Ön söz

− Bu standard, CEN tarafõndan kabul edilen EN ISO 12944-4 (1999) standardõ esas alõnarak, TSE
Kimya Hazõrlõk Grubu’nca hazõrlanmõş ve TSE Teknik Kurulu’nun 25 Nisan 2002 tarihli
toplantõsõnda Türk Standardõ olarak kabul edilerek yayõmõna karar verilmiştir.

− EN ISO 12944, "Boyalar ve vernikler, çelik yapõlar için koruyucu boya sistemleri" genel başlõğõ
altõnda aşağõdaki bölümlerden oluşur:

− Bölüm 1 : Genel Bilgiler

− Bölüm 2 : Çevre şartlarõnõn sõnõflandõrõlmasõ
− Bölüm 3 : Tasarõmla ilgili hususlar
− Bölüm 4 : Yüzey tipleri ve yüzey hazõrlama
− Bölüm 5 : Koruyucu boya sistemleri
− Bölüm 6 : Laboratuvar performans deney metotlarõ
− Bölüm 7 : Boya uygulanmasõ ve uygulamanõn denetlenmesi
− Bölüm 8 : İlk boyama ve bakõmla ilgili özelliklerin geliştirilmesi

− Ek C, Ek D ve Ek E sadece bilgi için verilmiştir.

ICS 87.040 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-4/Nisan 2002

İçindekiler
0 Giriş ................................................................................................................................................. 1
1 Kapsam ........................................................................................................................................... 1
2 Atõf yapõlan standard ve/veya dokümanlar .................................................................................. 2
3 Terimler ve Tarifler ......................................................................................................................... 6
3.1 Aşõndõrõcõ üflemeli temizleme : Hazõrlanacak yüzey üzerine yüksek hõzlõ aşõndõrõcõ madde
çarptõrõlarak temizleme........................................................................................................................ 6
3.2 Üflemeli temizleme aşõndõrõcõsõ : Üflemeyle temizleme için kullanõlan aşõndõrõcõ katõ madde.
[ISO 11124-1; ISO 11126-1] ................................................................................................................ 6
3.3 Toz : Üflemeli temizleme veya diğer yüzey hazõrlama yöntemleri veya çevredeki hareketlerin
neticesinde ortaya çõkan, boyama için hazõrlanmõş çelik yüzey üzerinde bulunan gevşek
parçacõklar. [ISO8502-3] ...................................................................................................................... 6
3.4 Çiylenme noktasõ : Havadaki nemin bir katõ yüzeyin üzerinde yoğunlaşacağõ sõcaklõk. ISO
8502-4 .................................................................................................................................................. 6
3.5 Ani paslanma : Hazõrlõktan hemen sonra, hazõrlanmõş çelik yüzey üzerinde oluşan ince hafif
pas. 6
3.6 Grit : Kõrõk yüzeyli, keskin köşeli, yarõm daireden daha küçük şekile sahip ve esas itibariyle
açõlõ bir yapõ gösteren parçacõklar........................................................................................................ 6
3.7 Hadde pulu : Çeliğe õsõ muamelesi veya sõcak haddeleme esnasõnda oluşan yoğun oksit
tabakasõ................................................................................................................................................ 6
3.8 Pas : Görünür korozyon ürünleri. Malzeme demir ise korozyon ürünleri esas olarak hidratize
demir oksitlerdir.................................................................................................................................... 6
3.9 Saçma : Uzunluğu maksimum genişliğin iki katõndan daha az olan, köşe, kõrõk yüzey ve diğer
keskin yüzey kusurlarõ bulundurmayan esas itibariyle yuvarlak parçacõklar. ...................................... 6
3.10 Taban malzeme : Kaplama malzemesinin uygulandõğõ veya uygulanacağõ yüzey. [EN971-
1] 6
3.11 Yüzey hazõrlama : Kaplanacak yüzeye uygulanacak herhangi bir yüzey hazõrlama metodu.
6
3.12 Beyaz pas: Çinko kaplõ yüzeylerde beyazdan koyu griye kadar değişen renklerde korozyon
ürünleri. 6
4 Genel ............................................................................................................................................... 6
5 Hazõrlanacak yüzey tipleri ............................................................................................................. 7
5.1 Kaplanmamõş yüzeyler.............................................................................................................. 7
5.2 Metal kaplõ yüzeyler .................................................................................................................. 7
5.2.1 Termal püskürtmeyle kaplanmõş yüzeyler ......................................................................... 7
5.2.2 Sõcak daldõrmayla galvanizlenmiş yüzeyler ....................................................................... 7
5.2.3 Elektrolizle çinko kaplanmõş yüzeyler ................................................................................ 7
5.2.4 Sherardize yüzeyler ........................................................................................................... 7
5.3 Fabrikada astarlanmõş yüzeyler ................................................................................................ 7
5.4 Diğer boyanmõş yüzeyler .......................................................................................................... 7
6 Yüzey hazõrlama metotlarõ ............................................................................................................. 7
6.1 Su ile, çözücü ile ve kimyasal yolla temizleme ......................................................................... 8
6.1.1 Su ile temizleme................................................................................................................. 8
6.1.2 Buharla temizleme ............................................................................................................. 8
6.1.3 Emülsiyonla temizleme ...................................................................................................... 8
6.1.4 Alkali ile temizleme ............................................................................................................ 8
6.1.5 Organik çözücü ile temizleme............................................................................................ 8
6.1.6 Kimyasal reaksiyonlarla temizleme.................................................................................... 8
6.1.7 Soyma................................................................................................................................ 8
6.1.8 Asitle dağlama ................................................................................................................... 8
6.2 Mekanik temizleme (üflemeli temizleme dahil) ......................................................................... 8
6.2.1 El gereçleri ile temizleme................................................................................................... 8
6.2.2 Motorlu gereçlerle temizleme............................................................................................. 9
6.2.3 Üflemeyle temizleme ......................................................................................................... 9
6.2.3.1 Kuru aşõndõrõcõ ile üflemeli temizleme ............................................................................ 9
6.2.3.1.1 Santrifüjle aşõndõrõcõ üflemeyle temizleme.................................................................. 9
6.2.3.1.2 Basõnçlõ havayla aşõndõrõcõ üflemeli temizleme........................................................... 9
ICS 87.040 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-4/Nisan 2002

6.2.3.1.3 Vakumlu veya emme başlõklõ aşõndõrõcõ üfleme temizlemesi...................................... 9

6.2.3.2 Nem enjekte edilmiş aşõndõrõcõ üflemeyle temizleme (Nem enjekte edilmiş basõnçlõ
havayla aşõndõrõcõ üflemeyle temizleme) .......................................................................................... 9
6.2.3.3 Islak aşõndõrõcõ üflemeyle temizleme ............................................................................ 10
6.2.3.3.1 Basõnçlõ hava ile õslak aşõndõrõcõ üflemeyle temizleme. ............................................ 10
6.2.3.3.2 Çamur üflemeli temizleme ........................................................................................ 10
6.2.3.3.3 Basõnçlõ sõvõ üflemeli temizleme ............................................................................... 10
6.2.3.4 Üflemeli temizlemede özel uygulamalar ..................................................................... 10
6.2.3.4.1 Gezdirmeli üflemeli temizleme ................................................................................. 10
6.2.3.4.2 Nokta üflemeli temizleme ......................................................................................... 10
6.2.4 Su üflemeli temizleme...................................................................................................... 10
6.3 Alevle dağlama........................................................................................................................ 11
7 Yüzey hazõrlama sõnõflarõ ............................................................................................................. 11
7.1 Kaplanmamõş yüzeyler............................................................................................................ 11
7.2 Metal kaplanmõş yüzeyler ....................................................................................................... 11
7.3 Fabrikada astarlanmõş yüzeyler .............................................................................................. 12
7.4 Diğer boyanmõş yüzeyler ........................................................................................................ 12
8 Yüzey profili (pürüzlülük) ve yüzey profiline göre sõnõflandõrma ............................................ 12
9 Hazõrlanmõş yüzeylerin değerlendirilmesi ................................................................................. 12
10 Hazõrlanmõş yüzeylerin korozyon ve/veya kirleticilerden geçici korunmasõ; ..................... 13
11 Geçici veya kõsmen korunmuş yüzeylerin yeni kaplama yapõlmadan önce kullanõma
hazõrlanmasõ ......................................................................................................................................... 13
12 Sõcak daldõrma galvanizli yüzeylerin kullanõma hazõrlanmasõ.............................................. 13
12.1 Havadan etkilenmemiş yüzeyler.......................................................................................... 13
12.2 Havadan etkilenmiş yüzeyler............................................................................................... 14
13 Termal püskürtmeli metal (çinko veya aluminyum kaplanmõş) yüzeylerin hazõrlanmasõ.. 14
14 Elektrolizle çinko kaplanmõş ve sherardize edilmiş yüzeylerin hazõrlanmasõ .................... 14
15 Diğer metotlarla kaplanmõş yüzeylerin hazõrlanmasõ ............................................................ 14
16 Çevre kirliliği ile ilgili tavsiyeler .............................................................................................. 14
17 Sağlõk ve güvenlik..................................................................................................................... 15
Ek A....................................................................................................................................................... 16
Birinci tip (Tamamen) yüzey hazõrlama metotlarõ için standard sõnõflarõ ....................................... 16
Ek B....................................................................................................................................................... 18
İkinci tip (kõsmen) yüzey hazõrlama metotlarõ için standard sõnõflarõ.............................................. 18
Ek C....................................................................................................................................................... 20
(Bilgi için) ............................................................................................................................................. 20
Yabancõ madde ve tabakalarõn uzaklaştõrõlmasõ için işlemler ......................................................... 20
Ek D....................................................................................................................................................... 22
(Bilgi için) ............................................................................................................................................. 22
Bibliyografya ........................................................................................................................................ 22
Ek E ....................................................................................................................................................... 23
(Bilgi için) ............................................................................................................................................. 23
Terimlerin Alfabetik İndeksi ............................................................................................................... 23
ICS 87.040 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-4/Nisan 2002

Boyalar ve vernikler - Çelik yapõlarõn koruyucu boya sistemleriyle

korozyona karşõ korunmasõ - Bölüm 4:Yüzey tipleri ve yüzey
hazõrlama

0 Giriş
Atmosferde, su içinde veya toprak altõnda hiçbir koruma işlemine tabi tutulmadan kalan çelik
korozyona maruz kalarak zarar görebilir. Dolayõsõyla çelik yüzeyler korozyon zararlarõndan korunmak
için yapõnõn beklenen hizmet ömrü süresince korozyon gerilmelerine karşõ korunur.

Çelik yapõlarõ korozyondan korumak için çeşitli yollar vardõr. ISO 12944 standardõnõn çeşitli
bölümlerinde boya sistemleri ve kaplamalarõ ile ilgili koruma yollarõ ele alõnmõştõr. Bu bölümlerde
belirtilen tüm özellikler yeterli korozyon korumasõna ulaşõlmasõ açõsõndan önemlidir. Bu standardda
verilenlere ilave veya daha başka tedbirler de alõnabilir fakat bu tedbirler ilgili taraflar arasõnda özel
anlaşmayõ gerektirir.

Çelik yapõlarõn etkili bir şekilde korozyona karşõ korunabilmesi için, bu yapõ sahiplerinin,
planlayõcõlarõnõn, danõşmanlarõnõn korozyona karşõ koruma işi yapan koruyucu kaplamalarõ denetleyen
firmalarõn ve kaplama malzemesi imalâtçõlarõn en son teknolojik bilgilere vakõf olmalarõ gereklidir. Bu
bilgiler koruma işini pratikte uygulayan taraflar arasõndaki yanlõş anlaşõlmalarõ engellemek için mümkün
olduğunca açõk tam ve kolay anlaşõlabilir olmalõdõr. ISO 12944 sözü edilen bilgileri bir serinin bölümleri
olarak vermektedir. Bu standard birtakõm teknik bilgilere sahip kişiler için hazõrlanmõştõr. Ayrõca ISO
12944 kullanõcõsõnõn milli mevzuatlar ve özellikler yüzey hazõrlamaya yönelik diğer ilgili standardlar
hakkõnda da bilgi sahibi olduğu kabul edilmiştir.

