Professional Documents
Culture Documents
Wojna Informacyjna - Gotowiec
Wojna Informacyjna - Gotowiec
, Piroman Studnicki
Silna superinteligencja to intelekt przewyższający człowieka jakościowo, podobnie jak człowiek przewyższa
jakościowo inne zwierzęta
..O potrzebie elementarnej edukacji geopolityki w sposobie myślenia
prawniczego.”
Wojna informacyjna,
Wstęp:
Termin „geopolityka” ma pochodzenie greckie i jest wynikiem połączenia dwu wyrazów: geos (Ziemia) i politikos
(obywatelski, odnoszący się do działalności publicznej) lub politike (działalność państwowa). Koncentruje się na
relacjach między siłą, polityką, czasem i przestrzenią.
Geopolityka jest dziedziną wiedzy badającą wpływ czynników geograficznych na prowadzenie polityki zagranicznej
państw i ich zgrupowań (organizacji międzynarodowych, bloków polityczno-militarnych) oraz na kształtowanie się ładu
i bezpieczeństwa międzynarodowego. Jej głównymi polami badań jest rywalizacja mocarstw i imperiów na przestrzeni
dziejów oraz próba odkrywania prawidłowości w tym obszarze. Geopolityka, jako element nauk społecznych, nie
tworzy praw na kształt praw fizyki, lecz stara się dostrzegać procesy i na ich podstawie formułować hipotezy.
Geopolityka jest nie tylko formą refleksji nad polityką globalną, ale także – w swoim najgłębszym znaczeniu – refleksją
o panowaniu nad przestrzenią. W tym kontekście nie da się uciec od praktycznych zastosowań geopolityki i jej
związków z władzą. Istotą geopolityki jest walka i rywalizacja w dążeniu do uzyskania przewagi. Geopolitycy wychodzą
z założenia, że idee, ideologie, filozofie pojawiają się i zamierają, podczas gdy istota dążenia do władzy oraz przestrzeń
trwają nieustannie. Władza w geopolityce traktowana jest jako forma ekspansji, rozumiana jako poszerzanie,
zdobywanie, pomnażanie w odniesieniu do terytorium, zasobów (naturalnych i ludzkich), stref wpływów, poparcia
społecznego, przestrzeni mentalnej (świadomości ludzkiej)1.
,,Wojna jest jedynie kontynuacją polityki innymi środkami oraz aktem przemocy, mającym na celu
zmuszenie przeciwnika do spełnienia naszej woli.”
Wojna w tym przypadku może się ograniczać jako pewien akt prawa międzynarodowego, w której akt ten
odwołuje się do ,,infosfery”, czyli przestrzeni wirtualnej, mówiąc ściślej - przestrzeni cybernetycznej (w tej
sferze mają miejsce wszelkie wymiany komunikatów). Podstawowym wolumenem, wartością i przedmiotem
regulacji takiego aktu prawa międzynarodowego jest bezpieczeństwo, jego kwalifikowana nazwa - związana
z przedmiotem walki informacyjnej - Cyberbezpieczeństwo.
Konieczną uwagą jest kwestia definicji samej wojny; wojna jest pojęciem znacznie szerszym, od pojęcia walki
informacyjnej. Walka informacyjna może bowiem mieć miejsce również w czasach, okresie pokoju. To co
jest istotą walki informacyjnej, to wysoka anonimowość, jedna z najbardziej charakterystycznych cech
polityki międzynarodowej.
I) Pojęcie wojny informacyjnej jest powszechnie znane. Używają go publicyści, dziennikarze, eksperci,
niemniej staje się ono pojęciem nieostrym, zbyt kolokwialnym. Według obecnych trendów w
przestrzeni think-tank'owej, zajmującej się geopolityką - wojna jest rozumiana poprzez walory
,,sztuki”, stawiając główną uwagę na pragmatykę czy nawet Realpolitik, a historia i doktryny są bardzo
intensywnie analizowane w celu wypracowania nowych narzędzi do prowadzenia działań,
umożliwiających prowadzenie konfliktu w rzeczywistości informacyjno-medialnej, cyberprzestrzeni.
II) Efektem końcowym, w tak rozumianym ciągu działań twórczych, w dyplomacji międzynarodowej -
tej oficjalnej, jak i nieoficjalnej (np. aktywność Donalda Trumpa na twitterze; jako przełamanie
pewnego rodzaju cenzury w głównych, koncesjonowanych mediach telewizyjnych) - jest podpisanie
aktu prawa międzynarodowego regulującego daną, do tej pory sporną, problematykę.
