MALAY

Tomo XX • Blg. 2 • April 2008

Pamantasang De La Salle– Maynila

Ang K urikulum na Filipino:

Kurikulum
Saan PPatutungo
atutungo sa Hamon ng Globalisasyon?
Rizalyn J. Mendoza
Pamantasang De La Salle–Maynila, Filipinas

Nirebisa ng sistema ng edukasyon sa Filipinas ang (tersyaryang) kurikulum sa (wikang) Filipino

upang ang pagkatuto ng estudyante ay lalo’t higit pang makatugon sa mga pangangailangan ng
isang lokal/global na mamamayan. Sinusuri ng papel na ito kung hanggang saan ang kurikulum
sa Filipino ay nagagawang makatugon sa mga pangangailangan ng bawat estudyante kaugnay
ng pagkatuto at paggamit sa Filipino bilang isang pambansang wikang nagpapasigla sa literasi,
pag-unlad, at pambansang pagkakaisa’t identidad. Ang rebisyon sa kurikulum ay isang positibong
hakbang upang ang ating pambansang wikang Filipino ay makasabay sa mga nasyonal/global na
isyu, konsern, at hamon.

Philippine Education undertook a revision of the (tertiary) Filipino (language) curriculum

to maximize student learning and meet the more complex demands of local/global citizens.
This paper examines the extent towhich the Filipino curriculum is able to answer the
needs of each student in learning and using Filipino as a national language to promote
literacy, development and progress, and national unity and identity. Curricular revision
takes a positive direction as our national language Filipino keeps apace with national/
global issues and concerns and challenges.

Mga susing termino: BEC Kurikulum, wikang Filipino, Makabayan, higher education

M arami nang nailimbag na pag-aaral tungkol

sa pagtuturo at pagkatuto sa iba’t ibang
larangan—mga pag-aaral na siyang nagbigay-sigla
sa risertser na ito na tukuyin ang mga kahinaan at
kalakasan ng isang kurikulum, at kung ano ang mga
pangangailangan upang higit na maging angkop sa
kaalaman, kasanayan at kaugalian ng isang
estudyante, lalong-lalo na sa panahon ng
globalisasyon.
Ang kurikulum ay ang kabuuang nilalaman ng
pag-aaral ng aralin, mga karanasan at mga
kagamitang sadyang pinili, binuo, at isinakatuparan
para sa adhikain ng isang institusyon. Dahil dito,
dapat nating paunlarin ang kurikulum gaya ng
ginagawa ng ibang bansa para maging globally
competitive ang bawat estudyante; kung hindi
man, kahit papaano ay may sapat na kakayahan
at kasanayan siya na magiging kapital niya sa
60 R.J. MENDOZA
pagsuong sa landas na tatahakin. Ang kurikulum
ang pinakapuso ng sistema ng edukasyon kung kaya
dapat itong pag-ukulan ng oras at pansin.
Kailangang siguruhing nakasasapat ito sa mga
pangangailangan ng mga estudyante, at kung ito
ay tumutugon sa kalagayang pangkalikasan,
panlipunan, pang-ekonomiya, panteknolohiya at
pandaigdig.
Layunin ng papel na ito na ilahad ang kahalagahan
ng kurikulum na Filipino, na nasuri ng mga susing
tao sa sistema, at ang tugon nito sa pangangailangan
ng estudyanteng Filipino. Isang paglalahad din ito
ng estado ng Filipino sa kurikulum ng Filipinas.
Sinasagot nito ang mga katanungan: Ano ba ang
kurikulum na Filipino? Ano ang mga batayan sa
pagkakaroon ng kurikulum na Filipino? Bakit ito
mahalaga bilang isang kurikulum sa elementarya,
sekondarya at sa tersyarya? Ito ba ay tumutugon
sa pangangailangan ng bawat mag-aaral upang
magkaroon ng sapat at mabisang kaalaman sa
Filipino bilang wikang pambansa? At ito rin ba ay
tumutugon sa pangangailangan nila upang magkaroon
ng kompetitibong kaalaman sa makro-kasanayang
Filipino? Angkop ba ang paraan sa pagpapaunlad
sa kaalaman at kasanayan ng Filipinong estudyante
sa lipunang lokal at global?
Ang unang bahagi ng papel na ito ay tungkol sa
layunin ng kurikulum na Filipino sa iba’t ibang antas
sa sistema ng edukasyon sa bansa, habang ang
ikalawang bahagi ay sa mga detalye ng rebisyon
sa kurikulum at sa pagsasakatuparan ng mga ito.
Ang huling bahagi ay paglalagom sa mga isyu sa
kurikulum – sa kung paano ito malilinang at
mapaiigting upang makatulong sa paghubog sa
kamalayan ng Filipino at upang maging aktibo ang
Filipino sa kanilang gampaning maging globally
competitive.
Ang kurikulum na Filipino
Nakatadhana sa umiiral na Patakarang
Edukasyong Bilingwal / Biligual Education Policy
(BEP) ang dalawang pangunahing dahilan kung
bakit itinuturo ang Filipino sa ating mga paaralan.
Una, ituturo ito bilang subject pangwika. Ikalawa,
upang magamit ito bilang wikang pangklasrum sa
iba pang subject na ginagamit ang Filipino bilang
wikang panturo. Ang ibig sabihin, kinakailangang
TOMO XX • BLG. 2 • ABRIL 2008
matutuhan ang Filipino bilang isang wikang may
sariling kakanyahan. Ayon kay Cruz (2004),
malinaw ang layunin ng BEP: na mula Grade One
(sa elementarya) hanggang Fourth Year (sa
sekondarya), ang wikang Filipino ang gagamiting
wikang panturo sa lahat ng subject maliban sa
English, Science, at Mathematics. Ang wikang
Filipino ay ipinag-utos na gamitin ng lahat ng guro
sa iba pang subject, tulad ng Social Studies / Social
Science, Character Education, Work Education,
Health Education, at Physical Education. Ang mga
ito ang kasama ngayon sa tinatawag na
Makabayan, ang ikalimang area ng pagkatuto sa
kasalukuyang kurikulum sa basic education.
Sa unibersidad at kolehiyo naman, ayon pa rin
kay Cruz, dahil wala pang Commission on Higher
Education (CHED) noong 1974, na 1994 pa
lamang naitatag, sakop ng BEP ang lahat ng
kolehiyo at unibersidad. Iniutos ng Department of
Education and Culture (DEC) na “by 1984, all
graduates of tertiary curricula should be able to
pass examinations in English and/or Filipino
[Filipino] for the practice of their professions.”
Noong 1975, idiniin ng DEC na kailangang
magturo ang lahat ng kolehiyo at unibersidad sa
wikang Filipino [Filipino]: “Courses in English and
Filipino [Filipino] shall be offered in tertiary
institutions as part of appropriate curricula pursuant
to the policy of bilingual education” (DEC Order
No. 50, s. 1975). Kaya mula unang taon sa
kolehiyo hanggang magtapos ng medisina o
abogasya o Ph.D., ang estudyante ay mag-aaral
ng lahat ng subject sa wikang Filipino, maliban sa
English, Science, at Mathematics. Subalit noong
1987, dahil nagbago ang Konstitusyon, binago ng
Departamento ng Education, Culture and Sports
(DECS) ang BEP. Ipinagbawal ng DECS ang
paggamit ng wikang English maliban sa tatlong
subject (English, Science, at Mathematics) sa lahat
ng antas ng edukasyon. Bukod pa rito, pumayag
ang DECS na gamitin ang wikang Filipino maging
sa pagtuturo ng Science at Mathematics (“the
maintenance of English as an international language
for the Philippines and as a non-exclusive language
of science and technology” [DECS Order No. 52,
s. 1987]).

