Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 80

T.C.

YEDİTEPE ÜNİVERSİTESİ
SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
SPOR FİZYOTERAPİSİ ANABİLİM DALI

ADÖLESAN BASKETBOL OYUNCULARINDA


CORE STABİLİZASYON EĞİTİMİNİN KALÇA VE
DİZ KAS KUVVETİNE ETKİSİ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

MURAT MENDERES ÇAĞLAR

2020 - İSTANBUL
T.C.
YEDİTEPE ÜNİVERSİTESİ
SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
SPOR FİZYOTERAPİSİ ANABİLİM DALI

ADÖLESAN BASKETBOL OYUNCULARINDA


CORE STABİLİZASYON EĞİTİMİNİN
KALÇA VE DİZ KAS KUVVETİNE ETKİSİ

YÜKSEK LİSANS TEZİ

MURAT MENDERES ÇAĞLAR

DANIŞMAN
Prof. Dr. H. SERAP İNAL

2020 - İSTANBUL
TEZ ONAYI

ii
BEYAN

Bu tezin kendi çalışmam olduğunu, planlanmasından yazımına kadar hiçbir


aşamasında etik dışı davranışımın olmadığını, tezdeki bütün bilgileri akademik ve etik
kurallar içinde elde ettiğimi, tez çalışmasıyla elde edilmeyen bütün bilgi ve yorumlara
kaynak gösterdiğimi ve bu kaynakları kaynaklar listesine aldığımı, tez çalışması ve
yazımı sırasında patent ve telif haklarını ihlal edici bir davranışımın olmadığını beyan
ederim.

Tarih

Murat Menderes ÇAĞLAR

iii
İTHAF

Oğlum Cihangir’e ithaf ediyorum.

iv
TEŞEKKÜR

Tez konusunun belirlenmesinden tezin son aşamasına gelene kadar bana yol
gösteren, tez danışmanım saygıdeğer hocam Prof. Dr. Serap İnal’a; tez çalışmam boyunca
yardımlarını esirgemeyen tüm Sportomed Sporcu Sağlığı ve Ortopedik Rehabilitasyon
Kliniği personeline teşekkür ederim.

v
İÇİNDEKİLER

TEZ ONAYI .................................................................................................................... İİ


BEYAN ........................................................................................................................... İİİ
İTHAF ............................................................................................................................. İV
TEŞEKKÜR..................................................................................................................... V
İÇİNDEKİLER ............................................................................................................... Vİ
TABLOLAR LİSTESİ .................................................................................................. Vİİİ
ŞEKİLLER LİSTESİ ...................................................................................................... İX
SEMBOLLER VE KISALTMALAR LİSTESİ .............................................................. X
ABSTRACT.................................................................................................................... Xİ
ÖZET ............................................................................................................................. Xİİ
1. GİRİŞ VE AMAÇ .........................................................................................................1
2. GENEL BİLGİLER ......................................................................................................4
2.1. Basketbol ...................................................................................................................4
2.1.1. Basketbolda Teknik Hareketler ..............................................................................5
2.1.2. Basketbolda Fiziksel Uygunluk Parametreleri .......................................................8
2.1.3. Performans ............................................................................................................11
2.1.4. Antrenman Planlaması ..........................................................................................13
2.2. Core Stabilizasyon ...................................................................................................14
2.2.1. Kontrol Sistemleri .................................................................................................15
2.3. Core Stabilizasyon Fonksiyonel Anatomisi .............................................................16
2.4. Core Stabilizasyon Kasları.......................................................................................19
2.4.1. Abdominal Core Kasları .......................................................................................19
2.4.2. Posterior Core Kasları ...........................................................................................20
2.4.3. Diyafram ve Pelvik Taban Kasları........................................................................21
2.5. Basketbolda Core Stabilizasyonun Önemi ..............................................................21
2.6. Literatürde Core Stabilizasyon Eğitimi ile İlgili Yapılan Çalışmalar......................21
2.7. İzokinetik Değerlendirme ........................................................................................22
2.7.1. İzokinetik Parametreler .........................................................................................23
2.7.2. İzokinetik Uygulamalar ........................................................................................24
3. GEREÇ VE YÖNTEM ...............................................................................................26
3.1. Olgular .....................................................................................................................26

vi
3.1.1. Olguların Seçimi ...................................................................................................26
3.2. Yöntem.....................................................................................................................28
3.2.1. Değerlendirme ......................................................................................................28
3.3. Uygulamalar.............................................................................................................33
3.3.1. Çalışma Protokolü.................................................................................................33
3.3.2. Rutin Antrenman Programı ...................................................................................38
3.4. İstatistiksel Analiz....................................................................................................38
4. BULGULAR ...............................................................................................................39
4.1. Grupların Demografik Bilgilerinin Karşılaştırılması ...............................................39
4.2. İzokinetik kas kuvvetinin tedavi öncesi ve sonrası grup içi ve gruplar arası
karşılaştırılması ........................................................................................................39
4.3. Dinamik dengenin tedavi öncesi ve sonrası grup içi ve gruplar arası karşılaştırılması
.................................................................................................................................44
4.4. Dikey ve öne sıçrama testinin tedavi öncesi ve sonrası grup içi ve gruplar arası
karşılaştırılması ........................................................................................................46
5. TARTIŞMA VE SONUÇ ...........................................................................................47
6. KAYNAKLAR ...........................................................................................................51
EKLER............................................................................................................................60
EK-1 ................................................................................................................................60
EK-2 ................................................................................................................................61
EK-3 ................................................................................................................................65
ÖZGEÇMİŞ ....................................................................................................................66

vii
TABLOLAR LİSTESİ

Tablo 4.1 Katılımcıların demografik bilgilerinin karşılaştırılması…………………….39


Tablo 4.2 Katılımcıların izokinetik kas kuvveti ölçümlerinin grup içi ve gruplar arası
farklılıklarının karşılaştırılması (60°/sn)……………………………………41
Tablo 4.3 Katılımcıların izokinetik kas kuvveti ölçümlerinin grup içi ve gruplar arası
farklılıklarının karşılaştırılması (180°/sn)…………………………………..43
Tablo 4.4 Katılımcıların denge ölçümlerinin grup içi ve gruplar arası farklılıklarının
karşılaştırılması……………………………………………………………..45
Tablo 4.5 Katılımcıların sıçrama performansı ölçümlerinin grup içi ve gruplar arası
farklılıklarının karşılaştırılması…………………………………………….46

viii
ŞEKİLLER LİSTESİ

Şekil 2.1 Basketbolda paslaşma........................................................................................ 5


Şekil 2.2 Basketbolda top sürme ...................................................................................... 6
Şekil 2.3 Basketbolda şut atma tekniği (Miller ve Bartlett, 1996) ................................... 7
Şekil 2.4 Basketbolda ribaunt alma (Masheswaran ve ark., 2014)................................... 8
Şekil 2.5 Core stabilizasyon kontrol sistemleri (Panjabi, 1992)..................................... 16
Şekil 2.6 Lokal stabilizatör kaslar (Hibbs ve ark., 2008) ............................................... 17
Şekil 2.7 Core kasları arasındaki kuvvet çifti (Neumann, 2010).................................... 18
Şekil 3.1 Olguların akış şeması ...................................................................................... 27
Şekil 3.2 İzokinetik değerlendirme ................................................................................. 30
Şekil 3.3 Yıldız Denge Testi........................................................................................... 31
Şekil 3.4 Dikey sıçrama .................................................................................................. 32
Şekil 3.5 Öne sıçrama ..................................................................................................... 32
Şekil 3.6 Egzersiz örneği-1 ............................................................................................. 35
Şekil 3.7 Egzersiz örneği-2 ............................................................................................. 36
Şekil 3.8 Egzersiz örneği-3 ............................................................................................. 36
Şekil 3.9 Egzersiz örneği-4 ............................................................................................. 36
Şekil 3.10 Egzersiz örneği-5 ........................................................................................... 37
Şekil 3.11 Egzersiz örneği-6 ........................................................................................... 37
Şekil 3.12 Egzersiz örneği-7 ........................................................................................... 37

ix
SEMBOLLER VE KISALTMALAR LİSTESİ

°/sn : derece/saniye
cm : Santimetre
dk : Dakika
kg : Kilogram
M. : Musculus
2
m : Metrekare
mm. : Musculi
Nm : Newton.metre
ÖÇB : Ön çapraz bağ
TrA : Transversus abdominis
V.A : Vücut ağırlığı
VKİ : Vücut kitle indeksi
YDT : Yıldız denge testi

x
ABSTRACT

Çağlar, M.M. (2020). The Effect of Core Stabilization Training on Hip and Knee
Muscle Strength in Adolescent Basketball Players. Yeditepe University Institute of
Health Sciences, Department of Sports Physiotherapy, MSc Thesis, Istanbul.

The purpose of our study was to investigate the effect of 8-week core stabilization training
added to the routine training program on adolescent basketball players on hip and knee
muscle strength. 26 adolescents in the study were included. The athletes were randomly
divided into two groups, which received core stabilization training (Young A) and the
control group (Young B) who continued the routine training program. After questioning
demographic information, muscle strength of hip abductors and adductors, and knee
flexors and extensors were evaluated with isokinetic dynamometer. In addition to muscle
strength, dynamic balance performance was evaluated with “Y Balance Test” and jump
performance was evaluated with vertical and horizontal forward jump test. In addition to
routine workouts, the young group A received core stabilization training, which lasted
45-60 minutes for 3 days a week for 8 weeks, while the young group B continued their
routine training only. After 8 weeks, the groups were evaluated for the same parameters.
As a result, it was observed that while both groups developed muscle strength and balance
performance (p <0.05), the jump performance did not change (p> 0.05). When the groups
were compared among themselves, all parameters were similar between the groups after
treatment (p> 0.05). Core stabilization training added to the routine training program was
not superior to the routine training program in adolescent basketball players. Studies with
larger sample are needed.

Keywords: Core Stability, İsokinetic Strength, Adolescent, Basketball Player, Balance

xi
ÖZET

Çağlar, M.M. (2020). Adölesan Basketbol Oyuncularında Core Stabilizasyon


Eğitiminin Kalça ve Diz Kas Kuvvetine Etkisi. Yeditepe Üniversitesi, Sağlık
Bilimleri Enstitüsü, Spor Fizyoterapisi Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul.

Çalışmamızın amacı, adölesan basketbol oyuncularında rutin antrenman programına


eklenen 8 haftalık core stabilizasyon eğitiminin kalça ve diz kas kuvvetine etkisini
araştırmaktı. Çalışmaya 26 adölesan başketbolcu dahil edildi. Sporcular randomize olarak
core stabilizasyon eğitimi alan grup (Genç A) ve rutin antrenman programına devam eden
kontrol grubu (Genç B) olmak üzere ikiye ayrıldı. Demografik bilgileri sorgulandıktan
sonra kalça abdüktör ve addüktörleri ile diz fleksör ve ekstansörlerinin kas kuvveti
izokinetik dinamometre ile değerlendirildi. Kas kuvvetinin yanı sıra dinamik denge
performans “Yıldız Denge Testi” ile sıçrama performansı ise dikey ve yatay öne sıçrama
testi ile değerlendirildi. Genç A grubu rutin antrenmanlarına ek olarak, 8 hafta boyunca,
haftanın 3 günü 45-60 dk süren core stabilizasyon eğitimi alırken, Genç B grubu yalnızca
rutin antrenmanlarına devam etti. 8 haftanın sonunda gruplar aynı parametreler
bakımından değerlendirildi. Sonuç olarak, her iki grupta da kas kuvveti ve denge
performansı gelişirken (p<0.05) sıçrama performansının değişmediği görüldü (p>0.05).
Gruplar kendi aralarında karşılaştırıldığında ise gruplar arasında tedavi sonrasında tüm
parametreler benzer bulundu (p>0.05). Adölesan basketbolcularda rutin antrenman
programına eklenen core stabilizasyon eğitimi, rutin antrenman programından üstün
değildi. Daha büyük örneklem ile yapılacak çalışmalara ihtiyaç vardır.

Anahtar Kelimeler: Core Stabilite, İzokinetik Kuvvet, Adölesan, Basketbolcu, Denge

xii
1. GİRİŞ VE AMAÇ

Basketbol, birçok farklı motor becerinin dinamik koşullar altında sergilenmesini


gerektiren oldukça popüler bir spor dalıdır (1). Basketbol sprint, sıçrama, rakibi geçme
ve şut atma gibi yüksek yoğunluklu ve kısa süreli aktiviteler ile bu aktivitelerin dışında
kalan ayakta durma, yürüme, koşma gibi düşük-orta yoğunluklu aktiviteleri içerir (2). Bu
nedenle basketbolcuların yüksek yoğunluktaki aktivitelerini, aralıklarla ve tüm maç
boyunca devam ettirebilmeleri, performansları açısından oldukça önemlidir (3). Yapılan
hareket analizlerinden elde edilen verilere göre 40 dakikalık maç süresince, birçok farklı
yönde yapılan aktivitelerin toplamında 4500-5000 metre yol katedilir (4, 5); her 21
saniyede bir sprint, maç boyunca 90 kez sıçrayış ve oyun süresinin %34’ünde 2-6
saniyelik kısa süreli yüksek yoğunlukta 100’ün üzerinde aktivite gerçekleştirilir (4).
Savunma esnasında, toplamda 500 kez alt ekstremitenin dahil olduğu hareketler yapılır
(6, 7). Sporcuların performanslarını yükseltmek, fiziksel uygunluklarını arttırmak ve
yaralanmalardan korumak, başarı için esastır. Günümüzde rutin antrenmanların dışında,
bu parametrelere katkı sağlamak amacıyla birçok çalışma yapılmaktadır.
Basketbolda şut atma, savunma, ribaunda çıkma aktiviteleri tüm vücudun
patlayıcı kuvvetinin koordineli ve doğru zamanlama ile ortaya çıkarılmasıyla mümkündür
(8). Hız, çeviklik, kuvvet, dayanıklılık gibi birçok bileşenin bir arada bulunması gerekir.
Bu bileşenlerin elde edilebilmesi için nöral kontrol, pasif ve aktif stabilizatör sistemlerin
uyumlu ve etkili çalışması esastır (9). Sportif faaliyetlerin birçoğunda olduğu gibi
basketbolda da core ve alt ekstremite kas kuvveti, hız ve rotasyonel kuvvetlerin etkili bir
şekilde açığa çıkarılmasında mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır (10).
Core, çekirdek anlamına gelir ve önde abdominal kaslar, arkada paraspinaller,
yukarıda diyafram ve aşağıda pelvik tabanın oluşturduğu çift duvarlı silindir olarak
tanımlanır. Gövde veya çekirdek stabilizasyonu gibi terimler kullanılsa da en yaygın
kullanımı “core”dur. Core lomber vertebra, pelvis, kalça eklemi ve bu segmentlerin
hareketini kontrol eden aktif ve pasif yapılardan oluşur. Bu sistemlerin stabilizasyonu,
yer değiştirmeyi limitler ve yapısal bütünlüğü sağlar (11). Hem pasif hem aktif yapılar
stabilizasyona etki eder ancak pasif elementlerin stabilizasyona katkısı aktif elementlere
göre oldukça küçüktür. Aktif (musküler) elementler; intraabdominal basınç, spinal
aksiyel kuvvetler ve kalça-gövde kas kontraksiyonu yoluyla core stabilizasyonuna
katkıda bulunur (12). Core fonksiyonlarına sagital planda etki eden başlıca kaslar
M.Transversus abdominis, M.Multifidus spinae, M.Erector spinae, M.Gluteus maksimus
ve M.Hamstringtir (13, 14). Lateralde M.Gluteus medius, M.Gluteus minimus ve
M.Guadratus lumborum core stabilizasyonuna etki eder (14).
Core stabilizasyonu ile core bölgesinin pozisyonu ve hareketi kontrol edilir;
optimal kuvvet üretimi, kontrolü ve transferi sağlanır ve distal segmentlerde hareket açığa
çıkarılır (15, 16). Core stabilitesi, atletik performansın arttırılması, enerjinin üretilmesi ve
fonksiyonel hareketlerin açığa çıkmasında önemli bir faktördür (15). Sportif faaliyetlerde
performansı attırır, motorik kabiliyetleri ve dengeyi geliştirir (16). Farklı spor dallarında
(voleybol, hentbol, kısa mesafe koşuları) core stabilizasyonu ile ilgili yapılan
çalışmalarda; denge, gövde ve üst ekstremite kas kuvveti ile sıçrama performansını
arttırdığı ve sakatlanma riskini azalttığı bulunmuştur (17, 18)
Basketbol, takım sporları arasında sakatlanmaların çok sık görüldüğü branşlardan
biridir. Her 1000 sporcudan 7-10’u sakatlanır ve bu sakatlıkların büyük çoğunluğu (%58-
66) alt ekstremitede meydana gelir (19). Alt ekstremite kas kuvveti hem sakatlıkların
önlenmesi hem de optimal performansın ortaya konmasında son derece önemli fiziksel
etkenlerdendir (8). Basketbolda oyun esnasında devamlı olarak alt ekstremiteden yer
reaksiyon kuvveti alınır ve üst segmentlere iletilir. Zıplama, sıçrama, iniş esnasında hızı
düşürme, yüksek hızlarda keskin hareketler yapma, koşma aktivitelerinin hepsinde alt
ekstremite kuvvetine ihtiyaç duyulur (8, 15). Savunma esnasında sıklıkla alt ekstremite
patlayıcı kuvvetinden yararlanılır ve sporcunun oynama süresinde alt ekstremite kas
kuvveti belirleyici olur (7). Bu nedenle alt ekstremite kuvveti bir basketbolcu için hayati
önem taşır.
Adölesan dönemdeki bir sporcunun basketbola özgü tekniğini geliştirebilmesi,
erişkin dönemde performansını üst düzeye çıkarabilmesi ve sakatlanmalara karşı önlem
alabilmesi için core stabilizasyon eğitimi oldukça önem kazanır (20). Kinetik zincire
bakıldığında, distalde açığa çıkan hareket, proksimal segmentlerin etkisiyle meydana
gelir ve birbiriyle bağlantılı bu zincirin herhangi bir halkasında meydana gelen
değişiklikler diğer segmentleri de etkiler (15). Kinetik zincirin merkezinde olan core
bölgesinin kuvvetlendirilmesinin, alt ekstremite kas kuvvetini etkileyeceği
öngörülmektedir.
Literatüre bakıldığında, genç basketbolcularda core stabilizasyon eğitiminin
atletik performansına, sprint yeteneğine, dengeye etkisine dair sınırlı sayıda çalışma
mevcuttur (1, 10, 17). Diğer spor dallarında core stabilizasyonun performansa, spora özgü
aktivitelere, koşu hızına, çevikliğe etkisini inceleyen çalışmalar yapılmıştır (17, 18).

