Professional Documents
Culture Documents
Themeliodis Geometrikes Enies
Themeliodis Geometrikes Enies
Ντικράν Ματοσσιάν – Μαθηματικός Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Μυτιλήνης, Σχολικό Έτος: 2004-2005
Γεωμετρία – Βασικές Γεωμετρικές Έννοιες
Στοιχείων έγινε στη Βενετία στα 1482 στα λατινικά και ήταν μετάφραση του Γιοχάννες
Καμπάνους (Johannes Campanus). Αυτό το πολύ σπάνιο βιβλίο ήταν θαυμάσια
τυπωμένο και ήταν το πρώτο αξιόλογο μαθηματικό βιβλίο που τυπώθηκε. Μια
σημαντική μετάφραση έγινε από τον Κομμαντίνο (Commandino) στα 1572. Αυτή η
μετάφραση χρησιμοποιήθηκε σαν βάση για πολλές άλλες μεταφράσεις που ακολούθησαν.
Στην έκδοση του Θέωνα, τα Στοιχεία περιλαμβάνουν δεκατρία βιβλία ή μέρη και
περιέχουν συνολικά 465 προτάσεις. Αντίθετα με την εντύπωση που επικρατεί, ένα
μεγάλο μέρος του υλικού αφορά όχι την γεωμετρία αλλά τη στοιχειώδη θεωρία αριθμών
και την ελληνική άλγεβρα. Ειδικότερα:
τα πρώτα έξι βιβλία καλύπτουν τη Γεωμετρία του επιπέδου,
τα βιβλία επτά μέχρι εννέα την Αριθμητική και τη Θεωρία Αριθμών (για παράδειγμα
το βιβλίο 7 αρχίζει με τη διαδικασία που σήμερα είναι γνωστή ως ο αλγόριθμος του
Ευκλείδη, με την οποία βρίσκουμε το Μέγιστο Κοινό Διαιρέτη δύο ή περισσοτέρων
ακεραίων),
το δέκατο βιβλίο, ένα δύσκολο στην ανάγνωση βιβλίο, αναφέρεται στους άρρητους
αριθμούς δηλαδή με ευθύγραμμα τμήματα που είναι ασύμμετρα ως προς κάποιο
δεδομένο ευθύγραμμο τμήμα, και
τα τρία τελευταία βιβλία στη Στερεομετρία.
Η ύλη που υπάρχει σήμερα στα σχολικά βιβλία είναι σε μεγάλο βαθμό αυτή που
βρίσκουμε στα βιβλία 1, 3, 4, 6, 11 και 12 του Ευκλείδη. Η ύλη των σύγχρονων
σχολικών βιβλίων που αναφέρεται στη μέτρηση του κύκλου και της σφαίρας έχουν
μεταγενέστερη προέλευση και δεν περιέχονται στα Στοιχεία του Ευκλείδη.
Το Βιβλίο 1 αρχίζει με τους απαραίτητους αρχικούς ορισμούς και τις επεξηγήσεις,
τα αιτήματα και τα αξιώματα. Αν και σήμερα οι μαθηματικοί χρησιμοποιούν τις λέξεις
«αξίωμα» και «αίτημα» σαν συνώνυμα, οι αρχαίοι Έλληνες έκαναν κάποια διάκριση που
υιοθέτησε και ο Ευκλείδης: σύμφωνα με αυτή, αξίωμα φαίνεται πως είναι μια αρχική
υπόθεση που είναι κοινή σε όλα τα πεδία μελέτης, ενώ το αίτημα είναι μια αρχική
υπόθεση ειδικά για το συγκεκριμένο αντικείμενο μελέτης. Τα αξιώματα και τα αιτήματα
του Ευκλείδη ήταν τα ακόλουθα:
Τα αιτήματα :
1. Από κάθε δυο σημεία μπορούμε να φέρουμε ευθεία γραμμή.
2. Ένα ευθύγραμμο τμήμα μπορεί να προεκτείνεται συνεχώς και ευθύγραμμα.
