Ibayong Ilog, Pagtuklas Sa Makasaysayang Bayan NG Jaen BSCE-2B

Republic of the Philippines
NUEVA ECIJA UNIVERSITY OF SCIENCE AND

Cabanatuan City, Nueva Ecija, Philippines
TECHNOLOGY
ISO 9001:2015 CERTIFIED
LINGUISTICS AND LITERATURE DEPARTMENT
“IBAYONG ILOG: PAGTUKLAS SA

MAKASAYSAYANG BAYAN NG JAEN”
BSCE-2B
GNG. MARY ROSE GONZALEZ
UNANG SEMESTRE
A.T 2020-2021
Page 1 of 74
NEUST-AAF-F001
Rev.01 (10.15.2019) Transforming Communities through Science and Technology
TECHNOLOGY
TALAAN NG NILALAMAN
Pahina ng pamagat………………………………………………………………………………………………………… 1
Talaan ng nilalaman…………………………………………………………………………………………………….2
Introduksyon…………………………………………………………………………………………………………………………5
Pagdadalumat sa Kultura………………………………………………………………………………………….9
A. Mga kilalang tao sa Larangan ng Panitikan………………………..9
1. SANTIAGO R. AUSTRIA………………………………………………………………………….9
i. Tala sa May-akda…………………………………………………………………….9
ii. Ambag sa Panitikan………………………………………………………………10
2. SYLVIA C. AUSTRIA………………………………………………………………………………11
i. Tala sa May-akda……………………………………………………………………11
ii. Ambag sa Panitikan…………………………………………………………….11
3. HENRY VELARDE……………………………………………………………………………………….12
i. Tala sa May-akda……………………………………………………………………12
4. ROBERTO RIVERA MANIO…………………………………………………………………….13
i. Tala sa May-akda……………………………………………………………………13
5. APOLINARIO ESQUIVEL…………………………………………………………………………14
i. Tala sa May-akda……………………………………………………………………14
6. MIREX SEBASTIAN……………………………………………………………………………………15
i. Tala sa May-akda………………………………………………………………….15
7. RODOLFO WELBORN ANTONIO…………………………………………………………….16
i. Tala sa May-akda………………………………………………………………….16
8. ARCHBISHOP GREGORIO MELITÓN MARTÍNEZ SANTA CRUZ18
i. Tala sa May-akda………………………………………………………………..18
9. IRENE C. CAPINPIN…………………………………………………………………………..19
i. Tala sa May-akda………………………………………………………………….19
B. Kapistahan………………………………………………………………………………………………………….21
1. Kapistahan ni San Pablo sa San Pablo, Jaen Nueva
Ecija……………………………………………………………………………………………………………………21
i. Kasaysayan……………………………………………………………………………………21
ii. Paraan ng Pagdiriwang………………………………………………………21
Page 2 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
2. Kapistahan ng Corazon De Jesus ng

Sapang, Jaen…………………………………………………………………….………………..21
i. Kasaysayan……………………………………………………………………………….21
ii. Paraan ng Pagdiriwang……………………………………………………21
3. Kapistahan ni San Roque Brgy. Pinanggaan Jaen
Nueva Ecija…………………………………………………………………………………………..22
i. Kasaysayan…………………………………………………………………………………22
4. Flores de Maria ng Sto. Tomas South, Jaen,
Nueva Ecija………………………………………………………………………………………………22
i. Kasaysayan…………………………………………………………………………………22
5. Pista ng Mangga sa Sapang, Jaen,Nueva Ecija 23
i. Kasaysayan…………………………………………………………………………………23
6. Kapistahan ng Taong Putik sa Bibiclat, Aliaga
Nueva Ecija………………………………………………………………………………………………23
i. Kasaysayan…………………………………………………………………………………23
7. Kapistahan ng Sto. Niño Dampulan, Jaen, Nueva
Ecija………………………………………………………………………………………………………………24
i. Kasaysayan…………………………………………………………………………………24
C. Pagkain……………………………………………………………………………………………………………………25
1. Espasol…………………………………………………………………………………………………25
i. Maikling Kasaysayan…………………………………………………………26
ii. Proseso ng Paghahanda o Paghahanda o
Pagluluto……………………………………………………………………………………26
2. Bibingka…………………………………………………………………………………………….28
i. Maikling Kasaysayan……………………………………………………….28
Pagluluto……………………………………………………………………………………29
Page 3 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
3. Kare-kare……………………………………………………………………………………….…31
i. Maikling Kasaysayan……………………………………………….………31
Pagluluto………………………………………………………………………….………32
4. Buro…………………………………………………………………………………………………………34
i. Maikling Kasaysayan……………………………………………………….34
Pagluluto……………………………………………………………………………………35
5. Longganisa……………………………………………………………………………………….37
i. Maikling Kasaysayan…………………………………………………………37
Pagluluto……………………………………………………………………………………37
6. Atsara……………………………………………………………………………………………………40
i.
Maikling Kasaysayan…………………………………………………………40
ii.
Proseso ng Paghahanda o Paghahanda o
Pagluluto……………………………………………………………………………………40
Kahalagahan ng Pagdadalumat………………………………………………………………………………42
Sanggunian……………………………………………………………………………………………………………………………43
Dokumentasyon……………………………………………………………………………………………………………………44
Tungkol sa May-akda……………………………………………………………………………………………………71
Introduksyon:
Page 4 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
“Nalilimot ng bawat isa sa inyo na habang napag-

iingatan ang isang bayan ang kaniyang wika, napag-iingatan
din nito ang katibayan ng kaniyang paglaya, katulad ng
pagpapanatili ng isang tao sa kaniyang kasarinlan, upang
mapanatili niya ang kaniyang sariling paraan ng pag-iisip”
(Rizal, 1891).
Ang marubdob na pagtangkilik at pagkilala sa isang

bayang kinamulatan at ginagalawan ay marapat na gawain
lamang ng mga mamamayan. Hinggil sa mga karatig-bayan at
bilang mga bahagi ng lupang kinabibilangan, hindi rin
maikakaila ang kahalagahan ng pagkamulat at pagkaakit sa
pagkakakilanlan ng bawat pook sa bansang hinirang.
Isa sa mga bayan ng Pilipinas ang Jaen, ito ay

matatagpuan sa lalawigan ng Nueva Ecija, ika-tatlong rehiyon
ng islang Luzon. Ayon sa isinagawang senso 2020, ang bilang
ng populasyon ng bayang ito ay humigit kumulang 58,00.
Samantala, humigit kumulang 11,000 naman ang naitalang mga
kabahayan. Nahahati ito sa 27 na barangay na nakapaloob sa
85.46 kilometro kwadrado nitong lupain.
Sa pagbabalik-tanaw, ang munisipalidad ng Jaen, San

Isidro at San Antonio ay dating bahagi lamang ng mga baryo
ng lungsod ng Gapan. Noon, kilala ito bilang “Ibayong Ilog”,
na may salin naman na “tabing ilog” sa katutubong wika. Ito
ay sa kadahilanan na matatagpuan ito sa tabi lamang ng ilog
na bumabagtas sa nabanggit na lungsod. Noong humiwalay ang
San Isidro mula sa Gapan at naging isang bayan, ang Ibayong
Page 5 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Ilog ay naging isang bahagi ng mga baryo kasama ang San

Antonio. Kalaunan, ang Ibayong Ilog ay naging bahagi ng San
Antonio noong ito ay itinatag bilang isang munisipal na
malaya sa San Isidro.
Makalipas ang maraming taon, nagpakita ng pagpapabuti

ang Ibayong Ilog at nagpatuloy sa pag-unlad sa iba’t ibang
aspeto ng pamumuhay at pagkakakilanlan nito. Dagdag pa dito,
lumago din ang populasyon nito sa humigit kumulang 5,000 na
katao.
Kasunod ng mga positibong pagbabagong nabanggit,

napagpasiyahan ng dalawang namumuno sa lugar na sina
Kabesang Prudencio Esquivel at Kapitan Antonio Embuscado ang
isang hakbang upang gawing hiwalay at malayang munisipalidad
ang Ibayong Ilog. Kaakibat nito ang paghahain ng isang
petisyon sa gobernador heneral sa panahong iyon ng mga
naninirahan sa Ibayong Ilog upang gawin na itong isang
hiwalay na bayan.
Mahabang proseso ang pinagdaanan upang makamit ang

hangarin nga mga mamamayang magkaroon ng isang malayang
bayan. Gayunpaman, ang hiling ng mga taong-bayan ay
napagbigyan, na siya namang lubos na ikinatuwa ng mga ito.
Nilagdaan ng mga opisyal ng Espanya ang mga papel na
nagbibigay bisa sa petisyon. Kasunod nito ay ang
pinaghandaang deklarasyon para sa bayan. Ang deklarasyon ay
dinala sa Gobernador Heneral sa Maynila na ipinasa naman sa
Vicar Heneral ng Pilipinas sa katauhan ni Father Martinez.
Inaprubahan ang markang itinala, ngunit may isinaad ding
Page 6 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
hangarin na palitan ang pangalan ng Ibayong Ilog bilang