2
Ancak tüm bu tanımlamalara rağmen adölesan basketbolcularda core stabilizasyon
eğitiminin kalça ve diz kas kuvvetine etkisini araştıran bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu
nedenle bu çalışma adölesan basketbol oyuncularında core stabilizasyon eğitiminin kalça
ve diz kas kuvvetine etkisini araştırmak amacıyla oluşturulmuştur.
Hipotez 1: Adölesan basketbolcularda rutin antrenmana eklenen core
stabilizasyon eğitimi kalça ve diz izokinetik kas kuvvetini attırır.
Hipotez 2: Adölesan basketbolcularda rutin antrenmana eklenen core
stabilizasyon eğitimi denge performansını arttırır.
Hipotez 3: Adölesan basketbolcularda rutin antrenmana eklenen core
stabilizasyon eğitimi sıçrama performansını arttırır.
Hipotez 0: Adölesan basketbolcularda rutin antrenmana eklenen core
stabilizasyon eğitimi kalça ve diz izokinetik kas kuvvetini arttırmada etkili değildir.

3
2. GENEL BİLGİLER

2.1. Basketbol
Basketbol ilk olarak 1891 yılında James Naismith tarafından 7 kişi ve 20 dakikalık
üç periyot şeklinde Amerika’da oynanmaya başlanmıştır. Avrupa’da ilk kez 1893 yılında
Pariste oynanmış, ilk kez 1936 Berlin Olimpiyatları’nda bir spor dalı olarak olimpiyatlara
dahil edilmiştir (21).

Basketbol, her iki takımda 5’er oyuncu ile 450 m²’lik bir alanda oynanan, değişik
yeteneklerin bir arada sergilendiği salon sporudur (22). Bir müsabaka esnasında zıplama,
ani hızlanma, yön değiştirme, dönmeler, sıçramalar sıklıkla kullanılır (23). Maç boyunca
hareketin yönü her 2 saniyede bir değişir. Enerji üretimi çoğunlukla aerobik kaynaklı iken
ani, ivmeli hareketler anaerobik enerji ile gerçekleştirilir (24).

Basketbolda ribaunt, dripling, şut, blok gibi spora özgü yüksek enerjili aktiviteler
bulunur. Uluslararası Basketbol Federasyonu (Fédération Internationale de Basketball
Association-FİBA) tarafından belirlenen maç süresi 40 dakikadır. Bu süre 10’ar dakikalık
dört çeyrek halinde oynanmaktadır (25). Saha içerisinde 5 oyuncu bir takım için mücadele
ederken, takım kadrosu toplamda 12 kişidir. Sahada yer alan oyuncular yeteneklerine,
vücut yapılarına ve kapasitelerine göre farklı pozisyonlarda bulunur (25). Oyun kurucu,
şutör gard, uzun forvet, kısa forvet ve pivot olmak üzere beş farklı mevki mevcuttur (26).
Oyuncu değişikliğinde herhangi bir sınırlama yoktur. Bir hücum süresi 24 sn iken rakip
yarı sahasına geçmek için ise 8 sn kuralı vardır (3). Hücum sonunda üç sayı çizgisinin
dışından elde edilen basket sayısı 3, içerisinden elde edilen basket sayısı 2; serbest atıştan
sağlanan sayı ise 1 puandır. Potanın yerden yüksekliği 3,05 m ve basketbol topunun
ağırlığı kadınlarda 567 gr, erkeklerde 623,69 gr’dır .

Basketbolda müsabaka 3 hakem kontrolünde yönetilir. Maç hava atışı ile başlar.
Her periyot arası 2 dakika, devre arası ise 15 dakikadır. Bir basketbolcunun maç boyunca
toplam faul hakkı 5’tir. Faul hakkını dolduran sporcu oyun dışı kalır. Takımların ise bir
periyotta toplam 5 faul hakkı vardır. Faul hakkı dolan takımın yaptığı faul sonrası karşı
takım 2 serbest atış hakkı kazanır (21).

4
2.1.1. Basketbolda Teknik Hareketler

2.1.1.1. Pas
Paslaşma, topu rakip yarı sahaya getirebilmek ve hücum yapabilmek için oldukça
önemlidir. Paslaşmayı gerçekleştirirken pası veren oyuncu, hızını ve dengesini sağlayarak
takım arkadaşlarının pası almaya hazır olduğu zamanı kollar. Pası alan oyuncu topu tek
elle veya iki elle karşılar. Paslaşma hızlı ve kısa mesafelerde olmalı, paslaşırken rakip
oyunculara karşı aldatıcı hamleler yapılmalıdır. Paslaşan oyuncular arasında direkt bir yol
oluşturulmalı ve pası alan oyuncu hızını ve topu yakalama zamanını çok iyi ayarlamalıdır
(27).

Basketbolda; göğüs pası, bauns pas, basebol pası ve çift el pas olmak üzere dört
çeşit paslaşma mevcuttur. Paslaşma esnasında alt ekstremite hareketliliği, yer reaksiyon
kuvvetinin üst ekstremiteye aktarılması ve gövde stabilizasyonu pasın başarısı için
esastır. Pas esnasında küçük adımlamalar yapılır, vücut kollar ve parmaklardan topun
çıkarılması esnasında öne doğru uzanır (27, 28).

Şekil 2.1 Basketbolda paslaşma

(http://basketboldan.blogspot.com/2018/09/burada-pick-and-roll-yok.html )

2.1.1.2. Top Sürme (Dripling)


Top sürme, basketbolda oyun başarısı için oldukça önemli bir beceridir (29).
Oyuncu top ile birlikte, topu kontrol altına alarak mesafe kateder. Top sürmede
oyuncunun görsel-uzaysal algısı çok iyi olmalıdır. Oyunda sürati düşürmek için yavaş
adımlamalar ve yürüyerek top sürürlürken, oyunu ivmelendirmek için hızlı dripling
5
yapılır. Top sürmenin amacı; karşı takımın savunmasını aşıp hücum yaparak sayıya
gitme, rakip oyuncunun baskısından ya da 8 sn kuralından kaçmak olabilir (27).

Karşı takımdaki oyuncu savunma yaparken yakın mesafede ise, top çalmadan
korunmak amacıyla alçak dripling yapılır. Top, mümkün olduğunca yakın ve belden aşağı
seviyede tutularak sürülür. Rakip oyuncuyla bire bir kalınması veya hızlı hücum şansı
olduğunda ise vücudu daha yukarda tutarak hızlı dripling yapılır (28).

Yoğun savunma sırasında alt ekstremite aktif kullanılarak yön değiştirilir ve top
diğer el ile sürülmeye devam edilir (reverse). Ya da baskının arttığı zamanlarda geriye
çekilerek oyunu rahatlatma yoluna gidilebilir (30).

Şekil 2.2 Basketbolda top sürme

(https://www.basketanalisis.com/index.php/2019/02/17/drills-ejercicios-1x1-toda-la-
pista/ )

2.1.1.3. Şut
Şut, basketbolda skor elde etmek amacıyla topun çemberden içeri atılmasıdır.
Başarılı bir şut için en önemli faktörler; topu bırakma hızı, açısı ve yüksekliğidir (31).
Basketbol topunun çapı geniş olmasına rağmen hava direncinin topun hızına etkisi
oldukça azdır. Topun çemberden geçebilmesi için vertikal yaklaşması ve hata oranını
azaltmak için çemberin tüm sınırlarına en uzak şekilde içinden geçmesi gerekir. Herhangi

6
bir mesafeden topu bırakma açısı, topun çemberden geçme olasılığı ile doğrudan
ilişkilidir.

Şekil 2.3 Basketbolda şut atma tekniği (Miller ve Bartlett, 1996)

Basketbolda, literatür genellikle şut atma mekaniğini benzer şekilde tanımlamış


ve oyuncunun pozisyonuna göre değişmediğini belirtmişlerdir (32). Potaya yakın
oynayan oyuncu topu daha yavaş hızda bırakırken daha uzak pozisyondaki oyuncu daha
hızlı bir atış sergilemektedir (31). Şut pozisyonu alırken oyuncu dizleri hafif fleksiyona
alır, vücut ağırlığını alt ekstremite üzerine eşit dağıtır, alt ve üst ekstremitenin
koordinasyonunu sağlayarak parmak uçlarıyla çemberin orta veya arkasını belirler ve o
yönde topu belli bir hızla bırakır (27).

2.1.1.4. Ribaunt
Ribaunt, basketbolda oyuncunun vertikal sıçrama yeteneğini kullanarak başarısız
şut denemelerinde potadan dönen topu elde etmesidir. Ribaunt, hücum ve savunma
ribaundu olarak iki çeşittir. Savunma ribaundunda, oyuncu rakip takımın başarısız
hücumu sonrasında topu elderek kendi takımının hücumunu başlatır. Hücum ribaundunda
ise oyuncu kendi takımının başarısız şut denemesi sonrasında ribaundu alarak ikinci bir
hücum şansı elde eder (33).

Ribaunt alan oyuncunun; vertikal sıçrama kapasitesi, alt ekstremite kas kuvveti,
zamanlaması, rakip oyuncu ile pota arasında vücudunu çok iyi kullanabilme becerisine
sahip olması gerekir. Kısa mesafe atışları için bir oyuncu yeterli iken uzun mesafeden
yapılan atışlarda iki veya üç oyuncunun ribaunt için hazır olması gerekir. Kanat mesafesi
uzun oyuncular ribount almaları için pota altına yerleştirilir (33). Ribaundu 3 yönlü

7
yaklaşımla ele alan bir çalışmada; ribaunt için yapılması gerekenlerin sırasıyla pozisyon
alma, ittirme ve dönme aktivitelerinin olduğu belirtilmiştir (34).

Ribaunt, özellikle kadın basketbolcularda ÖÇB yaralanmalarıyla en fazla ilişkili


olan tekniklerden biridir (35).

Şekil 2.4 Basketbolda ribaunt alma (Masheswaran ve ark., 2014)

2.1.1.5. Topla duruş


Topla duruş, aynı zamanda üçlü tehdit pozisyonu olarak da bilinir ve topa sahip
olan basketbolcu topu göğüs hizasında kollar ve bacaklar geniş açıklıkta tutar. Bu
pozisyondayken oyuncu pas verebilir, topu sürebilir veya atış denemesi yapabilir. Topla
duruş pozisyonundayken rakip oyuncuyu aldatmak için sola hızlı ve keskin adımlama
yapılabilir. Sola adımlama aldatmasının başarılı olabilmesi için zamanlamanın ve alt
ekstremite hızının çok iyi olması gerekir (28).

2.1.2. Basketbolda Fiziksel Uygunluk Parametreleri


Basketbolda gösterilen performans, fiziksel uyguluk parametreleri ile alakalı
sayısız unsur ile ilişkilidir (36).

2.1.2.1. Kuvvet
Kuvvet, bir kas veya kas grubunun oluşturabileceği maksimum kontraksiyon
yeteneğidir. Kas kuvvetine etki eden faktörler çok çeşitlidir (37). Kas kuvveti, hem
performansı arrtırmak hem de sakanlanma riskini azaltmak açısından oldukça önemlidir
(23). Zıplama ve sıçrama aktiviteleri için alt ektremite patlayıcı kas kuvveti gerekir.
Omuz kuşağı kaslarının kuvvetlendirilmesi de zıplama performansına katkı sağlar (38).

Yapılan çalışmalara göre anaerobik bacak gücü ve hızlı hareket kabiliyeti (sprint,
zıplama, hızla yön değiştirme), basketbol sporunda başarılı bir performans sergilemek
için belirleyicidir. Anaerobik güç ve hızlı hareket kabiliyeti de ilgili kas gruplarının
8
kuvvetiyle ilgilidir ki bu da alt ekstremite kas kuvvetinin başarılı bir basketbol
performansı için ne kadar önemli olduğunu göstermektedir (36).

2.1.2.2. Endurans
Endurans eğitimi; kas ve kas gruplarında mitokondri içeriğinin ve respiratuvar
kapasitenin artması sonucunda, kan ve kas içindeki glikojenin yavaş kullanılmasına ve
submaksimal egzersiz sırasında laktat üretiminin azalmasına neden olur (39). Bu
metabolik adaptasyon kişinin egzersiz kapasitesini arttırarak daha uzun süreler egzersiz
yapmaya olanak sağlar. Kişinin egzersiz kapasitesinin artması, hem patlayıcı kuvvetin
hem de aerobik kapasitenin gerekli olduğu sporlarda sporcunun kuvvetini ortaya
çıkarabildiği sürenin artmasını sağlar (40).

Basketbol, aerobik ve anaerobik kaynakların bir arada kullanıldığı, hızlı ve ani


yön değiştirme içeren hareketlerin düşük ve orta yoğunluklu aktivitelerle birleştiği bir
spordur (2, 24). Sprint, sıçrama, ribaunda çıkma, şut atma gibi yüksek yoğunluktaki
aktiviteler için patlayıcı kuvvet gerekli ise de sporcunun performansını 40 dakikalık maç
boyunca sürdürebilmesi için enduransının yüksek olması gerekir (2, 3).

2.1.2.3. Sürat
Sürat, kişinin kısa süre zarfında yer değiştirme kabiliyetidir. Sürat, nöromusküler
sistemde hareketi başlatan uyarıya verilen reaksiyon süresi ile alakalıdır. Reaksiyon
süresi ve hız çoğunlukla genetik özelliklidir (41, 42). Hızı etkileyen bazı fizyolojik
faktörler mevcuttur. Nöromusküler sistemin hızlı uyarılması, kuvvetli bir hareketin ortaya
çıkmasını sağlar. Kas kontraksiyonunun büyüklüğü ve sıklığı hareketin hızını belirleyen
önemli bir unsurdur. Kas liflerinin tipi de hızı etkiler. Tip 2 kas lifleri daha hızlı
kasılabilme özelliğine sahiptir (43).

Hız, bir basketbolcu için oldukça önemli bir fiziksel etkendir. Kısa sürede yüksek
hızlara ulaşabilen bir sporcu bunu performansı için bir avantaja çevirebilir. Hızın ortaya
çıkabilmesi için maksimal kas kuvvet ve koordinasyon gerekir. Sporcularda hızın
arttırılması için kuvvetlendirme ve koordinasyon çalışmaları birlikte yürütülür (41, 42).
İyi bir yanal hıza sahip olan sporcu; savunma için daha hızlı hareket eder, top süren
oyuncunun köşeye gelerek faulden kaçmasını engeller. Hücumda ise hızlı geçişler, önü
açık şut denemelerine olanak sağlar (42).

9
2.1.2.4. Çeviklik
Çeviklik, yön değiştirme ve hızın kombinasyonundan oluşan, özellikle basketbol,
futbol, hentbol gibi sporlardaki ani ivmeli, yön değiştirmeli, sıçrama ve zıplamalar içeren
sporlarda performans için oldukça önemli fiziksel uygunluk parametrelerinden biridir.
Çeviklik, elit bir basketbolcuda olması gereken ana fizyolojik kabiliyetlerdendir ve
antrenmanlar hareket yeteneğini geliştirmek için tasarlanır (41). Çeviklik, yön
değiştirirkenki hız ile belirlenir ve patlayıcı kuvvet, denge, kas koordinasyonu,
esneklikten etkilenir (44).

Basketbolda ani yön değiştirmeleri ve çevikliği gerektiren birçok hareket


mevcuttur. Oyuncuların pozisyonuna göre çeviklik kabiliyetleri farklılık gösterebilir.
Özellikle savunmadaki oyuncunun top çalması ya da hücumdaki oyuncunun
rakiplerinden sıyrılabilmesi çeviklik kabiliyetiyle doğrudan ilişkilidir. Birçok motor
becerinin bir arada bulunmasını gerektiren karmaşık bir parametredir. Aralıklı yüksek
yoğunluktaki antrenmanlar, çevikliğin gelişmesini ve maç esnasında ani yön değiştirme
ve hızlanmalara karşı kalp hızının adaptasyonunu sağlar (41, 43).

2.1.2.5. Esneklik
Esneklik, performansın geliştirilmesi ve sakatlıkların önlenmesi açısından önemli
bir parametredir. Bazı kontrollü çalışmalar esnekliğin sakatlıkların önlenmesinde
etkisinin olduğunu belirtmişlerdir. Aynı zamanda performansa etkisini inceleyen
çalışmalar, esnekliğin akut performansı arttırmada etkili olduğunu ancak uzun dönemde
etkisini tespit eden çalışmaların yapılması gerektiğini belirtmişlerdir (38, 43).

Esneme, tüm sporlarda ısınma antrenmanlarının bir parçası haline gelmiştir.


Yapılan bazı çalışmalarda, bir dizi esneme egzersizleri sonrasında; diz fleksiyon ve
ekstansiyonunun 1 maksimum tekrarı, izokinetik kas kuvveti, maksimal istemli kas
kontraksiyonu, maksimal izokinetik tork, denge, reaksiyon süresi ve hareket zamanının
azaldığı saptanmıştır. Kaslarda akut esnemenin sıçrama performansını azalttığını belirten
çalışmalar olsa da aksini söyleyen çalışmalar da mevcuttur. Bazı çalışmalarda statik
germe ve PNF (proprioseptif nöromusküler fasilitasyon) germesinin sıçrama
performansını azalttığını ancak dinamik ve balistik germenin sıçrama performansını
azaltmadığı belirtilmiştir (43, 45).

10
2.1.2.6. Koordinasyon
Genel anlamda koordinasyon, çeşitli motor becerileri gerçekleştirme
kapasitesidir. Koordinasyon, kas gruplarının doğru zamanlama ile amaçlanan hareketi
gerçekleştirmek amacıyla beraberce çalışmasının içsel düzenlenmesidir. Egzersiz
eğitimleri sırasında spora özgü aktivitelerin yüksek tekrar sayılarıyla gerçekleştirilmesi,
spora özgü koordinasyon yeteneğinin uzun vadede kazanılmasını sağlar. Merkezi sinir
sistemi aracılığı ile motor sistemlerin düzenlenmesi sağlanır (46). Yapılan çalışmalara
göre özellikle adölesan basketbolculara yapılan koordinasyon testlerinin sonuçları ile
sporcuların performansları arasında doğrudan bir ilişki olduğu belirlenmiştir (47).

