‫جلسه اول و دوم‬

‫استاد مربوطه‪ :‬جناب آقای مهندس ابراهیم خیّر‬

‫مکان‪ :‬گروه تلگرامی مکانیزمهای تخریب‬

‫‪ 11‬مهرماه ‪ 12 /‬آبان ‪98‬‬

‫هب انم خدا ی مهربان‬
‫تاریخ برگزاری‬ ‫جلسه‬ ‫ردیف‬
‫‪ 11‬مهر ماه ‪98‬‬ ‫جلسه اول‬ ‫‪1‬‬

‫‪ 12‬آبان ماه ‪98‬‬ ‫جلسه دوم‬ ‫‪2‬‬

‫جلسه سوم‬ ‫‪3‬‬

‫جلسه چهارم‬ ‫‪4‬‬
‫جلسه پنجم‬ ‫‪5‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫جلسه اول‬

‫بندهای استانداردهای مختلف در زمینه الزامات تست هیدرواستاتیک و تست نشتی‪:‬‬

‫• بند ‪ 5.8‬کد ‪API 510‬‬

‫• بند ‪ 9.7‬استاندارد ‪API 572‬‬
‫• بند ‪ 5.8‬کد ‪ API 570‬ویرایش ‪2009‬‬
‫• بند ‪ 5.11‬کد ‪ API 570‬ویرایش ‪2016‬‬
‫• بند ‪ 11‬الی ‪ 11.2‬استاندارد ‪API 574‬‬
‫• بند ‪ 9.11‬استاندارد ‪API 577‬‬
‫• بند ‪ 345‬استاندارد ‪ASME B31.3‬‬
‫• بند ‪ UG99‬کد ‪ASME SEC VIII DIV 1 2017‬‬
‫• آرتیکل ‪( 501‬در زمینه الزامات تست فشار هیدرواستاتیک و نیوماتیک و انواع تستهای نشتی خواهد بود)‪502 ،‬‬
‫•‬
‫• پ(به روشهای جایگزین ‪ NDT‬به جای تست فشار پرداخته شده است) و ‪( 503‬این آرتیکل در ویرایش ‪2018‬‬
‫اضافه شده است) استاندارد ‪ASME PCC2‬‬
‫• استاندارد ‪EEMUA 168‬‬
‫• استاندارد ‪IPS-C-PI-350‬‬
‫• استاندارد ‪API 1110‬‬
‫• استاندارد ‪PFI ES-4‬‬
‫• فصل ‪ 12‬استاندارد ‪ API 653‬بر اساس بند ‪ 3.20‬آن‬
‫• بند ‪ 7.3.7‬استاندارد ‪API 650‬‬
‫• بند ‪ 7.18‬استاندارد ‪API 620‬‬
‫بند ‪ 10.3‬استاندارد ‪API 625‬‬ ‫•‬

‫‪1‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫آیا تست فشار بعد از هر بازرسی مورد نیاز است؟‬

‫تنها در مبدلهای حرارتی پس از انجام تمیزکاری تیوبها تست فشار در بازرسیهای معمول بهصورت روتین صورت میپذیرد‪.‬‬

‫زمان انجام تست فشار‪:‬‬

‫بعد از هر ‪Alteration‬‬

‫بعد از تعمیرات ‪Major‬‬

‫بعد از ‪Rerate‬‬

‫در مورد تعمیرات غیر ‪ ،Major‬انجام تست فشار تنها با نظر بازرس‬

‫‪ASME PCC2 – Article 5.1‬‬

‫چه زمانی نیاز به تست فشار است‪:‬‬

‫‪ API 510‬و ‪ API 570‬بحثی که انجام میشود این است که چه زمان به تست فشار نیاز هست که در بند ‪ 5.8‬کد ‪API‬‬
‫‪ 510‬و بند‪ 5.11‬کد ‪ API 570‬تست فشار به این صورت آمده است که‪ :‬تست فشار معموالً بهصورت دورهای و یا بهصورت‬
‫‪ Part of routine inspection‬نیازی نیست‪.‬‬

‫نکته اول این است که تست فشار بهصورت دورهای نیاز نیست که داشته باشیم و تست فشار در صورتی نیاز است که ‪Major‬‬
‫‪ Repair‬و ‪ Alterate‬داشته باشیم‪.‬‬

‫بعد از ‪ Major Repair‬و ‪ Alterate‬تست فشار الزامی خواهد بود البته در فصل هشتم که در زمینه بحث تعمیرات و تغییرات‬
‫است در بند ‪ 8.2‬در زمینه ‪( Rerate‬تغییرات فرایندی) نیز ذکر کرده که اگر تغییرات فرایندی (‪ )Rerate‬منجر به این شود که‬
‫‪ MAWP‬جدید نسبت به ‪ MAWP‬فعلی افزایش پیدا کند قبل از اینکه بخواهید تجهیز را استفاده کنید‪ ،‬نیاز است که تست‬
‫فشار را انجام دهید تا اینتگریتی آن را حساب کنید‪.‬‬

‫اما اگر ‪ Rerate‬منجر به کاهش فشار شود چون تا همین دوره با فشار باالتری کار میکرده‪ ،‬در این حالت به تست فشار نیاز‬
‫ندارد‪.‬‬

‫‪2‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫بند ‪ 5.8‬کد ‪ API 510‬در زمینه الزامات تست فشار‬

‫√ مرور ‪ :1‬الزامات تست فشار‪:‬‬

‫‪ -1‬بهعنوان ‪ Part of routine inspection‬نباشد‪.‬‬

‫‪ -2‬نکته بعدی این است که بعد از ‪ Major Repair‬و ‪ Alterate‬تست فشار الزامی خواهد بود‪.‬‬

‫‪ -3‬اگر ‪ Rerate‬منجر به افزایش فشار شود‪.‬‬

‫مروری مختصر بر ‪ Alterate ،Major Repair‬و ‪:Rerate‬‬

‫‪ :Major Repair‬تمامی تعمیراتهایی است که بر روی ‪( Pressure Boundary‬اجزایی است که مستقیم با فشار در تماس‬
‫است مثل ‪ ,shell‬نازل‪ ،‬کلگی و فلنج) انجام میشود یا گاهاً ‪ Pressure Containing‬نیز بیان میشود‪.‬‬

‫الزم به ذکر است که ‪ Pressure Boundary‬با ‪ Pressure Containing‬تفاوت دارد‪.‬‬

‫‪ :Pressure Boundary‬اجزایی است که مستقیم با فشار در تماس است مثل ‪ ,shell‬نازل‪ ،‬کلگی و فلنج‪.‬‬

‫‪ :Pressure Containing‬اجزایی است که بهصورت مستقیم با فشار در تماس نیست مثل اجزای یک شیر‪.‬‬

‫در ‪ API 510‬بیان کرده است که وقتی ‪ Major Repair‬داشته باشید نیاز به تست فشار است‪ .‬بهعنوان مثال کارهای گرمی‬
‫که بر روی اجزای ‪ Pressure Boundary‬نظیر ‪ ،shell‬نازل‪ ،‬کلگی و فلنجها انجام میدهیم نیاز به ‪ Pressure Test‬خواهد‬
‫داشت‪.‬‬

‫سوال اولی که مطرح میشود این است که‪ :‬چه میزان؟ آیا هر میزان ‪ Major Repair‬الزام آور تست فشار هست؟‬

‫‪3‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫اینجا است که تقاطع ضربدری استانداردها به کمک ما خواهد آمد‪.‬‬

‫در ابتدا بند ‪ 5.8‬کد ‪ API 510‬را بررسی میکنیم و در ادامه چه میزان نیاز به تست فشار دارد را بررسی خواهیم کرد‪.‬‬

‫در زیر بند ‪ 5.8‬کد ‪ API 510‬را مشاهده مینمائید‪:‬‬

‫همانطور که در باال مشاهده مینمائید قدم اول به ‪ Article 5.1‬استاندارد ‪ ASME PCC-2‬ریفر داده است‪ .‬البته توجه به‬
‫این نکته ضروری است استاندارد ‪ ASME PCC-2‬که در این ویرایش وجود دارد چون ‪ API 510‬براساس ‪ 2017‬است و‬
‫استاندارد ‪ ASME PCC-2‬در سال ‪ 2018‬یک ویرایش جدید داد به خاطر همین شمارهگذاری آرتیکلهای آن بر اساس‬
‫‪ 2017‬است‪ .‬در استاندارد ‪ ASME PCC-2‬ویرایش ‪ 2018‬این آرتیکل به شماره ‪ 501‬تغییر یافته است‪ .‬چون کد به یک‬
‫استاندارد ریفر میدهد بنابراین استفاده از آن الزامی است‪( .‬بیان شده که برای اطالعات بیشتر در خصوص تست فشار به‬
‫استاندارد ‪ ASME PCC2‬آرتیکل ‪ 501‬ویرایش ‪ 2018‬مراجعه فرمائید‪).‬‬

‫اما در بند ‪ 5.8.2‬میخواهیم این نکته را بررسی کنیم که چه زمانی تست فشار الزامی است‪:‬‬

‫تست فشار بهعنوان الزامات روتین بازرسی انجام نمیشود‪ .‬تست فشار معموالً بعد از ‪ Major repair‬و ‪ Alteration‬الزامی‬
‫خواهد بود‪.‬‬

‫در باال به تعریف ‪ Major repair‬پرداختیم و در این قسمت ‪ Alterate‬را تعریف میکنیم‪.‬‬

‫‪ :Alterate‬تغییرات فیزیکی بر روی اجزای تحت فشار که منجر به تغییر ‪ MAWP‬شود (کاهش یا افزایش ‪.)MAWP‬‬

‫‪4‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫مثال‪ :‬قسمتی از یک ‪ Pressure Vessel‬را وصلهی توکار میزنید‪ ،‬استحکام وصلهایی که استفاده کردید از استحکام ‪Base‬‬
‫‪ Metal‬کمتر است و نهایت ضخامتی که میتوانید موثر خواهد بود با ضخامت بدنه است که برابر خواهد بود با عمق جوش‪،‬‬
‫که در اینجا باعث کاهش ‪ MAWP‬خواهد شد‪ .‬نمونه مثالش این است که قسمتی از لوله ‪ 80‬را با ‪ 60‬تعویض میکنید که‬
‫این میشود ‪ .Alterate‬کار فیزیکی بر روی‪ Pressure Boundary‬انجام دادید یعنی عمالً یک ‪ Major Repair‬انجام دادید‬
‫اما این ‪ Major Repair‬بهگونهای نبوده که بخواهد ‪ MAWP‬را به حالت قبلی برگرداند‪ .‬اینجا ‪ MAWP‬کمتر شده که این‬
‫‪ Alterate‬میشود و بعد از ‪ Alterate‬نیز تست فشار الزامی است‪ .‬فقط این نکته را باید در نظر داشته باشیم که بعد از‬
‫‪ Alterate‬که تست فشار الزامی است فشار تست بر اساس فشار ‪ MAWP‬جدید خواهد بود‪ .‬تا اینجا این مورد بررسی شد‬
‫که بعد از ‪ Major repair‬و ‪ Alterate‬نیاز به تست فشار داریم‪.‬‬

‫در استاندارد بیان شده است‪:‬‬

‫‪A Pressure test is normally required after an alteration or major repair‬‬

‫کلمه ‪ normally‬بیان شده است و اولین سوالی که اینجا بهوجود میآید این است که مگر میشود یک ‪ Major Repair‬یا‬
‫‪ Alterate‬داشته باشیم که نیاز به تست فشار نداشته باشد؟‬

‫پاسخ‪ :‬بله‬

‫یک سری معافیتها و استثنائات میتوان داشته باشیم که در ‪ Major Repair‬و ‪ ،Alterate‬الزام تست فشار را نداشته باشیم‪.‬‬

‫در بند ‪ 5.8.2.1‬استاندارد بیان کرده است که بعد از اتمام تعمیرات که غیر از تعمیرات اصلی هستند‪ ،‬تشخیص اینکه نیاز به‬
‫تست فشار داشته باشیم بر عهده بازرس خواهد بود‪.‬‬

‫بهعنوان بازرس میخواهیم بدانیم تست فشار را انجام ندهیم‪:‬‬

‫همانگونه که مشاهده شد یکی از رفرنسها ‪ PCC2‬است که اگر به آرتیکل ‪ 502‬استاندارد ‪ ASME PCC2‬بند ‪ 2.4‬مراجعه‬
‫شود‪ ،‬معافیتهای تست فشار بیان شده است‪.‬‬

‫الزامات جایگزینی تست فشار با ‪:NDE‬‬

‫آرتیکل ‪ 502‬از ‪ ASME PCC2‬در زمینه الزامات جایگزین تست فشار تعمیرات و تغییرات با تست ‪ NDE‬خواهد بود‪.‬‬

‫آرتیکل ‪ 502‬استاندارد ‪ ASME PCC2‬را در زیر مشاهده مینمائید‪:‬‬

‫‪5‬‬
‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫‪6‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫در گام اول بند ‪ 502.2.4‬این استاندارد که در زمینه معافیتها و استثنائات تست فشار است را بررسی کنیم که در زیر این بند‬
‫را مشاهده مینمائید‪:‬‬

‫‪502.2.4 Repairs and Alterations for which Pressure Testing is noy Normally Required‬‬
‫)‪(ANSI/NB-23‬‬

‫تعمیرات و تغییراتهایی که تست فشار بر روی آنها به صورت ‪ normally‬الزامی نخواهد بود‪.‬‬

‫در بند ‪ 5.8‬استاندارد ‪ API 510‬نیز بیان شده بود که جاهایی که تعمیرات و تست فشار محل سوال است وظیفه بازرس است‬
‫که تشخیص دهد نیاز به تست فشار خواهیم داشت یا خیر‪.‬‬

‫در بند ‪ 502.2.4‬استاندارد ‪ ASME PCC2‬بیان شده که موارد ذیل بهعنوان تعمیرات و تغییراتی باشد که آنها را از انجام‬
‫تست فشار معاف کنیم یا جاهایی که چالش هست و این انجام تست فشار به عهده بازرس است‪ .‬مطابق با بند ‪ 2.4‬آرتیکل‬
‫‪ 502‬در استاندارد ‪ ASME PCC2-2018‬معافیتهای تست فشار برای تعمیرات ‪ Major repair‬و ‪ Alterate‬شامل موارد‬
‫ذیل میشود‪:‬‬

‫الف) جوشکاریهای غیر نفوذی اجزای غیر تحت فشار به اجزا تحت فشار‬

‫ب) جوش آب بند (‪)Seal Weld‬‬

‫‪7‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫جوش آببند که برای اتصاالت رزوهایی به کار میرود که مطابق با آرتیکل ‪ 203‬استاندارد ‪ ASME PCC2‬است‪ .‬چند بند‬
‫استاندارد ‪ ASME B31.3‬و همچنین استاندارد ‪ ASME SEC VIII‬تقاطع ضربدری دارد از جمله بندهای ‪328 ،314 ،311‬‬
‫و ‪ 335‬استاندارد ‪ ASME B31.3‬و همچنین بند ‪ UG13‬استاندارد ‪ ASME SEC VIII‬خواهد بود‪.‬‬

‫جاهایی که اتصاالت رزوهای داریم و احتمال نشتی وجود دارد‪ ،‬کاری که میتوانیم انجام دهیم این است که حتی بعد از تست‬
‫هیدروتست‪ ،‬مشاهده کردید که یکی از اتصاالت رزوهایی نشتی داشته باشد میتوانید جوشکاری کنید و نیازی به تست‬
‫هیدروتست مجدد نداشته باشد و صرفاً یک تست ‪ Leak Test‬انجام خواهیم داد‪.‬‬