“Jaen”. Sinasabing ito ay nais ng Vicar Heneral, sapagkat
ayon ito sa pangalan ng kanyang lugar ng kapanganakan sa
Espanya.Noong ika-18 ng Hunyo taong 1865, ang Ibayong Ilog
ay tuluyan nang kinilala bilang “Jaen”, isang ganap na bayan
na hiwalay sa San Antonio.
Si Kapitan Dela Cruz ang unang naging pinuno ng Jaen na

sinundan naman ni Kapitan Apolinario Esquivel. Nang maglaon,
isang pangulo naman ng munisipalidad ang naihalal.
Mula noon at hanggang sa maraming taon, ang mga pinuno

at naninirahan sa bagong munisipalidad ng Jaen ay walang
tigil na nagsumikap upang panatilihin ang pag-unlad nito
hanggang sa kung ano na ang mayroon ito sa ngayon. Mula sa
maliit na baryo ay lumago ito hanggang sa makilala na ng at
tingalain bilang isa sa mga pinakamatagumpay na bayan sa
bansa.
Sa pangkalahatang ideya, mahihinuha na hindi

maipagkakaila ang paglago ng Jaen hindi lamang dahil sa
pagpupursigi ng mga naunang pinuno at mga mamamayan nito
kundi pati na rin sa mabusising paglinang sa iba’t ibang
larangan na siyang nagpapatakbo sa buhay ng isang lugar.
Naging kilala ang Jaen sa iba’t ibang pagkakakilanlan.

Ito ay ang siyang kinaiba ng bayang ito sa ibang
munisipalidad. Bagaman may mga kanya-kanyang natatangi ang
mga pangkat sa bawat munisipalidad, hindi pa rin maitatanggi
na pinagbubuklod pa rin ito ng mga aspetong kinawiwilihan at
Page 7 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
ipinagmamalaki dito. Ang tunay na yaman ng isang

munisipalidad ay hindi maikukumpara sa anumang datos ng
pera, bagkus ay sa taglay nitong pagkakakilanlan, kalayaan,
at kultura.
Iba’t ibang pagkakakilanlan ang mayroon sa

munisipalidad. Nariyan na lamang ang mga kilalang tao sa
larangan ng panitikan at ang di mabilang na mga ambag nito
sa panitikan ng bansa, ang mga masisiglang kapistahan hatid
ng Jaen, ang mayabong na kasaysayan at iba’t ibang mga
pamamaraan ng pagdiriwang at ang mga masasarap na pagkain na
nalinang sa munisipalidad na ito.
Sa likod ng bawat mayabong na lupain ay nariyan ang mga

samu’t saring aspeto na nagpapalago dito.
Sa pagsamo at pagtangkilik sa bayan ng Jaen, ang mga

mananaliksik ay minabuting dalumatin ang bawat sulok ng
pagkakakilanlan, kultura, at panitikan nito na siyang sentro
ng silakbo ng mga mamamayan bilang tugon sa malayang
diskurso at pagbabahagian.
Matutunghayan ang pagtalakay sa mga ito sa susunod na

mga sulatin kalakip ng pananaliksik na ito na may layon na
makapaghinuha ng makabuluhang pagdalumat sa munisipalidad ng
Jaen at magbigay ng bagong pananaw sa pagbibigay halaga sa
mga lupaing bumubuo sa bansa.
Page 8 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Pagdadalumat sa Kultura
A. Mga Kilalang Tao sa Larangan ng Panitikan:
1. SANTIAGO R. AUSTRIA
a. Tala sa May-akda:
Ang dating alkalde ng Jaen, Nueva
Ecija ay nagtapos ng Hayskul sa San
Agustin Diocesan Academy. Ang dating
pinagkakaabalahan nito sa buhay ay ang
pag bili ng baboy. Ito ay nag sumikap at
tumakbo bilang isang Konsehal ng bayan.
Matapos ang kanyang termino ay muli
itong naihalal bilang isang bise alkalde
ng bayan ng Jaen. At mula sa pagiging
bise alkalde ay naluklok ito sa mas
mataas na panunungkulan at ito ay ang
pagiging alkalde ng Jaen. Sa loob ng
siyam na taon ay natapos niya ang
kaniyang tatlong termino bilang Konsehal
ng bayan, Bise alkalde at Alkalde.
Subalit noong ika-20 buwan ng Setyembre,
2016 ay pumanaw ito sa edad na 52.
Sinasabing ang pagkamatay nito ay dahil
sa stroke, sanhi ng Aneurysm o ang pag
putok ng ugat sa ulo. Sa taon ding iyon
ay natapos ang kanyang termino at
naihalal naman ang kanyang asawa na si
Sylvia Austria bilang alkalde ng Jaen.
Page 9 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
b. Ambag sa Panitikan:
Di maitatangi ang pag unlad ng
ekonomiya ng Jaen noong panahong
namumuno ito. Unti-unti nitong
naipasaayos ang mga daan at kalsada.
Marahil alam natin na ang Jaen ay isa sa
mga lugar na laging binabaha, ngunit
dahil sa pagpapaayos nito sa mga kalsada
at kanal sa Jaen ay nabawasan ang mga
bahaing lugar dito. Nakapagpatayo din
ito ng mga pabahay para sa mamamayan na
walang tirahan, at nagpagawa din ito ng
mga pampublikong paaralan para maabot at
matulungan ang mga bata na malalayo ang
paaralan sa kanilang tahanan, gaya na
lamang sa Lambakin, San Pablo at iba
pang mga karatig lugar. Dagdag pa rito
ang pagpapatayo ng isang gymnasium sa
kanilang munisipyo na matatagpuan sa
Dampulan, Jaen. Makikita rin natin ang
kabutihan nito sa pagtulong sa kaniyang
nasasakupan lalo na sa mga may
kapansanan (PWD). Nagpasagawa ito ng
isang adbokasiya sa pag tulong at pag
abot sa pangangailan ng mga may
kapansanan gaya ng gamot, wheelchair,
saklay, at marami pang iba.
Page 10 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Maliban sa mga PWD, tinulungan din

niya ang mga estudyanteng nakapalooob sa
SPED, ibinigay nito lahat ng kanilang
pangangailangan at nag-organisa rin ng
feeding programs sa mga eskwelahan.
2. SYLVIA C. AUSTRIA
a. Tala sa May-akda
Ipinanganak noong Nobyembre 3,
1952. Siya ang pumalit sa kanyang
yumaong asawa at nagpapatuloy sa
paglilingkod sa bayan ng Jaen hanggang
ngayon.
b. Ambag sa Panitikan
Hindi lingid sa kaalaman ng mga
mamayan ng Jaen ang pagtulong at pag
kalinga ng yumao nitong asawa at
pinagpatuloy ito ni Mayora Sylvia C.
Austria. Dahil sa pandemya na
kinahaharap ng bansa, inabot ni Mayor
Sylvia ang pangangailangan ng kanyang
mga nasasakupan. Una na rito ang pag
bibigay ng libreng funeral service at
financial assistance sa lahat ng
barangay sa bayan ng Jaen. Sunod ay ang
pagpapatuloy sa pagsasagawa ng kalsada
sa Sapang, Jaen at pagpapagawa ng mga
basketball court upang suportahan ang
mga kabataang nahihilig sa larong
Page 11 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
basketball. Naglaan din si Mayor ng

