Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 32

ÇOMÜ Coğrafya Bölümü

COĞ227 ve COĞ228 Klimatoloji ve Meteoroloji I ve II


Ders Uygulamaları İçin

Yüzey ve Yüksek Atmosfer Sinoptik Meteoroloji Kodları


ve Çizim Haritaları
(2010-2011 ve 2011-2012 Güz-Bahar, 2012-2013 Güz)

ŞUBAT 2016’DA GÜNCELLEŞTİRİLMİŞTİR

Prof. Dr. Murat Türkeş


(Fiziki Coğrafya ve Jeoloji - Klimatoloji ve Meteoroloji)
ÇOMÜ Coğrafya Bölümü
Fiziki Coğrafya Anabilim Dalı Emekli Öğretim Üyesi
Derslerin Kaynak Kitabı, Sunumlar ve Ders Notları
• Türkeş, M. 2010. Klimatoloji ve Meteoroloji. Birinci Baskı, Kriter Yayınevi -
Yayın No. 63, Fiziki Coğrafya Serisi No. 1, ISBN: 978-605-5863-39-6, 650 +
XXII sayfa, İstanbul.
• COĞ227-228 Klimatoloji ve Meteoroloji I ve II ile COĞ435 Sinoptik
Klimatoloji ve Meteoroloji sunum ve ders notları.

Derslerde Kullanılan Sinoptik Meteorolojik Harita, Uydu


Görüntüsü ve Tahmin Ürünlerinin Temel Kaynağı:
• Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Ankara
• http://www.mgm.gov.tr/
• http://www.mgm.gov.tr/sondurum/uydu.aspx#sfU
• http://www.mgm.gov.tr/sondurum/guncel-haritalar.aspx#sfU
• http://www.mgm.gov.tr/sondurum/radar.aspx?rG=img&rR=00&rU=ppi#sfB
• http://www.mgm.gov.tr/tahmin/aylik-tahmin.aspx
• http://www.mgm.gov.tr/tahmin/gunluk-tahmin.aspx#sfU 2
Prof. Dr. Murat Türkeş: Sinoptik Klimatoloji ve Meteoroloji
SİNOPTİK YÜZEY VE YÜKSEK ATMOSFER
HAVA HARİTALARININ HAZIRLANMASI VE
ÇİZİMİNDE KULLANILAN SİNOPTİK
KODLARIN AÇIKLANMASI

Uygulaması Derslerde Yapılır


Sinoptik yüzey gözlemlerinin yüzey hava haritasına işlenmesinde
kullanılan istasyon modeli ve sadeleştirilmiş açıklaması.
İstasyon Modeli Kod Açıklama
ff Rüzgar hızı (knot)
dd Rüzgar yönü (onar derece olarak)

ww Şimdiki hava (gözlemin yapıldığı andaki hava)


Geçmiş hava (önceki gözlem saatindeki –sinoptik gözlemin
W
cinsine göre, 1, 3 ya da 6 saat önceki– hava)
VV Yatay görüş uzaklığı (km)

TT Hava sıcaklığı (kuru termometre sıcaklığı) (°C)

TdTd Doyma noktası (°C)


