Paunang Salita

Para sa tagapagdaloy:

Ang modyul na ito ay pinagtulungang dinisenyo, nilinang at sinuri ng mga

edukador mula sa pambulikong paaralan upang gabayan ang gurong
tagapagdaloy na matulungang makamit ng mag-aaral ang pamantayang itinakda
ng Kurikulum ng K to12 habang kanilang pinanagumpayan ang pansarili,
panlipunan at pang-ekonomikong hamon sa pag-aaral.

Ang tulong-aral na ito ay umaasang makauugnay ang mag-aaral sa mapatnubay

at malayang pagkatuto na mga gawain ayon sa kanilang kakayahan. Naglalayon
din itong matulungan ang mag-aaral upang makamit ang mga kasanayan sa ika-
21 siglo habang isinasaalang-alang ang kanilang mga pangangailangan at
kalagayan.

Bilang tagapagdaloy, inaasahang bibigyan mo ng paunang kaalaman ang mag-

aaral kung paano gamitin ang modyul na ito. Kinakailangan ding subaybayan at
itala ang pag-unlad nila habang hinahayaan silang pamahalaan ang kanilang
sariling pagkatuto. Bukod dito, inaasahan mula sa iyo na higit pang hikayatin at
gabayan ang mag-aaral habang isinasagawa ang mga gawaing nakapaloob sa
modyul.

Para sa mag-aaral:

Ang modyul na ito ay ginawa bilang tugon sa iyong pangangailangan. Layunin

nitong matulungan ka sa iyong pag-aaral habang wala ka sa loob ng silid-aralan.
Hangad din nitong madulutan ka ng mga makabuluhang oportunidad sa
pagkatuto.

Ang mga sumusunod ay mahahalagang paalala sa paggamit ng modyul na ito:

1. Gamitin ang modyul nang may pag-iingat.

2. Basahing mabuti ang mga panuto bago gawin ang bawat pagsasanay.
3. Obserbahan ang katapatan at integridad sa pagsasagawa ng mga gawain
at sa pagwawasto ng mga kasagutan.
4. Tapusin ang kasalukuyang gawain bago pumunta sa iba pang
pagsasanay.
Kung sakaling ikaw ay mahirapang sagutin ang mga gawain sa modyul na ito,
huwag mag-aalinlangang konsultahin ang inyong guro o tagapagdaloy.
Maaari ka rin humingi ng tulong kay nanay o tatay, o sa nakatatanda mong
kapatid o sino man sa iyong mga kasama sa bahay na mas nakatatanda sa
iyo. Laging itanim sa iyong isipang hindi ka nag-iisa.

Umaasa kami, sa pamamagitan ng modyul na ito, makararanas ka ng

makahulugang pagkatuto at makakakuha ka ng malalim na pang-unawa sa
kaugnay na mga kompetensi. Kaya mo ito!
 Alamin Natin
Ang modyul na ito ay idinisenyo at isinulat para sa’yo mag-aaral sa EPP 5. Ito
ay upang matulungan kang makabisado ang tamang pangangalaga sa mga
tanim na gulay. Ang saklaw ng modyul na ito ay nagpapahintulot na magamit
sa iba't ibang sitwasyon sa pag-aaral. Ang wika na ginamit ay kumikilala sa
magkakaibang antas ng bokabularyo ng mga mag-aaral. Ang mga aralin ay
inayos upang sundin ang karaniwang pagkakasunud-sunod ng aralin.
Ang modyul na ito ay patungkol sa paggawa ng abonong organiko
1. Paggawa ng abonong organiko
2. Kahalagahan ng pamamaraan ng paggawa ng abonong organiko

Matapos mong pagdaan ang modyul na ito, inaasahan na:

• nakagagawa ng abonong organiko;

• natatalakay ang kahalagahan at pamamaraan sa paggawa ng
abonong organiko;
• nasusunod ang mga pamamarann at pag-iingat sa paggawa ng
abonong organiko.

