Kabanata 1 El Filibusterismo – “Sa Ibabaw Ng
Kubyerta”
Ang pinag-usapan nila ay ang pagpapalalim ng
Ilog Pasig. “Mag-alaga ng itik” sabi ni Don
Custodio. Si Simoun naman na tagapayo ni
Kapitan Heneral ay nagsabi “Gumawa ng tuwid
na kanal na mag-uugnay sa lawa ng Laguna at sa
look ng Maynila”. Nagkasagutan sila ni Don
Custodio at ilang pari. Ayaw ni Donya Victorina
na matuloy ang pag-aalaga ng pato sa dahilan
na darami ang balot na pinandidirihan niya.
Kabanata 2 El Filibusterismo – “Sa Ilalim Ng
Kubyerta”
Napaling ang usapa sa balak ng mga estudyante
ukol sa pagtuturo ng mga Kastila. Ayon kay
Kapitan Basilio hindi raw ito magtatagumpay
pero sabi ng dalawang estudyante
magtatagumpay
Nag-anyaya si Simoun sa pag-inom ng serbesa.
Tumanggi ang dalawa. Ayon kay Simoun, sinabi
ni Padre Camorra na kaya tamad ang mga
Pilipino ay dahil pala-inom ng tubig at di ng
serbesa.
Kabanata 3 El Filibusterismo – “Ang Mga
Alamat”
Sinabi ng Kapitan na may alamat tungkol kay
Donya Geronima. Si Padre Florentino ang
nahingang magkuwento.
Kabanata 4 El Filibusterismo – “Kabesang
Tales”
Inampon ni Tanda Selo si Basilio sa gubat.
Matanda na siya. Ang anak niyang si Kabesang
Tales ay isang Kabesa de Baranggay. May anak
siyang dalaga na si Lucia. Yumaman ito dahil sa
tiyaga.
Kabanata 5 El Filibusterismo – “Ang Noche
Buena Ng Isang Kutsero”
Natapos ang prusisyon. Napuna ng mga Sibil na
walang ilaw an parol ng karitela. Pinarusahan
uli ng mga Sibil ang kutserong si Sinong.
Nasabi ni Basilio sa sarili na si Simuon ay may
kasindak-sindak na pagkatao.
Kabanata 6 El Filibusterismo – “Si Basilio”
Umalis siya sa gubat at lumuwas ng Maynila na
maysakit at gulanit na damit. Nais niyang
pasagasa sa mga karuwahe dahil sa hirap at
gutom.
Natagpuan niya sina Kapitan Tiyago na
katatapos dalhin sa beateryo si Maria Clara.
Kinuha siyang katulong o utusan. Pinag-aral sa
Letran.
Kabanata 7 El Filibusterismo – “Si Simoun”
Pauwi nawa si Basilio nang may narinig siyang
mga papalapit na yabag at liwanag . Nagtago
siya sa puno ng Balete. Sa kabiuila ng punong
ito tumigil ang dumating, Nakilala ito ni Basilio –
Si Simoun nang mag-alis ito ng salamin.
Nagsimulang maghukay si Simoun sa tulong ng
isang asarol.
Kabanata 8 El Filibusterismo – “Maligayang
Pasko”
Kinaumagahan ay agad na tumungo ni Huli ng
kinalalagyan ng Mahal na Birhen upang alamin
kung may dalawandaan at limampung piso na
sa ilalim nito. Sa kasamaang palad ay hindi ito
naghimala kaya inaliw na lamang niya ang sarili
at inayos ang damit na dadalhin pagtungo sa
tahanan ni Hermana Penchang.
Kabanata 9 El Filibusterismo – “Ang Mga
Pilato”
Ang may sala raw ay si Tandang Selo na rin na
may kasalanan dahil hindi marunong magdasal
at di nagturo ng wastong pagdarasal sa mga
kaanak na tulad ng ginagawa niya ngayon kay
Huli na tinuturuan niya ng dasal at pinababasa
niya ng aklat na Tandang Basyong Makunat.
Nang mabalitaang tutubusin ni Basilio ang
kasintahan ay nagsabing si Basilio ay isang
demonyong nag-aanyong estudyante na ibig
magpahamak sa kaluluwa ng dalaga.