suportang pinansyal bilang pagkilala at
pag kalinga sa mga Frontliners sa bayan
ng Jaen. Gayun din ang paglalabas ng mga
bagong Rescue Ambulance at Solid Waste
Management Truck na makakatulong sa
kanilang bayan.
3. HENRY VELARDE
a. Tala sa May-akda
Si Henry Velarde ay nagmula sa
pampulitikang pamilya. Siya ay kumatawan
bilang bise alkalde ng Jaen, Nueva Ecija
hanggang matapos ang taong 2014. Nag
tapos ng hayskul sa San Agustin Academmy
at nag tapos ng sekondarya sa Arraullo
University. Iyo ay naninirahan sa bayan
ng Jaen at nagmamay-ari ng Hm Velarde
Antique Shop. Ang kaniyang may bahay ay
si Krisheilin Rachelle. Sa katunayan
nahiligan ng dating bise alkalde ang mga
antique at naging kabilang siya sa isang
adbokasiya para sa pagpepreserba ng mga
pamana ng mga sinaunang ninuno. Ang
bahay na kanilang tinutuluyan ay isang
Ancestral House na itinayo noong 1915,
sa loob nito ay may ibat-ibang uri ng
mga antigong gamit na namana pa niya sa
kauna unahang henerasyon ng kanilang
Page 12 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
pamilya. Kilala rin siya bilang isang

relihiyosong tao.
Ayon sa nakalap na impormasyon, ang
pamilya ng Velarde ang nagpasimula ng
pag-unlad sa bayan ng Jaen at sa
pagpapasaayos nito ng kalsada, bagong
pamilihang palengke, bagong sementeryo
at pagkakaroon ng iba’t ibang samahan ng
kabataan sa bawat barangay. Nakilala din
ito dahil sa pagiging malapit niya sa
mga kabataan.
4. ROBERTO RIVERA MANIO
a. Tala sa May-akda
Siya ay nag-aral sa San Mariano
East Elementary school sa edad na Pitong
taong gulang noong 1972 at nag patuloy
sa San Isidro, General de Jesus upang
mag-aral ng sekondarya ngunit dahil sa
kahirapan ng buhay at dahil din walo
silang magkakapatid ay hirap sa
pagkukuhanan ng pang paaral sa kanya,
kaya’t siya ay nagsikap magtrabaho kahit
na siya ay kapos sa pinag-aralan, ngunit
hindi naging hadlang ang kakulangan sa
edukasyon para makatulong siya sa
kanilang bayan, naging isa siyang
pangulo sa samahan ng toda, isang
Page 13 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
factory worker, union leader officer at

pumasok sa isang Vocational Course
bilang isang t-shirt printer, kung saan
naging daan upang makaahon siya sa mga
pagsubok at maging daan upang may
mapagkukuhanan ng pangangailan kahit sa
kakaunting halaga, at naisipan niyang
maging isang kagawad sa kanilang lugar
upang magbigay ng serbisyo sa kaniyang
kapwa. Dahil sa kasipagan at katiyagaan
niya ay naluklok ito bilang Konsehal sa
bayan ng Jaen.
Naatasan siya sa pag pagpapagawa sa
mga paaralan, pag bibigay ng mga
alcohol, dispenser at iba pa.
Nagmungkahi rin ito ng batas sa loob ng
kanilang barangay katulad ng pagbabawal
ng pagpapakawala ng mga aso, paglilinis
ng mga basura at kalat sa kalsada, at
paglalagay ng mga poste ng ilaw, at
higit sa lahat ang pag bibigay ng
kaayusan at kapayapaan sa kaniyang
nasasakupang barangay.
5. APOLINARIO ESQUIVEL
a. Tala sa May-akda
Page 14 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Isang butihing asawa si Apolinario

Esquivel sa kanyang may bahay na si
Bibiana Esquivel, sila ay may limang
anak na sina Judge Cecilio Esquivel,
Julio Esquivel, Simeon Esquivel at ang
kambal na sina Radigundes at Francisca.
Si Mayor Apolinario ay itinanghal bilang
kauna unahang mayor sa bayan ng Jaen sa
lalawigan ng Nueva Ecija.
Ayon sa mga nakalap na impormasyon,
si Mayor Apolinario ay isang kagalang-
galang at isa sa mga nagsumikap na
mapaunlad bilang isang bagong bayan ang
Jaen at upang maialis sa kaisipan ng mga
mamayan na ito isang munting baryo
lamang.
6. MIREX SEBASTIAN
a. Tala sa May-akda
Siya ay nakilala bilang isang
Engineer sa National Guard Hospital
taong 2005 hanggang 2019. May kakayahan
ito na lutasin ang mabibigat na problema
para sa isang kumpanya o iba pang
organisasyon, dahil sa kasanayang iyon,
siya ay nakakuha ng endorsement.
Page 15 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Dahil sa kanyang katalinuhan at

kakayahan ay nag pagawa ito ng isang
online news na ang tawag ay Zeibiz na
naka base sa bayan ng Jaen, Nueva Ecija
na ngayon ay isa nang news publisher.
Siya ang nag silbing Head editor sa
technology entertainment at showbiz,
mauroon na siyang nailathalang 5,400 na
balita. Nagsasagawa rin siya ng video na
may kinalaman sa makabagong gadget. Ang
Zeibiz ay nagpapatuloy at ito ay isa sa
mga kilalang website sa Pilipinas na may
dalawampu’t pitong (27) empleyado.
7. RODOLFO WELBORN ANTONIO
a. Tala sa May-akda
Siya ay ipinanganak noong Setyembre
12, 1951 sa Maynila. Natapos niya ang
kanyang elementarya sa De La Salle
College noong 1964 at sekondarya naman
sa St. Stanislau College sa Australia
kung saan din sya nakapagtapos ng
kolehiyo sa kursong Liberal Arts noong
1970. Nakatapos din siya ng kursong
Bachelor of Science Major in Economic
degree sa Ateneo de Manila University
noong 1974. Noong 1978 naman ay
pinagpatuloy niya ang kanyang pag-aaral
upang kumuha ng mas mataas na antas nito
Page 16 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
na Master in Business Administration sa

Sta. Clara Universuity sa U.S.A. Bukod
pa sa pagiging politiko, isa rin siyang
Negosyante. Siya ay kilala bilang
kinatawan ng ika-apat na Distrito ng
Nueva Ecija at ika-labing tatlo, labing
apat at labing lima sa Kongreso ng
Pilipinas. Siya ay naninirahan kasama
ang kanyang asawa at limang anak sa
Barangay Langla, Jaen, Nueva Ecija.
Bilang magaling na kongresista ay
nakakuha ito ng parangal bilang Most
Outstanding congressman noong 2006
hanggang 2010 at marami pang iba.
Ito ang mga ilan sa mga naitulong
niya ayon sa mga nakalapap na
impormasyon; Una ay ang pagpapagawa ng
daan sa San Lenardo bilang National
Road. Pangalawa ay gumawa siya ng aksyon
sa implementasyon ng ahensya para sa
prioridad na pagpapaunlad ng mga
programa at proyekto kung saan
naamyendahan ang Batas Republika bilang
716 na mas kilala bilang The Local
Government Code and for other purposes.
Pangatlo ay ang pagpapatupad bilang
Special Non-working Holiday kada taon sa
Page 17 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
bayan ng Gapan ang ika-dalawampu’t lima

ng Agosto. Pang-apat ay ang pagpapatayo
ng Sekondaryang Paaralan sa Barangay
Rizal na nasa ilalim ng munisipalidad ng
San Leonardo, Nueva Ecija at kilalang
kilala siya bilang isa sa mga miyembro
ng Rotary Club of Manila at isa sa
namumuno sa Educhild Foundation at
Family Enrichment Foundation. At ang
panghuli ay ang pag tangkilik at pag
eendorso sa buri, anahaw at tambo.
8. ARCHBISHOP GREGORIO MELITÓN MARTÍNEZ SANTA CRUZ
a. Tala sa May-akda
Ipinanganak sa Prado Luengo,
Archdiocese ng Burgos, Spain noong March
10, 1815. Siya ay nag-aral sa siyudad ng
Valladolid at Madrid sa Espanya. Siya ay
inordena sa pagkasaserdote noong 1840.
Hindi nagtagal ay nahirang siya bilang
President-Secretary of Studies at
Professor of Logic sa kanyang alma
mater. Matapos mag-aral ng abogasya,
siya ay naging Vicar General at Probisor
ng Diocese of Pamplona sa loob ng
labindalawang taon.
Page 18 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Siya ay itinalaga bilang ika-23 na