2.1 Czym jest sztuka wojny?
,, Osiągnąć sto zwycięstw w stu bitwach nie jest szczytem umiejętności. Szczytem
umiejętności jest pokonanie przeciwnika bez walki. Kto pragnie pokoju, a nie stawia żadnych
warunków, przygotowuje podstęp. Poznanie innych i poznanie siebie to zwycięstwo bez
ryzyka.”
III) Z takiego opisu istoty wojny możemy uzyskać definicję, w której: sztuką wojny jest osiągnięcie swoich
celów, m.in., celów politycznych bez używania siły fizycznej (kinetycznej). Wśród geopolityków
niniejsza lektura stanowi podstawę dzisiejszej filozofii i praktyki, w refleksji, na arenie
międzynarodowej. Ich refleksja, a potem działanie w znaczący sposób wpływa na prowadzenie
dyplomacji międzynarodowej, gdzie komunikaty wydawane przez Przywódców, Liderów opinii
międzynarodowej(najczęściej mamy tu na myśli przywódców państw) nie pozostają bez znaczenia
dla opinii publicznej i samych decydentów tych społeczności. Każde bowiem słowo, wypowiedź, treść
od takiej persony staje się istotnym elementem dla właściwej strategii - w doborze odpowiedniej,
dynamicznej polityki Państw.
IV) Adaptując sztukę prowadzenia wojny informacyjnej do dzisiejszych czasów należałoby stwierdzić, iż
nie liczba prowadzonych wojen, walk i starć jest istotna, a przesyt komunikatów w przestrzeni
medialnej, publicznej. Istotą jest walor artystycznej wizji takiego kreatora, twórcy treści
informacyjnej.
V) Celem sztuki wojennej na polu walki informacyjnej jest osiągniecie celu informacyjnego poprzez
odpowiednią strategię informacyjną, bez uciekania się do fizycznego: przymusu, opresji i nacisku ze
strony ,,agresora informacyjnego”.
II) Odległym przykładem, ale bardzo dobrze obrazującym ,,nieśmiertelność”, ,,historyczność” i ,,istotę”
wojny informacyjnej jest XIII wiek, gdzie podczas bitwy pod Legnicą mongołowie, używając ,,gazu
bojowego” doprowadzili do swojego zwycięstwa. Zwycięstwo, według historyków, nie było efektem
kinetycznego pogromu wojsk polski. Głównym skutkiem użycia gazu bojowego był dramatyczny
spadek mentalności, świadomości żołnierza. Oczywistym bowiem jest fakt, że ówczesna broń
biologiczna nie była skuteczna biologicznie, nie sprawiała, że ludzie padali na ziemię ze względów
medycznie uzasadnionych, ale ze względu na załamanie psychologiczne i użycie ,,nowej technologii”
w prowadzeniu ówczesnych wojen - strach i panika, wśród żołnierza sparaliżowała możliwości
efektywnego dowództwa wojskami polskimi.
III) Innym przykładem dla zrozumienia schematu prowadzenia dzisiejszych wojen informacyjnych jest
casus ukraiński z okresu wzmożonego konfliktu rosyjsko-ukraińskiego, który przeobraził się do
Aneksji krymskiej przez państwo rosyjskie. ,,Nowym”, choć może bardziej właściwym byłoby
nazwanie tego zjawiska – niedocenionym -, polem walki była świadomość żołnierzy (będących na
fizycznym polu walki) i ich bliskich (którzy nie mieli z nim bezpośrednio nic wspólnego).
IV) Państwo rosyjskie zastosowało dość interesującą strategię, aby osiągnąć swój cel informacyjny. Za
pomocą narzędzi elektronicznych zebrali dane od obecnych na polu walki żołnierzy, podpięli się pod
system telekomunikacyjny i korzystając z możliwości hackerskich skorzystali z baz danych zawartych
w smarhphonie ,,zwykłego żołnierza”.
V) Taka ingerencja w system informacyjny, bywa różnie nazywany – m.in. jako incydent, niemniej dla
zrozumienia nowego pola walki wystarczy zrozumienie, iż umożliwiło to przeprowadzenie akcji
manipulacyjnej na ,,plecach” wrogich oddziałów, dzwoniąc bowiem do najbliższej rodziny,
informując o śmierci na polu walki ich syna, męża, brata tworzono dość powszechny strach,
dezorganizację tychże jednostek wojskowych i nieuzasadnione obawy wśród najbliższych, utrudniając
VI) tym samym sprawne podejmowanie decyzji przez sztab organizacyjny wojska ukraińskiego. Takie
działania na współczesnym polu walki coraz mniej przypominają standardową walkę zbrojną, którą
rozumiemy po dziś dzień w przeważającym rozumieniu jej przez opinię publiczną.
