Do An DTCS

Đồ án môn học
Khoa: Điện Điện tử công suất
TRANG BÌA
GVHD:
Nhó m sinh viên Page 1
MỤC LỤC
NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN....................................................................................5
NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN.......................................................................................6
LỜI NÓI ĐẦU.......................................................................................................................................7
PHẦN 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ ĐIỀU CHỈNH TỐC ĐỘ ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT CHIỀU:.........8
1.1. Chỉ tiêu điều chỉnh tốc độ:.........................................................................................................8
1.2. Điều chỉnh tốc độ bằng phương pháp thay đổi từ thông :.......................................................9
1.3. Điều chỉnh bằng thay đổi điện áp phần ứng động cơ:............................................................11
1.4. Phương pháp thay đổi điện trở phần ứng:..............................................................................14
PHẦN 2: THIẾT KẾ MẠCH...............................................................................................................17
CHƯƠNG I: MẠCH ĐIỀU KHIỂN ĐIỆN ÁP MỘT CHIỀU..............................................................17
I.1. Giới thiệu chung............................................................................................................................17
I.2. Chức năng....................................................................................................................................17
I.3. Nguyên lý hoạt động của mạch thực tế:.......................................................................................21
I.3.1. Khâu tinh chỉnh.........................................................................................................................22
I.3.2. Khâu điều chỉnh thô:.................................................................................................................22
CHƯƠNG II: MẠCH ĐIỀU KHIỂN ĐỘNG CƠ.................................................................................23
1. Mạch phát xung.........................................................................................................................23
1.1 Giới thiệu IC HA555N..............................................................................................................23
1.2. Cấu tạo bên trong và nguyên tắc hoạt động của IC 555...........................................................24
1.3. Cơ sở lý thuyết và phương pháp tính các giá trị trong mạch:....................................................27
1.4. Ứng dụng của IC 555:.................................................................................................................29
1.5. Mạch ứng dụng:...........................................................................................................................30
2. Khâu logic:.................................................................................................................................32
3. Phần tử cách li:..........................................................................................................................33
4. Mạch động lực...........................................................................................................................33
5. Sơ đồ mạch điều khiển:.............................................................................................................34
GVHD:
CHƯƠNG III: CHẾ TẠO VÀ KIỂM TRA MẠCH.............................................................................35
3.1. Tư liệu ban đầu và các thiết bị cần thiết cho quả trình lắp mạch:..............................................35
3.2. Quá trình lắp thử mạch:...............................................................................................................35
TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................................................................................40
GVHD:
NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN

..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
GVHD:
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
...................................................................................
Hưng Yên, tháng 6 năm 2009
NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN

..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
GVHD:
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
Hưng Yên, tháng 6 năm 2009
LỜI NÓI ĐẦU

Ngày nay cùng với sự phát triển mạnh mẽ các ứng dụng của khoa học kĩ
thuật trong công nghiệp, đặc biệt là trong công nghịêp địên tử thì các thiết bị
điện tử có công suất lớn cũng được chế tạo ngày càng nhiều. Và đặc biệt các
GVHD:
ứng dụng của nó vào các nghành kinh tế quốc dân và đời sống hang ngày đã và
đang được phát triển hết sứa mạnh mẽ.
Tuy nhiên để đáp ứng nhu cầu ngày càng nhiều và phức tạp của công
nghiệp thì các nghành điện tử công suất luôn phải nghiên cứu và tìm ra giải
pháp tối ưu nhất. Đặc biệt với chủ chương công nghiệp hoá hiện đại hoá của
nhà nước, các nhà máy, xí nghiệp cần phải thay đổi, nâng cao để đưa công
nghệ tự động điều khiển vào trong sản xuất. Do đó đỏi hỏi phải có thiết bị và
phương pháp điều khiển an toàn chính xác. Đó là nhiệm vụ của nghành điện tử
công suất cần phải giải quyết.
Để giải quyết vấn đề này thì nước ta cần phải có đội ngũ thiết kế đông
đảo tài năng. Sinh viên nghành Tự động hoá tương lai không xa sẽ đứng trong
đội ngũ này, do đó mà phải tự trang bị cho mình những kiến thức, trình độ và sự
hiểu biết sâu rộng. Do đó bài tập lớn Điện tử công suất là một bài kiểm tra
khảo sát kiến thức tổng hợp của mỗi sinh viên, và cũng là điều kiện để cho sinh
viên nghành Tự động hoá tự tìm hiểu và nghiên cứu kiến thức về điện tử công
suất. Vì vậy là sinh viên năm thứ hai mới bắt đầu làm quen với những kiến thức
về chuyên nghành, chưa có nhiều kinh nghiệm thực tế nên khi làm bài tập lớn
cần phải có sự hướng dẫn của các thầy cô giáo..
Qua đồ án này đã giúp chúng em hiểu them được rất nhiều kiến thức về
bộ môn này cũng như hiểu them được kiến thức chuyên nghành tự động hoá của
mình.
Xin chân thành cảm ơn!
Ngày 01 tháng 6 năm 2009
Nhóm sinh viên
PHẦN 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ ĐIỀU CHỈNH TỐC ĐỘ ĐỘNG CƠ ĐIỆN