ISO 12944, uygulanan koruma sisteminin maliyeti ve taraflar arasõndaki anlaşma sorunlarõna yönelik
olmamakla birlikte bu standardda belirtilen kriterlere ve tavsiyelere uyulmamasõ halinde korozyona
karşõ yetersiz korumayõ gösteren dikkate değer belirtilerin ciddi finansal sonuçlara neden olabileceği
gerçeğine dikkat çekmiştir.

Bu standard korozyon korumasõ yapõlacak farklõ yüzey tiplerini tarif edilmiş ve mekanik, kimyasal ve
termal yüzey hazõrlama metotlarõ hakkõnda bilgi verilmiştir. Bu standardda yüzey hazõrlama sõnõflarõ,
yüzey profili (pürüzlülük), hazõrlanmõş yüzeylerin değerlendirilmesi, hazõrlanmõş yüzeylerin geçici
olarak korunmasõ, korunmuş yüzeylerin ilave kaplama işlemleri için hazõrlanmasõ, mevcut metal
kaplamalarõn hazõrlanmasõ ve çevre durumlarõ ele alõnmõştõr. Boya ve benzeri ürünleri
uygulanmasõndan önce çelik yapõlarõn yüzey hazõrlanmasõna yönelik temel uluslaraarasõ standardlara
mümkün olduğunca atõf yapõlamamõştõr.

1 Kapsam
Bu standard, karbon veya düşük alaşõm çeliğinden mamül yapõlarõn aşağõda verilen yüzey tiplerini ve
yüzey hazõrlama sistemlerini kapsar:

− Kaplanmamõş yüzeyler;
− Çinko, aluminyum veya bunlarõn alaşõmlarõnõn, termal püskürtülmesi suretiyle hazõrlanmõş
yüzeyler;
− Sõcak daldõrma ile galvanizlenmiş yüzeyler;
− Elektrolizle çinko kaplanmõş yüzeyler;
− Sherardize yüzeyler;
− Fabrikada astarlanmõş yüzeyler
− Diğer boyanmõş yüzeyler;

Bu standard, muhtelif yüzey hazõrlama sõnõflarõnõ tanõmlar. Boyanõn veya verniğin uygulanacağõ taban
malzemenin yüzey hazõrlama işleminden önceki durumuyla ilgili kriterleri vermez.

Bu standard iyi parlatõlmõş ve işlenerek sertleştirilmiş yüzeyleri kapsamaz.

1
ICS 87.040 TÜRK STANDARDI
2 Atõf yapõlan standard ve/veya dokümanlar
Bu standardda tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atõf
yapõlmaktadõr. Bu atõflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağõda liste halinde verilmiştir.
Tarih belirtilen atõflarda daha sonra yapõlan tadil veya revizyonlar, atõf yapan bu standardda da tadil
veya revizyon yapõlmasõ şartõyla uygulanõr. Atõf yapõlan standard ve/veya dokümanõn tarihinin
belirtilmemesi halinde en son baskõsõ kullanõlõr.
EN, ISO, IEC vb. Adõ
No (İngilizce)
Hot dip galvanized coatings on
ISO 1461 fabricated ferrous products -
Specifications
Metallic and other inorganic coating
- Thermal spraying - Zinc, aluminium
ISO 2063:1991
and their alloys
Paints and varnishes - Cross-cut
ISO 2409:1992
test
Paints and varnishes - Evaluation of
degradation of paint coatings -
Designation of intensity, quantity
and size of common types of defect
ISO 4628-1:1982
- Part 1: General principles and
rating schemes.
Paints and varnishes - Evaluation of
degradation of paint coatings -
Designation of intensity, quantity
and size of common types of defect
ISO 4628-2:1982, - Part 2: Designation of degree of
blistering
Paints and varnishes - Evaluation of
degradation of paint coatings -
Designation of intensity, quantity
and size of common types of defect
ISO 4628-3:1982
- Part 3: Designation of degree of
rusting.
Paints and varnishes - Evaluation of
degradation of paint coatings -
Designation of intensity, quantity
ISO 4628-4:1982 and size of common types of defect
- Part 4: Designation of degree of
cracking
Paints and varnishes - Evaluation of
degradation of paint coatings -
Designation of intensity, quantity
ISO 4628-5:1982 and size of common types of defect
- Part 5: Designation of degree of
flaking
1) TSE Notu : Atõf yapõlan standardlarõn TS numarasõ ve Türkçe adõ 3. ve 4. kolonda verilmiştir.
2
TS EN ISO 12944-4/Nisan 2002
1)
TS No Adõ
(Türkçe)
Metalik Kaplamalar-Çinko ve
Alüminyum Püskürtülerek
TS 2967
Demir ve Çeliğin Korozyona
Karşõ Korunmasõ
TS 4313 Boyalar ve Vernikler - Çapraz
EN ISO 2409 Kesme Deneyi
Boyalar ve Vernikler - Boya
Kaplamalarõn Bozulmasõnõn
Değerlendirilmesi - Genel
Kusur Çeşitlerinin
TS 9259
Yoğunluğunun, Miktarõnõn ve
Boyutunun Gösterilmesi
Bölüm 1: Genel Prensipler ve
Değerlendirme Planlarõ
Boyalar ve Vernikler - Boya
Kaplamalarõn Bozulmasõnõn
Değerlendirilmesi - Genel
Kusur Çeşitlerinin
TS 9260 Yoğunluğunun, Miktarõnõn ve
Boyutunun Gösterilmesi
Bölüm 2: Kabarcõklanma
Derecesinin Tayini
Boyalar ve Vernikler- Boya
Kaplamalarõnõn Bozunmasõnõn
Değerlendirilmes i- Genel
Tipteki Kusurlarõn Yoğunluğu,
TS ISO 4628-3
Miktarõ ve Boyutunun
Gösterimi - Bölüm 3:
Paslanma Derecesinin
Gösterimi
Boyalar ve Vernikler- Boya
Kaplamalarõnõn Bozunmasõnõn
Değerlendirilmesi - Genel
TS ISO 4628-4 Tipteki Kusurlarõn Yoğunluğu,
Miktarõ ve Boyutunun
Gösterimi- Bölüm 4: Çatlama
Derecesinin Gösterimi
Boyalar ve Vernikler- Boya
Kaplamalarõnõn Bozunmasõnõn
Değerlendirilmesi - Genel
TS ISO 4628-5 Tipteki Kusurlarõn Yoğunluğu,
Miktarõ ve Boyutunun
Gösterimi- Bölüm 5: Soyulma
Derecesinin Gösterimi
ICS 87.040 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-4/Nisan 2002

1)
EN, ISO, IEC vb. Adõ TS No Adõ
No (İngilizce) (Türkçe)
Paints and varnishes - Evaluation of Boyalar ve Vernikler -
degradation of paint coatings - Boya Kaplamalarõnõn
Designation of intensity, quantity Bozunmasõnõn
and size of common types of defect Değerlendirilmesi- Genel
- Part 6: Rating of degree of chalking Tipteki Kusurlarõn
ISO 4628-6:1990 by tape method TS ISO 4628-6Yoğunluğu, Miktarõ ve
Boyutunun Gösterimi-
Bölüm 6: Tebeşirlenme
Derecesinin Yapõşkan
Bant Metoduyla
Değerlendirilmesi
Preparation of steel substrates Çelik Yüzeylerin
before application of paints and Hazõrlanmasõ-Boya ve İlgili
related products - Visual Malzemelerin
assessment of surface cleanliness - Uygulanmasõndan Önce-
ISO 8501-1:1988 Part 1: Rust grades and preparation Yüzey Temizliğinin Gözle
Informative grades of uncoated steel substrates Muayenesi Bölüm
TS ISO 8501-1
Supplement to ISO and steel substrates after overall 1:Kaplanmamõş Çelik Alt
8501-1:1988 removal of previous coatings. Yüzeylerin Önceki
Representative photographic Kaaplamanõn Tamamen
examples of the change of Kaldõrõlmasõndan Sonraki
appearance imparted to steel when Pas ve Hazõrlanma
blast-cleaned with different Dereceleri
abrasives.
Preparation of steel substrates Çelik Yüzeylerin
before application of paints and Hazõrlanmasõ - Boya ve
related products - Visual İlgili Malzemelerin
assessment of surface cleanliness - Uygulanmasõndan Önce-
Part2: Preparation grades pf Yüzey Temizliğinin Gözle
previously coated steel substrats Muayenesi - Bölüm
ISO 8501-2:1994 TS ISO 8501-2
after localized removal of previous 2:Kaplanmõş Çelik Alt
coatings. Yüzeylerin Önceki
Kaplamanõn Kõsmen
Kaldõrõlmasõndan Sonra
Yüzeylerinin Hazõrlanma
Dereceleri
Preparation of steel substrates Çelik yüzeylerin
before application of paints and hazõrlanmasõ-Boya ve ilgili
related products - Tests for the malzemelerin
assessment of surface cleanliness - uygulanmasõndan önce -
ISO/TR 8502-1: TS ENV ISO
Part1: Field test for soluble iron Yüzey temizliği
1991 8502-1
corrosion products. değerlendirme deneyleri -
Bölüm 1: Çözünür demir
korozyon ürünlerinin tayini
için alan deneyi
Preparation of steel substrates Çelik yüzeylerin
before application of paints and hazõrlanmasõ - Boya ve
related products - Tests for the ilgili malzemelerin
assessment of surface cleanliness - uygulanmasõndan önce -
TS EN ISO
ISO 8502-2: 1992 Part2: Laboratory determination of Yüzey temizliği
8502-2
chloride on cleaned surfaces. değerlendirme deneyleri-
Bölüm 2- Temizlenmiş
yüzeylerdeki klorürün
laboraruvarda tayini

3
ICS 87.040 TÜRK STANDARDI
EN, ISO, IEC vb. Adõ
No (İngilizce)
Preparation of steel substrates
before application of paints and
related products - Tests for the
assessment of surface cleanliness -
ISO 8502-3:1992 Part3: Assessment of dust on steel
surfaces prepared for
painting(pressure-sensitive tape
method).
Preparation of steel substrates
before application of paints and
related products - Tests for the
assessment of surface cleanliness -
ISO 8502-4: 1993
Part4: Guidance on the estimation of
the probability of condensation prior
to paint application.
Preparation of steel substrates
before application of paints and
related products - Surface
roughness characteristics of blast-
cleaned steel substrates - Part1:
ISO 8503-1: 1988 Specifications and definitions for
ISO surface profile comparators for
the assessment of abrasive blast-
cleaned surfaces.
Preparation of steel substrates
before application of paints and
related products -Surface roughness
characteristics of blast-cleaned steel
subtrates - Part 2: Method for the
ISO 8503-2:1988
grading of surface profile of abrasive 8503-2
blast-cleaned steel - Comparator
procedure.
Preparation of steel substrates
before application of paints and
ISO 8504-1:1992 related products -Surface
preparation methods - Part 1:
General principles
Preparation of steel substrates
before application of paints and
ISO 8504-2:1992 related products -Part 2: Abrasive
blast-cleaning
Preparation of steel substrates
before application of paints and
ISO 8504-3:1993 related products -Surface
preparation methods - Part 3: Hand-
and power-tool cleaning.
Preparation of steel subtrates before
application of paints and related
products - Speciifications for metallic
ISO 11124-1:1993 blast-cleaning abrasives - Part 1:
General introduction and
classification.
4
TS EN ISO 12944-4/Nisan 2002
1)
TS No Adõ
(Türkçe)
Çelik yüzeylerin hazõrlanmasõ -
Boya ve ilgili malzemelerin
uygulanmasõndan önce - Yüzey
temizliği değerlendirme
TS EN ISO
deneyleri-Bölüm 3 - Boyamak
8502-3
için hazõrlanmõş çelik yüzeyler
üzerindeki tozun
değerlendirilmesi (Basõnca
duyarlõ bant metodu)
Çelik Yüzeylerin Hazõrlanmasõ -
Boya ve İlgili Malzemelerin
Uygulanmasõ - Yüzey Temizliği
TS EN ISO Değerlendirme Deneyleri-Bölüm
8502-4 4: Boyanõn Uygulanmasõndan
Önce Yoğunlaşmanõn Tahmini İle
İlgili Kõlavuz
Boya ve İlgili Ürünlerin
Uygulanmadan Önce Çelik
Taban Malzemelerin
Hazõrlanmasõ - Kumlanarak
Temizlenmiş Çelik Taban
TS EN ISO Malzemelerin Yüzey Pürüzlülük
8503-1 Karakteristikleri - Bölüm 1:
Aşõndõrõcõ İle Kumlanarak
Temizlenmiş Yüzeylerin
Değerlendirilmesi Amacõyla ISO
Yüzey Profil Kompratörleri İçin
Özellikler ve Tarifler
Boya ile İlgili Ürünleri
Uygulamadan Önce Çelik Taban
Malzemelerin- Hazõrlanmasõ-
Kumlanarak Temizlenmiş çelik
TS EN ISO Taban Malzemelerin Yüzey
Pürüzlülük Karakteristikleri Bölüm
3: ISO Yüzey Profil
Kompratörlerinin Kalibrasyonu ve
Yüzey Profilinin Tayini İçin Metot-
Odaklamalõ Mikroskop İşlemi
Çelik yüzeylerin hazõrlanmasõ-
Boya ve ilgili maddelerin
TS EN ISO
hazõrlanmasõ- Yüzey hazõrlama
8504-1
metotlarõ- Bölüm 1: Genel
prensipler
Çelik yüzeylerin hazõrlanmasõ-
Boya ve ilgili maddelerin
TS EN ISO
hazõrlanmasõ- Yüzey hazõrlama
8504-2
metotlarõ- Bölüm 2: Aşõndõrõcõ
püskürterek temizleme
Çelik yüzeylerin hazõrlanmasõ-
Boya ve ilgili maddelerin
TS EN ISO
hazõrlanmasõ- Yüzey hazõrlama
8504-3
metotlarõ- Bölüm 3: El ve motorlu
aletlerle temizleme
Çelik Yüzeylerin Hazõrlanmasõ-
Boya ve İlgili Malzemelerin
Uygulanmasõndan Önce-Basõnçlõ
TS EN ISO
Hava ile Püskürtülen Metalik
11124-1
Aşõndõrõcõlarõn Özellikleri Bölüm
1: Genel Tanõtõm ve
Sõnõflandõrma
ICS 87.040 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-4/Nisan 2002