VII) Dlatego w końcowej części opracowania przyjrzymy się nowej wojnie. Wojnie asymetrycznej, z
różnych powodów nazywaną ,,wojną hybrydową”.
W ujęciu ogólnym, nie wchodząc głęboko w problematykę należy stwierdzić, że celem wojny informacyjnej
jest:
I) Wojna hybrydowa jest pojęciem stosunkowo młodym, swoje zalążki miała podczas eskalacji konfliktu
na półwyspie krymskim. Działania zbrojne na wschodzie Ukrainy spowodowały wielką inflację
znaczenia ,,wojny hybrydowej”, niemniej stanowi ona istotny element nowej doktryny wojennej
Federacji Rosyjskiej. Na zachodzie Europy wprowadzono go w sposób bardziej powszechny do
systemu informacyjnego społeczeństw demokratycznych w 2014 roku.
II) U podstaw tego pojęcia, w genezie, jest twórczość Jewgienija Messnera. Napisał on kilka książek
istotnie wpływających na możliwość zrozumienia bytu dzisiejszych konfliktów informacyjnych.
Najistotniejsze dla zrozumienia istoty wojny hybrydowej pozycję literackie Messnera, to
,,Wsiemirnaja Miatieżwojna”(Tłumaczenie z języka angielskiego – trb.); pol. ,,Bunt - imię Trzeciej
Światowej” 1960 r. i (trb. Wsiemirnaja Miatieżewojna); pol. ,,Światowa Wojna Buntownicza” z 1971
roku. Rosyjski pułkownik opisywał i analizował w nich konflikt zbrojny nowego typu (stworzył nawet
dla niego nazwę мятежевойна), a także takie metody walki, jak światowy terroryzm, ruch
powstańczy, czy partyzantka ludowa.
,,wojna buntownicza to wojna wszystkich przeciwko wszystkim, przy czym wrogiem może być rodak, a
sojusznikiem obcokrajowiec”. Decydujące są tutaj długofalowe działania psychologiczno-informacyjne".
IV) Kołem zamachowym dla całego sposobu komunikacji idei Messnera jest stwierdzenie, iż to nie broń
masowej zagłady, jak broń atomowa, miała być najważniejszym czynnikiem w nowym obliczu wojny,
tylko proliferacja (zdolność rozmnażania się) postawy buntowniczej wśród wszelkich społeczności,
zdatnych do manipulacji informacyjnej. Proliferacja buntu jest zalążkiem nowej generacji walki
klasowej ludzi wychowanych w przestrzeni internetowej, cybernetycznej.
V) Tajne służby i wojska stają się głównymi ,,instrumentami” prowadzenia operacji specjalnych i
konfliktów - Jewgienij Messner zwracał uwagę na istotne zjawiska, fenomeny, które możemy
zaobserwować w dzisiejszych wojnach hybrydowych.
VI) Wracając do konfliktu z 2014 roku na Ukrainie należy zwrócić uwagę na bardzo znaczącą funkcję jaką
pełniły grupy społeczne, związki zawodowe, organizację narodowyzwoleńcze (tzw. ,,zielone ludziki”)
na ekstremistach kończąc. Działania tych grup społecznych mogą być i w praktyce bywają działaniami
dominującymi w przestrzeni informacyjnej, które dopełniają działania zwykłych, klasycznych wojsk
regularny, obniżając opór społeczny przed ingerencją pojazdów militarnych, służących do opanowania
terenu geograficznego. Mamy więc tutaj doczynienia ze zjawiskiem połączenia dwóch przestrzeni
wojennych:
1) Przestrzeń Fizyczna; i 2) Przestrzeń Wirtualna
Summa summarum - razem stanowią one pełnowymiarowe ,,pole walki” dla działań wojennych.
VII) Dzięki wielostronnej polityce wojennej, nie skupianiu się tylko na istocie walki kinetycznej doszło do
,,zagłaskania” sporu na arenie międzynarodowej. Instytucje unijne poprzestały na karach
gospodarczych, pozostawiając terytorium półwyspu krymskiego na terytorium Federacji Rosyjskiej.
