Extra theorie scheikunde CO

VWO Versie 2018-1

Basiskennis Pagina:1

Derde klas:

Atoomsoorten
Metalen Niet-metalen
aluminium Al argon Ar
barium Ba broom Br
cadmium Cd chloor Cl
calcium Ca fluor F
chroom Cr fosfor P
goud Au helium He
kalium K jood I
kobalt Co koolstof C
koper Cu krypton Kr
kwik Hg neon Ne
lood Pb radon Rn
magnesium Mg silicium Si
mangaan Mn stikstof N
natrium Na waterstof H
nikkel Ni xenon Xe
platina Pt zuurstof O
radium Ra zwavel S
tin Sn
titaan Ti
uraan U
wolfraam W
ijzer Fe
zilver Ag
zink Zn
 Extra theorie scheikunde CO
VWO Versie 2018-1
Basiskennis Pagina:2

Derde klas:

Elementen
aluminium Al (s) tin Sn (s)
barium Ba (s) titaan Ti (s)
calcium Ca (s) uraan U (s)
chroom Cr (s) wolfraam W (s)
goud Au (s) ijzer Fe (s)
kalium K (s) zilver Ag (s)
kobalt Co (s) zink Zn (s)
koper Cu (s) helium He (g)
kwik Hg (l) neon Ne (g)
lood Pb (s) argon Ar (g)
magnesium Mg (s) krypton Kr (g)
mangaan Mn (s) xenon Xe (g)
natrium Na (s) radon Rn (g)
nikkel Ni (s) waterstof H2 (g)
platina Pt (s) stikstof N2 (g)
radium Ra (s) zuurstof O2 (g)
cadmium Cd (s) fluor F2 (g)
chloor Cl2 (g) broom Br2 (l)
jood I2 (s) ozon O3 (g)
fosfor P (s) (ook P4 (s)) zwavel S (s) (ook S8 (s))
koolstof C(s) silicium Si (s)

Verbindingen
water H2O (l) methaan CH4 (g)
waterstofperoxide H2O2 (l) ethaan C2H6 (g)
koolstofmonooxide CO (g) propaan C3H8 (g)
koolstofdioxide CO2 (g) butaan C4H10 (g)
stikstofmonooxide NO (g) pentaan C5H12 (l)
stikstofdioxide NO2 (g) hexaan C6H14 (l)
zwaveldioxide SO2 (g) heptaan C7H16 (l)
ammonia NH3 (aq) octaan C8H18 (l)
ammoniak NH3 (g) ethanol (alcohol) C2H5OH (l)
glucose C6H12O6 (s) difosforpentaoxide P2O5 (s)
koperoxide CuO (s) sacharose (suiker) C12H22O11(s)
magnesiumoxide MgO (s) natriumoxide Na2O (s)
natriumchloride NaCl (s) aluminiumoxide Al2O3 (s)
(keukenzout)
 Extra theorie scheikunde CO
VWO Versie 2018-1
Basiskennis Pagina:3

Derde klas:

Naamgeving moleculaire stoffen (geen organische stoffen of zouten)

XxYy ‘index x’ ‘naam symbool X’ ‘index y’ ‘naam symbool Y’
Symbool Y index
O oxide 1 mono
N nitride 2 di
S sulfide 3 tri
P fosfide 4 tetra
F fluoride 5 penta
Cl chloride 6 hexa
Br bromide 7 hepta
I jodide 8 octa
Mono wordt bij index x weggelaten (bij index y moet mono wel geschreven worden).
Voorbeelden:
P2O5 : difosforpentaoxide
NO : stikstofmonooxide
SO3 : zwaveltrioxide

Reactieproducten bij volledige verbranding

Atoomsoort in brandstof verbrandingsproduct
C CO2 (g)
H H2O (l)
S SO2 (g)
P P2O5 (s)
N N2 (g) (NO(g) of NO2 (g))
O geen apart reactieproduct
Al Al2O3 (s)
Mg MgO (s)
Cu CuO (s)
Na Na2O (s)
Voorbeelden
CS2 CO2 (g) + SO2 (g)
CuS CuO (s) + SO2 (s)
 Extra theorie scheikunde CO
VWO Versie 2018-1
Basiskennis Pagina:4

