ANTONIEME

’N ANTONIEM is ’n woord met die teenoorgestelde betekenis as ’n ander. Só

is byvoorbeeld hoog die antoniem van laag.

Hieronder is ’n lys van 200 woorde en hul teenoorgesteldes:

aan — af eervol — eerloos
aanloklik — afstootlik engel — duiwel
aanstel — afdank fiktiewe — werklike
aanvaar — verwerp fluks — lui
aanvallend — verdedigend fyn — grof
aards — hemels gaar — rou
afwaarts — opwaarts gedwonge — vrywillig
agter — voor geestelik — liggaamlik
agting — oneerbiedigheid geheimsinnig — openhartig
amptelik — nieamptelik gelatenheid — verset
aristokraat — plebejer gesond — siek
baas — Klaas gewillig — onwillig
baie — min goed — kwaad
bakboord — stuurboord goed — sleg
begin — eindig goedkeur — afkeur
besig — ledig goeie — bose
besluiteloos — seker grappig — ernstig
binne — buite grasgroen — oorryp (vrugte)
bitter — soet haat — liefde
blitsvinnig — doodstadig heerser — onderdaan
boeiend — vervelend helder — duister
bolvormig — hol hemel — aarde; hel
bolyf — onderlyf hoog — laag
boontoe — ondertoe hoogmoedig — nederig
bo-oor — onderdeur horisontaal — vertikaal
broer — suster idioties — geniaal
bult — holte iets — niks
chronies — akuut immoreel — eties
dagklere — nagklere inflasie — deflasie
dapper — lafhartig ingetoë — uitspattig
debiet — krediet inhegtenisneming — vrylating
defensief — offensief insluk — uitspoeg
diep — vlak introvert — ekstrovert
dik — dun invoer — uitvoer
doodloopstraat — irrasioneel — redelik
deurgangstraat irrelevant — toepaslik
doodsvyand — boesemvriend karaktervol — karakterloos
eenders — anders kenner — leek
eendrag — tweespalt klein — groot
eentonig — interessant kom — gaan
eenvoudig — ingewikkeld kop — stert
eerlik — bedrieglik koppig — inskiklik
eerste — laaste korrek — foutief
koud — warm ordelik — chaoties
krom — reguit ouderwets — nieumodies
lag — huil papbroekig — onverskrokke
langsaam — vinnig paraat — onvoorbereid
lank — kort peperduur — spotgoedkoop
lawaaierig — stil plattelands — stedelik
lig — donker raak — mis
lig — swaar reg — verkeerd
linker — regter reus — dwerg
links — regs rigied — buigsaam
los — vas ruimhartig — bekrompe
mak — wild ryk — arm
maksimum — minimum ryp — groen
manlik — vroulik sag — hard
medelye — ongevoeligheid sagmoedig — kortgebonde
siende — blind
meng — skei skerp — stomp
misluk — slaag skuins — regop
moeg — uitgerus skuldig — onskuldig
mondig — minderjarig skuldigbevinding — vryspraak
mooi — lelik stokflou — perdfris
nakend — geklee skurf — glad
nat — droog slim — dom
neerhalend — ophemelend smal — breed
netjies — slordig snags — bedags
niemand — iemand soggens — smiddags; saans
noordekant — suidekant somer — winter
nootvas — vals staties — dinamies
normaal — abnormaal sterfte — geboorte
onder — bo steriel — vrugbaar
onderhorig — onafhanklik sterk — swak
onbesonne — deurdagte stout — soet
parallel — onewewydig stuurs — vriendelik
ongedeerd — beseerd styf — slap
ongelooflik — aanneemlik suikersoet — galbitter
ongeloofwaardig — suinig — vrygewig
geloofwaardig swart — wit
ongepoetste — gemanierde tragies — komies
onstuimig — kalm treffend — onopvallend
oompie — tannie uittog — intog
oorlog — vrede ver — naby
oortuiging — onsekerheid verantwoordelik — agtelosig
oorvloed — tekort verbied — toelaat
oostekant — westekant verdwene — gevonde
opgeruimd — neerslagtig verkoper — koper
opgewek — terneergedruk versadig — honger
opreg — geveins verstandig — dwaas
oprig — afbreek vet — maer
opruiend — kalmerend vlak — diep
opsluit — vrylaat vogtig — droog
vokaal — konsonant vrolikheid — olikheid
vol — leeg vrywillig — verpligtend
volop — skaars vuil — skoon
voorspoed — teenspoed waarheid — leuen
voorste — agterste werk — rus
vreedsaam — bakleierig werkgewer — werknemer
vriend — vyand wispelturig — standvastig
vriendelik — nors yskoud — vuurwarm
vroeër — later

