INTERNA 18.11.19 r.

ćwiczenia nr 1
Rola pielęgniarki:

• Przygotowanie i poinformowanie pacjenta

• Dokumentacja
• Pobranie
• Transport
• Przechowywanie
• Wstępna interpretacja

Na czczo – 8-12 godzin nie spożywać, żadnych posiłków, pić przed badaniem

Probówka:
• Odpowiednio zamknięta
• Czas transportu do laboratorium
• Po 3-4 godzinach od pobrania dana próbka traci swoje właściwości

Dyrektywa Unijna 2010/32/UE

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 06.06.2013 r.
• W sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu pracy związanych z narażeniem
na zakażenie
• Pracodawcy zostali zobowiązani do eliminacji (wszelkimi dostępnymi środkami) zranień
ostrymi narzędziami

Ostre narzędzie – wyroby medyczne służące do cięcia, ukłucia oraz mogą spowodować zranienie i w
efekcie przeniesienie zakażenia, wszelkie igły, skalpele, probówki szklane, czasami plastikowe

Materiał potencjalnie zakaźny – każdy materiał biologiczny pochodzi od ludzi zdrowych i chorych.

Badanie laboratoryjne:
• Wartość
• Stężenie
• Zawartość składników (toczący się proces chorobowy)

Rola badań laboratoryjnych:

• Rozpoznanie
• Ustalenie stopnia zaburzenia homeostazy ustrojowej
• Monitorowanie leczenia
• Ustalenie czynnika etiologicznego
• Wyrywanie czynników ryzyka:
➢ Badania profilaktyczne
➢ Badania przesiewowe

Leki cytostatyczne – takrolimus, cyklosporyna

Czas protrombinowy – służy do oceniania zewnątrzpochodnego układu krzepnięcia. Jego wartość jest
zależna od stężenia w osoczu krwi takich czynników krzepnięcia jak: czynnik II, czynnik V, czynnik VII,
czynnik X i fibrynogenu.
1
Badania mikrobiologiczne – wykrywanie czynnika etiologicznego

Zapalenie płuc – haemophilus influenzae (pałeczka grypy)

Badania laboratoryjne:

• Cytologia
• Glukoza

Badania przesiewowe:

• Często wykonywane u noworodków (np. pomocne w wykryciu Fenyloketonurii)

Rodzaje badań laboratoryjnych:

1. Rutynowe (w ciągu 8h dnia pracy w laboratorium)

2. W trybie pilnym (badanie gazometrii krwi, wynik do 15 min)
➢ CITO wynik do 1h
➢ STAT wynik do 15 min
3. W trybie nagłym (priorytet przed badaniami rutynowymi)
4. Próby czynnościowe (dwustronny test oznaczenia glukozy (z krwi żylnej), próby wysiłkowe
(problemy kardiologiczne)
5. Specjalistyczne – badanie chromosomów; kariotypu (odpowiednia ilość badana lub ubytki
genetyczne)
6. Unikalne – określają zaburzenia dotyczące hemoglobiny

Badanie kolorymetryczne – witamina C może wywołać zaburzenia wyniku/odczytu

Biotyna – wpływ na 90% wyników badań, przed badaniami odstawić ten suplement na co najmniej 2
tygodnie, czasami na 1 miesiąc

Grupy badań:

1. Hematologia (morfologia, rozmaz krwi, szpiku) – Krew pełna

2. Koagulologia – osocze (układ krzepnięcia)
3. Biochemia – surowica, krew pełna
4. Immunologia – surowica, osocze
5. Genetyczne – krew pełna (badanie kariotypu)
6. Komórkowe (cytologia, patomorfologiczne – materiał z wycinków -> badania histopatologiczne

! Większość parametrów oznaczamy w surowicy krwi

Rodzaje wyników badań laboratoryjnych:

• Ilościowe
• Jakościowe (wynik testu ciążowego)
• Półilościowe (pacjenci znieczuleni; alergiczne (ustalenie alergenu):
➢ Pyłki traw
➢ Kurz
➢ Alergeny pokarmowe np. orzeszki włoskie
• Opisowe :

2
 ➢ opis osadu moczu
➢ opis rozmazu krwi obwodowej
➢ opis rozmazu szpiku
➢ cytologia
➢ badania patomorfologiczne

Podejrzenie zawału – badanie CITO (parowanie)

Podejrzenie zawału – badanie CITO (parowanie)

Troponina I 0,000 – 0,056 (wynik w ciągu 1h)

CK- Kineza keratynowa 39 - 308

CK – MB-masa 0,0 – 3,6
Bilirubina całkowita 0,20 – 1,20
CRP 0 - 10
Alkohol etylowy < 0,10

Badanie amoniaku – CITO ! (wynik do 1h)

• szybki metabolizm, parowanie
• amoniak 19-55

Insulina, C- peptydy – transport w pojemniku z lodem, ponieważ szybki rozkład insuliny

Parathormon (PTH) – po pobraniu 10-15 min może stężenie zmniejszyć się o połowę, w momencie
operacji oznaczony, gdy występują urazy tarczycy lub przytarczyce

Jakość wyniku – zespół czynników prowadzącej do rzetelnej, wiarygodnej i przydatnej informacji

wpływający na końcowy efekt terapeutyczny i ekonomiczny

Kortyzol – oznaczony rano, lub w godzinach wieczornych (hormon wzrostu; największe stężenie kiedy
śpimy)

Prolaktyna – przed pobraniem materiału, zwrócić uwagę, aby nie drażnić gruczołów piersiowych, może
to spowodować podwyższony wynik badania

Materiał pobrany od pacjenta:

• krew tętnicza (gazometria krwi)
• krew włośniczkowa (stężenie glukozy)
• krew żylna:
➢ surowica
➢ krew pełna (koagulant)
o osocze
• mocz
• płyny z jamy ciała (opłucnowy -> wykonywany przy podejrzeniu nowotworu (wysiękowy i
przesiękowy), otrzewnowy, osierdziowy, stawu kolanowego)
• Kał
➢ Obecność pasożytów
➢ Testy na obecność krwi

3
 o Krew utajona (zaburzenie układu pokarmowego)
o Krew jawna
• Pot (podejrzenie mukowiscydozy, szczególnie u dzieci)
• Ślina
• Łzy
• Kamienie nerkowe
• Kamienie żółciowe

Faza przedlaboratoryjna:
1. Zlecenie – wybór parametrów
2. Przygotowanie pacjenta; posiłek, wysiłek fizyczny, leki
3. Pobranie:
A. Przyporządkowanie
➢ Pacjenta/sprawdzanie danych demograficznych
➢ Skierowanie
➢ Próbek
➢ Próbek pobieranych przez pacjenta
B. Techniki pobierania krwi – jakość materiału
4. Przechowywanie materiału w miejscu pobrania; czas, temperatura/zmiana cech próbek/
5. Transport materiału – czas, temperatura /zmiana cech próbek/

Hemoliza - to rozpad czerwonych krwinek pod wpływem różnych czynników. W wyniku takiego
rozpadu dochodzi do uwolnienia z czerwonych krwinek hemoglobiny do osocza krwi. Duże nasilenie
hemolizy może doprowadzić nawet do niedokrwistości hemolitycznej.

Sprawdzenie zgodności pobrania ze skierowaniem:

a) Odpowiednia ilość krwi – probówka z antykoagulantem

b) Odpowiednia ilość w stosunku do liczby i rodzaju zleconych badań
c) Prawidłowe okodowanie próbówek
d) Zgodność danych ze skierowaniem
e) Pesel, imię i nazwisko lekarza zlecającego – pieczątka
f) Skierowanie – godzina pobrania i dane identyfikujące osobę pobierającą

Gazometria - diagnostyczne badanie laboratoryjne krwi umożliwiające rozpoznanie i monitorowanie

zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej i wymiany gazowej organizmu. Polega na pobraniu krwi,
najczęściej tętniczej albo kapilarnej, do specjalnej heparynizowanej strzykawki.

Krew jako materiał do badań:

1. Krew pełna:
➢ Morfologia
➢ OB
➢ Gazometria (z krwi):
o Żylnej
o Tętniczej
o Włośniczkowej
o Kapilarnej
➢ Leki immunosupresyjne

4
 ➢ Hemoglobina glikowana (hemoglobina połączona z resztą cukrową; czy pacjent
prawidłowo przyjmuje leki)
➢ Badania genetyczne
2. Osocze (uzyskujemy z krwi żylnej)
➢ Koagulacja (cytrynian sodu 3,2 %)
➢ Niektóre badania biochemiczne, immunologiczne
3. Surowica
➢ Badania biochemiczne
➢ Badania immunologiczne

Surowica krwi – krew pobiera się bez dodatku antykoagulantu

➢ Wykrzepianie – około 15 min

➢ Wirowanie – około 10-15 min
➢ Surowica nie zawiera fibrynogenu i niektórych czynników krzepnięcia
➢ Wzbogacona jest o składowe elementów upostaciowanych i ich metabolitów uwalniających
się w procesie wykrzepiania
➢ Pobieramy surowicę na BIOCHEMIĘ

Osocze:

• Krew pełna na koagulant

• Zawiera fibrynogen i niektóre składniki krzepnięcia

Antykoagulanty:
• K2EDTA (wersenian dwupotasowy) – hamuje proces krzepnięcia przez wychwyt jonów Ca2+
(jony wapnia)
• Krew pełna – morfologia, leki (takrolimus, cyklosporyna)
• Osocze – hormony (zwłaszcza o krótkim T ½ (okres półtrwania), frakcje lipidowe)
➢ Nie wykorzystywać do badań elektrolitów Fe, Mg, Ca, mioglobiny, tropiny, CKMB
• Szczawian wapnia
• Cytrynian sodu
➢ Wychwytuje jony Ca+2
➢ Osocze do badań koagulacyjnych (niebieski korek) -> (1+9)
➢ OB (1+5) OB – odczyn Biernackiego, czarny korek
• Fluorek
➢ Inaktywacja enzymów
➢ Do badania glukozy, mleczanów, homocysteiny, cysteiny
➢ Nie nadaje się do badań enzymów i metod enzymatycznych

Pobranie na antykoagulant:
1. Pobrać krew w ściślej określonej objętości
2. Natychmiast po pobraniu krwi przelać krew do określonej próbówki i delikatnie wymieszać
3. Wizualnie sprawdzić jakość wymieszania
4. Nie wstrząsać materiału w drodze do laboratorium

5
 INTERNA 19.11.19 r. ćwiczenia nr 2
T: Wpływ etapu przygotowania pacjenta i pobrania próbek na jakość wyniku badania
laboratoryjnego

1. Zmienność jako cecha informacji w chemii klinicznej:

• Badanie laboratoryjne to pomiar
• Każdy pomiar obarczony jest błędem, który powoduje, że cechą każdego pomiaru jest
zmienność -> powtórzone pomiary w jednej próbce różnią się między sobą
• U człowieka należy brać pod uwagę zmienność stężenia badanego składnika w czasie:
➢ Rytm dobowy (progesteronu, ACTH)
➢ Posiłek
➢ Wysiłek fizyczny
➢ Leki

