ΠΛΗ21 – 1η ΕΡΓΑΣΙΑ – 2012-13 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ

Θεματική Ενότητα ΠΛΗ 21: Ψηφιακά Συστήματα
Ακαδημαϊκό Έτος 2012 – 2013
Γραπτή Εργασία #1
Ημερομηνία Παράδοσης: 25 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2012

Άσκηση 1 [20 μονάδες]

Α) Δίνονται οι αριθμοί α = 0100 1011 11102 σε δυαδική αναπαράσταση με 12 ψηφία και β = 0CA16 σε
δεκαεξαδική αναπαράσταση με τρία ψηφία. Να εκτελέσετε τις απαραίτητες μετατροπές βάσης και να
συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα.
Αριθμός Αναπαράσταση
Δεκαδική Δυαδική (12 ψηφία) Δεκαεξαδική (3 ψηφία) Οκταδική
α 0100 1011 1110
β 0CA
Πίνακας: Δεκαδική, Δυαδική, Δεκαεξαδική και Οκταδική Αναπαράσταση.
Β) Να εκτελέσετε αναλυτικά τις πράξεις α + β και α – β στο δυαδικό και στο δεκαεξαδικό σύστημα. Να
υπολογίσετε τη διαφορά (α – β) χρησιμοποιώντας τα συμπληρώματα του αριθμού β ως προς 2 και 16 για το
δυαδικό και το δεκαεξαδικό σύστημα αντίστοιχα. Να επαληθεύσετε τα αποτελέσματά σας εκτελώντας τις
πράξεις και στο δεκαδικό.
Γ) Δίνεται ο αριθμός: χ10=101.3210 σε δεκαδική αναπαράσταση. Να μετατραπεί σε δυαδική αναπαράσταση
(χ2) με 8 ψηφία για το ακέραιο μέρος και 4 ψηφία για το κλασματικό μέρος καθώς και σε δεκαεξαδική
αναπαράσταση (χ16) με 2 ψηφία για το ακέραιο μέρος και 1 ψηφίο για το κλασματικό μέρος. Στη συνέχεια, να
μετατραπούν πάλι σε δεκαδική αναπαράσταση οι αριθμοί (χ2 και χ16) που προέκυψαν. Παρατηρείτε διαφορές
ανάμεσα στις δεκαδικές αναπαραστάσεις που υπολογίσατε και στην αρχική; Σχολιάστε τις περιπτώσεις όπου
εμφανίζονται διαφορές.
(Υπόδειξη: Συμβουλευτείτε επίσης το Παράρτημα Α του Β’ τόμου ‘Αρχιτεκτονική Υπολογιστών Ι’).
Λύση:
A) Για να μετατρέψουμε τον αριθμό α σε βάση δέκα, εκτελούμε την πράξη
0100 1011 1110 = 0×211+1×210+0×29+0×28+1×27+0×26+1×25+1×24+1×23+1×22+1×21+0×20
= 1024 + 128 + 32 + 16 + 8 + 4 + 2 = 1214
Η μετατροπή σε δεκαεξαδικό γίνεται αντιστοιχίζοντας κάθε τετράδα δυαδικών ψηφίων σε δεκαεξαδικά
ψηφία, ως εξής:
0100 1011 1110
4 Β Ε
Συνεπώς 0100 1011 11102 = 4ΒΕ16
Η μετατροπή σε οκταδικό γίνεται αντιστοιχίζοντας κάθε τριάδα δυαδικών ψηφίων σε ένα οκταδικό:
010 010 111 110
2 2 7 6
Συνεπώς 010 010 111 1102 = 22768
Για να μετατρέψουμε τον αριθμό β στο δεκαδικό, γράφουμε
0CA16 = C × 161 + A × 160 = 12 × 16 + 10 = 20210
Για να μετατρέψουμε τον αριθμό από το δεκαεξαδικό στο δυαδικό αντιστοιχίζουμε κάθε δεκαξαδικό ψηφίο
του αριθμού 0CA σε τέσσερα δυαδικά, όπως παρουσιάζεται στον κάτωθι πίνακα
0 C A
0000 1100 1010
Άρα 0CA16 = 0000 1100 10102. Για να γίνει η μετατροπή του αριθμού β στο οκταδικό, διευκολύνει να
χρησιμοποιήσουμε τη δυαδική του έκφραση, την οποία υπολογίσαμε στο προηγούμενο βήμα. Οργανώνουμε
τη δυαδική λέξη σε τριάδες δυαδικών ψηφίων και αντιστοιχίζουμε κάθε τριάδα σε ένα οκταδικό ψηφίο, ως
ακολούθως:
000 011 001 010
0 3 1 2