Vierde klas

Ionen
Na+ natrium-ion O2- oxide-ion
K+ kalium-ion S2- sulfide-ion
Ag+ zilver-ion N3- nitride-ion
Mg2+ magnesium-ion P3- fosfide-ion
2+ -
Ca calcium-ion F fluoride-ion
2+ -
Ba barium-ion Cl chloride-ion
Zn2+ zink-ion Br- bromide-ion
Ni2+ nikkel-ion I- jodide-ion
Co2+ kobalt-ion H- hydride-ion
3+ -
Al aluminium-ion OH hydroxide-ion
3+
Cr chroom-ion NO2- nitriet-ion
2+
Mn mangaan(II)-ion NO3- nitraat-ion
Mn4+ mangaan(IV)-ion HCO3- waterstofcarbonaat
Cu+ koper(I)-ion CO32- carbonaat-ion
Cu2+ koper(II)-ion SO32- sulfiet-ion
+
Hg kwik(I)-ion HSO3- waterstofsulfiet-ion
2+
Hg kwik(II)-ion SO42- sulfaat-ion
Fe2+ ijzer(II)-ion HSO4- waterstofsulfaat-ion
Fe3+ ijzer(III)-ion PO43- fosfaat-ion
Sn2+ tin(II)-ion HPO42- monowaterstoffosfaat
4+
Sn tin(IV)-ion H2PO4- diwaterstoffosfaat-ion
2+ -
Pb lood(II)-ion CH3COO acetaat / ethanoaat
4+
Pb lood(IV)-ion C2O42- oxalaat-ion
Au+ goud(I)-ion HC2O4- waterstofoxalaat-ion
Au3+ goud(III)-ion ClO3- chloraat-ion
NH4+ ammonium-ion ClO- hypochloriet-ion
MnO4- permanganaat-ion SiO32- silicaat-ion
2-
S2O3 thiosulfaat-ion CrO42- chromaat-ion
CN- cyanide-ion Cr2O72- dichromaat-ion
SCN- thiocyanaat-ion Se2- selenide-ion
Bijzondere oplossingen
Na+ (aq) + OH- (aq) natronloog
K+ (aq) + OH- (aq) kaliloog
Ca2+ (aq) + 2OH- (aq) kalkwater
Ba2+ (aq) + 2OH- (aq) barietwater
 Extra theorie scheikunde CO
VWO Versie 2018-1
Basiskennis Pagina:5

Vierde klas

Chemisch Rekenen
Omreken schema:
Volume oplossing
(V)
L

:[ ] x[ ]

xρ :M xVm
Volume vloeistof (V) Massa (m) Chemische hoeveelheid Volume gas (V)
ml g (n) L
:ρ xM mol :Vm

: Na xNa

deeltjes

ρ = dichtheid (g/ml) (103 kg/m3 = g/ml ; kg/m3 = g/L) (Binas tabel 8 -11)
M = molaire massa (g/mol) (Binas tabel 98, 99, 40A)
Vm = molair volume = 24,5 L/mol (298K, p0) (Binas tabel 7)
= 22,4 L/mol (273K, p0)
Na = getal van Avogadro = 6,02214·1023 deeltjes/mol (Binas tabel 7)
[ ] = concentratie (mol/L)

Stappenplan:
 Noteer wat gegeven en gevraagd is.
 Reken het gegeven om naar mol (omreken schema).
 Bereken het gevraagde in mol (molverhouding).
 Reken het gevraagde om naar de gewenste eenheid (omreken schema).
 Controleer je antwoord
o Heb ik het juiste berekend?
o Heb ik de eenheid vermeld?
o Staat het antwoord in het juiste aantal significante cijfers?
 Extra theorie scheikunde CO
VWO Versie 2018-1
Basiskennis Pagina:6