2. Kontrola jakości badań laboratoryjnych

• Warunkiem wiarygodności wyników jest utrzymanie stałości cech stosowanych metod
analitycznych
➢ Prowadzenie codziennej kontroli wraz z badanym materiałem
o Kryteria akceptacji wyników kontroli
➢ Kontrole zewnętrzne

3. Rodzaje błędów:
• Przedanalityczne
• Pozaanalityczne -> 80% wszystkich błędów
• Analityczne

4. Zmienność jako cecha informacji w chemii klinicznej:

• Czynniki Przedanalityczne:
➢ Czas dostarczenie materiału od chwili pobrania
➢ Warunków transportu
➢ Przechowywania
• Najczęstsza przyczyna błędów – oceny stanu zdrowia pacjenta – niewłaściwe
przygotowanie pacjenta do badań oraz czynniki Przedanalityczne

5. Błąd trywialny (nonsensowny) – błędy pojedyncze, sporadyczne

• Spowodowany jednostkowym odstępem od normalnej procedury
➢ Błąd pipetowy
➢ Zanieczyszczenie próbki
➢ Destabilizacja układu pomiarowego
➢ Podmiana próbki
➢ Pomyłki w opisie próbki
➢ Interferencja leków, metabolitów

6
6. Częstość błędów przedanalitycznych:
Hemoliza 70%
(69,5%)
Zbyt mała ilość materiału 9,85%
Pomyłka w zleceniu 9,68%
Błąd w identyfikacji 5,98%
Brak próbki 2,52%
Lipidemia utrudniająca 0,95%
analizę
Zniszczenie próbki 0,9%
Próbka bez zlecenia 0,62%
7. Pobranie materiału
8. Standardowe warunki pobrania krwi ->! Nie dotyczy stanów nagłych
• Powinny tyczyć się do badań:
➢ Diagnostycznych
➢ Okresowych
➢ Kontrolnych
• Na czczo 10-12h
• Po przespanej nocy w godzinach porannych
• Nie poprzedzone wysiłkiem fizycznym
• W pozycji siedzącej
• W miarę możliwości przed przyjęciem leków, po odstawieniu leków
• Po odstawieniu preparatów witaminowych i wzmacniających
• W okresie poza infekcją wirusową i bakteryjną
• Poza okresem miesiączki
• Podczas normalnej diety – nie w okresie głodzenia lub obfitych posiłków
9. Pochodzenie składników krwi:
• Rozpad komórek (uszkodzenie komórek)
• Zaburzenia wytwarzania lub syntezy
➢ Niedobór krwinek czerwonych (niedokrwistość)
➢ Nadmiar krwinek białych (białaczki)
➢ Hypoalbuminemia (zaburzenia syntezy w wątrobie) - oznacza stan kiedy
w surowicy krwi wykrywana jest niska ilość albumin
➢ Transferyna - białko (glikoproteina) regulujące stężenie jonów żelaza w osoczu
krwi i transportujące je do tkanek. Ludzkim genem kodującym cząsteczkę
transferryny jest gen TF.
➢ Wady metaboliczne
• Niedostateczne usuwanie z organizmu
➢ Mocznik, kreatynina w chorobach nerek
➢ Bilirubina w chorobach wątroby
• Przedostanie się do organizmu
➢ Drobnoustroje, trucizny, narkotyki
10. Błędny związane z przygotowaniem pacjenta
• Po spożyciu posiłku (glukoza, triglicerydy)
(lipidemia jako czynnik infekcyjny)
• Po niektórych dietach (nisko-, wysoko-glukozowa dla krzywej obciążenia glukozą)
• Po wysiłku fizycznym (glukoza, białko, kreatynina)

7
 • Stres w czasie pobrania:
➢ Wzrost stężenia: kortyzolu, hormonu wzrostu, glukozy
11. Wpływ diety na wyniki badań laboratoryjnych:
• 4 dni po zmianie diety na bogatobiałkową dochodzi do podwojenia stężenia mocznika
w surowicy, wzrasta jego wydalanie w moczu
➢ Zwiększenie stężenia amoniaku, kreatyniny i kwasu moczowego, zwiększenie
stężenia fosforanów
• Dieta wegańska – spadek stężenia LDL, VLDL, cholesterolu, triglicerydów, albumin
/30%/, mocznika /50%/
➢ Witamina B12 /niedokrwistość makrocytarna/
➢ Wzrost pH moczu
➢ Wzrost stężenia bilirubiny
12. Błędy – nieprawidłowe przygotowanie próbki:
• Niewłaściwy antykoagulant lub złe proporcje
• Nie wymieszanie próbki z antykoagulantem -> SKRZEP
• Błędna kolejność przy stosowaniu systemu podciśnieniowych
• Nie przestrzeganie wymagań temperaturowych:
➢ IPTH, INSULINA, C-PEPTYD -> WODA Z LODEM
➢ Krioglobuliny -> CIEPŁA WODA (37%)
• Złe oznakowanie próbki:
➢ Krew żylna
➢ Krew tętnicza
➢ Mocz ze zbiórki przypadkowej
➢ Mocz ze zbiórki dobowej
➢ Kolejność lub godzina pobrań w próbkach czynnościowych
13. Miejsce wkłucia, a jakość próbki:
• Zrosty, niedrożność naczyń, manipulacje -> RYZYKO HEMOLIZY !
• Nie pobierać krwi po stronie, po której została wykonana mastektomia
• Omijać miejsca z obrzękami i zbliznowaceniami, wysiękami ropnymi i surowiczymi
• Nie pobierać z kończyny, na której jest przetoka tętniczo-żylna /dializowani/
14. Staza, a jakość próbki:
• Tzw. staza, czyli gumowa lub materiałowa opaska, którą zaciska się powyżej miejsca
pobrania
• Dzięki niej ustaje odpływ krwi z kończyny, żyły nabrzmiewają i łatwiej może trafić w
odpowiednie miejsce
15. Długie utrzymanie stazy:
• Gromadzenie krwinek
• Przemieszczanie wody do przestrzeni pozanaczyniowej
• Zagęszczanie składników nie przechodzących przez ścianę naczynia:
➢ Komórki
➢ Białka
➢ Lipidy
• Zwiększa stężenie białka
• Występują zmiany w morfologii
• Zagęszczanie parametrów
16. Dezynfekcja miejsca wkłucia:
• Alkohol 70%

8
 • Jodyna
• Roztwory wodne (rywanol)
• Woda z mydłem (?)
➢ Krew kapilarna
• Domieszka w próbce
➢ Hemoliza
➢ Hamowanie przebiegu wielu reakcji chemicznych
17. Staza cd.
• Niewłaściwe użycie stazy (max. czas ucisku 1 min.)
➢ Zagęszczenie pobieranej probówki (wzrost białka, hematokrytu, cholesterolu)
– miejscowa ucieczka wody i zagęszczenie próbki
➢ Hemoliza
• Podciśnienie przy zasysaniu próbki krwi do strzykawki (hemoliza)
• Nadciśnienie przy wyciskaniu krwi do probówki (hemoliza)
• Kontaminacja próbki (np. tlenem w badaniu gazometrycznym)
• Pobranie z kroplówką istotne źródło błędów:
➢ Rozcieńczenie składników
➢ Domieszka, np. glukozy, potasu
18. Pobieranie krwi z wenflonu:
• Przed pobraniem przepłukać wenflon (2-ml NaCl 0,9%), następnie odciągamy
podwójną ilość krwi (co najmniej 5ml), którą należy odrzucić
• Następna porcja krwi -> testy biochemiczne (krew na skrzep) lub mikrobiologicznych
• Później koagulanty (niebieski korek) i pozostałych

! Bardzo ważne, by przed pobraniem nie powinno być dłuższej przerwy podczas której krew
pozostawałaby w wenflonie

19. Wlew dożylny

20. Systemy do pobrania krwi:
A. System Tradycyjny (aspiracyjny) -> system otwarty
• System najmniej ustandaryzowany
• Praktykuje się zazwyczaj w ciężkich stanach pacjentów, którzy są bardzo
odwodnienie, osłabieni
• Najmniej bezpieczny z używanych
Wady:
• Ryzyko kontaktu pobierającego i pacjenta z krwią
• Konieczność ponownego wkłucia
• Dłuższy czas zabiegu
• Mniejsza precyzja
B. System aspiracyjno- podciśnieniowy
• System zamknięty bezpieczny
• Standaryzacja, bezpieczeństwo
• Wygodny w użyciu do wkłucia
C. System podciśnieniowy
21. Kolory korków probówek:
• Czerwony – do surowicy (bez dodatku)
• Pomarańczowy – na CITO, z przyspieszaczem krzepnięcia (trombina)
• Ciemno żółty – surowica z żelem oddzielającym od skrzepu

9
 • Zielony – osocze (heparyna litowa, sodowa, amonokrwa)
• Fioletowy – morfologia (EDTA) -> (kwas wersenowy, kwas edetynowy, komplekson II;
łac. Acidum edeticum) – organiczny związek chemiczny, kwas polikarboksylowy
|i jednocześnie α-aminokwas. Z mocnymi wodorotlenkami tworzy sole werseniany.
• Niebieski – układ krzepnięcia (roztwór cytrynianu)
• Szary – glukoza (fluorek sodu, szczawian potasu)
• Czarny – OB (roztwór cytrynianu)
• Różowy – hormony
• Granatowy - pierwiastki śladowe

! Próbki o różniej objętości, odpowiednio skalibrowane

22. Kolejność pobierania próbek krwi

• Jako pierwszy pojemnik „na posiew”
• Czerwony (biochemia)
• Niebieski (układ krzepnięcia)
TEST !!!
• Fioletowy (morfologia)
• Czarny (OB)
• Inne
➢ Próbki bez dodatków
➢ Próbki do badania układu krzepnięcia
➢ Próbki do morfologii
➢ Pozostałe probówki z antykoagulantem
23. System tradycyjny (kolejność):
• Biochemia
• Próbki z antykoagulantem
24. Krew włośniczkowa (mieszana -> żylno-tętnicza)
25. Mocz jako materiał do badań laboratoryjnych
• Badania ogólne
• Badania biochemiczne
➢ DZM - Dobowa zbiórka moczu
• Badania mikrobiologiczne
➢ Pobranie po toalecie krocza
➢ Pobranie cewnikiem
➢ Nakłucie nadłonowe
! DZM -> Dobowa Zbiórka Moczu; pierwszy poranny do toalety, kolejne do jednego
pojemnika przez okres doby (do następnego dnia rano)
CEL: zmierzenie objętości
26. Płyn mózgowo-rdzeniowy
• Powstaje w splotach korowych bocznych
• Wytwarza w ilości około 500 ml /dobę
• Wypełnia 4 komory mózgowe i przestrzeń podpajęczynówkową wraz z kanałem
rdzeniowym
• Objętość 100-150 ml (u osoby dorosłej) – około 10% objętości mózgu
• Pobierana przez lekarza po wkłuciu lędźwiowym
• Pobranie małej ilości (2-5 ml)
• Szybki transport do laboratorium

