9

Edukasyon sa
Pagpapakatao
Unang Markahan – Modyul 2.1 (Week 3)
Lipunang Politikal, Prinsipyo ng
Subsidiarity at Prinsipyo ng Pagkakaisa
Edukasyon sa Pagpapakatao– Baitang 9
Alternative Delivery Mode
Unang Markahan – Modyul 2: Lipunang Politikal, Prinsipyo ng Subsidiarity at Prinsipyo
ng Pagkakaisa.
Unang Edisyon, 2020

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon
ng karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito
ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay
ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand name,
tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay
nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at
mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay
kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.

Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa anomang
paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat : Wilson G. Oyangoren
Editor : Jane O. Gurrea
Tagasuri : Chona B. Jumao-as
Management Team
Schools Division Superintendent - Dr. Marilyn S. Andales, CESO V
Assistant Schools Division Superintendent - Dr. Cartesa M. Perico
- Dr. Ester A. Futalan
- Dr. Leah B. Apao
Chief, CID - Dr. Mary Ann P. Flores
EPS in LRMS - Mr. Isaiash T. Wagas
EPS in EsP - Mrs. Jane O. Gurrea

Inilimbag sa Pilipinas ng:

Department of Education, Region VII, Division of Cebu Province

Office Address: IPHO Bldg., Sudlon, Lahug, Cebu City
Telefax: (032) 255-6405
E-mail Address: cebu.province@deped.gov.ph
 9

Edukasyon sa
Pagpapakatao
Unang Markahan – Modyul 2.1
(Week 3)

Lipunang Politikal, Prinsipyo ng

Subsidiarity at Prinsipyo ng Pagkakaisa
 Paunang Salita
Para sa tagapagdaloy:
Malugod na pagtanggap sa asignaturang Edukasyon sa Pagpapakatao 9 ng
Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul para sa modyul na Lipunang Politikal,
Prinsipyo ng Subsidiarity at Prinsipyo ng Pagkakaisa.
Ang modyul na ito ay pinagtulungang dinisenyo, nilinang at sinuri ng mga edukador
mula sa pampubliko at pampribadong institusyon upang gabayan ka, ang gurong
tagapagdaloy upang matulungang makamit ng mag-aaral ang pamantayang itinakda
ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinanagumpayan ang pansarili, panlipunan
at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral.
Ang tulong-aral na ito ay umaasang makauugnay ang mag-aaral sa mapatnubay at
malayang pagkatuto na mga gawain ayon sa kanilang kakayahan, bilis at oras.
Naglalayon din itong matulungan ang mag-aaral upang makamit ang mga kasanayang
pan-21 siglo habang isinasaalang-alang ang kanilang mga pangangailangan at
kalagayan.
Bilang karagdagan sa materyal ng pangunahing teksto, makikita ninyo ang kahong ito
sa pinakakatawan ng modyul:

Mga Tala para sa Guro

Ito'y naglalaman ng mga paalala, panulong o
estratehiyang magagamit sa paggabay sa mag-aaral.

Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang mag-aaral

kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan at itala ang
pag-unlad nila habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang sariling
pagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at gabayan ang
mag-aaral habang isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa modyul.
Para sa mag-aaral:
Malugod na pagtanggap sa Edukasyon sa Pagpapakatao 9 ng Alternative Delivery
Mode (ADM) Modyul ukol sa Lipunang Politikal, Prinsipyo ng Subsidiarity at
Prinsipyo ng Pagkakaisa.
Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin nitong
matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan. Hangad din
nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa pagkatuto.

ii
Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.

Alamin Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga

dapat mong matutuhan sa modyul.

Subukin Sa pagsusulit na ito, makikita natin kung ano

na ang kaalaman mo sa aralin ng modyul.
Kung nakuha mo ang lahat ng tamang sagot
(100%), maaari mong laktawan ang bahaging
ito ng modyul.

Balikan Ito ay maikling pagsasanay o balik-aral upang

matulungan kang maiugnay ang
kasalukuyang aralin sa naunang leksyon.

Tuklasin Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay

ipakikilala sa iyo sa maraming paraan tulad ng
isang kuwento, awitin, tula, pambukas na
suliranin, gawain o isang sitwasyon.

Suriin Sa seksyong ito, bibigyan ka ng maikling

pagtalakay sa aralin. Layunin nitong
matulungan kang maunawaan ang bagong
konsepto at mga kasanayan.

