Analiza numeričkih

nizova: mjere centralne

tendencije
SEMINARSKA NASTAVA
6. – 7.10.2020.
Srednje vrijednosti
Srednje vrijednosti

Potpune Položajne

Aritmetička sredina (𝑥)ҧ

Harmonijska Geometrijska Mod Medijan
sredina (H) sredina (G) (Mo) (Me)

najčešći modalitet kvalitativne varijable ili najčešća numerički ili redosljedni niz dijeli na
jednostavna vagana vrijednost kvantitativne varijable dva jednakobrojna dijela

σ 𝑥𝑖 σ 𝑓𝑖 𝑥𝑖 𝑏−𝑎
Negrupirani niz
𝑥ҧ = 𝑥ҧ = 𝑀𝑜 = 𝐿1 + ∙𝑖 𝑁 𝑁
𝑁 σ 𝑓𝑖 𝑏−𝑎 +(𝑏−𝑐)
𝑀𝑒 =
𝑥𝑟 ;
2
≠ 𝐼𝑁𝑇, 𝑟 = 𝐼𝑁𝑇
2
+1
𝑥𝑟 + 𝑥𝑟+1 𝑁 𝑁
; = 𝐼𝑁𝑇, 𝑟 =
2 2 2

grafički prikaz - Grupirani niz

histogram 𝑁
− σ 𝑓1
𝑀𝑒 = 𝐿1 + 2 ∙𝑖
𝑓𝑚𝑒𝑑
Položajne srednje vrijednosti
Kvantili → k-tog reda - numerički ili redoslijedni niz dijele na k jednakobrojnih dijelova
◦ MEDIJAN - kvantil reda k = 2
◦ KVARTILI - kvantili reda k = 4
◦ DECILI - kvantili reda k = 10
◦ PERCENTILI - kvantili reda k = 100

Postupak određivanja kvantila analogan je postupku određivanja medijana.

 Zadatak 1. (1/5)
Dani su podaci o broju uragana koji su klasificirani kao uragani treće, četvrte i pete kategorije u
Atlantskom oceanu od 1944. do 2006. godine (izvor: www.nhc.noaa.gov):
3, 2, 1, 2, 4, 3, 7, 2, 3, 3, 2, 5, 2, 2, 4, 2, 2, 6, 0, 2, 5, 1, 3, 1, 0, 3, 2, 1, 0, 1, 2, 3, 2, 1, 2, 2, 2, 3, 1, 1,
1, 3, 0, 1, 3, 2, 1, 2, 1, 1, 0, 5, 6, 1, 3, 5, 3, 3, 2, 3, 6, 7, 2

a) Klasificirajte navedenu varijablu.

Varijabla je broj uragana u Atlantskom oceanu → numerička diskretna varijabla
 Zadatak 1. (2/5)
Dani su podaci o broju uragana koji su klasificirani kao uragani treće, četvrte i pete kategorije u Atlantskom oceanu od
1944. do 2006. godine (izvor: www.nhc.noaa.gov):
3, 2, 1, 2, 4, 3, 7, 2, 3, 3, 2, 5, 2, 2, 4, 2, 2, 6, 0, 2, 5, 1, 3, 1, 0, 3, 2, 1, 0, 1, 2,
3, 2, 1, 2, 2, 2, 3, 1, 1, 1, 3, 0, 1, 3, 2, 1, 2, 1, 1, 0, 5, 6, 1, 3, 5, 3, 3, 2, 3, 6, 7, 2

b) Koliko je bilo uragana u Atlantskom oceanu od 1944. do 2006. godine? Koliki je prosječan broj uragana?
- najprije uredimo ovaj niz
(broj uragana godišnje, pripadna frekvencija) → (0,5), (1, 14), (2, 19), (3, 14), (4, 2), (5, 4), (6, 3), (7, 2)
- u 63 godine bilo je ukupno 0 ∙ 5 + 1 ∙ 14 + 2 ∙ 19 + 3 ∙ 14 + 4 ∙ 2 + 5 ∙ 4 + 6 ∙ 3 + 7 ∙ 2 = 154 uragana
154
- prosječan broj uragana godišnje: 63
= 2,44
 Zadatak 1. (3/5)
Dani su podaci o broju uragana koji su klasificirani kao uragani treće, četvrte i pete kategorije u Atlantskom oceanu od
1944. do 2006. godine (izvor: www.nhc.noaa.gov):
3, 2, 1, 2, 4, 3, 7, 2, 3, 3, 2, 5, 2, 2, 4, 2, 2, 6, 0, 2, 5, 1, 3, 1, 0, 3, 2, 1, 0, 1, 2,
3, 2, 1, 2, 2, 2, 3, 1, 1, 1, 3, 0, 1, 3, 2, 1, 2, 1, 1, 0, 5, 6, 1, 3, 5, 3, 3, 2, 3, 6, 7, 2

c) Odredite mod na temelju ovih podataka.

(broj uragana godišnje, pripadna frekvencija) → (0,5), (1, 14), (2, 19), (3, 14), (4, 2), (5, 4), (6, 3), (7, 2)
- modalna vrijednost je 2, tj. 2 uragana godišnje, jer su u 19 godina (najveći broj pojavljivanja modaliteta) bila 2
uragana godišnje
 Zadatak 1. (4/5)
Dani su podaci o broju uragana koji su klasificirani kao uragani treće, četvrte i pete kategorije u Atlantskom oceanu od 1944. do 2006. godine (izvor: www.nhc.noaa.gov):

3, 2, 1, 2, 4, 3, 7, 2, 3, 3, 2, 5, 2, 2, 4, 2, 2, 6, 0, 2, 5, 1, 3, 1, 0, 3, 2, 1, 0, 1, 2,

3, 2, 1, 2, 2, 2, 3, 1, 1, 1, 3, 0, 1, 3, 2, 1, 2, 1, 1, 0, 5, 6, 1, 3, 5, 3, 3, 2, 3, 6, 7, 2

d) Odredite medijan te donji i gornji kvartil.

