BAB Teknologi dan Pengeluaran

6 Makanan
Food Technology and Production

Anda akan mempelajari…

TEKNOLOGI DAN PENGELUARAN MAKANAN
FOOD TECHNOLOGY AND PRODUCTION
melibatkan/involve

Pemprosesan makanan/Food processing Bahan kimia/Chemicals

iaitu/which are contoh/examples

• Bahan awet
Pengetinan Pendehidratan Penyejukan Penyinaran Preservative
Canning Dehydration Cooling Irradiation • Pewarna
Colouring
menggunakan menyingkirkan menggunakan menggunakan
uses removes uses uses
• Peluntur
Bleach
116 – 121°C Air/Water 0 – 10°C Sinaran gama • Perisa
Gamma rays Flavouring
• Pengantioksida
Antioxidant
Pempasteuran Penyejukbekuan Pembungkusan vakum
Pasteurisation Deep freezing Vacuum packaging
menyingkirkan Pertanian/Agriculture
menggunakan/uses menggunakan
uses removes
mengelak prevents
• 63°C untuk 30 minit hakisan dengan corrosion by
63°C for 30 minutes Di bawah 18°C Udara/Air
• 72°C untuk 15 saat Under 18°C Meneres lereng bukit
72°C for 15 seconds Terracing hillsides

126
 Objektif Pembelajaran
6.1 Menganalisis kaedah dan bahan yang digunakan dalam teknologi pemprosesan
makanan Tarikh:

Bahan kimia dalam pemprosesan makanan KBAT

6.1 AKTIVITI
PERBINCANGAN Chemicals in food processing STM

1 Tandakan ( ✓ ) tujuan pemprosesan makanan.

Tick ( ✓ ) the purposes of food processing.
Meningkatkan kuantiti makanan
To increase the quantity of food
Memusnahkan mikroorganisma supaya makanan dapat disimpan lebih lama
✓
To destroy microorganisms so that the food can keep longer
Memusnahkan mikroorganisma untuk mengelakkan keracunan makanan
✓
To destroy microorganisms to prevent food poisoning
Memastikan keseimbangan nutrien
To ensure nutritional balance
Memudahkan pencernaan dengan menambahkan enzim hidup
To facilitate digestion by adding live enzymes
Memudahkan pencernaan dengan melembutkan makanan
✓
To facilitate digestion by softening the food
Menjadikan makanan lebih enak dan lebih menarik
✓
To make food more delicious and more attractive

2008 BHG. B, S8(a) & (b)  2011 BHG. B, S8(a)  2012 BHG. C, S12(a)
2 Berdasarkan fungsi, contoh bahan kimia dan contoh makanan yang diberikan, nyatakan jenis
bahan kimia dalam makanan tersebut.
Based on the functions, examples of chemicals and examples of food given, state the types of chemicals in food.

Pengantioksida/Antioxidant Pemanis/Sweetener Perisa/Flavouring Pewarna/Colouring

BAB
Bahan awet/Preservative Peluntur/Bleach Pengemulsi/Emulsifier Penstabil/Stabiliser

Bahan kimia
Chemicals
Fungsi
Function
Contoh bahan kimia
Examples of chemicals
Contoh makanan
Examples of food
6
(a) Bahan awet Melambatkan proses Asid benzoik, natrium Sosej, jus buah-buahan
Preservative kerosakan makanan benzoat, gula dan dan makanan dalam
dengan menghalang garam tin
pertumbuhan Benzoic acid, sodium Sausages, fruit juice and
mikroorganisma benzoate, sugar and salt canned food
Delays food spoilage by
preventing the growth of
microorganisms

(b) Pewarna Menambahkan warna Metanil kuning, Minuman ringan, mi

Colouring kepada makanan supaya karamel, sebatian dan kek
kelihatan menarik azo dan tartrazin Soft drinks, noodles and
Adds colours to the food so Metanil yellow, caramel, cakes
that it looks attractive azo compounds and
tartrazine

(c) Peluntur Menyingkirkan warna Klorin dan benzoil Tepung gandum dan
Bleach yang tidak dikehendaki peroksida bihun
Removes undesired colours Chlorine and benzoyl Wheat flour and
peroxide vermicelli

(d) Perisa Menambah rasa atau Ester dan mononatrium Minuman ringan dan
Flavouring bau harum untuk glutamat (MSG) aiskrim
menyedapkan makanan Esters and monosodium Soft drinks and
Adds taste or aroma to glutamate (MSG) ice cream
improve the taste of food

127
 Bahan kimia Fungsi Contoh bahan kimia Contoh makanan
Chemicals Function Examples of chemicals Examples of food

(e) Penstabil Menghalang pemisahan Kanji, gelatin dan Sos cili, ais krim dan
Stabiliser dua cecair dan agar-agar jus buah-buahan
pemendapan komponen Starch, gelatine and agar Chilli sauce, ice cream
makanan and fruit juice
Prevents the separation of
two liquids and the
settling of food components

