Wentylacja minutowa:

W spoczynku częstotliwość oddechów wynosi 12-16/min a wentylacja minutowa 8-12l/min. W

wysiłku o stopniowo rosnącej intensywności nie przekraczającej progu mleczanowego wzrost
wentylacji minutowej płuc następuje głównie w wyniku wzrostu objętości oddechowej (TV – tidal
volume). Po przekroczeniu LT następuje gwałtowny wzrost wentylacji minutowej będący efektem
nasilenia zarówno objętości oddechowej jak i częstości oddechów. W chwili maksymalnego VO2
wentylacja minutowa może wzrosnąć do 100-140l a u wytrenowanych nawet do 200. W wysiłku o
maksymalnej intensywności częstość oddechów wzrasta do 45 a nawet 60 na minutę.

Częstość skurczów serca:

Wraz ze wzrostem intensywności proporcjonalnie się zwiększa. Przybliżona wartość można podać
równaniem: 208 – 0,7 x wiek. Osoby o wyższej wydolności fizycznej podczas generowania tej samej
wielkości mocy mechanicznej lub prędkości biegu uzyskują znacznie niższe wartości HR niż osoby
niewytrenowane. W efekcie podczas wysiłku o tej samej intensywności dysponują one większą
rezerwą częstości skurczów serca i pojemności minutowej.

Objętość wyrzutowa:

W spoczynku u niewytrenowanych wynosi 55-75ml. U wytrenowanych jest to 80-120ml. Przy

wysiłkach maksymalnych osoby wytrenowane przejawiają SV o wartościach równych 130-170ml.
Wzrost SV podczas wysiłku następuje szybko, osiąga wartości bliskie maksymalnych już podczas
wysiłku rzędu 30-50 vo2 max.

Pojemność minutowa:

SV X HR. W spoczynku = 5l/min. Wzrasta wraz z intensywnością wysiłku i osiąga wartość maksymalną
przy najwyższym poborze tlenu. U osób przeciętnie wydolnych wynosi maksymalnie 15-12l a u
wytrenowanych nawet 40l.

Ciśnienie tętnicze krwi:

Podczas wysiłku może wzrosnąć nawet do 200-240 mm Hg w chwili osiągnięcia VO2 max. Spadek
ciśnienia skurczowego wraz ze wzrostem intensywności wysiłku to reakcja patologiczna. Ciśnienie
rozkurczowe podczas wysiłku wykazuje tendencję spadkową lub utrzymuje się na przed wysiłkowym
poziomie. Z kolei wzrost ciśnienia rozkurczowego podczas wysiłku to patologia.

Przepływ krwi przez mięśnie:

W spoczynku mięśnie są zaopatrywane przez około 15-20% pojemności minutowej serca. Daje to 1,5-
6ml na 100g tkanki na minutę. Istnieją jednak różnice międzymięśniowe w ilości przepływu krwi w
spoczynku.

Już w pierwszych sekundach aktywności następuje wzrost przepływ krwi. Wykazano że kinetyka
wzrostu przepływu krwi jest szybsza niż kinetyka poboru tlenu w początkowej fazie wysiłku. Wraz ze
wzrostem intensywności przepływ krwi przez tkankę mięśniową nadal wzrasta. W wysiłku o
maksymalnej intensywności (najwyższe VO2 max) przez mięsień szkieletowy przepływa 80-90%
pojemności minutowej serca. Towarzyszy temu spadek reaktywnego przepływu krwi przez inne
narządy.

Klasyfikacja wysiłków dynamicznych:

1) Długotrwałe – czas mierzony w godzinach, intensywność nie przekracza progu mleczanowego

 2) O średnim czasie trwania – od kilkunastu minut do godziny, intensywność waha się o 100
do 130% moczy uzyskanej na progu mleczanowym
3) Krótkotrwałe – od kilku do kilkunastu minut, maksymalna intensywność może sięgać 90-
120% mocy uzyskanej przy osiągnięciu VO2 max
4) Wysiłki ‘’sprinterskie’’ – od 1 do 60s, intensywność waha się od 60 do 100% maksymalnej
mocy mięśniowej

Podczas ćwiczenia izometrycznego intensywność rzędu 30% MVC upośledza, a 70% MVC przerywa
dopływ krwi do mięśnia.