10
 • Płyn mediator odżywczy dla mózgu
27. Pobranie płynów z jam ciała
• Płyn pobrać w dwa naczynia w ilości około 100ml
• Do jednego naczynia dodać antykoagulant zapobiegający żelfikacji płynu:
➢ Heparyna -> 100 j.m./1 ml płynu
➢ EDTA – 2ml/ 100 ml płynu
➢ Szczawian amonu 0,7m-1m/10ml płynu
! Jednocześnie od pacjenta należy pobrać krew w celu oznaczenia porównywalnych
parametrów
28. Ślina
• Dorosły człowiek wydziela około 1l śliny/dobę
• Materiał łatwo dostępny
Zawiera:
➢ Składniki rozpuszczone w ślinie -> amylaza
➢ Niewielka ilość komórek
• Badanie toksykologiczne (azotany, azotyny, nikotyna)
• Hormony (testosteron, estrogeny)
• Kryminalistyka (badanie DNA)

! Nie jeść, pić, palić co najmniej 1h

29. Kał
• Obecność pasożytów jelitowych i ich części, cysty lub jaj
➢ Badania parazytologiczne (owsiki)
➢ Badania ogólne (niestrawione części pokarmowe)
➢ Badanie obecności krwi w kale (wczesne wykrycie nowotworów, polipów jelita
grubego)
o Test krwi utajonej
o Test krwi jawnej

INTERNA 20.11.19 r. ćwiczenia nr 3

1. Próbki do oznaczania glukozy
• Po pobraniu krwi stężenie glukozy w probówkach krwi pełnej /niezabezpieczonej/
spada około 7% na godzinę w temperaturze 25 °C
• Tempo spadku wzrasta wraz ze wzrostem hematokrytu lub liczny krwinek białych
➢ Szybciej u noworodków i w białaczkach z wysoką leukocytozą
• W celu zapobiegania glikolizie – dodatek fluorku sodowego w stężeniu 2 mg/l krwi
często w mieszaninie ze szczawianem potasowym
➢ Fluorek działa przeciwzakrzepowo -> KREW PEŁNA
2. Stężenie glukozy – materiał do oznaczenia
• Krew pełna /glukometry, analizatory parametrów krytycznych – pomiaru przy użyciu
elektrod/
• Osocze / glukometry – do analizy penetruje tylko część płynną krwi, krwinki osadzają
się na warstwie bibuły
• Osocze fluorkowe, cytrynianowe/ analizatory biochemiczne
• Surowica/ konieczne szybkie oddzielenie od krwinek/
• Inne płyny ustrojowe/mocz, płyny z jamy ciała/

11
 ! Wysięk -> toczący się proces chorobowy

3. Krew kapilarna
• Probówki do mikrometod
➢ Morfologia
➢ OB
➢ Czas protrombinowy
➢ Niektóre badania biochemiczne kapilary/ heparynizowanej, z heparyną
specjalną/
• Badania biochemiczne
• Elektrolity

4. Jakość próbki
Żółtaczka -> zwiększone stężenie bilirubiny we krwi

Lipemia (triglicerydy i glukoza) -> spożycie posiłków przez pacjenta

Hemoliza -> rozpad krwinek czerownych, uruchamiane są enzymy wewnątrzkrwinkowe:

➢ LDH-> dehydrogenaza mleczanowa (inaczej dehydrogenaza kwasu mlekowego)
to enzym, który występuje we wszystkich komórkach ciała ludzkiego. Największą aktywność
wykazuje w wątrobie, mięśniach poprzecznie prążkowanych, sercu, nerkach, płucach, mózgu
oraz w krwinkach czerwonych (erytrocytach). W przypadku uszkodzenia komórek,
dehydrogenaza mleczanowa uwalnia się z ich wnętrza, dochodzi do wzrostu jej stężenia
i aktywności we krwi.
➢ Wzrost stężenia K (potasu)

Kiedy powstaje hemoliza:

• Intensywne wstrząsanie
• Nieprawidłowy transport
• Przestrzykiwanie krwi
• Nie przestrzeganie czasu działania środka dezynfekcyjnego

Wpływ:

• Spadek/zmniejszenie stężenia parathormonu

• Interferencje czasów krzepnięcia
• Stężenie troponin (wyższe stężenie w przypadku hemolizy)

Bilirubina:

• Zwiększenie stężenie sodu i pozostałych elektrolitów

• Wzrost stężenia kreatyniny

Glikemia:

• Wpływ na oznaczenie elektrolitów

• Wpływ na koagulologię -> d'dimer

5. Wyniki badań laboratoryjnych

• Kod kreskowy

12
 • Nr historii choroby pacjenta
• Nr zlecenia przy rejestracji
• Dane jednostki kierującej
➢ Oddział
➢ Lekarza wraz z nr wykonywania zawodu
Dane Pacjenta:
• Imię, nazwisko
• Pesel
• Wiek
• Płeć
• DZM (Dobowa zbiórka moczu) -> objętość

Inne Informacje:

• Data
• Dane osoby pobierającej materiał

Skróty:
• AFP (Badanie alfafetoproteiny) - to inaczej białko płodowe
• CEA (nowotwory wątroby) - antygen rakowo-płodowy - to glikoproteina z wieloma domenami
tkankowymi. Oznaczenie jego poziomu ma znaczenie w monitorowaniu skuteczności leczenia
onkologicznego. Badanie antygenu CEA wykonuje się przy podejrzeniu nowotworu wątroby,
jelit czy trzustki.
• CA19-9 (nowotwory piersi) - antygen nowotworowy CA 19-9 to marker nowotworowy, czyli
związek, który znajduje się we krwi chorych na raka. Obecność antygenu nowotworowego CA
19-9 może wskazywać na rozwój raka trzustki i dróg żółciowych, a także innych nowotworów
układu pokarmowego.

6. Zakres wartości prawidłowych (zakres referencyjny)

• Wynik fałszywie ujemny
➢ Stężenie parametru w zakresie normy ( u chorego)
• Wyniki fałszywie dodatnie
➢ Stężenie parametrów wyższe niż w zakresie referencyjnym ( u osób zdrowych)

7. Wartości krytyczne
• Każde laboratorium opracowuje własne parametry i zakresy wartości krytycznych
• Postępowanie po uzyskaniu takiego wyniku:
➢ Sprawdzenie jakości próbki
➢ Powtórzenie oznaczenia
➢ Poinformowanie odbiorcy

8. Pobieranie krwi w takcie infuzji glukozy

• Wzrost stężenie glukozy

13
T: Rola analizy badania gazometrycznego krwi.
1. Wartości krytyczne dla podstawowych parametrów laboratoryjnych:
Na mmol/l < 115 > 165
K mmol/l < 2,5 > 6,5
Glukoza mg/dl < 45
pH < 6,9 > 7,6
Hemoglobina g/dl <6
Białka g/dl < 4,5
Albumina g/u <2
Ca mmol/l < 0,78 < 1,58
Mg mmol/l < 0,41 > 2,02
Osmolarność mmol/l < 250 > 326
Kreatynina mg/dl > 7,4
Bilirubina mg/dl > 15
Płytki krwi Tys/ul < 30 > 900
Troponin Ng/nl > 0,01

2. Wartości prawidłowe
• Na mmol/l 137-145
• Glukoza -> niezbędna substancja do prawidłowego funkcjonowania komórek
mózgowych
Mg/dl <45 -> problemy neurologiczne (śpiączka hipoglikemiczna -> niedocukrzenie)
• Potas
➢ 5-6 mmol/l
➢ 3-5,5 mmol/l
• pH
➢ lekko zasadowe (prawidłowe)

• Hemoglobina
➢ Poniżej 6g /dl -> stężenie zagrażająca życiu
➢ Wartość prawidłowa to zazwyczaj połowa wartości krytycznej

• Białka
➢ Stężenie zmniejszone przy chorobach wątroby
➢ Spadek stężenia przy oparzeniach
• Kreatynina 10 -> wskazania do dializy
• Bilirubina
➢ Żółtaczka u niemowląt (widoczna), jak również patologiczna (uszkodzenie
jąder podwzgórzowych)

• Płytki krwi
➢ 900:
✓ Mikrozakrzepy w naczyniach serca i mózg (udar)
✓ Zakrzepica
➢ 30 tys.:
✓ Zaburzenie hemostazy pierwotnej -> kończy się wytworzeniem czopu
płytkowego

14
 ✓ Po zabiegach -> brak hamowania krwotoku
• Troponina
➢ Wyniki po upływnie 1h !

3. Wartości krytyczne dla noworodków:

Glukoza mg/dl <30 >330
K mmol/l <2,8 >6,5
Bilirubina mg/dl >13
Hemoglobina g/dl <9,5 >22
Hematokryt % <33 >71
pO2 mmHg <37 >92

4. Objawy hipokalemii (K) -> to zbyt małe (poniżej prawidłowego zakresu) stężenie potasu we
krwi -> EKG – spadek odcinka ST
• <3 mmol/l
➢ Częstoskurcz
➢ Zaburzone przewodzenie aż do migotania komór
• <2,5 mmol/l
➢ Objawy mięśniowe występujące od mięśni kończyn dolnych do oddechowych

5. Objawy hiperkalemii -> to zbyt duże (powyżej prawidłowego zakresu) stężenie potasu we
krwi -> uniesienie odcinka ST
• >6,0 mmol/l
➢ zwolnienie pracy serca
• >8,0 mmo/l
➢ blok międzykomorowy, zatrzymanie akcji serca

! Jeżeli Na < 120 mmol/l to następują typowe zmiany w EKG już przy potasie 5,5-5,8 mmol/l

6. GAZOMETRIA
• Wskazania:
➢ Pacjent niewydolny oddechowo
➢ Po zatrzymaniu krążenia
➢ Nieprzytomnego
➢ Należy bardzo szybko dostarczyć do laboratorium
➢ Bardzo szybko uzyskamy wyniki
• Badanie laboratoryjne krwi umożliwiające rozpoznanie i monitorowanie zaburzeń
równowagi kwasowo-zasadowej (RKZ) …
• RWR -> równowaga wodno-elektrolitowa
• Stan równowagi kwasowo-zasadowej osiąga się, kiedy zakres pH krwi dla większości
procesów wynosi:

15
Równowaga kwasowo-zasadowa to stan homeostazy kationów i anionów w płytkach ustrojowych
warunkujące odpowiednie pH i prawidłowy przebieg procesów życiowych

• pH <6,8 >7,8 -> zagrażające życiu

➢ w ustroju więcej zasadowych, mniej kwasowych
➢ w ustroju więcej kwasowych, mniej zasadowych

7. Bufory (wyrównanie i regulacja pH ustroju przy zaburzeniach)

• Wodorowęglanowy 52%
• Hemoglobionowy 35 %
• 8%
• 5%

8. Równowaga Hendessona- Haselbacha

• CO2 + H2O  H2CO3  H+ + HCO3-

16
9. Proste zaburzenia RKZ

17
 Nerki -> zaburzenia kwasowo-zasadowe, upośledzenie wydalania wodorowęglanowego

10. Mechanizmy kompensacyjne

• Kompensacja oddechowa (płuca)
➢ Występuje bardzo szybko
➢ Wzrost lub spadek eliminacji CO2
• Kompensacja metaboliczna (nerki)
➢ Występuje wolno (do kilku dni)
➢ Wzrost lub spadek eliminacji HCO3

11. Wartości prawidłowe w RKZ

pH 7,35 – 7,45
pCO2 35 – 45 mmHg
4,67 – 6,0 kPa
HCO3- 22 – 27 mmol/l
BE -2,5 + 2,5 mmol/l
pO2 70 – 100 mmHg
8,66 – 13,3 kPa
sO2 94 – 99 %