‫ج) تعمیرات کلد (تعمیر یا اعمال کلد)‬

‫تعمیرات کلدها در ‪ API 510‬و ‪ API 570‬در فصل هشتم به آرتیکل ‪ 211‬استاندارد ‪ ASME PCC2‬ریفر داده شده است‪.‬‬
‫اینجا تا مادامی که بازسازی کلد داشته باشیم که در بازسازی کلد داستان به این صورت است که قسمتی از کلد آسیب دیده‬
‫و صرفاً به روش ‪ WELE OVER LEY‬آن قسمت آسیب دیده کلد را تعمیر میکنید مطابق با آرتیکل ‪ 211‬استاندارد‬
‫‪ ASME PCC2‬این کار صورت میگیرد و جوش نفوذی بر روی فلز پایه را نخواهیم داشت‪ .‬در چنین حالتی نیاز به تست‬
‫فشار نخواهیم داشت‪ .‬چرا؟ علت این است که معموالً کلدهایی که داریم از جنس ‪ Stainless Steel‬سری ‪ 300‬است و اگر‬
‫بخواهید تست فش ار را انجام بدهیم که اولویت اول آن تست هیدرواستاتیک است بعد تست نیوماتیک‪ ،‬داستانی که میتواند‬
‫اتفاق افتاد این است که آبی که میخواهید استفاده کنید برای ظرفی که دارای کلد است‪ ،‬این آب دارای محدودیت حداکثر‬
‫کلر است‪ .‬کلر باید کمتر از ‪ 50 ppm‬باشد و آب ‪ condensatad‬استفاده شود و یک سری شرایط خاص دیگر که در ادامه‬
‫الزامات سیال این تست را مورد بررسی قرار خواهیم داد‪.‬‬

‫د) هارد فیسینگ‬

‫بهعنوان مثال انجام هارد فیسینگ بر روی بدنه ولوی یا دهانهی روبروی یک نازلی برای افزایش مقاومت به سایش و خوردگی‬
‫انجام میدهیم این نیز نیاز به تست فشار مجدد نخواهد داشت‪.‬‬

‫ه) اتصال تیوب به تیوب شیت به شرطیکه تا ده درصد کل تعداد تیوبها را بیشتر شامل نشود یا انجام عمیات تیوب پالگ‬
‫است یا غالف میزنید که بهعنوان روشهای تعمیراتی تیوبهای مبدلهای حرارتی است و در آرتیکل ‪ 312‬استاندارد ‪ASME‬‬
‫‪ PCC2‬مورد بحث و بررسی قرار گرفته است که اینها نیز الزامات تست فشار نیست‪.‬‬

‫اما یک نکتهای که اینجا وجود دارد این است که بحث پیامد و مخاطرات پالگ را در نظر گرفته که احتمال در رفتن و آسیب‬
‫پالگ خواهد بود‪.‬‬

‫‪8‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫البته در آرتیکل ‪ 312‬استاندارد ‪ ASME PCC2‬از آنجایی که استفاده از پالگ مکانیکی را به آن اشاره میکند برای فشارهای‬
‫باالتر از ‪ ،200 Psi‬یا اتصاالت تیوب به تیوب شیت که بهصورت جوشی است یا دما باالتر از ‪ 205‬درجه سانتیگراد است‪،‬‬
‫آنجا از نظر مخاطرات مکانیکی برای شرایط غیر از داخلی‪ ،‬کمی شرایط محیاتر است و احتمال در رفتن پالگ به صفر خواهد‬
‫رسید چون از پالگ مکانیکی استفاده میکند‪.‬‬

‫اما وقتی پالگ گوهای استفاده میشود و احتماالً آن را هم جوش بهصورت جوشی ‪ seal weld‬نکردیم احتمال آسیب رساندن‬
‫وجود خواهد داشت به همین دلیل اینجا هم برایش محدودیت میگذارد‪.‬‬

‫و) اتصاالت هات تپ‬

‫در استاندارد ‪ API 2201‬بیان کرده که وقتی بهعنوان مثال میخواهید عملیات هات تپ را انجام دهید که قبالً مورد بحث و‬
‫بررسی قرار خواهد گرفت یا استاندارد ‪ EEMUA 185‬که مربوط به هات تپ است‪ ،‬وقتی میخواهید مورد تست قرار دهید‬
‫که اینجا از تست فشار نام برده است که در این حالت نباید ‪ 1/5‬برابر فشار طراحی‪ ،‬تست را انجام بدهیم چون احتمال آسیب‬
‫رساندن به هدر خواهد بود‪ .‬نکتهایی که اینجا وجود دارد این است که در استاندارد ‪ API 2201‬ذکر کرده که نهایتاً باید یک‬
‫تست نشتی را انجام دهید‪ .‬مجموع اتصال هات تپ و فلنج و ولوها را که روی کار جوش شده است را یک تست نشتی با فشار‬
‫‪ )Normal Operatiog Pressure( NOP‬انجام دهید حداکثر ‪ 110‬درصد آن‪ .‬برای اینکه نخواهیم یک فشار مضاعف‬
‫خارجی به یک بدنه لوله وارد کنیم و آسیب ببیند‪ .‬پس بنابراین بر اساس بند ‪ 2.4‬آرتیکل ‪ 502‬استاندارد ‪ASME PCC2‬‬
‫یک سری معافیتها و استثنائات هم برای تست فشار و ‪ Alterate‬وجود خواهد داشت‪ .‬به زبان ساده هر ‪ Major Repair‬یا‬
‫یک تک خال بر روی بدنه یا نصب الگ یا نصب ساپورت یا نصب بافل بر روی بدنه الزام آور تست فشار نیست‪.‬‬

‫محدودیت در دفعات تست هیدرواستاتیک تحت شرایط خاص‪:‬‬

‫مطابق بند ‪ 4.3.1b‬استاندارد ‪ NBIC- NB-23 Part 2‬بازرس میبایست مالحظات مورد نیاز در زمان تست فشار را مدنظر‬
‫قرار دهد تا تست فشار منجر به کاهش عمر تجهیزات نشود‪ .‬در برخی تجهیزات و خصوصاً تجهیزات تحت ‪ aging‬تست فشار‬
‫میتواند منجر به ایجاد تغییر شکلهای موضعی به نحو زیر شود‪:‬‬

‫برای ظروف تحت فشار و تجهیزاتی که تحت ‪ aging‬قرار دارند (رابطه استحکام با دما وابسته به زمان خواهد بود)‪ ،‬انجام‬
‫هیدروتست در فشارهای باال میتواند منجر به آن شود که ترکهایی که در حالت فرایندی در منطقه داکتیل قرار دارند‪ ،‬با‬
‫وارد آوردن فشار ‪ 1/5‬برابر فشار طراحی منجر به وارد آمدن تنش به ترکها و رشد آنها در ناحیه ترد شوند و از آنجایی که‬
‫زمان هولدینگ تست فشار محدود میباشد این ترکها در حالت تست منجر به نشتی نگردد‪ ،‬اما با قرار گرفتن در سرویس یا‬
‫در زمان راهاندازی منجر به نشتی گردد‪.‬‬

‫‪9‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫بنابراین برای تجهیزاتی که تحت ‪ aging‬قرار دارند‪ ،‬پیشنهاد میشود فشار تست هیدرواستاتیک را کاهش و توامان از روشهای‬
‫‪ NDE‬نیز برای بررسی اینتگریتی استفاده شود‪.‬‬

‫بنابراین همانگونه که در بند ‪ 5.8‬کد ‪ API 510‬نیز به صراحت ذکر شده است تست فشار را معموالً نباید بهعنوان روش‬
‫روتین بازرسی به کار ببریم و تست فشار زمانی الزامی خواهد بود که ‪ Major Repair‬یا ‪ Alterate‬داشته باشیم‪ .‬در مورد‬
‫‪ Rerate‬نیز مطابق فصل ‪ 8‬کد ‪ 510‬زمانی نیاز به تست فشار خواهد بود که منجر به افزایش ‪ MAWP‬شود‪.‬‬

‫بند ‪ 4.3.1b‬استاندارد ‪ NBIC- NB-23 Part 2‬در زمینه محدودیت شرایط خاص برای تست فشار‬

‫محدودیتهای تست فشار‪:‬‬

‫چرا تست فشار همواره تضمین کننده اینتگریتی تجهیز نمیباشد‪.‬‬

‫چرا استانداردی نظیر آرتیکل ‪ 502‬استاندارد ‪ ASME PCC2‬یک سری معافیت و استثنائات برای تست فشار آورده و چرا‬
‫نبایستی سریعاً با هرگونه میزان تعمیراتی و تغییراتی به سمت تست فشار برویم‪.‬‬

‫‪10‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫محدودیتهای تست فشار بر اساس آرتیکل ‪ 502‬استاندارد ‪ASME PCC2‬‬

‫نکتهایی که اینجا وجود دارد این است که تست فشار چندین آسیب میتواند داشته باشد‪ ،‬آسیب یا محدودیتهایی که تست‬
‫فشار میتواند داشته باشد به شرح زیر است‪:‬‬

‫محدودیت اول این است که در ادامه خواهیم دید که اولویت در تست فشار‪ ،‬انجام تست هیدرواستاتیک است نه تست نیوماتیک‬
‫چون در تست نیوماتیک میزان حجم انرژی باالیی خواهیم داشت و در صورت شکست ترد و یا موارد ‪ Fauliure‬احتمال یک‬
‫فاجعه خواهد بود‪ .‬بنابراین اولین محدودیت در تست هیدرواستاتیک محدودیت تأمین آب مورد نیاز انجام تست است‪ .‬یک‬
‫مخزن تحت فشار یا پایپینگی که از جنس ‪ SS‬سری ‪ 300‬است را بخواهید تست هیدرواستاتیک انجام بدهید و بخواهید کلر‬
‫آن کمتر از ‪ 50 ppm‬باشد که این میزان کلر باعث محدودیت و دردسر خواهد شد‪.‬‬

‫بنابراین محدودیت اول در تأمین آب مورد نیاز انجام تست است که میتواند منجر به خوردگی شود و حتی نیاز به اضافه کردن‬
‫بازدارنده نیز هست‪.‬‬

‫محدودیت اول همانگونه که در باال توضیح داده شد به خاطر تأمین آب مورد نیاز برای تست هیدوراستاتیک خواهد بود‪.‬‬

‫محدودیت دوم شکست ترد است‪.‬‬

‫سوالی که بهوجود میآید این است که در شکست ترد چه اتفاقی میافتد؟‬

‫درست است که یک ‪ Pressure Vessel‬یا پایپینگ را طراحی کردید برای یک دمای‪ MDMT‬پایینی و الزام تست ضربه را‬
‫هم پاس کرده اما این الزامات برای زمان فشار طراحی است یعنی با ‪ Allowable Stress‬است‪.‬‬

‫اما در تست ‪ Pressure Vessel‬چه کار میکنند‪:‬‬

‫‪11‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫در ادامه خواهید دید که فشار تست حداقل ‪ 130‬درصد ‪ MAWP‬خواهد شد‪ .‬فشار تست ‪ 1/5‬برابر فشار طراحی برای ظروف‪،‬‬
‫پایپینگ یعنی تنشی که وارد میکنید حداقل ‪ 130‬درصد باالتر از ‪ Allowable Stress‬برای ظروف تحت فشار و ‪ 150‬درصد‬
‫باالتر از ‪ Allowable Stress‬برای پایپینگ است‪.‬‬

‫یک ظرف تحت فشار یا پایپینگی را برای دمای ‪ 200‬الی ‪ 300‬درجه سانتیگراد طراحی کردید‪ ،‬االن میخواهید با ‪ 130‬درصد‬
‫‪ Allowable Stress‬یا ‪ 150‬درصد ‪ Allowable Stress‬تست بکنیم در یک محدودهی دمایی ‪ 20‬الی ‪ 25‬درجه (البته این‬
‫حالت خوشبینانه است‪ .‬گاهاً محیط سرد است‪).‬‬

‫در ادامه چندین تصویر شکست ترد را در زمان تست هیدرواستاتیک مشاهده مینمائید که اگر بخواهد تست نیوماتیک باشد‪،‬‬
‫فاجعه خواهد بود‪.‬‬

‫بنابراین محدودیت دوم احتمال ایجاد شکست ترد است‪.‬‬

‫این سوال پیش می آید که مگر این ظرف تحت فشار یا پایپینگ تست ضربه را پاس نکرده است مثالً در دمای ‪ -30‬درجه‬
‫سانتیگراد تست را پاس کرده است‪.‬‬

‫بهعنوان مثال بند ‪ UG84‬استاندارد ‪ ASME SEC VIII‬و بند ‪ 323‬استاندارد ‪.ASME B31.3‬‬

‫چطور االن نمیتوان تستش کرد‪ ،‬دمای تست که نسبت به دمای فرایندی باالتر است‪.‬‬

‫نکتهاش اینجا است که درست است که دمای تست نسبت به دمای منفی ‪ MDMT‬و فرایند خیلی باالتر است اما با تنشی‬
‫باالتر‪ 150 ،‬درصد یا ‪ 130‬درصد ‪ Allowable Stress‬تست را انجام میدهید و گاهاً این تنش نیز به حد باال هم خواهد رسد‪.‬‬
‫دما اگر که باالتر است عوضش تنش خیلی باالتر است و برای شکست ترد هم تنش را میخواهیم و هم دمای پایین را‬
‫خواهیم خواست‪.‬‬

‫پس احتمال شکست ترد محدودیت دوم تست فشار است‪.‬‬

‫یک مخزن ذخیره را در زیر مشاهده مینمائید که این مخزن با یک فشار معمول هیدرواستاتیک در حال تست است که دچار‬
‫شکست ترد شده است‪ .‬به چند علت دچار شکست ترد شده است‪:‬‬

‫اول اینکه متریال ‪ A283‬بوده و ثانیاً چقرمگی آن بررسی نشده است‪.‬‬

‫همچنین مهمتر از آن این بوده که در زمانیکه تست هیدرواستاتیک را انجام میدادند‪ ،‬ضد یخ هم اضافه نکردند‪.‬‬

‫‪12‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫شکست ترد در زمان تست هیدرواستاتیک یک مخزن ذخیره‬

‫انجام پیش گرم در تست هیدرواستاتیک اکونومایز بویلر به منظور کاهش ریسک شکست ترد‪ :‬قانون حداقل دمای فلز ‪ MDMT+30 oF‬یا‬
‫‪ MDMT + 17 oC‬برای ضخامت باالتر از ‪ 2‬اینچ و برای ضخامت زیر ‪ 2‬اینچ ‪ MDMT+ 10 oF‬یا ‪MDMT+ 6oC‬‬

‫‪13‬‬
‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫شکست ترد یک ظرف تحت فشار در زمان تست هیدرواستاتیک‬

‫پوکیدن یک سایت در زمان تست نیوماتیک بهدلیل شکست ترد‬

‫‪14‬‬
‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫پوکیدن یک سایت در زمان تست نیوماتیک بهدلیل شکست ترد‬

‫‪15‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫شکست ترد در تست نیوماتیک یک مخزن ذخیره سوخت‬