Koordinasyon yeteneği; uzaysal konumu algılama, denge, kinestetik algı ve


reaksiyon süresi ile bağlantılıdır (47). Dembiński basketbolda performansı etkileyen
faktörleri incelemiş ve genç basketbolcularda motor koordinasyonun, serbest atışlar ve
şutların etkiliğini arttıran bir faktör olduğunu ifade etmiştir (48). Diğer taraftan adölesan
basketbolcularla yapılan bir başka çalışmada; genel motor koordinasyon beceriler ile
spora özgü koordinasyon arasında korelasyon olduğu ve sporcuların yetkinliği için motor
koordinasyon becerilerinin ve teknik becerilerin bir arada geliştirilmesi gerektiği
vurgulanmıştır (47).

2.1.3. Performans
Performans; bireysel yeteneklerin, belirlenen bir görevi yapmaya yönelik olarak
kullanılması ve sporcunun aktivitenin gerektirdiği psikolojik ve motorik becerileri ortaya
koyabilmedeki verimliliği olarak açıklanabilir (49, 50). Bireyler, performansa etki eden
faktörler üzerinde yoğunlaştıklarında vücut fonksiyonlarını geliştirebilir ve karşılaşılan
fiziksel dirençlere adapte olabilir. Sporcularda performansı etkileyen ve iniş-çıkışlara
neden olan birçok iç ve dış unsur bulunur. Yapılan çalışmalar, performansın fiziksel
özelliklerin ve fizyolojik uygunluğun yanısıra psikolojik, sosyal, zihinsel durum ve
yetenek ile ilişkili olduğunu göstermiştir (49).

Performansı etkileyen içsel faktörler; genellikle kalıtım ile aktarılan ve dışarıdan


etkilerin sınırlı olduğu veya olmadığı durumlardır. Cinsiyet, yaş, zeka, genetik yapı,
metabolizmal durum, kardiyovasküler durum ve psikolojik yapı içsel faktörler olarak
sıralanabilir. Dışsal faktörler, bireylerin de üzerine etki edebileceği, müdahale sonucunda
değiştirilebilme ve geliştirilebilme özelliği bulunan faktörlerdir. İklim, sosyal çevre, aile
ve arkadaş ortamı, sıcaklık miktarı dışsal faktörler arasında sayılır (51).

11
2.1.3.1. Performansa Etki Eden Faktörler
Yaş, performansı etkileyen oldukça önemli bir unsurdur. Kuvvet, endurans,
aerobik kapasite ve motor becerilerin yaşla birlikte ciddi farklar gösterdiği belirtilmiştir.
Motor becerideki gelişmeler erken ergenlik döneminde gelişme gösterirken, 16-17 yaş
civarında bu kabiliyet kararlı düzeye ulaşır. Yaşla birlikte hız ve reaksiyon süresi azalır.
Yaş faktörü, yapılan spora göre farklı etkilere sahiptir. 30 yaşın üzerinde laktik asit
toleransı arttığından maraton sporcularının performansının bu yaşlarda arttığını görmek
mümkün hale gelir (51). Performans, kadın ve erkekteki fizyolojik ve psikolojik
farklılıklardan ötürü birbiriyle kıyaslanamaz ve sportif faaliyetler kadın ve erkek branşları
olarak ayrılır. Bu anlamda cinsiyet de performansı etkileyen içsel unsurlardan biridir.

Genetik yapı, kişinin performansı için potansiyel alt yapısını belirler ancak
performansın geliştirilmesi için mutlaka fiziksel uygunluk parametrelerine yönelik
antrenmanların yapılması gerekir. Genetik yapının özellikle kas lifleri ve kas kütlesini
belirlediği dolayısıyla kuvvet, endurans ve kardiyovasküler uygunluğa büyük katkısının
olduğu bilinmektedir. Sporcular için önemli parametrelerden biri olan sürat de çoğunlukla
genetik kaynaklıdır. Spora özgü antrenmanlarla her ne kadar sporcunun performansı
geliştirilse de gelişimin sınırları genetik çerçevelerce belirlenmiştir (52).

Psikolojik faktörler, sporcu performansını etkileyen ve fiziksel parametrelerden


bağımsız olduğundan etkisinin anlaşılması oldukça zor olan unsurların başında gelir.
Kişilik özellikleri motivasyonu ve performansı etkiler. Yapılan fiziksel uygunluk testleri
ve sporcunun ortaya koyduğu performansın örtüşmemesi psikolojik faktörlerden kaynaklı
olabilir. Sporcunun başarıya olan inancı, motivasyonu, özgüveni ve endişe düzeyinin
düşük olması performansa olumlu yansır (53).

Sporcunun vücut yapısının yaptığı spora uygun olması, performansına etki eden
faktörlerden biridir. Vücut kitle indeksleri aynı olan farklı branşlardaki sporculara
bakıldığı zaman; yağsız vücut kitleleri, yağ oranları, kas kuvvetleri birbirinden oldukça
farklıdır (51). Sportif faaliyetler sırasında birçok mikrotravmaya maruz kalınması
ilerleyen dönemde performansı etkileyebilir. Bu nedenle vücudun tamir mekanizması da
performansın sergilenmesi ve geliştirilmesinde önem taşır (41, 51).

Endokrin sistem ve sinir sistemi, sporcuların devamlı maruz kaldığı


mikrotravmalara karşı vücudun fonksiyonel cevabını oluşturur. Yapılan çalışmalarda
sporcuların sahip olduğu hormanal profil ile performanslarının ve oynadıkları mevkilerin
12
doğrudan ilişkili olduğu belirtilmiştir. Otonom sinir sistemi aktivasyonu yüksek sporcular
kısa zamanda form tutup yüksek performans düzeyine kısa zamanda ulaşabilirken,
otonom sinir sistemi aktivasyonu daha yavaş olan sporcular performansını arttırmak için
daha uzun sürelere ihtiyaç duyar ancak optimal düzeye ulaştıklarında performanslarında
kolay düşüşler yaşanmaz (51, 54). Performansın günün belli saatlerinde artış göstermesi
biyolojik ritim ile alaklıdır. Öğleden önce erken saatler ve öğleden sonra geç saatler
biyolojik ritme göre sportif performansın en fazla artış gösterdiği zaman dilimleridir ve
bu ritmi değiştirmek oldukça güçtür (51).

2.1.4. Antrenman Planlaması


Antrenman, fiziksel uygunluk parametrelerini geliştirerek sporcuyu belirli bir
fizyolojik düzeye ulaştırmak ve performansını arttırmak için planlanan uygulamaların
tümüdür. Antrenman, spora özgü olarak yapılan aktivitelere bireyin uyumunu sağlayacak
şekilde sistematik olarak düzenlenir. Antrenman teknikleri, niteliği, planlanması, ısınma
ve soğuma periyotlarının düzenlenmesi, antrenman saatleri, yüklenme süreleri ve
yoğunluğu antrenmanın etkinliği ve performansa katkısını belirleyici unsurlardır (8).
Sporcuların sahip oldukları genetik, fizyolojik ve antropometrik özellikleri de
antrenmanlar sonrasında gösterilen uyumun her sporcuda farklı ortaya çıkmasına neden
olur. Antrenmanların sezon içerisinde yorgunluğa neden olarak sporcunun gerçek
performansını ve fiziksel uygunluğunu yansıtamamasını önlemek için titizlikle
planlanması gerekir (55).

Antrenman yaşı, sporcuya yönelik programın belirlenmesi açısından önemlidir.


Antrenman, sporcunun ihtiyaçlarına yönelik doğru planlandığı taktirde her yaştaki bireyin
performansını arttırmada olumlu sonuçlar verir. Yapılan fiziksel uygunluk ve performans
testleriyle sporcuların fiziksel kapasiteleri değerlendirilir ve ihtiyaca yönelik antrenman
programları konunun uzmanları tarafından sporcuya özgü olarak belirlenir. Uzun seneler
boyunca düzenli yapılan antrenmanların sporcuların dinlenme durumundaki kalp
atımının ve kan basıncı değerlerinin azaldığı ve performansı doğrudan etkilediği yapılan
araştırmalar sonucunda belirlenmiştir.

Basketbol, aerobik ve anaerobik performansın bir arada bulunmasını gerektiren


bir spordur. Antrenman planlanırken hem hız ve patlayıcı kuvvet hem de enduransa
yönelik çalışmalar dahil edilir. Aynı zamanda aerobik ve anaerobik enerjiyi arttırmaya
yönelik kombine çalışmalar da antrenmanın içerisinde yer bulur. Sporcunun enduransını
13
arttırmaya yönelik yaptığı antrenmanlar maksimum oksijen tüketme kapasitesini arttırır.
Bu da performansın artmasını sağlar. Antrenmanın sezonsal planlamasını yapmak ve
doğru zamanda doğru yüklenmelerle sporcunun tüm sezonu performans açısından verimli
geçirmesini sağlamak multidisipliner bir çalışmanın ürünüdür.

2.2. Core Stabilizasyon


Core; önde abdominal kaslar, arkada paraspinaller, yukarıda diyafram ve aşağıda
pelvik tabanın oluşturduğu çift duvarlı silindir olarak tanımlanır. Bir diğer tanımlamaya
göre core; lomber vertebra, pelvis, kalça eklemi ve bu segmentlerin hareketini kontrol
eden aktif ve pasif yapılardan oluşur. Bu sistemlerin stabilizasyonu, yer değiştirmeyi
limitler ve yapısal bütünlüğü sağlar (11). Hem pasif hem aktif yapılar stabilizasyona etki
eder ancak pasif elementlerin stabilizasyona katkısı aktif elementlere göre oldukça
küçüktür. Aktif (musküler) elementler; intraabdominal basınç, spinal aksiyel kuvvetler ve
kalça-gövde kas kontraksiyonu yoluyla core stabilizasyonuna katkıda bulunur (12). Core
fonksiyonlarına sagital planda etki eden başlıca kaslar M.Transversus abdominis,
M.Multifidus spinae, M.Erector spinae, M.Gluteus maximus ve M.Hamstringtir (13, 14).
Lateralde M.Gluteus medius, M.Gluteus minimus ve M.Guadratus lumborum core
stabilizasyonuna etki eder (14).

Panjabi (1992) core bölgesini pasif spinal kolon, aktif spinal kaslar ve nöral
kontrol yapılarının intervertebral hareket açıklığını güvenli sınırlar içinde tutmak
amacıyla oluşturduğu bir bütün olarak tanımlamıştır (56). Kibler ve ark. (2006), sportif
faaliyetlerde core aktivitesini gövdenin pelvis üzerindeki pozisyon ve hareketini kontrol
etme, terminal segmentlere aktarılan kuvvetlerin üretimini, kontrolünü ve transferini
sağlama kabiliyeti olarak tanımlamıştır (15). Akuthota ve Nadler (2004) core kuvvetini,
fonksiyonel stabiliteyi sağlamak amacıyla lomber omurga etrafındaki musküler yapıların
kontrolü olarak ifade etmiştir (57). Faries ve Greenwood (2007), core stabilizasyonu ve
core kuvveti arasındaki farkı rehabilitasyon sürecine katkı sağlamak amacıyla
tanımlamışlardır. Core stabilizasyonu, kas aktivitesi sonucunda omurganın stabilize
edilmesi iken core kuvveti, intraabdominal basınç ve kontraktil yapılar aracılığıyla
kasların kuvvet üretme kabiliyetidir (58).

Sportif faaliyetlerde, vücudun ihtiyaçlarına yönelik olarak normal bireylerden çok


daha kompleks core eğitimine gereknisinim duyulur. Core eğitiminin sportif
faalityetlerde önemli olup olmadığını anlayabilmek için, performans üzerine etkilerinin
14
anlaşılması gerekir (59). Stabilite ve hareket, lomber omurga çevresindeki tüm kasların
koordinasyonuna bağlıdır. Yapılan çalışmalarda özellikle M.Transversus abdominis ve
M.Multifidus aktivitesinin önemine vurgu yapılsa da optimal stabilizasyon ve
performans için tüm core kaslarının aktivasyonuna ihtiyaç duyulur. Bu kokontraksiyonun
elde edilmesi için nöral girdi ve çıktılar gereklidir (57).

2.2.1. Kontrol Sistemleri

2.2.1.1. Pasif Kontrol


Lomber omurgadaki pasif stabilizasyon kemik ve ligamentöz yapılarla sağlanır.
Omurganın posterior elementleri; faset eklem, pedinculus, lamina arcus vertebrae ve pars
interarticularistir. Aslında esnek olan bu yapılarda, lomber fleksiyon ve ekstansiyon
esnasında tekrarlanan yüklenmeler sonucu özellikle pars’ta hasar meydana gelebilir.
İntervertebral disk; anulus fibrosus, nükleus pulposus ve uç plaklardan oluşur. Musküler
kontrol zayıflığından dolayı intervertebral diske aşırı yük biner. Spinal ligamentler ise
stabiliteyi ve propriyoseptif girdiyi sağlar (57). Böylelikle spinal kolondaki değişiklikler
ilk olarak pasif kontrol sistemlerince algılanır ve merkezi sinir sistemine iletilir. Pasif
altsistemin komponentleri, nötral pozisyonda stabilizasyona önemli bir katkı sağlamazlar.
Ligamentler, özellikle hareket açıklığının sonlarında reaktif bir etki oluşturarak spinal
segmentlerin hareketini kısıtlar. Aynı zamanda propriyoseptif bildirim sağladıkları için
nöral altsistemin de bir parçasıdır (56).

2.2.1.2. Aktif Kontrol


Aktif kontrol, kaslar ve tendonlar aracılığı ile sağlanan spinal stabilizasyon
anlamına gelir. Pasif kontrol sistemleri, spinal segmentlerdeki hareket ve pozisyon
değişikliğini merkezi sinir sistemine iletir ve aktif kontrol sistemleri kaslara gelen
uyarılarla devreye girmiş olur. Aktif altsistem omurga stabilizasyonu için gerekli olan
kuvvetin üretilmesini sağlar (56).

2.2.1.3. Nöral Kontrol


Nöral kontrol, aktif ve pasif sistemlerden alınan propriyoseptif bilginin sonucunda
kas kuvvetini ayarlamayı sağlayan altsistemdir (56). Barr ve ark. (2007) nöral kontrolün
önemini; sırt ağrısının en büyük nedeninin proprioseptif girdinin eksik olması ve gövde
salınımlarına verilen reaktif cevapların eksikliğiyle açıklamıştır (60). Nöral alt sistem,
aktif ve pasif sistem arasında köprü görevi görür ve core bölgesini fizyolojik limitler

15
içinde tutmayı organize eder. Core stabilizasyonun sağlanması için aktif, pasif ve nöral
kontrol sistemlerinin uyumlu ve birbirleriyle bağlantılı çalışması gerekir (61). Alınan
afferent bilgi, merkezi sinir sistemine iletilir ve core stabilizasyon oluşturmak amacıyla
efferent sistemle kaslarda motor yanıt oluşturulur. Kasların oluşturduğu motor yanıt iki
farklı nöromusküler kontrol mekanizmasıyla oluşturulur. Bunlardan birincisi ileri
bildirim nöromusküler kontrol mekanizmasıdır. Kasların oluşturduğu motor yanıt,
deneyimler sonucunda ortaya çıkarılır ve stabilizasyonun sağlanması için öncelikle
destekleyici kas grupları aktive olur. İleri bildirim nöromusküler kontrol, düzeltme
reaksiyonlarının oluşturulması ve postürel kontrolün sağlanmasında etkilidir (62). Geri
bildirim nöromusküler kontrol mekanizması ise kaslar tarafından oluşturulan motor
yanıtın refleks yollarla sağlandığı kontrol mekanizmasıdır. Mekanoreseptörler ve kas
iğcikleri tarafından algılanan pozisyon ve hız değişikliği, stabilizasyonu sağlamak için zıt
yönde kas kuvveti oluşturulmasına neden olur (63, 64).

Şekil 2.5 Core stabilizasyon kontrol sistemleri (Panjabi, 1992)

2.3. Core Stabilizasyon Fonksiyonel Anatomisi


Core stabilizasyon, rehabilitasyon ve atletik fonksiyonların geliştirilmesinde
farklı değerlendirilir (59). Rehabilitasyon açısından bakıldığında core; önde abdominal
kaslar, arkada paraspinaller, çatısı diyafram ve tabanı pelvik kaslar olan kutu şeklinde bir
yapıdır (65). Spor performansına etkileri açısından bakıldığında ise sternumdan dize
kadar olan bütün anatomik yapılar core bölgesine dahildir (66). Yapılan bazı çalışmalar,
sportif faaliyetlerde omuz ve kalça kaslarının da core kaslarına dahil edilmesi gerektiğini
ve gövdeden ekstremitelere kuvvet aktarımını gerçekleştirmede oldukça önemli
olduklarını belirtmiştir. Leetun ve ark. (2004) kalça kaslarının kuvvetinin, core
stabilizasyonunun geliştirilmesinde ve üst bacak kaslarının kuvvet üretiminde etkili

16
olduğunu belirtmiştir (67). Elphilston (2004) ve Wilson (2005), M.Gluteus maximus
aktivasyonunun core stabilitesi ve kalça kontrolü için çok önemli olduğunu vurgulamıştır.
Zayıf gluteus maximus, diz ve ayak bileği biyomekaniğini etkileyerek medial ve
rotasyonel hareketlerin artmasıyla sakatlanmaya açık hale gelir (68, 69).

Bergmark, core stabilizasyonuna katkı sağlayan kasları lokal ve global kaslar


olarak gruplamıştır (70). Lokal kaslar, lomber vertebralara bağlanan derin kaslardır ve
segmentler arasındaki kontrolü sağlar. Global kaslar ise pelvis ve kalçaya bağlanan
kaslardır. Omurgaya dışarıdan uygulanan kuvvetlerin kontrolünden ve spinal
oryantasyondan sorumludurlar. Hareketin normal olarak gerçekleştirilebilmesi için her
iki kas grubunun birlikte çalışması gerekir.