Arsobispo ng Maynila noong Hulyo 31,
1861 at kinilala sa Madrid noong Marso
23, 1862. Natanggap niya ang kanyang
doctorate degree sa jurisprudence noong
1862. Nagprotesta sa gobernador laban sa
Moret Decrees noong 1869. Siya rin ay
naglathala ng mahabang liham para sa mga
pinuno ng simbahan sa wikang Espanya at
Filipino na kumokondena sa pag-aalsa ng
Cavite na nilahukan ng mga Pilipinong
may katungkulan sa simbahan. Siya ay
nagretiro sa panunungkulan noong 1875.
9. IRENE C. CAPINPIN
a. Tala sa May-akda
Siya ay ipinanganak noong Disymbre

15, 1968. Siya ay naninirahan sa Jaen
kasama ang kanyang asawa. Noong siya ay
nag aaral, siya ay nakapagtapos bilang
isang Doktor ng Pilosopiya sa College
of Immaculate Conception at muling
nakapagtapos ng Master of Arts in
Business and Managerial Economics sa
Nueva ecija University of Science and
Technology.
Ang San Agustin Parochial Academy

Foundation (Nueva Ecija) Inc., na dating
Page 19 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
kilala bilang Luzon Central Institute,

na matatagpuan sa gitna ng bayan ng
Jaen, Nueva Ecija. Noong nakaraang Marso
30, 2012, ang termino ng panunungkulan
ng AMP ay natapos na. Ang Diyosesis ng
Cabanatuan sa pamamagitan ng Obispo, mna
hinirang sa kuna-unahang pagkakataon
isang Lay Director sa katauhan ni Irene
C. Capinpin, Ph.D. upang ipag pauloy ang
pamamahala at pagpapatakbo ng paaralan.
Ang paaralan ay nakaranas ng

patuloy ng pagbaba sa nakaraang sampung
taon mula noong 2002 hanggang 2012 na
negatibong nakaapekto sa kalagayng
pampinansyal ng paaralan. Nakuha muli
ang tiwala ng pamayanan simula sa taong
2012 hanggang 2013 ng maupo sbilang
pinuno ng iskwelahan si Irene C.
Capinpin. Ph.D. hanggang sa kasalukuyan
ito ang nagbukas daan para sa patuloy na
pagtaas ng pagpapatala ng nagbigay daan
sa paaralan na lubos na mapabuti sa
lahat ng mga lugar. Mula ng naupo siya
bilang Distress ay naging maganda na ang
pamamalakad at unti unting umunlad ang
paaralan ng San Agustin na hanggang
Page 20 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
ngayon ay napakikinabangan ng maraming

mag-aaral hindi lang sa Jaen at maging
sa karatig bayan nito.
B. Kapistahan
1. Kapistahan ni San Pablo sa San Pablo, Jaen Nueva
Ecija
a. Kasaysayan:
Ipininagdiriwang ang Pista ni San
Pablo tuwing ika-dalawapu’t siyam (29)
ng Hunyo. Si San Pablo o mas kilalang
“Saul of Tarsus” ay isang apostol ngunit
hindi nakabilang sa labindalawang (12)
Apostol na nakasama ni Jesus. Ipinikalat
niya ang mabuting balita ng Diyos noong
Kapanahunan ng Apostol.
b. Paraan ng Pagdiriwang :
Sa pistang nagaganap ay nakaugalian
na magkaroon ng salo-salo at magkaroon
ng misa. Sa pagsapit ng hapon,
nagkakaroon ng prosisyon sa bayan at
tradisyon ng pagtawid sa ilog ang mahal
na patron.
2. Kapistahan ng Corazon De Jesus ng Sapang, Jaen
Page 21 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
a. Kasaysayan:
Ang Pista ng Corazon De Jesus o
kung tawagin sa Ingles ay “The Heart of
Jesus“ ay pinagdiriwang tuwing ika-
labingwalo (18) at labinsiyam (19) ng
Marso.
b. Paraan ng Pagdiriwang:
Ang pista na ito ay halos karaniwan
lamang na kung saan ay nagsasabit ng mga
palamuti at maghahanda ang bawat pamilya
ng mga pagkain. Ang kinaibahan lang sa
piyesta na ito ay maaring makisalong
kumain ang ibang tao kahit hindi ito
kakilala.
3. Kapistahan ni San Roque Brgy. Pinanggaan Jaen
Nueva Ecija
a. Kasaysayan:
Si San Roque o kung tawagin sa
Ingles ay “Saint Roch” ay isang patron
ng mga aso, at mga taong pinagbintangan.
Pinagdiriwang ang kaniyang Pista tuwing
ika-labing-apat (14) at labinlima (15)
ng Pebrero
Bago ganapin ang kapistahan ay
naging tradisyon na ang pagluluto ng mga
masasarap na putahe, nagkakaroon din ng
palaro tulad ng basketball at
Page 22 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
volleyball. Sa araw ng pista ay may mga

nag-iinuman at handaan, sa hapon ay may
parada ng banda at pagkatapos ay
ipaparada ang Santo kasama ang mga
lumahok sa natatanging okasyon. Sa
huling araw ng pista ay may iba’t ibang
palabas tulad ng kantahan, sayawan, at
komedya.
4. Flores de Maria ng Sto. Tomas South, Jaen, Nueva
Ecija
a. Kasaysayan:
Pinagdiriwang magbigay alaala at
pasasalamat sa Birheng Maria na
tumatagal ng buong buwan ng Mayo.
Matapos ang bawat seremonya
nagbibigay ng mga pagkain sa mga batang
nakikinig at pumupunta sa mga debosyon.
Nagkakaroon din ng mga ‘pageant’ na
nirerepresenta ang paghahanap ng True
Cross ni Reyna Helena.
5. Pista ng Mangga sa Sapang, Jaen, Nueva Ecija
a. Kasaysayan:
Ang lugar na Sapang ay kadalasan
din na tinatawag na “Manggahan”. Naging
ito na ang bansag sa lugar, marahil sa
ang buong kahabaan ng Sapang ay
manggahan.
Page 23 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Ipinagdiriwang tuwing Abril ang
pista ng mangga upang magpasalamat sa
magandang ani at humiling ng isa pang
masaganang pag-aani sa mga susunod pang
taon.
6. Kapistahan ng Taong Putik sa Bibiclat, Aliaga
Nueva Ecija.
a. Kasaysayan:
Ang "pagsa-San Juan", na mas kilala
bilang Pista ng Taong Putik, ay isang
tradisyong isinasagawa tuwing ika-
dalawampu’t apat (24) ng Hunyo sa
Barangay Bibiclat, Aliaga, Nueva Ecija.
Ito ay idinaraos bilang pag-alala at
pagdiriwang sa Kapistahan ni San Juan
Bautista. Si San Juan Bautista o kung
tawagin sa Ingles ay “John the Baptist”
ay ang sinasabing nagbautismo kay Jesus.
At nang kinalaunan ay pinapatay sa
pamamagitan ng pagputol sa ulo.
Ang mga namamanata ay nagpapahid ng
putik sa kanilang katawan bilang tanda
ng pagkilala sa lupang pinagmulan at
bilang simbolo ng kababaang loob.
7. Kapistahan ng Sto. Niño Dampulan, Jaen, Nueva
Ecija
Page 24 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
a. Kasaysayan:
Kilala ang baranggay sa
selebrasyong tinatawag na Pista ng Sto.
Niño na ipinagdiriwang tuwing ikatlong
linggo ng buwan ng Enero.
Sa araw ng pista, maririnig mo ang
dagundong ng mga tambol tuwing umaga na
nagmumula sa tinatawag Ati-Atihan, na
umiikot at lumilibot sa buong baranggay.
Sa tuwing ika-alas otso ng umaga ay
nagkakaroon ng misa sa simbahan at
pagkatapos nito ay nagkakaroon ng
tinatawag na street dance, at kalahok
dito ang mga organisasyon sa simbahan
gaya ng Daughters of Mary Immaculate
(DMI), mga kabataan o ‘youth’, at iba
pa. Samantala, tuwing alas-tres ng hapon
naman ay nagkakaroon muli ng misa ngunit
ito ay ginaganap naman sa kapilya ng
baranggay, at pagkatapos ng misa ay
nagkakaroon ng prosisyon na kung saan
ang lahat ng mga nais sumama ay bitbit
ang kanilang mga pigura ng Sto. Niño at
isinasayaw ito kasabay ng pagsigaw ng
"Viva, Viva! Sto Niño!" habang
naglalakad paikot sa buong baranggay.
Ang pagsayaw at pagsigaw ng nabanggit ay
Page 25 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
isang paraan ng pagpapakita ng debosyon,