1)
EN, ISO, IEC vb. Adõ TS No Adõ
No (İngilizce) (Türkçe)
Preparation of steel subtrates before Çelik Yüzeylerin Hazõrlanmasõ
application of paints and related Boya ve Benzerlerinin
products - Speciifications for metallic TS EN ISO Uygulanmasõ için Basõnçlõ Hava
ISO 11124-2:1993
blast-cleaning abrasives - Part 2: 11124-2 İle Kullanõlan Metalik Aşõndõrõcõlar
Chilled-iron grit. Bölüm 2:Gritler-Dökme Demir
Parçalarõ
Preparation of steel subtrates before Çelik Yüzeylerin Hazõrlanmasõ-
application of paints and related Boya ve İlgili Malzemelerin
products - Speciifications for metallic Uygulanmasõndan Önce-
TS EN ISO
ISO 11124-3:1993 blast-cleaning abrasives - Part Basõnçlõ Hava İle Püskürtülen
11124-3
3:High-carbon cast-steel shot and Metalik Aşõndõrõcõlarõn Özellikleri
grit. Bölüm 3: Yüksek Karbonlu Çelik
Döküm Bilye ve Grit
Preparation of steel subtrates before Çelik Yüzeylerin Hazõrlanmasõ-
application of paints and related Boya ve İlgili Malzemelerin
products - Speciifications for metallic Uygulanmasõndan Önce-Basõnçlõ
TS EN ISO
ISO 11124-4:1993 blast-cleaning abrasives - Part Hava İle Püskürtülen Metalik
11124-4
4:Low-carbon cast-steel shot. Aşõndõrõcõlarõn Özellikleri Bölüm
4: Düşük Karbonlu Çelik Döküm
Bilye
Preparation of steel subtrates before
application of paints and related
ISO 11126-1:1993 products - Speciifications for non-
metallic blast-cleaning abrasives -
Part 1: General introduction and
classification.
Preparation of steel subtrates before
application of paints and related
ISO 11126-3:1993 products - Speciifications for non-
metallic blast-cleaning abrasives -
Part 3: Copper refinery slag.
Preparation of steel subtrates before
application of paints and related
ISO 11126-4:1993 products - Speciifications for non -
Metallic blast-cleaning abrasives -
Part 4: Coal furnace slag.
Preparation of steel subtrates before
application of paints and related
ISO 11126-5:1993 products - Speciifications for non-
metallic blast - Cleaning abrasives -
Part 5:Nickel refinery slag
Preparation of steel subtrates before
application of paints and related
ISO 11126-6:1993 products - Speciifications for non-
Metallic blast-Cleaning abrasives -
Part 6: Iron furnace slag.
Preparation of steel subtrates before
application of paints and related
ISO 11126-7:1995 products - Speciifications for non -
Metallic blast - Cleaning abrasives -
Part 7: Fused aluminium oxide.
Preparation of steel subtrates before
application of paints and related
ISO 11126-8:1993 products - Speciifications for non-
Metallic blast - Cleaning abrasives -
Part 8: Olivine sand.
Paints and varnishes - Corrosion
protection of steel structures by
ISO 12944-1:1998
protective paint systems - Part 1:
General introduction.
Automatically blast-cleaned and
EN 10238:1996 automatically prefabrication primed
structural steel products.

5
ICS 87.040 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-4/Nisan 2002

3 Terimler ve Tarifler
Bu standardõn amacõ bakõmõndan EN ISO 12944-1'de verilenlerle birlikte aşağõdaki terim ve tarifler
uygulanõr.

3.1 Aşõndõrõcõ üflemeli temizleme : Hazõrlanacak yüzey üzerine yüksek hõzlõ aşõndõrõcõ
madde çarptõrõlarak temizleme.

3.2 Üflemeli temizleme aşõndõrõcõsõ : Üflemeyle temizleme için kullanõlan aşõndõrõcõ katõ
madde. [ISO 11124-1; ISO 11126-1]

3.3 Toz : Üflemeli temizleme veya diğer yüzey hazõrlama yöntemleri veya çevredeki hareketlerin
neticesinde ortaya çõkan, boyama için hazõrlanmõş çelik yüzey üzerinde bulunan gevşek parçacõklar.
[ISO8502-3]

3.4 Çiylenme noktasõ : Havadaki nemin bir katõ yüzeyin üzerinde yoğunlaşacağõ sõcaklõk. ISO
8502-4

3.5 Ani paslanma : Hazõrlõktan hemen sonra, hazõrlanmõş çelik yüzey üzerinde oluşan ince
hafif pas.

3.6 Grit : Kõrõk yüzeyli, keskin köşeli, yarõm daireden daha küçük şekile sahip ve esas itibariyle
açõlõ bir yapõ gösteren parçacõklar.

3.7 Hadde pulu : Çeliğe õsõ muamelesi veya sõcak haddeleme esnasõnda oluşan yoğun oksit
tabakasõ.

3.8 Pas : Görünür korozyon ürünleri. Malzeme demir ise korozyon ürünleri esas olarak hidratize
demir oksitlerdir.

3.9 Saçma : Uzunluğu maksimum genişliğin iki katõndan daha az olan, köşe, kõrõk yüzey ve diğer
keskin yüzey kusurlarõ bulundurmayan esas itibariyle yuvarlak parçacõklar.

3.10 Taban malzeme : Kaplama malzemesinin uygulandõğõ veya uygulanacağõ yüzey. [EN971-1]

3.11 Yüzey hazõrlama : Kaplanacak yüzeye uygulanacak herhangi bir yüzey hazõrlama metodu.

3.12 Beyaz pas: Çinko kaplõ yüzeylerde beyazdan koyu griye kadar değişen renklerde korozyon
ürünleri.

4 Genel
Yüzey hazõrlamanõn esas amacõ, kaplamaya zarar verebilecek maddelerin uzaklaştõrõlmasõ ve böylece
çeliğe uygulanacak astar ile yüzey arasõnda tatminkar bir yapõşmanõn sağlanmasõdõr. Yüzey hazõrlama
ayrõca korozyonu başlatacak kirleticilerin miktarõnõn azaltõlmasõna da katkõ sağlar. Boyama öncesinde
temizlik gerektiren çelik yüzeyler büyük farklõlõklar gösterir. u farklõlõk özellikle kaplanmõş ve bakõm
gerektiren yüzeylerde daha da belirgindir. Yapõnõn yaşõ ve yeri , önceki yüzeyin kalitesi, mevcut
kaplama sisteminin performansõ ve bozulma derecesi, önceki ve gelecekteki korozyon ortamõnõn
şiddeti ve tipi ve de planlanan yeni kaplama sistemi gerekli yüzey hazõrlama şeklini etkiler.

Yüzey hazõrlama metodu seçiminde, belli seviyede yüzey temizliği sağlayacak yüzey hazõrlama
sõnõfõnõn dikkate alõnmasõ gereklidir. Yüzey hazõrlama maliyeti genellikle temizlik seviyesiyle orantõlõ
olduğundan, kaplama sisteminin tipine ve amacõna uygun hazõrlama sõnõfõ veya gerçekleştirilebilecek
hazõrlama sõnõfõna uygun olan kaplama sistemi seçilmelidir.

Yüzey hazõrlama çalõşmasõnõ yürüten personel, uygun donanõma ve yüzey hazõrlama işlemini istenilen
kriterlere uygun gerçekleştirmek için yeterli teknik bilgiye sahip olmalõdõr. İlgili bütün sağlõk ve güvenlik

6
ICS 87.040 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-4/Nisan 2002

mevzuatõna uyulmalõdõr. Hazõrlanacak yüzeyler kolay ulaşõlabilir olmalõ ve yeterince aydõnlatõlmalõdõr.

Bütün yüzey hazõrlama çalõşmalarõ uygun bir şekilde kontrol edilmeli ve denetlenmelidir.

Seçilmiş yüzey hazõrlama metoduyla belirtilen hazõrlama sõnõfõ gerçekleştirilmemişse veya hazõrlanmõş
yüzey kaplama sistemi uygulanmadan önce bir değişiklik meydana gelmişse yüzey hazõrlama
yönteminin ilgili kõsõmlarõ belirtilen hazõrlama sõnõfõ elde edilene kadar tekrarlanmalõdõr.

Kaynak serpintilerinin, çapaklar ve diğer keskin köşelerin giderilmesi için kaynaklõ bölgelere
uygulanacak ön işlemlerin ayrõntõlarõ belirtilmelidir. Bu işlemler normal olarak yüzey hazõrlamadan önce
imalat aşamasõnda gerçekleştirilmelidir.

Daha fazla bilgi için ISO 8504-1' e bakõlmalõdõr.

5 Hazõrlanacak yüzey tipleri

Hazõrlanacak yüzeyler aşağõdaki bölümlere ayrõlabilir.

5.1 Kaplanmamõş yüzeyler

Kaplanmamõş yüzey, hadde pulu veya pas veya diğer kirleticiler dõşõnda herhangi bir madde ile
kaplanmamõş çelik yüzeydir. Bu yüzeyler ISO 8501-1 ( pas sõnõfõ A, B, C ve D) ‘e uygun olarak
değerlendirilmelidirler.

5.2 Metal kaplõ yüzeyler

5.2.1 Termal püskürtmeyle kaplanmõş yüzeyler

Termal püskürtmeyle kaplanmõş yüzeyler, ISO 2063’e uygun olarak alev veya ark ile püskürtülen
çinko, aluminyum veya bunlarõn alaşõmlarõyla kaplanmõş çelik yüzeylerdir.

5.2.2 Sõcak daldõrmayla galvanizlenmiş yüzeyler

Sõcak daldõrma ile galvanizlenmiş yüzeyler, ISO 1461’ e uygun olarak erimiş banyo içine daldõrõlarak
çinko veya çinko alaşõmõyla kaplanmõş çelik yüzeylerdir.

5.2.3 Elektrolizle çinko kaplanmõş yüzeyler

Elektrolizle çinko kaplanmõş yüzeyler, üzerine elektroliz yöntemiyle çinko çöktürülmüş çelik
yüzeylerdir.

