Materiał edukacyjny 13/16

Historia i najważniejsze wydarzenia w dziejach marki ATLANTIC

Zegarki marki Atlantic cieszą się nad Wisłą dużą popularnością. Po raz pierwszy, czasomierze
sygnowane charakterystycznym logotypem cyrkla pojawiły się w naszym kraju w I połowie lat 50.
ubiegłego stulecia, stając się z miejsca PRL-owskim wyznacznikiem luksusu. Nie powinno to
zanadto dziwić. Na zdominowanym przez radzieckie wyroby rynku, stosunkowo łatwo dostępny
czasomierz o zachodniej proweniencji musiał być – i był - obiektem marzeń.

Dzisiaj, dla wielu rodzimych miłośników urządzeń do odmierzania czasu zegarek marki Atlantic to
często pierwszy szwajcarski czasomierz jaki posiadali lub cenna rodzinna pamiątka.

Historia czasomierzy Atlantic sięga II połowy XIX

wieku, tj. epoki utożsamianej we współczesnej
historiografii ze wzmożonym rozwojem przemysłu i
coraz prężniej zachodzącymi zmianami kulturowymi.
Spółka została założona w 1888 roku z inicjatywy
Eduarda Kummera, a jej siedzibą była położona niedaleko Grenchen miejscowość Bettlach.
1
MECENASI WYDARZENIA:
Pierwotnie, spółka nie nosiła znanej dzisiaj nazwy, a szyld nad drzwiami wytwórni głosił, iż zakład
należy do przedsiębiorstwa Eduard Kummer Bettlach, znanego szerzej jako EKB.

Eduard Kummer urodził się 16 marca 1845

we wspomnianej już wyżej miejscowości
Bettlach. Jak sugeruje część opracowań
przedstawiających jego sylwetkę, mając
niespełna 15 lat wyemigrował on do
Francji, gdzie w położonej w Burgundii
miejscowości Charquemont rozpoczął
praktykę zegarmistrzowską w atelier
jednego z mistrzów. Po powrocie do
ojczyzny, Kummer pałał się wiele lat niezwiązanymi ze sztuką zegarmistrzowską zajęciami.

Eduard powrócił do zegarmistrzostwa

dopiero w 1882 roku. Rozpoczął on
wówczas pracę w pracowni spółki
Obrecht & Cie, gdzie też
najprawdopodobniej szybko
awansował zdobywając możliwość
czerpania korzyści z części udziałów.

Warto pamiętać, iż XIX wieczna Szwajcaria była jednym z biedniejszych regionów na mapie
ówczesnego świata. Kraj ten opierał się niemal do końca XIX stulecia na hodowli i rolnictwie.

Powszechną praktyką wśród biedniejszych warstw chłopskich było sezonowe zatrudnianie się w
lokalnych fabrykach produkujących czasomierze w ramach tzw. systemu nakładczego, tj. pracy w
domu na rzecz zleceniodawcy. System ten dawał możliwość dodatkowego zarobku – tak
pożądanego w okresie jesienno-zimowym, gdy dochody związane z rolnictwem niemal całkowicie
zanikały. Z biegiem czasu, część z osób preferujących taki charakter pracy znalazła stałe
zatrudnienie w fabrykach i manufakturach.
W 1888 roku włodarze miasta Bettlach zwrócili się do zdobywającego lokalnie coraz większą
renomę Kummera z propozycją współpracy. W zamian za ustępstwa podatkowe i odstąpienie mu
działki (najprawdopodobniej za symboliczną kwotę), spalonej dwa lata wcześniej w wyniku pożaru
wsi, miał on podjąć inicjatywę wzniesienia w okolicy fabryki produkującej zegarki. Nowa
manufaktura miała pomóc w zwalczaniu wszechobecnego bezrobocia i przynieść popadającej w
coraz głębszy kryzys miejscowości popularność.

Początkowo, podobnie jak większość ówczesnych producentów, Kummer skupił się na produkcji
podzespołów i półfabrykatów dla mniej lub bardziej renomowanych producentów. Wśród nich,
warto wymienić takie marki jak Longines czy założoną w tym samym roku we wspomnianym
Grenchen markę Certina.

Niewielki, zatrudniający niespełna 20

osób zakład, z biegiem czasu zyskał coraz
większą renomę, a zaoszczędzone
fundusze można było przeznaczyć na
rozwój spółki. Nieustające inwestycje w
mechanizację zaczęły przynosić wymierne
korzyści. Około 1905 roku, miejscowość
wraz ze zlokalizowaną w okolicy fabryką
została poddana elektryfikacji.