(f) Pemanis Menggantikan gula Sakarin, aspartame, Buah-buahan kering

Sweetener untuk memaniskan xilitol dan sorbitol dan buah-buahan
makanan Saccharine, aspartame, dalam tin
Substitutes sugar to xylitol and sorbitol Dried fruits and canned
sweeten food fruits

(g) Pengantioksida Melambatkan Asid askorbik (vitamin Mentega, minyak

Antioxidant pengoksidaan lemak C) dan asid sitrik masak dan biskut
dalam makanan dan Ascorbic acid (vitamin C) Butter, cooking oil and
mencegah ketengikan and citric acid biscuits
makanan berminyak
Slows down the oxidation
of fat in food and prevents
the rancidity in oily food

(h) Pengemulsi Membaurkan makanan Lesitin, asid lemak dan Coklat dan aiskrim
Emulsifier yang mengandungi monogliserida Chocolate and ice cream
minyak atau lemak dan Lecithin, fatty acid and
air monoglycerides
Emulsifies food containing
BAB

oil or fat and water

6 3 Anda diberi beberapa label makanan. Jawab soalan-soalan yang berikut.

You are given a few food labels. Answer the following questions.
2008 BHG. B, S8(a) & (b)  2011 BHG. B, S8(a)
KBAT

(a)

KICAP SOYA CAIR

Nyatakan
LIGHT SOY SAUCE
bahan-bahan yang digunakan
Ramuan/Ingredients:
sebagai pengawet.
Kacang soya, tepung gandum, gula, State the substances used as preservatives.
garam, natrium benzoat Gula, garam dan natrium benzoat
Soy bean, wheat flour, sugar, salt,
sodium benzoate Sugar, salt and sodium benzoate

(b)
(i) Kenal pasti bahan-bahan kimia yang
JUS OREN
ORANGE JUICE
Ramuan/Ingredients:
Air, pati buah oren, gula, asid sitrik,
vitamin C, perisa, asid benzoik
Water, orange juice extract, sugar, citric
acid, vitamin C, flavouring, benzoic acid
direkodkan pada label.
Identify chemicals stated on the label.
Gula, asid sitrik, vitamin C, perisa,
asid benzoik
Sugar, citric acid, vitamin C, flavouring,
benzoic acid

(ii) Berdasarkan label yang ditunjukkan di atas, bahan kimia yang manakah digunakan sebagai:
Based on the label shown above, which chemicals are used as:
(a) pengawet (bahan awet)/preservatives?
Gula dan asid benzoik/Sugar and benzoic acid
(b) pengantioksida/antioxidants?
Asid sitrik dan vitamin C/Citric acid and vitamin C

128
 Tarikh:

6.2 AKTIVITI Pemprosesan dan pembungkusan makanan STM

KBAT PERBINCANGAN Food processing and packaging

2003 BHG. C, S3  2005 BHG. C, S12(a)  2006 BHG. B, S11(a)  2007 BHG. B, S8 
2008 BHG. B, S6(a), S8(c)  2011 BHG. B, S8(c) – (e)  2012 BHG. C, S12(b)  2014 BHG. C, S12
Isi tempat kosong tentang pemprosesan dan pembungkusan makanan. Kemudian, tandakan ( ✓ ) dan
bulatkan jawapan yang betul.
Fill in the blanks on food processing and packaging. Then, tick ( ✓ ) and circle the correct answers.
1 Pemprosesan makanan/Food processing

(a) Pempasteuran/Pasteurisation

Mendidihkan/Boiling Memusnahkan/Destroy
72 15 63 30
(i) Kaedah/Method:
Haba digunakan untuk memusnahkan
mikroorganisma dalam cecair tanpa
mendidihkan nya.
destroy
Heat is used to microorganisms
boiling
in the liquid without .
KBAT
Suhu/Temperature: Suhu/Temperature:
63 °C 72 °C Penyejukan
atau segera
Tempoh pemanasan: Tempoh pemanasan:
or
Duration of heating Duration of heating Instant cooling
30 minit/minutes 15 saat/seconds

BAB
(ii) Kelebihan/Advantages: (iii) Kekurangan/Disadvantages:
Mengekalkan rasa makanan Merosakkan bau makanan
✓
Maintains the taste of food
Makanan boleh disimpan lama
✓
Damages the smell of the food
Makanan tidak tahan lama
6
The food can keep longer The food does not keep long
Mengekalkan nutrien Tidak memusnahkan spora bakteria
✓ ✓
Maintains the nutrients Does not destroy bacterial spores