pananampalataya, pasasalamat, at
paghingi ng kahilingan sa Sto. Niño.
C. Pagkain
1. Espasol | /es.pa.sol/
a. Kasaysayan:
Ang kilalang sikat na pasalubong na
Espasol ay isang uri ng hugis tubo na
malambot at manamis-namis na kakanin.
Ito ay binudburan ng pulbos na gatas na
kadalasang nakabalot sa papel bilang sa
nakasanayan. Gawa ito mula sa galapong
at gata ng buko.
Ang espasol ay isa sa mga kilalang
pagkain sa Jaen, ngunit ito ay orihinal
na kilala at nagmula sa probinsya ng
Laguna. Pangunahing sangkap nito ay
malagkit na bigas o pinipig na tinusta
hanggang sa maging harina na sinangkapan
ng dayap, asukal at gatas ng niyog.
Page 26 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Matapos lutuin sa mahinang apoy,

ihuhugis ito sa pinong parisukat at
ipapagulong sa galapong.
b. Proseso ng Paghahanda o Pagluluto:
Mga sangkap ng Espasol:
 Kalahating tasa ng tustadong

giniling na malagkit na bigas
(Magtira para pangbudbod)
 Dalawang tasa ng gata ng niyog
 Dalawang tasa ng asukal
 Kalahating kutsaritang asin
 Isang kutsarita ng vanilla extract
 Isang tasa ng kinayod na niyog
 Isang dayap zest, ginadgad
Hakbang sa pagluluto ng Espasol:
i. Ilagay sa kawali ang gata ng niyog

at pakuluin, matapos ay isama ang
asukal at haluin sa loob ng sampung
minuto.
ii. Idagdag ang binusang kinudkod na
niyog at lutuin sa loob ng limamg
minuto, ihalo ang vanilla extract
at binusang harina at lutuin sa
loob ng apatnapung minuto hanggang
Page 27 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
isang oras. Haluin ng maigi

hanggang sa lumapot.
iii. Hanguin at palamigin sa isang
lalagyan. Matapos ay budburan ng
binusang giniling na malagkit ang
paghuhulmahan, maaring gumamit ng
‘tray’ na malinis o dahon ng saging
o kaya malinis na papel.
iv. Hiwain sa nais na sukat at
pagulungin sa binudbod na malagkit
na bigas hanggang sa maging hugis
tubo o silindro. Tapos pwede na
ihain.
2. Bibingka | /bi. bing. ka/
a. Kasaysayan:
Ang bibingka ay isang kilalang
pagkain sa bayan ng Jaen, lalo na’t
tuwing sasapit ang kapaskuhan. Tinutukoy
ng mismong pangalan nito kung paano
lutuin ang kakanin. Wika nga ng isang
Page 28 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
kanta, tumutukoy ang bibingka sa bagay

na iniluluto ng apoy sa ibabaw at may
apoy sa ilalim. Inihuhurno ito tulad ng
keyk o tinapay. Ngunit dahil walang
hurno sa kanayunan noon, inimbento ng
mga Filipino ang ‘bibingkahan’.
Sinasabi rin na nagmula sa Goa,
India ang bibingka mula sa salitang
‘bebinca’. Subalit tulad ng biko, ang
bibingka ay mula sa Tsina, sa salitang-
ugat nito na “bi”, na sa Romanized
Mandarin (Pinyin) ay nangangahulugang
“unripe grain” ayon sa Antropolohiyong
si E. Arsenio Manuel na binanggit ni
Felixberto Sta. Maria sa kanyang libro
na “The Governor-General Kitchen:
Philippine Culinary Vignettes and
Period Recipes”. Inihuhurno ang kakaning
ito sa isang platong metal na may saping
dahon ng saging at isinasalang sa kalan
ng nagbabagang uling. Pagkatapos,
ipinapatong sa plato ang sampirasong
kuwadradong yero na may nagbabagang
bunot ng niyog.
Sa kasagsagan ng panandaliang
kapayapaan sa Maynila noong 1935-1941
bago sumiklab ang ikalawang digmaang
pandaigdig, tinawag na bibingkang lalaki
Page 29 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
ang bibingka na sinahugan ng pulang

itlog at bibingkang babae naman ang
simpleng bersiyon nito na walang kahit
anong sahog sa ibabaw.
Mga Sangkap:
 Dalawang tasa ng malagkit na bigas
 Isang tasa ng Long Grain na Bigas
 Tatlong tasa ng kakang gata ng

niyog
 Kalahating kutsaritang asin
 Asukal na pula, pampalasa
 Isang kutsaritang balat ng dayap o

lemon, ginadgad
Hakbang sa pagluluto ng Bibingka:
i. Isaing ang malagkit at long grain

na bigas. Pareho lang kung papaano
kayo mag-saing ng ordinaryong
kanin. Ilagay ang dalawang tasa na
kakang gata at tubig pa kung
kinakailangan. Ilagay din ang
kaunting asin.
Page 30 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
ii. Sa isang non-stick na kawali,

isalin ang isinaing na malagkit at
lagyan ng nais na dami ng pulang
asukal. Halu-haluin ito hanggang
sa medyo kumunat na ang kanin.
iii. Isalin ito sa baking pan na may

sapin na dahon o aluminum foil.
Huwag kalimutang lagyan ng kaunting
mantikilya ang gilid ng pan para
hindi dumikit ang kanin.
iv. Pasa sa pang-ibabaw (toppings): Sa

isang kawali paghaluin ang isang
basong gata ng niyog, dalawang
basong asukal na pula at ginadgad
na balat ng dayap. Halu-haluin ito
hanggang sa medyo lumapot na ito.
v. Ika –lima: Ibuhos ito sa ibabaw ng

bibigkang ginagawa at isalang sa
oven o turbo broiler sa pinaka-
mainit na settings hanggang sa
medyo magtutong o umitim lang ang
ibabaw.
3. Kare-Kare
Page 31 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
a. Kasaysayan:
Ang lutong ulam na kare-kare ay

isang kikilang putahe sa bayan ng Jaen,
karaniwang inululuto ito tuwing may
pagdiriwang o okasyon sa kanilang bayan.
Halimbawa na lang nito tuwing sasapit
ang kapistahan sa kanilang lugar.
Maraming mga ideya na ang kare-kare ay
nagmula sa bayan ng sentro sa pagluluto
at ito nga ang probinsya ng Pampanga sa
kadahilanang kilala ang nasabing lugar
sa mga masasarap magluto. Subalit may
mga mangilan-ngilan naman na nagsasabi
na ito daw ay nanggaling sa mga ‘moro’
sapagkat ito ay kanilang nadiskubri at
naihahanda na sa mga pagdriwang bago pa
man dumating ang mga Espanyol sa Manila.
Mga Sangkap ng Kare-kare:
Page 32 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
 Isang kilong karne ng baboy o baka,

o kaya ay buntot ng baka (Ox tail),
hiniwa ng dalawang pulgada kalaki.
 Anim na kutsara ng peanut butter o
dinikdik na mani
 Sampung piraso ng sitaw, hiniwa ng
tatlong pulgada ang haba
 Dalawang bungkos ng petsay
 Anim piraso ng dinikdik na bawang
 Isang may katamtamang laki na
sibuyas, hiniwa
 Isang kutsaritang pulbos na
atsuwete para sa kulay
 Isang may katamtamang laki na
talong, hiniwa sa anim na piraso
 Isang kutsaritang patis
Hakbang sa pagluluto ng Kare-kare:
i. Magpakulo ng sapat at malinis na

tubig sa isang kaldero o palayok.
ii. Ilagay ang karne at kalahati ng
sibuyas. Pakuluan muli hanggang sa
lumambot. Maaring umabot hanggang
tatlong oras ang pakulo (tatlumpo
hanggang apatnapu’t-limang minuto
kapag pressure cooker ang ginamit).
Page 33 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
iii. Sa isang hiwalay na kawali, gisahin

