ANALIZA OPTEREĆENJA

Razmatrana su sljedeća dejstva na objekat:

1) Stalno opterećenje
2) Korisno opterećenje
3) Opterećenje snijegom
4) Opterećenje vjetrom:
a) Vjetar X+
b) Vjetar X-
c) Vjetar Y+
d) Vjetar Y-
5) Seizmičko opterećenje:
a) Seizmika X pravac
b) Seizmika Y pravac
1. Stalno opterećenje (g)

Stalno opterećenje obuhvata:

 Sopstvenu težinu konstruktivnih armiranobetonskih i čeličnih elemenata

 Dodatno stalno opterećenje od nekonstruktivnih elemenata (krovni pokrivač, podovi,
plafoni, pregradni zidovi);
1.1. Sopstvena težina konstruktivnih elemenata

Sopstvena težina konstruktivnih AB elemenata se automatski generiše u korišćenom softveru,

Tower 6.0, na osnovu geometije elemenata i zapreminske mase betona, odnosno čelika.
1.2. Dodatno stalno opterećenje od krovnog pokrivača [kN/m2]

Opretećenje od krovnog pokrivača iznosi 0.50 kN/m2. Ovo opterećenje, konvertovano u

linijsko, nanosi se na rožnjače.

2. Korisno opterećenje

Razmatrano je korisno opterećenje tribina intenziteta 5.00 kN/m2.

3. Opterećenje snijegom

 Lokacija objekta: Mostar

 Nadmorska visina: 99 m
 Nagib krova: 10°
Opterećenje snijegom za razmatrani objekat, prema važećim propisima, iznosi 0.75 kN/m2.
4. Opterećenje vjetrom

Proračun opterećenja vetrom sproveden je prema standardima: SRPS U.C7.110, SRPS

U.C7.111, SRPS U.C7.112;

Opterećenje vjetrom zgrada

w=q w ∙ A [ kN ]
qw – pritisak vjetra [kN/m2]
A – efektivna površina [m2]

1
w= ∙ ρ∙ ( v m ,50,10 ∙ k t ∙ k T )2 ∙10−3 ∙ S z2 ∙ K z2 ∙G z ∙C ∙ A [ kN ]
2

ρ – gustina vazduha [kg/m3]

vm,50,10 – osnovna brzina vjetra [m/s]
kt – faktor vremenskog osrednjavanja osnovne brzine vjetra
kT – faktor povratnog perioda osnovne brzine vjetra
Sz – faktor topografije terena
Kz – faktor ekspozicije
Gz – dinamički koeficijent (zavisi od krutosi i od vrste konstrukcije)
C – koeficijent sile ili pritiska
A – efektivna površina [m2]

Nadmorska visina za Mostar iznosi H=99 m.

H 99
ρ=1.225− =1.225− =1.213 [ kg /m3 ]
8000 8000

Osnovna brzina vetra za lokaciju Mostar iznosi:

v m ,50,10=35 m/s

Faktor vremenskog intervala osrednjavanja osnovne brzine vetra

Vremenski interval osrednjavanja je t=1 h.
k t=1.0

Faktor povratnog perioda osnovne brzine vetra

Povratni period vetra za sportske objekte je 100 godina.
k T =1.060

Faktor topografije terena za ravan teren iznosi:

S z=1.0
Faktor ekspozicije terena (uticaj hrapavosti terena na profil vetra)
Usvojena je klasa hrapavosti terena “B” (otvoreni, ravni tereni sa retkim pojedniačnim
preprekama, drvećem, kućama i sl.).
z α
K z=√ b ∙( )
10
Za klasu hrapavosti terena “C”:
b=0.50
α=0.22
zG=440 m (gradijentna visina – iznad koje osrednjena brzina vjetra ima konstantnu vrijednost)
z – visina iznad kote terena
z
Kz2
[m]

1 0.426

2 0.496

3 0.542

4 0.578

5 0.607

6 0.632

7 0.654

8 0.673

9 0.691

10 0.707

11 0.722

12 0.736

13 0.749

14 0.761

15 0.773

16 0.784

Osnovni pritisak vetra

 1
q m ,T ,10= ∙ ρ∙ ( v m ,50,10 ∙ k t ∙ k T )2 ∙10−3=0.835 kN /m2
2

Osrednjeni aerodinamički pritisak vetra

q m ,T , z=q m ,T ,10 ∙ S2z ∙ K 2z [ kN /m2 ]

Aerodinamički pritisak vetra

q g , t , z=qm , T , z ∙G z [ kN /m2 ]

Određivanje dinamičkog koeficijenta Gz

Dinamički koeficijent Gz zavisi od krutosti konstrukcije (kruta ili vitka).
Razmatrani objekat spada u kategoriju niska kruta zgrada. Dinamički koeficijent Gz za
glavni noseći sistem, u tom slučaju, iznosi:
G z=2.00

Pritisak vetra na zgrade, za proračun glavnih nosećih kostruktivnih delova, računa se po

sledećoj formuli:

q w =q m ,T , z ∙ G z ∙ C p =q g ,T , z ∙ C p [kN /m2 ]