SINONIEME
’N SINONIEM is ’n woord wat dieselfde—of byna-byna dieselfde—betekenis as
’n ander woord het. Die woorde kwaliteit en gehalte is byvoorbeeld sinonieme,
ook historikus en geskiedkundige. Hulle beteken eintlik maar presies
dieselfde. Daarteenoor is daar ’n duidelike gevoelsverskil sover
dit doodgaan en ontslaap aangaan, maar hulle is eweneens sinonieme.

Baie woorde is internasionale basters (byvoorbeeld kwaliteit), terwyl hul

sinonieme (in dié geval gehalte) meer eiendomlik is.

Veral verklarende woordeboeke is vanselfsprekend vol sinonieme. Hier is net

’n baie beperkte lys met ’n aantal voorbeelde:

aanbeveel — rekommandeer besoek — visite

aanbeveling besproeiing — irrigasie
— rekommandasie beswaar — objeksie
aanbied — presenteer bevrediging — satisfaksie
aanhaal — siteer bewonder — admireer
aanneem — aanvaar bewondering — admirasie
— adopteer (’n kind) biblioteek — boekery
aansoek — applikasie bloedsomloop
aanwesig — teenwoordig — bloedsirkulasie
aborsie — vrugafdrywing chemie — skeikunde
advertensie — reklame deskundige — ekspert
afstand — distansie direksie — bestuur
afwesig — absent doeltreffend — effektief
agterdog — suspisie dokter — arts — geneesheer
— wantroue dominee — leraar
agterdogtig — suspisieus doolhof — labirint
— wantrouig draal — drentel
aksent — klem — nadruk dronk — beskonke
ateïs — godloënaar dweper — fanatikus
baanbreker — pionier dwing — forseer
beginsel — prinsiep eggo — weerklank
beklemtoon — aksentueer eienaardigheid
beroemd — vermaard — eksentrisiteit
beskuldiging — aantyging eksperlmenteel
 — proefondervindelik
ellendig — miserabel
ewenaar — ekwator
ewewig — balans
fantasie — verbeelding
figuurlik — oordragtelik
fiksie — verdigsel
filosofie — wysbegeerte
filosoof — wysgeer
finansieel — geldelik
firmament — uitspansel
fisika — natuurkunde
folter — martel
fotograaf — afnemer
foutief — verkeerd
gebeurtenis — insident
gedeelte — porsie
gehuud — getroud
generasie — geslag
genoegsaam — voldoende
— adekwaat
geografie — aardrykskunde
geologie — aardkunde
gesant — afgevaardigde
gevolg — resultaat
gevolgtrekking — konklusie
giftig — toksies
higiëne — gesondheidsleer
hoeveelheid — kwantiteit
horison — gesigseinder
huidige — teenswoordige
idee — denkbeeld
indruk — impressie
inspirasle — besieling
inteken (bv. op ’n
koerant) — abonneer
invoer — importeer
jaloesie — afguns
karakteristiek — kenmerkend
karikatuur — spotprent
kiem — mikrobe
klimaks — hoogtepuntkomedie —
blyspel
komieklik — koddig
kompetisie — mededinging
konsensie — gewete
korrespondensle
— briefwisseling
krediteur — skuldeiser
kunstig — artistiek
kurrikulum — leerplan
leedwese — spyt
lenig — slank
lessenaar — skryftafel
letterkunde — literatuur
medium — middel
metamorfose
— gedaantewisseling
modern — nuwerwets
moreel — sedelik
motief — dryfveer
nederig — beskeie
noodsaaklik — essensieel
nywerheid — industrie
omsendbrief — sirkulêre
onderskei — differensieer
onpartydig — neutraal
ontvangs — resepsie
oorskot — surplus
opvoedkunde
— pedagogiek
orkesleier — dirigent
periode — tydperk
plaasvervanger — substituut
plagiaat — letterdiefstal
presente — geskenke
presies — akkuraat
proefneming — eksperiment
professor — hoogleraar
regeer — bestuur
respek — eerbied
respekteer — eerbiedig
revolusie — omwenteling
sielkunde — psigologie
simpatie — meegevoel
sitting — sessie
skenking — donasie
skielik — meteens — abrup
skrywer — outeur
soene — kusse
sosiaal — maatskaplik
stadsraad — munisipaliteit
standaard — peil
stelsel — sisteem
stelselmatig — sistematies
sterrekunde — astronomie
subskripsie — ledegeld
suinig — inhalig
teenstander — opponent
tendens — strekking
teologie — godgeleerdheid verskoning — apologie
teoloog — godgeleerde verskoon — verekskuseer
toejuiging — applous vertrouelik — konfidensieel
toneelspeler — akteur verwering — abrasie
treurspel — tragedie vooraanstaande
tydperk — periode — prominente
uitdrukking — ekspressle voorskrif — preskripsie
uitverkiesing vooruitstrewend
— predestinasie — progressief
vae — onduidelike vraagstuk — probleem
verbeter — korrigeer wanhopig — desperaat
verbinding — konneksie wapenkunde — heraldiek
verdienste — meriete weifel — aarsel
vergoeding — kompensasie welgesteld — bemiddeld
versameling — kolleksie wins — profyt
versiering — dekorasie wiskunde — matesis