5.2.4 Sherardize yüzeyler

Sherardize yüzeyler, bir tankta çeliğin çinko tozuyla birlikte õsõtõlmasõ ve böylece çinko buharlarõnõn
yüzeyde çinko-demir alaşõmõ oluşturmasõ esasõna dayanan teknikle kaplanmõş yüzeylerdir.

5.3 Fabrikada astarlanmõş yüzeyler

Fabrikada astarlanmõş yüzeyler EN 10238 ‘e uygun olarak bir fabrikada otomatik olarak üflemeyle
temizlenmiş ve otomatik olarak astar uygulanmõş çelik yüzeylerdir.

Not - Standardõn amacõ bakõmõndan "fabrikada astarlanmõş" terimi EN 10238’ de belirtildiği gibi
otomatik üflemeli temizleme ve otomatik astarlama anlamõnda kullanõlmõştõr.

5.4 Diğer boyanmõş yüzeyler

Diğer boyanmõş yüzeyler hazõr boyalõ çelik/metal kaplõ çelik yüzeylerdir.

6 Yüzey hazõrlama metotlarõ

Yüzey üzerindeki yağ, gres, tuz, kir ve benzer kirlilikler aha sonraki yüzey hazõrlama işlemlerine
geçilmeden önce uygun bir metot ullanõlarak mümkün olduğu kadar uzaklaştõrõlmalõdõr. Ayrõca, yüzey
hazõrlama işlemine başlanmadan önce yoğun, sõkõ yapõşmõş pas ve hadde pulunun elle veya mekanik
yollarla uzaklaştõrõlmasõ gerekebilir. Metal kaplõ çelik temizliğinde uygulanacak teknik sağlam metali
gereksiz yere uzaklaştõrmamalõdõr. Ek C de yüzey temizleme metodlarõyla ilgili bazõ bilgiler verilmiştir.
Verilen metodlara ilâveler de yapõlabilir.

7
ICS 87.040 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-4/Nisan 2002

6.1 Su ile, çözücü ile ve kimyasal yolla temizleme

6.1.1 Su ile temizleme

Bu metot, temizlenecek yüzey üzerine yüksek basõnçta temiz, tatlõ suyun püskürtülmesini kapsar.
Gereken su basõncõ, yüzey üzerindeki uzaklaştõrõlacak suda çözünür maddeler, gevşek pas ve hafif
yapõşmõş boya gibi kirliliklere bağlõdõr. Yağ, gres ve benzeri maddelerin uzaklaştõrõlmasõnda su içine
uygun deterjanlarõn ilavesi gerekir. Temizleme işleminde deterjan kullanõldõğõ zaman yüzeyin temiz
tatlõ su ile durulanmasõ gereklidir.

6.1.2 Buharla temizleme

Buharla temizleme yağ ve gresin uzaklaştõrõlmasõ için uygulanõr. Buhara deterjan ilâve edildiğinde ,
yüzeyin temiz ve tatlõ su ile durulanmasõ gereklidir.

6.1.3 Emülsiyonla temizleme

Emülsiyonla temizleme, emülsiyon halindeki temizleyiciler kullanõlarak yağ ve gresin uzaklaştõrõlmasõ
için uygulanõr, Bu işlemi takiben yüzey temiz ve tatlõ (sõcak veya soguk) su ile durulanõr.

6.1.4 Alkali ile temizleme

Alkali ile temizleme, alkali temizleyicileri kullanõlarak yağ ve gresin uzaklaştõrõlmasõ için uygulanõr. Bu
işlemi takiben yüzey temiz ve tatlõ (sõcak veya soğuk) su ile durulanõr.

6.1.5 Organik çözücü ile temizleme

Organik çözücü ile temizleme, yağ ve gresin uygun organik çözücülerle uzaklaştõrõlmasõ için uygulanõr.
Gresin organik çözücü emdirilmiş bez parçasõyla giderilmesi işlemi genellikle küçük alanlar için
uygundur.

6.1.6 Kimyasal reaksiyonlarla temizleme

Kimyasal reaksiyonlarla temizleme (fosfatlama, kromlama gibi), sõcak-daldõrmalõ galvanizlenmiş,
elektrolizle çinko kaplanmõş ve sherardize yüzeylerde, boyanmaya elverişli yüzeyler oluşturmak için
uygulanõr. Alternatif olarak, alkali temizlik çözeltileri veya inhibitör katõlmõş asit çözeltileri de yüzeylerin
hazõrlama işlemlerinde kullanõlabilir. Bu işlemlerin arkasõndan yüzey genellikle temiz, tatlõ su ile
durulanõr. Kimyasal temizleme yalnõzca uygulanacak boya sisteminin imalatçõsõnõn onayõ
doğrultusunda yapõlmalõdõr.

Not - Asit ve alkali çözeltileriyle muamele ‘mordan yõkamasõ’ olarak bilinir.

6.1.7 Soyma
Soyma, çözücü-bazlõ (çözücülerle çözünebilen kaplamalar için) veya alkali bazlõ (sabunlaştõrõlabilir
kaplamalar için ) pastalar kullanõlarak boya kaplamalarõnõn uzaklaştõrõlmasõ işlemidir. Bu işlem sadece
küçük bölgelerin temizlenmesinde uygulanõr.Soyma işleminden sonra uygun bir temizleme
yapõlmalõdõr.

6.1.8 Asitle dağlama

Bu metot malzemenin uygun bir inhibitör katõlmõş asit banyosuna daldõrõlmasõyla yüzeydeki hadde pulu
ve pasõn giderilmesini kapsar. Malzeme banyo içinde uzun süre tutulmamalõdõr.

Asitle dağlama işlemi, sadece dikkatlice gözlenen fabrika koşullarõ altõnda uygulanõr. Normal şartlarda
kullanõcõ tarafõndan uygulanacak bir işlem değildir.

6.2 Mekanik temizleme (üflemeli temizleme dahil)

6.2.1 El gereçleri ile temizleme

Bu işlem için kullanõlan tipik aletler, tel fõrçalarõ, spatüller, kazõma aletleri, aşõndõrõcõ emdirilmiş sentetik
kumaşlar, zõmpara bezleri ve pas yontma çekiçleri olarak sõralanabilir. Daha fazla detay için ISO 8504-
3 ‘e bakõnõz.

8
ICS 87.040 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-4/Nisan 2002

6.2.2 Motorlu gereçlerle temizleme

Bu işlem için kullanõlan tipik gereçler, döner tel fõrçalar, çeşitli tipte öğütücüler, vurucu çekiçler ve iğne
tabancalarõ olarak sõralanabilir. Bu tip aletlerle ulaşõlamayan yüzey bölgelerinin hazõrlanmasõ elle
yapõlmalõdõr. Bu temizleme işlemi, malzemede herhangi bir zarara veya deformasyona yol açmamalõ
ve yontucu aletlerin neden olabileceği herhangi bir yüzey hasarõndan (çentikler ve kertikler) kaçõnmak
için dikkat edilmelidir. Tel fõrçalar kullanõldõğõnda, pas ve kirlilikler sadece parlatõlõp bõrakõlmamalõ,
yüzeyden uzaklaştõrõldõğõndan emin olunmalõdõr. Parlatõlmõş pas ve hadde pulu temiz bir metal
görüntüsü sağlar, fakat üzerine uygulanan herhangi bir kaplamanõn yapõşmasõnõ bozar. Motorlu
gereçlerle temizleme, temizlik derecesi ve temizlenen alan açõsõndan elle temizlemeye göre daha
verimli, fakat üflemeli-temizleme kadar etkili değildir. Motorlu gereçlerle temizleme, üflemeli
temizlemeye göre tercih edildiği durumlarda ( mesela, toz oluşmasõnõn veya kullanõlan aşõndõrõcõnõn
etrafta birikmesinin istenmediği durumlarda) bu özellik dikkate alõnmalõdõr. Daha fazla detay için ISO
8504-3’e bakõnõz.

6.2.3 Üflemeyle temizleme

ISO 8504-2 ' de belirtilen metotlardan herhangi biri kullanõlõr. Üflemeyle temizlemede kullanõlan
aşõndõrõcõ maddeler ISO 11124 ve ISO 11126’ nõn ilgili bölümlerine atõf yapõlarak belirtilmelidir.

6.2.3.1 Kuru aşõndõrõcõ ile üflemeli temizleme

6.2.3.1.1 Santrifüjle aşõndõrõcõ üflemeyle temizleme

Santrifüjle aşõndõrõcõ üflemeyle-temizleme, hem sabit tesislerde hem de hareketli ünitelerde
uygulanabilir. Bu yöntemde aşõndõrõcõ malzemenin döner tekerlek veya kanatlara beslenerek,
temizlenecek yüzeyin üzerine yüksek hõzda ve düzgün bir şekilde çarptõrõlmasõ sağlanõr.

Bu metotu uygulama alanlarõ, etkinliği ve kõsõtlamalarõ için ISO 8504-2' e bakõnõz.

6.2.3.1.2 Basõnçlõ havayla aşõndõrõcõ üflemeli temizleme

Basõnçlõ havayla aşõndõrõcõ üflemeli temizleme metodu, basõnçlõ hava akõmõnõn içine aşõndõrõcõ
maddenin beslenmesinin ve hava/ aşõndõrõcõ madde karõşõmõnõn yüksek hõzda temizlenecek yüzeye
çarptõrõlmasõnõ kapsar.

Aşõndõrõcõ madde hava akõmõ içine basõnçlõ bir kaptan enjekte edilebileceği gibi basõnçsõz bir kaptan
emme yoluyla da hava akõmõ içine doğru çekilebilir.

Bu metotun uygulama alanlarõ, etkinliği ve kõsõtlamalarõ için ISO 8504-2' e bakõnõz.

6.2.3.1.3 Vakumlu veya emme başlõklõ aşõndõrõcõ üfleme temizlemesi

Bu metot, basõnçlõ hava ile aşõndõrõcõ üflemeli temizlemeye (Madde 6.2.3.1.2) benzer, ancak üfleme
ucu bir emme başlõğõ içine yerleştirilmiştir. Emme başlõğõ, üflenen aşõndõrõcõyõ ve kirlilikleri toplamak
için çelik yüzeyin üzerinde vakum etkisiyle sõzdõrmazlõk sağlanacak şekilde oturabilmektedir.

Alternatif olarak, hava/aşõndõrõcõ madde akõmõ, emme başlõğõndaki düşük basõnç vasõtasõyla yüzeye
çarptõrõlarak emilebilir.

Bu metotun uygulama alanlarõ, etkinliği ve kõsõtlamalarõ için ISO 8504-2'e bakõnõz.

6.2.3.2 Nem enjekte edilmiş aşõndõrõcõ üflemeyle temizleme (Nem enjekte edilmiş
basõnçlõ havayla aşõndõrõcõ üflemeyle temizleme)
Bu metot basõnçlõ havayla aşõndõrõcõ üflemeli temizlemeye (Madde 6.2.3.1.2) benzer, ancak
hava/aşõndõrõcõ madde karõşõmõna çok az miktarda bir sõvõ (genellikle temiz tatlõ su) enjekte edilir ve
böylece çapõ 50 µm den küçük parçacõklardan oluşan bir süspansiyon elde edilerek tozumayan
üflemeli-temizleme işlemi gerçekleştirilir. Suyun tüketimi kontrol edilebilir ve genellikle 15 L /h- 25 L /h
aralõğõndadõr.

Bu metotun uygulama alanlarõ, etkinliği ve kõsõtlamalarõ için ISO 8504-2' e bakõnõz.

9
ICS 87.040 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-4/Nisan 2002

6.2.3.3 Islak aşõndõrõcõ üflemeyle temizleme

6.2.3.3.1 Basõnçlõ hava ile õslak aşõndõrõcõ üflemeyle temizleme.

Bu metot, basõnçlõ hava ile aşõndõrõcõ üflemeli (Madde 6.2.3.1.2) benzer, ancak hava, su, aşõndõrõcõ
madde karõşõmõndan oluşan bir akõm elde etmek için bir sõvõ( genellikle temiz, tatlõ su) ilave edilir.

Bu metotun uygulama alanlarõ, etkinliği ve kõsõtlamalarõ için ISO 8504-2'e bakõnõz.