N Toplam bulut kapalılığı (gökyüzündeki bulut tutarı)
Deniz düzeyine indirilmiş atmosfer basıncı (hPa). İstasyon
modelinde basıncın yalnız son üç rakamı gösterilir. Örneğin,
PPP
1001.1 hPa, 011 olarak; 1011.1 hPa, 111 olarak; 996.6 hPa,
966 olarak gösterilir.
Son üç saatteki basınç değişikliği (hPa). Örneğin, basınç
ppp geçen üç saatte 1.5 hPa yükselmişse, + 015, düşmüşse -015
olarak gösterilir.
Geçen üç saatteki basınç eğiliminin simgesel gösterimi.
a Örneğin, basınç üç saat öncesine göre düzenli ya da düzensiz
sürekli yükseliyorsa, bu durum ( / ) simgesi ile gösterilir.
CH Yüksek bulut çeşidi
CM Orta bulut çeşidi
CL Alçak bulut çeşidi
Nh Alçak bulutların ya da yoksa orta bulutların toplam kapalılığı
h En alçak bulut tabanının yerden yüksekliği
RRR Yağış tutarı (mm)
Yağış dönemi (gözlemden önceki 24 saat içerisinde çeşitli
tR
saatlerde gerçekleşen yağışın dönemi)
Prof. Dr. Murat Türkeş: Sinoptik Klimatoloji ve Meteoroloji
Sinoptik Bulut Gözlem ve
Kodlaması Amacıyla Kullanılan (1) N = 0 kodlandığı zaman gökyüzü tümüyle
açıktır. Çok az olsa bile, bulut varsa N = 1
Toplam Gökyüzü Kapalılığı olarak kodlanır; N = 8 olarak kodlandığında,
Kod
Simge Açıklama gökyüzü tümüyle kapalıdır. Gökyüzünde en
No küçük bir açıklık varsa, N = 7 olarak kodlanır.
0
Bulut yok (hava (2) Bulutlar, sis ya da başka benzer olaylar
açık) arasından görüldüğü zaman, bunlar yokmuş
1
1 ya da daha az gibi bulutların tutarı belirlenir ve rapor edilir.
kapalı Görülen herhangi bir bulut izi olmaksızın, sis
ya da benzeri olaylar arasından gökyüzü ya
2 2 kapalı da yıldızlar görüldüğünde, N= 0 kodlanır.
(3) Gökyüzünde altocumulus ya da
3 3 kapalı stratocumulus perlucidus (kapalı havada
görülen top top bulutlar) görüldüğünde, bu
4 4 kapalı bulutlar gökyüzünü kaplasa bile aralarında
boşluklar bulunduğu için, N = 7 ya da daha
5 5 kapalı az bildirilir ve kodlanır.
(4) Cumuliform bulutlar arasındaki boşlukları,
6 6 kapalı stratiform tipi bulutlar kapatmadığı sürece,
bulutların arasındaki açıklıklar belirlenir.
7 ya da daha fazla (5) Hızlı dağılan uçak yoğunlaşma izlerinin
7
kapalı, ancak 8 değil
kapalılığı, toplam bulut kapalılığına katılmaz.
8 8 (tam) kapalı
Görece uzun süreli yoğunlaşma izleri ve
bunlardan kaynaklanarak geliştiği açık olarak
Gökyüzü görülen bulut kütleleri, uygun CH veya CM
9
görülemiyor ya da kod rakamlarının kullanılmasıyla bir bulut
bulut tutarı olarak belirlenir ve toplam kapalılığa alınır.
saptanamadı
Prof. Dr. Murat Türkeş: Sinoptik Klimatoloji ve Meteoroloji
En alçak bulut tabanının yeryüzünden olan yüksekliğinin
kodlanması
Kod No. h (m) Kodu (hshs)
0 00-50 01
1 50-100 02, 03
2 100-200 04, 05, 06
3 200-300 07, 08, 09
4 300-600 10-19
5 600-1000 20-32
6 1000-1500 33-49
7 1500-2000 50, 56
8 2000-2500 57, 58
9 2500 m ya da daha 59 ve üzeri
fazla ya da bulut yok
/ Bulut tabanının yüksekliği bilinmiyor ya da
bulut tabanı istasyonunun yükseltisinden
daha alçak ve tavanı istasyondan daha
yüksek bir düzeyde.

• Sinoptik gözlem kodlamasında hshs olarak gösterilen “en


alçak bulut tabanının yeryüzünden olan yüksekliği” kavramı
(h), hava meydanının yükseltisinden yukarıdaki en alçak bulut
tabanının yüksekliğine;
• hava meydanı olmayan meteoroloji istasyonlarında ise
istasyon yükseltisine göre daha yukarıda kalan en alçak bulut
tabanının yüksekliğine karşılık gelir.
Prof. Dr. Murat Türkeş: Sinoptik Klimatoloji ve Meteoroloji
Şimdiki Hava Olaylarından Seçilmiş Örnekler ve Simgeleri
Hafif yağmur Kar savrulması

Orta kuvvette yağmur Toz fırtınası

Kuvvetli yağmur Pus

Hafif kar Sis (gökyüzü görülüyor)

Orta kuvvette kar Sis (gökyüzü görülmüyor)

Kuvvetli kar Sis (kırağı birikimiyle birlikte)