HOMONIEME
’N HOMONIEM is ’n woord wat dieselfde klink en dieselfde gespel word as ’n
ander woord—maar ’n heeltemal ander betekenis en oorsprong het,
byvoorbeeld vertrek (kamer) en vertrek (weggaan).

Ander voorbeelde:
• as (dit wat oorbly as iets verbrand het), as (van ’n motor), as (as dit so
is.=.indien dit so is)
• brak (hond), brak (souterig)
• by (insek wat heuning maak), by (in die nabyheid)
• eg (nie vals nie), eg (plaaswerktuig), eg (huwelik)
• geld (betaalmiddel), geld (van toepassing wees op, byvoorbeeld “dit geld
nie vir jou nie”)
• graaf (waarmee ’n mens spit), graaf (edelman)
• kan (in staat wees), kan (waarin die koffie is)
• kant (uiterste rand), kant (fyn weefsel)
• kap (wat jy met hout kan doen), kap (deksel oor die masjien van ’n motor)
• ken (’n deel van die gesig), ken (weet van)
• kies (opening tussen die tandvleis en die wang), kies (’n keuse doen)
• kom (skottel), kom (iets of iemand nader)
• leer (toestel met sporte waarteen jy kan opklim), leer (godsdienstige
stelsel, soos in “die leer van Christus”), leer (die gelooide of gebreide vel van
diere)
• lewer (orgaan in die liggaam), lewer (verskaf)
• maat (afmeting), maat (kameraad)
• meer (in groter hoeveelheid), meer (groot binnelandse watermassa)
• noot (musiekgeluid), noot (papiergeld)
• roer (beweeg), roer (ou woord vir ’n geweer)
• rys (graansoort), rys (styg)
• staaf (blok van metaal of ’n ander materiaal), staaf (bevestig)
• steel (handvatsel van byvoorbeeld ’n besem, byl of hamer), steel (diefstal
pleeg)
• tog (’n reis), tog (soos in “kom tog nou”)
• vas (nie los nie), vas (sonder kos bly)
• voor (waarin die water loop), voor (nie agter nie)