MỘT CHIỀU:
1.1. Chỉ tiêu điều chỉnh tốc độ:
GVHD:
Điều chỉnh tốc độ là một trong những nội dung chính của truyền động điện tự động
nhằm đáp ứng yêu cầu công nghệ của các máy sản xuất. Để đánh giá chất lượng của
một hệ thống truyền động điện thường căn cứ vào một số chỉ tiêu sau:
- Sai số tốc độ: Là đại lượng đặc trưng cho độ chính xác duy trì tốc độ đặt và
thường được tính theo phần trăm (%)
ω®.ω
S% = . 100%
ω®
Trong đó: 𝜔đ là tốc độ cắt; 𝜔 là tốc độ là việc thực.
Độ trơn của điều chỉnh tốc độ:
ωi + 1
=
ωi
Trong đó: i là giá trị tốc độ ổn định đạt được ở cấp i
i+1: Giá trị tốc độ đạt được ở cấp kế tiếp (i++1)
ωi + 1
Hệ điều chỉnh vô cấp nếu  =  1 tức là hệ truyền đông.
ωi
Có thể làm việc ổn định với mọi giá trị trong suốt dải điều chỉnh.
Hệ điều chỉnh có cấp khi nó chỉ làm việc ổn định ở một số gí trị tốc độ trong dải điều
chỉnh.
- Độ rộng điều chỉnh (dải điều chỉnh):
Dải điều chỉnh hay phạm vi điều chỉnh là tỉ số giữa giá trị lớn nhất của tốc độ làm việc
ứng với mô men tải đã cho.
ωmax
P
ω min
Giá trị cực đại max bị hạn chế bởi độ bền cơ học của động cơ và với động cơ một chiều
nó còn bị hạn chế bởi khả năng chuyển mạch của cổ góp. Tốc độ nhỏ nhất 𝜔min bị chặn
dưới bởi yêu cầu về mô men khởi động và khả năng quá tải và về sai số tốc độ làm
việc cho phép.
Nhìn vào phương trình đặc tính cơ của động cơ điện một chiều:
GVHD:
U P  Pf
ω  M
kΦ ( kΦ)2
Có thể điều chỉnh tốc độ động cơ điện một chiều bằng những phương pháp sau:
+ Điều chỉnh từ thong kích từ của động cơ
+ Điều chỉnh điện trở trên mạch phần ứng
+ Điều chỉnh điện áp cấp cho mạch phần ứng của động cơ
1.2. Điều chỉnh tốc độ bằng phương pháp thay đổi từ thông :
Điều chỉnh từ thong kích thích của động cơ điện một chiều là điều chỉnh mô men điện
từ của động cơ M = kI và sức điện động quay của động cơ E = k.




nm2 nm1 nm0 M

Mạch kích từ của động cơ là mạch phi tuyến. Vì vậy hệ điều chỉnh từ thong cũng là hệ
phi tuyến.
ek d
i kt = + ωk ω
rb + rkt dI
Trong đó: rk là điện trở dây quấn kích từ
rb là điện trở nguồn kích từ
𝜔k là số vòng dây của dây quấn kích từ
Trong chế độ xác lập ta có quan hệ:
e kt
i kt =
rb + rk
 = f [ikt]
GVHD:
+ Xét trường hợp x < đm khi  giảm dẫn đến o tăng và độ cứng đặc tính cơ giảm
dần. Việc tăng tốc độ khi  giảm chỉ dung trong một giới hạn nhất định, khi phụ tải lớn
hơn giới hạn phụ tải nào đó thì việc giảm dần đến việc giảm tốc độ.
Thường khi điều chỉnh từ thong thì điện áp được giữ nguyên ở giá trị định mức do đó
đặc tính cơ thấp.
Trong vùng điều chỉnh từ thong chính là đặc tính cơ có điện áp phần ứng định mức, từ
thong định mức được gọi là đặc tính cơ bản (đôi khi chính là đặc tính cơ tự nhiên ).
Tốc độ lớn nhất của dải điều chỉnh từ thông bị hạn chế bởi khả năng chuyển mạch của
cổ góp điện. Khi giảm từ thong để tăng tốc độ quay của động cơ đồng thời điều kiện
chuyển mạch của cổ góp cũng bị xấu đi.
+ ưu- nhược điểm:
- điều chỉnh tốc độ động cơ bằng phương pháp này ta thu được tố độ động cơ
lơan hơn tốc độ định mức và điều chỉnh về phía giảm từ thông.
- Khi giảm từ thong ta thu được đặc tính cơ dốc hơn đặc tính cơ định mức. Do đó
độ cứng đặc tính cơ giảm khi giảm từ thong.
- Chỉ làm việc trong phạm vi tải nhỏ chứ không dung được cho tải lớn vì M =
kIư giảm từ thông thì mômen giảm rất nhiều.
- Khi điều chỉnh bằng giảm từ thong rất dễ mất đến mất từ thong làm cho dòng
điện tăng lên rất nhanh làm hỏng động cơ.
-
1.3. Điều chỉnh bằng thay đổi điện áp phần ứng động cơ:
U®k 
Iu + IKT
Bé  U®m
biÕn  Uu1
E
®æi CKT
 Uu2
~3 pha
-
GVHD:  M
Đặc tính điều chỉnh khi thay đổi điện áp
Khi điều chỉnh tốc độ động cơ theo điện áp phần ứng động cơ thì điện áp kích từ là
không đổi. Để điều chỉnh điện áp phần ứng động cơ một chiều kích từ độc lập, cần có
thiết bị nguồn như máy phát điện một chiều kích từ độc lập, bộ phận chỉnh lưu điều
khiển… Các thiết bị náy có chức năng biến năng lượng xoay chiều thành một chiều có
sức điện động Eb điều chỉnh được nhờ tín hiệu điều khiển Uđb.
Phương trình cân bằng điện áp ở chế độ xác lập:
Eb – E = I (Rb = Rd)
Phương trình đặc tính cơ:
Eb R  Rb
ω  .M
kΦ ( kΦ ) 2
M
 = 0 (Uđk)
B
Vì từ thong của động cơ điện được giữ không đổi nên độ cứng đặc tính cơ cũng không
đổi. Còn tốc độ tải lí tưởng phụ thuộc vào điện áp điều khiển Uđk.
Để thấy được dải điều chỉnh tốc độ ta thấy đựơc tốc độ lớn nhất của hệ thống bị chặn
bởi đặc tính cơ bản được giữ ở giá trị định mức.
Tốc độ nhỏ nhất của dải điều chỉnh bị giới hạn bởi sai số tốc độ và về mô men khởi
động. Khi mômen tải là định ứng thì tốc độ lớn nhất và nhỏ nhất là:
M ®m
ωmax = ω 0 max
β
M ®m
ω min = ω 0 min
β
Để thoả mãn khả năng quá tải thì đặc tính thấp nhất của dải điều chỉnh phải có mômen
ngắn mạch là:
GVHD:
Mnmmin = Mcmax = kM.Mđm.
Trong đó kM là hệ số quá tải về mômen
Vì họ đường đặc tính cơ là đường thẳng song song nên theo độ cứng đặc tính cơ ta có:
1 M ®m
min = (Mnmmin – Mđm) = (kM-1)
β β
M dm o 
 o max  1
 M dm
D 
M kM 1
(k M  1) dm
β
Phạm vi điều chỉnh tốc độ D phụ thuộc vào giá trị độ cứng 𝛽.Khi điều chỉnh điện áp
phần ứng động cơ bằng các thiết bị nguồn điều chỉnh thì điện trở tổng mạch phần ứng
gấp khoảng 2 làn điện trở phần ứng động cơ. Có thể tính sơ bộ:
ωo max β
 10
M dm
Vậy với tải có tính mômen không đổi thì phạm vi điều chỉnh không vượt quá 10. Do
đó, muốn nâng cao dải điều chỉnh phải cấu trúc theo hệ kín.
Khi điều chỉnh điện áp phần ứng thì độ cứng các đặc tính cơ trong toàn dải là như
nhau. Do đó, độ sụt tốc tương đối sẽ đạt giá trị lớn nhất tại đặc tính thấp nhất của dải
điều chỉnh.
 0 min .ω min ω
S 
ω 0 min ω 0 min
M dm
S  S cp
 0 min
Trong suốt quá trình điều chỉnh điện áp phần ứng thì từ thong kích từ được giữ
nguyên, do đó mômen cho phép của hệ sẽ là không đổi.
Mcp = kđm . Iđm = Mđm.