(iv) Jenis makanan: Susu segar Jus buah-buahan Sayur

Types of food: Fresh milk Fruit juice Vegetables

(b) Pendehidratan/Dehydration
(i) Kaedah/Method:
Haba daripada ketuhar atau Matahari digunakan
untuk menyingkirkan air daripada makanan.
water
Heat from an oven or the Sun is used to remove
from food.
(ii) Kelebihan/Advantages: (iii) Kekurangan/Disadvantages:
Menghentikan tindakan enzim Merosakkan nutrien
✓ ✓
Stops enzymatic action Damages the nutrients
Makanan boleh disimpan lama Makanan tidak tahan lama
✓
The food can keep longer The food does not keep long
Mengekalkan bau Merosakkan rasa
✓
Maintains the smell Destroys the taste

(iv) Jenis makanan: Halia Makanan laut Buah-buahan

Types of food: Ginger Seafood Fruits

129
 (c) Penyejukbekuan
Freezing (Deep freezing)
(i) Kaedah/Method:
Makanan disejukkan pada –18 °C dan ke bawah.
–18
The food is cooled at °C and below.

(ii) Kelebihan/Advantages: (iii) Kekurangan/Disadvantages:

Menghentikan tindakan enzim Tidak memusnahkan enzim makanan
✓ ✓
Stops enzymatic action Does not destroy the food enzymes
Makanan boleh disimpan lama Makanan tidak tahan lama
✓
The food can keep longer The food does not keep long
Mikroorganisma membiak Tidak mensterilkan makanan
✓
dengan perlahan Does not sterilise the food
Microorganisms grow slower

(iv) Jenis makanan: Makanan laut Buah-buahan Daging

Types of food: Seafood Fruits Meat

(d) Penyejukbekuan kering/Freeze-drying

(i) Kaedah/Method:
Air disingkirkan daripada makanan ketika makanan dalam
keadaan sejuk beku .
Water frozen
is removed from the food.

(ii) Kelebihan/Advantages: (iii) Kekurangan/Disadvantages:

BAB

Mengekalkan rasa dan nutrien Tidak mensterilkan makanan

✓ ✓
Maintains the taste and nutrients Does not sterilise the food

6 Memusnahkan mikroorganisma
Destroys microorganisms
Makanan boleh disimpan lama
Merosakkan warna makanan
Destroys the colour of the food
Mengambil masa pemprosesan
✓ ✓
The food can keep longer yang lebih lama
The food takes longer to process

(iv) Jenis makanan: Bawang besar Kopi segera Buah-buahan

Types of food: Onion Instant coffee Fruits

(e) Pendinginan/Cooling (Chilling or refrigeration)

(i) Kaedah/Method:
Makanan disejukkan antara suhu 0 – 10 °C di
dalam peti sejuk.
0 – 10
The food is cooled at a temperature of °C in the
refrigerator.

(ii) Kelebihan/Advantages: (iii) Kekurangan/Disadvantages:

Mengekalkan rasa Tidak mensterilkan makanan
✓ ✓
Maintains the taste Does not sterilise the food
Makanan boleh disimpan lama Makanan tidak tahan lama
✓
The food can keep longer The food does not keep long
Mengekalkan nutrien Merosakkan warna makanan
✓
Maintains the nutrients Destroys the colour of the food

(iv) Jenis makanan: Buah-buahan Sayur Ikan

Types of food: Fruits Vegetables Fish

130
 (f) Penyinaran/Irradiation
(i) Kaedah/Method:
Makanan disinar dengan sinar gama , sinar
ultraungu atau sinar X .
gamma ultraviolet
The food is irradiated with rays,
X
rays or rays.

(ii) Kelebihan/Advantages: (iii) Kekurangan/Disadvantages:

Memusnahkan bakteria, kulat Dos sinaran gama sukar
✓ ✓
dan serangga dalam makanan dikawal
Destroys bacteria, fungi and insects The dose of gamma radiation is
in the food difficult to control
Menghalang percambahan Tidak memusnahkan spora
✓
makanan tertentu bakteria
Prevents the sprouting of certain food Does not destroy bacterial spores
Mengekalkan nutrien Merosakkan vitamin
✓
Maintains the nutrients Destroys the vitamins

(iv) Jenis makanan/Types of food:

Ubi kentang Halia Susu tepung Bawang besar Rempah Rice

Potatoes Ginger Milk powder Onion Spices Beras

2 Pembungkusan makanan/Food packaging

BAB
(a) Pengetinan/Canning
(i) Kaedah/Method:
Makanan dipanaskan pada suhu
tekanan yang tinggi untuk menyingkirkan
116 – 121 °C di bawah
udara .
6
116 – 121
The food is heated at a temperature of °C under high
air
pressure to remove .