! Różnica pH krwi Tętniczej i Żylnej wynosi 0,05

Tętnicza Żylna (ciemniejszy odcień niż krew tętnicza)

90-100 % 40 -70 %
Nieznacznie wyższe Nieznacznie niższe
Bardziej zasadowe Bardziej kwasowe

! Hiperglikemia zagrażająca życiu > 996 mg/dl

12. Miejsce pobrania krwi:

• Tętnica promieniowa i łokciowa
• Tętnica udowa
• Tętnica ramienna
• Tętnica grzbietowa pięty

13. Miejsce pobrania do kapilary:

• Płatek ucha -> krew arterializowana
• Duży palec stopy
• Pięta

! Kapilary:
• Pierwszą kroplę krwi wycieramy
• Pobieramy kolejną kroplę krwi
• Nie może być pęcherzyków powietrza
• Kilkakrotnie wymieszać probówki, by nie powstał skrzep

18
! Miejsce pobrania musi być prawidłowo rozgrzane

14. Gazometria – pobranie materiału

• Krew tętnicza lub arterializowana (płatek ucha)
• Krew pełna, pobrano w strzykawkę lub kapilary z heparyną bez dostępu powietrza
• Szybki transport do laboratorium -> analiza w ciągu 10 min

15. ABL 800 radiometr/gazometr/ analizator parametrów krytycznych

19
PYTANIA INTERNA GR 3:

1. Hematokryt-jakie badanie

2.POCT - tu odpowiedz ze badanie z glukometrem

3. Wartości krytyczne ( głupie odpowiedzi , jedno wykluczało drugie)

4. W jakiej chorobie nie stosujemy D-Dimerów -> wskazania do oznaczenia poziomu D-dimerów.
D-dimery oznacza się przede wszystkim u chorych, u których podejrzewane jest wystąpienie choroby
zakrzepowo-zatorowej. Jako przykład takiego schorzenia można podać zakrzepicę żył głębokich
kończyn dolnych.

- krzepliwość , zatorowość , choroba DCI , niedokrwistość

5. Jakie parametry u kobiety z niedokrwistością

6. Osocze : dużo podobnych odpowiedzi. - krew pobrana na skrzep , krew pobrana na antykoagulant i
wymieszana , materiał pobrany i wirowany i coś tam jeszcze

7. Palący papierosy : tutaj nie było karboksyhemoglobiny. Były -methglobina , - COH , - jakaś
hemoglobina , CO2

8. Miałam badania morfologi i miałam podwyższony MCV to niedokrwistosc z braku wit b12

9. Retikulocyt co to

10. Objawy niedokrwistości ( KTÓRE NIE SĄ ) – bladość + , bóle głowy + , drętwienie lewej kończyny
górnej- , omdlenia +

11. Zakres referencyjny ( tez schemat co mamy narysowany) (ZAZNACZ BŁĘDNA )

-obejmuje 95% populacji +

- każde laboratorium ma inne +

- jeżeli wynik poza skale nie zawsze oznacza chorobę +

- rożna dla mężczyzn i kobiet w rożnym wieku -

12. Menopauza : FSH

13. Hemoliza obejmuje wszystko OPRÓCZ : - spadek LDH

14. Błędy w pobieraniu / czy co sprzyja hemolizie. Bardzo głupie odpowiedzi

• zbyt długa zaciśnięta pieść

• nie wymieszane
• zbyt mocno zamieszane
• wszystkie poprawne

15. Hiperkalemia co to zwiększone stężenie POTASU

16. Gazometria długo w laboratorium

• obniżenie CO2
• jakieś jony i wodory
• coś z O2

1
Interna pytania gr 7:

1. Wartości krytyczne:
• pH <6,9 >7,6
• białko < 4,5
• sód <115 >165
• potas <2,5 >6,5
2. Hemoliza (rozpad krwinek czerwonych, do surowicy uwalniają się enzymy
wewnątrzkomórkowe) LDH i wzrost stężenia potasu; na jakie parametry ma wpływ :
a) Żadne
b) Spadek LDH
c) Wzrost LDH
d) Wzrost potasu
e) Spadek erytrocytów
3. Hiperkalcemia – wzrost stężenie wapnia we krwi
4. Hiperkalemia – wzrost stężenia potasu we krwi
5. Gazometria – kiedy można ją dostarczyć do laboratorium:
• Analiza/ oznaczenie wskaźnika musi się odbyć maksymalnie w ciągu 10 min od
momentu pobrania krwi
6. Kiedy wydaje się badanie na CITO:
• Wynik do 1h
• STAT wynik do 15 min
7. Wartość referencyjna - są danymi opisującymi dopuszczalne wartości
8. Zawał mięśnia sercowego jakie badanie:
a) Troponin – jest markerem niedokrwienia serca. Za zawałem serca przemawia wzrost
stężenia troponin powyżej 99. percentyla dla ogólnej populacji, współistniejący z
klinicznymi wykładnikami niedokrwienia mięśnia sercowego (np. bólem w klatce
piersiowej, zmianami w EKG)
b) Kreatynina
c) CRP
d) Potas
e) Wszystkie
9. Podwyższone RBC WBC PLT - > ?
10. Wyniki badań, wszystko obniżone RBC, HCT, HBS, EOS
a) Niedokrwistość wit. B12
b) Niedokrwistość z żelaza (Fe)
c) Zasadowica metaboliczna
d) Kwasica metaboliczna
11. Test ciążowy:
a) Surowica krwi, mocz
b) 3 dni po stosunku
c) Wszystkie prawidłowe
d) Wykonane w pobliżu miesiączki
12. Badanie APTT (w odpowiedziach: kolory probówek-> niebieski z cytrynianem)
13. Co wskazuje na bezpośrednie zagrożenie życia: 70%COHb
14. Wyniki wskazują na niedokrwistość B12

1
15. Obniża ilość erytrocytów (krwinki czerwone) RBC, leukocytów (krwinki białe) WBC, i płytek
krwi (PLT):
a) Erytropenia – spadek krwinek czerwonych RBC
b) Trobocytopenia- spadek płytek krwi PLT
c) Leukopenia – spadek krwinek białych WBC
d) ?
16. Co wzrasta w przypadku zatrucia czadem -> Karboksyhemoglobina (HbCO)

17. RET -co to ? liczba retykulocytów.

18. Co pobieramy do probówki z niebieskim kolorem -> Niebieski – układ krzepnięcia (roztwór
cytrynianu

19. Jakie badanie, żeby sprawdzić poziom neutrofili ?

• NEUTROFILE (granulocyty obojętnochłonne) chronią organizm przed
drobnoustrojami. Żyją od 2 do 4 dni. Poziom neutrofilów stwierdza się na podstawie
badania diagnostycznego, jakim jest morfologia krwi wykonywana na czczo.

20. Na co koagulologiczne badanie (Koagulogram) ? -> KRZEPLIWOŚĆ KRWI

21. Co badamy na ciążę (brak odpowiedzi HCG) -> bada surowice krwi i mocz

22. Gdzie podwyższona hemoglobina

• Probówka z fioletowym korkiem -> Fioletowy – morfologia (EDTA) -> (kwas
wersenowy, kwas edetynowy, komplekson II; łac. Acidum edeticum) – organiczny
związek chemiczny, kwas polikarboksylowy i jednocześnie α-aminokwas. Z mocnymi
wodorotlenkami tworzy sole werseniany.
23. Trombocytopenia (małopłytkowość) - to skaza krwotoczna, która wynika ze spadku liczby
płytek krwi poniżej normy, tj. poniżej 150-300·109/l (150-300 tys./mm³).
24. Główne pozytywy POCT -> (Point-of-care testing)- > przyłóżkowa diagnostyka szpitalna
25. Jaka krew na gazometrię -> KREW PEŁNA z krwi: tętniczej, żylnej, kapilarnej, włośniczkowej
26. Która krew wyższe pH -> KREW TĘTNICZA O 0,05
27. pH u pacjenta zdenerwowanego -> 7,45 pH zasadowe, hiperwentylacja
28. Probówka lipemiczna -> surowica lipemiczna jest powiązana z zaburzeniami gospodarki
lipidowej. Oznacza, że podwyższony jest poziom triglicerydów lub cholesterolu. Nadmiar tego
typu cząsteczek sprawia, że zmieniają się właściwości surowicy krwi - w tym kolor, gęstość itd.
29. Podwyższone leukocyty u kobiety 58 l czy to normalne infekcja bakteryjna czy białaczka
• Wydaje mi się, że to będzie normalna infekcja bateryjna, więc leukocyty będą
podwyższane, ponieważ przeciwciała walczą z infekcją.
• Jeśli chodzi o białaczkę to, gdzieś czytałem, że będzie ona powiązana z liczbą płytek
krwi ( odpowiedzialnych za układ krzepnięcia)
30. Najczęstsze przyczyny błędów przedanalitycznych –> HEMOLIZA
31. Wolne pobieranie krwi skutkuje -> HEMOLIA
32. Hematokryt - stosunek obj erytrocytów do obj krwi

2
33. Ciemnożółty kolor osocza wskazuje na wysokie stężenie tłuszczów

34. Wyniki badań podwyższona saturacja i ph -większe niż 7,45 pH i hiperwentylacja to

ZASADOWICA
35. Hemoliza dlaczego - żle wymieszana probówka z antykoagulantem
36. Jakie pH ma krew tętnicza – powyżej 7,45, krew w żyle mniejsze niż 7,35

37. Bilirubina - pomarańczowoczerwony, czy zawsze daje żółte osocze -> chyba nie (podobne pyt.
33)
38. Podwyższony potas - hiperkalemia
39. Czy można zbadać elektrolity z krwi pobranej na morfo -> NIE !!!
40. Niedokrwistość - zmniejszenie stężenia hemoglobiny

3
Interna 1

Materiał potencjalnie zakaźny - każdy materiał biologiczny pochodzący od ludzi chorych i

zdrowych

Rola badań laboratoryjnych :

- rozpoznanie

- ustalenie stopnia zaburzenia homeostazy ustrojowej

- Monitorowanie leczenia

- Ustalenie czynnika etiologicznego

- Wykrywanie czynnika ryzyka - badania profilaktyczne, przesiewowe

Rodzaje badań

- Rutynowe

- W trybie pilnym

- W trybie nagłym

- Próby czynnościowe

- Specjalistyczne

- Unikalne

Grupy badań:

- hematologia - morfologia, rozmaz krwi, szpiku - krew pełna

- Koagulologia - osocze

- Biochemia - surowica, krew pełna

- Immunologia - surowica, osocze

- Genetyczne - krew pełna

- Komórkowe

Podwyższona tropina - podejrzenie o zawał przedział 0.00-0.060 oraz CK-MB-masa

podwyższona przedział 0,0-3,6

Faza przedlaboratoryjna

Zlecenie - wybór parametrów

Przygotowanie pacjenta

Pobranie

Sprawdzenie próbek, danych, skierowań

Przechowywanie w odpowiednim miejscu

Dostarczenie na czas

Przyjmowanie próbek do laboratorium

Sprawdzanie zgodności skierowania

Odpowiednia ilość krwi z antykoagulantem

Odpowiednia ilość krwi w stosunku do liczby skierowań

Prawidłowe okodowanie probówek

Zgodność danych

Wpisanie na skierowaniu peselu i nr historii choroby oraz lekarza zlecającego podpis i pieczątka

Wpisana godzina pobrania i dane osoby pobierającej

Krew pełna

- morfologia

- OB

- Gazometria

- Leki immunosupresyjne

- hemoglobina glikowana

- Badania genetyczne

Osocze

- koagulologia

- Niektóre badania biochemiczne, immunochemiczne

Surowica

- badania biochemiczne

- Immunochemiczne

Wyniki badań które przychodzą za późno to zmarnowane próbki!!!!

