Banwa ko, Mindanaw: Alang Bag-ong sa Henerasyon ug Bag-ong Kasaysayan

Rudy Buhay Rodil

Magandang araw po sa iyong lahat. Ako po ay nagpapasalamat sa inyong imbitasyon na

talakayin ang paksang ito: discuss “MORO CULTURE: HISTORY AND PEACE STUDIES”. Sa totoo
po ang paksang ito ay hindi hindi kaya sa loob ng isang oras. Kailan pang talakayin muna ang
isang nilalaman ng papel na sumusunod, para mailagay sa wastong sitwasyon, introduksyon,
kumbaga. Tuloy na po tayo, sa wikang Bisaya, pero may halo ng ibang wika; isang halimbawa
lamang ito ng Filipino sa Mindanaw.

Pasimula

Ato kining sugdan piaagi sa pagpaminaw sa tulo ka bersyon sa pambansang awit, Espanyol,
Ingles ug Tagalog.

Unang pangutana. Adto ta sa duha ka ulahing linya. Unsay inyong gibati sa dihang naminaw
kita sa atong nasudnong awit? Asa man dapit kita andam makigpatay o maghalad sa atong
kinabuhi?

sa Espanyol?

Es una gloria para tus hijos,

Cuando de ofenden, por ti morir

sa Ingles?

But it is glory ever when thou art wronged

For us thy sons to suffer and die

o sa Tagalog?

Aming ligaya na pag may mang-aapi,

Ang mamatay ng dahil sa iyo.

All of the above? Or none of the above?


Banwa ko, Mindanao: A Forum on Nationalism through Mindanao Culture, Xavier University, Cagayan de Oro City.
30 July 2011. Gi-update nako kini para sa seminar, ang Moro Culture: History and Peace Studies sulod sa “ the
NATIONAL CONFERENCE on Culture-Based Education and Lesson Exemplar Teaching Demonstrations July 2015 in
Vigan, Cebu and Iligan.”July 28, 2015.

Mindanao Historyan, Peace advocate. Retired Professor of History, MSU-Iligan Institute of Technology, Iligan City.

1
Ikaduhang pangutana. Pangutana alang sa mga taga Xavier Center of Culture and the Arts.
Akong duda, gituyo tingali ninyo nga kontrobersyal ang tema sa atong forum? Banwa ko
Mindanao. Banwa? Unsa ni nga lingwahe? Ilongo? O Bla-an?

Kinsa man kining “ko”? Ako? Ikaw? Kinsa man ko? Kinsa man ka? Nganong nahimo man
kitang tag-iya sa Mindanao? Kinsay naghatag sa ato ug katungod nga panag-iyahon ang
Mindanao?

Asa gikan ang pangalang “Mindanao”? Kinsay ganahan motubag? (tan-aw sa audience)

Gikan kini sa pangalan nga Magindanao, ang pangalan sa mga tawo nga lumulupyo sa
“danao”, ang tubigon nga dapit sa Cotabato Valley. Sa mga dokumento sa mga Espanyol, ang
Magindanao sa sinugdanan nahimong Mindanao sa ngadto-ngadto kay sila man pud ang
pinakasikat sa tibuok pulo sa panahon sa kolonyalismo. Apan lahi ug walay labot dinhi ang
Sulu.

Sa bata pa ko, elementary ug haiskul, “Mindanao and Sulu” ang among naandan nga
pangalan sa rehiyon. Pero sa hinay-hinay nawala kini sa common usage ug karon nahimo na
lang Mindanao.

Karon, kinsa ang puede moangkon sa Mindanao? Unsay basehanan?

Ikatulong pangutana. Unsay atong pagsabot sa nasyonalismo?

Una sa nga tanan, sa akong pagsabot, moingon gani kita ug nationalism, naa kitay
assumption nga usa ka nation. Ug kini nga nation, base sa de libro nga definition, naay
shared ethnicity, common history, shared political heritage, puede pa dugangan ug common
religion. Naa bay ingon ani sa Mindanao-Sulu? Mindanao-Sulu ang akong gamiton.

