Professional Documents
Culture Documents
Yapı Ve Ahşap Yüzeyleri Astarlama
Yapı Ve Ahşap Yüzeyleri Astarlama
KİMYA TEKNOLOJİSİ
Ankara, 2012
Bu modül, mesleki ve teknik eğitim okul/kurumlarında uygulanan Çerçeve
Öğretim Programlarında yer alan yeterlikleri kazandırmaya yönelik olarak
öğrencilere rehberlik etmek amacıyla hazırlanmış bireysel öğrenme
materyalidir.
Millî Eğitim Bakanlığınca ücretsiz olarak verilmiştir.
PARA İLE SATILMAZ.
İÇİNDEKİLER
ii
AÇIKLAMALAR
AÇIKLAMALAR
ALAN Kimya Teknolojisi
DAL Boya Üretimi ve Uygulamaları
MODÜLÜN ADI Yapı ve Ahşap Yüzeyleri Astarlama
Yapı yüzeylerinde kullanılan astarların zemin türüne göre
seçimi, astarlamanın önemi, astar çeşitleri ve uygulama
yöntemleri, iç cephe astarları, dış cephe astarları, sentetik
MODÜLÜN TANIMI
astarlar, ahşap yüzey astarları, selülozik sistem astarları,
poliüretan lake astarlar ve diğer astar çeşitleri ile ilgili bilgi ve
becerilerin kazandırıldığı bir öğrenme materyalidir.
SÜRE 40/24
ÖN KOŞUL Metal yüzeylere dolgu işlemleri modülünü başarmış olmak
YETERLİK Yapı ve ahşap yüzeylere astarlama yapmak
Genel Amaç
Gerekli ortam sağlandığında, standartlara uygun yapı ve ahşap
yüzeylere astarlama yapabileceksiniz.
Amaçlar
1. Yapılardaki iç cephe sıvalı yüzeylere ara astar
uygulayabileceksiniz.
MODÜLÜN AMACI 2. Yapılardaki macunlanmış dış cephe yüzeylerine dolgulu
ara astar uygulayabileceksiniz.
3. Yapılardaki ahşap yüzeylere ara astar yapabileceksiniz.
4. Ahşap (MDF / Masif) yüzeye selülozik astar
uygulayabileceksiniz.
5. Ahşap (MDF) yüzeye poliüretan lake astar
uygulayabileceksiniz.
Ortam: Atölye veya yapı, kütüphane, ev, bilgi teknolojileri
ortamı (internet) vb. kendi kendinize veya grupla
çalışabileceğiniz tüm ortamlar.
Donanım: Yapı ahşap aksamları ( kapı, pencere vb. ),
EĞİTİM ÖĞRETİM
macunlanmış dış cephe yüzeyi veya paneli, MDF panel, masif
ORTAMLARI VE
veya kaplama panel, akrilik kopolimer astar, dolgulu ara astar,
DONANIMLARI
sentetik astar, selülozik astar, plastik macun, ahşap
renklendiriciler, selülozik tiner, zımparalar (180–200, 220,
120-400 ), boya makinesi, boya kabı, boya tabancası, bez,
süpürge, rulo, kestirme fırçası, kova, bant,
Modül içinde yer alan her öğrenme faaliyetinden sonra verilen
ölçme araçları ile kendinizi değerlendireceksiniz.
ÖLÇME VE Öğretmen modül sonunda ölçme aracı (çoktan seçmeli test,
DEĞERLENDİRME doğru-yanlış testi, boşluk doldurma, eşleştirme vb.)
kullanarak modül uygulamaları ile kazandığınız bilgi ve
becerileri ölçerek sizi değerlendirecektir.
iii
iv
GİRİŞ
GİRİŞ
Sevgili Öğrenci,
İyi bir boya uygulamasının ilk şartı olan yüzey hazırlığında yardımcı ürünler yani astar
ve macunlar kullanılır. Astar ve macunlar, boyaların uzun ömürlü olmasını sağladıkları gibi
ekonomik boyamanın da vazgeçilmez unsurlarıdır.
Yapı duvarlarında kullanılacak ilk astar, zeminin ilk koruma görevini üstlenir. Bu
nedenle sıvalı zemine ilk olarak koruyucu astar uygulanması yüzeyi sağlamlaştırmak ve fazla
boyanın emilimini önlemek için yapılır. Koruyucu olarak uygulanan sıvalı zemin astarları
yapıların dayanımını arttırır. Bu nedenle bu tür yüzeylere üzerine uygulanacak boya
sistemine uygun olarak ilk astarlama yapmak çok önemlidir.
Aynı zamanda hem ülke ekonomisine hem de tüketiciye zarar vermemek için ağaç
malzemeden hazırlanan ahşap elemanların ekonomik ömrünü ve kullanım süresini mümkün
olduğu kadar uzatarak ondan en yüksek faydayı sağlamak gerekmektedir.
Bu modül ile yapı ve ahşap yüzeyleri boyama işleminin işlem basamaklarından biri
olan astar boya uygulaması veya astarlama yöntemlerini öğreneceksiniz. Hangi yüzeylere
hangi astar çeşidinin uygulanması gerektiğini kavrayıp astarlama tekniklerini uygulayarak
tecrübe kazanacaksınız. Buna ilaveten astarlamanın önemini ve astarların özelliklerini
açıklamanız amaçlanmaktadır.