Ocena intensywności wysiłku:

Najczęściej stosowane wskaźniki to HR i VO2 max. Korzysta się także z progu mleczanowego.
 Skala Borga:

Skala subiektywnej oceny intensywności; 10 lub 20 punktowa. Wysiłek rzędu 18-20 jest utożsamiany
z maksymalnym możliwym poborem tlenu.

Wytwarzanie energii:

Stężenie ATP w mięśniach szkieletowych jest niewielki – 25 mm na kilogram suchej masy mięśniowej.
Przy pełnej mocy starczy go na około 2 s. Jednak nawet w skrajnie zmęczonym mięśniu stwierdza się
niewielki spadek stężenia ATP. Możliwości wysiłkowe mięśni warunkuje sprawna resynteza tego
substratu. Stężenie PCr w mięśniu wynosi 70-80 mmol/kg d.m. Zasób glikogenu szacuje się na około
400 mmol/kg d.m.

W wysiłkach o intensywności poniżej LT trwających do kilku godzin głównym substratem są FFA a

zarazem i udział w resyntezie ATP jest dominujący. Wzrost intensywności ponad LT powoduje wzrost
znaczenia glikogenu w resyntezie ATP. Szybkość utylizacji FFA w stosunku do VO2 max ma przebieg
paraboliczny; w wysiłkach lekkich, aż do 50% VO2 max prędkość wzrasta, po czym maleje. Obok
intensywności wysiłku ważnym czynnikiem wpływającym na wybór substratów jest czas jego trwania.
W wysiłku o tej samej intensywności wraz z wydłużaniem czasu jego trwania wzrasta udział energii
uzyskiwanej z FFA w stosunku do glikolizy (wykorzystującej zarówno glikogen mięśniowy jak i glukozę
z krwi).

Zasoby PCr starczają na około 20s i wraz z ich wyczerpywaniem rośnie znaczenie glikolizy. W tym
czasie spada również znacznie poziom glikogenu mięśniowego. ATP może pochodzić również z reakcji
miokinazowej.
 Wydolność fizyczna:

Zdolność do wykonywania długotrwałych wysiłków można szacować na podstawie dwóch

wskaźników: progu mleczanowego i maksymalknego poboru tlenu. Minutowy pobór tlenu w
spoczynku wyraża się w: litrach O2 na minutę lub mililitrach O2 na minutę, mililitrach O2 na kilogram
masy ciała na minutę.

U ludzi zdrowych w spoczynku pobór tlenu zależy głównie od masy ciała i średnio wynosi u
mężczyzny 0,25l/min a u kobiety 0,2l/min, co faje 3,6ml/kg/min. Wielkość tę określa się jako 1 MET
(metabolic equivalent). Nie stwierdza się różnic w spoczynkowym poborze tlenu między
wytrenowanymi a niewytrenowanymi. Czynnikami nasilającymi spoczynkowy pobór tlenu są czynniki
patologiczne.

Wraz ze wzrostem generowanej mocy zwiększa się minutowy pobór tlenu. Najczęściej ta zależność
przebiega liniowo. Wyniki niektórych badań wskazują jednak, że liniowy przebieg tej zależności
występuje tylko do osiągnięcia progu LT. Po przekroczeniu progu LT pobór tlenu wzrasta
nieproporcjonalnie do generowanej mocy. Wielkość generowanej mocy po której następuje
nieliniowy przyrost VO2 nazwano punktem zmiany w poborze tlenu (CP-VO2, change point in oxygen
uptake).

Przekroczenie CP-VO2 powoduje, że dalszy przyrost mocy wymaga nieproporcjonalnie więcej tlenu
niż przyrost poniżej CP-VO2, co w efekcie przyśpiesza wystąpienie zmęczenia. Możliwe jest, że
przyczyną wzrostu stosunku VO2 do generowanej mocy obserwowanej po przekroczeniu progu LT
jest spadek sprawności mechanicznej mięśni.

Próg mleczanowy:

To taka intensywność wysiłku, po przekroczeniu której stężenie mleczanów we krwi przekracza

poziom spoczynkowy i systematycznie wzrasta.

