻭﺍﮔﺮﺩﻫﺎﯼ ﺳﺎﻻﻧﻪ‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪﺁﻧﺴﺖﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺣﺮﮐﺖ ‪ G – W – G‬ﭼﻨﺪ ﺑﺎﺭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﺗﮑﺮﺍﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﺯ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺧﺮﻳﺪ ﻭ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﭼﺸﻢ ﻣﯽﭘﻮﺷﻴﻢ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭﺷﮑﻠﯽﮐﻪ ﺍﮐﻨﻮﻥ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻣﺎﺳﺖ ﻫﻴﭻ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﻧﻤﯽﺩﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻭﺍﮔﺮﺩﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﯼﮐﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﺗﮑﺮﺍﺭ ﺩﻭﺭﻩﮔﺮﺩﯼﻫﺎﯼ ﭘﻮﻝ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺎﺩﺓ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫) ‪(١‬‬
‫ﺩ‪‬ﻩ ﺑﺎﺭ ﺑﭽﺮﺧﺪ‪ ،‬ﺩ‪‬ﻩ ﺑﺎﺭ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺩﮐﺎﻻ‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﻫﻤﺎﻥ ﻳﮏ ﺗﺎﻟﺮ‬
‫ﻣﯽﺧﺮﺩ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺎﻥ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﺣﺪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻣﺜﻼﹰ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ ‪ ۱۰۰‬ﺍﮔﺮ ﺩ‪‬ﻩ ﺑﺎﺭ‬
‫ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﺩ‪‬ﻩ ﺑﺎﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺩﮐﺎﻻ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﺳﺎﻣﺎﻥﻳﺎﺑﯽ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺩ‪‬ﻩ ﺑﺮﺍﺑﺮ‪ ،۱۰۰۰ = ،‬ﺍﺭﺯﺵ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﭼﺮﺧﺶ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﮑﹼﻪ ﭘﻮﻝ‬
‫ﻭﺍﺣﺪ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺯ ﺩﺳﺖﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﯽﮔﺬﺭﺩ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﻣﮑﺮ‪‬ﺭﺍﹰ ﻫﻤﺎﻥ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﻭﺍﺣﺪ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻋﺖ ﺩﻭﺭﺯﻧﯽﺧﻮﺩ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺗﻮﺩﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﻣﺴﮑﻮﮐﺎﺕ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭ‬
‫ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﻣ‪‬ﺎ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﺣﺪ‪ ،‬ﺍﻋﻢ‪ ‬ﺍﺯ ﻫﺮﻣﺴﮑﻮﮐﺎﺕ‬
‫ﭘﻮﻟﯽﺋﯽﮐﻪ ﺍﺯﺁﻥ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﻌﻨﯽ ﻫﻤﺎﻥ ﭘﻮﻝ ـ ﺍﺭﺯﺵﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﮑﺮ‪‬ﺭﺍﹰ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﻣﺒﻠﻎ‬

‫)‪ Taler = Thaler (۱‬ـ ﻣﺴﮑﻮﮎ ﻗﺪﻳﻤﯽﺁﻟﻤﺎﻥ ﻭ ﺍﺗﺮﻳﺶ ﻭ ﺑﺮﺧﯽﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﮊﺭﻣﻨﯽ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﻣﻌﺎﺩﻝ‬
‫ﺳﻪ ﻣﺎﺭﮎﮐﻨﻮﻧﯽ ]‪ ۲/۹۳‬ﻳﻮﺭﻭ[ ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۶۰‬‬

‫ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺧﻮﺩ‪،‬ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﯽﺧﺮﺩ ﻭ ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﻣﮑﺮ‪‬ﺭﺍﹰ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ‪ G + ∆G‬ﺑﻪ ﻣﺒﺪﺃ‬
‫ﺣﺮﮐﺖ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﺿﻤﻴﻤﺔ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺁﻥ‬
‫ﺧﺼﻠﺖ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﯽ ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺍﺯ ‪‬ﺩﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﭘﻮﻟﯽ ﺑﻴﺶ ﺍﺯﺁﻧﭽﻪ‬
‫ﻣﯽﺭﻳﺰﺩ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﺧﻮﺩﯼﹺﺧﻮﺩ ﺭﻭﺷﻦﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺷﺘﺎﺏﻳﺎﻓﺘﺔ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ )ﮐﻪ ﺁﻧﺠﺎ ﻧﻴﺰ ﻳﮏ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺯ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺗﻔﻮ‪‬ﻕ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ(‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥ ﺣﺠﻢ ﻭﺍﺣﺪ ﭘﻮﻝ ﻧﻴﺰ ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ ﺩﻭﺭ ﻣﯽﺯﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﻣﮑﺮ‪‬ﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﺎﻻـ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ ﻫﺮﮔﺰ ﭼﻴﺰﯼ ﺭﺍ ﺑﺠﺰ ﺗﮑﺮﺍﺭ ﺧﺮﻳﺪﻫﺎ ﻭ‬
‫ﻓﺮﻭﺵﻫﺎ ﺑﻴﺎﻥ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﻣﮑﺮ‪‬ﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺩﻭﺭﻩﺍﯼﺑﻮﺩﻥ‬
‫ﻭ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺳﺖ )ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﻣﺼﺮﻑ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ(‪ .‬ﺑﻪ ﻋﮑﺲ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺷﺮﻃﯽ ﺧﺎﺭﺟﯽ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ‬
‫ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻳﻊ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺍﻣﮑﺎﻥﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﮐﺎﻻ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭ‬
‫ﺑﺮﻳﺰﺩ ﻭ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﮐﺎﻻ ﺍﺯﺁﻥ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽﮐﹸﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻧﻴﺰ ﺁﻫﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻭﺍﺳﻄﺔ‬
‫ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻮﻟﹼﺪ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺗﺎ ﺣﺪ‪‬ﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺁ ﻥ ﺭﺍ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﺗﺮ‬
‫ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺯﻣﺎﻥﺗﻮﻟﻴﺪ‪،‬ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺘﯽ ﺭﺍ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺮﺯ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ‪ ،‬ﺻﺮﻑ ﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺣﺪﻭﺩﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﻣﺼﺮﻑ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻋﺖ ﻭ‬
‫ﺍﺑﻌﺎﺩ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻣﺼﺮﻑ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺗﻤﺎﻡ ﺁﻥ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺼﺮﻑ ـ ﻣﺎﻳﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪﺁﻧﺴﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﮔﺮ ﺍﮐﻨﻮﻥ )ﺍﺯ ﻭﺍﮔﺮﺩﻫﺎﺋﯽ‬
‫ﭼﺸﻢ ﺑﭙﻮﺷﻴﻢﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺧﻮﺩ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺩﺭﺁﻥ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ‬
‫ﻳﮏ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻫﻤﺎﻥﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﺪ ﻭ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ‬
‫ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺩﺭ ﺍﻭﻗﺎﺕ ﺳﻮﺩﺑﺎﺯﯼ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺷﮑﻮﻓﺎﻥ ﺑﻪﻧﻈﺮﺁﻳﺪ(‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﻭ‪‬ﻻﹰ ﺑﺎﻳﺪﮔﻔﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫‪۴۶۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳـﺔ ﻣﻮﻟﹼﺪ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﻭ ﺩﺭﺛﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬ ‫‪W–G‬‬ ‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻣﺮﺣﻠـﺔ‬
‫ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺟﺰ ﺀِ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺍﺯﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﯼﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺧﺮﻳﺪﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﭘﻴﺶﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﺧﺮﻳﺪﻫﺎﯼ ﻗﺒﻠﯽ ﺭﺍ ﺑﻪﻃﻮﺭ‬
‫ﻗﻄﻊ ﺑﻪ ﻓﺮﻭﺵ ﺭﺳﺎﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﮑﺮﺍﺭ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺑﻪ‬
‫ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻣﺼﺮﻑ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﻔﺮﻭﺷﺪ ﻭﺧﻮﺍﻩ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻧﻔﺮ ‪ ۱۲‬ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻔﺎﻭﺗﯽ ﺩﺭ ﺍﺻﻞ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﻤﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻧﻌﻄﺎﻑ ﭘﺬﻳﺮﯼ ﻓﻮﻕ ﺍﻟﻌﺎﺩﺓ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺳﻮﯼ ﻫﺮ ﻣﺮﺯ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺧﻮﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻣﺎﻧﻌﯽ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﻳﺎ ﺍﮔﺮ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﮐﻨﺪ ﻓﻘﻂ ﻣﺎﻧﻊ ﺑﺴﻴﺎﺭﮐﺶ ﺩﺍﺭﯼ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺟﺪﺍﺋﯽ ﻣﻴﺎﻥ ‪ W – G‬ﻭ ‪ G – W‬ﮐﻪ ﺍﺯ ﻣﺎﻫﻴ‪‬ﺖ ﺧﻮﺩﮐﺎﻻ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪،‬‬
‫) ‪(١‬‬
‫ﻧﻴﺰ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺣﺮﮐﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪،‬‬ ‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﻳﮏ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻣ‪‬ﺠﺎﺯﯼ‬
‫ﻋﻠﯽﺭﻏﻢ ﺍﺳﺘﻘﻼﻟﺶ ﻫﺮﮔﺰ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺣﺮﮐﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻣﺤﻴﻂ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﭼﻴﺰ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝﻳﺎﺑﯽﺧﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻣﺮﺯﻫﺎﯼ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻞﺍﺯ ﻣﻮﺍﻧﻊ‬
‫ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺣﺘﹼﺎ ﺍﻳﻦ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﻭﺍﺩﺍﺭ ﻣﯽ ﮐﻨﺪﮐﻪ ﺍﺯ ﻣﺮﺯﻫﺎﯼ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺧﺎﺭﺝ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭﺍﺑﺴﺘﮕﯽ ﺩﺭﻭﻧﯽ ﻭ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﺑﺮﻭﻧﯽ ﺗﺎ ﻧﻘﻄﻪ ﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺭﺍ‬
‫ﻣﯽﮐﺸﺎﻧﺪﮐﻪ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺩﺭﻭﻧﯽ ﻗﺎﻫﺮﺍﻧﻪ ﻭ ﺑﻪﺯﻭﺭ‪ ،‬ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻳﮏ ﺑﺤﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ ﺍﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﺩﺭﺑﺤﺮﺍﻥﻫﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻧﺨﺴﺖ ﺩﺭﺧﺮﺩﻩﻓﺮﻭﺷﯽ‪،‬‬
‫ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺑﺎ ﻣﺼﺮﻑ ﺳﺮﻭﮐﺎﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺑﺮﻭﺯ ﻭ ﺗﺮﮐﺶ ﭘﻴﺪﺍ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﺰﺭﮒ ﻭ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ‪ ،‬ﮐﻪ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻋﻤﺪﻩ ﻓﺮﻭﺷﺎﻥ ﻗﺮﺍﺭ‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﻧﺴﺨﻪﺍﯼﮐﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ ﻣﺘﺮﺟﻢ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ )ﭼﺎﭖ ‪ Dietz Verlag‬ﺑﺮﻟﻦ ﺳﺎﻝ‬
‫‪ ،۱۹۷۵‬ﺹ‪" (۳۱۶‬ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻓﻌﺎﻝ )‪ "(Aktive Nachfrage‬ﺫﮐﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﺔ ﺗﺮﺟﻤﻪﻫﺎﯼ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ‪،‬‬
‫ﺭﻭﺳﯽ ﻭ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﻣﻌﻠﻮﻡﮔﺮﺩﻳﺪﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻓﻘﻂ ﻳﮏ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﭼﺎﭘﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺷﺒﺎﻫﺖ ﻟﻔﻈﯽ ﻣﻴﺎﻥﮐﻠﻤﺎﺕ‬
‫‪ fictif‬ﻭ ‪ actif‬ﺭﻭﯼ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻓﹶﺤﻮﺍﯼ ﻣﻄﻠﺐ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ ﻧﻴﺰ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﺪﮐﻪ "ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻣﺠﺎﺯﯼ" ﺩﺭﺳﺖ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻧﻪ "ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻓﻌ‪‬ﺎﻝ"‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۶۲‬‬

‫ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺑﻪ ﺻﺎﺩﺭﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﻔﺮﻭﺷﺪ ﻭ ﺻﺎﺩﺭﮐﻨﻨﺪﻩ ﻣﻮﺭﺩ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﯼﻫﺎﯼ ﺧﺎﺭﺟﯽ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎﺯﻓﺮﻭﺵ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻭﺍﺭﺩﮐﻨﻨﺪﻩ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮﺩ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻤﺪﻩ‪-‬‬
‫ﻓﺮﻭﺵ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺩﻫﺪ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﻧﻘﻄﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﻧﻘﺎﻁﮐﻪ ﺍﺯ ﺩﻳﺪ ﭘﻨﻬﺎﻥ ﺍﺳﺖﮐﺎﻻﻫﺎ ﻓﺮﻭﺵ‪-‬‬
‫ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺑﻪﺟﺎﯼ ﻣﯽﻣﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺁﻧﮑﻪ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺫﺧﺎﺋﺮ ﻫﻤﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ‬
‫ﻻ ﺑﻪ‬
‫ﻭﺍﺳﻂ ﺗﺪﺭﻳﺠﺎﹰ ﺁﮐﻨﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭﺳﺖ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﻌﻤﻮ ﹰ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻧﻘﻄﺔ ﺷﮑﻮﻓﺎﺋﯽﺧﻮﺩ ﻣﯽﺭﺳﺪ‪ ،‬ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﺑﺪﻳﻦﺳﺒﺐﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﻳﮏ‬
‫ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺍﺯﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺩﻳﮕﺮﺭﺍ ﭘﻴﺎﭘﯽ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖﺩﺭﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﻭﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﺍﺯﺟﻬﺖﺁﻧﮑﻪﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺍﻳﻨﺎﻥ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﮐﺎﺭ ﺗﻤﺎﻡﻭﻗﺖ ﺧﻮﺩ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺣﺪ‪ ‬ﻋﺎﺩ‪‬ﯼ ﺧﺮﺝ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎ ﺍﺯﺩﻳﺎﺩ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺁﻧﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﺩﻭ‪‬ﻡ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﺳﻮ‪‬ﻡ ﺩﻳﺪﻩ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ‪) ،‬ﺣﺘﹼﺎ ﺍﮔﺮ ﺍﺯ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺷﺘﺎﺑﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﯽ ﺷﻮﺩ( ﻳﮏﮔﺮﺩﺵﺩﺍﺋﻤﯽ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪،‬‬
‫ﮐﻪ ﺑﺪﻭﺍﹰ‪ ،‬ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭ ﻣﺼﺮﻑ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﺩﺍﺭﺩ ﻭﻟﯽ ﺑﺎﺍﻳﻦﻭﺟﻮﺩ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔﺁﻥ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﻧﻔﺴﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﻤﯽﮔﻴﺮﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺁﻥ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﺋﯽ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩﮐﻪ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ‬
‫ﻣﺼﺮﻑ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻣﻌﺬﻟﮏ ﺍﻳﻦ ﻭﺿﻊ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﺪﺗﯽ ﺑﯽﺩﺭﺩﺳﺮ ﺍﺩﺍﻣﻪ‬
‫ﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩﻭﺭﻧﻤﺎﯼ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﮔﺮﺩﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﮐﺴﺐ ﻭﮐﺎﺭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻭ ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ‬
‫ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺩﺭﺍﻳﻦﺭﺷﺘﻪﻫﺎ ﺩﺭﮐﻤﺎﻝ ﺧﻮﺑﯽ ﭘﻴﺶﺭ‪‬ﻭ‪‬ﺩ‪ .‬ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﺁﻏﺎﺯ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺕ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﯼ ﺩﻭﺭ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ )ﻳﺎ ﺩﺭ ﺩﺍﺧﻞ ﺍﻧﺒﺎﺭﻫﺎﯼﺁﻧﺎﻥ ﺟﻨﺲﺁﮐﻨﺪﻩ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ( ﭼﻨﺎﻥ ﺁﻫﺴﺘﻪ ﻭ ﺍﻧﺪﮎﺍﻧﺪﮎ ﺑﺮﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺕ‬
‫ﺧﻮﺩ ﻓﺸﺎﺭ ﺑﻴﺎﻭﺭﻧﺪ ﻭ ﻳﺎ ﻣ‪‬ﻬﻠﺖ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﺎﺑﺖ ﺧﺮﻳﺪﮐﺎﻻﻫﺎ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ‬
‫‪۴۶۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﺎﺯﻓﺮﻭﺵﺁﻧﻬﺎ ﺳﺮﺭﺳﻴﺪ‪ .‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻓﺮﻭﺵﻫﺎﯼ ﺍﺟﺒﺎﺭﯼ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻓﺮﻭﺵ ﺑﺮﺍﯼ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺩﻳﻮﻥ‪،‬‬
‫) ‪(١‬‬
‫ﺑﺮﻭﺯ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻳﮑﺒﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﺭﻭﻧﻖ ﻇﺎﻫﺮﯼ ﭘﺎﻳﺎﻥ‬ ‫ﺁﻏﺎﺯ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭ ﺑﻪﻫﻤﺮﺍﻩ ﺁﻥ ﮐﺮﺍﺥ‬
‫ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺟﻨﺒﺔ ﺳﻄﺤﯽ ﻭ ﻏﻴﺮﻋﻘﻼﻧﯽ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ ﺗﺸﺪﻳﺪ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻭﺍﺣﺪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻭﺍﮔﺮﺩﻫﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﺴﻴﺎﺭ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺭﺍ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﻳﺎ ﻣﺘﻮﺍﻟﻴﺎﹰ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺍ ﻣ‪‬ﺎ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﻭﺍﮔﺮﺩﻫﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﯼ ﺻﻨﻌﺘﯽ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺤﻘﻖ ﺑﺨﺸﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽ ﻣﻌﮑﻮﺱﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺗﺄﻣﻴﻦ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼﹰ ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻣﺘﻘﺎﻝ ﺭﺍ ﺍﺯﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭ ﻣﯽﺧﺮﺩ ﻭﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﻔﻴﺪﺷﻮ‬
‫‪W–G‬‬ ‫ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻭﺍﺣﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭﻭﺍﻗـﻊ ﻫﻤﺎﻥ‬
‫ﮐﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺳﺎﻣﺎﻥﻳﺎﺑﯽ ﻣﺘﻘﺎﻝ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﻭ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺩﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻔﺮﻭﺽ ﻣﯽﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻓﺮﻭﺵ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺼﺮﻑ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ‬
‫ﺍﺳﺖ‪* WG ،‬ﯼ ﺍﻭ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ‪ G – W‬ﯼ ﻳﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽﻭ‪ G – W‬ﯼ ﻭﯼ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ‪ W – G‬ﯼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺭﺍ ﻣﻔﺮﻭﺽ ﻣﯽﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺍﮔﺮ ﻣﺎ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻋﻤﻞﮐﺮﺩﻩﺍﻳﻢ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺎ ‪ K‬ﻧﻤﺎﻳﺶ‬
‫ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﺁﻥ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺯﻳﺎﺩﻩ ﺑﺮ ﻣﺒﻠﻎ ﻧﻬﺎﺩﻩ ﺩﺭ ﺧﺮﻳﺪ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪،‬ﮐﻨﺎﺭ ﺑﮕﺬﺍﺭﻳﻢ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﺴﻠﹼﻢ ﺍﺳﺖﮐﻪ ‪ ∆K‬ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﻮﺩ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩﺍﯼﮐﻪ ﻭﯼ ﺑﺎﺑﺖ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍ‪‬ﻟﺤﺎﻗﯽ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﺳﻮﺩ ﻭ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺩﺭﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽﮔﺬﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺍ‪‬ﻋﻤﺎﻝ ﭼﻨﻴﻦﺷﻴﻮﺓ ﺗﺤﻘﻴﻘﯽ‬
‫ﺍﮐﻴﺪﺍﹰ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﻭ ﺭﻳﺎﺿﯽ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫)‪ Krach (۱‬ﮐﻠﻤﻪﺍﯼ ﺍﺻﻼﹰ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﻓﺮﻭﺭﻳﺰﯼ ﻳﺎ ﺗﺮﮐﻴﺪﻥ ﺑﺎﺳﺮﻭﺻﺪﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺍﺻﻄﻼﺡ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ ﻣﺎﻟﯽ ﻭ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪.‬‬
‫٭ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎﻳﺪ ‪ W – G‬ﺻﺤﻴﺢ ﺑﻮﺩﻩ‪ ،‬ﻭ ﻳﮏ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﭼﺎﭘﯽ ﺻﻮﺭﺕﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪) .‬ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺲ(‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۶۴‬‬

‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﮏ ﻓﻮﻧﺪ ﻗﻨﺪ ﻳﮏﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ‬
‫ﺑﺎ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ‪ ۱۰۰‬ﻓﻮﻧﺪ ﻗﻨﺪ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻳﮏ‬
‫ﺳﺎﻝ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺭﺍ ﺑﺨﺮﺩ ﻭ ﺑﻔﺮﻭﺷﺪ ﻭ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ %۱۵‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﻭﯼ ﺑﻪ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ‪ ۱۵‬ﻟﻴﺮﻩ ﻭ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻳﮏ ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﮏ‬
‫ﻓﻮﻧﺪ ﻗﻨﺪ ﺍﺳﺖ ‪ ۳‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﻣﯽﺍﻓﺰﺍﻳﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﻭﯼ ﻫﺮ ﻓﻮﻧﺪ ﻗﻨﺪ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ ﻳﮏ‬
‫ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻭ ‪ ۳‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻓﺮﻭﺧﺖ‪ .‬ﺑﻪﻋﮑﺲ ﺍﮔﺮ ﻓﺮﺿﺎﹰ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﮏ ﻓﻮﻧﺪ‬
‫ﻗﻨﺪ ﺑﻪ ﻳﮏ ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻣﯽﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺑﺎ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬
‫‪ ۲۰۰۰‬ﻓﻮﻧﺪ ﻗﻨﺪ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﻫﺮ ﻓﻮﻧﺪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ‪ ۱‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﻭ ﻳﮏﻭﭼﻬﺎﺭﭘﻨﺠﻢ ﭘﻨﯽ‬
‫ﺑﻔﺮﻭﺷﺪ‪ .‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﻌﺪﺍﹰ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪﭘﻴﺶ‪ ،‬ﺳﻮﺩ ﺳﺎﻻﻧﺔ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﺠﺎﺭﺕ‬
‫ﻗﻨﺪﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۱۵‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﻳﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺴﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻭﯼ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﻳﮏ ﺣﺎﻟﺖ‪ ۱۰۰‬ﻭ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺩﻳﮕﺮ‪ ۲۰۰۰‬ﻓﻮﻧﺪ ﻗﻨﺪ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﺭﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻻﻭﭘﺎﺋﻴﻦ‬
‫ﺑﻮﺩﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻴﭻ ﺩﺧﺎﻟﺘﯽ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻫﺮ ﻓﻮﻧﺪ ﻗﻨﺪ ﭼﻪ‬
‫ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻘﺴﻮﻡ ﺍﺯ ﺟﺰﺀِ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺷﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﻮﺩﺍ ـ ﺳﻮﺩ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺗﺄﺛﻴﺮ‬
‫ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻭ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺁﻥ ﺍﺯ ﺟﻬﺖ ﻣﺒﻠﻐﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺭﻭﯼ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﺯﮐﺎﻻ )ﻣﺤﺼﻮﻝ( ﻣﯽﮐﺸﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻ ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﻣﺒﻠﻐﯽﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺑﺎﺑﺖ ﻗﻴﻤﺖ ﺧﺮﻳﺪ ﺁﻥ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻳﻦﮐﺎﻻ‪ ،‬ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﺩﺍﺩﻩﺷﺪﺓ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻣﺒﻠﻎ ﺳﻮﺩﯼ‬
‫ﻧﻴﺰﮐﻪ ﻭﯼ ﺍﺯﺍﻳﻦﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻣﺸﺨﺺﮐﺎﻻﯼ ﺍﺭﺯﺍﻥﻗﻴﻤﺖ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻳﺎ ﺑﻪﻋﺒﺎﺭﺕ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﮐﻪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻭﯼ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭﭼﻨﻴﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻣﻔﺮﻭﺿﯽ ﻣﺜﻼﹰ ‪ ،۱۰۰‬ﻣﻘﺎﺩﻳﺮﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﺍﺯﺍﻳﻦﮐﺎﻻﯼ ﺍﺭﺯﺍﻥﺷﺪﻩ ﺭﺍ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭﺁﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﺳﻮﺩﮐﻞﹼ ﺍﻭ‪،‬ﮐﻪ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ‪۱۵‬ﺭﻭﯼ‪ ۱۰۰‬ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﺣﺼﻪﻫﺎﯼﮐﻮﭼﮏ ﻣﻴﺎﻥ ﻫﺮﻳﮏ ﺍﺯ ﻭﺍﺣﺪ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼ ﺍﻳﻦ ﺗﻮﺩﺓ ﮐﺎﻻﺋﯽ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ ﻋﮑﺲ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻴﺰ ﻣﻌﮑﻮﺱ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺔ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺗﻤﺎﻣﺎﹰ ﺑﺎ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼ ﺯﻳﺎﺩﺗﺮ ﻳﺎﮐﻤﺘﺮﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽﺋﯽ ﺑﺴﺘﮕﯽﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‬
‫‪۴۶۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﮐﺎﻻﻫﺎﯼﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺣ‪‬ﮑﻢ ﺣﺎﻟﺘﯽ ﺭﺍ ﻣﺴﺘﺜﻨﯽ‬
‫ﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭﮔﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﺍﻧﺤﺼﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪﮐﻤﭙﺎﻧﯽ ﻫﻠﻨﺪﯼ ﻫﻨﺪ ﺷﺮﻗﯽ) ‪ (١‬ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﺍﺣﻤﻘﺎﻧﻪ ﺗﺮ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻳﻦ ﭘﻨﺪﺍﺭ ﺟﺎﺭﯼ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪﮔﻮﻳﺎ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻣﻴﻞ ﻭ ﺍﺭﺍﺩﺓ ﺧﻮﺩ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﮐﺎﻻﯼ ﺯﻳﺎﺩﯼ‬
‫ﺭﺍ ﺑﺎ ﺳﻮﺩ ﮐﻢ ﻳﺎ ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﻤﯽ ﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺳﻮﺩ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ‪ ،‬ﮐﻪ ﺭﻭﯼ ﻫﺮ ﻭﺍﺣﺪﮐﺎﻻ ﻣﯽ ﮐﺸﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﺭﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮﺯﻫﺎﯼ ﺩﻭﮔﺎﻧﻪﺍﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺍﺯ ﺳﻮﺋﯽ‬
‫ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺁﻥ ﻫﻢ ﺍﺯ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻭﯼ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰﯼﮐﻪ ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺍﻭﺳﺖ‬
‫ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﻭﯼ ﻣﺎﻳﻞ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺍﺭﺯﺍﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﮐﻨﺪ ﻭ ﻳﺎ‬
‫ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺼﺮﻭﻑ ﺑﻪﮐﺎﻻﻫﺎﯼﮔﺮﺍﻥﻗﻴﻤﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻫﻢ ﻣﻘﺪﺍﺭ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺍﻭ ﻣﺆﺛﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺭﻓﺘﺎﺭ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺻ‪‬ﺮﻓﺎﹰ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺩﺭﺟﺔ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺍﺳﺖ ﻧﻪ ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪﺁﻧﭽﻪ‬
‫ﺩﻟﺨﻮﺍﻩ ﺍﻭﺳﺖ‪ .‬ﻳﮏ ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ ﺳﺎﺩﺓ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ ﻗﺪﻳﻢ ﻫﻨﺪ ﺷﺮﻗﯽ ﻫﻠﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺍﻧﺤﺼﺎﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻨﺪﺍﺭﺩ ﮐﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺍﹸﺳﻠﻮﺑﯽ ﺭﺍ‪ ،‬ﮐﻪ ﺩﺳﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﺎ ﺍﻭﺍﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂﮐﺎﻣﻼﹰ‬

‫) ‪ (۱‬ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ ﻫﻠﻨﺪﯼ ﻫﻨﺪ ﺷﺮﻗﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۶۰۲‬ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﻫﻨﺪ ﺷﺮﻗﯽ ﺭﺍ‬
‫ﺍﺯﺟﺎﻧﺐ ﺩﻭﻟﺖ ﻫﻠﻨﺪ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺍﺑﺰﺍﺭ ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺯﯼ ﻫﻠﻨﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﺭ ﺍﻧﺪﻭﻧﺰﯼ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ‬
‫ﻣﯽﺭﻓﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﺍﺯ ﺑ‪‬ﺪﻭﹺ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺧﻮﺩ ﺑﺎ ﻣﺒﺎﺭﺯﺓ ﺳﺮﺳﺨﺘﺎﻧﺔ ﺭﻗﺒﺎﺋﯽ ﭼﻮﻥ ﭘﺮﺗﻘﺎﻝ ﻭ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺩﺳﺖﺑﻪ‬
‫ﮔﺮﻳﺒﺎﻥ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻣﻨﺎﻓﻌﯽﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤ‪‬ﯽ ﺩﺭ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺑ‪‬ﺪﻭﯼﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﻫﻠﻨﺪ ﺍﻳﻔﺎ‬
‫ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﻗﻴﺎﻡﻫﺎﯼ ﻣﮑﺮ‪‬ﺭ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﻧﺪﻭﻧﺰﯼﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﯽﺭﺣﻤﯽ ﺗﻤﺎﻡ ﺳﺮﮐﻮﺏ ﺷﺪ ﻭ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮﺕ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯ‬
‫ﻣﺮ ﺩﻡ ﺍﻳﻦ ﮐﺸﻮﺭﮔﺮﺩﻳﺪ ﺍﺯ ﻳﮏﺳﻮ‪ ،‬ﻭ ﺍﹸﻓﻮﻝ ﻗﺪﺭﺕ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻫﻠﻨﺪ ﺩﺭﺟﺮﻳﺎﻥ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺭﻗﺒﺎﯼ ﻧﻴﺮﻭﻣﻨﺪ‬
‫ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ ﻫﻨﺪ ﺷﺮﻗﯽ ﻫﻠﻨﺪ ﺭﺍ ﺩﭼﺎﺭ ﻓﺮﻭﭘﺎﺷﯽ ﻭ ﻭﺭﺷﮑﺴﺖ ﺳﺎﺧﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ‬
‫‪ ۱۷۹۸‬ﻣﻨﺤﻞﮔﺮﺩﻳﺪ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۶۶‬‬

‫‪١‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮﻳﺎﻓﺘﻪﺍﯼ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺩ‪.‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﺍﻳﻦ ﭘﻴﺶﺩﺍﻭ‪‬ﺭﯼ ﻋﺎﻣ‪‬ﻪ ﺭﺍ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻤﺔ ﺗﺼﻮ‪‬ﺭﺍﺕ ﺑﺎﻃﻞ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺳﻮﺩ ﻭﻏﻴﺮﻩ‬
‫ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ ﺻ‪‬ﺮﻑ ﻭ ﺍﺯ ﭘﻴﺶﺩﺍﻭ‪‬ﺭﯼ ﺗﺎﺟﺮﺍﻧﻪ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮﭘﺎ‬
‫ﻧﮕﺎﻩﻣﯽﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ ﻣﻌﻠﻮﻝ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺍﻭ‪‬ﻻﹰ‪ :‬ﭘﺪﻳﺪﻩﻫﺎﯼ ﺭﻗﺎﺑﺘﯽ‪،‬ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪﺗﻮﺯﻳﻊ ﺳﻮﺩﺍ ـ ﺳﻮﺩ ﻣﻴﺎﻥ ﺗﮏ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽﮐﺴﺎﻧﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺣﺼﻪﺍﯼ ﺍﺯﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺍﮔﺮ ﻣﺜﻼﹰ‬
‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ ﺍﺭﺯﺍﻥﺗﺮ ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺭﻗﻴﺐ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻣﻴﺪﺍﻥ ﺩ‪‬ﺭﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫) ‪(٣‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ‪ :‬ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻧﯽ ﺑﺎ ﻳﺎﻝ ﻭﮐﻮﭘﺎﻝ ﭘﺮﻭ ﻓﺴﻮﺭ ﺭﻭﺷﺮ) ‪ (٢‬ﻫﻨﻮﺯ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﻟﻴﭙﺰﻳﮓ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻨﺪﺍﺭﺩﮐﻪ "ﺧﺮﺩﻣﻨﺪﯼ ﻭ ﺑﺸﺮﺩﻭﺳﺘﯽ" ﺁﻥ ﻋﻠﻠﯽ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼ ﻓﺮﻭﺵ ﺷﺪﻩ ﺍﻧﺪ ﻭ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ ﭘﹺﯽ ﺁﻣﺪ ﻣﻨﻘﻠﺐﺷﺪﻥ ﺧﻮﺩ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻧﺒﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫‪۱‬ـ "ﺍﺻﻮﻻﹰ ﻫﺮﻗﺪﺭ ﻫﻢﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻮﺩ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻫﻤﺎﻥﮐﻪ ﺑﻮﺩ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺳﻮﺩ ﺟﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺴﻢ ﺷﻨﺎ ﻭ‪‬ﺭﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻌﺮﺽ ﺟﺬﺭﻭﻣﺪ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺣﻔﻆ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎ ﺑﺎﻻ‬
‫ﻣﯽ ﺭﻭﻧﺪ ﺳﻮﺩﺍﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﺮﻗﯽ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ ﻭ ﺗﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎ ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺳﻮﺩﺍﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺭﺍ ﭘﺎﺋﻴﻦ‬
‫‪(Corbet: " An Inquiry into the causes etc. of the wealth of Individuals",‬‬ ‫ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪".‬‬
‫)‪London, 1841, p. 20.‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻭ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ ﺍﺳﺖ ﻓﻘﻂ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻋﺎﺩ‪‬ﯼ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺯ‬
‫ﺳﻮﺩﺑﺎﺯﯼ‪،‬ﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻤﺔ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺗﺠﺰﻳﺔ ﺳﻮﺩﺍ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﺩﺍﻳﺮﺓ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻣﺎ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺳﺨﻨﯽ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﻧﻴﺴﺖ‪" .‬ﺳﻮﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﻭ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﻭ‪‬ﻣﯽ )ﺳﻮﺩﺑﺎﺯﯼ( ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻳﺎ ﺧﻮﺩ ﻗﻴﻤﺖ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪".‬‬
‫)ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺛﺮ‪ ،‬ﺹ ‪.(۱۲۸‬‬
‫) ‪ Roscher (۲‬ـ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﺑﻪ ﺯﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻣﺘﺮﺟﻢ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﺳﻮ‪‬ﻡ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻠﺪ ]ﺻﻔﺤﺔ‬
‫‪ ۳۴۰‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫)‪ Leipzig (۳‬ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺷﻬﺮﻫﺎﯼ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﺷﺮﻗﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﻗﻠﻤﺮﻭ ﺟﻤﻬﻮﺭﯼ ﺩﻣﮑﺮﺍﺗﻴﮏ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﺩﺍﺷﺖ‪] .‬ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﭘﺎﻳﺎﻧﯽﹺ ﺍﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺲ ﺍﺳﺖ‪) .‬ﺩﺭﺍﺻﻞﮐﺘﺎﺏ "ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ" ﺁﻣﺪﻩ‪[(.‬‬
‫‪۴۶۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺛﺎﻟﺜﺎﹰ‪ :‬ﺍﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭ ﹺﭘﯽﹺ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁ ﻭ‪ ‬ﺭﮐﺎﺭ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﻓﺮﻭﺵ ﻧﻴﺰ ﺗﻨﺰﻝ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﺗﻨﺪﺗﺮ ﺍﺯﻋﺮﺿﻪ ﺑﺎﻻ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ ،‬ﻭ ﻫﻤﺮﺍﻩ‬
‫ﺁﻥ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﯼ ﺗﺮﻗﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﻓﺮﻭﺵ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﻋﺎﻳﺪ ﻣﯽﺳﺎﺯﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺭﺍﺑﻌﺎﹰ‪ :‬ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵ ﺭﺍ ﭘﺎﺋﻴﻦﺁﻭﺭﺩ‪) ،‬ﻋﻤﻠﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﺮﺣﺎﻝ‬
‫ﺟﺰ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﺪﺍﻭﻟﯽ ﮐﻪ ﻭﯼ ﺭﻭﯼ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﯽ ﮐﺸﺪ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ(‪ ،‬ﺗﺎ‬
‫ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻭﯼ ﺩﺭﮐﺴﺐ ﺧﻮﺩ ﻧﻬﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻤﺎﻡ ﺁﻧﭽﻪ ﺫﮐﺮ ﺷﺪ ﺍﻣﻮﺭﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﻣﺮﺑﻮﻁ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﺍ ﻭ‪‬ﻝ) ‪ (١‬ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺷﺪﮐﻪ ﺑﺎﻻ ﻳﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺑﻮﺩﻥ ﮐﺎﻻ ﻧﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪﺓ ﺣﺠﻢ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺸﺨﺺ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﻧﻪ ﻣ‪‬ﻌﹺّﻴﻦﹺ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﺁﻥ‪ ،‬ﻭ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻧﺴﺖﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺮ ﻭﺍﺣﺪﮐﺎﻻ‪ ،‬ﻭ ﺍﺯﺁﻥﺟﻬﺖ ﻧﻴﺰ ﺟﺰﺀِ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﻦﻗﻴﻤﺖ ﻭﺍﺭﺩﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺣﺴﺐﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻧﺴﺒﯽﮐﺎﻻﺋﯽﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻣﻘﺪﺍﺭﻣﺸﺨﺼﯽ‬
‫ﮐﺎﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻳﺎﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﻫﺮﮐﻤﻴ‪‬ﺘﯽ ﺍﺯﮐﺎﻻ‪ ،‬ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺍﺭﺯﺵﻫﺎ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦﮐﺎﻻﻫﺎ ﺗﺠﺴﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﻤﯽﮐﺎﺭ ﺩﺭﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﺯﻳﺎﺩﯼﮐﺎﻻ ﺗﺠﺴﻢ ﭘﻴﺪﺍﮐﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺮ ﻭﺍﺣﺪ ﺍﺯﮐﺎﻻ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺩﺭﺁﻥﮐﻢ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺍﻳﻨﮑﻪﮐﺎﺭ‬
‫ﺗﺠﺴﻢﻳﺎﻓﺘﺔ ﺩﺭ ﻳﮏﮐﺎﻻ ﺩﺭ ﭼﻪ ﻧﺴﺒﺘﯽ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﭼﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺮ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻣﺮﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮﻉ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﺎﺭ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖﮐﺎﻻ ﺭﺑﻄﯽ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﺁﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭ‬

‫) ‪ (۱‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ﭘﺎﻧﺰﺩﻫﻢ‪ ،‬ﺹ ‪ ۴۷۱‬ـ ‪] ۴۷۹‬ﺍﺯﺻﻔﺤﺔ ‪ ۸۰۲‬ﺗﺎ ‪ ۸۱۸‬ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۶۸‬‬

‫ﻣﻄﻠﻖ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺮ ﻭﺍﺣﺪﮐﺎﻻ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻧﺴﺒﯽﺁﻥﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖﺁﻥ ﺑﻪ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥﮐﺎﻻ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﻧﺮﺥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩﮐﻮﭼﮏ ﺑﻮﺩﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻄﻠﻖ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﻭﺍﺣﺪﻫﺎﯼﮐﺎﻻ‪ ،‬ﺧﻮﺩ ﺑﺰﺭﮒ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻄﻠﻖ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﺮﻳﮏ ﺍﺯ ﻭﺍﺣﺪﻫﺎﯼﮐﺎﻻ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﺩﺭ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻧﺨﺴﺖ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﹺﮐﺎﺭ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻭ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﺩﺭﺟﺔ ﺩ ﻭ‪‬ﻡ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮐﺎﺭ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﮐﺎ ﺭﹺ ﻣﺰﺩﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﻣﺰﺩﻧﻴﺎ ﻓﺘﻪ‬
‫ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺮﺍﯼ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﻘﻂ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺷﺮﻁ‬
‫ﺧﺎﺭﺟﯽﺋﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥﻫﺎﯼ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻﯼ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺍﻭ‪‬ﻻﹰ ﻣﻌﻠﻮﻝﮔﺮﺍﻧﯽ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﭘﺎﺋﻴﻦﺑﻮﺩﻥ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺑﻮﺩ ﻭﺩﺭﺛﺎﻧﯽ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﻓﻘﺪﺍﻥ ﻳﮏ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﯼﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽﺣﺼﻪﺍﯼ ﺭﺍﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﻣﯽﻧﻤﻮﺩ‬
‫ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺯﺁﻥ ﺳﻬﻤﯽ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﺗﺤﺮ‪‬ﮎ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﯽ ﺭﺳﻴﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺍﻳﻦ ﻭﺿﻊ‪ ،‬ﺍﺯ ﻫﺮﺩﻭ ﺟﻬﺖ ﻣﺬﮐﻮﺭ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﮑﺎﻣﻞ‬
‫ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻭﺍﮔﺮﺩﻫﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ‪ ،‬ﻃﻮﻻﻧﯽﺗﺮ ﻳﺎ‬
‫ﮐﻮﺗﺎﻩﺗﺮ ﻭﻟﺬﺍ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺳﺎﻻﻧﺔ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻳﺎﮐﻮﭼﮑﺘﺮﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺭﺷﺘﺔ ﻭﺍﺣﺪ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ‬
‫ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺩﻭﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ‪ ،‬ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺗﻨﺪﺗﺮ ﻳﺎ ﮐﹸﻨﺪﺗﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﺍﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻨﯽ ﺍﺯ ﻭﺍﮔﺮﺩﻫﺎ‪ ،‬ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺩﻳﺪﻳﻢﮐﻪ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﻣﺎﻫﻴ‪‬ﺖ ﺧﻮﺩ ﺍﻣﻮﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﻭﺍﮔﺮﺩ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻭﺍﮔﺮﺩﮐﺎﻣﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﻳﮋﺓ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻻﺍﻗﻞ‬
‫ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺑﻪﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﺔ‬
‫‪۴۶۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﻮﺩ ﻭ ﻗﻴﻤﺖ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬

‫ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺍﺯﺳﻮﺋﯽ ﻣﺒﻴ‪‬ﻦ ﺍﹶﺩﻭﺍﺭﯼﺑﻮﺩﻥ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‬
‫ﺗﻮﺩﺓ ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﻳﮏ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪﺁﻧﺴﺖ‪ .‬ﺍﺯﺳﻮﯼ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺯﻣﺎﻥ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻣﺮﺯﯼ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ ﺩﻫﺪﮐﻪ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻣﺮﺯﮔﺴﺘﺮﺵ ﻳﺎﺑﻨﺪﻩ ﺍﯼ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻴﺶﻭﮐﻢ ﻧﻘﺶ ﻣﺤﺪﻭﺩﮐﻨﻨﺪﻩﺍﯼ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺗﺸﮑﻴﻞﺍﺭﺯﺵ ﻭﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺍﻳﻔﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺍﻣﻨﺔ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﮐﻪ ﻃﯽ‪‬‬
‫ﻳﮏ ﺳﺎﻝ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﻭﺍﮔﺮﺩ ﻧﻘﺶ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦﮐﻨﻨﺪﻩﺍﯼ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺍ ﻣ‪‬ﺎ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻋﺎﻣﻠﯽﮐﻪ ﻣﺤﺪﻭﺩﮐﻨﻨﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻋﮑﺲ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﻣﻌﻠﻮﻣﯽ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺳﻮﺩ ﻳﺎ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻣﺴﻠﹼﻤﺎﹰ ﺩﺧﺎﻟﺘﯽ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﻓﻘﻂ ﺗﺎﺣﺪ‪‬ﯼ ﺩﺭ‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦﮐﻨﻨﺪﻩ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﺣﺼﺔ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ‬
‫ﺍﺯﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﻮﺩﯼﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﻮﺩﻩﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﺳﻬﻤﯽﮐﻪ ﺩﺭﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﻗﺪﺭ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻭﺍﮔﺮﺩﻫﺎﯼ ﻳﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻄﯽﮐﻪ ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﺩﻭ‪‬ﻡ‪،‬‬
‫ﺑﺨﺶ ﺩ ﻭ‪‬ﻡ ﺫﮐﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩﯼ ﮐﻪ ﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﺭ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩ‬
‫ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﺧﻮﺍﻫﺪﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺭ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﻮﺯﻳﻊﮐﻞﹼ ﺳﻮﺩ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻧﺴﺒﺖ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﻮﺩ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﺳﺎﺱ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﭼﻪ ﺟﺰﺀِ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺭﺍ‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ ﺩﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺩﺭﺷﺘﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻫﻴﭻ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﺩﺭ ﺍﺻﻞ ﻣﻄﻠﺐ ﭘﻴﺪﺍ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻫﺮ ﻗﺪﺭ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻭﺍﮔﺮﺩﻫﺎﯼ ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﻮ ﺩ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﮐﻪ ﻃﯽ‪ ‬ﺳﺎﻝ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ‪،‬‬
‫ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕﺮ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻭﺿﻊ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻦ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۷۰‬‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﻣﻌﻠﻮﻣﯽﺍﺳﺖ‪،‬ﮐﻪ ﺍﺯ ﻳﮏﺳﻮ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪-‬‬
‫ﺷﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻭ ﺍﺯ ﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻧﺴﺒﯽ ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﮐﻤ‪‬ﯽﺁﻥ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺰ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻭﺍﮔﺮﺩﻫﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪،‬‬
‫ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﺗﻌﻴﻴﻦﮐﻨﻨﺪﻩﺍﯼ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺁﻥ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ‪ ،‬ﻳﺎ ﺩﺭﻣﻘﺪﺍﺭ ﻧﺴﺒﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽﺋﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻣﺆﺛﺮ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭﻣﻄﻠﻖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽﺋﯽﮐﻪ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺳﺮﻋﺖ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺁﻥ‪ ،‬ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﻣﻌﮑﻮﺱ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﻓﺮﺽ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺪﺍﺭﻧﺴﺒﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪،‬‬
‫ﺟﺰﺋﯽ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻄﻠﻖ ﺁﻥ ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫‪1‬‬
‫ﺁﻥ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ‬ ‫‪10‬‬ ‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ‪ ۱۰۰۰۰‬ﻓﺮﺽ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‬
‫‪1‬‬
‫ﺁﻥ‬ ‫‪10‬‬ ‫ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ = ‪ ۱۰۰۰‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﮔﺮﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ‪ ۱۰۰۰‬ﺑﺎﺷﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۱۰۰‬ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭﻣﻄﻠﻖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﮐﻞﹼ ﺩﺍﺭﺩ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻧﺴﺒﯽﺁﻥ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻓﺮﺽ‬
‫‪1‬‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﻴﻢ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻘﺪﺍﺭ‬ ‫‪10‬‬ ‫ﻣﯽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻧﺴﺒﯽﺁﻥ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺍﺳﺖ ﻭﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﺜﻼﹰ‬
‫ﻧﺴﺒﯽ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻳﻊ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻄﻠﻖ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﺖ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۱۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻭ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﺖ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫‪1‬‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﮐﹸﻨﺪﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻥ ﻓﺮﺽ‬ ‫‪10‬‬ ‫‪ ۱۰۰‬ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﻣﻘﺪﺍﺭﻧﺴﺒﯽ ﺁﻥ =‬
‫ﮐﺮﺩﮐﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻄﻠﻖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﺖ ﺍﻭ‪‬ﻝ = ‪ ۲۰۰۰‬ﻭ ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ ﺩﻭ‪‬ﻡ = ‪۲۰۰‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﮐﻞﹼ ﺗﺮﻗﯽ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺷﺮﺍﻳﻄﯽﮐﻪ‬ ‫‪5‬‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻫﻤﻴﻦﺳﺒﺐ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻧﺴﺒﯽﺁﻥ ﺍﺯ ‪10‬‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﮐﻮﺗﺎﻩﺷﺪﻥ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﻣﻘﺪﺍﺭ‬
‫ﻣﻄﻠﻖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﮐﺎﻫﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﻧﺪ‬
‫‪۴۷۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫)ﻣﺜﻼﹰ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻭﺳﺎﺋﻞ ﺗﺮﺍﺑﺮﯼ(‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﻋﮑﺲ‪ ،‬ﻣﻌﮑﻮﺱ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺮﻭﺯ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﻴﻮﺓ ﺗﮑﺎﻣﻞﻳﺎﻓﺘﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﺩﺭﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺩﻭﮔﺎﻧﻪﺍﯼ‬
‫ﺭﻭﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺍ‪‬ﻋﻤﺎﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﺪﻳﻦﻗﺮﺍﺭ‪ :‬ﻭﺍﮔﺮﺩ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﺎﻻ ﺑﺎﺣﺠﻢﮐﻤﺘﺮﯼ‬
‫ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭﻋﻤﻞ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺑﻪﺳﺒﺐ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻳﻊ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻭ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ــ ﮐﻪ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺁﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ــ ‪،‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽﮐﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ‪ :‬ﺑﺎ ﺗﮑﺎﻣﻞ‬
‫ﺷﻴﻮﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺳﺮﺍﺳﺮﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻ ﺩﺭﻣﯽﺁﻳﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﻫﻤﺔ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺑﻪﺩﺳﺖ‬
‫ﻋﺎﻣﻠﻴﻦ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻣﯽﺍﻓﺘﺪ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﻴﺎﺱ ﮐﻮﭼﮏ‬
‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺣﺠﻢ ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﯽﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﯽﺷﺪ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺣﺠﻢ ﺑﻴﮕﺎﺭﯼﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺟﻨﺴﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﮐﺎﻻﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺑﻪ ﻣﺼﺮﻑ‪-‬‬
‫ﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﯽﻓﺮﻭﺧﺘﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺳﻔﺎﺭﺵ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺁﻧﻬﺎ ﮐﺎﺭ ﻣﯽ ﮐﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻫﺮﭼﻨﺪ‬
‫ﺩﺭ ﺷﻴﻮﻩﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺗﺠﺎﺭﺗﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ‪:‬‬
‫‪۱‬ـ ﺑﻪﻃﻮﺭﻣﻄﻠﻖﮐﻮﭼﮑﺘﺮﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍﺟﺰﺀِ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﻧﺎﭼﻴﺰﯼ ﺍﺯﻣﺤﺼﻮﻝﮐﻞ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﮐﺎﻻ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﮔﺮﺩﺵ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺳﻮﺩﺍﮔﺮﺍﻥ‬
‫ﺑﻴﺎﹸﻓﺘﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽﮐﻮﭼﮑﺘﺮﺍﺳﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮐﻤﺘﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻧﺴﺒﯽ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪﺳﺒﺐ ﮐﹸﻨﺪﯼ ﺯﻳﺎﺩ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺁﻥ‪ ،‬ﻭ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺍﻥ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺳﺒﺐ ﺁﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺍﻳﻦ ﺗﻮﺩﺓ ﮐﺎﻻ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ‬
‫ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِ ﺁﻥ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺿﻌﻒ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼﮐﺎﺭ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺯﺁﻥ‪ ‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭ ﺣﺠﻢﮐﻤﺘﺮﮐﺎﻻ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۲‬ـ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺗﻮﺩﺓﮐﺎﻻﺋﯽ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﺷﻮﺩ )ﮐﻪ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۷۲‬‬

‫ﺿﻤﻨﺎﹰ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﺔ ﺍﻳﻦ ﺗﻮﺩﻩﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﺁﻭﺭﺩ(‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻮﺩﺓ ﮐﺎﻻﯼ‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﯼ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﮔﻨﺪﻡ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﮐﺎﻻﺋﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺍﺯﺁﻥﮐﺎﻻ ﺩﺭ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﻪ ﺍﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺣﺠﻢ ﻫﻤﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺜﻼﹰ ﺍﺯﻗﺒﻴﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭﮐﺸﺘﯽﺭﺍﻧﯽ‪ ،‬ﺭﺍﻩﺁﻫﻦﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻠﮕﺮﺍﻑ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﻧﻬﺎﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫‪۳‬ـ ﻭﻟﯽ ﻧﮑﺘﺔ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﮐﻪ ﻃﺮﺡ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﺔ "ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎ" ﻣﺮﺑﻮﻁ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﺍﻳﻨﺴﺖ‪ :‬ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻏﻴﺮﻓﻌﺎﻝ ﻳﺎ ﻧﻴﻤﻪ ﻓﻌﺎﻝ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﺛﺮ‬
‫ﺳﻬﻮﻟﺘﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺭﺧﻨﻪﮐﺮﺩﻥ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺗﺠﺎﺭﺕﮐﻮﭼﮏ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺎ ﺍﺯﺩﻳﺎﺩ ﺳﻮﺩﺑﺎﺯﯼ‬
‫ﻭ ﺑﻴﺶﺁﺋﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺁﺯﺍﺩ‪ ،‬ﺭﺷﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻣ‪‬ﺎ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻧﺴﺒﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮﻡ‬
‫ﻓﺮﺽ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﺧﺘﻼﻓﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﻭﺍﮔﺮﺩﻫﺎﯼ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﻫﺪ‬
‫ﻧﻪ ﺩﺭ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﻮﺩﯼ ﮐﻪ ﺳﻬﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻣﺆﺛﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻪ ﻧﺮﺥ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﺳﻮﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺗﻮﺩﻩ ﮐﺎﻻﺋﯽ ﮐﻪ ﻭﯼ ﻭﺍﮔﺮﺩﺍﻥ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻭﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩﺳﺎﻻﻧﻪ ‪ %۱۵‬ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ‪۱۰۰‬‬
‫ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺰ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﻭ ﻳﮏ ﺑﺎﺭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﻧﻤﺎﻳﺪ‬
‫ﮐﺎﻻﯼ ﻭﯼ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ ‪ ۱۱۵‬ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﯼ ﭘﻨﺞ ﺑﺎﺭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﻭﺍﮔﺮﺩ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﻭﯼﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﺵ ‪ ۱۰۰‬ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺎﻻﻧﻪ‬
‫ﭘﻨﺞ ﺑﺎﺭ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ ‪ ۱۰۳‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻓﺮﻭﺧﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭﺗﻤﺎﻡ ﺳﺎﻝﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ ‪ ۵۰۰‬ﺭﺍ ﺑﻪ‬
‫‪ ۵۱۵‬ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺭﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﺔ‬
‫ﺍﻭ ﮐﻪ ‪ ۱۰۰‬ﺍﺳﺖ ﺳﻮﺩ ﺳﺎﻻﻧﻪﺍﯼ ﺑﻪ ﻣﺒﻠـﻎ ‪ ۱۵‬ﺑﺎﺭ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﯽ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﻟﺰﻭﻣﺎﹰ ﺳﻮﺩﯼ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻭﺍﮔﺮﺩﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩ‬
‫ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺧﻴﻠﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺮﯼﮐﻪ ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ‬
‫‪۴۷۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦﺗﻌﺪﺍﺩ ﻭﺍﮔﺮﺩﻫﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺩﺭﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ‬
‫ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﺠﺎﺭﺗﯽﮐﺎﻻﻫﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺍﻓﺰﻭﺩﺓ ﺗﺠﺎﺭﺗﯽ ﺑﺮﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﺁﻥﺟﺰﺀِ‬
‫ﻣﻘﺴﻮﻡ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﮐﻪ ﺯﻳﺎﺩﻩ ﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﻭﯼ ﻫﺮ ﻭﺍﺣﺪﮐﺎﻻ‬
‫ﮐﺸﻴﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺎﺗﻌﺪﺍﺩ ﻭﺍﮔﺮﺩﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻌﮑﻮﺱﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻳﺎﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﻣﻌﮑﻮﺱ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥﮐﺴﺐﻭﺗﺠﺎﺭﺕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻳﮏ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﭘﻨﺞ ﺑﺎﺭ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫‪1‬‬
‫‪5‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﻓﺰﻭﺩﺓ ﺗﺠﺎﺭﺗﯽ ﺭﻭﯼ ﮐﺎﻻ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﻣﯽﮐﺸﺪ ﻓﻘﻂ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻓﺰﻭﺩﻩﺍﯼ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﻳﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻳﮏ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺩﺭﺳﺎﻝ ﺭﻭﯼ‬
‫ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﯽﮐﺸﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮﯼﮐﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ‪ ،‬ﺭﻭﯼ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵ ﻣﯽ ﮔﺬﺍﺭﺩ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﻭﺍﮔﺮﺩ‪،‬‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﺣﺠﻢ ﻭﺍﺣﺪ ﺳﻮﺩ‪،‬ﮐﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬
‫ﺳﺎﻻﻧﺔ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﺧﺼﻠﺖ ﻭﻳﮋﺓ ﻣﻌﺎﻣﻠﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻴﺎﻥ ﺗﻮﺩﻩﮐﺎﻻﺋﯽ ﮐﻪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺍﺣﺪ ﺍﺳﺖ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫‪15‬‬
‫= ‪ %۳‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ‬ ‫‪5‬‬ ‫ﺍﮔﺮ ﻣﺜﻼﹰ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﭘﻨﺞ ﺑﺎﺭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﺑﺎﺷﺪ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﺍﮔﺮ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻳﮏ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺑﺎﺷﺪ ‪ %۱۵‬ﺑﻪﻗﻴﻤﺖﮐﺎﻻ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﻧﺮﺥ ﻭﺍﺣﺪ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻃﻮﻝ ﺯﻣﺎﻥ ﻭﺍﮔﺮﺩﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵﮐﺎﻻﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺩﺭﺻﺪﻫﺎﯼﮐﺎﻣﻼﹰ‬
‫ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﯽ‪ ،‬ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ‪ ،‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺯﻣﺎﻥ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺩﺭ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﻭﺍﺣﺪﻫﺎﯼ‬
‫ﮐﺎﻻﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ ﺗﺄﺛﻴﺮﯼ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺣﺠﻢ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﻫﺎﺋﯽ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۷۴‬‬

‫ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺪﺗﯽ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻳﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺸﺨﺺ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺑﻪﺳﺒﺐ ﺗﺄﺛﻴﺮﯼﮐﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺣﺠﻢﮐﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﺍ‪‬ﻋﻤﺎﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪﻣﺠﺮ‪‬ﺩﺁﻧﮑﻪ ﻗﻴﻤﺖ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻈﺮﺭﺍ ﺑﻪﺧﻮﺩ ﺟﻠﺐ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﻩ ﭘﻨﻬﺎﻥ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﻭ ﺑﻪﮔﻮﻧﺔ ﺩﻳﮕﺮﯼ‬
‫ﻧﻤﻮﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﻓﻘﻂ ﺍﺯﺁ ﻥ ﺟﻬﺖ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪،‬‬
‫ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻗﻮﺍﻧﻴﻨﯽﮐﻪ ﻗﺒﻼﹰ ﺑﺎﺯ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺷﺪ‪ ،‬ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﻣﻨﺤﺮﻑ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺗﻤﺎﻡ‬
‫ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﺗﻮﺩﻩﻫﺎﯼﮐﺎﻻﺋﯽﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﺻﻨﻌﺘﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻓﻮﺭﺍﹰ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻋﺎﻡ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻳﮏ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺩﻗﻴﻖﺗﺮ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺗﺄﺛﻴﺮﯼﮐﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺭﻭﯼ ﺍﺭﺯﺵﺁﻓﺮﻳﻨﯽ ﺍ‪‬ﻋﻤﺎﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻋﺎﻡ ﻭ ﺑﻪ ﺑﻨﻴﺎﺩ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﯽﮐﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﺁﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ‬
‫ﺁﻥ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻭﺍﮔﺮﺩﻫﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺭﻭﯼ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﺠﺎﺭﯼ ﭘﺪﻳﺪﻩ‪-‬‬
‫ﻫﺎﺋﯽ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪،‬ﮐﻪ ﺑﺪﻭﻥ ﻳﮏ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﺴﻴﺎﺭﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﺍﺯ ﺣﻠﻘﻪ ﻫﺎﯼ ﻭﺍﺳﻂ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻧﻤﻮﺩ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪﮐﻪﮔﻮﻳﺎ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺻﺮﻓﺎﹰ ﺧﻮﺩﺳﺮﺍﻧﺔ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪﻃﻮﺭ‬
‫ﺳﺎﺩﻩ ﭼﻨﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻮﺋﯽ ﻧﺎﮔﻬﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﻮﺩ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭﺳﺖ ﺑﻪﺳﺒﺐ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻭﺍﮔﺮﺩﻫﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﺭﺳﺪﮔﻮﻳﺎ‬
‫ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪﻭﺩ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺭﺍ ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﺔ ﻧﻈﺮﺍﺕ ﺳﻄﺤﯽ ﻭ ﻋﻮﺿﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﺎﻡ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺄﺧﻮﺫ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻭ ﺍﺯ ﺗﺼﻮ‪‬ﺭﺍﺗﯽﺍﺳﺖ‪،‬ﮐﻪ ﺣﺮﮐﺎﺕ ﻭﻳﮋﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭ ﺩ‪‬ﻣﺎﻍ ﻋﺎﻣﻠﻴﻦ‬
‫ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺑﺮﻣﯽﺍﻧﮕﻴﺰﺩ‪.‬‬
‫ﺍﮔﺮ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻭ ﺩﺭﻭﻧﯽ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺍﻣﺮﯼ‬
‫ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﻐﺮﻧﺞ ﻭﻣﺴﺘﻠﺰﻡﮐﺎﺭ ﻭﮐﻮﺷﺸﯽ ﺑﯽﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺩﻗﻴﻖﺍﺳﺖ ــ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﺑﺎﺯﺣﻤﺎﺗﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻫﻤﻮﺍﺭ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﭘﹺﯽ ﺑﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ــ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺤﻮﻳﻞ‬
‫ﺣﺮﮐﺎﺕ ﻣﺮﺋﯽ ﻭ ﺻﺮﻓﺎﹰ ﻇﺎﻫﺮﯼ ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺎﺕ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺩﺭﻭﻧﯽ‪ ،‬ﻳﮏ ﻋﻤﻞ ﻋﻠﻤﯽﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ‬
‫‪۴۷۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪﺧﻮﺩﯼﹺﺧﻮﺩﮐﺎﻣﻼﹰ ﻓﻬﻤﻴﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭﻣﺨﻴﻠﺔ ﻋﺎﻣﻠﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻭ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﭘﻨﺪﺍﺭﻫﺎﺋﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻳﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﻣﻨﺤﺮﻑ ﺍﺯ‬
‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭ ﺟﺰ ﺑﺎﺯﺗﺎﺏ ﺣﺮﮐﺖ ﻇﺎﻫﺮﯼ ﺩﺭ ﺿﻤﻴﺮ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺼﻮ‪‬ﺭﺍﺕ ﻳﮏ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‪ ،‬ﻳﮏ ﺳﻮﺩﺑﺎﺯ ﺑﻮﺭﺱ‪ ،‬ﻳﮏ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ‪ ،‬ﻧﺎﮔﺰﻳﺮﮐﺎﻣﻼﹰ ﻭﺍﺭﻭﻧﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺼﻮ‪‬ﺭﺍﺕﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺍﻥ‪ ،‬ﺩﺭﺍﺛﺮﻋﻤﻠﻴﺎﺕ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽ ﻭ ﻫﻢﺗﺮﺍﺯﺷﺪﻥ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻣﻐﻠﻮﻁ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ ١.‬ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻧﻴﺰ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻐﺰﻫﺎ ﻧﻘﺶ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﮔﻤﺮﺍﻩ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺍﯼ ﺍﻳﻔﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺣﺪﻭﺩ ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪﺁﺳﺎﻧﯽ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺭﻗﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺵ ﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺑﺎﺯ ﭘﺲ ﺍﺯﺁﻥ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﯼ ﺗﺠﺎﺭﯼ‬
‫ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﺪﻭﻥ ﻣﻌﻠﻮﻡﺑﻮﺩﻥ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺣﺪﻭﺩ ﻓﻬﻢ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻏﻴﺮﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﭼﺮﺍ ﺭﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﺟﺎﯼ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺣﺪ‪ ‬ﺑﻪ ﺣﺪ‪ ‬ﺩﻳﮕﺮ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﭼﺮﺍ ﻣﺜﻼﹰ ﺑﻪﺟﺎﯼ ‪ %۱۵۰۰‬ﺑﻪ ‪ ،۱۵‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺭﻗﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺳﺖ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻭﺍﺣﺪﯼ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻣﻄﻠﻘﺎﹰ‬
‫ﻫﻴﭻ ﻋﻨﺼﺮﯼ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺧﻮﺩ ﺳﻄﺢ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺍﺯﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺧﻮﺩ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻋﺎﻣﻞﺗﻌﻴﻴﻦﮐﻨﻨﺪﺓ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻭﺍﮔﺮﺩ‪ ‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻟﺤﺎﻅ‬
‫ﺭﻭﯼ ﺣﺠﻢ ﺳﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺭﻭﯼ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺗﺄﺛﻴﺮﺗﻌﻴﻴﻦﮐﻨﻨﺪﻩ ﻭﻣﺤﺪﻭﺩﺳﺎﺯﻧﺪﻩﺍﯼ ﺍ‪‬ﻋﻤﺎﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻌﻴﻦ ﺭﺍ ﻗﺎﺩﺭ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﺎﮐﻤﺘﺮﯼ ﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺸﯽ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺩﺭ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯﺁﻥ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺭﺍﺑﻄﺔ‬

‫‪۱‬ـ ﺫﻳﻼﹰ ﺗﺬﮐﺮ ﺧﻴﻠﯽ ﺳﺎﺩﻩ ﻟﻮﺣﺎﻧﻪ ﻭﻟﯽ ﺩﺭﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺩﺭﺳﺘﯽ ﺭﺍ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﻳﻢ‪" :‬ﭘﺲ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻧﻴﺰﮐﻪ‬
‫ﻫﻤﺎﻥﮐﺎﻻ ﻭ ﻧﻮﻉ ﻭﺍﺣﺪﯼ ﺍﺯﺁﻥ ﻧﺰﺩ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺑﻪﮐﻠﹼﯽ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﺷﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺑﯽﺷﮏ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻳﮏ ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﻧﺎﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ‪".‬‬
‫‪(Feller und Odermann, "Das Ganze der Kaufmännischen Arithmetik", 7. Aufl., 1859‬‬
‫)‪(S. 452.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺻﺮﻓﺎﹰ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﯼ ﻧﻈﺮﯼ ﻭ ﺗﺤﺮﻳﺪﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۷۶‬‬

‫ﺩﺭﻭﻧﯽ ﻧﺮﺥ ﻣـﺰﺑﻮﺭ ﺑﺎ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻣﻼﹰ ﻣ‪‬ﺤﻮ‪ ‬ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ‪ .‬ﻫﺮﮔـﺎﻩ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻣﺎﻧﺪﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕﺮ ﻭ ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ ﺑﺎ ﻳﮑﺴﺎﻥﺑﻮﺩﻥ ﺗﺮﮐﻴﺐﺁﻟﯽﺧﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﻪﺟﺎﯼ ﺩﻭ ﺑﺎﺭ ﭼﻬﺎﺭ ﺑﺎﺭ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﻭ‬
‫ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺳﻮﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻭ ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻧﯽﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭ ﺍﹸﺳﻠﻮﺏ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﮐﺎﻣﻞﺗﺮﯼ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﹸﺳﻠﻮﺏ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺗﺴﺮﻳﻌﯽ ﺩﺭ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺭﺍ‬
‫ﺑﺮﺍﯼﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻴﺴ‪‬ﺮ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﺑﻪﮔﻮﻧﺔ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮﯼ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﻪﻋﮑﺲ‪ ،‬ﺍﺧﺘﻼﻑ‬
‫ﺯﻣﺎﻥ ﻭﺍﮔﺮﺩﻫﺎ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺳﻮﺩ‪ ‬ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﺍﺯ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﻳﮏ ﮐﺎﻻ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻌﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻭﺍﮔﺮﺩﻫﺎﯼ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻌﮑﻮﺱ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺳﻮﺩﮐﻢ ﻭ ﻭﺍﮔﺮﺩ‬
‫ﺳﺮﻳﻊ)‪ ،(١‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺍﺻﻠﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﻌﻘﻴﺐ ﺁﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﺩﮐﺎﻧﺪﺍﺭ)‪ (٢‬ﺟﻨﺒﺔ ﺍﺻﻮﻟﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬

‫ﺍﺯﺍﻳﻦﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺧﻮﺩﺑﻪﺧﻮﺩ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻭﺍﮔﺮﺩﻫﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‬

‫ﺩﺭ ﻫﺮﻳﮏ ﺍﺯ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ‪ ،‬ﺣﺘﹼﺎ ﺍﮔﺮ ﺍﺯ ﺗﻨﺎﻭﺏ ﻭﺍﮔﺮﺩﻫﺎﯼ ﺗﻨﺪﺗﺮ ﻭﮐﹸﻨﺪﺗﺮ‪،‬ﮐﻪ ﺍﺯ‬
‫ﮐﻢ ﻫﻢ ﺩﺭﻣﯽ ﺭﻭﻧﺪ‪ ،‬ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﯽ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻭﺍﮔﺮﺩﻫﺎﺋﯽ ﺻﺎﺩﻕ ﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻧﻬﺎﺩﻩ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫‪ A‬ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮﻣﺎ ﻳﺔ ‪ B‬ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﺭﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭﺍﮔﺮﺩﻫﺎﺋﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﺎﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﺎﮐﻤﺘﺮ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﻣﺮ ﺩﺭ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺗﻮﺩﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺷﺘﻪﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﭘﺪﻳﺪ‬
‫ﺧﺮﺩﻩﻓﺮﻭﺵ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦﮐﻨﻨﺪﻩ ﺍﯼ‬
‫ﻧﻤﯽﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﮏ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻳﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﹸ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦﻣﻮﺭﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻳﺎﺧﹸﺮﺩﻩﻓﺮﻭﺵﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺿﺎﻓﻪ ـ ﺳﻮﺩﯼ ﻋﺎﻳﺪ ﻣﯽﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﺴﺎﻋﺪﺗﺮﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،‬ﺍﺿﺎﻓﻪ ـ ﺳﻮﺩﻫﺎﺋﯽ‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭﻣﺘﻦ ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‪Small profits and quick returns :‬‬

‫ﺩﺭ ﻣﺘﻦ‪Shopkeeper :‬‬ ‫)‪(۲‬‬
‫‪۴۷۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻭﯼ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺭﺯﺍﻥﺗﺮ ﺍﺯ‬
‫ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻔﺮﻭﺷﺪ ﺑﺪﻭﻥ ﺁﻧﮑﻪ ﺳﻮﺩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻨﺰﻝﺩﻫﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ‬
‫ﺷﺮﺍﻳﻄﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮﯼ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﯽﺳﺎﺯﻧﺪ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺤﻞ‬
‫ﻓﺮﻭﺷﮕﺎﻩ‪ ،‬ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻗﺎﺑﻞﺧﺮﻳﺪﯼ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﻭﯼ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎﺑﺖ ﺁﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﻬﺮﺓ‬
‫ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪ ـ ﺳﻮﺩ ﺍﻭ ﺑﻪ ﺑﻬﺮﺓ ﺯﻣﻴﻦ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬

‫□‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۷۸‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﻧﻮﺯﺩﻫﻢ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ‬

‫ﺣﺮﮐﺎﺕ ﻓﻨﹼﯽ ﺋﯽ ﮐﻪ ﭘﻮﻝ ﺩﺭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ــ ﻭ ﻣﺎ‬
‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﺎﻻـ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺿﻤﻴﻤﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ )ﺯﻳﺮﺍ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺣﺮﮐﺖ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﻭﻳﮋﺓ ﻣﺘﻌﻠﹼﻖ ﺑﻪﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ‬
‫ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ( ــ ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﻋﻤﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﺎﺻﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪،‬ﮐﻪ ﺣﺮﮐﺎﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻭ ﻓﻘﻂ‬
‫ﺁﻥ ﺣﺮﮐﺎﺕ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﻭﻳﮋﺓ ﺧﻮﺩ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ ،‬ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﺟﺰﺀ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﻭ ﺑﻪﮔﻔﺘﺔ ﺩﻗﻴﻖﺗﺮ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﮐﺎﻻـ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻝ ﺩﺍﺭﺩ ﻭﻟﯽ ﻧﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭ‬
‫ﮐﻠﹼﯽ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﻓﻨﯽ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﭘﺲﺍﮐﻨﻮﻥ ﺟﺰﺀِ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺍﺯﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺟﺪﺍ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼﺁﻥ ﻣﻨﺤﺼﺮﺍﹰ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻃﺒﻘﺔ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﺎﻻـ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ ﺩﺭﺍﻳﻦﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪،‬‬
‫ﺟﺪﺍ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺑﻘﻴﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺣﺮﮐﺎﺕ ﺍﻳﻦ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺟﺰ ﺣﺮﮐﺎﺕ ﺑﺨﺶ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝﻳﺎﻓﺘﻪﺍﯼ‬
‫‪۴۷۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﻃﯽ‪ ‬ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻝ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﻭﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬﺍﺭﯼ ﻧﻮﺋﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ ــ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ ــ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻧﻘﻄﺔ ﺁﻏﺎﺯ ﻭ ﻧﻘﻄﺔ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﺣﺮﮐﺖ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭﺟﺮﻳﺎﻥ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺧﻮﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻧﻘﻄﺔ‬
‫ﺁﻏﺎﺯ ﻭ ﻧﻘﻄﺔ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺟﺰ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﮔﺬﺍﺭﯼ ﺑﻴﺶ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺍﺯ ﻫﻨﮕﺎﻡ‬
‫ﺧﺮﻭﺝ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺎ ﻭﺭﻭﺩ ﻣﺠﺪ‪‬ﺩ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻣﺤﻴﻂ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺳﺘﺤﺎﻟﺔ ‪ Ẃ – G – W‬ﺭﺍ‬
‫ﺍﺯ ﺳﺮ ﺑﮕﺬﺭﺍﻧﺪ‪ G ،‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩﮔﺮﺩﺵ ﺳﺎﺩﺓ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺩﻳﺪﻩ ﺷﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ‬
‫ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﻧﻬﺎﺋﯽ ﻳﮏ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺍﺯ ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﭘﺲ ﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﻧﻘﻄﺔ ﺁﻏﺎﺯ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻋﮑﺲ ﻭ ﻣﮑﻤ‪‬ﻞ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺍ ﻭ‪‬ﻝ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭ ﻳﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳـﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻣﻌﺬﻟﮏ‬ ‫‪ W – G‬ﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ‪G – W – G‬‬

‫ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻴـﺰ ﺑﻪﻣﺠﺮ‪‬ﺩ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻳﮏ ﺑﺎﺭ ﻭﺍﺭﺩ ﻋﻤﻞﮔﺮﺩﻳﺪ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﻭﺍﻗﻌـﯽ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﻫﻤﺎﻥ‬
‫‪ W – G – W‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ‪ W – G‬ﻭ‪ G – W‬ﺭﺍ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﻳﻦﻃﻮﺭ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﻳﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﻣﺮﺣﻠﺔ ‪ W – G‬ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭﻣﺮﺣﻠﺔ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﺣﺪ ﺑﻪﺳﺒﺐ ﺍﺩﺍﻣﺔ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﻳﮏ‬ ‫‪G–W‬‬

‫ﺯﻣﺎﻥ ﻫﻢ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺧﺮﻳﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﻫﻢ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﻣﯽ ﻓﺮﻭﺷﺪ‪ ،‬ﻭ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺩﺭﺁﻥ‪ ‬ﻭﺍﺣﺪ ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﺛﻨﺎﺋﯽﮐﻪ ﻳﮏ ﺟﺰﺀ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﭘﺲ ﺍﺯ‬
‫ﺁﻥ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﻪﮐﺎﻻ ‪‬ﺑﺪ‪‬ﻝﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺟﺰﺀِ ﺩﻳﮕﺮﺁﻥ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﺣﺎﻝ ﺑﻪﮐﺎﻻ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﺍﺯ ﻧﻮ‬
‫ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﺗﺒﺪﻳﻞﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﭘﻮﻝ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪﺷﮑﻞ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﮐﺎﻻ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭ ﺣﺎﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺑﻪ ﺍﺷﺨﺎﺹ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﭘﻮﻝ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ ﻭ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺍﺯ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺷﺨﺎﺹ ﭘﻮﻝ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺻﺮﻓﺎﹰ ﻓﻨﯽ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﭘﻮﻝ‪ ،‬ﻓﯽﻧﻔﺴﻪ ﮐﺎﺭﯼ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪،‬‬
‫ﮐﻪ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻋﻤﻞﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺕ ﻣﻮﺍﺯﻧﻪﺍﯼ ﻭﻋﻤﻠﻴﺎﺕ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۸۰‬‬

‫ﺗﻬﺎﺗﺮﯼ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦﮐﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﻳﮏ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽ ﺍﺳﺖ ﻭﮐﺎﺭﯼ ﺍﺭﺯﺵﺁﻓﺮﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﮐﺎﺭ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺯﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩﮐﻮﺗﺎﻩﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺑﺨﺶ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺍﺯﻋﺎﻣﻠﻴﻦ ﻳﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ‬
‫ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﻘﻴﺔ ﻃﺒﻘﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺰﺀِ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﺯﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕﮔﻨﺞ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﻟﻘﻮ‪‬ﻩ ﻣﻮﺟﻮﺩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﺫﺧﻴﺮﺓ ﻭﺳﺎﻳﻞﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺫﺧﻴﺮﺓ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪﮐﺎﺭﻧﻴﺎﹸﻓﺘﺎﺩﻩﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭﺷﮑﻞ‬
‫ﭘﻮﻝ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺭﺍﻩﺍﻓﺘﺎﺩﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﯽ ﮐﺸﺪ‪ ،‬ﻭ ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺑﺪﻳﻦ ﺷﮑﻞ ﺑﻪ ﻋﻘﺐ‬
‫ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻭﺻﻮﻝ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﺍﺳﺘﺤﻔﺎﻇﯽ‬
‫ﮔﻨﺠﻴﻨﻪ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮﺩ ﻋﻤﻞ ﻭﻳﮋﻩ ﺍﯼ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪﮔﻨﺠﻴﻨﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻭ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺩﺭﹺﭘﯽﹺ ﭘﻮﻝ‪-‬‬
‫ﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻓﺮﻭﺵ ﻭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻫﺎﯼ ﺳﺮﺭﺳﻴﺪﻩ ﻭﺻﻮﻝ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺍﺯ ﻧﻮ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﺩﺍﺋﻤﯽ ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﭘﻮﻝ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﺯ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺟﺪﺍﮔﺸﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯﻋﻤﻞ ﺻﺮﻓﺎﹰ ﻓﻨﯽﺍﺳﺖﮐﻪﮐﺎﺭ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺭﺍ ﺍﻳﺠﺎﺏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫ﻭ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﻣﺨﺎﺭﺟﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺯﻣﺮﺓ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪.‬‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢﮐﺎﺭ ﺑﻪﺁﻧﺠﺎ ﻣﯽﮐﺸﺎﻧﺪﮐﻪ ﺍﻳﻦﻋﻤﻠﻴﺎﺕ ﻓﻨﯽ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪﻭﻇﺎﻳﻒ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ‬
‫ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻤﺎﻡ ﻃﺒﻘﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‪ ،‬ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺑﺨﺶ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺍﺯﻋﺎﻣﻠﻴﻦ ﻳﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻧﯽ‬
‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﻣﻨﺤﺼﺮﺍﹰ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺧﻮﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﻳﺎ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺧﻮﻳﺶ‬
‫ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺍﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮐﺎﺭ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﻣﻌﻨﺎﯼ‬
‫ﺩﻭﮔﺎﻧﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻇﻴﻔﺔ ﻣﺬﮐﻮﺭ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕﮐﺴﺐ ﻭﮐﺎﺭ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺩﺭﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ ،‬ﻭﭼﻮﻥ ﺍﻳﻦ‬
‫ﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﻭﻳﮋﻩ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﮑﺎﻧﻴﺴﻢ ﭘﻮﻟﯽ ﺗﻤﺎﻡ ﻃﺒﻘﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﭘﻴﺪﺍ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﻪﻣﻘﻴﺎﺱ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭ ﺑﺎﺯ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻫﻤﻴﻦ ﮐﺴﺐ ﻭﻳﮋﻩ‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢﮐﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺗﺠﺰﻳﺔ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻭ ﻣﺴﺘﻘﻞ‬
‫ﺍﺯ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻭ ﺧﻮﺍﻩ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺗﺸﮑﻴﻞﮐﺎﺭﮔﺎﻩﻫﺎﺋﯽ ﺩﺭ ﺩﺍﺧﻞ ﻫﻤﺎﻥ ﺭﺷﺘﻪ )ﺍﺩﺍﺭﺍﺕ ﺑﺰﺭﮒ‪،‬‬
‫ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺩﻓﺘﺮﺩﺍﺭ ﻭ ﺻﻨﺪﻭﻗﺪﺍﺭ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﺔ ﺑﺎﺯﻫﻢﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺗﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢﮐﺎﺭ(‪ .‬ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﭘﻮﻝ‪،‬‬
‫‪۴۸۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺗﺤﻮﻳﻠﺪﺍﺭﯼ‪ ،‬ﺗﺴﻮﻳﺔ ﻣﻮﺍﺯﻧﺎﺕ‪ ،‬ﺍﺩﺍﺭﺓ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺕ ﺟﺎﺭﯼ‪ ،‬ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻭﺟﻮﻩ ﻧﻘﺪ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ ،‬ﺟﺪﺍ‬
‫ﺍﺯ ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﯽﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﻓﻨﯽ ﺭﺍ ﻭﺍﺟﺐ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺍﻧﺪ ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻭﻇﺎﻳﻒ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ ﺩﺭﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽﮐﻪ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝﻳﺎﺑﯽﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ ﭘﻮﻝ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮﺭﺕﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﻭﻳﮋﻩ‪،‬‬
‫ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﻣﺸﺨﺼﺎﺕ ﺧﻮﺩ ﭘﻮﻝ ﻭ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺁﻧﺴﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ‬
‫ﻭﻇﺎﻳﻔﯽ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩﺍﻡﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺭ‪‬ﻭﺍﺝ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺑﺎ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ‬
‫‪١‬‬
‫ﻣﻴﺎﻥ ﻫﻤﺒﻮﺩﯼﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﭘﻮﻝ‪ ،‬ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺑﺎ ﭘﻮﻝ ـ ﮐﺎﻻ‪ ،‬ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺍﺯ ﻣﺒﺪﺃ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﺑﻴﻦ ﺍﻟﻤﻠﻠﯽ‬
‫ﺗﮑﺎﻣﻞ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻣﺠﺮ‪‬ﺩ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻣﺴﮑﻮﮐﺎﺕ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﻫﺮﮐﺸﻮﺭ ﻫﺴﺘﯽ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺳﻮﺩﺍﮔﺮﺍﻧﯽ ﮐﻪ ﺍﺯﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﮑﻮﮐﺎﺕ ﮐﺸﻮﺭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺴﮑﻮﮐﺎﺕ ﻣﺤﻠﹼﯽ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻭ ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ‪ ،‬ﻭ ﻳﺎ ﺁﻧﮑﻪ ﻣﺴﮑﻮﮐﺎﺕ ﻣﺨﺘﻠﻔﻪ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻧﻘﺮﻩ ﻳﺎ‬
‫ﻃﻼﯼ ﻏﻴﺮﻣﺴﮑﻮﮎ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺴﺐ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﭘﻮﻝ‬
‫‪٢‬‬
‫ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻳﺪ ﻭ ﺑﺎﻳﺪﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻳﮑﯽﺍﺯﭘﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺟﺪﻳﺪ ﭘﻮﻝ ﺗﻠﻘﹼﯽ ﻧﻤﻮﺩ‪.‬‬

‫‪۱‬ـ )‪("Zur Kritik derPol. Ökon.", . 27.‬‬

‫‪۲‬ـ "ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺴﮑﻮﮐﺎﺕ‪ ،‬ﭼﻪ ﺍﺯ ﺟﻬﺖ ﻋﻴﺎﺭ ﻭ ﺿﺮﺏ ﻭ ﭼﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻣﻬﺮ ﻭ‬
‫ﻧﺸﺎﻥ ﺷﺎﻫﺰﺍﺩﮔﺎﻥ ﻭ ﺷﻬﺮﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺣﻖ ﺿﺮﺏ ﭘﻮﻝ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺩﺭﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﭘﻴﺪﺍ ﺷﺪﮐﻪ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻣﺴﮑﻮﮎ ﻻﺯﻡ ﻣﯽﮔﺮﺩﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪﺟﺎ ﭘﻮﻝ ﻣﺤﻠﯽ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻧﯽﮐﻪ ﺑﻪ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﯼ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺳﻔﺮ ﻣﯽﮐﺮﺩﻧﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻫﺎ‬
‫ﻣﻘﺎﺩﻳﺮﯼ ﻧﻘﺮﺓ ﺧﺎﻟﺺ ﻭ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻧﻴﺰ ﻃﻼ ﺑﺎﺧﻮﺩ ﻣﯽﺑﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﻣﺮﺍﺟﻌﺖ ﻣﺴﮑﻮﮐﺎﺕ ﻣﺤﻠﯽﺋﯽ‬
‫ﺭﺍ ﮐﻪﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺑﺎ ﻧﻘﺮﻩ ﻳﺎﻃﻼﯼﻏﻴﺮﻣﺴﮑﻮﮎ ﻋﻮﺽﻣﯽﻧﻤﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﻫﻤﻴﻦﺳﺒﺐﮐﺴﺐﺗﻌﻮﻳﺾﭘﻮﻝ‪ ،‬ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ‬
‫ﻓﻠﺰﺍﺕ ﻗﻴﻤﺘﯽ ﺿﺮﺏﻧﺸﺪﻩ ﺩﺭﺍ‪‬ﺯﺍﺀِ ﻣﺴﮑﻮﮐﺎﺕ ﻣﺤﻠﯽ ﻭ ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ‪،‬ﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﮔﺴﺘﺮﺩﻩ‪ ،‬ﻭ ﺳﻮﺩﺁﻭﺭﯼ‬
‫)‪(Hülmann, "Städtwesen des Mittelalters", Bonn, 1826-1829. I. P. 437-438.‬‬ ‫ﮔﺮﺩﻳﺪ‪".‬‬
‫"ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺒﺎﺩﻻﺕ ﻧﺎﻡ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﻪ‪ ...‬ﺍﺯ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻳﺎ ﺳﻨﺪ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ )ﺣﻮﺍﻟﻪ(ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻧﺎﻡ ﺁﻥ ﻣﺄﺧﻮﺫ ﺍﺯ ←‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۸۲‬‬

‫ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺎﺱ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎﯼ ﻣﺒﺎﺩﻻﺗﯽ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻧﺠﺎ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼﻑ ﻣﺴﮑﻮﮐﺎﺕ‬
‫ﺭﺍﻳﺞ‪ ،‬ﻧﻘﺮﻩ )ﻳﺎ ﻃﻼ( ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﺟﻬﺎﻧﯽ ــ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﻳﺎ ﭘﻮﻝ ﺗﺠﺎﺭﯼ ــ‬
‫ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﻧﺪ‪ .‬ﮐﺎﺭ ﻣﺒﺎﺩﻻﺗﯽ‪ ،‬ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺣﻮﺍﻟﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺴﺎﻓﺮﻳﻦ‬
‫ﺍﺯﺳﻮﯼ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﮔﺮﮐﺸﻮﺭﯼ ﺑﻪ ﮐﺸﻮﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻡ ﻭ ﻳﻮﻧﺎﻥ ﺍﺯ ﻣﺒﺪﺃ ﮐﺴﺐ‬
‫ﺻﺮ‪‬ﺍﻓﯽ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﺧﺎﺹﮔﺴﺘﺮﺵ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺠﺎﺭﺕ ﻃﻼ ﻭ ﻧﻘﺮﻩ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪﮐﺎﻻ )ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺍﻗﻼﻡ ﺗﺠﻤ‪‬ﻠﯽ(‪ ،‬ﺧﻮﺩ ﭘﺎﻳﺔ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ ﺷﻤﺶ )‪ ، (Bullion trade‬ﻳﻌﻨﯽ ﺗﺠﺎﺭﺗﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﭘﻮﻝ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪ )ﮐﺘﺎﺏ ﺍ ﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﻓﺼﻞ‬
‫ﺳﻮ‪‬ﻡ‪ ،‬ﺑﻨﺪ ‪ ،۳‬ﺝ ـ ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﺻﻔﺤﺔ ‪] ۱۵۸‬ﺻﻔﺤﺔ ‪ ۲۴۴‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[(‬
‫ﻭﻇﺎﻳﻒ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﻭﮔﺎﻧﻪﺍﺳﺖ‪ :‬ﺭﻓﺖﻭﺁﻣﺪ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻣﹼﻠﯽﹺﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺴﻮﻳﺔ‬

‫→ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﭘﻮﻝ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺧﻴﻠﯽ ﭘﻴﺶﺍﺯ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺒﺎﺩﻻﺕ ﺁﻣﺴﺘﺮﺩﺍﻡ ﺩﺭﺳﺎﻝ ‪ ۱۶۰۹‬ﺩﺭﺷﻬﺮﻫﺎﯼ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻫﻠﻨﺪ ﺗﻌﻮﻳﺾﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻳﺎ ﺗﻌﻮﻳﺾﮔﺎﻩﻫﺎ ﻭ ﺣﺘﹼﺎ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎﯼ ﻣﺒﺎﺩﻻﺗﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪...‬ﮐﺴﺐ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺗﻌﻮﻳﺾﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩﮐﻪﺁﻧﻬﺎ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻣﺴﮑﻮﮐﺎﺕ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽﺭﺍﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ‬
‫ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺑﻪﮐﺸﻮﺭ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﺴﮑﻮﮐﺎﺕ ﻗﺎﻧﻮﻧﺎﹰ ﺭﺍﻳﺞ ﻋﻮﺽ ﻣﯽﮐﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺗﺪﺭﻳﺠﺎﹰ ﺩﺍﻳﺮﺓ ﺗﺄﺛﻴﺮﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻣﯽﻳﺎﻓﺖ‪ ...‬ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺻﺮ‪‬ﺍﻓﺎﻥ ﻭ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭﺍﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺩﺭﺁﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺁﻣﺴﺘﺮﺩﺍﻡ‬
‫ﺩﺭ ﻳﮑﯽﺷﺪﻥ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺗﺤﻮﻳﻠﺪﺍﺭﯼ ﻭﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺻﺮ‪‬ﺍﻓﯽ ﺧﻄﺮﯼ ﻣﯽﺩﻳﺪ ﻭ ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﺧﻄﺮ ﺭﺍ ﻣﺮﺗﻔﻊ‬
‫ﺳﺎﺯﺩ ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﺮﻓﺖ ﻣﺆﺳﺴﺔ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺭﺍ ﺑﻨﻴﺎﺩ ﹶﻧﻬ‪‬ﺪ ﮐﻪ ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺩﺍﺷﺖ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻭ ﺗﺤﻮﻳﻠﺪﺍﺭﯼ ﺭﺍ‬
‫ﺗﻮﺃﻡ ﺑﺎ ﻗﺪﺭﺕ ﺩﻭﻟﺘﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺑﻨﮕﺎﻩ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﻣﺒﺎﺩﻻﺕ ﺁﻣﺴﺘﺮﺩﺍﻡ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۶۰۹‬ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎﯼ ﻣﺒﺎﺩﻻﺕ ﻭﻧﻴﺰ ‪ ،‬ﮊﹺﻥ ‪ ،‬ﺍﺳﺘﮑﻬﻠﻢ ‪ ،‬ﻫﺎﻣﺒﻮﺭﮒ ‪ ،‬ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺬﺍﺭﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺮﻫﻮﻥ ﺿﺮﻭﺭﺕ‬
‫ﺩﺍﺋﻤﯽ ﻣﻌﺎﻭﺿﺎﺕ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻣﺴﮑﻮﮐﺎﺕ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﻫﻤﺔ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎﻣﺒﻮﺭﮒ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﺩﺭ‬
‫ﺭﻭﺯﮔﺎﺭ ﻣﺎ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷﻬﺮﹺ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽﮐﻪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﻮﻟﯽ ﺧﺎﺹ ﺧﻮﺩ ﻧﻴﺴﺖ ﻫﻨﻮﺯ‬
‫ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺆﺳﺴﻪﺍﯼ ﻣﺤﺴﻮﺱ ﺍﺳﺖ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪".‬‬
‫‪(S. Vissering, "Handbock van praktische Staathuishoud Kunde", Amsterdam, 1860, I.‬‬
‫)‪p. 247, 248.‬‬
‫‪۴۸۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻫﺎﯼ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﯽ ﻭﺟﻠﺐ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﻧﻘﻞﻭﺍﻧﺘﻘﺎﻻﺕﺁﻥ‪ .‬ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ‪،‬‬

‫ﺣﺮﮐﺖ ﺍﺯﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﻠﺰﺍﺕ ﻗﻴﻤﺘﯽ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻭﺗﻮﺯﻳﻊ ﺫﺧﺎﺋﺮ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻠﹼﯽ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‪ .‬ﺩﺭﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﻃﯽ‪ ‬ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺰﺭﮔﯽﺍﺯ ﻗﺮﻥ ﻫﻔﺪﻫﻢ ﻫﻨﻮﺯ ﺯﺭﮔﺮﺍﻥ ﻧﻘﺶ‬
‫ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭﯼ ﺭﺍ ﺍﻳﻔﺎ ﻣﯽﻧﻤﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦﻣﺴﺌﻠﻪﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻌﺪﺍﹰ ﺗﺴﻮﻳﻪﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻫﺎﯼ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﯽ ﺩﺭ‬
‫ﺩﺭﻭﻥ ﺍﻣﻮﺭ ﻣﺒﺎﺩﻻﺗﯽ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺭﺍ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻤﺔ ﻣﺴﺎﺋﻠﯽﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ‬
‫ﺍﺳﻨﺎﺩ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺧﻼﺻﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﺷﮑﺎﻝ ﻭﻳﮋﺓ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻡ‬
‫ﻫﻨﻮﺯ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺧﻮﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫ﭘﻮﻝ ﺩﺍﺧﻠﯽ ﻫﺮﮐﺸﻮﺭ‪ ،‬ﺩﺭﮐﻴﻔﻴ‪‬ﺖ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﺟﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺧﺼﻠﺖ ﻣﻠﹼﯽ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ‬
‫ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﭘﻮﻝ ﺩﺍﺧﻠﯽ ﺩﺭ ﭘﻮﻝ ﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻫﻤﻪ‬
‫ﭼﻴﺰ ﺑﻪ ﻣ‪‬ﺤﺘﹶﻮﺍﯼ ﻃﻼ ﻳﺎ ﻧﻘﺮﺓ ﺁﻥ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻓﻠﺰﺍﺕ ﻗﻴﻤﺘﯽ ﻧﻴﺰ‪،‬‬
‫ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺩﻭﮐﺎﻻﺋﯽﮐﻪ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﭘﻮﻝ ﺟﻬﺎﻧﯽﮔﺮﺩﺵ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺧﻮﺩ‬
‫ﮐﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺩﺭﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺤﻮﻳﻞﮔﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻭﺍﺳﻄﻪﮔﺮﯼﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﺎﺟﺮ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﮐﺴﺐ ﻭﮐﺎﺭ ﻭﻳﮋﺓ ﺧﻮﺩ ﺩﺭﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﻣﺒﺎﺩﻻﺗﯽ ﻭ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺷﻤﺶ‬
‫ﺍﺑﺘﺪﺍﺋﯽﺗﺮﻳﻦ ﺍﹶﺷﮑﺎﻝ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﭘﻮﻝ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺩﻭﮔﺎﻧﺔ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﺩﺍﺧﻠﯽ ﻭ‬
‫ﭘﻮﻝ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻣﯽﺁﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺍﺯ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ‪ ،‬ﺣﺘﹼﺎ ﺍﺯ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ‬
‫ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺍﻭ‪‬ﻻﹰـ ﮔﺮﺩﺁﻣﺪﻥ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕﮔﻨﺞ‪ ،‬ﭼﻴﺰﯼﮐﻪ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥﮐﻨﻮﻧﯽ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼﺁﻥ ﺟﺰﺋﯽﺍﺯ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺩﺭﺷﮑﻞ ﭘﻮﻝ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺫﺧﻴﺮﻩ ـ ﻣﺎﻳﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭﺧﺮﻳﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺷﮑﻞﮔﻨﺞﺳﺎﺯﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺍﺯ ﻧﻮ‬
‫ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡﮔﺴﺘﺮﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻳﺎ ﻻﺍﻗﻞ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﻫﺮﺩﻭﯼ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻫﻢ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺩﺍﺧﻠﯽ ﻭ ﻫﻢ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﯽ‬
‫ﺻﺎﺩﻕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﮔﻨﺞ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺭ‪‬ﻭﺍﻥ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺑﻪ ﺩﺭﻭﻥ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻓﺮﻭﻣﯽ ﺭﻳﺰﺩ ﻭ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۸۴‬‬

‫ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺍﺯﺁﻥ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﺩﻭ‪‬ﻣﻴﻦ ﺷﮑﻞﮔﻨﺞ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺭﺍﮐﺪ ﻭ ﻓﻌﻼﹰ ﺑﻪﮐﺎﺭﻧﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻝ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺗﺎﺯﻩ ﺍﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﻭ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﻪﮐﺎﺭﻧﻴﺎﹸﻓﺘﺎﺩﻩ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺯﻣﺮﺓ ﺁﻥ‬
‫ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ .‬ﻭﻇﺎﻳﻔﯽﮐﻪ ﺍﻳﻦﮔﻨﺞﺍﻧﺪﻭﺯﯼ ﻓﯽﻧﻔﺴﻪ ﺍﻳﺠﺎﺏ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺷﺎﻣﻞﻣﺤﺎﻓﻈﺖ‪،‬‬
‫ﺣﺴﺎﺑﺪﺍﺭﯼﺁﻥ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎﹰـ ﭼﻴﺰﯼﮐﻪ ﺑﺎﺣﺎﻟﺖ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺧﺮﺝﮐﺮﺩﻥ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﺧﺮﻳﺪﻫﺎ ﻭ‬
‫ﻭﺻﻮﻝﭘﻮﻝ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﻓﺮﻭﺵﻫﺎ‪ ،‬ﺍﻧﺠﺎﻡ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻫﺎ ﻭﺩﺭﻳﺎﻓﺖﭘﺮﺩﺍﺧﺘﯽﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺴﻮﻳﺔ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺕ‬
‫ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ .‬ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻳﻦﮐﺎﺭﻫﺎ ﺭﺍ ﺻﺮ‪‬ﺍﻑ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻳﮏ ﺻﻨﺪﻭﻗﺪﺍﺭ ﺳﺎﺩﻩ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﻭ‬
‫‪١‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪.‬‬

‫‪۱‬ـ "ﻧﻬﺎﺩ ﺻﻨﺪﻭﻗﺪﺍﺭﯼ ﺷﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﻫﻴﭻ ﺟﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺧﺼﻠﺖ ﺑ‪‬ﺪﻭﯼ ﻭ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﺻﺎﻓﯽ ﺷﻬﺮﻫﺎﯼ‬
‫ﺗﺠﺎﺭﺗﯽ ﻫﻠﻨﺪ ﺣﻔﻆ ﻧﮑﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪) .‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻣﻨﺸﺄ ﺭﺳﺘﺔ ﺻﻨﺪﻭﻗﺪﺍﺭﺍﻥ ﺩﺭﺁﻣﺴﺘﺮﺩﺍﻡ‪ ،‬ﺑﻪﮐﺘﺎﺏ ﺍ‪ .‬ﻟﻮﺗﺴﺎﮎ‬
‫)‪ (E. Luzac‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ "‪ ،"Hollands Rijkdom‬ﺑﺨﺶ ﺳﻮ‪‬ﻡ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﺷﻮﺩ‪ (.‬ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺻﻨﺪﻭﻗﺪﺍﺭﺍﻥ‬
‫ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﺑﺎ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺒﺎﺩﻻﺕ ﻗﺪﻳﻢ ﺁﻣﺴﺘﺮﺩﺍﻡ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺻﻨﺪﻭﻗﺪﺍﺭ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻧﯽﮐﻪ ﻣﺸﺘﺮﯼ ﻭﯼ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﺒﻠﻎ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﭘﻮﻝ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِ ﺁﻥ "ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ" ﺩﺭ ﺩﻓﺎﺗﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎﺯ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩ‬
‫ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺕ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻭ ﻣﯽﻓﺮﺳﺘﻨﺪ ﻭ ﻭﯼ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺕ ﺭﺍ ﻭﺻﻮﻝ‬
‫ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺑﻪﺣﺴﺎﺏ ﺑﺴﺘﺎﻧﮑﺎﺭﯼﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽﮔﺬﺍﺭﺩ ﻭ ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺣﻮﺍﻟﻪﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ )‪(Kassiers briefjes‬‬
‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻫﺎ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭ ﺣﺴﺎﺏﺟﺎﺭﯼ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺎﺑﺖ ﻣﺒﺎﻟﻎ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﺪﻳﻮﻥ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﻭﯼﺁﻧﮕﺎﻩ‪ ،‬ﺑﺎﺑﺖ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﻭﺻﻮﻟﯽ ﻭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﯽ‪ ،‬ﺩﺭﺻﺪﮐﻮﭼﮑﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺩﺭﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﺎﻃﺖ ﺍﻭ ﻣﻴﺎﻥ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺗﯽ ﺑﺮﺍﯼﮐﺎﺭ ﻭﯼ ﺑﻪﺑﺎﺭ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻫﺎﯼ ﻫﺮﺩﻭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽﮐﻪ ﺑﺎ ﺻﻨﺪﻭﻗﺪﺍﺭ ﻭﺍﺣﺪﯼﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺕ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺩﻓﺘﺮﯼ‪ ،‬ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﭘﺎﺑﻪﭘﺎﮐﺮﺩﻥ ﺭﻭﺯﺑﻪﺭﻭﺯ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺕ ﻃﺮﻓﻴﻦ‬
‫ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺻﻨﺪﻭﻗﺪﺍﺭﺍﻥ‪ ،‬ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦﮐﺎﺭ ﻭﻳﮋﺓ ﺻﻨﺪﻭﻗﺪﺍﺭﯼ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﻭﺍﺳﻄﻪﮔﺮﯼ ﺩﺭ‬
‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻫﺎﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﺍﻣﻮﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺳﻮﺩﺑﺎﺯﯼ ﻭﮔﺸﺎﻳﺶ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ ﺁﺯﺍﺩ ﺩﺭﺁﻥ ﺟﺎﺋﯽ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻗﺎﻋﺪﺓ ﮐﺎﺭ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﭘﺎﻳﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺻﻨﺪﻭﻗﺪﺍﺭ ﻫﻴﭻ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻣﻮﺟﻮﺩﯼ‬
‫ﻧﻘﺪﯼﮐﺴﺎﻧﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﻳﺸﺎﻥ ﺩﺭ ﺩﻓﺎﺗﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﺣﺴﺎﺏ ﺑﺎﺯﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﻤﯽﺩﻫﺪ‪ Vissering) ".‬ﺍﺛﺮ‬
‫ﭘﻴﺶ ﻳﺎﺩﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺻﻔﺤﺔ ‪۲۴۴‬ـ‪← .(۲۴۳‬‬
‫‪۴۸۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﻪﻣﺠﺮ‪‬ﺩ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻋﻤﻞ ﺻﺮ‪‬ﺍﻓﯽ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺧﻮﺩ ﺑﺎ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﻗﺮﺿﻪﺍﯼ ﻭ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽ‬
‫ﻭ ﻣﻌﺎﻣﻠﺔ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘﹼﺎ ﺩﺭ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶﺧﻮﺩ‪،‬ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺗﮑﺎﻣﻞ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺑﺨﺶﺁﻳﻨﺪﻩ‪ ،‬ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺑﺎﺭﻩ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻔﺲ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺷﻤﺶ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻃﻼ ﻳﺎ ﻧﻘﺮﻩ ﺍﺯﮐﺸﻮﺭﯼ ﺑﻪ‬
‫ﮐﺸﻮﺭ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﭘﯽﺁﻣﺪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽﮐﺎﻻﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺍﺯ ﺭﻭﯼ ﻧﺮﺥ ﻣﺒﺎﺩﻻﺕ‪ ،‬ﮐﻪ‬
‫ﺧﻮﺩ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻭﺿﻊ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻫﺎﯼ ﺑﻴﻦ ﺍﻟﻤﻠﻠﯽ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﻪ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺗﺎﺟﺮ ﺷﻤﺶ ﺍﺯ ﺣﻴﺚ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﻪ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺷﻤﺶ ﻣﯽ ﭘﺮﺩﺍﺯﺩ ﻓﻘﻂ ﻭﺍﺳﻄﺔ‬
‫ﺗﺤﻘﻖ ﺍﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﭘﻮﻝ )ﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭﻝ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ﺳﻮﻡ(ﺩﻳﺪﻳﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺣﺮﮐﺎﺕ ﻭ ﺷﮑﻞ‪-‬‬
‫ﮔﻴﺮﯼﻫﺎﯼﺁﻥ ﺍﺯ ﻣﺒﺪﺃ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺳﺎﺩﺓ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺗﺤﻮ‪‬ﻝ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﺣﺠﻢ‬
‫ﭘﻮﻟﯽﮐﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺧﺮﻳﺪ ﻭ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽﮐﺎﻻ‪،‬‬
‫ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺣﺠﻢ ﻭ ﺳﺮﻋﺖ ﺍﻳﻦ ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻭ ﺑﻨﺎ ﺑﺮﺁﻧﭽﻪ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻣﯽ ﺩﺍﻧﻴﻢ‪،‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽ ﺧﻮﺩ ﻓﻘﻂ ﻣﺮﺣﻠﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﮐﻞﹼ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺩﺳﺖﻳﺎﺑﯽ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﭘﻮﻟﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻃﻼ ﻭ ﻧﻘﺮﻩ‪ ،‬ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﻠﺰﺍﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬

‫→ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪﻫﺎﯼ ﺻﻨﺪﻭﻗﺪﺍﺭﺍﻥ ﺷﻬﺮ ﻭﻧﻴﺰ‪" :‬ﺍﺣﺘﻴﺎﺝ ﻭ ﻣﻮﻗﻌﻴ‪‬ﺖ ﻣﺤﻠﹼﯽ ﺷﻬﺮ ﻭﻧﻴﺰ‪،‬ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻧﺠﺎ ﺣﻤﻞﻭ‬
‫ﻧﻘﻞ ﭘﻮﻝ ﻧﻘﺪ ﺩﺷﻮﺍﺭﺗﺮ ﺍﺯ ﻧﻘﺎﻁ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﺑﺰﺭﮒ ﺍﻳﻦ ﺷﻬﺮ ﺭﺍ ﺑﺮﺁﻥ ﺩﺍﺷﺖﮐﻪ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪﻫﺎﯼ‬
‫ﺻﻨﺪﻭﻗﺪﺍﺭﯼ ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺍﻣﻨﻴﺘﯽ ‪ ،‬ﻧﻈﺎﺭﺗﯽ ﻭ ﺍﺩﺍﺭﯼ ﺑﺮﭘﺎ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺍﻋﻀﺎﺀِ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪﺍﯼ ﻣﻘﺪﺍﺭ‬
‫ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﭘﻮﻝ ﺩﺭ ﺻﻨﺪﻭﻕ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪ ﻣﯽ ﮔﺬﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺁﻥ ﺣﻮﺍﻟﻪ ﻫﺎﺋﯽ ﺑﻪﺳﻮﺩ ﺑﺴﺘﺎ ﻧﮑﺎﺭﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﺻﺎﺩﺭ‬
‫ﻣﯽﮐﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻣﺒﻠﻎ ﻣﻮﺭﺩ ﺣﻮﺍﻟﻪ ﺩﺭ ﺳﺘﻮﻥ ﺑﺪﻫﮑﺎﺭﺍﻥ ﺩﻓﺘﺮﯼﮐﻪ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﺛﺒﺖ ﻣﯽﺷﺪ ﻭ‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺒﻠﻎ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﻮﺟﻮﺩﯼ ﺑﺴﺘﺎﻧﮑﺎﺭ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪ ﻫﺎ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﻘﺪﻣﺎﺕ ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎﯼ‬
‫ﺑﻪﺍﺻﻄﻼﺡ ﻭﺍﺭﻳﺰ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﻗ‪‬ﺪﻣﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪﻫﺎ ﺯﻳﺎﺩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺍﮔﺮ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺪﺓ ﺩﻭﺍﺯﺩﻫﻢﮐﺸﺎﻧﺪﻩ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺎ ﺑﻨﮕﺎ ﻩﻫﺎﯼ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽ ﺩﻭﻟﺘﯽﮐﻪ ﺑﻪﺳﺎﻝ ‪۱۱۷۱‬‬
‫ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﻣ‪‬ﺸﹶﺘﺒ‪‬ﻪ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ ، Hüllmann) ".‬ﺍﺛﺮ ﻳﺎﺩﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺻﻔﺤﺔ ‪ ۴۵۳‬ﻭ ‪(۴۵۴‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۸۶‬‬

‫ﮐﺎﻻﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﻃﻼ ﻭ ﻧﻘﺮﻩ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﮐﺎﻻ ﺑﺎﮐﺎﻻﺋﯽ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﻋﻴﻨﺎﹰ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺩﺳﺖ ﻳﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺁ ﻫﻦ ﻳﺎ ﻓﻠـﺰﺍﺕ ﺩﻳﮕﺮ ‪ ،‬ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﮐﺎﻻﺋﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﮐﺎﻣﻼﹰ‬
‫ﺑﺪﺍﻥﺳﺎﻥﮐﻪ ﺩﺭﮔﺴﺘﺮﺓ ﺩﺍﺧﻠﯽ‪ ،‬ﺣﺮﮐﺖ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺧﺮﻳﺪ ﻭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺒﺎﺩﻻﺕ ﮐﺎﻻ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﮐﺸﻮﺭ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﻴﺰ ﺣﺮﮐﺖ ﻓﻠﺰﺍﺕ ﭘ‪‬ﺮﺑﻬﺎ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ‬
‫ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﺒﺎﺩﻻﺕﮐﺎﻻﺋﯽ ﺩﺭ ﺻﺤﻨﺔ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﯽ ﺍﺳﺖ‪) ،‬ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﺎ ﺍﺯ ﺣﺮﮐﺘﯽﮐﻪ‬
‫ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻗﺮﺿﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﻧﺘﻘﺎﻟﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﺯ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﮐﺎﻻـ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﻴﺪﻩﺍﻳﻢ(‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻭﺭﻭﺩ ﻭﺧﺮﻭﺝ ﻓﻠﺰﺍﺕ ﭘ‪‬ﺮﺑﻬﺎ ﺍﺯ ﻣﺤﻴﻂ‬
‫ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻳﮏﮐﺸﻮﺭ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥﮐﺸﻮﺭ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮﻝ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻫﯽ ﭘﻮﻝ ﮐﺸﻮﺭ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ‬
‫ﻳﺎ ﺍﺯ ﺩﻭ ﻓﻠﺰﯼﺑﻮﺩﻥ ﭘﻮﻝ ﺭ ﺍﻳﺞ ﻧﺎﺷﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺑﻪﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ ﺳﺮﻭ ﮐﺎﺭﯼ ﺑﺎ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‬
‫ﭘﻮﻝ ﻓﯽ ﻧﻔﺴﻪ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﻭﺗﻨﻬﺎ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﺻﻼﺡ ﺧﻮﺩﺳﺮﺍﻧﺔ ﺍﺷﺘﺒﺎﻫﺎﺗﯽ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽ ﺭﻭﻧﺪﮐﻪ‬
‫ﺩﻭﻟﺖ ﻣﺴﺒ‪‬ﺐﺁﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩﮔﻨﺞﺳﺎﺯﯼ ﺑﺎﻳﺪﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺧﻮﺍﻩ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ‬
‫ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺫﺧﻴﺮﻩ ـ ﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﺮﻳﺪﻭﻓﺮﻭﺵ‪ ،‬ﺍﻋﻢ‪ ‬ﺍﺯ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ ﺩﺍﺧﻠﯽ ﻳﺎ‬
‫ﺧﺎﺭﺟﯽ‪ ،‬ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺧﻮﺍﻩ ﺻﺮﻓﺎﹰ ﺷﮑﻞ ﻣﻮ ﻗﹼﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺑﻴﮑﺎﺭ‬
‫ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭﯼ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻻﺕ ﮔﻨﺞﺳﺎﺯﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺟﺰ ﻳﮏ ﺗﹶﻪ ﻧﺸﻴﻨﯽ ﺿﺮﻭﺭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺍﮔﺮ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖﮐﻪﮔﺮﺩﺵ ﭘﻮﻝ ﺩﺭﻣﺠﻤﻮﻉ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﹶﺑﻌﺎﺩ‪ ،‬ﺍﹶﺷﮑﺎﻝ ﻭ ﺣﺮﮐﺘﺶ‪،‬‬
‫ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺟﺰ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥﮐﺎﻻ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻓﻘﻂ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ‬
‫ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪) ،‬ﻭﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻭ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺑﺎ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺗﺎ ﺁﻥ ﺣﺪ‪‬‬
‫ﮐﻪ ﺧﺮﺝ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺩﺭ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺧﺮﺩﻩﻓﺮﻭﺷﯽ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﻣﯽﺭﺳﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻣﯽﮔﻨﺠﺪ(‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺧﻮﺩﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﭘﻮﻝ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﺑﻮﺩﻥ ﺩﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﮔﺮﺩﺵ ﭘﻮﻝ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺳﺎﺩﻩ ﻭ ﺷﻴﻮﺓ ﺑﺮﻭﺯ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﮐﺎﻻﺋﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦ‬
‫ﮔﺮﺩﺵ ﭘﻮﻝ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﮐﺎﻻﺋﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﭘﻮﻝ ﺩﺍﺩﺓ ﻣﻮﺟﻮﺩﯼ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﭘﻮﻝ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﻓﻨﯽﮔﺮﺩﺵ ﭘﻮﻝ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ‬
‫‪۴۸۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺗﺠﺎﺭﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﮐﻮﺗﺎﻩﺗﺮ ﻭ ﺳﺎﺩﻩﺗﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺗﺠﺎﺭﺕ ﭘﻮﻝ ﮔﻨﺞ ﺗﺸﮑﻴﻞ‬
‫ﻧﻤﯽﺩﻫﺪ ﻭﻟﯽ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﻓﻨﯽﺋﯽ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ﺗﺎ ﺍﻳﻦﮔﻨﺞﺳﺎﺯﯼ ﺭﺍ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣﺪ‪‬ﯼﮐﻪ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭﯼ‬
‫ﺍﺳﺖ )ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪﮐﺎﺭﻧﻴﺎﹸﻓﺘﺎﺩ ﻳﺎ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﺍﺧﺘﻼﻝ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺴﺖ( ﺑﻪ‬
‫ﮐﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺮﺯ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺍﹰ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﺍﮔﺮ ﺫﺧﻴﺮﻩ ـ ﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺧﺮﻳﺪ ﻭ‬
‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻃﺒﻘﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻳﮑﺠﺎ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻧﻴﺎﺯﯼ ﺑﻪﺁﻥ ﻧﺪﺍﺭﺩﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﺔ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﻻﺯﻡ‬
‫ﻣﯽ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺳﻮﺩﺍﮔﺮﯼ ﭘﻮﻝ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺧﺮ ﻳﺪ ﻓﻠﺰﺍﺕ ﭘ‪‬ﺮﺑﻬﺎ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ﻭﻟﯽ ﺑﻪ ﻣﺠﺮ‪‬ﺩ ﺍﻳﻨﮑﻪ‬
‫ﺗﺠﺎﺭﺕ ﮐﺎﻻﺋﯽ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻧﻤﻮﺩ ﻭﺍﺳﻄﺔ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻓﻠﺰﺍﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺠﺎﺭﺕ ﭘﻮﻝ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﻣﻮﺍﺯﻧﻪ ﻫﺎ ﺭﺍ‬
‫ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻣﮑﺎﻧﻴﺴﻢ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﺗﻬﺎﺗﺮﺍﺕ ﺍﺯ ﺣﺠﻢ ﭘﻮﻟﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻦﮐﺎﺭ‬
‫ﻻﺯﻡﺍﺳﺖ ﻣﯽﮐﺎﻫﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻧﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦﮐﻨﻨﺪﺓ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻭ ﻧﻪ ﻣﻌﹺّﻴﻦﹺ ﺣﺠﻢ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪-‬‬
‫) ‪(١‬‬
‫ﻫﺎﯼ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼﹰ ﺑﺮﺍﺕ ﻫﺎ ﻭ ﭼﮏﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎ ﻭ ﺩﺭﮐﻠﻴﺮﻳﻨﮓﻫﺎﻭﺱﻫﺎ‬
‫)ﺍﺗﺎﻕﻫﺎﯼﺗﻬﺎﺗﺮﯼ( ﺑﺎﻳﮑﺪﻳﮕﺮﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮﻣﻌﺎﻣﻼﺗﯽﮐﺎﻣﻼﹰ ﻣﺴﺘﻘﻞ‪ ،‬ﭘﯽﺁﻣﺪﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻭﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻓﻘﻂ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ‬
‫ﮐﺎﺭﺑ‪‬ﺮﺩ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﻓﻨﯽ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮﺭ ﺗﻬﺎﺗﺮ ﺍﻳﻦ ﭘﯽﺁﻣﺪﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﺧﺮﻳﺪﮔﺮﺩﺵ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺍﺑﻌﺎﺩ ﻭ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺧﺮﻳﺪﻫﺎ ﻭ ﻓﺮﻭﺵﻫﺎ ﺑﻪﮐﻠﹼﯽ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﭘﻮﻝ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺠﺎﺭﺕ ﭘﻮﻝ ﻓﻘﻂ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﻓﻨﯽ ﺋﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻫﻤﮕﺎﻡ ﺑﺎ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻮﺗﺎﻩﺗﺮ ﺳﺎﺯﺩ ﻭ ﺍﺯﺁﻥ ﺭﺍﻩ ﺣﺠﻢ ﭘﻮﻝ ﻧﻘﺪﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﺍﮔﺮﺩ ﺁﻧﻬﺎ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﭘﻮﻝ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﺧﺎﻟﺼﯽﮐﻪ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻣﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‬
‫ﺟﺪﺍ ﺍﺯ ﺳﻴﺴﺘﻢﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﻓﻨﯽ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻟﺤﻈﺎﺕ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥﮐﺎﻻﺋﯽ ﺳﺮﻭﮐﺎﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪،‬‬

‫)‪Clearing houses (۱‬‬

 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۸۸‬‬

‫ﮐﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯﮔﺮﺩﺵ ﭘﻮﻝ ﻭ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﻣﺨﺘﻠﻔﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﭘﻮﻝ ﺍﺯ ﺍﻳﻦﮔﺮﺩﺵ ﻧﺎﺷﯽ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﭘﻮﻝ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ ﺭﺍ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﺍﺯﮐﺎﻻـ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪،‬ﮐﻪ ﻭﺍﺳﻄﺔ‬
‫ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽﮐﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﻣﺒﺎﺩﻻﺕﮐﺎﻻﺋﯽ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻳﺎ ﺣﺘﹼﺎ ﺍﻳﻦ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺎﻧﺪﮐﻪ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺷﮑﻠﯽ‬ ‫ﮐﺎﻻـ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ ﺷﮑﻞ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ‪G – W – G‬‬

‫ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥﮐﺎﻻ ﺩﻭ ﺑﺎﺭ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﺎ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭ ﺍﺯﺁﻥ ﺭﺍﻩ ﭘﻮﻝ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﻣﺒﺪﺃ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪،‬‬
‫ــ ﺑﻪﻋﮑﺲ ‪ W – G – W‬ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﭘﻮﻝ ﺩﻭ ﺑﺎﺭ ﺩﺳﺖ ‪‬ﻋﻮ‪‬ﺽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﺪﺍﻥﺳﺎﻥ ﻭﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﻣﺒﺎﺩﻻﺕ ﮐﺎﻻﺋﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ ــ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ ﻧﻤﯽ ﺗﻮﺍﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﮑﻞ‬
‫ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺭﺍ ﺑﻪﺍﺛﺒﺎﺕ ﺭﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻦ ﻭﺳﺎﻃﺖ ﻓﻨﯽ ﺩﺭﮔﺮﺩﺵ ﭘﻮﻝ ﺍﺯﺟﺎﻧﺐ ﺑﺨﺶ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪-‬‬
‫ﺩﺍﺭﺍﻥ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﺷﻮﺩ ــ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺑﻪﻣﻘﻴﺎﺳﯽﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺍﻟﺤﺎﻗﯽﺋﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﻏﻴﺮﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﻣﯽﺑﻮﺩﻧﺪ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ــ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺷﮑﻞﻋﺎﻡ‪ ‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮐﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ‪ G – Ǵ‬ﺍﺳﺖ‬
‫‪G – ∆G‬‬ ‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴـﺰ ﺁﺷﮑﺎﺭ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﺎ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺖ ‪ ، G‬ﺑﺮﺍﯼ ﭘﻴﺶﺭﻳـﺰﮐﻨﻨﺪﻩ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻣﺪﺍﺧﻠﺔ ‪ G – G‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﻨﺴﻮﺏ ﺑﻪ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻣﺎﻫ‪‬ﻮﯼﹺ ﺧﻮﺩ ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﻓﻨﯽﺁﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻭ ﻧﻴﺰ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺑﺪﻳﻬﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺣﺠﻢ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺳﻮﺩﺍﮔﺮﺍﻥ ﭘﻮﻝ ﺑﺎ ﺁﻥ‬
‫ﺳﺮﻭﮐﺎﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﻭ ﺍﺭﺑﺎﺏ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻭ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺗﯽﮐﻪ ﺳﻮﺩﺍﮔﺮﺍﻥ ﭘﻮﻝ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ ﺟﺰ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕﮐﺴﺎﻧﯽﮐﻪ ﺍﻳﻨﺎﻥ ﺑﻪﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽﹺ‬
‫ﺁﻧﺎﻥ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻧﻴﺰ ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺳﻮﺩ ﺁﻧﺎﻥ ﻓﻘﻂ ﺟﺰﺀِﮐﺴﺮﺷﺪﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﺳﻮﺩﺍﮔﺮﺍﻥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﺋﯽ ﺳﺮﻭﮐﺎﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪﮐﻪ ﻗﺒﻼﹰ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ‬
‫‪۴۸۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ )ﺣﺘﹼﺎ ﻧﻴﺰ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﺳﻔﺘﻪ ﺍﯼ ﺳﺎﻣﺎﻥ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ(‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽﮐﺎﻻ‪ ،‬ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺑﻪ ﺩﻭ ﭘﺎﺭﻩ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ‬
‫ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺯ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﻓﻨﯽﺋﯽﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪﮔﺮﺩﺵ ﭘﻮﻝ ﺍﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺧﻮﺩ ﺳﻮﺩﺍﮔﺮﺍﻥ‬
‫ﮐﺎﻻ ﻭﮐﺎﻻﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬

‫□‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۹۰‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺑﻴﺴﺘﻢ ‪‬‬

‫ﻣﻼﺣﻈﺎﺕ ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ‬
‫ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‬

‫ﺷﮑﻞ ﻭﻳﮋﺓ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﭘﻮﻝ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﺎﻻـ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ ﻭ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ‬
‫ﺑﻌﺪﯼ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺯﺁﻧﭽﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪ ﺧﻮﺩﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰﯼ ﻳﺎﻭﻩ ﺗﺮ ﺍﺯ ﺁﻥ‬
‫ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﺩﺭﺷﮑﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﺎﻻـ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺧﻮﺍﻩ ﺩﺭ‬
‫ﺷﮑﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻧﻮﻉ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺍﺯﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺗﻠﻘﹼﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ‬
‫ﻣﺜﻼﹰ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﻌﺪﻧﯽ‪ ،‬ﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ‪ ،‬ﺩﺍﻣﭙﺮﻭﺭﯼ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻮﻓﺎﮐﺘﻮﺭ‪ ،‬ﺻﻨﻌﺖ ﺗﺮﺍﺑﺮﯼ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﮐﺎﺭ ﺷﻌﺒﺎﺕ ﻭﻟﺬﺍ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ‬
‫ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﹼﺎ ﻳﮏ ﺗﻮﺟﻪ ﺳﺎﺩﻩ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﮐﻪ ﻫﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼﹰ ﻫﻤﺎﻥ ﻭﻇﺎﻳﻔﯽ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﮐﺎﻻـ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺩﺭ‬
‫ﻫﺮﺩﻭ ﺷﮑﻞ ﺁﻥ ﺗﻠﻘﹼﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﮕﺮﺵ ﺧﺎﻣﯽ ﺭﺍ ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ ﻣﯽﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﮑﺲ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺍﺯﺳﻮﺋﯽ ﻭ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫‪۴۹۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﻣﺤﻴﻂ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﮐﺎﻻـ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ‬
‫ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ ﻭﺟﻬﺔ ﻣﺴﺘﻘﻠﹼﯽ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪﮐﻪ ﺍﺷﮑﺎﻝ ﻭ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﻣﺸﺨﺼﯽﮐﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻮﻗﹼﺘﺎﹰ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻡ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺍﺷﮑﺎﻝ ﻭ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺟﺰﺀِ‬
‫ﺟﺪﺍﺷﺪﻩﺍﯼ ﺍﺯﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭﻣﻨﺤﺼﺮﺍﹰ ﺩﺭﺩﺭﻭﻥ ﺟﺰﺀِ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻴﺎﻥ ﺷﮑﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮﻳﺎﻓﺘﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺍﺯ ﻳﮏﺳﻮ ﻭ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﻔﺎﻭﺕﻫﺎﯼ ﻣﺎﺩ‪‬ﯼﺋﯽﮐﻪ‬
‫ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺩﺭﻋﺮﺻﻪﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﺯﻣﺎﻫﻴ‪‬ﺖ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮﻣﯽﺧﻴﺰﺩ‪ ،‬ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺍﺯ ﺯﻣﻴﻦ ﺗﺎ ﺁﺳﻤﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺧﺸﻨﯽﮐﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﺍﺻﻮﻻﹰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ﺗﻔﺎﻭﺕﻫﺎﯼ ﺷﮑﻠﯽ‬

‫ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻓﻘﻂ ﻃﺮﻑ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﺎ ﺩ‪‬ﯼ ﺗﻔﺎﻭﺕﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺟﻠﺐ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺩﻭ ﻋﻠﹼﺖ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍ ﻭ‪‬ﻻﹰ‬
‫ﻧﺎﺗﻮﺍﻧﯽ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻀﺎﺡ ﻭﻳﮋﮔﯽﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻭ ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﻣﺪ‪‬ﺍﺣﺎﻧﺔ‬
‫ﺁﻥ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻠﻘﹼﯽ ﺍﺷﮑﺎﻝ ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺍﺷﮑﺎﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﺎﻻـ‬
‫ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ ﻭ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﺷﮑﻞ ﺧﺎﺹ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫)ﺷﻴﻮﻩﺍﯼﮐﻪ ﻗﺒﻞﺍﺯ ﻫﺮﭼﻴﺰ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥﮐﺎﻻﺋﯽ ﻭﮔﺮﺩﺵ ﭘﻮﻝ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﺎﻳﻪ ﻣﻔﺮﻭﺽ ﻣﯽﺩﺍﺭﺩ( ـ‬
‫ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺻﻮﺭﺕﺑﻨﺪﯼﻫﺎﺋﯽﮐﻪﮔﻮﻳﺎ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺍﺯ ﻧﻔﺲ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪﺍﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺩﺭﻭﺍﻗـﻊ ﺍﮔﺮ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﻭﺟﻪ ﺗﻤﺎﻳﺰ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﺎﻻ ـ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻮﻝ ـ‬
‫ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐ‪‬ﺸﺖ ﮔﻨﺪﻡ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺗﻔﺎﻭﺗﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﮐ‪‬ﺸﺖ ﮔﻨﺪﻡ ﻭ ﺩﺍﻣﭙﺮ ﻭ‪‬ﺭﯼ ﻭ‬
‫ﻣﺎﻧﻮﻓﺎﮐﺘﻮﺭ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺑﺪﺍﻫﺖ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽ ﮐﻨﺪﮐﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﺍﺻﻮ ﻻﹰ ﻳﮑﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻣﺴﻠﹼﻢ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩﮐﻪﮔﻮﻳﺎ ﺗﻮﺯﻳﻊ‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻋﻀﺎ ﺀِ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﻮﻟﹼﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﻣﺼﺮﻑ ﺷﺨﺼﯽ‪ ،‬ﻣﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻭﺍﺳﻄﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﻭ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭﺍﻥ ﺟﺎﻭﺩﺍﻧﻪ ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﻣﺜﻼﹰ ﻣﺼﺮﻑ ﮔﻮﺷﺖ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠـﺔ ﺩﺍﻣﭙﺮ ﻭ‪‬ﺭﯼ ﻭ ﻣﺼﺮﻑ ﻟﺒﺎﺱ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠـﺔ ﺻﻨﻌﺖ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۹۲‬‬

‫‪١‬‬
‫ﻟﺒﺎﺱﺩﻭﺯﯼ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻳﻮﻥ ﺑﺰﺭﮒ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﺳﻤﻴﺚ‪ ،‬ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺑﻪﺑﺮﺭﺳﯽ ﺷﮑﻞ ﺍﺳﺎﺳﯽ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺍﻧﺪ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽ ) ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭﮐﺎﻻـ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ( ﺭﺍ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻓﻘﻂ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺣﻴﺚﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺍﯼ ﺍﺯ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﻧﻮﻉ ﻭﻳﮋﻩ ﺍﯼ ﺍﺯ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ ﮔﻴﺮ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﺣﮑﺎﻣﯽﮐﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﺭﺯﺵﺁﻓﺮﻳﻨﯽ‪ ،‬ﺳﻮﺩ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺍﺯ‬
‫ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺍﻧﺘﺰﺍﻉ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺟﻮﺭ ﺩﺭﻧﻤﯽ ﺁﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻳﻮﻥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊﮐﻨﺎﺭﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﻭ ﻓﻘﻂ ﺍﺯﺁﻥ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻳﺎﺩﺁﻭﺭ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺟﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‬
‫ﺑﺨﺼﻮﺹ ﺭﺍ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﯽﺳﺎﺯﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ ﮐﻪ ﺍﺯﺁﻥ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺧﺎﺭﺟﯽ‬
‫ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻳﻮﻥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﯽ ﮐﻮﺷﻨﺪ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺭﺍ ﺛﺎﺑﺖﮐﻨﻨﺪﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬

‫‪۱‬ـ ﺭﻭﺷ‪‬ﺮ )‪ (Roscher‬ﺧﺮﺩﻣﻨﺪ ﺍﺯ ﻣﻐﺰ ﺣﮑﻴﻤﺎﻧﺔ ﺧﻮﺩ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﺑﺮﺧﯽ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ "ﻭﺳﺎﻃﺖ" ﻣﻴﺎﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﻭ ﻣﺼﺮﻑﮐﻨﻨﺪﻩ ﺧﺼﻠﺖﻧﻤﺎﺋﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﺧﻮﺑﯽ "ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ"‬
‫ﺧﻮﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ "ﻭﺍﺳﻄﻪ" ﻣﺼﺮﻑ ﺧﺼﻠﺖﻧﻤﺎﺋﯽﮐﺮﺩ )ﻣﻴﺎﻥﮐﯽ ﻭﮐﯽ؟(‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻃﺒﻴﻌﺘﺎﹰ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﻭﺻﻨﻌﺘﯽ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﭼﻮﻥ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥﮔﻔﺖﮐﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻓﻘﻂ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﺼﺮﻑ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‬
‫)ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺗﯽﮐﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺍﺳﺖ ﺣﺘﹼﺎ ﺑﺪﻭﻥ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺕ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻟﻴﭙﺰﻳﮓ ﻫﻢ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﺪ( ﻭ ﻳﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﮐﺎﺭ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻤﻠﻴﮏ ﻃﺒﻴﻌﺖ‪ ،‬ﻭﺍﺟﺐ ﺍﺳﺖ )ﻋﻤﻠﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ "ﻭﺳﺎﻃﺖ" ﻧﺎﻣﻴﺪ( ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﻧﺘﻴﺠﺔ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﯽﺁﻥ ﻋﺒﺎﺭﺕﺍﺯﺍﻳﻦ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻳﮏ "ﻭﺳﺎﻃﺖ" ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﮐﻪ ﺍﺯﺷﮑﻞﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻭﻳﮋﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﺮﻭﻥﺁﻣﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ ــ ﺑﻪﺩﻟﻴﻞﺍﻳﻨﮑﻪ ﻭﺳﺎﻃﺖﺍﺳﺖ ــ ﻫﻤﺎﻥ ﺧﺼﻠﺖ ﻣﻄﻠﻖ ﺑﺎﻳﺴﺘﮕﯽ ﻭﻫﻤﺎﻥ ﻣﺮﺗﺒﺖ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ‪.‬‬
‫ﮐﻠﻤﺔ ﻭﺳﺎﻃﺖ ﺣﻼﹼﻝ ﻫﻤﻪﭼﻴﺰ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪﮔﻔﺖﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﻭﺍﺳﻂ ﻣﻴﺎﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻭ‬
‫ﻣﺼﺮﻑﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪) ،‬ﻓﻌﻼﹰ ﺍﺯ ﻣﺼﺮﻑﮐﻨﻨﺪﻩ ﺩﺭﻣﻔﻬﻮﻡ ﻣﻘﺎﺑﻞﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺼﺮﻑﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻧﯽﮐﻪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﻴﺪﻩﺍﻳﻢ(‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪﮐﻨﻨﺪﺓ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺍﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻭ ﻓﻘﻂ‬
‫ﻭﺍﺳﻂ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪﺍﯼ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺩﺭ ﻫﺰﺍﺭﺍﻥ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺪﻭﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﭘﺬﻳﺮﺩ‪.‬‬
‫‪۴۹۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻧﻤﯽﺁﻭﺭﺩ )ﻭﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠﻪ ﻫﻴﭻ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﺑﺎﺭﻧﻤﯽﺁﻭﺭﺩ(‪ .‬ﻭﻟﯽﺣ‪‬ﮑﻤﯽ‬

‫ﮐﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺧﺎﺭﺟﯽ ﺻﺎﺩﻕ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺩﺍﺧﻠﯽ ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫٭‬

‫ﻣﺎ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻧﻘﻄﺔ ﻧﻈﺮ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻭ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ‬
‫ﺣﺪﻭﺩ ﺁﻥ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﻳﻢ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﻠﮑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻧﻴﺰ ﻗﺪﻳﻤﯽ ﺗﺮ ﺍﺯ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ‬
‫ﮐﻬﻦﺗﺮﻳﻦ ﺷﻴﻮﺓ ﺯﻳﺴﺖ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻮﻥ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﻳﺪﻩ ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﭘﻮﻝ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺑﺖ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺟﺰ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﺰﺭﮒ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﺎﻻـ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ ﺑﻪ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ‬
‫ﻧﻴﺎﺯ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻓﻘﻂ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺧﻴﺮﺍﻟﺬﮐﺮ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﻪﺍﻳﻨﮑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺩﺭﻣﺤﻴﻂ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻣﺤﺒﻮﺱﺍﺳﺖ ﻭ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺁﻥ ﻣﻨﺤﺼﺮﺍﹰ‬
‫ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﻭﺍﺳﻄﺔ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔﮐﺎﻻﺋﯽ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺻﺮﻑﻧﻈﺮﺍﺯ ﺍﹶﺷﮑﺎﻝ ﺭﺷﺪﻧﻴﺎﻓﺘﻪﺍﯼ‬
‫ﮐﻪ ﺍﺯ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ‪ ‬ﺑﯽﻭﺍﺳﻄﻪ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ــ ﻫﻴﭻ ﺷﺮﻁ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺟﺰﮔﺮﺩﺵ ﺳﺎﺩﺓ ﮐﺎﻻ ﻭ‬
‫ﭘﻮﻝ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﺟﻮﺩﺁﻥ ﻻﺯﻡ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻳﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢﮔﺮﺩﺵﮐﺎﻻ ﻭ ﭘﻮﻝ ﺷﺮﻁ ﻭﺟﻮﺩﯼ ﺁﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻋﻢ‪ ‬ﺍﺯ ﻫﺮﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﮐﻪ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺁﻥ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕﮐﺎﻻ ﺩﺭ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‬
‫ﻭﺍﺭﺩﮔﺮﺩﻧﺪ ــ ﺧﻮﺍﻩ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﻫﻤﺒﻮﺩﯼﻫﺎﯼ ﺑﺪﻭﯼ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮﺩﮔﺎﻥ ﻳﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺧﺮﺩﻩ ﺩﻫﻘﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺧﺮﺩﻩ ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺋﯽ ﻳﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ــ ﺩﺭ ﺧﺼﻠﺖ ﮐﺎﻻﺋﯽ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﮐﺎﻻ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻭ ﺗﻐﻴﻴﺮﺷﮑﻞ ﻫﺎﺋﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻫﻤﭙﺎﯼ ﺁﻧﺴﺖ ﺍﺯ ﺳﺮ ﺑﮕﺬﺭﺍﻧﻨﺪ‪ .‬ﻧﻘﻄﻪ ﻫﺎﯼ ﺁﻏﺎﺯ ﻭ ﺍﻧﺠﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻧﻘﺶ ﻭﺍﺳﻂ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺍﻳﻔﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﭘﻮﻝ ﻭ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰﯼﮐﻪ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺩﺍﺭﺩ ﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۹۴‬‬

‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺳﺮ‪ ،‬ﮐﺎﻻ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺎﻻ ﺧﻮﺍﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻻ ﺍﺯﺣﻴﺚ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻡ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺭﺍ ﻓﺮﺍﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺧﻮﺍﻩ ﻓﻘﻂ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻣﺎﺯﺍﺩﯼ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺧﻮﺩﮔﺮﺩﺍﻥ ‪،‬‬
‫ﭘﺲ ﺍﺯ ﺭﻓﻊ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼﻫﺎﯼ ﻣﺒﺮﻡ ﺧﻮﻳﺶ ﺍﺯﺁﻧﭽﻪ ﺧﻮﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻓﺮﻭﺭﻳﺨﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻣﻨﺘﻬﺎ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﮐﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ‬
‫ﻣﻘﺪ‪‬ﻣﺘﺎﹰ ﺩﺍﺩﻩﺷﺪﻩﺍﯼ ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺎﺩﺭﻣﻴﺎﻧﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﻣﯽﮔﺬﺭﺩ ﻣﻨﻮﻁ‬
‫ﺑﻪ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺣﺪ‪‬ﺍﮐﺜﺮ ﺧﻮ ﺩ ﺭﺍ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ‬
‫ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺭﺷﺪﻳﺎﻓﺘﻪﺍﯼ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﮐﺎﻻ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻧﻪ‬
‫ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺯﻳﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﻫﺮ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﮐﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺁﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺷﺮﮐﺖ ﺩﺭ ﻣﺒﺎﺩﻻﺕ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﺁﺳﺎﻳﺶ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﻧﺼﻴﺐ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺷﻮﺩ ﻭ ﭼﻪ ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﺍﻣﮑﺎﻥﮔﻨﺞﺳﺎﺯﯼﺁﻧﺎﻥ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫)ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﻣﺎﻟﮑﻴﻦ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ (.‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﺼﻠﺖ ﮔﺮﺍﻳﺶ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ‬
‫ﭘﻴﺪﺍ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽﮐﺎﻻﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺮﮐﺖ ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺍ ‪‬ﻭﻻﹰ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻣﺎﺩ‪‬ﯼ ــ ﻋﺒﺎﺭﺗﺴﺖ ﺍﺯ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺻﻮﺭﯼ ــ ﻋﺒﺎﺭﺗﺴﺖ ﺍﺯ ﺗﺒﺪﻳﻞﮐﺎﻻ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻓﺮﻭﺵ‬
‫ﻭ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﮐﺎﻻ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﺧﺮﻳﺪ‪ .‬ﻭ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺧﺮﻳﺪﻭﻓﺮﻭﺵ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻓﻘﻂ ﻭﺍﺳﻂ‬
‫ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﮐﺎﻻﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﮐﺎﻻ ﻣﻴﺎﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬
‫ﺗﻠﻘﹼﯽ ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﺑﺮﺩﮔﯽ‪ ،‬ﺩﺭ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﺳ‪‬ﺮﻭﺍﮊ‪ ،‬ﺩﺭ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﺧﺮﺍﺝﮔﺬﺍﺭﯼ )ﺗﺎﺁﻥ‬
‫ﺣﺪ‪ ‬ﮐﻪ ﻫﻤﺒﻮﺩﯼﻫﺎﯼ ﺑ‪‬ﺪﻭﯼ ﻣﻮﺭﺩﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ(‪ ،‬ﺑﺮﺩﻩﺩﺍﺭ‪ ،‬ﺍﺭﺑﺎﺏ ﻓﺌﻮﺩﺍﻝ ﻭ ﺩﻭﻟﺖ‬
‫ﺧﺮﺍﺝﺳﺘﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎﻟﮏ ﻭﻟﺬﺍ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﺓ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻴﻠﯽ ﻫﺎ‬
‫‪۴۹۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺧﺮﻳﺪﻭﻓﺮﻭﺵ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺧﺮﻳﺪﻫﺎ ﻭ ﻓﺮﻭﺵﻫﺎ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺍﻭ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ‬

‫ﺁﻥ ﭘﻴﻮﻧﺪﯼﮐﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺧﺮﻳﺪﻭﻓﺮﻭﺵ ﻭ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ )ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ( ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ ﻗﻄﻊ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﺋﯽﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻭﺍﺳﻄﺔ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ‬
‫ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ ﻫﺮﭼﻪ ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺯ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻣﮑﻨﺖ ﻭﯼ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺩﺍﺭﺍﺋﯽ ﻧﻘﺪﯼ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﭘﻮﻝ ﺍﻭ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﮑﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻫﻤﺎﻥ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﺁﻏـﺎﺯ ﺣﺮﮐﺖ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﭘﻮﻝ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺷﮑﻞ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝﻳـﺎﻓﺘﺔ ﺍﺭﺯﺵ‬ ‫‪G–W–Ǵ‬‬