6.2.3.3.2 Çamur üflemeli temizleme

Su veya başka bir sõvõ içinde dispers hale getirilmiş toz halindeki aşõndõrõcõ bir pompa vasõtasõyla veya
basõnçlõ hava kullanõlarak temizlenecek yüzey üzerine çarptõrõlõr.

Bu metotun uygulama alanlarõ, etkinliği ve kõsõtlamalarõ için ISO 8504-2'e bakõnõz.

6.2.3.3.3 Basõnçlõ sõvõ üflemeli temizleme

Aşõndõrõcõ bir madde ( veya aşõndõrõcõ madde karõşõmlarõ), sõvõ akõmõ (genellikle temiz ve tatlõ su) içine
karõştõrõlarak bir üfleme ucu yardõmõyla yüzey üzerine çarptõrõlõr.

Kullanõlan akõm esas olarak basõnçlõ sõvõdan oluşur. Karõştõrõlan aşõndõrõcõ madde miktarõ, sõkõştõrõlmõş
hava ile õslak aşõndõrõcõ üflemeli temizlemeden çok azdõr.

Aşõndõrõcõ madde akõm içerisine kuru ( hava ile veya havasõz) ya da sulu çamur halinde karõştõrõlabilir.

Bu metotun uygulama alanlarõ, etkinliği ve kõsõtlamalarõ için ISO 8504-2' e bakõnõz.

6.2.3.4 Üflemeli temizlemede özel uygulamalar

6.2.3.4.1 Gezdirmeli üflemeli temizleme

Gezdirmeli üflemeli temizlemenin amacõ, yüzeydeki organik veya metalik bir kaplamayõ temizlemek,
pürüzlendirmek veya bir yüzey örtüsünü (ya da zayõf tutunmuş bir kaplamayõ), altõndaki sağlam
yapõşmõş kaplama tabakasõnõ çizmeden veya taban malzemeye inecek şekilde aşõndõrmadan
yüzeyden söküp almaktõr. Gerekli yüzey şartlarõ taraflar arasõndaki anlaşmayla belirlenir. Bu amaç için
malzeme yüzeyinde küçük bir deney bölgesi hazõrlanõp değerlendirilebilir. Bu deney bölgesi
kullanõlarak aşõndõrõcõ maddenin sertliği çarpma açõsõ üfleme ucunun taban malzemeye uzaklõğõ, hava
basõncõ ve aşõndõrõcõ maddenin parça büyüklüğü gibi çeşitli üflemeyle temizleme parametreleri
optimize edilebilir. Gezdirmeli üflemeli temizleme hava basõncõ genellikle düşük ve grit çapõ çok
küçüktür.

6.2.3.4.2 Nokta üflemeli temizleme

Nokta üflemeli temizleme, basõnçlõ hava veya nem enjekte edilmiş üflemeli temizleme metodlarõnda
çok yaygõn olarak kullanõlan bir işlemdir. Bu işlemde üzerinde münferit lekeler (örneğin pas veya
kaynak lekesi) dõşõnda başka hiç bir hata bulunmayan kaplamalar temizlenir. Söz konusu yüzeyin bir
ön temizlikten geçmeden yeniden boyamasõ mümkün değilse, lekelerin nokta üflemeyle temizlenmiş
yüzeye ayrõca gezdirmeli üflemeli temizleme metodu uygulanõr. Üflemeli temizlemenin şiddetine bağlõ
olarak sonuç hazõrlõk sõnõfõ P Sa 2 veya PSa 2 1/2 olarak değerlendirilir.

6.2.4 Su üflemeli temizleme

Bu metot, temizlenecek yüzey üzerine basõnçlõ temiz ve tatlõ suyun çarptõrõlmasõnõ kapsar.
Uygulanacak su basõncõ, suda çözülebilir madde, gevşek pas ve zayõf yapõşmõş boya kaplamasõ gibi
uzaklaştõrõlacak kirliliğe bağlõdõr. Temizleme işleminde deterjan kullanõlmasõ halinde yüzeyin temiz
tatlõ su ile durulanmasõ gerekir.
Yaygõn olarak kullanõlan su üflemeli temizleme teknikleri aşağõda verilmiştir.

− Yüksek basõnçlõ su üflemeli temizleme (70 MPa- 170 MPa)

− Çok yüksek basõnçlõ su üflemeli temizleme (170 MPa üzerinde)

10
ICS 87.040 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-4/Nisan 2002

Not - 70 MPa altõndaki basõnçlar, su ile temizleme metodunda (Madde 6.1.1) uygulanõr.

6.3 Alevle dağlama

Temizlenecek yüzeyin üzerinden bir asetilen-oksijen alevi geçirilir. Böylece hadde pulu ve paslar, alev
ve õsõ etkisiyle yüzeyden uzaklaştõrõlõr. Alevle dağlama işleminden sonra yüzey mekanik tahrikli tel
fõrçalarla fõrçalanõr ve yüzeyde kalan tozlar boyama işleminden önce temizlenir.

7 Yüzey hazõrlama sõnõflarõ

Kriterler, Ek A ve Ek B de verilen hazõrlama sõnõflarõna göre belirlenir. Taraflar, temsili numune
fotoğraflarõ veya yüzey üzerindeki referans bölgeleri esas alarak daha başka hazõrlõk sõnõflarõ üzerinde
de anlaşmaya varabilirler. Referans bölgeler görünümlerini değiştirebilecek herhangi bir etkiden
korunmalõdõr (mesela plastik tabaka ile kaplanarak) veya temsili numune almak üzere fotoğraf
alõnmalõdõr.
İki tip yüzey hazõrlama metodu vardõr.

− Birinci tip (tamamen) yüzey hazõrlama (yalõn çeliğe kadar yüzeydeki herşeyin temizlenmesi)

Bu tip yüzey hazõrlama hadde pulu, pas, ve mevcut kaplama ve kirliliklerin uzaklaştõrõlmasõnõ
kapsar. Birinci tip yüzey hazõrlama işleminden sonra, yüzey tamamiyle yalõn çelikten ibaret hale
gelir.

Hazõrlama sõnõflarõ: Sa, St, FI ve Be

− İkinci tip (kõsmen) yüzey hazõrlama sağlam tutunmuş ( organik ve metal kaplamalarõn yüzeyde
bõrakõlmasõ)

− Bu tip yüzey hazõrlama, boya veya metal kaplamalarõ yüzeyde bõrakõlarak pas ve
kirliliklerin uzaklaştõrõlmasõnõ kapsar.

Hazõrlama sõnõflarõ: P Sa, P St ve P Ma

Boyalarõn ve ilgili ürünlerin yüzeye uygulanmasõndan önce, õslak üflemeyle temizlenmiş yüzeylerin
kurutulmasõ gerekebilir. Hazõrlanmõş yüzeylerde ani paslanma olmasõ halinde ve bu paslarõn müteakip
kaplamanõn yüzeye yapõşmasõnõ zayõflatacağõ düşünülüyorsa yüzeyden uzaklaştõrõlmasõ gerekir.

ISO 8501-1 standardõ üflemeli temizleme için Sa 1, Sa 2, Sa 2 1/2, Sa 3, el gereçleri ve motorlu

gereçlerle temizleme için St 2, St 3 alevle dağlama için FI hazõrlama sõnõflarõnõ kapsar.

ISO 8501-1 standardõnda bilgi için verilen Ek, farklõ aşõndõrõcõlarla (yüksek- karbon-çelik saçmasõ, çelik
kumu, ani soğutulmuş demir kumu, bakõr izabe cürufu, kömür ocağõ cürufu) üflemeyle temizlemeye
tabi tutulmuş çelik yüzeylerin görünümündeki değişim için fotoğraf örneklerini içerir.

7.1 Kaplanmamõş yüzeyler

Hazõrlanmõş çelik yüzeyin son görünüşü, başlangõç yüzey şartlarõna ( örneğin pas sõnõflarõ A - D) ve
kullanõlan yüzey hazõrlama metoduna bağlõdõr. Çeşitli pas sõnõflarõ ve yüzey hazõrlama sõnõflarõ, Ek A
da ve ISO 8501-1 tarif edilmiştir.

Soğuk, kalenderlenmiş, malzemelerde ve levhalarda (ve benzeri parçalarda) yüzeyler genellikle

pürüzsüzdür ve imalattan gelen uzaklaştõrõlmasõ güç safsõzlõklarla kirletilmiştir. Bu gibi durumlarda
yüzeyin pürüzlendirilmesi gerekebilir ve şiddetli temizleme, mesela üflemeli temizleme kaçõnõlmazdõr.
Taraflar arasõnda aksi bir anlaşma olmadõğõ sürece yüzeydeki donukluklarõn giderilmesi gerekmez
(yüzeydeki hadde pullarõ donukluk ile karõştõrmamalõ, temizlenmemelidir).

7.2 Metal kaplanmõş yüzeyler

Metal kaplamanõn (termal püskürtmeli, sõcakta daldõrmayla galvanizli, elektrolizle çinko kaplõ veya
sherardize edilmiş) taban malzemeye ininceye kadar temizlenmesi gerekiyorsa ISO 8501-1 de verilen
yüzey hazõrlama sõnõflandõrmasõ burada da geçerlidir.

11
ICS 87.040 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-4/Nisan 2002

Metal yüzeyinde çok sağlam tutunmuş kaplama metali içeren bölgeler kalõyorsa "ikinci tip(kõsmi) yüzey
hazõrlama "uygulanõr. Bu takdirde yüzey hazõrlama sõnõfõ mevcut standardlar ile tanõmlanan sõnõflarda
hiç birine dahil olmaz.

7.3 Fabrikada astarlanmõş yüzeyler

Bir yüzeyden taban malzemeye ininceye kadar fabrika astarõnõn uzaklaştõrõlmasõ durumunda ISO
8501-1 de verilen yüzey hazõrlama sõnõflandõrmasõ burada da geçerlidir.

Fabrikada astarõnõn bazõ kõsõmlarõ yüzeyde kalacaksa "ikinci tip yüzey hazõrlama" işlemi uygulanõr.
Uygun yüzey hazõrlama sõnõflandõrmalarõ ISO 8501-2 de ve Ek D de verilen standardlarõn bazõlarõnda
belirtilmiştir.

7.4 Diğer boyanmõş yüzeyler

Hazõrlanacak yüzey ISO 4628-1- 4628-6 standardlarõna uygun olarak (kabarcõklanma, paslanma,
çatlama, pullanma ve tebeşirleşme) değerlendirilir. Boya altõ paslanma ve yapõşmada (ISO 2409) bu
değerlendirme de dikkate alõnmalõdõr.

Daha önce boyanmõş çelik yüzeylerdeki paslanma sebebiyle meydana gelen kaplama hatalarõ (nokta
paslanma) izole edilerek nokta üflemeli temizlemeyle hazõrlanabilir. Hatalõ bölgenin etrafõndaki sağlam
tutulmuş kaplamalara zarar vermemek için gerekli tedbirler alõnmalõdõr.

Sadece boyanõn metal kaplamaya ininceye kadar uzaklaştõrõlmasõ gerekiyorsa, "ikinci tip yüzey
hazõrlama" işlemi uygulanõr. Bu takdirde yüzey hazõrlama sõnõfõ mevcut standardlar ile tanõmlanan
sõnõflardan hiçbirine dahil olmaz.
Boyanõn kusursuz olan kõsõmlarõnõn yüzeyde kalmasõ durumunda "ikinci tip yüzey hazõrlama" işlemi
uygulanõr. Hem taban malzemenin göründüğü hem de boyanmõş bölgeler bulunduran yüzeylerin
sõnõflandõrõlmasõ P sõnõflarõ tanõmõna göre yapõlõr. ISO 8501-2 bölgesel üflemeli temizleme için P Sa 2,
P Sa 2 ½, P Sa 3, el gereçleri ve motorlu gereçlerle temizleme için P St 2, P St 3 ve makina ile
bölgesel aşõndõrma için PMa hazõrlama sõnõflarõnõ verir.

8 Yüzey profili (pürüzlülük) ve yüzey profiline göre sõnõflandõrma

ISO 8503-1, saçma (S) veya kum (K) kullanõlan üflemeli aşõndõrmayla temizlenmiş çelik taban
malzemelerin gözle veya dokunmayla karşõlaştõrõlmasõ için planlanmõş olan ISO yüzey profili
komparatörleri (komparatör S ve komparatör G) için gerekli şartlarõ belirler.