Pagyamanin Binubuo ito ng mga gawaing para sa

mapatnubay at malayang pagsasanay upang
mapagtibay ang iyong pang-unawa at mga
kasanayan sa paksa. Maaari mong iwasto
ang mga sagot mo sa pagsasanay gamit ang
susi sa pagwawasto sa huling bahagi ng
modyul.

Isaisip Naglalaman ito ng mga katanungan o

pupunan ang patlang ng pangungusap o
talata upang maproseso kung anong
natutuhan mo mula sa aralin.

Isagawa Ito ay naglalaman ng gawaing makatutulong

sa iyo upang maisalin ang bagong kaalaman
o kasanayan sa tunay na sitwasyon o realidad
ng buhay.

iii
 Tayahin Ito ay gawain na naglalayong matasa o
masukat ang antas ng pagkatuto sa pagkamit
ng natutuhang kompetensi.

Karagdagang Gawain Sa bahaging ito, may ibibigay sa iyong

panibagong gawain upang pagyamanin ang
iyong kaalaman o kasanayan sa natutuhang
aralin.

Susi sa Pagwawasto Naglalaman ito ng mga tamang sagot sa lahat

ng mga gawain sa modyul.

Sa katapusan ng modyul na ito, makikita mo rin ang:

Sanggunian Ito ang talaan ng lahat ng

pinagkuhanan sa paglikha o
paglinang ng modyul na ito.

Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito:

1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyan ng anumang marka
o sulat ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit ng hiwalay na papel sa
pagsagot sa mga pagsasanay.
2. Huwag kalimutang sagutin ang Subukin bago lumipat sa iba pang gawaing
napapaloob sa modyul.
3. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay.
4. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawa ng mga gawain at
sa pagwawasto ng mga kasagutan.
5. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang pagsasanay.
6. Pakibalik ang modyul na ito sa iyong guro o tagapagdaloy kung tapos nang
sagutin lahat ng pagsasanay.
Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul na ito,
huwag mag-aalinlangang konsultahin ang inyong guro o tagapagdaloy. Maaari ka
rin humingi ng tulong kay nanay o tatay, o sa nakatatanda mong kapatid o sino
man sa iyong mga kasama sa bahay na mas nakatatanda sa iyo. Laging itanim sa
iyong isipang hindi ka nag-iisa.
Umaasa kami, sa pamamagitan ng modyul na ito, makararanas ka ng
makahulugang pagkatuto at makakakuha ka ng malalim na pang-unawa sa
kaugnay na mga kompetensi. Kaya mo ito!

iv
 Alamin
Ang modyul na ito ay ginagawa upang magbigay kaalaman sa iyo tungkol sa
lipunang ginagalawan mo. Magbibigay ito sa iyo ng mas malalim na kaalaman tungkol
sa lipunan, saan ito nagmula at ang mga bagay na nakapaligid nito. Malalaman mo
dito na ang lipunan ay may sistema na sinusunod, ang politikal na aspekto nito, ang
prinsipyo ng subsidiarity at ang prinsipyo ng pagkakaisa. Sino sino ang mga
nagpapatakbo ng lipunan? Ano ang magagawa ng pamahalaan sa lipunan? Ano kaya
ang aking maiaambag upang mapaunlad ang lipunan? Ikaw ba ay isang tao na
nanonood lang sa mga pangyayari sa paligid o ikaw ba ay nakikibahagi sa
pagpapatakbo ng lipunan para sa kabutihang panlahat? Lahat ng katanungang ito ay
masasagot mo sa modyul na ito.
Sa modyul na ito inaasahang malilinang sa iyo ang sumusunod na kompetensi:
2.1 Naipaliliwanag ang:
a. dahilan kung bakit may Lipunang Politikal
b. Prinsipyo ng Subsidiarity
c. Prinsipyo ng Pagkakaisa
2.2 Natataya ang pag-iral o kawalan sa pamilya, paaralan, barangay,
pamayanan, o lipunan/ bansa ng:
a. Prinsipyo ng Subsidiarity
b. Prinsipyo ng Pagkakaisa
2.3 Napatutunayan na:
a. may mga pangangailangan ang tao na hindi niya makakamtan bilang
indibidwal at makakamit niya lamang sa pamahalaan o organisadong
pangkat tulad ng mga pangangailangang pangkabuhayan, pangkultural,
at pangkapayapaan
b. kung umiiral ang Prinsipyo ng Subsidiarity, mapananatili ang
pagkukusa, kalayaan at pananagutan ng pamayanan o pangkat na nasa
mababang antas at maisasaalang-alang ang dignidad ng bawat kasapi
ng pamayanan
c. kailangan ang pakikibahagi ng bawat tao sa mga pagsisikap na
mapabuti ang uri ng pamumuhay sa lipunan/bansa, lalo na sa pag-angat
ng kahirapan, dahil nakasalalay ang kaniyang pag-unlad sa pag-unlad
ng lipunan (Prinsipyo ng Pagkakaisa).
2.4 Nakapagtataya o nakapaghuhusga kung ang Prinsipyo ng Subsidiarity at
Pagkakaisa ay umiiral o nilalabag sa pamilya, paaralan, pamayanan
(barangay), at lipunan/bansa.
Pagkatapos mong pag-aralan ang modyul na ito, inaasahang matututuhan at
maipamamalas mo ang mga sumusunod na kaalaman, kasanayan at pagpapahalaga:

1
  naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa kung bakit may lipunang
politikal at ang Prinsipyo ng Subsidiarity at Pagkakaisa
 nakapagtataya o nakapaghuhusga ang mag-aaral kung ang Prinsipyo
ng Subsidiarity at Pagkakaisa ay umiiral o nilalabag sa pamilya,
paaralan, baranggay/pamayanan, at lipunan/bansa gamit ang case
study.

Subukin
Panuto: Basahing mabuti ang bawat pangungusap at unawain ang tanong.
Isulat ang titik ng iyong sagot sa isang malinis na papel.

1. Ano ang tawag sa pagtutulungan, pagbabayanihan at pagsama-sama ng mga

tao tungo sa pagkamit ng mga adhikain sa isang lipunan?
a. Pagkanya-kanya
b. Pagkakaisa
c. Subsidiarity
d. Politika

2. Sa isang lipunang politikal, sino ang kinikilala na tunay na boss?

a. Mamamayan
b. Pangulo
c. Pinuno ng Simbahan
d. a at b

3. Ano ang tawag sa isang konsepto na kung saan ang pamahalaan ay

magbibigay tulong sa mga kinakailangan ng mamamayan para sa kanilang
mga ginagawa upang mapaunlad ang kanilang sariling mga buhay.
a. Prinsipyo ng Pagkakaisa
b. Prinsipyo ng Subsidiarity
c. Prinsipyong Pampolitika
d. Prinsipyo ng Kapayapaan

Mga Tala para sa Guro

Paalalahanan ang mga mag-aaral na maglaan ng Activity Notebook/Porfolio para sa
modyul na ito. Magbigay ng sariling pamantayan ukol dito.

2
 Lipunang Politikal, Prinsipyo ng
Subsidiarity at Prinsipyo ng
Modyul
Pagkakaisa
2 2.1 Naipapaliwanag ang:
* Dahilan kung bakit may lipunang Politikal
* Prinsipyo ng Subsidiarity
* Prinsipyo ng Pagkakaisa (EsP9PLIc-2.1)

Sa nakaraang modyul ay tinatalakay natin ang kabutihang panlahat bilang

layunin ng lipunan at ang mga elemento nito. Natuklasan mo din na ang kabutihang
panlahat ay makakamit hindi lang sa iisang tao kundi kasama ng kapwa.

Ang ating pakikipagkapwa ay magbibigay sa atin ng kabuluhan at kaganapan

bilang mga tao. Hindi tayo nabubuhay na mag-isa, kundi, nabubuhay tayo kasama
ang iba. Ang ating pakikipagkapwa ay ang pagbabahagi ng ating pagkatao sa
pagkatao ng iba at sa pamamagitan nito nabibigyang-kahulugan ang ating pag-iral
bilang mga tao.

Sa modyul na ito tatalakayin naman natin ang Lipunang Politikal, at ang mga
prinsipyo na kaloob nito.

Ano kaya ang papel na ginagampanan ng Estado o Pamahalaan sa lipunan?

Siya ba ay parang nasa ibabaw na nagdidikta sa mga mamamayan na nasa ibaba?
Magbibingihan lang ba ang pamahalaan sa mga hinanaing ng mga tao nito? Ano
kaya ang gagawin natin bilang isang mamamayan upang makamit ang kabutihang
panlahat?

