Professional Documents
Culture Documents
วงกลม
วงกลม
เ รื่ อ ง ว ง ก ล ม
แบบฝึ กทักษะคณิตศาสตร์ 3 ห น้ า | 1
เสริมทักษะคณิตศาสตร์ 6
ชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 3
เรือ่ ง วงกลม
CIRCLE วงกลม
ช่ื่อ....................................................
ชั้น....................เลขที่...........
D
C
35o O
A 120o D
xo
A
B 120o
yo
O
B
55o
ชื่อ-สกุล…………………………………………………………………………………………………..เลขที่………………..ชั้น ม.3/………….
วงกลม (Circle)
1. วงกลม (Circle)
วงกลม เป็นรูปเรขาคณิตบนระนาบซึ่งแต่ละจุดบนรูปเรขาคณิตนี้ อยู่ห่างจากจุดที่จุดหนึ่ง
บนระนาบเดียวกันเป็นระยะห่างเท่ากัน
เรียกจุดคงที่ว่า จุดศูนย์กลางของวงกลม
เรียกระยะที่เท่ากันว่า รัศมี ของวงกลม
ส่วนต่าง ๆ เกี่ยวกับวงกลมที่นักเรียนเคยรู้จักมาแล้วดังนี้ ...................................
………………………………………… ……………………………………………
………………………………………… A
……………………………................
……………………………………
……………………………… ….
………………………………
B C
……………… O ………………………………………
……………………………………… ………………………………………
………………………………………
………………………………………
……………………………………… ………………………………………
………………………………………
วงกลมหนึ่งมีรัศมีเป็นจานวนมากมายนับไม่ถ้วนและรัศมีของวงกลมเดียวกันจะยาวเท่ากันทุกเส้น
วงกลมสองวงที่มีรัศมียาวเท่ากันสามารถเลื่อนวงกลมสองวงนั้นทับกันได้สนิท จึงกล่าวได้ว่า วงกลม
สองวงมีรัศมียาวเท่ากัน จะเท่ากันทุกประการ
นอกจากส่ ว นต่างๆของวงกลมที่กล่ าวมาข้างต้นยังมีส่ว นอื่นๆที่เกี่ยวข้องกับวงกลมที่สาคัญได้แก่
คอร์ด เส้นตัดวงกลม และเส้นสัมผัสวงกลม
...................................
............. O
B ................................................
A
C
จากรูป AB เป็นคอร์ดของวงกลม O
เรียกส่วนโค้ง ADB ว่า ............................................... AB เขียนแทนด้วยสัญลักษณ์ .......................
เรียกส่วนโค้ง ACB ว่า ....................................... AB เขียนแทนด้วยสัญลักษณ์ ..................... หรือ ....................
ความยาว ......................... เขียนแทนด้วย ...........................
ความยาว ......................... เขียนแทนด้วย ...................... หรือ ความยาว ............... เขียนแทนด้วย .................
เส้นผ่านศูนย์กลางของวงกลมเป็นคอร์ดที่ยาวที่สุดซึ่งแบ่งวงกลมออกเป็นส่วนโค้งสองส่วนที่เท่ากันทุก
C
ประการ เรียก ส่วนโค้งแต่ละส่วนว่า “ครึ่งวงกลม”
................................................
A B
O
................................................
................................................
D
~3~
A
B
................................................
................................................
E
D
C ................................................
A B
O B
A
X
ˆ เป็นมุมในส่วนโค้งของวงกลม O ที่รองรับด้วย
จากรูป ABC AXB
B C
O
จากรูป BC เป็นเส้นผ่านศูนย์กลางของวงกลม O
ˆ
BAC เป็นมุมในครึ่งวงกลม ที่รองรับด้วย BXC
~5~
ตัวอย่างที่ 1 จากรู ป ให้ O เป็นจุ ดศู นย์ก ลางของวงกลม จุด A,B,C,D และ E อยู่บ น
วงกลม จงตอบคาถามต่อไปนี้
แบบฝึกหัดที่ 1
1. ให้นักเรียนตอบถามต่อไปนี้
1) ในวงกลมวงหนึ่งมีคอร์ดได้กี่เส้น
..............................................................................................................................................................