Istnieje kilka koncepcji wyznaczania LT:

1) 4 milowy próg mleczanowy (OBLA – Onset of Blood Lactate Accumulation) – wielkością

progową nazywano tę wielkość mocy lub szybkość biegu, przy której stężenie mleczanów we
 krwi podczas wysiłku o stopniowo wzrastającej intensywności osiąga 4 mmol.

2) Próba na ergometrze rowerowym – wyznaczanie LT za pomocą dynamiki zmian stężenia

mleczanu we krwi żylnej lub kapilarnej, pobieranych podczas wysiłku o wzrastającej
mocy/intensywności. Pierwsza próbka pobierana jest w spoczynku, a następne pod koniec
każdej z faz wzrostu intensywności. Co 3 minuty moc wzrasta o 30 W. Test wykonuje się do
chwili wystąpienia objawów zmęczenia.
3) Próg wentylacyjny – wykazano że podczas pracy na cykloergometrze przy wysiłku o
wzrastającej intensywności można wyznaczyć próg mleczanowy na podstawie przebiegu
wentylacji minutowej i zawartości CO2 wydychanego powietrza. Obciążenie progowe
nazwano obciążeniem krytycznym. W wyniku wzrostu H+ w mięśniu i buforowania ich przez
wodorowęglany dochodzi do nieproporcjonalnego wzrostu minutowego wytwarzania CO2 i
do hiperwentylacji.
Jedną z metod wyznaczania na tej zasadzie jest procedura V-slope. Umożliwia ona
wyznaczanie LT w wysiłku, w którym moc przyrasta w sposób ciągły, na przykład 15 W co
minutę (ramp protocol). Jednak w takich testach nie dochodzi do osiągania stanu równowagi
funkcjonalnej (steady state), przez co pobór tlenu w czasie generowania określonej mocy jest
zaniżany. Bardziej wiarygodnych danych między zależnością pobierania tlenu a generowanej
mocy, zwłaszcza w części podprogowej tej zależności dostarczają próby wysiłkowe w których
odstępy pomiędzy wzrastaniem intensywności wynoszą 3 minuty. W takich protokołach
metoda V-slope nie pozwala na wyznaczenie progu wentylacyjnego. Lepiej sprawdza się w
 nich metoda wyznaczania CP-VO2. Wykazano istnienie ścisłej zależności między CP-VO2 a LT.

4) Próby biegowe – na bieżni lub w warunkach naturalnych. Procedura wyznaczania LT jest taka
sama jak wyżej (14.6 – pierwszy obrazek). Próby biegowe są jednak zalecane dla osób
ponadprzeciętnie wydolnych ponieważ u niewytrenowanych już podczas biegu z minimalną
prędkością następuje przekroczenie LT. Próby te cieszą się uznaniem dla osób dla których jest
to naturalna forma aktywności. Dobór tempa biegu jest odpowiedni w wypadku, gdy LT jest
osiągany pomiędzy 3 a 5 stopniem z 6 stopni wysiłkowych. Prędkość przesuwu beżni to
najczęściej 1 km/h co 6 minut.
5) Test biegowy wg.Żołądzia – przeprowadzany w warunkach naturalnych, po rozgrzewce osoba
wykonuje 5 wysiłków z systematycznie wzrastającą częstością skurczów serca. HR w
pierwszym biegu jest około o 50 skurczów niższa niż HR max. Natomiast w każdym kolejnym
wysiłku częstość skurczów jest o 10 wyższa niż w wysiłku poprzednim. W ten sposób ostatni
wysiłek jest wykonywany z częstością o 10 niższą niż HR max. Każdy wysiłek trwa 6 minut.
Przerwa między nimi wynosi 2 minuty – wtedy pobierana jest próbka krwi. Podczas biegu HR
kontroluje się za pomocą monitora tętna (np Polar). Systematyczny, obserwowany po
kolejnych wzrostach intensywności wysiłku przyrost stężenia mleczanu o co najmniej 0,5
mmol uważa się za przekroczenie progu mleczanowego.
Typowe wielkości mocy i prędkości biegu uzyskiwane na progu mleczanowym:

Zwykle u osób zdrowych przekroczenie LT na ergometrze występuje gdy ćwiczący osiąga 30-50 % VO2
max. Osoby aktywne fizycznie najczęściej osiągają LT w przedziale 60-70 % VO2 max. Maratończycy
potrafią osiągnąć 90 % VO2 max i dopiero przy nim dotrzeć do progu mleczanowego. LT jest dobrym
wskaźnikiem dla wysiłków długotrwałych (powyżej 30 minut).
 Maksymalny pobór tlenu i metody jego wyznaczania:

Wzrost intensywności po przekroczniu progu mleczanowego prowadzi do osiągnięcia maksymalnego

poboru tlenu. Jest to największa ilość tlenu jaką organizm zużywa w ciągu jednej minuty. Jego
wielkość najlepiej oddaje zdolność do wyczerpujących wysiłków trwających od kilku do kilkunastu
minut. Wielkość VO2 max wyraża się w: litrach O2 na minutę lub mililitrach O2 na minutę, mililitrach
O2 na kilogram masy ciała na minutę czy mililitrach O2 na kilogram beztłuszczowej masy ciała.

Najczęściej maksymalny pobór tlenu mierzy się na poziomie płuc, bezpośrednio przy użyciu
ergospirometrii. Próby wysiłkowe na ergometrze rowerowym lub bieżni są wykonywane zgodnie z
protokołem narastającej intensywności – do zmęczenia. Najczęściej VO2 max mierzy się podczas tych
samych prób wysiłkowych co do pomiaru LT. Najwyższe VO2 max osiągane są w próbach wysiłkowych
nie przekraczających kilkunastu minut. Nadmierny czas trwania próby prowadzić może do zaniżenia
wartości VO2 max. Najwyższą wartość uzyskaną w próie nazywa się szczytową wartością poboru
tlenu.

Mięśniowy pobór tlenu:

Wykonuje się je za pomocą specjalistycznej aparatury (wkłucie w tętnicę i żyłę udową). Do pomiaru
poboru tlenu przez wybraną grupę mięśniową w spoczynku i podczas wysiłku wykorzystuje się
metodę Ficka. Wielkość mięśniowego poboru tlenu wyraża się najczęściej w mililitrach O2 na
kilogram aktywnej masy mięśniowej na minutę. Maksymalny pobór tlenu w mięśniu czworogłowym
uda zdrowych, młodych mężczyzn wynosi 320-580 ml x kg/min. Głównym czynnikiem ograniczającym
maksymalny pobór tlenu jest jego transport do pracujących komórek mięśniowych.

Metody oceny maksymalnego poboru tlenu w sposób pośredni:

Pośrednie wyznaczanie wartości VO2 max wykorzystuje względnie liniowe zależności pomiędzy
częstością skurczów serca a wielkością generowanej mocy, jak i między częstością skurczów serca a
poborem tlenu. Szacunkowy błąd wynikający z próby pośredniej może mieścić się w granicach 5-15
%.

Typowe wielkości maksymalnego poboru tlenu:

Maksymalny pobór tlenu różni się w zależności od płci i okresu życia. U chłopców począwszy od
najmłodszych lat do 18 roku życia rośnie. U dziewcząt po upływie 12 roku życia systematycznie spada
wskutek większego udziału tkanki tłuszczowej w rozwoju ciała. Typowe wielkości VO2 max dla osób w
wieku 20-25 lat wynoszą: 35-45 ml x kg/min u kobiet i 45-55 ml x kg/min u mężczyzn. Wielkości
przekraczające 60 ml x kg/min osiągają tylko osoby bardzo aktywne fizycznie. Rekordowo wysokie
wartości osiągają sportowcy konkurencji wytrzymałościowych – nawet do 77 ml x kg/min u kobiet i
85 ml x kg/min u mężczyzn. Maksymalny pobór tlenu spada wraz z wiekiem, w tempie około 10 % na
dekadę.

