Գորգ, բազմագույն զարդանկարներով, խավածածկ կամ առանց խավի քառանկյուն

գեղարվեստական գործվածք։ Ծառայում է որպես փռոց, ծածկոց, վարագույր,

բնակարանը տաքացնելու, զարդարելու ինչպես նաև ձայնակլանման համար։
Գորգերը հիմնականում հյուսում են թելերից. լինում են նաև ասեղնագործ և
գույնզգույն կտորներից կարված։ Գորգերի զարդանկարները բաղկացած են
կենտրոնական մասից և այն եզերող շրջանակներից։ Գեղարվեստական
առանձնահատկությունները որոշվում են գործվածքի մակերեսով (խավոտ կամ
առանց խավի), նյութով (բուրդ, մետաքս, վուշ, բամբակ) չափսերով, զարդերիզի և
կենտրոնական դաշտի փոխհարաբերությամբ, զարդանկարի բնույթով ու
հորինվածքով, գունային կառուցվածքով։
Հայկական լեռնաշխարհում ոստայնանկությունն՝ այդ թվում նաև գորգագործական
մշակույթը հայտնի է եղել Ք.ա 4-3-րդ հազարամյակներից: Հայաստանում
գորգագործության հանրահայտ կենտրոնների համբավ են վայելել Բարձր Հայքը,
Այրարատը, Սյունիքը, Արցախը, Վասպուրականը, որոնք, իբրև այդպիսիք էլ մնացին
մինչև XX դ. սկզբները, իսկ Արցախն ու Սյունիքը մինչև մեր ժամանակները:
Սկզբնաղբյուրներից պարզվում է նաև, որ Արաբական խալիֆաթի ողջ տարածքում
հայկական գորգը մեծ հեղինակություն վայելող մշակութային արժեք է եղել և
համարվել էր հարստության չափանիշ: Ժամանակակիցների վկայությամբ, այդ
ամենը բացատրվում էր հայոց գորգերի գունային հարուստ երանգների
ներդաշնակությամբ ու գեղազարդման մանրամասների ինքնատիպությամբ, հումքի
լավագույն հատկություններով և անկասկած, գործման բարձր մակարդակով:
Արաբական աղբյուրները վկայում են նաև, որ հայկական գորգերին, մեծ հռչակ էին
հաղորդում մանավանդ հանրահայտ «որդան կարմիր» ներկանյութից ստացված
կարմրավուն երանգները: Հայոց գորգերին բնորոշող մի առանձնահատկությունն էլ
հորինվածքների ու առանձին նախշերի ոճավորվածությունն է: Դրանք փաստորեն
խորհրդանշաններ են, ու իմաստավորում են հայոց ավանդական, հնամենի
ծիսապաշտամունքային պատկերացումների մի շարք՝ կապված կյանքի ու բնության
հավերրժության ու, առհասարակ, աշխարհընկալման համակարգի հետ:
Արցախի պետական պատմաերկրագիտական թանգարանի ձեռագործի հավաքածուն
բազմազան ու բազմատիպ է և ներկայացնում է Արցախին բնորոշ գորգերի գրեթե
բոլոր տիպերը՝ «Արծվագորգ»,«Ջրաբերդ», «Գետաշեն», «Թագ», «Խնձորեսկ»,
«Խաչխորան», «Վիշապագորգ», «Ցլագորգ», «Ղարաբաղ» և այլն:
Թանգարանում պահպանված ամենահին գորգը վերաբերում է 18-րդ դարի վերջին,
իսկ հիմնական մասը 19-րդ դարին: Հավաքածուն ներկայացնում է Արցախի
բազմադարյան պատմամշակութային ժառանգության կարևորագույն
ուղղություններից մեկը՝ գորգագործական արվեստը՝ հայկական գորգարվեստի
համակարգում ունեցած իր տիպաբանական առանձնահատկություններով ու
ընդհանրություններով հանդերձ:
Армянский ковёр — термин, определяющий ворсовые и безворсовые ковры,
которые были сотканы армянами. Ковроделие, являясь одним из
видов армянского декоративно-прикладного искусства, неразрывно связано с
другими видами декоративно-прикладного искусства армян, продолжая традиции
других видов национального изобразительного искусства. Главным отличием
армянских ковров от персидских, тюркских и других ковров является то, что в
качестве орнаментальных мотивов применяются стилизованные изображения
животных и людей. Традиционно в Армении коврами устилают полы, покрывают
внутренние стены домов, диваны, сундуки, сиденья и кровати. До сих пор ковры
часто служат завесами дверных проёмов, ризниц и алтарей в храмах, ими
покрывают сами алтари в церквях. Развиваясь с древнейших времен, ковроделие
Армении исстари являлось неотъемлемой частью быта, так как ковроделием
занимались почти в каждой армянской семье, при том, что «ковроткачество
повсеместно было древним женским занятием армян».