Kabanata 10 El Filibusterismo – “Kayamanan
at Karalitaan”
Ipinagmalaki ni Simoun ang kanyang rebolber
kay Kabesang Tales. Nagdatingan ang mga
mamimili ng alahas: Si Kapitan Basilio, ang anak
na si Sinang at asawa nito, Si Hermana
Penchang.
Kabanata 11 El Filibusterismo – “Los Baños”
Noong ika-31 ng Disyembre, ang Kapitan
Heneral kasama si Padre Sibilya at Padre Irene
ay naglaro ng tresilyo sa bahay-aliwan sa Los
Baños.
Nagpatalo ang dalawang prayle dahil nais nilang
mangyari a kausapin si Kapitan tungkol sa
paaralan ng Kastilang balak ng kabataan. Pero
maraming iniisip ang Kapitan tulad ng papeles
ng pamamahala, pagbibigay biyaya,
pagpapatapon, at iba pa.
Kabanata 12 El Filibusterismo – “Placido
Penitente”
Si Placido Penitente ay isang mag-aaral sa
Unibersidad ng Santo Tomas na nasa ikaapat na
taon na sa kolehiyo pero malungkot siya at nais
niyang tumigil sa pag-aar
Pinakiusapan siya ng kanyang ina na kahit
tapusin nalan niya ang natitirang taon sa
unibersidad. Ang ideyang pagtigil sa pag-aaral
na inisip ni Penitente ay dahil sa mga
kasamahan niya sa Tanawan. Siya ang
pinakamatalinong studyante at bantog sa
paaralan ni Padre Valerio noon.
Kabanata 13 El Filibusterismo – “Ang Klase Sa
Pisika”
Ang silid sa pisika ay maluwag at parihaba ng
sukat. Ang mga bintana ay malalaki rin na may
rehas na bakal. Mayroong upuang kahoy sa
magkabilang panig ng kuwarto na aabot sa
tatlong baitang ang taas. Doon umuupo ang ma
mag-aaral na nakaayos batay sa titik ng kanilang
apelyido.
Kabanata 14 El Filibusterismo – “Sa Bahay Ng
Mga Mag-aaral”
Pag-aari ni Makaraig ang bahay na tinutuluyan
ng mga mag-aaral. Marangya ang pamumuhay
niya at nag-aaral ng abogasya. Pinuno rin siya
ng mga mag-aaral na may kilusan para sa nais
nilang Akademya sa wikang Kastila.
Kabanata 15 El Filibusterismo – “Si Ginoong
Pasta”
Bilang pagtupad sa kanilang misyon, tumungo si
Isagani sa tanggapan ni Ginoong Pasta. Kilala si
Ginoong Pasta sa talas ng kaniyang isip at
angking katalinuhan. Lumalapit ang mga pari sa
kanya uang maghingi ng payo kung nasa isang
gipit na sitwasyon.
Kabanata 16 El Filibusterismo – “Ang
Kasawian Ng Isang Intsik”
Si Quiroga ay isang negosyanteng Intsik.
Nagawa pa nitong magpatawag ng isang
hapunan sa kabila ng hinaharap niyang
pagkalugi ng kanyang negosyo. Pakay niya ay
magkaroon ang bansa ng konsulado ng Tsina.
Kabanata 17 El Filibusterismo – “Ang Perya Sa
Quiapo”
Aliw na aliw si Padre Camorra sa mga nakikita
niyang mga babae sa peryahan. Nakilalang mga
makamundo ang mga prayle. Lalong
nadagdagan ang kanyang tuwas nang
makasalubong niya si Paulita Gomes na kasama
ang tiyahing si Donya Victorina. Iyon lang,
kasama din nila si Isagani na katipan ni Paulita.
Kabanata 18 El Filibusterismo – “Ang Mga
Kadayaan”
Naglabas ng maitim at luma na kaha ni Mr.
Leeds. Sinabi niya na natagpuan niya ito sa isang
lumang libingan. Pagkatapos niyang sumigaw ng
mga salitang banyaga ay kusang nabuksan ang
kaha.
Tumambad dito ang isang isang ulong bangkay
na mayroong mahaba at makapal na buhok.
Mula sa kadiliman ay mayroong nagsalita na
parang tumatangis at humihingi ng tulong.
Kabanata 19 El Filibusterismo – “Ang Mitsa”
Labis ang hinagpis ni Kabesang Tales dahil sa
desisyon ni Placide ukol sa kanyang pag-aaral.
Kinausap niya ang kanyang anak na ipagpatuloy
ang kanyang pag-aaral hanggang sa makatapos
ng abogasya.