Czynniki warunkujące VO2 max:

Są to czynniki warunkujące zarówno transport tlenu do tkanek jak i jego wykorzytanie w

mitochondriach. Najważniejsze z nich:

1) Czynniki związane z funkcjonowaniem układu oddechowego:

- wentylacja minutowa płuc

- stosunek wentylacji pęcherzykowej do perfuzji

2) czynniki związane z układem krążenia:

- pojemność minutowa serca

- stężenie hemoglobiny we krwi

- powinowactwo tlenu do hemoglobiny

- ciśnienie tętnicze krwi

3) czynniki związane z przepływem mięśniowym:

- przepływ krwi przez mięśnie

- gęstość kapilar w mięśniu

- dyfuzja tlenu do mitochondriów

4) czynniki związane z metabolizmem mięśniowym:

- gęstość mitochondriów w mięśniu

- masa mięśni i typ włókien mięśniowych

- aktywność enzymów oksydacyjnych w komórkach tlenowych

- skuteczność dostarczania substratów energetycznych do komórek mięśniowych

Pobór tlenu podczas wysiłku o stałej mocy:

Natychmiast po rozpoczęciu wysiłku o stałej mocy wzrasta zużycie ATP proporcjonalne do

intensywności wysiłku i sprawności mechanicznej mięśni. Tempo poboru tlenu jest jednak opóźnione.
Dzieje się tak na skutek powstawania deficytu tlenowego, rozumianego jako ilość energii która w
początkowej fazie wysiłku musi pochodzić ze źródeł innych niż tlenowe. W 95’ roku wykazano ścisłą
zależność między poborem tlenu na poziomie płuc a na poziomie pracujących mięśni.

Deficyt tlenowy jest najczęściej wyliczany na podstawie różnicy pomiędzy spodziewanym poborem
tlenu (szacowanym na podstawie równowagi funkcjonalnej) a wielkością poboru tlenu w pierwszych
minutach wysiłku (rys. 14.9).

Obliczenie deficytu tlenowego w warunkach intensywności nie przekraczającej progu LT jest proste,
ze względu na występujący stan równowagi funkcjonalnej. Powyżej tego progu, ze względu na brak
wspomnianej równowagi sprawa jest bardziej skomplikowana. Zjawisko to nazywa się wolną
komponentą kinetyki poboru tlenu.

Deficyt i dług tlenowy w wysiłku o mocy nieprzekraczającej progu mleczanowego

Długiem tlenowym nazywamy nadwyżkę w poborze tlenu ponad wartość spoczynkową jaka
występuje po zakończeniu wysiłku. Wielkość długu tlenowego można określić zarówno po wysiłku
podprogowym jak i ponadprogowym.

W przebiegu długu tlenowego wyróżniamy 3 fazy: (1) fazę szybką, trwającą kilka minut, (2) fazę
wolną, trwającą do kilkudziesięciu minut i (3) fazę ultra wolną trwającą do kilku godzin.

Po wysiłkach krótkotrwałych o intensywności podprogowej występuje jedynie faza szybka. Pozostałe

dwie dazy długu tlenowego są obecne tylko po wysiłkach intensywnych (ponadprogowych) oraz po
wysiłkach o przedłużonym czasie trwania.

Deficyt tlenowy a wydolność człowieka:

Mały deficyt tlenowy oznacza, że udział reakcji kinazy kreatynowej oraz glikolizy beztlenowej w
resyntezie ATP w początkowej fazie wysiłku był niewielki. Stan ten jest korzystny, gdyż wskazuje na
nie nadmierne zubożenie zasobów PCr w mięśniach i nie nagromadzenie metabolitów przemiany
materii. Podczas wysiłku o tej samej mocy mechanicznej, deficyt tlenowy jest mniejszy u osób
wytrenowanych a większy u niewytrenowanych.

Wprowadzono model wyodrębniający poszczególne fazy kinetyki VO2 podczas początku wysiłku. Są
to: 1 – komponenta krążeniowa, II – komponenta główna i III – wolna komponenta kinetyki O2.

Podczas wysiłków o mocy nie przekraczającej LT, w kinetyce VO2 występują tylko pierwsze dwie fazy.
Podczas wysiłków o mocy przekraczającej LT występuje również faza III. Główną wielkością opisującą
fazę II jest stała czasowa (T1) a fazę III amplituda wolnej komponenty kinetyki O2.

