ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5

ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΑΣΕΩΝ ΣΤΟ ΕΔΑΦΟΣ

ΛΟΓΩ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΦΟΡΤΙΟΥ

5.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ο υπολογισμός της εντατικής κατάστασης στο εσωτερικό του εδάφους

από φόρτιση στην ελεύθερη επιφάνειά του (θεμέλια, αναχώματα, φράγματα
κλπ.) είναι απαραίτητος για τον υπολογισμό των καθιζήσεων και τον έλεγχο
της αντοχής του εδάφους. Οι συμβατικές μέθοδοι υπολογισμού των τάσεων
στο εσωτερικό του εδάφους βασίζονται στην ελαστική θεωρία (θεωρία
Boussinesq). Οι παραδοχές της ελαστικής θεωρίας είναι ότι το έδαφος:
1. είναι ισότροπο,
2. είναι ομογενές,
3. εκτείνεται σε ημιάπειρο χώρο,
4. υπακούει στο νόμο του Hooke.
Τα φυσικά εδάφη σπάνια παρουσιάζουν συμπεριφορά που να
ανταποκρίνεται στις παραπάνω παραδοχές. Παρόλα αυτά η θεωρία του
Boussinesq είναι η μόνη μαθηματική θεωρία που είναι διαθέσιμη σήμερα, σε
μορφή εύχρηστων τύπων και νομογραφημάτων που μπορούν να
χρησιμοποιηθούν απευθείας από το μηχανικό.
Επί τόπου δοκιμές προσδιορισμού των αναπτυσσόμενων τάσεων εντός
της εδαφικής μάζας έδειξαν ότι οι τιμές των κατακόρυφων τάσεων, όπως αυτές
υπολογίζονται με την ελαστική θεωρία, είναι αρκετά αξιόπιστες. Αντιθέτως, οι
τιμές των ορθών και διατμητικών τάσεων στις άλλες διευθύνσεις, όπως
υπολογίζονται από τη θεωρία Boussinesq, διαφέρουν σημαντικά από τις
πραγματικές, με συνέπεια η ελαστική θεωρία να πρέπει να εφαρμόζεται με

1
προσοχή για τις περιπτώσεις αυτές.

5.2. ΕΞΙΣΩΣΕΙΣ BOUSSINESQ ΓΙΑ ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΟ ΜΟΝΑΧΙΚΟ

ΦΟΡΤΙΟ

Οι τιμές των τάσεων (σz, σr, σθ, τ) σε τυχαίο σημείο Μ(χ, y, z)

ελαστικού ομοιογενή ημίχωρου με λόγο Poisson v, λόγω ύπαρξης μοναχικού
φορτίου P, δίνονται από τους παρακάτω τύπους:

3P P  cos 2 β 
3 cos β sin β  1  2 v 1  cos β 
3 3 2
σz  cos β , σ r 
2πρ 2 2 πz 2  

P  3 cos 2 β  3P
σ θ  1  2v   cos β   , τ rz  cos 4 β sin β
2πz 2  1  cos β  2 πz 2

τθr = τrθ = 0

Σχήμα 5.1. Σχήμα 5.2.

2
 Παρακάτω δίνονται οι τιμές της κατακόρυφης τάσης σz για κατακόρυφο
μοναχικό φορτίο

3P 3 3P z 3
σz  cos β ή σ z 
2πρ 2 2π ρ 5

52
 
 
3P  1  P
σz   Iσ (5.1)
2πz 2   r  2  z2
1    
 z 

όπου

3 1
Iσ  (5.2)
2π   r  2  5 2
1    
  z  

Οι τιμές του Ισ δίνονται σε συνάρτηση του λόγου r/z από τον πίνακα 5.1.

