Nota Excel

Nota Excel
Bab 1 Mengenali Sejarah

1.1 Pengertian Sejarah 1.3 Masa Silam dan Ruang dalam Sejarah
1 Secara umum, sejarah ialah peristiwa yang Masa silam ialah rentetan peristiwa yang telah
telah berlaku pada masa lalu. berlaku dan dikaji berdasarkan kronologi.
2 Maksud tamadun daripada aspek bahasa:
Bahasa Sejarah berasal daripada Sebelum
Masihi
Melayu perkataan Arab, iaitu Masihi
syajaratun yang bererti pokok, Tahun selepas
salasilah, riwayat, keturunan Tahun sebelum
kelahiran Nabi Isa AS kelahiran Nabi Isa AS
dan asal usul.
Kamus Sejarah didefinisikan sebagai
Dewan asal usul (keturunan), salasilah,
peristiwa yang benar-benar
berlaku pada masa lampau, Dekad Abad Alaf
kisah, riwayat, tambo dan kajian
atau pengetahuan tentang 10 tahun 100 tahun 1000 tahun
peristiwa-peristiwa yang
telah lalu.
Bahasa Sejarah berasal daripada 1.4 Sumber Sejarah
Yunani perkataan historia yang
bermaksud penyelidikan. Sumber Primer Sumber Sekunder
Bahasa Sejarah berasal daripada • Sumber yang belum • Bahan yang telah
Inggeris perkataan history yang bermaksud diolah, belum diolah, telah
cerita tentang seseorang. diterbitkan, bersifat diterbitkan dan
asli dan belum disebarkan kepada
1.2 Pengertian Sejarah Mengikut Pandangan ditafsir umum
Sejarawan • Contoh: • Contoh:
– Fosil – Buku
1 Herodotus–Penceritaan tentang tindakan – Artifak – Akhbar
manusia yang penting dan mengagumkan serta – Bukan artifak – Jurnal
sebab berlakunya sesuatu peristiwa. – Batu bersurat – Majalah
2 Ibn Khaldun–Sejarah membicarakan perkara – Diari – Risalah
tentang masyarakat manusia, peradaban dunia – Manuskrip – Ensiklopedia
dan perubahan-perubahan yang berlaku pada
sifat masyarakat-masyarakat itu.
3 E. H. Carr–Suatu proses interaksi yang 1.5 Penyelidikan dalam Sejarah
berterusan antara ahli sejarah dengan fakta-
faktanya yang tidak berkesudahan antara Kaedah Bertulis
masa kini dengan masa lampau. Maksud Melakukan kajian terhadap sesuatu
4 Khoo Kay Kim–Sejarah merujuk kepada apa- peristiwa daripada sumber yang ditulis
apa perkara yang pernah atau sudah berlaku. atau dipahat pada dinding gua, batu,
Sejarah mendorong kita lebih memahami kulit kayu, gading dan daun lontar
apa-apa yang berlaku pada masa kini, di samping
menjamin kesilapan yang sama tidak berulang. Proses • Mengenal pasti sumber
Sejarah ialah ibu kepada semua bidang. • Mendapat dan mengesahkan sumber
5 Muhd Yusof Ibrahim–Sejarah ialah masa lalu • Mengumpul dan menyimpan sumber
itu sendiri dan catatan atau rekod tentang • Menggunakan peralatan yang sesuai
sesuatu peristiwa yang berlaku pada masa lalu. • Menganalisis

N1

11_Excel in Sej Tg1 2019 (Nota) 3rd.indd 1 15/08/2019 12:11 PM

 Nota Excel

Kaedah Lisan

Maksud Mendapatkan maklumat melalui temu bual daripada orang sumber

Proses • Melakukan persediaan dengan menentukan tokoh, menentukan skop yang akan ditemu
bual dan memilih soalan yang bersifat pendekatan sejarah
• Membuat persediaan lengkap tentang dan akan temu bual perkara yang dikaji, meyakinkan
tokoh untuk memberikan kerjasama dan menghargai tujuan pengkajian
• Memproses rakaman dengan membuat senarai, menyalin atau menyunting rakaman, menilai
fakta-fakta dan menyimpan rakaman dengan baik

Kaedah Arkeologi (Darat)

Maksud Menggunakan kaedah saintifik untuk mencari maklumat sejarah daripada bahan tinggalan
sejarah seperti fosil, tembikar, bahan logam dan bahan binaan daripada batu

Proses • Aktiviti di tapak penemuan:

– Perancangan grid
– Menandakan kawasan berdasarkan pelan
– Mencatatkan semua penemuan
• Aktiviti di makmal arkeologi:
– Pemunggahan dan pengisihan
– Aktiviti pembersihan
– Pengkatalogan setiap artifak
– Penganalisisan untuk mendapatkan maklumat

Kaedah Arkeologi (Bawah Air)

Maksud Kajian saintifik tentang sejarah peninggalan manusia di dasar laut, sungai atau tasik

Proses • Menyediakan peralatan menyelam

• Fotografi untuk merekod butiran ekskavasi
• Grid ekskavasi untuk merekod hasil penemuan
• Aktiviti gali cari
• Menyedut mendapan yang menutupi hasil penemuan
• Mengangkat artifak ke permukaan air

1.6 Tafsiran dalam Sejarah

Maksud Menerangkan atau mengulas sesuatu fakta berdasarkan sumber-sumber

Faktor berlaku perbezaan
Kepentingan
sejarah yang berkaitan dengannya
• Pemilihan sumber yang pelbagai
• Perbezaan pandangan
• Perbezaan ideologi
• Tujuan penulisan
• Menggalakkan penggunaan pelbagai sumber dalam penulisan
• Menilai sesuatu peristiwa dari sudut yang berbeza
• Berfikiran terbuka dan kritis dalam mengkaji sesuatu peristiwa

1.7 Kepentingan Mempelajari Sejarah

1 Mengenali asal usul keluarga dan negara
2 Mengambil iktibar daripada peristiwa lalu
3 Memupuk semangat patriotisme
4 Mengukuhkan perpaduan
5 Membangunkan negara dan bangsa
6 Mengaplikasikan kemahiran pemikiran sejarah