3. Με οποιοδήποτε σημείο ως κέντρο και με οποιαδήποτε ακτίνα μπορεί να γραφεί
κύκλος.
4. Όλες οι ορθές γωνίες είναι ίσες μεταξύ τους.
5. Αν μια ευθεία τέμνει δύο άλλες ευθείες γραμμές έτσι ώστε οι εντός και επί τα
αυτά μέρη γωνίες που σχηματίζονται να έχουν άθροισμα μικρότερο από δύο
ορθές, τότε, όταν οι δύο ευθείες προεκταθούν απεριόριστα, θα συναντηθούν από
εκείνο το μέρος που σχηματίζονται οι μικρότερες των δύο ορθών γωνίες.
Τα αξιώματα ή κοινές έννοιες :
1. Πράγματα που είναι ίσα προς τρίτο είναι και μεταξύ τους ίσα.
2. Αν ίσα προστεθούν με ίσα, τότε το άθροισμα θα είναι ίσα.
3. Αν ίσα αφαιρεθούν από ίσα, τότε τα υπόλοιπα θα είναι ίσα.
4. Πράγματα που εφαρμόζουν το ένα πάνω στο άλλο, είναι ίσα μεταξύ τους.
5. Το όλον είναι μεγαλύτερο του μέρους
2
Ντικράν Ματοσσιάν – Μαθηματικός Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Μυτιλήνης, Σχολικό Έτος: 2005-2006
Γεωμετρία – Βασικές Γεωμετρικές Έννοιες
Πηγές:
• Howard Eves: «Μεγάλες στιγμές των Μαθηματικών», Εκδόσεις Τροχαλία
• Denis Guedj: «Το Θεώρημα του παπαγάλου»
• http://www.focusmag.gr/articles/view-article.rx?oid=97725
• http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CF%85%CE%BA%CE%BB%CE%B5%CE%AF%CE%B4%CE%B
7%CF%82
• http://sfr.ee.teiath.gr/historia/historia/important/html/Euklid.htm
3
Ντικράν Ματοσσιάν – Μαθηματικός Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Μυτιλήνης, Σχολικό Έτος: 2005-2006
Γεωμετρία – Βασικές Γεωμετρικές Έννοιες
Το σημείο, η ευθεία και το επίπεδο είναι τα πρωταρχικά γεωμετρικά σχήματα και δεν
επιδέχονται ορισμό. Μπορούμε μόνο να τα περιγράψουμε μέσω φυσικών αναπαραστάσεων,
αφαιρώντας από αυτά τα περιττά χαρακτηριστικά. Στα βασικά αυτά μεγέθη προσδίνουμε
ιδιότητες, έτσι σύμφωνα με τον Ευκλείδη:
Ø Το σημείο δεν έχει διαστάσεις. Περιγράφεται με μια κουκίδα, αδιάφορο του πάχους της ή
του χρώματός της.
Ø Η ευθεία έχει μόνο μήκος και εκτείνεται προς τις δύο κατευθύνσεις απεριόριστα.
Ø Το επίπεδο έχει μήκος και πλάτος. Δεν έχει πάχος και εκτείνεται απεριόριστα ως προς το
μήκος και το πλάτος απεριόριστα και ως προς τις δύο κατευθύνσεις.
Το ευθύγραμμο τμήμα ορίζεται από δύο σημεία που είναι και ονομάζονται άκρα του. Το
ευθύγραμμο τμήμα έχει συγκρίσιμο μέγεθος και άρα μετριέται. Το μέγεθος αυτό ονομάζεται
μήκος του ευθυγράμμου τμήματος αλλά και απόσταση των δύο σημείων.
Το ευθύγραμμο τμήμα ΑΒ ή ΒΑ
Αν φανταστούμε ένα ευθύγραμμο τμήμα να προεκτείνεται απεριόριστα και προς τα δυο του
άκρα, έχουμε ένα νέο σχήμα που λέγεται ευθεία.