‫ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻫﺪﻑ ﻣﺴﺘﻘﻞﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻧﻔﺲ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﮐﺎﻻﻫﺎ‬
‫ﻭ ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﯽ ﮐﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽ ﺭﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﺪﺍﺑﻮﺩﻥ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﻏﻴﺮﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ‪ ،‬ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﻓﻘﻂ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻓﺰﻭﻧﮕﺮﯼ ﺛﺮﻭﺕ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺛﺮﻭﺕ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ‬
‫ﻋﺎ ﻡ‪ ‬ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺁﻥ ﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﺍﺳﺖ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﯽ ﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺍﻧﮕﻴـﺰﺓ ﻣﺤﺮ‪‬ﮎ ﻭ ﻫﺪﻑ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦﮐﻨﻨﺪﻩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ‪ G‬ﺑﻪ ‪ G + ∆G‬ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ ‪ G – W‬ﻭ ‪، W – Ǵ‬‬
‫ﮐﻪ ﻭﺍﺳﻂ ﻋﻤﻞ ‪ G – Ǵ‬ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺻﺮﻓﺎﹰ ﺑﻪﺳﺎﻥ ﻟﺤﻈﺎﺕﮔﺬﺍﺭ ﺍﻳﻦﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺍﺯ‪ G‬ﺑﻪ ‪، G + ∆G‬‬
‫ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ‪ G – W – Ǵ‬ﮐﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﺧﺼﻠﺖﺳﺎﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺍﺳﺖ ﺣﺘﹼﺎ ﺑﺎ‬
‫‪ ، W – G – W‬ﮐﻪ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪﮐﺎﻻ ﻣﻴﺎﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭﺟﻬﺖ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﺼﺮﻑ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻫﺪﻑ ﻧﻬﺎﺋﯽ ﺧﻮﺩ ﺳﻴﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﻗﺪﺭﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺷﺪﻧﺎﻳﺎﻓﺘﻪ ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺩﺍﺭﺍﺋﯽ ﻧﻘﺪﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ‬
‫ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻳﺎ ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ‪ ،‬ﺩﺍﺭﺍﺋﯽ ﻧﻘﺪﯼ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺧﺎﺹ ﻣﮑﻨﺖ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‬
‫ﺟﹺﻠﻮﹺﻩﮔﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ــ ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪ ﻣﺠﺮ‪‬ﺩ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺮ ﺧﻮﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻣﺴﻠﹼﻂ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺷﮑﻞ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺗﻐﻴﻴﺮﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﻭﻳﮋﻩ ﺍﯼ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ ــ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‬
‫ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﻤﺔ ﺷﻴﻮﻩ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻫﺮ ﻗﺪﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟﻨﺒﺔ ﺍﺳﺘﺤﺼﺎﻝ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺯﻳﺴﺖ ﺧﻮﺩ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۹۶‬‬

‫ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻣﻤﺘﺎﺯﺗﺮﻳﻦ)‪ (١‬ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬

‫ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﻳﻦ ﺩﺷﻮﺍﺭﯼ ﺩﺭ ﺩﺭﮎ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺯﺩﮐﻪ ﭼﺮﺍ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺯﻣﺎﻧﯽ ﺩﺭﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﺧﻮﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺤﺖ ﺍﺳﺘﻴﻼﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺷﮑﻞ ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭﺟﻮﺩﺁﻥ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻞﺁﻥ ﺗﺎ ﺳﻄﺢ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺷﺮﻁ ﻣﻘﺪ‪‬ﻡ ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ ﺑﺮﺍﯼﮔﺴﺘﺮﺵ ﺷﻴﻮ ﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻭ‪ ‬ﻻﹰ ﺍﺯﺁﻥﺟﻬﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺷﺮﻁ ﻣﻘﺪ‪‬ﻡ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺩﺍﺭﺍﺋﯽ ﻧﻘﺪﯼ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﺯﻳﺮﺍ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﻣﻔﺮﻭﺽ ﻣﯽﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻓﺮﻭﺵ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻥﮐﻮﭼﮏ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪﻣﻘﺎﺩﻳﺮ‬
‫ﺑﺰﺭﮒ ﻻﺯﻣﺔ ﺁﻧﺴﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻧﻴﺎﺯ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻥ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼﻫﺎﯼ ﺷﺨﺼﯽ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﺧﺮﻳﺪ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺩﺭﻣﻌﺎﻣﻠﺔ ﺧﺮﻳﺪ ﺧﻮﺩ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺭﺍ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪.‬‬
‫ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻫﻤﺔ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻣﺆﺛﺮ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﺮﭼﻪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﺼﻠﺖ ﻣﻌﻄﻮﻑ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺑﻴﺶﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﺑﻪﮐﺎﻻ‬
‫ﻣﺒﺪ‪‬ﻝﮔﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺫﻳﻼﹰ ﺑﺎﺯ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﻳﺪ‪ ،‬ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‬
‫ﺑﻪﺧﻮﺩﯼﹺﺧﻮﺩ ﺑﺮﺍﯼﺁﻥﮐﺎﻓﯽ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﮔﺬﺍﺭ ﺍﺯ ﻳﮏ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﺷﻴﻮﺓ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﺍﻳﻀﺎﺡ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺍﺯ ﺯﻧﺪﮔﯽﹺ ﻣﺴﺘﻘﻞﮔﺬﺷﺘﺔ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ‬
‫ﺩﺭﺟﺔ ﺟﺰﺀِ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﺎ ﻫﻢﺗﺮﺍﺯﺷﺪﻥ ﺳﻮﺩﻫﺎ‪،‬‬
‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﭘﺲ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻓﻘﻂ ﻋﺎﻣﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺲ‪ .‬ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﮑﺎﻣﻞ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻳﻨﺪ ﺩﻳﮕﺮﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎﺟﻨﺒﺔ ﺗﻌﻴﻴﻦﮐﻨﻨﺪﻩ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﮑﺲ ﻫﺮﺟﺎ‬
‫ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺗﻔﻮ‪‬ﻕ ﺩﺍﺭﺩ ﺷﺮﺍﻳﻂﮐﻬﻨﻪ ﻭ ﺳﭙﺮﯼﺷﺪﻩ ﺣ‪‬ﮑﻤﻔﺮﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺣ‪‬ﮑﻢ ﺩﺭ‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ‪ ،‬ﺍﻳﻦﮐﻠﻤﺔ ﻭﺻﻔﯽ ﺑﺎ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻗﻴﺪﯼ ﻭﻳﮋﺓ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ‪ (Par excellence) :‬ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۴۹۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺩﺭﻭﻥ ﻳﮏﮐﺸﻮﺭ ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺍﺳﺖ ﺑﻪﻧﺤﻮﯼﮐﻪ ﻣﺜﻼﹰ ﺷﻬﺮﻫﺎﯼ ﺗﺠﺎﺭﺗﯽﹺ ﺻ‪‬ﺮﻑ ﺷﺒﺎﻫﺖﻫﺎﯼ‬
‫‪١‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻧﺰﺩﻳﮏﺗﺮﯼ ﺑﺎ ﺷﺮﺍﻳﻂﮔﺬﺷﺘﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺗﺎ ﺷﻬﺮﻫﺎﯼﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺍﯼ‪.‬‬
‫ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻭ ﻣﺘﻔﻮ‪‬ﻕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺗﺤﺖ ﺍﺳﺘﻴﻼﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺷﮑﻞ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﮑﺎﻣﻞ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﺎ ﺗﮑﺎﻣﻞﻋﻤﻮﻣﯽﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻌﮑﻮﺱﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻣﺴﺘﻘﻞﺩﺍﺭﺍﺋﯽﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺷﮑﻞﺣﺎﮐﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ‪-‬‬
‫ﻳﺎﺑﯽ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪﺩﻭ ﻣﻨﺘﻬﺎﯼ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻫﺮﺩﻭ ﺳﺮ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻧﯽ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪﮐﻪ ﺍﻗﺪﺍﻡ ﺑﻪ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺩﻭ ﻣﻨﺘﻬﺎﯼ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ‪ ،‬ﮐﺎﻻ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ‬

‫‪۱‬ـ ﺁﻗﺎﯼ ﻭ‪.‬ﮐﻴﺴﻞﺑﺎﺥ ‪) W. Kiesselbach‬ﻭﻳﻠﻬﻠﻢﮐﻴﺴﻞﺑﺎﺥ ﻣﻮﺭ‪‬ﺥ ﻭﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺱﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﺩﺭﻧﻴﻤﺔ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﺳﺪﺓ‬

‫ﻧﻮﺯﺩﻫﻢ( ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ )‪ (Der Gang des Welthandels in Mittelalter, 1860‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ‬
‫ﻫﻨﻮﺯ ﺩﺭ ﭘﻨﺪﺍﺭﻫﺎﯼ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺷﮑﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺟﺪﻳﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮐﻮﭼﮑﺘﺮﻳﻦ ﺍﻃﻼﻋﯽ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭﺁﮔﺎﻫﯽ ﺍﻭ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺯﻳﺎﺩﺗﺮ ﺍﺯﺁﻗﺎﯼ ﻣﻮﻣﺴﻦ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺛﺮﺵ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ "ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺭ‪‬ﻡ‪ " Römische Geschichte :‬ﺍﺯ "ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ"‬ ‫)‪(1 1‬‬
‫)‪(Mommsen‬‬
‫ﻭﺣﮑﻮﻣﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪ .‬ﺩﺭﺗﺎﺭﻳﺦ ﺟﺪﻳﺪ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺭﺳﺘﺔ ﻭﻳﮋﺓ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﻭ ﺷﻬﺮﻫﺎﯼ ﺗﺠﺎﺭﺗﯽ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﺮﺗﺠﻊ ﻭ ﺑﺎ ﺍﺷﺮﺍﻓﻴﺖ ﺯﻣﻴﻦ ﺩﺍﺭ ﻭ ﺍﺷﺮﺍﻓﻴﺖ ﻣﺎﻟﯽ ﻋﻠﻴﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﺘﺤﺪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺜﻼﹰ ﻧﻘﺶ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺷﻬﺮ ﻟﻴﻮﺭﭘﻮﻝ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻨﭽﺴﺘﺮ ﻭ ﺑﻴﺮﻣﻨﮕﺎﻡ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻋﻮﺍﺭﺽ‬
‫ﮔﻤﺮﮐﯽ ﻏﻠﹼﻪ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺣﺬﻑ ﮔﺮﺩﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺴﻠﹼﻂﮐﺎﻣﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺍﻧﮕﻠﻴﺲ ﻭ‬
‫ﺁﺭﻳﺴﺘﻮﮐﺮﺍﺳﯽ ﻣﺎﻟﯽ )‪ (Money interest‬ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫)‪۱‬ـ‪۱۸۱۷ ) Mommsen, Theodor (۱‬ـ‪ (۱۹۰۳‬ـ ﻣﻮ ﺭ‪‬ﺥ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﻭ ﻣﺤﻘﻖ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺑﺎﺳﺘﺎﻥ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯﮐﺘﻴﺒﻪﻫﺎﯼ ﮐﻬﻦ ﻭ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﺍﺛﺮ ﻣﻌﺮﻭﻓﺶ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺭ‪‬ﻡ ﺑﺎﺳﺘﺎﻥ ﺯﻣﻴﻨﻪﻫﺎﯼ ﺗﺎﺯﻩ ﺍﯼ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ ﺟﻮﺍﻣﻊﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﺍﺭﻭﭘﺎﯼ ﻻﺗﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽﻫﺎﯼ‬
‫ﻭﯼ ﺩﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﭘﻨﺪﺍﺭﺁﻣﻴﺰ ﻭ ﻣﻐﺎﻳﺮ ﺑﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﯽ ﻋﻠﻤﯽ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۴۹۸‬‬

‫ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺑﻪﺷﮑﻞﮐﺎﻻ ﺗﺤﻮ‪‬ﻝ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺖ‬

‫ﺧﻮﺩ ﻣﻮﺟﺐ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﺨﺴﺖ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎﺳﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‪ ،‬ﭘﻮﻝ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﺤﻮ‪‬ﻝ‬
‫ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎﺭ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪﮐﺎﻻ‬
‫ﻭ ﭘﻮﻝ‪ ،‬ﺩﺭﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩﺁﻳﺪ ﻭ ﺣﺘﻤﺎﹰ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ‬
‫ﺩﺭﻭﻥ ﺁﻥ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻧﯽ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩﺁﻳﺪﮐﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺩﻭ ﺟﻬﺖ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﻭ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﺋﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻭﺍﺳﻄﺔ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ ﺗﺤﺖ ﺍﺳﺘﻴﻼﯼ ﺧﻮﺩ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﮔﺮﺩﺵ‬
‫ﭘﻮﻝ ﻭ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥﮐﺎﻻﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺑﺎ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺭﺍ ﺑﻪﻫﻢ‬
‫ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺩﻫﻨﺪﮐﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺩﺍﺧﻠﯽﹺ ﺧﻮﺩ ﻫﻨﻮﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻋﻤﺪﻩ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺍﻳﺠﺎﺩ‬
‫ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﻣﺼﺮﻑ ﺳ‪‬ﻴﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝﻳﺎﺑﯽ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‪،‬ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥﺁﻥ ﻣﺤﻴﻂ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻋﺎﻣﻞ ﺳﻮ‪‬ﻣﯽ ﺑﺎﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻭﺿﻊ ﺩﻭﮔﺎﻧﻪﺍﯼ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯﺳﻮﺋﯽ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮﺁﻧﺴﺖﮐﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺯﻳﺮ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺭﺍﺑﻄﻪﺍﺵ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺷﺮﻁ ﻣﻘﺪ‪‬ﻡ ﺩﺍﺩﻩﺷﺪﻩﺍﯼ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﺪﮐﻪ‬
‫ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻨﻮﺯ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺳﺎﺩﺓ ﺧﻮﺩ ﺩﺭﺑ‪‬ﺮ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻋﮑﺲ ﻫﺮﺩﻭﯼ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻻﺕ ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻣﻼﹰ ﺑﺮ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺗﮑﻴﻪ ﺩﺍﺭﺩ‪،‬‬
‫ﻭ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻓﻘﻂ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻳﮏ ﻟﺤﻈﺔ ﺳﺎﺩﻩ‪ ،‬ﻳﮏ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﮔﺬﺍﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻋﺒﺎﺭﺗﺴﺖ ﺍﺯ‬
‫ﺳﺎﻣﺎﻥﺭﺳﺎﻧﯽ ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﯽﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕﮐﺎﻻ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦﺳﺎﺯﯼ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺁﻥ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕﮐﻪ ﺑﺎﺯ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕﮐﺎﻻ ﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺸﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺷﮑﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻼﻭﺍﺳﻄﻪ ﺍﺯ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺟﺰ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺍﹶﺷﮑﺎﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻃﯽ‪‬‬
‫ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮﺩ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﮐﻪ ﻃﺒـﻖ ﺁﻥ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻌﮑﻮﺱ ﺩﺭﺟـﺔ‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭﺗﺎﺭﻳﺦ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﻭﺍﺳﻄﻪﮔﺮﯼ )ﺩﻻﻟﯽ(‬
‫)‪ (carrying trade‬ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻧﺰﺩ ﻭﻧﻴﺰﯼﻫﺎ‪ ،‬ﮊﹺﻧﯽﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻠﻨﺪﯼﻫﺎ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺩﻳﺪﻩ‬
‫‪۴۹۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﻧﻔﻊ ﻋﻤﺪﻩ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺻﺪﻭﺭ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺧﺎﺹﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩﯼ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﯽ ﺟﻤﺎﻋﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻭ‬
‫ﺍﻭﺿﺎﻉ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﺭﺷﺪ ﻧﮑﺮﺩﻩ ﺍﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﺳﺘﺜﻤﺎﺭ ﻫﺮﺩﻭﮐﺸﻮﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ‬
‫ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ ١.‬ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ ﺧﺎﻟﺺﺧﻮﺩ‪ ،‬ﺟﺪﺍ ﺍﺯ ﻫﺮﺩﻭ ﻣﻨﺘﻬﺎﯼ‬
‫ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻭ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﺋﯽﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻋﻤﺪﻩ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪﻫﺎﯼ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭ ﻭﺍﺳﻄﻪ‪-‬‬
‫ﮔﺮﯼ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﻣﯽﺭﻭﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼﹺ‬
‫ﺧﻠﻖﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺩﻭﺳﻮﻳﻪ ﺍﺳﺘﺜﻤﺎﺭ ﻣﯽﮐﺮﺩ ﻭ ﻋﺪﻡ ﺭﺷﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﭘﺎﻳﺔ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺗﺠﺎﺭﺕ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﮔﺮ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺭﻭ ﺑﻪ ﺍﺿﻤﺤﻼ ﻝ ﻣﯽ ﺭﻭﺩ‪ .‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﮔﺮﯼ‪ ،‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﭘﺪﻳﺪﻩ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺍﹸﻓﻮﻝ ﺭﺷﺘﺔ ﻭﻳﮋﻩ ﺍﯼ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﮔﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺍﹸﻓﻮﻝ‬
‫ﺗﻔﻮ‪‬ﻕﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﺻ‪‬ﺮﻓﺎﹰ ﺗﺠﺎﺭﺕﭘﻴﺸﻪ ﻭ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺛﺮﻭﺕ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺗﺠﺎﺭﺕ ﻭﺍﺳﻄﻪﮔﺮﺍﻧﻪ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺭ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﺩﺭ ﺑ‪‬ﺮ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺷﮑﻞ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ‬
‫ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺗﺎﺑﻊﺷﺪﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺗﺠﺎﺭﺗﯽ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﺔ ﺑﺎﺭﺯﯼ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﻭﺷﻴﻮﺓ ﻋﻤﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺍﺳﺘﻴﻼﯼ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮﺍﺗﯽ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﮐﻠﹼﯽ‬

‫‪۱‬ـ "ﺳﺎﮐﻨﻴﻦ ﺷﻬﺮﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺍﺯﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﺛﺮﻭﺗﻤﻨﺪ ﻇﺮﻳﻒﺗﺮﻳﻦﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺳﺎﺧﺘﻪﺷﺪﻩ ﻭ ﺍﻗﻼﻡ ﺗﺠﻤ‪‬ﻠﯽ‬
‫ﮔﺮﺍﻥﻗﻴﻤﺖ ﺻﺎﺩﺭ ﻣﯽﮐﺮﺩﻧﺪ ﻭﭼﻨﺎﻥﻏﺬﺍﺋﯽﺩﺭﺑﺮﺍﺑﺮ ﻏﺮﻭﺭ ﻣﻼﹼﮐﺎﻥ ﺑﺰﺭﮒ ﺯﻣﻴﻦ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽﮐﺮﺩﻧﺪﮐﻪ ﺍﻳﻨﺎﻥ‬
‫ﺣﺮﻳﺼﺎﻧﻪﮐﺎﻻﻫﺎ ﺭﺍ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﺯﻣﻴﻦﻫﺎﯼ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﺎﺑﺖ ﺁﻥ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ‬
‫ﻣﯽﻧﻤﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺍﺯ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﺍﻳﺎﻡ ﻋﺒﺎﺭﺕﺍﺯﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕﺧﺎﻡ ﻳﮏ‬
‫ﮐﺸﻮﺭ ﺩﺭﺑﺮﺍﺑﺮﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺳﺎﺧﺘﻪﺷﺪﺓﮐﺸﻮﺭﯼﺑﻮﺩﮐﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺻﻨﻌﺖﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪﺗﺮﺑﻮﺩ‪ ...‬ﺑﻪﻣﺤﺾﺍﻳﻨﮑﻪ ﺳﻠﻴﻘﺔ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻫﻤﮕﺎﻧﯽﻣﯽﺷﺪ ﻭﻣﻮﺟﺐ ﺑﺮﺍﻧﮕﻴﺨﺘﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻣﻬﻤ‪‬ﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﻳﺪ‪،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﺩﺭﻫﺰﻳﻨﻪ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼ ﺣﻤﻞﻭﻧﻘﻞ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻣﺎﻧﻮﻓﺎﮐﺘﻮﺭﻫﺎﯼ ﻣﺸﺎﺑﻬﯽ ﺩﺭﮐﺸﻮﺭ ﺧﻮﺩ ﻣﯽﺯﺩﻧﺪ‪".‬‬
‫)‪(A. Smith: "Wealth of Nations", Amsterdam, London, 1848, Book III, chap. III, p. 267.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۰۰‬‬

‫)ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪﺍﺻﻄﻼﺡ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮﺍﺗﯽ( ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺭﺍ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺﮐﺎﻣﻼﹰ ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﮐﻤﭙﺎﻧﯽ ﻗﺪﻳﻢ ﻫﻨﺪ ﺷﺮﻗﯽ ﻫﻠﻨﺪ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻮﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‬ ‫‪G–W–Ǵ‬‬ ‫ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻭ‪‬ﻻﹰ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠـﺔ ﺍﻋﻤﺎﻟﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺣﺼﻮﻝ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺩﻭ ﻣﻌﺎﻣﻠﺔ ﺧﺮﻳﺪ ﻭ ﻓﺮﻭﺵ ﺭﻭﯼ ﻣﯽ ﺩﻫـﺪ‪ ،‬ﻭ ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﺳﻮﺩ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭ‬
‫ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭﻓﺮﻭﺵ‪ ،‬ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﻣﯽﺭﺳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﻧﺎﺷﯽﺍﺯ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ‪،‬‬
‫‪ (١) profit upon alienation‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺍﻭ‪‬ﻝ)‪ (٢‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ ﮐﻪ‪ ،‬ﮔﻮﻳﺎ ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺑﻨﺎﺑﻪﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺩ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻮﺩ ﻧﺎﺏ ﻭ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻏﻴﺮﻣﻤﮑﻦ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﺭﺯﺍﻥ ﺧﺮﻳﺪﻥ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮﺭﮔﺮﺍﻥﺗﺮﻓﺮﻭﺧﺘﻦ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﻳﻦﻋﻤﻞ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ‬
‫ﻣﻌﺎﺩﻝﻫﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺗﺎﺁﻧﺠﺎ ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻫﻤﺔ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪،‬‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻭﻟﺬﺍ ﭘﻮﻝ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅﮐﻴﻔﯽ ﻫﻤﺔ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻌﺮ‪‬ﻑﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﻳﮑﺴﺎﻧﯽ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺭﺍﺑﻄﺔ ﮐﻤ‪‬ﯽﺋﯽﮐﻪ ﻃﺒﻖﺁﻥ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺑﺎ‬
‫ﻳﮑﺪﻳﮕـﺮ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺍﻣـﺮﯼ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺗﺼﺎﺩﻓﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﺁﻧﻬـﺎ ﺷﮑﻞﮐﺎﻻﺋﯽ‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺒﹺﻴّﻦ ﭼﻴﺰﯼ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﻋﻴﻨﺎﹰ ﺩﺭ‬
‫ﺳﻮ‪‬ﻣﯽ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﺍﺩﺍﻣﺔ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻭ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻨﻈﹼﻢ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﺍﻳﻦ ﺟﻨﺒﺔ‬
‫ﺗﺼﺎﺩﻓﯽ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﻣﯽ ﺑﺮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻧﻪ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﻭ ﻣﺼﺮﻑ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﻭﺍﺳﻂ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻥﺩﻭ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﭘﻮﻝ ﻣﯽﺳﻨﺠﺪ ﻭ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺁﻥ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪﺟﻴﺐ ﻣﯽﺯﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻭﯼ ﻣﻌﺎﺩﻝﺑﻮﺩﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺁﻏﺎﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺣﺮﮐﺖ ﻭﺳﺎﻃﺖ ﮔﺮﺍﻧﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﻃﺮﻑ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺮﺁﻧﻬﺎ ﺍﺳﺘﻴﻼ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻣﻴﺎﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﻔﺮﻭﺿﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ‬

‫)‪) profit upon alienation (۱‬ﺳﻮﺩ ﻧﺎﺷﯽﺍﺯ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ( ﺍﺻﻄﻼﺣﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺟﻴﻤﺲﺍﺳﺘﻮﺍﺭﺕ ‪James Steuart‬‬
‫ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺑﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺩﺭﺍﺛﺮﺧﻮﺩ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ "ﺗﺌﻮﺭﯼﻫﺎﯼ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ" ﻣﻄﺮﺡ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪ (۲‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺑﻪ ﻻﺗﻴﻨﯽ‪(prima facie) :‬‬
‫‪۵۰۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻧﻴﺎﻣﺪﻩﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻢ ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﭘﻮﻝ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﻌﻴﺎﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﺷﮑﻞ‬
‫ﻣﻄﻠﻖﮐﺎﻻ ﻭﻟﺬﺍ ﺛﺮﻭﺕ ﻭﮔﻨﺞ ﺍﺯ ﺩﺭﻭﻥ ﺷﮑﻞ ﺳﺎﺩﺓ ﮔﺮﺩﺵﮐﺎﻻﻫﺎ‪ ، W – G – W ،‬ﺑﻴﺮﻭﻥ‬
‫ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻧﻴـﺰ ﺍﺯ ﺷﮑﻞ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ، G – W – Ǵ ،‬ﭘﻮﻝ ﻭﮔﻨـﺞ‬
‫ﺻﺮﻓﺎﹰ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺣﻔﻆ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﯽﭘﺬﻳﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﭼﻴﺰﯼ ﺩﺭﻣﯽﺁﻳﺪﮐﻪ ‪‬‬
‫ﺍﻗﻮﺍﻡ ﺗﺠﺎﺭﺕﭘﻴﺸﺔ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺪﺍﻳﺎﻥ ﺍﺑﻴﻘﻮﺭ)‪ (١‬ﺩﺭﻓﻮﺍﺻﻞ ﺟﻬﺎﻥ ﺯﻧﺪﮔﯽﻣﯽﮐﺮﺩﻧﺪ‬
‫ﻳﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻬﻮﺩﻳﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﺴﺎﻣﺎﺕ ]ﻻﻳﻪ ﻫﺎﯼ[ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﻟﻬﺴﺘﺎﻥ ﻣﯽ ﺯﻳﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺷﻬﺮﻫﺎﯼﺗﺠﺎﺭﺗﯽﻣﺴﺘﻘﻞ ﻭﮐﻼﻥﺭﺷﺪﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭﺍﻗﻮﺍﻡ ﺗﺠﺎﺭﺕﭘﻴﺸﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‬
‫ﻭﺳﺎﻃﺘﯽﺻ‪‬ﺮﻑ‪ ،‬ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﺎﺍﻗﻮﺍﻣﯽ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺷﺖﮐﻪ ﺩﺭﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﺮﺑﺮﻳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﺮﺩﻧﺪ‬
‫ﻭ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻧﻘﺶ ﻭﺍﺳﻄﺔ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﻳﻔﺎ ﻣﯽﻧﻤﻮﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻣﻘﺪ‪‬ﻡ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻭ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﺔ‬
‫ﺟﺪﻳﺪ ﻋﮑﺲﺁﻧﺴﺖ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺁﻥ ﺟﻤﺎﻋﺎﺗﯽﮐﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﻳﺎﮐﻤﺘﺮﯼ ﺩﺭ ﻭﺿﻊ ﺁﻧﻬﺎ ﺍ‪‬ﻋﻤﺎﻝ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻭ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﺮﻓﻴﻪ ]ﺭﻓﺎﻩ[ ﻭ ﻣﻌﻴﺸﺖ ﺭﺍ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﻓﺮﻭﺵ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺍﺯ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﺗﺤﺖ ﺍﺳﺘﻴﻼﯼ ﺍﺭﺯﺵﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺍﺯﺍﻳﻨﺮﻭﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕﮐﻬﻨﻪ ﺭﺍ ﺑﻪﺍﻧﺤﻼﻝ‬
‫ﻣﯽ ﮐﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ﮔﺮﺩﺵ ﭘﻮﻝ ﺭﺍ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﺩﻳﮕﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﻣﺎﺯﺍﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﮐﺘﻔﺎ‬
‫ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺁﺭﺍﻡﺁﺭﺍﻡ ﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﻓﺮﻭﻣﯽﺑﺮﺩ ﻭ ﻫﻤﺔ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺑﻪﺧﻮﺩ‬

‫)‪ (۱‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﻣﺘﺬﮐﺮ ﺷﺪﻩﺍﻳﻢ )ﺟﻠﺪ ﺍﻭﻝ ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ﺻﻔﺤﺔ ‪] ۱۰۹‬ﺻﻔﺤﺔ ‪۱۵۱‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ (‪ ،‬ﻓﻠﺴﻔﺔ ﺍﺑﻴﻘﻮﺭ )ﻳﺎ ﺍﭘﻴﮑﻮﺭﺱ ‪( Epicures‬ﮐﻪﺍﺳﺎﺳﺎﹰﻣﺒﺘﻨﯽﺑﺮﻋﻘﺎﻳﺪ‪ ‬ﺩﻣﻮﮐﺮﻳﺖ)ﺫﻳﻤﻘﺮﺍﻃﻴﺲ(‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮﻥ ﺗﺤﻮ‪‬ﻻﺕ‪ ‬ﻋﺎﻟﻢ ﺭﺍ ﻧﺘﻴﺠﺔﺣﺮﮐﺎﺕ‪ ‬ﺍﺗﻔﺎﻗﯽﹺﺍﺗﻢﻫﺎ )ﺟﺰﺀِﻻﻳﺘﺠﺰﹼﯼ( ﻣﯽﺩﺍﻧﹶﺪ ﺑﺮﺍﯼﺧﺪﺍﻳﺎﻥ ﻭﻇﻴﻔﻪﺍﯼ‬
‫ﺩﺭﺟﻬﺎﻥ ﻗﺎﺋﻞﻧﻴﺴﺖ ﻭﻣﻌﺘﻘﺪﺍﺳﺖﮐﻪﺁﻧﻬﺎﭼﻮﻥ ﺩﺭﻓﻮﺍﺻﻞﹺﺩﻧﻴﺎﻫﺎ )ﺑﻴﻦﺍﻟﻌﻮﺍﻟﻢ ‪(intermonde‬ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪ‬
‫ﺩﺭﺍﻣﻮﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﻭﻣﺮﺩﻡ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺍﻧﺪﻳﺸﻪﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭﻣﺘﻦ ﺭﺍﺟﻊ ﺑﻪ ﺍﻗﻮﺍﻡ ﺗﺠﺎﺭﺕﭘﻴﺸﻪ ﺫﮐﺮﺷﺪﻩ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ‬
‫ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝﺑﻨﺪﯼ ﺩﺭ ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ )ﺹ ‪] ۱۰۹‬ﺻﻔﺤﺔ ‪ ۱۵۱‬ﻫﻤﻴﻦﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ( ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۰۲‬‬

‫ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﻣﻌﺬﻟﮏ ﺍﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺍﻧﺤﻼﻝﺁﻭﺭ ﺗﺎ ﺩﺭﺟﺔ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﺷﺖ ﺟﻤﺎﻋﺖ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻭﺍﺳﻄﺔ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺟﻤﺎﻋﺎﺕ ﺭﺷﺪﻧﻴﺎﻓﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺳﻮﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻐﺒﻮﻥﺳﺎﺯﯼ ﻭ ﺍ‪‬ﻏﻔﺎﻝ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺩﺭ ﻗﺴﻤﺖ ﺍﻋﻈﻢ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻣﻨﺒـﻊ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ :‬ﺻﺮﻑ ﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺗﻔـﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﺼﺮ‪‬ﻑ ﺧﻮﺩ ﺩﺭﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩ )ﻭﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻟﺤﺎﻅ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﻫﻢ ﺗﺮﺍﺯ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻭ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ( ‪ ،‬ﺷﻴﻮﻩ ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴـﺪﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺟﻤﺎﻋﺎﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺣ‪‬ﮑﻤﻔﺮﻣﺎﺳﺖ ﺧﻮﺩ ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦ ﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﺨﺶ ﺳﺘﺮﮔﯽ‬
‫ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪﻣﺤﺼﻮﻝ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﻤﻠﹼﮏ ﺧﻮﺩ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﻗﺴﻤﺎﹰ ﺑﻪﺳﺒﺐ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﺑﻮﺩﻥ ﻣﻴﺎﻥ ﺟﻤﺎﻋﺎﺗﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺎﻥ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﻣﻌﻄﻮﻑ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻑ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﮐﻠﹼﯽ ﻓﺮﻭﺵ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﮐﻪ ﺩﺭﮔﺮﺩﺵ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ‬
‫ﺍﺻﻮﻻﹰ ﺧﻮﺩ ﻓﺮﻭﺵ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺍﺭﺯﺷﺸﺎﻥ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺩﺭﺟﻪ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ‬
‫ﺍ ﺯﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺷﻴﻮﻩ ﻫﺎﯼ ﮐﻬﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐ ﺍﺻﻠﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‬
‫ﻃﺮﻑ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻗـﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺮﺩﻩ ﺩﺍﺭ‪ ،‬ﺍﺭﺑﺎﺏ ﻓﺌـﻮﺩﺍﻝ‪ ،‬ﺩﻭﻟﺖ )ﻣﺜﻼﹰ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮﻭﺍﯼ‬
‫ﻣﺴﺘﺒﺪ ﺷﺮﻗﯽ( ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﺛﺮﻭﺗﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻌﻄﻮﻑ ﺑﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﺠﻤ‪‬ﻠﯽ ﻭ ﺭﻓﺎﻫﯽ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺍﻡ ﻣﯽﮔﺴﺘﺮﺩ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺁﺩﺍﻡ ﺍﺳﻤﻴﺚ ﺩﺭﺟﺎﺋﯽﮐﻪ ﺍﺯ ﺩﻭﺭﺍﻥ‬
‫ﻓﺌﻮﺩﺍﻝ ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ ﻭ ﻣﺎ ﻗﺒﻼﹰ ﺍﺯﺁﻥ ﻳﺎﺩﮐﺮﺩﻩﺍﻳﻢ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺑﻪﺩﺭﺳﺘﯽ ﭘﹺﯽ ﺑﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﻔﻮ‪‬ﻕ ﺳﺮﻭ‪‬ﺭﯼﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻳﮏ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻏﺎﺭﺗﮕﺮﺍﻧﻪ ﺍﺳﺖ‪،١‬‬

‫‪۱‬ـ "ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻧﺰﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﺷﮑﺎﻳﺖ ﻣﻔﺼﹼﻠﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻧﺠﻴﺐﺯﺍﺩﮔﺎﻥ ﻳﺎ ﺭﺍﻫﺰﻧﺎﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺣﺎﮐﯽﺍﺯ ﺍﻳﻨﮑﻪ‬
‫ﺁﻧﺎﻥ ﺑﺎ ﭼﻪ ﻣﺨﺎﻃﺮﺓ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﺗﺠﺎﺭﺕ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸﻘﹼﺎﺕ ﺯﻧﺪﺍﻧﯽﺷﺪﻥ‪ ،‬ﻣﻀﺮﻭﺏ‪-‬‬
‫ﮔﺸﺘﻦ ﻭ ﺑﺎﺝﺩﺍﺩﻥ ﻭ ﻟﺨﺖﺷﺪﻥ ﺭﺍ ﺗﺤﻤ‪‬ﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﮔﺮﺁﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﺭﻧﺞﻫﺎﺋﯽ ﺭﺍ‬
‫ﻣﺘﺤﻤ‪‬ﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﭼﻪ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻣﻘﺪ‪‬ﺳﯽ ﻣﯽﺑﻮﺩﻧﺪ‪ ...‬ﻭﻟﯽ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺑﻪﻧﺎﺣﻖ ﻭ ﺑﺮﺧﻼﻑ‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻴ‪‬ﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﺩﺯﺩﯼﻫﺎ ﻭ ﺭﺍﻫﺰﻧﯽﻫﺎ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠـﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﺟﻬﺎﻥ ﻭ ﺣﺘﹼﺎ ﻣﻴﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺁﻧﺎﻥ ←‬
‫‪۵۰۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞﺁﻥ ﻧﺰﺩ ﺍﻗﻮﺍﻡ ﺗﺠﺎﺭﺕﭘﻴﺸﺔ ﺩﻭﺭﺍﻥﻫﺎﯼ ﻗﺪﻳﻢ ﻭﺟﺪﻳﺪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺑﺎ ﭼﭙﺎﻭﻝ‬
‫ﻗﻬﺮﺁﻣﻴﺰ‪ ،‬ﺩﺯﺩﯼﺩﺭﻳﺎﺋﯽ‪ ،‬ﺑﺮﺩﻩﺭﺑﺎﺋﯽ ﻭﺗﺤﺖﺭﻗﻴ‪‬ﺖﺩﺭﺁﻭﺭﺩﻥ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮﺍﺕ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫→ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﭼﻪﺟﺎﯼ ‪‬ﺷﮕ‪‬ﻔﺘﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻘﺪ‪‬ﺭ ﺳﺎﺯﺩﮐﻪﺁﻥ ﺛﺮﻭﺕ‪ ‬ﺑﻪﻧﺎﺣﻖ ﺳﺘﺎﻧﺪﻩ‬
‫ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺑﺮﻭﺩ ﻭﻳﺎ ﺭﺑﻮﺩﻩ ﺷﻮﺩ ﻭﺣﺘﹼﺎ ﺧﻮﺩ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﺎﺑﺖ ﺍﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮﺍ ﺳﺮ ﺑﺒﺎﺯﻧﺪ ﻭ ﻳﺎ ﺯﻧﺪﺍﻧﯽﮔﺮﺩﻧﺪ؟‪ ...‬ﻭ‬
‫ﺑﺮ ﺍﻣﻴﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺗﺠﺎﺭﺕﻫﺎﯼ ﻏﻴﺮﻋﺎﺩﻻﻧﻪ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍ‪‬ﻋﻤﺎﻝ ﺯﻭﺭ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﺯﺁﻥ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺯﻳﺮﺩﺳﺘﺎﻥ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﻴﻮﻩﻫﺎﯼ ﻧﻨﮓﺁﻭﺭ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺳﺮﮐﻴﺴﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺷﻮﺍﻟﻴﻪﻫﺎ ﻭ ﺭﺍﻫﺰﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﻻﺯﻡ ﺩﺍﺭﺩ ﺗﺎ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺁﻧﺎﻥ ﻧﺎﺣ ﹼﻘﯽﹺ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﮐﻴﻔﺮ ﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻮﺍﻟﻴﻪﻫﺎ ﻭ ﺭﺍﻫﺰﻧﺎﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺷﻴﺎﻃﻴﻦ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺍﻭ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ ﻣﺼﺮ ﻭ ﻫﻤﺔ ﺟﻬﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ‬
‫ﺩﺳﺖ ﺷﻴﺎﻃﻴﻦ ﺗﻨﺒﻴﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭﻳﺎ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩﺷﻤﻨﺎﻥ ﻭﻳﺮﺍﻥ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻳﮏ ﺑﺪﮐﺎﺭﯼ ﺭﺍ ﺑﻪﺩﺳﺖ‬
‫ﺑﺪﮐﺎﺭﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﯽﺯﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻭﻥ ﺁﻧﮑﻪ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻔﻬﻤﺎﻧﺪﮐﻪ ﺷﻮﺍﻟﻴﻪﻫﺎ ﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﺭﺍﻫﺰﻧﻨﺪ‪ .‬ﺍﺯ‬
‫ﺯﻣﺎﻧﯽﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﻫﺮﺭﻭﺯ ﺩﺭ ﺗﻤﺎﻡ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﻪ ﺩﺯﺩﯼ ﻣﺸﻐﻮﻟﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻮﺍﻟﻴﻪﻫﺎ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻳﮑﯽ ﺩﻭ ﺑﺎﺭ ﻳﮏ ﻳﺎ ﺩﻭ‬
‫ﺗﺤﻘﻖ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽ ﮐﻨﺪﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﺎﻥ ﺗﻮ‬ ‫ﻧﻔﺮ ﺭﺍ ﻟﹸﺨﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ" ـ "ﻗﻀﺎﻭﺕ ﺍ‪‬ﺯﺍﻳﻪ )‪(Esaie‬‬
‫) ‪(1 1‬‬

‫ﺷﺮﻳﮏ ﺩﺯﺩ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﺑﻪﺩﺳﺘﻮﺭ ﺁﻧﺎﻥﮐﺴﯽﮐﻪ ﻳﮏ ﮔﻮﻟﺪﻥ ﻳﺎ ﻧﻴﻢ ﮔﻮﻟﺪﻥ ﺩﺯﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺣﻠﻖﺁﻭﻳﺰ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺑﺎﺁﻧﻬﺎﮐﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﻣﯽﺩﺯﺩﻧﺪ ﻫﻢﺩﺍﺳﺘﺎﻧﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﻣﻦﺗﺮ ﺍﺯﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺩﺯﺩﯼ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺗﺎ ﺩﺭﺳﺘﯽ ‪‬ﻣﺜﹶﻠﯽﮐﻪ ﻣﯽﮔﻮﻳﻨﺪ ﺩﺯﺩﺍﻥ ﺑﺰﺭﮒ ﺩﺯﺩﺍﻥﮐﻮﭼﮏ ﺭﺍ ﺑﻪﺩﺍﺭ ﻣﯽﺁﻭﻳﺰﻧﺪ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ‬
‫ﺳﺎﻧﺴﻮﺭ ﺭﻭﻣﯽ ﮐﺎﺗﻮﻥ)‪ (2 1‬ﮔﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ :‬ﺩﺯﺩﺍﻥ ﺣﻘﻴﺮ ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥﻫﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪﺍﻧﺪ ﻭ ﻣﯽﭘﻮﺳﻨﺪ ﻭﻟﯽ ﺩﺯﺩﺍﻥ ﺑﻴﺖ‪-‬‬
‫ﺍﻟﻤﺎﻝ ﺑﺎ ﺯﺭ ﻭ ﺩﻳﺒﺎ ﺁﺯﺍﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻋﺎﻗﺒﺖﮐﻼﻡ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﭼﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﭘﺮﻭ‪‬ﺭﺩﮔﺎﺭ‬
‫ﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪﮐﺮﺩﮐﻪ ﻳﺰﻗﻴﻞ)‪ (3 1‬ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﺎﻥ ﻭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ‪ ،‬ﺩﺯﺩﯼ ﺑﺎ ﺩﺯﺩ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳ‪‬ﺮﺏ ﻭ‬
‫ﺳﻨﮓ ﺑﺎﻫﻢ ﻳﮑﺠﺎ ﺫﻭﺏ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭﺣﺮﻳﻖ ﻳﮏﺷﻬﺮ ﻧﻪ ﺷﻬﺮﻳﺎﺭﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﻭﻧﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪".‬‬
‫)‪ (Martin Luther, Bücher von Kaufhandel und Wucher‬ﻣﺎﺭﺗﻴﻦ ﻟﻮﺗﺮ‪:‬ﮐﺘﺎﺏﻫﺎﺋﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺗﺠﺎﺭﺕ‬
‫ﻭ ﺭﺑﺎ ـ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪﺳﺎﻝ ‪.۱۵۲۷‬‬
‫)‪۱‬ـ‪ (۱‬ﺩﺭ ﭼﺎﭖ ﺍﻭ‪‬ﻝ ‪ ESAU‬ﺁﻣﺪﻩ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺗﻮﺭﺍﺕ ﻧﺎﻡ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺍﺭﺷﺪ ﻳﻌﻘﻮﺏ ﻓﺮﺯﻧﺪ ﺍﺳﺤﻖ ﻭﺭﺑﻘﺎﻩ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻧﻘﻞﻗﻮﻝ ﺍﺯ ﻳﮏ ﺷﺨﺼﻴ‪‬ﺖ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﻮﺭﺍﺕ ﺑﻪﻧﺎﻡ ﺍﺯﺍﻳﻪ ﻳﺎ ﻋﻴﺴﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪۱‬ـ‪ Caton (۲‬ﻳﺎ ‪۲۳۴) Cato‬ـ ‪ ۱۴۹‬ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﻣﻴﻼﺩ( ﻣﻠﻘﹼﺐ ﺑﻪ ﮐﺎﺗﻮﻥ ﻗﺪﻳﻤﯽ ــ ﺩﻭﻟﺘﻤﺮﺩ ﻭ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﺓ ﺭﻭﻣﯽ ــ ﻣﺪﺍﻓﻊ‬
‫ﺍﺷﺮﺍﻓﻴﺖ ﺑﺮﺩﻩﺩﺍﺭ ﻭ ﺯﻣﻴﻨﺪﺍﺭ‪.‬‬
‫)‪۱‬ـ‪) EZECHIEL (۳‬ﻳﺰﻗﻴﻞ( ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﭼﻬﺎﺭ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺰﺭﮒ ﻳﻬﻮﺩ )ﺳﺪﺓ ﺷﺸﻢ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﻣﻴﻼﺩ(‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۰۴‬‬

‫ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮﺩﻩﺍﺳﺖ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﮐﺎﺭﺗﺎﮊ)‪ (١‬ﻭ ﺭ‪‬ﻡ ﻭﺑﻌﺪﻫﺎ ﻧﺰﺩ ﻭﻧﻴﺰﯼﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺮﺗﻘﺎﻟﯽﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻠﻨﺪﯼﻫﺎﻭﻏﻴﺮﻩ‪.‬‬
‫ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﺳﻤﺖ ﮔﻴﺮﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﺍ ﺭﺯﺵ‬
‫ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺍﺑﻌﺎﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﺘﻨﻮ‪‬ﻉ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺁﻥ‬
‫ﺧﺼﻠﺖ ﺟﻬﺎﻥﺷﻤﻮﻝ ﻣﯽ ﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬ﭘﻮﻝ ﺭﺍ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺟﻬﺖ‬
‫ﺗﺠﺎﺭﺕ ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﮐﻤﺘﺮ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻨﺤﻞ ﮐﻨﻨﺪﺓ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﻴﺸﻴﻦ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﻤﺔ ﺍﹶﺷﮑﺎﻝ ﮔﻮﻧﺎ ﮔﻮﻥ ﺧﻮﺩ ﻋﻤﺪﺗﺎﹰ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻑ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺍﻧﺤﻼﻝ ﺷﻴﻮﻩ ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻬﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺍﺳﺘﺤﮑﺎﻡ ﻭ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﺩﺭﻭﻧﯽ ﺁﻥ ﺷﻴﻮﻩﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍ ﻣ‪‬ﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺍﻧﺤﻼﻝ ﺑﻪ ﮐﺠﺎ ﻣﯽ ﺍﻧﺠﺎﻣﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﮐﺪﺍﻡ ﺷﻴﻮﺓ ﻧﻮﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺷﻴﻮﺓ ﻗﺪﻳﻢ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺧﺼﻠﺖ ﺧﻮﺩ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﺪﻳﻢ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﺎﺳﺘﺎﻥ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﻭ ﺗﻮﺳﻌﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﻪﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻣﺒﺘﻨﯽ‬
‫ﺑﺮ ﺑﺮﺩﻩ ﺩﺍﺭﯼ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻭ ﻳﺎ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻧﻘﻄﺔ ﺁﻏﺎﺯ ﺣﺮﮐﺖ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮﺩﮔﯽ‬
‫ﭘﺪﺭﺳﺎﻻ ﺭﯼ ﺭﺍ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻌﻄﻮﻑ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﻣﻌﻴﺸﺘﯽ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻤﯽ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ‬
‫ﻣﯽﺳﺎﺯﺩﮐﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻋﮑﺲ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻋﻤﻞ ﺁﻥ‬
‫ﺑﻪ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﻣﯽ ﮐﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ﺍﺯﺁﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﻣﯽ ﺁﻳﺪﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﻴﺰ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﻭﺍﺣﻮﺍﻝ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﻧﺪﮐﻪ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬

‫)‪ Carthage (۱‬ـ ﺷﻬﺮﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۸۱۴‬ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﻣﻴﻼﺩ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻓﻨﻴﻘﯽﻫﺎ ﺩﺭ ﺷﻤﺎﻝ )ﺩﺭ ﺣﻮﺍﻟﯽ ﺗﻮﻧﺲ(‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞﮔﺮﺩﻳﺪ ﻭﺑﻪﺯﻭﺩﯼ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺩﺭﻳﺎﺋﯽﺑﺰﺭﮒ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻳﮏﺟﻤﻬﻮﺭﯼ ﻣﻘﺘﺪﺭﯼ ﺩﺭﺁﻣﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﻴﺴﻴﻞ ﻭ ﺍﺳﭙﺎﻧﻴﺎ ﻭ ﻧﻘﺎﻁ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮﺍﺗﯽ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺩﺍﺩ ﻭﮐﺸﺘﯽﺭﺍﻧﯽ ﻭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﺎ‬
‫ﺑﺨﺶ ﺷﻤﺎﻟﯽ ﺍﻗﻴﺎﻧﻮﺱ ﺍﻃﻠﺲ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﻗﺪﺭﺕﮐﺎﺭﺗﺎﮊ ﻭ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﻟﺖﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼ ﺧﻮﻧﻴﻨﯽ ﺑﺎ ﺭ‪‬ﻡ ﮐﺸﺎﻧﺪﮐﻪ ﻣﻘﺘﺪﺭﺗﺮﻳﻦ ﺩﻭﻟﺖ ﺟﻬﺎﻥ ﺁﻥ ﺭﻭﺯ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻓﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻣﻨﺎﺯﻋﺎﺕﮐﻪ ﺗﺤﺖ‬
‫ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺟﻨﮓﻫﺎﯼ ﭘﻮﻧﻴﮏ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ‪ ۱۱۸‬ﺳﺎﻝ ﻃﻮﻝﮐﺸﻴﺪ‪ ،‬ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۴۶‬ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﻣﻴﻼﺩ ﺑﻪﺷﮑﺴﺖ‬
‫ﻗﻄﻌﯽ ﻭ ﺍﻧﻬﺪﺍﻡ ﮐﺎﺭﺗﺎﮊ ﺍﻧﺠﺎﻣﻴﺪ‪ .‬ﺍﺯﺁﻥ ﭘﺲ ﺍﻳﻦ ﺷﻬﺮ ﻭ ﻣﺘﺼﺮ‪‬ﻓﺎﺕ ﺁﻥ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺍﻣﭙﺮﺍﺗﻮﺭﯼ ﺭ‪‬ﻡ ﮔﺮﺩﻳﺪ‪.‬‬
‫‪۵۰۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺩ ﺍﻣﺮﯼ ﺳﺮﺷﺘﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺠﺮ‪‬ﺩ ﺟﺪﺍﮔﺸﺘﻦ ﺻﻨﻌﺖ ﺷﻬﺮﯼ ﺍﺯ ﺻﻨﻌﺖ‬
‫ﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺁﻥ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺁﻏﺎﺯ ﺟﻨﺒﺔ ﮐﺎﻻﺋﯽ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﻓﺮﻭﺵ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪ ﭘﺎﺩﺭﻣﻴﺎﻧﯽ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﮑﻴﻪﺩﺍﺷﺘﻦ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺷﻬﺮﯼ ﻭ ﺍﺯ‬
‫ﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺍﻳﻦ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺑﻪﮔﺴﺘﺮﺵ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﻪﺧﻮﺩﯼﹺﺧﻮﺩ ﺁﺷﮑﺎﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻭﺟﻮﺩ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﭘﺎﺑﻪ ﭘﺎﯼ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺣﺮﮐﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﻪﮐﻠﹼﯽ ﺍﻣﺮﯼﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﺴﺘﮕﯽﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺭ‪‬ﻡ ﺑﺎﺳﺘﺎﻥ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻣﺘﺄﺧﺮ‬
‫ﺟﻤﻬﻮﺭﻳﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺭﺟﻪﺍﯼ ﺍﺯﮔﺴﺘﺮﺵ ﺭﺳﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﻗﺒﻼﹰ ﻫﻴﭽﮕﺎﻩ ﺩﺭ‬
‫ﺟﻬﺎﻥ ﺑﺎﺳﺘﺎﻥ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯﺁﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺷﺖ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﯽ ﺩﺭﺗﮑﺎﻣﻞ ﺻﻨﺎﻳﻊ‬
‫ﺁﻥ ﺭﻭﯼ ﻧﺪﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺷﻬﺮ ﮐﻮﺭﻳﻨﺖ)‪ (١‬ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺷﻬﺮﻫﺎﯼ ﻳﻮﻧﺎﻧﯽ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﻭ‬
‫ﺁﺳﻴﺎﯼ ﺻﻐﻴﺮ ﺗﺮﻗﯽ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﺔ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺎﮔﺴﺘﺮﺵ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﺩﺭﺳﺖ ﺑﺮﺧﻼﻑ ﺗﮑﺎﻣﻞﺷﻬﺮﯼ ﻭﺷﺮﺍﻳﻂﺁﻥ‪ ،‬ﺭﻭﺣﻴﺔ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ ﻭﮔﺴﺘﺮﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‬
‫ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﻭﻳﮋﺓ ﺍﻗﻮﺍﻡ ﺍ‪‬ﺳﮑﺎﻥﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﻭﮐﻮﭼﻨﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺗﺮﺩﻳﺪﯼ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﻫﺎﯼ ﺑﺰﺭﮒ ﺳﺪﻩ ﻫﺎﯼ ﺷﺎﻧﺰﺩﻫﻢ ﻭ ﻫﻔﺪﻫﻢ‪،‬‬
‫ﮐﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﮐﺸﻔﻴﺎﺕ ﺟﻐﺮﺍﻓﯽ‪ ،‬ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﺮﻭﺯ ﻧﻤﻮﺩ ﻭ ﺩﺭﺟﺔ ﺭﺷﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‬
‫ﺭﺍ ﺳﺮﻳﻌﺎﹰ ﺗﺮﻗﯽ ﺩﺍﺩ)‪ (٢‬ــ ﺩﺭﺳﺖ ﻫﻤﻴﻦ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺖﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﮐﺎﻣﻼﹰ‬

‫)‪ Korinth (۱‬ﻳﺎ ‪) Corinthe‬ﮐﻮﺭﻧﺖ( ـ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺷﮑﻮﻓﺎﻥﺗﺮﻳﻦ ﺷﻬﺮﻫﺎﯼ ﻳﻮﻧﺎﻥ ﺑﺎﺳﺘﺎﻥ ﻭﺍﻗﻊ ﺩﺭ ﺷﺒﻪﺟﺰﻳﺮﺓ‬
‫ﭘﻠﻪﭘﻮﻧﺰ ‪ Pléponnèse‬ﮐﻪ ﺑﻪﺳﺎﻝ‪ ۱۴۶‬ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﻣﻴﻼﺩ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺭﻭﻣﻴﺎﻥ ﻭﻳﺮﺍﻥﮔﺮﺩﻳﺪ‪.‬ﺍﻳﻦ ﺷﻬﺮﮐﻪ ﺑﺎﺷﻬﺮﻫﺎﯼ‬
‫ﺁﺗﻦ ﻭ ﺍﺳﭙﺎﺭﺕ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻣﯽﻭﺭﺯﻳﺪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺑﻪﭼﻨﺎﻥ ﺩﺭﺟﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﻧﻴﺮﻭﻣﻨﺪﯼ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮﻩ‪-‬‬
‫ﻧﺸﻴﻨﯽﻫﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻧﻘﺎﻁ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﻳﻮﻧﺎﻥ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺷﻬﺮ ﮐﻮﺭﻧﺖ ﺑﻨﺪﺭﯼ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ‬
‫ﮐﻨﺎﺭ ﺧﻠﻴﺞ ﮐﻮﺭﻧﺖ‪.‬‬
‫)‪ (۲‬ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﮐﺸﻒ ﺟﺰﺍﻳﺮ ﻫﻨﺪ ﻏﺮﺑﯽ ﻭ ﻗﺎﺭﺓ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﻭ ﺭﺍﻩ ﺩﺭﻳﺎﺋﯽ ﺑﻪ ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ‪ ،‬ﺩﺭ ﺳﺪﻩﻫﺎﯼ ﺷﺎﻧﺰﺩﻫﻢ‬
‫ﻭ ﻫﻔﺪﻫﻢ ﺭﺍﻩﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﺷﻬﺮﻫﺎﯼ ﺷﻤﺎﻟﯽ ﺍﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﺍﺯﻗﺒﻴﻞ ﻭﻧﻴﺰ‪ ،‬ﮊﹺﻥ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺧﻮﺩ ←‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۰۶‬‬

‫ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﺁﻣﻴﺰﮔﺮﺩﻳﺪﻩﺍﺳﺖ ــ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻋﻤﺪﻩ ﺍﯼ ﺭﺍ ﺩﺭﺗﺴﺮﻳﻊ ﮔﺬﺍﺭ ﺍﺯ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﺌﻮﺩﺍﻟﯽ ﺑﻪ‬
‫ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﺳﻌﺔ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ ﺑﺎﺯﺍﺭﺟﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺑﺮﺍﺑﺮﺷﺪﻥ‬
‫ﻣﻴﺰﺍﻥﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺩﺭﮔﺮﺩﺵ‪ ،‬ﻫﻢﭼﺸﻤﯽ ﻣﻴﺎﻥﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﺍﺭﻭﭘﺎﺋﯽ ﺑﺮﺳﺮﺗﺴﻠﹼﻂ ﺑﺮﻣﺤﺼﻮﻻﺕ‬
‫ﺁﺳﻴﺎﺋﯽ ﻭ ﺫﺧﺎﻳﺮﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮﺍﺗﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺔ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﻮﺭ ﺩﺭ ﭘﺮﺍﻧﺪﻥ ﺳﺪﻫﺎﯼ ﻓﺌﻮﺩﺍﻟﯽ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﺳﻬﻢ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺑ‪‬ﺪﻭﯼ ﺧﻮﺩ‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻣﺎﻧﻮﻓﺎﮐﺘﻮﺭﯼ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﺟﺎﻫﺎﺋﯽ ﺭﺷﺪ ﻣﯽﻳﺎﻓﺖﮐﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ‬
‫ﻗﺮﻭﻥ ﻭ‪‬ﺳﻄﺎ ﻗﺒﻼﹰ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻣﺜﻼﹰ ﺧﻮﺑﺴﺖ ﻫﻠﻨﺪ ﺭﺍ ﺑﺎ ﭘﺮﺗﻘﺎﻝ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﻮﺩ‪ ١.‬ﻭ‬
‫ﺍﮔﺮ ﺗﻮﺳﻌﺔ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻭ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻧﻮﻳﻦ ﺩﺭ ﺳﺪﺓ ﺷﺎﻧﺰﺩﻫﻢ ﻭ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﺑﺎﺯ‬
‫ﺩﺭ ﺳﺪﺓ ﻫﻔﺪﻫﻢ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻧﻴﺮﻭﻣﻨﺪﯼ ﺩﺭ ﺍﹸﻓﻮﻝ ﺷﻴﻮ ﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻬﻨﻪ ﻭ ﺭﻭﻧﻖ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

‫→ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﻪﺟﺎﯼﺁﻧﻬﺎﮐﺸﻮﺭﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭﺳﻮﺍﺣﻞ ﺍﻗﻴﺎﻧﻮﺱﺍﻃﻠﺲ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ )ﭘﺮﺗﻘﺎﻝ‪ ،‬ﻫﻠﻨﺪ‪،‬‬

‫ﺍﺳﭙﺎﻧﻴﺎ ﻭ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ( ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻧﻘﺶ ﻋﻤﺪﻩ ﺭﺍ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﺷﺎﺭﺓ ﻣﺼﻨﻒﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ ﺑﻪﺍﻳﻦ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻣﻬﻢ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺩﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﺩﺭ ﺳﻴﺎﺩﺕ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺟﻬﺎﻧﯽﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۱‬ـ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﻗﺮﻥ ﻫﺠﺪﻫﻢ‪ ،‬ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺩﺭﺟﻪ ﭘﺎﻳﻪ ﻫﺎﺋﯽ ﭼﻮﻥ ﻣﺎﻫﻴﮕﻴﺮﯼ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻮﻓﺎﮐﺘﻮﺭ ﻭ‬
‫ﺼﻼﹰ ﺗﺤﻘﻴﻖﮐﺮﺩﻩﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ )ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕﺮ( ﺳﻬﻢ ﻣﻬﻤ‪‬ﯽ ﺩﺭ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻫﻠﻨﺪ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻔ ﹼ‬
‫ﻣﺜﻼﹰ ﺑﻪ ﺍﺛﺮ ﻣﺎﺳﯽ)‪ (1 1‬ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﺷﻮﺩ‪ .‬ــ ﺑﺮﺧﻼﻑ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕﮔﺬﺷﺘﻪﮐﻪ ﺑﻪ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﻭ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽﺁﺳﻴﺎﺋﯽ‪،‬‬
‫ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ ﻭ ﻗﺮﻭﻥ ﻭﺳﻄﺎﺋﯽﮐﻢ ﺑﻬﺎ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻣ‪‬ﺪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﭘ‪‬ﺮﺑﻬﺎ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺷﻔﺎﻳﺎﻓﺘﻦ ﺍﻳﻦ ﭘﻨﺪﺍﺭ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﻭ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺩﺭﺁﻏﺎﺯﺳﺪﺓ ﻫﺠﺪﻫﻢ ﻭ‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﺔ ﺁﻥ ﺑﺎ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﻭ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﺍﻣﺮﻭﺯﯼ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﻭ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺩﺭ‬
‫‪Anderson‬‬ ‫ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﺯ ﻫﺮﮐﺸﻮﺭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﻪﻣﺮﺍﺗﺐ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺑﻮﺩ‪) .‬ﻧﮕﺎﻩﮐﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺁﻧﺪﺭﺳﻮﻥ‬
‫)‪(2 1‬‬

‫ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ )‪ ، (History of Commerce‬ﺹ ‪ ۲۱۱‬ﻭ ﺑﻌﺪ‪(.‬‬

‫)‪۱‬ـ‪) Massie, Joseph (۱‬ﻭﻓﺎﺕ‪ :‬ﺳﺎﻝ‪ (۱۷۸۴‬ـ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‪ ،‬ﻳﮑﯽﺍﺯ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﮐﻼﺳﻴﮏ ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺋﯽ‪.‬‬
‫ﺍﺛﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺍﻳﻦ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫‪"An essay on the governing causes of the natural rate of interest", London, 1750.‬‬
‫)‪۱‬ـ‪ ۱۶۹۲) Anderson, Adam (۲‬ـ ‪ (۱۷۶۵‬ـ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﺍﺳﮑﺎﺗﻠﻨﺪﯼ ﻭ ﺻﺎﺣﺐ ﺍﺛﺮﯼ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‬
‫)‪. (History of Commerce‬‬
‫‪۵۰۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﺍ‪‬ﻋﻤﺎﻝ ﻧﻤﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻧﮑﻪ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪ‪،‬‬
‫ﺧﻼﻑ ﺍﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﺭﻭﯼ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺧﻮﺩ ﭘﺎﻳﺔ ﺍﻳﻦ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺫﺍﺗﯽ ﺍﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ ﺑﻪﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺑﻪﻣﻘﻴﺎﺱ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪،‬‬
‫ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺩﺍﺋﻤﯽ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﺍﻳﺠﺎﺏ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﮐﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺻﻨﻌﺖ ﺭﺍ ﻣﻨﻘﻠﺐ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺩ ﺻﻨﻌﺖ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﺩﮔﺮﮔﻮﻥ‬
‫ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﺳﻴﺎﺩﺕ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻧﻴﺰ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﺎ ﺗﻔﻮ‪‬ﻕ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﺎﮐﻤﺘﺮ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺰﺭﮒ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺧﻮﺑﺴﺖﮐﻪ ﻣﺜﻼﹰ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻫﻠﻨﺪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﹸﻓﻮﻝ ﻫﻠﻨﺪ‬
‫ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﮐﺸﻮﺭ ﻣﺘﻔﻮ‪‬ﻕ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺯﻳﺮ ﻓﺮﻣﺎﻥ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﻧﻌﯽﮐﻪ ﺍﺳﺘﺤﮑﺎﻡ ﺩﺭﻭﻧﯽ ﻭ ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻭ ﺷﻴﻮﻩﻫﺎﯼ ﻣﻠﹼﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺍﻧﺤﻼﻝﺁﻭﺭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺩﺭ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺑﺎ ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ ﻭ ﭼﻴﻦ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﺍﯼ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﮐﺸﻮﺭﻫﺎ ﻭﺣﺪﺕ ﻣﻴﺎﻥﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼﮐﻮﭼﮏ ﻭ ﺻﻨﻌﺖ ﺧﺎﻧﮕﯽ ﭘﺎﻳﺔ ﮔﺴﺘﺮﺩﺓ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﮑﻞ ﻫﻤﺒﻮﺩﯼ ﻫﺎﯼ ﺩﻫﮑﺪﻩ ﺍﯼ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ‬
‫ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﻣﺸﺘﺮﮎ ﺯﻣﻴﻦ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺁﻥ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺷﮑﻠﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﭼﻴﻦ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽﻫﺎ ﺩﺭ ﻫﻨﺪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮﻭﺍﻳﺎﻥ ﻭ ﺑﻬﺮﺓ ﺯﻣﻴﻦﺳﺘﺎﻧﺎﻥ‪ ،‬ﻗﺪﺭﺕ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬
‫ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻭﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﻳﮑﺒﺎﺭﻩ ﺑﻪﮐﺎﺭﺑﺮﺩﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﮕﺮ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺒﻮﺩﯼﻫﺎﯼ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼﮐﻮﭼﮏ‬
‫ﺭﺍ ﻭﻳﺮﺍﻥ ﺳﺎﺯﻧﺪ‪ ١.‬ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺁﻧﻬﺎ ﻓﻘﻂ ﺗﺎ ﺁﻥ ﺣﺪ‪ ‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺩﮔﺮﮔﻮﻥﺳﺎﺯ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ‬
‫ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﺎﺯﻝﮐﺎﻻﻫﺎﯼﺁﻧﺎﻥ‪ ،‬ﺭﻳﺴﻨﺪﮔﯽ ﻭ ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩ‬

‫‪۱‬ـ ﺍﮔﺮ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻣﻠﹼﺘﯽ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺗﺠﺮﺑﻴﺎﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﻧﺎﻣﻮﻓﹼﻖ ﻭ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺍﺣﻤﻘﺎﻧﻪﺍﯼ )ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﺷﺮﻡ ﺁﻭﺭﯼ( ﺭﺍ‬
‫ﻋﺮﺿﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﺩﺍﺭﺓ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺩﺭ ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺑﻨﮕﺎﻟﻪﮐﺎﺭﻳﮑﺎﺗﻮﺭﯼ ﺍﺯ‬
‫ﺯﻣﻴﻨﺪﺍﺭﯼ ﺑﺰﺭﮒ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩﺁﻭﺭﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺟﻨﻮﺏ ﺷﺮﻗﯽ ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥﮐﺎﺭﻳﮑﺎﺗﻮﺭﯼ ﺍﺯ ﺧﺮﺩﻩﻣﺎﻟﮑﯽ‬
‫ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺷﻤﺎﻝ ﻏﺮﺑﯽ‪ ،‬ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺑﺮﺍﻳﺸﺎﻥ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻫﻤﺒﻮﺩﯼ ﻫﺎﯼ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﻫﻨﺪﯼ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ‬
‫ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺍﺷﺘﺮﺍﮐﯽ ﺯﻣﻴﻦ ﺭﺍ ﺑﻪﮐﺎﺭﻳﮑﺎﺗﻮﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﻬﺎﺩ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۰۸‬‬

‫ﻫﻢﭘﻴﻮﻧﺪ ﺍﻳﻦ ﻭﺣﺪﺕ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺻﻨﻌﺘﯽ ـ ﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻨﻬﺪﻡ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ﻭ‬
‫ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻫﻤﺒﻮﺩﻫﺎ ﺭﺍ ﻣﯽﭘﺎﺷﺎﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﹼﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴﺰ ﺍﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻨﺤﻞﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﺴﻴﺎﺭﺁﻫﺴﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﭼﻴﻦﮐﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﻳﺎﺭﯼ ﻧﻤﯽﺭﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺎﺯ ﻫﻢﮐﻤﺘﺮﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻬﻨﺎﻭﺭﯼ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻭ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﺋﯽ ﺩﺭ ﻭﻗﺖ ﮐﻪ ﺍﺯ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﻭ ﻣﺎﻧﻮﻓﺎﮐﺘﻮﺭ‬
‫ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﭘﺎﻳﺪﺍﺭﯼ ﺳﺮﺳﺨﺘﺎﻧﻪ ﺍﯼ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺑﺰﺭﮒ‪) ،‬ﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼﺁﻥ ﺑ‪‬ﺮﺝﻫﺎﯼ ﻫﻤﻪﺟﺎ ﻧﺎﻓﺬ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ(‪ ،‬ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻼﻑ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‪ ،‬ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺭﻭﺳﯽ ﭘﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﺳﻴﺎﺋﯽ ﺭﺍ ﺩﺳﺖ ﻧﺨﻮﺭﺩﻩ‬
‫)‪(١‬‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﮔﺬﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﮔﺬﺍﺭ ﺍﺯ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﺌﻮﺩﺍﻟﯽ ﺑﻪ ﺩﻭﮔﻮﻧﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻧﻘﻄﺔ ﻣﻘﺎ ﺑﻞ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻭ ﺻﻨﻌﺖ ﭘﻴﺸﻪ ﻭﺭﺍﻧﺔ ﺷﻬﺮﻫﺎﯼ ﻗﺮﻭﻥ ﻭﺳﻄﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺭﺳﺘﻪ ﺍﯼ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻫﯽ ﺍﺳﺖ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺩﮔﺮﮔﻮﻥﺳﺎﺯ‪ .‬ﻳﺎ‬
‫ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺑﺮﺗﻮﻟﻴﺪ ﺣﺎﮐﻢ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺭﺍﻩ ﺍﺧﻴﺮ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ‬
‫ﻧﻘﺶ ﺣﺎﻟﺖﮔﺬﺍﺭ ﺍﻳﻔﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ ــ ﻣﺜﻼﹰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺎﺭﭼﻪ ﻓﺮﻭﺷﺎﻥ)‪ (٢‬ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﻗﺮﻥ ﻫﻔﺪﻫﻢ‪ ،‬ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﯽ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺭﺍ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺧﻮﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﺩﺍﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﭘﺸﻢ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴﺎﺯﺷﺎﻥ ﺭﺍ‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻭﺧﺘﻨﺪ ﻭ ﭘﺎﺭﭼﺔ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻣﯽﺧﺮﻳﺪﻧﺪ ــ ﻭﻟﯽ ﻣﻌﺬﻟﮏ ﺍﻳﻦ ﺑﻪﺧﻮﺩﯼﹺﺧﻮﺩ ﺭﺍﻫﯽ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻬﻨﻪ ﺭﺍ ﻣﺘﺤﻮ‪‬ﻝ ﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﺁﻥ ﺷﻴﻮﻩ ﺭﺍ ﺣﻔﻆ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭﺁﻥﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﺷﺮﻁ ﻣﻘﺪ‪‬ﻡ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻣﺜﻼﹰ ﻫﻨﻮﺯ ﺩﺭ ﺍﻭﺍﺳﻂ ﺳﺪﺓ ﺣﺎﺿﺮ ﻭﺿﻊﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭ ﺩﺭ‬
‫ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺍﺑﺮﻳﺸﻢ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺟﻮﺭﺍﺏ ﺑﺎﻓﯽ ﻭ ﺗﻮﺭﺑﺎﻓﯽ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺍﮐﺜﺮﺍﹰ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮﺩﮐﻪ‬
‫ﻓﻘﻂ ﺍﺳﻢ ﺻﻨﻌﺘﮕﺮ ﺩﺍﺷﺖ ﻭﻟﯽ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﻧﺴﺎﺟﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺣﻔﻆ ﻫﻤﺎﻥ ﺣﺎﻟﺖ‬

‫)‪ (۱‬ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻧﯽﮐﻪ ﺭﻭﺳﻴﻪﮐﻮﺷﺶﻫﺎﯼ ﺗﺐﺁﻟﻮﺩﯼ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽ‪‬ﺑﺮ‪‬ﺩ ﺗﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻭﻳﮋﺓ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ‪ ،‬ﮐﻪ‬
‫ﻣﻨﺤﺼﺮﺍﹰ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺩﺍﺧﻠﯽ ﻭ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﯼﺁﺳﻴﺎﺋﯽ ﻣﺠﺎﻭﺭ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪،‬ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺩﺭ ﹸﺷﺮ‪‬ﻑ ﺗﻐﻴﻴﺮﻳﺎﻓﺘﻦ ﺍﺳﺖ‪) .‬ﻑ‪ .‬ﺍﻧﮕﻠﺲ(‬
‫)‪ (۲‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﻋﻴﻦ ﺍﺻﻄﻼﺡ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ‪ Clothier‬ﺫﮐﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۵۰۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﭘﺮﺍﮐﻨﺪﮔﯽ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﻭﺍﻣﯽ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺗﺴﻠﹼﻂ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺍ‪‬ﻋﻤﺎﻝ ﻣﯽﺷﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﺮﺩﻧﺪ‪ (١).‬ﺍﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻤﻪﺟﺎ ﺑﻪﺳﺎﻥ ﻣﺎﻧﻌﯽ ﺩﺭ‬
‫ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺁﻥ ﺷﻴﻮﻩ ﺍﺯﺑﻴﻦ ﻣﯽ ﺭﻭﺩ‪.‬‬
‫ﺑﯽﺁﻧﮑﻪ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﻣﻨﻘﻠﺐ ﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻭﺿﻊ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺭﺍ ﺑﺪﺗﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺁﻧﻬﺎﺭﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﺰﺩﺑﮕﻴﺮﺍﻥ ﻭ ﭘﺮﻭﻟﺘﺮﻫﺎﺋﯽﺩﺭﻣﯽﺁﻭﺭﺩﮐﻪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺷﺮﺍﻳﻄﯽ ﺑﺪﺗﺮ ﺍﺯﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‬
‫ﺗﺤﺖ ﺗﺴﻠﹼﻂ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻬﻦ ﺗﺼﺎﺣﺐ‬
‫ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﺎﮐﻤﯽ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻗﺴﻤﺘﯽﺍﺯ ﻣ‪‬ﺒﻞﺳﺎﺯﯼﻫﺎﯼ ﻟﻨﺪﻥﮐﻪ ﺑﻪﺷﻴﻮﺓ‬
‫ﭘﻴﺸﻪﻭﺭﯼﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻭﺿﻊ ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ ﺩﺭ ﺗﻮﻭﺭﻫﺎﻣﻠﺘﺲ)‪ (٢‬ﺑﻪﻣﻘﻴﺎﺱ‬
‫ﺑﺴﻴﺎﺭﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﺗﺮﯼ ﺣ‪‬ﮑﻤﻔﺮﻣﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﺭﺷﺘﻪ ﻫﺎﯼ ﻣﺘﻌﺪ‪‬ﺩﯼ ﺍﺯﮐﺴﺐ ﻭﮐﺎﺭ‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺍﺯ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺟﺪﺍ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎ ﻓﻘﻂ ﺻﻨﺪﻟﯽ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪،‬‬
‫ﺩﻳﮕﺮﯼﺗﻨﻬﺎ ﻣﻴﺰ ﻭﺳﻮ‪‬ﻣﯽﺗﻨﻬﺎﮔﻨﺠﻪ ﺩﺭﺳﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ .‬ﻭﻟﯽﮐﺴﺐﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ‬
‫ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻳﮏ ﺍﺳﺘﺎﺩﮐﺎﺭﮐﻮﭼﮏ ﺑﺎ ﻋﺪ‪‬ﺓ ﮐﻤﯽ ﺷﺎﮔﺮﺩ‪،‬ﮐﻤﺎﺑﻴﺶ ﭘﻴﺸﻪﻭ‪‬ﺭﺍﻧﻪ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﺍﻳﻦﻭﺟﻮﺩ ﺣﺠﻢﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﺶﺍﺯﺁﻥ ﺑﺰﺭﮒﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺸﺘﺮﯼﹺ ﺧﺼﻮﺻﯽ‬
‫ﮐﺎﺭﮐﻨﺪ‪ .‬ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﺩ ﮐﹼﻪ ﻫﺎ ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ ﻣﻐﺎﺯﻩ ﻫﺎﯼ ﻣﺒﻞﻓﺮﻭﺷﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺭﻭﺯﻫﺎﯼ ﺷﻨﺒﻪ‬
‫ﺍﺳﺘﺎﺩﮐﺎﺭ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻣﻐﺎﺯﻩﻫﺎ ﻣﯽﺭﻭﺩ ﻭ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﺪ‪ ،‬ﻭ ﭼﺎﻧﻪﺯﻧﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺑﻨﮕﺎﻩ ﺭﻫﻨﯽ ﺍﺳﺖ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻣﺒﻠﻐﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﺑﺖ ﻭﺛﻴﻘﻪﮔﺬﺍﺷﺘﻦ ﺍﻳﻦ ﻳﺎ ﺁﻥ ﺗﮑﻪ‬
‫ﭼﻴﺰ ﻗﺮﺽ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﺳﺘﺎﺩﮐﺎﺭﺍﻥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﻭﺵ ﻫﻔﺘﮕﯽ ﻻﺍﻗﻞ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺟﻬﺖ‬
‫ﺍﺣﺘﻴﺎﺝ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﻔﺘﺔ ﺑﻌـﺪ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﺗﻬﻴﻪ ﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺷﺎﮔﺮﺩﺍﻥ ﺧﻮﺩ‬

‫)‪ (۱‬ﻫﻤﻴﻦ ﻭﺿﻊ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺭﻭﺑﺎﻥﺑﺎﻓﯽ ﻭ ﺭﻳﺴﻤﺎﻥﺳﺎﺯﯼ ﺍﻳﺎﻟﺖ ﺭ‪‬ﻥ )ﺁﻟﻤﺎﻥ( ﻧﻴﺰ ﺻﺎﺩﻕ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻭﺣﺘﹼﺎ ﺩﺭ ﮐﺮﹺﻓ‪‬ﻠﺪ‬
‫)‪ (Krefeld‬ﺭﺍﻩﺁﻫﻦ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻳﻦﺑﺎﻓﻨﺪﮔﺎﻥ ﺩﺳﺘﯽ ﻭ"ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺍﻥ" ﺷﻬﺮﯼ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ‪،‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺍﺯﺁﻥ ﭘﺲ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻭﺭﻭﺩ ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﯽ ﻣﮑﺎﻧﻴﮏ ﻫﻢ ﺍﻳﻦ ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻫﻢ ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﺎﻥ ﺑﻴﮑﺎﺭ‬
‫ﮔﺮﺩﻳﺪﻧﺪ‪) .‬ﻑ‪ .‬ﺍﻧﮕﻠﺲ(‬
‫)‪ Tower Hamlets (۲‬ﻧﺎﻡ ﻗﺴﻤﺖ ﺷﺮﻗﯽ ﺷﻬﺮ ﻟﻨﺪﻥ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۱۰‬‬

‫ﺭﺍ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭﻭﺍﻗـﻊ ﻓﻘﻂ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﻫﺎﺋﯽ ﻣﻴـﺎﻥ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﻭﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽ ﺁﻳﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺍﻋﻈﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺟﻴﺐ ﻣﯽ ﺯﻧﺪ‪ (١ ).‬ﺁﻥ ﺭﺷﺘﻪ ﻫﺎﺋﯽ ﻧﻴﺰﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﭘﻴﺸﻪ ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﻪ ﻭﻳﺎ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﹸﺷ ‪‬ﻌﺐﹺ‬
‫ﻓﺮﻋﯽ ﺻﻨﻌﺖ ﻣﺤﻠﹼﯽ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ ﺑﻪﮔﻮﻧﺔ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﯼ ﺑﻪ ﻣﺎﻧﻮﻓﺎﮐﺘﻮﺭﮔﺬﺍﺭ ﻳﺎﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﮔـﺬﺍﺭ‬
‫ﺑﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺰﺭﮒ ﻧﻴـﺰ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄـﻪ ﺑﺎ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻓﻨﯽ ﺋﯽ ﺭﻭﯼ ﻣﯽ ﺩﻫـﺪ ﮐﻪ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺎﻩﻫﺎﯼﮐﻮﭼﮏ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺩﺍﺭﺍ ﺑﻮﺩ ــ ﮐﺎﺭﮔﺎﻩﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩﮐﺎﺭﺑﺮﺩ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﺎﺯ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺷﻴﻮﺓ ﭘﻴﺸﻪ ﻭﺭﺍﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺁﻧﮑﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻﺕ ﺑﺎ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺍﻓﺘﺪ ﺑﺎ ﻗﻮ‪‬ﺓ‬
‫ﺑﺨﺎﺭ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﻣﺜﻼﹰ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﺩﺭ ﺻﻨﻌﺖ ﺟﻮﺭﺍﺏﺑﺎﻓﯽ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺭﻭﯼ‬
‫ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﮔﺬﺍﺭ ﺑﻪ ﺳﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮﺩ‪ :‬ﺍ ﻭ‪ ‬ﻻﹰ‪ ،‬ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺻﻨﻌﺘﮕﺮ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﮐﺎﺭﮔﺎﻩ ﻫﺎﺋﯽ ﺑﻪ ﻭﻗﻮﻉ ﻣﯽ ﭘﻴﻮﻧﺪﺩﮐﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳـﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‬
‫ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺗﺠﻤ‪‬ﻠﯽ ﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﻣﻮﺍﺩ‬
‫ﺧﺎﻡ ﻭ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﺧﺎﺭﺟﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﺳﺪﺓ ﭘﺎﻧﺰﺩﻫﻢ ﺍﺯ ﻗﺴﻄﻨﻄﻨﻴﻪ ﺑﻪ‬
‫) ‪(٢‬‬
‫ﺍﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ‪ ،‬ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺍﺳﺘﺎﺩﮐﺎﺭﺍﻥ ﮐﻮﭼﮏ ﺭﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻭﺍﺳﻄﻪﻫﺎﯼ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺩﺭﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩ ﻳﺎ ﻧﻴـﺰ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﺓ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‪-‬‬
‫ﺻﻮﺭﺕ ﻭﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﺓ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﺍﺳﻤﺎﹰ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻭ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺑﯽ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﮔﺬﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻟﺜﺎﹰ‪ ،‬ﺻﻨﻌﺘﮕﺮ ﺧﻮﺩ ﺗﺎﺟﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

‫)‪ (۱‬ﺍﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻤﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ‪ ۱۸۶۵‬ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺑﻪﻣﻘﻴﺎﺱ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼﮔﺴﺘﺮﺵ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﻔﺼﻴﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺭﺍ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺩﺭﮔﺰﺍﺭﺵﮐﻤﻴﺴﻴﻮﻥ ﺧﺎﺹ ﻣﺠﻠﺲ ﻟﺮﺩﻫﺎ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ ‪:‬‬
‫‪"First Report of the Select Committee of the House of Lords on the Sweating System",‬‬
‫‪London, 1888.‬‬
‫ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩ‪) .‬ﻑ‪ .‬ﺍﻧﮕﻠﺲ(‬
‫)‪ (۲‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦﮐﻠﻤﺔ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ‪ Middelmen‬ﺩﺭﮐﻨﺎﺭ ﻭﺍﮊﺓ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ‪ ، Zwischenschieber‬ﺑﻴﻦ ﺩﻭ ﻫ‪‬ﻼﻝ ﺫﮐﺮ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺗﺮﺟﻤﺔ ﺁﻥ ﻫﻤﺎﻥ ﻭﺍﺳﻄﻪﻫﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۵۱۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫)‪(١‬‬
‫ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻢﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﭘﻮﭘﻪ)‪ (٢‬ﺑﻪﺩﺭﺳﺘﯽ ﻣﺘﺬﮐﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﻗﺮﻭﻥ ﻭ‪‬ﺳﻄﺎ ﺗﺎﺟﺮ ﻓﻘﻂ ﻋﺒﺎﺭﺕ‬
‫ﺍﺯ"ﺍﻧﺘﻘﺎﻝﺩﻫﻨﺪﺓ" ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺧﻮﺍﻩ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻋﻀﺎﺀِ ﺭﺳﺘﻪﻫﺎ ﻭﺧﻮﺍﻩ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩﻫﻘﺎﻧﺎﻥ‪،‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻳﺎ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪ ﺻﻨﻌﺘﮕﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺻﻨﻌﺖ ﭘﻴﺸﻪﻭﺭﯼ‬
‫ﮐﻮﭼﮏ ﻣﺤﻠﹼﯽ ﺭﺍ ﻭﺍﻣﯽﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻭ ﮐﺎﺭ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻣﺜﻼﹰ ﺑﻪﺟﺎﯼﺁﻧﮑﻪ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﭘﺎﺭﭼﻪﺑﺎﻑ ﭘﺸﻢ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺣﺘﻴﺎﺝ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﺪﺭﻳﺠﺎﹰ ﺑﻪﻣﻘﺎﺩﻳﺮ‬

‫)‪" (۱‬ﺑﻪﺷﻬﺎﺩﺕ ﺳﻴ‪‬ﺎﺣﺎﻧﯽ ﭼﻮﻥ ﺷﺎﺭﺩﻥ ‪ Chardin‬ﻭ ﺗﺎﻭﺭﻧﻴﻪ ‪ Tavernier‬ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺻﻔﻮﯼ ﺑﻪﺍﻳﺮﺍﻥ ﺳﻔﺮ‬
‫ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﻣﺸﺎﻫﺪﺍﺕ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﻧﻮﺷﺘﻪﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻖ‪ ‬ﺩﻭ‪‬ﻣﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺫﮐﺮ ﺷﺪﻩ ﺩﺭﺍﻳﺮﺍﻥ ﺁﻥ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺭ‪‬ﻭﺍﺝ ﭘﻴﺪﺍﮐﺮﺩﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﻴﺸﻪﻭﺭﯼ ﺣﺎﮐﻢ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻫﻨﻮﺯﮐﺎﺭﮔﺎﻩ ﻫﺎﯼ ﻣﺴﺘﻘﻞﮐﻮﭼﮏ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﭘﻴﺸﻪﻭﺭ ﺩﺭ‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺎﻩ ﺷﺨﺼﯽﺧﻮﺩ ﺑﺎﻳﮏﺩﻭﮐﺎﺭﮔﺮﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭﻣﺎﻟﮏ ﻭﺳﺎﻳﻞﮐﺎﺭﺧﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻦ‪ ...‬ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ‬
‫ﺑﺰﺭﮒﮐﻪ ﺑﻪﺻﺪﻭﺭ ﺑﺮﺧﯽﺍﺷﻴﺎﺀ ﺳﺎﺧﺘﻪﺷﺪﻩ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮﺵ‪ ،‬ﭼﻴﻨﯽﺁﻻﺕ‪ ،‬ﭘﺎﺭﭼﻪﻫﺎﯼ ﺍﺑﺮﻳﺸﻤﯽ‬
‫ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻮﻓﺎﮐﺘﻮﺭﻫﺎﺋﯽ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪﮐﻪ ﻫﺮ ﭘﻴﺸﻪﻭﺭ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺷﺎﮔﺮﺩﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﺩﺭﺁﻥﮐﺎﺭﮔﺎﻩﻫﺎ‬
‫ﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﺮﺩ ﻭ ﻣﺤﺼﻮﻝﮐﺎﻣﻞ ﺭﺍ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﯽﺩﺍﺩ‪ .‬ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ ﻭ ﻣﺤﻞﮐﺎﺭ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ )ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ(‬
‫ﺩﺭﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﭘﻴﺸﻪﻭﺭﺍﻥﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺍﺷﻴﺎﺀ ﺳﺎﺧﺘﻪﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﺗﻌﻠﹼﻖ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﻭﯼ‬
‫ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﯼ ﺑﻪﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻳﺎ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﻘﻄﻮﻉ ﺑﺎﺁﻧﻬﺎ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﯽﮐﺮﺩ‪ ".‬ﻧﮕﺎﻩﮐﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺍﺛﺮ ﺍﻳﺮﺝ ﺍﺳﮑﻨﺪﺭﯼ‬
‫)ﺭﺳﺎﻟﺔ ﺩﮐﺘﺮﺍﯼ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ( ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ‪" :‬ﮐﻮﺷﺸﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺑﺎﺳﺘﺎﻥ ﺗﺎ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﯽ"‪ ،۱۹۴۸ ،‬ﺹ ‪۲۷۹‬ـ‪.۲۸۰‬‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺎﻩﻫﺎﯼ ﺑﯽﺷﻤﺎﺭ ﻗﺎﻟﯽﺑﺎﻓﯽﮐﻪ ﻫﻢﺍﮐﻨﻮﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺍﮐﺜﺮﺍﹰ ﺑﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﭘﺎﻳﻪ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺣﺎﻻﺕ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﻭ ﺳﻮ‪‬ﻡ ﺍﺯ ﺍﻭﺍﺳﻂ ﻗﺮﻥ ﻧﻮﺯﺩﻫﻢ ﺗﺪﺭﻳﺠﺎﹰ ﺩﺭﮐﺸﻮﺭ ﻣﺎ ﭘﺪﻳﺪ ﺷﺪﻩ ﻭﻟﯽ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﻭﺍﺧﺮ ﺭﻭﻧﻖ ﻧﺴﺒﯽ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎﺭﮔﺎﻩﻫﺎﯼ ‪‬ﺑﺮ‪‬ﮎﺑﺎﻓﯽ ﻭ ﻣﻨﺴﻮﺟﺎﺕ ﺩﺍﺧﻠﯽ ﻋﻠﯽﺭﻏﻢ ﺭﻭﻧﻖ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽﮐﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺩﻫﺔ ﺍﺧﻴﺮ ﭘﻴﺪﺍﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺭﻗﺎﺑﺖﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻏﺮﺑﯽ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪۱۷۷۶) Poppe, Johann Heinrich Moritz von (۲‬ـ‪ (۱۸۵۰‬ـ ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮﮊﯼ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻮﺑﻴﻦﮔ‪‬ﻦ‬
‫‪) Tubingen‬ﺁﻟﻤﺎﻥ( ـ ﻣﺆﻟﹼﻒﮐﺘﺎﺑﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺗﮑﻨﻮﻟﻮﮊﯼ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ‪:‬‬
‫‪"Geschichte der Technologie seit der Wiederherstellung der Wissenschaften bis an das‬‬
‫‪Ende des achtzehnten Jahrhunderts", Götingen, 1801.‬‬
‫ﺍﺷﺎﺭﺓ ﻣﺆﻟﹼﻒﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ ﺑﻪﮔﻔﺘﺔ ﺍﻭ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺍﻳﻦﮐﺘﺎﺏ ﺻﻔﺤﺔ ‪ ۷۰‬ﺍﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۱۲‬‬

‫ﮐﻮﭼﮏ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺷﺎﮔﺮﺩﺍﻥ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻭ ﮐﺎﺭﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺩ ﭘﺸﻢ ﻳﺎ ﻧﺦ ﺭﺍ‬
‫ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﭘﺎﺭﭼﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻣﯽ ﻓﺮﻭﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭﺍﺭﺩ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﺎﻓﻨﺪﺓ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺁﻧﮑﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻳﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻥ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﺟﻬﺎﻥ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻫﻨﻮﺯ ﻓﻘﻂ‬
‫ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺩﺭﺁﻏﺎﺯ‪ ،‬ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺷﺮﻁ ﻣﻘﺪ‪‬ﻡ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝﮔﺸﺘﻦ ﭘﻴﺸﻪﻫﺎﯼ‬
‫ﺭﺳﺘﻪ ﺍﯼ ﻭ ﻣﺤﻠﹼﯽ ـ ﺧﺎﻧﮕﯽ ﻭﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﻓﺌﻮﺩﺍﻟﯽ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‬
‫ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﺑﺪﺍﻥ ﺟﻬﺖ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺭﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﮐﺎﻻ ﺩﺭﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻥ ﺑﺎﺯﺍﺭﯼ ﻓﺮﺍﻫﻢ‬
‫ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ﻭ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﻫﺎﯼﮐﺎﻻﺋﯽ ﺗﺎﺯﻩﺍﯼ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮﺍﺩ‬
‫ﺧﺎﻡ ﻭﮐﻤﮑﯽ ﻧﻮﺋﯽ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﺋﯽ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﻣﯽﮔﺸﺎ ﻳﺪﮐﻪ ﺍﺯ‬
‫ﭘﻴﺶ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ ﻭ ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﻫﻢ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻭ ﺑﺎﺯﺍﺭ‬
‫ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻭ ﻫﻢ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﮐﻪ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﺍﺭﺟﻬﺎﻧﯽ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﺠﺮ‪‬ﺩ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻣﺎﻧﻮﻓﺎﮐﺘﻮﺭ ﻭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯﺁﻥ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺰﺭﮒ ﺗﺎﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺍﯼ ﺗﺤﮑﻴﻢ ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮﺩ‪،‬‬
‫ﺑﻪﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﺍﯼﺧﻮﺩ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪ ﻭﺁﻥﺭﺍ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺯﻳﺮ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﻣﯽ ﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻨﮏ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺧﺎﺩﻡ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻥ ﮔﺴﺘﺮﺵ‬
‫ﺩﺍﺋﻤﯽ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺷﺮﻁ ﺣﻴﺎﺗﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻳﮏ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻧﺒﻮﻫﻪ ﻭﺍﺭ ﻭ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩﮔﺴﺘﺮﺵﻳﺎﺑﻨﺪﻩ‬
‫ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺩﺭﮐﺎﺭ ﺗﻮﺳﻌﺔ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻭﺷﮑﺴﺘﻦ ﺣﺪﻭﺩ ﺁﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻧﺒﻮﻫﻪ ﻭﺍﺭ ﺭﺍ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻧﻴﺴﺖ )ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‬
‫ﻓﻘﻂ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺍﺳﺖ(‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﻭ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ‬
‫ﮐﺎﺭﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺟﻬﺎﻧﯽ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﯼ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﺓ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ‪ ،‬ﺁﻥ ﻫﻢ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺩﺍﺧﻠﯽ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﺴﻨﺠﺪ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻫﺎﯼ ﺑ‪‬ﺪﻭﯼ ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺑﺎﻷﻧﺤﺼﺎﺭ ﺑﻪ ﮔﺮﺩﻥ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ‬
‫‪۵۱۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺳﻴﺎﺩﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻧﻈﺮﯼ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺮﮐﺎﻧﺘﯽﻟﯽ‪ ،‬ﺿﺮﻭﺭﺗﹰﺎ ﺑﺮ‬
‫ﻣﺒﻨﺎﯼ ﭘﺪﻳﺪﻩﻫﺎﯼ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭﺣﺮﮐﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﻣﯽﻳﺎﺑﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﻓﻘﻂ ﻧﻤﻮﺩ ﻇﺎﻫﺮﯼ ﭘﺪﻳﺪﻩﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺭﮎ ﻣﯽﮐﺮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺑﻴﻨﺶ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ‬
‫ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﺪﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺷﻴﻮﺓ ﺯﻧﺪﮔﯽﺁﺯﺍﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﹼﻠّﯽ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻭ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﺑﻪﺳﺒﺐ ﻧﻘﺶ ﻣﺘﻔﻮ‪‬ﻗﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺩﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﻫﺎﯼ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﺌﻮﺩﺍﻟﯽ‪ ،‬ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺧﻴﺰﺵ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻔﺎ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺩﺍﻧﺶ ﺣﻘﻴﻘﯽ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ‬
‫ﺟﺪﻳﺪ ﻓﻘﻂ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺁﻏﺎﺯ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺗﺌﻮﺭﻳﮏ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺑﻪ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻨﺘﻘﻞ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ)‪ (١‬ﻧﻴﺰ ﺷﮑﻞ ﺑﺴﻴﺎﺭﮐﻬﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ‬
‫ﺍﻳﻨﮑﻪ ﭼﺮﺍ ﻣﺮﮐﺎﻧﺘﯽﻟﻴﺴﻢ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺒﺪﺃ ﺁﻏﺎﺯ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﺁﻥ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﻣﺸﺎﺟﺮﻩ ﺁﻣﻴﺰ )ﭘﻮﻟﻤﻴﮏ( ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﻌﺪﺍﹰ‬
‫ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﻳﺪ‪.‬‬

‫ﭘﺎﻳﺎﻥ‪ ‬ﺑﺨﺶﹺ ﭼﻬﺎﺭﻡ‬

‫) ‪ ( ۱‬ﻣﻘﺼﻮﺩ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩ ﺁﻭﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻧﻘﺪﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺭﺑﺢ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺗﻌﻠﹼﻖ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﮔﺎﻥ ﻳﮏﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺘﺬﮐﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺍﺻﻄﻼﺡ ﺑﻬﺮﻩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻔﻊ ﭘﻮﻝ‬
‫ﺍﺯ ﻳﮏﺳﻮ ﻭ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺑﻬﺮﻩﺍﯼﮐﻪ ﺍﺯﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺯﻣﻴﻦ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻳﺪ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺑﺮﻳﻢ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۱۴‬‬

‫< ‪.? @ :;$‬‬ ‫‪!" % =$ : 789+‬‬

‫<‪A B‬‬ ‫‪4‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺑﻴﺴﺖﻭﻳﮑﻢ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭ‪‬ﺭ‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻳﺎ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ‬
‫ﺁﻏﺎﺯ ﻧﻤﻮﺩﻳﻢ )ﺑﺨﺶ ﺩﻭ‪‬ﻡﮐﺘﺎﺏ ﺣﺎﺿﺮ( ﻫﻨﻮﺯ ﺷﮑﻞ ﻗﻄﻌﯽ ﻧﺮﺥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺧﻮﺩ‬
‫ﻧﺪﺍﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭﺁﻥ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻫﻨﻮﺯ ﻫﻢﺗﺮﺍﺯﺷﺪﻥ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻫﻢﺗﺮﺍﺯﯼ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﺻﻨﻌﺘﯽﺋﯽ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻣﯽﺷﺪﮐﻪ ﺩﺭﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﻪﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﭘﻴﺸﻴﻦ‪ ،‬ﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻭ ﺳﻮﺩ ﺑﺎ ﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻣﻄﺮﺡ ﮔﺮﺩﻳﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺗﮑﻤﻴﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﻭ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺣﺪﻭﺩﯼ‬
‫ﺑﻴﺎﻥ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪﮐﻪ ﺩﻗﻴﻖﺗﺮ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺩﻧﺒﺎﻟﺔ ﺑﺮﺭﺳﯽﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺭﺍ ﺩﺭﻧﻈﺮ ﺩﺍﺷﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﭘﺲ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻣﺎ ﺍﺯ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﻳﺎ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻮﺋﻴﻢ ﻣﻘﺼﻮﺩ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺗﮑﻤﻴﻞﻳﺎﻓﺘﺔ ﺍﺧﻴﺮﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻗﻄﻌﯽ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺧﻮﺍﻫﺪ‬
‫ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻳﮑﯽ ﺍﺳﺖ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﻟﺰﻭﻣﯽ ﻫﻢ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺑﻪﺗﻨﻬﺎﺋﯽ ﺳﺨﻦ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ ،‬ﻣﻴﺎﻥ ﺳﻮﺩ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻭ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺗﻔﺎﻭﺗﯽ ﺑﮕﺬﺍﺭﻳﻢ‪ .‬ﭼﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻭﭼﻪ‬
‫ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺧﻮﺩ‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺭﺍ ﺑﻪﺑﺎﺯﺍﺭ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬
‫‪۵۱۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻢ ﺍﺯ‬
‫ﭘﻮﻝ ــ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻳﮏ ﻣﺒﻠﻎ ﺍﺭﺯﺷﯽﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻋ ‪‬‬
‫ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻭﺍﻗﻌﯽﹺﺁﻥ ﻋﻴﻦ ﭘﻮﻝ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﮐﺎﻻ ــ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻳﻦ ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺸﺨﺼﯽﮐﻪ ﻫﺴﺖ ‪‬ﺑﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺷﯽ‬
‫ﺷﻮﺩﮐﻪ ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭﺳﺎﺯ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺭﺯﺷﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺧﻮﺩﺍﹶﻓﺰﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﻮﻝ ﺳﻮﺩ ﻣﯽﺯﺍﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺭﺍ ﻗﺎﺩﺭ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﺸﺨﺼﯽﮐﺎﺭ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﻧﻴﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﺍﺯﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﻴﺮﻭﻥﮐﺸﺪ ﻭ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻓﯽﮐﻪ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﺩﺍﺭﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻑ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩﮐﻪ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺸﺘﻦ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻑ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺳﻮﺩﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ‬
‫ﻣﺒﺪ‪‬ﻝﮔﺸﺘﻦ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺧﺎﺻﻴ‪‬ﺖ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﻟﻘﻮ‪‬ﻩ‪ ،‬ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ‬
‫ﻭﺳﻴﻠﻪﺍﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻮﺩ‪،‬ﮐﺎﻻ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﻟﯽﮐﺎﻻﺋﯽﮐﻪ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ)‪ (١‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻳﺎ ﺳﺨﻦ‬
‫‪٢‬‬
‫ﺩﻳﮕﺮﯼﮐﻪ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻣﻌﻨﯽ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯﺣﻴﺚ ﺁﻧﮑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖﮐﺎﻻ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺎﻻﻧﺔ ﺳﻮﺩ ‪ %۲۰‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﻣﺎﺷﻴﻨﯽ ﺑﻪﺍﺭﺯﺵ‬
‫‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻭﻧﺴﺒﺖ ﻣﺘﻮﺳﻄﯽﺍﺯ ﺧﺮﺩﻣﻨﺪﯼ‬
‫ﻭ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻔﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺍﻓﺘﺪ‪ ،‬ﺳﻮﺩﯼ ﺑﺎﻟـﻎ ﺑﺮ ‪ ۲۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﻪ ﺑﺎﺭ‬
‫ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦﮐﺴﯽﮐﻪ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺩﺭﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺗﻮﺍﻧﺎﺋﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ‬
‫ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﻳﮑﺼﺪ ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺭﺍ ﺑﻪ ‪ ۱۲۰‬ﻟﻴﺮﻩ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺳﺎﺯﺩ ﻳﺎ ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﺳﻮﺩﯼ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ‬
‫‪ ۲۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﻟﻘﻮ‪‬ﻩﺍﯼ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬
‫ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺍﮔﺮ ﻭﯼ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺪﺕ ﻳﮏ ﺳﺎﻝ ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﺩﻳﮕﺮﯼ‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﻻﺗﻴﻨﯽ‪Sui generis :‬‬

‫‪۲‬ـ ﺑﺪ ﻧﺒﻮﺩ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﺮﺧﯽﺍﺯ ﻣﻮﺍﺭﺩﯼ ﻧﻘﻞﻗﻮﻝ ﻣﯽﺷﺪﮐﻪ ﺿﻤﻦﺁﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻳﻮﻥ ﻣﻄﻠﺐ ﺭﺍ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻮﺍﻝ ﺩﺭﮎ‬
‫ﮐﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ــ "ﺁﻳﺎ ﺷﻤﺎ )ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ( ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ـ ﮐﺎﻻ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﻴﺪ؟"‬
‫ﺍﻳﻦ ﺳﺆﺍﻟﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻃﯽ‪ ‬ﺍﺳﺘﻤﺎﻉ ﺷﻬﻮﺩ ﺑﺮﺍﯼﮔﺰﺍﺭﺵ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ "‪"Report on Bank Acts‬‬
‫)ﻣﺠﻠﺲ ﻋﻮﺍﻡ ﺳﺎﻝ ‪ ،۱۸۵۷‬ﺻﻔﺤﺔ ‪ ،(۱۰۴‬ﺍﺯ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﻋﻤﻞﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۱۶‬‬

‫ﻭﺍﮔﺬﺍﺭﮐﻨﺪﮐﻪﺁﻥﺭﺍ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﮐﺎﺭ ‪‬ﺑﺮ‪‬ﺩ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺗﻮﺍﻥ‪ ۲۰‬ﻟﻴﺮﻩ ﺳﻮﺩﮐﺮﺩﻥ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪﻭﯼ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻧﻤﻮﺩﻩﮐﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼ ﻫﻴﭻ ﺧﺮﺟﯽ ﺑﺮﻧﻤﯽﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺑﺎﺑﺖ ﺁﻥ ﻫﻴﭻ ‪‬ﻋﻮ‪‬ﺿﯽ ﻧﻤﯽﭘﺮﺩﺍﺯﺩ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺍﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﺩﺭﭘﺎﻳﺎﻥ ﺳﺎﻝ ﻣﺜﻼﹰ ‪ ۵‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﻪﮐﺴﯽﮐﻪ ﺻﺎﺣﺐ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﻩ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻣﺪﻩ ﺭﺍ ﺑﻪﻭﯼ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻭﯼ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻑ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﺒﻠﻎ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻭﻇﻴﻔﺔ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﺍﺵ‪ ،‬ﮐﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪ ‪ ۲۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺳﻮﺩ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺁﻥ‬
‫ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺩﮐﻪ ﻭﯼ ﺑﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪﺓ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﻩ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﺩ ﺑﻬﺮﻩ ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﭼﻴﺰﯼ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﺟﺰ ﻳﮏ ﻧﺎﻡ ﮔﺬﺍﺭﯼ ﻭﻳﮋﻩ ﻭ ﻋﻨﻮﺍﻧﯽ ﺧﺎﺹ ﺑﺮﺍﯼ ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺑﻪﮐﺎﺭﺍﹸﻓﺘﺎﺩﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﺟﺎﯼﺁﻧﮑﻪ ﺑﻪﺟﻴﺐ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﻳﺰﺩ ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺭﻭﺷﻦﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﻪﺩﺍﺭﻧﺪﺓ ﺁﻥ ﺍﻳﻦﺗﻮﺍﻥ ﺭﺍ ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ‬
‫ﮐﻪﺟﺰﺀِ ﻣﺸﺨﺼﯽﺍﺯﺳﻮﺩ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺴﺘﺎﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪﺓ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﻩ ﺭﺍ ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﺪﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪،‬ﺁﻥ ﺩﻳﮕﺮﯼﻧﻴﺰ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻮﺩ ﻧﺪﺍﺷﺖ ﻭ ﺑﻪﻃﻮﺭ‬
‫‪١‬‬
‫ﮐﻠﹼﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻳﻦ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ) ﺟﻴﻞ ﺑﺎﺭﺕ ( ﺍﺯ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ )ﻧﮕﺎﻩ ﮐﻨﻴﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺯﻳﺮﻧﻮﻳﺲ( ﻳﺎﻭﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻋﺎﺩﻻﻧﻪﺑﻮﺩﻥ ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﻋﺎﻣﻠﻴﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﺑﺮ‬
‫ﺍﻳﻦ ﭘﺎﻳﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﹺﯽﺁﻣﺪ ﻃﺒﻴﻌﯽ‪ ،‬ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺷﯽ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺍﹶﺷﮑﺎﻝ ﺣﻘﻮﻗﯽﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥﺁﻥ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﺍﺭﺍﺩﯼ‬

‫‪۱‬ـ "ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺩ ﻳﮏ ﺍﺻﻞ ﺑﺪﻳﻬﯽ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻫﺮﮔﺎﻩﮐﺴﯽ ﭘﻮﻝ ﻗﺮﺽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺪﺍﻥ ﻭﺳﻴﻠﻪ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﺩ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﻩ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪".‬‬
‫)‪(1 1‬‬
‫‪(Gilbart‬‬ ‫)‪, "The History and Principles of Banking", London, 1834, p. 163.‬‬
‫)‪۱‬ـ‪۱۷۹۴) Gilbart, James William (۱‬ـ‪ (۱۸۶۳‬ـ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﻭﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐﺁﺛﺎﺭ ﻣﺘﻌﺪ‪‬ﺩﯼ‬
‫ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﻭ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭﯼ‪.‬‬
‫‪۵۱۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺑﻴﺎﻥ ﺧﺎﺭﺟﯽ ﺭﺿﺎﯼ ﻣﺸﺘﺮﮎ ﺁﻧﻬﺎ ﻭ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩﻫﺎﯼ‬
‫ﻗﻬﺮﯼﺋﯽ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩﮔﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡﺁﻧﻬﺎ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﺑﻪﺯﻭﺭ ﺩﻭﻟﺖ ﻧﻴﺎﺯ ﺩﺍﺭﺩ‪،‬‬
‫ﭼﻮﻥ ﺻ‪‬ﺮﻓﺎﹰ ﺷﮑﻞﻫﺴﺘﻨﺪ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺧﻮﺩ ﺗﻌﻴﻴﻦﮐﻨﻨﺪﺓ ﻣ‪‬ﺤﺘﹶﻮﺍﯼ ﺍﻳﻦ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺍﺷﮑﺎﻝ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻓﻘﻂ ﺑﻴﺎﻥﮐﻨﻨﺪﺓ ﺍﻳﻦ ﻣ‪‬ﺤﺘﹶﻮﺍ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭﺑﺲ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻣ‪‬ﺤﺘﹶﻮﺍ ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺑﺎﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺑﻪﺩﺭﺩ ﺁﻥ ﺷﻴﻮﻩ ﻣﯽﺧﻮﺭﺩ‪ ،‬ﻋﺎﺩﻻﻧﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻣﺠﺮ‪‬ﺩ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺷﻴﻮﻩ ﺩﺭﺗﻀﺎﺩ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﻏﻴﺮﻋﺎﺩﻻﻧﻪ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﺮﺩﮔﯽ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻏﻴﺮﻋﺎﺩﻻﻧﻪ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺗﺪﻟﻴﺲ ]ﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻥ ﻋﻴﺐ[ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩﮐﻴﻔﻴ‪‬ﺖﮐﺎﻻ ﻏﻴﺮﻋﺎﺩﻻﻧﻪ ﺗﻠﻘﹼﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺍﺯﺁﻥﺟﻬﺖ ‪ ۲۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﺑﺎﺭ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩﮐﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺷﺮﻁ ﻻﺯﻡ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﺍﻳﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺼﺮﻑ ﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﭘﻮﻝ ﺻﺮﻑ‬
‫ﺧﺮﻳﺪ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺮﺩﺩ )ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ( ﻭ ﻳﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﺮﻳﺪﮐﺎﻻ ﻣﺼﺮﻑ ﺷﻮﺩ‬
‫)ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ(‪ .‬ﺍﻣ‪‬ﺎ ﭘﻮﻝ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻧﮑﻪ ﻣﺼﺮﻑ ﺷﻮﺩ ﺑﺎﻳﺪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺍﮔﺮ ‪ A‬ﮐﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪﺓ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺍﺳﺖ ﻣﺒﻠﻎ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺼﺮﻑ ﺷﺨﺼﯽ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺧﺮﺝﮐﻨﺪ ﻭ ﻳﺎ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺍﻧﺪﻭﺧﺘﻪ ﻧﺰﺩ ﺧﻮﺩ ﻧﮕﺎﻫﺪﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ‪ B‬ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻓﻌﺎﻝ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺁﻥ ﻣﺒﻠﻎ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺼﺮﻑ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ B .‬ﻧﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫‪ A‬ﺭﺍ ﺧﺮﺝ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻭﯼ ﻧﻤﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ‪ A‬ﺭﺍ ﺑﺪﻭ ﻥ ﺭﺿﺎﻳﺖ ‪ A‬ﺧﺮﺝ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ‪ A‬ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺪﻭﺍﹰ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﺮﺝ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻭﯼ ﺗﻤﺎﻡ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼﹺ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﻫﻤﻴﻦ ‪۱۰۰‬‬
‫ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﺮﺝ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ‬
‫ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ B ،‬ﻓﻘﻂ ﺍﺯﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪﮐﻪ ‪ ۱۰۰ A‬ﻟﻴﺮﺓ‬
‫ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺭﺍ ﺩﺭﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺍﻭ ﻣﯽﮔﺬﺍﺭﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺁﻥ ﻣﺒﻠﻎ ﺭﺍ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﺮﺝ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻭﺍﹰ ﮔﺮﺩﺵ ﻭﻳﮋﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺩﺭﻣﺮﺣﻠﺔ ﺩﻭ‪‬ﻡ‬
‫ﺑﻪﺑﺮﺭﺳﯽ ﻧﻮﻉ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻳﻢﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔﮐﺎﻻ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪﺟﺎﯼ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۱۸‬‬

‫ﺁﻧﮑﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭﮔﺮﺩﺩ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻭﺍﻡ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬

‫ﻧﻘﻄﺔ ﻋﺰﻳﻤﺖ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﭘﻮﻟﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ‪ A‬ﺑﻪ ‪ B‬ﭘﻴﺶ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ‬
‫ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﻪﻗﻴﺪ ﻭﺛﻴﻘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺑﺪﻭﻥ ﺁﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻣﻌﺬﻟﮏ‪ ،‬ﺷﮑﻞ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪) ،‬ﺑﻪﺍﺳﺘﺜﻨﺎﯼ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﭘﻴﺶ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺭﻭﯼ ﮐﺎﻻ ﻳﺎ ﭘﻴﺶ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺭﻭﯼ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺕ ﺍﺯ ﻗﺒﻴﻞ ﺑﺮﺍﺕ‪ ،‬ﺳﻬﺎﻡ‬
‫ﻭﻏﻴﺮﻩ( ﻗﺪﻳﻢﺗﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻻﺕ ﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﻣﺎ ﻧﻤﯽﺧﻮﺭﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮﻭﮐﺎﺭ ﻣﺎ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﻣﺘﺪﺍﻭﻝ ﺁﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻮﻝﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﺑﻪﺩﺳﺖ ‪ B‬ﺭﺳﻴﺪ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﺣﺮﮐﺖ ‪G – W – Ǵ‬‬

‫ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ‪ Ǵ‬ﺑﻪ ‪ A‬ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ‪ G + ∆G‬ﮐﻪ‬
‫ﺩﺭﺁﻥ ‪ ∆G‬ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﺑﻬﺮﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﺁﺳﺎﻧﯽ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻓﻌﻼﹰ ﺍﺯ ﺣﺎﻟﺘﯽ ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺪﺕ ﺩﺭﺍﺯﺗﺮﯼ ﺩﺭﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ‪ B‬ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﻭ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪﺷﻴﻮﺓ ﻗﺴﻄﯽ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪،‬‬
‫ﭼﺸﻢ ﻣﯽﭘﻮﺷﻴﻢ‪.‬‬
‫‪G–G–W–Ǵ–Ǵ‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ ﻣﮑﺮ‪‬ﺭ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺳﺖ ﺍﻭ‪‬ﻻﹰ ﺍﺯ ﺧﺮﺝ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺁﻥ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥﺭﺳﻴﺪﻩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ‪ Ǵ‬ﻳﺎ ‪. G + ∆G‬‬
‫ﺩﺭ ﺣﺮﮐﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ، G – W – Ǵ ،‬ﮐﺎﻻﯼ ﻭﺍﺣﺪ ﺩﻭ ﺑﺎﺭ ﺩﺳﺖ ﺑﻪﺩﺳﺖ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻳﺎ ﺍﮔﺮ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﻔﺮﻭﺷﺪ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎﺭ ﺩﺳﺖ‬
‫‪‬ﻋﻮ‪‬ﺽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮﺟﺎﻫﺎﯼ ﻫﻤﺎﻥﮐﺎﻻ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﻳﮏ ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪ ﻳﺎ ﻓﺮﻭﺵﮐﺎﻻ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮﻗﺪﺭ ﻫﻢ ﺍﻳﻦ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﺎ ﺍﻓﺘﺎﺩﻥ ﻗﻄﻌﯽ ﮐﺎﻻ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ‬
‫ﻣﺼﺮﻑ ﺗﮑﺮﺍﺭﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺩﺭ‪ ، W – G – W‬ﻫﻤﺎﻥ ﭘﻮﻝ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺟﺎ ‪‬ﻋﻮ‪‬ﺽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ‬
‫ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽ ﮐﺎﻣﻞ ﮐﺎﻻﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ‪‬ﺑﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﭘﻮﻝ ﺑﻪ ﮐﺎﻻﺋﯽ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ‪‬ﺑﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩ ﺁﻭﺭ ﺑﻪ ﻋﮑﺲ ﺗﻐﻴﻴﺮﺟﺎﯼ ﺑ‪‬ﺪﻭﯼ ‪ G‬ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻫﻴﭻ ﻣﺮﺣﻠﻪﺍﯼ ﺍﺯ‬
‫‪۵۱۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭ ﻧﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺍﯼ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬

‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎﺯﻩ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺩﻭ‪‬ﻣﻴﻦ ﺧﺮﺝ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﻳﻦ‪-‬‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﭘﻮﻝ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺧﻮﺍﻩ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻮﻟﹼﺪ‬
‫‪‬ﺑﺪ‪‬ﻝﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮﺟﺎﯼ ‪ G‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺭﺍ ﺟﺰ ﮔﺬﺍﺭ ﻳﺎ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝﺁﻥ ﺍﺯ‬
‫‪ A‬ﺑﻪ ‪ B‬ﺑﻴﺎﻥ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺍﻧﺘﻘﺎﻟﯽﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻﹰ ﻃﺒﻖ ﺍﹶﺷﮑﺎﻝ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻭ ﺗﻌﻬ‪‬ﺪﺍﺕ ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﺼﺮﻑ ﺩﻭﮔﺎﻧﺔ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺍﻭ‪‬ﻟﻴﻦ ﺁﻥ ﻓﻘﻂ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﭘﻮﻝ‬
‫ﺍﺯ‪ A‬ﺑﻪ ‪ B‬ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺩﻭﮔﺎﻧﺔ ﺁﻥ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﭘﺲﺍﺯ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺣﺮﮐﺖ‬
‫ﺑﻪﺳﻮﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻓﻌﺎﻝ ‪ B‬ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‬ ‫‪G‬‬ ‫ﺧﻮﺩ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ‪ Ǵ‬ﻳﺎ ‪+ ∆G‬‬
‫ﺍﺻﻞ ﭘﻮﻝ ﺭﺍ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﻪ ‪ A‬ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭﻟﯽ ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥﺭﺳﻴﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ‪ G + ∆G‬ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ‪ ∆G‬ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻡ ﺳﻮﺩ‬
‫ﺑﻪﺳﻮﯼ ‪B‬‬ ‫ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻬﺮﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﻮﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺮﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻓﻘﻂ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺒﻠﻐﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻭﯼ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ‬
‫ﺧﺮﺝﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻬﺎ ﭘﻮﻟﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﺘﻌﻠﹼﻖ ﺑﻪ ‪ A‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ‬
‫ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ B ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻮﻝ ﺭﺍ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﻪ ‪ A‬ﺑﺮﮔﺮﺩﺍﻧﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﺻﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ B ،‬ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻳﮏ ﺟﺰﺀ ﺍﺯ ﺳﻮﺩﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺁﻥ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﺩﻩ ﺯﻳﺮﻋﻨﻮﺍﻥ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪ ‪ A‬ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪،‬‬
‫ﺯﻳﺮﺍ ‪ A‬ﭘﻮﻝ ﺭﺍ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺍﻭ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺍﺭﺯﺷﯽﮐﻪ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺭﺍ ﻃﯽ‪ ‬ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺣﻔﻆ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺻﺎﺣﺐ ﺁﻥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬
‫ﭘﻮﻝ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻓﻘﻂ ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ‪ B‬ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﺣﺎﻝ ﻋﻤﻞ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭ ﺑﺎ‬
‫ﺑﺎﺯﮔﺸﺖﺁﻥ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣ‪‬ﻬﻠﺖ ﻣﻘﺮ‪‬ﺭ‪ ،‬ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﺣﺎﻟﺖ ﭘﻮﻟﯽﮐﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﺣﺎﻝ ﻋﻤﻞ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﭘﻮﻟﯽﮐﻪ ﺩﻳﮕﺮﮐﺎﺭ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﻪ ‪ A‬ﺑﺮﮔﺮﺩﺩ‬
‫ﺯﻳﺮﺍ ﻭﯼ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﻣﺎﻟﮏ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﭘﻮﻝ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ﻭﺍﻡ ﮐﻪ ﻭﻳﮋﺓ ﺍﻳﻦﮐﺎﻻ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺧﺎﺹ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪﮐﺎﻻﺳﺖ ﻭﻟﯽ ﺩﺭﻣﻌﺎﻣﻼﺕ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۲۰‬‬

‫ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﺟﺎﯼ ﻓﺮﻭﺵ ﭘﻴﺶ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻭﻳﮋﮔﯽ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﻪﺳﺎﻥ ﮐﺎﻻ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﻴﺪﺍﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻳﺎ ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﭘﻮ ﻝ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﮐﺎﻻ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻔﺎﻭﺗﯽ ﻗﺎﺋﻞ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﺩﻭ‪‬ﻡ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺩﻳﺪﻩﺍﻳﻢ ﻭ ﺍﻳﻨﮏ ﻣﺨﺘﺼﺮﺍﹰ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺭﺍ ﺑﻪﻳﺎﺩ‬
‫ﻣﯽﺁﻭﺭﻳﻢﮐﻪ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﻫﻴﭻﮐﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻻﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻓﯽﻧﻔﺴﻪﮐﺎﻻ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻪﻣﺤﺾﺍﻳﻨﮑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺑﻪﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝﮔﺮﺩﻳﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﺷﻮﺩ‬
‫ﻭ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪﮐﺎﻻ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭﻫﻤﺎﻥ ﺳﺎﺩﮔﯽ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕﮐﺎﻻ ﻋﻤﻞ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﺓ ﮐﺎﻻ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻫﻢﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ‬
‫ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﮐﺎﻻ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪﮐﺎﻻ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‪،‬‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻓﺮﻭﺵ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﺭﺳﺎﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﭘﻮﻝﺷﮑﻞﻳﺎﻓﺘﻪﺍﯼ ﺑﻪﺧﻮﺩﺑﭙﺬﻳﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻪﻫﻤﻴﻦﺳﺒﺐ ﺗﻔﺎﻭﺗﯽ ﻫﻢ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪﮐﻪﮐﺎﻻﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭﺭﺍ ﻣﺼﺮﻑﮐﻨﻨﺪﻩﺍﯼ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ‬
‫ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺯﻳﺴﺖ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﻳﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺟﺰﺀِ‬
‫ﺗﺮﮐﻴﺐﮐﻨﻨﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﺨﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭﻋﻤﻞﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽ‪،‬ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪﮐﺎﻻ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫ﻧﻪ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ .‬ﺗﻔﺎﻭﺕﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎﮐﺎﻻﯼ ﺳﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﻭ‪‬ﻻﹰ ﮐﺎﻻـ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯﻫﻤﺎﻥ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺁﺑﺴﺘﻦ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﺍﺳﺖ ﻭﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺳﺎﻣﺎﻥﻳﺎﺑﯽ ﺍﺭﺯﺵﺁﻥ ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ‬
‫ﺳﺎﻣﺎﻥﻳﺎﺑﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺩﺭ ﺍﻣﺮ ﺳﺎﺩﺓ ﻭﺟﻮﺩﯼﹺ ﺁﻥ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﮐﺎﻻ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻟﯽﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﻧﻤﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺍﺯﺁﻥ ﺟﻬﺖ‬
‫ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﮐﺎﻻﺋﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺍﯼ ﺍﺯ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺣﺮﮐﺖ ﺁﻥ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪﮐﺎﻻ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﮐﻪ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺬﮐﻮﺭ‬
‫ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺩﺭﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺣﺮﮐﺖ ﺁﻥ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻭﻳﮋﮔﯽ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺧﻮﺩ‪ ‬ﻋﻤﻞ ﻓﺮﻭﺵ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻧﻤﯽﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺑﺴﺘﮕﯽﹺ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ‬
‫ﺑﻪﻣﺠﻤﻮﻉ ﺣﺮﮐﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺍﻳﻦ ﻣﺒﻠﻎ ﺍﺭﺯﺷﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺧﺼﻮﺻﻴ‪‬ﺖ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫‪۵۲۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺳﺎﺩﻩ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﭘﻮﻝ ﻋﻤﻞ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺧﺮﻳﺪﮐﺎﻻ )ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ(‪ .‬ﺍﻳﻨﮑﻪ ﭘﻮﻝ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺩﺭﻋﻴﻦ‬
‫ﺣﺎﻝ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﺷﮑﻠﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﺯ ﻋﻤﻞ ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺯ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺋﯽ‬
‫ﮐﻪ ﭘﻮﻝ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻋﺮﺻﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻧﻤﯽ ﺁﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺯ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﻭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻋﻤﻞ ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺖ ﺟﻤﻌﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﺯﻳﺮﺍ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻠﯽ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎ ﭘﻮﻝ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﻣﯽﺩﻫﺪ ﺳﺮﺁﻏﺎﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻧﻘﺶ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺍﻳﻔﺎ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪،‬ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﮐﺎﻻ ﻭ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﻴـﭻﻳﮏ ﺍﺯ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽ‬
‫ــ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﻓﯽ ﻧﻔﺴﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ ــ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﻧﻤﯽﻓﺮﻭﺷﺪ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪﮐﺎﻻ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﻭﯼ ﭘﻮﻟﯽ‬
‫ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﻩ ﻧﻤﯽﭘﺮﺩﺍﺯﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭﯼ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻻﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﮐﺎﻻ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺳﺎ ﺩﻩ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﮐﺎﻻ ﻭ ﭘﻮﻝ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺳﺎﺩﻩ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﻮﻝ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺧﺮﻳﺪ‬
‫ﮐﺎﻻ‪ ،‬ﺑﻪ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺟﺮﻳﺎﻥ‪،‬‬
‫ﻳﺎ‬ ‫‪G–Ǵ‬‬ ‫ﺩﺭﺁﻥ ﻟﺤﻈﻪﺍﯼﮐﻪ ﻧﻘﻄﺔ ﻋﺰﻳﻤﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻘﻄﺔ ﺭﺟﻌﺖ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫‪ ، W – Ẃ‬ﭘﺪﻳﺪﺍﺭ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ )ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎ ﺯﻳﺮ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻥﮐﺸﻴﺪﻥ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻫﻮﻳﺪﺍ ﻣﯽﺷﻮﺩ(‪ .‬ﻭﻟﯽ‬
‫ﺩﺭﻟﺤﻈﺔ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﻪﻧﻘﻄﺔ ﻋﺰﻳﻤﺖ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪﯼﮐﻪ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﺍﺳﺖ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﻫﺴﺖ‬
‫ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ‪ Ǵ‬ﻳﺎ ‪ G + ∆G‬ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺒﻠﻎ ﺍﺭﺯﺷﯽﺋﯽ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﭘﻮﻝ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﺔ‬
‫ﺑ‪‬ﺪﻭﯼ ﺑﻪﺍﺿﺎﻓﺔ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩﺍﯼ ﺑﺮﺁﻥ ﻣﺒﻠﻎﮐﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ )ﺗﻔﺎﻭﺗﯽ ﻧﺪﺍﺭﺩ‬
‫ﮐﻪ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻣﺒﻠﻎ ﺍﺭﺯﺷﯽﺋﯽﮐﻪ ﺗﺎ ﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ∆G‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﭘﻮﻝ ﻳﺎﮐﺎﻻﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻭ ﻳﺎ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ(‪ .‬ﻭ ﺩﺭﺳﺖ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻘﻄﺔ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺍﺳﺖ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۲۲‬‬

‫ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥﺭﺳﻴﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭﺷﺪﻩ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺷﮑﻞ ــ ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺑﺘﻮﺍﻥﺁﻥﺭﺍ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻧﻘﻄﺔ ﺳﮑﻮﻥ ﺧﻴﺎﻟﯽ ﻳﺎﺣﻘﻴﻘﯽ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻧﻤﻮﺩ ــ ﻫﻴﭽﮕﺎﻩ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﺁﻳﺪﮐﻪ ﺍﺯ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﺣﺼﻮﻝ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﻤﺎﻡ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﻴﺮﻭﻥﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻣﺠﺮ‪‬ﺩ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯ ﻧﻮ ﺧﺮﺝ ﺷﻮﺩ‬
‫ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﺷﺨﺺﺩﻳﮕﺮﻣﻨﺘﻘﻞﻧﻤﯽﮔﺮﺩﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪﮐﺎﻻﯼ ﺳﺎﺩﻩ ﺑﻪﺷﺨﺺ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﭘﻮﻝ ﺳﺎﺩﻩ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍ ﺀِ ﮐﺎﻻ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﯽﮔﺮﺩ ﺩ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽﺧﻮﺩ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕﮐﺎﻻ ﻳﺎ ﭘﻮﻝ ﭘﺪﻳﺪﺍﺭ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻨﻬﺎ ﺷﮑﻞ ﻭﺟﻮﺩﯼﺁﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﮐﺎﻻ ﻭ ﭘﻮﻝ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺑﻮﺩﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻨﺴﺖ ﮐﻪﮐﺎﻻ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﻭ ﭘﻮﻝ ﺑﻪ‬
‫ﮐﺎﻻ ‪‬ﺑﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﻧﻪ ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﻭﺍﻗﻌﯽﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺧﺮﻳﺪﻭﻓﺮﻭﺵ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﺧﺼﻠﺖ ﻓﻘﻂ ﺩﺭﺟﻨﺒﺔ ﻣﻌﻨﻮﯼ)‪ (١‬ﺭﻭﺍﺑﻂﺁﻧﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‬
‫)ﺍﮔﺮ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺍﺯ ﺟﻬﺖ ﺫﻫﻨﯽ) ‪ (٢‬ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺎﺷﺪ( ﻭ ﺧﻮﺍﻩ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫)ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻋﻴﻨﯽ)‪ (٣‬ﻣﻠﺤﻮﻅﮔﺮﺩﺩ(‪ .‬ﺩﺭﺣﺮﮐﺖ ﻭﺍﻗﻌﯽ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﺍﺯ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺴﺘﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺧﺼﻠﺖ ﻭﻳﮋﺓ ﺁﻥ ﻧﻴﺰ‬

‫) ‪) ideall (۱‬ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ( ‪) ideale ،‬ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ( ـ ﻣﻘﺼﻮﺩ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺗﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺟﻨﺒﺔ ﻧﻈﺮﯼ‪ ،‬ﺫﻫﻨﯽ ﻭ ﻓﮑﺮﯼ‬
‫ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺖ ﺻﺮﻑ ﺧﺮﻳﺪ ﻭ ﻓﺮﻭﺵ ﻭ ﺗﺒﺎﺩﻝﮐﺎﻻ ﻭ ﭘﻮﻝ ﺑﻪ ﺧﻮﺩﯼﹺ ﺧﻮﺩ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‬
‫ﺭﺍ ﻣﻨﻌﮑﺲ ﻧﻤﯽﺳﺎﺯﻧﺪ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬
‫)‪) subjektiv (۲‬ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ( ‪) subjectif ،‬ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ(‪.‬‬
‫)‪) objektiv (۳‬ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ(‪) objectif ،‬ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ(ـ ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺍﺻﻄﻼﺡ ﺩﻗﻴﻖ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺍﻳﻦﮐﻠﻤﺎﺕ )ﻭﺿﻌﯽ ﻭﺣﻤﻠﯽ(‬
‫ﺍﺳﺖ ﻭﻟﯽ ﭼﻮﻥ ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞﺁﻧﻬﺎﮐﻠﻤﺎﺕ ﺫﻫﻨﯽ ﻭﻋﻴﻨﯽ ﻣﺘﺪﺍﻭﻝ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﺗﺮﺟﻤﻪ‬
‫ﺍﺯﺁﻥ ﺗﺒﻌﻴ‪‬ﺖ ﻧﻤﻮﺩﻩﺍﻳﻢ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬
‫‪۵۲۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﺎ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﺩﺍﺭﻧﺪﺓ ﭘﻮﻝﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﺪ ﭘﻮﻟﺶ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺍﻧﺪﺍﺯﺩ ﺁﻥ ﭘﻮﻝ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﮔﺮﺩﺵ‬
‫ﻣﯽﺍﻧﺪﺍﺯﺩ ﻭ ﭘﻮﻝ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﮐﺎﻻﺋﯽ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩﮐﻪ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩﺵ ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺰ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﭘﻮﻝ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝﺩﻫﻨﺪﺓ ﭘﻮﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺍﺭﺯﺷﯽﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻓﺶ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺧﺎﺻﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺳﻮﺩﺯﺍﺋﯽ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﺩﻳﮕﺮ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺿﻤﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﺣﻔﻆ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯﺁﻧﮑﻪﮐﺎﺭﺵ ﺑﻪﺍﻧﺠﺎﻡ ﺭﺳﻴﺪ ﺑﻪ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝﺩﻫﻨﺪﺓ‬
‫ﺑ‪‬ﺪﻭﯼﺍﺵ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﭘﻮﻝ‪ ،‬ﺑﺎﺯﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﭘﻮﻝ ﻓﻘﻂ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺪﺗﯽ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺩﻭﺭ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﻣﻮﻗﹼﺘﺎﹰ ﺍﺯﺗﺼﺮ‪‬ﻑ ﻣﺎﻟﮏ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺗﺼﺮ‪‬ﻑ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻓﻌﺎﻝ ﺩﺭﻣﯽﺁﻳﺪ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ‬
‫ﻧﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺩﺍﺭﺩ ﻧﻪ ﻓﺮﻭﺵ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻭﺍﻡ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪﺍﻳﻦ‬
‫ﺷﺮﻁ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺪﺕ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﻭ‪‬ﻻﹰ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﺔ ﻋﺰﻳﻤﺖ ﺑ‪‬ﺪﻭﯼ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﺯﮔﺮﺩﺩ‬
‫ﻭ ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺳﺎﻣﺎﻥ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺮﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮ ﻑ‪ ‬ﺍﺿﺎﻓﻪ‪-‬‬
‫ﺍﺭﺯﺵﺯﺍﯼ ﺁﻥ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥﺭﺳﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺎﻻﺋﯽﮐﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻗﺮﺽ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺧﺎﺻﻴ‪‬ﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻳﺎ‬
‫ﮔﺮﺩﺍﻧﯽﮐﻪ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻭﺍﻡ ﺗﻔﻮﻳﺾ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﭘﻮﻝ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭ ﺷﮑﻞ ﻗﺮﺽ‬
‫ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻣﺜﻼﹰ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺑﻬﺮﺓ ﻣﺎﺩﺍﻡﺍﻟﻌ‪‬ﻤﺮ ) ﻋ‪‬ﻤﺮﯼ(‬
‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﯼﮐﻪ ﺑﺎﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺑﻬﺮﻩ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺟﺰﺋﯽﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﺯﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻨﺎﺑﺮﻣﺎﻫﻴ‪‬ﺘﯽﮐﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻓﻘﻂ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺑﻪﻭﺍﻡ‬
‫ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ‪،‬ﮐﺸﺘﯽﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦﺁﻻﺕ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻫﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽ ﺍﻋﻢ‪‬‬
‫ﺍﺯ ﻫﺮﺷﮑﻠﯽﮐﻪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻫﺮ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﮐﻪ ﻣﺎﻫﻴ‪‬ﺖ ﺍﺭﺯﺵﻣﺼﺮﻑﺁﻥ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺗﯽ ﺭﺍ ﺩﺭﺷﻴﻮﺓ‬
‫ﺑﺎﺯﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺍﻳﺠﺎﺏ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻓﻘﻂ ﺷﮑﻞ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪.‬‬
‫ﺯﻳﺮﺍ ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻭﺍﻡ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﭘﻮﻝ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱﺁﻥ‬
‫ﻣﺒﻠﻎ ﺑﻬﺮﻩ ﻧﻴﺰ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻣﻮﺭﺩ ﻭﺍﻡ ﻧﻪ ﭘﻮﻝ ﺑﺎﺷﺪ ﻭﻧﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﮔﺮﺩﺍﻥﺁﻧﮕﺎﻩ ﺷﻴﻮﺓ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۲۴‬‬

‫ﺑﺎﺯﮔﺸﺖﺁﻥ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭﺧﻮﺍﻫﺪﺑﻮﺩ‪ .‬ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﻩ ﺍﹶﺩﻭﺍﺭﺍﹰ ﺑﻬﺮﻩ ﻭﺟﺰﺋﯽﺍﺯﺍﺭﺯﺵﹺ ﺧﻮﺩ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺍﹶﺩﻭﺍﺭﯼﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻭ ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻣ‪‬ﻬﻠﺖ‪،‬‬
‫ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭﯼﮐﻪ ﻗﺮﺽ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﻭﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭﻧﮕﺮﻓﺘﻪﺍﺳﺖ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﺟﻨﺴﯽ ﺑﻪﺻﺎﺣﺐ ﺁﻥ ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻗﺮﺽ ﺩﺍﺩﻩﺷﺪ ﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮔﺮﺩﺍﻥ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫)‪(١‬‬
‫ﺷﻴﻮﺓ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﻩ ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻴﻮﺓ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﮔﺮﺩﺍﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ‪ ،‬ﻫﺮ ﺑﺎﺭ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺩﻭﺭﭘﻴﻤﺎﺋﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪﺷﻮﻧﺪﻩ ﻭ ﺍﻧﻮﺍﻉ‬
‫ﻭﻳﮋﺓﺁﻧﺴﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺷﮑﻞ ﺑﺎﺯﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺑﻪﺧﻮﺩ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪،‬‬
‫ﺯﻳﺮﺍ ﭘﻴﺶﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺁﻥ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺷﮑﻞ ﻭﺍﻡ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﻭﻳﮋﺓ ﺁﻥ ﮐﻪ ﺍﹶﺷﮑﺎﻝ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽ ﻣﺸﺘﻖ ﺍﺯﺁﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽ ﺩﻭﮔﺎﻧﻪ ﺍﺳﺖ‪ :‬ﺩﺭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻳﮏ‬
‫ﺑﺎﺭ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻓﻌﺎﻝ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺳﭙﺲ ﻳﮏ ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺑﻪ‬
‫ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﻩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺑﺎﺯﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻭ ﻣﺒﺪﺃ ﺣﻘﻮﻗﯽ‬
‫ﺁﻥ‪ ،‬ﺗﮑﺮﺍﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ‪‬ﺭﻭ‪‬ﻧﺪ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‪ ،‬ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕﮐﺎﻻ ﻭ ﭘﻮﻝ ﺗﺠﻠﹼﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫ﻭﺣﺮﮐﺖ ﺁﻥ ﺑﻪﻳﮏ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺧﺮﻳﺪﻫﺎ ﻭﻓﺮﻭﺵﻫﺎ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭﺧﻼﺻﻪ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‬
‫ﺑﻪﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽﻫﺎﯼﮐﺎﻻ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻣ‪‬ﺎ ﺍﮔﺮﻣﺎ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺩﺭﻣﺠﻤﻮﻉ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻪﻗﺮﺍﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻧﻘﻄﻪ ﻋﺰﻳﻤﺖ ﺭﺍ ﭘﻮﻝ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ )ﻭ ﻓﺮﻗﯽ ﻫﻢ‬

‫)‪ (۱‬ﻣﻘﺼﻮﺩ ﺷﻴﻮﺓ ﻋﺎﺩ‪‬ﯼﹺ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮔﺮﺩﺍﻥ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﺟﻠﺪ ﺩﻭ‪‬ﻡﮐﺘﺎﺏ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯﻗﺒﻴﻞ ﻣﻮﺍﺩﺧﺎﻡ‪ ،‬ﺫﻏﺎﻝ‪ ،‬ﻧﺦ‪ ،‬ﭘﻨﺒﻪ ﻭﻏﻴﺮﻩﮐﻪ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺬﺏ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻴﻦ ﻣﻮﺍﺩ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻧﻮ ﺗﺪﺍﺭﮎ ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﮔﺮ ﻣﺜﻼﹰ ﻣﻮﺭﺩ ﻭﺍﻡ ﻳﮏ ﺗﹸﻦ ﺫﻏﺎﻝﺳﻨﮓ ﻓﺮﺽ‬
‫ﺷﻮﺩ ﻭﺍﻡ ﮔﻴﺮﻧﺪﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﭘﺎ ﻳﺎﻥ ﻣ‪‬ﻬﻠﺖ ﻳﺎ ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻳﮏ ﺗﹸﻦ ﺫﻏﺎﻝ ﻭ ﻳﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﺴﺘﺎﻧﮑﺎﺭ ﺑﺮﮔﺮﺩﺍﻧﺪ‬
‫)ﺑﻪﺍﻧﻀﻤﺎﻡ ﺑﻬﺮﻩﺍﯼﮐﻪ ﻣﻘﺮ‪‬ﺭﮔﺸﺘﻪ ﺍﺳﺖ(‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬
‫‪۵۲۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻧﻤﯽﺩﺍﺷﺖ ﺍﮔﺮ ﺍﺯﮐﺎﻻ ﺷﺮﻭﻉ ﻣﯽ ﮐﺮﺩﻳﻢ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﻣﺒﺪﺃ ﺣﺮﮐﺖ ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﻻ‬
‫ﻣﯽﺷﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺁﻥﺭﺍ ﻫﻢ ﺩﺭﻣﻘﻄﻊ ﭘﻮﻝ)‪ (١‬ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﺍﺩﻳﻢ(‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﮐﻪ ﻣﺒﻠﻐﯽ ﭘﻮﻝ ﺧﺮﺝ ﺷﺪﻩ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯﮔﺬﺷﺖ ﻣﺪﺗﯽ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﺑﻪﺍﻧﻀﻤﺎﻡ ﺯﺍﺋﺪﻩﺍﯼ ﺑﻪ ﻣﺒﺪﺃ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺑﺎﺯﮔﺸﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﻣﺒﻠﻎ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﻳﮏ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻣﺒﻠﻎ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﺤﻔﻮﻅ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﻭ ﺑﺎ ﭘﻴﻤﻮﺩﻥ ﺣﺮﮐﺖ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﭘﻮﻝ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻗﺮﺽ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺩﺭﺳﺖ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻗﺮﺽ ﺩﺍﺩﻩ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﻮﻝﹺ ﻣﻮﺭﺩ ﻭﺍﻡ ﺣﻔﻆ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯﮔﺬﺷﺖ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺑﺎ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﯼ ﺑﺮﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺍﺯ ﻧﻮ ﻫﻤﺎﻥ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺭﺍ ﺑﭙﻴﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﭘﻮﻝ ﻧﻪ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﭘﻮﻝ ﻭ‬
‫ﻧﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﮐﺎﻻ ﺧﺮﺝ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﻧﻪ ﺑﺎﮐﺎﻻ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﺷﺪﻩ )ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﻮﻝ‬
‫ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ( ﻭ ﻧﻪ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِ ﭘﻮﻝ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ )ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕﮐﺎﻻ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ(‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﺮﺝ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‬
‫ﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﯽ ﺩﻫﺪﮐﻪ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ‬
‫ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺗﺎﻡ‪ ‬ﻭ ﻭﺍﺣﺪ ﻣﻠﺤﻮﻅﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺭﺍﺑﻄﻪﺍﯼﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﻮﻝﹺ ﭘﻮﻝﺯﺍﻳﻨﺪﻩ‬
‫ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﺪﻭﻥ ﻣﺪﺍﺧﻠﺔ ﺣﺮﮐﺖ ﻭﺍﺳﻂ ﻭ ﺻﺮﻓﺎﹰ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺧﺼﻠﺖ ﻭﺗﻌﺮﻳﻒ‬
‫ﭘﻮﻝ ﺩﺭ ﭘﻴﮑﺮ ﺁﻥ ﺟﺎﯼﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭ ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﻮﻝ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻗﺮﺽ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻘﺶ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭘﺮﻭﺩﻭﻥ)‪ (٢‬ﻧﮕﺮﺵ ‪‬ﺷﮕ‪‬ﻔﺖﺁﻭﺭﯼ ﺍﺑﺮﺍﺯ ﻣﯽﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫)‪("Gratuité du Credit.Discussion entre M.F.Bastiat et M.Proudhon", Paris, 1850.‬‬

‫ﻗﺮﺽﺩﺍﺩﻥ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﭘﺮﻭﺩﻭﻥ ﺍﺯﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﺑ‪‬ﺪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﻭﺵ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻭﯼ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻗﺮﺽ‪-‬‬
‫ﺩﺍﺩﻥ ﺑﺎ ﺑﻬﺮﻩ "ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﺍﻳﻦ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻳﮏ ﭼﻴﺰ ﺍﺯ ﻧﻮ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺷﻮﺩ‬

‫)‪(۱‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺑﻪ ﻻﺗﻴﻨﯽ‪Sub specie :‬‬

‫)‪ Pierre-Joseph Proudhod (۲‬ـ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﻭ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺱ ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﯼ ﺑﻪ ﺯﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ﺻﻔﺤﺔ‬
‫)؟( ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺟﻤﻪ ]ﺻﻔﺤﺔ ‪ ۵۳‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۲۶‬‬