N2

11_Excel in Sej Tg1 2019 (Nota) 3rd.indd 2 15/08/2019 12:11 PM

 Nota Excel

Bab 2 Zaman Air Batu

2.1 Dunia Kita (d) Zaman • Bermula 10 000

Holosen tahun dahulu hingga
Pembentukan fizikal bumi adalah seperti yang kini
berikut: • Manusia
1 650 juta tahun dahulu – Tiada hidupan menghasilkan
2 390 juta tahun dahulu – Air laut tawar dan makanan melalui
wujud hidupan seperti ikan dan amfibia aktiviti pertanian
3 195 juta tahun dahulu – Zaman Jurasik dan • Roda dan tulisan
hidupan utama ialah dinosaur kuneiform dicipta
4 94 juta tahun dahulu
(a) Dinosaur pupus 2 Teori Milankovitch dikemukakan oleh Sarjana
(b) Rupa bentuk benua kelihatan Sains Serbia, Milutin Milankovitch.
5 18 000 tahun dahulu 3 Menurut teori ini, pusingan bumi mengelilingi
(a) Kebanyakan binatang telah wujud matahari menyebabkan berlaku pelbagai
(b) Paras air laut meningkat perkembangan pada Zaman Air Batu.
6 Bumi kini 4 Bumi menghampiri matahari, suhu bumi
(a) Lautan meliputi 71 peratus bentuk muka menjadi panas dan berlaku kecairan air
bumi batu.
(b) Terdapat lima lautan dan tujuh benua
2.3 Garis Masa Zaman Air Batu
2.2 Zaman Air Batu
Garis masa kewujudan hidupan:
1 Zaman Air Batu dibahagikan kepada empat
tahap zaman. 500 juta tahun 25 juta tahun
(a) Zaman • 23 juta–5 juta tahun
• Trilobite
Miosen dahulu
• Eurypterids
• Pembentukan Dipterus
• Crinoid
gunung-ganang,
Stone-lily
kewujudan mamalia,
hidupan laut dan air
• Suhu dunia panas
5.2 juta tahun 2 juta tahun
dan kering
(b) Zaman • 5.3 juta–2.6 juta Coiled • Stegosaurus
Pliosen tahun dahulu Cephalopod • Diatryma
• Berlaku penyejukan • Hyracotherium
global • Deinotherium
• Penyebaran padang
rumput dan savana
• Penghijrahan
tumbuhan dan 2.4 Ciri-ciri Zaman Air Batu Akhir
haiwan
• Jambatan Darat Aras laut • Rendah
Panama terbentuk • Pulau-pulau bersambung
• Dataran Tinggi
Ciri fizikal bumi • Air laut beku
Grand Canyon
• Dilitupi salji
terbentuk
(c) Zaman • 2.5 juta–10 000 tahun Binatang Tinggal di kawasan sejuk
Pleistosen dahulu
Suhu • Terlalu sejuk
• Berlaku 11 kali
• Diliputi salji
proses pengglasieran
• Manusia tahu cara Kehidupan • Hidup secara nomad
membuat api manusia • Memburu binatang
• Manusia berhijrah
ke Australia melalui Tumbuh- • Rumput
Pentas Sunda tumbuhan • Tumbuhan renek menjalar

N3

11_Excel in Sej Tg1 2019 (Nota) 3rd.indd 3 15/08/2019 12:11 PM

 Nota Excel

4 Kepupusan binatang
2.5 Perubahan Zaman Air Batu Akhir
(a) Binatang Zaman Pleistosen pupus
Suhu yang meningkat memberikan kesan seperti (b) Contoh: mamot, sloth dan harimau
yang berikut: bertaring
1 Proses glasier 5 Kehidupan manusia:
(a) Air batu cair dari kawasan tanah tinggi (a) Menyesuaikan aktiviti harian dengan
(b) Lebihan air melimpahi laut iklim
2 Perubahan fizikal bumi (b) Mendiami benua Eropah dan Asia
(a) Bumi terbentuk seperti sekarang 6 Perubahan iklim:
(b) Paras air laut meningkat (a) Dari terlalu sejuk kepada sederhana sejuk
3 Pembentukan tasik (b) Kegiatan radiasi meningkatkan suhu
(a) Tasik air tawar terbentuk bumi
(b) Contoh: Tasik Dayang Bunting,
Malaysia

2.6 Kesan Perubahan Zaman Air Batu di Asia Tenggara

Kesan Zaman Air Batu Akhir

di Asia Tenggara

Kenaikan paras air laut Pergerakan manusia

di Pentas Sunda di sekitarnya
Membentuk: Persamaan:
• Selat Melaka • Ciri-ciri fizikal
• Teluk Siam • Hidupan
• Laut Jawa • Tamadun seperti bahasa dan
budaya

Bab 3 Zaman Prasejarah

3.1 Maksud Zaman Prasejarah 3.2 Lokasi Zaman Prasejarah di Dunia

1 Zaman Prasejarah ialah zaman sebelum 1 Antara lokasi Zaman Prasejarah di dunia
manusia mengetahui dan mengenal tulisan. adalah seperti yang berikut:
2 Zaman Prasejarah terdiri daripada Zaman (a) Perancis–Gua Chauvet, Perancis
Batu dan Zaman Logam. (b) Sepanyol–Altamira, Sepanyol
3 Tiga tahap Zaman Batu adalah seperti yang (c) Turki–Catal Huyuk dan Gobekli Tepe, Turki
berikut: (d) Iran–Shahr-i-Sokhta, Iran
(a) Zaman Paleolitik (Zaman Batu Lama) (e) China–Zhoukoudian, China
(b) Zaman Mesolitik (Zaman Batu (f) India–Bhimbetka, India
Pertengahan) (g) Britain–Stonehenge, Britain
(c) Zaman Neolitik (Zaman Batu Baru) 2 Antara lokasi Zaman Prasejarah di Asia
4 Tempoh masa Zaman Prasejarah adalah Tenggara adalah seperti yang berikut:
seperti yang berikut: (a) Ban Chiang, Thailand
(a) Zaman Paleolitik (2.5 juta tahun–8000 SM) (b) Lenggong, Malaysia
(b) Zaman Mesolitik (12 000–4000 SM) (c) Gua Liang Bua, Pulau Flores, Indonesia
(c) Zaman Neolitik (10 000–2000 SM) (d) Gua Padah-lin, Myanmar
(d) Zaman Logam (3500 SM–500 M) (e) Sa Hyun, Vietnam
(f) Gua Tabon, Filipina