Subukin Natin
Panuto: Piliin ang titik ng tamang sagot at isulat sa isang hiwalay na papel.
1. Ang mga organikong sangkap na nagtataglay ng sustansiya upang
mapanatili ang maayos na kundisyon ng lupa ay
a. calcium at magnesium b. nitrogen, phosphorus at sulfur
c. bitamina B at C d. protina at carbohydrates
2. Isang organikong abono mula sa mga patapong bahagi ng isda at
tinatawag na
a. Fish Amino Acid b. Fishing rod
c. Fish meal d. Fish soup
3. Ang mga halamang organiko ay
a. ginagamitan ng kemikal na abono at pamatay peste
b. hindi ginagamitan ng kemikal
c. hindi nabibili sa pamilihan
d. mapanganib sa kalusugan
4. Ang mga dumi ng hayop ay_________.
a. ilayo sa mga taniman b. kailangang itapon kaagad
c. nakapipinsala sa pananim d. maaaring gawing abono sa pananim

1
 5. Ang manure tea ay isang likido na
a. gamot sa ubo b. iniinom sa umaga
c. galing sa dumi ng hayop d. galing sa mga halamang gamot

Aralin
Ang Paggawa ng Abonong
1 Organiko

Balikan Natin
Panuto: Piliin ang titik ng tamang sagot at isulat sa isang hiwalay na papel.
1. Mahalaga ang paggulayan sapagkat
a. mainam na libangan
b. nagbibigy ng karagdagang kita sa pamilya
c. natutugunan nito ang masustansiyang pangangailangan sa
katawan
d. lahat ng nabanggit
2. Ang mag-anak na nag-uukol ng sapat na panahon sa paggugulayan
ay nagpapamalas ng __________?
a. Pagkakaisa b. pagtutulungan
c. kasipagan d. lahat ng nabanggit
3. Ang gabi, patatas, at kamote ay mga gulay na nabibilang sa
a. Bunga b. dahon
c. buto d. bungang-ugat
4. Ang mga butong-gulay tulad ng ______ ay mainan itanim dahil
mayaman ang mga ito sa protina.
a. patola at upo b. munggo at balatong
c. petsay at repolyo d. lahat ng nabanggit
5. Maari nang ilipat ang punla sa permanenteng lugar kung
a. magulang na ang puno
b. malalaki na ang dahon
c. may 2-4 na dahon na
d. wala pang dahon ang punla

2
 Tuklasin Natin
Basahin ang comic strip.

Isang hapon, matapos tipunin ni Naku, Pareng Berting! Alam mo ba na

Mang Berting ang mga tuyong ipinagbabawal na ngayon ng batas ang
dahoon sa kanyang halamanan, pagsusunog ng mga bagay. Dahil
sinimulan na niyang sunugin nakakapekto ito sa iba.
ang mga ito.

Mabuti at dumating ka, kumpare. Sa

tingin mo ano kaya ang maari kung gawin
May magandang paraan para
sa mga tuyong dahoon at sangang
diyan, pare. Sa Sabado
naipon ko kung di ko ito pwedeng
sumama ka sa akin at mag
sigaan?
dadalo tayo ng pameeting ni
kapitan tungkol sa paggawa ng
mga abono.

Basahin ang mga sumusunod na tanong.

1. Ano ang suliranin ni Mang Berting sa kanyang halamanan?
2. Ano naman ang payo sa kanya ng kumpare niyang dumating?
3. Sa iyong palagay, paano mo matutulungan si Mang Berting sa
kanyang suliranain?
Halika at basahin mo ang susunod na bahagi ng modyul na ito upang
malaman mo ang wastong pamamaraan sa paggawa ng iba’t ibang abonong
organiko at matulungan mo si Mang Berting sa kanyang suliranin.

3
 Talakayin Natin

Ano ang abonong organiko?

Ang organikong abono ay ang mga abono na gawa sa mga nabubulok

na pagkain, gulay halaman at mga dumi ng hayop. Ito ay pinagsasama sama
at pinoproseso at pagkatapos ay inilalagay sa mga halaman.

Kahalagahan ng organikong abono

• Mahalaga ang organikong abono sapagkat mas pinaparami ang ani ng

mga magsasaka
• Mas pinatataba ang lupang taniman upang mabuhay ng mabunga,
mabulaklak at madahon ang mga halaman.
• Ang paggamit ng mga organikong abono ay mas may magandang dulot
sa kalusugan ng mga tao sapagkat wala itong mga kemikal na
masisiguradong ligtas ang kakain ng mga bunga halaman na ginamitan
ng organikong abono.

Kahalagahan nang paggawa ng organikong abono

Maraming paraan upang makagawa ng abonong organiko sa loob
mismo ng ating mga bakuran o sa likod bahay. Ang mga sumusunod ay mga
paraan ng iba’t ibang paggawa ng organikong abono at ang kahalagahan nito.

