————————_ — —

~~
 VETUS ET NOVA
ECCLESIAE
D IS C.I.P L I N A
In tres Partes, feu Tomos diftributa.
----|-- - - -- -
… * * * ·- ----- --
-
|- gºſº（）*
!
·-;
*~~）.}}ダｼ
}，----**----
***， ***|-----
*…*…***
*+ ·|
x （）
-メ+--------·
---*· · · · · *|-|
* * * * *|
·-* （ +---+
·+|-|
~~~~--~#|-！
!-،|---
|-***----
• ſ
-******• !ごも----
。|
*- -
„…--ºss. “，------
-|--· -ſ （， ） }ァ・ ·- -
{ '！.
···~.-,
~~ ~#-------*·
|
· · ·*
* ----
*
ダ----"…å
 ------ _ __ _ட-
- -
-
t
_–----
-- - _ -

/3%% 乡7/% χ%24χε -Ζααααα

V E T U S E T N OVA
-

BC@LES
D IS C I P L IN A
BENEFICIA, CEIT RBCENAEFICIARIOS,
- - -

DISTRIBUTA IN T R E s P ARTEs, sIVE TOM os,

Quae & ipfae in tres Libros fingulæ diftributæ funt .
PAR s P RI M A, five T o M us PRIMUS,
- U B I. A G I T U R
Lib. I. De Primo Cleri ordine.
Lib. II. De Secundo Cleri ordine. - -

Lib. III De Clericorum, & Monachorum Congregationibus.

Quzftionibus fingulis ex ordine temporum ao exordio Ecclefiae ad Clodovæum,
inde ad Carolum Magnum, rurfus inde ad Hugonem Capetium, denique ad hzc.
ufque tcmpora pertractatis; nufquam tamen interrupto earum contextu.
Opus ex Sanftis Patribus, ex Conciliis, ex quorumque temporum Hißoricis decerptum ;
Editioprjy_aJiga,variis Animadverfionibus locupletata.
A U T. H. O. R. E., В О D ЕМ О_U е 1 Nт Е R е R Ет в

L U DO V | CO. T H O M A S S IN O
- O R A T O R I I G A LL I CAN I P R E S BY T E R O.
EMINENT ISSIMO , AC REVEREND ISSIMO PRINCIP I

JULIO ALBERONO
-
S. R. E., C A R D IN A L I,

‫جد‬ i
-

LU C E MD C C X-

XVIII,
- - -

Sumptibus L E o N ARD I VENTU R IN 1.

S U P E R I o R U M L I c E N T I 4.

ヘ
 --------「
|-!
|
·
}
·
|
----i.--
·· · ·· · * ; ： ！！*
* ·
----|-
！----
·- - -}
·
* **
--- -*
---- ----{
|--|
------||
·
• •
* |--

||
·|-|
| ----- *·· ·-
-- º -|
•-----
• .|-* • •·|
·
„… *|-| - --
* …
*·
-
|
|-|- |-----·
----
---- ·…
---- |-|-|
•
• • •••:： - |-··
----·
----|-- -
--------|
·
*--------|
-
• •-
-1|
·
--
-！---- ··
· |-|
, ！·• •
-
→ ·
·|
-·
*|-----
·
----
“…}
* * · · · -· -|
|-•-----
•• •• • •
----|
·
--------- - -·
*
|-·
! , ----`--
·|-- |--•■
----|-+
|
|-|-•
* ----| • • • t •|-|
·· |-|-* ·|
º ,
*…
, !
|--
}·
* ··· ·,
！ 4| --|-|-·
！••··
·|-·
****- ''
**）
•*•
…«*
* …***

--
|--
į----
|--
· |-！
! ----
·----|
·* - *
 EMINENTISSIME,&REVERENDISSIME PRINCEPS

:$$IDERI poteram, JULI CARDINALIS Amplif

£ fime, nec fatis Operis hujus praeftan
Sý tiam habuiffe exploratam, nec pro exi.
miæ virtutis Tuæ majeftate feciffe, fi
P, vel alium à Te Libro , vel Te alteri ab
$ hoc Libro Patronum optaviffem. Adeo
J enim virtuti virtus, fama famae refpon
-

తాతాళాఖ i det, ut tamdiu dilata, & ad hoc tem

pus reje&ta laudatiffimae Elucubrationis in Italia Editio non
immerito putaretur, quo Tead Summam eve&to jam Digni
tatem, & Italiæ reftituto, Vir denique inveniretur excellen
tia non impar, cui non tam loco muneris, quàm gratia
Clientelae fe oftenderet, fifteretque. ls profečtô fapientiae,
ac probitatis opinione fuit Thomaffinus, quem literatorum
Refpublica maximi faceret, obfervarent Reges, adama *çùt
rent Pontifices, Exteri mirarentur , &, Catholici nominis
hoftes formidarent. Operis autem hujus, præ cæteris Au
thoris ejufdem Vigiliis, ea eft exiftimatio, ut nunquam ni
fi adjeéto infigni honoris encomio ab erudito quoque vi
ro foleat appellari. Alii praeclarum, alii excelfum, alii ela
boratum, nobile, aureum hoc Volumen indigitant, cujus
elegantem concinnitatem variæ ejus ad hanc diem Editio
nes commendant. Semel & iterum Gallico emiffum fer
mone, Nationibus aliis enixè flagitantibus, è Gallico in La
tinum converfum eft, & excufum, primùm Parifiis, dein
de Lugduni , quam poftea Editionem , diftraétis jam »
exemplaribus, penè extin&tam Lucenfis hæc noftra Edi
tio, cultiffimis animadverfionibus ab eximio Viro auĉta
excepit ; eam tamen Gallici Operis Editio altera, nuper
in Gallia adornata, praeceffit. Haétenus de Opere, Ope
rifque Authore. Quid de Te ? Nunquid quæ de utroque
carptim, ftri&timque delibavimus,ea non deTe pariter figni
ficare videntur? Prima fortunæ Tuæ (fi tamen debita virtu
ti praemia fortunae funt affignanda) tum, admirabili fanè
IDei conſilio, fundamenta jecifti, quum à Franciſco Par
menfi Duce ad Vindocinenfem Ducem, celeberrimum
Gallicanarum copiarum in Italia Imperatorem, legatus,
{olertia , & in rebus agendis dexteritate mira id effeci
fti, ut demandato muneri, communi omnium praedica
tione fatisfaceres, tantamque apud utrumque Principem •
inires gratiam, quantam collata utrimque in te beneficia
profitentur. Certarunt enim inter fe, pulcherrimo fanè
fpeétaculo, Parmenfis erga te Principis munificentia, ac
Tua in illum fides, & pietas fingularis. Quid autem de
Vindocinenfi exequar Duce, Viro fummo, & in cogno
fcendis, aeftimandifque ingeniis hominum fumma perfpi
cacitate judicii? Quem ego in rei Militaris virtute, atque
fcientia, non Fabiis tantùm, aut Mariis, fed ipfi Marti
contulerim. Hic quum primum conveniendi fui Tibi fe
cit poteftatem , Tua incenfùs captufque oratione, má
gnumque ex Te aliquid & planè inufitatum elucere ani
madvertens, ad fummam de te illico opinionem exarfit;
unicè Te exinde dilexit , & in fuis habuit: in maximis
expeditionibus: Te fummorum confiliorum fecit partici
pem; Te fuae voluntatis adjutorem adhibuit; Te focio ufus
cft, atque comite; ac tandem in Galliam revertens, Te » էlIlԱIT՝
 unum , veluti manubiis omnibus potiorem Italici belli
fruétum fecum adduxit. Quantum, ac quale, Deus im
mortalis! fuit illud, quum Te Ludovici XIV. confpe&tu ;
colloquiifque dignatum, ante Regem conftituit, atque in
figni illo fuae vocis praeconio, omnibus optabiliore trium
phis eft profecutus! Si qnid fortiter, Rex , feliciterque, re, bello Ita
/ico, benè geftâ, à me, atque exercitu aífum, perfeHumque ef? ; mom modicam
fanè partem hujus me fapientiffmis, aptiffîmifque confiliis , Alberomo fcilicet meo ,
referre debere non diffiteor. Quod ille femel impertitum virtuti
Tuae : teftimonium, iterùm: atque iterum, fi res ita tulerit,
reddidiffet. Quoniam quum aliæ ex aliis, militares. emer
gerent expeditiones , à ſuo Te nunquam latere divelli
paffus eft, Te femper tui fimilem deprehendit ; & quòd
nihil Te authore inftitutum non procederet, nulla fuit tam
gravis deliberatio, cui non authoritas fententiæ Tuæ fupre*
mum pondus afferret. Tua potiffimum opera fummum a
Hifpanienfium armorum imperium ad eum refpexit. Tuo
ille admonitu Hifpanias ferèamiffas recepit primùm , mox
pacavit. Proftratas fiquidem Caefarauguftano: praelio Hifpa*
norum fortunas, quum fubfidio, antequam malè pugha
tum, effet, Dux è Gallia mitteretur, acceptoque ex iti
nerecladis_nuncio, ad confiniafirbftitiffet, conclamatisjam
rebus, deftituere cogitabat, conyerfbque.in Galliam curfu
fe recipere. Tu tamen, incredibili: quadam conftantia, &
altitudine animi, fibi, famaeque fuæ metuentem confirmans,
Maffe animo Princeps, ajebas : ætermum famæ tuæ dedecus. (metuendum, Jï rediå
his, inglorias : profperir enim rebus Dux quifqiie idoneus ; perditis ' verò opem fer
fe, hpc à te Italia , boc Galliai, hoc; Hiffamia, hoc demum Regius ipfe , quem
geris, fanguis expeäat. Clades ipfa, que te hbfente, mox fregit Hipanos, vi.
ttorietna, magnitudinum commendabit. Fiji militer pakirefine ad Nomihi tui
omem, ad tui, adventus famam sonvolaluit aiidigue, alio pigìabunt robore , cer
sì non priffima, Age igitur, jaffa eß alea, eumdum, andendum ef?, His, per"
citus aculeis ; Dux priftinae Virtutis non immemor ; & mi*
. litari:alacritate aliquo tamquam Numine: afflatus, commu:
tato confilio, quanquam pedibus æger, quo modo itineri
fe fortunaeque commiferit, milites fufos^ palantefque ad
ventus fui opportunitate, ac fama, ex fuga contraxerit, ho
ftium agmen verterit, premendoque carpferit, tanto fuc
ceffu, quanto vix oculis fidem habuit, quum repentinam »
fortunae converfionem j ea dum gererentur , videret £tas
noftra, pofteritasgeripotuiffe forte negaverit. Tam infigni
bene
 benéficio, quum per Te fublevatas ac recreatas Hifpanias
demeruiffes, ad confiliorum Te omnium communionem ,
vocavit pro grata animi fui clementia, regiaque beneficen
tia, Philippus V. Reipublicae admovit, non mediocri Re
gni fui emolumento. Tui namque fagacitate judicii faétum
eft , ut populari rerum novarum ftudio commotæ Arago
niæ, & Valentiae Civitates, in officio continerentur, quod fi
cut plurimum peritiffimo Imperatori ad viétoriam contu
lit reliquam, ita Regem adjuvit, ut uberrimum ex vi&to
ria frućtum confequeretur. Annuus proinde cemfus gra
tuita Philippi, effufi ad gratificandum Principis, liberali
tate tibi decretus , & nonnifi Tui fama commotus Dux
Parmenfium Francifcus : graviffima quaeque imperii fui
negotia Tibi cum Rege tranfigenda permifit. Quorum ,
quàm reétè , fapienterque digeftum fuit illud , quòd in
ter Hifpaniarum Regem , & Ifabellam ex Farnefiorum
Principum genere, omnibus corporis, animique dotibus le
&tiffimam Virginem, nuptiae coaluerint, cum Regi Chri
ftianiffimo Ludovico XIV., tum Clementis X I. Ponti
fici Maximo probatiffimae, & Te primùm cogitante at
que adnitente, difficillimo tempore , magna omnium vo
luntate conftitutæ. Quibus rebus, quum & Regios inter
fe animos obligafes, tibique mirificè devinxiffes, & Pon
tificis optimi voluntatem erga Te fummam præterea con
ciliaffes, nullus admodum fuit honorum gradus, qui in ,
Sacro, Civilique Optimatum Senatu tibi non deberetur. Ma
gnum quidem fuit, quòd Clemens XI. Purpuratorum Te
Patrutn Collegio adfciverit. Maximum tamen illud, quòd
inclytam Dignitatem ea Tibi praefcriptione contulerit, quam
nulla unquam invidiæ, nulla oblivionis injuria obliterabit.
Nam quibus addu&tus rationibus, Te Purpura ornare vel
fet, quum exponeret juris atque juftitiae confultiffimus Pon
tifex, & in digerendorum negotiorum maturitate praeftan
tiffimus; Tibique acceptum, referri declaraverit, quòd:Au- .
las inter Romanam , & Hifpanienfem fub Philippo, mi
tiffimo Principe, & ad omne per fe pietatis ac religionis
fficium incitatiſſimo, ſimultates eſſent compoſitae, quôd
lurium bellicarum, conftratarumque Navium, ac Trire
mium agmine Venetos adverfusTurcarum impetum Hifpa
- |nitates,
juviſſent; quod Apoſtolici Nuncii Juriſdictiones, lmmu
Adminiftrationes, Prarogativar, jamdudum inter
miſſæ ,
 miffae, effent in integrum reftitutae; quòd Romanæ Cathe- •
drae Jura , A&tiones , Libertates , Praefcriptionefque in,
Hifpania reparata fuifient ; quód Literarum Apóftolica-
rum tamdiu interclufa confuetudo revocaretur; adjecit :
Hac omnia pertraffata , affa , geßa, ac tamdem ad felicem exitum perduña, -

& Mabilita fuiffe, emixo potiffimùm fìudio dileffi Filii Abbatis Julii Albero
mi, cujus fcilicet unius operâ Philippus Rex in ejufmodi negotii, afas fuit.
Tibi propterea Purpuram decreviffe, quae non minùs tan
torum erga Romanam Ecclefiam meritorum praemium •,
quàm apud gratum animum Tuum ad magis de ea ma
gifque benemerendum,incitamentum. Quòd fi Romanum
tibi Pontificem abfens obftrinxeras, & ad majora ex Te »
fperanda evocaveras, qualem fuiffe erga Te oportebat Ca
tholicum Regem, ut excelfo, ita grato Principem animo,
cui confilio, fide, opera, praefens aderas? Quid de Tua >
amplitudine augenda non cogitavit? Quid non detulit? Ea
certè es ab eo confècutus, quae ante Te poft faeculorum
memoriam nemo alius. Ecquando vidit Hifpania exter
num hominem, ac penè hofpitem, cafu aliquo adve&tum ,
'Primum illico Regni Adminiftrum, Regiae voluntatis te
-ftem, poteftatis arbitrum, legum vindicem, Re&torem do
minationis, Auétorem falutis publicæ, Patriae demum velu
• ti Patrem; fummo cum Imperio, appellatum? Quanquam
-enim Philippus V. magni Princeps ingenii, maximique in
Republica tra&tanda judicii, per fe omnia cogitare, atque
moliri poterat, quia tamen fanétitate ac religione praedi
tus fingulari, quum jam tum de abdicando imperio cogi
-taret,(quo & fe poftea, omnibus admiratione defixis, ab
dicavit, ftatim ac Ludovico Filio capeffere Rempublicam :
per ætatem licuit) Caeleftium curarum fuavitate mirum in
modum afficiebatur, & Civilium negotiorum pondere, non
fine religiofis quibufdam dubitationum aculeis, angebatur;
quàm primùm Te na&tus eft magnum fummumque virum,
quem in rebus capeffendis acerrimum, nulla unquam ne
gotiorum mole defatigari cognovit, nihilque effe tam ar
duum, nihil tam ad aggrediendum, expediendumque dif
-ficile, quod incredibili ftudio, voluntate, amore non eX
plicares, Te unum ex omnibus acutiffimo confilio delegit,
'incujusalacritate,fapientia, fide conquiefceret, dum Tu ex
-ejus voluntate, atque nutu Rempublicam adminiftrares.
INeque tamen, aut amorem erga Te fugm, autTua in, fc
*** merita
 merita Rex, expleviffe arbitratus, Malacenfis primùm Sa
cerdotii Infulas, mox Hifpalenfis, ab Romano. Pontifice »
tibi deferendas curavit. Quis verò Te praeftantior in hono
ribus cum dignitate tuendis? Multorum profeétò eft, fortu
næ beneficio honores invadere. Aliquorum virtutis æqui
tate mereri. Paucifimorum fine vitio & fraude diutiüs
retinere. Solent enim fortunae mores virtutis praemia, im
mo virtutem ipfam depravare, & definunt plerique impe
rio effe digni, quòd imperaverint. Tu Sacram, Tu Poli
ticam poteftatem, cujus utriufque adminiftrationes non
nulli inter fe inimicas arbitrantur, ita in Te conciliatas Rei
publicae oftendifti , ut graviores ambarum partes æquabili
quadam fortitudine animi ex editiffimo loco Hifpaniae, at
que Italia practiteris, & ad imitandum obtuleris. Nihil
enim in Te demiffam, nihil abje&tum, quòd Paftoris officio
fungereris. Nihil fuperbum , nihil temerê dictum, nihil
fàétum arroganter, quòd Tuiunius, fecundùm Regem, ar
bitratu omnia gererentur. Quis non obfirmatum Sacer
gotali conftantia animum prædicaret, quum facratiffimi
Regis ingenio, & ad omnem Religionis injuriam defenden
dam paratiffimio morem gerens, typis editum, & per fedi
tiofos homines in vulgus diffipatum 'libellum; quo Romani
Pontificis dignitas impetebatur, edi&to Tua ipfa manu con
fcripto, infamiæ nota compunétum, profcribendum elimi
nandumque curaveris ? Quum nefariè obloquentem , &
Conftitutioni Unigenitur obtreétantem : Principem quendam.»
virum, qui prandenti Regi aderat , temeritatis convicio
fregeris, & ad filendum compukeris? Quum fupremus Fi
dei. G)rthodoxæ in Hifpania: Inquifitor Cardinalis de Judice,
invidorum fuorum.calumnia loco;motus ,.Tuæ authoritatis
ope honorificentiffimè reftitueretur? Quum infenfiffimo
Sacræ Immunitatis adverfario inexpugnabile munimentum
opponeres, cum Regis authoritatem, tum fapientiam Tuam,
cujus utriufque, tantùm praefidio prohiberi, & in ordinem
redigi poterat? Quum.pro jure Regio de Infulatis Sacerdo
tiis- transferendis difputantem libellum, Tuifque rebus fuf
fragantem, qui in ea controverfia verfabaris, jufferis inflam
mari, quòd ita Tibi caufam adjudicaret,.ut Sacram aequè
minueret Romani: Pontificis poteftatem , libertatemque ?
Quum vagarum antea Puellarum, & inopiæ caufa in peri
culo Vcrfantium convi&iopem , quas Aloyfia, excelfiRegi
. . . . . ." 1." I14
na ingeniis exploratæque virtutis pro regali animi fui cle. .
mentias celfitudine, pietate, angufta primům domo exce
ptas, dum laxiore, quodjam mente conceperat, aedificio
£ommodiùs locarentur, alere, atque fervaré inftituerat: ea
fato intercepta, nè tantum opus, omni jam ope deftitu
tum paulatim dilaberetur, Tu regiae voluntatis interpres,
cultos, & fidiffimus adminifter, in Tuam fidem receperis,
in ampliffimum Gynecæum, Tuo etiam aere conftitutum,
tranftuleris, & à clementiffimi Regis munificentia, ad om
mia miſericordiae ſubſidia ſua ſponte imminentis, annuo cen
ſu impetrato, perenni dotatam patrimonio, obfirmatam
que ftatueris? Quum denique Malacenfis Sacerdotii pro
ventibus, omnino parcens , Hifpalenfis Tiarae reddituum,
quos tibi Clemens XI. ex integro omnes adjudicaverat,
non nifi partem Tui juris feceris, de qua tantundem diftra
heretur, quantum in egentium Familiarum greges clam de.
rivatum, earum inopiæ mederetur; neque propterea eo
rum non haberetur ratio, qui vicatim ex förtuita miferi
cordia vitam tolerant, quibus largiffimè Tua ipfe manu opi.
tulari confueveras. Omnino unusliberalitatem Tuam, qui
Tibi erat chariffimus, lex Sorore Nepos deſideravit, cui nè
regiam quidem largitatem, paratam, & cupientem, praefto
effe.paffus es, quum optimo, & egregiae indolis adolefcen
ti declarares, nil fe à Rege ante ablaturum, quàm mere
retur. Haétenus ad effigiem Te Sacri Principis ita confor
matum exhibuimus, ut neque temporis, neque mentis pars
ulla politicis reliéta officiis videretur. O excelfam , oanimi
Tui amplitudinem prope inauditam! Difficillimo planè tem
pore, quum neque pax effet, neque bellum gereretur, Hif
panicorum Regnorum gubernaculis manum admoves, tanta
folertia, tanta confiliorum certitudine, tanta gerendarum re
rum fcientia, ut qui cura nunquam intermiffa, nil nifi de or
dimanda, explicandaque Republica in vita cogitaffes. Ha
bendi erant dele&tus, confcribendi, contrahendique exerci
tus, comparanda naves, clafíes inftruenda, Chriftianorum
Principum conciliandae foederationes, exinanito ærario, ve
&tigalibus.malè redemptis, interchufo mari , mercium per
mutationibus profligatis , fublatis mechanicarum artium •
officinis, grandi aere alieno publicè contracto, Populis ſu
periori bello exanimatis, languentibus omnibus. Tu regia
Vaks authoritate, eodem tempore, Veಡಿಣ್ಣಂ। ICmil
- - 2. -
• ne exhauftas recreas Civitates, publicae pecuniæ vias óm
nes privato quaftu interceptas aperis, Collegia Mercato
rum inftituis, Publicanorum erigis focietates , laborioa
rum Artium induftriam excitas, AErarium ex inopi locu
pletiffimum facis , anguftiorem publicae pecuniae fidem ,
fublevas, Navalia opportunis locis conftituis, Naves non
alibi coemptas, fed domi tum primùm conflatas, deducis,
Navigationis, maritimique belli fcientiam reftituis, officinas
ad belli apparatum omnem excogitas, armamentorum Ar
tifices pretio addu&tos undique contrahis, Americam, atque
Hifpaniam, tanta Oceani immenfitate interje&ta diffitaster
ras, excurrentium ultro citroque navigiolorum certo curſu
inftituto, ita committis, ut epiftolarum , adminiftratio
numque confuetudo, ftatis, digefta temporibus, non fecus
atque in continenti explicaretur. Quid plura ? Nova fe re
rum facies oftendit, repentino veluti oftento, claffes exi
ftunt, coa&tis undique copiis erumpunt exercitus; Pecunia
ad auxiliorum, & veteranorum (tipendia , ad fociorum s
fidem retinendam , ad impedimentorum apparatum, ad
alenda caftra redundat. Hinc refonantis, fervefcentis, mi*
nitantis Hifpaniae. fplendor ; hinc hoftium terror ; . hinc
terra marique finitimorum trepidatio. Enimverò tali Rei
publicae ftatu, quem ne cogitare quidem, nedum tentare ,
quivis alius omnino aufus effet, qua ratione aggredereris
Jpfe , & tanta celeritate perficeres, nemo unus erat quiaf.
fequeretur. Statim ac Rex, flagitantibus Populis, ftrenua •
alacritate ac magnitudine animi fui; de reftituendo prifti
no imperio , recipienda Sardinia, Siciliaque afferenda deli
beravit, Tibique: eam rem curæ effe juffit, claffem celerita.
te mira rebus omnibus inftru&tam Sardiniæ oftendis, ex
pofitifque militibus in Regis fidem continuò recipis. Si
ciliam deinde, au&ta claffe, duplicato claffiariorum nume
ro , opulentiffimo bclli apparatu, uno quingentarum na
vium commeatu aggrederis, duo fumma ejus Regni capi
ta, Panormum, atque:Meffanam oppugnas. Magna qui
elem haec. Maximum illud, quòd quum ifta, non adau
dientium modò, fed ad videntium étiam fidem, per fe_»
incredibilia Mediterraneo mari geruntur, quafi nihil agere
tur , unam & alteram continenti labore , militarem. ma
ritimamque contra Britanniam expeditionem adornas, ur
ges, cxequeris, Oceano:Hifpanicae virtutis terrorem TEpಣ್ಣ
--- z -4 - i
tè offers, conſternatam aggreſſione Inſulam tumultu inter
turbas , & regnantis in Hifpania Philippi nomen, gloriam,
majeftatem objeétas. Peculii, militiæquæ præfidio Reipuâ
blicae nervis conftitutis, cujus vires, Platone au&tore, fine
auri, ac ferri focietate conftare non poffunt, non minori
interea fedulitate legum adminiftrationibus juftitiaeque »
forenfi, quæ Regnorum fanguis, ac fpiritus, Ariftotelis
fententia, femper habita eft, ftrenuam per Te navatam ope
ram comperio. Quàm exquifita in collocandis Magiftrati
bus, in muneribus diſpertiendis, oneribuſque injungendis
in claffium, exercituum, Provinciarum, Regnorum Præ
toribus defignandis, prudentiæ æquabilitas! Non optima
tum gratia, non candidatorum ambitio , non affentandi
largiendive calliditas ad auferendum abs Te munus publi
cum , aut extorquendos honores quicquam valuit. Quum •
enim omnium merita, mores, virtutem perfpe&tiffima ha
beres, nè digniffimi quidem petereaudebant quod non eras,
-nifi ultro, daturus; indigni verò mullatenus deprecari, quod
non erant relaturi. Quid de annonæ procuratione, nè re
rum pretia ex inopia exardefcerent? Quid de forenfi , de
pecuniaria, de ædilitia, de domeftica difciplina? Quid de »
jurium, poenarum, cuftodiarum, ediétorum integritate? Nil
non ad normam, nil non ad invariatum aequi rectioue »
pondus examinatum. Memini quo tempore ha:c per Te fan
&tiffimè fapientiffimèque adminiftrarentur, nil ubique terra
rum tam fuiffe in ore hominum , quàm Hifpaniam, & in
clytum Hifpaniarum Regem Philippum; nil tantopere effer
ri: confueffe, quàm JULII ALBERONI nomen, famam, inge
nium, res præclariffimè geftas. Quod non exinde Populo
rum ergaTe ftudium, quae non Principum benevolentia, ex
terorum admiratio, hoftium timor ? Mutandarum illi mer
cium ftudiofiffimi, quàm gravi vulnere eorum nundinatio
nes affeciffes, magno fine dolore meminiffe non poterant.
Iniquiffimo ferebant animo Gergobienfium in Hifpania an- .
te omnes alias pretiofarum lanarum, Te authore, aliò ex
portandarum prohibitam libertatem; ad lanas fubigendas
operofifsimo aqugdu&tu, laticibus ad Guadalaxaram accitis,
ere&tas regia magnificentia officinas. Textoriae Artis- peri
tiſſimas, in Belgio conductas, & ex Hollandia evocatas,
atque uno commeatu adve&tas, navibufque ad Bilbaum ex
pofitas, familias dmnino quingentas (his & mille infuper
acceſ
acceffiffent aliae, nifi à Te deftinatae, intercaeptae bello fuif
fent): quarum induftria Gergobienfium pannorum proba
tiffima conditio domi fabrefieret , non aliunde, magna •
cum Hifpanorum pernicie, importaretur ; Omni ex parte
pecunia folicitatos Navium onerariarum , bellicarumque
Artifices, ut inftruendis navalibus darent operam. Quamo
brem nihil fànè miror, fi fati rebus humanis averfantis ma
lignitate fa&tum fit, ut qui maximum effes ad Hifpanae
felicitatis momentum , ipfe tandem ab Hifpania remotus,
è publica ad privatam fortem, dein ad calamitatem lu&tuo
fam redigereris. Qua in re non adverfariorum tantum •,
quantum Divinæ providentiæ confilio fervitum eft, id agen
te Deo, ut mortalium rerum fluxa omnia Tuo maximè do
cumento monftraret, & unus lpfe in exemplum utriufque
fortunae, hinc animi moderatione, illinc conftantia & fortitu
dine venires. Evicerunt igitur tandem adverfarii ut dece
deres, & ad tuos Te referres, Infula & purpura inſignis,
qui privatus paucos ante annos exieras. Sed doleant aliiTe .
amiffo vicem fuam ; ego verò Tibi mihique gratulor, & Ita
liae admodum univerfae , quòd grande nobis Hifpania de
pofitum aliquando reddiderit. Tu autem lætiffimis omnium
Ordinum fignificationibus, atque incredibili Populorum oc
curfu, natale folum attigeris, Teque nobis, ac Tibi reftitueris,
non tam fortunae, quàm virtutum tuarum exuviis onuftiffi
mum. Potuit fortuna eripere, ornamenta , quae dederat,
virtutem non potuit, cujus beneficio, ut faventem illam ,
moderatione, ac temperantia, ita iratam & faevientem for
titudine atque , conftantia vicifti. Sunt qui animi, ingenii
que Tui magnitudinem , quòd in fummo felicitatis fuperci
lio viderint conſtitutum, ex eo potiffimum æftiment. Ego
verò ex fortunae potiús atrociſſima iniquitate cenſeo me
tiendam . Magni quidem ingenii.eft exuberantem ftrenuè,
ac citò affequi, & arridentem moderatè ferre fortunam:
AMaximi tamen, & propè divini, ejus inconftantiam atque
impetum fortiter fuftinere. Tu ex fummo humanae felici
tatis culmine, turbine veluti quodam abreptus, & ad de
Jitefcendum plurimos fanè menfes conje&tus, adverfantibus
omnibus, in falutis etiam difcrimine verfabaris. Tam infi
gni perculfus calamitate, in magna rerum omnium defpe
ratione , quanta, Deus bone, fortitudine, quanta animi ala
£ritate: iniquiffimam folitudinem folabare! Nihil horrida » cur•
circumftantium undique periculorum facies honeftiffimum
voluntatis propofiturn labefaétavit. Nihil excidit, quo gra
viffimorum arcanorum fides minimùm léderetur. O inau
ditam fortitudinem in calamitate incredibilem ! o animum
felicitate digniffimum, quòd in tanta rerum, ac temporum
indignitate, nihil egeris molliter, nihil ab honeftate fum
ma, nihil à virtute, aut dignitate alienum. Habes itaque
inclinata jam, quamvis integra aetate, & ad quiefcendum
jncumbente, Theatrum virtutis Tuae ipfum Caput orbis ter
rarum, Romam fcilicet, ubi alternantium curarum aeftu,
moleftiaque folutus, aulicarum turbarum veluti fluétus ,
ac tempeftates nihil extimefcens, tanquam in honoris, &
gloriae portu fuaviffimè cefles, nec fine induftriae fru&tu
'conquiefcas. Tanta nimirum perfun&tus varietate fortunae,
& mortalium fluxarumque rerum fatietate jam-pridemad
monitus, nihil effe in vita tam expetendum, quàm ut Deo,
Tibi tuifque vacare poffis, faluberrima æternarum rerum •
confilia quàm cœlefti fapientia commentaris ! Supremas
fortuna: metas quum tetigeris , & praecipuarum humana.
'vitae cupiditatum deguftaveris lévitatem, perge caducas ne
gotioſae mortalitatis ſpes triumphali veſtigio conculcare 2.
Decet honetifimum otium , fumma cum majeftate con
junétum . Eo fruere. De Tua reliqua gloria amplifican
daque dignitate , virtutes Tuae cogitent, fit follicita falus
publica, fui caufà laboret orbis terrarum. Tu quum, quae
Tua eft continentia fingularis, quae apud homines funt po
tiffima nullo numero habeas, fepone, quaefo, vitam Tuam,
ut gloria, ita immortalitate digniffimam. Hanc cura, huic
fervias, hanc tuere. Et qui Terrarum orbi, eximio cum
honore fatis vixifti, nobis etiam, Romaeque viéturus, Ti
bi jam vive. Teque, ut delapfum aliquod ex Annalium •
memoria priftinæ probitatis exemplar , diu incolumem •
ferva.

EMINENTIÆ TUÆ

Humillimur, & Obfequemtif*. Famulus

Leonardus Venturini .
EX
 E. mandato Reverendiſſimi D. mei Archidiaconi o&avii Sardi Vicarii
Generalis Illuſtriſſimi & Reverendiſſimi D. Bernardini Guinigi Archie
Pifcopi Lucani , & Comitis &c. celeberrimum 9pus de Veteri, & Nova Ec
?lefia Difciplina, à Sapientiffimo Viro Ludovico Thomaffino elucubratum, quan
ta potui fedulitate evolvi, & perluſtravi, nihilque in eo adnotavi Fidei,
• feu bonis mgribus diffonum. Immo utpote valde eruditum, & elegan:
tibus rationibus , & doétrinis refertum , puto magnam utilitatem îite.
rariae Reipublicx allaturum, unde fub ocülis omnium jure optimo de
nuo cxponi meretur .

Jo: Franciſcus Motroni Can. Cath. Luc. Theolog.

-

I M P R I M A T U R.

OCTAVIUS ARCHIDIACONUS SARDI Vicarius Generalis.

ANGELUS de BlANCIS, Illuftriffimi Magiſtratus ſuper Ju

riſd. Præpoſitus. - -

- - - - - - - - - •

- - ---- -- - - -- - -

* -- ΡRAE- .
 :::::::::::::::::::
StessocigsasgströSuiss(SScisso8Stºss, 警接
భా??????????????????????????????

ELOGIUM HISTORICUM
P. LUDOVICI THOM ASSINIS
Oratorii Gallicani Sacerdotis, è Gallicis Elogiis Virorum illuftrium
fuperioris faeculi D. Peraltii Parifiis 1698.

· À J o A N N E D O M 1 N 1 C o M A N s I,
- Congregatiomir Matris Dei, Lucem/* -

L. A. T I N I S L I T E R I.S т в А о 1 т v м. -

ſ - - - :

QUABILIS adeo vitae genus fe&tatus eft P. Thomaffinus, ut to.

, tum ejus Elogium paucis tranfigi poffe videatur; antequam •
enim ့ Patres Oratorii inftituendus traderetur, ubi & vi
tz curfum abfolvit, nullo alio quàm prece & ftudio totus oc
cupabatur. Sed incredibilis illâ ad ftudium cxcolendum con
tentio, tam largam cognitionum meffem viro intulit, ut fi explicare fin.
gula noftra hac commentatiunculâ meditaremur ( quod res ipfa exigeret, ut
juftam aliquam ejus ideam ingereremus) przfcriptas nobis ícribendi métas
plus nimio cogeremur excedere. . -

Ex quo juveniles ſcientias, literas ºſcilicet humaniores, eloquentiam,”

& Philofophiam habuit familiares , docere alios aggreffus , & aliorumi
器rofe&um in eo ftudii genere, & fuum maximè promovit; qua enim przfta
ingenii vi & perfpicacitate, nihil traétandum affumebat, quin nova fimul
plura & inveniret ipfe, & alios inventa doceret. Sed genio & religiofi cor
dis pietate ad Theologia ftudium velificatus, brevi unicae huic occupationi
cxteras omnes pofthabuit; eam potiffimùm fibi eligens Theologiae partem,quam
in Scriptura, Patribus, & Conciliis maximè verfantem, pofitivam appellant.
Cum Patris Petavii liber de Dogmatibus publicam lucem afpexit, tanti vi
ri exemplo confilium fuum confirmavit, non quidem fpicilegium colligen
di 'Viri do&iffimi, qui ad dogmatum hiftoriam tam exaétam fedulitatem,
& vetuftatis peritiam contulit, quantam rei vaftitas exigeret ; fed fuper ftru
&tas ab illo mieditationes gradiens , ad intima myfteriorum & dogmatüm adyta
pervafit. Hiftorici partes in iis quae ad dogmata pertinent, egregiè Petavius
èxequutus eft ; noftro verò decus eft non infimum, abditiffima quxque & fub.
limia myfteriorum arcana, in iis maximè quae ad Filii Dei in carnem adven
tum fpeétant, pervafiffe. 醬 non admiretur latentia Dei conſilia, fines, re
rum inter fe connexiones & affinitates, &alia fexcenta ejus generis prodigia, quae
legentibus ipfe prodit ac referat? Circa ann. 1654. Theologiam- in Semina
rio S. Maglorii legere aggreffus eft , ubi pariter Collationes fuas in Patres,
Hiftoriam & Concilia inftituens, ad annum ufque 1668. perduxit. Hanc occu
pationem negociofa aliqua quies identidem intercipiebat; qua enim erat apud
fummos Praefules opinione, ediriones Operum, quae paraverat, tum ab ipfis ,
cum ab Oratorii Praefidibus juffus capeffivit. Commentariis de Gratia, & Dif
fertationibus in Concilia præmißis, Dogmata Theologica, de quibus fupra, &
Tom.I. #t LOÎn
Commentarios de Grátia, multò*quàtn prius' au&ores, emifit. *n publicum.
Exceperunt hxc omnia Opus de Fjifjplina, turis & varii , Traétarüs de jejú
niis,' Fcftis, Officio Piyipo,-Ecclefiâ unitaté,vgritate &; raendacio, Éfé
mofynis & re&o ufu bonorum temporalium. Singula haec Opera legentes ad
prodigioam facra itern&prophani eruditionis copiam herenfattohitinec
miaus eft ádmiratio^iäåcumeii itlud finguläre* prxftantifimi Autboris, quo
ஆச Platonic£ Philofophiae arcana , £um res pofcit, pervadii & *
referať. . : : : . . ; ; ; ; ; ; ; ; ; *:
** Eo ftudio, quo fe olim in Ajthorum Pagänorum leäiöne exercuefa?,
minus.cohtejfus, idefti demum ftadium: emenfus eft , ediditque- Methodumi
legendi , ut Chriftiabum decet, Authopes Philofophicos ,* Hiftoricos , Poeti.
cos, fedulò ac luculenter in eo Opere diftinguens, quæ fuperftitio & egor
falfa ßperfemináverat, ab illis yérg religionis $ ràtionis fefhipibus, quæ ìra
ditio, lectio Hebraicarum Scripturarum , & Paganorum cum Hebræis confuetu
do in hominum cordibus tanquam in agro feverunt. Porrò tanta lucet in.
his omnibus fcriptis fapientia, modeftia , & pietas tanta, ut omnes per Eu
ropam gañtes Authoíem admirentud & ament 5 , Roma: maximê , cujus Nun
cii, Pontificii fcilicet, frequentibus vifitationibus praeftantiffimum Virum di
gnati funt. Proteftatus eft Innocentius XI. Librüm Difciplinae magno fibi
futurum adjumento ad Ecclefiae gubernationem ; nec fe continere potuit,
quin Authorem ipfum Romam advocaret. Sed cum nomine Cardinalis Cibo
Pontificis voluntas Regi proponeretur, refpondit ille, nequaquamjfe' com
miffurum, ut tanto viro Galliarum Regnum privaretur. Nihil in tota vitato re
{ponfo accidit Thomaffino jucundius, cui, fi forte.contigiffet, ut ad Cardi
rialitiarn: dignitatem promoveretur , s quod Pontificem non cogitaffe tantùm,
£ed & fignificaffe non femel aflerunt, multum id intuliffet incómmodi; quip
pe cui privatae & folitariae vitae genus uniqè fuerat in deliciis « Ne , tarnen>
iPontificiae exiltimationis beneficium tantum ingratiis excepiffe videretur, tres
JDifciplinæ Tomos , Latinis tradere literis, quod votis exterorum omnibus
pofcebatur, aggreffus eft. . . . . . . . 1-
[….. Ab ea, inférpretätione expeditus, Hebraicx Linguz ftudium refumpfit,
cui:& plures.impendit.annos, perfuafus Hebrxorum primigenium fermonem
fontem fuiffe:ca:terorum. Demonftrare id conatus eft Gloffario quodam uni
verfâli, ex Hebraeo, veluti radice, exoticas voces omnes deducente. Opus: il
lud in Regiis Ædibus abfolutum, omnium ejus Authqris poftremum prodivit.
Namque non diu poft viribus corporis fenfim hebefcentibus , ftudiis omni
bus , qux laboris âliquid exigerent , nuncium remittere conatus eft. Qua
re fatiidio plenam illam qüietem Dco , in facrificium 9fferens, plus ad
huc Seminario Sancti Maglorii , ubi morabatur, eo exemplo ad morum gdi
ficationem, contulit, quàm vigiliis fuis & laboribus antea profuiffet. Viri
bus interea magis magifque deftituebatur ; donec triennio evoluto , jam ex
hauftus, nec loqui prx languore valens , vivere tandem defit die 24. Decem
bris anfio 1697. Pârochus S. Jacobi de Alto-paifu juxta S. Maglorium alte
rà die Natalis Domini, folemni ejus elogium è fuggeftu pronunciavit ; pro
diditque, quod ad id ufque coactus celaverat , illuftre hoc P. Thomaffini
charitat is fpecimen ; Virum fcilicet religioſum dimidium annua penfionis
mille librarum (quam à Clero accipiebat) in pauperes diftribuendum fingu
lis annis fibi remififfe. Quanquam ad honeftum veftium cultum infitam à
natura haberet propenfionem , pauperes tamen veftes praeferebat , ficut &
utenfilia, ac czterâ omnia, quz ad fe potiffimum pertinerent; ncc, quantum
in ipfo erat, oculatus teftis fpeétare voluiffet fumofos illos dignitatis titulos,
quibus necefîàriorum fuorum âliqui nobiliffimæ familix fplendorem augebant.
Ε familiâ. enim longe illuftriffimâ & tam bellicis quàm literarum infignibus
clarâ, natus eft, cui ad vigintiquinque Prxfides, vel Confiliarii in Senatu
Ającemfi referebantur accepto. * * -
-- - - - * ,
." - " - Vitam
 Vitam femper egit zquabilem, cujus una dies argumentum effe poterat
cgterorum. Precem, Miffz Sacrificium excipiebat ; inde quatuor horarum .
fpatium ftudio matutino datum , trium pomeridiano . Statas preces ftatis
èmper horis perfolvebat ; nec conftantem vitae tenorem vifitatio ulla, nifi
neceſſaria, intercipiebat.
Nihil non fanétum in moribus feétatus, nihil etiam nifi probum fan
&umque in cxteris fufpiciebat, veluti in Libris, Scriptoribus, in Perfonis,
in Congregationibus, in Ordinibus. Erat in traétando comis, jucundus,
nunquam non inftruens. Religionem, cujus amore intimè tenebatur, ita ubique
commendans, ut aliis infinuaret. E religiofi cordis fonte profluens, tam fpón
tè pietas è loquentis ore, quàm è 蔥 calamo manabat : adeo verum
erat, quidquid ipfe diceret ageretque, argumentum prxbere ejus, quem
in corde gerebat, Jefu Chrifti ; nihilque ab illo, quàm Ecclefiæ, & Chrifti
gloriam quzfitum . . Hxc ergo fublimis pariter & religiofi fpiritûs indoles,
çjuam ampliffimz fcientiae gloria commendabat, viri przftantiffimi fingularem
exhibet charaćterem • -

Тои.Н. 将计2 YPRÆ.

‘.
&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&&
→ J& J& <YS$te & JE <S$e &&. <)S$(9 JE.… <33Sce & J& <)S $º
Yº-MGSte "X"%" <095&º "Kº"K" <}$$te "Kº"Yº •19Ste %"2" <>$5te "Kº"}"<>$
$3% ºf ººººººººººººººººººººººººº &

P R AE F A T I O ,

I. E Ego quidem diffimulo, vel ipfa Tituli infcriptione, damna

ri poffe hujus Operis authorem . Illi amplitudini hae vires non
refpondent, & ne me quidem id fallere potuit. Unde ergo ve
nia pes afulgeat, tenuitatem ingenii fui tandiu experto, &
tanta: tamen molis opus adgredienti ? Dicam , & verè dicam ,
non tam ut culpam elevem meam, quàm ut Leétori faciam fatis , non mea •
fpontè hunc Titulum præfixum fuiffe, nec tam ingens opus adoriri me vo
luiffe, etfi tantum temporis fpatium ei laborando infumpferim. Traííatum de
Beneficiis fcripferam, & ea Tituli fimplicitate vehementer dele&abar ; ut qui
non tam latè pateret, & fin minus laüde quavis alia, brevitate faltem fua •
fe commendaret. Moliebar id quidem , ut has eafdem res congeftis Conci
liorum Patrum & cujufque ævi hiftoricorum teftimoniis illuftrarem: at hzc
cum veluti procul pofita, & nec dum fatis explicata intuerer, fperabam in
tra non grande volumen poſſe comprehendi. -

II. Huic implendo & Titulo & propofito, mihi effe videbatur & ftudiorum
fatis & otii. Verùm inter fcribendum explicuit fefe, & crevit in immen
fum rerum materies . Incidi in quaeftionés, innumerabiles: aut planè necef.
farias, aut admodum utiles. Ita cum mediocri me ftatim fluvio commififfem,
oftia fenfim præterveétus, in altum mare abreptus fum. Id verò cafu magis,
vel Numinis potius providentiâ faétum eft, quàm certo & definito confilio
meo. Adduxit me, longiùs rerum inter fe cóntextarum multitudo, ac tor
rentis inftar abripuit. Jam liberum mihi non fuit, quantum coepto operi, vel
operz impenderem vel temporis; conterendi mihi fuere plures anni, quàm
menfes deftinaveram. Cum verò poftea vigiliarum & laborum meorum ra
tionem redderem, Illuftriffimo Pontifici, cui me leges Ecclefiae, mancipavere,
& amantiffimo. Patri, cui mea me privata vocatio addixit, mirum in mo-.
dum illis difplicuit Tituli, quem pfxfixeram, obfcuritas. Juffus ergo alium •;
fübftitui, qui & cöpiofam rerum in eo comprehenfarum àbundantiam & va
rietatem multiplicem exhiberet. -

, III., Ita fa&tüm eft, ut qui videbar author effe Operis; nec Tituli jam au
thor effem, nec ipfius, ut ita dicam, Operis. Fecit enim rerum maxima
rùm, abundantia, ut ultra propofitos fines próducerem Opus ; & mea erga.
Superi9r£s obfervantia , ut eüm infcriberem Titulum, qui eorum & zelo
& confilio magis, confentiret. Verùm uti Deo providenté in incepto itipe
re * rogreffus lum longius, quam conftitueram: eodem faciente exorietur for
ੇ , aliquando aliquis, qui percurrat totum . Qui poterit , quod volui ;
& cum yires voluntati cónjunxerit, delineato à me operi extremam ma
num imponet. , … -- : ( * . . .

uám
JV. Delineatio porro ifta, quantulacumque eft, longius tamen latiufque,
սգո putabam,
բանտո, protraéta
prou:: eft: imparem
par fe quandoq
quandoque fatigata
gata fenfit manus,
С :
﹑ - nC
 P R AE F A T I O.
nec eam tamen fubducere licuit. Num enim poteram tot & tantas quaeftiones
Ecclefiafticas, in quibus eflet & curiofitatis non parum & plurimum uti
litatis, aliter explicare, quàm adhibitâ Conciliorum fanétiffimorumque Pa
trum authoritate? At horum fxpe nonnihil obfcura funt oracula ; egentque
luce hiftoriae , & accuratâ eorum , qu& iifdem temporibus gefta funt, dif
quifitione. Haec, fateor, fcribendi ratio paulò longior eft: fed habet vicif
fim foliditatis plurimum, nec alia eft , quae rerum gravitati refpondeat. Cum
hinc & hinc immineret difcrimen, vitavi quod erat majus: in dicendo lon
gior effe malui, hoc eft, ut fpero, diligentior, quàm in delibandis tan
tum quaeftionibus videri levior. Quin etiam vereor, ne me multa do&tiores
fortè exiftiment leviùs perftrinxiffe. Sed hoc perfuafum habeant velim, ma
jorem mihi effe de eorüm fcientia qpinionem, quam ut illis fcribere me ,
confidam : longè antiquius optatiufque mihi foré, ut fua mihi impertiant,
quàm ut mea , quae non poffunt effe nifi tenuiffima, cum illis communicem.
Id quoque , Qro, attendant, potuiffe à me quaeftiones fingulas pertraélari
diligentius , fi de tot & tantis agere non inftituiffem : fuam non deeffe cor
pori integr9 pulchritudinem , quamvis partibus ejus fingulis venuftatis pluf
culum accedere potuiffet: deniqüe non id mihi propofitüm fuiffe, ut dó&tif
fimum aliquod opus ederem : non mearum enim id erat virium: fed ut, uti
le , & pietati propagandæ accommodatum : quod ordini magis meo concinit
& inſtituto. - . . . / . . . - - -

V. Ea fors eft & conditio fcribentium , ut diverfas adverfafque etiam ho

minum querelas fedare cogantur. Probationes adde probationibus , quan
tafcumque congefferis, huic nunquam fatis erit ; htjüs ex adverfo délica
tum' experieris faftidium , etfi paucas felegeris, & fummâ id feceris curâ.
Volunt alii , rei ut uni te totüm dedas, & eam exhaurias: alii ut multa,
complectaris, & fingula quæque obiter perftringas. Quis tam diverfa fen
tientibus, tam difcrepantiâ júbentibus, fervire fe, aut placere pofle fperet
opere in uno ? Huic probatur prolixitas, illi brevitas. Medium quod ja
cet' inter utrumque , & neutrum tamen eft, quis obtineat, ut poffit placere
gmnibus, aut fäitem nemini difplicere ? Id optare, id conari me profiteor'
& prae me fero: confequi ne fpero quidem . T . * * -

VI. Verùm quod eft Scriptöri difficillimum , perfacile id & perexpeditum'

eft Leétoribus, fi alii de aliis fentire, fi alii aliorum causâ id velle animum?
-
adducant, quod prudentia, zquitas, & charitas jubet. Eccur enim tantope
re id à me expugnare contendent, à quo abhorreant & contra nitantur
tot' alii ? Certatimi onines id aequiffirmum, id optimum faétü' interpretantur,
quod vehementer volunt, & fi diverfa & contraria velint._Æquitati porro
& rationi nihil infeftius éft , quàm fi te folum putes, jure & cüm ratione.
fentire, qux fentis. Si aequus es', fenfa tua' ex aliorum' fenfis expende; tua.