00000111111111111112222222222222222222

3333333333333344555566677

- najprije posložimo niz po redu od najmanje vrijednosti do najveće vrijednosti

- medijan te donji i gornji kvartil računamo po formuli za negrupirani niz

𝑁 𝑁 𝑁 𝑁 3𝑁 3𝑁
𝑥𝑟 ; ≠ 𝐼𝑁𝑇, 𝑟 = 𝐼𝑁𝑇 2 + 1 𝑥𝑟 ; ≠ 𝐼𝑁𝑇, 𝑟 = 𝐼𝑁𝑇 4 + 1 𝑥𝑟 ; ≠ 𝐼𝑁𝑇, 𝑟 = 𝐼𝑁𝑇 4 + 1
𝑀𝑒 = ൞ 𝑥2+𝑥 𝑄1 = ൞ 𝑥4+𝑥 𝑄3 = ൞ 𝑥 4+𝑥
𝑟 𝑟+1 𝑁 𝑁 𝑟 𝑟+1 𝑁 𝑁 𝑟 𝑟+1 3𝑁 3𝑁
2
; 2 = 𝐼𝑁𝑇, 𝑟 = 2 2
; 4 = 𝐼𝑁𝑇, 𝑟 = 4 2
; 4 = 𝐼𝑁𝑇, 𝑟 = 4

𝑁 63 𝑁
𝑁 = 63 → = = 31,5 ≠ 𝐼𝑁𝑇 → 𝑟 = 𝐼𝑁𝑇 + 1 = 𝐼𝑁𝑇 31,5 + 1 = 31 + 1 = 32 → 𝑀𝑒 = 𝑥32 = 2
2 2 2 U 50% godina bila su 2
𝑁 63 𝑁 U 25%godišnje
uragana godina bio je najviše
ili manje, au1
= = 14,75 ≠ 𝐼𝑁𝑇 → 𝑟 = 𝐼𝑁𝑇 + 1 = 𝐼𝑁𝑇 14,75 + 1 = 14 + 1 = 15 → 𝑄1 = 𝑥15 = 1 U 75% godina bila su 3
4 4 4 50% uragan
godina godišnje, a u 75%
bila su 2 uragana
3𝑁 3∙63 3𝑁 uragana
godina godišnje
bio
godišnje je više.
ili ili manje,
najmanje 1 au
4
= 4
= 47,25 ≠ 𝐼𝑁𝑇 → 𝑟 = 𝐼𝑁𝑇 4
+ 1 = 𝐼𝑁𝑇 47,25 + 1 = 47 + 1 = 48 → 𝑄3 = 𝑥48 = 3 25%uragan
godinagodišnje.
bila su 3 uragana
godišnje ili više.
 Zadatak 1. (5/5)
Dani su podaci o broju uragana koji su klasificirani kao uragani treće, četvrte i pete
kategorije u Atlantskom oceanu od 1944. do 2006. godine (izvor: www.nhc.noaa.gov):
3, 2, 1, 2, 4, 3, 7, 2, 3, 3, 2, 5, 2, 2, 4, 2, 2, 6, 0, 2, 5, 1, 3, 1, 0, 3, 2, 1, 0, 1, 2,
3, 2, 1, 2, 2, 2, 3, 1, 1, 1, 3, 0, 1, 3, 2, 1, 2, 1, 1, 0, 5, 6, 1, 3, 5, 3, 3, 2, 3, 6, 7, 2

e) Nacrtajte box-plot dijagram.

0000011111111111111222222222222 outlier
max
22222223333333333333344555566677

Vrijednosti veće od 𝑄3 + 1,5 ∙ 𝐼𝑄 i manje od 𝑄3

𝑀𝑒 = 2 𝐼𝑄 𝑀𝑒
𝑄1 − 1,5 ∙ 𝐼𝑄 smatraju se outlierima te su
𝑄1 = 1 𝑄1
nacrtane iznad ili ispod whiskera.
𝑄3 = 3 min