‫ﻭ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻗﻴﻤﺖ ﺁﻥ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﮔﺮﺩﺩ ﺑﺪﻭﻥ ﺁﻧﮑﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺁﻧﭽﻪ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫)‪(١‬‬
‫ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻳﺎﺑﺪ‪) ".‬ﺹ ‪(۹‬‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪﺍﯼ ﭼﻮﻥ ﭘﻮﻝ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﻣﺎﻟﮑﻴﻦ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﺧﺮﻳﺪﻭﻓﺮﻭﺵ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮﻧﻤﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽﭘﺮﻭﺩﻭﻥ ﺑﻪﺍﻳﻦﻧﮑﺘﻪ ﭘﹺﯽﻧﻤﯽ‪‬ﺑﺮ‪‬ﺩﮐﻪ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝﭘﻮﻝ ﺩﺭﺷﮑﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻣﻌﺎﺩﻟﯽ ﺑﺎﺑﺖﺁﻥﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭﻫﺮﻋﻤﻞﺧﺮﻳﺪﻭﻓﺮﻭﺵ‪ ،‬ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﻓﺮﻭﺵ‪ ،‬ﮐﺎﻻ‬
‫ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﻟﯽ ﻧﻪ ﺍﺭﺯﺵﺁﻥ‪،‬ﮐﻪ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻝ ﻳﺎ ﻫﺮ ﺷﮑﻞ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺍﺯﺁﻥ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻔﺘﻪ‬
‫ﻭﺣﻮﺍﻟﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺑﺎﺯﺳﺘﺎﻧﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺧﺮﻳﺪ ﻧﻴﺰ ﭘﻮﻝ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭﻟﯽ ﻧﻪ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺁﻥ‪،‬ﮐﻪ ﺩﺭﺷﮑﻞﮐﺎﻻ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻃﯽ‪ ‬ﺳﺮﺍﺳﺮ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺻﻨﻌﺘﯽ ﻫﻤﺎﻥ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺭﺩ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺩﺭ ﺷﮑﻞﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ )ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ(‪.‬‬
‫ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﺍﺷﻴﺎﺀ‪ ،‬ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ ﻫﻴـﭻ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﻪ ﻭﻗﻮﻉ‬
‫ﻧﻤﯽﭘﻴﻮﻧﺪﺩ‪ .‬ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ﺩﺭﺩﺳﺖ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻫﻴﭻ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪﺍﯼ ﺭﻭﯼ ﻧﻤﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ‬
‫ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻭﺍﻗـﻊ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻗﺒﻼﹰ ﺩﺭﮐﺎﻻﻫﺎ ﺟﺎﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻣﺎ ﺍﻣﻮﺭ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪﺍﯼ ﺭﺍ‬
‫ﻧﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ ﺑﻠﮑﻪ ﺩﺭﻣﺠﻤﻮﻉ ﺩﻭﺭﭘﻴﻤﺎﺋﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ، G – W – Ǵ ،‬ﺑﻨﮕﺮﻳﻢ‪،‬‬
‫ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻣﺒﻠﻎ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭﻣﺒﻠﻎ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪ‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻳﺎ ﺳﻮﺩ ﺍﺯ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺑﻴﺮﻭﻥﮐﺸﻴﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭﺍﻣﻮﺭ ﺳﺎﺩﺓ ﻣﺒﺎﺩﻻﺗﯽ‬
‫ﻭﻗﻮﻉ ﺍﻳﻦ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﻩ ﭘﻨﻬﺎﻥ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻭ ﺩﺭﺳﺖ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ‪ G‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻬﺮﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﺓ ﭘﻮﻝ ﺧﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦﺟﺎﺳﺖﮐﻪ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬

‫)‪ (۱‬ﺁﻧﭽﻪ ﺍﺯ ﭘﺮﻭﺩﻭﻥ ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﻗﺘﺒﺎﺱ ﺍﺯﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻧﺎﻣﺔ ﺧﻄﺎﺏ ﺑﻪ ﺑﺎﺳﺘﻴﺎﺳﺖ‪،‬ﮐﻪ ﻳﮑﯽﺍﺯﺷﺎﮔﺮﺩﺍﻥ ﭘﺮﻭﺩﻭﻥ‬
‫ﺑﻪﻧﺎﻡ ﺷﺎﺭﻝ ـ ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﺍﺷﻮﻭﻩ)‪ ،(Charles-François Chevé‬ﺳﺮﺩﺑﻴﺮ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﺔ ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﯼ )‪(Voix du peuple‬‬
‫ﺩﺭ ‪ ۲۲‬ﺍﮐﺘﺒﺮ ‪ ۱۸۴۹‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻭ ﺳﺮﺁﻏﺎﺯ ﻣﺒﺎﺣﺜﻪﺍﯼﮔﺮﺩﻳﺪﻩﮐﻪ ﺿﻤﻦﮐﺘﺎﺏ ﺫﮐﺮﺷﺪﺓ ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺑﻪﺳﺎﻝ ‪۱۸۵۰‬‬
‫ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۵۲۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﭘﺮﻭﺩﻭﻥ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪" :‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊﮐﻼﻩﺩﻭﺯ ﮐﻪ ﮐﻼﻩ ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﺪ‪ ...‬ﺍﺭﺯﺵﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ‬

‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺯﻳﺎﺩﺗﺮ ﻭ ﻧﻪ ﮐﻤﺘﺮ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻭﺍﻡ ﺩﻫﻨﺪﻩ‪ ...‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻤﺎﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ‬
‫ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺵ ‪ ،‬ﺑﻴﺶ ﺍﺯﺁﻧﭽﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺩﺳﺖ‬
‫ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﺵ ﺑﻬﺮﻩﺍﯼ ﻧﻴﺰ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪) ".‬ﺹ ‪(۶۹‬‬
‫ﮐﻼﻩﺩﻭﺯ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭﺩﺭﻧﻘﻄﺔ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‬
‫ﻭﺍﻡ ﺩﻫﻨﺪﻩ ﻗﺮﺍ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﮐﺎﻣﻼﹰ ﻣﺸﻬﻮﺩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﭘﺮﻭﺩﻭﻥ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺯ ﭘﹺﯽ ﻧﺒﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍ ﺭﹺ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺁﻥ ﺑﻔﺮﻭﺷﺪ )ﻫﻢﺗﺮﺍﺯﺷﺪﻥ‬
‫ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﻧﮕﺮﺵ ﻭﯼ ﺧﺎﻟﯽ ﺍﺯ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺍﺳﺖ( ﻭ ﺩﺭﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺳﻮﺩﯼ‬
‫ﻫﻢ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﻓﺮﺽ ﺷﻮﺩﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ۱۰۰‬ﮐﻼﻩ = ‪ ۱۱۵‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻢ ﺗﺼﺎﺩﻓﺎﹰ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﮐﻼﻩ ﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﮐﻼﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫ﻓﺮﺽ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺳﻮﺩ = ‪ %۱۵‬ﺑﺎﺷﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻼﻩﺩﻭﺯ‪ ،‬ﺍﺯﺁﻧﭽﻪﮐﻪﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺷﺸﺎﻥ ﮐﻪ ‪ ۱۱۵‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺍﺳﺖ ﻣﯽ ﻓﺮﻭﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻮﺩﯼ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ‪ ۱۵‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬
‫ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼ ﻓﻘﻂ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺧﺮﺝ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻭﯼ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺷﺨﺼﯽ ﺧﻮﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻤﺔ ﻣﺒﻠﻎ ‪ ۱۵‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ‬
‫ﺟﻴﺐ ﻣﯽﺯﻧﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺍﮔﺮ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺷﺎﻳﺪ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺑﺎﺷﺪ ‪ ۵‬ﻟﻴﺮﺓ‬
‫ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺎﺑﺖ ﺑﻬﺮﻩ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵﮐﻼﻩﻫﺎ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻧﻤﯽﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﻓﻘﻂ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦﮐﺎﻻﻫﺎ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺷﺨﺎﺹ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﭼﻮﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺑﻬﺮﻩ ﺩﺭﺍﺭﺯﺵﮐﻼﻩﻫﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮﯼ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺩﺭﺍﻳﻦ‪-‬‬
‫ﺻﻮﺭﺕ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﭘﺮﻭﺩﻭﻥ ﺑﯽﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻭﻗﺘﯽ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫"ﻧﻈﺮ ﺑﻪﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﻬﺮﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﺩﺭ‬
‫ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻗﻴﻤﺖ ﮐﺎﻻ ﻭﺍﺭﺩﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻏﻴﺮﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺧﻮﺩ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﮐﺎﺭ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺯﻧﺪﮔﯽﮐﺮﺩﻥ ﺑﺎﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺍﺻﻠﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺣﺎﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﺑﻬﺮﻩ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۲۸‬‬

‫‪١‬‬
‫ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦ ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺍﺳﺖ‪) ".‬ﺹ ‪(۱۰۵‬‬
‫ﺟﻤﻠﺔ ﺫﻳﻞﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﭘﺮﻭﺩﻭﻥ ﺣﺮﮐﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﺧﺎﺻﯽ‬
‫ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﺧﻮﺑﯽ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ ﻭﯼ ﭼﻘﺪﺭﮐﻢ ﺑﻪ ﻣﺎﻫﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭘﹺﯽ ﺑﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫"ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺑﻬﺮﻩ ﻫﺎ‪ ،‬ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﺑﻪ ﻣﺒﺪﺃ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺗﮑﺮﺍﺭ ﻭﺍﻡ ﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫)‪(٢‬‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﻤﺎﻥ ﺷﺨﺺ ﺳﻮﺩﺁﻭﺭ ﺍﺳﺖ‪".‬‬
‫ﭼﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﭘﺮﻭﺩﻭﻥ ﺩﺭﺣﺮﮐﺖ ﻭﻳﮋﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ ﭼﻴﺴﺘﺎﻥ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ؟‬
‫ﻣﻘﻮﻻﺕ‪ :‬ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺍﺷﻴﺎﺀ ﻭ ﺷﮑﻞ ﺑﯽﻭﺍﺳﻄﻪﺍﯼﮐﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﭘﻴﺪﺍ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻭ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺧﻼﺻﻪ ﺍﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﮐﺎﻻ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﻓﺮﻭﺵ ﺑﻪ ﻭﺍﻡ ﻭ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻪ ﺳﻬﻤﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﻣﺒﺪﺃ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺣﺮﮐﺖ ﺧﺼﻠﺖﻧﻤﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺩﻭﺭ‪-‬‬
‫ﭘﻴﻤﺎﺋﯽ ﺗﺎ ﻡ‪ ‬ﺁﻧﺴﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﻪﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ ﻋﻼﻣﺖ ﻣﺸﺨﺼﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩ ﺁﻭﺭ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ ﺭﺍ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺷﮑﻞ ﺧﺎﺭﺟﯽ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ‬
‫ﺩﻭﺭﭘﻴﻤﺎﺋﯽ ﻭﺍﺳﻂ ﺟﺪﺍ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﻩ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﺩ ﺧﻠﻊﻳﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪،‬‬

‫‪۱‬ـ ﭘﺲ ﺍﮔﺮ ﭼﻨﺎﻥ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﭘﺮﻭﺩﻭﻥ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ "ﻳﮏ ﺧﺎﻧﻪ"‪" ،‬ﭘﻮﻝ" ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ "ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ" ﻗﺮﺽ‬
‫ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕﮐﺎﻻ‪ ...‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﻣﻨﺘﻘﻞﮔﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻟﻮﺗﺮﮐﻤﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﭘﺮﻭﺩﻭﻥ‬
‫ﻓﻬﻤﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻭﯼ ﻣﯽﺩﺍﻧﺴﺖﮐﻪ ﺳﻮﺩﮐﺮﺩﻥ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﺷﮑﻞ ﻭﺍﻡ ﺑﺎﺧﺮﻳﺪ ﺍﺳﺖ‪" :‬ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﺭﺑﺎﺧﻮﺍﺭﯼ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻳﮑﺒﺎﺭﻩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻫﺮﺩﻭﯼﺁﻧﻬﺎ ﺧﻴﻠﯽ ﺯﻳﺎﺩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻓﻌﻼﹰ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ‬
‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎﮐﻪ ﺭﺑﺎﺧﻮﺍﺭﯼ ﺩﺭ ﻭﺍﻡ ﺍﺳﺖ ﺳﺨﻦﮔﻮﺋﻴﻢ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻣﺎ ﻣﻮﻓﹼﻖ ﺷﻮﻳﻢﮐﻪ ﺟﻠﻮﯼ ﺍﻳﻦﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‬
‫)ﭘﺲ ﺍﺯ ﺭﻭﺯ ﻗﻴﺎﻣﺖ( ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪﺣﺴﺎﺏ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ ﺭﺑﺎﺋﯽ ﻧﻴﺰ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺭﺳﻴﺪ‪) ".‬ﻡ‪ .‬ﻟﻮﺗﺮ ‪" : M. Luther‬ﺧﻄﺎﺏ‬
‫ﺑﻪﮐﺸﻴﺸﺎﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﻮﻋﻈﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﺭﺑﺎﺧﻮﺍﺭﯼ"‪ ،‬ﻭﯼﺗﻦﺑﺮﮒ ‪.(۱۵۴۰ ، Wittenberg‬‬
‫)‪ (۲‬ﻣﻄﺎﻟﺒﯽﮐﻪ ﺍﺯ ﭘﺮﻭﺩﻭﻥ ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺯ ﺭﻭﯼ ﻣﺘﻦ ﺍﺻﻠﯽ ﻓﺮﺍﻧﺴﺔ ﺁﻥ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬
‫‪۵۲۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻭﻥ ﺁﻧﮑﻪ ﻣﻌﺎﺩﻟﯽ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞﺁﻥ ﺩﺭﻳﺎ ﻓﺖ‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺧﻠﻊ ﻳﺪ ﺍﻭ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ ﻋﻤﻞ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩﻭﺭ ﭘﻴﻤﺎﺋﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺩﻭﺭ‪-‬‬
‫ﭘﻴﻤﺎﺋﯽﺋﯽ ﺭﺍﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺻﻨﻌﺘﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﻮﺩ ﺗﺪﺍﺭﮎ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮﺟﺎﯼ ﭘﻮﻝ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻫﻴﭻ ﻋﻤﻞ ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽ ﻭ ﻣﺒﹺّﻴﻦﹺ ﻫﻴﭻ ﺧﺮﻳﺪﻭﻓﺮﻭﺷﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ ﺯﻳﺮﺍ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪﺍﯼ ﭘﻴﺶﻧﻤﯽﺁﻳﺪ ﻭ ﻫﻴﭻ ﻣﻌﺎﺩﻟﯽﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ‬
‫ﭘﻮﻝ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﻩ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺳﺎﺩﻩ ﻋﻤﻞ ﺑ‪‬ﺪﻭﯼ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭﯼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺗﮑﻤﻴﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻝ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫ﺩﻭﺭﭘﻴﻤﺎﺋﯽ ﺩﻭﺑﺎﺭ ﺑﻪﺷﮑﻞ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﺎﺯﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻧﻈﺮﺑﻪﺍﻳﻨﮑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﺧﺮﺝﺷﺪﻥ ﺑﻪﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺗﻌﻠﹼﻖ ﻧﺪﺍﺷﺖ‪ ،‬ﺩﺭ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﻫﻢ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪﻭﯼ‬
‫ﺗﻌﻠﹼﻖ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻏﻴﺮﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻋﺒﻮﺭ ﺍﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻭﺍﻡ ﺩ‪‬ﻩ ﭘﺲ ﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺧﺮﺝﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﻭﺍﻡﺩ‪‬ﻩ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻭﺍﻡﺳﺘﺎﻥ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ‬
‫ﻳﮏ ﻣﻌﺎﻣﻠﺔ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺳﺮﻭﮐﺎﺭﯼ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﻓﻘﻂ‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺍﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻧﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎﺯﭘﺮﺩﺍﺧﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﮔﺸﺘﻪ ﺭﺍ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﻭﺍﻡﺳﺘﺎﻥ ﺑﻪ‬
‫ﺩﺳﺖ ﻭﺍﻡﺩ‪‬ﻩ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺩﻭ‪‬ﻣﻴﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﺔ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻭ ﻣﮑﻤ‪‬ﻞ ﺍﻭ‪‬ﻟﯽﺍﺳﺖ ﻳﮑﯽ ﺭﺍﻫﮕﺸﺎﯼ‬
‫ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻋﻤﻠﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺁﻥ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺭﻭﯼ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‬
‫ﻧﻘﻄﺔ ﻣﺒﺪﺃ ﻭ ﻧﻘﻄﺔ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ‪ ،‬ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻭ ﺍﺳﺘﺮﺩﺍﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺣﺮﮐﺎﺕ‬
‫ﺧﻮﺩﺳﺮﺍﻧﻪﺍﯼ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺒﻞ ﻭ ﺑﻌﺪ‬
‫ﺍﺯ ﺣﺮﮐﺖ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺧﻮﺩ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﺳﺮﻭﮐﺎﺭﯼ‬
‫ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﺣﺮﮐﺖ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻓﺮﻗﯽ ﻫﻢ ﻧﻤﯽ ﮐﺮﺩ ﺍﮔﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﻣﺘﻌﻠﹼﻖ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﯽﺑﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻠﮏ ﻃﻠﻖ ﺍﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﻭﯼ ﺑﺮﻣﯽﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻋﻤﻞ ﺁﻏﺎﺯﻧﺪﻩ‪ ،‬ﻭﺍﻡﺩ‪‬ﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻭﺍﻡﺳﺘﺎﻥ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﻋﻤﻞ ﺩ ﻭ‪‬ﻡ ﮐﻪ ﺑﻌﺪﺍﹰ ﺭﻭﯼ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ ﻭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﮐﺎﺭ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﺍﻡﺳﺘﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻭﺍﻡ ﺩﻫﻨﺪﻩ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۳۰‬‬

‫ﺑﺮﻣﯽﮔﺮﺩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺳﺨﻦ ﻓﻘﻂ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﺍﺳﺖ ــ ﻭ ﻣﻮﻗﹼﺘﺎﹰ ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ‬
‫ﺍﺯ ﺑﻬﺮﻩ ــ ﻭﻟﺬﺍ ﺗﺎﺁﻥﺍﻧﺪﺍﺯﻩﮐﻪ ﺳﺨﻦ ﺑﺮﺳﺮﺣﺮﮐﺖ ﺧﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽﻣﻴﺎﻥ ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﻩ‬
‫ﻭ ﻭﺍﻡﺳﺘﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻭ ﻋﻤﻞ‪) ،‬ﮐﻪ ﺍﺯ ﻫﻢ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺪﺕ ﺩﺭﺍﺯ ﻳﺎﮐﻮﺗﺎﻫﯽ ﻃﯽ‪ ‬ﺣﺮﮐﺖ‬
‫ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺟﺪﺍ ﻫﺴﺘﻨﺪ( ﺗﻤﺎﻡ ﺣﺮﮐﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑ‪‬ﺮ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻭ ﺍﻳﻦ ﺣﺮﮐﺖ‪ :‬ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻭﺟﻪ ﺑﻪﺷﺮﻁ ﺍﺳﺘﺮﺩﺍﺩ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺣﺮﮐﺖ ﻭﺍﻡﺩﻫﯽ ﻭ‬
‫ﻭﺍﻡﮔﻴﺮﯼ ﻭ ﺷﮑﻞ ﻭﻳﮋﺓ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻣﺸﺮﻭﻁ ﭘﻮﻝ ﻭﮐﺎﻻﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺮﮐﺖ ﺧﺼﻠﺖ ﻧﻤﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﮐﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﺳﻮﯼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‪ ،‬ﺭﺟﻌﺖ ﭘﻮﻝ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﺔ ﻋﺰﻳﻤﺖ ﺧﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ ﺳﻴﻤﺎﺋﯽ‬
‫ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺧﺎﺭﺟﯽ ﻭ ﺟﺪﺍ ﺍﺯ ﺣﺮﮐﺖ ﻭﺍﻗﻌﯽﺋﯽ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺷﮑﻠﯽ ﺍﺯﺁﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ A‬ﭘﻮﻝ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﻮﻝ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻭﺿﻊ ﻫﻴﭻ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭘﻴﺶ ﻧﻤﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻓﻘﻂ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ‬ ‫ﺩﺳﺖ ‪B‬‬ ‫ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺁﻥ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺍﺯ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﺩﺭ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﻭﺍﻗﻌـﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯ‬ ‫ﺑﻪ ‪B‬‬ ‫ﺑﺮﺍﯼ ‪ A‬ﭘﻮﻝ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ‬
‫ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻓﻘﻂ ﺑﺮﺍﯼ ‪ B‬ﻭﻗﻮﻉ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺍﻣ‪‬ﺎ ﺑﺮﺍﯼ ‪ ، A‬ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺩﺭﻫﻤﺎﻥ ﺷﮑﻠﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﺭﻭﯼ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﭘﻮﻝ ﺑﺎﺯ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ‪ B‬ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ‪ A‬ﺑﺎﺯﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﻭﺍﮔﺬﺍﺭﮐﺮﺩﻥ ﭘﻮﻝ‪ ،‬ﻭﺍﻡﺩﺍﺩﻥﺁﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺪ‪‬ﺕ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻭ ﺑﺎﺯﻳﺎﻓﺖ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺒﻠﻎ ﺑﻪﭘﻴﻮﺳﺖ ﺑﻬﺮﻩ‬
‫)ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ(‪ ،‬ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯﺗﻤﺎﻡ ﺷﮑﻞ ﺣﺮﮐﺘﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ ﻓﯽﻧﻔﺴﻪ ﺗﻌﻠﹼﻖ‬
‫ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺣﺮﮐﺖ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﭘﻮﻝ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻗﺮﺽ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻋﻤﻠﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺩﺭ ﻭﺭﺍﺀِ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﻩ ﻭ ﻭﺍﻡﺳﺘﺎﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﺎ ﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺣﺮﮐﺘﯽﮐﻪ ﺟﻨﺒﺔ‬
‫ﻭﺍﺳﻂ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻧﺎﻣﺮﺋﯽ ﻣ‪‬ﺤﻮ‪ ‬ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺩﺭﺣﺮﮐﺖ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪،‬‬
‫ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﮐﺎﻻﺋﯽ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﻭﻳﮋﻩ‪ ،‬ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺷﻴﻮﺓ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝﻳﺎﺑﯽﹺ ﻭﻳﮋﻩ ﺍﯼ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ‬
‫ﺑﺎﺯﮔﺸﺖﺁﻥ ﺩﺭﺍﻳﻦﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﭘﹺﯽﺁﻣﺪ ﻭﻧﺘﻴﺠﺔ ﻳﮏ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺭﻭﻳﺪﺍﺩﻫﺎﯼ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ‬
‫ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﺑﻴﺎﻥ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﹺﯽﺁﻣﺪ ﻳﮏ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻣﻴﺎﻥ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﻩ ﻭﺧﺮﻳﺪﺍﺭ‬
‫‪۵۳۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩ ﺁﻭﺭ ﺍﻳﻦ ﻃﻮﺭ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪﮐﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪ‬
‫ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﻣﻴﺎﻥ ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﻩ ﻭ ﻭﺍﻡﺳﺘﺎﻥ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﮐﻪ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻠﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﻮﺩ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﮔﻮﺋﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽ ﻫﺮﮔﺰ ﺷﮑﻞﭘﻮﻝ ﺭﺍ ﺍﺯﺩﺳﺖ ﻧﺪﺍﺩﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﻠﹼﻢﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻋﻤﻼﹰ ﻣﻠﺰﻭﻡ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺩﺭﺧﻮﺩ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺬﮐﺮﯼ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﻣﺘﺪﺍﻭﻝ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﻭﺍﻗﻌﯽ‬
‫ﺑﻪﻣﻮﻗﻊ ﺭﻭﯼ ﻧﺪﻫﺪ‪ ،‬ﻧﺎﭼﺎﺭ ﻭﺍﻡﺳﺘﺎﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺒﻴﻨﺪ ﺑﺎ ﭼﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊﮐﻤﮑﯽ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻭﯼ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ‬
‫ﺗﻌﻬ‪‬ﺪﺍﺕ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﻩ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﺷﮑﻞ ﺳﺎﺩﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻧﻘﺪﯼﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫‪1x‬‬

‫ﺩﺭ ﻣﺪﺕ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺑﺪﻭﻥ ﻫﻴﭻ ﻭﺍﺳﻄﺔ‬ ‫‪A‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪A‬‬ ‫ﻣﺒﻠﻎ ‪ A‬ﺧﺮﺝ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﺒﻠﻎ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺪﺕ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﻣﻘﺮ‪‬ﺭ ﺑﺎﺯﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺟﺰ ﺷﮑﻞ ﻧﺎﻣﻌﻘﻮﻝ ﺣﺮﮐﺖ ﻭﺍﻗﻌﯽ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺣﺮﮐﺖ ﻭﺍﻗﻌﯽﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﻳﮑﯽﺍﺯ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻭﺍﹰ ﭘﻮﻝ ﺑﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﮐﺎﻻ ‪‬ﺑﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﺭﺍﻩ‬
‫ﻓﺮﻭﺵﮐﺎﻻ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺯ ﻧﻮ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷﮑﻞ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪-‬‬
‫ﺩﺍﺭﯼﮐﻪ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﭘﻮﻝ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﺑﺎﺯﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ‪ ،‬ﻫﻢ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﻭ ﻫﻢ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭﯼ ﭘﻮﻝ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯﻧﺘﻴﺠﺔ ﻳﮏ ﻣﻌﺎﻣﻠﺔ ﺣﻘﻮﻗﯽ‬
‫ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺎﻟﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﺷﺨﺺ ﺩﻭ‪‬ﻣﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﭘﻮﻝ ﻭ ﺑﺎﺯﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺭﺍ ﻣﯽﺑﻴﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺔ ﭼﻴﺰﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﯽﮔﺬﺭﺩ ﻣ‪‬ﺤﻮ‪ ‬ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺑﻪﺳﺒﺐﺍﻳﻨﮑﻪ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺍﻳﻦﺧﺎﺻﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰﮐﻨﻨﺪﻩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪﺳﻮﯼﺁﻧﮑﻪ ﭘﻮﻝ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺷﮑﻞ ﺫﺍﺗﯽﹺﺣﺮﮐﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﺳﺖ ﺩﺭﺳﺖ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ‬ ‫‪G– W– Ǵ‬‬ ‫ﺑﺮﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﭼﻮﻥ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﭘﻮﻝ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻗﺮﺽ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﭼﻴﺰﯼﮐﻪ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۳۲‬‬

‫ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺧﺎﺻﻴ‪‬ﺖ ﺭﺟﻌﺖ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﺔ ﻋﺰﻳﻤﺖ ﺧﻮﺩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻃﯽ‪ ‬ﺣﺮﮐﺘﯽﮐﻪ ﺍﺯ ﺳﺮ ﻣﯽﮔﺬﺭﺍﻧﺪ‬
‫ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺣﻔﻆﮐﻨﺪ ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﭘﺬﻳﺮﺩ‪ .‬ﺻﺎﺣﺐ ﭘﻮﻝ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ﺯﻳﺮﺍ ﭘﺲ ﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﭘﻮﻝ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﺳﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺭﻓﺖ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ‬
‫ﺑﻪﺳﻮﯼ ﻣﺒﺪﺃ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﺯﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﭘﺲ ﺍﺯﮔﺬﺷﺖ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺩﺭﺳﺖ‬
‫ﺑﻪﺍﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﺍﺯ ﺟﺎﻧﺐ ﻭﺍﻡﺳﺘﺎﻥ ﻣﺴﺘﺮﺩ ﺷﻮﺩﮐﻪ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﺧﻮﺩ ﺍﻭ ﺭﺟﻌﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻗﺮﺽ ﺩﺍﺩﻥ ﭘﻮﻝ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ــ ﻳﻌﻨﯽ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺁﻥ ﺑﻪﺷﺮﻁ ﺍﺳﺘﺮﺩﺍﺩ ﭘﺲ ﺍﺯ‬
‫ﮔﺬﺷﺖ ﻣﺪﺗﯽ ﻣﻌﻠﻮﻡ ــ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺍﻳﻦ ﺷﺮﻁ ﻣﻘﺪ‪‬ﻡ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﭘﻮﻝ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺍﻓﺘﺪ ﻭ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﻣﺒﺪﺃ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﺯﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭ ﭘﻴﻤﺎﺋﯽ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺷﺮﻁ ﻣﻘﺪ‪‬ﻡ ﻣﻌﺎﻣﻠﺔﺣﻘﻮﻗﯽﺋﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﻃﺒﻖﺁﻥ ﻭﺍﻡﮔﻴﺮﻧﺪﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻮﻝﺭﺍ ﺑﻪ ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﻩ‬
‫ﻣﺴﺘﺮﺩ ﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻭﺍﻡﺳﺘﺎﻥ ﭘﻮﻝ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻧﻴﺎﹶﻧﺪﺍﺯﺩ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪﺧﻮﺩ ﺍﻭﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻭﺍﻡ ﺩﻫﻨﺪﻩ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﺳﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻗﺮﺽ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﮐﻪ ﭘﻮﻝ ﺑﺎﻳﺪ ﻭﻇﺎﻳﻒ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼﹺ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦ ﺩﻭﺭﭘﻴﻤﺎﺋﯽ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﺎ ﺭﺟﻌﺖﺁﻥ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻝ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻘﻄﺔ ﻣﺒﺪﺃ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻭ ‪ ، W – Ǵ‬ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﻣﺒﻠـﻎ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﭘﻮﻝ ﻳﺎ ﮐﺎﻻ‬ ‫‪G–W‬‬ ‫ﺍﻋﻤﺎﻝ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪﻫﺎﯼ ﺑﻴﻨﺎﺑﻴﻨﯽ ﻭ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﺔ ﺣﺮﮐﺖ ﺗﺎ ﻡ‪ ‬ﻣﺒﻠﻎ‬
‫ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﻣﺒﻠـﻎ‬ ‫‪G–Ǵ‬‬ ‫ﺍﺭﺯﺷﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺒﻠﻎ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺣﺮﮐﺖ ﺗﺎﻡ‪‬‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕﭘﻮﻝ ﻳﺎﻫﺮﺷﮑﻞ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺍﺯﻣﺒﻠﻎ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﺎﺯ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﻣﺒﻠﻎ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭﺍﻡ ﺩﻫﻨﺪﺓ ﭘﻮﻝ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﺮﻳﺪﮐﺎﻻ ﻣﺼﺮﻑ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺒﻠﻎ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕﮐﺎﻻ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻧﻤﯽﻓﺮﻭﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ‪ ، G – Ǵ‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺭﺯﺷﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺮ ﻣ‪‬ﻬﻠﺖ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﻧﻘﻄﺔ‬
‫ﻋﺰﻳﻤﺖ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﺟﺎﯼﺁﻧﮑﻪ ﺑﺨﺮﺩ ﻳﺎﺑﻔﺮﻭﺷﺪ‪ ،‬ﻗﺮﺽ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻭﺍﻡﺩﺍﺩﻥ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺷﮑﻠﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺍﻣ‪‬ﺎ‬
‫ﻧﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﻳﺎﮐﺎﻻ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩﮐﻪﮔﻮﻳﺎ ﻭﺍﻡﺩﻫﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ‬
‫‪۵۳۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺷﮑﻞ ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﯽ ﻧﻴﺰ ﺩﺭﺁﻳﺪﮐﻪ ﺑﺎ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺳﺮﻭﮐﺎﺭ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ‪.‬‬

‫٭‬
‫ﺗﺎ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﺣﺮﮐﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽ ﺭﺍ ﻣﻴﺎﻥ ﺻﺎﺣﺐﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‬
‫ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩﺍﻳﻢ‪ .‬ﺍﻳﻨﮏ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺑﺮﺭﺳﯽﹺ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻭﺍﻡ ﺩﻫﻨﺪﻩ‪ ،‬ﭘﻮﻝ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﺮﺝ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺁﻥ ﻣﺒﻠﻎ ﺍﺭﺯﺷﯽﺋﯽﮐﻪ ﻭﯼ‬
‫ﺑﻪ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﺍﻭ ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﮔﺮ‬
‫ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺳﺎﺩﻩ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﻣﺒﻠﻎ ﺍﺭﺯﺷﯽﺋﯽ ﻧﻤﯽﺑﻮﺩﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻗﺮﺽ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﺳﺘﺮﺩﺍﺩ ﻣﺒﻠﻎ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺋﯽ‬
‫ﻣﯽﺑﻮﺩﮐﻪ ﺑﻪﻭﺍﻡ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﻣﺒﻠﻎ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎﺯﮔﺮﺩﺩ‬
‫ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺒﻠﻎ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺿﻤﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﺤﻔﻮﻅ ﻧﮕﺎﻩﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﺭ ﻭ‪‬ﺭ‬
‫ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺭﺯﺷﯽﺁﻥ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﭼﻮﻥ ‪، G + ∆G‬‬
‫ﺑﺮﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻭ ﺍﻳﻦ ‪ ∆G‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺑﻬﺮﻩ ﻳﺎ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻓﻌﺎﻝ ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﯽﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻧﺼﻴﺐ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻣﺮ ﮐﻪ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﭘﻮﻝ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼﺁﻧﺴﺖ‬
‫ﮐﻪﺁﻥ ﻭﺟﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ‪ G + ∆G‬ﺑﻪﺍﻭ ﺑﺮﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﻌﺪﺍﹰ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﮑﻞ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﻗﺮﺍﺭﺩﻫﻴﻢﮐﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﻃﯽ‪ ‬ﺯﻣﺎﻧﯽﮐﻪ ﺗﺎ ﺑﺎﺯﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺍﺳﺖ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻗﻄﻌﯽ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺑﺪﻭﻥ ﺍﺻﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮐﻪ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖﺁﻥ ﭘﺲﺍﺯﮔﺬﺷﺖ ﺩﻭﺭﺓ ﻃﻮﻻﻧﯽﺗﺮﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬
‫ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭼﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﺑﻪ ﻭﺍﻡﺳﺘﺎﻥ ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﯽﺩﻫﺪ؟ ﻭ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ‬
‫ﭼﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﺭﺍ ﻭﯼ ﺑﻪ ﻭﺍﻡﺳﺘﺎﻥ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ؟ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﻤﻞ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﭘﻮﻝﻗﺮﺽﺩﺍﺩﻥ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﮐﺎﻻ ﺩﺭﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺷﻴﻮﺓ ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﺓ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﮐﺎﻻ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﺳﺨﻦﮐﺎﻻﯼ ﺗﺤﺖ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺍﻭ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۳۴‬‬

‫ﭼﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻓﺮﻭﺵ ﻋﺎ ﺩ‪‬ﯼ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ؟ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﯼ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪﺷﺪﻩ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺍﺭﺯﺵ ﻓﻘﻂ ﺗﻐﻴﻴﺮﺷﮑﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺍﺭﺯﺵ‪،‬‬
‫ﭘﻴﺶ ﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻝ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﻩ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺫﻫﻨﯽ‬
‫ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥﮐﺎﻻ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮﺷﮑﻞ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﺑﺲ‪ .‬ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻳﮏﺑﺎﺭ ﺩﺭﺷﮑﻞﮐﺎﻻ‬
‫ﻭ ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﭘﻮﻝ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺍﺯﺟﺎﻧﺐ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﻩ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭ‬
‫ﺳﭙﺲ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻣﺼﺮﻑ ﺷﺨﺼﯽ ﻳﺎ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﻮﻟﹼﺪ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﻣﺼﺮﻑﮐﺎﻻ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﮐﺎﻻ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻑ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺍﺭﺯﺵﻣﺼﺮﻓﯽﮐﻪ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺪﺕ ﻗﺮﺿﻪ ﺑﻪﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻣﻮﻟﹼﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‬
‫ﺑﻪ ﻭﺍﻡ ﮔﻴﺮﻧﺪﻩ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻓﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﻮﻝ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺍﻓﺘﺪ ﻭﻟﺬﺍ‬
‫ﺿﻤﻦ ﺣﺮﮐﺖ ﺧﻮﺩ ﻗﺎﺩﺭ ﺍﺳﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻪﺑﺎﺭﺁﻭﺭﺩ ﻋﻼﻭﻩ‬
‫ﺑﺮﺁﻧﮑﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑ‪‬ﺪﻭﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺣﻔﻆ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪) .‬ﺁﻧﭽﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻳﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ ﺍﺯ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺼﺎﺩﻓﯽ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﺭﺳﺪ(‪ ،‬ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻑ ﺁﻧﻬﺎ ﺳﺮﺍﻧﺠـﺎﻡ ﺻﺮﻑ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺟﻮﻫﺮﮐﺎﻻ ﻭ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺁﻥ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻ ﺍﺯ‬
‫ﺑﻴﻦ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ .‬ﺑﻪﻋﮑﺲﮐﺎﻻﺋﯽ ﭼﻮﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺍﻳﻦ ﺧﺎﺻﻴ‪‬ﺖ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎ ﺻﺮﻑ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﻣﺼﺮﻑﺁﻥ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺍﺭﺯﺵﻣﺼﺮﻑ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺣﻔﻆ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻫﻢ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵﻣﺼﺮﻑ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪﮐﺎﻻ ــ ﻳﻌﻨﯽ ﺗﻮﺍﻧﺎﺋﯽ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﻳﺠﺎﺩﮐﺮﺩﻥ ﺭﺍ ــ‬
‫ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺪﺗﯽﮐﻪ ﻭﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽ ﺭﺍ ﺗﺤﺖ‬
‫ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﻘﻄﺔ ﻧﻈﺮ ﭘﻮ ﻝﹺ ﺑﻪ ﻭﺍﻡ ﺭﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺍﺯ ﭘﺎﺭﻩ ﺍﯼ ﺟﻬﺎﺕ ﺑﺎ ﻭﺿﻊ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻭﺟﻮﻩ ﻣﺸﺎﺑﻬﺘﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻓﻘﻂ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﻣﯽ ﭘﺮﺩﺍﺯﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ﻣﺴﹶﺘﺮﹺﺩ ﻣﯽﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫‪۵۳۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻑ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﮐﺎﺭ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺍﻳﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯﺁﻥ‬
‫ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺍﻳﺠﺎﺩﮐﻨﺪﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺩ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﮐﺎﺭ ﻭ ﺑﻬﺎﯼ ﺁﻥ ﺑﺎﺷﺪ )ﺳﻮﺩ(‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺑﺮ ﺍﺭﺯﺵ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻑ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻑ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽ ﻧﻴﺰ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﻧﻤﻮﺩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪﮐﻪ ﻫﻢ ﻗﺎﺑﻠﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﺗﺮﮐﻴﺐﭘﺬﻳﺮﯼ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻫﻢ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶﭘﺬﻳﺮ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻳﮏ ﺍﺭﺯﺵﻣﺼﺮﻑ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦﺟﻬﺖ ﺁﻧﭽﻪ‬
‫ﮐﻪ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪﮐﺎﻻ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﯼ ﺑﺎﮐﺎﻻ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ‬
‫ﮐﺎ ﻻﺋﯽ ﮐﺎﻣﻞ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍ ﻭ‪ ‬ﻻﹰ ﭘﻮﻝ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩﮐﺎﻻﯼ‬
‫ﺳﺎﺩﻩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﮐﺎﻻ ﺍﺯﺣﻴﺚ ﺍﻳﻨﮑﻪﮐﺎﻻﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥﻗﺪﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﻭ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﻩ‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ .‬ﻫﻢ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﻩ ﻭ ﻫﻢ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﺑﻌﺪﺍﹰ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻴﺶ‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪﮐﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺳﺎﺧﺘﻪﺍﻧﺪ‪،‬ﮐﻪ ﻳﮑﯽ ﺩﺭﺷﮑﻞﮐﺎﻻ ﻭﺩﻳﮕﺮﯼ‬
‫ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻝ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻗﺮﺿﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖﮐﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﺧﻠﻊﻳﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽﺁﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺑﺎﺯﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺣﻔﻆ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻭﺍﻡ ﻓﻘﻂ ﺍﺯ ﻳﮏﺳﻮ ﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺯﻳﺮﺍ ﻓﻘﻂ ﺍﺯ ﻳﮏ‬
‫ﺟﺎﻧﺐ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ــ ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﺍﺯ ﻳﮏﺟﺎﻧﺐ ﺍﺭﺯﺵﻣﺼﺮﻑ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻣﻨﺘﻘﻞﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﻭ ﺍﺯ ﺟﺎﻧﺐ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺗﻔﺎﻭﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ‬
‫ﮐﺎﻻﯼﻋﺎﺩ‪‬ﯼ ﺩﺍﺭﺩ ﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﺍﻳﻦﺍﺭﺯﺵﻣﺼﺮﻑ ﺧﻮﺩ ﺍﺭﺯﺷﯽﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺍﻓﺰﻭﺩﻩﺍﯼ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺑﺮ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑ‪‬ﺪﻭﯼﮐﻪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺍﺯ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻮﺩ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺭﺯﺵﻣﺼﺮﻑ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﺭﺯﺵﻣﺼﺮﻑ ﭘﻮﻝﹺ ﺑﻪﻭﺍﻡﺭﻓﺘﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺍﻓﺘﺪ‬
‫‪١‬‬
‫ﻭ ﺑﺪﻳﻦ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،‬ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫‪۱‬ـ "ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺩﺭﺳﺘﯽﹺ ﺑﻬﺮﻩﺳﺘﺎﻧﯽ ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪﮐﺴﯽ ﺳﻮﺩﮐﻨﺪ ﻳﺎ ﻧﮑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴ‪‬ﺖﺁﻥ ←‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۳۶‬‬

‫ﭘﺲ ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﭼﻪﭼﻴﺰﯼ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﺩ ﻭﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬

‫ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽ ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫"ﺁﻧﭽﻪﮐﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻗﺮﺽ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺍﺳﺘﻔﺎ ﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ" ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﺔ ﻣﺎﺳﯽ) ‪" (١‬ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺳﻮﺩﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﻮ ﻝﹺ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﺍﹸﻓﺘﺎﺩﻩ‬
‫‪٢‬‬
‫ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪".‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﻳﮏﮐﺎﻻﯼ ﻋﺎ ﺩ‪‬ﯼ ﻣﯽ ﺧﺮﺩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﻣﺼﺮﻑ ﺁﻧﺴﺖ‬
‫ﻭﺁﻧﭽﻪ ﻣﯽ ﭘﺮﺩﺍﺯﺩ ﺍﺭﺯﺵ ﺁﻧﺴﺖ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﻭﺍﻡ ﮔﻴﺮﻧﺪﺓ ﭘﻮﻝ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻧﻴﺰ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﻣﺼﺮﻑ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﭼﻪﭼﻴﺰﯼ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍ ﺀِ ﺁﻥ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﺩ؟ ﻣﺤﻘﹼﻘﺎﹰ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻳﺎ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﺭﺍ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﻧﺪ‪ .‬ﻣﻴﺎﻥ ﻭﺍﻡﺩ‪‬ﻩ ﻭ ﻭﺍﻡﺳﺘﺎﻥﺁﻧﭽﻨﺎﻥ‬
‫ﻧﻤﯽﮔﺬﺭﺩﮐﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﻭ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﻩ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻳﮏ ﺗﻐﻴﻴﺮﺷﮑﻞ ﺍﺭﺯﺵ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻳﮏ ﺑﺎﺭ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻝ ﻭ ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﮐﺎﻻ‬
‫ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻥ ﺑﻮﺩﮔﯽ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻭ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﺠﺪ‪‬ﺩ ﭘﻮﻝ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ‬
‫ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﻣﺒﻠﻎ ﺍﺭﺯﺷﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﭘﻮﻝ ﺑﺪﻭﻥ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ‬
‫ﭘﺲ ﺍﺯﮔﺬﺷﺖ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻌﻠﻮﻣﯽ ﻣﺴﹶﺘﺮﹺﺩ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭﺍﻡ ﺩﻫﻨﺪﻩ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻣﺎﻟﮏ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﹼﺎ ﭘﺲ ﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺍﻭ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻭﺍﻡﮔﻴﺮﻧﺪﻩ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻩ‬

‫→ )ﭘﻮﻝ ﻗﺮﺽﺷﺪﻩ( ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﺩﺭﺳﺖ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﺩ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺳﻮﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪".‬‬
‫‪("An Essay on the Governing causes of the Natural Rate of Interest, wherein the‬‬
‫‪sentiments of Sir W. Petty and Mr. Locke, on that head, are considered", London,‬‬
‫)‪1750, p. 49.‬‬ ‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﺓ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﺷﺘﺔ ﺑﯽﻧﺎﻡ ﺝ‪ .‬ﻣﺎﺳﯽ ‪ J. Massie‬ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ (۱‬ﺍﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺗﻤﺎﻣﺎﹰ ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﻗﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ‪:‬‬
‫‪“That which men pay as interest for the use of what they borrow” – “a part of the profit‬‬
‫‪it is capable of producing”.‬‬
‫‪۲‬ـ "ﺗﻮﺍﻧﮕﺮﺍﻥ ﺑﻪﺟﺎﯼﺁﻧﮑﻪ ﭘﻮﻝ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺍﻧﺪﺍﺯﻧﺪ‪ ...‬ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﮐﺴﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﻗﺮﺽ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺍﻳﻨﺎﻥ ﺍﺯﺁﻥ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﻧﺪ ﻭ ﻳﮏ ﺟﺰﺀ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ‪ ‬ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻣﺪﻩ ﺭﺍ ﺑﻪﺻﺎﺣﺐ ﭘﻮﻝ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺩﻫﻨﺪ‪) ".‬ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ‪،‬‬
‫ﺹ ‪.(۲۴ ،۲۳‬‬
‫‪۵۳۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﺳﺎﺩﺓﮐﺎﻻﻫﺎ‪ ،‬ﭘﻮﻝ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺩﺭﺟﻬﺖ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽﺩﺭﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺽ‪،‬‬

‫ﭘﻮﻝ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﻩ ﺁﻥ ﮐﺴﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﭘﻮﻝ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺪﺕ‬
‫ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﺳﺮ ﻣﺎﻳﻪ ﺁﻥﮐﺴﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪﮐﺎﻻ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ‬
‫ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﻭﺿﻊ ﺗﺎﺁﻧﺠﺎ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﭘﺬﻳﺮ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭﺍﻡﺳﺘﺎﻥ ﭘﻮﻝ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺍﺭﺯﺷﯽﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭ‬
‫ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﻗﺮﺽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﭘﻮﻝ ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺩﺭ ﻧﻘﻄﺔ ﻋﺰﻳﻤﺖ‬
‫ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﻟﺤﻈﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪﺷﺪﻥ ﻧﻔﺴﺎﹰ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎﺯﻩ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺑﻪﮐﺎﺭﺍﹸﻓﺘﺎﺩﻥ ﺍﺳﺖﮐﻪ‬
‫ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺍﻣ‪‬ﺎ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺎﻣﺎﻥ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﺍﻡﮔﻴﺮﻧﺪﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺎﺯﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻫﻤﺮﺍﻩ‬
‫ﺑﺎ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ )ﺑﻬﺮﻩ( ﺑﺎﺯﮔﺮﺩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻭ ﺑﻬﺮﻩ ﻓﻘﻂ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﻳﮏ ﺟﺰﺀ ﺍﺯ ﺳﻮﺩﯼ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ‬
‫ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻭﺍﻡﺳﺘﺎﻥ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻳﮏ ﺟﺰﺀ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﻧﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﺁﻥ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﻣﺼﺮﻑ ﭘﻮﻝ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﻩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼ ﺳﻮﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩ ﻫﻴﭻ ﺍﻧﺘﻘﺎﻟﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﯼ ﻗﺮﺽﺩﻫﻨﺪﻩ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺍﺭﺯﺵﻣﺼﺮﻑ ﺭﻭﯼ ﻧﻤﯽﺩﺍﺩ‪ .‬ﺍﺯﺳﻮﯼ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻧﺪﺍﺭﺩﮐﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﺳﻮﺩ ﻧﺼﻴﺐ ﻭﺍﻡﺳﺘﺎﻥ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﻭﯼ ﭼﻴﺰﯼ‬
‫ﺑﺎﺑﺖ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺍﺭﺯﺵﻣﺼﺮﻑ ﻧﻤﯽﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭ ﭘﻮﻝ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰﺷﺪﻩ ﺭﺍ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﺳﺎﺩﻩ ﻭ‬
‫ﻧﻪ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥﺭﺳﻴﺪﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﻭﺍﻡﺩ‪‬ﻩ ﭘﺲ ﻣﯽﺩﺍﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥﺭﺳﻴﺪﻩ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ‪ G + ∆G‬ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺲ‪.‬‬
‫ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﻩ ﻭ ﻭﺍﻡﮔﻴﺮﻧﺪﻩ ﻫﺮﺩﻭ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺒﻠﻎ ﭘﻮﻝ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﺮﺝ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ‬
‫ﻓﻘﻂ ﺩﺭﺩﺳﺖ ﻭﺍﻡﮔﻴﺮﻧﺪﻩﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﺒﻠﻎ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﻤﻞﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﻮﺩ ﺑﻪﻣﻨﺎﺳﺒﺖ‬
‫ﻫﺴﺘﯽ ﺩﻭﮔﺎﻧﺔ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺒﻠﻎ ﭘﻮﻝﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺩﻭﻧﻔﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﭘﻮﻝ ﻓﻘﻂ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﺮﺩﻭ ﻧﻔﺮ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﻤﻞﮐﻨﺪﮐﻪ ﺳﻮﺩ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺁﻥ‬
‫ﺳﻬﻤﯽﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﻩ ﺗﻌﻠﹼﻖ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﺑﻬﺮﻩ ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻓﺮﺽ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﻧﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﻴﺎﻥ ﭘﻮﻝ ـ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۳۸‬‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻳﺎ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪.‬‬

‫ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﺷﻮﺩﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﮐﺎﻻﺳﺖ‬
‫ﻳﺎ ﺑﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﺨﻦ ﮐﺎﻻﺋﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﺭﻭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﮐﻠﹼﻴﺔ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺍﺯ ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮﮐﺎﻻﯼ ﺳﺎﺩﻩ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪) ،‬ﺍﺯﺁﻥﺣﻴﺚ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪﺵ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﻤﻞ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ() ‪ ، (١‬ﻏﻴﺮﻣﻌﻘﻮﻝ ﻧﻤـﻮﺩ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻗﺮﺽﺩﺍﺩﻥ ﻭ ﻗﺮﺽ ﮔﺮﻓﺘﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﻓـﺮﻭﺵ ﻭ‬
‫ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺗﻔﺎﻭﺗﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﺯ ﻣﺎﻫﻴ‪‬ﺖ ﻭﻳﮋﺓ ﮐﺎﻻ ــ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ ــ‬
‫ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﺟﺎﯼ ﻗﻴﻤﺖﮐﺎﻻ‪ ،‬ﺑﻬﺮﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺑﻬﺮﻩ ﺭﺍ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺨﻮﺍﻧﻴﻢ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﻳﻦ ﻳﮏ ﺷﮑﻞ‬
‫‪٢‬‬
‫ﻏﻴﺮﻋﻘﻼﻧﯽ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺑﻪﮐﻠﹼﯽ ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻗﻴﻤﺖﮐﺎﻻ ﺩﺭﺗﻀﺎﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪﺷﮑﻞ ﺻﺮﻓﺎﹰ ﺍﻧﺘﺰﺍﻋﯽ ﻭ ﺑﯽﻣ‪‬ﺤﺘﹶﻮﺍﯼ ﺧﻮﺩ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻋﺒﺎﺭﺕ‬
‫ﺍﺯ ﻣﺒﻠﻎ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﭘﻮﻝ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎﺑﺖ ﭼﻴﺰﯼ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺑﻪﻫﺮﺻﻮﺭﺕ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﻣﺼﺮﻑ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵﻣﺼﺮﻑ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﭘﻮﻝ ﺑﻴﺎﻥﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻗﻴﻤﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺁﻏﺎﺯ ﺗﻠﻘﹼﯽ ﺑﻪﮐﻠﹼﯽ ﻧﺎﻣﻌﻘﻮﻟﯽﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﻳﮏﮐﺎﻻ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺍﺭﺯﺵ ﺩﻭﮔﺎﻧﻪﺍﯼ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻳﮏ ﺑﺎﺭ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺳﭙﺲ ﻗﻴﻤﺘﯽﮐﻪ ﻏﻴﺮ‬
‫ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺑﻴﺎﻥ ﭘﻮﻟﯽﹺﺍﺭﺯﺵﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬

‫)‪ (۱‬ﺩﻭ ﻫ‪‬ﻼﻝ ﺍﺯ ﻣﺘﺮﺟﻢ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫‪۲‬ـ "ﺍﺻﻄﻼﺡ ﺍﺭﺯﺵ )‪ (Value‬ﮐﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ )‪ (currency‬ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺳﻪ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ‪...‬‬
‫ﺩﻭ‪‬ﻡ‪ :‬ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽﮐﻪ ﻫﻢﺍﮐﻨﻮﻥ ﻧﻘﺪﺍﹰ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺍﺳﺖ )‪ (currency actualy in hand‬ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﺳﻨﺠﺶ ﺑﺎ‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺒﻠﻎ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭﺭﻭﺯﻫﺎﯼﺁﻳﻨﺪﻩ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﺍﺭﺯﺵﺁﻧﻬﺎ ﺍﺯﺭﻭﯼ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺳﻨﺠﻴﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﻧﻴﺰ ﺍﺯﺭﻭﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽﻭﺗﻘﺎﺿﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼﺁﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫‪“by the ratio between the amount of loanable capital and the demond for it”. (Major R.‬‬
‫)‪Torrens: "on the operation of the Bank Charter Act of 1844 etc.", 2nd ed. 1847/p. 5,6‬‬
‫‪۵۳۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺟﺰ ﻣﺒﻠﻎ ﭘﻮﻝ ﻳﺎ ﺍﺭﺯﺵﺣﺠﻢ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽﮐﺎﻻ ﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﭘﻮﻝ ﺗﺠﺴﻢﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‬
‫ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﮐﺎﻻ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻗﺮﺽ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﺯ ﺟﺰ ﺷﮑﻞ‬
‫ﻣﺴﺘﻮﺭﯼ ﺍﺯ ﻣﺒﻠﻐﯽ ﭘﻮﻝ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﮐﺎﻻ ﻗﺮﺽ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻓﻼﻥ ﻗﺪﺭ ﻓﻮﻧﺪ ﭘﻨﺒﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺁﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﭘﻮﻟﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﺷﮑﻞ ﭘﻨﺒﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵﺁﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺧﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﺒﻠﻐﯽ ﭘﻮﻝ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﮔﺮ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺁﻗﺎﯼ ﺗﻮﺭﻧﺲ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫)ﻧﮕﺎﻩ ﮐﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺯﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ﺍﺧﻴﺮ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﺻﻔﺤﻪ‪ (.‬ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻳﮏ ﻣﺒﻠﻎ‬
‫ﭘﻮﻝ ﻗﻴﻤﺘﯽ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺑﻬﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺭﺍ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻗﻴﻤﺘﯽ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻏﻴﺮﺍﺯﺁﻧﭽﻪﮐﻪ ﺩﺭﺷﮑﻞ‬
‫ﻭﻳﮋﺓ ﭘﻮﻟﯽ ﺧﻮﺩ ﺁﻥ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ؟ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﻣﺼﺮﻑﺁﻥ ﻓﺮﻕ ﺩﺍﺭﺩ )ﻭ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻧﻴﺰ ﺻﺎﺩﻕﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﻔﺎﻭﺕﺁﻥ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺟﻨﺒﺔ ﮐﻴﻔﯽ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻔﺎﻭﺗﯽ ﺻﺮﻓﺎﹰ ﮐﻤ‪‬ﯽ ﻭ ﻓﻘﻂ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺭﺯﺷﯽﺍﺳﺖ(‪ .‬ﻗﻴﻤﺘﯽ‬
‫‪١‬‬
‫ﮐﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﮐﻴﻔﯽ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﻓﺮﻕ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺑﻪﮐﻠﹼﯽ ﺑﺎﻃﻠﯽ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﺑﺎﺭ ﻭ‪‬ﺭﺷﺪﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭﺟﺔ ﺑﺎﺭ ﻭ‪‬ﺭﯼﹺ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺩﺭﺟﺔ ﮐﻤ‪‬ﯽ ﺳﺎﻣﺎﻥﻳﺎﺑﯽﺁﻥ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻳﺎ ﺳﻮﺩﯼﮐﻪ‬
‫ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ــ ﻧﺮﺥ ﻳﺎ ﻣﻴﺰﺍﻥﺁﻥ ــ ﻓﻘﻂ ﺍﺯﺭﺍﻩ ﻣﻘﺎﻳﺴﺔﺁﻥ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﮔﻴﺮﯼ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻳﺎﮐﻮﭼﮑﺘﺮﺑﻮﺩﻥ ﺑﺎﺭ ﻭ‪‬ﺭﯼﹺ‬

‫‪۱‬ـ "ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺩﻭﮔﺎﻧﺔ ﺍﺻﻄﻼﺡ ﺍﺭﺯﺵ ﭘﻮﻝ ﻳﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺑﯽ ﺗﻤﺎﻳﺰ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﺩ‪ ،‬ﺗﺎ‬
‫ﻫﻢ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﻫﻢ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻑ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﻨﺒﻊ ﺩﺍﺋﻤﯽ ﺳﺮﮔﺸﺘﮕﯽ‬
‫)‪(Tooke, "Inquiry into the Currency Principle", p. 77‬‬ ‫ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪".‬‬
‫ﺗﻮﮎ)‪ (1 1‬ﺳﺮﺩﺭﮔﻤﯽ ﺍﺻﻠﯽ ﺭﺍ )ﮐﻪ ﺩﺭ ﻧﻔﺲ ﺍﻣﺮ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ(‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ )ﺑﻬﺮﻩ( ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺍﺭﺯﺵﹺ ﻣﺼﺮﻑ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﻣﯽﺁﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺑﻴﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪۱‬ـ‪۱۷۷۴) Tooke, Thomas (۱‬ـ ‪ (۱۸۵۸‬ـ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﻭ ﻣﻨﻘﹼﺪ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﭘﻮﻝ ﮐﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻗﻮﻝ‬
‫ﻣﺎﺭﮐﺲ "ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻳﻮﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﺎﺣﺪﻭﺩﯼ ﺍﺭﺯﺷﻤﻨﺪ ﺍﺳﺖ‪".‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۴۰‬‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩ ﺁﻭﺭ ﻧﻴﺰ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﺔ ﻣﺒﻠﻎ ﺑﻬﺮﻩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﻬﻤﯽ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺳﻮﺩﮐﻞﹼ ﻧﺼﻴﺐ ﺁﻥ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﮔﻴﺮﯼ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻬﺮﻩ ﻧﻴﺰ ﻣﺒﹺّﻴﻦﹺ ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭﯼﹺ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﻴﻤﺘﯽ ﻧﻤﻮﺩ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺍﻡ ﺩﻫﻨﺪﻩ ﺑﺎﺑﺖ ﻫﻤﺎﻥ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺪ‪‬ﻣﺎﺕ‬
‫ﺑﺮﻣﯽﺁﻳﺪﮐﻪ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﮐﻮﺷﺶ ﺍﺯﺁﻏﺎﺯ ﺑﻴﻬﻮﺩﻩﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﺍﮔﺮ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ‬
‫ﭘﺮﻭﺩﻭﻥ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﺳﺎﺩﺓ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﻮﻝ ــ ﻳﻌﻨﯽ ﺧﺮﻳﺪ ﻭ ﻓﺮﻭﺵ ــ ﺭﺍ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺑﻨﺪﻳﻢ‪ .‬ﺷﺮﻁ ﻣﻘﺪ‪‬ﻡ ﺑﻨﻴﺎﺩﯼ ﺩﺭﺳﺖ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﻮﻝ‬
‫ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺍﻓﺘﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻓﯽﻧﻔﺴﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎﻟﻘﻮ‪‬ﻩ‬
‫ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻣﻨﺘﻘﻞﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺧﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﮐﺎﻻ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪،‬ﮐﻪ ﺩﺭﺑﺎﺯﺍﺭ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﻭ ﺍﺭﺯﺵﻣﺼﺮﻑ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﺭﺯﺵﻣﺼﺮﻑ‬
‫ﺁﻥ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺭﺯﺵ ﭘﻮﻝ ﻳﺎ ﮐﺎﻻ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﺭﺯﺵﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﻳﺎﮐﺎﻻ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﻔﺎﻭﺗﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺩﺭﮐﺎﺭﺑ‪‬ﺮﺩ ﭘﻮﻝ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻓﻘﻂ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﻳﺎ ﭘﻮﻝ‬
‫ﺧﺮﺝ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﻳﺎ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﭘﻮﻝ ﻭﮐﺎﻻ ﻓﯽﻧﻔﺴﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﻟﻘﻮ‪‬ﻩ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﮐﺎﺭ ﮐﻪ ﺑﺎﻟﻘﻮ‪‬ﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﺍﻭ‪ ‬ﻻﹰ ﭘﻮﻝ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺧﻮﺩﯼﹺ ﺧﻮﺩ ﺑﻴﺎﻥ ﺗﺠﺮﻳﺪﯼ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻭ ﻫﺴﺘﯽ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺜﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺎﺩ‪‬ﯼ ﺛﺮﻭﺕ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺧﺎﺻﻴ‪‬ﺖ ﺑﺎﻟﻘﻮ‪‬ﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺷﺪﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ‬
‫ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﺟﻬﺖ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻭ ﻣﮑﻤ‪‬ﻞ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺎ ﺩ‪‬ﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ‪ ،‬ﺁﻥ ﻋﺎﻣﻠﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ـ ﻳﻌﻨﯽﮐﺎﺭﻣﺰﺩﻭﺭ ــ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻳﺎﺑﯽ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﹺ ﺗﻀﺎﺩﺩﺍ ﺭﹺ ﺛﺮﻭﺕ ﻣﺎ ﺩ‪‬ﯼ ــ ﺗﻀﺎﺩ ﺁﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﮐﺎﺭﻣﺰﺩﻭﺭ ــ ﺟﺪﺍ ﺍﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻗﺒﻼﹰ ﺩﺭ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯﺣﻴﺚ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺑﻮﺩﻥ ﻧﻤﺎﻳﺶ‬
‫‪۵۴۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻭﺿﻊﮐﻪ ﻟﺤﻈﻪﺍﯼ ﺟﺪﺍ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺩﺍﺋﻤﯽ‬
‫ﺁﻧﺴﺖ ﻭ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺩﺍﺋﻤﯽﺁﻥ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺷﺮﻁ ﻣﻘﺪ‪‬ﻡ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ‪-‬‬
‫ﺳﺎﻥ ﺻﻮﺭﺕ ﺑﻴﺎﻥ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﭘﻮﻝ ﻭﻫﻤﭽﻨﻴﻦﮐﺎﻻ ﺑﻪﺧﻮﺩﯼﹺﺧﻮﺩ‪ ،‬ﻧﻬﺎﻥ ﻭﺑﺎﻟﻘﻮ‪‬ﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻭﺵ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‪ ،‬ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷﮑﻞ ﺑﺮﮐﺎﺭ ﻏﻴﺮ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮﻭﺍ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭﺣﻖ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪﮐﻪﮐﺎﺭ ﻏﻴﺮ ﺭﺍ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻭ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺭﻭﺷﻨﯽ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺍﺳﺎﺱ ﻭ ﻭﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﺗﺼﺎﺣﺐﮐﺎﺭ ﻏﻴﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻭﺿﺎﻉﻭﺍﺣﻮﺍﻝ ﺍﺳﺖ ﻧﻪﮐﺎﺭﯼﮐﻪﮔﻮﻳﺎ ﺍﺯﺟﺎﻧﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺁﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬
‫ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﺎﺁﻥ ﺣﺪ‪ ‬ﻧﻴﺰﮐﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﻭ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﻭﻳﮋﺓ ﺧﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﻋﺮﺿﻪ ﻭ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪،‬‬
‫ﺑﻪﺻﻮﺭﺕﮐﺎﻻ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﻫﻤﺎﻥ ﻗﺪﺭ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ ﺍﺳﺖﮐﻪ‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﯼ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻋﺮﺿﻪ ﻭ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ‬
‫ﺩﺭﻣﻮﺭﺩﮐﺎﻻ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻥ ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﺁﻧﮕﺎﻩ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﮐﺎﻻ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺩﺭﻭﻧﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻭ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ‬
‫ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﻋﺮﺿﻪ ﻭ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﭼﻴﺰﯼ ﺟﺰ ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﺎﺕ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺭﻭﺷﻦ ﻧﻤﯽﺳﺎﺯﻧﺪ ــ ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﺎﺗﯽﮐﻪ ﻣﺘﻘﺎﺑﻼﹰ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮﺭﺍ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﯼﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺩﻭﺭﻩﻫﺎﯼ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺩﺭﺍﺯﺗﺮﯼ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪﻣﺠﺮ‪‬ﺩ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﻭ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮﺭﺍ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪،‬‬
‫ﻣﺘﻘﺎﺑﻼﹰ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭﺁﻧﮕﺎﻩ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻋﺎﻡ‪ ‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ ﻧﻴﺰ ﺻﺎﺩﻕ ﺍﺳﺖ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺩﺭ ﻭﺟﻮﺩ ﺑﻼﻭﺍﺳﻄﺔ‬
‫ﺧﻮﺩ‪) ،‬ﻭﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦﺣﺮﮐﺖ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭ(‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖﺗﻮﻟﻴﺪ‪،‬ﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ‬
‫ﺩﺭﻭﻧﯽ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻧﻄﺒﺎﻕ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻋﺮﺿﻪ ﻭ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﻃﺮﻑ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۴۲‬‬

‫ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﮐﺎﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﻬﺮﺓ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭﺿﻊ‬
‫ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦﮐﻨﻨﺪﺓ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﺍﺯ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﻫﻴﭻ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻪﻏﻴﺮ ﺍﺯﺁﻧﭽﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺩﻳﮑﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪،‬‬
‫ﺯﻳﺮﺍ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺑﻌﺪﺍﹰ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﻳﺪ ﺍﺻﻮ ﻻﹰ ﻫﻴﭻ ﻧﺮﺥ "ﻃﺒﻴﻌﯽ" ﺑﻬﺮﻩ ﺍﯼ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺗﺤﺖ‬
‫ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻧﺮﺥ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺮﺧﯽ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺭﻗﺎﺑﺖﺁﺯﺍﺩ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻫﻴﭻ ﺣﺪ‪‬ﻭﻣﺮﺯ "ﻃﺒﻴﻌﯽ" ﺑﺮﺍﯼ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪.‬ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﻣ‪‬ﻌﹺّﻴﻦﹺ ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﺎﺕ‬
‫ﻭﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﻌﺎﺩﻝ ﻣﻴﺎﻥ ﺗﻤﺎﻡ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ ﺭﻗﺎﺑﺘﯽﮐﻪ ﻣﺘﻘﺎﺑﻼﹰ‬
‫ﺩﺭ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﺗﻌﻴﻴﻨﯽ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ ،‬ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﭼﻴﺰﯼ ﺩﺭﻣﯽ ﺁﻳﺪﮐﻪ ﻓﯽﻧﻔﺴﻪ ﺑﯽ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻭ ﺧﻮﺩﺳﺮﺍﻧﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻓﺼﻞﺁﻳﻨﺪﻩ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﺨﻦ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ‪ ،‬ﻫﻤﻪﭼﻴﺰ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﯼﺑﺮﻭﻧﯽﻧﻤﻮﺩﺍﺭﻣﯽﺷﻮﺩ‪ :‬ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺳﺎﺩﺓ ﺷﯽﺀ ﻭﺍﺣﺪ ﺍﺯ ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﻩ ﺑﻪ ﻭﺍﻡﮔﻴﺮﻧﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺳﺎﻣﺎﻥ‪-‬‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺳﺎﺩﺓ ﻣﺠﺪ‪‬ﺩ ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎﺯﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﻬﺮﻩ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﻭﺍﻡﺳﺘﺎﻥ ﺑﻪ‬
‫ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﻩ‪ .‬ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦﺍﺳﺖ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﮐﻪ ﺫﺍﺗﯽﹺ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻭﻃﺒﻖﺁﻥ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻓﻘﻂ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻣﺪﻩ ﺿﻤﻦ ﻳﮏ ﻭﺍﮔﺮﺩ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ‪ ،‬ﻭﺍﺭﺯﺵ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻨﺎﺑﺮﻃﻮﻝ ﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﺎﻥ ﻭﺍﮔﺮﺩ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻨﺎﺑﻪﺳﻮﺩﯼﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺩﺭ ﻣﺪﺕ ﻣﺸﺨﺼﯽ‬
‫ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦﺍﻣﺮ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭﻧﻴﺰﮐﺎﻣﻼﹰ ﺑﻪﮔﻮﻧﺔ ﺑﺮﻭﻧﯽﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪،‬‬
‫ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼﮐﻪ ﺑﺎﺑﺖ ﻣﻮﻋﺪ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻪﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﻩ ﺑﻬﺮﺓ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺁﺩﺍﻡ ﻣﻮﻟﺮ)‪ (١‬ﺭﻣﺎﻧﺘﻴﮏ ﺑﺎ ﺩﺭﮎ ﻋﺎﺩ‪‬ﯼﺋﯽﮐﻪ ﺍﺯ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺩﺭﻭﻧﯽ ﺍﺷﻴﺎﺀ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫)‪۱۷۷۹) Adam, Heinrich Müller, Ritter von Nitterdorf (۱‬ـ‪ (۱۸۲۹‬ـ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﺓ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ ﻣﮑﺘﺐ ﺭﻣﺎﻧﺘﻴﮏ ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺳﻴﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻣﮑﺘﺒﯽﮐﻪ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻣﺪﺍﻓﻊ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺍﺷﺮﺍﻓﻴﺖ ﻓﺌﻮﺩﺍﻝ‬
‫ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮﻟﺮ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ ﺁﺩﺍﻡ ﺍﺳﻤﻴﺚ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪.‬‬
‫‪۵۴۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫"ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﺗﻌﻴﻴﻦﻗﻴﻤﺖ ﺍﺷﻴﺎﺀ ﭘﺮﺳﺸﯽﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻣﺪﺕ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ؛ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪﻃﻮﺭ‬
‫ﻋﻤﺪﻩ ﻣﺪﺕ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪﺣﺴﺎﺏ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪".‬‬
‫)‪("Elemente der Staatskunst", Berlin, 1809, T. III, S. 138‬‬

‫ﻭﯼ ﻧﻤﯽ ﺑﻴﻨﺪﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺯﻣﺎﻥ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺩﺭ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﻭﺍﺭﺩ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭﭼﮕﻮﻧﻪ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺯﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺍﯼ ﻳﮏ ﺯﻣﺎﻥ‪ ‬ﻭﺍﮔﺮﺩ‪ ‬ﻣﺸﺨﺺﹺ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻭ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺪﺕ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻬﺮﻩ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺩﺭﮎ ﻋﻤﻴﻖ ﻭﯼ ﻣﺜﻞ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ‬
‫ﺍﺑﺮﻫﺎﯼ ﻏﺒﺎﺭﺁﻟﻮﺩ ﺳﻄﺢ ﺭﺍ ﺑﺒﻴﻨﺪ ﻭﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﻳﻦ ﻏﺒﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﺎ ﭘ‪‬ﺮﻣﺪ‪‬ﻋﺎﺋﯽ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﭼﻴﺰ ﺍﺳﺮﺍﺭﺁﻣﻴﺰ‬
‫ﺑﺎﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺘﯽ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۴۴‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺑﻴﺴﺖﻭﺩﻭ‪‬ﻡ ‪‬‬

‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺳﻮﺩ ‪ .‬ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ‬

‫ﻧﺮﺥ "ﻃﺒﻴﻌﯽ" ﺑﻬﺮﻩ‬

‫ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺍﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﻫﻤﺔ ﭘﺪﻳﺪﻩﻫﺎﯼ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﮐﻪ ﺑﻌﺪﺍﹰ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻄﺮﺡﮔﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪﺗﻔﺼﻴﻞ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﻩ ﻭ ﻭﺍﻡﮔﻴﺮﻧﺪﻩ ﻭﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕﮐﻮﺗﺎﻩﻣﺪﺗﯽﮐﻪ ﺩﺭﺑﺎﺯﺍﺭ ﭘﻮﻝ ﺍﺯﺁﻥ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺧﺎﺭﺝ‬
‫ﺍﺯ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻄﺮﺡﺳﺎﺧﺘﻦ ﺩﻭﺭﭘﻴﻤﺎﺋﯽﺋﯽﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﻃﯽ‪ ‬ﺩﻭﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ‬
‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﻃﺮﺡ ﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ‬
‫ﻣﻮﺭﺩﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻢﺗﺮﺍﺯﺷﺪﻥ‪ ‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺯﻳﺎﺩ ﻳﺎ ﮐﻢﹺ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻄﺮﺡ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻓﻘﻂ ﺳﻴﻤﺎﯼ ﻣﺴﺘﻘﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽ ﻭ‬
‫ﺍﺳﺘﻘﻼﻝﻳﺎﺑﯽ ﺑﻬﺮﻩ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﻓﻘﻂ ﻳﮏ ﺟﺰﺀ ﺍﺯ ﺳﻮﺩﯼ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻓﺮﺽ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ‬
‫ﺟﺎﻧﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺁﻥ‬
‫ﺟﺰﺀ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺼﻴﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻓﻌﺎﻝ ﮔﺮﺩﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺻ‪‬ﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺪ‪‬ﺍﮐﺜﺮ ﺑﻬﺮﻩ‬
‫ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺳﻮﺩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺑﺮﺧﯽﻣﻮﺍﺭﺩ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪﮐﻪ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﻫﻢ ﻣﻤﮑﻦ‬
‫‪۵۴۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺍﺳﺖ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﺷﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﻧﺘﻮﺍﻥ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﻮﺩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮﺍﻥ‬
‫ﺣﺪ‪‬ﺍﮐﺜﺮ ﺑﻬﺮﻩ ﺭﺍ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﻮﺩ ﻣﻨﻬﺎﯼ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯﺁﻥ ﺩﺍﻧﺴﺖﮐﻪ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻣﺒﺎﺷﺮﺕ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻌﺪﺍﹰ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺳﺨﻦ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺭﻓﺖ‪ .‬ﺣﺪ‪‬ﺍﻗـﻞﹼ ﺑﻬـﺮﻩ ﺭﺍ‬ ‫)‪(Wage of superintendence‬‬

‫ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻥ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺣﺪ‪‬ﺍﻗﻞﹼ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪﻫﺮﺍﻧﺪﺍﺯﺓ ﻣﺘﺼﻮ‪‬ﺭﯼ ﺗﻨﺰﹼﻝ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﺬﻟﮏ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﻭﺍﺣﻮﺍﻟﯽ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪﮐﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺣﺪ‪‬ﺍﻗﻞﹼ ﻧﺴﺒﯽ‬
‫ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫"ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﭘﻮﻟﯽﮐﻪ ﺑﺎﺑﺖ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻳﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﺷﺪﻩ ﻭﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪،‬‬
‫ﻣﺒﹺّﻴﻦﹺ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﻮﻝ ﺳﻨﺠﻴﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ".‬ـ "ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ :‬ﺍﻭ‪‬ﻻﹰ ﺑﻪ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺳﻮﺩ ﻭ ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﻮﺩ ﻣﻴﺎﻥ ﻭﺍﻡ ﺩﻫﻨﺪﻩ ﻭ ﻭﺍﻡ ﮔﻴﺮﻧﺪﻩ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪".‬‬
‫)"ﺍﮐﻮﻧﻮﻣﻴﺴﺖ" )‪ ۲۲ (١‬ﮊﺍﻧﻮﻳﺔ ‪(۱۸۵۳‬‬
‫"ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺎﺑﺖ ﭼﻴﺰﯼ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ ﺍﺯﺁﻥ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﻧﻈﺮ ﺍﺳﺖ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺟﺰﺀِ ﺳﻮﺩﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺷﯽﺀِ ﻣﻮﺭﺩ ﻭﺍﻡ ﻗﺎﺩﺭ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻧﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‬
‫ﺑﻬﺮﺓ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺁﻥ ﺳﻮﺩ ﺗﻨﻈﻴﻢﮔﺮﺩﺩ‪ ) ".‬ﻣﺎﺳﯽ) ‪ (٢‬ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺛﺮ ﺳﺎﺑﻖﺍﻟﺬﮐﺮ‪،‬‬
‫ﺹ ‪(۴۹‬‬
‫ﻣﺎ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽ ﺍﻧﮕﺎﺭﻳﻢﮐﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﮐﻞﹼ ﺳﻮﺩ ﻭ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯﺁﻥ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪ‬
‫ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺷﻮﺩ ﻧﺴﺒﺖ ﺛﺎﺑﺘﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ‬
‫ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻨﺎﺑﺮﺗﺮﻗﯽ ﻭﺗﻨﺰﻝﮐﻞﹼ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﻻ ﻭ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﯽﺭﻭﺩ ﻭﮐﻞﹼ ﺳﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬
‫‪1‬‬
‫ﺳﻮﺩ ﻭ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﺁﻧﺴﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼﹰ ﺍﮔﺮ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ %۲۰‬ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺑﻬﺮﻩ = ‪ 4‬ﺳﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ = ‪ % ۵‬ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ = ‪ % ۱۶‬ﺑﺎﺷﺪ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﻧﺮﺥ‬

‫)‪ (۱‬ﺍﮐﻮﻧﻮﻣﻴﺴﺖ ‪ Economist‬ـ ﻣﺠﻠﺔ ﻫﻔﺘﮕﯽ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﯽﺋﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۴۳‬ﺩﺭ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ‬
‫ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺯﯼ ﺑﺰﺭﮒ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪Massie (۲‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۴۶‬‬

‫ﺑﻬﺮﻩ = ‪ %۴‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩﯼ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ، %۲۰‬ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪ ‪ %۸‬ﺗﺮﻗﯽﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﻣﺜﻞ ﺁﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺍﺯﻗﺮﺍﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩﯼ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪%۱۶‬‬
‫ﻭ ﺑﻬﺮﻩﺍﯼ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ %۴‬ﻋﻤﻞﮐﺮﺩﻩﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ‪ %۱۲‬ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺑﻬﺮﻩ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ‬
‫ﺣﺪﻭﺩ ‪ ۶‬ﺗﺎ ‪ %۷‬ﺗﺮﻗﯽﮐﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻭﯼ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺳﻬﻢ ﺛﺎﺑﺘﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎﺷﺪ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻫﺮ ﻗﺪﺭ ﻧﺮﺥ ﻋﺎﻡ‪ ‬ﺳﻮﺩ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻄﻠﻖ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﺳﻮﺩﮐﻞﹼ ﻭ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯﮐﻞﹼ ﺳﻮﺩﮐﻪ ﺳﻬﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻓﻌﺎﻝ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫ﺍﺯ ‪۱۰‬‬ ‫‪5‬‬ ‫ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪5‬‬ ‫ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻭ ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ‪ .‬ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﺑﻬﺮﻩ =‬
‫‪1‬‬
‫ﺍﺯ ‪ ۴=۲۰‬ﺍﺳﺖ ﻭ ﺗﻔﺎﻭﺕ =‬ ‫‪5‬‬ ‫= ‪ ۲‬ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﻮﺩ ﮐﻞﹼ ﻭ ﺑﻬﺮﻩ = ‪ ۸‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫٭ ‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫ﺍﺯ ‪ ، ۶ = ۳۰‬ﺗﻔﺎﻭﺕ = ‪۶ - ۳۰‬‬ ‫‪ 5‬ﺍﺯ ‪ . ۵ = ۲۵‬ﺗﻔﺎﻭﺕ = ‪5 . ۲۰= ۵ - ۲۰‬‬ ‫‪، ۱۶ = ۴ - ۲۰‬‬
‫‪1‬‬
‫ﺍﺯ ‪ . ۷ = ۳۵‬ﺗﻔﺎﻭﺕ = ‪ . ۲۸ = ۷ - ۳۵‬ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺑﻬﺮﻩ ‪ % ۷ ، ۶ ، ۵ ، ۴‬ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ‬ ‫‪5‬‬ ‫= ‪. ۲۴‬‬
‫‪1‬‬
‫ﻳﺎ ‪ %۲۰‬ﺳﻮﺩﮐﻞﹼ ﺭﺍ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪،‬‬ ‫‪5‬‬ ‫ﻓﻘﻂ‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﻣﻘﺴﻮﻡ ﻳﮕﺎﻧﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﺳﻮﺩﮐﻞﹼ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﻬﻢ ﺩﺭﺻﺪ ﺭﺍ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﻭﺟﻮﺩ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺛﺎﺑﺘﯽ ﺍﺯ ﺑﻬﺮﻩ‪ ،‬ﺳﻮﺩ ﺻﻨﻌﺘﯽ )ﻳﻌﻨﯽ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﮐﻞﹼ ﺳﻮﺩ ﻭ ﺑﻬﺮﻩ(‬
‫ﺑﻪﺗﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﻻﺑﻮﺩﻥ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﻳﮕﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﻓﺮﺽ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﻬﺮﻩ ﻭ ﺳﻮﺩ‬
‫ﮐﻞﹼ ﮐﻤﺎﺑﻴﺶﺛﺎﺑﺖﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻓﻌﺎﻝ ﻗﺎﺩﺭ ﻳﺎ ﻣﺎﻳﻞﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﺑﻬﺮﺓ ﺑﺎﻻﺗﺮ‬
‫ﻳﺎ ﻧﺎﺯﻝﺗﺮﯼ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎﻻﺑﻮﺩﻥ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ‪ ١.‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺩﻳﺪﻩﺍﻳﻢ ﻣﻴﺰﺍﻥ‬

‫٭ ﻇﺎﻫﺮﺍﹰ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ‪ ۱۵ = ۵ - ۲۰‬ﺑﻮﺩﻩ‪ ،‬ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻳﮏ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﭼﺎﭘﯽ ﺭ‪‬ﺥ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪) .‬ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺲ(‬
‫‪۱‬ـ "ﻧﺮﺥ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﻮﺩﻫﺎﯼ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﻣﺘﺼﺪ‪‬ﻳﺎﻥ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪) ".‬ﻣﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ﺹ‪(۵۱‬‬
‫‪۵۴۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﮔﺴﺘﺮﺵ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻌﮑﻮﺱ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺑﺎﻻﺑﻮﺩﻥ ﻳﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦﺑﻮﺩﻥ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺩﺭ ﻳﮏﮐﺸﻮﺭ ﺑﺎ ﺩﺭﺟﺔ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬
‫ﺻﻨﻌﺘﯽﺁﻥﮐﺸﻮﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻌﮑﻮﺱ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺑﻬﺮﻩ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪﺍﹰ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﻳﺪﮐﻪ ﻭﻗﻮﻉ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻣﺮﯼ‬
‫ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺍ‪‬ﻟﺰﺍﻣﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥﮔﻔﺖﮐﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﻮﺩ ﻳﺎ ﺩﻗﻴﻘﺎﹰ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﻬﺮﻩ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺁﻥ ﻧﻴﺰ ﺻﺎﺩﻕ‬
‫ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭﻫﺮﺻﻮﺭﺕ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪﺓ ﻗﻄﻌﯽﹺ ﺣﺪ‪‬ﺍﮐﺜﺮ ﺑﻬﺮﻩ‬
‫ﺗﻠﻘﹼﯽ ﻧﻤﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻫﻢﺍﮐﻨﻮﻥ ﺁﻥ ﺍﻭﺿﺎﻉﻭﺍﺣﻮﺍﻟﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺍﻳﺠﺎﺏ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﻬﺮﻩ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﺳﻨﺠﻴﺪﻩ ﺷﻮﺩ ﺩﻗﻴﻖﺗﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﻴﻢ‪.‬ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﮏﮐﻞﹼ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻮﺩ‬
‫ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﻧﻔﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌﺘﺎﹰ ﺁﻧﭽﻪ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﻫﻤـﻪ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺩﺍﺭﺩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻣﻘـﺪﺍﺭﮐﻞﹼ‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢﺷﻮﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻳﻦﮐﻞﹼ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻣﻠﺰﻭﻡ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻧﺮﺥ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻌﻠﻮﻡﺍﻟﻤﻘﺪﺍﺭﯼ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ‪ ،۱۰۰‬ﺩﺍﺩﻩﺷﺪﻩ ﻓﺮﺽ‬
‫ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻣﺴﻠﹼﻢ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﻳﺎﺑﯽ ﺑﻬﺮﻩ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻌﮑﻮﺱ ﺑﺎ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻓﻌﺎﻟﯽﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻭ ﺷﺮﺍﻳﻄﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦﮐﻨﻨﺪﺓ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺳﻮﺩﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ـ‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﻧﻴﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﺮﺍﻳﻄﯽﮐﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ‬
‫)‪(١‬‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻨﺪ ﻭ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﺍﺯ ﺟﻬﺎﺕﮐﺎﻣﻼﹰ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽﮔﺬﺍﺭﻧﺪ‪.‬‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺩﺭ ﺩﺳﺖﻧﻮﺷﺘﻪ ﺗﺬﮐﺮ ﺫﻳﻞ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪" :‬ﺍﺯ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﻓﺼﻞ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﻣﯽﺁﻳﺪﮐﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺳﺖ‬
‫ﭘﻴﺶﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺳﻮﺩ ﺑﻴﺎﻥﮔﺮﺩﺩ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢﮐﻤ‪‬ﯽ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮐﻴﻔﯽ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﺑﺎ ﻓﺼﻞ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺣﺎﺻﻞﺷﻮﺩ ﻓﻘﻂ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺑﻬﺮﻩ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺟﺰﺀِ ﺗﻌﻴﻴﻦﻧﺸﺪﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﻣﻄﺮﺡ ﺳﺎﺧﺖ‪".‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۴۸‬‬

‫ﺍﮔﺮ ﺩﻭﺭﻫﺎﯼ ﻭﺍﮔﺮﺩﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺁﻥ ﺻﻨﻌﺖ ﺟﺪﻳﺪ ﻣﯽﭼﺮﺧﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ‬
‫ﮔﻴﺮﺩ ــ ﻳﻌﻨﯽ ﻭﺿﻊ ﺁﺭﺍﻣﺶ‪ ،‬ﺟ‪‬ﻨﺐﻭﺟﻮﺵﹺ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﻩ‪ ،‬ﺭﻭﻧﻖ‪ ،‬ﺳﺮﺭﻳﺰ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻭﺭﺷﮑﺴﺘﮕﯽ‪،‬‬
‫ﺭﮐﻮﺩ‪ ،‬ﻭﺿﻊﺁﺭﺍﻣﺶ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ ،‬ﺩﻭﺭﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺁﻧﻬﺎ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻣﺎ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ــ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮﻳﻦ ﻭﺿﻊ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺎ ﺩﻭﺭﺍﻥﻫﺎﯼ ﺭﻭﻧﻖ ﻳﺎ ﺳﻮﺩ‪‬‬
‫ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺎ ﺩﻭﺭﺍﻥﮔﺬﺍﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺭﻭﻧﻖ ﻭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺑﻌﺪﯼ ﺗﻄﺒﻴﻖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺪ‪‬ﺍﮐﺜﺮ ﺑﻬﺮﻩ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺳﻄﺢ ﺭﺑﺎﺧﻮﺍﺭﯼ‪ ،‬ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺑﺤﺮﺍﻥ‪ ١.‬ﺩﺭﻣﯽﺭﺳﺪ‪ .‬ﺍﺯ‬
‫‪1‬‬
‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻥ ‪ ۱۸۴۳‬ﻳﮏ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻗﻄﻌﯽ ﺭﻭﻧﻖ ﺳﺮﺭﺳﻴﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺑﻬﺎﺭ‪ ۱۸۴۲‬ﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﻫﻨﻮﺯ ‪%۴ 2‬‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﻮﺩ ﺩﺭﺟﺮﻳﺎﻥ ﺑﻬﺎﺭ ﻭ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻥ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۴۳‬ﺑﻪ ‪ ٢ %۲‬ﻭ ﺩﺭ ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﺣﺘﹼﺎ ﺑﻪ ‪ %۱ 2‬ﺭﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ‬
‫ﺩﺭ ﺍﺛﻨﺎﯼ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۴۷‬ﺗﺎ ‪ % ۸‬ﻭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﻻ ﺭﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻌﺬﻟﮏ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻬﺮﺓ ﻧﺎﺯﻟﯽ ﺑﺎ ﺭﮐﻮﺩ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺑﺎﻟﻨﺪﮔﯽ‬
‫ﺑﻬﺮﻩ ﻧﻴﺰ ﺗﺎﺣﺪ‪‬ﯼ ﺑﺎ ﺟ‪‬ﻨﺐﻭﺟﻮﺵ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﻩ ﻫﻢﻋﻨﺎﻥﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬

‫ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﺑﺤﺮﺍﻥﻫﺎ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﻫﺮﻗﻴﻤﺘﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﺮﺍﯼ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺩﻳﻮﻥ ﻗﺮﺽﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺳﻄﺢ ﺧﻮﺩ ﻣﯽ ﺭﺳﺪ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺎ ﺗﻨﺰﻝ‬
‫ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﻗﺮﻳﻦ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﻪﺩﺳﺖﮐﺴﺎﻧﯽ ﻣﯽﺍﻓﺘﺪﮐﻪ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻣﻮﺟﻮﺩﯼ ﺩﺭﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺗﺎ ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ ﺭﺍ ﺑﻪﻗﻴﻤﺖ ﻧﺎﭼﻴﺰﯼ ﺑﻪﭼﻨﮓ ﺁﻭﺭﻧﺪ‪.‬‬

‫‪۱‬ـ "ﺩﺭﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺩﻭﺭﺍﻧﯽﮐﻪ ﺑﻼﻭﺍﺳﻄﻪ ﭘﺲﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ ﻓﺸﺎﺭ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﭘﻮﻝﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﻭﺑﺪﻭﻥ ﺳﻮﺩﺑﺎﺯﯼ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﭘﻮﻝ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺳﻮﺩﺑﺎﺯﯼ ﺷﺪﻳﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺳﻮ‪‬ﻡ ﺳﻮﺩﺑﺎﺯﯼ ﺑﻪ ﺿﻌﻒ ﻣﯽﮔﺮﺍﻳﺪ ﻭ‬
‫ﭘﻮﻝ ﻣﻮﺭﺩ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﭘﻮﻝ ﻧﺎﺩﺭ ﺍﺳﺖ ﻭﻓﺸﺎﺭﺁﻏﺎﺯ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪) ".‬ﺟﻴﻞﺑﺎﺭﺕ)‪، (Gilbart‬‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺛﺮ ‪ ، I‬ﺹ ‪(۱۴۹‬‬
‫‪۲‬ـ ﺗﻮﮎ ﺍﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﺭﺍ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪" :‬ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﯼ ﺍﺿﺎﻓﯽ‪ ،‬ﭘﺪﻳﺪﻩ ﺍﯼ ﮐﻪ‬
‫ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﻫﻤﭙﺎﯼ ﻓﻘﺪﺍﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩﺁﻭﺭ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎﻥﺍﻓﺘﺎﺩﻥ‬
‫ﺫﺧﺎﺋﺮ ﻭ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺭ ﻣﺠﺪ‪‬ﺩ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩﮔﺴﺘﺮﺵﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ‪".‬‬
‫)‪("History of Prices from 1839 to 1847", London, 1848, p. 54.‬‬
‫‪۵۴۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺍﻭﺭﺍﻕ ﻣﺰﺑﻮﺭ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﻋﺎﺩ‪‬ﯼ ﺑﭽﺮﺧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺍﺯ ﻧﻮ‬
‫‪١‬‬
‫ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺩﺳﺖﮐﻢ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻄﯽ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪،‬ﮔﺮﺍﻳﺸﯽ ﺑﻪ ﺗﻨﺰ ﻝ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ‬
‫ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺩﻭ ﻋﻠﹼﺖ ﻋﻤﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫‪۱‬ـ "ﺣﺘﹼﺎ ﺍﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﺟﺰ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼﻫﺎﯼ ﻣﻮﻟﹼﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻭﺍﻡ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺎﺯ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺗﻐﻴﻴﺮﮐﻨﺪ ﺑﺪﻭﻥ ﺁﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‬
‫ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﻫﺮﻗﺪﺭ ﻣﻠﺘﯽ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺛﺮﻭﺕ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻃﺒﻘﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﮐﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﮐﺎﺭ ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎﻥ ﺧﻮﻳﺶ ﺻﺎﺣﺐ ﻭﺟﻮﻫﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺍﺯ ﺑﻬﺮﻩ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﻩ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺗﻌﻠﹼﻖ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭ‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺭﺷﺪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯﮐﺴﺎﻧﯽ ﻫﻢ ﻧﻴﺰﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺟﻮﺍﻧﯽ ﻭ ﺳﺎﻟﻤﻨﺪﯼ‬
‫ﺧﻮ ﺩ ﻓﻌﺎﻻﻧﻪ ﺩﺭ ﺍﻣﻮﺭ ﺷﺮﮐﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﮐﻨﺎﺭﻩ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ ﺗﺎ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺳﺎﻟﺨﻮﺭﺩﮔﯽ‬
‫ﺑﻪﺭﺍﺣﺘﯽ ﺍﺯ ﺑﻬﺮﺓ ﻣﺒﺎﻟﻐﯽﮐﻪ ﺍﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ ﺯﻧﺪﮔﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻫﺮﺩﻭﻃﺒﻘﻪﮔﺮﺍﻳﺸﯽ ﺑﻪﺍﻳﻦ‬
‫ﺳﻮ ﺩﺍﺭﻧﺪﮐﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﺑﺎﻟﻨﺪﮔﯽ ﺛﺮﻭﺕﮐﺸﻮﺭ ﺑﺮﺗﻌﺪﺍﺩ ﺧﻮﺩ ﺑﻴﺎﹶﻓﺰﺍﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺁﻧﻬﺎﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍ‬
‫ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻮﺳﻄﯽ ﺷﺮﻭ ﻉ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﮐﺮﺩﻩ ﺍﻧﺪ ﺁﺳﺎﻥ ﺗﺮ ﺍﺯﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﻤﺘﺮﺁﻏﺎﺯ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﻧﺪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻳﮏ ﺩﺍﺭﺍﺋﯽ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺩﺭﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﻗﺪﻳﻢ‬
‫ﻭ ﻏﻨﯽﺁﻥ ﺑﺨﺸﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻠﹼﯽﮐﻪ ﺧﻮﺩ‪ ‬ﺩﺍﺭﻧﺪﮔﺎﻧﺶ ﻧﻤﯽﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺍﻧﺪﺍﺯﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺩﺭﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻮﻟﹼﺪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﺗﺎ ﺩﺭﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ‬

‫‪۱‬ـ "ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻥ ﻗﺪﻳﻤﯽ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭﯼﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻭﺭﻗﺔ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭﯼ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ ‪۲۰۰۰۰۰‬‬
‫ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻭﺍﻡ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﺭﺩ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﻣﺸﺘﺮﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺍﺷﺖ ﻣﯽﺭﻓﺖ ﺗﺎ ﺗﻮﻗﻒ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺭﺍ ﺍﻋﻼﻡ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﻪﺍﻭﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﮐﻪ ﺿﺮﻭﺭﺗﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺒﺎﺩﺭﺕ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭ ﺷﺮﺍﻳﻂﮐﻨﻮﻧﯽ‬
‫ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ ﺣﺎﺿﺮ ﺍﺳﺖ ﻭﺭﻗﺔ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ ‪ ۱۵۰۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪".‬‬
‫)‪( 1 1‬‬
‫‪(H. Roy‬‬ ‫‪, "The Theory of the Exchanges. The Bank Charter Act of 1844 etc.",‬‬
‫)‪London, 1864, p. 80‬‬
‫)‪۱‬ـ‪ Roy, Henry (۱‬ـ ﭘﺰﺷﮏ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۵۰‬‬

‫ﻧﻮﺧﺎﺳﺘﻪ ﻭ ﻓﻘﻴﺮ‪ .‬ﺗﺎ ﭼﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻃﺒﻘﺔ ﺑﻬﺮﻩﺧﻮﺍﺭ)‪ (١‬ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﭘ‪‬ﺮﻋﺪ‪‬ﻩ ﺍﺳﺖ! ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺘﯽﮐﻪ ﻃﺒﻘﺔ‬
‫ﺑﻬﺮﻩﺧﻮﺍﺭ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﮔﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻴﺰ ﺯﻳﺎﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﻫﺮﺩﻭﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺯ‬
‫ﻳﮏ ﻗﻤﺎﺷﻨﺪ‪(Ramsay, "Essay on the Distribution of Wealth”, p. 201-202) ".‬‬

‫‪۲‬ـ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﻭ ﺑﻪﻫﻤﺮﺍﻩﺁﻥ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺭﻭﺯﺍﹶﻓﺰﻭﻧﯽﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭﺍﻥ‬

‫ﺑﺮﺍﯼ ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽ ﺁﻣﺪ ﺗﺎ ﭘﺲ ﺍﻧﺪﺍﺯ ﻧﻘﺪﯼ ﻫﻤﺔ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺭﺍ‬
‫ﺗﺤﺖ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺩﺭﺁﻭﺭﻧﺪ ﻭﮔﺮﺩﺁﺋﯽ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﻳﻦ ﭘﺲﺍﻧﺪﺍﺯﻫﺎ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺍﻧﺒﻮﻫﻪﺍﯼ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺘﻮ ﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺍﻓﺘﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺔ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﻋﻮﺍﻣﻠﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺭﻭﯼ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﻓﺸﺎﺭﺁﻭﺭﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻌﺪﺍﹰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ‪ ،‬ﺭﻣﺴﯽ)‪ (٢‬ﻣﯽﮔﻮﻳﺪﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﺮﺥ "ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺳﻮﺩ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺘﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺳﻮﺩ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﻭ ﺳﻮﺩ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﻧﻴـﺰ ﺑﻪ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﮔﺎﻥ ﻭ‬ ‫)‪(profits of enterprise‬‬

‫ﻭﺍﻡﺳﺘﺎﻧﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻣﺘﺄﺛﺮ ﺍﺯ ﻧﺮﺥ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﯽ ﺳﻮﺩ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻭﻟﯽ ﻣﻨﺤﺼﺮﺍﹰ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺁﻥ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻤﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ٣.‬ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺍﺯﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﻣﻨﺤﺼﺮﺍﹰ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺳﻮﺩ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺍﺯ ﻳﮏ ﺳﻮ ﺍﺷﺨﺎﺹ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﻭﺍﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ ﺑﺪﻭﻥ ﺁﻧﮑﻪ‬
‫ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼ ﺩﺍﺷﺘﻪﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭﺍﺯﺳﻮﯼﺩﻳﮕﺮ ﺑﺪﻳﻦﺳﺒﺐﮐﻪ ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻭﺍﻡﭘﺬﻳﺮﮐﺸﻮﺭ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺛﺮﻭﺕ ﺁﻥ ﻭ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﻫﺮﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺩﺭ ﺳﻮﺩ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪".‬‬
‫)ﺭﻣﺴﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ﺹ ‪۲۰۶‬ـ‪(۲۰۷‬‬
‫ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻬﺮﻩ ﺭﺍ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﺩ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻭ‪‬ﻻﹰ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺭﺍ‬

‫)‪ (۱‬ﺑﻬﺮﻩﺧﻮﺍﺭ ﺩﺭﺑﺮﺍﺑﺮﮐﻠﻤﺔ ‪ Rentier‬ﺍﺳﺘﻌﻤﺎﻝ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﯽﺗﻮﺍﻥﺁﻥﺭﺍ ﺭﺍﻧﺖﺑ‪‬ﺮ ﻭ ﺑﻬﺮﻩﺯﯼ ﻧﻴﺰ ﺗﺮﺟﻤﻪﮐﺮﺩ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬
‫)‪Ramsay (۲‬‬

‫‪۳‬ـ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺯﺩﻭﺑﻨﺪ ﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩﺑﺎﺯﺍﻧﻪﺍﯼ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺑﻬﺮﻩ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﺍﺳﭙﮑﻮﻻﺳﻴﻮﻥ )ﺳﻮﺩﺑﺎﺯﯼ( ﺭﺍﻩ ﺁﻫﻦ ﺩﺭ‬
‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻥ ‪ .۱۸۴۴‬ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﺓ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺗﺎﺯﻩ ﺩﺭ ‪ ۱۶‬ﺍﮐﺘﺒﺮ‪ ۱۸۴۴‬ﺑﻪ ‪ %۳‬ﺍﺭﺗﻘﺎ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫‪۵۵۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮﻳﺎﺑﯽﻫﺎﯼﺁﻥ ﻃﯽ ﺩﻭﺭﻫﺎﯼ ﺑﺰﺭﮒ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺣﺴﺎﺏ ﻧﻤﻮﺩ ﻭﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺭﺍ‬
‫ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼﻫﺎﺋﯽ ﺣﺴﺎﺏ ﻧﻤﻮﺩﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺩﺭﺍﺯﻣﺪﺕ ﻗﺮﺽ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻬﺮﻩ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻳﮏ ﮐﺸﻮﺭ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ــ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻬﺮﻩ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﺮﺥ ﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭﮐﻪ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺩﺭﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ ــ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﻫﻴﭻ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺮﺥ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺑﻬﺮﻩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﮐﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻳﻮﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﻧﺮﺥ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺳﻮﺩ ﻳﺎ‬
‫ﻳﮏ ﻧﺮﺥ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻗﺎﺋﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺭﻣﺴﯽ ﺑﻪﻣﻮﻗﻊ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﮐﻤﺎﻝ ﺩﺭﺳﺘﯽ‬
‫ﺩﺭﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﻣﺘﺬﮐﹼﺮ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ )ﺹ ‪: (۴۹‬‬
‫"ﻳﮕﺎﻧﻪ ﭼﻴﺰﯼﮐﻪ ﻫﺮﮐﺲ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺁﻥ ﺗﺮﺩﻳﺪﮐﻨﺪ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﭼﻪ ﺣﺼﻪﺍﯼ‬
‫ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺳﻮﺩﻫﺎ ﺣ ﹼﻘﺎﹰ ﺑﻪ ﻭﺍﻡﮔﻴﺮﻧﺪﻩ ﻭ ﭼﻪ ﺳﻬﻤﯽ ﺍﺯﺁﻥ ﺑﻪ ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﻩ ﻣﯽ ﺭﺳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺍﻳﻦ ﺣﺼﻪﻫﺎ ﻫﻴﭻ ﺍﹸﺳﻠﻮﺏ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﻪﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺭﺃﯼ ﻭﺍﻡﺳﺘﺎﻧﺎﻥ ﻭ ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﮔﺎﻥ‬
‫ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﻋﺎﺩﻻﻧﻪ ﺑﻮﺩﻥ ﻳﺎ ﻋﺎﺩﻻﻧﻪ ﻧﺒﻮﺩﻥ ﻓﻘﻂ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯﺁﻥ ﭼﻴﺰﯼ‬
‫)‪(١‬‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﻮﺍﻓﻖ ﻣﺸﺘﺮﮎ ﻣﻘﺮ‪‬ﺭ ﻣﯽﺩﺍﺭﺩ‪".‬‬

‫ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺗﻌﺎﺩﻝ ﻣﻴﺎﻥ ﻋﺮﺿﻪ ﻭ ﺗﻘﺎﺿﺎــ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩﺁﻧﮑﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﻓﺮﺽ‬
‫ﺷﻮﺩ ــ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﻣﻌﻨﺎﺋﯽﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺩﺭﻣﻮﺍﺭﺩ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻓﺮﻣﻮﻝ ﻣﺘﻮﺳﻞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‬
‫)ﻭﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻋﻤﻠﯽ ﻧﻴﺰ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ( ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﺴﺖﮐﻪ ﺍﺯﺁﻥ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻓﻮﺭﻣﻮﻟﯽ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ‬
‫ﮐﻨﻨﺪﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻭﺣﺘﹼﺎ ﻗﺎﻋﺪﺓ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﺋﯽ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﻧﺪﮐﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪﺓ‬
‫ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺑﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ )ﻳﻌﻨﯽ ﺣﺪﻭﺩ ﺗﻨﻈﻴﻢﮐﻨﻨﺪﺓ ﺁﻥ ﻳﺎ ﺳﺮﺣﺪ‪ ‬ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﺁﻥ ﺭﺍ( ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪﺩﺭﺩﮐﺴﺎﻧﯽ ﻣﯽﺧﻮﺭﺩﮐﻪﮔﺮﻓﺘﺎﺭ ﺭﻭﻳﺪﺍﺩﻫﺎﯼ ﺭﻗﺎﺑﺘﯽ ﻭ ﭘﺪﻳﺪﻩﻫﺎﯼﺁﻥ ﻭ‬
‫ﺗﺼﻮ‪‬ﺭﺍﺗﯽﮐﻪ ﺍﺯﺁﻥ ﺑﺮﻣﯽﺧﻴﺰﺩ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻭﺑﻪﺁﻧﻬﺎ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ ﺗﺼﻮ‪‬ﺭﯼ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺳﻄﺤﯽ‬
‫ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﭘﻴﻮﻧﺪﻫﺎﯼ ﺩﺭﻭﻧﯽ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﺋﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺗﺠﻠﹼﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﹸﺳﻠﻮﺑﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﺍﺯ ﺗﻐﻴﻴﺮﻳﺎﺑﯽﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﻣﻼﺯﻡ‬

‫)‪ (۱‬ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻣﺎﺳﯽ ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﻋﻴﻨﺎﹰ ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۵۲‬‬

‫ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺣﺪﻭﺩ ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﭘﹺﯽ ﺑﺮﺩﻩ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻬﺮﻩ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺍﹸﺳﻠﻮﺑﯽ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﺻﻮﻻﹰ ﻫﻴﭻ ﺩﻟﻴﻠﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩﮐﻪ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔﺁﻥﮔﻔﺖ ﭼﺮﺍ ﺷﺮﺍﻳﻂ‬
‫ﺣﺪ‪ ‬ﻭﺳﻂ ﺭﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺗﻌﺎﺩﻝ ﻣﻴﺎﻥ ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﮔﺎﻥ ﻭ ﻭﺍﻡﮔﻴﺮﻧﺪﮔﺎﻥ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺷﻮﺩﮐﻪ ﻭﺍﻡ‪-‬‬
‫ﺩﻫﻨﺪﻩ ﺭﻭﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﺩ ‪ ،۴ ،۳‬ﻳﺎ ‪ % ۵‬ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺑﻬﺮﻩ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﻳﺎﺁﻧﮑﻪ ﭼﺮﺍ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺩﺭﺻﺪ‬
‫ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﺩﺭﺣﺪﻭﺩ ‪ %۲۰‬ﻳﺎ ‪ ، % ۵۰‬ﺩﺭ ﺳﻮﺩ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺳﻬﻴﻢ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩﯼ ﮐﻪ‬
‫ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻋﺮﺻﻪ ﻧﻘﺶ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺍﻳﻔﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﯼﹺ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺗﺼﺎﺩﻓﯽ ﻭ ﺻﺮﻓﺎﹰ ﺗﺠﺮﺑﯽ )ﺁﻣﭙﯽﺭﻳﮏ( )‪ (١‬ﺍﺳﺖ ﻭ ﻓﻘﻂ ﻓﻀﻞﻓﺮﻭﺷﯽ ﻭ ﺧﻴﺎﻝﭘﺮﻭ‪‬ﺭﯼ ﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﻳﻦ ﻣﻤﮑﻦ ﺭﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻭﺍﺟﺐ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ٢.‬ﺩﺭﮔﺰﺍﺭﺵﻫﺎﯼ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻧﯽ‬

‫)‪. empirisch ، empirique (۱‬‬

‫‪"A Treatise on Pol. Econ." N-York, 1851‬‬ ‫‪۲‬ـ ﻣﺜﻼﹰ ﺝ‪ .‬ﺍﻭﭘﺪﺍﻳﮏ) ‪ (1 2‬ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺧﻮﺩ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ‪:‬‬
‫ﮐﻮﺷﺶ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﻧﺎﻣﻮﻓﹼﻘﺎﻧﻪﺍﯼ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺑﺮﺩ ﺗﺎ ﻋﺎﻣﻴ‪‬ﺖ ‪ % ۵‬ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺟﺎﻭﻳﺪﺍﻥ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫‪"Die naturgemässe Volkswirtschaft‬‬ ‫ﺳﺎﺩﻩﻟﻮﺡﺗﺮ ﺁﻗﺎﯼ ﮐﺎﺭﻝﺁﺭﻧﺪ)‪ (2 2‬ﺑﯽﺑﺪﻳﻞ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ‪:‬‬
‫‪gegenüber dem Monopoliengeist und dem Kommunismus etc.", Hanau, 1845.‬‬

‫ﺩﺭﺍﻳﻦ ﺍﺛﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽﺧﻮﺍﻧﻴﻢ‪" :‬ﺩﺭﺣﺮﮐﺖ ﻃﺒﻴﻌﯽﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ‬ﺧﻮﺍﺳﺘﻪﻫﺎ ﻓﻘﻂ ﻳﮏ ﭘﺪﻳﺪﻩﺍﺳﺖﮐﻪ ــ ﺩﺭﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ‬
‫ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺑﺎﻓﺮﻫﻨﮓ ــ ﺑﻪﻧﻈﺮﻣﯽﺭﺳﺪ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﺷﺪﻩ ﺗﺎ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺭﺍ ﺗﺎﺣﺪﻭﺩﯼ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭﺁﻥ ﻋﺒﺎﺭﺕﺍﺯ ﻧﺴﺒﺘﯽ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻃﺒﻖﺁﻥ ﺣﺠﻢ ﭼﻮﺏﻫﺎﯼ ﺟﻨﮕﻠﯽ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺑﺎﺯﺭﻭﺋﯽ ﺧﻮﺩ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﯽﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺯﺭﻭﺋﯽ‪،‬‬
‫ﮐﺎﻣﻼﹰ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ‪ ۳‬ﺗﺎ ‪ ۴‬ﺩﺭ‪ ۱۰۰‬ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺷﻮﺩ )ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﭼﻘﺪﺭ ﻣﻀﺤﮏ ﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭﺧﺘﺎﻥ ﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﻭﺿﻊ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﻨﻈﻴﻢﮐﻨﻨﺪﮐﻪ ﻧﻬﺎﻝﻫﺎﺷﺎﻥ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪﺷﺎﻥ ﺑﺎﺷﺪ( ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ )ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺎﺯﺭﻭﺋﯽ ﺩﺭﺧﺘﺎﻥ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻫﻢ ﺍﺭﺯﺵﻣﺒﺎﺩﻟﺔ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺭﻭﺋﯽﺁﻧﻬﺎ ﺑﻮﺩﻩﺑﺎﺷﺪ(ﮐﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺩﺍﺷﺖﮐﻪﺁﻥ )ﻳﻌﻨﯽ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ( ﺑﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﻭﺿﻌﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺩﺭ ﻣﺘﻤﻮ‪‬ﻝ ﺗﺮﻳﻦﮐﺸﻮﺭﻫﺎ ﺩﺍﺭﺩ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪) ".‬ﺹ ‪۱۲۴‬ـ ‪ (۱۲۵‬ـ ﺟﺎﯼ ﺁﻥ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ‬
‫"ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﺓ ﺟﻨﮕﻞﻧﮋﺍﺩ" )‪ (waldursprüngliche Zinsfuss‬ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﺷﻮﺩ ﻭﮐﺎﺷﻒ ﺁﻥ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺛﺮ‬
‫ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ "ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﻣﺎﻟﻴﺎﺕ ﺳﮓﻫﺎ" ﺷﺎﻳﺴﺘﺔ "ﺩﺍﻧﺶ ﻣﺎ" ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪) .‬ﺹ‪۴۲۰‬ـ‪(۴۲۱‬‬
‫)‪۲‬ـ‪۱۸۰۵) Opdyke, George (۱‬ـ‪ (۱۸۸۰‬ـ ﮐﺎﺭﻓﺮﻣﺎ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ‪.‬‬
‫)‪۲‬ـ‪۱۷۸۸) Arnd, Karl (۲‬ـ‪ (۱۸۷۷‬ـ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﺍﺯ ﻣﮑﺘﺐ ﻟﻴﺒﺮﺍﻝ‪.‬‬
‫‪۵۵۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ‪۱۸۵۷‬ﻭ‪ ۱۸۵۸‬ﺭﺍﺟﻊ ﺑﻪ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﻭ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﺗﻔﺮﻳﺢﺁﻭﺭﺗﺮ‬
‫ﺍﺯ ﺷﻨﻴﺪﻥ ﻳﺎﻭﻩﺳﺮﺍﺋﯽﻫﺎﯼ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ‪ ،‬ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭﺍﻥ ﻟﻨﺪﻥ‪ ،‬ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭﺍﻥ ﻭﻻﻳﺎﺕ ﻭ‬
‫ﺗﺌﻮﺭﯼﭘﺮﺩﺍﺯﺍﻥ ﺣﺮﻓﻪﺍﯼ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﭼﭗﻭﺭﺍﺳﺖ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ "‪) ، "real rate produced‬ﻳﻌﻨﯽ‬
‫ﻧﺮﺥ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ(‪ ،‬ﭘ‪‬ﺮﺣﺮﻓﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺑﺪﻭﻥ ﺁﻧﮑﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﻳﮏ ﻗﺪﻡ ﻫﻢ‬
‫ﺍﺯ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﭘﻴﺶﭘﺎﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺟﻠﻮﺗﺮ ﺭﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﺍﺯ ﻗﺒﻴﻞ ﺍﻳﻨﮑﻪ "ﻗﻴﻤﺘﯽﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﻋﺮﺿﺔ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ" ﻳﺎ "ﺑﺎﻻﺑﻮﺩﻥ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﻭ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺑﻮﺩﻥ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻧﻤﯽ ﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺩﺭ ﺩﺭﺍﺯﻣﺪﺕ ﺩﺭﮐﻨﺎﺭ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ" ﻭ‬
‫ﻳﺎﻭﻩﺳﺮﺍﺋﯽﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ‪ ١.‬ﻋﺎﺩﺕ‪ ،‬ﺭﺳﻮﻡ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮﺩ ﺭﻗﺎﺑﺖ‬
‫ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻬﺮﻩ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭﻟﯽ ﺗﺎ ﺁﻥ ﺣﺪ‪ ‬ﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺭ‪‬ﻗﹶﻢ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯ‬
‫ﺩﻋﺎﻭﯼ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﺑﻬﺮﻩ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﮏ ﻧﺮﺥ ﻣﻴﺎﻧﺔ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﻧﺮﺥ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﺳﺆﺍﻝ ﻣﻄﺮﺡﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﭼﺮﺍ ﻣﺮﺯﻫﺎﯼ ﻧﺮﺥ ﻣﻴﺎﻧﺔ ﺑﻬﺮﻩ‬
‫ﺭﺍ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺍﻧﺘﺰﺍﻉ ﻧﻤﻮﺩ‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ ﺁﻥ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺳﺎﺩﻩ ﺩﺭ ﻣﺎﻫﻴ‪‬ﻨﺖ ﺧﻮﺩ ﺑﻬﺮﻩ‬
‫ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻬﺮﻩ ﻓﻘﻂ ﻳﮏ ﺟﺰﺀ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﺣﺪﯼ ﺑﺎ ﺩﻭ ﺗﺨﺼﻴﺺ‬
‫ﺗﺠﻠﹼﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺽ ﭘﺬﻳﺮ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﻭﺍﻡ ﺩﻫﻨﺪﻩ‪ ،‬ﻭ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻳﺎ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻓﻌﺎﻝ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻓﻘﻂ ﻳﮏ ﺑﺎﺭ ﻋﻤﻞ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭﺧﻮﺩ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﮏ ﺑﺎﺭ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﺑﺎﺭ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺧﺼﻠﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽ‬
‫ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻴﭻ ﻧﻘﺸﯽ ﺍﻳﻔﺎ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺁﻥ ﺩﻭ ﻧﻔﺮﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﺳﻮﺩ‬

‫‪۱‬ـ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﻧﺮﺥ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻃﺒﻖ ﺟﺬﺭﻭﻣﺪ ﻃﻼ ﺑﺎﻻ ﻭ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﯽﺑﺮﺩ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﻃﺒﻴﻌﺘﺎﹰ ﺑﻪ ﻧﺮﺧﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺁﺯﺍﺩ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺍﺭﺩ‪" .‬ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺳﻮﺩﺑﺎﺯﯼ‬
‫ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻧﺰﻭﻝ ﺑﺮﻭﺍﺕ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﯽ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻧﺮﺥ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻧﻴﻤﻪﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭﯼ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﮐﻠﹼﻪﮔﻨﺪﻩﻫﺎﯼ ﻣﺮﺍﮐﺰ ﭘﻮﻟﯽ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ".‬ـ ﻳﻌﻨﯽ ﺳ‪‬ﺮﺟ‪‬ﻨﺒﺎﻧﺎﻥ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﭘﻮﻝ ﻟﻨﺪﻥ‪۲.‬‬
‫)‪(H. Roy, "The Theory of the Exchanges etc.", p. 113‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۵۴‬‬

‫ﺍﺩ‪‬ﻋﺎ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﻴﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﺧﻮﺩﯼﹺﺧﻮﺩ ﻫﻤﺎﻥﻗﺪﺭ ﺟﻨﺒﺔ ﻋﻤﻠﯽ‬
‫ﻣﺤﺾ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺗﺤﺖ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺍﻣﻮﺭﹺﺗﺼﺎﺩﻓﯽﺍﺳﺖ‪،‬ﮐﻪ ﻓﯽﺍﻟ ‪‬ﻤﺜﹶﻞ ﺗﻘﺴﻴﻢﹺ ﺩﺭﺻﺪ‪‬‬
‫ﺳﻮﺩ‪ ‬ﻣﺸﺘﺮﮎ ﻳﮏ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ ﺳﻬﺎﻡ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺁﻥ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‪،‬ﮐﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺫﺍﺗﺎﹰ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱﺁﻥ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺩﻭﻋﺎﻣﻞﮐﺎﻣﻼﹰ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﮐﺎﺭ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺗﺎﺑﻌﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺍﺯ ﺩﻭ‬
‫ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞﮐﻪ ﻣﺘﻘﺎﺑﻼﹰ ﻳﮑﺪﻳﮑﺮﺭﺍ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻣﯽﺳﺎﺯﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺗﻔﺎﻭﺕﮐﻴﻔﯽﺁﻧﻬﺎﺳﺖﮐﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ‬
‫ﮐﻤ‪‬ﯽ ﺍﺭﺯﺵﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪﺍﹰ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢﺩﻳﺪﮐﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺗﻘﺴﻴﻢ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﻬﺮﺓ ﺯﻣﻴﻦ ﻭ ﺳﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺑﻬﺮﺓ ﭘﻮﻝ ﺍﻣﺮﯼ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻧﻮﻉ ﺭﻭﯼ ﻧﻤﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻫﻢﺍﮐﻨﻮﻥ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻔﺎﻭﺕﮐﻴﻔﯽ ﺑﻪﻋﮑﺲ ﺍﺯ‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺻﺮﻓﹰﺎ ﮐﻤ‪‬ﯽ ﻫﻤﺎﻥ ﺑﺨﺶ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺍﺯﺁﻧﭽﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﻣﯽﺁﻳﺪﮐﻪ ﻫﻴﭻ ﻧﺮﺥ "ﻃﺒﻴﻌﯽ" ﺑﻬﺮﻩ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽﺍﮔﺮ ﺍﺯ ﻳﮏﺳﻮ ﺑﺮﺧﻼﻑ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﻣﻴﺎﻧﺔ ﺑﻬﺮﻩ ﻳﺎ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩﻫﺎ)‪،(١‬‬
‫)ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﺎﹰ ﺍﺯ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺑﻬﺮﺓ ﺑﺎﺯﺍﺭﮐﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺩﺭﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ(‪ ،‬ﺩﺭ ﻣﺮﺯﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﻃﺒﻖ ﻫﻴﭻ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﻓﻘﻂ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺳﻮﺩ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﺻﺎﺣﺐ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻭ ﺧﻮﺍﻩ‬
‫ﻧﺮﺥ ﻫﺮﺑﺎﺭﺓ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻭ ﻣﻠﻤﻮﺱ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪،‬ﮐﺎﻣﻼﹰ‬

‫)‪ (۱‬ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﹰ ﻣﺘﺬﮐﺮ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﻣﻘﺼﻮﺩ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩﻫﺎ ﻋﺒﺎﺭﺕﺍﺯﻣﺠﻤﻮﻉ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺑﻬﺮﻩ ﺩﺭﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ )ﻣﺜﻼﹰ ﻳﮏﺳﺎﻝ( ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﺮﺗﻌﺪﺍﺩﺁﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﯽﺍﺳﺖ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻧﺮﺥ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪﺧﻮﺩ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﺯﻳﺮﺍ ﺗﺎﺑﻊ ﻫﻴﭻ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﻭﻣﻤﮑﻨﺴﺖ ﺑﻨﺎﺑﻪﺍﻭﺿﺎﻉﻭﺍﺣﻮﺍﻝ ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﻪﺩﺳﺖﺩﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪﻫﻤﻴﻦﺟﻬﺖﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﺼﻨﻒﺁﻥﺭﺍ "ﻧﺮﺥ ﻣﻴﺎﻧﺔ ﺑﻬﺮﻩ ﻳﺎ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩﻫﺎ"‬
‫ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻋﺪﻡ ﭘﻴﺮﻭﯼ ﺍﺯ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﺸﺨﺺﺗﻔﺎﻭﺕﺁﻥﺭﺍ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩﮐﻪ ﺗﺎﺑﻊ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺍﻣ‪‬ﺎ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺧﻮﺍﻩ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻭﺧﻮﺍﻩ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺩﺭﻫﺮﻣﻮﺭﺩ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﺛﺎﺑﺖ ﻭﻣﻌﻴ‪‬ﻦ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﺁﻥ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺛﺎﺑﺖ ﻭ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬
‫‪۵۵۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫‪١‬‬
‫ﺑﺮﺧﻼﻑ ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻣﻴﺎﻥ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭﯼ ﻳﮏﮐﺎﻻ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺁﻧﺴﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﺁﻥ ﺣﺪ‪ ‬ﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻭﺍﺑﺴﺘﮕﯽ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻣﺮﺑﻮﻁ‬
‫ﺑﻪ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﺮﺥ ﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﺧﺎﺻﯽ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪ ﻫﺎﯼ‬
‫ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺻﻨﻌﺖ ﺭ‪‬ﻭﺍﺝ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻭ ﻧﻪ ﺑﺎ ﺳﻮﺩ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩﺍﯼﮐﻪ ﻳﮏ ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‬
‫ﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺍﺯﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﺩ‪ ٢.‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ‬
‫ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﻓﺎﮐﺖ‪ ‬ﺩﺍﺩﻩﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻳﮏ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺖ ﺗﺠﺮﺑﯽ‪ ،‬ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬

‫‪۱‬ـ "ﻗﻴﻤﺖﮐﺎﻻﻫﺎ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺩﺭﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺔ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩﻫﺎ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻳﺎﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﭘﻮﻝ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﺮ‬
‫ﻣﻨﻈﻮﺭﯼ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽ ﺭﻭﺩ‪ .‬ﮐﺎﻻﻫﺎ‪ ،‬ﺣﺘﹼﺎ ﺍﺯ ﻳﮏ ﻧﻮﻉ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮﮐﻴﻔﻴﺖ ﺧﻮﺩ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﻨﺪ‪ .‬ﭘﻮﻝ ﻧﻘﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻳﮏ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺩﺍﺭﺩ ﻳﺎ ﻻﺍﻗﻞ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﺳﺖﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﻮﻝ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﺁﻥ ﭼﻴﺰﯼ ﺭﺍﮐﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﮐﻠﻤﺔ‬
‫ﺑﻬﺮﻩ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺳﺎﺯﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻫﺮﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺛﺒﺎﺕ ﻭ ﻳﮏﺍﻧﺪﺍﺯﮔﯽ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺍﺳﺖ‪".‬‬
‫)"‪ ، J. Steuart: "Principles of Pol. Econ.‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺮﺍﻧﺘﺰ‪ ، IV ،۱۷۸۹ ،‬ﺹ ‪(۲۷‬‬
‫‪۲‬ـ "ﻣﻌﺬﻟﮏ ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪﺓ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺳﻮﺩ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻫﺮ ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﻩ ﻭ ﻭﺍﻡﺳﺘﺎﻧﯽ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﺍﹰ ﺍﻋﻤﺎﻝﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﮔﺎﻥ ﻭ ﻭﺍﻡﮔﻴﺮﺍﻥ ﺻﺎﺩﻕ ﺍﺳﺖ‪ ...‬ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﺑﺰﺭﮒ ﻳﺎﮐﻮﭼﮏ ﻧﺘﻴﺠﺔ‬
‫ﺯﻳﺮﮐﯽ ﻳﺎ ﻓﻘﺪﺍﻥﮐﺎﺭﺩﺍﻧﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﮔﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺳﺮﻭﮐﺎﺭﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﺯ‬
‫ﺧﺼﻠﺖ ﺍﺧﻴﺮ ﻫﻴﭻ ﺯﻳﺎﻧﯽ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ ﻧﻴﺎﺯﯼ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪﮐﻪ ﺍﺯ ﺧﺼﻠﺖ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻨﺘﻔﻊ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺗﮏﺗﮏ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻳﮏﮐﺴﺐﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﻗﺎﺑﻞ ﺍ‪‬ﻋﻤﺎﻝ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪﺍﯼ ﺍﺯﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﻭ ﻣﺘﺼﺪﻳﺎﻥ ﺑﺎ ﭘﻮﻟﯽﮐﻪ ﻗﺮﺽﮐﺮﺩﻩ ﺍﻧﺪ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ‬
‫ﻣﺘﺪﺍﻭﻝ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻴﺶﺍﺯﺁﻥ ﺳﻮﺩﯼﮐﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﻭ ﭘﻴﺸﻪﻭﺭﺍﻥ ﻫﻤﺎﻥﮐﺸﻮﺭ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﻔﻌﺖ‬
‫ﮐﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺳﻮﺩ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﻣﺘﻌﻠﹼﻖ ﺑﻪ ﺧﻮﺩﺁﻧﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﻪﺑﺎﺭﺁﻭﺭﺩﻥ ﺁﻥ ﺑﻪﻏﻴﺮ ﺍﺯﻣﻬﺎﺭﺕ ﻋﺎﺩ‪‬ﯼ‬
‫ﻭﮐﺎﺭﺩﺍﻧﯽ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻻﺯﻡ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭ ﺳﻮﺩ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﺓ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪ ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﻩﺍﯼﮐﻪ ﺗﺪﺍﺭﮎﮐﻨﻨﺪﺓ ﭘﻮﻝ‬
‫ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺗﻌﻠﹼﻖ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ ...‬ﺯﻳﺮﺍ ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﮔﺎﻥ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻤﯽﺷﺪﻧﺪ ﭘﻮﻝ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺭﺍﻩﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻦ ﺭﺷﺘﻪﺍﯼ ﺍﺯ‬
‫ﮐﺎﺭ ﺑﻪﺷﺮﻃﯽ ﻗﺮﺽ ﺩﻫﻨـﺪ ﮐﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺁﻥ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ ﺍﺯ ﻧـﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻫﺮﻗﺪﺭ‬
‫ﻫﻢﮐﻪ ﺍﺯ ﭘﻮﻝ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻔﻊ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻴﺎﺯﯼ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪﮐﻪ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻧﺮﺥ ﻣﺬﮐﻮﺭ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪".‬‬
‫) ﻣﺎﺳﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺛﺮ‪ ،‬ﺹ‪ ۵۰‬ـ ‪( ۵۱‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۵۶‬‬

‫ﺑﻬﺮﻩ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﺤﺾ ﻭ ﻣﺤﻘﻖ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺗﻀﻤﻴﻨﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺟﺎﻧﺐ ﮔﺮﻭﻩ ﻫﺎﯼ ﻭﺍﻡﺳﺘﺎﻥ‬
‫ﺩﺍﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻣﺪﺕ ﻭﺍﻡ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺍﺯﮔﺮﻭﻩ ﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ‪ ،‬ﺩﺭ ﻫﺮﻟﺤﻈﺔ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪ ﺧﺼﻠﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﻭ ﻳﮏ‪-‬‬
‫)‪(١‬‬
‫ﺷﮑﻞ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺧﻠﻠﯽ ﻧﻤﯽﺭﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻬﺮﻩ ﺩﺭ ﻫﺮﮐﺸﻮﺭ ﻭﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩﻫﺎﯼ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺛﺎﺑﺘﯽ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽﺭﺳﺪ‪،‬‬
‫ﺯﻳﺮﺍ ــ ﺑﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﻭﻳﮋﺓ ﺳﻮﺩ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭﻟﯽ ﭼﻮﻥ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺗﯽﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻳﮏ ﻣﺤﻴﻂ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﻌﮑﻮﺱ ﺩﺭﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼﺩﻳﮕﺮﺟﺒﺮﺍﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ ــ‬
‫ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﻓﻮﺍﺻﻞ ﺩﺭﺍﺯ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻭﺛﺒﺎﺕ ﻧﺴﺒﯽﺁﻧﺴﺖﮐﻪ ﺩﺭﺧﺼﻠﺖ‬
‫‪ (Average‬ﻇﺎﻫﺮ‬ ‫ﮐﻤﺎﺑﻴﺶ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﺮﺥ ﻣﻴﺎﻧﺔ ﺑﻬﺮﻩ‪rate or Commun rate of interest) ،‬‬

‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬

‫‪ ۵‬ﺩﺭﺻﺪ‬ ‫ﻧﺮﺥ ﺑﺎﻧﮑﯽ‬ ‫)‪(۱‬‬

‫‪5‬‬
‫‪ ۳ 8‬ﺩﺭﺻﺪ‬ ‫ﻧﺮﺥ ﺑﺎﺯﺍﺭ‪ ،‬ﺑﺮﺍﺕ ‪ ۶۰‬ﺭﻭﺯﻩ‬
‫‪1‬‬
‫‪ ۳ 2‬ﺩﺭﺻﺪ‬ ‫ﻧﺮﺥ ﺑﺎﺯﺍﺭ‪ ،‬ﺑﺮﺍﺕ ‪ ۳‬ﻣﺎﻫﻪ‬
‫‪5‬‬
‫‪ ۳ 16‬ﺩﺭﺻﺪ‬ ‫ﻧﺮﺥ ﺑﺎﺯﺍﺭ‪ ،‬ﺑﺮﺍﺕ ‪ ۶‬ﻣﺎﻫﻪ‬
‫‪۲‬ــ‪ ۱‬ﺩﺭﺻﺪ‬ ‫ﻭﺍﻡ ﺑﻪ ﺩﻻﹼﻻﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﻳﮏ ﺭﻭﺯ‬
‫‪ ۳‬ﺩﺭﺻﺪ‬ ‫ﺍﻳﻀﺎﹰ ﺑﺮﺍﯼ ﻳﮏ ﻫﻔﺘﻪ‬
‫‪3‬‬
‫‪ ۵‬ــ ‪ ۴ 4‬ﺩﺭﺻﺪ‬ ‫ﺁﺧﺮﻳﻦ ﻧﺮﺥ ‪ ۱۴‬ﺭﻭﺯ‪ ،‬ﻭﺍﻡ ﺑﻪ ﺩﻻﹼﻻﻥ ﺳﻬﺎﻡ‬
‫‪1‬‬
‫‪ ۳ 2‬ﺩﺭﺻﺪ‬ ‫ﺑﻬﺮﺓ ﺳﭙﺮﺩﻩﻫﺎﯼ ﺑﺎﻧﮑﯽ‬
‫‪1‬‬
‫‪ ۳ 4‬ــ ‪ ۳‬ﺩﺭﺻﺪ‬ ‫ﺍﻳﻀﺎﹰ )ﺑﺎﻧﮏﻫﺎﯼ ﺗﻨﺰﻳﻞ(‬
‫ﺻﻮﺭﺕ ﻓﻮﻕﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﺓ ﺑﺎﺯﺍﺭﭘﻮﻟﯽﻟﻨﺪﻥ ﺩﺭ‪ ۹‬ﺩﺳﺎﻣﺒﺮ‪ ۱۸۸۹‬ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺯ ‪ City-Artikel‬ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﺔ ﺩﻳﻠﯽﻧﻴﻮﺯ‬
‫ﻣﻮﺭ‪‬ﺥ ﺩﻫﻢ ﺩﺳﺎﻣﺒﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ‬
‫ﻳﮏ ﺭﻭﺯ ﺯﻳﺎﺩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺪ‪‬ﺍﻗﻞﹼ ‪ %۱‬ﻭ ﺣﺪ‪‬ﺍﮐﺜﺮﺁﻥ ‪ %۵‬ﺍﺳﺖ‪) .‬ﻑ‪ .‬ﺍﻧﮕﻠﺲ(‬
‫‪۵۵۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺍﻣ‪‬ﺎ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻧﺮﺥ ﺑﺎﺯﺍﺭﯼﮐﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺩﺭﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﺑﺎﻳﺪﮔﻔﺖﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﺮﺥ ﺩﺭ ﻫﺮﻟﺤﻈﻪ‬
‫ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﺸﺨﺺﺛﺎﺑﺘﯽ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭﯼﮐﺎﻻﻫﺎ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﭘﻮﻝ‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻫﻤﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﻡﭘﺬﻳﺮ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺗﻮﺩﺓ ﻭﺍﺣﺪﯼ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻓﻌﺎﻝ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﻧﺴﺒﺖ ﻋﺮﺿﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﻡﭘﺬﻳﺮ ﺍﺯ ﻳﮏﺳﻮ ﻭﺗﻘﺎﺿﺎﯼﺁﻥ ﺍﺯﺳﻮﯼﺩﻳﮕﺮ ﻭﺿﻊ ﺑﺎﺯﺍﺭﯼ‬
‫ﺑﻬﺮﻩ ﺭﺍ ﺩﺭﻫﺮ ﺑﺎﺭ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺳﺎﺯﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩﮐﻪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﻭﮔﺮﺩﺁﺋﯽ ﭘﻮﻝ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺩﺭ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺍﺳﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﻡﭘﺬﻳﺮ ﺧﺼﻠﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ‬
‫ﻭﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﻳﮑﺠﺎ ﻭ ﻳﮏﺯﻣﺎﻥ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻓﺮﻭﻣﯽﺭﻳﺰﺩ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﺑﻪﻣﻘﻴﺎﺱﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺗﺮﯼ‬
‫ﺭﻭﯼ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﮑﺲ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩﮐﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﮔﺮﺍﻳﺶ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ‬
‫ﺣﺮﮐﺖ ﻫﻢﺗﺮﺍﺯﮐﻨﻨﺪﺓ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﻭﻳﮋﺓ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ــﮐﻪ‬
‫ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺣﺮﮐﺖ ﻫﻢ ﺗﺮﺍﺯﮐﻨﻨﺪﻩ ﺍﺳﺖ ــ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﺪﻳﻦ ﺷﮑﻞ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪﮐﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺗﺪﺭﻳﺠﺎﹰ ﺍﺯ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺳﻮﺩ ﺩﺭ ﺩﺭﺍﺯﻣﺪﺕ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ ﺍﺯ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‬
‫ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻣﯽﮐﺸﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺳﺖ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺑﻪﺗﺪﺭﻳﺞ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ‬
‫ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﻭ ﻳﺎ ﺁﻧﮑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﯼ ﺍﻟﺤﺎﻗﯽ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺭﻓﺘﻪ ﺭﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬ﺍﻳﻦ ﻳﮏ ﺗﻐﻴﻴﺮﻳﺎﺑﯽ ﻣﺴﺘﻤﺮ‪ ‬ﻭﺭﻭﺩ ﻭ ﺧﺮﻭﺝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﻫﺮﮔﺰ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﻭ ﺍﻧﺒﻮﻫﻪﻭﺍﺭ ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻠﯽ ﻧﻤﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺩﻳﺪﻳﻢﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ‪ ،‬ﺑﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻣﻘﻮﻟﻪﺍﯼ ﻣﻄﻠﻘﺎﹰ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺯﮐﺎﻻﺳﺖ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﮐﺎﻻﯼ ﻧﻮﻉ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺩﺭﻣﯽﺁﻳﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻬﺮﻩ ﻗﻴﻤﺖ ﺁﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﻣﺎﻧﻨﺪﮐﺎﻻﯼ ﻋﺎﺩ‪‬ﯼ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺑﺎﺯﺍﺭﺵ ﻫﺮ ﺑﺎﺭ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻋﺮﺿﻪ ﻭ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﺮﺥ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺩﺭﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭ ﻫﺮ ﻟﺤﻈﺔ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭﯼﮐﺎﻻ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺑﺎﺭ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻭ ﻳﮏﺷﮑﻞ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺍﻳﻦﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﻓﻌﺎﻝ‬
‫ﮐﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﯽ ﺧﺮﻧﺪ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰﯼ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻫﻢﺗﺮﺍﺯﯼ‬
‫ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﻭﺯ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺩﺭ ﻳﮏ ﻣﺤﻴﻂ ﻗﻴﻤﺖﮐﺎﻻﻫﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﻳﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۵۸‬‬

‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ )ﺑﺎ ﻗﻄﻊ ﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﻭﻳﮋﺓ ﻫﺮﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺮﺍﺣﻞ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺩﻭﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺩﺍﺭﺩ( ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻫﻢﺗﺮﺍﺯﯼ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻳﺎ ﺗﻨﮓﺗﺮﺷﺪﻥ ﺩﺍﻣﻨﺔ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﮐﺎﻫﺶ ﺗﻮﺩﻩﻫﺎﯼﮐﺎﻻﺋﯽﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭ‬
‫ﻓﺮﻭﺭﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺍﻣﺮﯼﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻳﺎ ﺑﻴﺮﻭﻥﮐﺸﻴﺪﻥ ﺁﻥ‬
‫ﺍﺯ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺤﻘﻖ ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﻫﻢ ﺗﺮﺍﺯﯼ ﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﺪﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎﺯﺍﺭﯼﮐﺎﻻﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﺎﺕ‬
‫ﻧﺮﺥ ﻫﺎﯼ ﻭﻳﮋﺓ ﺳﻮﺩ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻳﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ ﺍﺻﻼﺡ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫ﻫﺮﮔﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻤﻮﺩ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﻫﺮﮔﺰ ﻫﻢ ﻧﻤﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻨﻤﺎﻳﺪﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻳﺎ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻓﯽﻧﻔﺴﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻳﮏ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ‪ ،‬ﮐﺎﻻ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭﺁﻳﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎ‬
‫ﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﻋﺮﺽﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺮﺽﻭﺟﻮﺩﺵ ﻓﻘﻂ ﺩﺭﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﻭ ﻫﻢﺗﺮﺍﺯﯼ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭﮐﺎﻻﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼﺗﻮﻟﻴﺪﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦﮐﻨﻨﺪﺓ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬
‫ﻵ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ :‬ﺍﻭ‪ً ‬‬
‫ﺍﺭﺯﺷﯽﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﮐﻞﹼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻧﺴﺒﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵﮐﻞﹼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﺛﺎﻟﺜﺎﹰ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺭﻗﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﻓﻘﻂ ﺍﺯﺁﻥﺣﻴﺚﮐﻪ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺣﺮﮐﺘﯽ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼﮔﺬﺍﺷﺘﻪﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻮﺷﻨﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺣﺼﻪ ﻫﺎﯼ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ ﺑﻪ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻧﺴﺒﯽ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪ ﻋﻠﻠﯽ ﺑﻪ ﮐﻠﹼﯽ ﺩﻳﮕﺮ ﻭ ﺑﻪ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ﺗﺮ ﺍﺯ‬
‫ﺟﻬﺎﺗﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺑﺎﺯﺍﺭﯼ ﺑﻬﺮﻩ ﺭﺍ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﻭ ﺑﻼﻭﺍﺳﻄﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻣﻴﺎﻥ ﻋﺮﺿﻪ ﻭ‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻟﺬﺍ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻓﺎﮐﺖ ﺩﺍﺩﻩﺷﺪﺓ ﻣﻠﻤﻮﺳﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﻭﻳﮋﺓ ﺳﻮﺩ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺩﮐﻤﺎﺑﻴﺶ ﻧﺎﻣﻌﻴ‪‬ﻦ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﮕﻮﻧﮕﯽﺁﻧﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﺁﺷﮑﺎﺭ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﺍﺧﺘﻼﻑﺁﻧﻬﺎﺳﺖﮐﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺧﻮﺩ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﺮﺯ ﺣﺪ‪‬ﺍﻗﻞﹼ‬
‫ﺳﻮﺩ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻴﻤﺎﯼ ﺁﻣﭙﯽﺭﻳﮏ ﻭ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﻣﺮﺋﯽ ﻧﺮﺥ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺳﻮﺩ‪.‬‬
‫‪۵۵۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺩﺭﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺘﺬﮐﺮ ﻣﯽﺷﻮﻳﻢ ﺍﺯ ﺩﻭ‬
‫ﺟﻬﺖ ﺫﻳﻞﮐﻪ ﻣﺸﻮ‪‬ﻕ ﺗﺤﮑﻴﻢ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﯽﮐﺮﺩﻩﺍﻳﻢ ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦﻗﺮﺍﺭ‪۱ :‬ـ ﺳﺒﻘﺖ‬
‫ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ ﻭ ﻭﺟﻮﺩ ﻳﮏ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻨﹼﺘﯽ ﺑﻬﺮﻩ ‪۲‬ـ ﻧﻔﻮﺫ ﺑﻪﻣﺮﺍﺗﺐ‬
‫ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻭ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢﺗﺮﯼﮐﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﮏ‬
‫ﮐﺸﻮﺭ‪ ،‬ﺩﺭﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮﺁﻥ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺍ‪‬ﻋﻤﺎﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺍﻗﻌ‪‬ﻴﺖ‪ ‬ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺩﺍﺩﻩﺷﺪﻩ ﺍﯼ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻧﻤﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﻧﻬﺎﺋﯽ ﻫﻢﺗﺮﺍﺯﮔﺸﺘﻦ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﻣﺘﻀﺎﺩ‪‬ﯼﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺑﺮﺭﺳﯽﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ‬
‫ﺭﻭﺷﻦ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺁﺷﮑﺎﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻧﺮﺥ‬
‫ﺑﻬﺮﻩ ﺩﺭ ﻗﺒﻮﻝ ﻋﺎﻣ‪‬ﯽﮐﻪ ﻻﺍﻗﻞﹼ ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﻣﺤﻠﹼﯽ ﺩﺍﺭﺍﺳﺖ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺖ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﺗﻌﻴﻴﻦﺷﺪﻩﺍﻳﺴﺖ‪،‬‬
‫ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺘﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺣﺘﹼﺎ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﻴﺶﺷﺮﻁ ﻭ‬
‫ﺭﮐﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺕ ﺩﺭ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ .‬ﻫﺮ ﻣﺒﻠﻎﹺ ﭘﻮﻟﯽ ‪ ۱۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮕﯽ ﺩﺍﺭﺍﯼ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺧﺎﺻﻴ‪‬ﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ‪ ۴ ، ۳ ،۲‬ﻳﺎ ‪ % ۵‬ﻓﺎﻳﺪﻩ ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬ﮔﺰﺍﺭﺵﻫﺎﯼ ﻫﻮﺍﺷﻨﺎﺳﯽ‬
‫ﻭﺿﻊ ﻫﻮﺍﺳﻨﺞ ﻭﮔﺮﻣﺎﺳﻨﺞ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺩﻗﹼﺘﯽﮐﻪ ﮔﺰﺍﺭﺵ ﻫﺎﯼ ﺑﻮﺭﺳﯽ ﻭﺿﻊ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺭﺍ ﺍﻃﻼﻉ‬
‫ﻣﯽ ﺩﻫﻨﺪ ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻨﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺁﮔﺎﻫﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻦ ﻳﺎ ﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺽﭘﺬﻳﺮﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﭘﻮﻝ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﭘﻮﻝ ﻓﻘﻂ ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﮔﺎﻥ ﻭ ﻭﺍﻡﮔﻴﺮﺍﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﺩﺭﺑﺮﺍﺑﺮ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺭﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺎﻻ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺷﮑﻞ ﻭﺍﺣﺪ ﭘﻮﻝﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺔ ﺍﹶﺷﮑﺎﻝ ﻭﻳﮋﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼﻫﺎﺋﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪﻫﺎﯼ ﺧﺎﺹ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻭ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣ‪‬ﺤﻮ‪ ‬ﻣﯽ ﮔﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﺑﯽﺍﺧﺘﻼﻑ ﻭ ﺑﺎ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﺭﺯﺵﹺ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ‬
‫ﭘﻮﻝ‪ ،‬ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺑﺲ‪ .‬ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﻋﺮﺻﻪﻫﺎﯼ ﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﻮﻗﻮﻑ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺗﻤﺎﻡ‬
‫ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻭﻳﮋﻩ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺍﻡﮔﻴﺮ ﻳﮏﺩﺳﺖ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻤﺔ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ‬
‫ﻗﺎﻟﺒﯽ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺷﮑﻞ ﻫﻨﻮﺯ ﻧﻮﻉ ﻭ ﺷﻴﻮﺓ ﮐﺎﺭﺑ‪‬ﺮﺩ ﺑﺮﺍﻳﺶ ﺑﯽﺗﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺭﺍ ﻓﻘﻂ ﺿﻤﻦﺣﺮﮐﺖ ﻭ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﻋﺮﺻﻪﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﻪ ﻓﯽﻧﻔﺴﻪ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۶۰‬‬