Hafif çisenti Kuru duman

Donan yağmur Buz paletleri

Buz paleti ya da küçük dolu


Donan çisenti
Sağanağı

Karla karışık yağmur ya da


Dolu sağanağı
çisenti (orta, kuvvetli)

Yağmur sağanağı Şimşek

Kar sağanağı Oraj

Kuvvetli oraj (yağmur ve/ya da


Kuvvetli yağmur sağanağı
kar ile birlikte)

Kuvvetli kar sağanağı Kuvvetli oraj (dolu ile birlikte)

Prof. Dr. Murat Türkeş: Sinoptik Klimatoloji ve Meteoroloji


Rüzgar Hızının Gösterimi
• Rüzgarın hızı ya da kuvveti, hava
kütlesinin hareket hızıdır. Rüzgar hızı;
(1) Saniyede metre (m/s),
(2) Saatte kilometre (km/saat),
(3) Saatte mil (mil/saat) ve
(4) Knot olarak gösterilir.
• Sinoptik haritalarda rüzgar hızı,
istasyon modeline knot cinsinden
işlenir.
• Rüzgar hız birimleri ve çevrimleri:
1 m/s= 3.6 km/saat= 1.94 knot
1 knot (kt)= 0.515 m/s= 1.85 km/saat
1 nautical (deniz) mili= 1.852 km
1 statute (kara) mili= 1.6097 km

Prof. Dr. Murat Türkeş: Sinoptik Klimatoloji ve Meteoroloji


Geçmiş Hava Simgeleri (1, 3 ya da 6 saat önceki en önemli hava
olaylarını gösterir)
Kod No Simge Açıklama
0 Yok Gökyüzü açık ya da çok az bulut var
1 Yok Gökyüzü az bulutlu ya da çok değişken
2 Yok Gökyüzü parçalı bulutlu ya da kapalı
3 Kum ya da toz fırtınası, ya da kar savrulması

4 Sis ya da buz sisi, duman ya da kalın pus

5 Çisenti

6 Yağmur

Kar ya da karla karışık yağmur ya da buz


7
paletleri

8 Sağanak(lar)

9 Orajlar (yağışla birlikte ya da değil)

Prof. Dr. Murat Türkeş: Sinoptik Klimatoloji ve Meteoroloji


Sinoptik yüzey gözlemlerinde kodlanan bilgilerden yararlanarak
haritalara işlenen istasyon modelindeki basınç değişikliğinin,
zaman özelliği, kodu, simgesi ve eğilim özelliği
Zaman Açıklaması Kodu Sembolü Barometrik eğilimin özelliği

0 Basınç yükseliyor, sonra düşüyor

Basınç yükseliyor, sonra düz gidiyor (değişmiyor); ya da


1
Basınç üç saat yükseliyor, sonra daha yavaş yükseliyor
öncesinden yüksek
2 Basınç düzenli ya da düzensiz yükseliyor

Basınç düşüyor ya da düz gidiyor, sonra yükseliyor; ya da


3
yükseliyor sonra daha hızlı yükseliyor
Basınç üç saat
4 Basınç düz gidiyor ve 3 saat öncesi ile aynı
öncesi ile aynı
Basınç düşüyor, sonra yükseliyor ve 3 saat öncesi ile aynı
5
ya da daha düşük
Düşüyor, sonra düz gidiyor; ya da düşüyor, sonra daha
6
Basınç üç saat yavaş düşüyor
Öncesinden düşük
7 Basınç düzenli ya da düzensiz düşüyor

Basınç düz gidiyor ya da yükseliyor, sonra düşüyor; ya da


8
düşüyor, sonra daha hızlı düşüyor

Prof. Dr. Murat Türkeş: Sinoptik Klimatoloji ve Meteoroloji


Son üç saatteki basınç değişikliği (ppp) ve eğilimine (a) ilişkin
bazı gerekli açıklamalar:

(1) Gözlem saatinden önceki 3 saatlik dönemde oluşan basınç


tandansı ya da başka bir deyişle barometrik eğilimin (a)
niteliği, belirli simgelerle gösterilir.
(2) Ondalığına kadar son üç saatteki basınç değişikliğinin tutarı
(ppp, hPa), istasyonda ölçülen 3 saat önceki aktüel basınç
değeri ve gözlem anında kaydedilen aktüel basınç
değerinin farkı alınarak bulunur.
• Örneğin; 3 saat önceki aktüel basınç 1000.5 hPa, gözlem
anında ölçülen aktüel basınç 998.8 hPa olduğunda, basınç
değişikliğinin tutarı (ppp)
1000.5 – 998.8 = -1.7 hPa bulunur ve
ppp = -017
olarak kodlanır.