& aliena compara , tua ex alienis temperá. Vim autem rationis' & victoriam
in eo magis pone , ut aliis fervias , ut infirmioribus etiam potius te accom
modes, quàm ut-illos ad tua invitos vota infle&tas. ' T* *
VII. Multò pluris verò mea intereft, ut, hac animi gquitate fint' & *mo-*
deratiöne , qui hæc legent ; ut ne ea illos offendat ratio $ via, quam tenui,
in rebus maximis difceptandis. Amant plerique decretoriam ferri fententiam
de fingulis rebus propöfitis; amant magifträli authoritate refponfa däri, pro !
certis & indubitatis ómnia dici. Sed hom ea tamefi optirnâ rati9 eft, qüa.
ad penitiorem veteris Difciplihae cognitionern venias. Cum eâ, fit veluti re- '
gio longè femota à nobis & involⓤtatemebris pedcterin e4 & fufpenfis
adeunda atque emetienda eft veftigiis. Ablegahdà* procul' hihc fuht confue
tudinum hodiernarum praejudicia, & illa* niaxiniè^ omitium pervagatiffima.
hodie opinio, Difciplinæ Ecclefiafticae pofteriorum temporum leges, aut eaf
gem pehitus effe, aut alienas omnino effe à legibus primávæ Ecclefiarum zta
tis. Hoc denique prx cxteris fundamentumi' ponéndum eft, tam abditam •!
&
 . P R AE F A T I O.
& abftrufam effe univerfalem Ecclefix difciplinam , ut ejus quantacunqye
cognitio, nec dubia folvere omnia, nec omnem pellere queat ignorationem.
Jllud*itaque pro certo habe, multa à te nefciri , quæ fcire te putes , $z. de
iis non temerè dubitari, quæ pro indubitatis. habeas. Id facit non infinita
tantum rerum copia, fed & caligo ac difficultas. . ... . . . -* :, :: ri
: ViH. Id verò cum, altiffimè animo meo infediffet, circumfpe&iffimè femper
egi,lur mihi aut 3 mentis prxjudicia illuderent, aut arcanae voluntatis in
clinatioaes. Propofitâ quaeltione: quavis, hanc non femel inii ejus elucidandx
ratione.m ; ut ftatim:proferrem, & expenderem Conciliorum Canones , Sum
morum Pontificum: & fan&iffimorum Patrum authoritates ; alias cum aliis
conferrem, multa in iis obfervarem ; fi ne tum quidem perfpicua mihi & cer
ta veritas , affulfitjfatius. duxi non prxcipitare fententiam; cum multo con
fultius fit nihil decernere, quàm témerè aliquid definire: In rebus dubiis id
ftudui 4:ut neutram unquàm in partem propenderem, nifi ubi me vis proba
tionum, ad alterutram inclinaret ; definivi nihil, nifi ubi copia & evidentia
Canonicarum definitionum, quid. fequerer , præfixit. Statum denique fi
xumque illud : mihi femper fuit, obfequi rationi, non præire; nec quidquam
congludere , nifi quod validae probatiónes extudiffent , '
Non fum nefciüs, quantum' ab hac fcribendi ratione abhorreant, quibus
folemne eft , nunquàm diu hxfitare, ftatim affirmare quidvis ; ante rem de
cernere , quàm deliberare ; ubi decreverint , tum deliberare, immo verò tum
rationes conquirere, quibus id, efficiant, quod fine ratione jam perfecerant •
Rationes porrò vel authoritates affatim fere illis fuppetunt in tanta exemplo
rum & Canonum ac, Decretorum fylva, quorum plena eft tot retro fa:culo
rum hiftoria. His familiare eft , lücem non fequi, fed antevenire : pro ar
bitrio jubere, ubi illam exoriri: velint : denique claras & diftinétas fibi fin
gere eorum locorum imagines, quæ nunquam adiere. Placet vulgo homi
num brevis illa , & decretoria différendi ac fcribendi ratio; quia blanditur
praecipiti noftrx, & morarum impatienti fciendi , vel jubendi cupiditati. In
genere autem omni fcientiarum non video, unde plura impendeant pericula
quàm ex hoc ardore praefeftino eorum , qui non verentur à recta aberrare,
via, dummodo femper accelerent & progrediantur. In hifce certe ftudiis,
quæ in factorum legumque cognitioné plerumque fita funt, multò plus peri
culi mihi videtur éffe, ne præproperâ feftinatione tuâ & erres ipfe, & tum
alios in eundem errorem trahas. Non tam ratio enim hic, quàm authoritas
\dominatur. - -- - . . . - -

IX. Si qua hic fuerint & mea ipfius errata, in expediendis rebus intrica
tiffimis ; facilè condonabis , fi confideres alternantem, variorum temporum
difciplinam , & legum plurimarum atque inter fe non rarò difcrepantium »
difficillimam conciliatiónem , obfcurarum denique haud facilem elucidatio
nem. Occurrent hic fluétuantia nonnunquam decreta ; occurrent & nonnul
la penè ad naufeam inculcata ; quaedam jàm deliberata ad novae deliberatio
nis incudem revocata: ordo, methodus, contextio ipfa orationis nonnun
quam defiderabitur. Haec & alia id genus vitia minus cautè , vitavi , ne vel
tranfverfum, quod ajunt, unguem difcederem ab ea, quam mihi ftatueram, le
ge, ut rebus obfequerer, eifque me accommodarem, non eas ipfe etiam re
nitentes pertraherém in obfequium Operis. Non eft hic ferè rationi locus ,
aut inventioni. Hoc unum agitur, ut omnem quærendi diligentiam explices,
ut operta detegas ; quod faciès profeéto nunquàm, nifi oblata veftigia veri
tatis, quocumque te ducent, indifcretè fequaris. Hunc equidem methodum
privatis in ftudiis meis, fummâ qua potui diligentiâ tenui; non fine fruétu ,
nifi me fallit opinio: unde & Léctorem exiftimavi eâdem viâ duci oporte
re : ut dum eadem prgmit veftigia, ad eadem pertingat veritatis adyta • .
X. Hzc fludendi ac difcurrendi ratio, confüfa ac perturbata primùm vi
detur, fibi ipfi parum concors, fua in veftigia fxpè recurrens, non fine •
- CIC•
 P R AE F A TI O.
crebro inevitabilis prolixitatis faſtidio. Utì qui rem quampiam quxrit ar
dentius , nullo plerumque ordine quzrit, it & redit, progreditur & regre
ditur, eundem fxpe locum iterumque iterumque repetit, nec ifta fiunt fine
aliqua: perturbatione ; fed ita tamen quzri neceffe eft , quidquid inventum
magnopere cupias. Ita in inveftiganda Ecclefix difciplina , quia propter in
tervalla temporum longius abfunt res ab oculis noftris, nec nifi póft ânxiam
& accuratiffimam perfcrutationem diftin&ta & nitida poteft haberi veterum •
Ecclefiæ & Saeculi legum notitia: neceffe omnino eft , eodem ut in loco diu
tius quandoque immoreris, legas, relegas, eofdem fxpius canones ; traétes.
& retraétes eandem fxpe numero hiftoriam; iterum iterumque idem faétum
expendas, & latitantis veritatis fugientia veftigia indefeffo ftudio fubfequa
ris. Quis hîc ordinem fcrupulofius teneri, quis perturbationem vitari óm
nino fperet, quis przcipiat ? Aliam fortaffe viam poffis infiftere in pervefti
gandis Dogmatibus, propter eam quam habent inter fe connexionem & fe
riem. At quae ad difciplinam pertinent, ita varia, ita fui diffimilia perfxpe
funt, pro locorum & temporum diverfitate , ut nifi diutius fufpendas ani
mum, nifi faepius ab omni te fubftineas affenfu, nifi quantâ maximâ poteris
attentione res confideres, qux involuta funt, evolvas nunquam. -

XI. Inde liquet omnino, quàm neceffaria fuerit iftiufmodi Operi noftro,
faétorum, omnis generis Legum, Canonum, Decretorum, corraforum ex
Sanétis. Patribus teftimoniorum, multitudo propè infinita, ut haec fere non,
fit nifi eorum Colleétio. Non meae funt hic partes, non opis eft etiam meae,
ut quidquam definiam, aut pronunciem : fed Conciliorum, fed fummorum
Pontificum, fed Sanétiffimorum Ecclefiae Patrum. Horum ago interpretem,
& editarum ab ipfis definitionum Confarcinatorem. Si eorum multa, fi pluri
ma , fi longiora funt quandoque Placita : nec refecari' tamen , nec taceri à
me poflunt, fine fidei & obfervantiae illis debitæ difpendio. Neceffe- ergo
mihi fuit, effe longiorem. Quae fpeculationis funt , fimplicia funt, & ea
dem ſemper; ſic breviſſimè proponi, breviſſimè probaripoſſunt. Apparent
enim fubitò , & fuá fe lucè mànifeftant animo. At quæ Difciplinx , quz in
ufu rerum funt, cum fuapte fponte verfatilia fint, crebrafque & neceffàrias
viciffitudines patiantur, nec lucem illis certam, nec conftantiam conciliare,
poteris, nifi innumeras undecumque probationes, nifi confpirantia teftimonia
congefferis: & omnes nutantis pölitiae mutationes aliis atque aliis authorita
tibus approbaveris.
XIl. Hinc facilè intelliges, cadere in hominem vix poffe, ut in citandis,
quantacunque id faciat accuratione, tot & tam multiplicibus teftimoniis,
non aliquando allucinetur. Multa, dum Opus edendum retracto, ipfe obfer.
vavi , quae me effugerant, multa faftidiofius repetita, multa perftricta levius;
quibus vitiis medicinam pro virili facere curavi. Ne ipfe quidem dubito,
quin viris doétis multò plura occurrant, in quae cenforiam virgam exerant;
nifi , quod etiam atque etiam oro, malint exerere humanitatem. Illud qug
fo perfuafum habeant, ab uno illo potiffimum procul effe me vitio, ut nuI
lius me, aut fcriptionem meam vitii & culpz affinem exiftimem, paratiffi
mumque effe me, quidquid emendandum amicè monuerint, incunétanter
emendare. Suae quoque ipforum gloriæ majori ceffurum cogitent & proxi
morum ædificatióni , atque utilitati, fi benevolè moneant , & labenti ma
num porrigant : quàm fi inexorabili cenfurâ in me fæviant. Non quò non
przfto fim vel fic errores recantare meos, & atrocibus monitis morigerari.
Sed & mihi optatius eft & ipfis conducibilius, concordiâ & unanimitate ,
noftrâ prodeffe fidelibus, in ârcana veritatis duce & comite ingredi charita
te, reprehenfiones mutuà & humilitate & manfuetudine condire; non noftris
tantùm , fed & aliorum erratis ingemifcere ; non minus fratrum, quàm no
ftrâ ipforum eruditione & luce & delectari , & proficere, nullos aliorum ,
lapſus alienos à nobis putare, tam ex animo gratulari & geftire, fi illis,
- - quàm
 P R AE F A T I O. :
quåm fi nobis fingularis affluat eruditio. Id enim mutua negotiatur charitas,
üt quorum inopes fumus privatim bonorum , eorum copiâ in fratribus abun
demus.
XIII. Si bene memini, neminem unquam pupugi ; ut non injuriâ fpe
rem & ipfe ab aliis parem lenitatis vicem. Recentiores ubi fecutus fum ,
'fcriptores, laudavi: quorum fententias refellendas duxi , eorum nomina ho
noris causâ tacui. Peperci nomini & famz, ubi fententiae parcere non.
licuit. Ita nimirum mihi femper vifum eft , acerbiores hominum & opi
nionum diffenfiones , quærendæ veritati vel maximo effe impedimento.
XIV. Sed nufquam , ut equidem reor, exitialius eft, aut partium ftudio
abripi, aut praefumptis animo opinionibus obftinatiùs adhaerefcere; quàm »
ubi de controverfa vel Ecclefiafticarum Jurifdiélione dignitatum agitur , aut
ubi de Ordinum omnium reformatione. Pauciffimi tenent medium , omnes
propemodum extrema fequuntur, eaque penitus oppofita . Volunt alii ean
dem fibi in prioribus Ecclefiae fxculis difciplinam öltendi, quam in pofte
rioribus vident ; non ferunt alii in ifta quidquam effe, quod antiquam re
ferat. Hi funt prioris Ecclefix xtatis admiratóres perpetui, pofterioris cen
fores implacati; illi ultra modum & inconfultiùs religiofi , tcmporum fuo
rum, forſan & illapſæ interim Canonum morumque remiſſionis amantio
res quàm par eft, adduci non poffunt, ut credant, laxari jam olim potuif
fe certis in rebus Ecclefiz difciplinam, quam in iifdem quidem nunc ha
beamus firmiorem longè , & pérfectiorerh .
XV. Nunquam non in pretio eft & in laude animorum moderatio, fed
nufquam in majore, quàm cum eft nova Ecclefiae difciplina cum Vetere •
conferenda. Agni fponfa Ecclefia , Ecclefiae fides omnibüs faeculis, omnibus
temporibus eadem ipfa eft, eadem femper manet. At ejus Difciplina non
ita; mutatur enim in dies, & labentibus annis fenefcit, ac priftinae rurfum
fe reftituit juventuti ; alia & alia fubinde & augmenta experitur , & de
crementa. Suus erat ejus juventae vigor eximius, fed obrepebant & vitia.
Vitia illa fuftulit aetas. pofteiior ; verùm dum bona accedunt nova, veterum
alicubi fplendor evanefcit. Seneétus languidior eft , ut teftatur remiffio il
la & indulgentia, quam hifce temporibus omnino neceffariam putant. Ve
rùm fi ad trutinam expendas omnia, ut juventuti ita & feneétuti experie.
ris fua ineffe vitia, fuas virtutes. Quod priori Difciplinæ deerat, adjece
re Concilia, Pontifices, Sanéti Patres. Quid dicam nuperrimi Oecumeni
ci Concilii Leges, quid egregia illa ftatuta complurium noftris temporibus
Epifcoporum , qui excellenti & doétrinâ & pietate, velut quaedam Eccle
fiz fydera fplendefcunt ? nonne quidquid vitii & labis in hujus aetatis inole
verat difciplina, vel abfterfere jam, vel abftergere fedulò pergunt ?
XVI. Haec funt, quae me adduxere, ut pro virili portione , & animo
moderarer meo, & calamo: ita extollerem difciplinam veterem, ut nequid
de hodiernae laude detraherem ; ita primigeniæ Ecclefiae flori & venuitati
fuffragarer, ut naevos non diffimularem, quos fequens ætas eluit ; in vetu
ftiffimâ denique difciplinâ obfcuriffima feétarer, & abditiffima veftigia earum
mutationum, quae identidem ad haec ufque tempora inciderunt.
XVIl. Qui enim vel Politiae , vel morum Ecclefiafticas leges à limine.
faltem falutaverunt, illis exploratum eft, duplicis eas effe generis. Aliae
quippe funt immutabiles quzdam Regulæ æternx veritatis, quz primaria,
eft Lex & fons ipfe atque origo Legum illarum, quas nec difpenfatione ,
ullâ remitti fas eft, nec prxfcriptione everti ; nec morum, auf temporum
diverfitate qualibet, aut viciffitüdine labefaétari. Aliz funt temporariae le
ges & confuetudines, ex fefe indifferentes ; quae authoritatis , utilitatis, ac
neceffitatis alio & alio loco ac tempore plus habent, vel minus: quippe,
quae ideo tantùm pofitæ funt, ut fàciliùs primaria illa & æterna lex obfer
vetur. Ita pervigil & omnipotens illa Numinis Providentia, quæ fecit, ut
. . . . Tom.I. #tt Sy
 P R AE F A T I O.
Synagogx fuccederet. Ecclefia: qux difpenfat hujus varias xtates & alterna
tionés : eadem ipfa fummâ quâdam fapientiâ & charitate has omnes tempo
ralium confuetudinum legumque converfiones ita regit ac moderatur, ut per
has Ecclefia ad incommutabilem & zternam fponfi fui gloriam & fanctitatem
provehatur:
XVIII. Harum ego Regularum, Legum & Confuetudinum temporalium
dixi magnâ cum animi moderatione & reverentiâ explorandas effe muta
tiones. Quanquam enim ad æternæ Legis obfervationem videantur alix aliis
accommodatiores: fieri tamen poteft, ut certis quibufdam & temporibus &
locis & hominibus minus fint commodx. Accurata & indeflexâ Juris ob
fervantia, anteponenda illa quidem eft ejus remiffioni & indulgentiae. Eft
tamen ubi rigor ille obfit non mediocriter , & ubi omnia peffum eant, nifi
fibulam ftrictioris difciplinæ laxet charitas. Docebunt nos in hujus Operis
contextu Sanéti Patres ab ipfo Chrifto & ab Apoftolis, quos vicarios ille •
Architectos fibi adfcivit, pofita primùm fuiffe in opportunis & neceffariis
Difpenfationibus Ecclefiae fundamenta. Nonne in Caput & Fundamentum
Ecclefix Petrus inftitutus, vel reftitutus eft poft lapfum, ejufmodi difpenfa
tione, qux pofterioribus fzculis non admirationi tantùm effet, fed & exem
plo ? Nefas eft privatâ licentiâ vigorem juris inflectere ; at ubi Eccle
fix ipfius authoritas ob evidentem fcilicet utilitatem , aut urgentiffimam
fidelium neceffitatem indulget, & condonat aliquid: hxc humanitatis blan
dimenta quantumvis cum litera Canonum pugnáre videantur in fpeciem ; mi
rificè tamen cum eorum mente & fcopo confentiunt ; & adeo non adver
fantur caftiffimis Legis xternæ inftitutionibus, ut pro inftitutis haberi de
beant & veluti pro oraculis charitatis, quae ipfamet eft Lex aeterna.
XIX. Harum ergo, five Legum, five ^ confuetudinum , quae fponte fuâ li
berx funt, & ad expeditiorem dumtaxat legis xterna obfervantiam funt in
vectx, non prima fólùm exordia & veluti fontes quaerere inftituimus, fed
& ipfa earum crebrx mutationis perfequi veftigia, etfi ita obfcura & per
turbata, ut perfpicaces etiam oculos perfxpe fallant. Id cernere eft in Ec
clefiaftica máximè jurifdi&ione, ubi vices hae fuere frequentiffimae. Statim
enim prxcipua & princeps authoritas manavit à Chrifto in Petrum & in •
Apoftolos : ab his ad Epifcopos eorum fucceffores, five fingulares, five Sy
nodicè colleétos ; in his enim fubinde alternatum eft ; ab Epifcopis deni
que & à Conciliis particularibus juriſdictionis pars maxima, ad fummum >
Pontificem revolutaTeft. Híc fanè liquidum ' eft agere me de exercitio &
ufu jurifdictionis potius, quàm de jurifdiétione ipfa. Nec magnopere noftra
forfan refert , certè minimè neceffarium eft expendere, ex hoc multiplici
olitiae fpiritalis genere , ecqua fit vel naturx ipfi magis confentanea, vel
Ècclefiae çonducibiiior. Quam in partem cumque fententiam , mens & vo
luntas noftra inclinaverit, nihil admodum intereft: eo quippe loco femper
res certi(Iìmè erunt , quo funt , & quo illas effe jufferit omnipotens & fa*
pientilfima Dei providéntia. Nifi jubente , vel permittente eo, mutatum , &
hovatum eft prorfus nihil. Cumque perfpeétiffimum fit nobis, nihil vel ab
eo fieri, vel permitti, nifi ad illius gloriae , & electorum falutis incremen
tum : qüid reitat, nifi ut quae Deo placent; placeant & nobis ? ejufque •
fanctiffinis & falüberrimis confiliis lubentes affentiamur? Non tanti refert
explorare, penes quos principalis Ecclefiafticae jurifdiétionis poteftas, vel po
te tatis exercitium fit : quanti fcire & curare, quibus legibus & quàm con
venienter Legi xternae exerceatur. Sive illam Epifcopi in fua quifque Dioe
cefi, five Epifcoporum Concilia , five Summi Pontifices exerceant; omnes
Vicarii Chrifti funt, omnes Apoftolorum fucceffores ; penes illos depofita
eft Apoftolorum authoritas, fedent illi ad Clavum, caelefte & divinum Ec
clefiæ univerfae Imperium adminiftrant. Hoc unum maximè omnium refert,
in eo caput & fumma rei vertitur, ut tota illa poteftas ex veritatis & cha
Ilta I1S
 P R AE F A T I O .
ritatis inftinétu exerceatur, quæ geminæ funt Leges aeternx ; immo' qux una
zterna & incommutabilis lex eft ; utque five remiffo, five auftero jure utan
tur Prefules , uni ftudeant edificationi Ecclefiarum , uni illarum utilitati fer
viant. Ille , ille authoritatis ufus fanétiffimè ita temperatus, femper & ubi
que necefíarius eft. Quod ad illos autem attinet, qui fanétiffimae hujus au
thoritatis adminiftri funt , quocunque tandem ævo & tempore agant,- con
fultiffimum eft confirmandae illorum authoritati adlaborare ; ejufque intermi
cantes & velut antelucanos aliquos radios in puriffimis illis obfervare facculis,
ab hoc ævo noftro remotiffimis, ideoque majori omnium in veneratione pofitis.
XX. Unum fere fupereft , ut dicám, cur ad rerum diftinctionem & per
fpicuitatem majorem hac ufus fim earum partitione in quatuor ætates • Ab
Exordio nempe Ecclefiae ad Clodovæi Francorum Regis Imperium ; ab hoc
ad Carolum Magnum ; exinde ad Hugonem Capetium ; ab hoc denique , vel
ab anno Chrifti millefimo ad hanc ætatem ufqüe noftram. Etfi Galluae ng
ftrx decus ad hanc me divifionem non compüliffet ; ecquas potuiifem il
luitriores & magis notabiles figere Epochas; quàm quæ ab Aüguftiffima ea
que triplici Regum noftrorum Itirpe fùmerentur? Anho Chrifti circiter quin*
gentefimo, unus emicat Catholicus toto orbe Rex Clodovæus. Meritò ergo
ab eo exordienda fuit fecunda Ecclefiæ ætas . Addequod cum tunc Impe
rium Occidentis complurima in Regna fciffum fuerit? in moribus & legi
bus Ecclefix multa tum quoque mutata funt, propter eam quæ illi cum »
Imperio intercedit, neceffifudihem. Pipinus & Càrolus Magnus qui definente
octavo , & ineunte nono faeculo potiti funt rerum, non Rempublicam tan
tùm , fed & iifdem ferè in ruinis^jacentem Ecclefiam erexere. Fecere eorum
Capitularia, ut ejus Difciplina novam veluti faciem indueret, & novo refio
refceret decore. Non affentabatur Regibus noftris Clodovæi ftirpe progna
tis Gregorius Magnus. Tantum eminere illos cum dixit, fupra Reges alios,
quantum mortalibus aliis eminent Reges. At de Carolo Magno id dicere
non dubitaverim, tum illum, tum illius ex profapia ortos Reges, Occi*
denti propemodum univerfo imperaffe, & Ecclefiafticum prorfus ac Sacer
dotale imperium explicuiffe. Ejus auguftiffimae ftirpis ruina non Rcmpubli
cam modò, fed & Ecclefiam labefactaffe vifa eft. Duplicis hujus naufragii
reliquias excepit Hugo Capetius & regia ejus poteritas ; ab his porrò emer
fit, Reique publicæ & Ecclefiae acceffit nova Regiminis, ejufque temperatif
fìmi forma ; quod Jus Novum vocamus.
XXI. Exdem ergo prope fuere Ecclefiae vices & Gallicanæ Monarchix ; fi
mul deficere illis contigit, finul & in priftinum fplendorem reftitui . Itaque
pofteriorum trium Ecclefiæ ætatum ne optare quidem poteramus fplendidio
£es alias Epochas, five metas. Nam quod ad primam pertinet, cüm Sponfi
& Sponfx unum Corpus fit, una períona: hific patet eadem fuiffe Ecclefiae,
quae Chrifti incunabula. Rex ergo`fempiternus nátus in tempore, primae ini
fium dedit aetati Ecclefiæ : tribus verò ætatibus aliis, tres è noftris Franciz
Regibus, fummi illius Regis imagines expreffiffimae. Et principio quidem-»
aetatem illam priorem diftribueram in partes tres ; quarum una faeculum Ec
clefiz aureum, Divinis & Incarnati Verbi & ejus Apoftolorum radiis illuftra
tum compleéteretur: altera contineret duo fubfeqüentia fxcula, perfecutio
nibus horrida: tertia denique pars alia fxcula totidem à Conftanting ad Clo
dovgum ufque; quando Ecclefiz non tantùm afferta libertas eft, fed & plu
rium de hoftibus triumphorum gloria. Hanc prorfus divifionem fecutus ef*
fem, fi de iis tantùm quinque fxculis agere propofitum fuiffet. Verùm cum
mihi effent quxftiones] exdem per quatuor ម៉្លេះ ætates pertraétandæ,
prxftabilius tandem vifum eft intra illius quadripartitae diftributionis fines
memet cohibere, nec novis partitionibus Lé&tores obtundere.
XXII. Quin & in hac tertia Editione , Lucubrationis hujus meæ, Latinae
jam linguae confuetudine, ut fummorum.& omni exceptione majorum viro
. ...; Tom, I. 来叶廿2 IUlIll
 P R AE F A T I O.
rum votis obfecundarem, à me ipfo donatae : quò iifdem gratum facerem, qua
tuor illa ztatum partitio non ad univerfum Opus effundenda mihi fuit, ut
in duobus Editionibus Gallicanis factum fuerat; fed ad fingulas fingularum
partium quaeftiones coarctanda, & toties iteranda. Nihil hîc attinet inculca
re , quæ in Gallicanis Editionibus dum przfarer , diéta funt à me pro illa to
tius operis in quatuor partes, & in ætates quatuor divifione. Unum illud
hîc prófitebor, antiquius mihi nihil unquam fuiffe , quàm ut Leétorum guftui,
& ütilitati fervirem. Senfi ftatim publicato Opere, & undequaque poftea.
inaudivi , & voluptatis non minus , & utilitatis aliquanto plus etiam emerge
re hinc pofthac poffe, fi quaeftiones fingulæ, quæ prius in plures partes, &
in diverfos Tomos fpargebantur, nec aliter perlegi poterant quàm pluribus
Tomis in manus fumptis: hîc jam à capite ad calcem contexercntur , uno
ut loco & uno fpiritu legi & exhauriri poffent: fervatâ nihilominus in iif.
dem quæſtionibus fejun&tim fingulis eâdem quatuor earundem ætatum diftin
&tione. His neceflariò gerendus mos fuit, non authoritatem tantùm fuam ,
quæ permaxima & mihi colendiffima erat, fed & publicam, ut ajebant, uti
litatem obtendentibus. -

XXIII. Illud quoque mihi vifum hîc eft aptius & præftabilius fore, ut non
jam quatuor , fed tres dumtaxat effent hujüs Operi§ Partes, totidem in To
imos fc&ti, qui poffint tamen in duo craffiora volumina compingi. Erunt er
go Tomi Tres , totidem quot Partes ; ita ut fingulis rurfus in Partibus, fi
Ve Tomis Libri fint Tres. Quae Prima fuit Pars priorum editionum, erit &
hîc Prima ; & rurfum quae Secunda fuit , erit 鬣器 Secunda, in eodemque
utraque quo prius verfabitur argumento. In Prima videlicet expendetur Ori
go & Natura Beneficiorum, tum jura, poteitates & officia Béneficiariorum
omnium . In Secunda Vocatio, Electio, Confirmatio, Ceffio, Tranflatio, Ir.
regularitates, Sacramenta Fidei , Commendae, Difpenfationes. At vei ò Ter
tiam & Quartam priorum Editionum Partem, in unam hîc contraxi, quz
proinde Tertia & ultima erit, agetque tum de Bonis Ecclefiae temporalibus,
tum de religiofo & Canonico eorum ufu ; quae duo prius in duas Partes,
Tertiam & Quartam digefferamus. _

XXIV. Quoniam verò Ecclefiafticz Difciplinæ partem maximam, fuperio

rurn faeculorum Conciliis definitam , comple&itur hujufce inftituti mei ratio;
fpes eft aliqua, futurum aliquando, ut hæc fit velut Introductio ad Concilio
rum ftudia ; nec fallit me fpes, fi modò viri docti & pii perleéto Libro unâ
eademque operâ volent & cenfuram & benevolentiam fuam exercere, & ea
infufurrare monita, quibus totum quidquid eft hoc Operis , & emaculari
ffit & expoliri. In commune omnibus lucet veritas; thefaurus ille eft pu
醬 cujus penès omnes eft ufus & difpenfatio , dominium & propriétas
penès neminem. Ne ergo veritatis lumina tibi habeas, fed ea cum aliis tibi
velis effe communia ; ut & in omnes fpargantur, eâ & humilitate & charita
te, quae veritatis comes individua eft. Conjungar illis Domine im te , & dele
ęter cum eis de te, qui veritate tua pafeumtur im latitudine charitatis. Aug.
Conf. lib. 12. c.23. - - - -

XXV. Privatis & amicis Romani Cenforis five monitionibus, five que
relis, quod ante aliquot annos refponfum fuit à me, inferiùs fejunétim •
edam, verbis prorfus iifdem Præfationis Latinae, quæ przfixa fuit Tomo
Tertio Editionüm Gallicanarum. Hic penè contrarias aliorum expoftulatio
nes fedare poífe & delinire percuperem; eorum fcilicet , qui ſubiniquo fe
runt animó, quòd æquus mei loci & mearum virium zfiimator , librare.
& difceptare res malim , quàm diffinire: alienas fententias promam , meam
non rarö prgmam. Hos occupaffe me fperabam & demulfiffè, ubi non eum
effe me, quin immo nec eum effe me debere profefTus fum , qui facilè
profiliam ad decretorium de rebus quibuſlibet judicium . Hoc doćtis & in
üocìis diftat, quòd hi, pro certo habent, quidquid certò & ‫ه‬isers
‫ما له‬
-
-
- - - ..' … . . .aillſ
 P R AE F A T I O.
affirmatur; illi certum habent quod certis & inviétis probatur documentis.
Atqui illa præceps affirmandi temeritas, maximum eft viris peritis imperi
tig argumentum. Ex adverfo plura fcire plerumque exiftimandus eft, qui
diutiús dubitat, qui aſſenſum diutiùs cohibere ma vult, quàm praecipitare.
Sed non eâ mihi nunc defenfione opus eft, breviùs & expeditiùs refpon
debo, adeo non multa hîc ultro citroque ventilari, pauca definiri: ut non.
facile aliud invenire fit Opus, in quo plura definiantur. Quot Conciliorum
generalium & particularium, quot Pontificum Conftitutiones prolatæ funt à
me, prolatz fünt autem innumerabiles: quot Sanétorum Patrum fententiae,
tot prolatæ funt à me definitiones. Nec enim Scripturæ, Concilia, Pontifi
ces, Patres loquuntur, nifi leges, decreta, definitiones. Nulla ergo propofita
eft à me qugftio, cujus non ibidem illico tot depromptx fint definitiones ,
quot depromptæ funt ineluétabiles hujufmodi authoritates. At amo, ut ajunt,
fub his authoritatibus delitefcere, & promulgatâ aliorum fententiâ meam ip
fe diffimulo. Qui me tam pulchro & amabili convitio verberant , ne ipfi
quidem negare poffunt, quin quod crimini vertunt, in laudem redundet
meam. Ubi enim de re qualibet fententiam dixere Pontifices, Synodi , Pa
tres: num aliae poffunt effe partes mex, quàm ut affentiar, plaudam, con
ticefcam ? Annon bene & naviter impudentis & mortalium infulfiffimi ego
partes agerem ; fi ubi Pontifices, Patres, Concilia dixere & edixere , tum
meam quoque fententiam expeétari cenferem ? At non fatis perfpicuae, non
fatis certæ funt illorum definitiones. An ergo meum eft illis lumen & pon
dus addere ? Epifcoporum eft fententiam dicere in rebus iftiufmodi, non fe
cundi Ordinis facerdotum, non eorum certè qui nullo gradu eminent, qui
in turba jacent promifcua.
\

LU.
:
 'న్తీ ఎక్ష్;
Joºg 40656e soGSte. •2SS4e •0SS te ex6ste sys5te sySSçe en GSse •)SS&e. •YSS«e sysSte
*** ఢ శ శ : :::::: :::::

LUDOVICI THOMAS SIN I

R E S P O N S I O
AD NOTAS SCRIPTO R IS A NONYMI
I N T O M U M I. E T I I.

De movamtiqua Eccle/iae Difciplima circa Bemeficiarior.

NIMADVERSIONEs feu Notas lavi, toto mentis ftudio animique impetu propen«
3. Scriptoris Anonymi, pii cum dere me ad Ecclefiæ Sedifgue Romanæ majeflaten
j % primis atque eruditi, in primum atque amplitudinem tuendam ; tam etfi pari ftudio
\） & fecundum Tomum de Novan in id femper incubuerim, ut mediam veri orbi
tiqua Ecclefiae circa Beneficiarios tam tererein , & nec vel tantillum huc , vcl illuc
Difciplina, Româ ad me mifit deflecterem.
Eminentiffimus Cardinalis Hie Haec de animi mei propoſito operiſque ſcopo -
ronymus Cafanata, nunquam. Quod autem ex præfatione primi Tomi hic per
mihi fine fingulari nominis encomio nominandus. ftringitur, palam eft illius loci eam effe fenten
Cum enim Natalium ejus fplendori accedat fum tiam ; primčipalem autboritatem , id eft ufum &
vna reconditioris eruditionis copia, innocentia vi exercitium jurifdiáiomi* Ecclefiaftica, ut ibidem ha
tae , morum fan&imonia Chrifìiano orbi perfpe betur , manaffe à Chrifto in Petrum & Apoftolor ,
<ìiffima : has ille dotes fingulari praeterea huma ab Apoſtolis in Epiſcopos, ab Epiſcopis ad Com
mitate , obvioque & paratoT erga Iiteratos omnes cilia , à Conciliis rurfum ad Epifcopos, ab his
patrocinio cohoneflat · Mcas ad illum ego viciffim permagna ex parte ad Apoftolicæ Sedis Pontifi
refponfiones mifi , quibus Cenforis Notas diluere ces devolutam effe . De exercitio jurifdi&tionis hic
«cotiatus fum ; remiffafque ab eodem Eminentiffi quæritur, non de ipfa jurifdi&tione , quæ in his
mo R. E. Principe , nunc edo , inta&tas prorfus , omnibus pro cujufque gradu cumulatiffima eft ;
& quales à me primùm miſſa , & à Doctoribus fed exercetur nunc à folis Apoftolis, dum nulli
hic 'Sorbonicis probatae , ab illo poft remiffae fue funt adhuc Epifcopi : poft à Romanis Pontifici
runt . Minufculis literis interferui Refponfiones bus & ab Epifcopis, cum jam nulli fuperfunt Apo
alias ad prioris Cenforis & cenfurae vindicem, cu ftoli; nunc ab Epifcopis, non fingularibus , fed
jus Notas ante paucos dies idem Cardinalis Emi in Concilia adunatis; poft ubi Concilia colligi
nentiffimus ad me mifit. ferè defierunt, ab Epifcopis rurfum fingularibus
- Paucis praefatur Scriptor Anonymus, ad hoc eol toto orbe fparfis; denique exercetur maxima ex
/imare me tantùm , ut infirmem faméta Sedis authori parte à Romanis Pontificibus extrema hac Ec
tatem , ©* Epifcopo, Conciliaque Provimcialia paris ad clefiae aetate , fecundùm aetatis hujus confuetudi
mimimum authoritatis effe demonftrem : utpote qui nes & leges, quibus id prae ftitum eft , ut pluri
in præfatione primi Tomi afferuerim, Cbrifum Do ma ad eos devolverentur, quae antè vel ab Epi
minum dediffe Apoftolis omnem fupra Eccle/iam au fcopis, vel à Metropolitanis , vel à Conciliis Pro
thoritatem , eamque tran/iffe ab Apoßolis ad Epifco. vincialibus adminiftrabantur. Nullum porro hic ver
por, ab Epifropis ad Concilia é à Conciliis ad Se bum fit, ex quo fufpicari jure quis poffit exgqua
dem Apofiolicam deven/e , AEquiore fruerer, ut ri à me jurifdi&ionem vel Apoftolorum cum Epi
fpero, Scriptoris hujus judicio, fi refcire potuif fcopis, vel Epifcoporum cum Conciliis, vel Con
{et , quanta ego ante annos penè viginti flagrare ciliorum cum Pontificibus Romanis. Turpiffima il
cæperim hic invidia , & quantis profciffus fim . la foret hallucinatio , à qua procul fum , qui to
famofis libcllis, praelo mandatis , ac in vulgus fpar to hoc Opere enucleatiffimè difpefcui jura ác prae
fis, quafi in amplificanda Sedis Apoftolicæ autho. rogativas primae Sedis Antiftitum , quibus fubje
ritate ultra modum proveherer, cum & optimis ci Patriarchas, Patriarchis Metropolitanos, Me
in rebus modus tenendus fit. Concerpebantur ni tropolitanis, Provincialibufque Conciliis Epifco«
mirum tum meae per annos complures in Semi pos. Ergo nec loco huic affingi poteft haec exae
nario Lutetiae Archiepifcopali praele&iones in Hi quatio poteftatis , cujus verba fingula aliud fo
ftoriam Ecclefiafticam, in Concilia , in Patrum. nant , aliò collimant ; & toto operis contextu
fcripta • tum. Dtffertationes in Concilia; utpote , ea fufpicio abundè diluitur.
quæ Cenforibus meis hic , do&is fanè nonnullis Quibus autem gradibus poteftas inter Petrum
piifquc , viderentur in exaggeranda Primae sedis & caeteros Apoſtolos diſpenſata ſit, ea qua ftio à
potcftate ultra limites evagari. Advertant , quæ me ne delibata quidem eft , utpote ab inftituto
fo , Cenfores mei , hinc & inde ufque adeo ad meo prorfus aliena. Abundè mihi fuit profiteri,
verfi , fibique quàm mihi infeßiores, non potuif. nec Epifcopos Apoftolis omnino à me exæquari,
fe hanc doctrinam, nifi aureâ quadam mediocrita nec Apoftolos Petro. Quippe Epifcopis intra fuam
te temperaretur, tam diverſis ſibique pugnanti cuique Dioecefim coar&ata jurifdi&io eft , & Apo
bus impeti criminationibus. Id aufem velim fibi folis cæteris fupereminet & anteftat unum fum
perfuadeat nuperus hic, exterufque cenfor , ani mumque à Chrifto praeftitutum Caput Petrus · Li
mi mei confilia, mentifque penetralia Gallis Tmeis quido hinc claret , quàm non pares faciam fingu
effe hauddubio perfpe£tiora , ut qui longe pluri los Epifcopos fummo Pontifici Petri ex affe fuc
bus argumentis ea & diuturnioribus potüerifit ex ceffori, quos ne ex affe quidem fucceffiffe dico
perimentis probarc. Nec id cgo unquam diffimu illi amplitudini limitum impatienti,
-
su****åR
 bantur Apoftoli , Petro Capite utique fuo mi
nortS.
si qua ver6 poteftas dicitur à me quoad ufum
& exercitium deveniffe , aut devoluta effe à Con
ciliis ad Pontificem fummum , non eò fignifica
tur ab illis ei collata effe . Multa enim devol
vuntur ab Epifcopis ad Metropolitanos, ab his &
a Concillis Provincialibus ad Romanum Pontifi
cem , nec tamen conferri , dicuntur, aut verò di
ci poſſunt .. Pauciſſima devolvuntur à ſuperiori
bu§ ad inferiores, pauca ad æquales, longè plu
rima ab inferioribus ad fuperiores , fecundùm.
tritifIīmas receptiffimafque juris regulas -
Im Primam & fecumdam Partem •
Notat 1. illa Praefationis verba, Nam primcipa- - dinare citra ullam itiufmodi jurifdiétionem . Di
uir autborntaf , črc.. num. I 9. lin.7. Refpondco au
thoritatis nomine intelligi ejus ufum & exercitium,
ut inferiùs eodem numero exprimitur. Inferentur
tamen illi ipfi contextui hæc duo verba , ‫ب‬muc
primùm nova recudetur Editio hujus primi
Tomi .
Notat ... ejufdem numeri haec verba , five fint
Epifcopi, óre. Addetur in nova editione , im fua
4iifqüe Digcefi. Nec alius fane poterat fubeffe •
fenfus - -
Notat 3. quæ di&ta funt Parte r. lib. r. cap. 1•
num.9. lin. 17. Quamdo Filius Dei , &c. Et mox ,
IDedit eis fupremam authoritatem . Ex quibus vi
detur inferri poffe , quod fummum Epifcopis fin
gulis Sacerdotium, adeoque & Pontificatum con
íulerit . Refpondeo toto illo Capite difceptari
de Epifcopatu , ut . Ordo eft , utque Presbyte
ratui, caeterifque inferioribus Ordinibus com
paratur & antefertur : difceptari de poteftate ,
èminentia, authoritate , independentia Ordinis
Epifcopalis, ut Ordo eft , ոսlla ratione habıtâ
jürifdiâionis. Subjiciuntur Ordines inferiores fu
erioribus , non facri facris , Diaconatus & Pref
*byteratus Epifcopatui ut Ordini fuperiori ; jam
Epifcopatus nulli Ordini fuperiori fubeft , quia
nec ulius Ordo fuperior , vel ulterior eft eo ,
qui Ordinum fummus & fupremus eft. Eo fenfu
dicuntur Epifcopi exercere munia fui Ordinis cum
-{uoreina authoritate & independentia; cum vel
- Presbyteri ipfi facras minifterii fui vices implere
non poſſint niſi dependenter ab Ordine Epiſco
-patus', qui fuperior , qui fupremus Ordo eft. Con
jent: unt Theologi, nec Romano ipfi Pontifici alias
Cordinis funéìiones competere, quàm quae Epifcopa
dis Ordinis funt, Ordinare, Confirmare. Summi Pon
tificatûs praerogativa ad jurifdi&ionem pertinct »
non ad Ordinem. Nemini in mentem venit : un
-quam, ut diceret Papatum effe Ordinem ab Epi
ſcopali Ordine diſcretum, eoque ſuperiorem.
Notat 4. haec verba ejufderii Capitis n. 1 1. 1. ro
-Fateamur ergo confeeratione dari proprietatem , /ит
mam poteftatem & independentiam.Ex quo cavendum
cft , ne inferatur, eos foli Deo fubeffe. Refpon
deo fingulis penè lineis hujus Capitis liquere , co
non agi de Epifcopatu,.nifi ut Sacramentum & Or
do eſt, utque ម៉្លេះ Ordinibus, maximè Prcf
byteratui componi 'poteft. Ita Ordo Epifcopatüs
cüm nulli fupèriori' fubjaceat Ordini ; complc£ta
turque indifcriminatim summum Pontificem, Pa
triarchas, Metropolitanos, Epiſcopos, uno vº
delicet Epiſcopatùs ordine fulgentes, ſecum in
vchit proculdübio proprietatem, fupremam autho
ritatem & independentian funètionum Ordinis.
Presbyter in defungendis ordinis fui muneribus
ordini ſuperiori Epifcoporum obnoxius eft; ideo
nec tingit fine chriſmate, nec offert ſine altari,
quod Epifcopus confecrarit. Epifcopus fumnâ &
abfolutiffimâ potcftate haec cadem obit munia, ut
qui Chrifma , quo confirmat, & altare confecra
verit, in quo offert . Hanc Epifcopatui fummam
& nulli obnoxiam authoritatem tribuimus. Ideo
Theologis & Canoniftis convenit , fi fubjician
tur Epifcopi alii aliis, & omnes Summo Pontifi
ci , ad jurifdiétionem, non ad Ordinem id perti
nere. Non quo authoritas juriſdictionis non poſ
fit ligare funétiones Ordinis; poffunt quippe Epi
fcopi funétionibus Ordinis interdici ...] fufpendi,
ſive à Metropolitano , ſive à Pontifice. Sed ea ſi
ve Pontificis , five Metropolitani poteftas, non.
Ordinis potefias eft : ea enim tum finguli frue
rentur Epifcopi , confimili & ipfi Ordinatione inau
gurati. Poteftas ergo Jurifdi&ionis ea eft & Di
gnitatis. Hac uti poffunt jurifdi&tione, ante Epi
fcopalem confecrationem : Poffunt & Epifcopi or
ftant ergo mirum quantum Ordo & jurifdi&tio ;
hoc autem Capite fejun&us à jurifdi&ione Ordo
expenditur, & pendere ab Epiſcopatu Presbyte
ratus demonftratur , cum Epifcopatus nulli fupe
riori ordinis fit obnoxius . Denique & fi quis fu
premam illam poteitatem, quae Romani Pontificis
propria eft , fpeétari debere urgeret , ea quoque
Epifcopatùs propria laus & fupra Presbyteratum
prærogativa dici poffit. Neceffum eft enim Pon
ဖွံ့ဖြိုး ၈
Crl •
Epiſcopali & ordini & collegio accen
Notat 5. multa poffe in Capite XIII. con
figi afperiore cenfurâ, quod ibi dicantur Epif
copi Apoſtolis ſucceſſiſſe, & Apoſtolicae poteſta
tis confortes effe. Porro tria quaedam difcrimina
ri debuiffe. 1. Epifcopatum , quo jure Epifcopi
fuccedunt Apoftolis. 2. Jurifdi&ionem univerfalem,
quâ Apoftoli à Chriftó, nequaquam autem Epif
copi donati ſunt. 3. Authoritatem Canonici Scri
ptoris, quâ non perinde ut Apoftoli , gaudent
Epifcopi. Refpondeo effe quod dubitem, an No
tarnm author Caput hoc legerit , quod tam durè
perftringit. Numero enim fiatim primo Synopfis
conceptis verbis dicitur, Epifcopos effe, im fus
quemlibet Diœcefi Vrcaruor , Cbrifli & fucceffores Apo
/tolorum. Numero fexto pronuntiatur ex Hierony
mo, Epiſcopos eſſe Capita Eccleſiarum particularium,
/îcut Papa Caput e/? Ecclefia univerfalir . In ipfius
jam corpore Capitis numero primo dicitur, Epi.
ſcopos du vinà authoritate conſtitutos eſſe. Vicarros
Chrffi in fua quemlibet Diæceß, fuccefforefque Apo
Jtolorum , quim immo &• fucceffòret Petri ; veriffimo
quodam fenfu , quo non probrbetur , quim Pontifex
Romanus verràs & peculiartùr ór cum fîngulari lon
&? amplioris pote/fatir plemtudme Petri fucceffor fit,
tamquam verticis & Principit Apoßolorum . Nume
ro fecundo dicitur Epifcopos effe capita particu
!arius Eccle/iarum , juboràinata capiti univerfalis
Eeelefis. Differre Epifcopos ab aliis alios, quòd
alii aliis effufiorem obtineant poteftatem , alios aliis
fubeffe. Numeris fequentibus Ecclefia: totius &
Epifcopalis Collegii έaput perfepè Pontifex nomi
natur, Epifcopi autem Capita particularium Ec
clefiarum. Numero 8. dicuntur Epifcopi centra
unitatis in fua quifque Ecclefia. Numero 9. fubor
atnantur cateri Apofioli Petro s Apofiolatu, Eccle/ne
Romama exaltatur fupra omnes Catbedra, Epifcopa
1et • Numero 1 . eminet Papa capiti, pr«rêgâtivâ;
an cujus vel participationem , vel fecretatem vocari
nequit ullur praterea Epifcopus. Porro de authori
£3tc Scriptoris Canonici ideo filui , quòd eam quae
£tionem ne delibaverint quidem Sciiptores prima
hujus ætatis. Cæterùm plus fatis nudati fuht hac
dote, quibus unius Dioecefeoslimites circumfcripti
funt : Scripturae enim Canonicae tota in Ecclefia
dominantúr.
Notat 6. quod Part. 1. l. 1. cap.*3. num. 1 5. di
xcrim Petrum & Paulum fuiffe eodem ့ူးe
Epi
Epifcopos Romae , & dum fuperßites effent, fub
vögaflè fibi Linum & Clerum • Refppndeo prolixè
ibi à me occupatas & præfecatas effe præposteras
omnes confequentias, quae 蠶 inde potuiſſent;
& adhibitas effe cautiones prorfus eafdem , quas
pridem praemonftraverat genfura Romana , quæ in
ùtramque fimilem propofitionem vibrata fuerat.
Nullius culpæ affinis hîc fum, qui cautiones iftas
authoritate etiam Hieronymi & Auguftini firma
verim -
In tertiam Partem •
Notat 1. Cenfor Anonymus locum illum Par
tis 3. l.1. c.9. n. 1. Equaliter Gracos inter & Lati
mor conveniebat de plenitudine poteftatis , que in
Epifcopis refidet. Atqui perfpicüum eft de potefta
té Ordinis hîc agi, quae fumma utique in Fpifco
pis eſt, cum ſupra Epiſcopos nullus à Chriſto Or
do ulterior conſtitutus ſit, cum Epiſcopalis Col
legii vertex fit Romanus Epifcopus, cum deni
qüe Chriftus ipfe Epifcopus fit animarum noftra
rum. Porro hoc loco de poteftate Ordinis inqui
ri, liquet ex confequentibus ibidem verbis de po
teſtate Sacerdotii, de poteſtate remittendi peccata,
ordinamdi , de poteftate denique quae Epifcopos
evehat ſupra Chorepiſcopos & Presbyteros . . .
Si urgeas fpargi nonnulla hoc capite,quae ad ju
rifdi&ionis potiùs, quàm Ordinis poteftafcm trahi
debeant ; efto , ut id largiar, fed haec jurifdi&tio
flatim concluditur intra cujuſque Epiſcopatūs fi
nes, im {ynopfi , n. 1. Porro à Graecis recentiori
bus fi eadem Epifcopos fingulis poteftas tribuitur,
ac Patriarchis; aut Patriarchis eadem quae Roma:
no Præfuli; ut tu quidem fentis : certè. Caroli
Magni aetate qua de in hac tertia Parte difcepta
qur, nondum illa Graecos invaferat infania • Con
fìabat tum Græcæ & Latinae Ecclefiæ pax , con
{ìabat unitas, tametfi nonnullis fubinde diffentiun
culis turbaretur.