GVHD:
Ưu điểm: Độ điều chỉnh trơn, dải điều chỉnh rộng. Có thể giảm tốc độ xuống thấp mà
đặc tính cơ vẫn cứng dẫn đến độ ổn định tốc độ cao. Mômen mở máy giảm không
nhiều, Khi giảm tốc độ sẽ xảy ra hiện tượng hãm tái sinh.
Không có tổn thất trong mạch phần ứng. Phương pháp này có thể áp dụng cho non tải,
tải định mức.
Nhược điểm: Chỉ điều chỉnh tốc độ nhỏ hơn tốc độ cơ bản. Muốn thay đổi phải có
nguồn điện áp phần ứng.
1.4. Phương pháp thay đổi điện trở phần ứng:
Đây là phương pháp kinh điển dung để điều chỉnh tốc độ động cơ trong nhiều năm.
Nguyên lí điều khiển:
Trong phương pháp này người ta giữ U = Uđm;  = đm và nối thêm điện trở phụ vào
mạch phần ứng để tăng điện trở phần ứng:
Độ cứng của đặc tính cơ:

M

 k. dm 
2
 R  R f
Ta thấy khi điện trở càng lớn thì 𝛽 càng nhỏ nghĩa là đặc tính cơ càng dốc và do đó
càng mềm hơn.
GVHD:
0
Rf = 0
Rf1
Rf2
0
Mc M2 M1 M
Đặc tính cơ của động cơ khi thay đổi điện trở phụ
Ứng với điện trở phụ Rf=0 ta có đặc tính cơ tự nhiên TN có giá trị lớn nhất nên đặc
tính cơ tự nhiên có độ cứng cứng hơn tất các đặc tính có điện trở phụ.
Như vật khi thay đổi điện trở phụ ta có được một họ đặc tính cơ thấp hơn đặc
tính cơ tự nhiên.
 Đặc điểm của phương pháp:

- Điện trở mạch phần ứng càng tăng thì độ dốc đặc tính càng lớn, đặc tính cơ
càng mềm, độ ổn định tốc độ càng kém, sai số tốc độ càng lớn.
- Phương pháp này chỉ cho phép điều chỉnh tốc độ trong vùng dưới tốc độ định
mức (chỉ cho phép thay đổi tốc độ về phía giảm).
- Chỉ áp dụng cho động cơ có công suất nhỏ, vì tổn hao trên điện trở phụ làm
giảm hiệu suất của động cơ và trên thực tế thường dùng ở động cơ điện trong cầu trục.
 Đánh giá các chỉ tiêu:
- Tính liên tục: Phương pháp này không thể điều khiển lien tục được mà phải
điều khiển nhảy cấp.
- Dải điều chỉnh phụ thuộc vào chỉ số mômen tải. Tải càng nhỏ thì dải điều chỉnh
D = max / min càng nhỏ. Phương pháp này có thể điều chỉnh trong dải D=3:1.
- Giá thành đầu tư ban đầu rẻ nhưng không kinh tế do tổn hao trên điện trở lớn.
- Chất lượng không cao dù điều khiển rất dơn giản.
GVHD:
 Nhận xét: Qua các phương pháp điều chỉnh trên ta thấy phương pháp điều
chỉnh phần ứng động cơ là phù hợp vì khi thay đổi điện áp phần ứng động cơ, ta được
một họ đặc tính cơ song song với đặc tính cơ tự nhiên. Khi thay đổi điện áp thì M nm,
Inm của động cơ giảm, tốc độ của động cơ cũng giảm ứng với một phụ tải nhất định.
GVHD:
PHẦN 2: THIẾT KẾ MẠCH
CHƯƠNG I: MẠCH ĐIỀU KHIỂN ĐIỆN ÁP MỘT CHIỀU
I.1. Giới thiệu chung

LM 723 là một bộ điều chỉnh điện áp được thiết kế chủ yếu cho một loạt những ứng
dụng. Bởi chính bản thân nó, nó sẽ cho dòng ra lên tới 150mA; đồng thời bên ngoài
có thể bổ xung thêm dòng điện để được dòng cung cấp cho tải như mong muốn. Trên
đường đặc tính của mạch dòng dự trữ vô cùng chậm, và sự cung cấp này tạo nên sự
tuyến tính đồng thời hoặc giới hạn dòng phản hồi.
LM 723 được sử dụng rộng rãi,ngoài việc sử dụng làm bộ đièu chỉnh điện áp nó còn
được sử dụng với những chức năng như bộ điều chỉnh dòng điện hay bộ điều khiển
nhiệt độ.
I.2. Chức năng