N4

11_Excel in Sej Tg1 2019 (Nota) 3rd.indd 4 15/08/2019 12:11 PM

 Nota Excel

3.3 Ciri-ciri Kehidupan Manusia Zaman Prasejarah

Ciri-ciri Zaman Paleolitik Zaman Mesolitik Zaman Neolitik Zaman Logam

Tempat • Gua • Gua • Tinggal menetap • Tinggal menetap
kediaman • Lubang bawah • Lubang bawah tanah di kawasan di kawasan lembah
tanah • Tempat berlindung lembah sungai dan sungai, persisiran
• Tempat diperbuat daripada persisiran pantai pantai dan kawasan
berlindung ranting kayu • Membina rumah tanah tinggi
diperbuat • Tumpuan di pinggir daripada batu, • Membina rumah
daripada sungai dan laut tanah liat dan daripada batu,
ranting kayu kayu tanah liat, kayu
dan lebih tersusun
Peralatan • Peralatan • Peralatan daripada • Peralatan lebih • Peralatan daripada
daripada batu, batu, kayu dan tulang halus dan kemas logam, iaitu
kayu dan haiwan • Peralatan menggali tembaga, gangsa
tulang haiwan • Lebih halus dan dan roda dan besi
• Berbentuk kemas • Terdapat
sedia ada, • Alatan lebih kecil pengetahuan
ringkas dan atau mikrolit tentang teknologi
kasar • Menggunakan panah peleburan dan
dan perangkap ikan pembuatan acuan
Pengumpulan • Mengumpul • Mengumpul • Aktiviti pertanian Kemajuan dalam
makanan buah-buahan, buah-buahan, dan penternakan bidang pertanian,
cendawan, cendawan, bijiran, • Aktiviti penternakan dan
bijiran, pucuk pucuk tumbuhan liar pengumpulan perdagangan tukar
tumbuhan liar • Memburu binatang makanan semakin barang
• Memburu • Mengumpul kerang berkurangan
binatang dan siput
Kegiatan • Sara diri • Masih bergantung • Menghasilkan • Aktiviti pertanian,
ekonomi • Bergantung pada sumber alam makanan penternakan dan
sepenuhnya • Masih berlaku melalui kegiatan perdagangan
pada sumber perkongsian pertanian dan tukar barang
alam makanan penternakan • Aktiviti pembuatan
• Berlaku • Aktiviti dan pertukangan
perkongsian perdagangan berkembang
makanan secara sistem
barter
• Pengkhususan
pekerjaan
bermula
Organisasi Hidup dalam Manusia masih hidup • Wujud sistem • Kehidupan lebih
sosial kelompok dalam kelompok kecil sosial dengan tersusun
kecil gabungan seorang ketua • Pemimpin
beberapa buah dilantik menyelesaikan
keluarga • Wujud kelas masalah dan
atasan dan kelas membentuk aturan
bawahan kehidupan dalam
masyarakat
• Pembentukan
sistem pentadbiran
Kepercayaan • Animisme Animisme • Melakukan ritual • Penyembahan
• Percaya • Amalan terhadap kuasa
kepada kuasa penyembahan alam semakin
alam semula • Kepercayaan jelas
jadi hidup selepas • Binaan khusus
mati bagi upacara ritual
• Mayat diwujudkan
dikebumikan
dengan sempurna

N5

11_Excel in Sej Tg1 2019 (Nota) 3rd.indd 5 15/08/2019 12:11 PM

 Nota Excel

Ciri-ciri Zaman Paleolitik Zaman Mesolitik Zaman Neolitik Zaman Logam

Kesenian dan Menghasilkan Masih menghasilkan • Masih Mementingkan nilai
kebudayaan lukisan gua lukisan gua yang menghasilkan estetika
yang bersifat bersifat realisme lukisan gua
realisme • Terdapat corak
pola geometri
atau simbolisme

3.4 Kesinambungan Sumbangan Zaman Prasejarah kepada Kemajuan Kehidupan Manusia

Aktiviti Zaman Prasejarah Zaman Moden

Pertanian • Bermula Zaman Neolitik • Pertanian komersial

• Menanam padi, gandum dan barli • Bentuk ladang
• Pertanian secara sara diri • Menggunakan peralatan moden
• Hasil pertanian dijual

Berburu • Senjata diperbuat daripada batu, tulang, • Merupakan hobi

kayu, gangsa dan besi • Senjata lebih canggih, berlesen dan lesen
• Tombak dan panah untuk memburu berburu diperoleh daripada Perhilitan

Menternak • Kemahiran sejak Zaman Neolitik • Dijalankan secara komersial

binatang • Mendapatkan sumber makanan berterusan • Menampung keperluan daging dan tenusu

Peralatan Diperbuat daripada batu, kayu dan tulang Penciptaan peralatan dan inovasi daripada besi
haiwan, kemudian gangsa dan besi serta mesin dan jentera digunakan

Tembikar • Bekas makanan dan peralatan masakan • Masih kekal dan penting hingga kini
• Peralatan dalam upacara ritual • Contoh, pembuatan labu sayong di Kuala
Kangsar, Perak

Ideofak • Tanda hormat kepada mayat • Upacara masih kekal

• Mayat dikebumikan bersama-sama • Tanda hormat kepada mayat mengikut
peralatan dan makanan agama masing-masing

Monumen • Dibina untuk pelbagai tujuan sejak Zaman • Kepakaran manusia membina binaan terus
dan seni Neolitik meningkat
bina • Sebahagian masih kekal, contohnya • Contoh, Menara Berkembar Kuala Lumpur
Angkor Wat (KLCC)

3.5 Zaman Prasejarah di Malaysia Zaman Neolitik • Gua Kecil, Pahang

2800–500 SM • Sungai Tembeling,
1 Lokasi Zaman Prasejarah di Malaysia Pahang
Zaman Paleolitik • Tingkayu, Sabah • Lubang Angin,
40 000 SM • Gua Niah, Sarawak Sarawak
• Kota Tampan, Perak • Gua Tapadong, Sabah
• Lembah Mansuli, • Jenderam Hilir,
Sabah Selangor

Zaman Mesolitik • Jenderam Hilir, Zaman Logam • Sungai Tembeling,

12 000–2800 SM Selangor 500 SM–500 M Pahang
(Hoabinhian) • Gua Madai, Sabah • Lembah Bernam,
• Gua Cha, Ulu Selangor
Kelantan
• Bukit Tegun Lembu, 2 Teknologi
Perlis (a) Mahir menghasilkan peralatan batu dan
logam

