1

 Slobomir P Univerzitet
Pravni fakultet
Predmet:Međunarodno javno pravo

 Ugovorno pravo

 Ugovori kao izvori mjpa-a

Prema čl. 38 Statuta Međunarodnog suda oravde (organ UN-a), glavni izvori međunarodnog javnog
prava su:

 ugovori,

 običaji

 opšta pravna načela.

Izvori se primjenjuju redoslijedom kojim su navedeni.

Pomoćni izvori su:

 sudska praksa i

 doktrina (učenja, teorije).

Ugovori

 Međ. ugovori su najvažniji izvor mеđunarodnog javnog prava.

 U poređenju sa ostalim izvorima, međ.ugovori su precizniji i jasniji u pogledu uzajamnih

prava i obaveza, načina stupanja na snagu i prestanka.

 Međunarodno pravo izražava se najvećim dijelom ugovorima.

 Ugovorima se uvijek stvara partikularno pravo, tj.ono koje obavezuje samo države
ugovornice.

Najveći dio pravila o međ. ugovorima nalazi se je u 3 konvencije:

 1. Bečka konvencija o ugovornom pravu iz 1969. godine

 2. Bečka konvencija o sukcesiji država u odnosu na ugovore iz 1978. godine

 3. Bečka konvencija o pravu ugovora između država i međ. organizacija ili između međ.
organizacija iz 1986.
2

 Sva pitanja nisu uređena ovim konvencijama, npr. usmeni ugovori i dejstvo rata na ugovore
(ova pitanja su i dalje uređena običajima).

Zaključivanje ugovora

Način zaključivanja ugovora primjeren je važnosti koju neki ugovor može da ima za državu:

 1. izrada teksta ugovora

 2. davanje pristanka države radi vezivanja ugovorom

Izrada teksta ugovora:

 pregovori;

 usvajanje teksta;

 ovjeravanje teksta (autentifikacija): potpisom, parafom, ad referendum (potpis postaje

djelotvoran tek kada ga potvrdi vlada).

Davanje pristanka radi vezivanja ugovorom (načini):

 ratifikacija (ugovori koji se odnose na najvažnije državne interese; uključena i zakonodavna

vlast obično);

 potpisivanje (bilateralni i višestrani ugovori u kojima učestvuje manji broj ugovornica, oni koji
ne zahtijevaju učešće legislativne vlasti; Dejtonski sporazum);

 razmjena instrumenata (ugovori između države i međ. organizacije);

 akt formalne potvrde (ugovori međ. organizacije);

 prihvatanje;

 odobravanje (akt vlade, izvršna vlast);

 pristupanje (njime mogu da izraze svoj pristanak i one strane kojenisz učestvovale u
pregovorima).

Rezerva

 Prilgođavanje dejstva ugovora prema nekim interesima jednog subjekta vrši se pomoću
rezervi.

 Rezerva je jednostrana izjava koju daje država ili međ.organizacija u fazi davanja pristanka da
bude vezana ugovorom, a kojom želi da isključi ili izmijeni pravno dejstvo nekih odredaba
ugovora u pogledu njihove primjene na tu državu.

Rezerva na odredbe međ. ugovora dozvoljena je izuzev:

3

 ako je izričito zabranjena odredbama ugovora

 ako je suprotna cilju i predmetu ugovora.

 Opšte pravilo u pogledu rezervi bilo je da država koja je stavila rezervu ostaje država
ugovornica samo ako i sve druge ugovornice prihvate tu rezervu.Do Drugog svjetskog rata
vladalo je pravilo da stavljenu rezervu moraju da prihvate i saglase se s njom sve države
ugovornice. Ako jedna ne prihvati, država koja je stavila rezervu može da je povuče ili, ako je
ne povuče, ne postaje ugovornica.

 Danas preovladava liberalniji stav, država koja je stavila i zadržala rezervu na koju jedna ili
više država stave prigovor, može se smatrati ugovornicom ako je ta rezerva saglasna sa
predmetom i ciljom ugovora, u protivnom ne može. Svaka ugovornica ocjenjuje za sebe da li
je stavljena rezerva u skladu sa ciljem i predmetom ugovora.

Prestanak međ. ugovora

1. Osnovi prestanka na osnovu volje ugovornih strana (subjektivni osnovi):

 Osnovi kod kojih ugovor prestaje aktom jedne od ugovornih strana: otkaz ugovora

 Osnovi koji podrazumijevaju sporazum obje ili svih strana: prestanak ugovora prećutnim
putem; prestanak ugovora na osnovu pristanka svih ugovornica odnosno izričitim putem;
prestanak ugovora na osnovu ugovornih odredaba (protek roka, raskidni uslov,otkaz)

2. Osnovi prestanka zasnovani na pravilima objektivnog međunarodnog prava (objektivni osnovi):

 naknadna fizička nemogućnost izvršenja;

 bitno kršenje odredaba ugovora;

 pravna nemogućnost izvršenja;

 izvršenje ugovora;

 suštinska promjena okolnosti (strana ugovornica može da se pozove na suštinsku promjenu

okolnosti kao razlog za prestanak ugovora, оsim ako je u pitanju: a) ugovor o granicama i b)
promjena okolnosti uzrokovana kršenjem ugovora od ugovornice koja se na njih poziva.