‫محدودیت سوم (که یک بند مظلوم و مغفول نیز هست استاندارد ‪ )NBIC‬برای تجهیزاتی که تحت رژیم خزش هستند‪ ،‬تحت‬
‫رژیم ‪ aging‬هستند یعنی دمای آنها باالتر از دمای خزش است که دمای خزش از ‪ API 571‬در بحث خزش بهدست‬
‫میآوریم و برای کورهها و بویلرها ‪ API 560‬جدول آورده شده و دمای رژیم خزش آورده شده است‪ .‬در ‪ ASME B31.3‬نیز‬
‫آن فاکتور ‪ w‬که ‪ Weld joint strength reduction factor‬زمانیکه کمتر از یک میشود آن محدوده دمای شروع خزش‬
‫خواهد بود که در قسمت نوتهای استاندارد نوشته شده است‪.‬‬
‫حال یک تجهیز در خزش در حال کار است وقتی یک تجهیز در رژیم خزشی کار میکند‪ ،‬تست فشار بهعنوان تضمین کنندهی‬
‫اینتگریتی همواره نخواهد بود‪.‬‬
‫چرا؟‬
‫علت اینجا است که حتی میتواند عیوب بزرگی در عیوب خزشی باشد اما در تست فشار خودش را نشان ندهد‪ .‬چون زمان‬
‫الزم را ندارد‪ .‬چون تنش الزم را نخواهد داشت‪ .‬بنابراین همچنین تجهیزاتی که تحت رژیم خزشی هستند‪ ،‬تست فشار تضمین‬
‫کننده اینتگریتی نیست‪.‬‬
‫به عبارتی بویلر را هر سال یک بار تست کردن که تحت رژیم ‪ aging‬است‪ ،‬تضمین کنندهی اینتگریتی‬
‫نیست‪ .‬بدون ‪ major repair‬یا ‪ alterate‬هر یک سال یکبار‪ ،‬تازه بدون اینکه بندهای آرتیکل ‪ 502‬بند‬
‫‪ 2.4‬استاندارد ‪ ASME PCC2‬را در نظر بگیریم‪ ،‬تست فشار را هر یک سال یک بار انجام دهیم‪.‬‬
‫پس هر سال یک بار تست فشار برای بویلر نیازی نیست که بخواهیم برای آن گواهینامه صادر کنیم‪.‬‬
‫ممکن است تحت رژیم خزش یا ‪ aging‬باشد یا در مرحله ‪ macro fishering‬یا در مرحله ‪micro crack‬‬

‫‪16‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫باشد اما چون نه زمان تست باال است و نه فشار به اندازهی کافی است‪ ،‬اتفاقی که میافتد این است‬
‫که شما تشخیص نمیدهید و گواهینامه هم امضا میکنید‪ .‬تازه گاهاً میتوان این مراحل خزش را با همین‬
‫تنشی که در تست فشار آوردیم‪ ،‬جلو بندازیم یعنی ‪ micro fishering‬را تبدیل به ‪ micro crack‬تبدیل‬
‫کنیم عمالً عمر تجهیز را کم کرده باشیم‪ .‬این مهمترین محدودیتها است‪ .‬به خاطر همین بیان میکند‬
‫که برای هر ‪ major repair‬و هر ‪ alterate‬تست فشار را انجام ندهیم‪.‬‬
‫این مورد جای مشکل است که برای هر بویلر هر سال تست فشار را انجام دهیم و گواهینامه نیز برای آن صادر است‪ .‬در هیچ‬
‫استانداردی چنین موضوعی را بیان نکرده است‪ .‬هیچ جای استاندارد بیان نکرده است که سالیانه تست فشار را بهصورت ‪Part‬‬
‫‪ of routine inspection‬انجام دهیم عکس آن را در بند ‪ 5.8‬استاندارد ‪ API 510‬مشاهده کردیم و محدودیتهای آن را‬
‫در آرتیکل ‪ 502‬مشاهده شد‪( .‬یک چالش در صنعت است‪).‬‬
‫اهداف تست فشار‪ /‬بایدها و نبایدها‪:‬‬
‫• بررسی یکپارچگی و استحکام ساختاری اجزا‬
‫• آزاد سازی تنش و کاهش تنش‬
‫• کاهش ریسک احتمال شکست ترد با آزاد سازی تنشها‬
‫• بررسی صحت تعمیرات انجام شده‬
‫• نشتی از اتصاالت‬
‫نکته‪ :‬تست فشار به هیچ وجه نمیتواند جایگزین ‪ PWHT‬شود‪.‬‬

‫در این قسمت نیز همچنان بایدها و نبایدهای تست فشار را بررسی خواهیم کرد‪.‬‬
‫یکی از اهداف تست فشار که در آرتیکل ‪ 501‬استاندارد ‪ ASME PCC2‬و همچنین کدهای ‪ API 510‬و ‪ API 570‬بررسی‬
‫میکنیم بحث یکپارچگی استحکام ساختاری اجزا است‪.‬‬
‫نکته اول‪ :‬این مرتبط به تجهیزاتی که تحت رژیم خزشی هستند‪ ،‬این بند استاندارد نمیشود‪.‬‬
‫(در خزش عیبی میتواند باشد که در تست هیدرواستاتیک مشاهده نکنید و آنجا ‪ NDT‬بهتر جواب خواهد داد‪).‬‬
‫نکته بعدی که ذکر کرده آزاد سازی تنش و کاهش تنشها است‪.‬‬
‫معدود مواردی که در زمینه آزاد سازی تنشها در زمان تست هیدرواستاتیک بحث شده‪ ،‬آرتیکل‪ 501‬استاندارد ‪ASME‬‬
‫‪ PCC2‬است‪.‬‬

‫‪17‬‬
‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫‪18‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫در تست هیدرواستاتیک میتواند یک کوچولو نقش ‪ Stress relieving‬را داشته باشد (که این بند را در باال مشاهده مینمائید)‬
‫یعنی یک سری نواحی تمرکز تنش دارید‪ ،‬جاهایی که مواضع تمرکز تنش هست‪ ،‬عیوب خطی دارید‪crack like flow ،‬‬
‫دارید‪ ،‬گوج و شیار دارید‪ ،‬که در این مواضع تنش باال است و وقتی تست هیدرواستاتیک را انجام میدهید که تحت سیکل‬
‫تست هیدرواستاتیک خواهد رفت و فشار تخلیه شود‪ ،‬یک سری تنشهای فشاری در آن مواضع ایجاد میکند که میتواند این‬
‫قضیه را بهبود ببخشد در واقع میتواند یک مقدار تنشها را کم کند و این کمک کند به کاهش احتمال ریسک شکست ترد‬
‫را با این آزاد سازی تنشها‪ .‬این نکته را بیان کنیم که شکست ترد جز محدودیتها بود و از یک طرف این آزاد سازی تنش‬
‫باید به این باشد که ‪ MDMT+30 oF‬و ‪MDMT+10 oF‬‬ ‫میتواند کمی از احتمال شکست ترد را کاهش دهد البته حواسمان‬
‫برای ضخامتهای متفاوت را اعمال کرده باشیم‪ ،‬استاندارد با این شرط این مورد را بیان میکند‪ .‬و همچنین نکته بعدی که‬
‫باید حواسمان باشد این است که اگر یک ‪ Pressure Vessel‬تحت رژیمهای دمای باالیی است مثل تردی تمپر که در دمای‬
‫‪ 650‬الی ‪ 1070‬درجه فارنهایت اتفاق میافتد‪ ،‬اتفاقاً تست فشار منجر به کاهش ریسک شکست ترد نمیشود تازه مصیبت‬
‫داریم و داستان خواهد داشت‪ ،‬به همین دلیل است که استاندارد یک تست پیش تنشی گرم را آورده است‪.‬‬

‫یکی دیگر از اهداف تست فشار که داریم بررسی صحت تعمیرات انجام شده و بررسی نشتی از اتصاالت خواهد بود البته برای‬
‫بررسی نشتی از اتصاالت‪ ،‬همواره نیاز نیست که تست فشار را انجام بدهیم که تستی را انجام خواهیم دارد به نام ‪Tightness‬‬
‫که در ادامه توضیح داده خواهد شد‪.‬‬

‫انواع تستهای فشار و نشتی‪:‬‬

‫‪Tightness Test‬‬

‫‪19‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫‪Pressure Test‬‬

‫‪Initial in service leak test‬‬

‫‪In service leak test‬‬

‫‪Sensitive in service leak test‬‬

‫کدام یک از تستهای فوق استحکام ساختاری را بررسی میکند؟‬

‫رفرنس اصلی مطالب این قسمت بر اساس آرتیکل ‪ 501‬استاندارد ‪ ASME PCC2‬است‪ .‬نکته دیگری نیز باید در نظر بگیریم‬
‫که استانداردهای دیگری نیز در این زمینه به کمک میآیند مثل استاندارد ‪ EEMUA 168‬که برای تست فشار در حین‬
‫بهرهبرداری بسیار پرکاربرد است که این استاندارد را در ادامه بررسی خواهیم کرد‪.‬‬

‫بر اساس استاندارد استاندارد ‪ ASME PCC2‬چندین تست را میتوان مدنظر قرار دهیم‪:‬‬

‫اولین تست‪ Pressure Test ،‬است که تست فشار منظور تستی است که اینتگریتی را بررسی میکند‪ .‬تست فشار میتواند‬
‫بهصورت هیدرواستاتیک‪ ،‬نیوماتیک و یا ترکیبی از هیدرواستاتیک و نیوماتیک باشد‪ .‬بعد از ‪ Major repair‬و ‪ Alterate‬و یا‬
‫‪ Rerate‬که منجر به افزایش ‪ MAWP‬بشود‪ ،‬تست فشار را بررسی میکنیم‪.‬‬

‫تست بعدی که وجود دارد ‪ Tightness Test‬است که هدف این تست نشتی از اتصاالت و خصوصاً اتصاالت فلنجی است‪.‬‬
‫مثال‪ :‬یک مخزن تحت فشاری را در نظر بگیرید که سال ‪ 1398‬ساخته شده و این مخزن در سایت نصب شده که قبل از‬
‫نصب تست هیدروتست در آن کارخانه تست شده است که در کارگاه ساخت بهصورت افقی تست میکنند بعداً بهصورت سرپا‬
‫نصب میکنند و تستهای نشتی و غیره را انجام میدهیم‪ .‬نکتهایی که اینجا وجود دارد این است که سال ‪ 98‬نصب شده و‬
‫تا به مرحله بهرهبرداری و راهاندازی برسد ممکن است به سال ‪ 1400‬یا ‪ 1402‬یا ‪ 1403‬برسد (یک سال یا گاهاً ‪ 3‬الی ‪ 4‬سال‬
‫از زمان نصب تا بهرهبرداری طول میکشد‪ ).‬که موقعی که این مخزن تحت فشار تست شده بود در سال ‪ 98‬بود و بخواهد دو‬
‫سال دیگر یا سه سال دیگر یا چهار سال دیگر در زمان بهرهبردری و راهاندازی برود‪ ،‬منطقهایی که مثل عسلویه‪ ،‬بندرعباس‪،‬‬
‫بهرگان و بوشهر را در نظر بگیرید که رطوبت باال است و احتمال خوردگی شیاری در اتصاالت و اجزا فلنجی وجود دارد‪ .‬نکته‬
‫دیگری که باید در نظر بگیرید این است که در زمان تست فشار‪ ،‬گیجی که در محل اتصال بسته شده مربوط به گیچ تست‬
‫فشار بوده که محدوده فشاری آن بین ‪ 1/5‬برابر تا ‪ 4‬برابر تست بوده که طبق بند ‪ UG 102‬بعداً توضیح داده خواهد شد‪ ،‬گیج‬
‫تست فشار یک گیج موقت بوده که باز کردید و میخواهید گیج اصلی خود تجهیز را ببندید بنابراین نکتهایی که در این زمینه‬
‫وجود دارد این است که ‪ Major repair‬انجام ندادید و گیج را عوض کردید یا گسکتهای موقت را تعویض کردید که‬
‫بایستی قبل از سرویس اطمینان پیدا کنید که این تجهیز از این اتصاالت رزوهایی خصوصاً اتصاالت فنجی‪ ،‬نشتی ندارد‪ .‬زمانی‬

‫‪20‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫این قضیه خیلی اهمیت پیدا میکند که سیال گاز و قابل اشتعال باشد یا سیال سمی باشد‪ .‬بنابراین تست فشار را انجام دادید‬
‫و قبل از بهرهبرداری و راهاندازی میخواهیم تست نشتی بکنیم اتصاالت و فلنجها را که این بر اساس تشخیص بازرس است‪.‬‬
‫همواره ‪ Tightness Test‬الزامی نیست و این ‪ Tightness Test‬است معموالً به شیوه هیدرو میتواند باشد و نیوماتیک اما‬
‫هیدرواستاتیک کمتر انجام میشود و با حدود ‪ 0/35‬فشار طراحی با سیالی مثل نیتروژن در درجه اول و بعد هوا تستش میکنیم‬
‫که یک تست نشتی میکنیم‪ 0/35 .‬فشار طراحی تقریباً همان ‪ NOP‬است که با این تست بررسی میکنیم که نشتی اتصاالت‬
‫نداشته باشیم‪.‬‬

‫چرا نیتروژن؟‬

‫چون نیتروژن به خاطر بحث احتراق و اشتعال گازهای غنی از اکسیژن است که در استاندارد ‪ API 571‬بحث شده است که‬
‫به ‪ GOEX‬معروف است‪ .‬یک مزیت دیگر نیز دارد و این است که وقتی نیتروژن در سیستم تست ‪ Tightness Test‬را با‬
‫‪ 0/35‬فشار طراحی حدوداً تست کردید برای اینکه تجهیز میخواهد به داخل سرویس برود دیگر نیاز ندارید که ‪Preservation‬‬
‫انجام دهید و بخواهید یک نیتروژنی را پرج کنید و بعداً آن هیدروکربن احتمال احتراق و اشتعال وجود نداشته باشد‪ .‬بالفاصله‬
‫بعد از ‪ Tightness Test‬تست فشار را انجام میدهید‪.‬‬

‫پس بنابراین به خاطر همین است که ‪ ASME PCC2‬بیان کرده که ‪ Pressure Test‬میتواند همراه با یک ‪Tightness‬‬
‫‪ Test‬باشد و بعد از تست فشار خواهد بود‪.‬‬

‫در ‪ Tightness Test‬قرار نیست اینتگریتی چک کنیم صرفاً هدف تست نشتی اتصاالت خواهد بود‪.‬‬

‫تست بعدی تست ‪ Initial in service leak test‬است (تست نشتی اولیه است) که این تست با استاندارد ‪ASME B31.3‬‬
‫عجین است یعنی صرفاً برای پایپینگ وجود دارد و بر اساس بند ‪ 345‬استاندارد ‪ ASME B31.3‬است‪ .‬برای سیاالت کتگوری‬
‫‪ D‬بر اساس استاندارد ‪ ASME B31.3‬میتوان با اختیار ‪ Owner‬یا ‪ User‬از تست فشار صرف نظر کرد و به جای آن یک‬
‫تست نشتی با سیال فرایند و فشار فرایند انجام داد‪ .‬سیاالت ‪ Cat D‬شامل سیاالتی هستند که غیر سمی‪ ،‬غیر آسیب رسان و‬
‫غیر اشتعال پذیر هستند و فشار طراحی آنها زیر ‪ 150 Psi‬و دمای آنها نیز بین ‪ -29‬تا ‪ 186‬درجه سانتیگراد است‪ .‬برای‬
‫این سیال که یک سیال با پیامد پایین با فشار زیر ‪ 150‬و دمای بین ‪ -29‬تا ‪ 186‬درجه سانتیگراد که تازه اینها در شرایط‬
‫طراحی است و قطعاً در شرایط نرمال یقیناً کمتر است میتوانیم کاری که انجام بدهیم این است که از تست فشار صرفنظر‬
‫کنیم و نیاز نیست که آب داخل تجهیز بزنیم و بعد خشک کنیم و موارد بازدارنده بزنیم‪ .‬تجهیز را در سرویس ببرید و با همان‬
‫سیال فرایند تست را انجام دهید‪ .‬مثال‪ :‬خط هوا ابزار دقیق که معموالً جنس آن گالوانیزه است و رزوهایی هم هست و هم‬
‫خط آبی که فشار آن زیر ‪ 10 Bar‬است که اگر تست فشارش انجام ندهیم با فرض اینکه در سرویس برود و نشتی هم بدهد‪،‬‬