Typowe wartości T1 dla osób zdrowych mieszczą się w przedziale 20-60 s. U sportowców
wytrzymałościowych stwierdza się wielkości T1 poniżej 10 s. Interesujące jest, że wielkość T1 stanowi
jeden z najczulszych parametrów poprawy wydolności fizycznej. Już po kilku dniach T1 wyraźnie się
skraca. Zmiana ta następuje wcześniej niż spowodowane treningiem przesunięcie progu
mleczanowego w kierunku wyższych mocy lub wzrost VO2 max.

Wykazano, że wywołane treningiem przyśpieszenie kinetyki VO2 w mięśniach podczas początkowej

fazy wysiłku może nastąpić poprzez: (1) wzrost stężenia białek mitochondrialnych, (2) wzrost
równoległej aktywacji procesów wytwarzania energii i jej zużycia w pracujących mięśniach.
 Iloraz oddechowy:

Współczynnik oddechowy kojarzony jest w literaturze jako RER (Respirtory Exchange Ratio).
Obejmuje on stosunek ilości wydychanego CO2 do poboru O2. Najczęściej przyjmuje wartości w
przedziale od 0,71 do 1. W spoczynku jest to zwykle 0,78-0,8. Podczas ciężkiego wysiłku zbliża się do
1. Podczas wysiłków bardzo intensywnych i po ich zakończeniu RER wyraźnie przekracza 1. Wielkości
bliskie i przekraczające 1 występują w skutek nasilnego buforowania kwasu mlekowego przez
wodorowęglany i wzrostu dyfuzji CO2 do krwi.

Na podstawie RER można szacować proporcję utylizacji tłuszczów i węglowodanów, zarówno w

spoczynku jak i wysiłku. R=1 oznacza że komórki do pozyskiwania energii zużywają przede wszystkim
węglowodany. Im niższy jest wskaźnik, tym mamy do czynienia z większym udziałem tłuszczów w tej
proporcji.

Zmęczenie ośrodkowe:

Jedną z głównych przyczyn zmęczenia ośrodkowego jest hipoglikemia. Może występować u ludzi
zdrowych w przypadku nieodpowiedniego zabezpieczenia pokarmowego lub podejmowania
długotrwałego wyczerpującego wysiłku (bieg maratoński, kolarstwo itp).

Innym czynnikiem wywołującym zmęczenie ośrodkowe jest hipertermia. Na przykład po biegu

maratońskim w wysokiej temperaturze ciepłota ciała może przekraczać nawet 42 stopnie.

Przyczyn zmęczenia ośrodkowego doszukuje się również w toksycznym działaniu amoniaku.

Zmęczenie wywołane długotrwałym wysiłkiem istotnie zwiększa jego wzrost, zarówno w mięśniach
jak i krwi i pocie. Wzrost stężenia amoniaku w mięśniach jest tym większy, im większe jest zużycie
glikogenu mięśniowego.

W czasie wysiłku podnoszący się poziom wolnego tryptofanu może prowadzić do zwiększenia
poziomów serotoniny (której jest prekursorem) w OUN. Odpowiadać może ona za uczucie zmęczenia
i utratę motywacji do kontynuowania wysiłku.

Zmęczenie obwodowe:

Do czynników warunkujących efektywność wytwarzania energii podczas wysiłków długotrwałych

należą:

1) Sprawność mechanizmów dostarczania tlenu do mitochondriów

2) Ilość mitochondriów
3) Aktywność enzymów mitochondrialnych (tlenowych)
4) Dostępność substratów energetycznych do fosforylacji oksydacyjnej
5) Sprawność mechanizmów termoregulacji
6) Gospodarka wodno-elektrolitowa

Główną przyczyną zmęczenia mięśni szkieletowych w wysiłkach długotrwałych jest zużycie zasobów
glikogenu w mięśniach. Glikogen najpierw zużywany jest we włóknach ST a wraz z czasem trwania
wysiłku postępuje jego zużycie we włóknach FT. Podczas wysiłków długotrwałych o niskiej
intensywności (poniżej progu mleczanowego) udział glikolizy w resyntezie ATP jest znikomy. Podczas
wysiłków o wyższej intensywności prowadzących do zmęczenia w ciągu kilkunastu minut, stężenie
mleczanu we krwi przekraczać może 10 mmol, a wpływ kwasicy metabolicznej na pracę mięśni jest
deprymujący. Ponadto w warunkach wyczerpania zapasów glikogenu w mięśniach czynniki takie jak
wzrost stężeń ADP, AMP, IMP, Pi oraz amoniaku mogą nasilać zmęczenie mięśni podczas wysiłków
długotrwałych.