Surowica krwi - pobiera się bez dodatku antykoagulantu

Wykrzepienie - około 15 min

Wirowanie - 10-15min

Surowica nie zabiera fibrynogenu i niektórych czynników krzepnięcia

Wzbogacona jest o składowe elementów upostaciowanych i ich metabolitów uwalniające się w
procesie wykrzepiania

Krew pełna - morfologia, leki

Osocze - hormony, frakcje lipidowe

Pobieranie na antykoagulant

- Pobierać krew w ściśle określonej objętości

- natychmiast przelać po pobraniu krwi do określonej probówki i delikatnie wymieszać

- Wizualnie sprawdzić jakość wymieszania

- Nie wstrząsać materiałem w drodze do lab

Oznaczanie glukozy

Po pobraniu krwi stężenie glukozy spada o 7% na godzine w temp 25

Tempo spadku wzrasta wraz ze wzrostem wartości hemokrytu lub liczby krwinek

W celu zapobieżenia glikolizie - dodatek fluorku sodowego czesto w mieszaninie ze

szczawianem potasowym

Fluorek działa przeciwzakrzepowo - krew pełna NaF

Krew kapilarna - probówki do mikrometod

- morfologia

- OB

- Czas protrombinowy PT

- Niektóre badania biochemiczne

Kapilary z heparyna do badania biochemicznego i elektrolity

Kazde laboratorium opracowuje własne parametry i zakresy wartości krytycznych

Po uzyskaniu :

Sprawdzenie jakości próbki

Powtórzenie

Poinformowanie odbiorcy

Zaj 2

Hematologia - nauka o krwi, jej składzie morfologicznym i biochemicznym, funkcjach,

właściwościach i powstawaniu. Choroby krwi i ich leczeniu, stosowanie preparatów
krwiopodobnych do celów leczniczych

Czynniki przedanalityczne przy transporcie wpływające negatywnie na badania

- niewłaściwe wymieszanie krwi z antykoagulantem

- Niewłaściwe opisanie probówki

- Niewłaściwe przechowywanie probówki

- Zbyt długi czas transportu do lab

Zasady pobierania krwi do badań morfo

Krew pełna żylna lub włośniczkowa

Antykoagulant K.EDTA lub heparyna

Fioletowy korek

mieszamy ruchem wahadłowym

Nie pobieramy z kończyny gdzie są podawane płyny

Podstawowe badania laboratoryjne obejmują

- liczbe krwinek białych WBC - podział na neutrofile, limfocyty, monocyty, eozynofile, bazofile

- Stężenie hemoglobiny HGB

- Hematokryt HCT

- Liczbę krwinek czerwonych RBC

- Wskaźniki czerwonokrwinkowe MCV, MCH, MCHC

- Liczbe płytek krwi PLT

Wartości podstawowych parametrów hematologicznych

WBC - liczba leukocytów - 4,0-11,0 x 10

RBC - liczba erytrocytów - 3,8-6,3 x 10 k 4,5-5,5 m 5,5-6,5

HGB - stężenie hemoglobiny - 12-18, k 12-16 ciężarne 11-14 m 14-18

HCT - hematokryt - k 37-47% m 40-54%

MCV - średnia objętość krwinki czerwonej - 80-97

MCH - średnia objętość Hb w erytrocycie - 27-31,2

MCHC - średnie stężenie Hb w erytrocytach - 30-38

RDW - wskaźnik anizocytozy - 11,6-14,8%

PLT - liczba płytek - 150-400 x 10

MPV - średnia objętośc płytki - 7,2-11,1

PCT - płytkokryt - 0,19-43,1%

P-LCR - wskaźnik dużych płytek - 11,9-43,1%

IPF - wskaźnik niedojrzałych płytek- 0,7-5,5%

IG - niedojrzałe granulocyty - 0-0,5%

Hemoglobina - odpowiada za transport tlenu, białko zbudowane z hemu i globiny, HGB stanowi
97% hemoglobiny u dorosłej osoby

HGBF - hemoglobina płodowa

Wzrost stężenia hemoglobiny :powyżej 18

- odwodnienie - biegunki, wymioty, pot, moczówka prosta

- Nadkrwistości pierwotne

- Nadkrwistości wtórne - POCHP, niedotlenienie, wady serca, wodonercze

Spadek stężenia: poniżej 12

- Przewodnienie

- Niedokrwistość

Zmniejszenie stężenia Hb jest podstawowym kryterium diagnostycznym niedokrwistości!!!!

Niedokrwistość - stan charakteryzujący się obniżeniem całkowitego stężenia hemoglobiny w

całkowitej krwi krążącej w stosunku do wartości uznanych za prawidłowe dla danego wieku i płci

Hematokryt - stosunek objętości erytrocytów do objętości krwi pełnej

Zależy od:

- liczby krwinek czerwonej RBC

- Objętości erytrocytów MCV

- aktualnej objętości krwi krążącej

- Wieku i płci

Wykorzystanie Hct w diagnozowaniu niedokrwistości tylko przy normowolemii

Wzrost:

- Nadkrwistość

- Utrata osocza

- Odwodnienie

- Wstrząs

Spadek:

- Niedokrwistość

- Więcej osocza

Wskaźniki czerwonokrwinkowe MCV - średnia objętość krwinki czerwonej 80-96

80-100 fl - normocyty

Poniżej 80 fl - mikrocyty

Powyżej 100fl - makrocyty

Spadek MCV

- niedokrwistości mikrocytarne z niedoboru żelaza

- Talasemie

- Hemoglobinopatie

- ACD

- Anemia mikrocytarna z niedoboru żelaza

- Odwodnienie

Wzrost MCV

- niedokrwistość makrocytarna

- Przewodnienie

- Alkoholiz, choroby wątroby

- Terapia cytostatykami

- przełomy ratikulocytowe

MCV - w normie przy obniżonej HGB - niedokrwistości normocytowe

- niedokrwistość hemolityczna

- Niedokrwistość chorób przewlekłych

- Niedobory mieszane

Retikulocyty - RET - młode erytrocyty, odzwierciedlenie aktywności erytropoetycznej szpiku

kostnego, 5-20%o i 0,5-2,5%

Zlecenie badania retikulocytów

- zespoły hemolityczne

- Niedokrwistość pokrwotoczna ostra

- Ostre niedotlenieni

- Przełomy hemolityczne

- Niedokrwistość apalastyczna

- W ostrych białaczkach

WBC - leukocytoza - 4,0-10,0 x 10

NEUT - neutrofile - 1,9-8 x 10

LYMPH - limfocyty - 0,9-8,2 x 10

MONO - monocyty - 0,16-1,0 x 10

EOS - eozynofile - 0-0,8 x 10

BASO - bazofile - 0-0,2 x 10

LUC - duże niedojrzałe limfocyty - 0-0,4 x 10

Parametry białokrwinkowe

-Cytoza i filia wzrost liczby danej linii komórkowej

- neutrocytoza, - filia - wzrost liczby neutrofilii

Stany pato: zakażenie bakteryjne, ch. oparzeniowa, urazy, martwica, krwotok domózgowy

- eozynocytoza, eozynofilia - dychawica oskrzelowa, ch. sienna, włośnica, glistnice, tasiemczyce

-Limfocytoza - fizjologicznie u dzieci do 4 r.ż

Stany pato: odra, różyczka, krztusiec, mononukleoza zakaźna, przewlekła białaczka limfatyczna

- monocytoza - gruźlica, toczeń, marskość wątroby

Neutrofilia - zwiększenie liczby granulocytów obojętnochłonnych we krwi obwodowej powyżej

8000/µl[

Nadpłytkowości

1 trombocytoza wtórna - niektóre nowotwory po splenektomii, niedobór żelaza, po wysiłku fiz, po

ostrym krwotoku, po zabiegach operacyjnych

2 trombocytemia - wzrost płytek .1mln/ul, napłytkowość pierwotna

Penie

Penia obniżenie, spadek liczby danej linii komórek

- neutropenia - wstrząs anafilaktyczny, dur brzuszny, marskość wątroby

- Bazopenia - ostre stany uczuleniowe, nadczynność tarczycy - uczuleniami

- Eozynopenia - po wysiłku, w stresie, w ch. Cushinga - pasozytnicze

- Limfopenia - rak oskrzela, ciężkie zakażenie wirusowe

- Monocytopenia - rzadko, po leczeniiu glikokortykosteroidami

- trombocytopenia - upośledzenie produkcji, niszczenie trombocytów w szpiku,

niewłaściwe rozmieszczenie - zwiększenie liczby płytek krwi u człowieka powyżej 450
tys./mm³[
- Małopłytkowość rzekoma
Małopłytkowość rzekoma

- zlepienie płytek krwi w probówce

- Prawidłowa liczba PLT u pacjenta

- Kolejne pobieranie na cytrynian sodu lub heparynę

Agranulocytoza - całkowity brak granulocytów we krwi obwodowej

Panacytopenia - spadek wszystkich prawidłowych elementów morfotycznych krwi

Ostry krwotok

Objawy: szybko postępujące osłabienie, ociężałość, apatia, senność, utrata przytomności, poty,
niepokój, tachykardia, duszności

Przyczyny: urazy, krwawienie z dróg rodnych, górnego odc przewodu pokarmowego, dróg
oddechowych

OB - odczyn biernackiego - niespecyficzny wskaźnik ostrej fazy

- krew pobrana na cytrynian sodu

- Odczyt po 1h

- Normy k 3-12mm, m 3-8mm, niemowlęta 12-17mm

- Krew żylna

Przyczyny chorobowe zmian OB

Podwyższone :

- ostre niedokrwistości

- - w nowotworach

- Hipercholesterolemia

- Ostre i przewlekłe zakażenia

- Stany zapalne

- Zaburzenia hormonalne

Obniżone:

- nadkrwistość

- Przewlekła niewydolność krążenia

- Hipofibrynogenemie

Układ krzepnięcia

Krew żylna

Niebieski korek z cytrynianem sodu

Mieszamy wahadłowo

Homeostaza - zespół procesów fizjologicznych zapewniających sprawne hamowanie krwawienia

po przerwaniu ciągłości ścany naczyń krwionośnych, szczelność łożyska naczyniowego oraz
płynności krążącej krwi

Na proces publiczny homeostazy mają wpływ:

- ściana naczyniowa

- Płytki krwi

- Układ krzepnięcia

- Układ fibrynolizy

Homeostaza pierwotna to adhezja płytek, aktywacja płytek, agregacja, czop płytkowy