‫‪21‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫یک سیال غیر سمی با فشار کمتر از ‪ 150‬است و غیر سمی و غیر اشتعال پذیر است و غیر آسیب رسان با دمای ‪ -29‬تا ‪186‬‬
‫درجه سانتیگراد نشتی خواهد داد‪ ،‬بنابراین پیامدی ندارد‪.‬‬

‫پس از تست فشار صرف نظر میکنیم که ‪ Owner‬یا ‪ User‬از قضاوت مهندسی باید استفاده کند برای ‪ .Cat D‬باز تأکید‬
‫میکنیم که این مورد برای ‪ Cat D‬است‪.‬‬
‫جاهایی بوده که بهعلت کم آگاهی کارفرما استفاده کردند و سیال مثال نفت خام را بهعنوان ‪ Cat D‬غالب کردند و تست را‬
‫انجام ندادند‪ .‬پس هدف این است که بایستی ‪ Cat‬سیاالت را بر اساس استاندارد ‪ ASME B31.3‬بشناسیم که در ادامه نقسیم‬
‫بندی سیاالت مورد بررسی قرار خواهد گرفت‪.‬‬
‫پس ‪ Initial in service leak test‬برای پاپینگها بر اساس ‪ ASME B31.3‬برای سیال با ‪ Cat D‬خواهد بود که در زمان‬
‫راهاندازی تست میشود‪ .‬بازرسی فنی هم نظارت خواهد داشت‪.‬‬
‫بنابراین ‪ Initial in service leak test‬نیز الزامی نیست و اختیاری خواهد بود‪( .‬با اختیار کارفرما انجام خواهد گرفت‪).‬‬
‫تست بعدی تست ‪ In service leak test‬است که بعد از این ‪( Pressure Test‬و ‪ )Tightness Test‬را انجام دادید‪ ،‬راه‬
‫اندازی انجام میشود و ممکن است یک سری نشتی از اتصاالت داشته باشید‪ .‬چرا؟ چون وقتی یک تجهیزی در فرایند رفت‬
‫و دما باال رفت اتفاقی که میافتد این است که یک سری انبساط و انقباض رخ میدهد و ممکن است از اتصاالت فلنجی‬
‫نشتی داشته باشید بنابراین بهرهبردار با همان سیال فرایند و با همان ‪ NOP‬میآید سایت را چک میکند که ببیند نشتی از‬
‫اتصاالت نداشته باشیم که وظیفه بهرهبردار است و هدف اینتگریتی هم نیست‪.‬‬

‫تست دیگری که داریم تست ‪ Sensitive in service leak test‬است که تست حساسیت است که در استاندارد ‪ASME‬‬
‫‪ PCC2‬و استاندارد ‪ API 510‬و ‪ API 570‬نیست و بر اساس استاندارد ‪ ASME SEC V- Article 10‬است و از گازهایی‬
‫نظیر هلیوم استفاده میشود‪ .‬حساسیت به شدت باال است و میزان نشتی که در نظر میگیرند با ‪ 10-6‬سی سی بر ثانیه خواهد‬
‫بود یعنی در این حد قدرت تشخیص نشتی را خواهیم داشت در ضمن دیگر دستورالعملهای ‪ ASME PCC2‬و دستورالعمل‪-‬‬
‫های ‪ API 510‬و ‪ API 570‬نیست و بر اساس ‪ ASME SEC V- Article 10‬خواهد بود و بازرس ‪ API 510‬و ‪API‬‬
‫‪ 570‬هم نمیتواند نظارت کند بلکه باید ‪ ASNT Leak Test‬باشد (‪ Level 1‬و ‪ Level 2‬باشد‪).‬‬

‫این تست همانطور که در باال توضیح داده شد با گازهایی نظیر هلیوم انجام میشود‪.‬‬

‫جمع بندی در خصوص انواع تستها‪:‬‬

‫‪Pressure Test‬‬

‫‪Tightness Test‬‬

‫‪22‬‬
 ‫ آقای مهندس خیّر‬:‫استاد‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

Initial in service leak test

In service leak test

Sensitive in service leak test

ASME B31.3 ‫ در‬300.2 ‫ بر اساس بند‬Fluid Service ‫انواع سرویس سیال‬

23
‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫نکته کنکوری بند ‪300d8‬‬

‫‪24‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫تقاطع ضربدری بین ‪ 300.2‬با نکته کنکوری ‪300d8‬‬

‫دانستن انواع کتگوری سیال برای تقسیم بندی انواع تست فشار و مجوزهای مربوطه برای ‪Initial in service leak test‬‬
‫الزامی است‪.‬‬

‫‪25‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫شاخصهای انتخاب بین تست هیدرواستاتیک و تست نیوماتیک‪:‬‬

‫(دالیل عدم انجام تست هیدرواستاتیک)‬

‫• فونداسیون – ساپورت‬
‫• عدم قابلیت تخلیه سیال و خشک کردن تجهیز‬
‫• احتمال ورود ذرات خوردنده ناخواسته‬
‫• سیستم لوله کشی از جنس فوالدهای زنگ نزت آستنیتی یا دارای ‪ Lining‬آستنیتی باشد خصوصاً از نوع فوالد‬
‫زنگ نزن آستنیتی‬

‫بعد از اینکه انواع تستهای فشار و نشتی را بررسی کردیم میخواهیم ببینیم ارجحیت با کدام تستها خواهد بود (اولین‬
‫تستی که انجام میدهیم به شیوه هیدرواستاتیک باشد یا به شیوه نیوماتیک باشد‪).‬‬

‫یکی از بهترین بندهایی که در این زمینه ذکر شده است بند ‪ 5.8‬استاندارد ‪ API 510‬و بند ‪ 5.11‬استاندارد ‪ API 570‬است‬
‫و آرتیکل ‪ 501‬استاندارد ‪ ASME PCC2‬که خیلی جامع و کامل دالیل عدم انجام تست هیدرواستاتیک را توضیح میدهد‪.‬‬

‫در درجه اول و دوم و سوم که به عبارتی میخواهیم بیان کنیم که اولویت در تست فشار با تست هیدرواستاتیک است و در‬
‫صورتیکه یک مقدار شرایط تست هیدرواستاتیک برایمان محیا نشد‪ ،‬میرویم و از تست نیوماتیک استفاده میکنیم‪ .‬نکته اول‬
‫که در این قسمت وجود دارد این است که به دالیلی نظیر فونداسیون و ساپورت است اگر فونداسیون و ساپورت‪ ،‬برای تحمل‬
‫وزن آب تست هیدرواستاتیک‪ ،‬طراحی نشده باشد در این حالت انجام تست فشار به شیوه هیدرواستاتیک مقدور نیست یا‬
‫اینکه باید ساپورت موقت نصب کنیم که برای پایپینگ میتوان ساپورت موقت نصب کرد اما برای مخزن تحت فشار چه کار‬
‫کنیم که طراحی ساپورتها بر اساس تحمل فشار آب تست هیدوراستاتیک نبوده است البت مطابق ‪ ASME SEC VIII‬بند‬
‫‪ UG22‬که در زمینه ‪Loading‬ها هست که بیان میکند نفر طراح تمامی بارهای وارده از قبیل فشار داخلی و وزن ‪Pressure‬‬
‫‪ Vessel‬و وزن آب تست را بایستی در واقع در طراحیها مدنظر قرار بدهد‪ .‬حاال گاهاً ممکن است مقرون به صرفه نباشد و‬
‫محدودیت تست فشار به صورت هیدرواستاتیک داشته باشند یا بهصورت ترکیبی تستها را استفاده کنند‪.‬‬

‫نکته بعدی عدم قابلیت تخلیه سیال و خشک کردن تجهیز است که وقتی ‪ Pressure Vessel‬بزرگ باشد یا در سکوی‬
‫دریایی باشد و بخواهیم آبی که استفاده میکنیم یک سری الزامات خاص خواهد داشت که این الزامات فراهم نباشد و امکان‬
‫خشک کردن آن تجهیز به سختی امکان پذیر باشد یا وجود نداشته باشد‪ ،‬در چنین حالتی باید از تست نیوماتیک استفاده کرد‬
‫که البته تست نیوماتیک شرایط خاص خود را خواهد داشت‪.‬‬

‫مورد دیگر احتمال ورود ذارت ناخواسته و خورنده است‪.‬‬

‫‪26‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫نکته بعدی داشتن رفرکتوری است که وقتی یک ‪ Pressure Vessel‬دارای رفرکتوری است اگر تست هیدروتست را با آب‬
‫انجام دهیم به تجهیز آسیب خواهد رساند بههمین دلیل تست نیوماتیک را انجام خواهیم داد‪.‬‬

‫تجهیزاتی که جنس فلز پایهی آنها از جنس ‪ SS‬سری ‪ 300‬است یا دارای ‪ Clad‬سری ‪ 300‬هستند‪ ،‬آبی که استفاده میشود‬
‫محدودیتهای خاص خود را دارد و یکی از معروفترین آنها داشتن کلر زیر ‪ 50 ppm‬است براساس بند ‪ 5.8‬استاندارد ‪API‬‬
‫‪ 510‬و بند ‪ 5.11‬استاندارد ‪ API 570‬است و آبی هم که بایستی استفاده شود حتماً باید ‪ condensed water‬باشد یا‬
‫‪ potable water‬باشد‪ ،‬آب آشامیدنی باشد یا آب ‪ DM‬باشد که البته آب آشامیدنی طبق استاندارد ‪ AWWA‬تعریف دارد که‬
‫کلر آن زیر ‪ 200 ppm‬است که البته آبی که برای تست استفاده میشود باید زیر ‪ 50 ppm‬باشد البته شرکتهایی مثل توتال‬
‫‪ 15 ppm‬را برای آن در نظر گرفته است‪.‬‬

‫جمع بندی‪ :‬پس بنابراین محدودیتهایی که نتوانیم تست فشار را انجام بدهیم به شرح ذیل است‪:‬‬

‫فونداسیون – ساپورت‬

‫الینیگ که سری ‪ 300‬باشد یا جنس فلز پایه سری ‪ 300‬باشد‬

‫دارای رفرکتوری باشد‬

‫عدم قابلیت تخلیه سیال و خشک کردن تجهیز و عدم تزریق بازدارنده را نداشته باشد‬

‫احتمال ورود ذرات خوردنده ناخواسته‬

‫توجه به این نکته ضروری است که در ابتدا اولویت انجام تست فشار به صورت هیدرو خواهد بود و درصورتی که امکان انجام‬
‫این تست فراهم نباشد به سراغ تست نیوماتیک میرویم‪.‬‬

‫شاخص های انتخاب بین تست هیدرواستاتیک و تست نیوماتیک‪:‬‬

‫شاخص های اصلی را در باال بحث کردیم که چه وقت به جای تست هیدرواستاتیک‪ ،‬تست نیوماتیک را انجام دهیم‪ .‬اما در‬
‫تست نیوماتیک یک سری محدودیتها داریم‪ .‬در گازها چون حجم انرژی ذخیره شده در گازها در مقایسه با سیاالت تراکم‬
‫پذیر باال هستند و در مقایسه با مایعات باال هستند بنابراین میزان انرژی ذخیره شده باال خواهد بود و اگر شکست ترد رخ دهد‬
‫پیامد آن انفجار و پیامد باالیی خواهد بود‪ .‬پس میتوان بیان کرد که ریسک شکست ترد در تست نیوماتیک باالتر است البته‬
‫احتمالش کمتر است علتش نیز این است که فشار تست نیوماتیک‪ ،‬فشارش کمتر است اما چون پیامد باالیی دارد در مقایسه‬

‫‪27‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫با تست هیدرواستاتیک‪ ،‬بهطور کلی ریسک شکست ترد در تست نیوماتیک باالتر از تست هیدرواستاتیک خواهد بود‪ .‬احتمال‬
‫شکست ترد در تست نیوماتیک چون فشار پایینتر است‪ ،‬پایین است اما پیامد باال است‪.‬‬

‫ریسک برابر است با شدت ضربدر احتمال‪ ،‬بنابراین ریسک باالتری خواهد داشت‪ .‬بنابراین یکی از کارهایی که یک بازرس‬
‫حرفهایی باید انجام بدهد این است که براساس آرتیکل ‪ 501‬استاندارد ‪ ASME PCC2‬میزان انرژی ذخیره شده را محاسبه‬
‫کند و تبدیل به ‪ TNT‬معادل کند و حریم مجاز و شعاع پرتاب ترکش را بهدست بیاورد‪.‬‬

‫‪28‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫جلسه دوم‬

‫مروی بر جلسهی قبل‪:‬‬

‫در ابتدا استانداردهای مرتبط به تست فشار و بندهای مربوطه را ذکر کردیم و در ادامه به بررسی این پرداختیم که چه زمان‬
‫به تست فشار نیاز داریم‪ ،‬کدهای معروفی مانند ‪ API 510‬و ‪ API 570‬را بررسی کردیم که در زمان ‪ Major repair‬و‬
‫‪ Alterate‬و همچنین ‪ Rerate‬در زمانیکه منجر به افزایش‪ MAWP‬شود‪ ،‬نیاز به تست فشار بود و بندهای مرتبط به آن‬
‫بررسی قرار داده شد و البته ذکر نیز شد که هر ‪ Major repair‬و ‪ Alterate‬الزام آور تست فشار نبود و یک سری معافیتها‬
‫بر اساس آرتیکل ‪ 502‬استاندارد ‪ ASME PCC2‬بند ‪ 2.4‬داشت که مفصل به آن اشاره شد‪ .‬بعد از بررسی معافیتها به‬
‫محدودیتهای تعداد دفعات در تست هیدرواستاتیک تحت شرایط خاص اشاره داشتیم از جمله تجهیزاتی که تحت رژیم‬
‫‪ aging‬هستند یا تحت رژیمهای مخربی هستند که میتوانند منجر به ‪ Shift Upward‬دمای ‪ DBTT‬و همچنین احتمال‬
‫شکست ترد شوند یا تجهیزاتی که تحت رژیم خزش باشد و چگونه منجر به کاهش عمر باقیمانده تجهیز خواهد شد بعد از‬
‫اینکه محدودیتهای تست فشار را بررسی کردیم‪ ،‬شاخصهای انتخاب بین تستهای هیدرواستاتیک و نیوماتیک را بررسی‬
‫کردیم که چه زمان از تست هیدرواستاتیک استفاده میکنیم و چه زمان از تست نیوماتیک استفاده میکنیم‪ .‬همچنین به انواع‬
‫تستهای فشار پرداختیم و آنها را مورد بررسی قرار دادیم‪ .‬در این جلسه ادامه مبحث را خواهیم داشت و در ادامه‪ ،‬الزامات و‬
‫شاخصهای بین تست هیدرواستاتیک و نیوماتیک را بررسی خواهیم کرد و بعد از آن به محاسبات تست فشار در دوره ساخت‬
‫و بهرهبرداری و الزامات هر کدام از آنها را خواهیم پرداخت‪.‬‬