HOMOFONE
’N HOMOFOON is ’n woord wat dieselfde klink as ’n ander woord, maar
anders gespel word en ook ’n ander betekenis het,
byvoorbeeld fee (sprokiesfiguur) en vee (skape en beeste), of blyk (soos ’n
blyk van waardering) en bleik (wit laat word soos, sê maar, wasgoed).

Nog voorbeelde:

• bod (aangebode geldsom op ’n veiling), bot (kortaf en onbeleef; ook

uitspruit, gesê van plante)

• bond (vereniging), bont (veelkleurig; ook pelswerk)

• boordjie (die boonste deel van die nek van ’n hemp), boortjie (’n
werktuigie waarmee jy al draaiende ’n gaatjie kan maak)

• boud (agterste, dik liggaamsdeel), bout (dit word met ’n moer vasgedraai)

• brei (doen dit met velle of ’n sportspan), bry (die klank “r” met die
kleintongetjie uitspreek)

• dokter (geneesheer, meervoud dokters), doktor (iemand wat die hoogste

akademiese graad verwerf het, meervoud doktore)

• end (die einde), ent (die loot van een boom in die spleet van ’n ander
bevestig; ook ’n stuk van ’n pad)
• faal (misluk), vaal (vervelend, vuilwit, bleekgeel, gryserig of bleekbruin)

• feit (geen verdigsel nie), fyt (pynlike sweer aan ’n vinger)

• fel (hewig, byvoorbeeld soos die son kan neerbak), vel (huid van mense of
diere; ook omkap, soos in “bome word gevel”; ook regterlik beslis, soos in
“die vonnis word gevel”)

• fier (vol regmatige trots), vier (feestelik deurbring; ook een minder as vyf)

• fiets (waarop jy trap-trap kan ry), viets (netjies en sjiek)

• fonds (geld wat vir ’n bepaalde doel byeengebring word), vonds (iets wat
gevind is)

• fors (kragtig), vors (koning)

• kruit (in ’n patroon), kruid (in ’n tuin)

• lid (een van die mense in ’n geordende groep waaraan hy of sy behoort),

lit (’n deel van byvoorbeeld ’n vinger of ’n riet)

• lood (metaal), loot (jong tak van ’n plant; ook deur die lot aanwys)

• luid (hard klinkend), luit (tokkelinstrument)

• mied (opgestapelde hoop hooi of iets anders), miet (klein larwe of

wurmpie in byvoorbeeld meel)

• nood (haglike toestand), noot (musiekgeluid; ook papiergeld)

• peil (diepte of hoogte van iets vasstel), pyl (wat met ’n boog afgeskiet
word; ook soos in “iemand pyl op iets af”)

• pond (Britse geld of ou gewigsmaat), pont (platboomvaartuig wat gebruik

kan word om ’n rivier oor te steek)

• rant (klipperige hoogte), rand (buitekantste omtrek van ’n voorwerp; ook

’n muntstuk; ook ’n denkbeeldige oorgangsgrens, soos in “op die rand van die
graf of van bankrotskap”)

• reier (moerasvoël), ryer (iemand wat ry)

• ry (voortbeweeg in ’n voertuig), rei (koor)

• ryk (welgesteld en vermoënd), reik (jou hand uitstrek tot, soos in “reik na
die sterre”)
• seine (tekens), syne (behoort aan hom)

• skud (heftig heen en weer of op en af ruk), skut (iemand wat skiet; ook ’n
plek waar verloopte vee gehou word)