+ Tạo ra dòng điện đầu ra 150mA không cần thêm transistor mắc mạch ngoài
+ Tạo ra dòng tới 10A bằng cách mắc thêm transistor mạch ngoài
+ Điện áp đầu vào tối đa 40V
+ Điện áp ra có thể điều chỉnh từ 2V đến 37V
Sơ đồ chân:
Chân số Kí hiệu Chức năng
GVHD:
1 NC Không dùng đến

2 Current limit Chân hạn dòng
3 Current sense Cảm biến dòng
4 Inverting input Đầu vào –IN của OP-AMP bên trong IC
5 Non-inverting input Đầu vào +IN của OP-AMP bên trong IC
6 VREF Điện áp chuẩn so sánh
7 V- Chân nối đất
8 NC Không dùng
9 VZ Điện áp Zener
10 VOUT Điện áp lấy ra
11 VC Chân cấp nguồn dương
12 V+ Chân cấp nguồn dương
13 Frequency compesation Chân so sánh tần số
14 NC Không dùng đến
Sơ đồ khối:
 Nguyên lí hoạt động của LM723:
Bao gồm các khối:
GVHD:
- Tạo điện áp chuẩn VREF = 6-7 V thông qua Voltage reference Amplifier .
- Điều chỉnh điện áp ra: Sử dụng Ic khuếch đại thuật toán (Error Amplifier) cùng
với hai transistor . Lúc này tín hiệu đầu vào sẽ đựơc đưa đến đầu vào đảo và
đầu vào không đảo, đầu ra sẽ được dung để điều khiển cực bazơ của transistor
1 để lấy tín hiệu ra tại chân E của T1. Đồng thời việc kích mở của T1 còn phụ
thuộc vào việc dẫn mở của Transistor 2. Nếu T2 dẫn sâu thì điện áp đầu ra tại
chân E của T1 giảm. và ngược lại.
Sơ đồ nguyên lý:
Những giá trị được ước lượng :
Xung điện áp từ V+ tới V- (50ms) 50V
GVHD:
Điện áp liên tục từ V+ đến V- 40V
Sự chênh lệch điện áp vào- ra 40V
Sai lệch của điện áp đầu vào 5V
Điện áp giữa đầu vào không đảo và V+ +8V
Dòng từ VZ 25mA
Dòng từ VREF 15mA
Tổn hao công suất bên trong (TA= 1250C)
Bình kim loại 300mW
Hốc DIP 400mW
Nhiệt độ cưc đại TJ +1750C
Vùng nhiệt độ cho phép 650 C  TA  1500 C
Nhiệt độ mạch 300 0C
(hàn trong thời gian không quá 4s)
Tính chịu nhiệt 𝜽JA

Không khí tĩnh 100 0C/W
500LF/ Luồng không khí nhỏ nhất 610C/W
Bình kim loại (không khí tĩnh) 156 0C/W
Bình kim loại (500LF/luồng không khí nhỏ nhất) 890C/W
𝜽JC
CERDIP
220C/W
Bình kim loại
370C/W
Giới hạn ESD 1200V
I.3. Nguyên lý hoạt động của mạch thực tế:

Sơ đồ nguyên lí:
GVHD:
I.3.1. Khâu tinh chỉnh

Tín hiệu lấy ra từ chân 6 ssẽ được phân áp qua bộ phân áp gồm Pot 6 và Pot 2 và R8 sẽ
được đưa vào chân 2 của LM723. Ta có: IIC= ICT2+ IBT1. Do đó việc điều chỉnh điện áp
của chân 2 sẽ làm thay đổi dòng trên I CT2 và làm thay đổi dòng và áp tại đầu ra của IC.
Do đó khâu này có thể điều chỉnh điện áp ra ở một phạm vi nhỏ.
I.3.2. Khâu điều chỉnh thô:

Bao gồm các biến trở Pot1, pot3, Pot5, Pot4. Thông qua điều chỉnh khối này sẽ giúp
thay đổi điện áp đặt vào chân 4. Khi Tăng điện trở thì điện áp vào chân 4 sẽ nhỏ dẫn
đến điện áp tăng. Và ngược lại khi giảm điện trở thì điện áp đầu ra sẽ giảm.
GVHD:
CHƯƠNG II: MẠCH ĐIỀU KHIỂN ĐỘNG CƠ