Η ευθεία ε
Αν προεκτείνουμε ένα ευθύγραμμο τμήμα απεριόριστα προς το ένα άκρο έχουμε ένα σχήμα
που ονομάζεται ημιευθεία.
Η ημιευθεία Αx
ΣΥΝΟΨΙΖΟΝΤΑΣ…
4
Ντικράν Ματοσσιάν – Μαθηματικός Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Μυτιλήνης, Σχολικό Έτος: 2005-2006
Γεωμετρία – Βασικές Γεωμετρικές Έννοιες
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Να γραφτούν τα ευθύγραμμα τμήματα που ορίζονται από όλα τα σημεία του σχήματος:
Α
Β
Δ Γ
2. Πόσες ημιευθείες έχουν αρχή το σημείο Ο στο σχήμα; Να συμπληρωθεί το σχήμα με γράμματα,
ώστε να μπορέσουμε να ονομάσουμε τις ημιευθείες. Ποιες από τις ημιευθείες αυτές είναι
αντικείμενες;
3. Να γράψετε όλα τα ευθύγραμμα τμήματα, όλες τις ευθείες και όλες τις ημιευθείες που
ορίζονται στο παρακάτω σχήμα:
Α
Β
Δ Ε
Ε Β
Δ
Γ
5. Αν στο παρακάτω σχήμα είναι ΑΓ = 22 cm και ΑΒ = 8 cm, να βρείτε το μήκος του τμήματος
ΒΓ.
6. Επάνω σε μια ευθεία παίρνουμε τα σημεία Α, Β και Γ, ώστε το Β να είναι το μέσο του τμήματος
ΑΓ. Αν ΑΓ = 20 cm, να βρείτε τα μήκη των τμημάτων ΑΒ και ΒΓ. Στη συνέχεια να πάρετε τα
μέσα Μ και Κ των τμημάτων ΑΒ και ΒΓ αντίστοιχα και να υπολογίσετε το μήκος του
τμήματος ΜΚ.
7. Πάνω σε μια ευθεία ε παίρνουμε στη σειρά τα σημεία Α, Β, Γ και Δ, ώστε να ισχύει
1
ΑΓ = 7,5 cm και ΒΓ = ΑΓ.
3
α) Να υπολογίσετε το μήκος του τμήματος ΑΒ.
3
β) Να σημειώσετε τα σημεία Α, Β, Γ και Δ πάνω στην ευθεία ε, αν είναι γνωστό ότι ΓΔ = ΑΒ.
5
γ) Να υπολογίσετε τo μήκος του τμήματος ΑΔ.
8. Πάνω σε μια ευθεία ε να σημειώσετε κατά σειρά τα σημεία Α, Β, Γ και Δ, ώστε ΑΒ = ΓΔ. Να
δικαιολογήσετε γιατί ΑΓ = ΒΔ.
Γ
6
Ντικράν Ματοσσιάν – Μαθηματικός Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Μυτιλήνης, Σχολικό Έτος: 2005-2006
Γεωμετρία – Βασικές Γεωμετρικές Έννοιες
C Αν δύο ευθείες έχουν δύο ή περισσότερα κοινά σημεία, τότε οι ευθείες αυτές θα
ταυτίζονται, δηλαδή θα αποτελούν την ίδια ευθεία, αφού, όπως γνωρίζουμε, από δύο σημεία
περνά μια μόνο ευθεία.