1
2
ÖĞRENME FAALİYETİ-1
ÖĞRENME FAALİYETİ-1
AMAÇ
ARAŞTIRMA
İlk Astarlar
Macunlar
Ara veya son kat astarlar
Son kat boyalar
Yüzeylere doğrudan son kat boya uygulaması kesinlikle yapılamaz. Yapılması halinde
istenilen sonuç elde edilemediği gibi boya uzun süreli koruma görevini de yerine getirmemiş
olur. Bu nedenle boya yardımcı maddelerini tanımak ve kullanmak gerekir.
İlk astarlar zemine göre seçilir. Seçimde uygulanacak boyanın sistem yapısına uygun
olmasına dikkat edilir. Ancak iyi bir boyama işleminin yapılabilmesi için her şeyden önce
kullanılacak malzemelere ait temel bilgilerin bilinmesi çok önemlidir. İlk astarların kullanım
amaçları:
4
Yüzeyi sağlamlaştırmak,
Üzerine gelecek olan boyama sisteminin iyi yapışmasını sağlamak,
Yüzeyleri koruma altına almak,
Boya sarfiyatını düşürmek,
Alkali etkilerden boyayı korumak şeklinde sıralayabiliriz.
Üzerine tatbik edilecek son kat boyaya dolgun ve düzgün bir yüzey hazırlamak,
Tüm boya kalınlığını artırarak sistemin dayanıklılığını yükseltmek,
Katlar arasında iyi bir yapışma sağlamak,
Macun katlarının emişini önleyerek, son katın istenilen parlaklıkta kalmasını
sağlamak şeklinde sıralanabilir.
Astarlar uyguladıktan 10–16 saat sonra zımpara yapılarak üzerine son kat sentetik bir
boya uygulaması yapılır. Ara veya son kat astarlar ilk astarlar yerine kullanılmamalıdır.
Boya yapılacak yapı yüzeylerin hazırlanması ve uygun astarın seçilmesi iyi bir boya
uygulaması için çok önem arz etmektedir. Zemin yapısına uygun olmayan bir astar kullanımı
olumsuz sonuçlara neden olur. Aşağıda bazı zeminlerde kullanılacak astarlar verilmiştir:
Yeni Alçı Macunlu (Saten Alçı Gibi) İç Yüzeylerde: Pigmentsiz bir kat
şeffaf astar (alçı astarı ) kullanılmalıdır. Saten alçı üzerine astar sürülmez ise
sonkat boya sarfiyatı artar ve boya yüzeye tutunamaz ve soyulur. Bu astarlar
kalın uygulanmamalıdır. Yüzeyde muşamba gibi film yapmamalıdır. Eğer
yapılırsa boya ve astar soyulur.
5
Yeni Sıvalı İlk Boyanacak İç Yüzeylerde:Pigmentli, dolgulu astar (örtücü
astar ) kullanılmalıdır.
6
Pürüzsüz (Parlak) Astarlar:Vernik, boyasız lak, şellak en çok bilinen
pürüzsüz astarlardır. Diğerleri temiz kurşunlar ve su geçirmez bileşimlerdir.
Pürüzsüz astarlara örnek olarak;
Vernik
Lak (Reçineli Vernik): Organik bileşikler ihtiva eden renkli pigmentler
Şellak: Sarı-kahverengi ve ince pulcuklu yapıda olan doğal bir reçinedir.
Balmumu Cila
Tecrit maddelerinin büyük bir kısmını, neft gibi solventler içerisinde eritilen
suya dirençli maddeler teşkil eder. Laklar her ne kadar lak tabiri hemen hemen
solventin uçması ile çok çabuk ve kendi başına kuruyan bütün astarlara verilen
bir isim ise de esas olarak uçucu olmayan maddesinden bahsedebilir. Lak çok
ani kuruma ve özel kokusuyla tanınır. Her iki özelliğine de sebep içerisinde çok
düşük kaynama noktasına ve yüksek buharlaşma gücüne sahip, ketonlar ve
alkoller gibi solventlerin olmasıdır.
Ziftli Astarlar: Zift ve asfalt astarlar suya batırılmış ve gömülmüş demir ihtiva
eden metallerin korunmasında, dam ve çatı işlerinde su geçirmez madde olarak
geniş miktarda kullanılmaktadır. Bunların çok kullanışlı olmasının sebebi kalın
bir film teşkil ederek rutubetin ve oksidasyonun geçmesine geniş ölçüde mani
olmasıdır. Bunlar kullanış tiplerine göre:
Katran zifti
Katran emaye
Soğuk tatbikli katran boyalar
Katran emülsiyon
Asfalt
7
Ayrıca yapılarda kullanılan astarları dört grupta inceleyebiliriz.
8
Kuralları:
Yapılışı:
Kuralları:
9
Yapılışı:
10
Resim 1.7: Rulo uygulaması
Yüzeyi boyarken rulo diyagonal ve zikzaklar şeklinde kullanılır.
Ruloya uygun bir sap takarak geniş yüzeylerde daha rahat boyama
yapılır.
11
Astarı Boya Püskürtme Makinesi ile Uygulama
Yapılışı:
Yapı yüzey astarlarının çok kullanıldığı alanlarda biride sıva kaplı yüzeyler ve beton
yüzeylerdir. Astarlama için bu yüzeyleri iyi tanımamız ve bu yüzeylerde oluşan kimyasal
olayları bilmemiz gerekmektedir.
Beton Yüzey
Dolayısıyla, başlangıçta iyi durumda olduğu bilinse de, yaşlanmış bir betonun
yüzeyine organik kaplama uygulanmadan önce gevşek tabaka olup olmadığı yüzey kazınarak
kontrol edilmelidir.
Betonun kullanım ömrü boyunca, özellikle sınâî atmosferlerde maruz kaldığı bazı
kuvvetli asit atakları da bazik beton yüzeylerinde hızlı yıpranmalara yol açmaktadır.