3. Prestanak ugovora prećutnim putem (član 59. Bečke konvencije o ugovornom pravu: Ugovor
prestaje da postoji momentom zaključenja novog ugovora, prestaje da postoji ugovor kao pravni akt).

Ništavost međ. ugovora

Klasifikacija osnova ništavosti

1. Osnovi relativne ništavosti

4

 propisi unutrašnjeg prava o nadležnosti za zaključivanje međ. ugovora (član 46. Bečke
konvencije o ugovornom pravu);

 posebna ograničenja ovlašćenja da se izrazi pristanak države;

 zabluda;

 prevara;

 podmićivanje ili korupcija.

2. Osnovi apsolutne ništavosti

 prinuda nad predstavnikom države;

 prinuda nad državom;

 sukob sa normom jus cogens.


Tumačenje ugovora

 Tumačenjem se određuje značenje propisa nekog ugovora.

 Opšte pravilo o tumačenju ugovora: ugovor se tumači u skladu sa uobičajenim značenjem

termina u kontekstu i u svjetlu predmeta i cilja ugovora.

Znači, terminima se daju uobičajena značenja koja imaju u svakodnevnom govoru i u vezi s
problematikom, strukom na koju se ugovor odnosi. Kontekst ugovora čini cijeli tekst ugovora, sve što
je u vezi sa ugovorom (uključujući i preambulu u kojoj se obično i navode predmet i cilj ugovora).

 Dopunski načini (sredstva)tumačenja ugovora: obuhvataju i pripremne radnje i okolnosti

njegovog zaključivanja.

Ako primjenom opšteg pravila tumačenja ugovora ne dolazimo do značenja ugovora ili hoćemo da
potvrdimo tumačenje ugovora do koga smo došli, koristićemo dopunska sredstva tumačenja ugovora
kao što su pripremni radovi ( svi akti učinjeni prije zaključivanja ugovora, a koji se odnose na ugovor,
npr. nacrti ugovora, zapisnici sa pregovora i sl.) i okolnosti zaključivanja ugovora (socijalne, političke,
pravne, ekonosmke i dr.)

 Tumačenje ugovora ovjerenih na dva ili više jezika: ugovor je jedan, bez obzora koliko
jezičkih verzija imamo. Sve jezičke verzije su podjednako autoritativne shodno načelu
ravnopravnosti država, ali je ugovor samo jedan.

Ugovori i treće strane

 Izraz treća strana, država označava državu koja nije članica ugovora.

 Opšte pravilo u pogledu dejstva ugovora prema trećim stranama je: ugovorom se treći ne
obavezuje.
5

 Izuzetno, ugovorom mogu da se stvore neka prava za treće strane bez njihovog izričitog
pristanka, dok obaveze za treću stranu mogu da se stvore, nametnu jedino uz njen izričit
pristanak.

Izmjene ugovora

 U bečkim konvencijama susrećemo se sa dva načina izmjene ugovora: amandiranje i

modifikacija

 Amandiranje - namjeravana izmjena ugovora između svih strana ugovora

 Modifikacija – namjeravana izmjena ugovora samo između nekih strana ugovora

 Opšte pravilo u vezi sa izmjenom ugovora: ugovor može biti izmijenjen i dopunjen samo
sporazumom , saglasnošću između članica.

Odnos međunarodnog i unutrašnjeg prava

 Dualizam – vidi međunarodno i unutrašnje pravo kao dva odvojena sistema (međ. pravo je
pravo koje važi između suverenih država, unutrašnje pravo se primjenjuje unutar države i
reguliše međusobne odnose svojih građana sa izvršnom vlašću);

međ.pravo ne može da proizvodi pravno dejstvo unutar države, tek kada je unijeto u unutrašnje
pravo, posredstvom njega ono stvara prava i obaveze za pravne subjekte; pošto su dva odvojena
sistema, pravila koja im pripadaju ne mogu da se nađu u sukobu.

 Monizam – rodonačelnik monizma je Hans Kelzen_ Momizam vidi međunarodno i unutrašnje

pravo kao dijelove jednog pravnog sistema (opšta pravila međ. prava čine dio unutrašnjeg
prava svake države), tako da pravila međ.prava mogu da proizvode dejstvo unutar država
neposredno, bez posredstva unutrašnjeg prava. Zato pravila koja pripadaju jednom, odnosno
drugom pravu mogu da se nađu u sukobu.Koje pravilo tada primijeniti?

Monizam se grana na:

 monizam sa primatom unutrašnjeg prava (karakterističan za SAD)

 monizam sa primatom međunarodnog prava (katakterističan za Evropu, Balkan)

 Bez obzira o preovlađujuću praksu, kada se radi o ljudskim pravima ili zaštiti životne sredine,
primat će imati ono pravilo koje pruža veći stepen zaštite.