N6

11_Excel in Sej Tg1 2019 (Nota) 3rd.indd 6 15/08/2019 12:11 PM


(b) Peralatan digunakan untuk memotong,
menetak atau memecahkan tulang
(c) Wujud bengkel membuat peralatan batu di
Kota Tampan, Perak dan Tingkayu, Sabah
(d) Berkemahiran menggilap peralatan batu
(e) Bukti peralatan logam telah wujud di
Klang, Selangor
3 Tembikar dan manik:
(a) Pelbagai jenis tembikar ditemui di Gua
Niah, Sarawak
(b) Pelbagai jenis manik ditemui di Kuala
Selinsing, Perak dan Lembah Bernam,
Selangor
4 Lukisan gua dan ukiran batu
(a) Merupakan cara komunikasi untuk
menyampaikan maklumat dan gambaran
kehidupan harian manusia Zaman
Prasejarah
(b) Lukisan gua biasanya menggunakan arang
dan oker merah
(c) Ukiran batu banyak ditemui di Sabah dan
Sarawak seperti Batu Patung di Kelabit
Highlands, Sarawak
(d) Mempunyai kaitan dengan budaya megalit
5 Ekonomi
(a) Memburu, memungut hasil hutan,
penanaman padi dan perdagangan secara
tukar barang
(b) Aktiviti memburu dan memungut hasil
hutan bersifat sara diri
Bab 4 Mengenali Tamadun
4.1 Maksud Tamadun
1 Bahasa Yunani:
(a) Civitas
(b) Bandar atau kota
2 Bahasa Inggeris:
(a) Civilisation
(b) Tahap pembangunan manusia dan
organisasi yang paling maju
3 Bahasa Arab:
(a) Mudun, madain dan madana–tinggi budi
bahasa dan pembukaan bandar
(b) Hadharah–kawasan, daerah, bandar, kota,
kampung dan kawasan yang digunakan
N7
11_Excel in Sej Tg1 2019 (Nota) 3rd.indd 7
Nota Excel
(c) Aktiviti penanaman padi menggunakan
pisau tembeling ketika proses menuai dan
lebihan padi menjadi barang pertukaran
masyarakat
(d) Kegiatan perdagangan berlaku
menggunakan jalan darat dan maritim.
Bahan dagangan termasuklah loceng dan
gendang gangsa
6 Kepercayaan
(a) Mengamalkan kepercayaan dan
penghormatan kepada orang mati
(b) Bukti ideofak:
(i) Pengebumian memanjang (Gua Cha,
Kelantan)
(ii) Pengebumian melentur (Gua Gunung
Runtuh, Perak)
(iii) Pengebumian keranda kayu
(Pantai Timur, Sabah)
(iv) Pengebumian perahu (Kuala
Selinsing, Perak)
(v) Pengebumian tempayan (Sabah,
Sarawak dan Kampung Limbongan,
Terengganu)
(vi) Kubur kepingan batu (Lembah
Bernam, Selangor)
(c) Budaya megalit pula merujuk kewujudan
batu besar yang tersusun rapi serta
mempunyai kaitan dengan amalan
kepercayaan dan ritual
untuk bercucuk tanam
(c) Hadari–berkaitan dengan tanah atau
rumah yang didiami masyarakat, tahap
kemajuan dan memperoleh kekayaan
4 Bahasa Melayu:
(a) Peradaban
(b) Pencapaian kemajuan masyarakat dari segi
kebendaan
(c) Perkembangan pemikiran
5 Persamaan maksud tamadun daripada semua
bahasa tersebut ialah kemajuan yang dicapai
oleh masyarakat untuk membina kehidupan
yang lebih baik dan kompleks.
15/08/2019 12:11 PM
 Nota Excel

4.2 Konsep Tamadun

Konsep tamadun

Sudut pandangan Islam Sudut pandangan Barat

Ibn Khaldun Syed Muhammad Arnold J. Toynbee

Naquib Al-Attas

• Buku: Muqaddimah • Buku: Buku: A Study of History

• Hadharah–Prinsip-
prinsip nilai yang
meliputi aspek akidah,
syarak, akhlak,
falsafah, kebudayaan
dan peradaban
• Madaniyyah–Aspek
kebendaan dalam
kehidupan
– Historical Fact and Tamadun ialah suatu
Fiction sistem masyarakat yang
– Islam dalam Sejarah memperkasa sistem
dan Kebudayaan politik, ekonomi, sosial
Melayu serta kesenian dan
• Tamadun ialah kehidupan kebudayaan
insan bermasyarakat
yang telah mencapai
taraf kehalusan tatasusila
dan kebudayaan yang
luhur bagi seluruh
masyarakatnya

4.3 Ciri-ciri Tamadun Awal Dunia

Ciri-ciri Keterangan
Pertanian • Penciptaan peralatan dan kincir angin
• Pembinaan saliran dan teres di tanah tinggi
Perdagangan • Perdagangan tempatan melibatkan masyarakat yang tinggal di kota memperoleh
makanan dan barangan pertanian dengan menukarkan barangan kraf tangan,
perkhidmatan dan kegiatan agama
• Perdagangan jarak jauh melibatkan masyarakat dari kawasan tamadun yang
berbeza, bertukar-tukar barangan dengan penduduk yang mempunyai logam,
emas dan besi seperti perdagangan antara Sumeria dengan Mesir dan Mohenjo-
Daro
Sistem pemerintahan • Peringkat awal, diketuai pendeta
• Kemudian, diambil alih oleh raja
• Raja dibantu oleh bangsawan dan pendeta
• Undang-undang dibentuk untuk melicinkan urusan pentadbiran negara
Pembentukan bandar • Ciri-ciri bandar:
– Pelan susur atur bangunan dan petempatan yang tersusun
– Kemudahan prasarana yang teratur dan sistematik
– Pembinaan sistem perparitan dan pembentungan
– Pembinaan kota untuk pertahanan
• Contoh bandar:
– Ur dan Uruk (Sungai Tigris dan Euphrates)
– Memphis (Sungai Nil)
– Mohenjo-Daro (Sungai Indus)
– Anyang (Sungai Huang He)
Pengkhususan • Wujud pengkhususan pekerjaan akibat peningkatan penduduk kerana
pekerjaan perkembangan pesat bandar
• Antara pekerjaan baharu ialah pengutip cukai, jurutera, tentera, petani, pentadbir
dan artisan