ISO 8503-1 de belirtilen, ISO komparatörleri kullanõlarak üflemeli temizlenmiş yüzeylerin

sõnõflandõrõlmasõ metotu ISO 8503-2 de tarif edilmiştir.

Taban malzemenin yüzey profili, kaplamanõn yapõşmasõnõ etkiler. Koruyucu boyama sistemleri için ISO
8503-1 de tarif edilen "Orta (G)" veya "Orta (S)" yüzey profili özellikle uygundur. Bu standardõn
uygulama alanlarõnda, yüzey profili toleranslarõ veya özel yüzey profili değerleri belirtilmesi gerekli
değildir, fakat ilgili taraflar arasõnda anlaşmaya varõlabilir.

9 Hazõrlanmõş yüzeylerin değerlendirilmesi

Hazõrlanmõş yüzeyler, yüzey hazõrlama işleminden sonra (belirtilen temizlik işlemleri uygulanarak)
hazõrlanmõş yüzeyler, ISO 8501-1 veya ISO 8501-2 de tarif edildiği gibi değerlendirilir. Yani temizlik
sadece yüzeyin görünümünün değerlendirilmesiyle tayin edilir. Birçok durumda bu değerlendirme
genellikle yeterlidir, fakat örneğin suya daldõrma ve sürekli yoğunlaşma gibi şiddetli çevre şartlarõna
maruz kalabilecek kaplamalar için gözle temiz olarak değerlendirilen yüzeylerdeki çözünebilir tuzlar
ve görünmeyen kirleticiler, ISO 8502 nin çeşitli bölümlerinde verilen, fiziksel ve kimyasal metotlarla,
deneye tabi tutulmasõ gereklidir.

12
ICS 87.040 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-4/Nisan 2002

10 Hazõrlanmõş yüzeylerin korozyon ve/veya kirleticilerden geçici

korunmasõ;
Hazõrlanmõş yüzeylerin, planlanan kaplamanõn (astar veya kaplama sisteminin tamamõ )
uygulanmasõndan önce, hazõrlama sõnõfõnõn değişme ihtimali varsa (örneğin pas oluşumuyla) geçici
koruma uygulanmalõdõr. Geçici koruma ayrõca kaplama yapõlmayacak bölgelere de uygulanõr.

Fabrika astarlarõ, yapõşkan kağõt, yapõşkan film, soyulabilir vernikler ve yüzeyden kolayca
uzaklaştõrõlabilecek daha başka koruma malzemeleri, geçici koruma için sõkça kullanõlmaktadir. Son
kaplama uygulanmadan önce yüzeye belirlenen yüzey şartlarõna ulaşõlana kadar daha başka yüzey
hazõrlama işlemlerinin uygulanmasõ gerekebilir.

11 Geçici veya kõsmen korunmuş yüzeylerin yeni kaplama

yapõlmadan önce kullanõma hazõrlanmasõ
Yüzeylere yeni bir kaplama uygulanmadan önce, aradan geçen süre içinde oluşmuş aşõnma ve
korozyon ürünü yüzey kirlilikleri uygun bir yolla temizlenmelidir. Temizlik için su ile temizleme, õslak
aşõndõrõcõ madde ile temizleme, buharla temizleme, gezdirmeli üflemeli temizleme, özenle taşlama,el
gereçleri veya motorlu gereçler ile temizleme gibi yollardan biri kullanõlabilir. Bağlantõlar ve astar
kaplamalarõn zarar görmüş bölgeleri, boyanacak yüzeyler uygun şekilde monte edildikten sonra
temizlenmeli, dolgulanõp tamir edilmeli ve bu işlerde Madde 6’da belirtilen yöntemlerden biri
kullanõlmalõdõr.

Montajdan sonra kaynak veya perçinleme yapõlmõşsa bütün kalõntõlar yüzey için öngörülen kriterlere
uygun şekilde giderilmelidir. Bu iş için en uygun metot üflemeli temizleme ve arkasõndan taşlamadõr.
Bu amaçla kullanõlan metot ilgili taraflar arasõnda uzlaşma ile belirlenir.

Kimi zaman yüzeydeki mevcut kaplamalarõn giderimi veya yüzeyin pürüzlendirilmesi için taramalõ
üfleme temizliği veya başka uygun bir metot uygulamak: bundan sonra, uygulanacak kaplamanõn
yüzeye iyi yapõşmasõnõ sağlamak için toz giderme işlemi gerekebilir. Önceden mevcut kaplamanõn
(özellikle çinko bakõmõndan zengin kaplamalarõn) yüzeyi motorlu gereçlerle aşõrõ temizlenerek parlama
( polisaj) veya kazõma oluşturulmamalõdõr. Öyleki müteakip kaplamanõn yüzeyde pürüzlülüğün kalkmõş
olmasõ nedeniyle zayõf tutunmasõ problemi olmamalõdõr.

Üflenerek temizlenmiş ve fabrikasõnda , veya daha sonra atölyede, hazõr astarlanmõş çelik yüzeyler
için, temizlik sonrasõnda yüzeyde kalan astar, ilgili taraflarõn böyle anlaşmaya varmasõ ve yüzey
profilinin (pürüzlülüğün) belirlenmiş olmasõ şartõyla, komple boya sisteminin bir parçasõ olabilir. Çelik
yüzeydeki hazõr bir astar kaplamanõn tamiri veya üstüne doğrudan kaplamanõn yapõlmasõ mümkün
değilse, veya bu astar kullanõlacak yeni kaplamayla uyumlu değilse böyle astarlar yüzeyden tamamen
bertaraf edilmelidir.

12 Sõcak daldõrma galvanizli yüzeylerin kullanõma hazõrlanmasõ

12.1 Havadan etkilenmemiş yüzeyler
Çinko levha yüzeyindeki çinko kaplamada mevcut hasarlõ alanlar boyama öncesi tamir edilmeli,
yüzeyin her tarafõnda çinkonun koruyucu etkisi sağlanmalõdõr. Sõcak daldõrma galvanizli havadan
etkilenmemiş yüzeylerin, gres, yağ, kaynak pastasõ veya işaret boyasõ gibi kirlendirici kalõntõlarõ,
boyamadan önce temizlenmelidir.

Çinko kaplama, ametal bir aşõndõrõcõ kullanõlarak gezdirmeli üfleme temizliğine tabi tutulablir (Madde
6.2.3.4.1). Söz konusu yüzey için öngörülen özellik sõnõfõnda gerekli görülmüş ise, başka bir temizlik
tekniği de kullanõlabilir. Gezdirmeli temizlik işleminden sonra çinko kaplamanõn yekpareliği
bozunmamõş olmalõ mekanik hasarlanma bulunmamalõdõr.

Galvanize yüzeylerde çinko kaplamanõn ve üstüne uygulanan boya sisteminin kalõcõlõğõnõ etkiliyebilir
boyutta yapõşmõş veya kapanõm halinde kirlilikler bulunmamalõdõr.
Çinko kaplamalardaki arõzalara aşağõda bazõ örnekler verilmiştir:

− Kaplamada atlamalar veya aşõrõ kalõn bölgeler

− İğne deliği boyutunda gözenekler (pinhol)

13
ICS 87.040 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-4/Nisan 2002

− Çinko ile çelik arasõnda yapõşmanõn sağlanmadõğõ bölgeler

− Çinko yõğõncõklarõ
− Çinko oksit veya karbonat tozlarõ

Gezdirmeli üfleme temizliğinden sonra yüzey, üniform ve mat bir görünüme sahip olmalõdõr. Yüzey
pürüzlülüğü ve yüzeyde kalabilecek çinko kaplamanõn kabul edilebilir en az kalõnlõğõ, ilgili taraflar
arasõnda anlaşmayla belirlenir.

12.2 Havadan etkilenmiş yüzeyler

Havaya maruz kalmõş sõcak daldõrma galvanizli yüzeylerde çinkonun korozyon ürünleri (beyaz pas)
oluşur ve bu pas yanõnda başka kirlenmeler bulunabilir. Böyle yüzeyler, kirlenmenin tabiatõna ve
derecesine bağlõ olarak, uygun metotlar ile temizlenmelidir. Oksitlenme ürünleri, karbonat vb. tuzlarõ,
ve başka bazõ kirleticiler, deterjan katõlmõş temiz, tatlõ su ve aşõndõrõcõ toz emdirilmiş sentetik
kumaştan ovma yastõklarõ kullanõlarak temizlenir. Ve daha sonra temiz sõcak su ile iyice durulanõr.
Alternatif olarak, sõcak su, basõnçlõ su, basõnçlõ buhar, gezdirmeli üfleme temizliği, el gereçleriyle
temizlik veya motorlu gereçler ile temizlik yöntemlerinden birine başvurulabilir.

13 Termal püskürtmeli metal (çinko veya aluminyum kaplanmõş)

yüzeylerin hazõrlanmasõ
Termal püskürtmeli metal kaplamalarda kusurlu veya tahrip olmuş bölgeler metal kaplamanõn
koruyucu etkisinin her yerde bulunmasõnõ sağlayacak şekilde tamir edilmelidir.

Kaplamanõn koruma ömrünü uzatmak için termal yoldan püskürtülmüş metal kaplama, herhangi bir
yoğunlaşma oluşmadan önce, kaplamadan hemen sonra boyanmalõdõr. Yeni koruyucu boya kaplama
uygulanmadan önce yüzey, Madde 11' e uygun şekilde muamele görmelidir.

Termal püskürtmeli metal kaplamayla ilgili daha fazla bilgi ISO 2063'de verilmiştir.

14 Elektrolizle çinko kaplanmõş ve sherardize edilmiş yüzeylerin

hazõrlanmasõ
Elektrolizle çinko kaplanmõş veya sherardize edilmiş yüzeylerdeki kusurlu veya tahripli bölgeler, çinko
kaplamanõn koruyucu etkisini hertarafta sağlamak için tamir edilmelidir. Elektrolizle kaplanmõş veya
sherardize çinko kaplamanõn zayõf yapõşmõş kõsõmlarõ kazõnõp uzaklaştõrõlmalõ ve sonra tamir
edilmelidir.

Elektrolizle çinko kaplanmõş veya sherardize edilmiş yüzeylerdeki gres, yağ, işaret boyasõ veya tuz gibi
kirlilik oluşturan maddeler temizlenmelidir. Özel deterjanlarla, sõcak su veya buharla veya yüzeyin
kimyasal değişime uğratõlmasõyla (Madde 6.1.6) daha ileri temizleme yapõlabilir.

Elektrolizle kaplanmõş parçalarõn temizliğini takiben boyanmasõ için sõcak daldõrmalõ galvanize yüzeyler
( Madde 12) için öngörülen muameleler burada da aynen geçerlidir.

15 Diğer metotlarla kaplanmõş yüzeylerin hazõrlanmasõ

Zayõfça yapõşmõş ve kusurlu kaplamalar yüzeyden uzaklaştõrõlmalõdõr.

Yüzeydeki kusurlu veya tahrip olmuş bölgeler, kaplamanõn koruyucu etkisinin her yerde bulunmasõnõ
sağlayacak şekilde tamir edilmelidir. Gres, yağ, işaret boyasõ veya tuz gibi yüzeyde kirlilik oluşturan
maddeler temizlenmelidir. Özel deterjanlarla, sõcak su veya buharla veya yüzeyin kimyasal değişime
uğratõlmasõyla daha ileri temizleme yapõlabilir. Yüzey daha sonra inert kum veya uygun olduğu
gösterilebilen başka malzemeler kullanõlarak gezdirmeli üflemeli temizlemeye (Madde 11) tabi
tutulabilir.

16 Çevre kirliliği ile ilgili tavsiyeler

Yüzey hazõrlamanõn neden olduğu çevre kirliliği, normalde çevre ve güvenlikle ilgili milli mevzuatlar
kapsamõndadõr. Eğer böyle bir mevzuat yoksa, endüstriyel atõklar, toz, gürültü, koku, organik çözücüler
gibi çevre kirletici etkenlere özel önem verilmelidir.

14
ICS 87.040 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-4/Nisan 2002

Atõklar (Kullanõlmõş aşõndõrõcõ tozlar, pas, eski kaplamalar) toplanmalõ ve ilgili milli mevzuatlara ve
taraflar arasõndaki anlaşmaya göre muamele edilmelidir.