Ikaduha, kining nation sa atong assumption, Filipino ba kini? Nakahibalo tingali mo nga naay
grupo diri sa Mindanao-Sulu nga naga bandilyo nga sila “Bangsamoro, hindi Filipino!” Gikan
sa early 70s, ubay ubay na ang kinabuhi nga ilang gibuwis alang sa ilang Bangsa ug karon
gitawag na nga Bangsamoro. Para sa ila bangsa ang Moro, busa Bangsamoro. Ug kini anaay
katungod nga magkinaugalingnon o karapatang magsarili o right to self-determination sulod
sa ilang ancestral domain kun yutang kabilin kun lupaing ninuno. 18.5 percent sila sa total
population sa Mindanao-Sulu, base sa census sa tuig 2000.

Dugang pa. Gikan sa tunga-tunga sa tuig 1986, nagpahayag pud ang mga Lumad nga sila pud,
anaa silay kaugalingong identity, anaa silay katungod nga magkinaugalingnon kun karapatang
magsarili kun right to self-determination kun katungod nga dumalahon ang ilang kaugalingon
sulod sa ilang isigka yutang kabilin kun ancestral domain. Makita diri ang pagturok sa
kaugalingong nationalism. Karon “first nation” ang tawag nila sa ilang kaugalingon, ang

2
pangalan nga gipauso sa mga nitibo o indigenous peoples sa Canada ug mikaylap na sa ubang
indigenous peoples sa tibuok kalibutan. 8.9 percent sila, ang mga Lumad kun nitibo sa
Mindanao-Sulu population.

Asa nato ilugar ang Filipino? 72.5 kini sa Mindanao-Sulu population. Sumala sa Constitution,
The Philippines is a democratic and republican State. Sovereignty resides in the people and all
government authority emanates from them.” (Article I, Section 1). At isip democratic ug
republican state, atong gi-assume nga ang mas daghan maoy mopatigbabaw ug maoy
matuman. Kini ba nagpasabot nga siya ang mo-define sa nationalism? Ug iyahang
pambansang awit ang angay kantahon natong tanan?

Ikaupat nga pangutana. Anaa ba kitay shared history ug shared political experience? Sa dili
pa nato kini tubagon, akong isugyot nga atong li-li-on kadali ang kasaysayan.

“Moro”
1380 Islam tua na sa Tawi-Tawi
1450 Sultanato sa Sulu gimugna
1515 (ca) Islam miabot sa Magindanao
1619 Sultanato sa Magindanao
mitumaw
1898 Disyembre 10 - Treaty of Paris
“Filipino”
1521 Unang misa sa Limasawa (Leyte) o
Masau (Butuan)
1565 Pilipinas giokupar ninLegazpi
1880 Panahon sa Propaganda natawo
ang nasud sa Pilipinas
1892 Katipunan gitukod alang sa
nasudnon kaluwasan
1898 Disyembre 10 - Treaty of Paris

Unsa may tubag sa pangutana? Obvious. Dinhi sa atong chart, atong maklaro nga hangtod sa
1898 walay shared history ug common political heritage tali sa Moro ug Filipino. Kung naa
man galing, pangitaunon pa.

Sa wala pa ang nasud Pilipinas, anaa nay Sultanato sa Sulu (1450), anaa nay sultanato sa
Magindanao (1619). Unsa man ang sultanato? Estado kini siya. Nasud kini siya. Unsay
definition sa estado? Naay upat ka elemento, sumala sa atong Intro to Political Science:
katawhan, teritoryo, gobiyerno ug soberanya. Filipino ba sila? Dili.

Asa ang Filipino? Asa ang Pilipinas? Nahimo kining nasud kun estado sa dihang gideklara ang
independensiya sa Pilipinas kaniadtong Hunyo 12, 1898. Apil ba sa Pilipinas ang Sulu? Dili.
Ang Magindanao? Dili.