N8

11_Excel in Sej Tg1 2019 (Nota) 3rd.indd 8 15/08/2019 12:11 PM

 Nota Excel

Ciri-ciri Keterangan
Teknologi • Peralatan pertanian seperti bajak
• Penciptaan roda bagi kegunaan kereta kuda dan kereta lembu
• Artisan pula mahir mengukir, menempa besi dan tembikar
• Contoh binaan:
– Taman Tergantung Babylon (Tamadun Mesopotamia)
– Piramid dan sfinks (Tamadun Mesir Purba)
– Negara-kota Mohenjo-Daro (Tamadun Indus)
Organisasi sosial Wujud kelas sosial yang berasaskan pekerjaan, kekayaan dan pengaruh
Agama dan • Mempercayai banyak tuhan (politeisme) seperti tuhan bulan, matahari, ibu dan
kepercayaan sungai
• Terdapat institusi agama untuk upacara keagamaan seperti korban binatang atau
persembahan makanan kepada kuasa roh
• Tempat ibadat dibina sebagai tanda menghormati tuhan
Tulisan dan • Sistem tulisan:
penyimpanan rekod – Lahir kira-kira 5000 tahun lalu
– Tulisan membezakan antara kehidupan Zaman Prasejarah dengan sejarah
– Tulisan menggunakan abstrak simbol
– Tulisan pertama menggunakan sistem piktograf atau simbol gambar
• Kepentingan tulisan:
– Menyimpan rekod
– Menyimpan perkara penting tentang diri dan masyarakat
Kesenian dan • Gaya dan teknik yang digunakan menggambarkan budaya tamadun masing-
Kesusasteraan masing
• Hasil ciptaan:
– Patung, lukisan tuhan dan dewa, pahlawan dan pemerintah
– Patung diperbuat daripada tembaga

Bab 5 Tamadun Awal Dunia

5.1 Empat Lokasi Tamadun Awal Dunia

1 Empat lokasi tamadun awal dunia ialah:
(a) Sungai Tigris dan Sungai Euphrates–Tamadun Mesopotamia
(b) Sungai Nil–Tamadun Mesir Purba
(c) Sungai Indus–Tamadun Indus
(d) Sungai Huang He atau Sungai Kuning–Tamadun Huang He

5.2 Perbandingan Sumbangan Tamadun Awal

Tamadun Tamadun Tamadun

Ciri-ciri Tamadun Mesopotamia
Mesir Purba Indus Huang He
Pemerintahan • Pemerintah ialah raja • Pemerintah ialah • Pemerintah ialah • Berasaskan
dan • Raja terkenal ialah firaun pendeta negara-kota
pentadbiran Hammurabi • Berkuasa mutlak • Pendeta • Berasaskan
• Negara-kota bersatu • Mempercayai berpengaruh dinasti
membentuk empayar kehidupan dalam bidang • Pembahagian
pertama selepas mati dan keagamaan dan kelas sosial
• Kod Undang-undang mengebumikan pentadbiran • Kuasa raja
Hammurabi mayat ialah mandat
mengandungi dari syurga
282 perkara yang (kebenaran
merangkumi hal dari pada
perdagangan, kecurian, Tuhan untuk
denda dan hukuman memerintah)

N9

11_Excel in Sej Tg1 2019 (Nota) 3rd.indd 9 15/08/2019 12:11 PM

 Nota Excel

Tamadun Tamadun Tamadun

Ciri-ciri Tamadun Mesopotamia
Mesir Purba Indus Huang He
Kegiatan • Ditadbir secara • Kegiatan pertanian • Kegiatan • Kegiatan
ekonomi berpusat oleh raja dan dan perdagangan pertanian dan pertanian, iaitu
golongan agama • Petani membayar penternakan sekoi, padi,
• Kerajaan menentukan sewa tanah kepada • Tanaman utama gandum dan
jumlah tanaman dan raja ialah gandum, barli
bilangan petani • Wujud barli dan kacang • Terusan dibina
• Lebihan hasil pengkhususan • Ternakan seperti untuk mengairi
mewujudkan • Eksport utama lembu dan pertanian
pengkhususan ialah tekstil dan kambing • Ternakan seperti
pekerjaan kertas • Tenunan kain lembu, kambing,
• Terdapat • Penghasilan ayam dan babi
perlombongan logam dan
emas tembikar
• Terdapat pengusaha Kegiatan perdagangan • Kegiatan
tekstil, barangan di Thebes, Memphis perdagangan
tembikar dan alat dan Elephantine dengan
keperluan harian Tamadun
• Berdagang dengan Mesopotamia
Tamadun Indus • Hasil dagangan
seperti emas,
gading gajah,
manik dan
pertanian
Teknologi • Sistem tali air • Kemajuan • Kota dibina • Hasil cipta
• Penciptaan berasaskan matematik dan mengikut grid sutera
gangsa geometri yang tepat • Penciptaan
• Penciptaan roda, sauh • Kemahiran dalam • Kepakaran alat pertanian
dan bajak perubatan dalam mengukur daripada besi
• Kemajuan astronomi • Pembinaan terusan sukatan panjang seperti cangkul
dan matematik dan pengairan dan masa dan sabit
• Sistem nombor • Kalendar 365 hari dengan tepat • Penggunaan
berasaskan 60 setahun • Penciptaan batas untuk
• Masa dibahagikan • Penciptaan kertas sistem penanaman
kepada 60 minit dan dakwat hitam penyukatan • Penciptaan
• Bulatan dibahagikan berat dan wang syiling
kepada 360 darjah sukatan • Peningkatan
• Mencipta formula bagi • Sistem pengangkutan
mengira geometri, perparitan dan jalan dan
bulatan dan segi tiga pembentungan terusan
• Ahli astronomi • Kalendar 365 • Penciptaan
mencerap pergerakan hari setahun kompas
bulan, planet dan • Penciptaan magnetik
bintang kertas
• Kalendar 12 bulan • Penciptaan
• Mencipta emas tembaga, gangsa
• Mencipta kertas dan timah
Kesenian dan • Tulisan kuneiform • Tulisan hieroglif • Tulisan • Tulisan piktograf
kesusasteraan • Nukilan puisi • Menulis dan piktograf (penciptaan
• Patung untuk menyimpan rekod • Penghasilan tulisan daripada
mengingati pemimpin sesuatu peristiwa balang yang lukisan)
• Contoh tulisan epik seperti teks agama dihiasi ukiran • Nukilan puisi
Enuma Elish, iaitu dan dokumen geometri dan romantik dan
kisah orang Babylon penting motif alam lirik
• Lakaran seni di • Penghasilan • Hasil seni
tembok batu dan patung daripada dilukis pada
kawasan perkuburan batu dan logam tembikar

N10

11_Excel in Sej Tg1 2019 (Nota) 3rd.indd 10 15/08/2019 12:11 PM

 Nota Excel

Tamadun Tamadun Tamadun

Ciri-ciri Tamadun Mesopotamia
Mesir Purba Indus Huang He
Binaan • Zigurat sebagai rumah • Piramid • Kolam mandi • Bandar pertama
bangunan dan ibadat • Sfinks besar dibina pada
kemudahan • Taman Tergantung • Tempat ibadat • Kota dibina zaman Dinasti
Babylon mengikut grid Shang
yang tepat • Istana dan
• Jelapang tempat ibadat
• Sistem paip dan dibina di
pembentungan tengah-tengah
• Dewan bandar
perhimpunan
• Bandar terancang
Mohenjo-Daro
dan Harappa

