Professional Documents
Culture Documents
จรรยาบรรณการจ้างลูกจ้างทำงานบ้าน
จรรยาบรรณการจ้างลูกจ้างทำงานบ้าน
การจ้างลูกจ้างทางานบ้าน
ในประเทศไทย
สารบัญ
ส่วนที่ 3 หน้า 6
• แนวทางการดาเนินงาน
บทนา
งานบ้าน แม้ว่ามิได้มีวัตถุประสงค์ในทางธุรกิจโดยตรง แต่ก็เป็นงานที่
แบ่งเบาภาระ และอานวยประโยชน์แก่สมาชิกในครัวเรือน ซึ่งล้วนแต่เป็นผู้ที่มี
บทบาทส าคั ญ ต่ อ เศรษฐกิ จ ของประเทศ จึ ง ถื อ ได้ ว่ า งานบ้ า นเป็ น งานที่
สนับสนุนให้เกิดการพัฒนาทั้งเศรษฐกิจของครัวเรือน ของประเทศและของโลก
แต่ที่ผ่านมาแรงงานทางานบ้านไม่ได้รับการยอมรับว่าเป็นแรงงาน จึงไม่ได้รับ
การคุ้ ม ครองสิ ท ธิ ต ามกฎหมายแรงงานเท่ า เที ย มกั บ แรงงานกลุ่ ม อื่ น ๆ
นอกจากนั้นลูกจ้างทางานบ้านส่วนมากยังเป็นแรงงานหญิง ทางานอยู่ในบ้าน
นายจ้างจึงมีความเสี่ยงสูง ที่จะถูกล่วงละเมิดทั้งทางร่างกาย จิตใจ และทางเพศ
ปั จ จุ บั น ประเทศไทยมี ก ฎกระทรวง ฉบั บ ที่ 14 (พ.ศ. 2555) ออกตาม
ความในพระราชบัญญัติคุ้ มครองแรงงาน พ.ศ. 2541 (รายละเอี ยดดู ได้ จาก
ภาคผนวก 1) เป็นกฎหมายหลักในการคุ้มครองลูกจ้างทางานบ้าน ซึ่งนายจ้าง
ทุกคนจะต้องปฏิบัติตาม แต่ที่ผ่านมากฎหมายฉบับนี้ยังไม่เป็นที่รู้จักแพร่หลาย
ในหมู่นายจ้างและลูกจ้าง ทาให้ลูกจ้างทางานบ้านในประเทศไทยส่วนใหญ่ยัง
ไม่ ไ ด้ รั บ สิ ท ธิ ต ามที่ ก ฎหมายก าหนด เพื่ อ ให้ ลู ก จ้ า งท างานบ้ า น ได้ รั บ สิ ท ธิ
สวั ส ดิ ก าร อย่ า งเป็ น ธรรมและมี คุ ณ ภาพชี วิ ต ที่ ดี สภาองค์ ก ารนายจ้ า งแห่ ง
ประเทศไทย คณะกรรมการสมานฉั น ท์ แ รงงานไทย สมาพั น ธ์ แ รงงาน
รัฐวิสาหกิจสัมพันธ์ เครือข่ายลูกจ้างทางานบ้านในประเทศไทย กองคุ้มครอง
แรงงานนอกระบบ กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน กระทรวงแรงงาน มูลนิธิ
เพื่ อ การพั ฒ นาแรงงานและอาชี พ และภาคประชาสั ง คมที่ เ กี่ ย วข้ อ ง จึ ง ได้
ร่วมกันพัฒนาจรรยาบรรณการจ้างลูกจ้างทางานบ้านในประเทศไทยขึ้น เพื่อ
ส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตของลูกจ้างทางานบ้าน รวมทั้งยกระดับการจ้าง
ลูกจ้างทางานบ้านในประเทศไทยต่อไป
การจ้ า งท างานบ้ า นเป็ น การจ้ า งงานในครั ว เรื อ น ซึ่ ง ต้ อ งอาศั ย ความ
ไว้ ว างใจ และความเกื้ อ กู ล ของทั้ ง นายจ้ า งและลู ก จ้ า งเป็ น พื้น ฐาน เพื่ อ ช่ ว ย
ส่งเสริมความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างลูกจ้างและนายจ้าง คณะผู้จัดทาจึงได้กาหนด