Z upływem czasu dolegliwość samych sankcji nałożonych przez Unię Europejską utracą na sile, a w
ich miejsce wchodzą nowe propozycję gospodarcze.
VIII) Naszym zdaniem konieczna jest tutaj dynamiczna koncepcja analizy prawnej, zaadoptowanej do
zmieniających się zjawisk ogólnospołecznych.
4.3 Podstawowy oręż walki informacyjnej wg. Messnera
II) Ogromną rolę, która wzrasta niczym na matematycznej funkcji wykładniczej, odgrywają technologie
komunikacyjne, ponieważ stają się one ,,systemem nerwowym” nowego ładu międzynarodowego.
I) Pomimo upływu 50 lat od publikacji Messnera, to można w niej upatrywać genezy współczesnych
konfliktów hybrydowych. Problematyczny z perspektywy sposobu kształcenia nowego pokolenia
prawników jest system edukujący myślenie prawnika, bowiem sposób analizy o istocie samego prawa
(ius) wydaje się niezupełny - perspektywa pozytywistyczna jest niewystarczająca do opisu zjawisk
prawnych, a tym samym kreuje ona iluzoryczny ,,spokój społeczny”, a sam ,,stan prawny” z
perspektywy analizy faktycznej jest czarną dziurą(odwołując się do najbliższej mi metrologii), a nie
luką w prawie. Wojna hybrydowa pomimo niekwalifikowania do pojęcia ,,wojny”, w rozumieniu
prawa międzynarodowego, to bezsprzecznie, niezaprzeczalnie w dyskusjach z praktykami taką wojną
JEST, a samym prawnikom brakuje języka do opisu tego zjawiska prawnego.
4.5 Opis abstraktu pt. ,,Rosyjska Koncepcja Wojen Buntowniczych Jewgienija Messnera” autorstwa
Leszka Sykulskiego - nauczyciela akademickiego, działacza społecznego, historyka, politologa,
geopolityka, który pracował jako analityk ds. bezpieczeństwa międzynarodowego w Kancelarii
Prezydenta RP w czasie prezydentury Lecha Kaczyńskiego
,,W latach sześćdzieśiatych XX wieku, piszący na emigracji w Argentynie, rosyjski strateg, pułkownik
Jewgienij Messner sformułował nową koncepcję prowadzenia konfliktów zbrojnych, którą nazwał
wojnami buntowniczymi. Ten nowy typ wojny miał się charakteryzować przewagą prowadzenia walk
przez ludność cywilną, kluczowym znaczeniem oddziaływania psychologicznego i decydującym
znaczeniem użycia wojsk i służb specjalnych. Messner wskazywał także na rosnącą rolę terroru w
prowadzeniu działań zbrojnych. Inną ważną cechą nowej koncepcji było ,,odpaństwowienie wojny”.
Walczące grupy społeczne, pododdziały wojskowe i paramilitarne pozbawione miały być oznak
rozpoznawczych. O skuteczności koncepcji Messnera można się było przekonać na początku 2014 r.
podczas tzw. kryzysu krymskiego i operacji rosyjskich służb w bezkrwawym zajęciu Półwyspu
Krymskiego. Kluczową rolę odgrywało tam podłoże społeczne. Od wielu lat rosyjskie media prowadziły
kampanię informacyjną, skierowaną do mniejszości rosyjskiej na półwyspie. Sama zaś operacja zbrojna
została przeprowadzona modelowo.”
Słowa kluczowe abstraktu: wojny buntownicze, konflikty asymetryczne, wojny hybrydowe, Jewgienij
Mssner, Rosja, cybernetyczna analiza zjawisk społecznych.
5. Infosfera
I) W przypadku konfliktów asymetrycznych nie zawsze mamy do czynienia z równą walką. Z jednej
strony mamy podmiot państwowy, klasyczne państwo z władzą, terytorium i uznaniu na arenie
międzynarodowej, a z drugiej strony ,,organizację” religijne, terrorystyczne, społeczne, ale nawet ze
zwykłymi użytkowniami internetu, którzy sami tworzą swoją sieć na takich portalach jak facebook,
twitter, instagram – i tam gdzie żadna władza nie jest w stanie działać w sposób ,,oficjalny”, w tzw.
Deep webie, dark necie.