Şekil 2.6 Lokal stabilizatör kaslar (Hibbs ve ark., 2008)

Core eğitimi verilirken, lokal ve global kaslar arasında imbalans olmasını


önlemek açısından her iki kas grubuna yönelik çalışılmalıdır (59, 70). Eğer yalnızca
global kaslar eğitilirse, oluşan kas dengesizliğinden dolayı lokal kasların stabilizasyon
görevini üstlenirler ve daha az verimli olan kısıtlayıcı ve kompansatuvar hareket paterni
ortaya çıkar. Stabilizatör kaslar; dik duruşu, vücuttaki kuvvetleri dağıtma ve absorbe
etmeden sorumludur. Mobilite kasları; geniş moment koluna sahip oldukları ve çoklu
eklem katettikleri için hareket hızına, güç ve kuvvet üretimine katkı sağlar (70).

Lehman (2006), core stabilizasyonu ve kuvvetlendirilmesi için gereken temel


kasları ele almıştır (71). Bu kaslara M.Transversus abdominis, M.Rectus abdominis, M.
17
Obliquus externus abdominis ve M. Obliquus internus abdominis, M.Erector spinae,
M.Guadratus lumborum ve M.Latissimus dorsi dahil edilmiştir. Abdominal kasların core
stabilizasyona katkısı fleksiyon, rotasyon, lateral fleksiyon yaptırma ve omurgaya
ekstansiyon, lateral fleksiyon ve rotasyon yaptıran kuvvetleri kontrol etme şeklindedir
(59, 71). Commerford ve Motramm (2006), rectus abdominis kasının büyük ağırlıkların
kaldırılması ve itilmesi gibi omurgaya çok fazla yük bindiren aktiviteler esnasında
omurgayı destekleyici önemli bir core kası olduğunu belirtmiştir. M. Obliquus externus
abdominis ve M. Obliquus internus abdominis kaslar daha çok postür ve stabiliteye katkı
sağlar (72).

Core stabilizasyonda kuvvet çiftleri de oldukça önemlidir. Gövde ve bacak kasları


arasında oluşan kuvvet çiftleri, merkezden eşit uzaklıkta ve zıt yönde eşit şekilde kuvvet
oluştururak birbirlerini nötralize eder. Pelvisin anterior veya posterior tilti sırasında
antagonist kaslar hareketi ve kontrolü sağlar. Pelvisin anterior tilti sırasında sırt
ekstansörleri ve kalça fleksörleri arasındaki kuvvet çifti harekete katkı sağlarken;
posterior pelvik tilt sırasında gövde fleksör ve kalça ekstansör kasları etkili olur. Pelvisin
lateral hareketinde ise zıt yöndeki gövde lateral fleksörleri ile kalça abdüktörleri hareketin
kontrolünü sağlar (73).

Şekil 2.7 Core kasları arasındaki kuvvet çifti (Neumann, 2010)

18
2.4. Core Stabilizasyon Kasları

2.4.1. Abdominal Core Kasları


Abdominal kaslar, core stabilizasyon için çok önemli bir yere sahiptir.
M.Transversus abdominis, M.Rectus abdominis, M. Obliquus externus abdominis ve M.
Obliquus internus abdominis birlikte kasılarak intraabdominal basıncı ve torakolumbar
fasyadaki gerilimi arttırır (57). Böylece lomber bölge stabilizasyonunu sağlar.
Kokontraksiyon, aynı zamanda abdominal fasyal bağlantılar aracılığıyla alt ve üst
ekstremite stabilizasyonuna katkıda bulunur (63).

Transversus abdominis (72), abdominal kasların en derin olanıdır. TrA, gerçek bir
eylemi bulunmaması bakımından eşsizdir. Abdominal fasyada M. Obliquus externus
abdominis ve M. Obliquus internus abdominis ile birleşir, bağ dokusunun sağlam bir kılıfı
olan önde linea alba ile sonlanır ve rectus abdominise yüzeyel olarak uzanır. En önemli
görevi hareket esnasında lomber bölgeyi destekler ve dengelemektir (74). Hodges ve
Richardson (1997), gövde kasının aktivitesinin alt ekstremite kas sisteminin
aktivitesinden önce olduğunu ortaya koymuştur (75).

Rectus abdominis kası, en yüzeyel abdominal kastır. Sternum ve kostaları pubise


bağlar. Sağ ve sol rectus abdominis linea alba ile birbirinden ayrılır. Gövdeye kademeli
fleksiyon ve lateral fleksiyon yaptırır. Ağırlık bir bacağa verildiğinde aynı taraftaki rectus
abdominis ve M. Erector spinae kasları, gövde stabilizasyonunu sağlamak için birlikte
kasılır. Rectus abdominis, dik duruşun korunmasında da önemlidir. Rectus
abdominisindeki kuvvetsizlik anterior pelvik tilte neden olur (74).

M. Obliquus externus abdominis, M. Obliquus internus abdominis’e göre


yüzeysel ve rectus abdominis kasının lateralinde konumlanır. Primer görevi hareket
ettirmek olan kalın ve güçlü bir kastır. Kostaların lateralinden başlayarak ilium, inguinal
ligament ve linea albaya yapışır. TrA ve M. Obliquus internus abdominis ile birlikte zorlu
ekspirasyon sırasında abdominal içeriği korur. Sağ ve sol taraf birlikte kasıldığında
gövdeye bel seviyesinde fleksiyon yaptırır. Tek taraflı kasıldığında gövdede zıt tarafa
rotasyon yaptırır. Fleksiyon ve rotasyon hareketleri sırasında transversospinal kaslarla
birlikte kasılarak vertebral hizayı korur (74).

M. Obliquus internus abdominis, TrA’nın yüzeyinde ve M. Obliquus externus


abdominis göre derinde konumlanan abdominal kaslardan biridir. Linea albadan
başlayarak inferiorda iliuma ve posteriorda torakolumbar aponevroza yapışır. Tek taraflı
19
kontraksiyonunda gövdeye aynı yönde rotasyon yaptırır. İki taraflı kasıldığında gövdeye
bel seviyesinde fleksiyon yaptırır (57, 74). Bir eksen etrafında dönme, başüstü atış
aktiviteleri ve tek elle itme gibi güçlü dönüş ve gövde fleksiyonu gerektiren hareketlerde
M. Obliquus internus abdominis ve M. Obliquus externus abdominis birlikte çalışır (74).

2.4.2. Posterior Core Kasları


Posterior core bölgesini oluşturan iki ana kas grubu mevcuttur. M.Erector spinae
M.İliocostalis, M.Longissimus ve M.Spinalis kasları oluşturur. Segmental kaslar ise
M.Multifidus spinae, mm.rotatores ve mm.intertransversarii kaslarıdır (57). İliocostalis,
M.Erector spinae’nin en lateralde olanıdır. Vertebral kolona güçlü lateral fleksiyon ve
ekstansiyon yaptırır. Longissimus, iliocostalis ile spinalis arasındadır. Lifleri longissimus
kasından daha vertikaldir ve daha güçlü ekstansördür. Aynı zamanda baş ve boyun
stabilizasyonu ve rotasyonunu sağlar. Spinalis kası ise M.Erector spinae’nin en medialde
olanıdır. M.Erector spinae, mm.transversospinales’den daha fazla vertebral kolon
stabilizasyonu ve hareketi sağlar. İki kas grubu birlikte yerçekimine karşı dik duruşu
sağlar (74).

İntertransversarii kası, frontal planda omurganın dik duruşunu korur. Yerçekimi


yardımıyla gerçekleşen gövde lateral fleksiyonunu eksantrik kasılarak kontrol etmekle
görevlidir. Lokal bir kas olarak nöral sisteme proprioseptif geribildirim gönderir ve global
kasların aktivasyonunu fasilite eder. Rotatorler, transversospinal kasların en derinidir ve
kuvvetli rotasyon ile zayıf ekstansiyon yaptırır.

Multifidus kası, vertebral kolonun segmental stabilizasyonuna ve


propriosepsiyonuna katkı sağlar. Elit sporcularda multifidus kası atrofiye gidebilir ve core
stabilizasyon egzersizleri multifidusun enine kesit alanını arttırır (76). TrA ve multifidus
koaktivasyonu, gövdeden ekstremitelere giden fasyal bağlantılar yoluyla etkili hareket ve
dinamik gövde stabilitesinin oluşturulmasını sağlar (77).

2.4.2.1. Torakolumbar Fasya


Torakolumbar fasya (TLF), gövdenin alt kısmını çevreleyen, postür, yük transferi
ve solunumda önemli rol oynayan myofasyal yapının önemli bir parçasıdır (78). TLF,
gluteus maximus yoluyla alt ekstremiteyi ve M.Latissimus dorsi ile üst ekstremiteyi
birbirine bağlar. Ayrıca TrA ve M. Obliquus internus abdominis bağlanarak lomber
bölgede üç boyutlu destek sağlar ve core stabilitesine katkıda bulunur (15).

20
2.4.3. Diyafram ve Pelvik Taban Kasları
Diyafram ve pelvik taban kasları, birlikte core bölgesinin çatısını ve tabanını
oluştururlar. Diyafram, pelvik taban kasları ve abdominal kaslar kasılarak intraabdominal
basıncı arttırırlar. Bu durum daha sağlam bir gövde desteği oluşmasına, omurga kaslarına
binen yükün azalmasına ve gövde stabilitesinin artmasına neden olur (15).

2.5. Basketbolda Core Stabilizasyonun Önemi


Basketbol, dinamik koşullar altında yüksek hızda hareket ederken veya yön
değiştirirken belirli becerileri gerektirir (79). Core aktivasyonu, lokal kuvvet üretimi ve
aktarımının yanısıra koşma, zıplama, tekme atma ve fırlatma aktivilerinde de gereklidir
(63). Core kuvvetinin, dengesinin ve hareketinin kontrol edilmesi, alt ve üst ekstremite
fonksiyonlarının maksimal hale gelmesini sağlar (80). Çeşitli sporlar ile ilişkili geniş
hareket çeşitliliği göz önüne alındığında, sporcular üç plandaki hareketlerin tümünde
stabiliteyi sağlamak için kalça ve gövde kaslarında yeterli kuvvete sahip olmalıdırlar.
Dahası kinetik zincir yaklaşımına göre proksimal segmentin stabilitesi distal segmentlerin
hareketliliğini etkilemektedir. Bununla birlikte, proksimal stabilitenin alt ekstremite
yapısı ve patolojisine etkisi büyük oranda bilinmemektedir (63).

Zazulak ve ark. (2007), core bölgesindeki propriyoseptif defisitin alt


ekstremitedeki nöromuskuler kontrolü azaltarak ligamentöz yaralanmalara neden
olacağını belirtmiştir (80). Yapılan çalışmalara göre basketbolcularda görülen tüm
yaralanmaların yaklaşık % 60'ı alt ekstremiteye aittir. Ayak bileği ligament yaralanması
tüm yaralanmaların içinde en fazla görülen iken diz eklemindeki imbalans en önemli
yaralanma nedeni olarak belirlenmiştir (81). Ayrıca kadın basketbolcularda ribaund
esnasında ÖÇB yaralanma insidansı oldukça yüksektir (35). Leetun ve ark. (2004), sezon
içinde yaralanan kadın ve erkek basketbolcuların genel olarak core stabilizasyonunun
zayıf olduğunu belirlemiştir (67).

2.6. Literatürde Core Stabilizasyon Eğitimi ile İlgili Yapılan Çalışmalar


Literatürde, çeşitli spor dallarında sporcuların performansını geliştirmek amacıyla
core stabilizasyon eğitiminin tek başına veya kombine programlar ile uygulandığı
çalışmalar mevcuttur. Aggarbal ve ark. rekreasyonel olarak aktif bireylerde core
stabilizasyon ve denge egzersizlerinin denge performansı üzerine etkilerini araştırmıştır.
Sporcular haftanın 3 günü ve 6 hafta uyguladıkları egzersizler sonucunda her iki grupta
da statik ve dinamik dengede gelişme kaydedilirken fonksiyonel dengede gelişme
21
görülmemiştir (82). Bir başka çalışmada koşucuların atletik performansı üzerine core
stabilizasyon eğitiminin etkileri araştırılmış; haftanın 4 günü ve 6 haftalık core
stabilizasyon eğitiminin alt ekstremite stabilitesine etkisinin olmadığı ancak 5000 metre
koşma performansını arttırdığı belirtilmiştir (83).

Tse ve ark. kürek sporcularında haftanın 2 günü ve 8 hafta boyunca uygulanan


core stabilizasyon eğitiminin core enduransını arttırdığı ancak sıçrama performansı gibi
fonksiyonel performans parametrelerini geliştirmediği belirlenmiştir (84). Saeterbakken
ve ark. ise liseli hentbol sporcuları ile yaptıkları çalışmada haftanın 2 günü ve 8 hafta
boyunca uyguladıkları core stabilizasyon eğitiminin top fırlatma hızını arttırdığını
bildirmiştir (85). Dello Iacono ve ark. genç futbolcularda core stabilizasyonun diz fleksör
ve ekstansör kas kuvveti ile tek ayak zıplama performansı üzerine etkilerini araştırmış;
haftanın 5 günü ve 6 hafta boyunca uygulanan core egzersizlerinin diz fleksör ve
ekstansör kasların pik torkunu arttırdığı kaydedilmiştir (86).

2.7. İzokinetik Değerlendirme


İzokinetik kontraksiyon, bir eklemde sabit hızda ekstremite hareketlerini içeren
kas kontraksiyonudur. Hareketin hızı özel bir dinamometre ile sabit tutulur. İzokinetik
dinamometrenin direnci, hareket aralığı boyunca uygulanan kas torkuna eşittir (87).
Thistle ve ark. (1967) izokinetik kontraksiyonu, hareket hızının kas gruplarının
fonksiyonel aktivitesine göre önceden ayarlanabildiği kontrollü hareket konsepti olarak
tanımlamışlardır (88). Hareketin hızı önceden ayarlanır ve kontrol mekanizması sadece
önceden ayarlanmış hız hareketli uzuv tarafından elde edildiğinde aktive olur. Kas
torkunda bu seviyenin üzerindeki herhangi bir artış, dinamometrenin kontrol
mekanizması tarafından eşit büyüklükte bir direnç kuvvetinin geliştirilmesine neden olur.
İzotonik kasılmalarda kaslar üzerine uygulanan yük, kasların mekanik avantajının en az
olduğu yerlerde (eklem hareket açıklıklarının sınırları gibi) maksimumdur. Diğer taraftan,
izokinetik hareketler sırasında direnç, kas kapasitesine eşittir ve bu nedenle, mekanik
avantajın maksimum olduğu noktalarda kas yüklenmesi de maksimumdur. İzokinetik
yöntemle, bir dizi hareket üzerinde uygulanabilecek maksimum kas kuvveti, önceden
belirlenmiş hızın hareketli uzuv tarafından elde edilmesi şartıyla, dinamik koşullarda
ölçülebilir. İzokinetik kas kuvvetinin ölçülebilmesi için çeşitli parametrelerden
yararlanılmaktadır (87).

22
2.7.1. İzokinetik Parametreler

2.7.1.1. Pik Tork


İzokinetik hareketler esnasındaki maksimum tork, dinamik koşullarda uygulanan
kassal kuvvetin ölçümüdür. Maksimum torkun ölçümünde çeşitli test protokolleri
kullanılmaktadır. Bu protokoller arasındaki temel fark, maksimum torkun ölçülebilmesi
için gereken tekrar sayısıdır (87). Sawhill ve ark. (1982), doğru izokinetik datanın
alınabilmesi için 200-400°/sn açısal hızlarında 4 maksimal tekrarın gerektiğini
bildirmişlerdir (89). Johnson ve Siegel (1978) ise diz ekstansiyonunda maksimum
izokinetik torkun hesaplanmasında 3 submaksimal ve devamında 3 maksimal tekrar
yapılmasını önermişlerdir (90). Appen ve Duncan (1986), diz fleksör ve ekstansör
maksimal tork hesaplaması için 5 submaksimal ve 3 maksimal tekrarı kullanmışlardır
(91). Baltzopoulos ve ark. (1989), 6 resiprokal tekrar ile diz fleksiyon-ekstansiyon
maksimum torkunu değerlendirmiştir (92). Maksimum tork, değerlendirilen açısal hıza
ve açısal pozisyona (eklem pozisyonuna) bağlı olarak farklılık gösterir. Newton-metre
(Nm) ile ifade edilir.

2.7.1.2. Açısal Pozisyon


Açısal pozisyon, kasın mekanik özellikleri hakkında bilgi verdiğinden kas
fonksiyonunun değerlendirilmesinde önemlidir. Maksimum kassal kuvvetin açığa
çıkarılması için gereken optimum eklem pozisyonunun belirlenmesinde kullanılabilir.
Maksimum tork pozisyonu hareketin açısal hızından etkilenmektedir (87). Thorstensson
ve ark. (1976), belirlenen açısal hız arttıkça maksimum torkun açığa çıktığı hareket
açıklığının da değiştiğini ve hareketin aralığının sonlarına transfer olduğunu belirtmiştir
(93). Osternig ve ark. (1983), diz fleksiyonu sırasında açısal hız 50°/sn’den 400°/sn’ye
arttırıldıkça maksimum torkun açığa çıktığı pozisyonun 32°’den 61° diz fleksiyonuna
ilerlediğini kaydetmiştir (94). Bu nedenle maksimum torkun analizini yaparken açısal
pozisyonun göz önünde bulundurulması gerekir.

2.7.1.3. Hız-Tork İlişkisi


İzokinetik test esnasında bir hareketin açısal hızı arttıkça uygulanan maksimum
tork azalır. Açısal hız arttıkça maksimum tork değerinde meydana gelen bu düşüş motor
ünitelerin farklı açısal hızlarda farklı nörolojik aktivasyon paternlerine dayandırılır.
İzokinetik test sırasında tork-hız ilişkisi, özellikle kasın fonksiyonu belirli bir aktivitenin

23
hızına göre değerlendirildiğinde, farklı hareket hızlarındaki kas fonksiyonu hakkında
önemli bilgiler sağlar (87).

2.7.1.4. Resiprokal Kas Gruplarının Oranı


Resiprokal kas gruplarının oranı, bir eklem çevresindeki kassal dengenin veya
dengesizliğin göstergesidir. Diz ekleminin quadriceps/hamstring oranı, izokinetik
değerlendirmede en önemli parametrelerden biridir. Çünkü diz eklemi, insan
vücudundaki en büyük ve en karmaşık eklemlerden biridir; normal işlevi özellikle
sporcularda yaralanmaların önlenmesi için önemlidir. Hamstringin ve quadriceps
oranının, kas fonksiyonunun değerlendirilmesinde maksimum torktan daha önemli
olduğu öne sürülmüştür. Resiprokal kas gruplarının oranının yerçekimi etkisinin göz
önünde bulundurulmadan yorumlanması kas fonksiyonu ile ilgili hatalı sonuçlara yol
açmaktadır (87).