I. Compost pit
Bakit tayo gumagamit ng Compost?

• Kailangang maparami ang ani, ngunit hindi sana naaabuso ang lupa
• Mas kakaunti ang “methane gas” ng damo kung makokompost muna
bago ihalo sa lupa.
• Pinatataba muli ng compost ang lupa, kaya darami ang ani.

Bakit maganda ang Compost

• Pinalalambot ang lupa. Pinagaganda ang pagsalat (texture) at bungkal
ng lupa (Tilt)
• Hindi mabilis matuyo ang lupa.
• Pinabubuti ang daloy ng hangin at kapasidad na humawak ng tubig
(water holding capacity) Pinaluluwag ang paghinga ng lupa
• Ibinibigay ang mga sustansiyang wala sa abonong kemikal.
• Pinatataba ang lupa o nagiging maganda ang ani.
• Matipid; maaring mabawasan ang dami ng kemikal na abono.

4
 Pamamaraan nang paggawa ng Composting na karaniwang ginagamit.
1. Gumawa ng hukay sa lugar na tuyo, patag, at malayo-layo sa bahay.
Humukay ng may isang metro ang lalim.
2. Pagsama-samahin ang mga natuyong dahoon, nabulok na gulay,
prutas, pagkain, at iba pang nabubulok na bagay.
3. Ilatag ang mga nabubulok na bagay sa hukay hangang umabot ng 30
sentimetro ang taas.
4. Patungan ito ng mga dumi ng hayop.
5. Patungan muli ng lupa at apog.
6. Paulit-ulit na gawain ang pagtambak hanggang sa mapuno ang hukay.
7. Tusukan ang compost pit ng ilang pirasong kawayan na inalisan ng
buko at binutasan sa gilid. Makakatulong ito upang mahanginan ang
compost at nang madaling mabulok kaagad ang basura.
8. Diligan ang ibabaw araw-araw, Kung tag-ulan, takpan ito ng yero.
9. Palipasin ang dalawang buwan o higit pa bago ito gamitin.
Kung walang sapat na lugar upang gumawa ng hukay, maaari pa ring
magkaroon ng sariling pataba sa pamamagitan ng basket composting.
,

Ito ang mga paraan sa paggawa ng basket composting.

1. Maghanda ng mga lalagyang maaring iresaykel.

2. Ilagay rito ang mga nabubulok na bagay tulad ng dahoon, prutas,
gulay, at mga tiring pagkain.
3. Lagyan muli ng lupa at diligin.
4. Takpan ng dahoon ng saging o yero upang hindi langawin.
5. Gawin ang proseso hanggang mapuno ang lalagyan.
6. Palipasin ang dalawang buwan bago gamitin.

II. Fish Amino Acid (FAA)

Ito ay isang natural na proseso sa paggawa ng abono kung saan
makakakuha tayo ng likido na pataba sa pamamagitan ng pagbuburo
(fermentation).

Ito ang mga hakbang sa paggawa ng FAA

1. Tadtarin ang mga sangkap tulad ny tinik, bituka, hasang, balat at

kaliskis ng isda upang madaling makuha ang katas.
2. Ihalo sa mga tinadtad ang isang kilong magaspang na asukal.
3. Haluing mabuti and mga sangkap gamit ang sandok at tiyaking ang
lahat ng sangkap ay nababalot ng a sukal upang madali ang pagkatas.

5
 4. Ilagay sa garapon at takpan ng tela o papel bago gamitin ang mismong
pantakip sa lalagyan upang di makapasok ang hangin at makasingaw
ang gas habang nagbuburo.
5. Isulat sa ibabaw ang petsa ng paggawa at ang inaasahang petsa ng
pag-aani.
6. Itabi ang lalagyan sa isang lugar na malamig, madilim at tuyo.
Ihalo ang isang kutsaritang FAA sa isang litrong tubig. Maaaring
gamiting spray sa mga tanim ng halamang gulay at sa lupang taniman.

III. Manure Tea

Ito ay mula naman sa dumi ng iba pang mga hayop na maaring

gamiting pataba sa halaman.