Ipinag-utos ng DECS noon na “tertiary-level
institutions shall lead in the continuing
intellectualization of Filipino. The program of
intellectualization, however, shall also be pursued
in both the elementary and secondary levels.”
Masasabing mula elementarya hanggang
sekondarya, hinasa tayong maging bihasa sa
Filipino at English habang nag-aaral ng mga tiyak
na aralin. Tuloy-tuloy ito hanggang sa kolehiyo.
Sa paggamit ng Filipino sa lahat ng level ng pag-
aaral, hinihikayat na iangat ang wika bilang isang
wikang intelektuwalisado, isang midyum sa
pagkuha ng mas mataas na karunungan.
Maraming konsiderasyon ang isinaalang sa
pagkatuto at pagtuturo ng Filipino. Ayon kay
Otanes (sa Chioco 2007), ano man ang balakin sa
pagbuo ng isang kurikulum pangwika,
kinakailangang bigyan-fokus ang layuning matuto
ng wika ang mga estudyante upang sila ay
makapaghanapbuhay, makipamuhay sa kanilang
kapwa at makapagpahalaga sa kagandahan ng
buhay. Ayon naman kay Espiritu (sa Chioco),
nararapat isaalang-alang ang mga umiiral na teorya
sa pagkatuto ng wika sa pagtatangkang bumuo ng
isang kurikulum pangwika. Sa pagtuturo ng wika
sa sekondarya, nararapat daw na malinang ang
kognitibo/akademikong kasanayang pangwika.
Maaaring ipasok, aniya, ang pagsusuri sa istruktura
ng gramatika ng wika sa level na ito sapagkat sa
yugtong ito ay may kakayahan nang maglinaw,
magsuri, magtasa at magsintesis ng kanilang mga
natutunan ang mga mag-aaral.
Sa unibersidad at kolehiyo, hinikayat ang
paggamit ng Filipino upang maging
intelektuwalisado ito. Ang intelektuwalisasyon ay
ang pagbuo ng rejister ng wika sa iba’t ibang
intelektuwal na disiplina at larang ng
espesyalisasyon (Gonzales sa Zafra 2006: 30).
Ayon kay Zafra, sinasabing upang maging
intelektuwalisado ang wika, kailangang gamitin ito
sa napakahalagang larang. Ito ang dapat na
ipaliwanag sa mga kontra-Filipino na nagsasabing
hindi na dapat ituro ang wikang pambansa dahil
malaganap na ito’t nauunawaan ng marami. Dapat
linawing magkakaiba ang ‘gamit ng wika’ sa
‘larang.’ Sa mga lingguwista, may natatangi at
ANG KURIKULUM NA FILIPINO 61
sariling rejister-terminolohiya, retorika, at
kumbensiyon ang wikang ginagamit sa
napakalahagang larang tulad ng akademya.
Binanggit ni Zafra ang paliwanag ni Gonzales sa
ilang proseso sa intelektuwalisasyon ng wika sa
larang ng akademya: (1) ang prosesong
lingguwistiko at (2) ekstra-lingguwistiko. Ang
lingguwistikong proseso ay kinapalolooban ng
pagdevelop ng isang estandardisadong anyo ng
wikang magagamit sa pagdevelop ng akademikong
diskurso, pagdevelop ng korpus o lawas ng teksto
sa iba’t ibang akademikong larang, pagbuo ng
rejister ng wika o ang tangi at tiyak na gamit ng
wika sa isang larang, ang estratehiya para magamit
ang mga teknikal na termino mula sa ibang wika:
ganap na panghihiram, panghihiram nang may
pagsasalin, at paglikha, at ang pagbuo ng rejister
ay higit pa sa paglikha ng terminolohiya o
katawagan. Ang ekstra-lingguwistikong proseso
naman ay tumutukoy sa sosyolohikal na prosesong
dapat isaalang-alang para maipalaganap at
maipatanggap ang mga produkto ng
intelektuwalisasyon. Pinakamahalaga sa mga
sosyolohikal na prosesong ito ang pagkabuo ng
isang grupo ng ‘significant others’ o ‘creative
minority’—mga intelektuwal na disipulo na
magsisimulang gumamit ng mga teknikal na
bokabularyo at terminolohiya at ng estilo o
retorika—at pagpapalaganap nito sa pamamagitan
ng pagsulat, paglalathala, at pagtuturo.
Maisasakatuparan ito sa pamamagitan ng
pagbibigay-oportunidad sa mga estudyante na
malinang ang kasanayan at mapayabong ang
kaalaman sa mga gawaing napapaloob sa
kurikulum na Filipino sa tersyarya, mapaloob o
mapalabas ng klasrum.
Ang Basic Education Curriculum
Ang paglinang ng kurikulum sa Filipinas ay
nagsimula noong 1970. Ang rasyonale ng paglinang
na ito ay ang mithiing ang estudyanteng Filipino sa
mundong mabilis ang pagbabago ay isang mag-
aaral na: (a) may sapat na kakayahan tungo sa
panghabambuhay na pagsisikap na matuto, (b)
isang aktibong tagalikha ng kahulugan, (c) may
sapat na kakayahang matuto sa ano mang ibig
MALAY
62 R.J. MENDOZA
niyang tuklasin, at (d) may kaalaman kung paano
matuto. Gaya ng inilalahad sa dokumento ng BEC:
“We have to educate our Filipino learners to filter
information critically, seek credible sources of
knowledge, and use data and facts creatively so
that they can survive, overcome poverty, raise their
personal and national self-esteem, and realize a
gracious life in our risky new world” (DepEd
Curriculum sa Mendoza 2003). Nilalayon ng Basic
Education Curriculum (BEC) na maiangat ng
kalidad ng mga mag-aaral na Filipino at ang mga
nagtapos na nang may taglay na panghabambuhay
na kakayahang matuto.
Upang matulungan ang mga mag-aaral na
maging ‘functionally literate,’ ang kurikulum ay
naformula gamit ang mga area ng pagkatuto o basic
tool subject: Filipino, English, Science, at
Mathematics. Naging panlimang area ang
Makabayan. Ang Makabayan ay binubuo ng:
Araling Panlipunan, Edukasyong Pantahanan at
Musika, Sining at Edukasyon sa Pagpapalakas ng
Katawan. Ang Makabayan ang magiging
‘laboratory of life’ o pagsasanay tungo sa
pangkabuuang pagkatuto upang malinang ang isang
malusog na sarili at pambansang pagkakakilanlan.
Ito ay mangangailangan ng sapat na pang-unawa
sa kasaysayan ng Filipinas, sa sistemang sosyo-
politikal ng bansa, sa lokal na kultura, sa sining, sa
musika at mga laro.
Sa Makabayan, hinihikayat ang pamamaraan ng
pagtuturong may integrasyon. Dito ang mga mag-
aaral ay may pagkakataong makaproseso,
makaunawa at makaayos ng mga ‘life skill.’ Ang
integrasyon ay maaari ring gamitin sa ibang
asignatura. Pinapayagan ang mga paaralan na
bumuo ng sariling plano sa implementasyon ng area
na ito.
Binigyan-diin din sa BEC ang Values
Development o Edukasyong Pagpapahalaga mula
Grade 1 hanggang Grade 6. May sarili itong time
allotment upang mabigyan ng sapat na oras ang
pagproproseso ng mga estudyante sa kanilang
karanasan sa loob at labas ng paaralan. Upang
mapagtibay pa ito, sinasabing pinakaangkop ang
paglikha ng karanasang interaktibo sa klasrum.
Kaya ang BEC ay inayos upang magkaroon ng
TOMO XX • BLG. 2 • ABRIL 2008
lalong interaksyon ang estudyante sa guro, sa
kapwa mag-aaral, sa kagamitang pampagtuturo,
at sa mga multimedia source. Sa kaso naman ng
mga guro, hinihikayat ang collaborative, tandem,
at team-teaching.
Isang huwarang guro ang kailangan ng BEC.
Ang huwarang guro ay mapagkakatiwalaang
tagapamahala sa pagtuturo. Siya ang gurong
gumagabay sa mga estudyante para maging
aktibo sa mga gawaing pampagkatuto. Sa
interaksyon at kolaboratibong karanasang
nalilikha niya, naiiwasan ang uri ng mga mag-aaral
na naghihintay lamang ng isusubong kaalaman o
impormasyon. Taglay niya ang kaalaman sa aralin
habang bukas sa iba pang bagong kaalaman sa
kanyang area. Nagbabahagi siya ng kaalaman at
kagamitan at karanasan. Angkin niya ang
katangiang intelektuwal, emosyonal, sosyal,
ekonomiko, at pisikal. At dahil ang kurikulum ay
interaktibo, inaasahan siyang maglunsad ng mga
gawaing magbibigay sa mga estudyante ng
pagkakataong magtagisan ng talino o magpalitan
ng mga ideya.
Ang BEC ang kasalukuyang kurikulum sa
elementarya at sekondarya (mula pa noong 2002).
Ano man ang mga pagbabago, isang dekada ang
hihintayin (sapagkat kada 10 taon lamang
nagaganap) para sa mga susog at rekonstruksyon
NESC/NSEC 1992; BEC 2002 sa Mendoza,
2003).
Ang Filipino sa BEC
Ang Filipino sa BEC ay lumilinang sa mga
kasanayan sa pakikinig, pagsasalita, pagbasa,
pagsulat, at pag-iisip sa Filipino. Saklaw ng mga
kasanayan sa pakikinig ang masusing pagkilates at
mabisang pang-unawa. Sa pagsasalita naman,
nahahasa ang wastong pagbigkas, paggamit ng mga
pahayag at istrukturang gramatika. Sa kasanayan
sa pagbasa, nalilinang ang husay sa pagpapalawak
ng talasalitaan, pagkilala sa mga salita, pag-unawa
at kasanayan sa pag-aaral at riserts. Sa pagsulat,
napagaganda ang ayos ng sulat-kamay, naiaangat
ang kasiglahan sa antas ng pagkatha at kaaya-ayang
kaayusang pansulatin. Para sa mabisang
pagtuturo, ang mga tiyak na kasanayan ay
 ANG KURIKULUM NA FILIPINO 63