Notat ,. quod ibidem n. 2. diétum fit; Epifco
pi fuccefferunt eminentia fuprema & plenitudini
poteflatum fpiritalium S. Petri. Atqui monueram
Part.1. 1.1 c.13. & Part. 2. l. 1. c.i. & compluſ
culis aliis locis Petro fucceffiffe Epifcopos omnes,
fingulofque , non ex affe tamen , fed pro fuo qucm
qué gradu: pleniffimè autem & ex affe Petro fuc
ceffifie Romänae Sedis Pontificcm. Nec hic dixi
toti eminentiae vel toti plenitudini jurium & po
teßatum Petri fingulos fucceffiffe Epifcopos • Po
teß autem gaudere nomine & gloriâ plenitudi
nis ea poteftas, quae pro loco quem implet, pro
muneré quo fungitur, plena efi ; tametfi plenio
ri & fuperiori àlicui cédat poteftati, fubfitque •
De illa Υ autem plenitudine, quae poteft etiam.
Epifcopis afcribi , vide quae ex Paciano excerpfi,
Pàrte *. l. 1. c. 2. n.9. Cujufmodi poffent & alia.
complura congeri.
Cavefis autem, ne Conciliis Patribufque Ec
clefiae omnibus notam inuras , fi fingulos Epif
copos vetes dici ſummos Antiſtites, ſummos &
fupremos Pontifices. Apoflolici etiam Pontifices
appellitabantur, nec ea verborum magnificentia.
vel tantillum officiebat fanae doéìrinae de Epif
coporum & intra ſuos limites coarctatione , &
erga fuos Metropolitanos, Primates , Romanof
que Pontifices depeudentia. Quorfum attinet de •
verbis digladiari , ubi de rebus confenfio eft ? U te
rcr & ipfe tuâ verborum confuetudine, nifi fan
florum Patrum & Conciliorum fententias expla
nantem , neceffe fuiffet verba quoque fe&ari . Tua
autem & noflra omnium interefl huic nominum &
verborum gloriae non obfirepere, cum tot radiet
Chrifti Dei nominibus Romanus Pontifex, cujus
tautùm Vicarius eft. In hanc piam verborum licen
Тот.I.
tiam præeunt nobis Scripturae, quae Deos, quae Def
filios, quae Chriftos Domini nuncupant Dei Sa
cerdotes .
Notat 3. quod ibidem n. 5. di&um eft , Negarì
mom poteft confuetudinem im iifdem faculif imtrodw
ĉiam fui/fe , ut frilicet intervemiret autboritaj pri -
ma Sedis, ut nova eligerentur. Ait porro hanc
propofitionem effe falfam biftorrcè fumptam , Quan
ta emim Sedes Epifcopales legumtur ereéta ab amti
quis Romani, Pontificibus ante Imperium Ca
roli Magni ; Sola leéìiomer Breviarii fufficiumt ad
demonftramdam ejus falfitatem . Sententiae cen
foris lubens affentior , cenfurae intercedo. Nec
enim dixi nullas unquam ab Apoftolicæ Sedis Pon
tifice ante tempora `Caroli Magni ere&tas efleSe
des Epifcopales. Immo bene multas jam inde ab
incunabulis. Ecclefiae ab Antiftibus Romanis con
ftitutas fuiſſe prolixè docui: Parte 1. l. 1. c. 14. &
Parte z. l. 1. c. 1 1. Quin & hanc primitus fuiffe •
oftendi Apoftolicae poteftatis exuberantiam, quae
in Apofolica Sede principaliter refidet. Nemi
hi ergo hanc afpergat maculam, quafi me autho
re fola confuetudine, non etiam principali pote
ftate nitatur Romanus Pontifex in erigendis Epi
fcopatibus novis. Contrarium prorfus ftatui locis
citatis, nec quidquam ſequius hoc qui carpiturlo
co mihi excidit. Sed poteftati accédit etiam ali
quod à confuetudine praefidium, & prgmit fefe
nonnunquam poteflas fpiritalis quantacumque , &
latere amat , necerumpit , nifi duafi obftretican
te charitate, vel neceffitate, vél confuetudine -
Rurfum ubi confuetudini fuccedit defuetudo, non
exolefcit tamen poteftas , fed femetipfa denuò prg
mit , cum ex re erit , rurfum eruptura. Ncqua
quam ergo inferri poteft , quod per contrariam.
confuetudinem bac faculta, tolli pofft.
Ajes, Juris obligatio confuetudini innixa_
cum dicitur, foli confùetudini inniti fignificatur ;
crgo & erigendorum Epifcopatuum authoritas ubi
adfcribitur confuetudini, foli adfcribitur. Ref
pondeo in jure nihil tritius effe, quàm jura ju
ribus accumulari , & prioribus nihil derogari. Ita
que jura antiqua accedente etiam confuetudine •
roborantur. Quando ergo poteftas confuetudini
fuperfruitur, feu poteftatis exercitium, non la
befa&tantur, quin immo confirmantur anteriora.
ejufdem fundamenta. Conceptis autem verbis mo
nui , multa hujus poteftatis Pontificiae praefulfif
fe ante documenta, quam hujus confuetudinis jus
prætenderem.
Notat 4. haec verba , Miffones ad extraneos occa
fiomem dederunt , ut in manu ſolius Papa cade
ret facultar creandi movor Epi/ropatur , quâ facul
tate print gaudebant Concilia particularia. Cap.
eodem n.7. Hinc enim exiftimat confequi , quod
Pontifex Romanus ex occafiome tamtùm , mom ex
fe bac poteftate gaudeat . Mox fic infurgit, Si Com
cilia provimcialia hanc facuktatem hahebant , vel Pa
pa fupra illa ufurpavit , quod eff tnjuffum : vel il
lam ab etr accepit , quod demotat in illit abum
dantiam , Ó* im i/fo imdigemtiam , quod di£tu eß
атрит .
Advertat animum , oro do&iffimus Monitor,
non dici à me, quod eâ occafione ceciderit in
manus Papae ea poteftas, fed in manus folius Pa
pae • Perinde eft ergo ac fi dixiffem ea occafione
cadere caepiffe ea poteftate Concilia Provincialia,
ut ea penes folum Romanum Pontificem refideret.
Subinfefta ergo potiùs videri debuerant haec ver
ba Conciliorum particularium , quàm Romano
rum Pontificum authoritati .
Qui fenfa porro ponderare maler, quām ver
bis infidiari, is facilè intelliget, occaſione non .
dari poteftatem quae abeffet , fcd prodi promicue
quæ incffct , ncc crumpcret. Itaque eami dixi ex•
}ffi tt
*ftiffe occaßonem qus promeret fe poteftas prae fubeffe. Hinc enim fufpicatur fore, ut Epifcepi nut.
fulis, ut folus Epifcopatus conderet, cum ha&le lum habeant fuperiorem , ut ab iis Dioecefanos fe
mus éa poteftas penes Concilia etiam Provincialia. parare quifquam poffit. Quod enim eft effentialiter
& Metropolitanós fuiffet , Non ergo eam potefta; fubditum , femper manet fubditum .
tem à Conciliis , Provincialibus vel accepit, vel. Authoritas illa fuprema intraDioecefin coar&iatur,
extorfit Romanus Pontifex ; fed quam femper ha intra quam fuperiorem non habet Epifcopus; etfi
buerat , femper alicubi exercuerat, eam , fuperfe
dentibus Conciliis Provincialibus cæpit ubique ter
rarum folus exercere •
Notat 5. à me dici, quod pænitentis Canonicæ
aqualiter inponebantur peccatis fecretis ac publicit,
J.%. c. 14. n.5. Exiftimatque hanc effe novam , fipgu
jarem & improbabilem doctrinam . Non poteft ta
men nefciré Scriptor Anonymus, quae fibi fuif
que confentaneis nova , fingularia & improbabilia
Videntur ; ea videri Petavio, Morino aliifque ma
gni nominis & fummae eruditionis viris vetufta.
tritiffima & maximè probabilia .
Notat 6, à me di&tum effe , quod Laici prafe
,,bant dire&frone ae Religioforum , eofine tantùm , ut
evitarent feveritatem legu«» camomicarum circa pœ
mitentiam, quas Epiſcopi & Curati ſeveriur obſer
wabant. L. I. c. 31. n. 7. Id verö interpretatur il
le injurioſum flat tui Religiofo , quafi verò ommis
uaxit at morum paulatim imtrodu£ta ab iis defluxe
,it. Denique negat loco à me citato quidam iftiuf.
modi contineri. - -
Atqui numero ftatim proximo monui iterum.
iterumiique hanc monmullorum, hanc particularium
tantumímodo culpam fuiffe tum ; Quin & mox ad
άidi vel tum etiam ex Regularibus fuiffe , qui
Epifcopos Parochofque in admini(trando Poeniten
tiæ facramento fublevarent , in dıftringenda Ձ Ա
tem Canonum & canonicarum Poenitentiarum au
thoritate vel ipfis : pifcopis inexorabiliores effent.
Quod & exemplis firmav. - - - -
Quod autem laudato à me Concilii Parifienfis
vI.TCanone, nihil iftiufinodi contineri dicitur,
non po(fum non mirari, quQmodo poffit rci tam ,
perfpicuae 9ffundi caligo. Ubi eniin Synodus ve
tat iaicos Clericofque Monachis , ubi jubet Epif
.osis vel Parochis confiteri ; & hanc ftatuti hujus
<aufam fubtexit: Qjod illit peccatorum conffio /it
facienda , â quibus jubinde & modum pænitentia &*
conflium falutis capiatur ; & po/l tempora
sia perata ſecundùm canonicam inſtitutionem, ſº
Еp:/сори, jufferit , reconciliatio 1920 reitt ur : IYOI1I] ©_s
áíértè infinuat à nonnullis horum tunc Monacho
ruun poenitentes, nec modum penitentia, nee con
Alium falutis , nee tempora pœnitentia fecundùm :
canonicam inſtitutionem peragenda accepiſſe ; Si
perinde enim ab his tung Monachis ea falutis ad
minicula Poenitentibus ſubminiſtrata fuiſſent, non
fuiſſent Pœnitentes à Monachis ad Parochos revo
cati, aut non hæc faltem ratio deprompta effet ,
cur à Monachis abducerentur . .
Denique eadem ipfa Synodus Parifienfis VI. de
creverat paulò antè perquiri ab Epifcopis, igni
que tradi codicillor Pænitentialer contra Cam0mtcam
Âuthoritatem fcriptor , quibus vulnera peccatorum.
non curarentur, ſed foverenturs edixeratgue Preſ
byteros folerti ftudio ab Epifropis fuir infīrui • qua
diter & confitentium peccata diſcret? inquirere, eiſ
que congruum modum fecundùm canonicam autbo
£itatem panitentia moverint imponere • Gemini funt
hi duo Canones, quod ad facramentum Poeniten
tiae fpe&at, & ütroque id cautum voluere Epif
copi, ut juxta decreta Canonum poenitentiæ in
diçerentur. Ideo Canonicas leges poenitentiae ab
Epifcopis edocebantur Presbyteri , id eft Parochi;
néc ad' haîc canonum doétrinam Monachos voca
it hæ nodus • - - Z-
vi་། །ཨཱ་༔ s:quod dixerim ab Epifcopis fuprema
autboritatè déclarari, quae fint Eccl£fiae baptifma
les ; idcoquc Dioeccfanos omnes illis effentialiter
-
extra Dioecefin emineat immineatque illi &' Me
tropolitanus: , & Primas & Summus Pontifex. Ef.
- fentialiter autem Epifcopo fubeffe Dioecefanos di
xi, non fcholaftico, fed vulgatiffimo apud Gal
licè fcientes ufu , pro ftri&iffiìè. Etfi & in hac -
voce/tri£tiffìmè tricari quis poffet. Sed quae ufquam
tam caftigata oratio , ubi `non iftiufmiodi vérbo
rum tendiculæ .ftrui queant ? Ut tamem vel de
licatiffimi faftidii viris inferviam , haec ipfa vo
cum offendicula amoliar & expungam, ĉum pri
mum ad praelum revocabitur hoc opus. Quorſum
enim litigare de verbis, ubi de re convenit?
Notat 8. à me fcriptum effe , quod fuprema,
difpofitio Bem^ficiorum ad Epifcopum pertinebat , tam
quam ad fupremum difpenfatorem Ordinum &* fa
cramentorum. L. z. c.8. n. 1. Item quod inferius
agens de eleétionibus Presbyterorum?d Beneficia,
dixerim Epifcopum femper fuiße dominum fupremum
electionis hujuſremodi.
. Et hic quoque donandum fuit aliquid Gallicae
- - linguæ confuetudini, quae fcholafticae parcitatis
legibus fringi fe non facilè patitur ; fèd paulò
liberalior & effufior in verborum gloriam , jupre
mam perfaepè nominat poteßatem , difpofitionem,
difpenfationem , cui fuperior tamen alia anteftat
& praeeft . Nihil hoc ufu tritius in vernaculo Gal
liae fermone.
Nec Gallorum nunc tantùm , fed & antiquo
£um Ecclefiæ Patrum ea fuit frequens loquendi
- formula , ut omnes prorfus Epifcopi dicerentur
fummi 4nţißite; . Neĉ tamen eo arquabantur fum
mo Pontifici. Vide quae in hanc rem congeffi in
cap.1. lib. 1. Partis 1. & inde perfpicies häc ver
borum morofitate abftinendumi effe viris Theo
logis , fi qui volent in San&orum Patrum & Con
ciliorum doétrina ac monumentis verfari. Summi
ergo ac fupremi dicuntur five Antißites , five Difì
penfatores , . cum inferioribus comparantur ; ta
pænite": Inetfi fupra fummos itos Antiftites emineant Me
tropolitani, ſuprà Metropolitanos ſummi Pontifi
ces, fupra fummos Pontifices Chrißus, denique
Caput Chrifti Deus.
Notat 9* quod dixerim , Statuenda duo axio
mata : 1. Summi Pontifice, confirmarunt Epifcopo*
&* Arcbiepifeopor ele£tor per purum jur canonicum.
devolationis fundatum fupra utilitatem & meceff
tatem Ecclefia • 1. Seriò laborarunt Pontificer unl
propugnanda Metropolit amoram autborrtate, &• ex
ſola inevitabili neceſſitate ſuccurrendi Eccleſia, ag
greff funt fupplere eorum defe£iui . L.2. c. 35. n. 1o.
pag-269.
Contra fic Cenfor infurgit : si jur eomfirmamdi
ele£tor vemit tantùm ad Pontificet per devolutionem
licèt canomicam : ergo illud mon habent ex fe ; igi
tur per diffímilem viam ejr auferri poteß. Quid im
3uriofius illo effato ? Secundum axioma falfum eß,
nam fapius Pomtifices fuppleverunt defeElum Metro
politanorum ob utilitatem Ecclefia , non folùm ex
inevitabilt neceſſitate. - - - - -
Non antiquiffimâ tantùm Ecclefiarum difciplinâ
& Synodorum lege , fed noviffimo etiam Decre
talium jure Epifcopos elećios confirmabant Me
tropolitani , nec ea de caufa ad fummum Ponti
ficem recurrebatur, nifi ex illis Provinciis, ubi
ille aut Metropolitani, aut Primatis vices funge
-
batur. Id hoc opere demonftratum eft , nec ea
de re movetur còntroverfia. Si ergo poft evu!
gatos Decretalium libros; & antequam per varia
cum Regibus Concordata dominatos à
pl•
u
 Epifcopos Romani Pontifices eligerent confirmarent.
que: jam cæperant Romani Pontifices ele&tos extra
Italiam Epifcopos confirmare : quaeritur , que no
vi hujs usùs origo ? Nihil opportunius ad primae
Sedis majeftatem aequitatemque tuendam dici po
fuit, quàm ut jure devolutionis, quo nihil fan
£fius, nihil aequius, nihil firmius, id fa&um effe
diceretur,& comprobaretur . Nec eft quod reformi ` queris tamen quod fperas. Gallis enim noftris
des, ne ita partum jus dilabatur. " Nihil enim .
dcvolutioni contrarium. Devolutione femel partum
jus perpetuum eft. Nullum cft poftliminii jus ,
quo in priftinam poteftatem redintegretur, qui
femel inertiâ & fupinitate fuâ commifit, ut ad íu
periorem ea devolveretur.
Sed ne quem fatiget ifta quaeftio, moneo non
eo jam devolutionis jure confirmari Epiſcopos à
Romano Pontifice, fed longe alio, quod tufic ni
mirum emerfit, cum Concordatis perfe&um eft ,
ut Epifcopi à Regibus præfentarenitur , à fummo
Pontifice promoverentur & confirmarentur.
Quod verò dixi Metropolitanorum authoritati
tuendae invigilafTe Pontifices , nec eorum vices
fuppleffe , aut impleffe, nifi inevitabili neceffitate
urgente: co profpeétum à me et Pontificum maje
ſtati, acquitati, ſanctitati; qui ſubditorum ſibi Prae
fulum jura tucantur, non invadant unquam; mu
nia tunc demum fuppleant, cum charitas urget ,
cum utilitas, cum neceffitas cogit. Si cui videtur
sitra neceffitatcm , propter utilitatem tamen Ec
¢lefiae , aliquando Pontifices impleffe vices & mu
nia negligentium Epifcoporumº: non contendam,
non gavillabor , meam confitebor tarditatem, qui
vel honorificentiùs Romano Pontifici duxeriim , fi
nonnifi cogente neceffitate, quæ Epifcoporum mu
nia funt, ipfe aggrederetur ; vel non difcreverim
utilitatem Ecclefiae ab ineyitabili neceffitate. Ecqua
enim arctior ncceffitas incumbere poteft Vicario
chrifti , quàm Ecclefiae Chrifìi utilitatibus infer
vire ? An poteft videri non neceffarium, quod Ec
slefiae utile fuerit ? Sed efto, fint minutiæ aliquae
atilitatum, quae neceffitatis nomine dignandae fion
fint : at Epifcopalia munia impleri , vel ab Epif.
copis, vel à Pontifice eorum fupplcnte negligen
tiam , has tu exiftimabis utilitates nullius äut mi
nimi momenti ? Si permagni autem momenti funt
patere ut donentur nomine neceffîtatis. Cavefis au
tem ne contumeliam facias ipfe Pontificibus praeter
mentem tuam , fi citra neceffitatem eos dicas fup
plere defe&um , Metropolitanorum, vel Epifcopo
£um. Quid enim magis diffonum , quàm fummum
Ecclcfiae Pontificem in rebus minimè neceffariis oc
cupari ? aut invidiam conflare Metropolitanis,
eofum vices implendo , quando minimè neceffarium
efi ? aut poteftatem Metropolitanorum imminutum
ire, quando nulla urget neceffitas ?
Notat 1 o. quod dixerim, agens de juramemtis
qna Epifcopi ab ordimandit exigebamt . Obligatione*
bujwfmodi erant gemericò indifpemfabiler , &• quo
dammedo Aarui Clericali elentiale . L. a. c.36. n. r.
Exiftinat autem ex bac propofitione fequi, jara
memtum obedientia, quod ordinandi praßabawt fuo
Epifcopo • meqwidam ab Ecclefia potuiße relaxari : quia
Ecclefia mom poteß difpemfare in indifpenfabilibus ,
�• quodammodo effem*ialibur.
Atqui verbis cónceptis coloco dixi , agi de jura
mento, quo obligabantur Clerici obſequi Canoni
ύur, Epifcopo , &* Ecelefia. Quis haec vincula rcla
xari poffc exiftimet? Nam etfi Epifcopi vel Ecclc
fiae alii poft acccdebat quis, cedente Epifcopo pro
prio accedebat, nec folvebatur obligátio, fed ab
Epifcopo ad Epifcopum , ab Ecclefia ad Ecclefiam
transfcrebatur. Si quem voles in ampliorem li
bertatem vindicari , accedet ergo illé Romanae
Σcclefiae & Romani Pontificis Clericus efficietur,
£& ue tum quidem ab Epifcopalis obcdientiæ vin
- Tam.I. -
culo, in quod per ordinationis fuae juramentum ,
fe induit , abfolvetur. Quòque fe vertat ergo Cle
ricus, in Ecclefiae & Epifcopatùs aureas, ເraique
compedes incurret .
Si pertendas poffe quomodocumque haec jura
menta per Eccleſiam diſpenſari, contentioſum fu
nem non diutiùs traham; dabo quod vis, nec affa
nihil ufitatius, nihil vulgatius his loquendi formulis,
Non poffum me difpenfare, quin id praeftem : Non
potes te difpenfare, quin &c. Difpenfabo me ab
hac re praeitanda. Exiftimo me indifpenfabiliter
teneri, ut &c. Nihil interim , dum ita loquimur,
in mentem venit de poteftate Ecclcfiae in difpen
fationibus concedendis. De difpenfationibus enim
hic agitur , quas fibi,quifque concedere pQteft ,
citra ' confcientiæ aut pudoris difcrimen • Neç
in voce eſſentialium obligationum litem Gal
lo cuiquam moveas ; ncc Tcnim noftris quidem
auribus ea vox aliud fonat , quàm obligatio
nes valde ftri&as . Ego autem ' hic non efien
tiales dixi , fed quodammodo cffentiales 5 quod
multò temperatius cft.
Notat fr. quod agemr de ele£tione , qu8 fam&fu*
Udalrieu, fibi fumpfit Coadjutorem , dixi, Ne mi
mima quidem cogitatio fubiit recurrewdi Romam •
Et infrâ in re confimili ; Ne cvgitatur quiden• de
petenda Roma , mec pro renuntiatione fatia ab Epi
ſcopo, net pro reſgnatione in favorew ; met pro
Coadjutoriatu . L.2. c. 39. n.7. 9. Sufpicatur autem
quod bic loquendi modus eft totur in rontemptune
Sedis Apoßolica ; &• callidè vituperat modum , qui
nume viget. sed effo ibi mom fuiffe rogitatwm de
recurrendo ad San£fam Sedem , am ideo alii wom re
currerunt in fimili cafu ? Forté invemiuntur exema
pla comtraria, im eodem ó* præcedemtibus faculit •
Affentior equidem tibi vehementer , & eo fae
culo & prioribus in iftiufmodi caufis faepè aditam
imploratamque effe Apoftolicae Sedis authoritatem .
Quin & exémpla hujus rei , & in Prima, & in
Sccunda , & in Tertia hujus operis Parte accu
mulare ftudui, cum de ceffione, de tranflatione
Epifcoporum , aut de fuccefforum atque Coadju
torum adoptatione differui . Quod autem in bag
fingulari Udalrici fuccefforis aut Coadjutoris adro
gatione , excidit mihi ut dicerem, ne cogitatum
quidem effe de confulenda Scde Apoftolica, inco
gitantiâ, aut licentiâ verbi erraffe me non diffi
mulabo; itaque voces illas ftyli mucrone jam con
fodi , jam jugulavi. At contemptu Sedis Apofto
licae peccaffe me , vehementer etiam atque etiam
nego, & hanc enixiffimè maculam à nomine meo,
à fama deprecor. Quin ex adverfo id non rarò
mihi contigit , ut iftiufmodi fufpicionum fecurus ,
gnarufque quànm procul fim à fama hominis in Se
dis Apóftolicæ vénerationem parum propenfi , fi
dentiùs licentiufque verba ufurparem; quibus &
linguam & calamum abftinerem fanè , nifi ad
versūs iftiufmodi fufpiciones jamdiu fatis me_s
tutum ac munitum effe comperiffem •
Quod denique fufpicatur hic Monitor, rallidè
a me vituperari modum qui munc viget : mcarn_.
vicem doleo, qui hunc fcopum mihi propofuerim ,
& id toto craffiffimae lucubrationis corpore con
nitar, ut mores Ecclefiae hodiernos firmem , &
conquifitis ab omni antiquitate praefidiis commu
niam : & nunc unius verbuli occafionc , aut ini
quâ interpretatione , quafi difciplinae pra:fentis Ec
clefiae adverfarius infimuler. Iterum monco Moni
torem meum, Expenfi ego has voccs, expungat
& ipfe ex animo fuo has fufpiciones , meque dcin
ceps ut hominem Romanae Scdis honorificentia:
addi&iffimum fpe&et , Monafticique Ordinis cul
torem & veneratorem praecipuum, nec nuper »
fcd jam olim cx animo ita affeétum.
H t if a Ut
 tJt autem rurfus infimuler ambigua aucupari fe
pius verba , quibus Epifcopis blandiar, eorumque
amplitudinem ultra veri fines protrudam ; non .
aliud in caufa eſt , quàrn quod Cenfori meo , vel
Cenforis vindici , vitae , inftituti , ftudiorumque
exercitium ad Concilia Provincia!ia rurfus trans.
ferret. Sed apage has in futurum otiofas conje&u
ras. Praefenti rerum ftatui acquiefcamus , nec poft
humis æternifque minorcm conciliis animum fa
tigemus. -

meorum ratio incomperta atque inexplorata pror
fus eft. Suas ipfemet fufpiciones has damnaret , fi
refcire pofTet , quàm ab ambitu atque adulatione
procul fim fuerimque femper. Minüs abludet Cen
for à vero , fi animi mei anguftias ftylique je
junitatem culpet , qui tam perfpicuis uti . non po
tuerim verbis , quibus nemo prorfus hominum ob
treétare, nemo dentem infigere poſſet,
Nptat 1 . quod loquens de tranflatione Frotarii
Byrdigalenſis Epiſcopi ad Eccleſiam Bituricenſem,
hæc habeam : Imperator fieri curavit à Papa Joan
me VIII, quod ab Epifcopi, Comzilii obtimere mon ,
potuerat ; & ita imitium dedit devolutioni , quæ
tamdem foli Pontifici refervata fuit talium conceffo
difpenfationum ; qu« priùs apud Concilia Provin
eialia refidebat. L. 1. c. 1 1. n.6. Contrà ille hanc
ftringit argumentationem : Ergo Pomtifices babent
votum jur tranuferendi ab una Sede in aliam ex
devolutione • Igitur eam mom babent ex fe : G*
Jic per contrariam viam poterit illis tolli. Pra
*erea / Concilia Provinciaiia banc facultatem ba
bebant , igitur Pomtifex illam ufurpávit ; &• fic il
Jit fecit injuriam , Illam igitur repetere poffunt .
. Refponfum jam eft fuprà fimillimae argumenta
tioni . Ubi jus ab inferiori ad fupcriorem devoi
vitur , verbi gratiâ , à Capitulo ad Epifcopum ,
ab Epifcopo ad Metropolifanum, à Metropolita
no ad Primatern ; non accipit ab inferiori , non .
ufurpat in infcriorem fuperior , non facit injuriam
inferiQri fuperior , non re petere poteft à fuperio
re inferior. Caffa ergo revincitur ex quotidianis
juris *regulis & experimentis haec argümentatio.
Ratio porro ifta potiundae poteftatis alicujus jufe
devolutionis, oppidò magnificentiſſima eſt; ſolem
nc eft enim jura omnia ad fuperiores ab inferio
ribus devolvi , & omnium prorfus fpiritalium po
teftatuin jura ad Summum Pontificem devolvi pof.
fe , quia' fummus omnium vertex eft . Ne flocci
ergo facias jus Devolutionis, quo fplendidius aliud
vix fingi poteft .
Si autem hæc jura à Conciliis Provincialibus ad
Fornanum Pontificem devolvuntur, .quia fummus
omnium vertex eft ; perperam ergo inde infertur,
quod ea ex fefe non habeat , quod ea ufurpet ,
quod contrario ufu poffit amittére. Quæ eriim .
illi accumulantur jura, quia fpiritalium omnium
Notat 1 5. quod ita fcripferim : Incipiebamt mul
tè fapiùs ad S. Sedem pro difpenfationibus recurre
re : non quòd Pontificer femetipfer imgererent , fed
quöd Imperatorej , Reger, dr. Epiſcopi , moti pieta
te ór veneratione erga Chrifti Vicarium , feipfit mon
cogitando banc im difciplima mutatiomem fem/îm /îme
ſenſu inducebant. L.2. c.49 n.2. Non diſſimili ar
gumentatione ac cenfurâ hanc lancinat pr9pofi
íionem atque fuperiorem. Quocirca nec novâ ref:
ponfione opus efi . Quod enim ibi de transferendi*
Épifcopos poteftate, hic de difpenfandi poteftate ,
aut poteftátis potiùs exercitio dicendum eft .
Notat 1 4. mea hæc verba: Epifcopi remiferum*
Pontifici abfolutioner & difpenfationes majoris | pon
derir, five mallent fefe prima Sedis fapientia & ju-,
dicio fubjicere , five vellent bujufmodi gratias diffi
ciliorem reddere , fíve vellent bonorare praeminentiam
sedis Apoflolica bac caufarum majorir momemti ad
eam voluntariâ refervatione. L.1. c.49. n.9. Et hic
exiftimat fub honoris fpecie venenum propinari •
Sentio quàm proclive & expeditum fit, non lii
floria: Ecclefiaftica: monumenta, non Conciliorum
omnium A&a & Statuta, non San&orum Patrum
fcripta nosturnâ verfare manu , verfare diurnâ ,
non his ftudiis impallefcere , his infenefcere, hinc
Diſciplinæ Ecclefiaſticæ lumina regulaſque , hine
prifcórum morum cum recentioribus concordiam
exculpere: fed horum omnium fecurum & incu
riofum , praefentem Ecclefiæ Difciplinam uno velut
profpe&u intueri , omnibus retrö faeculis huic fi
millimam praefumere, fuis frui praejudiciis , & ex
praeſumptis animo opinionibus ſaviſſimam in .
òmnes paßim fecus fentientes exercere Cenfura m •
At verò non quàm proclive eft , ita faevire ca
Iamo, tam facile eft cordatis hominibus perfuade
re, ut innumera ex hiftoricis , ex Patribus, ex
Conciliis acervata operofiffimè teftimonia , exem
pla, ſtatuta vilipendant. Eccleſia ipſa Chriſti ſex
centis in rebus inores , leges , ufufque priftinos no
vis mutavit, novos revocatis priftinis obduxit ,
in ipforum etiam ufu Sacramentorum , quorum
facrofanéìa vel maximè majeftas eft. . Qgin ergo
& in facrae poteftatis atque authoritatis ufu atque
exercitio variatum alternatumque ſit in tanto ſac
culorum lapfu , in tot rerum, locorum , tempo
rumque diverfifTimis commiffuris . -

Poteftatum fummus apex ipfe eft , an eo ipfo no Cónfultò dixi non in poteftate , fed in potefta
mine ea obfcurari & evilefcere exiftimabi§ A tis ufu atque exercitio variatum effe , five in Coa
Quin ex adverfo ita argumentare : Si ceffanti firmationibus, five in Ccftionibus , five in Tran
bus toto orbe terrarnm Conciliis provincialibus, flationibus Epifcoporum , five in Difpenfationibusa
in quibus refidebat poteftas Provificialium Eccle five denique in Abfolutionibus. Prior enim ufus
fiarum tota in transferendis Epifcopis ad Summum obtinuit , ut haec partim per Romanos Pontifices »
Pontificem devoluta eft authoritas, tanquam ad partin per Concilia Provincialia expedirenturi
fummum verticem . Epifcopalis Collegii, 'ergo hu pofterior ufus hæc omnia ad folos Romanos revo
jufmodi inftruxit fuae Ecclefiae Capüt, ejüfimodi çavit Pontifices. In ufu & exercitio variatum eft ,
fibi Vicarium fuffecit Chrißus , in quo tota. non in poteftate, quæ & in Conciliis Provincia
femper plenitudo poteftatis refideat, etfi non to libus prò fuo modo, & in Romanis Pontificibus
tam femper exerceat , etfi eam plerumque non . pro eorum fummo Principatu eadem femper inta
exerceat , nifi ubi ceffantibus adminiftris imme &ta atque illibata viget : erumpit autem & exer
diatis, vel Metropolitanis, vel Synodis, eam . cetur fion eodem femper modo, fed pro locorum
ipſammet ex recepto uſu & vigore diſciplina exer temporumque & rerum opportunitate, pro Ecclc
cere cogit primae Sedis dignitas , devoluta poteftas, fiae five utilitate, five neceffitate. Non ergo quae
Chrifti charitas, Ecclefiae utilitas neceffitafque. ftio unquam vertitur de poteftate primae Sedis v
Iftiufinodi autem exercitium poteftatis ubi præfcri quae fumma & fui fimillima femper et; fed de º
ptum eft nifi contrariâ praefëriptione non tollitur • variato ejus per tot ætatum, tot locorum nego
Si negligerent enim Póntifices , finerentque eam , tiorumque varietates exercitio atque ufu • .
stransferendi Epifcopos poteftatem rurfus exerceri Haec certiffima norma eft conciliandae. antiquae
à Conciliis Provincialbu$ , & hunc ufum praefcribi ; Ecclefiarum difciplinae cum nova. Huic ſummope
affentirentur utique ipfi huic mutationi difcipli re concordiae ſtudendum eft, fi Écclefiae incolu
*)ar , quae ejufmodi nòn potcßatem , fed poteftatis. mitati, & Apofìolicae. Sedis amplitudini gr^fpe
. . cium
aum velumus. Haereticerum eſt antiquitatis quali
cumque peritia novos Ecclefiae ufus morcfquc dam
nare. Nonnullorum ex Catholicis imperitia magis
quàm improbitas eft , prae novis Ecclefie legibus
moribufqüe veteres contemnere vel damnare, Ger
manorum Theologorum eft , non antiquitatis ino
numenta omnia infuper habere, non claufis, ut
ita dicam, oculis de ea judicium ferre , & nQvif
fimae eam noftrorum temporum Difciplinae ufque
quaque confentaneam præfumere ac jactare ; fed
prifca Hißoriae Ecclefiafticae , Conciliorum , Pa
trumque fcripta pervolutare ac meditari, omnia ,
|uid prifcis fioftrifque temporibus conveniat, quid
ifconveniat obfervare; fidei per omnia tempora
mnitatem, Difciplinae per varia tempora difcrc
pantias adnotaré; prifcos ufus prifcis Synodis ap
probatos admirari, novos noviffimis Synodis Pon
tificumque Decretis firmatos fequi: non ex novis
calumniam prifcis, fed ex prifcis authoritatcm nq*. Notat 1 3. has prQpofitiones; Epifcopi motu pro
vis aucupari, noviffimae difciplinae rudimenta & prio femper prævenerunt Romanos Pontificer , & fpon
primordia aliqua inter antiquiffimas Synodorum
Patrumquefivé Pontificum fànéìiones obfervitare ; femper exercueramt. Pomtificer verò mihil im Dioece
antiquifîîmae difciplinae veßigia refidua in nqftris /ibuf , aut Diœcefanor fuorum Confratrum cgerumt ,
etiamìnum moribus rimari aliqua atque exofculari ;
Eccleſiae & Sedi Apoſtolice tuitionem parare non
ex mudis animi noftri praejudiciis , quae pari licçn
nia à nobis proferuntür ; ab Adverfariis Catholici
nominis fugillantur; fed ab omnium olim Syno
dorum Patrúmque aftipulatione , à quibus fu9rum
temporum difciplina fervabatur; noftra præfemi
nabatur ; cujufque aetatis difciplinae atque Eccle
ſiae indiſcriminatim inhaerendum eſſe declarabatur -
Sed illud cum primum enitendum eft , ut mo
menta & commiffuras rerum venemur , quibus mu
tatio difciplinæ facta eft in majoris iltiu[modi mo
îenti rebùs, quæ ad Difpenfationcs , ad, R£figna
íiones Tranflationefque Epifcoporum , ad Epifco
patuum creationes pertingnt • Si contendas, cnim,
Non eandem tantùmi-poteftatem fummam in Ro
mana Sede viguiffe, quod & nos ultro profitemur;
fed eundem poteßatis étiam ufum , idcin exercitium
íemper ubique terrarum emicuiffg, fidebunt h£
;et&i, & tántò magis ab unitate Ecclcfiae & Scdis
Apofłolica: alienabuntur, 9uantò caiyi cęrnçnt.!n-. etian zelo Eccleſiaſticae diſciplina: concitatum il
firmioribus muniri prafidiis, & toti pugnantibus lum fuiffe dixertm.
Antiquitati. confulíus ergo tutiuique eft •, has,
Jifciplinae viciffitudines fateri, non in P9teftate m,,
fed in poteftatis exercitio & ufu ; viciffitudinu
autem iflarum & mutationum caufas occafionefque
fcrutari & propalare, quae Pontificum modcftiam
& charitatem, quae Epifcoporum cum Summo Pon
tifice contentidnem, qua: univerfa: Ecclelia: Pon
tificum ad prinae Seáis ornandam colcndafque.
majeftatem itudia fpontanea rcdoleant ; ut vel hin£
íæreticis os obfìruatur. Non aliam quippe illi
ζύfam extitiffe interpretantur, quàm Pontificum
inter fe diffidia, quàm certamina de Principatu •
quan aliorum impotentem dominandi libidncm
aliorum viiem & iridem fervitutem . Adversùs haec
errorum hominumqe portenta dimicandam popis
eft. Si abruptè dicâs, nec probes, nihil mutatum
effe in difcijiija, im1egibus, in moribus Ecclefi& •
certabunt illi adversùm te toto Antiquitatis, infiru
mento, & tantò magis reſilient ab Apoſtolicº Se
de , quàm prçfumptionibus tantüm & pta judicis
tuis à te defenfitari perfpicient. Quantô fatius &
fe&ariis lucrifaciendis, äc recolligendis , conduci
bilius, ut agnofcas falvo fidei femper unius & £r
reformabilis vinculo, difciplinam , mores, .ufuf
que neceffitati temporum àccomodari ; nihil au
tem novatum fuife demonfires, mifi ex Ecclefia:
utilitate, nifi- ex charitatis lege, nifi cum fumrna
Epifcopalis inter fe Collcgii confenfione ; nihil
növae poteflatis Summo Pontifici acceffiffc;. fed ſi
nonnulla quæ per Metropolitanos & Concilia par*
--
ticularia priùs exercebantur, coepit ipfe unus ubi
que exercere , id totum perfeétum effe non alie
nam ufurpando poteftatem , fed fuam explicando;
aut alienam jure ad fe devolutam fuae açcumulam.
do , non principandi latiùs libidine, fed confu
lendi charitate ; non in inferiorum munia inva.
dendo , fed eorum ceffationem aut defeétum fup
plendo ; Epifcopis nequaquam renitentibus , fed ul
tro concedentibus , ultro. Apoftolico principatui
affurgentibus , nec tam follicitis à quo , quàm quo
modo, quâ fapientia, quâ charitaté, quâ fanéìi
tate poteftas omnis Ecclefiaftica exercéatur.
Iftiufmodi fuit animi mei confilium ac ßudium,
hic operis fcopus ac fruéìus; define venenum fuf
picari , ubi adversùs venena `antidotus paratur .
*
-Im IV. Partir Librum I.
tameo motu illis refervarunt facultater, quar ipß
mifi quod ipfir non folùm utile , fed etiam gratum
accidere crediderunt . C. r. n. r.
Præter illa quae in fuperiorem notam adnota
ta funt, refpondeo hæc ita à me temperari , non
ut poteftatem Romani Pontificis imminutum eam ,
fcd ut non difparem poteflati charitatem , mode
ftiam , humilitatem exaggerem; nec ut Epifcopo
rum elevem reverentiam in Chrifti Vicarium , at
que obedientiam ; fed ut arctifimus amoris & con
cordiæ nexibus Epifcopos Pontifici conglutinari
demonftrem ; & frußra effe qui rixas de principa
tu fo;nniant, qui jurgia & quæfiionum inolefiias
interſerunt.
Notat 16. quod Richerii Archiepifcopi Cenonen
fis fa£tum referem, nec improbem, qui' Epifcopum.
Meldenſem ſuffraganeum ſuum excommunicatione
innodavit, quôd à Legato Pontificis conſecratus ſe
inconfultò füiffet . Item quod Bertolfum Archie
pifcopum Trevirenfem , qüi nihili faciebat appella
tiQnes ad Sedem Apoftolicam, non culpaverimi; quim
-
Qu9d ad Richclium attinet , id eo aufum efTe
monui , quod Legatus facultates à Pontifice fibi
£onceffas tranfiliffet . Qgod ad Bertolfum fpe&at,
factum ejus damnavi, verbis Bernardi ufus' in rc?
pari , ut importumiur faftum. Si zelum interim
laudavi , in uno & eodem fa&o, ut affolet, di.
ſcrevi, quid laudi, quid vitio dandum eſſet. Lau
datur zelus difciplinae , vituperatur zeli immedc
rati æftus.
• Notat 17. quod loquemdo de facultatibur summi
Pontificis, iiſque ſpecialibur, hae habeam : Quam
vir dici mom po/fit , ommer ißar facultater, qua`mom
>
ni/i poí: multa facula apparuerunt , e/fe propriè cớ”
immediatè à jure divino; megari nihilominus mon
poteft , eat convemire optimè Primatui im jure di
vino immediatè fundato. C. 1. n. 19.
Quae in Notam 14. fuprà difceptata funt, ea
perinde valent , & ad iftam Notam difpungendam .
Unuin addo , hoc loco exprefsè me mionüiffe, etfi
omnibus faeculis eadem fuerit in Apoftolica Sede
plenitudo poteftatis fpiritalis, non ` tamen illius
exercitium idem fuiffe; facultates porro ejus ali
quas , quae non explicuerunt fe, nifi aliquantis poft
faeculis , in radice tamen Primatûs divino jure
fundati , implicatas femper fuiffe. Itaque de exer
citio poteftatis agitur màgis, quàm de poteßate •
ipfa toto hoc loco ; idque ut Monitori morem
geram, lubens fupplebo in recudendo hoc tomo;
Etfi abundè jam id expreffum fuiffe videri poffet • '
Qgod verò rurfus urgeor , non de ufu potefla
tiS »
tis, fed de poteßate ipsâ verba à me fieri , sum
agam de poteßate quam Chriftus immediatè Sgdi
Apoftolicae contulit ; contulit enim certè poteita
tem; vereor ne tricae jain iftae fint • Qgi enim
potui tam prolixo hoc capite de ufu poteftátis
äifferere, ita ut ne verbülum quidem mihi de-•
poteßate ipfa excideret? Itaque confultò refpon
äeram Mohitori, de exercitio poteftatis magi?
hoc loco agi , quàm de poteftate ipfa . Toto fcrè
capite incumbo in ufus & exercitii elucidationem :
tu captafti unum de poteftate verbum, quod in
me régereres. Atqui de particula ex toto , non •
de toto ex ejus párticula cenfendum eft •
Notat r8. haec verba, Comtemtione* f«pè inter
Romoamam Ecclefiam &• Com/?amtimopolitamam infur
gemtet , non poterant deſtruere antiquam umitatem
quinque Patriarcbatuum ; qui erant veluti quinque
Ecclefia capita, unum folum caput componentia ,
quis fimul fumpti compo»ebant unicam Sedem Pe
*ri , à qua emana verant - C*2.
Haec monui ibidem à me dici , verbis ipfiffmis
sanéìorum Patrum , à me alibi hoc ipfo in opcrc
intextis . Vide fi vacat quae in hanc rem conge
fìa fìint à me ex Conciliis, ex Patribus , ex an
tiquis Scriptoribus Ecclefiafticis , Parte 1. l. 1. c.4
& Parte m. l. 1. c. 3. & Parte 3. l. 1. c.2. Ne quam
autem fufpicari poffis aequalitatem caeterorum Pa
1riarcharum cum Romano Antiftite à me conflitui,
vide tum haec eadem loca, tum caetera omnia ,
ubi in quatuor hujus Operis Partibus de Patriar
chis verba feci. Ubique enim illos Romanae Se
dis authoritati, principatui , judicio fubjeci.
Qui refponfioni huic meae nondum acquiefcunt ,
ii non fatis videntur perpendere , quinque Patriar
chas à me dici , non quinque Capita , ſed veluti quin
que Capita. Quar fañe nón rei proprietas, fed tran
flatio, vel comparatioeft. Improprie ergo Capita di
cuntur; & fi qùod ex illis Caput conflari dicatur, ifA
propriè hoc quoque dicitur , cum proprie univerfalis
£cclefiae Caput non fit , nifi Petrus Petrique in pri
ma fede fucceffor. Ad Petrum verò & Paulum
haec trahi nequaquam poffunt. Et Paulum enim
Romae Epi(copumi dixere Patres Pontificefque Ro
mani complures. Cautius ergo de Paulo loqugn
dum, ne ex duobus verum & proprium Ecçlefiæ
4Caput conflatum fuiffe cenfeatur • fit , ea enim fanè dominatio foret; fed fecundùm
Notat 19. mea haec verba : Nimium tribuitur Canones, ex utilitate vel neceffitate Ecclefiae , ex
imaginationi, dicendo cum quodam Abbate tempore , charitatis confilio, quae pietatis & fanélitatis ex
Comcilii Viemmenfis , Papam ob juffas & ratronabile?
caufar poffe immediatê dominari om mibus Epifcopir
umius regni, poftquam mimirum aboleviffet Patriar
char , Primate* &• Archiepifcopo, .... Ii funt fco
puli in quor praeipiuantur, qui alios fequuntur du
ces, quàm Patres & Concilia . C.15. n. 1. Ait ve
rò à me proferri loeu» Bernardi, ex quº nibil ta•*
Je probatur.
Quin imò refellit Bernardus commenta iftiuf.
modi, cum docet verbis à me relatis ; plenitudi
nem poteftatis , quâ pollet Sedes Apoftolica , in eo
tantùm à Pontifice exeri & explicari , quod ilJe •
utile judicaverit quod ratio diétaverit , quod necef
fe vifum fuerit . Exemplis declarat Bernardus po
teftatis has fibi fapientiae & juftitiae leges praefi
gcntis exercitia, `Epifcopatus novos condere •,
augere, ar&tare, Metropoliticâ dignitate amplifi
care. Haétenus ille, Ha&enus enim ratio, utili
*au , necefftat Ecclefiae fuadere poffunt. At Pa
triarchas, Primates , Archiepifcopos omnes alicu
$us rcgni extingui , fanè ut rationi , & utilitati,
& ncccffitati Ecclefiae adverfiffimum eft , ita &
38ernardo & nobis.
Notat 19. mea ha:c verba, vel potiùs quae fuis
verbis ita interpretatur : sawiia Sedes mom diffri
buit diverfor dignitatum gradut , mifi fetundam ju
44* regulas Cawowum , & piâuno fatisfaäione eo
rum 4uorum interef - Et poft eitatam Epifolam Ale
xandri IV. in qua boc mom centumctur, addit : Suc
•efore Santii Petri funt di/penfatorer 6 non do
mini ommium iftarum dignitatum movarum. Ipfis
namque ſolis competit eſſe univerſales Canonume
exceutorer , & proviforet perpetuor mecefftatum Ec
elefia . C. 1 5. n.8. Infurgit autem mox in hune
modum . -
Sunt quatuor parte* im ifta propofitione , quarum
ſingula deſtruunt Gr deprimunt authoritatem prima
Sedis . Nam ex prima fequitur Pontificem diflribuen
do movar dignitates mom poffe operari , nifi juxtaL
prafcripta Camomum. Igitur quando in boc difpenfat
fupra Canones , malè operatur ; quod temerarium ®*
impium di£tu efl. Refpondeo poffe Pontificem rela
xare Canones & de iis diſpenſare, ſed ex utilita
te vel neceffitate Ecclefiae , ut Canones ipfi anti
qui noviffimique, ut jus Decretalium, ut Conci
lium Tridentinum fancit. Si ita difpenfat, fecun
düm Canones de Canonibus dipenfat. Si fecus dif
penfet , agit pro poteftate , nec de prima Sede •
quifquam in terris judicat, fcd imminet è cœlis
tantò formidolofior Judex ·
Secumda pars e/? falfs , quot emim legumtur Epi
feopi lamentati fuiffe comtra, ereétiomem movarum.
dignitatum. Immo & antiqua & hodierna Cano
num Regula jubet , nihil in iftiufinodi rebus no
vari, nifi de confenfu eorum , quorum intereft .
Si qui autem urgenti Ecclefiarum neceffitati con
fenfum fuum accomodare nollent , eft haud dubio ,
eft in Summo Pontifice poteftas, qua tanto occur
rat malo.
Tertia parr eff etiam injuriofa , volendo Pontifi
ce* efe tamtùm Difpemfatorer. Addit mom effe domi
nos harum dignitatum : Nom poffumt igitur illa, crea
re . Neque enim difpenfator , fed folur Dominus po
teft dignitate • de novo creare , ut patet . Intercedit
Petrus dominationi, Nom domimamtet in Cleris . Mo
met Paulus' coli Pontifices , ut minißros Chrifti &
Diſpenſatores myſteriorum Dei. Abhorrent Scri
pture, abhorrent Pontifices à dominandi invidio
ſa voce, multò magis ab ipſa re. Sive Dignita
tum creatio, five quaecumque demum alia admi
miftratio Ecclefiaftica, non ad oftentationem pote
ftatis, non ad imperiofx voluntatis declarationem
plicatio, quae difpenfatio eft .
Quarta pars eft etiam injuriofa ; faciemdo Ponti
fices meros eſſe executores Canonum, Cór Proviſores
Eccle/í«. Hoc eft illis fub verbis magnifici, illudere •
Cavefis, ne fecus vel fentire vel Ioqui , foediffi
ma fit adulatio. Catholicis enim & piis auribus,
fanis & fobriis Theologis pulchrius , optatius , ma
gnificentius eft , & magis imperatorium , cxccuto
rem effe legum & Canonum , quàm pro arbitrio
dominari; proviſorem eſſe publicae rei ad conſu
lendum , quàm folutum légibus , & falutis pu
blicae incuriofum , fuae unius gloriae cupidum re
gnare · -
Quod denique dicitur nou contineri Epiftola
Alexandri IV. quod ea contineri infinuavi , fru
ftra Epiftolae Pontificiae vis & fenfus declinatur •
Cum enim ait Pontifex , hac dignitatum creatio
ne omnes affequi , quod ratio perfona , temporis ,
loci , vel caufa poflulat : interpretatus non im
meritò fum, rationem» perfona tünc haberi , cum •'
ut ex alia authoritate ibidem à me allegata li
quet, res perficitur de comfemfu omnium, querum in
teref?. Si enim temporibus , locis , caufis fervit
creator novarum dignitatum ; eccur non etiam.
perfonis, fcu perfonarum juribus fe , accomodet ?