• steil (baie skuins op en af, miskien soos ’n bergpad), styl (van ’n skrywer;
ook van hare)

• vermaard (beroemd), vermaerd (wat maer geword het)

• vly (jou saggies en gerieflik neerlê), vlei (moerassige laagte; ook iemand
heuning om die mond smeer)

• want (omdat), wand (muur)

• wei (gras vreet, soos die beeste op die veld), wy (skenk, soos in “wy jou
aandag aan hierdie saak”)

• ys (bevrore water), eis (gebiedend aandring op iets)

TRAPPE VAN VERGELYKING

DIE onderstaande lys byvoeglike naamwoorde met hul trappe van vergelyking
bevat plek-plek sekere onreëlmatige gevalle waarvan leerders met vrug kan
kennis neem.

So is daar
[] woorde waarvan die trappe met verskillende woorde gevorm word,
byvoorbeeld baie, meer, meeste;
[] in bepaalde gevalle is daar in die vergrotende trap ’n vermindering van die
getal geskrewe klinkers van woorde met lank uitgesproke vokale klanke,
byvoorbeeld broos, broser, broosste of vaal, valer, vaalste;
[] daar is twee s’e in die oortreffende trap van byvoeglike naamwoorde wat op
-s eindig, byvoorbeeld broos, broser, broosste of skaars, skaarser, skaarsste;
[] dan is daar die reël dat meer en mees nooit gebruik word om die
vergrotende en oortreffende trap van eenlettergrepige woorde te vorm nie,
maar altyd -er en -ste, byvoorbeeld skaars, skaarser, skaarsste (maar let
op nat, natter , natste);
[] en let ook daarop dat langer byvoeglike naamwoorde se vergrotende en
oortreffende trap nie noodwendig deur meer en mees gevorm word nie, soos
by doeltreffend, doeltreffender, doeltreffendste.

Daar word aanbeveel dat die leerder hom of haar van enige verdere reëls sal
vergewis wat vir die trappe van vergelyking in Afrikaans geld.
• aaklig, aakliger, aakligste
• baie, meer, meeste
• bietjie, minder, minste
• boos, boser, boosste
• breed, breër, breedste
• doeltreffend, doeltreffender, doeltreffendste
• donker, donkerder, donkerste
• fris, frisser, frisste
• gaaf, gawer, gaafste
• gaar, gaarder, gaarste
• geel, geler, geelste
• goed, beter, beste
• graag, liewer, graagste
• jonk, jonger, jongste
• kwaad, kwater, kwaadste
• kwaai, kwaaier, kwaaiste
• lank, langer, langste
• laag, laer, laagste
• leeg, leër, leegste
• liefdevol, liefdevoller, liefdevolste
• lig, ligter, ligste
• loslippig, loslippiger, loslippigste
• moeg, moeër, moegste
• morsig, morsiger, morsigste
• ontstellend, ontstellender, ontstellendste
• oud, ouer, oudste
• presies, presieser, presiesste
• romantiese, romantieser, romantiesste (of meer romantiese, die mees
romantiese)
• ruig, ruier, ruigste
• sag, sagter, sagste
• snelbewegende of snel bewegende, meer snelbewegende of meer snel
bewegende, die mees snelbewegende of die mees snel bewegende of die snels
bewegende (nie die snel bewegendste nie)
• tevrede, meer tevrede, die mees tevrede
• vaag, vaer, vaagste
• verlate, meer verlate, die mees verlate
• verleë, meer verleë, die mees verleë
• vroeg, vroeër, vroegste
• vrygewig, vrygewiger, vrygewigste
• weinig, minder, minste