1. Mạch phát xung
Để tạo xung điều khiển cho tốc độ động cơ ta sử dụng IC HA555 để tạo ra xung vuông
vì:
- IC HA555 rất dễ tìm va phổ biến.
- Mạch tạo xung dùng IC này rất dễ làm, dễ giải thích, dễ hiểu nguyên lý làm việc của
nó.
Sau đây chúng tôi xin được giới thiệu sơ qua về IC HA555
1.1 Giới thiệu IC HA555N
IC HA555 N gồm có 8 chân.
- chân số 1(GND): cho nối mase để lấy dòng cấp cho IC
- chân số 2(TRIGGER): ngõ vào của 1 tần so áp.mạch so áp dùng các transistor PNP.
Mức áp chuẩn là 2*Vcc/3.
- Chân số 3(OUTPUT): Ngõ ra .trạng thái ngõ ra chỉ xác định theo mức volt cao(gần
bằng mức áp chân 8) và thấp (gần bằng mức áp chân 1)
- Chân số 4(RESET): dùng lập định mức trạng thái ra. Khi chân số 4 nối masse thì ngõ
ra ở mức thấp. Còn khi chân 4 nối vào mức áp cao thì trạng thái ngõ ra tùy theo mức
áp trên chân 2 và 6.
- Chân số 5(CONTROL VOLTAGE): dùng làm thay đổi mức áp chuẩn trong IC 555
theo các mức biến áp ngoài hay dùng các điện trở ngoài cho nối mase. Tuy nhiên trong
hầu hết các mạch ứng dụng chân số 5 nối masse qua 1 tụ từ 0.01uF  0.1uF, các tụ có
tác dụng lọc bỏ nhiễu giữ cho mức áp chuẩn ổn định.
- Chân số 6(THRESHOLD) : là ngõ vào của 1 tầng so áp khác .Mạch so sánh dùng các
transistor NPN .mức chuẩn là Vcc/3
GVHD:
- Chân số 7(DISCHAGER) : Có thể xem như 1 khóa điện và chịu điều khiển bỡi tầng
logic. Khi chân 3 ở mức áp thấp thì khóa này đóng lại.ngược lại thì nó mở ra. Chân 7
tự nạp xả điện cho 1 mạch. R-C lúc IC 555 dùng như 1 tầng dao động .
- Chân số 8 (Vcc): cấp nguồn nuôi Vcc để cấp điện cho IC. Nguồn nuôi cấp cho IC
555 trong khoảng từ +5v  +15v và mức tối đa là +18v
1.2. cấu tạo bên trong và nguyên tắc hoạt động của IC 555
a. cấu tạo:
Về bản chất thì IC 555 là 1 bộ mạch kết hợp giữa 2 con Opamp , 3 điện trở , 1
con transistor, và 1 bộ Fipflop(ở đây dùng FFRS )
- 2 OP-amp có tác dụng so sánh điện áp
- Transistor để xả điện.
- Bên trong gồm 3 điện trở mắc nối tiếp chia điện áp VCC thành
3 phần. Cấu tạo này tạo nên điện áp chuẩn. Điện áp 1/3 VCC nối vào chân dương của
Op-amp 1 và điện áp 2/3 VCC nối vào chân âm của Op-amp 2. Khi điện áp ở chân 2
nhỏ hơn 1/3 VCC, chân S = [1] và FF được kích. Khi điện áp ở chân 6 lớn hơn 2/3
VCC, chân R của FF = [1] và FF được reset
b. Ngyên tắc hoạt động:
GVHD:
Ký hiệu 0 là mức thấp(L) bằng 0V, 1 là mức cao(H) gần bằng VCC. Mạch FF là loại
RS Flip-flop.
Khi S = [1] thì Q = [1] và = [ 0].
Sau đó, khi S = [0] thì Q = [1] và = [0].
Khi R = [1] thì = [1] và Q = [0].
Tóm lại, khi S = [1] thì Q = [1] và khi R = [1] thì Q = [0] bởi vì = [1], transisitor mở
dẫn, cực C nối đất. Cho nên điện áp không nạp vào tụ C, điện áp ở chân 6 không vượt
quá V2. Do lối ra của Op-amp 2 ở mức 0, FF không reset.
Khi mới đóng mạch, tụ C nạp qua Ra, Rb, với thời hằng (Ra+Rb)C.
* Tụ C nạp từ điện Áp 0V -> Vcc/3:
- Lúc này V+1(V+ của Opamp1) > V-1. Do đó O1 (ngõ ra của Opamp1) có mức logic
1(H).
- V+2 < V-2 (V-2 = 2Vcc/3) . Do đó O2 = 0(L).
- R = 0, S = 1 --> Q = 1, /Q (Q đảo) = 0
- Q = 1 --> Ngõ ra = 1.
- /Q = 0 --> Transistor hồi tiếp không dẫn.
GVHD:
* Tụ C tiếp tụ nạp từ điện áp Vcc/3 -> 2Vcc/3:
- Lúc này, V+1 < V-1. Do đó O1 = 0.
- V+2 < V-2. Do đó O2 = 0.
- R = 0, S = 0 --> Q, /Q sẽ giứ trạng thái trước đó (Q=1, /Q=0).
- Transistor vẫn ko dẫn !
* Tụ C nạp qua ngưỡng 2Vcc/3:
- Lúc này, V+1 < V-1. Do đó O1 = 0.
- V+2 > V-2. Do đó O2 = 1.
- R = 1, S = 0 --> Q=0, /Q = 1.
- Q = 0 --> Ngõ ra đảo trạng thái = 0.
- /Q = 1 --> Transistor dẫn, điện áp trên chân 7 xuống 0V !
- Tụ C xả qua Rb. Với thời hằng Rb.C
- Điện áp trên tụ C giảm xuống do tụ C xả, làm cho điện áp tụ C nhảy xuống dưới
2Vcc/3.
* Tụ C tiếp tục "XẢ" từ điện áp 2Vcc/3 --> Vcc/3:
- Lúc này, V+1 < V-1. Do đó O1 = 0.
- V+2 < V-2. Do đó O2 = 0.
- R = 0, S = 0 --> Q, /Q sẽ giứ trạng thái trước đó (Q=0, /Q=1).
- Transistor vẫn dẫn !
* Tụ C xả qua ngưỡng Vcc/3:
- Lúc này V+1 > V-1. Do đó O1 = 1.
- V+2 < V-2 (V-2 = 2Vcc/3) . Do đó O2 = 0.
- R = 0, S = 1 --> Q = 1, /Q (Q đảo) = 0
- Q = 1 --> Ngõ ra = 1.
GVHD:
- /Q = 0 --> Transistor không dẫn -> chân 7 không = 0V nữa và tụ C lại được nạp điện
với điện áp ban đầu là Vcc/3.
* Quá trình lại lặp lại.
=> Kết quả: Ngõ ra OUT có tín hiệu dao động dạng sóng vuông, có chu kỳ ổn định.
Nhận xét:
- Vậy, trong quá trình hoạt động bình thường của 555, điện áp trên tụ C chỉ dao động
quanh điện áp Vcc/3 -> 2Vcc/3.
- Khi nạp điện, tụ C nạp điện với điện áp ban đầu là Vcc/3, và kết thúc nạp ở thời điểm
điện áp trên C bằng 2Vcc/3.Nạp điện với thời hằng là (Ra+Rb)C.
- Khi xả điện, tụ C xả điện với điện áp ban đầu là 2Vcc/3, và kết thúc xả ở thời điểm
điện áp trên C bằng Vcc/3. Xả điện với thời hằng là Rb.C.
- Thời gian mức 1 ở ngõ ra chính là thời gian nạp điện, mức 0 là xả điện.
1.3. cơ sở lý thuyết và phương pháp tính các giá trị trong mạch:
Để tính chu kỳ dao động T của 1 mạch dao động tạo xung ta cần phải tính được thời
gian ngưng dẫn của tụ khi nạp và xả.
Ta có sơ đồ mạch đơn giản để tính thời gian ngưng dẫn khi tụ nạp xả
Từ mạch tương đương suy ra:
GVHD:
Xác định t để =0.7V: 0.7=
Thường nên
 Tính thời gian ngưng dẫn của T 2 chính là thời gian T1 bắt đầu dẫn đến khi T 1
ngưng dẫn. Tương tự, thời gian ngưng dẫn của T2 là:
Vậy chu kì dao động của mạch được tính:
Giả sử RB1=RB2=R; C1=C2=C thì chu kì dao động của mạch trở thành:
Và tần số dao động:
GVHD:
Thông thường trong mạch dao động ta có công thức tính thời gian ngưng dẫn của
transistor là: T = RCln2 =0.693 RC
 Thời gian ngưng dẫn ở mức áp cao cũng là lúc tụ C2 nạp dòng qua R1+R2
Tn = 0.693*(R1+R2)*C2
Thời gian ngưng dẫn ở mức áp thấp cũng là lúc tụ C2 xả dòng qua R2
Tx = 0.693*R2*C2
Như vậy chu kỳ của tín hiệu sẽ là : T = Tn+Tx
T = 0.693*(R1+2*R2)*C2
* Ta có dạng song ra :
Dạng xung tại ngõ out(3):
1.4. ứng dụng của IC 555:

Ứng dụng của 555 là rất lớn, ngoài ứng dụng hay dùng là mạch phát xung nó
còn dùng để đo điện dung. Điện dung hoặc cảm biến dạng điện dung được nối vào
mạch, khi thay đổi sẽ làm tần số đầu ra thay đổi. Việc đo tần số với vi điều khiển thì
đơn giản rồi. Khi sử dụng cách này, cần phải có điện trở thật chính xác...để tránh sai
số.ngoài ra IC 555 còn có nhiều ứng dụng trong thực tế như: dùng làm mạch cho khởi
động trễ,mạch phát ra âm thanh,điều chế xung, dùng để đo tốc độ quay của máy hát
đĩa, dùng trong thiết bị chống trộm và tia hồng ngoại…….
GVHD:
1.5. Mạch ứng dụng:

VCC
U1
8
4 3 R1
VCC
R Q
47k
7 R3(2)
DC
V=4.91228
5
CV
R3
560R
GND
2 6
TR TH
R2
47k
1
NE555
C1
100n 100n
C2
Giả sử chọn tần số dao động của mạch là f=1(kHz), chọn C2=100(nF), R1=R2
Khi đó, Tn=2Tx, với T=1/f
Tx=0.693 R2 C2
Tx=T/3=1/(3f)
 1/(3*f)= 0.693 R2 C2
Nên R2=4.81(k  )
R2=R1=4.81(k  )
Ta có f=1/T=
GVHD:
 C1=
=>Vậy nếu muốn thay đổi độ lơn tần số dao động của mạch thì chỉ cần thay đổi giá trị
của R1 và R2 hoặc của C1.
Tuy nhiên nếu chỉ thay đổi giá trị R1 (hoặc R2) không thôi, thì tần sô f cũng như độ
rộng xung sẽ bị thay đổi cùng lúc.
+ Muốn thay đổi tần số giữ nguyên độ rộng xung thì R1 và R2 phải được thay
đổi cùng lúc(cùng tăng hoặc cùng giảm giá trị như nhau).
+ Muốn thay đổi độ rộng xung (giữ nguyên tần số) thì R1 và R2 phải được thay
đổi cùng lúc và có chiều ngược lại (khi R1 tăng thì R2 phải giảm cùng giá trị như
nhau).
 Dạng tín hiệu ra chân 3 của mạch:
 Dạng tín hiệu ra tại chân 7
GVHD:
Với hai dang tín hiệu thu được ở hai đầu ra ta thấy tín hiệu ra tại chân 3 có xung vuông
hơn chân 7 nên ta lấy tín hiệu ra ở chân 3 và ta cũng thu được một giá trị điện áp ổn
định tại chân 3 là 4.9 V.
Để thay đổi tốc độ động cơ ta chỉ cần thay đổi độ rộng xung tức là ta se thay đổi tần số
phát ra của mạch. Do đó, trong mạch có sử dụng 2 biến trở thay cho 2 điện trở R1 và
R2 để tiện thay đổi tần số phát xung.
2. Khâu logic:
Với khâu này ta sử dụng các cổng logic để điều khiển kích mở các MOSFET thông
qua phần tử cách li OPTO. Sau đây là mạch logic dung cổng AND tích hợp 74*08 và
cổng NOT 74*04:
Giả sử chuyển công tắc sang vị trí 3 của S1 và chân 1,2 của IC2A ta có bảng trạng thái:
GVHD:
1A 1B 1C 1D 2A 2C 2D 3A 3E 3F
1 2 3 4 5 6 9 1 8 1 1 1 1 2 3 9 1 8 1 1 1 1 2 1 1 1 1
0 2 3 1 0 2 3 1 1 0 3 2
1 1 1 1 1 1 0 0 1
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 0 0 1
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 0 1 0 0 1
Các đèn báo:
Đèn màu xanh sáng báo hiệu đã có xung phát từ chân 3 của NE555
Đèn màu vàng sáng báo hiệu đã có tín hiệu vào chân anôt của diode
3. Phần tử cách li:

Có tác dụng cách ly mạch động lực và mạch điều khiển
Sau khi có xung từ khối logic diode của opto1 và opto4 dẫn phát ra tín hiệu vào cực B
của tranzito trong OPTO.Nếu cực C của các tranzito đã có điện áp được cấp vào từ
mạch nguồn thì tranzito sẽ dẫn đặt điện áp vào cực G của các MOSFET
4. Mạch động lực