𝐼𝑄 = 𝑄3 − 𝑄1 → 𝑖𝑛𝑡𝑒𝑟𝑘𝑣𝑎𝑟𝑡𝑖𝑙𝑛𝑖 𝑟𝑎𝑠𝑝𝑜𝑛 𝐼𝑄 = 3 − 1 = 2
Zadatak 2. (1/6)
U tablici frekvencija nalaze se podaci o broju učenika 8. razreda prema njihovim visinama
(izmišljeni primjer):
Visina (u cm) Broj učenika a) Odredite varijablu te ju klasificirajte.
158 2
160 3 - varijabla: visina učenika 8. razreda → numerička kontinuirana
161 5
164 5 varijabla
165 6
169 8
172 11
173 9
b) Koja je najčešća visina učenika?
174 8
Najčešća visina učenika je 172 cm.
178 5
180 4
181 4
183 3
184 1
186 1
 Zadatak 2. (2/6)
U tablici frekvencija nalaze se podaci o broju učenika 8. razreda prema njihovim visinama
(izmišljeni primjer):
Visina Broj Kumulativni niz
(u cm) učenika „manje od” (r) c) Odredite kvantile četvrtog reda. Kako se zovu izračunate vrijednosti?
158 2 2
160 3 5
Kvantili četvrog reda su medijan te donji i gornji kvantil.
161 5 10
164 5 15 158, 158, 160, 160, 160, 161, 161, 161, 161, 161, ... , 183, 183, 183, 184, 186
165 6 21
169 8 29 𝑁 𝑁 𝑁 𝑁 3𝑁 3𝑁
𝑥𝑟 ; 2 ≠ 𝐼𝑁𝑇, 𝑟 = 𝐼𝑁𝑇 +1 𝑥𝑟 ; ≠ 𝐼𝑁𝑇, 𝑟 = 𝐼𝑁𝑇 4 + 1 𝑥𝑟 ; ≠ 𝐼𝑁𝑇, 𝑟 = 𝐼𝑁𝑇 4 + 1
2
172 11 40 𝑀𝑒 = ൞ 𝑥𝑟 +𝑥𝑟+1 𝑁 𝑁
𝑄1 = ൞ 𝑥4+𝑥 𝑄3 = ൞ 4
𝑟 𝑟+1 𝑁 𝑁 𝑥𝑟 +𝑥𝑟+1 3𝑁 3𝑁
; 2 = 𝐼𝑁𝑇, 𝑟 = ; 4 = 𝐼𝑁𝑇, 𝑟 = 4 ; 4 = 𝐼𝑁𝑇, 𝑟 = 4
173 9 49 2 2 2 2

174 8 57 𝑁 76 𝑁 76 𝑥38 +𝑥39 172+172

𝑁 = 76 → = = 38 = 𝐼𝑁𝑇 → 𝑟 = = = 38 → 𝑀𝑒 = = = 172
178 6 63 2 2 2 2 2 2 50% učenika 8. razreda visoko
180 4 67 𝑁 76 𝑁 76 𝑥19+𝑥20 165+165
je do 172 cm, a 50% učenika
= = 19 = 𝐼𝑁𝑇 → 𝑟 = = = 19 → 𝑄1 = = = 165 visoko je iznadvisoko
25% učenika 172 cm.je do 165
4 4 4 4 2 2
181 4 71
cm, a u 75% učenika 8. razreda
183 3 74 3𝑁 3∙76 3𝑁 3∙76 𝑥57 +𝑥58 174+178
= = 57 = 𝐼𝑁𝑇 → 𝑟 = = = 57 → 𝑄3 = = = 176 visoko je iznad 165 cm.
4 4 4 4 2 2 75% učenika visoko je do 176
184 1 75
cm, dok je 25% učenika 8.
186 1 76 razreda visoko iznad 176 cm.
UKUPNO: 76
 Zadatak 2. (3/6)
U tablici frekvencija nalaze se podaci o broju učenika 8. razreda prema njihovim visinama
(izmišljeni primjer):
Visina (u cm) Broj učenika
158 2
d) Konstruirajte dijagram točaka te SL-dijagram.
160 3
12 | 3 predstavlja: 123
161 5
Jedinica (debljina stabla): 1
164 5
165 6
169 8
15 | 8 8
172 11
173 9 16 | 0 0 0 1 1 1 1 1 4 4 4 4 4

174 8 16 | 5 5 5 5 5 5 9 9 9 9 9 9 9 9
178 5
17 | 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 3 3 3 3 3 3 3 3 4 4 4 4 4 4 4 4
180 4
181 4 17 | 8 8 8 8 8

183 3 18 | 0 0 0 0 1 1 1 1 3 3 3 4
184 1
18 | 6
186 1
 Zadatak 2. (4/6)
U tablici frekvencija nalaze se podaci o broju učenika 8. razreda prema njihovim visinama
(izmišljeni primjer):
Visina (u cm) Broj učenika
158 2
e) Konstruirajte Box-plot dijagram.
160 3
𝑀𝑒 = 172
161 5
164 5 𝑄1 = 165
165 6
𝑄3 = 176
169 8
172 11 𝐼𝑄 = 𝑄3 − 𝑄1 = 176 − 165 = 11
173 9
nema 𝑄1 − 1,5 ∙ 𝐼𝑄 = 165 − 1,5 ∙ 11 = 148,5
174 8
outliera 𝑄3 + 1,5 ∙ 𝐼𝑄 = 176 + 1,5 ∙ 11 = 192,5
178 5
180 4
181 4
183 3
184 1
186 1
 Zadatak 2. (5/6)
U tablici frekvencija nalaze se podaci o broju učenika 8. razreda prema njihovim visinama
(izmišljeni primjer):
Visina
(u cm)
Broj
učenika
Kumulativni niz
„manje od” (r)
f) Formirajte distribuciju frekvencija s razredima. Primijenite Sturgesovo
158 2 2
pravilo.
160 3 5
- broj razreda (k): 𝑘 = 1 + 3,3 ∙ log 𝑁 = 1 + 3,3 ∙ log 76 = 7,2 ≈ 8
161 5 10
𝑥𝑚𝑎𝑥 −𝑥𝑚𝑖𝑛 186−158
164 5 15
- širina razreda (∆𝑥): ∆𝑥 = = = 3,5 ≈ 4
165 6 21 𝑘 8
169 8 29 Visina (u cm) Broj učenika
172 11 40 155 – 159 2
173 9 49 159 – 163 8
174 8 57
163 – 167 11
178 6 63
167 – 171 8
180 4 67
171 – 175 28
181 4 71
183 3 74 175 – 179 6
184 1 75 179 – 183 8
186 1 76 183 – 187 5
UKUPNO: 76
Zadatak 2. (6/6)
U tablici se nalazi distribucija podataka o broju učenika 8. razreda prema njihovim visinama
(izmišljeni primjer):

g) Prikažite distribuciju histogramom i poligonom frekvencija.