Kabanata 20 El Filibusterismo – “Si Don
Custodio”
Bata pa siya nang dumating sa Maynila. Dahil sa
mataas niyang katungkulan ay nakapangasawa
siya ng isang mayamang taga-lungsod. Ginamit
niya ang per ng kanyang asawa sa
pangangalakal. Naging tanyag siya at napabilang
sa mga kinikilalanga tao sa lipunan.
Kabanata 21 El Filibusterismo – “Mga Anyo Ng
Taga-Maynila”
Ang pagtatanghal sa Dulaang Veridades ay
nagdulot ng salungat ng opinyon: Tutol sa
pagtatanghal ng dulaan ang grupo ni Padre Salvi
habang ang mga kawani, hukbong dagat at
taong lipunan ay nasasabik na sa nalalapit na
pagtatanghal ng nasabing palabas.
Kabanata 22 El Filibusterismo – “Ang Palabas”
Masaya ang lahat nang mag-umpisa ang palabas
pero habang ito ay tumatagal ay unti-unting
nalilito ang mga nanood. Marami sa mga
panauhin ay hindi nakakaintindi ng wiang
Pranses.
Mas lalo pang nagkalituhan nang tangkaing
isalin ang dula ng ilan sa wikang Kastila. Marami
kasi sa mga nagsasalin ay pawang
nagmamagaling lamang pero sa totoo lang,
hindi rin nila lubos maintindihan ang wikang
Pranses.
Kabanata 23 El Filibusterismo – “Ang
Bangkay”
Ito ang naisip na paraan ni Simoun para
maitakas niya sa kumbento si Maria Clara.
Nagulat ang binata sa tinuran ni Simoun kaya
sinabi niya sa mag-aalahas na pumanaw na si
Maria.
Kabanata 24 El Filibusterismo – “Mga
Pangarap”
Kumalat sa bayan ang usapin na biglang
nagkasakit si Simoun. Naging mailap siya sa tao
at hindi halos tumatanggap ng sinumang
panauhin sa loob ng kanyang tahanan.
Sa kabilang dako naman ay matiyagang
naghihintay si Isagani sa kay Paulita. Habang
naghihintay ay sumagi sa kanyang isipan ang
mga pangarap niya para sa Pilipinas.
Kabanata 25 El Filibusterismo – “Tawanan At
Iyakan”
Masayang nagbibiruan ang mga mag-aaral at
maingay na tinutuligsa ang mga prayle. Iniugnay
pa nila sa bawat pagkain na kanilang pinili.
Bago sila natapos ay napansin ni Isagani ang
isang binata na nagmamasid at tila
sinubaybayan ang kanilang ginagawa. Nang
makita siya ay mabilis ito na umalis lulan ng
sasakyan ni Simoun.
Kabanata 26 El Filibusterismo – “Mga Paskin”
Ang araw ng pag-uusig ang babago sa
mapayapa at tahimik na buhay ni Basilio.
Maagang gumising ang binata para pasyalan sa
pagamutan ang mga pasyente. Bukod dito ay
pupuntahan din niya si Makaraig na kaibigan
niya para kunin ang hiniram na pera upang
makuha na niya ang kanyang grado.
Kabanata 27 El Filibusterismo – “Ang Prayle At
Ang Estudyante”
Nasa tanggapan ni Padre Fernandez ang mga
mag-aaral na si Isagani, Inusig ng pari ang binata
sa pagtatalumpati nito sa harap ng mga mag-
aaral at kung kasama ba nito sa hapunan.
Tinatapat siya ng binata na hinangaan naman ni
Padre Fernandez dahil karaniwan daw sa mga
ganoon ay tumatanggi. Sumagot si Isagani kung
ano raw ang mga mag-aaral ay dahil iyon sa
mga pari.
Kabanata 28 El Filibusterismo – “Pagkatakot”
Nagwika si Ben Zayb na wasto ang kanyang
sinasabi na masama sa Pilipinas ang pagkatuto
ng mga kabataan.
Nagdulot ng takot sa lahat ang mga paskil na
kabilang ang mga pari, heneral, at mga Intsik.
Hindi na rin dumalo sa pagtitinda ni Quiroga ang
mga pari.
Kabanata 29 El Filibusterismo – “Ang Huling
Pati-Ukol Kay Kapitan Tiyago”
Marangya ang libing na paraming padasal at
paawit. Marami ding kamanyan at agua bendita
na inialay sa kabaong.