Ακόμη:
Δύο ευθύγραμμα τμήματα (ή δύο ημιευθείες) που βρίσκονται πάνω σε παράλληλες ευθείες, θα
λέγονται παράλληλα ευθύγραμμα τμήματα (ή παράλληλες ημιευθείες)
Επίσης:
Δύο ευθύγραμμα τμήματα (ή δύο ημιευθείες) που βρίσκονται πάνω σε κάθετες ευθείες, θα
λέγονται κάθετα ευθύγραμμα τμήματα (ή κάθετες ημιευθείες)
7
Ντικράν Ματοσσιάν – Μαθηματικός Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Μυτιλήνης, Σχολικό Έτος: 2005-2006
Γεωμετρία – Βασικές Γεωμετρικές Έννοιες
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Ποια από τα παρακάτω ευθύγραμμα τμήματα τέμνονται, ποια είναι παράλληλα, ποια κάθετα;
2. Ποια από τα παρακάτω ζεύγη ευθειών είναι παράλληλα, ποια τέμνονται πλάγια και ποια
κάθετα;
8
Ντικράν Ματοσσιάν – Μαθηματικός Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Μυτιλήνης, Σχολικό Έτος: 2005-2006
Γεωμετρία – Βασικές Γεωμετρικές Έννοιες
Από σημείο Α, που δεν ανήκει στην ευθεία ε, φέρνουμε μια κάθετη
στην ευθεία ε που την τέμνει στο σημείο Β. Το μήκος του ευθυγράμμου
τμήματος ΑΒ ονομάζεται απόσταση του σημείου Α από την ευθεία ε. η απόσταση
• ‚ ƒ
•• ‚ ƒ
9
Ντικράν Ματοσσιάν – Μαθηματικός Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Μυτιλήνης, Σχολικό Έτος: 2005-2006
Γεωμετρία – Βασικές Γεωμετρικές Έννοιες
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Να σχεδιάσετε μια ημιευθεία Οx και να χαράξετε ευθεία που να διέρχεται από το Ο και είναι
κάθετη στην Οx.
10
Ντικράν Ματοσσιάν – Μαθηματικός Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Μυτιλήνης, Σχολικό Έτος: 2005-2006
Γεωμετρία – Βασικές Γεωμετρικές Έννοιες
• ‚ ƒ
„ …
Άλλος τρόπος
• ‚
11
Ντικράν Ματοσσιάν – Μαθηματικός Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Μυτιλήνης, Σχολικό Έτος: 2005-2006
Γεωμετρία – Βασικές Γεωμετρικές Έννοιες
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Να γράψετε μια ευθεία ε και να ορίσετε ένα σημείο Α που να απέχει 3,5 cm από την ευθεία ε.
Να χαράξετε την ευθεία δ η οποία διέρχεται από το Α και είναι παράλληλη στην ε. Επιλέξτε
στη τύχη τρία σημεία Α, Β και Γ της δ. Μετρήστε πόσο απέχει κάθε σημείο από την ε. Τι
συμπέρασμα βγάζετε;
2. Να σχεδιάσετε μια ευθεία ε και στη συνέχεια μια παράλληλη προς την ε η οποία να απέχει
από αυτήν απόσταση 1,5 cm. Μπορείτε να προτείνετε περισσότερους από έναν, τρόπους
κατασκευής;
3. Να γράψετε δύο παράλληλες ημιευθείες Ox και Οy οι οποίες να μην περιέχονται στην ίδια
ευθεία. Να βρείτε ένα σημείο Α της Οx που να απέχει από την Οy 2,7 cm.
4. Να γράψετε ένα ευθύγραμμο τμήμα ΒΓ = 3,8 cm. Να βρείτε ένα σημείο Α τέτοιο, ώστε στο
τρίγωνο ΑΒΓ, το ύψος από τη κορυφή Α, να είναι 2,9 cm. Υπάρχουν πολλά τέτοια σημεία;
12
Ντικράν Ματοσσιάν – Μαθηματικός Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Μυτιλήνης, Σχολικό Έτος: 2005-2006
Γεωμετρία – Βασικές Γεωμετρικές Έννοιες
ΚΥΚΛΟΣ
Η χορδή ΑΒ Η διάμετρος ΓΔ !
Το τόξο EZ
ή ΑΒ
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Πώς θα περιγράφατε δύο ίσους κύκλους;
....................................................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................................................
13
Ντικράν Ματοσσιάν – Μαθηματικός Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Μυτιλήνης, Σχολικό Έτος: 2005-2006
Γεωμετρία – Βασικές Γεωμετρικές Έννοιες
Χορδή: ..........................................................................................
....................................................................................................................................................................................