Homeostaza wtórna to aktywacja osoczowych czynników krzepnięcia, aktywacja trombiny,

przekształcenie fibrynogenu w fibryne

Fibrynoliza to proces rozpuszczania skrzepu, główny enzym to plazmina, posiada układ

aktywatorów i inhibitorów

Układ krzepniecia

Osoczowy układ krzepnięcia

- istotą tego układu jest przejście fibrynogenu w sieć przestrzenną fibryny pod wpływem trombiny,
w celu wzmocnienia pierwotnego agregatu płytkowego

- trombina jest wytwarzana z prekursora czyli protrombiny II przez tzw kompleks probrombinazy,
do którego powstania i aktywacji prowadzą 2 kaskady reakcji enzymatycznych zewn i
wewnątrzpochodna

Podstawowe badania krzepnięcia ukłądu krzepnięcia

- czas protrombinowy (PT

- Czas częściowej tromboplastyny po aktywacji (APTT

- Czas trombinowy (TT

- Stężenie fibrynogenu
- Liczba i parametry płytkowe

- Czas krwawienia

Monitorowanie leczenia przeciwkrzepliwego i fibrynolitycznego

Leczenie to jest konieczne w przypadki; świeżego zawału, zatoru tętniczego naczyń

obwodowych. Niestety jest też obarczone prawdopodobieństwem dużej ilości powikłań (głównie
powikłania krwotoczne)

Czas protrombinowy - tromboplastyna pt

- skrócony

- Zakrzepica

- Okres okołoporodowy

- szlak zewnątrzpochodny

- Jest to miernik tempa krzepnięcia krwi inicjowanego przerwaniem ciągłości ściany

naczyń krwi
- Wskaźnik służy monitorowaniu leczenia doustnymi środkami przeciwkrzepliwymi
(antykoagulanty), ma również zastosowanie w wykrywaniu nabytych skaz osoczowcyh

- Obecnie czas ten jest wyrazem międzynarodowym wskaźnikiem znormalizowanych INR

INR - miedzynarodowy współczynnik znormalizowany

- zalecana wielkość INR nie jest większa od 2,0 ( po wszcepieniu sztucznych zastawek ok 3,5)

- INR kontroluje się zazwyczaj codziennie od ustabilizowania się go w przedziale terapeutycznym

przez 2 kolejne dni, następnie 2-3 razy w tygodniu przez kolejne 1-2tyg a później co 4 tyg

APTT - czas częściowej tromboplastyny po aktywacji

- jest miarą sprawności krzepnięcia w szlaku wewnątrzpochodnym

- Jest aktywatorem krzepnięcia jest kaolin to nazywa się go czasem kaolinowym-kefalinowym

- Jest także czuły na niedobory czynnika V, X, protrombiny, fibrynogenu

- Oraz obecność w osoczu heparyny i krążących antykoagulantów

- jest wykorzystywany do kontrolii lab leczenia heparyną niefrakcjonowaną oraz monitorowaniu

terapii prowadzonej hirudyną i inh trombiny

Zaj 3

Rola analizy parametrów krytycznych z uwzględnieniem badań gazometrycznych, podstawowych

elektrolitów, glukozy

Parametry krytyczne - wskazują na teraz, przekraczają maksymalną lub minimalną wartość

K - potas 3-4,5 normalna wartość, 5 to juz zly stan a 6,5 krytyczny

Na - sód - <115 >165

K - <2,5 >6,5
Glukoza <45
pH <6,9 >7,6
Hemoglobina <6
Białko <4,5
Albumina <2

Hemoglobina 12-15 g

hipoglikemia - przedawkowanie leków obniżających glukoze

Hiperglikemia - dla kazdego inna wartosc, dla dzieci czesto 250 a dorośli 500

Ph - prawidłowe 7,35-7,45 (zasadowe lekko) zakres <6,9 7,6>

7,35 ph to jest stan kwasicy 7,45 to jest stan zasadowicy

Hiperkalemia (wysoki potas )— zwolnienie akcji serca musi być - uniesienie załamka T na ekg
Hiperkalcemia - podwyższenie stężenia wapnia

Hipokalemia - obniżenie załamka S albo T w ekg - czestoskurcz - skurcze w obrębie kończyn

dolnych i bóle jak przy paraliżu (2,5 potas)

Gazometria - bardzo ważne badanie u pacjenta z niewydolnością oddechową, po zatrzymaniu

krążenia czy nieprzytomnego.

jakies równanie którego nie rozumiem hendersona

W krwi żylnej mamy mniejsze pH ze względu na pCO2

W krwi włośniczkowej krew żylna i tętnicza jest wymieszana dlatego pH jest wyższe
Wzrost HCO3 wzrost pH

Gazometria - wiele różnych parametrów w bardzo krótkim czasie

Saturacja - ocenienie czy jest krew dobrze pobrana, jaka jest wydolność oddechowa pacjenta,
saturacja powyżej 94%

W tętnicy saturacja prawie 100% a żyle saturacja 40-50%, która oddycha powietrzem
atmosferycznym
Tlenu mniej w żyle niz w tętnicy

Badając krew żylną nie jesteśmy w stanie określic czy ktos ma dobra wydolność oddechową

Saturacja - Wysycenie hemoglobiny tej, która ją może nieść (?)

Hipoksja - niedotlenienie tkanek

Hipoksemja (?)

21% tlen w powietrzu

Pełny obieg krwi od płuc do płuc trwa 3,5 min

Tylko lekarz moze naukowac tętnice do gazometrii :(

Krew pełna lub arterializowana

Do gazometrii Potrzebujemy krew pełną z heparyna antykoagulantem, odrazu trzeba
wymieszać, pobieramy więcej krwi na zaś

Pobieramy z tętnic:
- promieniowa
- Łokciowa
- udowa
- Grzbietowa pięty
- Ramieniowa
Alternatywa - arterializowana z :

Krew do kapilary możemy pobrać (u dzieci)

- płatek uszny
- Pięta
- Duży palec stopy
Należy bardzo dobrze rozgrzać przed

Gdzie jest więcej tlenu i dwutlenku węgla? We krwi czy w powietrzu? - pytanie!!!!!!

Arterializowana - poniewaz doprowadzamy do duzego rozgrzania co doprowadza do

rozszerzenia naczyń krwionośnych i leci krew tętnicza:)

Musi być dostarczona jak najszybciej i nie moze przekroczyc 10-15min na gazometrie!!!

Zaj 4

(Źle podany doustny koagulant w inr )

Wpływ etapu przygotowania pacjenta i pobierania próbek na jakoś wyniku badania lab

Zmienność jako cecha informacji w chemii klinicznej

- badania lab to pomiar

- Każdy pomiar obarczony jest błędem, który powoduje, że cechą każdego pomiary jest
zmienność -> powtarzanie pomiaru w jednej próbce różnią się miedzy sobą

- U człowieka należy brać pod uwagę zmienność stężenia badanego składnika w czasie (rytm
dobowy, posiłek, wysiłek fiz)

Warunkiem wiarygodności wyników jest utrzymanie stałości cech stosowanych metod

analitycznych oraz prowadzenie codziennej kontroli wraz z badanym materiałem

Rodzaje błędów

- przedanalityczna

- Pozaanalityczne - 80%

- Analityczne

Czynnik przedanalitycznej - czas dostarczenia materiału od chwili pobrania, warunki transportu,

przechowywanie

najczęstszą przyczyna błędnej oceny stanu zdrowia pacjenta - niewłaściwe przygotowanie

pacjenta oraz czynniki przedanalityczne

Błąd trywialny - nonsensowny

Spowodowany jednostkowym odstępstwem od normalnej procedury

Błąd pipetowania

Zanieczyszczenie próbki

Destabilizacji układu pomiarowego

Pomyłka w opisie próbki podmiana próbki

Interferencje leków, metabolitów

Hemoliza najczęstszy błąd przedanalityczny 69,5%

Standardowe warunki pobierania krwi

- na czczo

- Po przespanej nocy w godz porannych

- Nie poprzedzone wysiłkiem fiz

- W pozycji siedzącej

- W miare możliwości przed przyjęciem leków

- Po odstawieniu leków witaminowych i wzmacniających

- Po infekcji

- Po okresie miesiączkowym

- podczas normalnej diety

Pobranie materiału - zapewniające niezmieniony skład próbki zapewniający skład próbki

obrazujący sytuacje kliniczną pacjenta/rzeczywisty skład w organizmie/ - standardy pobierania
materiału do badań lab 


Pochodzenie składników krwi

Rozpad komórek - enzymy

Zaburzenia wytwarzania lub syntezy - niedobór krwinek czerwonych, nadmiar krwinek białych,
hypoalbuminemia, transferyna, wady metaboliczne

Niedostateczne usuwanie z organizmu - mocznik, keratynina w chorobach nerek, bilirubina w

chorobach wątroby

Przedostanie się do organizmu - drobnoustroje, trucizny, narkotyki

Glukoza na czczo poniżej 100 zdrowa

Glukoza powyżej 200 cukrzycy
Na czczo powyżej 126 cukrzyca

Po stresie kortyzol rośnie

W diecie wegetariańskiej

- Zasadowe pH

- wzrost stężenia bilirubiny

-Niedobór witaminy b12 - niedokrwistość makrocytowa - objawy psychotyczne

W diecie bogatobiałkowej - podwojenie się mocznika

Błędy - nieprawidłowe przygotowanie próbki

- niewłaściwy koagulant lub złe proporcje

- Nie wymieszanie próbki z antykoagulantem - skrzep

- Błędna kolejność przy stosowanie systemów podciś PTH, INSULINA, C PEPTYD) krioglobuliny
- ciepła woda

- Złe oznakowanie próbki - krew żylna, krew tętnicza, mocz z zbiórki przypadkowej z z dobowej,
kolejność lub godzina pobrań w próbach czynnościowych

Miejsce wkłucia a jakość próbki

- nie kłujemy tam gdzie są blizny, zrosty,

- Nie grzebiemy

- Nie pobieramy po mastektomii po której została wykonana

- Nie wolno tam gdzie jest kroplówka ani w ogóle jak jest podawana ( 30 min)

- nie pobieramy tam gdzie jest przetoka tętniczo-żylna

Staza a jakość próbki

Dzięki niej ustaje odpływ krwi z kończyny, żyły nabrzmiewają i łatwiej można trafić w
odpowiednie miejsca
- Długie utrzymywanie krwinek

- ryzyko hemolizy

- Przemieszczenie wody do przestrzeni pozanaczyniowej

- Zagęszczenie składników nie przechodzących przez ścianę naczynia (kom, białka, lipidy)

- Domieszka krwi

Kolory korków
Czerwony - biochemiczna

Szara - glukoza (fluorek sodu który hamuje glikolize)

Niebieski - badania układu krzepnięcia koagulant cytrynian sodu

Fioletowy - EDTA koagulant - do krwi obwodowej lub osocze

Czarny - OB

Zielony - heparyna koagulant - na amoniak

Pobieranie krwi a wlew dożylny

Emulsja tłuszczu - 8h

Roztwór węglowodanów 1h

Roztwór aminokwasów i hydrolizy białek - 1h

roztwór elektrolitów 1h

Kolejność pobierania

- pierwsza - na posiew

- probówka bez dodatków

- Do badań układów krzepnięcia

- Do morfologii

- Z antykoagulantem

Zaj 5

Elementy wykonywania badań rozproszonych:

- kalibracja odczynników

- Kontrola jakości badań

- Szkoelnie personelu

- Konserwacja sprzętu

główny cel POCT

- skrócenie czasu uzyskiwania wyniku

- Zwiększenie efektywności opieki nad chorym

- Możliwość wykonania także przez personel nie medyczny

Wymagania praktyczne - dające wyniki przydatne klinicznie, natychmiastowy dostęp lekarzy do

wyników, urządzenia przenośne, możliwe do transportu

Badania poct wykonywane w szpitalu:

- badanie gazometryczne krwi

- Stężenie elektrolitów we krwi

- Stężenie glukozy

- Wskaźnik martwicy mięśnia sercoego CK-MB, troponina, mioglobina

- Badania toksykologiczne

Staratus - analizator markerów sercowych

Testy paskowe do badania moczy - wielopolowe, ciężar właściwy, pH, zawartość glukozy, białka,
ciała ketonowego, bilirubiny i komórek erytrocytów i leukocytów

Próba ciążowa

HCG - hormon glikoproteinowy składający się z podjednostek

Moze być wykryty w moczu lub surowicy 7-10 dni po zapłodnieniu

Stężenie HCG przyrasta szybko, podwojenie co 1,5-2dni

Wartości okołomiesiączkowe - 100mlU/ml

Krew utajona w kale - wczesne stadia raka jelita grubego, wrzody, polipy, zapealenie jelit

Glukometry

- optyczne

- Elektrochemiczne

PYTANIA

1. Gdzie jest więcej tlenu i dwutlenku węgla? We krwi czy w powietrzu? We krwi 23-27 CO2 a
tlenu tet 96-97 zylna 25-40

2. Hematokryt - stosunek objętości erytrocytów do objętości krwi pełnej

3. Hemoliza w probówce pobranej na cytrynian powstała poniewaz na badanie układu

krzepnięcia, ponieważ została źle wymieszana?

4. Neutrofilia występuje u jest to zwiększenie liczby granulocytów obojętnochłonnych występuje

u kobiet ciężarnych, stanom stresowych, u noworodków, niemowląt, po wysiłku i po posilku

5. Co transportuje hemoglobina tlen, CO2, żelazo

6. Jak sprawdzimy zaczadzenie, badając co - gazometrie, po stężeniu CO2 oraz O2 oraz

stężeniu CO2 w hemoglobinie

7. OB - odczyn Biernackiego - niespecyficzny wskaźnik ostrej fazy, wykonywany na cytrynian

sodu, wynik po 1h, krew żylna, normy k 3-12 m 3-8 niemowlęta 12-17

8. Prawidłowe zdanie o glukometrze

9. Infekcja bakteryjna a pasożytnicza

10. APTT - leczenie heparyna więc będzie strzałeczka do góry

11. Jezeli pacjent zjadł przed pobraniem to wzrośnie - triglicerydy i glukoza

12. Prawidłowa saturacja we krwi żylnej 25-40 a tętniczej 96-98

13. Zasadowica i kwasica krwi - 7,35 to kwasica a 7,45 zasadowica

14. Równanie Hendersona-Haselbalcha

pH = pK + log [HCO2]/a x pCO2

15. Hiperkalemia - za dużo potasu

16. Tężyczka - za mało potasu to stan patologiczny przy hipokalemii, zmniejszenie wapnia

17. Im cieńsza igła tym wieksze prawdopodobieństwo hemolizy, im staza dłużej zaciśnięta tez

1. INR - krew żylna, niebieski korek, na cytrynian

2. Jaka krew pobierana na równowagę kwasowo-zasadową - krew pełna z heparyna

antykoagulantem lub włośniczkową arerializowana czy jakos tak

3. Do podstawowych badań układu krzepnięcia zaliczemu:czas protrombinowy (PT

- Czas częściowej tromboplastyny po aktywacji (APTT)

- Czas trombinowy (TT)

- Stężenie fibrynogenu
- Liczba i parametry płytkowe

- Czas krwawienia

4. Pobieranie krwi po posiłku wzrośnie Glukoza, trOglicerydy, leukocyty

5. Na co jest badanie POCT - glukoza, ciążowe, narkotyczne itp

6. RBC - red body cells

7. OB - krew pełna, cytrynian sodu

8. W teście ciążowym badamy - HCG

9. Najszybciej trzeba wykonać - gazometrie

10. Wolne pobieranie krwi skutkuje -

11. MCV - średnia objętość krwinki czerwonej

12. Trombocytopenia -zwiększenie liczby płytek krwi u człowieka powyżej 450 tys./mm

13. Najczęstsza przyczyna błędów przedanalitycznych - hemoliza

14. Jak pobiera sie krew na kreatyninę - surowica

15. Wskaż fałszywe o pobieraniu krwi

16. Skrzep powstaje w probówce z antykoagulantem ponieważ nie została odpowiednio

wymieszana lub za długi czas pobierania

17. Jak zmieni sie pH u pacjenta pobudzonego sie hiperwentyluje i pH podwyższone

18. Osocze

19. Krew pełna

20. Glukometr - jakie badanie

21. Hematokryt - stosunek obj erytrocytów do obj krwi

22. Ciemnożółty kolor osocza wskazuje na

23. Wyniki badań podwyższona saturacja i ph

24. Hemoliza dlaczego - żle wymieszana probówka z antykoagulantem

25. Jakie pH ma tętnica - normalne, w żyle mniejsze

26. Krytyczne wyniki

27. Bilirubina - pomarańczowoczerwony, czy zawsze daje żółte osocze chyba nie

28. Podwyższony potas - hiperkalemia

29. Czy można zbadać elektrolity z krwi pobranej na morfo

30. Niedokrwistość - zmniejszenie stężenia hemoglobiny

 PYTANIA DIAGNOSTYKA LABOLATORYJNA

1. CO TO JEST HEMATOKRYT ?
HCT= Stosunek objętości erytrocytów do objętości krwi pełnej K: 37-47% M:40-50%
Zależy od :
-RBC – liczba erytrocytów
-MCV- średnia objętość krwinki czerwonej
- aktualnej objętości krwi krążącej (5-6l normowolemia)
-wielu i płci
2. KIEDY I DLACZEGO POWSTAJE HEMOLIZA W PROBÓWCE POBRANEJ NA CYTRYNIAN?
Hemoliza- rozpad czerwonych krwinek (wzrokowo: mniej lub bardziej czerwone zabarwienie próbki osocza lub
surowicy po odwirowaniu krwi pełnej)
Hemoliza to najczęstszy błąd w fazie przedlabolatoryjnej
• Trudny dostęp do żyły
• Za duża ilość krwi w probówce
• Nieodpowiednie miejsce wkucia
• Zbyt mała średnica igły w stosunku do żyły
• zbyt długo zacisnięta staza
• Pobieranie przez wenflon
• obecność środka odkażającego
• długi zacisk stazy
• porywcze odciągnięcie tłoka w probówko- strzykawce
• rozdzielanie materiału do próbówek przez igłę
• energiczne mieszanie krwi w probówkach Nie poprawne wymieszanie próbki – ruch wahadłowy
• temperatura przechowywania i transportu
• długi czas przechowywania i transportu
Mogą być wyniki dodatnie
Np. K↑↑- znaczny wzrost
Fe ↑↑↑
Fosfor↑
Mg↑
Bilirubina ↓
LDL↓
Dehydrogenaza mleczanowa ↑↑↑
AST↑↑↑
Mocznik ↑
kreatynina ↑
3. HEMOLIZA –KIEDY?
To ok 70% wszystkich błędów przedanalitycznych
a. Pacjent leżący
b. Cienka igła
c. Za długo probówka do labu
d. …
e. Wszystkie prawda
4. W JAKIEJ POZYCJI POBIERAMY KREW OD PACJENTA? –siedząca , leżaca
5. CZY PRZELEWAMY KREW CIĘKĄ IGŁĄ/W OGÓLE IGŁĄ? – nie żeby nie odprowadzić do spienienia
6. NEUTROFILIA WYSTĘPUJE W?
Neutrofilia – wzrost liczby neutrofili
➢ Fizjologicznie – noworodki, niemowlęta, wysiłek, stres, po posiłku, palenie papierosów
➢ patologicznie – zakażenia bakteryjne, większość chorób zakaźnych, choroba oparzeniowa, urazy, martwica,
krwotok do mięśniowy, po ostrym krwotoku,
1
 PYTANIA DIAGNOSTYKA LABOLATORYJNA
7. JAKIE BADANIE NALEŻY PRZEPROWADZIĆ BY SPRAWDZIĆ POZIOM NEUTROFILI?
-MORFOLOGIE

8. CZY KREW NA MORFOLOGIE MOŻE BYĆ WYKORZYSTYWANA NA ELEKTROLITY ?

9. JAKA KREW JEST POBIERANA NA RÓWNOWAGĘ KWASOWO ZASADOWĄ= GAZOMETRIA?
Krew włośniczkowa – arterializowana LUB krew tętnicza – krew pełna ->
- krew kapilarna nie nadaje się do oceny gazometrii
-nie należy stosować probówek próżniowych
-kapilary z heparyną- antykoagulant
10. JAKIE BADANIE NALEŻY WYKONAĆ NAJSZYBCIEJ ?
GAZOMETRIE- W CIĄGU 10-15MIN
11. JAK WYKRYĆ ZACZADZENIE , CO BADAJĄC?
Oznaczenie ilości karboksyhemoglobiny we krwi, wyrażoną jako odsetek całkowitej hemoglobiny.
Krew żylna – ponieważ zawartość w niej HbCO jest taka sama jak w krwi tętniczej
Analizator tlenku węgla w powietrzu wydychanym
- elektroforeza hemoglobiny
- gazometria – kwasica metaboliczna
Charakterystyczne dla ostrego zatrucia CO jest:
Leukocytoza hiperglikemia hipoksemia hipokapnia (C02↓ we krwi) kwasica metaboliczna
Objawy:
Ból głowy, zawroty głowy, nudności wymioty, zaburzenia równowagi, orientacji, osłabienie, zburzenie, tachykardia,
zaburzenia rytmu, różowa skóra, zaburzenia świadomości do śpiączki
Leczenie : TLENOTERAPIA + KOMORA HIPERBARYCZNA
12. ZASADOWICA I KWASICA METABOLICZNA
pH HCO3 pCO2
KWASICA pH<7,35 metaboliczna ↓ ↓ ↓
Oddechowa ↓ ↑ ↑
ZASADOWICA Metaboliczna ↑ ↑ ↑
>7,45 oddechowa ↑ ↓ ↓
13. CZEGO DOTYCZY RÓWNANIE HENDERSONA HASSELBACHA
Podstawowe prawo opisujące równowagę kwasowo zasadową
Określa zależność między ciśnieniem parcjalnym C02 a stężeniem wodorowęglanów
14. JAK ZMIENIA SIĘ Ph u PACJENTA POBUDZONEGO?
WZRASTA Ph- pacjent się hiperwentyluje – zasadowica oddechowa
15. CO TRANSPORTUJE HEMOGLOBINA ?
tlen z pęcherzyków płucnych do tkane
CO2- ok. 15% z ogólnej iości CO2 przenoszonego przez krew
Żelazo
A. TLEN
B. CO2
C. ŻELAZO
D. WSZYSTKO PRAWDZIWE
16. KTÓRE ZDANIE PRAWDZIWIE OPISUJE OB?
Wskaźnik opadania erytrocytów – zjawisko opadania czerwonych krwinek
Odczyn Biernackiego – niespecyficzny wskaźnik ostrej fazy
We krwi pobranej na antykoagulant – cytrynian sodu – najszybciej opadają krwinki czerwone bo mają największą
gęstość. W stanie fizjologicznym opadanie jest powolne ale stany chorobowe mogą ten proces przyśpieszyć.
Przyśpieszenie opadania jest proporcjonalne do ciężkości choroby
Krew pełna – na cytrynian sodu (5:1) - Krew żylna – wynik po 1h w mm/h

