Małgorzata Jarosik

gr. B3
 Zakażenia szpitalne
wewnątrzszpitalne/jatrogenne
To zakażenie, które wystąpiło w związku z udzieleniem
świadczeń zdrowotnych, w przypadku gdy choroba:
 nie pozostawała w momencie udzielania świadczeń
zdrowotnych w okresie wylęgania
 albo wystąpiła po udzieleniu świadczeń zdrowotnych, w
okresie nie dłuższym niż najdłuższy okres jej wylęgania;
(Definicja zakażenia wg ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o
zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób
zakaźnych u ludzi (Dz. U. 2008 Nr 234 poz. 1570)
 Zakażenia możemy podzielić ze
względu na:
I. Mechanizm i czynnik etiologiczny zakażenia:
 endogenne – zakażenie spowodowane przez florę własną pacjenta
 egzogenne – zakażenie spowodowane drobnoustrojami nabytymi ze
środowiska szpitalnego
 nieklasyfikowane (np. okołoporodowe)

II. Czas wystąpienia:

 zakażenia wczesne – rozwijające się do 5-7 doby pobytu w szpitalu (dla
noworodków – do 3 doby)
 zakażenia późne – rozwijające się po 7 dobie pobytu w szpitalu (dla
noworodków – po 3 dobie)

III. Postać i lokalizację:

 zakażenia miejscowe
 zakażenie układowe
 zakażenia uogólnione
 Zakażenia szpitalne są wynikiem
interakcji następujących czynników:
 drobnoustrojów środowiska szpitalnego
 stanu odporności chorego
 dróg przenoszenia zakażeń w szpitalu

Czynniki te – każdy odrębie – nie powodują wzrostu

ryzyka, dopiero ich łączne wystąpienie ma istotne
znaczenie w rozwoju zakażenia szpitalnego.
 Łańcuch epidemiczny

źródło drogi
podatny na
(rezerwuar) przenoszenia zakażenie
osobnik
 Źródła zakażeń:
 ręce personelu, osoby przebywające w szpitalu, osoby
odwiedzające
 źle wyjawiołony sprzęt medyczny
 zakażone krew i preparaty krwiopochodne
 aparatura medyczna (respiratory, nebulizatory, ssaki, rurki
od tlenu itd.)
 przeterminowane płyny dezynfekcyjne
 odzież, pościel, materiały opatrunkowe
 zlewy, ręczniki, baseny, wanny, nawilżacze, żywność, woda
 nieodpowiednio przygotowane i źle przechowywane leki
 urządzenia wentylacyjne, kanalizacja
 kurz zalegający w pomieszczeniach szpitalnych
 Łańcuch epidemiczny

źródło drogi
podatny na
(rezerwuar) przenoszenia zakażenie
osobnik
 Drogi szerzenia się zakażeń:
 droga powietrzno-pyłkowa
 droga kontaktowa (pośrednia i bezpośrednia)
 droga pokarmowa
 droga przerwania ciągłości
tkanek
 Łańcuch epidemiczny

źródło drogi
podatny na
(rezerwuar) przenoszenia zakażenie
osobnik
 Populacja wrażliwa na zakażenie
To zdrowi ludzie, zainfekowani drobnoustrojami przez
wrota zakażenia.

 Wrota zakażenia to miejsca, w których zarazki

dostają się do organizmu, mogą to być:
- otwory ciała
- uszkodzona skóra
- uszkodzona śluzówka
 Czynniki etiologiczne zakażeń
szpitalnych
 Czynnikiem etiologicznym zakażeń szpitalnych może
być każdy rodzaj czynnika zakaźnego

(priony, wirusy, bakterie, grzyby, pasożyty)

 Najczęstsze kliniczne postacie
zakażeń szpitalnych:
 układ moczowy
 układ oddechowy
 posocznica (krew)
 zakażeniea ran operacyjnych
 zakażenie wirusami hepatotropowymi
 zakażenia układu pokarmowego
 Zakażenia układu moczowego:
 Objawy: dysuria, ból i napięcie okolicy lędźwiowej lub nadłonowej,
gorączka, nudności.
 Patogeny: Escherichia coli, Psedomonas aeruginosa., Enterocccus sp.,
Klebsiella sp., Candida sp.

Zakażenie dróg oddechowych:

 Górne drogi oddechowe – kliniczne objawy ostrego nieżytu GDO lub
zmiany zapalne jamy ustnej i gardła
 Dolne drogi oddechowe – pojawienie się nowej lub w zwiększonej ilości
wydzieliny ropnej, gorączka >38˚C ze zmianami osłuchowymi w klatce
piersiowej, zmiany w obrazie radiologicznym nie związane z zatorem
lub niewydolnością krążenia.
Zapalenia płuc, ropień płuc, ropniak opłucnej, zapalenie tchawicy i
oskrzeli.
 Patogeny: P.aerug., S. Auerus, Klebsiella sp., Serratia sp, Candida sp.
Posocznica:
 Objawy: temperatura ciała poniżej 36 °C lub powyżej
38 °C, częstość oddechów spontanicznych powyżej 20
na minutę, czynność serca powyżęj 90 u/min.
 Patogeny: Klebsiella sp, E. Coli, gronkowce ujemne, P.
Aeruginosa, Candida sp.