(ii) Kelebihan/Advantages: (iii) Kekurangan/Disadvantages:

Merosakkan rasa
Mensterilkan makanan ✓
✓ Damages the taste
Sterilises the food
Merosakkan nutrien
Makanan boleh disimpan lama ✓
✓ Damages the nutrients
The food can keep longer
Merosakkan warna makanan
Mengekalkan nutrien ✓
Destroys the colour of the food
Maintains the nutrients
Memusnahkan enzim yang Air disingkirkan daripada
✓ makanan
merosakkan makanan
Destroys enzymes that damage food Water is removed from the food

Menyingkirkan oksigen yang Makanan terurai dengan cepat

✓ ✓
menyebabkan pengoksidaan apabila terdedah kepada udara
makanan The food decomposes quickly upon

Removes oxygen that causes food oxidation exposure to air

(iv) Jenis makanan: Halia Ikan Daging

Types of food: Ginger Fish Meat

131
 (b) Pembungkusan vakum/Vacuum packaging

(i) Kaedah/Method:
Udara disingkirkan daripada makanan yang dibungkus
dalam bekas atau beg plastik.
Air
is removed from the food packed in containers or plastic
bags.

(ii) Kelebihan/Advantages: (iii) Kekurangan/Disadvantages:

Makanan boleh disimpan lama Merosakkan rasa
✓
The food can keep longer Damages the taste
Menghalang pengoksidaan makanan Tidak mensterilkan makanan
✓ ✓
Prevents oxidation of the food Does not sterilise the food
Mensterilkan makanan Merosakkan warna makanan
Sterilises the food Destroys the colour of the food

(iv) Jenis makanan/Types of food:

Kacang tanah Beras Halia Susu tepung

Groundnuts Rice Ginger Milk powder

Tarikh:

AKTIVITI PENGUKUHAN KEFAHAMAN

BAB

6 1 Berdasarkan faktor penghubung yang diberi, lengkapkan peta titi dengan kaedah pemprosesan makanan bagi
makanan yang diberikan.
Based on the given relating factor, complete the bridge map with the methods of food processing for the given food.

Sayuran
diproses hijau
melalui Green Daging Halia Susu segar
is processed by vegatables Meat Ginger Fresh milk
as as as
Faktor
penghubung Pendinginan Penyejukbekuan/Pengetinan Penyinaran Pempasteuran
Relating factor Cooling Freezing/Canning Irradiation Pasteurisation

2 Berdasarkan faktor penghubung yang diberi, lengkapkan peta titi dengan suhu yang digunakan untuk kaedah
pemprosesan makanan yang diberikan.
Based on the given relating factor, complete the bridge map with the temperature used for the given food processing methods.

memerlukan
suhu Penyejuk-
requires the bekuan Pendinginan Pengetinan Pempasteuran
temperature of Freezing Cooling Canning Pasteurisation
as as as
Faktor
penghubung 63 °C
–18 °C 0 – 10 °C 116 – 121 °C
Relating factor (30 minit/minutes)
atau/or
72 °C
(15 saat/seconds)

132
 Objektif Pembelajaran
6.2 Menganalisis cara untuk meningkatkan pengeluaran makanan
6.3 Menghargai sumbangan teknologi dalam pengeluaran makanan untuk
meningkatkan kesejahteraan hidup Tarikh:

Cara meningkatkan kualiti dan kuantiti makanan

6.3 AKTIVITI
PERBINCANGAN Ways to increase the quality and quantity of food STM

1 Isi maklumat yang betul tentang cara-cara untuk meningkatkan kualiti dan kuantiti makanan.
Fill in the correct information on the ways to increase the quality and quantity of food.

Penggunaan teknologi moden Pendidikan dan bimbingan untuk petani

Use of modern technology
Penggunaan baka bermutu
Use of quality breeds
Pengurusan tanah yang cekap
Efficient land management
Education and guidance for farmers
Penyelidikan dan pembangunan
Research and development
Penggunaan tanah dan kawasan pengairan secara optimum
The optimum use of land and irrigated areas

(a) (b)

Penggunaan baka bermutu Penggunaan teknologi moden

Use of quality breeds Use of modern technology
Pembiakbakaan terpilih dapat menghasilkan Jentera moden membantu untuk
tanaman atau ternakan yang berkualiti mengeluarkan hasil tanaman berkualiti tinggi
tinggi. dalam tempoh masa yang singkat.
Selective breeding produces high quality crops and Modern machinery helps to produce high quality
livestock. crop yields in short periods of time.

(c) (d)

BAB
6
Pendidikan dan bimbingan untuk petani Penyelidikan dan pembangunan
Education and guidance for farmers Research and development
Kursus teknik dan kaedah moden diberikan Agensi seperti MARDI dan PORIM
seperti penggunaan biji benih dan baja yang menjalankan penyelidikan untuk meningkatkan
berkualiti tinggi. kualiti tanaman dan ternakan.
Courses on modern techniques and methods are Agencies such as MARDI and PORIM carry out
given such as the use of high quality seeds and research to increase the quality of crops and
fertilisers. livestock.

(e) (f)

Penggunaan tanah dan kawasan pengairan Pengurusan tanah yang cekap

secara optimum Efficient land management
The optimum use of land and irrigated areas
Agensi kerajaan seperti FELCRA memajukan Kesuburan tanah dipelihara dan hakisan
tanah terbiar untuk tujuan penanaman dan tanah dicegah.
penternakan. The fertility of the soil is preserved and soil erosion
Government agencies such as FELCRA develop is prevented.
idle land for cultivation and animal husbandry.