3
Asa sila dapit sa Mindanao-Sulu? Tan-awa ang mapa etnograpika sa Mindanao 1890.

Tan-awa pud ang mapa sa Sultanato sa Maguindanao ug Pat a Pangampong ko Ranaw

Ang hiniusa nga pulitinkanhong mapa sa sultanato sa Sulu, Magindanao ug Pat a

Pongampong ko Ranaw:

4
Mindanao-Sulu, 1903-1913. Apan nausab kining tanan sa dihang nahitabo ang Treaty of Paris,
10 Disyembre 1898, ug ang misunod nga mapa mao kini.

Unsa man gayud ang Treaty of Paris?

Sabot kini tali sa Amerika ug Espanya. Naggubat sila ug napildi ang Espanya. Gibaligya sa
Espanyol ngadto sa Amerika ang tulo ka estado sa Sultanato sa Sulu, Sultanato sa
Magindanao nga wala niya malupigan, ug ang Pilipinas nga bag-ohay pa nagdeklara ug
independensya, Hunyo 12, unom ka bulan sa wala pa ang Treaty of Paris. Pinaagi niini nga

5
peke nga transaksyon kitang tanan nahimong propriedad sa Amerika. Dayon kitang tanan
napildi sa Amerika sa armadong pakig-gubat.

Sugod sa Treaty of Paris, nahimo kitang tanan, Moro, Filipino ug mga Lumad kun Indigenous
Peoples, ug ang atong teritoryo gitawag sa Amerikano nga “Our Insular Possessions,” ug
nahimo nga kolonya sa Amerika. Ang bag-o nato nga mga tatak mao ang Christians and Non-
Christians. Ang Christian civilized, ug ang non-Christian nga gilangkuban sa Moro ug Wild
Tribes, uncivilized. Dinhi nagsugod ang atong shared history ug shared political experience.
(Balik sa 1903-1913 nga mapa)

Dinhi pud nagsugod ang ginaingon sa MNLF ug MILF nga forcible annexation of the
Bangsamoro homeland and peoples into the Filipino nation, and was completed in the 1946
declaration of Philippine Independence.

[what should be our nationalist interpretation of this part of history?]

Ikalimang pangutana. Giunsa pagkahitabo nga ang mga Lumad ug Moro nahimong minority
sa Mindanao-Sulu, sa ilang kaugalingong yutang natawhan? Ang Lumad nahimong 10
porsiyento, ang Moro nahimong 20 porsiyento? Ug ang mga dayo o dumagat gikan sa Luzon
ug Bisayas nahimong 70 porsiyento?

Produkto kini sa polisiya nga kolonyal:

Polisiya sa identity. Sumala sa 1903 census, duha lamang ka klase ang tawo sa Philippine
Islands: Kristiyano ug dili Kristiyano. Ang Kristiyano mao kadtong nabunyagan sa panahon sa
Espanyol; ang dili Kristiyano mao ang Moros ug Wild Tribes. Ug anaay pakapin: ang una
sibilisado, ang ikaduha dili sibilisado. Ang Kristiyano ang nahimong mainstream population
ug ang dili Kristiyano angay i-assimilate o i-fuse sa mainstream population. Kini nga polisiya
sa asimilasyon tataw sa estruktura sa panggobiyerno. (tan-aw balik sa mapa sa 1903-13)

Polisiya sa panggobiyerno. Nagtukod sila ug duha ka klaseng estruktura pulitikal: regular ug

special. Ang regular para sa Kristiyanos ug special para sa dili Kristiyanos, temporary kini ug
igo lamang isip transition ngadto sa pagka regular. Klaro nga assimilation ang tumong. Dinhi
sa Mindanao-Sulu, Regular nga mga probinsiya ang Surigao ug Misamis tungod kay
predominantly Christian kini. Special ang Agusan, naglangkob sa Agusan ug Bukidnon, kay
predominantly Wild Tribes man. Special pud ang Moro Province nga naglangkob sa provincial
districts sa Davao, Cotabato, Lanao, Zamboanga ug Sulu tungod kay equivalent kini sa
teritoryo sa Sultanato sa Magindanao ug Sulu ug Pat a Pongampong ko Ranaw. Pagkahuman
sa transition period nga napulo ka tuig, 1903 to 1913, gitukod ang bag-ong estruktura, ang
Department of Mindanao and Sulu. Sa ngadto ngadto ang opisina nga nagaatiman sa Lumad
ug Moro nahimo na lamang Bureau of non-Christian Tribes, hangtud nga sa panahon sa