Ito ang mga paraan sa paggawa ng Manure Tea

1. Maglagay ng 32 kilong dumi ng hayop sa isang sako.

2. Sa isang lalagyan, sumukat ng 120 litrong tubig at ibabad ang sako
ng dumi ng hayop.
3. Hayaang nakababad ito sa loob ng isang lingo hanggang isang
buwan. Habang nakababad ito ay magtataglay ito ng 300ppm
hanggang 1000ppm.
4. Ihalo ang manure tea sa inyong pandilig minsan sa isang linggo
upang mabilis itong mamunga o lumago.

IV. Dumi ng Kambing (NPK)

Ayon sa pag-aaral ni Dr. Aida Saloyloy na isang siyentista ng
Kagawaran ng Agrikultura, ang dumi ng kambing ay nagtataglay ng
pinakamataas na mahalagang sangkap sa pagpapalusog ng halaman, ang
nitrogen, phosphorus at potassium, (NPK) kung ikukumpara sa dumi ng
baka, usa, kabayo, baboy, at manok. Bukod sa abonong organikong
makukuha dito, ang likido nito ay mabisang pamuksa din ng peste. Hindi
ito mabaho kaya hindi makakaakit ng mga mapaminsalang kulisap at
mikrobyo.

Ito ang mga paraan sa paggawa ng NPK bio-organic fertilizer

1. Mag-ipon ng sariwang dumi ng kambing. Higit na marami ang taglay

na NPK ng sariwa kaysa tuyong dumi.
2. Durugin ang dumi, Sukatin, ilagay sa sako at talian.
6
 3. Ilagay ang sako ng dumi sa drum na may tamang dami ng tubig.
Gumamit ng 1:2 ration, isang bahagi ng dumi sa dalawang bahagi ng
tubig.
4. Ibabad sa loob ng 15 araw.
5. Pagkatapos, anihin ang likido. Ito ay may mahalagang bacteria at puro
o concentrated.

Pagyamanin Natin

Panuto: Isulat ang TAMA kung ang mga sumusunod ay kahalagahan ng

paggawa ng abonong organiko at MALI kung hindi.

________1. Maaring mabawasan ang dami ng kemikal na abono.

________2. Madaling matuyo ang lupa sa paggamit ng abonong organiko.
________3. Pinabubuti ang daloy ng hangin at kapasidad na humawak ng
tubig.
________4. Sinisiksik nito ang lupa.
________5. Pinatataba ang lupa o nagiging maganda ang ani.

Tandaan Natin

• Ang organikong abono ay nakapagpapaganda sa kalidad ng lupa.

• Ang organikong abono ay maaaring solido o likido na mula sa dumi ng
hayop, nabubulok na pagkain, at tuyong dahon.
• Ito ay inilalagay o inihahalo sa lupa upang magbigay ng mga
sustansyang kinakailangan ng halaman upang ito ay tumubo ng
maganda at mamunga ng masagana. Malaki ang maitutulong nito
upang mas mapaganda ang ani.

7
 Isabuhay natin

Mula sa mga sitwasyon sa ibaba piliin ang abonong organiko na mainam

isagawa upang mapakinabangan ang mga sobra o nabubulok na pagkain o
halaman. Piliin sa loob ng mga kahon ang tamang kasagutan.

Manure Tea Compost Pit

Basket
Composting
Fish Amino Acid NPK Bio-organic Fertilizer

1. May tindahan ng isda ang mga magulang ni Aldo sa palengke.

Maraming naitatapon na mga bahagi ng isda na inaalis nila sa mga
binibiling isda ng kanilang mga mamimili. Anong abonong organiko
kaya ang maiisip ni Aldong subukang gawain?

2. Ang lolo ni Vera ay may mga alagang kambing sa kanilang bukid. Meron
din siyang taniman ng mga gulay, bukod sa compost pit na ginawa ng
lolo niya, anong suhestiyon ang maibibigay niya para sa dagdag na
abonong organiko na pwede nilang gawin?

3. Malawak ang taniman ng gulay at bungang kahoy ng Pamilyang Cruz.

Nais nilang makatipid sa kanilang gastusin sa pataba at higit sa lahat
nais din nilang mabawasan ang pagsusunog nila ng mga tuyong dahon
mula sa kanilang mga tanim. Anong organikong abono ang maaari
nilang gawain?

4. Iba’t ibang uri na hayop ang inaalagaan sa farm ng mga Diaz. Ginawa
nila itong pang export. Habang sa karatig ng kanilang lupain may
malawak namang taniman ng halamang gulay. Kaibigan niya ang may
ari nito at nais niyang makatulong dito sa pagbibigay ng suhestiyon sa
mura at mabisang abono. Ano ang abonong maari niyang ipakilala sa
kanyang kaibigan?