ΠΙΝΑΚΑΣ 5.1.

r/z Iσ r/z Iσ r/z Iσ

0,00 0,4775 1,10
0,10 0,4657 1,00 0,0658 2,10 0,0070
0,20 0,4329 1,20 0,0513 2,20 0,0058
0,30 0,3849 1,30 0,0402 2,30 0,0048
0,40 0,3294 1,40 0,0317 2,40 0,0040
0,50 0,2733 1,50 0,0251 2,50 0,0034
0,60 0,2214 1,60 0,0200 3,00 0,0015
0,70 0,1762 1,70 0,0160 4,00 0,0004
0,80 0,1386 1,80 0,0129 5,00 0,0001
0,90 0,1083 1,90 0,0105 10,00 0,000
1,00 0,0844 2,00 0,0085

3
5.3. ΤΑΣΕΙΣ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΥΚΛΙΚΗΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ
ΦΟΡΤΙΖΟΜΕΝΗΣ ΟΜΟΙΟΜΟΡΦΑ

Η κατακόρυφη τάση σz κάτω από το κέντρο Ο είναι (σχήμα 5.3):

σz = Iσ  p (5.3)

όπου οι τιμές του Ισ δίνονται από τον πίνακα 5.2 σε συνάρτηση του λόγου z/α,
όπου z = το βάθος και α = η ακτίνα της κυκλικής επιφάνειας.

ΠΙΝΑΚΑΣ 5.2.

z/α Iσ z/α Iσ z/α Iσ

0,00 1,000
0,10 0,999 1,10 0,595 2,10 0,264
0,20 0,992 1,20 0,547 2,20 0,245
0,30 0,970 1,30 0,502 2,30 0,229
0,40 0,949 1,40 0,461 2,40 0,214
0,50 0,911 1,50 0,424 2,50 0,200
0,60 0,864 1,60 0,390 3,00 0,146
0,70 0,818 1,70 0,360 4,00 0,087
0,80 0,756 1,80 0,332 5,00 0,057
0,90 0,701 1,90 0,307 10,00 0,015
1,00 0,646 2,00 0,284

4
 Σχήμα 5.3.

5.4. ΤΑΣΕΙΣ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΛΩΡΙΔΑ ΑΠΕΙΡΟΥ ΜΗΚΟΥΣ ΦΟΡΤΙΖΟ-

ΜΕΝΗΣ ΟΜΟΙΟΜΟΡΦΑ

Οι τάσεις σε τυχαίο σημείο κάτω από απείρου μήκους λωρίδα που

φορτίζεται ομοιόμορφα δίνονται από τις παρακάτω σχέσεις:

q
σz   β  sin β  cos 2α  (5.4)
π

q
σχ   β  sin β  cos 2α  (5.5)
π

q
τ χz  sin β  sin α (5.6)
π

Οι τιμές των γωνιών α και β ορίζονται στο σχήμα 5.4.

5
 Σχήμα 5.4.

5.5. ΤΑΣΕΙΣ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΟΡΘΟΓΩΝΙΚΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ

Για φόρτιση ορθογωνικής επιφάνειας με ομοιόμορφο ή τριγωνικό

φορτίο p, η τάση σz κάτω από την κορυφή του ορθογωνίου υπολογίζεται από
τη σχέση:

σz = i  p (5.7)

όπου ο συντελεστής i δίνεται για διάφορες περιπτώσεις φορτίσεων από τα

παρακάτω νομογραφήματα 5.5 - 5.10.

6
Σχήμα 5.5.

7
Σχήμα 5.6.

8
Σχήμα 5.7.

9
Σχήμα 5.8.

10
Σχήμα 5.9.

11
 Σχήμα 5.10.