Let wel: Byvoeglike naamwoorde soos dood, enig, uniek, volmaak, volkome en
’n paar ander kry normaalweg geen vergrotende en oortreffende trap nie. Moet
dus nie sommer sulke trappe probeer skep wanneer jy praat of skryf nie, want
tien teen een gaan jy iets belagliks kwytraak soos: “Hierdie voël is dood, maar
daardie een is die doodste van die twee.” (Dit sluit weliswaar nie die moontlikheid uit
dat byvoorbeeld kundige skrywers wel sulke versterkings kan gebruik
nie: “Hoe kan jy sê daardie meisie is nie perfek nie?” vra Piet onthuts. Dan vervolg hy sonder
om hom aan die taalreël te steur dat die woord volmaak nie vergrotend of oortreffend verbuig
behoort te word nie: “Man, ek sê nou vir jou daar is hoegenaamd niemand wat volmaakter is
as sy nie. Trouens, sy is die volmaakste vrou in die heelal, kan jy dit dan nie sien nie?”)

INTENSIEWE ADJEKTIEWE
Lys van 101 byvoeglike naamwoorde
in die versterkende graad
beeldskoon veerlig
silwerskoon morsdood
blitsvinnig papdronk
bloedjonk smoordronk
bloedmin papnat
bloedweinig sopnat
bloedrooi murgsag
borriegeel satynsag
goudgeel peperduur
bottoe perdfris
brandarm pikdonker
brandmaer stikdonker
broodnodig pikswart
dolleeg poedelnakend
dolgraag prentjiemooi
doodeerlik propvol
doodbang reëlreguit
doodernstig rietskraal
doodgewoon stampvol
doodmaklik seepglad
doodmoeg skitterblink
doodnugter skotvry
doodseker snikheet
doodsiek sielsgelukkig
doodstil skatryk
botstil skreeulelik
muisstil hondlelik
tjoepstil smoorverlief
doodtevrede smoorkwaad
doodswak spekvet
galbitter moddervet
grasgroen spierwit
haarfyn melkwit
piekfyn splinternuut
ragfyn spotgoedkoop
hemelhoog springlewendig
hemelsblou stokdoof
potblou potdoof
hondmak stapelgek
houtgerus stokflou
kersregop stokoud
kiertsregop stoksielalleen
penregop vingeralleen
penorent moedersielalleen
horingdroog suikersoet
kurkdroog stroopsoet
horingoud trommeldik
klinkklaar vreksuinig
kliphard wawyd (wawyd oop,
koeëlrond wawyd wakker)
loodswaar yskoud

MANLIK EN VROULIK
Verskillende woorde afhangende
van die mens of dier se geslag
Let wel: Die neiging is tans om, waar moontlik, alle indrukke van seksisme te vermy. Gevolglik
sal die manlike vorm van die woord baiemaal ook vir vroue gebruik word, soos waar daar na
Helen Zille as die gewese burgemeester van Kaapstad verwys word (en nie die gewese
burgemeesteres nie). Ook die “redaktrises” van hedendaagse publikasies verkies baiemaal om
eenvoudig “redakteurs” genoem te word soos hul manlike eweknieë. Sekere
“onderwyseresse’’ en “lektrises’’ sou eweneens eerder “onderwysers’’ en “lektore’’ wil wees—
of desnoods die neutrale “leerkragte” en “dosente”.