• 1) skuteczność informacji
• 2) pełnia informacji
• 3) wiarygodność informacji
I) Dobra informacja w jej relatywnym pojęciu. Jest to bowiem przepis na pyszny sernik, który piecze
nasza mama i jeśli nie przesadzimy z proporcjami, poddamy ją odpowiedniemu procesowi gotowania,
to możemy z bardzo dużym prawdopodobieństwem uznać, że ciasto się uda. Niemniej z informacją
jak z wypiekami - jakiś składnik może okazać się przedwcześnie przeterminowany i informacja staje
się szkodliwa, albo niezdatna do użycia.
II) W tym miejscu dochodzimy do ,,złych informacji”, czyli do użytkowania tak źle wypieczonej,
niezgodnej z prawdą, z oczekiwaniami informacją - wypiekiem - który ,,infoagresor” chce nam
,,zaoferować”. Obrazowanie problematyki może wydawać się śmieszne, ale nie ma w tym nic
zabawnego, biorąc pod uwagę przygotowanie instytucji publicznych pozostaje tylko złapać się za
głowę nad takim keksem.
III) W ,,keksie” szczególnym zagrożeniem jest działanie wywiadów innych państw do promowania
słabych kandydatur na stanowiska kierownicze Urzędów w rozumieniu prawa publicznego. Nie jest
bowiem niczym niezwykłym robienie z kierownika ,,Naczelnego” urzędu państwowego długopisa czy
pacynki dla własnych interesów polityczno-ekonomicznych.
IV) Bardzo wiele technik, narzędzi walki informacyjnej jest zaadaptowana do technik powszechnie
stosowanych w marketingu. Można więc powiedzieć, że Działania zbrojne w rozumieniu wojny
informacyjnej, to zakrojona na szeroką skalę i z pragmatycznym celem PR-owe działanie zbrojne.
Istnieją też niezwykle wysublimowane metody stosowane na najwyższych z możliwych poziomach
polityczno-biznesowych. PRZYKŁAD.
V) Przedmiotem takich działań zawsze jest człowiek. Człowiek jest inicjatorem(o ile nie robi tego w pełni
automatycznie sztuczna inteligencja) i wrogiem takiego działania, dlatego najistotniejszą
umiejętnością w życiu codziennym, to umiejętna selekcja informacji. Kolokwialnie mówiąc - trzeba
codziennie, aktywnie rozdzielać ziarna od plew.
VI) Nie wchodząc w bardzo skomplikowaną problematykę jakości informacji wskażmy tylko na
podstawowe definicję, które pozwolą nam, w naszym procesie myślowym zakwalifikować pewne
treści, artykuły, które powszechnie czytamy, a coraz częściej i udostępniamy.
Człowiek gubi siebie, nie poznając prawdy o sobie samym w nowej rzeczywistości
[cybernetycznej(infosfery)], albo się nad tym w ogóle nie zastanawia3.
II) We ,,Wprowadzeniu do etyki” T, Stycznia, czytamy: ,,Nie widzi (red. Człowiek) jej w skutek własnej
pomyłki, bądź w wyniku wprowadzenia go w błąd. Widząc zaś prawdę może jej nie wybrać, bądź w
skutek swej słabości, bądź w skutek perwersji. Swą słabość usiłuje często usprawiedliwiać przed
samym sobą uważając, że postąpiłby w odpowiednich ku temu warunkach inaczej, lecz w skutek
niesprzyjających warunków nie mógł postąpić tak jak chciał lub musiał postąpić tak jak nie chciał 4.”
III) W literaturze Lublińskiej Pracowni czytamy dalej, że problem zagubienia i alienacji człowieka w
obliczu rozwijającego się środowiska informacyjnego jest uwarunkowanie z nieumiejętnym
uznaniem, poznaniem prawdy o rzeczywistości i roli człowieka w nowym systemie społecznym.
3 Jacek Janowski ,,Cyberkultura prawa - współczesne problemy filozofii i informatyki prawa” s.47
4 Tamże, s. 159; Lublin 1995
IV) O ile rzeczywistość zawsze była polem dla umiejętnych, utalentowanych odkrywców, jednostek
wybitnych i indywidualistów, to problem etycznej roli człowieka w nowej rzeczywistości
technologiczno-informacyjnej wydaje się ciężki do odnalezienia w dotychczasowej naukowej
percepcji. Dlatego z uwagą należałoby zalecać młodzieży wchodzącej w dorosłość książkę Mariana
Mazura pt. ,,Cybernetyka i charakter – Psychologia XXI wieku”. Autor ogólnej refleksji
geopolityczno-prawniczo-cybernetycznej w tym tekście zauważa ogromną wartość praktyczną
zawartej tam wiedzy.