‫آخرین مبحثی که در جلسه قبل به بررسی آن پرداختیم در زمینه الزامات تست نیوماتیک بود که متوجه شدیم در چه زمانهایی‬
‫تست نیوماتیک را چه موقع به جای تست هیدوراستاتیک استفاده خواهیم کرد از جمله وقتیکه فونداسیون و ساپورتها‪ ،‬قابلیت‬
‫تحمل وزن آب را نداشتند یا جنس فلز پایه ‪ SS‬سری ‪ 300‬بود و یا دارای الینینگ ‪ Stainless Steel‬با سری ‪ 300‬بود که‬
‫نتوانیم آب مدنظر برای سری‪ 300‬را فراهم کنیم یا اینکه احتمال آسیب به الینینگ تجهیز بهخاطر آب موجود در تست‬
‫هیدوراستاتیک داشته باشد بهعنوان مثال تجهیز دارای رفرکتوری باشد یا امکان خشک کردن‪ ،‬تخلیه و تزریق بازدارنده برای‬
‫تجهیز نباشد که در اینگونه موارد از تست نیوماتیک به جای تست فشار استفاده میکردیم‪ ،‬اما نکتهایی که از این بایت هست‬
‫این است که ذکر شد که در تست نیوماتیک چون از سیال گاز برای تست استفاده میکنیم‪ ،‬حجم انرژی ذخیره شده باالیی‬
‫خواهد داشت و بازرس نیاز هست که حجم انرژی ذخیره شده معادل را حساب کند و برای آن معادل ‪ TNT‬در نظر گرفته‬
‫شود و سپس پیامدهای مربوطه‪ ،‬حریمهای مجاز و شعاعهای مجاز را درنظر بگیرد‪ .‬قبل از اینکه محاسبات تست فشار را بیان‬
‫کنیم به محاسبات انرژی ذخیره شده در تست نیوماتیک میپردازیم‪.‬‬

‫‪29‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫انرژی ذخیره شده در تست نیوماتیک‪:‬‬

‫انرژی ذخیره شده در تست نیوماتیک در ضمیمه آرتیکل ‪ 502‬استاندارد ‪ ASME PCC2‬اشاره شده است که در تصویر زیر‬
‫این قسمت را مشاهده مینمائید‪:‬‬

‫محاسبه انرژی ذخیره شده در تست نیوماتیک بر اساس ضمیمه الزامی آرتیکل ‪ 501‬از استاندارد ‪ASME PCC2 2018‬‬
‫‪ -‬ضریب ‪ k‬برای هوا و نیتروژن ‪ 1.4‬در نظر گرفته شود‪.‬‬
‫‪ -‬برای ظروف تحت فشار حجم کل و برای سیستم لوله کشی معادل ‪ D8‬قطر در نظر گرفته شود‪.‬‬

‫نکته ایی که در فرمول زیر وجود دارد برای تمام گازها عمومیت دارد و در آن فاکتوری وجود دارد به نام فاکتور ‪ k‬که این‬
‫فاکتور ‪ ratio of specific heat for the test fluid‬هست که یک بحث ترمودینامیکی برای واکنش آدیاباتیک است و ‪K‬‬
‫𝑝𝐶‬
‫خواهد بود‪.‬‬ ‫برابر با‬
‫𝑣𝐶‬

‫‪30‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫اما از آنجایی که این ضریب برای گازهایی نظیر هوا و نیتروژن برابر با ‪ 1/4‬است در فرمول زیر این فرمول محاسبه حجم‬
‫انرژی ذخیره شده معادل را برای هوا و نیتروژن ذکر کرده است‪:‬‬

‫حجم ذخیره شده بر حسب ژول خواهد بود‪.‬‬

‫‪ :Pat‬فشار اتمسفر ‪ +‬فشار ‪ gauge‬است‪( .‬برحسب پاسگال)‬

‫‪ :V‬حجم تجهیز (بر حسب مترمکعب)‬

‫‪ / absolute atmospheric pressure :Pa‬بر حسب جغرافیایی که تجهیز قرار دارد فشار اتمسفر را برحسب پاسگال قرار‬
‫میدهیم‪.‬‬

‫برای اینکه این قضیه را ملموستر کنیم نیاز است که آن را به ‪ TNT‬معادل تبدیل کنیم که بر حسب کیلوگرم بر اساس‬
‫فرمول زیر بهدست میآید‪:‬‬

‫مقدار انرژی ذخیره شده بر حسب ژول تقسیم ‪ 4266920‬شود‪ ،‬مقدار ‪ TNT‬آن بر حسب کیلوگرم بهدست میآید‪.‬‬

‫این مقدار برای چه منظور مورد استفاده قرار میگیرد؟‬

‫در ادامه خواهید دید که وقتی بخواهید شعاع حریم مجاز برای پرسنل و شعاع حوادث را بدست بیاورید مورد استفاده قرار خواهد‬
‫گرفت‪.‬‬

‫فقط یک نکته مهم وجود دارد که حواسمان باشد این است که اگر یک ‪ Pressure Vessel‬را دارید تست نیوماتیک انجام‬
‫میدهید و احتمال شکست ترد یا ‪ rupture‬وجود داشته باشد که عمدتاً ناشی از شکست ترد میتواند باشد و آن انرژی آزاد‬
‫شده که به این شکل انرژی محاسبه میکنید در محاسبات ‪ V‬را که در نظر میگیرید اگر ظرف تحت فشار باشد بایستی کل‬
‫حجم تجهیز را در نظر بگیرید اما وقتی برای یک سیستم لولهکشی محاسبات را انجام میدهید قرار نیست که کل حجم‬

‫‪31‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫سیستم لولهکشی را حساب کرد‪ ،‬استاندارد بیان کرده است که برای وقتی که انرژی ذخیره شده یک سیستم لولهکشی را‬
‫اندازهگیری میکنید‪ ،‬حجم را بر حسب طول هشت برابر قطر لوله در نظر بگیرید یعنی ‪.8D‬‬

‫همانگونه که در باال مشاهده میکنید انرژی ذخیره شده معادل و ‪ TNT‬معادل برحسب کیلوگرم و نحوه محاسبه حجم‬
‫توضیح داده شده است‪.‬‬

‫نکتهایی که در اینجا وجود دارد این است که فرمول ‪ II-1‬برای تمام گازها و فرمول ‪ II-2‬برای هوا و نیتروژن ذکر شده بود‬
‫اما یک نکتهی بسیار مهم وجود دارد که گاهاً کمتر در صنعت به آن توجه میشود و آن این است که وقتی میخواهید تست‬
‫نیوماتیک انجام دهید در درجهی اول و دوم و سوم یعنی اولویت تست با سیال گاز نیتروژن باشد که یک گاز خنثی باشد بعد‬
‫در قدم بعدی از هوا استفاده میشود حتی در آرتیکل ‪ 502‬استاندارد ‪ ASME PCC2‬ذکر شده که هوایی که استفاده میکنید‬
‫معادل استاندارد ‪ ISO 8573‬کالسهای ‪ 2 ،1‬و ‪ 3‬باشد‪( .‬این الزامات هوای ورودی به محفظهی محفظهی احتراق کمپرسورها‬
‫است‪).‬‬

‫علت این امر نیز این است که وقتی میخواهید تست نیوماتیک انجام بدهید‪ ،‬همینگونه پیامد باال خواهد بود و انرژی ذخیره‬
‫شده باال است اما درنظر بگیرید اگر سیال اشتعال پذیر نیز باشد و میزان گاز در تست نیوماتیک آزاد شود‪ ،‬پیامد بسیار باالتر‬
‫خواهد بود و بهخاطر همین است که از سال ‪ 2011‬در ‪ API 571‬در مکانیزمهای تخریب‪ ،‬یک مکانیزم تخریب دیگر اضافه‬
‫شد به اسم "احتراق و اشتعال گازهای غنی از اکسیژن" که بهعنوان بیستمین مکانیزمی بود که در فصل چهارم این استاندارد‪،‬‬
‫در سال ‪ 2011‬اضافه شد که بیان گردیده که سیال امکان دارد حاوی اکسیژن باشد و بعد آالیندهی هیدروکربنی نیز داشته‬
‫باشد و در ادامه واکنشهای احتراقی و غیره هم رخ بدهد پس در سیال تست نیوماتیک در درجهی اول نیتروژن و سپس هوا‬
‫مطابق با کالسهای ‪ 2 ،1‬و ‪ ISO 8573 3‬خواهد بود‪.‬‬

‫‪32‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫استاندارد ‪ ISO 8573-1‬الزامات هوای فشرده – اشاره شده در آرتیکل ‪ 501‬استاندارد ‪ ASME PCC2‬برای تست‬
‫نیوماتیک‬

‫جدول ‪ 1‬استاندارد ‪ ISO 8573-1‬در زمینه کالس بندی هوای فشرده – مطابق استاندارد هوای مورد استفاده در تست‬
‫نیوماتیک می بایست کالسهای ‪ 2 ،1‬و ‪ 3‬باشد‪.‬‬

‫‪33‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫جدول ‪ 2‬استاندارد ‪ ISO 8573-1‬در زمینه کالس بندی هوای فشرده – مطابق استاندارد هوای مورد استفاده در تست‬
‫نیوماتیک می بایست کالسهای ‪ 2 ،1‬و ‪ 3‬باشد‪.‬‬

‫جدول ‪ 3‬استاندارد ‪ ISO 8573-1‬در زمینه کالس بندی هوای فشرده – مطابق استاندارد هوای مورد استفاده در تست‬
‫نیوماتیک می بایست کالسهای ‪ 2 ،1‬و ‪ 3‬باشد‪.‬‬

‫‪34‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫محاسبه فاصله ایمن در زمان تست نیوماتیک‪:‬‬

‫محاسبه فاصله ایمن در زمان تست نیوماتیک مطابق ضمیمه الزامی شماره ‪ 3‬آرتیکل ‪ 501‬استاندارد ‪ ASME PCC2‬بهدست‬
‫میآید‪.‬‬

‫محاسبه فاصله ایمن در زمان تست نیوماتیک مطابق ضمیمه الزامی شماره ‪ 3‬آرتیکل ‪ 501‬استاندارد ‪ASME PCC2‬‬

‫قدم اول بهدست آوردن ‪ Blast Wave Distance‬یا شعاع انفجاری است که فاصله ایمن نفرات تا محل تست نیوماتیک را‬
‫بدست میآورید‪.‬‬

‫استاندارد ذکر میکند اگر میزان انرژی ذخیره شده کمتر از ‪ 135‬مگا ژول که معادل ‪ 31.6‬کیلوگرم ‪ TNT‬میشود حداقل شعاع‬
‫‪ 30‬متر و اگر انرژی ذخیره شده بین ‪ 135‬تا ‪ 271‬مگا ژول که معادل ‪ 63.5‬کیلوگرم ‪ TNT‬است حداقل شعاع ‪ 60‬متر را در‬
‫نظر داشته باشید و برای مقدار انرژی باالتر از ‪ 271‬مگا ژول‪ ،‬از فرمول زیر باید استفاده کرد‪:‬‬

‫‪35‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫‪ Rscaled‬ضریب حادثه است‪.‬‬

‫با توجه به این فرمول این برداشت میشود که هرچه از محل تست نیوماتیک (محلی که تجهیز تحت تست نیوماتیک انجام‬
‫میشود) نزدیکتر باشید اتفاقی که میافتد این است که پیامد باالتر خواهد رفت‪ ،‬به خاطر همین در جدول زیر نیز مقادیر‬
‫‪ Rscaled‬پیشنهاد داده است که یا بر حسب قوانین داخلی باید مقدار ‪ Rscaled‬را بگذاریم یا طبق این جدول باید عدد را وارد‬
‫کنیم‪.‬‬

‫برای حادثهایی مثل مرگ ضریب حادثه برحسب متریک را ‪ ،2‬آسیب به ریه ‪ ،6‬برای پارگی پرده گوش ‪ 12‬و برای آسیبهای‬
‫سازهایی مثل ‪ Glass Window‬و شکستن درب و پنجره ضریب ‪ 20‬مدنظر قرار میگیرد‪.‬‬

‫این یک مبحث بود که خود موج انفجار‪ ،‬تأثیری روی پرسنل دارد و از یک طرف دیگر یک سری شعاع پرتاب ترکش نیز‬
‫داریم که یا خودتان باید ‪ evaluation‬کنید یا مقادیر را طبق جدول ‪ 501-III-2-1‬استخراج کنید که برای ‪ 0‬کیلوگرم ‪TNT‬‬
‫تا ‪ 10‬تن ‪ TNT‬را برای آن درنظر گرفته است و اگر مقادیر فراتر از این جدول بود که آن براساس ارزیابی بازرس درنظر داشته‬
‫است‪.‬‬

‫‪36‬‬
‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫جدول ‪ 2.1‬از ضمیمه ‪ 3‬ارتیکل ‪ 501‬استاندارد ‪ ASME PCC2‬در زمینه شعاع پرتاب ترکش در تست نیوماتیک‬

‫‪37‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫یک بازرس وقتی که دستورالعمل تست نیوماتیک را مینویسد انرژی ذخیره شده را محاسبه میکند و تبدیل به ‪ TNT‬معادل‬
‫میکند و شعاع مجاز پرسنل و شعاع پرتاب ترکش را درنظر میگیرد که اهمیّت پیامد باالی این تست را برساند به زبان ساده‬
‫این است که تا جایی که بشود از زیر بار تست نیوماتیک در بروید اگرچه علی رغم میل برخی از همکاران دیگر باشد که‬
‫بهخاطر تأمین آب مورد نیاز برای تست‪ ،‬بازدارنده‪ ،‬خشک کردن و سایر موارد خواهد بود‪.‬‬

‫اگر سوال شد که حداکثر فشار تست نیوماتیک تا چقدر مجاز هستیم اولین آیتمی که به ذهن میرسد این است که بیان گردد‬
‫که نمیتوانیم بیان کنیم که چه فشاری بلکه باید بیان شود چه فشار و چه حجمی‪ ،‬همانطور که در فرمولهای ذکر شده‬
‫مشاهده کردید فشار و حجم با هم رابطهی مستقیم دارد و در یک پارامتر توانی ‪ exp‬ضرب میشد‪ ،‬بنابراین باید هم فشار و‬
‫هم حجم ذکر گردد‪ .‬گاهاً ممکن است فشار کم باشد و حجم تجهیز باال باشد‪ ،‬گاهاً ممکن است فشار باال باشد و حجم تجهیز‬
‫کم باشد بنابراین باید محاسبات را انجام داد‪ .‬البته این از دیدگاه پیامدهای ایمنی است‪ .‬از دیدگاه پیامدهای دیگری مثل رسیدن‬
‫به نقطه ‪ Yield Stress‬و ‪ ...‬در ادامه مبحث مورد بررسی قرار خواهد گرفت‪.‬‬

‫*** البته یک راهکار ساده برای کاهش میزان انرژی ذخیره شده این است‪ ،‬که زمانیکه میزان انرژی ذخیره شده از مقادیر‬
‫مجاز مطابق قوانین باالتر رفت‪ ،‬آن سیستم را در صورت امکان به بخشهای کوچکتری برای تست تقسیم نمود‪.‬‬

‫‪38‬‬
‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫‪39‬‬
‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫‪40‬‬
‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫‪41‬‬
‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫‪42‬‬
‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫‪43‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫محاسبات فشار تست هیدرواستاتیک و نیوماتیک در ظروف تحت فشار‪ ،‬مبدلهای حرارتی و سیستم لولهکشی‪:‬‬