malilinang sa pamamagitan ng mga sitwasyon at batayang kasanayan sa pag-aaral ay natutunan na

iba’t ibang kagamitan tungo sa lubusang pagkatuto.
Isa sa mga nilalaman ng Filipino sa Baitang I-
III ay ang konsepto ng Sibika at Kultura.
Napapaloob dito ang mga kaisipan at karanasan
ng mga bata ayon sa kanyang kinalakihan.
Inaasahang ang mga bata ay may sapat na
kakayahang makaunawa ng babasahin lalo na kung
ito ay batay sa kanilang karanasan. Sa
pamamagitan nito, inaasahang ang mga batayang
kasanayan sa pagbasa at ang paglilinang ng mga
kasanayan sa pakikipagtalastasan ay matututuhan
nang lubusan.
May nakalaang oras para sa pagtuturo at
pagkatuto ng Filipino: 80 minuto para sa Baitang
I-III at 60 minuto Baitang IV-VI. Katulad ng sa
English, walang pagdaragdag ng bilang ng minuto
sa Baitang IV-VI sa pagsasaalang-alang na ang
sa unang tatlong baitang, kung kaya inaasahang ang
mga estudyante ay may sapat nang kasanayan at
kaalaman sa pagsusuri sa mga aralin, at kahusayan
sa pagpapahayag ng sarili sa pagsasalita at sa
pagsulat.
Inaasahang ng Filipino sa BEC na ang mga
estudyante ay nakagagamit ng Filipino sa mabisang
pagtanggap ng mga impormasyon sa pakikinig at
pagbasa; at nakapagpapamalas ng kahusayan sa
pagpapahayag ng sarili sa pagsasalita at pagsusulat
upang makaangkop sa pang-araw-araw na
sitwasyon ng pamumuhay at sa mabilis na
pagbabagong nagaganap sa daigdig. Para matamo
ang mithiin ng Filipino, may pamantayang ibinigay
ang Department of Education (DepEd) sa
tinatawag na ‘learning competencies.’ Makikita sa
unang talahanayan ang mga pamantayang ito.

Talahanayan 1. Mga inaasahang kasanayan sa Filipino na malilinang pagkatapos ng

ikaanim na baitang sa elementarya
Mga Pamantayan Mga Inaasahang Kasanayan

Pamantayan 1 Pakikinig Kahandaan sa pakikinig Maipapakita ang kasanayan sa pagsunod sa wastong

pamantayan sa pakikinig upang maproseso nang mabuti ang mga ideyang
napakinggan Mahusay na pakikinig Maipamamalas ang kahusayan sa pakikinig
upang ganap na maunawaan at maproseso ang diskurso o tekstong napakinggan
Mapanuring pakikinig Magagamit ang kasanayan sa pagsusuri ng mga tekstong
napakinggan upang mai-transcode ang mga ito sa iba pang anyo ng pagpapahayag
Pamantayan 2 Pagsasalita Kaangkupan Makagagamit ng angkop na pananalita at ekspresyon sa iba’t ibang
sitwasyon Pasalitang diskurso Makapagpapamalas ng paggamit ng wika sa
pasalitang diskurso Kawastuhan Makapagpapakita ng kasanayan sa paggamit ng
wika, pasalita o pasulat man, nang wasto ang balarila Makabuluhang
pagpapahayag
pagpapahayagMagagamit ang kasanayan sa makabuluhang pagpapahayag ng
karanasan, damdamin, opinyon, paniniwala at kaisipan sa iba
Pamantayan 3 Pagbasa Kahandaaan sa pagbasa Makapagpapamalas ng kahandaan sa pagbasa (unang
baitang) Panimulang pagbasa Makapagbabasa ng mga pangungusap at maiikling
talata nang may wastong paglilipon ng mga salita (ikatlong baitang) TTalasalitaan
alasalitaan
Makapagpapamalas ng kasanayan sa pagbibigay-kahulugan sa mga salita, at
makagagamit ng mga ito sa paglalahad nang angkop at makabuluhan sa konteksto
Pang-unawa Magkakaroon ng malawak na pang-unawa sa tekstong binasa at
makagagamit nito upang maunawaan ang sarili, ang ibang tao, at ang daigdig sa
tulong ng mga tekstong literasi at eksposisyon
Pamantayan 4 Pagsulat Kahandaan sa pagsulat Makasusulat nang maayos at malinaw nang palimbag at
kabit-kabit gamit ang wastong bantas (ikatlong baitang) Panimulang
pagsulat
pagsulatMakasusulat nang maayos at malinaw sa iba’t ibang diskurso (ikatlong
baitang) Maunlad na Pagsulat Mailalahad ang malayang ideya sa pormal o di-
pormal na komposisyon para matugunan ang layunin sa pagsulat