13
Resim 1.11: Aşınmış beton
Sıvalı Yüzey
Sıva kaplı yüzeylerde de beton yüzeylerde sözü edilen bazik yüzey tabakası oluşumu
söz konusudur. Yalnız, sıvanın bileşiminde, çimento, su ve agregatın yanı sıra sönmüş kireç
de bulunduğundan yapı daha baziktir ve yüzeyde gevşek bir tabaka bulunacağı kesindir. Bu
nedenle sıva kaplı yüzeylerde gevşek tabaka uzaklaştırılmadan boya uygulaması
yapılmamalıdır. Ayrıca, alkid esaslı boya uygulaması yapılacaksa mutlaka nötrleştirme veya
akrilik bağlayıcı (binder) ile yüzey yalıtımı işlemi yapılmalıdır.
Plastik badananın da dâhil olduğu sulu lateks esaslı inşaat boyası uygulamaları
öncesinde nötrleştirme işlemi aynı ölçüde kritik olmaz.
Yüzeyi sağlamlaştırmak,
Yüzeyin emiciliğini kontrol altına almak ve homojen hale getirmek,
Boya sarfiyatını azaltmak,
Duvarda oluşacak alkali değişimlerden boyayı korumak,
Kumdan ve kireçten gelen tuzların yüzeye taşınmasını engellemek,
Boyanın bağlayıcısının yüzey tarafından emilmesini engelleyerek uzun ömürlü
boyama sistemlerinin oluşturulmasını sağlamak,
Uygulamayı kolaylaştırıp işçilik maliyetini düşürmektir.
Sıvalı iç cephelerde şeffaf astar, akrilik astar, silikonlu astar ve anti bakteriyel astar
gibi astar çeşitleri kullanılmaktadır.
14
1.2.2. Özellikleri
Görünümü şeffaftır.
Genellikle inceltilmez. Kullanıma hazırdır.
İç cephelerde yüzeyleri sağlamlaştırmak için kullanılır.
Binaların iç duvar yüzeylerindeki emici bölgelerin doyurulmasında
kullanılır.
Genellikle tek kat olarak kullanılır.
Astar uygulamaları fırça ve rulo ile yapılır.
Şeffaf astarlar sıvaların su emiciliğini azaltır daha az boya kullanımı
sağlar.
Şeffaf astarlar sağlam bir zemin oluşturarak üzerine uygulanacak boya
veya kaplamanın yüzeye kuvvetli yapışmasını sağlar.
Bazı akralik astarlar alçı yüzey astarı olarak üretilmektedir. Alçı yüzey
astarı, alçı yüzeylerin yüksek emiciliği dolayısı ile boyama işleminde
yaşanan sorunlara kesin çözüm getiren, kopolimer emülsiyon esaslı,
kullanıma hazır, şeffaf bir alçı yüzey astarıdır.
Saten alçı ve alçıpan gibi ilk defa boyanacak çok emici ve tozuma
karakterli yüzeylerin boya alt astarlamasında kullanılır.
Penatrasyon özelliğinden dolayı uygulama yüzeyinin iç derinliklerine
kadar nüfuz ederek üzerine gelecek boya tabakasının uygulama yüzeyiyle
bütünleşmesini sağlar.
Yüzey emiciliğini önlediği için özellikle sıcak havalarda boyanın erken
kurumasını önler ve boya sarfiyatını azaltır.
15
Özellikle boyacılar için sorunlu yüzey olan alçı yüzeylerde kullanılarak
yüzeyde emiciliği önler ve yüzeyi boyamaya hazır hale getirir.
Geçiş astarı genellikle %5–%10 oranında su ile inceltilir. Geçiş astarı 1 kat uygulanır.
Uygulamadan yaklaşık 2–4 saat sonra son kat boya yapılabilir. Tam kuruma 24 saattir.
Uygulama sırasında yüzeylerin sıcaklığı en az +5 derecenin üzerinde olmalıdır. Tek kat
halinde yüzeye fırça ve rulo ile uygulanabilir.
17
UYGULAMA FAALİYETİ
UYGULAMA FAALİYETİ
Yapılardaki İç Cephe Sıvalı Yüzeylere Ara Astar Uygulayınız.
18
Sıvalı yüzeyleri raspalayınız.
19
180 numaralı zımpara ile tekniğine
uygun zımparalayınız.
Dikkatli çalışınız.
Zımparalama sırasında eldiven giyiniz
ve toz maskesi takınız.
Macun kuruduktan sonra zımpara kağıdı
yardımı ile yüzeyi zımparalayıp yüzeyin
tozunu almayı unutmayınız.
20
Bölgeyi 220 numaralı zımpara ile
zımparalayınız.
Dikkatli çalışınız.
Zımparalama için 220 numaralı zımpara
kullanmayı unutmayınız.
Zımparalama sırasında eldiven giyiniz
ve toz maskesi takınız.
21
KONTROL LİSTESİ
DEĞERLENDİRME
22
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz.
1. Aşağıdakilerden hangisi yapı yüzeyleri boyama sistemlerinde dört ana üründen biri
değildir?
A) İlk astarlar
B) Tinerler
C) Macunlar
D) Ara veya son kat astarlar
23
6. Aşağıdakilerden hangisi iç cephelerde kullanılan astarların görevlerinden biri değildir?
A) Yüzeyi sağlamlaştırmak
B) Yüzeyin emiciliğini kontrol altına almak ve homojen hale getirmek
C) Duvarda oluşacak asidik değişimlerden boyayı korumak
D) Boya sarfiyatını azaltmak
DEĞERLENDİRME
24
ÖĞRENME FAALİYETİ-2
ÖĞRENME FAALİYETİ-2
AMAÇ
ARAŞTIRMA
25
Bir boya sisteminde dış cephe astarların görevleri şunlardır:
2.1. Özellikleri
Atmosferin yıpratıcı etkilerine (nem, güneş ışını, kir, rüzgar v.b.) mükemmel
dayanır.
