Karta pracy 1

Generacje praw człowieka

1. Wpisz literę „P” przy zdaniach prawdziwych, a „F” – obok
wypowiedzeń fałszywych.

Lp. Zdania Prawda/Fałsz

1. Sformułowane w czasach starożytnych koncepcje godności
człowieka, wolności i sprawiedliwości dały początek idei praw
człowieka rozwijanej w kolejnych epokach historycznych.
2. Do XVIII w. prawa człowieka rozciągnięto na wszystkie grupy
społeczne.
3. Epoka oświecenia przyniosła przełom w rozumieniu praw człowieka,
które uznano za przyrodzone prawa jednostki w relacjach z państwem
i społeczeństwem.
4. Na kongresie wiedeńskim uchwalono zniesienie niewolnictwa jako
przejawu dyskryminacji i zapoczątkowano kodyfikację praw ofiar
wojen.
5. W XIX w., wraz z rozwojem ustawodawstwa pracy i socjalnego,
katalog praw człowieka został poszerzony.

2. Na podstawie tekstu źródłowego wykonaj polecenia.

W 1948 roku, za sprawą Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, prawa obywatelskie,

polityczne i socjalne stały się powszechnymi normami zachowania na całym świecie.
Po roku 1948 rozwój praw człowieka polegał na zwiększaniu zakresu praw uznawanych za
prawa człowieka oraz rozwoju instrumentów realizacji tych praw. Po zaakceptowaniu
katalogu podstawowych praw w 1948 roku, w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych w
świecie zachodnim nastąpiła tak zwana „druga rewolucja praw człowieka”. Zaczęto
domagać się poszerzenia zakresu praw człowieka; wysunięto żądania lepszej ochrony
prywatnej sfery życia ludzkiego […], i to zwłaszcza ochrony przed większością. Pojawiły się
nowe żądania równych praw dla nowych, dawniej niewystępujących na scenie życia
publicznego, mniejszości: homoseksualistów, zwolenników i przeciwników przerywania ciąży,
obrońców środowiska i robotników występujących przeciw zamykaniu zakładów
przemysłowych, przeciwników broni nuklearnej i obrońców zwierząt – wszyscy oni opierali
swoje żądania na prawach człowieka. Elementem drugiej rewolucji praw są również prawa
do czystego środowiska naturalnego oraz prawa do rozwoju – do rozwoju jednostki oraz tzw.
naturalnych grup społecznych, w jakich jednostka uczestniczy. Ważne jest jednak to, że
wszystkie te prawa są pojmowane nie w kategoriach postulatów grupowych, lecz właśnie
praw podmiotowych jednostki, które to prawa rodzą zobowiązania po stronie społeczeństw i
rządów. Trudno o lepszy dowód powszechnego uznania koncepcji praw człowieka jako jednej
z najwyższych wartości społecznych.
Źródło: W. Osiatyński, Wprowadzenie do pojęcia praw człowieka, www.psep.pl

A. Przedstaw, na czym polegała „druga rewolucja praw człowieka”.

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
B. Wyjaśnij, co decyduje o uznaniu koncepcji praw człowieka za jedną z najważniejszych
wartości społecznych.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

3. Określ, do których generacji praw człowieka należą wymienione prawa i wolności. Zapisz
obok każdego podpunktu odpowiednio: I (pierwsza generacja), II (druga generacja) lub III
(trzecia generacja).

A. prawo do demokracji .........

B. prawo do rzetelnego procesu sądowego .........
C. wolność myśli, sumienia i wyznania .........
D. prawo do wypoczynku .........
E. równość wobec prawa .........
F. prawo do nauki .........
G. wolność twórczości artystycznej .........
H. prawo do czystego środowiska .......

4. Przeanalizuj konsekwencje uznania uniwersalizmu praw człowieka. W tym celu uzupełnij

tabelę.

Konsekwencje uznania uniwersalizmu praw człowieka

Mocne strony Słabe strony

Szanse Zagrożenia