MALAY
64 R.J. MENDOZA
Ang kurikulum ay isang panlahat na patnubay.
Lagi itong bukas sa ano mang pagbabago. Bilang
implementor ng kurikulum, tungkulin ng guro na
gawin itong napapanahon at makabuluhan.
Magagawa ang tungkuling ito sa pamamagitan ng
pagsusuri sa kalagayan ng kurikulum. Taong 2005,
pagkatapos ng ikatlong taon ng implementasyon
(pilot) ng BEC, nagsagawa ang DepED ng
ebalwasyon upang alamin ang viability at efficacy
nito. Sa resulta ng ebalwasyon (tingnan ang
Talahanayan 2 at 3), tumaas ang MPS sa
interpretasyong numerikal; subalit hindi nabanggit
kung ito ay tumutukoy sa kasapatan ng kaalaman
at kasanayan. Walang pag-aaral ang isinagawa sa
kung saang kasanayan mahina o malakas ang
estudyante.
Noong 2006-2007, nagkaroon ng pagtatasa sa
umiiral na kurikulum upang alamin ang kalagayan
nito. Nasa Talahanayan 2 ang katayuan ng Filipino
sa pampublikong paaralan. Natural na inaasahang
may pagbabago o pag-unlad sa katayuan ng Filipino
dahil sa tumaas ang MPS sa interpretasyong
numerikal.
Talahanayan 2. Katayuan ng Filipino sa
pampublikong paaralan
M PS – Filipino
School year MPS
2005-2006 60.68
2006-2007 66.02
Talahanayan 3. Katayuan ng Filipino sa
resulta ng test
School year MPS
2005-2006 48.43
2006-2007 60.90
Mapapansin sa Talahanayan 3 na may pagtaas
sa MPS sa resulta ng asesment. Batay sa
kinalabasan ng pag-aaral at mga rekomendasyon,
kailangang isagawa ang isang pagbisita at
pagpakinis ng kurikulum upang mabigyan-pansin
ang mga gap (puwang), overlap, at/o duplikasyon
TOMO XX • BLG. 2 • ABRIL 2008
ng nilalaman, lawak at pagkakasunod-sunod ng
mga konsepto (Lacuna: 2007).
Bilang isang larangan ng pagkatuto sa antas
sekondarya, ang pangunahing mithiin ng Filipino
ay ang makadevelop ng isang gradweyt na
mabisang komunikador sa Filipino. Upang
masabing mabisang komunikador sa Filipino,
kinakailangang taglay niya ang mga kasanayang
makro—ang pagbasa, pagsulat, pagsasalita at
pakikinig. Dahil sanay sa pakikipagtalastasan,
nararapat na may kabatiran siya at kasanayan sa
apat na komponent ng kasanayang komunikatibo
tulad ng diskorsal, gramatikal, sosyo-lingwistik at
istratejik. Sa proseso ng pagkatuto, nagiging
hanguan ng kaalaman at kasanayang pangwika ang
mga nilalaman, partikular na sa Araling Panlipunan.
Nakasandig din ang pagtuturo/pagkatuto ng Filipino
sa mga pampamahalaang target, sa apat na haligi
ng pagkatuto, at sa visyon at misyon ng
Departamento ng Edukasyon.
Bilang isang larangan ng pagkatuto at pantulong
na subject sa antas sekondarya, makikilala ang
Filipino bilang Filipino sa Iskolar na
Pakikipagtalastasan. Sa unang dalawang taon sa
sekondarya, ang bibigyan ng fokus ay ang masusing
pag-aanalisa at pag-aaral ng mga tiyak na
istrukturang gramatikal ng Filipino bilang isang
wikang kasabay ng pagtatamo ng wastong
kasanayan sa malikhaing pagbasa. Upang matamo
ito, pagsasanibin ang mga interdisiplinaryong paksa
at talasalitaang nakapaloob sa iba’t ibang uri ng
texto tulad ng mga textong prosijural, referensyal,
jornalistik, literari at politiko-ekonomik, at ang
pagkatuto ng iba’t ibang istrukturang gramatikal.
Sa huling dalawang taon, ang fokus ay ang
pagtatamo ng mapanuring pag-iisip sa pamamagitan
ng eksposyur sa iba’t ibang uri ng komposisyon at
malikhaing pagsulat. Ang eksposyur sa iba’t ibang
uri ng komposisyon at malikhaing pagsulat ay
pagtutuunan ng isang linggong sesyon sa bawat
markahan. Bibigyan din ng pansin ang pagtatamo
ng kasanayan sa pang-akademikong wika—ang
paggamit ng wika sa pormal na diskurso. Nariyan
din ang fokus sa maunawaing pagbasa sa tulong
ng iba’t ibang uri ng texto upang malinang ang
kasanayang lingwistika.