Broj učenika Veličina Sredina
Visina (u cm)
( 𝒇𝒊 ) razreda ( 𝒊 ) razreda ( 𝒙𝒊 ) Poligon frekvencija – linijski grafikon
155 – 159 2 4 157
- frekvencije se nanose na sredine
159 – 163 8 4 161
razreda
163 – 167 11 4 165 Poligon frekvencija
167 – 171 8 4 169 30
25
171 – 175 28 4 173
20
175 – 179 6 4 177 15

179 – 183 8 4 181 10

Histogram – površinski grafikon 5
183 – 187 5 4 185
0
UKUPNO: 76 150 160 170 180 190
Zadatak 3. (1/5)
U tablici se nalazi distribucija podataka o broju učenika 8. razreda prema njihovim visinama
(izmišljeni primjer):
a) Prikažite distribuciju podataka histogramom.

Broj učenika
Visina (u cm)
( 𝒇𝒊 )
158-164 10
164-170 19
170-176 28
176-182 14
182-188 5
UKUPNO: 76
Zadatak 3. (2/5)
U tablici se nalazi distribucija podataka o broju učenika 8. razreda prema njihovim visinama
(izmišljeni primjer):
b) Izračunajte vrijednosti relativnih frekvencija i vrijednosti empirijske funkcije distribucije.

Broj učenika Relativna frekvencija ili

Visina (u cm)
( 𝒇𝒊 ) proporcija ( 𝒑𝒊 ) 𝑓1 10
158-164 10 0,1316 𝑝1 = = = 0,1316
𝑁 76
164-170 19 0,25 𝑓2 19
170-176 28 0,3684 𝑝2 = = = 0,25
𝑁 76
176-182 14 0,1842
𝑓3 28
182-188 5 0,0658 𝑝3 = = = 0,3684
𝑁 76
UKUPNO: 76 1,0000
…
𝑓𝑖
𝑝𝑖 =
𝑁
Zadatak 3. (3/5)
U tablici se nalazi distribucija podataka o broju učenika 8. razreda prema njihovim visinama
(izmišljeni primjer):
b) Izračunajte vrijednosti relativnih frekvencija i vrijednosti empirijske funkcije distribucije.

Broj učenika Relativna frekvencija ili Vrijednosti empirijske funkcije

Visina (u cm)
( 𝒇𝒊 ) proporcija ( 𝒑𝒊 ) distribucije ( 𝑭(𝒙𝒊 ) )
158-164 10 0,1316 0,1316
+
164-170 19 0,25 0,3816
+
170-176 28 0,3684 0,7500
+
176-182 14 0,1842 0,9342
+
182-188 5 0,0658 1,0000
UKUPNO: 76 1,0000
Zadatak 3. (4/5)
U tablici se nalazi distribucija podataka o broju učenika 8. razreda prema njihovim visinama
(izmišljeni primjer):
c) Odredite članove kumulativnog niza „manje od” i „više od” te ih prikažite grafički.

Grafički prikaz kumulativnog niza „manje od” – frekvencije se nanose na gornje granice razreda
Broj učenika Kumulativni niz Kumulativni niz "manje od"
Visina (u cm)
( 𝒇𝒊 ) „manje od” 80
70
158-164 10 10 60
+

Frekvencija
50
164-170 19 29 40
+
30
170-176 28 57 20
+
10
176-182 14 71 0
+
160 165 170 175 180 185 190
182-188 5 76
Visina učenika
UKUPNO: 76
Interpretacija 2. člana kumulativnog niza „manje od”:
29 učenika ima visinu manju od 170 cm.
Interpretacija 5. člana kumulativnog niza „manje od”:
76 učenika je visoko do 188 cm.
Zadatak 3. (5/5)
U tablici se nalazi distribucija podataka o broju učenika 8. razreda prema njihovim visinama
(izmišljeni primjer):
c) Odredite članove kumulativnog niza „manje od” i „više od” te ih prikažite grafički.

Grafički prikaz kumulativnog niza „više od” – frekvencije se nanose na donje granice razreda
Broj učenika Kumulativni niz Kumulativni niz "više od"
Visina (u cm)
( 𝒇𝒊 ) „više od”
80
158-164 10 76 60

Frekvencije
+
164-170 19 66 40
+
170-176 28 47 20
+ 0
176-182 14 19
158 164 170 176 182
+
182-188 5 5 Visina učenika