Συνεπώς, 000 011 001 0102 = 03128. Τα αποτελέσματα συνοψίζονται στον κάτωθι Πίνακα.

Σελίδα 1 από 10
ΠΛΗ21 – 1η ΕΡΓΑΣΙΑ – 2012-13 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ

Αριθμός Αναπαράσταση
Δεκαδική Δυαδική (12 ψηφία) Δεκαεξαδική (3 ψηφία) Οκταδική
α 1214 0100 1011 1110 4ΒΕ 2276
β 202 0000 1100 1010 0CA 0312
Πίνακας: Δεκαδική, Δυαδική, Δεκαεξαδική και Οκταδική Αναπαράσταση.

Στη συνέχεια εκτελούμε την πράξη α + β στο δυαδικό:

1 1111 11 [κρατούμενα]
0100 1011 1110 [αριθμός α]
+ 0000 1100 1010 [αριθμός β]
0101 1000 1000
Το αποτέλεσμα στο δεκαδικό είναι
0×211+1×210+0×29+1×28+1×27+0×26+0×25+0×24+1×23+0×22+0×21+0×20=
1024 + 256 + 128 + 8 = 141610, το οποίο είναι το ίδιο με το δεκαδικό αποτέλεσμα 1214 + 202 = 1416.

Η πράξη α + β στο δεκαεξαδικό σύστημα γίνεται ως εξής:

11 [κρατούμενα]
4ΒΕ [αριθμός α]
+ 0CA [αριθμός β]
588
Για τον υπολογισμό του ανωτέρω αθροίσματος χρησιμοποιήθηκαν τα εξής:
Ε16 + Α16 = 14 + 10 = 24 = 1816 και
B16+C16+1 = 11 + 12 + 1 = 24 = 1816.
Μετατρέπουμε το αποτέλεσμα στο δεκαεξαδικό: 5×162+8×161+8×160= 1280 + 128 + 8 = 1416, το οποίο
συμφωνεί με το δεκαδικό αποτέλεσμα.

Στη συνέχεια εκτελούμε την πράξη α – β, πρώτα στο δυαδικό. Υπολογίζουμε το συμπλήρωμα του
δύο του αριθμού β, το οποίο συμβολίζουμε στη συνέχεια με βσ2, ως εξής: Αρχικά υπολογίζουμε το
συμπλήρωμα του ένα, βσ1, αντιστρέφοντας όλα τα ψηφία της δυαδικής έκφρασης του β.
βσ1 = 1111 0011 0101.
Κατόπιν προσθέτουμε 1 στη λιγότερο σημαντική θέση, ως εξής:
βσ2 = βσ1 + 1 = 1111 0011 0101 + 1 = 1111 0011 0110
Η ζητούμενη πράξη εκτελείται ως α – β = α + (−β) = α + βσ2
1 111 11 [κρατούμενα]
0100 1011 1110 [αριθμός α]
+ 1111 0011 0110 [αριθμός βσ2]
1 0011 1111 0100
Tο αποτέλεσμα σε δεκαδική μορφή είναι
0011111101002 =0×211+0×210+1×29+1×28+1×27+1×26+1×25+1×24+0×23+1×22+0×21+0×20
= 512 + 256 + 128 + 64 + 32 + 16 + 4 = 101210
το οποίο συμφωνεί με την πράξη στο δεκαδικό: 1214 – 202 = 1012.

