ΒΑΣΤΙΛΗ

Η Βαστίλη (γαλλικά: Bastille ή επίσημα Bastille Saint-Antoine) ήταν η

διάσημη φυλακή της Γαλλίας που έγινε σύμβολο διαφθοράς της βασιλικής εξουσίας.
Αποτέλεσε την απαρχή της Γαλλικής Επανάστασης και έκανε την Βαστίλη ένα
σημαντικό σύμβολο του κινήματος της Γαλλικής Δημοκρατίας
Αρχικά, ήταν ένα φρούριο στο Παρίσι, στο προάστιο Σεν-Αντουάν, γνωστό
επίσημα ως Βαστίλη Σεν-Αντουάν. Χτίστηκε για να προστατεύεται η ανατολική
πλευρά της πόλης του Παρισιού από την αγγλική απειλή στον Εκατονταετή Πόλεμο.
Οι εργασίες ξεκίνησαν το 1357 αλλά η βασική κατασκευή πραγματοποιήθηκε από το
1370 και έπειτα, από τον Ούγος Ομπριό, δημιουργώντας ένα ισχυρό φρούριο με
οκτώ πύργους που προστάτευαν την στρατηγική πύλη του λιμανιού Σεν Αντουάν
στην ανατολική πλευρά του Παρισιού.
Έπαιξε έναν σημαντικό ρόλο στις διαμάχες στο εσωτερικό της Γαλλίας
συμπεριλαμβανομένης της διαμάχης μεταξύ των αντίπαλων παρατάξεων των
Burgundians και των Armagnacs τον 15ο αιώνα, αλλά και των θρησκευτικών
πολέμων τον 16ο αιώνα.
Το φρούριο έγινε κρατική φυλακή το 1417. Ο ρόλος του επεκτάθηκε αρχικά
από τους Άγγλους κατακτητές της δεκαετίας του 1420 και του 1430 και έπειτα από
τον Λουδοβίκο XI την δεκαετία του 1460. Οι άμυνες στην Βαστίλη ενισχύθηκαν
λόγω της αγγλικής και της αυτοκρατορικής απειλής, κατά την διάρκεια της δεκαετίας
του 1550, με ένα προπύργιο να χτίζεται στα ανατολικά του φρουρίου.
Ο Λουδοβίκος XIV χρησιμοποίησε την Βαστίλη ως φυλακή για τα μέλη της
ανώτερης κοινωνικής τάξης της Γαλλίας, τα οποία αντιτάσσονταν στις διαταγές του
ή τον εξόργιζαν, συμπεριλαμβανομένων των Γάλλων προτεσταντών, μετά την
ανάκληση του διατάγματος της Νάντης. Από το 1659 και μετά, η Βαστίλη
λειτουργούσε αρχικά ως κρατικό σωφρονιστικό ίδρυμα: από το 1789, 5,279
φυλακισμένοι πέρασαν από τις πύλες της.
Υπό την βασιλεία του Λουδοβίκου XV και του Λουδοβίκου XVI, η Βαστίλη
χρησιμοποιούνταν για να αποτρέπει τους φυλακισμένους να διαπράττουν εγκλήματα
και για να υποστηρίζει την δουλειά της παρισινής αστυνομίας, κυρίως στο να
ενδυναμώνει την λογοκρισία της κυβέρνησης απέναντι στα μέσα ενημέρωσης.
 Παρόλο που οι τρόφιμοι ζούσαν σε σχετικά καλές συνθήκες, η κριτική για την
Βαστίλη άρχισε να αυξάνεται κατά την διάρκεια του 18ου αιώνα και ενισχύθηκε από
αυτοβιογραφίες πρώην φυλακισμένων. Εφαρμόστηκαν μεταρρυθμίσεις κι μειώθηκε
σημαντικά ο αριθμός των φυλακισμένων.