UKUPNO: 76
Interpretacija 2. člana kumulativnog niza „više od”:
66 učenika ima visinu veću od 164 cm.
Interpretacija 5. člana kumulativnog niza „manje od”:
5 učenika ima visinu veću od 182 cm.
 Zadatak 4. (1/9)
U tablici se nalazi distribucija podataka o broju učenika 8. razreda prema njihovim visinama
(izmišljeni primjer):
Broj učenika Ponovimo:
Visina (u cm)
( 𝒇𝒊 )
- Varijabla je visina učenika – numerička kontinuirana varijabla
158-164 10
- Podaci su formirani (grupirani) u 5 razreda jednakih veličina (veličina svih razreda je 6)
164-170 19
- Najviše učenika je visoko u rasponu od 170 – 176 cm → vrijednost moda nalazi se u tom razredu, tj.
170-176 28 između 170 i 176 cm
176-182 14 - mod ćemo izračunati pomoću formule za grupirani niz
𝑏−𝑎
182-188 5 𝑀𝑜 = 𝐿1 + ∙𝑖
𝑏 − 𝑎 + (𝑏 − 𝑐)
UKUPNO: 76
𝐿1 − donja granica modalnog razreda 28 − 19
𝐿1 = 170 𝑀𝑜 = 170 + ∙6
𝑎 − (korigirana) frekvencija ispred modalnog razreda 28 − 19 + (28 − 14)
Modalni razred – razred s 𝑎 = 19
𝑏 − (korigirana) frekvencija modalnog razreda 𝑏 = 28 𝑀𝑜 = 172,35
najvećom (korigiranom) 𝑐 = 14
frekvencijom 𝑐 − (korigirana) frekvencija ispod modalnog razreda 𝑖=6
Najčešća visina učenika 8. razreda
𝑖 − veličina modalnog razreda iznosi 172,35 cm.
Zadatak 4. (2/9)
U tablici se nalazi distribucija podataka o broju učenika 8. razreda prema njihovim visinama
(izmišljeni primjer):
Broj učenika Izračunajte kvantile četvrtog reda.
Visina (u cm)
( 𝒇𝒊 )
158-164 10 → medijan, donji i gornji kvartil
164-170 19
170-176 28
176-182 14
182-188 5
UKUPNO: 76
 Zadatak 4. (3/9)
U tablici se nalazi distribucija podataka o broju učenika 8. razreda prema njihovim visinama
(izmišljeni primjer):
Izračunajte kvantile četvrtog reda.
Broj učenika Kum. niz
Visina (u cm)
( 𝒇𝒊 ) „manje od” → medijan
158-164 10 10 𝑁
− σ 𝑓1
164-170 19 29 𝑀𝑒 = 𝐿1 + 2 ∙𝑖
170-176 28 57
𝑓𝑚𝑒𝑑
38 − 29
176-182 14 71 𝑀𝑒 = 170 + ∙6
28
182-188 5 76 𝐿1 − donja granica medijalnog razreda 𝐿1 = 170 𝑀𝑒 = 171,93
UKUPNO: 76 𝑁 76
𝑁 − ukupna frekvencija = = 38
2 2
σ 𝑓1 − zbroj frekvencija do medijalnog razreda ෍ 𝑓1 = 29 50% učenika osmog razreda je visoko
𝑓𝑚𝑒𝑑 = 28 171,93 cm ili manje, a 50% učenika
𝑓𝑚𝑒𝑑 − frekvencija medijalnog razreda je visoko 171,93 cm ili više.
𝑖=6
Medijalni razred 𝑖 − veličina medijalnog razreda
 Zadatak 4. (4/9)
U tablici se nalazi distribucija podataka o broju učenika 8. razreda prema njihovim visinama
(izmišljeni primjer):
Izračunajte kvantile četvrtog reda.
Broj učenika Kum. niz
Visina (u cm)
( 𝒇𝒊 ) „manje od” → donji kvartil
158-164 10 10 𝑁
− σ 𝑓1
164-170 19 29 𝑄1 = 𝐿1 + 4 ∙𝑖
170-176 28 57
𝑓1𝑘𝑣𝑎𝑟𝑡
19 − 10
176-182 14 71 𝑄1 = 164 + ∙6
19
182-188 5 76 𝐿1 − donja granica kvartilnog razreda 𝐿1 = 164 𝑄1 = 166,84
UKUPNO: 76 𝑁 76
𝑁 − ukupna frekvencija = = 19
4 4
σ 𝑓1 − zbroj frekvencija do kvartilnog razreda ෍ 𝑓1 = 10 25% učenika osmog razreda je visoko
𝑓1𝑘𝑣𝑎𝑟𝑡 = 19 166,84 cm ili manje, a 75% učenika
𝑓1𝑘𝑣𝑎𝑟𝑡 − frekvencija kvartilnog razreda je visoko 166,84 cm ili više.
𝑖=6
kvartilni razred
𝑖 − veličina kvartilnog razreda
 Zadatak 4. (5/9)
U tablici se nalazi distribucija podataka o broju učenika 8. razreda prema njihovim visinama
(izmišljeni primjer):
Izračunajte kvantile četvrtog reda.
Broj učenika Kum. niz
Visina (u cm)
( 𝒇𝒊 ) „manje od” → gornji kvartil
158-164 10 10 3𝑁
− σ 𝑓1
164-170 19 29 𝑄3 = 𝐿1 + 4 ∙𝑖
170-176 28 57
𝑓3𝑘𝑣𝑎𝑟𝑡
57 − 57
176-182 14 71 𝑄3 = 176 + ∙6
14
182-188 5 76 𝐿1 − donja granica kvartilnog razreda 𝐿1 = 176 𝑄3 = 176
UKUPNO: 76 3𝑁 3 ∙ 76
𝑁 − ukupna frekvencija = = 57
4 4
σ 𝑓1 − zbroj frekvencija do kvartilnog razreda ෍ 𝑓1 = 57 75% učenika osmog razreda je visoko
𝑓3𝑘𝑣𝑎𝑟𝑡 = 14 176 cm ili manje, a 25% učenika je
𝑓3𝑘𝑣𝑎𝑟𝑡 − frekvencija kvartilnog razreda visoko 176 cm ili više.
𝑖=6
kvartilni razred
𝑖 − veličina kvartilnog razreda
 Zadatak 4. (6/9)
U tablici se nalazi distribucija podataka o broju učenika 8. razreda prema njihovim visinama
(izmišljeni primjer):
Izračunajte šesti decil (60. percentil).
Broj učenika Kum. niz
Visina (u cm)
( 𝒇𝒊 ) „manje od”
158-164 10 10
0,6𝑁 − σ 𝑓1
𝐷6 = 𝐿1 + ∙𝑖
164-170 19 29 𝑓𝑑𝑒𝑐
170-176 28 57
45,6 − 29
176-182 14 71 𝐷6 = 170 + ∙6
28
182-188 5 76 𝐿1 = 170
𝐿1 − donja granica decilnog razreda 𝐷6 = 173,56
UKUPNO: 76 0,6𝑁 = 0,6 ∙ 76 = 45,6
𝑁 − ukupna frekvencija ෍ 𝑓1 = 29
σ 𝑓1 − zbroj frekvencija do decilnog razreda 𝑓𝑑𝑒𝑐 = 28 60% učenika osmog razreda je visoko
𝑓𝑑𝑒𝑐 − frekvencija decilnog razreda 𝑖=6
173,56 cm ili manje, a 40% učenika
decilni razred je visoko 173,56 cm ili više.
𝑖 − veličina decilnog razreda
 Zadatak 4. (7/9)
U tablici se nalazi distribucija podataka o broju učenika 8. razreda prema njihovim visinama
(izmišljeni primjer):
Izračunajte 87. percentil.
Broj učenika Kum. niz
Visina (u cm)
( 𝒇𝒊 ) „manje od”
158-164 10 10 0,87𝑁 − σ 𝑓1
𝑃87 = 𝐿1 + ∙𝑖
164-170 19 29
𝑓𝑝𝑒𝑟𝑐
170-176 28 57
66,12 − 57
176-182 14 71 𝑃87 = 176 + ∙6
14
182-188 5 76 𝐿1 − donja granica percentilnog razreda
𝐿1 = 176 𝑃87 = 179,91
UKUPNO: 76 𝑁 − ukupna frekvencija 0,87𝑁 = 0,87 ∙ 76 = 66,12
෍ 𝑓1 = 57
σ 𝑓1 − zbroj frekvencija do percentilnog razreda
𝑓𝑝𝑒𝑟𝑐 = 14
𝑓𝑝𝑒𝑟𝑐 − frekvencija percentilnog razreda 𝑖=6 87% učenika osmog razreda je visoko
percentilni razred 179,91 cm ili manje, a 13% učenika
𝑖 − veličina percentilnog razreda je visoko 179,91 cm ili više.
 Zadatak 4. (8/9)
U tablici se nalazi distribucija podataka o broju učenika 8. razreda prema njihovim visinama
(izmišljeni primjer):