Διάμετρος: ......................................................................................
....................................................................................................................................................................................
Τόξο: ...........................................................................................
....................................................................................................................................................................................
14
Ντικράν Ματοσσιάν – Μαθηματικός Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Μυτιλήνης, Σχολικό Έτος: 2005-2006
Γεωμετρία – Βασικές Γεωμετρικές Έννοιες
Η ευθεία που περνάει από το μέσον ενός ευθυγράμμου τμήματος και είναι κάθετη σε αυτό
ονομάζεται μεσοκάθετος του ευθυγράμμου τμήματος.
• ‚ ƒ
Αλλά και Κάθε σημείο που ισαπέχει από τα άκρα ενός ευθυγράμμου τμήματος βρίσκεται
πάνω στην μεσοκάθετό του
15
Ντικράν Ματοσσιάν – Μαθηματικός Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Μυτιλήνης, Σχολικό Έτος: 2005-2006
Γεωμετρία – Βασικές Γεωμετρικές Έννοιες
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Να σχεδιάσετε ευθύγραμμο τμήμα ΑΒ. Με τη χρήση του κανόνα και του διαβήτη να το
χωρίσετε σε δύο ίσα τμήματα και στη συνέχεια σε τέσσερα ίσα τμήματα.
2. Να κατασκευαστεί με κανόνα και διαβήτη η κάθετος της ευθείας ε στο σημείο της Α.
3. Να κατασκευαστεί με κανόνα και διαβήτη η κάθετος της ευθείας ε από το σημείο Α (που δεν
ανήκει στην ευθεία ε).
16
Ντικράν Ματοσσιάν – Μαθηματικός Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Μυτιλήνης, Σχολικό Έτος: 2005-2006
Γεωμετρία – Βασικές Γεωμετρικές Έννοιες
5. Να χαράξετε τις μεσοκαθέτους των τμημάτων ΑΒ και ΓΔ. Τι ιδιότητες νομίζετε ότι έχει το
σημείο τομής τους;
17
Ντικράν Ματοσσιάν – Μαθηματικός Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Μυτιλήνης, Σχολικό Έτος: 2005-2006
Γεωμετρία – Βασικές Γεωμετρικές Έννοιες
ΟΙ ΓΩΝΙΕΣ
900<O<1800
Ορθή γωνία: Οξεία γωνία: Αμβλεία γωνία:
είναι η γωνία της οποίας οι πλευρές ονομάζεται κάθε γωνία μικρό- 0νομάζεται κάθε γωνία μεγα-
είναι κάθετες. τερη από την ορθή. λύτερη από την ορθή.
1 ορθή γωνία = 90º 1 οξεία γωνία < 90º 1 αμβλεία γωνία > 90º
Ακόμη…
Πλήρης γωνία:
Ευθεία γωνία:
Ονομάζεται κάθε γωνία που περιλαμβάνει όλο
είναι η γωνία της οποίας οι πλευρές είναι αντικείμε- το επίπεδο.
νες ημιευθείες.
1 πλήρης γωνία = 360º
1 ευθεία γωνία = 180º
18
Ντικράν Ματοσσιάν – Μαθηματικός Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Μυτιλήνης, Σχολικό Έτος: 2005-2006
Γεωμετρία – Βασικές Γεωμετρικές Έννοιες
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Να ονομάσετε και να χαρακτηρίσετε καθεμιά από τις ακόλουθες γωνίες ως ορθή ή οξεία ή
αμβλεία ή πλήρη ή ευθεία.
1. 2. 3. 4.
ορθή
οξεία οξεία αμβλεία
5. 6. 7. 8.
αμβλεία οξεία
ευθεία
αμβλεία
19
Ντικράν Ματοσσιάν – Μαθηματικός Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Μυτιλήνης, Σχολικό Έτος: 2005-2006
Γεωμετρία – Βασικές Γεωμετρικές Έννοιες
3. Να σχεδιάσετε τις γωνίες: α̂ = 48º, β̂ = 6º, γ̂ = 17º, δ̂ = 90º, ε̂ = 170º, ζ̂ = 215º, η̂ = 318º.