Bab 6 Peningkatan Tamadun Yunani dan Rom

6.1 Tamadun Yunani 6.2 Peningkatan Pemerintahan dan

1 Tamadun Yunani ialah pencetus kepada
perkembangan tamadun Eropah.
2 Tamadun ini berkembang antara tahun 1000
SM hingga 800 SM.
3 Terletak di Semenanjung Greece dan pulau-
pulau di Laut Aegean dan Laut Mediterranean.
4 Terkenal dengan negara-kota atau polis.
Polis
Komponen Bandar utama, bandar kecil
dan kawasan kampung
Fungsi Berperanan sebagai ibu
kota dan pusat tumpuan
masyarakat
Ciri-ciri • Mempunyai penduduk yang
ramai
• Wilayah yang luas
Polis utama • Athens
• Corinth
• Sparta
Acropolis
Ciri-ciri Terletak di tengah-tengah polis
Fungsi • Kedudukan yang strategik
dari aspek keselamatan
• Pusat pentadbiran dan
komunikasi yang dilengkapi
dengan rumah ibadat,
bangunan kerajaan, istana
dan rumah golongan
bangsawan
• Terdapat tempat pertemuan
dan pasar awam di kawasan
lapang dikenali sebagai
agora
Pentadbiran Tamadun Yunani
1 Setiap polis kebanyakannya mengamalkan lima
jenis sistem pemerintahan.
2 Setiap satunya mempunyai ciri dan perbezaan
yang tertentu.
3 Sistem tersebut adalah seperti yang berikut:
Monarki
• Sistem beraja yang berdasarkan keturunan
• Raja dibantu oleh konsul (golongan bijak
pandai)
Oligarki
Pemerintahan yang dikuasai oleh sebahagian
kecil golongan yang berkuasa
Aristokrasi
Pemerintahan yang dikuasai oleh golongan
bangsawan
Tirani
Pemerintahan yang dikuasai oleh golongan
yang zalim dan menindas rakyat
Demokrasi
• Pemerintah yang dipilih oleh rakyat
melalui pengundian
• Diperkenalkan oleh Solon pada tahun 594
SM

N11

11_Excel in Sej Tg1 2019 (Nota) 3rd.indd 11 15/08/2019 12:11 PM

 Nota Excel

4 Sistem pemerintahan dan pentadbiran Athens

6.3 Tamadun Rom
dan Sparta adalah berbeza seperti yang berikut:
(a) Athens: 1 Tamadun Rom ialah kesinambungan daripada
(i) Melaksanakan sistem demokrasi Tamadun Yunani.
(ii) Mempunyai Dewan Perhimpunan 2 Tamadun ini membentuk kuasa yang terkuat di
yang membolehkan setiap Mediterranean dan berpusat di Rom, Itali.
warganegara mengemukakan sebarang
pandangan berkaitan dengan dasar- Lokasi Lembah Latium berhampiran
dasar pentadbiran kerajaan dengan Sungai Tiber
(iii) Dewan ini dianggotai oleh semua Tahap • Zaman Beraja (753–509 SM)
warganegara lelaki Athens perkembangan • Zaman Republik (509–27
(b) Sparta: SM)
(i) Melaksanakan sistem pentadbiran • Zaman Empayar (27 SM
monarki terhad yang diperintah –476 M)
bersama-sama oleh dua orang raja Zaman Era Pax Romana (27 SM–180
(ii) Kedua-dua raja berasal daripada kegemilangan M)
keluarga Eurypontids dan Agiads
Struktur • Golongan Patrician (atasan)
(iii) Sistem pentadbiran dibantu
masyararakat • Golongan Plebian (petani,
oleh Dewan Perhimpunan dan
artisan dan peniaga)
Majlis
• Golongan hamba

6.4 Peningkatan Seni Bina dalam Tamadun Rom

1 Tamadun Rom terkenal dengan kepakaran mereka dalam aspek seni bina.
2 Setiap binaan bersaiz besar, mempunyai nilai estetika dan mempunyai kegunaan yang khusus.
3 Contoh binaan adalah seperti bangunan, jalan raya, saliran air dan tempat mandi awam.

Binaan Huraian
• Fungsi: Tempat mengadakan persembahan dan pertandingan
bersaiz besar
• Ciri-ciri:
– Berketinggian 50 meter panjang, lebar 156 meter dan luas
keseluruhan bangunan kira-kira 2.5 hektar
– Mampu memuatkan 50 000 orang
– Mempunyai sistem pengurusan penonton
– Mempunyai 80 pintu masuk
– Mempunyai tempat duduk bertingkat
Colosseum • Tokoh yang terlibat: Raja Vespian dan anaknya Titus
• Fungsi: Tempat penyembahan dewa-dewi
• Ciri-ciri:
– Atapnya mempunyai kubah bersaiz besar dengan diameter 43
meter
– Dindingnya dibina dengan batu bata yang dilepa dengan
simen
– Puncaknya mempunyai ruang terbuka (Oculus) yang
berukuran 13 meter lebar
• Tokoh yang terlibat: Marcus Visanius Agrippa dan Maharaja
Pantheon Hadrian
• Fungsi: Membuat persembahan seni, pertunjukan dan gladiator
• Ciri-ciri:
– Berbentuk lingkaran
– Mempunyai pelbagai saiz dan kapasiti yang berbeza

Amfiteater

N12

11_Excel in Sej Tg1 2019 (Nota) 3rd.indd 12 15/08/2019 12:11 PM

 Nota Excel

Binaan Huraian
• Fungsi: Membekalkan air ke rumah kediaman di sekitar bandar,
tempat mandi awam dan binaan-binaan utama di Rom
• Ciri-ciri: Dibina berdasarkan kajian mendalam terhadap aspek
mutu sumber air yang ada, aliran air dan lokasinya
• Tokoh yang terlibat: Marcus Agrippa

Akueduk

Bab 7 Peningkatan Tamadun India dan China

7.1 Tamadun India

1 Tamadun India setanding dengan tamadun-
tamadun yang lain di dunia. Faktor Peluasan Kuasa
2 Tamadun India mencapai kejayaan dalam
pelbagai bidang termasuk dari aspek
Kekuatan ketenteraan untuk
pemerintahan, peluasan kuasa, ekonomi,
mempertahankan negara
kebudayaan, teknologi dan keagamaan.