17 Sağlõk ve güvenlik
Sağlõk ve güvenlikle ilgili hususlar ISO 12944-1'de verilmiştir.

15
ICS 87.040 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-4/Nisan 2002

Ek A
Birinci tip (Tamamen) yüzey hazõrlama metotlarõ için standard
sõnõflarõ

Standard Yüzey ISO 8501-1 Hazõrlanmõş yüzeylerin temel özellikleri Uygulama

2)3)4)
yüzey hazõrlama de alanlarõ
hazõrlama metodu verilen Yüzey hazõrlama (2.kolon) işleminden önceki
)
sõnõfõ1¹ temsili ve sonraki muameleler de dahil olmak üzere
fotoğraf ayrõntõlar ISO 8501-1 de verilmiştir.
örnekleri
Sa 1 B Sa 1 Zayõf yapõşmõş hadde pulu, pas, boya
Üflemeli- C Sa 1 kaplama ve yabancõ maddeleri yüzeyden Aşağõdaki
5)
temizleme D Sa 1 uzaklaştõrõlõr. yüzeylerin
Sa 2 (Madde B Sa 2 Hadde pulu, pas ve boya kaplama ve yabancõ kullanõma
6.2.3) C Sa 2 maddelerin çoğu yüzeyden uzaklaştõrõlõr. hazõrlanmasõnda
D Sa 2 Kalan herhangi bir kirlilik yüzeye sağlamca
yapõşmõş olmalõdõr. a)Kaplanmamõş
Sa 2 ½ A Sa 2 ½ Hadde pulu, pas, boya kaplama ve yabancõ çelik yüzeyler,
B Sa 2 ½ maddeler yüzeyden uzaklaştõrõlõr.Kalan eser
C Sa 2 ½ miktardaki kirlilikler sadece şeritler ve b)kaplanmõş çelik
D Sa 2 ½ benekler şeklinde çok hafif lekeler halinde yüzeyler,
görünebilir.
7)
Sa 3 A Sa 3 (yüzeydeki
Hadde pulu, pas, boya kaplama ve yabancõ
B Sa 3 maddeler yüzeyden kaplamalar
uzaklaştõrõlõr. Yüzey
C Sa 3 üniform metal renginde olmalõdõr. belirtilen hazõrlõk
D Sa 3 sõnõfõna uygun
St 2 El gereçleri B St 2 Zayõfca yapõşmõş hadde pulu, pas, boya şekilde
ve motorlu C St 2 kaplama ve yabancõ maddeler yüzeyden uzaklaştõrõlmõş
5)
gereçlerle D St 2 uzaklaştõrõlõr. ise)
temizleme
(Madde
6.2.1 ve
madde
6.2.2)
St 3 B St 3 Zayõfca yapõşmõş hadde pulu, pas, boya
C St 3 kaplamasõ ve yabancõ maddeler yüzeyden
D St 3 uzaklaştõrõlõr. Ancak, yüzey metal parlaklõğõ
elde edilmek üzere St 2 sõnõfõna göre daha
fazla muamele edilmelidir.
Fl Alevle A Fl Hadde pulu, pas, boya kaplama ve yabancõ 6)
dağlama B Fl maddeler yüzeyden uzaklaştõrõlõr. Kalan
(Madde 6.3) C Fl herhangi bir kirlilik, sadece yüzeyde bir
D Fl renksizleşme şeklinde olmalõdõr (farklõ
renklerin tonlarõ gibi).
Be Asitle Hadde pulu, pas, boya kaplama kalõntõlarõ Örnek: sõcakta
dağlama yüzeyden tamamen uzaklaştõrõlõr. Asitle daldõrmalõ
(Madde dağlama öncesinde boya kaplamanõn galvanizleme
6.1.8) uzaklaştõrõlmasõ için uygun metotlar öncesinde
uygulanmalõdõr.
1) Kullanõlan sembollerin açõklamalarõ :
Sa Üflemeli temizleme (ISO 8501-1)
St El gereçleri veya motorlu gereçler ile temizleme (ISO 8501-1)
Fl Alevle dağlama (ISO 8501-1)
Be Asitle dağlama
2) A, B, C ve D kaplanmamõş çelik yüzeylerin başlangõç koşullarõnõ tanõmlar. (ISO 8501-1)
3) Temsili yüzey fotoğraflarõ sadece hiç kaplama yapõlmamõş yüzeyler veya yüzey bölgeleri için
verilmiştir.
4) Boyanmõş veya boyanmamõş metal kaplamalõ çelik yüzeyler için taraflar arasõndaki anlaşmaya
bağlõ olarak belirli standard yüzey hazõrlama sõnõflarõna benzer uygulamalar gerçekleştirilebilir.
Bu uygulamalarõn verilen şartlar altõnda teknik olarak uygulanabilir olmasõ gerekmektedir.

16
ICS 87.040 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-4/Nisan 2002

5) Hadde pulu kör, macun bõcağõyla kaldõrõlabildiği takdirde zayõfca yapõşmõş olarak kabul edilir.
6) Değerlendirmeye etkileyen faktörlere özel önem verilmelidir.
7) Bu yüzey hazõrlama sõnõfõ inşaat mahallinde sağlanmasõ güç olan özel şartlar altõnda
gerçekleştirilebilir.

17
ICS 87.040 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-4/Nisan 2002

Ek B
İkinci tip (kõsmen) yüzey hazõrlama metotlarõ için standard sõnõflarõ

Standard Yüzey ISO 8501-1 Hazõrlanmõş yüzeylerin temel özellikleri Uygulama

yüzey hazõrlama veya ISO alanlarõ
2)4)6)
hazõrlama metodu 8501-2 de Yüzey hazõrlama (2.kolon) işleminden önceki ve
)
sõnõfõ¹ verilen temsili sonraki muameleler de dahil olmak üzere ayrõntõlar
fotoğraf ISO 8501-2'de verilmiştir.
örnekleri
3)
P Sa 2 Bölgesel B Sa 2 Yüzeye çok sõkõ tutunmuş boya katmanlarõ Üzerinde
5)
üflemeli C Sa 2 dokunulmadan bõrakõlõr. Sõkõ tutunmanõn olmadõğõ bazõ boya
temizleme D Sa 2 diğer bölgelerdeki gevşek yapõşmõş boya kaplamasõ
(yüzeyin kaplamalar ile birlikte hadde pulu, pas ve yabancõ kalmõş
kaplanmamõş maddelerin çoğu uzaklaştõrõlõr. Yüzeydeki herhangi kaplanmõş
kõsõmlarõna bir kalõntõ kirlilik yüzeye sõkõca yapõşmõş olmalõ çelik
uygulanõr) değilse yüzeyden uzaklaştõrõlmalõdõr. yüzeylerin
hazõrlanma
P Sa 2 1/2 B Sa 2 ½ Yüzeye çok sõkõ tutunmuş boya katmanlarõ sõ.
3) 5)
C Sa 2 ½ dokunulmadan bõrakõlõr. Sõkõ tutunmanõn olmadõğõ
DSa 2 ½ diğer bölgelerdeki gevşek yapõşmõş boya
(yüzeyin kaplamalar ile birlikte hadde pulu, pas ve yabancõ
kaplanmamõş maddelerin çoğu uzaklaştõrõlõr. Kalan eser
kõsõmlarõna miktardaki kirlilikler sadece şeritler ve benekler
uygulanõr) şeklinde çok hafif lekeler halinde görünebilir.
3)8)
P Sa 3 C Sa 3 Yüzeye çok sõkõ tutunmuş boya katmanlarõ
5)
D Sa 3 dokunulmadan bõrakõlõr. Sõkõ tutunmanõn olmadõğõ
(yüzeyin diğer bölgelerdeki gevşek yapõşmõş boya
kaplanmamõş kaplamalar ile birlikte hadde pulu, pas ve yabancõ
kõsõmlarõna maddelerin çoğu uzaklaştõrõlõr. Yüzey üniform bir
uygulanõr) metalik renkte olmalõdõr.
3)
P Ma Makine ile P Ma Yüzeye çok sõkõ tutunmuş boya katmanlarõ
5)
bölgesel dokunulmadan bõrakõlõr. Sõkõ tutunmanõn olmadõğõ
aşõndõrma diğer bölgelerdeki gevşek yapõşmõş boya
kaplamalar ile birlikte hadde pulu, pas ve yabancõ
maddelerin çoğu uzaklaştõrõlõr. Kalan eser
miktardaki kirlilikler sadece şeritler ve benekler
şeklinde çok hafif lekeler halinde görünebilir.
3)
PSt 2 El gereçleri C St 2 Yüzeye çok sõkõ tutunmuş boya katmanlarõ
5)
ve motorlu D St 2 dokunulmadan bõrakõlõr. Sõkõ tutunmanõn olmadõğõ
gereçlerle diğer bölgelerdeki gevşek yapõşmõş boya
bölgesel kaplamalar ile birlikte hadde pulu, pas ve yabancõ
temizleme maddelerin çoğu uzaklaştõrõlõr.
3)
PSt 3 C St 3 Yüzeye çok sõkõ tutunmuş boya katmanlarõ
5)
D St 3 dokunulmadan bõrakõlõr. Sõkõ tutunmanõn olmadõğõ
diğer bölgelerdeki gevşek yapõşmõş boya
kaplamalar ile birlikte hadde pulu, pas ve yabancõ
maddelerin çoğu uzaklaştõrõlõr. Ancak yüzey metal
parlaklõğõ elde edilmek üzere St 2 sõnõfõna göre
daha fazla muamele edilmelidir.
Dipnotlar için bir sonraki sayfaya bakõnõz.
Çizelgede verilen dipnotlarõn açõklamalarõ:
1) Kullanõlan sembollerin açõklamalarõ:
P Sa Önceden kaplanmõş yüzeylerin bölgesel üflemeli temizlenmesi ( ISO 8501-2)
P St Önceden kaplanmõş yüzeylerin el gereçleri ve motorlu gereçlerle temizlenmesi (ISO 8501-2)
P Ma Önceden kaplanmõş yüzeylerin makine ile bölgesel aşõndõrõlmasõ ( ISO 8501-2)

18
ICS 87.040 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-4/Nisan 2002

2) Boyanmõş veya boyanmamõş metal kaplamalõ çelik yüzeyler için taraflar arasõndaki anlaşmaya
bağlõ olarak belirli standard yüzey hazõrlama sõnõflarõna benzer uygulamalar gerçekleştirilebilir.
Bu uygulamalarõn verilen şartlar altõnda teknik olarak uygulanabilir olmasõ gerekmektedir.

3) P harfi daha önce kaplanmõş, üzerinde sõkõca yapõşmõş boya kaplamasõ bulunan, ve bu
kaplamanõn yüzeyde kalmasõna müsaade edilen yüzey hazõrlama sõnõfõ için kullanõlõr. Üzerinde
sõkõca yapõşmõş boya kaplamasõ bulunan ve üzerinde hiçbir boya kaplamasõ bulunmayan iki
adet kullanõma hazõrlanmõş yüzey için temel özellikler ilgili kolonlarda ayrõ ayrõ verilmiştir. P
sõnõflarõ yüzey hazõrlanmasõndan sonra kalan boyasõz kõsõmlarõ değil, her zaman tekrar
kaplanacak tüm yüzeyi ifade eder. Yüzeyde kalan boya kaplamalarõnõn muamelesi için ISO
8501-2:1994 madde 4.5'e bakõnõz.

4) Hazõrlanmõş yüzeyin görünümü mevcut kaplamanõn tipi ve şartlarõndan önemli derecede

etkilendiğinden P sõnõflarõ için özel fotoğraf örnekleri verilmemiştir. Üzerinde kaplama
bulunmayan yüzey bölgeleri için bu bölgelere karşõlõk gelen ve kodunda "P" bulunmayan
fotoğraf örnekleri geçerlidir. P sõnõflarõnõn daha da açõklõğa kavuşturulmasõ için bu tip
yüzeylerin uygulama öncesi ve sonrasõnõ gösteren çeşitli fotoğraf örnekleri ISO 8501-2 de
verilmiştir. Fotoğraflarõ mevcut olmayan P Sa 2, P St 2 ve P St 3 sõnõflarõnda kalõntõ
kaplamanõn görüntüsü P Sa 2 1/2 veya P Ma sõnõflarõnõnki ile mukayese olmalõdõr.