Prof. Dr. Murat Türkeş: Sinoptik Klimatoloji ve Meteoroloji


Yatay Görüş Uzaklığı
Kod km m Kod km m Kod km m Kod km Kod km m
00 <0.1 <100 20 2.0 2000 40 4.0 4000 60 10 80 30
• 00 ile 50 arasındaki 01 0.1 100 21 2.1 2100 41 4.1 4100 61 11 81 35
kod rakamları 100’er
metrelik birimler 02 0.2 200 22 2.2 2200 42 4.2 4200 62 12 82 40
halinde doğrudan 03 0.3 300 23 2.3 2300 43 4.3 4300 63 13 83 45
okunur. 04 0.4 400 24 2.4 2400 44 4.4 4400 64 14 84 50
• 51-55 arasındaki 05 0.5 500 25 2.5 2500 45 4.5 4500 65 15 85 55
kodlar kullanılmaz.
06 0.6 600 26 2.6 2600 46 4.6 4600 66 16 86 60
• 56-80 arasındaki
kodlar için, kod 07 0.7 700 27 2.7 2700 47 4.7 4700 67 17 87 65
rakamından 50 08 0.8 800 28 2.8 2800 48 4.8 4800 68 18 88 70
çıkarılır ve geriye 09 0.9 900 29 2.9 2900 49 4.9 4900 69 19 89 >70
kalan sayı kilometre
10 1.0 1000 30 3.0 3000 50 5.0 5000 70 20 90 <0.05 <50
olarak okunur.
• 80-88 arasındaki 11 1.1 1100 31 3.1 3100 51 71 21 91 0.05 50
kodlar, 5’er km’lik 12 1.2 1200 32 3.2 3200 52 72 22 92 0.2 200
aralıklarla belirtilir. 13 1.3 1300 33 3.3 3300 53 kullanılmaz 73 23 93 0.5 500
• Denizde görüş 14 1.4 1400 34 3.4 3400 54 74 24 94 1 1000
uzaklığını kodlamak
15 1.5 1500 35 3.5 3500 55 75 25 95 2 2000
için, çizelgede 90-99
arasındaki kodlar 16 1.6 1600 36 3.6 3600 56 6 6000 76 26 96 4 4000
kullanılır. 17 1.7 1700 37 3.7 3700 57 7 7000 77 27 97 10
18 1.8 1800 38 3.8 3800 58 8 8000 78 28 98 20
19 1.9 1900 39 3.9 3900 59 9 9000 79 29 99 ≥50

Prof. Dr. Murat Türkeş: Sinoptik Klimatoloji ve Meteoroloji


Uluslararası Bulut Simgeleri
Sembol Bulut İsmi Kısaltma Yükseklik

Cirrus Ci Yüksek

Cirrocumulus Cc Yüksek

Cirrostratus Cs Yüksek

Altocumulus Ac Orta

Altostratus As Orta

Ns
Nimbostratus ya da Alçak/orta
kalın As

Stratus St Alçak

Stratocumulus Sc Alçak

Cumulus humilis Cu Alçak

Alçaktan ortaya
Cumulus congestus Cu con
(dikine gelişimli)

Cb Alçaktan yükseğe
Cumulonimbus
(örssüz) (dikine gelişimli)

Cb Alçaktan yükseğe
Cumulonimbus
(örslü) (dikine gelişimli)

Prof. Dr. Murat Türkeş: Sinoptik Klimatoloji ve Meteoroloji


Dönemi tR ile belirtilen zaman içerisinde kaydedilen yağış tutarının
(mm, RRR) kodlanması
Kod No. Yağış tutarı (mm) Kod No. Yağış tutarı (mm)
000 Kullanılmaz 990 İz
001 1 991 0.1
002 2 992 0.2
003 3 993 0.3
004 4 994 0.4
  995 0.5
  996 0.6
  997 0.7
988 988 998 0.8
989 989 ya da fazla 999 0.9