6
Republika, nahimo siyang CNI o Commission on National Integration, dayon PANAMIN para
sa Indigenous Cultural Communities ug OMA o Office of Muslim Affairs, dayon ONCC ug OSCC
o Office of Northern Cultural Communities ug Office of Southern Cultural Communities,
dayon karon NCIP o National Commission on Indigenous Peoples (1997) ug NCMF o National
Commission on Muslim Filipinos (2010).

Polisiya sa pangyuta. Gipatuman sa Amerkano ang regalian doctrine diin gipasabot nga ang
estado ang tag-iya sa kayutaan ug ang gobiyerno niini ang magmando kun unsaon ang pag-
apud-apud sa mga yuta ngadto sa mga lumulupyo. Anaay yuta nga iyaha sa estado sama
pananglitan sa kadagatan, katubigan, ug kalasangan; anaa puy public land nga puede panag-
iyahon sa mga tao kun korporasyon. Gipahiluna ang torrens system, ang sistema sa
pagpatitulo sa yuta. Usa sa unang regulasyon pangyuta mao ang balaud diin tanang kayutaan
nga gipang-apud-apud sa mga traditional leaders ngadto sa ilang mga sakop gipawalay bili
kung gibuhat sa walay pagtugot sa gobiyerno. Dayon gipatuman ang mga balaud pangyuta.

Human gideklara ang mga public land, gisugdan ang resettlement program sa tibuok
kapupud-an. Giabli ang halos tibuok Mindanao-Sulu para sa resettlement. Dinhi mibaha ang
settlers sa Mindanao-Sulu. Sa 1970, wala pay 60 tuig gikan sa 1913 diin nagsugod ang pag-
abot sa dinagkong grupo sa mga settlers nga gisupurtahan sa gobierno, nahimong mayoridad
ang mga dayo. Mas dako ang bilang sa ektarya nga gihatag sa mga settlers ug sa mga
korporasyon, mas gamay sa mga dili Kristiyano.

Balaud Pangyuta ug Pagbalhin

Pila ka ektarya gitugutan

Tuig Homesteader Dili-Kristiyano Korporasyon
(Moros ug Tribu
Ihalas)
1903 16 ha Walay probisyon 1024 ha
1918 24 ha 10 ha 1024 ha
1936 16 ha 4 ha 1024 ha

Polisiya sa edukasyon, compulsory education ug ang paggamit sa Ingles isip medium of

instruction. Giklaro sa panggamhanan kolonyal sa Amerkano nga ang Ingles ug compulsory
education integral nga bahin sa ilang military strategy. Unsa kini ka epektibo isip hinagiban sa
kolonyalismo? Tan-awa lang ang atong kaugalingon, dugay nga nawala ang kolonyalismo,
magsige gihapon kita ug iningles.

[Why all this discussion on government structures? Because this reflects how we view our
nation and nation building and how we see each other.]

7
Ikaunom nga pangutana. Lehitimo ba ang gipakigbisugan sa Bangsamoro nga sila
Bangsamoro, dili Filipino? Ug anaa ba silay katungod nga magkinaugalingnon? Ang Lumad
pud nagaingon nga sila lahi sa Bangsamoro ug anaa pud silay katungod nga
magkinaugalingnon.

Kalihukan sa mga Indigenous Peoples sa tibuok kalibutan.

Konsepto sa first nations.

Konsepto sa right to self-determination.