Ang katunggali naman niya na si Donya
Patrocinio ay inggit na inggit sa libing ni Tiago at
nais na ring mamatay upang mailibing rin nang
marangya.
Kabanata 30 El Filibusterismo – “Si Huli | Si
Juli”
Malaking usapan sa San Diego ang pagpanaw ni
Kapitan Tiago at pagkakahuli kay Basilio.
Nalulungkot ng labi si Juli dahil sa nangyari sa
kasintahan.
Sa pagnanais na makalaya si Basilio ay naisipan
niyang lumapit kay Padre Camora pero nag-
aalanan ito dahil sa maaaring gawin sa kanya.
Ilang gabi nang binabagabag si Juli sa kaniyang
panaginip.
Kabanata 31 El Filibusterismo – “Ang Mataas
Na Kawani”
May dumating na mataas na kawani at nais
nitong palabasin si Basilio sa kulungan. Sinabi
niyang mabuti ang binata at sa katunayan ay
malapit nang matapos sa kursong medisina.
Kabanata 32 El Filibusterismo – “Ang Bunga
Ng Mga Paskil”
Nagbago ang mukha ng edukasyon sa San Diego
dahil sa nangyaring pagpapaskil. Wala na halos
mga magulang na nagpapaaral ng mga anak
samantalang bihira naman ang nakakapasa sa
mga pagsusulit.
Kabanata 33 El Filibusterismo – “Ang Huling
Matuwid”
Agad na ipinarating ni Basilio ang gusto nitong
umanib kay Simoun at sumamasa mga plano
nitong dating tinanggihan niya. Naisip daw kasi
niya naigaganti ang kanyang yumaong
magulang si Sisa at ang kapatid niyang si Krispin.
Kabanata 34 El Filibusterismo – “Ang Kasal Ni
Paulita”
Inisip ni Basilio ang magaganap na pagsabog.
Ikawalo na ng gabi at kakaunting sandali na
lamang ay sasabog na ang lampara.
Nakita niyang bumaba sina Paulita at Juanito sa
sasakyan bilang bagong kasal. Nahabag siya
para kay Isagani.
Kabanata 35 El Filibusterismo – “Ang Piging”
Nag-umpisa nang dumating ang mga bisita sa
piging. Naroon na ang bagong kasal kasama si
Donya Victorina. Nasa loob rin ng bulwagan si
Padre Salvi ngunit ang heneral ay hindi
dumating.
Kabanata 36 El Filibusterismo – “Mga
Kapighatian Ni Ben Zayb”
Agad na umuwi si Ben Zayb mula sa bahay ng
kapitan at hindi makatulog. Dito’y nakaisip na
naman siyang gawin ang balita na bayani raw
ang kapitan, ang mga prayleng sina Salvi at
Irene, at si Don Custodio.
Nabalitaan naman niya ang paglusob sa Ilog
Pasig Nais na naman niyang gumawa ng balita
tungkol doon pero natagpuan niya ang sugatang
si Padre Camorra na pinag nakawan daw ng
mga naghimagsik. Nais dagdagan ni Ben ang
bilang ng lumusob.
Kabanata 37 El Filibusterismo – “Ang
Hiwagaan”
Kanya-kanya nang hula ang mga tao kun sino
ang salarin. May nagsasabi na si Don Timoteo o
si Isagani na kaagaw ni Juanito kay Paulita.
Binalaan si Isagani ng may-ari ng tinutuluyan
pero hindi ito nakinig.
Kabanata 38 El Filibusterismo – “Kasawiang
Palad”
Nakita ni Carolino ang isa sa mga nabaril nila na
si Lolo Selo. Tumuturo ito sa talampas na ilang
sandali lang ay nawalan na ng buhay. Hindi
makapaniwala si Carolino na mapapatay niya
ang kaniyang lolo.
Kabanata 39 El Filibusterismo – “Ang
Katapusan”
Agad na pinuntahan ng pari si Simoun sa silid
nito, Nakita niyang nanghihina na ang alahero
na may malubhang sakit. Nalaman ng pari na
nagpatiwakal ito at uminom ng lason. Dinasalan
ng pari ang binata hanggang nalagutan ng
hininga.
 El
Filibusterismo
(Buod)

Maui D. Atienza
Grade 10 – St. Augustine