Zmęczenie podczas wysiłków długotrwałych mogą też wzmagać takie czynniki jak:

- wysoka temperatura powietrza (powyżej 25 stopni)

- spadek ciśnienia atmosferycznego

Przyczyny zmęczenia podczas wysiłków krótkotrwałych o mocy maksymalnej:

1) Zwolnienie szybkości wytwarzania ATP w stosunku do szybkości jego zużycia. Efekt ten
prowadzi do spadku wielkości generowanej mocy i spadku tempa relaksacji mięśnia
2) Spadek ilości energii uzyskiwanej z hydrolizy ATP
3) Wzrost stężenia fosforu nieorganicznego
4) Wzrost stężenia ADP w mięśniu
5) Wzrost stężenia amoniaku. W procesie deaminacji AMP w reakcji miokinazowej dochodzi do
wzrostu stężenia amoniaku
6) Wzrost stężenia IMP
7) Wzrost stężenia jonów H+ - spadek pH. Spadek pH z 7 do nawet 6,2 prowadzi do:
- zmniejszenia siły wytwarzanej przez pojedyncze mostki aktynowo-miozynowe
- spadku maksymalnej szybkości skracania mięśnia
- obniżenia szybkości wiązania jonów wapnia z troponiną
- spadku aktywności ATP-azy miozynowej
- nasilenie tempa utylizacji PCr
 - zahamowanie aktywności kluczowych enzymów glikolitycznych (fosforylazy czy
fosfofruktokinazy) co hamuje przebieg glikolizy i glikogenolizy

Bóle mięśniowe i uwalnianie miokin:

Z wysiłkiem wiążą się 2 typy bolesności mięśni. Ból powstający w czasie wysiłku o ostrym charakterze
przypisuje się niedotlenieniu, zakwaszeniu oraz akumulacji amoniaku czy mlecznów w mięśniach.
Najwcześniej występuje on podczas maksymalnego skurczu izometrycznego. Podczas wysiłków
dynamicznych jest on mniej dotkliwy. Po zaprzestaniu wysiłku szybko ustępuje. W wypadku bólu
pojawiającego się w ciągu kilku, kilkunastu godzin po zakończeniu wysiłku, zwłaszcza o
ekscentrycznym charakterze wysiłku, należy do zespołu DOMS. Szczyt DOMS przypada na 1-2 doby
po aktywności. Uważa się, że w tym wypadku istotną rolę odgrywa wielkość uszkodzeń
mechanicznych (fizyczne uszkodzenia białek mięśniowych) i uwolnienie czynników o charakterze
zapalnym, nie zaś stan energetyczny czy metaboliczny mięśni.

Uszkodzenie komórek mięśniowych może być monitorowane na podstawie stężeń mioglobiny we

krwi czy aktywności kinazy kreatynowej i dehydrogenazy mleczanowej (również ich stężenia w
osoczu). Wykazano, że w ciągu 24-48 h po wyczerpującej aktywności ekscentrycznej mięśni
aktywność CK może wzrosnąć z wartości spoczynkowej 100 j.m do nawet 10 000 j.m. W tym czasie
występuje szczyt bolesności mięśniowej.

Odpowiedź cytokinalna podczas wysiłku wyraża się przede wszystkim wzrostem stężenia
interleukiny-6 (IL-6). Jednak związek IL-6 z występowaniem uszkodzeń mięśniowych jest wątpliwy.
Cytokiny pochodzenia mięśniowego nazwano miokinami i przypisuje się im role modulacyjne
metabolizmu tkanki tłuszczowej, wątroby i naczyń krwionośnych.

Wpływ treningu na wydolność fizyczną człowieka:

Nic czego nie było wcześniej + aktywność biochemiczna komórek mięśniowych wyprzedza zmiany
strukturalne komórki.