3
 Balikan

Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang bawat tanong. Isulat ang titik ng wastong
sagot sa isang malinis na papel.

1. Ang tao ay naninirahan sa isang ____________.

a. Lipunan b. Lokasyon
c. Globo d. Silid

2. Ang ating pakikipaghalubilo sa ating kapwa ay tinatawag na___________.

a. Pakikipagchismisan b. Pagtulong
c. Pakikipagkapwa d. Pagkikipag-away

3. Ang pagtutulungan ng mga tao sa isang lugar ay isang halimbawa ng

anong prinsipyo?
a. Ekonomiya b. Politika
c. Subsidiaity d. Pagkakaisa

4. Alin sa mga sumusunod ang walang kaugnayan sa Lipunang Politikal?

a. Pangangaso b. Militar
c. Lider d. Batas

5. Sino ang namamahala sa isang lipunan?

a. Pamahalaan b. Pagkakaisa
c. Mga halaman d. Mga hayop

4
Panuto: Balikan mo ang alam mo tungkol sa lipunang politikal. Mag-isip ng mga
salitang maiuugnay mo dito. Isulat ang mga sagot sa mga bilohaba. Gawin ito sa isang
malinis na papel. Sundin ang pormat sa ibaba.

Lipunang
Politikal

5
 Tuklasin

Panuto: Isulat sa isang malinis na papel ang iyong mga pagninilay. Sagutin ang mga
sumusunod.

1. Nakakita ka na ba ng walis tingting? Bakit mahalaga

ang bigkis na nagtatali sa kanila?

2. Maiwawalis mo ba ito kung iisa lamang tingting

ang gagamitin? Bakit?

3. Paghahambingin ang walis tingting at ang lipunan.

Ano ang aral na ating makukuha sa walis na ito tungkol
sa ating lipunan?

Ang Prinsipyo ng Subsidiarity at Prinsipyo ng Pagkakaisa ay

makatutulong sa pag-unlad ng isang Lipunang Politikal.

6
 Suriin

Teorya ng Panlipunang Kasunduan

Ang salitang Politika ay galing sa salitang Griyego na “polis” at “politikos” na
ang ibig sabihin ay “city states”. Ito ay lipunan na organisado, at may namamahala.
Ngunit, bakit ba kailangan ng lipunan ang isang mamamahala? Hindi ba pwedeng
mamumuhay lang tayo na walang namamahala?
Si Jean Jacques Rousseau, isang pilosopo, na namuhay noong 1712-1778, at
nagsulat ng ibat-ibang mga ideya sa pilosopiya tungkol sa moral at ebolusyon ng
politika galing sa isang mababang estado hanggang sa modernong lipunan. Isa sa
mga isinulat niya ay ang Teorya na tinatawag niyang Social Contract Theory O Ang
Teorya ng Panlipunang Kasunduan. Sabi niya ang tao ay likas na makasarili upang
maitaguyod ang sariling buhay. Ang tao ay merong likas na katangian sa pagpreserba
sa sarili o Self Preservation. Dahil tayong lahat ay likas na sa atin ang pagkamakasarili
upang ang ating buhay ay maipreserba, mayroong kompetisyon na nangyayari sa
lipunan. Mayroong kaguluhan, mayroong pag-aaway sa isat-isa dahil lahat tayo ay
makasarili, dahil lahat tayo ay gustong maipreserba ang sarili. Mayroong kompetisyon,
nag-aaway, at mayroong kaguluhan at walang kaayusan ang isang lipunan. Dahil dito
naisipan ng mga tao na gagawa sila ng isang kasunduan na hindi nila kailangang
magkagulo. Dito nabuo ang mga batas na nangangalaga sa mga buhay ng isat-isa.
Dahil sa mga batas na kanilang ginagawa, pumipili sila ng mga tao na
makapagpamahala sa kanilang lipunan upang maisaayos ang kaguluhan.
Naramdaman ng mga tao ang isang pangangailangan ng isang lider. Kailangan nila
ng mga taong mamamahala sa kanila upang mapalitan ang kaguluhan ng
kapayapaan.
Ang sangkatauhan ang bumubuo ng estado na may soberanyang
kapangyarihan sa pamamagitan ng kanilang pagsang-ayon sa isang panlipunang
kasunduan. Ang panlipunang kasunduan ay isang kasunduan ng mga mamamayan
kung saan ibinibigay nila ang kanilang mga karapatan at tiwala sa kalooban ng
nakararami na pumipili sa isang lider para sa kanilang estado. Dito nanggaling ang
lipunang politikal. Ang lipunang politikal ang siyang nag-aayos, nag-oorganisa,
nagbibigay sistema at namamahala sa isang lipunan upang hindi ito magkagulo. Ang
tunay na boss ng lipunan ay ang namamahala at ang mamamayan.