• 0.5 mm, RRR = 995,


• 1.4 mm, RRR = 001,
• 7.5 mm, RRR = 008,
• 16.8 mm, RRR = 017,
• 86.5 mm, RRR = 086,
• 500 mm, RRR = 500, vb.
Prof. Dr. Murat Türkeş: Sinoptik Klimatoloji ve Meteoroloji
Yağış Döneminin (tR) Kodlanması
Kod No. Açıklama
1 Gözlem saatinden önceki 6 saatlik dönemde gerçekleşen yağış tutarı
2 Gözlem saatinden önceki 12 saatlik dönemde gerçekleşen yağış tutarı
3 Gözlem saatinden önceki 18 saatlik dönemde gerçekleşen yağış tutarı
4 Gözlem saatinden önceki 24 saatlik dönemde gerçekleşen yağış tutarı
5 Gözlem saatinden önceki 1 saatlik dönemde gerçekleşen yağış tutarı
6 Gözlem saatinden önceki 2 saatlik dönemde gerçekleşen yağış tutarı
7 Gözlem saatinden önceki 3 saatlik dönemde gerçekleşen yağış tutarı
8 Gözlem saatinden önceki 9 saatlik dönemde gerçekleşen yağış tutarı
9 Gözlem saatinden önceki 15 saatlik dönemde gerçekleşen yağış tutarı

• Sinoptik yüzey hava gözlemlerinin kodlanmasında, yağış


dönemi (tR, yağışın son 24 saatlik dönemde belirli bir kurala
göre kaç saat önce gerçekleştiği) ve dönemi tR ile belirtilen
zaman içerisinde kaydedilen yağış tutarı (RRR), ana sinoptik
gözlem saatlerinde (00:00, 06:00, 12:00, 18:00 GMT) RRR
için WMO Kod – 3590 ve tR için WMO Kod – 4019 dikkate
alınarak verilir.

Prof. Dr. Murat Türkeş: Sinoptik Klimatoloji ve Meteoroloji


Sinoptik yüzey hava gözlemi için kısmen sadeleştirilmiş
bir istasyon modeli örneği ve açıklaması.
Yeryüzündeki koşullar:

- Gökyüzü 7/8 kapalı; hava sıcaklığı 15 °C, doyma noktası


sıcaklığı 14 °C; atmosfer basıncı, 1012.4 hPa; hava sağanak
yağmurlu; görüş uzaklığı 1 km.

- Rüzgar, kuzeybatıdan 18-22 knot hızında esiyor. Atmosfer


basıncı son 3 saatte önce düşüyor sonra 1.7 hPa yükselerek
Örnek
gözlem anında 1012.4 hPa oluyor ( ).

- Dikine gelişimi belirgin cumulus ya da cumulus congestus


bulutundan yağmur sağanağı; ayrıca gökyüzünde, yoğun ama
gelişme göstermeyen Ci (yüksek) ve Ac ya da dikine gelişimli Ac
(orta) bulutları var.

- Önceki gözlem saatinde hava yağmurlu (geçmiş hava).

Prof. Dr. Murat Türkeş: Sinoptik Klimatoloji ve Meteoroloji


Herhangi bir standart basınç düzeyine (örn. 850, 700, 500, 300, 200 ve 100
hPa jeopotansiyel yükseklik düzeylerine) ait sinoptik yüksek atmosfer
gözlemlerinin yüksek hava haritalarına işlenmesinde kullanılan standart
istasyon modeli ve açıklaması.

İstasyon Modeli Kod Açıklama


Standart basınç düzeyinin yükseltisi
hhh
(Dm)

TT Hava sıcaklığı (°C)

Sıcaklık – Doyma Noktası farkı


DD
(spread) (°C)

dd Rüzgar yönü (onar derece şeklinde)

ff Rüzgar hızı (knot)

Sinoptik yüksek atmosfer gözlemi (500 hPa jeopotansiyel yükseklik düzeyi)


için bir istasyon modeli örneği ve açıklaması.