5) Boya kaplamalarõ kör, macun bõcağõ ile kaldõrõlamadõğõ takdirde sõkõ yapõşmõş olarak kabul
edilir.

6) Değerlendirmeyi etkileyen faktörlere özel önem verilmelidir.

7) Deney konusu yüzeyde mevcut kaplama hakkõnda aşağõdakilerin bilinmesi yararlõ olur.

a) Boya kaplamanõn (bağlayõcõ ve pigment tipleri) ve metal kaplamanõn tipi, yaklaşõk kalõnlõğõ ve
uygulama tarihi ile birlikte.
b) ISO 4628-3' de tanõmlandõğõ gibi pas sõnõfõ, film korozyonunun ayrõntõlarõ (varsa)
c) ISO 4628-2 tanõmlandõğõ gibi kabarcõklanma derecesi;
d) Yapõşma ( örneğin: ISO 2409 da tarif edildiği gibi deneye tabi tutulduktan sonra), çatlama (
ISO 4628-4 ), pullanma (ISO 4628-5), kimyasal veya diğer kirlilikler için ilave bilgiler ve
herhangi diğer önemli detaylar.

Yüzeye uygulanmasõ planlanan kaplamanõn yüzeyde mevcut kaplama veya önceki

kaplamanõn kalõntõlarõ ile uyumlu olup olmadõğõnõn kontrol edilmesi bir koruyucu boya sistemi
için vazgeçilmez bir adõmdõr.

8) Bu yüzey hazõrlama sõnõfõ inşaat mahallinde sağlanmasõ güç olan özel şartlar altõnda
gerçekleştirilebilir

19
ICS 87.040 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-4/Nisan 2002

Ek C
(Bilgi için)
Yabancõ madde ve tabakalarõn uzaklaştõrõlmasõ için işlemler

1)
Uzaklaştõrõlacak İşlem Açõklamalar
madde
Gres ve yağ Su ile temizleme Deterjan ilave edilen tatlõ su kullanõlõr. Basõnç (< 70 MPa)
(Madde 6.1.1) uygulanabilir. Tatlõ su ile durulanõr.

Buharla temizleme Tatlõ su kullanõlõr. Deterjan ilave edilmemişse, tatlõ su ile durulanõr.
(Madde 6.1.2)

Emülsiyonla Tatlõ su ile durulanõr.

temizleme
(Madde 6.1.3)

Alkali ile temizleme Kuvvetli alkali çözeltileri kullanõlmasõ halinde aluminyum, çinko ve
(Madde 6.1.4) diğer belli metal kaplama tipleri korozyona uğrayabilirler. Tatlõ su
ile durulanõr.

Organik çözücü ile Organik çözücülerin çoğu sağlõğa zararlõdõr. Temizlik kumaş
temizleme parçalarõ kullanõlarak yapõlõyorsa kullanõlan kumaş parçasõ sõk
(Madde 6.1.5) aralõklarla yenilenmelidir. Aksi takdirde gres ve yağlõ kirlilikler
uzaklaştõrõlamayacak çözücü buharlaştõktan sonra yayõlmõş bir film
olarak kalacaktõr.
Suda Su ile temizleme Tatlõ su kullanõlõr. Basõnç (< 70 MPa) uygulanabilir.
çözünebilir (Madde 6.1.1)
kirlilikler
(örneğin tuz) Buharla temizleme Tatlõ su ile durulanõr.
(Madde 6.1.2)

Alkali ile temizleme Kuvvetli alkali çözeltileri kullanõlmasõ halinde aluminyum, çinko ve
(Madde 6.1.4) diğer belli metal kaplama tipleri korozyona uğrayabilirler. Tatlõ su
ile durulanõr.Tatlõ su ile durulanõr.

Hadde pulu Asitle dağlama Bu işlem normal olarak sahada uygulanmaz. Tatlõ su ile durulanõr.
(Madde 6.1.8)

Kuru aşõndõrõcõ Saçma veya kum taneli aşõndõrõcõ maddeler kullanõlõr. Yüzeyde
üflemeyle temizleme kalan toz ve gevşek tutunmuş malzemeler kuru yağsõz basõnçlõ
(Madde 6.2.3.1) hava ile üfleyerek veya vakum uygulayarak temizlenmelidir.

Islak aşõndõrõcõ Tatlõ su ile durulanõr.

üflemeyle
temizleme
(Madde 6.2.3.3)

Alevle dağlama Yanma işleminin kalõntõlarõ mekanik temizleme ile giderilmeli ve

(Madde 6.3) bunu takiben toz ve gevşek depozitler yüzeyden temizlenmelidir.

20
ICS 87.040 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-4/Nisan 2002

1)
Uzaklaştõrõlacak İşlem Açõklamalar
madde
Pas Hadde pulu için
uygulanan aynõ
yöntemler ,ayrõca:

Motorlu gereçlerle Gevşek paslõ bölgelerde, mekanik fõrçalama kullanõlabilir. Sõkõ

temizleme yapõşmõş paslarõn taşlanmasõ gerekebilir. Toz ve gevşek depozitler
(Madde 6.2.2) yüzeyden uzaklaştõrõlmalõdõr.

Su üflemeli Gevşek pasõn uzaklaştõrõlmasõ için kullanõlõr. Çeliğin yüzey profili bu

temizleme işlemden etkilenmez.
(Madde 6.2.3.4.2)

Nokta üflemeli Bölgesel paslarõn uzaklaştõrõlmasõ için uygulanõr.

temizleme
(Madde 6.2.3.4.2)
Boya Soymak Organik çözücülere duyarlõ kaplamalar için çözücü bazlõ pastalar
kaplamalarõ (Madde 6.1.7) kullanõlõr. Kalõntõlar çözücüyle durulanarak uzaklaştõrõlõr.
Sabunlaşabilen kaplamalar için alkali pastalar kullanõlõr. Tatlõ su ile
tamamen durulanõr. Bu işlem küçük bölgelere uygulanõr.

Kuru aşõndõrõcõ ile Saçma veya kum taneli aşõndõrõcõ maddeler kullanõlõr. Yüzeyde
üflemeyle temizleme kalan toz ve gevşek tutunmuş malzemeler kuru yağsõz basõnçlõ
(Madde 6.2.3.1) hava ile üfleyerek veya vakum uygulayarak temizlenmelidir

Islak aşõndõrõcõ Tatlõ su ile durulanõr.

üflemeyle temizleme
(Madde 6.2.3.3)

Su üflemeli Zayõf yapõşmõş boya kaplamalarõnõn uzaklaştõrõlmasõ için uygulanõr.

temizleme Sõkõ yapõşmõş kaplamalar için çok yüksek basõnçlõ (>170 MPa)
(Madde 6.2.4) temizleme uygulanabilir.

Gezdirmeli üflemeli Kaplamalarõn pürüzlendirilmesi için veya en üst tabaka kaplamanõn

temizleme uzaklaştõrõlmasõ için uygulanõr.
( Madde 6.2.3.4.1)

Nokta üflemeli Bölgesel kaplama kõsõmlarõnõn uzaklaştõrõlmasõ için uygulanõr.

temizleme
( Madde 6.2.3.4.2)
Çinko korozyon Gezdirmeli üflemeli Çinko yüzeylerin gezdirmeli üflemeli temizlenmesinde aluminyum
ürünleri temizleme oksit (korindon), silikatlar ve olivin kumu kullanõlabilir.
(Madde 6.2.3.4.1)

Alkali ile temizlemeAşõndõrõcõ maddeler emdirilmiş sentetik ovma bezi % 5 (m/m) lik
(Madde 6.1.4) amonyak çözeltisine batõrõlarak çinko korozyonunun bölgesel
lekelerinin temizlenmesinde kullanõlabilir. Daha geniş yüzeyler için
alkali temizleyiciler kullanõlabilir. Çinko yüksek pH larda korozyona
uğrar.
1) Durulanma ve kurulama esnasõnda, yarõklõ ve perçinli yapõlara özellikle dikkat edilmelidir.

21
ICS 87.040 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-4/Nisan 2002

Ek D
(Bilgi için)
Bibliyografya
[1] ISO 4618-1: 1984, Paints and varnishes -- Vocabulary -- Part 1: General terms.

[2] ISO 4618-2:1984, Paints and varnishes -- Vocabulary -- Part 2: Terminology relating to initial
defects and to undesirable changes in films during ageing.

[3] ISO 9000-1: 1994, Quality management and quality assurance standards -- Part 1: Guidelines
for selection and use.

[4] ISO 9001: 1994, Quality systems -- Model for quality assurance in design, development,
production, installation and servicing.

[5] ISO 9002: 1994, Quality systems -Model for quality assurance in production installation and
servicing.

[6] ISO 9003: 1994, Quality systems -Model for quality assurance in final inspection and test.

[7] ISO 9004-1:1994, Quality management and quality system elements -- Part 1: Guidelines.

[8] ISO 9004-2:1991, Quality management and quality system elements -- Part 2: Guidelines for
services.

[9] EN 971- 1: 1996, Paints and varnishes -- Terms and definitions for coating materials -- Part 1:
General terms.

[10] Japon standardõ JSRA / SPSS 1984.

[11] SSPC: Vol. 1, Vol. 2, Vis- 1- 1990.

[12] NACE: RP o172,-72, RP 0175- 75, RP 0170- 70.

[13] SABS 0120: Bölüm 3, HC- 1988.

22
ICS 87.040 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-4/Nisan 2002

Ek E
(Bilgi için)
Terimlerin Alfabetik İndeksi
Bu alfabetik indeks listelenmiş terimleri için daha fazla bilgi edinilebilecek diğer Uluslararasõ
Standartlarõn referans numaralarõnõ verir.

Alevle dağlama ISO 8501-1

Ani soğutulmuş demirkumu ISO 11124-2

Aşõndõrõcõlõ üflemeli temizleme ISO 8504-2

Bakõr izabe cürufu ISO 11126-3

Demir ocağõ cürufu ISO 11126-6

Düşük karbonlu dökme çelik saçmasõ ISO 11124-4

El gereçleri ile temizleme ISO 8504-3

Erimiş alimünyum oksit ISO 11126-7

Hazõrlama sõnõfõ bak yüzey hazõrlama

sõnõfõ

Kabarcõklanma bak. kabarcõklanma

derecesi

Kabarcõklanma derecesi ISO 4628-2

Kaplanmõş çeliklerde paslanma derecesi ISO 4628-3

Kesik-çelik tel ISO 11124-5

Kömür ocağõ cüruf ISO 11126-4

Kraking bak Kraking derecesi

Kraking derecesi ISO 4628-4

Kullanõma hazõrlanmõş çelik yüzeylerde klorür tayini ISO 8502-2

Kullanõma hazõrlanmõş çelik yüzeylerde yoğunlaşma tayini ISO 8502-4

Kullanõma hazõrlanmõş çelik yüzeylerde demir korozyon ürünleri tayini ISO/TR 8502-1

Kullanõma hazõrlanmõş çelik yüzeylerde toz tayini ISO 8502-3

Motorlu gereçlerle temizleme ISO 8504-3

Nikel rafineri cürufu ISO 11126-5

Olivin kumu ISO 11126-8

Pas derecesi - kaplanmõş çelik bak paslanma derecesi

23
ICS 87.040 TÜRK STANDARDI TS EN ISO 12944-4/Nisan 2002

- kaplanmamõş çelik ISO 8501-1

Pullaşma bak. pullaşma derecesi

Pullaşma derecesi ISO 4628-5

Sõcak daldõrmalõ galvanizleme ISO 1461

Üflemeli temizleme bak . aşõndõrõcõlõ

üflemeli temizleme
Yüksek karbonlu dökme çelik saçmasõ veya kumu ISO 11124-3

Yüzey hazõrlama sõnõfõ ISO 8501-1, ISO 8501-2

Yüzey profili ISO 8503-1- ISO 8503-4

Yüzey profil komparatörü

- uygulama ISO 8503-2

- kalibrasyon ISO 8503-3, ISO 8503-4

- özellikler ISO 8503-1

Termal püskürtme ISO 2063

24