Jak zostało już wspomniane, powszechnie dzisiaj rozpoznawalny znak handlowy marki Atlantic nie
towarzyszył tej marce spod szwajcarskiego Grenchen od początku. Pierwsze zmiany zaszły
najprawdopodobniej już w latach 90. XIX wieku. Źródła podają na ten temat jednak rozbieżne
informacje, a ogromna liczba znaków handlowych opatentowanych przez Kummera uniemożliwia
dokonania rzetelnej analizy bez zagłębienia się w szczegółową kwerendę archiwalną.
3
MECENASI WYDARZENIA:
Pierwszą marką produkowaną w zakładach EKB
wydaje się być pojawiający się od II poł. lat 90
XIX wieku brand Ariston. Około 1905 roku, na
rynku pojawiły się kolejne submarki EKB, w tym
Eximia, Speciosa czy Veiridca. W rok później,
światło dziennie ujrzały z kolei marki Esperanto,
Alacris czy Integra.

Nie popadając w „szczegółomanię” wystarczy

wspomnieć, iż do najbardziej rozpoznawalnych i
najczęściej wykorzystywanych znaków
handlowych spółki EKB należały marki takie jak
Ariston i zarejestrowany ok. 1915 roku Inventic.

Bazując na zachowanych do dzisiaj

opracowaniach można przypuszczać, iż
początek XX wieku sprzyjał rozwojowi tej
szwajcarskiej manufaktury. Spółka uzyskała szereg wyróżnień na międzynarodowych targach, a
umiejętnie prowadzone inwestycje pozwoliły rozbudować wytwórnię o drugą, zlokalizowaną we
francuskim Besancon fabrykę. W przededniu I wojny światowej, spółka zatrudniała już ponad 700
pracowników na różnym szczeblu.

Wśród najbardziej prestiżowych nagród przyznanych spółce Kummera warto wspomnieć o

wyróżnieniu przyznanym w 1910 roku w trakcie targów w
Brukseli, czy też o nagrodzie Grand Prix zdobytej w trakcie
międzynarodowej wystawy w Turynie w roku 1911.
Lata 30. XX wieku nie charakteryzowały się jednak pozytywną
dla przemysłu dóbr luksusowych koniunkturą. Wszechobecny
kryzys gospodarczy dawał o sobie znać w każdej z możliwych
sfer życia. Przemysł zegarmistrzowski dosięgnęła więc
gospodarcza stagnacja, mająca się jeszcze pogłębić
w zbliżających się latach II wojny światowej.
Poważne problemy finansowe i trudności z realizowaniem zobowiązań gwarancyjnych, które
nawiedzały spółkę Krammera już od lat 20. XX wieku, zmusiły zarząd firmy do sprzedaży udziałów
na rzecz konsorcjum ASUAG (Allgemeine Schweizerische Uhrenindustrie AG). Ostatecznym ciosem
przypieczętowującym utratę niezależności spółki EKB było oszustwo finansowej na wysokość blisko
500 000 franków, którego w 1927 roku dopuścił się jeden z zasiadających najprawdopodobniej w
zarządzie spółki pracowników.

Spółka została podzielona na dwa osobne organy. Dział zajmujący się tworzeniem półfabrykatów
stał się częścią Ebauche S.A (łączącej już podówczas kilkunastu mniejszych producentów). Dział
produkcji czasomierz kontynuował z kolei produkcję jako ED. Kummer S.A.

Pierwszy czasomierz sygnowany znakiem Atlantic pojawił się w 1932 roku. Był to zarazem jeden z
pierwszych, wodoodpornych chronografów na świecie. Nie oznacza to jednak, iż wspomniane
wcześniej submarki oraz ich potencjał marketingowy zostały całkowicie porzucone. Produkcja
czasomierzy pod marką Inventic trwała najprawdopodobniej aż do lat 70. XX wieku.

5
MECENASI WYDARZENIA:
Popularność kolekcji Atlantic sprawiła,
iż w 1952 roku marka ED. Kummer S.A.
przyjęła nazwę Atlantic jako znak
handlowy. Od tej chwili, spółka
pojawia się w rejestrach handlowych
pod nazwą Atlantic Watch Ltd.

Zaprezentowana jeszcze w latach 40.

XX wieku seria Atlantic Worldmaster
jest do dzisiaj głównym filarem
popularności marki. Warto w tym
miejscu zwrócić uwagę na fakt, iż
pojawiające się regularnie na rynku
wtórnym lub w prywatnych kolekcjach
czasomierze Atlantic Weltmeister lub
Varldsmastarur to wersje modelu
Worldmaster dedykowane na inne,
aniżeli anglojęzyczne rynki, tj. kolejno
niemieckojęzyczne i skandynawskie.