Lokasi Lembah Ganges Dasar pemerintahan diketuai oleh raja

Kerajaan • Kerajaan Magadha
terlibat (540–490 SM)
• Dinasti Nanda Sumber manusia yang mencukupi
(345 SM–321 SM)
• Dinasti Maurya
Diplomasi keagamaan
(322 SM–185 SM)
• Dinasti Gupta
(320 M–550 M) Pembiayaan kewangan daripada
Faktor • Kedudukan yang strategik di perbendaharaan kerajaan
kejayaan Lembah Ganges
kerajaan • Mengawal laluan perdagangan
Magadha utama di Sungai Ganges

Bentuk Peluasan Kuasa

Secara Fizikal Secara Keagamaan
• Dilakukan oleh sesebuah kerajaan dengan • Merentasi sempadan
menguasai wilayah yang lain • Membolehkan Dinasti Maurya (Zaman Asoka)
• Kekuatan ketenteraan dan disiplin pasukan dikenali di seluruh dunia
tentera memainkan peranan utama • Menumpukan perkembangan agama Buddha
• Dinasti Nanda memiliki 20 000 kavalri, 200 000 dengan menghantar misi keagamaan ke Tibet,
infantri dan 3000 tentera bergajah Nepal, Alexandria, Antioch, Bactria, Burma, Sri
• Dinasti Maurya memiliki 9000 tentera bergajah, Lanka dan Asia Tenggara
30 000 kavalri dan 600 000 infantri

7.2 Tamadun China

Lokasi Lembah Sungai Huang He

Perkembangan • Dinasti Qin:
– Wujud antara tahun 221 SM hingga tahun 206 SM dan berpusat di Xianyang
– Semasa pemerintahan Raja Zheng (Maharaja Shi Huangdi) muncul sebagai
kerajaan paling utama di China
– Wilayahnya meliputi bahagian utara sehingga ke Gurun Gobi dan selatan China
bersempadan Vietnam

N13

11_Excel in Sej Tg1 2019 (Nota) 3rd.indd 13 15/08/2019 12:11 PM

 Nota Excel

Lokasi Lembah Sungai Huang He

• Dinasti Han:
– Wujud antara tahun 206 SM hingga tahun 220 M
– Diasaskan oleh Liu Bang yang menggunakan gelaran Maharaja Gaozu
– Bidang perdagangan berkembang melalui pembukaan Laluan Sutera, bidang
pentadbiran dan sosial

Perkembangan Pendidikan dalam Tamadun China
1 Bermula sejak zaman Dinasti Shang dan
berkembang semasa Dinasti Zhou.
2 Zaman Dinasti Qin menekankan aspek
pemahaman undang-undang.
3 Pemahaman ini diasaskan oleh Han Fei Zi
yang mengutamakan ketegasan undang-
undang untuk mengawal tingkah laku manusia.
4 Penubuhan sekolah tinggi di Chang’an telah
mengukuhkan sistem pendidikan pada Zaman
Dinasti Han.
5 Matlamat sistem pendidikan Tamadun China:
(a) Lulus peperiksaan perkhidmatan awam
(b) Mengekalkan ajaran Konfusianisme
(c) Membezakan golongan elit dengan rakyat
(d) Memilih pegawai kerajaan
(e) Memupuk nilai moral dan etika
6 Tiga peringkat sistem pendidikan Tamadun
China:

Pendidikan tinggi
Pendidikan
Pendidikan rendah (menterjemah dan mengintepretasikan
menengah
(menghafal tulisan buku suci serta pelajaran yang
(menulis
dan buku suci) berkaitan dengan etika upacara, adat
karangan dan
istiadat dan tanggungjawab rakyat
sajak)
kepada raja dan negara)

Tahap sistem pendidikan

7 Sistem peperiksaan awam merupakan komponen paling penting dalam sistem pendidikan serta
kehidupan masyarakat Tamadun China.
8 Sistem ini membolehkan seseorang menerima penghormatan dan meningkatkan taraf sosial.
9 Maharaja Wu (Dinasti Han) telah memperkenalkan sistem ini pada tahun 29 SM dan kekal sehingga
tahun 1905 M.

Sistem Peperiksaan Awam Tamadun China

Ciri-ciri • Sangat kompetitif
• Hanya lelaki yang dibenarkan tanpa mengira latar belakang dan status sosial
• Mengekalkan tradisi dan kebudayaan China
• Dilarang melakukan sebarang bentuk perubahan
Tahap Peperiksaan • Tahap pertama (Xiucai)
– Dijalankan pada peringkat daerah dan diadakan selama sehari
– Terbuka kepada semua yang berminat
– Diadakan sebanyak dua kali setiap tiga tahun
– Bilangan calon antara 500–2000 orang dengan kadar kelulusan 1:35
• Tahap kedua (Juren)
– Dijalankan di ibu kota daerah dan diadakan tiga tahun sekali
– Terbuka kepada calon yang telah lulus pada tahap pertama
– Dijalankan selama tiga hari
– Bilangan calon antara 4800–10 000 orang dengan kadar kelulusan 1:120
• Tahap tiga (Jinshi)
– Dijalankan di ibu kota kerajaan dan diadakan tiga tahun sekali
– Tempoh peperiksaan selama 13 hari
Keistimewaan • Diserapkan dalam perkhidmatan awam kerajaan
• Diberikan pelbagai keistimewaan berdasarkan tahap kelulusan

N14

11_Excel in Sej Tg1 2019 (Nota) 3rd.indd 14 15/08/2019 12:11 PM

 Nota Excel

Bab 8 Tamadun Islam dan Sumbangannya

3 Makkah, Madinah dan Taif ialah ibu kota

8.1 Latar Belakang Masyarakat Arab
Sebelum Kedatangan Islam
1 Sebelum kedatangan Islam, masyarakat Arab
mempunyai perbezaan petempatan dan cara
hidup dari segi pemerintahan, ekonomi dan
sosial.
2 Mereka mendiami wilayah Hijaz, Najd,
Yaman, Hadramaut dan Oman.
yang penting.
4 Kedudukan yang strategik membolehkannya
berkembang dari segi perdagangan dan
pertanian.
5 Keruntuhan Empangan Maarib (300 M)
membawa kepada kemerosotan ekonomi
masyarakat Arab.
6 Mereka hidup dalam zaman kegelapan yang
dikenali sebagai Zaman Jahiliah.