Broj učenika
Grafički prikažite izračunate vrijednosti.
Visina (u cm)
( 𝒇𝒊 )
158-164 10
Histogram
164-170 19 Mod 30
170-176 28
𝑀𝑜 = 172,35 25

BROJ UČENIKA
176-182 14
20
182-188 5 15
UKUPNO: 76 10
5
0 Mo
158-164 164-170 170-176 176-182 182-188
VISINA (U CM)
 Zadatak 4. (9/9)
U tablici se nalazi distribucija podataka o broju učenika 8. razreda prema njihovim visinama
(izmišljeni primjer):
Grafički prikažite izračunate vrijednosti.
Broj učenika Kum. niz
Visina (u cm)
( 𝒇𝒊 ) „manje od”
→ medijan, donji i gornji kvartil, šesti decil, 87. percentil
158-164 10 10 𝑁
𝑀𝑒 = 171,93 = 38
164-170 19 29 2
𝑁
Kumulativni niz "manje od"
170-176 28 57 𝑄1 = 166,84 = 19 80
4
176-182 14 71 3𝑁 700,87𝑁
𝑄3 = 176 = 57 3𝑁
60
182-188 5 76 4
4

Frekvencija
500,6𝑁
UKUPNO: 76 𝐷6 = 173,56 0,6𝑁 = 45,6 40𝑁

0,87𝑁 = 66,12 302

𝑃87 = 179,91 𝑁
20
4
10
0 𝑃87
160 165 170 Me 175𝑄3 180 185 190
Visina učenika
Zadatak 5. (1/12)
Dani su podaci o broju živorođene djece 2017. godine prema dobi majke (izvor: Statistički
ljetopis 2018., str. 117):

Starost majke Broj živorođene Napomena: Nisu uključena djeca čije su majke u dobi do 15 godina
(u god.) djece i iznad 50 godina.
15 – 19 990
a) Izračunajte položajne srednje vrijednosti.
20 – 24 4 807

25 – 29 10 347 b) Odredite kvantile četvrtog reda. Kako se zovu izračunate

30 – 34 12 482 vrijednosti?
35 – 39 6 609
c) Izračunajte vrijednost trećeg decila.
40 – 49 1 312
d) Izračunajte 85. percentil.
Svaku izračunatu vrijednost interpretirajte i grafički prikažite.
 Zadatak 5. (2/12)
Dani su podaci o broju živorođene djece 2017. godine prema dobi majke (izvor: Statistički
ljetopis 2018., str. 117):
a) Izračunajte položajne srednje vrijednosti.
→ mod i medijan
Starost majke Broj živorođene Starost majke – Veličina Korigirane
(u god.) djece (𝒇𝒊 ) prave granice razreda (𝒊) frekvencije (𝒇𝒌𝒐𝒓 )
15 – 19 990 15 – 20 5 990