Στη συνέχεια εκτελούμε την πράξη στο δεκαεξαδικό. Για να υπολογίσουμε το συμπλήρωμα του
αριθμού β ως προς 16, ξεκινώντας από τη δεκαεξαδική έκφραση του αριθμού, εκτελούμε δύο
βήματα. Πρώτα αφαιρούμε κάθε ψηφίο από τη βάση μειωμένη κατά ένα, δηλ. αντικαθιστούμε το
ψηφίο x με την τιμή F – x, για να υπολογίσουμε τον αριθμό βσ15:
βσ15 = (F – 0) (F – C) (F – A) = F35
Στη συνέχεια προσθέτουμε μονάδα στη λιγότερο σημαντική θέση του βσ15, για να υπολογίσουμε το
αναγκαίο συμπλήρωμα του β ως προς 16:
βσ16 = βσ15 + 1 = F35 + 1 = F36
Σημειώνεται ότι εναλλακτικά θα μπορούσαμε να υπολογίσουμε το βσ16 από το βσ2, ως εξής
1111 0011 0110
F 3 6

Σελίδα 2 από 10
ΠΛΗ21 – 1η ΕΡΓΑΣΙΑ – 2012-13 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ
Στη συνέχεια εκτελούμε την πράξη
01 [κρατούμενα]
4ΒΕ [αριθμός α]
+ F36 [αριθμός βσ16]
1 3F4
Μετατρέπουμε το ανωτέρω αποτέλεσμα στο δεκαδικό ως εξής:
3F416 = 3×162 +F×161 +4×160 = 768 + 240 + 4 = 101210
Παρατηρούμε ότι προκύπτει το αναμενόμενο αποτέλεσμα.
Γ) Μετατρέπουμε το ακέραιο μέρος σε δυαδική έκφραση με διαδοχικές διαιρέσεις με τη βάση 2
101 2
1 50 2
0 25 2
1 12 2
0 6 2
0 3 2
1 1 2
1 0
Προκύπτει ότι 10110 = 011001012 , χρησιμοποιώντας οκτώ δυαδικά ψηφία.
Μετατρέπουμε το κλασματικό μέρος σε δυαδική έκφραση, χρησιμοποιώντας διαδοχικούς
πολλαπλασιασμούς:
0.32 × 2 = 0.64 = 0 + 0.64
0.64 × 2 = 1.28 = 1 + 0.28
0.28 × 2 = 0.56 = 0 + 0.56
0.56 × 2 = 1.12 = 1 + 0.12
Συνεπώς το κλασματικό μέρος είναι 0.3210 = 0.01012 και ο ζητούμενος αριθμός γράφεται στο
δυαδικό ως 101.3210 = 01100101.01012
Για τη μετατροπή στο δεκαεξαδικό μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τόσο τις μεθόδους των
διαδοχικών διαιρέσεων/πολλαπλασιασμών με τη βάση, η οποία είναι 16, ή να απεικονίσουμε
απευθείας κάθε τετράδα δυαδικών ψηφίων σε ένα δεκαεξαδικό, ως εξής:
0110 0101 .0101
6 5 .5
Προσέχουμε το εξής σημείο: στην περίπτωση δυαδικών αριθμών με κλασματικό μέρος, οι τετράδες των
δυαδικών ψηφίων ορίζονται με σημείο αναφοράς την υποδιαστολή. Για παράδειγμα ο δυαδικός
αριθμός 01.012, θα πρέπει να γραφεί αρχικά ως 0001.01002 και στη συνέχεια να μετατραπεί σε
δεκαεξαδικό για να πάρουμε το αποτέλεσμα 1.416. Στην περίπτωση της άσκησης δεν χρειάστηκε να
τοποθετηθούν επιπλέον ψηφία γιατί τόσο το κλασματικό όσο και το ακέραιο μέρος έχουν μήκος
πολλαπλάσιο του τέσσερα.