4. Να σχεδιάσετε μια γωνία xOψˆ = 76º. Να γράψετε μια ημιευθεία Οz η οποία να χωρίζει τη
γωνία σε δύο άλλες, που η μια να είναι 20º και η άλλη 56º.
5. Να σχεδιάσετε μια γωνία 68º και μετά να γράψετε τη διχοτόμο της. (Διχοτόμος μιας γωνίας
ονομάζεται η ημιευθεία που τη χωρίζει σε δύο ίσες γωνίες ).
7. Στα παρακάτω τρίγωνα μετρήστε, στο καθένα, τις γωνίες και το μήκος των πλευρών. Τι
παρατηρείτε
Κ Π
Α
Ρ Σ
Λ
Β Γ
Μ
8. Να γράψετε δύο κάθετες ευθείες ε1, ε2 και να ονομάσετε Ο το σημείο τομής τους. Να πάρετε
σημείο Α της ε1 ώστε να είναι ΟΑ = 52 mm. Να γράψετε ημιευθεία Αx, η οποία να σχηματίζει
με την ημιευθεία ΑΟ γωνία 42º. Να ονομάσετε Β το σημείο στο οποίο η ημιευθεία Αxτέμνει
την ε2 και να μετρήσετε τη γωνία Β̂ του τριγώνου ΑΒΓ.
9. Ένα πλοίο μετά την αναχώρησή του διανύει 100 km προς το Βορρά και μετά στρίβει 60º προς
τα δεξιά. Μετά από άλλα 80 km πορεία, στρίβει 25º προς τα αριστερά και μετά από άλλα 60
km πορεία φθάνει στον προορισμό του.
α) Να χαράξετε σε τετραγωνισμένο χαρτί την πορεία του πλοίου σχεδιάζοντας τα 20 km σε 1 cm
β) Να μετρήσετε τη γωνία που σχηματίζει το τελευταίο μέρος της πορείας του πλοίου, με την
διεύθυνση Νότος-Βορράς.
20
Ντικράν Ματοσσιάν – Μαθηματικός Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Μυτιλήνης, Σχολικό Έτος: 2005-2006
Γεωμετρία – Βασικές Γεωμετρικές Έννοιες
Εφεξής γωνίες
είναι οι γωνίες που έχουν: κοινή
ü Την ίδια κορυφή, κορυφή
ü Μια κοινή πλευρά και
ü Κανένα άλλο κοινό σημείο
κοινή
ˆ και ΒΟΓ
ˆ είναι πλευρά
Στο σχήμα οι γωνίες ΑΟΒ
εφεξής
Κατακορυφήν γωνίες
είναι οι γωνίες που οι πλευρές της μιας είναι
αντικείμενες ημιευθείες των πλευρών της άλλης
Παραπληρωματικές γωνίες
Λέγονται δύο γωνίες όταν έχουν άθροισμα 180º
Συμπληρωματικές γωνίες
Λέγονται δύο γωνίες όταν έχουν άθροισμα 90º
21
Ντικράν Ματοσσιάν – Μαθηματικός Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Μυτιλήνης, Σχολικό Έτος: 2005-2006
Γεωμετρία – Βασικές Γεωμετρικές Έννοιες
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1.
α. β. γ.
δ. ε. στ.
ˆ = _________
URH ˆ = _________
MLH ˆ = _________
XEY
ˆ = 42º
PRC ˆ = 45º
MLP ˆ = 25º
MEY
δ. ε. στ.
ˆ = _________
MVJ ˆ = _________
RLE ˆ = _________
PDL
ˆ = 36º
CVL ˆ = 40º
HLA ˆ = 52º
LDQ
22
Ντικράν Ματοσσιάν – Μαθηματικός Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Μυτιλήνης, Σχολικό Έτος: 2005-2006
Γεωμετρία – Βασικές Γεωμετρικές Έννοιες
ζ. η. θ.