Khi có xung kích mở từ OPTO vào cực G của MOSFET thì từng cặp MOSFET tương
ứng sẽ dẫn cho dòng điện chạy từ nguồn 24(V) qua động cơ
Cuộn dây và tụ điện mắc song song với động cơ có tác dụng giảm dòng điện vào động
cơ khi động cơ khởi động.
GVHD:
5. SƠ ĐỒ MẠCH ĐIỀU KHIỂN:
GVHD:
CHƯƠNG 3: CHẾ TẠO VÀ KIỂM TRA MẠCH
3.1. Tư liệu ban đầu và các thiết bị cần thiết cho quả trình lắp mạch:
Các tư liệu ban đầu gồm có:
+ Hai sơ đồ mạch:
- một mạch nguồn (được cho sẵn)
- mạch điều khiển động cơ (được cho trước).
+ Các thiết bị:
- Động cơ một chiều 200W-5A
- Máy hiển thị song ốilôkốp.
- Phần mềm mô phỏng (Protus, Circusmaker, Tinapro)
- Phần mềm vẽ bo mạch sử dung Eagle.
- sử dụng panel để lắp thử mạch.
- Các linh kiện cần thiết để thực hiện quá trình lắp mạch.
3.2. Quá trình lắp thử mạch:

Bước 1: Phân tích mạch.
Bước2: Mô phỏng mạch trên phần mềm Protus để xem dang sóng và giá trị điện áp
của mạch. Nhờ vào đó để thay đổi các thông số của mạch cho phù hợp với yêu cầu đề
bài.
Bước 3: Sau khi mạch đã mô phỏng được và đáp ứng được các yêu cầu cần thiết của
đề bài thì ta tiến hành mua linh kiện và lắp thử mạch trên panel.
Chú ý :
- Trước khi tiến hành lắp mạch ta phải kiểm tra linh kiện để đảm bảo việc linh
kiện hoạt động tốt hay không.
1. Kiểm tra mạchđiều khiển (Các phần tử chính)
GVHD:
1.1. Đo kiểm tra Mosfet
Một Mosfet còn tốt : Là khi đo trở kháng giữa G với S và giữa G với D có điện trở
bằng vô cùng ( kim không lên cả hai chiều đo) và khi G đã được thoát điện thì trở
kháng giữa D và S phải là vô cùng.
Các bước kiểm tra như sau :
Đo kiểm tra Mosfet ngược thấy còn tốt.
 Bước 1 : Chuẩn bị để thang x1K

 Bước 2 : Nạp cho G một điện tích ( để que đen vào G que đỏ vào S hoặc D )
 Bước 3 : Sau khi nạp cho G một điện tích ta đo giữa D và S ( que đen vào D
que đỏ vào S ) => kim sẽ lên.
 Bước 4 : Chập G vào D hoặc G vào S để thoát điện chân G.
 Bước 5 : Sau khi đã thoát điện chân G đo lại DS như bước 3 kim không lên.
 => Kết quả như vậy là Mosfet tốt.
GVHD:
Đo kiểm tra Mosfet ngược thấy bị chập
 Bước 1 : Để đồng hồ thang x 1K

 Đo giữa G và S hoặc giữa G và D nếu kim lên = 0 là chập
 Đo giữa D và S mà cả hai chiều đo kim lên = 0 là chập D S
1.2 Kiểm tra cổng logic
Ta cấp hai tín hiệu vào hai chân vào của một con AND nếu nó còn sống thì có tín hiệu
ra, Nếu như cấp tín hiệu vào một chân ma vẫn có tín hiệu ra thì chứng tỏ AND đã chết.
1.3 Kiểm tra mạch phát Xung
Ta không thể kiểm tra IC trước được vì vậy trong quá trình lắp mạch ta tiến hành kiểm
tra bằng cách đo tín hiệu ra từ các chân của IC nếu có tín hiệu ra chứn tỏ IC vẫn hoạt
động tốt.
2. Mạch nguồn (Kiểm tra các phần tử chính):
2.1 Kiểm tra IC LM723 Tiến hành kiểm tra trong khi lắp mạch nếu thấy tín hiệu
không có hoặc không thể điều chỉnh được thì chứng tỏ IC không sử dụng được nữa.
GVHD:
2.2 Kiểm tra PowerTransistor :
• Kiểm tra Transistor ngược NPN tương tự kiểm tra hai Diode đấu chung cực Anôt,
điểm chung là cực B, nếu đo từ B sang C và B sang E ( que đen vào B ) thì tương
đương như đo hai diode thuận chiều => kim lên , tất cả các trường hợp đo khác kim
không lên.
• Kiểm tra Transistor thuận PNP tương tự kiểm tra hai Diode đấu chung cực Katôt,
điểm chung là cực B của Transistor, nếu đo từ B sang C và B sang E ( que đỏ vào B )
thì tương đương như đo hai diode thuận chiều => kim lên , tất cả các trường hợp đo
khác kim không lên.
• Trái với các điều trên là Transistor bị hỏng.
• Transistor có thể bị hỏng ở các trường hợp .
* Đo thuận chiều từ B sang E hoặc từ B sang C => kim không lên là transistor đứt BE
hoặc đứt BC
* Đo từ B sang E hoặc từ B sang C kim lên cả hai chiều là chập hay dò BE hoặc BC.
* Đo giữa C và E kim lên là bị chập CE.
* Các hình ảnh minh hoạ khi đo kiểm tra Transistor.
Phép đo cho biết Transistor còn tốt .