ang bawang at tirang sibuyas.
Ilagay ang karne at pakuluan ng ng
ilang minuto.
iv. Idagdag ang peanut butter o mani,
atsuwete powder at patis. Pakuluan
muli ng mga limang minuto.
v. Ilagay ang mga gulay at haluin ng
banayad bago hanguin sa kalan.
vi. Ihain na may kasamang alamang.
4. Buro
a. Kasaysayan:
Ang buro ay isang paraan ng

preserbasyon sa isda, karne, gulay, o
hilaw na prutas sa pamamagitan ng
paglalagay ng asin, angkak, salitre, at
ibang panghalo. Ang pagbuburo o salting
sa ingles ay nadiskubre at unang nagamit
ng mga Ehipto (Egyptians). Ginagamit
Page 34 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
nito ang asin upang matanggal ang

bacteria na nagiging sanhi ng
kahalumigmigan (moisture) at dahil nga
rito ay naging posible ang pag-iimbak ng
pagkain nang hindi nangangailangan ng
lamig ng refrigerator.
Hindi mawawala sa bawat hapag

kainan ng bawat pamilyang Pilipino ang
buro, kapares ang isang plato ng kanin
na may hilaw na kamatis at sili. Bawat
lugar at mga probinsiya sa bansa ay may
kaniya-kaniyang istilo ng pagluluto
nito. Ito ay kilala sa matapang na amoy
at maalat na timpla. Madalas itong
makita na itinitinda sa tabing lansangan
o palengke sa Pilipinas.
Mga Sangkap ng Buro:
 Isang at kalating isda (maaring

tilapia)
 Walong tasa ng bigas
 Walong jutsaritang pinong angkak
 Asin
 Bawang
 Sibuyas
Page 35 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Hakbang sa paghahanda ng kanin at isda:
i. Hugasan ang walong tasa ng bigas

nang hindi bababa sa apat na beses
o hanggang sa maging malinaw ang
tubig. Lutuin ito sa kalan o sa
rice cooker na may siyam na tasa ng
tubig.
ii. Kapag naluto na, itabi muna ito sa
isang lalagyan at hayaang lumamig.
iii. Timplahan ang bigas ng asin at
lagyan ng kaunting angkak bilang
pampalasa at dagdag na kulay.
iv. Linisin ang isdang gagamitin,
tanggalin ang dugo at taba nito.
Ilagay sa isang salaan upang
matanggal ang mga natitirang tubig.
v. Lagyan ng saktong dami ng asin ang
isda.
vi. Pagsamahin ang kanin at isda sa
isang lalagyan (jar). Siguruhing
nakapagitna ang isda sa kanin.
vii. Takpan nang mabuti ang lalagyan
upang maiwasan ang pagpasok ng
hangin. Hayaan ito sa loob ng pito
hanggang sampung araw.
Hakbang sa paggigisa ng Buro:
i. Maghiwa ng bawang at sibuyas.
Page 36 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
ii. Igisa ang bawang at sibuyas sa

mainit na kawali, kapag luto na ang
bawang at sibuyas ilagay na ang
buro at lagyan ng kaunting tubig.
Pakuluin ng lima hanggang sampung
minuto.
iii. Lagyan ng pampalasa na naayon sa
sariling panlasa. Kapag kumulo na,
maari na itong ihanda sa hapag
kainan.
5. Longganisa
a. Kasaysayan:
Ang Longganisa ay hango sa wikang

Kastila na "Longaniza" o "chorizo". Ito
ay isang uri ng pagkain na karaniwang
gawa sa giniling na karne ng baboy,
baka, o manok. Ito ay binalot sa balat
ng bituka, mayroon ding longganisa na
Page 37 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
walang balat o walang balot at mayroon

din na yari sa laman ng baboy na
orihinal na gawang Cabanatuan, kilala
naman ito sa tawag na “Batutay”.
Mga sangkap ng Longganisa:
 Isang kilong giniling na baboy

(huwag haluan ng taba)
 Kalahating kilong taba ng baboy,
hiniwa nang pakuwadrado
 Kutsarita salitre
 Limang ulo ng bawang, pinitpit
 Tatlong kutsarang asukal na pula
 Kalahating tasang tasa toyo
 Kalahating tasa suka
 Isa’t kalahating kutsaritang asin
 Dalawang kutsaritang paprika
 Isang kutsaritang pamintang buo
 Isang kutsaritang siling pula,
tinadtad
 Isang metrong pambalot ng
longganisa (sausage casing) o
bituka ng baboy
Page 38 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Hakbang sa paghahanda
i. Sa isang malaking mangkok,

paghaluin ang lahat ng sangkap,
maliban sa sausage casing. Isantabi
ng isa hanggang dalawang oras.
ii. Pagkaraang maibabad ang karne,
talian ng sinulid na pangluto ang
isang dulo ng sausage casing at
dahan-dahang ipasok ang karne.
Hatiin sa nais na laki ang
longganisa sa pamamagitan ng
pagtali ng mahigpit sa gitna ng
longganisa.
iii. Itabi sa freezer ang longganisa at
palipasin ang dalawang araw.
Makaraan ng dalawang araw ay maaari
nang lutuin ang longganisa.
iv. Paraan ng Pagluluto
v. Ilagay ito sa isang kawali.
vi. Buhusan ng isang tasang tubig ang
longganisa o hanggang malubog ang
longganisa.
vii. Pakuluan sa mahinang apoy hanggang
maubos ang tubig.
viii. Hayaang maluto sa sariling mantika
ang longganisa.
Page 39 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
6. Atsara
a. Kasaysayan:
Ang atsara ay isang pagkaing

popular sa Pilipinas ngunit orihinal na
nagmula ang konsepto nito sa Indian
Achar, isang lutuing Indiano. Sa mga
pistahan o karaniwang handaan o
selebrasyon sa bayan ng Jaen, ang atsara
ay inihahanda bilang pangpagana at
kalimitang isinasabay sa inihaw o
piniritong karne sa kadahilanang
nagbibigay ito ng halong asim, tamis at
alat na siyang nagbabalanse sa lasa ng
putahe.
Page 40 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Mga sangkap ng Atsara:
 Hilaw na papaya, ginayat

 Karot, hiniwa ng pahaba
 Siling pukinggan, hiniwa ng pahaba
 Pasas
 Luya
 Asin
 Asukal
 Suka
Hakbang sa paggawa ng Atsara:
i. Unang hakbang sa paggawa ng atsara

ay ang paghahalo ng ginayat na
papaya at sangkapat (1/4) na tasa
ng asin sa isang malaking mangkok
at hayaan itong mababad sa loob ng
isang oras. Alisin ang tubig ng
binagbabaran ng papaya at banlawang
mabuti.
ii. Ilagay ang papaya sa isang malinis
na tela at pisilin hanggang mawalan
ng katas. Sumunod ay pagsamahin ang
papaya, karot, siling pukinggan,
luya, at pasas sa isang malinis at
malaking mangkok.
Page 41 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
iii. Pagkatapos ay ilipat ang pinagsama-

samang sangkap sa malinis at tuyong
mga garapon na may takip. Sa
kabilang banda ay paghalu-haluin
naman ang suka, tubig, asukal at
isang kutsaritang asin sa isang
maliit na kaserola at pakuluan sa
loob ng minuto.
iv. Para sa huling hakbang ay ibuhos
ang pinakuluan sa garapon na
kinalalagyan ng papaya at tiyakin
na ang mga gulay ay ganap na
nakalubog. Hayaan itong mababad ng
isang araw bago gamitin upang
maghalo ng mabuti ang mg sangkap at
makabuo ng manamisnamis, maasin at
katamtamang alat na atsara.
Bukod sa masarap na lasa ng Atsara, isa pa sa magandang

katangian nito ay ang kakayangang tumagal hanggang isang
buwan habang napapanatili parin ang orihinal na lasa.
Kahalagahan ng Pagdadalumat
Mula sa Jaen, Nueva Ecija, maganda at mayabong ang

kulturang mayroon ang bayan na ito. Ang mga katangi-tangi na
pag-ganap sa mga kapistahan, mga pagkain na mayroon ang
napiling lugar na iisa lamang iyan sa mga magagandang
katangian na mayroon ang bayan ng Jaen. Sa paraang
Page 42 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
pagdadalumat, mas napapalalim nito at mas napapaintindi kung

ano ang mayroon sa isang bagay o lugar, ang mga pinagmulan
at kung paano ito nagsimula, makikita ang kahalagahan ng
pagdadalumat. Sapagkat ang pagdadalumat ay tumutukoy sa
pagteteorya o pagbubuo ng konsepto at kaisipan na
nagpapaliwanag sa relasyon ng mga bagay-bagay, sanhi at
bunga, penomenong malaki ang saklaw o epekto sa tao,
kalikasan, kultura at lipunan. Sa paraan ng pagkilala at
pagtuklas sa mga ito mas nabibigyang linaw na dapat bigyang
importansya at pagpapahalaga ang mga kultura na mayroon sa
bayan ng Jaen. Hindi lamang iyon kung hindi ay dapat din
nating ipakilala at tangkilikin na tunay namang nakamamangha
kung ano mayroon sa bayan ng Jaen.
Page 43 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Sangguian
 Rizal, Jose. El Filibusterismo. Ghent: F. Meyer Van Loo