ข้อปฏิบัติของทั้งสองฝ่ายไว้ในจรรยาบรรณฉบับนี้
1
จรรยาบรรณนี้
เป็ น หลั ก การพื้ น ฐานว่ า ด้ ว ยการจ้ า ง และการคุ้ ม ครองลู ก จ้ า ง
ทางานบ้านในประเทศไทย เพื่อให้สอดคล้องกับหลักสิทธิมนุษยชน
และมาตรฐานแรงงานสากล
ไม่ ใ ช่ข้ อ บัง คั บ ตามกฎหมาย แต่ เป็น แนวทางส่ ง เสริ ม ให้ ก ารจ้ า ง
ลู ก จ้ า งท างานบ้ า นสอดคล้ อ งกั บ หลั ก กฎหมาย ซึ่ ง นายจ้ า งและ
ลูกจ้างยอมรับและปฏิบัติตามด้วยความสมัครใจ
ช่วยป้องกันการบังคับใช้แรงงาน การคุกคามทางเพศ และการค้า
มนุษย์
ก าหนดขึ้ น โดยความร่ ว มมื อ ของภาครั ฐ ภาคเอกชน และภาค
ประชาสังคมที่เกี่ยวข้อง
วัตถุประสงค์
เพื่อให้มีแนวปฏิบัติที่เป็นธรรมในการจ้างลูกจ้างทางานบ้าน
ส่งเสริมความสัมพันธ์อันดีระหว่างนายจ้างกับลูกจ้าง
ส่ ง เสริ ม ให้ ลู ก จ้ า งท างานบ้ า นมี คุ ณ ภาพชี วิ ต ที่ ดี ได้ รั บ สิ ท ธิ
ประโยชน์ไม่น้อยกว่ากฎหมายตามหลักจรรยาบรรณนี้
ขอบเขตการใช้งาน
จรรยาบรรณนี้ใช้กับลูกจ้างทางานบ้าน ซึ่งหมายถึงบุคคลที่
ทางานในบ้าน หรืองานอื่น ๆ เกี่ยวกับงานบ้าน ในบริเวณที่พัก
อาศัย ตามที่ได้รับมอบหมาย โดยได้รับค่าจ้างเป็นการตอบแทน
และงานบ้านดังกล่าวต้องไม่มีการประกอบธุรกิจรวมอยู่ด้วย
2
ส่วนที่ 2
สิ่งทีน
่ ายจ้างพึงปฏิบต
ั ิ
1.สัญญาจ้าง
เนื่องจากงานบ้านมีความหลากหลาย และมีรายละเอียดของงานที่มิได้มีแบบแผน
เช่น เดี ย วกับ งานอุต สาหกรรม เพื่อ ลดข้ อ ขั ด แย้ งที่อ าจเกิด ขึ้ น และเพื่ อ ให้ เกิ ด
ความเข้าใจที่ตรงกันทั้ง 2 ฝ่าย
นายจ้างพึงจัดทาเอกสารสัญญาจ้างที่ระบุรายละเอียดเกี่ยวกับสภาพการทางาน
เงื่อนไขการจ้าง กฎระเบียบที่จาเป็น ค่าจ้าง และสิทธิประโยชน์จากการทางานที่
ลูกจ้างพึงได้รับ
นายจ้างพึงจัด ทาเอกสารสัญญาจ้างเป็น 2 ฉบับ มีข้ อความถูกต้อ งตรงกัน โดย
จัดทาทั้งฉบับภาษาไทยและภาษาที่ลูกจ้างเข้าใจได้ และควรให้ลูกจ้างอ่านและ
ทาความเข้าใจข้อความในสัญญา และยอมรับเงื่อนไขก่อนที่จะลงลายมือชื่อ และ
เก็บรักษาไว้ฝ่ายละหนึ่งฉบับ
4.การไม่เลือกปฏิบตั ิ
นายจ้างพึงปฏิบัติต่อลูกจ้างทางานบ้านโดยปราศจากการเลือกปฏิบัติ ไม่ว่าเพราะ
เหตุแห่ง ความแตกต่า งในเรื่อ งถิ่ นก าเนิ ด เชื้อ ชาติ สีผิว ภาษา เพศ เพศสภาพ
ความพิการ สภาพทางกาย หรือสุขภาพ ฐานะทางเศรษฐกิจ หรือสังคม สถานะ
ของบุ ค คล การศึ ก ษา ความเชื่ อ ทางศาสนา ความคิ ด เห็ น ทางการเมื อ ง หรื อ
สถานภาพอื่น รวมทั้งการเป็นสมาชิกขององค์การลูกจ้าง