2) รัศมีของวงกลมเป็นเส้นตัดวงกลมหรือไม่ เพราะเหตุใด
..............................................................................................................................................................
3) ในวงกลมวงหนึ่งมีเส้นตัดวงกลมกี่เส้น
................................................................................................................................... ...........................
4) เส้นตัดวงกลมผ่านจุดศูนย์กลางได้หรือไม่
..............................................................................................................................................................
5) ในวงกลมวงหนึ่งมีเส้นสัมผัสได้กี่เส้น
..............................................................................................................................................................
6) เส้นสัมผัสวงกลมผ่านจุดศูนย์กลางได้หรือไม่
..............................................................................................................................................................
2. จากรูปจงชื่อส่วนต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับวงกลม O ดังนี้
1) เส้นผ่าศูนย์กลาง คือ……………………………………
2) รัศมี คือ……………………………………
3) คอร์ด คือ……………………………………
4) คอร์ดที่ยาวที่สุด คือ……………………………………
5) เส้นสัมผัสวงกลม คือ……………………………………
6) เส้นตัดวงกลม คือ……………………………………
7) ส่วนโค้งที่เป็นครึ่งวงกลม คือ……………………………………
~7~
2. มุมในครึ่งวงกลม มุมที่จุดศูนย์กลางและมุมในส่วนโค้งของวงกลม
มุมในครึ่งวงกลม
ตัวอย่างที่ 3
ˆ เป็นมุมในครึ่ง
กาหนดให้ O เป็นจุดศูนย์กลางของวงกลม ABC
ˆ เป็นมุมฉาก
วงกลมต้องพิสูจน์ว่า ABC
ข้อความ เหตุผล
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
~9~
ตัวอย่างที่ 4
ˆ เป็นมุมในครึ่งวงกลมและ
ACB
ˆ มีขนาดเป็นครึ่งหนึ่งของ ABC
BAC ˆ จงพิสูจน์ว่า BAC = 30°
ข้อความ เหตุผล
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
ตัวอย่างที่ 5 D
C
AC และ BD เป็นเส้นผ่านศูนย์กลางของวงกลม
จงพิสูจน์ว่าสี่เหลี่ยม ABCD เป็นรูปสี่เหลี่ยมมุมฉาก A
B
ข้อความ เหตุผล
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
~ 10 ~
1)
x
O
ข้อความ เหตุผล
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
y
2)
40° x
O
ข้อความ เหตุผล
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
~ 11 ~
ตัวอย่างที่ 7 จากรูป จุด O เป็นจุดศูนย์กลางของวงกลม ACBˆ เป็นมุมในครึ่งวงกลมและ
ˆ = 70° จงหาขนาดของ BCO
AOD ˆ พร้อมทั้งแสดงเหตุผล C
A B
70° O
ข้อความ เหตุผล
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
แบบฝึกหัดที่ 2
x = …………………….. , y = ……………………..
x y
O
~ 12 ~
2)
x = …………………….. , y = ……………………..
y
x 25°
O
3)
q = …………………….. , r = ……………………..
70°
O s = ……………………..
q
r s
4)
u
u = …………………….. , t = ……………………..
O
t v = ……………………..
v
50°
5)
y
x = …………………….. , y = ……………………..
x
O
55°
~ 13 ~
มุมที่จุดศูนย์กลาง
ตัวอย่างที่ 8
ข้อความ เหตุผล
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
~ 14 ~
ตัวอย่างที่ 9 ˆ เป็นมุมในส่วนโค้งของวงกลมและ
จากรูป จุด O เป็นจุดศูนย์กลางของวงกลม ACB
ˆ = 40°
มีขนาดเท่ากับ 50° จงพิสูจน์ว่า OAB
C
50°
ข้อความ เหตุผล
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
~ 15 ~
มุมในส่วนโค้งของวงกลม
ตัวอย่างที่ 9
B
ˆ = 50 และ CAD
จากรูป AB / /CD ABC ˆ = 26 จงหาขนาด
50°
ˆ พร้อมแสดงเหตุผล
ของ BAC
D
26°
A C
ข้อความ เหตุผล
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
~ 16 ~
............................................................................................................