‫ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺸﺘﺮﮎ ﻃﺒﻘﻪ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺍﻳﻨﺤﺎ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻡ ﻗﺪﺭﺕ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺿﻤﻦ ﻋﺮﺿﻪﻭﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﺯﺳﻮﯼﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭﺑﺎﺯﺍﺭ ﭘﻮﻝ‪ ،‬ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﭼﻬﺮﻩﺍﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻋﻨﺼﺮ ﻣﺸﺘﺮﮐﯽ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﮐﺎﺭﺑ‪‬ﺮﺩ ﻭﻳﮋﺓ ﺧﻮﺩ ﺑﯽﺗﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﻪ‪ ،‬ﻣﻴﺎﻥ ﻃﺒﻘﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ‬
‫ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻫﺮﻳﮏ ﺍﺯ ﻋﺮﺻﻪﻫﺎ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺮﺩﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬
‫ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺰﺭﮒ‪ ،‬ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﺗﻌﻠﹼﻖ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﻳﺎ ﺁﻥ ﺟﺰﺀ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﺯ‬
‫ﺩﺳﺖ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺍﻧﺒﻮﻫﺔ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﻭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻳﺎﻓﺘﻪﺍﯼ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﻴﺪﺍﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﮐﻪ‬
‫ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺑﺮﺧﻼﻑﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﺍﻗﻌﯽﺗﺤﺖ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭﺍﻧﯽﮐﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺷﮑﻞ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺎﻳﺪﮔﻔﺖﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻳﮏ ﻃﺒﻘﻪ ﺩﺭﺑﺮﺍﺑﺮ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﻡﭘﺬﻳﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺧﻮﺩ ﻋﺮﺿﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﺍﻧﺒﻮﻫﻤﻨﺪ)‪ (١‬ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﻋﻠﻠﯽ ﮐﻪ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ ﭼﺮﺍ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺼﻮﻳﺮ‬
‫ﻧﺎﭘﺪﻳﺪﺷﻮﻧﺪﺓ ﻣ‪‬ﻪﺁﻟﻮﺩﯼ ﺩﺭﮐﻨﺎﺭ ﻧﺮﺥ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺑﻬﺮﻩ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻧﺮﺧﯽﮐﻪﮔﺮﭼﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ‬
‫ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻭﻟـﯽ ﭼﻮﻥ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﻤﺔ ﻭﺍﻡ ﮔﻴﺮﺍﻥ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻥ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‬
‫ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺩﺍﺩﺓ ﺛﺎﺑﺘﯽ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﺁﻧﺎﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦﮐﺎﻣﻼﹰ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺁﻧﺴﺖﮐﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﭘﻮﻝ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﺯﺁﻥ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﭘﻮﻝ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻫﻤﺔ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﻳﮑﺴﺎﻧﯽ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺎﻣﻼﹰ ﻫﻢ ﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﮐﻪ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻥ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭﯼ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﺯ ﺛﺒﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﻓﻬﺮﺳﺖ‬
‫ﻳﻮﻣﻴﻪ ﺍﻋﻼﻡ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻨﻈﹼﻤﺎﹰ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻧﹶﺤﻮ‪ ‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ "ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﭘﻮﻝ" ﺍﻋﻼﻡ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻧﻴﺰ ﺣﺎﻝ ﻋﻴﻨﺎﹰ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻮﺍﻝ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﹼﺖ ﺁﻧﺴﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺧﻮﺩ‪‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻝ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﮐﺎﻻ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺁﻥ ﻭﻟﺬﺍ ﺛﺒﺖ‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ "‪ "en masse‬ﺫﮐﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۵۶۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭﯼ ﺁﻥ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻤﺔ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻧﺮﺥ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻬﺮﻩ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻓﻼﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﭘﻮﻟﯽﮐﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅﮐﻤ‪‬ﯽ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺮ‪‬ﻓﯽ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﹼﺎ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻣﺤﻴﻂ ﻭﺍﺣﺪ ﻭ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﻳﮑﺴﺎﻥﺑﻮﺩﻥ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺑﺎﺯﺍﺭﮐﺎﻻ‪ ،‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺷﺮﺍﻳﻄﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻤﺎﻥ ﺭ‪‬ﻗﹶﻢﮐﺎﻻ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ‬
‫ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭﯼ‬
‫ﮐﺎﻻ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻭ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﻧﺮﺥﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ‪ ،‬ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺤﻴﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺳﭙﺲ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺟﺰ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﺩﺍﺋﻤﯽ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻫﻢﺗﺮﺍﺯﺷﺪﻥ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪.‬‬

‫٭‬

‫)ﻳﺎﺩﺩﺍﺷﺖ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﮑﻤﻴﻞ ﺑﻌﺪﯼﮐﺎﺭ( ﺷﮑﻞ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ‪ :‬ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﺟﺎﯼ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻋﻤﻞﮐﻨﺪ‪،‬ﮐﺎﻻ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‬
‫ﻭﻟﯽ ﺍﺭﺯﺵﺁﻥ ﺑﻌﺪﺍﹰ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﻣﯽﺭﺳﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﭘﺲﺍﺯﺁﻧﮑﻪﮐﺎﻻ ﻣﺠﺪ‪‬ﺩﺍﹰ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ‬
‫ﺭﻓﺖ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﻮﺩ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﻭﺵ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﹺﯽﺁﻣﺪ ﺧﺮﻳﺪ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ‬
‫ﻓﺮﻭﺵ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﻣﯽﺭﺳﺪ‪ .‬ﻳﺎ ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﻓﺮﻭﺵ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺧﺮﻳﺪ‬
‫ﺩﺭﻣﯽ ﺁﻳﺪ ــ ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ‪ :‬ﺍﺳﻨﺎﺩ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺗﯽ‪ ،‬ﺳﻔﺘﻪ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺑﺮﺍﯼ ﺩﺍﺋﻦ ]ﻭﺍﻡ ﺩﻫﻨﺪﻩ[ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻭﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺩﺭﻣﯽﺁﻳﻨﺪ ــ ﺛﺎﻟﺜﺎﹰ‪ :‬ﺗﻬﺎﺗﺮ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺗﯽ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﭘﻮﻝ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۶۲‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺑﻴﺴﺖﻭﺳﻮ‪‬ﻡ ‪‬‬

‫ﺑﻬﺮﻩ ﻭ ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ‬

‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﺩﻭ ﻓﺼﻞ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺩﻳﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻬﺮﻩ ﺍﺯ ﺍﺻﻞ ﻗﺴﻤﺘﯽﺍﺯﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪،‬‬

‫ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽﺭﺳﺪ‪ ،‬ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﭼﻨﻴﻦﻫﻢ ﻫﺴﺖ ﻭ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺍﻣﺮ ﻫﻢ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻳﮏ ﺟﺰﺀ ﺍﺯﺳﻮﺩﯼ ﺑﺎﻗﯽ‬
‫ﻣﯽﻣﺎﻧﺪﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻓﻌﺎﻝ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐ ﺻﻨﻌﺖ ﻳﺎ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺑﻪﺟﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺷﺨﺼﯽﺧﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺑﺮﺩ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪﺁﻥﺭﺍ ﺑﻪﺻﺎﺣﺐ ﻳﺎ ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﺓ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻭﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺷﺨﺼﯽ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺍﻧﺪﺍﺯﺩﺁﻧﮕﺎﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺳﻮﺩﯼ ﻫﻢ‬
‫ﺭﻭﯼ ﻧﻤﯽﺩﻫﺪ ﻭ ﻫﻤﺔ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﺍﻭ ﺗﻌﻠﹼﻖ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻫﻢﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﺧﻮﺩﯼﹺ ﺧﻮﺩ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻣﻘﻮﻟﺔ‬
‫ﺑﻬﺮﻩ ــ ﮐﻪ ﺑﺪﻭﻥ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻳﮏ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﻣﺘﺼﻮ‪‬ﺭ ﻧﻴﺴﺖ ــ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ‬
‫ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫"ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﺒﻠﻎ ﻣﺘﻨﺎﺳﺒﯽﺗﻌﺮﻳﻒﺷﻮﺩﮐﻪ ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﻩ ﺍﺯ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ‬
‫ﺁﻥ ﺭﺍﺿﯽ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻭﺍﻡ ﮔﻴﺮﻧﺪﻩ ﺣﺎﺿﺮ ﺍﺳﺖ ﺁﻥ ﻣﺒﻠﻎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﺪﺕ ﻳﮏ ﺳﺎﻝ ﻳﺎ ﻣﺪﺗﯽ‬
‫ﺩﺭﺍﺯﺗﺮ ﻭﮐﻮﺗﺎﻩﺗﺮ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪...‬‬
‫‪۵۶۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺻﺎﺣﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﻣﻘﺼﻮﺭ ]ﻣﺨﺘﺼﺮ[ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻭﯼ ﺭﺍ‬
‫ﺩﺭ ﺯﻣﺮﺓ ﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻧﯽ ﺷﻤﺮﺩ‪ ،‬ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻭﺍﻡﮔﻴﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦﮐﻨﻨﺪﺓ ﻧﺮﺥ‬
‫)‪(١‬‬
‫ﺑﻬﺮﻩ ﺍﺳﺖ‪".‬‬
‫)‪(Th.Took, "Hist. of Prices", London, 1838, II. p. 355, 356‬‬

‫ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻓﻘﻂ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺑﻪﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻭﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽﺍﺳﺖ‬

‫ﮐﻪ ﻗﺴﻤﺘﯽﺍﺯﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﻣﻘﻮﻟﺔ ﺑﻬﺮﻩ ﺭﺍ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬
‫ﻭ ﻓﻘﻂ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻧﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺭﺍ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﺪ ــ ﺣﺘﹼﺎ ﻓﺮﺿﺎﹰ ﻫﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺗﻌﻠﹼﻖ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﮐﻪ ﻭﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ‬
‫ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﻩﺍﯼﻫﻢ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣ‪‬ﺴﹶﺘﺮﹺﺩ ﻧﻤﺎﻳﺪ ــ ﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻭﯼ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻓﺮﺩ ﻣﺸﺨﺺ‪،‬‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺳﻮﺩ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﺯﺁﻥ ﺩﺭﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺍﻭ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺩﺭﺁﻣﺪ‬
‫ﺧﺮﺝ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﻭﻗﺘﯽﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﺵ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﻌﻠﹼﻖ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺭﺁﻥ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪﮔﻴﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻭﯼ ﻣﺎﻟﮏ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﻭﯼ ﺭﺍ ﻣﺄﺫﻭﻥ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ]ﺑﻪﺍﻭ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻧﻤﯽ ﺩﻫﺪ[ ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ‬
‫ﺍﺳﺘﺜﻤﺎﺭﮐﻨﻨﺪﺓ ﮐﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺻﺮﻑ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺭﺍﺑﻄﺔ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻧﻴﺰﮐﺎﻣﻼﹰ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦﮔﻮﻧﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻧﯽﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍ ﺵ ﺑﻪﻭﺍﻡ‬
‫ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺩﮐﻪ‬
‫ﺑﻬﺮﻩ ﺍﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺧﻮﺩ ﻗﺎﺩﺭ ﻧﻴﺴﺖ ﺍﺻﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺗﺤﺖ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻭﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺵ ﺭﺍ ﻣﺜﻼﹰ ﺑﺮﺍﯼ ﻳﮏ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻝ ﻗﺮﺽ‬
‫ﺩﺍﺩﻩ ﻭﺩﺭ ﻣﻮﻋﺪﻫﺎﯼ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻬﺮﻩ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻭﻥﺁﻧﮑﻪ ﺑﺎﺯﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻋﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺭﻭﯼ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺣﺘﹼﺎ ﺑﺎﺯﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻫﻢ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻔﺎﻭﺗﯽ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻧﻤﯽﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺁﻧﮕﺎﻩ‬

‫)‪ (۱‬ﺍﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺍﺯ ﻧﻮﺷﺘﺔ ﺗﻮﮎ ـ ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﻋﻴﻨﺎﹰ ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﺎ ﺗﺮﺟﻤﺔ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻓﻮﻗﺎﹰ‬
‫ﺩﺍﺩﻩﺍﻳﻢ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۶۴‬‬

‫ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺵ ﻣ‪‬ﺴﹶﺘﺮﹺﺩﮔﺮﺩﺩ ﻭﯼ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺍﺯ ﻧﻮ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎﻳﺪ‬

‫ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼ ﻧﻘﺶ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﻳﻔﺎ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﻗﺮﺽ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺩﺳﺖ ﻭﯼ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺑﻬﺮﻩﺍﯼ ﻧﻤﯽﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻭ ﺗﺎ ﻭﻗﺘﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻬﺮﻩ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺍﻭ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽ ﺁﻳﺪﮐﻪ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺟﺎﻭﺩﺍﻧﻪ ﻗﺮﺽ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﻳﺮﺍﺩﺍﺕ ﺫﻳﻞ ﮐﻪ ﺗﻮﮎ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻮﺯﺍﻧﮑﺖ) ‪ (١‬ﺍﻗﺎﻣﻪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﻪ ﮐﻠﹼﯽ ﻧﺎﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﯼ ﺍﺯ‬
‫)‪(٢‬‬
‫ﺑﻮﺯﺍﻧﮑﺖ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻧﻘﻞﻗﻮﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫"ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺗﺎ ‪ %۱‬ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﻡﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﺩﯼ‬
‫ﺩﺭ ﻳﮏ ﻋﺮﺽ)‪ (٣‬ﻗﺮﺍﺭ ﺧﻮﺍﻫﺪﮔﺮﻓﺖ‪".‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﮎ ﺩﺭﺣﺎﺷﻴﻪ ﺗﺬﮐﺮ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﺭﺍ ﻗﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫"ﺍﻳﻨﮑﻪﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﻳﺎ ﺣﺘﹼﺎ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻫﻢ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻌﻠﹼﻖ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﻳﮏ ﻋﺮﺽ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻳﮑﯽ ﺍﺯﺁﻥ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﻋﺠﻴﺒﯽ‬
‫ﺍﺳﺖ ‪ ،‬ﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﺍﺯﺟﺎﻧﺐ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﺍﯼ ﭼﻨﻴﻦ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺁﮔﺎﻩ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻳﮑﺎﻳﮏ‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﺯﺣﻤﺖ ﺷﺎﻳﺎﻥ ﺗﻮﺟﻪ ﺟﺪ‪‬ﯼ ﻣﯽﺑﻮﺩ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﻭﯼ‬
‫ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺩﻭﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﺽ ﺍﻭ ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦ ﺷﺮﻁ ﺑﺎﺯﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻳﺎ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫)‪(4‬‬
‫ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﻧﻴﺎ‪‬ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ؟"‬
‫ﺍﮔﺮ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺻ‪‬ﻔﺮ ﻣﯽﺑﻮﺩ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ‪،‬ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻗﺮﺽﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﺭﺍ ﻫﻢ ﻋﺮﺽ ﮐﺴﯽ ﻣﯽ ﻳﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺷﺨﺼﯽ ﺧﻮﺩ ﮐﺎﺭ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭﺁﻥ‪-‬‬
‫ﺻﻮﺭﺕ ﻫﺮﺩﻭﯼﺁﻧﻬﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺭﺍ ﺑﻪﺟﻴﺐ ﻣﯽ ﺯﺩﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﻮﺍﻩ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽ‬

‫)‪۱۸۰۴) Bosanquet, James Whatman (۱‬ـ‪ (۱۸۷۷‬ـ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‪.‬‬

‫)‪("Metallic, Paper and Credit Currency", p. 73. (۲‬‬
‫)‪ (۳‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺑﻪﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﺑﻴﻦ ﺩﻭ ﻫ‪‬ﻼﻝ‪.(on a par) :‬‬
‫)‪(Th. Took, "An Inquiry into the Currency Principle", 2nd ed. London, 1844, p. 80) (۴‬‬
‫‪۵۶۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺧﻮﺩﯼ ﻓﻘﻂ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪﮐﻪ ﺳﻮﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻭﺿﻊ ﺷﺮﻁ ﺑﺎﺯﭘﺮ ﺩﺍﺧﺖ ﻫﻴﭻ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﻧﮑﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻫﺮ ﻗﺪﺭ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪ ﺻ‪‬ﻔﺮ‬
‫ﻧﺰﺩﻳﮏﺗﺮ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﺗﺎ ‪ %۱‬ﺗﻨﺰﻝﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻗﺮﺽﺷﺪﻩ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺧﻮﺩﯼ ﺩﺭ ﻳﮏ ﻋﺮﺽ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻣﺎﺩﺍﻣﯽﮐﻪ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺍﺯ ﻧﻮ ﻗﺮﺽ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩ ﻭﺁﻥﻫﻢ ﺑﻪﻧﺮﺥ ﺭﻭﺯ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ‬
‫‪ ، %۱‬ﻭ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﻧﻮ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻃﺒﻘﻪ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻗﺮﺽ ﺩﺍﺩﻩ‬
‫ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺗﺎﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺍﺧﻴﺮ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥﺁﻧﮑﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽ ﻭﺩﻳﮕﺮﯼﮐﻪ ﺑﺎﺳﺮﻣﺎﻳﺔﺧﻮﺩﯼﮐﺎﺭ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ ﻓﻘﻂ ﺩﺭﺍﻳﻦﺍﺳﺖﮐﻪ ﻳﮑﯽ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻪ‪ ،‬ﻳﮑﯽ ﺳﻮﺩ ‪ p‬ﺭﺍ ﺗﻤﺎﻣﺎﹰ ﺑﻪﺟﻴﺐ ﻣﯽﺯﻧﺪ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﯼ ‪ p – z‬ﺭﺍ‬
‫ﮐﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﻣﻨﻬﺎﯼ ﺑﻬﺮﻩﺍﺳﺖ ﺍﺯﺁﻥ‪ ‬ﺧﻮﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻗﺪﺭ ‪ z‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪﺻ‪‬ﻔﺮ ﻧﺰﺩﻳﮏ‬
‫ﺷﻮﺩ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻧﺰﺩﻳﮑﯽ ‪ p – z‬ﺑﺎ ‪ p‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﻫﺮﺩﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﺭ ﻳﮏ‬
‫ﻋﺮﺽ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻳﮑﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎﺯﭘﺮﺩﺍﺧﺖﮐﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻧﻮ ﻭﺍﻡ ﺑﮕﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽﺩﻳﮕﺮﯼ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺗﺎﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﺵ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﭽﺮﺧﺪ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮﺍﺳﺖﮐﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺍﺯ ﻧﻮ ﺑﺮﺍﯼ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﺪﻭﻥﺁﻧﮑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻏﻴﺮ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻓﺮﻕ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﯼﮐﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﻭ ﺑﺪﺍﻫﺖ ﺩﺍﺭﺩ ﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﻳﮑﯽ ﻣﺎﻟﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﺩ ﻫﺴﺖ‬
‫ﻭ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺆﺍﻟﯽﮐﻪ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﺍﻳﻨﺴﺖ‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺻﺮﻓﺎﹰ ﮐﻤ‪‬ﯽ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ﺳﻮﺩ ﺧﺎﻟﺺ ﻭ ﺑﻬﺮﻩ‪ ،‬ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪﺗﻘﺴﻴﻤﯽﮐﻴﻔﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ؟ ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﭼﻪﭼﻴﺰ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﺁﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺣﺘﹼﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻌﻠﹼﻖ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻭ ﻧﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽ‬
‫ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ ،‬ﻳﮏ ﺟﺰﺀ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺯﻳﺮ ﺳﺘﻮﻥ ﻭﻳﮋﺓ ﺑﻬﺮﻩ‬
‫ﺛﺒﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭﺁﻥ ﺭﺍ ﺗﺤﺖ ﺍﻳﻦ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﯽ ﻧﻤﺎ ﻳﺪ؟ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﭼﺮﺍ ﻫﺮ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺧﻮﺍﻩ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩ ﺁﻭﺭ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﻫﻤﺎﻥ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺳﻮﺩ ﺧﺎﻟﺺﺁﻭﺭ ﺗﻔﮑﻴﮏ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ؟‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۶۶‬‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺍﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﻫﺮﺗﻘﺴﻴﻢ ﺗﺼﺎﺩﻓﯽ ﮐﻤ‪‬ﯽ ﺳﻮﺩ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﺑﻪ ﺗﻘﺴﻴﻤﯽ ﮐﻴﻔﯽ ‪‬ﺑﺪ‪‬ﻝ‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻣﺜﻼﹰ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﭼﺮﺧﺎﻧﺪﻥ ﻣﺆﺳﺴﻪﺍﯼ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺷﺮﻳﮏ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥﮐﺴﺐ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺭﺍ ﺭﺃﺳﺎﹰ ﻣﯽﭼﺮﺧﺎﻧﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻫﺮﮐﺲ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩﺵ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﺷﺮﻳﮏ‪ .‬ﺍﻳﻦﮔﺮﻭﻩ ﺍﺧﻴﺮ ﺳﻮﺩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻭ ﺷﺎﺧﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ‬
‫ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻳﮑﯽ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺳﻮﺩ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﻮﺩ ﺷﺮﮐﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ ﺷﺮﮐﺎﺋﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢﮐﻤ‪‬ﯽ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪﮐﻴﻔﯽ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺭﻭﯼ‬
‫ﻣﯽ ﺩﻫﺪﮐﻪ ﺗﺼﺎﺩﻓﺎﹰ ﻋﺪ‪‬ﻩ ﺍﯼ ﺍﺯ ﺍﺷﺨﺎﺹ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺎﻟﮏ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮﭼﻨﻴﻦ ﻭﺿﻌﯽ‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺭﻭﯼ ﻧﻤﯽﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﺑﻪ ﺳﺆﺍﻝ ﻃﺮﺡﺷﺪﻩ ﭘﺎﺳﺦﺩﻫﻴﻢ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮﻳﻢﮐﻪ ﺑﺎﺯﮐﻤﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻣﺒﺪﺃ‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺑﻬﺮﻩ ﻣﮑﺚﮐﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺤﺚ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻣﺒﺪﺃ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺽﺁﻏﺎﺯﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‬
‫ﻭﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻫﻢ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ ﺍﻣ‪‬ﺎ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺍﺷﺨﺎﺻﯽﮐﻪ ﺍﺯ‬
‫ﻟﺤﺎﻅ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻓﺮﻕ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺍﺷﺨﺎﺻﯽﮐﻪ ﻧﻘﺶﻫﺎﯼﮐﺎﻣﻼﹰ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﯽ‬
‫ﺩﺭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻳﻔﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﺣﺪﯼ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﻳﮏ ﺣﺮﮐﺖ‬
‫ﺩﻭﮔﺎﻧﻪ ﻭﮐﺎﻣﻼﹰ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﻳﮑﯽ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ ﻓﻘﻂ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﻗﺮﺽ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﻣﻮﻟﹼﺪ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺍﻧﺪﺍﺯﺩ‪.‬‬
‫) ‪(١‬‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻗﺮﺽﺷﺪﻩﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻮﺩ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ‬
‫ﺑﻪﺩﻭ ﺟﺰﺀ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻬﺮﻩ ﻳﻌﻨﯽﺁﻧﭽﻪﺭﺍﮐﻪ ﻭﯼ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﻩ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ‪ ،‬ﻭ ﻣﺎﺯﺍﺩﯼ‬
‫ﺑﺮ ﺑﻬﺮﻩ‪ ،‬ﮐﻪ ﺳﻬﻢ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﻮﺩ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬

‫)‪ (۱‬ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮﮐﻠﻤﺎﺗﯽ ﭼﻮﻥ ‪ Bruttoprofit‬ﻳﺎ ‪ profit brut‬ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺑﺠﺎ ﺑﻮﺩﮐﻪﮐﻠﻤﺔ ﺳﻮﺩ ﺧﺎﻡ ﺑﻪﮐﺎﺭ‬
‫ﺑﺮﺩﻩ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼﮐﻨﻮﻧﯽ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺳﻮﺩ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻭﻏﻴﺮﻩ‬
‫ﻣﺼﻄﻠﺢﮔﺮﺩﻳﺪﻩ‪ ،‬ﻣﺘﺮﺟﻢ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺻﻄﻼﺡ ﺭﺍ ﺑﻪﮐﺎﺭ ‪‬ﺑﺮ‪‬ﺩ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭﺟﺮﻳﺎﻥ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎﺕ‬
‫ﺑﻌﺪﯼ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻣﺼﻨﻒﮔﺎﻩﮐﻠﻤﺔ ‪ Rohprofit‬ﺭﺍ ﮐﻪ ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻟﻔﻈﯽﺁﻥ ﺳﻮﺩ ﺧﺎﻡ ﺍﺳﺖ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺑﺮﺩ‪.‬‬
‫‪۵۶۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺟﺰﺀِ ﺍﺧﻴﺮ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺎﺯﺍﺩ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺴﺘﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ‪ ،‬ﻫﺮ ﻗﺪﺭ ﺳﻮﺩ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺭﺯﺷﯽ‬
‫ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﻫﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻥ‬
‫ﺟﺰﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻓﻌﺎﻝ ﺗﻌﻠﹼﻖ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺑﻬﺮﻩ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻧﺮﺥ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺧﻮﺩ ﺗﺜﺒﻴﺖﮔﺮﺩﻳﺪﻩ )ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺗﻌﻬ‪‬ﺪﺍﺕ ﻭﻳﮋﺓ ﺣﻘﻮﻗﯽ( ﻭ ﭘﻴﺶﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺮﻭﻉ ﺷﻮﺩ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺷﺮﻁ ﻗﺒﻠﯽ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﭘﻴﺶ ﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﻮﺩ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺﺣﺎﺻﻞﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﹶﺮﺍﺿﯽ ]ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺩﻭﻃﺮﻑ[ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﻳﺪﻳﻢ ﻣﺤﺼﻮ ﻝﹺ ﺗﻤﻴﺰﺩﻫﻨﺪﻩ ﻭ ﻭﻳﮋﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﺿﺎ ﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﻳﺎ ﺩﻗﻴﻖ ﺗﺮ‬
‫ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ‪ ،‬ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼﮐﻪ ﺑﺎﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﻡﮔﺮﻓﺘﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻭﻳﮋﮔﯽ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺳﻮﺩ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺳﻮﺩ ﻣﻨﻬﺎﯼ ﺑﻬﺮﻩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﺁﻥ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﭘﺲ‬
‫ﺍﺯ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﺎﺩﺍﻣﯽﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭﮐﺎﺭ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺍﻳﻦﺟﺰﺀ ﺍﺯﺳﻮﺩ ﻧﺰﺩ ﻭﯼ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻤﻮﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻭ ﻭﺿﻊ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﻭﯼ ﭼﻨﻴﻦﺍﺳﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﺍﻭ ﻓﻘﻂ ﻣﻌﺮ‪‬ﻑ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭﻋﻤﻞﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﻣﯽ ﭼﺮﺧﺪ ﻭﯼ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ ﺷﺨﺼﻴ‪‬ﺖ ﻳﺎﻓﺘﺔ ﺁﻧﺴﺖ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺗﺎ ﺣﺪ‪‬ﯼ ﻣﯽ ﭼﺮﺧﺪﮐﻪ‬
‫ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﺳﻮﺩﺁﻭﺭ ﺩﺭ ﺻﻨﻌﺖ ﻳﺎ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﮐﻨﻨﺪﺓ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺁﻥﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺗﯽﮐﻪ ﻣﻼﺯﻡ ﻫﺮﮐﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭﺍﺳﺖ ﺑﻪﮐﺎﺭ‬
‫ﺑﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺮﺧﻼﻑ ﺑﻬﺮﻩ‪،‬ﮐﻪ ﻭﯼ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯﺳﻮﺩ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺑﻪﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﻩ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ‪ ،‬ﺁﻥﺟﺰﺀ‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺳﻬﻢ ﻭﯼ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺷﮑﻞ ﺳﻮﺩ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻳﺎ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ‬
‫ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻳﺎ ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻳﮏ ﺍﺻﻄﻼﺡ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ)‪ (١‬ﺩﺭﺑ‪‬ﺮﮔﻴﺮﻧﺪﺓ ﻫﺮﺩﻭ‬
‫ﻧﻮﻉ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺳﺎﺯﻳﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ ﮐﻪ ﺷﮑﻞ ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ‬

‫)‪ (۱‬ﺍﺻﻄﻼﺡ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ‪ Unternehmergewinn‬ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ‪ profit d’enterprise‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣـﺎ ﺑـﺮﺍﯼ ﺁﻥ ﺍﺻﻄﻼﺡ ﻧﻔـﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﺭﺍ ﺍﺧﺘﻴـﺎﺭ‬
‫ﻧﻤﻮﺩﻩﺍﻳﻢ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۶۸‬‬

‫ﺳﻮﺩ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﻣﻨﺤﺼﺮﺍﹰ ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺳﻮﺩ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﻨﺤﺮﻑﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺗﻔﺎﻭﺗﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ )ﭘﺲ ﺍﺯ ﻭﺿﻊ ﺑﻬﺮﻩ ﺍﺯ ﻫﺮﺩﻭ ﺳﻮ( ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻣﻘﺎﺭﻧﺎﺗﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻳﮏ ﺍﻧﺤﺮﺍﻑ ﻣﻮﻗﹼﺖﮔﺮﺩﻳﺪﻩﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﺎﺕ‬
‫ﺍﺯ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻳﮏ ﻣﺤﻴﻂ ﻭﻳﮋﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺳﻮﺩﯼ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ‬
‫ﻳﮏ ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺩﺭ ﻋﺮﺻﺔ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻨﺤﺮﻓﺎﹰ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺤﻴﻂ‬
‫ﻭﻳﮋﻩ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻗﺒﻼﹰ ﺩﻳﺪﻩﺍﻳﻢ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺧﻮﺩ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻢ ﺗﻨﻬﺎ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻣﺘﻌﺪ‪‬ﺩ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺍﺯ ﻗﺒﻴﻞ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﯼ ﺧﺮﻳﺪ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺍﹸﺳﻠﻮﺏ ﻫﺎﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺑﺮﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﹸﺳﻠﻮﺏ ﻣﺘﻮﺳﻂ‪،‬‬
‫ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﺋﯽ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ .‬ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺮ ﺧﺮﻳﺪﻭﻓﺮﻭﺵ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻳﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻭﻟﺬﺍ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﺳﻬﻢ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﻳﺎﮐﻮﭼﮑﺘﺮﯼ ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﮐﻞﹼ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‪ ،‬ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺭﻧﺎﺕ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻫﺮ ﻣﻌﺎﻣﻠﺔ‬
‫ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺯﻳﺮﮐﯽ ﻭﮐﺎﺭﺩﺍﻧﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎﻝ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ‬
‫ﮐﻤ‪‬ﯽ ﺳﻮﺩ ﺧﺎﻡ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪ ﺗﻘﺴﻴﻤﯽ ﮐﻴﻔﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺍﺯﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢﮐﻤ‪‬ﯽ‪ ،‬ﺧﻮﺩ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪﺁﻧﺴﺖﮐﻪ ﭼﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‬
‫ﻓﻌﺎﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﺍﹸﻓﺘﺎﺩﻩ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﻭﻇﺎﺋﻔﺶ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻓﻌﺎﻝ‪ ،‬ﭼﻪ ﺳﻮﺩ ﺧﺎﻣﯽ ﺑﻪ ﺑﺎﺭ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ‬
‫ﺩﺳﺖﺍﻧﺪﺭﮐﺎﺭ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪﮐﺴﯽ ﻓﺮﺽ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﺎﻟﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞﺍﻭ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ‬
‫ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﻩ ﻳﻌﻨﯽ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﻬﺮﻩﺍﯼﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‬
‫ﻓﻌﺎﻝ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﺩ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺣﺼﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﺧﺎﻡ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯﺣﻴﺚ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﻣﯽ ﺭﺳﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻼﻑ ﺁﻥ‪ ،‬ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺩﮐﻪ ﻧﺼﻴﺐ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻓﻌﺎﻝ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻨﺤﺼﺮﺍﹰ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﻳﺎ ﻭﻇﺎﻳﻔﯽﮐﻪ ﻭﯼ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ‬
‫‪۵۶۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﻣﺸﺨﺼﺎﹰ ﺍﺯ ﻭﻇﺎﻳﻔﯽ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻓﻌﺎﻝ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﺘﺼﺪ‪‬ﯼﹺ‬
‫ﺍﻣﻮﺭﹺ ﺻﻨﻌﺖ ﻳﺎ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﻪﺁﻧﻬﺎ ﻣﺒﺎﺩﺭﺕ ﻭﺭﺯﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﻬﺮﻩ ﺩﺭﺑﺮﺍﺑﺮ ﻭﯼ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﺛﻤﺮﺓ ﺳﺎﺩﺓ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻓﯽ ﻧﻔﺴﻪ ﻭ ﺟﺪﺍ ﺍﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪،‬‬
‫ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ "ﮐﺎﺭ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ" ﻭ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻧﻴﺎﹸﻓﺘﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ‬
‫ﻧﻔﻊﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞﺍﻭ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺛﻤﺮﺓ ﻣﻨﺤﺼﺮﹺ ﻭﻇﺎﻳﻔﯽ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﻭﯼ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻩ‪ ،‬ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺛﻤﺮﺓ ﺣﺮﮐﺖ ﻭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪﭘﻮﺋﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽﺭﺳﺪ‪ ،‬ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪﭘﻮﺋﯽﺋﯽﮐﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻭﯼ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻭﻳﮋﺓ ﺧﻮﺩﺵ‪ ،‬ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻋﺪﻡ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻭ ﻋﺪﻡ‬
‫ﺷﺮﮐﺖ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺩﺭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺗﻤﺎﻳﺰﮐﻴﻔﯽ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ‬
‫ﺟﺰ ﺀِ ﺳﻮﺩ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ــ ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺯﺳﻮﺋﯽ ﺑﻬﺮﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺛﻤﺮﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﺩﯼﹺ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ‬
‫ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻭ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼﮐﻪ ﺛﻤﺮﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪﭘﻮ ﻭ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺩﺭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﻧﻘﺶ ﻓﻌﺎﻟﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﺮﺧﺎﻧﻨﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻳﻔﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ ــ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻳﮏ ﻧﮕﺮﺵ ﺳﺎﺩﻩ ﻭﺻﺮﻓﺎﹰ ﺫﻫﻨﯽ ﭘﻮﻝ ـ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺍﺯ ﻳﮏ ﻃﺮﻑ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺍﺯﻃﺮﻑ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺗﻤﺎﻳﺰﮐﻴﻔﯽ ﺑﺮ‬
‫ﭘﺎﻳﺔ ﻭﺍﻗﻌﻴﺎﺕ ﻋﻴﻨﯽ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﻩ‬
‫ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﺎﻟﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺩﺭﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯﺁﻥ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫ﻓﻘﻂ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭ ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻓﻌﺎﻝ ﻣﯽ ﺭﺳﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺎﻟﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻫﻢ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽﮐﺎﺭ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﻫﻢ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻧﻤﯽﺍﻧﺪﺍﺯﺩ‪ ،‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺻﺮﻓﺎﹰ ﮐﻤ‪‬ﯽ‬
‫ﺳﻮﺩ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﺷﺨﺺ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪،‬ﮐﻪ ﻫﺮﺩﻭ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﯽ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭﻟﺬﺍ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻮﺩ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﺯﺁﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪ ﻳﮏ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮐﻴﻔﯽ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺛﻤﺮﻩﺍﯼ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ‬
‫ﺁﻥ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺑﻬﺮﻩ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻭ ﺟﺰﺀِ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺛﻤﺮﺓ ﻭﻳﮋﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﻣﻔﻬﻮﻡ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۷۰‬‬

‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺁﻥ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ‪ ،‬ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﮔﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻴﻮﺓ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺛﻤﺮﺓﮐﺎﺭﺑ‪‬ﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪﭘﻮ ﻳﺎ ﻭﻇﻴﻔﻪﺍﯼ‬
‫ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻓﻌﺎﻝ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﹶﺗﺒ‪‬ﻠﻮ‪‬ﺭ ﻭ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝﻳﺎﺑﯽ ﺩﻭ ﺟﺰﺀِ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺧﺎﻡ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪﮔﻮﺋﯽ ﺍﺯ ﺩﻭ ﻣﻨﺸﺄ ﺍﺳﺎﺳﺎﹰ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺍﮐﻨﻮﻥ‬
‫ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻤﺎﻡ ﻃﺒﻘﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺴﺌﻠﺔ‬
‫ﺍﻳﻨﮑﻪﺁﻳﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻓﻌﺎﻝ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽﺍﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﻳﺎﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺘﻌﻠﹼﻖ‬
‫ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺧﻮﺩ ﺍﻭ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺑﺮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻳﺎ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻣﺮ ﺑﯽﺗﻔﺎﻭﺗﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺳﻮﺩ ﻫـﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻭﻟﺬﺍ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﻴﺰ ﮐﻪ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻫﻢ ﺗﺮﺍﺯﺷﺪﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫـﺎ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺩﻭﺟﺰﺀِﮐﻴﻔﺎﹰ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻳﺎ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺑﻪ ﺩﻭﺟﺰﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭﺑﺮﺍﺑﺮ‬
‫ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﻫﺮﺩﻭ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻬﺮﻩ ﻭﻧﻔﻊﺗﺼﺪ‪‬ﯼ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﺩ ﮐﺎﺭ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‬
‫ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺁﻧﮑﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺳﻮﺩ ﺧﺎﻡ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﺩﻭ ﺟﺰﺀ ﺗﻘﺴﻴﻢ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ ﺑﻬﺮﺓ ﻭﯼ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﺎﻟﮏ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﻭﺍﻡ ﺩﻫﻨﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺑﻪﺧﻮﺩﯼﹺﺧﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻔﻊﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﺳﻬﻢ ﻭﯼ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‬
‫ﻓﻌﺎﻝ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮐﻴﻔﯽ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺁﻳﺎ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ‬
‫ﺷﺨﺺ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻗﺴﻤﺖﮐﻨﺪ ﻳﺎ ﻧﮑﻨﺪ ﺑﯽﺗﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺁﻧﮑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺍﻧﺪﺍﺯﺩ‪،‬‬
‫ﺣﺘﹼﺎ ﺁﻥﮐﺴﯽﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﺩ ﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺩﻭ ﺷﺨﺼﻴ‪‬ﺖ ﻣﻨﻘﺴﻢ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﻳﮑﯽ‬
‫ﺻﺮﻓﺎﹰ ﻣﺎﻟﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﭼﺮﺧﺎﻧﻨﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ .‬ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺵ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ‬
‫ﻣﻘﻮﻻﺕ ﺳﻮﺩﯼ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩ ﺑﻪ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮﺩﯼﹺ ﺧﻮﺩ ﺑﻬﺮﻩ ﺁﻭﺭ ﺍﺳﺖ ﻭﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪﭘﻴﻤﺎ‬
‫ﻧﻔﻊﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﺑﻪﺑﺎﺭ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺗﺤﮑﻴﻢ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ ﮐﻪ ﺩﻳﮕـﺮ ﺟﻨﺒﺔ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﯽ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺳﻮﺩ‬
‫ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻳﻌﻨﯽ ﺟﻨﺒﺔ ﺗﻘﺴﻴﻤﯽ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﺩﮐﻪ ﺗﺼﺎﺩﻓﺎﹰ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‬
‫‪۵۷۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻏﻴﺮ ﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﹼﺎ ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﻭﯼ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﺩ ﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻮﺩ‬
‫ﻭﯼ ﺑﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﻭ ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺻﺮﻓﺎﹰ ﮐﻤ‪‬ﯽ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ‬
‫ﮐﻴﻔﯽ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﻭﺍﺣﻮﺍﻝ ﺗﺼﺎﺩﻓﯽ ﺋﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ‬
‫ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﺎﻟﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺣﺼﻪﻫﺎﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺷﺨﺎﺹ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﻧﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺩﻭ ﻣﻘﻮﻟﺔ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﺳﻮﺩ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭﺭ ﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺗﻌﻴ‪‬ﻨﺎﺕ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺳﺎﺩﻩ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪﺁﻥ ﻋﻠﻠﯽ ﭘﹺﯽ ﺑﺮﺩ ﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪﻣﺠﺮ‪‬ﺩ‬
‫ﺁﻧﮑﻪ ﺍﻳﻦﺗﻘﺴﻴﻢ ﺳﻮﺩ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺑﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﻭ ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﺻﻮﺭﺕ ﺗﻘﺴﻴﻢﮐﻴﻔﯽ ﺑﻪﺧﻮﺩﮔﺮﻓﺖ‪،‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺧﺼﻠﺖ ﺗﻘﺴﻴﻢﮐﻴﻔﯽ ﺑﺮﺍﯼﮐﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﺗﻤﺎﻡ ﻃﺒﻘﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺣﻔﻆ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻭ‪‬ﻻﹰ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺧﻮﺩ ﺍﺯﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺖ ﺗﺠﺮﺑﯽ ﺳﺎﺩﻩ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺍﮐﺜﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ‬
‫ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻫﺎﯼ ﻋﺪﺩﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺷﺨﺼﯽ ﻳﺎ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽ ﮐﺎﺭ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﺩﯼ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﻡ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩ ﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻳﮏ ﺟﺰﺀ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺑﻬﺮﻩ‪ ،‬ﺟﺰ ﺀِ ﺩﻳﮕﺮﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺍﻳﻦ ﺟﺰﺀِ ﺍﺧﻴﺮ ﻓﻘﻂ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺷﮑﻞ ﻣﺘﻘﺎﺑﻠﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﺎﺯﺍﺩ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺧﺎﻡ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩﮐﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﻘﻮﻟﺔ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎﻡ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺳﻮﺩ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺑﻬﺮﻩ ﻭ ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﺍﺯ‬
‫ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺗﻔﮑﻴﮏ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭﮐﻤﺎﻝ ﺳﺎﺩﮔﯽ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺑﻬﺮﻩ ﻣﺘﺒﻠﻮﹺﺭ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩ ﺁﻭﺭ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺁﻣﺎﺩﻩ ﻭ ﺳﻨﹼﺘﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭﻟﺬﺍ‬
‫ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﺷﮑﻞ ﻓﺮﻋﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﺓ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﻣﺪﺗﻬﺎ ﭘﻴﺶ ﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﺷﻴﻮﺓ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻭ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﺳﻮﺩ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ ﺁﻥ ﭘﻴﺪﺍ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۷۲‬‬

‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻫﻤﻴﻦﺳﺒﺐ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﻧﮕﺎﺭﻩﻫﺎﯼﺧﻠﻘﯽ‪ ،‬ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬

‫ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻓﯽﻧﻔﺴﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻣﻤﺘﺎﺯﺗﺮﻳﻦ)‪ (١‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ ،‬ﺍﺯﺳﻮﯼ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎﺯ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦﺭﻭ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﺎﺳﯽ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻣﺴﻠﹼﻂ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩﮐﻪﮔﻮﻳﺎ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﺧﻮﺩ‬
‫ﭘﻮﻝ ﺍﺯﺣﻴﺚ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﭘﻮﻝ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺑﻬﺮﻩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽ‪ ،‬ﺍﻋﻢ‪ ‬ﺍﺯﺍﻳﻨﮑﻪ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺑﻪﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺷﻮﺩ ﻳﺎ ﻧﺸﻮﺩ ﻭﺣﺘﹼﺎ ﻫﻢ ﺍﮔﺮ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺼﺮﻑ‪-‬‬
‫ﮐﺮﺩﻥ ﻗﺮﺽ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺮﻩ ﺧﻴﺰ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺼﻮ‪‬ﺭ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﻮﺩﻥ ﺍﻳﻦ ﺷﮑﻞ ﺭﺍ ﺗﻘﻮﻳﺖ‬
‫ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﻫﺎﯼ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‪،‬‬
‫ﺑﻬﺮﻩ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺳﻮﺩ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩ ﺁﻭﺭ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﺴﺘﻘﹼﻠﯽ ﻧﻤﻮﺩ‬
‫ﻣﯽﮐﺮﺩﻩ ﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﺗﺎﺯﻩ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻧﺔ ﺳﺪﺓ ﻫﺠﺪﻫﻢ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺖﮐﺸﻒ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ )ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﻣﺎﺳﯽ ﻭ ﭘﺲﺍﺯ ﺍﻭ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻫﻴﻮﻡ)‪ ((٢‬ﮐﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﻓﻘﻂ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪،‬‬
‫ﻭ ﺍﺻﻮﻻﹰ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﭼﻨﻴﻦﮐﺸﻔﯽ ﺧﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺁﻥ ﺩﻻﻟﺖ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻟﺜﺎﹰ ﺧﻮﺍﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﺩ ﻭ ﺧﻮﺍﻩ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽﮐﺎﺭﮐﻨﺪ‬
‫ﻓﺮﻗﯽ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻧﻤﯽﺁﻳﺪﮐﻪ ﺩﺭﺑﺮﺍﺑﺮ ﻭﯼ ﻃﺒﻘﻪﺍﯼ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺍﺯﻧﻮﻉ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ‬
‫ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩﮐﻪ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻧﻮﻉ ﻣﺴﺘﻘﻠﹼﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ‪ ،‬ﻭ‬
‫ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﺷﮑﻞ ﻣﺴﺘﻘﻠﹼﯽ ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ‪،‬ﮐﻪ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﻳﮋﻩ ﺳﺎﺯﮔﺎﺭ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭ‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻭﺍﻗﻊ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﮐﻴﻔﯽ ﻣﻠﺤﻮﻅ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺻ‪‬ﺮﻑ‬
‫ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻓﯽ ﻧﻔﺴﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻧﮑﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻬﺮﻩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯﺁﻥ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺟﺪﺍﮔﺸﺘﻪ ﺍﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪.‬‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ‪ :‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ‪ Bar excellence‬ﺫﮐﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪۱۷۱۱) Hume, David (۲‬ـ‪ (۱۷۷۶‬ـ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ‪ ،‬ﺗﺎﺭﻳﺦﺷﻨﺎﺱ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﺍﺳﮑﺎﺗﻠﻨﺪﯼ‪ ،‬ﺩﻭﺳﺖ ﻭ ﻣﺸﺎﻭﺭ‬
‫ﺁﺩﺍﻡ ﺍﺳﻤﻴﺚ‪ ،‬ﺁﻭﺭﻧﺪﺓ ﻧﻈﺮﻳﻪﺍﯼ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺗﺌﻮﺭﯼﮐﻤ‪‬ﯽ ﭘﻮﻝ ﻭ ﻫﻮﺍﺩﺍﺭ ﻣﮑﺘﺐ ﻣﺮﮐﺎﻧﺘﯽﻟﯽ‪.‬‬
‫‪۵۷۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅﮐﻤ‪‬ﯽ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮﺩ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻤﻮﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﮔﻮﺋﯽﺁﻥﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺩﮐﻪ‬

‫ﺑﻬﺮﻩ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻭﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺭﺍﺑﻄﻪﺍﯼ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﭘﻮﻝ ـ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺳﻨﺠﻴﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻭ ﻧﺮﺥ ﺍﻳﻦ ﺟﺰﺀ ﺍ ﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﻳﺎ ﭘﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺭﺍ ﺗﺤﮑﻴﻢ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ ﺍﺯﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﻋﻠﯽ ﺭﻏﻢ‬
‫ﻭﺍﺑﺴﺘﮕﯽﺍﺵ ﺑﻪ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ــ ﻣﺴﺘﻘﻼﹰ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭﯼﮐﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺑﺮﺧﻼﻑ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽﹺ ﻧﺎﻣﺤﺴﻮﺱ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻫﻤﺔ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﻣﻠﻤﻮﺱ ﻭ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﮔﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﻫﻤﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﻮﺩ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻧﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﺍﯼ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﻧﻪ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺍﯼ‪ .‬ﺷﮑﻞ‬
‫ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮐﻤ‪‬ﯽ ﺳﻮﺩ ﺧﺎﻡ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﻳﻦ ﺟﺪﺍﺋﯽ ﮐﻴﻔﯽ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺑﺴﻨﺠﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﻓﺮﻗﯽﮐﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻭ‪‬ﻟﯽ ﺑﺎ ﺩﻭ‪‬ﻣﯽ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺎﺯﺍﺩ ﺳﻮﺩ ﺧﺎﻡ ﺑﺮ‬
‫ﺑﻬﺮﺓ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪﺑﺮﮐﺖ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻋﻤﻼﹰ ﻣﻌﻠﻮﻣﯽ ﻧﻤﻮﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﮔﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪﺟﺎﯼ ﻭﺍﻡ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺷﺨﺼﯽﺧﻮﺩﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻓﺮﻗﯽﮐﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻭ ﻭﺁﻥ ﺩﻳﮕﺮﯼ‬
‫ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻓﻘﻂ ﺍﺯﺣﻴﺚ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺑﻮﺩﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺲ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻳﺎﺩﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻪﺟﺎﯼﺁﻧﮑﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺟﻴﺐ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﯽﺭﻳﺰﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﺁﻥ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺳﻮﺩ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺﮐﻪ ﺍﺯ ﺑﻬﺮﻩ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﺍﺳﺖ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻭﯼ ﭼﻮﻥ ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪﮔﻮﺋﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻓﯽﺣﺪ‪ ‬ﺫﺍﺗﻪ ]ﺩﺭﺣﺪ‪ ‬ﺧﻮﺩ[ ﺑﻪﺑﺎﺭ‬
‫ﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﮔﺮ ﻫﻢ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﻮﺍﺩ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﻧﺮﻭﺩ ﺑﺎﺯ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻋﻤﻼﹰ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺩﺭﺳﺖﺍﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮﺍﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭﺧﻮﺍﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺑﻪﻫﺮﺣﺎﻝ‬
‫ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻣﺨﺘﺎﺭ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ ﻗﺮﺽ ﺩﻫﺪ ﻭ ﻳﺎ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۷۴‬‬

‫ﺧﻮﺩ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻮﻟﹼﺪ ﺑﺎﺭ ﻭ‪‬ﺭ ﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻌﻤﻴﻢ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‬
‫ﺑﻪﮐﺎﺭﺑﺴﺘﻦ ﺁﻥ ﺩﺭﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻧﺎﻥ ﻋﺎﻣﯽ ﻋﻤﻞ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﺣﺘﹼﺎ ﻧﻘﺶ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﺎﻳﺔ ﺳﻮﺩ ﻣﻌﺮ‪‬ﻓﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﮐﺎﺭ‬
‫ﺍﺣﻤﻘﺎﻧﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺒﺪ‪‬ﻝﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﻞﹼ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﺪﻭﻥ ﺁﻧﮑﻪ ﺍﻓﺮﺍﺩﯼ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﮐﻨﻨﺪ ﻭﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺎﺭ ﻭ‪‬ﺭ ﺳﺎﺯﻧﺪ ــ ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭ ﺷﮑﻠﯽ ﮐﻪ ﺍﺯﺁ ﻥ‪ ‬ﮐﻞﹼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎ ﺀِ ﻗﺴﻤﺖ ﮐﻮﭼﮑﯽ ﺍﺯﺁﻥ ﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﭘﻮﻝ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ــ ﻣﺴﻠﹼﻤﺎﹰ‬
‫ﺗﺼﻮ‪‬ﺭ ﺍﺑﻠﻬﺎﻧﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﺑﺎﺯﻫﻢ ﺍﻧﺪﻳﺸﺔ ﺍﺑﻠﻬﺎﻧﻪﺗﺮﯼ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺍﻳﻨﮑﻪ‬
‫ﮔﻮﻳﺎ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻴﺎﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺑﺪﻭﻥ ﺁﻧﮑﻪ‬
‫ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻮﻟﹼﺪ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺪﻭﻥ ﺁﻧﮑﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﺍﻳﺠﺎﺩﮐﻨﺪ ﺑﻬﺮﻩ‬
‫ﺭﺍ ﮐﻪ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯﺁﻥ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽ ﺭﻭﺩ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺍﻳﻦ ﭘﻨﺪﺍﺭﮐﻪﮔﻮﻳﺎ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺪﻭﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﺭﺍﻩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﭙﻴﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺨﺶ‬
‫ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪،‬‬
‫ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻫﯽ ﻋﻈﻴﻤﯽ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭ ﺗﻨﺰﻝ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺰﺭﮔﯽ‬
‫ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯﺁﻧﺎﻥ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺩﺭ ﻭﺿﻌﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪﮐﻪ‬
‫ﺑﻬﺮﻩ ﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺍﺯ ﻧﻮ‬ ‫ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﮐﺮﺩﻥ ﺍﺯ‬
‫ﺑﻪﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝﮔﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﻓﻮﻗﺎﹰ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‬
‫ﻫﻤﺔ ﺍﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﺍﻣﺮﯼ ﺍﺳﺖ ﻭﺍﻗﻌﯽ‪ .‬ﺍﺯﺍﻳﻨﺮﻭ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻭﯼ‪ ،‬ﺣﺘﹼﺎ ﺍﮔﺮ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻌﻠﹼﻖ ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮﺩ ﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺁﻥ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﺑﻬﺮﺓ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪﻧﻔﺴﻪ‪ ،‬ﺻﺮﻑ ﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﻭ‬
‫ﺑﺮﺧﻼﻑ ﺍﻳﻦ ﺟﺰﺋﯽﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺑﻬﺮﻩ ﺍﺳﺘﻘﻼﻝ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻓﺰﻭﻥ ﺑﺮﺁﻥ‬
‫ﺟﺰﺀ ﺩﺭ ﺳﻮﺩ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺭﺍﺑﻌﺎﹰ ‪] :‬ﺟﺎﯼ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺩﺳﺖﻧﻮﻳﺲ ﺧﺎﻟﯽ ﺍﺳﺖ‪[.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺁﻧﭽﻪ ﺫﮐﺮ ﺷﺪ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺁﺷﮑﺎﺭ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺁﻥ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺩﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‬
‫‪۵۷۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻓﻌﺎﻝ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻮﺭﺩ ﻭﺍﻡ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺷﮑﻞ ﻣﺴﺘﻘﻠﹼﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺩﺭﻣﯽﺁﻳﺪﮐﻪ ﻫﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺍﻋﻢ‪ ‬ﺍﺯ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽ ﻳﺎ ﻏﻴﺮﺁﻥ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺑﻬﺮﻩ ﻋﺎﻳﺪ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺑﺰﺭﮔﯽﹺ ﺍﻳﻦﺟﺰﺀ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪﺳﻄﺢ ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻬﺮﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﺸﺄ ﺁﻥ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻓﻘﻂ‬
‫ﺩﺭﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺩﺳﺖﺍﻧﺪﺭﮐﺎﺭﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﻣﺎﻟﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﺩ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺩﺭ ﺭﻗﺎﺑﺖ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ‪ ،‬ﻻﺍﻗﻞ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻓﻌﺎﻝ‪ ،‬ﺷﺮﮐﺘﯽ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺻﺮﻓﺎﹰ ﮐﻤ‪‬ﯽ‬
‫ﺳﻮﺩ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﺷﺨﺼﯽﮐﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻋﻨﺎﻭﻳﻦ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺑﺮﺁﻥ ﺳﻮﺩ ﺣﻘﹼﯽﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺍﻧﻘﺴﺎﻣﯽﮐﻴﻔﯽ‬
‫ﻣﺒﺪ‪‬ﻝﮔﺮﺩﻳﺪﮐﻪﮔﻮﺋﯽ ﺍﺯﻣﺎﻫﻴ‪‬ﺖ ﺧﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﺳﻮﺩ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﻳﺪﻳﻢ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻳﮏ ﺟﺰﺀ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺷﮑﻞ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺗﻔﺎﻭﺗﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻴﺎﻥ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻭ ﺑﻬﺮﻩ‪ ،‬ﻳﺎ ﺟﺰﺀِ ﻣﺎﺯﺍﺩ ﺳﻮﺩ ﺑﺮ ﺑﻬﺮﻩ‪ ،‬ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻧﻔﻊﺗﺼﺪ‪‬ﯼ‬
‫ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪﺷﮑﻞ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﻬﺮﻩ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻫﺮﺩﻭ ﺷﮑﻞ‪ ،‬ﺑﻬﺮﻩ ﻭ ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺩﺭﺗﻀﺎﺩ‬
‫ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺑﺎ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺷﯽ‪،‬ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺯ ﻣﺮﺓ‬
‫ﻣﻘﻮﻻﺕ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺁﻥ ﻳﺎ ﺍﻗﻼﻡ ﻭ ﻳﺎ ﻧﺎﻡ ﻫﺎﯼ ﺗﺜﺒﻴﺖﺷﺪﺓ ﺁﻥ‪ ،‬ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽ ﺭﻭﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻨﺠﻴﺪﻩ‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﻨﺠﺶ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﺳﺒﺐ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝﮔﺸﺘﻦ‬
‫ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺟﺰﺀِ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻓﺮﺽ ﻣﺎ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺍﻧﺤﺮﺍﻓﺎﺗﯽﮐﻪ ﺧﻮﺍﻩ‬
‫ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﻮﺩ ﺍﻧﻔﺮﺍﺩﯼ ﻳﺎ ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﻴﺶ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺗﯽﮐﻪ ﺍﺯ‬
‫ﻣﺒﺎﺭﺯﺓ ﺭﻗﺎﺑﺘﯽ ﻭ ﻳﺎ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻳﺎ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪،‬‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ ﻣﺎ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺗﺬﮐﺮ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﹼﻠﯽ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﺍﺳﺮ‬
‫ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﻧﻴﺰ ﻧﺎﻓﺬ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﻬﺮﻩ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺭﻣﺴﯽ) ‪ (١‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ‪ ،‬ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﺧﺎﻟﺼﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯﺣﻴﺚ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺑﻪﺑﺎﺭ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﻣﺎﻟﮏ ﺁﻥ ﻭﺍﻡ ﺩﻫﻨﺪﻩ ﺍﯼ‬
‫ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻳﺴﺘﺎﺩﻩﺍﺳﺖ ﻭﺧﻮﺍﻩ ﺍﺯﺁﻥ‪ ‬ﻣﺎﻟﮑﯽﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﺧﻮﻳﺶ‬

‫)‪Ramsay (1‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۷۶‬‬

‫ﺭﺍ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﺳﺎﻥ ﻣﻮﻟﹼﺪ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽ ﺍﻧﺪﺍﺯﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺣﺘﹼﺎ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺍﺧﻴﺮ ﻫﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﻣﺎﻟﮏ ﺧﻮﺩ ﺳﻮﺩ ﺧﺎﻟﺺ ﺑﻪﺑﺎﺭ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺍﻣ‪‬ﺎ ﻧﻪ ﺍﺯﺁﻥﺟﻬﺖﮐﻪ ﻭﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭ‬
‫ﻋﻤﻞ ﺍﺳﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺯﺣﻴﺚﺁﻧﮑﻪ ﻭﯼ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﮐﺴﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮﺩﺵ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻓﻌﺎﻝ ﻗﺮﺽ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭘﻮﻝ ﻭ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺩﺍﺋﻤﯽ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻢ ﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﻭﺟﻮﺩ ﭘﻮﻝ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺷﺮﻁ ﻣﻘﺪ‪‬ﻡ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ .‬ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻣﮑﺎﻧﯽﮐﻪ ﭘﻮﻝ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝﮔﺸﺘﻦ ﺑﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪﮐﺎﺭ ﺑﯽﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﺭﺍ ﺗﺤﺖ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥﮐﺎﻻﻫﺎ‬
‫ﺭﺍ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺮﺍﯼ ﺻﺎﺣﺐ ﺧﻮﺩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﻬﺮﻩ ﻓﻘﻂ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ‬
‫ﺁﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ــ ﻳﻌﻨﯽ ﮐﺎﺭﮐﻪ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺧﻮﺩ ﺷﻴﺌﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ــ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺻﻮﺭﺕ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪،‬‬
‫ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻗﺪﺭﺕ ﻣﺴﺘﻘﻠﹼﯽ ﺩﺭﺑﺮﺍﺑﺮﻧﻴﺮﻭﯼ ﺯﻧﺪﺓﮐﺎﺭ ﻗﺪ ‪‬ﻋﻠﹶﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭﻭﺳﻴﻠﻪﺍﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺼﺎﺣﺐ‬
‫ﮐﺎﺭ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻭ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﺍﻳﻦ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭ ﺭﺍ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩﮐﻪ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞﮐﺎﺭﮔﺮ‬
‫ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﻣﯽﺍﻳﺴﺘﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳﻦ ﺗﻀﺎﺩ ﺑﺎﮐﺎﺭ ﻣﺰﺩﻭﺭ‪ ،‬ﺩﺭ ﺷﮑﻞ‬
‫ﺑﻬﺮﻩ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩ ﺁﻭﺭ ﺍﺯﺣﻴﺚ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩ ﺁﻭﺭ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺎ‬
‫ﮐﺎﺭ ﻣﺰﺩﻭﺭ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻓﻌﺎﻝ ﺩﺭﺗﻀﺎﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻭﺍﻡﺩ‪‬ﻩ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻋﻨﻮﺍﻥ‪،‬‬
‫ﺩﺭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺩﺳﺖ ﺍﻧﺪﺭﮐﺎﺭ ﻃﺮﻑ ﺍﺳﺖ ﻧﻪ ﺑﺎ ﮐﺎﺭﮔﺮ‬
‫ﻣﺰﺩﻭﺭﮐﻪ ﺩﺭﺳﺖ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺯ ﺍﻭ ﺳ‪‬ﻠﺐ ﮔﺸﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺍﺳﺖ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﮐﺎﺭﺭﻓﺖ‪ (١ ) .‬ﻭﻟﯽ ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩ ﺁﻭﺭﮐﺎﺭﮔﺮ ﺭﺍ‬
‫ﺍﺳﺘﺜﻤﺎﺭ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﻭﺍﺭﺩ ﻫﻴﭻ ﺗﻀﺎﺩ‪‬ﯼ ﺑﺎﮐﺎﺭ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﺗﻀﺎﺩﯼ ﺑﺎﮐﺎﺭ ﻣﺰﺩﻭﺭ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﺑﻬﺮﻩ ﻃﺮﻑ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫)‪Fonction – Funktion (1‬‬

‫‪۵۷۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺍ ﻭ‪ ‬ﻻﹰ‪ :‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﮐﻪ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﻓﺮﺽ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﯽ ﮔﺮﺩ ﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻧﺮﺥ ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫‪١‬‬
‫ﻣﻌﮑﻮﺱ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺎﻻ ﻭ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ‪ :‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺩﺳﺖﺍﻧﺪﺭﮐﺎﺭ ﺍﺩ‪‬ﻋﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﺧﻮﺩ ﻧﻔﻊ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ‪ ،‬ﺍﺯ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﻧﺘﺰﺍﻉ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺍﺯﮐﺎﺭﺭﻓﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪،‬‬
‫ﺩﺭ ﻧﻘﻄﺔ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﺨﺼﻴﺺﻳﺎﺑﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺘﯽ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﯽ ﺯﻧﺪﮔﯽ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺗﻀﺎﺩﯼ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻭ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ‬
‫ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽ ﮐﺎﺭ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻬﺮﻩ ﻭ ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ‬
‫ﻧﺼﻴﺐ ﺩﻭ ﺷﺨﺺ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﺍﺯﮐﺎﺭﺭﻓﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﻭ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﯽ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽ ﺁﻳﺪﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭﮐﺎﺭ ﺍﻳﻦ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﺑﻪﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩ ﺁﻭﺭﮐﺎﺭ ﺑﯽ‪-‬‬
‫ﺩﺭﺩﺳﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺭﺍ‬
‫ﺭﻫﺒﺮﯼ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡﮐﻮﺷﺶ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﺍﻳﻦﮐﺎﺭ ﻭﮐﻮﺷﺶ‬
‫ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺧﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺧﻮﺍﻩ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺍﺯﺟﺎﻧﺐ ﺍﻭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﻔﻊ‬
‫ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﻭﯼ ﺑﻪ ﻋﮑﺲ ﺑﻬﺮﻩ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻬﺘﺮ‬
‫ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﺍﻭ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻏﻴﺮﻣﺎﻟﮏ‪ ،‬ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ـ ﮐﺎﺭﮔﺮ‪ ،‬ﻧﻤﻮﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺩﺭ ﺩ‪‬ﻣﺎﻍ ﺍﻭ ﭼﻨﻴﻦﺗﺼﻮ‪‬ﺭﯼ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻳﺪﮐﻪ ﻧﻔﻊﺗﺼﺪ‪‬ﯼﹺ ﻭﯼ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺑﺎﮐﺎﺭ ﻣﺰﺩﻭﺭ ﺗﻀﺎﺩﯼ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﻧﻴﺎﻓﺘﺔ ﻏﻴﺮ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺧﻮﺩ ﻳﮏ ﭘﺎ‬
‫ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ ،‬ﻭ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻣﺮﺍﻗﺒﺖ‪ ،‬ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﻣﺒﺎﺷﺮﺕ ﮐﺎﺭ)‪ (٢‬ﺑﻪﺍﻳﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺑﺎﻻﺗﺮ‬

‫‪۱‬ـ "ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﻮﺩ ﺧﺎﻟﺺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ ﻧﻪﺍﻳﻨﮑﻪ ﺳﻮﺩ ﺧﺎﻟﺺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﺑﺴﺘﮕﯽ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪) ".‬ﺭﻣﺴﯽ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺛﺮ‪ ،‬ﺹ ‪ ۲۱۴‬ـ ﺳﻮﺩ ﺧﺎﻟﺺ ﻧﺰﺩ ﺭﻣﺴﯽ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ = ﺑﻬﺮﻩ ﺍﺳﺖ‪(.‬‬
‫)‪ (۲‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‪Wages of Superintendence of labour :‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۷۸‬‬

‫ﺍﺯ ﻣﺰﺩﮐﺎﺭﮔﺮ ﻋﺎ ﺩ‪‬ﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ‪۱‬ـ ﮐﺎﺭﹺ ﺑﻐﺮﻧﺞ ﺗﺮﯼ ﺍﺳﺖ ‪۲‬ـ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺧﻮﺩ ﺍﻭ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﺩ‪ .‬ﺍﻣ‪‬ﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﻭﯼ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﮐﺎﺭ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﺁﻥ ﻫﻢ ﺗﺤﺖ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﺎﻧﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﺔ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺗﻀﺎﺩ‪ ‬ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺣﺘﹼﺎ ﺍﮔﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻫﻴﭻ ﻭﻇﻴﻔﻪﺍﯼ ﻫﻢ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﻧﺪﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﺎﻟﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪﺍﻭ ﺗﻌﻠﹼﻖ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺑﻪﻋﮑﺲ‪،‬‬
‫ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﺣﺘﹼﺎ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻫﻢ ﻧﺼﻴﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻓﻌﺎﻝ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﻭﯼ ﻣﺎﻟﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺁﻥ ﮐﺎﺭ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﮐﻪ ﺳﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪ ﺩﻭ ﺟﺮ ﺀِ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻫﺮﺩﻭ ﻓﻘﻂ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﻭ ﺗﻘﺴﻴﻢﺁﻥ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﺎﻫﻴ‪‬ﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺸﺄ ﻭ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻭﺟﻮﺩﯼﹺﺁﻥ ﺭﺍ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻓﻌﺎﻝ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﺰﺩﻭﺭ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ‬
‫ﺍﺯﺁﻥ‪ ‬ﻏﻴﺮﺍﺳﺖ ﻭ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﹺ ﺩﺳﺖﺍﻧﺪﺭﮐﺎﺭ ﺩﺭﺍﺳﺘﺜﻤﺎﺭ‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﻀﺎﺩﯼﮐﻪ ﻣﻴﺎﻥﮐﺎﺭﺭﻓﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎ ﺻ‪‬ﺮﻑ‬
‫ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﻩ ﺩﻭﺭ‬
‫ﻣﯽﺳﺎﺯﺩﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﻓﻌﺎﻝ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ‬
‫ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﺣﺴﺎﺏ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻭﺍﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻳﺎ ﻭﺳﺎﻳﻞ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﮐﺎﺭ ‪‬ﺑﺮ‪‬ﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺷﮑﻠﯽﮐﻪ ﻫﺮﺩﻭ ﺟﺰﺀِ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﺑﻬﺮﻩ ﻭ ﻧﻔﻊﺗﺼﺪ‪‬ﯼ‬
‫ﺑﻪﺧﻮﺩ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻫﻴﭻ ﺭﺍﺑﻄﻪﺍﯼ ﺑﺎﮐﺎﺭ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺑﻄﻪﺍﯼﺍﺳﺖﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﻴﺎﻥ‪‬‬
‫ﮐﺎﺭ ﻭ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ ﻣﻴﺎ ﻥ‪ ‬ﮐﺎﺭ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉ‪ ،‬ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺗﻤﺎﻣﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﻭﺣﺪﺕ ﺍﻳﻦ ﻫﺮﺩﻭ ﺟﺰﺀ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻧﺴﺒﺘﯽﮐﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐﺁﻥ ﺳﻮﺩ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﻋﻨﺎﻭﻳﻦ‬
‫ﺣﻘﻮﻗﯽﮐﺴﺎﻧﯽﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﻭﺍﻗﻊ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺣﻀﻮﺭ ﻭ ﻭﺟﻮﺩ ﻗﺒﻠﯽ ﺳﻮﺩ‬
‫ﺭﺍ ﻣﻔﺮﻭﺽ ﻣﯽﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﻫﻤﻴﻦﺳﺒﺐ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺧﻮﺩ ﻣﺎﻟﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺁﻥ ﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ﺑﻪﺟﻴﺐ ﻣﯽﺯﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‬
‫‪۵۷۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺑﯽﺗﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻫﻤﻪ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯﺁﻥ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺜﯽ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﺎﻟﮏ ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻋﻠﻠﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺳﻮﺩ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﺩﺳﺘﻪ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻧﻬﺎﻧﯽ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪ ﻋﻠﻞ‬
‫ﻭﺟﻮﺩﯼ ﺧﻮﺩ ﺳﻮﺩ ﻳﺎ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﺨﺶﺷﻮﻧﺪﻩﺍﯼ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﮐﻪ ﻓﯽﻧﻔﺴﻪ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﻫﺮ‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻌﺪﯼ‪ ،‬ﺍﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺑﻬﺮﻩ ﺩﺭ ﻧﻘﻄﺔ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﻭ‬
‫ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﺩﺭ ﻧﻘﻄﺔ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﻬﺮﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﻭﻟﯽ ﻫﺮﺩﻭﯼ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻧﻪ ﺩﺭﻧﻘﻄﺔ ﻣﻘﺎﺑﻞﮐﺎﺭ‪،‬‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﺑﻪﺍﺿﺎﻓﺔ ﺑﻬﺮﻩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﺑﺮ ﭼﻪ ﭘﺎﻳﻪﺍﯼ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ؟ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺷﮑﻞ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺩﻭ ﺟﺰﺀ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺭ‬
‫ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ! ﻭﻟﯽ ﭘﻴﺶﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺍﻧﺠﺎﻡﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻭ ﭘﻴﺶﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺗﻘﺴﻴﻢ‬
‫ﺳﺨﻨﯽ ﻫﻢ ﺩﺭ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺳﻮﺩ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺣﻔﻆ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﭘﻮ ﻝﹺ ﻣﻮﺭﺩ ﻭﺍﻡ ﻭﺍﻗﻌﹰﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ‪‬ﺑﺪ‪‬ﻝﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﻣﺎﺯﺍﺩﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪﮐﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯﺁﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﻪﻫﻴﭻ‪-‬‬
‫ﻭﺟﻪ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﺯﺁﻥ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭﯼ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺧﺼﻠﺘﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﭘﻮﻝ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪،‬‬
‫ﺭﺷﺪ ﭘﻴﺪﺍﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﻧﻴﺰ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺍﺭﺯﺵﺁﻓﺮﻳﻦ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻓﻘﻂ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪﮐﺎﺭ ﻭﺍﺭﺩ ﺑﺎﺷﺪ ﻭﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻧﺎﻓﯽﹺﺁﻥ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﻧﻴﺮﻭﯼ‬
‫ﮐﺎﺭ ﺑﻪﺧﻮﺩﯼﹺﺧﻮﺩ ﻭ ﺑﺎﻟﻘﻮ‪‬ﻩ‪ ،‬ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺍﻣﮑﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺍﺭﺯﺵﺁﻓﺮﻳﻨﯽ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺣﻴﺚ‬
‫ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺍﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪﮐﺎﺭ ﻧﺎﺷﯽ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺣﺘﹼﺎ ﺷﺮﻁ ﻣﻘﺪ‪‬ﻡ ﺁﻥ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ .‬ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ‬
‫ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﭼﻴﺰﯼﮐﻪ ﺧﺎﺻﻴ‪‬ﺖ ﺍﺭﺯﺵﺁﻓﺮﻳﻨﯽ ﺩﺍﺭﺩ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖﮐﺴﯽﺁﻥ ﺭﺍ‬
‫ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼﮐﻨﺪ ﺑﺪﻭﻥﺁﻧﮑﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﻣﻮﻟﹼﺪ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻭﺍﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﺪﻑﻫﺎﯼ‬
‫ﺻﺮﻓﺎﹰ ﺷﺨﺼﯽ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﺍﺯﻗﺒﻴﻞ ﺧﺪﻣﺘﮕﺰﺍﺭﯼ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ ،‬ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺍﻧﺪﺍﺯﺩ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮﯼ ﺍﺳﺖ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻭﺍﻡﮔﻴﺮﻧﺪﻩ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺧﺼﻠﺖ ﺫﺍﺗﯽﹺﺁﻥ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺮﺩﻥ ﺍﺳﺖ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ‬
‫ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽ ﺍﻧﺪﺍﺯﺩ ﻳﺎ ﻧﻪ ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﻭﺍﻡ ﮔﻴﺮﻧﺪﻩ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﺩ ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺎﺑﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺷﯽ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۸۰‬‬

‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎﻟﻘﻮ‪‬ﻩ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ـ ﮐﺎﻻ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬

‫٭‬

‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻧﺰﺩﻳﮑﺘﺮ ﺑﻪ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻳﻢ‪.‬‬

‫ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﺗﺨﺼﻴﺺﻳﺎﺑﯽ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻭﻳﮋﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺗﺜﺒﻴﺖ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮐﻪ ﺧﺼﻠﺖ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮﻭﺍﺋﯽ ﺑﺮﮐﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺗﺤﮑﻴﻢ‬
‫ﻣﯽﭘﺬﻳﺮﺩ‪ ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺟﺰ ﺀِ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ‪ ،‬ﻟﺰﻭﻣﺎﹰ ﭼﻨﻴﻦ ﺩﻳﺪﻩ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ‬
‫ﺟﺪﺍ ﺍﺯ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻭﻳﮋﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻗﺒﻼﹰ ﺷﻴﻮﺓ ﺯﻳﺴﺖ ﺧﺎﺹ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ‬
‫ﻗﺎﻟﺐ ﺑﻬﺮﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﺩﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺟﺪﺍ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫ﮐﺎﺭ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﺎﹰ ﺍﺯ ﻣﺎﻟﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭﻋﻤﻞ ﻧﻤﻮﺩ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺣﺘﹼﺎ ﺑﺎ ﭼﺸﻢﭘﻮﺷﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﮐﺎﺭﻣﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺳﺎﺩﺓ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪﮐﺎﺭ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪﮐﺎﺭﮔﺮ ﻭ ﺣﺘﹼﺎ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﻣﺰﺩﺑﮕﻴﺮ‪ ،‬ﺑﻪﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﯽﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪ ﺧﻮﺩﯼﹺ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺳﺖ ﺣﺎﮐﯽ ﺍﺯ ﻭﺟﻮﺩ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﮐﺎﺭ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺍﺧﺘﻼﻑﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﺁﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻧﺴﺒﺖﺑﻪﮐﺎﺭ‪ ،‬ﻭﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮﻣﺒﺪ‪‬ﻝﮔﺸﺘﻦﺁﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﻪﻓﺮﻣﺎﻧﺮﻭﺍﺋﯽ‬
‫ﺷﺨﺼﯽ ﻋﻠﻴﻪﮐﺎﺭ ﺑﺮﮐﺎﺭ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻬﺮﻩ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺳﺎﺩﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺍﯼ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻤﻠﹼﮏ ﻣﺤﺼﻮﻝﮐﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﻬﺮﻩ ﺍﻳﻦ ﺧﺼﻠﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﻴﺰﯼ‬
‫ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪﮔﻮﺋﯽ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺍﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮﺍﯼﺁﻥ ﭘﻴﺪﺍ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﻧﺘﻴﺠﺔ‬
‫ﺗﺨﺼﻴﺺﻳﺎﺑﯽ ﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﻧﻘﻄﺔ‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﮐﺎﺭ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﻋﮑﺲ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺪﻭﻥ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎﮐﺎﺭ ﻭﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻳﮏ‬
‫‪۵۸۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﺧﺎﺭﺝ ﻭ ﺑﯽ ﺗﻔﺎﻭﺕ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭﮐﺎﺭ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺑﻬﺮﻩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﻭﻳﮋﻩ ﺍﯼ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺧﺼﻠﺖ ﺗﻀﺎﺩﺩﺍﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﺴﺘﻘﻠﹼﯽ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﻀﺎﺩ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ‬
‫ﺁﻥ ﺑﻪﮐﻠﹼﯽ ﻧﺎﭘﻴﺪﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺎﻳﺪﮐﺎﻣﻼﹰ ﺍﺯﺁﻥ ﺍﻧﺘﺰﺍﻉ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻬﺮﻩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺭﺍﺑﻄﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﺩﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‪ ،‬ﻧﻪ ﺭﺍﺑﻄﻪﺍﯼ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻭﮐﺎﺭﮔﺮ‪.‬‬
‫ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﺷﮑﻞ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪ ﺟﺰﺀِ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﻮﺩ ﺷﮑﻞﮐﻴﻔﯽ ﻧﻔﻊﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﻭ ﺳﭙﺲ‬
‫ﺷﮑﻞ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﻣﺮﺍﻗﺒﺖ ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﻭﻇﺎﻳﻒ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺑﻮﺩﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﺪ ﻭ‬
‫ﺩﺭﺳﺖ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻭ ﺩﺭﺗﻀﺎﺩ ﺑﺎ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﻪﻋﻬﺪﺓ ﺍﻭ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺳﺎﺩﺓ‬
‫ﮐﺎﺭ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﮔـﻮﺋﯽ ﺍﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩ ﻧﻪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﮐﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺪﺍﻥﺳﺒﺐﮐﻪ ﻭﯼ ﻧﻴﺰ ﺻﺮﻑﻧﻈﺮﺍﺯﺧﺼﻠﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺑﻮﺩﻧﺶ‬
‫ﮐﺎﺭ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﻳﻦ ﺟﺰﺀ ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﻋﮑﺲﺁﻥ ﻳﻌﻨﯽﻣﻌﺎﺩﻟﯽﺍﺳﺖ ﺩﺭﺑﺮﺍﺑﺮﮐﺎﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡﻳﺎﻓﺘﻪ‪ .‬ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺧﺼﻠﺖ ﺍﺯﺧﻮﺩﺑﻴﮕﺎﻧﻪﺷﺪﺓ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﻀﺎﺩﺁﻥ ﺑﺎﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺩﺭﻗﺎﻟﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩ ﺁﻭﺭ ﺑﻪ ﺁﻥﺳﻮﯼ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺸﯽ‬
‫ﺭﺍﻧﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺳﺎﺩﺓ ﮐﺎﺭ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻓﻌﺎﻝ ﻫﻢ ﮐﺎﺭﯼ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺯﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﮐﺎﺭ ﺍﺳﺘﺜﻤﺎﺭﮐﻨﻨﺪﻩ ﻭ ﺍﺳﺘﺜﻤﺎﺭﺷﻮﻧﺪﻩ ﻫﺮﺩﻭ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﮐﺎﺭ ﺍﺳﺘﺜﻤﺎﺭﮔﺮ‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﺟﻮﺭﮐﺎﺭ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﺜﻤﺎﺭ‪ .‬ﺑﻬﺮﻩ ﺷﮑﻞ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ‬
‫ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﺷﮑﻠﯽ ﺑﯽﻃﺮﻓﺎﻧﻪ ﻭ ﺑﯽﺗﻔﺎﻭﺕ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺑﻪﮔﺮﺩﻥ ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﻣﯽﺍﻓﺘﺪ ﻭﻟﯽ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺍﺯﺁﻥ ﺧﺼﻠﺖ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﻣﻨﺘﺰﻉ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎﺯﺗﺎﺏ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺩﺭ ﺿﻤﻴﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﺩ ﻭ‪‬ﻡ‬
‫ﺍﻳﻦﮐﺘﺎﺏ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻋﻠﻞ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻳﺎﺑﯽ ﺩﺭﻫﻢﺗﺮﺍﺯﺷﺪﻥ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻴﺎﻥ ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻋﻠﻞ ﺟﺒﺮﺍﻥﻳﺎﺑﯽﮐﻪ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﺗﻌﻴﻴﻦﮐﻨﻨﺪﻩﺍﯼ ﺩﺭﺗﻘﺴﻴﻢ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪،‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۸۲‬‬

‫ﺩﺭ ﺷﻴﻮﺓ ﺍﻧﮕﺎﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺑﻪ ﻋﻠﻞ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﻭ )ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺫﻫﻨﯽ( ﺑﻪﺩﻻﻳﻞ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺧﻮﺩ‪ ‬ﺳﻮﺩ‬
‫ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺼﻮ‪‬ﺭ ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﻣﺮﺍﻗﺒﺖﮐﺎﺭ‪ ،‬ﮐﻪ ﺍﺯ ﻣﻘﺎﺑﻠﺔ ﺁﻥ ﺑﺎ ﺑﻬﺮﻩ ﻧﺎﺷﯽ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﻪ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ‬
‫ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺟﺪﺍﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻭ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﻫﻢ ﺟﺪﺍ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪-‬‬
‫ﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﻪ ﻋﮑﺲ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺭﮐﻦ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺩﻫﻨﺪﺓ ﺳﻮﺩ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎ ﻧﮑﻪ ﺁ‪ .‬ﺍﺳﻤﻴﺚ ﻗﺒﻼﹰ ﺑﻪ ﺩﺭﺳﺘﯽ ﻣﺘﺬﮐﺮ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺟﺰﺀ ﺑﻪﺻﻮﺭﺗﯽ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻭ‬
‫ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺟﺪﺍ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ )ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺟﻤـﻊ ﺑﻬﺮﻩ ﻭ ﻧﻔـﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ( ﺍﺯ ﻳﮏ ﺳﻮ ﻭ ﺍﺯ ﺳﻮﯼ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺠﺰﹼﺍ ﺍﺯﺁﻥ ﻗﺴﻤﺖ ﺍﺯ ﺳﻮﺩﮐﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻭﺿﻊ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﺑﻪ ﺍﺻﻄﻼﺡ ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ ﺻﺎﻑ ﻭ ﭘﻮﺳﺖ ﮐﻨﺪﺓ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺳﻴﻤﺎﯼ ﻣﺪﻳﺮﺁﻥ ﺭﺷﺘﻪ ﻫﺎﺋﯽ‬
‫ﺍﺯﮐﺴﺐ ﻭﮐﺎﺭ ﺗﺠﻠﹼﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﺪﮐﻪ ﻭﺳﻌﺖ ﺩﺍﻣﻨﻪ ﮐﺎﺭ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﭼﻨﺎﻥ ﺗﻘﺴﻴﻢ‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺍﯼ ﺭﺍ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩﮐﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ ﻣﺪﻳﺮ‬
‫ﻣﻴﺴ‪‬ﺮ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪.‬‬
‫ﮐﺎﺭ ﻣﺮﺍﻗﺒﺖ ﻭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺩﺭ ﻫﺮﺟﺎﮐﻪ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﯽ ﻭﺍﺳﻄﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺻﻮﺭﺕ ﻳﮏ ﺭ‪‬ﻭ ﻧﺪ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﺎﹰ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪﺍﯼ ﺩﺍﺭﺩ ﻭﮐﺎﺭ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﺓ ﻣﺴﺘﻘﻠﹼﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ ﺿﺮﻭﺭﺗﯽ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ١.‬ﻭﻟﯽﮐﺎﺭ ﻣﺮﺍﻗﺒﺖ ﻭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺩﻭﮔﺎﻧﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﻳﮏﺳﻮ ﺩﺭ ﻫﻤﺔﮐﺎﺭﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺁﻥ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻣﺘﻌﺪ‪‬ﺩﯼ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﯽ ﻭ ﻭﺣﺪﺕ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺩﺭ ﺍﺭﺍﺩﺓ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﻭ ﺩﺭ ﻭﻇﺎﻳﻔﯽ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ‬
‫ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﻫﺎﯼ ﺟﺰﺀ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﮐﺎﺭﮔﺎﻩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺑ‪‬ﺮ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺭﻫﺒﺮ ﻳﮏ ﺍﺭﮐﺴﺘﺮ ﺍﻳﻔﺎ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﮐﺎﺭ ﻣﻮﻟﹼﺪﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ‬
‫ﻫﺮ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﻫﻢﺑﺴﺘﻪﺍﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﻮﺩ‪.‬‬

‫‪۱‬ـ "ﻣﺮﺍﻗﺒﺖ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ )ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺍﺭﺿﯽ ﺩﻫﻘﺎﻧﯽ( ﺑﻪﮐﻠﹼﯽ ﻏﻴﺮﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ‪".‬‬
‫)‪(J. E. Cairnes, "The Slave Power", London, 1862, p. 48, 49‬‬
‫‪۵۸۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ــ ﺑﺎ ﺻﺮﻑ ﻧﻈﺮﮐﺎﻣﻞ ﺍﺯ ﺑﺨﺶ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ــ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﺭ ﻣﺮﺍﻗﺒﺖ ﺩﺭ ﻫﺮ‬
‫ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﮐﻪ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮﺗﻀﺎﺩ ﻣﻴﺎﻥﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﺓ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻭ ﻣﺎﻟﮏ ﻭﺳﺎﻳﻞ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺿﺮﻭﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﻗﺪﺭ ﺍﻳﻦ ﺗﻀﺎﺩ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻧﻴﺰ ﻧﻘﺸﯽﮐﻪ ﺍﻳﻦ‬
‫ﮐﺎﺭ ﻣﺮﺍﻗﺒﺖ ﺍﻳﻔﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﻧﻈﺎﻡ ﺑﺮﺩﮔﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻘﺶ ﺑﻪ‬
‫ﺣﺪ‪ ‬ﺍﻋﻼﯼ ﺧﻮﺩ ﻣﯽﺭﺳﺪ‪ ١.‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻧﻴﺰ ﺍﻳﻦﮐﺎﺭ ﻣﺮﺍﻗﺒﺖ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﺍﺟﺘﻨﺎﺏ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﻣﺼﺮﻑ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﮐﺎﺭ‬
‫ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ‪ .‬ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻣﺎﻧﻨﺪﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭﺩﻭﻟﺖﻫﺎﯼ ﺍﺳﺘﺒﺪﺍﺩﯼ)‪ (٢‬ﻣﯽﮔﺬﺭﺩﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺁﻧﻬﺎﮐﺎﺭ ﻣﺮﺍﻗﺒﺖ ﻭ ﻣﺪﺍﺧﻠﺔ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺩﻭ ﺟﻨﺒﻪ ﺍﺳﺖ‪ :‬ﻫﻢ ﺍﻧﺠﺎﻡﮐﺎﺭﻫﺎﯼ ﻋﻤﻮﻣﯽﺋﯽ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑ‪‬ﺮ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩﮐﻪ ﺍﺯ ﻣﺎﻫﻴ‪‬ﺖ ﻫﺮ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻫﻤﺒﻮﺩﯼ ﺑﺮﻣﯽﺧﻴﺰﺩ ﻭ ﻫﻢ ﻣ‪‬ﺤﺘﹶﻮﯼﹺ ﻭﻇﺎﻳﻔﯽ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺯ ﺗﻀﺎﺩ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺑﺎ ﺗﻮﺩﻩﻫﺎﯼ ﺧﻠﻖ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬
‫ﻧﺰﺩ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﯽ ﺋﯽ ﮐﻪ ﻧﻈﺎﻡ ﺑﺮﺩﮔﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺩﻳﺪﮔﺎﻥ ﺩ ﺍﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻢ ﺩﺭ‬
‫ﺗﺌﻮﺭﯼ ﻭ ﻫﻢ ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﺑﺎ ﺁﻥ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻫﺮﺩﻭ ﺟﻨﺒﺔ ﮐﺎﺭ ﻣﺮﺍﻗﺒﺖ ﺭﺍ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ‬
‫ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻳﮑﺠﺎ ﻭ ﺗﻔﮑﻴﮏﻧﺸﺪﻩ ﻳﺎﻓﺖﮐﻪ ﻧﺰﺩ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻧﺎﻥ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺷﻴﻮﺓ ﻣﻄﻠﻖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩﺑﺮﺍﻳﻦ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻫﻢﺍﮐﻨﻮﻥ‬
‫ﺿﻤﻦ ﻣﺜﺎﻟﯽ ﻧﺸﺎﻥ ﺧﻮﺍﻫﻢ ﺩﺍﺩ‪ ،‬ﺳﺘﺎﻳﺸﮕﺮﺍﻥ ﻧﻈﺎﻡ ﺑﺮﺩﮔﯽ ﺟﺪﻳﺪ ﻧﻴﺰ ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﺎﺭ‬
‫ﻣﺮﺍﻗﺒﺖ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻋﻠﹼﺖ ﺗﻮﺟﻴﻪﮐﻨﻨﺪﺓ ﺑﺮﺩﮔﯽ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪﮐﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻧﺎﻥ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺩﻟﻴﻞ ﺑﺮﺍﯼ ﻧﻈﺎﻡ ﻣﺰﺩﻭﺭﯼ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪۱‬ـ "ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻃﺒﻴﻌﺖِﮐﺎﺭ ﺍﻗﺘﻀﺎﮐﻨﺪﮐﻪ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ )ﻣﻘﺼﻮﺩ ﺑﺮﺩﮔﺎﻥ ﺍﺳﺖ( ﺩﺭ ﻋﺮﺻﺔ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﺍﯼ ﺗﻮﺯﻳﻊ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪﺗﻨﺎﺳﺐ ﺁﻥ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﻣﺮﺍﻗﺒﻴﻦ ﻭﻟﺬﺍ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺍﻗﺒﺖ ﺍﺳﺖ ﺑﺎﻻ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪".‬‬
‫)‪ ، Cairnes‬ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺛﺮ‪ ،‬ﺹ‪(۴۴‬‬
‫)‪ (۲‬ﻣﻘﺼﻮﺩ ﻣﺎﺭﮐﺲ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺍﺯﺁﺛﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮﺵ ﻧﻴﺰ ﻣﺴﺘﻔﺎﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﻭﻟﺖﻫﺎﯼ ﺍﺳﺘﺒﺪﺍﺩﯼﺋﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﺷﺮﻕ ﺑﺎﺳﺘﺎﻥ ﺑﻪﺩﻧﺒﺎﻝ ﻓﺮﻭﭘﺎﺷﯽ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﻫﻤﺒﻮﺩﯼ ﺑ‪‬ﺪﻭﯼ ﺗﺸﮑﻴﻞﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﻭ ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺭﺍ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺁﻥ ﺭﺍ "ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﺳﻴﺎﺋﯽ" ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۸۴‬‬

‫ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻭﻳﻠﯽﮐﻮﺱ)‪ (١‬ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﮐﺎﺗﻦ)‪: (٢‬‬

‫ﻣﺒﺎﺷﺮ )ﻭﻳﻠﯽﮐﻮﺱ ﻣﺸﺘﻖ ﺍﺯﮐﻠﻤـﺔ‬ ‫"ﺑﺎﻻﯼ ﺳﺮ ﺑﻨﺪﮔﺎﻥ ﺭﻭﺳﺘـﺎﺋﯽ )‪(familia rustica‬‬

‫ﻭﻳﻼ) ‪ ( (٣‬ﺍﻳﺴﺘﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﻭ ﺧﺮﺝ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽ ﺧﺮﺩ ﻭ ﻣﯽ ﻓﺮﻭﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺩﺳﺘﻮﺭﻫﺎﯼﺧﻮﺍﺟﻪﺭﺍ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭﺩﺭﻏﻴﺎﺏ ﺍﻭ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭ ﻣﺠﺎﺯﺍﺕ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪...‬‬
‫ﻃﺒﻴﻌﺘﺎﹰ ﻣﺒﺎﺷﺮ ﺁﺯﺍﺩﺗﺮ ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻨﺪﮔﺎﻥ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﮐﺘﺎﺏﻫﺎﯼ ﻣﺎﮔﻮﻥ )‪ (4‬ﺍﻧﺪﺭﺯ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪﮐﻪ ﺑﻪﺍﻭ‬
‫ﺍﺟﺎﺯﺓ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝ‪ ،‬ﻓﺮﺯﻧﺪﺩﺍﺷﺘﻦ ﻭ ﺻﻨﺪﻭﻕ ﻭﻳﮋﻩ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩ ﻭ ﮐﺎﺗﻮﻥ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺩﺍﺷﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺍﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺯﻥ ـ ﻣﺒﺎﺷﺮﯼ ﺍﺯﺩﻭﺍﺝﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺒﺎﺷﺮ ﺗﻨﻬﺎﮐﺴﯽ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺍﻣﻴﺪ ﺩﺍﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪﻩ‪ ،‬ﺧﻮﺍﺟﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺁﺯﺍﺩ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺑﻘﻴﺔ ﺍﻣﻮﺭ‪ ،‬ﻫﻤـﺔ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﻳﮑﺠﺎ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻫﻤﺒﻮﺩﯼ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﺮﺩﻧﺪ‪ ...‬ﻫﺮ ﺑﻨﺪﻩ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺧﻮﺩ ﻣﺒﺎﺷﺮ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭﺃﺱ ﻣﺪﺕﻫﺎﯼ ﻣﻘﺮ‪‬ﺭ ﺑﻪﺣﺴﺎﺏ ﺧﻮﺍﺟﻪ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺁﻥ ﻗﻨﺎﻋﺖ ﻣﯽ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ‪ ...‬ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺩﺭﻳﺎﻓﺘﯽ ﺑﺮﺣﺴﺐﮐﺎﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ‬
‫ﻣﺜﻼﹰ ﻣﺒﺎﺷﺮ ﮐﻪﮐﺎﺭﯼ ﺁﺳﺎﻥ ﺗﺮ ﺍﺯ ﺑﻨﺪﮔﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺍﺷﺖ ﻣﻴﺰﺍﻧﯽﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ‬
‫ﻣﯽﻧﻤﻮﺩ‪".‬‬
‫)‪(Mommsen,"Römische Geschichte", zweite Auflage, 1856, I. p. 809, 810.‬‬

‫)‪Villicus (۱‬‬
‫)‪ Caton (۲‬ﻳﺎ ‪ Cato‬ـ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﻟﺘﻤﺮﺩ ﻭ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﺓ ﺭﻭﻣﯽ ﺳﺪﺓ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﭘﻴﺶﺍﺯ ﻣﻴﻼﺩ ﺑﻪﺯﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ﺹ‪۳۶۳‬‬
‫]ﺻﻔﺤﺔ ‪ ۵۰۲‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫)‪ Villa (۳‬ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻻﺗﻴﻦ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﻣﻠﮏ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪ Magon (۴‬ﻳﺎ ‪ Mago‬ـ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﺓ ﮐﺎﺭﺗﺎﮊﯼﮐﻪﮐﺘﺎﺏﻫﺎﺋﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩﮐﺸﺖﺩﺍﺭﯼ‬
‫ﻭ ﺩﺭﺧﺖﻧﺸﺎﻧﯽ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺎﻡ ﺑﺮﺩﮔﯽ ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻭﻳﺮﺍﻧﯽﮐﺎﺭﺗﺎﮊ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺭﻭﻣﻴﺎﻥ‪ ،‬ﺍﻳﻦﺁﺛﺎﺭ‬
‫ﺑﻪﺩﺳﺘﻮﺭ ﺳﻨﺎﯼ ﺭ‪‬ﻡ ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﻻﺗﻴﻨﯽ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺍﺯﺁﻥ ﭘﺲ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻧﻤﻮﻧﻪﺍﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﺩﺍﺩﻥﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ‬
‫ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻡ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺍﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﻭ ﺯﻣﺎﻥ ﺗﺄﻟﻴﻒ ﺍﻳﻦ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﻃﻼﻋﯽ‬
‫ﺩﺭﺩﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪۵۸۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺍﺭﺳﻄﻮ‪:‬‬
‫"ﺯﻳﺮﺍﮐﻪ ﺧﻮﺍﺟﻪ )ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ( ﺧﻮﺍﺟﮕﯽﺧﻮﺩﺭﺍ ﻧﻪ ﺍﺯﺍﻳﻦﻟﺤﺎﻅ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﺑﻨﺪﻩ ﺍﺳﺖ )ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ ﻧﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻟﺤﺎﻅﮐﻪ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﻮﺍﻧﺎﺋﯽ ﺧﺮﻳﺪﮐﺎﺭ ﺭﺍ‬
‫ﻣﯽﺩﻫﺪ( ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺯﺁﻥ ﺣﻴﺚﮐﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﺪ )ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‬
‫ﻭ ﺍﻣﺮﻭﺯﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﺰﺩﻭﺭ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ(‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﺍﻧﺶ ﻫﻴﭻﭼﻴﺰ ﺑﺰﺭﮒ ﻭ ﻣﺘﻌﺎﺩﻟﯽ‬
‫ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﻨﺪﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻬﻢ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﺮﮐﺴﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻥﺩﺍﺩﻥ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﻔﻬﻤﺪ‪ .‬ﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺧﻮﺍﺟﮕﺎﻥ ﻻﺯﻡ ﻧﺸﻤﺮﻧﺪﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﮔﺮﻓﺘﺎﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺩﺭﺩﺳﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺘﺨﺎﺭ ﺭﺍ ﻧﺎﻇﺮ )‪ (epitropos‬ﺑﻪﻋﻬﺪﻩ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺧﻮﺍﺟﮕﺎﻥ ﺧﻮﺩ‬
‫)‪(١‬‬
‫ﺑﻪ ﺍﻣﻮﺭ ﺩﻭﻟﺘﯽ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﻧﺪ‪ ) ".‬ﺍﺭﺳﻄﻮ‪" ،‬ﺟﻤﻬﻮﺭﻳﺖ" ﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭ‪‬ﻝ(‬
‫)‪(Arist. "Respubl.", ed. Bekker, lib. I, 7‬‬

‫ﺍﺭﺳﻄﻮ ﺑﺎﮐﻠﻤﺎﺗﯽ ﺧﺸﮏ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺭﺍ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪﮐﻪ ﺣﺎﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﺩﺭ ﻋﺮﺻﺔ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻭ‬

‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ ﻗﺪﺭﺕ ﺭﺍ ﻭﺍﺩﺍﺭ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ﮐﻪ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺣ‪‬ﮑﻤﺮﺍﻧﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﺔ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽﺁﻧﻬﺎ ﻓﻦ‪ ‬ﻣﺼﺮﻑﻧﻤﻮﺩﻥ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﺪﺍﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻭ‬
‫ﺳﭙﺲ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﮑﺎﺭ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﻭﻣﺮﺍﻗﺒﺖ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﺟﻬﺖ ﺑﻪﻣﺤﺾ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺧﻮﺍﺟﻪ ﺩﺍﺭﺍﺋﯽﮐﺎﻓﯽ ﺑﻪﻫﻢ ﺯﺩ "ﺍﻓﺘﺨﺎﺭ" ﺍﻳﻦ ﺩﺭﺩﺳﺮ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻳﮏ ﻧﺎﻇﺮ‬
‫ﻣﺤﻮ‪‬ﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮐﺎﺭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻳﺎ ﻣﺮﺍﻗﺒﺖ‪ ،‬ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﻭﻳﮋﻩ ﺍﯼ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻫﺮﮐﺎﺭ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺴﺘﻪ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺯ ﺗﻀﺎﺩ ﻣﻴﺎﻥ ﺻﺎﺣﺐ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﺁﻧﮑﻪ‬

‫)‪ (۱‬ﻫﻤﺔ ﻧﻘﻞﻗﻮﻝﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﺭﺳﻄﻮ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﻋﻴﻨﺎﹰ ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﻳﻮﻧﺎﻧﯽﺁﻣﺪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﻋﻴﻦ ﻣﺘﻮﻥ‬
‫ﻳﻮﻧﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﺓ ﻓﺎﺭﺳﯽﺯﺑﺎﻥ ﺗﺠﻤ‪‬ﻞ ﺯﺍﺋﺪﯼ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺗﺮﺟﻤﺔ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺯ ﺭﻭﯼ ﺯﺑﺎﻥ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ ﺍﮐﺘﻔﺎ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺗﺮﺟﻤﺔ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺑﻬﺘﺮ ﻓﻨﯽ‬
‫ﭼﺎﭖ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻟﺰﻭﻣﺎﹰ ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﻭﻓﺎﺩﺍﺭﯼﮐﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﻣﺘﻦ ﺟﻤﻠﻪﻫﺎﯼ ﻧﻘﻞﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﺯﺑﺎﻥ ﻳﻮﻧﺎﻧﯽ ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﻣﺘﻦ‬
‫ﮔﻨﺠﺎﻧﺪﻩ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۸۶‬‬

‫ﻓﻘﻂ ﻣﺎﻟﮏ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﮐﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﻣﯽ ﺧﻴﺰﺩ ــ ﺍﻋﻢ‪ ‬ﺍﺯ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﮐﺎﺭ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻈﺎﻡ‬
‫ﺑﺮﺩﮔﯽ‪ ،‬ﻳﮑﺠﺎ ﺑﺎ ﺧﻮﺩﮐﺎﺭﮔﺮ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﺷﻮﺩ ﻭ ﻳﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺧﻮﺩ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﮐﺎﺭﺵ ﺭﺍ‬
‫ﻣﺼﺮﻑﮐﺎﺭ ﻭﯼ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ‬ ‫ﺑﻔﺮﻭﺷﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﺓ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺩﻟﻴﻞ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺪ ــ ﻳﻌﻨﯽ ﻭﻇﻴﻔﻪﺍﯼﮐﻪ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽ ﺭﻭﺩ ﻭ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﻭ ﺗﺼﺎﺣﺐﮐﺎﺭ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﻧﻴﺎﻓﺘﺔ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺰ ﺍﻏﻠﺐ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﯼ ﻣﻌﺮ‪‬ﻓﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺣﻖ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ‬
‫ﻫﻴﭽﮕﺎﻩ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﺗﻮﺟﻴﻬﯽ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺯ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ ﻭﮐﻴﻞ ﺩﻋﺎﻭﯼ ﺑﻪﻧﺎﻡ ﺍﻭ ﹸﮐﻨﹸﺮ)‪ ،(١‬ﻣﺪﺍﻓﻊ ﺑﺮﺩﻩ‪-‬‬
‫ﺩﺍﺭﯼ ﺩﺭ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ‪ ،‬ﺿﻤﻦ ﻣﻴﺘﻴﻨﮕﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ‪ ۱۹‬ﺩﺳﺎﻣﺒﺮ ‪ ۱۸۵۹‬ﺩﺭ ﻧﻴﻮﻳﻮﺭﮎ ﺗﺤﺖ‬
‫ﺷﻌﺎﺭ "ﻋﺪﺍﻟﺖ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﺟﻨﻮﺑﯽ" ﺑﺮﮔﺰﺍﺭ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻋﻤﻞ ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻭﯼ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﻒ ﺯﺩﻥ ﻫﺎﯼ ﻣﻤﺘﺪ ﺍﺳﺘﻘﺒﺎﻝ ﮔﺮﺩﻳﺪﮔﻔﺖ‪" :‬ﺑﻠﻪ ﺁﻗﺎﻳﺎﻥ‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺧﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺳﻴﺎﻩﭘﻮﺳﺖ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﭼﻨﻴﻦ ﻭﺿﻊ ﺑﻨﺪﮔﯽ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﯼ ﻧﻴﺮﻭﻣﻨﺪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺮﺍﯼﮐﺎﺭ‬
‫ﺗﻮﺍﻧﺎﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻃﺒﻴﻌﺖﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺮﻭﺋﯽ ﺑﻪﻭﯼ ﻋﻄﺎﮐﺮﺩﻩﺍﺳﺖ ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺍﻧﺎﺋﯽﹺ‬
‫ﺣ‪‬ﮑﻤﺮﺍﻧﯽ ﻭ ﻣﻴﻞ ﺑﻪﮐﺎﺭﮐﺮﺩﻥ ﻣﺤﺮﻭﻡﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪) .‬ﮐﻒﺯﺩﻥﻫﺎ(‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻫﺮﺩﻭ ﺧﺼﻠﺖ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪﻭﯼ ﺍﺭﺯﺍﻧﯽ ﻧﮑﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ! ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﻃﺒﻴﻌﺘﯽﮐﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻣﻴﻞ ﺑﻪﮐﺎﺭﮐﺮﺩﻥ ﻣﺤﺮﻭﻡ ﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﺑﻪﻭﯼ ﺻﺎﺣﺒﯽ ﻋﻄﺎ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻗﻬﺮﺍﹰ ﺑﻪﻣﻴﻞ ﻭﺍﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻗﻠﻴﻤﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼﺁﻥ ﺧﻠﻖ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﻭﯼ ﺧﺪﻣﺘﮕﺰﺍﺭﯼ ﺑﺴﺎﺯﺩﮐﻪ ﻫﻢ ﺑﺮﺍﯼﺧﻮﺩﺵ ﻭ ﻫﻢ ﺭﺑﺎﯼ ﺧﻮﺍﺟﻪﺍﯼﮐﻪ ﺍﻭﺭﺍ‬
‫ﺗﺤﺖ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ ﺳﻮﺩﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻣﻦ ﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩﻥ ﺳﻴﺎﻩﭘﻮﺳﺖ ﺩﺭ ﻭﺿﻌﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻭ ﻣﻘﺮ‪‬ﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻮﻻﺋﯽﮐﻪ ﺑﺮ ﺍﻭ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺭﺍﻧﹶﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ‬
‫ﺑﯽﻋﺪﺍﻟﺘﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻭ ﻧﻴﺰ ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻗﻬﺮﺍﹰ ﻭﺍﺩﺍﺭ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎﮐﺎﺭ ﺧﻮﻳﺶ ﺟﺒﺮﺍﻥ‬
‫ﻋﺎﺩﻻﻧﺔ ﺯﻳﺎﻥ ﮐﻮﺷﺶ ﻭ ﺍﺳﺘﻌﺪﺍﺩﻫﺎﺋﯽ ﺭﺍ ﺑﻨﻤﺎﻳﺪﮐﻪ ﺧﻮﺍﺟﻪ ﺍﺵ ﺑﺮﺍﯼ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮﻭﺍﺋﯽ ﺑﺮ ﻭﯼ‬
‫ﺻﺮﻑ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺗﺎ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩﺵ ﻭ ﻫﻢ ﺑﺮﺍﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﻮﺩﻣﻨﺪ ﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺣﻘﹼﯽ ﺍﺯ‬

‫)‪۱۸۰۴) O’Conor, Charles (۱‬ـ‪ (۱۸۸۴‬ـ ﺣﻘﻮﻗﺪﺍﻥ ﻭ ﻣﺮﺩ ﺳﻴﺎﺳﯽﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ‪.‬‬

‫‪۵۸۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫)‪(١‬‬
‫ﺍﻭ ﺯﺍﻳﻞ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪".‬‬
‫ﻫﻢﺍﮐﻨﻮﻥ ﻧﻴﺰﮐﺎﺭﮔﺮ ﻣﺰﺩﻭﺭ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮﺩﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮﻻﺋﯽ ﺩﺍﺷﺘﻪﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺍﻭﺭﺍ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻭﺍﺩﺍﺭﺩ‬
‫ﻭ ﺑﺮ ﻭﯼ ﻓﺮﻣﺎﻥ ﺭﺍﻧﹶﺪ‪.‬٭ ﻭﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﺳ‪‬ﺮﻭ‪‬ﺭﯼ ﻭﭼﺎﮐﺮﯼ ﻣﻔﺮﻭﺽﮔﺮﺩﻳﺪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ‬
‫ﮐﻪ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﻣﺰﺩﻭﺭ٭٭ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺑﺎﺷﺪ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺧﻮﻳﺶ ﻭﻋﻼﻭﻩﺑﺮﺁﻥ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﻣﺮﺍﻗﺒﺖ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﺟﺒﺮﺍﻥ ﮐﺎﺭ ﺳ‪‬ﺮ ﻭ‪‬ﺭﯼ ﻭ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺑﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺟﻨﺒﺔ ﻗﺎﻧﻮﻧﻤﻨﺪ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ "ﺗﺎ‬
‫ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻋﺎﺩﻻﻧﺔ ﺯﻳﺎﻥﮐﻮﺷﺶ ﻭ ﺍﺳﺘﻌﺪﺍﺩﻫﺎﺋﯽ ﺭﺍ ﺑﻨﻤﺎﻳﺪﮐﻪ ﺧﻮﺍﺟﻪﺍﺵ ﺑﺮﺍﯼ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮﻭﺍﺋﯽ ﺑﺮ‬
‫ﻭﯼ ﺻﺮﻑ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺗﺎ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩﺵ ﻭ ﻫﻢ ﺑﺮﺍﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺳﻮﺩﻣﻨﺪ ﺳﺎﺯﺩ‪".‬‬
‫ﮐﺎﺭ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﻭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﺁﻥ ﺣﺪ‪ ‬ﮐﻪ ﺍﺯ ﺧﺼﻠﺖ ﺗﻀﺎﺩﺩﺍﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻭ ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ ﺍﺯ‬
‫ﺳﻴﺎﺩﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺮﮐﺎﺭ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪) ،‬ﻭﻟﺬﺍ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺣﻴﺚ ﻫﻤﺔ ﺷﻴﻮﻩﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼﮐﻪ‬
‫ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺗﻀﺎﺩ ﻃﺒﻘﺎﺗﯽ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻭﺟﻪ ﻣﺸﺘﺮﮎ ﺩﺍﺭﻧﺪ(‪ ،‬ﺩﺭ‬
‫ﻧﻈﺎﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﻧﻴﺰ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﻭ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﺍﯼ ﺟﺪﺍﺋﯽ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﻣﻮﻟﹼﺪﯼ ﺟﻮﺵ‬
‫ﻣﯽﺧﻮﺭﺩﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﺮﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪﻫﻢﺑﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪﮐﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﻧﻮﻉ ﻭﻳﮋﻩ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩ‬
‫ﻣﺤﻮ‪‬ﻝ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻳﮏ ﺍﭘﻴﺘﺮﻭﭘﻮﺱ) ‪ (٢‬ﻳﺎ ﺭﮊﻳﺴﻮﺭ)‪ ، (٣‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﻓﺮﺍﻧﺴﺔ ﻓﺌﻮﺩﺍﻝ‬

‫)‪ (۱‬ﺍﻇﻬﺎﺭﺍﺕ ﻓﻮﻕ ﺍﺯ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﺔ ﻧﻴﻮﻳﻮﺭﮎ ﺩﻳﻠﯽﺗﺮﻳﺒﻮﻥ )‪ (New-York Daily Tribune‬ﻣﻮﺭ‪‬ﺥ ‪ ۲۰‬ﺩﺳﺎﻣﺒﺮ‬
‫ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۵۹‬ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ـ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﺔ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎﺋﯽ ﻣﺰﺑﻮﺭﮐﻪ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۴۱‬ﺗﺎ ‪ ۱۹۲۴‬ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻣﯽﻳﺎﻓﺖ ﻃﯽ‪‬‬
‫ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ‪ ۴۰‬ﻭ ‪ ۵۰‬ﻗﺮﻥﮔﺬﺷﺘﻪ ﺭ‪‬ﻭﹺﺵﹺ ﺗﺮﻗﹼﻴﺨﻮﺍﻫﺎﻧﻪﺍﯼ ﺩﺭ ﭘﻴﺶﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﺮﺩﮔﯽ ﺑﻪﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﻭ ﺍﻧﮕﻠﺲ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﺍﺯ ﺍﻭﺕ‪ ۱۸۵۱‬ﺁﻏﺎﺯ ﺷﺪ ﻭﻣﻘﺎﻻﺕ ﻣﺘﻌﺪ‪‬ﺩﯼ ﺑﻪﻗﻠﻢ ﺑﻨﻴﺎﻧﮕﺬﺍﺭﺍﻥ‬
‫ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﻋﻠﻤﯽ ﺩﺭﺁﻥ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺎﺭﺱ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۶۲‬ﻃﯽ‪ ‬ﺟﻨﮓ ﺩﺍﺧﻠﯽﺁﻣﺮﻳﮑﺎ‬
‫ﻗﻄﻊﮔﺮﺩﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺍﺯﺁﻥﺟﻬﺖ ﻣﺘﻮﻗﹼﻒ ﺷﺪﮐﻪ ﺭﻓﺘﻪﺭﻓﺘﻪ ﺷﻮﺭﺍﯼ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻥﺁﻥﺭﺍﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﺎﮔﺮﺍﻳﺶﻫﺎﯼ‬
‫ﺍﺭﺗﺠﺎﻋﯽ ﻭ ﻫﻮﺍﺩﺍﺭ ﺳﺎﺯﺵ ﺑﺎ ﺍﻳﺎﻻﺕ ﺑﺮﺩﻩﺩﺍﺭ ﺟﻨﻮﺑﯽ ﺍﺷﻐﺎﻝ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫‪(. /(" +) .1‬‬ ‫) ('‪'2 3 4 ".‬‬ ‫٭ ‪* + , ..." # $ %‬‬
‫‪(. /(" +) .1‬‬ ‫‪' 6 " ,%5‬‬ ‫٭٭ ‪$ " # $ %‬‬
‫)‪) Epitropos (۲‬ﻧﺎﻇﺮ ﺑﻨﺪﮔﺎﻥ ﺩﺭ ﻳﻮﻧﺎﻥ ﺑﺎﺳﺘﺎﻥ(‪.‬‬
‫)‪) Regisseur (۳‬ﻣﺒﺎﺷﺮ(‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۸۸‬‬

‫ﻧﺎﻣﻴﺪﻩ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﺟﺪﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻪ ﻣﺠﺮ‪‬ﺩ ﺁﻧﮑﻪ ﺩﺍﻣﻨﺔ ﮐﺎﺭ ﺑﻪ ﻗﺪﺭﮐﺎﻓﯽ ﺍﺑﻌﺎﺩ‬
‫ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﻣﺰﺩ ﻳﮏﭼﻨﻴﻦ ﻣﺪﻳﺮﯼ )ﻣﻨﺎﺟﺮ‪ (Manager‬ﺭﺍ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ‪،‬‬
‫ﺷﮑﻞ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﮐﺎﺭ ﻳﮏ ﻧﻔﺮﮐﺎﺭﮔﺮ ﻣﺎﻫﺮ ﺭﺍ ﺑﻪﺧﻮﺩ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺻﻨﻌﺘﯽ‬
‫)‪(١‬‬
‫ﻣﺎ ﻫﻨﻮﺯ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺩﻭﺭﺗﺮ ﺍﺯﺁﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ "ﺑﻪﺍﻣﻮﺭ ﺩﻭﻟﺘﯽ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ‪".‬‬
‫ﺍﻳﻦﮐﻪ ﻣﻨﺎﺟﺮﻫﺎﯼ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻭ ﻧﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺻﻨﻌﺘﯽ "ﺭﻭﺡ ﻧﻈﺎﻡ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﺎ" ﻫﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻄﻠﺒﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺁﻗﺎﯼ ﻳﻮﺭ)‪ (٢‬ﻗﺒﻼﹰ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﺍ ﺳﺖ‪ ٣.‬ﺁﻧﭽﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻫﺮﭼﻪ ﻻﺯﻡ ﺑﻮﺩ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﭘﻴﺸﻴﻦﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﻪﺟﺎﺋﯽ ﺭﺳﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﮐﺎﺭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖﮐﺎﻣﻼﹰ ﺟﺪﺍ‬
‫ﺍﺯ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺩﺭﮐﻮﭼﻪﻫﺎ ﺭﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﻳﮕﺮ ﻟﺰﻭﻣﯽ ﻧﺪﺍﺭﺩﮐﻪ ﮐﺎﺭ‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺧﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﻻﺯﻡ ﻧﮑﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻳﮏ‬
‫ﻧﻔﺮ ﻣﺪﻳﺮ ﺍﺭﮐﺴﺘﺮ ﺧﻮﺩ ﻣﺎﻟﮏ ﺁﻻﺕ ﻣﻮﺳﻴﻘﯽ ﺍﺭﮐﺴﺘﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﺭﻫﺒﺮﯼ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺍﺯﺣﻴﺚ‬
‫ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺭﻫﺒﺮ ﺍﺭﮐﺴﺘﺮ ﻫﻴﭻ ﺳﺮﻭﮐﺎﺭﯼ ﻫﻢ ﺑﺎ "ﻣﺰﺩ" ﺩﻳﮕﺮﮐﺎﺭﮐﻨﺎﻥ ﺍﺭﮐﺴﺘﺮ‬
‫ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎﯼ ﺗﻌﺎﻭﻧﯽ)‪ (4‬ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺭﺍ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‪ ،‬ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥﮐﺎﺭﻣﻨﺪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺯﺍﺋﺪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖﮐﻪ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﺑﺮﺟﺴﺘﺔ ﺧﻮﺩﺵ‪ ،‬ﺯﻣﻴﻦ‪-‬‬
‫ﺩﺍﺭﺍﻥ ﺑﺰﺭﮒ ﺯﺍﺋﺪ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻓﻘﻂ ﺍﺯ ﺧﺼﻠﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‬
‫ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺷﯽ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺎ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﻧﻤﯽ ﺭﻭﺩ‪ ،‬ﺗﺎ ﺁﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﮐﻪ‬

‫)‪ (۱‬ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺑﻪﮔﻔﺘﺔ ﭘﻴﺶﻳﺎﺩﺷﺪﺓ ﺍﺭﺳﻄﻮ‪.‬‬

‫)‪Ure (۲‬‬
‫‪۳‬ـ ﺁ‪ .‬ﻳﻮﺭ ﺩﺭ"ﻓﻠﺴﻔﺔ ﻣﺎﻧﻮﻓﺎﮐﺘﻮﺭﻫﺎ" "‪ ، ۱۸۳۶ ، "Philos. of Manufactures‬ﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﺹ‪ ۶۷‬ـ ‪۶۸‬‬
‫ﺍﺛﺮﯼ ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺍﻳﻦ ﭘﻴﻨﺪﺍﺭﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ )‪ Pindar‬ﺷﺎﻋﺮ ﻏﺰﻟﺴﺮﺍﯼ ﻳﻮﻧﺎﻧﯽ ﻗﺮﻥ ﺷﺸﻢ ﻳﺎ ﭘﻨﺠﻢ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ‬
‫ﻣﻴﻼﺩ( ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﻏﺰﻟﺴﺮﺍﺋﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺁﻧﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺑﻪﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ ﺍﻏﻠﺐ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺮﺍﺩﮐﻮﭼﮑﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﺁﮔﺎﻫﯽ ﺍﺯ ﻣﮑﺎﻧﻴﺴﻤﯽﮐﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍ ﺭﻣﯽﺩﻫﻨﺪ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪Les fabriques cooperatives - Kooperativfabriken (۴‬‬
‫‪۵۸۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﮐﺎﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺑﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺸﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﻏﻴﺮ ﻧﻴﺴﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﺯ ﺷﮑﻞ ﮐﺎﺭ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻋﻤﻞ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ ﻭ ﺍﺯ ﻫﻢ ﺑﺴﺖ ﻭ ﻫﻤﮑﺎﺭﯼ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻣﺘﻌﺪ‪‬ﺩ ﺑﺮﺍﯼ ﺣﺼﻮﻝ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺍﯼ‬
‫ﻭﺍﺣﺪ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻫﻢ ﺧﻮﺩ ﮐﺎﺭ ﻭ ﻫﻢ ﺍﻳﻦ ﺷﮑﻠﯽ ﮐﻪ ﺩﺍﺭﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﺍﻳﻨﮑﻪ‬
‫ﭘﻮﺳﺘﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﺩﻭﺭ ﺍﻓﮑﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻨﺒﻪﺍﯼ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩﮐﻪ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻦ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﮐﻪ ﮐﺎﺭ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﻭﻇﻴﻔﺔ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ‪ ،‬ﺿﺮﻭﺭ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺟﺰ ﺍﻳﻦ ﻧﺪﺍﺭﺩﮐﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺷﮑﺎﻟﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺍﻣﻦ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﭘﺮﻭﺭﺵ ﻣﯽﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ ﻭ ﺭﻫﺎﺋﯽ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺯ ﺧﺼﻠﺖ ﻣﺘﻀﺎﺩ ﺍﻳﻦ ﺷﻴﻮﻩ ﺩﺭﮎ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﭘﻮﻝ ـ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺻﻨﻌﺘﯽ ﺯﺣﻤﺘﮑﺶﺍﺳﺖ ﻭ ﻟﯽ ﺯﺣﻤﺘﮑﺸﯽﺍﺳﺖ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺳﺘﺜﻤﺎﺭﮐﻨﻨﺪﺓ ﮐﺎﺭﻏﻴﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺗﯽﮐﻪ ﻭﯼ ﺑﺎﺑﺖ ﺍﻳﻦﮐﺎﺭ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ‬
‫ﻣﯽﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺳﺖ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﺎﺭ ﻏﻴﺮﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﻭ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻭﯼ ﺯﺣﻤﺖ ﻻﺯﻡ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﺭﺍ ﺑﻪﻋﻬﺪﻩﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪﺩﺭﺟﺔ ﺑﻬﺮﻩ‪-‬‬
‫ﮐﺸﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﻏﻴﺮ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﯽ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺩﺭﺟﻪﮐﻮﺷﺸﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻭﯼ ﺑﺎﺑﺖ ﺍﻳﻦ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ‬
‫ﺑﻪﺧﺮﺝ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﺒﻠﻐﯽ ﺟﺰﺋﯽ ﺑﻪﻋﻬﺪﺓ ﻣﺪﻳﺮﯼ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭﻧﻮﺍﺣﯽ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﭘﺲﺍﺯ ﻫﺮ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﻋﺪ‪‬ﻩﺍﯼ ﺍﺯﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺍﻥ‬
‫ﺳﺎﺑﻖ ﺭﺍ ﺩﻳﺪﮐﻪ ﺩﺭﮐﺎﺭﺧﺎﻧﺔ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺪﻳﺮﹺ ﻣﺎﻟﮏ‪ ‬ﺟﺪﻳﺪ‪ ‬ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﮐﻪ ﺍﻏﻠﺐ‬
‫ﺑﺴﺘﺎﻧﮑﺎﺭ ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ)‪ ،(١‬ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕﮐﻤﯽ ﺍﺳﺘﺨﺪﺍﻡ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﻣﺒﺎﺷﺮﺕ ﻫﻢ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﺍﻣﻮﺭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻭ ﻫﻢ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥﺻﻨﻌﺘﯽ‪،‬‬
‫ﭼﻪ ﺩﺭﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎﯼ ﺗﻌﺎﻭﻧﯽ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻭ ﭼﻪ ﺩﺭ ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ ﺳﻬﺎﻣﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﮐﺎﻣﻼﹰ‬
‫ﺟﺪﺍ ﺍﺯ ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺟﺪﺍﺋﯽ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﻣﺒﺎﺷﺮﺕ ﺍﺯ ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ‪ ،‬ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺩﻳﮕﺮ‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﻳﮏ ﻣﻮﺭﺩﮐﻪ ﻣﻦ ﺧﻮﺩ ﺍﺯﺁﻥﺁﮔﺎﻫﯽﺩﺍﺭﻡ‪ ،‬ﭘﺲﺍﺯ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺳﺎﻝ ‪ ،۱۸۶۸‬ﻳﮏﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭ ﻭﺭﺷﮑﺴﺘﻪ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺣﻘﻮﻕﺑﮕﻴﺮﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺳﺎﺑﻖ ﺧﻮﻳﺶ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻭﺭﺷﮑﺴﺖ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﻳﮏ ﺗﻌﺎﻭﻧﯽ‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺮﯼ ﺑﻪﺩﺳﺖﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺻﺎﺣﺐ ﻗﺪﻳﻤﯽﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ ‪‬ﺳﻤ‪‬ﺖ ﻣﺪﻳﺮﮔﻤﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻑ‪ .‬ﺍﻧﮕﻠﺲ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۹۰‬‬

‫ﺗﺼﺎﺩﻓﯽ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽﺭﺳﺪ‪ ،‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ ﺍﻣﺮﯼ ﺩﺍﺋﻤﯽﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﮐﺎﺧﺎﻧﻪﻫﺎﯼ ﺗﻌﺎﻭﻧﯽ‬
‫ﺧﺼﻠﺖ ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ ﮐﺎﺭ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﻣﯽ ﺭﻭﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﻣﺪﻳﺮ ﺑﻪ ﺟﺎﯼﺁﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺧﻮﺩ ﻣﺰﺩﺑﮕﻴﺮﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ ﺳﻬﺎﻣﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼﮔﺴﺘﺮﺵ ﻣﯽﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽﺩﺍﺭﺍﯼ ﭼﻨﻴﻦﮔﺮﺍﻳﺸﯽﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪﮐﺎﺭ ﻣﺒﺎﺷﺮﺕ‬
‫ﺭﺍ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﺧﻮﺩﯼ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽ‪ ،‬ﺟﺪﺍ ﺳﺎﺯﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ‬
‫ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺋﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﻗﻀﺎﺋﯽ ﻭ ﺍﺩﺍﺭﯼ ﺍﺯ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﺍﺭﺿﯽ ﺟﺪﺍ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺩﺭﻋﺼﺮﻓﺌﻮﺩﺍﻟﯽ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭ ﺯﻣﺮﺓ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭﺍﺕ‬
‫ﺯﻣﻴﻦ ﺩﺍﺭﯼ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻓﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺍﺯﺳﻮﺋﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻓﻌﺎﻝ ﺩﺭﻧﻘﻄﺔ ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻳﻌﻨﯽ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ‪ ،‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﺧﺼﻠﺖ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﮔﺮﺩﺁﻭﺭﯼ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎ ﻗﺮﺽ ﺩﺍﺩﻩ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻭ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺪﻳﺮ ﻣﺤﺾ‪ ،‬ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺗﺤﺖ ﻫﻴﭻ ﻋﻨﻮﺍﻧﯽ‪ ،‬ﻧﻪ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻭﺍﻡﺩﻫﯽ‬
‫ﻭ ﻧﻪ ﺍﺯﻃﺮﻳﻖ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺎﻟﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺔ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﻭﺍﻗﻌﯽﺋﯽﺭﺍﮐﻪ ﺑﻪﻋﻬﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‬
‫ﻓﻌﺎﻝ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺣﻴﺚ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﻫﻤﺎﻧﺎﮐﺎﺭﻣﻨﺪ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺨﺼﻴ‪‬ﺖ ﺯﺍﺋﺪ ﺍﺯ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺻﻮﺭﺕﺣﺴﺎﺏﻫﺎﯼ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﻳﺎﻓﺘﻪ)‪ (١‬ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ ﺗﻌﺎﻭﻧﯽ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﻣﯽﺁﻳﺪﮐﻪ ﭘﺲﺍﺯ ﻭﺿﻊ ﺣﻘﻮﻕ ﻣﺪﻳﺮ ــﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﻘﻴﺔﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‪،‬‬
‫ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﮔﺬﺍﺷﺘﻪﺷﺪﻩ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ ــ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺯ ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺑﻬﺮﻩﺍﯼ ﺑﻪﻣﺮﺍﺗﺐ ﺑﺎﻻﺗﺮ‬
‫ﺍﺯﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎﯼﺧﺼﻮﺻﯽ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﺳﺒﺐ ﺳﻮﺩﻫﺎﯼ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺩﺭﺍﻳﻦﻣﻮﺍﺭﺩ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻋﺒﺎﺭﺕ‬

‫)‪ (۱‬ﻣﺴﺘﺨﺮﺟﺎﺕ ﺻﻮﺭﺕﺣﺴﺎﺏﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺣﺪ‪‬ﺍﮐﺜﺮ ﺗﺎ ﺳﺎﻝ ‪۱۸۶۴‬‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑ‪‬ﺮ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﺯﻳﺮﺍ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻓﻮﻕ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۶۵‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻑ‪ .‬ﺍﻧﮕﻠﺲ‪.‬‬
‫‪۵۹۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺍﺯ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﺭﮐﺎﺭﺑ‪‬ﺮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻮﺩﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽﺁﻧﭽﻪ ﺍﺯﺁﻥﻣﻴﺎﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺤﺚ‬
‫ﮐﻨﻮﻧﯽ ﻣﺎ ﺟﺎﻟﺐ ﺍﺳﺖ ﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ )= ﺑﻬﺮﻩ ‪ +‬ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ( ﻋﻤﻼﹰ ﻭ‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺤﺴﻮﺱ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽ ﺩﻫﺪﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﻠﹼﯽ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﺣﻘﻮﻕ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﻪﺍﻳﻨﮑﻪ ﺳﻮﺩ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻮﺩﻩ‪ ،‬ﻧﻔﻊﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﻧﻴﺰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﺎﻫﺎﯼ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻴﺸﯽ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻣﺮ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ ﺳﻬﺎﻣﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﻧﻴﺰ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﺩﺭ‬
‫‪ . (Joint‬ﺑﺎﻧﮏ ﻟﹸﻨﺪ‪‬ﻥ ﺁﻧﺪ ﻭﹺﺳﺖﻣﻴﻨﺴﺘﺮ)‪ (١‬ﺩﺭ ‪۱۸۶۳‬‬ ‫ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎﯼ ﺳﻬـﺎﻣﯽ )‪Stock Banks‬‬

‫ﺳﺎﻻﻧﻪ ‪ %۳۰‬ﺳﻮﺩ ﺳﻬﺎﻡ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻮﻧﻴﻮﻥ ﺑﺎﻧﮏ ﺁﻑ ﻟﹸﻨﺪ‪‬ﻥ) ‪ (٢‬ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎ‬
‫‪ . %۱۵‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺣﻘﻮﻕ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺑﻬﺮﻩﺍﯼﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺑﺖ ﺳﭙﺮﺩﻩﻫﺎ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﮔﺮﺩﺩ‪،‬‬
‫ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﮐﺴﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﺎﻻﺑﻮﺩﻥ ﺳﻮﺩ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺯ ﻧﺴﺒﺖ ﺿﻌﻴﻔﯽ ﮐﻪ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪﺷﺪﻩ ﻭ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﻫﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻣﺜﻼﹰ ﺩﺭ ﻟﹸﻨﺪ‪‬ﻥ ﺁﻧﺪ ﻭﺳﺖ‪-‬‬
‫ﻣﻴﻨﺴﺘﺮ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۶۳‬ﺑﺪﻳﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ :‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﺷﺪﻩ‬
‫‪ ۱۰۰۰۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‪ ،‬ﺳﭙﺮﺩﻩﻫﺎ ‪ ۱۴۵۴۰۲۷۵‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‪ .‬ﺩﺭ ﻳﻮﻧﻴﻮﻥ ﺑﺎﻧﮏ ﺁﻑ‬
‫ﻟﹸﻨﺪ‪‬ﻥ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ : ۱۸۶۳‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﺷﺪﻩ ‪ ۶۰۰۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ‪ ،‬ﺳﭙﺮﺩﻩ ﻫﺎ‬
‫‪ ۱۲۳۸۴۱۷۳‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺨﻠﻮﻁﺷﺪﻥ ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﺑﺎ ﺣﻘﻮﻕ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﻳﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ ،‬ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺍﺯ ﺷﮑﻞ ﻣﺘﻀﺎﺩﯼﮐﻪ‬
‫ﻣﺎﺯﺍﺩ ﺳﻮﺩ ﺑﺮ ﺑﻬﺮﻩ‪ ،‬ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﻬﺮﻩ‪ ،‬ﺑﻪﺧﻮﺩ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﻧﺎﺷﯽﮔﺮﺩﻳﺪﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪﺍﹰ ﺍﻳﻦ ﺍﺧﺘﻼﻁ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺳﺘﺎﻳﺸﮕﺮﺍﻧﻪ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺭﻓﺖ ﺗﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻭﺍﻧﻤﻮﺩ ﺷﻮﺩﮐﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﺳﻮﺩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﮐﺎﺭ ﺑﯽﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ‪ ،‬ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‪ ‬ﺧﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺩﺭﺍ‪‬ﺯﺍﺀِﮐﺎﺭﯼ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺩ‪‬ﻋﺎ‪ ،‬ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺖﻫﺎ ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﺭﺍ‬
‫ﻣﻄﺮﺡ ﮐﺮﺩﻧﺪﮐﻪ ﺳﻮﺩ ﻋﻤﻼﹰ ﺑﻪﺣﺪ‪‬ﯼﮐﻪ ﻧﻈﺮﺍﹰ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺩ‪‬ﻋﺎﺳﺖ ﻳﻌﻨﯽ ﻓﻘﻂ ﺗﺎ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‬

‫)‪London and Westminster Bank (۱‬‬

‫)‪Union Bank of London (۲‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۹۲‬‬

‫ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻃﺮﺡ ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺯﻳﺒﺎﺳﺎﺯﯼ ﻫﺎﯼ ﺗﺌﻮﺭﻳﮏ‪ ،‬ﺭﻭﺯﺑﻪ ﺭﻭﺯ‬
‫ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪﺗﺮ ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺍﺯ ﻳﮏﺳﻮ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺑﺎ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶﻗﺸﺮﯼ ﺍﺯ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥﺻﻨﻌﺘﯽ‬
‫ﻭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،١‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺳﻄﺢ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻭ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭﯼ ﻣﺸﺨﺼﯽ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﻳﺪ ﻭ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽﺋﯽﮐﻪ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ ﻭﻳﮋﻩ‬
‫ﺗﻌﻠﻴﻢ ﺭﺍ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﹸﺟﺮ‪‬ﺕ ﻫﻤﺔ ﮐﺎﺭﻫﺎﯼ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﺗﻨﺰﻝ‬
‫ﻣﯽﻧﻤﻮﺩ‪ ٢.‬ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻌﺔ ﺗﻌﺎﻭﻧﯽﻫﺎ ﺍﺯﺳﻮﯼﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻭ ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ ﺳﻬﺎﻣﯽ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺯﯼ‪،‬‬
‫ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻗﺎﻃﯽﮐﺮﺩﻥ ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﺑﺎ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪ ﻭ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪﮐﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﻧﮑﺎﺭ ﻧﺒﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﺑﺖ ﺁﻥ ﻫﻴﭻ ﻣﻌﺎﺩﻟﯽ ﭘﺮ ﺩﺍﺧﺘﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ ﻭﮐﺎﺭ ﺑﯽﺍﹸﺟﺮ‪ ‬ﺕ‪ ‬ﺳﺎﻣﺎﻥ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺁﺷﮑﺎﺭﮔﺮﺩﻳﺪ ﻭ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺷﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻓﻌﺎﻝﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺑﻪ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭ‬
‫ﻣﺸﻐﻮﻝ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽﮐﺎﺭﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺛﻤﺮﺓ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽﺍﺵ ﺑﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﻭ‬

‫‪۱‬ـ "ﺍﺳﺘﺎﺩﮐﺎﺭﺍﻥ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺎﮔﺮﺩﺍﻥ ﺧﻮﺩﮐﺎﺭﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻧﻘﺶ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭﺳﺖ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ‬
‫ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻳﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻭ ﻳﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﻘﻄﺔ‬
‫ﻧﻈﺮﻣﻨﺎﻓﻊﺁﻧﺎﻥ ﻗﻄﻌﺎﹰ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﻨﺎﻓﻊﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪) ".‬ﺹ‪" .(۲۷‬ﮔﺴﺘﺮﺩﮔﯽﺁﻣﻮﺯﺵ ﻣﻴﺎﻥﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‬
‫ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺍﻳﻦﮐﺸﻮﺭ ﺭﻭﺯﺑﻪﺭﻭﺯ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﺭ ﻭ ﺍﺯ ﻣﻬﺎﺭﺕ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﻫﻤﺔ ﺍﺳﺘﺎﺩﮐﺎﺭﺍﻥ ﻭ ﻣﺘﺼﺪ‪‬ﻳﺎﻥ ﻣﯽﮐﺎﻫﺪ‪،‬‬
‫ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺮ ﺗﻌﺪﺍﺩﮐﺴﺎﻧﯽﮐﻪ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺗﺨﺼﺼﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﯽﺍﻓﺰﺍﻳﺪ‪) ".‬ﺹ‪.(۳۰‬‬
‫)‪(1 1‬‬
‫‪(Hodgskin‬‬ ‫‪, "Labour defended against the Claims of Capital etc.", London, 1825.‬‬
‫)‪۱۷۸۷‬ـ‪ (۱۸۶۹‬ـ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‪ ،‬ﻣﺪﺍﻓﻊ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﭘﺮﻭﻟﺘﺮﯼ ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺩﺭ‬ ‫)‪۱‬ـ‪Hodgskin, Thomas (۱‬‬

‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻳﻮﻥﮐﻼﺳﻴﮏ ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺋﯽ‪ .‬ﺍﻧﺘﻘﺎﺩﮐﻨﻨﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﻢ ﺗﺨﻴ‪‬ﻠﯽ‪.‬‬

‫‪۲‬ـ "ﺳﺴﺖﺷﺪﻥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﺮﺯﻫﺎﯼ ﺳﻨﹼﺘﯽ ﻭ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﺗﺴﻬﻴﻼﺕ ﺁﻣﻮﺯﺷﯽ ﺍﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻧﺪﮐﻪ ﺑﻪﺟﺎﯼ ﺑﺎﻻ‪-‬‬
‫ﺑﺮﺩﻥ ﻣﺰﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻏﻴﺮﻣﺘﺨﺼﺺ ﻣﺰﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺭﺍ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪ‪".‬‬
‫)‪( 1 2‬‬
‫‪(J. St. Mill‬‬ ‫)‪, "Princ. of Pol. Econ.", 2nd. ed., London, 1849, I. p. 479.‬‬
‫) ‪ ۱۸۰۶‬ـ ‪ ( ۱۸۷۳‬ـ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﻭ ﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‪ ،‬ﻣﺒﻠﹼـﻎ ﺁﻣﻮﺯﺵ ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭ ﻭ ﻫﻮﺍﺩﺍﺭ‬ ‫)‪۲‬ـ‪Mill, John Stuart (۱‬‬

‫ﻫﻢﺁﻫﻨﮓﮐﺮﺩﻥ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺳﻮﺩﺟﻮﻳﺎﻧﺔ ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺯﯼ ﻭ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺣﻴﺎﺗﯽ ﻃﺒﻘﺔ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﻭ ﺣﻞﹼ ﺗﻀﺎﺩﻫﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ﺗﻌﺪﻳﻼﺕ ﺩﺭ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﺗﻮﺯﻳﻌﯽ‪.‬‬
‫‪۵۹۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺎﺯﺍﺩ ﺳﻮﺩ ﺑﺮ ﺑﻬﺮﻩ‪ ،‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬

‫ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﺔ ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ ﺳﻬﺎﻣﯽ ﺗﺮﻓﻨﺪ ﺗﺎﺯﻩﺍﯼ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻣﺴﺌﻠﺔ‬
‫ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﺁﻥ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﺩﺭﮐﻨﺎﺭ ﻭ ﺩﺭ ﺑﺎﻻﯼ ﺳﺮ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺗﻌﺪﺍﺩﯼ ﺍﺷﺨﺎﺹ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﻋﻀﺎﺀ ﻫﻴﺌﺖﻣﺪﻳﺮﻩ ﻭ ﻫﻴﺌﺖ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﻇﻬﻮﺭ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﺁﻧﻬﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻬﺎﻧﻪﺍﯼ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮﺭ ﻏﺎﺭﺕ ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ ﺳﻬﺎﻡ ﻭ‬
‫ﺩﻭﻟﺘﻤﻨﺪﺗﺮﮐﺮﺩﻥ ﺧﻮﺩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺲ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺟﺰﺋﻴﺎﺕ ﺟﺎﻟﺒﯽ ﺩﺭ ﺍﺛﺮﯼ ﺗﺤﺖ‬
‫ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﻳﺎﻓﺖ‪:‬‬
‫‪"The City or the Physiology of London Business; with Sketches on Change,‬‬
‫)‪and at the Coffee Houses", (London, 1845‬‬

‫"ﺑﺎ ﻣﺜﺎﻝﻫﺎﯼ ﺫﻳﻞ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖﮐﻪ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭﺍﻥ ﻭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻧﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﻴﺌﺖﻣﺪﻳﺮﺓ‬