‫در این قسمت به محاسبات تست هیدرواستاتیک و نیوماتیک در ظروف تحت فشار‪ ،‬مبدلهای حرارتی و سیستم لولهکشی‬
‫میپردازیم که در ابتدا به محاسبات تست هیدرواستاتیک برای ظروف تحت فشار و سپس برای سیستم لولهکشی و در ادامه‬
‫محاسبات فشار تست نیوماتیک را خواهیم داشت‪.‬‬

‫نکتهایی که وجود دارد در بند ‪ 5.8.3‬استاندارد ‪ API 510‬برای محاسبه فشار تست وقتی که ‪ Pressure Test‬باشد یعنی‬
‫محرز شده باشد که نیاز به بررسی ‪ integrity‬دارید بهعلت نظیر انجام ‪ major repair‬یا انجام ‪ Alterate‬ریفر میدهد به‬
‫استاندارد ‪ ASME SEC VIII-Div. 1‬بند ‪ UG99‬و همچنین ‪ Code Case2290‬و ‪ Code Case 2278‬که بیان شده است‬
‫وقتی زمان بهرهبرداری هستید و یک ‪ Pressure Vessel‬یا مبدل حرارتی را مورد تعمیر قرار دادید و نیاز هست که مجدداً‬
‫تحت تست فشار قرار دهیم‪ ،‬فشار از فرمول ‪ ASME SEC VIII-Div. 1‬حساب میشود‪.‬‬

‫دو تا فرمول ذکر کرده که تفاوت این دو فرمول را بررسی خواهیم کرد‪:‬‬

‫حداقل فشار تست هیدرواستاتیک برای ظروف تحت فشار مطابق بند ‪ 5.8‬از کد ‪ API 510‬و بند ‪ UG-99‬از ‪ASME Sec VIII‬‬

‫‪44‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫بند ‪ 5.8.3‬استاندارد ‪ API 510‬در زمینه حداقل فشار تست هیدرواستاتیک که بر اساس ‪ASME Sec VIII Div1‬‬

‫اگر کد طراحی ‪ Pressure Vessel‬بر اساس ‪ addendum 1999‬و بعد از آن باشد‪ ،‬حداقل تست فشار برابر خواهد شد با‪:‬‬

‫)‪Test Pressure = 1.3 MAWP × (S test temp / S design temp‬‬

‫و برای تجهیزاتی که بر اساس استاندارهای قبل از ‪ addendum 1999‬استاندارد ‪ ASME SEC VIII-Div. 1‬طراحی‬
‫شده باشد‪ ،‬حداقل تست فشار برابر خواهد بود با‪:‬‬

‫)‪Test Pressure = 1.5 MAWP × (S test temp / S design temp‬‬

‫سوال اولی که اینجا بهوجود میآید این است که این دو فرمول چه تفاوتی با هم دارند؟‬

‫نکتهی اولی که باید در اینجا ذکر شود این است که اگر ‪ Pressure Vessel‬دارای ‪ Name Plate‬باشد دیگر نیازی به انجام‬
‫محاسبه برای ‪ Pressure Test‬نخواهد بود و هر آنچه که روی ‪ name plate‬نوشته شده باشد برای تست در نظر گرفته‬
‫میشود‪.‬‬

‫اگر‪ Pressure Vessel‬دارای ‪ Name Plate‬نباشد و بخواهید محاسبات را انجام دهید‪ ،‬مطابق با آنچه که در باال ذکر شد‬
‫بایستی محاسبات را انجام دهید‪.‬‬

‫‪45‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫در ادامه به بررسی تفاوت این دو فرمول خواهیم پرداخت‪ .‬در عمل وقتی که که محاسبات را انجام دهید به یک عدد خواهید‬
‫رسید و علت هم این است که فرمولی که برای ‪ 1.3 ،Test Factor‬ذکر کرده برای ‪ addendum 1999‬و به بعد است و‬
‫فرمولی که برای ‪ 1.5‬ذکر کرده برای قبل از ‪ addendum 1999‬است‪ ،‬از ‪ addendum 1999‬در ‪Design Factor ،Div. 1‬‬
‫𝑆𝑇𝑈‬
‫یا فاکتور طراحی برابر است با 𝑠𝑠𝑒𝑟𝑡𝑆 𝑒𝑙𝑏𝑎𝑤𝑜𝑙𝑙𝐴 از مقدار ‪ 4‬به مقدار ‪ 3.5‬تقیل پیدا کرد یعنی کاهش پیدا کرد یعنی تا قبل از‬
‫‪ addendum 1999‬فاکتور طراحی ‪ 4‬بود و از ‪ addendum 1999‬فاکتور طراحی ‪ 3.5‬بود‪ .‬به خاطر همین اگرچه در ظاهر‬
‫قضیه مشاهده میکنیم که از ‪ addendum 1999‬و به بعد میزان فشار تست با فاکتور ‪ 1.3‬است و قبل آن ‪ 1.5‬است اما‬
‫𝑡𝐸𝑆‪2‬‬
‫= ‪allowable stress P‬ی که از ‪ addendum 1999‬و به بعد‪ ،‬استفاده‬ ‫‪ MAWP‬به زبان ساده حدوداً برابر است با‬
‫𝐷‬
‫میشود باالتر است و قبل از ‪ allowable stress ،addendum 1999‬پایینتری بوده چون ‪ 4 ،design factor‬بوده است‪.‬‬
‫𝑆𝑇𝑈‬
‫چون اگر بخواهید ‪ allowable stress‬را حساب کنید برابر خواهد بود با 𝑟𝑜𝑡𝑐𝑎𝐹 𝑛𝑔𝑖𝑠𝑒𝐷 ‪.‬‬

‫یعنی کدها و استانداردها به مرور زمان اتفاقی که میافتد این است که ‪ Design Factor‬کاهش پیدا میکند یعنی ‪allowable‬‬
‫‪ stress‬را به سمت ‪ Yield Stress‬نزدیکتر میکنیم علتش هم این است که هم روشهای تولید و هم ساخت‪Advance ،‬تر‬
‫شده و هم اینکه روشهای پایش و ‪ NDT‬هم کارآمدتر شده است پس به خاطر همین هست که قبل از ‪ 1999‬و بعد آن‬
‫تقسیم بندی کرده‪ ،‬اما بعد از محاسبات نتیجه دو تا فرمول یکسان خواهد بود‪ ،‬نسبت ‪ 3.5‬تقسیم بر ‪ 4‬را بگیرید که تقریباً برابر‬
‫با نسبت ‪ 1.3‬تقسیم ‪ ،1.5‬حال فقط باید حواسمان باشد که گاهاً چینن برداشت اشتباهی از بند استاندارد میشود که تجهیزاتی‬
‫که بر اساس قبل از ‪ addendum 1999‬ساخته شدهاند فشار تست یک و نیم برابر ‪ MAWP‬ضربدر فاکتور تنشی‪ ،‬اما وقتی‬
‫میخواهند ‪ allowable stress‬را حساب کنند بر اساس ویرایش فعلی استاندارد یعنی بعد از ‪ 1999‬آن را بهدست میآورند که‬
‫اگر قرار است از فرمول )‪ 1.5 MAWP × (S test temp / S design temp‬استفاده کنیم باستی برای محاسبه ‪ MAWP‬و آن‬
‫میزان ‪ allowable stress‬که نیاز است از ‪ ASME Sec II-Part D-Table 1A‬از ویرایش همان سال که بر اساس آن‬
‫طراحی صورت گرفته‪ ،‬محاسبات را انجام دهیم‪.‬‬

‫گاهاً در صنعت یک اشتباه دیگری که میشود این است که بیان میکنند فشار تست تجهیز را یک و نیم برابر حداکثر فشار‬
‫فرایندی است و ‪ MAWP‬را با حداکثر فشار فرایندی اشتباه میگیرند‪ .‬پس بنابراین به زبان ساده اینگونه میتوان بیان کرد‬
‫که فشار تست زمان بهرهبرداری وقتی ‪ Pressure Test‬نیاز دارید و ‪ Integrity‬نیاز دارید‪ ،‬با فشار تست زمان ساخت هیچ‬
‫تفاوتی ندارد‪ ،‬هرچه همان است که در ‪ Name Plate‬و آن ‪ Manufacture Date Sheet‬ذکر گردیده است‪ .‬حال اگر ‪Name‬‬
‫‪ Plate‬و ‪ Manufacture Date Sheet‬را نداشتید بر اساس فرمولهای زیر محاسبات را انجام خواهید داد‪:‬‬

‫بر اساس ‪ addendum 1999‬و بعد از آن‪Test Pressure = 1.3 MAWP × (S test temp / S design temp) :‬‬

‫قبل از ‪Test Pressure = 1.5 MAWP × (S test temp / S design temp) :addendum 1999‬‬

‫‪46‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫فقط در هنگام محاسبه برای محاسبه به این نکته توجه داشته باشید اگر بر اساس ویرایش فعلی استاندارد میزان‬
‫‪ allowable stress‬را میگذارید‪ Test Factor ،‬را باید ‪ 1.3‬بگذارید‪ ،‬نمیتوانیم بیان کنیم این تجهیز قبل از ‪ 1999‬ساخته‬
‫شده و بایستی فشار ‪ 1.5‬را بگذاریم‪ .‬تا اینجا ‪ ok‬است اما ‪ MAWP‬که حساب میکنید بایستی ‪ allowable stress‬را‬
‫براساس ویرایش قبلی بدست بیاورید‪.‬‬

‫یعنی نمی شود هم فاکتور تست را ‪ 1.5‬بگیرید و هم ‪ S‬را از ویرایش فعلی بگذارید اگر صرف اینکه تجهیز قبل ‪ 1999‬ساخته‬
‫شده فاکتور فرمول تست را ‪ 1.5‬میگذارید نیاز هست که ‪ S‬را هم از ویرایش همان سال بدست آورید‪.‬‬

‫در باال میزان حداقل تست فشار هیدرواستاتیک توضیح داده شد‪ .‬نکته اینجا است که آیا حداکثر فشار نیز در تست‬
‫هیدرواستاتیک داریم؟ بله ‪ /‬بایستی با یک مثال ‪ ASME Sec II-Part D‬این موضوع توضیح داده خواهد شد‪.‬‬

‫اکنون به مبحثی میپردازیم که میخواهیم محاسبه تست را انجام دهیم اما هیچ اطالعاتی از آن ظرف نداریم‪ ،‬چند پارامتر‬
‫میتواند مجهول باشد‪.‬‬

‫پارامتر اول که میتواند مجهول باشد ‪ MAWP‬است که در این حالت چند کار میتوان انجام داد‪:‬‬

‫اول اینکه مطابق با فشار طراحی بگیرید‪ ،‬و حال اگر فشار طراحی هم نداشتید در این صورت کلک کنکوری این است که‬
‫فشار ‪ Safety Valve‬که روی آن تجهیز است آن را بهعنوان ‪ MAWP‬مدنظر قرار دهید‪( .‬در اکثر موارد فشار تنظیمی شیر‬
‫اطمینان را همان ‪ MAWP‬قرار دادند‪ .‬البته یک سری حالتهای خاص هم هست که کمی باالتر از ‪ MAWP‬هم تنظیم‬
‫بکنید‪ / ).‬پس قدم اول این است که مطابق با فشار طراحی عمل کنیم و درصورت نداشتن فشار طراحی‪ ،‬برابر با فشار تنظیمی‬
‫شیر اطمینان قرار دهیم‪.‬‬

‫حال اگر یک ‪ Pressure Vessel‬باشد که در انبار روباز است و بخواهید داخل واحد فرایند آن را استفاده کنید و هیچ اطالعاتی‬
‫ندارید‪ ،‬یا اصالً فشار تنظیمی شیر اطمینان هم بهش شک دارید‪ ،‬باید چک ابعادی را انجام دهید‪ ،‬ضخامت سنجی انجام دهید‪،‬‬
‫کمترین ضخامت هر جز یعنی هر کلگی هر شل و هر نازلی را بدست آورید‪ ،‬و ‪ MAWP‬هر کدام را حساب کنید و هر کدام‬
‫کوچکتر شد میشود ‪ MAWP‬همان تجهیز‪.‬‬
‫اما وقتی میخواهید ‪ MAWP‬را حساب کنید و در حالت ‪ Minimal Document‬هستید‪ ،‬اینجا بند ‪ 7.7‬کد ‪ API 510‬برای‬
‫متریال بیان میکند که به )‪ UG-10 (C‬استاندارد ‪ ASME SEC VIII‬مراجعه نمائید‪ ،‬که آنجا یک سری الزامات دارد و‬
‫باز هم اگر نشد آن را مطابق ورق ‪ A283-Grade C‬بگیرید (یعنی پایینترین گرید بگیرید)‪.‬‬

‫‪47‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫همینطور برای ‪ Joint Efficiency‬هم همینگونه خواهد بود که برای ‪ Joint Efficiency‬هم یا خط جوشهای طولی یا‬
‫خط جوشهای اتصال شل به کلگی که در محاسبات کلگی میآیند‪ ،‬پایینترین مقدار بر اساس ‪ Type‬جوش و قوانین ‪UW12‬‬
‫در نظر میگیرند یا اینکه بایستی عملیات رادیوگرافی و ‪ ...‬را برای آن انجام داد که یک ‪ Joint Efficiency‬باالتری مدنظر‬
‫داشته باشید‪.‬‬

‫در نظر گرفتن پارامترها برای محاسبه ‪ MAWP‬زمانی که اطالعاتی از ظرف در دسترس نمیباشد ‪: Minimal Document‬‬
‫مطابق بند ‪ 7.7‬از کد ‪API 510‬‬

‫√ اما برای اینکه مفهوم ‪ J.e‬در ظروف تحت فشار که در کد ‪ API 510‬فقط ذکر کرده مثالً برای کلگیهای بدون درز غیر‬
‫نیم کروی حتی در بدترین حالت ‪ 0.85‬بگیرید یا برای نازلها نیز ‪ 0.85‬بگیرید به بند ‪ UW-12d‬از استاندارد ‪ASME Sec‬‬
‫‪ VIII‬برمیگردد که یک بازرس بهرهبردار برای محاسبات ‪ MAWP‬و عمر باقیمانده و فشار تست باید به خوبی مسلط باشد‪:‬‬
‫بند ‪ UW-12d‬از نان شب هم برای بازرس بهرهبردار واجبتر است‪.‬‬
‫*** خالصه الزامات این بند به شرح زیر است‪ ،‬تا متوجه شویم چرا حتی با ‪ spot RT‬برای برخی جوشها ‪ JE‬را باید ‪ 1‬و‬
‫برای ‪ none‬میزان ‪ 0.85‬در نظر بگیریم‪.‬‬