5.การลาคลอด
นายจ้างพึงให้แรงงานหญิงได้ตรวจสุขภาพครรภ์และลาคลอดได้ ในกรณีลูกจ้าง
ชาย นายจ้างพึงให้สิทธิลาเพื่อดูแลภรรยาและบุตรหลังคลอด
3
สิ่งทีน
่ ายจ้างพึงปฏิบต
ั ิ
6.การคุ้มครองความปลอดภัย อาชีวอนามัย
และสภาพแวดล้อมในการทางาน
นายจ้ า งพึ ง อธิ บ าย ให้ ข้ อ มู ล และส่ ง เสริ ม เรื่ อ งสุ ข ภาพความปลอดภั ย ในการ
ทางาน รวมทั้งจัดอุปกรณ์ป้องกันอันตรายในการทางานให้แก่ลูกจ้างด้วย และ
ในกรณี ที่ลู ก จ้างได้ รับ อันตราย หรือ เจ็บป่ ว ยเนื่อ งจากการทางาน นายจ้า งพึง
ช่วยเหลือในเรื่องค่ารักษาพยาบาล หรือเงินช่วยเหลืออย่างอื่นเท่าที่จาเป็น
7.การคุ้มครองความเป็นส่วนตัว
นายจ้างพึงให้ความเคารพในสิทธิความเป็นส่วนตัวของลูกจ้างทางานบ้าน เช่น
การนับ ถือศาสนาและการปฏิบัติศาสนกิจ การเก็บรัก ษาทรัพย์สินส่วนตัวไว้กับ
ตนเอง เป็นต้น
8.โอกาสในการพัฒนาด้านอาชีพและการศึกษา
นายจ้า งพึงส่งเสริมลู ก จ้า งทางานบ้ า นให้มีโ อกาสได้ รับ การศึกษา แลกเปลี่ ย น
เรียนรู้ พัฒนาทักษะฝีมือ และฝึกอบรม เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการทางาน
9.หลักประกันสังคม
นายจ้างพึงจัดสวัสดิการ และสนับสนุนให้ลูกจ้างเข้าถึงประกันสังคม รวมทั้ง
สวัสดิการอื่น ๆ ที่รัฐจัดให้
10.การเลิกจ้าง
นายจ้างพึงตรวจสอบข้อเท็จจริงด้วยเหตุผลอย่างรอบด้านก่อนการตัดสินใจ
เลิ ก จ้ า ง หากนายจ้ า งประสงค์ จ ะเลิ ก จ้ า งโดยลู ก จ้ า งมิ ไ ด้ ก ระท าความผิ ด
นายจ้างพึงจ่ายค่าชดเชย หรือเงินช่วยเหลือตามความเหมาะสมเพื่อบรรเทา
ความเดือดร้อนของลูกจ้าง
4
สิ่งทีล
่ ก
ู จ้างพึงปฏิบต
ั ิ
ลูกจ้างพึงมีความ
รับผิดชอบในหน้าที่
ลู ก จ้ า ง พึ ง ป ก ป้ อ ง ท รั พ ย์ สิ น
ของนายจ้าง
การงานที่ได้รับ
มอบหมาย
ลูกจ้างพึงมีความ
ซื่อสัตย์สุจริต
ลู ก จ้ า งพึ ง มี วิ นั ย ปฏิ บั ติ ต ามกฎและ
คาสั่งที่เป็นธรรมของนายจ้าง รวมทั้ง
ข้อตกลงที่ได้ทาไว้กับนายจ้างด้วย
ลูกจ้างพึงมีทัศนคติ
ที่ดีต่อนายจ้าง ลู ก จ้ า ง พึ ง เ รี ย น รู้ แ ล ะ
พั ฒ นาตนเอง เพื่ อ เพิ่ ม
ป ร ะ สิ ท ธิ ภ า พ ใ น ก า ร
ทางานของตน
ลู ก จ้ า งพึ ง เคารพสิ ท ธิ
ส่วนบุคคลของนายจ้าง ลู ก จ้ า งพึ ง มี ก ารสื่ อ สาร
เพื่อสร้างความเข้ าใจอัน
แ ล ะ ส ม า ชิ ก ใ น
ดี กั บ น า ย จ้ า ง อ ย่ า ง
ครอบครัว
สม่าเสมอ
ลูกจ้างพึงมีมารยาท สุภาพ
เรียบร้อย
5
ส่วนที่ 3
แนวทางในการดาเนินงาน
แม้ ว่ า จรรยาบรรณฉบั บ นี้ จ ะเกิ ด จากการตกลงร่ ว มกั น ของนายจ้ า ง