Notat z 1. h;c verba , Sub Pontificatu Joannis
VIII. hec eß fub medium momi /aculi interpofita pri
mìnụ
 mam füit àutborita* San&a Sedis ad erewmdam ••• rium poteftatis. Haec porro praecipua Concilio
vam - Metropolim... С. I 5. n. 15- - rurn Provincialium & Metropolitanorum poteftas,
. Novas Metropoles à Sanºta Romana Sede com perfaepè ad Romanum Pontificem devolvitur. Et
lures ere&as fuiffe & docui & exemplis compro eo cafu dixi , non tam fatagendum effe , à quo dc
avi hujus Operis Parte 1. l. 1. c. 1 1. n. z. & Part.z. mum cumque haec poteftas exerceatur , quàm qui
lit. c. 9... n. 1 r. 11, 13-14. & Part. 3. l. 1. c.6. n. 7 bus veritatis & fan&imoniae regulis exerceatur.
t. 9. De Hipanicis Metropolibus à Pontifice crea Quod rurfus moneor , praecipuam authoritatem
tis, nihildum dixeram ; hic caepi dicere , quia . refidere penes Summum Pontificem ; & ubi ea.
hic carpere Hißorici creationis hujus meminiffe. Conciliis etiam Oecumenicis vendicatur, iis tum
De ſolis ergo Metropolibus Hiſpaniae ſermo hic includi Pontificem , veluti Caput à membrorum
crat • -
fuorum colle&tione indivulfum , affentior equidem
Notat av. haec verba : Concilia Provincialia. vehementiffimè , & eam me fententiam conftan
condumta vegulas aternat pro univerfo Ecclefia regi tiffimè femper profeffum effe prae me fero. Sed ifto
mine. C. 19- num-13- -
qui nunc vexatur loco, palam eft de exercitio
Dixi pro univerfo, nimirum in provinciis fuis, poteßatis, non de poteftate fermonem haberi •
non pro univerfæ Ecclefiae regimine . Etfi pro uni Non ab iifdem autem omnibus femper exercetur
verfàe quoque Ecclefiae regimine adhibentur Ca poteftas , penes quos eft • Unum mihi cordi fuit,
nones Öonêiliorum Provincialium, fi in eum ufum ut penes quos demum cumque effet vel poteftas ,
à Pontifice confirmati fuerint , vel à caeteris Ec vel poteftátis potius exercitium , ea nonnifi ex
clefiis ufu recepti firmatique , ut plerifque an fan&iffimis veritatis & charitatis legibus excr
CCTC Îur •
tiquorum Conciliorum ftatutis contigit. Æternas
dixi has regulas, quia vcl ad obfervantiam , vel Notat 24. quod loquens de ereétione novarum
ad reverentiam aeternae funt; admirationi & ho Sedium in Anglia, hæc habeam, Pontifex ex ea
nori funt , etiam tum cum in defuetudinem abie mantàm creavit movot illor Ep'fcepatur , quia Me
runt s renafci & revocari poffunt, quæ exoleve tropolitani, Concilia Provincialia & Reges munu*
runt. vivunt ergo aeternitáte quadam fua , vel in proprium providendi mecefftatibus Ecclefia meglige
ufu hominum, vel in memoriâ, in reverentia , bant ; Rex &• Concilium feipfîs ba* Sedet erexerunt •
in monumentis Ecclefiarum. Æternae etiam ufu 2. Comfirmationem à Pontifice petierunt ; ut iis im
tritiffimo. dicebantur leges Imperatorum. Quan mutabilitas accederet. Et ha ſunt via, quibus crea
tum autem concedat authoritas Conciliorum Pro tio Epifcoporum im mamur Pontificum cadere inci•
vincialium authoritati vel Romanorum Pontifi piebat . Cap.*o. n.1.
cum , vel Conciliorum Generalium, res ipfa di Quam meam fententiam his ille telis configit .
hucidior eft , & à me faepiùs toto hoc opere in sunt in ifta propofitione trer parter : I. eft temera
culcata. Ne qua refideat ambiguitas , . textui ipfi ria , quia ex ea fequitur Pomtificem fime confenfu il
inferentur iftar interpretationes » cum iteratis ty Ilorum mom potuiffe mova * fedes erigere . Ad quid er
pis opus mandabitur. - - - -
go babet plemitudinem Poteßatir ? Plenitudini po
Notat , 3. humc locum: Qgifquis ille fit , apud teftatis lùbens fubfcribo. De ufu poteftatis agi
quem refidet precipua authoritas clavium Ór juriſ tur , quâ nunquam utuntur Pontifices in deftru
»âioni, Ecclefiaftica , cum femper refideat apud fur &ionem, fed in aedificationem; adeoque nec fine •
•effores Apoftolorum , præcipuum eff , ut admimiffre confenfu Principum & Epifcoporum res iftiufmo
sur ſecundàm regulas juſtitia čr deritatif • C. 19• di adgrediuntur . Etenim plenitudini poteftatis
num. 17. - - - - comes eft plenitudo juftitiae , charitatis & pacis.
Non' negatur his verbis, inymo hac ipfa fe&io II. Eß injuriofa Saméta Sedi ; ab ea emim vult
me cum hodiernae Eccleſiae inſerviendum eſſemo pantùm peti confirmationem tamquam aliquid extrim
nui, perfpicuè astruitur, praecipuam hanc autho feeum ; quafi boc fieri potuerit inconfultâ Sede Apo
ritatem penes Apoſtolicam Sedem refidere, etiam Jlolicâ. Non poteft confirmationis Apoftolicae ma
quoad exercitium. De exercitio enim poteftatis , gis commendari vis, authoritas , neceffitas, quam
iiiagis quàm de poteftate ipfa verba , à me fieri, ſi ex eo una accedere dicatur ſtatutorum incon
jam à me ſa piùs inculcatum eſt . Adde quod prac cuffa ftabilitas & immutabilitas.
3ipua illa auihoritas etiam penes Concilia Gene III. Pars ef? erronea, quia ere£tio Epifcopatuum
ralia refidet. Denique cum de exercitio poteftatis , fuit femper propria Sedis Apoftolica. Dicere porro
Non de poteftate ipfa hic differam; aemg inficias banc illi facultatem eveniffe ex recurfu , eft illam
ire potea, quin per Epifcopos & Congilia Pro fubjicere , & eam fuif ormamentir fpoliare , &• boe
vincialia & Metropolitanos complura olim exer fcbifmaticum eff. Tribus prioribus partibus hujus
cerentur, quae nunc per Romanum dumtaxat Pon cperis, ubi de Epifcopatuum ere&ione difputatum
tificem adiminiflrantur. Meum ergo hoc fuit con eß , i}lud ante caetera demonftratum eft : Primos
filium, hic fcopus, ut querelas rixafque fedarem , Epifcopatus à Petro & ab Apoßolis conftitutos
nec jam certarent alii pro antiqua , ubi Metro fuiffe, tum per fingulas ætates à Petri fucceſfo
politani & concilia Prövincialia tam multa ad ribus alios fubinde aliofque creatos fuiffe. Illud
iminißrabant, quæ ad sedem Apoftolicam devolu diffimulare non potuimus , ne contra totam Con
ta nunc funt : alii pro nova difciplina , ubi Pon ciliorum, Patrum & Hiftoricorum antiquitatem .
tifices vicem fuppleht Conciliorum Provincialium fruflra niteremur, multos etiam Epifcopatus a
& Metropolitafiörum in rebus bene multis; fed Metropolitanis, ab Exarchis, à Patriarchis, Syno
his jurgiis fuperfedentes , Ecclefiafticae fuorum. difque particularibus creatos effe , donec ad folam
temporum ex animo fuffragarentur ac fervirent primam fedem medii & extremi a vi difciplina
politiae , qualifcumque demum ea foret quoad per Épifcopatuum ere&ticnem ubique terrarum revo
íonas immediatè poteftatem fpiritalem exercentes ; caret .
eò autem vota fua , eò confilia , eò operam fuam Quod autem rurfum inflat priorum , Animad
conferrent , ut haec poteftatis explicatio ad regu verfionum quafi nondum fatis dilutarum vindex, ur
las justitiæ & fanćtitatis elimatiſfimas tota tempe getque, non referri, fed expendi etiam à me debuif.
raretur. Denique fi pracipuam authoritatem fecer fe hifloricos, narratafque ab hiftoricis Novorum
nas à fumma; ut haec penes Pontificem & Conci Epiſcopatuum erectiones inconſultà Romana ſede e
lia Oecumenica , ita illa penes Metropolitanos & faëtas, jure an perperam fačtæ fint : Refpondeo
Concilia Provincialia erit ; & praecipua appella hißorici me partes maximè fuftinere ; nec tam ,
bitur comparatione infcriorum graduum complu mca me toto in hoc opere, quàm aliorum placits
CX
explanare , Porro eum non Hiftoricos tantùm pre
feram , ſed Patres, & Epiſcopales Synodos, à qui
bus & in quibus novae iftae Sedes Epifcopales,
vel Metropoliticae iaftitutae funt: tantè. religiofius
cavendum mihi fuit , ne rerum. ab illis , narrata
rum fidem meis additamentis adulterarem. Non
veto equidem , quin, tu RQmanorum Pontificum
{acito confenfu & tolerantiâ haec faéta effe inter
preteris; ego pro mei infiituti ratjgne, p9m po
£lii ißiufmódi áliquid interferere ,nifi vel hiftorici,
vel Patris coaevi, vel Concilii alicujus authoritate ac
teßimonio interpretationem hanc meam firmarem.
Notat , 5. haec verba mea: Omnes ifta difpenfatio
mer inconfideratius data, effecerunt tandem, ut hane
poteftatem Epifcopi amitterent ; &' omnes. difpemfa
tione, at atir tum ad ordine* , tum ad beneficia foli
Pontifici fuerint refervat* • Cap.46. n.4. Contra
fic ille Philofophatur, optimè dicit Author priva
tor fuiffe Epifcopos facultate difpenfamdi ob malum
illius ufum . Sed dicere debuerat, à quo ór per quem
privati funt. Hoc autem de induftria reticuit , ne
zogeretur dicere privationem illam vemiffe à Ponti
fi:ibus , qui talem facultatem , quam priuf forte to
7eraverant, revocarumt . Similiter dicere debuerat,
A quo & per quem talis refervatio devenit ad Pom
tificer. sed etiam libemter reticuit , ne temeretur di
eëre Pontifice, à femetipfir boc fibi refervaffe. Illud
autem non intemdit , cum fæpiur jam viderimur hoc
ab illo tribui devolutiomi Canonica • Eft igitur fuf
Þetta propoſitio. -
Itane` verò tu foli Romanorum Pontificum to
1erantiæ adfcribis , quod omnibus rctro aetatibus
toto orbe terrarum Epifcopi complures difpenfa
riones concederent ? Atqui contra tat Hitoriae
Conciliorumque fides. Epifcopi Apoftolorum fuc
ceffores cum fint, quin in partem etiam aliquam
venerint Apoftolicæ difpcnfandi poteftatis, cujus
plenitudinein obtinet Apoftolicæ Sedis Praeful ?
iepiſcopi in particularibus Conciliis Canones con
diderunt . Quin ergo & Canones quos condi
derant , ex ufu & neceffitate Ecclefiae relaxare
potuerint ? De folis Conciliorum Oecumenicorum
Canonibus ftatum illud fixumque eft, à folo Ro
mano Pontifice eos relaxari. Ne hanc prgroga
tivam Canonum iftiufmodi ad omnes effundas om
nino Canones . Ne Synodorum generalium & par
ticularium jura ac privilegia perturbes ac confun
das. Non vides quàm confentaneum fit, ut ficut
de Synodorum Generalium Canonibus difpenfat
earuin Præfes legitimus Romanus Pontifex : ita
Synodorum particularium ftatuta relaxet , vel Me
tropolitanus, vel Synodus ipfa fingulis annis, vel
bienniis recurrens; vel Epifcopi provinciae , fi hanc
eis poteftatem indulferit Synodus, prout exem
plis firmari poffet ? Pleraque certè eorum quae
Synodorum Provincialium Decretis ftatuta fucrant ,
adeoque ab Epifcopis difpenfari potuerant , cae
terarum poftea Ecclefiarum ufu moribufque recepta
funt . Synodus Chalcedonenfis Canone (ccundo re
gulas Patrum , id eft multarum Synodorum parti
cularium antè habitarum Canones recepit, firma
vitque . Univerfim dici poteft , longè plurima Ec
cleſiaſticae diſciplina capita à particularium Conpotefias penes Apoftolicam fedem femper fuit, etfi
ciliorum , quae quotannis per complures provin ab ea non fcmpcr explicata fuerit. Explicandi au
cias celebrábantür , decretis initium fumpfiffe , tem illam ex precibus Regum & Epifcoporum oc
pauciora à generalium Synodorum ftatutis , quod ' cafioncm futnpfere Pontifices. Longe aliud autem
hae rariùs haberentur , & pauciores ederent Cano
nes . Vides quàm proclivè hinc fieret , ut Cano
num veniam facerent Epifcopi , quorum conditores
erant, & non folus ea poteftate uteretur. Roma
nus Praeful? Etoro te qui potuerit Pontifex Ro
mae fedens, Ecclefiis quondam in extremas Afiae
atque Europae oras femotis fingulas & minutiffi
mas quafque librare aclargiri dipenfationes?
<Qgod confcqucnter autem ais à Pontifice pri
vatos effe Epifcopos ea poteftate difpenfandi, quam
hactenus toleraverat , quamque rurfum fibi refer
vavit : non ratio , non authoritas , non. probatio
ulla tibi fuffragatur . Ornat potiùs Pontifex Epi
fcopos , & beneficiis cumulat , quàm fpoliat & de
honeftat . Culpâ fuâ fpoliatos cenfes Epifcopos ?
Haec ipfa culpa devolutioni Canonicae januam pan
dit. Quorfum verbis contendere , ubi de re con
venit? Devolutionis jus Canonibus & juri in Ec
clefis recepto_confentancum eft; [poliatio, & pri
vatio à te jaćłata nufquam in Ecclefiaſticis monu
mentis exiftit. Magnificum id videtur - tibi & ad
primae Sedis gloriam præclarum, fi Epifcopos pri
vet fpolietque pro imperio & poteftate quâ, pol
let ? At nobis longè magnificentius & ad Pontifi
ciae fan&imoniae gloriam luculentius, fi , Pontifex
fua dilargiri, quàm aliorum occupare munia amet :
ſi ditare Epiſcopos & augere, quàm imminuere
& obterere malit. Allatrant nupëri Sečtarii Apo
ftolicam Sedem & illam Epifcóporum fpoliis &
ruina auétam ditatamque calumniantar. Vide ne
inopinus tam iniquis praepofterifque calumniis vim
adjicias , aut faltem latus nudes . Nos ex adver
fo ftamus , & prolatis in medium omnium aeta
tum documentis oflendimus , fi quam de novo po
teftatem exercere cæperint. Roinani Pontifices ,
quàm priùs vel Epifcopi , vel Metropolitani , vel
Concilia Provincialia. exercerent : vériffimam hu
jus in difciplina mutationis caufam refundendam
effe , vel in jus Canonicæ devolutionis ad Eccle
fiarum incolumitatem perneceffariæ : vel in Epifco
porum ultro Principatul Apotolico & Primatui
divinitus inftituto affurgentium decreta; vel in
Ecclefiae evidentem utilitatem urgentemque necefii
taten , ultro annuentibus profitentibufque Epifcopis
vigorem Canonum non tam facilè relaxatum iri ,
fi folus difpenfet Pontifex , non de folis Concilio
rum Gcneralium ftatutis, fed de iis etiam quo
rum antea ipfi veniam faciebant. Ita & fidei hi
floriae confulitur , & occurritur adverfariis Eccle
fiae . Tibi autem cavendum eft , ne cum Catholi
cis, id eft cum tuis confiigerc malis, quàm cum
adverfariis.
Notat 26. haec verba. Cum Reger & Epifcopi
tam fêpê procurarent intervenire authorntatem Pom
tficit pro confirmatione Exemptionum , quai Monaſte
riit concedebant : credibile eß Pontifices tandem ex
ſeipſ, inceptſe hujuſmodi exemptiones concedere. ,
quamvir fub initio mom fecerint iflud fime confenfu
Epifcoporum Diœcefamorum. C. 54. n. 1. Pergit au
tem fic ratiocinari : Ex hoc mamfeftè fequitur, vel
Pomtifice* bamc ufurpaffe poteftatém, quod eft im
pium : vel eam tacito faltem eonfenfuT ab Regibus
& Epifcopis accepiffe , quod eft erroneum . Fateor
quidem Pontifices mom femper conceffiffe Exemptiomeu ;
fed hive mom fequitur eof mom babüiße facultatem
illat eoncedemdi. Ad quid emim , quafo , ad eos
recurriffemt Reges & Epifcopi ? miff certum iis fuif
fet , hujufmedi facultatem in eo refidere .
Extremam iftam partem tuae Animadverfionis
vehementer amplc&tor, fed non fatis video qui
cum prima cohaereat. Largiendarum exemptionum
eft poteftatem ab aliquo accipere, ärque explican
dae priftinae poteftatis occafionem ab eo arripere.
Si dc Tranflationibus & Refignationibus Epifcopo
rum , ſ de Epiſcopatuum & Metropoleon erečtio
nibus , fi de Difpenfationibus aliifque ejufmodi in
hunc eundem mödum philofophatus effes , atque .
hoc loco de excmptionibus, noftra prorfus fen
tentiae acceffiffes, aut tuae nos habuiffes confen.
taneos. Ncc cnim Pontificum poteftatem ே du
lԱIIM
 *

\ium unquam vocavimus. Sed ejus in quaque re guas Concilium Tridentinum exemptiones Regu
explicandir exercendaeque occafiones, caufas, ini larium revocaverit , quas ratas & inconcuffas ía
tia rimati fumus; ficut tu hîc confiteris : Ponti re jufferit. Non ergo univerfaliter hanc propofi
ficet non femper conceffiffe exceptiomer. Vide quàm fa tionem expromere potui.
cilè potuerimus in gratiam redire. Notat 19. quod Eodem capite 35. à numero 1 1 •
Notat 17. haec verba. H« fumt eonditiones Pri ad finem borter Regularet , ut fe fubmittaat Epifco
vilegii Canonici , Momafteriit conceff, mimirum quod pit , & ferre wom poffnt , quod fua eomtra illor pri
fit utile , quod fit neceffarium pro difciplina regula vilegia tueantur. Et ftatim fubdit , Cum ratione*
ri Monafterii , quod (ì datum de eomfemfu Epifcopi . quibur utitur author fimt debiler , o/femdit tamtùm
Et autbor citat Epißolam Gregorii VII. in qua tria fe effe amaro amime im Religiofum ordinem , & vel
allata reperiuntur. Cap. 54. num.4. In quae fic ille le fe illis creare invidiam fupra exemptiome* . Nec
commentatur . Fateor Pontificer im concedemdi* ef? quod nolit, ut fua defendamt privilegia ; quia
exemptionibut attemdiffe ad utilitatem Monaßerii Ó* Religiofi tenentur jura Apoftolicæ Sedis tueri ; 6* /?
neceffîtatem Regulari, Difciplima . Fateor etiam Pon contrarium facerent, imcurrerent indigmationem Sedis
tifices circa hoe egiſſe cum conſenſu Epiſcopi . Sed Apoſtolice.
mego femper id neceffariò fa£ium fuiffe. Nam apud Egone amaro in Monachos animo , qui toto hoc
ipfum authorem Gregorius VII. minatur Arcbiepi Opere in Ordinis Monaftici dignitate fan&imonia
fcopo Taurinenſî daturum ſe exemptionem, cuidam que , & cum Clericali Ordine confoederatione prae
Monafterio , /î illud vexare pergeret . dicanda tuendaque tam prolixus fui? Egone ama
Tuae huic fententiae lubens affentior , nec tu ro in Monachos animo, qui omnium Ordinum Re
diffentis à mea, cum confenfum Epifcopi eo tan gulares enixiffimè obteftatus fum , ut monerent ,
tum prgtermitti poffe & à Pontifice infuper ha fi quid effet in hac lucubratione mea tota , quod
beri doces, cum Epifcopus Monafterium divexat • eorum animos, quod jura offenderet t commoni
fuoque in illud jure feipfum fraudat. Quando au tus , ad eorum nütum jam emendavi nonnulla in
tem ita pergis. Voluerunt ergo Pontifices habere fa primi Tomi editione fecunda, emendaturus ali
piut #; Epifcopi ob bonum pacis . Sed mego quantò plura in fecundi Tomi editione altera ?
hoe fuiffe umquam neceffarium, ob plenitudinem pote: Si amaro ego dicor animo in Regulares, qui etſi
ftatis quam habet in omnem Ecclefiam : non vide9 qui nihil veto, quin fua tueantur privilegia , fuadeq
tibi cónfentias. Nec enim Gregorius VII. utebatur tamen ingredi in veftigia , & prælucentia fe£lari
plenitudine poteftatis, fed plenitudine juftitiae,quan exempla Francifci Affifinatis, Bonaventura , . Xa
do Epiſcopi Monaſterium devaſtantis conſenſum non verii , qui invitis Epifcopis fuos vetuere uti pri
neceffariò expe&tandum fibi exiftimabat, ut illud cjus vilegiis conceffis ; an hos etiam Religiofi Ordinis
poteftati,
gas vel potius
neceffarium fuiffe infeftationi fubduceret.
confenfum Epifcopi , etſiNe
re
principes viros amaro dices in Regulares fuiffe
ânimo? Qua tandem ratione perficies , ut mea fi
çjuifitus fit ob bonum pacis. Et quid tam neceffà ve conſilia, ſive hortamenta, amari fint in Règu
fium, quàm bonum pácis inter Pòntificem & Epi lares animi argumenta, potiufquam horum Religiofi
fcopos 3 Plenitudini Pontificiae fpiritalis Poteftatis Ordinis luminum exempla & præcepta ? An in
ex animo affentimur, fed ufum hujus poteftatis & vidiam illi, Ordini fuo creare ftudebant ? An illi
exercitium femper bono pacis, charitati , utilitati, non utendo privilegiis Apoſtolicis Apoſtolica Se
nece(fitati Eccléfig, jußitiae , & fan&itati ferviiffe, dis majeſtati derogari à ſe exiſtimabant ? An con
id verò eft quod hoc opere toto per omnium re eeffis non utendo privilegiis indignatiorem Sedis
tro fæculoruín voluminá demonftrare aggreffi fu Apoftolicae incurrebant , quae eos poflea in album
mus. Quod denique ita pergis : Sed dolus hic la San&orum adfcripfit, & omnibus poft faeculis co
*et maximus, Nam fi de ratione Cawonici privile kendos imitandofque praeßituit ? Quid horum trium
gii circa exemptiones eſt neceſſarius conſenfut Epi vitae Scriptores , & hujus vel exempli admirato
j.opi , manifefiè fequitur privilegia omnia, à mul res , vel praecepti, an & hi amaro in Monachos
ti, ſ«culis conceffa , & que etiamnum bodie concº fuere animo, vel in Romanæ Sedis amplitudincm
duntur ſine conſenſu Epiſcoporum, non eſſe Canon i infe{ło ?
ca (3)^ hoc efl erroneum , temerarium , &* dvlofum • Quod autem poftremo loco admonet me prioris
Has tuas confequentias tu tibi imputa : Confeffus Cenfurae vindex , non potuiffe me hortari Regu
enim es confenfùm Epifcopi in Gregorii VIl. Epi hares, ut fponte fua Epifcopis fefe fubjiciant, nifi
Rola contineri , Canónicum Privilegium defcribcn ipfam nniverfim improbarem privilegiorum concef
te. In hunc ergo Pontificem tuarum argumenta fionem , à Romanis Pontificibus faétam: non vi
-tionum fpicula contorque , vel retorque io tcipfum • deo unde haec illi tam obliqua de me , tam ab
Ego quid gefferint, quid fcripferint , quid contu animi mei fenfu aliena fufpicio obrepferit. Qua
Jérunt Pontifices expendi, fa&a non jura enuclea ter de Privilegiis Regularium toto in hoc opere
vi . Nec unquam à me dictum eſt irrita eſſe pri difputavi, toties illa ab Epifcopis , à Regibus ,
vilegia, quæ fine confenfu Epifcopi data funt • In à Synodis , à Romanis Pontificibus conceffa lau
id ünum operam induftriamque nean contuli , ut davi ; ex utilitate , quandoque etiam ex neceffi
demonßrarém , quàm folliciti fuerint Romani Præ tate Eccleſiaſticae diſcipline conceſſa fuiſſe demon
fules ut , ne ullas nifi confentientibus Epifcopis con flravi. Ex his animi mei fententia elicienda erat ,
cederent exemptiones. Quod ea mente à me fa non ex ſuſpicionibus & conjecturis merè arbitra
&um eß, ut firmiora & Epifcopis gratiora effent riis. Ratum illud mihi & inconcuffum tota in hac
privilegia, quae raro, aut nunquam fine Epifco mea lucubratione fuit , ut ad Sedis Romanæ &
porum conſenſu indulta eſſent. Ecclefiæ univerfalis placita, & receptiffimas quo
Nota* a8. haec verba. Dici potef? fime erroris pe Hibet ævo ejus confuetudines animum meum ca
viculo, waxim? po/f S. Anfelmum tunc Abbatem , lamumque infie&erem , illi fervirem , cum illa
votum obedientia fubmittere Religiofos omnes , mo» quidlibet probarem , vel improbare m .- Cum ergo
folùm Abbatibus, fed etiam Epifeopis & omnibus Univerfatis Ecclefa legitimis fuis Privikegis Re
fuperioribuu Eccleſiaſtiers - c.55. n.8. gulares uti velit, fi velint; cum eorum nonnul
Hanc propofitionem non damnas , nifi univer Ìà synodus Tridentina revocarit , alia firmarit ;
fal/ter fümptam. Atqui nec ego univerfaliter pro non potui, non & ipfe huic fempiternæ Veritatis,
tuli. Exemptionibus & Privilegis Regularium per divinaeque voluntatis interpreti medullitus & ex
multa capità fubfcripfi. Non ergo potuit à me pro animo affentiri . -

poßtio iła univerfäliter defendi • Prolixęcxpeñdi, -Cum autem Prioris- Cenfurae Vindex , haec tar,
Tom, I. HH t t t t tùm
tùm animadverterit in meis omnibus ad Cenforis
Notas Refponfionibus, quae ulteriore aliquâ indi
gerent elucidatione : & Reliquas Cenforis Notas
atque Objectioner bene & fufficienter me diluiffe
ac folviffe , confiteatur : eft omnino quod ejus am
plitudini , eruditionique praecellentiífimae , atque
humanitati fingulari gratias habeam impenfiffimas •
Notat 3o. haec verba : Videnter Epifcopi fe mons
poffe reprimere infolentiam eorum qui Clericor per
Jequebantur, decreverunt illor mon ahfolvere , eofque
omner ad Pontificem remittere. C.7z. n. 1.
Fruftra es, qui adversùs ipfiffima Conciliorum
verba & contra Hiftoricorum apertiffima teftimo
nia in re faĉti argumentaris , & quiritaris hinc
confequi , quod hæc ergo abfolvendi poteftas ma
narit ab Epifcopis ad Pontificem , ab iifque re
peti poffit . Tuarum potiùs iftiufmodi argumenta
tionum infirmitatem fufpicari debueras , ex tam
denfis & tam perfpicuis Conciliorum & Hiftorico
rum in re fa&ti documentis. Jam porro ad naufeam
ufque inculcavi , non de poteftate , quae fumma
in Summo Pontifice femper eft, eademque fem
per ; fcd de exercitio poteftatis quaeftionem hîc
verti , in quo per faeculorum lapfus multa difcipli
nae varietas obfervatur. Negavi etiain revocari pro
arbitrio poffe ufum exercitiumque poteftatis , poft
quam confuetudo legitima & antiqua , praefcri
ptioque acceffit.
Notat 3 1. haec verba mea : Certum eß igitur
Epifcopor fpomte ó* motu proprio mºfiffe Pænitentes
Romam , ut ibi à Pomtifice reciperent comfirmatio
mem , augmentum & levamen pænitentia ab ipfîs
impoâta , Cap.7o. n.8.
Par tua & hic argumentatio; Ergo non potuiffe
Pomtfirem Parmutentes cogere, ut Romam veniremt ,
ó* certor fibi cafu, refervare , mfi Epifcopi Pæniten
tes Romam mififfent. Eadem quoque mea refpon
fio non abftractas de poteftate quaeftiones à me agi
tart , fcd de ufu & exercitio poteftatis ; utque
res anteactºs ſa culis actu geſtx ſint, à me inqui
ri. Ego narro ta&ta , non jura definio. Si quid
praeter hutoricam fidem retuli , tuum erat monere.
Notat 31. mea haec verba. Impoffîbile erat , quod
Epifcopi totiet ad Pontifices poenitenter remitterent ,
qwim tandem fieret confuetudo mrttemdi Romam pœ
mitent et maximorum criminum reor ; & quin ejuf
modi comfuetu.lo tranfì-et im legem . . Vidimur Con
cilia que certor cafur enormer Pontifici refer varunt -
Et hec funt duo fundamenta iſlarum refervationum
cafuum ad Pomnificem. 3. His enim fublatir Epifcopi
babent jus univerfale abfolvendi ab omni gemere
criminum . 4. Fieri quidem poffet aliquot ex bir ea
/ibus refervati Pontifici in extravaganti Pauli . ab
ipfifmet Pontificibm fuiffe refervator . $. Demique
circa ſpecies particulares caſuum in ditta Extrava
ganti contentas, dici poteff ex folo Epifcoporum con
ſenſu hanc ad Pontificem reſervationem caſuum fr
matam & folidè fìabilitam fuiffe.
. Adversùs ifta do&us & pius Monitor 1 • cen fet
jus conſuetudine
traria quaſitum,
confuetudine revocariinſtabile eſe, 8 con
polfe. Refpondeo fir
miffima effe ea jura , quae confuetudine etiam con
valefcunt. Quanta enim alioqui jura defuetudine
abolefcunt ? Rex autem faéti folas cxpcndere pro
feffus, ubi confuetudinis primordia nudavi , non
negavi fi qua alia effent ejufdem juris fundamenta.
2. Exiftimát obftrepere nos Concilio Tridentino ,
Seff. 1 4. c.7. ftatuenti potuiffe Pontifices pro fupre
ma poteftate aliquos fuo judicio graviores cafus re
{ervare. Refpondeo me hoc ipfo loco affenfurn effe
huic fupremae poteftati , & eam in rem protuli(fe
Extravagantem Pauli 1. Parebo tamen doéto , &
benevolo Monitori , & cum primum iteratis ty.
pis. committetur htc Tomus , infuam locum Com
vilii Tridcntini, quem laudaffe & citaffe cQmen.
tus, verba ipfa w on adfcripfi. 3. Intercedit juri
Epifcoporum univerfali abfolvendi ab omnibus cri
minibus, quae Pontifici non funt refervata . Ref.
pondeo huic Epifcoporum juri fuffragari Canoni
ftas, atque in primis Profperum Fagnanum eo loco
à me laudatum. 4. Infimulat me, quod non fatis
aperte dixerim in Extravaganti Pauli . caſus ali
quos recenferi, quos Pontifices ipfi fuo (ibi nutu
reſervarint. Reſpondeo ſatis aperta & perſpicua
mihi quidem vifa tunc fuiffe verba loci illius. Sed
quia moleftiam facefcere potuerunt , dabo operam ,
ut cum primùm recudetur hic Tomus , lux am
plior affundatur. 5. Indignatur quod dixerim con
fenfu Epifcoporum firmari refervationes cafuuin .
Papalium. Reſpondeo quantumvis firma & incon
vulfa ftent aliqua jura, jura tamen juribus accu
mulari & magis magifque firmari. Cum ergo duo
genera cafuum diftinxerim , quorum alios Ponti
fices ipfi fibi refervarunt pro fumma poteftate , alios
Epifcopi ipfi Pontificibus ultro refervarunt ; non
abfurdè dicitur illis etiam prioribus refervationi
bus Apoſtolica authoritate jam ſuffultis, accedere
aliquid firmamenti , à confenfu Epifcoporum, hoc
eft à confuetudine , qua fit, ut vigeant jura , quae
defuetudine quandoque marcefcunt.
• Notat 33. quod dixerim , Bona fide fatendum effe
per multa f«cula Epifcopo, fingulor in fua Diœcefi
gavifor futffe poteftate omnimo integrâ abfolvendi ,
abfque eo quod ulla crimimi* fpecier Tribunali fu
periori pœnitentre eſſet reſervata ... .. Epiſcopi au
tem , poß multa facula ex feipfi, &• motu proprio
jud'carunt meceffe effe remittere judicio prim« Sedit
pænitentiam &• ab/olutionem emormium quorumdam
criminum , fîve ut reprimerent info!emt iam de lim
quentium , fíve ut homorarent Privilegium Petri •
Сар .7 I - а• I -
in quae verba mea , ille haec animadvertit . Si
per multa illa facula imtelligit illa tempora perfecu
tionum , poterrt concedi propofitio ; qura tunc erat mo
raliu er impoffbile recurrere ad Pontificer. Si verò im
telligit de faculit , in quibus per multa Concilia cæ
prt ordinari Ecclefiaftica difcipluma, propofitio eft im
po/ibilis .
Gaudeo & adgratulor tibi mihique , pie & eru
ditiffime Monitor, quod in gratiam tandem mecum,
& in unius fententiæ confenfionein redire in ani
mum induxeris. Caeterùm quod de Cafuum poe
nitentialium refervationibus, idem tibi de Epifco
patuum & Metropoleon ere&ionibus toto orbe ,
de Epifcoporum ceflionibus & tranflationibus , ds
Difpenfationum conceflionibus , confitendum eft ,
per tempora & fæcula perfecutionum concedi pof
f: , qug à me conftituta funt , quia tunc erat mo
raliter impo/ibile recurrere ad Pomtificer . Tunc er
go actitabantur hæc oinnia per Metropolitanos ,
per Epifcopos, per Concilia Provincialia . Quod
autem fubjicis haec ad Romanos Pontifices tran
flata effe , pofterioribus faculi , illis , in quibus per
multa Concilia capi t ordinari Eccle/ia/lica difcipli
ma : id verò ego vehementcr etiam atque etiam
ampleéior; id approbare, id enucleare `toto hoc
opere molitus fum. Defignavi tempora, Concilia
que , quibus libratæ , quibus, tentatae , quibus ad
exiturn perductæ funt , ftae in Difciplina mutatio
nes. Si qua Concilia his invigilarunt , iis anterio
ra quæ à me funt allegata , tuae partes erant ut
me commonefaceres, ego lubentºſſine acqueviſſem .
Mihi enim nihil antiquius, nihil cordi magis fuit ,
quàm ut non poteftati, fed poteftatis Pontificiae
exercitio cuicuinque antiquitatem conciliarem . Cg
terùm nemo cordatus facile ſibi perſuaſerit, uno
ictu, aut brevi fpatio temporis ublque : terrarum
mutari potuiffe Capita complura ejus Difciplina: •
quam. tfibus prioribus perfecutionum faeculis ob
ünuige ncc ipfe diffimulas • Trium (xculorum^
ՇOn
confuetudines & mores, & eorum maximè faecu
lorum , quae Apoftolicae fan£titatis gloria & prae
rogativa floruerant, contrariis moribus & confue
tudinibus ut abolefcerent , magno temporis inter
vallo, plurium fæculorum interfìitio opus fuit.
Non litigabo tamen , & cum primum Concilia
protuleris illis antiquiora quae laudavi, illico fub
fcribam & fupinitatem meam incufabo. Unum fu
pereft quod te admoneam, non poffe te jam in
ficiari quin hujus poteftatis exercitium tranfierit
ab Epifcopis Epifcopalibufque Conventibus, qui
co fungebantur per tria perfecutionis faltem fac
cula, ad Summum Pontificem . Efto ex te matu
riùs, authore me feriūs tranfierit , tranßit tamen ,
& maturiàs tranſiiſſe lubentiſſimè confitebor, cum
primùm documento aliquo probaveris. Quò ergo
jam tuae illae argumentationes & confequcntiae ,
quas in me vibrabas. Ergo poteßatem ab Epifco
pis & Epifcopalibus Synodis accepife Romanos
Pontifices , ufurpaffe, fola confuetudine retinere,
quae diverfa confuetudine poffit rurfus oblittcrari *
Tom.I.
His laqueis non poteste expedire ipfum, quin & me
expedias. In mentem nihil mihi venit expeditiùs,
quàm ut dicerem poteftatem Pontificiam utpote 3
Chrifto inftitutam,& àPetrotranfmiffam,eandem fem.
驚 fuique fimilem & fummam fuiffe in fpiritua
ibus; at poteftatis ufum & exercitium Écclefia.
rum utilitatibus & temporum neceffitatibus accom
mqdatum fuiffe , aliifque & aliis vel regionibus
yel faeculis alio & alio modo habere fe potuiffe;
ideoque aliqua ex parte ab Epifcopis nonnunquam
ad Synodos , ab Epifcopis & Synodis particula
ribus ad Romanos Pontifices tranfiffe; Conßanti(.
fimam autem hanc femper & immutabilem difci.
plinae legem viguiffe, üt omnes univerfali Eccle
ſiae ſui avi diſciplina ex animo ſervirent, & di
vinæ Providentiae has vices difpenfanti, ex iifque
Ecclefiae fuae pulchritudinem cóncinnanti obfeqüe.
rentur • Tu fi quid melius nofti , benignus imper
ti ; aut mecum his utere , donec fplcndidior è coe
lo allucecat veritas, quà fruamur -
らｰ t村tt z IN
 C

ſº
- -
==== ***** ** ｼ****** ====

£600000000806060606063606000000000000063606060606060606096006060
@************ﾘさ***経
jಥäಶರಶಶಶಱರಱಱಱಱಱಠಶ898ಠಟಠಟಠಠಶಱಱರಱಱಱ36580688366868388ಠಿಹಿ;
IN DE X C A PIT U M
H u J U S
Ի*յթ*-3թթ3 է:3 օ3թ-38-******8թ****-3թթ8թ***թթ8թ*****-8թ-3tթ8թթյթթ3թթ8թ*****8թթ3 թ************3թ*****
L I B E R P
In quo agitur de primo & principe Cleri Ordine, De
bus ejufdem gradibus: de Summo Pontifice, de Patriarchis & Exarchis,
, de Primatibus & Archiepifcopis, de Metropolitanis & Epifcopis.
- -
1)e plenitudine Sacerdotii im Epifcopatu, de variis ejus gradibat , de Papa..
CAPUT I. E Epiſcopatu in genere, prout
omnes Epifcopatùs gradus am
plećtitur, effe in eo plenitudi
nem, fummumque apicem fpiritalis ampli
tudinis & facerdotalis imperii. Paguma 1.
CAP. 11. San&orum Patrum teftimoniis & argu
mentis probatur T prfcopatu contineri ple
nitudinem & fumanum imperium Sacerdo
talis Ordinis. 4 anno poft Chriftum natum millefimo.
CᎪᏢ. III. De Titulis infignibus Metropolitani ,
Archiepifcopi , Exaichi Dioecefeos, Patriar
chac , Papa - 7
CAP. IV. Prarfulibus quidem omnibus communia
fuiffe nomina Papar., Apoftoli , Praefulis
Apoftolici , Apoftolicae Scdis Epifcopi : fed
ea tamen jam tum fingulari quadam cum
honoris praerogativa Romano Pontifici at
tributa funt . I. I.
CAP. v. Mutua inter Romanos hinc Pontifices,
inde Galliarum Imperatores , Reges , &
Epifcopos concordia permagno utrifque &
praefidio fuit , & ornamento, dum Caroli
Magni ftirps rerum potita eft. " 13
CAP. VI. An Romanus Præful immediatam quan
dam juriſdićtionem exercuerit in omnibus
orbis Chrißiani Epifcopatibus , diffentienti
bus etiam ac retinentibus propriis cujufque
Dioeceſeos Epiſcopis, poſt annum Chriſti
millefimum. .". ; 19
De Patriarchit .
CAP. VII. De Patriarchis, in genere per quinque
priora Ecclefiae faecula. 17
CAP. VIII. De Patriarchis :antiquis in particu
lari , Romano, Alexandrino , Antioche
- no, per quinque eadem priora Ecclefiae
- ſæcula • 3o
-CAP.IX. De veteribus- Patriarchis , Romano,
Alexandrino , Antiocheno, Hieroſolymita
no , & Conftantinopolitano . Quae fuerint
Patriarcharum jura, & privilegia, fæculis
, • VI. VII. & VIII. 35
CAP. X. De Patriarcha Confiantinopolitano, per
priora quinque Ecclefi£ faecula. 37
CAP. XI. Quę fuerit Gregorium Papam inter &
Joannem Jejuna torem de Patriarchae Oo«
.' I 2Te», 1.
-
--
T O M I.
R I M U. S.
Epiſcopatu & omni•
_
cumenici nomine controverfa . 42
CAP. XII. De Patriarcha Hierofolymitano, per
eadem quinque priora Ecclefie fgcula. 46
CAP. XIII. De Pâtriarchis antiquis juxta Grae
corum mediae aetatis do&rinam. 49
cAP. XIV. De antiquis Patriarchis ex fententia
Latinorum mediæ ætatis. 5*
CAP· XV· De Patriarchis Græcis in genere , ab
54
CAP. XV]. De Patriarchis Graecis in particula
ri , ab anno Chrißi millefimo. 59
De Exarcbis , Primatbum catbolicit, ſeu minoribué
Patriarclºtr.
CAP. XVII. De Exarchis tribus , Ephefno, He.
raclienfi , & Caefarienfi , per priora quinque
Ecclefiae facula. ба
CAP, XVIII. De Exarchis, five Primatibus Cy.
pri & Theffalonicar , per priora Ecclefiae
ſæcula • 64
CAP. XIX. De Archiepifcöpis five Exarchis aut
Primatibus Acridae, Syrmii , & Theflalo
nica , vr. v 1 r. v 1 1 1. faeculo. 66
CAP...XX. De Archiepifcopo-Carthaginenfi .-De
Patriarcharum, Exarchorum, ſive Archie
pifcogorum poteftate , prioribus quinque ,
farculis. 68
CAP, XXI. De Exarchis, Primatibus, ſeu mi
noribus Patriarchis,- Heracleenfi, , Ephefi
no, Caefarienfi , Carthaginenfi, Aquilejenfi,
Gradenfi , Gotthorum 3 Longobārdorum ,
- Francorum, faeculo vr.v 1 1. v i 1 t. 7е
CAP· XXII. De Patriarchis novis Latinis me.
diæ ætatis, ſæculo v1 11. 1x. x. - 7a
CAP. XXIII. De Patriarchis Gradenfi, Veneto,
...Aquilejenfi , Bulgarorum, aetate mediâ &
extremis his ſeculis poſt annum Chriſti mil
- lefimum. - "-73
CAP. XXIV. De caeteris Patriarchis, de Catho
licis, aut Primatibus Afie, qui mediâ aeta
tate & extremis his ſarculis emerſere è ruia
nis & quafi ruderibus Patriarchatûs Antio
cheni & Hieroſolymitani. 76
CAP. XXV. De cęteris Patriarchis Europę &
Africç, qui ex Conſtantinopolitani & Ale
xandrini Divifione emerferunt. 72
&tt t t 3 De
 Index Capitum.
ᏟᎪᏢ. xLiv. De Metropolitanis nonnullis in ,
particulari. De ordine Metropoleon Grae
De patriarchis , Metropolitam ir , & Epifcopis , qui carum. De Metropolitanis cujuíque Patriar
chatůs Protothronis. 146
Titulare, dicuntur.
CAP. XLV. De ereétione Novarum Metropoleon ,
cAP. xxvi. De Patriarchis Latinis in oriente ,& , ultimã attate poſt annum Chriſti millefi
mum . . 15o
de Epifcopis Titularibus poft annum Chrifti cap. XLVI. De poteftate & officio Metropolita
millefimum , & poft facras noftrorum in. norum in genere, & de mutua cum Epiſco
Orientem expeditiones. 83
CAP. XXVII. De Epifcopis Titularibus.
pis Suffraganeis concordia, hac ultima arta
89 te poſt annum Chriſti milleſimum . Specia
cAP. XXVIII, Altiori ab origine repetitur in liter autem de eorum jurifdictione in fub
ftitutio Epifcoporum Titularium , multaque ditos Suffraganeorum ex jure Decreta
in cumulum adduntur ad antedictorum con
firmationem •
lium. . - 1.59 -

- -

CAP.
92. XLVII. De jure & poteftate Metropolita
< CAP. XXIX. Elevantur aliquae difficultates ex ni in Suffraganeos fuos , ex norma Decre
ſuperioribus emergentes, circa ordinatio talium, & juris Canonici novi . Singula
nes Epifcoporum , vel plurium in una, ur
* * be, vel, utcumque in vicis & in frequenti ria quaedam jura Archiepifcopi Cantua
rienſis . 162.
bus locis. De pluribus unius Parochi; Pa CAP. XLVIII. Quibus caufis debilitata, immi
rochís , 97
- - -
nutacue ſi authoritas Metropolitanorum po
ftremis his faculis. Jura Metropolitanorum
poft Concilium Tridentinum. 165
CAP. XLIX. De Seniore, Primate & Protothro
De Arcbiepifcopi, , Primatibur, & Vicarii; Apošto no inter Epifcopos cujufque Provinciae. r7o
liris .

CAP. xxx. De Archiepifcopis , Primatibus, &

Apoftolicis Vicariis per Hifpanias, Galliaf.
De Epifcopis, de Epifcopalibus feaibus , de Epifco
patu info.
que , ab anno Chrifti quingentefimo ad
nongentefimum . tOo
CAP. L. Epifcoporum authoritas jure divino nie
CAP. XXXI. Rurfum de Primatibus Galliæ, Ger titur, ipsaque Chriſti inſtitutione; ſucceſ
manig , Angligque. fub Imperio Regie flir fere Epifcopi in Apoftolorum locum , in •
pis Clodovei . IО 2.
Petri etiam quodammodo Sedem
cAP. XXXII. De Primatibus, Vicariifque Apo . 171.
CAP. L I. De triuin Hierarchicorum Ordin um ,
ftolicis , eorumque Juribus, obférvantur Primorumque Beneficiorum Ecclefiar, Epi
aliqua in communi . : " . І о4
fcopatùs, Presbyteratùs & Diaconatûs praee
CAP. XXXIII. De Pimatibus, & Exarchis per minentia & antiquitate. Ex... Gracis pri
Occidentem &: Orientem, ‫יזחוקס‬rante Ca
mùm Patribus. 176
rolo Magno eiuſque ſtirpe Regia oi CAP. LII. De Trium Ordinum Hierarchicorum,
cAP. XXXIV. De Primatibus , ab Hugonis Ca primorumque Beneficiorum , Epifcopatùs,
peti Regno , five ab anno Chrifti millefi. t º Presbyteratås, & Diaconatús præcellen
mo ad haec ufque Tempora . Ac primùm
. . . de Primate Lugdunenfí . tia & antiquitate. Ex Patribns Latinis. 179
CAP. XXXV. De. Primatu Bituricenfi ,
1 по
Burdi.
-

cAP. LI 11. De eadem fuperiorum • Ordinum ex

galenfi , Narbonenfi , & Viennenfi. 1 1 ; cellentia , ac tribus primis Beneficiis, ex
Latini« & Graecis Patribus . . 183
cAP. XXXVI. Dc Primatibus Anglia & Hiber.
In 12: . 1 19 cAP. LV. De erečtionenovorum Epifropatuum,
cAP. XXXVII. De Primatibus Germaniæ, Ita Prioribus quinque Ecclefiae (a culis . 1 85
CAP. LV. De Epifcopatibus & Epifcopis novis,
li; Dania - Polonia, Hungaria. * 123 in iis praefertim populis , qui receris ad fi
CAP. XXXVIII. Dc Primatibus Hifpaniae. 1 , ; dem venerant, v 1. v 11. & v r r 1. faculo. 188
CAP. LV 1. De Epifcopis & de novorum Epifco
2: . • ºr i . . .* , , . . . . .
patuum inftitutione, Imperante Carolo Ma.
- . . De Metropolibur ór Metropolitamir , gno Carolique proſapià. 192 -

2.
CAP., XXXIX. De creatione novaruın 'Metropo
- , leon, primâ Ecclefiar a tate ſeu quingentis
- .' prioribus annis. . . 12.9
-*- -
cap. LVII. De Inftituticne novorum Epifcopa
patuum in Gllia, eorumdemgue unione,
ęrvifione-& tranflatione per ultimam hanc
Ecclefiæ ætatem, ab anno Chrifti mille•
-

fimo. - - 196
CAP. XL. De poteftate & officio Metropolitano. CAP. LVIII. De Epifcopatuum novorum ere&tio
- rum , per quinquc , priora Ecclefiæ fæ.
cula , ... `… ." 1st ne extra Gallias, poſt annum Chriſti, mil
lefimum. º' 2.ОО
CAP. XLI. De Metropolitanis Franciæ, Anglię, De Miſſionibus Apoſtolicis ad
-

: Germaniæ fæculov 1. v1 1. & vi 11. 136 cAP. LIX. -

lnfi
cAP. XLII. De Hifpafiae : remotiffimarumqúé,
--
deles Chrifti jugo fubjiciehdos, extremà
Gentium Metropolitanis. hac , aetate, poft * annum Chrifti , millefi
- 139 Intl IT » - - -- - 1o;
CAP. XLIII., De Metropolitanis in genere, de', CᎪᏢ, LX. De Epifcopise& eorum - jure. &.pote
corum inſtitutione, Jure, officioſub Im.
perio Caroli Magni , cjufque . Regiae pro - - -
ſtate multiplici, quâ, Delegati'ſunt Apoſto
licae Sedis.* De eo' ufu, quo fe fcribunt
-

-
£Pi** De quibufdam fpecialiter íétró149
kitanis.
po
- - Epiſcopos gratià Dei, & Apoſtolicae Se
-
dis. . . . .” -- . . . . . . " 227
º T-2 . " . . . • , , ſ: - . . . (I X .”* ○
-* * ** --
, -- t --
-
-

- -
- - . . - -. - ;
> - - -

* - !: . . . . .