Prinsipyo ng Subsidiarity
Ang prinsipyo ng subsidiarity ay isang panlipunang turo ng Simbahang Katoliko
(Catholic Social Teaching) kung saan kailangang hindi panghimasukan ng
pamahalaan kung paano mapaunlad ang buhay ng mga mamamayan, dahil kung

7
gagawin ito ng pamahalaan, pinipigilan niya ang mga tao na yayabong at mapaunlad
ang kanilang mga sarili ayon sa kanilang sariling lakas at talino. Bagkus, ang
pamahalaan ay susuporta lamang sa mga kinakailangan ng mga tao at tutulong sa
pagpapaunlad ng kanilang mga adhikain para sa kabutihang panlahat, na hindi
pakialaman ang kanilang mga ginagawa. Ang pamahalaan ay magbibigay ayuda o
suporta sa mga mamamayan , na hindi niya pakialaman ang kanilang magagawa na
makapagpaunlad sa kanila.
Bawat tao sa lipunan ay merong magagawa at maiaambag sa kaniyang lipunan. Ayon
sa PCP II “Walang mahirap na walang maiambag at walang mayaman na walang
kinakailangan.” Lahat ay merong magagawa para sa lipunan. Lahat ng tao ay dapat
mayroong boses at partisipasyon para sa kabutihang panlahat.
Ang diwa ng Subsidiarity ay Partisipasyon o Pakikilahok. Kung saan ang bawat
mamamayan ay mayroong maiambag para sa kultural, ekonomikal, politikal, at
panlipunang buhay. Ang pakikilahok sa mga gawaing ito ay isang obligasyon na
kailangang maisabuhay ng lahat ng may responsibilidad at pananaw para sa
kabutihang panlahat. Ikaw ano ang maiaambag mo sa lipunan?

Prinsipyo ng Pagkakaisa
Ang isang lipunan ay magiging maunlad lamang kung ang bawat tao sa
pamahalaan at mamamayan ay magkakaisa sa iisang adhikain. Ano ang adhikain ng
lipunan? Ito ay ang Kabutihang Panlahat (Common Good). Paano ba natin makakamit
ang kabutihang panlahat kung kanya-kanya tayong kumilos sa ibat-ibang direksyon?
Ang isang bangka na ang mga taong nakasakay nito ay nagsasagwan sa ibat-ibang
direksyon, paano ito maglalayag? Katulad rin nito ang lipunan kung ibat-ibang
direksyon tayo patungo , kung parati tayong nagtatalo, kung walang pagkakaisa, hindi
tayo uunlad, hindi natin makakamit ang kabutihang panlahat.
Ang prinsipyo ng pagkakaisa ay mayroong kaugnayan sa prinsipyo ng
subsidiarity, kung saan ang bawat tao ay mayroong maitutulong sa lipunan. Lahat tayo
ay dapat magtulong-tulong sa ating buhay kultural, ekonomikal, politikal at sa
panlipunang buhay. Lahat tayo ay dapat magkaisa sa pamamagitan ng pag-ambag sa
kung ano ang magagawa niya para sa kabutihang panlahat. Ikaw, ano ang
maitutulong mo upang makamit ang kabutihang panlahat?

8
 Pagyamanin

Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na mga tanong. Isulat ang mga kasagutan sa
isang malinis na papel.

1. Bakit Mahalaga ang Prinsipyo ng Pagkakaisa?

2. Bakit mahalaga ang pagpapairal ng Prinsipyo ng Subsidiarity?

3. Gaano kahalaga ang Lipunang Politikal?

4. Bilang kabataan, paano mo maipapairal ang pagkakaisa?

9
 Isaisip

Panuto: Punan ang mga kulang na salita sa patlang. Isulat ang iyong mga sagot sa
isang malinis na papel.