20 – 24 4 807 20 – 25 5 4 807

25 – 29 10 347 25 – 30 5 10 347

30 – 34 12 482 30 – 35 5 12 482

35 – 39 6 609 35 – 40 5 6 609

40 – 49 1 312 40 – 50 10 656

UKUPNO: 36 574 𝑓𝑖
𝑓𝑘𝑜𝑟 = (∙ 𝑖 ∗ )
𝑖
 Zadatak 5. (3/12)
Dani su podaci o broju živorođene djece 2017. godine prema dobi majke (izvor: Statistički
ljetopis 2018., str. 117):
a) Izračunajte položajne srednje vrijednosti.
→ mod i medijan
Starost majke Broj živorođene Starost majke – Veličina Korigirane
(u god.) djece (𝒇𝒊 ) prave granice razreda (𝒊) frekvencije (𝒇𝒌𝒐𝒓 ) 𝑏−𝑎
𝑀𝑜 = 𝐿1 + ∙𝑖
15 – 19 990 15 – 20 5 990 𝑏 − 𝑎 + (𝑏 − 𝑎)
20 – 24 4 807 20 – 25 5 4 807
12482 − 10347
25 – 29 10 347 25 – 30 5 10 347 𝑀𝑜 = 30 + ∙5
12482 − 10347 + (12482 − 6609)
30 – 34 12 482 30 – 35 5 12 482
𝑀𝑜 = 31,33
35 – 39 6 609 35 – 40 5 6 609

40 – 49 1 312 40 – 50 10 656
Najčešća starost majki živorođene djece je 31,33 godina.
UKUPNO: 36 574
 Zadatak 5. (4/12)
Dani su podaci o broju živorođene djece 2017. godine prema dobi majke (izvor: Statistički
ljetopis 2018., str. 117):
a) Izračunajte položajne srednje vrijednosti.
→ mod i medijan 𝑁
− σ 𝑓1
Starost majke Broj živorođene Starost majke – Veličina Kumulativni niz
𝑀𝑒 = 𝐿1 + 2 ∙𝑖
(u god.) djece (𝒇𝒊 ) prave granice razreda (𝒊) „manje od”
𝑓𝑚𝑒𝑑
15 – 19 990 15 – 20 5 990

20 – 24 4 807 20 – 25 5 5 797 𝑁 36574

= = 18273,5
2 2
25 – 29 10 347 25 – 30 5 16 144

30 – 34 12 482 30 – 35 5 28 626 18273,5 − 16144

𝑀𝑒 = 30 + ∙ 5 = 30,85
35 – 39 6 609 35 – 40 5 35 235 12482

40 – 49 1 312 40 – 50 10 36 547 50% majki živorođene djece je mlađe od 30,85 godina, dok je 50%
UKUPNO: 36 574 majki starije od 30,85 godina.
Zadatak 5. (5/12)
Dani su podaci o broju živorođene djece 2017. godine prema dobi majke (izvor: Statistički
ljetopis 2018., str. 117):

Starost majke Broj živorođene Napomena: Nisu uključena djeca čije su majke u dobi do 15 godina
(u god.) djece i iznad 50 godina.
15 – 19 990
a) Izračunajte položajne srednje vrijednosti.
20 – 24 4 807

25 – 29 10 347 b) Odredite kvantile četvrtog reda. Kako se zovu izračunate

30 – 34 12 482 vrijednosti?
35 – 39 6 609
c) Izračunajte vrijednost trećeg decila.
40 – 49 1 312
d) Izračunajte 85. percentil.
Svaku izračunatu vrijednost interpretirajte i grafički prikažite.
 Zadatak 5. (6/12)
Dani su podaci o broju živorođene djece 2017. godine prema dobi majke (izvor: Statistički
ljetopis 2018., str. 117):
b) Odredite kvantile četvrtog reda. Kako se zovu izračunate vrijednosti?
→ medijan, donji i gornji kvartil 𝑁
− σ 𝑓1
Starost majke Broj živorođene Starost majke – Veličina Kumulativni niz 𝑄1 = 𝐿1 + 4 ∙𝑖
(u god.) djece (𝒇𝒊 ) prave granice razreda (𝒊) „manje od” 𝑓1𝑘𝑣𝑎𝑟𝑡
15 – 19 990 15 – 20 5 990 𝑁 36574
= = 9136,75
20 – 24 4 807 20 – 25 5 5 797 4 4

25 – 29 10 347 25 – 30 5 16 144 9136,75 − 5797

𝑄1 = 25 + ∙ 5 = 26,61
30 – 34 12 482 30 – 35 5 28 626 10347

35 – 39 6 609 35 – 40 5 35 235
25% majki živorođene djece mlađe
40 – 49 1 312 40 – 50 10 36 547 je od 26,61 godinu, a 75% majki
UKUPNO: 36 574 živorođene djece starije je od 26,61
godinu.
 Zadatak 5. (6/12)
Dani su podaci o broju živorođene djece 2017. godine prema dobi majke (izvor: Statistički
ljetopis 2018., str. 117):
b) Odredite kvantile četvrtog reda. Kako se zovu izračunate vrijednosti?
→ medijan, donji i gornji kvartil 𝑁 3𝑁
− σ 𝑓1 − σ 𝑓1
Starost majke Broj živorođene Starost majke – Veličina Kumulativni niz 𝑄1 = 𝐿1 + 4 ∙𝑖 𝑄3 = 𝐿1 + 4 ∙𝑖
(u god.) djece (𝒇𝒊 ) prave granice razreda (𝒊) „manje od” 𝑓1𝑘𝑣𝑎𝑟𝑡 𝑓3𝑘𝑣𝑎𝑟𝑡
15 – 19 990 15 – 20 5 990 𝑁 36574 3𝑁 3 ∙ 36574
= = 9136,75 = = 27410,25
20 – 24 4 807 20 – 25 5 5 797 4 4 4 4