2
 PYTANIA DIAGNOSTYKA LABOLATORYJNA
W nowotworach (szpiczak mnogi ↑3 tys. przewlekła niewydolność krążenia
Hipercholesterolemia hiperfibrynogemie
Ostre i przewlekłe zakażenia
Stany zapalne
Zaburzenia hormonalne

17. PRAWIDŁOWE WARTOŚCI OB?

KOBIETY ↑ 50 r.ż. do 30 MĘŻCZYŹNI ↑50 r.ż. do 20
↓50 r.ż 6-11 ↓50 r.ż. 3-8
18. WYNIKI: ZAZNACZYĆ CZY JEST PODEJRZENIE BIAŁACZKI U KOBIETY 58LAT, CZY PRAWIDŁOWE DLA
DANEGO WIEKU, CZY INTERAKCJE BAKTERYJNE, PASOŻYTNICZE?
Białaczka – zmniejszona ilość wszystkich krwinek (białych czerwonych płytek), przy czym wartości te spadają znacznie
po niżej normy lub bardzo dużo białych i mało czerwonych i płytek
A. Białaczka ( Podwyższone WBC, OBNIZONE HBC, Plt)
B. Infekcja bakteryjna – neutrofilia
C. Pasożytnicza- eozynofilia
D. WZW- Wirusy – monocyty i limfocyty
E. Prawidłowe dla danego wieku
Alergiczne – bazofile
19. WYNIK: PODWYŻSZONE APPT – CZY TO WYNIK OSOBY LECZĄCEJ SIĘ DOUSTNIE CZY INSULINĄ CZY
PRZEDAWKOWANIE CZY HEPARYNĄ?
APTT- czas częściowej tromboplastyny po aktywacji
W przypadku terapii hirudyną lub inhibitorami trombiny APTT wydłuża się od 1,2-2,8-krotnie w stosunku do czasu
wyjściowego
Leczenie heparyną nie frakcjonowaną
A. Do ustnie insuliną
B. Przedawkowanie
C. Heparyna
D. Prawidłowa
20. WYNIK: PODWYŻSZONA SATURACJA, pH, pcK+, w norme pCO2?
a. Kwasica metaboliczna
b. Zasadowica metaboliczna
c. Hiperkalcemia (Ca2+)
d. Hiperkaliemia (K+)
e. Wszystkie poprawne/ żadna z powyższych
21. WYNIKI: NA CO WSKAZUJĄ -> NIEDOKRWISTOŚĆ Z NIEDOBORU B12 ? wszystkie obniżone ?
NIEDOKRWISTOŚĆ ↓HCB ↓RBC↓HCT
Niedobór żelaza Niedobór wit B12 i kw. Foliowego
↓ MCV <80fl ↑ MCV >96gl
MIKROCYTARNA MAKROCYTARNA =MEGALOBLASTYCZNA
A. Niedokrwistość z niedoboru B12
B. Niedokrwistość z niedoboru żelaza
C. Zasadowica metaboliczna
D. Kwasica metaboliczna
22. WYNIK :
↑MCV – niedokrwistosc z niedoboru żelaza
↓HCT ↓ HB↓ RBC , PLT
- leukopenia w normie
23. INR – układ krzepnięcia – krew żylna – niebieski korek
3
 PYTANIA DIAGNOSTYKA LABOLATORYJNA
Nie zależy od pozostałych czynników krzepnięcia ani liczy płytek
Im dłuższy czas protrombinowy tym mniejsza skłonność krwi do krzepnięcia
a. Na osocze cytrynian
b. Na osocze wersenianowe
c. Surowica
d. Krew pełna

24. ZAWAŁ MIĘŚNIA SERCOWEGO JAKIE BADANIA?

A. troponina
B. kreatynina
C. CPR
D. Potas
E. wszytkie
25. DO PODSTAWOWYCH BADAŃ NA UKŁAD KRZEPNIĘCIA NIE ZALICZAMY ?
A. TT (czas trombinowy)
B. APTT (czas aktywacji ukł. Wewnątrzpochodnego pochodnego do powstania skrzepu)
C. Fibrynogen (pierwszy czynnik krzepnięcia, 2-protrombina)
D. Hemoglobina
26. JEŚLI PACJENT ZJADŁ POSIŁEK PRZED POBRANIEM TO?
a. glukoza wzrośnie 10-krotnie -> fausz- maksymalnie 2 krotnie
b. obniżenie LEUKOCYTY -> fausz – wzrosną głównie neutrofile
c. Wzrost Trójglicerydy -> wzrosną znacznie
d. Obniżenie Kreatynina
e. Wszystkie prawidłowe
POSIŁEK KURCZAK + RYŻ – jak w diecie wysoko białkowej
Wzrost białka, mocznika, kreatyniny
PO WYSIŁKU FIZYCZNYM – kwasica metaboliczna
Wzrost kreatynina białko hemoglobina hematokryt LDL Mleczany
Spadek pH
27. PRAWIDŁOWA SATURACJA ? – wysycenie hemoglobiny tlenem
KREW ŻYLNA -40-70%- krew ciemna, nie pulsująca , wymaga aspiracji pH=7,45
KREW TĘTNICZA -95-100% - krew jasna , pulsująca pH=7,35
28. JAKIE pH W W TĘTNICY W STOSUNKU DO WŁOŚNICZKOWEJ I ŻYLNEJ ? ↑
29. HIPERKALCEMIA?
Gdy za duże stężenie Ca2+
Tężyczka
30. HEMOLIZA NA JAKIE PARAMETRY MA WPŁYW?
A. Żadne
B. Spadek LDH
C. Wzrost LDH
D. Wzrost potasu
E. Spadek erytrocytów
31. W JAKIEJ POZYCJI POBIERAMY KREW OD PACJENTA? –siedząca , leżaca
32. CZY PRZELEWAMY KREW CIENKĄ IGŁĄ/W OGÓLE IGŁĄ? – nie żeby nie odprowadzić do spienienia
33. MCV – średnia objętość krwinki
34. RBC- liczba erytrocytów
35. NAJCZĘSTSZĄ PRZYCZYNĄ BŁĘDÓW PRZEDANALITYCZNYCH JEST?
4
 PYTANIA DIAGNOSTYKA LABOLATORYJNA
A. Lipemia
B. Za mała ilość krwi w stosunku do cytrynianu
C. Błąd w zleceni
D. Za dużo porane do pobówki
E. Hemoliza
36. CO WSKAZUJE NA CIĄŻĘ?
wykrycie HCG lub test oznaczenia płodności – test owulacyjny
37. Test owulacyjny – brak LH ↑ – hormon owulacyjny
A. surowica krew, mocz
B. 3 dni po stosunku
C. wykonanie w pobliżu miesiączki
D. wszystkie prawidłowe

38. NA CO WSKAZUJE POTAS =12?

Błąd pobrania
Normy potasu <2,5 – 6,6 mmol/l)
39. CO WSKAZUJE NA BESPOŚRENIE ZAGROŻENIE ŻYCIA?
70% COHb
40. OSOCZE ?
-zasadniczy płynny składnik krwi w którym zawieszone są elementy morfotyczne krwi
-stanowi ok. 55% objętości krwi
- uzyskuje się przez wirowanie
-gdy dojdzie do skrzepnięcia osocza, wydziela się skrzep, a pozostały płyn to surowica
41. SKRZEP POBIERANY NA HEPARYNĘ POWSTANIE GDY ?
a. po 4h w laboratorium
b. Nie dostatecznie wymieszanie krwi z antykoagulantem
c. był za długim przelewaniu z strzykawki do probówki
d. po przelaniu z EDTA do cytrynianu
e. zbyt długo trzymana staza
42. WOLNE POBIERANIE KRWI SKUTKUJE ??
a. wytwarzaniem się skrzepu
b. rozrządza się morfologię
c. W metodzie próżniowej na nic nie wpływa
43. W JAKIM CELU I DO JAKIEJ PROBÓWKI JEST POBIERANA KREATYNINA ?
-probówka biochemiczna – surowica
Pozwala monitorować pracę nerek
Norma kreatyniny 53-115 umd/l
44. POCT?
-gazometria
-stężenie elektrolitów ew krwi (Na, K Ca, Mg,Cl)
-stężenie glukozy
-Podstawowe badanie koagulogiczne – PT, APTT, D-dimery
-badania toksykologiczne
-mocz
a. najtańszym kosztem
b. najszybsze wyniki
c. badanie gleukometrem może rozpoznać cukrzyce
d. badania przyłóżkowe musza być potwierdzone badaniami lab
45. APTT podwyższone
a. Korek EDTA
5
 PYTANIA DIAGNOSTYKA LABOLATORYJNA
b. Korek z antykoagulantem krzepnięcia
c. Niebieski z cytrynianem
d. Czerwony…
e. Żadna z powyższych
46. CIEMNOŻÓŁTY KOLOR OSOCZA WSKAZUJE NA ?
A. bilirubinę
B. ransferynę
47. TROMBOCYTOPENIA ?
- upośledzanie produkcji , niszczenie trombocytów w szpiku
- nie właściwe rozmieszczenie
-Małopłytkowość rzekoma
48. KIEDY JEST PODWYŻSZONA HEMOGLOBINA ?
-odwodnienie
-niedokrwistość pierwotna oraz wtórna
-zapalenie otrzewnej
- rozległe oparzenia
49. Badanie CITO? Wydawane w ciągu 1h
50. WARTOŚCI REFERENCYJNE –zaznacz błedną
a. jeśli wychodzi po za wartość to zawsze świadczy o chorobie
b. Płeć i wiek ma znaczenie
c. Każde labolatorium ma inne
d. Obejmuje 95% populacji
51. WARTOŚCI REFERENCYJNE ZAGRAŻAJĄCE ŻYCIU ? –krytyczne (białko sód potas pH)
A. COHb 70%, pH 7,35________
B. pH 7,6 K+ <2,5________
C. kreatynina 3______
D. sód 135, 12 tys leukocytów ____
52. MENOPAUZA -FSH
53. W JAKIEJ CHOROBIE NIE STOSUJEMY D-DIMERÓW?
A. krzepliwość
B. zatorowość
C. choroba dci
D. niedokrwistość
54. PALĄCY PAPIEROSY
A. Methamoglobina
B. COHb
C. Jakaś hemoglobina
D. CO2
55. Retikulocyty
56. Próba czynosciowa OGTT – doustny test obciążenia glukozą