ลูกจ้าง และภาคีที่เกี่ยวข้อง อย่างไรก็ตาม จาเป็นต้องมีแนวทางและมาตรการ
ต่าง ๆ เพื่อให้เกิดการนาจรรยาบรรณฉบับนี้ไปใช้ปฏิบัติได้อย่างมีประสิทธิผล
ผู้ มี ส่ ว นเกี่ ย วข้ อ งจึ ง เห็ น ควรให้ จั ด ตั้ ง คณะท างานอั น ประกอบด้ ว ย ตั ว แทน
นายจ้าง ตัวแทนลูกจ้าง ตัวแทนภาครัฐ และตัวแทนจากภาคประชาสังคม โดย
ให้คณะทางานทาหน้าที่ดังต่อไปนี้
1.จั ด ป ร ะ ชุ ม เ พื่ อ ท า ค ว า ม เ ข้ า ใ จ
เนื้อหา ความสาคัญของจรรยาบรรณ
ร ว ม ทั้ ง แ น ว ท า ง ก า ร ป ฏิ บั ติ ต า ม
จรรยาบรรณ ให้แก่ นายจ้า ง ลู ก จ้า ง
องค์ ก รนายจ้ า ง องค์ ก รลู ก จ้ า ง และ
ผู้เกี่ยวข้อง
3.ติ ด ต า ม แ ล ะ ป ร ะ เ มิ น ผ ล ก า ร
ปฏิบัติตามหลักจรรยาบรรณนี้
4.จัด ทารายงานประจ าปี
6
ภาคผนวก 1
7
นอกจากนี้ กฎกระทรวง ฉบับที่ 14 (พ.ศ. 2555) ยังมีบทบัญญัติให้การ
คุ้มครองลูกจ้างทางานบ้านไว้อีกหลายกรณี เช่น
การได้มาซึ่งสิทธิหรือประโยชน์ตามพระราชบัญญัตินี้ ไม่เป็นการตัด
สิทธิหรือประโยชน์ที่ลูกจ้างพึงได้ตามกฎหมายอื่น
ห้ามจ้างเด็กอายุต่ากว่า 15 ปี เป็นลูกจ้างทางานบ้าน
ห้ามนายจ้างเรียกหรือรับหลักประกันการทางาน หรือหลักประกัน
ความเสียหายในการทางาน เช่น เงินประกันการทางาน
ในกรณีที่นายจ้างไม่จ่ายค่าจ้าง ค่าล่วงเวลา ค่าทางานในวันหยุด
และค่าล่วงเวลาในวันหยุดภายในเวลาที่กาหนด ให้นายจ้างเสีย
ดอกเบี้ยให้แก่ลูกจ้างในระหว่างเวลาผิดนัดร้อยละ 15 ต่อปี
ห้ามมิให้นายจ้างกระทาการล่วงเกิน คุกคาม หรือก่อความเดือดร้อน
ราคาญทางเพศต่อลูกจ้างซึ่งเป็นหญิงหรือเด็ก
ในกรณีที่นายจ้างฝ่าฝืนหรือไม่ปฏิบัติตาม กฎกระทรวงฉบับนี้ ลูกจ้าง
มีสิทธิยื่นคาร้องต่อพนักงานตรวจแรงงาน
ในกรณีที่นายจ้างฝ่าฝืนหรือไม่ปฏิบัติตาม กฎกระทรวงฉบับนี้ มีโทษ
ตั้งแต่ปรับไม่เกิน 5,000 บาท ถึงจาคุกไม่เกิน 1 ปี หรือในบางฐาน
ความผิดปรับไม่เกิน 200,000 บาท หรือทั้งจาทั้งปรับ
กฎหมายอื่นที่เกี่ยวข้อง
ในกรณี จ้ า งแรงงานข้ า มชาติ ท างานบ้ า น นายจ้ า งยั ง มี ห น้ า ที่ ที่ จ ะต้ อ ง
ปฏิบัติต ามกฎหมายอื่น ที่สาคั ญ ได้แ ก่ พระราชกาหนดการบริหารจัดการการ
ทางานของคนต่างด้าว พ.ศ. 2560 และพระราชกาหนดการบริหารจัดการการ
ทางานของคนต่างด้าว (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2561 มีสาระสาคัญ ดังนี้
นายจ้างที่นาคนต่างด้าวมาทางานกับตนในประเทศ จะเรียก หรือรับ
เงิน ที่เกี่ยวกับการนาคนต่างด้าวมาทางานจากคนต่างด้าวไม่ได้ เว้น