500 hPa standart basınç


düzeyindeki koşullar:

500 hPa düzeyinin yüksekliği 564


Örnek dekametre (5640 m); sıcaklık -15

°C, hava sıcaklığı-doyma noktası


farkı 2 °C; rüzgar tam güneyden
(180°’den) 75 knot hızında esiyor.

Prof. Dr. Murat Türkeş: Sinoptik Klimatoloji ve Meteoroloji


Cephe ve atmosferik karışıklık çeşitlerini sinoptik yüzey hava
haritaları üzerinde göstermek için kullanılan işaretler
Cephe ve atmosferik karışıklık (renk) Haritadaki simgesi

Soğuk cephe (mavi)

Sıcak cephe (kırmızı)

Duralar cephe (kırmızı ve mavi)

Oklüzyon cephe (eflatun)

Oluk (turuncu)

Sağanak çizgisi (kırmızı)

Kuru çizgi (kahverengi)

Prof. Dr. Murat Türkeş: Sinoptik Klimatoloji ve Meteoroloji


SEÇİLMİŞ ÖRNEK SİNOPTİK YÜZEY VE
YÜKSEK ATMOSFER HAVA HARİTALARININ
ÇİZİMİ

Uygulaması Derslerde Yapılır


13 Mart 2007, 00:00 GMT Sinoptik Yüzey Gözlemleri (MGM)

Prof. Dr. Murat Türkeş: Sinoptik Klimatoloji ve Meteoroloji


13 Mart 2007, 00:00 GMT Yüzey Hava Haritası (MGM)

Prof. Dr. Murat Türkeş: Sinoptik Klimatoloji ve Meteoroloji


13 Mart 2007, 00:00 GMT 500 hPa Düzeyi Sinoptik Gözlemleri

Prof. Dr. Murat Türkeş: Sinoptik Klimatoloji ve Meteoroloji


13 Mart 2007, 00:00 GMT 500 hPa Düzeyi Hava Haritası (MGM)
A A

Y A

Y Y
Prof. Dr. Murat Türkeş: Sinoptik Klimatoloji ve Meteoroloji
Deniz Düzeyi Basıncı (DDB) (hPa) Haritası
20.12.2011 – 16:00 Yerel Saat

Prof. Dr. Murat Türkeş: Sinoptik Klimatoloji ve Meteoroloji


Çizimi (Harita Çözümlemesi) Elle Yapılmış Harita

Not: İzobar (eşbasınç) eğrileri 4 hPa aralıkla çizilmiştir.

Prof. Dr. Murat Türkeş: Sinoptik Klimatoloji ve Meteoroloji


Yer Gözlemleri İşlenmiş, Ancak Sinoptik Harita Çözümlemesi
Yapılmamış Olan Bir Yüzey Hava Haritası Örneği

Prof. Dr. Murat Türkeş: Sinoptik Klimatoloji ve Meteoroloji


Sinoptik Çözümlemesi Elle Yapılmış Harita

Not: İzobar eğrileri 4 hPa aralıkla çizilmiştir.


Prof. Dr. Murat Türkeş: Sinoptik Klimatoloji ve Meteoroloji
17 Şubat 2008, 00:00 GMT Sinoptik Yüzey Gözlemleri

Prof. Dr. Murat Türkeş: Sinoptik Klimatoloji ve Meteoroloji


17 Şubat 2008, 00:00 GMT Sinoptik Yüzey Haritası
A

Y
A
A

Prof. Dr. Murat Türkeş: Sinoptik Klimatoloji ve Meteoroloji


17 Şubat 2008, 00:00 GMT Sinoptik Yüzey Haritası
A

Prof. Dr. Murat Türkeş: Sinoptik Klimatoloji ve Meteoroloji


17 Şubat 2008, 00:00 GMT 500 hPa Düzeyi Sinoptik Gözlemleri

Prof. Dr. Murat Türkeş: Sinoptik Klimatoloji ve Meteoroloji


17 Şubat 2008, 00:00 GMT 500 hPa Düzeyi Sinoptik Haritası

W
A
C
C
YW
C
A

YW W Y
Prof. Dr. Murat Türkeş: Sinoptik Klimatoloji ve Meteoroloji

You might also like