Bài 3: CUỘN DÂY

I ./ Tổng quát :
1/. Cấu Tạo – Ký hiệu:

Cuộn cảm gồm 1 dây điện quấn nhiều vòng liên tiếp
nhau trên một lõi. Lõi có thể là không khí (ống rỗng)
là sắt bụi hay sắt lá.
b. Hình dạng - ký hiệu :

Hình Hình Hình

1a 1b 1c

Hình Hình Hình Hình

1d 1e 1f 1g

Cuộn dây lỏi Cuộn dây lỏi Cuộn cảm lõi sắt lá
sắt bụi sắt lá
thường dùng trong
L L L
mạch điện tần số thấp,
Cuộn dây lỏi sắt bụi Cuộn dây lỏi sắt lá
lõi sắt bụi cho tần số
Cuộn dây lỏi
không khí điều chỉnh được điều chỉnh được cao và lõi không khí
L L cho tần số rất cao.

Hình 1: Hình dạng và ký hiệu cuộn cảm

Hình 2: Cuộn cảm trong ĐTDD
 2./ Cách đọc giá trị cuộn dây:
a. Cách ghi bằng vòng màu:
Cuộn dây cũng sử dụng nguyên tắc ghi vạch màu như điện
trở. Cách đọc như đọc điện trở. Tuy nhiên đơn vị của cuộn
dây là µH.
Vòng màu thứ 1 ghi số thứ nhất
Vòng màu thứ 2 ghi số thứ hai

Vòng màu thứ 3 chỉ hệ số nhân

Vòng màu thứ 4 chỉ hệ số sai số
b. Cách ghi bằng chấm màu:

Chấm màu lớn: Hệ số nhân

Chấm màu nhỏ thứ 2: Số thứ hai

Chấm màu nhỏ thứ 1: Số thứ nhất

 3./ Các thông số kỹ thuật của cuộn dây:
Khi sử dụng cuộn dây ta cần quan tâm đến các thông số do
nhà sản xuất qui định
a. Hệ số tự cảm:
Là đại lượng đặc trưng của cuộn dây khi nó đáp ứng
với từ trường và điện trường.
Đơn vị tính là Henry, viết tắt là (H). Ngoài ra còn có
các đơn vị ước số khác như:
+ 1mH = 10-3 H.
+ 1µH = 10-6H.
b. Nội trở của cuộn dây:
Là giá trị điện trở của dây dẫn tạo nên cuộn dây.
Ký hiệu là (r).
Trong ngành điện tử dân dụng các cuộn dây được sử dụng
thường có hệ số tự cảm nhỏ nên điện trở nội rất nhỏ. Do đó,
các cuộn dây không ghi giá trị nội trở (xem như nội trở bằng
0).

c. Khả năng chịu đựng dòng điện:

Khi hoạt động sẽ có dòng điện đi qua cuộn dây. Nếu dòng
điện đi qua cuộn dây quá lớn sẽ làm đứt cuộn dây nên
người ta quy định dòng điện cực đại của cuộn dây.
II. Hiện tượng cảm ứng điện từ:
1. Định luật Faraday:
Phát biểu Định luật Faraday :
Nếùu có từ thông  biến thiên qua cuộn dây thì hai đầu cuộn
dây sẽ sinh ra Sức điện động cảm ứng. Sức điện động cảm
ứng tỷ lệ với tốc độ biến thiên của từ thông  và số vòng
quấn của cuộn dây .

c. Biểu thức :  = n ddt

ứng

Trong đó:
 N : Số vòng dây
 D : Độ biến thiên của từ thông
 Định luật Lenz : Quy tắc tổng quát để tìm chiều của
dòng điện cảm ứng đã được Viện sĩ Nga Emili -
Khrixtianovits - Lenx (1804 - 1865) nêu ra vào năm
1833.
Phát biểu định luật Lenz :
Khi có từ trường biến thiên qua cuộn dây thì trong
cuộn dây sinh ra dòng điện cảm ứng. Chiều của
dòng điện ứng là chiều của dòng điện chạy trong
cuộn dây đềû tạo ra từ trường chống lại từ trường
sinh ra nó .