Στη συνέχεια μετατρέπουμε το δυαδικό αριθμό σε δεκαδική έκφραση

0×27+1×26+1×25+0×24+0×23+1×22+0×21+1×20.0×2−1+1×2−2+0×2−3+1×2−4 =
= 64 + 32 + 4 + 1 + 0.25 + 0.0625 = 101.312510
Ομοίως 65.516 = 6×161+5×160.5×16−1 = 101.312510
Παρατηρούμε ότι και τα δύο αποτελέσματα διαφέρουν από τον αρχικό αριθμό κατά 101.32 –
101.3125= 0.0075. Ο λόγος είναι ότι κατά τη μετατροπή του κλασματικού μέρους με τη μέθοδο των
διαδοχικών πολλαπλασιασμών προέκυψε ένα μη μηδενικό υπόλοιπο, συνεπώς δεν είναι δυνατόν να
παρασταθεί η ποσότητα 0.3210 με τέσσερα δυαδικά ψηφία ακριβώς. Αντίστοιχα και στο δεκαεξαδικό
με κλασματικό μέρος ενός δεκαεξαδικού ψηφίου.

Άσκηση 2 [10 μονάδες]

Δίνεται η συνάρτηση F = (A′+B)(A′+D)(C(BD)′)′.
Α) Να απλοποιήσετε τη συνάρτηση F με πράξεις της άλγεβρας Boole.
Β) Να σχεδιάσετε κύκλωμα που υλοποιεί την απλοποιημένη F χρησιμοποιώντας μία πύλη ΟR, μία
NOR και μια AND, όλες δύο εισόδων.

Σελίδα 3 από 10
ΠΛΗ21 – 1η ΕΡΓΑΣΙΑ – 2012-13 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ
Γ) Να υλοποιήσετε την ίδια συνάρτηση χρησιμοποιώντας μόνο πύλες NAND δύο εισόδων.
Λύση:
Α) F = (A′+B)(A′+D)(C(BD)′)′
= (Α′ + BD) (C(BD)′)′ [επιμεριστική ιδιότητα]
= (Α′ + BD) (C′ + BD) [DeMorgan]
= A′C′+ BD [Επιμεριστική ιδιότητα]

B) Ξεκινώντας από την απλοποιημένη έκφραση που προέκυψε από το (Α), γράφουμε.
F = A′C′+ BD
= (Α+C)′ + BD [DeMorgan]
Η υλοποίηση με τις ζητούμενες πύλες έχει ως εξής:
A
C
F
B
D
Γ) F = A′C′+ BD
= ((A′C′+ BD)′)′ [ιδιότητα (x′)′ = x]
= ((A′C′)′(BD)′)′ [DeMorgan]
Επειδή για μια λογική μεταβλητή x ισχύει ότι x′ = (xx)′, η αντιστροφή μπορεί να υλοποιηθεί ως
πράξη NAND με δύο ίδιες εισόδους. Η υλοποίηση της συνάρτησης F μόνο με πύλες NAND,
ακολουθεί:
A

C F
B
D

Άσκηση 3 [10 μονάδες]

Ένα ψηφιακό σύστημα έχει τέσσερεις εισόδους A, B, C, D και μία έξοδο E. Όταν περισσότερες από
δύο είσοδοι έχουν την τιμή ‘1’, τότε η έξοδος Ε λαμβάνει την τιμή 1, διαφορετικά λαμβάνει την
τιμή 0.
Α) Να εκφράσετε τη συμπεριφορά του συστήματος καταστρώνοντας τον πίνακα αληθείας.
B) Να σχεδιαστεί κύκλωμα από λογικές πύλες που να υλοποιεί τη συμπεριφορά αυτή,
χρησιμοποιώντας τρεις πύλες OR των δύο εισόδων και τέσσερεις AND των δύο εισόδων.
Λύση:
Α) Η έξοδος Ε έχει την τιμή 1, μόνο όταν τρεις ή τέσσερεις είσοδοι έχουν την τιμή 1. Διαφορετικά
λαμβάνει την τιμή 0. Συνεπώς ο πίνακας αληθείας του συστήματος έχει ως εξής:
Α Β C D E
0 0 0 0 0
0 0 0 1 0
0 0 1 0 0
0 0 1 1 0
0 1 0 0 0
0 1 0 1 0
0 1 1 0 0
0 1 1 1 1
1 0 0 0 0
1 0 0 1 0
1 0 1 0 0
1 0 1 1 1
1 1 0 0 0
1 1 0 1 1
1 1 1 0 1
1 1 1 1 1