5. Nasa siyudad ang Pamilyang Lopez, subalit mahilig sila sa urban

gardening. Marami silang tanim na halamang gulay para sa kanilang
pang-araw araw na pangangailangan. Sa likod bahay meron naman
silang hindi kalakihang espasyo. Nais din nilang may mapaglagayan ng
mga tira o sobrang pagkain na nasisira o nabubulok na. Anong
abonong organiko ang mainamn nilang g awain?

8
 Tayahin Natin
Panuto: Piliin ang titik ng tamang sagot at isulat sa isang hiwalay na papel.
1. Ito ay ang abono na gawa sa mga nabubulok na pagkain, gulay
halaman at mga dumi ng hayop na pinag sasama sama at pinoproseso.
a. Manure Tea b. NPK Bio-organic Fertilizer
c. Fish Amino Acid d. Compost Pit
2. Sa pamamagitan ng composting maiiwasan ang nakalalason na
___________ sa mga halaman na nagiging dahilan ng hindi agad nito
paglago.
a. methane gas b. carbon dioxide
c. sulfuric acid d. methyl alcohol
3. Ito ay isang natural na proseso sa paggawa ng abono kung saan
makakakuha tayo ng likido na pataba sa pamamagitan ng pagbuburo
ng mga bahagi ng isda.
a. Manure Tea b. NPK Bio-organic Fertilizer
b. Fish Amino Acid d. Compost Basket
4. Alin sa mga dumi ng hayop ang mas epektibong gawing organikong
abono dahil wala itong matapang at mabahong amoy at higit sa lahat
pinakaepektibo sa mga halaman.
a. dumi ng aso b. dumi ng kalabaw
c. dumi ng kambing d. dumi ng baka
5. Ang mga halamang organiko ay
a. ginagamitan ng kemikal na abono at pamatay peste
b. hindi ginagamitan ng kemikal
c. hindi nabibili sa pamilihan
d. mapanganib sa kalusugan

Gawin Natin

Sagutin ang mga sumusunod:

1. Bakit kailangang paghiwalayin ang mga nabubulok sa hindi nabubulok na
mga basura?
2. Anong kabutihan ang naibibigay ng paggamit ng organikong abono?

3. Magtala ng iba pang pamamaraan ng paggawa ng abonong organiko.

9
Sanggunian
Deliarte, Evelyn, et al., (2015) Makabuluhang Gawaing Pantahanan at
Pangkabuhayan 5 K to 12 Edition, Adriana Publishing Co., Inc., Manila.

EastWest Seed Foundation, (2012) Tanim sa Kinabukasan, Third Edition 2012,

East-West Seed Foundation Inc., Quezon City.

Masaybing, Ryan V. et. Al., (2019) Grade 5 Agricultural Arts Learning Materials,
DepEd Division of Cabanatuan City, LEARNING RESOURCE MANAGEMENT AND
DEVELOPMENT SYSTEM

Peralta, Gloria et.al, (2016) Kaalaman at Kasanayan Tungo sa Kaunlaran 5,

Vicarish Publications and Trading Inc., Manila.

https://brainly.ph/question/487724
https://steemit.com/poem/@filipina/halaman-tula
 Development Team of the Module
Writers: SHIRLEY I. RANOT
Editors:
Content Evaluator: JAIME M. RAFOL Jr.
Language Evaluator: MARYBETH Q. CORPUZ
Reviewers: PRINCISITA B. PIMENTEL – MT1

Illustrator: CAMILLE JEWEL B. GARCIA (ESVES) / AMAPOLA C. ESPOS

Layout Artist: AMAPOLA C. ESPOS (ESVES)
Management Team: DR. MARGARITO B. MATERUM, SDS
DR. GEORGE P. TIZON, SGOD Chief
DR. ELLERY G. QUINTIA, CID Chief
VIRGINIA LLORCA EBOÑA - EPS - EPP/TLE Coordinator
DR. DAISY L. MATAAC, EPS – LRMS/ALS

For inquiries, please write or call:

Schools Division of Taguig City and Pateros Upper Bicutan Taguig City

Telefax: 8384251

Email Address: sdo.tapat@deped.gov.ph