ათენი

ათენი მდებარეობდა ადრეატიკის სანაპიროზე. ათენი მოიცავდა საკუთრივ

ქალაქს, ნავსადგურ პირეოსს და გარშემო მდებარე პატარა სოფლებს. იგი
სიდიდით მეორე ქალაქი იყო ბერძნულ ქალაქ-სახელმწიფოთა შორის. (სპარტას
შემდეგ) კაცობრიობის ისტორიაში ატენში პირველად გაჩნდა მოქალაქის ცნება,
ცაისახა დემოკრატიული მართველობის ფორმა.არქეოლოგიური მონაცემებით
ეს ტერიტორია ძვ წ XVIსაუკუნიდან ყოფილა დასახლებული.
ათენის სათავეში მეფე,ანუ ბასილევსი ედგა. არმასრულებელ ხელისუფლებას
წარმოადგენდა არქონტთა 9 კაციანი საბჭო, რომელსაც არისტოკრატთა საბჭო
ირჩევდა.
სოლონი------ძვ.წ 594 წელი აირჩიეს პირველ არქონტათ.სოლონის რეფორმის
შედეგი—სახალხო კრება ირჩევდა 9 არქონტს , ორი ზედა ქონებრივი კლასიდან.
სახალხო კრებას ამზადებდა ოთხივე კლასიდან არჩეული ას-ასი ადამიანი,
რომელსაც ოთხასთა საბჭო, ანუ ბულე ერქვა.სოლონმა დაამკვიდრა
თავისუფალი მოქალაქის ცნება. აგრეთვე აკრძალა ტავისუფალი მოქალაქის
გაყიდვა ვალის გამო.
კლისთენე------დემოკრატიული პრინციპები გაგრძელდა. კლისთენემ გააუქმა
მოქალაქეების დაყოფა ქონებრივი ცენზის მიხედვით.კლისთენეს დროს ყველა
მოქალაქე კვლავ მონაწილეობდა სახალხო კრებაში. ოღონდ გახდა 500 საბჭო.
ათენური დემოკრატიის დასაცავად კლისთენამ შემოიღო ,,ნატეხთა საბჭო»
(განიხილავდნენ , ხომ არ უქმნიდა რომელიმე მოქალაქე ატენში დემოკრატიას
საფრთხეს.
პერიკლე--------დემოკრატია საბოლოოდ პერიკლეს დროს ჩამოყალიბდა,
ამიტომაც უწოდეს ,,ოქროს ხანა» პერიკლეს პერიოდს. უმაღლესი მმართველი
ორგანო იყო ,,სახალხო კრება» , მას ყველა მოქალაქე 20 წლიდან ირჩევდა.
სახალხო კრება ყოველ მეათე დღეს იკრიბებოდა. კრება ყველა საკითხს
განიხილავდა, მათ შორის ყოფითსაც.ათენის სამხედრო საქმეები ეხებოდა
სტრატეგოსთა(სარდალთა) კოლეგიას. პერიკლემ გამოსცა კანონი, რომლითაც
განისაზღვრა ვინ იყო ატენის მოქალაქე. ძვ.წ451 წელს პირველად შემოირო
ხელფასი თანამდებობის პირებისთვის. 400 ათასი ათენელიდან ათენის
მოქალაქეთ მხოლოდ 40 ატასი ითვლებოდა.

სპარტა

ძვ.წ XIIს-ში დორიელთა ტომებმა პელოპონესის ნახევარკუნზულძე,

ლაკონიის მიწები დაიპყრეს.სპარტას გალავანაშემოვლებული ქალაქები არ
ჰქონდა. სპარტა სამხედრო- ოლიგარქიული პოლისი იყო. სპარტის საზოგადოება
სამი ფენისაგან შედგებოდა:1) 10000სრულუფლებიანი სპარტელი მოქალაქე.
2)ჰილოტები-დაპყრობილი მიწათმოქმედი მესენიელები, რომლებიც მოსავლის
ნახევარს სპარტელებს უხდიდნენ. მათი რიცხვი 200000 აღწევდა. 3)პერიკები-
ქალაქის განაპირას მცხოვრები ვაჭარ-ხელოსნები.რომლებიც თავისუფლები
იყვნენ,მაგრამ პოლიტიკური უფლებები არ ქონდათ. დაახლოებით 60000 იყვნენ.
სპარტას ორი ბასილევსი(მეფე) მართავდა. მეფის ტიტული მემკვიდრეობითი
იყო. სპარტაში იკრიბებოდა სახალხო კრება (აპელა), 30 წელს ზემოთ
სრულუფლებიანი სპარტელი მამაკაცებისგან შედგებოდა. აპელა
ყოველწლიურად ირჩევდა 5 ეფორას(ზედამხედველს). მათ თვით მეფის
დაპატიმრებაც შეეძლოთ. კრება აგრეთვე ირჩვდა 28 ჰერონტს(უხუცესთა საბჭო).
სპარტაში ქალებს მეტი პატივისცემით ეპყრობოდნენ, რადგან მომავალ
მეომრებს ზრდიდნენ. სპარტაში მოქალაქეს მდენად აკონტროლებდნენ, რომ
ფულის მოპოვებამ აზრი დაკარქა, ფულიც კი დიდიხნის მანზილზე არ იჭრებოდა.