Στις 14 Ιουλίου γιορτάζεται Η Μέρα της Βαστίλης. Αποτελεί εθνική εορτή και
ένδοξο εθνικό σύμβολο για τη Γαλλία. Είναι η μέρα που έχει συνδεθεί άρρηκτα με την
έναρξη της Γαλλικής Επανάστασης και την ανατροπή του κατεστημένου. Η Βαστίλη,
σύμβολο της βασιλικής εξουσίας, αλλά και σύμβολο της αυθαιρεσίας και της
καταπίεσης, κατελήφθη από τον επαναστατημένο λαό του Παρισιού ημέρα Τρίτη
στις 14 Ιουλίου 1789.
Ο μαινόμενος όχλος των στασιαστών, αφού προηγουμένως είχε ρημάξει,
πυρπολήσει και λεηλατήσει περιουσίες, τα 4/5 των τελωνείων του Παρισιού και
ολοκληρώσει την καταστροφή της Μονής του Αγίου Λαζάρου κάνει έφοδο Στο
Μέγαρο των Απομάχων και στη συνέχεια στρέφεται προς το φρούριο της Βαστίλης.
Η έφοδος στο φρούριο δεν είχε αποφασιστεί εξ αρχής θεωρώντας δεδομένο ότι σε
μία τέτοια σύγκρουση και μάλιστα από στασιαστές ουσιαστικά άοπλους με φρούριο
επανδρωμένο, ο αριθμός των θυμάτων θα ήταν ιδιαίτερα μεγάλος. Γι’ αυτό έγιναν
τρεις προσπάθειες διαπραγματεύσεων.
Κατά τη διάρκεια όμως των συνομιλιών κάποιοι από το πλήθος κατάφεραν ν'
ανέβουν στον υπέρ την τάφρο προστατευτικό προμαχώνα προσπαθώντας να βάλουν
φωτιά στην κρεμαστή γέφυρα της πύλης όπου και η φρουρά αντέδρασε με τα όπλα.
Ταυτόχρονα μεγάλη λιποταξία σημειώθηκε στην ανακτορική φρουρά. Από τα έξι
τάγματα τα πέντε είχαν λιποτακτήσει και κάποιοι από τους στρατιώτες είχαν
προσχωρήσει με τον οπλισμό τους στους στασιαστές μεταφέροντας μάλιστα μπροστά
στη Βαστίλη και πέντε κανόνια. Οι στασιαστές, ενθουσιασμένοι από την κυριολεκτικά
ένοπλη αυτή παρουσία και εκλαμβάνοντας την καθυστέρηση της εμφάνισης της
αντιπροσωπείας από τη διαβούλευση ως ομηρεία, ξεκίνησε την γενική έφοδο με
επακόλουθο την άμεση διακοπή κάθε περαιτέρω διαπραγμάτευσης. Στη μάχη που
επακολούθησε, σκοτώθηκαν περίπου εκατό άτομα. Μετά την κατάληψή της Βαστίλης,
το πλήθος έκοψε το κεφάλι του διοικητή της Βαστίλης Λωναί και κάποιων ανδρών
του και τα περιέφεραν πάνω σε κοντάρια στους δρόμους του Παρισιού. Οι
φυλακισμένοι ελευθερώθηκαν. Η ημερομηνία της πτώσης της Βαστίλης, που σήμαινε
για τη Γαλλία το τέλος της βασιλικής αυθαιρεσίας, καθιερώθηκε από το 1880 ως
εθνική γιορτή της Γαλλίας.
.Η Βαστίλη κατεδαφίστηκε μετά από εντολή μιας επιτροπής του δημαρχείου του
Παρισιού. Τα αναμνηστικά του φρουρίου μεταφέρθηκαν σε όλη την Γαλλία και
εκτέθηκαν ως εικόνες της ανατροπής του δεσποτισμού. Κατά την διάρκεια του
επόμενου αιώνα, ο χώρος και η ιστορική κληρονομιά της Βαστίλης εμφανιζόταν
κυρίως στις αναφορές για την Γαλλική Επανάσταση, τις πολιτικές διαμαρτυρίες και
την λογοτεχνική παραγωγή με θέμα την λαϊκή φαντασία ενώ παρέμεινε ένα σημαντικό
σύμβολο για το γαλλικό δημοκρατικό κίνημα. και αντικαταστάθηκε από την Πλατεία
της Βαστίλης.
Μεταγενέστερα, η Άλωση της Βαστίλης χαιρετίστηκε ως θρίαμβος των λαϊκών
δυνάμεων κατά της τυραννίας και της μοναρχίας. Γι’ αυτό και η 14η Ιουλίου είχε
παγκόσμια απήχηση. Οι εορταστικές εκδηλώσεις της ημέρας κορυφώνονται με τη
μεγάλη στρατιωτική παρέλαση στα Ηλύσια Πεδία, ενώπιον του Προέδρου της
Γαλλικής Δημοκρατίας.
Η Βαστίλη ως σύμβολο λαϊκής νίκης κατά της απολυταρχίας επηρέασε και την
ελληνική μουσική. Αναφορά στη Βαστίλη έχουμε σε δύο τραγούδια

 Στο τραγούδι «1η Μαϊου» του Μάνου Λοίζου:

Πρώτη Μαΐου κι απ’ τη Βαστίλη

ξεκινάνε οι καρδιές των φοιτητών

χίλιες σημαίες κόκκινες μαύρες

Ο Φρεδερίκο η Κατρίν και η Σιμόν

 Στο τραγούδι «Βαστίλη» του συγκροτήματος «Στίχοιμα»:

Τις φυλακές σας κανίβαλοι τις σιχαίνομαι

ανθίζω στο σκοτάδι και στο φως μαραινομαι
για να γουστάρουν οι δικοί μου και δύο φίλοι
κι αυτοί που ονειρεύονται να κάψουν την Βαστίλη
τις φυλακές σας κανίβαλοι τις σιχαίνομαι
για αυτό τρελαίνομαι με νοιάζει πιο πολύ να βλέπω από το να φαίνομαι
με νοιάζει πιο πολύ να καίω από το να καίγομαι, εκεί κυμαινομαι
τις φυλακές σας κανίβαλοι τις σιχαίνομαι
και που θα γείρετε όταν ολόκληρος ο κόσμος εξεγείρεται, πόσο να δείρετε
εμένα οι φίλοι μου θα σκοτωθούν στην πύλη.
με αυτούς που ονειρεύονται να κάψουν την Βαστίλη.