Ikapitong pangutana. Unsa man karon ang atong tubag sa tema sa atong forum: Banwa ko,
Mindanao?

Ang kahulugan ug unod sa nasyonalismo sa Mindanao-Sulu.

Natawo kita ug nagtubo sa pagtuo nga ang Pilipinas usa ra ug naglangkub kini sa Luzon,
Visayas ug Mindanao, ug ang lumulupyo sa Pilipinas mao ang mga Filipino. Busa isang bansa,
isang diwa. Matag adlaw sa dihang naga-eskwela pa kita, atong kantahon ang pambansang
awit. Ug nahulma pinaagi niini ang atong pagsabot sa kahulugan sa pagmahal sa atong nasud.
Gani ang pambansang awit sumpayan pa gayud ug Panatang Makabayan. Ang akong suwerte
kumpara sa inyo, Land of the Morning ang akong naandan nga national anthem sa
elementary, ug Bayang Magiliw pagka haiskul. Pag college nako, gi require mi sa pagkanta ug
Tierra Adorada sa among klase sa Espanyol. Unsa man akong nadumduman sa akong dughan?
Ang pagdumdum lang mismo sa Tierra Adorada sagubangon na kayo, bisan sa Rizal course.
Ang national anthem nahimong “land of the morning sandi sandi torning.” Bayang Magiliw ra
gyud ang nakagamot.

Sa kinatibuk-an, anaa pa kita sa proseso sa nation-building sa Pilipinas. Kusog pa kaayo ang

atong karakter nga tribal ug clannish, Tataw kini sa panahon sa eleksyon ug sa
panggamhanan. Dili ako matingala kun sa ngadto ngadto nakahunahuna kita ug tukod sa
pederalismo diin ang Ilocandia, pananglitan, mahimong usa ka estado, ang kabisay-an
mahimong usa ka estado, ang Muslim Mindanao mahimong usa ka estado, ug ang ubang
bahin mahimong estado pud, dili pa lang klaro ang pangalan.

8
Unsa man ang nasyonalismo sa Mindanao?

Para kanako, mas maayo nga tan-awon nato kini as nation building, work in progress.

9
Dako kaayo ni nga trabaho tungod kay daghan kaayo kita ug bagahe gikan sa nangagi nga
kasaysayan. Pananglitan, sense of Filipinohood.

Para sa mga Lumad na nangawad-an ug luna sulod sa ilang kaugalinong yutang kabilin, ang
ilang pagka Filipino nagkahulugan dili lamang nga sila biktima sa pagkawala sa ilang kayutaan
pinaagi sa programa sa gobiyerno nga resettlement, kundi pinaagi sa mga eskwelahan,
napapas ang ilang kultura, lingwahe ug identity. Tinuod nga ang IPRA kun Indigenous Peoples
Rights Act (1997) nagamando ug mandatory representation sa local government. Apan sa
pagkakaron, usa pa lang ang akong nadungog nga na appoint as mandatory IP representative
human sa 14 ka tuig, didto sa Sanggunian sa Arakan, North Cotabato, apan TY lang una kay
wala pa kunoy ikasuweldo kaniya.

Para sa mga Moro, nganong kinahanglan pa man nga makiggiyera sila aron makabaton sila ug
Autonomous Region in Muslim Mindanao. Hunahunaa nga kapin gatusan ka libo ka kinabuhi
ang nakalas ug 73 bilyones ka pesos ang nagasto, sa combat expenses pa lang kini? Ug
hangtud karon ang MILF nagapadayon sa ilang pakigbisug; nangita sila ug mas klaro nga
terms of relationship sa central government diin mapuslan gyud nila ang ilang right to self-
determination.

Para sa mga settlers ug ilang kaparyentehan, ang ilang mga yuta hinatag sa gobiyerno, ang
uban ilang gipalit sa mga Lumad ug mga Moro. Daghan sa ila nagatuo nga wala sa ila ang
problema, tua kuno sa mga Lumad ug sa mga Moro. Busa wala pud silay labot sa solusyon.
Nagatuo pud sila ug majority rule diin ang mas daghan maoy makalabaw. Filipino sila ug mao
kini ang dinhi motuyok ang ilang nasyonalismo.