28°
............................................................................................................
D
............................................................................................................
O
............................................................................................................
............................................................................................................
C
B ............................................................................................................
............................................................................................................
............................................................................................................
มุมและส่วนโค้งที่รองรับมุม
O
1
D 2
A
~ 17 ~
ตัวอย่างที่ 11 จากรูปที่กาหนดให้ต่อไปนี้จงหาค่า x
C
85°
D 98°
A
ข้อความ เหตุผล
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
........................................................................................... ...........................................................................................
~ 18 ~
3. คอร์ด
4.คอร์ดและส่วนโค้งของวงกลม
C
ทฤษฎีบท ในวงกลมทีเ่ ท่ากันทุกประการหรือในวงกลมเดียวกัน ถ้า
D คอร์ดสองคอร์ดยาวเท่ากัน แล้วคอร์ดทั้งสองจะตัดวงกลมทาให้ส่วนโค้งน้อย
ยาวเท่ากัน และส่วนโค้งใหญ่ยาวเท่ากัน
O
C
A B
คอร์ดกับจุดศูนย์กลางของวงกลม
ทฤษฎีบท ส่วนของเส้นตรงซึ่งผ่านจุดศูนย์กลางของวงกลมและตัด
คอร์ดที่ไม่ใช่เส้นผ่านศูนย์กลาง จะมีสมบัติดังนี้ O
1. ถ้าส่วนของเส้นตรงตั้งฉากกับคอร์ด แล้วส่วนของเส้นตรงนั้นจะแบ่งครึ่งคอร์ด A X B
2. ถ้าส่วนของเส้นตรงคอร์ดแบ่งครึ่งคอร์ด แล้วส่วนของเส้นตรงนั้นจะตั้งฉากกับคอร์ด
คอร์ดที่ยาวเท่ากัน
ทฤษฎีบท
1. ในวงกลมเดียวกัน ถ้าคอร์ดสองเส้นยาวเท่ากัน แล้ว คอร์ดทั้งสองนั้นจะอยู่ห่างจากจุดศูนย์กลางของ
วงกลมเป็นระยะเท่ากัน
2. ในวงกลมเดียวกัน ถ้าคอร์ดสองเส้นอยู่ห่างจากจุดศูนย์กลางของวงกลมเป็นระยะเท่ากัน แล้วคอร์ดทั้ง
สองนั้นจะยาวเท่ากัน
~ 19 ~
ตัวอย่างที่ 12 จากรูป จุด O เป็นจุดศูนย์กลางของวงกลม AC =180 เซนติเมตร
BC = 6 เซนติเมตร และ OC =13 เซนติเมตร จงหาว่า AB อยู่ห่างจากจุด
A B O กี่เซนติเมตร
C
O
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
4. เส้นสัมผัสวงกลม
เส้นสัมผัสวงกลมและรัศมี
A B B
ทฤษฎีบท ส่วนของเส้นตรงที่ลากจากจุด ๆ C
หนึ่งภายนอกวงกลมมาสัมผัสวงกลมเดียวกัน จะยาว
เท่ากันและมีได้สองเส้น
O
A
~ 20 ~
...............................................................................................................................
C ...............................................................................................................................
O
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
52° ...............................................................................................................................
A B ...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................................
~ 21 ~
เส้นสัมผัสและคอร์ด
X A Y
ทฤษฎีบท มุมที่เกิดจากคอร์ดและเส้นสัมผัสของวงกลมที่จุดสัมผัสจะมีขนาดเท่ากับขนาดมุมในส่วน
โค้งของวงกลมที่อยู่ตรงข้ามกับคอร์ดนั้น
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
C
...............................................................................................................................
D
80° ...............................................................................................................................
65°
B ...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
E
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................