5.6 ΤΑΣΕΙΣ ΣΕ ΑΝΙΣΟΤΡΟΠΟ ΕΔΑΦΟΣ – ΜΕΘΟΔΟΣ HIRAI

Στην περίπτωση πολυστρωματικού εδάφους, του οποίου οι διάφορες

εδαφικές στρώσεις παρουσιάζουν έντονη ανισοτροπία (μεγάλη απόκλιση των

12
τιμών του μέτρου ελαστικότητας Ε και του λόγου του poisson ν) η εφαρμογή
της θεωρίας Boussinesq για τον προσδιορισμό της κατανομής των τάσεων
εντός της εδαφικής μάζας, λόγω ύπαρξης επιφανειακών φορτίων, οδηγεί σε
υπερεκτίμηση των τιμών αυτών. Για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος
γίνεται χρήση της ισοδύναμης ελαστικής μεθόδου, η οποία προτάθηκε από
πολλούς ερευνητές όπως Palmer και Brader, Odemark, Terzaghi και τελευταία
τροποποιήθηκε από τον Hirai.
Σύμφωνα με αυτή τη μέθοδο στους υπολογισμούς εισάγεται όχι το
αρχικό πάχος της έκαστης στρώσης αλλά το αντίστοιχο ισοδύναμο πάχος, το
οποίο υπολογίζεται βάσει αναλυτικών τύπων συναρτήσει του μέτρου
ελαστικότητας Ε και του λόγου του Poisson ν.
Το σχήμα 5.11 παρουσιάζει ένα πολυστρωματικό έδαφος αποτελούμενο
από n διαφορετικές στρώσεις και το οποίο υφίσταται ομοιόμορφο φορτίο q.
Στην αναλυτική διαδικασία λαμβάνεται υπόψη το μέτρο ελαστικότητας Εm, ο
λόγος Poisson νm και το πάχος της έκαστης m στρώσης του n-στρωματικού
εδάφους, το πλάτος Β της φόρτισης και το βάθος Df στο οποίο αυτή ασκείται.
Το ισοδύναμο πάχος Hme της έκαστης m στρώσης, για την περίπτωση που
παρατηρείται μείωση του μέτρου ελαστικότητας με την αύξηση του βάθους
Εm > Εn, δίνεται από τον παρακάτω τύπο:

(5.8)

Για την περίπτωση κατά την οποία το μέτρο ελαστικότητας αυξάνεται με το

βάθος, δηλ. Εm < Εn το ισοδύναμο πάχος Hme της έκαστης m στρώσης είναι:

13
 (5.9)

Σχήμα 5.11.

Στο σχήμα 5.12 απεικονίζεται η ισοδύναμη εδαφική στρώση του

πολυστρωματικού εδάφους του σχήματος 5.11 με τα αντίστοιχα ισοδύναμα
πάχη των επί μέρους στρώσεων, υπολογισμένα από τις εξισώσεις (5.8) ή (5.9).
Στη συνέχεια ο υπολογισμός των τάσεων σε διάφορα βάθη z εντός της
εδαφικής μάζας μπορεί να πραγματοποιηθεί κάνοντας χρήση των εξισώσεων
Boussinesq ή των αντίστοιχων νομογραφημάτων όπου η τιμή του z ορίζεται με
βάση την ισοδύναμη εδαφική στρώση.
To n-στρωματικό έδαφος του σχήματος 5.13 μετατράπηκε στο
διστρωματικό έδαφος που απεικονίζεται στο σχήμα 5.14. Το ισοδύναμο μέτρο
ελαστικότητας ΕH των n-1 στρώσεων είναι ίσο με:

14
 Σχήμα 5.12.

(5.10)

Σημειωτέον ότι το συνολικό πάχος H των n-1 στρώσεων παραμένει σταθερό

στο ισοδύναμο διστρωματικό έδαφος. Στη συνέχεια το ισοδύναμο
διστρωματικό έδαφος μετατρέπεται στο ισοδύναμο μονοστρωματικό έδαφος
(σχήμα 5.15) κάνοντας χρήση των εξισώσεων 5.8 ή 5.9. Η περιγραφείσα αυτή
μέθοδος εφαρμόζεται όταν υπάρχει διακύμανση των τιμών του μέτρου
ελαστικότητας με την αύξηση του βάθους ή σε περίπτωση σύνθετου εδάφους.
Στο σχήμα 5.16 παρουσιάζεται η περίπτωση ενός n-στρωματικού
εδάφους το οποίο υφίσταται ομοιόμορφο φορτίο q σε βάθος Df. Οι πρώτες
(κ-1) στρώσεις διατέμνονται από ενισχυμένους εδαφοπασσάλους. Η
μεθοδολογία που ακολουθείται ούτως ώστε οι υπολογισμοί να αναχθούν σε
ένα ισοδύναμο μονοστρωματικό έδαφος είναι η ακόλουθη:
1) Αρχικά υπολογίζεται από την εξίσωση 5.10 το ισοδύναμο μέτρο ελαστικό-

15
Σχήμα 5.13.

