STAR 1142

instrukcja OBSŁUGI
Opracowanie:

DZIAŁ POLIGRAFII I WYDAWNICTW

W STARACHOWICACH

Inż. ZBIGNIEW KOENIG

Inż. LESZEK KENIG
Inż. CZESŁAW KORNECKI
 Rys. 1-1
Samochód STAR 1142

1. DANE TECHNICZNE

1.1. CHARAKTERYSTYKA TECHNICZNA

Parametry

Ładowność maksymalna 6350/6500* kg

Uciąg maksymalny (masa całkowita przyczepy) 8500 kg
Masa całkowita maksymalna samochodu z przyczepą 20000/20200* kg
Masa całkowita maksymalna samochodu 11500/11700* kg
Masa własna samochodu 5150/5200* kg
Obciążenie osi samochodu o masie własnej (nieobciążonego):
— przedniej 2900/2925* kg
— tylnej 2250/2275* kg
Obciążenie osi samochodu o masie całkowitej maksymalnej
(obciążonego ładunkiem maksymalnym):
— przedniej 3850/3900* kg
— tylnej 7650/7800* kg
Długość samochodu • 7280 mm
Szerokość samochodu 2380 mm

3
Wysokość samochodu
- do wywietrznika na dachu kabiny 2700/2725’mm
- do rury ssącej filtru powietrza 2880/2900’mm
- z pałąkami 3280/3300‘mm
- do najwyższego punktu przy podniesionej kabinie 2960/2985'mm
Wznios powierzchni ładowania:
- samochodu o masie własnej (nie obciążonego) 1250/1275 mm
- samochodu o masie całkowitej max.(obciążonego ładunkiem
max.) 1140/1165 mm
Wymiary przestrzeni ładunkowej:
- długość 5210 mm
- szerokość 2240 mm
- wysokość 1640 mm
Powierzchnia ładowania 10,8 m 2
Rozstaw osi 3900 mm
Rozstaw kół jezdnych:
- przednich 2000 mm
- tylnych 1800 mm
Odstęp kół jezdnych bliźniaczych 280 mm
Prześwit samochodu 285 mm
Kąt natarcia 32°
Kąt zejścia 16°
Zwis przedni 1270 mm
Zwis tylny 2110 mm
Najmniejsza zewnętrzna średnica zawracania:
- w lewo 15750 mm
- w prawo 15200 mm
Kąt pochylenia przedniego koła jezdnego 1°
Kątowe wyprzedzenie osi zataczania zwrotnicy 4°
Kąt pochylenia osi zataczania zwrotnicy 6°
Zbieżność przednich kół jezdnych 1 + 3 mm
Prędkość maksymalna użyteczna 98 km/h
Zużycie paliwa kontrolne samochodu o masie własnej (nie obcią­
żonego):
- w ruchu miejskim 29,0dm 3 /100km
- przy prędkości 50 km/h 13,5 dm 3 /100km
- przy prędkości 70 km/h 17,5 dm 3 /100km
- przy prędkości 90 km/h 23,0dm 3 /100km
Zużycie paliwa kontrolne sam. o masie całkowitej
max.(obciążonego ładunkiem max.)
- w ruchu miejskim 34,0 dm 3 /100km
-przy prędkości 50 km/h 15,5 dm 3 /100km
-przy prędkości 70 km/h 19,5 dm 3 /100km
-przy prędkości 90 km/h 25,0 dm 3 /100km

*- pierwsza liczba dotyczy samochodu z ogumieniem 8,25 R20, a

druga liczba z ogumieniem 9.00R20.

4
 Wymiary gabarytowe samochodu STAR 1142

5
 Silnik — typ 359 M
Masa silnika (bez sprzęgła, wody, oleju) 610 kg
Rodzaj zapłonu samoczynny
Układ cylindrów rzędowy, pionowy
Liczba cylindrów 6
Średnica cylindra 110 mm
Skok tłok^ 120 mm
Pojemność skokowa 6,842 dm3
Stopień sprężania 17
Kolejność pracy cylindrów 1-5-3-6-2-4
Moc znamionowa 110 kW
Obroty znamionowe 2800 obr/min
Obroty maksymalne 3100 obr/min
Moment maksymalny 432 Nm
Obroty przy momencie maksymalnym 1800 -r 2200 obr/min
Ciśnienie sprężania 2,4 MPa
Ciśnienie wtrysku 22 + 1 MPa
Ciśnienie oleju w układzie smarowania 0,2 -f- 0,6 MPa
Temperatura płynu w układzie chłodzenia 70 + 90"C
Jednostkowe zużycie paliwa w optymalnym punkcie
charakterystyki uniwersalnej maks. 224 g/kWh

1.2. CHARAKTERYSTYKA KONSTRUKCJI SAMOCHODU

Silnik

Smarowanie
Panewki wału korbowego, wałka rozrządu i zespół dźwigni zaworów są smarowane pod
ciśnieniem, gładzie cylindrów — rozbryzgiem.
Zbiornik oleju stanowi miska olejowa.
Pompa oleju zębata z zaworem bezpieczeństwa — napędzana od wału korbowego. Filtr
oleju dwukomorowy, z wkładami papierowymi pracującymi równolegle, wyposażony
w zawór obiegowy umożliwiający przepływ oleju poza wkładami filtrującymi w przypadku
nadmiernego wzrostu oporów przepływu oraz w zawór regulujący ciśnienie oleju
tłoczonego do kanałów olejowych.
Zasilanie:
— pompa wtryskowa sześciosekcyjna tłoczkowa, rzędowa, wyposażona w tłoczkową
pompę zasilającą, regulator i automatyczny przestawiacz kąta wtrysku, napędzana od
kół rozrządu,
— filtr paliwa dwukomorowy, puszkowy, z wkładami papierowymi,
— filtr powietrza mokry, siatkowy.

Chłodzenie płynem, wymuszone, z termostatem:

— temperatura początku otwarcia termostatu 74°C,
— temperatura pełnego otwarcia termostatu 90°C,
— paski klinowe napędu pompy wody 2SPA1132 wg ZN-83/MPCHiL— G/Sa — 41 (2 szt.).

6
Sprzęgło jednotarczowe, suche, z amortyzacją osiową i obwodową, z okładzinami
ciernymi 0 353/216 mm, sterowane hydraulicznie.
Skrzynka biegów zblokowana z silnikiem, sterowana mechanicznie:
Pięciobiegowa synchronizowana, o przełożeniach:
I bieg II bieg III bieg IV bieg V bieg bieg wsteczny
8,47 4,68 2,72 1,59 1,0 7,87
Wały napędowe z przegubami krzyżakowymi, końcówkami wielowypustowymi złączy
przesuwnych i łożyskiem pośrednim zawieszonym elastycznie.
Tylny most ma przekładnię główną pojedynczą, z kołami stożkowymi o zazębieniu
łukowo-kołowym typu Gleason, o przełożeniu 5,43.
Mechanizm różnicowy z kołami stożkowymi, z blokowaniem sterowanym elektropne-
umatycznie włącznikiem na tablicy rozdzielczej.
Oś przednia sztywna, ze zwrotnicami łożyskowanymi na sworzniu ślizgowo, z łożyskiem
wzdłużnym rolkowym.
Zawieszenie:
— resory piórowe, półeliptyczne, podłużne,
— amortyzatory teleskopowe, licencja Armstrong,
— resory dodatkowe tylne — gumowe, drążone dwukuliste
Koła i ogumienie:
— liczba kół 6-1 zapasowe
— tylne koła bliźniacze
— wymiar obręczy koła 6,5 — 20"
— wymiar ogumienia koła 8,25 — 20" lub 9,00 — 20"
— ciśnienie powietrza w ogumieniu kół:
— przednich 0,62 MPa lub 0,55 MPa
— tylnych 0,67 MPa lub 0,60 MPa
— koło zapasowe zamocowane do prawej podłużnicy ramy, podnoszone i opuszczane
mechanizmem korbowym
Przekładnia kierownicza śrubowo-kulkowa:
typu ZF-8060 z wewnętrznym wspomaganiem hydraulicznym, o przełożeniu 20,7
z pompą zasilającą typu PZK5-12B lub A25X-12AP, o ciśnieniu nominalnym 10 MPa,
napędzaną kołami zębatymi od kół rozrządu silnika.
Hamulec zasadniczy hydrauliczny ze wspomaganiem pneumatycznym nadciśnieniowym,
dwuobwodowy: obwód pierwszy kół przednich, drugi kół tylnych. Uruchamiany pedałem
działającym poprzez układ dźwigniowy na dwuobwodowy mechanizm wspomagający,
zblokowany z dwuobwodową pompą hamulcową. Kombinowany układ sterowania
hamulcami umożliwia sprzęganie z przyczepami o układzie pneumatycznym jedno- lub
dwuprzewodowym. Posiada również wyprowadzenie do przodu dla zasilania układu
powietrzem z pojazdu holującego, podczas holowania pojazdu z uszkodzonym (nie
pracującym) silnikiem lub uszkodzonym własnym zasilaniem układu pneumatycznego.
Cylindry hamulcowe są wyposażone w automatyczną regulację luzu pomiędzy okładziną
szczek a bębnem.

7
W układzie hamulcowym jest zabudowany regulator siły hamowania, działający w funkcji
obciążenia tylnego mostu.

Dane charakterystyczne układu:

— średnica bębna hamulcowego 420 mm
— szerokość okładziny szczęki 120 mm
— średnica tłoka pompy 38.1 mm
— skok tłoka pompy 43/32 mm
— średnica tłoka cylindra przedniego koła 44.45 mm
— średnica tłoka cylindra tylnego koła 50,8 mm
— ciśnienie robocze w układzie pneumatycznym 0,62 + 0,73 MPa
— ciśnienie robocze w układzie hydraulicznym 7 MPa
— ciśnienie maksymalne w układzie hydraulicznym 11 MPa
Układ jest wyposażony w:
— podwójny wskaźnik ciśnienia poda ący ciśnienie powietrza w obydwu obwodach
pneumatycznych,
— sygnalizację spadku ciśnienia ,v którymkolwiek obwodzie pneumatycznym lampką
kontrolną,
— sygnalizację braku ciśnienia w którymkolwiek obwodzie hydraulicznym przy ha­
mowaniu, lampką kontrolną i sygnałem akustycznym.
W układzie zabudowany jest regulator siły hamowania, działający w funkcji obciążenia
tylnego mostu.

Hamulec pomocniczy ręczny jest jedn cześnie hamulcem bezpieczeństwa i hamulcem

postojowym.
Uruchamiany dźwignią zaworu umieszczonego z prawej strony fotela kierowcy na
oblachowaniu silnika, sterującego zasilaniem cylindrów sprężynowo-powietrznych, dzia­
łających poprzez układ dźwigni na szczęki hamulcowe kół tylnych.
Działa ze skutecznością wzrastającą w miarę przemieszczania dźwigni sterującej, która
ma zatrzaski w położeniu zluzowania i pełnego zahamowania.
Przy nadmiernym spadku ciśnienia powietrza w instalacji pneumatycznej (np. zerwanie
przewodu pneumatycznego) następuje samoczynne zahamowanie samochodu przez
hamulec pomocniczy.

Instalacja pneumatyczna samochodu składa się z:

— sprężarki typu HS 19,5 jednocylindrowej, smarowanej obiegowo pod ciśnieniem
z układu smarowania silnika, napędzanej zespołem pasków klinowych 2SPZ 937 wg
ZN-83/MPCHiL-G/Sa-41 od koła pasowego pompy wody; powietrze jest zasysane
z przewodu ssącego silnika,
— regulatora ciśnienia utrzymującego w układzie pneumatycznym ciśnienie powietrza
w zakresie 0,62 -s- 0,73 MPa; regulator ma przyłącze do pompowania opon,
— odmrażacza nasycającego powietrze parami alkoholu, co zabezpiecza układ pne­
umatyczny przed zamarznięciem,
— z&wóru zabezpieczającego czteroobwodowego, utrzymującego ciśnienie w nie usz­
kodzonych obwodach przy awarii jednego z obwodów, zasilającego:
— obwód I — uruchomienie hamulców przednich,

8
— obwód II — uruchomienie hamulców tylnych,
—- obwód III — hamulec pomocniczy,
— obwód IV — układy pomocnicze, jak: gaszenie silnika, blokada mostu itp..
zapewniającego utrzymanie ciśnienia w me uszKodzonych obwodacn przy awarii
pozostałych obwodów,
— dwóch zbiorników powietrza 20 dmJ, zasilających obwody I i II, oraz zbiornika 40 dm5,
zasilającego obwody III i IV wyposażone w automatyczne odwadniacze,
— głównego zaworu hamulcowego uruchamiającego hamulec zasadniczy, dwuobwo-
dowy, zapewniający w przypadku uszkodzenia jednego z obwodów pełną sprawność
drugiego obwodu,
— dwóch siłowników hamulca zasadniczego, sprężonych z pompami hamulcowymi
obydwu obwodów,
— ręcznego zaworu hamulcowego, uruchamiającego progresywnie hamulec pomoc­
niczy poprzez sterowanie zaworem przekaźnikowym,
— zaworu przekaźnikowego zasilającego cylindry hamulca pomocniczego, umożli­
wiającego szybkie ich napełnianie przy odhamowaniu i odpowietrzenie przy hamo­
waniu,
— siłowników sprężynowo-powietrznych (cylindrów) hamulca pomocniczego,
— dwuobwodowego zaworu przekaźnikowo-sterującego, uruchamiającego hamowanie
przyczepy w układzie sterowania dwuprzewodowego przez wzrost ciśnienia w prze­
wodzie sterującym przy zadziałaniu któregokolwiek układu hamulcowego,
— zaworu hamowania przyczepy, ograniczającego w układzie jednoprzewodowym
ciśnienie powietrza zasilającego układ hamulcowy przyczepy do około 0,52 MPa oraz
powodującego, poprzez spadek w przewodzie łączącym samochód z przyczepą,
hamowanie przyczepy przy zadziałaniu któregokolwiek układu hamulcowego sa­
mochodu,
— złącz przyczepy służących do połączenia przyczepy z układem pneumatycznym
dwuprzewodowym lub jednoprzewodowym samochodu,
— złącz do zasilania instalacji pneumatycznej z instalacji pojazdu holującego, w przy­
padku konieczności holowania,
— złącz kontrolnych zamontowanych przy zbiorniku, służących do podłączenia ma­
nometrów w czasie badań diagnostycznych układu pneumatycznego, umożliwiają­
cych również podłączenie przewodu do pompowania opon,
— zaworu elektromagnetycznego trójdrożnego, służącego do sterowania siłownikiem
blokowania tylnego mostu,
— wskaźnika ciśnienia powietrza, wskazującego ciśnienie w zbiorniku powietrza dla I i II
obwodu wspomagania,
— czujników ciśnienia, sygnalizujących obniżenie się ciśnienia w którymkolwiek
obwodzie wspomagania, umieszczonych na przewodach powietrznych przed mecha­
nizmem wspomagającym.

Rama składa się z dwóch podłużnie ceownikowych, połączonych otwartymi poprzecz­

kami; jest przystosowana do zamocowania skrzyni ładunkowej lub nadwozi specjalnych.
Zderzak przedni jest wyposażony w zaczep holowniczy ze sworzniem, a tylna poprzeczka
ramy może być wyposażona w hak holowniczy paszczowy półautomatyczny lub hak
zapadkowy.

9
Instalacja elektryczna:
— jednoprzewodowa, z biegunem ujemnym na masie,
— napięcie znamionowe 24 V,
— prąd znamionowy 30 A,
— prąd maksymalny 40 A,
— akumulatory 12 V, 135 Ah, 2 szt. połączone szeregowo,
— alternator typu 220, 700 W,
— rozrusznik typu R 10t, 4,8 kW,
— regulator napięcia typu REO 28.
Ponadto, poza typowymi urządzeniami i osprzętem elektrycznym, samochód jest
wyposażony w urządzenia specjalne, jak:
— automatyczny czasowy ogranicznik rozruchu silnika,
— układ elektryczny umożliwiający uruchomienie i gaszenie silnika przy odchylonej
kabinie kierowcy.

Kabina kierowcy odchylana, trzymiejscowa, ogrzewana i przewietrzana nawiewem

powietrza na nogi kierowcy i pasażera oraz na szybę przednią, a także przewietrzana
wywietrznikami bocznymi.
Odchylanie kabiny ręczne, z odciążeniem drążkiem skrętnym.
Izolacja termiczno-akustyczna zapewnia głośność wewnętrzną nie przekraczającą 82 dB.
Kabina jest wyposażona w siedzenie anatomiczne dla kierowcy oraz jest przystosowana
do zainstalowania radioodbiornika.

Skrzynia ładunkowa metalowa z pomostem drewnianym, pałąkami i opończą umożli­

wiającą załadunek tylny i boczny bez demontażu pałąków. Przystosowana do załadunku
10 szt. palet o wymiarach 1200 x 800 mm.

1.3. OZNACZENIA SAMOCHODU

Podstawowe zespoły samochodu są numerowane, numery silnika i ramy podwozia są

podane na tabliczce znamionowej.
Wykaz zespołów numerowanych znajduje się w książce gwarancyjnej. Miejsca oznako­
wania samochodu pokazano na rys. 1-11.

1.4. DANE REGULACYJNE

Ciśnienie wtrysku 22 + 1 MPa

Kąt wyprzedzenia wtrysku statyczny na wale korbowym 18,5 + 1
Obroty biegu jałowego 550*5^° obr/min
Luz zaworów ssących i wydechowych na zimnym silniku 0,3 mm
Luz międzyzębny w przekładni pompy olejowej na silniku 0,06 h- 0,27 mm
Ugięcie paska klinowego napędu sprężarki pod działaniem
siły 50 N 15 mm
Ugięcie paska klinowego napędu pompy wody pod działaniem
siły 50 N 15 mm
Ruch iałowy pedału sprzęgła 30 -r- 50 mm
Ruch jałowy koła kierowniczego maks. 15“
Kąt skrętu kół przednich w prawo 40°

10
 Rys. 1-3
Przekrój podłużny silnika 359M

11
 Rys. 1-4
Przekrój poprzeczny silnika 359M

12
 001/07

Rys. 1-5
Przekrój sprzęgła

?3
 Ry«. 1-6
Przekrój skrzynki biegów

001/13

Rys. 1-7
Przekrój przekładni głównej

<j)
 Rys. 1-8 Rys. 1-10
Przekrój przekładni kierowniczej Przekrój cylinderka hamulcowego

Rys. 1-9
Przekrój pompy hamulcowej

16
Kąt skrętu kót przednich w lewo 40‘
Zbieżność kół przednich 1 -r 3 mm
Zbieżność kół przednich dla drążków licencji „Lemfórder” 3 - ^ 7 mm
Ciśnienie powietrza w instalacji pneumatycznej 0,62 -r 0,73 MPa
Ciśnienie w ogumieniu kół 8,25-20:
— przód i tył 0,62 i 0,67 MPa
Ciśnienie w ogumieniu kół 9,00-20:
— przód 0,55 MPa
— tył 0,60 MPa
Charakterystyka pompy wtryskowej rys. 3-19
Dane regulacyjne pompy wtryskowej wg tabeli V
Nominalne ciśnienie sprężania w cylindrze 2,4 MPa
Dopuszczalna różnica ciśnień sprężania w cylindrach silnika 0,2 MPa
Luz międzyzębny przekładni głównej 0,2 -r 0,4 mm
Moment oporowy łożyskowania piast kół jezdnych
(dla tylnych z odłączonymi półosiami):
-— dla łożysk eksploatowanych 2 H- 4 Nm
— dla łożysk nowych 4 -r 7 Nm
Moment oporowy mostu tylnego mierzony na wałku atakującym
(suma oporów przekładni głównej, łożyskowania mechanizmu
różnicowego oraz łożyskować piast kół) 20 Nm

1.5. MOMENTY DOKRĘCANIA POŁĄCZEŃ ŚRUBOWYCH

Wielkości momentów dokręcania śrub:
— mocujących głowicę 70+,“ Nm
— mocujących przewód ssący 12+s Nm
— mocujących pokrywy łożysk głównych 215 + 10 Nm
— korbowodowych 140"10 Nm
— mocujących koło zamachowe 140+’° Nm
— mocujących tarcze dociskową sprzęgła 50+'° Nm
— mocujących łożyska koła pośredniego rozrządu 80 + ,° Nm
— mocujących obudowę wałka atakującego 52 -=- 57 Nm
— mocujących koło talerzowe do obudowy mechanizmu
różnicowego 180 -7- 200 Nm
Wielkość momentów dokręcania nakrętek:
— mocujących głowice 150 + 1“ Nm
— mocującej koło pasowe na wale korbowym 140*10 Nm
— mocujących miskę olejową 2515 Nm
— mocujących rozpylacz 50 -i- 60 Nm
— mocujących wtryskiwacz 15+s Nm
— przewodu wtryskowego M12x1,5 30 + 8 Nm
— przewodu wtryskowego M14x1,5 40^ 8 Nm
— złącz wałów napędowych 6018 Nm
— śrub mocujących pokrywę tylnego mostu 35 -h 40 Nm
— mocujących przekładnię kierowniczą do wspornika 100 Nm
- śrub zacisków drążków kierowniczych 20 -25 Nm

17
 — kół jezdnych 390 -i- 400 Nm
— czopa zwrotnicy 70 4- 80 Nm
— mocujących pokrywę łożyska piasty 80 -4- 90 Nm
— mocujących półoś 115 -f- 125 Nm
— strzemion resorów tylnych 170 Nm
— strzemion resorów przednich 140 Nm

1.6. MATERIAŁY EKSPLOATACYJNE

Zalecane materiały eksploatacyjne produkcji krajowej podano w tabeli I.

Rył. 1-1t
Miejsca oznaczenia samochodu
1 — tabliczka znamionowa umieszczona pod fotelem pasażera
2— nr silnika, 3— nr podwozia, 4— nr kabiny

18
Zalecane materiały eksploatacyjne

Tabela I
— Nazwa
up. Pojemność
lato zima
1 2 3 4 5
1 Superol Superol — układ smarowania silnika, 16 dm1
CB SAE30 CB SAE20W — pompa wtryskowa, 1,3 dm3
— filtr, powietrza 3 dm3
2 Olej przekładniowy — przekładnia główna, 6 dm3
Hipol 15F — automatyczny przestawiacz wtrys­ 0,4 dm3
ku,
— łożyskowanie pedału przyśpiesza­
cza
3 Olej przekładniowy — skrzynka biegów 7,5 dm3
Hipol 10ZF
4 Olej Olej — układ zasilania 150 dm3
napędowy napędowy
ILS IZ-35
5 Płyn R3 lub DA1 — sterowanie sprzęgła, 1 dm3
— układ hamulcowy 2 dm3
6 Woda Płyn układ chłodzenia 22 dm3
niezamar­
zający
7 Boxol 26 układ kierowniczy ze wspomaganiem 4 dm3
8 Smar stały LT4S-2 —■. łożyska wałka pompy wody,
— łożyska wałka napinacza pasków
klinowych,
— łożyska wałka napędu pompy
wtryskowej,
— łożysko wyciskowe sprzęgła,
— hak pociągowy,
— złącza przesuwne wałów napędo­
wych i łożysko pośrednie,
— zamki drzwi,
— sworznie przedniego zawieszenia
kabiny,
— rygiel odchylania kabiny
9 Smar stały ŁT4S-3 — piasty kół przednich, 2 x 0,6 kg
— piasty kół tylnych 2 x 1,2 kg
10 Litomos 25 — przeguby drążków kierowniczych,
— sworznie resorów
11 Smar Antykor 2R — części chromowane
12 Smar grafitowany — pióra resorowe

19
 cd. tabeli I
1 23 4 5
13 Smar 1 — przeguby wałów napędowych,
— zwrotnice osi przedniej
14 Wazelina techniczna TW — zaciski akumulatora
15 Alkohol skażony — odmrażacz 0,2 dm3
16 Płyn Lazuron lub woda — spryskiwacz szyb 2 dm3

W tabeli II podano oznaczenia według klasyfikacji międzynarodowej, pozwalające na

dobór odpowiednich materiałów eksploatacyjnych znajdujących się na rynkach zagra­
nicznych.

Materiały eksploatacyjne według klasyfikacji międzynarodowej i zamienniki

Tabela II
Oznaczenie wg klasyfikacji międzynarodowej Oznaczenie firmowe
Symbol Symbol Symbol
Nazwa klasy klasy klasy CPN SHELL
lepkości jakości konsystencji
Nr normy Nr normy Nr normy
1 2 3 4 5 6
Olej silnikowy SAE 30 CB — Superol Rotella
SAE20W CB CBSAE30 SX
wg SAE wg SAE Superol Rotella
J 300a J 183 CBSAE20W TX
Olej przekład- SAE 90EP GL-5 — Hipol 15F Spirax
niowy wg SAE wg API 90EP
Olej przekład­ — — — Boxoi 26 Donax T6
niowy
Olej przekład- SAE 80 Hipol 6 Tellus
niowo-hydraulicz- wg SAE lub oil 21
ny lub olej silni- J 183 — — Lux 10 Tellus
kowy lub oil 15
SAE30
wg SAE
J 300a
Płyn hamulcowy R3 R3 Donax B
wg SAE
J 1703b
Smar wielofunk- NLGI-2 ŁT4S-2 Retinax A
cyjny do łożysk — — NLGI-3 LT4S-3
tocznych — litowy wg
DIN
51818

20
 cd. tabeli II
1 2 3 4 5 6
Smar samocho­ NLGI-1 1S Alvania
dowy litowy — — wg Grease R1
DIN
51818
Smar grafitowany NLGI-3 Smar grafi­ Barbatia
wapniowy — — wg towany wg Grease 3
DIN PN-59/C-
51818 -96153
Smar z dodatkiem NLGI-2 Litomos 25 Retinax AM
dwusiarczku mo­ — — wg Litomos 210
libdenu — litowy DIN
51818

2. UŻYTKOWANIE SAMOCHODU

2.1. OGÓLNE ZASADY EKSPLOATACJI I OBSŁUGI

Utrzymanie samochodu w stałej gotowości technicznej wymaga troskliwej i zapobiegliwej

obsługi technicznej.
Naprawianie samochodu dopiero po wystąpieniu poważniejszego uszkodzenia obniża
bezpieczeństwo jazdy, skraca trwałość pojazdu i podwyższa koszty jego eksploatacji.
W instrukcji podano niezbędne informacje o budowie oraz zalecenia dotyczące eksplo­
atacji obsługi i napraw bieżących, możliwych do wykonania przez kierowcę narzędziami
podręcznymi bądź w warunkach małego warsztatu.
Czynności, które nie zostały opisane, należy wykonywać zgodnie z ogólnie przyjętymi
zasadami obsługi samochodów. Na stan techniczny, trwałość i niezawodność samochodu
ma zasadniczy wpływ sposób jego użytkowania.
Chcąc uzyskać optymalne wyniki eksploatacji, w tym również racjonalne zużycie paliwa,
należy stosować następujące ogólne zasady:
• starannie dotrzeć samochód zgodnie z zaleceniami,
• wykonywać terminowo i starannie wszystkie obsługi techniczne,
• przestrzegać zalecanych prędkości (tabela III),
• nie przeciążać samochodu,
• utrzymywać prawidłową temperaturę w układzie chłodzenia silnika,
• szczególnie dbać o prawidłowość regulacji silnika i dobry stan układu zasilania,
• usuwać na bieżąco wszelkie usterki powodujące wzrost oporów w układzie na­
pędowym samochodu.
Prawidłowość oporów własnych sprawdza się następująco: samochód bez obciążenia,
dotarty i nagrzany, rozpędzony na płaskiej, suchej, asfaltowej lub betonowej drodze do
prędkości 30 km/h po wyłączeniu skrzynki biegów na luz powinien przejechać
minimum 350 m (prędkość wiatru podczas prób nie powinna przekraczać 3 m/s),
• utrzymywać w ogumieniu zalecane ciśnienie powietrza.

21
 nie dopuszczać do zmniejszenia ilości paliwa w zbiorniku poniżej 10 dm3, gdyż
groziłoby to zapowietrzeniem układu zasilania,
w okresie zimowym dbać o sprawne działanie odmrażacza instalacji pneumatycznej,
na czas postoju samochodu odłączać akumulatory od instalacji elektrycznej.
2.2. DOCIERANIE NOWEGO SAMOCHODU
Podczas docierania mechanizmy samochodu pracują ze zwiększonymi oporami oraz
intensywniejszym wydzielaniem ciepła; należy więc ograniczyć ich obciążenie, aby
dotarcie przebiegło bez zatarć, uszkodzeń i nadmiernych zużyć części współpracujących.
Ponadto ułożeniu i obluzowaniu ulegają wszystkie połączenia śrubowe; należy je więc
sprawdzić i starannie dokręcić.
W okresie docierania, obejmującym pierwsze 3000 km przebiegu, należy przestrzegać
następujących zasad;
starannie wykonywać obsługę codzienną i okresową, a zauważone usterki natychmiast
usuwać.
Ponadto:
po pierwszych 500 km przebiegu dokręcić nakrętki mocuiace głowice,
po pierwszych 3000 km wymienić olej w silniku oraz wkłady filtru oleju,
po pierwszych 12000 km wymienić olej w skrzynce biegów i przekładni głównej tylnego
mostu.
W przypadku wykonywania obsługi gwarancyjnej przez autoryzowane stacje obsługi,
wymienione dodatkowe czynności obsługowo-smarownicze są wykonywane w ramach
przeglądów gwarancyjnych,
nie holować przyczepy ub innego pojazdu,
jeździć na poszczególnych biegach z prędkościami zalecanymi dla okresu docierania
(tabela III),
unikać gwałtownych zmian obciążenia silnika,
ograniczyć obciążenie do 50% ładowności w czasie przebiegu pierwszych 500 km oraz
do 75% ładowności w czasie przebiegu 500 -s- 2000 km.

Prędkości jazdy Tabela III

Na biegu
Prędkość I II ni IV V VI

km/h
Największa dopusz­
czalna 10 20 34 58 98 x 11
Najmniejsza dopusz­
czalna 5,5 11 18 30 40 6
Ekonomiczna — 15 25 42 66 —
Zalecana przy zmia­
nie na bieg wyższy 8 16 28 48 — —

Największa.dopusz­
czalna w okresie docie­
rania 8 16 28 48 75 x 9
_________________

22
2.3. URZĄDZENIA DO PROWDZENIA SAMOCHODU

Rozmieszczenie urządzeń kontrolnych oraz mechanizmów prowadzenia samochodu

przedstawiono na rys. 2-1 i 2-2.

Rys. 2-1
Wnętrze kabiny
1— przełącznik zespolony, 2— nawiew powietrza na szybę, 3— przysłona nawiewu, 4— dźwignia
zaworu nagrzewnicy, 5— dźwignia zmiany biegów, 6— dźwignia hamulca ręcznego, 7— pedał
sprzęgła. 8— pedał hamulca. 9— pedał przyspieszenia, 10— osłona zabezpieczająca nakrętki śrub
zaciskowych regulacji położenia koła kierowniczego, 11 — włącznik gaszenia silnika, 12—cięgło
zasłony chłodnicy, 13—skrzynka bezpieczników, 14— gniazdo lampy przenośnej

23
 N Rys. 2-2
Tablica wskaźników
1 — przycisk włączający odłącznik akumulatorów, 2 — przycisk wyłączający odłącznik aku­
mulatorów, 3— włącznik świateł pozycyjnych i głównych, 4— włącznik świateł przeciwmgłowych
tylnych, 5—włącznik blokady tylnego mostu, 6—włącznik świateł awaryjnych, 7— lampka kontrolna
świateł drogowych, 8— lampka kontrolna blokady tylnego mostu, 9— lampka kontrolna rezerwy
paliwa, 10 — wskaźnik poziomu paliwa, 11 — wskaźnik temperatury układu chłodzenia,
12—tachograf. 13—wskaźnik ciśnienia oleju, 14—manometr ciśnienia powietrza, 15—lampka
kontrolna ciśnienia powietrza, 16— lampka kontrolna kierunkowskazów samochodu. 17— lampka
kontrolna blokady odchylania kabiny, 18 — lampka kontrolna kierunkowskazów przyczepy.
19 — lampka kontrolna ładowania akumulatorów. 20 — lampka kontrolna podgrzewacza rozru­
chowego, 21 — włącznik dmuchawy, 22— włącznik oświetlenia skrzyni ładunkowej, 23— włącznik
świateł przeciwmgłowych przednich, 24— włącznik instalacji elektrycznej i rozruchu, 25— obro­
tomierz (na życzenie)

0 — kierunkowskazy wyłączone, 1 — kierunkowskaz lewy włączony. 2 — kierunkowskaz prawy

włączony, 3— sygnał dźwiękowy włączony (podciągnięcie dźwigni do góry, w dół)
B — przełącznik świateł głównych
1— światła mijania włączone. 2— światła drogowe włączone. 3— sygnał świetlny (podciągnięcie
dźwigni do góry)
C — włącznik wycieraczek
0— wycieraczki wyłączone zatrzymane w położeniu wyjściowym. 1— wycieraczki włączone: duże
obroty, 2— wycieraczki włączone: wolne obroty. 3 — spryskiwacz szyb (podciągnięcie dźwigni do
góry)

24
Położenia dźwigni przełącznika zespolonego podano na rys. 2-3.

Położenia kluczyka włącznika instalacji elektrycznej i rozruchu podano na rys. 2-4.

Położenia dźwigni zmiany biegów podano na rys. 2-5.
Symbole graficzne włączników i lampek kontrolnych tablicy wskaźników podano w ta­
blicy IV.

Rył. 2-4 Rys. 2-5

Włącznik Instalacji elektrycznej i rozruchu Schemat położeń dźwigni zmiany biegów
0 — wyłączony. / — włączona instalacja
elektryczna. // — włączony podgrzewacz.
III — włączony rozrusznik

25
2.4, URUCHAMIANIE i ZATRZYMANIE SILNIKA

Przed przystąpieniem do uruchomienia silnika należy:

wtączyć akumulatory za pomocą przycisku (zaświeci się lampka kontrolna ładowania),
przekręcić kluczyk włącznika instalacji elektrycznej i rozruchu silnika do położenia I,
wycisnąć pedał sprzęgła,
dźwignię zmiany biegów ustawić w położeniu „luz",
włączyć dawkę rozruchową przez naciśnięcie do oporu pedału przyspieszenia,
sprawdzić, czy nie świeci się lampka kontrolna ryglowania kabiny (przy świecącej
lampce, wskazującej nieprawidłowe zaryglowanie, obwód rozruchowy nie działa).
Po czym włączyć rozrusznik przez przekręcenie kluczyka do położenia III, do chwili aż
nastąpi rozruch silnika, jednak nie dłużej niż 10 s.
Jeżeli w tym czasie nie nastąpi rozruch, rozrusznik można włączyć ponownie po 60
sekundach przerwy.
Wcześniejsze ponowne włączenie, jak również rozruch trwający dłużej niż 10 s unie­
możliwia automatyczny włącznik czasowy.
Przy uruchamianiu nagrzanego silnika włączenie dawki rozruchowej jest zbędne.
W niskich temperaturach otoczenia (poniżej -10 C) należy przy rozruchu używać
urządzenia ułatwiającego rozruch. Urządzenie włącza się przez przekręcenie kluczyka
włącznika do położenia II (rys. 2-4) aż do nagrzania się świecy płomieniowej, sygnali­
zowanego zaświeceniem lampki kontrolnej; po czym należy włączyć rozrusznik przez
przekręcenie kluczyka do położenia III.
Przed uruchamianiem silnika po dłuższym postoju należy odpowietrzyć układ zasilania
(rozdz. 3.3).
Przed zatrzymaniem należy silnik ostudzić (w czasie około 2 min pracy na wolnych
obrotach. Silnik zatrzymuje się przez odcięcie dawkowania nożnym włącznikiem ga­
szenia siinika, umieszczonym w podłodze kabiny (rys. 2-1).
W przypadku potrzeby uruchamiania i zatrzymywania silnika, gdy kabina kierowcy
znajduje się w położeniu odchylonym (np. podczas przeglądu), należy posłużyć się
wyłącznikiem przedstawionym na rys. 2-6.
uruchomić silnik przez wciśnięcie przycisku 1.
zatrzvmać silnik przez wciśnięcie przycisku 2.
 Rys. 2-6
Włącznik uruchamiania 1 zatrzymywania
silnika z poza kabiny kierowcy.

2.5. JAZDA SAMOCHODEM

Po uruchomieniu silnika lampka kontrolna ładowania powinna zgasnąć już na wolnych

obrotach, natomiast mogą świecić się lampki kontrolne układu hamulcowego i w tym
p"rzypadku należy dopompować powietrza do zbiorników, aż do momentu zgaśnięcia
lampek, utrzymując silnik na podwyższonych obrotach.
Pozostałe lampki kontrolne sygnalizują włączenie mechanizmów lub instalacji, bądź
nieprawidłowości i uszkodzenia. Przed jazdą należy sygnalizowane nieprawidłowości
i uszkodzenia usunąć, a zbędne mechanizmy i instalacje wyłączyć.
Zaleca się ruszać samochodem natychmiast po uzyskaniu równomiernej pracy silnika
i stopniowo podczas jazdy zwiększać obciążenie, aż do uzyskania temperatury w układzie
chłodzenia 80=C.
Nie zaleca się nagrzewania silnika bez obciążenia podczas postoju samochodu, gdyż
czas nagrzewania w tym przypadku jest znacznie dłuższy, co niekorzystnie wpływa na
trwałość układu tłokowo-korbowego.
Podczas jazdy samochodem należy przestrzegać następujących zasad:
samochodem mało obciążonym, szczególnie na płaskiej drodze, ruszać na biegu II. Na
biegu I należy ruszać wyłącznie przy dużym obciążeniu, np. holowaniu przyczepy,
wyjeżdżaniu na wzniesienie lub na drodze terenowej;
podczas przełączania biegów stosować podwójne wyłączanie sprzęgła, a przy re­
dukcji — również tzw. ..międzygaz”, gdyż ułatwia to zmianę biegów i przedłuża
żywotność synchronizatorów;
podczas przełączania biegów w samochodzie z synchronizowaną skrzynką biegów
i przy niestosowaniu podwójnego wysprzęglania i „międzygazu" należy, po wy­
łączeniu na luz, przesunąć dźwignię w kierunku wybieranego biegu, przytrzymać
chwilę z lekkim naciskiem przy pierwszym oporze, po czym dopiero włączyć bieg;
stosować zalecane prędkości jazdy (tabela III), a szczególnie utrzymywać, w miarę
możności, prędkość ekonomiczną: niestosowanie zalecanych prędkości minimalnych
i maksymalnych może spowodować obniżenie trwałości, a nawet awarię, układu
napędowego;
• jechac płynnie, bez zbędnych przyspieszeń i hamowań,
• utrzymywać w układzie chłodzenia temperaturę 75 -ł- 95°C, korzystając w miarę
potrzeby z zasłony chłodnicy, a przy niskich temperaturach otoczenia stosując
pokrowiec wlotu powietrza na chłodnicę;
• blokadę tylnego mostu stosować wyłącznie przy jeździe na wprost; jazda po łuku na
utwardzonej nawierzchni'drogi z włączoną blokadą grozi uszkodzeniem mechanizmu
różnicowego;
• hamulca pomocniczego ręcznego używać wyłącznie na postoju oraz w przypadki
awarii hamulca zasadniczego.

2.6. REGULACJA MIEJSCA I WARUNKÓW PRACY KIEROWCY

Regulacja fotela kierowcy
Elementy regulacyjne przedstawiono na rysunku 2-7.
Wzdłużne położenie fotela reguluje się przez podciągnięcie dźwigienki zatrzasku 1 do
góry, przesunięcie fotela do wybranego położenia, po czym zablokowanie przez
zwolnienie dźwigienki.
Pochylenie oparcia reguluje się przez naciśnięcie uchwytu zatrzasku 2, ustawienie
oparcia w wybranym położeniu i zablokowanie przez zwolnienie zatrzasku.
Regulację wysokości i pochylenia siedzenia wykonuje się przez przesunięcie dźwigni
blokady 3 w kierunku do wnętrza kabiny, wyjęcie siedzenia z zaczepów i ustawienie go
w wybranym położeniu, po czym zablokowanie przez zwolnienie dźwigni.

Rys. 2-7
Fotel kierowcy
1— dźwignia blokady przesuwu. 2— regu-
scja wysokości siedzenia. 3 — regulacja
pochylenia oparcia

Wentylacja i ogrzewanie kabiny

Bezprzeciągową wentylację wnętrza kabiny kierowcy reguluje się;

— niewielkim opuszczeniem szyb w drzwiach,
— nawiewami zimnego lub ogrzanego powietrza na nogi kierowcy i pasażera (rys. 2-8)
oraz na szybę przednią (rys. 2-9).
Intensywność nawiewu na nogi i szybę można zwiększyć przez włączenie dmuchawy
(rys. 2-2, poz. 21).
Intensywność ogrzewania reguluje się płynnie dźwignią (rys. 2-1, poz. 4).

28
 Rys. 2-8 Rys. 2-9
Nawiew zimnego lub ogrzanego powietrza Nawiew powietrza na szybę przednią

Regulacja położenia koła kierowniczego

Położenie koła kierowniczego w stosunku do siedzenia kierowcy reguluje się po zdjęciu
osłony zabezpieczającej i poluzowaniu nakrętek śrub zaciskowych (rys. 2-10).
Po ustawieniu koła w wybranym położeniu należy dokręcić nakrętki śrub zaciskowych
i założyć osłonę zabezpieczającą.

29
2.7. OBSŁUGA CODZIENNA

Codziennie przed jazdą samochodem należy:

sprawdzić poziom oleju w silniku,
sprawdzić poziom płynu w zbiorniczku wyrównawczym układu chłodzenia silnika,
sprawdzić poziom płynu hamulcowego w zbiorniczkach układu hamulcowego i ste­
rowania sprzęgła,
uruchomić silnik i sprawdzić jego pracę w całym zakresie obrotów,
sprawdzić działanie wskaźników i lampek kontrolnych,
sprawdzić szczelność mechanizmów, zbiorników i układów zawierających oleje i płyny
oraz instalacji: paliwowej i hydraulicznej (w przypadku nieszczelności widoczne będą
wycieki płynów),
sprawdzić działanie układów: kierowniczego i hamulcowego oraz urządzeń sygnali­
zacyjnych i oświetleniowych,
sprawdzić stan ogumienia i napompowanie kół,
sprawdzić poziom alkoholu w odmrażaczu (w okresie zimowym),
przed jazdą z włączonymi światłami drogowymi ustawić reflektory w położeniu do
jazdy z obciążeniem lub bez obciążenia, w zależności od obciążenia (rozdz. 3.14).
W przypadku stwierdzenia niewłaściwego poziomu oleju lub płynu należy dolać odpo­
wiedniego oleju lub płynu.
W przypadku stwierdzenia nieprawidłowego działania lub stanu któregokolwiek mecha­
nizmu, należy usunąć usterki.

2.8. OBSŁUGI TECHNICZNE OKRESOWE

W wykazie podano czynności diagnostyczne, kontrolne i regulacyjne.

W przypadku stwierdzenia niewłaściwego poziomu oleju, bądź płynu, należy dolać
odpowiedniego oleju lub płynu do wymaganego poziomu.
W przypadku stwierdzenia poluzowania połączeń śrubowych, należy je dokręcić.
W przypadku stwierdzenia nieprawidłowych parametrów regulacyjnych, należy prze­
prowadzić regulację lub wykonać naprawę.
Czynności obsługowe i naprawcze przewidziane do wykonania przez kierowcę opisano
w rozdziale 3.

Wykaz czynności

Co 6000 km
1. Sprawdzić poziom oleju w pompie wtryskowej.
2. Sprawdzić ruch jałowy koła kierowniczego.
3. Sprawdzić zamocowanie resorów.
4. Sprawdzić poziom elektrolitu w akumulatorach.
5. Sprawdzić stan, stopień zużycia i naciąg pasków klinowych.
6. Sprawdzić ruch jałowy pedału sprzęgła.
7. Sprawdzić poziom oleju w skrzynce biegów.
8. Sprawdzić poziom oleju w moście napędowym.
9. Sprawdzić poziom oleju w układzie wspomagania kierownicy.
10. Sprawdzić poziom oleju w filtrze powietrza.

30
11. Wymienić alkohol w odmrażaczu (przy eksploatacji z włąćzoriym odmrażaczem
w ujemnych temperaturach).
12. Wykonać czynności smarownicze wg tabeli smarowania.

Co 12000 km
1. Wykonać czynności przewidziane co 6000 km.
2. Wymienić wkłady filtru oleju.
3. Sprawdzić działanie zasłony chłodnicy.
4. Sprawdzić działanie sterowania pompy wtryskowej.
5. Przemyć filtr regulatora ciśnienia powietrza.
6. Oczyścić z zewnątrz wszystkie zawory instalacji pneumatycznej i sprawdzić ich
działanie.
7. Sprawdzić zamocowanie skrzyni ładunkowej do ramy.
8. Zwilżyć olejem sworznie dźwigni wycieraczek.
9. Sprawdzić stan izolacji przewodów elektrycznych.
10. Wypuścić wodę ze zbiorników powietrza.
11. Wykonać czynności smarownicze wg tabeli smarowania.

Co 36000 km
1. Wykonać czynności przewidziane co 12 000 km.
2. Oczyścić osadnik paliwa.
3. Oczyścić filtr pompy paliwa.
4. Wymienić wkłady filtru paliwa.
5. Sprawdzić charakterystykę wtryskiwaczy.
6. Dokręcić nakrętki mocujące głowicę.
7. Wyregulować luz zaworów.
8. Sprawdzić zbieżność kół przednich.
9. Sprawdzić łożyskowanie krzyżaków przegubów wałów napędowych i stan łożyska
pośredniego wałów.
10. Sprawdzić łożyskowanie wałka atakującego przekładni głównej.
11. Sprawdzić dokręcenie śrub mocujących koło talerzowe i mechanizm różnicowy oraz
stan obudowy i działanie blokady mostu.
12. Sprawdzić luz międzyzębny przekładni głównej.
13. Sprawdzić łożyskowanie piast kół jezdnych.
14. Sprawdzić stan osłon gumowych przegubów drążków kierowniczych.
15. Wymontować rozrusznik, oczyścić i sprawdzić jego działanie.
16. Sprawdzić zamocowanie kabiny do ramy.
17. Sprawdzić stan i zamocowanie haka pociągowego oraz działanie jego mechanizmów.
18. Wykonać czynności smarownicze wg tabeli smarowania.

Co 72000 km
1. Wykonać czynności przewidziane co 36000 km.
2. Wymontować pompę wtryskową, sprawdzić charakterystykę pompy, regulatora
obrotów i automatycznego przestawiacza kąta wtrysku.
3. Sprawdzić zamocowanie alternatora i stan połączeń przewodów elektrycznych.
4. Wymienić wkład filtrujący w układzie wspomagania kierownicy.
5. Wykonać czynności smarownicze wg tabeli smarowania.

31
Co 100 4-120 000 km
Wykonać w autoryzowanej stacji obsługi badania diagnostyczne układu kierowniczego
i układu hamulcowego oraz wykonać niezbędne regulacje i naprawy tych układów
zgodnie z instrukcją napraw samochodu.

Co 250 - 300 000 km

Wykonać w autoryzowanej stacji obsługi szczegółowy przegląd i ocenę stanu technicz­
nego.
— silnika,
— przekładni kierowniczej,
— pompy wspomagania,
— sprzęgła,
— skrzynki biegów,
— przekładni głównej i mechanizmu różnicowego tylnego mostu oraz wykonać nie­
zbędne regulacje i naprawy tych zespołów zgodnie z instrukcją napraw samochodu.
Sezonowo
1. Oczyścić z osadów pokrywy głowic.
2. Oczyścić zosadów odpowietrznik silnika.
3. Sprawdzić stan chłodnicy i przewodów gumowych i zacisków.
4. Usunąć osady ze zbiornika paliwa, spuszczając paliwo korkiem spustowym.
5. Wykręcić zawory odwadniające ze zbiorników powietrza i oczyścić je z osadów.
6. Przemyć pojemnik odmrażacza i napełnić go alkoholem (przed zimą).
7. Sprawdzić połączenie nitowe i śrubowe poprzeczek oraz wsporników ramy.
8. Sprawdzić stan piór resorów.
9. Sprawdzić miejsca połączeń urządzenia grzewczo-wentylacyjnego z układem chło­
dzenia silnika (szczelność na przecieki płynu) oraz przedmuchać przewody dopro­
wadzające powietrze do kabiny.
10. Zdjąć bębny, oczyścić bębny, szczęki i osłony hamulców kół.
11. Sprawdzić stan drzwi, ich zamocowanie, stan powłok lakierniczych kabiny.
12. Sprawdzić stan zamków skrzyni ładunkowej i łańcucha spinającego.
13. Oddać akumulatory do przeglądu w specjalistycznym warsztacie.
14. Sprawdzić stan złącz instalacji elektrycznej urządzenia ułatwiającego rozruch silnika
(przed sezonem zimowym).
15. Wykonać czynności smarownicze wg tabeli smarowania.
2.9. SMAROWANIE
zalecane gatunki olejów i smarów podano w tabeli I i II. W zakresie smarów stałych
zalecane są wyłącznie smary litowe.
Niedopuszczalne jest mieszanie tych smarów ze smarami innego typu, np. wapniowymi,
jak STP, gdyż takie mieszaniny mają bardzo złe własności smarne, co mogłoby
spowodować przyspieszone zużycie lub nawet zniszczenie łożyskować.
Wykaz czynności
Co 6000 km
1. Wielowypusty wałów napędowych — przesmarować smarem LT4S-2
2. Przeguby wałów napędowych ' — przesmarować smarem 1S

32
3. Łożysko pośrednie watów napędowych
4. Sworznie resorów
5. Sworznie zwrotnic
6. Łożyska watka pompy wody
7. Łożyska napinacza pasków klinowych
8. Łożyska wałka napędu pompy wtryskowej
9. Łożysko wyciskowe sprzęgła
Co 12000 km
1. Wykonać smarowanie przewidziane co 6000 km.
2. Silnik i pompa wtryskowa
3. Filtr powietrza
4. Układ sterowania pompy wtryskowej
i łożyskowanie pedału przyspieszacza
Co 36000 km
1. Wykonać smarowanie przewidziane co 12 000 km.
2. Skrzynka biegów
3. Przekładnia główna tylnego mostu
Co 72000 km
1. Wykonać smarowanieprzewidziane co36000 km.
2. Automatyczny przestawiacz kątawtrysku
3. Układ kierowniczy
4. Piasty kół
Sezonowo
1. Wymienić olej w silniku, pompie wtryskowej i filtrze powietrza na odpowiedni
w nadchodzącym sezonie eksploatacji.
2. Resory
3. Linki cięgieł giętkich
4. Podnośniki szyb
5. Zamki i zawiasy drzwi
6. Mechanizm haka pociągowego
7. Zaciski akumulatorów
8. Linka napędu prędkościomierza
— nasmarować smarem ŁT4S-2
— przesmarować smarem Litomos
— przesmarować smarem 1S
— nasmarować smarem ŁT4S-2
— nasmarować smarem ŁT4S-2
— nasmarować smarem ŁT4S-2
— nasmarować smarem ŁT4S-2
— wymienić olej silnikowy:
Superol CB-SAE 30 — latem,
Superol CB-SAE 20W — zimą
— wymienić olej silnikowy:
Superol CB-SAE 30 — latem,
Superol CB-SAE 20W — zimą
— nasmarować olejem silnikowym
— wymienić olej przekładniowy
Hipol 15F
— wymienić olej przekładniowy
Hipol 15F
— wymienić olej przekładniowy
Hipol 15F
— wymienić olej Boxol 26
— wymienić smar ŁT4S-3
— nasmarować smarem grafi­
towanym
— nasmarować olejem silnikowym
— nasmarować olejem silnikowym
i smarem LT4S-2
— nasmarować olejem silnikowym
— nasmarować smarem LT4S-2
i olejem przekładniowym
— nasmarować wazeliną technicz­
ną TW
— nasmarować olejem silnikowym
33
 9. Sworznie zawieszenia kabiny — przesmarować smarem ŁT4S-2
10. Rygiel tylnego zawieszenia kabiny — nasmarować smarem ŁT4S-2
Uwagi i zalecania dotyczące przeprowadzenia smarowania podano w rozdziale 3.

2.10. ODCHYLANIE KABINY KIEROWCY

Uzyskanie dostępu do zespołów zabudowanych pod kabiną kierowcy przy wykonaniu

obsług technicznych i smarowania wymaga odchylenia kabiny. Przed odchyleniem kabiny
należy sprawdzić, czy samochód jest właściwie zahamowany czy żaden przedmiot-nie
zostanie rzucony na szybę przednią i czy drzwi są dobrze zamknięte.
Kolejność czynności przy odchylaniu kabiny jest następująca:
dźwignię zmiany biegów ustawić w położeniu „luz”,
odryglować zamocowanie kabiny przez obrót dźwigni rygla w płaszczyźnie pionowej
— od strony pasażera w stronę kierowcy (do poziomu) (rys. 2*11), a następnie obrót
dźwigni w płaszczyźnie poziomej o 90° w kierunku do przodu (rys. 2-121.

Ry». 2-11 Rys. 2-12

Dźwignia rygla odchylania kabiny kierowcy Dźwignia rygla odchylania kabiny kierowcy
— luzowanie zacisku rygla — odryglowanie

zwolnić zaczep zatrzaskowy, ciągnąć za uchwyt linki zatrzasku i równocześnie

odchylić kabinę, ciągnąć do góry za uchwyt (rys. 2-13),
sprawdzić, czy dźwignia zabezpieczająca kabinę przed opuszczeniem znajduje się na
właściwym miejscu.
Kolejność czynności przy opuszczeniu kabiny jest następująca:
obrócić — aż do oparcia na kołku 1 (rys. 2-14) — dźwignię 2 zabezpieczającą kabinę
przed opadaniem (znajdującą się na ramieniu ogranicznika odchylenia kabiny),
a następnie dociągnąć kabinę uchwytem w dół — aż do słyszalnego zatrzaśnięcia
zaczepu,
zaryglować zamocowanie, wykonując w odwrotnej kolejności czynności odryglowania.
Prawidłowość zaryglowania wskazuje zgaśnięcie lampki kontrolnej na tablicy wskaź-
.ników.

34
 Rys. 2-14
Rys. 2-13 Dźwignia zabezpieczająca kabinę przed
Odchylanie kabiny opadaniem
1— uchwyt linki zatrzasku, 2— uchwyt kabiny 1 — kołek, 2— dźwignia

2.11. SPRZĘGANIE SAMOCHODU Z PRZYCZEPĄ

W celu sprzęgnięcia samochodu z przyczepą należy wykonać następujące czynności:

w przypadku haka paszczowego półautomatycznego należy ustawić go w położeniu
poziomym, odbezpieczyć i dźwignią unieść sworzeń do góry (rys. 2-15),
Następnie dyszel przyczepy ustawić na wysokości haka i cofnąć samochodem do
dyszla.

35
 Gdy ucho dyszla zostanie wprowadzone w hak, nastąpi samoczynne sprzęgnięcie
i zablokowanie połączenia,
• oczyścić pokrywy złącz przewodów pneumatycznych samochodu i przyczepy,
• spuścić powietrze z zaworu hamowania przez naciśnięcie pedału hamulca, po czym
połączyć przewodami złącza samochodu i przyczepy, pomalowane jednakowymi
kolorami: 1—czerwone — zasilające, 2—żółte — sterujące (rys. 2-16) — dla przyczep
wyposażonych w układ hamulcowy dwuprzewodowy, bądź połączyć odróżniające się
innym kształtem od pozostałych (rys. 2-17) — dla przyczep wyposażonych w układ
hamulcowy jednoprzewodowy,
• na czas podłączenia należy zamknąć zawór odcinający (rys. 2-17),
• połączyć instalację elektryczną samochodu i przyczepy, włączając wtyczkę przewodu
przyczepy do gniazda wtyKowego umieszczonego z tyłu samochodu (rys. 2-18)
i sprawdzić działanie instalacji.

Rys. 2-16. Podłączenie przewodów hamul­ Rys. 2-17

cowych przyczepy do samochodu Podłączenie przewodu hamulcowego przy­
7 — złącze zasilające instalacji dwuprze­ czepy do samochodu przy układzie jedno­
wodowej (czerwone). 2 — złącze sterujące przewodowym — zawór odcinający
instalacji dwuprzewodowej (żółte)

Rys. 2-1 b
Podłączenie przewodu zasilającego insta­
lację elektryczną przyczepy do instalacji
samochodu

36
 Uwaga.
Wtyczka przewodu powinna mieć zwarte zaciski R i 10.
• zwolnić hamulec postojowy przyczepy.
Przy odłączaniu przyczepy należy:
• włączyć hamulec postojowy przyczepy,
• dla układu hamulcowego jednoprzewodowego należy spuścić powietrze z zaworu
hamowania przyczepy przez naciśnięcie pedału hamulca,
• odłączyć przewody instalacji pneumatycznej i elektrycznej,
• odbezpieczyć i dźwignią unieść sworzeń do góry, po czym odjechać samochodem, aż
do odłączenia dyszla przyczepy od haka.

3. WARUNKI TECHNICZNE ORAZ OPISY CZYNNOŚCI

OBSŁUGOWYCH I NAPRAWCZYCH

3.1. UKŁAD OLEJENIA SILNIKA

Poziom oleju, sprawdzany w nie pracującym silniku i samochodzie stojącym poziomo,

powinien zawierać się między kreskami „Min” a „Max" na wskaźniku (rys. 3-3).
W razie potrzeby należy dolać takiego samego oleju, jaki znajduje się w silniku. Nie wolno
mieszać różnych gatunków olejów silnikowych. Niedopuszczalna jest eksploatacja silnika
przy poziomie oleju poniżej „Min” lub powyżej ,,Max”.

Rys. 3-1 Rys. 3-2

Silnik — strona lewa
7 — smarowniczka łożysk walka napędu
pompy wtryskowej. 2—filtr paliwa, 3— osad­
nik paliwa, 4 — odpowietrznik skrzynki kor­
bowej
Silnik — strona prawa
1—smarowniczka łożysk wałka pompy wody,
2 — smarowniczki łożysk wałka napinacza
pasków klinowych, 3 — filtr oleju

37
 Olej w silniku należy wymieniać w następujący sposób:
odchylić kabinę (rozdz. 2.10),
spuścić zużyty olej z nagrzanego silnika (rys. 3-4),
oczyścić wkładkę magnetyczną korka spustowego i zakręcić korek,

Rys. 3-6
Rys. 3-5 Wlew oleju silnika
Filtr oleju
1 — osadnik. 2 — sprężyna, 3 — tulejka,
4 — uszczelka osadnika, 5 — wkład filtru.
6 — uszczelka, 7 — uszczelka osadnika,
8— głowica filtru, 9— podkładka, 10— na­
krętka kołpakowa, 11 — sprężyna podtrzy­
mująca osadniki

38
 odkręcić nakrętki kołpakowe mocujące osadniki filtru oleju (rys. 3-5),
zdjąć sprężynę podtrzymującą wraz z osadnikami,
opróżnić osadniki z oleju i wyjąć z nich zużyte wkłady filtrujące oraz uszczelki, tulejki
i sprężyny,
starannie umyć osadniki oraz pozostałe elementy, uszkodzone uszczelki wymienić,
do osadników włożyć poszczególne elementy wraz z nowymi wkładami, zachowując
kolejność montażu (rys. 3-5),
do każdego osadnika wlać około 1 dm? świeżego oleju, po czym osadniki zamontować
do głowicy filtru, dokręcając nakrętki kołpakowe, a następnie założyć sprężynę
podtrzymującą,
wlać 14 dm3 świeżego oleju do silnika (rys. 3-6).
Jruchomić silnik na około 1 min, po czym dolać oleju do wymaganego poziomu.

3.2. UKŁAD CHŁODZENIA SILNIKA

Poziom płynu w zbiorniku wyrównawczym układu chłodzenia sprawdzamy przy ostu­

dzonym układzie — powinien być widoczny w rurce wskaźnikowej zbiornika (rys. 3-7).

Smarowanie łożysk wałka pompy wody

Do smarowniczki pompy wody (rys. 3-2) należy wtłoczyć około 3 cm3 smaru.

Smarowanie łożysk wałka napinacza pasków klinowych pompy wody

Do smarowniczek łożysk wałka napinacza (rys. 3-2) należy wtłoczyć około 1 cm3 smaru
uważając, aby nadmiarem smaru nie wypchnąć z gniazd uszczelniaczy wałka.

Smarowanie łożysk wałka napinacza pasków klinowych napędu sprężarki

Do smarowniczek łożysk wałka napinacza (rys. 3-2) należy wtłoczyć około 1,5 cm3 smaru.

39

Rys. 3-8
Sprawdzanie naciągu pasków klinowych
Rys. 3-9
Regulacja naciągu pasków klinowych
1—śruba regulacyjna naciągu paska napędu
pompy wody, 2— śruba regulacyjna naciągu
paska napędu sprężarki

Sprawdzenie i regulacja naciągu pasków klinowych

Naciąg paska klinowego sprawdza się przez naciskanie go w połowie odległości

pomiędzy kołami pasowymi (rys. 3-8).
Ugięcie paska naciśniętego siłą około 50 N powinno wynosić około 15 mm.
Napięcie pasków napędu pompy wody regulujemy, zmieniając odchylenie łoża alter­
natora śrubą regulacyjną (rys. 3-9, poz. 1), natomiast napięcie pasków napędu sprężarki
regulujemy dźwignią napinacza 1 po poluzowaniu nakrętek 2.
Sprawdzenie stanu i stopnia zużycia pasków klinowych

Paski klinowe nie powinny mieć jakichkolwiek pęknięć lub rozwarstwień.

Na skutek zużywania się pasek coraz głębiej osiada w rowku koła pasowego. Przy
prawidłowym naciągu pasek nie powinien współpracować z dnem rowka pasowego.
W przypadku stwierdzenia pęknięć, rozwarstwień, zużycia powodującego współpracę
z dnem rowka koła pasowego lub wyciągnięcia się paska, uniemożliwiającego przy
pełnym wykorzystaniu regulacji uzyskanie wymaganego naciągu, pasek należy wymienić
na nowy.

Stosowanie wody w układzie chłodzenia

W układzie chłodzenia należy stosować w miarę możliwości wodę miękką, o jak

najmniejszej zawartości składników mineralnych. W okresie letnim należy ograniczyć do
minimum dolewanie wody, utrzymując szczelność układu, a wodę w układzie wymieniać
lylko w koniecznych przypadkach, co zmniejszy osadzanie się kamienia kotłowego.
Przy spuszczaniu wody z układu należy otwierać zawór ogrzewania oraz korek wlewu
zbiornika wyrównawczego.

4u
Zimą, po spuszczeniu wody należy ponadto wykonać kilka obrotów silnika rozrusznikiem,
w celu usunięcia z wirnika pompy pozostałości wody.
Zamarznięcie wody pomiędzy wirnikiem a obudową pompy może spowodować uszko­
dzenie pompy przy uruchamianiu silnika.
Przy przejściu z sezonu zimowego na letni lub przy wymianie w układzie chłodzenia wody
na płyn niezamarzający, należy w przypadku osadzenia się w układzie kamienia
kotłowego osad ten z układu usunąć.
Czyszczenie układu chłodzenia z osadu kamienia kotłowego przeprowadza się następu­
jąco:
• przygotować 22 dm3 roztworu kwasu solnego o zawartości 25 g kwasu o stężeniu 36%
na 1 dm3 wody, •'
• spuścić wodę z układu chłodzenia,
• wymontować, oczyścić i sprawdzić termostat,
• napełnić układ przygotowanym roztworem kwasu solnego,
• zasłonić żaluzję chłodnicy, uruchomić silnik i nagrzać go to temperatury 80°C,
• zatrzymać silnik i po 30 minutach spuścić z układu roztwór,
• poczekać, aż silnik uzyska temperaturę otoczenia, po czym przemywać układ bieżącą
wodą do. czasu, aż z otwartych kurków spustowych popłynie czysta woda,
• zamontować termostat, układ napełnić czystą wodą lub płynem niezamarzającym.
Do czyszczenia układu chłodzenia nie wolno używać sody kaustycznej, która działa
niszcząco na aluminiowe elementy układu chłodzenia.

Stosowanie płynu niezamarzającego

Płyny niezamarzające są wielosezonowe, jednakże obniżają w niewielkim stopniu

skuteczność działania układu chłodzenia; nie zaleca się stosowania ich w sezonie letnim,
szczególnie w trudnych warunkach eksploatacji.
Przy napełnianiu układu płynem należy uwzględnić jego znaczną rozszerzalność cieplną
i pozostawić około 10% wolnej pojemności (nalać około 20 dm3), co zapobiegnie
wylewaniu płynu podczas pierwszego nagrzewania układu chłodzenia.
Przy nagrzanym układzie chłodzenia do temperatury min. 85°C należy sprawdzić poziom
płynu w chłodnicy i ewentualnie dolać płynu. Podczas eksploatacji występują ubytki płynu
wskutek odparowania; w tym przypadku należy dolewać do układu wody destylowanej.
W przypadku stwierdzenia ubytków płynu, spowodowanych nieszczelnością układu,
należy po usunięciu nieszczelności dolać takiego samego płynu jaki znajduje się
w układzie.
Nie należy mieszać płynów różnych gatunków i różnych marek. Szczegółowe zalecenia
dotyczące przechowywania i eksploatacji płynów nie zamarzających podają ich pro­
ducenci.'

3.3. UKŁAD ZASILANIA SILNIKA

Poziom oleju w pompie wtryskowej i regulatorze powinien być utrzymany powyżej

nacięcia na wskaźniku, natomiast poziom maksymalny utrzymuje rurka przelewowa
(rys. 3-10).

41
Przy wykręcaniu wskaźnika należy obserwować, czy po gwincie nie sączy się olej; jeżeli
tak, to dokręcić wskaźnik z powrotem, gdyż ilość oleju w pompie wtryskowej jest
właściwa.
W przypadku stwierdzenia poziomu poniżej minimum, należy dolać takiego samego oleju
jaki ^rajduje się w pompie — do poziomu krawędzi otwotu wskaźnika. Olej można
dolewać otworem wskaźnika lub wlewem regulatora (rys. 3-10).
Olej w pompie wtryskowej i regulatorze należy wymieniać w następujący sposób:
korkiem spustowym spuścić zużyty olej z nagrzanej pompy (rys. 3-11),
nalać wlewem regulatora 1,3 dmJ świeżego oleju (rys. 3-10).

Rys. 3-10 Rys. 3-11

Olejeni* pompy wtryskowej i regulatora Korek spustowy pompy wtryskowej
1 — wskaźnik poziomu oleju. 2 — otwór
wskaźnika. 3— korek wlewu oleju, 4— rurka
przelewowa

Wymiana oleju w automatycznym przestawiaczu wtrysku

Olej należy wymieniać podczas sprawdzania charakterystyki pompy na stanowisku:

zużyty olej spuścić z nagrzanego pracą przestawiacza przy ustawieniu otworu wlewu
w najniższym dolnym położeniu,.
świeżym olejem napełnić przestawiacz do poziomu krawędzi otworu wlewu przy jego
ustawieniu pokazanym na rys. 3-12.

Wymiana oleju w filtrze powietrza

Miska olejowa filtru powietrza powinna być napełniona olejem do poziomu wytłoczenia na
jej obwodzie (rys. 3-13).
Przy wymianę oleju należy starannie umyć olejem napędowym i przedmuchać po­
wietrzem siatkowy wkład filtrujący oraz miskę olejową.
Części składowe filtru pokazano na rys. 3-14.
Do napełniania miski olejowej filtru można użyć zużyty olej spuszczony z silnika, po jego
odstaniu. Przy montażu filtru należy zwrócić uwagę na szczelność połączeń.

42
 Rys. 3-13
Rys. 3-12 Poziom oielu w flltrze powietrza
Ustawienie wlewu oielu automatycznego
przestawiacza wtrysku przy napełnianiu
olałem

Rys. 3-14
CzęSci składowe filtru powietrza
1 — miska olejowa, 2— wkład filtru. 3— obej­
ma, 4— uszczelka

43
Smarowanie łożysk wałka napędu pompy wtryskowe]

Do smarownlczki obudowy łożysk wałka napędu pompy wtryskowej należy wtłoczyć około
3 cms smaru.
Smarowanie układu sterowania pompę wtryskową

Wszystkie przeguby i sworznie układu sterowania należy nasmarować kroplą oleju.

Sprawdzenie i ustawienie kąta wyprzedzenia wtrysku

Wtrysk paliwa sprawdzany statycznie powinien rozpoczynać się przy położeniu korby
wału korbowego 18,5±1° przed ZZ (zwrotem zewnętrznym).
Kąt wyprzedzenia wtrysku należy sprawdzać następująco:
• odpowietrzyć pompę wtryskową,
• wymontować przewód wtryskowy pierwszego cylindra,
• na króciec sekcji tłoczącej zamontować tzw. kapilarę, tj. rurkę szklaną o małym
przekroju, obsadzoną w nakrętce króćca (rys. 3-15),
• obracając wałem korbowym, za pomocą rozrusznika napełnić rurkę kapilary do około
połowy wysokości,
• ustawić dźwignię dawkowania na pełną dawkę, po czym obracać powoli wałem
korbowym w prawo, aż do zaobserwowania początku podnoszenia poziomu paliwa
w rurce kapilary, tj. początku tłoczenia sekcji.
Wał korbowy należy obracać, używając jako dźwigni dużego wkrętaka lub łyżki
monterskiej, opierając ją o krawędź wziernika osłony koła zamachowego i zaczepiając
końcem o zęby wieńca zębatego koła zamachowego (rys. 3-16),

Rys. 3-15 Rys. 3-16

Sprawdzanie kąta wyprzedzenia wtrysku Obracanie watem korbowym
1 — kapilara, 2— dźwignia dawkowania

44
• dczytać na podziałce kątowe] koła zamachowego, kąt wyprzedzenia wtrysku
ys. 3-17).
W rzypadku stwierdzenia nieprawidłowego kąta wyprzedzania, należy przeprowadzić
teę Jlację:
• stawie koło zamachowe na podziałkę 18,5°,
• oluzować nakrętki śrub mocujących kołnierz wałka napędu do przestawiacza wtrysku
-■ys. 3-18),
• brócić ręką przestawiacz wtrysku do oporu w lewo (w granicach wycięć w kołnierzu
ratka napędu), po czym powoli obracać w prawo, aż do zaobserwowania początku
lodnoszenia słupka paliwa w rurce. Dźwignia dawkowania powinna być ustawiona na
jełną dawkę. Dokręcić nakrętki śrub mocujących kołnierz wałka napędu do prze-
itawiacza,
• sprawdzić kąt wyprzedzenia wtrysku.
Przy zamontowaniu pompy po przeglądzie lub naprawie należy przed wykonaniem
podanych powyżej czynności regulacyjnych:
• ustawić koło zamachowe na podziałkę 18,5°,
• ustawić wałek pompy (w przybliżeniu) na początek tłoczenia 1 sekcji, po czym pompę
zamontować na wsporniku i połączyć kołnierz wałka napędu z przestawiaczem
wtrysku,
• podłączyć przewody zasilające i przelewowe, po czym odpowietrzyć pompę,
• zamontować kapilarę na króciec 1 sekcji, poluzować nakrętki śrub mocujących kołnierz
wałka napędu z przestawiaczem 1, obracając ręką przestawiacz w lewo i w prawo
w ramach wycięć w kołnierzu, napełnić rurkę kapilary do około połowy wysokości.

Rys. 3-1/ nys. 3-ltt

Podziałka kątowa kola zamachowego połączenie kołnierzowe wałka napędu pompy
wtryskowe] z przestawiaczem wtrysku
1— nakrętki śrub mocujących,.2— wycięcia
obwodowe w kołnierzu
Sprawdzenie i regulacja charakterystyki wtryskiwacza

Ciśnienie wtrysku powinno wynosić 22+1 MPa.

Podczas sprawdzania na próbniku przy powolnym podwyższaniu ciśnienia wtryski-
wacz powinien być szczelny, bez jakichkolwiek przecieków, a przy uzyskaniu ciśnienia
22 + 1 MPa powinien nastąpić zdecydowany wtrysk, bez kropienia.
Przy równomiernym tłoczeniu paliwa dźwignią próbnika z częstotliwością ok. 1 ruch/s
paliwo powinno być rozpylane na mgłę z charakterystycznym dźwiękiem, bez strumieni
i kropleń.
Regulację ciśnienia wtrysku przeprowadza się przez zmianę napięcia sprężyny nakrętką
regulacyjną, po odkręceniu nakrętki kołpakowej (rys. 3-19).
Przy zamontowywaniu wtryskiwacza do głowicy cylindrów należy równomiernie dokręcać
obydwie nakrętki śrub mocujących, kilkakrotnie zwiększając moment dokręcenia, aż do
uzyskania pełnego momentu wynoszącego 15+5 Nm.

Sprawdzenie i regulacja pompy wtryskowej

Charakterystykę pompy z regulatorem przedstawiono na rys. 3-20. Parametry punktów

kontrolnych charakterystyki podano w tabeli V.
Dawkę nominalną i dawkę obrotów biegu luzem reguluje się śrubami ograniczającymi
ruch roboczy dźwigni dawkowania (rys. 3-21).

16
 *

1 — charakterystyka dawkowania z włączo­

nym wzbogacaniem, 2 — charakterystyka
dawkowania z wyłączonym wzbogacaniem,
3— charakterystyka biegu jałowego, 4—cha­
rakterystyka przestawiacza kąta wtrysku;
l-IV— punkt kontrolny

Parametry punktów kontrolnych charakterystyki pomp wtryskowych

Tabela V
Dopuszczalna Dopuszczalna
Prędkość
Punkt Dawka odchyłka dawki rozbieżność
obrotowa Uwagi
pomiarowy (mm3/wtr) średniej między
(obr/min)
(mmJ/wtr) sekcjami

i 150 120 + 15 15
-5
n 700 83 ±4 10
iii 1300 95 ±3
IV 250 25 -10
V 1000 92 ±3,5

Wielkość oawki poszczególnych sekcji reguluje się przez obracanie cylinderka sekcji
w stosunku do wieńca zębatego po poluzowaniu wkrętu zaciskowego (rys. 3-22).
Przebieg dawkowania w funkcji obrotów można korygować korektorami regulatora:
dodatnim i ujemnym (rys. 3-23).

47
 Rys. 3-21
Regulacja dawki nominalnej i dawki obrotów
biegu luzem w pompie P76-15M z regula­
torem R8E20
Rys. 3-22
1 — dźwignia dawkowania, 2— śruba regu­
Regulacja wielkości dawki sekcji
lacyjna dawki nominalnej. 3—śruba regulacji
1— cylinder, 2— wieniec zębaty, 3— wkręt
i dawki obrotów biegu luzem
zaciskowy, 4— listwa zębata

Rys. 3-23
Korekcja przebiegu dawkowania w funkcji
obrotów w pompach z regulatorem R8E
1 — korektor dodatni, 2— korektor ujemny

48
Układ zasilania należy odpowietrzać w kierunku przepływu paliwa w następujący sposób:
• odkręcić śruby odpowietrzników filtru paliwa (rys. 3-24) i odpowietrzyć filtr, pompując
paliwo ręczną pompą (rys. 3-25) do czasu, kiedy z odpowietrzników zacznie wypływać
paliwo pozbawione pęcherzyków powietrza, po czym śruby odpowietrzników zakręcić.
Uchwyt ręcznej pompy jest nakręcany na pokrywę obudowy pompy; do pompowania
należy go odkręcić, a po użyciu pompy zakręcić.
• odkręcić śruby odpowietrzników pompy wtryskowej (rys. 3-26) i odpowietrzyć pompę,
• przy zakręconych śrubach odpowietrzników przepompowywać przez chwilę paliwo
ręczną pompą przez układ zasilania, aby usunąć z niego ewentualne resztki powietrza
zaworami i przewodami przelewowymi,
• poluzować o 1 h- 2 obrotów nakrętki łączące przewody wtryskowe z wtryskiwaczami,
po czym obracać wałem korbowym silnika tak długo, aż wypływające złączami paliwo
będzie pozbawione pęcherzyków powietrza.

49
W przypadku niewielkich zapowietrzeń, przy których silnik jeszcze pracuje, odpo­
wietrzenie układu można wykonać na pracującym silniku, bez używania ręcznej pompy
zasilającej, w kolejności podanej powyżej.

Oczyszczenie rozpylacza

W przypadku nieprawidłowego rozpylania należy wymontować rozpylacz, oczyścić go

z osadów, oczyścić otwory rozpylające drutem mosiężnym i przemyć olejem napędowym,
wyjmując przy tym iglicę.
Przylgnię iglicy należy oczyścić kawałkiem twardego drewna, sprawdzić czy iglica
płynnie, bez jakichkolwiek zacięć daje przesuwać się w otworze rozpylacza, po czym
dobić lekko iglicę do gniazda końcówki uderzeniem miękkiego młotka.
Jeżeli pomimo tych zabiegów rozpylacz nie będzie działał prawidłowo, należy go
wymienić na nowy.
Nakrętkę mocującą rozpylacz do korpusu wtryskiwacza należy dokręcić momentem
50 60 Nm.

Oczyszczenie filtru pompy zasilające!

Po poluzowaniu nakrętki dociskowej i odchyleniu kabłąka wyjąć osadnik z wkładem

siatkowym, usunąć zanieczyszczenia, przemyć obydwa elementy olejem napędowym, po
czym filtr zmontować. Części składowe filtru pokazano na rys. 3-27.

Ryt. 3-27
Części składów* filtru pompy
za sJlaiącsj
1 — osadnik, 2 — wkład siat­
kowy, 3 — uszczelka, 4 — na­
krętka dociskowa, 5—sworzeń
kabłąka, 6— kabłąk

Rya. 3-28
Części składowe osadnika pa­
liwa
1 — śruba dociskowa,
2 — wkład siatkowy. 3 — usz­
czelka, 4 — uszczelka wkładu
filtrującego, 5 — uszczelka
zbiornika, 6— wkład filtrujący,
7 — sprężyna dociskająca
wkład. 8 — zbiornik osadnika,
9— korek 9pustowy

50
Oczyszczenie osadnika paliwa

Części składowe osadnika pokazano na rys. 3-28.

Zbiornik osadnika wraz z płytkowym wkładem filtrującym należy wymontować, od­
kręcając śrubę mocującą 1, a następnie przemyć starannie olejem napędowym i za­
montować.

Wymiana wkładów filtru paliwa

Części składowe filtru paliwa pokazano na rys. 3-29.

Wkłady wraz ze zbiornikami osadników i uszczelkami wymontowuje się przez odkręcanie
śrub mocujących 1.
Wkłady należy wymienić na nowe, a pozostałe części starannie umyć woleju, poczym filtr
zmontować.

Rys. 3-29
Części składowe filtru paliwa
1 — śruba mocująca, wkład,
2— podkładka uszczelniająca,
3— głowica filtru, 4— pierścień
uszczelniający, 5 — uszczelka
wkładu, 6 — wkład puszkowy,
7 — zbiornik osadnika,
8—uszczelka. 9—korek
spustowy 9— 032/06

Czyszczenie zbiornika paliwa

Osady ze zbiornika należy usuwać, spuszczając paliwo korkiem spustowym (rys. 3.30)
— po jeździe samochodem.
Spuszczone paliwo może być użyte po odstaniu w naczyniu.

51
 Wymiana przewodu wtryskowego

Złącza nowego przewodu wtryskowego powinny dokładnie pasować do złącz pompy

wtryskowej i wtryskiwacza, tj. końcówki rurki powinny znajdować się dokładnie w osi
złącz pompy i wtryskiwacza.
W razie potrzeby należy przewód dogiąć ręcznie.
Złącze przy pompie wtryskowej (M14x1,5) należy dokręcić momentem 40+5 Nm,
natomiast złącze przy wtryskiwaczu (M12x 1) momentem 30+s Nm.
Przewód należy starannie umocować w szczęce uchwytu łączącego przewody wtryskowe
(rys. 3-31).

Ry». 3-31
Mocowanie przewodu wtryskowego
1 — złącze pompy wtryskowej, 2 — złącze
vtryskiwacza. 3 — szczęka uchwytu łączące­
go przewody

/
52
3.4. UKŁAD ROZRZĄDU SILNIKA
Regulacja luzu zaworów

Luz zaworów ssących i wydechowych, sprawdzany na zimnym silniku, powinien wynosić

0,3 mm.
Sprawdzanie i regulację luzu należy wykonać następująco:
• ustawić wał korbowy tak, aby tłok pierwszego cylindra znalazł się w ZZ po suwie
sprężenia; zawory cylindra tłoka współbieżnego, tj. szóstego (tłoki są współbieżne
parami: (1-6, 2-5, 3-4) powinny być przy tym jednakowo otwarte (tzw. pokrycie faz
zaworów),
• sprawdzić luz zaworów pierwszego cylindra w następujący sposób: szczelinomierz
0,3 mm wprowadzony pomiędzy trzonek zaworu a końcówkę dźwigni powinien dać
przesuwać się z niewielkim oporem.
W razie potrzeby wyregulować luz zaworów: poluzować przeciwnakrętkę śruby regu­
lacyjnej, ustawić śrubą luz, po czym dokręcić przeciwnakrętkę (rys. 3-32).
Obracać wał korbowy kolejno o 120° i regulować luz zaworów pozostałych cylindrów-
w kolejności zapłonu, tj. 1-5-3-6-2-4. Wał korbowy należy obracać, używając jako dźwigni
dużego wkrętaka lub łyżki monterskiej, którą należy oprzeć o krawędź wziernika osłony
koła zamachowego i zaczepić końcem, o zęby wieńca zębatego koła zamachowego
(rys. 3-16).

Rys. 3-32
Regulac|a luzu zaworów

Ustawienie kół rozrządu

W przypadku wykonywania' naprawy wymagającej demontażu napędu rozrządu należy

zwrócić uwagę na wzajemne ustawienie kół zębatych rozrządu. Koła zębate są
oznakowane na czole zębów punktami i przy montażu należy je wzajemnie ustawić, jak
pokazano na rys. 3-33.

53
 Rys. 3-33
Ustawienie kół rozrządu

3.5. USZCZELNIENIE CYLINDRÓW SILNIKA

Wymiana uszczelki podgłowicowej

Płaszczyzna podgłowicowa kadłuba, jak również płaszczyzny głowic powinny być czyste,
bez uszkodzeń mechanicznych i pęknięć, a odchyłki ich płaskości powinny zawierać się
w 0,05 mm.
Uszczelka jest ustalona w stosunku do kadłuba i głowic trzema kołkami ustalającymi
(rys. 3-35).
Nową uszczelkę należy założyć tak, aby strona z wytłoczonym napisem „Góra” była
skierowana do góry.
Gwinty śrub i nakrętek należy przy montażu zwilżyć olejem.
Nakrętki śrub mocujących głowicę należy przy montażu dokręcać w kolejności pokazanej
na rys. 3-34 — występnie momentem około 10 Nm, a następnie dokręcić trzykrotnie:
— momentem 80 Nm,
— momentem 120 Nm,
— m^^entem 150+1°

Rys. 3-34
Kolejność dokręcania nakrętek śrub mocujących głowice

54
Dokręcenie nakrętek znajdującycn się pod osiami dźwigni zaworowej, tj. oznaczonych na
rys. 3-34 numerami: 9, 1 i 17 wymaga stosowania specjalnego klucza wchodzącego
w skład narzędzi specjalnych do obsługi i napraw samochodów STAR (rys. 3-36).
Nakrętki należy dokręcić po 1 h pracy silnika lub 50 km przebiegu samochodu, a następnie
raz jeszcze po 500 km przebiegu.

Rys. 3-35 Rys. 3-36

Uszczelka podgłowicowa Dokręcanie specjalnym kluczem nakrętek
1 — kołki ustalające, 2— napis „Góra” - śrub mocujących głowice, znajdujących się
ood osiami dźwigni zaworowych

3.6. SPRZĘGŁO

Smarowanie łożyska wyciskowego

Do smarowniczki łożyska wyciskowego (rys. 3-37) należy wtłoczyć około 2 cm3 smaru.
Wtłoczenie nadmiernej ilości smaru może spowodować przedostanie się go na tarczę
cierną sprzęgła.

Wymiana płynu w układzie sterowania

Przy wymianie płynu w układzie zaleca się przed napełnieniem świeżym płynem,
przepłukać układ spirytusem skażonym.
W przypadku konieczności wymiany płynu na płyn innego rodzaju, należy układ przed
napełnieniem płynem starannie przepłukać spirytusem skażonym 2-3 krotnie. Układ
napełnia się, nalewając płyn do zbiorniczka i przeprowadzając odpowietrzanie.

Regulacja sterowania sprzęgła

Ruch jałowy pedału sprzęgła powinien wynosić 30 -t- 50 mm (rys. 3-38).

Regulację ruchu jałowego przeprowadza się przez zmianę długości (wkręcanie lub
wykręcanie z widełek) popychacza pompy sterowania (rys. 3-39).
Przy znacznie zwiększającym się ruchu jałowym pedału należy odpowietrzyć układ
sterowania.

55
 Rys. 3-37 Hys. 3-38
Smarowniczka łożyska wyciskowego Ruch jałowy pedału sprzęgła
sprzęgła

Śruba regulacyjna dźwigni wyciskowej sprzęgła powinna być ustawiona tak, aby po
dojściu jej do oporu następowało całkowite rozłączenie sprzęgła (rvs. 3-40).

Rys. 3-39 Rys. 3-40

Regulacja ruchu jałowego pedału sprzęgła Śruba regulacyjna dźwigni wyciskowej
1 — popychacz. 2 — widełki, 3 — przeciw- sprzęgła
nakretka

56
Poziom płynu w zbiorniczku układu sterowania (rys. 3-41) powinien zawierać się
pomiędzy kreskami ,,Max” a „Min" na zbiorniczku.
W razie potrzeby należy dolać takiego samego płynu, jaki znajduje się w układzie.
Mieszanie różnego rodzaju płynów jest niedopuszczalne, gdyż grozi uszkodzeniem
układu.

Rys. 3-41
Poziom płynu w zbiorniczku układu stero­
wania sprzęgła

Odpowietrzenie układu sterowania przeprowadza się odpowietrznikiem cylindra siłow­

nika (rys. 3-42): na końcówkę odpowietrznika należy założyć przewód zanurzony drugim
końcem w naczyniu z płynem hamulcowym, po czym kolejno: nacisnąć na pedał sprzęgła,
odkręcić odpowietrznik o 3/4 obrotu, a po wypłynięciu płynu dokręcić go i czynności te
powtarzać, aż wypływający płyn nie będzie zawierał pęcherzyków powietrza.
Podczas odpowietrzania należy dolewać płynu do zbiorniczka, aby nie nastąpiło ponowne
zapowietrzenie poprzez zbiorniczek.

Rys. 3-42
Odpowietrznik cyllnderka siłownika sterowa­
nia sprzęgła

57
3.7. SKRZYNKA BIEGÓW

Poziom oleju w skrzynce biegów sprawdzany wskaźnikiem korka wlewu, powinien

mieścić się pomiędzy dolną krawędzią otworu wlewowego a końcem wskaźnika
(rys. 3-43).
Wymianę oleju w skrzynce biegów należy przeprowadzać w następujący sposób:
z nagrzanej skrzynki spuścić zużyty olej korkiem spustowym, a następnie — w przy­
padku skrzynki z przystawką odbioru mocy — również korkiem spustowym przystawki
(rys. 3-44),
napełnić skrzynkę świeżym olejem do wymaganego poziomu.
Skrzynki przy wymianie oleju nie należy płukać.

Rys. 3-43 Rys. 3-44

Sprawdzanie poziomu oleju w skrzynce Korek spustu oleju ze skrzynki
biegów 1— korek spustowy oleju skrzynki. 2—korek
1 — otwór wlewu oleju. 2— korek wlewu ze spustowy oleju przystawki
wskaźnikiem

3.8. WAŁY NAPĘDOWE

Smar do przegubów krzyżakowych należy tłoczyć smarownicą tak długo, aż poprzez luzy
uszczelnienia szklanek wyciśnięty zostanie smar zanieczyszczony i zużyty, a pojawi się
smar świeży (rys. 3-45).
Smar do złącz wielowypustowych wałów należy tłoczyć smarownicą tak długo, aż poprzez
uszczelnienie na wale wyciśnięty zostanie smar zanieczyszczony i zużyty, a pojawi się
smar świeży (rys. 3-46).
Smarowanie łożyska pośredniego należy przeprowadzać przez wtłaczanie do jego
smarowniczki około 10 cm3 smaru (rys. 3-47).

58
 Rys. 3-45 Rys. 3-46
Przegub walu napędowego Złącze wiełowypuslowe wału
1 — smarowniczka, 2— uszczelnienie 1 — smarowniczka złącza, 2— uszczelnienie
szklanki szklanki

Sprawdzenie łożyskowania krzyżaków przegubów

Łożyskowania krzyżaków przegubów nie powinny wykazywać wyczuwalnych luzów.
Stan łożyskowania należy sprawdzać, chwytając jedną ręką za złącze kołnierzowe,
a drugą za wał w pobliżu przegubu i obciążając przegub kolejno w obydwu kierunkach
momentem wywieranym ręką (rys. 3-48).

59
3.9. OŚ PRZEDMĄ
Smarowanie sworzni zwrotnic

Smar do smarowniczek sworzni zwrotnic (rys. 3-49) należy tłoczyć smarownicą tak długo,
aż przez szczeliny pomiędzy główką osi a zwrotnicą zostanie wyciśnięty smar za­
nieczyszczony i zużyty, a pojawi się smar świeży.

Rys. 3-48 Rys. 3-49

Sprawdzenie luzów w przegubach krzyżako­ Smarowniczki sworznia zwrotnicy osi przed­
wych wałów napędowych nie]

Wymiana smaru w piastach kół przednich

Wymianę smaru w piaście koła przedniego przeprowadza się następująco:

• ustawić oś na podstawkach,
• zdjąć koło jezdne i bęben hamulcowy,
• wyjąć zawleczkę i odkręcić nakrętkę regulacyjną łożysk (rys. 3-51),
• ściągnąć ściągaczem piastę ze zwrotnicy (rys. 3-50); pierścień wewnętrzny łożyska
wewnętrznego pozostaje na czopie zwrotnicy,
• usunąć z wnętrza piasty zużyty smar, przemyć ją starannie naftą lub olejem
napędowym i osuszyć,
• napełnić wnętrze piasty świeżym smarem w 2/3 objętości (około 0,6 kg),
• zamontować piastę i przeprowadzić regulację łożyskowania.
Sprawdzenie i regulacja łożyskowania piast kół przednich.
Przekrój piasty przedniej wraz z łożyskowaniem pokazano na rysunku 3-51.
Łożyskowanie piasty koła nie powinno wykazywać przy obracaniu nadmiernych oporów
ani luzów. Piasta powinna obracać się płynnie pod działaniem momentu 2 — 4 Nm (co
odpowiada sile 14,5 29 N przyłożonej do śruby mocującej koło).

30
 Rys. 3-50 Rys. 3-51
Ściąganie piasty koła przedniego ściągaczem Piasta koła przedniego z łożyskowaniem
uniwersalnym 1 — piasta koła. 2 — łożysko zewnętrzne.
3 — łożysko wewnętrzne, 4 — uszczelniacz,
5 — zwrotnica, 6 — nakrętka koronkowa,
7 — podkładka oporowa, 8 — zawleczka,
9— beben hamulcowy

Sprawdzenie łożyskowania piasty należy przeprowadzać następująco:

0 ustawić oś przednią na podstawkach,
0 zdjąć koło jezdne i bęben hamulcowy,
0 uchwycić silnie rękami za kołnierz piasty: poruszając piastą wzdłuż i w poprzek osi nie
powinno się wyczuwać luzów w łożyskowaniu (rys. 3-52).

61
Piasta powinna obracać się płynnie i bez zacięć.
Regulację łożyskowania należy przeprowadzać następująco:
wyjąć zawleczkę zabezpieczającą nakrętkę regulacyjną (rys. 3-51),
w przypadku stwierdzenia luzów w łożyskowaniu nakrętkę regulacyjną dokręcić do
oporu i do całkowitego skasowania luzów w łożyskowaniu, po czym poluzować do
następnego wycięcia na zawleczkę,
w przypadku stwierdzenia nadmiernych oporów przy obracaniu piasty, poluzować
nakrętkę do następnego wycięcia na zawleczkę,
ułożyć łożyska, uderzając drewnianym młotkiem w piastę w poprzek i wzdłuż osi,
sprawdzić łożyskowanie i ewentualnie skorygować regulację, po czym zabezpieczyć
nakrętkę regulacyjną zawleczką,
przy wymianie łożysk na nowe należy łożyskowanie wyregulować tak, aby piasta
obracała się płynnie pod działaniem momentu 4-^7 Nm, co odpowiada sile 29 -=- 51 N,
przyłożonej do śruby mocującej koło.

3.10. MOST TYLNY

Poziom oleju w przekładni głównej powinien sięgać dolnej krawędzi otworu kontrolnego.
Olej należy dolewać otworem wlewu, aż do pojawienia się wycieku z otwartego otworu
kontrolnego (rys. 3-53).

Wymiana oleju w przekładni głównej

Zużyty olej należy spuszczać z nagrzanej przekładni przy otwartym korku wlewu.
Przekładni nie należy płukać przy wymianie oleju.
Świeży olej nalewać otworem wlewu, aż do pojawienia się wycieku z otwartego otworu
kontrolnego.

62
 • •»
Wymiana smaru w piastach kół tylnych
Wymianę smaru w piaście koła tylnego przeprowadza się następująco:
ustawić most tylny na podstawkach,
zdjąć koło jezdne i bęben hamulcowy, wymontować półoś, w przypadku trudności
używając śrub M10 wkręcających w otwory kołnierza,
odgiąć podkładkę zabezpieczającą i odkręcić nakrętkę regulacyjną (rys. 3-54),
ściągnąć ściągaczem piastę z rury nośnej mostu (rys. 3-55); pierścień wewnętrzny
łożyska wewnętrznego pozostaje na rurze nośnej.

Rys. 3-54 Rys. 3-55

Regulacja łożyskowania piasty kół tylnych Ściąganie piasty koła tylnego ściągaczem
uniwersalnym

W zależności od rozkładu pasowań elementów, pierścień wewnętrzny łożyska

wewnętrznego zostaje ściągnięty z rury nośnej poprzez osłonę uszczelniacza lub
osłona uszczelniacza i uszczelniacz zostają wyciągnięte przez pierścień wewnętrzny
łożyska z gniazda piasty.
W drugim przypadku, przed zamontowaniem piasty po wymianie smaru należy włożyć
do niej pierścień wewnętrzny łożyska wewnętrznego i osłonę uszczelniacza oraz
wcisnąć uszczelniacz,
usunąć z wnętrza piasty zużyty smar, przemyć je starannie naftą lub olejem
napędowym i osuszyć,
napełnić wnętrze piasty świeżym smarem w 2/3 objętości (około 1,2 kg),
zamontować piastę i przeprowadzić regulację łożyskowania.

Sprawdzenie i regulacja łożyskowania piast kół tylnych

Przekrój piasty tylnej wraz z łożyskowaniem pokazano na rysunku 3-56.

Łożyskowanie piasty koła nie powinno wykazywać przy obracaniu nadmiernych oporów
i wyczuwalnych zacięć ani luzów. Piasta powinna obracać się .płynnie pod działaniem
momentu 2 - ^ 4 Nm (co odpowiada sile 14,5 -r 29 N przyłożonej do śruby mocującej koło).

63
 Rys. 3-56
Piasta koła tylnego z łożyskowaniem
1 — piasta koła, 2 — łożysko zewnętrzne.
3 — łożysko wewnętrzne, 4 — uszczelniacz,
5— rura nośna pochwy mostu, 6— nakrętka
regulacyjna, 7— podkładka zabezpieczająca,
8— półoś, 9— bęben hamulcowy

Sprawdzenie łożyskowania piasty należy przeprowadzać następująco:

• ustawić most tylny na podstawkach,
O zdjąć koło jezdne i wymontować półoś, w przypadku trudności używając śrub M10
wkręcanych w otwory kołnierza,
• zdjąć bęben hamulcowy,
• uchwycić silnie rękami za kołnierz piasty: poruszając piastę wzdłuż i w poprzek osi nie
powinno się wyczuwać luzów w łożyskowaniu: piasta powinna obracać się płynnie, bez
zacięć i nadmiernych oporów.

Regulację łożyskowania należy przeprowadzać następująco:

• odgiąć podkładkę zabezpieczającą nakrętkę regulacyjną (rys. 3-56),
• w przypadku stwierdzenia luzów należy nakrętkę regulacyjną dokręcić do oporu
(rys. 3-54), a następnie poluzować, uderzając równocześnie drewnianym młotkiem
w piastę w poprzek i wzdłuż osi, aż do uzyskania prawidłowego stanu łożyskowania,
• w przypadku stwierdzenia nadmiernych oporów poluzować nakrętkę, uderzając
równocześnie drewnianym młotkiem w piastę w poprzek i wzdłuż osi, aż do uzyskania
prawidłowego stanu łożyskowego,
• zabezpieczyć nakrętkę regulacyjną przez odgięcie podkładki
• przy wymianie łożysk na nowe należy łożyskowanie wyregulować tak, aby piasta
obracała się płynnie pod działaniem momentu 4 - ^ 7 Nm, co odpowiada sile 29 -s- 51 N,
przyłożonej do śruby mocującej koło.

64
Sprawdzenie łożyskowania wałka atakującego
Łożyskowanie wałka atakującego nie powinno wykazywać luzów, jak również nad­
miernych oporów i zacięć.
Wałek powinien obracać się płynnie.
Aby sprawdzić łożyskowanie wałka atakującego należy:
• odłączyć wał napędowy od złącza kołnierzowego wałka,
• odłączyć półosie mostu od piast kół,
• sprawdzić łożyskowanie wałka, chwytając oburącz za kołnierz złącza i poruszając nim
wzdłuż i w poprzek osi oraz obracając w łewo i w prawo (rys. 3-57); wałek powinien
obracać się płynnie, bez zacięć i nadmiernych oporów oraz wyczuwalnych luzów
w łożyskowaniu.
W przypadku stwierdzenia luzu, bądź nadmiernych oporów w łożyskowaniu wałka należy
dokonać regulacji, ewentualnie naprawy, zgodnie z instrukcją napraw samochodu.
Niewielki luz w łożyskowaniu można spróbować skasować przez dokręcenie nakrętki
złącza kołnierzowego wałka, po uprzednim wyjęciu zawleczki zabezpieczającej. Po
dokręceniu nakrętki należy sprawdzić luzy i płynność łożyskowania.

W
Rys. 3-57
Sprawdzenie łożyskowania wałka atakują­
cego

Sprawdzenie luzu międzyzębnego przekładni głównej

Luz międzyzębny przekładni powinien wynosić 0,2-0,4 mm, a sprawdzany przez po­
ruszenie kątowe wałkiem atakującym powinien być wyczuwalny, lecz nie przekraczać
wartości 1 mm, mierzonej na obwodzie kołnierza złącza wałka atakującego.
W przypadku stwierdzenia nieprawidłowego luzu należy wykonać regulację lub naprawę
według .instrukcji napraw samochodu.
Sorawdzenie połączenia kola talerzowego z obudową mechanizmu różnicowego
Koło talerzowe jest połączone z obudową mechanizmu różnicowego śrubami do­
kręconymi momentem 180 -=- 200 Nm i zabezpieczonymi podkładkami odginanymi.
Śruby nie mogą być poluzowane, a podkładki zabezpieczające odkształcone wskutek
poluzowań śrub.
Aby sprawdzić stan dokręcenia śrub, należy:
© wypuścić olei z przekładni głównej i zdjąć pokrywę mostu,

ś5
 obejrzeć zabezpieczenia śrub mocujących koło talerzowe i odbezpieczyć śruby,
obracając kołem talerzowym sprawdzić stan dokręcenia każdej śruby kluczem
dynamometrycznym, dokręcając momentem 180 4- 200 Nm,
zabezpieczyć śruby odginając podkładki; w przypadku znacznych odkształceń pod­
kładek wymienić je na nowe,
przykręcić pokrywę mostu i napełnić przekładnię olejem.

3.11. UKŁAD KIEROWNICZY

Sprawdzenie działania układu

Sprawny i prawidłowo wyregulowany układ kierowniczy przy:
— dobrym stanie ogumienia,
— prawidłowym ciśnieniu powietrza w ogumieniu,
— nie blokujących hamulcach kół,
— prawidłowym stanie łożyskowania piast kół oraz resorów,
— samochodzie nieobciążonym lub obciążonym ładunkiem równomiernie rozłożonym
na skrzyni ładunkowej,
— jeździe po równej, płaskiej i utwardzonej nawierzchni powinien zapewniać utrzy­
mywanie prostoliniowego kierunku jazdy samochodu, bez skłonności do samoczynnej
zmiany kierunku; przy wykonywaniu skrętu powinien działać płynnie, bez zacięć,
natomiast po wykonaniu skrętu powinien wykazywać skłonność do powrotu do jazdy
w kierunku na wprost (samopowracalność układu).
W przypadku stwierdzenia złego prowadzenia się samochodu przy jeździe na wprost lub
braku samopowracalności układu kierowniczego przy wychodzeniu z zakrętu należy:
przesmarować zwrotnice i przeguby drążków kierowniczych,
sprawdzić i ewentualnie wyregulować zbieżność kół przednich,
sprawdzić geometrię ustawienia kół przednich i w przypadku stwierdzenia niepra­
widłowości wykonać naprawę według instrukcji napraw samochodu,
sprawdzić i ewentualnie wyregulować zazębienie przekładni kierowniczej według
instrukcji napraw samochodu.
Sprawny układ wspomagania powinien zapewniać wykonanie bez wysiłku pełnego skrętu
kół podczas postoju samochodu na suchej, twardej nawierzchni, przy silniku pracującym
na wolnych obrotach.
Potrzebna do wykonania skrętu siła na kole kierowniczym nie powinna przekraczać na
postoju 80 N, a podczas jazdy 20 N.
W przypadku stwierdzenia nadmiernej siły na kole kierowniczym należy przesmarować
zwrotnice i przeguby drążków kierowniczych oraz odpowietrzyć układ wspomagania,
a jeżeli to nie pomoże, wykonać naprawę według instrukcji napraw samochodu.

Ruch jałowy koła kierowniczego przy niepracującym silniku i kołach ustawionych dojazdy
na wprost, mierzony na obwodzie koła, nie powinien przekraczać 70 mm (15°).
W przypadku stwierdzenia nadmiernego ruchu jałowego należy sprawdzić i ewentualnie
wyeliminować luzy w przegubach drążków kierowniczych, połączeniu ramion kie­
rowniczych ze zwrotnicami i przekładnią kierowniczą oraz zamocowaniu przekładni do
wspornika i wspornika do ramy.
Jeżeli, pomimo wyeliminowania tych luzów, ruch jałowy będzie zbyt duży, niezbędne jest
wykonanie naprawy według instrukcji napraw samochodu.

66
Poziom oleju w zbiorniku układu, sprawdzany przy nie pracującym silniku, powinien
znajdować się 10 20 mm powyżej górnego znaku na wykręconym wskaźniku (rys. 3-58).
Przy pracującym silniku poziom oleju obniża się, a po zatrzymaniu silnika powinien
wrócić do poziomu poprzedniego.
Olej dolewa się otworem wskaźnika (rys. 3-60, poz. 2).
Wymianę oleju w układzie należy przeprowadzać następująco:
ustawić oś przednią samochodu na podstawkach,
wykręcić korek spustowy przekładni i odkręcić, wykonując 1 obrót, odpowietrznik
(rys. 3-59),

Rys. 3-58 Rys. 3-59

Sprawdzanie poziomu oleju w zbiorniku ukła­ Przekładnia kierownicza
du kierowniczego 1 — odpowietrznik. 2— korek spustowy

obracać kołem kierowniczym w lewo, do oporu i uruchomić silnik na 5 h- 10s, aby

opróżnić z oleju zbiornik i pompę,
zatrzymać silnik i obracać kołem kierowniczym w lewo i w prawo, do oporu, az do
zaniku wycieku oleju z przekładni,
odkręcić śrubę mocującą pokrywę zbiornika, zdjąć pokrywę i wyjąć wkład filtrujący
(rys. 3-60),
założyć nowy wkład filtrujący,
wkręcić korek spustowy przekładni i dokręcić odpowietrznik,
przygotować w naczyniu 4 dm3 oleju, po czym nalewać powoli olej do zbiornika
i równocześnie uruchomić silnik na czas potrzebny do zassania oleju,
odpowietrzyć układ i ewentualnie dolać oleju do wymaganego poziomu.

67
 Rys. 3-60
Zbiornik oleju układu kierowniczego
1 — wskaźnik poziomu oleju. 2 — otwór
wskaźnika, 3 — śruba mocująca pokrywę,
4— wkład filtrujący

Odpowietrzanie układu należy przeprowadzać następująco:

• sprawdzić, czy poziom oleju w zbiorniku jest prawidłowy i ewentualnie dolać oleju,
• uruchomić silnik i obrócić kołem kierowniczym kilkakrotnie w lewo i w prawo, do oporu,
• założyć na odpowietrznik przezroczysty przewód, wkładając drugi jego koniec do
otworu wlewu zbiornika oleju (rys. 3-60, poz. 2j,
• przy pracującym na wolnych obrotach silniku odkręcić, wykonując ok. 1 obrót,
odpowietrznik, a następnie zakręcić go, gdy wężykiem będzie przepływał olej bez
pęcherzyków powietrza,
• sprawdzić poziom oleju w zbiorniku i ewentualnie dolać oleju.
Przy prawidłowo odpowietrzonym układzie różnica poziomu oleju w zbiorniku, spraw­
dzanego przy pracującym i nie pracującym silniku, powinna wynosić 10 20 mm.
Sprawdzenie stanu przegubów drążków kierowniczych

Przegub drążka obciążony siłą ręki wzdłuż i w poprzek osi drążka nie powinien
wykazywać wyczuwalnych luzów.
Przegub wykazujący luzy należy wymienić.

68
 Rys. 3-61
Zbieżność kół przednich

Sprawdzenie zbieżności kół przednich należy przeprowadzić zgodnie z instrukcją obsługi

stosowanego urządzenia. '
Zbieżność ta powinna wynosić z= 1 h- 3 mm (rys. 3-61).
Regulację zbieżności kół przednich należy wykonywać następująco:
• poluzować nakrętki śrub zacisków obydwu końcówek drążka poprzecznego (rys. 3-62),
• w przypadku zbyt małej zbieżności wydłużyć drążek, obracając jego rurę w kierunku do
przodu samochodu, a w przypadku zbyt dużej zbieżności skrócić drążek, obracając
jego rurę w kierunku do tyłu samochodu (rys. 3-63),
• sprawdzić zbieżność kół i ewentualnie powtórzyć regulację,
0 dokręcić nakrętki śrub zacisków obydwu końcówek drążka poprzecznego momentem
20 -r 25 Nm.

Rys. 3-62
Przegub kulowy drążka poprzecznego
1 — opaska zaciskowa, 2— nakrętka opaski.
3 — zawleczka, 4 — nakrętka koronkowa
sworznia

69
Regulacja skrętu kół

Skręt prawej zwrotnicy w prawo i lewej w lewo powinien wynosić 40°.

Skręt zwrotnic ograniczony jest śrubami zderzakowymi (rys. 3-64).

3.12. UKŁAD HAMULCOWY

Schematy układu hamulcowego przedstawiono na rys. 3-85, załączonym na końcu książki.

Sprawdzenie działania układu należy przeprowadzać następująco:
uruchomić silnik i obserwować na manometrze wskazania ciśnienia powietrza
w układzie pneumatycznym oraz czerwoną lampkę kontrolną układu (rys. 2-2, poz. 14
i 15). Zgaśnięcie lampki powinno nastąpić po uzyskaniu na wskaźnikach manometru
ciśnienia powietrza 0,62 h- 0,73 MPa (rys. 3-65),
naciskając kilkakrotnie pedał hamulca sprawdzić, czy nie zapala się lampka kontrolna
uszkodzenia hamulców (rys. 2-2, poz. 15). Zaświecenie lampki sygnalizuje uszko­
dzenie jednego z obwodów hamulca zasadniczego i w tym przypadku należy ustalić, na
podstawie próby hamowania prędkości ok. 20 km/h, który z obwodów nie działa, po
czym odpowietrzyć jego część hydrauliczną, a jeżeli to nie pomoże, wykonać naprawę
według instrukcji napraw samochodu,
ruszyć samochodem i, jadąc z prędkością około 20 km/h, zahamować hamulcem
zasadniczym, oceniając jakość hamowania.
Pełne zahamowanie powinno nastąpić przy wciśnięciu pedału do połowy całkowitego
, skoku siłą około 450 N.

70
 Rys. 3-65
Ciśnienie w układzie pneumatycznym hamul­
ców

W przypadku gdy do zahamowania trzeba użyć siły o większej wartości (tzw. twardy
pedał) hamowanie jest nieskuteczne lub hamowanie poszczególnych kół jest nie-
rówr /mierne, niezbędne jest wykonanie regulacji lub naprawy układu według
instalacji napraw samochodu,
jadą , z prędkością około 20 km/h, zahamować samochód hamulcem pomocniczym
ręcznym, oceniając jakość hamowaia.
W przypadku stwierdzenia nieprawidłowego lub nieskutecznego działania, należy
wykonać regulację lub naprawę według instrukcji napraw samochodu.
Poziom płynu w zbiorniczkach układu hydraulicznego powinien zawierać się między
kreskami ,,Max" i „Min” na zbiorniczku (rys. 3-66).
W razie potrzeby należy dolać takiego samego płynu jaki znajduje się w układzie.
Mieszanie różnego rodzaju płynów jest niedopuszczalne, gdyż grozi uszkodzeniem
układu.

Rys. 3-66
Poziom płynu w zbiorniczkach układu hydra­
ulicznego hamulców

71
Wymiana płynu w układzie hydraulicznym

Przy wymianie płynu zaleca się układ przed napełnieniem świeżym płynem przepłukać
takim samym płynem lub spirytusem skażonym.
W przypadku konieczności wymiany płynu na płyn innego rodzaju, należy układ przed
napełnieniem płynem starannie przepłukać spirytusem skażonym 2 -=- 3 krotnie.

Odpowietrzenie układu hydraulicznego należy przeprowadzać następująco:

• .ia końcówkę odpowietrznika założyć przewód zanurzony drugim końcem w naczyniu
z płynem hamulcowym (rys. 3-67).

Rys. 3-67
Odpowietrzenie cylindra hamulcowego
1 — odpowietrznik, 2 — przewód odpo­
wietrzający, 3 — nakrętka •

• przy odpowietrzaniu pompy hamulcowej odkręcić, wykonując 3/4 obrotu, odpo­

wietrznik; po stwierdzeniu, że wypływający pod własnym ciężarem płyn nie zawiera już
pęcherzyków powietrza, odpowietrznik zakręcić,
• przy odpowietrzaniu pozostałych elementów układu kolejno nacisnąć na pedał
hamulca, odkręcić odpowietrznik, wykonując 3/4 obrotu, a po wypłynięciu płynu
dokręcić go; czynności te powtarzać, aż wypływający płyn nie będzie zawierał
pęcherzyków Dowietrza.
• podczas odpowietrzania należy dolewać płynu do zbiorniczków, aby nie nastąpiło
zapowietrzenie układu poprzez zbiorniczki.
Układ należy odpowietrzać w następującej kolejności:
• pompa hamulcowa,
• cylinder koła prawego przedniego,
• cylinder koła lewego przedniego,
• automatyczny regulator siły hamowania,
• cylinder koła prawego tylnego,
• cylinder koła lewego tylnego.

72
Regulacja hamulca pomocniczego

W miarę zużywania się okładzin szczęk hamulców kół tylnych zmniejsza się skuteczność
działania hamulca pomocniczego i dlatego należy przeprowadzać jego regulację.
Przy znacznym spadku skuteczności działania, spowodowanym zużyciem okładzin
szczęk, i niewykonaniu regulacji hamulca pomocniczego występuje równoczesne zmniej­
szenie skuteczności działania hamulca zasadniczego.
Regulację należy przeprowadzać następująco:
• wyjąć gumową zaślepkę otworu regulacyjnego z osłony hamulca koła tylnego
(rys. 3-68),
• odkręcić nakrętkę sworznia regulacyjnego mimośrodowego,
• zdjąć podkładki i wyjąć sworzeń ustawczy (rys. 3-69),
• wkrętakiem przekręcić sworzeń regulacyjny o 90°,
• włożyć sworzeń ustawczy i podkładki, nakręcić nakrętkę i zamknąć otwór regulacyjny
zaślepką,
• w ten sam sposób wykonać regulację hamulca drugiego koła.
Regulacja może być przeprowadzona dwukrotnie dla jednych okładzin szczęk ha­
mulcowych: przy pierwszej regulacji można obrócić sworzeń regulacyjny w dowolnym
kierunku, przy drugiej należy obrócić w tym samym kierunku co przy pierwszej.

6 * 1

Hys. 3-69
Regulacja hamulca pomocniczego
1 — nakrętka, 2 — podkładka sprężysta.
3 — podkładka. 4 — sworzeń ustawczy,
5 — rozpieracz, 6 — sworzeń regulacyjny
mimośrodowy

Odblokowanie hamulca pomocniczego

Hamulec pomocniczy nie ma urządzeń odblokowujących, w związku z czym, w przypadku

konieczności przemieszczania lub holowania samochodu przy braku powietrza w ukła­
dzie pneumatycznym lub z uszkodzonym hamulcem pomocniczym, należy odłączyć
siłowniki sprężynowe hamulca pomocniczego na tylnym moście od dźwigni przy kołach.

73
 Użytkowanie odmrażacza
Odmrażacz powinien być włączony podczas eksploatacji samochodu przy ujemnych
temperaturach otoczenia (rys. 3-70).
Odmrażacz włącza się przez obrót trzpienia o 90°, po czym trzpień samoczynnie
„wychodzi” w górne położenie, a wyłącza przez wciśnięcie trzpienia do oporu i zablo­
kowanie przez obrót o 90° (rys. 3-71).
Poziom alkoholu powinien zawierać się między górnym a dolnym nacięciem na
wskaźniku (rys. 3-72).

Rys. 3-70 Rys. 3-71

Zespoły zasilania zbiorników powietrza Odmrażacz
1 — odmrażacz. 2 — regulator ciśnienia, 1 — zbiornik alkoholu, 2 — trzpień włącza­
3— zawór zabezpieczający jący, 3— wskaźnik poziomu alkoholu, 4— ko­
rek spustowy

Rys. 3-72
Sprawdzanie poziomu alkoholu w odmra-
żaczu

74
W przypadku stwierdzenia, że poziom obniżył się poniżej środkowego nacięcia, należy
uzupełnić alkohol do poziomu górnego nacięcia.
Przy wymianie alkoholu zawodnioną zawartość zbiornika spuszcza się korkiem spus­
towym przy wyłączonym odmrażaczu.
Do sezonowego czyszczenia i przemywania należy zbiornik odłączyć od obudowy,
odkręcając 4 śruby mocujące.
Przed zamontowaniem oczyszczonego zbiornika należy sprawdzić stan knota i, w przy­
padku uszkodzenia, knot wymienić.
Czyszczenie filtru regulatora ciśnienia powietrza

Filtr należy wyjąć z regulatora po odkręceniu dolnej części obudowy (rys. 3-73), przemyć
benzyną ekstrakcyjną lub rozpuszczalnikiem nitro, po czym wmontować do regulatora.

Czyszczenie zaworów elektromagnetycznych

Zawory elektromagnetyczne powinny mieć drożne otwory odpowietrzające (rys. 3-74). Po

dokładnym zewnętrznym oczyszczeniu zaworów należy przeczyścić otwory odpowietrza­
jące.

Czyszczenie zbiorników powietrza

Komory zbiorników powietrza nie powinny zawierać wody i zanieczyszczeń (osadów).

Wodę ze zbiornika powietrza usuwa się, otwierając zawór odwadniający przez pociąg­
nięcie za jego uchwyt (rys. 3-75).
Zanieczyszczenia (osc.oy) ,.alc*.y usl vać ze zbiornika po wypuszczeniu z niego powiet­
rza, wykręcając ziw^r cJ\/Łv.;ifją y, r. ..astępnie włączając zasilanie zbiornika w celu
jego przedmu-.iauia.
Zawór odwaP..iaj?cy ..ai^ ■ r ze >!;rrce..ium oczyścić z osadów.

75
 Rys. 3-74 Rys. 3-75
Otwór odpowietrzający zaworu elektromag­ Zawory odwadniające zbiorniki powietrza
netycznego

3.13. ZAWIESZENIE I KOŁA

Smarowanie sworzni resorów

Smar do smarowniczek sworzni resorów należy tłoczyć tak długo, aż z tulejek wyciśnięty
zostanie smar zanieczyszczony i zużyty, a pojawi się smar świeży (rys. 3-76).

Rys. 3-76
Smarowanie sworzni resorów
1 — smarowniczka. 2— miejsca wyciekania
smaru

76
Smarowanie resorów należy przeprowadzać następująco:
• ustawić ramę samochodu na podstawkach tak, aby osie zawisły na resorach,
• oczyścić i przemyć olejem napędowym resory,
• przemyć olejem napędowym, a następnie nasmarować dostępne miejsca między
piórami głównymi i drugimi,
• rozchylić klinem końca pióra drugiego i trzeciego, a następnie trzeciego i czwartego,
przemyć olejem i nasmarować dostępne miejsca między piórami, kolejno z obydwu
stron wszystkich resorów.
Pozostałych piór nie należy smarować.

Wymiana koła
Koło zapaso.we (rys. 3-77) należy zdejmować z zamocowania następująco:
• odkręcić nakrętki 2,
• nałożyć klucz do nakrętek kół na sześciokąt wałka zawieszenia koła, napiąć linkę
obracając wałkiem w prawo, zwolnić zapadkę, po czym, hamując obrót wałka kluczem,
powoli opuścić koło na podłoże,
• wyjąć wieszak koła.
Przy zakładaniu koła zapasowego należy:
• włączyć zapadkę,
• tarczę koła zawiesić na wieszaku, po czym, kręcąc kluczem w prawo, podciągnąć koło
na lince, aż do przejścia śrub wieszaka przez otwory zamocowania,
• zakręcić nakrętki 2.
Po przejechaniu około 50 km należy dokręcić nakrętki wymienionego koła.

Wymiana opony lub dętki

Przekrój koła pokazano na rys. 3-78.

Demontaż koła przy wymianie opony lub dętki należy przeprowadzać następująco:
• wykręcić i wyjąć zaworek dętki,
• koło położyć pierścieniem zabezpieczającym do góry,

77
 Rys. 3-78
Przekrój koła
1 — obręcz koła. 2 — opona, 3 — dętka.
4 — ochraniacz dętki. 5 — rurka zaworu,
6— pierścień zabezpieczający, 7— pierścień
osadczy

podważyć łyżką do opon i zdjąć pierścień zabezpieczający,

wyjąć pierścień osadczy,
odwrócić koło na drugą stronę, podkładając pod tarczę obręczy podkładkę drewniana
zsunąć oponę z obręczy w dół, po czym wyjąć obręcz,
wyjąć z opony ochraniacz dętki i dętkę.
Przed zamontowaniem koła należy usunąć wszelkie obce ciała z opony, oczyści-,
starannie wnętrze opony, dętkę i ochraniacz dętki, po czym powlec je warstwą talku.
Oponę z włożoną dętką i ochraniaczem należy założyć na obręcz ułożoną obrzeżem na
podłożu.
Pozostałe czynności wykonać w odwrotnej kolejności niż demontaż.
Przy pompowaniu niedopuszczalne jest przebywanie osób na wprost koła.

3.14. INSTALACJA ELEKTRYCZNA

Schemat instalacji elektrycznej przedstawiono na rys. 3-86, załączonym na końcu książki.

Ogólne zasady eksploatacji i obsługi instalacji elektrycznej

Aby utrzymać sprawność instalacji elektrycznej, co jest istotnym warunkiem sprawności

i niezawodności samochodu, należy przestrzegać następujących zasad:
okresowo sprawdzać ważniejsze złącza, szczególnie akumulatora, i pokrywać je
bezkwasową wazeliną techniczną,
chronić instalację, a szczególnie akumulatory, przed zwarciami zewnętrznymi,
nie przeciążać akumulatorów i nie rozładowywać ich poniżej dopuszczalnej granicy
(50% pojemności),

78
 przy niskich temperaturach otoczenia, w miarę możliwości przechowywać aku­
mulatory w ogrzanym pomieszczeniu,
w przypadku stwierdzenia zakłóceń w pracy jakiegokolwiek zespołu instalacji elek­
trycznej, a szczególnie akumulatora lub rozrusznika, zespół ten wymontować i poddać
przeglądowi, ewentualnie naprawie, zgodnie z instrukcją napraw samochodu,
w przypadku długiej przerwy w eksploatacji samochodu, co 2 + 3 tygodnie doła­
dowywać akumulatory.
Poziom elektrolitu w akumulatorze powinien znajdować się 4 -+ 10 mm powyżej płyty
(rys. 3-79). Poziom ten podczas normalnej eksploatacji obniża się wskutek odpa­
rowywania wody i należy go uzupełniać przez dolewanie wody destylowanej.

Rys. 3-79
Poziom elektrolitu w akumulatorze

Ustawienie reflektorów
Dźwignie regulacyjne reflektorów (rys. 3-80) powinny być ustawione w położeniu ,,do
jazdy", z obciążeniem lub bez obciążenia, w zależności od obciążenia samochodu.

79
Reflektory powinny być ustawione tak, aby wiązki świateł były równoległe, a przy nie
obciążonym samochodzie i sprawdzaniu na ekranie odległym 10 m od reflektorów gra­
nica światła i cienia świateł mijania znajdowała się poniżej osi reflektorów o 1/4
odległości tej osi od nawierzchni jezdni (rys. 3-81).
Do regulacji położenia reflektorów służą wkręty regulacyjne (rys. 3-80).

Rys. 3-81
Ustawienie świateł samochodu
a — rozstaw reflektorów zewnętrznych
b — rozstaw reflektorów wewnętrznych
H— wysokość zamocowania reflektorów
1 — dla świateł mijania. 2 — dla świateł drogowych. 3 — oś podłużna
samochodu, 4 — ekran, 5— granica światła i cienia świateł mijania,
6 — poziom ziemi

Regulacja sygnału dźwiękowego

Czystość dźwięku sygnału dźwiękowego reguluje się wkrętem regulacyjnym pokazanym

na rysunku (rys. 3-82).

Rys. 3-82
Wkręt regulacyjny sygnału dźwiękowego

80
Wymiana żarówek

W instalacji stosowane są następujące żarówki:

• świateł drogowych i mijania typu P45-T-41 55/50W
• świateł pozycyjnych tylnych typu R19/10 10W
• świateł pozycyjnych przednich typu R19/5 5W
• kierunkowskazów przednich i tylnych typu P25-1-21 21W
• kierunkowskazów bocznych typu R19/10 • 10 W
• lampek kontrolnych na tablicy rozdzielczej typuT8/2 2W
• świateł stopu typu R19/10 10W
• oświetlenia kabiny typu C11-24 V, SW-5,8/8 5W
• światła cofania typu P25-1-21 21W
Przy wymianie uszkodzonej żarówki należy wyłączyć zasilanie.

Wymiana bezpieczników

W skrzynkach bezpieczników (rys. 3-83) znajduje się 16 ośmioamperowych bezpiecz­

ników.
Obwody poszczególnych bezpieczników przedstawiono na schemacie instalacji elek­
trycznej (rys. 3-86).
Przy wymianie bezpieczników należy wyłączyć zasilanie.

Ryi. 3-83
Skrzynka bezpieczników
Bezpieczniki skrzynki górnej
1— światło mijania lewe, 2— światło mijania
prawe, 3—światło przeciwmgłowe przednie
lewe i prawe, 4 — światło drogowe prawe,
lampka kontrolna świateł drogowych,
5 — światło drogowe lewe, 6 — światła
pozycyjne i obrysowe prawe, 7 — światło
pozycyjne i obrysowe lewe, 8—sygnał dźwię­
kowy, oświetlenie kabiny, światło awaryjne.
Bezpieczniki s k r z y r * i d o l n e *
9 — wycieraczka, oświetlenie tablicy z ele­
mentami, gniazdo wtykowe (w tunelu chłod­
nicy), 10 — lampka kontrolna ryglowania
kabiny, przycisk rozruchu z poza kabiny,
11 — sygnalizacja zamknięcia kabiny,
12— światło przeciwmgłowe tylne, 13— dmu­
chawa, 14 — zasilanie wskaźników, elektro­
niczny sygnalizator dźwiękowy, 15— hamu­
lec górski przyczepy, światło cofania, światło
stop, 16 — obwód wzbudzenia alternatora
(regulator napięcia, lampka kontrolna łado­
wania przekaźnik ładowania)

3.15. NADWOZIE
Smarowanie linki napędu prędkościomierza
Należy odkręcić złącze linki od prędkościomierza i do wnętrza pancerza wpuścić kilka
kropli oleju.

81
Smarowanie cięgieł giętkich
Cięgła giętkie sterowania żaluzją chłodnicy i sterowania zaworem ogrzewania należy
smarować kilkoma kroplami oleju wpuszczonymi między cięgło a pancerz.

Smarowanie zawiasów drzwi

Zawiasy należy smarować kilkoma kroplami oleju wpuszczonymi na złącza zawias, po ich
oczyszczeniu.

Smarowanie zamków drzwi

Po zdjęciu izolacji drzwi należy zwilżyć olejem sworznie i zaczepy zamka i klamki
wewnętrznej.

Smarowanie sworzni zawieszenia kabiny

Smar do smarowniczek sworzni zawieszenia kabiny tłoczyć tak długo, aż wyciśnięty

zostanie smar zanieczyszczony i zużyty, a pojawi się smar świeży.

Smarowanie rygla zawieszenia kabiny

Sworzeń rygla tylnego zawieszenia kabiny posmarować smarem.

Smarowanie podnośników szyb

Po zdjęciu izolacji drzwi należy pokryć warstwą smaru stałego kółko zębate i wycinek
zębaty podnośnika oraz nasmarować przez wpuszczenie kilku kropli oleju wszystkie
sworznie i rolki mechanizmu podnoszącego i łożyskowanie wałka kółka zębatego.

Konserwacja lakieru kabiny kierowcy

Zewnętrzną, lakierowaną powierzchnię kabiny kierowcy należy konserwować dowolnym

preparatem silikonowym lub woskowym, po uprzednim umyciu jej szamponem samo­
chodowym i osuszeniu.

Konserwacje zewnętrznych, dekoracyjnych powłok chromowych.

Zewnętrzne, dekoracyjne powłoki chromowe należy na okres zimowy pokrywać pre­

paratem antykorozyjnym.

3.16. HAK POCIĄGOWY

Smarowanie haka

Do smarowniczek haka (rys. 3-84) należy wtłoczyć po około 3 cm3 smaru.

82
 Rys. 3-84
Smarowniczki haka pociągowego

Wykaz typowych usterek i niedomagań oraz sposób ich usuwania podany jest w tabeli VI.

Typowe usterki i niedomagania Tabela VI

Objawy Przyczyny Sposób naprawy
1 2 3

SILNIK
Silnik nie uzyskuje obro­ — nadmiernie rozładowane — akumulatory naładować
tów rozruchowych akumulatory lub wymienić
80... 100 obr/min — skorodowane lub obluzo­ — złącza oczyścić i dokręcić
wane złącza przewodów
akumulatorów
— rozrusznik niesprawny — rozrusznik naprawić lub
wymienić
Silnik nie daje się urucho­ — układ zasilania zapowie­ — odpowietrzyć układ
mić pomimo uzyskiwania trzony
obrotów rozruchowych — pompa zasilająca nie po­ — pompę naprawić lub wy­
daje paliwa mienić
— bardzo zły stan układu — wymienić zużyte i uszko­
zasilania, wtryskiwacze dzone elementy oraz wy­
leją, nieprawidłowy kąt konać regulację układu
wyprzedzenia wtrysku zasilania

83
 1 2
Silnik nie osiąga pełnej — nieprawidłowa regulacja — wyregulować pompę
mocy lub pracuje nierów­
nomiernie — kąt wyprzedzenia wtryski — wyregulować kąt wyprze­
— wtrysklwacze źle rozpy­ — oczyścić lub wymienić
Silnik dymi i stuka
Po uruchomieniu silnik
przestaje pracować
Silnik nie daje się zatrzy­
mać
84
3
pompy wtryskowej
nieprawidłowy dzenia wtrysku
lają paliwo rozpylacze, wyregulować
ciśnienie wtrysku
— układ zasilania zapowie­ — układ zasilania odpowie­
trzony trzyć
—układ zasilania zanie­ — oczyścić filtry i osadniki
czyszczony układu
— przecieki paliwa na złą­ — uszczelnić złącza
czach przewodów paliwo­
wych
— filtr powietrza zanie­ — oczyścić filtr powietrza
czyszczony
— brak ciśnienia sprężania — naprawić silnik
w cylindrze wskutek nie­
szczelności tłoka lub za­
worów
— zanieczyszczone, „le­ — oczyścić rozpylacze lub
jące" rozpylacze wymienić
— zbyt niskie ciśnienie — naprawić silnik
sprężania
— za duża dawka nominalna — wyregulować pompę
paliwa wtryskową
— za niskie ciśnienie wtrys­ — wyregulować ciśnienie
ku paliwa wtrysku
— kąt wyprzedzenia wtrys­ — wyregulować kąt wy­
ku nieprawidłowy przedzenia
— automatyczny przesta- — sprawdzić i naprawić lub
wiacz wtrysku źle działa wymienić
— ustawienie rozrządu nie­ — sprawdzić i ewentualnie
prawidłowe przestawić napęd roz­
rządu
— filtr powietrza zanie­ — oczyścić filtr
czyszczony
— filtr paliwa zanieczysz­ — wymienić wkłady filtru
czony
— pompa wtryskowa zapo­ — dokręcić i uszczelnić złą­
wietrza się cza przewodów paliwo­
wych i odpowietrzyć uk­
ład zasilania
— pompa zasilająca podaje — naprawić lub wymienić
paliwo w niedostatecznej pompę zasilającą
ilości
— listwa zębata pompy — zatrzymać silnik przez
wtryskowej zacięta odcięcie Daliwa lub po-
 1 2 3
wietrzą, naprawić lub wy­
mienić pompę wtryskową
— mechanizm odcinania — zatrzymać silnik przez
dawki w regulatorze odcięcie paliwa lub po­
zacięty wietrza, naprawić lub wy­
mienić regulator pompy
W układzie smarowania — pęknięcie tulei, głowicy — naprawić silnik
silnika znajduje się płyn lub kadłuba, nieszczel­
z układu chłodzenia ność tulei cylindrowej
w gniaździe kadłuba
— uszkodzona uszczelka — wymienić uszczelkę
podgłowicowa
Układem wydechowym — pęknięta głowica cylin­ — wymienić głowicę
wydostaje się płyn z ukła­ drów
du chłodzenia — uszkodzona uszczelka — wymienić uszczelkę
podgłowicowa
Nadmierne zużycie oleju — wycieki z układu smaro­ — usunąć wycieki
wania
— pierścienie tłokowe za­ — wymienić pierścienie
pieczone lub popękane
— uszczelniacze trzonków — wymienić uszczelniacze
zaworów uszkodzone
Za małe ciśnienie w ukła­ — poziom oleju bardzo niski — dolać oleju
dzie smarowania — zużyta pompa oleju — wymienić pompę
— zawór regulacyjny ciśnie­ — zawory wyregulować,
nia lub zawór bezpie­ naprawić lub wymienić
czeństwa źle wyregulo­
wany lub nieszczelny
— panewki łożysk głównych — naprawić silnik
i korbowych nadmiernie
zużyte
— uszkodzony czujnik lub — wymienić czujnik lub
wskaźnik ciśnienia oleju wskaźnik
Brak ciśnienia w układzie — bardzo niski poziom oleju — sprawdzić stan łożysk
smarowania w silniku głównych i korbowych;
jeżeli są dobre, dolać ole­
ju do silnika.
W przypadku uszkodze­
nia naprawić układ
— koło zębate napędu pom­ — wymienić koło zębate
py oleju uszkodzone
Silnik nadmiernie grzeje — zbyt mało płynu w ukła­ — dolać płynu przy pracują­
się dzie chłodzenia cym silniku
— niewystarczający naciąg — wyregulować naciąg
pasków klinowych napę­
du pompy wody

85
 1 2 3
— paski klinowe napędu — wymienić paski
pompy wody uszkodzone
— wirnik pompy wody usz­ — wymienić wirnik
kodzony
— nadmierna warstwa ka­ — usunąć kamień kotłowy
mienia kotłowego w ukła­
dzie chłodzenia
— nieprawidłowa regulacja — sprawdzić układ, wyregu­
lub stan układu wtrysko­ lować lub naprawić
wego
— poziom oleju bardzo niski —- dolać oleju
— wskaźnik temperatury — wymienić wskaźnik lub
wody nie wskazuje pra­ czujnik temperatury wo­
widłowo dy
Zbyt niska temperatura — uszkodzony termostat — wymienić termostat
w układzie chłodzenia nie zamyka się przy tem­
silnika peraturze poniżej 75°
SPRZĘGŁO
Nierównomierne włącza­ — zużyte okładziny cierne — wymienić okładziny lub
nie i szarpanie podczas tarczę sprzęgła
ruszania samochodem — uszkodzone dźwigienki — wymienić dźwigienki
wyciskowe
— pęknięta sprężyna tłu­ — wymienić sprężynę
mika drgań skrętnych
— skrzywiona tarcza — wyprostować lub wymie­
sprzęgła nić tarczę
Poślizg sprzęgła w czasie — brak ruchu jałowego pe­ — wyregulować ruch jałowy
jazdy dału sprzęgła pedału
— sprężyny sprzęgła osła­ — sprawdzić charakterys­
bione lub uszkodzone tykę sprężyn, nieodpo-
wiadające wymaganiom
lub uszkodzone wymienić
— zużyte okładziny cierne — wymienić okładziny lub
tarczy sptzęgla tarczę sprzęgła
— zużyta lub odkształcona — sprawdzić stan lub płas-
powierzchnia cierna tar­ kość, wyrównać uszko­
czy dociskowej lub koła dzone i odkształcone po­
zamachowego wierzchnie przez skra­
wanie
Niepełne wyłączanie — nadmierny ruch jałowy — wyregulować ruch jałowy
sprzęgła („wleczenie") pedału sprzęgła pedału
— nieprawidłowo wyregulo­ — wyregulować ruch dźwig­
wany ruch dźwigni wycis­ ni wyciskowej
kowej
— niewłaściwa regulacja — wymontować sprzęgło
dżwigienek wyciskowych i wyregulować dźwigienki
tarczy dociskowej

86
 1 2 3
— zapowietrzony układ hy­ — odpowietrzyć układ
drauliczny sterowania
— uszkodzenie tarczy cier­ — naprawić sprzęgło
nej, łożyska wyciskowe­
go lub dźwigienek wy­
ciskowych sprzęgła
Hałaśliwa praca sprzęgła — nie nasmarowane lub — nasmarować lub wymie­
(stuki, drgania) uszkodzone łożysko wy­ nić łożysko
ciskowe (hałas przy na­
ciskaniu na pedał)
— nadmierne luzy połącze­ — naprawić sprzęgło
nia wielowypustowego
tarczy, nadmierne luzy
w połączeniach dźwigie­
nek wyciskowych
Sprzęgło nie wyłącza — zbyt mało płynu w ukła­ — dolać płynu i układ odpo­
dzie hydraulicznym ste­ wietrzyć ewentualnie usu­
rowania nąć przyczynę wycieku
SKRZYNKA BIEGÓW .
Zgrzyty przy włączaniu — sprzęgło nie rozłącza cał­ — wyregulować ruch jałowy
biegów, trudne włączanie kowicie pedału sprzęgła i ruch
biegów dźwigni wyciskowej
sprzęgła
— zużyte pierścienie cierne — naprawić synchronizatory
synchronizatorów
Nadmierne grzanie się — zbyt mało oleju w skrzyn­ — spuścić lub dolać oleju
skrzynki ce do prawidłowego pozio­
mu
Głośna praca skrzynki — zużycie lub uszkodzenie — zużyte i uszkodzone
w czasie jazdy łożysk i kół zębatych części wymienić
— za niski poziom oleju — dolać oleju do prawidło­
wego poziomu, a jeżeli
to nie pomoże, sprawdzić
zakres uszkodzeń i na­
prawić
Samoczynne wyłączanie — zużycie uzębień sprzęg­ — wymienić zużyte części
się biegów łowych lub kamieni śliz­
gowych widełek
— zużycie zatrzasków lub — wymienić zużyte części
osłabienie sprężyn za­
trzasków
— niewłaściwa regulacja — wyregulować długość
długości cięgła stero­ cięgła
wania
Zablokowanie skrzynki — uszkodzenie blokady — naprawić
przesuwek biegów

87
 12 3
WAŁY NAPĘDOWE
Drgania i hałaśliwa pra­ -obluzowanie nakrętek -dokręcić nakrętki
ca śrub złącz wału
-nadmierne zużyte łoży­ -zużyte części wymienić
skowania przegubów lub
złącza wielowypustowe
-nadmierny luz łożysk -wyregulować łożyskowanie
wałka atakującego lub wałka atakującego, zużyte
wałka głównego skrzynki łożyska skrzynki biegów
biegów wymienić
-wały niewyrównoważone -wyrównoważyć lub wymie­
dynamicznie nić wały
-nadmierny luz łożyska -zużyte łożysko wymienić
pośredniego
MOST NAPĘDOWY
Hałaśliwa praca prze­ -niedostateczna ilość oleju -dolać oleju do prawidłowe­
kładni głównej w przekładni go poziomu
niewłaściwy luz między- -wyregulować luz między­
zębny i ślad współpracy zębny i współpracę zębów
zębów
-nadmierne lub nieregu­ -wymienić koła zębate prze­
larne zużycie zębów prze­ kładni
kładni
-luzy w łożyskowaniu -wyregulować łożyskowanie
wałka atakującego lub
koła talerzowego
Nadmierna temperatura -za niski poziom oleju w -dolać oleju do prawidłowe­
obudowy przekładni przekładni go poziomu
głównej -za duży zacisk łożysk -wyregulować łożyskowanie
wałka atakującego lub
koła talerzowego
-za mały luz międzyzębny -wyregulować luz między­
przekładni zębny
UKŁAD KIEROWNICZY
Za duży ruch jałowy koła -nadmierne zużycie części -naprawić
kierowniczego składowych przekładni
-luzy w zamocowaniach -dokręcić połączenia
ramienia kierowniczego
ramion zwrotnic lub
sworzni
kulowych przegubów
drążków kierowniczych
-nadmierne zużycie prze­ -wymienić przeguby
gubów drążków kierowni­
czych

88
 1 2
Samochód „ściąga" w -nierówne ciśnienie w ogu­
jedną stronę lub nie mieniu
utrzymuje prostolinio­ -niewłaściwa zbieżność
wego kierunku jazdy kół
Koło kierownicze ciężko -zatarte zwrotnice lub inne
obraca się przy skręca­ uszkodzenia łożyskowania
niu podczas jazdy zwrotnic
-zatarcie lub inne uszkodze­
nie przekładni kierowniczej
-brak wspomagania
HAMULCE -zapowietrzony jeden
Hamulce nieskuteczne, obwód hydrauliczny
przy hamowaniu zapala -nieszczelny jeden obwód
się lampka kontrolna hydrauliczny
uszkodzenia hamulców -nie działa pneumatyczne
sterowanie jednej pompy
hydraulicznej
Hamulce nieskuteczne, - zbyt niskie ciśnienie w
przy układzie pneumatycznego
hamowaniu lampka sterowania pompami hamul­
kontrolna uszkodzenia cowymi
hamulców nie świeci się
-zawór sterujący nie działa
- okładziny szczęk całkowi­
cie zużyte (piski przy hamo­
waniu) lub zaolejone
Hamulce pracują nie­ -szczęki hamulca jednego z
równomiernie z tenden­ kół są zaolejone
cją do ściągania
-jeden z cylindrów hamulco­
wych uszkodzony
-okładziny szczęk zawilgo­
cone
-jedna ze sprężyn ściągają­
cych szczęki pęknięta
Hamulce pracują nie­ -bębny hamulcowe zowali-
równomiernie z ten­ zowane lub mimośrodowe
dencją do blokowania i
pulsacją pedału
3
-dopompować ogumienie
-wyregulować zbieżność
-przesmarować, wyregu­
lować lub naprawić
-naprawić
-sprawdzić i naprawić
układ wspomagania
-odpowietrzyć obwód
-naprawić obwód
-sprawdzić ciśnienie w
obwodzie, sprawdzić
działanie
siłownika i zaworu steru­
jącego , naprawić obwód
-sprawdzić ciśnienie w
układzie, sprawdzić dzia­
łanie, wyregulować lub
naprawić
mech. wspomagający
-sprawdzić iwyregul zawór
-wymienić okładziny lub
szczęki
-wymienić okładziny lub
szczęki, ustalić i usunąć
przyczyny zaolejenia
-naprawić lub wymienić
-osuszyć przez kilkakrotne
intensywne zahamowania
-wymienić sprężynę
-przełożyć lub wymienić
bębny
89
 1 2 3
Hamulce blokują samo­ — brak ruchu jałowego pe­ — wyregulować ruch jałowy
czynnie po nagrzaniu dału pedału
— zablokowany otwór wy­ — oczyścić pompę hamul­
równawczy pompy ha­ cową
mulcowej
INSTALACJA ELEK­
TRYCZNA
Rozrusznik nie włącza się — odłącznik nie reaguje — należy sprawdzić bezpie­
na włączenie przyciskiem cznik znajdujący się
odłącznika na odłączniku akumula­
torów i wymienić w razie
przepalenia.
W przypadku sprawnego
bezpiecznika włączyć
odłącznik przyciskiem
na odłączniku
— brak dopływu prądu — sprawdzić i dokręcić
z włącznika akumula­ złącza przewodów;
torów sprawdzić, naprawić lub
wymienić włącznik aku­
mulatorów
— uszkodzony włącznik — naprawić lub wymienić
elektromagnetyczny roz­ włącznik
rusznika
— zawieszenie się szczotki — oczyścić komutator
komutatora i szczotkotrzymacze,
ewentualnie wymienić
szczotki i sprężyny
— niesprawny obwód roz­ — sprawdzić i ewentualnie
ruchowy naprawić obwód
Alternator nie ładuje — napęd nie działa,paski — wyregulować naciąg pas­
klinowe nie naciągnięte ków lub wymienić paski
lub uszkodzone
— uszkodzone diody prosto­ — wymienić diody
wnika
— zawieszenie szczotki — oczyścić szczotkotrzy-
macz i szczotki
— niesprawny obwód wzbu­ — sprawdzić i ewentualnie
dzenia naprawić obwód

90
 SPIS TREŚCI
1. Dane techniczne...... ... ........... .................. ........ .. 3
1.1. Charakterystyka techniczna .......................... 3
1.2. Charakterystyka konstrukcji samochodu ........ ..... 6
1.3. Oznaczenia samochodu ................................. :.. 10
1.4. Dane regulacyjne ............................................... 10
1.5. Momenty dokręcenia połączeń śrubowych........ 17
1.6. Materiały eksploatacyjne ................................... 18

2. Użytkowanie samochodu ................................... 21

2.1. Ogólne zasady eksploatacji i obsługi ................. 21
2.2. Docieranie nowego samochodu ........................ 22
2.3. Urządzenia do prowadzenia samochodu .......... 23
2.4. Uruchamianie i zatrzymywanie silnika ............... 26
2.5. Jazda samochodem..... ...................................... 27
2.6. Regulacja miejsca i warunków pracy kierowcy 28
2.7. Obsługa codzienna ............................................ 30
2.8. Obsługi techniczne okresowe............................. 30
2.9. Smarowanie ....................................................... 32
2.10. Odchylanie kabiny kierowcy............................... 34
2.1 V Sprzęganie samochodu z przyczepą ................ 35

1. Warunki techniczne oraz opisy czynności............... 37

3.1. Układ olejenia silnika............................. ............ 37
3.2. Układ chłodzenia silnika..................................... 39
3.3. Układ zasilania silnika......................................... 41
3.4. Układ rozrządu silnika ........................................ 53
3.5. Uszczelnianie cylindrów silnika.......................... 54
3.6. Sprzęgło ........................................................... . 55
3.7. Skrzynka biegów ................................................ 58
3.8. Wały napędowe ................................................. 58
3.9. Oś przednia ....................................................... 60
3.10. Most tylny............................................................ 62
3.11. Układ kierowniczy .............................................. 66
3.12. Układ hamulcowy ............................................... 70
3.13. Zawieszenie i koła ............................................. 76
3.14. Instalacja elektryczna.................,....................... 78
3.15. Nadwozie ........................................................... 81
3.16. Hak pociągowy .................................................. 82

4. Typowe usterki i niedomagania .............................. . 83

91
 1 — sprężarka, 2 — zawór zwrotny, 3 — ręczny zawór hamulcowy, 4 — wskaźnik ciśnienia, 5 — dwuobwodowy zawór
przekaźnikowo-sterujący, 6— zawór hamowania przyczepy. 7— zawór odcinający, 8— złącze przewodów z zaworkiem,
9 — złącze przewodów automatyczne, 10 — zawór przepływowy, 11 — czteroobwodowy zawór zabezpieczający.
12— odmrażacz. 13— regulator ciśnienia, 14 — czujniki spadku ciśnienia, 15— główny zawór hamulcowy. 16— siłownik
jednoobwodowy hamulca silnikowego. 17— siłownik jednoobwodowy sterowania pompy wtryskowej, 18—zbiornik powietrza
o pojemności 40 dms. 19— zbiorniki powietrza o pojemności po 20 dmJ. 20— zawór przekaźnikowy. 21 — siłowniki sprężynowe
hamulca awaryjnego i postojowego. 22— siłownik jednoobwodowy blokady tylnego mostu, 23— zawór elektromagnetyczny,
24 — siłowniki jednoobwodowe hamulca zasadniczego, 25 — zawór trójdroźny. 26 — złącze kontrolne, 27 — automatyczny
odwadniacz
 STAR 1142
INSTRUKCJA OBSŁUGI