MGA KONSEPTONG MAY KAUGNAYANG LOHIKAL

May mga konseptong higit na nagiging makahulugan kapag pinag-

Ugnay-Wika
ugnay o pinagsama. Halimbawa nito ang mga konseptong
nagpapahayag ng relasyon o kaugnayang lohikal tulad ng dahilan at
bunga, layunin at paraan, paraan at resulta, kondisyon at bunga o
kinalabasan.

1. Dahilan at Bunga/ Resulta

Nagpapahayag ng sanhi o dahilan ang dahilan ng isang pangyayari. Nagsasabi

naman ng bunga o kinalabasan ang resulta nito.

Tingnan ang halimbawang mga pangungusap na nagpapakita ng

relasyong dahilan/sanhi at resulta/ bunga. Pansinin ang mga pang-ugnay na
ginamit, gayon din ang padron ng pagsusunod-sunod ng mga konsepto.
(nakaturo sa resulta ang arrow o palaso)

Nag-aaral siyang mabuti (dahilan + pang-ugnay+resulta)

kaya/kaya naman natuto

siya nang husto.

Nag-aaral siyang mabuti. (dahilan + pu + resulta; may

hinto
dahil dito/Bunga nito/Tuloy sa pagitan ng dahilan at
resulta)
natuto siya nang husto.

Sapagkat/Pagkat/Dahil (pu + dahilan + resulta; may

hinto
nag-aral siyang mabuti pagkatapos ng dahilan)
natuto siya nang husto.

Natuto siya nang husto (resulta + pu + dahilan)

sapagkat/pagkat/kasi/ dahil
nag-aral siyang mabuti

Makikitang maipahahayag ang relasyong dahilan at bunga sa iba’t ibang

paraan. Ginagamit ang mga kawsatib na pang-ugnay na sapagkat, dahil,
dahilan sa at kasi sa pagsasabi ng dahilan o sanhi samantalang naghuhudyat
ng resulta o bunga ang mga pang-ugnay na kaya, kaya naman, dahilan dito at
bunga nito.

2. Paraan at Layunin

Ipinakikita ng relasyong ito kung paano makakamit ang isang layunin o

naiisipan sa tulong ng isang paraan. Tingnan ang halimbawa. Pansinin ang mga
 pang-ugnay, pati na ang padron ng pagpapahayag ng relasyon. (Nakatuon sa
layunin ang arrow o palaso)

Upang/Para matuto nang husto, (pu + layunin + paraan

nag-aaral siyang mabuti. May hinto pagkatapos
ng
Layunin)
Nag-aaral siyang mabuti
upang /para/nang sa ganoo’y (paraan + pu + layunin)
matuto nang husto.

Sa relasyong ito, ginagamit ang mga pang-ugnay na para, upang, o nang

sa ganoon upang maihudyat ang layunin.

3. Paraan at Resulta

Nagpapakita ang relasyong ito kung paano nakukuha ang resulta. Sa mga
halimbawa, nakaturo sa resulta ang arrow.

Sa matiyagang pag-aaral, (paraan + resulta)

nakatapos siya ng kaniyang kurso.

Nakatapos siya ng kaniyang (resulta + paraan)

kurso sa matiyagang pag-aaral.

Mapapansing walang ginamit na pang-ugnay sa relasyong ito. Inihuhudyat

ng sa ang paraang ginamit upang makamit ang resulta.

4. Kondisyon at Bunga o Kinalabasan

Maihahayag ang relasyong ito sa dalawang paraan:Una, tumbalik o

salungat sa katotohanan ang kondisyon. Tingnan ang halimbawa kung saan
nakaturo sa bunga o kinalabasan ng arrow.

Kung nag-aaral ka lang nang mabuti, (pu + kondisyon +

bunga)

sana’y natuto ka nang husto.

Natuto ka sana nang husto (bunga + pu +

kondisyon)

kung nag-aral kang mabuti.

At ikalawa, haypotetikal ang kondisyon; tulad nito:

Kapag/Sa sandaling/ basta’t (pu+ kondisyon +

bunga)

nag-aral kang mabuti,

 matututo ka nang husto.

Matututo ka nang husto (bunga + pu +

kondisyon)

kapag/ sa sandaling/ bastat

nag-aral kang mabuti.

Sa unang paraan (salungat sa katotohanan ang kondisyon), ginamit ang pang-

ugnay na kung at karaniwan itong sinamahan ng sana upang maipakitang salungat
nga sa katotohanan ang bunga o kinalabasan. Sa ikalawa, ginamit ang kapag,
sandaling… o basta’t upang ipahayag na maaaring maganap ang isang pangyayari
kung isasagawa ang kondisyon.
PAGSASANAY: Isulat at Sagutan sa Kuwaderno
PAGSUSULITSA FILIPINO 8

Panuto: Tukuyin kung anong uri ng Mga Konseptong may Kaugnayang

Lohikal ang mga sumusunod na pangungusap. Letra lamang ang sagot:

A. Dahilan at Bunga/ Resulta C. Paraan at Layunin

B. Paraan at Resulta D. Kondisyon at Bunga o
Kinalabasan

1. Kapag (o kung) maganda ang panahon bukas, pupunta tayo sa perya.

2. Nakaipon siya ng malaking halaga sa pagtitinda lamang ng yema at
pulboron.
3. Kung inagahan mo ang pagpunta, nakakuha ka sana ng grasya.
4. Hindi natuloy ang pagpupulong dahil ang ulan ay malakas.
5. Lumuwas siya ng Maynila, upang maghanap ng trabaho.
6. Para hindi antukin habang nagbabasa, nagtimpla si Leo ng kape
7. Sa pagkakaisa at pagtutulungan, naipanalo ng GAS 12 ang paligsahan.
8. Si Liza ang itinanghal na kampeon, kaya’t lubos ang kanyang galak.
9. Sa masinop na paggawa ng proyekto, nakakuha siya ng mataas na
marka.
10.Nagsikap siyang mabuti upang makatapos ng mag-aaral.