7. Przyszłość wojny informacyjnej, zagrożenie dla Suwerenności Polski ze strony Federacji Rosyjskiej | U
źródeł rosyjskiego rozumienia rewolucji w sztuce wojennej i wojny asymetrycznej
I) W tym ostatnim, krótkim punkcie tego opracowania należy przedstawić najbardziej wpływowego w
dzisiejszych czasach publicystę geostrategicznego Federacji Rosyjskiej. Jego osoba jest o tyle istotna,
że jego pomysły nie tylko znajdują zastosowanie w praktyce działań informacyjno-operacyjnych, ale
stanowią główny punkt widzenia o rosyjskiej, pivotalnej, strategii w Nowym Koncercie Mocarstw.
II) Andriej Kokoszin, rosyjski akademik, który w tym roku jesienią skończył 75 lat, może śmiało
uchodzić za jednego z twórców, jeśli nie ojca, rosyjskiej doktryny strategicznej. 5 (link)
5 https://strategyandfuture.org/u-zrodel-rosyjskiego-rozumienia-rewolucji-w-sztuce-wojennej-i-wojny-asymetrycznej/
sztuce wojennej. Marszałek Wiktor Kulikow jeszcze w 2003 roku pisał: „W środowisku
wojskowym, w kompleksie wojskowo-przemysłowym Rosji wiadomo, że przy czynnym, a czasem
decydującym udziale Andrieja Kokoszina w trudnych latach 90. powstało wiele ważnych
systemów uzbrojenia, które są kluczowe dla zapewnienia zdolności obronnej Rosji, naszego
bezpieczeństwa i naszej suwerenności”
„jednym z ważniejszych elementów rewolucji w sztuce wojennej jest powstanie nowego systemu
prowadzenia wojny na wszystkich poziomach – wyższym politycznym, wyższego dowództwa
wojskowego, strategii wojennej, na poziomie operacyjnym i taktycznym”.
,,Kokoszin, o czym warto pamiętać, pisał to w 2006 roku, dowodzenie na współczesnym polu
boju nie jest możliwe bez uzyskania przewagi w zakresie organizacji i zarządzania strumieniami
informacji. Jednak, w jego opinii, przewaga informacyjna nie będzie wykorzystana bez
równoczesnego osiągnięcia przewagi intelektualnej, wyrażającej się w strategicznej,
operacyjnej i taktycznej inicjatywie dowódczej. Cechą współczesnej wojny jest wedle Kokoszina
jej asymetryczność, która polega na tym, że „jedna ze stron konfliktu stosuje nowe formy i nowe
metody prowadzenia wojny, podczas gdy druga, w tym samym czasie, wojuje, kierując się
prawidłami prowadzenia wojny z poprzedniego okresu”.6
7.3 Refleksja dla prawników - Sejm potępił wypowiedzi Putina o Polsce. Korwin-Mikke nie
wstał z miejsca
Więcej: https://wiadomosci.radiozet.pl/Polska/Polityka/Sejm-potepil-wypowiedzi-Putina-o-
Polsce.-Korwin-Mikke-nie-wstal-z-miejsca
6 https://strategyandfuture.org/u-zrodel-rosyjskiego-rozumienia-rewolucji-w-sztuce-wojennej-i-wojny-asymetrycznej/
I) Państwo polskie nie posiada odpowiednich narzędzi do przeciwdziałania nowemu konfliktowi, dlatego
w ruch ruszył regulamin sejmu, który sui generis ciężko uznać za źródło prawa w jego klasycznym,
pozytywistycznym rozumieniu. Ta aklamacja miała, i rozproszyła w sposób powszechny informację
na terytorium Rzeczypospolitej, aby osłabić penetrację wypowiedzi Putina na arenie
międzynarodowej. Potrzebna jest refleksja o gruntownej reformie systemu nauczania, gdzie
technologia nie staje się dyktatem świadomości, a użytecznym narzędziem - napisanie tej pracy
wymagało bowiem od autora lata nieustannej walki z pomówieniami i zbyt pochopnymi ocenami,
które negowały jego autentyczny charakter. Autor analizy z nadzieją spogląda na ,,nowe otwarcie”, na
miarę XXI wieku w https://pl.wikipedia.org/wiki/Sztuki_wyzwolone.
II) Uniwersytety, stwierdzam to ze smutkiem, przypominają w dzisiejszych czasach zakłady
administracyjne, a nie miejsce do intelektualnego prometeizmu.