2.7.1.5. Kas Enduransı


Kassal endurans, bir yüke karşı tekrarlı kontraksiyon yapabilme kabiliyetidir.
İzokinetik dinamometreler kullanıldığı dinamik koşullarda kas enduransı, bir yorgunluk
indeksi hesaplanarak değerlendirilir. Ancak yorgunluk indeksi ile ilgili farklı tanımlar
kullanılmıştır (87). Thorstensson ve Karlsson (1976) diz ekstansörlerinin kas enduransını
50 maksimal kontraksiyon alındıktan sonra; son 3 kontraksiyonun ortalama tork değerini,
ilk 3 kontraksiyondan elde edilen ortalama torkun yüzdesi şeklinde ifade ederek
hesaplamıştır (93). Başka bir çalışmada Barnes (1981), test protokolü için 10 maksimal
kontraksiyonu kullanmış; yorgunluk indeksini son kasılmadaki maksimum torku, 10
kontraksiyon boyunca maksimum torkun yüzdesi şeklinde ifade ederek hesaplamıştır
(95). Kas enduransının ve yorgunluk düzeyinin değerlendirildiği standardize bir
değerlendirme bulunmamaktadır.

2.7.2. İzokinetik Uygulamalar


İzokinetik testler ve egzersizler, kas gruplarının değerlendirilmesi ve
kuvvetlendirilmesi için klinik ortamlarda sıklıkla kullanılmaktadır. İzokinetik sistemlerin
avantajları uygulanan kas kuvvetine eşit, değişken direnç ve sabit, önceden seçilmiş
hareket hızını içerir. Bu özellikler, kas ve ligamentöz yaralanmalarının rehabilitasyonu
için kullanıldığında ve farklı fonksiyonel hareket hızlarında kas performansının
değerlendirilmesinde doğruluk sağlar (87). İzokinetik eğitimin kullanım amacına uygun

24
olarak kuvvet-hız ilişkisi göz önünde bulundurulmalı ve eğitim verilecek kas gruplarının
geliştirilmesine/rehabilitasyonuna uygun açısal hızlarda uygulama yapılmalıdır. Bu hız
Hill denklemi ile bireyin yapabileceği maksimum izometrik tork kullanılarak hesaplanır.
Sherman ve ark. (1982), her iki kas lifi tipinin de kuvvetlendirilmesi ve eğitilmesi
açısından izokinetik eğitimde açısal hızın 60-300°/sn aralığında olmasını önermiştir (96).
Eğitim hızı, rehabilitasyon aşamasına, kas hipertrofisinin tipine, derecesine ve farklı
hızlardaki bireysel reaksiyona bağlı olarak değişiklik gösterebilir.

İzokinetik kas kuvveti değerlendirmeleri sporcularda sıklıkla kullanılmaktadır.


Yapılan sportif faaliyetlerin içerdiği aktivitelere bağlı olarak vücudun farklı kısımları ve
kas grupları yaralanmaya daha açık olabilmektedir. Özellikle izokinetik ölçümlerde elde
edilen bilateral ekstremite karşılaştırmaları, resiprokal kas kuvveti oranları, eksantrik-
konsentrik kasılmaların oranları ve kas enduransına yönelik veriler, yaralanmaların
önlenmesi ve sporcuda kas imbalansının düzeltilmesine yönelik programların
oluşturulmasına katkı sağlar (97). Genel olarak bakıldığında izokinetik sistemler; eklem
çevresindeki kas gruplarının iş, güç ve enduransa yönelik performanslarının dinamik
olarak değerlendirilmesi, yaralanma riskinin belirlenmesi için karşılaştırmalı ölçümlerin
yapılması ve önlenmesi için programların oluşturulması, sporculara yönelik taramalar
yapılması, sakatlık sonrasında spora dönüş için rehabilitasyon programı oluşturulması,
antrenman programlarının planlanması ve uygulanması, kas kuvveti ve enduransına
yönelik nicel verilerin elde edilmesinde kullanılır (98).

Sakatlanma sonrasında izokinetik testlerin yapılmasıyla ilgili olarak literatürde


standart bir zaman belirtilmemiştir. Yapılan tedavinin cerrahi veya konservatif olması,
yaralanma bölgesi, etkilenen fonksiyonlar ve dokuya yapılacak yüklenmenin iyileşmeyi
nasıl etkileyeceği göz önünde bulundurularak test zamanına karar verilmelidir. Kas eğer
yerçekimine karşı hareket edebiliyorsa yüksek açısal hızlarda (180°/sn)
değerlendirilebilir (99).

Sonuç olarak, izokinetik sistemler hem sportif değerlendirmelerde hem de


rehabilitasyon sürecinde kullanılması uygun ve güvenli olan, objektif veri sağlaması
nedeniyle kullanımı gittikçe yaygınlaşan etkili test ve rehabilitasyon sistemleridir.

25
3. GEREÇ VE YÖNTEM

3.1. Olgular
Bu çalışma, adölesan basketbolcularda core kuvvetlendirme eğitiminin kalça ve
diz izokinetik kuvvetine etkisini belirlemek amacıyla Sportomed Sporcu Sağlığı ve
Ortopedik Rehabilitasyon Kliniğinde gerçekleştirildi. Çalışmada 14-17 yaş aralığında 30
erkek basketbol oyuncusu değerlendirildi. Dahil edilme kriterlerine uyan 26 sporcu
randomize olarak iki gruba ayrıldı. Araştırmanın başlangıcında İstanbul Medipol
Üniversitesi Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurulundan 23.06.2017 tarih
ve 230 no lu karar ile izin alındı (EK-1). Çalışmaya katılan bireylere yazılı ve sözlü olarak
bilgilendirme yapıldı ve onamları alındı (EK-2).

3.1.1. Olguların Seçimi


Çalışmaya dahil edilme kriterleri:

 14-17 yaş aralığında adölesan basketbol oyuncusu olmak

 Herhangi bir alt veya üst ekstremite cerrahisi geçirmemiş olmak

 Çalışmaya katılmaya gönüllü olmak

 Rutin antrenman programı dışında ek bir egzersiz programına devam


etmiyor olmak

Çalışmaya dahil edilmeme kriterleri:

 Son 3 ay içinde alt veya üst ekstremite yaralanması geçirmek

 Çalışma esnasında sakatlık veya sistemik sorunlar yaşamak

 Dahil edilmeyi kabul etmemek

26
Değerlendirilen olgular
(n=30)

 Ek bir antrenman
programına devam etme
(n=2)
 Çalışmaya katılmayı kabul
etmeme (n=2)
Dahil edilmeye uygun
adölesanlar
(n=26)

Genç A Grubu Genç B Grubu


Core Egzersiz+Rutin Antrenman Rutin Antrenman
(n=13) (n=13)

Değerlendirme ölçütleri:

 İzokinetik kas kuvveti değerlendirmesi


(kalça ve diz kasları)
 Yıldız Denge Testi
 Dikey Sıçrama Testi
 Yatay Sıçrama Testi

3gün/hafta
8 hafta

Genç A Grubu Genç B Grubu


Core Egzersiz+Rutin Antrenman Rutin Antrenman
(n=13) (n=13)

Şekil 3.1 Olguların akış şeması

27
3.2. Yöntem
Değerlendirmeye 30 adölesan basketbol oyuncusu alındı ve 26 sporcu dahil
edilme kriterlerine uygun bulundu. Çalışma konusunda bilgilendirilen bireyler blok
randomizasyon yöntemi ile randomize olarak iki gruba ayrıldı. Kontrol grubu rutin
antrenman programına devam ederken, çalışma grubu antrenmanlarına ek olarak 8 hafta
boyunca haftada 3 gün 45-60 dakikalık core stabilizasyon eğitimi aldı. Bireyler
çalışmanın başlangıcında ve 8 haftalık eğitim sonrasında izokinetik kas kuvveti, denge ve
sıçrama performansı açısından değerlendirildi. 8 hafta boyunca süren çalışmada 26
katılımcı ile sonlandırıldı.

3.2.1. Değerlendirme
Değerlendirmeler sporcuların antrenmanının olmadığı bir dinlenme gününde
yapıldı ve sporcular izokinetik testten önceki 2 gün kuvvet antrenmanı yapmadan
değerlendirildi (100). Değerlendirme kapsamında sporcuların demografik bilgileri
kaydedildi; kalça abdüktör ve addüktör kaslarının kuvveti konsantrik olarak; dizde
quadriceps ve hamstring kaslarının kuvveti konsantrik olarak Cybex Norm 2004
izokinetik dinamometre ile ölçüldü. Kas kuvvetinin yanısıra dinamik denge Yıldız Denge
Testi ve sıçrama performansı için de Dikey Sıçrama Testi ve Öne Sıçrama Testi
kullanıldı.

3.2.1.1. Demografik ve Klinik Değerlendirme Formu


Çalışmaya katılan sporcuların demografik bilgileri özel olarak hazırlanmış bir
demografik bilgi formu ile sorgulandı (EK-3). Bu formun içerisinde sporculara ait yaş,
boy, kilo (kg), spor yaşı, dominant taraf bilgileri kaydedildi. Bireylerin boy ve kilo
bilgileri kullanılarak vücut kitle indeksleri (VKİ)(kg/m2) tespit edildi.

3.2.1.2. İzokinetik Kas Kuvvetinin Değerlendirilmesi


İzokinetik kas gücü ölçümü için klinikte bulunan Cybex Norm 2004 izokinetik
dinamometresi kullanıldı. Katılımcılara izokinetik kas testi öncesinde testin amacı ve
yapılışı hakkında detaylı bilgi verildi. Teste başlanmadan önce bisiklet ergometresiyle 10
dakika ısınma ve sonrasında 2’şer dakika hamstring ve quadriceps kaslarına aktif germe
yaptırıldı (101). Eklem hareketinin maksimal düzeyde olabilmesi için vücut pozisyonuna
ve eklem hizalanmasına dikkat edildi; eklemlerin rotasyon eksenleri kişinin rahat ve
güvenli hareket edebileceği pozisyona yerleştirildi. Sporcularda değerlendirmeye hareket
paternine alışabilmesi açısından dominant ekstremite ile başlandı (102). Değerlendirme
28
sırasında yardımcı kasların katkısını en aza indirmek için sporcuların en uygun
pozisyonda stabilizasyonu sağlandı.
Her bir değerlendirme öncesinde uygun omurga desteği ve test pozisyonu
ayarlandıktan sonra izokinetik değerlendirmeye başlandı. İzokinetik değerlendirmede
sporcuların kalça abdüksiyon-addüksiyon ile diz fleksiyon-ekstansiyon izokinetik kas
kuvveti konsentrik olarak ölçüldü. Ölçümler 60°/sn ve 180°/sn açısal hızında
gerçekleştirildi. Sporcular test edilecek kas gruplarına uygun pozisyonlandıktan sonra
deneme amaçlı 3 maksimal ve 3 submaksimal tekrar yaptırıldı (103). Daha sonra her kas
grubu belirlenen açısal hızlarda 5 maksimal tekrar ile değerlendirildi (102). Her 5
maksimal tekrar sonrasında 30-60 saniye dinlenme süresi verildi (98). Sporcular
maksimum kontraksiyonu elde edebilmeleri için sözel komutlarla desteklendi. Ölçülen
değerler Newton.metre/Vücut ağırlığı cinsinden kaydedildi (101).
Diz fleksör ve ekstansör değerlendirmesinde teste alınan kişi, kalça fleksiyonu
60º olacak şekilde izokinetik dinamometre koltuğuna oturtuldu. Bu pozisyonda, diz
ekstansiyon kuvvetinin izole değerlendirilmesi hedeflendi. Kişinin dizi 90º fleksiyona
yerleştirildikten sonra test edilecek taraf izokinetik cihazın test koluna bağlandı. Teste
alınmayan taraf kemerler ile sabitlendi. Test kolu kişinin rahat edeceği pozisyona
yerleştirildikten sonra (bu mesafe genellikle medial malleol ile medial diz platosunun
birbirine uzaklığının %70’i olarak hesaplandı) katılımcının boy ve kilo değerleri girildi.
Test için 60°/sn ve 180°/sn açısal hızları kullanıldı.
Kalça abdüktör ve addüktör değerlendirmesinde izokinetik dinamometre
sandalyesinin sırt açısı 0º olarak ayarlandı ve test edilecek kişi ölçüm yapılan taraf üstte
kalacak şekilde gövdesi düz olarak yan yatılırdı. Kalça ekleminin rotasyon ekseni ile
dinamometre gövdesinin rotasyon ekseni aynı doğru üzerinde olacak şekilde birbirine
paralel ayarlandı. Katılımcı, pelvis üzerinden ve altta kalan bacağın diz ekleminin
üstünden kemer ile sabitlendi. Dinamometrenin kalça adaptörünün bağlantı noktası ölçüm
yapılan ekstremitede lateralden diz ekleminin merkezinden yaklaşık 5 cm proksimalinden
tutturuldu. Test için 60°/sn ve 180°/sn açısal hızları kullanıldı.

29
Şekil 3.2 İzokinetik değerlendirme

3.2.1.3. Dinamik Denge Değerlendirmesi


Dinamik dengenin değerlendirilmesinde Yıldız Denge Testi (YDT) kullanıldı.
YDT’nin, lise dönemindeki basketbolcularda alt ekstremite sakatlanma riskini
belirlemede önemli bir değerlendirme yöntemi olduğu belirlenmiştir (104). Teste
başlanmadan önce YDT içeriği hakkında katılımcılar bilgilendirildi. Hertel ve ark’ın.
(2000), 6 denemeden sonra sporcularda, öğrenme etkisiyle testte kullanılan 3 yönde
uzanma mesafelerinde gelişme gözlendiğini belittiği çalışması (105) göz önünde
bulundurularak teste başlanmadan önce öğrenmenin etkisiyle meydana gelecek farkı
ortadan kaldırmak amacıyla anterior, posterolateral ve posteromedial olmak üzere 3
yönde 6 deneme yapıldı. Sonrasında sporcu tek ayağı test sisteminin üzerinde, ayak
başparmağı başlama çizgisinin en distalinde yer alacak şekilde pozisyon aldı. Sporcu tek
bacak üzerindeki duruşunu korurken serbest bacağı ile anterior, posterolateral ve
posteromedial yönde uzanması istendi. Maksimum erişim mesafesi olarak, ayağın en
uzak kısmının ulaştığı nokta ölçüldü. Oyuncunun tek ayak üzerinde duruşunu
sürdüremediği, ayağını test merkezinden kaldırdığı, serbest bacağını yere değdirdiği ve
uzattığı bacağı başlangıç pozisyonuna geri getiremediği durumlarda test tekrarlandı. Test
her iki bacak için de uygulandı. Her yön 3 kez test edildi ve denemelerin ortalaması analiz
için kabul edildi (104, 106).

30
Şekil 3.3 Yıldız Denge Testi

3.2.1.4. Dikey ve Öne Sıçrama Testleri


Dikey sıçrama testi, sporcuların rakiplerine karşı avantaj elde etmede önemli bir
faktör olan dikey sıçrama yüksekliğini ve bacak kaslarındaki patlayıcı kuvveti
değerlendirmek için kullanılan bir yöntemdir. Katılımcılar değerlendirme öncesinde test
hakkında bilgilendirildi ve deneme amaçlı 3 kere submaksimal seviyelerinde uygulama
yaptı. Kol salınımlarının sıçrama yüksekliği ve iniş derinliğini etkilediği ve kol
hareketlerinin kullanılmasının koordinasyonu da beraberinde getirerek bacak kuvvetini
değerlendirmeyi etkileyecek bir değişken olduğu göz önünde bulundurulduğundan, kol
salınımlarını önlemek için dik pozisyonda eller gövdede çaprazlanarak teste başlandı.
Katılımcılardan dikey yönde sıçrayabildikleri en yüksek mesafeye sıçrama yapmaları
istendi ve sıçradıkları mesafe santimetre cinsinden kaydedildi. Toplamda 3 kez tekrar
edilen testte elde edilen ölçümlerin ortalaması alındı (107). Her tekrar sonrasında 120 sn
dinlenme arası verildi (108).

31
Şekil 3.4 Dikey sıçrama

Öne sıçrama testi, alt ekstremite patlayıcı kuvvetini belirlemede kullanılan


önemli testlerden biridir. Katılımcılar değerlendirmeye başlanmadan önce test ile ilgili
bilgilendirildi. Sonrasında katılımcılara deneme amaçlı 3 submaksimal tekrar yaptırıldı.
Test sırasında teste tabi tutulan kişi başlangıç çizgisinin gerisinde ayakları birbirine yakın
şekilde pozisyon aldı. Daha sonra katılımcıya ayaklarını sertçe yerden iterek mümkün
olduğunca öne zıplaması söylendi. Atlanılan uzaklık, başlangıç çizgisinden itibaren
çizgiye en yakın olan topuğun zemin üzerine düştüğü noktaya kadar santimetre cinsinden
ölçüldü (109). Toplamda 3 kez tekrar edilen testte elde edilen ölçümlerin ortalaması
alındı. Her tekrar sonrasında 120 sn dinlenme arası verildi (108).

Şekil 3.5 Öne sıçrama

32
3.3. Uygulamalar

3.3.1. Çalışma Protokolü


Bu çalışma, haftada 3 gün ve günde 1 saat olmak üzere 8 hafta olarak planlandı
(110) Çalışmanın ilk gününde transversus abdominis ve multifidus kokontraksiyon
eğitimi verildi. Egzersizlerin zorluk derecesi 2 haftada bir elastik dirençli bantlar ve
egzersiz topları ile arttırıldı (62, 85). Grup 1’de, rutin antrenmanlarına ek olarak bu
program uygulanırken Grup 2’de yalnızca rutin antrenman programı uygulandı.

Çalışmanın ilk iki haftasında dirençsiz vücut ağırlığı ile çalışıldı. İkinci haftadan
dördüncü haftaya kadar elastik dirençli bantlar eklendi. Dördüncü ve altıncı haftalarda
egzersiz topu dahil edildi. Son iki haftada ise hem elastik dirençli bant hem de egzersiz
topu ile çalışma tamamlandı. Seans süresi başlangıçta 45-60 dakika olacak şekilde
planlandı; egzersizler progresyon gösterdikçe bu süre arttı. Bu süre zarfında ilk 10 dakika
yaralanmaları önlemek ve vücudu egzersize hazırlamak amacıyla ısınma yapıldı (111).
Sonraki 40-50 dakika core stabilizasyon eğitimi verildi ve son 10 dakika soğuma ile seans
tamamlandı.