ˆ = _________
HYX ˆ = _________
GMJ ˆ = _________
NBQ
ˆ = 56º
HYU ˆ = 46º
LMY ˆ = 141º
NBS
ι. ια. ιβ.
ˆ = _________
RCA ˆ = _________
BSC ˆ = _________
AUG
ˆ = 30º ˆ = 26º
YSG ˆ = 55º
JUT
RCF
3. Στο παρακάτω σχήμα ε1 // ε2. Ονοματίστε και υπολογίστε καθεμιά από τις γωνίες που
σχηματίζονται. Παρατηρούμε κάτι; Μήπως μπορούμε να βγάλουμε ένα γενικό κανόνα;
ε1
ε2
23
Ντικράν Ματοσσιάν – Μαθηματικός Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Μυτιλήνης, Σχολικό Έτος: 2005-2006
Γεωμετρία – Βασικές Γεωμετρικές Έννοιες
Το μήνυμα που έφτασε στο Κρατικό Κέντρο Επιχειρήσεων ήταν αναπάντεχο. Ένα μικρό πλοίο
εξέπεμψε SOS και εξαφανίστηκε στο βόρειο Αιγαίο. Η κινητοποίηση ήταν άμεση:
1) Εντολή σε όλα τα παραπλέοντα πλοία να σπεύσουν για βοήθεια στην περιοχή και αναμονή για
λεπτομερέστερες οδηγίες,
2) Συλλογή λεπτομερέστερων πληροφοριών από άλλους σταθμούς,
3) Προσδιορισμός της περιοχής όσο ακριβέστερα γίνεται.
Οι πληροφορίες: Ο σταθμός στη Λάρισα εκτιμά ότι το πλοιάριο όταν εξέπεμψε SOS ήταν σε
απόσταση μικρότερη από 170 km, o σταθμός στην Αθήνα εκτιμά ότι βρίσκονταν σε απόσταση
μικρότερη από 90 km και o σταθμός της Χίου ότι βρίσκονταν σε απόσταση μικρότερη από 150 km.
α) Να προσδιοριστεί η περιοχή στο χάρτη
β) Τρία πλοία σπεύδουν στη περιοχή. Ένα από Λήμνο, ένα από Βόλο και ένα από Θεσσαλονίκη.
Ποιες οδηγίες θα δοθούν στους καπετάνιους των αντίστοιχων πλοίων, με βάση τα σημεία
εκκίνησης;
24
Ντικράν Ματοσσιάν – Μαθηματικός Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Μυτιλήνης, Σχολικό Έτος: 2005-2006
Γεωμετρία – Βασικές Γεωμετρικές Έννοιες
Η Μαρία, ο Νίκος και ο Κώστας βρίσκονται σε τρία διαφορετικά σημεία, όπως δείχνει το σχέδιο. Ο
καθένας έχει ένα ασύρματο τηλέφωνο.
Η συσκευή της Μαρίας εκπέμπει (έχει εμβέλεια) μέχρι 80 m, του Νίκου μέχρι τα 40 m και
τέλος του Κώστα μέχρι τα 100 m.
α) Παίρνοντας το 1 cm για 10 m, να κατασκευάσετε το τρίγωνο που σχηματίζουν οι τρεις φίλοι.
β) Να σχεδιάσετε τους κυκλικούς δίσκους που παριστάνουν τις ζώνες μέσα στις οποίες ο
καθένας εκπέμπει.
γ) Η Μαρία μπορεί να επικοινωνήσει με τον Νίκο και τον Κώστα;
δ) Ο Νίκος μπορεί να επικοινωνήσει με τον Κώστα και την Μαρία;
ε) Ο Κώστας μπορεί να επικοινωνήσει με την Μαρία και τον Νίκο;
25
Ντικράν Ματοσσιάν – Μαθηματικός Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Μυτιλήνης, Σχολικό Έτος: 2005-2006
Γεωμετρία – Βασικές Γεωμετρικές Έννοιες
Ένας σκύλος είναι δεμένος από το σημείο Σ με αλυσίδα μήκους 8 m και φυλάει το σπίτι ΚΛΜΝ
που έχει σχήμα τετραγώνου. Να χρωματίσετε την περιοχή που φυλάει ο σκύλος, δηλαδή αυτή μέσα
στην οποία μπορεί να κινηθεί.