Zakażenia ran operacyjnych:

 Objawy: zaczerwienienie, ból, niekiedy obrzęk w okolicy
brzegów rany pooperacyjnej, ropa lub krwisto-mętną treść
wydobywającą się z wnętrza rany, pomiędzy szwami lub z
otworu po drenie, gorączka i dreszcze
 Patogeny: Staphylococcus aureus, Enterococuccus faecalis,
E. Coli
 Zakażenia wirusami hepatotropowymi:
 HBV – wirus zapalenia wątroby typu B
 HCV – wirus zapalenia wątroby typu C
 CMV – cytomegalowirus (atakuje zwłaszcza gruczoły ślinowe)
 EBV- wirus Epsteina-Barr (atakuje przede
wszystkim limfocyty B )
 HSV – wirus opryszczki pospolitej wywołujący zakażenia
opryszczkowe

Zakażenia przewodu pokarmowego:

 Objawy: gorączka, nudności, wymioty, obfita,
wodnista biegunka, bóle brzucha
 Patogeny: rotavirusy, Salmonella, Shigella, Clostridium
diddicile
 Zakażenia szpitalne w znamiennym stopniu
zwiększają zachorowalność, śmiertlenośc i koszty
leczenia chorych ponad wartości wynikające z choroby
będącej przyczyną hospitalizacji (około 800 mln zł
rocznie ) (Bulanda, Ciuruś, 2011).

 Przyjmuje się, że ogólna zapadalność na zakażenia

szpitalne waha się od 5-10% (Jawień i wsp., 2004).
 Nadzór nad zakażeniami
szpitalnymi
Czynnikami sukcesu właściwego nadzoru są:
 dobrze przygotowany fachowy zespół kontroli zakażeń
szpitalnych
 wyspecjalizowane laboratorium mikrobiologiczne
 wyedukowana kadra zarządzająca
 współpraca członków zespołu: mikrobiologa, klinicystów,
personelu pielęgniarskiego, osób mających bezpośredni
kontakt z pacjentem, pracowników administracji i dyrekcji.

Prawidłowa kontrola zakażeń szpitalnych to przede

wszystkim właściwy system rejestracji.
 Systemy rejestracji
 System bierny oparty jest na zbieraniu informacji przez
lekarzy oraz pielęgniarki i został wprowadzony w polskich
szpitalach w 1997 roku przez Polskie Towarzystwo Zakażeń
Szpitalnych.

 Metoda rejestracji czynnej polega na codziennym

wykrywaniu, kwalifikacji i rejestracji zakażeń szpitalnych
przez pielęgniarkę epidemiologiczną oraz okresowej
analizie zebranych danych przez Zespół Kontroli Zakażeń.
System Czynnego Nadzoru nad Zakażeniami Szpitalnymi
został wprowadzony przez Polskie Towarzystwo Zakażeń
Szpitalnych w 2001 roku.
 Podział środowiska szpitalnego na
strefy higieniczne (wg D. Dzierżanowskiej)

W ramach środowiska szpitalnego występują 4 strefy sanitarne:

 STREFA I - „ciągłej czystości” (magazyny materiałów sterylnych,

magazyny zasobów czystych, boksy jałowe)

 STREFA II - „ogólnej czystości medycznej” (sale chorych, trakty

komunikacyjne wewnętrzne, gabinety lekarskie)

 STREFA III - „czystości zmiennej” (sale operacyjne, gabinety

zabiegowe, opatrunkowe)

 STREFA IV - „ciągłego skażenia” (toalety, baseniarnie, składy

brudne)
Procedury zapobiegania
zakażeniom szpitalnych
 stosowanie technik aseptycznych
 edukacja personelu
 racjonalna antybiotykoterapia
 izolacja pacjentów skolonizowanych drobnoustrojami
alarmowymi, zakażonych lub podejrzanych o chorobę zakaźną
(reżim szpitalny)
 właściwa dezynfekcja i sterylizacja sprzętu
 utylizacja wyrobów medycznych
 przestrzeganie przepisów pezygotowywania posiłków (oraz ich
podania)
 postępowanie z brudną bielizną
 dezynfekcja rąk, dbałość o higienę, prawidłowe stosowanie
środków ochrony osobistej
 Mycie rąk należy
przeprowadzać conajmniej:
 przed rozpoczęciem pracy
 w czasie pracy lub wg potrzeb
 po każdorazowym
opuszczeniu toalety
 po zakończeniu pracy przed
przebraniem się do wyjścia

Ocena porównawcza
efektywności wielu
preparatów używanych do
higieny rąk wskazuje, że
najbardziej efektowny jest
 etanol (68,10%)
 izopropanol (60,80%)
(Fiedotow, Denys, 2006)
 Przecięcie dróg szerzenia się
zakażeń szpitalnych

 poprawa warunków
sanitarno-higienicznych
środowiska człowieka
 zaopatrzenie człowieka w
zdrową wodą i żywność
 skuteczne prowadzenie 3D
 Dezynfekcja (odkażanie),
niszczenie drobnoustrojów chorobotwórczych i ich form
przetrwalnikowych środkami fizycznymi i chemicznymi, w celu
zapobiegania zakażeniu.

Dezynsekcja
 To niszczenie owadów i innych stawonogów (np. homarów i
krabów), które przenoszą drobnoustroje

Deratyzacja
 To tępienie gryzonie: szczurów i myszy. Powody:
- przenoszą one drobnoustroje
- powodują straty gospodarcze
 Sterylizacja jako element
zwalczania zakażeń szpitalnych
Sterylizacja (wyjaławianie) - zabijanie lub usuwanie
wszystkich drobnoustrojów znajdujących się na
wyjaławianych materiałach.
Do tego celu stosuje się:
 gorące, suche powietrze (suszarki)
 parę wodną pod ciśnieniem i bieżącą
 promienie ultrafioletowe
 związki chemiczne
Najskuteczniejszym sposobem sterylizacji jest
zastosowanie autoklawu, w którym bakteriobójczo działa
nasycona, przegrzana para wodna pod ciśnieniem.
Dziękuję za uwagę