Σχήμα 5.14.

16
 Σχήμα 5.15.

τητας ΕΤ(κ-1) των (κ-1) στρώσεων, οι οποίες ανάγονται, όπως αναφέρθηκε

προηγουμένως, σε μία στρώση πάχους ίσου με το άθροισμα των (κ-1)
στρώσεων με λόγο του Poisson ίσο με νκ (σχήμα 5.17).
2) Στη συνέχεια υπολογίζεται το ισοδύναμο μέτρο ελαστικότητας Εeq και ο
ισοδύναμος λόγος Poisson νeq του σύνθετου συστήματος εδάφους –
εδαφοκολώνων από τους ακόλουθους τύπους:

AP
Εeq = ΕΤ(κ-1) + (EP - ΕΤ(κ-1))∙  (5.11)
Ab

AP
νeq = νκ + (νP - νκ)∙  (5.12)
Ab
όπου ΣΑP είναι το άθροισμα της επιφάνειας των εδαφοκολώνων, Αb = Βb∙Lb
είναι η επιφάνεια του εδάφους επί της οποίας ασκείται το φορτίο q και ΕP, νp το
μέτρο ελαστικότητας και ο λόγος του Poisson (σχήμα 5.18).

17
Σχήμα 5.16.

ΗΤ(κ-1)
ΕΤ(κ-1)
ν κ νκ

Σχήμα 5.17.

18
 ΗΤ(κ-1)

Σχήμα 5.18.

Σχήμα 5.19.

19
3) Τέλος, το πολυστρωματικό σύστημα που παρουσιάζεται στο σχήμα 5.18
μετατρέπεται στο ισοδύναμο μονοστρωματικό έδαφος του σχήματος 5.19
κάνοντας χρήση των εξισώσεων 5.8 ή 5.9.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

5.1. Να υπολογιστεί: α) η μεταβολή των κατακόρυφων τάσεων σz κατά μήκος της

ευθείας ΑΒ (σχήμα 5.20) που δημιουργούνται από μοναχικό φορτίο P = 100 t
στην επιφάνεια του εδάφους με την ελαστική θεωρία β) η μεταβολή των
κατακόρυφων τάσεων σz κατά μήκος της ευθείας CD από το ίδιο φορτίο.

Σχήμα 5.20.

α) Οι κατακόρυφες τάσεις σz για μοναχικό φορτίο δίνονται από τη

σχέση:
52
 
 
3P  1  P
σz   Iσ
2πz 2   r  2  z2
1    
 z 

Οι τιμές του Ισ δίνονται από τον παρακάτω πίνακα:

20
 Σημείο r/z Ισ σZ
1 2 0,0085 0,094
2 1 0,0844 0,938
3 0 0,4775 5,306
4 1 0,0844 0,938
5 2 0,0085 0,094
β) Στην περίπτωση αυτή με ανάλογο τρόπο έχουμε:

Σημείο r/z Ισ z2 σz
1 2 0,0085 1 0,85
2 1 0,0844 4 2,10
3 0,500 0,2733 16 1,71
4 0,333 0,3849 36 1,07
5 0,250 0,4050 64 0,63

Σχήμα 5.21.

21
5.2. Να υπολογιστεί η μεταβολή των κατακόρυφων τάσεων σz κατά μήκος της
ευθείας ΑΒ (σημεία 1, 2, 3, 4, 5), όταν στην ελεύθερη επιφάνεια του εδάφους
εφαρμόζονται δύο μοναχικά φορτία P1 = 100t και P2 = 45t, όπως φαίνεται στο
σχήμα 5.22.