Mananatili rin ang pagbibigay-pansin sa mga
tiyak na akdang pampanitikan: Ibong Adarna
(sa unang taon), Florante at Laura (sa ikalawang
taon); Noli Me Tangere (sa ikatlong taon), at El
Filibusterismo (ikaapat na taon). Sinasabing mas
mainam kung ang mga akdang pampanitikang
nabanggit ay maging batayan sa malalim na pag-
aaral at paghahambing sa estilo ng pagsulat at
paggamit ng wika sa mga kontemporaryong akdang
pampanitikan upang maisabuhay ng mga
estudyante ang nilalaman. Kasabay rin nito ang
pagtiyak sa mga batayan at sukatan ng pagkatuto
tulad ng mga teorya, pamantayan at simulain.
Kapwa ang aspektong wika at panitikan ay
napagsasanib sa isang oras bawat araw sa isang
linggo, batay sa kautusan ng DepEd Order No.
37, s. 2003, Revised Implementing Guidelines of
the 2003 Secondary Education Curriculum Effective
School 2003-2004. May ilang paghahawan pa
tungkol sa kalikasan ng Filipino sa BEC. Ayon
kay Chioco (2007), ang pagtuturo/pagkatuto ng
Filipino bilang isang subject pangwika ay
naglalayong maglinang ng kahusayan hinggil sa
maunawaing pagbasa at pagkilala sa mga tiyak na
istrukturang gramatikal. Iminungkahi niyang
gamitin ang istratehiyang Teaching Grammar
through Text Types (TGIT). Sa ganitong lapit, ang
pagkatuto ng tiyak na istrukturang gramatikal ng
wika ay kasabay sa paglinang ng maunawaing
pagbasa. Ang pag-aaral ng tiyak na istruktura ng
wika ay hahanguin sa mga paksang pangnilalaman
ng subject na Araling Panlipunan. Sa pag-aaral
naman ng panitikan, ang pagtalakay ay magsisimula
sa paglalapit ng akda sa mga tiyak na karanasan
ng mga mag-aaral, susundan ng pagsusuring
linggwistika, susundan ng pagsusuring
pangnilalaman, pagsusuring pampanitikan, paglikha
at pagpapahalaga, sa kung ano man ang social
relevance ng sinuring akda. Sa paglalapit ng akda
sa mga mag-aaral, iuugnay ito (ang akda) sa mga
dating kaalaman at mga tiyak na karanasan.
Susundan naman ito ng pagsusuring panlinggwistika
kung saan ang pagsusuri ay ibabatay sa mga tiyak
na elementong ponemiko tulad ng sukat/tugma,
pag-uulit ng mga salita, pantig, letra, onomatopea.
Sa bahagi ring ito, masusuri ang akda batay sa mga
ANG KURIKULUM NA FILIPINO 65
ibig sabihin ng salita (pamimili ng salita, pahiwatig,
kapangyarihan ng salita, pag-aagawan ng kahulugan
ng salita, etimoloji ng salita). Maaari ring suriin
ang akda batay sa pagkakabuo ng mga
pangungusap (haba, ikli, pag-uulit, pagbabago-
bago). Sa pagtalakay sa aspektong pangnilalaman,
susuriin ang akda sa mga nais sabihin nito sa mga
tiyak na tradisyonal na elemento, at tutukuyin ang
bisa nito sa kamalayang panlipunan. Sa paglikha,
ang mga mag-aaral ay aakaying makalikha ng mga
tiyak na genre ng panitikan habang sa
pagpapahalaga ay aakayin silang magsuri ng
kanilang sariling gawa batay sa mga natutunang
pamantayan. Sa kabilang banda, ang pagkatuto
ng komposisyon ay gagawing isang proseso. Ano
mang naisulat ng mga mag-aaral ay ituturing na
personal. Ang isinulat ay daraan sa pagwawastong
pansarili at pagwawasto ng iba, at proseso ng
revisyon. Susundin ang proseso ng pagsulat,
pagbabahaginan, pag-eedit, revisyon at
faynalisasyon. Tinatawag itong processed
writing—isang kasanayang dapat malinang ng
estudyante upang maipamalas ang kagalingan sa
paggamit ng wikang Filipino.
Taong 2005, nagsimula ang pagmomonitor ng
BEC Filipino sa sekondarya. Nang sumunod na
taon (Enero 5-6, 2006), tumawag ang Bureau of
Secondary Education (BSE) ng isang
konsultatibong pulong, at iniulat ang kinalabasan
ng isang sarbey. Pangunahing rekomendasyon ng
sarbey ang pagrerebyu ng BEC Filipino na
nakatuon sa (a) balangkas, (b) nilalaman at (c)
kasanayan sa pagkatuto.
Ang Filipino sa antas tersyarya
Ang paglikha ng Komisyon ng Lalong Mataas
na Edukasyon (CHED) ay napaloob sa RA 772
na tinawag na Higher Education Act of 1994. Ang
unang ginawa ng Komisyon ay ang pagrebisa sa
kurikulum ng lahat ng tersyaryong programa sa
lebel na baccalaureate.
Noong 1996-1997, ipinatupad ang bagong
kurikulum na may layuning maakit ang mga
estudyante upang maging integral na nilalang ng
MALAY
66 R.J. MENDOZA
kanyang bansa at ng global na komunidad, sa
pamamagitan ng interdisiplinaryong lapit sa
pagtuturo at pag-aaral.
Ang implementasyon sa General Education
Curriculum (GEC) Filipino ay noong 2004-2006
kung kailan nagkaroon ng revisyon ng silabus ng
Filipino 1, 2, at 3 ng CHED Teknikal na Komite
sa Filipino. Ang konsultasyon ay ginanap sa
Manila, Baguio, Iloilo at Davao noong 2004. Ang
mga pagbabago sa titulo at fokus ng tatlong
asignatura ang binigyan-pansin. Ang Filipino 1 na
dati ay “Sining ng Komunikasyon” ay naging
“Komunikasyon sa Akademikong Filipino.” Ang
Filipino 2 na “Pagbasa at Pagsulat sa Iba’t Ibang
Disiplina” ay naging “Pagbasa at Pagsulat tungo
sa Pananaliksik.” Ang Filipino 3 na “Retorika” ay
naging “Masining na Pagpapahayag.” Taong 2007
nang pirmahan ng CHED ang memorandum na nag-
aapruba sa silabus. Sa taong 2007-2008 naman,
naidaos ang mga worksyap upang ipaalam at
ipalaganap ang nilalaman ng silabus sa pamamahala
ng mga Bagong Teknikal na Komite sa Filipino.
Layunin ng Filipino 1, 2 at 3 na bigyan ng
kaalaman at kasanayan ang mag-aaral sa mas
mataas na lebel ng at sa mas malawak na
Filipino
Bilang Wikang
Pambansa
u
u
u
u
Filipino
Filipino
Bilang Asignaturang u u
1, 2, 3
GE
u
u
u
Filipino
u
Bilang koda ng
Komunikasyon
Figyur 1. Filipino sa CHED-GEC
Konseptuwal na Balangkas (Ramos, 2005)
TOMO XX • BLG. 2 • ABRIL 2008
perspektiba sa pag-aaral ng wikang Filipino upang
mapaunlad ang kakayahan sa kritikal na pag-unawa
at pagpapahalaga sa paraan ng pagpahayag ng mga
karanasan ng tao sa nagbabagong mundo.
Inaasahang matatamo ang mithiing ito sa tersyarya
sa pamamagitan ng ugnayan ng tatlong subject na
makikita sa Figyur 1. Makikita sa figyur ang
ugnayan at kahalagahan ng bawat konseptong
napapaloob sa Filipino 1, 2, at 3 bilang batayan sa
paglinang sa kasanayan ng estudyante sa paggamit
ng Filipino bilang wikang pambansa, bilang
asignaturang GE, at bilang akademik na wika/
rejister at koda ng komunikasyon.
Ang Filipino 1 ay isang metalingguwistik na pag-
aaral ng wikang Filipino. Nakatuon ito sa
istruktura, gamit, katangian at kahalagahan ng
wikang Filipino sa akademikong larangan. Sa lapit
interdisiplinaryo at paraang interaktibo, inaasahang
matutukoy at matatalakay ang mga pangunahing
kaalaman sa wikang ito. Malilinang dito ang mga
kasanayan sa paggamit ng wikang Filipino tungo
sa lalong mataas na komunikasyon at sa kritikal
na pagdidiskurso. Inaasahang ang estudyante ay
(1) nakatutukoy ng pangkalahatang kaalaman at
konsepto kaugnay ng metalinggwuwistik na pag-
u
u
Filipino
Bilang Akademik na
wika/rejister
u
u