Vrijednosti koeficijenta pritiska Cp

 β A B C D E F G H
0° -1.321 1.189 -1.321 1.189 -0.925 1.189 -0.925 1.189
45° -1.321 0.925 -0.925 0.528 -0.661 1.057 -0.661 0.396
135° -0.528 -1.453 -0.925 -1.321 -1.189 -1.453 -1.189 -1.321
180° -0.793 -0.396 -0.793 -0.396 -0.793 -0.396 -0.793 -0.396

β J K L M
0° 1.189 -0.661 1.189 -0.661
45° 1.106 -0.793 0.528 -0.528
135° -1.453 0.793 -1.321 0.528
180° -0.396 1.189 -0.396 1.189

Smer djelovanja opterećenja vjetrom:

 na površinu, kao pritisak (znak „+“)
 od površine, kao sisanje (znak „-“)
5. Seizmičko opterećenje

Proračun seizmičkih sila sproveden je metodom ekvivalentnog statičkog opterećenja,

prema "Pravilniku o tehničkim normativima za izgradnju objekata visokogradnje u
seizmičkim područjima“, primjenom programa Tower 6.
Metoda ekvivalentnog statičkog opterećenja se bazira na spektralnoj analizi. Korišćenjem
odgovarajuće spektralne krive određuje se zamjenjuće statičko, horizontalno opterećenje, koje
odražava dinamičke karakteristike objekta i oscilovanja tla.
Konstrukcija je proračunata na djelovanje horizontalnih seizmičkih sila u dvije međusobno
ortogonalne ravni. Uticaj vetrikalnih seizmičkih sila u ovom slučaju nije merodavan, pa su
one zanemarene. Da li računati i seizmiku u vertikalnom pravcu?
Ukupna horizontalna seizmička sila S određuje se prema obrascu:
S= K ∙ G,
gde je:
K – ukupni seizmički koeficijent za horizontalni pravac,
G – ukupna težina objekta, koja se određuje kao zbir gravitacionih opterećenja iznad gornje
ivice temelja: stalnog opterećenja, vjerovatno korisnog opterećenja i opterećenja snijegom;
vjerovatno korisno opterećenje uzeto je u visini od 50% korisnog opterećenja, određenog
propisima.
Ukupni seizmički koeficijent K predstavlja proizvod parcijalnih koeficijenata, od kojih svaki
unosi uticaj pojedinog faktora na ukupno seizmičko dejstvo. Računa se prema obrascu:
K= K o ∙ K s ∙ K d ∙ K p,

gde je:
Ko – koeficijent kategorije objekta,
Ks – koeficijent seizmičkog intenziteta,
Kd – koeficijent dinamičnosti,
Kp – koeficijent duktiliteta i prigušenja.
Minimalna vrijednost ukupnog seizmičkog koeficijenta K ne sme biti manja od 0.02.
Koeficijent kategorije objekta Ko
Objekti visokogradnje se svrstavaju prema značaju, u smislu ovog pravilnika, u pet grupa.
Razmatrani objekat (objekti za veće skupove ljudi) pripada I kategoriji, za koju je predviđena
vrednost koeficijenta Ko = 1.50.
Koeficijent seizmičkog intanziteta Ks
Ovaj koeficijent je u funkciji stepena seizmičnosti područja prema MCS skali. Seizmička
opasnost u pojedinim područjima ocenjuje se prema seizmološkim kartama. Razmatrani
objekat lociran je u Mostaru, koje pripada VIII seizmičkoj zoni, za koju koeficijent Ks ima
vrednost Ks = 0.05.
Koeficijent dinamičnosti Kd
Koeficijentom dinamičnosti obuhvata se uticaj dinamičkih karakteristika konstrukcije i uticaj
karakteristika tla na kome se objekat fundira. Dinamičke karakteristike konstrukcije
reprezentovane su periodom prvog svojstvenog oblika oscilovanja u posmatranom pravcu.
Objekat je fundiran na tlu II kategorije (zbijena i polutvrda tla, kao i dobro zbijena i tvrda tla
debljine veće od 60 m, od stabilnih naslaga šljunka, peska i tvrde gline preko čvrste geološke
formacije).
Koeficijent Kd predstavlja spektralnu ordinatu određenu prema izrazu:
0.50
0.33 ≤ K d= ≤1.0 (za I kategoriju tla)
T
0.70
0.47 ≤ K d = ≤1.0 (za II kategoriju tla)
T
0.90
0.60 ≤ K d = ≤1.0 (za III kategoriju tla)
T
Vrednost koeficijenta Kd za razmatrani objekat:
0.70
 oscilovanje u X-pravcu: K d = =0.51
1.3821
0.70
 oscilovanje u Y-pravcu: K d = =0.42
1.6679

Koeficijent duktiliteta i prigušenja Kp

Koeficijent duktiliteta i prigušenja zavisi od vrste materijala konstrukcije i za savremene
armiranobetonske i čelične konstrukcije iznosi Kp = 1.0. Izuzetno, kod vitkih konstrukcija sa
periodom oscilovanja preko dve sekunde, vrednost ovog koeficijenta treba usvojiti 1.6. Za
konstrukcije za fleksibilnim spratom/prizemljem, odnosno naglom promenom krutosti po
visini, usvaja se jednakim 2.0. Za razmatrani objekat usvojena je vrednost koeficijenta Kp =
1.0.