‫‪48‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫نکات مهم در در نظر گرفتن ‪ j.e‬برای ظروف تحت فشار در قسمت کلگیها بر اساس بند ‪ UW-12d‬استاندارد ‪ASME‬‬
‫‪ Sec VIII‬یا تقاطع ضربدری به بند ‪ 7.7‬از کد ‪ API 510‬برای ظروف ‪:Minimal Document‬‬
‫‪ -1‬برای کلگیهای درز دار‪ :‬میزان ‪ JE‬بر اساس نوع اتصال (که عمدتاً ‪ type 1‬میباشد) بر اساس همان جدول ‪uw-12‬‬
‫میباشد و مقادیر معروف ‪ 1‬و ‪ 0.85‬و ‪ 0.7‬میباشد‬
‫‪ -2‬کلگیهای بدون درز‬
‫الف‪ -‬کلگی بدون درز نیم کروی‪ :‬برای کلگیهای بدون درز نیم کروی الزام همان بند ‪ uw-12‬که بر اساس میزان ‪NDE‬‬
‫و ‪ type‬جوش بر اساس جدول ‪ uw-12‬خواهد بود‪.‬‬
‫ب‪ -‬نکته کنکوری‪ :‬بر اساس بند ‪ uw-12d‬کلگیهای بدون درز غیرنیم کروی را میتوان با انجام ‪ spot RT‬میزان ‪ j.e‬را‬
‫مستقل از ‪ type‬جوش برابر ‪ 1‬در نظر میگیریم‪.‬‬
‫بنابراین برای کلگیهای بدون درز غیر نیم کروی برای حالت ‪ full‬و ‪ spot‬میزان ‪ j.e‬را برابر ‪ 1‬و برای بقیه حاالت میزان‬
‫‪ j.e‬را ‪ 0.85‬در نظر بگیرید‬
‫نکته کنکوری‪ :2‬سرجوشهای ‪RT2‬‬
‫یک حالت دیگر هم هست‪ .‬میتوانید سرجوشهای ‪ cat A‬و ‪ cat D‬را بر اساس اختیار و فراتر از الزمات کد فول رادیوگرافی‬
‫نمایید‪ ،‬در این حالت سرجوشهای ‪ cat B‬که با ‪ A‬و ‪D‬ها تقاطع دارند‪ ،‬را ‪ spot RT‬نمایید و میزان ‪ j.e‬را ‪ 1‬در نظر بگیرید‪.‬‬
‫جوشکاری ‪ :spin hole‬بر اساس بند ‪ uw-34‬میتوانید ‪ spin hole‬را جوشکاری نمایید‪ .‬و برای آن ‪ MT/ PT‬در نظر بگیرید‪.‬‬
‫البته میزان ‪ RT/UT‬برای آن در صورتیکه مد نظر قرار دهید نیازی به مد نظر قرار دادن در محاسبات ‪ J.e‬نیست‪.‬‬
‫حداکثر فشار مجاز در تست هیدرواستاتیک‪:‬‬
‫همانطور که در باال توضیح داده شد فشار تست هیدرواستاتیک یک ظرف تحت فشار برابر است با‪:‬‬
‫)‪1.3 MAWP × (allowable stress Test Temperature / allowable stress Design Temperature‬‬

‫حال این نکته را در نظر بگیرید که یک زمانی تجهیزی که دارید دمایش باال است (دمای طراحی باال است)‪ ،‬میدانیم که با‬
‫افزایش دمای طراحی ‪ allowable stress‬کاهش پیدا میکند و منجر به آن میشود که آن ‪ Stress Ratio‬که در داخل‬
‫فرمول فشار تست هست‪ ،‬افزایش پیدا خواهد کرد و گاهاً به ‪ 2‬و حتی عدد ‪ 5‬هم برسد‪ .‬در تست هیدرواستاتیک ‪1.3 MAWP‬‬
‫فشار داریم یعنی ‪ 130% allowable stress‬تنش ایجاد میشود‪.‬‬
‫حال اگر این نسبت تنشی )‪ (allowable stress Test Temperature / allowable stress Design Temperature‬چون همراه بزرگتر‬
‫مساوی با یک است‪ ،‬اگر این هم بخواهد یک عددی مثل ‪ 4 ،3 ،2‬و ‪ 5‬و گاهاً حتی بیشتر‪ ،‬اتفاقی که میافتد اینقدر فشار‬
‫تست باال میرود که از تنش تسلیم رد میشوید و وارد منطقهی پالستیک خواهید شد که این تست‪ ،‬مخرب خواهد شد‪ .‬به‬

‫‪49‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫خاطر همین کد ‪ API 510‬و ‪ API 570‬به آرتیکل ‪ 501‬استاندارد ‪ ASME PCC2‬ریفر داده است و آنجا ذکر کرده که‬
‫حداکثر فشار تست فشاری است که منجر به تنشی معادل ‪ 0.9 SMYS‬برای فوالدهای کربنی و کم آلیاژ و معادل ‪1 SMYS‬‬
‫برای فوالدهای زنگنزن آستنیتی میشود‪.‬‬
‫‪ SMYS‬برای ظرف تحت فشار براساس ‪ ASME SEC II-Part D-Table 1A‬بدست میآوریم و برای پایپینگ هم بر‬
‫اساس جدول ‪ A1‬استاندارد ‪ ASME B31.3‬خواهد بود‪.‬‬

‫الزامات بند ‪ 6.1n‬آرتیکل ‪ 501‬استاندارد ‪ ASME PCC2‬در زمینه محاسبات فشار تست هیدرواستاتیک برای ظروف تحت فشار و مبدلهای‬
‫حرارتی ‪:‬مقدار کمتر فرمول یا فشاری که منجر به تنشی معادل ‪ 0.9 SYMS‬برای فوالدهای کربنی و کم آلیاژ و معادل ‪ 1 SMYS‬برای‬
‫فوالدهای زنگ نزن آستنیتی شود‪.‬‬

‫‪50‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫الزامات بند ‪ 6.1n‬آرتیکل ‪ 501‬استاندارد ‪ ASME PCC2‬در زمینه محاسبات فشار تست هیدرواستاتیک برای ظروف تحت فشار و مبدلهای‬
‫حرارتی ‪:‬مقدار کمتر فرمول یا فشاری که منجر به تنشی معادل ‪ 0.9 SYMS‬برای فوالدهای کربنی و کم آلیاژ و معادل ‪ 1SMYS‬برای‬
‫فوالدهای زنگ نزن آستنیتی شود‪.‬‬

‫بنابراین حداکثر فشار تست میشود مقدار کمتر فشار فرمول یا فشاری که منجر به تنشی معادل ‪ 0.9 SYMS‬برای فوالدهای‬
‫کربنی و کم آلیاژ و معادل ‪ 1 SMYS‬برای فوالدهای زنگ نزن آستنیتی شود‪.‬‬

‫حداکثر تست کجا مورد استفاده قرار میگیرد؟‬

‫هدف این است که در آن ‪ Holding Time‬که داریم و در آن زمانیکه آن تجهیز را تست فشار انجام میدهیم‪ ،‬در همان‬
‫حداقل فشار تست مثالً ‪ 130‬درصد بماند‪ .‬یک زمانی هست تست را داریم انجام میدهیم و بهدلیل افزایش دما مثالً تست در‬
‫جنوب کشور در حال انجام است و در ظهر دما به حدود ‪ 50‬الی ‪ 60‬درجه سانتیگراد میرسد که این حالت منجر به افزایش‬
‫فشار میشود یا اصالً پمپی که میگذاریم منجر به افزایش فشار خواهد شد‪ .‬سوال میشود که چقدر افزایش فشار مجاز است‬
‫به خاطر افزایش دما؟ نکتهایی که وجود دارد این است که بایستی پایش کنیم دما و فشار را یعنی مقدار کاهش یا افزایش این‬
‫دما و فشار را مرتب پایش کنیم که مطلع شویم چه مقدار افزایش و کاهش دما داریم و چقدر مقدار افت فشار یا افزایش فشار‬
‫ناشی از دما را تحت رصد قرار داده باشیم اما تا رسیدن به ‪ 0.9 SYMS‬یا ‪ 1 SMYS‬منعی ندارد‪ .‬فقط یک نکته را درنظر‬
‫بگیرید که اگر مثالٌ همان ‪ Stress Ratio‬که بزرگتر یا مساوی یک است‪ ،‬اگر مقدار زیاد شد و حداکثر فشار تست شد‬
‫‪ 0.9 SYMS‬یا ‪ 1 SMYS‬یعنی فشاری که منجر به تنشی معادل ‪ 0.9 SYMS‬یا ‪ 1 SMYS‬شود‪ ،‬اینجا باید حواسمان به‬
‫افزایش فشار بیش از حد باشد چون لب به لب مرز قرار دارید روی ‪ 90‬درصد یا ‪ 100‬درصد ‪ Yield Stress‬هستید (متناسب‬
‫به نوع متریال) و اینجا گاهاً نیاز هست که یک شیر اطمینان موقت نصب کنیم که فشار از حدی باالتر نرود که در ادامه فشار‬
‫تنطمیمی شیرهای اطمینان موقت در تست هیدرواستاتیک برای اینکه از ‪ 0.9 SYMS‬یا ‪ 1 SMYS‬بیشتر نشود بر اساس‬
‫‪ PCC2‬ارائه خواهد شد‪.‬‬

‫*** اندر حکایت حداکثر فشار تست در ظروف تحت فشار‪:‬‬

‫در طراحی تجهیزات فاکتوری بهعنوان فاکتور طراحی در نظر گرفته میشود‪ .‬به این صورت که تنش مجازی که در محاسبه‬
‫ضخامت و ‪ MAWP‬در نظر گرفته میشود کسری ‪ SMUTS‬و ‪ SMYS‬است‪.‬‬
‫بهعنوان مثال در ‪ Div1‬در ‪ UG 23‬که برای متریال مثالً ‪ cs‬به ‪ UCS 23‬و از آنجا به ‪ Div1‬ریفر داده فاکتور فعلی ‪3.5‬‬
‫است و مقدار تنش مجاز از مقدار کمتر ‪ UTS /3.5‬یا ‪ 2/3 SYMS‬بدست میآید‪.‬‬
‫پس بنابراین از ‪ S allowable‬تا ‪ ys‬راه داریم‪.‬‬
‫اما بیایم فرمول فشار تست‬
‫در فرمول فشار تست ضریب دما نیز تأثیر قرار میدهید و فشار تست حداقل ‪1.3 MAWP‬میشود یعنی حداقل ‪ 1.3‬برابر‬
‫تنش مجاز در تجهیز تنش ایجاد میشود تا اینتگریتی آن مورد بررسی قرار گیرد‪.‬‬
‫)‪Pt =1.3MAWP *(Sat/Sdt‬‬
‫‪51‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫‪ :Sat‬تنش مجاز در دمای تست‬

‫‪ :Sdt‬تنش مجاز در دمای طراحی‬

‫که مقدار ‪ Sat/Sdt‬همواره بزرگتر مساوی ‪ 1‬است و البته نکته دارد‪:‬‬
‫زمانیکه دمای طراحی باال است این فاکتور تصحیح ‪ Sat/Sdt‬میتواند تا ‪ 3‬یا ‪ 5‬هم برسد ولی اینجا حداکثر فشار تست را‬
‫مطابق آرتیکل ‪ 501‬از ‪ PCC2‬مقدار کمتر فشار فرمول یا فشاری که منجر به تنشی معادل ‪ 0.9 SYMS‬برای کربن استیل‬
‫و ‪ 1 SYMS‬برای استنلس شود‪.‬‬
‫برای همین منظور میتوان در تست فشار زمانیکه ضریب ‪ sratio‬به حدی میرسد که تنش از ‪ 0.9 SYMS‬بیشتر میشود‬
‫و میخواهیم از این میزان فراتر نرود از شیر اطمینان موقت استفاده میکنیم و فشار تنظیمی این شیر اطمینان موقت بسته به‬
‫نوع تست هیدرواستاتیک در بند ‪ 6.1‬یا نیوماتیک در بند ‪ 6.2‬از آرتیکل ‪ 501‬بیان گردیده است‪.‬‬

‫مطابق آرتیکل ‪ 501‬استاندارد ‪ PCC2‬و همچنین بندهای‪ API PLANT‬نظیر بند ‪ 5.11‬از کد ‪570‬‬
‫حداکثر فشار تست فشاری که از تنشی معادل ‪ 0.9 SYMS‬برای ‪ CS‬و ‪ 1 SYMS‬برای فوالد زنگ نزن تجاوز نکند‪.‬‬

‫‪52‬‬
‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫بند ‪ 6.1‬از آرتیکل ‪ 501‬استاندارد ‪PCC2‬‬

‫فشار تنظیمی شیر اطمینان موقت در تست هیدرواستاتیک‬

‫‪53‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫به عنوان مثال یک ظرف تحت فشار با قطر خارجی ‪ 80‬اینچ از متریال ‪ ، A285Gr C‬با ‪ MAWP 1000psi‬را در نظر‬
‫بگیرید‪ .‬دمای طراحی ‪ 700‬فارنهایت و ضخامت تجهیز ‪ 2.5‬اینچ می باشد‪ .‬حداقل و حداکثر فشار تست را بدست آورید‪.‬‬
‫اطالعات مورد نیاز از ‪ Sec II D‬به شرح زیر میباشد‪:‬‬

‫اطالعات مورد نیاز از ‪ ASME Sec II part D‬برای متریال ‪A285GrB‬‬

‫‪54‬‬
‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫‪55‬‬
‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫‪56‬‬
‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫حل مسئله‪:‬‬

‫پس مشاهده میکنیم رنج فشار تست بین ‪ 1427‬الی ‪ 1730‬برای این تجهیز به دست آمد‪.‬‬

‫‪57‬‬
‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫تصاویر از تست فشار مبدلهای حرارتی (منطقه بهرگان) را در زیر مشاهده مینمائید‪:‬‬

‫‪58‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫انجام شل تست مبدلهای حرارتی‬

‫‪ -‬ابتدا رنگسفید به عنوانکانترست بر روی کل سطح تیوب شیت زده میشود‪.‬‬
‫تا بعد از مشخص شدن تیوبهای معیوب که بهوسیله هوا گرفتن داخل تک تک تیوبها میباشد‪ .‬اینروش مطمئنترین‬
‫روش برای تشخیص تیوبهای داری نشتی است‪( .‬هوا گیری تکتک تیوبها تعداد تیوبها نیز ‪ 2600‬عدد میباشد)‬
‫‪ -‬از پایین به باال هم شروع شده تا کمترین خطا را در تشخیص نشتی داشته باشیم‪ .‬چون اگر از باال شروع شود در صورت‬
‫نشتی منجر به خیس شدن کل سطح تیوب شیت میشود و تشخیص سخت خواهد بود‪.‬‬
‫با این روش میتوان به راحتی با رنگ تیوبهای معیوب را مارک کرده و قدم بعدی پالگ کردن تهیه نقشه تیوب شیت و‬
‫‪ plug map‬میباشد‪.‬‬

‫‪59‬‬
‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫تست فشار مبدل حرارتی – منطقه بهرگان – و تهیه ‪ map plug‬با شیوه ای خالقانه بر روی تیوب شیت‬

‫‪60‬‬
‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫فشار تست یک ظرف تحت فشار پتروشیمی با فشار ‪ 1400‬بار معادل ‪20000 Psi‬‬

‫همان ظرفی که فشار تست آن ‪ 20000 psi‬بود‪.‬‬

‫‪61‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫محاسبه حداقل فشار تست هیدرواستاتیک برای سیستم لوله کشی در زمان ساخت و بهره برداری‪:‬‬

‫در این قسمت به بررسی حداقل فشار تست هیدرواستاتیک برای سیستم لولهکشی میپردازیم‪ ،‬برای سیستم لولهکشی حداقل‬
‫فشار تست هیدرواستاتیک از رابطهی زیر بدست میآید‪:‬‬

‫تفاوتی که با ظروف تحت فشار دارد‪ ،‬اوالً به جای ‪ MAWP‬از فشار طراحی استفاده کرده و ثانیاً فاکتور تست همان ‪1.5‬‬
‫خواهد بود‪ .‬مفهوم ‪ Stest temp / Sdesign temp‬همان دلیلی خواهد بود که در ظروف تحت فشار مدنظر قرار گرفت‪ ،‬علت به خاطر‬
‫این است که تست هیدرواستاتیک را در دمای محیط تست میکنید‪ ،‬اما وقتیکه تجهیز (ظروف تحت فشار یا پایینگ) میرود‬
‫در دمای باال کار میکند‪ ،‬استحکامش نسبت به همین دمای فعلی کاهش پیدا میکند‪ .‬پس بنابراین در تست فشار که‬
‫میخواهیم ‪ integrity‬را ببینیم‪ ،‬بایستی یک ‪ Stress Ratio‬برای آن در نظر بگیریم که آن کاهش استحکام متریال در آن‬
‫دمای باال را هم برایش در نظر گرفته باشیم‪.‬‬