aaral ng wikang Filipino, (2) nakalilinang ang lalong
mataas na antas ng kasanayan sa akademikong
komunikasyon (pakikinig, pagsasalita, pagbasa at
pagsulat), (3) nakakikilala ang iba’t ibang diskurso
sa wikang Filipino tungo sa pag-unawa at
pagpapahalaga sa teksto at konteksto nito, at (5)
nakalalapat ang mga kasanayang
pangkomunikasyon sa pag-alam, pagtaya at
pagpapahalaga sa mga kaalaman at konseptong
may kinalalaman sa kultura at lipunang lokal at
global.
Ang akademikong pag-aaral ay tumutukoy sa
larangan ng karunungan na pinag-aaralan sa loob
ng akademya/paaralan. Pinag-aaralan dito ang
mga paksa: batayan (nauukol sa mga teorya,
deskripsyon, kasaysayan) at aplikasyon at paraan
sa paksa ng pagsusuri (sa metodolohiya).
Ginagamit ang interdisiplinaryong lapit sa pagsusuri,
isang pagsusuri ng paksa gamit ang magkakaugnay
na teorya, prinsipyo at konsepto o higit pang
larangan o disiplina. Ang interaktibong lapit naman
ay aktibong ugnayan ng mga sangkot sa proseso
ng pag-aaral ng paksa. Inaasahan ding ang mga
mag-aaral ay makagagamit ng mas mataas na antas
ng komunikasyon sa ordinaryong pagpapahayag
at maging kritikal sa pagdidiskurso, kung saan may
mapanuring pag-aaral at pagpapahayag ng mga
ideya at paksa.
Ang Filipino 2 ay higit na pagpapalawak ng
kaalaman at lalo pang pagpapataas ng antas ng
kasanayan sa kritikal na pagbasa at lohikal na
pagsulat tungo sa pagsasagawa ng pananaliksik.
Inaasahang ang estudyante ay (1) nakapagperform
ng mataas na kakayahang pangkomunikasyon sa
akademik na rejister ng Filipino sa mga makrong
kasanayan, (2) nakagagamit ng mga kaalaman at
kasanayan sa mapanuring pagbasa na nakatuon sa
teksto at sa mga diskurso sa iba’t ibang disiplina,
(3) nakatutukoy ng mga hakbang sa pananaliksik,
at (4) mahusay na nakagagamit ng Filipino sa
pagbuo ng isang sulating pananaliksik. Ang
estudyante ay inaasahan ring makapagsusulat ng
isang lohikal na sulating binubuo ng ideya, paksa
at konseptong may angkop na pag-uugnay ng ibang
ideya at batay sa sentido kumon, katotohanan, at
katwiran. Ang lohikal na pagsulat ay ang
ANG KURIKULUM NA FILIPINO 67
kasanayan sa paglalatag ng ideyang ginagamitan
ng makapagyarihang salita at malinaw na argumento
upang matanggap ang ipupuntos, saka mapaniwala
ang mga mambabasa. Kinapalolooban ito ng
paglalatag ng ebidensya (bagay o dokumento),
paggamit ng opinyon at lohikal na pangangatwiran.
Makikita ang lohikal na pagsulat ng isang
estudyante sa kanyang isinagawang pananaliksik.
Ang pananaliksik ay isang masusing pagsisiyasat
at pag-aaral sa mga ideya, konsepto, bagay, tao,
isyu at iba pang mag aspektong pangkultura at
panlipunan na ibig bigyan-linaw, patunayan o
pasubalian. Inaasahan ding makagagamit ang
estudyante ng wikang partikular sa larangan.
Ang binagong kurikulum sa Filipino ay may
layuning makadebelop ng isang mag-aaral na
nagtataglay ng kasanayan sa epektibong
pakikipagtalastasan. Ang kasanayang ito ay
magsisilbing kasangkapan niya sa pagpapaunlad ng
kritikal na pag-unawa at pagpapahalaga sa iba’t
ibang konteksto ng komunikasyong kanyang
kasasangkutan.
Binago ang kurikulum na Filipino dahil may
natuklasang kahinaan sa umiiral na kurikulum noon,
gaya ng kawalan ng artikulasyon sa pagitan ng mga
kurso kung kaya hindi nakikita ng mga mag-aaral
ang halaga/silbi ng naunang kurso sa kasunod nito,
at gaya ng kakulangan sa nilalaman at sa mga
kasanayang pampag-iisip na dapat linangin.
Sa pangkalahatan, makukurong lumawak ang
pananaw sa Filipino. Hindi lamang ito isang
asignatura kundi instrumento rin para matuto ang
mag-aaral ng marami pang bagay bukod sa
Filipino. Bilang isang tool subject, nililinang ito
bilang wika ng iskolar na talakayan sa mga
asignaturang tulad ng Agham Panlipunan at
Makabayan. Magandang tanawin. Ngunit hindi
ito ang nakikita sa loob ng klasrum.
Kaya’t may mga hamon na dapat harapin ang
mga guro at ang mga stakeholder sa kurikulum na
ipinatutupad. Sa mga talakayang kurikulum
(paglinang, rebisyon, pagpapayaman), ang
pagbabago ay nagsisimula at natatapos sa mga
detalye sa halip na ang harapin ay ang mga
pundamental na reporma. Ang talakayan ay
karaniwang inuukol sa kung alin sa mga kompetensi
MALAY
68 R.J. MENDOZA
ang uunahin o bibigyan-pansin, kung alin ang
lilinangin sa unang semestre o ikalawang semestre
at ilan pang katulad nito. Walang nagsasabi kung
ganito ba ang dapat na pagsunod-sunod o
paglalahad ng mga kasanayan. May ilang
pagtatangka upang magkaroon ng mga batayang
reporma sa kurikulum, ngunit hanggang doon
lamang, walang political will.
Sa mga paaralan, mahabang oras pa rin ang
ginugugol sa mga guro sa paglinang ng mga hiwa-
hiwalay ng mga kompetensi sa halip na pagbibigay-
tuon sa uri ng literasi na kailangan ng mga mag-
aaral sa tunay na buhay. Naroon pa rin ang walang-
kamatayang bilugan, guhitan, kulayan, at kung ano-
ano pa. Noong dekada 70 hanggang simula ng
dekada 80, maraming edukador ang naniniwala na
ang mabisang paglinang ng kasanayan sa
pakikipagtalastasan ay ang pagtiyak ng isang set
ng hiwa-hiwalay at di-magkakauring kasanayan na
tinatawag na mga makrong kasanayan. Kaya ang
pagtuturo ay isa-isang paglinang ng kasanayan
bagamat marami nang pag-aagam-agam sa
ganitong gawi sa pagtuturo. May mga pag-aaral
na nagsasabi na ang isa-isang paglinang ng
kasanayan, halimbawa sa pagtukoy ng detalye,
pangunahing diwa, pagsunod-sunod, sanhi at bunga
ay hindi nakatutulong upang maging magaling sa
komprehensyon ang mga mag-aaral (Rosenshine
sa Badayos 2007).
Samantala sa tersyarya, ang binagong kurikulum
na Filipino ang siyang magiging sandigan ng bawat
magsisipagtapos na estudyante upang maging
ganap ang kanilang pagkakakilanlan sa kanilang
sarili bilang mga Filipino. Sa pamamagitan ng
pagbibigay-pansin sa kahalagahan ng Filipino hindi
lamang bilang subject bagkus bilang wikang
pambansa, koda ng komunikasyon, at akademik
na wika/rejister, ang estudyante ay inaasahang may
sapat na kaalaman at kasanayan sa pag-unawa at
paggamit ng wikang pang-akademiko na isang
basehan sa pagkakakilanlan natin bilang Filipino.
Sa Filipino rin, naipahahayag ang malaya at natural
na saloobin, pananaw at ideya upang ito ay maging
madaling maunawaan at ma-conceptualize ng bawat
estudyante. Dahil dito, madaling maipamamalas
ng mga estudyante ang kanilang kahusayan sa
TOMO XX • BLG. 2 • ABRIL 2008
paglinang ng mga kaalamang natutunan sa mga
aralin at sa aktuwal na karanasan. Masasabing
ang kurikulum na Filipino ang siyang susi sa
pagbubukas ng kaisipan, at paglilinang ng maka-
Diyos, makatao, makakalikasan at makabayan na
pananaw ng isang Filipino dahil sa nilalaman nito
tungkol sa Filipinas (tao, kultura, kasaysayan,
heograpiya at iba pa). Matatamo rin ang
pagkakaisa dahil sa paggamit ng wika. Sa paggamit
ng wika ay napapalapit din ang estudyante sa mga
ibang kapwa Filipino, nakikilala ang subkultura ng
mga kababayan, nagkakaroon ng lalim at lawak
ang damdaming Filipino, ang pagka-Filipino
(Garcia, 2007). Kaya ang damdaming pagka-
Filipino, ayon kay Garcia, ay ang pagkakaroon ng
kaisipang Filipino, ang paglinang sa identidad ng
Filipino ang siyang pinakadahilan kung bakit patuloy
na ipinaglalaban ang pagkakaroon ng sariling wika
na siyang magiging sandata sa paglinang at
pagyabong ng ating pagka-Filipino. Kaya ang
Filipino ay hindi lang isang tool subject sa kurikulum
kundi isang daan ang pagyabong ng ating damdamin
at kaisipang maka-Filipino. Hindi dapat mawala
o maging ‘konsuelo de bobo’ lang ang
pagkakaroon nito sa kurikulum, dapat ipaglaban
ito bilang ‘pangangailangan.’
Filipino at Globalisasyon
Nakita natin ang katayuan ng Filipino na
kurikulum sa pamamagitan ng paglatag sa bawat
antas ng edukasyon. Sa mga sumusunod na bahagi
ng papel, ilalatag ang kahalagahan ng kurikulum
na Filipino sa pagpapaigting ng damdaming pagka-
Filipino sa hamon ng globalisasyon. Ayon kay
Tullao (2001), ang globalisasyon ay mailalarawan
bilang mga samo’t saring proseso na naglalayong
mapag-isa ang iba’t ibang network ng mga network
sa buong mundo sa pamamagitan ng kompetisyon,
pakikipag-ugnayan, at pagtutulungan. Ang
kasalukuyang prosesong ito ay bumabalot at
nagpapabago sa lahat halos ng antas ng buhay at
lipunan sa iba’t ibang lugar sa buong mundo. Ang
lawak, lalim, at bilis ng paggalaw ng mga produkto,
kapital, kaalaman at mga tao sa mga bansa ang
nagpalawak sa kasalukuyang gamit ng konsepto