Vijfde klas

Zuren en basen
Geconcentreerde sterke zuren
Geconcentreerd zoutzuur H3O+ (aq) + Cl- (aq)
Geconcentreerd zwavelzuur H2SO4 (aq)
geconcentreerd salpeterzuur HNO3 (aq)
Verdunde sterke zuren
zoutzuur H3O+ (aq) + Cl- (aq)
zwavelzuur oplossing (zwavelzuur) (*1) 2H3O+ (aq) + SO42- (aq)
salpeterzuur oplossing (salpeterzuur) H3O+ (aq) + NO3- (aq)
Zwakke zuren
oxaalzuur (ethaandizuur) H2C2O4 (aq)
azijnzuur (ethaanzuur) CH3COOH (aq)
mierenzuur (methaanzuur) HCOOH (aq)
koolzuur (*2) H2O (l) + CO2 (g) (‘H2CO3 (aq)’)
zwaveligzuur (*2) H2O (l) + SO2 (g) (’H2SO3 (aq)’)
salpeterigzuur HNO2 (aq)
waterstoffluoride oplossing HF (aq)
diwaterstofmonosulfide oplossing H2S (aq)
blauwzuur HCN (aq)
fosforzuur H3PO4 (aq)
ammoniumchloride oplossing NH4+ (aq) + Cl- (aq)
Sterke basen
natriumoxide Na2O (s)
natriumsulfide Na2S (s)
natriumhydride NaH (s)
natronloog Na+ (aq) + OH- (aq)
kaliloog K+ (aq) + OH- (aq)
barietwater Ba2+ (aq) + 2OH- (aq)
kalkwater Ca2+ (aq) + 2OH- (aq)
Zwakke basen
natriumfosfaat oplossing 3Na+ (aq) + PO43- (aq)
natriumcarbonaat oplossing 2Na+ (aq) + CO32- (aq)
ammonia (ammoniak oplossing) NH3 (aq)
natriumcyanide oplossing Na+ (aq) + CN- (aq)
natriumoxalaat oplossing 2Na+ (aq) + C2O42- (aq)
natriumnitriet oplossing Na+ (aq) + NO2- (aq)
natriumacetaat oplossing Na+ (aq) + CH3COO- (aq)
natriumfluoride oplossing Na+ (aq) + F- (aq)
natriumwaterstofsulfide oplossing Na+ (aq) + HS- (aq)
Amfolyten (Zowel zure als basische eigenschappen)
natriumdiwaterstoffosfaat oplossing Na+ (aq) + H2PO4- (aq)
natriummonowaterstoffosfaat oplossing 2Na+ (aq) + HPO42- (aq)
natriumwaterstofcarbonaat oplossing Na+ (aq) + HCO3- (aq)
natriumwaterstofsulfiet oplossing Na+ (aq) + HSO3- (aq)
natriumwaterstofoxalaat oplossing Na+ (aq) + HC2O4- (aq)
 Extra theorie scheikunde CO
VWO Versie 2018-1
Basiskennis Pagina:7

Vijfde klas

Zuren en basen (vervolg)

Zeer zwakke basen (Geen basische eigenschappen)
natriumchloride oplossing Na+ (aq) + Cl- (aq)
natriumbromide oplossing Na+ (aq) + Br- (aq)
natriumjodide oplossing Na+ (aq) + I- (aq)
natriumchloraat oplossing Na+ (aq) + ClO3- (aq)
natriumwaterstofsulfaat oplossing Na+ (aq) + HSO4- (aq)
natriumsulfaat oplossing 2Na+ (aq) + SO42- (aq)
(*1) zwavelzuur is in werkelijkheid H3O+ (aq) + HSO4- (aq)
(*2) Instabiele zuren (de stoffen die tussen haakjes staan vallen direct uiteen)

Redox
Oxidator : elektron acceptor
Reductor: elektron donor
Oxidatoren
Aangezuurd waterstofperoxide H2O2 (aq) + 2H+ (aq) + SO42- (aq)
fluor, chloor(water), broom(water), F2 (aq); Cl2 (aq) ; Br2 (aq) ; I2 (aq)
jood(water))
Aangezuurde kaliumpermanganaat- K+ (aq) + MnO4- (aq) + 2H+ (aq) + SO42- (aq)
oplossing
Aangezuurd natriumchloraat-oplossing Na+ (aq) + ClO3- (aq) + 2H+ (aq) + SO42-
(aq)
Aangezuurd kaliumdichromaat-oplossing 2K+ (aq) + Cr2O72-(aq) + 2H+ (aq) + SO42-
(aq)
Kaliumpermanganaat-oplossing K+ (aq) + MnO4- (aq)
Geconcentreerd salpeterzuur NO3- (aq) + 2H+ (aq) + e- → NO2 (g) +H2O (l)
Salpeterzuur oplossing NO3- (aq) + 4H+ (aq) + 3e-→ NO (g) + 2H2O
Geconcentreerd zwavelzuur SO42- (aq) + 4H+ (aq)
Zoutzuur, zwavelzuur H+ (aq) + Cl- (aq) of 2H+ + SO42- (aq)
Metaal-ionen Na+ (aq) ; Ca2+ (aq) ; Al3+ (aq) enz.
Reductoren
Metalen Bv Na (s) ; Ca (s) ; Al (s) enz.
Natriumthiosulfaat-oplossing 2 Na+ (aq) + S2O32- (aq)
fluoride, chloride, bromide, jodide F- (aq); Cl- (aq); Br- (aq); I- (aq)
Natriumsulfiet-oplossing 2 Na+ (aq) + SO32- (aq)
Oxaalzuur H2C2O4 (aq)
Zowel oxidator als reductor
Water H2O (l)
Waterstofperoxide H2O2 (aq)
Tin(II)-ion Sn2+ (aq)
IJzer(II)-ion Fe2+ (aq)
Koper(I)-ion Cu+ (aq)

Let op:
SO42- reageert alleen in geconcentreerd zwavelzuur
NO3- reageert niet in waterig milieu