‫ﻫﺸﺖ ﻳﺎ ﻧﹸﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻀﻮﻳﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﭼﻪ ﻣﻨﺎﻓﻌﯽ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﻧﺪ‪:‬‬
‫ﺗﺮﺍﺯﻧﺎﻣﺔ ﺧﺼﻮﺻﯽﺁﻗﺎﯼ ﺗﻴﻤﻮﺗﯽﺁﺑﺮﺍﻫﺎﻡﮐﺮﺗﻴﺲ)‪ (١‬ﮐﻪ ﺑﻪﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻭﺭﺷﮑﺴﺖ ﺑﻪ ﺩﺍﺩﮔﺎﻩ‬
‫ﺍﻣﻮﺭ ﻭﺭﺷﮑﺴﺘﮕﺎﻥ ﺑﻪﺗﻘﺼﻴﺮ ﺗﺴﻠﻴﻢﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪﺍﯼ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ ‪ ۸۰۰‬ﺗﺎ ‪۹۰۰‬‬
‫ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓﺗﺤﺖﺍﻗﻼﻡﺍﻣﻮﺭﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﻫﺮﺷﺮﮐﺖﺳﻬﺎﻣﯽﺋﯽﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺴﺖ‬
‫ﺁﻗﺎﯼﮐﺮﺗﻴﺲ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﮐﺴﯽ ﺭﺍﮐﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﻭﮐﻤﭙﺎﻧﯽ ﻫﻨﺪ ﺷﺮﻗﯽ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﺪﻳﺮ ﺑﻪﭼﻨﮓﺁﻭﺭﺩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺨﺖﻳﺎﺭ ﺗﻠﻘﹼﯽ ﻣﯽﻧﻤﻮﺩ‪) ".‬ﺹ‪ ۸۱‬ﻭ‪(۸۲‬‬
‫ﺣﻘﻮﻕ ﻣﺪﻳﺮﺍ ﻥ ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺷﺮﮐﺖ ﻫﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﺮ ﺟﻠﺴﺔ ﻫﻔﺘﮕﯽ ﺣﺪ‪‬ﺍﻗﻞﹼ ﺑﻪ ﻳﮏ ﮔﻴﻨﻪ‬
‫) ‪ ۲۱‬ﻣﺎﺭﮎ( ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺩﻋﻮﺍ ﺩﺭ ﺩﺍﺩﮔﺎﻩ ﺍﻣﻮﺭ ﻭﺭﺷﮑﺴﺘﮕﺎﻥ ﺑﻪ ﺗﻘﺼﻴﺮ ﻧﺸﺎﻥ‬
‫ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺣﻘﻮﻕ ﻧﻈﺎﺭﺕ ﻋﻤﻮﻣﺎﹰ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﻣﻌﮑﻮﺱ ﻧﻈﺎﺭﺗﯽ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﺍﺳﻤﯽ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻩﺍﻧﺪ‪.‬‬

‫)‪Timothy Abraham Curtis (۱‬‬

 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۹۴‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺑﻴﺴﺖﻭﭼﻬﺎﺭﻡ ‪‬‬

‫ﺍﺯﺧﻮﺩﺑﻴﮕﺎﻧﻪﮔﺸﺘﻦ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‬

‫ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ‬

‫ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺑﻪ ﺧﺎﺭﺟﯽﺗﺮﻳﻦ ﻭ ﻓﺘﻴﺶﮔﻮﻧﻪﺗﺮﻳﻦ ﺷﮑﻞﺧﻮﺩ‬

‫ﻣﯽﺭﺳﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ ‪ G – Ǵ‬ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻳﻢ‪،‬ﮐﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﭘﻮﻟﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﭘﻮﻝ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺷﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﺭﺍ ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﺑﺪﻭﻥ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪﯼﮐﻪ ﻭﺍﺳﻄﺔ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﺩﻭ ﻧﻘﻄﺔ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺁﻧﺴﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽﮐﻪ ‪ G – W – Ǵ‬ﺍﺳﺖ ﻻﺍﻗﻞ ﺷﮑﻞ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽﺣﺮﮐﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻣﺤﻴﻂ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‬
‫ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺳﻮﺩ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻳﺎﻓﺘﻪﺍﯼ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺳﻮﺩ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﻳﮏ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻧﻪ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﺎﺻﻞ ﺳﺎﺩﺓ ﻳﮏ ﭼﻴﺰ‪ .‬ﺷﮑﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﺎﺯ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪﯼ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻭﺣﺪﺕ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﻣﺘﻘﺎﺑﻠﯽ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺮﮐﺘﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪ ﺩﻭ ﻋﻤﻞ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺧﺮﻳﺪ‬
‫ﻭ ﻓﺮﻭﺵﮐﺎﻻﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦﺣﺎﻟﺘﯽﺩﺭ ‪ ، G – Ǵ‬ﺷﮑﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ‪ ،‬ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼﹰ ﺍﮔﺮ ﻳﮏ ﻧﻔﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‪ ۱۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻗﺮﺽ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻭﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‬
‫‪ % ۵‬ﻓﺮﺽ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﺭﺯﺵ ‪ ۱۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ ﻳﮏ ﺳﺎﻝ =‬
‫‪۵۹۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺩﺭ‬ ‫' ‪ C + Cz‬ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ‪ C‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ' ‪z‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪5‬‬
‫* ‪۱۰۵۰ = ۱۰۰۰‬‬ ‫‪20‬‬ ‫= ‪+ ۱۰۰۰ ، ( 20‬‬ ‫‪100‬‬ ‫ﺍﻳﻦ ﻣﺜﺎﻝ ﭼﻮﻥ ‪ % ۵‬ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺍﺳﺖ ) =‬
‫ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻭﺍﻳﻦ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼﺁﻧﺴﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺳﺎﺩﻩﺍﯼ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺭﺍﺑﻄﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺘﯽﺍﺳﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺒﻠﻎ ﺍﺻﻠﯽ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵﹺ ﺩﺍﺩﻩﺷﺪﻩ‪،‬‬
‫ﻭ ﺧﻮﺩ ﺁﻥ ﻣﺒﻠﻎ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺍﺭﺯﺷﯽﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻣﺒﻠﻎ ﺍﺻﻠﯽﺋﯽﮐﻪ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﻮﺩﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﻳﺪﻩ ﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﻤﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪-‬‬
‫ﺩﺍﺭﺍﻥ ﻓﻌﺎﻝ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﻧﻤﻮﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﺍﻋﻢ‪ ‬ﺍﺯ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪-‬‬
‫ﺩﺍﺭﺍﻥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺷﺨﺼﯽ ﺧﻮﺩ ﻭ ﻳﺎ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽ ﻋﻤﻞﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ : G – Ǵ‬ﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﻘﻄﺔ ﻋﺰﻳﻤﺖ ﺑ‪‬ﺪﻭﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺭﻳﻢ‪ .‬ﭘﻮﻟﯽﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ ‪ G – W – Ǵ‬ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﻪ ﺩﻭ ﺳﺮ ﺧﻮﺩ ﻳﻌﻨﯽ ‪ G – Ǵ‬ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺷﺪﻩﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ‪= Ǵ‬‬
‫‪ G + ∆G‬ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﭘﻮﻟﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﭘﻮﻝ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺯﺍﺋﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ‬
‫ﺍﺑﺘﺪﺍﺋﯽ ﻭ ﻋﺎﻡ‪ ‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺧﻼﺻﺔ ﻋﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﻣﻌﻨﺎﺋﯽ ﺟﻤﻊﻭﺟﻮﺭ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺩﺭﺷﮑﻞﺁﻣﺎﺩﺓ ﺧﻮﺩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻭﺣﺪﺕ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﻗﻊ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﺸﺨﺼﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪ ﺑﺎﺭ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺧﺼﻠﺖ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩ ﺁﻭﺭ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﻭﺍﺳﻄﺔ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‬
‫ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺍﺳﺮﺍﺭﺁﻣﻴﺰ ﻭ ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻬﺮﻩ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﻨﺒﻊ‬
‫ﺧﻮﺩﺍﻓﺰﻭﻧﮕﺮﯼ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺷﯽﺀ )ﭘﻮﻝ‪،‬ﮐﺎﻻ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺵ( ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺻ‪‬ﺮﻑ ﺷﯽﺀ‪ ،‬ﺧﻮﺩ‬
‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺷﯽﺀِ ﺻ‪‬ﺮﻑ ﺗﺠﻠﹼﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺧﺎﺻﻴ‪‬ﺘﯽ ﻧﻤﻮﺩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪﮐﻪﮔﻮﺋﯽ ﻓﯽﻧﻔﺴﻪ ﻣﺘﻌﻠﹼﻖ ﺑﻪ ﻳﮏ ﺷﯽﺀ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﻞ ﺧﻮﺩ ﺻﺎﺣﺐ ﭘﻮﻝ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﭘﻮﻝ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽﮐﺎﻻ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﺁﻥ ﺭﺍ‪ ،‬ﺧﺮﺝﮐﻨﺪ ﻳﺎ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺟﺎﺭﻩ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﻭﺟﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺑﻬﺮﻩ ﺁﻭﺭ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻓﺘﻴﺶ ﺧﻮﺩ ﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺯﺵ ﺧﻮﺩﺑﺎﺭ ﻭ‪‬ﺭﺳﺎﺯ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﭘﻮﻟﯽ ﮐﻪ ﭘﻮﻝ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۹۶‬‬

‫ﻣﯽ ﺯﺍﻳﺪ ﻭ ﻫﻴﭻ ﻧﺸﺎﻧﯽ ﻫﻢ ﺍﺯ ﻣﻨﺸﺄ ﺁﻥ ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﯽ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺧﺎﻟﺺ ﻭﺁﻣﺎﺩﺓ ﺧﻮﺩ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻳﮏﭼﻴﺰ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﭘﻮﻝ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪﺧﻮﺩﺵ‬
‫ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺩﺭ ‪‬ﻋﻮ‪‬ﺽ ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻓﻘﻂ ﺷﮑﻞ ﺧﺎﻟﯽ‬
‫ﺍﺯ ﻣ‪‬ﺤﺘﹶﻮﯼﺁﻥ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻧﻴﺮﻭﯼﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻑ ﭘﻮﻝ ﺍﺭﺯﺵ‪-‬‬
‫ﺁﻓﺮﻳﻦ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺯﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﺁﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﺍﻳﺠﺎﺩ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﭘﻮﻝ ﺍﺯﺣﻴﺚ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﭘﻮﻝ ﺍﺳﺖ ﺑﺎﻟﻘﻮ‪‬ﻩ ﺍﺭﺯﺷﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭﺳﺎﺯ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﻋﻨﻮﺍﻥ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻗﺮﺽ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻋﻤﻠﯽﮐﻪ ﺷﮑﻞ ﻓﺮﻭﺵ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﻻﯼ ﻭﻳﮋﻩ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽ ﺭﻭﺩ‪.‬‬
‫ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺑﺪﺍﻥﺳﺎﻥﮐﻪﮔﻼﺑﯽﺩﺍﺩﻥﹾ ﺧﺎﺻﻴ‪‬ﺖ ﺩﺭﺧﺖﮔﻼﺑﯽ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻢﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﺍﺭﺯﺵﺁﻓﺮﻳﻨﯽ‪،‬‬
‫ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭﯼ‪ ،‬ﺧﺎﺻﻴ‪‬ﺖ ﭘﻮﻝ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﯽﺀِ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭﯼﺍﺳﺖﮐﻪ ﻭﺍﻡﺩ‪‬ﻩ‪ ‬ﭘﻮﻝ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﺍﻣﺮ ﺧﺎﺗﻤﻪ ﭘﻴﺪﺍ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﻳﺪﻳﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭﮐﺎﺭ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﺻﻮﺭﺗﯽ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪﮔﻮﺋﯽ ﺑﻬﺮﻩ ﺭﺍ ﻧﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻓﻌﺎﻝ‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺧﻮﺩﯼﹺﺧﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﻪﺑﺎﺭ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﺑﺎﺯ ﻭﺍﺭﻭﻧﻪ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺍﻳﻨﺴﺖ‪ :‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﻓﻘﻂ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻓﻌﺎﻝ ﺍﺯﮐﺎﺭﮔﺮ ﻣﯽﺭﺑﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﻪﻋﮑﺲ ﺑﻬﺮﻩ ﺍﺳﺖﮐﻪ‬
‫ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺛﻤﺮﺓ ﺧﺎﺹ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻋﻨﺼﺮﻣﻘﺪ‪‬ﻡ‪ ،‬ﻧﻤﻮﺩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻭ ﺳﻮﺩﮐﻪ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﻪﺷﮑﻞ‬
‫ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﺗﺒﺪ‪‬ﻝ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﭼﻴﺰﯼ ﻓﺮﻋﯽ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻃﯽ‪‬‬
‫ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺿﻤﻴﻤﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺩﻳﮕﺮ ﭼﻬﺮﺓ ﻓﺘﻴﺶ ﺁﺳﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﺍﻧﮕﺎﺭﺓ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ـ ﻓﺘﻴﺶ ﺑﻪ ﺩﺭﺟﺔ ﮐﻤﺎﻝ ﺧﻮﺩ ﻣﯽﺭﺳﺪ‪ .‬ﺑﺎ ‪ G – Ǵ‬ﺷﮑﻞ ﻋﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﻣ‪‬ﺤﺘﹶﻮﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪،‬‬
‫ﻭﺍﮊﮔﻮﻧﻪﺷﺪﻥ ﻭ ﺷﻴﺌﻴ‪‬ﺖﻳﺎﻓﺘﻦ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺣﺪ‪ ‬ﺍﻋﻼﯼ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺩﺍﺭﻳﻢ ﻭﺁﻥ‬
‫ﻗﺎﻟﺐ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭﯼ ﻳﻌﻨﯽ ﭼﻬﺮﺓ ﺳﺎﺩﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺷﺮﻁ‬
‫ﻣﻘﺪ‪‬ﻡ ﺑﺮﺍﯼ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮﺩ ﺩﺭﻣﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﺗﻮﺍﻧﺎﺋﯽ ﭘﻮﻝ ﻭﮐﺎﻻ ﺩﺭ ﺑﺎﺭ ﻭ‪‬ﺭﺳﺎﺧﺘﻦ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ــ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺗﻠﺒﻴﺲ ]ﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻥ[ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﺧﺸﺎﻥﺗﺮﻳﻦ ﺷﮑﻞ ﺁﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﻪ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﻨﺒﻊ ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺍﺭﺯﺵﺁﻓﺮﻳﻨﯽ‬
‫‪۵۹۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺟﹺﻠﻮﹺﻩﮔﺮ ﺳﺎﺯﺩ ﻃﺒﻴﻌﺘﺎﹰ ﺍﻳﻦ ﺷﮑﻞ ﻣﺎﺋﺪﻩ ]ﺧﻮﺍﻥ‪ ،‬ﺳﻔﺮﻩ[ﯼ ﺑﻪ ﭼﻨﮓﺁﻣﺪﻩﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺷﮑﻞ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ ﺳﻮﺩ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺟﺪﺍ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‪ ،‬ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺑﺎ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕﮐﺎﻻﺋﯽ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺧﺎﺻﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭﺳﺎﺯﯼﺁﻥ ﺭﺃﺳﺎﹰ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﻗﻴﻤﺖ ﺛﺎﺑﺘﯽ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺘﯽﮐﻪ ﻫﺮ ﺑﺎﺭ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﺓ ﺭﻭﺯ‬
‫ْ‬
‫ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩ ﺁﻭﺭ ﻭ ﺩﺭﺳﺖ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﺑﻼﻭﺍﺳﻄﺔ ﺁﻥ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫‪G– Ǵ‬‬ ‫ﺑﻬـﺮﻩﺁﻭﺭ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺷﮑﻞ ﻓﺘﻴﺸﯽ ﻧﺎﺏ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‬
‫ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉ‪ ،‬ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﭼﻴﺰﯼﮐﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﻓﺮﻭﺵ ﺍﺳﺖ‪) .‬ﺍﹶﺷﮑﺎﻝ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭﮐﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺯ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺘﻔﺮ‪‬ﻉ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭﺁﻥ ﺭﺍ‬
‫ﻣﻔﺮﻭﺽ ﻣﯽﺩﺍﺭﻧﺪ‪ (.‬ﺯﻳﺮﺍ ﺍﻭ‪‬ﻻﹰ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻝ ﻫﺴﺘﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭ ﺷﮑﻠﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥﺁﻥ ﻫﻤﺔ ﻣﺸﺨﺼﺎﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﻋﻨﺎﺻﺮ ﻭﺍﻗﻌﯽﺁﻥ ﻧﺎﻣﺮﺋﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻮﻝ ﺩﺭﺳﺖ ﺷﮑﻠﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺗﻔﺎﻭﺕﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵﻫﺎﯼ ﻣﺼﺮﻑ ﻣ‪‬ﺤﻮ‪ ‬ﺷﺪﻩ‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻧﻴﺰﮐﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯﺍﻳﻦﮐﺎﻻﻫﺎ ﻭﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪﺁﻧﻬﺎﺳﺖ‬
‫ﻧﺎﭘﺪﻳﺪﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺷﮑﻠﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺍﺭﺯﺵ ــ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ــ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻝ ﻓﻘﻂ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ‬
‫ﻳﮏ ﻟﺤﻈﺔ ﮔﺬﺍﺭ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪﺷﻮﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﻪﻋﮑﺲ ﺩﺭﺑﺎﺯﺍﺭ ﭘﻮﻝ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺩﺭﺍﻳﻦ‬
‫ﺷﮑﻞ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ـ ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺑﺎﺭ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺑﺎﺯ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺷﮑﻞ‬
‫ﭘﻮﻝ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ ﮐﻪ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺁﻧﺴﺖ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺭﻭﺋﻴﺪﻥْ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻴ‪‬ﺖ ﺩﺭﺧﺖﺍﺳﺖ ﻫﻢﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﯽﺭﺳﺪﮐﻪ ﭘﻮﻝﺯﺍﺋﯽ ) ﺗﻮﺧﻮﺱ()‪ (١‬ﻭﻳﮋﮔﯽ‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺑﻪﺧﻂ ﻳﻮﻧﺎﻧﯽ ‪ (Tokhos) toxós‬ﻗﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻭﺍﮊﻩ ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﻳﻮﻧﺎﻧﯽ ﻫﻢ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﺯﺍﺩﻥ‬
‫ﻭ ﺯﺍﺩﻭﺭﻭﺩ ﻭ ﻫﻢ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﺑﻬﺮﺓ ﭘﻮﻝ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۵۹۸‬‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ ﺣﺮﮐﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﮐﻮﺗﺎﻩﺗﺮﻳﻦ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ ﺧﻮﺩ ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﻭﺍﺳﻂ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﯼﮐﻪ ﻳﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ = ‪ ۱۰۰۰‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺷﯽﺀِ‬
‫ﺛﺎﺑﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﯼﹺ ﺧﻮﺩ = ‪ ۱۰۰۰‬ﺍﺳﺖ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺪﺕ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪ ‪ ۱۱۰۰‬ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪،‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺷﺮﺍﺑﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺮﺩﺍﺏ ﺍﺳﺖ ﭘﺲ ﺍﺯﮔﺬﺷﺖ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺼﺮﻑ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺷﯽﺀ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﯽ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺷﻴﺌﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﭘﻮﻝ ﺷﻮﺭ ﻋﺸﻖ ﺩﺭ ﺩﻝ ﺩﺍﺭﺩ‪ (١).‬ﺑﻪﻣﺠﺮ‪‬ﺩ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﭘﻮﻝ ﺑﻪ ﻭﺍﻡ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪ ﻳﺎ ﺣﺘﹼﺎ‬
‫ﺩﺭ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪ )ﺍﺯﺁﻥ ﻟﺤﺎﻅ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻓﻌﺎﻝ ﺻﺎﺣﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺑﻬﺮﻩﺍﯼ ﺟﺪﺍ ﺍﺯ ﻧﻔﻊﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﺑﻪﺑﺎﺭ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ(‪ ،‬ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺮﺁﻥ ﻣﯽﺭﻭﻳﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﺧﻮﺍﺑﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ‬
‫ﺑﻴﺪﺍﺭ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺩﺭ ﺳﻔﺮ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﺷﺐ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺭﻭﺯ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﻋﺎﯼ‬
‫ﭘﺎﺭﺳﺎﻳﺎﻧﺔ ﮔﻨﺠﻮﺭ ﺩﺭ ﻭﺟﻮﺩ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ ﻣﺴﺘﺠﺎﺏ ﻣﯽﺷﻮﺩ )ﻭ ﻫﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ‬
‫ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺑﻴﺎﻥ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ ﻳﺎ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺑﻴﺎﻥ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺁﻳﺪ(‪.‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺭﻭﹺﻳﺶﹺ ﺑﻬﺮﻩ ﺩﺭ ﺩﻝ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺭ‪‬ﺳﺘﹶﻦ ﺩﺭ ﺑﻄﻦ ﻳﮏ ﺷﯽﺀ ﺍﺳﺖ‬
‫)ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻧﻴﺰ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻧﻤﻮﺩ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ( ــ ﮐﻪ ﻟﻮﺗﺮ ﺭﺍ‬
‫ﺿﻤﻦ ﻫﻴﺎﻫﻮﯼ ﺳﺎﺩﻩﻟﻮﺣﺎﻧﻪﺍﺵ ﻋﻠﻴﻪ ﺭﺑﺎﺧﻮﺍﺭﯼ ﺳﺨﺖ ﻣﺸﻐﻮﻝ ﻣﯽﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻟﻮﺗﺮ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺑﻴﺎﻥ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐﮐﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﺭﺍ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪﮐﺮﺩﮐﻪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﻋﺪﻡ ﺍﺳﺘﺮﺩﺍﺩ ﭘﻮﻝ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻬﻠﺖ ﻣﻘﺮ‪‬ﺭ ﺑﻪ ﻭﺍﻡ ﺩﻫﻨﺪﻩ‪ ،‬ﮐﻪ ﺍﻭ ﻫﻢ ﺑﻪﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻫﺎﺋﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﺋﯽ‬
‫ﺗﺤﻤﻴﻞ ﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﻳﺎ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻭﯼ ﺍﺯ ﺳﻮﺩﯼ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺧﺮﻳﺪ ﻣﺜﻼﹰ ﻳﮏ ﺑﺎﻍ‬
‫ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩ ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﻣﺤﺮﻭﻡ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪:‬‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭﻣﺘﻦ‪ "Das Geld hat jetzt Lieb' im Liebe" :‬ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺑﻪﺟﻤﻠﻪﺍﯼﺍﺯ ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣﺔ ﻓﺎﻭﺳﺖ ﺍﺛﺮ ﻣﻌﺮﻭﻑ‬
‫ﮔﻮﺗﻪ‪ ،‬ﻗﺴﻤﺖ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﺻﺤﻨﺔ ﭘﻨﺠﻢ "ﺩﺧﻤﺔ ﺁﻭﺭﺑﺎﺥ ﺩﺭ ﻻﻳﭙﺰﻳﮓ"(‪.‬‬
‫‪۵۹۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫"ﺧﻮﺏ ﺣﺎﻻﮐﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺗﻮ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ) ‪ ۱۰۰‬ﮔﻮﻟﺪﻥ ﺭﺍ( ﻗﺮﺽ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﻡ ﺗﻮ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺩﻭ ﺑﺎﺭ‬

‫ﺧﺴﺎﺭﺕ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﮐﻨﯽ‪ ،‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼﮐﻪ ﻧﻪ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻢ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻡ ﻭ ﻧﻪ ﺁﻧﺠﺎ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻢ ﺑﺨﺮﻡ‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﺍﺯ ﻫﺮﺩﻭ ﺟﻬﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺘﺤﻤ‪‬ﻞ ﺧﺴﺎﺭﺕﮔﺮﺩﻡ‪ .‬ﻧﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ )ﺧﺴﺎﺭﺕ ﺩﻭﮔﺎﻧﻪ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺗﺴﺒﻴﺐ ]ﺳﺒﺐ ﺳﺎﺯﯼ[ ﻭ ﻋﺪﻡﺍﻟﻨﻔﻊ()‪ ...(١‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﺳﺘﻤﺎﻉ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐﮐﻪ ﻫﺎﻧﺲ ﺑﺎ ﻭﺍﻡﺩﺍﺩﻥ ‪۱۰۰‬‬
‫ﮔﻮﻟﺪﻥ ﭼﻪ ﺯﻳﺎﻥﻫﺎﺋﯽ ﻣﺘﺤﻤ‪‬ﻞ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺧﻮﺍﺳﺘﺎﺭ ﺗﺮﻣﻴﻢ ﻋﺎﺩﻻﻧﺔ ﺧﺴﺎﺭﺍﺕ ﺧﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺁﻧﺎﻥ‬
‫ﺑﺎﻋﺠﻠﺔ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﺧﺴﺎﺭﺕ ﺩﻭﮔﺎﻧﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻳﮑﺼﺪﮔﻮﻟﺪﻥ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‬
‫ﻣﺨﺎﺭﺝ ﻭ ﺍﺯ ﺩﺳﺖﺩﺍﺩﻥ ﻓﺮﺻﺖ ﺧﺮﻳﺪ ﺑﺎﻍ‪ ،‬ﺩﺭﺳﺖ ﻣﺜﻞﺍﻳﻨﮑﻪﮔﻮﻳﺎ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻧﻮﻉ ﺧﺴﺎﺭﺕ‬
‫ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺭﻭﯼ ﻳﮑﺼﺪﮔﻮﻟﺪﻥ ﺭﻭﺋﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﺟﺎﮐﻪ ﻳﮑﺼﺪﮔﻮﻟﺪﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻤﻞ ﺭﺍ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﺯﻳﺎﻥﻫﺎﯼ ﺩﻭﮔﺎﻧﻪﺍﯼ ﺭﺍ ﻫﻢﮐﻪ ﻣﺘﺤﻤ‪‬ﻞ ﻧﺸﺪﻩﺍﻧﺪ ﺭﻭﯼﺁﻥ‬
‫ﻣﯽﮐﺸﻨﺪ‪ ...‬ﺗﻮ ﺍﺯﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﺭﺑﺎﺧﻮﺍﺭ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﯽﺷﻮﯼ ﮐﻪ ﺧﺴﺎﺭﺍﺕ ﻣﻮﻫﻮﻡ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ‬
‫ﭘﻮﻝ ﻫﻢﻧﻮﻉ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﯽﺳﺘﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺯﻳﺎﻥ ﻫﺎﺋﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻫﻴﭻ ﮐﺲ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻭﺍﺭﺩ ﻧﻴﺎﻭﺭﺩﻩ ﻭ ﺗﻮ ﻧﻪ‬
‫ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﯽﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺛﺎﺑﺖﮐﻨﯽ ﻭ ﻧﻪ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭﺁﻭﺭﯼ‪ .‬ﻓﻘﻬﺎ ﺍﻳﻦ ﺧﺴﺎﺭﺍﺕ ﺭﺍ )ﻧﻪ ﺯﻳﺎﻥﻫﺎﯼ ﻭﺍﻗﻌﯽ‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺯﻳﺎﻥ ﻫﺎﯼ ﻣﻮﻫﻮﻡ() ‪ (٢‬ﻣﯽ ﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺧﺴﺎﺭﺗﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺨﺺﹾ ﺧﻮﺩ ﺧﻮﺍﺏ ﺩﻳﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ...‬ﭘﺲﮔﻔﺘﻦ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮﺩ ﻣﻦ ﻓﻼﻥ ﺿﺮﺭ ﺭﺍ ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐ ﻣﺘﺤﻤ‪‬ﻞ ﻣﯽﺷﺪﻡﮐﻪ ﻧﻪ‬
‫ﺍﻣﮑﺎﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭ ﻧﻪ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺧﺮﻳﺪ ﻣﯽ ﺩﺍﺷﺘﻢ ﻧﺎﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﺍ‪‬ﻻﹼ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ‬
‫)ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻪ ﻭﺍﺟﺐ()‪ (٣‬ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺯ ﭼﻴﺰﯼﮐﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﭼﻴﺰﯼ ﺑﺴﺎﺯﻧﺪﮐﻪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﭼﻴﺰ ﻣﺤﺘﻤ‪‬ﻞ ﺭﺍ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪ ﭼﻴﺰ ﻣﺤﺘﻮﻡ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺍﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺭﺑﺎﺧﻮﺍﺭﯼ ﺟﻬﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﺪﺕ ﮐﻤﯽ ﺩﺭﮐﺎﻡ ﺧﻮﺩ ﻓﺮﻭ ﹶﻧ‪‬ﺒﺮ‪‬ﺩ؟‪ ...‬ﺍﻳﻦ ﺑﺪﺁﻣﺪﯼ‬
‫ﺗﺼﺎﺩﻓﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻭﺍﻡﮔﻴﺮﻧﺪﻩ ﺭﺍ ﻋﻠﯽﺭﻏﻢ ﻣﻴﻞ ﺧﻮﺩﺵ ﺩﭼﺎﺭ ﻗﺮﺽﮐﺮﺩﻥ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﻻﺯﻡ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺁﻥ ﺑﺪﺁﻣﺪ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺳﺮ ﺑﮕﺬﺭﺍﻧﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ ﺭﺑﺎﺋﯽ ﻋﮑﺲ ﺍﻳﻦ ﻭﺣﺘﹼﺎ ﺩﺭﺗﻀﺎﺩ‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺑﻪ ﻻﺗﻴﻨﯽ‪"duplex interesse, damni emergentis et lucri cessantis". :‬‬
‫)‪ (۲‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺑﻪ ﻻﺗﻴﻨﯽ‪"non verum sed phantasticum interesse" :‬‬
‫)‪ (۳‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺑﻪ ﻻﺗﻴﻨﯽ‪"ex contingente necessarium" :‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۰۰‬‬

‫ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦﻋﺮﺻﻪ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺧﺴﺎﺭﺗﯽ ﺭﺍ ﺩﺭﺳﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪﮔﺮﺩﻥ‬
‫ﻫﻢﻧﻮﻉ ﻣﺤﺘﺎﺝ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﺭ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺍﺭﺗﺰﺍﻕﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﺗﻮﺍﻧﮕﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭ‬
‫ﺗﻨﺒﻠﯽ ﻭ ﺑﻴﮑﺎﺭﮔﯽ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮﺵ ﻭ ﺭﺍﺣﺘﯽ ﺑﻪﺣﺴﺎﺏﮐﺎﺭ‪ ،‬ﻏﻢ ﻭ ﻏﺼﹼﻪ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻃﺮﺍﺕ ﻭ ﺯﻳﺎﻥ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﻣﺮﺩﻣﺎﻥ ﺑﮕﺬﺭﺍﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﻦﮐﻨﺎﺭ ﺑﺨﺎﺭﯼ ﺑﻨﺸﻴﻨﻢ ﻭ ﺑﮕﺬﺍﺭﻡ ‪۱۰۰‬ﮔﻮﻟﺪﻥ ﻣﻦ ﺩﺭ ﺭﻭﺳﺘﺎ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﻣﻦﮐﺎﺭﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﭘﻮﻝ ﻭﺍﻡ ﺍﺳﺖ ﻣﺤﻘﻖ ﺑﺪﺍﻧﻢﮐﻪ ﺁﻥ ﭘﻮﻝ ﺑﯽﺧﻄﺮ ﻭ ﺑﯽ‬
‫ﻧﮕﺮﺍﻧﯽ ﺩﺭﮐﻴﺴﺔ ﻣﻦ ﺑﺎﻗﯽ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺟﺎﻧﻢ‪،‬ﮐﻴﺴﺖﮐﻪ ﺩﻟﺶ ﭼﻨﻴﻦ ﻭﺿﻌﯽ ﺭﺍ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ؟"‬
‫‪(M. Luther: "An die Pfarrherrn wider den Wucher zu predigen etc.",‬‬
‫)‪Wittenberg, 1540.‬‬

‫ﻧﮕﺮﺍﻧﯽ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺍﺭﺯﺷﯽﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﻧﻔﺴﻪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪﺑﺮﮐﺖ ﺧﺎﺻﻴ‪‬ﺖ ﺫﺍﺗﯽ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺍﺭﺯﺷﯽﮐﻪ ﺟﺎﻭﺩﺍﻧﻪ ﭘﺎﻳﻨﺪﻩ ﻭ ﺭﻭﻳﻨﺪﻩ ﺍﺳﺖ‬
‫ــ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻪﺑﺮﮐﺖﮐﺮﺍﻣﺖ ﻧﻬﺎﺋﯽ ﻣﮑﺘﺒﻴﻮﻥ)‪(١‬ــ ﺯﻳﺎﺩﺗﺮ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻟﻬﺎﻣﺎﺕ ﺍﻓﺴﺎﻧﻪ‪-‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺩﮐﺘﺮ ﭘﺮﺍﻳﺲ) ‪ (٢‬ﮐﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺍﻟﻬﺎﻣﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﺍﺗﺐ ﺩﺳﺖ ﺧﻴﺎﻟﺒﺎﻓﯽ ﻫﺎﯼ ﮐﻴﻤﻴﺎﮔﺮﺍﻥ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪﻋﻘﺐ ﻣﯽﺑﻨﺪﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻟﻬﺎﻣﺎﺗﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﭘﻴﺖ)‪ (٣‬ﺳﺨﺖ ﺑﻪﺁﻥ ﺑﺎﻭﺭ ﺩﺍﺷﺖ ﻭﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺿﻤﻦ‬
‫ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ‪) sinking fund‬ﺫﺧﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﻬﻼﮎ ﺩﻳﻮﻥ ﺩﻭﻟﺖ( ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺍﺭﮐﺎﻥ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻣﺎﻟﯽ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺑﺮﺩ‪.‬‬
‫"ﭘﻮﻟﯽﮐﻪ ﺭﺑﺢ ﻣﺮﮐﹼﺐ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﺩﺭﺁﻏﺎﺯ ﺁﻫﺴﺘﻪ ﻣﯽﺭﻭﻳﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺁﻫﻨﮓ‬
‫ﺭﺷﺪ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺗﺴﺮﻳﻊ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﻣﺪﺗﯽ ﭼﻨﺎﻥ ﺗﻨﺪ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺍﺯ ﻫﺮﺗﺼﻮ‪‬ﺭﯼ ﺑﻪ ﺩﻭﺭ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻳﮏ ﭘﻨﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻴﻼﺩ ﻧﺠﺎﺕ ﺩﻫﻨﺪﺓ ﻣﺎ )ﻋﻴﺴﯽ ﻣﺴﻴﺢ( ﺑﻪ ﺭﺑﺢ ﻣﺮ ﮐﹼﺐ ‪% ۵‬‬
‫ﻗﺮﺽ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮﺩ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺑﻪ ﻣﺒﻠﻐﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯﺁﻧﭽﻪ ‪ ۱۵۰‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥﮐﺮﺓ‬

‫)‪Scholastiques - Scholastiker (۱‬‬

‫)‪۱۷۲۳) Dr. Price, Richard (۲‬ـ‪(۱۷۹۱‬ـ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪﻧﮕﺎﺭ ﺭﺍﺩﻳﮑﺎﻝﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‪ ،‬ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﻭﻓﻴﻠﺴﻮﻑ ﺍﺧﻼﻕ‪.‬‬
‫)‪ ۱۷۵۹) Pitt, William (۳‬ـ ‪ (۱۸۰۶‬ـ ﺩﻭﻟﺘﻤﺮﺩ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﺍﺯ ﺣﺰﺏ ﺗﻮﺭﯼ )ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﮐﺎﺭ( ﻭ ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮ‬
‫ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ‪۱۷۸۳‬ـ‪۱۸۰۴ ، ۱۸۰۱‬ـ‪.۱۸۰۶‬‬
‫‪۶۰۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻣﺜﻞ ﺯﻣﻴﻦﮔﻨﺠﺎﻳﺶ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺗﻤﺎﻣﺎﹰ ﺍﺯ ﺯﺭ ﻧﺎﺏ ﺑﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽﺍﮔﺮ ﺑﺎ ﺑﻬﺮﺓ ﺳﺎﺩﻩ ﻧﻬﺎﺩﻩ‬
‫‪1‬‬
‫ﺷﺪﻩﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻳﮏﭘﻨﯽ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻓﻘﻂ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮﺩ ﺩﺭﻫﻤﺎﻥ ﻣﺪﺕ ﺑﻪ ‪ ۷‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﻭ ‪ ۴ 2‬ﭘﻨﯽ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﺎ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺁﻧﮑﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﺶﮔﺮﻓﺘﻦ ﺭﺍﻩ ﺍ ﻭ‪‬ﻝ‬
‫‪١‬‬
‫ﺍﻭﺿﺎﻉ ﻣﺎﻟﯽ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻬﺒﻮﺩ ﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬ﺍﻣﻮﺭ ﻣﺎﻟﯽ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﺭﺍﻩ ﺍﺧﻴﺮ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺳﺎﺯﺩ‪".‬‬
‫ﻭﯼ ﺑﺎﺯ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻫﻢ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ ﭘﺮﻭﺍﺯ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺧﻮﻳﺶ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ‪:‬‬
‫‪"Observation on revisionary payments etc.", London, 1772‬‬

‫‪Richard Price, "An Appeal to the Public on the subject of the National Debt“,‬‬ ‫‪۱‬ـ‬
‫‪London, 1772 [p. 19].‬‬
‫ﭘﺮﺍﻳﺲ ﺷﻮﺧﯽ ﺳﺎﺩﻩﻟﻮﺣﺎﻧﻪﺍﯼ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﻣﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪" :‬ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻮﻝ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺑﻬﺮﺓ ﺳﺎﺩﻩ ﻗﺮﺽﮐﺮﺩ ﺗﺎ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ‬
‫ﺭﺑﺢ ﻣﺮﮐﹼﺐ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﺍﺩ‪ ".‬ﻧﮕﺎﻩﮐﻨﻴﺪ ﺑﻪ‪:‬‬
‫‪(R. Hamilton, "An Inquiry into the Rise and Progress of the National Debt of Great‬‬
‫‪Britain", 2nd ed. Edinburgh 1814 [p. 133].‬‬
‫ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﻗﺮﺽﮐﺮﺩﻥ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻋﺎﺩ‪‬ﯼ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺗﺮﻳﻦ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﺍﻧﮕﺮﺷﺪﻥ‬
‫ﻣﯽﺑﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﮔﺮ ﻣﻦ ﻣﺜﻼﹰ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎ ﺑﻬﺮﺓ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ‪ %۵‬ﻗﺮﺽ ﮐﻨﻢ ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺳﺎﻝ ﺑﺎﻳﺪ ‪ ۵‬ﻟﻴﺮﺓ‬
‫ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻡ ﻭ ﺑﻪﻓﺮﺽﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻗﺮﺿﻪ ﺻﺪ ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﺳﺎﻝ ﻫﻢ ﺩﻭﺍﻡ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﺯ ﻣﻦ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫ﻫﺮﺳﺎﻝ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺮﺍﯼ ﻗﺮﺽ ﺩﺍﺩﻥ ﺩﺭﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻧﺪﺍﺭﻡ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ‪ ۵‬ﻟﻴﺮﺓ‬
‫ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻡ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﻩ ﻗﺮﺽﮐﺮﺩﻥ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺨﻮﺍﻫﻢ ﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ‪ ۱۰۵‬ﻟﻴﺮﻩ ﻭﺍﻡ ﺩﻫﻢ‪.‬‬
‫ﻭﺍﻧﮕﻬﯽ ﺍﻳﻦ ‪ %۵‬ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯﮐﺠﺎ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻡ؟ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻭﺍﻡﮔﺮﻓﺘﻦ ﻭ ﻳﺎ ﺍﮔﺮ ﻣﻦ ﺩﻭﻟﺖ ﺑﺎﺷﻢ ﺍﺯﻃﺮﻳﻖ ﻣﺎﻟﻴﺎﺕ‪ .‬ﻭﻟﯽ‬
‫ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﭘﻮﻝ ﻗﺮﺽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻭﯼ ﺭﻭﯼ ﺳﻮﺩﯼﮐﻪ ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢ ‪ %۱۵‬ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ ‪ %۵‬ﺁﻥ‬
‫ﺭﺍ ﺑﺎﺑﺖ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ‪ %۵ ،‬ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﻣﺼﺮﻑ ﻧﻤﺎﻳﺪ )ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺍﺷﺘﻬﺎﯼ ﻭﯼ ﺑﺎ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺍﻭ ﺭﺷﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ( ﻭ ‪%۵‬‬
‫ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﻓﺰﺍﺋﯽ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻣﺮﺗﺒﺎﹰ ﺑﻬﺮﺓ ‪ %۵‬ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺷﻮﺩ‪ %۱۵ ،‬ﺳﻮﺩ ﻓﺮﺽ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺍﻳﻦ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻳﺎﺑﺪ ﻃﺒﻖ ﻋﻠﻠﯽﮐﻪ ﻗﺒﻼﹰ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢ ﺍﺯ ‪ %۱۵‬ﺑﻪ ‪ %۱۰‬ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﭘﺮﺍﻳﺲﮐﺎﻣﻼﹰ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﻳﮏ ﺑﻬﺮﺓ ‪ %۵‬ﻣﻘﺪﻣﺘﺎﹰً‬
‫ﻳﮏ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ‪ %۱۵‬ﺭﺍ ﻣﻔﺮﻭﺽ ﻣﯽ ﺩﺍﺭﺩ ﻭﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﻭﯼ ﺍﺑﺪﺍﹰ‬
‫ﮐﺎﺭﯼ ﺑﺎ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺳﺮﻭﮐﺎﺭ ﺍﻭ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﭘﻮﻝﻗﺮﺽﺩﺍﺩﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺲ ﺗﺎ ﭘﻮﻝ ﻫﻤﺮﺍﻩ‬
‫ﺑﺎ ﺭﺑﺢ ﻣﺮﮐﹼﺐ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﺍﻭ ﺑﺮﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﻮﺩ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻭ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺑﯽﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺯﻳﺮﺍﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺧﻮﺩ ﺧﺎﺻﻴ‪‬ﺖ ﺫﺍﺗﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۰۲‬‬

‫ﻣﯽﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫"ﺍﮔﺮ ﻳﮏ ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺍﺯ ﻗﺮﺍﺭ ‪ % ۶‬ﺑﺎ ﺭﺑﺢ ﻣﺮﮐﹼﺐ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﻭﻻﺩﺕ ﺭﻫﺎﻧﻨﺪﺓ ﻣﺎ ﻋﻴﺴﯽ‬
‫ﻣﺴﻴﺢ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ" )ﻣﺤﺘﻤﻼﹰ ﺩﺭ ﭘﺮﺳﺘﺸﮕﺎﻩ ﺍﻭﺭﺷﻠﻴﻢ(‪ ،‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺁﻥ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺒﻠﻐﯽ ﺑﺮﺳﺪﮐﻪ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺯﮔﻨﺠﺎ ﻳﺶ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻨﻈﻮﻣﺔ ﺷﻤﺴﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﻨﻈﻮﻣﺔ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪ ﮐﺮﻩ ﺍﯼ ﻣﯽﺷﺪﮐﻪ ﻗﹸﻄﺮ ﺁﻥ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﺪﺍﺭ ﻣﺸﺘﺮﯼ ﻣﯽ ﺑﻮﺩ"ــ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ‬
‫ﻳﮏ ﺩﻭﻟﺖ ﻟﺰﻭﻣﯽ ﻧﺪﺍﺭﺩﮔﺮﻓﺘﺎﺭ ﻣﺸﮑﻼﺕ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺎﮐﻤﺘﺮﻳﻦ ﭘﺲ ﺍﻧﺪﺍﺯﻫﺎ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ‬
‫ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﺑﺪﻫﯽﻫﺎﺭﺍ ﺩﺭﻫﺮﻣﺪﺕﮐﻮﺗﺎﻫﯽﮐﻪ ﻣﻨﺎﻓﻌﺶ ﺍﻗﺘﻀﺎﮐﻨﺪ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ‪(p. XIII, XIV)".‬‬

‫ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﭼﻪ ﻣﻘﺪﻣﺔ ﺗﺌﻮﺭﻳﮏ ﺯﻳﺒﺎﺋﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺣﻞﹼ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺩﻳﻮﻥ ﺩﻭﻟﺘﯽ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ!‬
‫ﻋﻈﻤﺖ ﺍﺭﻗﺎﻣﯽﮐﻪ ﺍﺯ ﺗﺼﺎﻋﺪ ﻫﻨﺪﺳﯽ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﭼﺸﻤﺎﻥ ﭘﺮﺍﻳﺲ ﺭﺍ ﺧﻴﺮﻩﮐﺮﺩﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻭﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ‪ ،‬ﺑﺪﻭﻥ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﮐﺎﺭ ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺧﻮﺩﮐﺎﺭ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻠﹼﯽ ﺗﻠﻘﹼﯽ ﻣﯽﮐﺮﺩ ﻭﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻋﺪﺩ ﺳﺎﺩﺓ ﺧﻮﺩﺍﹶﻓﺰﺍﺋﯽ ﻣﯽﺩﻳﺪ )ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺎﻟﺘﻮﺱ ﮔﻤﺎﻥ ﻣﯽﺑﺮﺩ ﻧﻔﻮﺱ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺗﺼﺎﻋﺪ ﻫﻨﺪﺳﯽ ﺍﻭ ﺭﺷﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ(‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻧﮕﺎﺷﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺭﺷﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ ‪ S = c (1 + z) n‬ﮐﺸﻒﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ ‪= S‬‬
‫ﻣﺒﻠﻎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ ‪ +‬ﺭﺑﺢ ﻣﺮ ﮐﹼﺐ‪ = c ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻴﺶﺭﻳﺨﺘﻪ‪ = z ،‬ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ )ﮐﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺍﺟﺰﺍ ﺀِ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ‪ ۱۰۰‬ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ( ﻭ ‪ n‬ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺳﺎﻝﻫﺎﺋﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻃﯽ‪ ‬ﺁﻥ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺖ ﻣﻐﺎﻟﻄﻪﮐﺎﺭﯼ ﺩﮐﺘﺮ ﭘﺮﺍﻳﺲ ﺭﺍ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺟﺪ‪‬ﯼ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۷۸۶‬ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﻋﻮﺍﻡ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ ﻣﺒﻠﻎ ﻳﮏ ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻣﺎﻟﻴﺎﺕ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺼﺎﺭﻑ‬
‫ﺩﻭﻟﺘﯽ ﺟﻤﻊ ﺁﻭﺭﯼ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻘﻴﺪﺓ ﭘﺮﺍﻳﺲﮐﻪ ﭘﻴﺖ ﺑﻪﻭﯼ ﺑﺎﻭﺭ ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰﯼ ﺍﻟﺒﺘﻪ‬
‫ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﺒﻮﺩﮐﻪ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﻣﺎﻟﻴﺎﺕﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﻣﺒﻠﻐﯽ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺟﻤﻊ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‬
‫"ﺍﻧﺒﺎﺷﺘﻪ" ﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺩﻳﻮﻥ ﺩﻭﻟﺘﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﺮﮐﺖ ﻗﻮﺓ ﺍﹶﺳﺮﺍﺭﺁﻣﻴﺰ ﺭﺑﺢ ﻣﺮﮐﹼﺐ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﺑﺮﺩﺍﺭﺩ ‪ .‬ﺑﻪ ﺯﻭﺩﯼ ﺩﺭ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺁﻥ ﺗﺼﻤﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺠﻠﺲ ﻋﻮﺍﻡ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻃﺮﺡ ﭘﻴﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ‬
‫ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ‪ ۲۵۰۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻧﻤﻮﺩ ﻭ ﻣﻘﺮ‪‬ﺭ ﺩﺍﺷﺖﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ "ﺗﺎﻫﻨﮕﺎﻣﯽ‬
‫‪۶۰۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻳﺎﺑﺪﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﻋﺪ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻗﺮﺿﻪ ﻫﺎﯼ ﻣﺎﺩﺍﻡ ﺍﻟﻌﻤﺮ‪ ،‬ﻣﺒﻠﻎ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺗﺎ ‪ ۴‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ‬
‫ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪) ".‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪ ،۲۶‬ﺟﺮﺝ ﺳﻮ‪‬ﻡ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ‪.(۳۱‬‬
‫ﺩﺭ ﻧﻄﻖ ‪ ۱۷۹۲‬ﺧﻮﺩﮐﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺫﺧﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﻬﻼﮎ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪،‬‬
‫ﭘﻴﺖ ﺿﻤﻦ ﺑﺮﺷﻤﺎﺭﯼ ﻋﻠﻞ ﺗﻔﻮ‪‬ﻕ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺁﻻﺕ‪ ،‬ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ ﻭﻏﻴﺮﻩ‬
‫ﺍﺷﺎﺭﻩ ﻧﻤﻮﺩ ﻭﻟﯽﮔﻔﺖ‪" :‬ﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺗﺮﻳﻦ ﻭ ﭘﺎﻳﺪﺍﺭﺗﺮﻳﻦ ﻋﻠﹼﺖﻫﺎ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻞ ﺩﺭ‬
‫ﺁﺛﺎﺭ ﺍﺳﻤﻴﺚ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺩ ﺩﺍﻫﯽ‪،‬ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺑﺴﻂ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﺑﻪﻗﺪﺭﮐﺎﻓﯽ ﺭﻭﺷﻦﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ...‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩﮐﻪ ﻻﺍﻗﻞﹼ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﺳﺎﻻﻧﻪﮐﻨﺎﺭﮔﺬﺍﺷﺘﻪ‬
‫ﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﻣﺒﻠﻎ ﺍﺻﻠﯽ ﺭﺍ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺩﺍﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﹶﺤﻮ‪ ‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﺑﻌﺪ ﻧﻴﺰ ﻋﻤﻞ ﮐﺮﺩ ﺗﺎ‬
‫ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻳﮏ ﺳﻮﺩ ﻣﺴﺘﻤﺮ‪ ‬ﺑﺪﻫﺪ‪".‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺑﺎﮐﻤﮏ ﺩﮐﺘﺮ ﭘﺮﺍﻳﺲ‪ ،‬ﭘﻴﺖ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺍﺳﻤﻴﺚ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﻮﺍﻧﮕﺮﺳﺎﺧﺘﻦ‬
‫ﻣﻠﹼﺘﯽ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺩﻳﻮﻥ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺩﻭﺭﻧﻤﺎﯼ ﻣﻄﺒﻮﻉ ﺗﺼﺎﻋﺪ ﺑﯽﺍﻧﺘﻬﺎﯼ ﻗﺮﺿﻪﻫﺎ‬
‫ﻣﯽﺭﺳﺪ ــ ﻗﺮﺽﮐﺮﺩﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻗﺮﻭﺽ‪.‬‬
‫ﺟﻮﺯﺍﯼ ﭼﺎﻳﻠﺪ)‪ ،(١‬ﭘﺪﺭ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ ﺟﺪﻳﺪ ﺧﻴﻠﯽ ﭘﻴﺶﮔﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖﮐﻪ‪:‬‬
‫" ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺍﺯ ﻗﺮﺍﺭ ‪ ، %۱۰‬ﻃﯽ‪ ۷۰ ‬ﺳﺎﻝ ﺑﺎ ﺭﺑﺢ ﻣﺮ ﮐﹼﺐ‪ ۱۰۲۴۰۰ ،‬ﻟﻴﺮﺓ‬
‫ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮﺍﻫﺪﮐﺮﺩ‪".‬‬
‫‪("Traité sur le commerce etc. par J. Child, traduit etc.", Amsterdam et Berlin,‬‬
‫)‪1754, p. 115.‬‬

‫)ﺍﻳﻦﮐﺘﺎﺏ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۶۶۹‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪(.‬‬

‫ﻣﺠﻠﹼﺔ ﺍﮐﻮﻧﻮﻣﻴﺴﺖ ﺩﺭ ﻗﺴﻤﺘﯽﮐﻪ ﺫﻳﻼﹰ ﻧﻘﻞ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ‬
‫ﻧﮕﺮﺵ ﺩﮐﺘﺮ ﭘﺮﺍﻳﺲ ﻧﺎﺧﻮﺩﺁﮔﺎﻩ ﺩﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺟﺪﻳﺪ ﺭﺳﻮﺥ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫"ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎ ﺭﺑﺢ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻫﺮﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽﺷﺪﻩ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﭼﻨﻴﻦ ﺟﺎﺫﺑﻪﺍﯼ‬

‫)‪ ۱۶۳۰) Child, Sir Josiah (Josias) (۱‬ـ ‪ (۱۶۹۹‬ـ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﻫـﻮﺍﺩﺍﺭ ﻣﮑﺘﺐ‬
‫ﻣﺮﮐﺎﻧﺘﯽﻟﻴﺴﻢ ﻭ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﭘﻴﺸﻘﺪﻣﺎﻥ ﻣﺒﺎﺭﺯﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺭﺑﺎﺋﯽ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۰۴‬‬

‫ﺑﺮﺍﯼ ﮐﺸﻴﺪﻥ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﮐﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﺛﺮﻭﺕ ﺩﺭﺁﻣﺪﺁﻭﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﺍﺯ ﺩﻳﺮﺑﺎﺯ‬
‫ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺑﻬﺮﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ...‬ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻫﺮ ﺑﻬﺮﺓ ﺯﻣﻴﻦ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺑﻬﺮﺓ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﮔﺬﺷﺘﻪ ﺭﻭﯼ ﺯﻣﻴﻦﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪) ".‬ﺍﮐﻮﻧﻮﻣﻴﺴﺖ‪ ۱۹ ،‬ﮊﻭﺋﻴﺔ‬
‫‪.(۱۸۵۱‬‬
‫ﺧﻼﺻﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﻫﺮ ﺛﺮﻭﺗﯽﮐﻪ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭﯼ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻮﺩ ﺍﺯﺁﻥ‪ ‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺩﺭﺧﺼﻮﺻﻴ‪‬ﺖ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭﯼﺁﻧﺴﺖ ﻭ ﻫﺮﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﻓﻘﻂ‬
‫ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻣﺴﺎﻋﺪﻩﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺷﺘﻬﺎﯼ ﻫﻤﻪﭼﻴﺰ ﺑﻠﻌﻨﺪﺓ ﺁﻥ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﺫﺍﺗﯽ ﺧﻮﺩ ﻫﺮ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﻧﻮﻉ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺩﻫﺪ ﻣﺘﻌﻠﹼﻖ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﻤﺎﻥ‬
‫ﻣﻮﻟﻮﺥ)‪ (١‬ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺑﺎﺯ ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯ ﭘﺮﻳﺸﺎﻥﮔﻮﺋﯽﻫﺎﯼ ﻣﻮﻟﺮ)‪" (٢‬ﺭﻣﺎﻧﺘﻴﮏ" ﺭﺍ ﻧﻘﻞﮐﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫"ﺭﻭﻳﻨﺪﮔﯽ ﻋﻈﻴﻢ ﺭﺑﺢ ﻣﺮﮐﹼﺐ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﮐﺘﺮ ﭘﺮﺍﻳﺲ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ‬
‫ﺧﻮﺩﺷﺘﺎﺏﻳﺎﺑﻨﺪﺓ ﺍﻧﺴﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺁﺛﺎﺭ ﻋﻈﻴﻤﯽ ﺭﺍ ﺑﻪﺑﺎﺭﺁﻭﺭﻧﺪ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺑﺎ ﺁﻥ‬
‫ﻣﻼﺯﻣﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪﮐﻪ ﻳﮏ ﺍﻧﺘﻈﺎﻡ ﻳﮑﺠﺎ ﻳﺎ ﻧﻈﻤﯽ ﻧﺎﮔﺴﻴﺨﺘﻪ ﻭ ﻳﮑﭙﺎﺭﭼﻪ ﺭﺍ ﻃﯽ‪ ‬ﻗﺮﻭﻥ ﻣﺘﻌﺪ‪‬ﺩﯼ‬
‫ﺣﻔﻆ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻣﺠﺮ‪‬ﺩ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺍﺟﺰﺍﺀِ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﻣﻨﻘﺴﻢ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‬
‫ﮐﻪ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﺩﺭﻭﺋﯽ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻡ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎ ﺍﺯ ﻧﻮ ﺁﻏﺎﺯ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻃﻮﻝ ﺗﺼﺎﻋﺪ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﺪﺍﺭﯼ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩﮐﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﻣﻴﺎﻥ ‪ ۲۰‬ﺗﺎ ‪۲۵‬‬
‫ﺳﺎﻝﺍﺳﺖ ﻭﺍﻳﻦ ﻣﺪﺗﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻪﻫﺮﮐﺎﺭﮔﺮ)!( ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪﺍﯼ ﻣﯽﺭﺳﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺍﺯﮔﺬﺷﺖ ﺍﻳﻦ ﻣﺪﺕ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﻣﺪﺍﺭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺭﻫﺎ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺭﺑﺢ ﻣﺮ ﮐﹼﺐ ﮐﺎﺭ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﮔﺮ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﺁﻥ ﺭﺍ‬
‫ﻣﻴﺎﻥ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻣﺘﻌﺪ‪‬ﺩ ﻳﺎ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻨﺎﻥ ﻣﺠﺒﻮﺭﻧﺪ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻧﮑﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺍﺯ‬

‫)‪ ، Moloch (۱‬ﻧﺎﻣﯽﺍﺳﺖﮐﻪﮐﻨﻌﺎﻧﻴﺎﻥ ﻗﺪﻳﻢ ﻭﻓﻨﻴﻘﯽﻫﺎ ﺑﻪ ‪‬ﺑﺖﺍﻋﻈﻢ ﺧﻮﺩ ‪‬ﺑﻌﻞﹾ ﻣﯽﺩﺍﺩﻧﺪ ﻭﺁﻥﺭﺍ ﻣﻘﺘﺪﺭﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﻭ ﻣﻨﺰﹼﻩﺗﺮﻳﻦ ﺧﺪﺍﻳﺎﻥ ﻭ ﺻﺎﺣﺐ ﻫﻤﻪﭼﻴﺰ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﻣﯽﺩﺍﻧﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪Müller (۲‬‬
‫‪۶۰۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺩﺭﻳﺎﻓﺘﯽ ﺭﺑﺢ ﻣﺮﮐﹼﺒﯽ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﻭﻳﮋﻩ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺁﻭﺭﻧﺪ ﻃﺮﻳﻘﺔ ﺭﺍﻩﺍﻧﺪﺍﺯﯼ ﻭﮐﺎﺭﺑ‪‬ﺮﺩ ﺁﻥ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻴﺎﻣﻮﺯﻧﺪ‪ .‬ﻣﻀﺎﻓﺎﹰ ﺑﺮ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻋﻈﻴﻤﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺋﯽ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﺩﻩ‬
‫ــ ﺣﺘﹼﺎ ﺩﺭ ﻣﺘﺤﺮ‪‬ﮎﺗﺮﻳﻦ ﮔﺮﻭﻩ ﻫﺎﯼ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ــ ﺳﺎﻟﻴﺎﻥ ﺩﺭﺍﺯ ﺭﻓﺘﻪﺭﻓﺘﻪ ﺍﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺑﺪﻭﻥ ﺁﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﮐﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﺍﻳﻨﮑﻪ‬
‫ﻣﺒﻠﻎ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﺍﯼ ﺟﻤﻊ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺍﻏﻠﺐ ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﺩﻳﮕﺮﯼ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﮏ ﮐﺎﺭﮔﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﮏ‬
‫ﺑﺎﻧﮏ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﮏ ﺩﻭﻟﺖ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻗﺮﺿﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺩﺭﻳﺎﻓﺖﮐﻨﻨﺪﻩ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺭﺍ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺑﻪﺭﺍﻩ ﺍﻧﺪﺍﺯﺩ‪ ،‬ﺍﺯﺁﻥ ﺭﺑﺢ ﻣﺮﮐﹼﺐ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺑﻪﺳﻬﻮﻟﺖ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﻩ‬
‫ﺑﻬﺮﺓ ﺳﺎﺩﻩ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ‪ .‬ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺗﺼﺎﻋﺪ ﻋﻈﻴﻢ‪ ،‬ﮐﻪ ﻃﺒﻖ ﺁﻥ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ ﺍﻧﺴﺎﻧﯽ ﻭ‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺁﻥ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﯽ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﺎ ﭘﺲ ﺍﻧﺪﺍﺯ‬
‫ﺣ‪‬ﮑﻤﻔﺮﻣﺎ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﻋﮑﺲ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭﺁﻥ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻗﺎﻧﻮﻥ‬
‫)‪(A. Müller, I. C. III. p. 147 – 149‬‬ ‫ﻣﺼﺮﻑ‪ ،‬ﺣﺮﺹ ﻭ ﺍ‪‬ﺳﺮﺍﻑ ﺍﺳﺖ‪".‬‬
‫ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﻣﻤﮑﻦﻧﻴﺴﺖ ﺿﻤﻦ ﺳﻄﻮﺭﯼﮐﻢﻭﺑﻴﺶ ﺍﺯﺍﻳﻦ ﻣ‪‬ﻬﻤ‪‬ﻼﺕ ﺳﺮﺳﺎﻡﺁﻭﺭ ﺟﻤﻊﺁﻭﺭﯼ‬
‫ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺍﺧﺘﻼﻁ ﻣﻀﺤﮑﯽﮐﻪ ﻣﻴﺎﻥﮐﺎﺭﮔﺮ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ‪ ،‬ﻣﻴﺎﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﻧﻴﺮﻭﯼ‬
‫ﮐﺎﺭ ﻭ ﺑﻬﺮﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩﺁﻭﺭﺩﻩ‪ ،‬ﻣﻮﻟﺮ ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﺪﮐﺎﻫﺶ ﺭﺑﺢ ﻣﺮﮐﹼﺐ ﺭﺍ ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺩﻫﺪﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ "ﻗﺮﺽ ﺩﺍﺩﻩ" ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﻫﻤﺎﻧﺠﺎﺳﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫"ﺳﭙﺲ ﺭﺑﺢ ﻣﺮﮐﹼﺐ" ﺑﻪﺑﺎﺭ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﻧﹶﺤﻮﹺﺓ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﻣﻮﻟﺮ‪ ،‬ﺧﺼﻠﺖﻧﻤﺎﯼ ﺭﻣﺎﻧﺘﻴﺴﻢ ﺩﺭ ﻫﻤﺔ‬
‫ﻋﺮﺻﻪ ﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﻣ‪‬ﺤﺘﹶﻮﺍﯼ ﺁﻥ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﺩﺍﻭﺭﯼ ﻫﺎﯼ ﻳﻮﻣ‪‬ﻴﻪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺳﻄﺤﯽ ﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﻧﻤﻮﺩﻫﺎﯼ ﺍﺷﻴﺎﺀﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺍﻳﻦ ﻣ‪‬ﺤﺘﹶﻮﺍﯼ ﻏﻠﻂ ﻭ ﭘﻴﺶﭘﺎﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﺷﻴﻮﺓ ﺑﻴﺎﻧﯽ ﻓﺮﻳﺒﻨﺪﻩ "ﺍﺭﺗﻘﺎ" ﭘﻴﺪﺍ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺻﻮﺭﺕ ﺷﺎﻋﺮﺍﻧﻪ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﻓﻘﻂ ﺗﺎ ﺁﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺭﺑﺢ ﻣﺮﮐﹼﺐ‬
‫ﺗﻠﻘﯽ ﻧﻤﻮﺩﮐﻪ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺑﻬﺮﻩ ﺭﺍ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ )ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺷﯽ( ﻧﺎﻣﻴﺪﮐﻪ ﺍﺯ ﻧﻮ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻳﻌﻨﯽ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮﺭ ﺟﺬﺏﮐﺎﺭ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ‪:‬‬
‫‪۱‬ـ ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﻫﻤﺔ ﺍﺧﺘﻼﻻﺕ ﺗﺼﺎﺩﻓﯽ‪ ،‬ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﻗﺴﻤﺖ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۰۶‬‬

‫ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻮﺟﻮﺩﮐﻤﺎﺑﻴﺶ ﺩﭼﺎﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﻫﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﻻﻫﺎ‬
‫ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭﯼﮐﻪ ﺍﺑﺘﺪﺍﺋﺎﹰ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺼﺮﻑ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﮐﺎﺭﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﻻﺯﻡ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻭ ﺯﻣﺎﻥ ﮐﺎﺭ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﮐﺎﺭ ﻣﺴﺘﻤﺮﺍﹰ ﮐﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭ‬
‫ﺩﺭﺟﺔ ﺑﺎﻻﺋﯽ ﺍﺯ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﮐﻠﹼﻴﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺑﻪﺟﺎﯼﺁﻧﮑﻪ‬
‫ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﭘﺲﺍﻧﺪﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫‪١‬‬
‫ﻧﺴﺒﺘﺎﹰ ﮐﻮﺗﺎﻫﯽ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۲‬ـ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﺳﻮ‪‬ﻡ ﺍﻳﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ‬
‫ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﹺ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ ﺁﻥ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮﺩ ﻭ‬
‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﻳﺪﻩ ﺷﺪ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﻗﯽ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭﯼ ﺩﺭﺳﺖ ﺩﺭﮐﺎﻫﺶ ﻧﺴﺒﯽ ﺟﺰﺀِ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﺟﺰﺀِ ﺛﺎﺑﺖ ﺁﻥ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﺩ‪‬ﻩ ﺑﺮﺍﺑﺮﺷﺪﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺘﯽﮐﻪ‬
‫ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻳﮏﮐﺎﺭﮔﺮ ﺑﻪﺣﺮﮐﺖ ﺩﺭﻣﯽﺁﻳﺪ ﻫﻤﺎﻥ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﯽ ﻧﻴﺰ ﺩ‪‬ﻩ ﺑﺮﺍﺑﺮﮔﺮﺩﺩ ﻭﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﻪﺯﻭﺩﯼ ﺣﺘﹼﺎ ﺗﻤﺎﻡ ﺯﻣﺎﻥﮐﺎﺭ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ‪ ۲۴‬ﺳﺎﻋﺖ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ‬
‫ﺑﺮﺍﯼﺁﻥﮐﺎﻓﯽ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺍﮔﺮ ﻫﻢ ﻓﺮﺿﺎﹰ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﻤﺔ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺼﻮ‪‬ﺭ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩﮐﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪﺍ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ ﭘﺎ ﻳﺔ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﺗﺼﺎﻋﺪﯼ ﭘﺮﺍﻳﺲ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ‬
‫‪٢‬‬
‫ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭ ﺍﺻﻮﻻﹰ ﻣﺒﻨﺎﯼ "ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻫﻤﻪ ﺑﻠﻌﻨﺪﻩ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺭﺑﺢ ﻣﺮﮐﹼﺐ" ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻳﮕﺎﻧﮕﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎﺭ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻳﮏ ﺣﺪ‪ ‬ﮐﻴﻔﯽ ﺍﻳﺠﺎﺩ‬

‫‪۱‬ـ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺑﻪ ﻣﻴﻞ ﻭ ﮐﺮﯼ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﺒﻬﻢ ﺭﻭﺷﺮ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫‪۲‬ـ "ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻫﻴﭻﮐﺎﺭ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺯﺭﻧﮕﯽ ﻭ ﻫﻴﭻ ﻫﻨﺮﯼ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺟﻮﺍﺑﮕﻮﯼ ﺧﻮﺍﺳﺖ‬
‫ﻫﻤﻪﺑﻠﻌﯽ ﺭﺑﺢ ﻣﺮﮐﹼﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻫﺮ ﭘﺲﺍﻧﺪﺍﺯﯼ ﺍﺯ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﮐﻪ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﺩﺍﺋﻤﹰﺎ ﻣﻄﺮﺡ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﯽ ﻧﻴﺮﻭﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﻫﻢ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺟﻠﻮﯼ ﺍﺭﺿﺎﺀِ ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﺭﺍ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﻮﻋﯽ ﻣﻮﺍﺯﻧﺔ ﺩﺍﺋﻤﯽ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪".‬‬
‫‪("Labour defended against the Claims of Capit", p. 23 Hodgskin.‬‬
‫‪۶۰۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻞ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﮐﺎﺭ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻫﺮ ﺑﺎﺭ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺗﺮﻗﯽ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ‬

‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭﺁﻥ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻣﺮﺯ ﮐ ﹼ‬
‫ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﻭ ﺗﻮﺳﻌﺔ ﺟﻤﻌﻴ‪‬ﺖ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ ﻫﺎﯼ ﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻭﺍﺣﺪ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺑﻬﺮﻩﮐﺸﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﺑﻪﻋﮑﺲ ﺍﮔﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﺎﺷﺪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ‬
‫ﻋﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺑﻬﺮﻩ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺣﺪ‪ ‬ﺁﻥ ﻓﻘﻂ ﮐﻤ‪‬ﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﺁﻧﭽﻪ‬
‫ﺍﻧﺪﺭ ﻭ‪‬ﻫﻢ ﻧﺎﻳﺪ ﺁﻥ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮ ﻩ ﺁﻭﺭ ﻧﮕﺮﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ـ ﻓﺘﻴﺶ ﺑﻪ ﺳﺮﺣﺪ‪ ‬ﮐﻤﺎﻝ ﻣﯽ ﺭﺳﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‬
‫ﻧﮕﺮﺷﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺤﺼﻮﻝﮐﺎ ﺭﹺ ﺍﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﻭ ﺍﺯﺁﻥ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺤﺼﻮﻝﮐﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﭘﻮﻝ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻗﺪﺭﺗﯽ ﻗﺎﺋﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺧﺎﺻﻴ‪‬ﺖ ﺫﺍﺗﯽ ﻭ ﭘﻨﻬﺎﻧﯽ ﺧﻮﺩ‪،‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﮏ ﺩﺳﺘﮕﺎﻩ ﺻﺮﻓﺎﹰ ﺧﻮﺩﮐﺎﺭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺗﺼﺎﻋﺪ ﻫﻨﺪﺳﯽ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼﮐﻪ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﺍﮐﻮﻧﻮﻣﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮ ﻝﹺﮐﺎﺭﹺ ﺍﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﺛﺮﻭﺕ ﺟﻬﺎﻥ ﻭ ﻫﻤﺔ‬
‫ﺍﻋﺼﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﭼﻴﺰﯼﮐﻪ ﺣ ﹼﻘﺎﹰ ﻣﺎﻝ ﺍﻭﺳﺖ ﻭ ﺑﻪﺍﻭ ﻣﯽﺭﺳﺪ ﺍﺯ ﻣﺪﺗﻬﺎ ﭘﻴﺶ ﭘﻴﺶﺧﹶﺮﮐﺮﺩﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﺼﻮﻝﮐﺎﺭﮔﺬﺷﺘﻪ ﻭﺣﺘﹼﺎ ﺧﻮﺩﮐﺎﺭﮔﺬﺷﺘﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﺧﻮﺩﯼﹺﺧﻮﺩ ﺑﺎ ﻗﻄﻌﻪﺍﯼ ﺍﺯ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎﺭ ﺣﺎﻝ ﻳﺎ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺑﺎﺭ ﻭ‪‬ﺭ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﮑﺲ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺎ ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺣﻔﻆ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕﮐﺎﺭﮔﺬﺷﺘﻪ ﻓﻘﻂ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺗﻤﺎﺱﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﮐﺎﺭ‬
‫ﺯﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭﺛﺎﻧﯽ ﻣﯽ ﺩﺍﻧﻴﻢﮐﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮﻭﺍﺋﯽ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕﮐﺎﺭﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺮ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ‬
‫ﻓﻘﻂ ﺗﺎ ﺁﻥ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪﮐﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ‬
‫ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥﮐﺎﺭﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻭ ﺗﻮﺍﻧﺎ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮﮐﺎﺭ ﺯﻧﺪﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۰۸‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺑﻴﺴﺖﻭﭘﻨﺠﻢ ‪‬‬

‫ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣ‪‬ﺠﺎﺯﯼ‬

‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻋﻤﻴﻖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﻭﮐﺎﺭﺍﹶﻓﺰﺍﺭﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ )ﭘﻮﻝ‬
‫ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﻭﻏﻴﺮﻩ( ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﻧﻘﺸﺔ ﮐﺎﺭ ﻣﺎ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﻓﻘﻂ ﭼﻨﺪ ﻧﮑﺘﻪ ﺭﺍ ﻣﺘﺬﮐﹼﺮ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻳﻢﮐﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺧﺼﻠﺖﻧﻤﺎﺋﯽﹺ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯ‬
‫ﺍﻳﻦﮔﺬﺷﺘﻪ ﺳﺮﻭﮐﺎﺭﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﻭﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽﺍﺳﺖ‪ .‬ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻣﻴﺎﻥﮔﺴﺘﺮﺵﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺎ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﺍﺯ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ )ﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﻓﺼﻞ‪ ،۳‬ﺑﻨﺪ ‪ ،۳‬ﻓﻘﺮﺓ ﺏ( ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺭﺍ ﺑﺎﺯ ﻧﻤﻮﺩﻩﺍﻡﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﺍﺯﮔﺮﺩﺵ ﺳﺎﺩﺓ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﭘﻮﻝ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻣﯽﺁﻳﺪ ﻭ ﺍﺯﺁﻥ ﺭﺍﻩ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﺑﺴﺘﺎﻧﮑﺎﺭﯼ ﻭ ﺑﺪﻫﮑﺎﺭﯼ ﻣﻴﺎﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻭ ﺳﻮﺩﺍﮔﺮﺍﻥﮐﺎﻻ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﺎﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻭ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮﺭ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﭘﺎﻳﺔ ﺧﻮﺩﺭﻭ ﻭﻃﺒﻴﻌﯽ ﺳﻴﺴﺘﻢﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣﻴﺖ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﺗﮑﻤﻴﻞ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﻭ ﺩﺭﻣﺠﻤﻮﻉ‪ ،‬ﭘﻮﻝ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﮐﺎﻻ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭘﻮﻝ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻳﮏ ﻗﻮﻟﻨﺎﻣﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﻣﻮﻋﺪﯼ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺧﻼﺻﻪﮐﺮﺩﻥﮐﻼﻡ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﻫﻤﺔ ﺍﻳﻦ ﻗﻮﻟﻨﺎﻣﻪﻫﺎ ﺭﺍ‬
‫‪۶۰۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺗﺤﺖ ﻣﻘﻮﻟﺔ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻔﺘﻪ ﺟﻤﻊﮐﻨﻴﻢ‪ .‬ﺗﺎ ﺭﺳﻴﺪ ﻣﻮﻋﺪ ﻳﺎ ﺭﻭﺯ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪ ،‬ﺍﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎ‬
‫ﺧﻮﺩ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﭘﻮﻝ ﻭﻳﮋﺓ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻣﻮﺍﺯﻧﺔ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺕ ﻭ ﺩﻳﻮﻥ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻄﻠﻘﺎﹰ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﭘﻮﻝ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﺍﺭﺩﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎ ﺑﻪ‬
‫ﭘﻮﻝ ﺭﻭﯼ ﻧﻤﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﺁﻭﺍﻧﺲﻫﺎﯼ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻣﻴﺎﻥ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ‬
‫ﭘﺎﻳﺔ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻧﻴﺰﮔﺮﺩﺵﮐﺎﺭﺍﹶﻓﺰﺍﺭﺁﻧﻬﺎﮐﻪ ﺳﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ‬
‫ﭘﺎﻳﺔ ﭘﻮﻝ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﻭﻳﮋﻩ‪ ،‬ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺍﺧﻴﺮ‬
‫ﺑﺮﭘﺎﻳﺔﮔﺮﺩﺵ ﭘﻮﻝ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﭘﻮﻝ ﻓﻠﺰﯼ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﭘﻮﻝﮐﺎﻏﺬﯼ ﺩﻭﻟﺘﯽ‪ ،‬ﻗﺮﺍﺭ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﺒﺘﻨﯽ‬
‫ﺑﺮﮔﺮﺩﺵ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻘﻞﻗﻮﻝ ﺫﻳﻞ ﺍﺯ ﻭ‪ .‬ﻟﯽﺗﻬﺎﻡ)‪) (١‬ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ ﻳﻮﺭﮐﺸﺎﻳﺮ( )‪ (٢‬ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫‪"Letters on the Currency", 2nd edit., London, 1840.‬‬

‫"ﮔﻤﺎﻥ ﻣﻦ ﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﻣﺒﻠﻎﮐﻞﹼ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻤﺎﻡ ﺳﺎﻝ‪ ۱۸۳۹‬ﺩﺭﺣﺪﻭﺩ ‪۵۲۸۹۴۳۸۴۲‬‬

‫‪1‬‬
‫ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﻮﺩﻩﺍﺳﺖ‪) ".‬ﻭﯼ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎﯼﺧﺎﺭﺟﯽﺭﺍ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺩﺭﺣﺪﻭﺩ ‪ 7‬ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ(‬
‫"ﻭﻣﺒﻠﻎ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭﻋﺮﺽ ﻫﻤﻴﻦﺳﺎﻝ ﺑﺎﻫﻢﺩﺭﺟﺮﻳﺎﻥﺑﻮﺩ ﺑﻪ‪ ۱۳۲۱۲۳۴۶۰‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬
‫ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽﮔﺮﺩﻳﺪ‪) ".‬ﺹ ‪ ۵۵‬ـ‪ (۵۶‬ﺳﻔﺘﻪﻫﺎ ﺭﮐﻨﯽ ﺍﺯ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﻧﺪﮐﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻣﺒﻠﻎ‬
‫ﺍﺯ ﺑﻘﻴﺔ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﺩﻳﮕﺮﺟﻤﻌﺎﹰ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻧﺪ‪) ".‬ﺹ‪ (۳،۴‬ـ "ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺑﻨﺎﯼﻋﻈﻴﻢ ﺑﺮﭘﺎﻳﻪﺍﯼ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ )!( ﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻣﺒﻠﻎ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱﻫﺎ ﻭ ﻃﻼ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭ ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺣﻮﺍﺩﺙ‬
‫ﺍﻳﻦ ﭘﺎﻳﻪ ﺯﻳﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺣﺪ‪ ‬ﺗﻨﮓ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺍﺳﺘﺤﮑﺎﻡ ﻭﺣﺘﹼﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﻣﯽ ﺍﻓﺘﺪ‪".‬‬
‫)ﺹ‪ (۸‬ـ "ﺍﮔﺮ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺭﺍ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺑﺰﻧﻴﻢ )ﻣﻘﺼﻮﺩﺵ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﺩﺭﮔﺮﺩﺵ ﺍﺳﺖ( ﻭ‬
‫ﻣﺒﻠﻎ ﺗﻌﻬ‪‬ﺪﺍﺕ ﻫﻤﺔ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺭﺍ‪ ،‬ﮐﻪ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻓﻮﺭﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﻧﻈﺮ‬

‫)‪۱۸۱۵) Leatham, William Henry (۱‬ـ ‪ (۱۸۸۹‬ـ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ ﻭ ﻣﺮﺩ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﺍﺯ ﺣﺰﺏ ﺭﺍﺩﻳﮑﺎﻝ‬
‫ﻭ ﻋﻀﻮ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ‪.‬‬
‫)‪Yorkshire (۲‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۱۰‬‬

‫ﮔﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺑﻪ ﮔﻤﺎﻥ ﻣﻦ ﻣﺒﻠﻐﯽ ﺩﺭ ﺣﺪﻭﺩ ‪ ۱۵۳‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﺎﹰ‬

‫ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻃﻼ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻧﻤﻮﺩ ﻭ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺭﺿﺎﺀِ ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺍﺳﺖ ‪۱۴‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ‬
‫ﻃﻼ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪) ".‬ﺹ‪ (۱۱‬ـ "ﺳﻔﺘﻪﻫﺎ ﺭﺍ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻥ ﺗﺤﺖﮐﻨﺘﺮﻝ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﻣﮕﺮﺍﻳﻨﮑﻪ ﺟﻠﻮﯼ‬
‫ﭘﻮﻝ ﺯﺍﺋﺪ ﺑﺮ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻭﻧﺮﺥ ﻧﺎﺯﻝ ﺑﻬﺮﻩ ﻳﺎ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺭﺍ‪،‬ﮐﻪ ﻗﺴﻤﺘﯽﺍﺯ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‬
‫ﻭ ﺍﻳﻦﮔﺴﺘﺮﺵ ﺧﻄﺮﻧﺎﮎ ﺭﺍ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﻏﻴﺮﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺩﺍﺩ ﭼﻪ‬
‫ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻣﺜﻼﹰ ﺍﺯ ﺧﺮﻳﺪﻭﻓﺮﻭﺵ ﺍﺳﺖ ﻭﭼﻪ ﻗﺴﻤﺘﯽ‬
‫ﺍﺯﺁﻥ ﻣﺼﻨﻮﻋﺎﹰ )‪ (fictitious‬ﺑﻪﻭﺟﻮﺩﺁﻣﺪﻩ ﻭﻓﻘﻂ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺳﻔﺘﺔ ﺳﻮﺍﺭﻩ ﺍﺳﺖ ﻳﻌﻨﯽ ﺳﻔﺘﻪﺍﯼ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼﭘﺲﮔﺮﻓﺘﻦ ﺳﻔﺘﺔﺩﻳﮕﺮﯼ ﻗﺒﻞﺍﺯ ﺳﺮﺭﺳﻴﺪ ﻣﻮﻋﺪ ﺻﺎﺩﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ‬
‫ﺑﺎﺍﻳﺠﺎﺩ ﺳﺎﺩﺓ ﮔﺮﺩﺵ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩﺁﻭﺭﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺍﻃﻼﻉ ﺩﺍﺭﻡﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥﻫﺎﯼ‬
‫ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﯽ ﻭ ﺍﺭﺯﺍﻧﯽﹺ ﭘﻮﻝ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ﻫﻨﮕﻔﺘﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪) ".‬ﺹ ‪.(۴۴ ،۴۳‬‬
‫ﺍﺯ ﺝ‪ .‬ﻭ‪ .‬ﺑﻮﺯﺍﻧﮑﺖ)‪ (١‬ﺩﺭ ‪:‬‬
‫‪"Metallic, Paper, and Credit Currency", London, 1842.‬‬
‫"ﻣﺒﻠﻎ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻫﺎﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡﺷﺪﻩ ﻃﯽ‪ ‬ﻫﺮﺭﻭﺯﮐﺎﺭ ﺩﺭﮐﻠﻴﺮﻳﻨﮓﻫﺎﻭﺱ)‪) (٢‬ﺍﺗﺎﻕ‬
‫ﺗﻬﺎﺗﺮ( )ﻣﺤﻠﹼﯽﮐﻪ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭﺍﻥﻟﻨﺪﻥ ﻣﺘﻘﺎﺑﻼﹰ ﭼﮏﻫﺎﯼﭘﺮﺩﺍﺧﺖﺷﺪﻩ ﻭﺳﻔﺘﻪﻫﺎﯼ ﻣﻮﻋﺪﺳﺮﺁﻣﺪﻩ‬
‫ﺭﺍ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ( ﺍﺯ‪۳‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻣﺘﺠﺎﻭﺯ ﺍﺳﺖ ﻭﺫﺧﻴﺮﺓ ﭘﻮﻟﯽﮐﻪ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮﺭ‬
‫ﻻﺯﻡﺍﺳﺖ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪﮐﻤﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮﺍﺯ‪ ۲۰۰۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺍﺳﺖ‪) ".‬ﺹ‪) (۸۶‬ﺩﺭﺳﺎﻝ ‪۱۸۸۹‬‬
‫‪3‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﮐﻠﻴﺮﻳﻨﮓ ﻫﺎﻭﺱ ﺑﻪ ‪ ۷۶۱۸ 4‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﻟﻎ ﮔﺮﺩﻳﺪ‬
‫‪1‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭ ‪ ۳۰۰‬ﺭﻭﺯﮐﺎﺭ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ ﺩﺭﺣﺪﻭﺩ ‪ ۲۵ 2‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ـ ﻑ‪ .‬ﺍﻧﮕﻠﺲ(‪.‬‬
‫ﻣﺴﻠﹼﻤﺎﹰ ﺳﻔﺘﻪ ﻫﺎ ﺗﺎ ﺁﻥ ﺣﺪ‪ ‬ﮐﻪ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺘﯽ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﭘﺸﺖ ﻧﻮﻳﺴﯽ‬
‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﺳﺎﺯﻧﺪ ﻭﺳﺎﻳﻞﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽﻫﺴﺘﻨﺪ )‪ (Currency‬ﻣﺴﺘﻘﻞﺍﺯ ﭘﻮﻝ‪) ".‬ﺹ‪" (۹۳ ،۹۲‬ﺑﻪﻃﻮﺭ‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﭘﺬﻳﺮﻓﺖﮐﻪ ﻫﺮﺳﻔﺘﺔ ﺩﺭﺟﺮﻳﺎﻥ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺩﻭ ﭘﺸﺖﻧﻮﻳﺴﯽﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﻫﺮﺳﻔﺘﻪ‬

‫)‪Bosanquet (۱‬‬
‫)‪Clearing House (۲‬‬
‫‪۶۱۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺳﺮﺭﺳﻴﺪ ﻣﻮﻋﺪ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺩﻭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺁﻧﭽﻪﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﺭﺳﺪﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻇﹶﻬﺮ ]ﭘﺸﺖ[ ﻧﻮﻳﺴﯽ‪ ،‬ﺳﻔﺘﻪ ﻫﺎ ﺩﺭﺟﺮﻳﺎﻥ ﺳﺎﻝ ‪۱۸۳۹‬‬
‫ﻭﺍﺳﻄﺔ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺘﯽ ﺑﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ‪ ۵۲۸‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻳﺎ ‪ ۱۰۵۶‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬
‫ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪﮐﻪ ﺍﺯ ‪ ۳‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﺴﻠﹼﻢ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎ ﻭ ﺳﭙﺮﺩﻩﻫﺎ ﺑﺎ‬
‫ﻫﻢ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺍﺯ ﺩﺳﺘﯽ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺩﻳﮕﺮ ﻭ ﺑﺪﻭﻥﮐﻤﮏ ﭘﻮﻝ‪ ،‬ﻭﻇﻴﻔﺔ ﭘﻮﻝ ﺭﺍ ﺩﺭ‬
‫ﺣﺪﻭﺩ ﻻﺍﻗﻞﹼ ‪ ۱۸‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪) ".‬ﺹ ‪.(۹۳‬‬
‫ﺗﻮﮎ)‪ (١‬ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫"ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺩﺭﺳﺎﺩﻩﺗﺮﻳﻦ ﺑﻴﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ﺩﺭﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﺎﺩﺭﺳﺘﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﺴﯽ ﻣﺒﻠﻎ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﻪﺷﮑﻞ ﭘﻮﻝ ﻳﺎﮐﺎﻻ‪،‬ﮐﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺍﺭﺯﺵ ﭘﻮﻟﯽ ﻣﺸﺨﺼﯽ‬
‫ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺯﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﺴﭙﺎﺭ ﺩ ﻭ ﻣﺒﻠﻎ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻀﺎﺀِ ﻣﻬﻠﺖ‬
‫ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﭘﻮﻝ ﻗﺮﺽ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪﺷﮑﻞ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻧﻘﺪﯼ ﻭ ﻳﺎ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺣﻮﺍﻟﻪ ﺑﻪ ﺭﻭﯼ ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺚ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﯼ ﺑﻪﻓﻼﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺩﺭﺻﺪ ﺭﻭﯼ ﻣﺒﻠﻐﯽﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﺘﺮﹺﺩﮔﺮﺩﺩ ﺑﺎﺑﺖ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ‬
‫ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮐﺸﻴﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﮐﺎﻻﻫﺎﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﭘﻮﻟﯽ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻴﺎﻥ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻭﺍﻧﺘﻘﺎﻝﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻓﺮﻭﺵﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺒﻠﻐﯽﮐﻪ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﮔﺮﺩﺩ ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦ‬
‫ﺯﻳﺎﻥﺯﺩﺍﺋﯽﺋﯽﺍﺳﺖ ﺑﺎﺑﺖ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﺑﺎﺑﺖ ﺧﻄﺮ ﺍﺣﺘﻤﺎﻟﯽﺋﯽﮐﻪ ﺗﺎ ﺍﻧﻘﻀﺎﺀِ ﻣﻬﻠﺖ‬
‫ﺑﻪﻋﻬﺪﻩﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺍﻳﻦﻗﺒﻴﻞ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ ﺗﻌﻬ‪‬ﺪﺍﺕﮐﺘﺒﯽ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺭﻭﺯ ﻣﻘﺮ‪‬ﺭ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﺗﻌﻬ‪‬ﺪﺍ ﺕ‪ ‬ﻗﺎﺑﻞ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻳﺎ ﻗﻮﻟﻨﺎﻣﻪ‪ ،‬ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺍﯼ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪﮐﻪ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ ﺍﺯﺁﻥ ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﻓﺮﺻﺘﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ‬
‫ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﺩ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕﭘﻮﻝ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎﮐﺎﻻ‪ ،‬ﻗﺒﻞﺍﺯ ﺍﻧﻘﻀﺎﺀِ ﻣﻮﻋﺪ‪ ‬ﺳﻔﺘﻪ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ‬
‫ﻣﺴﺎﻋﺪﺗﺮﯼ ﻗﺮﺽﮐﻨﻨﺪ ﻳﺎﺧﺮﻳﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺷﺨﺼﯽﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﻭﺟﻮﺩ ﻧﺎﻡ ﺩﻭ‪‬ﻣﯽﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺭﻭﯼ ﺳﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪("Inquiry into the Currency Principle", p. 87) ".‬‬

‫)‪Took (1‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۱۲‬‬

‫‪"Du Credit et des Banques dans l’Industrie", Revue des‬‬ ‫ﺍﺯ ﺵ‪ .‬ﮐﻮﮐ‪‬ﻠﻦ)‪: (١‬‬
‫)‪(٢‬‬
‫‪deux Mondes , 1842 , tome 31 [p. 797] .‬‬

‫"ﺩﺭﻫﻤﺔﮐﺸﻮﺭﻫﺎ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦﺗﻌﺪﺍﺩ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﺩﺭﺩﺍﻳﺮﺓ ﺧﻮﺩ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﺻﻨﻌﺘﯽ‬

‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ...‬ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﺓ ﻣﺎﺩﺓ ﺧﺎﻡ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﯼﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺭﻭﯼ ﺁﻥ ﻣﺎﺩﻩ ﮐﺎﺭ‬
‫ﮐﻨﺪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺗﻌ ‪‬ﻬﺪ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺩﺭ ﻣﻮﻋﺪ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻧﺴﻴﻪ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻧﻔﺮ ﺍﺧﻴﺮ ﻧﻴﺰ ﭘﺲ ﺍﺯﺁﻧﮑﻪ‬
‫ﮐﺎﺭﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺍﻭ ﺍﺳﺖ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩ ﺑﻪﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮﺩ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﺷﺮﺍﻳﻂ‬
‫ﺑﻪﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭ ﺩﻳﮕﺮﯼﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺭﻭﯼ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﺪ ﺑﻪﻃﻮﺭ‬
‫ﻧﺴﻴﻪ ﻣﯽﺳﭙﺎﺭﺩ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺍﺯ ﻳﮑﯽ ﺑﻪ ﺩﻳﮕﺮﯼ‪ ،‬ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﺍﯼ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﺓ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﮔﺴﺘﺮﺵ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﺼﺮﻑﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﺗﺎﺟﺮ ﻋﻤﺪﻩﻓﺮﻭﺵ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺧﺮﺩﻩﻓﺮﻭﺵ‬
‫ﮐﺎﻻﯼ ﻧﺴﻴﻪ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺍﺯﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭ ﻳﺎ ﺍﺯ ﺩﻻﹼﻝ ﺑﻪﻧﺴﻴﻪﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﮐﺲ‬
‫ﺍﺯ ﺩﺳﺘﯽ ﻗﺮﺽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺩﻳﮕﺮ ﻗﺮﺽ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﺎﹰ ﭘﻮﻝ ﻭ ﺍﻏﻠﺐ ﻣﺤﺼﻮﻝ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﺻﻨﻌﺘﯽ‪ ،‬ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﺩﺍﺋﻤﯽ ﭘﻴﺶﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻫﺎ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ‬
‫ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻫﻤﺔ ﺟﻬﺎﺕ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻼﻗﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﺑﻪ ﻭﻳـﮋﻩ‬
‫ﺩﺭ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺍﻳﻦ ﻧﺴﻴﻪﮐﺎﺭﯼﻫﺎﯼ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺍﺳﺖ ﻭ ﭘﺎﻳﺔ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻗﺪﺭﺕ ﺁﻥ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﺍﺳﺖ‪".‬‬
‫ﻃﺮﻑ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﺑﺎﮔﺴﺘﺮﺵ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﭘﻮﻝ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﻃﺒﻴﻌﺘﺎﹰ‬
‫ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻫﻤﭙﺎﯼ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪﮐﺎﻻﺋﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﭘﻴﺸﻴﻦ )ﻓﺼﻞ‬
‫ﻧﻮﺯﺩﻫﻢ( ﺩﻳﺪﻳﻢ ﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻧﮕﺎﻫﺪﺍﺭﯼ ﺫﺧﻴﺮﻩ ـ ﻣﺎﻳﺔ ﺍﻫﻞ ﮐﺴﺐ ﻭﮐﺎﺭ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ ﻓﻨﯽ‬
‫ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﭘﻮﻝ‪ ،‬ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻫﺎﯼ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﯽ ﻭ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺷﻤﺶﮐﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺁﻧﺴﺖ ﺩﺭ‬
‫ﺩﺳﺖ ﺻﺮ‪‬ﺍﻓﺎﻥ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﭘﻮﻝ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺟﻬﺖ ﺩﻳﮕﺮ‬

‫)‪۱۸۰۳) Coquelin, Charles (۱‬ـ‪ (۱۸۵۲‬ـ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﯼ ﻫﻮﺍﺩﺍﺭ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺁﺯﺍﺩ‪.‬‬
‫)‪ (۲‬ﻣﺠﻠﺔ ﺩﻭﺟﻬﺎﻥ ‪ Revue des deux Mondes‬ﻣﺠﻠﺔ ﻣﻌﺘﺒﺮﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺯ ‪ ۱۸۲۹‬ﺩﺭ ﭘﺎﺭﻳﺲ ﻫﺮﺩﻭ ﻫﻔﺘﻪ‬
‫ﻳﮑﺒﺎﺭ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻣﯽﻳﺎﻓﺖ ﻭ ﺩﺭﺁﻥ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﻭ ﻫﻨﺮ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﯽﮔﺮﺩﻳﺪ‪.‬‬
‫‪۶۱۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻭ ﻣﺒﺎﺷﺮﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ ﻳﺎ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﻇﻴﻔﺔ‬
‫ﻭﻳﮋﺓ ﺻﺮ‪‬ﺍﻓﺎﻥ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻗﺮﺽﮐﺮﺩﻥ ﻭ ﻗﺮﺽﺩﺍﺩﻥ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ‬
‫ﻭﻳﮋﺓ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬ﺍﻳﻨﺎﻥ ﻣﻴﺎﻥ ﻭﺍﻡ ﺩﻫﻨﺪﺓ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻭ ﻭﺍﻡ ﮔﻴﺮﻧﺪﺓ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﻭﺍﺳﻄﻪ ﻭﺍﺭﺩ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪﺑﻴﺎﻧﯽﮐﻠﹼﯽﮐﺴﺐ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺴﺖ‬
‫ﮐﻪ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﻡﭘﺬﻳﺮ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﺑﺰﺭﮒ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺧﻮﺩ ﺟﻤﻊ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪﺟﺎﯼ ﭘﻮﻝﻗﺮﺽﺩﻫﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﻨﻔﺮﺩ‪ ،‬ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭﺍﻥ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﮐﻠﹼﻴﺔ ﭘﻮﻝﻗﺮﺽﺩﻫﻨﺪﮔﺎﻥ‪ ،‬ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﺒﺎﺷﺮﮐﻞﹼ ﻫﻤﺔ ﭘﻮﻝ ـ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎ ﺩﺭﻣﯽ ﺁﻳﻨﺪ‪ .‬ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺟﻬﺎﻥ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ‬
‫ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺔ ﻭﺍﻡ ﮔﻴﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻤﺔ ﻭﺍﻡ ﺩ‪‬ﻫﺎﻥ ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﻣﯽﺳﺎﺯﻧﺪ‪ .‬ﻳﮏ‬
‫ﺑﺎﻧﮏ ﺍﺯﺳﻮﺋﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﮔﺎﻥ‪ ،‬ﻭﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ‬
‫ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻭﺍﻡﮔﻴﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳﻮﺩﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﻬﺮﻩﺍﯼﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﻭﺍﻡ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ ﻗﺮﺽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﻡﭘﺬﻳﺮﯼﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺩﺭﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺍﺯ ﺭﺍﻩﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪﺳﻮﯼﺁﻧﻬﺎ ﺭ‪‬ﻭﺍﻥ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭﺍﻥ ﺻﻨﺪﻭﻗﺪﺍﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻮﻝ ـ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﻫﺮﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﻩ ﻭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺫﺧﻴﺮﺓ ﻣﺎﻳﻪ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ‬
‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﺍﻭ ﺭ‪‬ﻭﺍﻧﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﺟﻤﻊ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻣﺒﺎﻟﻎ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫ﺑﻪﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﻡﭘﺬﻳﺮ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺍﺯﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺫﺧﻴﺮﻩ ـ ﻣﺎﻳﺔ ﺟﻬﺎﻥﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ‪ ،‬ﭼﻮﻥ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺫﺧﻴﺮﺓ ﻣﺸﺘﺮﮎ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ ﺑﻪ ﺣﺪ‪‬ﺍﻗﻞﹼ ﻻﺯﻡ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯ‬
‫ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮐﻪ ﺩﺭ ﻏﻴﺮﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺫﺧﻴﺮﻩ ـ ﻣﺎﻳﺔ ﻓﺮﺩﯼ ﻣﯽﺧﻮﺍﺑﻴﺪ ﺑﻪ ﻭﺍﻡ ﺩﺍﺩﻩ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺍﻓﺘﺪ‪ .‬ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﻡﭘﺬﻳﺮ ﺍﺯ ﺳﭙﺮﺩﻩﻫﺎﯼ ﭘﻮﻝ ـ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﮐﻪ ﻗﺮﺽﺩﺍﺩﻥ ﺁﻥ ﺳﭙﺮﺩﻩﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﻭ ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ ﺍﺯﺁﻥ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎ ﺑﺎﺑﺖ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﻫﺎ‬
‫ﺑﻬﺮﻩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲﺍﻧﺪﺍﺯﻫﺎﯼ ﻧﻘﺪﯼ ﻭ ﭘﻮﻝﻫﺎﯼ ﻣﻮﻗﹼﺘﺎﹰ ﺑﻪﮐﺎﺭﻧﻴﺎﹸﻓﺘﺎﺩﺓ ﻫﻤﺔ ﻃﺒﻘﺎﺕ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۱۴‬‬

‫ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻣﺒﺎﻟﻎ ﮐﻮﭼﮑﯽ ﮐﻪ ﻫﺮﮐﺪﺍﻡ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺑﻪ ﮐﺎﺭﺍﹸﻓﺘﺎﺩﻥ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﻳﮏ ﮐﺎﺳﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻳﮏ‬
‫ﻗﺪﺭﺕ ﭘﻮﻟﯽ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﮔﺮﺩﺁﻭﺭﯼ ﻣﺒﺎﻟﻎ ﮐﻮﭼﮏ ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﹺﯽ ﺁﻣﺪ‬
‫ﺧﺎﺹ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﮑﯽ‪ ،‬ﺍﺯ ﻋﻤﻞ ﻭﺍﺳﻄﻪﮔﺮﺍﻧﺔ ﺁﻥ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺍﺯﻳﮏ‬
‫ﺳﻮ ﻭ ﻭﺍﻡ ﮔﻴﺮﺍﻥ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻓﺮﻕ ﮔﺬﺍﺷﺖ‪ .‬ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺪﺭﻳﺠﹰﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺼﺮﻑ ﺑﺮﺳﻨﺪ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻭﺍﻡ )ﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﺧﺎﺹ ﻣﯽ ﭘﺮﺩﺍﺯﻳﻢ(‪ ،‬ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺳﻔﺘﻪ ــ ﻳﻌﻨﯽ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺳﺮﺭﺳﻴﺪ ﻣﻮﻋﺪﺁﻧﻬﺎ ــ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪،‬‬
‫ﻭﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﭘﻴﺶ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻫﺎﺋﯽ ﺑﻪ ﺍﺷﮑﺎﻝ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻭﻗﻮﻉ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪:‬ﭘﻴﺶ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺷﺨﺼﯽ‪ ،‬ﭘﻴﺶﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔﮔﺮﻭﮔﺬﺍﺭﯼ)‪ (١‬ﺍﺳﻨﺎﺩ ﺑﻬﺮﻩ ﺁﻭﺭ‪،‬‬
‫ﺍﺳﻨﺎﺩ ﻗﺮﺿﺔ ﺩﻭﻟﺘﯽ‪ ،‬ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺳﻬﺎﻡ ﻭ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺑﺎﺭﻧﺎﻣﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺍﻧﺒﺎﺭﻧﺎﻣﻪﻫﺎ)‪ (٢‬ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﻣﺼﺪﻕ‬
‫ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖﮐﺎﻻﻫﺎ‪ ،‬ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺗﻔﻮﻳﺾ ﺣﻖ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺳﭙﺮﺩﻩﻫﺎ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪.‬‬
‫ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺍﺷﮑﺎﻝ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺻﻮﺭﺕ ﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ‬
‫ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺣﻮﺍﻟﻪ ﺭﻭﯼ ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻪﺷﮑﻞ ﭼﮏ ﺑﺎﻧﮑﯽ‪،‬ﮔﺸﺎﻳﺶ ﻫﺎﯼ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺍﺯ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻮﻉ ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎﯼ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺩﻫﻨﺪﺓ ﺑﻠﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﺑﺎﻧﮑﯽ) ‪ ، (٣‬ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬

‫)‪ (۱‬ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﭘﻴﺶﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﭘﻴﺶﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻟﻮﻣﺒﺎﺭﺩﯼ ‪ Lombardvorschüsse‬ﺫﮐﺮ‬
‫ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺍﺻﻄﻼﺣﯽﮐﻪ ﺍﺯ ﺷﻴﻮﺓ ﻋﻤﻞ ﺻﺮ‪‬ﺍﻓﺎﻥ ﻟﻮﻣﺒﺎﺭﺩﯼ )ﺍﻳﺎﻟﺖ ﺷﻤﺎﻟﯽ ﺍﻳﺘﺎﻟﻴﺎﯼﮐﻨﻮﻧﯽ( ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫)‪Dockwarrants (۲‬‬
‫)‪ (۳‬ﻟﺰﻭﻣﺎﹰ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﺭﺍ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺟﻠﺐ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺗﻌﻬ‪‬ﺪ ﻳﮏ‬
‫ﺷﮑﻠﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎﯼ ﻋﻤﺪﻩ ﺩﺭﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻣﯽﺩﺍﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﻪﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﭘﻮﻝ ﺩﺭ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺯ ﺟﻬﺎﺕ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺑﻪ ﭘﻮﻝﮐﺎﻏﺬﯼ‬
‫)ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ( ﺷﺒﺎﻫﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻣﻌﺬﻟﮏ ﻫﻨﻮﺯ ﻓﺎﻗﺪ ﺧﺼﻠﺖ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﻳﻌﻨﯽ ﻋﻤﻮﻣﻴ‪‬ﺖﺩﺍﺷﺘﻦ ﻭ ﺭﺳﻤﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﺩﻭﻟﺘﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۶۱۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻫﻤﺎﻥ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼ ﻭﻳﮋﺓ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺰﺑﻮﺭ‪ .‬ﺑﻠﻴﻂ ﺑﺎﻧﮏ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﻳﮏ ﺣﻮﺍﻟﻪ‬
‫ﺭﻭﯼ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺣﻮﺍﻟﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﺣﺎﻣﻞ ﺑﻠﻴﻂ ﺑﺎﻧﮏ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﭘﺬﻳﺮ ﺍﺳﺖ ﻭ‬
‫ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎﯼ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺷﮑﻞ ﺍﺧﻴﺮ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺑﻪﻧﻈﺮ‬
‫ﺍﺷﺨﺎﺹ ﻏﻴﺮﻭﺍﺭﺩ ‪‬ﺷﮕ‪‬ﻔﺖﺁﻭﺭ ﻭ ﺑﺎﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺟﹺﻠﻮﹺﻩ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﺍﻭ‪‬ﻻﹰ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﭘﻮﻝ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ‬
‫ﺍﺯ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺳﺎﺩﺓ ﺗﺠﺎﺭﺗﯽ ﻭﺍﺭﺩ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻭ ﻧﻴﺰ ﺍﻳﻦ ﻋﻠﹼﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻏﻠﺐﮐﺸﻮﺭﻫﺎ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎﯼ ﻋﻤﺪﻩﺍﯼﮐﻪ ﻧﺎﺷﺮ ﺑﻠﻴﻂ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﺁﻣﻴﺰﺓ ﻏﺮﻳﺒﯽ ﺍﺯ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻠﹼﯽ ﻭ ﺑﺎﻧﮏ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﺍﻧﺪ ﻭ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺩﻭﻟﺘﯽ ﺭﺍ‬
‫ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼﺁﻧﻬﺎﮐﻤﺎﺑﻴﺶ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺗﻠﻘﹼﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭ‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﺤﺴﻮﺱ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻋﻴﺎﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺗﺠﺎﺭﺕ‬
‫ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ ﺭﺍ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺧﻮﺩ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺑﻠﻴﻂ ﺑﺎﻧﮏ ﻓﻘﻂ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻋﻼﻣﺖ‬
‫ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﺎ ﻧﮑﺪﺍﺭ ﺑﺎﮐﻠﹼﻴﺔ ﺍﺷﮑﺎﻝ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ‬
‫ﺗﺠﺎﺭﺕ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﺣ‪‬ﮑﻢ ﺣﺘﹼﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﻫﻢ ﺻﺎﺩﻕ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻧﻘﺪ ﺍﺯ‬
‫ﭘﻮﻟﯽ ﭘﻴﺶﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪﮐﻪ ﻧﺰﺩ ﺍﻭ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺑﻠﻴﻂ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﻓﻘﻂ ﭘﻮﻝ‬
‫ﺭﺍﻳﺞ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﺰﺭﮒ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﻋﺎﻣﻞ ﺍﺳﺎﺳﯽ‬
‫ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﻧﺪ ﻭ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﻣﻘﺎﻡ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺭﺍ ﺍﺣﺮﺍﺯ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺭﺍ‬
‫ﺑﺎﻧﮏﻫﺎﯼ ﺍﺳﮑﺎﺗﻠﻨﺪﯼ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺭﺳﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺑﻨﮕﺎﻩﻫﺎﯼ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼﹺ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﺷﮑﺎﻝ ﻭﻳﮋﺓ‬
‫ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺍﺯ ﺣﺪﻭﺩ ﻫﺪﻑ ﺑﺤﺚﮐﻨﻮﻧﯽ ﻣﺎ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫"ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭﺍﻥ ﺩﺍﺭﺍﯼﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺩﻭﮔﺎﻧﻪﺍﯼ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪۱ ...‬ـﮔﺮﺩﺁﻭﺭﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﮐﺴﺎﻧﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺁﻥ ﻣﺤﻞ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ ﻓﻮﺭﯼ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻳﺎ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﮐﺴﺎﻧﯽﮐﻪ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ‬
‫ﺍﺯﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪۲ .‬ـ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﻭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﺒﻠﻎ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫ﺑﻪﺁﻧﺎﻥ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻣﻴﺰﺍﻧﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺼﺮﻑ ﺧﻮﺩ ﺍﺣﺘﻴﺎﺝ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺍﻭﻟﯽ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ‬
‫ﮔﺮﺩﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ ﻭﺁﺧﺮﯼﮔﺮﺩﺵ ﭘﻮﻝ )‪ (currency‬ﺍﺳﺖ‪".‬ـ "ﻳﮑﯽﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯﮔﺮﺩﺁﺋﯽ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۱۶‬‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯ ﻳﮏﺳﻮ ﻭ ﺗﻮﺯﻳﻊﺁﻥ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻋﻤﻞ ﻣﺒﺎﺷﺮﺕ ﺩﺭﮔﺮﺩﺵ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼﻫﺎﯼ ﻣﺤﻠﹼﯽ ﺍﻃﺮﺍﻑ ﺍﺳﺖ‪".‬‬
‫‪Took, "Inquiry into the Currency Principle", p. 36-37.‬‬

‫ﺩﺭ ﻓﺼﻞ ﺑﻴﺴﺖﻭﻫﺸﺘﻢ ﻣﺎ ﺑﺎﺯ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺮﻣﯽﮔﺮﺩﻳﻢ‪.‬‬

‫"ﻧﻘﻞ ﺍﺯ ‪ ، " Reports of Commitees‬ﺟﻠﺪ ﻫﺸﺘﻢ "‪ ، "Commercial Distress‬ﺟﻠﺪ‬
‫ـ )ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﭘﺲ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ‬ ‫‪ ۴۸‬ـ ‪Minutes of Evidence ، ۱۸۴۷‬‬ ‫ﺩﻭ‪‬ﻡ ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ﻳﮑﻢ ‪،‬‬
‫"‪ ۴۸ "Commercial Distress‬ـ ‪ ،۱۸۴۷‬ﻧﻘﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ( ‪ .‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ‪ (١) ۴۰‬ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﺗﻨﺰﻳﻞ‬
‫ﺳﻔﺘﻪﻫﺎ ﺩﺭﻟﻨﺪﻥ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﻭﺟﻮﺩﺩﺍﺷﺖﮐﻪ ﺑﻪﺟﺎﯼ ﺑﻠﻴﻂ ﺑﺎﻧﮏ‪ ،‬ﺳﻔﺘﺔ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺭﺍ ﺭﻭﯼ‬
‫ﺑﺎﻧﮏ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﻬﻠﺖ ‪ ۲۱‬ﺭﻭﺯﻩ ﻣﯽﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ‪) .‬ﺷﻬﺎﺩﺕ ﺝ‪ .‬ﭘﻴﺰ)‪ (٢‬ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ ﺍﻳﺎﻟﺘﯽ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﺓ‬
‫‪ ۴۶۳۶‬ﻭ ‪ .(۴۶۴۵‬ﺑﻨﺎﺑﺮﻫﻤﻴﻦﮔﺰﺍﺭﺵ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﻋﺎﺩﺕ ﺭﺍ ﻳﺎﻓﺘﻪﺑﻮﺩﻧﺪﮐﻪ ﺗﺎ ﭘﻮﻝﮐﻤﻴﺎﺏ‬
‫ﻣﯽﺷﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻔﺘﻪ ﻫﺎﺋﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﻣﻨﻈﹼﻤﺎﹰ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﯽ ﺩﺍﺩﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‬
‫ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﻠﻴﻂ ﺑﺎﻧﮏ ﻻﺯﻡ ﺩﺍﺷﺖ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺑﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺳﻔﺘﻪ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻧﻮ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﻣﺮ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﺍﻣﺘﻴﺎﺯ ﭘﻮﻝﺳﺎﺯﯼ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺁﻗﺎﻳﺎﻥ ﺟﻮﻧﺲﻟﻮﻳﺪ ﺍﻧﺪﮐﻤﭙﺎﻧﯽ) ‪" (٣‬ﺍﺯ‬
‫ﺯﻣﺎﻥﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﮐﺲ ﺑﻪ ﻳﺎﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ" ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﭘﻮﻝ ﮐﻤﻴﺎﺏ ﻣﯽﺷﺪ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺍﺯ ‪% ۵‬‬
‫ﺗﺠﺎﻭﺯ ﻣﯽﮐﺮﺩ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﯽﻧﻤﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻣﺸﺘﺮﯼ ﺍﺯﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎﯼ ﺑﺎﻧﮑﯽ‬
‫ﺧﺮﺳﻨﺪ ﺑﻮﺩ ﺯﻳﺮﺍ ﺳﻔﺘﺔ ﺟﻮﻧﺲﻟﻮﻳﺪ ﺍﻧﺪ ﮐﻤﭙﺎﻧﯽ ﺁﺳﺎﻥﺗﺮ ﺍﺯ ﺳﻔﺘﺔ ﺧﻮﺩ‬ ‫)‪(Banker’s Bills‬‬

‫ﺍﻭ ﺗﻨﺰﻳﻞﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻭ ﻧﻴﺰ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﭼﻨﺎﻥ ﻣﯽﺷﺪﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎ ﺍﺯ‪ ۲۰‬ﺗﺎ ‪ ۳۰‬ﺩﺳﺖ ﻣﯽﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬
‫)ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪ ۹۰۱‬ﺗﺎ ‪ ۹۰۵ ، ۹۰۴‬ﻭ ‪.(۹۹۲‬‬
‫ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﺍﺷﮑﺎﻝ ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﺴﺖﮐﻪ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺕ ﺭﺍ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝﭘﺬﻳﺮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫"ﺑﻪ ﺯﺣﻤﺖ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻥ ﺷﮑﻠﯽ ﺍﺯ ﺍﺷﮑﺎﻝ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺭﺍ ﻳﺎﻓﺖ ﮐﻪ ﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﮔﺎﻩ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﭘﻮﻝ ﺭﺍ‬

‫)‪ (۱‬ﻣﻘﺼﻮﺩ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ‪ ۴۰‬ﻗﺮﻥ ﻧﻮﺯﺩﻫﻢ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫)‪J. Pease (۲‬‬
‫)‪Jones Loyd and Co. (۳‬‬
‫‪۶۱۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﺪﺍﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﻮﺍﻩ ﺍﻳﻦ ﺷﮑﻞ ﺑﻠﻴﻂ ﺑﺎﻧﮏ ﻳﺎ ﺳﻔﺘﻪ ﻭ ﻳﺎ ﭼﮏ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺫﺍﺗﺎﹰ ﻳﮑﯽ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻫﻴ‪‬ﺘﺎﹰ ﻫﻤﺎﻧﺴﺖ‪".‬‬
‫) ‪(1‬‬
‫‪(Fullarton,"on the Regulation of Correncies", 2nd édit., London, 1845, p. 38.‬‬

‫"ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼ ﺑﺎﻧﮏ‪ ،‬ﭘﻮﻝ ﺧﹸﺮﺩ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﻧﺪ‪) ".‬ﺹ ‪.(۵۱‬‬

‫ﺁﻧﭽﻪ ﺫﻳﻼﹰ ﻣﯽﺁﻳﺪ ﺍﺯﮐﺘﺎﺏ ﺝ‪ .‬ﻭ‪ .‬ﺟﻴﻞﺑﺎﺭﺕ)‪ (٢‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ‪:‬‬

‫‪"The History and Principles of Banking", London, 1834‬‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫‪(invested‬‬ ‫"ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻳﮏ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﺯ ﺩﻭ ﻗﺴﻤﺖ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪﺷﺪﻩ‬
‫ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﻧﮑﯽ )‪ (banking capital‬ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽ ﺍﺳﺖ‪) ".‬ﺹ ‪.(۱۱۷‬‬ ‫)‪capital‬‬

‫"ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﻳﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻗﺮﺽﺷﺪﻩ ﺍﺯ ﺳﻪ ﺭﺍﻩ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪۱ :‬ـ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻗﺒﻮﻝ ﺳﭙﺮﺩﻩﻫﺎ‬
‫‪۲‬ـ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﺑﻠﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﺧﺎﺹ ﺑﺎﻧﮏ ‪۳‬ـ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺻﺪﻭﺭ ﺳﻔﺘﻪ ﻫﺎ‪ .‬ﺍﮔﺮﮐﺴﯽ ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ‬
‫ﻣﺠ‪‬ﺎﻧﺎﹰ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻭﺍﻡ ﺩﻫﺪ ﻭ ﻣﻦ ﺍﻳﻦ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﻩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﺎ‬
‫ﺑﻬﺮﺓ ‪ % ۴‬ﻗﺮﺽ ﺩﻫﻢ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﻦ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ‪ ۴‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻣﻨﻔﻌﺖ‬
‫ﮐﺮﺩﻩ ﺍﻡ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺍﮔﺮﮐﺴﯽ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﻮﺩ ﻗﻮﻝ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﺮﺍ ﺑﭙﺬﻳﺮﺩ )ﻣﻦ ﻗﻮﻝ ﻣﯽ ﺩﻫﻢ‬
‫ﻓﻮﺭﻣﻮﻝ ﻋﺎﺩ‪‬ﯼ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ( ﻭ ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺳﺎﻝ‬ ‫‪I promise to pay‬‬ ‫ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻡ‬
‫ﺁﻥ ﻣﺒﻠﻎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﺿﺎﻓﺔ ‪ %۴‬ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ‪ ،‬ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻣﺜﻞﺁﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺍﻭ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻗﺮﺽ‬
‫ﺩﺍﺩﻩ ﺑﺎﺷﻢ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ‪ ۴‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻧﻔﻊ ﺑﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬ﻭ ﺑﺎﺯ ﭼﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ ﺍﮔﺮﮐﺴﯽ‬
‫ﺩﺭ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺷﻬﺮﻫﺎﯼ ﻭﻻﻳﺎﺕ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﻦ ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺷﺮﻁﮐﻪ‬
‫ﻣﻦ ﭘﺲ ﺍﺯ ‪ ۲۱‬ﺭﻭﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺒﻠﻎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺜﯽ ﺩﺭ ﻟﻨﺪﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﻫﺮ ﺑﻬﺮﻩﺍﯼﮐﻪ ﻣﻦ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺍﻳﻦ ﻣﻬﻠﺖ ﺑﺘﻮﺍﻧﻢ ﺍﺯﺁﻥ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﻡ ﺳﻮﺩ ﻣﻦ ﺧﻮﺍﻫﺪ‬

‫)‪ ۱۷۸۰) Fullarton, John (۱‬ـ ‪ ( ۱۸۴۹‬ـ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‪ ،‬ﻣﺆﻟﹼﻒ ﺭﺳﺎﻻﺗﯽ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﮔﺮﺩﺵ ﭘﻮﻝ ﻭ‬
‫ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ ﻭ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻥ ﺗﺌﻮﺭﯼﮐﻤﯽ ﭘﻮﻝ‪.‬‬
‫)‪J. W. Gilbert (۲‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۱۸‬‬

‫ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻨﺴﺖ ﻳﮏ ﺧﻼﺻﺔ ﻋﻴﻨﯽ ﺍﺯ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﻳﮏ ﺑﺎﻧﮏ ﻭ ﺷﻴﻮﻩﺍﯼﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬

‫ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺳﭙﺮﺩﻩﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﻭ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪) ".‬ﺹ‪" .(۱۱۷‬ﺑﻪﻃﻮﺭ‬
‫ﮐﻠﹼﯽ ﺳﻮﺩﻫﺎﯼ ﻳﮏ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﻣﺒﻠﻎ ﻭﺍﻡﮔﺮﻓﺘﺔ ﺁﻥ ﻳﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺳﻨﺠﻴﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺳﻮﺩ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻳﮏ ﺑﺎﻧﮏ ﺭﺍ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﻮﺩ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﺧﺎﻟﺺ‪ ،‬ﺑﻬﺮﻩﺍﯼ ﺭﺍ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺻﻠﯽ ﺑﺎﻧﮏ ﺗﻌﻠﹼﻖ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩﮐﺴﺮﻧﻤﻮﺩ‪.‬ﺁﻧﭽﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﺳﺖ‪".‬‬
‫)ﺹ‪" .(۱۱۸‬ﭘﻴﺶﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻫﺎﯼ ﻳﮏ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ ﺑﻪﻣﺸﺘﺮﯼ ﺧﻮﺩ ﺑﺎ ﭘﻮﻝ ﺍﺷﺨﺎﺹ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪) ".‬ﺹ‪" .(۱۴۶‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺁﻥ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭﺍﻧﯽﮐﻪ ﺑﻠﻴﻂ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺻﺎﺩﺭ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎﺋﯽ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺳﻔﺘﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻨﺎﻥ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﻫﺎﯼ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯﻃﺮﻳﻖ ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ ﺗﻨﺰﻳﻠﯽ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭﺍﻥ ﻟﻨﺪﻥ ﻓﻘﻂ ﺳﻔﺘﺔ ﻣﺆﺳﺴﺎﺗﯽ‬
‫ﺭﺍ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪﮐﻪ ﻧﺰﺩ ﺁﻧﻬﺎ ﺣﺴﺎ ﺏﹺ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪) ".‬ﺹ ‪" .(۱۱۹‬ﻳﮏ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺑﺎﻧﮏ‪ ‬ﻃﺮﻑ ﻣﻌﺎﻣﻠﺔ ﺧﻮﺩ ﺳﻔﺘﻪ ﺗﻨﺰﻳﻞﮐﺮﺩﻩ ﻭ ﺑﺎﺑﺖ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﺒﻠﻎ ﺳﻔﺘﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺍﺳﺖ ﻻﺍﻗﻞﹼ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺒﻠﻎ ﺭﺍ ﺑﯽﺑﻬﺮﻩ ﻧﺰﺩ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﮕﺬﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺭﺍﻩ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ ﺍﺯ ﭘﻮﻝ ﭘﻴﺶﭘﺮﺩﺍﺧﺘﺔ ﺧﻮﺩ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﺓ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﻧﺮﺥ ﺟﺎﺭﯼ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﻭ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺒﻠﻐﯽﮐﻪ ﻧﺰﺩﺵ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪".‬‬
‫)ﺹ ‪.(۱۳۰‬‬
‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﺩﺭ ﺍﻧﺪﻭﺧﺖ ـ ﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺳﭙﺮﺩﻩﻫﺎ‪ ،‬ﭼﮏﻫﺎ‪:‬‬
‫"ﺑﺎﻧﮏﻫﺎﯼ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﮐﺎﺭ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻣﻮﺟﻮﺩﯼﻫﺎ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‬
‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﺩﺭﺷﺘﯽ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻣﺒﻠﻎ ﻧﺎﭼﻴﺰﯼ ﭘﻮﻝ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ ﭘﻮﻟﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺁﺯﺍﺩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻥ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﻭﻏﻴﺮﻩ‬
‫ﭘﻴﺶﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﺳﺖﮐﻪ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻣﻮﺟﻮﺩﯼﻫﺎ ﺩﺭﺟﺔ ﺗﺄﺛﻴﺮﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﭙﺮﺩﻩﮐﺎﺭﯼ‬
‫ﺭﺍ ﺑﺎﻻ ﻣﯽﺑﺮﺩ‪) ".‬ﺹ ‪" .(۱۲۳‬ﺗﻔﺎﻭﺗﯽ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﺩﻭ ﻣﺸﺘﺮﯼ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪﮐﻨﻨﺪﻩ ﻫﺮﺩﻭ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻥ‬
‫ﺑﺎﻧﮏ ﺣﺴﺎﺏ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻳﺎ ﻫﺮ ﻳﮏ ﺣﺴﺎﺏ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﺰﺩ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﮕﺎﻫﺪﺍﺭﯼ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭﺍﻥ ﭼﮏﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﮐﻠﻴﺮﻳﻨﮓﻫﺎﻭﺱ )ﺍﺗﺎﻕ ﺗﻬﺎﺗﺮ( ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ‬
‫‪۶۱۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻧﻘﻞﻭﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﭙﺮﺩﻩﮐﺎﺭﯼ ﺑﻪ ﭼﻨﺎﻥ ﺩﺭﺟﻪﺍﯼ‬
‫ﺍﺯﮔﺴﺘﺮﺵ ﺑﺮﺳﺪﮐﻪ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﭘﻮﻝ ﻓﻠﺰﯼ ﺭﺍ ﺑﻪﮐﻠﹼﯽ ﻋﻘﺐ ﺑﺮﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮﻫﺮﮐﺲ ﻳﮏ ﺳﭙﺮﺩﺓ‬
‫ﺑﺎﻧﮑﯽ ﻣﯽﺩﺍﺷﺖ ﻭﮐﻠﹼﻴﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﭼﮏ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﺍﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﭼﮏ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺗﻨﻬﺎ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﺍﺩﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻣﻔﺮﻭﺽ‬
‫ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭﺍﻥ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﭘﻮﻝ ﺭﺍ ﺩﺭﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭﺍ‪‬ﻻﹼ ﭼﮏﻫﺎ ﻫﻴﭻ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﻧﻤﯽﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪".‬‬
‫)ﺹ ‪.(۱۲۴‬‬
‫ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﻣﺤﻠﹼﯽ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻫﺎﯼ ﺫﻳﻞ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪۱ :‬ـ ﺍﺯ‬
‫ﺭﺍﻩ ﺷﻌﺒﻪﻫﺎﯼ ﺑﺎﻧﮑﯽ‪ .‬ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎﯼ ﺍﺳﺘﺎﻧﯽ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺷﻌﺒﯽ ﺩﺭ ﺷﻬﺮﻫﺎﯼﮐﻮﭼﮏ ﻣﻨﻄﻘﺔ ﺧﻮﺩ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎﯼ ﻟﻨﺪﻥ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺷﻬﺮ ﻟﻨﺪﻥ ﺷﻌﺒﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪۲ .‬ـ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﮔﯽﻫﺎ‪.‬‬
‫"ﻫﺮ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻳﺎﻟﺘﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﻩ ﺍﯼ ﺩﺭ ﻟﻨﺪﻥ ﺩ ﺍﺭﺩ ﺗﺎ ﺩﺭﺁﻧﺠﺎ ﺑﻠﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻳﺎﻟﺘﯽ ﻳﺎ‬
‫ﺳﻔﺘﻪﻫﺎﯼﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ ﻭ ﭘﻮﻟﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺳﺎﮐﻨﻴﻦ ﻟﻨﺪﻥ ﺑﻪﺣﺴﺎﺏ ﻣﺮﺩﻣﯽ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﻧﺪﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﺎﻟﺖ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﺩﺍﺭﺩ‪) ".‬ﺹ ‪" .(۱۲۷‬ﻫﺮ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ ﺑﺮﮒ ﺗﻌﻬ‪‬ﺪ ﺑﺎﻧﮏ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﺭﺍ ﻣﯽﭘﺬﻳﺮﺩ ﻭﻟﯽ ﺩﻳﮕﺮ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﺟﺮﻳﺎﻥ ﻧﻤﯽﺍﻧﺪﺍﺯﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﻫﺮ ﺷﻬﺮ ﻧﺴﺒﺘﺎﹰ ﺑﺰﺭﮒ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭﺍﻥ‬
‫ﻫﻔﺘﻪﺍﯼ ﻳﮏ ﺑﺎﺭ ﻳﺎ ﺩﻭ ﺑﺎﺭ ﺟﻤﻊ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺑﺮﮒﻫﺎﯼ ﺗﻌﻬ‪‬ﺪ )ﺑﻠﻴﻂﻫﺎ( ﺭﺍ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺘﻤﺔ ﺣﺴﺎﺏ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻭﺍﺭﻳﺰ ﺭﻭﯼ ﻟﻨﺪﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪) ".‬ﺹ ‪" .(۱۳۴‬ﻫﺪﻑ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ‬
‫ﺗﺴﻬﻴﻞﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﺍﻳﻦﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻮﺩﺑﺎﺯﯼ ﺭﺍ ﻧﻴﺰﺁﺳﺎﻥ‬
‫ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﻭ ﺳﻮﺩﺑﺎﺯﯼ ﺩﺭ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﭼﻨﺎﻥ ﺗﻨﮓ ﺑﻪﻫﻢ ﺑﺴﺘﻪﺍﻧﺪﮐﻪ ﺩﺷﻮﺍﺭ‬
‫ﻣﯽﺗﻮﺍﻥﮔﻔﺖﮐﺠﺎ ﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ ﻭﮐﺠﺎ ﺳﻮﺩﺑﺎﺯﯼﺁﻏﺎﺯ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ...‬ﻫﺮﺁﻧﺠﺎﮐﻪ‬
‫ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺩﺳﺖﻳﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺁﺳﺎﻥﺗﺮ ﻭ ﺍﺭﺯﺍﻥﺗﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺭﺯﺍﻥﺑﻮﺩﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﻣﺤﺮ‪‬ﮎ ﺳﻮﺩﺑﺎﺯﯼ ﺍﺳﺖ ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺍﺭﺯﺍﻥﺑﻮﺩﻥﮔﻮﺷﺖ ﻭﺁﺑﺠﻮ ﺑﺮﺍﹶﻧﮕﻴﺰﻧﺪﺓ ﭘ‪‬ﺮﺧﻮﺭﯼ‬
‫ﻭ ﻣﺴﺘﯽ ﺍﺳﺖ‪) ".‬ﺹ‪" .(۱۳۸ ،۱۳۷‬ﭼﻮﻥ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﻠﻴﻂ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﻭﻳﮋﺓ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ‬
‫ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۲۰‬‬

‫ﺍﺳﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺁﻳﺪ ﮐﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﺍﻣﻮﺭ ﺗﻨﺰﻳﻠﯽﺁﻧﻬﺎ ﻣﻨﺤﺼﺮﺍﹰ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺑﻠﻴﻂﻫﺎ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﮐﺎﻣﻼﹰ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻳﮏ‬
‫ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ ﻫﻤﺔ ﺳﻔﺘﻪ ﻫﺎﯼ ﺗﻨﺰﻳﻞﺷﺪﻩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺑﻠﻴﻂ ﻫﺎ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭﻟﯽ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻦ‬
‫‪9‬‬
‫ﺳﻔﺘﻪﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺍﻭ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ‬ ‫‪10‬‬ ‫ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ‬
‫ﺍﮔﺮﭼﻪ ﺧﻮﺩ ﺍﻭ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎ ﻓﻘﻂ ﭘﻮﻝﮐﺎﻏﺬﯼ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﯽ ﻻﺯﻡ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺣﺘﻤﺎﹰ ﺗﺎ ﺳﺮﺭﺳﻴﺪﻥ ﻣﻮﻋﺪ ﺳﻔﺘﻪ ﻫﺎ ﺩﺭﺟﺮﻳﺎﻥ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺳﻔﺘﻪﻫﺎ ﻣﻤﮑﻦ‬
‫ﺍﺳﺖ ‪ ۳‬ﻣﺎﻩ ﻣﻬﻠﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭﻟﯽ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﻠﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﺑﺎﻧﮏ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺳﻪ ﺭﻭﺯ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺮﮔﺮﺩﻧﺪ‪) ".‬ﺹ‪" .(۱۷۲‬ﭘﻮﺷﺶ ﺣﺴﺎﺏ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻣﺸﺘﺮﯼ ﻳﮏ ﺍﻣﺮ ﻋﺎﺩ‪‬ﯼ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻳﮏ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻧﻘﺪﯼ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺳﺖ ‪ ...‬ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ ﻧﻘﺪﯼ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ﺷﺨﺼﯽ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺳﭙﺮﺩﻥ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﻧﻴﺰ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪) ".‬ﺹ‪۱۷۴‬ـ ‪" .(۱۷۵‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﺭﻭﯼ ﻭﺛﻴﻘﺔ ﮐﺎﻻ ﭘﻴﺶﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺩﺍﺭﺍﯼ‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺛﺮ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻣﺜﻞ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺳﻔﺘﺔ ﺗﻨﺰﻳﻞﺷﺪﻩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮﮐﺴﯽ‬
‫‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎ ﻭﺛﻴﻘﺔ ﮐﺎﻻﯼ ﺧﻮﺩ ﻗﺮﺽﮐﻨﺪ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻋﻴﻨﺎﹰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﻭﯼ‬
‫ﮐﺎﻻﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﻳﮏ ﺳﻔﺘﺔ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﻩﺍﯼ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺳﻔﺘﻪ ﺭﺍ ﻧﺰﺩ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ‬
‫ﺗﻨﺰﻳﻞ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﭘﻴﺶﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺍﻭﺭﺍ ﻗﺎﺩﺭ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩﮐﻪﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﺿﻊ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻧﮕﺎﻫﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﺯ ﻓﺪﺍﮐﺮﺩﻥ ﺁﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻗﺪﺍﻣﯽﮐﻪ ﺩﺭﻏﻴﺮ ﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺑﻪ ﻣﺒﺎﺩﺭﺕ ﺑﻪﺁﻥ ﻣﯽﺑﻮﺩ ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﻨﻈﻮﺭﻫﺎﯼ ﻓﻮﺭﯼﻭﻓﻮﺗﯽ ﭘﻮﻝ ﻓﺮﺍﻫﻢﮐﺮﺩﻩ‬
‫‪"The Currency Theory Reviewed etc.", p. 62, 63.‬‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪) ".‬ﺹ‪.(۱۸۱ ،۱۸۰‬‬
‫"ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﯽﭼﻮﻥﻭﭼﺮﺍ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﻣﻦ ﺍﻣﺮﻭﺯ ‪ ۱۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻧﺰﺩ‬
‫‪ A‬ﺳﭙﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﻢ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺍﻳﻦ ﻣﺒﻠﻎ ﻓﺮﺩﺍ ﺧﺮﺝ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﺍﯼ ﻧﺰﺩ ‪ B‬ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﻣﺒﻠﻎ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﻧﺰﺩ ‪ B‬ﻧﻴﺰ ﺧﺮﺝ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺳﭙﺮﺩﻩﺍﯼ ﺭﺍ ﻧﺰﺩ ‪ C‬ﺑﻪﻭﺟﻮﺩﺁﻭﺭﺩ‬
‫ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻗﻴﺎﺱ ﺗﺎ ﺑﯽ ﻧﻬﺎﻳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻫﻤﻴﻦ ‪ ۱۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﻳﮏ‬
‫ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻧﻘﻞﻭﺍﻧﺘﻘﺎﻻﺕ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺟﻤﻊ ﻣﻄﻠﻘﺎﹰ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞﺗﻌﻴﻴﻨﯽ ﺍﺯ ﺳﭙﺮﺩﻩﻫﺎ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫‪۶۲۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻧﹸﻪ ﺩﻫﻢﮐﻠﹼﻴﺔ ﺳﭙﺮﺩﻩﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺟﺰ ﺩﺭ ﺳﺘﻮﻥﻫﺎﯼ ﺣﺴﺎﺑﺪﺍﺭﯼ‬

‫ﺩﻓﺎﺗﺮ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭﺍﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺧﺎﺭﺟﯽ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺩﻓﺎﺗﺮﯼﮐﻪ ﻫﺮﻳﮏ ﺑﻪﺳﻬﻢﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﺭﺍ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ...‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﺳﮑﺎﺗﻠﻨﺪﮐﻪ ﭘﻮﻝﹺ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭﮔﺮﺩﺵ ﻫﺮﮔﺰ ﺍﺯ ‪ ۳‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ‬
‫ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺗﺠﺎﻭﺯ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ]ﺗﺎﺯﻩﺁﻥﻫﻢ ﻓﻘﻂ ﭘﻮﻝﮐﺎﻏﺬﯼ[ ﺳﭙﺮﺩﻩﻫﺎ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ‪ ۲۷‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﻳﮏ ﻣﻄﺎﻟﺒﺔ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻭ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﯽ ﺳﭙﺮﺩﻩﻫﺎ‪ ،‬ﻳﮏ ﻫﺠﻮﻡ ﺑﻪﺑﺎﻧﮑﻬﺎ‬
‫)‪ (a run on the Banks‬ﺭﻭﯼ ﻧﺪﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ‪ ۱۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺩﺭﺣﺮﮐﺖ ﺭﺟﻌﯽ‬
‫ﺧﻮﺩ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﺁﺳﺎﻧﯽ ﻧﻴﺰ ﻣﺒﻠﻎ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﻴﻴﻨﯽ ﺍﺯ ﺣﺴﺎﺏﻫﺎ ﺭﺍ ﺗﺴﻮﻳﻪﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ‬
‫ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻫﻤﻴﻦ‪ ۱۰۰۰‬ﻟﻴﺮﻩﺍﯼﮐﻪ ﻣﻦ ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺑﺎﺁﻥ ﺑﺪﻫﯽﺧﻮﺩﺭﺍ ﺑﻪﻳﮏﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻣﯽﮐﻨﻢ‪،‬‬
‫ﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖ ﻓﺮﺩﺍ ﺑﺪﻫﯽ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﭘﺲﻓﺮﺩﺍ ﺣﺴﺎﺏ‬
‫ﻭﯼ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺑﺎﻧﮏ ﺗﺴﻮﻳﻪﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺗﺎ ﺑﯽ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻳﺎﺑﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥﮔﻮﻧﻪ ﻧﻴﺰ ﺍﻣﮑﺎﻥ‬
‫ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﻫﻤﻴﻦ ‪ ۱۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺍﺯ ﺩﺳﺘﯽ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺩﻳﮕﺮ ﻭ ﺍﺯ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺩﻳﮕﺮ‬
‫ﺑﺮﻭﺩ ﻭ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺴﻮﻳﻪﭘﺬﻳﺮﯼ ﻫﺮﺗﻌﺪﺍﺩ ﻣﺘﺼﻮ‪‬ﺭﯼ ﺍﺯ ﺳﭙﺮﺩﻩﻫﺎﮔﺮﺩﺩ‪".‬‬

‫‪:‬‬ ‫‪1834‬‬ ‫]‬

‫( ‪' 01 2 . * , . ,#‬‬ ‫‪)* +, -‬‬ ‫& ‪%‬‬ ‫‪'$‬‬ ‫"‪" #‬‬
‫&‪'$ 6 78 . +‬‬ ‫‪+5‬‬ ‫) ‪1 3-& . -4‬‬ ‫‪+‬‬
‫' ‪". +5 * :# )* +, 6‬‬ ‫‪. 9‬‬
‫‪) 1B‬‬ ‫'‪A 1 @ 09? 9 . +& .# => ,‬‬ ‫‪&; % & <* 01‬‬
‫‪?5+ ' 1 @ 09 ? 9 CD 2 ) E F& 5 0& * '# ,‬‬ ‫‪@'07‬‬
‫* ‪JFI , ' ) 1‬‬ ‫‪< 5 G+& ) 1B 2 H '0I ' 1B G+& ) 0‬‬
‫‪. >N‬‬ ‫‪8 * M & . , 0 L ) F ) 1 @ 09? 9 . '# , +K-‬‬
‫*< ‪J S 0, 0,‬‬ ‫& ‪4‬‬ ‫‪1‬‬ ‫* ‪. L )0 NQL4 R+ST 1847 & 1845‬‬
‫‪0 2 +N4 ' +5 4 ) 6 80, 2 -4‬‬ ‫&‪+‬‬ ‫‪+L U '$‬‬
‫* ‪G' . # 0 4 C V ,‬‬ ‫‪1 +@ +Q 2‬‬ ‫‪. ,‬‬ ‫‪. 9‬‬
 ‫ﻡ‬‫ ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‬.‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‬ ۶۲۲

. , Z*B < &+ 0 [& @0 Y ' # 0* A 1W X 2 @ ,25' ) 0

5 ' ] >N ^-_ 0 Z' +\ Y C 0F& 1837 * ) LI
C @ ) E F& .# $D ^ W , ' . A 08 , 1842W , . 9
d ' . ' 1846b1845 ) %G , . 5 0& * 1 * . >N ^-_ B+aS
(1846 = +I) I B %5 & 1 &+ 3- 1843W , . . L 0X
1
) 1 g 0, . >N U .( 1848 0C , ) +Q W(-& % 3 4 & * ]f, '
. -4 >@ , + Z %, =Q1 . 5 ) 7-5 . ( ;\ * ) <0 @h +@
- * _0I 2 -4 04 2 0 - . + < ,0 <* 2 < N" 1 +B
@)1 * C 04 i 5 , Y +I C 04 ' , *
+ .# 2 @ , . j AB + Q1 - 1 >N V+-a =-L& Q12
'@ 4 9 ' M k'0I * 1 >N @ +@ C 04 ' i ,07
i 0C lV m +, '# . >N .# * A 1B k'0I * 1 ' '
+_ 2 4 ' . ,' -1 B ) ,# 1+C W , , . ,2
) '* I ^ ,' =- . -4' # + ' @ 09? 9 F (1)n +&
@ 09? 9 . '# , JFI .# o 1 0 9 Wp+S& ^ +& ,
-1 . L ' -1 q05 ' 2 A( 2 0 * ) 1 5 . +
(? 0&) r 0 1 * o0N5 8 - # Y & '0E + ( , +N4
. 08 %-
<t ' ' . >N . ,+ 9 s+D' 1846 W , >_ =6 r0 2
- *$ , ' Z -8w+aH +@ + . 0 ' ) < ^G u+I v -G0
+& . >N ^-_ B+aS * )( 4 ( JFI G' . - 5
%# Q D Y C ' +5 < < -1 +S& ) 1 +L 1B 2 *

‫ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺗﻮﺩﻳﻊ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﮐﺮﺩﻩﺍﻳﻢ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻋﻤﻠﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬Consignation ‫ ﻳﺎ‬Konsignation (۱)

‫ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺁﻥ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻣﺤﻤﻮﻟﺔ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﻧﺰﺩ ﺷﺨﺺﺩﻳﮕﺮ ﻳﺎ ﻳﮏ ﻣﻘﺎﻡ ﺭﺳﻤﯽ ﻣﺜﻼﹰ ﮔﻤﺮﮎ ﺍﻣﺎﻧﺖ ﻣﯽﮔﺬﺍﺭﺩ‬
.‫ﻭ ﺑﻪﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺁﻥ ﭘﻮﻝ ﻗﺮﺽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫‪۶۲۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫( ‪'.+ > 7 . I v @ ;\ .+ > 9 .‬‬ ‫‪DB . 5‬‬ ‫‪x& % . 08 (>I‬‬

‫‪=6‬‬ ‫‪+ < # .'0 . >N U‬‬ ‫‪LQ5 = @' * 1;\ 2‬‬
‫* ‪1 U = F . 08 zT>IT ,+ S R+ST W+9‬‬ ‫‪+( U‬‬ ‫‪0 ) *#‬‬
‫'@ = ‪j + ( U‬‬ ‫' ‪Y;QV‬‬ ‫‪0D . >N U ( . 50A @h‬‬
‫‪. ,# ' n 0, . 0 . * , ' S‬‬ ‫‪+@ ; % & ( % # + +C6 ,‬‬
‫‪lD+‬‬ ‫‪Q1 ]f, ' 6 #' 6- Y ' + . ' U )+,‬‬ ‫‪1 @ 09‬‬
‫‪1‬‬
‫‪%7‬‬ ‫< ‪'#‬‬ ‫{ ‪+ % 3 2 & 3 *+-1 1847 = +‬‬ ‫‪j‬‬ ‫‪(-& . 08‬‬
‫‪0a H 0N‬‬ ‫‪U .‬‬ ‫‪& ]f, . H N 0‬‬ ‫‪NQ , 0, 2 H ' I B‬‬
‫( ‪+ * +‬‬ ‫‪_ .+4 G' ( % 6 5 6 ) 5 9 D+ ? L8‬‬
‫<‬ ‫‪. >N U‬‬ ‫‪(-& r0 D p . # + ' )0 L‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪NQ , 0,‬‬
‫* ) * ‪1 7,‬‬ ‫‪^& -^ , %10 0C + ' 7 0C‬‬
‫* ‪lD+& . +C 0 [9 (-& 0N Y;_ ' 5 W'( 7N-1 A r0‬‬
‫') _‪* . + < +L8] >N n -‬‬ ‫‪2 4 * (1)} 0& 1 @ 09‬‬ ‫‪+QV‬‬
‫' ‪) 0 <t‬‬ ‫‪+ d' W Q‬‬ ‫‪+@ n -_ k0 8) 0 ) <* & = %‬‬

‫)‪ (۱‬ﺟﻨﮓ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺑﻪ ﺗﺮﻳﺎﮎﮐﻪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺣﻤﻠﺔ ﺗﺠﺎﻭﺯﮔﺮﺍﻧﺔ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﭼﻴﻦ ﺁﻏﺎﺯ ﺷﺪ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ‪۱۸۳۹‬‬
‫ﺗﺎ ‪ ۱۸۴۲‬ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺷﮑﺴﺖ ﭼﻴﻦ ﻣﻨﺠﺮﮔﺮﺩﻳﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺟﻨﮓ ﻣﻘﺪﻣﺔ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭼﻴﻦ ﺑﻪ ﻳﮏﮐﺸﻮﺭ ﻧﻴﻤﻪ‬
‫ﻣﺴﺘﻌﻤﺮﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻧﮕﻠﻴﺲ ﻫﺎ ﮐﻪ ﺍﺯﺁﻏﺎﺯ ﻗﺮﻥ ﻧﻮﺯﺩﻫﻢ ﻣﯽ ﮐﻮﺷﻴﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﻭﺍﺭﺩﮐﺮﺩﻥ ﻗﺎﭼﺎﻗﯽ ﺗﺮﻳﺎﮎ‬
‫ﺳﺎﺧﺖ ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ ﻣﻮﺍﺯﻧﺔ ﻣﻨﻔﯽ ﺗﺠﺎﺭﺗﯽ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﭼﻴﻦ ﺻﺎﻑ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻭﻣﺖ ﺷﺪﻳﺪ ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺩﻭﻟﺘﯽ‬
‫ﭼﻴﻦ ﻣﻮﺍﺟﻪﮔﺮﺩﻳﺪﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۳۹‬ﻣﻘﺎﻣﺎﺕ ﺩﻭﻟﺘﯽ ﭼﻴﻦ ﺗﻤﺎﻡ ﺫﺧﺎﺋﺮ ﺗﺮﻳﺎﮎﮐﺸﺘﯽﻫﺎﯼ ﺧﺎﺭﺟﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ‬
‫ﺑﻨﺪﺭ ﮐﺎﻧﺘﻮﻥ ﺿﺒﻂ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺁﺗﺶ ﺯﺩﻧﺪ ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﻬﺎﻧﻪﺍﯼ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻴﺎﻥ ﺩﺍﺩ ﺗﺎ ﺑﺎ ﭼﻴﻦ ﻭﺍﺭﺩ‬
‫ﺟﻨﮓ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲﺍﺯ ﺷﮑﺴﺖ ﭼﻴﻦ ﺍﻧﮕﻠﻴﺲﻫﺎ ﺍﺯﺍﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩﮐﺮﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﻳﻐﻤﺎﮔﺮﺍﻧﺔ ﺻﻠﺢ ﻧﺎﻧﮑﻦ‬
‫ﺭﺍ )ﺍﻭﺕ ‪ (۱۸۴۲‬ﺑﻪ ﭼﻴﻦ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮﮔﺸﺎﻳﺶ ‪ ۵‬ﺑﻨﺪﺭ ﻣﻬﻢ ﭼﻴﻦ ﺑﻪﺭﻭﯼ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺍﻧﮕﻠﻴﺲ‪ ،‬ﻫﻮﻧﮓﮐﻮﻧﮓ ﻧﻴﺰ "ﺑﺮﺍﯼ ﻫﻤﻴﺸﻪ" ﺑﻪ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﺷﺪ ﻭ ﻣﺒﺎﻟﻎ ﻫﻨﮕﻔﺘﯽ ﻏﺮﺍﻣﺎﺕ ﺑﻪ‬
‫ﭼﻴﻦ ﺗﺤﻤﻴﻞﮔﺮﺩﻳﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﭘﺮﻭﺗﻮﮐﻞ ﺍ‪‬ﻟﺤﺎﻗﯽ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ ﻧﺎﻧﮑﻦ‪ ،‬ﭼﻴﻨﯽﻫﺎ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺷﺪﻧﺪ ﺣﻘﻮﻕﮐﺎﭘﻴﺘﻮﻻﺳﻴﻮﻥ ﺭﺍ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﺎﺭﺟﻴﺎﻥ ﺑﻪﺭﺳﻤﻴﺖ ﺑﺸﻨﺎﺳﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۲۴‬‬

‫‪0 "-‬‬ ‫@‬ ‫‪U Z N-1 .# . 08 ) C-9‬‬ ‫&‪+ - n -_ =^,+‬‬

‫‪i‬‬ ‫* < * ‪- G+& p‬‬ ‫‪, 2jQ +~4" : 78 +~, 2 • N‬‬
‫‪=Q1‬‬ ‫@ ‪1‬‬ ‫‪- + ) 1 - =Q1 G' " 5+f € CG‬‬ ‫‪07 .+ > 300‬‬
‫*‪5‬‬ ‫‪I E g[ ) 0‬‬ ‫‪) 1 < N , =Q1 8 - ' H ) 1 2 5‬‬
‫‪B‬‬ ‫‪G+& ) +5 . Q1 . +C I 5 0 * 0, 0 5 j B * ,# ,‬‬
‫‪. 8‬‬ ‫‪* '.‬‬ ‫‪@ )* +, w0 . - @ 09 121#< . Q @ ,‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪-^ + 2jQ D01 . I LH E =_0V 1844 .‬‬ ‫‪& * 6-‬‬ ‫'‪Y‬‬
‫‪05 Z %,‬‬ ‫‪0‬‬ ‫& ‪7 1 @ 09 2 H ?5+9 ) 0 W+9 )p‬‬
‫‪! , ‚ ( @ ,0 0, ) ^ ) 1 @ 09‬‬ ‫' ‪N-1 F ) 0‬‬ ‫‪0‬‬
‫< ‪+ < 5 5 [8 21#‬‬ ‫‪A 1 0, C. D. 1059 • Q5 W ƒ, 0 - bb‬‬
‫‪+C6 ]f, bb 5 „G 3- G0 , •0 G .+ > 75 1847 b1846 W ,‬‬
‫‪+C6 Y CG : ( < N- w @ G ^I ' +5 ,+ C V * < 7 ,‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪. Lj .# + +‬‬
‫‪) 1 +, . + < 5 p * ? 1 < N- w @ G ^I 2 Q1‬‬ ‫' ‪+ $>:‬‬
‫( ‪@ S& ) F ,' .‬‬ ‫‪+ < L & D‬‬ ‫( ‚ …‪'#€…+1‬‬
‫‪.#0 <';V ' + 0 [9 ,0 ,‬‬ ‫‪,#‬‬ ‫‪5 + ' C V G' . # Q +‬‬
‫‪ ۱ 34 1844‬ـ ‪1845 %۲ 34‬‬ ‫‪: + 2A9 j‬‬ ‫‪(-& r0 . #‬‬ ‫‪,‬‬ ‫*‪.‬‬
‫=‬ ‫‪,ƒ * > >, U‬‬ ‫‪) 0 ]9 .# * ' % 3 * 0&2 A 9 0C‬‬ ‫& <‬
‫‪U4+ ' J,+‬‬ ‫) * ‪,ƒ‬‬ ‫) *‪2 -"Q1 ' % #‬‬ ‫'‪' Wp‬‬
‫) ‪(١‬‬
‫‪U‬‬ ‫‪}* .+ D 0 * + 0~@ ( .‬‬ ‫‪>N U‬‬ ‫‪+@ . L‬‬ ‫' ‪j5‬‬

‫)‪ (۱‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺎﻧﮏ)‪ (Bankact‬ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯﻗﺎﻧﻮﻧﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺩﺭﺳﺎﻝ‪ ۱۸۴۴‬ﺑﺮﺍﯼ ﺭﻓﻊ ﺍﺷﮑﺎﻻﺕ‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﺑﻪ ﻃﻼ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺻﻼﺡ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻭ‬
‫ﺑﺨﺶﮐﺎﻣﻼﹰ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﻤﻮﺩﮐﻪ ﻳﮑﯽ ﺑﻪﮐﺎﺭﻫﺎﯼ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﯼ‬
‫ﻓﻘﻂ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﻪﻣﻮﺟﺐ ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻥ‪ ،‬ﺍﺳﮑﻨﺎﺱﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺸﺘﻮﺍﻧﺔ ﻣﺤﮑﻤﯽ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﺫﺧﻴﺮﺓ ﻃﻼ ﻣﯽﺩﺍﺷﺘﻨﺪﮐﻪ ﻣﯽﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻗﺎﺑﻞ ﺩﺳﺘﺮﺳﯽ ﻭ ﺗﺤﺖ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﯽﺑﻮﺩ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﻗﺎﻧﻮﻥ ←‬
‫‪۶۲۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫‪5‬‬ ‫\‪+C6 U .# dC‬‬ ‫‪0‬‬ ‫&‪QS‬‬ ‫‪A 1 ' S 1844 gp+a‬‬

‫'‪G‬‬ ‫‪j# & I‬‬ ‫‪W , .# 0C‬‬ ‫‪25 & nE' 2 . Q N j5 ' Z;V‬‬
‫‪) < +%‬‬ ‫‪0F . ,2‬‬ ‫‪' @ , d>^ U .+ D ) 0‬‬ ‫&‪NQ1 LI S‬‬
‫‪+& U .+- .‬‬ ‫* >‪5 0 .# < )+‬‬ ‫‪U ) 9' ,‬‬
‫‪Y;QV 1€ -j, 2 C V‬‬ ‫‪.+4 . * . 0 W j5‬‬ ‫‪+@ € -j, 0A @h‬‬
‫;‪^~D ; % & >_ I‬‬ ‫'‪5 Z jS , [G' 5 2 Qm& G' C V => ,‬‬
‫( ‚ ' ‪U4+‬‬ ‫) * ‪,ƒ‬‬ ‫‪* CG . # + ' G+9 ) 1) +5 +‬‬
‫'‪0, * . 0S v' =~F G‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪j5 ' + < +@ )0 [9 . = 0E‬‬
‫‪. 0 . Q1 ' # 2 A 9 %5 & < ' 0C , 0@#‬‬ ‫‪j‬‬ ‫‪(-& ' + 5[8‬‬
‫‪@ , 1 0I‬‬ ‫‪'$‬‬ ‫‪G ^I‬‬ ‫‪6& . -4‬‬ ‫‪F 1848 W ,‬‬
‫‪< 6-9 ) %G , ' I08 9' • D ;F ?C-‬‬ ‫‪I0L 9 )+> 1849 W ,‬‬
‫' ‪W , r 0 $ + ( Y ^ G' '# +‬‬ ‫' ‪^-_ d ' * ) F , . ' Y‬‬
‫‪[ ]>N .o b . 08 1857‬‬

‫‪۱‬ـ ﺳﻨﺪﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۴۸‬ﺍﺯﺟﺎﻧﺐ ﻣﺠﻠﺲ ﻟﹸﺮﺩﻫﺎ ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ‬
‫ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻫﯽ ﺍﻭﺭﺍ ﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﺩﻭﻟﺘﯽ ﻭ ﺍﺳﻬﺎﻡ ﺩﺭﺟﺮﻳﺎﻥ ﺑﺤﺮﺍﻥ ‪ ،۱۸۴۷‬ﺍﻃﻼﻋﺎﺗﯽ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ‬
‫ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪﻣﻮﺟﺐ ﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻨﺰﻝ ﺍﺭﺯﺵ ﺩﺭ ‪ ۲۳‬ﺍﮐﺘﺒﺮ ‪ ۱۸۴۷‬ﺩﺭﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻭﺿﻊ ﻓﻮﺭﻳﺔ ﻫﻤﺎﻥ‬
‫ﺳﺎﻝ ﺑﻪﺷﺮﺡ ﺯﻳﺮ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪:‬‬

‫→ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺯﺍﺋﺪ ﺑﺮ ﭘﺸﺘﻮﺍﻧﺔ ﻃﻼ ﺻﺎﺩﺭ ﻣﯽﺷﺪ ﻧﻤﯽ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﺍﺯ ‪ ۱۴‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻟﻴﺮﺓ‬
‫ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺗﺠﺎﻭﺯ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﭼﻮﻥ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﻪﺟﺮﻳﺎﻥﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺍﺣﺘﻴﺎﺟﺎﺕ‬
‫ﻣﺤﻴﻂ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺑﻮﺩ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺩﺭ ﭼﻬﺎﺭﭼﻮﺏ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﭘﺸﺘﻮﺍﻧﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻭ ﻟﺬﺍ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ‬
‫ﺭﺍ ﻭﺍﺩﺍﺭ ﺑﻪ ﺗﺨﻠﹼﻒ ﺍﺯﺁﻥ ﻣﻘﺮﺭﺍﺕ ﻣﯽﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼﮐﻪﮐﻤﺒﻮﺩ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ‬
‫ﺻﻮﺭﺕ ﺣﺎﺩ‪‬ﯼ ﭘﻴﺪﺍﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﻧﺎﭼﺎﺭ ﻣﻮﻗﺘﺎﹰ ﺍﺟﺮﺍﯼ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺎﻧﮏ ﺭﺍ ﻣﺘﻮﻗﹼﻒ ﺳﺎﺧﺖ ﻭﻣﻴﺰﺍﻥ‬
‫ﻧﺸﺮ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﺑﯽﭘﺸﺘﻮﺍﻧﻪ ﺭﺍ ﺑﺎﻻ ﺑﺮﺩ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۲۶‬‬

‫ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬ ‫ﺗﻨﺰﻝ ﺩﺭ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻧﮕﻠﻴﺲ ‪۹۳۸۲۴۲۱۷‬‬

‫ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬ ‫‪۱۳۵۸۲۸۸‬‬ ‫ﺗﻨﺰﻝ ﺩﺭ ﺍﺳﻬﺎﻡ ﺑﺎﺭﺍﹶﻧﺪﺍﺯﻫﺎ ﻭﮐﺎﻧﺎﻝﻫﺎ‬
‫ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬ ‫‪۱۹۵۷۹۸۲۰‬‬ ‫ﺗﻨﺰﻝ ﺩﺭ ﺳﻬﺎﻡ ﺭﺍﻩﺁﻫﻦ‬
‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫ﺟﻤﻊ ‪ ۱۱۴۷۶۲۳۲۵:‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬

‫‪۲‬ـ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻧﻴﺮﻧﮕﯽﮐﻪ ﺩﺭﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﻫﻨﺪ ﺷﺮﻗﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﻃﺒﻖﺁﻥ ﺳﻔﺘﻪ ﻧﻪ‬
‫ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐ ﺻﺎﺩﺭ ﻣﯽﺷﺪﮐﻪ ﮐﺎﻻﺋﯽ ﺧﺮﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﮐﺎﻻ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻥ ﺧﺮﻳﺪﻩ ﻣﯽﺷﺪ ﺗﺎ‬
‫) ‪(١‬‬
‫ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺁﻥ ﺑﺘﻮﺍﻥ ﺳﻔﺘﺔ ﺗﻨﺰﻳﻞﭘﺬﻳﺮ ﻭﻗﺎﺑﻞﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪﭘﻮﻝ ﺻﺎﺩﺭﻧﻤﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﻣﻨﭽﺴﺘﺮﮔﺎﺭﺩﻳﻦ‬
‫ﻣﻮﺭ‪‬ﺥ ‪ ۲۴‬ﻧﻮﺍﻣﺒﺮ ‪ ۱۸۴۷‬ﭼﻨﻴﻦ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺩﺭ ﻣﻨﭽﺴﺘﺮ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﺪﮐﻪ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ‬ ‫ﺭﺍ ﺍﺯ ‪C‬‬ ‫‪ A‬ﺩﺭ ﻟﻨﺪﻥ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ‪ B‬ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ‬
‫ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎﯼ‬ ‫ﺩﺭﻳﺎ ﺑﺮﺍﯼ ‪ D‬ﺩﺭ ﻫﻨﺪ ﺷﺮﻗﯽ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻩ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻗﻴﻤﺖ ﺍﺯ ‪ B‬ﺑﻪ ‪C‬‬

‫ﺷﺶﻣﺎﻫﻪﺍﯼﮐﻪ ‪ C‬ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺭﻭﯼ ‪ B‬ﺑﮑﺸﺪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ B .‬ﻧﻴﺰ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺑﺎﺳﻔﺘﺔ ﺷﺶﻣﺎﻫﻪﺍﯼ‬
‫ﺑﻪﺭﻭﯼ ‪ A‬ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻣﺠﺮ‪‬ﺩ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪﮐﺸﺘﯽ ﺑﺎﺭ ﺷﺪﻧﺪ‪ A ،‬ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺳﻔﺘﺔ ﺷﺶﻣﺎﻫﻪﺍﯼ ﺑﻪﺭﻭﯼ ‪ D‬ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎﺭﻧﺎﻣﻪ ﻣﯽﮐﺸﺪ‪.‬‬
‫"ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﻭ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﺓ ﮐﺎﻻ ﻫﺮﺩﻭ‪ ،‬ﻣﺪﺗﻬﺎ ﭘﻴﺶ ﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﻗﻴﻤﺖ ﮐﺎﻻﻫﺎ‬
‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺷﻮﺩ ﭘﻮﻝ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪ‪ ،‬ﻭ ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺍﻳﻦ ﺳﻔﺘﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺳﺮﺭﺳﻴﺪ ﻣﻮﻋﺪ‬
‫ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﭘﻮﻝﹺ ﺍﻳﻦ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ ﺩﻭﺭ ﻭ ﺩﺭﺍﺯ ﻓﺮﺻﺖ‬
‫ﮐﺎﻓﯽ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﻧﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺯﻳﺎﻧﮑﺮﺩ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ ﺑﻪ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖ ﺁﻥ ﻣﻨﺘﻬﯽ‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻮﺟﺐﮔﺴﺘﺮﺵﺁﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻫﺮﺍﻧﺪﺍﺯﻩﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ‬
‫ﻓﻘﻴﺮﺗﺮ ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ ﻧﻴﺎﺯﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﯽﺷﺪ ﺗﺎ ﺍﺯﺁﻥ ﺭﺍﻩ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﻴﺶ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻫﺎﯼ‬
‫ﺟﺪﻳﺪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺑﻴﺎﺑﻨﺪﮐﻪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺳﻮﺩﺑﺎﺯﯼ ﻫﺎﯼ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺧﻮﺩ ﺍﺯﺩﺳﺖ‬

‫)‪Manchester Guardian (۱‬‬

‫‪۶۲۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺧﺮﻳﺪﻫﺎ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﻋﺮﺿﻪﻭﺗﻘﺎﺿﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢﻧﻤﯽﺷﺪﻧﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﻣﺎﻟﯽ ﻣﺆﺳﺴﻪﺍﯼ ﺩﺭﻣﯽﺁﻣﺪﻧﺪﮐﻪ ﺩﭼﺎﺭ ﺍﺷﮑﺎﻝ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﻓﻘﻂ‬
‫ﻳﮏ ﺟﺎﻧﺐ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺳﺎﺧﺘﻪﺷﺪﻩ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻣﯽﺍﻓﺘﺎﺩ ﻋﻴﻨﺎﹰ‬
‫ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺧﺮﻳﺪ ﻭ ﺑﺎﺭﺯﻧﯽ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺍﺯﺁﻥﺳﻮﯼ ﺩﺭﻳﺎ ﻧﻴﺰ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﺍﺩ‪ .‬ﻣﺆﺳﺴﺎﺗﯽﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ ﺑﻪﺁﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺻﺎﺣﺐ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺑﻮﺩﻧﺪﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﺰﻭﻝ‬
‫ﺭﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻗﻨﺪ‪ ،‬ﻻﺟﻮ‪‬ﺭﺩ‪ ،‬ﺍﺑﺮﻳﺸﻢ ﻭ ﭘﻨﺒﻪ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻣﯽ ﮐﺮﺩﻧﺪ ــ ﻧﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻧﮑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﯼ‬
‫ﺧﺮﻳﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﻟﻨﺪﻥ‪ ،‬ﺳﻮﺩﯼ ﻭﻋﺪﻩ ﻣﯽﺩﺍﺩ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐﮐﻪ ﻭﻋﺪﺓ ﺑﺮﺍﺕ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼﮔﺬﺷﺘﺔ ﺁﻥ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺩﺭ ﻟﻨﺪﻥ ﺑﻪﺯﻭﺩﯼ ﺳﺮﻣﯽﺭﺳﺪ ﻭ ﻻﺯﻡ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﭘﻮﺷﺶ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻪﭼﻴﺰﯼﺁﺳﺎﻥﺗﺮ ﺍﺯﺁﻥ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﻳﮏﮐﺸﺘﯽ ﻗﻨﺪ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﺷﻮﺩ ﻭﻗﻴﻤﺖﺁﻥ ﺑﺎ ﺑﺮﺍﺕ ﺩ‪‬ﻩ ﻣﺎﻫﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻬﺪﺓ ﻣﺆﺳﺴﺔ ﻟﻨﺪﻧﯽ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺑﺎﺭﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎ ﭘﺴﺖ ﻣﺎﻭﺭﺍﺀ ﺑﺤﺎﺭ ﺑﻪ ﻟﻨﺪﻥ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻩ‬
‫ﺷﻮﺩ؟ ﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﻣﺪﺕ ﺩﻭ ﻣﺎﻩ ﭘﺲ ﺍﺯﺁﻥ‪ ،‬ﺑﺎﺭﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯼﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺗﺎﺯﻩ ﺑﻪﮐﺸﺘﯽ ﺑﺎﺭ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﻮﺩﮐﺎﻻﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﻟﻮﻣﺒﺎﺭﺩ ﺍﺳﺘﺮﻳﺖ)‪ (١‬ﺑﻪﻭﺛﻴﻘﻪﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ ﻭ ﻣﺆﺳﺴﺔ‬
‫ﻟﻨﺪﻧﯽ ﻫﺸﺖ ﻣﺎﻩ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺳﺮﺭﺳﻴﺪ ﻣﻮﻋﺪ‪ ‬ﺑﺮﺍﺕﻫﺎﯼ ﺻﺎﺩﺭﻩ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﻣﯽﺭﺳﻴﺪ‪ .‬ﻭ ﻫﻤﺔ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﻣﻮﺭ ﺻﺎﻑ ﻭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺑﯽﮔﺴﺴﺖﻳﺎﺑﯽ ﺩﺷﻮﺍﺭﯼ ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﭘﻴﺶ ﻣﯽﺭﻓﺖﮐﻪ ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ‬
‫ﻧﺰﻭﻝﮔﺮ ﭘﻮﻝ ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﺩﺭﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎﺭﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﻭ ﺍﻧﺒﺎﺭﻧﺎﻣﻪﻫﺎ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎﯼ ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻫﻨﺪ ﻭﺳﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﻪﻋﻬﺪﺓ ﺑﻨﮕﺎﻩ ﻫﺎﯼ "ﺁﺭﺍﺳﺘﻪ"ﯼ‬
‫ﻣﻴﻦﺳﻴﻨﮓﻻﻳﻦ)‪ (٢‬ﺑﻮﺩ ﻧﺰﻭﻝ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪".‬‬
‫‪1 L‬‬ ‫] ‪D 90, N-1 & * 3 0 •+ 5 2‬‬
‫‪- L . *.#* . - ( ' † =: . ,' -1 )+, +@ #' I‬‬
‫‪W+9 . '# .'0 •+ 5 2 --‬‬ ‫‪+CV (A +, W * H •p+D (p%6 ) 1‬‬

‫)‪ (Lombard street) (۱‬ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﯽ ﺍﺳﺖ ﻭﺍﻗﻊ ﺩﺭ ﻟﻨﺪﻥﮐﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﻭ ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﻭ ﻣﺎﻟﯽ‬
‫ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺩﺭﺁﻧﺠﺎ ﻣﺮﮐﺰ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪ Mincing Lane (۲‬ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﯽ ﺩﺭ ﻟﻨﺪﻥﮐﻪ ﻣﺮﮐﺰ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﻋﻤﺪﻩ ﺭﻭﯼﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮﺍﺗﯽ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۲۸‬‬

‫< ‪* '. ,‬‬ ‫‪, * + 1B * ' ' 07,‬‬ ‫‪+@ >_ = 9 )* 6‬‬
‫' '‪* nE‬‬ ‫‪>N . * 09‬‬ ‫&>‪. ,' -1 * nE' o 0N‬‬ ‫*‬
‫‪<+ 5 2 0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪s;\ *' . Q1‬‬ ‫* ‪) -1 . 8‬‬ ‫‪. >N‬‬
‫> ‪[ ]>N .o b . , < 5 2jQ 0 :‬‬

‫‪"Commercial‬‬ ‫‪۳‬ـ ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﺯﻳﺮ ﻣﯽﺁﻳﺪ ﻣﺴﺘﺨﺮﺟﯽ ﺍﺳﺖ ﺍﺯﮔﺰﺍﺭﺵ ﭘﻴﺶﻳﺎﺩﺷﺪﺓ‬

‫"‪ ۱۸۴۷ ، Distress‬ـ ‪: ۴۸‬‬
‫) ‪(١‬‬
‫"ﺩﺭﻫﻔﺘﻪﻫﺎﯼﺁﺧﺮ ﻣﺎﻩ ﺁﻭﺭﻳﻞ ‪ ۱۸۴۷‬ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﺭﻭﻳﺎﻝﺑﺎﻧﮏ ﺍﻑ ﻟﻴﻮﹺﺭﭘﻮﻝ‬
‫ﺍﻋﻼﻡ ﻧﻤﻮﺩﮐﻪ ﺍﺯﺁﻥ ﭘﺲ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﻧﺰﻭﻟﯽ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﺼﻒ ﻣﺒﻠﻎ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﻘﻠﻴﻞ‬
‫ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺍﻋﻼﻡ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺍﺛﺮ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺪﯼ ﺩﺍﺷﺖ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺩﺭ ﻟﻴﻮﹺﺭﭘﻮﻝ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽ ﮔﺮﻓﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺳﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﺗﺎ ﭘﻮﻝ ﻧﻘﺪ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻧﯽﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻﹰ ﭘﻮﻝ ﻧﻘﺪ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺗﻌﻬﺪﺍﺕ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ‬
‫ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﻓﻘﻂ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﻓﻘﻂ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎﺋﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺪﻫﻨﺪﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﺑﺖ ﭘﻨﺒﻪ ﻭ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺩﻳﮕﺮﺷﺎﻥ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬
‫ﺷﻴﻮﻩ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻗﻮ‪‬ﺕ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﺑﺎﺁﻥ ﺩﺷﻮﺍﺭﯼﻫﺎﯼ ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﯽ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﭘﻴﺪﺍﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺣﻮﺍﻟﻪﻫﺎﺋﯽ‬
‫ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﯽﺑﺎﻳﺴﺖ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﯽﻧﻤﻮﺩ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﺍﺯﺧﺎﺭﺝ ﺻﺎﺩﺭ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﻮﺩ ﻭ ﺗﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺍﮐﺜﺮﺍﹰ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﻮﻟﯽﮐﻪ ﺑﺎﺑﺖﮐﺎﻻ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﯽﺷﺪ ﺗﺴﻮﻳﻪ ﻣﯽﮔﺮﺩﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻔﺘﻪﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﺑﻪﺟﺎﯼ ﭘﻮﻝ ﻧﻘﺪ ﺳﺎﺑﻖ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩﻧﺪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎﺋﯽ ﺑﺎ‬
‫ﻣﻬﻠﺖﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻭ ﻣﺘﻨﻮ‪‬ﻉ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎﯼ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺑﺎ ﻣﻬﻠﺖ ﺳﻪ ﻣﺎﻫﻪ ﻭ‬
‫ﺍﮐﺜﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﺳﻔﺘﻪ ﻫﺎﺋﯽ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭘﻨﺒﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﮔـﺮ ﺳﻔﺘﻪ ﻫﺎ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺑﺎﻧﮑـﺪﺍﺭﺍﻥ ﻟﻨﺪﻥ‬
‫ﻣﯽﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﺯ ﺟﺎﻧﺐ ﻫﻤﻪﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻧﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ ﺑﺎ ﺑﺮﺯﻳﻞ‪،‬‬
‫ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ‪ ،‬ﮐﺎﻧﺎﺩﺍ‪ ،‬ﻫﻨﺪ ﻏﺮﺑﯽ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ‪ ...‬ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﺭﻭﯼ‬

‫)‪Rpyal Bank of Liverpool (۱‬‬

‫‪۶۲۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺑﺮﺍﺕ ﻧﻤﯽ ﮐﺸﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻥ ﺩﺍﺧﻠﯽ ﮐﻪ ﺍﺟﻨﺎﺳﯽ ﺩﺭ ﻟﻴﻮﹺﺭﭘﻮﻝ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ‬
‫ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻗﻴﻤﺖ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺑﺮﺍﺕﻫﺎﺋﯽ ﺭﻭﯼ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎﯼ ﻟﻨﺪﻥ ﻳﺎ ﺣﻮﺍﻟﻪﻫﺎﺋﯽ ﺑﻪﺭﻭﯼ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ ﻟﻨﺪﻧﯽ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺣﻮﺍﻟﻪ ﺑﻪ ﻫﺮﮐﺲ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﯽ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺍﻋﻼﻡ ﺑﺎﻧﮏ‬
‫ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺍﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ ﻣﻬﻠﺖ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺳﻔﺘﻪ ﻫﺎﺋﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻓـﺮﻭﺵ‬
‫ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺧﺎﺭﺟﯽ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﮐﻮﺗﺎﻩ ﻣﯽﺳﺎﺧﺖ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺍﻳﻦ ﻣﻬﻠﺖ‬
‫ﺍﻏﻠﺐ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺳﻪ ﻣﺎﻩ ﺑﻮﺩ‪) ".‬ﺹ‪۲۶‬ـ‪.(۲۷‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻓﻮﻗﺎﹰ ﻣﺘﺬﮐﺮ ﺷﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺭﻭﻧﻖ ‪۱۸۴۴‬ـ ‪ ۱۸۴۷‬ﺩﺭ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺑﺎ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ‬
‫ﺳﻮﺩﺑﺎﺯﯼ ﺑﺰﺭﮒ ﺭﻭﯼ ﺭﺍﻩﺁﻫﻦ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺩﺍﺷﺖ‪.‬ﮔﺰﺍﺭﺵ ﻳﺎﺩﺷﺪﻩ ﺗﺄﺛﻴﺮﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺳﻮﺩﺑﺎﺯﯼ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺭﻭﯼﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺍ‪‬ﻋﻤﺎﻝ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﻪﺷﺮﺡ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫"ﺩﺭﺁﻭﺭﻳﻞ ‪ ۱۸۴۷‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﻫﻤﺔ ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺭﻭ ﻧﻬﺎﺩﻧﺪﮐﻪ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ‬
‫ﮔﺬﺍﺷﺘﻦ ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺭﺍﻩﺁﻫﻦ‪ ،‬ﮐﺎﺭ ﻭﮐﺎﺳﺒﯽ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﮐﻤﺎﺑﻴﺶ‬
‫ﺩﭼﺎﺭﮔﺮﺳﻨﮕﯽ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ )‪) . (to starve their business‬ﺹ‪۴۱‬ـ‪ (۴۲‬ـ "ﺑﻪﻋﻼﻭﻩ ﻭﺍﻡﮔﻴﺮﯼ‪-‬‬
‫ﻫﺎﺋﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﺑﻬﺮﺓ ﺯﻳﺎﺩ ﻣﺜﻼﹰ ‪ % ۸‬ﻧﺰﺩ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺧﺼﻮﺻﯽ‪ ،‬ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭﺍﻥ ﻭ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎﯼ ﺑﻴﻤﻪ‪ ،‬ﺭﻭﯼ‬
‫ﺍﺳﻬﺎﻡ ﺭﺍﻩﺁﻫﻦ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻳﺎﻓﺖ‪) ".‬ﺹ‪ ۶۶‬ـ ‪" .(۶۷‬ﺍﻳﻦﭼﻨﻴﻦ ﭘﻴﺶﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻫﺎ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺭﺍﻩﺁﻫﻦ‬
‫ﺍﺯﺟﺎﻧﺐ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﻮﺟﺐﮔﺮﺩﻳﺪﮐﻪﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺩﺍﻣﺔ ﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺧﻮﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺳﻔﺘﻪ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪) ".‬ﺹ‪ (۶۷‬ـ )ﺳﺆﺍﻝ‪" (:‬ﺁﻳﺎ ﺑﻪﻧﻈﺮ‬
‫ﺷﻤﺎ ﭘﻮﻝ ﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﺑﺖ ﺳﻬﺎﻡ ﺭﺍﻩ ﺁﻫﻦ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺷﺪﻩ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻓﺸﺎﺭﯼ ﮐﻪ‬
‫ﺩﺭﺁﻭﺭﻳﻞ ﻭ ﺍﮐﺘﺒﺮ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪ )ﻓﺸﺎﺭ ﺭﻭﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﭘﻮﻝ( ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ؟ )ﭘﺎﺳﺦ‪" (:‬ﻣﻦﮔﻤﺎﻥ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺑﻪ ﺯﺣﻤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮﯼ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻓﺸﺎ ﺭﹺ ﺁﻭﺭﻳﻞ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ‬
‫ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺗﺎ ﺁﻭﺭﻳﻞ ﻭﺷﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﺗﺎ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻥ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭﺍﻥ ﺗﺎ ﺗﻀﻌﻴﻒ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺍﺯ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺮﻋﺖ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻫﺎ ﭘﻴﺶ‬
‫ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺍﻏﻠﺐ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﻣﺒﻠﻎ ﻧﺴﺒﺘﺎﹰ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺍﺯ ﻭﺟﻮﻩ ﺭﺍﻩﺁﻫﻦ ﺭﺍ ﺩﺭﺩﺳﺖ‬
‫‪۱۸۴۸‬ـ‪۱۸۵۷‬‬ ‫ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ‪] ".‬ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻇﻬﺎﺭﺍﺕ ﻋﺪ‪‬ﺓ ﮐﺜﻴﺮﯼ ﺍﺯ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭﺍﻥ ﺩﺭ‪D. D.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۳۰‬‬

‫ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪" [.‬ﺍﻳﻦ ﻣﺒﻠﻎ ﺗﺪﺭﻳﺠﺎﹰ ﺩﺭﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻥﺁﺏ ﺷﺪ ﻭ ﺩﺭ‪ ۳۱‬ﺩﺳﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪﻣﺮﺍﺗﺐ ﻧﺎﭼﻴﺰﺗﺮ‬
‫ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻋﻠﻞ ﻓﺸﺎﺭ ﺩﺭ ﺍﮐﺘﺒﺮ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯﮐﺎﻫﺶ ﺗﺪﺭﻳﺠﯽ ﻭﺟﻮﻩ ﺭﺍﻩ ﺁﻫﻦ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ‬
‫ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭﺍﻥ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻣﻴﺎﻥ ‪ ۲۲‬ﺁﻭﺭﻳﻞ ﻭ ‪ ۳۱‬ﺩﺳﺎﻣﺒﺮ ﺑﺎﻗﯽ ﻓﺎﺿﻞ ﻭﺟﻮﻩ ﺭﺍﻩﺁﻫﻨﯽﮐﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﺎ‬
‫ﺑﻮﺩ ﺑﻪ ﻳﮏﺳﻮ‪‬ﻡ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺭﺍ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻫﺎﯼ ﺭﺍﻩﺁﻫﻦ ﺩﺭ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﯼ‬
‫ﮐﺒﻴﺮ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﺭﻓﺘﻪﺭﻓﺘﻪ ﺳﭙﺮﺩﻩﻫﺎﯼ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪﭘﺎﻳﺎﻥ ﺭﺳﺎﻧﺪﻩﺍﻧﺪ‪) ".‬ﺹ‪۴۳‬ـ‪.(۴۴‬‬
‫ﺍﻳﻦﻣﻄﻠﺐ ﺭﺍ ﺳﺎﻣﻮﺋﻞﮔﻴﻮﺭﻧﯽ)‪) (١‬ﺭﺋﻴﺲﻣﺆﺳﺴﺔ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺍﻭﺭﻧﺪﮔﻴﻮﺭﻧﯽﺍﻧﺪﮐﻤﭙﺎﻧﯽ)‪((٢‬‬
‫ﻧﻴﺰ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫"ﺩﺭ‪ ۱۸۴۶‬ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺭﺍﻩﺁﻫﻦ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺮﺍﺗﺐ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺑﻮﺩ ﻭﻟﯽﻣﻮﺟﺐ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﻧﮕﺮﺩﻳﺪ‪ .‬ﺩﺭﻫﻢﺁﻣﻴﺨﺘﮕﯽ ﻣﺒﺎﻟﻎﮐﻮﭼﮏ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻳﮏ ﺍﻧﺒﻮﻫﺔ ﺑﺰﺭﮒ ﺭﻭﯼ ﺩﺍﺩ‬
‫ﻭ ﺍﻳﻦ ﺣﺠﻢ ﺑﺰﺭﮒ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻣﺎ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﯼﮐﻪ ﺭﻭﻳﻬﻢﺭﻓﺘﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ‬
‫ﺁﻥ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﭘﻮﻟﯽﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﭘﻮﻝ ﺳﻴﺘﯽ)‪ (٣‬ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﭘﻮﻟﯽ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺍﺯﺁﻥ‬
‫ﺧﺎﺭﺝ ﻣﯽﮔﺮﺩﻳﺪ‪] ".‬ﺹ ‪. [۱۵۹‬‬
‫ﺁ‪ .‬ﻫﻮﺝﺳﻦ)‪ (4‬ﻣﺪﻳﺮ ﻟﻴﻮﹺﺭﭘﻮﻝﺟﻮﺍﻳﻨﺖ ﺳﺘﻮﮎ ﺑﺎﻧﮏ)‪ (5‬ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ‬
‫ﺳﻔﺘﻪﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭﺍﻥ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺫﺧﻴﺮﻩ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‪:‬‬
‫‪9‬‬
‫ﻫﻤﺔ ﺳﭙﺮﺩﻩﻫﺎﻣﺎﻥ ﻭ ﺗﻤﺎﻡ ﭘﻮﻟﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﺷﺨﺎﺹ‬ ‫‪10‬‬ ‫"ﻋﺎﺩﺕ ﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﻻﺍﻗﻞﹼ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎﺑﺖ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎﺋﯽ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﺮﺩﻳﻢﮐﻪ ﺭﻭﺯﺑﻪﺭﻭﺯ ﻣﻮﻋﺪﺁﻧﻬﺎ ﺳﺮﻣﯽﺭﺳﻴﺪ ﺩﺭ ﺫﺧﻴﺮﻩ‬
‫ﻧﮕﺎﻩﻣﯽﺩﺍﺷﺘﻴﻢ‪ ...‬ﺑﻪﺍﻧﺪﺍﺯﻩﺍﯼﮐﻪ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﺑﺤﺮﺍﻥ‪ ،‬ﻣﺒﻠﻎ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎﯼ ﺭﻭﺯﺍﻧﺔ ﺳﺮﺭﺳﻴﺪﻩ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ‬
‫ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ ﺍﺯ ﻣﺎ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻣﯽﺷﺪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺩﺭﻣﯽﺁﻣﺪ‪) ".‬ﺹ‪.(۵۳‬‬

‫)‪Samuel Gurney (۱‬‬

‫)‪Overend, Gurney and Co. (۲‬‬

‫)‪ city (۳‬ﻣﺤﻠﹼﺔ ﻗﺪﻳﻤﯽ ﻟﻨﺪﻥ ﻣﺮﮐﺰ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ ﻭ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﻣﺎﻟﯽ‪.‬‬

‫)‪A. Hodgson (۴‬‬
‫)‪Liverpool Joint Stock Bank (۵‬‬
‫‪۶۳۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺳﻔﺘﻪﻫﺎﯼ ﺳﻮﺩﺑﺎﺯﺍﻧﻪ‪.‬‬
‫"ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪" . ۵۰۹۲‬ﺍﺯﺟﺎﻧﺐ ﭼﻪﮐﺴﯽ ﺑﻪﻃﻮﺭﻋﻤﺪﻩ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎ )ﺳﻔﺘﻪ ﺩﺭﺑﺮﺍﺑﺮ ﭘﻨﺒﺔ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ‬
‫ﺷﺪﻩ( ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ؟" ]ﺭ‪.‬ﮔﺎﺭﺩﻧﺮ)‪ ،(١‬ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭ ﭘﻨﺒﻪﺭﻳﺴﯽﮐﻪ ﻣﮑﺮ‪‬ﺭﺍﹰ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺍﺯ ﺍﻭ‬
‫ﻧﺎﻡ ﺑﺮﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ [.‬٭ "ﺍﺯﺟﺎﻧﺐ ﺩﻻﹼﻻﻥﮐﺎﻻ‪ .‬ﺗﺎﺟﺮﯼ ﭘﻨﺒﻪ ﻣﯽﺧﺮﺩ ﻭﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﺩﻻﹼﻟﯽ ﻣﯽﺩﻫﺪ‬
‫ﻭﺁﻧﮕﺎﻩ ﺭﻭﯼ ﺩ ﻻﹼﻝ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺮﺍﺕ ﻫﺎﺋﯽ ﻣﯽ ﮐﺸﺪ ﻭﺁﻥ ﺑﺮﺍﺕ ﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻧﺰﻭﻝ ﻣﯽ ﺭﺳﺎﻧﺪ‪ ".‬ـ‬
‫ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪" . ۵۰۹۴‬ﻭﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﺍﺕﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮑﻬﺎﯼ ﻟﻴﻮﹺﺭﭘﻮﻝ ﻣﯽﺭﻭﻧﺪ ﻭﺁﻧﺠﺎ ﻧﺰﻭﻝ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ؟‬
‫ـ ﺑﻠﯽﺁﻧﺠﺎ ﻭ ﺩﺭﺟﺎﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ‪ ...‬ﺍﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺴﻬﻴﻼﺕ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺍﺯﻃﺮﻑ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎﯼ‬
‫‪1‬‬
‫ﻟﻴﻮﹺﺭﭘﻮﻝ ﺩﺍﺩﻩ ﻧﻤﯽﺷﺪ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﻨﺒﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﭘﻴﺶ ‪ 2‬ﭘﻨﯽ ﻳﺎ ‪ ۲‬ﭘﻨﯽ‬
‫ﺩﺭﻫﺮ ﻓﻮﻧﺪ ﺍﺭﺯﺍﻥﺗﺮ ﻣﯽﺑﻮﺩ‪ ".‬ـ ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪" . ۶۰۰‬ﺷﻤﺎﮔﻔﺘﻴﺪﮐﻪ ﺗﻌﺪﺍﺩﮐﺜﻴﺮﯼ ﺳﻔﺘﻪ ﺩﺭﮔﺮﺩﺵ‬
‫ﺑﻮﺩﻧﺪﮐﻪ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺳﻮﺩﺑﺎﺯﺍﻥ ﺭﻭﯼ ﺩﻻﹼﻝﻫﺎﯼ ﭘﻨﺒﻪ ﺩﺭﻟﻴﻮﹺﺭﭘﻮﻝﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺁﻳﺎ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﭘﻴﺶﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻫﺎ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎﺋﯽ ﻧﻴﺰﮐﻪ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﭘﻨﺒﻪ ﺑﺎﺑﺖ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮﺍﺗﯽﮐﺸﻴﺪﻩ‬
‫ﻣﯽﺷﺪ ﻭﺿﻊ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩ؟" ـ ] ﺁ‪ .‬ﻫﻮﺝﺳﻦ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ ﻟﻴﻮﹺﺭﭘﻮﻝ[ ‪" .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﻪﻧﻮﻉ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﻣﺴﺘﻌﻤﺮﺍﺗﯽﺍﺳﺖ ﻭﻟﯽ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﭘﻨﺒﻪ‪".‬ـ ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪" . ۶۰۱‬ﺁﻳﺎ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭﮐﻮﺷﻴﺪﻩ ﺍﻳﺪﮐﻪ ﺧﻮﺩﺗﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺳﻔﺘﻪ ﻫﺎ ﺩﻭﺭ ﻧﮕﺎﻫﺪﺍﺭﻳﺪ؟ ـ ﺍﺑﺪﺍﹰ‪ ،‬ﻣﺎ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺳﻔﺘﻪﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎﯼﮐﺎﻣﻼﹰ ﺩﺭﺳﺘﯽ ﺗﻠﻘﹼﯽ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢ ﺑﻪﺷﺮﻁ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺗﻌﺪﺍﺩﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ‬
‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪﺍﯼ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ...‬ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﺗﻤﺪﻳﺪ ﻫﻢ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪".‬‬
‫ﺣﻘﹼﻪ ﺑﺎﺯﯼ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻫﻨﺪ ﺷﺮﻗﯽ ﻭ ﭼﻴﻦ ‪ ۱۸۴۷‬ـ ﭼﺎﺭﻟﺰ ﺗﻴﻮﺭﻧﺮ) ‪) (٢‬ﺭﺋﻴﺲ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ ﻫﻨﺪ ﺷﺮﻗﯽ ﺩﺭ ﻟﻴﻮﹺﺭﭘﻮﻝ( ‪:‬‬
‫"ﻣﺎ ﻫﻤﻪ ﺍﺯ ﻭﻗﺎﻳﻌﯽ ﮐﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ ﺑﺎ ﺟﺰﻳﺮﺓ ﻣﻮﺭﻳﺲ ﻭ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪﻫﺎﯼ ﻣﺸﺎﺑﻪ‬
‫ﺁﻥ ﺭﻭﯼ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺁﮔﺎﻫﯽ ﺩﺍﺭﻳﻢ‪ .‬ﺩﻻﹼﻝﻫﺎ ﻋﺎﺩﺕ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺭﺳﻴﺪﻥﮐﺎﻻﻫﺎ‬

‫)‪R. Gardner (۱‬‬

‫٭ ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﻧﺸﺎﻧﺔ [ ﺑﻪﺟﺎﯼ ﺁﻧﮑﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻣﺠﺪ‪‬ﺩﺍﹰ ﺑﺎﺯ )]( ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪) .‬ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺲ(‬
‫)‪Charles Turner (۲‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۳۲‬‬

‫ﺑﻪ ﻣﻘﺼﺪ ﻭﺗﺄﻣﻴﻦ ﭘﻮﺷﺶ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺮﺍﺕﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‬
‫ﭘﻴﺶﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻠﯽﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪﭘﻴﺶﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎﺭﻧﺎﻣﻪﮐﺎﻣﻼﹰ ﺩﺭﺳﺖﺍﺳﺖ‪...‬‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﺑﺖ ﺍﺟﻨﺎﺱ ﭘﻴﺶﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﺑﺎﺭﮔﻴﺮﯼ ﺷﺪﻩ ﻭﺣﺘﹼﺎ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻗﺒﻞ ﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﭘﻴﺶﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻧﻤﻮﺩﻩﺍﻧﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼﹰ ﻣﻦ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩﯼ ﺧﺎﺹ ﺑﺮﺍﺕﻫﺎﺋﯽ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ ‪۶۰۰۰‬‬
‫ﺗﺎ ‪ ۷۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺩﺭﮐﻠﮑﺘﻪ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼﮐﺮﺩﻡ‪ .‬ﭘﻮﻝ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﺍﺕﻫﺎ ﺑﻪﺟﺰﻳﺮﺓ‬
‫ﻣﻮﺭﻳﺲ ﺭﻓﺖ ﺗﺎ ﺩﺭﺁﻧﺠﺎ ﺑﻪﮐﺸﺖ ﻗﻨﺪﮐﻤﮏ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺮﺍﺕﻫﺎ ﺑﻪ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺁﻣﺪ ﻭ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ‬
‫ﻧﻴﻤﯽﺍﺯﺁﻧﻬﺎ ﻭﺍﺧﻮﺍﺳﺖ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﺎﺭ ﻗﻨﺪﯼﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔﺁﻥ ﺑﺮﺍﺕﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﯽﺷﺪ ﺭﺳﻴﺪ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺷﺪﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻗﻨﺪ ﻗﺒﻼﹰ ﻧﺰﺩ ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺜﯽ ﮔﺮﻭﮔﺬﺍﺷﺘﻪ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺁﻥﻫﻢ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺑﺎﺭﮔﻴﺮﯼ ﻭ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﻣﺤﺼﻮﻝ‪) ".‬ﺹ ‪.(۷۸‬‬
‫"ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺑﻪﻣﻘﺼﺪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻫﻨﺪ ﺷﺮﻗﯽ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﻧﻘﺪﺍﹰ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺯﻳﺮﺍ ﺍﮔﺮ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﺩﺭ ﻟﻨﺪﻥ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮﺍﺗﯽ ﺭﻭﯼ‬
‫ﻟﻨﺪﻥ ﻣﯽﮐﺸﺪ ﻭﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻟﻨﺪﻥﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺍﻳﻦﻗﺪﺭ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺍﺳﺖ ﻧﺰﻭﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ‬
‫ﺑﺎ ﭘﻮﻟﯽﮐﻪ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﻪﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ...‬ﻻﺍﻗﻞﹼ ‪۱۲‬‬
‫ﻣﺎﻩ ﻃﻮﻝ ﻣﯽﮐﺸﺪ ﺗﺎ ﻳﮏ ﺑﺎﺭﮐﻨﻨﺪﺓ ﮐﺸﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﻘﺼﺪ ﻫﻨﺪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ ﻭﺟﻮﻩ ﺑﺮﮔﺸﺘﯽ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﺩﺍﺭﺩ‪ ...‬ﺷﺨﺼﯽﮐﻪ ﺑﺎ ‪ ۱۰۰۰۰‬ﺗﺎ ‪ ۱۵۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺩﺭ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ ﺑﺎ‬
‫ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ ﻟﻨﺪﻥ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﻣﻼﺣﻈﻪﺍﯼ ﺗﻮﺍﻓﻖﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻭﯼ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ‪ %۱‬ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺮﺍﺕﻫﺎﺋﯽ ﺭﻭﯼ ﻣﺆﺳﺴﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫ﺑﮑﺸﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺷﺮﻁ ﮐﻪ ﭘﻮﻝ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﺯﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺍﺭﺳﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺆﺳﺴﺔ‬
‫ﻟﻨﺪﻧﯽ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻩ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻃﺮﻓﻴﻦ ﺗﻠﻮﻳﺤﺎﹰ ﺗﻮﺍﻓﻖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪﮐﻪ ﻣﺆﺳﺴﺔ ﻟﻨﺪﻥ ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﭘﻴﺶﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻧﻘﺪﯼ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﺑﺪﺍﻥ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖﮐﻪ ﺑﺮﺍﺕﻫﺎ ﺗﺎ ﺭﺳﻴﺪﻥ‬
‫ﻭﺟﻮﻩ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﺯ ﻓﺮﻭﺵ ﺗﻤﺪﻳﺪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺍﺕ ﻫﺎ ﺩﺭ ﻟﻴﻮﹺﺭﭘﻮﻝ‪ ،‬ﻣﻨﭽﺴﺘﺮ‪ ،‬ﻟﻨﺪﻥ ﻧﺰﻭﻝ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎﯼ ﺍﺳﮑﺎﺗﻠﻨﺪﯼ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪".‬ـ ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪. ۷۸۶‬‬
‫"ﺍﻳﻦ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻣﺆﺳﺴﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺧﻴﺮﺍﹰ ﺩﺭ ﻟﻨﺪﻥ ﻭﺭﺷﮑﺴﺖ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﺭﺳﻴﺪﮔﯽ‬
‫‪۶۳۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﻪ ﺩﻓﺎﺗﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺫﻳﻞ ﮐﺸﻒ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ :‬ﻳﮏ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﺩﺭ ﻣﻨﭽﺴﺘﺮ ﻭ ﻣﺆﺳﺴﺔ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺩﺭ‬
‫ﮐﻠﮑﺘﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩ ﻧﺰﺩ ﻳﮏ ﻣﺆﺳﺴﺔ ﻟﻨﺪﻥ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ ‪ ۲۰۰۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺗﺄﻣﻴﻦ‬
‫ﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻫﻤﮑﺎﺭﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﻣﺆﺳﺴﺔ ﻣﻨﭽﺴﺘﺮﯼ ﮐﻪﮐﺎﻻﻫﺎﯼﮔﻼﺳﮑﻮ ﻭ ﻣﻨﭽﺴﺘﺮ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺗﻮﺩﻳﻌﯽ ﻧﺰﺩ ﻣﺆﺳﺴﺔﮐﻠﮑﺘﻪ ﻣﯽﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺍﺕﻫﺎﺋﯽ ﺗﺎ ﻣﺒﻠﻎ‪ ۲۰۰۰۰۰‬ﻟﻴﺮﻩ ﺭﻭﯼ‬
‫ﻣﺆﺳﺴﺔ ﻟﻨﺪﻧﯽ ﻣﯽﮐﺸﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻘﺮ‪‬ﺭ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﻣﺆﺳﺴﺔ ﮐﻠﮑﺘﻪﺍﯼ ﻧﻴﺰ ﺗﺎ‬
‫ﺣﺪﻭﺩ ‪ ۲۰۰۰۰۰‬ﻟﻴﺮﻩ ﺑﺮﺍﺕ ﺑﻪﻋﻬﺪﺓ ﻣﺆﺳﺴﺔ ﻟﻨﺪﻧﯽ ﺑﮑﺸﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺑﺮﺍﺕﻫﺎ ﺩﺭﮐﻠﮑﺘﻪ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﺎ ﭘﻮﻝ ﺣﺎﺻﻞ ﺍﺯﺁﻥ ﺑﺮﺍﺕ ﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﻪ ﻟﻨﺪﻥ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻩ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺗﺎ ﻣﺆﺳﺴﺔ ﻟﻨﺪﻧﯽ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﺮﺍﺕ ﻫﺎﺋﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﮔﻼﺳﮑﻮ ﻭ ﻣﻨﭽﺴﺘﺮ‬
‫ﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻤﻞ ﺗﻨﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺮﺍﺕﻫﺎﺋﯽ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ ‪ ۶۰۰۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ‬
‫ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺩﺭﺟﺮﻳﺎﻥﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ".‬ـ ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪" . ۹۷۱‬ﺩﺭﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﻳﮏ‬
‫ﻣﺆﺳﺴﺔ ﮐﻠﮑﺘﻪﺍﯼ ﻳﮏ ﺑﺎﺭﮐﺸﺘﯽ ﺭﺍ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻣﯽﮐﻨﺪ ]ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ[ ﻭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺁﻥ‬
‫ﺭﺍ ﺑﺎ ﺑﺮﺍﺕﻫﺎﺋﯽ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪﮐﻪ ﺭﻭﯼ ﻃﺮﻑﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﻟﻨﺪﻥ ﻣﯽﮐﺸﺪ ﻭ ﺑﺎﺭﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ‬
‫ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎﺭﻧﺎﻣﻪﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺮﺍﯼ ﻃﺮﻑﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺁﻥ ﭘﻴﺶ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻫﺎﺋﯽ ﺩﺭ ﻟﻮ ﻣﺒﺎﺭﺩ ﺍﺳﺘﺮﻳﺖ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻫﺸﺖ ﻣﺎﻩ ﻭﻗﺖ ﺩﺍﺭﻧﺪﮐﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﻗﺒﻞ ﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﻣﻮﻋﺪ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺑﺮﺍﺕ ﻫﺎ‬
‫ﺳﺮﺭﺳﺪ ﺍﺯ ﭘﻮﻝ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪".‬‬
‫‪۴‬ـ ﺩﺭﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۴۸‬ﻳﮏﮐﻤﻴﺘﺔ ﺳﺮ‪‬ﯼ ﻣﺠﻠﺲﻟﺮﺩﻫﺎ ﺟﻠﺴﻪﺍﯼ ﺗﺸﮑﻴﻞﺩﺍﺩ ﺗﺎ ﻋﻠﻞ ﺑﺤﺮﺍﻥ‬
‫‪ ۱۸۴۷‬ﺭﺍ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻇﻬﺎﺭﺍﺕ ﺷﻬﻮﺩ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﻳﻦﮐﻤﻴﺘﻪ ﺗﺎﺯﻩ ﺩﺭ ‪۱۸۵۷‬‬
‫ﺍﻧﺘﺸﺎﺭ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫‪"Minutes of Evidence, taken before the Secret Committee of the H. of L.‬‬
‫‪appointed to inquire into the causes of Distress etc.", 1857.‬‬
‫)ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ‪ 1857-1848, C. D.‬ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ(‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺁﻗﺎﯼ ﻟﻴﺴﺘﺮ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻋﺎﻣﻞ ﻳﻮﻧﻴﻮﻥ‬
‫ﺑﺎﻧﮏﺍﻑ ﻟﻴﻮﹺﺭﭘﻮﻝ‪ ،‬ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ ﭼﻨﻴﻦﮔﻔﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪" . ۲۴۴۴‬ﺩﺭ ﺑﻬﺎﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۴۷‬ﻳﮏ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥﻧﺸﻨﻴﺪﻩ ﺍﯼ ﺍﺯ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۳۴‬‬

‫ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩﺁﻣﺪ‪ ...‬ﺯﻳﺮﺍ ﺍﻫﻞ ﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺭﺍﻩﺁﻫﻦﻫﺎ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ‬
‫ﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﻣﯽﺧﻮﺍﺳﺘﻨﺪﮐﺴﺐ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺑﻌﺎﺩﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﺩﺍﻣﻪﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﺘﻤﻼﹰ ﻫﺮﮐﺲ‬
‫ﺑﺎﻭﺭ ﺩﺍﺷﺖﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺳﻬﺎﻡ ﺭﺍﻩﺁﻫﻦ ﺭﺍ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﺎ ﺳﻮﺩ ﺑﻔﺮﻭﺷﺪ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﭘﻮﻝ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻧﻮ‬
‫ﺩﺭﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺑﮕﺬﺍﺭﺩ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺩﻳﺪﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺷﺪﻧﯽ ﻧﺒﻮﺩ‪ ،‬ﻟﺬﺍ ﺑﺮﺍﯼﮐﺴﺐ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻣﺘﻮﺳ‪‬ﻞ ﺷﺪ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺩﺭﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﻘﺪ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪ .‬ﺍﺯﺍﻳﻨﺠﺎﺳﺖﮐﻪﮔﺴﺘﺮﺵ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ‬
‫ﺁﻏﺎﺯﮔﺮﺩﻳﺪ‪".‬‬
‫ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪" . ۲۵۰۰‬ﺍﻳﻦ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎﯼ ﺯﻳﺎﻥﺩﻳﺪﻩ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺑﺎﺑﺖ ﮔﻨﺪﻡ‬
‫ﺑﻮﺩ ﻳﺎﭘﻨﺒﻪ؟‪ ...‬ﺍﻳﻨﻬﺎ ﺳﻔﺘﻪ ﻫﺎﺋﯽ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﻧﻮﻉ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪،‬ﮔﻨﺪﻡ‪ ،‬ﭘﻨﺒﻪ‪ ،‬ﻗﻨﺪ ﻭ‬
‫ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺩﻳﮕﺮ‪ .‬ﺩﺭﺁﻥ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺑﻪﺍﺳﺘﺜﻨﺎﺀِ ﺭﻭﻏﻦ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰﯼ ﻧﺒﻮﺩﮐﻪ ﻗﻴﻤﺘﺶ ﭘﺎﺋﻴﻦ‬
‫ﻧﻴﺎﻣﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ".‬ـ ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪" . ۲۵۰۶‬ﺩﻻﹼﻟﯽﮐﻪ ﻳﮏ ﺳﻔﺘﻪ ﺭﺍ ﻗﺒﻮﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺪﻭﻥ ﺗﻀﻤﻴﻦ‬
‫ﮐﺎﻓﯽ‪ ،‬ﺣﺘﹼﺎ ﺗﻀﻤﻴﻦﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞﺗﻨﺰﻝﻗﻴﻤﺖﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪﻭﺳﻴﻠﺔﭘﻮﺷﺶ ﺳﻔﺘﻪﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﯽﭘﺬﻳﺮﺩ‪".‬‬
‫ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪" . ۲۵۱۲‬ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﺍﺟﻨﺎﺱ ﺩﻭ ﻧﻮﻉ ﺳﻔﺘﻪ ﮐﺸﻴﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻧﻮﻉ ﺍ ﻭ‪‬ﻝ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﺳﻔﺘﻪﻫﺎﯼ ﺑ‪‬ﺪﻭﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺯ ﺧﺎﺭﺝ ﺭﻭﯼ ﻭﺍﺭﺩﮐﻨﻨﺪﻩﮐﺸﻴﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ...‬ﺳﻔﺘﻪﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺍﺟﻨﺎﺱﮐﺸﻴﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﭘﻴﺶ ﺍﺯﺁﻧﮑﻪﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪﻣﻘﺼﺪ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻮﻋﺪﺷﺎﻥ‬
‫ﺳﺮﻣﯽ ﺭﺳﺪ ٭ ‪ .‬ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﮐﻪ ﮐﺎﻻ ﺑﺮﺳﺪ ﻭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺠﺒﻮ ﺭ ﺍﺳﺖ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻧﺰﺩ ﺩ ﻻﹼﻝ ﮔﺮﻭ ﺑﮕﺬﺍﺭﺩ ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪﮐﺎﻻﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻓﺮﻭﺵ‬
‫ﺭﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻓﻮﺭﺍﹰ ﺳﻔﺘﺔ ﻧﻮﻉ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺍﺯﺟﺎﻧﺐ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻟﻴﻮﹺﺭﭘﻮﻝ ﺑﻪﻋﻬﺪﺓ ﺩﻻﹼﻝ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ‬
‫ﺗﻀﻤﻴﻦﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭﮐﺸﻴﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ...‬ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﺎﺭ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺯ ﺩﻻﹼﻝ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ‬
‫ﻻﺯﻡ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺑﺪﺍﻧﺪﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﻭﯼ ﮐﺎﻻ ﺭﺍ ﺩﺭﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﭼﻪ ﺣﺪﻭﺩﯼ ﺍﺯ‬
‫ﺑﺎﺑﺖ ﺁﻥ ﮐﺎﻻ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺰﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﺣﺎﺻﻞ ﮐﻨﺪﮐﻪ ﺩ ﻻﹼﻝ ﭘﻮﺷﺶ‬
‫ﻻﺯﻡ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﺯﻳﺎﻧﮑﺮﺩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺳﺮ ﭘﺎ ﻧﮕﺎﻫﺪﺍﺭﺩ‪".‬‬
‫ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪" . ۲۵۱۶‬ﻣﺎ ﻧﻴـﺰ ﺍﺯ ﺧﺎﺭﺟﻪ ﺳﻔﺘﻪ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢ‪ ...‬ﻣﺜﻼﹰ ﮐﺴﯽ ﺩﺭﺁﻥ ﺳﻮﯼ‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــﺘــــــــــــــــــــــ‬

‫٭ ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ "ﺳﺮﻣﯽﺭﻭﺩ" ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪) .‬ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺲ(‬

‫‪۶۳۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺩﺭﻳﺎﻫﺎ ﺑﺮﺍﺗﯽ ﺑﻪﻋﻬﺪﺓ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﻣﯽﺧﺮﺩ ﻭﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﺠﺎﺭﺗﺨﺎﻧﻪﺍﯼ ﺩﺭ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﻣﯽﻓﺮﺳﺘﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺎ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﺍﺯ ﺭﻭﯼ ﺑﺮﺍﺕ‪ ،‬ﭘﹺﯽ ﺑﺒﺮﻳﻢﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﺩﺭﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﺎﺩﺭﺳﺖ ﺻﺎﺩﺭ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺁﻳﺎ‬
‫ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﻣﻌﺮ‪‬ﻑ ﺍﺟﻨﺎﺳﯽ ﺍﺳﺖ ﻳﺎ ﺑﺎﺩ ﻫﻮﺍﺳﺖ‪".‬‬
‫ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪" . ۲۵۳۳‬ﺷﻤﺎ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻴﺪ ﮐﻪ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺧﺎﺭﺟﯽ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺍﺯ ﻫﻤﻪ ﻧﻮﻉ ﺑﺎ ﺯﻳﺎﻥ‬
‫ﻓﺮﺍﻭﺍﻥ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪.‬ﮔﻤﺎﻥ ﻣﯽﮐﻨﻴﺪﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻭﺿﻌﯽ ﭘﻴﺎﻣﺪ ﺳﻮﺩﺑﺎﺯﯼﻫﺎﯼ ﻧﺎﺭ‪‬ﻭﺍ ﺭﻭﯼ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﺟﻨﺎﺱ ﺑﻮﺩﻩﺍﺳﺖ؟ ـ ﺍﻳﻦ ﻭﺿﻊ ﺍﺯ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺯﻳﺎﺩ ﻭﻧﺒﻮﺩﻥ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺟﺬﺏ ﺁﻥ ﻧﺎﺷﯽ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺔ ﻇﻮﺍﻫﺮ ﺣ‪‬ﮑﻢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻣﺼﺮﻑ ﺑﻪﻃﻮﺭ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪﺍﯼ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪".‬ـ ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪ ۲۵۳۴‬ـ "ﺩﺭﺍﮐﺘﺒﺮ‪ ...‬ﺍﺟﻨﺎﺱﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﻓﺮﻭﺵﻧﺎﭘﺬﻳﺮ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪".‬‬
‫ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺩﺭﺟﻪ ﺩﺭ ﻧﻘﻄﺔ ﺣﺎﺩ‪ ‬ﮐﺮﺍﺥ ﻳﮏ ﻧﻮﻉ ﺑﺰﻥ ﻭ ﺩﺭﺭﻭﺋﯽ)‪ (١‬ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ‬
‫) ‪(٢‬‬
‫ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦﮔﺰﺍﺭﺵ ﻳﮏﮐﺎﺭﺷﻨﺎﺱ ﺩﺭﺟﻪ ﺍ ﻭ‪‬ﻝ ﺳﺨﻦ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ ﻭﺁﻥ ﮐﻮﺍﮐﺮ‬
‫ﻣﺤﺘﺮﻡ ﻭﮐﺎﺭﮐﺸﺘﻪ ﺳﺎﻣﻮﺋﻞﮔﻴﻮﺭﻧﯽ )‪ (٣‬ﺍﺯ ﺍﻭﺭﻧﺪ)‪ ،(4‬ﮔﻴﻮﺭﻧﯽ ﻭﮐﻤﭙﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪" . ۱۲۶۲‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺳﺮﺍﺳﻴﻤﮕﯽ ﺣ‪‬ﮑﻤﻔﺮﻣﺎ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺩﻳﮕﺮ ﻳﮏ ﻣﺮﺩ ﺩﺳﺖ‪-‬‬
‫ﺍﻧﺪﺭﮐﺎﺭ ﺍﺯﺧﻮﺩ ﻧﻤﯽﭘﺮﺳﺪ ﺗﺎ ﭼﻪ ﭘﺎﻳﺔ ﺑﻠﻨﺪﯼ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺍﻧﺪﺍﺯﺩ‪،‬‬
‫ﻳﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﻓﺮﻭﺵ ﺍﻧﺪﻭﺧﺘﺔ ﺧﻮﻳﺶ ﻳﮏ ﻳﺎ ﺩﻭ ﻭ ﻳﺎ ﺳﻪ ﺩﺭﺻﺪ ﺯﻳﺎﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪﮐﺮﺩ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﺍﺳﺘﻴﻼﯼ ﺗﺮﺱ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺖ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼ ﺳﻮﺩ ﻭ ﺯﻳﺎﻥ ﻣﻄﺮﺡ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺍﻭ‬
‫ﻓﻘﻂ ﺧﻮﺩﺵ ﺭﺍ ﺩﺭ ﭘﻨﺎﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻘﻴﺔ ﺟﻬﺎﻥ ﻫﺮ ﻏﻠﻄﯽ ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﮑﻨﺪ‪".‬‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ‪sauve qui peut :‬‬

‫)‪ Quaker (۲‬ﻧﺎﻡ ﻳﮏ ﺳ‪‬ﻠﮏ ﻣﺬﻫﺒﯽ ﻣﻨﺰﹼﻩﻃﻠﺐ ﻭﺧﺸﮑﻪﻣﻘﺪ‪‬ﺱﮐﻪ ﭘﻴﺮﻭﺍﻥﺁﻥ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﺭﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﺍﻳﺎﻻﺕ‬
‫ﻣﺘﺤﺪﻩ ﺁﻣﺮﻳﮑﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫)‪Samuel Gurney (۳‬‬

‫)‪Overend (۴‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۳۶‬‬

‫‪ ۵‬ـ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﺷﺒﺎﻉ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﻫﺮﺩﻭ ﺑﺎﺯﺍﺭ‪ ،‬ﺁﻗﺎﯼ ﺁﻟﮑﺴﺎﻧﺪﺭ‪ ،‬ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﻣﻮﺭ ﻫﻨﺪ ﺷﺮﻗﯽ‬
‫‪B. C.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﮐﻤﻴﺴﻴﻮﻥ ﻣﺠﻠﺲ ﻋ‪‬ﻮﺍﻡ ﻣﺄﻣﻮﺭ ﺑـﺮﺭﺳﯽ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺎﻧﮏﻫـﺎ ‪) ۱۸۵۷‬ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫‪ ۱۸۵۷‬ﻧﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ( ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪" . ۴۳۳۰‬ﺩﺭﻟﺤﻈﺔﮐﻨﻮﻧﯽ ﻭﺿﻊ ﭼﻨﻴﻦﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﻣﻦ ﺩﺭﻣﻨﭽﺴﺘﺮ‪ ۶‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼﮐﻨﻢ ﺍﺯ ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ ‪ ۵‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑﻪﻣﻦ ﺑﺮﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻭ ﺍﮔﺮ‪ ۶‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺩﺭ ﻫﻨﺪ‬
‫ﺑﮕﺬﺍﺭﻡ ﺩﺭ ﻟﻨﺪﻥ ‪ ۵‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﻡ‪".‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻭﺿﻊ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﯼﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﻭﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ‬
‫ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ ﺁﮐﻨﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﺎﻥ ﻭﺿﻌﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻥ ‪،۱۸۵۷‬‬
‫ﺑﻪﺯﺣﻤﺖ ﺩ‪‬ﻩ ﺳﺎﻝ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺗﺠﺮﺑﺔ ﺗﻠﺦ ‪ ،۱۸۴۷‬ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺍﻓﺘﺎﺩ‪.‬‬
‫‪۶۳۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺑﻴﺴﺖﻭﺷﺸﻢ ‪‬‬

‫ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪،‬‬

‫ﺗﺄﺛﻴﺮﺁﻥ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ‬

‫"ﺩﺭﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﻳﮏ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺩﺍﺋﻤﯽ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺛﺮﻭﺕ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ‬

‫ﺑﻪﺳﻮﯼ ﭘﺬﻳﺮﺵ ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻝﮔﺮﺍﻳﺶ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﭘﺲﺍﺯﺁﺭﺯﻭﯼ ﺩﺳﺘﻴﺎﺑﯽ ﺑﻪﭘﻮﻝ‪ ،‬ﺧﻮﺍﺳﺖ ﻣﻌﺠﻞ‬
‫ﺑﻌﺪﯼ ﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻧﻮﻋﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼﹺ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ ﻳﺎ ﺳﻮﺩﺁﻭﺭ ﺍﺯ ﻧﻮ ﭘﻮﻝ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ‬
‫ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﺧﻮﺩﯼﹺﺧﻮﺩ ﭼﻴﺰﯼ ﻧﻤﯽﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﮔﺮ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ‬
‫ﻣﺴﺘﻤﺮ‪ ‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺿﺎﻓﯽﮔﺴﺘﺮﺵ ﺗﺪﺭﻳﺠﯽ ﻭﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﻴﺪﺍﻥ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﭘﻴﺪﺍ ﻧﺸﻮﺩ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﺎ‬
‫ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻳﮏ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﭘﻮﻟﯽ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﻳﻢﮐﻪ ﺩﺭﺟﺴﺘﺠﻮﯼ ﻣﺤﻞﹼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻧﺒﺎﺷﺘﯽﮐﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺯﻳﺎﺩﺗﺮ ﻳﺎﮐﻤﺘﺮﯼﺍﺳﺖ‪ .‬ﻃﯽ‪ ‬ﻳﮏ ﺳﻠﺴﻠﺔ‬
‫ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺍﺯ ﺳﺎﻝﻫﺎ ﺩﻳﻮﻥ ﺩﻭﻟﺘﯽ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺟﺬﺏ ﺛﺮﻭﺕ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﺩﺭ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﺯﺁﻥ ﻫﻨﮕﺎﻡﮐﻪ ﺩﻳﻮﻥ ﺩﻭﻟﺘﯽ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۱۶‬ﺑﻪ ﺣﺪ‪‬ﺍﮐﺜﺮ ﺧﻮﺩ ﺭﺳﻴﺪ ﻭ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺟﺬﺏﮐﻨﻨﺪﺓ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﺣﺪ‪‬ﺍﻗﻞﹼ ﻣﺒﻠﻐﯽ ﺑﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ‪ ۲۷‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﺩﺭﮐﻤﻴﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﺳﺘﺮﺩﺍﺩﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﻭﯼﺩﺍﺩ‪ ...‬ﻭﺟﻮﺩ ﻣﺆﺳﺴﺎﺗﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺍﻣﻮﺭ ﺧﻮﺩ ﻧﻴﺎﺯ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﯼ ﮐﻼﻥ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺣﺘﻤﺎﹰ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﺗﺎﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﮔﺎﻩ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۳۸‬‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﺑﻴﮑﺎﺭ ﺭﺍ ﺟﺬﺏ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ...‬ﻻﺍﻗﻞ ﺑﺮﺍﯼﮐﺸﻮﺭ ﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﻣﻄﻠﻖ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺗﺎ ﺍﻧﺒﺎﺭﺷﺪﻥ ﺍﹶﺩﻭﺍﺭﯼ ﺛﺮﻭﺕ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺭﺍ‪،‬ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺤﻞﻫﺎﯼ ﻋﺎﺩ‪‬ﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ‬
‫ﺟﺎﺋﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩ ﺑﻴﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺟﺬﺏﮐﻨﺪ‪".‬‬
‫)‪("The Currency Theory Reviewed", London, 1845, p. 32-34‬‬

‫ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۴۵‬ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦ ﻗﺴﻤﺖﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪:‬‬

‫"ﭘﺲ ﺍﺯ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭﮐﻮﺗﺎﻫﯽ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺍﺯ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮﻳﻦ ﻧﻘﻄﺔ ﻓﺮﻭﮐﺶ ﺑﻪﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻻ‬
‫ﺭﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪ ...‬ﺍﺳﻨﺎﺩ ﻗﺮﺿﺔ ﺳﻪﺩﺭﺻﺪ ﺩﻭﻟﺘﯽﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺑﻪﺳﻄﺢ ﺑﺮﺍﺑﺮﯼ )‪ (al pari‬ﺭﺳﻴﺪﻩﺍﻧﺪ‪ ...‬ﺫﺧﺎﺋﺮ‬
‫ﻃﻼﯼ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺍﺯ ﻫﺮ ﻣﺒﻠﻐﯽﮐﻪ ﺩﺭﮔﺬﺷﺘﻪ ﺩﺭ ﺳﺮﺩﺍﺏﻫﺎﯼ ﺑﺎﻧﮏ ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺳﻬﺎﻡ ﺑﻪﻗﻴﻤﺖﻫﺎﺋﯽ ﺭﺳﻴﺪﻩﺍﻧﺪﮐﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﻫﻴﭽﮕﺎﻩ ﺁﻧﭽﻨﺎﻥ ﺷﻨﻴﺪﻩ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪﺍﻧﺪﺍﺯﻩﺍﯼ ﭘﺎﺋﻴﻦﺁﻣﺪﻩﮐﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺟﻨﺒﺔ ﺍﺳﻤﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪ ...‬ﻫﻤﻪﭼﻴﺰ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ‬
‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﺎﺯ ﺩﺭ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺷﺪﻳﺪﯼ ﺍﺯ ﺛﺮﻭﺕ ﮐﺎﺭ ﻧﻴﺎﹸﻓﺘﺎﺩﻩ ﭘﺪﻳﺪﺍﺭ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺎﺭ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﻳﮏ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺗﺐﺁﻟﻮﺩ ﺳﻮﺩﺑﺎﺯﯼ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪) ".‬ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ﺹ‪.(۳۶‬‬
‫"ﺍﮔﺮﭼﻪ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﻃﻼ ﻧﺸﺎﻧﺔ ﻣﻄﻤﺌﻨﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﻮﺩﺑ‪‬ﺮﯼ ﺩﺭ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺧﺎﺭﺟﯽ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺭﻧﻈﺮﺍﻭ‪‬ﻝ ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﻃﻼ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻮﺩﯼ ﻫﺴﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﺑﻪﮔﻮﻧﺔ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﺭﺍ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺩﺍﺩ‪".‬‬
‫‪(J. G. Rubbard, "The Currency and the Coubtry", London, 1843, p. 40, 41).‬‬

‫"ﻓﺮﺽ ﮐﻨﻴﻢ ﺩﺭ ﻳﮏ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﮐﻪ ﮐﺎﺭﻫﺎ ﻣﺮﺗﺒﺎﹰ ﺧﻮﺏ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎ ﺩﻝ ﭘﺴﻨﺪ ﻭ ﭘﻮﻝ‬

‫ﺑﻪﻓﺮﺍﻭﺍﻧﯽ ﺩﺭﮔﺮﺩﺵ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﮏ ﺑﺪﺣﺎﺻﻠﯽ ﺭﻭﯼ ﺩﻫﺪ ﻭ ﻣﻮﺟﺐ ﺻﺪﻭﺭ ‪ ۵‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻃﻼ‬
‫ﮔﺮﺩ ﺩ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﮔﻨﺪﻡ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﮔﺮﺩﺵ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﮐﺎﻫﺶ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‬
‫>‪2H, j‬‬ ‫…'… ‪.‬‬ ‫‪,' 6-‬‬ ‫‪k 08* +aF‬‬ ‫]‪1 +@ Y +I j -4‬‬
‫‡‪ . []>N .o . , < I‬ﻣﺮﺩﻡ ﻋﺎﺩ‪‬ﯼ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﻫﻨﻮﺯ‬ ‫‪= 0, b W+9 0, 0‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭﮔﺬﺷﺘﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺩﺭﺍﺧﺘﻴﺎ ﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭﻟﯽ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﻧﺰﺩ‬
‫ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎﯼ ﻃﺮﻑ ﻣﻌﺎﻣﻠﺔ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﻣﺎﻧﺪﺓ ﺣﺴﺎﺏ ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎ ﻧﺰﺩ ﺩ ﻻﹼﻻﻥ ﭘﻮﻟﯽ ﺁﻧﻬﺎ ﻭ ﺫﺧﺎﺋﺮ‬
‫‪۶۳۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺻﻨﺪﻭﻕ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﻫﻤﻪﮐﺎﻫﺶ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﻳﺎﻓﺖ ﻭ ﭘﻴﺎﻣﺪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺍﻳﻦﮐﺎﻫﺶﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪-‬‬

‫ﻫﺎﯼ ﺑﻪﮐﺎﺭﻧﺮﻓﺘﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﺍﺯ ‪ %۴‬ﺑﻪ ‪ . % ۶‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪﺍﻳﻨﮑﻪ‬
‫ﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺗﻨﺪﺭﺳﺖﺍﺳﺖ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ﻣﺘﺰﻟﺰﻝ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ ﻭﻟﯽ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﮔﺮﺍﻥﺗﺮ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪".‬‬
‫)ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ﺹ‪ .(۴۲‬ﺍﮔﺮ ﻗﻴﻤﺖﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﭘﻮﻝ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺳﭙﺮﺩﻩﻫﺎ ﺍﺯ ﻧﻮ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺳﺮﺍﺯﻳﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﺯﺩﻳﺎﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻪﮐﺎﺭﻧﺮﻓﺘﻪ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺑﻬﺮﻩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺣﺪ‪‬ﺍﻗﻞﹼ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻭﺿﻊ ﺗﺎ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﻳﺎ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ‬
‫ﺑﺎﻻ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﻭﻳﺎ ﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﻣﺘﺤﺮ‪‬ﮎﺗﺮﯼ ﭘﻮﻝ ﺧﹸﻔﺘﻪ ﺭﺍ ﺑﻪﺧﺪﻣﺖ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﻭ ﻳﺎ ﺁﻧﮑﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬﺍﺭﯼ ﺩﺭ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﺧﺎﺭﺟﯽ ﻳﺎﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺧﺎﺭﺟﯽ ﭘﻮﻝ ﺯﺍﺋﺪ ﺟﺬﺏ ﺷﻮﺩ‪".‬‬
‫)ﺹ ‪.(۶۸‬‬
‫ﻣﺴﺘﺨﺮﺟﺎﺕ ﺯﻳﺮﻳﻦ ﺑﺎﺯ ﺍﺯﮔﺰﺍﺭﺵﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻧﯽﺩﺭﺑﺎﺭﺓ "ﺑﺤﺮﺍﻥﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ" ‪"Commercial‬‬

‫ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ‪۱۸۴۷‬ـ ‪ ۱۸۴۸‬ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ـ ﺩﺭ ﭘﯽ ﺑﺪﺣﺎﺻﻠﯽ ﻭ ﻗﺤﻄﯽ‪۱۸۴۶‬ـ‬ ‫"‪Distress‬‬

‫‪ ۱۸۴۷‬ﻭﺍﺭﺩﮐﺮﺩﻥ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺧﻮﺍﺭﺑﺎﺭ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬

‫"ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﺑﺮ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﺑﻪﻣﻘﺪﺍﺭ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﭘﻴﺸﯽﮔﺮﻓﺖ‪ ...‬ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﻪ ﭘﻮﻝ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ‬
‫ﺍﺯ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺧﺎﺭﺝ ﺷﺪ ﻭ ﻫﺠﻮﻡ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﺓ ﮐﺴﺎﻧﯽﮐﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺳﻔﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﺰﻭﻝ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﺪﻧﺪ ﻧﺰﺩ‬
‫ﺩﻻﹼﻻﻥ ﺗﻨﺰﻳﻞﮔﺮ ﺭﻭﯼ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺩﻻﹼﻻﻥ ﺷﺮﻭﻉﮐﺮﺩﻧﺪ ﺑﻪﺍﻳﻨﮑﻪ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎ ﺭﺍ ﺯﻳﺮ ﺫﺭ‪‬ﻩﺑﻴﻦ ﺑﮕﺬﺍﺭﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺴﻬﻴﻼﺗﯽﮐﻪ ﺗﺎ ﺣﺎﻝ ﺭ‪‬ﻭﺍ ﻣﯽﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﺟﺪ‪‬ﯼ ﻣﺤﺪﻭﺩﮔﺮﺩﻳﺪ ﻭ ﻭﺭﺷﮑﺴﺖﻫﺎﺋﯽ‬
‫ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺆﺳﺴﺎﺕﮐﻢﺑﻨﻴﻪ ﺑﻪﻭﻗﻮﻉ ﭘﻴﻮﺳﺖ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎﮐﻪ ﺗﮑﻴﺔ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﻨﺤﺼﺮﺍﹰ ﺑﺮ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩ‬
‫ﺑﻮﺩﻧﺪ ﺭﻭ ﺑﻪ ﻓﻨﺎ ﺭﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻣﺰﻳﺪ ﺑﺮ ﻧﮕﺮﺍﻧﯽ ﻣﺤﺴﻮﺱ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﮔﺮﺩﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭﺍﻥ ﻭ‬
‫ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺩﺭﻳﺎﻓﺘﻨﺪﮐﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪﮐﻪ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎ ﻭ‬
‫ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﺟﻮﺍﺏ ﺗﻌﻬ‪‬ﺪﺍﺕ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻨﺎﻥ‬
‫ﺗﺴﻬﻴﻼﺕ ﺭﺍ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﻭ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺩﺭﺑﺴﺖ ﺭﺩﮐﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ‬
‫ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﭘﻮﺷﺶ ﺗﻌﻬ‪‬ﺪﺍﺕ ﺁﻳﻨﺪﺓ ﻭﻳﮋﺓ ﺧﻮﻳﺶ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ‬
‫ﺻﻨﺪﻭﻕﻫﺎ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﻭ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﯽﺩﺍﺩﻧﺪﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﺟﺪﺍ ﻧﮑﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﮕﺮﺍﻧﯽ ﻭ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۴۰‬‬

‫) ‪(١‬‬
‫ﻧﺒﻮﺩ ﻭﺭﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬ ‫ﺳﺮﮔﻴﺠﻪ ﺭﻭﺯﺍﹶﻓﺰﻭﻥ ﮔﺮﺩﻳﺪ ﻭ ﺍﮔﺮ ﻧﺎﻣﺔ ﻟﺮﺩ ﺟﺎﻥ ﺭﺍﺳﻞ‬
‫ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻣﺪ‪) ".‬ﺹ‪.(۷۵ ، ۷۴‬‬
‫ﻧﺎﻣﺔ ﺭﺍﺳﻞ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺭﺍ ﻣﻌﻠﹼﻖ ﻣﯽ ﮔﺬﺍﺷﺖ ــ ﭼﺎﺭﻟﺰ ﺗﻴﻮﺭﻧﺮ ﺳﺎﺑﻖﺍﻟﺬﮐﺮ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺍﻇﻬﺎﺭ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫"ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ ﺗﻤﮑﹼﻦ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭﻟﯽ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻧﻘﺪ ﻧﺒﻮﺩ‪ .‬ﺗﻤﺎﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭ ﺍﻣﻼﮎ ﺟﺰﻳﺮﺓ ﻣﻮﺭﻳﺲ ﻳﺎ ﺩﺭﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎﯼ ﻧﻴﻞﺳﺎﺯﯼ ﻳﺎ ﻗﻨﺪﺳﺎﺯﯼ ﺣﺒﺲ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫ﭘﺲﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﺗﻌﻬ‪‬ﺪﺍﺗﯽ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ‪ ۵۰۰‬ﻫﺰﺍﺭ ﺗﺎ‪ ۶۰۰۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻣﯽﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ ﻫﻴﭻ ﻭﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﻧﻘﺪﯼ ﺩﺭﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻧﺪﺍﺷﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺳﻔﺘﻪ ﻫﺎﯼ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺭﺍ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﮔﺮﺩﻳﺪﮐﻪ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻭﺁﻥﻫﻢ ﺗﺎ ﺣﺪ‪‬ﯼ‬
‫ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺑﺮﺍﯼ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﮐﺎﻓﯽ ﺩﺭﻣﯽﺁﻣﺪ‪) ".‬ﺹ ‪.(۸۱‬‬
‫ﺱ‪.‬ﮔﻴﻮﺭﻧﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﻻ ﻳﺎﺩ ﺷﺪﻩ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫]‪" [۱۶۶۴‬ﺩﺭﺣﺎﻝ ﺣﺎﺿﺮ )‪ (۱۸۴۸‬ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﯽ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﺓ ﭘﻮﻝ‬
‫ﺣ‪‬ﮑﻤﻔﺮﻣﺎ ﺍﺳﺖ‪ ".‬ـ ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪" .۱۷۶۳‬ﻣﻦﮔﻤﺎﻥ ﻧﻤﯽﮐﻨﻢﮐﻪﮐﻤﺒﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﻳﻦﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻭ ﺩﺷﻮﺍﺭﯼ‬ ‫ﺗﺮﻗﯽ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﹼﺖ ﺁﻥ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺳﺮﺍﺳﻴﻤﮕﯽ )‪(the alarm‬‬

‫ﺩﺭ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪".‬‬

‫ﺩﺭﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۴۷‬ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﻻﺍﻗﻞﹼ ‪۹‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻃﻼ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ‬
‫ﺧﻮﺍﺭﺑﺎﺭ ﺑﻪ ﺧﺎﺭﺟﻪ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ۷ .‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥﻭﻧﻴﻢ ﺍﻳﻦ ﻣﺒﻠﻎ ﺍﺯ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺻﺎﺩﺭ ﺷﺪﻩ‬
‫ﻭ ﻳﮏ ﻣﻴﻠﻴﻮﻥﻭﻧﻴﻢ ﺁﻥ ﺍﺯ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪) .‬ﺹ‪ .(۳۰۱‬ـ ﻣﻮﺭﻳﺲ ﺭﺋﻴﺲﮐﻞﹼ‬
‫ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫)‪۱۷۹۲) Lord John Russel (۱‬ـ ‪ (۱۸۷۸‬ـ ﺩﻭﻟﺘﻤﺮﺩ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﺭﻫﺒﺮ ﻭﻭﺍﻳﮓﻫﺎ ‪) whigs‬ﻫﻮﺍﺩﺍﺭﺍﻥ ﺁﺯﺍﺩﯼ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺗﻮﺭﯼﻫﺎ ‪ Tories‬ﮐﻪ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪﮐﺎﺭ ﻭ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﻗﺪﺭﺕ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ(‪ .‬ﺭﺍﺳﻞ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ‬
‫‪ ۱۸۴۶‬ﺗﺎ ‪ ۱۸۵۲‬ﻭ ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ‪ ۱۸۶۵‬ﺗﺎ ‪ ۱۸۶۶‬ﻧﺨﺴﺖ ﻭﺯﻳﺮ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﻭ ﺑﺎﺭ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﻫﺎﯼ‬
‫‪ ۵۳/۱۸۵۲‬ﻭ ‪۱۸۵۹‬ـ ‪ ۱۸۶۵‬ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺧﺎﺭﺟﺔ ﺁﻥﮐﺸﻮﺭ ﺭﺍ ﺑﻪﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺷﺖ‪.‬‬
‫‪۶۴۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫"ﺩﺭﺍﮐﺘﺒﺮ ‪ ۱۸۷۴‬ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﺩﻭﻟﺘﯽ ﻭ ﺳﻬﺎﻡ ﮐﺎﻧﺎﻝ ﻫﺎ ﻭ ﺭﺍﻩ ﺁﻫﻦ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ‬

‫‪ ۱۱۴۷۵۲۲۲۵‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻗﻴﻤﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‪) ".‬ﺹ‪.(۳۱۲‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮﺭﻳﺲ ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳﺆﺍﻻﺕ ﻟﺮﺩ ﺝ‪ .‬ﺑﻦﺗﻴﻨﮏ)‪: (١‬‬
‫] ‪" [ ۳۸۴۶‬ﺁﻳﺎ ﺷﻤﺎ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺍﻃﻼﻉ ﻧﺪﺍﺭﻳﺪﮐﻪ ﻫﻤﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻭﺭﺍﻕ‬
‫ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﻭ ﻫﻤﻪ ﻧﻮﻉ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺩﭼﺎﺭ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻫﯽ ﮔﺸﺘﻪ‬
‫ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻳﺎ ﺷﻤﺎ ﺁﮔﺎﻫﯽ ﻧﺪﺍﺭﻳﺪﮐﻪ ﻣﻮﺍﺩ ﺧﺎﻡ‪ ،‬ﭘﻨﺒﻪ‪ ،‬ﺍﺑﺮﻳﺸﻢ‪ ،‬ﭘﺸﻢ ﺑﺎﭼﻨﻴﻦ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﻧﺎﭼﻴﺰ‬
‫ﺑﻪ ﻗﺎﺭﺓ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﻗﻨﺪ ﻭ ﻗﻬﻮﻩ ﻭ ﭼﺎﯼ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺣﺮ‪‬ﺍﺝ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﺭﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ؟‬
‫ـ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮﯼ ﺍﺣﺘﺮﺍﺯﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﻣﻠﹼﺖ ﻣﯽﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺗﻦ ﺑﻪﻓﺪﺍﮐﺎﺭﯼ ﻣﯽﺩﺍﺩ ﺗﺎﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﻃﻼﻫﺎﺋﯽ‬
‫ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﻭﺭﻭﺩ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﺓ ﺧﻮﺍﺭﺑﺎﺭ ﺑﻪ ﺧﺎﺭﺝ ﺭﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﺑﺮﮔﺮﺩﺍﻧﺪ‪ .‬ـ ﮔﻤﺎﻥ ﻧﻤﯽﮐﻨﻴﺪ‬
‫ﺑﻬﺘﺮ ﺍﻳﻦ ﻣﯽﺑﻮﺩﮐﻪ ﺑﻪﺟﺎﯼﮐﻮﺷﺶ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺑﺎﺯﮔﺮﺩﺍﻧﺪﻥ ﻃﻼ ﺑﺎ ﺍﻳﻦﭼﻨﻴﻦ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽﻫﺎ ﺑﻪﺁﻥ ‪۸‬‬
‫ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮕﯽﮐﻪ ﺩﺭﮔﺎﻭﺻﻨﺪﻭﻕﻫﺎﯼ ﺑﺎﻧﮏ ﺧﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﺩﺳﺖ ﺯﺩﻩ ﻣﯽﺷﺪ؟ ـ ﻣﻦ‬
‫ﭼﻨﻴﻦﮔﻤﺎﻧﯽ ﻧﺪﺍﺭﻡ‪".‬‬
‫ﺍﻳﻨﮏ ﺗﻔﺴﻴﺮﯼ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﻳﻦﻗﻬﺮﻣﺎﻧﯽ‪ .‬ﺩﻳﺴﺮﺍﺋﻠﯽ)‪ (٢‬ﺁﻗﺎﯼ ﻭ‪.‬ﮐﻮﺗﻮﻥ)‪ (٣‬ﻣﺪﻳﺮ ﻭﻣﺪﻳﺮﮐﻞﹼ‬
‫ﺳﺎﺑﻖ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﻮﺭﺩ ﭘﺮﺳﺶ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪:‬‬
‫"ﺳﻮﺩ ﺳﻬﺎﻣﯽﮐﻪ ﺳﻬﺎﻣﺪﺍﺭﺍﻥ ﺑﺎﻧﮏ ﺩﺭ‪ ۱۸۴۴‬ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﺮﺩﻧﺪ ﭼﻘﺪﺭ ﺑﻮﺩ؟ ـ ﺳﻮﺩ‬
‫ﺳﻬﺎﻡ ‪ %۷‬ﺩﺭﺳﺎﻝ ﺑﻮﺩ‪ .‬ـ ﻭ ﺳﻮﺩ ﺳﻬﺎﻡ ﺩﺭﺳﺎﻝ‪۱۸۴۷‬؟ ـ ‪ .%۹‬ـ ﺁﻳﺎ ﺑﺎﻧﮏ ﺩﺭﺳﺎﻝﺟﺎﺭﯼ ﺑﺎﺑﺖ‬
‫ﺳﻬﺎﻣﺪﺍﺭﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﻣﺎﻟﻴﺎﺕ ﺑﺮ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﺩ؟ ـ ﺑﻠﯽ‪ .‬ـ ﺁﻳﺎ ﺩﺭﺳﺎﻝ‪ ۱۸۴۴‬ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦﮐﺎﺭ ﺭﺍ‬

‫)‪ ۱۸۰۲) Lord George Bentinck (۱‬ـ ‪ (۱۸۴۸‬ـ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪﺍﺭ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﺍﺯ ﺣﺰﺏ ‪ ، whigs‬ﻋﻀﻮ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻥ‬
‫ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﺍﺯ ﻫﻮﺍﺩﺍﺭﺍﻥ ﺣﻤﺎﻳﺖﻫﺎﯼﮔﻤﺮﮐﯽ )ﭘﺮﻭﺗﮑﺴﻴﻮﻧﻴﺴﻢ(‪.‬‬
‫)‪ Disraeli, Benjamin (۲‬ﺍﺯ‪ ۱۸۷۶‬ﺑﺎ ﻟﻘﺐ ‪۱۸۰۴) Earl of Beaconsfield‬ـ‪(۱۸۸۱‬ـ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺘﻤﺮﺩﺍﻥ‬
‫ﻭ ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪﺍﺭﺍﻥ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺩﺭ ﻗﺮﻥ ﻧﻮﺯﺩﻫﻢ‪ ،‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﻭ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺭﻫﺒﺮﺍﻥ ﺣﺰﺏ ﻣﺤﺎﻓﻈﻪ ﮐﺎﺭ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎﺭ ﻭﺯﻳﺮ ﺩﺍﺭﺍﺋﯽ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺩﺭﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ‪۱۸۷۴ ،۱۸۶۴‬ـ‪ ۱۸۸۰‬ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮﺁﻥﮐﺸﻮﺭ‪.‬‬
‫)‪۱۷۸۶) Cotton, William (۳‬ـ‪ (۱۸۶۶‬ـ ﻣﺪﻳﺮﮐﻞ ﻭ ﺳﭙﺲ ﻋﻀﻮ ﻫﻴﺌﺖﻣﺪﻳﺮﺓ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۴۲‬‬

‫ﻣﯽﮐﺮﺩ؟ ـ ﺧﻴﺮ)‪ .(١‬ﭘﺲ ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ )ﻗﺎﻧﻮﻥ ‪ (۱۸۴۴‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺑﻪﺳﻮﺩ ﺳﻬﺎﻣﺪﺍﺭﺍﻥ‬
‫ﺳﻬﺎﻣﺪﺍﺭﺍﻥ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﺳﺖ‪ ...‬ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪﺁﻧﺴﺖﮐﻪ ﺍﺯﺯﻣﺎﻥ ﻭﺭﻭﺩ ﻗﺎﻧﻮﻥﺟﺪﻳﺪ ﺳﻮﺩ ﺳﻬﺎﻡ‬
‫ﺳﻬﺎﻣﺪﺍﺭﺍﻥ ﺍﺯ ‪ % ۷‬ﺑﻪ ‪ % ۹‬ﺗﺮﻗﯽ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻣﺎﻟﻴﺎﺕ ﺑﺮ ﺩﺭﺁﻣﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺑﺎ ﻧﮏ ﭘﺮ ﺩ ﺍ ﺧﺖ ﻣﯽﺷﻮ ﺩ ﺩ ﺭﺻﻮ ﺭ ﺗﯽ ﮐﻪ ﺳﺎ ﺑﻘﺎﹰ ﻣﯽ ﺑﺎ ﻳﺴﺘﯽ ﺍ ﺯ ﺟﺎ ﻧﺐ‬
‫ﺳﻬﺎﻣﺪﺍﺭﺍﻥﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﯽﮔﺮﺩﻳﺪ؟ ـ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ‪) ".‬ﺷﻤﺎﺭﻩﻫﺎﯼ ‪۴۳۵۶‬ـ‪.(۴۳۶۱‬‬
‫ﺩﺭﺑﺎﺭﺓﮔﻨﺞﺳﺎﺯﯼ ﺩﺭﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺳﺎﻝ‪ ،۱۸۴۷‬ﻣﻴﺴﺘﺮ ﭘﻴﺰ)‪ (٢‬ﻳﮏ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ‬
‫ﺍﻳﺎﻟﺘﯽ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪" .۴۶۰۵‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺑﻮﺩ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﺓ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺮﻗﯽ‬
‫ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﻧﮕﺮﺍﻧﯽ ﻫﺎ ﻫﻤﻪ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎﯼ ﺍﻳﺎﻟﺘﯽ ﺑﺮ ﻣﺒﺎﻟﻎ ﭘﻮﻝ ﻃﻼﯼ ﺗﺤﺖ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﻭ‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺍﻓﺰﻭﺩﻧﺪ‪ .‬ﻭ ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﻣﺎ ﮐﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻﹰ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ‬
‫ﭼﻨﺪ ﺻﺪ ﻟﻴﺮﻩ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻃﻼ ﻳﺎ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﻧﺰﺩ ﺧﻮﺩ ﻧﮕﺎﻩ ﻧﻤﯽﺩﺍﺷﺘﻴﻢ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﻫﺰﺍﺭﺍﻥ ﻟﻴﺮﻩ‬
‫ﺩﺭﮔﺎﻭﺻﻨﺪﻭﻕﻫﺎ ﻭ ﺟﻌﺒﻪﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺍﻧﺒﺎﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻧﺰﻭﻝ ﻭ ﺍﻣﮑﺎﻥﮔﺮﺩﺵ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎ‬
‫ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻋﺪﻡ ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﺣ‪‬ﮑﻤﻔﺮﻣﺎ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻳﮏ ﭘﻮﻝﺍﻧﺪﻭﺯﯼ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺭﻭﯼ ﺩﺍﺩ‪".‬‬
‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺍﻋﻀﺎﺀِﮐﻤﻴﺴﻴﻮﻥ ﻣﺘﺬﮐﺮ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪:‬‬
‫ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪" .۴۶۹۱‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺪ‪‬ﻣﺎﺕ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﻣﯽﺁﻳﺪ ﺩﺭ ﻫﺮﺻﻮﺭﺕ ﻃﯽ‪ ۱۲ ‬ﺳﺎﻝ ﺍﺧﻴﺮ‬
‫ﺑﻪﻫﺮﻋﻠﹼﺘﯽﮐﻪ ﺑﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪﺳﻮﺩ ﻳﻬﻮﺩﻳﺎﻥ ﻭ ﺳﻮﺩﺍﮔﺮﺍﻥ ﭘﻮﻝ ﺩﺭﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ‬
‫ﺑﻪﻧﻔﻊ ﻃﺒﻘﺔ ﻣﻮﻟﹼﺪ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ‪".‬‬

‫)‪ (۱‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺳﻮﺩ ﺳﻬﺎﻡ ﺭﺍ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﮐﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻴﺎﺕ ﺑﺮ‬
‫ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻫﺮ ﺻﺎﺣﺐ ﺳﻬﻢﮐﺴﺮ ﻣﯽﻧﻤﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﭘﺲ ﺍﺯ ‪ ۱۸۴۴‬ﺑﺪﻭﺍﹰ ﻣﺎﻟﻴﺎﺕ ﺍﺯ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﻧﮏ‬
‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺳﻮﺩ ﺳﻬﺎﻡ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﻌﺎﻑ ﺍﺯﻣﺎﻟﻴﺎﺕ ﺑﺮﺩﺭﺁﻣﺪ "‪ "free of Income Tax‬ﺗﻮﺯﻳﻊ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﻳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺍﺧﻴﺮ ﻫﻤﺎﻥ ﺩﺭﺻﺪﻫﺎﯼ ﺍﺳﻤﯽ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ﻣﺒﻠﻎ ﻣﺎﻟﻴﺎﺕ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﻧﻤﻮﺩ‪.‬‬
‫)ﻑ‪ .‬ﺍﻧﮕﻠﺲ(‬
‫)‪Mr. Pease (۲‬‬
‫‪۶۴۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺩﺭﺍﻳﻦﻣﻮﺭﺩﮐﻪ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺳﻮﺩﺍﮔﺮ ﭘﻮﻝ ﺍﺯ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮﮎ‬

‫ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫"ﺩﺭﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۴۷‬ﺩﺭﻓﻠﺰﺳﺎﺯﯼﻫﺎﯼ ﻳﻮﺭﻳﮏﺷﻴﺮ)‪ (١‬ﻭ ﺍﺳﺘﺎﻓﻮﺭﺩﺷﻴﺮ)‪ (٢‬ﺑﺴﻴﺎﺭﯼ ﺍﺯﺳﻔﺎﺭﺵ‬
‫ﺍﺯﺳﻔﺎﺭﺵ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺭﺩ ﺷﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩﺍﯼﮐﻪﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭ ﻣﯽﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﻧﺰﻭﻝﮐﺮﺩﻥ‬
‫ﺳﻔﺘﻪﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺗﻤﺎﻡ ﺳﻮﺩ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻣﯽﺑﻠﻌﻴﺪ‪) ".‬ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪.(۵۴۵۱‬‬
‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﻪ ﻳﮑﯽ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯﮔﺰﺍﺭﺵﻫﺎﯼ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻧﯽ ﺳﺎﺑﻖﺍﻟﺬﮐﺮ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ ‪:‬‬
‫‪"Report of Select Committee on Bank Acts, Communicated from the Commons‬‬
‫"‪to the Lords, 1875‬‬

‫‪ ۱۸۵۷‬ﻧﺎﻡ ﺑﺮﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ( ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻳﻢ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦﮔﺰﺍﺭﺵ‬ ‫)ﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﭘﺲ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ ‪B. C.‬‬

‫ﺍﻇﻬﺎﺭﺍﺕ ﺁﻗﺎﯼ ﻧﻮﺭﻣﻦ) ‪ (٣‬ﻣﺪﻳﺮ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﻭ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻣ‪‬ﺸﻌ‪‬ﻠﺪﺍﺭﺍﻥ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﮐﺎﺭﻧﺴﯽ‪-‬‬
‫ﭘﺮﻳﻦﺳﯽﭘﻞ)‪ (4‬ﻣﻨﺪﺭﺝ ﺍﺳﺖ ﺑﻪﺷﺮﺡ ﺯﻳﺮ‪:‬‬

‫)‪Warwickshire (۱‬‬
‫)‪Staffordshire (۲‬‬

‫)‪۱۷۹۳) George Warde, Norman (۳‬ـ‪ (۱۸۸۲‬ـ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‪.‬‬

‫)‪ "Currency principle" (۴‬ﮐﺎﺭﻧﺴﯽﭘﺮﻳﻦﺳﯽﭘﻞ ﻳﺎ ﮐﺎﺭﻧﺴﯽ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻧﻈﺮﻳﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻧﻴﻤﺔ ﺍﻭﻝ ﻗﺮﻥ ﻧﻮﺯﺩﻫﻢ ﺩﺭ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺭ‪‬ﻭﺍﺝ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺍﺯ ﺗﺌﻮﺭﯼﮐﻤ‪‬ﯽ ﭘﻮﻝ ﻧﺎﺷﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻫﻮﺍﺩﺍﺭﺍﻥ ﻣﮑﺘﺐ‬
‫ﮐﻤ‪‬ﯽ ﭘﻮﻝ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮﺩﻧﺪﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﭘﻮﻝ ﺩﺭﮔﺮﺩﺵ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻫﻮﺍﺩﺍﺭﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ‬
‫ﺑﻪﺧﻴﺎﻝﺧﻮﺩ ﻣﯽﺧﻮﺍﺳﺘﻨﺪ ﻗﺎﻧﻮﻥﮔﺮﺩﺵ ﻓﻠﺰﺍﺕ ﺭﺍ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﻫﻨﺪ ﻭﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥﮐﺎﺭﻧﺴﯽ )ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ( ﻋﻼﻭﻩ‬
‫ﺑﺮ ﭘﻮﻝ ﻓﻠﺰﯼ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﺭﺍ ﻫﻢ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩﻧﺪ ﻭ ﺗﺼﻮ‪‬ﺭ ﻣﯽﮐﺮﺩﻧﺪﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻳﮏ ﭘﺸﺘﻮﺍﻧﺔ‬
‫ﮐﺎﻣﻞ ﻃﻼ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﮔﺮﺩﺵ ﭘﻮﻝ ﺭﺍ ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻧﻤﻮﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺸﺮ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﺑﺮﺣﺴﺐ‬
‫ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﻭ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﻓﻠﺰﺍﺕﮔﺮﺍﻥﺑﻬﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﮐﻮﺷﺶﻫﺎﯼ ﺩﻭﻟﺖ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﺔ ﭘﻴﺎﺩﻩﮐﺮﺩﻥ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺎﻧﮑﯽ ‪ ۱۸۴۴‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻩ ﻧﺴﺎﺧﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻋﻤﻼﹰ ﺟﻨﺒﺔ‬
‫ﻏﻴﺮﻋﻠﻤﯽ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺭﺍ ﺑﻪﺍﺛﺒﺎﺕ ﺭﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﻳﻦ ﺗﺌﻮﺭﯼ ﺩﺭ ﻓﺼﻞ ﺳﯽﻭﭼﻬﺎﺭﻡ ﻫﻤﻴﻦﮐﺘﺎﺏ ﻣﺸﺮﻭﺣﺎﹰ‬
‫ﺑﺤﺚ ﺷﺪﻩﺍﺳﺖ‪] .‬ﻓﺼﻞ ﺳﯽﻭﭼﻬﺎﺭﻡ ﻫﻤﻴﻦﮐﺘﺎﺏ )ﮐﻪ ﻓﻮﻗﺎﹰ ﺑﻪﺁﻥ ﺍﺷﺎﺭﻩﺷﺪﻩ( ﺩﺭﻗﺴﻤﺖ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺍﺯﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺟﻠﺪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﺁﻥ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﺑﻪﻓﺎﺭﺳﯽ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ـ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺲ[‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۴۴‬‬

‫‪" . ۳۶۳۵‬ﺷﻤﺎ ﻣﯽ ﮔﻔﺘﻴﺪﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻨﻮﻁ ﺑﻪ ﻋﺮﺿﻪﻭﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮﺍﻫﺸﻤﻨﺪ ﺍﺳﺖ ﺑﮕﻮﺋﻴﺪ ﭼﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﺷﻤﺎ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﻭ ﭘﻮﻝ ﻓﻠﺰﯼ ﺩﺍﺧﻞ ﺩﺭ ﻣ‪‬ﺤﺘﹶﻮﯼﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ؟ ـ ﺑﻪﻋﻘﻴﺪﺓ ﻣﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ‬
‫ﻋﺎﺩ‪‬ﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯﮐﺎﻻ ﻭﺧﺪﻣﺎﺗﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﻧﺪ‪".‬‬
‫ـ ‪" . ۳۶۳۶‬ﺁﻳﺎ ﺷﻤﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ ﻫﻤﺔ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺭﺍ ﻣﺸﻤﻮﻝ‬
‫ﺍﺻﻄﻼﺡ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﯽﺩﺍﻧﻴﺪ؟ ـ ﻫﻤﺔ ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ".‬ـ ‪. ۳۶۳۷‬‬
‫"ﻭﻗﺘﯽ ﺷﻤﺎ ﺍﺯ ﻧﺮﺥ ﺑﻬـﺮﻩ ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻮﺋﻴﺪ ﻫﻤـﺔ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺯﻣـﺮﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﯽﺷﻤﺎﺭﻳﺪ؟‬
‫ـ ﺑﻠﯽ‪ .‬ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﻳﮏﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭ ﭘﻨﺒﻪﺭﻳﺴﯽ ﺑﺮﺍﯼﮐﺎﺭﺧﺎﻧﺔ ﺧﻮﺩ ﺍﺣﺘﻴﺎﺝ ﺑﻪ ﭘﻨﺒﻪ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﻣﺤﺘﻤﻼﹰ ﻭﯼ ﭘﻨﺒﺔ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻴﺎﺯ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﺍﺯ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ ﻃﺮﻑ‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻠﺔ ﺧﻮﺩ ﻣﺴﺎﻋﺪﻩﺍﯼ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﺎ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩﻩ‬
‫ﺭ‪‬ﻭﺍﻧﺔ ﻟﻴﻮﹺﺭﭘﻮﻝ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﭘﻨﺒﻪ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﻭﯼ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﻻﺯﻡ ﺩﺍﺭﺩ ﭘﻨﺒﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﻳﺎ ﻃﻼ ﻧﻴﺎﺯﯼ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻣﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪﺍﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﻪ ﺩﺳﺖﺁﻭﺭﺩﻥ ﭘﻨﺒﻪ‪ .‬ﻳﺎ ﻭﯼ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺭﺍ ﻻﺯﻡ ﺩﺍﺭﺩ ﺗﺎ ﻣﺰﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ‪ .‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺍﺯ ﻧﻮ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ‬
‫ﻗﺮﺽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﻣﺰﺩﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱﻫﺎ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﺩ‪ ،‬ﻭﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻧﻮﺑﺔ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺍﺣﺘﻴﺎﺝ ﺑﻪ ﺧﻮﺍﺭﺑﺎﺭ ﻭ ﻣﺴﮑﻦ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﭘﻮﻝ ﻭﺳﻴﻠﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﺑﺎﺑﺖﺁﻥ ﺍﻗﻼﻡ‬
‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺷﻮﺩ‪ ".‬ـ ‪" . ۳۶۳۸‬ﻭﻟﯽ ﺑﺎﺑﺖ ﭘﻮﻝ ﺑﻬﺮﻩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ؟ ـ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﻫﺮﭼﻴﺰ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺑﻴﺎﺋﻴﺪ ﺣﺎﻟﺖ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺭﺍ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ .‬ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢﮐﻪﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭ ﭘﻨﺒﻪ ﺭﺍ ﻧﺴﻴﻪ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﺑﺪﻭﻥ‬
‫ﺁﻧﮑﻪ ﺍﺯ ﺑﺎﺑﺖ ﻣﺴﺎﻋﺪﻩﺍﯼ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵ ﻧﻘﺪ ﻭ ﻓﺮﻭﺵ‬
‫ﻧﺴﻴﻪ ﺗﺎ ﺳﺮﺭﺳﻴﺪ ﻣﻬﻠﺖ ﻣﻘﺮ‪‬ﺭ ﭘﺎﻳﺔ ﺍﺣﺘﺴﺎﺏ ﺑﻬﺮﻩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺑﻬﺮﻩ ﺣﺘﹼﺎ ﺍﮔﺮ ﻫﻢ ﺍﺻﻼﹰ ﭘﻮﻟﯽ‬
‫ﺩﺭﻣﻴﺎﻥ ﻧﺒﻮﺩ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺩﺍﺷﺖ‪".‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺩﺭﻫﻢﺑﺎﻓﯽ ﺧﻮﺩﺭﺍﺿﯽﮐﻦﮐﺎﻣﻼﹰ ﺯﻳﺒﻨﺪﺓ ﺍﻳﻦ ﺳﺘﻮﻥ ﮐﺎﺭﻧﺴﯽﭘﺮﻳﻦﺳﯽﭘﻞ)‪ (1‬ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫)‪Currency principle (۱‬‬

‫‪۶۴۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺍﻳﻦ ﮐﺸﻒ ﺩﺍﻫﻴﺎﻧﻪ ﮐﻪ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﻳﺎ ﻃﻼ ﻭﺳﺎﻳﻠﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﺮﻳﺪ ﭼﻴﺰﯼ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﻗﺮﺽ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﹺﭘﯽﹺ ﺁﻥ ﺍﻳﻦ ﺳﺆﺍﻝ ﭘﻴﺶﺁﻳﺪﮐﻪ ﭘﺲ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺮ‬
‫ﭼﻪ ﭘﺎﻳﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﯽﺷﻮﺩ؟ ﺑﺮﭘﺎﻳﺔ ﻋﺮﺿﻪ ﻭﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﮐﺎﻻﻫﺎ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﮐﻪ ﻣﺎ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﻓﻘﻂ‬
‫ﻣﯽ ﺩﺍﻧﺴﺘﻴﻢ ﮐﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﻭﺗﻘﺎﺿﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭﯼ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺭﺍ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻣﺎﻧﺪﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭﯼ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ ﻧﺮﺥ ﻫﺎﯼ ﺑﻬﺮﺓ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﯽ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ـ ﺍﻣ‪‬ﺎ ﻣﻮﺷﮑﺎﻓﯽ ﺑﺎﺯ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺍﺗﺮ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺗﺬﮐﺮ ﺻﺤﻴﺢﮐﻪ "ﻭﻟﯽ‬
‫ﺑﺎﺑﺖ ﭘﻮﻝ ﺑﻬﺮﻩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ"‪ ،‬ﺗﺬﮐﺮﯼﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺳﺆﺍﻝ ﺭﺍ ﺩﺭﺑ‪‬ﺮ ﺩﺍﺭﺩ‪ :‬ﭘﺲ ﺑﻬﺮﻩﺍﯼ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ ﻣﯽﺳﺘﺎﻧﹶﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻭﻥﺁﻧﮑﻪ ﺳﺮﻭﮐﺎﺭﯼ ﺑﺎﮐﺎﻻ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﺭﺑﻄﯽ ﺑﻪﺍﻳﻦﮐﺎﻻﻫﺎ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ؟ ﺁﻳﺎ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﭘﻮﻟﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﯼ ﺑﻪﮐﻠﹼﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺧﺮﺝ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ‬
‫ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﺋﯽ ﻣﯽ ﮔﺬﺍﺭﻧﺪﮐﻪ ﺩﺭﺁﻧﻬﺎ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻋﺮﺿﻪ ﻭﺗﻘﺎﺿﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻣﻼﹰ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﺓ ﻭﺍﺣﺪ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ؟ ـ ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ‬
‫ﺑﻪﺍﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻧﺎﺑﻐﺔ ﺑﻠﻨﺪﭘﺎﻳﻪ ﻣﺘﺬﮐﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺍﮔﺮﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭ ﭘﻨﺒﻪ ﺭﺍ ﻧﺴﻴﻪ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ‬
‫ﮐﻨﺪ "ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﻓﺮﻭﺵ ﻧﻘﺪ ﻭ ﻓﺮﻭﺵ ﻧﺴﻴﻪ ﺗﺎ ﺳﺮﺭﺳﻴﺪ ﻣﻬﻠﺖ ﻣﻘﺮ‪‬ﺭ ﭘﺎﻳﺔ‬
‫ﺍﺣﺘﺴﺎﺏ ﺑﻬﺮﻩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ"‪ .‬ﻣﻄﻠﺐ ﺩﺭﺳﺖ ﻋﮑﺲ ﺍﻳﻦﺍﺳﺖ‪ .‬ﻧﺮﺥ ﺟﺎﺭﯼ ﺑﻬﺮﻩ‪،‬ﮐﻪ ﻧﻮﺭﻣﻦ‬
‫ﺩﺍﻫﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻨﻈﻴﻢﺁﻥ ﺭﺍ ﺭﻭﺷﻦ ﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﺧﻮﺩ ﻣﻌﻴﺎﺭ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻧﻘﺪ ﻭ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﺴﻴﻪ‬
‫ﺗﺎ ﺳﺮﺭﺳﻴﺪ ﻣﻬﻠﺖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻭﺍﹰ ﭘﻨﺒﻪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻘﺪ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩﮐﻪﺁﻥ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻋﺮﺿﻪ ﻭ‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻓﺮﺽ ﮐﻨﻴﻢ ﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ‪ ۱۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ‬
‫ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪﻭﻓﺮﻭﺵ ﺍﺳﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﺩﺍﺭ ﻭ ﺩ ﻻﹼﻝ ﭘﻨﺒﻪ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻣﻌﺎﻣﻠﺔ ﺩﻭ‪‬ﻣﯽ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﻭﺍﻡﺩﻫﻨﺪﻩ ﻭ‬
‫ﻭﺍﻡﮔﻴﺮﻧﺪﻩ‪ .‬ﺍﺭﺯﺵ ‪ ۱۰۰۰‬ﻟﻴﺮﻩ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﭘﻨﺒﻪ ﺑﻪﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﻣﺴﺎﻋﺪﻩ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﺑﻪﺷﺮﻁ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻓﺮﺿﺎﹰ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺳﻪ ﻣﺎﻩ ﺁﻥ ﻣﺒﻠﻎ ﺭﺍ ﺑﻪﭘﻮﻝ ﭘﺲ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﻭﺳﭙﺲ ﺑﻬﺮﻩﻫﺎﯼ ‪۱۰۰۰‬‬
‫ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺩﺭ ﻣﺪﺕ ﺳﻪ ﻣﺎﻩﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻧﺮﺥ ﺑﺎﺯﺍﺭﯼ ﺑﻬﺮﻩ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺑﻮﺩﯼ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۴۶‬‬

‫ﺭﺍ ﺑﺮ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻘﺪ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ ﭘﻨﺒﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻋﺮﺿﻪﻭﺗﻘﺎﺿﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺴﺎﻋﺪﺓ ﺳﻪ ﻣﺎﻫﺔ ‪ ۱۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺑﺎﺑﺖ ﺍﺭﺯﺵ ﭘﻨﺒﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﭘﻨﺒﻪ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺁﻗﺎﯼ ﻧﻮﺭﻣﻦ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽ ﺭﺳﺎﻧﺪﮐﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﺍﮔﺮ ﭘﻮﻝ ﻫﻢ ﺍﺻﻼﹰ ﻧﺒﻮﺩ ﺑﻬﺮﻩ ﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽ ﺩﺍﺷﺖ‪ .‬ﺍﮔﺮ‬
‫ﺍﺻﻼﹰ ﭘﻮﻝ ﻧﻤﯽﺑﻮﺩ ﺩﺭﻫﺮﺻﻮﺭﺕ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻬﺮﻩ ﻫﻢ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﻤﯽﺩﺍﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﻳﻦ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻋﺎﻣﻴﺎﻧﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ "ﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮ ﺭﺩ‬
‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ".‬ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺍﻳﻦﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺍﺭﺯﺵﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼﻑ ﺍﺭﺯﺵﺁﻧﻬﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺎﻻ‪ ،‬ﺩﺭ ﺳﻮﺩﯼ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ‬
‫ﻣﻮﻟﹼﺪ ﻳﺎ ﺳﻮﺩﺍﮔﺮﺍﻧﺔ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻣﺴﻠﹼﻤﺎﹰ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﯽ ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﺑﺎﺯﺍﺭﯼ ﮐﺎﻻ ﻫﺎﯼ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪﺷﺪﻩ ﻭ ﻋﺮﺿﻪ ﻭﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺷﺮﺍﻳﻂ‬
‫ﺑﻪﮐﻠﹼﯽ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺣﺪ‪‬ﻭﻣﺮﺯ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺗﺮﺩﻳﺪﯼ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﻣ‪‬ﺎ ﺁﻗﺎﯼ ﻧﻮﺭﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺎ ﺭﻭﺷﻦ‬
‫ﮐﻨﺪﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺍﻳﻦ ﺣﺪ‪‬ﻭﻣﺮﺯ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﺣﺪ‪‬ﻭﻣﺮﺯ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻋﺮﺿﻪﻭﺗﻘﺎﺿﺎﯼ‬
‫ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺗﻔﺎﻭﺗﯽﮐﻪ ﺑﺎ ﺍﹶﺷﮑﺎﻝ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﮐﻨﻮﻥ‬
‫ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﺎﺯ ﺍﻳﻦ ﺳﺆﺍﻝ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﻮﺩ‪ :‬ﻋﺮﺿﻪ ﻭ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ؟ ﺩﺭﺍﻳﻨﮑﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﻋﺮﺿﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺎ ﺩ‪‬ﯼ ﻭ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻳﮏ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺿﻤﻨﯽ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﻧﻴﺴﺖ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺷﮑﹼﯽ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﭘﻮﻝ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪﺷﺮﺍﻳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﺟﺎﯼﺁﻧﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺎ ﺭﻭﺷﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‬
‫ﻧﻮﺭﻣﻦ ﺍﻳﻦ ﺧﺮﺩﻣﻨﺪﯼ ﺭﺍ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﯽ ﺩﻫﺪﮐﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﭘﻮﻝ ﻓﯽﻧﻔﺴﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪﯼ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﺩﺍﻧﺎﺋﯽ ﺭﺍ ﻭﯼ ﻓﻘﻂ ﺍﺯﺁﻥﺟﻬﺖ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ‬
‫ﻧﺰﺩ ﺍﻭ ﻭ ﺍﹸﻭﹺﺭﺳﺘﻮﻥ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺍﻥ ﮐﺎﺭﻧﺴﯽ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺍﻳﻦ ﻧﺎﺭﺍﺣﺘﯽ ﻭﺟﺪﺍﻧﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‬
‫ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺑﺎ ﻣﺪﺍﺧﻠﺔ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﻗﺎﻧﻮﻥﮔﺬﺍﺭﯼ ﺍﺯ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺑﻪﺧﻮﺩﯼﹺﺧﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺑﺴﺎﺯﻧﺪ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺭﺍ ﺑﺎﻻ ‪‬ﺑﺮ‪‬ﻧﺪ‪ .‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﻪ ﻟﺮﺩ ﺍﹸ ﻭﹺﺭﺳﺘﻮﻥ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﺳﺎﻣﻮﺋﻞ‬
‫‪۶۴۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺟﻮﻧﺲﻟﻮﻳﺪ)‪ (١‬ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﻳﻢ ﺗﺎﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻭﯼ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺩﻫﺪﮐﻪ ﻭﯼ ﺍﮔﺮ‬

‫‪ %۱۰‬ﺑﺮﺍﯼ"ﭘﻮﻝ" ﺧﻮﺩﺵ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﺍﺯﺁﻥﺟﻬﺖﺍﺳﺖﮐﻪ"ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ"ﺩﺭﮐﺸﻮﺭ ﻧﺎﺩﺭﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪" . ۳۶۵۳‬ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺗﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻳﺪ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﻳﮑﯽﺍﺯ ﺩﻭ ﻋﻠﹼﺖ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻳﺎ ﺍﺯ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ"‪،‬‬
‫)ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﮐﻪ ﺩﺳﺖ ﻣﺮﻳﺰﺍﺩ! ﺁﺧﺮ‪ ،‬ﺍﮔﺮ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﺳﺖ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺍﺳﺖ! ﭘﺲ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺩﺭﻣﯽﺁﻳﺪﮐﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭﻧﺮﺥ‬
‫ﺑﻬﺮﻩ ﺍﺯ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ! ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪ "ﺍﺭﺯﺵﹺ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ" ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺗﺌﻮﺭﻳﮏ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻓﻬﻤﻴﺪﻩ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻣﮕﺮ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻣﻘﺼﻮﺩ‬
‫ﺁﻗﺎﯼ ﺍﹸﻭﹺﺭﺳﺘﻮﻥ ﺍﺯ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﺍﻧﺪﻳﺸﮕﺮ‬
‫ﮊﺭﻑﺑﻴﻦ ﺑﻪﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﺮﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﯽﺷﻮﺩ!(‬
‫"ﻳﺎ ﺍﺯﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭﻣﺠﻤﻮﻉ ﭘﻮﻟﯽﮐﻪ ﺩﺭﮐﺸﻮﺭ ﻣﻮﺟﻮﺩﺍﺳﺖ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻫﻤﺔ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ‬
‫ﺑﺰﺭﮒ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﺍﻳﻦ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﺍﺯ ﺟﻬﺖ ﻃﻮﻝ ﻣﺪﺕ ﺧﻮﺩ ﺑﺰﺭﮒ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭﺧﻮﺍﻩ‬
‫ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﮔﺴﺘﺮﺩﮔﯽ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻭﺿﻮﺡ ﺗﻤﺎﻡ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺑﺮﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﭼﺸﻤﮕﻴﺮﺗﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﯼ ﻋﻤﻠﯽ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺖ ﺭﺍ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺩﺭ‪ ۱۸۴۷‬ﻭ‬
‫ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﻃﯽ‪ ‬ﺩﻭ ﺳﺎﻝ ﺍﺧﻴﺮ )‪۱۸۵۵‬ـ‪ (۱۸۵۶‬ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪ .‬ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ‬
‫ﮐﻪ ﺍﺯ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭﻣﺒﻠﻎ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﭘﻮﻝ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ ﻫﻢ ﺍﺯﺟﻬﺖﮔﺴﺘﺮﺩﮔﯽ ﻭ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻃﻮﻝ‬
‫ﻣﺪﺕﺷﺎﻥﮐﻮﭼﮏ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﺍﻏﻠﺐ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﻫﺮﻗﺪﺭ ﺯﻳﺎﺩﺗﺮ ﺭﻭﯼ ﺩﻫﻨﺪ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﻫﺪﻓﺸﺎﻥ ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪".‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭﺍﻧﯽ ﺍﺯ ﻗﻤﺎﺵ ﺍﹸﻭﹺﺭﺳﺘﻮﻥ ﺭﺍ ﭘﻮﻟﺪﺍﺭﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺩﻭﺳﺖ ﻣﺎ ﺳﺎﻣﻮﺋﻞﮔﻴﻮﺭﻧﯽ ﺩﺭ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮﮐﻤﻴﺴﻴﻮﻥ ﻣﺠﻠﺲ ﻟﺮﺩﻫﺎ ﺑﻴﺎﻥ ﺳﺎﺩﻩﻟﻮﺣﺎﻧﻪﺍﯼ ﺩﺍﺭﺩ‪: [۱۸۵۷/] ۱۸۴۸ C.D. .‬‬

‫)‪۱۷۹۶) Overstone, Samuel Jones Loyd (۱‬ـ‪ (۱۸۸۳‬ـ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ ﻭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‪ ،‬ﻋﻀﻮ ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﻟﺮﺩﻫﺎ )ﺩﺍﺭﺍﯼ ﻟﻘﺐ ﺑﺎﺭﻭﻥ ﺍﺯ‪ ،(۱۸۶۰‬ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﭼﻬﺮﻩﻫﺎﯼ ﻣﮑﺘﺐ ﮐﺎﺭﻧﺴﯽﭘﺮﻳﻦﺳﯽﭘﻞ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۴۸‬‬

‫‪" . ۱۳۲۴‬ﺑﻪﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﺑﺰﺭﮒ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ‪،‬ﮐﻪ ﺩﺭﺳﺎﻝﮔﺬﺷﺘﻪ ﺭﻭﯼ ﺩﺍﺩ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭﺍﻥ ﻭ ﺳﻮﺩﺍﮔﺮﺍﻥ ﭘﻮﻝ ﺳﻮﺩﻣﻨﺪ ﺑﻮﺩﻩ ﻳﺎ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ؟ ـ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺳﻮﺩﺍﮔﺮﺍﻥ ﭘﻮﻝ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤـﺔ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎ ﺕ ﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺑﺮﺍﯼﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺁﮔﺎﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ )‪ (to the knowing man‬ﻣﻔﻴﺪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪".‬ـ ‪" . ۱۳۲۵‬ﺁﻳﺎ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﺎ ﺑﺎﻻﺑﻮﺩﻥ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﻠﹼﺖ ﻓﻘﻴﺮﺷﺪﻥ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺸﺘﺮﯼﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺩﭼﺎﺭ ﺯﻳﺎﻥ ﺷﻮﺩ؟ ـ ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﻣﻦ‬
‫ﮔﻤﺎﻥ ﻧﺪﺍﺭﻡﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﻪﺩﺭﺟﺔ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪﺍﯼ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪".‬‬
‫)‪(١‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺭﺍ ﻣﯽﮔﻮﻳﻨﺪ ﺣﺮﻑﺯﺩﻥ!‬
‫ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻣﺘﺄﺛﺮﺷﺪﻥ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺍﺯﻣﻴﺰﺍﻥ ﭘﻮﻝ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺑﻌﺪﺍﹰ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩﮔﻔﺘﮕﻮ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢﮐﺮﺩ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﻫﻢ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻣﺘﺬﮐﺮ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺍﹸ ﻭﹺﺭﺳﺘﻮﻥ ﺑﺎﺯ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺩﺭﻫﻢ ﮔﻮﺋﯽ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ‪ ۱۸۴۷‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﻋﻠﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ )ﭘﻴﺶ ﺍﺯ‬
‫ﺍﮐﺘﺒﺮ ﻧﮕﺮﺍﻧﯽ ﺋﯽ ﺑﺎﺑﺖ ﮐﻤﺒﻮﺩ ﭘﻮﻝ‪ ،‬ﻳﺎ "ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﭘﻮﻝ ﻣﻮﺟﻮﺩ"‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺍﹸ ﻭﹺﺭﺳﺘﻮﻥ ﺩﺭ ﺑﺎﻻ‬
‫ﻧﺎﻣﮕﺬﺍﺭﯼﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺷﺖ(‪.‬ﮔﺮﺍﻥﺷﺪﻥﮔﻨﺪﻡ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻗﻴﻤﺖ ﭘﻨﺒﻪ‪ ،‬ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ‪-‬‬
‫ﻧﺮﻓﺘﻦ ﻗﻨﺪ ﺑﻪﻋﻠﹼﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺳﻮﺩﺑﺎﺯﯼ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺭﺍﻩﺁﻫﻦ ﻭ ﺗﺮﮐﺶ )ﮐﺮﺍﺥ(‪ ،‬ﺁﮐﻨﺪﮔﯽ‬
‫ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﯼ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﭘﻨﺒﻪﺍﯼ‪ ،‬ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﺯﻭﺭﮐﯽ ﺑﻪ ﻫﻨﺪ ﻭ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﺯﻭﺭﮐﯽ ﺍﺯ ﻫﻨﺪ‬
‫ﺑﻪﻣﻨﻈﻮﺭ ﺳﻔﺘﻪﺑﺎﺯﯼ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻓﻮﻗﺎﹰ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺔ ﺍﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﮐﻪ ﺳﺒﺐ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭﺻﻨﻌﺖ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼﮔﺮﺩﻳﺪﻧﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﻋﻠﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻭ ﭘﻮﻝ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺑﺎﻋﺚ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺳﺒﺐ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺭﺯﺵ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺑﺎﻻ ﻣﯽﺑﺮﺩ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﭘﻮﻝ ـ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺍﹸﻭﹺﺭﺳﺘﻮﻥ ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﮕﻮﻳﺪﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎﻻ ﺭﻓﺖ ﺍﺯﺁﻥ‬
‫ﺟﻬﺖﮐﻪ ﺑﺎﻻ ﺭﻓﺖ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻳﮏ ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﺋﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﮔﺮ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ "ﺍﺭﺯﺵﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ"‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ‪voilà ce que parler veut dire :‬‬
‫‪۶۴۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻣﻘﺼﻮﺩﺵ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻋﻠﹼﺖ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺍﺳﺖ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺍﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺍﺯ‬
‫ﺑﻴﺦ ﻏﻠﻂ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭﻟﺬﺍ "ﺍﺭﺯ ﺵﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ" ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽ ﻫﻢ ﮐﻪ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪﻣﺠﺮ‪‬ﺩ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻋﺮﺿﺔ ﻧﺴﺒﯽ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫"ﺍﺭﺯﺵ" ﺁﻥ ﺑﺎﻻ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺍﹸﻭﹺﺭﺳﺘﻮﻥ ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﺪ ﺛﺎﺑﺖﮐﻨﺪ ﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﺑﺤﺮﺍﻥ‬
‫‪۱۸۴۷‬ﻭﺗﺮﻗﯽﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﺓ ﻫﻢﻋﻨﺎﻥﺁﻥ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺳﺮﻭﮐﺎﺭﯼ ﺑﺎ "ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﭘﻮﻝ ﻣﻮﺟﻮﺩ" ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺎﻧﮏ ‪ ۱۸۴۴‬ﮐﻪ ﻭﯼ ﺍﻟﻬﺎﻡ ﺩﻫﻨﺪﺓ ﺁﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﻧﺒﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﺯﺁﻥﺟﻬﺖ ﺩﺭ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻣﺆﺛﺮ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩﮐﻪ ﺗﺮﺱ ﺍﺯ ﺗﹶﻪﮐﺸﻴﺪﻥ ﺫﺧﻴﺮﻩﻫﺎﯼ‬
‫ﺑﺎﻧﮑﯽ ــ ﺁﻓﺮﻳﺪﺓ ﺍﹸﻭﹺﺭﺳﺘﻮﻥ ــ ﺳﺮﺍﺳﻴﻤﮕﯽ ﭘﻮﻝ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﺤﺮﺍﻥ ‪ ۴۸/۱۸۴۷‬ﺍﻓﺰﻭﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺩﺭﺁﻥﻫﻨﮕﺎﻡ ﻳﮏﮐﻤﺒﻮﺩ ﭘﻮﻝ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺖﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﺁﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﺍﻧﺪﺍﺯﺓ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﺩﺭﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﺧﺘﻼﻟﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺑﺪﺣﺎﺻﻠﯽ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼ ﻫﺎﯼ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩ ﺩﺭ ﺭﺍﻩ ﺁﻫﻦ‪،‬‬
‫ﺑﻪﺩﻧﺒﺎﻝ ﺍﺿﺎﻓﻪﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﭘﻨﺒﻪﺍﯼ‪ ،‬ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﺗﻘﻠﹼﺒﯽ ﺩﺭ ﻫﻨﺪﻭﺳﺘﺎﻥ ﻭ‬
‫ﭼﻴﻦ‪ ،‬ﺳﻮﺩﺑﺎﺯﯼ‪ ،‬ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﻗﻨﺪ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ ،‬ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺑﻪﺣﺎﻟﺖ ﺍﻧﻔﺠﺎﺭ ﺭﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖﮔﻨﺪﻡ ﺑﻪ‪ ۶۰‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﺗﻨﺰﻝﮐﺮﺩﮐﺴﺎﻧﯽﮐﻪﮔﻨﺪﻡ ﺭﺍ ﺯﻣﺎﻧﯽﺧﺮﻳﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻫﺮﮐﻮﺍﺭﺗﺮﺁﻥ ‪ ۱۲۰‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓ ﻗﻴﻤﺖ ﺩﺍﺷﺖ ‪ ۶۰‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮕﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺯﻳﺎﺩﺗﺮ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺑﻮﺩﻧﺪ‬
‫ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺩﺭ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼﮐﻪ ﺭﻭﯼ ﻭﺛﻴﻘﺔ ﮔﻨﺪﻡ)‪ (١‬ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ‬
‫ﺯﻳﺎﻥﮐﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﻣﺎﻧﻊﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﻓﺮﻭﺵﮔﻨﺪﻡ ﺑﻪﻗﻴﻤﺖ‪۱۲۰‬ﺷﻴﻠﻴﻨﮓﮔﺬﺷﺘﻪ ﻭﺗﺒﺪﻳﻞﮔﻨﺪﻡ‬
‫ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﻣﯽﺷﺪ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪﮐﻤﺒﻮﺩ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﻧﺒﻮﺩ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺍﺳﺖ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺁﻧﻬﺎﺋﯽﮐﻪ ﺯﻳﺎﺩﻩ‬
‫ﺍﺯ ﺣﺪ‪ ‬ﻗﻨﺪ ﻭﺍﺭﺩﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﻪ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻓﺮﻭﺵ ﺁﻥ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﺭﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻭ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭ‬ ‫)‪(floating capital‬‬ ‫ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩ ﻭﺿﻊ ﺁﻗﺎﻳﺎﻧﯽﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳـﺔ ﺩﺭﮔـﺮﺩﺵ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺭﺍﻩﺁﻫﻦ ﺭﺍﮐﺪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﯽﺁﻥ ﺩﺭﮐﺴﺐ "ﻣﺸﺮﻭﻉ" ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺩﻝ ﺑﺴﺘﻪ‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ‪ :‬ﭘﻴﺶﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻟﻮﻣﺒﺎﺭﺩ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۵۰‬‬

‫) ‪(١‬‬
‫ﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﺔ ﺍﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﺭﺍ ﺍﹸﻭﹺﺭﺳﺘﻮﻥ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻳﮏ"ﺩﺭﮎ ﻣﻌﻨﹶﻮﯼ ﺗﺮﻗﯽ ﺍﺭﺯﺵ ﭘﻮﻟﺶ"‬
‫ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﻗﯽ ﺍﺭﺯﺵ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻨﺰﻝ ﺍﺭﺯﺵ ﭘﻮﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺑﻮﺩ )ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ(‪ .‬ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ‬
‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺍﺷﮑﺎﻝ ﺧﻮﺩ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﺯﻳﺮﺍ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﻮﺩﻩ‬
‫ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﹸﻭﹺﺭﺳﺘﻮﻥ ﻣﯽﮐﻮﺷﺪ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺩﻭ ﻧﻮﻉ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﻌﻠﹼﻖ‬
‫ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺻﺮﻓﺎﹰ ﺑﺎ ﺍﺭﺯ ﺵﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﻳﮑﯽ ﺑﮕﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺭﺍ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ ﻫﺮﺩﻭ ﺍﺭﺯﺵ ﺭﺍ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﻘﺼﺎﻥ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮﮐﻤﺒﻮﺩ ﭘﻮﻝ ﻧﻘﺪ ﻣﻮﺟﻮﺩ‪،‬‬
‫ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻣﺒﻠﻎ ﻭﺍﺣﺪﯼ ﺍﺯ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﯽ‬
‫ﺍﺯ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻗﺮﺽ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﻴﺎﺋﻴﻢ ﻭ ﻣﺜﺎﻝ ﺧﻮﺩ ﺍﻭﺭﺍ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۴۷‬ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﻧﺮﺥ ﺭﺳﻤﯽ ﺑﻬﺮﺓ ﺑﺎﻧﮑﯽ‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﻮﺩ‪ :‬ﮊﺍﻧﻮﻳﻪ ‪ ۳‬ـ ‪ . %۳ 2‬ﻓﻮﺭﻳﻪ ‪ ۴‬ـ ‪ . %۴ 2‬ﻣﺎﺭﺱ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﺭﺣﺪﻭﺩ ‪ . %۴‬ﺁﻭﺭﻳﻞ‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫)ﺳﺮﺍﺳﻴﻤﮕﯽ( ‪ ۴‬ـ ‪ . % ۷ 2‬ﻣ‪‬ﻪ ‪ ۵‬ـ ‪ . % ۵ 2‬ﺳﺮﺍﺳﺮ ﻣﺎﻩ ﮊﻭﺋﻦ ‪ . % ۵‬ﮊﻭﺋﻴﻪ ‪ . % ۵‬ﺍﻭﺕ ‪ ۵‬ﺗﺎ‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ % ۵ 2‬ﺑﺎ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺗﯽ ﻣﻴﺎﻥ ‪ . % ۶ ، ۵ 2 ، ۵ 4‬ﺍﮐﺘﺒﺮ ‪ . %۷ ، ۵ 2 ، ۵‬ﻧﻮﺍﻣﺒﺮ‪ ۷‬ﺗﺎ‪ . %۱۰‬ﺩﺳﺎﻣﺒﺮ‬
‫‪ ۷‬ﺗﺎ ‪ . % ۵‬ــ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻣﺜﺎﻝ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐ ﺗﺮﻗﯽﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺳﻮﺩﻫﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻭ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﭘﻮﻟﯽﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ﻫﻨﮕﻔﺘﯽ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﺍﮔﺮ ﺍﹸﻭﹺﺭﺳﺘﻮﻥ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‬
‫ﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﺓ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۴۷‬ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻤﻮﺩ ﺑﻪﺟﻬﺖﺁﻧﮑﻪ ﺍﺭﺯﺵﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎﻻ ﺭﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺑﺪﺍﻥ‬
‫ﻣﻌﻨﺎﺳﺖﮐﻪ ﻭﯼ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﺭﺯﺵﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻓﻘﻂ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺭﺯﺵ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺭﺍ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻧﻈﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻭ ﺍﺭﺯﺵ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﺳﺖ ﻫﻤﺎﻥ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺟﺰﺁﻥ‬
‫ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﻌﺪﺍﹰ ﺩ‪‬ﻡ ﺧﺮﻭﺱ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﺭﺯﺵﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻳﮑﯽ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍ ﻣ‪‬ﺎ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﺓ ﺑﺎﻻﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۵۶‬ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﯽﺷﺪ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺍﹸ ﻭﹺﺭﺳﺘﻮﻥ‬

‫)‪"a moral sense of the enhanced value of his money" (۱‬‬

‫‪۶۵۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻫﻴﭻ ﺑﻮﺋﯽ ﺍﺯﺁﻥ ﻧﺒﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﻧﺸﺎﻧﯽ ﺍﺯ ﺭﻭﺁﻣﺪﻥ ﻧﻮﻋﯽ ﻳﮑﹼﻪﺳﻮﺍﺭﹺ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ‬
‫ﻳﻌﻨﯽﺁﻥﮐﺴﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻬﺮﻩ ﺭﺍ ﻧﻪ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻏﻴﺮ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﺩ‪ .‬ﺩﺭﺳﺖ ﻳﮑﯽﺩﻭ‬
‫ﻣﺎﻩ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺑﺤﺮﺍﻥ ‪ ۱۸۵۷‬ﻭﯼ ﺍﻋﻼﻡ ﻣﯽﺩﺍﺭﺩﮐﻪ "ﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺳﺎﻟﻢ ﺍﺳﺖ"‪.‬‬
‫ﻭﯼ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫‪" . ۳۷۲۲‬ﺗﺼﻮ‪‬ﺭ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ‪ ،‬ﺳﻮﺩ ﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺩﭼﺎﺭ ﺍﺧﺘﻼﻝ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺧﻄﺎﯼ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻭ‪‬ﻻﹰ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﻧﹸﺪﺭﺗﺎﹰ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺪﺕ ﺩﺭﺍﺯﯼ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ‬
‫ﺍﮔﺮ ﻧﺮﺥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﺪﺕ ﺩﺭﺍﺯﯼ ﻃﻮﻝ ﺑﮑﺸﺪ ﻭ ﻣﻬﻢ‪ ‬ﺑﺎﺷﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻌﻨﯽ‬
‫ﻣﯽ ﺩﻫﺪﮐﻪ ﺍﺭﺯﺵﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺭﺯ ﺵﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭼﺮﺍ ﺑﺎﻻ ﻣﯽ ﺭﻭﺩ؟ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺁﻧﮑﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﻻ ﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪".‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎﺳﺖﮐﻪ ﻣﺎ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺁﮔﺎﻩ ﻣﯽﺷﻮﻳﻢﮐﻪ "ﺍﺭﺯﺵﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ" ﺩﺍﺭﺍﯼ ﭼﻪ ﻣﻌﻨﺎﺋﯽ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺪﺕ ﺩﺭﺍﺯﯼ ﺑﺎﻻ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻭﻟﯽ ﻧﻔﻊﺗﺼﺪ‪‬ﯼ‬
‫ﺗﻨﺰﻝﮐﻨﺪ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪﮐﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺍﻋﻈﻢ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺒﻠﻌﺪ‪.‬‬
‫‪" . ۳۷۲۴‬ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺷﮕﺮﻑ ﮐﺴﺐ ﻭﮐﺎﺭ ﺩﺭﮐﺸﻮﺭ ﻣﺎ ﻭ‬
‫ﺗﺮﻗﯽ ﺑﺰﺭﮒ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ‪‬ﮔﻠ‪‬ﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﺧﻼﻝ‬
‫ﺩﺭﺁﻥ ﻫﺮﺩﻭ ﭼﻴﺰﯼ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﻋﻠﹼﺖ ﻭﻳﮋﺓ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻮﺩﻩﺍﻧﺪ ﺍﻳﻦ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺣﺮﻑ ﺑﺎﻃﻠﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺁﻥ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﻧﻴﺴﺖ ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪﮔﻔﺖ‪".‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﮔﻔﺘﺎﺭ ﺩﺭﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﻓﯽ ﺍﻟ ‪‬ﻤﺜﹶﻞ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﺔ ﺳﻮﺩ ﻣﻌﻠﻮﻝ ﺗﺮﻗﯽ ﻗﻴﻤﺖ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﻔﺘﻪ ﺑﺎﺯﯼ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﮔﺮ ‪‬ﮔﻠ‪‬ﻪ‬
‫ﺷﻮﺩﮐﻪ ﺗﺮﻗﯽ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﺧﻼﻝ ﺩﺭ ﻋﻠﹼﺖ ﺁﻥ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﻔﺘﻪ ﺑﺎﺯﯼ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ ﺁﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﮔﻮﻳﺎ ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺍﺳﺖ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ .‬ﺍﻳﻨﮑﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺳﺒﺐ ﻭﻳﮋﺓ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻭﻳﺮﺍﻥ‬
‫ﺳﺎﺯﺩ ﻓﻘﻂ ﺑﺮﺍﯼ ﺭﺑﺎﺧﻮﺍﺭﯼ ﮐﻪ ﺩﻟﺪﺍﺩﺓ ﻧﺮﺥ ﺑﺎﻻﯼ ﺑﻬﺮﻩ ﺍﺳﺖ ﻳﮏ ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺭﻭﻣﻴﺎﻥ ﺳﺒﺐ ﻓﺘﻮﺣﺎﺕﺁﻧﺎﻥﮔﺮﺩﻳﺪ ﻭﻓﺘﻮﺣﺎﺕﺁﻧﺎﻥ ﺳﺒﺐ ﺍﺯﺩﺳﺖﺭﻓﺘﻦ ﺑﺰﺭﮔﯽﺷﺎﻥ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﺗﻮﺍﻧﮕﺮﯼ ﺳﺒﺐ ﺗﺠﻤ‪‬ﻞ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺗﺠﻤ‪‬ﻞ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻭﻳﺮﺍﻥﮐﻨﻨﺪﻩﺍﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺩﺍﺭﺍﺋﯽ ﺍ‪‬ﻋﻤﺎﻝ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۵۲‬‬

‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺷﮕ‪‬ﻔﺘﺎ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪﯼ! ﻫﻴﭻ ﻭﺳﻴﻠﻪﺍﯼ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺯ ﺍﺣﺘﺮﺍﻣﯽﮐﻪ "ﻣﻨﻄﻖ"‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﺮ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺁﺭﻳﺴﺘﻮﮐﺮﺍﺕ ﺗﺎﺯﻩﺑﻪﺩﻭﺭﺍﻥ ﺭﺳﻴﺪﻩ)‪ (١‬ﺩﺭ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺑﺮﺍﻧﮕﻴﺨﺖ‪،‬‬
‫ﺣﻤﺎﻗﺖ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﻮﺭﮊﻭﺍﺋﯽ ﮐﻨﻮﻧﯽ ﺭﺍ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺍﮔﺮ ﻫﻢ ﻧﺮﺥ ﺑﺎﻻﯼ‬
‫ﺳﻮﺩ ﻭ ﺗﻮﺳﻌﺔ ﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﻋﻠﹼﺖ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺯ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺑﺎﻻﯼ ﺑﻬﺮﻩ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﻋﻠﹼﺘﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﻻﺑﻮﺩﻥ ﺳﻮﺩ ﺗﻠﻘﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺳﺆﺍﻟﯽﮐﻪ ﻣﻄﺮﺡ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺩﺭﺳﺖ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﺍﺩﺍﻣﺔ ﺍﻳﻦ ﺑﻬﺮﺓ ﺑﺎﻻ )ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ‬
‫ﺑﺤﺮﺍﻥ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﺷﺪ( ﻳﺎ ﺻﻌﻮﺩ ﺁﻥ ﺑﻪ ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ ﻗﻠﹼﺔ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﻴﺎﻓﺖﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺑﺎﻻﯼ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺍﺯ ﻣﺪﺗﯽ ﭘﻴﺶ ﺍﻳﻦ ﺟﻬﺎﻥ ﻓﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﻭﺩﺍﻉ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺑﻮﺩ؟‬
‫ﻼ ﺍﺯ‬
‫‪" . ۳۷۱۸‬ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺗﺮﻗﯽ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﺓ ﻧﺮﺥ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺳﺮﻭﮐﺎﺭ ﺑﺎ ﻭﺿﻌﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪﮐﺎﻣ ﹰ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺍﺭﺯﺵﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭﮔﻤﺎﻥ ﻣﯽ ﮐﻨﻢﮐﻪ ﺳﺒﺐ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ‬
‫ﻫﺮﮐﺲ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭﮐﻤﺎﻝ ﺭﻭﺷﻨﯽ ﭘﻴﺪﺍ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺖ ﺭﺍ ﻣﺘﺬﮐﺮ ﺷﺪﻩﺍﻡﮐﻪ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﻃﯽ‪ ۱۳ ‬ﺳﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎ ﺣ‪‬ﮑﻤﻔﺮﻣﺎ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺯ ‪ ۴۵‬ﺑﻪ ‪۱۲۰‬‬
‫ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺔ ﺭﻭﻳﺪﺍﺩﻫﺎﺋﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﺍﺩﺓ ﮐﻮﺗﺎﻩ‪‬‬
‫ﺭ‪‬ﻗﹶﻤﯽ ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦ ﺁﻧﺴﺖ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﺄﻣ‪‬ﻞ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻥ ﻋﻈﻴﻢ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮐﻪ ﻻﺯﻣﺔ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻏﻮﻝ ﺁﺳﺎﯼ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺍﺳﺖ ﺍﻧﺪﻳﺸﻴﺪ ﻭ ﺩﺭﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺩﺭﻧﻈﺮ ﺩﺍﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﻨﺒﻊ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻋﺮﺿﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻫﻨﮕﻔﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﭘﺲﺍﻧﺪﺍﺯ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﺔ ﮐﺸﻮﺭ‪ ،‬ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ‬
‫ﺳﻪﭼﻬﺎﺭ ﺳﺎﻝ ﺍﺧﻴﺮ ﺻﺮﻑ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺟﻨﮕﯽ ﻏﻴﺮﺳﻮﺩﺁﻭﺭ ﺷﺪﻩ ﺍ ﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﺍ‪‬ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﮐﻨﻢ‬
‫ﺩﺭ ‪‬ﺷﮕ‪‬ﻔﺘﻢ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪﻣﺮﺍﺗﺐ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻳﺎ ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺗﻌﺠ‪‬ﺐ‬
‫ﺩﺍﺭﻡ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﻧﺒﺎﻝ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﻋﻈﻴﻢ ﻣﺸﮑﻼﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯﺁﻧﭽﻪﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﻳﺎﻓﺘﻪﺍﻳﺪ‬
‫ﺷﺪﻳﺪﺗﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪".‬‬
‫ﺑﺎ ﭼﻪ ﺗﹶﺮﺩ‪‬ﺳﺘﯽ ﻋﺠﻴﺒﯽ ﺭﺑﺎﺧﻮﺍﺭﹺ ﻣﻨﻄﻖﺷﻨﺎﺱﹺ ﻣﺎ ﮐﻠﻤﺎﺕ ﺭﺍ ﺳ‪‬ﺮﻫ‪‬ﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ! ﺑﺎﺯ ﻳﮏﺑﺎﺭ‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‪dung – hill aristocrat :‬‬

‫‪۶۵۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﻟﻨﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺵ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ! ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﯽ ﺭﺳﺪﮐﻪ ﻭﯼ‬
‫ﻣﯽ ﭘﻨﺪﺍﺭﺩ ﺍﺯ ﻳﮏﺳﻮﮔﺴﺘﺮﺵ ﻋﻈﻴﻢ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮﮔﻮﻳﺎ "ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ" ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼﺁﻥ "ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻋﻈﻴﻤﯽ"‬
‫ﺭﺍﻩ ﻣﯽﺍﻓﺘﺪ ﺗﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺷﮕﺮﻑ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﻨﺰﻝ ﻣﻘﺼﻮﺩ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ! ﺁﺧﺮ ﻣﮕﺮ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻋﻈﻴﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﺒﻮﺩ ﻭﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻮﺟﺪ ﺗﻘﺎﺿﺎ‬
‫ﺑﻮﺩ ﻣﮕﺮ ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﻋﺮﺿﻪ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻧﻤﯽﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺣﺘﹼﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻋﺮﺿﺔ ﭘﻮﻝ ـ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻤﯽﺷﺪ؟ ﺍﮔﺮ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺯﻳﺎﺩ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻤﻮﺩ ﻓﻘﻂ ﺍﺯﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﺑﻮﺩ ﮐﻪ‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮ ﻣﺎﻳﻪ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ ﺍﺯ ﻋﺮﺿﻪ ﺭﺷﺪﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺑﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ‬
‫ﺁﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺭﻭﻧﻖ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﺁﻥ ﺷﺪﮐﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫"ﺗﺴﻬﻴﻼﺕ" )‪ (١‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ ﻭ ﻇﺎﻫﺮﺍﹰ ﺁﻧﭽﻪﮐﻪ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ ﻣﺎ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ "ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻋﻈﻴﻢ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ"ﻣﯽﻓﻬﻤﺪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺍﺧﻴﺮﺍﻟﺬﮐﺮﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﻠﹼﻢﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﺗﻮﺳﻌﺔ‬
‫ﺳﺎﺩﺓ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺻﺎﺩﺭﺍﺗﯽ ﺭﺍ ﺍﺯ ‪ ۴۵‬ﺑﻪ ‪ ۱۲۰‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﺑﺎﻻ ﻧﺒﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺼﻮﺩ‬
‫ﺍﹸﻭﹺﺭﺳﺘﻮﻥ ﺍﺯ ﺍﻳﻦﮔﻔﺘﻪ ﭼﻴﺴﺖﮐﻪ ﭘﺲﺍﻧﺪﺍﺯﻫﺎﯼ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﺔ ﮐﺸﻮﺭﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺟﻨﮓ ﮐﺮﻳﻤﻪ‬
‫ﺑ‪‬ﻠﻊ ﻣﯽﺷﺪ ﻣﻨﺒﻊ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻋﺮﺿﻪ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺑﺮﮒ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ؟ ﺍﻭ‪‬ﻻﹰ ﭘﺲ ﺩﺭ‬
‫ﺳﺎﻝ ﻫﺎﯼ ‪۱۷۹۲‬ـ ‪ ۱۸۱۵‬ﮐﻪ ﺟﻨﮕﯽ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﮐﻮﭼﮏ ﮐﺮﻳﻤﻪ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺩﺍﺷﺖ‪،‬‬
‫ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺑﻪﭼﻪ ﻧﹶﺤﻮ‪ ‬ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﻣﯽﻧﻤﻮﺩ؟ ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﺍﮔﺮ ﻣﻨﺒﻊ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺧﺸﮏ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﭘﺲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺍﺯﮐﺪﺍﻡ ﻣﻨﺒﻊ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺩﺍﺷﺖ؟ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﯼ ﮐﻪ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺍﺳﺖ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺍﺯﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﺧﺎﺭﺟﻪ‬
‫ﻣﺴﺎﻋﺪﻩ ﺍﯼ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﮔﺮ ﺩﺭﮐﻨﺎﺭ ﻣﻨﺒﻊ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻳﮏ ﻣﻨﺒﻊ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﻫﻢ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﻣﯽ ﺩﺍﺷﺖ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﭼﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩﻝ ﺍﻧﮕﻴﺰﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﻳﮏ ﮐﺸﻮﺭ ﻣﯽ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺳﺮﭼﺸﻤﺔ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺟﻨﮓ ﻭ ﻣﻨﺒﻊ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ‬

‫)‪ Accommodation (۱‬ﻳﻌﻨﯽﮔﺸﺎﻳﺶ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ‪.‬‬

 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۵۴‬‬

‫ﺍﮔﺮ ﻓﻘﻂ ﻫﻤﺎﻥ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻗﺪﻳﻤﯽ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺑﻮﺩﺁﻳﺎ ﻣﻤﮑﻦ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺍﺯﺭﺍﻩ ﻧﺮﺥ ﺑﺎﻻﯼ ﺑﻬﺮﻩ‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮﮐﻨﺪ؟ ﺁﻗﺎﯼ ﺍﹸﻭﹺﺭﺳﺘﻮﻥ ﻇﺎﻫﺮﺍﹰ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﭘﺲﺍﻧﺪﺍﺯﻫﺎﯼ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﺔ‬
‫ﮐﺸﻮﺭ )ﮐﻪ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺍﺩ‪‬ﻋﺎﯼ ﻭﯼ ﻣﺼﺮﻑ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ( ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﮔﺮ ﻫﻴﭻ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﻭﺍﻗﻌﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺗﺮﻗﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻭﻗﻮﻉ‬
‫ﻧﻤﯽﻳﺎﻓﺖ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺕ ﺭﻭﯼ ﺍﻳﻦ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﭘﻮﻝ ﭼﻪ ﻓﺎﻳﺪﻩﺍﯼ ﺩﺍﺷﺖ؟‬
‫ﺍﹸﻭﹺﺭﺳﺘﻮﻥ ﺁﻥ ﺗﺮﻗﯽ "ﺍﺭﺯﺵﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ" ﺭﺍ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺑﺎﻻﺑﻮﺩﻥ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺑﺎ‬
‫ﺗﺮﻗﯽﺋﯽﮐﻪ ﺍﺯﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﺓ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺑﺎﻫﻢ ﻣﺨﻠﻮﻁ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﻋﻠﻠﯽ ﮐﻪ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺍﺯ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎﻻ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﺩ‪ .‬ﺧﻮﺩ‬
‫ﺍﹸﻭﹺﺭﺳﺘﻮﻥ ﻣﺜﺎﻟﯽ ﺫﮐﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۴۷‬ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﮐﺎﻫﺶ ﺍﺭﺯﺵﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﻭﯼ ﺑﻨﺎﺑﺮﻣﺼﻠﺤﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﺍﺭﺯﺵﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺭﺍ ﮔﺎﻩ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻣﯽﺳﻨﺠﺪ ﻭﮔﺎﻩ ﺑﺎ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪.‬‬
‫ﻧﺎﺩﺭﺳﺘﯽ ﻟﹸﺮﺩ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ ﻣﺎ‪ ،‬ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﺩﻳﺪ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭﺍﻧﻪﺍﯼﮐﻪ ﺍﺳﺘﺎﺩﻣﺂﺑﯽ ﻭﯼ ﺁﻥ‬
‫ﺭﺍ ﺑﺎﺭﹺﺯﺗﺮ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻧﭽﻪ ﺫﻳﻼﹰ ﻣﯽﺁﻭﺭﻳﻢ ﺑﺎﺯ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪:‬‬
‫‪) . ۳۷۲۸‬ﭘﺮﺳﺶ‪" (:‬ﮔﻔﺘﻴﺪﮐﻪ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ ﻧﺮﺥ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺍﺳﺎﺳﯽ‬
‫ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﻟﻄﻔﺎﹰ ﺑﮕﻮﺋﻴﺪ ﭼﻪﭼﻴﺰﯼ ﺭﺍ ﺷﻤﺎ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻧﺮﺥ ﻋﺎﺩ‪‬ﯼ ﺳﻮﺩ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﮐﻨﻴﺪ؟"‬
‫ﺁﻗﺎﯼ ﺍﹸﻭﹺﺭﺳﺘﻮﻥ ﺍﻇﻬﺎﺭ ﻣﯽﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﺳﺆﺍﻝ "ﻏﻴﺮﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ"‪.‬‬
‫‪" . ۳۷۲۹‬ﻓﺮﺽﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ ‪ ۷‬ـ ‪ %۱۰‬ﺑﺎﺷﺪ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺁﻳﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻳﮏ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭﻧﺮﺥ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﻣﺜﻼﹰ ﺍﺯ‪ %۲‬ﺑﻪ‪ ۷‬ﻳﺎ ‪ % ۸‬ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺍﺳﺎﺳﯽ‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟"‬
‫)ﺧﻮﺩ ﺳﺆﺍﻝ ﻧﺮﺥ ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﻭ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﺨﻠﻮﻁ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﻧﺪﺍﺭﺩﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻣﻨﺒﻊ ﻣﺸﺘﺮﮎ ﺑﻬﺮﻩ ﻭ ﻧﻔﻊﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺳﺖ ﻧﺨﻮﺭﺩﻩ ﺑﺎﻗﯽ ﺑﮕـﺬﺍﺭﺩ ﻭﻟﯽ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻔـﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺭﺍ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪(.‬٭ ﺍﻳﻨﮏ‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬

‫٭ ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﭘﺮﺍﻧﺘﺰ ﺑﺴﺘﻪ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪) .‬ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺲ(‬

‫‪۶۵۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﭘﺎﺳﺦ ﺍﹸﻭﹺﺭﺳﺘﻮﻥ ‪:‬‬

‫"ﺍ ﻭ‪ ‬ﻻﹰ ﺍﻫﻞ ﮐﺴﺐ ﻭﮐﺎﺭ ﻧﺮﺥ ﺗﻨﺰﻳﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺍﺳﺎﺱ ﺳﻮﺩ ﺁﻧﺎﻥ ﻟﻄﻤﻪ ﺯﻧﺪ ﻧﻤﯽ ﭘﺮﺩﺍﺯﺩ‪.‬‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ ﮐﺴﺐ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﻌﻄﻴﻞﮐﻨﻨﺪ‪".‬‬
‫)ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ ﺑﻪﺷﺮﻁﺁﻧﮑﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﺪﻭﻥ ﻭﺭﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺍﻗﺪﺍﻣﯽ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺳﻮﺩ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﻻﺳﺖ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺭﺍ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﻧﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﺧﻮﺩ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﻪﺁﻥ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺑﻪﻣﺤﺾ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺳﻮﺩ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺍﺳﺖ ﺍﺿﻄﺮﺍﺭﺍﹰ ﺑﻪﺍﻳﻦﮐﺎﺭ ﻣﺒﺎﺩﺭﺕ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪(.‬‬
‫"ﺗﻨﺰﻳﻞ ﻳﻌﻨﯽ ﭼﻪ؟ ﭼﺮﺍ ﮐﺴﯽ ﺳﻔﺘﻪ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ؟‪ ...‬ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﺩ‪".‬‬
‫)ﺍﻳﺴﺖ! ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻧﮑﻪ ﻣﯽ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﭘﻮ ﻝﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺵ ﮐﻪ ﺭﺍﮐﺪ ﻣﺎﻧﺪﻩ‬
‫ﻣﺴﺎﻋﺪﻩ ﺑﮕﻴﺮﺩ ﻭ ﻣﺎﻧﻊ ﺍﺯ ﺗﻌﻄﻴﻞﮐﺴﺐ ﻭﮐﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻧﮑﻪ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺍﺳﺖ ﺑﺪﻫﯽ‬
‫ﺳﺮﺭﺳﻴﺪﻩﺍﯼ ﺭﺍ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﮐﻨﺪ‪ .‬ﻭﯼ ﻓﻘﻂ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﹶﻃﻠﹶﺐ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﮐﺴﺐﻭ‬
‫ﮐﺎﺭﺵ ﺧﻮﺏ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺣﺘﹼﺎ ﺍﮔﺮﻫﻢﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺑﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﺭﻭﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻏﻴﺮ ﺳﻔﺘﻪ‪-‬‬
‫ﺑﺎﺯﯼ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﺎﺩﻩ ﺑﺮﺍﯼﮔﺴﺘﺮﺵﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﻧﻴﺴﺖ‪(.‬‬
‫"ﺑﺮﺍﯼ ﭼﻪ ﻣﯽ ﺧﻮﺍﻫﺪﮐﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮﻭﺍﺋﯽ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩ؟ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺁﻧﮑﻪ ﻣﯽ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺍﻧﺪﺍﺯﺩ‪ .‬ﻭ ﭼﺮﺍ ﻣﯽ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ‬
‫ﺍﻧﺪﺍﺯﺩ؟ ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﺭ ﺳﻮﺩﺁﻭﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﮔﺮ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺳﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺒﻠﻌﺪ ﺍﻳﻦ ﮐﺎﺭ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﻭﯼ ﺳﻮﺩﺁﻭﺭ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪".‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻄﻖﺁﻭﺭﹺ ﺍﺯﺧﻮﺩﺭﺍﺿﯽ ﻣﯽﭘﻨﺪﺍﺭﺩﮐﻪ ﺳﻔﺘﻪ ﻓﻘﻂ ﺍﺯﺁﻥﺟﻬﺖ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ‬
‫ﮐﺴﺐ ﻭﮐﺎﺭ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﺑﺪ ﻭﮐﺴﺐ ﻭﮐﺎﺭ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻥ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽ ﮐﻨﺪﮐﻪ ﺳﻮﺩﺁﻭﺭ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣ‪‬ﮑﻢﺍﻭﻝ ﻏﻠﻂ ﺍﺳﺖ‪.‬ﮐﺎﺳﺐﮐﺎﺭ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ﺑﺮﺍﯼﺁﻥ ﺳﻔﺘﻪ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﭘﻴﺸﮑﯽ‬
‫ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺑﺪﺍﻥ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ‬
‫ﻧﮕﺎﻫﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺳﻔﺘﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻥ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﮐﺴﺐ ﻭﮐﺎﺭ ﺩﺍﻣﻨﺔ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﺍﯼ ﭘﻴﺪﺍﮐﻨﺪ ﻭ ﻳﺎ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﻟﺤﺎﻗﯽ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻳﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺩﻳﮕﺮﯼ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۵۶‬‬

‫ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ (١ ).‬ﻭ ﺍﮔﺮ ﻭﯼ ﺑﺨﻮﺍﻫﺪﮐﻪ ﮐﺴﺐ ﻭﮐﺎﺭ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺮﻣﺒﻨﺎﯼ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎ ﮐﻤﮏ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺑﻪﺍﻭ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪﮐﺮﺩ ﺯﻳﺮﺍ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻓﻘﻂ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺩﺭ‬
‫ﺩﺳﺖ ﺍﻭ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﻪﺷﮑﻞ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﻗﻄﻌﺎﹰ ﻭﯼ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻭﺍﻡ ﺛﺎﺑﺖ ﺩﺭﺍﺯ‪-‬‬
‫ﻣﺪﺗﯽ ﺑﮕﻴﺮﺩ‪ .‬ﻳﮑﹼﻪﺳﻮﺍﺭ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻣﺴﻠﹼﻤﺎﹰ ﻣﯽﮐﻮﺷﺪﮐﻪ ﺳﻔﺘﺔ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﻮﺍﺭﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺗﻨﺰﻳﻞﮐﻨﺪ‬
‫ﺗﺎ ﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬ﮐﺎﺭ ﻧﺎﭘﺎﮐﯽ ﺭﺍ ﺑﺎ ﮐﺎﺭﮐﺜﻴﻒ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻪ‬
‫ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﺳﻮﺩﮐﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻏﻴﺮ ﺭﺍ ﺑﻪﺗﺼﺮ‪‬ﻑ ﺧﻮﻳﺶ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺁﻗﺎﯼ ﺍﹸ ﻭﹺﺭﺳﺘﻮﻥ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺁﻧﮑﻪ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍ‪‬ﻟﺤﺎ ﻗﯽ ﻳﮑﯽ‬
‫ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ )ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺁﻧﮑﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺗﺒﺪﻳﻞﺷﺪﻥ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﻮﻝ‬
‫ﻧﻘﺪ ﺗﻠﻘﯽﮐﻨﺪ( ﺑﻪﻣﺤﺾ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻓﻮﺭﺍﹰ ﻋﻘﺐ ﻣﯽﻧﺸﻴﻨﺪ‪.‬‬
‫‪) . ۳۷۳۰‬ﺳﺆﺍﻝ‪" (:‬ﺁﻳﺎ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺍﺟﺒﺎﺭﯼ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪﮐﻪ ﭘﺲﺍﺯ ﻭﺭﻭﺩ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ‬
‫ﮐﺴﺐ ﻋﻠﯽﺭﻏﻢ ﻳﮏ ﺗﺮﻗﯽﮔﺬﺭﺍ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ‪ ،‬ﺗﺎﻣﺪﺗﯽ ﻫﻤﭽﻨﺎﻥ ﻣﺎﻧﻨﺪﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪﻣﻌﺎﻣﻼﺕ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﻫﻨﺪ؟ ـ ) ﺍﹸ ﻭﹺﺭﺳﺘﻮﻥ‪" (:‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺗﺮﺩﻳﺪﯼ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻳﮏ ﻣﻌﺎﻣﻠﺔ ﺗﻨﻬﺎ ﻭ‬
‫ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺍﮔﺮﮐﺴﯽ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﺓ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺑﻬﺮﺓ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ‬
‫ﺁﻭﺭﺩ‪ ،‬ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼ ﻣﻄﺒﻮﻉﺗﺮ ﺍﺳﺖ‪".‬‬
‫ﺑﺮﻋﮑﺲ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﮐﻪ ﺁﻗﺎﯼ ﺍﹸ ﻭﹺﺭﺳﺘﻮﻥ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ "ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ" ﻧﺎﮔﻬﺎﻥ ﻓﻘﻂ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺧﻮﻳﺶ ﺭﺍ ﻣﯽﺑﻴﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺷﺨﺼﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻧﺰﺩ ﻭﯼ ﺳﻔﺘﻪ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺁﺩﻡ‬
‫ﺑﯽﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ ﺯﻳﺮﺍ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﯼ ﺩﺭ ﺷﮑﻞﮐﺎﻻ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻳﺎ ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻟﯽ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﺵ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺳﻔﺘﻪﺍﯼ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺟﻨﺎﺏ ﺍﹸﻭﹺﺭﺳﺘﻮﻥ ﺑﻪﺷﮑﻞ ﺩﻳﮕﺮ ﭘﻮﻝ‬
‫‪‬ﺑﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻳﮑﺒﺎﺭﻩ ﺍﻳﻦ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻧﺎﻣﺤﺪﻭﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬

‫) ‪ (۱‬ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﻣﻘﺼﻮﺩ ﺳﻔﺘﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺻﺎﺣﺐﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺑﺎﺑﺖ ﻓﺮﻭﺵﮐﺎﻻﯼ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ‬
‫ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺳﭙﺲﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺎﻧﮏ ﻳﺎ ﻧﺰﺩ ﺷﺨﺺ ﺛﺎﻟﺜﯽ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﭘﻮﻝ ﻧﻘﺪ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬
‫‪۶۵۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫‪" . ۳۷۳۲‬ﺩﺭﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎﯼ ﺳﺎﻝ‪ ،۱۸۴۴‬ﺁﻳﺎ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻴﺪ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦﮐﻨﻴﺪﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ‬

‫ﺗﻘﺮﻳﺒﯽ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺎ ﺫﺧﻴﺮﺓ ﻃﻼﯼ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ؟ ﺁﻳﺎ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﻭﻗﺘﯽ ﻃﻼﯼ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪ ‪ ۹‬ﺗﺎ ‪ ۱۰‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽﺷﺪ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ‪ ۶‬ﻳﺎ ‪ % ۷‬ﺑﻮﺩ ﻭ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻃﻼﯼ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪ ‪ ۱۶‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﺭﺳﻴﺪ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺩﺭﺣﺪﻭﺩ ‪ ۳‬ﺗﺎ ‪ %۴‬ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺖ؟"‬
‫)ﺳﺆﺍﻝ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﻣﯽ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﹸﺍ ﻭﹺﺭﺳﺘﻮﻥ ﺭﺍ ﻭﺍﺩﺍﺭﮐﻨﺪ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺭﺍ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺗﺄﺛﻴﺮﯼ ﮐﻪ‬
‫ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻃﻼﯼ ﺑﺎﻧﮏ ﺭﻭﯼﺁﻥ ﺍ‪‬ﻋﻤﺎﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺩﻫﺪ ﻭ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ‪ ‬ﻣﺘﺄﺛﺮ ﺍﺯ ﺍﺭﺯﺵﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪(.‬‬
‫"ﻣﻦ ﻧﻤﯽﮔﻮﻳﻢﮐﻪ ﻭﺿﻊ ﭼﻨﻴﻦﺍﺳﺖ‪ ...‬ﻭﻟﯽﺍﮔﺮ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺑﺎﺷﺪ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺑﻪﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻘﺮ‪‬ﺭﺍﺕ ﺳﺨﺖﺗﺮﯼ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ‪ ۱۸۴۴‬ﺩﺭﻧﻈﺮﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﻫﺮﭼﻪ ﺫﺧﻴﺮﺓ ﻃﻼ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪﻫﻤﺎﻥ ﻧﺴﺒﺖ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﺧﻮﺍﻫﺪ‬
‫ﺑﻮﺩ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺍﻳﻦ ﻧﮕﺮﺵ ﺩﺳﺖﺑﻪﮐﺎﺭ ﺷﻮﻳﻢ ﺗﺎ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺫﺧﻴﺮﺓ ﻃﻼ ﺭﺍ‬
‫ﺑﯽﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺑﺎﻻ ﺑﺮﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﻴﻢ ﺑﻬﺮﻩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺻ‪‬ﻔﺮ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺩﻫﻴﻢ‪".‬‬
‫ﺑﺎﺯﭘ‪‬ﺮﺱﮐﻪﻟﯽ)‪ (١‬ﺑﺪﻭﻥﺁﻧﮑﻪ ﺍﻳﻦﺷﻮﺧﯽ ﺩﺭ ﺍﻭ ﻣﺆﺛﺮ ﺍﻓﺘﺪ ﺑﻪﺗﺤﻘﻴﻖﺧﻮﺩ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪:‬‬
‫‪" . ۳۷۳۳‬ﻓﺮﺿﺎﹰ ﺍﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽﺑﻮﺩ ﻭ ‪ ۵‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻃﻼ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺮﻣﯽﮔﺸﺖ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ‬
‫ﺫﺧﻴﺮﺓ ﻃﻼ ﺩﺭ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺷﺶ ﻣﺎﻩ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺑﻪ ‪ ۱۶‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﺑﺎﻟﻎ ﻣﯽﮔﺮﺩﻳﺪ ﻭ ﺍﮔﺮ ﻓﺮﺿﺎﹰ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺍﺯ ‪ ۳‬ﺗﺎ ‪ % ۴‬ﺗﻨﺰﻳﻞ ﻣﯽ ﻧﻤﻮﺩ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽﺷﺪﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺍﺯ‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻴﺰﺍﻥﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﻧﺎﺷﯽ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ؟ ـ ﻣﻦﮔﻔﺘﻪﺍﻡﮐﻪ ﺗﺮﻗﯽ ﺷﮕﺮﻑ ﺍﺧﻴﺮ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ‪،‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﻧﻪ ﺗﻨﺰﻝ ﺑﻬﺮﻩ‪ ،‬ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻧﺰﺩﻳﮑﯽ ﺑﺎﮔﺴﺘﺮﺵ ﺑﺰﺭﮒﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪".‬‬
‫ﻭﻟﯽﺁﻧﭽﻪ ) ﮐﻪﻟﯽ( ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ ﺍﻳﻨﺴﺖ‪ :‬ﺍﮔﺮ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎﮐﺎﻫﺶ ﺫﺧﻴﺮﺓ‬
‫ﻃﻼ ﻋﻼﻣﺖﮔﺴﺘﺮﺵﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺍﺳﺖ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﻫﻤﺮﺍﻩ‬
‫ﺑﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺫﺧﻴﺮﺓ ﻃﻼ ﻧﺸﺎﻧﺔ ﮐﺎﻫﺶ ﮐﺴﺐ ﻭﮐﺎﺭ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﺍﹸ ﻭﹺﺭﺳﺘﻮﻥ ﺟﻮﺍﺑﯽ‬
‫ﻧﺪﺍﺭﺩ ﮐﻪ ﺑﺪﻫﺪ‪.‬‬

‫)‪Cayley (1‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۵۸‬‬

‫‪) . ۳۷۳۶‬ﺳﺆﺍﻝ‪" (:‬ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﯽﺩﻫﻢﮐﻪ ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﯽ )ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺧﻄﺎﺏ‬
‫ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺣﻀﺮﺕ ﻟﺮﺩﻣﻘﺎﻣﯽ) ‪ (١‬ﺍﺳﺖ( ﻓﺮﻣﻮﺩﻩ ﺍﻳﺪﮐﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﭘﻮﻝ ﺍﻓﺰﺍﺭﯼ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﺩﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪".‬‬
‫)ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﺩﺭﺳﺖ ﺩﺭﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺍﻓﺰﺍﺭ ﺗﻠﻘﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﭘﻮﻝ ﺷﮑﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪(.‬‬
‫"ﺁﻳﺎ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡﮐﺎﻫﺶ ﺫﺧﻴﺮﺓ ﻃﻼ )ﺫﺧﻴﺮﺓ ﻃﻼﯼ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ( ﺩﺷﻮﺍﺭﯼ ﺑﺰﺭﮒ‬
‫ﺑﻪﻋﮑﺲ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺩﺳﺖﻳﺎﺑﯽ ﺑﻪﭘﻮﻝ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ؟" ـ ) ﺍﹸﻭﹺﺭﺳﺘﻮﻥ‪(:‬‬
‫" ﻧﻪ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭﺟﺴﺘﺠﻮﯼ ﭘﻮﻝ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﻏﻴﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ‬
‫ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﯽ ﮐﻮﺷﻨﺪ ﭘﻮﻝ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﻧﺪ‪ .‬ﭼﺮﺍ ﺍﻳﻨﺎﻥ ﺩﺭﺻﺪﺩ ﺩﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ‬
‫ﺑﺮﻣﯽﺁﻳﻨﺪ؟‪ ...‬ﺑﺮﺍﯼﺁﻧﮑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﻮﻝ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺩﺳﺖ ﻳﺎﺑﻨﺪ‬
‫ﺗﺎ ﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺗﺤﺖ ﺭﻫﺒﺮﯼﮐﺴﺎﻧﯽ ﺩﺭﺁﻳﺪﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪".‬‬
‫ﻭﯼ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺁﺷﮑﺎﺭﺍ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪﮐﻪﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﻭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻭ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻓﻘﻂ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺲ‪.‬‬
‫‪" . ۳۷۳۷‬ﻣﮕﺮﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﺕ ﻣﯽ ﮐﺸﻨﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؟ ـ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﺕ‬
‫ﻣﯽﮐﺸﻨﺪ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭ ﻧﻴﺰ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪".‬‬
‫ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺤﮑﻢ ﻣﯽﻧﺸﻴﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﻭﯼ ﺳﺆﺍﻝ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﺑﺮﺍﺕ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﻓﺮﻭﺧﺘﻪﺍﻧﺪ‬
‫ﻭ ﻳﺎ ﺑﺎﺭﮔﻴﺮﯼ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﻧﺪ‪ .‬ﻭﯼ ﻣﻨﮑﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﺮﺍﺕ ﻫﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﮐﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ ﻃﻼﺳﺖ ) ‪ ( ۳۷۴۱ ، ۳۷۴۰‬ﮐﺎﻣﻼﹰ ﻣﻌـﺮ‪‬ﻑ ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﻻ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺩﻳﮕﺮ ﮐﻤﯽ‬
‫ﺑﯽﺷﺮﻣﯽ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪" . ۳۷۴۲‬ﺁﻳﺎ ﻫﺪﻑ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﭘﻮﻝﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﻧﻴﺴﺖ؟ ـ ﻧﻪ‪ .‬ﻫﺪﻑ ﺑﺮﺍﺕ ﮐﺸﯽ‬
‫ﭘﻮﻝﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﺩﻥ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭘﻮﻝﺩﺭﺁﺭﯼ ﻫﺪﻑ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺑﺮﺍﺕ ﺍﺳﺖ‪".‬‬
‫ﺑﺮﺍﺕﮐﺸﯽﻋﺒﺎﺭﺕﺍﺯﺗﺒﺪﻳﻞﮐﺎﻻﺑﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﺍﺯ ﺍﹶﺷﮑﺎﻝﭘﻮﻝ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻢﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ‬

‫)‪Your Lordship (1‬‬

‫‪۶۵۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺑﺮﺍﺕ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺍﻳﻦ ﭘﻮﻝ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﺑﻪ ﻧﻮﻉ ﺩﻳﮕﺮ ﺁﻥ ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻠﻴﻂ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﻫﺮﺣﺎﻝ ﺁﻗﺎﯼ ﺍﹸ ﻭﹺﺭﺳﺘﻮﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﻫﺪﻑ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﮔﻴﺮﯼ ﭘﻮﻝ ﺩﺭﺁﺭﯼ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻗﺒﻼﹰ ﻭﯼ ﺑﺮﺁﻥ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﻤﯽﮔﻴﺮﺩﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺷﮑﻠﯽ‬
‫ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺳﺎﺯﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﻫﺪﻑ ﺁﻥ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﺩﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﻟﺤﺎﻗﯽ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪" . ۳۷۴۳‬ﺧﻮﺍﺳﺖ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﺍﻫﻞﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭﮐﻪ ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎﺭ ﺳﺮﺍﺳﻴﻤﮕﯽ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‬
‫ﭼﻴﺴﺖ؟ ﭘﺪﻳﺪﻩﺍﯼﮐﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺍﻇﻬﺎﺭﺍﺕ ﺷﻤﺎ ﺩﺭ ‪ ۱۸۳۷ ، ۱۸۲۵‬ﻭ ‪ ۱۸۳۹‬ﺭﻭﯼ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺁﻳﺎ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﻌﻄﻮﻑ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻳﺪ ﻳﺎﺁﻧﮑﻪ ﻣﻘﺼﻮﺩ ﺍﺯﺁﻥ‬
‫ﺑﻪ ﭼﻨﮓﺁﻭﺭﺩﻥ ﭘﻮﻝ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺍﺳﺖ؟ ـ ﻣﻘﺼﻮﺩﺁﻧﻬﺎ ﺍﻳﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﺍﺧﺘﻴﺎﺭ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﻫﻨﺪ‪".‬‬
‫ﻫﺪﻑ ﺁﻧﻬﺎ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺮﺍﺕﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺭﻭﯼ ﺧﻮﺩ ﺁﻧﻬﺎﮐﺸﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﻭ‬
‫ﻣﻬﻠﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻣﻮﺟﻮﺩﻧﺒﻮﺩﻥ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺳﺮ ﻣﯽﺭﺳﺪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺑﻪ ﺩﺳﺖﺁﻭﺭﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫ﻣﺠﺒﻮﺭ ﻧﺸﻮﻧﺪﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﮐﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺧﻮﺩ ﺁﻧﻬﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ‬
‫ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﻣﺴﻠﹼﻤﺎﹰ ﺑﻪﺑﺮﮐﺖ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﺑﯽﻣﻌﺎﺩﻝ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﭘﻮﻝ ﻓﯽﻧﻔﺴﻪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻓﻘﻂ ﺑﺎﺯﺗﺎﺑﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺍﺳﺖ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺯ ﺷﮑﻞ ﮐﺎﻻ ﻳﺎ ﻃﻠﺐ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻝ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ‪ ،‬ﺣﺘﹼﺎ ﺑﺎ ﻗﻄـﻊ ﻧﻈﺮ ﺍﺯ‬
‫ﺑﺤﺮﺍﻥﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺑﺰﺭﮔﯽﮐﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﻭﺍﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺗﻨﺰﻳﻞ‬
‫ﻓﻘﻂ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺕ ﭘﻮﻟﯽ ﺍﺯ ﺷﮑﻠﯽ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺩﻳﮕﺮ ﻳﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺕ ﺑﻪ‬
‫ﭘﻮﻝ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬

‫‪. 1 )0 [& 6-‬‬ ‫‪1‬‬ ‫*<‬ ‫‪+@ g‬‬ ‫] ‪05 $ 6-‬‬

‫) ‪(2‬‬ ‫) ‪(١‬‬
‫‪< +Q1‬‬ ‫‪,‬‬ ‫*‬ ‫‪CV‬‬ ‫‪j‬‬ ‫‡'‪.+ , R‬‬ ‫‪+G -‬‬ ‫( ‪2 +‬‬

‫)‪Norman (1‬‬
‫)‪Loyd Overstone (2‬‬
 ‫ﻡ‬‫ ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‬.‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‬ ۶۶۰

. 1 +@ , .# )' )0 L ' " - ( ? 9 0," & , <

- W'( ' ( 7, +8 .+ , R' ‡ Y;X . ,' * " 0,"
s+C~ ˆH5 2 Q1 ) 0 ' ( 3729 ) . " , 0, , +@ - )0"
CV W+9 " .(3730 ) " '# @ 0, W* •0% r0 + " #
+G N L80, Z Q& + ' .(3743) " 0, . '# , ) 0 , ) (I *
)' , 25' ' %‰ * UG[^ 4 0, j- • .+ , R'‡
- F>& 0, X 1 +@ => ^ o0\ )0 L j "#
) 0, ' < 5 ( ? 9 )' < +C )0 L o0a& Y;CD ) 0, -^
. , < 5 ,+ 9 < + )0 L @ S& .+- &
VQ *# = 0, • -- n *+& ?F ,< 0 V )p j
=7 ‰' 01 Q 7 b . Š0D +_ b , + + W+9 j5
@ 09 )' G+9 01 . +5 F>& . Š0D - )' $ * 1 W+9
< Š0D . +-V Y Q F W+9 08 . - <R+>R ) < V k0K Q
7, (-& F W+9 08 G' . , , Y; 0K +_2 5 < 5
V+ , 0, & )' => ,' , ) < V o0^ nD ' 5 < 5 @ 09
+5 0 N )' ‹ ) p+a& 2 -4 . ,2 . , < 5 < 7,
5 < V . +-V j- 0N 0 8 Z 6 +& Q ' $ * @ 09 Π1 +8
* 0 : @ 09 Œ 1 +5 CX& p+a& 2 )' ‹ . ,2 . 5
1< V 2 )' -9 nD ' ' . 08 Z 6 ' $ * +& Q < V
)0 8 <0% +K- ) F R) [8 0, 01 , @ 09 ? 9 ) -^
W+9 $ _ +5 < ) < V - ) a D • SG* ' )0… +,
+_ j> . - ~V )p a . +-V k +@ _+a@ ˆH5 . +-V
+@ )0 L j A+8 - <R+>R ˆHL ) -^ 2 A 1< V
. ( . Q1 )0 L @ S& = 0, 1 Z ' +_ Ž>C
. LH ? (I
=>• 2 ' < 5 F - , , a D U = * , -9 2 Q1
۶۶۱ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

F W+9 +_ j "# #
, < '# + ' s ( + • -- < 0Q8
* CV JFI , 0, 1
0D +@ => ^ o0\ R) 0 L @
Y 7 o; @ + =>• 2 j # ) 0 i , Currency . …'… => ,' W+9
. 1 0D U ) 1)0 L < 8 +@ - , ) < , =>•
. - I 4 ' 1 +@ 4 )0 L , $>~ 2 } 0,0 >•
)' $ * 2 Qm& .' ' )0 L aH5 C V )' %-& U < 801
Y Q> + ( )0 L +_2 . , 25' $>~ < N # 1 Z ' Ž>C
I < 0 .+- & ) 0, 0 .'(I ' ˆHL F )< V
W+9 %-& 2 0 - - I W+9 j5 < V 2 )' . , 5
. '# , 7 8/ j>
< N # 5 < 5 < <0 :' % -, =F •' F < V & +_
• V G' , < 5 @ 09 0 , ‘05 W+9 # ) -^ < V 2
% # „>C ' - 1 0, o0^ ( +@ % -, 0 * . 0,
* 0 Q ) 0, b k* • -- I 2 0 - . , I • V * 0 L
= 0, , 'Π1 )' ) 0 2 . '# , [8 '08 " #
0*b , 0, v S - Q $C, 2 > ^ 2 ' . D SG
)0 > ^ 2 j> b @ % u ' .# +@ 0, .# )'
• V G' 1 8/ • V 6- ]9 . Z*B W+9 - .#
. 0,
2 * ( < V 9:2 < N # 5 7, (-& F < V < 801
< * 7, . 0D 0 0 < ,'o _ k'0I' 0@ U +_.# . '
0D )0 L p jG S& ]j^G W+9 ' # U p jG + 0%T‰
+@ = 7, )0 L " -4 . CS_ W+9 0 , • 0N . 0 8
X Y- V * ' 2 - ) 0@ F W+9 .# L ) C V ,'
) 0@ >: 21# C-9 CD* +@ 0N ) 1B F W+9 )' #
. 78 2H, 0, • V * . +& 0N ) 01 * 0 Q 6- . 5 < 0
 ‫ﻡ‬‫ ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‬.‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‬ ۶۶۲

. +& < N # JFI G' . , 0, W F U . 8 * ' . k'0I' 0@01

' I0\U j> 5 F >a@ 0, W F 78 -H, < V *
+& < N # JFI 7, (-& < * 0, • V 2 0 - . 5 < &+
AB Π1 k'0I o0^ -^ 5 5 < +, >a@ 7, 1 )'
.# W+CD 0E ) j Œ 1 .# p 7 * s;\ ’S ) 7, 5 C
I )< V Π1 U R) 0 L > (-& K- ; ^ ]9 .
W+9 @'0I )B F j> W+9 . +-V '
0, . +-V - Q
. Q I
R+ST - I ' 1 +@ 0, U * )0 L ) + 20 -
- I G+9 • V U * )' , ) + * ' 7 j5# Y;
( .+ , R'‡ +G ) D# <t ' j- 0K ' . Q ) 0@ U * '
j .+ , R'‡ ) 0 Q ( ? 9 F •' .' +@ ) 1W+9 +
(١ )
) C * 7 _+& , 25' ( j 2 * ( + 0 "- 2 = ,ƒ
0, D I . @ +p I . j A 1 0, <+C • )'
. )0N ( 4 9 A 0,<' ( - Q V
: +8 $>~ 2 Q1 < QV +\ ] Zp' ' , aI 2 * 5[8
)%/+ = 9 ';< ) E F&* CV < , +\ @ 09 ,' + E F&"
E0V +@ - Qm& - + . 8 -- G+&' . 8 * ,) ' 8/ +
‘+ 0 [G' , 0, b W+9 ) E F& < N # 5 C 0D 2 * nE' 08 .
1 0I > / 9:2 % # ) 0 %-& @ 09 ,' • V ,) +
D I W j5 =Q1 G' Z*B @ 09 ) 0 1 G ^ j> * ,
" : +8 Zp+,' , aI 0& ' ' b " 1 0D % # @ - 1 .#
D B +5 ( 0Q 1 U , W+9 I0L 9 ) C V , G

‫( ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭘﺪﺭ ﻓﺮﻳﺪﺭﻳﺶ ﺍﻧﮕﻠﺲ ﺗﻌﻠﹼﻖ‬Ermen and Engels) ‫ﺭﻣﻦ ﻭ ﺍﻧﮕﻠﺲ‬‫( ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻣﺆﺳﺴﺔ ﺍ‬۱ )
.‫ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‬
‫‪۶۶۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫‪G+9 ‘+ 0 JFI < V 2 . --‬‬ ‫‪( ? 9 W+9‬‬ ‫‪- 1 1U Y Q,‬‬

‫‪-? 9‬‬ ‫* ‪, . …'… ,' ( ? 9‬‬ ‫…'… ‪CV 2 . , .‬‬ ‫'‬ ‫‪+5‬‬
‫) ‪(١‬‬
‫‪2 “4 ) D# b ". - #‬‬ ‫‪k 08‬‬ ‫‪,' 2 UQ‬‬ ‫‪A1‬‬ ‫( ‪0,‬‬
‫‪B. C.‬‬ ‫• &‪)08 (-‬‬ ‫‪B = 0K 5‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪1 8# + 2‬‬ ‫‪YQ‬‬
‫‪: -‬‬ ‫‪x& 1857‬‬
‫@‪• Q5 W ƒ, Evid. ". , < 0‬‬ ‫‪7,‬‬ ‫‪j‬‬ ‫_ ‪, 7, $‬‬ ‫" ‪j‬‬
‫‪. 5139‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪08 0 s+E+ 2‬‬ ‫‪0N‬‬ ‫‪U‬‬ ‫'‪L1‬‬ ‫‪aI‬‬ ‫* ‪5[8 2‬‬
‫‪[ ]>N .o b‬‬

‫‪" . ۳۷۴۴‬ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﻟﻄﻔﺎﹰ ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﻠﻘﹼﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪ‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺩﻫﻴﺪ؟ ـ )ﭘﺎﺳﺦ ﺍﹸﻭﹺﺭﺳﺘﻮﻥ‪" (:‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ‬
‫‪(capital consists of various commodities by the means‬‬ ‫ﺁﻧﻬﺎﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺭﺍﻩ ﻣﯽﺍﻓﺘﺪ‬
‫)‪ of which trade is carried on‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭﯼ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭﺳﺮﻣﺎﻳﺔﮔﺮﺩﺍﻧﯽ‪،‬ﮐﺸﺘﯽﻫﺎﯼ‬
‫ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺑﺎﺭﺍﹶﻧﺪﺍﺯﻫﺎﯼ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﮐﺸﺘﯽﺳﺎﺯﯼﻫﺎﯼ ﺷﻤﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻭﺳﺎﻳﻞﺯﻳﺴﺖ ﺷﻤﺎ‪،‬‬
‫ﺍﻟﺒﺴﺔ ﺷﻤﺎ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﮔﺮﺩﺍﻥﺍﻧﺪ‪".‬‬
‫‪" .۳۷۴۵‬ﺁﻳﺎﺣﺮﮐﺖ ﻃﻼ ﺑﻪﺧﺎﺭﺝ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎﯼ ﺯﻳﺎﻥﺁﻭﺭﯼ ﺑﺮﺍﯼﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩ؟ ـ ﺧﻴﺮ‪،‬‬
‫ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺑﺎ ﺍﻳﻦﮐﻠﻤﻪ ﻣﻌﻨﺎﺋﯽ ﻋﻘﻼﻧﯽ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪".‬‬
‫)ﺣﺎﻻ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﺌﻮﺭﯼﮐﻬﻨﺔ ﺭﻳﮑﺎﺭﺩﻭﺋﯽﹺ ﭘﻮﻝ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ(‬
‫‪" ...‬ﺩﺭﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎﺩ‪‬ﯼ ﺍﻭﺿﺎﻉ‪ ،‬ﭘﻮﻟﯽﮐﻪ ﺩﺭﺟﻬﺎﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻣﻴﺎﻥﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﺟﻬﺎﻥ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖﻫﺎﯼ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖﻫﺎ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮﺯﻳﻌﯽ )ﺗﻮﺯﻳﻊ ﭘﻮﻝ( ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ ﻣﻴﺎﻥ ﮐﺸﻮﺭ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﺯ ﻳﮏﺳﻮ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ‬
‫ﺟﻬﺎﻥ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﻣﺒﺎﺩﻟـﻪ ﺍﯼ ﺩﺭﻣﯽ ﺁﻳـﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻋﻮﺍﻣﻞ‬

‫)‪ (David Barcly) Chapman (۱‬ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﻭ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺷﺮﮐﺎﯼ ‪ Diskontbank‬ﻟﻨﺪﻥ‪.‬‬

 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۶۴‬‬

‫ﻣﺨﺘﻞ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺍﯼ ﻭﺟﻮﺩ ﺩ ﺍﺭﺩﮐﻪ ﮔﺎﻩ ﺑﻪ ﮔﺎﻩ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻋﻮﺍﻣﻞ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺮﻭﺯ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯ ﭘﻮﻝﮐﺸﻮﺭ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻪﺳﻮﯼﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﻭﺍﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪".‬‬
‫ـ ‪" . ۳۷۴۶‬ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺣﻀﺮﺗﻌﺎﻟﯽ ﺍﺻﻄﻼﺡ ﭘﻮﻝ ﺭﺍ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺑﺮﻳﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮﻣﻦﺟﻨﺎﺑﻌﺎﻟﯽ ﺭﺍ ﺩﺭﺳﺖ‬
‫ﻓﻬﻤﻴﺪﻩ ﺑﺎﺷﻢ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺭﺍ ﺯﻳﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﯽ ﺧﻮﺍﻧﺪﻳﺪ؟ ـ ﭼﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﺭﺍ ﻣﻦ ﺯﻳﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﻣﯽﺧﻮﺍﻧﺪﻡ؟ " ـ ‪" . ۳۷۴۷‬ﺻﺪﻭﺭ ﻃﻼ ﺭﺍ‪ .‬ـ ﻧﻪ ﻣﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰﯼ ﻧﮕﻔﺘﻪ ﺍﻡ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻃﻼ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﻠﻘﯽﮐﻨﻴﺪ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺑﯽﺗﺮﺩﻳﺪ ﺻﺪﻭﺭ ﻃﻼ ﻳﮏ ﺯﻳﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺮﺳﺮ ﺍﺯﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﺯ ﻓﻠﺰ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﻮﻝ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺍﺯ ﺁﻥ‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ".‬ـ ‪" . ۳۷۴۸‬ﺁﻳﺎ ﺟﻨﺎﺑﻌﺎﻟﯽ ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﻤﯽ ﻓﺮﻣﻮﺩﻳﺪ ﮐﻪ ﻳﮏ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﻧﺸﺎﻧﺔ ﺳﺎﺩﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ؟ ـ ﺑﻠﻪ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ـ ‪. ۳۷۴۹‬‬
‫"ﻭ ﻧﻤﯽ ﻓﺮﻣﻮﺩﻳﺪﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﻧﺮﺥ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺍﻧﺪﻭﺧﺘﺔ ﻃﻼﯼ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ؟ ـ ﺑﻠﻪ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﻗﺒﻼﹰ ﻣﺘﺬﮐﺮ ﺷﺪﻩﺍﻡ ﮐﻪ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ‬
‫ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩﮐﻪ ﺍﺯ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﭘﻮﻝ ﻳﮏﮐﺸﻮﺭ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺑﯽﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺍﺳﺖ‪"...‬‬
‫)ﭘﺲ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﻭﻗﺘﯽ ﺍﺯ ﭘﻮﻝ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻃﻼﯼ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺩﺍﺭﺩ‪(.‬‬
‫‪" . ۳۷۵۰‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺷﻤﺎ ﻣﯽ ﺧﻮﺍﻫﻴﺪ ﺑﮕﻮﺋﻴﺪﮐﻪ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻧﺮﺥ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺪﺕ ﺩﺭﺍﺯ‬
‫ﻭﻟﯽ ﻣﻮﻗﹼﺖ ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﻧﺮﺥ ﻋﺎﺩ‪‬ﯼ ﺧﻮﺩ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﺎﻫﺸﯽ ﺩﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﻭﯼ ﺩﺍﺩﻩ‬
‫ﺍﺳﺖ؟ ـ ﻳﮏﮐﺎﻫﺶ ﺩﺭ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺍﺯﮐﻠﻤﻪ‪ .‬ﺍﺯﺁﻥ ﭘﺲ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﺗﻘﺎﺿﺎ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭﻗﻮﻉ ﻳﺎﺑﺪ ﻧﻪ ﺩﺭ ﹺﭘﯽﹺ‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪".‬‬
‫)ﻭﻟﯽ ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺎﻻ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ = ﭘﻮﻝ ﻳﺎ ﻃﻼﺳﺖ ﻭ ﺑﺎﺯﮐﻤﯽ ﭘﻴﺶﺍﺯﺁﻥ‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﻧﺮﺥ ﺑﺎﻻﯼ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ‬
‫ﮔﺴﺘﺮﺵﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﻳﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﻧﻪ ﺍﺯ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖ ﺁﻥ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪(.‬‬
‫‪" . ۳۷۵۱‬ﭼﻪ ﻧﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺟﻨﺎﺑﻌﺎﻟﯽ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭﻧﻈﺮ ﺩﺍﺭﻳﺪ؟ ـ ﺍﻳﻦﮐﺎﻣﻼﹰ ﺑﺴﺘﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻫﺮ ﺷﺨﺺ ﻻﺯﻡ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻣﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﮐﺸﻮﺭ‬
‫‪۶۶۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺩﺭﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ ﺧﻮﺩ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﻭ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺍﻳﻦ ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺷﻮﺩ‬
‫ﻧﺎﭼﺎﺭ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺁﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻣﻮﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻳﺎﺑﺪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺑﺰﺭﮔﯽ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮﺩ‪".‬‬
‫)ﺍﻳﻦ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ ﻣﮑﹼﺎﺭ ﻧﺨﺴﺖ ﮐﺴﺐ ﻭﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺍﺯ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺳﺨﻦ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺁﻥ ﮐﺴﺐ ﻭﮐﺎﺭ ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭﯼ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ‬
‫ﻓﻘﻂ ﻣﺸﺘﺮﯼﺋﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩﮐﻪ ﻧﺰﺩ ﺁﻗﺎﯼ ) ﻟﻮﻳﺪ( ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﯼ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﻭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪(.‬‬
‫"ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺮﮐﺎﻻﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﺖ" )ﻭﻟﯽ ﺩﺭﺳﺖ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺁﻗﺎﯼ ) ﻟﻮﻳﺪ( ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺟﻤﻴﻊ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻧﻴﺴﺖ( "ﻗﻴﻤﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﻭ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‬
‫ﺍﺳﺖ" )ﭘﺲ ﻗﻴﻤﺖﮐﺎﻻﻫﺎ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺩﻭ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻳﮏ ﺑﺎﺭ ﺍﺯﺣﻴﺚﮐﺎﻻﺑﻮﺩﻥ‬
‫ﺧﻮﺩ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﺑﺎﺭ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪(.‬‬
‫‪" . ۳۷۵۲‬ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺗﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺑﺎ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻥ ﺩﺭﻣﻴﺰﺍﻥ‬
‫ﻃﻼﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺫﺧﻴﺮﺓ ﺑﺎﻧﮏ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﺴﺘﮕﯽﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺁﻳﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺷﻤﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺳﺖ؟‬
‫ـ ﻧﻪ‪ ".‬ـ ‪" . ۳۷۵۳‬ﺁﻳﺎ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﻴﺪ ﻳﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺩﻫﻴﺪﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺫﺧﻴﺮﺓ‬
‫ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﻧﺮﺥ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺑﺎﻻ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟ ـ ﺩﺭ‬
‫ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺟﻤﻊ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﭘﻮﻝ ﮔ‪‬ﺮﺩ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ ".‬ـ ‪" . ۳۷۵۴‬ﺷﻤﺎ ﺍﻇﻬﺎﺭ‬
‫ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﻳﺪﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮﺍﻫﺸﻤﻨﺪ ﺍﺳﺖ ﻟﻄﻔﺎﹰ ﺑﻔﺮﻣﺎﺋﻴﺪ‬
‫ﻣﻨﻈﻮﺭﺗﺎﻥ ﭼﻪ ﻧﻮﻉ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﺍﺳﺖ ﻭﺁﻳﺎ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻴﺪ ﻣﺜﺎﻟﯽ ﺑﺰﻧﻴﺪﮐﻪ ﻃﺒﻖﺁﻥ ﺍﻧﺪﻭﺧﺘﺔ ﺑﺰﺭﮔﯽ‬
‫ﺍﺯ ﻃﻼ ﺩﺭ ﺑﺎﻧﮏ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺎﻻ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟ ـ ﺑﺴﻴﺎﺭ‬
‫ﻣﺤﺘﻤﻞ ﺍﺳﺖ )ﺁﻫﺎﻥ!( ﮐﻪ ﺍﻧﺒﺎﺷﺖ ﻃﻼ ﺩﺭ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺎ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﺓ ﻧﺎﺯﻟﯽ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺯﻳﺮﺍ‬
‫ﺩﻭﺭﺍ ﻥ ﺿﻌﻴﻒ ﺑﻮﺩﻥ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ )ﻳﻌﻨﯽ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﺻﺤﺒﺖ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺭﻭﻧﻖ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻳﻌﻨﯽ ‪ ۱۸۴۴‬ﻭ ‪ ( ۱۸۴۵‬ﺩﻭﺭﺍﻧﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻃﯽ‪ ‬ﺁﻥ‬
‫ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﺍﺳﺒﺎﺏ ﻳﺎ ﺍﻓﺰﺍﺭﯼ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺁﻥ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺗﺴﻠﹼﻂ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۶۶‬‬

‫ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩﮔﺮﺩﺁﻭﺭﺩ‪ ".‬ـ ‪" . ۳۷۵۵‬ﭘﺲ ﺷﻤﺎ ﻋﻘﻴﺪ ﻩ ﺩﺍﺭﻳﺪﮐﻪ ﻫﻴﭻ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺍﯼ ﻣﻴﺎﻥ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺗﻨﺰﻳﻞ ﻭ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻃﻼﯼ ﺍﻧﺪﻭﺧﺘﺔ ﺑﺎﻧﮏ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ؟ ـ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﻳﮏ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺍﺻﻮﻟﯽ ﻧﻴﺴﺖ"‪) ،‬ﻭﻟﯽ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺑﺎﻧﮏ‪ ۱۸۴۴‬ﻭﯼ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﻳﻦ ﺍﺻﻞ‬
‫ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦﮐﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺭﺍ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻃﻼﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭﺍﺧﺘﻴﺎﺭ‬
‫ﺑﺎﻧﮏ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ( "ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﺗﺼﺎﺩﻑ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪".‬‬
‫)‪ (there may be a coincidence of time‬ـ ‪" . ۳۷۵۸‬ﭘﺲ ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﻴﺪ ﺑﮕﻮﺋﻴﺪ ﻣﺸﮑﻠﯽﮐﻪ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﮐﺸﻮﺭ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﮐﻤﺒﻮﺩ ﭘﻮﻝ ﺩﺭ ﹺﭘﯽﹺ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﺮﺥ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺭﻭﯼ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‬
‫ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﯽﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺩﺳﺖﻳﺎﺑﯽ ﺑﻪﭘﻮﻝ ﻧﻴﺴﺖ؟ ـ ﺷﻤﺎ ﺩﻭ ﻣﺴﺌﻠﻪ‬
‫ﺭﺍ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺨﻠﻮﻁ ﻣﯽ ﮐﻨﻴﺪﮐﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﹶﺤﻮ‪ ‬ﺑﺎﻫﻢ ﻧﻤﯽﺁﻭﺭﻡ‪ .‬ﺷﮑﻞ٭ ﺩﺭ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩﻥ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮﺍﯼ ﭘﻮﻝ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﻧﻴﺰ ﺩﺷﻮﺍﺭﯼ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ ...‬ﻣﺸﮑﻞ‬
‫ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﭘﻮﻝ ﻭ ﺩﺷﻮﺍﺭﯼ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﺩﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﻣﺸﮑﻞ ﻭﺍﺣﺪﯼ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ‬
‫ﺩﺭ ﺩﻭ ﭘﻠﹼﺔ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺧﻮﺩ ﻣﻠﺤﻮﻅﮔﺮﺩﺩ‪".‬‬
‫ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺎﻫﯽ ﺳﺨﺖ ﺑﻪ ﺩﺍﻡ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺸﮑﻞ ﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﺳﻔﺘﻪﺍﯼ ﺭﺍ‬
‫ﺗﻨﺰﻳﻞ ﻧﻤﻮﺩ ﻳﺎ ﺑﺎ ﻭﺛﻴﻘﻪ ﮔﺬﺍﺷﺘﻦ ﮐﺎﻻ ﻣﺴﺎﻋﺪﻩ ﺍﯼ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﮐﺮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺩﺷﻮﺍﺭﯼ‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﻳﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻳﮏ ﻋﻼﻣﺖ ﺍﺭﺯﺵﺩﺍﺭ ﺗﺠﺎﺭﺗﯽ ﺑﻪﺟﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺩﺷﻮﺍﺭﯼ ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ ﺩﺭﺑﺎﻻﺑﻮﺩﻥ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﭘﺲﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﭘﻮﻝ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ‬
‫ﺷﺪ ﻣﺸﮑﻞ ﺩ ﻭ‪‬ﻡ ﺩﺭﮐﺠﺎﺳﺖ؟ ﺍﮔﺮ ﺳﺨﻦ ﻓﻘﻂ ﺑﺮﺳﺮ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺍﺳﺖ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺁﻳﺎ‬
‫ﮐﺴﯽ ﺩﺭ ﺭﻫﺎﮐﺮﺩﻥ ﭘﻮﻝ ﺧﻮﺩ ﺩﭼﺎﺭ ﺍﺷﮑﺎﻝ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ؟ ﻭ ﺍﮔﺮ ﹶﻏﺮ‪‬ﺽ ﺩﺷﻮﺍﺭﯼ ﺩﺭﺧﺮﻳﺪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﻧﻴﺴﺖ ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺧﺮﻳﺪ ﺩﭼﺎﺭ ﺍﺷﮑﺎﻝ ﻣﯽﺷﻮﺩ؟ ﺣﺘﹼﺎ‬
‫ﺍﮔﺮ ﻫﻢ ﻓﺮﺽ ﺷﻮﺩﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻭﻳﮋﺓ ﮔﺮﺍﻥﺷﺪﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﮔﻨﺪﻡ‪ ،‬ﭘﻨﺒﻪ‬
‫ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺍﺳﺖ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺍﻳﻦ ﺩﺷﻮﺍﺭﯼ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺍﺭﺯ ﺵﹺ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻳﻌﻨﯽ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺑﻬـﺮﻩ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺷﻮﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﻗﻴﻤﺖﮐﺎﻻ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﻣﺸﮑﻞ ﻫﻢ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺯ‬
‫ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬

‫> ' "‪(. /(" +) .'2 + "9:H " )6 @ AB , C %/+ > 4 DEF G "9:2‬‬ ‫٭ ‪?( +‬‬
‫‪۶۶۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺁﻥ ﺭﺍﻩ ﺣﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺷﺨﺺ ﻣﻔﺮﻭﺽ ﻣﺎ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﭘﻮﻝ ﺑﺮﺍﯼﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﺩﺭﺩﺳﺖ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫‪" . ۳۷۶۰‬ﻭﻟﯽ ﻣﮕﺮ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﺮﺥ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺧﻮﺩ ﻳﮏ ﻣﺸﮑﻞ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﭘﻮﻝ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ؟ ـ ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺁﻭﺭﺩﻥ ﭘﻮﻝ ﺍﻳﻦ ﻳﮏ ﻣﺸﮑﻞ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺑﻮﻁ‬
‫ﺑﻪ ﭘﻮﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﺗﺼﺮ‪‬ﻑ ﺩﺭﻣﯽﺁﻳﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻓﻘﻂ ﺷﮑﻠﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺁﻥ ﻣﺸﮑﻞ‬
‫ﺍﺿﺎﻓﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﺩﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﺷﺮﺍﻳﻂ ﺑﻐﺮﻧﺞ ﺗﻤﺪ‪‬ﻥ ﺍﻣﺮﻭﺯﯼ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪".‬‬
‫‪) . ۳۷۶۳‬ﺟﻮﺍﺏ ﺍﹸﻭﹺﺭﺳﺘﻮﻥ‪" (:‬ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ ﻭﺍﺳﻄﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﺯﺳﻮﺋﯽ ﺳﭙﺮﺩﻩﻫﺎﺭﺍ ﻣﯽﭘﺬﻳﺮﺩ‬
‫ﻭ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳﻦ ﺳﭙﺮﺩﻩﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﻪﺷﮑﻞ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺍﺷﺨﺎﺻﯽ ﺑﻪﺍﻣﺎﻧﺖ ﻣﯽﺳﭙﺎﺭﺩﮐﻪ ﻏﻴﺮﻩ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪".‬‬
‫ﺑﺎﻷﺧﺮﻩ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎﺳﺖﮐﻪ ﻣﺎ ﺩﺭﮎ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﯽﻓﻬﻤﻴﻢ‪ .‬ﻭﯼ ﭘﻮﻝ ﺭﺍ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ‬
‫ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ‪‬ﺑﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ "ﺑﻪﺍﻣﺎﻧﺖ ﻣﯽﺳﭙﺎﺭﺩ" ﻳﺎ ﺑﺎ ﻣﺠﺎﻣﻠﺔ ]ﭼﺮﺏﺯﺑﺎﻧﯽ[ ﮐﻤﺘﺮ ﺑﺪﻳﻦ‪-‬‬
‫ﺳﺎﻥﮐﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺑﻬﺮﻩ ﻗﺮﺽ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺁﻗﺎﯼ ﺍﹸﻭﹺﺭﺳﺘﻮﻥ ﭘﺲﺍﺯﺁﻧﮑﻪﮔﻔﺖﮐﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ‬
‫ﻣﺒﻠﻎ ﺫﺧﻴﺮﺓ ﻃﻼﯼ ﺑﺎﻧﮏ ﻳﺎ ﺍﻧﺒﻮﻩ ﭘﻮﻝ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺩﺳﺖ ﺑﺎﻻ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﻫﻢ‬
‫ﺗﻘﺎﺭﻥ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺎﺯ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫‪" . ۳۸۰۵‬ﺍﮔﺮ ﺩﺭﮐﺸﻮﺭﯼ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ‪ ،‬ﭘﻮﻝ ﮐﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ ﺍﺭﺯﺵ ﺁﻥ ﺑﺎﻻ‬
‫ﻣﯽﺭﻭﺩ ﻭ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺍﺳﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﭘﻮﻝ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺩﻫﺪ‪".‬‬
‫)ﭘﺲ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻳﺎ ﺑﻪﺩﻳﮕﺮﺳﺨﻦ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺍﺭﺯﺵ ﭘﻮﻝ‬
‫ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﺩﺭ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎﮐﺎﻻﻫﺎ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪(.‬‬
‫"ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻓﻨﯽ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺭﺍ ﺑﺎﻻ ﺑﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪".‬‬
‫‪" . ۳۸۱۹‬ﻣﻦ ﻫﺮﮔﺰ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺨﻠﻮﻁ ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ‪".‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﭘﻮﻝ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﺩﻟﻴﻞ ﺳﺎﺩﻩ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺨﻠﻮﻁ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﺗﻔﺎﻭﺗﯽ ﻗﺎﺋﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪" . ۳۸۳۴‬ﺧﺮﺝ ﻣﺒﻠﻎ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺰﺭﮔﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺯﻧﺪﮔﯽﮐﺸﻮﺭ ﺿﺮﻭﺭﺕ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۶۸‬‬

‫ﺩﺍﺷﺖ )ﻣﻘﺼﻮﺩﮔﻨﺪﻡ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﺳﺎﻝ ‪ (۱۸۴۷‬ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻮﺩ‪".‬‬

‫‪" . ۳۸۴۱‬ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﻧﺮﺥ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺑﯽ ﺗﺮﺩﻳﺪ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻧﺰﺩﻳﮑﯽ ﺑﺎ ﻭﺿﻊ ﺍﻧﺪﻭﺧﺘﺔ‬
‫ﻃﻼ )ﺫﺧﻴﺮﺓ ﻃـﻼﯼ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ( ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﻭﺿﻊ ﺍﻧﺪﻭﺧﺘﺔ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎ‬
‫ﮐﺎﻫﺶ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﭘﻮﻟﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻳﮏ ﮐﺸﻮﺭ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻭ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺘﯽ ﮐﻪ ﺩﺭﮐﺸﻮﺭ ﭘﻮﻝ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻳﺎﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﭘﺬﻳﺮﺩ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺵ ﭘﻮﻝ ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﺎﻻ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ ،‬ﻭ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺑﺎﻧﮏ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎﺁﻥ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪".‬‬
‫ﭘﺲ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﻭﯼ ﺑﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﺍﻋﺘﺮﺍﻑ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﺩﺭ ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪ ۳۷۵۵‬ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻗﻄﻊ ﺍﻧﮑﺎﺭ‬
‫ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪.‬‬
‫‪" . ۳۸۴۲‬ﻣﻴﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻧﺰﺩﻳﮑﯽ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪".‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻃﻼﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﺻﺪﻭﺭ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ)‪ (١‬ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺍﻧﺪﻭﺧﺘﺔ‬
‫ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻠﻴ‪‬ﺎﺕ ﺑﺎﻧﮑﯽ)‪ . (٢‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻭﯼ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﭘﻮﻝ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽﺁﻧﭽﻪ ﻭﯼ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ ﻏﻠﻂ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺍﻧﺪﻭﺧﺘﻪ ﺑﻪﺳﺒﺐ ﺁﻧﮑﻪ ﭘﻮ ﻝﹺ ﺩﺭﮔﺮﺩﺵ ﮐﺸﻮﺭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽ ﮐﻨﺪﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰﯼﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﻮﺭﺩ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﻭ ﺍﻧﺪﻭﺧﺘﺔ‬
‫ﻓﻠﺰﯼ ﮐﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪﺍ ﻧﮑﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺎﻻ ﻣﯽ ﺭﻭﺩ ﺯﻳﺮﺍ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﻧﮑﯽ‬
‫ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻗﺎﻧﻮﻥ ‪ ۱۸۴۴‬ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻣ‪‬ﺎ ﺍﹸﻭﹺﺭﺳﺘﻮﻥ ﻧﻤﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺑﺎﺭﻩ ﺻﺤﺒﺖﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺍﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺩﻭ ﺑﺨﺶ ﺑﺎﻧﮏ ﻫﻴﭻ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﯽ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ‪.‬‬
‫‪" . ۳۸۵۹‬ﻳﮏ ﻧﺮﺥ ﺑﺎﻻﯼ ﺳﻮﺩ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻣﻮﺟﺐ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺑﺰﺭﮒ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻭ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺑﺎﻻ ﻣﯽﺑﺮﺩ‪".‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺎﻷﺧﺮﻩ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﻣﻴﺎﻥ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﻭﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺍﹸﻭﹺﺭﺳﺘﻮﻥ‬

‫)‪ (۱‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ‪) issue department :‬ﺑﺨﺶ ﺻﺪﻭﺭ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﺩﺭ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ(‪.‬‬
‫)‪) Banking department (۲‬ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻠﻴ‪‬ﺎﺕ ﺑﺎﻧﮑﯽ(‪.‬‬
‫‪۶۶۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺗﺼﻮ‪‬ﺭ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻄﺮﺡ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﻣﺜﻼﹰ ﺩﺭﺳﺎﻝ ‪ ۴۵ /۱۸۴۴‬ﺩﺭ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﭘﻨﺒﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﺑﺎﻻﺋﯽ‬
‫ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺯﻳﺎﺩﯼﮐﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﭘﻨﺒﻪ ﺍﯼ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﭘﻨﺒﺔ ﺧﺎﻡ‬
‫ﺍﺭﺯﺍﻥ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺍﺭﺯﺍﻥ ﺑﺎﻗﯽﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ )ﻭﺩﺭﻳﮑﯽﺍﺯﻣﻮﺍﺿﻊ ﻗﺒﻠﯽﺧﻮﺩ ﺍﹸﻭﹺﺭﺳﺘﻮﻥ‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻫﺮﮐﺲ ﺑﺮﺍﯼﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﺍﺣﺘﻴﺎﺝ ﺩﺍﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﯽﻧﺎﻣﺪ( ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﭘﻨﺒﺔ ﺧﺎﻡ ﺑﺮﺍﯼﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﺗﺮﻗﯽ ﻧﮑﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ ﻭﺍﻓﺮ‪،‬‬
‫ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﭘﻨﺒﻪ ﺭﺍ ﺗﺸﻮﻳﻖﮐﺮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﻮﺳﻌﺔ ﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺧﻮﺩ ﭘﻮﻝ‬
‫ﻗﺮﺽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻭﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﺮﻗﯽﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻧﻪ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮ‪.‬‬
‫‪" . ۳۸۸۹‬ﻃﻼ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻫﻢ ﭘﻮﻝ ﺑﺎﺷﺪ ﻭﻫﻢ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪﮐﺎﻏﺬ ﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻫﻢ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪".‬‬
‫‪" . ۳۸۹۶‬ﺁﻳﺎ ﻣﻦ ﺩﺭﺳﺖ ﻣﯽ ﻓﻬﻤﻢ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﺍﺯ ﺍﺻﻠﯽ ﻋﺪﻭﻝ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﻳﺪﮐﻪ ﺩﺭ‪۱۸۴۰‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻝ ﻣﯽ ﺩﺍﺷﺘﻴﺪ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮﺁﻧﮑﻪ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﺩﺭ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﻫﺎﯼ ﺩﺭﮔﺮﺩﺵ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ‬
‫ﻣﯽﺑﺎﻳﺴﺘﯽ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﻣﺒﻠﻎ ﺍﻧﺪﻭﺧﺘﺔ ﻃﻼ ﺑﺎﺷﺪ؟ ـ ﻣﻦ ﺗﺎ ﺍﻳﻦﺣﺪ‪ ‬ﺍﺯﺁﻥ ﺍﺻﻞ ﻋﺪﻭﻝ‬
‫ﮐﺮﺩﻩﺍﻡ… ﮐﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺩﺭﺟﺔ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺍﻣﺮﻭﺯﯼ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺯﻣﺮﺓ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱﻫﺎﯼ ﺩﺭﮔﺮﺩﺵ‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺁﻥ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱﻫﺎﺋﯽ ﺭﺍ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﻨﻴﻢﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻧﺪﻭﺧﺘﺔ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺧﻮﺍﺑﻴﺪﻩﺍﻧﺪ‪".‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎﻻﺑﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺣ‪‬ﮑﻢ ﺧﻮﺩﺳﺮﺍﻧﻪﺍﯼﮐﻪ ﻃﺒﻖﺁﻥ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺎﻳﺪ ﺁﻧﻘﺪﺭ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ‬
‫ﭼﺎﭖ ﮐﻨﺪﮐﻪ ﭘﺸﺘﻮﺍﻧﺔ ﻃﻼ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﻪ ﺍﺿﺎﻓﺔ ‪ ۱۴‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌﺘﺎﹰ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺻﺪﻭﺭ‬
‫ﺍﺳﮑﻨﺎﺱﻫﺎﯼ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺎ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﺍﻧﺪﻭﺧﺘﺔ ﻃﻼ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻥ ﭘﻴﺪﺍﮐﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ "ﺩﺭﺟﺔ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ‬
‫ﺍﻣﺮﻭﺯ ﻣﺎ" ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺮ ﻃﺒﻖ ﺍﻳﻦ ﺣ‪‬ﮑﻢ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ‬
‫ﭼﺎﭖ ﮐﻨﺪ )ﻳﻌﻨﯽ ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺨﺶ ﺻﺪﻭﺭ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻠﻴ‪‬ﺎﺕ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﻣﻨﺘﻘﻞ‬
‫ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ( ﻭ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﺳﺮﻭﻳﺲ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺩﺭﮔﺮﺩﺵ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺎ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻧﺎﺕ ﺍﻧﺪﻭﺧﺘﺔ ﻃﻼ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪﺓ ﮔﺮﺩﺵ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﺩﺭ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﺩﻳﻮﺍﺭﻫﺎﯼ ﺑﺎﻧﮏ‬
‫ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥﮔﺮﺩﺵﺧﺎﺭﺝﮐﻪﮔﺮﺩﺵ ﻭﺍﻗﻌﯽﺍﺳﺖ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺩﺍﺭﺓ ﺑﺎﻧﮏ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۷۰‬‬

‫ﺑﯽﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭﮔﺮﺩﺵ ﻣﻴﺎﻥ ﺩﻭ ﺑﺨﺶ ﺑﺎﻧﮏﮐﻪ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺁﻥ ﺑﺎﮔﺮﺩﺵ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺍﻧﺪﻭﺧﺘﻪ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺟﻨﺒﺔ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺍﯼ ﺩﻧﻴﺎﯼ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﻳﻦ‬
‫ﮔﺮﺩﺵ ﻓﻘﻂ ﺍﺯﺁﻥﺟﻬﺖ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺍﻧﺪﻭﺧﺘﺔ ﺑﺎﻧﮏ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ‪ ‬ﺑﺎﻧﮏ‬
‫ﺑﻪ ﺣﺪ‪‬ﺍﮐﺜﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺧﻮﺩ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺻﺪﻭﺭ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﻧﺰﺩﻳﮏ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﻫﻨﻮﺯ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ‬
‫ﻣﺸﺘﺮﯼﻫﺎﯼ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺍﺯ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﭘﻮﻝ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ٭‪.‬‬
‫ﺳﻮﺀِ ﻧﻴ‪‬ﺖ ﺍﹸﻭﹺﺭﺳﺘﻮﻥ ﺭﺍ ﻣﺜﺎﻝ ﺩﺭﺧﺸﺎﻥ ﺫﻳﻞ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪:‬‬
‫‪" . ۴۲۴۳‬ﺁﻳﺎ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯ ﻣﺎﻩ ﺗﺎ ﻣﺎﻩ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﺎ ﺁﻥ ﺣﺪ‪ ‬ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻥ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﭼﻨﺎﻥ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﻧﻈﻴﺮﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﺎﻝﻫﺎﯼ ﺍﺧﻴﺮ‬
‫ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻥﻫﺎﯼ ﻧﺮﺥ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩﮐﺮﺩﻩﺍﻳﻢ؟ ـ ﺑﯽﺷﮏ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﻋﺮﺿﻪﻭﺗﻘﺎﺿﺎﯼ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺣﺘﹼﺎ ﺩﺭﻋﺮﺽ ﻣﺪﺕﻫﺎﯼﮐﻮﺗﺎﻩ ﻧﻴﺰ ﹶﻧﻮ‪‬ﺳﺎﻥ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ...‬ﺍﮔﺮ ﻓﺮﺩﺍ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ‬
‫ﺍﻋﻼﻡ ﮐﻨﺪﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﺪ ﻳﮏ ﻗﺮﺿﺔ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺰﺭﮒ ﺑﮕﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻥ ﺻﻮﺭﺕ ﺑﯽﺷﮏ ﻓﻮﺭﺍﹰ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﭘﻮﻝ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺩﺭﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺍﻳﺠﺎﺏ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪".‬‬
‫‪ . ۴۲۴۵‬ﺍﮔﺮ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺍﻋﻼﻡﮐﻨﺪﮐﻪ ﻧﺎﮔﻬﺎﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﺣﺘﻴﺎﺝ ﺑﻪ ‪ ۳۰‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ‬
‫ﮐﺎﻻ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﮔﺮ ﺑﺨﻮﺍﻫﻴﻢ ﻋﻠﻤﯽ ﺗﺮﻳﻦ ﻭ ﺳﺎﺩﻩ ﺗﺮﻳﻦ ﺑﻴﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺑﺮﻳﻢ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﮕﻮﺋﻴﻢﮐﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭘﺪﻳﺪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪".‬‬
‫‪ " . ۴۲۴۶‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﮐﻪ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﻓﺮﺿﺎﹰ ﻣﯽﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﺎ ﻗﺮﺿﺔ ﺧﻮﺩ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼﮐﻨﺪ ﻳﮏ‬
‫ﭼﻴﺰ ﺍﺳﺖ ﻭ ﭘﻮﻟﯽﮐﻪ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺑﺪﺍﻥﻭﺳﻴﻠﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺁﻳﺎ ﺍﺭﺯﺵ ﭘﻮﻝ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ؟ ـ ﻣﺎ ﺑﺎﺯ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﮐﻬﻨﻪﺍﯼ ﺑﺮﻣﯽﮔﺮﺩﻳﻢ ﮐﻪ‬
‫ﮔﻤﺎﻥ ﻣﯽﮐﻨﻢ ﺑﺮﺍﯼ ﺩﻓﺘﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﯽ ﻳﮏ ﺩﺍﻧﺸﻤﻨﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﺗﺎﻕﮐﻤﻴﺴﻴﻮﻥ‪".‬‬
‫)‪(١‬‬
‫ﻭ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﻭﯼ ﺧﺎﺭﺝ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﻟﯽ ﻧﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺭﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺍﺗﺎﻕ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ‪.‬‬

‫‪(. /(" +) .1‬‬ ‫٭ ‪'2 3 4 "' K J( "C "' J(" * I + # $ %‬‬

‫) ‪ (۱‬ﺟﺰﺋﻴﺎﺕ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺩﺭﻫﻤﯽ ﻓﮑﺮﯼ ﺍﹸﻭﹺﺭﺳﺘﻮﻥ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻓﺼﻞ ﺳﯽﻭﺩﻭ‪‬ﻡ ﺧﻮﺍﻫﺪ‬
‫ﺁﻣﺪ‪) .‬ﻑ‪ .‬ﺍﻧﮕﻠﺲ(‪.‬‬
‫‪۶۷۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻓﺼﻞ ﺑﻴﺴﺖﻭﻫﻔﺘﻢ ‪‬‬

‫ﻧﻘﺶ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‬

‫ﻣﻼﺣﻈﺎﺕﮐﻠﹼﯽﺋﯽﮐﻪ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ‪ ،‬ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ‪ ،‬ﻣﺠﺎﻝ ﻣﻄﺮﺡﺳﺎﺧﺘﻦ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻳﻢ‬

‫ﺑﻪﺷﺮﺡ ﺯﻳﺮ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ . I‬ﺿﺮﻭﺭ ﺕ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﺑﻮﺩﻥ ﺩﺭ ﻫﻢ ﺗﺮﺍﺯﺳﺎﺯﯼ ﻧﺮﺥ‬
‫ﺳﻮﺩ ﻳﺎ ﺩﺭﺣﺮﮐﺖ ﺍﻳﻦ ﻫﻢﺗﺮﺍﺯﯼﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﺁﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫‪ . II‬ﮐﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‪.‬‬
‫‪۱‬ـ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﯼ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﭘﻮﻝ ﺍﺳﺖ ﺍﺯﺁﻥ ﻟﺤﺎﻅﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺭﺍﯼ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﻮﻝ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﺳﻪﮔﺎﻧﻪﺍﯼ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻟﻒ‪ .‬ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻏﻴﺒﺖﮐﺎﻣﻞ ﭘﻮﻝ ﺩﺭ ﻗﺴﻤﺖ ﺍﻋﻈﻤﯽ ﺍﺯ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ‪.‬‬
‫ﺏ‪ .‬ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺗﺴﺮﻳﻊ ﺩﺭﮔﺮﺩﺵ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‪ ١.‬ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺑﺎ ﺁﻧﭽﻪ ﺿﻤﻦ ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪۲‬‬

‫‪۱‬ـ "ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﺩﺭﮔﺮﺩﺵ ﺑﺎﻧﮏ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺩﺭﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۱۲‬ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ‪ ۱۰۶۵۳۸۰۰۰‬ﻓﺮﺍﻧﮏ ﻭ ﺩﺭ ‪۱۸۱۸‬‬
‫ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ‪ ۱۰۱۲۰۵۰۰۰‬ﻓﺮﺍﻧﮏ ﻣﯽﺷﺪ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪﮔﺮﺩﺵ ﭘﻮﻝ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻉ ﻭﺻﻮﻟﯽﻫﺎ ﻭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻫﺎ ﺩﺭ‪۱۸۱۲‬‬
‫ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ‪ ۲۸۳۷۷۱۲۰۰۰‬ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭ ‪ ۱۸۱۸‬ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ‪ ۹۶۶۵۰۳۰۰۰۰‬ﻓﺮﺍﻧﮏ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺩﺭﻓﺮﺍﻧﺴﺔ ﺳﺎﻝ‪ ۱۸۱۸‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪﺳﺎﻝ‪ ۱۸۱۲‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ ۱ : ۳‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻧﺎﻇﻢ ﺑﺰﺭﮒ ﺳﺮﻋﺖ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ←‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۷۲‬‬

‫ﺑﻴﺎﻥ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﺴﺮﻳﻊ ﺍﺯﺳﻮﺋﯽ ﺟﻨﺒﺔ ﻓﻨﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻣﻴﺰﺍﻥ‬
‫ﻭ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩﮐﺎﻻﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﻭﺍﺳﻄﺔ ﻣﺼﺮﻑ ﺁﻧﻬﺎ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺍﺳﺖ ﻳﮑﺴﺎﻥ‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻣﻘﺪﺍﺭﮐﻤﺘﺮﯼ ﭘﻮﻝ ﻳﺎ ﻋﻼﺋﻢ ﭘﻮﻟﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻫﻤﺎﻥ ﺧﺪﻣﺖ ﮐﻔﺎﻳﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﮑﻨﻴﮏ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺑﺮ ﺷﺘﺎﺏ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽﮐﺎﻻﻫﺎ ﻣﯽﺍﻓﺰﺍﻳﺪ ﻭ ﺑﺪﻳﻦ ﻭﺳﻴﻠﻪﮔﺮﺩﺵ ﭘﻮﻝ ﺭﺍ ﺗﺴﺮﻳﻊ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺝ‪ .‬ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦﺳﺎﺯﯼﮐﺎﻏﺬ ﺑﻪﺟﺎﯼ ﭘﻮﻝ ﻃﻼ‪.‬‬
‫‪۲‬ـ ﺗﺴﺮﻳﻊ ﺩﺭ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﺔ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻳﺎ ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽﻫﺎﯼﮐﺎﻻ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻭ ﻋﻼﻭﻩ‬
‫ﺑﺮﺁﻥ ﺩﺭ ﺩﮔﺮﺳﺎﻧﯽﻫﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺁﻥ ﺗﺴﺮﻳﻊ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ‪) .‬ﺍﺯ‬
‫ﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ ﺍﻋﻤﺎﻝ ﺧﺮﻳﺪﻭﻓﺮﻭﺵ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺪﺕ ﺩﺭﺍﺯﺗﺮﯼ ﺍﺯ ﻫﻢ‬
‫٭‬
‫ﺟﺪﺍ ﻧﮕﺎﻫﺪﺍﺷﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﻩ ﭘﺎﻳﺔ ﺳﻮﺩﺑﺎﺯﯼ ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ (.‬ﻣﻮﺟﺐ ﹸﺗﺮ‪‬ﻧﺠﺶ‬
‫)ﺍﻧﻘﺒﺎﺽ( ﺫﺧﻴﺮﻩ ـ ﻣﺎﻳﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺍﻣﺮﯼ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺯ ﺩﻭ ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻠﺤﻮﻅ ﮔﺮﺩﺩ‪:‬‬
‫ﺍﺯﺳﻮﺋﯽ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻭﺍﺳﻂﮔﺮﺩﺵ ﻭ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻣﺤﺪﻭﺩﺳﺎﺧﺘﻦ ﺁﻥ‬
‫‪١‬‬
‫ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮐﻪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻝ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫→ ﺍﺳﺖ‪ ...‬ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺠﺎﺳﺖﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻥ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺩﺍﺩ ﭼﺮﺍ ﻳﮏ ﻓﺸﺎﺭ ﺷﺪﻳﺪ ﺭﻭﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﭘﻮﻝ ﻣﻌﻤﻮﻻﹰ ﺑﺎ ﻳﮏ‬
‫)‪(The Currency Theory reviewed etc., p. 65‬‬ ‫ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥﮐﻼﻥ ﺗﻘﺎﺭﻥ ﺩﺍﺭﺩ‪".‬‬
‫ـ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۳۳‬ﻭ ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ‪ ۱۸۴۳‬ﺩﺭ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎﯼﮐﺒﻴﺮ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ‪ ۳۰۰‬ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩﺁﻣﺪﻧﺪﮐﻪ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼ‬
‫ﺑﺎﻧﮑﯽ ﻭﻳﮋﺓ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺻﺎﺩﺭ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺁﻥ ﺍﻳﻦ ﺷﺪﮐﻪﮔﺮﺩﺵ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼ ﺑﺎﻧﮏ ﺩﺭﺣﺪﻭﺩ ﺩﻭ ﻣﻴﻠﻴﻮﻥﻭ‬
‫ﻧﻴﻢﮐﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺩﺭﺁﺧﺮ ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ‪ ۱۸۳۳‬ﺍﻳﻦﮔﺮﺩﺵ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ‪ ۳۶۰۳۵۲۴۴‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻭ ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ‪۱۸۴۳‬‬
‫ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ‪ ۳۳۵۱۸۵۴۴‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓﮔﺮﺩﻳﺪ )ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ﺹ ‪ (۵۳‬ـ "ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ‪‬ﺷﮕ‪‬ﻔﺖﺍﻧﮕﻴﺰ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺍﺳﮑﺎﺗﻠﻨﺪﯼ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺭﺍ ﻗﺎﺩﺭ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩﮐﻪ ﺑﺎ ‪ ۱۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﻴﺰﺍﻥﮐﺎﺭ ﭘﻮﻟﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﺪﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ‬
‫‪ ۴۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻻﺯﻡ ﺩﺍﺭﺩ‪) .‬ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ﺹ‪ .(۵۵‬ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺍﺧﻴﺮ ﻓﻘﻂ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪﺟﻨﺒﺔ ﻓﻨﯽ ﻋﻤﻞ ﺍﺳﺖ‪(.‬‬
‫‪(. /(" +) .1‬‬ ‫‪'2 3 4‬‬ ‫٭‪+ <# $ %‬‬

‫‪۱‬ـ "ﭘﻴﺶ ﺍﺯ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎ ﻣﺒﻠﻎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﻭﺍﺳﻂ ﻻﺯﻡ ﺑﻮﺩ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ‬
‫)‪("Economist", 1845, p. 238‬‬ ‫ﻣﺒﻠﻐﯽ ﺑﻮﺩﮐﻪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻭﺍﻗﻌﯽﮐﺎﻻﻫﺎ ﻻﺯﻡ ﺩﺍﺷﺖ‪".‬‬
‫‪۶۷۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫‪ . III‬ﺗﺄﺳﻴﺲ ﺷﺮﮐﺖﻫﺎﯼ ﺳﻬﺎﻣﯽ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺪ‪:‬‬

‫‪۱‬ـﮔﺴﺘﺮﺵ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﺓ ﻣﻘﻴﺎﺱ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﯼ ﺟﺪﺍﮔﺎﻧﻪ‬
‫ﺍﻣﮑﺎﻥﭘﺬﻳﺮﻧﺒﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﻣﺆﺳﺴﺎﺗﯽﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺗﺤﺖﺗﺼﺪ‪‬ﯼﺩﻭﻟﺖ ﺑﻮﺩ ﺷﺮﺍﮐﺘﯽﮔﺮﺩﻳﺪ‪.‬‬
‫‪۲‬ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮐﻪ ﻣﺎﻫﻴ‪‬ﺘﺎﹰ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﺷﻴﻮﺓ ﺟﻤﻌﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻭﮔﺮﺩﺁﺋﯽ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼﮐﺎﺭ ﺭﺍ ﻣﻔﺮﻭﺽ ﻣﯽﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺷﮑﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫ﺩﺭ ﻧﻘﻄﺔ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ )ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﻓﺮﺍﺩﯼﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﺷﺮﻳﮏ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ( ﻭ ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺩﺭ ﻧﻘﻄﺔ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺩﺭﻣﯽ ﺁﻳﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺣﺬﻑ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺩﺭ‬
‫ﺩﺭﻭﻥ ﻣﺮﺯﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ‪ ‬ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪۳‬ـ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭﮐﺎﺭ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮ ﻳﺎﮐﺎﺭﮔﺬﺍﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻏﻴﺮ ﻭ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝﺷﺪﻥ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﻣﺎﻟﮏ ﺑﻪ ﻣﺎﻟﮑﻴﻦ ﺳﺎﺩﻩ ﻳﺎ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺻﺮﻑ‪ .‬ﺣﺘﹼﺎ ﺑﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ‬
‫ﺳﻬﺎﻣﯽﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦ ﺑﻬﺮﻩ ﻭ ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺠﻤﻮﻉ‬
‫ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ )ﺯﻳﺮﺍ ﺣﻘﻮﻕ ﻣﺪﻳﺮ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺍﺯ ﻳﮏ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺳﺎﺩﻩ‬
‫ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِ ﻧﻮﻉ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﺗﺨﺼﺺﻳﺎﻓﺘﻪﮐﻪ ﻗﻴﻤﺖﺁﻥ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺮﮐﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺍﺭ‬
‫ﮐﺎﺭ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ( ﻣﻌﺬﻟﮏ ﺍﻳﻦﮐﻞﹼ ﺳﻮﺩ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﺑﻬﺮﻩ ﻭﺻﻮﻝ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‬
‫ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﺎﺩﺍﺵ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺩﻳﮕﺮﮐﺎﻣﻼﹰ ﺍﺯ ﻋﻤﻞ ﺩﺭ‬
‫ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺪﺍ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﺪﻳﺮﻋﺎﻣﻞ ﺍﺯ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﻔﮑﻴﮏ ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳﻮﺩ‪) ،‬ﻭﻟﯽ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺑﻬﺮﻩﮐﻪ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ ﺍﺳﺖ ﻭ‬
‫ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺳﻮﺩ‪ ‬ﻭﺍﻡﮔﻴﺮﻧﺪﻩ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ( ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺗﻤﻠﹼﮏ ﺳﺎﺩﺓ ﺍﺿﺎﻓﻪﮐﺎﺭ‬
‫ﻏﻴﺮ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺍﺯ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻳﻌﻨﯽ ﺍﺯ ﺑﻴﮕﺎﻧﮕﯽ‪-‬‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻭﺍﻗﻌﯽ‪ ،‬ﺍﺯ ﺗﻀﺎﺩ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﻠﮏ ﻏﻴﺮ ﺩﺭ‬
‫٭‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻤﺔ ﺍﻓﺮﺍﺩﯼﮐﻪ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺩﺭﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﻌﺎﻝ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺍﺯ ﻣﺪﻳﺮﻋﺎﻣﻞﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺭﻭﺯﻣﺰﺩ(‬
‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬

‫٭ ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ‪ ،‬ﻣﺤﻞﹺّ ﺑﺎﺯﺷﺪﻥ‪ ‬ﺍﻳﻦ ﭘﺮﺍﻧﺘﺰ ﻧﺎﻣﻌﻠﻮﻡ ﺍﺳﺖ‪) .‬ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺲ(‬

 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۷۴‬‬

‫ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺷﺮﮐﺖ ﻫﺎﯼ ﺳﻬﺎﻣﯽ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﺍﺯ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺟﺪﺍ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﮐﺎﺭ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﮐﺎﺭﮐﺎﻣﻼﹰ ﺟﺪﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﮐﻪ ﻧﺘﻴﺠﺔ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻘﻄﻪ ﮔﺬﺍﺭ ﻻﺯﻣﯽ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺑﺎﺯﺁﻣﺪﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﺤﺖ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺩﻳﮕﺮ ﻧﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﻨﻔﺮﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺷﺮﻳﮏ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻼﻭﺍﺳﻄﺔ ﺁﻧﻬﺎ‪ .‬ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻧﻘﻄﺔ ﮔﺬﺍﺭﯼ ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﻣﺒﺪ‪‬ﻝﺷﺪﻥ ﺗﻤﺎﻡ ﻭﻇﺎﻳﻔﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﺑﺎ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺩﺍﺷﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﺸﺎﺭﮎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺶ ﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﺟﻠﻮﺗﺮ ﺭﻭﻳﻢ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺩﺍﺭﺩ ﻣﺘﺬﮐﺮ‬
‫ﺷﻮﻳﻢ‪:‬‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﻮﺩ ﺻﺮﻓﺎﹰ ﺷﮑﻞ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺣﺘﹼﺎ ﺁﻧﭽﻨﺎﻥ‬
‫ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﻫﺎﺋﯽ ﺍﻣﮑﺎﻥﭘﺬﻳﺮ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﻪﺑﺎﺭ ﻣﯽﺁﻭﺭﻧﺪ‪ .‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻋﻠﻠﯽ ﺍﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺍﺯ ﺗﻨﺰﻝ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻧﻬﺎ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻋﻈﻤﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺣﺘﻤﺎﹰ ﻻﺯﻡ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ‬
‫ﺩﺭ ﻫﻢﺗﺮﺍﺯﺳﺎﺧﺘﻦ ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺳﻮﺩ ﻭﺍﺭﺩﮔﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬
‫‪)1‬‬ ‫‪j5‬‬ ‫] ~ ‪, Z+>^ j -4 5+ B $G‬‬ ‫] * ‪N-1‬‬
‫&‪. +‬‬ ‫^‪%, ) 1 05 o0‬‬ ‫' ‪,< # +‬‬ ‫_‪^-‬‬ ‫& *< ) * ‪,ƒ‬‬
‫‪)1‬‬ ‫'‪- * =Q1 . +& *'0 .# => ,‬‬ ‫' ' ‪'(IT *' V0, . - 1 ,‬‬
‫[‪g‬‬ ‫‪) 0 * =^,+& ( G A ) -‬‬ ‫‪F‬‬ ‫&‪D0‬‬ ‫_‪G+& ‚ ( ^-‬‬
‫‪Q‬‬ ‫‪* +5‬‬ ‫‪G+& < -4 Š0V " # . 0 8‬‬ ‫( ‪0D‬‬ ‫‪B+aS 2‬‬
‫‪Q5‬‬ ‫‪0Q8 Q , ,‬‬ ‫&‪2 0 <';V . 08g[ 1W , p \ +‬‬
‫') ‪<t ' ' . 0N‬‬ ‫‪+@ ) 1‬‬ ‫'‪^-_ +L 01 .# => ,‬‬ ‫‪'#‬‬
‫\‪B V+-a +‬‬ ‫@>‬ ‫&‪G+‬‬ ‫‪j . ,2 ' - . >N 0 0‬‬
‫( ‪) 1 +, 1 Q D W'(b 2‬‬ ‫‪+QV G+& I E * -& CV 1 9 . 0‬‬
۶۷۵ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

0QV . 9 D +%L ) *# j # _;@ . L8 + Y; ' I ?1

. Q Z;V +@ k Sm 7 j5# j5 ' , +C6 ' < , +@
U ‚ ( ^-_ . C _ +L 01 , 6- N j5 ' 2 . '
) Q . +5 S & +_ 1 G+& K-& ) 0 2p ^ = 5
n 0 2 0@# . +-V ' - 2 ^& ,ƒ 01 G+& F +x
>>QG 2 ) 1 & < 8 8 + . Q n *+& ) ) 1k 7,
2 G' .21# G+& ) 0 . QG# ' . >N & CD * , < # + '
8 ,ƒ . nI - o; @ . +C I *+-1 G+& . 0 05 j5
L 6# . ,2 . 6 D p 6 0F , ' S& N H 8 Y CG :
2 G+& s+Q6 .j G+& € F 6 # 2p ^ ) 1 5
. 08 ( 0Q ' 0 ‚( %, 05 U '$ ) 1 5
.# = +Q 2 0 8 ( 9' ' , I )p ^ + .+- 1 0 2 j 0 #
(١ )
. >N ) >D G+& Z Q& , , 0& G jG# + * CV .+- &
8 )1 @ Q D . C _ . , @ , ( 0Q ) ' 05 ,
I Z %, +_ +@ ,x& s+Q6 k* b ,ƒ , * ? b
, 0& + , = 0,' +5 3- G0 , •0 G .+ > 50 „G Y ^Q -5
)0C1 G' < D + .+- & % Q1 , -I 0 . 1 jL&
(floating capital) . 08 = 0, . , I ( 0Q& 0 , 8*
2 0 - . 5 E0V Z+QV 05 ) 0 3- G0 , •0 G .+ > U Y C 0F& „>C
. >N . ,2 . 08 „G 3- G0 , •0 G .+ > 6 „>C = 0,
2L aS 1 jL& A Q 5 n -_ Z Q& >_ = 9 5 2
' ^ )+,* < - # n>@ ) 0 - * '20% ' , < 5 D
[ ]>N .o b . , < +Q 1 0I >
‫ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺟﺬﺏ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺧﻮﺩ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

United Alkali Trust (۱)

 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۷۶‬‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺗﻀﺎﺩﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﻧﺘﻔﺎﺀِ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺧﻮﺩ ﭘﻴﺶ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﻭ‬
‫ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻧﻘﻄﺔ ﮔﺬﺍﺭ ﺳﺎﺩﻩﺍﯼ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﺷﮑﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺟﺪﻳﺪ ﻧﻤﺎﻳﺎﻥ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺼﻠﺖ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﻀﺎﺩ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺩﺭ ﻋﻤﻞ ﻧﻴﺰ ﺗﻈﺎﻫﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎ‬
‫ﺍﻧﺤﺼﺎﺭ ﭘﻴﺶ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﻣﺪﺍﺧﻠﺔ ﺩﻭﻟﺖ ﺭﺍ ﺍﻳﺠﺎﺏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﺁﺭﻳﺴﺘﻮﮐﺮﺍﺳﯽ ﻣﺎﻟﯽ‬
‫ﺗﺎﺯﻩ‪ ،‬ﻳﮏ ﻧﻮﻉ ﺟﺪﻳﺪﯼ ﺍﺯ ﺍﻧﮕﻞ ﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺳﻴﻤﺎﯼ ﻃﺮﺡ ﺭﻳﺰﺍﻥ‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﻴﻦ ﻭ ﻣﺪﻳﺮﺍﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻓﻘﻂ ﺍﺳﻤﺎﹰ ﺍﻳﻦ ﺳﻤﺖ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺍ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﻳﮏ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻤﺎﻡﻭﻋﻴﺎﺭ ﺷﻴ‪‬ﺎﺩﯼ ﻭ‬
‫ﻧﻴﺮﻧﮓ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺑﻨﻴﺎﺩﮔﺬﺍﺭﯼ‪ ،‬ﺻﺪﻭﺭ ﺳﻬﺎﻡ ﻭ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪ ﺳﻬﺎﻡ‪ ،‬ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻭﺿﻊ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺍﺳﺖ ﺑﺪﻭﻥﮐﻨﺘﺮﻝ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ‪.‬‬
‫‪ . IV‬ﻗﻄﻊ ﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﻬﺎﻣﯽ ــﮐﻪ ﻧﻮﻉ ﺣﺬﻑ ﺻﻨﻌﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎﯼ ﺧﻮﺩ‪‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻧﯽﮐﻪﮔﺴﺘﺮﺵ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎﯼ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ ﻧﻮﺋﯽ ﺭﺍ‬
‫ﻓﺮﺍﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩ ﺻﻨﻌﺖ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺭﺍ ﻧﺎﺑﻮﺩ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ــ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻳﺎﮐﺴﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻳﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻣﺮﺯﻫﺎﯼ ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﺩﺳﺖﻳﺎﺑﯽ ﻣﻄﻠﻖ‬
‫ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻏﻴﺮ ﻭﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﻏﻴﺮ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺮﮐﺎﺭ ﻏﻴﺮ‪ ١‬ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻫﻢ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪ .‬ﺍﺳﺘﻴﻼ ﻧﻪ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﺩ‪،‬‬

‫‪۱‬ـ ﻣﺜﻼﹰ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﻫﺔ ﻭﺭﺷﮑﺴﺘﮕﯽﻫﺎﯼ ﻳﮏ ﺳﺎﻝ ﺑﺤﺮﺍﻧﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۵۷‬ﺩﺭ ﺗﺎﻳﻤﺰ ﺗﻮﺟﻪﮐﻨﻴﺪ ﻭ ﺩﺍﺭﺍﺋﯽ‬
‫ﺷﺨﺼﯽ ﻭﺭﺷﮑﺴﺘﮕﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻣﺒﻠﻎ ﻗﺮﻭﺽﺁﻧﺎﻥ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﺎﺋﻴﺪ‪ .‬ـ "ﺩﺭﺣﻘﻴﻘﺖ ﻗﻮ‪‬ﺓ ﺧﺮﻳﺪ ﺩﺍﺭﻧﺪﮔﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ‬
‫ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺑﻪﻣﺮﺍﺗﺐ ﺍﺯ ﺗﺼﻮ‪‬ﺭﮐﺴﺎﻧﯽﮐﻪ ﺑﺎ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﯼ ﺳﻔﺘﻪﺑﺎﺯﯼ ﺁﺷﻨﺎﺋﯽ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﺗﺠﺎﻭﺯ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪".‬‬
‫)‪(Tooke, "Inquiry into the Currency Principle", p. 79‬‬
‫"ﺁﻥﮐﺲﮐﻪ ﺑﻪ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﺮﺍﯼﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﻋﺎﺩ‪‬ﯼ ﺧﻮﺩ ﺷﻬﺮﺕ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﺔ ﺧﻮﻳﺶ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺷﺎﻣ‪‬ﺔ ﺧﻮﺑﯽ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺗﺮﻗﯽﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺍﮔﺮ‬
‫ﺩﺭﺁﻏﺎﺯ ﻭﺩﺭﺟﺮﻳﺎﻥ ﺳﻮﺩﺑﺎﺯﯼ ﺧﻮﺩ ﺍﺯ ﺍﻭﺿﺎﻉﻭﺍﺣﻮﺍﻝ ﻣﺴﺎﻋﺪﯼ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺷﻮﺩ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺳﺖ ﺑﻪﺧﺮﻳﺪ‪-‬‬
‫ﻫﺎﺋﯽ ﺑﺰﻧﺪﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﯼ ﻭﺳﻌﺖ ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩﺍﯼ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪) ".‬ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ﺹ‪" (۱۳۶‬ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺍﻥ‪،‬‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﻫﻤﻪ ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪﮐﻪ ﺧﻴﻠﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔﺁﻧﻬﺎﺳﺖ‪ ...‬ﺍﻣﺮﻭﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺟﺎﯼﺁﻧﮑﻪ‬
‫ﺣﺪﻭﺩ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﻳﮏ ﺑﻨﮕﺎﻩ ﺗﺠﺎﺭﺗﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭘﺎﻳﻪﺍﯼﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺮﺭﻭﯼﺁﻥ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺧﻮﺏ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪".‬‬
‫)ﺍﮐﻮﻧﻮﻣﻴﺴﺖ ‪ ،۱۸۴۷‬ﺹ‪.(۱۳۳۳‬‬
‫‪۶۷۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪ ،‬ﺗﺴﻠﹼﻂ ﺑﺮﮐﺎﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺍﻭ ﻣﯽ ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﺧﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪،‬‬
‫ﺧﻮﺍﻩ ﺁﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼﮐﻪ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺷﺨﺺ ﺩﺭﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻭﻳﺎ ﺩﺭ ﭘﻨﺪﺍﺭ ﻭ ﺑﺎﻭﺭ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺻﺎﺣﺐ‬
‫ﺁﻥ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺯﻳﺮﺑﻨﺎﯼ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺩﺭﻣﯽ ﺁﻳﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺗﺠﺎﺭﺕ ﻋﻤﺪﻩﻓﺮﻭﺷﯽ‪،‬ﮐﻪ ﻗﺴﻤﺖ ﺍﻋﻈﻢ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺍﺯ ﺯﻳﺮ ﺩﺳﺖ ﺁﻥ ﻣﯽﮔﺬﺭﺩ‪،‬‬
‫ﺻ‪‬ﺪﻕ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺔ ﻣﻮﺍﺯﻳﻦ‪ ،‬ﮐﻠﹼﻴﺔ ﺩﻻﻳﻞ ﺍﻳﻀﺎﺣﯽ ﮐﻪ ﻫﻨﻮﺯﮐﻢ ﻭ ﺑﻴﺶ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺷﻴﻮﺓ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺩﺍﺷﺖ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﻋﻤﺪﻩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‪ ‬ﺳﻮﺩﺑﺎﺯ‬
‫ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﻣﯽ ﺍﻧﺪﺍﺯﺩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻣﺎﻝ ﺧﻮﺩ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺩﺍﺭﺍﺋﯽ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ‬
‫ﺣ‪‬ﮑﻢ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺑﻴﺮﻭﻥﺁﻣﺪﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯ ﭘﺲﺍﻧﺪﺍﺯ ﻧﻴﺰ ﭘﻮﭺ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺳﻮﺩﺑﺎﺯ ﻣﺰﺑﻮﺭ‪،‬‬
‫ﺩﺭﺳﺖ ﺑﻪﻋﮑﺲ‪ ،‬ﹶﻃﻠﹶﺐ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼ ﭘﺲﺍﻧﺪﺍﺯ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪Y 0 @ j -4 ] .‬‬
‫* ‪. , < +Q‬‬ ‫)‪]9 (١‬‬ ‫‪9 ) p 5 ) 0 U 0I‬‬ ‫'‬ ‫‪> U‬‬ ‫&‪0I Z Q‬‬
‫‪l _+& +5 nD ' j # * ? 9 W ,‬‬ ‫‪9 ) p 5 Z Q& 6-‬‬
‫‪D 4‬‬
‫‪ [ .]>N .o b . , < 5‬ﺗﺠﻤ‪‬ﻠﯽﮐﻪ ﺳﻮﺩﺑﺎﺯ ﺑﻪﺭ‪‬ﺥ ﻣﯽﮐﺸﺪ ﻭﺍﮐﻨﻮﻥ ﺧﻮﺩ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ‬
‫ﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺗﮑﺬﻳﺐﺁﺷﮑﺎﺭﯼﺍﺳﺖ ﺑﺮ ﺣ‪‬ﮑﻢ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺍ‪‬ﻣﺴﺎﮎ ﻭ ﭘﺮﻫﻴﺰ‪ .‬ﺗﺼﻮ‪‬ﺭﺍﺗﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﮐﻢ ﺭﺷﺪﻳﺎﻓﺘﻪ ﺗﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﻫﻨﻮﺯ ﻣﻌﻨﺎﺋﯽ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﮐﺎﻣﻼﹰ‬
‫ﺧﺎﻟﯽ ﺍﺯ ﻣﻌﻨﯽ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﮐﺎﻣﻴﺎﺑﯽ ﻳﺎ ﻋﺪﻡ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻫﺮﺩﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎ‬

‫)‪ (۱‬ﺷﻴ‪‬ﺎﺩﯼ ﭘﺎﻧﺎﻣﺎ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯﮐﻼﻫﺒﺮﺩﺍﺭﯼ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﻓﺮﺍﻧﺴﺔ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﻗﺮﻥ ﻧﻮﺯﺩﻫﻢ ﺭﻭﯼ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﺩﺭ‬
‫ﺁﻥ ﻋﺪ‪‬ﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺩﻭﻟﺘﻤﺮﺩﺍﻥ ﻋﺎﻟﯽﺭﺗﺒﻪ‪ ،‬ﮐﺎﺭﻣﻨﺪﺍﻥ ﻭ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺕ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺷﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﺩﺍﺳﺘﺎﻥ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻗﺮﺍﺭ ﺍﺳﺖﮐﻪ‬
‫ﺩﻳﭙﻠﻤﺎﺕ‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪﺱ ﻭ ﭘﻴﻤﺎﻧﮑﺎﺭ ﻣﻌﺮﻭﻑ ﻓﺮﺩﻳﻨﺎﻥﺩﻭﻟﻮﺳﭙﺲ ‪) Ferdinand de Lesseps‬ﻋﺎﻣﻞ ﺣﻔﺮﮐﺎﻧﺎﻝ‬
‫ﺳﻮﺋﺰ( ﺩﺭ‪ ۱۸۷۹‬ﺑﺮﺍﯼ ﺣﻔﺮﮐﺎﻧﺎﻝ ﭘﺎﻧﺎﻣﺎ ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﯽ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﻫﻨﮕﻔﺘﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺑﺖ ﺳﻬﺎﻡ‬
‫ﻓﺮﻭﺧﺘﻪ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۸۸‬ﻳﮑﺒﺎﺭﻩﮐﺎﺭ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪ ﻭﺭﺷﮑﺴﺖﮐﺸﻴﺪ ﻭ ﻣﻌﻠﻮﻡ ﺷﺪﮐﻪ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﺳﻬﺎﻣﯽ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺮﺍﯼ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻥ ﻭﺿﻊ ﺑﺪ‪ ‬ﻣﺎﻟﯽﺧﻮﺩ ﻭﺟﻠﻮﮔﻴﺮﯼ ﺍﺯ ﻭﺭﺷﮑﺴﺖ ﻣﺒﺎﻟﻎ ﺯﻳﺎﺩﯼ ﺍﺯ ﭘﻮﻝ ﺳﻬﺎﻣﺪﺍﺭﺍﻥ‬
‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﺨﺴﺖﻭﺯﻳﺮ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺄﻣﻮﺭﺍﻥ ﻋﺎﻟﯽﺭﺗﺒﺔ ﺩﻭﻟﺘﯽ ﺭﹺﺷﻮﹺﻩ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺭﺳﻮﺍﺋﯽ ﺑﺰﺭﮒ‬
‫ﺑﻪﻋﻨﺎﻭﻳﻦ ﻣﺨﺘﻠﻔﻪ ﻣﺎﺳﺖﻣﺎﻟﯽ ﺷﺪ ﻭ ﻓﻘﻂ ﻟﻮﺳﭙﺲ ﻭ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﺍﺷﺨﺎﺹ ﺩﺭﺟﺔ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﺍﺩﮔﺴﺘﺮﯼ‬
‫ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﻣﺤﮑﻮﻡ ﺷﺪﻧﺪ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺭﻭﯼ ﺍﻳﻦ ﺭﺳﻮﺍﺋﯽ ﺳﺮﭘﻮﺵﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۷۸‬‬

‫ﻣﯽﺍﻧﺠﺎﻣﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﻣﻮﺟﺐ ﺧﻠﻊﻳﺪ ﺩﺭ ﺑﺰﺭﮔﺘﺮﻳﻦ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺳ‪‬ﻠﺐ ﻣﺎﻟﮑ‪‬ﻴﺖ ﺍﺯ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎ ﻥ‪ ‬ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻓﺮﺍﺗﺮ ﺭﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﮐﻮﭼﮏ ﻭ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺮﺍﻳﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺳ‪‬ﻠﺐ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﻣﺒﺪﺃ ﻋﺰﻳﻤﺖ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻫﺪﻑ ﺁﻥ ﺗﺤﻘﹼﻖﺩﺍﺩﻥ‬
‫ﺑﻪﺍﻳﻦ ﺳ‪‬ﻠﺐ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺍﺳﺖ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼﮐﻪ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺯ ﻫﻤﺔ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺳ‪‬ﻠﺐ‬
‫ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻭﺳﺎﻳﻠﯽﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﺻﻮﺭﺕ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻭ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﺼﻮﺻﯽﺑﻮﺩﻥ ﺧﺎﺭﺝ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﻓﻘﻂ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻭﺳﺎﻳﻞﺗﻮﻟﻴﺪﯼ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪﮐﻪ ﺩﺭﺩﺳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻣﺸﺎﺭﮎ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﻠﮏ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭﺁﻳﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺳ‪‬ﻠﺐ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ ﺑﺎ ﺳﻴﻤﺎﯼ ﻣﺘﻨﺎﻗﻀﯽ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‬
‫ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﻋﺪ‪‬ﺓ ﻣﻌـﺪﻭﺩﯼ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻭ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻋﺪ‪‬ﺓ ﻣﻌـﺪﻭﺩ‬
‫ﺧﺼﻠﺖ ﺑﺨﺖ ﺁﺯﻣﺎﻳﺎﻥ ﻣﺤﺾ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﺳﻬﺎﻡ‬
‫ﻭﺟﻮﺩﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺣﺮﮐﺖ ﻭﻧﻘﻞﻭﺍﻧﺘﻘﺎﻝﺁﻥ ﺻ‪‬ﺮﻓﺎﹰ ﻧﺘﻴﺠﺔﺑﻮﺭﺱﺑﺎﺯﯼﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﻣﺎﻫﯽﻫﺎﯼ‬
‫ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻧﻬﻨﮕﺎﻥ ﻭﮔﻮﺳﻔﻨﺪﺍﻥ ﺍﺯﺳﻮﯼﮔﺮﮔﺎﻥ ﺑﻮﺭﺱ ﺑﻠﻌﻴﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﺳﻬﺎﻣﯽ ﺍﺯﺍﺑﺘﺪﺍ ﺗﻀﺎﺩ ﺑﺎ ﺷﮑﻞ ﻗﺪﻳﻢ‪ ،‬ﮐﻪﺩﺭﺁﻥ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺗﻈﺎﻫﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭﻟﯽ ﺗﺤﻮ‪‬ﻝ ﺑﻪﺷﮑﻞ ﺳﻬﺎﻣﯽ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﺯ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ‬
‫ﻣﺮﺯﻫﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼﮔﺮﻓﺘﺎﺭ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻪﺟﺎﯼﺁﻧﮑﻪ ﺗﻀﺎﺩ ﻣﻴﺎﻥ ﺧﺼﻠﺖﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽﺛﺮﻭﺕ‬
‫ﻭ ﺩﺍﺭﺍﺋﯽ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺭﺍ ﺣﻞﹼ ﮐﻨﺪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﻧﻮﺋﯽ ﻣﯽﺭﻳﺰﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺷﮑﻞ ﻗﺪﻳﻢ‪ ،‬ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎﯼ ﺗﻌﺎﻭﻧﯽ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﮔﺴﺴﺖ ﺑﺎ ﺷﮑﻞ‬
‫ﻗﺪﻳﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻠﯽﺭﻏﻢﺁﻧﮑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﻃﺒﻴﻌﺘﺎﹰ ﻫﻤﻪﺟﺎ ﺩﺭ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥﻫﺎﯼ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺧﻮﺩ ﺗﻤﺎﻡ ﻧﻘﺎﺋﺺ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎﺯﺳﺎﺯﯼ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﻟﺰﻭﻣﺎﹰ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﺑﺎﺯﺳﺎﺯﯼ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺗﻀﺎﺩ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭﮐﺎﺭ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺍﻳﻦﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﺣﺬﻑ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﻟﻮﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ‬
‫ﺷﮑﻠﯽ ﺗﺤﻘﹼﻖ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ ﮐﻪ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺷﺮﮐﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩ ﺍﺭ ﺧﻮﺩ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ‬
‫ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﺭ ﻭ‪‬ﺭﺳﺎﺧﺘﻦ ﮐﺎﺭ ﻣﺘﻌﻠﹼﻖ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﺩﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۶۷۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎﯼ ﺗﻌﺎﻭﻧﯽﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺩﺭﻣﺮﺣﻠﺔ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﺯ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ‬

‫ﻣﺎ ﺩ‪‬ﯼﹺ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﻭ ﺍﹶﺷﮑﺎﻝ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ ﺁﻥ‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌﺘﺎﹰ ﺍﺯ ﻳﮏ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ‬
‫ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻮﺋﯽ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻳﺪ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﯽﭘﺬﻳﺮﺩ‪ .‬ﺑﺪﻭﻥ ﺳﻴﺴﺘﻢﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﯼﮐﻪ ﺍﺯ‬
‫ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺑﺮﻣﯽﺧﻴﺰﺩ‪،‬ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﺔ ﺗﻌﺎﻭﻧﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩﺁﻳﺪ ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﺪﻭﻥ ﺳﻴﺴﺘﻢﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼﮐﻪ ﺍﺯ ﻫﻤﻴﻦ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺑﺮﻭﺯ ﻧﺪﺍﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﺩﺭﻋﻴﻦ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﭘﺎﻳﺔ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺗﺪﺭﻳﺠﯽ ﺗﺼﺪ‪‬ﯼ ﻫﺎﯼ ﺧﺼﻮﺻﯽ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺑﻪﺷﺮﮐﺖﻫﺎﯼ ﺳﻬﺎﻣﯽﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻭﺳﻴﻠﺔﮔﺴﺘﺮﺵﺗﺪﺭﻳﺠﯽﻣﺆﺳﺴﺎﺕ‬
‫ﺗﻌﺎﻭﻧﯽ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﻘﻴﺎﺱﮐﻤﺎﺑﻴﺶ ﻣﻠﹼﯽ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ ﺳﻬﺎﻣﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻭ‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎﯼ ﺗﻌﺎﻭﻧﯽ ﺭﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺍﹶﺷﮑﺎﻝﮔﺬﺍﺭ ﺍﺯ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﺑﻪ‬
‫ﺷﻴﻮﺓ ﺍﺷﺘﺮﺍﮐﯽ ﺗﻠﻘﯽ ﻧﻤﻮﺩ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ ﺍﻭ‪‬ﻟﯽ ﺗﻀﺎﺩ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻣﻨﻔﯽ ﻭ‬
‫ﺩﺭ ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ ﺩﻭ‪‬ﻣﯽ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﻣﺜﺒﺖ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﺗﺎﮐﻨﻮﻥ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﻭ ﺍ‪‬ﻟﻐﺎﺀِ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻥ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﻧﻬﺎﻥ‬
‫ﺟﺎ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻋﻤﺪﺗﺎﹰ ﺩﺭﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺩﻩﺍﻳﻢ‪ .‬ﺩﺭ ﻓﺼﻮﻝ ﺁﻳﻨﺪﻩ‬
‫ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ ﺑﻪﺧﻮﺩﯼﹺﺧﻮﺩ ﻭ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ‬
‫ﻭ ﺷﮑﻠﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺤﺚ ﻗﺮﺍﺭ ﺧﻮﺍﻫﻴﻢ ﺩﺍﺩ‪ .‬ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ‬
‫ﺑﺎﺯ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺧﯽ ﺗﺬﮐﺮﺍﺕ ﺻ‪‬ﺮﻓﺎﹰ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﯼ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺍﻳﻦ ﺗﺬﮐﺮ‪:‬‬
‫ﺍﮔﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣ‪‬ﺤﻮ‪‬ﺭ ﻋﻤﺪﺓ ﺍﺿﺎﻓﻪﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺍﻓﺮﺍﻁ ﺩﺭ ﺳﻮﺩﺑﺎﺯﯼ ﺗﺠﺎﺭﯼ‬
‫ﺩﺭﻣﯽﺁﻣﺪ ﻓﻘﻂ ﺍﺯﺁﻥﺟﻬﺖ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ‪‬ﺳﺮﹺﺷﺖ ﺧﻮﺩ ﻗﺎﺑﻞ ﺍﻧﻌﻄﺎﻑ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺗﺎ ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺣﺪ‪ ‬ﺧﻮﺩ ﻗﻬﺮﺍﹰ ﺑﻪﭘﻴﺶ ﺭﺍﻧﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻭ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺯﻳﺎﺩﻩ ﺭ‪‬ﻭﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩﮐﻪ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﺑﺮﺩﻩ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻣﺎﻟﮏ ﺁﻥ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺭ‪‬ﻭﹺﺵ ﻣﺎﻟﮏ ﺧﺼﻮﺻﯽ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪﮐﻪ ﺍﮔﺮﺧﻮﺩ ﺩﺳﺖﺍﻧﺪﺭﮐﺎﺭ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ ﺍﺣﺘﻴﺎﻁ ﺣﺪﻭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﺵ ﺭﺍ ﻣﯽﺳﻨﺠﺪ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۸۰‬‬

‫ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﻣﯽ ﺁﻳـﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﺭ ﻭ‪‬ﺭﯼﹺ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﮐﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ ﺧﺼﻠﺖ ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪،‬ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺁﺯﺍﺩ ﺭﺍ ﻓﻘﻂ ﺗﺎ ﻧﻘﻄﺔ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﻣﺠﺎﺯ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﻣﺎﻧﻊ ﻭ ﺳﺪ‪‬ﯼ ﺫﺍﺗﯽ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪﮐﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫) ‪(١‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ‪ ،‬ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻣﺎ ﺩ‪‬ﯼ ﻧﻴﺮﻭﻫﺎﯼ ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﻭ‬ ‫ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺭﺍ ﺗﺴﺮﻳﻊ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻋﻮﺍﻣﻠﯽﮐﻪ ﭘﹺﯽﻫﺎﯼ ﻣﺎﺩ‪‬ﯼ ﺷﮑﻞ ﺟﺪﻳﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺭﺍ‬
‫ﻣﯽﺭﻳﺰﻧﺪ ﻭ ﺭﺍﻧﺪﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺎ ﺩﺭﺟﺔ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﺯ ﺗﮑﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺗﺎﺭﻳﺨﯽ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪-‬‬
‫ﺩﺍﺭﯼ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺼﻠﺖ ﺩﻭﺟﺎﻧﺒﺔ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺳﻮ ﺋﯽ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻣﻮﺗﻮﺭ‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﯼ‪ ،‬ﻣﺘﻤﻮ‪‬ﻝﺷﺪﻥ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺑﻬﺮﻩ ﮐﺸﯽ ﺍﺯﮐﺎﺭ ﻏﻴﺮ‪ ،‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺁﻥ ﺑﻪ‬
‫ﻧﺎﺏﺗﺮﻳﻦ ﻭ ﻋﻈﻴﻢﺗﺮﻳﻨﺴﻴﺴﺘﻢ ﺳﻮﺩﺑﺎﺯﯼ ﻭ ﺷﻴﺎﺩﯼ‪ ،‬ﻭ ﻣﺤﺪﻭﺩﺳﺎﺧﺘﻦ ﻫﺮﻟﺤﻈﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻌﺪﺍﺩ‬
‫ﺍﻗﻠﻴ‪‬ﺘﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺛﺮﻭﺕ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺭﺍ ﻏﺎﺭﺕ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮﺗﺸﮑﻴﻞ ﺩﻫﻨﺪﺓ‬
‫ﺷﮑﻞﹺﮔﺬﺍﺭﯼ ﺍﺳﺖ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﻳﮏ ﺷﻴﻮﺓ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻮﻳﻦ‪ .‬ـ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺟﻨﺒﮕﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺪﺍﻓﻌﺎﻥ‬
‫ﻋﻤﺪﺓ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺍﺯ ﻻﻭ )‪ (٢‬ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺍﻳﺰﺍﮎ ﭘﺮﺭ)‪ ، (٣‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﹺ ﻣﻄﺒﻮﻋﯽ ﺧﺼﻠﺖ ﻣﺨﺘﻠﻂ ﺷﻴ‪‬ﺎﺩ ﻭ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬

‫)‪Th. Chalmers (۱‬‬

‫)‪۱۶۷۱) Law, John of Lauriston (۲‬ـ ‪ (۱۷۲۹‬ـ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﺩﺍﻥ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽﮐﻪ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۷۱۹‬ﺗﺎ ‪ ۱۷۲۰‬ﺑﺎﺯﺭﺱ‬
‫ﮐﻞﹼ ﻣﺎﻟﻴﺔ ﻓـﺮﺍﻧﺴﻪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺍﻗﺪﺍﻣﺎﺕ ﺳﻮﺩﺟﻮﻳﺎﻧﻪ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺻﺪﻭﺭ ﭘﻮﻝ ﮐﺎﻏﺬﯼ ﻓـﺮﺍﻧﺴﻪ ﺭﺍ ﺑﻪ‬
‫ﻭﺭﺷﮑﺴﺖﮐﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫)‪۱۸۰۸) Péreire, Isaac (۳‬ـ‪ (۱۸۸۰‬ـ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ ﻭ ﻣﺮﺩ ﺳﻴﺎﺳﯽ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ‪.‬‬
۶۸۱ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

 ‫ﻓﺼﻞ ﺑﻴﺴﺖﻭﻫﺸﺘﻢ‬

‫ﺭﺍﻥ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬‫ﻭ‬‫ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺩ‬

‫ﻧﮕﺮﺵ ﺗﻮﮎ ﻭ ﻓﻮﻻﺭﺗﻮﻥ‬

‫ﺭﺍﻥ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﯽ ﮔﺬﺍﺭﻧﺪ ﻭ‬‫ﻭ‬‫ ﻭﻳﻠﺴﻮ ﻥ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﻣﻴﺎﻥ ﺩ‬،١‫ﺑﺪﺍﻥﺳﺎﻥﮐﻪ ﺗﻮﮎ‬

‫ )ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ﺑﻴﺴﺖﻭﭘﻨﺠﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻠﺪ‬۳۹۰ ‫ـ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺁﻥ ﻗﺴﻤﺖ ﺍﺯ ﻣﺴﺘﺨﺮﺟﺔ ﺗﻮﮎ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺻﻔﺤﺔ‬۱
:‫ﺭﺟﻮﻉ ﺷﻮﺩ( ﺑﻪﺯﺑﺎﻥ ﺁﻟﻤﺎﻧﯽﺁﻭﺭﺩﻩﺍﻳﻢ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺍﺻﻠﯽ ﺫﮐﺮ ﻣﯽﮐﻨﻴﻢ‬
"The business of bankers, setting aside the issue of promissory notes payable on
demand, may be divided into two branches, corresponding with the distinction pointed
out by Dr. (Adam) Smith of the transactions between dealers and dealers, and between
dealers and consumers, one branch of the bankers’ business is to collect capital from
those who have not immediate employment for it, and to distribute or transfer it to those
who have. The other branch is to receive deposits of the incomes of their customers,
and to pay out the amount, as it wanted for expenditure by the latter in the objects of
their consumption… the former being a circulation of capital, the latter of currency."
(Tooke, "Inquiry into the Currency Principle", p. 36)

‫)ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺻﺪﻭﺭ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼ ﺑﺎﻧﮏﺭﺍﮐﻪﺑﻪﻣﺤﺾﺗﻘﺎﺿﺎ ﻗﺎﺑﻞﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻨﺎﺭﮔﺬﺍﺭﻳﻢﺁﻧﮕﺎﻩ ﺍﻣﻮﺭﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭﺍﻥ‬

← ‫ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺩﻭ ﺷﻌﺒﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﻮﺩﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪﯼ ﺩﮐﺘﺮ ) ﺁﺩﺍﻡ( ﺍﺳﻤﻴﺚ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﻣﻴﺎﻥ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۸۲‬‬

‫ﻫﻤﺮﺍﻩﺁﻥ ﺍﺧﺘﻼﻓﺎﺗﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﻭ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭ‬
‫ﮐﻠﹼﯽ ﻭ ﭼﻮﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ )‪ ، Moneyd capital‬ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻴﺎﻥ ﻣﯽﮔﻮﻳﻨﺪ( ﻭﺟﻮﺩ‬
‫ﺩﺍﺭﺩ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﻐﺸﻮﺵ ﺩﺭﻫﻢﻣﯽﺭﻳﺰﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺩﻭﮔﺎﻧﻪﺍﯼ ﺭﺍ ﺍﻳﺠﺎﺏ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﺳﻮﺋﯽ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﻭﺍﺳﻄﺔ ﺧﺮﺝ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﺩ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﺴﮑﻮﮎ‬
‫)ﭘﻮﻝ(ﮔﺮﺩﺵ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺼﺮﻑﮐﻨﻨﺪﺓ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ‬

‫→ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻭﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻭﻣﻴﺎﻥ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻭﻣﺼﺮﻑﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻳﮏ ﺭﺷﺘﻪ ﺍﺯ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭﺍﻥ‬
‫ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯﮔﺮﺩﺁﻭﺭﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻥ ﻣﺤﻞ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ ﻓﻮﺭﯼ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺗﻮﺯﻳﻊ ﻳﺎ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺁﻥ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﮐﺴﺎﻧﯽﮐﻪ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ ﺍﺯﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺭﺷﺘﺔ ﺩﻳﮕﺮ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻥ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﻭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﺒﻠﻎ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﺁﻧﺎﻥ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻣﻴﺰﺍﻧﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺼﺮﻑ ﺧﻮﺩ ﺍﺣﺘﻴﺎﺝ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪...‬‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺍﻭﻟﯽ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯﮔﺮﺩﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ ﻭﺁﺧﺮﯼﮔﺮﺩﺵ ﭘﻮﻝ ﺍﺳﺖ‪(.‬‬
‫ﺍﻭ‪‬ﻟﯽ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ‪:‬‬
‫"‪"the concentration of capital on the one hand and the distribution of it on the other‬‬
‫)ﮔﺮﺩﺁﺋﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯ ﻳﮏﺳﻮ ﻭ ﺗﻮﺯﻳﻊﺁﻥ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ( ﻭ ﺩﻭ‪‬ﻣﯽ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ‪:‬‬
‫)ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ ‪"administering the circulation for local purposes of the district", (p. 37‬‬

‫)ﻣﺒﺎﺷﺮﺕ ﺩﺭﮔﺮﺩﺵ ﺑﺮﺍﯼ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼﻫﺎﯼ ﺍﻃﺮﺍﻑ(‪.‬‬

‫ﺩﺭ ﻗﺴﻤﺖ ﺫﻳﻞ ﮐﯽﻧﻴﺮ ) ‪ ، Kinnear‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﺓ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺍﺛﺮﯼ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎﻧﮑﯽ( ﺑﻪ ﻧﮕﺮﺵﹺ‬
‫ﺩﺭﺳﺖ ﺑﻪﻣﺮﺍﺗﺐ ﻧﺰﺩﻳﮑﺘﺮ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪" :‬ﭘﻮﻝ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ ﺗﺎ ﺩﻭ ﻋﻤﻞ ﺍﺳﺎﺳﺎﹰ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﻭﺳﻴﻠﺔ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﻭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ‪ ،‬ﭘﻮﻝ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻓﺰﺍﺭﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺁﻥ ﺍﻧﺘﻘﺎﻻﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﻣﺒﻠﻎ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺒﻠﻎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﮐﺎﻻ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﭘﻮﻟﯽﮐﻪ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻳﺎ ﻓﺮﻭﺵ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﻭ ﻣﺼﺮﻑﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪﺍﺳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺩﺭﺁﻣﺪﮐﻞﹼ ﮐﻪ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮﺭ ﻣﺨﺎﺭﺝ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﺓ ﻣﺪﺍﻡﹺ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ ﮔﺮﺩﺵ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ ﺍﻳﻦ ﭘﻮﻝ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺩﻗﻴﻖ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‬
‫)‪ (currency‬ﺧﻮﺍﻧﺪﻩ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻣﺴﺎﻋﺪﻩ ﻫﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﻣﻨﺤﺼﺮﺍﹰ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺍﺭﺍﺩﺓ ﺑﺎﻧﮏ ﻳﺎ ﺩﻳﮕﺮ ﺻﺎﺣﺒﺎﻥ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ ـ ﺯﻳﺮﺍ ﻗﺮﺽ ﺩﻫﻨﺪﮔﺎﻥ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ـ ﻭﻟﯽ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼﻫﺎﯼ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻥ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮﺭ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ ﺩﺭﮔﺮﺩﺵ ﺍﺳﺖ‪".‬‬
‫)‪(J. G. Kinnear: "The Crisis and the Currency", London, 1847, p. 3, 4‬‬
‫‪۶۸۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺧﹸﺮﺩﻩ ﻓﺮﻭﺵ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﻤﻪ ﺟﻮﺭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻧﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺼﺮﻑ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﻨﺪ ــ ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪﻣﺼﺮﻑﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥﺧﺼﻮﺻﯽ ﺩﺭﻣﻔﻬﻮﻣﯽﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺑﺎﻣﺼﺮﻑﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ‬
‫ﻣﻮﻟﹼﺪ ﻳﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﭘﻮﻝ‪ ،‬ﺑﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﻭﻇﻴﻔﺔ‬
‫ﻣﺴﮑﻮﮎﮔﺮﺩﺵ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺟﺰﺀِ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽ ﺍﺯ ﭘﻮﻝ ﻳﮏﮐﺸﻮﺭ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﻭﻇﻴﻔﻪ‬
‫ﺑﻪ ﮐﺎﺭ ﻣﯽ ﺭﻭﺩ ﺑﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﺟﺰﺀ ﺍﺯ ﺗﮏ ﻣﺴﮑﻮ ﮐﺎﺗﯽ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻫﻴﭽﮕﺎﻩ ﻫﻤﺎﻥ‬
‫ﻣﺴﮑﻮﮐﺎﺕ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪﻋﮑﺲ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﮐﻪ ﭘﻮﻝ ﻭﺍﺳﻂ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺧﺮﻳﺪ )ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ( ﻭﺧﻮﺍﻩ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‬
‫ﺁﻧﭽﻪ ﭘﻮﻝ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻣﺴﮑﻮﮎ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ﻧﻪ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺧﺮﻳﺪ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﭘﻮﻝ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻧﻘﺪﺍﹰ ﺍﺯ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺧﺮﻳﺪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺧﺮﻳﺪ ﻋﻤﻞ‬
‫ﮐﻨﺪ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ ﻭﻣﺼﺮﻑﮐﻨﻨﺪﻩ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‬
‫ﺩﺭﺁﻳﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻧﺴﻴﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺻﺮﻑ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺳﭙﺲ‬
‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻟﺬﺍ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﭘﻮﻝ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻃﺮﻑ ﻓﺮﻭﺷﻨﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭ ﻃﺮﻑ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﺮﺝ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﭘﺲ ﺩﺭﻭﺍﻗﻊ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺍﺯ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻣﻴﺎﻥ ﺷﮑﻞ‬
‫ﭘﻮﻟﯽ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻭ ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ ﻧﻪ ﺍﺯ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻣﻴﺎﻥ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺟﺰﺋﯽ‬
‫ﺍﺯ ﭘﻮﻝﮐﻪ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻣﺸﺨﺺﺍﺳﺖ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺍﺳﻂ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ‬
‫ﻭﺍﺳﻂ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺼﺮﻑ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﮔﺮﺩﺵ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺩﻭ ﻭﻇﻴﻔﺔ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ‪ ،‬ﭘﻮﻝ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ‪‬ﺩﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﻋﻤﻞﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺩﺭ ﻧﮕﺮﺵ ﺗﻮﮎ ﺍﻧﻮﺍﻉ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺍﺯ ﺩﺭﻫﻤﯽﻫﺎ ﺟﺎﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪:‬‬
‫‪۱‬ـ ﺑﻪﺳﺒﺐ ﺍﺧﺘﻼﻁ ﺗﺨﺼﻴﺼﺎﺕ ﻭﻇﻴﻔﻪﺍﯼ‪،‬‬
‫‪۲‬ـ ﺍﺯ ﺟﻬﺖ ﻣﺪﺍﺧﻠﻪﺩﺍﺩﻥ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﭘﻮﻝﹺ ﺩﺭﮔﺮﺩﺵ ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ‪.‬‬
‫‪۳‬ـ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﻭﺍﺭﺩﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻧﺴﺒﯽ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩﮐﻤ‪‬ﻴﺖ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۸۴‬‬