Egzersiz Programı:

1. Transversus abdominis ve multifidus kokontraksiyon eğitimi (yatış


pozisyonunda, otururken ve ayakta)

2. Köprü kurma egzersizi

1.Hafta: İki bacak

2.Hafta: Tek bacak

3.Hafta: İki bacak ve pelvisten bant ile dirençli

4.Hafta: Tek bacak ve pelvisten bant ile dirençli

5.Hafta: İki bacak ve egzersiz topu ile

6.Hafta: Tek bacak ve egzersiz topu ile

7.Hafta: İki bacak, egzersiz topu ve pelvisten bant ile dirençli

8.Hafta: Tek bacak, egzersiz topu ve pelvisten bant ile dirençli

3. Yan Köprü

1.Hafta: İki bacak bitişik


33
2.Hafta: Kalça abdüksiyon ile kombine

3.Hafta: İki bacak bitişik ve pelvisten bant ile dirençli

4.Hafta: Kalça abdüksiyonu ile kombine ve pelvisten bant ile dirençli

5.Hafta: Egzersiz topu ile bacaklar bitişik

6.Hafta: Egzersiz topu ile bacaklar bitişik

7.Hafta: İki bacak bitişik ve pelvisten bant ile dirençli

8.Hafta: İki bacak bitişik ve pelvisten bant ile dirençli

4. Mekik Çekme

1-2.Hafta: Dirençsiz öne ve çapraz

3-4.Hafta: Eller ile elastik dirençli bant çekerek

5-6.Hafta: Egzersiz topu ile

7-8.Hafta: Egzersiz topu ve dirençli bant ile

5. Alt Karın Kas Kuvvetlendirme

1-2.Hafta: Dirençsiz, iki bacak düz ve bitişik

3-4.Hafta: Ayaklardan elastik bant ile çekerek

5-6.Hafta: Egzersiz topunu bacaklar ile sıkıştırarak

7-8.Hafta: Egzersiz topu ve dirençli bant ile

6. Ters Mekik Çekme

1-2.Hafta: Dirençsiz, iki bacak düz ve bitişik

3-4.Hafta: Üst sırttan elastik bant ile dirençli

5-6.Hafta: Egzersiz topu karında

7-8.Hafta: Egzersiz topu ve dirençli bant ile

7. Emekleme Pozisyonunda Ekstremite Hareketleri ile Birlikte Vücut


Düzgünlüğü

1.Hafta: Kol ile bacak çapraz

2.Hafta: Kol ile bacak aynı taraf

34
3.Hafta: Kol ile bacak çapraz ve dirençli bant ile

4.Hafta: Kol ile bacak aynı taraf ve dirençli bant ile

5.Hafta: Egzersiz topu karın altında, kol ile bacak çapraz

6.Hafta: Egzersiz topu karın altında, kol ile bacak aynı taraf

7.Hafta: Egzersiz topu karın altında, kol ile bacak çapraz ve dirençli bant ile

8.Hafta: Egzersiz topu karın altında, kol ile bacak aynı taraf ve dirençli bant ile

8. Şınav

1-2.Hafta: Dirençsiz şınav

3-4.Hafta: Üst omuzdan elastik dirençli

5-6.Hafta: Egzersiz topu bacağın altında şınav

7-8.Hafta: Egzersiz topu bacağın altında ve üst omuzdan elastik dirençli

Şekil 3.6 Egzersiz örneği-1

35
Şekil 3.7 Egzersiz örneği-2

Şekil 3.8 Egzersiz örneği-3

Şekil 3.9 Egzersiz örneği-4

36
Şekil 3.10 Egzersiz örneği-5

Şekil 3.11 Egzersiz örneği-6

Şekil 3.12 Egzersiz örneği-7

37
3.3.2. Rutin Antrenman Programı
Çalışmaya katılan tüm basketbolcular, çalışmanın devam ettiği 8 hafta boyunca,
haftanın 5 günü, 2-2,5 saatlik rutin antrenmanlarına devam ettiler. Rutin antrenman
programında; teknik-taktik antrenmanlar, kuvvetlendirme çalışmaları, rutin ısınma ve
soğuma periyotları yer aldı. Isınma aktivitelerinde hafif tempolu koşularla başlandı,
düşük şiddette aerobik aktivitelerle devam etti. Soğuma periyotlarında ise hafif tempo
koşu ve yürüyüşler ile başlanarak statik germe egzersizleriyle tamamlandı.

3.4. İstatistiksel Analiz


Çalışmamızda elde edilen verilerin istatistiksel analizinde Statistical Package for
Social Science (SPSS) 22.0 kullanıldı. Değişkenlerin normal dağılıma uygunluk gösterip
göstermediği “Shapiro-Wilks” test istatistiği ile incelendi. Normal dağılım göstermeyen
verilerin grup içi karşılaştırmalarında “Wilcoxon Signed Rank”; gruplar arası
kıyaslamada “Mann-Whitney U” testi ile analiz yapıldı. Başlangıçta veriler benzer
özellikler göstermiyorsa grup içi değişimin gruplar arası analizi (farkın istatistiği) yapıldı.
Bu durumda uygulama öncesi ile sonrası arasındaki farkın gruplar açısından bir farklılık
yaratıp yaratmadığı parametrik olmayan Medyan testi ile analiz edildi. Tüm istatistiksel
analizde p<0.05 istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi.

38
4. BULGULAR

Çalışmamızda dahil edilme kriterlerine uyan 26 adölesan sporcu randomize olarak


iki gruba ayrıldı. Rutin antrenman programına ek olarak core stabilizasyon eğitimi alan
sporcular Genç A, yalnızca rutin antrenman yapan sporcular ise Genç B olarak kodlandı.
Toplam 26 adölesan sporcu ile çalışma tamamlandı. Çalışmada olguların akış diyagramı
Şekil 3.1’de verildi.

4.1. Grupların Demografik Bilgilerinin Karşılaştırılması


Demografik değişkenlere ilişkin tanımlayıcı istatistikler Tablo 4.1’de verildi.
Grup A ve B’deki adölesan sporcular boy, kilo, VKİ ve spor yaşı bakımından benzer
özellikte idi.

Tablo 4.1 Katılımcıların demografik bilgilerinin karşılaştırılması


Deney grubu Kontrol grubu
Genç A Genç B
p
Ort±SD Ort±SD
Değişkenler Medyan Medyan
190.92±7.64 190.38±5.77
Boy (cm) 0.841
193 190
79.54±10.21 82.54±14.05
Kilo (kg) 0.434
81 76
21.31±1.55 22.23±3.27
VKİ (kg/m2) 0.370
22 22

5.621±0.51 5.621±0.51
Spor yaşı (yıl) -
6 6

4.2. İzokinetik kas kuvvetinin tedavi öncesi ve sonrası grup içi ve gruplar arası
karşılaştırılması
Grupların uygulama öncesi ve sonrasında kalça abdüksiyon ve addüksiyon ile diz
fleksiyon ve ekstansiyon değerleri hem grup içi hem de gruplar arasında verildi. Kalça
abdüksiyon ve addüksiyon ölçümleri ile diz ekstansiyon ve fleksiyon ölçümleri normal
dağılmadığı için, gruplar arasında analizler parametrik olmayan Medyan testi yardımıyla;
eşler arası fark kontrolü ise parametrik olmayan bir test olan Wilcoxon T test istatistiği
kullanılarak gerçekleştirildi.

39
Genç A ve Genç B takımının kalça abdüksiyon ve addüksiyon ile diz fleksiyon ve
ekstansiyonunun 60 ve 180°/sn açısal hızlarındaki başlangıç ve uygulama sonrası verileri
Tablo 4.2 ve Tablo 4.3’te verildi.

Gruplar başlangıçta 60°/sn açısal hızında kalça addüksiyon ile diz fleksiyon ve
ekstansiyon değerleri bakımından benzerken (p>0.05) kalça abdüksiyon değerleri
bakımından benzer değildi (p=0.017). 8 haftalık uygulama sonrasında grup içi öncesi
sonrası karşılaştırmasında Genç A grubunda sağ kalça addüktör kas kuvvetinde
istatistiksel olarak bir artış mevcutken diğer kalça kaslarındaki ölçümlerde istatistiksel
olarak anlamlı bir gelişme kaydedilmedi. Diz kaslarında ise sağ ekstansör ve sol fleksör
kas grubunda istatistiksel olarak anlamlı bir kuvvet artışı sağlanırken sağ fleksör ve sol
ekstansör kas kuvvetindeki artış anlamlı düzeyde değildi. Genç B grubunda ise kalça kas
kuvvetinde anlamlı bir gelişme kaydedilmezken diz kaslarında sağ diz ekstansiyonu
dışında tüm parametrelerde anlamlı gelişme sağlandı.

Bu ölçümlerin uygulama öncesi ile sonrası arasındaki farkın takımlar açısından


bir farklılık yaratıp yaratmadığı ise yine parametrik olmayan Medyan testi yardımıyla
gerçekleştirdi. Gruplar arasında kalça abdüktör ve addüktör ile diz fleksör ve ekstansör
kaslarının sağ ve sol bacakta tedavi sonrası ile tedavi öncesi arasındaki fark
kıyaslandığında; 60°/sn’deki izokinetik parametreler bakımından hiçbir bölgedeki kas
kuvveti artışında gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmadı
(p>0.05).

40
Tablo 4.2 Katılımcıların izokinetik kas kuvveti ölçümlerinin grup içi ve gruplar arası farklılıklarının karşılaştırılması (60°/sn)
Grupların
Genç A (n=13) Genç B (n=13) karşılaştırılması
Farkın farkı
Değişkenler
Öncesi Sonrası Öncesi Sonrası
Ort±SS Ort±SS Ort±SS Ort±SS Medyan test
p p p
Medyan Medyan Medyan Medyan istatistiği

89.38±21.09 90.92±24.03 79.62±11.64 82.00±14.89


Sağ 0.277 0.310 0,154 1,000
93 88 75 79
Kalça Abdüksiyon
91.77±29.99 98.00±32.94 76.46±11.78 80.00±12.97
Sol 0.028 0.062 0,154 1,000
(N.m/
84 83 79 79
İzokinetik V.A) 72.69±26.44 76.31±25.41 66.08±15.80 67.62±18.28
Sağ 0.050* 0.575 0,154 1,000
kas 66 72 62 65
Addüksiyon
kuvveti 77.31±42.44 78.77±38.77 63.08±11.47 69.77±15.53
Sol 0.419 0.123 0,154 1,000
63 65 63 64
151.54±38.65 156.92±39.99 151.38±31.67 158.23±36.36
60°/sn Sağ 0.016* 0.062 0.380 0.707
155 160 146 149
Diz Ekstansiyon
138.00±34.20 140.00±38.48 136.69±32.71 152.15±28.57
Sol 0.516 0.021* 2.065 0.050
(N.m/ 143 143 143 154
V.A) 235.31±50.23 251.92±46.06 225.62±24.89 235.69±28.83 0.745
Sağ 0.060 0.016* 0.463
232 270 221 235
Fleksiyon
214.23±46.55 231.31±52.63 201.46±51.53 228.85±39.94
Sol 0.011* 0.010* 0.971 0.341
226 233 206 233

Ort: Ortalama, SS: Standart Sapma, N.m/V.A: Newton.metre/ Vücut Ağırlığı


Gruplar başlangıçta 180°/sn açısal hızında başlangıçta sol diz fleksiyonu dışında
diğer parametreler bakımından benzerdi. 8 haftalık uygulama sonrasında grup içi öncesi
sonrası karşılaştırmasında Genç A grubunda sağ ve sol kalça abdüktör ve addüktör kas
kuvvetinde istatistiksel olarak bir artış mevcuttu. Diz kaslarında ise sağ ekstansör ve
fleksör kas kuvveti ile sol ekstansör kas kuvvetinde istatistiksel olarak anlamlı bir kuvvet
artışı sağlanırken sol fleksör kas kuvvetindeki artış anlamlı düzeyde değildi. Genç B
grubunda ise sağ diz fleksör kas kuvvetinde anlamlı gelişme kaydedilmezken kalça
abdüksiyon ve addüksiyonu ile diz ekstansiyonu ve sol diz fleksiyon yönündeki kas
kuvveti parametrelerinde anlamlı gelişme sağlandı.

Bu ölçümlerin uygulama öncesi ile sonrası arasındaki farkın takımlar açısından


bir farklılık yaratıp yaratmadığı ise yine parametrik olmayan Medyan testi yardımıyla
gerçekleştirdi. Gruplar arasında kalça abdüktör ve addüktör ile diz fleksör ve ekstansör
kaslarının sağ ve sol bacakta tedavi sonrası ile tedavi öncesi arasındaki fark
kıyaslandığında; 180°/sn’deki izokinetik parametreler bakımından hiçbir bölgedeki kas
kuvveti artışında gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmadı
(p>0.05).
Tablo 4.3 Katılımcıların izokinetik kas kuvveti ölçümlerinin grup içi ve gruplar arası farklılıklarının karşılaştırılması (180°/sn)
Grupların
Genç A (n=13) Genç B (n=13) karşılaştırılması
Farkın farkı
Değişkenler
Öncesi Sonrası Öncesi Sonrası
Ort±SS Ort±SS Ort±SS Ort±SS Medyan
p P test p
Medyan Medyan Medyan Medyan
istatistiği
66.85±17.67 69.77±17.15 69.31±17.03 72.38±17.06
Sağ 0.020* 0.017* 0.154 1.000
İzokinetik 73.00 77.00 72.00 73.00
Abdüksiyon
Kalça 70.31±22.65 75.62±19.36 0.003* 63.92±26.92 68.31±24.96 0.007* 0.154 1.000
kas Sol
69.00 72.00 65.00 74.00
(N.m/V.A) 42.92±17.98 48.77±16.00
kuvveti 37.62±24.49 47.62±18.82
Sağ 0.006* 0.002* 0.158 1.000
44.00 49.00 53.00 55.00
Addüksiyon
43.15±23.92 50.08±18.04 0.006* 40.77±14.33 46.92±15.28 0.007* 1.385 0.434
180°/sn Sol
47.00 49.00 49.00 41.00
133.46±45.11 144.69±37.12 140.31±31.25 147.54±30.85
Sağ 0.001* 0.002* 2.889 0.202
149.00 155.00 140.00 153.00
Ekstansiyon 124.46±39.98 135.38±38.15
Diz 138.38±36.42 146.31±32.52 0.003* 0.004* 3.846 0.115
Sol
149.00 152.00 137.00 139.00
(N.m/V.A)
101.23±30.75 103.31±30.34 104.54±30.20 107.77±28.53
Sağ 0.059 0.063 0.154 1.000
107.00 109.00 107.00 109.00
Fleksiyon 89.23±32.48 93.85±27.55
103.92±27.49 106.15±26.49 0.234 0.039* 1.385 0.434
Sol
113.00 111.00 98.00 99.00
Ort: Ortalama, SS: Standart Sapma, N.m/V.A: Newton.metre/Vücut Ağırlığı
4.3. Dinamik dengenin tedavi öncesi ve sonrası grup içi ve gruplar arası
karşılaştırılması
Adım atma değişkenleri anterior, posterior ve lateral ölçümleri normal
dağılmadığı için, eşler arası fark kontrolü parametrik olmayan bir test olan Wilcoxon T
test istatistiği kullanılarak gerçekleştirildi. Bu ölçümlerin öncesi ile sonrası arasındaki
farkın takımlar açısından bir farklılık yaratıp yaratmadığı ise yine parametrik olmayan
Medyan testi yardımıyla gerçekleştirildi. Gruplar arasında başlangıç verileri tüm
parametreler bakımından benzerdi (p>0.05).

Grup içi ve gruplar arasında uygulama öncesi ve sonrası “Yıldız Denge Testi”
değerleri Tablo 4.4’te verildi. Grup içi öncesi ve sonrası parametreler karşılaştırıldığında,
Genç A takımında posterior yönde sağ ve sol bacakta ve lateral yönde sol bacaktaki
dinamik denge parametrelerinde istatistiksel olarak anlamlı bir gelişme kaydedilirken;
anterior yönde her iki bacakta ve lateral yönde sağ bacaktaki gelişmeler istatistiksel olarak
anlamlı değildi. Genç B grubu için ise anterior yönde sağ ve sol bacak ile posterior yönde
sağ bacaktaki dinamik denge parametrelerinde istatistiksel olarak anlamlı bir gelişme
kaydedilirken; posterior yönde sol bacakta ve lateral yönde her iki bacaktaki gelişmeler
istatistiksel olarak anlamlı değildi.

Gruplar arasında 8 haftalık uygulama sonrasında öncesi ve sonrası denge test


parametrelerindeki gelişmeler karşılaştırıldığında; Genç A ve Genç B grupları arasında
anterior, posterior ve lateral yönde sağ ve sol bacakta anlamlı bir fark bulunmadı (p>0.05)
Tablo 4.4 Katılımcıların denge ölçümlerinin grup içi ve gruplar arası farklılıklarının karşılaştırılması
Grupların
Genç A (n=13) Genç B (n=13) karşılaştırılması
Farkın farkı

Değişkenler Öncesi Sonrası Öncesi Sonrası


Ort±SS Ort±SS Ort±SS Ort±SS Medyan
p p test p
Medyan Medyan Medyan Medyan
istatistiği
69.00±9.93 70.23±11.48 69.46±9.96 71.15±9.97
Sağ 0.157 0.009*
67.00 69.00 70.00 71.00 0.000 1.000
Anterior
68.92±11.24 70.15±12.13 0.087 67.46±8.54 70.85±10.89 0.001*
Sol
65.00 67.00 68.00 72.00 1.385 0.434
Denge 103.85±13.47 106.38±12.56 105.23±3.70 108.15±5.79
değerlendirme Yıldız Sağ 0.002* 0.006*
102.00 103.00 106.00 107 0.154 1.000
Denge Posterior
Testi 105.92±12.57 109.08±13.07 0.034* 104.31±10.20 106.85±8.69 0.088
Sol
106.00 106.00 102.00 106.00 0.158 1.000
111.31±10.97 110.92±13.38 109.69±7.99 110.85±9.58
Sağ
112.00 113.00 0.794 109.00 109.00 0.299 0.195 1.000
Lateral
106.62±11.16 108.23±10.09 108.77±9.13 109.46±10.41
Sol
107.00 107.00 0.026* 109.00 108.00 0.150 0.158 1.000

Ort: Ortalama, SS: Standart Sapma


4.4. Dikey ve öne sıçrama testinin tedavi öncesi ve sonrası grup içi ve gruplar arası
karşılaştırılması
Sıçrama testi verilerine bakıldığında normal dağılım göstermemekteydi. Genç A
ve Genç B takımları arasında dikey ve öne sıçrama parametreleri bakımından başlangıçta
istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olmadığı belirlendi (p>0.05).