• Minh hoạ phép đo trên : Trước hết nhìn vào ký hiệu ta biết được Transistor trên là
bóng ngược, và các chân của Transistor lần lượt là ECB ( dựa vào tên Transistor ). <
xem lại phần xác định chân Transistor >
• Bước 1 : Chuẩn bị đo để đồng hồ ở thang x1Ω
• Bước 2 và bước 3 : Đo thuận chiều BE và BC => kim lên .
• Bước 4 và bước 5 : Đo ngược chiều BE và BC => kim không lên.
• Bước 6 : Đo giữa C và E kim không lên
• => Bóng tốt.
Phép đo cho biết Transistor bị chập BE

• Bước 1 : Chuẩn bị .
• Bước 2 : Đo thuận giữa B và E kim lên = 0 Ω
• Bước 3: Đo ngược giữa B và E kim lên = 0 Ω
• => Bóng chập BE
Phép đo cho biết bóng bị đứt BE

• Bước 2 và 3 : Đo cả hai chiều giữa B và E kim không lên.
• => Bóng đứt BE
---------------------------------------------------------
Phép đo cho thấy bóng bị chập CE
GVHD:
• Bước 2 và 4 : Đo cả hai chiều giữa C và E kim lên = 0 Ω
• => Bóng chập CE
• Trường hợp đo giữa C và E kim lên một chút là bị dò CE.
- Trong quá trình lắp mạch ta nên vừa tiến hành lắp vừa kiểm tra mạch để đảm
bảo mạch chay chính xác tưng khâu, không nên lắp hoàn thiện mach mới kiểm tra vì
khi đó rất khó kiểm tra được lỗi nếu trong mạch có sự cố.
Bước 4: Kiểm tra độ chính xác của toàn mạch sau khi đã lắp xong. Sau đó đem so sánh
với kết quả đã mô phỏng được trên phần mêm mô phỏng.
Bước 5: Nếu mạch chưa chính xác ta phải hiệu chỉnh các thong số để cho phù hợp.
Bước 6: Tiến hành vẽ board mạch trên phần mềm Eagle, Lựa chọn các linh kiện trên
phần mềm sao cho giống với những linh kiện mà minh đã có trong quad trình lắp
mạch, nếu khôngcó ta có thể sử dụng một linh kiện tương đương (kích cỡ, thong số).
Bước 7: Làm mạch (làm board mạch, gắn linh kiện trên board mạch)
Chú ý: Thời gian gắn linh kiện không nên quá lâu làm ảnh hưởng đến chất lượng của
linh kiện.
Kết thúc: Thử mạch xem mạch đã chạy chưa nếu không chay quay lại từ bước 7.
GVHD:
TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Điện tử công suất_ Nguyễn Bính
2. Truyền động điện _ Bùi Quốc Khánh- Phạm Quốc Hải- Nguyễn Văn Liễn
3. Tài liệu tham khảo trên mạng
4. Kĩ Thuật Điện Tử_
GVHD:

Do An DTCS

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Do An DTCS

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Đồ án môn học

Khoa: Điện Điện tử công suất

NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN....................................................................................5

NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN.......................................................................................6

LỜI NÓI ĐẦU.......................................................................................................................................7

1.1. Chỉ tiêu điều chỉnh tốc độ:.........................................................................................................8

1.4. Phương pháp thay đổi điện trở phần ứng:..............................................................................14

PHẦN 2: THIẾT KẾ MẠCH...............................................................................................................17

CHƯƠNG I: MẠCH ĐIỀU KHIỂN ĐIỆN ÁP MỘT CHIỀU..............................................................17

I.1. Giới thiệu chung............................................................................................................................17

I.2. Chức năng....................................................................................................................................17

I.3. Nguyên lý hoạt động của mạch thực tế:.......................................................................................21

I.3.1. Khâu tinh chỉnh.........................................................................................................................22

I.3.2. Khâu điều chỉnh thô:.................................................................................................................22

CHƯƠNG II: MẠCH ĐIỀU KHIỂN ĐỘNG CƠ.................................................................................23

1. Mạch phát xung.........................................................................................................................23

1.1 Giới thiệu IC HA555N..............................................................................................................23

1.4. Ứng dụng của IC 555:.................................................................................................................29

1.5. Mạch ứng dụng:...........................................................................................................................30

3. Phần tử cách li:..........................................................................................................................33

4. Mạch động lực...........................................................................................................................33

5. Sơ đồ mạch điều khiển:.............................................................................................................34

CHƯƠNG III: CHẾ TẠO VÀ KIỂM TRA MẠCH.............................................................................35

3.2. Quá trình lắp thử mạch:...............................................................................................................35

TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................................................................................40

NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN

Hưng Yên, tháng 6 năm 2009

NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN

Hưng Yên, tháng 6 năm 2009

LỜI NÓI ĐẦU

Xin chân thành cảm ơn!

Ngày 01 tháng 6 năm 2009

Nhóm sinh viên

PHẦN 1: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ ĐIỀU CHỈNH TỐC ĐỘ ĐỘNG CƠ ĐIỆN

nm2 nm1 nm0 M

Trong đó: rk là điện trở dây quấn kích từ

rb là điện trở nguồn kích từ

𝜔k là số vòng dây của dây quấn kích từ

Trong chế độ xác lập ta có quan hệ:

+ ưu- nhược điểm:

Đặc tính điều chỉnh khi thay đổi điện áp

Phương trình cân bằng điện áp ở chế độ xác lập:

Phương trình đặc tính cơ:

Mnmmin = Mcmax = kM.Mđm.

Trong đó kM là hệ số quá tải về mômen

Mcp = kđm . Iđm = Mđm.

1.4. Phương pháp thay đổi điện trở phần ứng:

Nguyên lí điều khiển:

Độ cứng của đặc tính cơ:

 Đặc điểm của phương pháp:

PHẦN 2: THIẾT KẾ MẠCH

CHƯƠNG I: MẠCH ĐIỀU KHIỂN ĐIỆN ÁP MỘT CHIỀU

I.1. Giới thiệu chung

I.2. Chức năng

+ Điện áp đầu vào tối đa 40V

+ Điện áp ra có thể điều chỉnh từ 2V đến 37V

Chân số Kí hiệu Chức năng

1 NC Không dùng đến

 Nguyên lí hoạt động của LM723:

Bao gồm các khối:

Những giá trị được ước lượng :

Xung điện áp từ V+ tới V- (50ms) 50V

Điện áp liên tục từ V+ đến V- 40V