1. Si Jean Jacques Rousseau ay nagpasimuno ng Teoryang _______________.

2. Ayon kay Rousseau ang tao ay likas na ______________________________.
3. Ang salitang Politika ay nanggaling sa salitang Griyego na _____________ o
____________________________________________________________.
4. Ang tao ay merong likas na katangian sa pagpreserba sa sarili o
______________________________________________________________
.
5. Ang diwa ng Subsidiarity ay Partisipasyon o __________________________.
6. Ang tunay na boss ng lipunan ay ang ______________________________.
7. Ang _______________________ ay ang lipunan na pinamunuan ng isang
sistema, organisasyon, kaayusan at pamamahala.
8. Ang Prinsipyo ng Pagkakaisa ay mayroong kaugnayan sa prinsipyo ng
______________________________________________________________
.
9. Ang ______________________ay kung saan hindi panghimasukan ng
pamahalaan kung paano mapaunlad ang buhay ng mga mamamayan, dahil
kung gagawin ito ng pamahalaan, pinipigilan niya ang mga tao na yayabong
at mapaunlad ang kanilang mga sarili ayon sa kanilang sariling lakas at talino.
Bagkus, ang pamahalaan ay susuporta lamang sa mga kinakailangan.
10. “Walang mahirap na walang maiambag at walang mayaman na walang
____________________________________________________________.”

10
 Isagawa
Panuto: Isulat ang mga naitulong ng pamahalaan sa mga mamamayan at ang mga
naitulong ng mamamayan sa pamahalaan. Gawin ito sa isang malinis na papel.
Gawing gabay ang pormat sa ibaba.

Mga pagtulong ng pamahalaan sa mga Mga pagtulong ng mamamayan sa

mamamayan pamahalaan

Hal. 4P’s Hal. Buwis / pagsunod sa mga batas.

1. 1.
2. 2.
3. 3.
4. 4.
5. 5.
6. 6.
7. 7.
8. 8.
9. 9.
10. 10.

11
 Tayahin
Panuto: Basahing mabuti ang mga katanungan at isulat ang mga titik ng tamang
sagot sa isang malinis na papel.

1. Paano natin binigyan ng kapangyarihan ang mga namumuno sa atin upang tayo ay
kanilang pamunuan?
a. Subsidiarity b. Pagkakaisa c. Paghalal d. Pagdarasal
2. Ang tao ay merong likas na katangian sa pagpreserba sa sarili o tinatawag na
_______________.
a. Pagkamakasarili c. Pagkamasunurin sa batas
b. Self Preservation d. Pagkamadasalin
3. Paano natin makakamit ang kabutihang panlahat sa ating lipunan?
a. sa pamamagitan ng kompetisyon c. sa pagkilos-protesta
b. sa pakikiisa sa mga gawaing panlipunan d. sa pag-aaway
4. Ano ang Teorya na nagsasabing likas na makasarili ang tao kaya’t gumagawa sila
ng kasunduan kung saan inilagay nila ang kanilang mga sarili sa isang namamahala?
a. Panlipunang Kasunduan c. Tiwala
b. Pagkakaisa d. Rousseau
5. Ito ay ang lipunan na pinamunuan ng isang sistema, organisasyon, kaayusan at
pamamahala.
a. Pagkakaisa b. Sistema c. Lipunang Politikal d. Samahan
6. Anong Prinsipyo ang nagsasabi na kailangang hindi panghimasukan ng
pamahalaan kung paano mapaunlad ang buhay ng mga mamamayan, dahil kung
gagawin ito ng pamahalaan, pinipigilan niya ang mga tao na yayabong at mapaunlad
ang kanilang mga sarili. Bagkus, ang pamahalaan ay susuporta lamang sa mga
kinakailangan nila?
a. Pagkakaisa b. Tiwala c. Subsidiarity d. Lipunan
7. Ang prinsipyo ng pagkakaisa ay mayroong kaugnayan sa prinsipyo ng _________
?
a.Subsidiarity b. Tiwala c. Pagkakaisa d. Civitas
8. Sino ang tunay na boss ng lipunan?
a.Pangulo b. Mamamayan c. Mga mambabatas d. a at b
9. Anong prinsipyo ang nagsabi na lahat tayo ay magtulong-tulong sa ating
panlipunang buhay. Lahat tayo ay magkaisa sa pamamagitan ng pag-ambag sa kung
ano ang magagawa niya para sa kabutihang panlahat?
a.Pagkakaisa c. Panlipunang kasunduan
b. Civitas d. Subsidiarity
10. Ano ang diwa ng Subsidiarity?
a.Partisipasyon o Pakikilahok c. Pagkakaisa
b.Pakikibahagi d. Social Contract Theory

12
 Karagdagang Gawain
Panuto: Kung aanyayahan ka ng Pangulo ng bansa upang maging
tagapagsalita sa isang citizens’ summit, ano ang mahahalagang bagay ang
ibabahagi mo sa kanila upang higit na mapabuti ng pamahalaan at ng mga
tanggapan nito ang pagseserbisyo sa mga mamamayan. Isulat ito sa isang
malinis na papel. Gawing gabay ang pormat sa ibaba.