Tablo 4.5’te dikey sıçrama ve öne sıçrama parametrelerinin grup içi ve gurplar
arasındaki karşılaştırılması verildi.

Grup içi karşılaştırmada, Genç A takımı için 8 haftalık uygulama sonrasında dikey
sıçrama performansında artış elde edilirken öne sıçrama performansındaki gelişme
istatistiksel olarak anlamlı değildi. Genç B takımı için ise öne sıçrama performansındaki
gelişme istatistiksel olarak anlamlı iken dikey sıçrama performansındaki gelişme anlamlı
düzeyde değildi.

Gruplar arası karşılaştırmada ise dikey sıçrama önce arasındaki farkın alınmasıyla
elde edilen dikey sıçrama fark ve öne sıçrama sonra ile öne sıçrama önce arasındaki farkın
alınmasıyla elde edilen öne sıçrama fark değişkenleri için takımlar arasında istatistiksel
olarak anlamlı bir farklılık olup olmadığı incelendi. Genç A ve Genç B takımları arasında
dikey ve öne sıçrama parametreleri bakımından istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık
olmadığı belirlendi (p>0.05).

Tablo 4.5 Katılımcıların sıçrama performansı ölçümlerinin grup içi ve gruplar arası
farklılıklarının karşılaştırılması
Grupların
Genç A (n=13) Genç B (n=13) karşılaştırılması
Farkın farkı

Değişkenler Öncesi Sonrası Öncesi Sonrası Medyan


Ort±SS Ort±SS Ort±SS Ort±SS test
p p p
Medyan Medyan Medyan Medyan istatistiği

Dikey 49.08±6.66 50.92±6.53 46.38±7.11 46.77±8.06


0.006* 0.339 0.619 0.695
Sıçrama 48 51 48 49
Öne 219.46±22.17 219.69±22.45 212.69±26.99 213.85±27.06
0.544 0.012* 0.000 1.000
Sıçrama 218 217 212 212
Ort: Ortalama, SS: Standart Sapma
5. TARTIŞMA VE SONUÇ

Adölesan basketbol oyuncularında core stabilizasyon eğitiminin kalça abduktor


ve adduktor ve diz fleksör ve ekstansör izokinetik kas kuvvetine etkisini araştırmak
amacıyla yapılan bu çalışmada; rutin antrenmana eklenen core stabilizasyon eğitimi
sonrasında kalça ve diz izokinetik kas kuvveti, denge ve sıçrama performansı
değerlendirildi ve rutin antrenman programı alan grup ile karşılaştırıldı. Elde ettiğimiz
sonuşlara göre, gruplar arasında tedavi sonrasında ve grup içi değişimin gruplar arası
farkında rutin antrenmana eklenen core stabilizasyon eğitimi, rutin antrenmana üstün
bulunmadı.
Basketbolda oyun içindeki aktiviteler tüm vücudun patlayıcı kuvvetinin
koordineli ve doğru zamanlama ile ortaya çıkarılmasıyla mümkündür ve birçok farklı
özelliğin bir arada bulunmasını gerektirir (8). Sportif faaliyetlerin birçoğunda olduğu gibi
basketbolda da core ve alt ekstremite kas kuvveti, hız ve rotasyonel kuvvetlerin etkili bir
şekilde açığa çıkarılmasında önemli bir yer tutmaktadır (10). Core bölgesinde özellikle
Transversus abdominus kası, alt ekstremite hareketleri öncesinde aktive olan ve
ekstremiteyi harekete hazırlayan önemli bir unsurdur (112). Bu amaçla core
stabilizasyonun artmasının alt ekstremite kas kuvvetine etki edeceği düşüncesiyle
adölesan basketbolcularda core stabilizasyon eğitimi uyguladık. Literatürde core
stabilizasyon eğitiminin alt ekstremite kas kuvvetini arttırdığına dair çalışmalar
mevcuttur (86, 113).
Dello Iacono ve ark. genç futbolcularda core stabilizasyonun diz fleksör ve
ekstansör kas kuvveti ile tek ayak zıplama performansı üzerine etkilerini araştırmış; 20
genç futbolcuyu core stabilizasyon (n=10) ve kontrol grubu (n=10) olmak üzere iki gruba
ayırmıştır. Core stabilizasyon grubu haftanın 5 günü ve 6 hafta boyunca egzersizleri
uygularken kontrol grubu bu süre zarfında rutin ısınma egzersizleri yapmış ve sonuç
olarak core stabilizasyon grubunda diz fleksör ve ekstansör kasların pik torku artarken
kontrol grubunda herhangi bir gelişme kaydedilmemiştir (86). Bu çalışmada çalışmamızla
benzer şekilde core stabilizasyon grubunda diz kaslarının izokinetik kas kuvvetinde artış
sağlanmıştır. Çalışmamızdan farklı olarak kontrol grubuna üstünlük sağlanmıştır. Bu
farkın oluşmasında bizim çalışmamızda yer alan adölesan sporcuların yoğun bir rutin
antrenman programına dahil olması ve çalışmamızda daha kısa süre (3 gün) core
stabilizasyon egzersizleri yaptırılması gibi farlılıkların etkili olduğunu düşünmekteyiz.

47
Sasaki ve ark., genç kadın basketbolcularda core stabilizasyon eğitiminin
nöromusküler kontrol ve alt ekstremite kas kuvvetine etkisini araştırmış; 17 sporcu core
stabilizasyon grubu ve kontrol grubu olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Çalışmamızla benzer
şekilde kalça abdüktör diz fleksör ve ekstansör izokinetik kuvveti ölçülmüş ve 8 haftalık
ve haftada en az 4 gün uygulanan core stabilizasyon eğitiminin diz ekstansörleri dışında
alt ekstremite kas kuvvetini arttırdığı belirlenmiştir. Kontrol grubu ise rutin programına
devam etmiş ancak bu parametrelerde 8 haftanın sonunda herhangi bir gelişme
kaydedilmemiştir (113). Literatürdeki çalışmalar, çalışmamızla benzer şekilde alt
ekstremite kas kuvvetini arttırmıştır ancak çalışmamızda rutin antrenman programına
üstünlük sağlanmamıştır.
Basketbol oyuncuları için alt ekstremite kas kuvvetinin yanı sıra önemli bir diğer
unsur da denge performansıdır. Farklı spor dallarında core stabilizasyonun denge, gövde
ve üst ekstremite kas kuvveti ile sıçrama performansını arttırdığı ve yaralanma riskini
azalttığı bulunmuştur (17,18). Aynı zamanda literatürde “Yıldız Denge Testi”nin lise
dönemindeki basketbolcularda alt ekstremite yaralanma riskini belirlemede önemli bir
değerlendirme yöntemi olduğu belirtilmiştir (104). Bu nedenle, çalışmamızda adölesan
basketbolcularda core stabilizasyon eğitiminin dengeye etkisi araştırılmıştır. Literatürde
core stabilizasyon eğitiminin sporcularda denge performansını geliştirdiğine dair
çalışmalar mevcuttur (82, 114).
Benis ve ark., elit kadın basketbolcularda core stabilizasyon eğitiminin denge
performansı üzerine etkilerini araştırmış; toplamda 28 sporcu egzersiz grubu ve kontrol
grubu olmak üzere eşit olarak ikiye ayrılmıştır. Haftanın 2 günü ve 8 hafta uygulanan
eğitimin denge performansını geliştirdiği bildirilmiştir (114). Bashir ve ark. yaptığı
çalışmada ise core egzersizlerinin tenisçilerde denge üzerine etkisi araştırılmış ve 13
adölesan tenisçi core egzersiz grubu ve kontrol grubu olmak üzere iki gruba ayrılmıştır.
Core egzersiz grubunda sporcular rutin antrenmanın yanı sıra 5 haftalık core egzersiz
eğitimi alırken kontrol grubu rutin programına devam etmiştir. Sonuç olarak denge
parametreleri core egzersiz grubunda gelişirken rutin antrenman programında herhangi
bir fark bulunmamıştır (115). Bir başka çalışmada koşucuların atletik performansı üzerine
core stabilizasyon eğitiminin etkileri araştırılmış; haftanın 4 günü ve 6 haftalık core
stabilizasyon eğitiminin Yıldız Denge Testi parametrelerini geliştirmede etkisi olmadığı
belirlenmiştir (83). Literatürde, core stabilizasyon eğitiminin denge performansında
gelişme sağladığını gösterirken (82, 114) bazı çalışmalar dengeyi geliştirmede etkisi

48
olmadığını belirtmiştir (83, 84). Çalışmamızda rutin antrenman programına eklenen core
stabilizasyon eğitimi denge performansını geliştirme açısından rutin antrenmana göre
istatistiksel olarak anlamlı bir üstünlük sağlamamıştır. Çalışmamızda gruplar arası farklar
istatistiksel olarak anlamlı olmasa da dinamik denge testinde Genç A grubunda posterior
yönde her iki bacakta ve lateral yönde sol bacakta anlamlı gelişmeler kaydedilmiştir. Bu
gelişmenin kalça ekleminde frontal düzlemde sağ ve sol bacağın yana adımı anında
oluşan kuvvet çiftinin (73) etkili olduğu düşünülmektedir.
Basketbolda zıplama, sıçrama, iniş esnasında hızı düşürme, yüksek hızlarda
keskin hareketler yapma, koşma, savunma aktivitelerinin hepsinde alt ekstremite patlayıcı
kuvvetine ihtiyaç duyulmaktadır (8,15). Ancak çalışmamızda her iki grupta da dikey ve
öne sıçrama miktarları arasında grup içi ve gruplar arası bir fark bulunmamıştır.

Sharma ve ark., core stabilizasyon eğitiminin voleybolcularda dikey sıçrama,


gövde stabilitesi ve statik denge performansına etkisini araştırmış; 40 voleybolcu deney
ve kontrol grubu olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Sonuçta, 9 haftalık core stabilizasyon
uygulamasının dikey sıçrama performansını ve gövde stabilitesini arttırdığıu ancak statik
dengede bir fark yaratmadığı saptanmıştır (116). Bir başka çalışmada ise, Parkhouse ve
ark. core stabilizasyon eğitimin spor yapan üniversite öğrencilerinde performans testleri
üzerine etkinliğini araştırmış; 12 sporcu statik core egzersizleri ve dinamik core
egzersizleri grubu olmak üzere iki gruba ayrılmıştır. 6 hafta boyunca 45 dakikalık seanslar
şeklinde uygulanan bu eğitimin her iki grup da dikey sıçrama performansında anlamlı
düzeyde artışa yol açmadığı sonucuna ulaşılmıştır (117). Tse ve ark. kürek sporcularında
haftanın 2 günü ve 8 hafta boyunca uygulanan core stabilizasyon eğitiminin core
enduransını arttırdığı ancak sıçrama performansı geliştirmediği belirlenmiştir (84).
Çalışmamızda da, rutin antrenmana ek verilen core stabilizasyon eğitiminin grup içi ve
gruplar arası farklarda istatistiksel olarak anlamlı olmadığı sonucuna varılmıştır
Literatürde elde ettiğimiz sonuçları destekler nitelikte çalışmaların yanı sıra (84, 117)
core egzersizlerinin sıçrama performansını arttırdığına ilişkin çalışma da mevcuttur (116).
Bu sonucun elde edilmesinde literatürdeki uygulama ve kontrol gruplarındaki
metodolojik farklılıkların etkili olduğunu; örneklem büyüklüğü, randomizasyon, program
içeriği gibi yöntemsel farklılıkların olmadığı metodolojik kalitesi yüksek çalışmalara
literatürde ihtiyaç duyulmaktadır. Aynı zamanda sporun birçok alanında çalışmalar
yapılmasına rağmen adölesan dönemdeki sporcular üzerinde yapılan çalışmalar oldukça
yetersizdir.
49
Her iki grupta aynı antrenman programı uygulanmasına karşın antrönerlerinin
farklı olması, egzersiz eğitiminin süresinin kısa olması ve uzun dönem takiplerinin
yapılamamış olması çalışmamızın limitsyonlarını oluşturmaktadır.

Sonuç olarak, adölesan basketbolcularda rutin antrenman programına eklenen


core stabilizasyon eğitiminin kalça abduktör ve adduktörlerinin ve diz fleksör ve
ekstansör kaslarının gücünü arttırmada grupların rutin antrenmanlarına karşı üstünlüklari
saptanmamıştır. Dinamik denge ve sıçrama performansını arttırmada core stabilizasyon
eğitimi rutin antrenmana göre daha etkin değildir. Bu kapsamda çalışmamızda, adölesan
sporcuların sezon boyunca takip edilmesi ve uzun dönem sonuçlarının araştırılmasınıon
yararlı olacağı kanaatindeyiz.

50
6. KAYNAKLAR

1. Attene G, Laffaye G, Chaouachi A, Pizzolato F, Migliaccio GM, Padulo J.


Repeated sprint ability in young basketball players: one vs. two changes of
direction (Part 2). Journal of sports sciences. 2015;33(15):1553-63.

2. Padulo J, Attene G, Migliaccio GM, Cuzzolin F, Vando S, Ardigò LP. Metabolic


optimisation of the basketball free throw. Journal of sports sciences.
2015;33(14):1454-8.

3. Abdelkrim NB, El Fazaa S, El Ati J. Time–motion analysis and physiological data


of elite under-19-year-old basketball players during competition. British journal
of sports medicine. 2007;41(2):69-75.

4. Crisafulli A, Melis F, Tocco F, Laconi P. External mechanical work versus


oxidative energy consumption ratio during a basketball field test. Journal of sports
medicine and physical fitness. 2002;42(4):409.

5. Taylor J. Basketball: Applying time motion data to conditioning. Strength &


Conditioning Journal. 2003;25(2):57-64.

6. Narazaki K, Berg K, Stergiou N, Chen B. Physiological demands of competitive


basketball. Scandinavian journal of medicine & science in sports. 2009;19(3):425-
32.

7. Hoffman JR, Tenenbaum G, Maresh CM, Kraemer WJ. Relationship between


athletic performance tests and playing time in elite college basketball players. The
Journal of Strength & Conditioning Research. 1996;10(2):67-71.

8. Cole B, Panariello R. Basketball anatomy: Human Kinetics; 2015.

9. Panjabi MM. The stabilizing system of the spine. Part II. Neutral zone and
instability hypothesis. Journal of spinal disorders. 1992;5:390-.

10. Sharrock C, Cropper J, Mostad J, Johnson M, Malone T. A pilot study of core


stability and athletic performance: is there a relationship? International journal of
sports physical therapy. 2011;6(2):63.

11. Pope MH, Panjabi M. Biomechanical definitions of spinal instability. Spine.


1985;10(3):255-6.

12. McGill SM. Low back stability: from formal description to issues for performance
and rehabilitation. Exercise and sport sciences reviews. 2001;29(1):26-31.

13. Cholewicki J, Vanvliet Iv JJ. Relative contribution of trunk muscles to the stability
of the lumbar spine during isometric exertions. Clinical biomechanics.
2002;17(2):99-105.

14. Basmajian JV. Muscles alive. Their functions revealed by electromyography.


Academic Medicine. 1962;37(8):802.

51
15. Kibler WB, Press J, Sciascia A. The role of core stability in athletic function.
Sports medicine. 2006;36(3):189-98.

16. Afyon YA. Effect of core training on 16 year-old soccer players. Educational
Research and Reviews. 2014;9(23):1275-9.

17. Granacher U, Schellbach J, Klein K, Prieske O, Baeyens J-P, Muehlbauer T.


Effects of core strength training using stable versus unstable surfaces on physical
fitness in adolescents: a randomized controlled trial. BMC sports science,
medicine and rehabilitation. 2014;6(1):40.

18. Hürmüz K, Pulur A, Karabulut Eo. Erkek Basketbol Ve Hentbolcularin Bazi


Motorik Özelliklerinin Karşilaştirilmasi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi.
2011;5(1):21-7.

19. Taylor JB, Ford KR, Nguyen A-D, Terry LN, Hegedus EJ. Prevention of lower
extremity injuries in basketball: a systematic review and meta-analysis. Sports
Health. 2015;7(5):392-8.

20. Ergun N, Baltacı G. Spor yaralanmalarında fizyoterapi ve rehabilitasyon


prensipleri. Baskı, Pelin Ofset Yayıncılık, Ankara. 2006.

21. 21.https://tr.0wikipedia.org/index.php?q=aHR0cHM6Ly90ci53aWtpcGVkaWE
ub3JnL3dpa2kvQmFza2V0Ym9sX2t1cmFsbGFyJUM0JUIxI0t1cmFsbGFy.

22. Sampaio J, Abrantes C, Leite N. Power, heart rate and perceived exertion
responses to 3x3 and 4x4 basketball small-sided games. Revista de Psicología del
Deporte. 2009;18(3):463-7.

23. Metaxas TI, Koutlianos N, Sendelides T, Mandroukas A. Preseason physiological


profile of soccer and basketball players in different divisions. The Journal of
Strength & Conditioning Research. 2009;23(6):1704-13.

24. McInnes S, Carlson J, Jones C, McKenna M. The physiological load imposed on


basketball players during competition. Journal of sports sciences. 1995;13(5):387-
97.

25. Drinkwater EJ, Pyne DB, McKenna MJ. Design and interpretation of
anthropometric and fitness testing of basketball players. Sports medicine.
2008;38(7):565-78.

26. Trninić S, Dizdar D, Jaklinović-Fressl Ž. Analysis of differences between guards,


forwards and centres based on some anthropometric characteristics and indicators
of playing performance in basketball/Analiza razlika između bekova, krila i
centara na temelju nekih antropometrijskih obilježja i pokazatelja situacijske
uspješnosti u košarkaškoj igri. Kinesiology. 1999;31(1):28-34.

27. Sevim Y. Basketbol: Teknik, Taktik, Antrenman: TUTİBAY; 1997.

52
28. Sural V, Savaş S. Farkli Öğretim Yöntemleriyle İşlenen Basketbol Dersinin
Öğrencilerin Psikomotor Erişi Düzeylerine Etkisi. Kastamonu Education Journal.
2017;25(1).