133
 2 Tandakan ( ✓ ) cara-cara untuk mengelakkan hakisan tanah.
Tick ( ✓ ) the ways to prevent soil erosion.
Galeri Info
Hakisan tanah menyebabkan kehilangan
kesuburan tanah dan mengakibatkan
tanah tandus. Terdapat lebih daripada 25
juta hektar tanah tandus di dunia sekarang.
Hakisan tanah juga menyebabkan
penambahan keluasan kawasan gurun.
Soil erosion results in the loss of soil fertility
and makes the land barren. There are
more than 25 million hectares of barren
lands in the world now. Soil erosion also
leads to desertification. Desertification
refers to increase of desert areas.

Menanam tanaman penutup bumi Menereskan lereng bukit

✓ ✓
Planting cover crops Terracing hillslides
Mengamalkan tanaman bergilir Penanaman secara berkontur
✓
Practising crop rotation Practising contour farming

3 Tandakan ( ✓ ) cara-cara untuk mengekalkan kesuburan tanah.

Tick ( ✓ ) the ways to maintain the fertility of the soil.

Galeri Info
Kualiti dan kuantiti pengeluaran makanan
perlu ditingkatkan untuk menampung
keperluan rakyat, mengurangkan import
makanan dan menambahkan eksport
negara.
BAB

The quality and quantity of food production

need to be increased to sustain the people’s
needs, to reduce food import and to

6
increase the country’s export.

Menanam tanaman penutup bumi Menambahkan baja kimia

✓
Planting cover crops Adding chemical fertilisers
Mengamalkan tanaman bergilir Menambahkan baja asli
✓ ✓
Practising crop rotation Adding organic fertilisers

4 Dalam kejuruteraan genetik, gen daripada suatu organisma dimasukkan ke dalam nukleus
organisma lain untuk menghasilkan ciri-ciri yang diinginkan.
In genetic engineering, genes from one organism are transplanted into the nucleus of another organism to
produce desired characteristics.

Berdasarkan maklumat yang diberikan di atas, tandakan ( ✓ ) kelebihan dan ( ✗ ) keburukan

makanan yang dimodifikasikan secara genetik.
Based on the information given above, tick ( ✓ ) the advantages and ( ✗ ) the disadvantages of genetically
modified food.

✗ Kesan terhadap sistem keimunan badan manusia masih tidak dapat diramalkan.
The impact on the human immune system is still unpredictable.
Mikroorganisma seperti bakteria dapat diarahkan untuk menghasilkan bahan kimia seperti
✓
hormon tertentu, yang sukar dihasilkan dalam keadaan biasa.
Microorganisms such as bacteria are directed to produce chemicals such as certain hormones, which are
difficult to produce in normal conditions.
Penghasilan tanaman yang mempunyai rintangan yang tinggi terhadap kemarau, penyakit
✓
dan serangga perosak.
The production of crops which have high resistance to drought, disease and pests.

✗ Cara pemprosesan protein yang berlainan dalam tumbuhan atau haiwan mungkin akan
mengubah fungsi badan kita.
The different methods of processing proteins in plants or animals may alter our body functions.

134
 Objektif Pembelajaran
6.4 Mengamalkan pemikiran kritis dan analitis dalam membuat pemilihan makanan
yang diproses Tarikh:

Label pada makanan

6.4 AKTIVITI
PERBINCANGAN Food label Kontekstual

2003 BHG. C, S3(a)  2002 & 2004 BHG. B, S4(a)  2008 BHG. B, S8(d)  2011 BHG.B, S8(b)  2013 BHG.C, S12(a)
1 Anda diberi maklumat tentang suatu label makanan./You are given information on a food label.

B
A
Ramuan:
Ingredients Galeri Info
Sardin, tomato, gula, garam, Bakteria mungkin membiak
minyak sawit, bawang. dan menghasilkan toksin
Mengandungi kondisioner makanan dalam makanan selepas
dan perisa yang dibenarkan. tarikh luput dan keadaan ini
Sardines, tomatoes, sugar, salt,
boleh menyebabkan
palm oil, onions.
Contains food conditioners and
keracunan makanan.
permitted flavouring. Bacteria might grow in food
D Syarikat Excel and produce toxins after the
66 Jalan Petaling Indah, expiry date and this can
47000 Sungai Buluh,
Guna sebelum: Berat bersih: C
Use before Net weight cause food poisoning.
Selangor Darul Ehsan,
23.11.2017 150 g
Malaysia.