Η εφαρμογή της ελαστικής θεωρίας επιτρέπει τη χρήση της αρχής της

επαλληλίας έτσι υπολογίζουμε τις κατακόρυφες τάσεις για κάθε φορτίο
χωριστά και προσθέτουμε τις αντίστοιχες τιμές.

Σχήμα 5.22.

ΦΟΡΤΙΟ P1 = 100t ΦΟΡΤΙΟ P2 = 45t Κατακόρυφες

τάσεις
Σημείο r/z Ισ σz,1 Σημείο r/z Ισ σz,2 σz = σz,1 + σz,2

1 1 0,0844 2,11 1 3 0,0015 0,02 2,13

2 0 0,4775 11,94 2 2 0,0085 0,09 12,03
3 1 0,0844 2,11 3 1 0,0844 0,95 3,06
4 2 0,0085 0,21 4 0 0,4775 5,31 5,52
5 3 0,0015 0,04 5 1 0,0844 0,95 0,99

5.3. Ορθογωνικό θεμέλιο διαστάσεων 6,00 m3,00 m φορτίζεται με ομοιόμορφη

φόρτιση p = 12,00 t/m2 στην επιφάνεια εδαφικής μάζας. Να υπολογιστεί η
κατακόρυφη τάση σz σε βάθος 3,00 m κάτω από: α) την κορυφή Α του

22
ορθογώνιου (σχήμα 5.23), β) το κέντρο του ορθογώνιου Κ (σχήμα 5.24) και γ) το
σημείο Β (σχήμα 5.25).

α) Η κατακόρυφη τάση κάτω την κορυφή της ορθογωνικής επιφάνειας

που φορτίζεται με ομοιόμορφο φορτίο p, δίνεται από τη σχέση:

Σχήμα 5.23.

σz = Ισ  p

Ο Ισ δίνεται από το νομογράφημα του σχήματος 5.5 σαν συνάρτηση του

λόγου z/b και α/b, όπου z το βάθος που ζητούμε την τάση και α, β η μεγάλη
και η μικρή πλευρά του ορθογώνιου αντίστοιχα. Άρα για

z 3,00 α 6,00
  1 και  2
b 3,00 b 3,00

έχουμε Ισ = 0,20, οπότε

σ = 0,20  12,00 = 2,40 t/m2.
β) Επειδή τα νομογραφήματα δίνουν τις τάσεις μόνο κάτω από τις
κορυφές του ορθογωνίου, όταν θέλουμε να υπολογίσουμε τις τάσεις κάτω από
οποιοδήποτε άλλο σημείο χωρίζουμε τη φορτιζόμενη επιφάνεια σε ανάλογα
ορθογώνια, ώστε κάθε φορά οι τάσεις να υπολογίζονται κάτω από γωνία:

23
 Σχήμα 5.24.

σz = σz,1 + σz,2 + σz,3 + σz,4 = 4∙Ισ  p

z 3,00 α 3,00
Άρα για   2 και   2 έχουμε Ισ = 0,12, οπότε
b 1,50 b 1,50

σz = 4  0,12  12,00 = 5,76 t/m2.

γ) Στην περίπτωση αυτή

σz = σz,1+3 + σz,2+4 - σz,3 - σz,4
και σz,1+3 = σz,2+4 = Ισp

z 3,00 α 4,50
Για   1 και   1,5 έχουμε Ισ = 0,195, οπότε
b 3,00 b 3,00

σz,1+3 = σz,2+4 = 0,195  12,00 = 2,34 t/m2

και σz,3 = σz,4 = Ισ∙p.

24
 Σχήμα 5.25.

z 3,00 α 3,00
Για   2 και   2 έχουμε Ισ = 0,12, οπότε
b 1,50 b 1,50

σz,3 = σz,4 = 0,12  12,00 = 1,44 t/m2

άρα:
σz = 2  2,34 - 2  1,44 = 1,80 t/m2.

5.4. Να υπολογιστεί η κατακόρυφη τάση σz στο σημείο Α, κάτω από το κέντρο

μιας ομοιόμορφα φορτισμένης με φορτίο p = 12,00 t/m λωρίδας άπειρου μήκους
και πλάτους Β = 8,00 m (σχήμα 5.26).