Σελίδα 4 από 10
ΠΛΗ21 – 1η ΕΡΓΑΣΙΑ – 2012-13 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ
Β) Στη συνέχεια καταστρώνουμε χάρτη Karnaugh για να βρούμε μιας απλοποιημένη έκφραση της
εξόδου Ε.
CD
ΑΒ 00 01 11 10
00
01 1
11 1 1 1
10 1

Από το χάρτη Karnaugh προκύπτει ότι Ε = ABD + ACD + ABC + BCD. Για να υλοποιηθεί η
έκφραση αυτή με το ζητούμενο είδος και πλήθος πυλών, εκτελούμε περαιτέρω πράξεις
Ε = ABD + ABC +ACD + BCD
= A B (D + C) + (A + B) C D [ΑΒ και CD, κοινοί παράγοντες]
Η ανωτέρω έκφραση υλοποιείται με τέσσερεις πύλες AND και τρεις πύλες OR ως εξής:
A
B
C
D
E
A
B
C
D

Άσκηση 4 [10 μονάδες]

Δίνεται η συνάρτηση F(A,B,C,D) = Σ(0,5,10,15).
Α) Να γραφεί η συνάρτηση F σε μορφή κανονικού γινομένου αθροισμάτων.
B) Να γραφεί η συνάρτηση F′ σε μορφή κανονικού αθροίσματος γινομένων.
Γ) Να απλοποιηθεί η συνάρτηση F με χρήση χάρτη Karnaugh.
Δ) Να υλοποιηθεί με δύο πύλες XOR και μια NOR μόνο.

Λύση:
A) Η F είναι σε μορφή κανονικού αθροίσματος γινομένων, συνεπώς εκτελούμε τη μετατροπή
κανονικής μορφής (σελ 158, Α τόμος), η οποία γίνεται αναπτύσσοντας σε μορφή κανονικού
αθροίσματος γινομένων την F′ και στη συνέχεια εφαρμόζοντας το θεώρημα 1 της παραγράφου 3.6.
Έτσι, η F′ είναι 1 εκεί που η F είναι 0 και αντίστροφα. Συνεπώς F′ = Σ(1,2,3,4,6,7,8,9,11,12,13,14).
Η αντίστροφη συνάρτηση της F′, η οποία είναι (F′)′=F, σύμφωνα με το ανωτέρω θεώρημα, δίνεται
από την F(A,B,C,D) = Π(1,2,3,4,6,7,8,9,11,12,13,14).
Β) Η F′ είναι 1 εκεί που η F είναι 0 και αντίστροφα. Συνεπώς F′ = Σ(1,2,3,4,6,7,8,9,11,12,13,14),
όπως νωρίτερα.
Γ) F(A,B,C,D) = Σ(0,5,10,15)
= Α′ Β′ C′ D′ + Α′ Β C′ D + Α Β′ C D′ + Α Β C D.
CD
ΑΒ 00 01 11 10
00 1
01 1
11 1
10 1
Παρατηρούμε ότι η συνάρτηση δεν απλοποιείται περαιτέρω γιατί στο χάρτη Karnaugh
σχηματίζονται μονομελείς ομάδες μόνο. Για την υλοποίηση με τις ζητούμενες πύλες, εκτελούμε
αλγεβρικές πράξεις:
F(A,B,C,D) = Α′ Β′ C′ D′ + Α′ Β C′ D + Α Β′ C D′ + Α Β C D
= Α′ C′ (Β′ D′ + B D) + A C (Β′ D′ + B D) [επιμεριστική ιδιότητα]
= (Α′ C′ + A C) (Β′ D′ + B D) [επιμεριστική ιδιότητα]
= (A  C)′ ( B  D)′ [Α′ C′ + A C = (Α C′ + A′C)′]
= ((A  C) + (B  D))′ [DeMorgan]
Η αντίστοιχη υλοποίηση με δύο XOR και μία NOR είναι:

Σελίδα 5 από 10
ΠΛΗ21 – 1η ΕΡΓΑΣΙΑ – 2012-13 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ

A
C
F
B
D
Άσκηση 5 [20 μονάδες]
Έστω κύκλωμα το οποίο δέχεται στην είσοδο τέσσερα δυαδικά ψηφία (w,x,y,z) τα οποία
ερμηνεύονται ως δύο προσημασμένοι δυαδικοί αριθμοί wx και yz των δύο ψηφίων ο καθένας, σε
αναπαράσταση συμπληρώματος του δύο. Το κύκλωμα υπολογίζει ως έξοδο το άθροισμα των
τετραγώνων των δύο αριθμών εκφρασμένο σε δυαδική αναπαράσταση χωρίς πρόσημο. Ως
παράδειγμα για εισόδους wx=01 και yz=01, η έξοδος θα είναι 0010, γιατί 12 + 12=2.
Α) Ποιος είναι ο ελάχιστος αναγκαίος αριθμός δυαδικών ψηφίων για να εκφραστεί η έξοδος του
συστήματος; Να καταστρώσετε τον πίνακα αλήθειας του κυκλώματος.
Β) Να απλοποιήσετε τις συναρτήσεις εξόδου χρησιμοποιώντας χάρτες Karnaugh.
Γ) Να σχεδιάσετε το κύκλωμα χρησιμοποιώντας πύλες δύο εισόδων και αντιστροφείς. Να
επιδιώξετε να χρησιμοποιήσετε όσο το δυνατόν λιγότερες πύλες δύο εισόδων για το σύνολο του
κυκλώματος, ενδεικτικά το πολύ 6 πύλες δύο εισόδων.
Λύση:
Α) Οι τιμές που μπορεί να λάβει ένας αριθμός σε αναπαράσταση συμπληρώματος του δύο με δύο
δυαδικά ψηφία, είναι από −2 έως +1. Συνεπώς η μέγιστη τιμή που μπορεί να λάβει το τετράγωνό του
είναι (−2)2 = 4. Άρα η μέγιστη τιμή που μπορεί να λάβει το άθροισμα δύο τέτοιων τετραγώνων είναι
4 + 4 = 8. Η ελάχιστη τιμή είναι το 0. Για να αναπαρασταθεί η τιμή 8 χωρίς πρόσημο, απαιτούνται
τέσσερα δυαδικά ψηφία, 810 = 10002. Ο πίνακας αληθείας του συστήματος έχει ως εξής:
Τιμές σε
Τιμές
Είσοδοι συμπλήρωμα Άθροισμα Έξοδοι
τετραγώνων
του δύο
w x y z wx yz (wx)2 (yz)2 (wx)2+(yz)2 S3 S2 S1 S0
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 1 0 1 0 1 1 0 0 0 1
0 0 1 0 0 −2 0 4 4 0 1 0 0
0 0 1 1 0 −1 0 1 1 0 0 0 1
0 1 0 0 1 0 1 0 1 0 0 0 1
0 1 0 1 1 1 1 1 2 0 0 1 0
0 1 1 0 1 −2 1 4 5 0 1 0 1
0 1 1 1 1 −1 1 1 2 0 0 1 0
1 0 0 0 −2 0 4 0 4 0 1 0 0
1 0 0 1 −2 1 4 1 5 0 1 0 1
1 0 1 0 −2 −2 4 4 8 1 0 0 0
1 0 1 1 −2 −1 4 1 5 0 1 0 1
1 1 0 0 −1 0 1 0 1 0 0 0 1
1 1 0 1 −1 1 1 1 2 0 0 1 0
1 1 1 0 −1 −2 1 4 5 0 1 0 1
1 1 1 1 −1 −1 1 1 2 0 0 1 0
Για τη συμπλήρωση του ανωτέρω πίνακα αληθείας χρησιμοποιείται η ερμηνεία των λέξεων δύο
δυαδικών ψηφίων, ως ακεραίων σε αναπαράσταση συμπληρώματος με βάση 2:
Αναπαράσταση συμπληρώματος με βάση 2 Ακέραιος
00 0
01 +1
10 −2
11 −1