Oczywiście, znany wśród kolekcjonerów model Worldmaster nie jest jedyną, sygnowaną znakiem
handlowym Atlantic serią czasomierzy wyprodukowanych przez szwajcarskiego producenta. Na
przestrzeni minionych lat, powstały dziesiątki różniących się charakterem i stylem modeli.
Począwszy od charakterystycznych dla lat 70. ubiegłego wieku futurystycznych „kostek”, po
klasyczne i nawiązujące do lat 50. i 60. eleganckie zegarki garniturowe.

Wśród nich, na uwagę zasługują takie linie jak:

• Atlantic DATOMATIC,
• Atlantic FABULOSA
• Atlantic MILANO
• Atlantic V.I.P
• Atlantic PRECISION
 • Atlantic SKIPPER
• Atlantic PRIMA
• Atlantic ROYAL
• Atlantic D- MASTER
• Atlantic SAILMASTER
• Atlantic SPEEDWAY
• Atlantic TRAVELMATE
• Atlantic TOWNCLUB
• Atlantic Varldsmastarur
JET SUPER
• Atlantic Worldmaster SUPER

Jak i wiele, wiele innych.

Warto zwrócić uwagę na fakt, iż

część sygnowanych znakiem Atlantic
czasomierzy była opatrzona
enigmatycznie brzmiącą sygnaturą
Super. Linia Super, była uznawana za serię czasomierzy wykonanych z jeszcze wyższą starannością,
a ich mechanizmy miały przejść dokładniejszą kontrolę jakości. Z perspektywy czasu trudno orzec,
na ile był to stosunkowo tani chwyt marketingowy a na ile faktycznie osobne serie znanych modeli.

Bez względu na rodzaj wypustu czasomierzy sygnowanych logo Atlantic, znakomita większość z
nich wyposażona została w kilka sprawdzonych mechanizmów. Na przełomie lat 50. oraz 60. do
najczęściej wykorzystywanych w zegarkach Atlantic werków należały mechanizmy firm ETA oraz AS
Schild, konkretnie kalibry: ETA 1100, ETA 1113, AS 1188, AS 1604. Do nieco rzadziej spotykanych w
modelach tej marki należą mechanizmy Felsa.

7
MECENASI WYDARZENIA:
 Dzisiaj, producent ten wykorzystuje m.in. mechanizmy
Unitas, kwarcowe mechanizmy Ronda, oraz - podobnie
jak ponad pół wieku temu, werki firmy ETA.

Opieranie funkcjonalności swoich

czasomierzy na konstrukcjach uznanych
producentów nie dyskwalifikuje jednak
spółki Atlantic w aspiracjach do miana
jednego z czołowych innowatorów w
świecie mechaniki precyzyjnej. W latach
60. XX wieku, spółka Atlantic
opatentowała system pozwalający na
szybką zmianę daty przy użyciu koronki
nastawczej. To rewolucyjne rozwiązane
jest z powodzeniem wykorzystywane
także współcześnie.

U progu lat 90. XX wieku, zainteresowanie spółki rynkiem Europy środkowo wschodniej znacząco
spadło. Był to jednak krótki epizod spowodowany najprawdopodobniej trudną sytuacją
gospodarczą tej części kontynentu. Wykupiona w międzyczasie przez koncern UVB firma powróciła
do Polski już w 1998 roku, święcąc coraz większe triumfy i ciesząc się wśród użytkowników
czasomierzy niesłabnącym zainteresowaniem.
W 2008 roku, siedziba spółki
Atlantic została przeniesiona do
wykupionych od spółki Enicar hal
oraz biurowców zlokalizowanych w
mieście położonym w okolicy Berna
Lengnau.

Niespełna 2 lata temu, spółka Atlantic obchodziła swoje 130 urodziny.

Z tej okazji, producent zaprezentował wyjątkowy model Altantic Manufacture. Jubileuszowy,

dopracowany stylistycznie czasomierz został wykonany w dwóch wersjach - z mechanizmem z
manualnym oraz automatycznym naciągiem sprężyny napędowej.

Zegarek został zaprojektowany

w stylu retro, a wspomniane
mechanizmy zostały zamknięte
w kopercie nawiązującej do
czasomierzy kieszonkowych z
otwieranym deklem.

9
MECENASI WYDARZENIA:
Ambasadorem marki Atlantic już od wielu lat
jest utytułowany polski kierowca rajdowy,
Krzysztof Hołowczyc.

Dzieli on ten tytuł ze szwajcarską modelką i

kierowcą Christiną Surer.

Jednym z najnowszych i zarazem najbardziej

skomplikowanych zegarków pod względem
technicznym, jakie dotychczas zaprezentowała
marka Atlantic, jest model Atlantic Chronograph
Moonphase Automatic.

Beniamin Czapla

Koniec

Informacje o wydarzeniu i pozostałe materiały edukacyjne tu:

Wielka matura z wiedzy o zegarkach – 2. Edycja

PATRONI WYDARZENIA:

PATRONAT HONOROWY: