5

Health
Ikalawang Markahan – Modyul 1:
Pagbabagong Nagaganap sa Panahon
ng Pagdadalaga at Pagbibinata
Health – Grade 5
Alternative Delivery Mode
Ikalawang Markahan – Modyul 1: Pagbabagong Nagaganap sa Panahon ng
Pagdadalaga at Pagbibinata
Unang Edisyon, 2020

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon
ng karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito
ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay
ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand
name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito
ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at
mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay
kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio

ELEMENTARY MODULE DEVELOPMENT TEAM

Author : Ricardo M. Macaspac

Co-Author - Content Editor : Loida Fausto
Co-Author - Language Reviewer : Maritess G. Pamintuan
Co-Author - Illustrator : Enrico Susi & Florence Nicolas
Co-Author - Layout Artist : Fritzie M. Reyes

DISTRICT MANAGEMENT TEAM:

District Supervisor, Assigned District
Principal District LRMDS Coordinator
Teacher District LRMDS Coordinator
District SLM Content Editor
District SLM Language Reviewer
: Rodger R. De Padua EdD
: Florence S. Nicolas
: Jackson G. Forelo
: Imelda C. Sacramento
: Nancy S. Escobido

DIVISION MANAGEMENT TEAM:

Schools Division Superintendent : Romeo M. Alip, PhD, CESO V
OIC- Asst. Schools Division Superintendent : William Roderick R. Fallorin, CESE
Chief Education Supervisor, CID : Milagros M. Peñaflor, PhD
Education Program Supervisor, LRMDS : Edgar E. Garcia, MITE
Education Program Supervisor, AP/ADM : Romeo M. Layug
Education Program Supervisor, Learning Area : Maria Theresa C. Perez
Project Development Officer II, LRMDS : Joan T. Briz
Division Librarian II, LRMDS : Rosita P. Serrano

Inilimbag sa Pilipinas ng Department of Education – Schools Division of Bataan

Office Address: Provincial Capitol Compound, Balanga City, Bataan
Telefax: (047) 237-2102
E-mail Address: bataan@deped.gov.ph
 5

Health
Ikalawang Markahan – Modyul 1:
Pagbabagong Nagaganap sa
Panahon ng Pagdadalaga at
Pagbibinata
Paunang Salita
Para sa tagapagdaloy:

Malugod na pagtanggap sa asignaturang MAPEH (Health) at Ikalimang Baitang ng

Alternative Delivery Mode (ADM) Modyul para sa araling Pagbabagong Nagaganap sa
Panahon ng Pagdadalaga at Pagbibinata

Ang modyul na ito ay pinagtulungang dinisenyo, nilinang at sinuri ng mga edukador

mula sa pampubliko at pampribadong institusyon upang gabayan ka, ang gurong
tagapagdaloy upang matulungang makamit ng mag-aaral ang pamantayang itinakda
ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinanagumpayan ang pansarili,
panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral.

Ang tulong-aral na ito ay umaasang makauugnay ang mag-aaral sa mapatnubay at

malayang pagkatuto na mga gawain ayon sa kanilang kakayahan, bilis at oras.
Naglalayon din itong matulungan ang mag-aaral upang makamit ang mga
kasanayang pang-21 siglo habang isinasaalang-alang ang kanilang mga
pangangailangan at kalagayan.

Bilang karagdagan sa materyal ng pangunahing teksto, makikita ninyo ang kahong

ito sa pinakakatawan ng modyul:

Mga Tala para sa Guro

Ito'y naglalaman ng mga paalala, panulong
o estratehiyang magagamit sa paggabay sa
mag-aaral.

Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang mag-aaral

kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan at itala ang
pag-unlad nila habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang sariling
pagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at gabayan
ang mag-aaral habang isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa modyul.

ii
Para sa mag-aaral:

Malugod na pagtanggap sa MAPEH (Health) at Ikalimang Baitang ng Alternative

Delivery Mode (ADM) Modyul ukol sa Pagbabagong Nagaganap sa Panahon ng
Pagdadalaga at Pagbibinata

Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin nitong
matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan. Hangad
din nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa pagkatuto.

Ang modyul na ito ay may mga bahagi at icon na dapat mong maunawaan.

Alamin Sa bahaging ito, malalaman mo ang mga

dapat mong matutuhan sa modyul.

Subukin Sa pagsusulit na ito, makikita natin kung

ano na ang kaalaman mo sa aralin ng
modyul. Kung nakuha mo ang lahat ng
tamang sagot (100%), maaari mong laktawan
ang bahaging ito ng modyul.

Balikan Ito ay maikling pagsasanay o balik-aral

upang matulungan kang maiugnay ang
kasalukuyang aralin sa naunang leksyon.

Tuklasin Sa bahaging ito, ang bagong aralin ay

ipakikilala sa iyo sa maraming paraan tulad
ng isang kuwento, awitin, tula, pambukas na
suliranin, gawain o isang sitwasyon.

Suriin Sa seksyong ito, bibigyan ka ng maikling

pagtalakay sa aralin. Layunin nitong
matulungan kang maunawaan ang bagong
konsepto at mga kasanayan.

Pagyamanin Binubuo ito ng mga gawaing para sa

malayang pagsasanay upang mapagtibay ang
iyong pang-unawa at mga kasanayan sa
paksa. Maaari mong iwasto ang mga sagot
mo sa pagsasanay gamit ang susi sa
pagwawasto sa huling bahagi ng modyul.

Isaisip Naglalaman ito ng mga katanungan o

pupunan ang patlang ng pangungusap o
talata upang maproseso kung anong
natutuhan mo mula sa aralin.

Isagawa Ito ay naglalaman ng gawaing makatutulong

sa iyo upang maisalin ang bagong kaalaman

iii
 o kasanayan sa tunay na sitwasyon o
realidad ng buhay.

Tayahin Ito ay gawain na naglalayong matasa o

masukat ang antas ng pagkatuto sa
pagkamit ng natutuhang kompetensi.
Karagdagang Sa bahaging ito, may ibibigay sa iyong
Gawain panibagong gawain upang pagyamanin ang
iyong kaalaman o kasanayan sa natutuhang
aralin.

Susi sa Pagwawasto Naglalaman ito ng mga tamang sagot sa lahat

ng mga gawain sa modyul.

Sa katapusan ng modyul na ito, makikita mo rin ang:

Ito ang talaan ng lahat ng pinagkuhanan sa

Sanggunian
paglikha o paglinang ng modyul na ito.

Ang sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito:

1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat. Huwag lalagyan ng anumang

marka o sulat ang anumang bahagi ng modyul. Gumamit ng hiwalay na papel
sa pagsagot sa mga pagsasanay.
2. Huwag kalimutang sagutin ang Subukin bago lumipat sa iba pang gawaing
napapaloob sa modyul.
3. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay.
4. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawa ng mga gawain at
sa pagwawasto ng mga kasagutan.
5. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang pagsasanay.
6. Pakibalik ang modyul na ito sa iyong guro o tagapagdaloy kung tapos nang
sagutin lahat ng pagsasanay.
Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul na ito, huwag
mag-aalinlangang konsultahin ang inyong guro o tagapagdaloy. Maaari ka rin
humingi ng tulong kay nanay o tatay, o sa nakatatanda mong kapatid o sino man sa
iyong mga kasama sa bahay na mas nakatatanda sa iyo. Laging itanim sa iyong
isipang hindi ka nag-iisa.

Umaasa kami, sa pamamagitan ng modyul na ito, makararanas ka ng

makahulugang pagkatuto at makakakuha ka ng malalim na pang-unawa sa
kaugnay na mga kompetensi. Kaya mo ito!

iv
 Alamin

Ang isang yugto ng buhay na may maraming nagaganap na pagbabago ay ang

panahon ng pagdadalaga at pagbibinata o ang puberty stage. Ito’y mula 10-16 na
taong gulang. Kung ikaw ay nasa ganitong edad mapapansin mo ang mga
pagpapagong ito. Ilan sa mga ito ay ang pisikal, emosyonal at sosyal na pagbabago.

Ang modyul na ito ay idinisenyo at inihanda upang maunawaan mo ang mga

pagbabagong nagaganap sa panahon ng pagdadalaga at pagbibinata (pisikal na
pagbabago, emosyonal na pagbabago at sosyal na pagbabago)

Matapos ang modyul na ito, narito ang mga inaasahang layunin na dapat mong
matutunan o makamit:

1. nakikilala ang mga pagbabagong pisikal, emosyonal at sosyal sa panahon ng

pagdadalaga at pagbibinata (H5GD-la-b-1) (H5GD-la-b-2);
2. nailalarawan ang mga pagbabagong pisikal, emosyonal at sosyal sa panahon ng
pagdadalaga at pagbibinata; at
3. nabibigyang halaga ang mga pagbabagong pisikal, emosyonal at sosyal sa
panahon ng pagdadalaga at pagbibinata

1
 Subukin

Basahin ang mga sumusunod. Isulat ang salitang PISIKAL kung tumutukoy sa
pisikal na pagbabago, EMOSYONAL kung tumutukoy sa emosyonal na pagbabago
at SOSYAL kung tumutukoy sa sosyal na pagbabago ng isang nagdadalaga at
nagbibinata.

______________1. Pagkakaroon ng mga buhok sa mukha tulad ng bigote at balbas.

______________2. Pagkakaroon ng crush.
______________3. Paglaki ng dibdib.
______________4. Pakikisalamuha sa kabilang kasarian.
______________5. Pagiging mainitin ang ulo sa ilang mga sitwasyon.
______________6. Maraming oras na kasama ang mga kaibigan.
______________7. Pagkakaroon ng tigyawat.
______________8. Pagiging matured ang pag-iisip.
______________9. Maigting na pakikipagkaibigan at pakikipagtunggali sa iba.
______________10. Pagtanggap ng responsibildad mula sa iba.

2
 Aralin Pagbabagong Nagaganap sa
1 Panahon ng Pagdadalaga at
Pagbibinata

Ikaw ngayon ay nasa edad na nagsisimulang magbinata at magdalaga. Sinasabing

ito ay masaya, kapana-panabik ngunit masalimuot na yugto ng buhay ng isang gaya
mo na nagbibinata/ nagdadalaga.

Lahat ng tao ay dumarating sa ganitong uri ng yugto ng buhay. Ang tawag dito ay
puberty stage o panahon ng pagdadalaga at pagbibinata. Ito ay isang yugto sa
buhay ng gaya mo na may mahalagang papel na ginagampanan.

Sa panahon ng puberty, ang isang gaya mo, babae man o lalaki ay nakararanas ng
iba’t ibang pagbabago sa katawan na normal at bahagi ng iyong paglaki at
paghahanda sa isang mas malaki at mahalagang gampanin sa iyong buhay sa
hinaharap. Ilan sa mga pagbabagong nagaganap sa isang nagdadalaga at
nagbibinata na gaya mo ay ang pisikal na pagbabago, emosyonal na pagbabago at
sosyal na pagbabago.

Balikan

Kilalanin kung sinong tao ang inilalarawan sa bawat bilang na maaring nating
makatulong kapag nakararanas tayo ng mga alalahaning mental, emosyonal at
sosyal. Piliin ang titik ng larawang nasa ibaba na tumutukoy sa bawat bilang.

_______ 1. Ang itinuturing na pangalawang magulang natin sa paaralan na maaaring

gumabay sa atin.
_______ 2. Nagbibigay sa atin ng pagmamahal at suporta upang malampasan ang
mga suliranin natin sa buhay.

3
_______ 3. Nahihingan natin ng payo tungkol sa mga suliranin na dumarating sa
ating buhay.
_______ 4. Nagbibigay suporta, payo at tulong sa mga mahihirap na pamilya, mga
bata o kuminidad na humaharap sa mga problema.
_______ 5. Sa kanya sumasangguni sa mga problemang may kinalaman sa
kalusugan.
_______ 6. Nalalapitan kung may kaguluhan o karahasan na nangyayari sa ating
paligid.
_______ 7. Mga eksperto na malalapitan upang hingan ng payo tungkol sa personal
na isyu
_______ 8. Sila ang katuwang ng Kapitan na maaaring malapitan natin sa barangay
kung may suliranin.
_______ 9. Sila ang nagbibigay ng ispiritwal na pag-gabay.
_______ 10. Sila ang nagbabantay at nagbibigay seguridad sa paaralan.

C D

A B

E F G H

I J

4
 Mga Tala para sa Guro
Ang modyul na ito ay naghahanda sa mga mag-aaral upang higit na maunawaan ang
mga pagbabagong nagaganap sa isang nagdadalaga at nagbibinata na gaya mo.
Mahalagang mapagtuunan ng pansin ng mga mag-aaral na gaya mo ang mga
pagbabagong nagaganap sa iyong sarili at kung paano mo ito paghahandaan.

Tuklasin

Sumagi na ba sa iyong isipan kung paano nga ba talaga nagkakaroon ng malaking

pagbabago ang ating pangangatawan sa panahon ng puberty? Suriin ang larawan
na nasa ibaba.

1. Ano ang masasabi mo sa unang larawan?

2. May pagbabago bang nagaganap sa ikalawang larawan?
3. Ano ang iyong masasabi sa ikatlong larawan? Ano pa ang ibang pagbabagong
nagaganap sa panahon ng pagdadalaga at pagbibinata?

5
 Suriin

Ang puberty o pagdadalaga at pagbibinata ay mahalagang yugto ng buhay ng tao

kung saan maraming pagbabago ang nagaganap sa katawan. Walang saktong gulang
kung kalian mararanasan ng mga kabataang tulad mo ang pagdadalaga at
pagbibinata. Sa karamihan, ang gulang na pumapasok sa puberty ang isang tao ay
mula 10 hanggang 14 na taong gulang. Sa mga lalaki, ang kadalasang gulang ng
puberty ay mula 12-13 taong gulang at sa babae naman ay 10-12 taong gulang.

Kapag ang iyong katawan ay handa na para sa mga bagong gagampanan nito, ang
maliit na glandula sa ilalim ng utak na tinatawag na pituitaryo ay naglalabas ng mga
likido o hormones na naglalakbay mula sa lokasyon nito sa utak patungo sa mga
glandulang pangkasarian o sex glands.

Sa lalaki, ang hormones ay nahahalo sa daluyan ng dugo mula sa pituitaryo at

pupunta sa dalawang testis para gumawa ng testosterone (panlalaking hormone).
Nagbibigay ito ng katangiang panlalaki kagaya ng malaking kalamnan, malaking
boses, at mga buhok sa katawan. Ito rin ang dahilan kung bakit nagkakaroon ng
sperm o semilya. Sa mga babae, ang hormones ay nahahalo sa daluyan ng dugo
mula sa pituitaryo at pupunta sa dalawang obaryo para gumawa ng estrogen
(pambabaeng hormone) na nagbinigay ng mga katangiang pambabae gaya ng
paglaki ng dibdib, at pagkakaroon ng regla. Ito rin ang dahilan kung bakit nagiging
hinog ang mga itlog sa obaryo.

MGA PAGBABAGONG NAGAGANAP SA ISANG NAGDADALAGA AT NAGBIBINATA:

➢ PAGBABAGONG PISIKAL (PARA SA LALAKI)

1. Pagkakaroon ng buhok sa mukha at iba’t ibang parte ng katawan
2. Paglaki ng adam’s apple at paglaki at paglalim ng boses
3. Paglapad ng balikat
4. Paglaki ng dibdib
5. Paglaki ng mga kalamnan
6. Pagbabago sa pangkasarian

6
 7. Karanasan tungkol sa nocturnal emission o ang di mapigil na paglabas
ng semilya habang natutulog.
8. Bigla at mabilis na paglaki o pagtangkad na tinatawag na growth spurt.
9. Pagkakaroon ng tigyawat.

➢ PAGBABAGONG PISIKAL (PARA SA BABAE)

1. Paglaki ng dibdib
2. Pagbabago sa pangkasarian
3. Pagkakaroon ng buhok sa ibang bahagi ng katawan
4. Pagkakaroon ng regla o menstruation
5. Pagkakaroon ng matinis at maliit na boses
6. Pagkakaroon nga mas maliit na kalamnan sa braso, katawan, hita at binti
7. Pagkakaroon ng malapad na balakang
8. Bigla at mabilis na paglaki o pagtangkad na tinatawag na growth spurt.
9. Pagkakaroon ng tigyawat.

➢ EMOSYONAL NA PAGBABAGO (PARA SA LALAKI AT BABAE)

1. Pagkakaroon ng crush
2. Pagiging matured ng pag-iisip
3. Pagiging mapili sa mga kagamitan
4. Pagiging mainitin ang ulo sa ilang mga sitwasyon
5. Pagiging palaayos sa sarili
6. Paghahanap ng pansin mula sa kapwa at mga magulang

➢ SOSYAL NA PAGBABAGO (PARA SA LALAKI AT BABAE)

1. Pakikisalamuha sa kabilang kasarian
2. Maraming oras na kasama ang mga kaibigan
3. Pagtanggap ng responsibilidad mula sa iba at kapwa
4. Pagiging matulungin at mapagkalinga sa kapwa

7
 Pagyamanin

Ngayon naman alamin natin kung may naunawaan ka sa aralin na iyong tinalakay.
Subukan mo ngang sagutan ang pagsasanay na nasa ibaba. Halika, umpisahan mo
nang magsagot!

A. Basahin ang mga sumusunod na pangungusap. Piliin at isulat ang napiling titik
ng napiling sagot sa sagutang papel.

1. Ang puberty ay tungkol sa

a. pagbabago ng katawan kabilang ang isipan at emosyonal
b. pagiging matured ang pag-iisip
c. pagkakaroon ng crush o paghanga
d. lahat ng nabanggit
2. Ang mga sumusunod ay pagbabago sa katawan ng lalaki sa panahon ng
pagbibinata MALIBAN sa
a. paglaki ng boses
b. paglapad ng balakang
c. paglaki ng dibdib at balikat
d. pagkakaroon ng bigote at balbas
3. Alin ang hindi pagbabago sa katawan ng babae sa pagdadalaga?
a. Paglaki ng mga kalamnan
b. Paglapad ng balakang
c. Pagkakaroon ng regla
d. Pagkahinog ng itlog
4. Anong panlipunang pagbabago ang makikita sa panahon ng puberty?
a. Pagkakaroon ng tagiyawat
b. Pagkakaroon ng disiplina
c. Pagiging interesado sa kabilang kasarian
d. Pagkakaroon ng interes sa mga isyung pambayan

8
5. Bakit dumadaan sa yugto ng puberty ang isang tao? Ito ay dahil sa paghahanda
a. sa magiging trabaho sa hinaharap
b. sa pagiging ina o ama sa hinaharap
c. para sa personal na kinabukasan
d. para sa nalalapit na pagtanda

B. Isulat ang salitang PANLALAKI, kung ang mga sumusunod na pagbabago ay

tumutukoy sa lalaki, PAMBABAE kung ang pagbabago ay tumutukoy sa babae at
PAREHO kung ang pagbabago ay tumutukoy sa parehong kasarian.

_________________ 1. Pagkakaroon ng tigyawat.

_________________ 2. Simula ng pagkakaroon ng nocturnal emission.
_________________ 3. Pagkakaroon ng maraming oras kasama ang mga kaibigan
_________________ 4. Pagkakaroon ng malalaking bisig.
_________________ 5. Paglapad ng balakang.
_________________ 6. Paglapad ng balikat
_________________ 7. Pakikisalamuha sa ibang kasarian
_________________ 8. Pagkakaroon ng unang regla
_________________ 9. Pakikipag-usap ng seryoso sa kabilang kasarian
_________________ 10. Pagkakaroon ng begote at balbas

9
 Isaisip

Sa paanong paraan mo ba dapat paghandaan ang puberty stage o ang panahon ng

pagdadalaga o pagbibinata? Sinasabing ito raw ang yugto o proseso ng pagkakaroon
ng iba’t ibang pagbabago sa iyong katawan gaya ng pagbabagong pisikal,
pagbabagong emosyonal at pagbabagong sosyal. Sinasabi ring ito ang yugto na mula
sa gulang mon a 10-14 nagsisimula ng maging handa ang iyong katawan sa bagong
gampanin nito. Ito ang hudyat na ang iyon maliit na glandula na tinatawag na
pituitaryo sa ilalim ng utak ay maglalabas ng hormones na siyang maglalakbay
patungo sa mga glandulang pangkasarian o sex glands (testis para sa lalaki at
obaryo para sa babae). Ito ang magsisilbing daan upang ang mga pagbabagong
nagaganap sa isang nagdadalaga at nagbibinata ay magkaroon ng katuparan.

Ilan sa mga pagbabagong pisikal na nagaganap sa lalaki ay ang: malaking kalamnan,

malaking boses, mga buhok sa katawan at pagkakaroon ng sperm o semilya.
Samantalang sa babae naman, ilan sa mga pagbabagong pisikal na nagaganap ay
ang paglaki ng dibdib, at pagkakaroon ng regla na dahilan kung bakit nagiging hinog
ang mga itlog sa obaryo.

Ilan naman sa mga emosyonal na pagbabago na nagaganap sa lalaki at babae ay ang

pagkakaroon ng crush, pagiging matured ng pag-iisip, pagiging mainitin ang ulo sa
ilang mga sitwasyon, at paghahanap ng pansin mula sa kapwa at mga magulang.

Ang pakikisalamuha sa kabilang kasarian, maraming oras na kasama ang mga

kaibigan, pagtanggap ng responsibilidad mula sa iba at kapwa at pagiging
matulungin at mapagkalinga sa kapwa ay mga pagbabagong sosyal na karaniwang
nagaganap sa isang nagdadalaga at nagbibinata.

10
 Isagawa

Magaling! Napakahusay ng iyong ipinapakitang galing. Alamin nga natin kung

tunay ngang maisasabuhay mo ang mga aralin na iyong natutuhan sa modyul na
ito sa pamamagitan ng pagsagot sa gawain na nasa ibaba. Handa ka na ba?

A. Gumawa ng talaan ng mga pagbabago sa lalaki at babae at parehong kasarian

batay sa pisikal, emosyonal at sosyal na pagbabago sa buhay. Gayahin ang talaan
na nasa ibaba.

Kasarian Mga Pagbabago

Pisikal Emosyonal Sosyal

Lalaki

Babae

11
B. Isulat ang salitang TAMA kung ang ipinahahayag sa bawat bilang ay tama at
isulat ang salitang MALI kung ang ipinahahayag nito ay mali.

____________ 1. Ang puberty ay mahalagang yugto ng buhay ng tao kung saan

maraming pagbabago ang nagaganap sa katawan.
____________ 2. Ang pituitaryo ay maliit na glandula sa ilalim ng utak na siyang
naglalabas ng mga likido o hormones na naglalakbay patungo sa
mga glandulang pangkasarian o sex glands.
____________ 3. Ang testosterone ay ang pambabaeng hormone na nagbibigay ng
katangiang pambabae.
____________ 4. Ang estrogen ay ang panlalaking hormone na nagbibigay naman ng
katangiang pambabae.
____________ 5. Walang pagbabago ang mararamdaman at makikita sa katawan sa
panahon ng pagbibinata at pagdadalaga.
____________ 6. Bahagi ng pisikal na pagbabago ng isang lalaki sa panahon ng
puberty ay ang paglapad ng balikat at paglaki ng mga kalamnan.
____________ 7. Isa sa mga pagbabagong nagaganap sa isang nagdadalaga at
nagbibinata ay ang pagkakaroon ng maraming panahon at oras na
kasama ang mga kaibigan.
____________ 8. Ang pagkakaroon ng crush o paghanga sa isang tao ay bahagi ng
pagbabagong nagaganap sa isang lalaki o babae sa panahon
ng puberty stage.
____________ 9. Nocturnal emission ang tawag sa buwanang daloy o pagreregla ng
isang nagdadalaga.
____________ 10. Hindi kailangang paghandaan ng isang nagdadalaga at
nagbibinata ang mga pagbabagong nagaganap sa kanyang
pangangatawan.

12
 Tayahin

Punan ang pagbabago sa katawan ng pagbibinata at pagdadalaga. Isulat kung ang

mga pagbabago ay tumutukoy sa pisikal, emosyonal at sosyal. Piliin ang tamang
sagot sa loob ng kahon.

Paglaki at paglalim ng boses Kurba sa baywang

Pagkakaroon ng crush Paghahanap ng pansin mula sa kapwa
Pakikisalamuha sa kabilang kasarian Paglaki ng dibdib
Matured na pag-iisip Pagiging matulingin sa kapwa
Pagbabago ng pangkasarian Pagiging mainitin ang ulo

Pagbabagong Pisikal Pagbabagong Emosyonal

Pagbabagong Sosyal

13
 Karagdagang Gawain

Magaling! Narating mon a ang huling bahagi ng araling ito. Para mas higit pang
mapaunlad ang iyong kakayahan, sagutan moa ng huling pagsasanay na nasa ibaba.
Gumawa ka ng isang scrapbook ng iyong sarili mula sa pagiging sanggol hanggang
sa iyong paglaki. Lagyang ng makabuluhang salia ang lahat ng mga pagbabagong
nagaganap sa iyo.

Rubriks sa Pagwawasto:
Pamantayan Puntos
Nakagawa ng maayos, malinis at magandang scrapbook. Naipakita
ang wastong pagkakasunod-sunod ng bawat yugto ng paglaki mula 5
sa pagiging sanggol at naisulat ng malinaw ang mga pagbabagong
naganap sa bawat yugto.
Nakagawa ng maayos, malinis at magandang scrapbook. Naipakita
ang wastong pagkakasunod-sunod ng bawat yugto ng paglaki mula 4
sa pagiging sanggol ngunit hindi naisulat ng malinaw ang mga
pagbabagong naganap sa bawat yugto.
Nakagawa ng maayos, malinaw at magandang scrapbook. Hindi
naipakita ang wastong pagkakasunud-sunod ng bawat yugto ng 3
paglaki mula sa pagiging sanggol. Hindi rin naisulat ng malinaw ang
mga pagbabagong naganap sa bawat yugto.
Nakagawa ng scrapbook ngunit hindi ito naging maayos, malinaw
at maganda. Hindi rin naipakita ang wastong pagkakasunud-sunod 2
ng bawat yugto ng paglaki mula sa pagiging sanggol. Hindi rin
naisulat ng malinaw ang mga pagbabagong naganap sa bawat
yugto.
Walang nagawang scrapbook. 1

14
 15
TAYAHIN:
PAGBABAGONG PISIKAL PAGBABAGONG EMOSYONAL
*Paglaki at paglalim ng boses *Pagkakaroon ng crush
*Pagbabago ng pangkasarian *Matured na pag-iisip
*Kurba sa baywang *Paghahanap ng pansin mula sa kapwa
*Paglaki ng dibdib *Pagiging mainitin ang ulo
PAGBABAGONG SOSYAL
*Pakikisalamuha sa kabilang kasarian
*Pagiging matulungin sa kapwa
KARAGDAGANG GAWAIN: ISAGAWA: BALIKAN:
Batay sa sagot ng mga bata A. Batay sa sagot ng mga bata 1. B 6.
B. 1. TAMA 6. TAMA 2. D 7. H
2. TAMA 7. TAMA 3. E 8. F
3. MALI 8. TAMA 4. G 9. C
4. MALI 9. MALI 5. J 10. A
5. MALI 10. MALI
PAGYAMANIN: SUBUKIN:
A. 1. A B. 1. PAREHO 6. PANLALAKI 1. PISIKAL 6. SOSYAL
2. B 2. PANLALAKI 7. PAREHO 2. EMOSYONAL 7. PISIKAL
3. A 3. PAREHO 8. PAMBABAE 3. PISIKAL 8. EMOSYONAL
4. D 4. PANLALAKI 9. PAREHO 4. SOSYAL 9. SOSYAL
5. B 5. PAMBABAE 10. PANLALAKI 5. EMOSYONAL 10. SOSYAL
Susi sa Pagwawasto
Sanggunian
Masigla at Malusog na Katawan, Batayang Aklat sa MAPEH 5; Helen G. Gatchalian,
Gezyl G. Ramos, Johannsen C. Yap pp. 146-155

Masigla at Malusog na Katawan, Teachers’ Guide sa MPEH 5; Helen G. Gatchalian,

Gezyl G. Ramos, Johannsen C. Yap

K to 12 Most Essential Learning Competencies (MELC) for Grade 5

16
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:

Department of Education – Region III,

Schools Division of Bataan - Curriculum Implementation Division
Learning Resources Management and Development Section (LRMDS)

Provincial Capitol Compound, Balanga City, Bataan

Telefax: (047) 237-2102

Email Address: bataan@deped.gov.ph