B) Καταστρώνουμε ένα χάρτη Karnaugh για κάθε ψηφίο της εξόδου.

yz
wx 00 01 11 10
00
01
11
10 1
Παρατηρούμε ότι S3 = wx′yz′.

Σελίδα 6 από 10
ΠΛΗ21 – 1η ΕΡΓΑΣΙΑ – 2012-13 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ
Για το ψηφίο S2:
yz
wx 00 01 11 10
00 1
01 1
11 1
10 1 1 1

S2 = w x′ y′ + w x′ z + w′ y z′ + x y z′

Για το ψηφίο S1:

yz
wx 00 01 11 10
00
01 1 1
11 1 1
10

S1 = xz

Για το S0:
yz
wx 00 01 11 10
00 1 1
01 1 1
11 1 1
10 1 1

S0 = x′ z + x z′
Γ) Εκτελούμε αλγεβρικές πράξεις πάνω στις ελαχιστοποιημένες εκφράσεις για να μειώσουμε τον
αριθμό των πυλών δύο εισόδων.
S0 = x′ z + x z′ = x  z
S1 = xz
S2 = w x′ y′ + w x′ z + w′ y z′ + x y z′ = wx′ (y′ + z) + yz′ ( w′ + x) [επιμεριστική ιδιότητα]
= w x′ (y z′)′ + y z′ ( w x′)′ = (wx′)  (yz′) [DeMorgan]
S3 = (wx′) (yz′)

Συνεπώς ένα κύκλωμα που υλοποιεί την επιθυμητή λειτουργία έχει ως εξής:

x
z S0

x S1
w
z S2
y

S3

Παρατηρούμε ότι αξιοποιώντας τα ενδιάμεσα αποτελέσματα wx′ και yz′, μας αρκούν έξι πύλες δύο
εισόδων και δύο αντιστροφείς.

Σελίδα 7 από 10
ΠΛΗ21 – 1η ΕΡΓΑΣΙΑ – 2012-13 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ
Άσκηση 6 [15 μονάδες]
Ένα ψηφιακό σύστημα μετατρέπει ένα ψηφίο BCD (Binary Coded Decimal), το οποίο απαρτίζεται
από τέσσερα δυαδικά ψηφία A, B, C, D, σε μια κωδικοποίηση με λέξη τεσσάρων δυαδικών ψηφίων
τα οποία συμβολίζουμε ως Χ, Υ, Ζ, W, τα οποία είναι τα τέσσερα ψηφία του αθροίσματος της
αντίστοιχης λέξης Gray με τη μονάδα. Παράδειγμα: στο ψηφίο BCD 0010, η αντίστοιχη λέξη Gray
είναι 0011, από την οποία προκύπτει η ζητούμενη ως 0011 + 0001 = 0100.
Α) Να καταστρώσετε τον πίνακα αληθείας του συστήματος.
Β) Να σχεδιάσετε το αντίστοιχο ψηφιακό κύκλωμα. Προσοχή: Θα πρέπει να αξιοποιηθούν
οπωσδήποτε τυχόν αδιάφοροι όροι.

Λύση:
Α) Καταστρώνουμε τον πίνακα αληθείας, όπως φαίνεται στη συνέχεια, σημειώνοντας ότι επειδή τα
ψηφία BCD λαμβάνουν τιμές από 0 έως και 9, οι όροι που αντιστοιχίζονται στις εισόδους από 10102
έως και 11112 είναι αδιάφοροι.