Σχήμα 5.26.

Οι τάσεις σz για την περίπτωση της ομοιόμορφα φορτισμένης λωρίδας

άπειρου μήκους δίνονται από τη σχέση:

25
 p
σz  β  sin β cos 2α 
π

όπου

π
p = 12,00 t/m, β = 90ο ή β  και α = 0ο
2

δηλαδή:
12,00  3,14 
σz    sin 90 o cos 0   9,82 t / m 2
3,14  2 
Εκτός από την παραπάνω μέθοδο που βασίζεται στη θεωρία
ελαστικότητας, υπάρχουν και μέθοδοι προσεγγιστικής κατανομής των τάσεων
στο εσωτερικό του εδάφους. Στο σχήμα 5.27 φαίνεται η απλούστερη από
αυτές.

Σχήμα 5.27.
Το μήκος L = B + z.
Επειδή οι ομοιόμορφα κατανεμημένες τάσεις σz στο μήκος L πρέπει να
έχουν συνιστάμενη ίση με το εξωτερικό φορτίο p∙B, οι τάσεις σz είναι:

pB pB
σz  
L Bz

Για τα δεδομένα του παραδείγματος έχουμε:

26
 12,00  8,00
σz   8,00 t / m 2 .
8,00  4,00

Μια δεύτερη προσεγγιστική μέθοδος οφείλεται στον Kogler και

φαίνεται στο σχήμα 5.28.

Σχήμα 5.28.

Το μήκος L = Β + 2∙z  tg55ο.

Για την ισορροπία των τάσεων με το εξωτερικό φορτίο έχουμε:

2   z  z  tg 55 o
pB z B 
2
και
pB
z 
B  z  tg 55 o

και για το συγκεκριμένο παράδειγμα:

12,00  8,00
z  o
 7,00 t / m 2
8,00  400  tg 55

Παρατηρούμε ότι ο βαθμός προσέγγισης δεν είναι απόλυτα

ικανοποιητικός και συνεπώς οι προσεγγιστικές μέθοδοι πρέπει να
εφαρμόζονται με προσοχή.

5.5. Να υπολογιστεί η κατακόρυφη τάση σz στο σημείο Α ενός εδάφους σε βάθος

27
zA = 8,00 m, όταν γίνει εκσκαφή μεγάλου μήκους, πλάτους Β = 6,00 m και
βάθους zα = 4,00 m από την επιφάνεια του εδάφους (σχήμα 5.29). Το φαινόμενο
βάρος του εδάφους είναι γ = 1,80 t/m3.

Σχήμα 5.29.

Οι αρχικές τάσεις στο σημείο Α οφείλονται αποκλειστικά στο βάρος του

εδάφους και είναι:

σz,1 = γ  z = 1,80  8,00 = 14,40 t/m2

Οι αρχικές τάσεις στον πυθμένα της εκσκαφής ήταν:

σz,α = γ  z = 1,80  4,00 = 7,20 t/m2

μετά την εκσκαφή οι κατακόρυφες τάσεις στο βάθος αυτό είναι μηδενικές.
Μπορούμε να δεχθούμε προσεγγιστικά ότι η εκσκαφή ισοδυναμεί με την
εφαρμογή ενός αρνητικού ομοιόμορφου φορτίου (δηλαδή με διεύθυνση από
κάτω προς τα πάνω), ίσου με p = -7,20 t/m2.
Εφαρμόζοντας τις εξισώσεις της § 5.4 έχουμε:

28
 p
σ z ,2  β  sin β cos 2α 
π
p = -7,20 t/m2, β = 73,74ο ή β = 0,41π, α = 0ο και

 7,20
σ z ,2  1,287  0,96 1  5,15 t / m 2
3,14

Άρα η τελική κατακόρυφη τάση στο σημείο Α είναι:

σz,Α = σz,1 - σz,2 = 9,25 t/m2.