ng globalisasyon. Dahil dito, ang globalisasyon ang
isa sa mga pinakalantad na realidad sa kasalukuyan
na nakaapekto sa iba’t ibang bahagi ng buhay at
ito ang pangunahing dahilan na nagbibigay ng
bagong batayan at katuturan sa umuusbong na
papel ng mga indibidwal, institusyon at istruktura
sa isang lipunan. Kaya ang nilalaman at kasanayan
ng kurikulum na Filipino ay dapat iangkop o iangkla
sa pangangailangan ng isang estudyanteng
magtatapos upang mapalakas ang kakayahan niya
na makipagtunggali sa kalakarang global. Ang
malakas na pagkakaisa rin ang magpaparami sa
mga mamamayang makikisangkot sa mga
benepisyo ng globalisasyon. Samakatuwid,
kinakailangang pasiglahin, pagyamanin, at palakasin
ang diwa at yaman ng Filipino upang
makipatunggali, at makinabang sa mga benepisyo
ng globalisasyon. Ang malakas na pagkakaisa ng
mga Filipino ang panlaban sa kultura ng eksklusyon
ng globalisasyon na pumapatid sa mga mahihina at
di-kompetitibo. Upang matamo ang malakas na
pagkakaisa, kakailanganin ding pagyamanin ang
antas ng kaalaman sa iba’t ibang disiplina sa
wikang Filipino upang maging instrumento ito sa
pagpapakitid ng mga agwat sa pagitan ng mga
mamamayan sa iba’t ibang aspekto ng lipunan.
Dito ay malaki ang papel na ginagampanan ng mga
intelektuwal (guro, propesyunal sa iba’t ibang
larangan). Kinakailangang maunawaan ng mga
ordinaryong mamamayan ang mga prinsipyo at
konsepto sa wikang alam nila sa kanilang
pakikisangkot sa proseso ng globalisasyon. Kaya
dapat magkaroon ng isang estandardisadong wika
sa kodipikasyon sa pamamagitan ng mga
diksyunaryo, manwal at gramatika. Kasunod nito
ang kultibasyon na tumutukoy sa pagbuo ng korpus
ng mga sulatin sa iba’t ibang intelektuwal na
disiplina. Sa korpus na ito ibabatay ang rejister
ng wika, o ang tangi at tiyak na gamit ng wika sa
bawat larang (Zafra, 2006).
Kaya nararapat na magkaroon ng isang
estandardisadong wika sa kodipikasyon na
gagamitin sa Filipino sa bawat antas sa edukasyon
upang matamo o makamit ang visyon ng bansa na
maging globally competitive sa pamamagitan ng
paglinang ng mga ‘global-class competency
ANG KURIKULUM NA FILIPINO 69
standard and assessment.’
Bilang mga Filipino, mag-isip tayo sa ating sarili
para magampanan natin ang tungkulin hindi lamang
sa ating bayan kundi pati na rin sa gampaning
global. Unti-unti tayong lumayo sa kultura ng
pagsang-ayon (culture of conformity). Dapat
tayong maniwala na ang mahuhusay na estratehiya
at inobasyon sa pagtuturo/pagkatuto ay hindi galing
sa mga aklat o sa mga experto daw. Sana ay
magkaroon tayo ng isang mekanismo sa pagtukoy
at pagkilala ng mga napapanahong teknik,
istratehiya at inobasyon sa mabisang pagtuturo, at
isailalim ang mga ito sa ebalwasyon at kung
napatunayang epektibo at mabisa, malawakan
itong ipalaganap. Dapat may mga paniniwala,
pananaw, mithiin, tunguhin at simulain ang
magdidikta ng kabuuang sistema ng mabisang
pagtuturo at pagkatuto hindi lamang sa wika bilang
wika ng komunikasyon kundi pati rin sa panitikan.
Hindi sapat na tungkol sa wika lamang ang
itinuturo. Kailangan ang malawak at makabuluhang
pagsasanib ng mga paksang may sosyal, politikal,
ekonomik, kultural at global na kabuluhan.
Magsama-sama tayong lahat upang makalinang
ng mga global-class competency standard and
assessment. Kritikal ang mga ito sa paghahanda
ng ating mga mag-aaral sa pagkatutong walang
hangganan. Sa pamamagitan ng mga standard at
assessment, magagawa ng mga guro, mag-aaral,
magulang at pamayanan na matukoy kung
matutugunan ba nila ang itinakdang layunin o dili
kaya naman ay mayroon ba silang pag-unlad: kung
wala tayong mga standard at asesment, mahirap
matiyak kung ang mga reporma o inobasyong
inilunsad sa kurikulum, pagtuturo at pagkatuto ay
nagbunga ng makabuluhang pagbabago at pag-
unlad.
Ang kurikulum ay nararapat lamang sigurong
hugutin ayon sa pangangailangan ng isang partikular
na pangkat ng mag-aaral upang maging
makabuluhan sa daigdig na papasukin nila
pagkatapos ng kanilang pag-aaral. Sa
pagsasagawa nito, laging isaisip ang paglinang ng
mga mag-aaral sa hinaharap. Dapat ang mga
nilalaman ng bawat subject ay nakaangkla sa
larangan o disiplina kung saan nagpapakadalubhasa
MALAY
70 R.J. MENDOZA
ang estudyante, bilang paghahanda para sa
kanyang kinabukasan bilang isang doktor, nars,
accountant, abogado, titser, negosyante o ano pa
man na kanyang tatahakin upang makamtan ang
kanyang pangarap. Kaya mas mainam kung sa
unibersidad o kolehiyo pa lamang, ang mga
estudyante ay inaasahang nakalilinang at nahahasa
ang kanyang kakayahan ayon sa larangan o
disiplinang kanyang susuungin upang maging ganap
na kapaki-pakinabang sa mundong kanyang
kinagagalawan mapalokal o mapaglobal. Ang
kurikulum ay dapat na maging kasangkapan upang
makalinang tayo ng mga estudyanteng may sapat
na kakayahan at kaalaman na titingalain hindi
lamang pambansa kundi pandaigdig. Kung global
ang tinatahak natin, dapat bigyan-pansin ang
Filipino na kurikulum bilang pinakasusi sa
pagpapanatili sa identidad o pagka-Filipino.
Mahalaga rin ang papel ng wika sa mobilisasyon
ng mga mamamayan tungo sa kaunlaran. Hindi
lamang mabisa ang wika sa agarang mobilisasyon,
nagagamit rin ito sa pagtugon sa mga isyung
pangkaunlaran tulad ng populasyon, pagkasira ng
kapaligiran, pagpopondo ng kaunlaran,
pagnenegosyo, pagbabayad ng tamang buwis,
pagpapataas ng produktibidad at marami pang iba.
Ang wika ay magagamit upang mapalawak ang
kapasidad ng ekonomiya na makalikha ng yaman
sa mga susunod na henerasyon. Sa harap ng
globalisasyon, ang Filipino na kurikulum ang siyang
sandigan sa pagkatuto at paglinang sa mga
kasanayang pangangailangan sa pag-unlad at
pagsulong ng bansa. Makikilala ang identidad na
Filipino hindi lamang sa paggamit ng pambansang
wika at sa mga katutubong wika, kundi sa galing
natin sa ibang wika lalong-lalo na sa wikang
English, na wika ng globalisasyon. Sa larangan ng
pulitika, batas, ekonomiya, at kultura, napag-
uugnay ang lahat ng mga mamamayang Filipino sa
kanilang pakikilahok sa mga nabanggit na aspekto
ng lipunan kung may sapat na kasanayan at
kaalaman sa Filipino. Makikilala rin ang Filipinong
sikolohiya, kultura at wika kung ito ay naipapakita,
naisasagawa at naipagmamalaki ng bawat
estudyanteng nakapag-aral ng sapat na kaalaman
at kasanayan sa kani-kanilang mga subject na
Filipino.
TOMO XX • BLG. 2 • ABRIL 2008
Kaya dapat panatilihin at pagtuunan ng pansin
ng pamahalaan at ng iba pang ahensya ang
kahalagahan ng kurikulum na Filipino. Huwag
hayaang ang Filipino/Kurikulum na Filipino ay
mabuwag upang mabigyan-pansin ang English
bilang wika ng globalisasyon.
TALASANGGUNIAN
Badayos, Paquito. “Pagbukas na Pananalita.” sa
Pagharap sa Hamon ng Kasalukuyang
Kurikulum ng DepEd at CHED:
Implementasyon at Aplikasyon.” NISMED
Auditorium, University of the Philippines.
Diliman, Quezon City, October 25-26, 2007.
Bernardo, Allan & Mendoza,
Rizalyn.”Makabayan in the Philippine Basic
Education Curriculum: Problems and Prospect
for Reforming Student Learning in the
Philippines.” Reforming Learning. The
Netherlands: Kluwer Academic Publisher,
2005.
Chioco, Cristina. Presentor. “Basic Education
Curriculum – Filipino.” Pambansang Seminar-
Workshop ng SANGFIL: Pagharap sa Hamon
ng Kasalukuyang Kurikulum ng DepEd at
CHED: Implementasyon at Aplikasyon.
NISMED Auditorium, University of the
Philippines. Diliman, Quezon City, October 25-
26, 2007.
Constantino, Pamela. Presentor. “Ang Filipino sa
General Education Curriculum (GEC) ng
Komisyon ng Lalong Mataas na Edukasyon.”
Pambansang Seminar-Workshop ng
SANGFIL: Pagharap sa Hamon ng
Kasalukuyang Kurikulum ng DepEd at CHED:
Implementasyon at Aplikasyon. NISMED
Auditorium, University of the Philippines.
Diliman, Quezon City, October 25-26, 2007.
Cruz, Isagani. “Wika sa Edukasyon: Hanggang
Salita Lamang.” Seminar sa Filipinolohiya.
Pamantasang De La Salle, 28 Abril 2004.
Garcia, Fanny. “Ang Walang Katapusang
Balitaktakan hinggil sa Wikang Pambansa at sa
Wikang Panturo.” Field Notes. 2401: The