26
Ντικράν Ματοσσιάν – Μαθηματικός Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Μυτιλήνης, Σχολικό Έτος: 2005-2006
Γεωμετρία – Βασικές Γεωμετρικές Έννοιες
Μια επιχείρηση αποφάσισε να κατασκευάσει ένα εργοστάσιο σε μια αγροτική περιοχή. Στο σχέδιο
που δίνεται παρακάτω, φαίνεται η περιοχή που έχει επιλεγεί για το σκοπό αυτό. Η πλευρά κάθε
τετραγώνου του σχήματος αντιπροσωπεύει στην πραγματικότητα απόσταση 100 m.
Το εργοστάσιο πρέπει να βρίσκεται μακριά από τα σπίτια (Σ) και σε ακτίνα 600 m τουλάχιστον
από αυτά. Επίσης πρέπει να απέχει το λιγότερο 250 m από την άκρη του δρόμου.
Να αντιγράψετε σε τετραγωνισμένο χαρτί το παραπάνω σχήμα και να χρωματίσετε τις περιοχές
που μπορεί να κατασκευαστεί το εργοστάσιο.
27
Ντικράν Ματοσσιάν – Μαθηματικός Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Μυτιλήνης, Σχολικό Έτος: 2005-2006
Γεωμετρία – Βασικές Γεωμετρικές Έννοιες
Ένα ποτιστικό κανάλι περνάει κοντά από δύο αγροτόσπιτα Α και Β. Οι ιδιοκτήτες των σπιτιών
θέλουν να εγκαταστήσουν μια βάνα, σε κάποιο σημείο της όχθης του καναλιού, για να ποτίζουν τα
χωράφια τους. Να υποδείξετε το κατάλληλο σημείο στην όχθη που να ισαπέχει από τα δύο σπίτια.
28
Ντικράν Ματοσσιάν – Μαθηματικός Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Μυτιλήνης, Σχολικό Έτος: 2005-2006
Γεωμετρία – Βασικές Γεωμετρικές Έννοιες
Δύο οικογένειες κατασκήνωσαν σε παραθαλάσσιο κάμπινγκ. Τοποθέτησαν τις σκηνές τους Σ1 και
Σ2 σε απόσταση 1,5 m από την ακτή και 3,8 m μεταξύ τους.
α) Να τοποθετήσετε τα σημεία Σ1 και Σ2 σε ένα σχέδιο παίρνοντας το 1 cm για 1 m.
β) Να υποδείξετε το σημείο Ν που πρέπει να τοποθετηθεί ένα πρόχειρο ντους, ώστε αυτό να
ισαπέχει από τις δύο σκηνές. Υπάρχουν πολλές θέσεις που μπορεί να τοποθετηθεί το ντους;
Αν ναι, να διαλέξετε εκείνη για την οποία οι αποστάσεις Σ1Ν και Σ2Ν να είναι οι μικρότερες
που γίνεται.
γ) Μετά μια εβδομάδα έφθασε στο κάμπινγκ μια φιλική τους οικογένεια. Θέλει να τοποθετήσει της
σκηνή της Σ3 σε μια θέση που απέχει 2 m από τη σκηνή Σ1 και 3,5 m από τη σκηνή Σ2.
Να σημειωθεί το σχέδιο θέσης της σκηνής Σ3.
δ) Σε ποια θέση πρέπει να τοποθετηθεί τώρα το ντους, ώστε και οι τρεις σκηνές να απέχουν
εξίσου από αυτό; Υπάρχουν πολλές τέτοιες θέσεις; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.
29
Ντικράν Ματοσσιάν – Μαθηματικός Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Μυτιλήνης, Σχολικό Έτος: 2005-2006