-

... . . . -**********
º
- . . ." LI
 \ Index Capitum.
జ85ణ •sseతఃse 95ణ ఆ85ూ •95• •95ణ ఆ96ూ •95ణ <sse 985 ఆ85
- ц I в в к s в c u N o u s.
In quo agitur, De Chorepifcopis, Archipresbyteris, Vicariis Generalibus,
Pœnitcntiariis, Officialibus, Theologis, Archidiaconis, Parochis, Diaco
nis, Clericifque Minoribus. De Tonfura & Habitu Cleri, de Officiis Di
' vinis & Caelibatu. De Syncellis, Notariis, Cancellariis, Apocrifiariis,
Magnis Eleemofynariis, Archicapellanis, Cardinalibus & Legatis.

De Chorepifcopis & Archipresbyteris.

CAP. I. De Chorepifcopis, per octo príora
Ecclefiae faecula . \ 2. I o

CAP. II. De Chorepifcopis fub Imperio Caroli De Archidiacon is .

Magni, Regiaeque ejus profapiae , & dein
ceps . - 2 13 CAP. XVII. De Archidiaconis per quinque prio
CAP. III. De Archipresbyteris, per prima quin ra Ecclefiae faecula. 168
que Eccleia farcula. . 2I5 CAP. XVIII. De Archidiaconis, ſacculo v 1. v11.
CAP. IV. De Archipresbyteris, faeculo fexto & & v 1 1 r., 27r
feptimo º 2.18 CAP. XIX. De Archidiaconis fub Imperio Ca
cAP. V. De Archipresbyteris fub Imperio Caro roli Magni. 2.73
li Magni. 219 cap. XX. De Archidiaconis ultimâ Ecclefiæ ætá
CAP. VI. De Archipresbyteris Civitatis & ruris. te poſt annum Chriſti milleſimum. 274
| De Decanis Ruralibus, de Vicariis Fora
- - neis. Ex. novo jure Decretalium poft an r
num Chrifti millefimum. 22. I

De Parochir eorumque Vicariir. -De Parocbiis . .

CAP. XXI. De Parochis per priora Ecclefiae (ae.
pe Vicariis Generalibus , Officialibur, Pamitemtiariir , cula : & primùm de origine Parochia
* Theologis . rum * * … … 18r
ᏨᎪP. XXII. Rurfus de Parochialium origine &
CAP. VII. De Vicariis Generalibus Epifcoporum, antiquitate . . 184
: & de Poenitentiariis , per priora Ecclefie cap. XXIII. De Parochorum Jure & officio per
ſæcula • Х. 215 oćto priora frcula. 186
CAP, vii 1. De Vicariis Generalibus & de Offi CA P. XXIV. De Parochis fub Imperio Caroli
cialibus in genere, de Vicariis Generali Magու , - 29t
& bus im particulari , ex difciplina recentio CAP. XXV. De Parochis eorumque Jure & Offi
-re poſt annum Chriſti milleſimum, 219 cio fub Imperio Caroli Magni Regiaeque
CAP. IX. De Officialibus. 231 ejus ftirpis. 2.93
CAP. X. De Theologo & Poenitentiario, poſt CAP, XXVI. De Parochis , de Divina eorum ori
annum Chriſti milleſimum . 2.34 gine , & antiqua Jurifdi&ione , poft annum
Chriſti ನಿiಸಿ ad harc ufque tem
pora -. - . ... --- - 298
CAP. XXVII. De Vicariis perpetuis & tempora
-De Mini/frir ®^ Regulis Pormitentia Sarramenti : riis poſt annum Chriſti millefimum. 3oz.
: de Cafìbus refervatus , de Pœmitentia publica , CAP. XXVIII. De Beneficiis quae Clericis aliis
-- de Indulgentiir. locabantur , vel ad Firmam dabantur. 3o;
+
CAP. XI. De adminiftratione Sacramenti Poeni -

tentiae per Parochos fub Imperio Caroli

Magni. 14? De Diacomit , Subdiaconir , aliifque minoribus
CAP. XII. Continuatur idem argumentum. De • ~~ - Ordinibus .
Minißris Sacramenti Poenitentiae, maximè
-- de Regularibus, fub Imperio Caroli Ma CAP. XXIX. De Diaconis per quinque priora
*. gni & Regiae ejus profapiae , 147 -------Eccleſiar-ſrcula . . . - 308
.CAP. Xiii. De Cafibus refervatis, quorum ab. CAP. XXX. De Subdiaconis , & aliis Clericis
. . . folutio Pœnitentiariis, delegabaiur. De iis - -minoribus per faecula priora quinque • 3 1 »
* * • . primùm, qui Papae funt refervati , poß an CAP, XXXÍ. De Subdiaconís, Lečtoribus, aliif
* … num Chrifti millefimum. 15t que minoribus Clericis frculo v 1. v i r.
- **
CAP. XIV. De Cafibus Epifcopo refervatis. , 56 & v i r t. 315
«CAP. .XV. De Indulgentiis. 2.59 CA P. XXXII. De Subdiaconis aliifque minoribus
CAP. XVI. De Pœnitentia publica. poß annum • Clericis fub Imperio Caroli Magni , cjuf
º
CAP Publi, 64 ೩೧ que firpis. 317
. . . . . - -
CAP. XXXIHI. De Diaconis & Subdiaconis , &
- -
,,, --
. . . . .. aliis Ordinibus minoribus , extremâ hac
• * Ecclefiæ etate poft annum Clirifti mille
--- ſimum . - 319
CAP. XXXIV. An eßent Clerici quidam , fine •
OI
 Index Capitum.
- ordine ullo, fine munere, folâ Tonfurâ in
fignes per prigra quinque fæcula.
cAp. xxxv. An fimul omfies , & . eidem con
ferrentur minores Ordincs, prioribus quin
que feculis - . . .. .. - 315
CAP. xxxvi. De interſtitiis & Majorum non
nullorum Ordinum omiffione per quinque
priora Ecclefiae faecula • 37.8
De Clericorum Temfwras.
CAP. XXXVII. De Tonfura Clericali per quin
que priora facula . 332.
CAP. xxxv III. De Tonſura & Corona Clericali
in Hifpania & Anglia, vi. v 1 1. & v 1 1 1 •
ce farculo •
CAP. XXXIX. De Tonſura & Corona Clericali
in Gallia, Italia, urbe Roma & in Orien
te. v 1. v 11. & v 1 1 1. fæculo . 339
cAP. XL. De Tonfura & Corona Clericorum.
Imperante Carolo Magno , & Regiâ ejus
profapiâ . 343
CAP. XLI. De Tonfura & Corona Clericorum_,
in Ecclefia Latina poft annum Crifti mille
: ſinum • - 347
CAP. XLI I. De Tonfura & Corona Clericorum in
Eccleſia Graca. De Tonſura laicorum in
utraque Ecclcfia poft annum Chrifti mil
-- — - lefimum ----
.. De clericorum veßibus Civtlibur 6* Sacrit .
cAP. XLIII. De Vefte Civili Clericorum in .
- Occiden:e , per priora faecula quinque. 35*
cAP. xLiv. De habitu civili Clericorum in .
Oriente per priora quinque faecula. . 356
CAP. XLV. De facris veftibus in minifterio Al
- taris, prioribus quinque faeculis.
CAP. XLVI. De habitu civili Clericorum in Orien
- te & Occidente ſaeculo v 1. v11. & vr 1. 361
CAP. XLVII. De Habitu facro Clericorum fae
culo v1. v 1 1. & v 1 1 1. 363
CAP. XLVIII. De vefte communi Clericorum
fub Imperio Caroli Magni. 365
CAP. XLIX, De ſacris veſtibus Clericorum ſub
Imperio Caroli Magni , ftirpifque ejus re
giae. 368
-
CAP. L. De veſte communi & civili Clericorum
ab anno Chriſti milleſimo, uſque ad tre
- centefimum fupra millefimum.
CAP. LI. Ejufdem argumenti continuatio, de ve CAP. LXXIII. De Divini Officii origine & re
- fte civili Clericorum ab anno Chrifli mil
lefimo trecentcfimo ad haec ufque tem
pora - - e
CAP. LII. De vefte Clericorum in Ecclefia T ab
anno millefimo ad hæc tempora. 38ο
de Pallio &• Cruee aerebiepifcoporum , &• de qui
bufdam aliiu •orum Ornamrwtiu •
CAP. LIII. De pallio Orientalium aetate me
CAP. LIV. De Pallio Latinorum per o&o prio
ra Ecclefiae faecula.
CAP. LV. De eadem re, hoc eft, de Pallio La
tinorum per octo priora ſacula. 388
CAP. LVI. De Pallio Latinorum & Graecorum .
fub Imperio Caroli Magni . ...
cAP. LVII. Dc Pallio poß annum Chriftimille
- fimum ad haec ufque tempera . . • 396
313 CAP. LVIII. De Cruce , de Annulo, de Pedo,
de ornatu reliquo Epifcoporum , Metro•
politanorum, 8 Patriarcharum proprio per
mediæ ætatis facula. 4oo
CAP. LIX. De Cruce Archiepifcoporum poft an
nun Chrifti millefimum. 494
- De Calibatu Clericorum.
CAP. LX. De Caelibatu Clericorum in Ecclefia
Orientali, per priora quinque faecula. 4o8
CAP. LXI. De Caelibatu Beneficiariorum in Eccle
fia Latina quinque prioribus faeculis . 41*
CAP. LXII. De Caelibatu Clericorum in Gallia,
336 facculo v 1. v1 1. & v 1 1 i. 41 5
CAP. LXI II. De Caelibatu Clericorum in Hif
pania , Italia & Oriente v 1. v1 I. & v1 Irº
farculo. 418
CAP. LXIV. De Carlibatu Beneficiariorum ſub
Imperio Caroli Magni. 42.1&
CAP. LXV. De Ca libatu Clericorum poß annum
Chriſti milleſimum. 424
CAP. LXVI. De Clericis conjugatis poft annum
Chriſti milleſimum. 41.9
349 De atate meceffaria ad Ordines , &• ad Bemefícia •
CAP. LXVII. De ætate neceffaria prioribus quin•
que Eccleie faculis. 43?
CAP. LXVIII. De aetate ad Clericatum & ad
* quoflibet Ordines neceffaria, faeculo vi. v 1 1•
& v r 1 1. 434
CAP. LXIX. De aetate neceffaria ad Clericatum ,
, ad Ordines quoflibet , ad Beneficia, fub
Imperio Caroli Magni. 435
CAP. LXX. De aetate neceffaria ad Clericatum ,
. 357 ad Ordines , ad Beneficia poft annum Chrifti
millefimum. 436
De Cantu & Recitatione Officiorum Divinorum •
CAP. LXXI. De Cantu & Recitatione Divino
rum Officiorum in Ecclefia Græca, priori
bus quinque faeculis. 442
cAP. Lxxii. De eodem , quae fuerit in Oriente
l)ivini Officii origo; ' An etiam privatim
37 z illud finguli recitare tenerentur. 445
citatione neceſſaria.faltem privatim in Oc
cidente, per quinque priofa faecula. 44*
374 CᎪP. LXXIV. Quàm affidui fuerint no&turnis ao
diurnis Officiis in Ecclefia frequentandis ,
aut iifdem domi recitandis Laici. Ut hinc
de Clericis conjicias, per fçcula priora
** * *
quinque. .453
CAP. LXXV. Canonici in Gallia Officii origo •
quòd teneantur Clerici faltem privatim re
-
citare, ſaculo v1. v1 1. & v1 11. 455
CAP. LXXVI. Canonici Officii in Hifpania &
Africa origo, ejufque faltem privatim re
citandi lex, fæculov 1. v1 1. & v1 11. - 459
CAP. ILXXVII. De origine officii Divini in An
386 glia & Italia , ejuíque recitandi. obligatio
ne, farculo v t. v1 m. v1 1 y. . . 46a
CAP. LXXVIII. Origo Divini Officii, ejufque •
recitandi obligátio in Oriente & Occiden•
3.ºr te, ex Monadhorum Regulis , edi&ifque •
Imperialibus comprobatur, faculo v1. v11
& vi tr.
 Index Capitum.
& virr.
CAP. LXXIX. Quàm affidui in Officio Divino
Laici. Unde colligi etiam poteft affiduitas
Clericorum , faeculo v 1. v 1 1. & v 1 1 1. 467.
CAP. LXXX. De Cantoribus , & Cantu Divino
rum Officiorum fub Imperio Caroli Ma
n! •
CAP. LXXXI. De lege & obligatione Beneficia
riorum , ut Horas Canonicas vel canant ,
vel recitent , fub Imperio Caroli Magni. 474
CAP. LXXXII. Origines variae Divinorum Offi
ciorum fab lmperio Caroli Magni. 477
ᏟᎪᏢ. LXXXIIl. Quam ferverent laicorum ftudia
ad frequentanda Officia , Myfteriaque, ad
Communiones, ad jejunia, ad continen
tiam , fub Imperio Caroli Magni .
CAP. LXXXIV. De obligatione recitandi Officii
IDivini. Argumenta ab exemplis du&a .
poftremâ hac Ecclefiae aetate poft annum .
Chriſti milleſmum . .
CAP. LXXXV. De lege Officii Divini faltem pri
vatim perſolvendi, ex Decretis Eccleſiaſti
cis, ab anno Chrifti millcfimo ad hgc tem
pora .
CᎪP. LXXXVI. De obligatione recitandi Officii
in Choro . De Officio Bcatę Mariac . De
Officio Mortuorum .
CAP. LXXXVII. Laicis etiam frequens & fami
liaris pictas, ut Chor9 horifque Canoni
cis intere{fent, in Gallia & Anglia, poft
annum Chrifti millefimum; utque eas pri
vat 1m recl tarcmt .
CAP. LXXXV1I1. In Italia quoque & aliis Chri
{tiani Orbis Provinciis frcquens adhuc in
ter laicos Horarum Canonicarum vel pfal
modia in Choro , vel rccitatio privatim . 3oo
De xenodocbii, 6* Bemeficiariit qui illis affigebamtur.
CAP. LXXXlX. De Xenodochiis & Beneficiariis,
qui illis affigebantur ab exordio Ecclefiae
ad ufque tempora Caroli Magni. 5oz.
CAp. XC. De Xenodochiis , & id genus aliis
a:dibus Deo facris fub Imperio Caroli Ma-)
ni •
CAP. XCI. De Xenodochiis poft annuma Chrifti
millefimum.
De Bafilirir, Martyriir & Oratoriir, quafumt in Ca
, fellii Gr Magmatum domibus ,
CAP. XCII. De Bafilicis , Martyriis & Oratoriis,
quae in Caftellis fuerunt , & Magnatum do
mibus per prima Eccleſiae ſacula. 511
CAP. XCIII.Varii Tituli Beneficiorum , Hofpi
talia , Oratoria , Capellae , in Italia & in
.. Oriente. Aliqua obiter de Praepofitis, De
canis , & Prioribus, faeculo v1. v1 1. &
- v i. t. t.
CAP. XCIV. varii variorum in Gallia & Hifpa
nia Beneficiorum Tituli. Xenodochia, Ora
toria » Capellae , faeculo vr. v 1 1, & v1 1 1. 318
CAP. XCV. Cellae, Oratoria, Ecclefiae Monialium,
Abbatiolae , Ecclefiae Baptifmales, Capellae,
- Capellae Domefticae, Oratoria privata , fub
Imperio Caroli Magni & ejus Tftirpis. 5 1 1
CAP. XCVI. Graecorum | Difciplina circà Oràto
ria , & altaria portatilia, tcmpore Caroli
-* Magni , & ejus ftirpis •
45.5
De Defenforibus .
CAP. XCVII. De Defenforibus per quinque prio
471 *ra Ecclefiae Saecula. 52.5
CAP. XCVIII. De Defenforibus & Vice-Dominus,
facculo v t. v 1 t. & v i r r. 516
CAP. XCIX. De Defenforibus & aliis Dignitati
bus Ecclefiae Graecae . De Defenforibus &
Vicedominis Ecclefiae Lating , fub Impe
rio Caroli Magni ftirpis . 52.9
T
48ο
De syncelli, & Confiliariis.
CAP. C. De Syncelli, 8 Conſiliariis per octo prio
487 - ra Ecclefiae fgcula • 531
CAP. CI. De Syncellis & Conſiliariis, ab anno
oélingentefimo ad millefimum . 355
CAP. CII. De Syncellis, Monitoribus, Confilia
490 riis , Confeffariis . De prgcipuis Beneficia :
riis Ecclefiae Graece póft annum Chrifti
millefimum . .338
495
CAP. Cii I. De Primiceriis , Primicleris, Sacriftis,
Scevophylacibus , Thcfaurariis , Aedituis »
Manfionáriis , Fofforibus , Laborantibus »
medio avo - 542,
498
De Notariis, Chartulariir, Chartophylaeubur, Can
cellariir , Bibliotbecaruit •
CAP. CIV. De Chartulariis , Chartophilacibus ,
Bibliothecariis, Cancellariis, Notariis , ab
Exordio Ecclefiae ad Imperium ufque Caro
li Magni. 544.
CAP. CV. De Cancellariis , & Notariis , Carto
philacibus, Bibliothecariis, à Carolo Ma
gno ad Hugonem Capetum , fivc ad an
num Chrifti millefimum. , 348
CAP. Cv 1. De Cancellariis, Notariis & Biblio
thecariis poſt annum Chriſti milleſimium
бо6 ad hgc tempora • 552.
508
De Apoerifiariir , Capellanis , Archieapellanis , , Elee
mofynariis , Magnis Eleemofynariis , deniqu
de Clero Palatino. . .
CAP. cvII. De Apocrifiariis, feu Nuntiis Sedis
Apoftolice ante annum o&ingentefimum • 556
CAP. CVIII. De Apocrifiariis Apoftolicae Scdis ,
qui Conftantinopoli in Palatio Imperatoris
degebant , ante annum o&tingentefimum
Chriſti. .559
CAP. CIX. De Capellanis, & Archicapellanis in
Gallia & Conſtantinopoli, à Clodovxo ad
$1.4 Carolum Magnum • 563
CAP. CX. De Archicapellanis, ſeu Magnis Ca
pellanis fub Imperio Caroli Magni._ 563
CAP. čxi.. De Clero Palatino, five de Capella
Regia, fub Imperio Caroli Magni •. . 569
CAP. CxíI. De Clero Palatino, de Capellanis ,
Archicapellanis, Eleemofynariis , & Magni$
Eleemoſynariis ſub Regia Hugonis Capetit
• ßirpe póft annum Chrifti millcfimum • 37*
32.5
ºpe
 Index Capitum.
De Cardinalibus Gr Legati* .
cAP. CXIII. De Cardinalibus ab anno millefimo
uſque ad trecenteſimum ſupra milleſi
‫• תחנטמת‬ - -
CAP. CXIV. De Cardinalibus poſt annum Chriſti
trecentefimnm fupra millefimum. 58 r
*::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::: *{&## 3
L I B E R
In quo agitur, De Capitulis, de Conventibus, de Congregationibus,
five Clericalibus, five Monaſticis,
CAP, I. Ꭰ☾ Beneficiorum , eorumque
inter fe difcrimina , aliunde peti
ta quàm cx Ordinibus.
De Congregationibuſ mere Clericalibur,
&r de Seminariit .
cAP. II. De Congregationibus merè Ecclefiafticis
& de Seminarmis . Horum infiitutorem pri
mò fuiffe Auguftinum . 6o 5
cAP. 111. Ex ipfo Auguftino ofienditur, laicum
ipfum Présbyterùmque verfatum fuiffe in
religioſa Laicorum congregatione: Epiſco
patu inauguratum , ftatim primum omnium
condidiffe Collegium, feu Seminarium Cle
ricorum ; ubi voluntariam paupertatem pro
fitcbantur omnes .
cAp. IV. An Patres alii Graeci Latinique Semi
naria inftituerint aliqua , feu Clericort m
Congregationes.
" CAP. v. De seminariis fecundae aetatis Ecclefiae
farculo v r. 8z v 1 r.
cAP. VI. De Seminariis fub Imperio Caroli Ma
gni • 116
De Capitulir & Clero Gathedralium Eccleſiarum
CAP. VII. De Clero & Capitulis Cathedralium
Ecclefiarum per priora quinque Ecclefiae
ſæcula .
cAP. VIII. De Capitulis Ecclefiarum Cathedra
lium à Clodovaco ad Carolum Magnum, ſi
ve facculo v t. v 1 t. & v 1 1 r.
cAP. IX. Dc Capitulis fub Imperio Caroli Ma
gni •
CAP. X, De Capitulis Cathedralibus poſt annum
Chrißi millefiinum.
CAP. XI. De Collegialibus Ecclefiis earumque Ca
pitulis . De Canonicis Regularibus , & de
vitar Communis focietate in Cathedralibus
& Collegialibus Capitulis, poft annum Chri
fti millefimum .
i.
De Abbatii, &• Monafterii • . De Conjum £iiome Cleri
&r Mopaftici infituti .
CAP. XII. De Origine Monaſteriorum & Abba
CAP. CXV. Origo Cardinalatûs altius repetitur
à primis ufque faeculis Ecclefiae . 589
CAP, CXVI. De Cardinalibus fub Imperio Caro
li Magni . 591.
CAP. CXVII. De Legatis per quinque priora Ec •
clefiae fæcula. %ふ/3
CAP. CXVIII. De Legatis à Clodovaci tempo1 i
377 bus ad Carolum Magnum. 5 96
CAP. CXIX. De Legatis poft annum Chrifti mil
lcfimum . 599
T E R T I U. S.,
tiarum . 647
CAP. XI II. Conjun&io & focietas Ordinis Mona
бо4 ftici cum Ordinibus facris & cum Ecclefia
ficis funétionibus per priora quinque Eccle
fiae faccula . 65o
CAP. XIV. De conjunétione & confederatione e
Clericalis & Monaſticae Profeſſionis ſeeandá
Eccleſiar artate, hoc eſt, à Clodovgo ad Ca
roluum Magnum . In Italia primùm & An
glia. 654
CAP. XV. Clericalis & Monaftici flatùs conjun
&tio, faeculo eodem v r. v 1 1. & v 1 1 1. in Gal
lia , Hißpania , Africa & Oriente. 656
CAP. XVI. Quantum curae & ftudii pofuerint
Epifcopi in propagandis & multiplicandis
Monafteriis . Singularia quaedam Monafticae
profeffionis capita , à Clodovæi temporibus
ad Carolum Magnum . 659
6ο7 CAP. XVII. Confgderatio Monachorum & Cleri
corum fub Imperio Caroli Magni. 662.
CAP. XVIII. De conjunétione Clericalis & Mo
61 z.
naſtici inſtituti poſt annum Chriſti milleſi
IT)tlIT! - 667
- 614 CAP. XIX. Reciproca alternatio Canonicorum .
Monachis, Monachorum Canonicis fucceden
tium fub Imperio Caroli Magni . 67s
CAP. XX. Non omnes has Canonicorum Congre
gationes fpontancae fe paupertati devoviffe
fub Imperio Caroli Magni. 671.
CAP. XXI. De Canonicis & regularibus proprie
tariis poſt annum Chriſti milleſimum. 675
CAP. XXII. De Parochiis , quae Canonicis Regu
laribus & Monachis commendatae funt. 68o
618
611.
De Monaßeriorum Difciplina & Regulis. y
617 CAP XXIII. Difciplina Monafteriorum, de Lau
ris, de Cellis, de Superioribus generalibus
631 per quinque priora faecula . • T^ 683
cAP. XXIV. De Regulis Monafticis, quae in Gal
liis invaluerunt fub Imperio Clodovæi, ejuf
que tirpis Regiae. - . 686
CAP. XXV. De Regulis Monafticis fub Imperio
641 Caroli Magni , ** 69t
Quàm obnoxia Epifeopir , 6 fubjecta eſſent Monaſteria.
cAP. XXVI. Quàm fuboffent Monachi ; & Mo
naſteria Epiſcopis Presbyteriſque per prio
ra
 Index Capitum.
ra quinque faecula Ecclefiæ. 696
CAP. XLVI. De Monafteriis Virginum in Ita
CAP. XXVII: Ut Monachi & Monaßeria ab impe lia , Anglia & Oriente , v 1. v 1 1. & v ı ı i.
rio Epifcopi pcnderent, faeculo v, 1 r. ix. fxculo. 773
Х• Оо CAP. XLV1I. De Monialibus & earum claußá3
CAP. XXVIII. Quàm neceffariò Monachi ੋ Item de confecratione Virginum fub Impe
deant ab Epifcopis poß annum Chrißi mil. rio Caroli Magni. 776
lefimum. 7oz.
CAP. XLVIII. De Monialibus poſt annum chri.
fti millefimum. 778
CAP. XLIX. De confecratione Virginum ab Epi
fcopo extremâ hâc Ecclefiae aetate poß än
num Chrifti millefimum. 782
De Privilegiir , qua Monafterii, conceſſerunt Pontifi САР. L. De Viduis Deo facris, & de Diaco
*** • Patriarebe, Epifcopi, Rºger. niſſis per priora Eccleſiae ſaecula. 785
CAP. LI. De Viduis, de Diaconi (Iis , de foemi
cАР xxx, De Privilegiis, que Monachis con nis Canonicis , de conjugibus facroru m .
titlere Epifcopi, Regefqué fib Imperio Clo Clericorum, mediâ Ecclefiae aetate . 788
33y3i & Regiæ ejüs íiibí. 7c8
CAP. ခို့ညို့ De ಶ್ಗ à Papa conceffis fub
ºººººº eluſque ſtirpe Regia. 7 te
CAP. XXXI. De Privilegií', quae à Patriarchis De atate mecefaria ad Profe/fonem Virginum, Vi
*lata funt Menaieriis, per eadem me duarum , Momialuum , &* Monacborum.
diae aetatis fæcula. 71.4
°^° XXXJ. De Privilegiis, quæ Reges & ÉÉÉ CAP. LII. De aetate neceffaria ad Profeffionem
fcopi Monachis contulerefiib Caroio Magno, Diaconiffarum , Viduarum, Virginum San
§.£jus ftirpe Regia. 717 &timonialium, & Monachorum, quinque prio.
CAP. XXXIII. De privilegiis à Romano Pontifi ribus Ecclefiae faeculis. - 79 r
$.3000;fis. fub Imperio caroli Magni, CAP. LIII. De neceffaria gtate ad Profeffionem
ejufque tirpi s:
CAP. 鷲 醬 721
conceſſa à Patriarchis Religioſam, ſaculo v1. v 11. & v111. 795
CAP. LIV. De ætate profeſſionis Monaſtice, &
a!Jus eâdem aetate mediâ.
- 71.6 de parvulis, qui in Monafteriis inftitue
CAP.XXXV. De Privilegiis conceffis à Principi bantur , fub Imperio Caroli Magni , & ftir
ಸಿ
: 蠶
ac Imperatoribus, tempo
pis ejus Regiac. 797
:$r9!!. Magni , ejufque familiae. 7,8. CAP. LV. De ºtate neceſſaria ad profeſſionem
CAP. XXXVI. Privilégia', 醬 & Epifcopis Religiofam poft annum Chrißi millefi
conceſſa poſt annum Chriſti millefimum. 73r
CAP. XXXVII. De Privilegiis, quæ suiiiiiii pô. tunum • 7.99

tifices conc£fferunt , aut feinper, aut pene

fcmpgr, confentientibus Epifcöpis, pòfì ìì.
num Chrifti millefimum.
- 737
3 De impuberibur utriufaue fexăr auor propria vo
CAP. XXXVIII. Sančîiîîîmoš quofque Epifcopos . 1umtas , vel paterma devotio Momafleriit dicabat .
' £quiffimo tuliffe animo 'ut Reguläres fuis
fruerentur privilegiis, quandiu confultius CAP. LvI. De pueri,s, quos parentes Monafticae vite
id fuitad animarum falutem, aut certè non bant
confecra necdum puberes, necdum fui
Adyerfarium : nunquam iis quidem intercef conſcios; per priora oéto ſacula. 8oz.
fiff< cupidine Principatûs & dominii. Plures LVII. De impuberibus pueris, quos Pa
$tiam mirabili fapiéntiâ & fan&itate Regu CAP.
rentes Religiof¢ vitg dicabant fub Impe
lates privilegiis uſos non eſſe, niſi Epiſcopi rio Caroli Magni. 3o6
affentirentur. 740 CAP. LVIII. De pueris , qui in Monaßeriis of
CAP. XXXIX. De Privilegiis Monachorum aùt ferebantur Deo , & ibi alebantur, poft an
tempcrandis, aut prorfus revocandis toties num Chrifti millefimum . 8о7
delibcratum non eífet , fi infle&ere fe illi CAP. LIX. De pueris , quos parentes immaturos
potuilfent; ut nonnifi de confenfu Epifco implicabant Monatice profeffioni, ante an
porum ius uterentur. 745 num duodecimum , vel dccimum quar
CAP· XL. Exemptos Epifcopis quibus in rebüs
fubjecerit Concilium Tridentinum. 748 fum e 809
CAP. XLI. De Exemptionibus Capitulorum ca.
thedralium. Exemptiones quorundam Epiſ
coporum. Dc Epifcopis Monafteriorum .7.54 De mecefftate confenfur Principum Parentum , Epi
feoporum, ad Momafticam , vel clericalem
profeſſionem •
De Virginibus ć“ Иduir Deo facrir. CAP. LX. An confenfus Principum neceffarius ef
fet, ad nomen Clero, vel Religioni dan
CAP. XLII. De virginibus Deo facris, privatas dum, Imperante Carolo Magno & Regiâ
fuas aedes incólentibus, aliis cum folemni ejus ftirpe. 81 r
tate velatis, aliis ſine ſolemnitate, per prio LXI. An confenfus Principum neceffarius
ra quinque Ecclefiae faecula. 76o CAP.
effet ante tempora Caroli Magni , ad prg
CAP. XLIII. De Virginibus & Viduis Deo facra fitendam vel in Clero, vel in Monafteriis
tis in paternis xdibus, & de foeminis Ca gionem
nonicis, fub Imperio Caroli Magni. 764 Reli
LXiI. An .neceffarius fuerit Parentum 814
&
XLIV. De Virginibus Deo Sacris in Mona CAP.
CAP. Praefulum confenfus , ut Clero vel Religio
fteriis , & puellis , quae in eifdem Mona ni nomen daretur , poft annum Chrifti infl
fteriis inftituebantur per priora Ecclefiae lefimum. 818
ſæcula. 768
CAP. XLV. De Monafteriis Monialium in Gal
-
lia& Hiípania fa:culo vr, vi 1. & v1 11. 77ç Dé
 Index Capitu Im .
Tr T TT
De feminis canonicir, de Congregationibus Laico
rám, de clericorum Congregationibus liberis ,
fine votis, fine profeone
CAP. LXIII. De Canonicis foeminis faecularibus,
de Beguinis, de Congregationibus, laicorum
utriufque fexùs , de Tertiariis, de Congre
ationibus liberis Clericorum, fine votis,
器 profcffione, hâc ultimâ Ecclefiae aeta
te, poſt annum Chriſti milleſimum - , 819
CAP. LXIV. De Canonicis laicis,poftannum Chri
fti millefimum. 813
—r —r T-I- T-- —z
De Prepofitir, Decanir, Prioribus ,4bbatibus,4bbatiffis •
CAP. LXV. De Præpofitis, Prioribus & Deca
>
nisin Monafteriis, ante faeculum v 1 1 r. 8,6
CAP. LXVI. De Praepoſitis & Decanis, ſub In
perio Caroli Magni , 817
CAP. LXVII.De Cellerariis, Hoſpitalariis, Theſau
rariis, Infirmariis, Oeconomis, Cantoribus,
Prioribus, Praebendariis, fub Imperio Ca
roli Magni. 830
CAP. LXVIII. De Beneficiis Regularibus, & pri
mùm de Abbatibus & Abbatiffis poft an
num Chrifti millefímum. 83 z
CAP, LXIX. De Prioratibus, Cellis, Obedientiis,
aliifque Beneficiis, Abbatum poteftati ob
noxiis, poft annum Chrifti millefimum. 836
CAP. LXX. Dc Bencficiis & Dignitatibus Capi
tulorum. Maximè de iis, 'quae in Abba
tiis locum habent. Varia gênera Canoni
gorum. & Semicanonicorum ab anno Chri
fti millefimo • 841.
 - - I
0000000000000309ſº წწწწწწწწწ）

ੇਠੋਂ
ႏိုင္လိုိ႕ႏိုင္ဆိုႏိုင္ဆိုႏိုင္ငံႏိုင္ငံ
δίδύοίχύβ00053δόθώύζ,90ζώδώζόθώώώώώώζίδ%ίδωζώ

V E TUS , ET NOVA
ECCLESIAE DISCIPLINA
с I к с А i

BENEFICIA , ET BENEFICIARIOS,
DISTRI BuTA I N TRES PARTES,
Quæ & ipfe in tres libros fingulæ diftributæ funt. ,
P A R S P R I M A3
I N Q_ U A A G I T U R

3Lib. I. De primo Cleri Ordine.

Lib. II. De fecundo Cleri Ordine.
ILib. III. De Monafticis Congregationibus.
L і в в к в к і м u s.
De primo, & principe Cleri Ordine, de Epiſcopatu & omnibus eiuſdem சம்
dibus, de Summo Pontifice, de Patriarchis & Exarchis, de Primatibus &
Archiepifcopis,
ол А
de Metropolitanis & Epifcopis.

De plenitudine Sacerdotii in Epifcopatu , de variis ejus gradibus, de Papa.

C A P U T P R I. M U M. P. 1. l. I. c.1.

Ide Epifcopatu in genere , prout omnes Epifcopatus gradus ample&itur, effe in eo plenitudinem,
- fummumque apicem fpiritalis amplitudinis & Sacerdotalis imperii. -

I. Chriftur Ecclefia fu« fumma «ternaque lex e/? , &
4ternum Pontifex.
II. In cælor fe recepturur, &• Pontificatum fuum
fplendidimº ibi explicaturur , ejufdem vicarior &*
miniſtro ſua antè in terris Eccleſie præfecit.
III. Ii fuut Apoßoli , &• Epifcopi, Apoftolorum fuc
eefores.
ter, Apoflolico Ordini, & nomimi omner aceenfebantur.
VIII. Pr«dicatio verbi , Ecclefíarum propagatio ,
gentium converfio , civitatum adminißratio Fpifco
pir demandanda erat .
IX. Ut Epifcopatur matura , indole* , ó* majeßas
eluceat, in fuo maximè fùmte fpeëtandus eft , im Chrifto
&" in Apoſtolis. -

IV. Hor im eomfortium afcivit. Pomtificii fui ®* fá X. Cum Prerbyter Epifcopali Ordine augetur, tum
*erdotalis imperii-, ut ipfir erat confentaneum. verò plenitudine ór fuprema poteftate facerdotii do
V. Non ergo Epifcopatur mera ef? extenfìo Prerby matur , qua carebat prỉ ừ ,
geralis Ordinir , ut facilè dilucebrt , fi Epifcopatum XI. Ut primum Epifcopur inauguratur eft , ipf*
fpeéter qualem quantumque vel Chriflu, exercuit , Presbyterathr munia perfungitur long? ſplendidia" ;
vel Apoftoli, exercendum eoncefft. -
exercet &r ſplendidiora .
VI. Nom aliud vel Paulur vel Hieronymus innuunt, XII. Prejbyteratur mumia mon fere mifi abfente.
quàm inter exordia ſua Eccleſiam à ſolis Epifcopir ' Epifcopo implebamt olim Presbyteri.
adminiftratam fuiffe, & ex re uume quidem fuif XIII. Sacerdotium ſolus Epiſcopus eonfert, quòd
fe , ut ommer Pretbyteri ordine &• potefiate kpifèopúli ejus plenitudinem folur obtineat •
Pollerent. XiV. sacerdotium Chriftus inftituit, Epifcopus ef
-

VII. Qgi primi fuere Ereiefiarum fatore, & paren fundit , Presbyter exercet .
Tom.I. - - J. A XV,
 2, Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
XV. £pifcopi opule»tia &• fecunditar ea eft , w*
mon folum Sacerdotium impartiat , fed &• ejus im
partiendi vim (Śr facunditatem.
EMPITERNUS Dei Filius
in terras & in carnem
noftram delapfus, ut No
vae Legis, novique Sacer
dotii fundamenta jace
ret, lex ipfe nobis fum
ma fummufque idem.
Pontifex eſſe voluit .
AEterna , & incorrupti
bilis veritas , Verbum .
Patris qui eft ante fecula , eòque Lex ipfiffima &
Legiſlator veriſſimus, noſtra ſe carni infundere in
tempore dignatus eft , atque ita Sacerdos & Sa
cerdotii fui novi viétima ipfemet evafit. Lex No
va, auétore Paulo, Heb.7. 12. novo facerdotio
fulcienda erat . Pontifex numeris omnibus abfolu
tus , Lex ipfe viva & vegeta populorum eft. Ita
imperii populique nullo locorüm , nullo tempo
rum fine circumfcribendi , Lex non poterat effe •,
nifi fempiterna Veritas.
II. Hinc fupernae coeleftifque Jerufalem Pontifex
zternus Chriftus eft , idoneo tefte Paulo eodem, ubi
femetipfum adolet Patri, jugis inftar & fuaviffimi
* holocaufti , quo tota Beatorum in coelis degentium
civitas una ardet. Sed ita in coelos avolavit Chri
ftus, ut à terris non abeffet , quippe illis infufus
& infertus, quos in Sacerdotii fui focietatem ado
ptaverat, & adoptat etiam nunc, ut eorum ore &
manibus æterni hujus Sacerdotii aeterna ipfemet
vi&ima jugiter immoletur. Rerum copia , & ma
gnitudine laboramus; itaque revocanda eft oratio
ad contemplationem illius facerdotii, quod ab exor
diis carnis fuae exercuit ipfe , & miniftrorum ope
ra exercere non definet .
III. In dubium quippè vocari non poteft, quin
humanae naturae confors fa&tus Dei Filius , totam
Sacerdotii plenitudinem & amplitudinem, & ipfe
obtinuerit , & in finum Patris rediturus Apoßo
lis fuis infuderit, eorum fuccefforibus fubinde im
partiendam ,. propagandamque in Ecclefia, donec
temporum vices beata claudat & figat aeternitas.
Apoftolatus ergo, five Epifcopatus à Chrifto in
£itutus , pleniffima erat Sacerdotalis dignitatis &
poteftatis ubertas , cujus gradus, vires,Topefque,
omnes compleétebatur.
IV. Nec enim Chriftus Apoßolos facerdotio fuo
initiavit, uti nunc fit in iis qui per gradus fingu- ,
los , per temporum & ordinum interftitia ad êül
men ufque proyehuntur fpiritalis hujus poteftatis.
Largius, nobilius, opulentius , & ab Apoftolis
accipi par erat , &. ab optimo maximoque Chri
fto dari , vim & majeftatein eam, qua Ecclefiae Pa
trcs , & Summi Pontifices crearentur. Ita finguli,
ita 9mncs in lucem edimur, ut per ipfas nafcéndi,
crefcendi, & adolefcendi moras ac fædia moneal
mur , quàm nihili fit totum hoc, quod fumus, & rent, fidelium caetum augerent., Apoftolatūs deni
quo fuperbimus. At quem Deus corifiituebat prin que munera implerent . Sacerdotio inungebantur,
<ipem , & parentem totius generis noftri, illum fta
tim tota humanæ naturaeT quanta maxima obtin
gere poteft , perfe€tione , pulchritudine, dignitate
<condecoravit omnipotens opifex , qui non poteft
quod facit non perficere : & quod fingit, non per
polire. Ita fanè Chriftus Ecclefiae fuae , feu növi ,
aut innovati mundi conditor, fatores & fummos
parentes nov£ fuae gentis Apoftolos ita praeftituit,
ut illos ante Verbi fui & Spiritûs plenitudine ac
potcftate veftiret , & ea cumularet `facerdotalium
múnium copia, ex qua filii Dei ad fines ufque fe
culorum propagarentur.
V· Qui facerdotium non aliter fpeétarunt, quàm
uti nunc eò eluctamur, per gradus varios adrépen opibus celeberrimas urbes Paulus bofpitio 醬
do, illos gravis hgc perculit difficultas , ecquid σr
dini & characteri Presbyterorum accederet per Epi
fcopalem inaugurationém. Cum enim Presbyteris
utraque illa ampliffima conceffa fit poteftas Eucha
riftiae confecrandae , & donandorum peccatorum:
num his amplius quid aut divinus Epifcopis indul
geri poteft ? Hinc Scholae ex proceribus non pau
ci, quin & ex iis qui altiàs ſe demerſerant in San
&torum Patrum Conciliorumque patritiam ut ita di
cam Theologiam , Epifcopatum dixere non aliud
eſſe, quàm extenſionem quandam, & ampliationen
presbyteralis chara&teris : & quod magis mirere ,
extenfionem dumtaxat moralein. Non facilè in .
mentem venire poterat quidquam quo magis obfcu
raretur & vilefceret, quam Chriftus effe fanxit in
ter Ecclefiae fuae dignitates praecellentiffimam.
VI. Non id erat quidem confilii his Theologis,
quidquam decerpere eorum ornamentorum ac lu
minum .點器 ab inſtitutore ſuo Epiſcopatus ho
neftatus eft ; fed iis addere aliquid lucis ex Hiero
nymi verbis, aliorumque complurium Scriptorum,
Ecclefiafticorum, qui eöfdem Epifcopos atqüe Pref
byteros fui£e primo Ecclefiæ ævo , ideoque indif
criminatim illos ab Apoftolo Paulo perfæpè & ha
beri & nominari opinantur. At foſpite & illibata
reverentia quam his Theologis impendendam pro
fiteor, nonfie eo & Pauli & Hieronymi verba, &
cæterorum, horum veftigiis infiftentium Scripto
rum , infleóti poffunt , ut fignificent inter illa na
ſcentis Eccleſiae rudimenta, propiùs imitatos eſſe
Apoftolos recentiffima Chrifti exempla : utque ip
fe fimul & femel Apoftolatum contulerat illis, cui
indivulfis nexibus & Presbyterii & Epifcopatus to
ta poteftas conferta erat : nonaliter Apoftolos, aut
femper, aut frequentiffimè, quibus Presbyteratus
Ordinem largiebantur, eofdein Epifcopalibus infi
gnibus exornaffe.
LVII. Quae enim ratio Chriftum adduxerat, ut
geminam hanc dignitatem fumma quadam fan&i
monia ac poteftate radiantem, alterám ab altera.
non divelleret : eadem: & Apoftolos adigebat, ut
utramque fimul, aut femper, aut faepiffimè confer
rent iifdem miniftris , quos in Apoftolorum. vel
Apoftolicorum hominum amplitudinem allegebant.
In operis hujus contextu patebit, non Apoftolicos
tantùm homines , £ed etiam Apoßolos vecitatos cre
berrimè fuiffe , quos Epifcopos beatorum illorum
temporum Ecclefiis Apoftoli ordinaverant. Nec fo
la illi nominis gloria fulgebant , fed zelo , fpiritu,
poteftate, ac fan&imonia verè Apoßolica. Quo mi
nùs mirum eft fi eorum ordinatio ordinationem.
Apoßolorum propiůs armularetur .
VIII. Non erant limites praefigendi eorum po
teftati , & jurifdi&ioni , quorum zelus & charitas
ultra limites efferebatur. Manus illis imponeban
tur, non tantùm ut facrificia peragerent, vel ea fa
cramenta, quibus peccata eluiuntur : fed ad id vel
maximè , ut prædicationi verbi, & diffeminando
Evangelio incúmberent, ut Chrifto plebem gigne
üt Chrifti imperio fubjugarent, ut fubjugatas re
gerent maximas quafque provinciarum urbes, ac
civitates, unde fides ad proxima quaeque loca de
flueret. Nec enim fimile veri eft, antè vicis & oppi
dis , quàm majoribus urbibus Evangelium ac fidem
affulfiñº.. Exemplo fuo praciverunt Apoftoli opulen
tiffimas , & popülofiffimas ftatim urbes expugnare
adgreffi . Réginas urbium tres Apoftolorum Prin
ceps Petrus, Romam, Alexandriam , Antiochiam
Chrifti jugo fubjecit. C*teri Apoftoli ca&terarum
urbium cúlmina invafere. Joannes feptem princi
pes Afiae civitates, quarum nomina in .Apocalypfi
èjus confignata funt, Ecclefiae adjunxit : Fama &
CII-a
&
 º
De Beneficis, Parti. Libl. Capi.
£riptis ad eas Epiftolas illuftravit. Nec eorum ,
nec adgregatorum illis, difcipulorum is fuit nume
rus, qui innumerabili urbicularum & oppidorum
multitudini aequari poffet . Denique invi&iffimi
Chrifti nominis praecones , ejus imperii pomæria
hoc compendiq breviffimo latiffimè proferebant ,
fupcratis maximis quibufque ciyitatibus, quarum
ruina quodammodo opprimebantur caterae minu
fculz. Confultò itaque Paulus Tito præcipiebat,
conftitui per civitater Presbyteror. Cap. 1. Hi pro
féáò Presbyteri, qui civitatés vel fubigebant , vel
ſubactas regebant, Epiſcopali clarebant Ordine;
cum jam inde à primis Ecclefiæ fæculis ejus Or
dinis ea propria fuerit laus & Poteftas, civita
tum & primariarum urbium Ecclefias adguberna
re, obfcurioribus locis Presbyterorum regimini &
curae adfignatis. Pluribus alibi de hoc argumento;
hic quantum fatis erat, Pauli verbis & Hierony
mi do&rinae luminis affufum eft.
IX. Ad Epifcopatum retorquendus eft ftylus ,
qui Ordinum & Beneficiorum , ut antiquiffimus,
ita & eminentiffimus eft ; ut qui fons & origo fit
omnium Ordinum & poteftatum fpiritualium. Emi
cuit haec primàm Epifcopatus inexhaufta plenitudo
in Chrifto , qui idcircò vocatur ab Apoftolo Epi
fcopur animārum moßrarum . Exundavit haec pri
mùm plenitudo Sacerdotii à Chriflo in Apoftolos,
& Apoftolico minifterio in Apoftolicos homines ,
ea gratiarum & virtutum copiâ , qüae concreditam
illis edomandi orbis provinciam addeceret. In hoc
fuo fonte & vertice perpendendus eft Epifcopatus,
ut ejus natura , vis & majeftas intelligatur. Cum
boc Ordine & caleſti miniſterio ſuos Chriſtus Apo
ftolos , Apoftolorumque fucceffores Epifcopos in
fignivit , plenitudinem illis infudit facerdotii to
tjus , non unius Presbyteratús extenfionem; pro
vexit illos ad facrae poteftatis fummum faftigium,
& ad infinitam, quandam facerdotalium, funétio
num , & regiminis Ecclefiaftici opulentiam : Ab
hac fcatebra Tmanarunt deinceps rivulorum inftar
dignitates & ordines omnes Epifcopali apice infe
rióres. A veri ergo etiam fpecie & fimilitudine pro
cul funt , qui fola Presbyterii extenfione conftare
£pifcopatum autumant. Certum ex adverfo & im
cóncuffum illud haberi debet , Ordinum omnium fa
crorum , & dignitatum Ecclefiafticarum , virium
ac praerogativarum fpiritalium plenitudinem in -
Epifcopatu , ut in primigenio fonte refidere; &
inde ceu rivulos effiuere ordines & poteftates om
nes ſacerdotalcs, 獸 in primis Presbyteratum.
X. Quando igit Presbyter in Epiſcopalem Or
dinem facra inauguratione afcifcitur , non prior ejus
dignitas extenditur: fed tota illi plenitudo fuper
funditur facerdotii , cujus rore tantùm aliquo priùs
perfufus fuerat : arbori antè tanquam ramufculus
coaluerat, tunc in arborem ipfe excrefcit diviniffi
mam. Poterat Presbyter Deo filios gignere per
baptiſmum: at novæ cræaturæ vigorem roburque
vcgetum non poterat indere. Peccata dimittere po
terat , fed hanc ejus poteftatem pro arbitrio fuo
Ерifcopus coarctabat. Offerre Deo incruentam vi
£timam poterat , fed ea lex invaluerat Apoftolico
jam aevo , ut nonnifi vel deficiente, vel abfentc
Epifcopo , coque jubente hanc partem facri mu
ncris impleret ; nec nifi Templis , Altaribus , &
vafis facris , quæ Epifcopus cónfecraffet. Denique
verbo Dei poterat populos pafcere, fed mandante
Epifcopo ,tempufque illi & locum praefigente • .
IPermagna igitur erat hæc Presbyterii poteíías , fed
precaria , & obnoxia legi & iimperio” Epifcopali •
Addc, quod hac poteftate ita fruebatur ipfe , ut
£jus in participationem vocare neminem poffet:
fua ipfi copia fufficiebat , effundi in alios non po
terat ; dignitas permagna erat, fed fierilis.
XI. Cum Epifcopale in faftigium affurget Pref
- Tom, i.
s
byter, hujus ipfius multiplicis poteftatis, cujus ha
&tenus ufuram, parciffimam na£tus erat , confeque
tur plenitudiném , nullius ex arbitrio pendentem
poteftatem, fummum imperium , & ftupendam.
quandam foecunditatem . Tunc verè fponfus erit
Ecclefiae , eique filios procreabit per baptifmum,”
quem novo cùm au&oritatis incremento celebrabit >
Confirmationis Sacramento etiam adjeéto, perfe
&tos tum demum edet Chriftianos , quod antè fru
ftra tentaffet. Gravium fcelerum laqueis implicatos.
abfolvet , fed ea poteftatis plenitudine , quae nul
los fines patiatur. Immaculati Agni fanguine af
perget aras , & Ecclefias , quas ipfe Deo dicarit •
Evangelium promulgabit, üt Apoftolici maximè
hujus muneris fummus adminiftrator. Poftremò to
tam hanc poteftatem non vendicabit fibi folùm,
non jure fuo folum exeret, fed & alios ea impar
tiet : fibi dives peraequè & alios ditare poterit ,
citra fui difpendium & alios locupletabit.