akteur aktrise
bakker bakster
ballerino ballerina
balletdanser balletdanseres
bedelaar bedelares
bedrieër bedriegster
beer (vark) sog
beer (wilde dier) berin, beerwyfie
besoeker besoekster
bibliotekaris bibliotekaresse
broer suster
bruidegom bruid
bul koei
bulkalf verskalf
burgemeester burgemeesteres (maar die vrou van die burgemeester is die
burgemeestersvrou)
burger burgeres
buurman buurvrou
Christen Christin
danser danseres
dar (mannetjiesby) koninginby
dienaar dienares
direkteur direktrise
donateur donatrise
egbreker egbreekster
eggenoot eggenote
eienaar eienares
eksekuteur eksekutrise
gemaal gemalin
gewer geefster
god godin
haan hen
heer dame
herbergier herbergierster
hertog hertogin
hings merrie
hingsvul merrievul
inspekteur inspektrise
instrukteur instruktrise
Jood Jodin
keiser keiserin
kêrel nooi, meisie
kok kokkin
koker kookster
koning koningin
leeu(-mannetjie) leeuin, leeuwyfie
lektor lektrise
mannetjie wyfie
masseur masseuse
meerman meermin
meester meesteres
meneer mevrou, mejuffrou
minnaar minnares
monnik non
onderwyser onderwyseres
oom tante
oompie, omie tannie
orrelis orreliste
oujongkêrel oujongnooi
oupa ouma
oupagrootjie oumagrootjie
pa, vader ma, moeder
patriarg matriarg
pianis pianiste
president presidente
prins prinses
prinsipaal prinsipale
ram ooi
redakteur redaktrise
regent regentes
regisseur regisseuse
reun teef
sanger sangeres
seekoeibul seekoeikoei
sekretaris sekretaresse
seun meisie, dogter
seunskool meisieskool
skilder skilderes
skoonpa skoonma
skrywer skryfster
slaaf slavin
souffleur souffleuse
speler speelster
spreker spreekster
strooijonker strooimeisie
student studente (selde indien ooit nog só gebruik)
swaer skoonsuster
telefonis telefoniste
tikker tikster
towenaar heks, towenares
tsaar tsarina
verpleër verpleegster
versorger versorgster
voorsitter voorsitster
vors vorstin
waard waardin
waarsêer waarsegster
werker werkster
wewenaar weduwee
wolf wolvin

VERSAMELNAME
( of versamelwoorde )
’N VERSAMELNAAM is ’n selfstandige naamwoord wat ’n versameling dinge
van dieselfde soort aandui. Hier is ’n aantal voorbeelde van versamelname:

● ’n Versameling skepe wat saamvaar of saamhoort, is ’n vloot

● ’n Groot versameling visse staan bekend as ’n skool

● ’n Menigte vlieënde bye of vlieënde voëls bymekaar vorm ’n swerm

● ’n Versameling kleintjies (van byvoorbeeld ’n teefhond) wat saam gebore

word, is ’n werpsel

● ’n Klomp rowers saam vorm ’n bende

● ’n Versameling gedigte, verhale of ander prosawerke in een boek is

’n bundel gedigte, verhale of ander prosawerke

● ’n Versameling wasgoed is ’n bondel wasgoed

● ’n Lywige boek wat die versamelde of ’n aantal werke van ’n skrywer

bevat, is ’n omnibus

● ’n Versameling vrugtebome wat saam in ’n netjies uitgelegde tuin geplant is,

word ’n boord genoem

● ’n Groep berge vorm ’n gebergte of ’n bergketting

● ’n Versameling vee of wilde diere wat saamlewe, word

’n trop of kudde genoem. ( Die woord kudde word meestal net vir vee soos
skape en beeste gebruik, maar word selfs dan as ietwat deftig beskou. Dit
word ook oordragtelik gebruik soos wanneer van ’n predikant en sy kudde
gepraat word, bedoelende hy en sy gemeentelede.)

● Al die blare saam van ’n plant of plante staan bekend as die gebladerte

● Al die lidmate in een afgebakende gebied wat saam een kerk besoek, vorm
’n gemeente

● ’n Versameling sterre is ’n gesternte

● Al die ministers wat saam met die president aan die hoof van die regering
staan, vorm die kabinet

● Die versameling mense wat saam aan ’n sakeonderneming of inrigting

verbonde is, is die personeel

● ’n Versameling kuikens wat op een slag saam (deur ’n hen of ’n

broeimasjien) uitgebroei is, is ’n broeisel
● ’n Veragtelike klomp mense saam is ’n gebroedsel