Berdasarkan rajah yang ditunjukkan di atas, nyatakan maklumat yang perlu tercatat pada label
makanan mengikut Peraturan Makanan 1985.
Based on the diagram shown above, state the information that should be written on the food label according
to the Food Regulations 1985.
A: Jenis makanan/The type of food
B: Ramuan makanan/The food ingredients
C: Kuantiti makanan/The quantity of food

BAB
D: Nama dan alamat pengilang/The name and address of the manufacturer
E: Tarikh luput/The expiry date
2 Berdasarkan maklumat di 1, tuliskan maklumat yang perlu dicatat pada label makanan mengikut 6
kepentingannya kepada pengguna.
Based on the information in 1, write the information that should be written on the food label according to their
importance to consumers.

Maklumat/Information Maksud/Meaning
(a) Nama dan alamat pengilang Untuk menghubungi dan membuat
The name and address of the manufacturer aduan tentang makanan
To contact and make complaint on food
(b) Kuantiti makanan Untuk mengetahui berat sebenar makanan
The quantity of food To know the actual weight of food
(c) Ramuan makanan Untuk mengetahui kandungan makanan
The food ingredients To know the content of food
(d) Tarikh luput Untuk mengetahui tarikh luput makanan
The expiry date To know the expiry date of food
(e) Jenis makanan Untuk mengetahui jenis makanan
The type of food To know the type of food

3 Tandakan ( ✓ ) cara-cara bagaimana makanan yang telah diproses dan dibungkus boleh menjadi rosak.
Tick ( ✓ ) the ways by which processed and packed food can become spoilt.
Makanan telah melepasi tarikh luput Spora bakteria menjadi aktif semula
✓ ✓
The food has passed its expiry date The bacterial spores become active again
Kerosakan pada pembungkus makanan Makanan dicemari alga
✓
Damaged food packaging Food is contaminated by algae
Bakteria dalam makanan menghasilkan toksin Cara penyimpanan makanan tidak betul
✓ ✓
Bacteria in the food produce toxins Improper food storage methods

135
 REVISI EKSPRES 6
1 Makanan diproses untuk membunuh mikroorganisma dan membolehkannya disimpan lebih lama.
Food is processed to kill microorganisms and to allow it to keep longer.

2 Namakan jenis bahan tambahan makanan berdasarkan fungsinya dan padankan dengan contohnya.
Name the types of food additives relating to their functions and match with their examples.

Bahan tambah
Fungsi Contoh
makanan
Function Example
Food additive
(a) Perisa Menambahkan rasa makanan Asid benzoik
• •
Flavouring Enhances the taste of food Benzoic acid
(b) Peluntur Melunturkan warna makanan Kanji
• •
Bleach Bleaches the colour of food Starch
(c) Bahan awet Menghalang pertumbuhan mikroorganisma Mononatrium
Preservative Prevents the growth of microorganisms glutamat (MSG)
• •
Monosodium
glutamate (MSG)
(d) Penstabil Mengelakkan pemendapan makanan Klorin
• •
Stabiliser Prevents food from settling Chlorine
(e) Pewarna Mewarnakan makanan supaya kelihatan menarik Asid askorbik
• •
Colouring Colours the food to make it more attractive Ascorbic acid
(f) Pengemulsi Mengemulsikan campuran minyak dan air Sunset yellow
• •
BAB

Emulsifier Emulsifies a mixture of oil and water Sunset yellow

(g) Pengantioksida Melambatkan pengoksidaan makanan Sakarin
• •
6 Antioxident
(h) Pemanis
Delays the oxidation of food
Memberi rasa manis pada makanan
• •
Saccharin
Lesitin
Sweetener Gives food a sweet taste Lecithin

3 Nyatakan pemprosesan makanan dan contoh makanan berdasarkan penerangannya.

State the type of food processing and the example of food based on the explanation.

Pendehidratan/Dehydration Pengetinan/Canning Penyinaran/Irradiation

Pempasteuran/Pasteurisation Penyejukbekuan kering/Freeze-drying Pendinginan/Cooling
Penyejukbekuan/Freezing Pembungkusan vakum/Vacuum packaging

Pemprosesan makanan Penerangan Contoh makanan

Food processing Explanation Example of food
(a) Pengetinan Makanan ditinkan dalam keadaan steril pada Buah/Daging
Canning suhu 116 – 121°C. Fruits/Meat
Food is canned in sterile conditions at 116 – 121°C.
(b) Pempasteuran Makanan dipanaskan tanpa mendidihkannya Susu segar/Jus buah
Pasteurisation pada suhu 63°C selama 30 minit atau 72°C Fresh milk/Fruit juice
selama 15 saat.
Food is heated without boiling at 63°C for 30 minutes
or 72°C for 15 seconds.
(c) Pendehidratan Air disingkirkan daripada makanan. Ikan/Kelapa
Dehydration Water is removed from the food. Fish/Coconut
(d) Penyejukbekuan Makanan disejukkan di bawah –18°C. Daging/Ikan
Freezing Food is cooled below –18°C. Meat/Fish