Sa tulo ka grupo sa katawhan sa Mindanao-Sulu, daghan bangi sa isyu sa identity. Aniay

pipila ka episode.

Tuig 1998, nanan-aw ko sa magarboso nga parade senteniyal sa siyudad sa Iligan. Gisalida
ang mga bayani sama nilang Gomburza, Jose Rizal, Marcelo H. del Pilar, Graciano Lopez Jaena,
Andres Bonifacio, Emilio Aguinaldo, ug uban pa. Gikuhit nako ang akong tapad nga Muslim ug
siya akong gipangutana. Unsay tan-aw nimo niana, bay? Ang iya abtik nga tubag: Inyo man
na!

Ubay ubay na ang mga edukadong Muslim ang nakaingon. Dili namo Makita ang among
kaugalingon sa textbook sa Philippine history. Mao poy ingon sa mga Lumad nga
propesyonal.

Kinahanglan kita naghimo ug bag-ong henerasyon diin ang mga batan-on nga makaingon:
Kami Filipino. Ug kini angay ikalipay ug ikapasigarbo, dili pahinumdum sa ilang kahiubos.

10
Busa, unsa man ang atong attitude sa atong mga kaigsuonan nga nagaduso sa ilang katungod
nga magkinaugalingnon?

Nagkinahanglan sila ug kaugalingon nilang luna? Ihatag.

Ang MILF misugot na nga magpabilin sila nga Filipino, basta klaruhon lang ang bag-ong
relasyon. Istoryahan. Human na ang Framework Agreement on Bangsamoro (FAB) ug
Comprehensive Agreement on Bangsamoro (CAB). Sa pagkakaron, ang proseso sa kalinaw
anaa pa sa ang-ang sa Bangsamoro Basic Law tua sa kamot sa Kongreso.

Ania kita karon sa panahon sa husay, sandugo, sa kapatiran, ug sa pagmugna ug kalinaw.

Unsaon kini paglihok sa mga artista sa Arte? Sila ra ang mahibalo.

Pero sa mga titser, ania kita sa dakong pangutana: unsa man ang papel sa mga titser alang sa
bag-ong henerasyon. Ang akong sugyot, ang kinabuhi sa Buhay Dayalogo

 Kapatiran: makinig sa isa’t isa, makiramdam sa isa’t isa, magdamayan sa isa’t isa

 Magbuo ng isang pangarap o larawan ng Mindanao

 MAGBUO NG BAGONG HENERASYON = “isang bagong Mindanawon, tatlong

bato, tungtungan ng palayok, ito ang Mindanao”

Kalinaw Mindanaw Peace Credo

Tagalog (Original): English
(Rudy “Ompong” Rodil) (Rudy “Ompong” Rodil)

Kalinaw Mindanaw! Peace Mindanaw!

Lumad, Muslim, Kristiyano Lumad, Muslim, Christian
Magkaiba, magkaisa They are different, they can be one
Isang Diyos One God
Isang lupain One land
Isang adhikain One dream
Kalinaw Mindanaw! Peace Mindanaw!