25 – 29 10 347 25 – 30 5 16 144 9136,75 − 5797 27410,25 − 16144

𝑄1 = 25 + ∙ 5 = 26,61 𝑄3 = 30 + ∙ 5 = 34,51
30 – 34 12 482 30 – 35 5 28 626 10347 12482

35 – 39 6 609 35 – 40 5 35 235
25% majki živorođene djece mlađe 75% majki živorođene djece mlađe
40 – 49 1 312 40 – 50 10 36 547 je od 26,61 godinu, a 75% majki je od 34,51 godinu, a 25% majki
UKUPNO: 36 574 živorođene djece starije je od 26,61 živorođene djece starije je od 34,51
godinu. godinu.
Zadatak 5. (7/12)
Dani su podaci o broju živorođene djece 2017. godine prema dobi majke (izvor: Statistički
ljetopis 2018., str. 117):

Starost majke Broj živorođene Napomena: Nisu uključena djeca čije su majke u dobi do 15 godina
(u god.) djece i iznad 50 godina.
15 – 19 990
a) Izračunajte položajne srednje vrijednosti.
20 – 24 4 807

25 – 29 10 347 b) Odredite kvantile četvrtog reda. Kako se zovu izračunate

30 – 34 12 482 vrijednosti?
35 – 39 6 609
c) Izračunajte vrijednost trećeg decila.
40 – 49 1 312
d) Izračunajte 85. percentil.
Svaku izračunatu vrijednost interpretirajte i grafički prikažite.
 Zadatak 5. (8/12)
Dani su podaci o broju živorođene djece 2017. godine prema dobi majke (izvor: Statistički
ljetopis 2018., str. 117):
c) Izračunajte vrijednost trećeg decila.
0,3𝑁 − σ 𝑓1
𝐷3 = 𝐿1 + ∙𝑖
Starost majke Broj živorođene Starost majke – Veličina Kumulativni niz 𝑓𝑑𝑒𝑐
(u god.) djece (𝒇𝒊 ) prave granice razreda (𝒊) „manje od”

15 – 19 990 15 – 20 5 990 0,3𝑁 = 0,3 ∙ 36574 = 10964,1

20 – 24 4 807 20 – 25 5 5 797
10964,1 − 5797
25 – 29 10 347 25 – 30 5 16 144 𝐷3 = 25 + ∙ 5 = 27,50
10347
30 – 34 12 482 30 – 35 5 28 626

35 – 39 6 609 35 – 40 5 35 235 30% majki živorođene djece mlađe je od 27,50 godina, a

70% majki živorođene djece starije je od 27,50 godina.
40 – 49 1 312 40 – 50 10 36 547

UKUPNO: 36 574
Zadatak 5. (9/12)
Dani su podaci o broju živorođene djece 2017. godine prema dobi majke (izvor: Statistički
ljetopis 2018., str. 117):

Starost majke Broj živorođene Napomena: Nisu uključena djeca čije su majke u dobi do 15 godina
(u god.) djece i iznad 50 godina.
15 – 19 990
a) Izračunajte položajne srednje vrijednosti.
20 – 24 4 807

25 – 29 10 347 b) Odredite kvantile četvrtog reda. Kako se zovu izračunate

30 – 34 12 482 vrijednosti?
35 – 39 6 609
c) Izračunajte vrijednost trećeg decila.
40 – 49 1 312
d) Izračunajte 85. percentil.
Svaku izračunatu vrijednost interpretirajte i grafički prikažite.
 Zadatak 5. (10/12)
Dani su podaci o broju živorođene djece 2017. godine prema dobi majke (izvor: Statistički
ljetopis 2018., str. 117):
d) Izračunajte 85. percentil.
0,85𝑁 − σ 𝑓1
𝑃85 = 𝐿1 + ∙𝑖
Starost majke Broj živorođene Starost majke – Veličina Kumulativni niz 𝑓𝑝𝑒𝑟𝑐
(u god.) djece (𝒇𝒊 ) prave granice razreda (𝒊) „manje od”

15 – 19 990 15 – 20 5 990 0,85𝑁 = 0,85 ∙ 36574 = 31064,95

20 – 24 4 807 20 – 25 5 5 797
31064,95 − 28626
25 – 29 10 347 25 – 30 5 16 144 𝑃85 = 35 + ∙ 5 = 36,85
6609
30 – 34 12 482 30 – 35 5 28 626

35 – 39 6 609 35 – 40 5 35 235 85% majki živorođene djece mlađe je od 36,85 godina, a

15% majki živorođene djece starije je od 36,85 godina.
40 – 49 1 312 40 – 50 10 36 547

UKUPNO: 36 574
Zadatak 5. (11/12)
Dani su podaci o broju živorođene djece 2017. godine prema dobi majke (izvor: Statistički
ljetopis 2018., str. 117):
Napomena: Nisu uključena djeca čije su majke u dobi do 15 godina
Starost majke Broj živorođene
(u god.) djece
i iznad 50 godina.
15 – 19 990 a) Izračunajte položajne srednje vrijednosti.
20 – 24 4 807

25 – 29 10 347
b) Odredite kvantile četvrtog reda. Kako se zovu izračunate
vrijednosti?
30 – 34 12 482

35 – 39 6 609 c) Izračunajte vrijednost trećeg decila.

40 – 49 1 312
d) Izračunajte 85. percentil.
Svaku izračunatu vrijednost interpretirajte i grafički prikažite.
Zadatak 5. (12/12)
Kum. niz "manje od"
40000

35000

0,85N
30000
3N/4

Broj živorođene djece

25000

20000
N/2
15000

0,3N
10000
N/4
5000

D3 P85
0
0 5 10 15 20
Q
25 Q 30Me 35 3 40 45 50 55
1
Starost majke (u god.)
Mo