İklim şartlarına dayanıklıdır.
Kir tutmaz böylece uzun yıllar boyanın ilk günkü gibi kalmasını sağlar.
Uygulaması çok kolaydır.
Su ile inceltilir.
Doğrudan güneş ışığı almayan, ağzı kapalı ambalajlarda, 5-35 °C arasında
depolanmalıdır.
Kullanılmadığında ambalajının ağzı kapalı tutulmalıdır.
Fırça ve rulo kullanılarak uygulanır. Bazı astar çeşitleri ise boya tabancası ile
tatbik edilebilmektedir.
Aşırı sıcaklık, nem ve dondan korunmalıdır.
Yüzeyin emiciliğine bağlı olarak genellikle tek kat uygulanır. Bazı astarlar ise
iki kat uygulaması yapılmaktadır.
26
Yeni boyanacak yüzeylerin hazırlığı:
Yıpranmış yüzeyde gevşek boya bulunan eski yüzeyde boya kazınır. Gerekli
macunlama işlemleri ile yüzey düzeltilir.
Macunlanan alanlar tesviye edilir.
Seviye farkları giderilir.
Gerekirse bir kat geçiş astarı kullanılır.
27
UYGULAMA FAALİYETİ
UYGULAMA FAALİYETİ
Yapılardaki Macunlanmış Dış Cephe Yüzeylerine Dolgulu Ara Astar
Uygulayınız.
Araç ve gereçler: Macunlanmış dış cephe yüzeyi veya paneli, dolgulu ara astar,
su, rulo, fırça, boya kabı, iskele, sırık, merdiven, zımpara ( 220 no )
28
Seçilen araçların kullanma teknikleriyle astar Ürün teknik bülteninden
metodunu uygulayınız. yararlanınız.
Astar boyayı kullanılmadan önce
iyice karıştırınız.
Astarlanacak yüzey çok genişse
1 x 1 m 2 şeklinde astarlayınız.
Rulo yukarıdan aşağıya doğru ve
daha önce geçtiği yerin %50
üzerinden geçecek şekilde sürünüz.
Yüzeyi astarlarken rulonuzu
diyagonal ve zikzaklar şeklinde
kullanınız.
Rulo girmeyen kısımları uygun tip ve Astar uygulamalarında önce duvar
boyuttaki fırça ile astarlayınız. kenar kısımlarını kesme fırçası ile
sürünüz.
Uygun kestirme fırçası kullanınız.
Fırçayı astara tam daldırmadan kıl
boyunun 1/3 geçmeyecek şekilde
astara batırınız ve fazla olan astarı
kabın kenarına sürerek alınız.
Fırçadan astar malzeme akışı
durana kadar bekleyiniz ve
boyanacak yüzeyi astar ile
boyayınız.
Gerekli kuruma süresi veriniz.
Dikkatli çalışınız.
Zımparalama için 220 numaralı
zımpara kullanmaya dikkat ediniz.
Zımparalama sırasında eldiven
giyiniz, toz maskesi takınız.
29
Tozunu alarak ilk kat boyama öncesi
hazırlığını tamamlayınız.
Titiz çalışınız.
Temiz bir toz bezi ile toz almayı
unutmayınız.
30
KONTROL LİSTESİ
DEĞERLENDİRME
31
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz.
DEĞERLENDİRME
32
ÖĞRENME FAALİYETİ-3
ÖĞRENME FAALİYETİ-3
AMAÇ
ARAŞTIRMA
3. SENTETİK ASTARLAR
Doğal reçinelerin koruma, katman ve uygulama özellikleri yetersiz kaldığından,
üretimi gerçekleştirilen ilk sentetik reçine örneklerinde doğal reçinelerden yararlanılmıştır.
Saf sentetik (yapay) reçineler ile üretilen boya/vernikler ilk olarak plastik sanayi,
otomotiv endüstrisi ile lamine elemanlarda kullanılmak üzere hazırlanmıştır.
Bu yapay reçineler sadece modifiye amacı ile değil, bazı durumlarda ana bağlayıcı
olarak da kullanılmaktadır. Sentetik sistemin gelişme sürecinde polivinil asetat,
polivinilklorür asetat ve vinil klorür ana bağlayıcı olarak yaygın kullanım alanı bulmuştur.
Günümüzde akrilik, epoksi, üretan vb. reçineler sayesinde çeşitlilik artmış ve değişik amaçlı
verniklerin üretimi kolaylaşmıştır.
33
Kuruyan yağ veya yağ alkidinin modifikasyonunda kullanılan diğer polimerik
reçineler de (üretan, epoksi vb.) kuruma mekanizmasını değiştirici etkide bulunabilir. Ancak
genellikle görülen etkin kuruma şekli çözücü buharlaşmasını yanı sıra oksidasyondur.
34
Sentetik astarların inşaat ve mobilya sektöründe kullanım alanları:
Aynı zamanda iç ve dış mekânlardaki metal ( demir ve çelik saç), beton, brüt beton,
betopan, alçıpan ve sıva yüzeylerin astarlanmasında da kullanılmaktadır.