136
 Pemprosesan makanan Penerangan Contoh makanan
Food processing Explanation Example of food
(e) Pendinginan Makanan disejukkan antara 0°C dan 10°C. Buah/Sayur
Cooling Food is chilled between 0°C to 10°C. Fruits/Vegetables
(f) Pembungkusan vakum Makanan dibungkus dalam keadaan vakum. Kacang/Buah
Vacuum packaging Food is packed in vacuum conditions. Nuts/Fruits
(g) Penyinaran Sinaran gama atau ultraungu digunakan untuk Halia/Bawang
Irradiation menghalang percambahan makanan tertentu. Ginger/Onion
Gamma rays or ultraviolet rays are used to prevent the
sprouting of certain food.
(h) Penyejukbekuan kering Makanan dibekukan dan air disingkirkan. Kacang/Buah
Freezing-drying Food is frozen and water is removed. Nuts/Fruits

4 Tandakan ( ✓ ) maklumat yang sepatutnya terdapat pada label suatu bekas makanan berdasarkan Peraturan
Makanan 1985.
Tick ( ✓ ) the information that should be on the label of a food container according to the Food Regulations 1985.
Jenis makanan Nilai kalori
✓
The type of food The calorific value
Harga Ramuan makanan
✓
The price The food ingredients
Tarikh luput Tanda halal
✓
The expiry date The ‘Halal’ label
Nama dan alamat pengilang Kuantiti makanan
✓ ✓
The name and address of the manufacturer The quantity of food

PRAKTIS PENGUKUHAN 6

BAB
Kertas 1
Arahan: Setiap soalan diikuti oleh empat jawapan pilihan, A, B, C dan D. Pilih jawapan yang terbaik.
6
Instructions: Each question is followed by four options A, B, C and D. Choose the best answer.

1 Apakah tujuan penambahan 3 Maklumat yang berikut 4 Rajah 1 menunjukkan sejenis

asid benzoik dalam makanan? menunjukkan satu kaedah makanan.
What is the purpose of adding pemprosesan makanan. Diagram 1 shows a food.
benzoic acid in food? The following information shows
A Mencegah pengoksidaan a method of food processing.
Prevent oxidation
B Melambatkan kerosakan Makanan dipanaskan pada
makanan/Delay food spoilage suhu 72°C selama 15 saat
C Menambah rasa di­ikuti dengan penyejukan Rajah 1/Diagram 1
Enhance the taste segera. Apakah kaedah yang paling
D Membaurkan makanan Food is heated at 72°C for 15
baik untuk mencegah
Emulsify food  KLON SPM 2013 seconds followed by instant
percambahan bahan makanan
2 Bahan kimia yang manakah cooling.
itu?
boleh ditambah kepada What is the best method to
makanan untuk melambatkan Makanan yang manakah
prevent the food from sprouting?
pengoksidaan makanan? perlu diproses melalui kaedah
A Pempasteuran
Which chemicals can be added to ini? Pasteurisation
food to slow down the oxidation Which food needs to be processed
B Pendehidratan
of food? by this method?
Dehydration
A Bahan awet/Preservative A Ikan/Fish
C Pendinginan
B Peluntur/Bleach B Susu segar/Fresh milk Cooling
C Pengantioksida/Antioxidant C Kacang tanah/Groundnuts D Penyinaran
D Penstabil/Stabiliser D Sayur/Vegetables Irradiation
KLON SPM 2001/2006/2007  KLON SPM 2011
 KLON SPM 2006/2010

137
 5 Rajah 2 menunjukkan suatu Maklumat yang manakah 8 Proses pengawetan makanan
bahan makanan yang telah sepatutnya terdapat pada label? yang manakah menggunakan
diproses. What information should be on sinaran gama?
Diagram 2 shows a processed the label? Which process of food preservation
food. A Jenis makanan/The type of food uses gamma rays?
B Tarikh luput/The expiry date A Pempasteuran/Pasteurisation
C Harga/The price B Pendehidratan/Dehydration
D Tanda halal/The ‘Halal’ label C Penyejukbekuan/Freezing
KLON SPM 2007/2008/2009 D Penyinaran/Irradiation
KLON SPM 2007/2008/2009
7 Antara pasangan yang berikut,
Rajah 2/Diagram 2 yang manakah menunjukkan 9 Apakah kaedah yang paling
bahan kimia dalam makanan baik untuk mengekalkan
Apakah kaedah pemprosesan dan fungsinya dengan betul?
yang digunakan? kesegaran ikan dan daging
Which of the following chemical
What is the method of processing yang dieksport ke luar negara?
in food is correctly matched with
used? What is the best method to maintain
its function?
A Pendinginan the freshness of fish and meat
Cooling Bahan that are to be exported overseas?
Fungsi
B Pendehidratan kimia A Penyejukbekuan/Freezing
Function
Dehydration Chemical B Pendehidratan/Dehydration
C Pengetinan A Pewarna Melunturkan C Pendinginan/Cooling
Canning Colouring warna makanan D Pengetinan/Canning
D Pempasteuran Bleaches the KLON SPM 2009/2010

Pasteurisation colour of the food

KLON SPM 2005/2006/2014 B Perisa Menambahkan 10 Kaedah yang manakah paling
Flavouring rasa makanan sesuai untuk mengekalkan
6 Rajah 3 menunjukkan satu kesuburan tanah?
Enhances the
contoh label makanan dalam taste of the food Which method is the most suitable
tin yang tidak mematuhi to maintain the fertility of the soil?
C Penganti- Menghalang
BAB

Peraturan Makanan 1985. A Mengamalkan tanaman

Diagram 3 shows an example
oksida pertumbuhan
ber­kontur
Antioxi- mikroorgan-
6
of a food label which does not Practising contour planting
dant isma
conform to the Food Regulations B Menanam tanaman tutup
1985. Prevents the
bumi
growth of
Planting cover crops
Syarikat Tasti Sdn Bhd microorganisms
5 Jalan Paya Besar, Kulim, Kedah C Mengamalkan tanaman
Sardin/Sardines Ramuan/Ingredients:
D Bahan Mengelakkan bergilir
Sardin, tomato, garam, gula,
minyak sayur, bawang.
awet pemendapan Practising crop rotation
Mengandungi kondisioner makanan
Preser­ makanan
dan perisa yang dibenarkan. D Menggunakan racun
Sardines, tomatoes, salt, sugar,
vative Prevents the food
Berat bersih:
Net weight 150 g
vegetable oil, onions. serangga
Contains food conditioner and
from settling
permitted flavouring. Using pesticides
KLON SPM 2008/2013 KLON SPM 2006/2010
Rajah 3/Diagram 3

Kertas 2
Bahagian B/Section B
Arahan: Jawab semua soalan.
Instructions: Answer all the questions.
1 Rajah 1 menunjukkan label makanan bagi sardin yang telah diproses. KLON SPM 2002 & 2004 BHG. B, S4  2008 & 2011, S8

Diagram 1 shows a food label of processed sardines.

Syarikat Tasti Sdn Bhd
5 Jalan Paya Besar, Kulim, Kedah
Sardin/Sardines Ramuan/Ingredients:
Sardin, tomato, garam, gula, minyak sayur,
bawang. Mengandungi kondisioner makanan
dan perisa yang dibenarkan.
Sardines, tomatoes, salt, sugar, vegetable oil,
onions. Contains food conditioner and
permitted flavouring.

Rajah 1/Diagram 1

138
 (a) Apakah kaedah pemprosesan makanan yang ditunjukkan dalam Rajah 1?
What is the method of food processing shown in Diagram 1?
Pengetinan/Canning

(b) Nyatakan satu makanan lain yang boleh diproses dengan kaedah yang dinamakan di 1(a).
State one other food that can be processed by the method named in 1(a).
Daging/Sayur/Buah/Meat/Vegetables/Fruits

(c) Kenal pasti satu bahan kimia yang dinyatakan pada label itu.
Identify one chemical stated on the label.
Perisa/Garam/Gula/Flavouring/Salt/Sugar

(d) Apakah fungsi perisa dalam makanan itu?

What is the function of the flavouring in the food?
Menjadikan makanan lebih enak/Enhances the taste of the food

(e) Nyatakan dua maklumat yang tidak terdapat pada label makanan dalam Rajah 1.
State two information which are not shown on the food label in Diagram 1.
Kuantiti makanan dan tarikh luput/The quantity of food and the expiry date

(f) (i) Maklumat manakah pada label makanan yang paling penting dipertimbangkan semasa membeli
makanan?
Which information on the food label is most importantly considered when buying the food?
Tarikh luput/The expiry date
(ii) Berikan satu sebab bagi jawapan anda.
Give one reason for your answer.
Untuk memastikan makanan yang dibeli tidak rosak/To ensure the food bought is not spoilt

Bahagian C/Section C

BAB
Arahan: Jawab semua soalan.

6
Instructions: Answer all the questions.
2 (a) Nyatakan satu perbezaan antara kaedah pemprosesan makanan yang berikut. Bagi setiap kaedah,
berikan satu contoh makanan yang diproses. KLON SPM 2006 BHG. C, S11(a)

State one difference between the following methods of food processing. For each method, give one example of
processed food.
(i) Penyinaran dan pembungkusan vakum
Irradiation and vacuum packaging
(ii) Pendinginan dan penyejukbekuan
Cooling and freezing
 [4 markah/4 marks]
(b) Seorang petani mendapati hakisan tanah berlaku di ladang kelapa sawitnya selepas hujan lebat.
KBAT Terangkan bagaimana petani itu dapat mengatasi masalah tanah ladangnya.  KLON SPM 2005 BHG. C, S12(b)

A farmer finds that soil erosion has occurred in his oil palm estate after heavy rain. Explain how the farmer
can overcome the soil problem in the estate.  [6 markah/6 marks]

139