‫نکتهایی که اینجا وجود دارد این است که میزان ‪ S test temp‬و ‪ S design temp‬را بر اساس جدول ‪ A1‬استاندارد ‪ASME B31.3‬‬
‫بدست میآوریم‪( .‬از استاندارد ‪ ASME SEC II-Part D‬استفاده نمیکنیم‪).‬‬

‫اینجا نیز همان قضیه ‪ 90‬درصد و ‪ 100‬درصد برای حداکثر فشار تست که مفصل توضیح داده شد‪ ،‬حاکم است‪.‬‬

‫کد ‪ API 570‬برخالف ‪ API 510‬که رفرنس داده است‪ ،‬خود متن آن در یکی از نوتها ذکر کرده که حداکثر فشار تست‬
‫هیدرواستاتیک برای سیستم لولهکشی فشاری است که منجر به تنشی معادل ‪ 0.9 SYMS‬برای ‪ Carbon Steel‬و‬
‫‪ Low Steel‬و ‪ 1SYMS‬برای فوالدهای زنگنزن آستنیتی شود‪.‬‬

‫محاسبه حداقل فشار تست هیدرواستاتیک برای سیستم لولهکشی در زمان ساخت و بهرهبرداری‬
‫بند ‪ 5.11‬کد ‪ API 570‬ویرایش ‪ / 2018‬بند ‪ 345‬از استاندارد ‪ASME B31.3‬‬

‫‪62‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫حداکثر فشار تست مطابق بند ‪ 5.11.1‬از استاندارد ‪ API 570‬نباید از فشاری که منجری به تنشی بیشتر از ‪ 90‬درصد تنش‬
‫تسلیم متریال میشود تجاوز نماید‪.‬‬

‫که البته در بند ‪ n6.1‬استاندارد ‪ ASME PCC2‬به صورت کاملتر این قضیه را بیان نمود و مثال برای یک ظرف نیز حل‬
‫نمودیم‪.‬‬

‫گاهاً سوال می شود که اگر نتوانیم به این فشار تست برسیم آیا تلرانسی برای مرز بندی بین تست فشار و و تست نشتی وجود‬
‫دارد‪:‬‬

‫جواب بلی و آن در بند ‪ 5.1‬از استاندارد ‪ EEMUA 168‬نهفته است‪.‬‬

‫سند ‪ :EEMUA 168‬سندی بی نظیر در زمینه تست فشار تجهیزات در دوره بهره برداری‬

‫‪63‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫اما تلرانس فشار تست بر اساس ‪ EEMUA 168‬بند ‪ 5.1‬در استاندارد ‪ EEMUA 168‬فشار تست هیدرواستاتیک را بین‬
‫‪ 1.25‬الی ‪ 1.5‬برابر فشار طراحی ذکر نموده است تا بتوان استحکام مکانیکی را مورد ارزیابی قرار داد و فشار تست ‪ 1.1‬فشار‬
‫طراحی را بهعنوان ‪ leak test‬طبقه بندی و ارزیابی یکپارچگی مد نظر نیست‪.‬‬

‫بند ‪ 5.1‬استاندارد ‪ EEMUA 168‬در زمینه تلرانس بین ‪ 1.25‬الی ‪ 1.5‬برابر فشار طراحی برای هیدروتست بهمنظور ارزیابی یکپارچگی مکانیکی‬

‫بند ‪ 5.2‬استاندارد ‪ EEMUA 168‬در زمینه الزامات ‪ leak‬تست و طبقهبندی ‪ 1.1‬برابر فشار طراحی بهعنوان ‪leak test‬‬

‫‪64‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫اما برسیم سر مبحث زمان تست فشار بر اساس استانداردهای مختلف‪:‬‬

‫‪ -‬کدهای ‪ API 510‬و کد ‪ API 570‬زمان خاصی را برای تست فشار ذکر ننمودهاند و البته میدانیم رفرنس اصلی آن‬
‫‪ ASME PCC2‬است که باز به آرتیکل افسانه ای ‪ 501‬آن رجوع میکنیم‪.‬‬
‫‪ -‬در آرتیکل ‪ 501‬استاندارد ‪ ASME PCC2‬بند ‪ 6.1‬حداقل زمان تست فشار را ‪ 10‬دقیقه ذکر نموده است‪ .‬اما حاوی نکته‬
‫مهم است‪.‬‬
‫‪ -‬استاندارد ‪ API 577‬در بند ‪ 9.11‬دقیقا ذکر نموده است که استانداردهای ساخت و بهرهبرداری زمان مشخصی را برای‬
‫تست فشار در نظر نگرفتهاند ولی معموال ‪ 30‬دقیقه در نظر گرفته میشود‪.‬‬

‫اما نکته اساسی زمان بازرسی چشمی دقیق ‪ CVI‬پس چه زمانی است؟‬

‫حداقل زمان تست فشار بر اساس ارتیکل ‪ 501‬از ‪ ASME PCC2‬و زمان بازرسی چشمی دقیق ‪ CVI‬با تقاطع ضربدری‬
‫به کدهای ‪API plant‬‬

‫‪65‬‬
‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫نمودار مرحله ای تست هیدرواستاتیک برای ظرف تحت فشار و زمان ‪ holding‬و زمان ‪CVI‬‬
‫مرجع‪ :‬بند ‪ 5.8‬کد ‪API 510‬‬
‫تصویر برگرفته از کتاب‪ :‬کلیفورد ماتیوس‬

‫بند ‪ 5.8.4‬از کد ‪ :API 510‬زمان بازرسی چشمی دقیق بعد از کاهش فشار تست به کوچکتر مساوی ‪:MAWP‬‬
‫دقیقا مطابق بند ‪ 6.1‬از ‪ASME PCC2‬‬

‫‪66‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫اما برسیم تفسیر زمان بازرسی چشمی و زمان ‪:holding‬‬

‫زمان تست فشار و زمان بازرسی چشمی دقیق‪:‬‬

‫زمان ‪ Leak Test‬در ‪ B31.3‬هم همان حداقل ‪ 10‬دقیقه عنوان شده‬

‫‪345.2.2 Other Test‬‬
‫‪Requirements‬‬

‫‪(a) Examination for Leaks. The leak test pressure shall be maintained for at least 10 min‬‬
‫‪and then all joints and connections shall be examined for leaks. The test pressure may be‬‬
‫‪reduced to not less than the design pressure while performing this examination.‬‬

‫حداقل زمان تست نشتی طبق‪B31.3‬‬

‫همانطور که در باال توضیح داده شد در کدهای ‪ 510‬و ‪ 570‬درخصوص تست هیدرواستاتیک زمان خاصی را مشخص نکرده‬
‫است و برای ‪ Holding Time‬نیز اشاره نکرده است‪.‬‬
‫استانداردهای ساخت نیز نظیر ‪ ASME B31.3‬نیز زمان ده دقیقه را برای آن اشاره کرده که در باال بند مربوطه به آن را‬
‫مشاهده مینمائید‪.‬‬
‫کد ‪ API 570‬به نوعی آب پاکی را روی دست ما میریزد و بیان میکند اگرچه استانداردها‪ ،‬زمان خاصی را مشخص نکرده‬
‫اما زمان ‪ Holding‬معموالً به مدت سی دقیقه درنظر گرفته میشود‪.‬‬
‫نکته این جا است که مراحل تدریجی تست فشار به چه صورت باشد‪ ،‬گاهاً در صنعت بیان میکنند که بهصورت پلکانی ‪25‬‬
‫درصد‪ 50 ،‬درصد‪ 75 ،‬درصد و ‪ 100‬درصد این تست فشار را افزایش فشار داشته باشید تا به فشار تست برسید‪ ،‬اما برای تست‬
‫هیدرواستاتیک دقت بفرمائید صرفاً برای تست هیدرواستاتیک‪ ،‬استانداردها مراحل را بهصورت ‪ step‬ذکر نکردند فقط اشاره‬
‫شده که بهصورت تدریجی افزایش دهید تا به فشار تست برسید‪ .‬حال که به فشار تست رسیدیم‪ ،‬زمان حداقل ده دقیقه یا‬
‫همان سی دقیقه برای ‪ Holding‬درنظر میگیریم‪ ،‬اینجا گیج را تست میکنیم (تمرکز روی گیج باشد) و علت این است که‬
‫پیامد باال است (پیامد ایمنی را درنظر میگیرد) و ‪ API 510‬نیز در بند ‪ 5.8.4‬نیز مشاهده کردیم که اشاره کرد که بازرسی‬
‫چشمی دقیق نبایستی انجام شود تا مادامی که فشار را به کوچکتر یا مساوی ‪ MAWP‬بندازید یعنی فشار تست را تقسیم‬
‫فاکتور ‪ 1.3‬کنید و حال تقسیم بر ‪ Stress Ratio‬داشته باشیم‪ .‬چرا؟‬
‫علتش این است که وقتی میخواهیم ‪ Close Visual Inspection‬بکنیم یعنی سرجوشها را دست بکشیم و میان فلنجها‬
‫را کاغذ بکشیم تا ببینیم خیس میشود یا نمیشود‪ ،‬روی بدنه تجهیز دست بکشیم جاهایی که شک داریم خصوصاً تجهیزاتی‬
‫مانند فلنجها که از گسکتهای موقت در تست استفاده میشود و احتمال ترکیدن و در رفتن گسکت وجود دارد‪ ،‬به همین‬

‫‪67‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫دلیل استاندارد بیان میکند که فشار را روی کوچکتر یا مساوی ‪ MAWP‬بندازید و اینجا زمان را بهصورت ‪unlimited‬‬
‫نگهداری کنید تا بتوانید همهی اجزایی که مورد نظر برای تست فشار دارید را در نظر داشته باشید پس این قضیه را حتماً‬
‫مدنظر داشته باشیم‪.‬‬
‫پس اگر برای ظروف تحت فشار است فشار را میاندازیم روی کوچکتر یا مساوی ‪ MAWP‬یعنی تقسیم ‪ 1.3‬میکنید و اگر‬
‫برای پایپینگ است بند ‪ 5.11‬کد ‪ API 570‬را گذاشتیم و فشار را روی فشار طراحی میاندازید و بهصورت ‪ unlimited‬چک‬
‫میکنید‪.‬‬
‫اما برای تست نیوماتیک داستان متفاوت خواهد بود که در ادامه مبحث به تست نیوماتیک میپردازیم که برای تست نیوماتیک‬
‫از آنجایی که پیامد باال است و حجم انرژی ذخیره شده باال است بایستی ‪ Stability‬گازها را هم درنظر بگیریم‪ ،‬انجام فشار‬
‫در ‪ 9‬مرحله و زمانهای پلکانی بهصورت مجموع ‪ 53‬دقیقه خواهد شد که در ادامه نمودار مرتبط به آن در جلسه بعدی‬
‫بهصورت کامل بحث و بررسی خواهد شد‪.‬‬
‫فشار تست نیوماتیک‪:‬‬

‫محاسبه فشار تست نیوماتیک برای ظروف تحت فشار و سیستم لوله کشی‬
‫دقت فرمایید که این فشار حداقل است و حداکثر نباید از فشاری که منجر به تنشی معادل ‪ 0.9 SYMS‬برای فوالدهای کربنی و کم آلیاژ و‬
‫‪ 1 SYMS‬برای فوالدهای زنگ آستنیتی است تجاوز نماید‪.‬‬
‫البته باید حجم انرژی ذخیره شده و ‪ TNT‬معادل نیز در نظر گرفته شود‪.‬‬

‫‪68‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫فشار تست نیوماتیک برای ظروف تحت فشار به صورت زیر خواهد بود‪:‬‬

‫)‪Pt = 1.1 MAWP × (S test temp / S design temp‬‬

‫و برای پایپینگ‪:‬‬

‫)‪Pt = 1.1 Pd × (S at / S dt‬‬

‫مراحل تدریجی افزایش فشار در تست نیوماتیک مطابق ارتیکل ‪ 501‬از استاندارد ‪ASME PCC2‬‬

‫اما سوالی که این جا وجود دارد این است که مراحل تدریجی تست هیدرواستاتیک را استاندارد ذکر نکرده بود اما برای تست‬
‫نیوماتیک با توجه به اینکه نیاز داریم تا به یک پایداری در سیستم برسیم و بهصورت تدریجی فشار را افزایش دهیم‪ ،‬آرتیکل‬
‫‪ 501‬استاندارد ‪ ASME PCC2‬این را به صورت تشریحی متن آورده که بهصورت نمودار توضیح داده میشود که تفسیر این‬
‫نمودار به این صورت است که در مرحلهی اول فشار را افزایش میدهید تا برسید به حدود ‪ 0.25‬فشار تست یا ‪ 0.25 psi‬هر‬

‫‪69‬‬
 ‫استاد‪ :‬آقای مهندس خیّر‬ ‫الزامات تست فشار با تقاطع ضربدری به استانداردها‬

‫کدام بزرگتر است و اسم آن را ‪ P1‬میگذاریم و در این فشار حداقل ‪ 10‬دقیقه نگهداری میکنیم‪ ،‬مرحله دوم از این ‪ P1‬فشار‬
‫را تدریجی افزایش میدهیم تا برسیم به فشار ‪ P1 + 50 psi‬یا ‪ 35‬درصد فشار تست که در این مرحله حداقل ‪ 3‬دقیقه زمان‬
‫را افزایش خواهیم داد که میشود ‪ ،P2‬حال از ‪ P2‬تدریجی فشار را افزایش میدهیم تا برسد به فشار ‪ 50‬درصد فشار تست‪،‬‬
‫به ‪ 50‬درصد فشار تست که رسیدیم زمان را به مدت ‪ 10‬دقیقه نگه میداریم‪ .‬حال از ‪ 50‬درصد تا رسیدن به ‪ 100‬درصد فشار‬
‫تست‪ ،‬بهصورت پلکانی‪ ،‬پلکان ده درصد و با توقف ‪ 5‬دقیقه آن را نگه میداریم یعنی شصت درصد ‪ 5‬دقیقه‪ ،‬هفتاد درصد ‪5‬‬
‫دقیقه‪ ،‬هشتاد درصد ‪ 5‬دقیقه‪ ،‬نود درصد ‪ 5‬دقیقه و فقط در زمان تست فشار ده دقیقه نگه میداریم و در این مرحله هم منظور‬
‫فشار نهایی است فقط صرفاً گیج را چک میکنیم و از آن به بعد هم بایستی فشار را بندازیم‪ ،‬تقسیم بر ‪ 1.1‬کنیم و زمان‬
‫بازرسی چشمی دقیق نیز زمانی است که در نمودار باال نیز مشاهده میکنید بایستی فشار را بندازیم روی ‪ MAWP‬یا فشار‬
‫طراحی و از آنجا شروع کنیم به ‪ .Close Visual Inspection‬پس مجموع زمانها میشود ‪ 53‬دقیقه و در ‪ 9‬مرحله ‪25‬‬
‫درصد‪ 35 ،‬درصد‪ 50 ،‬درصد‪ 60 ،‬درصد‪ 70 ،‬درصد‪ 80 ،‬درصد‪ 90 ،‬درصد‪ 100 ،‬درصد و انداختن فشار روی ‪ MAWP‬برای‬
‫تست نیوماتیک انجام میشود‪.‬‬

‫‪70‬‬