Astarın amacı, boyaya daha düzgün bir yüzey hazırlamak, sistemin kalınlığını
artırarak koruyuculuğunun uzun sürmesini sağlamaktır. Ahşap üzerine uygulanabilecek
çeşitli astarlar vardır. Birinci kat astardan sonra sıra macun çekme gelmektedir.
35
Resim3.2: Astar çekme
Macun Çekme
36
Yüzeyden taşan veya artan macunları spatula ve macun küreği yardımı ile
toplanır.
Kuruma süresi 25 °C’de 4–8 saat arasındadır. Macun kuruduktan sonra
zımpara kağıdı yardımı ile yüzey zımparalanarak tozu alınır.
İkinci bir düzeltme macunu yapılmak istenirse işlem sırası yine aynı
şekilde uygulanır.
2. Kat Astarlama
o Yeni bir fırçanın tozu giderilir. Varsa kopuk veya zayıf tutunmuş
kılların temizlenmesi için fırçayı yıkamak, bükmek ve silmek
yanlış olur.
o Yeni fırçanın önce astar uygulamasında kullanılması uçlarının bu
şekilde alıştırılması tavsiye edilir.
37
o Fırça, boyaya kıllarının yarısına gelecek seviyede daldırılır.
Sürülmeden önce kutunun kenarına sıyrılarak fazlası alınır.
o Boyama esnasında mola verilecek ise fırça astarın içine daldırılmış
olarak bırakılmamalı ve kutunun üstüne yatırılmalıdır.
o Boya işi bittikten sonra fırça temizlenir. Yağlı boya kullanıldıysa
sentetik tiner veya terbentin ile temizlenir.
o Boyayı karıştırmak için veya boyanacak yerin tozunu gidermek
için boya fırçası kullanılmaz.
38
Uygulama, aşağıda belirtildiği gibi yapılmalıdır:
39
UYGULAMA FAALİYETİ
UYGULAMA FAALİYETİ
Yapılardaki Ahşap Yüzeylere Ara Astar Yapınız.
Araç ve gereçler: Yapı ahşap aksamları ( ahşap kapı ), sentetik astar, macun, tiner,
zımpara, rulo, fırça, bez, toz maskesi, tornavida
40
Macunlu yüzey olmasına dikkat ediniz
değilse macunlama işlemi yapınız.
Bozuk yüzeylere macun uygulaması
yapınız.
Macunlu yüzeyleri kuruduktan sonra
zımparalayınız.
Zımpara tozunu yüzeyden alınız.
Macunlu yüzeylerin tozunu almayı
unutmayınız.
41
Teknik bülteni ve/veya etiket bilgileri
Gerekli kuruma süresini veriniz.
okuyunuz.
Zımpara yapınız.
42
KONTROL LİSTESİ
DEĞERLENDİRME
43
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz.
DEĞERLENDİRME
44
ÖĞRENME FAALİYETİ-4
ÖĞRENME FAALİYETİ-4
AMAÇ
ARAŞTIRMA
Astar boyalar, ağacın ve ağaç kökenli levhaların gözeneklerini doldurarak son kat
boyanın ağaç tarafından gereksiz emilmesini önleyip yüzeye düzgün bir şekilde yayılarak
yapışmasını sağlar. Ancak astar yapılacak yüzeylerde hangi tür astar kullanılması
gerektiğinin belirlenmesi gerekir. Bu nedenle ülkemizde, boya uygulamalarına konu olan
başlıca ahşap yüzeyleri bilmemiz gerekmektedir. Bu yüzeyler:
45
Masif malzemeler: Tomruktan kesilen keresteye biçim verilerek veya farklı kereste
parçaları birleştirilerek elde edilir. Ülkemizde masif malzeme olarak mobilya üretiminde en
fazla kullanılan ağaç türleri meşe, gürgen, kayın, çam, maun, kavak, ceviz ve köknardır.
Genel bir ayrım olarak, geniş yapraklı ağaçlardan elde edilen ahşaba “sert ahşap veya sert
ağaç”, iğne yapraklı ağaçlardan elde edilen ahşaba da “yumuşak ahşap veya yumuşak ağaç”
adı verilir. Boyanacak masif malzeme, boyanma öncesinde, sonradan kullanılacağı ortamda
bünyesine alması beklenecek olan nem miktarına yakın ya da biraz daha düşük orandaki nem
düzeyine gelininceye kadar kurutulmuş olmalıdır.
46
Kontrplak malzemeler: Lif doğrultusuna dik ve paralel olacak biçimde kesilmiş 1
mm kalınlıktaki ince masif elemanların, şaşırtmalı olarak tutkallanıp birleştirilmesiyle elde
edilen levhaların birkaç adedi üst üste yapıştırıldıktan sonra her iki yüzeye kaplama
yapıştırılıp preslenerek elde edilir.
47
MDF Yüzeyler: İyi kalite ağaçlardan elde edilen iri ahşap yongaların buhar etkisinde
yumuşatılıp şişirildikten sonra lifler halinde ayrılıp tutkal eklenerek yine buhar altında
preslenmeleriyle elyaf levhalar üretilmektedir. Yongası kullanılan ağaç türüne, oluşturulan
lif boyutlarına ve presleme basıncına bağlı olarak farklı yoğunlukta elyaf levhalar
üretilebilmektedir. Meşe, kayın, kızılçam ve karaçam yongalarının karışımından üretilen
orta yoğunluklu elyaf levhalar (MDF: Medium density fiberboard), ülkemizde yaygın
olarak kullanılmaktadır. MDF yoğunlukları 750 ile 850 kg/m3 değerler alır. MDF’nin
suntaya göre sıkı yapısı kesme ve şekil verme işlemlerinin sorunsuz olmasını, ayrıca su ve
nem direncinin suntaya göre yüksek olmasını sağlar. Lifli yapısı da mekanik direncinin
suntadan çok daha yüksek olmasına yol açar. MDF’den yapılmış ahşap elemanların
boyanmaları sunta malzemelerin boyanmaları gibi yapılır.