Press, 1891: Print.
 Census of Population and Housing (2010). "Region III
(Central Luzon)". Total Population by Province, City,
Municipality and Barangay. NSO.
 De Jesus, Edilberto. "Tobacco Monopoly in Philippines".
The Reading Life.
 "Province: Nueva Ecija". PSGC Interactive. Quezon City,
Philippines: Philippine Statistics Authority.
 Jaen, Nueva Ecija: A Brief History. 2018. Nakuha mula
sa https://jaennuevaecija.blogspot.com/2010/11/brief-
history.html?
showComment=1602446696398#c1731320002297677517
 "Dependency Ratio Down by Three Persons in Nueva
Ecija". Philippine Statistics Authority. 2002.
Page 44 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Dokumentasyon
Talaan ng partisipsyon
Pangkat A (Mga Kilalang Tao)
PANGALAN GAWAIN
Andrea Louise M. Mendoza Nangalap ng datos ukol
kay Rev. Gregorio
Martinez.
Aylie Magno Nag “edit” ng kabuang
datos na nakalap
Angel Lorraine Fermin Sagat
Blesa Ramos Nangalap ng datos ukol
kay Henry Velarde.
Chuck Hendrix Y. Pingol
Dana Lyka R. Julian Nangalap ng datos ukol
kay Merix Sebastian.
Erica Antalan Nangalap ng datos ukol
kay Rodolfo Welborn
Antonio
Jerome M. Tolentino Nangalap ng datos ukol
kay Mayor Santy Austria.
(interview)
John Paolo Manio Nangalap ng datos ukol
kay Konsehal. Roberto
Rivera Manio.
Kristine Joy Marzan Hesita Nangalap ng datos ukol
kay Tony Esquivel
Kurt Gonzales Nangangalap ng datos
Page 45 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
tunkol kay Irene C.

Capinpin
Lyka Tumolva Nangalap ng datos tungkol
kay Merix Sebastian.
Lea Balmoris Musngi Nangalap ng datos ukol
kay Sylvia Autria at
Maricel Nagano.
Nicole Calzado Nag salin sa tagalog ng
mg datos na nakalap na
nasa wikang ingles.
Princess Hanna Joy Castillo Namumuno sa grupo,
nangangalap ng
datos(interview),at nag
lagom ng mga nakalap na
datos.
Rosemarie Labrada Nangangalp ng datos ukol
kay Vice Mayor Henry
Velarde.
Sam Elijah Villareal Nangangalap ng datos ukol
kay Mayor Apolinario
Esquivel
Trisha Marie Mercado Nangalap ng datos ukol
kay Apolinario Esquivel
Diskusyon
Page 46 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Page 47 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Page 48 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Page 49 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Pangkat B. (Kapistahan)
Pangalan Gawain
Alet Camille Santos Nag sagawa ng online
survey upang makakalap ng
iba’t- ibang datos ukol
sa iba’t-ibang kapistahan
sa bayan ng Jaen.
Dana Lyka Julian Nangalap ng datos ukol sa
pag diriwang ng pista
para kay Corazon De Jesus
at sa pista ng Apo Roque.
Daniel Yoshida Mag lalagom ng mga
nakalap na datos.
Eldin Ezekiel Pascua Nangalap ng datos ukol sa
kapistahan ng San Roque.
At iba pang datos tungkol
sa petsa ng iba’t ibang
pista sa Jaen.
Franz Erick Mag lalagom ng mga
nakalap na datos.
Gio Baustista Nangalap ng datos ukol sa
kapistahan ng La Purisima
Conception.
Jericson L. Perez Nangalap ng datos ukol sa
kapistahan ng Sto. Nino.
Julie Anne E. Froyalde Nangalap ng datos sa
pamamagitang ng interview
ukol sa pista ng San Juan
at iba pang datos tungkol
Page 50 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
sa mga kapistahan sa loob

ng bayan ng Jaen.
Lennete Nota
Marky Cyruse Guiang Nangalap ng datos ukol sa
kapistahan ni San
Agustin.
Patrick Hipolito Nangalap ng datos ukol
sa pistang pinagdiriwang
na kung tawagin ay
Arakyo.
Richard Ramos Nangalap ng datos ukol
Flores De Mayo, Pista Ni
Sto Tomas, Pista Ng
Manga,Putik Festival
Rotzen Pajarilla Nangalap ng datos ukol sa
Sta ruzan o moro-moro
stage play.
Diskusyon
Page 51 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Page 52 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Page 53 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Page 54 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Page 55 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Pangkat C (Pagkain)
Pangalan Gawain
Aprilyn D.G. Nangalap ng datos (interview)
Salvatierra
Charles Noel M. Nangalap ng datos, nag tala ng
Orillos impormasyon tungkol sa paggawa
ng longganisa.
Chrisha Flores Miranda Nangalap ng datos (interview)
Donita D.P Inocencio Nangalap ng datos (interview),
Nag tala ng impormasyon tungkol
sa paggawa ng atsara.
Franz Erick Pajarilla Nangalap ng datos (interview)
Jahnelle A. Cazar Nangalap ng datos (interview)
James Domingo Nanguna sa grupo, taga kalap ng
impormasyon, at nag lagom nito
John Nicko Padre Juan Nangalap ng datos (interview)
Jommel Sapetin Nangalap ng datos (interview)
Kyle G. Diaz Nangalap ng datos (interview)
Ma Theresa Baronda Nangalap ng datos (interview)
Marienella H. Papa Nangalap ng datos (interview)
Mikaella V Azarcon Nangalap ng datos (interview),
Nag tala ng impormasyon tungkol
sa paggawa ng buro.
Nica T. Magalpo
Reymark Liwag. Nangalap ng datos (interview)
Diskusyon
Page 56 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Page 57 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Page 58 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Page 59 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Pangkat D. Iba Pang Mga Gawain.
Gian Aizel Javier Gumawa ng introduksyon

Maricar Guy Nangalap ng datos ng mga mag
aaral.(dokumentasyon)
Dave Reyes Nangalap ng datos ng mga mag
Jhon Carlo San Pedro Nangalap ng datos ng mga mag
John Robert Paler Nag critique ng mgs gawa ng
bawa grupo.(proofreading)
Argie Ortiez Nag critique ng mgs gawa ng
Kiana Baustista Nag critique ng mgs gawa ng
Jerome Villena Nag tala ng kahalagahan ng pag
dadalumat.
Rhea Mae Santin Nag tala ng kahalagahan ng pag
dadalumat.
Christian Mudlong Nag tala ng kahalagahan ng pag
dadalumat.
Diskusyon
Page 60 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Page 61 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Page 62 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Page 63 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Page 64 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Tungkol sa mga May-akda
Pangalan: Antalan Erica Baraquiel

Tirahan: Brgy. Padolina General Tinio Nueva Ecija
Edad: 20
Pangalan: Azarcon, Mikaella Krizette Vinuya

Tirahan: #395 Bakero, Cabanatuan City, Nueva Ecija
Edad: 20
Pangalan: Baronda, Ma. Theresa Villareal

Tirahan: San Pablo Bata, Aliaga, Nueva Ecija
Edad: 19
Pangalan: Bautista, Giovan Par

Tirahan: Sumacab Sur, Cabanatuan City, Nueva Ecija
Edad: 19
Pangalan: Bautista, Kiana Deborah Nazaire

Tirahan: Bakod Bayan, Cabanatuan City, Nueva Ecija
Edad: 19
Pangalan: Calzado, Ruzzel Nicole Reyes