Mapabubuti ng pamahalaan ang pagseserbisyo sa mamamayan

kung:

Sagutin ang mga sumusunod sa isang malinis na papel.

1. Ano ang ginagamit mong batayan sa iyong pahayag?
2. Bakit mahalagang malaman ng mga nasa pamahalaan ang uri ng
serbisyong kanilang ipinagkakaloob sa mga mamamayan?
3. Saan nag-uugat ang hindi kanais-nais na persepsyon o pagtingin ng
mga mamamayan sa pamahalaan at mga kawani nito?

13
 14
Tayahin
1. C
2. B
3. B
4. A
5. C
6. C
7. A
8. D
9. A
10. A
Isaisip Balikan Subukin
1. Teorya ng 1. A 1. B
Panlipunang 2. C 2. D
kasunduan 3. D 3. B
2. Makasarili 4. A
3. Polis at Politikos 5. A
4. Self Preservation
5. Pakikilahok
6. Namamahala at
mamamayan
7. Lipunang Politikal
8. Subsidiarity
9. Prinsipyo ng
Subsidiarity
10. kinakailangan
Susi sa Pagwawasto
 Mga Tala para sa Guro
Personal na suriin ang sagot ng mag-aaral. Maaaring
magkakaiba ang sagot ng mga estudyante sa mga gawain.

15
Sanggunian
Christine Carmele, Ramos R. Introduction to the Philosophy of the Human Person.
Rex Publishing Company, 2016.

Department of Education Curriculum and Instruction Strand. K to 12 Most Essential

Learning Competencies with Corresponding Codes. p. 110 K-to-12-MELCS-with-CG-
Codes.pdf.

Department of Education, Republic of the Philippines. Edukasyon sa Pagpapakatao

Gabay sa Pagtuturo. Published by the Department of Education.

Department of Education, Republic of the Philippines. Edukasyon sa Pagpapakatao

9 Modyul para sa Mag-aaral. Published by the Department of Education.

Finnis, John. “Aquinas' Moral, Political, and Legal Philosophy.” Stanford

Encyclopedia of Philosophy. Stanford University, February 23, 2017.
https://plato.stanford.edu/entries/aquinas-moral-political/.

Krestyn, Anna. “What Is the Principle of Subsidiarity?” Aleteia. Aleteia, June7,

2017.https://aleteia.org/2013/02/06/what-is-the-principle-of-subsidiarity/.

Lipunang Politikal: Ano Ang Lipunang Politkal? Kahulugan At Halimbawa. “Lipunang

Politikal: Ano Ang Lipunang Politkal? Kahulugan At Halimbawa.” Philippine News,
March 11, 2020. https://philnews.ph/2020/03/11/lipunang-politikal-ano-ang-lipunang-
politkal-kahulugan-at-halimbawa/.

“Role of Government and Subsidiarity Archives.” Education for Justice. Accessed

August 27, 2020. https://educationforjustice.org/topics/cst/government-subsidiarity/.
“Subsidiarity & the Role of Government.” Development and Peace, April 1, 2015.
https://www.devp.org/en/cst/subsidiarity.

“Walis Ting-Ting.” My Oriental Store. Accessed August 27, 2020.

http://www.myorientalstore.com/walis-ting-ting/
“What Is Subsidy? Definition of Subsidy, Subsidy Meaning.” The Economic Times.
Accessed August 27, 2020. https://economictimes.indiatimes.com/definition/Subsidy.

“Aquinas' Moral, Political, and Legal Philosophy,” February 23, 2017.

https://plato.stanford.edu/entries/aquinas-moral-political/.

16
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:

Department of Education, Region VII, Division of Cebu Province

Office Address: IPHO Bldg., Sudlon, Lahug, Cebu City

Telefax: (032) 255-6405

E-mail Address: cebu.province@deped.gov.ph

17