XII. Dum prima florebat aetas & juventus. Ec
clefiæ quædam, non paulò conftantior & dilucidior
erat haec do&rina. Illius enim felicis & verè aurei
ævi Concilia, & reliqua Scriptorum monumenta
teftatum faciunt, tunc Presbyteros nec praedicaf
fe, nec baptizaffe , nec reconciliaffe poenitentes »
nec rem divinam peregiffe, nifi abfente , vel ju
bente Epifcopo, qui füm facra haec munera ple
rumque unus exéquebatur. 'Confertur igitur Epi
fcopali confecratione proprietas & plenitudo Sacer
dotii, fummo cum imperio defungendi - Quocirca
etiam tum cum Epifcopus eadem illa facramenta
conficit, quæ antè `Presbyter ipfemet conficiebat »
longè fplendidior, exertior, & auguſtior ab eo
explicatur poteftas. Eafdem aquas dixeris fontis &
rivuli , eofdem radios folis & luminis orbem il
luftrantis: fed permagna tamen eft horum interca
pedo. Eafdem quandoque partes Rex & proreges
9bcunt ; fed longè excellenitiffima eft Regis ipfius
in eas incumbentis dignitas & majeftas .
XIII. Inde fit , ut & folus Epifcopus poffit fa
cerdotali ordinatione mirificas has poteftates con
ferre, utpote qui folus Sacerdotii principatum fum
mum, adeqque & foecunditatem ſortitus fit. Non
poteft Presbyter Presbyteros creare , quod preca
rio Sacerdotium adeptus fit, & tam parcè , ut vix
fua ipfi copia fufficiat , effundi in alios haud poffit
At Epifcopus de venae fuae plenitudine locupletans,
quoſcumque probarit dignos, eo fatis documento
probat totam Sacerdotii opulentiam à fe obtineri •
itaque cum dicit Hieronymus fola ordinandi pQ
teftáte praeftare Presbyteris Epifcopos, de ಶ್ಗ
tudine Epifcopalis Ordinis nihil demetit •, etfi in
anguftum'eam'videatur contrudere. Quifquis enim
Epifcopis ordinandi poteftatem folis vendicat , is
profitetur folos Epifcopos illam Sacerdotii ampli
tudinem, eas facrae pöteftatis opes immenfas effe
confecutos, quas refundere in omnes orbis Eccle
fias, & in omnium deinceps faeculorum dccurfus
poífint. -
XIV. Baptifino tinxit aliquos Chriftus, peccata
donavit, facrificium obtulit , praedicavit, fed haec
omnia proprio fibi & peculiari cum imperio ac
fplendore peregit, utique Unigenito Patris omni
potentis Filio confentaneum erat. In ipfo pe&toris
penetrali (caturiebat haec illi poteftas; hanc à nul
lo
ipſoipfe, ab ipfo omnes
effundebantur non mendicabant;
rivuli duntaxat, denique ab
ſed fon
fes perennes , qui in orbis ufque fines, & ad extre
mas feculorum metas redundarent. Sacerdotium
ille inftituit, exercuit, impartivit, fed ejus infti
tuendi poteftatem uni prorfus fibi ita vcndicavit•
ut ejus in confortium fieminem vocaret • Illius im
partiendi jus Apoftolis, Apoftolqrumque fucceffa:
ribus Epifcopis conceffii; illius denique exercendi
IIlԱIlԱՏ រ៉ែ indulfit Presbyteris. Nemini autem
A & ՈOՈ
4. Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
non perfpicuum eft abundantiore Sacerdotii copia
dotatos effe , qui illud non exercent tantùm, fed D%. Epiphanius ab haerefiarcha Aerio Epi
& ejus exercendi poteftatem aliis condonant. Se
mel inftitutum eft Sacerdotium , & hoc fingulare
fuit unius Chrifti decus : at impertiri eo Presby
teros Diaconofque fingulos necefe et : harc por
rò propria eft Epifcoporum foecunditas ac pleni
tudo ditifima .
XV. Denique non his finibus ar&lata eft Epif
coporum dignitas ac magnificentia , ut Sacerdo
tiüm exerceant , ejufque exercendi poteftate Pref
byteros Diaconofque exornent : fed ut Epifcopos
etiam ordinent , & novellos in dies creent Apofto
los, qui pari poteftate & ipfi non Presbyteros mo
dò, fed Epifcopos pariant. Mira fupra modum .
haec exuberantia Sacerdotii, ubi non ejus tantùm
propagandi foecunditas fuppetit, fed hujus quo
que divinae foecunditatis donandae auctoritas. Ec
cui enim dubium effe poteft , quin fumma futura
fit Solis admirabilitas & præcellentia, qui Soles
alios progignere poffit, pari luminis copia , pari
foecunditatis gloria pollentes ? Huic fanè facilè pri
mas concederet, qui orbem hunc vifibilem , Sol
illuminat , & foecundat innumeras hic naturas, qui
fua ipfe in natura fterilefcit.
C A P U T II. P. I. l. 1. c.2.
San&orum Patrum teftimoniis & ar
gumentis probatur Epifcopatu con
tineri plenitudinem & fummum im
perium Sacerdotalis Ordinis .
I. Epiphanii verba ; refellitur Aeriur, qui Pref.
byteros Epifcopis aquabat . Solus Epifcopus Patrer
Ecclefi« gigmit.
II. Argumenta ex Conftitutionibur Apoftolicir. So
dur Epifcopur Chrifti regnum facerdotale geflat .
III. Ex Ignatio Martyre . In Eccleſia aterni Pa
trir locum & fedem implet Epifcopur , vel Chrifti
inter difcipulos.
IV. Ex Dionyfio quem ferunt Areopagitam, Epi
fcopus folur habet 3. confert ſummam Sacerdotii per
feétionem. - at Ordines facri penitiffimos mentis finus illumi
V. Ex Simeone Arcbiepifcopo Theffalonicenff, Epi
fcopus exhibet in Eccle/ia Patrem, qui principium.
eſt ſine principio.
VI. Hieronymur dum Epifcopi, adferit confirman.
di & ordinandi poteftatem , fingulari eorum excel
demtia apertè fubfcribit.
VII. Utroque hoc facramento perfeétio & plenitu
do Spiritur Jaméti conciliatur.
VIII. Samétur Hilarius & optatur fupremum Epi
ſcopo trihuunt & univerſale Sacerdotium.
IX. Ex faméto Paciamo Epifcopi Apoftolorum ex af.
Je bareder & fuccefore funt.
X. Aemea* Parifienfi Fpifcopus aperit qua ratione
eateror in fe Ordines modo longè enimentiore Epi
fcopatur comtimeat.
XI. Goffridus Vindocimemfir Abbas Cbrißum exi
Jfimat Apoftolor confecraffe , uti fui Vicarior, apud
quor excellentiam &• omnipotentiam facerdotalem.
deponeret.
XII. Guillelmur Parifienfi, pr«cipuam quamdam
in adminiftramdi* Sacramenti, omnibus auéíoritatem
Epiſcopis attribuit.
[XIII. Atque adeo Dignitatum Eccleßaßicarum om
*rum , ommium Beneficiorum collationem.
XIV. Qga ha£temur difceptata funt , Petrus Au
relius in umum congefft & confirmavit.
XV. Summa faffigia ratiomum, quibus famâorum
Patrum eomfenfu, declaratur. -
I.
fcopis aequatos fuiffe Presbyteros, quod eo
rumdem Sàcramentorum miniftri effent , iifdemque
fruerentur honoribus. Nullum inter utrumque di
ferimen ef?. Eft enim amborum unus ordo, par & idem
ordo ac dignitar . Mamur imponit Epifcopus , impo
mit & Prefbyter. Baptizat Epifcopum , idem facit &
Prefbyter. Oeconomiam latria adminißrat Epifco
pus , mon mimur id facit & Presbyter. Epifcopur in
tbrono fedet , fedet &• Presbyter. Explodit mox
hunc errorem Epiphanius , & difcrimen utriufque
hujus Ordinis in eo praecipuè locat , quod Epifco
pus gignat Ecclefiae folus, non filios tantùm , fed
Patres & facrificos. Siquidem Ordo Epifcoporum ad
gignemdor Patres pracipuè pertinet . Hujus emim eft
Patrum in Ecclefia propagatio. Prefbyter cum Pa
trer mom pofft , filior Ecclefia regemeratiomi* lotione
producit , mom tamem Patres aut Magiftror. Epipb.
Bar. 75. m.3. -
Igitur quidam quafi rivus Presbyter eft , qui ne
alios quidem rivulos fuo ex finu queat fundere:at
Epifcopus fons eft inexhauftus, à quo non rivi
tantùm, fed fontes uberrimi fcatent , non diffimi
li aquarum abundantia.
IÍ. Conftitutionum Apoftolicarum auétor, L.8.
c. 46. Conffit. Apoft, quifquis ille eft, Epifcopatùs do
tes praecellentes uno omnes verbo comprehendit ;
dum ait, Presbyteri effe facerdotium: ta tes iero
finer : Epifcopi verò Regiam Sacerdotii dignitatem :
ta ter archierofimer : Chriftum denique ex matura ,
fua Sacerdotem effe primum, Regem & Principem :
Quis nefciat Chriftum inter & Presbyteros, in
adminiftrando five Dei verbo, five baptifmate,
feu Sacramento quolibet alio, difcrimen effe pro
pè infinitum : cum Chriftus obtineat Sacerdotii
totius regnum , Presbyteri minifterium. Hic por
rõ eft facer & regius principatus, quem Apofto
lis cohcredidit Chriftus, in Epifcopos ab illis tranf
fundendum. Quantum eft ergo difcriminis inter
regiae Majeftatis apicem , & caeteras quae inde re
ligatæ pendent dignitates : tantum inter Epifcopa
lem Ordinem ftatue & Presbyteralem. Quin & pe
culiaris ea laus eft Sacerdotii præ humanis digni
tatibus, quòd hae exterioribus tantùm ornamentis
effulgeant, in anima penetralia non pervadant :
nent , fplendidifíimos & indelebiles inurant cha
raćteres.
III. Ignatius Martyr Epifcgpis quandoque ap
pinxit perfonam ejus qui æteríus Verbi Dei Pater
eft. Ommer fequimini Epifcopum , ut Jefu Cbrifur
Patrem. Quemadmodum enim in Patre , tanquam
in fonte tota refidet Divinitas , ex qua in alias
exundat Deitatis Perfonas : ita Sacerdotii partici
pata quafi Divinitas tota eft in Epifcopo, tanquam
in fcaturigine : unde in coeteros facrorum mini
ftros derivatur. ប្ដ eodem in loco fub
jungit vir ille Apoßolicus, nullum facerdotale mu
mus celebrari debere, nifi praefente Epifcopo, vel
au&oritatem conciliante. Ubi utique apparet Epi
fropur, illic multitudo fit ; quemadmddum utique ubi
efl Chriftur Jefur , illic Catholica Ecclefia. Nom li
citum eß fine Epifcopo, meque baptizare , neqne •
Agapem facere . Epifi, ad Smyrn. Id Chriftus præ
fe ferebat, quidquid ipfe operaretur, Patrem in
fe operari. Pater im me manens ipfe facis oper*. •
Qgidquid laudis, quidquid gloriæ eft in eximiis
illis operibus , illius totum eft qui primum eft eo
rum Principium , ex quo in aliis divina eadem vis
operandi exißit. Alia in Epiftola profitetur Igna
tius, eum qui paret Epifcopo, parere Deo & Pa
tri , tanquam Epifcopo univerfali: Confentientes
ipfi, mom ipßautem , fed Patri Jefu Chriffi omnium
Epifcopo. To patri Jefou Cbrißow , to r". Ері
соро
 De Beneficiis Part.I. Lib.I. Cap.lI. 5
fcopo. Et paulò poft : Quemadmodum igitur Domi omnium divinarumque perfe&ionum origo exube
mm fine Patre mihil facit , umitur exiftemr : ita. rans & foecundiffima. Addit aliquantò poſt ab
nec vor fine Epifcopo , mec Prerbyter , mec Diaconur. Epifcopo dimanare facerdotium, ut Divinitas pro
Ad Magneſ. funditiir ab eo qui fine principio, ideoque verè
Aliis in locis Epifcopnm nobis objicit, tanquam ſolus Pater eſt : Etſi una Epiſcopatºs gratia eſt, ºr
Chrifti pcrfonam circumgeftantem , Presbyteros virtur , &• ordo, ex Deo primo , &• folo Patre &r
verò tanquam Apoftolos, Chrifti præfentis maje Epifçopo emanamr. Apoftólo authore eft Chriftus
ftate & luce radiantes. Revereantur omner Epifcopum, Epifcopus animarum T noftrarum. Neminem ergo
ntJefum Cbriflum exiflentem Filium Patri, ; Prerby movere debet, quòd Simeon Patrem quoque eo
tero, autem, ut Concilium Dei, &• conjunétionem Apo dem nomine deſignet .
ſtolorum. Epiſt. ad Trall. Altiàs protrudi non po VI. A' Graecis ad Latinos propero , quos inter
terant Presbyteri , nec vel tum tamen Epifcöpo Hieronymus à ſolo Epiſcopo conferri confirma
coaequantur , ut nec Apoftoli Chrifto , in `eoruin tionem auguratur , quod hac infundatur pleniffimè
dem etiam facramentorum difpenfatione. Totum , Spiritus San&us , cüjus etiam plenitudine perfufus
hoc certè ex alia ejufdem Epiftola magis diluce eft inſa ſua ordinatione Epiſcopus. In Eccleſia ba
fcet. Omner Epifcopum fequimimi , ut Chriflur Pa ptizatur, niß per mamur Epifcopi mon aecipit. Spi
trem ; ó" Presbyterorum Collegium, ut Apoflolor. ritum Sanctum. Hier adv. Lucif. Et id quidem
Sine Epifcopo nemo quidquam faciat eorum qua ad , ille inftitutum affirmat , ad honorem potiùs Sa
Ecclefiam fpeélamt. Et honora Deum, ut omnium cerdotii, auăm ad legi nece/itatem . Prorfus acfi
autborem & Dominum : Epifcopum verò , ut Prim diceret , ita fancitum & in mores Ecclefiae inve
cipem Saeerdotum, imaginem Dei referentem : Dei &um fuiffe, ut honos haberetur illi plenitudini fa
inquam propter Principatum , Cbri/li verò propter cerdotii & Spiritus Sancti , qua gaudet Epifcopus,
facerdotium . Epift. ad Smyrn. & cujus rore velut aliquo' Ecckefiaftici Ordines
IV. Quaefitae iftae Epifcöpi cum Patre Chrißi , caeteri afperguntur. Subdit Hieronymus falutem
cum Chrifto comparationes , clariffimè demonftrant, Ecclefiæ aptam nexamque pendere ab egregia &
compertam exploratamque fuiffe vetuflifTimis Ec. fumma Pontificalis poteftatis copia , quæ in Epi
clefiae Patribus hanc plenitudinem & principalem fcopo, ut in capite refplendet, ab eoque in cæ
authoritatem, ac primigeniam facerdótii Pontifi tera membra pro eorum modulo refunditur , ut
caliumqne omnium privilegiorum , quae Epifco. hac capitis præcellentia & beneficentiffima domi
patus naturam ipfam conftituit, quam imitafi , & nationé, totius corporis unitas inveétiffimè con
ad quam accedere inferiores Ordines nullo pa&to ſtringatur. Eccleſia ſalus in ſummi Sacerdoti, di
queant . Dignyfius Diaconis' tribuit purgandi , gnitäte pendet , cui fi non exor* qu«dam & emi
Presbyteris illuminandi poteftatem, at Epifcopis Memr datur poteftar , tot im Ecclefiit efficiuntur fkbi
perficiendi. Addit hic Scriptor Ecctef. Hier. £.4. fmata , quot Sarerdoter. - -

he illuminandi quidem vices obire poffe Presby
teros per baptiſmum , f chrifmate deſtituantur, ftabiliri aptiùs non poterat, quàm conceffa illis ea
quod ab Epifcopo confecratum fit : neceffe effe &
altaria , & templa in quibus facris operantur , ab
Epifcopo dedicáta fuiffe . initiandos & ipfos fuiffe
Presbyterio per Epifcopalem manus impofitionem.
Quae omnia ut in Presbytero certam & determina
tam obnoxiamque poteftatem denotant ; ita in.
Epifcopis abfoľutam penitus oftentant & intermi
nátam , in iis etiam fungendis muneribus.
V. Hæc tota Dionyfii doćtrina à Simeone Thef.
falonicenfi Archiepifcopo ita dilucidata eft , & qug
capite fuperiori difputata funt; ea tam aptè &
tam breviter unum in locum conje&ta, ut ab il
lius verbis hic adfcribendis abftinere nec poffim,
nec debeam. Scripfiffe exiftimatur Simeon per ea
tempora , quibus Franci Conßantinopolitanum .
Imperium obtinuere. Hinc non injuria illud eli
cimus, ad haec ufque tempora , cjus do&rinae ,
quam hic exequimur, traditionem, in Ecclefia.
Graeca inta&lam & illibatam viguiffe. Nam gratiam
communicativam non habet Presbyter, neque aliquid
aliud perfe£tivum vel illuminativum producere po
teft , fed baptifima folum , & myfteria perficere ;
verùm Epijcopur illuminandi vim habet , eo quod
Patrem lumimum imitatur, ipfiufque virtutem abun
a? pofftdet , & per ipfum omni ordo, omne My
fterium , omne Sacramentum. Ipfe enim ordinatio
me fua &* baptizare valet., fimul &r facrum un
guentum conficere , & qu« ad minifferium &• per
fe£tiomem , & illuminationem pertimemt , perficere,
Grc. Omnia demique per gratiàm Cbrifti pr«ftare.
Ommia enim Ecclefiaftica ab ipfo veluti lumini,
fomte perficiuntur. Simeom Tbeffal. De sacrir or
din. r.r. er
Quod Ignatius, quod Dionyfius fenfit , vides
conceptis verbis fcripfiffe virum hunc do&iffimum,
dum Epifcopum ob oculos ponit, tanquam genui
nam ejus imaginem in terris, qui in Beatiffima.
Trinitate folus nomen obtinet Patris, quia folus
Principium eft principii expers, & Perfonarum
VII. Sua Epifcopis fupra Presbyteros dignitas
spiritus San£ti & sàcerdotii abundantia, qua foli
pòffunt & fidelibus omnibus perfeétionem baptif
mi adjicere per Confirmationem , & Miniftris fa
cris Sacerdotii congruas partes admetiriº per or
dinationem. Hoc duplici quafi vinculo hinc fide
les , illinc Clerici Câpiti fuo, nimirum Epifcopo
indivulſe connectuntur, à quo conſentaneae ſibi
quifque fanétimoniæ & poteftatis fummam , confe
quuntur. Si alibi Hieronymus innuere videatur,
fola ordinandi poteftate praecellere. Presbyteris
Epifcopos; Quid emim facit excepta ordinatione Epi
fcopus , quod mom faciat Presbyter f Epiff. aa Evag.
ejiis forfaffe menti tunc obverfabatur , quarun
dam Orientis Ecclefiarum confuetudo ubi Presby
teri coeperant baptizatis manus imponere , ut ac
ciperent Spiritumi San&um, quod ipfiffimum erat
Confirmationis ſacramentum . At verö ne in his
quidem Ecclefiis Presbyteri confirmandorum Neo
phytorum frontem alio chrifmate linire poterant,
çuàm quod Epifcopus confecraffet , & ea proinde
vi muniffet, qua spiritus Sanétus eorum cordibus
influeret, quórum frontes eo linerentur .
Plus fatis autem jam demonftratum eft , fola or
dinandi, & Patres Ecclefiae Presbyterofque fugge
rendi poteftate, abundè comprobari totius gratiae
& au&oritatis Pontificiae abundantiam. Porro tum
alibi idem Hieronymus Luciferianos Schifmaticos
fugillat, quòd cum Hilarius eorum auéìor & pa
rens Diacônus tantùm ordinatus effet , qualemcum
que Ecclefiam condere tam non poffet, quàm ncc
ólericos ordinare ; nec Ecclefia cenfenda fit ulla ,
quae fuos non habeat Sacerdotes : Cum homine f?
άa interint, quia pof fe nullum Clericum. Diaco
mur ordinare potuit : Ecclefiae autem mon . «ի, զա4
non bahet Sarerdotem. Adv. Lucif. His verbis
sanétus Pater apertiffimè prodit, non c9nftare Ec
clefiam, non pérpetuari, nifi Epifcopali ordinandi
poteftate . Deniquc fatetur. Hieronymus omnes
C«
Épifcopos Apoftolorum in viccm fucccffiffe: f:
 6 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
terum omner Apoflolorum fuccefforer funt : Epi/f. ad tom.7. pag. 1 14. Itaque Æneæ tametfi res ipfà mi
Marcell. Atqui Apoftoli Sacerdotium adepti erant, nimè probatur , 'videtur tan1en placuiffe rei ra
Inon pluribu§Ordinum quafi rivulis confluentibus, tio , qua ordinationum iftiufinodi culpam , ut po
fed fonte ipfo fimul & femel in eos inundante. teft ,' elevare conatur.
JRurfus idem alibi : Apud mor Apoftolorum locum. XI. Goffridus Vindocinenfis Abbas, ubi de Epi
Epifcopi tenent . Adv. Montan. fcoporum ordinatione fermonem habet , teftatur
VIII. Hilarius eorum auétor Commentariorum eorum primum confecratorem effe Chriftum ; qui
jm Paulum , qui & olim, & non ita pridem Am ele£ti enim ab ipfo fuerant Apoftoli , inaugurati
hrofio adfcribebantur, omnes Ordines Epifcopatu quoque ab eo fuerant, eoque exemplo fancita dein
contineri declarat , quòd Epifcopi primi, principes ceps fuit lex , cui Vicarii ejus, Apoftoli , Epi
& fummi fint Sacerdotes, his enim illi nominibus fcopique obfequerentur. Chriftus primus & elegit
paffim olim ornabantur; nec poterat principatus Apoftolor, & confecravit &c. Hoc San£ium Sacra
ifte facerdotii non parem fpiritalium virtutum . mentum elefiionem videlicet ér conferrationem Apo
opulentiam fecum invehere. Im Epifcopo omnes Or Jlolorum , Chriftus primus omnium fëcit , per quod
dimer funt , quia primur Sacerdor efl , id ef! , Prim catera fierent Sacramenta, circ. Hec prius per ſe
eept Sacerdotum , Ó* Propbeta, & Evangeliffa , ó* ipfum Chriftus fecit , deinde Vicarii eju* , . &c. ,
eatera adimplemda officia Ecclefi& im mimifferio fide Ори/culo 3.
lium. In Epiſt. ad Epheſ. c.4. Optatus in apice & XII. Luculentiſſimè omninò ediſſerit Guillel
fummo faftigio facerdotii locat Epifcopos , quo mus Parifienfis Epifcopus , qua ratione Presbytero
nihil ditius, nihil fublimius vel fingi poffit. Quid per Epiſcopatum accedat, non jejuna quaedam &
Diaconos commemorem im tertio, quid Prejbyteros fungoſa extenſio, ſed ineffabilis quaedam excellen
im fecundo facerdotio conftitutor ? Ipfi apicei , & 1ia Sacerdotii , & inexhaufta fanćtitatis exuberan
Principes ommium Epifcopi Grc. tia ac poteftatis , quanta maxima in Sacerdotii na
1X. Pacianus Barcinonenfis Epifcopus Apofto- . turam & dignitatem cadere poteft. Et quia , in
lorum poteftate tota donat Epifcopos; & hos au ' folis Epifcopi, plenitudo poteßatis & iftorum offi
tem & illos plenitudine univerfa facerdotii Chri •iorum perfe£iio eft , manifeftum e/?, Epifcopatum
iti, qui eos in conſortium vocavit ſuorum nomi plemum & perfectum effe Sacerdotium . Officium
num ; ut Epifcopi & ipfi, & Paftores e(fent , nec emim facramentandi plemum atque perfeétum mimo
vacua & inania nominum ludibria, fed conve res Sacerdotes nom habemt. Quia nec Sacramentum
nientem his nominibus poteftatem confequerentur. Confirmationir, nec facros Ordines, nec majora Sa
Totum ad mor ex Apoftùlorum forma &• poteftate. cramentalia impendere poffunt. Similiter authori
acdu£tum eß. Et Epifcopi Apofloli momimántur : fí tatem docendi , feu magiflror inßituendi modicam
rut de Epaphrodito Paulus edifferit : Fratrem & habemt ., Guillelmus Parif. 5» 3. Idem mox deinon
commilitomem , inquit , meum , veftrum autem. ftrat. Apoftolicæ amplitudinis haereditatem & fuc
4poftolum , &c. Deur illud mobis , ut Apoftolorum ceffionem pleniffimam Epifcopis obveniffe: Quid
eatbedram non megabit , qui Epifcopi, etiam unici quid emim Apoßolis commiffum fuit , commiffum
fui momen indulft. Neme Epifcopum hominis con fuit & Epifcopir. • Unde &' in fedibus , in quibur
templatione defpiciat . Recordemur, quod Petrur federunt Apoftoli , fedemt , tamquam plemi juris fuc
Apoftolur Domimum Epifcopum momimarit. Sed com ceffores , tamquam loco Apoftolica poteftatis . Deni
verfi , imquit, modò ad Epifcopum, ó* Paßorem ami que confecrari tradit Epifcopos , ut Pontificalis
:marum moftrarum ; Quid Epifcopo megabitur , im. gratiae & omnipotentiæ cumulus in eos effunda
quo Dei momem operatur ? Epijl. i. - tur Confecrantur ad complenduma ér perfciemdum ,
. Vides ut auguftiffimum illud Epifcopi & Paflo atque ad fummum perducendum ipfor , mom folùm.
ris nomen , adrogatum Chrifto, ab infinita & di 燃 plenitudine 6 amplitudine poteftatir , fed
vina ejus poteftatc fejungi non potuerit; ideoque etiam ad cumulamdum gratia &• pinguedine , fan
£um nomine etiam nominis res & poteftas ad Apo £iitatis . Incompta fiunt verba, fed rerum & fen
ftolos Epifcopofque delapfa fit. Nò, Epifcopi, quia tentiarum gravitas mira. .

4paffolorum nomem accepimur, & Cbrijli appella
{ione fignamur. Epift.3. Qui ergo de póteftaté du
bitat. Epifcopi, de Chrifti etiaih potéftate dubitet
neccffé eft , quæ cum in Epifcopis pleniffima &
tota eft , tum per cos mira virtuté operatur. Qga
re ſive baptizamus , ſºve ad pœmitentiam cogimur ,
five veniam pænitentibus rëlaxamur , Cbrifto id
auétore traftamur. Tibi videndum efl , an Chriftur
hoe poſit - Quam Chriſtus Apoſtolis amplitudinem
poteftatis contulit, haec ipfâ eadem in' omnium.
temporum Epifcopos maniavit, & manat. Vider
quºrumque Eccleſia naſcenti dicta ſunt, ad pleni
tudinem Ecclefi& pertinere. - -
X. Aeneas Parifiorum Epifcopus criminationes
cas diluens , quibus Latinos Gfaeci impetebant,
atque illud in primis refellens, quod ad Epifcopa
tum fublimare dicebantur, qui Presbyterorum or
ginatiQnem nunquam fufcepiffent; id docere cona
tur , fi qui .præpofteras iftiufmódi & Canonibus
infeftas Ordinationes celebrarint, eos nimirum .
pra:fumptum id animo & perfuafifTimum habuiffe,
in Epifcopatu eminentiffimè contineri perfeétionem
& poteftatem omnem inferiorum Ordinum: quem
admodum ineft majeftati Regiae fplendor omfiis &
jurifdi&tio dignitatum inferiórum . Quia qui beme
giétione Pomtificali perfumgitur, benediétionum re
XIII. Obfervat praeterea idem Guillelmus, di
verfos quidem effe Archiepifcoporum, Primatum
& Patriarcharum gradus , unum verò & eumdcm
eſſe Epiſcopatum ; Papae cum Epiſcopis commu
nem effe Qrdinem , jurifdictionem præ illis majo
rem; denique primas partes tenere Chriftum in
Epifcopatus Ordine. Ipfe Dominus Jefu Cbrijlur non
plur quàm Epifcopur efl in dignitatibus Ecclefiafticis,
fecundùm quod homo, Hinc emergit penes Epifcopos
effe , Ecclefiafticarum dignitatum & beneficiorum
omnium difpenfationem ; hos enim in Apoftoiorum
fortem & fucceffìonem vocavit Chriftus , cui coe
lum & terra morigerantur. Scire autem debes ad
Epifcopos , tamquam Apoßolorum fucceffores , & tam
quám ad Apoßolica dignitatis pertimere miniftros ex
ipfo Epifcopali officio, inftitutiomem Clericorum im Ec
clefiir prabemdariir, &• ftcerdotum in Capellit & Pa
rochiis : inftitutionem imquam plenam , quamtum e#
de jure communi: licèt ex ſpeciali collatione Epi
fcoporum , monmullir jura Patromorum comceffa /imt •
Hinc jam liquet, quid caufae fuerit , quamobrem hunc
de Beneficiis Ecclefiafticis tra&atum ab Epifcopali
præcellentia ordinemur, quòd videlicet Epifcopatus
Ordo omnium antiquiffimius & praeftantiffimus fit ,
caeteros comple&atur, ex illo denique oriantur om
mes, & ab illo difpenfentur, -

!iquarum homore decoratur. Sicut enim in terrarum XIV. Finem imponet huic capiti celeberrimi ho
R«ge dignitates diverf& adfcribuntwr , &c. Spicil. rum temporum noftrorum Thcologi fuffragium, quod
- - - - LAçIRO
-
 De Beneficiis Part.I. Lib.I. Cap II. 7
nemo felicius in hujus do&rinae penctralia invafe dam fpiritale, tum denique exors qugdam in con
rit. Adde quod antedi&torum omnium compendia ficiendis ſacramentis omnibus gloria, S in hierar
ria hæc effe poterit inculcatio. Haec ergo ejus funt chicis muniis implendis, Ordinibus quibufcumque
verba: Chriftum refert Epifcopu* , & vicem ejut im inferioribus inconceffa. Prater confecrationem Sacer
perris gerit, ut fapè docent San£ti Patrer. Sicut ergo dotum Epifcopalis Ordo e/? poteftaî fumma in Sacra
cbrifli facerdotium vim omnem facerdotalem perfe menta omnia , & in ommer a£tiones hierarcbicar e
aamque pafcendi gregit poteftatem compleétitur: ita quæ ab eo ommer, ut â capite &r fonte im Ecclefii*
ut variar in ea plenitudine ór perfeétione comclufat particularibu* fluere ac mamare debent, ex Cbrißi
patefater diftinguere quidem difcernereque liceat : dif iege , ficut ab umiverfali Epifcopo im totam Ecclefía
Ĵwiare verò & inter fe , quodammodo_dif.indere , ßt umiverfalir amplitudinem. Qgod perfpicuè docuerumt
}iaculum : mom fecur ae divimitatis ipfìus dotes perfe Comcilia &• Patrer , dum mibil â Presbyteris aut
3ionefque ita diffimguimur, ut mom dividamur : Sic Diaconis fine mutu Epifcopi agendum effe declarant .
Epicopatus plenitudinem Sacerdotii ór Pafloralis mu Pag.9o. 1o9. Quod denique Presbyteris etiam ip
serit perfe&ionem matura fua contimet , &c. Chri ſis inacceſſa ſit hacſingularis & verè regia Epi
Aut enim perfe£fionem Sacerdotii à Patre accepit, fcopatùs amplitudo, fic ille tandem concludit: At
quamdo ab illo mißus e/?. Perfectionem deinde Sa que hac eft excellentia Ordinis Epifcopalir, cuili
?erdotii , five Epifcopalem utramque poteßatem fimul bet Miniftrorum inferiorum incommunicabili1 , Qgöd
Aedit Apoftolis , quando mißt eor , ficut ipfe à Patre mimirum fit ampliffímur quidam fomr ommir facerdota
mifiu* fuerat , eamdem denique perfeétionem ipß tra lir funétionis , in quaque eadem Ecclefía fingulari con
diderunt Epifcopis, mittentes eor, ficut ip/ mi fue /titutus , à qua omnem aliam im eadem Ecclefia po
rant à Chri/fo. Hinc ille efficit, Patres dici & effe te/tatem 6r operationem hierarchicam nece/fario fea
Epifcopos, manante in eos à fummo Patre Deo quae turire oporteat.
hic effe poteft maxima & praeftantiffima paternitate. XV. Non injuria ergo ratum illud fixumque •
Ut veras fît Pauli vox , 4^ quo omni* patermitar , im fuiffe contendemus Patribus & Conciliis olim Qm
cælo &• im terra nominatur : mulla enim major im nibus, quod hoc toto & fuperiori capite conftitu
terri, patermitat , quàm Apoßolica & Epifcopalir : tum eft : cum ejus do&rinae capita & faftigia fum
quam fibi Paulus idem fumpfit, cum diceret ; Sed ma haec effe videantur, quae illorum confenfione
mom multor Patrer. Petru Aurel. Tom.2. pag.87. unanimi firmata ſunt. 1. Succeſſione & hareditate
Hinc illud quoque ab eo elicitur, Regiæ & di Apoſtolica pleniſſimè potitos eſſe Epiſcopos, non
vinae cujufdam dignitatis gloria corufcare Epi(co Presbyteros non Diaconos. 2. Summos illos effe •
pos; quod hoc argumento certiffimè efficitur, quod Antifiites, fummos Sacerdotes , omnium principes •
nemo ha&enus Epifcopali ordinatione nobilitatus, apicefque. 3. Solos effe Confirmationis & Ordi
nemo pofthac nobilitandus fit , cui non ftatim fua nàtionis adminiftratores , quo utroque fpecialiter
Dioecefis, veluti regnum peculiare adfignetur , quodSacramento plenitudo Spiritús Sancti infunditur -
vel fuae Chriftique ditioni fubjiciat, vel fubje&am 4. Proprio & innato iure Sacramenta omnia ab il
regat. Non paiici five Presbyteri, five Diaconi lis conferri, quae precaria tantùm & obnoxia po
initiati funt, & initiantur etiam nunc, fine jurifdi teßate conferunt, Presbyteri, olim ne conferebant
&ione fine fubditis. At Epifcopo non poteß non. quidem nifi per abfentiam Epifcoporum. 5. Non
£atim cum ipfo Ordine indivulfum ab eo Ordine niagis poffe creari Epifcopum , quàm Regem, vel
jus & imperium tribui , ut qui Regalis Sacerdotii Imperätorem , nifi regno quodam attributo. 6. Non
Chrifti confors, ejufque regias in terris vices obi poffe Ecclefiam fine Epifcopo conftare, uti nec cor
turus fit , qui denique veftiatur perfona hic ejus us fine capite, à quo jugis vitae fons fcaturiat , &
& authoritate, qui in ipfa divinitate Rex, regni in omnes artus perlábatur. Nom emim poteft Eccleße
que fui in coaequales fibi perfonas alias difpenfator effe fine Epifcope, ajebat olim Chryfoftomus, cum
eß. Atque bac eft eminemtia digmitatis Epifcopalis füæ caufae & innocentiae addi&iffimos defenfores
fupra facerdotalem, quòd facerdotalis nullan per hortareturobfequi, & adglutinari Epifcopos, quem
fe jurifliétionem nec includat, nec exigat, utpote cumque fibi perfummum nefas depulfo fuffeciffent- .
ámperfeéiior & Epifcopali fubjeéta : cujuf nutu regi
«* ad operatiomer admoveri, non ipfa profîlire debet;
sut Camomer jam pridem fanxerumt. At Epifeopalit
adigmitar, ut fumma, & im fuo gemere, perfeéia , ju C A P U T III. P. 1. 1. 1. c.3.
riſdittionem neceſſarrò complettatur, nec ſine ea con
/jfat , mom magis quàm Regia digmitas , eui fam£ti De Titulis infignibus Metropolitani,
Patrer Epifcopalem digmitatem paffim comparant ,
fime imperio comcipi mequit. Archiepifcopi, Exarchi Dioecefeos,
Hoc rurfus elicit , quorum Sacramentorum mi Patriarchæ, Papæ.
nißri funt Presbyteri, non eo tamen illa fplendo
£e, nec ea tanquam regia poteftate adminiftrari ab I. Nomina &• jura bgc omnia comprebendit Epi
iis poffe , qua foli donati funt Epifcopi, tanquam fcopatus Caterit antiquitate praftat Metropolita.
fummi Antiftites , & in regali Chrifti facerdotio ΊI. Per maximas Imperii Metropolet , captum eß
principes. Summa illa poteftat Epifcopi, propria, qua à ſancto Petro cateriſque Apoſtolis Evangelium pro
amom ad farramentum folum Ordinis , fed ad eatera mulgari * -

•tiam omnia pertinet, revera fuppleri mom poteft à Iii. Unde fa£tum e/? ut earum civitatum Ecele
-Presbyteris , qui quamdiu Presbyteri manent , fum fía aliarum mater effet &• prafer • Probatur ex Scri
mam illam Ordinis poteflatem , feu fummum illud իfwrtf IV. •Vetuftiffmi Canomer Sedium Apoftolicarum
sacerdotium affequi nequeunt, ita ut fummi sacer
dotem efficiantur, quales funt Epifcopi fenfu Patrum Epifcopos folo Metropolitarum vocabulo defignant • ..
quale, Cbriffu£ inftituit. Apoftolis qüippe potefta V. Expánditur fextus Camon Nicami Concilii , ubi
tem fecit Chriftus Sacramenta quælibet' difpenfan antedi:ia confirmantur, ór majorer Metropolit4 tres
di. In vicem autem Apoftolorüm fucceduiit Epi fecernuntur ab aliis, quibus fingulis /ìngula fuberant
fcopi. Hi ergo fi quos-adfcifcunt fibi focius hujus Provincia - -

minifterii defungendi , at eximiam quandam fibi VI. Cur trer illi Metropolita majore* Provincia
refervant & fupremam poteftatem. Órdine igitur rum plurium Epifcopor ordinarent •
vii. capit Epifcopus Alexandrimus Archiepifcopus
Epifcopali non ordinandis tantùm poteftas includi
tur, fed fumma etiam jurifdi&io,& regnum quod nominari . Qgid it4 ? VIII.
 8 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
VIII. Per Niegnam Synodum res omnmes im Com cruore confignaret. Scribit Petrus Epift. r. c. r, fi
eilii, Provincialibus finiebantur. Quæ ibi dirimi mom delibus Ponii, Bithyniae, Galatiae , Afiae , Cappa
poterant , mox capere ad Imperatorem referri . Huic dociae ; Ephefus Metropolis erat civilis Afiae , Cae
malo mederi conata eft Antiochema Symodur , voca farea Cappadociae , Nicomedia Bithyniae , Amafea
tir ad Concilium uniur Provimcia vicinarum Provim Ponti. Neminem autem praeterit has omnes perce
ciarum Epifcopir. lebres fuiffe Metropoles Écclefiafticas primis Ecclc
IX. Medebatur eidem malo Sardicenfi, Synodus , fiae temporibus. Scripfit Paulus ad Corinthios &
per appellatiomer ad Romamum Antiftitem. ad Galatas. Magni porro nominis fuere Metropo
X. Rarò tunc ufurpabatur Archiepifcopi momem . les, Corinthus Acháiae , & Ancyra Galatiae totius
XI. Male illud olebat Africamir Epifcopir, ab iif. caput. Idem Apoftolus reliquit Cretae Titum , ut
que reprobatum efl . Sed in Concilio Ephefino Ge per civitates Présbyteros ordinaret, hoc eft Epifco
ºnerali majorer illi Metropolitá eo honeſiantur. pos. Provincia univerſe cum Eccleſiaſtica ſua Me
XII. Exarchi Dio ceſeon in Concilio primo Con iropoli conjun&ionem & focietatem idem perfpicuè
ßantinopolitamo primùm creati funt , qui ea diffimi demonftrat, cum fcripta ad Theffalonicenfes & ad
rent, qua in Provinciali Concilio terminari non . Corinthios Epiftola 2. Cor. r. r. Theff 4. conteftaturfe
poteramt. verba facere äd univerfos, qui Provincias illas incolc
XIII. Concilium Chalcedonemfe monem Patriarcha bant, id eft,Achaiam, ubi Corinthus: & Macedoniam,
im ufum primo recepit. ubi Theffalonica dominabatur. Qgi fumt im Achaja
XIV. Origo ejus nomimir . fratrer , &c. Et c«teror qui funt in Macedonia *
Extat ejuMdem Apoftoli ad Philippenfes Epiftola ,
I. /ſOnendus eſt rurſum obiter Lector, Epi quod ut Theffalonica, ita & Philippi unius Pro
- ,utapocf de quo haćtenus
. ‫الحــ‬ T fermonem ha vinciae Macedoniae geminum caput effet.
buimus , comprehendi Metropolitas, Archiepifco . His fuffragatur Tertullianus, dum ut ne quisab
pos, Patriarchas , five Primates, & ipfum denique indeflexoTraditionum Apoſtolicarum tramite aber
fummum Pontificem, Petri , in folio feffitantem. ret , recurri jubet ad Ecclefias, quas Apoftoli ipfi
Unus enim Ordo fummi Sacerdotii , & Epifcopa condiderunt imbueruntque limpidiffimo Evangelicae
tùs , quo omnes fulgent , fola jurifdiétionis contem veritatis fonte: Proximè eft tibi Achaja ? habet Co
platione alii aliis eminentiores ; ex quo fedium di rinthum. Si non es longè à Macedonia : bahes Phi
£nitatumquc tanta varietas exiftit, qua Hierarchia lippo, &• Tbeffalonicemfer . Si poter in Afiam tem
Ecclefiaftica mirificè venuſtatur. -
dere, babes Ephefum. Si autem Italia adjacer , ha
Primum Qmnium Metropolitae nomen acceffit ber Romam. L. de Prxfcr. c.36. -

Epifcopali, fimplex & plenum modeftiae aptiffimùm IV. Canon Apoßolicus uino & altero verbo Me
•que defignando ejus urbis Epifcopo, quæ effet fe tropolitanorum defcribit: nempe quòd is primus fit »
cundùm civilem Imperatorüm ordinationem, . to & caput Provinciæ. Epifcopor uniufcujufque gen
tius Provinciae Metropolis & caput. Quae enim Me ti* moffe oportet eum, qui in eis eft primus & exf
tropolis erat civilis, eadem & in Ecclefia principatum ftimare ut Caput . Cam. 33. Antiochenâ Synodus hune
HonQris obtinuit; propterea quod caeteri Provinciæ innovans Canonem , Metropolitani nomine infignit
Epifcopi ita faciliùs cum fuo veluti capite & præfide primum Provinciæ cujuſque Epifcopum . Per fin
conferre poterant & confultare . gula, Provincias Epifcopo? convemit moffe eum qui
II. Adde quod verifimillimum eft Apoftolos Apo im Metropoli pr&eft Epifcopum Cam.9. A`, Latinis
ftolicofque verbi divini præcones à celeberrimis Ro fimpliciter appellabatur primae Sedis Epifcopus •
mani Imperii urbibus , & à Provinciæ cujufque, Concilium Eliberitanum hoc illi praecipuè tribuit ,
Capite Evangelii prædicandi initium feciffe. Èrat ut ab eo formatae feu communicatoriæ litera: ac
nimirum ex re, & in maximam Ecclefiæ laudem ciperentur. Maximè im eo loco , im quo prima e£
vertebat, ibi maximè idololatriam aggredi & ever tbedra conßituta eß Epifcopatfis. Cam. 5S. Epifcopali•
tere, ubi plurimum poterat , & májore cum fa bus elečtionibus praeeſe jubet Metropolitanum Lao
ftu flqrebat. Certiffima fpes erat, nullo negotio dicena Synodus. Camt. 11.
deturbatum iri minoribus locis , fi femel `effet Nicana Synodus fua Metropolitanis jura con
majoribus depulfa. Lux ipfa veritatis à Provin firmat cum ipfo nomine : & quamvis Romani , Ale
ciæ cujufque, cclf9 . vcrtice in urbes, reliquas fa xandrini, Antiocheni & Jerofolymitani Epifcopo
cile diffundebat fefe. Quæ caufà fuit B. Petro, ut rum difertè meminerit, nullo tamen vel nomine ,
in maximis totius Orbis terrarum urbibus, Roma, vel titulo quemquam eorum illuftriori ornat , quàm
Alexandria , & Afitiochia Sedis fuae Principatürii Metropolitae. Quo perfpicuè rurfus comprobatur »
cQllocarent. Scripfit Paulus Epiftolas præcipuis tan eos qüi poftea Archiepifcopi, Exarchi , Patriarchae
tùm cujufque Provinclae Civitatibus; quöd argu appeflati funt, folo tunc Metropolitanorum nomi
mento eft plurimum laboris & operæ áb eo illis im ne ufos effe, quamquam fpiritalis eorum. ditio ac
pcnfum fuiffe. In Apocalypfi fùa Joannes ad eas jurifdi&io latiùs quàm cæterorum cujufque Provin
tantùm civitates mentem calamumque convertit, ciae Metropolitarum , pateret . Nicænæ Synodi
quae tum infignes erant. Ipfe Ephefi maximè com verba haec funt : Firmitar eorum quæ per umam
moratus eft , quæ totius minoris Afiae facilè prin quamque Provinciam geruntur , Metropolitamo tri
ceps erat . . -- -

buatur Epifropo. Cam.4.6. -

Ex quibus colligitur, fi civiles Metropoles in.
IMetropoles etiam Ecclefiafticas evafere, `id eo ma
ximè factum eſſe quôd Metropoleon Eccleſiae cae
teras quoque pepererint fundarintquc Provinciae
lEcclefias: eo prorfus, modo, quo urbis cujufque
Cathedralis, cæteris vicinorum oppidorum Ecclefiis
ortiun dedit, atque adeo maternam in cas domina
tionem jure eſt conſecuta.
• III. Hunc igitur maximarum Imperii..civitatum
gclcctum fecere Apoftoli, Apoftolicique viri non
humano ambitu, quod fufpicäri nefas' eft : fed eo
dem Prorfus duéti Spiritu , quo Chriftus delegit
J$rofòlymam, ubi £yangelicarii do&rinam & prç tres illos Epifcopos primaevae Ecclefiae MetrQpoli
dicando primùm diffunderet, &. proprio poſtea
V. Qúod fi obtinentibus tunc fruftra Meletianis,
afferta eft in eadem Synodo Epifcopis Alexandrinis
vetus illa, Epifcopos ordinandi poteftas , per Ægy
ptum,Libyam & Pentapolin, quibus tamen Provin
ciis fuos tunc privatim præfüiffe Metropolitanos ,
vix quifquam jure poteft ambigere: fi eadem Epif
copis Antiochenis per Provincias Orientis confir
máta idcircò poteftas, eft , quòd Epifcopus Roma
nus Provinciarum etiam complurimum Epifcopos
fine: controverfia ordinaret , Italiae videlicet , &
adjacentium Infularum : hinc illud manifeftè efîi
citur, Nicæno hoc Canone , Cam.6., dcclarari»
tas fuiffe, & folos initio Metropolitanos fuiffe ea
I Ukra
 De Beneficiis, Part.I. Lib.I. Cap.III.
r(im omnium Provinciarum , quae illorum deinceps
femper ditioni mancipatæ fuerunt. Unde enim con
{uetudo illa ortum duxiffet , ut Epifcopus Alexan
drinus Provinciarum illarum trium , Antiochenus
etiam quindecim Qrientis ftriétè & propriè diéti
Provinciarum Epifcopos ordinaret : nifi ex eo quod
Epifcopi duarum civitatum iftarum, ubi permagna
ftâtim fuerant incrementa Ecclefiae , veritatis Evan
gelica lumen affuderant, Epiſcopoſque deſignave
rant civitatibus cæteris circumpofitarum Provincia
rum, ciſque proinde Metropolicojure præfuerant.
Indubitatiffimum quippè illud eft , prifcos Cano
nes ordinandi Epifcopos poteftatem uni cujufque •
Provinciae Epifcopo vendicaffe. Hinc ergo mana
rat illa confuetudó , quòd utriufque Metropolis la
tiffimè pateret jurifdiétio, & omnes illas comple
fìeretur quondam Provincias, quibus fingulis fin
gulos praeftitui Metropolitas affenfi poftea fuerant,
ordinandorum tamen Epifcoporum vetuftiffima po
teſtate ſua ſibi reſervata, -
9
pterea primus `omnium Alexandrinus,ut amplitudi
nem fuam prae aliis infigniret Metropolitis, Archie
pifcopi fibi nomen affumpfit. Ita Alexandrum Ale
xandriæ Epifcopum, & prædecefforem ejus B. Pe
trum Martyremi Epiphanius appellat. Provincias
quoque pernumerat eidem Archiepifcopo fubjeétas,
Hic enim mor eft Alexandrimorum Archiepifcoporum,
ut per totam Ægyptum ae Tebaidem , Mareotidem ,
Libyam, Ammonitidem ac Pemtapolim , Eccleßaftica.
megotia adminiftrent. Epiph. Har. 78. c. 1 1 1.7. Verùm
illüd quoque obferves velim, Meletium Thebaidis
Metropolitanum, qui Alexandrino fuberat , ab eo
dem Epiphanio Aréhiepifcopum dici. Meletiu* The
baidir'ià Ægypto Archiepifcopur , & Alexandro fub
jeéîur , rem omnem ad Arcbiepifcopi aures detulit •
Dubitationem tamen habet, an ipfis Petri & Ale
xandri temporibus jam effet in ufü nomen Archie
pifcopi : an illud eis è fuorum temporum confuetu
äine fumptum Epiphanius tribuerit. Refert enim ip

fe Arii & ejus affeclarum epiftolam ad Alexandrum;

Praeclarior eft & indubitatior res haec tota in .