11
Maguindanao
(Zamzamin Ampatuan)
Kalilintad sa Mindanaw!
Lumad, Muslim, Kristiyano
Endidaya ugayd na bagayun
Isa nin bu su Kadenan
Isa bu i begkalebenan
Isa su singanin
Kalilintad Mindanaw!
Sinama
(Sitti Zayda Halun)
Kasannangan ma Mindanaw!
Lumad, Muslim Kristiyano
Magsaddi, magdikayo
Dikaw Tuhan
Dikayo paglahatan
Dikayo pikilan
Kasannangan ma Mindanaw!
Higaunon
(Rogelio Cabiladas)
Kalinaw Mindanaw!
Lumad, Muslim, Kristiyano
Hadi migsuled, magsabowa
Amin Magbabaya
Amin man bugta
Ha lalayhen pa tagsandig
Kalinaw Mindanaw!
Ubo Manuvu
(Ramon Bayaan/Boy Sumin)
Kapiyan-nan Mindanaw!
Lumad, Muslim, Kristiyano
Nakad-as-sa pasakad-day
Sak-kad-dak Manama
Sak-kad-dak lavuta
Sak-kad-dak pahuwang
Kapiyan-nan Mindanaw!
12
Cebuano Bisaya
(Marilou Berangel/ Beverly Luceño)
Kalinaw Mindanaw!
Lumad Muslim, Kristiyano
Magkalahi, magkahiusa
Usa ka Diyos
Usa ka yuta
Usa ka damgo/pangandoy
Kalinaw Mindanaw!
Tausug
(Sitti Zayda Halun)
Kasanyangan ha Mindanaw!
Lumad, Muslim, Kristiyano
Magdugaing, maghambuuk
Hambuuk Tuhan
Hambuuk hulaan
Hambuuk pikilan
Kasanyangan ha Mindanaw!
Ilonggo
(Rose Romano, Marbel)
Paghidaet Mindanaw!
Lumad, Muslim, Kristiyano
Nagkalain, magkahugpong
Isa ka Diyos
Isa ka duta
Isa ka damgo
Paghidaet Mindanaw!
Ilocano
(Fr. Manuel Gunsi)
Ti kapia ti Mindanaw!
Lumad, Muslim, Kristiyano
Agduduma, agkaykaysa
Maysa nga Diyos
Maysa nga daga
Maysa nga namnama
Ti kapia ti Mindanaw!
Ata Manobo Teduray
(Camid Lapindoy) (Timuay Roy Rafael/Fr. Manuel
Gunsi)

Koupianan Mindanaw! Ketaneki Mindanawe!

Lumad, Muslim, Kristiyano Lumad, Muslim, Kristiyano
Nokog-usa, nasab-boka Segyo-gyo ‘dob Metiman
Sab-boka ro no Manama Sebaani Tuluse
Sab-boka ro no tano Sebaani engede
Sab-boka ron puhawang Sebaani tudo-eb
Koupianan Mindanaw! Ketaneki Mindanawe!

Bla-an Mandaya
(Gina Imba) (Cynthia Masinaring, Liklik
Masinaring, Mangkatadong Oso
Colinog/Laarni Masunag)

Katnak Mindanaw! Pagkadayaw Mindanaw!

Lumad, Muslim, Kristiyano Lumad, Muslim, Kristiyano
Sahal, sasatu Yagakalain-lain, magaidallag
Set Dwata Sang ka Yagbaya
Set tana Sang ka banwa
Set akna Sang ka enged-enged
Katnak Mindanaw! Pagkadayaw Mindanaw!

Dibabawon Maranao
(Pablo Teves) (Musacala S. Ampaso)

Kalinaw Mindanaw! Kalilintad Mindanaw!

Lumad, Muslim, Kristiyano Lumad, Muslim, Kristiyano
Makigbugti, migkasabuok Sasalakawa, Magayonayon
Kasangabuok doon tu Magbabaya Isa a Tohan
Kasangabuok tu pasak Isa ka ingud
Kasangabuok pegdemdem Isa a antap
Kalinaw Mindanaw! Kalilintad Mindanaw!

Subanen Bicol
(Manny L. Selen) (Vangie Pontejos Hernandez)

Hetina Mindanaw! Kalinaw Mindanaw!

Lumad, Muslim, Kristiyano Lumad, Muslim, Kristiyano
Biniyasan, megshelabok Magkaiba, magkasararo
Shelabok Magbabaya Sarong Diyos, sarong daga
Shelabok d’lupa Sarong kadagaan
Shelabok dereman Sarong paglaom
Hetina Mindanaw! Kalinaw Mindanaw!

13
#

14