29. Peloza MA. Basketball dribbling performance: Differences between using one
ball or two balls. 1998.

30. Patel S, Pandey U, Bhownik S. Assessing the relationship of kinematics with


dribbling performance of basketball at different phases. Innovative Systems
Design and Enggineering. 2012;3(4):6-12.

31. Miller S, Bartlett R. The relationship between basketball shooting kinematics,


distance and playing position. Journal of sports sciences. 1996;14(3):243-53.

32. Wissel H. Basketball: Steps to success: Human Kinetics; 2011.

33. Okubo H, Hubbard M. Rebounding strategies in basketball. Procedia Engineering.


2014;72:823-8.

34. Masheswaran R, Chang Y, Su J, Kwok S, Levy T, Wexler A, et al. The three


dimensions of rebounding. MIT SSAC. 2014.

35. Cowley HR, Ford KR, Myer GD, Kernozek TW, Hewett TE. Differences in
neuromuscular strategies between landing and cutting tasks in female basketball
and soccer athletes. Journal of athletic training. 2006;41(1):67.

36. Bradic A, Bradic J, Pasalic E, Markovic G. Isokinetic leg strength profile of elite
male basketball players. The Journal of Strength & Conditioning Research.
2009;23(4):1332-7.

37. Otman S, Köse N. Antropometrik Ölçümler: Tedavi Hareketlerinde Temel


Değerlendirme Prensipleri. Yücel Ofset Yayınları, Ankara. 2008.

38. Montgomery PG, Pyne D, Minahan C. The performance and physiological


demands of basketball competition and training: Griffith University; 2010.

39. Hawley JA. Molecular responses to strength and endurance training: are they
incompatible? Applied physiology, nutrition, and metabolism. 2009;34(3):355-
61.

40. Hawley JA. Adaptations of skeletal muscle to prolonged, intense endurance


training. Clinical and experimental pharmacology and physiology.
2002;29(3):218-22.

41. Alemu M. Effect of Explosive strength, Speed Endurance and Agility Exercises
on Performance Enhancement of Beginner Basketball Players of Addis Ketema
High School Students, Addis Ababa: Haramaya University; 2014.

42. Okur M. Genç basketbolcularda 8 haftalık hız antrenman programının ivmelenme


ve çeviklik üzerine etkisi: Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2011.

53
43. Usgu S. Profesyonel basketbol oyuncularında fonksiyonel eğitimin performansla
ilişkili fiziksel uygunluk parametrelerine etkisi. 2015.

44. Chaouachi A, Brughelli M, Chamari K, Levin GT, Abdelkrim NB, Laurencelle L,


et al. Lower limb maximal dynamic strength and agility determinants in elite
basketball players. The Journal of Strength & Conditioning Research.
2009;23(5):1570-7.

45. Woolstenhulme MT, Griffiths CM, Woolstenhulme EM, Parcell AC. Ballistic
stretching increases flexibility and acute vertical jump height when combined with
basketball activity. Journal of strength and conditioning research. 2006;20(4):799.

46. Kamandulis S, Venckūnas T, Masiulis N, Matulaitis K, Balčiūnas M, Peters D, et


al. Relationship between general and specific coordination in 8-to 17-year-old
male basketball players. Perceptual and motor skills. 2013;117(3):821-36.

47. Zwierko T, Lesiakowski P, Florkiewicz B. Selected aspects of motor coordination


in young basketball players. Human Movement Science. 2005;6:124-8.

48. Dembiñski J. Effectiveness of performance in basketball training. Trening.


1997;3:124-34.

49. Karakuş S, KILIÇ F. Postür ve sportif performans. Kastamonu Eğitim Dergisi.


2006;14(1):309-22.

50. Gelbal S, Demirhan G. Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri ve Teknolojisi


Yüksekokulu’na girişte yapılan sınavların geçerlik çalışması. Spor Bilimleri
Dergisi, 13 (1). 2002:3-15.

51. Bayraktar B, Kurtoğlu M. Sporda performans, etkili faktörler, değerlendirilmesi


ve artırılması. Klinik Gelişim Dergisi. 2009;22(1):16-24.

52. Işık A. Sportif performans ve genetik. Klinik Gelişim Dergisi. 2008:37-9.

53. Maynard IW, Smith MJ, Warwick-Evans L. The effects of a cognitive


intervention strategy on competitive state anxiety and performance in
semiprofessional soccer players. Journal of Sport and Exercise Psychology.
1995;17(4):428-46.

54. Dehnert C, Hütler M, Liu Y, Menold E, Netzer C, Schick R, et al. Erythropoiesis


and performance after two weeks of living high and training low in well trained
triathletes. International journal of sports medicine. 2002;23(08):561-6.

55. Aoki MS, Ronda LT, Marcelino PR, Drago G, Carling C, Bradley PS, et al.
Monitoring training loads in professional basketball players engaged in a
periodized training program. The Journal of Strength & Conditioning Research.
2017;31(2):348-58.

56. Panjabi MM. The stabilizing system of the spine. Part I. Function, dysfunction,
adaptation, and enhancement. Journal of spinal disorders. 1992;5:383-.

54
57. Akuthota V, Nadler S. Core strengthening. Archives of physical medicine and
rehabilitation. 2004.

58. Faries MD, Greenwood M. Core training: stabilizing the confusion. Strength and
Conditioning Journal. 2007;29(2):10.

59. Hibbs AE, Thompson KG, French D, Wrigley A, Spears I. Optimizing


performance by improving core stability and core strength. Sports medicine.
2008;38(12):995-1008.

60. Barr KP, Griggs M, Cadby T. Lumbar stabilization: a review of core concepts and
current literature, part 2. American Journal of Physical Medicine &
Rehabilitation. 2007;86(1):72-80.

61. Yildizer G, Kirazcı S, editors. Effects Of A 8 Week-Core Stability Training On


Junior Male Soccer Players´ Static Balance Performance. Isbs-Conference
Proceedings Archive; 2014.

62. Başandaç G. Adölesan Voleybol Oyuncularında İlerleyici Gövde Stabilizasyon


Eğitiminin Üst Ekstremite Fonksiyonlarına Etkisi. 2014.

63. Borghuis J, Hof AL, Lemmink KA. The importance of sensory-motor control in
providing core stability. Sports medicine. 2008;38(11):893-916.

64. Reeves NP, Narendra KS, Cholewicki J. Spine stability: the six blind men and the
elephant. Clinical biomechanics. 2007;22(3):266-74.

65. Ekstrom RA, Donatelli RA, Carp KC. Electromyographic analysis of core trunk,
hip, and thigh muscles during 9 rehabilitation exercises. Journal of orthopaedic &
sports physical therapy. 2007;37(12):754-62.

66. Fig G. Strength training for swimmers: Training the core. Strength &
Conditioning Journal. 2005;27(2):40-2.

67. Leetun DT, Ireland ML, Willson JD, Ballantyne BT, Davis IM. Core stability
measures as risk factors for lower extremity injury in athletes. Medicine &
Science in Sports & Exercise. 2004;36(6):926-34.

68. Elphinston J. Getting to the bottom of things. Sportex Dynam. 2004;2:12-6.

69. Wilson E. Core stability: assessment and functional strengthening of the hip
abductors. Strength and Conditioning Journal. 2005;27(2):21.

70. Bergmark A. Stability of the lumbar spine: a study in mechanical engineering.


Acta Orthopaedica Scandinavica. 1989;60(sup230):1-54.

71. Lehman GJ. Resistance training for performance and injury prevention in golf.
The Journal of the Canadian Chiropractic Association. 2006;50(1):27.

55
72. Comerford S, Mottram S. Transverse training: a waste of time in the gym. FitPro
Network (Apr-May)[online] Available from URL: http://www kineticcontrol
com/publication asp [Accessed 2008 Oct 29]. 2006.

73. Neumann DA. Kinesiology of the hip: a focus on muscular actions. journal of
orthopaedic & sports physical therapy. 2010;40(2):82-94.

74. Christy C. Functional anatomy: musculoskeletal anatomy, kinesiology, and


palpation for manual therapists. Wolters Kluwer & Lippincott Williams &
Wilkins; 2010.

75. Hodges PW, Richardson CA. Contraction of the abdominal muscles associated
with movement of the lower limb. Physical therapy. 1997;77(2):132-42.

76. Hides J, Stanton W, McMahon S, Sims K, Richardson C. Effect of stabilization


training on multifidus muscle cross-sectional area among young elite cricketers
with low back pain. Journal of orthopaedic & sports physical therapy.
2008;38(3):101-8.

77. Kader D, Wardlaw D, Smith F. Correlation between the MRI changes in the
lumbar multifidus muscles and leg pain. Clinical radiology. 2000;55(2):145-9.

78. Willard F, Vleeming A, Schuenke M, Danneels L, Schleip R. The thoracolumbar


fascia: anatomy, function and clinical considerations. Journal of anatomy.
2012;221(6):507-36.

79. Ransone J. Physiologic profile of basketball athletes. Nutrition & Recovery Needs
of the Basketball Athlete. 2016;10.

80. Zazulak BT, Hewett TE, Reeves NP, Goldberg B, Cholewicki J. The effects of
core proprioception on knee injury: a prospective biomechanical-epidemiological
study. The American journal of sports medicine. 2007;35(3):368-73.

81. Dick R, Hertel J, Agel J, Grossman J, Marshall SW. Descriptive epidemiology of


collegiate men's basketball injuries: National Collegiate Athletic Association
Injury Surveillance System, 1988–1989 through 2003–2004. Journal of athletic
training. 2007;42(2):194.

82. Aggarwal A, Zutshi K, Munjal J, Kumar S, Sharma V. Comparing stabilization


training with balance training in recreationally active individuals. International
Journal of Therapy and rehabilitation. 2010;17(5):244-53.

83. Sato K, Mokha M. Does core strength training influence running kinetics, lower-
extremity stability, and 5000-M performance in runners? The Journal of Strength
& Conditioning Research. 2009;23(1):133-40.

84. Tse MA, McManus AM, Masters RS. Development and validation of a core
endurance intervention program: implications for performance in college-age
rowers. The Journal of Strength & Conditioning Research. 2005;19(3):547-52.

56
85. Saeterbakken AH, Van den Tillaar R, Seiler S. Effect of core stability training on
throwing velocity in female handball players. The Journal of Strength &
Conditioning Research. 2011;25(3):712-8.

86. Dello Iacono A, Padulo J, Ayalon M. Core stability training on lower limb balance
strength. Journal of sports sciences. 2016;34(7):671-8.

87. Baltzopoulos V, Brodie D. Isokinetic dynamometry. Sports medicine.


1989;8(2):101-16.

88. Thistle HG. Isokinetic contraction A New concept of resistive Exercise. Arch of
Physical Med & Rehabilitation. 1967;48:279-81.

89. Sawhill J, Bates B, Osternig L, Hamill J. Variability of isokinetic measures.


Medicine & Science in Sports & Exercise. 1982;14(2):177.

90. Johnson J, Siegel D. Reliability of an isokinetic movement of the knee extensors.


Research Quarterly American Alliance for Health, Physical Education and
Recreation. 1978;49(1):88-90.

91. Appen L, Duncan PW. Strength relationship of the knee musculature: effects of
gravity and sport. Journal of Orthopaedic & Sports Physical Therapy.
1986;7(5):232-5.

92. Baltzopoulos V, Brodie D. Development of a computer system for real-time


display and analysis of isokinetic data. Clinical biomechanics. 1989;4(2):118-20.

93. Thorstensson A, Grimby G, Karlsson J. Force-velocity relations and fiber


composition in human knee extensor muscles. Journal of applied physiology.
1976;40(1):12-6.

94. Osternig L, Sawhill J, Bates B, Hamill J. Function of limb speed on torque patterns
of antagonist muscles. Biomechanics VIII-A V4A, Champaign, IL: Human
Kinetics. 1983:251-57.

95. Barnes WS. Isokinetic fatigue curves at different contractile velocities. Archives
of physical medicine and rehabilitation. 1981;62(2):66-9.

96. Sherman WM, Pearson DR, Plyley MJ, Costill DL, Habansky AJ, Vogelgesang
DA. Isokinetic rehabilitation after surgery: a review of factors which are important
for developing physiotherapeutic techniques after knee surgery. The American
journal of sports medicine. 1982;10(3):155-61.

97. Kannus P. Isokinetic evaluation of muscular performance. International journal of


sports medicine. 1994;15(S 1):S11-S8.

98. Şahin Ö. Rehabilitasyonda izokinetik değerlendirmeler. Cumhuriyet Medical


Journal (CMJ). 2010;32(4):386-96.

57
99. Urquhart D, Garbutt G, Cova K, Lennox C, McLatchie G. Isokinetics:
applications in the management of knee soft-tissue injuries. Sports Exerc Injury.
1995;1:138-47.

100.Thomas MH, Burns SP. Increasing lean mass and strength: A comparison of high
frequency strength training to lower frequency strength training. International
journal of exercise science. 2016;9(2):159.

101.Carvalho HM, Silva CE, Manuel J, Ronque ERV, Goncalves RS, Philippaerts
RM, et al. Assessment of reliability in isokinetic testing among adolescent
basketball players. Medicina. 2011;47(8):446.

102.Chan K-M, Maffulli N, Korkia P, Li RC. Principles and practice of isokinetics in


sports medicine and rehabilitation: Williams & Wilkins Hong Kong; 1996.

103.Perrin DH. Reliability of isokinetic measures. Athletic training. 1986;21(3):319-


21.

104.Plisky PJ, Rauh MJ, Kaminski TW, Underwood FB. Star Excursion Balance Test
as a predictor of lower extremity injury in high school basketball players. Journal
of orthopaedic & sports physical therapy. 2006;36(12):911-9.

105.Hertel J, Miller SJ, Denegar CR. Intratester and intertester reliability during the
Star Excursion Balance Tests. Journal of sport rehabilitation. 2000;9(2):104-16.

106.Gribble PA, Hertel J, Plisky P. Using the Star Excursion Balance Test to assess
dynamic postural-control deficits and outcomes in lower extremity injury: a
literature and systematic review. Journal of athletic training. 2012;47(3):339-57.

107.Alemdaroğlu U. The relationship between muscle strength, anaerobic


performance, agility, sprint ability and vertical jump performance in professional
basketball players. Journal of human kinetics. 2012;31(1):149-58.

108.Gümüşdağ H, Egesoy H, Cerit E. Sporda toparlanma stratejileri. 2015.

109.Krishnan A, Sharma D, Bhatt M, Dixit A, Pradeep P. Comparison between


standing broad jump test and wingate test for assessing lower limb anaerobic
power in elite sportsmen. Medical Journal Armed Forces India. 2017;73(2):140-
5.

110.Yüksel O, Akkoyunlu Y, Karavelioğlu Mb, Harmanci H, Kayhan M, Koç H.


Basketbolcularda core alt ekstremite kuvveti antrenmanlarının dinamik denge ve
şut isabeti üzerine etkisi. 2016.

111.Bishop D. Warm up II. Sports medicine. 2003;33(7):483-98.

112.Bouisset S. Relationship between postural support and intentional movement:


biomechanical approach. Archives internationales de physiologie, de biochimie
et de biophysique. 1991;99(5):A77.

58
113.Sasaki S, Tsuda E, Yamamoto Y, Maeda S, Kimura Y, Fujita Y, et al. Core-
muscle training and neuromuscular control of the lower limb and trunk. Journal
of athletic training. 2019;54(9):959-69.

114.Benis R, Bonato M, Torre AL. Elite female basketball players' body-weight


neuromuscular training and performance on the Y-balance test. Journal of athletic
training. 2016;51(9):688-95.

115.Bashir SF, Nuhmani S, Dhall R, Muaidi QI. Effect of core training on dynamic
balance and agility among Indian junior tennis players. Journal of Back and
Musculoskeletal Rehabilitation. 2019;32(2):245-52.

116.Sharma A, Geovinson S, Singh SJ. Effects of a nine-week core strengthening


exercise program on vertical jump performances and static balance in volleyball
players with trunk instability. The Journal of sports medicine and physical fitness.
2012;52(6):606.

117.Parkhouse KL, Ball N. Influence of dynamic versus static core exercises on


performance in field based fitness tests. Journal of bodywork and Movement
Therapies. 2011;15(4):517-24.

59
EKLER

EK-1

60
EK-2

61
62
63
64
EK-3

65
ÖZGEÇMİŞ

Kişisel Bilgiler
Adı Murat Menderes Soyadı Çağlar
Doğ.Yeri Maden Doğ.Tar. 17.10.1971
Uyruğu T.C. TC Kim No 32581432154
Email muratmenderes@yahoo.com Tel 05336131414

Eğitim Düzeyi
Mezun Olduğu Kurumun Adı Mez. Yılı
Doktora
Yük.Lis. Yeditepe Üniversitesi Spor Fizyoterapistliği
Lisans Hacettepe Üniversitesi 1995
Lise İzmir Ödemiş Lisesi 1988

İş Deneyimi (Sondan geçmişe doğru sıralayın)


Görevi Kurum Süre (Yıl - Yıl)
1. Fizyoterapist Anadolu Efes A Basketbol Takımı 2015-2020
Fizyoterapist Darüşşafaka Doğuş A Basketbol 2014-2015
2.
Takımı
Fizyoterapist Fenerbahçe Spor Klubü A Basketbol 1997-2011
3.
Takımı

Yabancı Okuduğunu KPDS/ÜDS (Diğer)


Konuşma* Yazma*
Dilleri Anlama* Puanı Puanı
İngilizce İyi İyi İyi 26

*Çok iyi, iyi, orta, zayıf olarak değerlendirin

Sayısal Eşit Ağırlık Sözel


LES Puanı 47.37 45.23 43.09
(Diğer) Puanı

Bilgisayar Bilgisi
Program Kullanma becerisi
Word İyi
Excel İyi
Power Point İyi

Yayınları/Tebligleri Sertifikaları/Ödülleri
Soft Cyropraxi Akkerman Tekniği
2015
66
Kaltenborn-Evjenth Concept
2011

Kuru İğneleme
2003

Kinesiotape
2001

Visseral Osteopati
2001

Kraniosakral Osteopati
2001

Cyriax , Manuel Terapi-Maniplasyon-Mobilizasyon Eğitimi (tüm bölgeler)


1998

Özel İlgi Alanları (Hobileri):


Tenis
Gitar

67

You might also like