Ahşap yüzeyleri astarlama ve boyama için aynı zamanda ahşap malzemeler, nem ve
boyut değişikliklerinin de iyi bilinmesi gerekmektedir.
48
Boya yapılacak yüzeyler yeni veya sorunlu yüzeyler olabilir. Her iki durumda da
yüzeyin daha iyi ve daha sorunsuz bir şekilde boyanabilmesi için astarlama işlemi muhakkak
yapılmalıdır. Yanlış yapılan astarlama sonucunda boyanmış yüzeylerde boya kabarmaları ve
çatlakları oluşabilir. Boya öncesi kullanılması gereken astar, mutlaka üzerine uygulanacak
boyaya uygun olarak seçilmelidir.
Selülozik sistem astarları, nitroselüloz esaslı ve hava kurumalı bir astar boyadır.
Çabuk kurur ve kolay zımparalanır. Yüksek doldurma gücü ile ahşap, saç ve polyester
yüzeylere yapışan elastiki bir yüzey oluşturur. Tatbikat öncesi yüzeyler kir, yağ ve tozlardan
iyice temizlenmeli, ahşap malzeme yeterli derecede zımparalanmış ve kuru olmalıdır.
Kuruma film kalınlığına çok bağlı bir durum olduğundan kalın tatbikatlarda tercihen bir gece
beklendikten sonra zımpara işlemine alınmalıdır. Zımpara tozları temiz ve kuru bir bezle
alındıktan sonra baştan selülozik sisteme olmak üzere sentetik son katların tatbikatına
geçilmelidir. Püskürtme dışındaki tatbikat sistemleri ile diğer araç ve gerecin kullanılması
istendiğinde teknik servise başvurulmalıdır.
Barit ise astar boyaya baskı özelliği kazandırır. Düşük yağ absorbsiyonu nedeniyle
astarda arzulanan PVC değerini düzenlemeye yarar. Barit astarın kimyasal maddelere karşı
rezistansını geliştirir.
49
Özellikleri:
4.1.1. Görevi
Difüzyon kabiliyeti fazla olduğu için boya ile yüzey arasında aderansı
(yapışmayı) artırır.
İnce yapısında dolayı yüzeye derinlemesine nüfuz eder.
Boya filminin örtücülüğüne yardımcı olur.
Astar genellikle beyazdır, boya altına astarın sürüldüğünü gösterir. Koyu
rengi bir miktar kırar.
Altyapıda homojenlik sağlar, boyanın dalga dalga olmasını önler.
Yüzey emiciliğini azalttığı için boya sarfiyatını azaltır.
Astar boya uygulama sırasındaki alttaki hataları gösterir.
Yüzeylerin Hazırlanması:
Özellikle dış ortamda kullanılacak masif ahşap malzemeye, mantar, bakteri ve böcek
tahribatını önlemek amacıyla emdirme (empregnasyon) yöntemiyle koruyucu sıvılar
uygulanır.
Atölye ölçeğindeki mobilya vb. üretiminde el zımparasının yanı sıra, orbital zımpara,
titreşimli zımpara gibi aletler de kullanılırken, büyük mobilya ve doğrama üretim hatlarında,
hattın ihtiyacına göre değişik zımpara makineleri de kullanılır.
50
Yüksek kaliteli boya uygulamaları için zımparalama işlemleri arasında yüzeyin
“çirişlenmesi (sizing)” önerilir. Çirişleme işlemi için suda çözünen bağlayıcıların düşük katı
madde içeren sulu çözeltileri olan ürünler (tutkallar) kullanılır. Böylece çirişleme sırasında
su etkisiyle damarların şişmesi sağlanır. Şişen damar parçaları ve uç veren çıkıntılar bir
sonraki zımpara adımıyla alınır. Ayrıca, yine çirişleme sırasında gözeneklerin ve zımpara
izlerinin de bağlayıcı ile doldurulmasıyla pürüzsüz yüzeyler elde edilir. Buna karşın
çirişleme, daha sonra uygulanacak olan renklendiricinin ahşap yüzeye nüfuziyetini az da olsa
olumsuz etkiler. Ancak, bir kısmı zıt yönlü olan bu etkilerin tümü dikkate alındığında,
çirişleme iyi cins mobilya imalatında bazı ülkelerde tercih edilen bir yüzey hazırlama
yöntemi olarak öne çıkmaktadır.
Macun çekmeden önce ahşabın macun içindeki maddeleri emerek macunun özelliğini
bozmaması için macunlama işleminden önce bir kat astar boya yapılır
Macun Çekme:
53
UYGULAMA FAALİYETİ
UYGULAMA FAALİYETİ
Ahşap (Mdf / Masif) Yüzeye Selülozik Astar Uygulayınız.
Araç ve gereçler: Selülozik tiner, selülozik astar, MDF panel, boya tabancası,
(120-400 zımpara), bez
Tozunu alınız.
Maske kullanınız.
Bezin tozsuz, temiz ve kuru olmasına
dikkat ediniz.
54
Selülozik astarı ürün lejant bilgisi
doğrultusunda inceltiniz.
55
Gerekli kuruma süresini veriniz.
56
KONTROL LİSTESİ
DEĞERLENDİRME
57
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz.