Tirahan: San Isidro, Zaragoza, Nueva Ecija
Edad: 20
Page 65 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Pangalan: Castillo, Princess Hanna Joy Matayom

Tirahan: Sitio Laot St. Brgy. Tabon, San Isidro,
Nueva Ecija
Edad: 20
Pangalan: Cazar, Jahnelle Apelo

Tirahan: Imelda Valley, Palayan City, Nueva Ecija
Edad: 19
Pangalan: Diaz, Kyle Gomez

Tirahan: #222 Prk. 4 Brgy. Polilio Cabanatuan City,
Nueva Ecija
Edad: 19
Pangalan: Domingo, James Padilla

Tirahan: Block 6 Diamond Apartment, San Nicolas,
Gapan City
Edad: 19
Pangalan: Froylande, Julie Ann Espiritu

Tirahan: Purok 4, Brgy. San Jose, Licab Nueva Ecija
Edad: 20
Pangalan: Gonzales, Kurt Vincent Tagarro

Tirahan: Purok 5, Side Street Brgy. Pinanggaan Jaen
Nueva Ecija
Edad: 18
Page 66 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Pangalan: Guiang, Mark Cyruse Tablazon

Tirahan: Barangay Diniog, Dilasag, Aurora
Edad: 20
Pangalan: Guy, Maricar Clamonte

Tirahan: 183 Concepcion St. Aduas Norte, Cabanatuan
City, Nueva Ecija
Edad: 19
Pangalan: Hesita, Kristine Joy Marzan

Tirahan: San Fernando Sur, Cabiao, Nueva Ecija
Edad: 19
Pangalan: Hipolito, Patrick Dela Cruz

Tirahan: Pinagpanaan Talavera Nueva Ecija
Edad: 19
Pangalan: Inocencio, Donita Dela Peña

Tirahan: Palapala San Ildefonso, Bulacan
Edad: 19
Pangalan: Javier, Gian Aizel Tangalin

Tirahan: 1067 Rizal St. Brgy. Rizdelis Cabanatuan City Nueva
Ecija
Edad: 19
Page 67 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Pangalan: Julian, Dana Lyka Reyes

Tirahan: Daymon Appartment., Camino Drive, San Nicolas Gapan
City
Edad: 19
Pangalan: Labrada, Rosemarie Cañetan

Tirahan: Brgy. Mabuga, Gapan City, Nueva Ecija
Edad: 19
Pangalan: Liwag, Reymark Villanueva

Tirahan: #107 Sampaguita St. Dimasalang Cabanatuan
City, Nueva Ecija
Edad: 19
Pangalan: Mactal, John Patrick Domingo

Tirahan: San Fernando Laur Nueva Ecija
Edad: 20
Pangalan: Magno, Mylene Mendoza

Tirahan: Purok 6, San Mariano, San Antonio, Nueva
Ecija
Edad: 19
Pangalan: Malgapo, Nica Tumpalan

Tirahan: Brgy. Rio Chico General Tinio Nueva Ecija
Edad: 20
Page 68 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Pangalan: Manio, John Paolo Malubag

Tirahan: Purok 1, Niyugan, Jaen, Nueva Ecija
Edad: 19
Pangalan: Mendoza, Andrea Louise Mercedes

Tirahan: Malapit, San Isidro, Nueva Ecija
Edad: 20
Pangalan: Mercado, Trisha Marie Matias

Tirahan: Padre Crisostomo, Cabanatuan City, Nueva
Ecija
Edad: 20
Pangalan: Miranda, Chrisha Flores

Tirahan: Purok 4, Luyos, San Antonio, Nueva Ecija
Edad: 18
Pangalan: Mudlong, Christian Dominic De Leon

Tirahan: Andal Aliño, Talavera, Nueva Ecija
Edad: 19
Pangalan: Musngi, Lea Balmoris

Tirahan: San Mariano San Antonio Nueva Ecija
Edad: 19
Page 69 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Pangalan: Nota, Lenette Osal

Tirahan: Bonifacio District, Cabanatuan City Nueva
Ecija
Edad: 19
Pangalan: Orillos, Charles Noel Mendoza

Tirahan: Magpapalayoc, San Leonardo, Nueva Ecija
Edad: 19
Pangalan: Ortiz, Argie Tualla

Tirahan: Brgy. Militar, Palayan City
Edad: 19
Pangalan: Padre Juan, John Nicko Fernandez

Tirahan: 0985 Bonifacio St., Brgy. Mallorca, San
Leonardo, Nueva Ecija
Edad: 19
Pangalan: Pajarillaga, Franz Erick Quinto

Tirahan: Brgy. San Pedro, General Tinio, Nueva Ecija
Edad: 19
Pangalan: Pajarillaga, Rotzen Badua

Tirahan: Brgy. San Pedro, Gen. Tinio, Nueva Ecija
Edad: 18
Page 70 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Pangalan: Paler, John Robert Ferry

Tirahan: Bibiclat Aliaga Nueva Ecija
Edad: 20
Pangalan: Papa, Marienella Hipolito

Tirahan: Maburak, Gapan City Nueva Ecija
Edad: 19
Pangalan: Pascua, Eldin Ezekiel Esteban

Tirahan: Purok 5 Burnay Talavera Nueva Ecija
Edad: 19
Pangalan: Perez, Jericson Larioza

Tirahan: Brgy. Villa Joson, San Jose City, Nueva
Ecija
Edad: 20
Pangalan: Pingol, Chuck Hendrix Yambot

Tirahan: 074 Calumpit St, Sto Cristo, San Isidro,
Nueva Ecija
Edad: 19
Pangalan: Ramos, Blesa Cruz

Tirahan: Brgy. Sta Rita Jaen Nueva Ecija
Edad: 21
Pangalan: Ramos, Richard Cuerdo

Tirahan: Purok 5 Pambuan, Gapan City
Page 71 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Edad: 19
Pangalan: Reyes, Dave Soriano

Tirahan: 132 Sanggumay St. San Roque Sur
Cabanatuan City Nueva Ecija
Edad: 19
Pangalan: Sagat, Angel Loraine Fermin

Tirahan: 348 Osmeña St. Brgy. Ligaya Gabaldon Nueva
Ecija
Edad: 19
Pangalan: Salvatierra, Aprilyn De Guzman

Tirahan: 080 Burgos, San Leonardo, Nueva Ecija
Edad: 19
Pangalan: San Pedro, Jhon Carlo Nicha

Tirahan: Brgy. Tagpos Sta Rosa Nueva Ecija
Edad: 20
Pangalan: Santin, Rhea Mae Obiar

Tirahan: Brgy. Palagay Cabanatuan City, Nueva Ecija
Edad: 19
Pangalan: Santos, Alet Camille Jacinto

Tirahan: Brgy. Dolores, Sto. Domingo, N.E.
Page 72 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Edad: 19
Pangalan: Sapetin, Jommel Banaag

Tirahan: Camp Tinio Cabanatuan City Nueva Ecija
Edad: 19
Pangalan: Tolentino, Jerome Martin

Tirahan: Malapit, San Isidro, Nueva Ecija
Edad: 20
Pangalan: Tumolva, Layka Cabansag

Tirahan: Purok 3 Cambitala Pantabangan Nueva Ecija
Edad: 20
Pangalan: Villareal, Sam Elijah Centeno

Tirahan: 139 Medina St., Poblacion East 1, Aliaga,
Nueva Ecija
Edad: 19
Pangalan: Villena, Jerome Talanay

Tirahan:386, Purok 2 Kabulihan General Mamerto
Natividad Nueva Ecija
Edad: 19
Page 73 of 74
NEUST-AAF-F001
TECHNOLOGY
Pangalan: Yoshida, Shaddy Daniel Geronimo

Tirahan: Camella Mabini Homesite
Edad: 19
Page 74 of 74
NEUST-AAF-F001

Ibayong Ilog, Pagtuklas Sa Makasaysayang Bayan NG Jaen BSCE-2B

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Ibayong Ilog, Pagtuklas Sa Makasaysayang Bayan NG Jaen BSCE-2B

Uploaded by

Document Information

Original Description:

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ibayong Ilog, Pagtuklas Sa Makasaysayang Bayan NG Jaen BSCE-2B

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Republic of the Philippines

NUEVA ECIJA UNIVERSITY OF SCIENCE AND

LINGUISTICS AND LITERATURE DEPARTMENT