Sistem Masyarakat Arab Jahiliah

Politik

• Terbahagi kepada kaum Hadhari dan kaum Badwi

• Kaum Hadhari mendiami kawasan kota, menjalankan perniagaan dan memiliki haiwan ternakan
• Kaum Badwi hidup secara nomad dan menternak haiwan
• Mengamalkan sistem kabilah yang berdasarkan keturunan yang diistilahkan sebagai semangat
assabiyah dan diketuai oleh seorang syeikh
• Pentadbiran Makkah diuruskan oleh jabatan yang mentadbir beberapa bidang tugas tertentu seperti
Darun-Nadwah

Ekonomi

• Tanaman sekoi dan padi diusahakan di Oman

• Kemenyan dihasilkan di Hadramaut dan Mahra
• Ternakan unta, kambing dan biri-biri diusahakan oleh kaum Badwi secara nomad
• Hasil ternakan ditukarkan dengan barang keperluan harian seperti kurma dan pakaian
• Masyarakat Hijaz menjadikan Makkah sebagai pusat dagangan
• Perniagaan yang dilakukan mementingkan keuntungan, mengamalkan riba dan menipu timbangan

Sosial

• Aspek agama dan kepercayaan

– Mengamalkan agama Wathani, Majusi, Yahudi, Nasrani, animisme dan Hunafa’
• Adat dan kehidupan seharian
– Mengamalkan menilik nasib, mempercayai sihir dan kuasa azimat
– Memandang rendah kepada kaum wanita dan melakukan maksiat seperti berjudi
• Namun begitu, terdapat sikap baik dalam kehidupan masyarakat Arab Jahiliah seperti memuliakan
tetamu, menepati janji, menghormati tuan rumah dan menjaga kehormatan diri

8.2 Kemunculan dan Perkembangan Tamadun Islam

1 Kelahiran Nabi Muhammad SAW pada 12 Rabiul Awal Tahun Gajah bersamaan 20 April 570 M
membawa rahmat kepada seluruh alam.
2 Agama Islam membawa perubahan kepada masyarakat Arab Jahiliah sama ada dari segi akhlak, akidah
dan syariah.

N15

11_Excel in Sej Tg1 2019 (Nota) 3rd.indd 15 15/08/2019 12:11 PM

 Nota Excel

3 Antara faktor yang mempengaruhi kejayaan

8.4 Sumbangan Tamadun Islam
penyebaran Islam ialah:
kepada Dunia
Peneriman wahyu 1 Tamadun Islam memberikan sumbangan yang
Penerimaan wahyu
pertama (Surah
yang kedua, Surah besar kepada perkembangan tamadun dunia.
al-Alaq) ayat 1–5
al-Mudassir ayat 1–7 2 Sumbangan tamadun ini merangkumi aspek
mengisytiharkan Nabi politik, ekonomi dan sosial.
pada tahun 610 M
Muhammad SAW
ialah detik Aspek Memperkenalkan konsep:
sebagai pesuruh Allah
permulaan kepada politik • Kehidupan bernegara
dan menyampaikan
perkembangan
ajaran Islam kepada • Pemerintahan dan cara hidup
Tamadun Islam
umat manusia berteraskan keadilan
• Konsep ummah
• Sistem syura
Nabi Muhammad Nabi Muhammad Aspek • Memperkenalkan amalan
SAW menyebarkan SAW berhijrah ke ekonomi ekonomi Islam
agama Islam secara Madinah dan berjaya • Institusi Baitulmal
rahsia (selama tiga menjadikannya • Menggalakkan perniagaan
tahun) dan secara sebagai kerajaan • Memperluas pembinaan
terang-terangan Islam yang adil dan kemudahan asas seperti
(selama 10 tahun) maju empangan
Aspek • Mengangkat kedudukan dan
sosial maruah wanita
Penyebaran Islam • Memajukan penyelidikan
pada Zaman Khulafa Penyebaran Islam
saintifik
al-Rasyidin dilakukan diteruskan oleh
Kerajaan Bani • Memajukan kegiatan intelektual
oleh Khalifah Abu
Umaiyah, Bani • Melahirkan ramai ilmuwan
Bakar al-Siddiq,
Umar bin al-Khattab, Abbasiyah dan Turki Islam seperti:
Uthman bin Affan Uthmaniyah – Jabir bin Hayan (ilmu Sains
dan Ali bin Abu Talib dan Kimia)
– Ibn Sina (Perubatan)
– Al-Kindi (Falsafah)
– A-Battani (Astronomi dan
8.3 Ketokohan Nabi Muhammad SAW Falak)
1 Pemimpin negara–Pada peringkat tempatan, – Al-Biruni (Geografi)
baginda berjaya merangka Piagam Madinah – Al-Khawarizmi (Matematik)
yang menjadikan Islam sebagai agama rasmi – Ibn Battuta (Pelayaran)
dan mempersaudarakan masyarakat Islam
dan bukan Islam. Orang bukan Islam bebas
untuk mengamalkan agama dan adat masing- 8.5 Sumbangan Tamadun Islam
masing. Pada peringkat antarabangsa pula, dalam Bidang Seni Bina
baginda telah berjaya menghantar perwakilan
1 Seni bina Islam bermula dengan pembinaan
ke Habsyah, Mesir, Byzantium dan Parsi.
Masjid Quba’.
2 Pemimpin masyarakat–Menekankan aspek
2 Masjid ini berperanan sebagai tempat
akhlak, akidah dan syariah di Makkah.
beribadat dan menyampaikan maklumat.
Selepas berhijrah, pelaksanaan Piagam
Madinah menekankan konsep syura, keadilan, Seni Bina Islam
persamaan dan kebebasan yang menjadikan Maksud Bidang seni untuk mendirikan
Islam sebagai satu cara hidup dengan seni bangunan, reka bentuk dan reka
menerapkan toleransi, hormat-menghormati bina letak yang dibina oleh manusia
dan mengutamakan keadilan dalam Ciri-ciri • Mempunyai ruang cahaya
masyarakat. seni untuk keselesaan beribadat
3 Pembangun ekonomi–Menggalakkan hubungan bina • Ruang memisahkan lelaki dan
perdagangan dan hubungan luar secara aktif Islam wanita
dalam pertanian, pembangunan tanah terbiar • Reka bentuk yang sesuai
dan pembangunan Pasar Suq al-Ansar. dengan iklim setempat
4 Pemimpin tentera–Menjadi pemimpin tentera • Binaan yang kukuh, selamat
yang berjaya berdasarkan konsep jihad. dan tahan lama
Islam tidak mengizinkan berperang kecuali • Berunsurkan luahan perasaan,
menerima ancaman, mempertahankan agama, hening dan aman
umat dan negara.

N16

11_Excel in Sej Tg1 2019 (Nota) 3rd.indd 16 15/08/2019 12:11 PM