แต่ เ ป็ น ค่ า ใช้ จ่ า ยที่ น ายจ้ า งได้ อ อกให้ ไ ปก่ อ น ได้ แ ก่ ค่ า หนั ง สื อ
เดิ น ทาง ค่ า ตรวจสุ ข ภาพ ค่ า ใบอนุ ญ าตท างาน หรื อ ค่ า ใช้ จ่ า ยอื่ น
ทานองเดียวกัน ให้นายจ้างหักได้ จากค่าจ้าง ค่าล่วงเวลา ค่าทางาน
ในวันหยุด หรือค่าล่วงเวลาในวันหยุด โดยให้นายจ้างหักจากเงิน ที่
คนต่างด้าวมีสิทธิได้รับตามอัตราที่จ่ายจริงได้ แต่จะหักได้ไม่เกินร้อย
ละสิบของเงินที่คนต่างด้าวมีสิทธิได้รับในแต่ละเดือน
ห้ า มนายจ้ า ง ยึ ด ใบอนุ ญ าตท างานหรื อ เอกสารส าคั ญ ประจ าตั ว
ของแรงงานคนต่างด้าวไว้ หากฝ่าฝี นต้องระวางโทษจาคุกไม่เกินหก
เดือน หรือปรับตั้งแต่หนึ่งหมื่นบาทถึงหนึ่งแสนบาท หรือทั้งจาทั้งปรับ
8
ภาคผนวก 2
สัญญาจ้างลูกจ้างทางานบ้าน
เขียนที.่ .......................................................
1. สัญญาฉบับนี้ทาขึ้นเมื่อวันที.่ ........เดือน.....................พ.ศ..........................
ระหว่ า ง.............................................................(ระบุ ชื่ อ นายจ้ า ง)
หมายเลขบัตรประชาชนหรือหนังสือเดินทาง.............................................
สัญชาติ.....................อายุ..........ปี ที่อยู่ปัจจุบันเลขที่............หมู่ท่ี............
ตรอก/ซอย...................ถนน.....................ตาบล/แขวง............................
อาเภอ/เขต...................................จังหวัด..............................................
รหั ส ไปรษณี ย์ . ............................โทรศั พ ท์ . .................................
โทรศั พท์ มื อถื อ ......................................ซึ่ ง ต่อ ไปนี้ ในสัญญานี้ เรี ยกว่ า
“นายจ้าง” ฝ่ายหนึ่งกับนาย/นาง/นางสาว...................................................
หมายเลขบั ตรประจาตัวประชาชน (กรณีค นต่างด้าว ให้ระบุหมายเลขของ
เอกสารหลั ก ฐานที่ ใ ช้ แ สดงตนของลู ก จ้ า ง เช่ น หนั ง สื อ เดิ น ทางหรื อ บั ต ร
ประจาตัวคนซึ่งไม่มีสัญชาติไทย).....................ออกให้ ณ.........................
วันออกบัตร....................วันหมดอายุ ....................เชื้อชาติ.................
สัญชาติ.........อายุ.....ปี หมายเลขใบอนุญาตทางาน (ถ้ามี).........................
ปัจจุบันอยู่บ้านเลขที่............หมู่ที่...........ตรอก/ซอย.............................
