Dr hab. Andrzej Łukasik, prof.

UMCS

Filozofia dla kognitywistów – zagadnienia egzaminacyjne

Kognitywistyka, studia licencjackie I rok

1. Etymologia terminu „filozofia”, miejsce i czas powstania filozofii.

2. Wymień podstawowe zagadnienia epistemologii.
3. Wymień podstawowe zagadnienia ontologii.
4. Czym różni się etyka od moralności?
5. Scharakteryzuj wiedzę typu techne, doxa i episteme.
6. Jakie są główne źródła myślenia filozoficznego?
7. Scharakteryzuj relację między epistemologią a kognitywistyką.
8. Sformułuj klasyczną definicję wiedzy.

9. Sformułuj postulat racjonalności poznania.

10. Zdefiniuj pojęcia: przedmiot, rzecz, substancja, byt, cecha.
11. Wyjaśnij pojęcia: monizm, dualizm, pluralizm.
12. Na czym polega zagadnienie arche w filozofii starożytnej?
13. Podstawowe tezy wariabilizmu Heraklita.
14. Jakie konsekwencje wynikają z tezy Parmenidesa „byt jest, niebytu nie ma”?
15. Przedstaw paradoksy Zenona z Elei przeciwko ruchowi.
16. Przedstaw podstawowe założenia atomistycznej koncepcji materii Demokryta.
17. Co to jest materializm?
18. Wyjaśnij pojęcie materii i formy w filozofii Arystotelesa. Co to jest hylemorfizm?

19. Sformułuj klasyczną definicję prawdy.

20. Przedstaw główne zarzuty wobec klasycznej definicji prawdy.
21. Sformułuj koherencyjną definicję prawdy.
22. Sformułuj ewidencyjną definicję prawdy.
23. Sformułuj pragmatyczną definicję prawdy.
24. Co to jest konwencjonalizm?
25. Na czym polega antynomia kłamcy?
26. Czym różni się język od metajęzyka?
27. Co to jest sceptycyzm?
28. Co to jest relatywizm?
29. Na czym polega błąd circulus vitiosus?
30. Na czym polega błąd regressus ad infinitum?

31. Na czym polega zagadnienie granic poznania?

32. Sformułuj tezę epistemologicznego idealizmu immanentnego. Podaj reprezentantów.
33. Sformułuj tezę epistemologicznego idealizmu transcendentalnego. Podaj reprezentantów.
34. Sformułuj tezę epistemologicznego realizmu. Podaj reprezentantów.
35. Co to jest sceptycyzm metodologiczny Kartezjusza?
36. Sformułuj prawidła metody analitycznej Kartezjusza.
37. Jaką funkcję pełni twierdzenie cogito ergo sum w systemie Kartezjusza?
38. Co to jest dualizm metafizyczny res cogitans i res extensa?
39. Co to jest solipsyzm?
40. Wyjaśnij twierdzenie esse est percipi Berkeley’a.
41. Co to jest immaterializm?
42. Co to jest spirytualizm?
43. Przedstaw Hume’a krytykę pojęcia substancji.
44. Czym różni się rozumowanie indukcyjne od dedukcyjnego? Podaj przykłady.
45. Co to jest indukcja matematyczna?
46. Czym różni się indukcja enumeracyjna od indukcji eliminacyjnej?
47. Sformułuj kanony Milla.

1
48. Przedstaw teorię idoli Bacona.
49. Co to jest eksperyment krzyżowy?
50. Na czym polega problem indukcji?
51. Czym różnią się sądy analityczne od syntetycznych w ujęciu Kanta?
52. Czym różnią się sądy a priori od sądów a posteriori w ujęciu Kanta?
53. Co to są sądy syntetyczne a priori w ujęciu Kanta? Podaj przykłady.
54. Czym są czas i przestrzeń w rozumieniu Kanta?
55. Co to są transcendentalne kategorie intelektu w ujęciu Kanta?
56. Wyjaśnij na czym polega fenomenalizm i agnostycyzm wobec rzeczy samych w sobie.
57. Na czym polega spór realizm-antyrealizm w filozofii nauki?

58. Na czym polega zagadnienie źródeł poznania?

59. Sformułuj tezę empiryzmu genetycznego. Podaj reprezentantów.
60. Sformułuj tezę natywizm. Podaj reprezentantów.
61. Sformułuj tezę racjonalizmu. Podaj reprezentantów.
62. Sformułuj tezę irracjonalizmu. Podaj reprezentantów.
63. Co to jest iluminacja w ujęciu św. Augustyna?
64. Czym różni się intuicja od intelektu w ujęciu Bergsona?
65. Co to jest anamnesis w ujęciu Platona?
66. Przedstaw Platońską metaforę jaskini.
67. Czym są idee w rozumieniu Platona i w jaki sposób istnieją.
68. Omów zagadnienie relacji między ideami a rzeczami w ujęciu Platona.
69. Wyjaśnij termin tabula rasa.
70. Co to są idee wrodzone?
71. Co to jest sensualizm?
72. Co to jest introspekcja?

73. Na czym polega spór o uniwersalia?

74. Co to jest esencjalizm?
75. Czym różni się skrajny realizm powszechnikowy od realizmu umiarkowanego?
76. Co to jest nominalizm?
77. Co to jest platonizm w filozofii matematyki.
78. Sformułuj podstawowe tezy reizmu Kotarbińskiego.
79. Czym się różnią nazwy rzetelne od onomatoidów w ujęciu Kotarbińskiego? Podaj przykłady.
80. Scharakteryzuj koncepcję trzech światów Poppera i podaj argumenty na rzecz obiektywności świata nr 3.

81. Sformułuj zasadę przyczynowości.

82. Jakie są podstawowe własności relacji kauzalnej?
83. Przedstaw teorię czterech przyczyn Arystotelesa.
84. Co to jest mechanicyzm?
85. Co to jest teleologia?
86. Co to jest fatalizm?
87. Przedstaw Hume’a krytykę związku przyczynowo-skutkowego.
88. Status przyczynowości w ujęciu Kanta.
89. Status przyczynowości w ujęciu neopozytywistów (Carnap).
90. Co to jest determinizm?
91. Co to jest indeterminizm?
92. Co to jest demon Laplace’a?
93. Na czym polega indeterminizm mechaniki kwantowej?
94. Co to jest efekt motyla?
95. Czym różnią się prawa jednoznaczne od statystycznych?

96. Na czym polega problem psychofizyczny?

97. Dualizm skrajny i umiarkowany – teza i reprezentanci.
98. Wyjaśnij pojęcia: interakcjonizm, epifenomenalizm, paralelizm.
99. Sformułuj tezę behawioryzmu.

2
100. Co to jest teoria identyczności?
101. Sformułuj tezę pansomatyzmu Kotarbińskiego.
102. Co to jest test Turinga?
103. Przedstaw eksperyment myślowy „chiński pokój” Searle’a.

104. Wyjaśnij pojęcia „teizm”, „deizm”, „ateizm”, „panteizm”, „agnostycyzm”, „monoteizm” „politeizm”.
105. Przedstaw dowód ontologiczny na istnienie Boga św. Anzelma.
106. Przedstaw stanowisko św. Tomasza z Akwinu w kwestii relacji wiedza – wiara.
107. Przedstaw dowody na istnienie Boga w ujęciu św. Tomasza.
108. Co to jest zakład Pascala?
109. Przedstaw podstawowe założenia teodycei Leibniza.
110. Zinterpretuj słowa Nietzschego „Bóg umarł”.