Είσοδοι Κώδικας Gray Έξοδοι

A B C D G3 G2 G1 G0 X Y Z W
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1
0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 1 0
0 0 1 0 0 0 1 1 0 1 0 0
0 0 1 1 0 0 1 0 0 0 1 1
0 1 0 0 0 1 1 0 0 1 1 1
0 1 0 1 0 1 1 1 1 0 0 0
0 1 1 0 0 1 0 1 0 1 1 0
0 1 1 1 0 1 0 0 0 1 0 1
1 0 0 0 1 1 0 0 1 1 0 1
1 0 0 1 1 1 0 1 1 1 1 0
1 0 1 0 1 1 1 1 x x x x
1 0 1 1 1 1 1 0 x x x x
1 1 0 0 1 0 1 0 x x x x
1 1 0 1 1 0 1 1 x x x x
1 1 1 0 1 0 0 1 x x x x
1 1 1 1 1 0 0 0 x x x x

Β) Καταστρώνουμε ένα χάρτη Karnaugh για κάθε ψηφίο της εξόδου και καταλήγουμε σε
απλοποιημένα αθροίσματα γινομένων, ως εξής:

Για το ψηφίο Χ:
CD
AB 00 01 11 10
00
01 1
11 X X X X
10 1 1 X X
Άρα Χ = Α + Β C′ D.

Για το ψηφίο Υ:
CD
AB 00 01 11 10
00 1
01 1 1 1
11 X X X X
10 1 1 X X
Υ = Α + C D′ + B C + B D′

Σελίδα 8 από 10
ΠΛΗ21 – 1η ΕΡΓΑΣΙΑ – 2012-13 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ
Για το ψηφίο Ζ:
CD
AB 00 01 11 10
00 1 1
01 1 1
11 X X X X
10 1 X X
Συνεπώς Ζ = BD′ + B′D

Για το ψηφίο W γράφουμε:

CD
AB 00 01 11 10
00 1 1
01 1 1
11 X X X X
10 1 X X
Άρα W = C′D′ + CD

Τα αντίστοιχα κυκλώματα είναι τα ακόλουθα.

B
C
D
A X

B
C
Y

D
A

B
D
Z

Παρατηρούμε ότι Ζ = BD′ + B′D = B  D, συνεπώς μια εναλλακτική υλοποίηση για τον
υπολογισμό του Ζ είναι η ακόλουθη:
B Z
D

C
D
W

Παρατηρούμε ότι W = C′D′ + CD = (C  D)′ , άρα, μια εναλλακτική υλοποίηση για τον
υπολογισμό του W είναι η ακόλουθη:
C W
D

Σελίδα 9 από 10
ΠΛΗ21 – 1η ΕΡΓΑΣΙΑ – 2012-13 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ

Άσκηση 7 [15 μονάδες]

Α) Βρείτε τις λογικές συναρτήσεις G(A, B, C, D) και F(A, B, C, D) που υλοποιούνται από τα
κυκλώματα των παρακάτω σχημάτων, χρησιμοποιώντας αλγεβρικούς μετασχηματισμούς.
Β) Είναι αυτές οι λογικές συναρτήσεις ισοδύναμες μεταξύ τους;

B
C

A
G

B
A

C
F
D

Λύση:
Α) G = (((BC)′ + D)′+ ((BC)′ + A)′) A
= ((BC) D′+ (BC) A′) A = BCD′A + BCAA′ = ABCD′
F = (((AB) ′+ (AC)) + ((AC)D) ′)′
= ((AB) ′+ (AC))′((AC) D)
= ((AB)(AC)′) ((AC) D) = 0

B) Η G περιλαμβάνει μόνο τον ελαχιστόρο ABCD′ ενώ η F κανέναν. Οι συναρτήσεις εκφρασμένες

σε κανονικό άθροισμα ελαχιστόρων προκύπτουν διαφορετικές, συνεπώς δεν είναι ισοδύναμες.

ΑΣΚΗΣΗ ΜΟΝΑΔΕΣ Ο βαθμός σας

1η 20
2η 10
3η 10
4η 10
5η 20
6η 15
7η 15
ΣΥΝΟΛΟ 100
Τελικός Βαθμός 10.0

Σελίδα 10 από 10