‫ﻫﺮﺩﻭ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭ ﻣﺤﻴﻂ‪ ‬ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭﮔﺮﺩﺵ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺍ ﻭ‪‬ﻝ ـ ﺍﺧﺘﻼﻁ ﺩﺭ ﺗﺨﺼﻴﺼﺎﺕ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺍﯼ‪ ،‬ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ ﭘﻮﻝ ﺩﺭ ﻳﮏ‬
‫ﺷﮑﻞ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ )‪ (currency‬ﻭ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﭘﻮﻝ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻳﺎ ﺁﻥ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮﺭ ﺻﺮﻑ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻭ ﻳﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﮐﺎﺭ‬
‫ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﺩ‪ ،‬ﭼﻪ ﺩﺭ ﺧﺮﻳﺪ ﻭ ﻓﺮﻭﺵ ﻳﺎ ﺩﺭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺧﺮﻳﺪ ﻭ ﻳﺎ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ‬
‫ﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﺩ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﺁﻥ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﻭﺳﻴﻊﮐﻠﻤﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥﺑﻮﺩﻥ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﺨﺼﻴﺼﯽﮐﻪ ﭘﻮﻝ ﺩﺭ ﺫﻫﻦ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﮐﻨﻨﺪﻩ ﻭ ﻳﺎ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖﮐﻨﻨﺪﻩ ﺩﺍﺭﺩ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺍﻳﻨﮑﻪ‬
‫ﭘﻮﻝ ﺑﺮﺍﯼ ﺷﺨﺺ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻳﺎ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻘﺎﹰ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ‬
‫ﻧﻤﯽﺩﻫﺪ ﻭﺍﻳﻦ ﻭﺿﻊ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﺩﻭ ﺻﻮﺭﺕ ﺩﺭﻣﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﭘﻮﻝﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﻭ ﻣﺤﻴﻂ‬
‫ﮔﺮﺩﺵ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥ ﻗﻄﻌﻪ ﭘﻮﻝ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﻳﮏ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﭘﻨﺞ ﻟﻴﺮﻩ ﺍﯼ‪ ،‬ﺍﺯ‬
‫ﻣﺤﻴﻄﯽ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﻣﺘﻨﺎﻭﺑﺎﹰ ﻫﺮﺩﻭ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺭﺍ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ‬
‫ﺍﺟﺘﻨﺎﺏﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺍﺳﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﺗﺎﺟﺮ ﺧﹸﺮﺩﻩ ﻓﺮﻭﺵ ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻓﻘﻂ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ‬
‫ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﭘﻮﻝ ﺧﹸﺮﺩﯼ ﺩﺭﺁﻭﺭﺩﮐﻪ ﺍﺯ ﻣﺸﺘﺮﯼﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﯽﺗﻮﺍﻥﮔﻔﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻣﺮﮐﺰ ﺛﻘﻞﮔﺮﺩﺵﹺ ﭘﻮﻝ ﺧﹸﺮﺩ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﺧﺎﺹ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻣﺤﻴﻂ ﺧﹸﺮﺩﻩﻓﺮﻭﺷﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺧﹸﺮﺩﻩ‪-‬‬
‫ﻓﺮﻭﺵ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﺧﹸﺮﺩ ﻧﻴﺎﺯ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﺧﺮﻳﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺧﻮﺩ‬
‫ﭘﻮﻝ ﺧﹸﺮﺩ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺗﺎﺟﺮ ﺧﹸﺮﺩﻩﻓﺮﻭﺵ ﭘﻮﻝ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﮑﹼﺔ ﺿﺮﺏﺷﺪﻩ ﺩﺭﻓﻠﺰﯼ‬
‫ﮑﻪﻫﺎﯼ ﻳﮏ ﻟﻴﺮﻩ ﺍﯼ‬
‫ﻧﻴﺰﮐﻪ ﻭﺍﺣﺪ ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﺩﺭ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺳ ﹼ‬
‫ﻭﺣﺘﹼﺎ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻬﺎ ﺑﻪﻣﺒﺎﻟﻎ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﻫﺎﯼ ‪ ۵‬ﻳﺎ ‪ ۱۰‬ﻟﻴﺮﻩﺍﯼ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺳﮑﹼﻪ ﻫﺎﯼ‬
‫ﻃﻼ ﻳﺎ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺍﺿﺎﻓﺔ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﭘﻮﻝ ﺧﹸﺮﺩ ﺯﺍﺋﺪ ﻫﺮﺭﻭﺯ ﻳﺎ ﻫﺮ ﻫﻔﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻠﻪﺍﺵ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﺧﺮﻳﺪﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩﺭﺍ ﺑﺎﺣﻮﺍﻟﻪ ﺭﻭﯼ ﻣﻮﺟﻮﺩﯼ ﺳﭙﺮﺩﻩﻫﺎﯼﺧﻮﻳﺶ‬
‫ﻣﯽﭘﺮﺩ ﺍﺯﺩ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﮑﹼﻪﻫﺎﯼ ﻃﻼ ﻭ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺭ ﺧﺼﻠﺖ‬
‫ﻣﺼﺮﻑﮐﻨﻨﺪﻩﺷﺎﻥ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻟﯽﹺ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺍﺯ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻳﺎ‬
‫ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﮐﺸﻴﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ )ﻣﺜﻼﹰ ﭘﻮﻝ ﻫﺎﯼ ﺭﻳﺰ ﺑﺮﺍﯼ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ‬
‫‪۶۸۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭﺍﻥ( ﻭ ﺩﺍﺋﻤﺎﹰ ﺑﺎﺯ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﺗﺠ‪‬ﺎﺭ ﺧﹸﺮﺩﻩﻓﺮﻭﺵ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ‬
‫ﻳﮏ ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﻮﺩ ﻭ ﺩﺭﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺍﺯ ﻧﻮ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺳﺎﻣﺎﻥ‬
‫ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻭﺿﻊ ﺍﺧﻴﺮ ﻣﻬﻢ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺗﻮﮎ ﺑﻪﮐﻠﹼﯽ ﺩﻭﺭ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻣﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺭﺁﻏﺎﺯ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﭘﻮﻝ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬﺍﺭﯼ ﻣﯽﺷﻮﺩ )ﮐﺘﺎﺏ‬
‫ﺩﻭ‪‬ﻡ ﺑﺨﺶ ﻳﮑﻢ( ﺍﺭﺯﺵ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺧﺎﻟﺺ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺑﺲ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺿﺎﻓﻪﺍﺭﺯﺵ ﻧﻴﺰ ﺩﺭﻻﯼﺁﻥ ﭘﻨﻬﺎﻥ ﺍﺳﺖ‪.‬ﮐﺎﻻﯼ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪﺷﺪﻩ ﻧﻪﺗﻨﻬﺎ ﻓﯽﻧﻔﺴﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﺳﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﻳﺴﺖﮐﻪﻗﺒﻼﹰﺑﻮﺩﻩﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﻳﺴﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻣﻨﺒﻊ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﭘﻴﮑﺮ ﺁﻥ ﺗﺠﺴ‪‬ﻢ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺁﻧﭽﻪ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺧﹸﺮﺩﻩﻓﺮﻭﺵ ﺩﺭ‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭘﻮﻟﯽﮐﻪ ﺍﺯ ﻧﻮ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﺍﻭ ﺑﺮﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞﮐﺎﻻﯼ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﻭﺍﮔﺬﺍﺭ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺍﺿﺎﻓﺔ ﺳﻮﺩ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺍﺿﺎﻓﺔ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺍﺯ ﺍﻳﻦﮔﺬﺷﺘﻪ ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﭘﻮﻝ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭﺟﺮﻳﺎﻥ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﺗﺎﺟﺮ ﺧﹸﺮﺩﻩﻓﺮﻭﺵ ﺑﺮﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‬
‫ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﯼ ﺭﺍ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝﺳﺎﺧﺘﻦ ﺗﻔﺎﻭﺗﯽﮐﻪ ﻣﻴﺎﻥ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪﮔﺮﺩﺵ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻭ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪﮔﺮﺩﺵ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﻪ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﻣﻴﺎﻥ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺍﺯ ﺑﻨﻴﺎﺩ ﻏﻠﻂ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺷﻴﻮﺓ ﺑﻴﺎﻥ‬
‫ﻧﺰﺩ ﺗﻮﮎ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﺩﮐﻪ ﻭﯼ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭﯼ ﻧﮕﺎﻩ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﺻﺎﺩﺭﮐﻨﻨﺪﺓ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼ ﻭﻳﮋﺓ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺧﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺒﻠﻎ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫ﮐﻪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ )ﻭﻟﻮﺍﻳﻨﮑﻪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ‬
‫ﻣﺮﮐﹼﺐ ﺍﺯ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﺎﺷﺪ(‪ ،‬ﺟﺰﮐﺎﻏﺬ ﻭ ﭼﺎﭖ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼ ﺧﺮﺝ ﺑﺮﻧﻤﯽﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﻠﻴﻂ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻓﺘﹶﻪﻃﻠﺐ )ﺳﻔﺘﻪ(ﻫﺎﺋﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﻭﯼ ﺑﻪﻧﺎﻡ ﺧﻮﺩ ﺻﺎﺩﺭ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﻭ ﺑﻪ‬
‫ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻭ ﭘﻮﻝ ﻣﯽ ﺁﻭﺭﻧﺪ ﻭ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺍﯼ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﻢ ﺍﺯ‬
‫ﺑﺎﺭﻭ‪‬ﺭﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﺵ ﺑﻪﮐﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ .‬ﺍﻣ‪‬ﺎ ﺍﻳﻦ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎ ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﯼ ﻓﺮﻕ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺍﻋ ‪‬‬
‫ﺁﻧﮑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺎﻝ ﺧﻮﺩ ﺍﻭ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻧﺰﺩ ﺍﻭ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﯼ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۸۶‬‬

‫ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼ ﻣﻴﺎﻥ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺎﻭﺗﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻌﺎﺭﻳﻒ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﻓﯽﻧﻔﺴﻪ ﻭ ﺑﻪﻭﻳﮋﻩ ﺑﺎ ﺁﻧﭽﻪ ﺗﻮﮎ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ ﺳﺮﻭﮐﺎﺭﯼ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺗﺨﺼﻴﺺﻳﺎﺑﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ ــ ﻳﻌﻨﯽ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪﮐﻪ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﺳﺎﻥ ﺷﮑﻞ ﻧﻘﺪﯼﹺ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻋﻤﻞ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭﻳﺎ ﺑﻪﺷﮑﻞ ﭘﻮﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ــ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﻫﻴﭻ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺩﺭﺧﺼﻠﺖﭘﻮﻝ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‬
‫ﻧﻤﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﭘﻮﻝ ﺍﻳﻦ ﺧﺼﻠﺖ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺟﺮﺍﯼ ﻫﺮﮐﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﯽﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭﺳﺖ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﭘﻮﻝ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻧﻘﺪﯼ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻭﺍﺭﺩ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ‬
‫ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﺧﺎﺹﮐﻠﻤﻪ )ﻣﺴﮑﻮﮎ‪ ،‬ﺳﻴﻠﺔ ﺧﺮﻳﺪ( ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ‬
‫ﭘﺮﺍﮐﻨﺪﮔﯽ ﺧﺮﻳﺪﻫﺎ ﻭ ﻓﺮﻭﺵﻫﺎ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺍﺯﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﮐﺜﺮ ﺧﺮﺝﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺩﺭﺁﻣﺪ‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺘﺎﹰ ﮐﻤﺘﺮ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺧﺮﻳﺪ ﻧﺴﻴﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﻨﺎﺳﺒﺎﺕ ﺟﻬﺎﻥ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺟﺎﺋﯽﮐﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩ‪‬ﻭﺭﺍﻥ ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻟﯽﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﺍﺯﺟﻬﺖﮔﺮﺩﺁﺋﯽ‬
‫ﻭ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﺑﻪ ﻋﻠﹼﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺣﺎﮐﻢ‪ ،‬ﭘﻮﻝ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻋﻤﺪﻩ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻋﻤﻞ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﭘﻮﻝ ﺍﺯﺣﻴﺚ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺍﺳﺖ ﺑﺎﭘﻮﻝ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺧﺮﻳﺪ‬
‫)ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ( ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺗﻔﺎﻭﺗﯽﺍﺳﺖﮐﻪ ﺫﺍﺗﯽ ﭘﻮﻝ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺧﻠﯽ ﺑﻪﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﭘﻮﻝ ﻭ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭ ﺧﹸﺮﺩﻩﻓﺮﻭﺷﯽ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺴﮑﻮﮎ ﻣﺴﯽ ﻭ ﻧﻘﺮﻩﺍﯼ ﻭ ﺩﺭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‬
‫ﻋﻤﺪﻩ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻃﻼ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺩﺍﺭﺩ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻥ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﻧﻘﺮﻩ ﻭ ﻣﺲ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻳﮏﺳﻮ ﻭ ﻃﻼ ﺭﺍ‬
‫ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﻠﻘﯽ ﻧﻤﻮﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺩﻭ‪‬ﻡ ـ ﺩﺧﺎﻟﺖﺩﺍﺩﻥ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﭘﻮﻝﹺ ﺩﺭﮔﺮﺩﺵ ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ‪:‬‬
‫ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﭘﻮﻝ ﻭﺍﺭﺩ ﺩﺭﮔﺮﺩﺵ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺧﺮﻳﺪ ﻭ ﺧﻮﺍﻩ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﻭﺳﻴﻠﺔ‬
‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻋﻤﻞﮐﻨﺪ ــ ﭼﻪ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻣﺤﻴﻂ ﻳﺎ ﻣﺤﻴﻂ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﮕﺮﺩﺩ ﻭ ﭼﻪ ﺩﺭ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺑﻪﺳﺎﻣﺎﻥ‪-‬‬
‫ﺭﺳﺎﻧﺪﻥ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻳﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎﺷﺪ ــ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻣﻮﺭﺩﮔﺮﺩﺵ‪ ،‬ﺗﺎﺑﻊ ﻫﻤﺎﻥ ﻗﻮﺍﻧﻴﻨﯽ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺳﺎﺩﺓ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﺩﺭﮐﺘﺎﺏ ﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ﺳﻮ‪‬ﻡ‪ ،‬ﺑﻨﺪ ﺩﻭ‪‬ﻡ‪،‬‬
‫ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﺟﺔ ﺳﺮﻋﺖ ﮔﺮﺩﺵ ﻭﻟﺬﺍ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺗﮑﺮﺍﺭ ﻫﻤﺎﻥ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﻭ‬
‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻣﺴﮑﻮﮐﺎﺕ ﻭﺍﺣﺪ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﺧﺮﻳﺪﻭﻓﺮﻭﺵ ﻫﺎ ﻭ ﻧﻴﺰ‬
‫‪۶۸۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻫﺎﯼ ﻫﻢ ﺯﻣﺎﻥ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺎﯼ ﮐﺎﻻﻫﺎﯼ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻮﺍﺯﻧﺔ‬
‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﻭﺍﺣﺪ ﭘﺎﺑﻪ ﭘﺎ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦﮐﻨﻨﺪﺓ ﺣﺠﻢ‬
‫ﭘﻮﻟﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﺩﺭﮔﺮﺩﺵ ﺍﺳﺖ ) ﮐﺎ ﺭﹺﻧﺴﯽ(‪ .‬ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺁﻳﺎ ﭘﻮﻟﯽﮐﻪ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﻋﻤﻞ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﮐﻨﻨﺪﻩ ﻳﺎ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖﺩﺍﺭﻧﺪﻩ ﻣﻌﺮ‪‬ﻑ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ ﻳﺎ ﺩﺭﺁﻣﺪ‪ ،‬ﺑﯽﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻭﻣﻄﻠﻘﺎﹰ ﺩﺭ ﺍﺻﻞ ﻣﻄﻠﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﻧﻤﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺣﺠﻢ ﭘﻮﻝﹺ ﺩﺭﮔﺮﺩﺵ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺳﺎﺩﻩ ﺑﺮﺣﺴﺐ‬
‫ﻭﻇﻴﻔﻪﺍﺵ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺧﺮﻳﺪ ﻭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺳﻮ‪‬ﻡ ـ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺭﺍﺑﻄﺔ ﻧﺴﺒﯽ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﺮ ﺩﻭ‬
‫ﻭﻇﻴﻔﻪ ﻭﻟﺬﺍ ﺩﺭﻫﺮﺩﻭ ﻣﺤﻴﻂ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﺭﮔﺮﺩﺵﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮﺩﻭ ﻣﺤﻴﻂ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ‬
‫ﺩﺭﻭﻧﯽ ﺑﺎ ﻫﻢ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﯽ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﺍﺯﺳﻮﺋﯽ ﺣﺠﻢ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺧﺮﺝ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻣﺒﹺﻴّﻦ‬
‫ﺩﺍﻣﻨﺔ ﻣﺼﺮﻑ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺣﺠﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‬
‫ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﻭ ﺳﺮﻋﺖ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻦ‪ ،‬ﺍﻭﺿﺎﻉﻭ‬
‫ﺍﺣﻮﺍﻝ ﻭﺍﺣﺪ ﺭﻭﯼﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﺣﺠﻢ ﭘﻮﻟﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﻫﺮﺩﻭ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﻳﺎ ﻣﺤﻴﻂ ﺩﺭﮔﺮﺩﺵ ﺍﺳﺖ ﻳﺎ ﺑﺮ‬
‫ﺭﻭﯼﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ )ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻴﺎﻥ ﺩﺭ ﺯﺑﺎﻥ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ( ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ‬
‫ﻭﺣﺘﹼﺎ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﺕ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺩ ﺑﻬﺎﻧﺔ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﻪﺩﺳﺖ ﺗﻮﮎ‬
‫ﻣﯽﺩﻫﺪ ﺗﺎ ﺗﻔﮑﻴﮏ ﺑﺎﻃﻞﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮﮐﻪ ﺁﻗﺎﻳﺎﻥ‬
‫ﮐﺎﺭﻧﺴﯽﺗﺌﻮﺭﯼ)‪ (١‬ﺩﻭﭼﻴﺰ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺭﺍ ﺑﺎﻫﻢ ﻣﺨﻠﻮﻁ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺩﻟﻴﻞﺁﻥ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩ‬
‫ﮐﻪ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻠﻘﹼﯽ ﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﹶﺩﻭﺍﺭ ﺭﻭﻧﻖ‪ ،‬ﺑﺴﻂ ﻭﺗﻮﺳﻌﺔ ﺑﺰﺭﮒ‪ ،‬ﺷﺘﺎﺏﻳﺎﺑﯽ ﻭ ﭘﺮﺗﻮﺍﻧﯽ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ‬
‫ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥﮐﺎﻣﻞ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻣﯽﺍﻓﺘﺪﮐﻪ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﺎﻻ ﻣﯽﺭﻭﺩ ﻭ ﺗﻨﺰﻝ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ‬
‫ﺍﺯﺳﻄﺢ ﻣﺘﻮﺳﻂﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﹶﺩﻭﺍﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺭﻭﯼ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺟﺒﺮﺍﻥ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ‬
‫ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﻧﻴﺰ ﺭﺷﺪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻣﺼﺮﻑ ﺑﻪﻃﻮﺭﮐﻠﹼﯽ ﺗﺮﻗﹼﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻻﺍﻗﻞ ﺩﺭ ﺭﺷﺘﻪﻫﺎﯼ ﺗﻌﻴﻴﻦﮐﻨﻨﺪﺓ ﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺑﺎﻻ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﺘﺎﹰ ﮐﻤﻴ‪‬ﺖ ﭘﻮﻝ‬

‫)‪Currency – Theorie (1‬‬

 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۸۸‬‬

‫ﺩﺭﮔﺮﺩﺵ‪ ،‬ﻻﺍﻗﻞﹼ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻣﺮﺯﻫﺎﯼ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ‪ ،‬ﻧﻤﻮ‪ ‬ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‬
‫ﺑﻪﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮﺩ ﺣﺪﻭﺩﯼ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺣﺠﻢ ﻭﺳﺎﻳﻞﮔﺮﺩﻧﺪﻩ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪﺍﻳﻨﮑﻪ‬
‫ﺁﻥ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺩﺳﺘﻤـﺰﺩ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﺯ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠـﺔ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻭ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﭘﻮﻝ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﹶﺩﻭﺍﺭ ﺭﻭﻧﻖ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﭘﻮﻝ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺑﺮﺍﯼﮔﺮﺩﺵ ﺧﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻣﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺍﻳﻦ ﺭﺍ ﺩﻭ ﺑﺎﺭ‬
‫ﺑﻪﺣﺴﺎﺏ ﺁﻭﺭﻳﻢ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﻳﮏ ﺑﺎﺭ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﻮﻟﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼﮔﺮﺩﺵ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﻭ‬
‫ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﻮﻟﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﮔﺮﺩﺵ ﺩﺭﺁﻣﺪﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺿﺮﻭﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﭘﻮﻟﯽﮐﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ‬
‫ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﺑﻪﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺩﺍﺩﻭﺳﺘﺪﮐﻮﭼﮏ ﺧﺮﺝ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ‬
‫ﺁﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﺩﻭﺭﭘﻴﻤﺎﺋﯽﻫﺎﯼﮐﻮﭼﮏ ﻭﺍﺳﻄﻪ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﺑﻴﻨﺎﺑﻴﻨﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ‬
‫ﻫﺮﻫﻔﺘﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺳﭙﺮﺩﺓ ﺧﹸﺮﺩﻩﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﺑﻪﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﺮﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﹶﺩﻭﺍﺭ ﺭﻭﻧﻖ‪ ،‬ﺑﺮﮔﺸﺖ‬
‫ﭘﻮﻝ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﺑﯽﺩﺭﺩﺳﺮ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻧﻴﺎﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪﺗﺴﻬﻴﻼﺕ‬
‫ﭘﻮﻟﯽ ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ ﻧﺎﺷﯽ ﻧﻤﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺑﺎ ﻳﺪ ﭘﻮﻝ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﭘﻮﻝ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮﺧﻮﺩ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﺔ ﮐﻠﹼﯽ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﹶﺩﻭﺍﺭ ﺭﻭﻧﻖ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺧﺮﺝﮐﺮﺩﻥ‪ ‬ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻗﻄﻊ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻣ‪‬ﺎ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺁﻥ ﻗﺴﻤﺖ ﺍﺯ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻴﺎﻥ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﺓ ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝﮐﺶﺩﺍﺭﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﻭ ﺁﺳﺎﻥ ﺗﺮﻳﻦ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻋﺖ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ‬
‫ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺣﺠﻢ ﻭﺳﺎﻳﻞﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼﺗﺴﻮﻳﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻫﺎ‬
‫ﻭﺣﺘﹼﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﺮﻳﺪﻫﺎﯼ ﻧﻘﺪﯼ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﺑﹺﺎﻟﻨﹺﺴﺒﹺﻪ ﮐﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺣﺠﻢ ﻣﻤﮑﻦ‬
‫ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﻄﻠﻖ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ ﻭﻟﯽ ﺩﺭﻫﺮﺻﻮﺭﺕ ﺑﹺﺎﻟﻨﹺﺴﺒﹺﻪ ﻭ ﺩﺭﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻌﺔ ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ‬
‫ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﭘﺬﻳﺮﺩ‪ .‬ﺍﺯﺳﻮﺋﯽ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻫﺎﯼ ﻫﻨﮕﻔﺖ ﻭ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺰﺭﮒ ﺑﺪﻭﻥ ﻣﺪﺍﺧﻠﺔ‬
‫ﭘﻮﻝ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻭ ﺍﺯﺳﻮﯼﺩﻳﮕﺮ ﻧﻈﺮ ﺑﻪﺗﺤﺮ‪‬ﮎ ﺑﺰﺭﮔﯽﮐﻪ ﺩﺭﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻫﻤﺎﻥ‬
‫‪۶۸۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﻣﻘﺪﺍﺭ ﭘﻮﻝ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺧﺮﻳﺪ ﻭ ﭼﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ‪ ،‬ﺣﺮﮐﺖ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮﯼ‬
‫ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺣﺠﻢ ﻭﺍﺣﺪﯼ ﺍﺯ ﭘﻮﻝ ﻭﺍﺳﻄﺔ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺍﺯ ﺗﮏﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ‬
‫ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﺎﹰ ﺩﺭﺍﻳﻦﻗﺒﻴﻞ ﺩﻭﺭﻩﻫﺎ ﮔﺮﺩﺵ ﭘﻮﻝ ﺗﻤﺎﻡﻭﮐﻤﺎﻝ )‪ (full‬ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺑﺎﺍﻳﻨﮑﻪ‬
‫ﺩﺭ ﻗﺴﻤﺖ ‪) II‬ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ( ﮔﺮﺩﺵ ﭘﻮﻝ ﻻﺍﻗﻞ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻧﺴﺒﯽ ﺗﺮﻧﺠﻴﺪﻩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ‪) I‬ﺧﺮﺝ ﺩﺭﺁﻣﺪ( ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﻄﻠﻖ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺭﮐﺘﺎﺏﺩﻭ‪‬ﻡ ﺑﺨﺶﻳﮑﻢ)‪(١‬ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﺑﺮﺭﺳﯽﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﺩﻳﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺮﮔﺸﺖﻫﺎ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﺍﺳﺘﺤﺎﻟﺔ ﻣﺠﺪ‪‬ﺩﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﭘﻮﻝ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ‪ . G – W – Ǵ‬ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻣﻮﺟﺐ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﻪﺷﮑﻞ ﭘﻮﻝ ﺍﺯ ﻭﺍﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﺯﻣﺎﻥ ﻭﺍﻗﻌﯽﹺ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺭﻫﺎﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﻭ‬
‫ﺍﻳﻦ ﻫﻢ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﺻﻨﻌﺘﯽ ﻭ ﻫﻢ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﺻﺎﺩﻕ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﮐﺪﺍﻡ ﺍﺯ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﻧﺴﻴﻪ ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦﮐﺎﻻﯼ ﺍﻭ ﭘﻴﺶﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺷﺨﺺﺍﻭ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ‪‬ﺑﺪ‪‬ﻝ ﺷﺪﻩ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﻗﺒﻞ ﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﺍﻭ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻭﯼ ﻧﺴﻴﻪ ﻣﯽﺧﺮﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺍﻭ ﺍﺭﺯﺵﮐﺎﻻﻳﺶ ﺧﻮﺍﻩ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺑﺎﺭﺁﻭﺭ ﻭ ﺧﻮﺍﻩ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﭘﻴﺶﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﺍ ﺭﺯﺵ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺶﺍﺯﺁﻧﮑﻪ ﻗﻴﻤﺖﮐﺎﻻ ﺑﻪﻣﻮﻗﻊ ﭘﺮﺩﺍﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺍﺳﺘﺤﺎﻟﻪﻳﺎﻓﺘﻪﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﻭﺭﻩﻫﺎﯼ ﺭﻭﻧﻖ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﺑﻪﺁﺳﺎﻧﯽ ﻭ ﺑﯽﺩﺭﺩﺳﺮ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺧﹸﺮﺩﻩﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‬
‫ﺑﺎ ﺍﻃﻤﻴﻨﺎﻥ ﺑﻪ ﻋﻤﺪﻩﻓﺮﻭﺵ‪ ،‬ﻋﻤﺪﻩﻓﺮﻭﺵ ﺑﻪﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭ ﻭﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭ ﺑﻪ ﻭﺍﺭﺩﮐﻨﻨﺪﺓ ﻣﻮﺍﺩ‬
‫ﺧﺎﻡ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ ،‬ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻇﺎﻫﺮ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖﻫﺎﯼ ﺳﺮﻳﻊ ﻭ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻣﺪﺗﯽ ﭘﺲ‬
‫ﺍﺯ ﺁﻧﮑﻪ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺖ ﺁﻥ ﻣﻨﺘﻔﯽ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺩ‪‬ﻭﺍﻡ ﭘﻴﺪﺍ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖ ﻫﺎﯼ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﺟﺎﯼ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖﻫﺎﯼ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺭﺍ ﭘ‪‬ﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎ‬
‫ﺑﻪﻣﺤﺾﺍﻳﻨﮑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﺸﺎﻥ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﻔﺘﻪ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ ﺗﺎ ﭘﻮﻝ ﻧﻘﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻣﻄﻠﺐ ﺑﻮ ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ‬

‫)‪ (۱‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺟﻠﺪ ﺩﻭ‪‬ﻡ‪ ،‬ﺹ ‪ ۳۲۹‬ﻭ ﺑﻌﺪ ]ﺍﺯﺻﻔﺤﺔ ‪ ۵۶۹‬ﺑﻪﺑﻌﺪ‪ ‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۹۰‬‬

‫ﮐﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺍﻇﻬﺎﺭﺍﺕ ﺭﺋﻴﺲ ﺑﺎﻧﮏ ﻟﻴﻮﹺﺭﭘﻮﻝﮐﻪ ﻓﻮﻗﺎﹰ ﺩﺭ ﺻﻔﺤﺔ ‪ (١) ۳۹۸‬ﺁﻭﺭﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎﺯ ﺁﻧﭽﻪﺭﺍﮐﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﻣﺘﺬﮐﹼﺮﺷﺪﻩﺍﻳﻢ ﺑﻴﺎﻭﺭﻳﻢ‪" :‬ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥﻫﺎﺋﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺗﻔﻮ‪‬ﻕ ﺩﺍﺭﺩ ﺳﺮﻋﺖﮔﺮﺩﺵ ﭘﻮﻝ ﺗﻨﺪﺗﺮ ﺍﺯ ﻗﻴﻤﺖﮐﺎﻻﻫﺎ ﻧﻤﻮ‪ ‬ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ‬
‫ﺑﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻗﻴﻤﺖ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﮐﹸﻨﺪﺗﺮ ﺍﺯ ﺳﺮﻋﺖ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪"] ".‬ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﻧﺘﻘﺎﺩ‬
‫)‪(٢‬‬
‫ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺳﻴﺎﺳﯽ"‪ ،۱۸۵۹ ،‬ﺹ‪. [۸۴ ، ۸۳‬‬
‫ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺓ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺣﺎﻟﺖ ﻋﮑﺲ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪.‬ﮔﺮﺩﺵ ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪ I‬ﻣﯽﺗﺮﻧﺠﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ‬
‫ﺗﻨﺰﻝ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻫﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﯽ ﺁﻳﻨﺪ‪ .‬ﻋﺪ‪‬ﺓ ﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﺷﺎﻏﻞ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪،‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﺛﺮ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﹺﮐﺎﻫﻨﺪﻩ‬ ‫ﺣﺠﻢ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕﮐﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ ﺩﺭﮔﺮﺩﺵ ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪II‬‬

‫ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺗﺴﻬﻴﻼﺕ ﭘﻮﻟﯽ ﺯﻳﺎﺩ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎ ﻫﻢ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻧﺰﺩﻳﮑﺘﺮ ﺑﻪ ﺁﻥ‬
‫ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﺗﺮﺩﻳﺪﯼ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡﮐﺎﻫﺶ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ‪،‬ﮐﺎﻫﺸﯽﮐﻪ ﺑﺎﮐﹸﻨﺪﯼﹺ‬
‫ﺭ‪ ‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﺮﻳﻦ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺣﺠﻢ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪ ، I‬ﻳﻌﻨﯽ ﺧﺮﺝ ﺩﺭﺁﻣﺪ‪،‬‬
‫ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺩﺍﺭﺩﮐﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪ ، II‬ﻳﻌﻨﯽ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪،‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺗﺮﻗﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﻳﺪ ﺗﺎﭼﻪﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﺍﻳﻦﺣ‪‬ﮑﻢ ﺑﺎﺁﻧﭽﻪ ﻓﻮﻻﺭﺗﻮﻥ‬
‫ﻭ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﻣﻄﺮﺡﮐﺮﺩﻩﺍﻧﺪ ﻫﻤﺎﻧﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪:‬‬
‫"ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﭼﻴﺰﻫﺎﯼﮐﺎﻣﻼﹰ‬
‫‪٣‬‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺍﻏﻠﺐ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺟﻤﻊ ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪".‬‬

‫)‪ (۱‬ﻧﮕﺎﻩﮐﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻓﺼﻞ ﺑﻴﺴﺖﻭﭘﻨﺠﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺨﺶ‪.‬‬

‫)‪ (۲‬ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﺍﺛﺮ ﻣﺎﺭﮐﺲ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ‪ "Zur Kritik der politischen Ökonomie" :‬ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫‪"A demand for capital on loan and a demand for additional circulation are quite‬‬ ‫‪۳‬ـ‬
‫ـ )ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ـ ‪distinct things, and not often found associated", (Fullarton, I. C. p. 82‬‬
‫"ﺩﺭﻭﺍﻗـﻊ ﺧﻄﺎﯼ ﺑﺰﺭﮔﯽ ﺍﺳﺖ ﺍﮔـﺮ ﺗﺼﻮ‪‬ﺭ ﺷﻮﺩﮐﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮﺍﯼﮔﺮﻓﺘﻦ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ )ﻳﻌﻨﯽ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻭﺍﻡ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ(‬
‫ﺑﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻳﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﺑﺎ ﻫﻢ ﭘﻴﺶ ﻣﯽﺁﻳﻨﺪ‪← .‬‬
‫‪۶۹۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫→ ﻫﺮﺗﻘﺎﺿﺎ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻭﻳﮋﺓ ﺧﻮﺩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎ ﻳﮑﺪﻳﮕﺮ ﺍﺧﺘﻼﻑ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ‬
‫ﺷﮑﻮﻓﺎﻥﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺳﺘﻤﺰﺩﻫﺎ ﺑﺎﻻ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ ﺗﺮﻗﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻭﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﻣﺸﻐﻮﻝﮐﺎﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻﹰ ﻻﺯﻡ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﻳﮏ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﺍﺯ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻭﺍﺭﺩ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺍﺿﺎﻓﯽﺋﯽ ﺭﺍ‬
‫ﮐﻪ ﺍﺯ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﺑﺴﻂ ﻭ ﺍﺯﺩﻳﺎﺩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻫﺎ ﺗﻔﮑﻴﮏﭘﺬﻳﺮﻧﻴﺴﺖ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻋﻤﺪﻩ ﺩﺭ ﻣﺮﺣﻠﺔ‬
‫ﻣﺘﺄﺧﺮﯼ ﺍﺯ ﺩﻭﺭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﺩﺷﻮﺍﺭﯼﻫﺎ ﺷﺮﻭﻉ ﺑﻪ ﺧﻮﺩﻧﻤﺎﺋﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎ ﻣ‪‬ﻤﺘﹶﻠﯽ ]ﭘ‪‬ﺮ[‬

‫ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺮﮔﺸﺖﻫﺎﮐﹸﻨﺪ ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ‪،‬ﮐﻪ ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ ﺑﺎﻻ ﻣﯽﺭﻭﺩ ﻭ ﻓﺸﺎﺭ ﺑﺮ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺴﺎﻋﺪﻩﮔﻴﺮﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺑﺮﻭﺯ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻋﺎﺩﺕ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺟﺰ ﺍﺯ ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩﻳﮕﺮﯼ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﻣﺴﺎﻋﺪﻩﺩﺍﺩﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﺘﻮﺳ‪‬ﻞ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﻣﺘﻨﺎﻉ ﺍﺯ ﺻﺪﻭﺭ ﺑﻠﻴﻂ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼ ﺍﻣﺘﻨﺎﻉ ﺍﺯ ﺩﺍﺩﻥ‬
‫ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽﺁﻧﮕﺎﻩﮐﻪ ﺍﻋﻄﺎﯼ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻮﺍﻓﻘﺖ ﻗﺮﺍﺭﮔﺮﻓﺖ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻣﻘﺘﻀﻴﺎﺕ ﺑﺎﺯﺍﺭ‬
‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻗﺮﺿﻪ ﺑﻪﺣﺎﻝﺧﻮﺩ ﺑﺎﻗﯽﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﻭﺍﮔﺮ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪﺑﺎﺷﺪ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ‬
‫ﺑﻪﺳﻮﯼ ﺻﺎﺩﺭﮐﻨﻨﺪﻩ ﺭﺍﻩ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺍﺯﺍﻳﻨﺮﻭ ﻳﮏ ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ﺑﺴﻴﺎﺭﺳﻄﺤﯽﮔﺰﺍﺭﺵﻫﺎﯼﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻧﯽ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﻫﺮﮐﺲ‬
‫ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﺳﺎﺯﺩﮐﻪ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭﯼﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﺭﺟﻬﺖ‬
‫ﻣﻌﮑﻮﺱ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼ ﺩﺭﮔﺮﺩﺵ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺣﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺩﺭ ﻫﻤﮕﺎﻣﯽ ﺑﺎ ﺁﻥ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺜﺎﻝ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺑﻨﮕﺎﻩ ﺑﺰﺭﮒ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎ ﺑﺮ ﻗﺎﻋﺪﻩﺍﯼ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎﯼ ﺍﻳﺎﻟﺘﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﻥ ﭼﻨﺎﻥ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺯﻳﺎﺩ ﻗﺎﺋﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﻗﺎﻋﺪﻩﺍﯼﮐﻪ ﻃﺒﻖﺁﻥ ﻫﻴﭻ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺮﺣﺠﻢ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼ ﺩﺭﮔﺮﺩﺵ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﻣﺎﺩﺍﻣﯽﮐﻪ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻫﺪﻑﻫﺎﯼ ﻋﺎﺩ‪‬ﯼﮔﺮﺩﺵ ﺑﻠﻴﻂ ﺭﺍ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻩ ﻣﯽﺳﺎﺯﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺎﹶﻓﺰﺍﻳﺪ ﻭﺍ‪‬ﻻﹼ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺍﺯﺍﻳﻦ ﺣﺪ‪ ‬ﺗﺠﺎﻭﺯ ﻧﻤﺎﻳﺪ‬
‫ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺍﺳﺖ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﺴﺎﻋﺪﺍﺕ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﺭﺍ ﺍﺯﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﺩ ﺗﻘﺒ‪‬ﻞ ﮐﻨﺪ ﻭﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺍﺯﻓﺮﻭﺵ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﺍﺯ ﺍﻭﺭﺍﻕ‬
‫ﺑﻬﺎﺩﺍﺭﯼ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻧﺪﻭﺧﺘﻪ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﻳﺎ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺍﻧﺼﺮﺍﻑ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﺭ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪﻭﻟﯽﮐﻪ ﻣﻦ ﺍﺯ ﺭﻭﯼﮔﺰﺍﺭﺵﻫﺎﯼ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻧﯽ ﺑﺮﺍﯼ ﻓﺎﺻﻠﺔ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۳۳‬ﻭ‪ ۱۸۴۰‬ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺩﺍﺩﻩﺍﻡ‬
‫ﻭ ﺩﺭ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﺻﻔﺤﺎﺕ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺑﻪﺁﻥ ﺍﺳﺘﻨﺎﺩ ﻧﻤﻮﺩﻩﺍﻡ ﻣﺮﺗﺒﺎﹰ ﻣﺜﺎﻝﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﺛﺒﺎﺕ ﻣﯽﺭﺳﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺑﻪﺩﺳﺖ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﭼﻨﺎﻥ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﺮﺍ ﺍﺯ ﻣﺮﺍﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻌﺎﻑ‬
‫ﻣﯽ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﻮ‪‬ﻡ ﮊﺍﻧﻮﻳﺔ ‪ ۱۸۳۷‬ﻭﺳﺎﺋﻞ ﻧﻘﺪﯼ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺮﺍﯼ ﻧﮕﺎﻫﺪﺍﺭﯼ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻭ ﻣﻮﺍﺟﻬﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺩﺷﻮﺍﺭﯼﻫﺎﯼ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﭘﻮﻝ ﺑﻪ ﺣﺪ‪‬ﺍﮐﺜﺮ ﻭﺧﺎﻣﺖ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﺑﺖ ﻗﺮﺿﻪ ﻭ ﺗﻨﺰﻳﻞ‬
‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻣﺒﻠﻎ ﻭﺣﺸﺘﻨﺎﮐﯽ ﺭﺍ ﻣﻌﺎﺩﻝ ‪ ۱۷۰۲۲۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﯽﺩﺍﺩ‪ ،‬ﻣﺒﻠﻐﯽﮐﻪ ﺍﺯ ﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺟﻨﮓ ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻫﺮﮔﺰ ﺩﻳﺪﻩ ﻧﺸﺪﻩ ﺑﻮﺩ )ﻣﻘﺼﻮﺩ ﺟﻨﮓ ‪۱۷۹۳‬ـ ‪ ۱۸۱۵‬ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ( ﻭ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﺋﯽ ﻣﯽﺷﺪﮐﻪ ﺻﺎﺩﺭﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻣﺪﺕ ﺩﺭﺳﻄﺢ ﻧﺎﺯﻝ‪ ۱۷۰۷۶۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ←‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۹۲‬‬

‫ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺍﻭ‪‬ﻟﻴﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺬﮐﻮﺭ ﺩﺭ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ‬
‫ﺭﻭﻧﻖ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﮐﻪ ﺣﺠﻢ ﻭﺳﺎﻳﻞﮔﺮﺩﺍﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‬
‫ﻧﻤﻮ‪ ‬ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﻧﻴﺰ ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻳﮏﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪﺩﺍﺭ ﺍﺯ ﺣﺴﺎﺑﯽﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﺑﺎﻧﮏ ﺩﺍﺭﺩ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ ﻃﻼ ﻳﺎ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﺑﺮﺩﺍﺷﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ‬
‫ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻝ ﺻﺮﻑ ﻧﻤﺎﻳﺪ" ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺁﻥ ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺍﻭ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳـﻪ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻘﻂ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻭﯼ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺍﻳﻦ ﺷﮑﻞ ﻭﻳﮋﻩﺍﯼﮐﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﺵ ﺭﺍ‬
‫ﺧﺮﺝ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﻓﺰﻭﻧﯽ ﭘﻴﺪﺍﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻓﻘﻂ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻓﻨﯽ ﺋﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ‬
‫ﻭﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺵ ﺭﺍ ﺑﺪﺍﻥﺳﺎﻥ ﺑﻪ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻣﯽ ﺭﻳﺰﺩ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬

‫→ ﺑﯽ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ ‪ ۴‬ﮊﻭﺋﻦ ‪ ۱۸۳۳‬ﮔﺮﺩﺵ ﺍﺳﮑﻨﺎﺳﯽ ﻣﯽ ﺑﻴﻨﻴﻢ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ‬
‫‪ ۱۸۸۹۲۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﻣﺘﮑﯽ ﺑﺮ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ ‪ ۹۷۲۰۰۰‬ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ‬
‫ﺍﺳﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎﹰ ﺑﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮﻳﻦ ﺣﺪ‪ ،‬ﺍﮔﺮ ﻧﮕﻮﺋﻴﻢ ﺑﺎ ﺣﺪ‪‬ﺍﻗﻞﹼ ﻧﻴﻢ ﻗﺮﻥ ﺍﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ) ".‬ﻓﻮﻻﺭﺗﻮﻥ‪،‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ﺹ‪ (۹۸ ،۹۷‬ـ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﻳﮏ "‪) "demand for pecuniary accomodation‬ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺍﻋﻄﺎﯼ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ(‬
‫ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﻣﻼﺯﻣﻪ ﺑﺎ ﻳﮑﺴﺎﻥﺑﻮﺩﻥ ﺩﺭ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻃﻼ "‪) "demand for gold‬ﺁﻧﭽﻪ ﻭﻳﻠﺴﻮﻥ‪ ،‬ﺗﻮﮎ ﻭﻏﻴﺮﻩ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﯽﺧﻮﺍﻧﻨﺪ( ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺍﻣﺮﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﺍﻇﻬﺎﺭﺍﺕ ﺯﻳﺮﻳﻦﺁﻗﺎﯼ ﻭﹺﮔ‪‬ﻠﻴﻦ )‪ ، (Weguelin‬ﺭﺋﻴﺲ‬
‫ﮐﻞﹼ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ‪" :‬ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎ ﺗﺎﺣﺪﻭﺩ ﺍﻳﻦ ﻣﺒﻠﻎ )ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ ﻳﮏ ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻃﯽ‪ ‬ﺳﻪ ﺭﻭﺯ ﻣﺘﻮﺍﻟﯽ(‬
‫ﺍﻧﺪﻭﺧﺘﺔ ﺑﺎﻧﮏ )ﺍﻧﺪﻭﺧﺘﺔ ﺍﺳﮑﻨﺎﺳﯽ( ﺭﺍ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻧﻤﯽ ﺩﺍﺩ ﺍﮔﺮ ﻣﺮﺩﻡ ﺧﻮﺍﺳﺘﺎﺭ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻓﻌ‪‬ﺎﻟﯽ ﺑﻪﻣﺒﻠﻎ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﻧﻤﯽﺑﻮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﺳﮑﻨﺎﺱﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺑﺎﺑﺖ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎ ﺩﺍﺩﻩ ﻣﯽﺷﺪ ﺩﺭﻏﻴﺮﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﺑﺎ ﭘﺎﺩﺭﻣﻴﺎﻧﯽ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎ ﻭ‬
‫ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﻫﺎ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺸﺖ‪ .‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﻫﺪﻑ ﺍﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﺻﺪﻭﺭ ﻃﻼ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺩﺭ‬
‫ﺩﺍﺧﻞ ﮐﺸﻮﺭ ﺳﺮﺍﺳﻴﻤﮕﯽ ﺣ‪‬ﮑﻤﻔﺮﻣﺎ ﻧﻤﯽﺷﺪ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﮐﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺁﻧﮑﻪ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺎ ﺑﺴﭙﺎﺭﻧﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﻣﺤﮑﻢ ﻧﮕﺎﻩ ﻧﻤﯽ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﻫﻨﮕﻔﺘﯽ ﺩﺭ ﺍﻧﺪﻭﺧﺘﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ‬
‫ﻧﻤﯽﮐﺮﺩ‪ ".‬ـ "ﺑﺎﻧﮏ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺭﻭﺯﯼ ﻳﮏ ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻭ ﻧﻴﻢ ﺗﻨﺰﻳﻞﮐﻨﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻣﺴﺘﻤﺮ‪‬ﺍﹰ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ ﺑﺪﻭﻥ‬
‫ﺁﻧﮑﻪ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﻳﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮﯼ ﺩﺭ ﺍﻧﺪﻭﺧﺘﻪ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﻫﺎ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮﯼﮐﻪ ﺭﻭﯼ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻭﺍﺭﻳﺰ ﭘﻮﻝ ﺍﺯ ﺣﺴﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺏ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺳﺖ‪".‬‬
‫)‪("Report on Bank Acts, 1857", Evidence Nr. 241, 500‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻓﻘﻂ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪۶۹۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﻣﺜﻼﹰ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣﺘﻐﻴ‪‬ﺮ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻥ ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﻳﮏﮐﺸﻮﺭ ﺑﻪﺣﺠﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮﯼ‬
‫ﻭﺳﺎﻳﻞﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺍﺣﺘﻴﺎﺝ ﺩﺍﺭﺩ ﺗﺎﮐﺸﻮﺭ ﺩﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻣﺜﻼﹰ ﺩﺭﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﺍﺳﮑﺎﺗﻠﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻟﻤﺎﻥ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺩﺭﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻓﻌﺎﻝ ﺩﺭ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺑﺎﺯﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻓﺼﻮﻝ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﻣﺘﻔﺎﻭﺗﯽ ﭘﻮﻝ ﻧﻴﺎﺯ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽﺁﻥﻃﻮﺭﮐﻪ ﻓﻮﻻﺭﺗﻮﻥ ﺍﻳﻦ ﺗﻘﺎﺑﻞ ﺭﺍ ﻣﻄﺮﺡ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻧﺎﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺧﻴﻠﯽ ﺯﻳﺎﺩ ﺑﺮﺍﯼ ﻗﺮﺿﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯﺁﻥ ﭼﻴﺰﯼ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﺑﻨﺎ ﺑﻪﮔﻔﺘﺔ ﺍﻭ ﺩﻭﺭﺓ ﺭﮐﻮﺩ‬
‫ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﻭﺭﺓ ﺭﻭﻧﻖ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﻣﯽﺳﺎﺯﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺳﻬﻮﻟﺘﯽﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺓ ﺭﻭﻧﻖ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ‬
‫ﻣﯽ ﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺩﺷﻮﺍﺭﯼ ﺋﯽﮐﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﺭﮐﻮﺩ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺭﺿﺎﺀِ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﻪﻭﺟﻮﺩ ﻣﯽ ﺁﻳﺪ‬
‫ﺨّﺺﺁﻧﺴﺖ‪ .‬ﺗﻮﺳﻌﺔ ﺷﮕﺮﻑ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﻃﯽ‪ ‬ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺭﻭﻧﻖ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺎﻻﺭﻓﺘﻦ ﻓﻮﻕ‪-‬‬
‫ﻣﺸ ‪‬‬
‫ﺍﻟﻌﺎﺩﺓ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽ ﻭﺁﻣﺎﺩﮔﯽ ﺩﺍﻭﻃﻠﺒﺎﻧﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ‬
‫ﺩ ﻭﺭﻩﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﯽ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺳﺖ ﺁﻥ ﭼﻴﺰﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺍﻧﺴﺪﺍﺩ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺩﺭ‬
‫ﺨّﺺ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺯﻣﺎﻥ ﺭﮐﻮﺩ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﺍﻡ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﻣﺸ ‪‬‬
‫ﺩﻭ ﺩﻭﺭﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﻣﺘﺬﮐﹼﺮ ﺷﺪﻩﺍﻳﻢ ﺗﻤﺎﻳﺰ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﺩﻭﺭﻩ ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺩﺭﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺭﻭﻧﻖ‪،‬‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻣﻴﺎﻥ ﻣﺼﺮﻑﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﻭ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﺎﻥ ﺗﻔﻮ‪‬ﻕ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﺩﺭ‬
‫ﺩﻭﺭﺓ ﭘﺲ ﺭﻓﺖ‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﺑﺮﺗﺮﯼ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ‬
‫ﺩﻭﺭﺓ ﺭﮐﻮﺩﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ‪ ،‬ﺍﻭ‪‬ﻟﯽﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﺩﻭ‪‬ﻣﯽ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﯽﭘﺬﻳﺮﺩ‪.‬‬
‫ﺣﺎﻻ ﺁﻧﭽﻪ ﻓﻮﻻﺭﺗﻮﻥ ﻭ ﺩﻳﮕـﺮﺍﻥ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺍﯼ ﺗﻠﻘـﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐـﻪ ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺩﺍﺭﺩ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺩﻭﺭﻩ ﻫﺎ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﺪﻳﻦﺳﺎﻥ ﮐﻪ‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﻭﺛﺎﻳﻖ ﻭﺍﻡ ﻫﺎ ﻭ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎ ﺩﺭ ﻧﺰﺩ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺍﻓـﺰﺍﻳﺶ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ‬ ‫ﻭﻗﺘﯽ ‪securities‬‬

‫ﺍﺯ ﮔـﺮﺩﺵ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﻫﺎﯼ ﺑﺎﻧﮏ ﮐﺎﺳﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﻣﻴـﺰﺍﻥ ﺗﻀﻤﻴﻨﺎﺕ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺎ ﻧﮕﺮ ﺩﺍﻣﻨـﺔ ﺗﺴﻬﻴﻼﺕ ﭘﻮﻟﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﻔﺘﻪ ﻫﺎﯼ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻣﺴﺎﻋﺪﺍﺕ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﺭﺍﻳﺞ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻓﻮﻻﺭﺗﻮﻥ ﺩﺭ ﻗﺴﻤﺘﯽﮐﻪ ﻓﻮﻗﺎﹰ ﺿﻤﻦ ﺯﻳﺮﻧﻮﻳﺲ‪ ۹۰‬ﺩﺭ ﺻﻔﺤﺔ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۹۴‬‬

‫‪ (١) ۴۳۶‬ﻧﻘﻞﮐﺮﺩﻩﺍﻳﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭﯼ )‪ (securities‬ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ‬

‫ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﺩﺭﺟﻬﺖ ﻣﻌﮑﻮﺱﮔﺮﺩﺵ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼﺁﻥ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺍﻣﺮ ﻣﺆﻳﺪ ﻗﺎﻋﺪﻩﺍﯼﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﺪﺗﻬﺎﺳﺖ ﻧﺰﺩ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎﯼﺧﺼﻮﺻﯽ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻣﺒﻨﯽﺑﺮﺍﻳﻨﮑﻪ‬
‫ﻫﻴﭻﺑﺎﻧﮑﯽﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺻﺪﻭﺭ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼﺧﻮﺩ ﺍﺯﺣﺪﻭﺩ ﻣﻌﻴ‪‬ﻨﯽﮐﻪ ﺑﻨﺎﺑﺮﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪﯼﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻥ ﺑﺎﻧﮏ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺗﺠﺎﻭ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ‬
‫ﺑﺪﻫﺪ ﻧﺎﭼﺎﺭ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﻮﺩ ﺑﺮﺩﺍﺭﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﻳﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﺭﺍ‬
‫ﻧﻘﺪﮐﻨﺪ ﻳﺎ ﺍﺯ ﭘﻮﻝﻫﺎﺋﯽ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻧﻤﺎﻳﺪﮐﻪ ﺩﺭﻏﻴﺮﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﺻﺮﻑ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬﺍﺭﯼ ﺭﻭﯼ‬
‫ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﻣﯽﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﻳﻦﻧﮑﺘﻪ ﻧﻴﺰ ﺭﻭﺷﻦ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻓﻮﻻﺭﺗﻮﻥ ﺗﺤﺖﻋﻨﻮﺍﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭼﻪ ﻣﯽﻓﻬﻤﺪ‪.‬‬
‫ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﭼﻪ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ؟ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻴﺶﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺑﻠﻴﻂ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﻭﻳﮋﺓ ﺧﻮﺩ‪،‬ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﻭﻋﺪﻩﻫﺎﯼ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻃﺒﻌﺎﹰ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻭ ﺧﺮﺟﯽ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪،‬‬
‫ﭘﻴﺶﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽﺍﺯﺁﻥﭘﺲ ﺑﺎﭼﻪ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻣﯽﺩﻫﺪ؟ ﺑﺎ ﭘﻮﻝ ﻧﻘﺪﯼﮐﻪ ﺍﺯﻓﺮﻭﺵ‬
‫ﺗﻀﻤﻴﻨﺎﺕ)‪ (٢‬ﺍﻧﺪﻭﺧﺘﺔ ﺑﺎﻧﮏ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎ ﻓﺮﻭﺵ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﻗﺮﺿﺔ ﺩﻭﻟﺘﯽ‪ ،‬ﺳﻬﺎﻡ‬
‫ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭﯼﮐﻪ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭﻧﺪ‪ .‬ﺍﻣ‪‬ﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﭼﻪﭼﻴﺰﯼ ﻣﯽﻓﺮﻭﺷﺪ؟‬
‫ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﭘﻮﻝ‪ ،‬ﻃﻼ ﻳﺎ ﺑﻠﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﮐﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﺎﹰ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺍﺳﮑﻨﺎﺱﻫﺎﯼ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺁﻧﭽﻪﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺴﺎﻋﺪﻩ ﻣﯽﺩﻫﺪ ﺩﺭﮐﻠﹼﻴﺔ ﺣﺎﻻﺕ‬
‫ﭘﻮﻝ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﭘﻮﻝ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﻧﮏ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‬
‫ﭘﻴﺶﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺑﺎﻧﮏ ﻃﻼ ﺑﺎﺷﺪ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﭘﻮﻝﺑﻮﺩﻥ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﻣﻠﻤﻮﺱﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺩﺭﺷﮑﻞ ﺑﻠﻴﻂ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺎﺷﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﻧﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﺑﺎﻧﮏ‬

‫) ‪ ( ۱‬ﺷﻤﺎﺭﺓ ﺻﻔﺤﺎﺗﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﮐﺘﺎﺏ ﺫﮐﺮ ﺷﺪﻩ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﭼﺎﭖ ﺍ ﻭ‪‬ﻝ ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺗﺮﺟﻤﻪ‬
‫ﺻﻔﺤﺔ ‪] ۴۹۱‬ﺻﻔﺤﺔ ‪ ۶۹۰‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ‪.‬‬
‫)‪ (۲‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﮐﻠﻤﺔ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ‪ securities‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ ﺫﮐﺮ ﺷﺪﻩﮐﻪ ﻣﺎ ﺗﺮﺟﻤﺔ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﺗﻀﻤﻴﻨﺎﺕ ﺁﻭﺭﺩﻩﺍﻳﻢ‪.‬‬
‫‪۶۹۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺁﻥ ﻳﮏ ﺍﺭﺯﺵ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻳﻌﻨﯽ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭﯼ ﺭﺍ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﻠﻴﻂ ﻫﺎﯼ‬
‫ﺑﺎﻧﮑﯽﮐﻪ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﻓﺮﻭﺵ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﺑﺎﻧﮏﻫﺎﯼ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺭ‪‬ﻭﺍﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﺍﻋﻈﻢ ﺁﻥ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺯ ﭼﻴﺰ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﻳﺎ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼ ﻭﻳﮋﺓ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﺯﻳﺮﺍ ﺑﻪ ﺩﺷﻮﺍﺭﯼ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﻠﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺑﻠﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﻭﻳﮋﺓ ﺁﻥ ﮐﻪ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺮﺩﻧﺪ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺧﺮﺝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﻳﻌﻨﯽ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺑﺪﻳﻦ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼ ﺧﺎﺹ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯﮔﺮﺩﺵ ﺑﻴﺮﻭﻥ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺍﻳﻦ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎ ﺭﺍ ﻣﺼﺮﻑ‬
‫ﮐﻨﺪ ﻭ ﻳﺎ ﻣﻌﺎﺩﻝ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺒﻠﻎ ﺑﻠﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﻧﻮ ﺑﻪ ﺟﺎﯼ ﺑﻠﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺑﺪﻫﺪ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻫﻢ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺴﺎﻋﺪﻩ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﺍﻥ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﻫﻢ ﺑﻌﺪﺍﹰ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﮐﻪ ﭘﺲ ﺍﺯ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺴﻬﻴﻼﺕ ﭘﻮﻟﯽ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬﺍﺭﯼ ﺟﺪﻳﺪ ﺩﺭ ﺍﻭﺭﺍﻕ‬
‫ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺩﺭﺗﻤﺎﻡ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺍﺭﺩﮐﻠﻤﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻓﻘﻂ ﺩﺭ ﻣﻔﻬﻮﻡ‬
‫ﺑﺎﻧﮑﯽﺁﻥ ﺑﻪﮐﺎﺭﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻣﻌﻨﯽﮐﻪ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺍﺳﺖ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺳﺎﺩﺓ ﺧﻮﺩ‬
‫ﻭﺍﻡ ﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺗﻤﺎﻡ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱﻫﺎﯼ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﺍﮔﺮ ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻦ‪،‬ﮔﺮﺩﺵ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱﻫﺎﯼ ﺑﺎﻧﮏ ﻋﻠﯽﺍﻟﻘﺎﻋﺪﻩ ﺑﻪ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎﯼ ﺗﻨﺰﻳﻞﺷﺪﻩ ﻭ ﻭﺛﺎﻳﻘﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺩﺳﺖﺁﻧﺴﺖ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﻪﻧﺴﺒﺖ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺗﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﮐﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭﺟﺮﻳﺎﻥ ﺍﺳﺖ‬
‫ﭼﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ ﻭ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺮﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ؟‬
‫ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺴﻬﻴﻼﺕ ﭘﻮﻟﯽ ﺍﺯ ﻳﮏ ﻣﻮﺍﺯﻧﺔ ﻧﺎﻣﺴﺎﻋﺪ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪-‬‬
‫ﻫﺎﯼ ﻣﻠﹼﯽ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﻣﻮﺟﺐ ﺻﺪﻭﺭ ﻃﻼ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﻣﻄﻠﺐ‬
‫ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺳﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳﻔﺘﻪﻫﺎ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱﻫﺎ ﻧﺰﻭﻝ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺍﺳﮑﻨﺎﺱﻫﺎ ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﻧﮏ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۹۶‬‬

‫ﺩﺭ ﺑﺨﺶ ﺻﺪﻭﺭ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﺑﻪ ﻃﻼ ‪‬ﺑﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﻃﻼ ﺻﺎﺩﺭ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻋﻴﻨﺎﹰ‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺁﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻧﺰﻭﻝ ﺳﻔﺘﻪ ﻫﺎ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎﹰ ﻭ ﺑﺪ ﻭﻥ ﻭﺍﺳﻄﺔ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﻃﻼ‬
‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﻩﺍﯼ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ــﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺍﺯ ‪ ۷‬ﺗﺎ ‪۱۰‬‬
‫ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮓ ﻣﯽ ﺭﺳﺪ ــ ﻃﺒﻴﻌﺘﺎﹰ ﻳﮏ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ‪ ۵‬ﻟﻴﺮﻩﺍﯼ ﻫﻢ ﺩﺭﮔﺮﺩﺵ ﺩﺍﺧﻠﯽ‬
‫ﮐﺸﻮﺭ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮﺩﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻧﻪ‬
‫ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‪ ،‬ﺍﻳﻦﮔﻔﺘﺎﺭ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﺩﻭﮔﺎﻧﻪﺍﯼ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻳﮑﯽﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻧﻪ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺑﻠﮑﻪ ﺍﺭﺯﺵ‬
‫ﻭﺍﻗﻌﯽ ﭘﻴﺶ ﺭﻳﺰ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺑﺎ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﻳﮋﺓ ﺧﻮﺩ ﻳﺎ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﮐﻪ ﻧﺰﺩ‬
‫ﺑﺎﻧﮏ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺩﻳﮕﺮﺁﻧﮑﻪ ﭘﻮﻟﯽﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﭘﻴﺶﺭﻳﺰ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺩﺍﺧﻠﯽﮐﺸﻮﺭ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﯽ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﭘﻮﻝ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺍﺳﺖ ﻭ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﭘﻮﻝ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﮔﻨﺠﻴﻨﻪ ﺍﯼ ﺧﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭ ﻣﺎ ﺩ‪‬ﻳﺖ ﻓﻠﺰﯼ ﺧﻮﺩ‬
‫ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺩﺭ ﺷﮑﻠﯽﮐﻪ ﭘﻮﻝ ﻓﻘﻂ ﺷﮑﻞ ﺍﺭﺯﺵ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺑﻠﮑﻪ ﺧﻮﺩﺵ ﻋﻴﻦ‬
‫ﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻝ ﺗﺠﻠﹼﯽ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺍﻳﻦ ﻃﻼ ﻫﻢ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﻧﮏ‬
‫ﻫﻢ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺎﺟﺮ ﺻﺎﺩﺭﮐﻨﻨﺪﺓ ﻃﻼ ﻣﻌﺮ‪‬ﻑ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﻳﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺁﻥ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺷﮑﻞ ﻣﻄﻠﻖ ﭘﻮﻝﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦﺗﻘﺎﺿﺎ ﺩﺭﺳﺖ ﺩﺭﻟﺤﻈﻪﺍﯼ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎﯼ‬
‫ﺧﺎﺭﺟﯽ ﺍﺯﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ ﺳﺎﻣﺎﻥﭘﺬﻳﺮ ﭘ‪‬ﺮﺁﮐﻨﺪﮔﯽ ﻳﺎﻓﺘﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎﺳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﯽ ﻧﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﻮﻝ ﺩﺭ ﺷﮑﻞﮐﺎﻻﯼ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬
‫ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺟﻬﺎﻧﯽ‪ ،‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺷﮑﻞ ﺑ‪‬ﺪﻭﯼﹺﺁﻥ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﻓﻠﺰ ﮔﺮﺍﻥﺑﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺧﺮﻭﺝ‬
‫ﻃﻼ ﻋﺒﺎﺭﺕﺍﺯﺁﻥﭼﻴﺰﯼﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﻓﻮﻻﺭﺗﻮﻥ‪ ،‬ﺗﻮﮎ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮﺍﻥ ‪A mere question‬‬

‫‪) of capital‬ﻳﮏ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺳﺎﺩﺓ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ( ﻗﻠﻤﺪﺍﺩ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕﺍﺯ‪a question of money‬‬

‫)ﻳﮏ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﭘﻮﻝ( ﺍﺳﺖ ﻭﻟﻮ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﭘﻮﻝ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺧﺎﺻﯽ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻬﺪﻩ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻫﻮﺍﺩﺍﺭﺍﻥ ﮐﺎ ﺭﹺﻧﺴﯽ ﺗﺌﻮﺭﯼ ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍ ﻥ ﺩﺍﺧﻠﯽﮐﺸﻮﺭ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ ﺍ ﺩ‪‬ﻋﺎﯼ ﻓﻮﻻﺭﺗﻮﻥ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪﮐﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻳﮏ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺳﺎﺩﺓ‬
‫‪۶۹۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﯽﺍﻧﮕﺎﺭﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻳﮏ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﭘﻮﻟﯽ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺷﮑﻠﯽﮐﻪ ﭘﻮﻝ ﻭﺳﻴﻠـﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‬
‫ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﯽ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫" ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ )ﻗﻴﻤﺖ ﺧﺮﻳﺪ ﻳﮏ ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﮐﻮﺍﺭﺗﺮﮔﻨﺪﻡ ﺧﺎﺭﺟﯽ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻳﮏ‬
‫ﺑﺪﺣﺎﺻﻠﯽ ﺩﺭﺩﺍﺧﻞﮐﺸﻮﺭ( ﺑﻪﺻﻮﺭﺕﮐﺎﻻ ﻳﺎ ﭘﻮﻝ ﻧﻘﺪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺴﺌﻠﻪﺍﯼﺍﺳﺖﮐﻪ‬
‫ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﺩﺭﻣﺎﻫﻴ‪‬ﺖ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮﯼ ﺍ‪‬ﻋﻤﺎﻝ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ ) ".‬ﻓﻮﻻﺭﺗﻮﻥ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ‪ ،‬ﺹ‪.(۱۳۱‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﮐﻪ ﺁﻳﺎ ﻃﻼ ﺧﺎﺭﺝ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺴﺰﺍ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺯﺁﻥ ﺟﻬﺖ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﻓﻠﺰ ﮔﺮﺍﻥ ﺑﻬﺎ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺪﻭﻥ ﺯﻳﺎﻥ ﻫﺎﯼ ﮐﻼﻥ‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺷﮑﻞﮐﺎﻻ ﻣﻨﺘﻘﻞﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻭﺣﺸﺘﯽﮐﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﺮﻭﺝ‬
‫ﻃﻼ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺑﻪﻣﺮﺍﺗﺐ ﺍﺯﺣﺪﻭﺩ ﭘﻨﺪﺍﺭﻫﺎﯼ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﻮﻟﯽﮐﻪ ﻓﻠﺰﮔﺮﺍﻥﺑﻬﺎﺭﺍ ﺗﻨﻬﺎ ﺛﺮﻭﺕ ﻭﺍﻗﻌﯽ‬
‫ﻣﯽﺷﻤﺎﺭﺩ‪ ،‬ﻓﺮﺍﺗﺮ ﻣﯽ ﺭﻭﺩ‪ ،‬ﺍﻇﻬﺎﺭﺍﺕ ﺫﻳﻞ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺟﺎﻧﺐ ﻣﻮﺭﻳﺲ) ‪ (١‬ﻣﺪﻳﺮﮐﻞﹼ ﺑﺎﻧﮏ‬
‫ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﮐﻤﻴﺴﻴﻮﻥ ﭘﺎﺭﻟﻤﺎﻧﯽ ﺭﺍﺟﻊ ﺑﻪ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۴۸ /۱۸۴۷‬ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﺜﺎﻝ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ‪:‬‬
‫‪) . ۳۸۴۶‬ﺳﺆﺍﻝ‪" (:‬ﺩﺭﺯﻣﻴﻨﺔ ﺳﺨﻦﹺ ﻣﻦ ﺭﺍﺟﻊ ﺑﻪﮐﺎﻫﺶ ﺍﺭﺯﺵﺁﺫﻭﻗﻪ )‪ (stocks‬ﻭﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ‪ ،‬ﺁﻳﺎ ﺷﻤﺎ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺁﮔﺎﻫﯽ ﻧﺪﺍﺭﻳﺪﮐﻪ ﻫﻤﺔ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺁﺫﻭﻗﻪ ﻭ‬
‫ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺑﻪﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺩﭼﺎﺭ ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﻫﯽ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ؟ ﮐﻪ‬
‫ﭘﻨﺒﻪ‪ ،‬ﺍﺑﺮﻳﺸﻢ ﻭ ﭘﺸﻢ ﺧﺎﻡ ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻗﻴﻤﺖﻫﺎﯼ ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺑﺎﺯ ﺑﻪ ﻗﺎﺭﺓ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﻭ ﻗﻨﺪ ﻭ‬
‫ﻗﻬﻮﻩ ﻭ ﭼﺎﯼ ﺑﺎ ﺯﻳﺎﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﻴﻤﺖ ﺣﺮ‪‬ﺍﺝ‪ ،‬ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﺭﻓﺘﻪﺍﻧﺪ؟ ـ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﮐﻪ ﮐﺸﻮﺭ‬
‫ﻣﯽﺑﺎﻳﺴﺖ ﺑﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺯﻳﺎﺩ ﺗﻦ ﺩﺭﺩﻫﺪ ﺍﺟﺘﻨﺎﺏﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑﻮﺩ ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎ ﺻﺪﻭﺭ ﻃﻼﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭ‬
‫ﹺﭘﯽﹺ ﻭﺍﺭﺩﺍﺕ ﻫﻨﮕﻔﺖ ﺧﻮﺍﺭﺑﺎﺭ ﻭﻗﻮﻉ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮﺩ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ".‬ـ ‪" . ۳۸۴۸‬ﺁﻳﺎ ﺷﻤﺎ ﮔﻤﺎﻥ‬
‫ﻧﻤﯽﮐﻨﻴﺪ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﯽﺑﻮﺩ ﺑﻪ ‪ ۸‬ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﻟﻴﺮﺓ ﺍﺳﺘﺮﻟﻴﻨﮕﯽﮐﻪ ﺩﺭﺧﺰﺍﻧﺔ ﺑﺎﻧﮏ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺖ ﺩﺳﺖ‬
‫ﺯﺩﻩ ﻣﯽﺷﺪ ﺗﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭﺻﺪﺩ ﺑﺮﺁﺋﻴﻢ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺯﻳﺎﻥﻫﺎﺋﯽ ﺍﺯ ﻧﻮ ﻃﻼﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﺮﮔﺮﺩﺍﻧﻴﻢ؟ ـ ﺧﻴﺮ‪،‬‬
‫ﻣﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻈﺮﯼ ﻧﺪﺍﺭﻡ‪".‬‬

‫)‪Morris (1‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۶۹۸‬‬

‫ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﭘﻴﺪﺍﺳﺖﮐﻪ ﻃﻼ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺛﺮﻭﺕ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬

‫ﺁﻧﭽﻪﮐﻪ ﻓﻮﻻﺭﺗﻮﻥ ﺍﺯﮐﺸﻒ ﺗﻮﮎ ﻧﻘﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻣﺒﻨﯽ ﺑﺮ ﺍﻳﻨﮑﻪ‪:‬‬
‫"ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﻳﮑﯽ ﺩﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﺜﻨﺎﺋﯽﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻗﺎﻧﻊﮐﻨﻨﺪﻩﺍﯼ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻃﯽ‪ ‬ﻧﻴﻢ ﻗﺮﻥ ﺍﺧﻴﺮ ﻫﺮﺗﻨﺰﻝ ﻣﻬﻤ‪‬ﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﻧﺮﺥ ﻣﺒﺎﺩﻻﺕ ﺑﻪﺩﻧﺒﺎﻝ ﺧﺮﻭﺝ ﻃﻼ ﺭ‪‬ﺥ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﻣﺼﺎﺩﻑ ﺑﺎﺳﻄﺢ ﻧﺴﺒﺘﺎﹰ ﻧﺎﺯﻟﯽﺍﺯ ﻭﺳﺎﻳﻞﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ‪) ".‬ﻓﻮﻻﺭﺗﻮﻥ‪،‬‬
‫ﺹ‪ ،(۱۲۱‬ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﻴﺮﻭﻥﺭﻓﺘﻦﻫﺎﯼ ﻃﻼ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﭘﺲﺍﺯ ﻳﮏﺩﻭﺭﺓ ﺟ‪‬ﻨﺐﻭﺟﻮﺵ‬
‫ﻭ ﺳﻮﺩﺑﺎﺯﯼ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﯽﻧﻤﺎﻳﺪ ﻭ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ "ﻧﺸﺎﻧﻪﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﺍﺯﺁﻏﺎﺯ ﻳﮏﮐﺮﺍﺥ‪ ...‬ﻋﻼﻣﺘﯽ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺍﺯﺁﮐﻨﺪﮔﯽﺑﺎﺯﺍﺭ‪ ،‬ﺍﺯﺗﻮﻗﻒﺩﺭﺗﻘﺎﺿﺎﯼﺧﺎﺭﺟﯽ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﻣﺎ‪ ،‬ﺍﺯﻃﻮﻝﮐﺸﻴﺪﻥ ﺑﺎﺯﮔﺸﺖﻫﺎ‬
‫ﻭ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﺔ ﻫﻤﺔ ﺍﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﺣﺎﮐﯽ ﺍﺯ ﺑﯽ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩﯼ ﺩﺭ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪﺷﺪﻥ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ‪،‬‬
‫ﮔﺮﺳﻨﮕﯽﮐﺎﺭﮔﺮﺍﻥ ﻭ ﺭﮐﻮﺩ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺻﻨﻌﺖ ﻭﮐﺴﺐﻭﮐﺎﺭ ﺍﺳﺖ‪) ".‬ﺹ‪.(۱۲۹‬‬
‫ﺑﺪﻳﻬﯽ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻘﻞ ﻗﻮﻝ ﺩﺭﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺭ ﺩ‪ ‬ﻧﻈﺮﺍﺕ ﻫﻮﺍﺩﺍﺭﺍﻥ "ﻣﮑﺘﺐ‬
‫ﭘﻮﻝ" )‪ (١‬ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﯽﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫"ﻳﮏ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﭘ‪‬ﺮﻭﭘﻴﻤﺎﻥ ]ﺁﮐﻨﺪﻩ[ ﻣﻮﺟﺐ ﺧﺮﻭﺝ ﻓﻠﺰ ﮔﺮﺍﻥ ﺑﻬﺎ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﻳﮏ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‬
‫ﻧﺎﺯﻝ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺟﻠﺐ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪".‬‬
‫ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﻩﻫﺎﯼ ﺭﻭﻧﻖ‪ ،‬ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﻏﺎﻟﺒﺎﹰ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺫﺧﺎﻳﺮ ﻃﻼﯼ‬
‫ﻧﻴﺮﻭﻣﻨﺪﯼ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺫﺧﺎﻳﺮ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥ ﺁﺭﺍﻣﺶ ﻭ ﺭﮐﻮﺩﯼ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪﮐﻪ‬
‫ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ ﺗﻮﻓﺎﻥ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻫﻤﺔ ﺧﺮﺩﻣﻨﺪﯼﺁﻧﻬﺎ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺧﺮﻭﺝ ﻃﻼ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺧﻼﺻﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺗﻘﺎﺿﺎ‬
‫ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﯽ ﺑﺎ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‬
‫ﺩﺍﺧﻠﯽﻣﺘﻔﺎﻭﺕﺍﺳﺖ ]ﺣ‪‬ﮑﻤﯽﮐﻪ ﺧﻮﺩﺑﻪﺧﻮﺩ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽﺭﺳﺪﮐﻪ ﺑﻨﺎﺑﻪﮔﻔﺘﺔ ﻓﻮﻻﺭﺗﻮﻥ‬
‫ﺩﺭﺻﻔﺤﺔ ‪" : ۱۱۲‬ﺧﺮﻭﺝ ﻃﻼ ﺣﺘﻤﺎﹰ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﮐﺎﻫﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﮐﺸﻮﺭ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ [".‬ﻭ ﺻﺪﻭﺭ ﻓﻠﺰﺍﺕﮔﺮﺍﻥﺑﻬﺎ ﺑﻪﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯﮐﺸﻮﺭ ﻭ ﻭﺭﻭﺩ ﺁﻥ ﺩﺭﮔﺮﺩﺵ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﯽ ﺑﺎ‬

‫)‪Currency (1‬‬
‫‪۶۹۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫) ‪(١‬‬
‫ﻭﺭﻭﺩ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﻭ ﻣﺴﮑﻮﮐﺎﺕ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺩﺍﺧﻠﯽ ﻫﻤﺎﻧﯽ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻣﻦ ﺳﺎﺑﻘﹰﺎ‬
‫ﻣﺘﺬﮐﹼﺮﺷﺪﻩﺍﻡﮐﻪ ﺣﺮﮐﺖ ﺍﻧﺪﻭﺧﺘﻪﺍﯼﮐﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺫﺧﻴﺮﻩ ـ ﻣﺎﻳﻪ ﺑﺮﺍﯼﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻫﺎﯼ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﯽ‬
‫ﺗﻤﺮﮐﺰ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﻮﺩﯼﹺ ﺧﻮﺩ ﻫﻴﭻ ﺳﺮﻭﮐﺎﺭﯼ ﺑﺎ ﺣﺮﮐﺖ ﭘﻮﻝ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‬
‫ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﺪﺍﻥ ﺳﺒﺐ ﺑﻐﺮﻧﺞ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻭﻇﺎﻳﻒ ﻣﺨﺘﻠﻒﮔﻨﺞ‪ ،‬ﮐﻪ ﻣﻦ ﺍﺯ‬
‫ﻣﺎﻫﻴ‪‬ﺖ ﭘﻮﻝ ﺍﻧﺘﺰﺍﻉ ﻧﻤﻮﺩﻩﺍﻡ‪) :‬ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺁﻥ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺍﻧﺪﻭﺧﺖ ـ ﻣﺎﻳﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪،‬‬
‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻫﺎﯼ ﺳﺮﺭﺳﻴﺪﺓ ﺩﺍﺧﻠﯽ ﻭ ﻭﻇﻴﻔﺔﺁﻥ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺫﺧﻴﺮﻩ ـ ﻣﺎﻳﺔ ﻭﺳﺎﻳﻞﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ‬
‫ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺍﻧﺪﻭﺧﺖ ـ ﻣﺎﻳﺔ ﭘﻮﻝﺟﻬﺎﻧﯽ(‪ ،‬ﺍﺯ ﺍﻧﺪﻭﺧﺖ ـ ﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﺣﺪﯼ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺍﺯﺁﻧﺠﺎ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ ﺍﻭﺿﺎﻉﻭ ﺍﺣﻮﺍﻝ ﻣﻌﻴ‪‬ﻦ ﺧﺮﻭﺝ ﻃﻼﺋﯽ ﺍﺯ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻘﺼﺪ ﺩﺍﺧﻠﯽ ﺑﺎ ﺧﺮﻭﺝ ﻃﻼ ﺑﻪﻣﻘﺼﺪ ﺧﺎﺭﺝ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻼﻗﯽ ﭘﻴﺪﺍﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺑﻐﺮﻧﺠﯽ ﺩﻳﮕﺮﯼ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻧﺎﺷﯽ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺩﺭﮐﺸﻮﺭﻫﺎﺋﯽ ﮐﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﺗﮑﺎﻣﻞ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﮐﺎﻣﻼﹰ ﺧﻮﺩﺳﺮﺍﻧﻪ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﺸﺘﻮﺍﻧﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭘﺬﻳﺮﯼ ﺑﻠﻴﻂ ﻫﺎﯼ‬
‫ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪﺩﻭﺵ ﮔﻨﺠﻴﻨﺔ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺎﺭ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺑﺮﺁﻧﭽﻪﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺍﻣﻮﺭ ﺫﻳﻞ ﺍﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ :‬ﺍﻭ‪‬ﻻﹰ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺍﻧﺪﻭﺧﺖ ـ ﻣﺎﻳﺔ ﻣﻠﹼﯽ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﻥ ﻳﮏ ﺑﺎﻧﮏ ﻋﻤﺪﻩ‪ ،‬ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﺗﻘﻠﻴﻞﻳﺎﻓﺘﻦ‬
‫ﺁﻥ ﺑﻪ ﺣﺪ‪‬ﺍﻗﻞﹼ ﻣﻤﮑﻦ‪ .‬ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻮﻻﺭﺗﻮﻥ ﺳﺮ ﺑﻪﺷﮑﺎﻳﺖ ﻣﯽ ﮔﺬﺍﺭﺩ ﻭ ﻣﯽ ﮔﻮﻳﺪ‬
‫)ﺻﻔﺤﺔ ‪: (۱۴۳‬‬
‫"ﺁﺭﺍﻣﺶﮐﺎﻣﻞ ﻭ ﺳﻬﻮﻟﺘﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﮐﺸﻮﺭﻫﺎﯼ ﻗﺎﺭ‪‬ﻩ ﻣﻌﻤﻮﻻﹰ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﻧﺮﺥ ﻣﺒﺎﺩﻻﺕ ﺭﺍ‬
‫ﺍﺯ ﺳﺮ ﻣﯽﮔﺬﺭﺍﻧﻨﺪ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻥ ﺩﺭﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻧﮕﺮﺍﻧﯽ ﺗﺐﺁﻟﻮﺩ ﻭ ﺳﺮﺍﺳﻴﻤﮕﯽﺋﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ‬
‫ﺩﺭﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﯽﮐﻨﺪﮐﻪﮔﻤﺎﻥ ﻣﯽﺭﻭﺩ ﺫﺧﻴﺮﺓ ﺑﺎﻧﮏ ﺩﺍﺭﺩ ﺑﻪﺍﻧﺘﻬﺎﯼﮐﺎﻣﻞﺧﻮﺩ‬
‫ﻧﺰﺩﻳﮏ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪﻩﮐﺮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻓﺎﻳﺪﺓ ﺑﺰﺭﮔﯽﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩﮔﺮﺩﺵ ﻓﻠﺰﯼ ﺩﺍﺭﺍﺳﺖ‬
‫ﭘﹺﯽ ﻧﺒﺮﺩ‪".‬‬

‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺻﺮﻑﻧﻈﺮ ﺍﺯﻣﺴﺌﻠﺔ ﺧﺮﻭﺝ ﻃﻼ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﻧﮑﯽﮐﻪ ﺑﻠﻴﻂ ﺻﺎﺩﺭ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪،‬‬

‫)‪ (۱‬ﻧﮕﺎﻩﮐﻨﻴﺪ ﺑﻪﺟﻠﺪﺍﻭ‪‬ﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺹ‪۱۴۷‬ـ‪] ۱۶۱‬ﺻﻔﺤﺎﺕ ‪ ۲۲۵‬ﺗﺎ‪ ۲۴۹‬ﻫﻤﻴﻦﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ‪.‬‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۷۰۰‬‬

‫ﻣﺜﻼﹰ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ‪ ،‬ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺗﺴﻬﻴﻼﺕ ﭘﻮﻟﯽ ﺧﻮﺩ ﺩﺳﺖ ﺑﺰﻧﺪ ﺑﺪﻭﻥ ﺁﻧﮑﻪ‬
‫ﺑﺮ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺻﺪﻭﺭ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺑﻴﺎﹶﻓﺰﺍﻳﺪ؟‬
‫ﺗﻤﺎﻡ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱﻫﺎﺋﯽﮐﻪ ﺧﺎﺭﺝ ﺍﺯ ﻣﺤﻮ‪‬ﻃﺔ ﺑﺎﻧﮏ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﺁﻧﻬﺎﺋﯽﮐﻪ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺩﺍﺭﻧﺪ‬
‫ﻭ ﭼﻪ ﺁﻧﻬﺎﺋﯽﮐﻪ ﺩﺭﮔﻨﺠﻴﻨﻪﻫﺎﯼ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺧﹸﻔﺘﻪﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼ ﻭﺍﺭﺩ‬
‫ﺩﺭﮔﺮﺩﺵ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽ ﺭﻭﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺗﺤﺖ ﺗﺼﺮ‪‬ﻑ ﺑﺎﻧﮏ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﻫﺮﮔﺎﻩ‬
‫ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻧﺰﻭﻝﻫﺎ‪ ،‬ﻭﺍﻡﻫﺎﯼ ﻭﺛﻴﻘﻪﺍﯼ‪ ،‬ﭘﻴﺶﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺭﻭﯼ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﺭﺍ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺩﻫﺪ‪،‬‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﻣﻮﺭ ﻣﺴﺘﻠﺰﻡ ﺁﻧﺴﺖﮐﻪ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِ ﺍﻳﻦ ﺗﺴﻬﻴﻼﺕ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﻪﺑﺎﻧﮏ‬
‫ﺑﺮﮔﺮﺩﺩ ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭﻏﻴﺮﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﭘﻮﻝ ﺩﺭﮔﺮﺩﺵ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺩﺭﺳﺖ‬
‫ﻫﻤﺎﻥ ﺍﻣﺮﯼ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻭﻗﻮﻉ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ (١).‬ﺍﻳﻦ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺩﻭ ﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻳﺎﺑﺪ‪:‬‬
‫ﺍﻭ‪‬ﻻﹰ‪ :‬ﺑﺎﻧﮏ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱﻫﺎﺋﯽ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﺑﻪ ‪ A‬ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﺩ‪ A .‬ﺑﺎ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺳﻔﺘﺔ ﺳﺮﺭﺳﻴﺪﻩ ﺭﺍ ﺑﻪ ‪ B‬ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ‪ B‬ﺍﺯ ﻧﻮ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺳﭙﺮﺩﺓ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎﺍﻳﻦﻋﻤﻞﮔﺮﺩﺵ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻣﯽﻳﺎﺑﺪ ﻭﻟﯽ‬
‫ﻭﺍﻡ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫)"ﻭﺍﻡ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﻭ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﻻﺯﻡ ﺑﺎﺷﺪ ﺭﺍﻩ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪﺳﻮﯼ ﺻﺎﺩﺭﮐﻨﻨﺪﺓ ﺑﻠﻴﻂ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ".‬ﻓﻮﻻﺭﺗﻮﻥ‪ ،‬ﺹ‪.(۹۷‬‬
‫ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﺋﯽ ﺭﺍﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪ ‪ A‬ﭘﻴﺶﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻧﻤﻮﺩﻩﺍﺳﺖ ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﺍﻭ ﺑﺎﺯﮔﺸﺘﻪﺍﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪﻋﮑﺲ ﺑﺎﻧﮏ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ‪ A‬ﻳﺎﮐﺴﯽﮐﻪ ‪ A‬ﺳﻔﺘﺔ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺑﺴﺘﺎﻧﮑﺎﺭ ﺍﺳﺖ ﻭ‬
‫ﻭ‪B‬‬ ‫ﻣﻌﺎﺩﻝ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﮐﻪ ﺑﻠﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪﺓ ﺁﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ‪ B‬ﺑﺪﻫﮑﺎﺭ ﺍﺳﺖ‬
‫ﺑﺪﻳﻦﻭﺳﻴﻠﻪ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﺒﻠﻎ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﺩﺭﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎﹰ‪ A :‬ﺑﻪ ‪ B‬ﻣﯽ ﭘﺮﺩﺍﺯ ﺩ ﻭ‪ B‬ﺧﻮﺩﺵ ﻳﺎ ‪ C‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺑﻠﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‬

‫)‪ (۱‬ﺯﻳﺮﺍ ﻓﺮﺽ ﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﺗﺴﻬﻴﻼﺕ ﻣﺎﻟﯽ ﺑﺪﻭﻥ ﺻﺪﻭﺭ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﺍﺿﺎﻓﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪) .‬ﻣﺘﺮﺟﻢ(‬
‫‪۷۰۱‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺳﻔﺘﺔ ﺳﺮﺭﺳﻴﺪﻩ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻳﺎ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﯽ ﭘﺮﺩﺍﺯﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﻃﻠﺐ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺎ ﺑﻠﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩﺵ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ‬
‫ﭘﺎﻳﺎﻥ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ )ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ‪ A‬ﺑﺪﻫﯽ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺑﺎﻧﮏ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ(‪.‬‬
‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﺍﻳﻦ ﺳﺆﺍﻝ ﭘﻴﺶ ﻣﯽﺁﻳﺪﮐﻪ ﺗﺎﭼﻪﺣﺪ‪ ‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺴﺎﻋﺪﺓ ﺑﺎﻧﮏ ﺭﺍ ﺑﻪ ‪ A‬ﭘﻴﺶﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‬
‫)‪(١‬‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻳﺎ ﻓﻘﻂ ﻣﺴﺎﻋﺪﺓ ﻣﻘﺪﺍﺭﯼ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺗﻠﻘﹼﯽ ﻧﻤﻮﺩ؟‬

‫‪+‬‬ ‫‪G‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪2*. ,< V‬‬ ‫‪+@ p 1‬‬

‫] ‪$>~ 2‬‬
‫‪. 0 8 0D , 0‬‬
‫‪.' ' +@ aH5 C V )' U‬‬ ‫‪@ 09 ? 9 „>C A b Wp' G‬‬
‫‪=> ,' %-& )' G 2‬‬ ‫‪. -‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪.#* - Qm& +N" 1 .‬‬
‫) ( ‪,‬‬ ‫>‪= 0, Y Q‬‬ ‫‪j> < 0 I‬‬ ‫‪< V‬‬ ‫\‪+‬‬ ‫‪@ 09‬‬
‫‪D SG = 0, =G(-‬‬ ‫‪+@ = ,ƒ‬‬ ‫&‪.# +‬‬ ‫& *‪@ 09‬‬ ‫‪, < '#‬‬
‫‪. * , …' ' < 0‬‬
‫‪' 5 [8 '08‬‬ ‫‪%,‬‬ ‫' ‪G' =E0D u‬‬ ‫‪% u ' A b Zp' G‬‬
‫‪. , 5‬‬ ‫‪I‬‬ ‫( ‪% # *' Q D Zp+,' .‬‬ ‫* ‪A+N Y;X ) F W+9 .#‬‬
‫‪= 0, G' , < +Q I‬‬ ‫‪5 Z*B‬‬ ‫‪@ 09 => ,' A G 2‬‬
‫‪,< U‬‬ ‫* ‪) 0, b k* )' 0‬‬ ‫' <‪,‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪A IE‬‬
‫‪nI ) 0 A+,* 0 8 ( = 0, b k* 2 G' . , I‬‬ ‫( ‪„>C * 0 8‬‬
‫‪) '#<0% •t ' j5 0 * +C < 7 , D @ 09 => ,' X‬‬ ‫‪' ) +I v‬‬
‫‪, < +C .# , +@ 5‬‬ ‫' *‪> B 0K A 0N )+,‬‬ ‫‪+ < 5 5 [8‬‬
‫'‪% u ' . Q Wp C @ 09 => ,‬‬ ‫‪+( u ' Y Q F‬‬ ‫* < ‪k'0I‬‬
‫‪( )' ' + I ˆ aH& . + ) 0, •0 @h +K-‬‬ ‫') ‪2 0 <';V‬‬

‫)‪ (۱‬ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯ ﻣﺘﻦ ﺍﺻﻠﯽﮐﻪ ﺑﻪﺩﻧﺒﺎﻝ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﯽ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻧﺎﻣﻔﻬﻮﻡ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻗﻼﹼﺏ ﺍﺯ‬
‫ﺳﻮﯼ ﻧﺎﺷﺮ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﺩﻳﮕﺮﯼ ﻗﺒﻼﹰ ﺩﺭ ﻓﺼﻞ ﺑﻴﺴﺖﻭﺷﺸﻢ‬
‫ﻣﻄﺮﺡﮔﺮﺩﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ـ ﻑ‪ .‬ﺍﻧﮕﻠﺲ‪.‬‬
 ‫ﻡ‬‫ ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‬.‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‬ ۷۰۲

WF U 'A. 2 0 - . , < 0D < 7 , + . +-V 2 Q1 %#

< 0j I A I E = 0, Π1 A )+ST , < )' > F ' D+
) 0 F . , < '# , Z'(G + @ 09 => ,' G' (]jV j> )
b W+9 C& -^ Z ' j5 0, b W+9 + U * CV > ^ 2 U
C& 2 Q1 , j ; ^ , , =7 ‰' , 0N j5 0,
. , Wp C& '
.# „>C (-& nE' * ]9 ' < 0 W'( U ( ) 7, A b Zp+, G
) F j5 ) 0, b W+9 )' + 2 . , < +Q I Y F
) 7, -^ < +Q F - , F j5 ) 5* „>C F 5
W 7, .+- . , @'0I F W+9 F < L mF- .# *+-1
] + 0%T‰ 2 0@# X 7, @ 09 Z V +_ 0 2 . , U
G+• 2 A . 1 Q $>~ _ )0 Ž& , 7, „>C @ 09 W+•
% # +@ = + d ' , U 05 7, • -- _ ' 0N . + 0%T‰
k'0I U JFI j> )< V +N" 1 6- ]9 . Q s+
' * 0f U )( 4 C 0N A 2 0 - . , < r” )p V Y; 0@ '
U ' A . ( 6- . , +@ W +9 7, V+ , 0, U
)B 01 k'0I ' 0@ - Y - V nD ' ' 1 )' 0, W F Y; F
, A I E = 0, Π1 A , % 2 Q1 , ' , )0N
+K- ' + @ 09 => ,' * CV '# , ' 5 Z*B A " # . '# Q
b W+9 * )0N s+ 7, -^ )' 0, b W+9 U , 6 #* +@
. @ , Wp C F W+9 -^ 0,
2H, 0, ^D ' • V * . +& , Wp' G JFI 2 0 -
A -^ JFI " 0, • V " * 0X . +& Zp+, ' Zp' B . 78
U , -^ 2 . , •>~a ) [8 0, 01 + 0 CS_
W+9 ) -^ 6 # & < V 2 A ) 0 G' 1 < V 0, b W+9 A
W+9 2 A ' . 5 ' +@ = 0, Y;_ .#* Q D D B , 0, b
‫‪۷۰۳‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫‪+ ' , , +@ @ 09 => ,' X‬‬ ‫‪<t ' j> ) 0, w @ =G(-‬‬

‫'‪=> ,‬‬ ‫‪B )p Vk'0I 01 < N # +‬‬ ‫‪2 * 0 : 08 . 1‬‬ ‫‪0D < 7 ,‬‬
‫‪.‬‬ ‫‪08‬‬ ‫) &>‪F‬‬ ‫‪0, • V‬‬ ‫‪=G(-‬‬ ‫‪5 } & @ 09 => ,' .#‬‬
‫‪[ ]>N .o‬‬

‫ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺑﺎﻧﮏ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺻﺎﺩﺭﮐﻨﻨﺪﺓ ﺑﻠﻴﻂ‪ ،‬ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺴﺖﮐﻪ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼ‬

‫ﺁﻥ ﻧﻪ ﺩﺭ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻣﺤﻠﹼﯽ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﻭ ﻧﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﻳﺎ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎﯼ ﺳﺮﺭﺳﻴﺪﻩ‬
‫ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺎﺯ ﻧﮕﺸﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺍﺷﺨﺎﺻﯽ ﻣﯽﺍﻓﺘﺪﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻣﺰﺑﻮﺭ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﻃﻼ ﻳﺎ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱﻫﺎﯼ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﺩ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ‬
‫ﻣﺴﺎﻋﺪﻩ ﺍﯼ ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﺎ ﺑﻠﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﺩﺭﻭﺍﻗـﻊ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ‬
‫ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﻫﺎﯼ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﻳﺎ ﻃﻼﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺁﻥ ﻓﺮﻗﯽ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺁﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﺣ‪‬ﮑﻢ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﻣﻮﺭﺩﯼ ﻧﻴﺰ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﻳﺎ‬
‫ﻫﺮ ﺑﺎﻧﮏ ﺩﻳﮕﺮﯼﮐﻪ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺻﺪﻭﺭ ﺑﻠﻴﻂ ﺩﺍﺭﺩ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺑﻪ ﻓﺮﻭﺵ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ‬
‫ﺷﻮﺩ ﺗﺎ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯﮔﺮﺩﺵ ﺧﺎﺭﺝﮐﻨﺪ ﻭ ﺳﭙﺲﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﺎﺯ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﺴﺎﻋﺪﻩ‬
‫ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻌﺮ‪‬ﻑ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﻧﮑﯽ‬
‫ﺁﻥ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩﮐﻪ ﺑﻪﺟﺮﻳﺎﻥ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺘﹼﺎ ﺍﮔﺮ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺧﺎﻟﺺ ﺟﻨﺒﺔ ﻓﻠﺰﯼ ﻫﻢ ﻣﯽ ﺩﺍﺷﺖ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺑﺮﻭﺯ ﻫﻢ ﺯﻣﺎﻥ‬
‫ﺣﺎﻻﺕ ﺫﻳﻞ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﺷﺪ‪ :‬ﺍﻭ‪‬ﻻﹰ ﺧﺮﻭﺝ ﻃﻼﺋﯽﮐﻪ ﺧﺰﺍﻧﺔ ﺑﺎﻧﮏ ﺭﺍ ﺧﺎﻟﯽ ﻣﯽ ﮐﺮﺩ )ﺑﺪﻳﻬﯽ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻣﻘﺼﻮﺩ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺧﺮﻭﺝ ﻃﻼﺋﯽ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻻﺍﻗﻞﹼ ﻗﺴﻤﺘﯽ ﺍﺯﺁﻥ ﺑﻪﺧﺎﺭﺝ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ .‬ـ‬
‫ﻑ‪ .‬ﺍﻧﮕﻠﺲ(‪ .‬ﻭﺛﺎﻧﻴﺎﹰ ﭼﻮﻥ ﺍﻟﺰﺍﻡ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻃﻼ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪﻃﻮﺭﻋﻤﺪﻩ ﻓﻘﻂ ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺴﻮﻳﺔ‬
‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻫﺎ ﻣﯽﺑﻮﺩ )ﺗﺼﻔﻴﺔ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕﮔﺬﺷﺘﻪ(‪ ،‬ﺩﺭﺍﻳﻦﺻﻮﺭﺕ ﺍﻣﮑﺎﻥﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺴﺎﻋﺪﺍﺕ‬
‫ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺭﻭﯼ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﺪ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﯽﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺎﻋﺪﺍﺕ ﺩﺭ‬
‫ﺷﮑﻞ ﺳﭙﺮﺩﻩ ﻳﺎ ﺑﺎﺯﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎﯼ ﺳﺮﺭﺳﻴﺪﻩ ﺩﻭﺑﺎﺭﻩ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺮﻣﯽﮔﺸﺖ‪ ،‬ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۷۰۴‬‬

‫ﮐﻪ ﺍﺯﺳﻮﺋﯽ ﺑﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﺩﺭ ﭘﻮﺭﺕﻓﻮﯼ)‪ (١‬ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺫﺧﻴﺮﺓ ﺁﻥﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﯽﻳﺎﻓﺖ ﻭ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻤﺎﻥ ﻣﺒﻠﻐﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﺎﻟﮏ ﺩﺭﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﺩﺍﺷﺖ‬
‫ﺍﮐﻨﻮﻥ ﻫﻤﭽﻮﻥ ﺑﺪﻫﮑﺎﺭ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﭙﺎﺭﻧﺪﮔﺎﻥ‪ ،‬ﺩﺭﺗﺼﺮ‪‬ﻑ ﻣﯽﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﺠﻤﻮﻉ‬
‫ﺣﺠﻢ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺎ ﺣﺎﻝ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮﺽﮐﺮﺩﻩﺍﻳﻢﮐﻪ ﻣﺴﺎﻋﺪﺍﺕ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺑﻠﻴﻂ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﻟﺬﺍ‬
‫ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻣﺘﻀﻤ‪‬ﻦ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻻﺍﻗﻞﹼ ﺁﻧﯽ ﺻﺪﻭﺭ ﺑﻠﻴﻂ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻫﻢ ﮐﻪ ﺑﻠﻴﻂ ﻫﺎﯼ‬
‫ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻓﻮﺭﺍﹰ ﺟﺬﺏ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﺎﻧﮏ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪﺟﺎﯼ ﺑﻠﻴﻂ‬
‫ﮐﺎﻏﺬﯼ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ ‪ A‬ﻳﮏ ﺣﺴﺎﺏ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﺑﮕﺸﺎﻳﺪ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼﮐﻪ ‪ A‬ﮐﻪ ﺑﺪﻫﮑﺎﺭ ﺍﺳﺖ ﻣ‪‬ﺠﺎﺯﺍﹰ‬
‫ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪﮐﺴﯽ ﺩﺭﻣﯽﺁﻳﺪﮐﻪ ﻧﺰﺩ ﺑﺎﻧﮏ ﺳﭙﺮﺩﻩﺍﯼ ﺩﺍﺭﺩ‪ A .‬ﺑﺴﺘﺎﻧﮑﺎﺭﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎ ﭼﮏﻫﺎﺋﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺭﻭﯼ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﯽﮐﺸﺪ ﻣﯽﭘﺮﺩﺍﺯﺩ ﻭ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎﻥ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﭼﮏﻫﺎ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻌﺎﻣﻠﺔ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﯽﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻧﻴﺰ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺩﺭﻣﻘﺎﺑﻞ ﭼﮏﻫﺎﺋﯽﮐﻪ‬
‫ﺑﻪﻋﻬﺪﺓ ﺁﻧﺴﺖ ﺩﺭ ﺍﺗﺎﻕ ﺗﻬﺎﺗﺮ ) ﮐﻠﻴﺮﻳﻨﮓﻫﺎﻭﺱ( ﻣﺒﺎﺩﻟﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﻣﺪﺍﺧﻠﺔ ﺑﻠﻴﻂ ﺑﺎﻧﮏ ﺭﻭﯼ ﻧﻤﯽﺩﻫﺪ ﻭ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﺤﺪﻭﺩ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﹶﻃﻠﹶﺐ ﺑﺎﻧﮏ‬
‫ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﭼﮑﯽ ﺭﻭﯼﺧﻮﺩ ﺑﺎﻧﮏ ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭﺟﺒﺮﺍﻥﺁﻥ ﻓﻘﻂ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﹶﻃﻠﹶﺐ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ‬
‫ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺭﻭﯼ ‪ A‬ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺎ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ‪A‬‬

‫ﻣﺴﺎﻋﺪﻩ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﺯ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺕ ﻭﻳﮋﺓ ﺧﻮﺩ ﻣﺎﻳﻪ ﺭﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺎﺁﻧﺠﺎﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺗﺴﻬﻴﻼﺕ ﭘﻮﻟﯽ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﻓﻘﻂ ﻣﯽ ﺗﻮﺍﻧﺪ‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﭼﻴﺰﯼ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻧﻘﻄﺔ ﻧﻈﺮ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ ﻳﻌﻨﯽ‬
‫ﻃﻼ )ﺩﺭﺻﻮﺭﺕ ﺻﺪﻭﺭ ﻃﻼ ﺑﻪ ﺧﺎﺭﺝ( ﻳﺎ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﻠﹼﯽﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻓﻘﻂ‬
‫ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺧﺮﻳﺪ ﺩﺭ ﺍ‪‬ﺯﺍﺀِ ﻣﻌﺎﺩﻟﯽ ﺑﻪﺩﺳﺖﺁﻭﺭﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﺑﺮﺍﯼ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ‬

‫)‪ Portefeuille (۱‬ـ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﮊﺓ ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﯼﮐﻪ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎﯼﮐﻴﻒ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭﺍﺻﻄﻼﺡ ﻣﺎﻟﯽ ﺑﻪﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﺍﻭﺭﺍﻕﺑﻬﺎﺩﺍﺭ‬
‫)ﺍﻋﻢ ﺍﺯ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮﺍﺕﻫﺎ ﻭ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﻗﺮﺿﻪ ﻭ ﺳﻬﺎﻡ ﻭﻏﻴﺮﻩ(ﺋﯽ ﺍﻃﻼﻕ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﺩﺭﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻳﮏ ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻳﺎ‬
‫ﺑﺎﻧﮏ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺯﻣﺮﺓ ﺫﺧﻴﺮﻩ ﻭ ﭘﺸﺘﻮﺍﻧﺔ ﻣﺎﻟﯽﺁﻥ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪.‬‬
‫‪۷۰۵‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻳﺎ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻡ ﺳﺨﻦ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ‪ ،‬ﺍﺯﻗﺒﻴﻞ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﻗﺮﺿﺔ ﺩﻭﻟﺘﯽ‪،‬‬
‫ﺳﻬﺎﻡ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﻓﺮﻭﺵ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﻃﻼ ﻳﺎ ﺍﺳﮑﻨﺎﺱﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﺧﻮﺩ‬
‫ﺟﻠﺐ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻭﻟﯽ ﺍﮔﺮ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺩﻭﻟﺘﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﻓﻘﻂ ﺑﺮﺍﯼ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺧﺮﻳﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻗﻴﻤﺘﯽﮐﻪ ﺧﺮﻳﺪﺍﺭﯼ‬
‫ﺷﺪﻩﺍﻧﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﯼ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﺍﻭﺭﺍﻕ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻓﯽﻧﻔﺴﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﻓﻘﻂ‬
‫ﺍﺳﻨﺎﺩ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺗﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺑﻪ ﺭﻫـﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭﺁﻥ ﺻﻮﺭﺕ ﻓﻘﻂ‬
‫ﺣﻮﺍﻟﻪﻫﺎﺋﯽ ﺭﻭﯼ ﺑﻬﺮﺓ ﺁﻳﻨﺪﺓ ﺯﻣﻴﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺳﻬﺎﻡ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺩﺭﺁﻥﺻﻮﺭﺕ ﻓﻘﻂ ﻋﺒﺎﺭﺕ‬
‫ﺍﺯ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﻣﺎﻟﮑﻴ‪‬ﺘﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪﮐﻪ ﺑﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪﺓ ﺁﻥ ﺣﻖ ﻣﯽ ﺩﻫﻨﺪ ﺩﺭ ﺩﺭﻳﺎﻓﺖ ﺍﺿﺎﻓﻪ ﺍﺭﺯﺵ ﺁﻳﻨﺪﻩ‬
‫ﺷﺮﻳﮏ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﺔ ﺍﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻧﻤﯽﺭﻭﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺟﺰﺋﯽ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭﺍ‬
‫ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻧﻤﯽ ﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺩﺍﺭﺍﯼ ﺍﺭﺯﺷﯽ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻭ ﻧﻴﺰ ﺍﻣﮑﺎﻥ ﺩﺍﺭﺩﮐﻪ ﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ‪ ،‬ﭘﻮﻟﯽﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺗﻌﻠﹼﻖ ﺩﺍﺭﺩ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﺑﻪ ﺳﭙﺮﺩﻩﮔﺮﺩﺩ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪﺍﯼﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪﺟﺎﯼ‬
‫ﻣﺎﻟﮏﺑﻮﺩﻥ ﭘﻮﻝ ﺧﻮﺩ ﺑﺪﻫﮑﺎﺭﺁﻥ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﭘﻮﻝ ﺭﺍ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻣﺎﻝ ﻏﻴﺮ ﺩﺭ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﻫﺮ‬
‫ﻗﺪﺭ ﺍﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﻮﺩ ﺑﺎﻧﮏ ﭘ‪‬ﺮﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻌﺬﻟﮏ ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﯼ ﺩﺭ ﺣﺠﻢ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺫﺧﻴﺮﻩﺷﺪﺓ ﻳﮏ ﮐﺸﻮﺭ ﻭ ﺣﺘﹼﺎ ﺧﻮﺩ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﻤﯽ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻭ ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﯽﮐﻪ ﺑﻪﺷﮑﻞ‬
‫ﭘﻮﻝ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺍﺳﻨﺎﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﯼ ﺗﺠﻠﹼﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺩﺍﺭﺍﯼ‬
‫ﺍﻫﻤﻴ‪‬ﺖ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺍﺳﺖ ﺯﻳﺮﺍ ﻧﺪﺭﺕ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﻭ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻣﺒﺮﻡ ﺁﻥ‪ ،‬ﺑﺎﮐﺎﻫﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬
‫ﻭﺍﻗﻌﯽ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﻣ‪‬ﺸﹶﺘﺒ‪‬ﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪ ،‬ﮐﻪ ﺩﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺑﻪﻋﮑﺲ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﻭﺳﺎﻳﻞ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ ﺑﻪﻣﻘﺎﺩﻳﺮ ﺯﻳﺎﺩ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺮ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎ ﻓﺸﺎﺭ ﻭﺍﺭﺩ ﻣﯽﺁﻭﺭﺩ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﺧﻴﻠﯽ ﺳﺎﺩﻩ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺭﻭﺷﻦ ﻣﯽﺷﻮﺩﮐﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺣﺠﻢ‬
‫ﺍﻭﺭﺍﻕﺑﻬﺎﺩﺍﺭﯼﮐﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪﻋﻨﻮﺍﻥ ﭘﺸﺘﻮﺍﻧﻪ ﺩﺭﺩﺳﺖ ﺩﺍﺭﺩ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ ﻭﻟﺬﺍ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻓﺰﺍﻳﻨﺪﻩ‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺗﺴﻬﻴﻼﺕ ﻧﻘﺪﯼ ﺍﺯﺳﻮﯼ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺮﺁﻭﺭﺩﻩ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺭﺣﺎﻟﯽﮐﻪ ﺣﺠﻢﮐﻞﹼ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‬
‫ﻳﮑﺴﺎﻥ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﻳﺎﮐﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻭ ﺩﺭﺣﻘﻴﻘﺖ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻥﻫﺎﯼﮐﻤﺒﻮﺩ ﭘﻮﻝ ﺍﻳﻦ ﺣﺠﻢ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۷۰۶‬‬

‫ﮐﻞﹼ ﺑﻪ ‪‬ﻣﺪ‪‬ﺩ‪ ‬ﻭﺳﺎﻳﻞ ﺩﻭﮔﺎﻧﻪﺍﯼ ﺩﺭ ﺣﺪﻭﺩ ﺧﻮﺩ ﻣﺤﻔﻮﻅ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪۱ :‬ـ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺧﺮﻭﺝ ﻃﻼ‪،‬‬
‫‪۲‬ـ ﺍﺯ ﺭﺍﻩ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺻ‪‬ﺮﻑ‪ ،‬ﺧﻮﺍﻩ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼ‬
‫ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺎﺷﺪﮐﻪ ﻓﻮﺭﺍﹰ ﺑﻪ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﺮﻣﯽﮔﺮﺩﻧﺪ ﻭ ﺧﻮﺍﻩ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﮔﺸﺎﻳﺶ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﮐﻪ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﺁﻥ‬
‫ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﺪﻭﻥ ﺻﺮﻑ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﯽﮔﺮﺩﺩ ﻭﻟﺬﺍ ﻳﮏ ﻣﻌﺎﻣﻠﺔ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﺻ‪‬ﺮﻑ‪،‬‬
‫ﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻫﺎﺋﯽ ﻣﯽ ﮔﺮﺩﺩﮐﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺁﻥ ﻳﮕﺎﻧﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺑﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻳﮏ‬
‫ﻭﻳﮋﮔﯽﹺ ﭘﻮﻝ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﻓﻘﻂ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮﺭ ﺗﺼﻔﻴﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﻫﺎ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘﹼﺎ ﺍﮔﺮ ﺍﻳﻦ‬
‫ﺗﺼﻔﻴﺔ ﺣﺴﺎﺏ ﺑﻪﻭﺳﻴﻠﺔ ﻣﻌﺎﻣﻠﺔ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﯼ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﺩﺧﺎﻟﺖ ﭘﻮﻝ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻧﺸﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺍﺭﺍﯼﮔﺮﺩﺵ‬
‫ﻧﺎﭼﻴﺰﯼ ﺍﺳﺖ )ﻭﺩﺭ ﺍﺯﻣﻨﺔ ﺑﺤﺮﺍﻧﯽ‪ ،‬ﻣﺴﺎﻋﺪﻩ ﺑﺮﺍﯼ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻧﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺧﺮﻳﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮﺍﯼ ﺍﺯﻣﻴﺎﻥﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻦ ﻣﺆﺳﺴﺎﺕ ﻗﺪﻳﻢﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﺩ ﻧﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﻨﮕﺎﻩ ﺗﺎﺯﻩﺍﯼ ﺗﺄﺳﻴﺲ‬
‫ﮔﺮﺩ ﺩ(‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻭﺟﻮﺩ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺗﺴﻬﻴﻼﺕ ﭘﻮﻟﯽ‪،‬‬
‫ﺣﺠﻢ ﻋﻈﻴﻤﯽ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ ﺍﻧﺠﺎﻡﮔﻴﺮﺩ ﺑﺪﻭﻥﺁﻧﮑﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻮﺳﻌﺔ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥﮔﺮﺩﺩ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺻ‪‬ﺮﻓﺎﹰ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﻧﮏ ﺍﻧﮕﻠﺴﺘﺎﻥ ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ ﻭ ﻳﺎ ﺣﺘﹼﺎ ﮐﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﯽ ﭘﺬﻳﺮﺩ ﻭ ﻫﻢ ﺯﻣﺎﻥ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺗﺴﻬﻴﻼﺕ ﭘﻮﻟﯽ ﺑﺎﻧﮏ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﻗﻮﻳﺎﹰ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪﻫﻴﭻﻭﺟﻪ ﻧﻈﺮﻳﺔ ﻓﻮﻻﺭﺗﻮﻥ‪ ،‬ﺗﻮﮎ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺭﺍ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪﮐﻪ )ﺩﺭﻧﺘﻴﺠﺔ ﺍﻳﻦ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ‬
‫ﮐﻪ ﺗﺴﻬﻴﻼﺕ ﭘﻮﻟﯽ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻳﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﻟﺤﺎﻗﯽ ﻳﮑﯽ ﻣﯽ ﮔﻴﺮﻧﺪ( ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ‬
‫ﮐﻪ ﮔﺮﺩﺵ ﭘﻮﻝ )ﮔﺮﺩﺵ ﺑﻠﻴﻂ ﻫﺎﯼ ﺑﺎﻧﮏ( ﺩﺭ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺧﻮﺩ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻧﻪ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻭ ﻧﻪﮔﺴﺘﺮﺵ ﻣﯽﭘﺬﻳﺮﺩ‪ .‬ﻧﻈﺮﺑﻪﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡﮐﹸﻨﺪﺷﺪﻥ ﻣﻌﺎﻣﻼﺕ‪،‬ﮐﻪ‬
‫ﻃﯽ‪ ‬ﺁﻥ ﺧﻮﺍﺳﺖ‪ ‬ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺗﺴﻬﻴﻼﺕ ﺑﺎﻻ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪،‬ﮔﺮﺩﺵ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﺎﻳﻞ‬
‫ﺧﺮﻳﺪﮐﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﻣﻤﮑﻦﺍﺳﺖﮐﻪﮔﺮﺩﺵﺁﻧﻬﺎ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶﻳﺎﺑﺪ‬
‫ﻭﻟﺬﺍ ﻣﺒﻠﻎﮐﻞﹼ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻳﻌﻨﯽ ﺟﻤﻊ ﻣﺒﻠﻐﯽﮐﻪ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼ ﺑﺎﻧﮏ ﻫﻢ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺧﺮﻳﺪ ﻭ ﻫﻢ‬
‫ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻭﻳﺎ ﺣﺘﹼﺎ ﮐﺎﻫﺶ ﭘﺬﻳﺮﺩ‪.‬ﮔﺮﺩﺵ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼ‬
‫ﺑﺎﻧﮑﯽ ﮐﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻓﻮﺭﺍﹰ ﺑﻪﺳﻮﯼ ﺑﺎﻧﮏ ﺻﺎﺩﺭﮐﻨﻨﺪﺓ ﺑﻠﻴﻂ ﺑﺮﻣﯽ ﮔﺮﺩﻧﺪ ﺩﺭ‬
‫ﻧﻈﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻳﻮﻥ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻧﻤﯽﺭﻭﺩ‪.‬‬
‫‪۷۰۷‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ‪ ،‬ﺑﻪﻣﻴﺰﺍﻧﯽ ﺑﻪﻣﺮﺍﺗﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯﮐﺎﻫﺶ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ‬
‫ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺧﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﭘﻴﺪﺍ ﮐﻨﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ‪ ،‬ﺑﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺍﺯ ﺣﺠﻢ ﭘﻮﻟﯽﮐﻪ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺧﺮﻳﺪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﺍﯼ ﮐﺎﺳﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺩ‪ ‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﮐﻞﹼ‬
‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﯽ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻭ ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﻭﺍﻗﻌﺎﹰ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺯ ﻟﺤﻈﺎﺕ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺑﺮﻭﺯ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺍﺯﺟﻤﻠﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻡ ﻓﺮﻭﺭﻳﺰﯼ ﮐﺎﻣﻞ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﻳﻌﻨﯽ ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﮐﺎﻻﻫﺎ ﻭ ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﻓﺮﻭﺵ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺑﻠﮑﻪ ﺳﻔﺘﻪﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺗﻨﺰﻳﻞ ﭘﺬﻳﺮﯼﹺ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﻧﺪ ﻭ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ‬
‫ﺟﺰ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻧﻘﺪﯼ ﻳﺎ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺍﺻﻄﻼﺡ ﺗﺠﺎﺭﯼ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺍﺯ ﺻﻨﺪﻭﻕ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺍﺯﺁﻧﺠﺎﮐﻪ‬
‫ﻓﻮﻻﺭﺗﻮﻥ ﻭ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺭﺍ ﺩﺭﮎ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﮔﺮﺩﺵ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼ ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ‬
‫ﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻳﮑﯽ ﺍﺯ ﻭﻳﮋﮔﯽﻫﺎﯼ ﭼﻨﻴﻦ ﺯﻣﺎﻥﻫﺎﯼﮐﻤﺒﻮﺩ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﻣﯽﺭﻭﺩ‪ ،‬ﺑﺮﺍﯼ‬
‫ﺍﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﺧﺼﻠﺖ ﺗﺼﺎﺩﻓﯽ ﻗﺎﺋﻠﻨﺪ‪.‬‬
‫"ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺍﻳﻦﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﯼ ﻣﺒﺎﺭﺯﺓ ﺷﺪﻳﺪ ﺑﺮﺍﯼ ﺩﺭﺩﺳﺖﺩﺍﺷﺘﻦ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼﺑﺎﻧﮏ‪ ،‬ﻣﺒﺎﺭﺯﻩﺍﯼ‬
‫ﮐﻪ ﺧﺼﻠﺖﻧﻤﺎﯼ ﺩﻭﺭﻩ ﻫﺎﯼ ﺳﺮﺍﺳﻴﻤﮕﯽ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺳﺎﻝ ‪ ۱۸۲۵‬ﺑﻪ‬
‫ﺁﻧﺠﺎ ﺑﮑﺸﺪﮐﻪ ﻧﺎﮔﻬﺎﻥ ﻭﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪﻃﻮﺭ ﻣﻮﻗﹼﺖ ﺻﺪﻭﺭ ﺑﻠﻴﻂﻫﺎﯼ ﺑﺎﻧﮑﯽ ﺭﺍ‪ ،‬ﺣﺘﹼﺎ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻣﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﺧﺮﻭﺝ ﻃﻼ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺩﺍﺭﻡﮐﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﯼ ﻣﺬﮐﻮﺭ ﺭﺍ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﻃﺒﻴﻌﯽ ﻳﺎ ﻻﺯﻣﺔ ﻳﮏ ﻧﺮﺥ ﻧﺎﺯﻝ ﻣﺒﺎﺩﻻﺕ ﺑﻪﺷﻤﺎﺭ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﺍﺭﺩ‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﻧﻴﺴﺖ )ﻣﻘﺼﻮﺩﮔﺮﺩﺵ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔﺧﺮﻳﺪﺍﺳﺖ( ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻘﺼﻮﺩ‬
‫ﺍﺯﺁﻥ ﺍﻧﺪﻭﺧﺖﮔﺮﯼ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻧﺎﺷﯽ ﺍﺯ ﺑﺎﻧﮑﺪﺍﺭﺍﻥ ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﺍﻥ ﻣﻀﻄﺮﺏ ﺍﺳﺖ‬
‫ﻭ ﻋﻤﻮﻣﺎﹰ ﺩﺭ ﺁ ﺧﺮﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﺔ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺑﺮ ﻭﺯ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ )ﭘﺲ ﺳﺨﻦ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﺑﻠﻴﻂ ﻫﺎﯼ‬
‫ﺑﺎﻧﮏ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﺫﺧﻴﺮﺓ ﻭﺳﺎﻳﻞ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺍﺳﺖ( ﻭ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻳﮏ ﺩﻭﺭﺓ ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺧﺮﻭﺝ ﻃﻼ‪،‬‬
‫ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﭘﻴﺸﮕﺎﻡ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﺑﺤﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ‪ ) ".‬ﻓﻮﻻﺭﺗﻮﻥ‪ ،‬ﺹ‪.(۱۳۰‬‬
‫ﺳﺎﺑﻘﺎﹰ ﺑﻪﻫﻨﮕﺎﻡ ﺑﺮﺭﺳﯽ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺗﻮﺿﻴﺢﺩﺍﺩﻩﺍﻳﻢ )ﮐﺘﺎﺏﺍﻭ‪‬ﻝ‪ ،‬ﻓﺼﻞ‬
‫ﺳﻮ‪‬ﻡ‪ ،‬ﺑﻨﺪ ‪ ، ۳‬ﻓﻘﺮﺓ ﺝ( ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﺪﺍﻳﺶ ﻳﮏ ﮔﺴﻴﺨﺘﮕﯽ ﺷﺪﻳﺪ ﺩﺭ ﺳﻠﺴﻠﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻫﺎ‪،‬‬
‫ﭘﻮﻝ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮﮐﺎﻻﻫﺎ ﺍﺯﺷﮑﻞﺫﻫﻨﯽﺋﯽﮐﻪ ﺩﺍﺷﺖ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺟﺴﻤﺎﻧﯽ ﻭ ﺩﺭﻋﻴﻦﺣﺎﻝ ﺑﻪﺷﮑﻞ‬
 ‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‪ .‬ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ‬ ‫‪۷۰۸‬‬

‫) ‪(١‬‬
‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﺩﺭ ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ )ﺯﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ﻫﺎﯼ ‪ ۱۰۰‬ﻭ ‪۱۰۱‬‬ ‫ﻣﻄﻠﻖ ﺍﺭﺯﺵ ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﻣﯽﺷﻮﺩ‪.‬‬
‫]ﺯﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪ ۲‬ﺩﺭ ﺻﻔﺤﺔ ‪ ۲۳۸‬ﻭ ﺯﻳﺮﻧﻮﻳﺲ ﺷﻤﺎﺭﺓ ‪ ۱‬ﺩﺭ ﺻﻔﺤﺔ ‪ ۲۳۹‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ (‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦﮔﺴﻴﺨﺘﮕﯽ ﺟﺰﺋﺎﹰ ﻣﻌﻠﻮﻝ ﻭ ﻗ‪‬ﺴﻤﺎﹰ ﻋﻠﹼﺖ ﻣﺘﺰﻟﺰﻝ‪-‬‬
‫ﮔﺸﺘﻦ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭﺍﺕ ﻭ ﺍﻭﺿﺎﻉ ﻭﺍﺣﻮﺍﻝ ﻫﻢ ﻋﻨﺎﻥ ﺁﻥ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺁﮐﻨﺪﮔﯽ ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎ‪ ،‬ﺍﺭﺯﺵ ﮐﺎﻫﯽ‬
‫ﮐﺎﻻﻫﺎ‪ ،‬ﺍﻧﻘﻄﺎﻉ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻭﻏﻴﺮﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﻮﻻﺭﺗﻮﻥ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻣﻴﺎﻥ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺧﺮﻳﺪ ﻭ‬
‫ﭘﻮﻝ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺗﻔﺎﻭﺕﮔﺬﺍﺭﯼ ﻏﻠﻄﯽ ﻣﻴﺎﻥ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ)‪ (٢‬ﻭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﻣﺒﺪ‪‬ﻝ ﻧﻤﻮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻧﻴﺰ ﻳﮏ ﺑﺎﺭ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺤﺪﻭﺩﺍﻧﺪﻳﺸﯽ ﻭﻳﮋﺓ ﺑﺎ ﻧﮑﺪﺍﺭ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ‬
‫ﺩ‪‬ﻭ‪‬ﺭﺍﻥ ﺍﺳﺖﮐﻪ ﭘﺎﻳﺔ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﻣﺰﺑﻮﺭ ﺭﺍ ﺗﺸﮑﻴﻞ ﻣﯽﺩﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﺯ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺍﻳﻦ ﺳﺆﺍﻝ ﭘﻴﺶﺁﻳﺪ‪ :‬ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺩﻭﺭﻩﻫﺎﯼ ﺗﻨﮕﻨﺎ ﮐﻢ ﻣﯽﺁﻳﺪ‬
‫ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ ﻳﺎ ﭘﻮﻝ ﺩﺭ ﻭﻇﻴﻔﺔ ﺧﺎﺹ ﺁﻥ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ؟ ﻭﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ‬
‫ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ ﻣﺴﺌﻠﺔ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺧﺘﻼﻓﯽ ﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻭﺍﹰ ﺍﻳﻦ ﻧﮑﺘﻪ ﺭﻭﺷﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﮔﺮ ﺗﻨﮕﻨﺎ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﺧﺮﻭﺝ ﻃﻼ ﺑﺮﻭﺯﮐﻨﺪ ﺩﺭﺁﻥ‪-‬‬
‫ﺻﻮﺭﺕ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺍﺳﺖ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺑﻴﻦﺍﻟﻤﻠﻠﯽ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻣ‪‬ﺎ ﭘﻮﻝ ﺩﺭ‬
‫ﺗﺨﺼﻴﺺ ﺧﻮﺩ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺑﻴﻦ ﺍﻟﻤﻠﻠﯽ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﻃﻼﺳﺖ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻌﻴ‪‬ﺖ ﻓﻠﺰﯼ‬
‫ﺁﻥ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﭼﻴﺰﯼ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮﺩ ﺍﺯﻟﺤﺎﻅ ﺟﻮﻫﺮﯼ ‪‬ﭘﺮﺍﺭﺯﺵ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺴﻢ ﺍﺭﺯﺷﻤﻨﺪﯼ‬
‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﭘﻮﻝ ﺩﺭﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ ﻭﻟﯽ ﻧﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻠﮑﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ ﭘﻮﻝ ـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﯽ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﺳﺖ ﻧﻪ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﮐﺎﻻ ﺑﻠﮑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺍﯼ ﺍﺳﺖ ﺩﺭ‬
‫ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻝ )ﻭﺁﻥ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻝ ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﯼ ﮐﻠﻤﻪ‪ ،‬ﺁﻧﭽﻨﺎﻧﮑﻪ ﺑﻪﺻﻮﺭﺕ ﮐﺎﻻﯼ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ(‪ .‬ﺩﺭﺍﻳﻨﺠﺎ ﺗﻀﺎﺩﯼ ﻣﻴﺎﻥ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﭘﻮﻝ ﺑﻪﻣﺜﺎﺑﻪ ﻭﺳﻴﻠﺔ‬

‫)‪ (۱‬ﻧﮕﺎﻩﮐﻨﻴﺪ ﺑﻪﺟﻠﺪ ﺍﻭ‪‬ﻝ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻓﺎﺭﺳﯽ‪ ،‬ﺹ‪۱۵۳‬ـ‪] ۱۵۴‬ﺻﻔﺤﺎﺕ‪ ۲۳۷‬ﺗﺎ ‪ ۲۳۹‬ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽ[ ‪.‬‬
‫)‪ (۲‬ﺩﺭ ﻣﺘﻦ‪currency :‬‬
‫‪۷۰۹‬‬ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻭ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺑﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺗﻀﺎﺩ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻟﯽ ﺁﻥ ﻭ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﺷﮑﻞ ﮐﺎﻻﺋﯽ ﺁﻥ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻭ ﻳﮕﺎﻧﻪ ﺷﮑﻠﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﯽﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎ ﺁﻥ ﻭﺍﺭﺩ ﻋﻤﻞ ﺷﻮﺩ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺯ ﺷﮑﻞ ﭘﻮﻟﯽﹺﺁﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻗﻄﻊ ﻧﻈﺮ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﮐﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺁﻥ ﻃﻼ )ﻳﺎ ﻧﻘﺮﻩ( ﺍﺳﺖ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻥﮔﻔﺖﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ‬
‫ﻗﺒﻴﻞ ﺩﻭﺭﻩ ﻫﺎﯼ ﺑﺤـﺮﺍﻧﯽ ﺑﻪﻧﹶﺤﻮﯼ ﺍﺯ ﺍﹶﻧﺤﺎﺀ ﮐﻤﺒﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺗﺤﺖ ﺷﺮﺍﻳﻂ‬
‫ﻓﻮﻕﺍﻟﻌﺎﺩﻩ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪﮔﺮﺍﻥﺷﺪﻥ ﻗﻴﻤﺖ ﻏﻠﹼﻪ ﻳﺎ ﻗﺤﻂ ﭘﻨﺒﻪ ﻭﻏﻴﺮﻩ‪ ،‬ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖﮐﻤﺒﻮﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺭﻭﯼ ﺩﻫﺪ ﻭﻟﯽ ﺍﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﺑﻪﻫﻴﭻ ﻭﺟﻪ ﺿﺮﻭﺭﺗﺎﹰ ﻳﺎ ﻣﻨﻈﹼﻤﺎﹰ ﻫﻤﭙﺎﯼ ﺍﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺍﹶﺩﻭﺍﺭ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺍﺯ ﻭﺟﻮﺩ ﺗﻘﺎﺿﺎﯼ ﻣﺒﺮﻡ ﺩﺭﺑﺎﺭﺓ ﺗﺴﻬﻴﻼﺕ ﭘﻮﻟﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮﺍﻥ ﻳﮑﺒﺎﺭﻩ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺭﺳﻴﺪ‬
‫ﮐﻪ ﭼﻨﻴﻦﮐﻤﺒﻮﺩﯼ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﻪﻋﮑﺲ‪ ،‬ﺑﺎﺯﺍﺭﻫﺎ ﺁﮐﻨﺪﻩﺍﻧﺪ ﻭ ﻏﹶﺮﻕ ﺩﺭ‬
‫ﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺍﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻪﻫﺮﺟﻬﺖﮐﻤﺒﻮﺩﮐﺎﻻـ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻴﺴﺖﮐﻪ ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻨﮕﻨﺎﮔﺮﺩﻳﺪﻩﺍﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﺑﻌﺪﺍﹰ ﺑﺎﺯ ﺑﻪﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺮﻣﯽﮔﺮﺩﻳﻢ‪.‬‬

‫ﭘﺎﻳﺎﻥ‪ ‬ﻗﺴﻤﺖ ﺍﻭﻝ‬

‫ﺑﺎ ﻗﻄﻊ ﺗﺮﺟﻤﺔ ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ‪ ،‬ﺑﺎﺯﻧﻮﻳﺴﯽﹺ ﻣﺎ ﻫﻢ ﺩﺭ ﻫﻤﻴﻦﺟﺎ ﭘﺎﻳﺎﻥ ﻣﯽﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬

‫ﺩﺭ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭ ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻗﺴﻤﺖ ﺩﻭ‪‬ﻡ ﺍﺯ ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‪‬ﻡ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺟﻠﺪ ﭼﻬﺎﺭﻡ ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‬
‫)ﺗﺌﻮﺭﯼﻫﺎﯼ ﺍﺭﺯﺵﺍﺿﺎﻓﯽ( ﻣﯽﻣﺎﻧﻴﻢ!‬
 ‫ﻡ‬‫ ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‬.‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‬ ۷۱۰

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺑﺮﺧﯽ ﺍﺻﻄﻼﺣﺎﺕ‬

‫ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‬ ‫ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ‬ ‫ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ‬ ‫ﻓﺎﺭﺳﯽ‬

Waste (of production) Abfall (der Produktion Dechets(de la production) ‫ﺁﻓﺖ‬،(‫ﺁﺷﻐﺎﻝ)ﺗﻮﻟﻴﺪ‬

Advance Vorschuss Avance ‫ ﻣﺴﺎﻋﺪﻩ‬،(‫ﺁﻭﺍﻧﺲ )ﭘﻴﺸﮑﯽ‬
Overstocking (market) Überfüllung Saturation (‫ﺍﺑﺮﺁﮐﻨﮕﯽ )ﺑﺎﺯﺍﺭ( )ﺍﺷﺒﺎﻉ‬
Market-value Marktwert Valeur du marché ‫ﺍﺭﺯﺵ ﺑﺎﺯﺍﺭ‬
Actual-value Innerer Wert, Eigenwert Valeur intrinsèque ‫ﺍﺭﺯﺵ ﺫﺍﺗﯽ‬
Wage of management Verwaltungslohn Salairs d’administration ‫ﺍﹸﺟﺮﺕ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬
Externalization-alienation Veräußerlichung Alienation ‫ﺍﺯﺧﻮﺩﺑﻴﮕﺎﻧﮕﯽ‬
Titles to debts Schuldtitel Titres de credit (‫ﺍﺳﻨﺎﺩ ﻣﻄﺎﻟﺒﺎﺗﯽ )ﻓﺘﻪﻃﻠﺐ‬
Surplus-profit Surplusprofit Surprofit ‫ﺮﺳﻮﺩ‬‫ ﺍﹶﺑ‬،(‫ﺍﺿﺎﻓﻪﺳﻮﺩ )ﺳﻮﺩﺍﺿﺎﻓﯽ‬
Credit Kredit Credit ‫ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ‬
Securities Wertpapier titres ‫ﺍﻭﺭﺍﻕ ﺑﻬﺎﺩﺍﺭ‬
Dockwarrants Lagerhausschein Bulletin d’entrepôt ‫ﺍﻧﺒﺎﺭﻧﺎﻣﻪ‬
Bills of lading Ladeschein Connaissement ‫ﺑﺎﺭﻧﺎﻣﻪ‬
Self-expanding value Verwertung mise en valeur ‫ﺭﺳﺎﺯﯼ‬‫ﺑﺎﺭ ﻭ‬
Return payment Rückzahlung remboursement (‫ﺑﺎﺯﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺑﺎﻧﮏ )ﺑﻬﺮﻩ‬
Banknotes Banknote Billet de banque (‫ﺑﻠﻴﻂ ﺑﺎﻧﮏ )ﺑﻬﺮﻩ‬
Interest Zins Interêt ‫ﺑﻬﺮﻩ‬
Interest-bearing capital Zinstragendes Kapital Cap. productif d’interet (‫ﺭ )ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ‬‫ﺑﻬﺮﻩﺁﻭ‬
Differential rent Differentialrente Rente differentielle ‫ﺑﻬﺮﺓ ﺗﻔﺎﺿﻠﯽ‬
Rentier Rentner Rentier (‫ﺮ‬‫ ﺭﺍﻧﺖﺑ‬،‫ﺑﻬﺮﻩﺧﻮﺍﺭ )ﺑﻬﺮﻩﺯﯼ‬
Ground-rent Grundrente Rente foncière ‫ﺑﻬﺮﺓ ﺯﻣﻴﻦ‬
Excess population Überfluss an Bevölkerung Population excedentaire (‫ﺑﻴﺶﺁﺋﯽ )ﺟﻤﻌﻴﺖ‬
Excess capital Überfluss an Kapital Excedent de capital (‫ﺑﻴﺶﺁﺋﯽ )ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
Tendency of the Rate Sinkende Tendenz der Baisse tendancielle du (‫ﭘﺎﺋﻴﻦﮔﺮﺍﺋﯽ)ﻧﺮﺥ ﺳﻮﺩ‬
of profit to fall Profitrate taux de profit
Tie-up (capital) Bindung (Kapitals) Fixation (du capital) (‫ﭘﺎﺑﻨﺪﺳﺎﺯﯼ )ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
Bullion trade Barrenhandel Commerce de lingot ‫ﺗﺠﺎﺭﺕ ﺷﻤﺶ‬
Carring trade Zwischenhandel Commerce de
Commission (‫ﺗﺠﺎﺭﺕ ﻭﺍﺳﻄﻪﮔﺮﯼ )ﺩﻻﻟﯽ‬
Higher composition Höhere Zusammensetzung Composition (‫ﺗﺮﮐﻴﺐ ﺑﺮﺗﺮ )ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ‬
superieure
Lower composition Niedrigere Zusammen- Composition (‫ﺴﺖﺗﺮ )ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ‬‫ﺗﺮﮐﻴﺐ ﭘ‬
setzung inferieure
Average composition Durchschnittliche Zu- Composition (‫ﺗﺮﮐﻴﺐ ﻣﻴﺎﻧﻪ )ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ‬
sammensetzung moyenne
۷۱۱ ‫ﮐﺎﺭﻝ ﻣﺎﺭﮐﺲ‬

‫ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‬ ‫ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ‬ ‫ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ‬ ‫ﻓﺎﺭﺳﯽ‬

Contraction Kontraktion Contraction (‫ﺗﺮﻧﺠﺶ )ﺍﻧﻘﺒﺎﺽ‬

Obligation Verpflichtung Engagement ‫ﺗﻌﻬﺪ‬
Variation Variation Variation ‫ﺗﻐﻴﻴﺮﻳﺎﺑﯽ‬
Consignment Konsignation Consignation (‫ﺗﻮﺩﻳﻊ )ﻭﺩﻳﻌﻪﮔﺬﺍﺭﯼ‬
Compensation Kompensation Compensation (‫ ﭘﺎﺑﻪﭘﺎﺷﻮﯼ‬،‫ﺗﻬﺎﺗﺮ )ﺟﺒﺮﺍﻥﻳﺎﺑﯽ‬
Balance Bilanz Bilan ‫ﺗﺮﺍﺯﻧﺎﻣﻪ‬
Discount Diskonto Escompte ‫ﺗﻨﺰﻳﻞ‬
Cost Kost Cout (‫ﭼﻨﺪﺩﺭﺁﺋﯽ )ﺧﺮﺝﺑﺮﺩﺍﺭﯼ‬
Wage of superintendence Aufsichtslohn Salaire d’administration ‫ﺩﺳﺘﻤﺰﺩ ﻣﺒﺎﺷﺮﺕ‬
Broker Makler Courtier ‫ﺩﻻﻝ‬
Usury Wucher Usure ‫ﺭﹺﺑﺎ‬
Compentition Konkurrenz Concurrence ‫ﺭﻗﺎﺑﺖ‬
Process of cap. production Gesamtprozess (derkap. Procès d’ensemble (de ‫ )ﺗﻮﻟﻴﺪ‬‫ﻧﺪ ﺗﺎﻡ‬‫ﻭ‬‫ﺭ‬
as a whole Produktion) la production capitaliste) (‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﺩﺍﺭﯼ‬
Prosperity Prosperität Prosperité ‫ﺭﻭﻧﻖ‬
Release (of capital) Freisetzung ( des Liberation (du capital) (‫ﺭﻫﺎﺳﺎﺯﯼ )ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
Kapitals)
Repaid Entschädigung Dédomagement (‫ﺯﻳﺎﻥﺯﺩﺍﺋﯽ )ﺭﻓﻊ ﺧﺴﺎﺭﺕ‬
Realization Realisation Realisation ،‫ﺳﺎﻣﺎﻥﺭﺳﺎﻧﯽ )ﺳﺎﻣﺎﻥﺩﻫﯽ‬
(‫ﺳﺎﻣﺎﻥﺑﺨﺸﯽ‬
Deposit Deposit Depôt ‫ﺳﭙﺮﺩﻩ‬
Loaned capital Verliehenes Kapital Capital prêté ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺍﺳﺘﻘﺮﺍﺿﯽ‬
Merchant’s capital Kaufmännisches Kapital Capital marchand ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‬
(‫)ﺳﻮﺩﺍﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
Interest-bearing capital Zinstragendes Kapital Capital porteur d’interêt ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺑﻬﺮﻩﺁﻭﺭ‬
Money-dealing capital Geldhandlungskapital Capital financier ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﭘﻮﻝ ﺳﻮﺩﺍﺋﯽ‬
Stock capital Aktienkapital Capital par action ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﺳﻬﺎﻣﯽ‬
Commercial capital Warenhandlungskapital Capital commercial ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﮐﺎﻻﺳﻮﺩﺍﺋﯽ‬
Fictitious capital Fiktives Kapital Capital fictif ‫ﺠﺎﺯﯼ‬‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺔ ﻣ‬
Bills of exchange Wechsel Traite (‫ﺳﻔﺘﻪ )ﺑﺮﺍﺕ‬
Running bill Reitwechsel Traite de Cavalerie ‫ﺳﻔﺘﺔ ﺳﻮﺍﺭﻩ‬
Merchant Warenhändler Commerçant ‫ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻥ‬،‫ﺳﻮﺩﺍﮔﺮ‬
Commercial profit Der merkantile Profit Profit mercantile ‫ﺳﻮﺩﺍ ـ ﺳﻮﺩ‬
Surplus profit Surplusprofit Surprofit ‫ﺮﺳﻮﺩ‬‫ ﺍﹶﺑ‬،‫ﺳﻮﺩ ﺍﺿﺎﻓﯽ‬
Commercial profit Der kommerzielle Profit Le profit commercial ‫ﺳﻮﺩ ﺑﺎﺯﺭﮔﺎﻧﯽ‬
Net profit Nettoprofit Profit net (‫ﺳﻮﺩ ﺧﺎﻟﺺ )ﻭﻳﮋﻩ‬
Gross profit Bruttoprofit (Rohprofit) Profit brut (‫ ﻧﺎﻭﻳﮋﻩ‬،‫ﺳﻮﺩ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ )ﺧﺎﻡ‬
 ‫ﻡ‬‫ ﺟﻠﺪ ﺳﻮ‬.‫ﮐﺎﭘﻴﺘﺎﻝ‬ ۷۱۲

‫ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﯽ‬ ‫ﺁﻟﻤﺎﻧﯽ‬ ‫ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ‬ ‫ﻓﺎﺭﺳﯽ‬

Dividends Dividenden Dividendes (‫ﺳﻮﺩ ﺳﻬﺎﻡ )ﺣﻖﺍﻟﺴﻬﻢ‬

Share Aktion Action ‫ﺳﻬﻢ‬
Stock company Aktiengesellschaft Societé par action ‫ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﯽ‬
Bullion Barren Lingot ‫ﺷﻤﺶ‬
Money-dealer Geldhändler Banquier ‫ﺍﻑ‬‫ﺻﺮ‬
Account Rechnungsablage Relevé de comptes ‫ﺻﻮﺭﺕﺣﺴﺎﺏ‬
Indossment Übertragung Endossement (‫ﻇﹶﻬﺮﻧﻮﻳﺴﯽ )ﭘﺸﺖﻧﻮﻳﺴﯽ‬
Annuity Leibrente Rente viagerè ‫ﻋﻤﺮﯼ‬
Depression Depression Depression ‫ﻓﺮﻭﮐﺶ‬
Over-accumulation Überakkumulation Suraccumulation ‫ﻓﺰﻭﻥﺍﻧﺒﺎﺷﺖ‬
Over-production (of Überproduktion (vom Kap.) Surproduction (du (‫ﻓﺰﻭﻥﺗﻮﻟﻴﺪﯼ )ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬
Capital) capital)
Excretions (of production) Exkremente (der Produktion) Residus (de la produc.) (‫ﻓﻀﻮﻻﺕ )ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
Promissory Schuldverschreibung Promesse ‫ﻗﻮﻟﻨﺎﻣﻪ‬
Price raising Preisaufschlag Majoration (‫ﻗﻴﻤﺖﺍﻓﺰﺍﺋﯽ )ﺭﻭﯼ ﻗﻴﻤﺖ ﮐﺸﯽ‬
Market-price Marktpreis Prix du marché ‫ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺎﺯﺍﺭ‬
Cost-price Kostpreis Prix de revient, coût de ‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎﻡﺷﺪﻩ‬
production
Production-cost Produktionspreis Prix de production ‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
Co-operative factory Kooperativfabrik Fabriques cooperatives ‫ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﺔ ﺗﻌﺎﻭﻧﯽ‬
Co-operative labour Gemeinschaftliche Arbeit Travail Collectif ‫ﮐﺎﺭ ﺟﻤﻌﯽ‬
Universal labour Allgemeine Arbeit Travail general ‫ﮐﺎﺭ ﻋﻤﻮﻣﯽ‬
Krash Krach Krach (‫ﮐﺮﺍﺥ )ﺗﺮﮐﺶ‬
Under-production Unterproduktion Sous-production ‫ﮐﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪﯼ‬
Tendency of the rate Sinkende Tendenz der Baisse tendancielle du ‫ﮔﺮﺍﻳﺶﻧﺰﻭﻟﯽﹺﻧﺮﺥﺳﻮﺩ‬
of profit to fall Profitrate taux de profit
Salesman Kommis Commis ‫ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ‬
Rate of interest Zinsfuß Taux d’interêt ‫ﻧﺮﺥ ﺑﻬﺮﻩ‬
General rate of profit Allgemeine Profitrate Taux general de profit ‫ﻧﺮﺥ ﻋﻤﻮﻣﯽﹺ ﺳﻮﺩ‬
Average rate of profit Durchschnittsprofitrate Taux moyen du profit ‫ﻧﺮﺥ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﻮﺩ‬
Particular rate of profit Besondere Profitrate Taux particulier de profit ‫ﻧﺮﺥ ﻭﻳﮋﺓ ﺳﻮﺩ‬
Average rate (common Mittlerer Zinsfuß Taux moyen d’interêt ‫ﻧﺮﺥ ﻣﻴﺎﻧﺔ ﺑﻬﺮﻩ‬
rate) of interest
Rate of exchange Wechselkurse Cours des changes (‫ﻧﺮﺥ ﻣﺒﺎﺩﻟﺔ ﺍﺭﺯ )ﺗﻌﻮﻳﺾﺍﺭﺯ‬
Profit of enterprise Unternehmergewinn Profit d’intreprise ‫ﯼ‬‫ﻧﻔﻊ ﺗﺼﺪ‬
Conjuncture Konjunktur Conjoncture ‫ﻣﻘﺎﺭﻧﺎﺕ‬
Consignment Anweisung Virement ‫ﻭﺍﺭﻳﺰ‬
Equalization Ausgleichung Egalisation (‫ﻫﻢﺗﺮﺍﺯﯼ )ﻫﻢﺳﻄﺤﯽ‬