Romano Pontifice. Conflat enim tempore Nicæni
ubi Papam illum & Epifcopum appellant ». Archie
pifcopuim nequaquam . In Concili9 Antiocheno,
Conciliiunum illum, nec praeterea quemquam Me üti & in Nicænö Metropolitani folum nomen in
tropolitico jure & nomine floruiffe per univerfam, venies , Et cum neceſſe eſſet ſupra Provincia Conci
aut propemodum univerfam Italiam, Siciliam ., lium, aut agnofci aliquod, äut inftitui tribunal ,
Sardiniamque. Hinc Nicaeni Patres Romanam Ec ubi qüae in Cóncilio noh poterant , caufae finirentur*
clefiam Ecclefiis cæteris etiam majoribus in exem nullüm tamen aut Archiépifcopum, aut Exarchum •
plum, & normam objiciunt . Cum enim nulluf aut Patriarcham Antiochena Synodus indigitat, à
dum per has omnes Provincias Metropolitanus quo poffit convocari Concilium celfius & univer
effet , Epifcoporum per eas ordinatio ad Ro fatius Provinciali.
manum Pontificem fpe&abat. Ita quae prima & vIII. Ad Concilii quippè ufque Nicæni tempo
princeps erat orbis Ecclefiarum , fpecimen erat ra caufae omnes Ecclefiàfticae in Concilio cujufque
& documentum , poffe complurium Provinciarum Provinciae definitæ fuerant : pauciffimaeque incur
Epifcopos à Metropolita ordinari. Si fua autem in rerant lites, quas plurium Provinciarum judicio fo
väßiffima ditione nullum adhuc praeterea Metro piri neceffum fuiffet. Nicæni Patres folius meminc
politam alium creaverat Papa : tàmetfi in Provin fe Provincialis Synodi, ubi & controverfias omnes
aciis fibi obnoxiis Alexandrinus & Antiochenus finiri fanxerê. Ĉur tamen modeftè & pacificè om
compluſculos ordinaſſent, qui Metropolitana autho nia gererentur, id caufae fuit, tum refiduus primi
aritate fingulis praefiderent ; ea difciplinae varietas geniae fervor Eccleiae, tum dificultas majora con
ab iis manere potuerat caufis , quae nihil prohibe gregandi Concilia, dum perfecutionum tempeftas
bant , quin Aléxandrinus & Antiochenus ordinan íæviret , & turbaret omnia. Poftea verò exortae in
dorum'omnium prifci fui Imperii Epifcoporum fa Conciliis diffenfiones animorum, fuffragiorum fecef
cultatem inta&am fibi unis fervarent. Hic, ut pu fiones, Metropolitanorum aut Provinciarum mutug
to, fenfus eft celeberrimi illius Canonis Nicaeni: contentiones ſatis ſuperque demonſtrarunt, non -
Cam. 6. verba autem haec funt : Amtiqu4 confuetu poffe Provincialibus $ynodis jurgia omnia fedari•
do fervetur per Egyptum , Libyam ér Pentapolin » ideo interpellati non farò Imperatores , ut aut uni
itaut Alexandrimur Epifcopum horum omnium ha verfale Concilium, aut certè Provinciali fuperius &c
beat poteftatem. Quia ©• urbir Romæ Epifcopo pa generalius convocaretur, ad difceptandas caufas, in
rilis moi e/?. Similiter, autem & apud Antiochiam çuibus pluries inter fe Provinciae collidebantur •
caterafque Provinciar fuit privilegia fervemtur Ec At illi ipfi Epifcopi, qui in rebus Ecclefiafticis &
clefìir. Illud autem generaliter clarum eft , quod ß fpiritalibus Imperåtoris poteftatem accerfiverant*
uir pr«ter fententiam Metropolitani fuerit fa£tur aliquando tandem animadverterunt, quanta hinc
pifcopur, hunc magna Synodut definivit Epifco labes poffet Ecclefiafticae invehi difciplinae ; Novam
um effe nom oportere. ` -

ergo protinus juris formam moliti funt inftituere ,

VI: Privati Libyar & Pentapoleos Metropolitae, ut ne'caufae Ecclefiafticae ad tribunalia faecularia.
aliorum exemplo, quibus id juris jamdudum erat,
volebat & ipfi Provinciae quifque fuae ordinare e
IEpifcopos. Difpar autem erät rátio & caufa, quod
aliorum Metropoles avulfae non effent ab antiquio
re Metropoli , & effufiore, que illis jus fuum aliud
ម្ល៉េះ ſpontè ceſſiſſet, hoc non ceſſiſſet. Nec
ilitudine veri caret, pluriutm Provinciarum Epi
ſcopos, Romae, Alexandrina, 8 Antiochia ordina
tos fuiße , quod opportunitate loci & temporis ute
rentur ; cum civilia Ecclefiaflicaque perinde nego
tia his maximè in regiis Civitatibus tra&larentur •
Longa temporum & hiftQriarum ferie plus fatis ma
nifcftatum eft , non poffe non plures femper Epif
copos in regias Civitates, Imperiorum capita con
deſerrentur. Antiochenum & Sardicenſe Concilia,
eodem ferè tempore in id incubuere , fed diverfas
omninò iniere vias, illud in Oriente, in Occiden
te iftud.statuit enim Antiochenum, ut Presbyteri,
Diaconique, quos Provinciale Concilium graviore
nota inuſiſſet, ad majus & numeroſius Epiſcopo
rum Concilium appellare poffent. Oportet ad ma
jus Epifcoporum eönverti Comcilium , & quod puta
verint habere jur, ad plurer Epifcopos referre : eo
rumque examinationem &* judicium fufcipere • Cam
11. §i ad Imperatorem autem querelas defcrrent »
ne unquam réftitui poffent Ordini , aut dignitati •
qua déturbati effent. Si molefti fuerint Imperato
ri , hor mulla vemia dignor effe . -

fluere , & occafione uti , ut folemni ibi pompa
Pontificiam fufcipiant ordinationem.
VII. Quoniam autem Epifcopi Alexandrini jus
maximè in controverſiam vocabatur, ſive à Metro
yolitis, five ab Epifcopis , qui uni Metropolitano
Auo ಮೂJa fe dcbere contendebant pro
- 07/2
Aperitur ibi paulò pòft , qüale futurum fit majus
illud Epifcoporüm Cóncilium, in qug caufae retra
&abuntur jam judicatae , aut quae judicari nequive
rint in synodo Provinciae : némpè ubi decernitur •
fi in capitali caufa Epifcopi fcindatur in alias &
alias ſententias synodus Provincia , à Metropoli
B tՁI10
 ΙΟ Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
tano Provinciarum vicinarum Epicopos invitari
debere, qui cum eis Provinciæ Præfulibus caufam
finient . Metropolitamur : ex propinqua Provincia.
alior evocet judicaturor , 6r controverfiam decifu
vor : &• cum Provincialibur quod probatum fuerit
confirmet. Can. 14. 15. Quòd fi quis Epifcopus una
nimi coepiſcoporum Provinciae omnium conſenſio
ne damnetur, ei jam nulla ſit ad majus provocan
di Concilium facultas.
IX. Confentiebat mirum in modum haec difcipli
næ ratio cum ea quam obfcuriora & procellofa ,
tenuerant Ecclefiæ fæcula. Sic enim tum coaluere
Concilia quædam extraordinaria ; cujufmodi fuere
illa, quae Antiochiae adversùs Paulum Samofate
num eximiae ejufdem urbis Epifcopum habita funt.
Conveniebant fcilicet Metropolite complures & Epi
fcopi viciniores cum Epifcopis ejus Provinciae, quæ
pernicialis diffenfionis igne conflagrabat.
At Sardicenfis Synodus in hoc ipfum collimans,
ut oblitteraretur confuetudo, quae paulatim invale
fcebat, ad Imperatorem caufas Ecclefiafticas referen
di : aliam rationem fecuta eft , quae fuperiorum
temporum diſcipline non minùs eſſet conſentanea ;
& in facris praeterea literis fundamentum haberet.
Cùm enim Petro dederit Chriftus fupra caeteros
Apoftolos Primatum & eximiam Capitis dignitatem;
cumque cæteris Apoftolis cæteros omnes Epifco
pos, Petro Romanos Pontifices fuccedere jufferit ;
cùm denique fanxerit Ecclefiam fuam in æternum
unam eſſe, & indivulſis nexibus cohaerentem, om
nium Epifcoporum cum fuo Capite unione: hinc
apertè liquet , fi unius Provinciae Epifcopi in Conci
lio fuo peculiari confentire. non poffent , & fi quae
plures inter Provincias lites fererentur , hanc óm
nium optimam & expeditiffimam pacandae difcor
diae & revocandae pacis viam fuiffe fi interpone
retur Capitis autoritas, ejus videlicet , in quo cen
trum unitatis & communionis Ecclefiafticae Chri
ftus fixiffet. Hoc fecuta eft Synodus Sardicenfis,
Cam. 3. 4. 7. tum ut B. Petri memoriam honoraret;
Heati Petri memoriam bonoremur , &c. tum ut ip
fis veftigiis infifteret, quae videbatur impreffiífe
divina Providentia , rerum temporumque ómnium
moderatrix , cum Cæcilianus Primas Carthaginen
fis, & Athanafius Alexandrinus Archiepifcopús Ro
mam demum profećti funt, cum neutri quidquam
opis aut fpei reliquum effet in vicinis Epifcopis ,
aut ufquam alibi , praeterquam Romae , adversùs
iniquiffiinas Synodorum machinationes, quibus fe
dibus fuis extrufi fuerant,
• X. Verùm cum gemina haec Concilia folius me
minerint Metropolitani , fatendum eß nullum no
wmen illuftrius aut magnificentius ha&enus in Ec
clefiae ufu fuiffe. Marcus Diaconus in ea vita quam
fcripfit beati Porphyrii Cæfareæ in Palaeftina Métro
politani , Chryf9ftomum non rarò Archiepifcopum
appellat. Indc fufpicari poffet quis, ufitafius tunc
effe cepiffe hoc nomen , idqué acerbius ferentes
Africanos Epifcopos Concilii III. Carthaginenfis,
cui intererat Auguftinus , id nomen profcripfiffe
ut quod novum effet , & faeculi magis fâftum ac do
minationem redoleret , quàm modeftiam & humili
tatem Ecclefiae miniftris accomodatam. Vetuit er
go hæc Synodus, ne quis deinceps fummus Sacer
dos , aut Princeps Sacerdotum , quod idem eft ac
Archiepifcopus, diceretur. Ut prim« Sedit Epifco
pur mom appelletur Primcepr Sacerdotum , aut Sum
mut Sacerdor , fed tantùm prima Sedis Epifcopus ,
Can. 16.
XI. Cum fola novitas minùs aequam peperiffet gubernet. Orienti, autem Epifcopi, foliur Orientis
hujus nominis interpretationem, brevi & cum no curam gerant , fervati , bomoribus primat år Eecle
yitate ipfa evanuit vocis invidia, ac dominationis ſia Antiochena, qui in Regulis Nicans Synodi ron
fufpici9 illi affricata. Re igitur tota maturiùs penfi timemtur. Sed &* Affama Diœcefis Epifcopi ea quae
tata » deprehenfum eft magnifica haec in fpeciein no. funt im 4/ia , Cºr qua ad 4/lawam mam: Et
mina Archiepifcopi, Principis Epifcoporum , fum
mi Sacerdotis, non aliam five originem , five figni
ficationem habere , quàm primae Sedis: aut primae
cathedrae Epifcopi. Primatum enim dumtaxat &
primam Sedem haec indicant. Quis enim dixerit
Archipresbyteri aut Archidiaconi nomine formido
lofam Presbyteris aut Diaconis aliis dominationem
intentari ? Si fas erat Afris, primum inter Presby
teros , vel Diaconos Archipresbyteri , vel Archi
diaconi nomine donare, eccur invidiofum erat Ar
chiepifcopum dici , qui primus effet inter Epifco
pos ? Primus & Princeps Latinè idem fonant. Prin
cipem locum tenet , qui primum . Qui ergo pri
mus , idem Princeps erat Sacerdotum ; & qui Lati
nè Princeps Sacerdotum , eodem fenfu parique mo
deftia Græcis Archiepifcopus dicebatur. -
Quanquam autem tam dilucida haec fint & eli
quata, ab Archiepifcopi tamen vocabulo abftergi
non potuit invidia , nifi aliquanto poft temporis
intervallo; nec nifi in primi Ephefina Synodo G£
nerali primariis totius orbis Epifcopis apertè tri
butum eft. Ann.43o. Conc. Epheſ. Act. 1. Ibi perfæ
pe Cyrillus ab aliis, nonnunquam & à feipfo Ar
chiepifcopus appellatur ; eodem honeftatur nomi
ne ab ip(a Synodo in Epiftola ad Imperatorem
fcripta de Neftorii depofitione. Idem nomen Cae
leftino Papae ibidem , & à Cyrillo, & ab aliis da
tur. Impartitus eft & eadem nominis gloria à Pfeu
dofynodo fua , cui eodem tempore Ephefi non in
terérat tantum, fed & praeerat Joannes Antioche
nus. Quin & eodem appellationis honore ibidem
gaudet TMnemon Ephefinus Epifcopus ; adeo ut
folis tunc Primatibus aut Exarchis Diœcefeon id
tunc nomen tributum fuerit. -
XII. Ufu jam tum receptum erat in Oriente,
ut Exarchi Dioecefeon dicérentur majores illi Me
tropolitae , qui Metropolitis minoribus aliis præ
fe&i erant pluribus, pluribufque Provinciis , qua
rum fub uho Capite confociatio, Dioecefis dicti
tabatur. Quæ nunc familiari Gallorum idiomate
Dioecefis dicitur ; videlicet tota ditio uni Epifco
po fubje&a , olim non Dioecefis , fed Parochia
nuncupabatur. Dioecefes autem Latinis olim Ec
clefiis, maximè autem Africanis dicebantur, quæ
nunc ufitatiùs Parochiae appellantur vici nempc »
villulæ , oppida, fuis quæque Parochis fubditas
& uniüs Épifcopi ditióne circumfcripta . Ita etfi
non recedamus ab antiqua nominum confuetudinc »
duplex tamen Dioecefeôn genus erit fecernendum •
Dioecefes enim majores erunt, quae plures Pro
vincias in unum veluti corpus compaginabant »
unique fuberant Exarcho; minores autem Dioece
fes erunt , quae per agros fparfae à fingulis Pref
byteris reguntur. Græca ea vox eft , fed alio &
alio fenfu donata à Graecis atque à Latinis, ad
quos ab illis derivata eft . - --
A* Conftantino, five ab Imperatore alio aliquo
ortum duxerat civilis haec difpofitio, qua: Orien
tales Provincias in varias diftribuerat Dioecefes •
Ex antedi&is abundè paruit , nullam earum ha
bitam effe rationem, five in Nicæno, five in An
tiocheno Concilio. Illas prima invexit, aut in
ve&as memoravit in Ecclefiafticam politiam Syno
dus prima Conftantinopolitana. Ifté enim ibi Ca
non conditus eft. Epifcopi qui extra Diœcefim funt »
ad Ecclefiar qua extra termimor eorum funt , mort
accedamt , meque confundant &• permifceant Eccle
ſar. Sed ſecundam regular conſtitutar, Alexandria
quidem Epifcopus ea qua funt in Ægypto tantur•
« CIfa
 De Beneficiis, Part. I. Lib. I. Cap. III.
•lefiam pertinent , guberment. Pontici autem Epi
fcopi Pontita tantùm Diœcefit habeamt curam ; Thra
zià verò ipfius tantummodo Thracia. An. 38o. Cam. z.
Radiant in hoc Canone majores tres Dioecefes,
Romana, Alexaiidrina , & Antiochena: totidem
minufculae, Afiatica , Pontica , Thracica. Romana
hic innuitur, cum laudatur Regula Ecclefiaftica ,
hoc eft Canon Nicænus, expreffè autem declaratur
Canone fequenti , Camom. 3., quo Ecclefiae Con
ftantinopolitanae honoris & cönfeffus prærogativa
conceditur , poft antiquam Romam. In hacTCon
ftantinopolitana Synodo affirmat Socrates inftitutos
effe Patriarchas. Hos intellige , aut de Exarchis ,
aut de eximiis quibufdam Epifcopis ibi defignatis,
qui effent Communionis Catholicae veluti capita;
quod illis tunc quidem temporis honoris forfan .
gradum aliquem fupra alios Epifcopos contulit.
Argumento effe poteft quòd Gregorius Nyffenus
£pifcopus, qui horum in numero erat, Métropo
litanis accenfeatur in ea fub Ne&ario Synodo, übi
yentilata eft caufa Arabiae Epifcoporum. Verùm
id privilegium perfonae fuit, `non'Sedis.
Redeo ad Exarchos. Decrevit Chalcedonenfis
Synodus, fi Clerico, aut etiam Epifcopo lis &
caufa fit aliqua adverfus Metropolitànumi, poffe ,
eam referri ad judicium Exarchi, Petat Exarchum
JJiaecefeor , Camom.9. 17. aut ad Epifcopum Con
ſtantinopolitanum. Hoc in Concilio Exarchi nomi
ne donatus eft etiam Epifcopus Antiochenus. Le
gitur hoc ipfum Exarchi Diœcefeos nomen in.
A&tis Berythenfis Synodi , quae A&tione decima .
Concilii Chalcedonemfis perlećła funt.
XIII. In hoc ipfo denique Chalcedonenfi Con.
cilio Patriarchae nomen primò ufurpatum reperias.
Et fi Theodofius Imperator in fuis , & ad Va
lentinianum Imperatorem ad Gallam Placidiam li
teris Leonem Papam appellarat. A&ione Concilii
ejufdem tertia , libelli fupplices quatuor, qui ibi
1eéti funt , quorum unus erat Presbyteri , duo
Diaconorum, quartus autem laici cujufdam ad
verſus Dioſcorum, ita inſcribuntur Leoni Archie
pifcopo univerfali , Ó* Patriarcb* , Patriarch« œcu
memico. Conc. Chalc. part. 1. c.19. 3o. Idem Leoni,
& Leoni foli tributum eft nomen in laetis fauftif
que acclamationibus Concilii : Leonis multi ammi :
Patriarchæ multi anmi ; Nec diffimulandum tamen
eft , A&tione fecunda ejufdem Concilii, Magiftra
tus civiles qui aderant, Exarchos Dioecefeon Pa
triarcharum nomine affeciffe.
XIV. Non aberrabit ergo à vero, qui exiftima
verit ut Archiepifcopi nomen initium habuerat ab
Epifcopis Alexandrinis, utpote quod apud ipfum
legatur Athanafium in Apologia fecundâ : Pag.61.
Edit. Commel. ita Patriarchae nomen à Romanis
Pontificibus ortum duxiffe , & deinde cæteris
Exarchis ac Primatibus effe collatum : ita ut ver
tente quinto faeculo Principibus quinque Ecclefiae
Epifcopis fuerit commune. Nihili'certè faciendum
exiftimo, quod in Pfeudofynodo Ephefima Diofco
rum Alexandrinus di&tus fit à nefcio quo Oecu
menicus Patriarcha . In ſubſcript. Olympi Epiſ. phronio Turonenfi Epifcopo ini haec yerba fcribit :
Evazorum. Caeterum abhorret à veri etiam fimili IL. 3. poemat. &• Opufc. Domino fanfto & taeritjs
tudine , Patriarchae nomen irrepfiffe in Ecclefiam Apoßólico domino Euphronio Papa , &c. Apoftolice &
à Patriarchis Judeorum : multò minùs à Montani- ' páculiari, domine & pater, &c. Apoftolatui veftro
ftis, quibus fiios fuiffe Patriarchas memorat Hie
ronymus. Epift.54: Patriarchas appellaverat Socra
tes l.s. r.8. Exarchos Dioecefeon: aut Communio
nis Catholicae Principes à Concilio Conftantinopo
litano conftitutos. Gregorii Nazianzenus Orat.%o.
41. 7*. & Nyffenus Nyff. Orat. de Magno Epifc.
clariffimos fuorum temporum Epifcopos Patriár
chas vocant, dum eos conferunt cum Patriarchis
Teftamenti veteris, quorum in illis virtutes revi
vifcebant. Hinc propius à vero abeft , in ufum
Ecclefiae vocem illam veniffc. De Papae demum
Tom, I. -
ᎥI
nomine fermo erit capite fequenti, ubi & tempus
indigitabitur, quo fummo Epifcopatus vertici , Pe
tri fucceffori cœpit adrogari, cùm priùs ufitatiffi
mè Epifcopis quibuflibet abfcriberetur .
CA PUT IV. P.2. L. 1. c.1.
Praefulibus quidem omnibus commu
nia fuiffe nomina Papæ, Apoftoli ,
Prafulis Apotolici, Apotolica. Se
dis Epifcopi: fed ea tamen jam tum
fingulari quadam cum honoris prae
rogativa Romano Pontifici attribu
· ta funt.
I. Hac nomima divinam quamdam poteßatem fam
&litatemque pra fe ferumt .
II. Galliarum Epifcopi , Papa & eorum Cathe
dra , Apoftolica Sedes appellitabantur.
III. Ita tamem ut fuus Romana Sedi , &* præ
cateris eximiur honor fervaretur.
IV. Servor fervorum Dei fefe ipfi fcribebamt , &•
& Regibus quoque Apoftolici vocabamtur.
V. Im Hifpania Metropole*, falvo homore Roma
na Cathedra principatur, pro Sedibus Apoftolicir ha
bebantur
VI. Pontifice, ipfi unitati (9 agualitati Epifcopa
tís affentiebantur, ut que imitaretur divinarum.
Trimitatis perfomarum umitatem , & falva origine
atque fubordinatione æqualitatem .
VII. In Africa Cartbagimenfis Epifcopur Apoßoli
eus diétur •
VIII. Im ipfa urbe Conftantinopolitama fupra Pa
triarcbam eminentiàr fedet Papa , prefidetque .
IX. Idipfum in Comciliir , ó* fit , &r probatur
ºrgx17726 .
X. De Papa momine &• quo demum tempore Epi
fcopo Romano adfcribi caperit.
I. Ametfi Petri fucceffori & Chrifti in terris
Vicario faeniüs & luculentiüs tributa fue
rint ſplendidiffima 慧 ;& fan&iffima nomina , Pa
pae , Apoftoli, Apoftolicae Sedis Praefulis: fatem
dum tamen efi etiam tribus his, quae à Clodoveo
Francorum Rege ad Caroli ufque Imperium flu
xere faeculis, ea Epifcoporum omnium communia
fuiffe. Momenti oppidò magni duo hzc funt, quae
capite ifto elucidarida & comprobanda aggredior, z
ut amplitudini Epifcopatùs univerfalis, & præcel
lentiæ ejus qui Caput eft & centrum, lucis ali
quid & gloriae nofìra hac opera accedat. „Neque •
enim auguftiffima ifta nomina , eorum fimilia funt3
quorum vaniffimo tumore homines gloriae cupidi
dele&antur : fed quae veriffimam fpirent fanéìita
tem, divina quadàm poteftate fuffultam .
II. Fortunatus Pictavienfis potea Epifcopus Eu
me commendanr, 6-c. Samétitati veſtre me røm
mendanr. Felici Nannetenfi Epifcopo in hunc m0
dum: L.4. Domino ſanto, 6 Apostolica Sede di
gniffmo Patri, Felici Papa. Claromontanum ai:
íemí Epifcopum ita compéllat : Domino fan£to ,. &
Apofloiici, ââibus praconando. Similiter Siggriujn
Epifcopum Augufiodunenfem, Doming mofte , &
Apoſtolica sede digniſſimo. Quin & Radegundis Re
ginâ ita Epifcopós fcripta ad eos, Epiftola affatur:
Dominis ſanctis & Apoſtolica Sede digniſonis Pa
tribus , Greg. Turo, L-9, c•4** Barons 1999
2. -
 £2, Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
III. Avitus Epifcopus Viennenßs Epifcopum Je fcopos Apoftolicis thronis invehit : Siquidem @r
rofolymitaaum magnificis iifdem titulis ornat ; Pa cateri Apoßolorum Petro par confortium homoriae &• .
pe Jeroſolymitano. Exercet Apostolatur vester concef pote/latir acceperunt , qui etiam in toto orbe difperfi
for à Divinitate Primatus ; Gr. quod principem lo Evangelium pradicaverumt ; quibufque decedentibus
cum in univerſali Eccleſia teneat, non privilegiis fuccefferunt Epifcopi , qui funt conßituti per totum
folùm ftudet momftrare , fed meritir. Epift.13. Ro »nundum im Sedibus Apoftolorum. De Offic.Eccl.l.z. c. 5.
manum porro Pontificem abfolutè Papam dum vo Nec nefcivit tamen Ifidorus , quo Petrus jure •
cat idem Avitus, quantum verborüm detrahit , caeteris antepoſitus ſit Apoſtolis à Chriſto, qui il
tantum accumulat gloriae : De his qua Papa dice lum fuum ipfe in locum fubrogavit Im novo Tefla
bantur obje£ia , Epift.3 1. Nec verò Romanos cives mento poß Chriftum, facerdotali, Ordo à Petro Apo
Primatìs Petri minus amantes effe vult ille , quàm Jfolo cœpit , ip/î enim primur datus eft Pontificatus
'fuere Imperii : Nec minus diligatir in Ecclefia ve im Eccle/ìa Chrifti . Sic enim ad eum Dominus, Tibi
Ara Sedem Petri , quàm im Civitate apicem Mum aabo clave* regni calorum. Ibid. Et alio in loco: Quod
di. Denique fi quis Papam aut defendit , aut in verò de parilitate agitur Apoflolorum , Petrur prae
petit , ab eo cenfet , non ex Epifcopis unum ali mimet caterir , qui à Domimo audire meruit. Tu
quem defendi, aut impeti, fed ipfiimmet Epifco et Petrur , &c. Pafce agno meor , &c. Honorem,
patum. At fi Papa urbir voratur im dubium Epifco Pontificatár im Chrifti Ecclefia primur fufcepit. Cu
patur jam videbitur , mom Epifcopur vacillare > . ju* digmitat poteftati, et/? ad onmes Catholicorum
Propterea ergo ftatuit Symmachum Papam, ab Epifcopor eß transfufa , fpecialius tamen Romano
æterno Paftore ac Judice, à quo ளிே ei erat Antiffiti , fingulari quodam privilegio , velut ca
Ecclefia , judicari oportere. Reddet rationem , qui piti , r«terir membris celfior permanet im atermum.
ovili Domimico praeff , qua commiffam fibi agnorum Qgi igitur debitam ei non exhibet reveremter obediem
curam admimißratione diſpenſet . Cateràm non eft tiam , â capite fejumëłur, Arepbałorum frhifrnati fe
gregit proprium pafforem terrere , fed judicis , &c. reddit obnoxium . Epift. ad Eugen. Tolet, Epifc.
ua ratiome vel lege ab inferioribut judicetur. His pag.697. Idalus verò Barcinonenfis Epifcopus ad
confentiebat & Synodus Romana, qua: Avito te Archiepifcopum Toletanum ita fcribit: Juliano To
fte , caufam quam penè temerè fufceperat, imquirem letama prima Sedis Apoftolo. -Acheriami Spicil. tom.
dam, divino potiàs ſervavit examini. Ex his fa 1. pag.313: - -

cilè intelliges, quo fenfu fcripferit idem Avitus VI. Epifcopatus illam & Apoftolatùs in Papa &
Papa , id eft Epifcopo Conftantinopolitano, Ro Epifcopis æqualitatem & unitatein, fofpitc & in
manum Pontificem, ipfumque velut geminor Apo taćła inferiorum erga fuperiores obedientia , fci
Jtolorum Primciper effe , &c. velut in Cælo pofitum tiffimè propalat Symmachus , dum adorandæ Tri
Religionis figmum pro gemino fidere. Epiß.7. Nec nitatis formam proponit , ubi cum originc , ema
verô nefcius erat Avitus unum effe inter fidera, natione, & miffione æqualitas , & cum ordine • |
gici ac rerum omnium parentem Solem , unum . unitas mirè confiftit : Nam dum ad Trinitatir inftar,
inter Apoftolos caeterorum caput , ac Principem cujus una effatque individua pote/far , unum ßt per
Petrum: Sic quondam Petrus Apoftolorum Caput, id diverfor Antiffiter Sacerdotium ; quemadmodum prio*
eft Primcipum Primcepr. In Fragm. pag.* $9. -
rum ſtatuta àſequentibus convenit violari ? Epi. I. Sym»
IV. Hoc uno nomine humillimè & fanétiffimè Formulam profeßionis fidei , & communionis Ca
gloriabatur Defiderius Cadurcenfis Epifcopus Ser tholicæ præfcripfit Hormifda Pontifex , cui & fub
vuf fervorum Dei : quod & ab ipfo gloriæ Rege fcripfere pot. Joannem Patriarcham Confiantino
fumpferat , qui venit non minißrari, íed, miniftra politanumi Qrientis omnes Epifcopi. Iftud autem
rc, Ego in medio veffrám fum , fîcut qui mini/trat . èrat , inter alia multa ejus Profeffionis capita di
Mattb. 19. 38. Luc.zz. 27, Unde & ejus proprium ligentiffimè notandum : uti Ecclefiae omnes una.
deinde fa£tum cft nomen, quem Chrißus habet in tantummodo Ecclefia funt: ita thronos omnes Apo
terris,modQ, quodam fingulári Vicarium, ut ejus ftolicos fedefque omnes Epifcopales ubique terra
cffet humilitatis imitatór primarius, qüi primas rum, unam éffe folùm Sedem Apoßolicam , Petri
acceperat, poteftatis. Coepifcopos fane íuos Defi fedi individua copula cohaerentem. Santii/imat
derius idein iifdem titulis, dé quibus fermo eft , Dei Ecclefiar , id eff , Superioris veftra , & novel
profequitur cutn ad eos fcribit, Apoftolico Patri , la illius Roma unam effe accipio ; illam Sedem.
Podoni Pap* • £t Epiftola alia : Rogo : Apoftolicam Apoßoli Petri , & iftiut Augufta Civitati* umam
dignationen, veſtram. Parem & illi vicem referunt effe definio. Poft Epi/f.4o. Hormifda. Bis mille &
dum ad eum fcribunt : Apoſtolica Sede Digniſſimo 醬 ab Epifcopis Orientalibus hanc Profef
PaA; & Patri: Bibl. Patr. tom.o. p.4 r;. & cat. ionem fubfcriptam fuiffe , teftatum facit locuple
Epift. 39: 1 1. ibid. 1. 3. 6. 9. 17. Immo & ipfi Re tifimus Autor Ruticus Diaconus. In difput. com.
ges ad Epifcopos : Apo/lolica sede Digniffmio Patri Aceph.
Defiderio Sigebertur `Rex. Iifdem vërbis ufus eß VII. Ejufdem doétrinae nova fuppeditat docu
Childebertus Rex ad Pontificem Romanum: Do menta, quae his temporibus fub Vandalis oppreffa
mino Santo 6 Apoſtolica sede colendo in Chriſto jacebat Ecclefia Africana. Anno 5* 5. Ita enim in.
Patri Joanni Cbildebertur Rex. Iifdem & Clodo Concilio Carthaginenfi fupplicem libellum Boni
VСUS ad Épifcopos Galliae : Orate pro me, Domini facio Carthaginenfi Epifcopo oblatum Monachi cum
Santi, 6 Apoſtolica sede Digmiffmi Pap« . Amno Abbate ordiuntur: Rogamur , beatifime , 6” Apo
398. Pu Chefne Hiff. Franc. tom.i. p.868. Carolus ftolica Dignitate prºdite, Chriffi venerande Pon
Major-D0mus, ubi Bonifacium Papa: Legatum com tifex, &c. Tui Apoßolatár orationibur mor commen
mendat Epifcopis : Dominis saniis , 6 Apoflolicis damus. Spicil. tom.6. pag.2. 3. 6. Simile veri eſt
in €hrifto Patribut Epifcopir. Bonif, Epiâ,32. At habitam in his effe rationem ejus poftetatis , qua
Qoncilia III. IV. V. Ãürélianenfia, & Arvernum Carthaginenfis Epifcopus fupra caeteros Africae Epi
II. five Claromontanum Ecclefiae tantùm Romanae fcopos eminebat. Ut tamt« Sedit , quæ totiu* Afri
Sedem Apofolicam adſignant. ca Eccleſia Primatum tenere cognoſcitur, defen
V. Ifidorus Hifpalenfis Patriarchas & Archie. /íeme muniti . Idcirco & hi tunc Monacbi cùm
pifcopos omnes Sedibus Apofìolicis donat: Patriar fe Carthaginenfis Præfulis ditioni & tuitioni cam
*#* Gr*** {ingua Summus Pater, quia primum, id mififfent, Tab Epifcopi Diœcefani jure & poteßate
<£ ». 4Paffalicum retimet locum. Ârcbiepifcopur gra immunes deinceps fé fore fperabant, ut fuo loco
£? fumg* Epifcoporum : tenet enim vicem a£fio. dicemus. - – --

ficam • 0r'&*num L.7. •.1 1. Alio loco omnes 'Epi VIIL Quamvis autem Apoßolatùs & Sedis, Pe
îIl 2
 De Beneficiis, Part. I. Lib. I. Cap. IV.
tri, cujus partem finguli habent Epifcopi, una fit
& æqualis poteftas: nulli tamen non exploratum
eft, Romano Praefuli Afros omnes femper cqn
ceffiíTe Epifcopos , quippc qui &. jure quodam fin
gulari fùçcefferit Petro, & omnium caput fit Epi
ícoporum, vocatus non in partem, fed in pleni
tudinem, cum follicitudinis, tum pqteftatis. Duo
rum magnorum lumimarium Petri & Pauli verbir ,
tanquam ßlendentibus radiis illuftrata, eorumque
decorata corporibus , Romama , qu4 mumdi Caput
溫 Eccle/ìa. L. de Incar. & Gr4t. Verba haec
iunt Fulgentii Rufpenfis Epifcopi .
Addendus & Poffeffor Africanus Epifcopus, qui
ad Hormifdam Papam fcribens, ea illi adfcribit,
quae non poffint nifi Petri & Pauli ex affe haere
di & ſucceſſori competere. Quis majorem circa.
Jubjeéîor follicitudinem gerit , aut à quo magis mu
tantis fidei #abilita* expe&anda, quàm ab ejus Se
dit Pra/ide, cujus primur à Cbrifto Re&or audivit,
Tu et Petrus , & fuper hanc petram, &c. Inter
Epift. Hormifdę.
Quod verò ad Orientem attinet, Joannes, qui
Hormifda: fucceffit, Conftantinopolim profeétiis,
fupra Epiphanium ejufdem urbis `Patriarcham fe
dit, eam confenfus honorificentiam gnarus deberi
Principatui Apoftolicæ Petri Cathedræ : Joanner
Byzantium vemiemt , @r invitatur ab Epipbanio Pa
triarcba , non confenßt , ufquequo Epiphamio pr«/í.
deret, utpote Papa Romanus . Verba hæc funt Ana
ftafii Bibliothecarii in hiftoria fua, fe&antis veßi
gia Theophanis in Chronographia: Auátore ſimili
ter Marcellino CQmite, dexter dextero Ecclefía fe
dit ſolio - Addit infra idem Theophanes, Menae
Patriarchæ Conftantinopolitani nomen, quod pri
mum erat in facris diptychis, pofteriore loco per
fcriptum fuiffe, ut priore Vigilius Papa & fcri
beretur , & nominaretur .
IX. In Concilio Oecumenico VI. Papae nomen
uni Romano Praefuli tribui videtur, ita ut mani
feftifimis documentis anteponatur, & Contantino
politano, qui ibi Patriarcha, & Antiocheno, qui
nominatar Archiepifcopus. Agathoni orthodoxo Pa
pa, multor annot. Georgio orthodoxo , Patriarcba,
amultor amnot , &c. Audiem* Macarius Archiepifco
pur Antiocbia, &c. 4fi.8. Quod affeétatum nominum
«difcrimen fa:piùs ibidem obfervari poteft. Synoda
lis ad Pontificem Epiftola ita infcribitur: San£io
& Beato Papa Senioris Roma. Et illa quidem qui
na exemplaria Synodalium A&lorum quæ ad quin
ue primas Sedes ex antiquo more miffa funt, Apo
olicas Sedes tribuunt Conßantinopolitanæ Ecclefig,
& Alexandrinæ, perinde ut Romanae. At Roma
na fola dicitur fedes Petri , ut Marci Alexandri
na. Apoftolica Sedi Sanáti ó* Principit Apoftolo
rum Petri , ßve Agathonis Papa . Quare & Maca
rius Patriarcha Antiochenus, & cæteri, in quos,
propter invi&am in defenfanda haerefi pertinaciam
damnationis fententia vibrata fuerat, probationi
8amâ Mimi Papa traditi fumt. A£t. 18. Quidquid
ftatu$rint Trullanae Synodi Epifcopi de commenti
tia illa æqualitate Papae & ?atriárchæ Conftanti
nopolitani, quafi aequalibus privilegiis illos frui
par effet : non diffimiulat tamen ne ipfi quidem fe
eundas tantùm tenere Conftantinopolitanum : Ut
qui ßt fecugdur poft illum. Nec ulterius quidquam
ambiit Epifcopus Conftantinopolitanus , five in.
Conftantinopolitana prima Synodo, five in Chal
cedonenfi •
X. Obfervandum denique nobis eft, quanquam
Epifcopis olim omnibus, nomen Papae communica
tum fuifTet , iiieunte tamen fexto ádmodum faecu
lo, ad unum Pontificem Romanum illud reyocari
caepiffe. Epifcopum Romæ, aut Papam Romae no
minat Liberatus; at poft, Agapeti tempora , folo
Papæ nomine Romanos defignat Epifcopos;- Aga
petur. Papa ordinatur , &c.. Pap« &• Sematui Ro
»/amo fcribent Rex, &c. Papa Comftamtimopolim pro.
fe&fur eft, @re, Augufta Papa mimas intentante, ie
hoc Papa perftitit , &c. Tumc Papae Memam ordina
zit, Cap. 18.21. 22. Ubi verô de Sylverii Papae
exilio hiftoriam texit , ita Imperatorem, alloqui
tur Epifcopus Patarenfis: Multor effe im hoc mundo
Reger, fed nom effe unum ficut ille Papa eft fuper
Ecclefiam mundi totiur. Sexta Synodus dum In
peratorem affatur , Agathonem nuncupat Epifco
porum oubis totius Patrem & fummum Papam :
Sanétiffmi Patri* moftri & fummi Papa. Synodicae
quoque literae infcribuntur Papae fenioris Romae,
Imperator ipfe inde ad Leonem fecundum Papam
fcribens , 4rcbiepifcopum Roma vocat , & Papam
Oecumenicum , Aéì.18. Quae jam fatis multa funt,
ut evincatur obtinuiffe jam tum in Oriente & Oc
cidente , ut Papæ nominc folus deinceps Romanus
Pontifex decoráretur. Si qua autem pofthac his
contraria occurrant exempla , id ex eo fit utique
uod non invalefcat rei cujufqam ufus, nifi len
tis quibuídam incrementis; & paucifima fint con
fuctúdines tam altè infufae & tam latè diffufae per
orbcm, quibus non exceptiones aliqu£ adver£n
tur. Sic in fexta Synodò Cyrus Epifcopus Ale
xandrinus gaudet adhuc Papæ nomine • Vide infra
L-I. c. 3O- m. I4.
C A PUT V. P.3. l. 1. c. 1.
Mutua inter Romanos hinc Pontifices,
inde Galliarum Imperatores, Reges,
& Epifcopos concordia permagno
utrifque & prxfidio, fuit , & orna
namento, dum Caroli Magni ftirps
' rerum potita eft.
I. Amplitudo Romama Ecclefia or Gallicawi re
gni majeftas aptiffmo nexu /ibi mutuò colligantur •
II. Nomenoiur Armorica Dux adverfùs Rege* mo
fìros dum fe commovet, totis Epifcoporum & Ponti
fici, viribus ftatim impetitur. -
III. Carolü, cogmomento Calvus Rex Francicur per
fida, fratrix Germaniæ, Regis molitionem Epifcoporum
ér Pomtifici ope eludit.
IV. Religio Regum folium firmamt, dum fubdi
tor confirmat in obfequio . - - -
y. Éxpedit plerumque Epifcopis, ut Pontificis au
thoritate fulciantur.
VI. Hincmarus expertur confeffufque tandem eſt ,
nutare Epifcoporum authoritatem, Ji Pontifrir fum
mi patrocinio deftituantur .
VII. Alii, ab Oriente &• Occidente exemplir com
ftat Apoftolica sede niti Epifcoporum ommium Ca
thedraſ.
VIII. Summus Pontifex vinculum pacis & eomei
liator extitit inter utrumque Orienti* (ºr Occidentis
imnperium .
IX. Fatetur Hincmarus Romamam Ecclefíam mo
vam efe novi Teftamenti Hierofolymam , dubii im
rebus adeundam • .
x. Idem oftendit confultiffîmum effe, ut Jî qua
inter regna óaria graviores comtroverfis oboriant**»
ea in commume tra£tentur , conciliatore eo qui rof/**
Ecclefi; Caput eft. -
xi. `Exifìimat poß jure fuo Pontificem indulge
,e veniani,' ubi Épifcopi ex famomum rigore indixere
orway?? • -
x II. Quid fenferit Himomarus de pracellentia 6r
amplitudine Sedit 4poftolic£ * . .
%iii. Quid eadem áe re fenferit Fulco futttffor
ejus , & Alcuimus *' XIV.
 I4 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
XIV. Animadverfoner in illam Conßantimi do
º - -
nationem , qug eiréumfertur , 6r que fingitur.jpfe
romanor Póntificet oráaffe Imperatoriis in/gnibus •
XV. Carolu, Magnus Pontificet conſultat de du
&ii, ad Religionem pertinentibus ; illum imitari de
άuerant Orientir Imperatorer •
xvI. De diffenfiohe familie Imperatori£ fub Lu
dovico Pio, que é ipfor difiraxit Epifrºpºr -
I. Uis non divino quodam confilio faétum pu
tet, ut Carolus Magnus ad Imperii cul
men Eodem ipfo tempore promoveretur , quo ad
fummum gloriae & amplitudinis faftigium Romana
cælitus vöcabatur Ecclefia. Illuftri fcilicet docu
mento pofteris, eadem fore Romanæ Sedi & Co
ronae Francicae incrementa dignitatis , commune
{que gradus ad honorum apicem. Auétam terrenis
ditionibus Ecclefiam Regüin Francorum munifi
centia & tuitione nemo ambigit. Aft eorundem
pietate, legibus & obfequio ftabilitam, firmiùs Sa
tra omnes impetur pravitatum &* mumimemta atque
documemta Domaimi Sacerdotum , & omnium prorfus
qui in fublimitate comfftnnt, imô eumtforum qui ab
eifdem poteftatibus diverfis afficiuntur imcommodir.
Epift. 3o. Saepius tamen Principibus Ecclefiae ne
-
ceffaria eft tuitio Apoftolicæ Sedis.
V. Concilii II. Trecenfis Praefules precibus quàm
potuere humillimis flagitarunt à Joanne VIII. Pon
tifice, fuprema fua au&toritate ut tueretur fenten
tiam, qua facris erant interdiéturi praedones facri
legos , qui in Ecclefiae praedia invaferant: quippe
coercendae effrænatæ libidini impar erat tunc Epi
fcoporum authoritas fola , Nor famuli atque difci
puli , weftre authoritatir , drc. Veftra authoritate,
mobi* fubveniri cum omni mentis humilitate depo
fcimur , ut cenfura Apoftolica Sedi* mumiti, robu
ftiorer & promptiorer deimcepr contra Ecclefiaftica
rum rerum raptorer facrique mimifterii Epifcopalir
comtemptorer, mos fuccefforefque noftri perfiftere va
leamus . Ann.878. -

cram Pontificum authoritatem, habitamque re VI. Videbimus alibi num puduerit Reges clarif
verentiùs , difputationis hujus feries prodet • Tam fimos ab arce Romana quærere aliquid praefidii la
uberem rerum copiam, quàm vix liber unus ab banti Imperio fuo. Obfèrvare in praefensjuvat prae
ſolvat, uno concludere capite, non ita facile º ftantiffimos quofque Epifcopos, ut dignitati fuae
fuerit. Verum hoc argumentum non praetermitti conſultum eſſet, adiiſſe ſupplices Apoſtolicam Se
•omnino potuit, nec fufiùs pertraétari. Quippe ut dem, & enixè poftulaffe, ut fua fibi prifea con
ampla fit materies, operis tamen & inftituti no-. firmarentur privilegia, utque ne Ecclefiis fuis ab
ftri nonnifi pars eft , eaque exigua. dicari exturbarique poffent inconfulta Ecclefiă Ro
II. Noménoius Armoricae Dux excuffo fimul manâ. Hincmarüs Remenfis Archiepifcopus, quem
utriufque dominationis jugo, Romanae , & Francicg: antea Lotharius dejicere de gradu in Ebbonis refti
quarum jura religiosè conjunéta , communemque tuendi gratiam contenderat : his ipfe verbis ad Pon
effe caufam intelligebat; increpatus eft ab univerfis tificem Nicolaum fcripfit, quibus alii quinque Me
quartae Synodi Turonenfis Epifcopis , ut qui in tropolitani , plurimique ex Trecenſi Synodo Epi
curriffet in offenfionem totius orbis Chriftiani ; & fcopi fubfcripfere Summiffe devotionis obfequio ve
dum literas Legatofque Sedis Apoftolicae afperna ftri Apo/lolatís exoramur magnificam beatitudinem ,
tus effet, violata Capitis majeftate , totum in fe con ut more prædecefforum veflrorum , qu« de flatu farri
citaffet corpus Ecclefiae . Ergo non potuiffe non in Pomtificalis Ordimir ab eis ftatuta , &• imprgvaricabili
»um exardefcere Epifcoporum indignationem, qui authoritate firmata fumt , ut immota de catero ma
ut Apoftolorum fucceffores funt, ita Apoftolorum meamt : mucrone Apoflolico quorumcumque Metropoli
Principi fuccefforibufque ejus afperfa cóntumelia, tamorum temeraria prefumptione fuppreffa , &c. Ita ut
in ipfos redundaffet. Omnmem l«/ífti Chriftiamitatem: mee ve/frir, mec futurir temporibur , prater confultum
dum Vicarium B. Petri Apoftolicum , cui dedit Deus Romami ' Pomtificis de gradu fuo quilibet Epifcopo
Primatum im ommi orbe terrarum , fprevifti , &rc. rum dejiciatur , fícut eorumdem antecefforum veßro
Ne literar quidem ipfar recepifti. Im eo igitur la rum multiplicibus decretir, & numerofts privile
Jîfti Apoftolor, quorum eftprincept Petrur; laffti Epi giis ßabilitum modis mirificis extat. Videlicet me
fcopor, qui jam cum Deo regmamt im calis , &• mi aliqua varietate & vilitate fummur ordo Diaboli
vaculis corufcamt im terrir : lefifti &• mos , qui etß adminiftratione mutare , aut irregulariter labefa£ta
mom habemur corum meritum , idem tame* Divina ri ſnatur. Ann,867.
Gratia poffîdemus officium. Amm.8.9. Porro litere illæ Experimento proprio his Epiſcopis perſpetum
Pontificiae, quae contemptim habite funt à Nomenoio, erat , tam incertam inftabilemque fore dignitatem
virum contumacem ad debitum Regibus obfequium fuam, quàm Principum gratiam, nifi inconcuffa ,
revocabant. petra niteretur , ejuſque Pontificis patrocinio,
III. Ludovicus Germaniae Rex cum Carifiacen quem longè impenfiùs colerent Reges, quàm qua-_
fis Synodi Epifcopos à fratre fuo Carolo Calvo ab lefcumque ditionis fuae Epifcopos. Ab] his non_
alienarc ftuduiffet , hoc ab ipfis refponfum tulit, diffentiébat Carolus Calvus in eâ quam ftatim poft
haud poffe fe ab eo Rege defcifcere, qui inter fa Concilium Trecenfe ad eundem Nicolaum Papam
crorum ſolemnia inauguratus eſſet ab Epiſcopis, & fcripfit cpiftola, ubi affirmabat non potuiffe à Lu
Romani Pontificis literis honeftatus. Cum illis Ar dovico Pio Ebbonem Remenfi Archiepifcopatu or
chiepifcopi, & Epifcopis , qui comfenfu & voluntate bari , fine affenfu Papae Gregorii, quàm an orarit
populi regmi iftius , dommum moftrum fratrem ve incertum effet, certum non exoraffe ; cum in Eb
ftrum umxerunt im Regem facro chrifmate, divina bonis locum fuffe&tus ab eo nemo fit, unde poft
£raditiome : quamque faméta Seder Apoftolica mater Ludovici Pii mortem quafi poftliminio reftitutus
noftra literis Apoftolicis ut Regem honorare ftu fuæ fedi eft Ebbo : Domnus Imperator Gregorio Pa
dmit, (ºr confirmare. Ann,858. pa dirigit , ejus affenfum , fi fieri poteß, in depoß
IV. Jtroque hoc exemplo patet, quàm verè tione Ebbomir expoftulam* , &rc. Credimus , quia / im
fcripferit ad eundem Carolum Calvum Nicolaus I. abjeétionem Ebbomir dommu* Imperator :::
Pontifcx , vim & robur Apoftolicæ Sedis praefidio veftrum fautorem habuiffet, comtimuò vacanti Eccle
effe , & munimento, non Ecclefiis tantùm, fed tem fia illi alium Pontificem fubrogaffet.
poralibus quoque potcftatibus, quas, Religio dum VII. Hinc Epifcopos commonuit Nicolaus Pon
divinitus inftitutas docet , facrófanétas quoque & tifex, cordi ipfis & curæ effe debere, ut Romane
verendas populis facit multò faciliùs validiùfque, Ecclefig dignitas eminentiffima retineretur , quæ
quam 證顎 minis armorumque fremitu obtine ipforum effet columen,i& qui everfa idem in om
ri poffet. Privilegi* namque Romana Ecclefi« totiu, nes ingrueret turbo, . quo effet nuper Rothaldus
£unt Chrifti , ut ita dicamur, remedia Ecclefiae Epifcopus deje&us : Privilegia Sedis Apoftolica teg
Catholica. Privilegia inquam Petri arma ſunt con mima funt , ut ita dicamus , totius Eccle/ìa Catboli
c#
 De Beneficiis , Part. I. Lib. I. Cap. V. I5
«a. Privilegia inquam hujus Ecclefiae munimima , IX. Quò dignitatis & faftigii Sedem Romanam
funt contra omnes impetus pravitatum. Nam quod extulerint, per duo haec vel tria faecula Imperii
Rotbaldo hodie comtigit , unde fcitir , quod cras Garolini, maximi quique & doéliffimi Praefüles,
euilibet eveniat veſträm 2 Epiſt.31, docebit nos ante alios Hincmarus Remenfis:cui nem.