Из сведений античных авторов становится ясным, что среди практикуемых
ремёсел древней Армении, наряду с гончарным и столярным делом, было широко
распространено и ткачество. Значительное развитие ткацкого ремесла в Армении
наблюдается в, так называемый, эллинистический период, начиная с III века
до н. э..  Известными центрами ковроткачества в Армении были Айрарат, Сюник,
Арцах, Васпуракан, которые и сохранили свое влияние вплоть до XX в., а Арцах и
Сюник - по сей день.
Армянские ковры всегда ценились чрезвычайно высоко. Стены и полы дворца
арабских халифов были покрыты армянскими коврами. Армянские ковры были
украшением дворцов, ими измерялось богатство. 
Характерной особенностью армянского ковроделия является применение
специфического вида вязки, особых узлов и высоты ворса. Особое внимание
обращали на ровность и прочность боковых краёв.
Самая основная и важная особенность армянских ковров — это их орнаменты.
Армянские ковры заключают в себе несравненно огромное количество
ритуальных, образных и идейных символов. Несмотря на то, что ковры
скрупулёзно изучаются человеком, все же на сегодняшний день значение
большинства узоров не известно. Согласно этнографам весь процесс ткачества —
ритуал, имеющий своё символическое значение. В композициях некоторых ковров
важное место занимает орёл, а также крест, являющийся важнейшим элементом
орнаментов армянского Средневековья.
В коллекции государственного историко-краеведческого музея Арцаха огромное
количество рукодельных изделий, которые представляют почти все виды
Арцахских ковров. Это “Арцвагорг”, “Джраберд”, “Геташен”, “Таг”, “Хндзореск”,
“Хачхоран”, “Вишапагорг”, “Цлагорг”, “Карабах” и т.д.
Самый старый ковер в коллекции музея относится к концу XVIII в., однако
основная часть относится к XIX в. Коллекция представляет одну из главных
направлений многовекового исторического наследия Арцаха – искусство
ковроделия, наряду с его типичными особенностями в системе армянского
ковроткачества.
 Armenian Carpet - The term designates tufted rugs or knotted carpets woven
in Armenia or by Armenians. Traditionally, since ancient times the carpets were used in Armenia
to cover floors, decorate interior walls, sofas, chairs, beds and tables. Up to present the carpets
often serve as entrance veils, decoration for church altars and vestry. Starting to develop in
Armenia as a part of everyday life, carpet weaving was a must in every Armenian family, being
almost women's occupation. 
Armenian carpets are unique "texts" composed of the ornaments where sacred symbols
reflect the beliefs and religious notions of the ancient ancestors of the Armenians that reached us
from the depth of centuries. 
The Armenian carpet and rug weaving art has its roots in ancient times, since 4-3
milennia B.C.. Armenian carpet weaving that at the initial period coincided with cloth
weaving by execution technique have passed the long path of development, starting
from simple fabrics, which had been woven at the braiding frames of various form to pile
knotted carpets that became the luxurious and dainty pieces of arts.
The most famous carpet weaving centers in Armenia were: Ayrarat, Syunik, Artsakh,
Vaspurakan and they kept their influence till the beginning of twentieth century. Artsakh and
Syunik are famous carpet weaving centers up to these days as Artsakh carpets occupy a
special place in the history of Armenian carpet-making.
The numerous kings, emperors, caliphs, sultans, and princes that presided over the
Armenians prized beautiful Armenian rugs and often demanded them as part of a yearly tax, as
since ancient times Armenian carpets and rugs had great cultural value and considered as a
standard of wealth.
 The Armenian carpet and rug weavers preserved strictly the traditions. The
imitation and presentation of one and the same ornament-ideogram in the unlimited
number of the variations of styles and colors contain the basis for the creation of any
new Armenian carpet. In this relation, the characteristic trait of Armenian carpets is the
triumph of the variability of ornaments that is increased by the wide gamut of natural
colors and tints.
Many observers and historians who recognized the beauty of Armenian rugs
noted especially the rugs' vivid red color, which was derived from a dye, made from an
insect called '' vordan'' found in the Mount Ararat valley. The Armenian city of Artashat
was famous for its ''vordan'' dye and was referred to as ''the city of the color red'' by the
Arab historian Yaqut.
Another characteristic features of Armenian carpets are the specific ornaments
and symbols. A typical Armenian rug contains a division of fields, medallions, and motifs
that employ geometric shapes. A large proportion of the inscribed Armenian rugs
contain cross shapes, human figures, and geometric bird and animal figures.
The embroidery work collection of Artsakh State Museum of History and Country Study
presents nearly all types of Artsakh carpets and rugs such as ''Artsvagorg'', ''Jraberd'', ''Getashen'',
''Tag'', ''Khndzoresk'', ''Khachkhoran'', ''Vishapagorg''. ''Tslagorg'',''Kharabakh'' etc. The oldest
carpet of the collection refers to the end of the 18th cent., the major parts of the collection refers
to the 19th century. It represents one of the basic branches of cultural heritage which is the
carpet-weaving art.