2. Aşağıdakilerden hangisi iyi kalite ağaçların iri ahşap yongalarının buhar etkisinde
yumuşatılıp şişirildikten sonra lifler halinde ayrılıp tutkal eklenerek yine buhar altında
preslenmesi ile elde edilen elyaf levhalardır?
A) Kontrplak malzemeler
B) Sunta
C) MDF
D) Masif malzeme
3. Ahşap yüzeyleri astarlama ve boyama için aynı zamanda ahşap malzemelerin hangi
özelliklerindeki değişikliklerinin de iyi bilinmesi gerekmektedir?
A) Boy ve en
B) Sıcaklık ve boyut
C) Basınç ve boyut
D) Nem ve boyut
58
6. Aşağıdakilerden hangisi macun çekme kurallarından biri değildir?
A) Macun çekilecek yüzeyi tozdan, pastan ve yağdan arındırılır.
B) İnce zımpara ile yoklama zımparası yapılır.
C) Ürün kullanılmadan önce ambalajı içinde homojen hâle gelinceye kadar
karıştırılır.
D) Yüzeyde seviye farkı yaratan çukurların doldurulması veya düzgün bir yüzey
hazırlanması amacı ile kullanacağınız macun inceltilmeden spatula ile
uygulanır.
DEĞERLENDİRME
59
ÖĞRENME FAALİYETİ-5
ÖĞRENME FAALİYETİ-5
AMAÇ
ARAŞTIRMA
60
Poliüretan lake astar boya, poliüretan esaslı, iki komponentli, yüksek doldurma
gücüne sahip ve kolay zımparalanabilen MDF, masif, kaplama ve ahşap yüzeylere uygulanan
bir astar çeşididir.
Poliüretan astar, lake boya sistemleri için çok önemli malzemelerden birisidir.
Özellikle beyaz boya yapılacaksa önemi kat kat artmaktadır. Çünkü beyaz boyanın sararma
riski vardır. Eğer zemin normal poliüretan dolgu ile dolgu uygulaması yapılırsa üst
yüzeydeki beyaz boya sararır. Bu sararma olayının olmaması için mutlaka dolgu işlemi
poliüretan astar ile yapılmalıdır.
5.1. Özellikleri
İki komponentli, poliüretan esaslı ve reaksiyon kürlenmeli bir astardır.
Yüksek doldurma gücüne sahiptir.
Ahşap yüzeylere çok iyi yapışan elastik bir film verir.
Üzerine selülozik, poliüretan ve akrilik esaslı sonkat boyaların sorunsuz olarak
uygulanmasına imkân verir.
Kolay zımparalanır ve üzerine tatbik edilecek sonkat boyalara çok iyi bir yüzey
sağlar.
Ağzı kapalı ambalajlarda, kuru ve serin yerde depolanmalıdır. Hava ve su ile
temas ettirilmemelidir.
Yanıcıdır.
5.1.1. Çeşitleri
Poliüretan MDF lake astar örtücülük ve doldurma özelliklerine göre boya piyasasında
çeşitleri bulunmaktadır. Ayrıca kahverengi, siyah, beyaz, oksit sarı ve venge gibi renk
seçenekleri ile çeşitlenmektedir.
Poliüretan Astar boya tabancasıyla uygulanır. 1.7–1.8–2.0 meme çaplı alttan / üstten
hazneli sprey tabanca kullanılır. Hazırlanan karışımın uygulamasını sprey tabanca ile
yaparken hava basıncını 3.5–4.5 bar basınca ayarlanır.
Uygulama sırasında sistemde kolay uçucu ve yanıcı solventlerin bulunması nedeni ile
atölyelerde yeterli havalandırma sağlanmalı, açık alev ve yüksek ısıdan sakınılmalıdır.
Yaz aylarında 2–3 saat, kış aylarında ise ertesi gün, önce 220–280 numara ile daha
sonra 360-400 numara zımpara ile zımparalanarak sonkat vernik uygulamalarına geçilir.
Mobilya sanayinde her türlü MDF, masif, kaplama, her cins ahşap yüzeylerde güvenle
kullanılmaktadır.
62
Resim 5.3: MDF yüzey
63
Uygulama ortamının bağıl nemi yüksek olduğunda, suyun buharlaşması
zorlaştığı için yardımcı solventler daha önce ayrılır. Halbuki yardımcı
solventlerin yayılmayı kolaylaştırma, bileşenlerin homojen karışımını sağlama
ve devam ettirme gibi önemli katkıları vardır.
5.2.1. Özellikleri
Su ile inceltilir.
Hızlı hava kurumalıdır ve hızlı zımpara özelliği vardır.
Çok az kokuludur ve kuruduktan sonra koku olmaz.
Ahşap kabarmasını azaltır.
Ahşabın kendine özgü desenini bozmadan ahşabı dış etkenlere karşı
korumak ve sonkat boya için düzgün bir yüzey oluşturmak için kullanılır.
U.V. ışınlarına karşı dayanımlıdır.
Alev almaz ve alev yaymaz özelliktedir.
Küf ve mantar oluşumuna önler.
Bu sisteme ait boya/astar katman yapıcılarının özelliklerine bağlı olarak
farklı kuruma, katman ve uygulama özellikleri bulunmaktadır.
Su çözücülü boya/astarlarda katman yapıcı olarak poliüretan, polyester,
akrilik ve bazı alkid reçineler tek başlarına veya birlikte kullanılmaktadır.
Bu reçineler termoplastik ve termoset olarak iki farklı yapıda olup
boya/astarların katman, kuruma, uygulama ve diğer özelliklerini bu
reçinelerin çeşit, form ve formülasyonunda kullanılan maddelerin
miktarları belirlenmektedir.