5.6. Μια λωρίδα άπειρου μήκους και πλάτους 2,00m φορτίζεται με ομοιόμορφο
φορτίο p = 25,00 t/m2 (σχήμα 5.30). Αν το φαινόμενο βάρος του εδάφους γ =
2,00 t/m3 και ο συντελεστής k0 = 0,40, να υπολογιστούν οι κατακόρυφες και
οριζόντιες τάσεις στο σημείο Α σε βάθος z = 4,00 m κάτω από τον άξονα της
λωρίδας πριν και μετά την επιβολή του φορτίου.

Σχήμα 5.30.

Πριν από την επιβολή του φορτίου οι τάσεις οφείλονται μόνο στο ίδιο
βάρος και είναι:

29
 σz = γ  z = 2,00  4,00 = 8,00 t/m2
και σχ = k0  γ  z = 0,40  8,00 = 3,20 t/m2

Μετά την επιβολή του φορτίου οι τάσεις υπολογίζονται ως εξής:

p
σz  β  sin β cos 2α   25,00 0,49  0,47   7,64 t / m 2
π 3,14

p
σχ  β  sin β cos 2α   25,00 0,49  0,47   0,15 t / m 2
π 3,14
Άρα οι τελικές τάσεις είναι:
σz = 8,00 + 7,64 = 15,64 t/m2
σχ = 3,20 + 0,15 = 3,35 t/m2

Σχήμα 5.31.

30
5.7 Δίνεται η εδαφική τομή του σχήματος 5.31. Να υπολογιστεί η νέα εντατική
κατάσταση που δημιουργείται στο έδαφος, αν στην επιφάνεια του εδάφους
τοποθετηθεί μια κυκλική δεξαμενή καυσίμων σε εύκαμπτη θεμελίωση, με
διάμετρο D = 15,00 m. Το ύψος του υγρού μέσα στη δεξαμενή είναι 10,00 m και
το ειδικό βάρος του υγρού είναι γ = 0,90 t/m3.

Το ομοιόμορφο φορτίο p που δρα στην κυκλική επιφάνεια με διάμετρο

D = 15,00m είναι:
p = 10,00  0,90 = 9,00 t/m2.
Η κατανομή των κατακόρυφων τάσεων στο έδαφος υπολογίζεται με τη
μέθοδο Boussinesq, επειδή έχουμε υποθέσει ότι το φορτίο μεταδίδεται στο
έδαφος μέσω μιας εύκαμπτης θεμελίωσης και η τάση επαφής είναι ομοιόμορφη
σε όλη την επιφάνεια φόρτισης.
Στην περίπτωση αυτή αναζητούμε την κατανομή των κατακόρυφων
τάσεων κάτω από το κέντρο της δεξαμενής και κάτω από την περίμετρο της.
Οι κατακόρυφες τάσεις σz κάτω από το κέντρο Ο της δεξαμενής
υπολογίζονται από τη σχέση
σz = Ισ  p
Οι τιμές του Ισ (πίνακας 5.2) και του σz δίνονται στον πίνακα 5.3.

ΠΙΝΑΚΑΣ 5.3. Κέντρο θεμελίωσης.

z(m) z/α Ισ σz(t/m2) x/α

3,00 0,40 0,95 8,55 0
6,00 0,80 0,76 6,84 0
9,00 1,20 0,55 4,95 0
12,00 1,60 0,39 3,51 0
15,00 2,00 0,28 2,52 0
21,00 2,80 0,16 1,44 0
Οι κατακόρυφες τάσεις κάτω από την περίμετρο δίνονται από τον

31
πίνακα 5.4. Οι τιμές του Ισ λαμβάνονται από το σχήμα 5.32.