● Die versameling mense in die onderste lae van die bevolking is

die gepeupel of die gespuis of die hoipolloi

● ’n Versameling mense wat bloedverwante is (of deur ’n huwelik of huwelike

heg aan mekaar verbind is) staan bekend as ’n familie – maar ’n pa, ’n ma en
hul kind of kinders vorm saam ’n gesin. (Om na ’n gesin te verwys as ’n familie
is ’n Anglisme)

● Die versameling vroue van die sultan is ’n harem

● ’n Versameling pêrels wat in ’n lyn ingeryg is, is ’n snoer pêrels

● ’n Versameling skote wat afgevuur word, is ’n sarsie skote

● Al die mense wat saam in ’n ingeslote ruimte soos ’n saal na byvoorbeeld ’n

opvoering, ’n uitvoering, ’n voorlesing of ’n toespraak luister, is die gehoor

● Baie mense wat saam na ’n spreker waar ook al luister, is

’n skare toehoorders

● Al die mense wat saam na ’n radio-uitsending luister, is die luisteraars

● Al die mense wat saam na ’n televisie-uitsending kyk, is die kykers

● Al die mense wat saam na iets kyk wat werklik voor hulle gebeur,
byvoorbeeld ’n straatgeveg, is toeskouers

● ’n Groot skare mense (of engele) is ’n legioen

● ’n Versameling motors en mense agter ’n lykwa is ’n stoet

● ’n Versameling brode in die pan is ’n baksel

● ’n Versameling mense wat sing, is ’n koor

● ’n Versameling koffers, pakkies en ander los dinge wat ’n reisiger met hom
saamneem, is sy bagasie

DIEREGELUIDE
● Leeus brul

● Olifante trompetter
● Kraaie krys
● Meeue krys
● Hane kraai
● Henne kekkel
● Henne kloek (wanneer hulle hul kuikens roep)
● Duiwe koer, kir of roekoek
● Honde blaf (maar hulle kan ook knor, grom of tjank)
● Katte miaau (of hulle spin wanneer hulle ’n brommende geluid maak)
● Muise piep
● Wolwe huil of tjank
● Jakkalse huil of tjank
● Hiënas lag
● Bokke blêr
● Skape blêr
● Beeste bulk of loei
● Bere grom
● Donkies balk
● Perde runnik
● Slange sis
● Voëls sing, fluit , kwetter, kwinkeleer of tierelier
● Kalkoene klok (Engels gobble)
● Uile roep (Engels hoot)
● Ganse snater (Engels gaggle)
● Eende kwaak
● Paddas kwaak
● Insekte gons
● Bye zoem
● Sonbesies sing
● En ’n maer vark skree!

VERSPREKINGS EN ONSINNIGHEDE
MENSE praat snaaks. Luister maar, iemand kan selfs oor die radio of op die
televisie iets kwytraak soos: “Daar is groot kommer oor die werkverliese wat
so afneem.”

Of dalk: “Geen onlangse foto’s is geneem wat toon hoe hierdie persoon as ’n
baba gelyk het nie.”

Of miskien het jy ook al gehoor van die vrolike weduwee wat almal eenmaal
hartlik verseker het: “Gee my net ’n paar jaar, ek weet ek sal binne weke ná my
man se dood weer ’n man kry.”

Wanneer mense hulle in gesprekke verspreek, is dit dikwels verskoonbaar,

want as spreker word ’n mens mos nie altyd die tyd gegun om jou gedagtes
behoorlik te orden onderwyl daar van jou verwag word om iets sê nie. Strenger
reëls geld egter wanneer ’n mens jou denke op papier uitdruk. Skrywers moet
nougeset waak teen onsinnighede.
Dit beteken nie dat ’n skrywer nie vir komiese effek stellings soos die volgende
kan gebruik nie: “Nee wat, enige mens wat ’n psigiater spreek, moet sy kop
laat ondersoek!”

Klik hier om terug te keer na die inhoudsblad