Łopian większy[edytuj]

Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania

Łopian większy

Systematyka[1][2]

Domena eukarionty

Królestwo rośliny

Podkrólestwo rośliny zielone

Nadgromada rośliny telomowe

Gromada rośliny naczyniowe

Podgromada rośliny nasienne

Nadklasa okrytonasienne

Klasa Magnoliopsida

Nadrząd astropodobne

Rząd astrowce

Rodzina astrowate

Podrodzina Carduoideae

Rodzaj łopian

Gatunek łopian większy

Nazwa systematyczna

Arctium lappa L.
Sp. pl. 2:816. 1753

Systematyka w Wikispecies
 Multimedia w Wikimedia Commons

Jednoroczny pęd łopianu

Łopian większy (Arctium lappa L.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Inne

(ludowe) nazwy: łopuch, głowacz, kostropień, topień, dziady. Występuje w Europie,
na Syberii, w Himalajach, Chinach, Japonii, Azji Mniejszej, na Kaukazie, a
jako gatunek zawleczony również w Ameryce Północnej i Południowej. Jest pospolity
na terenie całej Polski. Status gatunku we florze Polski: gatunek rodzimy.

Spis treści

 1Morfologia
 2Biologia i ekologia
 3Zmienność
 4Zastosowanie
 5Przypisy
 6Bibliografia

Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Duża roślina zielna, szeroko się rozrastająca. W pierwszym roku wegetacji
tworzy różyczkę liściową dużych liści, dopiero w drugim roku z korzenia wyrasta
łodyga kwiatowa.
Korzeń
Gruby, mięsisty, białej barwy korzeń dochodzi do 0,5 m długości. Jest silnie
rozgałęziony. Ma słaby, nieco nieprzyjemny zapach i słodkawy smak.
Łodyga
Wzniesiona, gruba i mocna łodyga silnie rozgałęzia się. Wyrasta na wysokość nawet
do 2 m.
Liście
Liście tworzące się w pierwszym roku w różyczce są duże, sercowate i spodem
szarawe. Brzegi blaszki liściowej ząbkowane. Na łodydze też wyrastają liście, ale
dużo mniejsze.
Kwiaty
Kwiaty zebrane są w koszyczki. Koszyczki wyrastające na długich szypułkach w
górnej części łodygi tworzą wiechę. Bardzo charakterystyczną cechą jest to, ze
koszyczki mają od zewnątrz zielone, haczykowate łuski okrywy. Wewnętrzna warstwa
okrywy to szczeciniaste plewinki. Kwiaty fioletowo-różowej barwy.
Owoc
Niełupka.

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Roślina dwuletnia, hemikryptofit. Jest pospolity na całym niżu
Polski, w górach jest nieco rzadszy i spotkać go można tylko w
niższych partiach gór. Rośnie na dobrych glebach, przy
drogach, na przychaciach, w zaroślach nadrzecznych. Roślina
ruderalna. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek
charakterystyczny dla O. Artemisietalia, Ass. Arctio-
Artemisietum.[3]. Przedprątne kwiaty kwitną w miesiącach VII –
VIII, zapylane są przez owady[4]. Owoce rozsiewane są głównie
przez zwierzęta (zoochoria), do sierści których koszyczki
kwiatowe przyczepiają się haczykowatymi łuskami okrywy
koszyczka. Liczba chromosomów 2n = 18, 32, 34, 36 [5][6].

Zmienność[edytuj | edytuj kod]
Tworzy mieszańce z gatunkami: łopian gajowy (Arctium
nemorosum), ł. mniejszy (Arctium minus) i ł.
pajęczynowaty (Arctium tomentosum).

Korzenie
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
 Roślina lecznicza:
o Surowiec zielarski: Wykorzystuje się głównie korzenie (Radix
Bardanae). Wytwarza się z niego olej z łopianu. Korzenie
zawierają cukier inulinę, białka, tłuszcze, związki
poliacetylenowe, fitosterole, nieduże ilości olejków
eterycznych, glikozydy, saponiny, dużo siarki,
fosforu, witaminę C.
o Działanie: Wykazuje silne działanie antybakteryjne,
grzybobójcze, przeciwzapalne. Działa także moczopędnie i
napotnie. Zmniejsza wydzielanie soku żołądkowego,
zwiększa natomiast wydzielanie śluzów w przewodzie
pokarmowym. Dlatego też korzeń łopianu stosowany jest
wewnętrznie w leczeniu nieżytów przewodu pokarmowego, w
stanach zapalnych dróg moczowych i pęcherzyka
żółciowego, w niewydolności wątroby, zaburzeniach
przemiany materii. Wykazuje też pozytywne działanie na
skórę. Zewnętrznie stosowany jest do
leczenia czyraków, trądziku, świądu skóry, łupieżu.
Zapobiega również wypadaniu włosów i łupieżowi. Do tych
celów najlepiej jest wykonać z korzenia łopianu
macerat, odwar lub sok. Macerat można uzyskać za pomocą
miksera, lub tarki ręcznej, sok można otrzymać z maceratu
przeciskając go przez sitko, lub za pomocą sokowirówki.
Maceratem lub szmatką nasyconą sokiem łopianu obkłada
się odpowiednie miejsca na skórze.
o Zbiór i suszenie: Korzenie wykopuje się już jesienią
pierwszego roku wegetacji, gdy roślina nie wytworzyła
jeszcze łodygi kwiatowej, lub na drugi rok na wiosnę. Korzeń
myje się, suszy, kroi na mniejsze kawałki i suszy w
temperaturze 50 – 60 stopni Celsjusza[7][8].
 Korzeń łopianu, łodygi i ogonki liściowe są jadalne (na surowo).
Można je też kisić,
 Indianie Irokezi suszyli korzenie łopianu przy ogniu i gromadzili
na zimę. Jedli je po dłuższym moczeniu w wodzie,
 W Japonii, Chinach i na Jawie uprawia się go jako warzywo.
 W Wielkiej Brytanii z korzenia łopianu w połączeniu z
korzeniem mniszka lekarskiego produkuje się orzeźwiający napój
sprzedawany w podobnej formie jak inne napoje gazowane np.
coca-cola. Funkcjonuje on pod nazwą Dandelion and burdock.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]
1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All
Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015,
e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, 
PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri
Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
3. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk
roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-
01-14439-4.
4. ↑ Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin.
Warszawa: PWRiL, 1973.
5. ↑ Arctium lappa na Flora of China [dostęp 2014-01-23].
6. ↑ Arctium lappa na Flora of North America [dostęp 2014-01-23].
7. ↑ Jindřich Krejča, Jan Macků: Atlas roślin leczniczych. Warszawa:
Zakł. Nar. im. Ossolińskich, 1989. ISBN 83-04-03281-3.
8. ↑ Anna Mazerant: Mała księga ziół. Warszawa: Inst. Wyd. Zw.
Zawodowych, 1990. ISBN 83-202-0810-6.