Official Newsletter of De La Salle University-
Manila. Vol. 39, no. 10, October 8, 2007.
Lacuna, J. “Ang Basic Education Curriculum:
Pang-elementarya.” Pambansang Seminar-
Workshop ng SANGFIL: Pagharap sa Hamon
ng Kasalukuyang Kurikulum ng DepEd at
CHED: Implementasyon at Aplikasyon.
NISMED Auditorium, University of the
Philippines. Diliman, Quezon City, October 25-
26, 2007.
Mendoza, Rizalyn. “Ang Bago at Makabago sa
Pagbabago: Ang Nagpatuloy na Inobasyon at
Hamon sa mga Isyu ng Pagtuturo at Pagkatuto
ng/sa Filipino.” Ang Curriculum Development
ANG KURIKULUM NA FILIPINO 71
na Filipino. University of San Carlos, Cebu City,
Philippines, October 11-13 2007.
. “Makabayan Curriculum for
Secondary Schools in the Philippines: The
Development of Citizenship.” Educational
Research for Policy and Practice.
Tullao, Tereso. “Wikang Filipino—Wika sa
Globalisasyon.” Seminar sa Filipinolohiya.
Pamantasang De La Salle, 28 AbriL 2004.
Zafra, Galileo. “Ilang tala sa estado at direksyon
ng intelektuwalisasyon ng wikang Filipino.”
Daluyan: Journal ng Wikang Filipino 8:1-2,
2006.
MALAY