ΠΙΝΑΚΑΣ 5.4. Περίμετρος θεμελίωσης

z(m) z/α Ισ σz(t/m2) x/α

3,00 0,40 0,43 3,87 1
6,00 0,80 0,36 3,24 1
9,00 1,20 0,30 2,70 1
12,00 1,60 0,26 2,34 1
15,00 2,00 0,20 1,80 1
18,00 2,40 0,16 1,44 1
21,00 2,80 0,14 1,26 1

Στο σχήμα 5.32 δίνονται οι καμπύλες ίσων κατακόρυφων τάσεων σε

συνάρτηση των παραμέτρων z/α και χ/α (όπου χ η απόσταση από το κέντρο της
δεξαμενής και α η ακτίνα της δεξαμενής).
Οι τιμές των κατακόρυφων τάσεων σz από τους πίνακες 5.3 και 5.4,
φαίνονται στο σχήμα 5.33.

32
Σχήμα 5.32.

33
Σχήμα 5.33.

Σχήμα 5.34.

34
5.8. Να υπολογιστεί η κατακόρυφη τάση σz στο σημείο Α που βρίσκεται σε βάθος
z κάτω από το κέντρο της κυκλικής επιφάνειας, με ακτίνα α που φορτίζεται με
ομοιόμορφο φορτίο p (σχήμα 5.34).

Η τάση στο σημείο Α λόγω φορτίου στην επιφάνεια BCDE, που λόγω
της απειροστής επιφάνειας θεωρείται σημειακό είναι:

52
 
 
3  dp  1 
σz 
2 πz 2   r  2 
1    
 z 

αλλά dp = pdF = p dr r dφ = p r dr dφ

άρα

52
 
α 2 π 3pr
 
 1 
σ z  0 0 dr  dφ 
2 πz 2   r  2 
1    
 z 

52
 
α 3pr
 
 1  2π
 0 dr 0 dφ 
2πz 2   r  2 
1    
 z 
52
 
α 3pr
 
 1 
 0 2 dr 
z   r 2 
1    
 z 

35
 52
 
α r
 
 1 
 3p 0 2 dr .
z   r 2 
1    
 z 

Αντικαθιστούμε:

2r
dr
1 z2
ω 2
και d   2

r   r 2 
1   1    
z   z  

2
2
z2   r   z2 1
 dr   d  1      d   2
2r   z   2r 

Αντικαθιστούμε:

α r 5 2 z2 1 3 α 12
σ z  3p 0 ω    dω   p ω dω 
z2 2r ω 2 2 0

32
 32
       
       
  1     1  

 p  3 2 

0  p    2    p  1   2
  1   r     1      
   z  
     z   
 0  

5.9 Επιφανειακό θεμέλιο διαστάσεων 10 m x 10 m ασκεί ομοιόμορφη φόρτιση p

= 50 t/m2 στην επιφάνεια εδαφικής μάζας (σχήμα 5.35). Να υπολογισθεί η
κατακόρυφη τάση σz σε βάθος 5 m και 7,5 m κάτω από το κέντρο της
ορθογωνικής θεμελίωσης σύμφωνα με τη θεωρία Boussinesq και την ισοδύναμη
ελαστική μέθοδο.

Υπολογισμός κατακόρυφων τάσεων με τη θεωρία Boussinesq

Βάθος 5 m :

36
 Σχήμα 5.35.

σz = 4∙I∙p = 4∙0,175∙50 = 35 t/m2

I (a/b = 1, z/b = 5/5 = 1) = 0,175
Βάθος 7,5 m :
σz = 4∙I∙p = 4∙0,12∙50 = 24 t/m2
I (a/b = 1, z/b = 7,5/5 = 1,5) = 0,12
Υπολογισμός κατακόρυφων τάσεων με την ισοδύναμη ελαστική μέθοδο
Ε1 > Ε 2
Βάθος 5 m :
1/ 3
 2000 
Η1e =   ∙H1 = 3 10 ∙5 = 10,77 m
 200 

σz = 4∙I∙p = 4∙0,08∙50 = 16 t/m2

I (a/b = 1, z/b = 10,77/5 = 2,15) = 0,08
Βάθος 7,5 m :
Η1e = 10,77 m
σz = 4∙I∙p = 4∙0,055∙50 = 11 t/m2
I (a/b = 1, z/b = 13,27/5 = 2,65) = 0,055

37