64
Uygulama öncesinde ağaç malzemenin hazırlanması amacı ile yapılan
perdah işlemi önemli olmaktadır. Çünkü çözücü olarak kullanılan su,
yıllık halkalardaki yoğunluk farkı çok belirgin olan iğne yapraklı ağaç
odunlarında doku kabarmasına sebep olmaktadır. Gerek fibril şeklindeki
kesik lif uçlarındaki kabarma gerekse odun dokusundaki kabarmanın
önlenebilmesi için son ıslatma ve yeniden zımparalama işlemine ihtiyaç
duyulmaktadır.
Ağaç malzemenin zımparalanması işleminde sırası ile 60–100 ve 180
numaralı zımparalar kullanıldıktan sonra, ıslatılıp kurutulan yüzey son
olarak 320 veya 400 numaralı zımpara ile yeniden zımparalanmalıdır.
UV Sistemin Özellikleri:
Zımpara Süresi (20 °C): yaz mevsimi; 4-5 saat, kış mevsimi; 12 saattir.
Sistemde kolay uçucu ve yanıcı solventlerin bulunması nedeni ile
atölyelerde yeterli havalandırma sağlanmalıdır.
Açık alev ve yüksek ısıdan sakınılmalıdır.
Hızlandırıcı ve sertleştirici hiçbir zaman ve hiçbir şekilde birbiri ile
karıştırılmamalı ve yan yana depolanmamalıdır. Aksi takdirde patlama ile
sonuçlanabilecek reaksiyona sebep olabilir.
Su bazlı ahşap–mobilya astarları ağaç ve kaplama yüzeylere son kat boya için düzgün
yüzey oluşturmak amaçlı uygulanmaktadır.
Polyester Astar her cins ahşap yüzeyi (sunta ve MDF) sonkat boya tatbikatlarına hazır
hale getirmek için formüle edilmiştir. Üzerine selülozik, poliüretan, asit kürlenmeli, akrilik
ve polyester esaslı sonkat boyaların sorunsuz olarak uygulanmasına imkân verir.
66
UYGULAMA FAALİYETİ
UYGULAMA FAALİYETİ
Ahşap (MDF) Yüzeye Poliüretan Lake Astar Uygulayınız.
Araç ve gereçler: Masif veya kaplama panel, ahşap renklendiriciler, su, fırça,
bez, boya tabancası, bant, ürün lejant bilgileri
İş önlüğünüzü ve eldiveninizi
giyiniz.
Gözlük ve maskenizi takınız.
Kullanacağınız malzemeleri kontrol
ediniz.
İş güvenliği talimatların uyunuz.
Tozunu alınız.
Maske kullanınız.
Bezin tozsuz, temiz ve kuru
olmasına dikkat ediniz.
67
Tabanca basıncı ve tabanca meme çapını
ayarlayınız.
68
Astarı çapraz kat olarak tatbik ediniz.
Maske kullanınız.
Bezin tozsuz, temiz ve kuru
olmasına dikkat ediniz.
Boyayacağınız yüzeyin temizliğini
kontrol ediniz.
69
KONTROL LİSTESİ
DEĞERLENDİRME
70
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz.
71
DEĞERLENDİRME
72
MODÜL DEĞERLENDİRME
MODÜL DEĞERLENDİRME
Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz.
73
6. Aşağıdakilerden hangisi macunların yüzeye uygulanmasında kullanılan araçlardan
biridir?
A) Rulo
B) Fırça
C) Boya püskürtme makinesi
D) Spatula
7. Aşağıdakilerden hangisi iyi kalite ağaçların iri ahşap yongalarının buhar etkisinde
yumuşatılıp şişirildikten sonra lifler halinde ayrılıp tutkal eklenerek yine buhar altında
preslenmesi ile elde edilen elyaf levhalardır?
A) Kontrplak malzemeler
B) Sunta
C) MDF
D) Masif malzeme
DEĞERLENDİRME
74
CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
ÖĞRENME FAALİYETİ-1’İN CEVAP ANAHTARI
1 B
2 D
3 D
4 C
5 A
6 C
7 B
8 A
1 C
2 D
3 B
4 A
1 B
2 C
3 D
4 D
5 A
1 A
2 C
3 D
4 B
5 A
6 B
7 C
8 D
75
ÖĞRENME FAALİYETİ–5’ÜN CEVAP ANAHTARI
1 D
2 B
3 C
4 A
5 C
6 D
1 C
2 D
3 B
4 A
5 B
6 D
7 C
8 B
9 B
10 A
76
KAYNAKÇA
KAYNAKÇA
ARSLAN, Ahmet, Üst Yüzey İşlemleri, Türkiye Halk Bankası, Ankara, 2000.
GÜNGÖR, Gündüz, Boya Bilgisi, Kimya Mühendisleri Odası, Ankara, 2007.
PAKSOY, A. Selçuk, Boya El Kitabı, Kimya Mühendisleri Odası, İstanbul,
1999.
SANTACRUZ, M.V.L., Dekoratif Boyama, İnkılap Kitabevi, 2006.
ŞANIVAR, Nazım, Ağaç İşleri Üst Yüzey İşlemleri, M.E.B.Yayınları,
İstanbul, 1978.
TAŞDELEN, Nurettin, İnşaat Boyaları Teknolojisi ve Uygulamaları, DYO
Boya Fabrikaları, Kocaeli, 2003.
TUNÇGENÇ, Mustafa, Boya Teknolojisine Giriş, Akzo Nobel Kemipol,
İzmir, 2004.
TUNÇGENÇ, Mustafa, Genel Boya Bilgileri, Akzo Nobel Kemipol, İzmir,
2004.
77