ถนน..................ตาบล/แขวง...................อาเภอ/เขต..............................
จังหวัด............................................รหัสไปรษณีย์...................................
โทรศัพท์....................................โทรศัพท์มือถือ........................................
ซึ่งต่อไปในสัญญานี้เรียกว่า “ลูกจ้าง” อีกฝ่ายหนึ่ง
9
ข้อ 1 ตาแหน่ง หน้าที่ และอัตราค่าจ้าง
นายจ้างตกลงว่าจ้างให้ทางานในตาแหน่ง
.................................................................................................................
มีหน้าที่ดังนี้ (ระบุรายละเอียดงานให้ชัดเจน).................................................
……………………………………………………………………………........
อัตราค่าจ้างเป็นรายวัน/รายสัปดาห์/รายเดือนละ...............................บาท โดย
ตกลงจ่ายค่าจ้างให้ทุกวันที่............ของเดือน (ให้ระบุวันที่จ่าย) จ่ายให้โดย
.......................................... (ระบุสถานที่และวิธีการจ่าย)
ข้อ 2 สวัสดิการ (เช่น ค่ารักษาพยาบาล ที่พักอาศัย อาหาร เป็นต้น).................
…………………………………………………………………………………
ข้อ 3 ระยะเวลาการจ้างและสถานทีท
่ างาน ระยะเวลาการจ้างมีกาหนด……วัน/
เดือน/ปี โดยลูกจ้างทางานตั้งแต่วันที่.................... ถึงวันที่……….………....
(กรณีสัญญาจ้างมีกาหนดระยะเวลา ให้ระบุวันสิ้นสุดสัญญาด้วย) ซึ่งมีสถานที่
ทางาน ณ บ้านเลขที่.............อาคาร............................หมู่ท.ี่ ...........
ตรอก/ซอย..................................ถนน...............................
ตาบล/แขวง................................อาเภอ/เขต......................................
จังหวัด.............................................รหัสไปรษณีย์...........................
โทรศัพท์..........................โทรศัพท์มือถือ..........................................
ข้อ 4 วันหยุด
4.1 วันหยุดประจาสัปดาห์ นายจ้างจัดให้ลูกจ้างมีวันหยุดประจาสัปดาห์
สัปดาห์ละ............วัน
4.2 วั น หยุ ด ตามประเพณี นายจ้ า งจั ด วั น หยุ ด ตามประเพณี แ ก่ ลู ก จ้ า ง
ปีละ........วัน โดยได้รับค่าจ้าง............................... (โปรดระบุวันหยุดตาม
ประเพณี)...................................................................................................
4.3 วันหยุดพักผ่อนประจาปี สาหรับลูกจ้างที่ทางานติดต่อกันมาแล้วครบ
หนึ่งปี มีสิทธิหยุดพักผ่อนประจาปี โดยได้รับค่าจ้าง ปีละ..................วันทางาน
10
สัญญาฉบับนี้ทาขึ้นเป็นสองฉบับ มีข้อความถูกต้องตรงกัน ซึ่งคู่สัญญาทั้ง
สองฝ่ายได้อ่านและเข้าใจข้อความของสัญญานี้โดยตลอดแล้ว จึงลงลายมือชื่อ
ไว้เป็นสาคัญต่อหน้าพยาน ทั้งนี้คู่สัญญาเก็บรักษาสัญญานี้ไว้ฝ่ายละหนึ่งฉบับ
ซึ่งได้รับในวันลงนามในสัญญาแล้ว
ลงชื่อ..............................นายจ้าง ลงชื่อ...........................ลูกจ้าง
(...............................) (.................................)
วันที.่ ............................ วันที.่ ...............................
ลงชื่อ...............................พยาน ลงชื่อ...........................พยาน
(..................................) (..................................)
มูลนิธิเพื่อการพัฒนาแรงงานและอาชีพ ยินดีให้คาปรึกษาหารือในการ
จัดทาสัญญาจ้างฉบับนี้
ติดต่อมูลนิธิเพื่อการพัฒนาแรงงานและอาชีพ
โทร:+662 513 9242, +662 513 8959
เว็ปไซต์: http://www.homenetthailand.org
อีเมล: center@homenetthailand.org
11