Horum privilegiorum defenfioni impenfurum fe pè vifum eft iifdem gaudere privilegiis Romanam .
palam profitetur idem Pontifex , quidquid fibi vite Ecclefiam in Chriftiano orbe, quibus Hierofoly
& fìnguinis fupereffet : nec obfcurum certè ille in mam quondam inter Judæos : Privilegium quod fe
vi&i hujus Apoftolicique vigoris fpecimen edidit , rufalem propter infidelitatem &• megationem Filii
Photio, qui Patriarchalem Conſtantinopolitanam Dei perdidit hac confèffiome B. Petri promeruit , ©*
ſeden per vim conſcenderat, deſtituto, reſtituto mom ab bomine, neque per hominem, fed per Jefum
Ignatio, exclufo à facris Senatu & Imperatore ipfo, Chriftum , ficut Petrur &• Paulur Apoftolatum, ita
quöd in Patriarcham legitimum confpiraffent; mif & bæc famëta Sedes omnium civitatum meruit prin
fis ad oinnes Orientales Patriarchas iftiufmodi li cipatum. Tom. 1. p. 1 5o. Et ficut adiri Summum Pon
teris, quae interritam cum ſuprema authoritate con tificem , ejufque & facri apud Hierofolymam Se
ftantiam commendarent. Photium tyrammum promun niorum confeffus fuprema authoritate definiri juf
tiat & deponit , affeclar illiuf ipfumque Imperato fit, Lex Mofaica , fiqua de moribus aut doétrina .
rem cum Sematu ejus omni , per litera , à cætu fide oriretur gravior contentio ; ita referri debere ad
lium excludit , Qua Nicolaus cum divimo zelo in Petri Cathedram de rebus eifdem Judiciorum fum
flammatur egiffet , aquiffîmam judicii fui femten mam, cenfet Hincmarus ; idque potifTimum in Oc
tiam ad Orientis Patriarchas tranfmifit . Nicetas ciduis regionibus , quae huic Sedi, & fidei integri
im vita Ignat ii. tatem , & fanétitatem morum ferrent acceptam. De
VIII. Non minùs enituit fumma hæc authoritas in omnibus dubiir ac obfcurir , qu« ad re£f« fidei temo
veneratione & obfequio Regum & Imperatorum er rem, vel ad pietatir dogmata pertinent , faméta Roma
ga Pontifices in rcbus gravioris momenti , Dum , na Ecclefís, ut omnium Eccle/ítrum mater & magi
Leonis Imperatoris, qui primus facras imagines in ftra, mutrix ac do&rix eff confulemda , &* ejus fa
feétatus eft , fortiter ininas repelleret Gregorius III. lubria momita fumt tememdit , maximè ab his qui im
Papa , palam conteftatus eft , fi aliquo adhuc effet illis , regionibus babitant , in quibus Divina Gra
in loco apud Occidentales Imperator Orientis , tia per ejus pradicationem ommer im fide gemuit , 6*
Apoftolicæ Sedi referendas effe gratias, quam illi catholico latte nutrivit, circ. Ibid.561,
impenfiffimè colerent & amarent: ha&lefius illud X. His verbis orditur Hincmarus tra&atum quem
fuiffe proprium munus Romanorum Pontificum, ſcripfit de divortio Lotharii Regis & Reginæ Tef
Orienti Occidentem conciliare, & utriufque Chri bergae . Contendebant nonnulli caufam illam per
ftiani orbis pacem conftringere : denique tanta ve Metropolitanos & Epiſcopos regni, cui praerat Lo
neratione habitum à Principibus Occidentis fuccef tharius, dijudicandam effe , fùmmotis caeteris qui
forem Petri, acfi Deus terras incoleret. Teftis eft bufque. At contra mirificè demonftrat Hincmafus,
Deur guafeumgue ad nor mi/fti epiftolas auribus in unum quoddam Regis Regum Imperium coaluif
cordibufque Regum Occidenti, obtulimur, pacem il fe omnia Chriftiani nominis Imperia; ideoque ad
Jorum tibi ac benevolentiam conciliamter , teque , omnes pcrtinere caufarum graviorum judiciumi, quae
Jaudantes ac mirificè efferemter. Idcircò etiam Lau privatis primūn in Conventibus agitatae, in gene
veata tuae receperunt , &re. Scire deber , Pomtificer , rali demum Synodo expendendæ funt , ubi fub ocu
qui pro tempore Romæ fuerunt , conciliandae pacis lis & arbitrio Summi Pontificis ratum vel infeétum
caufa , federe tamquam parietem imtergerimum , fe maneat, quidquid erat antè privatim confultatum :
ptumque medianum Oriemti* ó* Occidentir , ac pacis Unum regnum , una Chrifti columba , videlicet fan
Arbitror & moderator effe , &re. Samétum Petrum £ta Ecclefía , umiur Chrijhiamitati , lege , regni umiur ,
omnia Occidentis regma , velut Deum terreftrem ha & unius Eccleffe , quamquam per plures regni Princi
bemt , &c. Totur Occidem Sanéto Principi Apofto per & Ecclefiarum Prgfuler gubernacula moderemtur.
iorum, fide fruétur offert. Im Anteaétis Symodi . Sed & hgc de qua agitur, tali r eft caufa , quæ genera
Luculentiùs id comprobavit Carolus Magnus, liter ad omnes Chriftiamo momime infignitor pertimere
ui fidei illibatae merito, conftantifque cum Roma mofcatur. De Rege emim & Reginae, de lege conju
niis Pontificibus concordiae , totum penè Occiden gii ratio verfatur , &c. Qgapropter fí eam neceffe ,
tem victricibus fubegit armis. In fpemineundi cum eft definiri, vel definitam à cunétir agmofci , ficut
tanto Principe foederis, Conſtantinum Irenes fi debet ab omnibus obfervari &*c. Pag.683. Nec multò
lium Imperatorem Conftantinopolitanum adduxit poft allegatis Africanis Conciliis : Quibus ommibus
Hadrianus Papa, modò fuum in Oriente redderet demonftratur , quia Symodur comprovincialium Epi
facris imaginibus cultum. Sicut Carolur Rex Franco fcoporum judicia , gemeralis autem Symodur compro
rum , & Longobardorum , & Patricius Romanorum vincialium dijudicatione* fíve diffemfiomer , vel pro
noftri* obtemperanr momitir, atque adimplemr im om bet , vel corrigat : Apoftolica verò Seder comprovin
mibus volumtater, ommi* Hefperia Occidu«que par cialium & gemeralium retractet , refricet , vel com
tis Barbaras nationes fub fui profternens conculcavit firmet judicia. Pag.686.
pedibus , omnipotentátum iliarum domam , &• fuo XI. Perilluftri Hincmarus fuam ipfe obfervan
ſubjiciens regno adunavit.. Act.2. Nicen. Synodi 2. tiam in primæ Sedis Pra;fules approbavit exemplo;
Narrat Anaftafius Bibliothecarius, miffum fe , cum depofito in folemini Epifcoporum conventu
Conftantinopolim, tum Ludovici Imperatoris, tum Rotaldo Sueffionum Epifcopo, coñfeffus tamen eft
Hadriani II. Papae mandato, ut contrahendas inter integrum effe Pontifici Epifcopale iftud retraétare •
utriufque ImperatQris liberos nuptias promoveret, judicium , imò & priftinam in dignitatem redinte
Ludovici nempè filium inter natámqué Bafilii. Res grare Rothaldum , ea indulgentia , quae fummis
tantæ utilitatis ad pacem utriufque Imperii : tante poteftatibus , ut prorfus confentanea , ita & fami
neceffitatis ad libertatem Ecclefiarum 'fanciendamii liaris eft. Nullam habere poffumus verecum diam de
firmandamque , fine Summi Pontificis interventu refiitutione illius , fi foret faéta à veflri fummi Pgm
confici non poterat, fi qua fides haberi debet huic tificatâ, pietate , quia omnes fenes cum jumioribus
Scriptori: In tam pio enim megotio, & quod ad ſcimus, noſtras Eccleſias ſubditas eſſe Romana Ec
utriufque Imperii umitatem , imô totià, Ecclefi« clefi;, &- mo, Epifcopor in primatu B. Petri fubjetto* '
Cbrifti libertatem pertimere proculdubio credebatùr, effe Romano Pontifici , &• ob id falva fide , quæ in
2recipuè summi Pontificii veftri quarebatur affen Eccleſia ſemper viguit, & Domino cooperante flore
fur. In prefat. VIII. Synodi . bit , nobir eft veſtræ Apoſtolic« authoritati obedien*
dum. Tom.1. pag.25o. Ĝř/e4- Et
 I6 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
Et rurfum multis præfatus, Ecclefiam à Chrifto folicę Pontificium, queque decernimus & judica
fuperftruétam effe Petra. , & Petro, Petrique fuccef. ' mur, Apoſtolica Sedes & Catholica Eccleſia, in no
foribus fingulariter concreditam , ifta mox addit : bir, pra Apoftolir creatir Epifropir , ut in ordinan
Supra fundamentum Apoſtolica Petra ſuan fundauit dir coordinat , ita or in decermendit camonice conde
Ecclefîam , quam ór ante paffonem & poft refurre cernit , &• in jttdicandis cowjudicat . Nor autem qui
(tionem ſuam ſpeciali cura o ſingulari privilegio B. facro, canoner &• decreta Sedis Romana Pontificum
Petro, & in illo ſuit commiſſt Vicariff. Addit rur fub ipfiut Apeflolica Petra judicio exequimur , nibil
fum conâituto hoc inconcuffo Petri, Petrique ſedis Aliud quàm juftè judicantium fautoref, & jufforum
fpiritali principatu , non gravari Reges & Princi judiciorum executorer, obedientiam Santo Spiritui ,
pes ob(equi Pontificum Decretis, quibus nimirum qui per eot locutu; eff, & Sedis Apoftolic* , ả qua
perfuafum eft , fuos Regibus cives tantò libentiùs rjvur religionis , &* Ecclefîaffic« ordinationir , atque
òbtemperaturos , quantò ipfos viderint caelefti Re canonica judicationir profiuxit « Pag«46** -

影 a:ternęque legi effe morigeros, Et quicumque
iderit vel audierit , quod Rex 6r Epifcopi Apoftoli
«« fedit fumnum Pontificem promptè obaudiumt &* bo
morant , Gr prompti&r Gr bumiliär ei ſubjekti ſui ohe
dient , Paulò inferiùs autem de reftitutione Rothal
di Epifopi: Si veflrg pietati placuerit illum reflitue
re, ut primg Sedjr ac matris &* magi/lre omnium
Ecclefîarum Pontificir, cunéìorumque Epifcoporum Pa
trir atque Magi$tri regulare judicium ferre conve
mit , quo anima feram . -
Non facilè quifquäm' affequetur amplitudinem
sedis Apoftolicae , nifi cum hoc eruditiffimo Praefu
le fibi ponat ob oculos fontem ditiffimtum , ex quQ
fe per Occidentales plagas Religio effuderit: ubi
ordinati, unde mii ad Ecclefiarum propagationem
& regimen prodierint Epifcopi : unde tot ad mo
res regendos & adjudicia trutinanda Canones fiu
xerinf; ut in tam variis rivulis agnofcas nitorem ,
puritatem , ubertatem Divini fontis unde manarunt,

& adhuc fluxu continenti promanant.

-

Et rurftim: Si judicium mofºrum pra quacumque XIII. Doétiffino Hincmaro magnae doétrinae vir
caufa fortè rationabiliore , & adhuc mobi* incogni ſucceſſit in Sede Remenſi Fulco: proniſſimus & ip
ta vefir£ fumm£ authoritati , quam multa mobi* oc
culta mon tramfeumt , placuerit refragari, quia meum ſe in obedientiam ſummae Sedi debitam , Flodoar
eft , mea vobis obediendo committere, & mom ^veftra düs breviarium Epiftolarum ejus & Confultationum
in negotiis intricatiffimis hiftoriæ fuæ attexuit •
4udicia diſcutere, ſuſtinebo, & non recalcitrabo. subieétum ſe ille, & ſervum profitebatur Papa , à
Penique quanti illud eft erga fàcram Sedem obfe quo fratris nomine decorabatur ; Stephano gratiâ:
quii quantae obfervantiae, cum ait , juris eße Pon rum aâiomer referre curavit,quia fratris eum & amię
tificum, quae judicaverint Epifcopi , retractare : at vocabulo voluërit bonorare , quod ipfe tamen noli*
etfe muneris Epifcoporum, fupremae Sedis placita appetere, fed magis fervur & fubje£tur, exiffere-•.•
tanquam ex ore Dei , cui vicariam vocem commo Fiod, 1.4.3.1. simillimum veri eft , Alcuinum literis
dat , excipere . Vox videbitir quid inde fa£to melius & pietáte notifßmum aperuiffe Carolo Magno pcr
erit , & mobi* in judicio veftro videndum eft , quid epiftolam, quo gradu & ordine collocaret uterque
Deus velit , quoniam injufta effe non poterant divi eorum, tria' illä fummae dominationis capita » hu
na judicia, que à foliditate confe/ionis Apofiolice mano generi è Deo praſtituta, Romanum Ponti”
Petr£ , adversùr quam inferi port£ , id eft , fugge ficem, Imperatorem Conftantinopolitanum, & Rc
ftiones ve! operationer pravg non prevalebunt , di gem Carolum Magnum : Nam tret perfans in mun
čiante guftitia proferentur , Äo altiffime buc ufque fuerumt s Apo/lolica fublimi
- Ita fentit , ita loquitur ætatis fuae Praeful facilè tar, que B. Petri Principit Apoftolorum fedem vica
doćiiffimus, idemque vindex acerrimus Gallicanae »io mànère regere folet. Alia eft Imperialis dignita* •
libcrtatis , & dignitatis Epifcopalis. En alia denuo fecunde Rome fgcularis potentia · Tertia eft Rega
£jus verba , quibus teftatàm fàcit propenfam fuam ti, dignitas, in qua vor Chriſti diſpenſatio Rettº
in Pontifices reverentiam : Non quòd veſtris Apo rem populi Chrißiami difpofuit. Epiß. * 1 •
ftolicir juffionibus vel diffinitionibur refultare mo xiv. Hac in Epiflolâ Alcuinus videtur allude
do quolibet vel in modico velim, qui ficut Domi re ad Conftantini donationem, cujus fama, quâ la
no fxvulu£ , & Patri filiur in omnibu* fa£?is fz tiffîmè patet Oriens Occidenfque ... totum orbem
eere & parere Apoſtolice veſtre authoritati deſide pervaſerat. Alienum eſſet à noſtro hîc inſtitut9 , in
ro : Ihid. p.3oi. Rurfum alibi idem cenfet Deum illam Tdonationem inquirere. Quæftionem, illam
ipfum ex Apoftolica fede, quae fua eft , librare, òccuparunt viri ii, quibus haud ægrè congedimus•
ac dividere . his poenas, illis praemia, pari æqui Abuhdè nobis efì , quod duobus his tribufve faecu
tatis pietatifque moderamine : Quoniam in eadem lis donatio hæc indübitata fit habita. Hinc quippe
--

sede Dominus </elut in throno fuo pr«fidem r , alio

rum fa£ta examinat , & cuncta mirabiliter, ut
videlicet de Sede ſua diſpenſat. Pag.4o5. Pracipit
denique Epi(copis cujufdami Provinciæ, ut fecúm
dùm Romanum Pontificem , precibus & obfequiis
Metropolitanum ſuum juvent. Juſtum eſſe perpen
•ditur , ut Papa Romano prelato, ei à vohis ora
tionis devotio, & obeditionis dileétio expendatur.
Pag.437. -
certò colligitur, eo dignitatis & præftantiae jam tum
Rcclefiam `Romanam perveniffe , ut fpeciem qua£:
dam veritatis adderet his ejus privilégiis , quæ ibi
commemorantur. Hæc paucis cómplexus eft AEneas
Parifienfis Epifcopus ih eo opere quod adv<£§§§
Græcos lucubravit. Tradit hic Conftäntinum reliétâ
cæleßi ac facerdotali Pontificum imperio domina
trice gentium Roma, conceffiffe Byzantium; ut,ne

XII. Non ambigebat Hincmarus, quin Sylvefter

Papa per Legatos praefuiffet Nicænæ Synodo. Cui
ad vicem Sylueſtri praſederunt Oſius Cordubenſis Epi
fcopus, Vi£ior & Vincentiur Presbyteri urbis Roma.
Quin Julius & Sylvefter eandem confirmaffent ;
Juliut Nicgnam Synodum Apoflolicg fedis authorita
te per fe , ficut prgdeceffor illius Sylvefter per Le
gata: fuor firmavit. Pag.46o. Quin denique omnium
Epiſcoporum judicia & decreta, Apoſtolicis judi
ciis decretifque quodammodo accenfenda effent ,
cum à Petri Sede fcaturierint tot leges regula que
ËcclefiafticQrum judiciorum. Quique Catbolici Epi
fcopi /ecundùm Sacror Canones GF decreta Sedis Apo
duo ſummi Principes, veluti duo Soles, majore lu
cis copia, mutuò fibi officerent. Conftantinus Impe
rator pro Dei amore &• Principit Aportalorum bonore ,
fua ffonte tbronum Romanâ urbis reliquit , dicen*
non eſſe competens, duos Imperatore in una cº
tate fimul fra£tare commune Imperium , cùm alter
foret terra , alter Ecclefia Princept , 6rc, Bizantium
Adiit, confantinopolim fedem Regiam fecit , Roma
nam ditionem Apoftolica Sedi ſubjugavit, net more
etiam maximam partem diverfarum Provinciarum
eidem fubjecit, &rc. Ut apicem ommir Principatitº
Romanus Papa fuper omnem Ecclefiam , ejufqu£ Pof
tificet perenniter velut jure regio retineret. Spicil.
Tom.7. pag.1 1 1. Subjungit hujus donationis

De Beneficiis Part.I.
- - - -- - - -
plaria fervari in variis Galliæ bibliothecis. Cujus
exemplaribut Ecclefíarum in Gallia confiftentium ar
maria ex integro potiumtur.
Abftinuifet Praeful doétimmus ab hoc monumen
to Graecis oftentando, nifi ejus fidem aequè apud
eos couftare comperiffet , atque apud Latinos. Ac
cedit Balſamonis authoritas, qui donationem inte
gram ſuis in Nomocanonem Photii Commentariis
inferuit: Ibi Conftantinus ipfe Pontifices prae Im
peratoribus honore ac potentia evehit. Ut ficut fam
dui Petru* eft Dei in tèrri, Vicarius, ita etiam Epif
copi, ſucceſſores Principi, Apoftolorum , principalem
* terra babeant potefìatem', 'amplius quàm noftr«
gloria Imperatoria Majeſtas. Et ſeut Imperatoria
^20ra potefta* im terra bonoratur & colitur, ita.
etiam decermimur coli & honorari /am&#am Roma-
nam Ecclefiam : & plufquam Impèrium noftrum,
ºrrenam ſedem, ſančii Petri cathedram gloria affei
6r extolli , Nomoc. Tit.7. c. 1. in prafenr nullur Prefìi in Romana urbe illi vi
.Omnibus niox eos exornat infignibus Imperato detur
riae Majeftatis, fummo nempe faftigio congruis, ad eifque
quod eos, fublimabat. Praterea etiäm diaäema,feu fuit.
£oronam capitis noftri, fimul etiam lorum G^ fuper humilir , blandur, piur, mamfuetur apparuit s ir
Bumerale , quod Imperátorium collum circumdat , &
Ε**p*r*am cblamidem . &c. Confcendenti in equum
Pontifici affuiffe fe loco miniftri , laudi fibi ducit :
Tenentes equi fr«mum, propter reverentiam faméfi
£*#**• ftratgris officio fun£ii fìmur. Quid plura $Tra
duétam à fe Cónftantinopólim fedèm imperii me paterna monita aufcultaret , eo pietatis fenfù , quo
norat , ne parum religiosè dominari videretur Im refperfa funt ejus Capitularia. Pülcherrimè ille ali
Perátor, in ea civitate , ubi primariam Imperii fa-.
cerdotalis Cathedram coeli arbiter erexiffet. Qgod
ubi eft principale facerdotium, &, caput Cbrißiam&
Religiomi* datum à Rege calorum , non eft equum
sit terremus Imperator illic habeat poteftatem.
Ut confi&a fit haec donatio , non eò debilior
fuerit vis noftrae argumentationi§. Quis enim ejuf
modi fabulis fidem dediffet, nifi praefëfis rerum fta
tus feciffet probabiles ? Aft ubi tot honorum titulis
inſigniti, tanta que praecellentiae & pompae revera
£ompotes fuere fummi Pontifices, prona facilifque
fuit largitionis Conftantinianae përfuafio. Piguit po/feri fque moffrir exemplum danter , volumur , ut
nempe indagare curiofiùs, quibus initiis du£ta Tfu nullus
s, fà
prema illa potefta ad illum fenfim progref effet c.33.
gloriae apicem, & unde proficifci potuiffet hinc Leonem III. idem ipfe confuluit de judiciorum
effe revera profe&am creditum eft, quòd laterent forma
tatis,
nimirum antiquiffimae hujus pompæ & majeftatis Chorepnec
primordia.
Latinorum fànè permagni ad gloriam intererat
tantum illud tueri decus , quo Ecclefiae Occidentalis
excellentia prae Orientali conftabat: nec fufpe&am
habuere fidem donationis ejus , quae Pontifici non
largiretur , nifi ea ipfa ornamentâ, quae illi longa
jam poffeffione firmáta erant. Græcis conducibilius
vifum fuiffet , donationis hujus fidem elevare , nifi
haec eos delufiffet {pes, fore ut hoc ipfum poteftatis
culmen Epifcopo Conftantinopolitâno communi
caretur, cui Concilium primum in eadem urbe ha
bitum omnia veteris Romae privilegia fecundùm ip
ſam contuliſſet. Aut niſi hoc è reſtia duxiſſent fo
re , ut Conftantini munificentiae & dono referrem
tur acceptae praecipuae Pontificii primatâs praeroga
tivae , quas Latini à primæva Chrifti inftitutione de
rivabant • Ibiiem Corhmentitio quidem hoc diplomate
excludebant ImperatoresGracifpe recuperaridiOcci
dentis Imperii: at cùm ante ejùs evulgationem Pi.
pinus Carolufque Magnus Romanae Ecclefiae tam
multa donaffent, tam multa fibimet vendicaffent,
quæ Imperii antè fuerant: non magnopere de ti
tulis & jure decertandum fibi Græci exìftimarunt,
•qui revera tam amplas Imperio fuo abfcindi Pro
vincias , five ignaviâ five virium inopia pafTi erant.
Hincmaro, Tom. 2. p.2o6. , Adoni Viennenſi non
Herardi Turoiienfis Archiepifcopi ftatutis, quibus
improbanda vifa eft haec donatio. Hanc etiam fri folemn
&tim attingit Hadrianus in Epiftola ad Carolum Ma itas illa jubetur celebrari • Cap. L.1. cap·1 58•
- Тот.К.
-
Libſ. Cap.V. 17
gnum , quae libris Carolinis continetur. Cæterùm
toto hoc capite fpiritalem dumtaxat Pontificum po
teftatem nos quidem delibare conati fumus: cui val
de conſentiebat & cui tandem acceſſit temporalis
permagna dominatio, ex Chriftianorum Galliae Re
gum munificentia. Non alius inter Romanos Prae
fules Nicolao I. vehementior aut inexorabilior fuit.
ad fummos etiam Principes Ecclefiafticis Legibus
Canonibufque aftringendös. Imperitaffe eum terra
rum dominis fummo quafi jure perhibent Annales
Metenfes, fed eo tantùm fine fruétuque, ut intra
legis Ecclefiafticae fines illos cohiberet : quippe qui
non minùs lenis ac demiffus effet erga pios Reli
gionis cultores , quàm acerbus in impios. Annal.
Metenf. Duchefne hift. Fran. Tom.3. pag. 32 o. Un
de non immeritò di&us eft Gregorii Magni , tum
humilem modeftiam, tum infraétam conftantiam.
propiùs attigiffe: Denique poft B. Gregorium ufque
gquiparamdur. Regibur ac Tyrammis imperavit ,
acfi domimur orbi, terrarum authoritate pr£
Religiofi, ac mandata Domini obfervamt ibu*
religioſi & i retto tramite exorbitantibus terri
bilis atque aufteritate plenus extitit. -
XV. Regiam flirpem fuam falubri documento &
exemplo imbuerat Carolus Magnus, dum Apoftoli
cae Sedis , five refponfa ad confultationes fuas , ſive
cubi, modestiſſimèque gloriatur, quòd femetipſe
correxerit , & parvüm morem , qui ufu invalue
rat, abrogaverit Romani monitu Pontificis & Epif
coporum Galliae, fcilicet ne Clerici caftris immif
cerentur bellicifque rebus. Apoftolicæ Sedis horta
tu omniumque fidelium moflrorum , &• maximè Epif
coporum , ac reliquorum Sacerdotum confultu , fer
vir Dei armaturam portare aut pugnare prohibemur,
ó'c. Secunda vice propter ampliorem obfervantiam,
Apoſtolica authoritate ºr multorum fantforum Epif.
coporum admonit fome inftruéti mofmetipfor corrigenter ,
Sacerdor im boßem pergat , &c. Capitul. l. 5•
34. Ann.8oo. Cone. Gall. tom.2, p.133. .
adversùs Presbyteros fufpeétæ quidem cafti
tamen perfpe&tae impudicitiae : item de
ifcoporum caufa . Ibid. p. 138. Qua in re
Canonibus obfequebatur, graviffima quarque nego
tia ad primam sedem referri decernentibus. Pla
cuit mobi* ex boc Apoftolicam Sedem romfulere , ju
bewte camomica autboritate , atque dicemte ; Si ma
4orer cauf& in medio fuerint devolutæ , ad Sedem
Apoftolicam, ut fanéta Synodus ftatuit, & beata
confuetudo exigit , incunítanter referantur - Ibid.
p.239. Refponfo & decreto Apoftolicæ Sedis reli
giofiffimè öbtemperatum eft. Ut quidquid fuper his
defintendum eſſet Apoſtolica auctoritate, à noſtris Epi
feopis regulariter, fopiretur . Ibid. p.14o. & Capit. Le
7. c. 187. Mitius quidem aliquid decreverunt Epif
copi Galli, 8 de poenis Apoſtolico decreto ſignifi
catis nonnihil remiferunt: fed Pontifice ipfo permit
tente : Ifta permittente eodem Apoßolico mitius tra
étantes .
Narrat Inculifmenfis Monachus in vita ejufdem
-
Caroli , delegatos ab eo effe ad Leonem III. Pa
pam Epifcopos duos cum Abbate uno ad percum
âandum illúm de proceffione Spiritûs Sanéti, quam
Gracci jamdiu foli fribuebant Patri. De Affumptio
ne quoque beatiffimae virginis eandem Sedem con
fuluiffe meritò exißimatur. De Affumptione B. Mari*
interrogamdum relinquimur. Réfpqnfùm fuiffe ex
fententia colligitur, tum ex Capitularibus, tum ex
С L ‫به‬
18 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina ,
L. 1. c. 35. L. 6. c. 189. Herard. c. 61. - vemiffe fciar , quia pro pace vemimus & concordia.,
Nullo tamen argumento certiùs invi&tiùfque con quam falutis áuthor nóbis reliquit, & mihi prgdi
ftare poteft, quàm conftans feumper & illibata com canda univerſis commiſſa eſt & proferenda omni
cordia Franciam Coronam Romanamque Sedem . bus. Idcirco , Imperator , fi mor & pacem Chrifti
conftrinxerit , quàm inítitutione , de qua prolixiùs dignè fufeeperis , requiefcet in vobis ipfa, mec mom
infrà agetur, Archicapellanorum Regii Palatii, qui in Regmo veftro : ffm autem , pax Chrifti ad mo*
uno eodemgue tempore Apocriſariorum ſeu Nun revertetur, ut legifti* im Evangelio , & mobifcum
tiorum Apoftolicæ Sedis, in ipfa Regia , munere erit . -

fungebantur. Ex regni fui Præfulibus deligebant fi Vitae fcriptor Ludovici Pii intentatam ait à Gre
bi Reges unum aliquem , quo Archicapellano ute gorio excommunicationem illis Præfulibus qui ab
rentur, & in quem totam deponerent rernm Eccle eo ftarent ; eafdemque minas vicifñm vibraffe in .
fiafticarum farcinam . Hunc poftmodum Romani Pontificem Epifcopos Gallos, Si excommunicaturus
Pontifices , eadem & fide & authoritate dignaban veniret , excommumic atur rediret . Hinc & hinc pa
tur, quam fuis olim Apocrifariis crediderant apud tres filiis collidebantur. Et quod magis mirere ,
Impcratores Conftantinopolitanos. non diſſentiebant à Pontifice Praeſules, niſi quòd
Si principem Ecclefiae Sedem non diffimili aut hinc & inde devinétiffimi effent Imperatoriae gen- `
reverentia aut amore profequuti effent Conftanti tis Principibus interfe confingentibus , unde fie
nopolitani Imperatores: Conftantinus Irenes filius .bat ut & ipfi inter fe & cum Papa confli&taren
repudiatæ uxori legitimæ aliam non fuperduxiffet , tur. Neque minùs obfervabantur à Principibus
nec perviciffet ut adulterinæ Synodi decreto infan Pontifices Chrifti, fervefcente licèt diffentionum
dae nuptiæ confirmarentur. Huic malo medelam quae aeftu. Crimini vertebat liberis Ludovicus , ere
fivit Theodorus Studites fcripta ad Leonem Papam ptum fibi illis abdu&umque Pontificem, cujus de
velut ad Ecclefiae Caput & ad defperatorum mor fenfor ipfe ex Imperatoriae Majeftatis privilegio
borum medicum Epiftola , fuo & complurium Mo folus effet. Scire vor oportet quia longè diu defen
nachorum nomine, qui ea de caufa nullis non cru /îomem Sedis Apoftolica devotiffîmè fufcepi ; quam
-ciatibus divexati fuerant, Ad Petrum utique &• ejus vis munc indebitè ufurpetis contra me illud , ut
fuccejforem , quidquid im Ecclefit Catholicâ per eot excludatir me ab hujufmodi officio ; quod quamdiu
immo vatur , qui à veritate aberrant , meceffe eft re advixero, pratermittere queo . Pafchafiur ibid. p.
ferri . Barom. amm.8o9 m. 1 4 &' feq. Urget deinde 3 13. Reponebat contrà Lotharius vocatum fe à pa
IPapam , ut expungat Generali congregato Conci tre in partem Imperii , vocatum fimul effe in jus
lio nefaria:Synodi molimina , quæ ne cogi qui dignitatemque tuendæ Ecclefiae ; denique adduétum
dem ejus.in juffu debuerat. Quândo Impératóres a fe Pontificem , ne deeffet digniffimus pacis con
geinde alii acerbas in imaginum facrarum cultores, ciliator . Æquè me praffanti/?nna im Chrífio provi
inſtaurarunt perſecutiones, non conquievit Theo demtia veflra fufcipere fecit bamc auram , & de
gorus, fed fparfis quaqua verfum Epiftolis edocuit femfionem ipfius permaximè caterarumque Ecclefia
inculcavitgue ex Scripturarum Canonumque nor rum , quando me comfortem totiur Imperii celfitudo
Jna , ad Petri Sedem confugiendum effe , quód & ad veftra conftituit , &-c. ut effem fociur &• confor*
Imperátores ipfos profeffus eft. Qgod fi quid eft bu mom minùs famétificatione quàm poteflate @r momine,
jufmodi de quo ambigat aut diffîdât divima magni órc. pro pace & concordia conduxi Vicarium B. Pe
frentia veſtra, à Patriarcha poſſe diffolvi, jubeat tri ad veflri reconciliandam fereniffímam animi
ad communem utilitatem à vetere Roma fufcipi de pietatem .
elarationem i prout olim & ab initio paterna tra Agobardo debemus Epiftolam Gregorii Papae ad
ditione tranfmißus mos fuit ; Hga enimò fuprema e/? Epifcopos Ludovici partium fequaces, aut potiùs
Ec€lefiarum Dei, im quae Petru; fedem primur re refponfionem ad eorüm literas . Ex hac elucet ,
muit , ad quem Domimur dixit , Tu er petrur , &• præmonitum ab Epifcopis fuiffe Gregorium, non
fuper hane Petram edificabo Ecclefiam meam , &r por fine minis, fore ut nifi fe ad eorum partes & cau
f£ inferi non prgvalebunt adversùr eam. An.817. Ra fam adjungeret, nemo prorfus fuis in Epifcopati
ron. m. 3. Ann.82 r. -

bus mandatis ejus morem gereret. Subjungitit,

. XVI· Incidit tamen nefcio quæ temporum tri quia mifi fecundùm volumtatem veflram venero, nom
ftitia & difficultas, qua pene föluta eft' sacerdotii habeo Ecclefiar veftrar comfentaneat , fed im tamtun
& Imperii diuturna fub Caroli ftirpe concordia ; eomtrariar , ut mihil mihi im veflrir Parochiis age
yerùm ideò tantùm fa&tum eft , quòd Imperatoriâ re vel difponere liceat , nec quemquam excommu
ipfa domus inteftino diffidio laceráretur. Cum Lu micare , vobis ohfijlentibus. Au&orem pacis accede
dovicus Pius à filiis ipfis fuis armis impetitus eß , re fe refpondit Pontifex , caeterum non id juris
in Partes diftraéìi funt & Epifcopi: ex'iifque non. effe , non etiam poteftatis Epifcoporum, ut ab
nulli Lothario adversùs Ludovicum patrem bellan unitate Ecclefiae Romanae totas Regnorum Eccle
ti affuere, ſeu antiqua illecti neceſſitudine, ſeu fias abfcinderent. Legatione fungimur pacis , &c.
viribus eius compulfi , quem nuper ad Imperii fo Noveriti; vox mon poffe djvidere Ecclefiam Gallica
£ietatem pater cooptaverat. Illud omnium acer. nam , & Germanam ab umitate Tumicg , qug fub
brffimum fuit, quod Gregorius IV. Papa à Lotha. jacet Capitio.
rio abduétus raptatufque eft in caftra, Ludovico, Uno puroque pacis amore inflammatum fe fuiffe
Epifçopifque q5fequii in eum fui retinentioribus fatis prodidit Pontifex , quando inexpugnabiles ubi
inimica. Qgi in caftris tunc erat Lotharii Pafcha primum intellexit objici obices , confeftim difcef
fius Radbertus cum Vuala Abbate Corbeienſi, ſit, integer prorſus & alieniſſimus à flagitio, quo
idoneus ipfe teftis cft in vita Vualae , non alio con parentem nefarii filii difcinxerunt & abjecerunt
filio ftetiffe Pontificem , à Lothario & fratribus, folio . Quod ad minas Epifcoporum attinet , & re
qui impotenter ſe nefarieque geſſerant, quàn con fponfa Pontificis , fatis liquidò apparet , fi feponan
ciliandae patrem inter & filios concordiae', Mittitur, tur præceptæ animo opinatione§, prinò extra has
Santtur & Summus Pontifèx interveßor , Vicarius exitiales diffenfiones, perenni concordia Sedis Apo
5. Petri. Sgcul. Bened. 4. pag. 5 1 4. An. 81 1. Ipfi ſtolica & Epiſcoporum id perfici, ut libera & im
Ludoyico Pio fanétiffimè affirmávit Pontifex, non mediata utatur Pontifex jurifdictione in omnibus
vcnifle fe nifi ut ipfum intcr & liberos violatam Ecclefia- traétibus. Secundò inter has etiam con
pacem refarciret ; nifi res ex animi fententia fuc tentionum flammas, minas quandoque hinc vel
'ccuer£ts abiturum fe propere , voti[que exoratu hinc fcintillare, fed extingui protinùs, & decedi
rum -â Deo , quod hoihines negarent. Nor bewc. utrimque, ne vinculum Saccrdotii iiiகாது.
dif
 De Beneficiis, Part.I. Lib.I. Cap.VI. 19
&ifTolvatur. Tertiò quanquam nihil eorum praeter XI. Qgando ad Cbriftiamorum Principum regna ,
tniferit Gregorius, quæ fuftentandae authoritati fug Francorum maximè &• Comffamtimopolitanorum pe
prodeffè polfent : in Epifcporum tamen Dioecefi ragranda profe£ti funt Romami Pomtificer , liberam
bus nihil jurifdi&tionis exercuit : haud nefcius ubique jurifdi£tiomem explicuerumt , affentiemtibus
quanta fit primae Sedis amplitudo , haud mino vehemnenter Epifcopi r .
rem effe debere fapientiam ac moderationem, que XII. De Ordinationibur à Papa celebratis .
teftatis ufum temperat femper ad charitatis & XIII. De Privilegii, Apoffolicis, que à Ludovi
£dificationis leges. Quartò & ultimò illud mone co IX. aliifque Gallig Regibus poftulat4 & impe
bo fieri vix aut nec vix potuiffe , quin Lothario trata funt . *--~

à Ludovico patre adfcito ad Imperii, & ad De XIV. Eam effe Joannis Gerfonii femtemtia» , hac
fenforis Advocatique Ecclefiarum dignitatem „ cùm plemiffîma poteftate pollere Pontificer, fed ujum eju*
primùm inter eos excitata diffenfio fuit, દૈinde artfatum effè ad Ecclefie utilitatem &* meceffîtatem •
rentur quoque Epifcoporum ftudia, quos & na XV. Suffragatur huic do£frimg Bermardus . Petru ;
ſcendi conditio & Religionis praeterea contempla quoque Clumiacenfi, Abbar.
tio Principum obfequio voluntatique devinciebat. XVI. Exemplis comtrariis lux affunditur ,
Non. illa ergo dicenda eft fuiffe Sacerdotii & Im XVII. Suffragatio Petri Bertrandi, Cardinalis &
perii difcordia & confliétatio, Unius enim Impe Epifcopi Auguftodunenfi , qui Ecclefi« Gallicam&
fii difcordia & confii&tatio. Unius enim Impe quondam os & ingenium fuit.
rii & Imperatoriae familia fecum colluctantis dif XVIII. Paulò prolixior explicatio do£frimgGerfonii.
fenfio ea fuit, cujus afflatu aliquo incuffum fuit XIX. Almahini, Majoris & Petri de Alliaco fen
& facerdotium , velut Imperio Imperatricique fa tentia expenditur.
miliae ar&iffimè implicatum. XX. Sententia Sanéti Thomg.
XXI. Quin imo & Gregorii Pape .
XXII. Camtuariemfer Arcbiepifcopi umiverfalem
&r immediatam fibi vendicabant juriſdictionem in
C A PUT VI. P.4. l. I. c.1. omnibus Primatig fug Provinciir.
XXIII. Anfelmus ipfe illam fibi adrogabat.
An Romanus Pręful immediatam quan I. Agni momenti prorfus eft haec quaeftio , &
dam juriſdićtionem exercuerit in , magnis fepta difficultatibus. Non id etiam
omnibus orbis Chriftiani Epifcopa nobis fumimus, ut noftro illam ingeniolo expe
tibus,diffentientibus etiam acretinén diamus. Eius Elucidamenta venabimur inter cele
berrima hujus controverfiae & vetufta exempla , in
tibus propriis cujufque Dioecefeos ter ea maximè in quibus vicit invi&ta femper pax
Epifcopis, poft annum Chrifti mil & charitas Chrifti , quam vincere & regnare par
|lefimum. eft non tantùm in Regali Ecclefiæ Sacerdotio, fed
in eorum etiam mentibus & lucubrationibus , qui
I. Summa moftra hic do£trinæ ea eff , graviffmar quæſtionibus iftiufmodi extricandis incumbunt. Ra
ißiufmodi caufa* fimiemdar potiur effe ex ufu cujuf tum enim illud maximè & inconcuffum eft , quod
que faculi , ad leger charitatii Gr ad Ecclefia ne & innumeris illuftrari poffet exemplis , Romànos
cefftater contemperato , atque ad Epifcoporum cum caeterofque Orbis Praefules raras de jurifdi&ionis
Capite fuo confenfiomem , quam morofa fpinofaque & poteftatis finibus lites moviffe ; fed de potefta
fimium cujufque poteftatir perveßigatiome ; à qua. tis hujus ufu ad fanétitatis Canonumque normam
proinde abftinendum mobis erit , ad rerum • ufum dirigendo certaſſe non rarò. Pontificibus decedere
mamifeffamdum , & ad exempla magis quäm ad -ar occuparunt Epiſcopi, & ſuapte ſponte in eos re
gumenta ſpinoſora incumbentibur. fudêre ea jura, eaque poteftatis infignia, quae
II. Expenditur narratio Glabri de dedicatione Ec antè ipfi in fuis Diœcefibus femper obtinuerant.
•lefi« Belliloci . Am vere eam Legatur Romani Pontifices viciffim in Epifcoporum Dioecefes &
Pontificis relu£tamte Metropolitamo Turonenfi perfe Dioecefanos nihil adgreffi funt, quod non fpera
eerit . - rent in eorum commodum & voluptatem ceffurum.
III. Eruitur rei veritas ex monumentir &* tabu Concordiae charitatifque lex , & publici Ecclefia
lario illiut Ecclefi« , quibus «%• Gabri memdacia re rum boni amor mentes conatufque eorum hinc &
tegumtur. inde omnes rexit & temperavit. Antiquius illis
IV. Nibil ibi temtatum e/?, im quod Pomtifici Ro fuit, quid ab unoquoque fieri deberet , quàm quid
mamo non confemferit Archiepifcopur. poffet. In regno eo, cujus fundamenta pofuit
V. Excommunicatiomer ab Epifcopi* imtemtat4 , Chriftus in charitate & pace , exiftimarunt jurgia
ខ្ស។ & Papa voluntar atque auttoritas accede movenda non effe de poteftate quantacunque, aut
at, ex Concilio Lemovicemfî. poteftatis exercitio, quandiu aedificandae Ecclefiae ,
VI. Diffdium inter Leonem IX. Papam &* Ar & firmandae Religioni infudaretur, cùm ea demum
ebiepifcopum Moguntinum: imter Urbanum II. & 4r fit indoles dignitatum omnium & poteftatum Ec
ebiepifropum Semnonemfem. cleſiaſticarum . Si qui evagati fint ultra hos mode
VII. Legatorum à Latere Pontifici, miffftatio in ftiac limites, id oblivione & filentio opprimi con
Orbem univerfum , jurifdi£tionis mom obfcurum eft ducibilius eft , ut ex quo nihil argumenti elici pof
argumemtum , etfi concordia Regni &- Sacerdotii ne fit, nihiladjumenti ad pofterorum mores regendos.
eefftatem invexerit confenfus Regum eliciemdi. II Illuminandae firmandaeque hujus doctrinae
VIII. Cenfur& qug vel evibrantur, vel revocam initium ducam à famofà Dedicatione Ecclefia: & Ab
tur, nom levit jurifdiētionis argumenta funt. batiae, quam Fulco Andegavenfium Comes in fini
IX. Ea quoque proditur Indulgentiarum concef bus Turonenfium apud Locas ftruxit. Abnuebat
fone à folutione criminum, aut eorumdem ad Ro Hugo Turonenfis Praeful eam Ecclefiam antè dedi
mamas claves refervatione. care, quàm Fulco agros Ecclefiæ Turonenfi adem
X. Eadem rurfur emicat ex Privilegiis, que de ptos reftitueret. Fufco Romam perrexit , & apud
eenfenfu Epifcoporum Pomtifices * largiebantur : mec Pontificem Joannem XVIII. muneribus magis quàm
illis incomfultis largiri capere , mifiTinaufpicato il orationibus & documentis decertans, eblanditus
do fgculo » quo fimomia imter Epifcopos immamiter eft quod petebat, miffo Roma in Gallias Cardinali
graffata e/?. Petro, qui Eccleſiam dedicaret. *gº. hujus hiſto
Temele 2. Ilar
 2.Ο Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
ria. Glaber, L.A. c.4., ſuccenſuiſſe Gallicanos Epi
fcopos memorat , quod Canones impune protere
rentur , & hæc aurò emeretur licentia. Qgod uti
que audienter Galliarum quique Prafuler , prºfum
ptiomem facrilegam cognoverumt , ex cæca cupiditate
proceffffe : Nec enim per Canones licere Romano
Antiftiti in aliorum Épifcoporum Parochiis quid
quam moliri praeter eorum confenfum : porro ideo
eminere in Ecclefiam univerfam Romanum Ponti
ficem, ut Canonum fan&itati tuendae immineat , &
eorum violatoribus ulcifcendis : Univerf etiam pa
riter deteftamter , quoniam nimium indecent videba
tur, ut ir qui Apoflolicam regebat Sedem , Apofto
dicum primur ac Camomum tranfgrederetur tenorem •
Càm infuper multiplici ft antiquitus autoritate
roboratum , ut non quifquam Epifcoporum in al
terius iftud Diæceß prafumat exercere, nifi Prafule ,
cujur fuerit compellemte , feu permittente . Nec am
bigit Glaber , quin Romanus , aequè ut alii Epi
fcopi, religiosè Canonibus obſequi teneatur, cùm
9mnes omnino fint Ecclefiarum fuarum fponfi , &
intra fuam quifque ditionem totam Chrifti auéto
ritatem circumgeftent. Licèt mamque Pontifex Eccle
fíæ Romamg ob Dignitatem Apoftolica Sedis caterir im
orbe conftitutis reverentior habeatur, nom tamen li
cet ei tram/gredi in aliquo Canonici moderamin ir
temorem • Sicut enim unufquifque orthodoxg Eccle
Jí; Pontifex ac fponfus proprig Sedir uniformiter
fpeciem gerit Salvatorix , ita gemeraliter nulli con
venit , quidpiam im alteriut procaciter patrare Diœ
cefi : Poftremò fi qua fides Glabro habenda fit , cùm
Ecclefia hæc funditùs corruerit , pera&ta ftatim ,
c9nfecratiQne , nemo non hinc auguratur Archie
pifcopo adversùs Pontificem vel ipfos cælites fuf
fragatos eſſe.
. III. Quàm prope , vel quàm procul à vero abfit
haec Glabri narratio, ex chartulario Abbatiae Belli
Joci aeftimari fas eft . Chartas à fe infpeéìas & per
leétas fuiffe teftatur magnae & charae `nobis memo
riae Petrus de Marca Archiepifcopus Parifienfis, Mar
ca de. Concord. L.4. c.8. Obfervatum porro tefta
tur ille in his à fe effe, Monafterium illud ab Andi
mo Comite, conditum in honorem fan&ae Trinita
tis , Cherubinorum quoque ac Seraphinorum, tui
tioni & poteftati Romanâ: Ecclefie ftatim fubditum
fuiffè , ac proinde vetitos jam tum effe omnes
EpifcQpos , ne quid ibi unqüam imperii, aut ju
rifdi£tionis exercerent. Tain effufae exemptioni,
ut affentiretur, vix adduci potuiffe Hugoném Ar
£hiepifcqpum Turonenfem , quòd nullum adhuc
iftiufmodi exemplum præluceret. Quin & ipfum
incunétanter Romam profeétum effe, Sergiumque
IV. qui Joanni interim fuffe&us fuerat, étiam àt
醬 oraffè , ut juxta Canones Ecclefiæ & Ju
iniani Leges illa fibi Ecclefia dedicanda permitte
' retut • Contra nitente. Pontifice, licuiffè Comiti
Ëafilicam fuis impendiis fuo in dominio conftru
&tam , Abbatiamque offerre Romanæ Ecclefia: : cae
terùm confecrationem ejus effe juris, cujus fit pro
fietas • Qgia cujut eft b&reditar, ipfiut & confecràtio,
uim Archiepifcopum fatius duxiííe quocumque de
mum iure fuo cedere in manus Pontificis, illudque
in Ecclefiam Romanam conferre. Tunc demum &e
!£bratum eß: Ecclefiae dedicationem ab Epifcopo
Petro, qui in id muneris à Romano Praefule dele
gatus & in Gallias miffus fuerat. Ammo Cbrißi 1 oro,
IV. Nemo cordatus plus habebit fidei Glabro,
quàm authenticis Chartis ; ideoque dubitabit dein
ceps nemo , 瞿 Bafilica illa annuente Archiepifco
po Turonenfi dedicata fit Caeterorum Galliæ Epif
coporum 9uerelae conticuerunt , ut opinor , cûm pri
£gùm àudierunt acquieviffe Turonenfem Antiftitém.
kt inde claret vanis & obliquis rumoribus delufum
fjiffe Glabrum, cùm hæc fcriberet : ruinamque Ec
clefix Perinde commentitiam effe. Confiabít deni.
體 hoc ipfo, opere noftro fuis locis , Patres Ecc!e.
iae, & eruditione ac fan&imonia eminentiffimos
viros, quamquam alioqui fubalieno effent animo er
ga Monaftica Privilegia, ab iis tamen non abhor
fuiffe , , quae conditores ipfi Monafteriorum prima
ab origine eis contuliffent, aut conferri curaffent.
Eo impulfus eft Turonenfis Antiftes Hugo, ut fi
qua poffent fupereffe Ecclefiæ fuæ jura, ea in Pon
tificem & Romanam tranfcriberet Ecclefiam . Nec
aliud confilii capere potuiffent cæteri Galliarum
Antiftites. Procul erant ergo illi ab iis querelis ,
quas illis affingit Glaber. Porro Petri de Mârca haec
demum funt verba , quibus claudemus totam hanc
commentationem de Belli-loci Ecclefia ab illo ac
ceptam , & Chartarum originalium fide fubnixam •
Repulfur fuit Hugo bac exceptiome , quòd Fulcomi li
berum fuerit in fundo fuq , propriaque b&reditutel>
Monafterium conflruenti, Mamafferium ipfiufque can
fecrationem Romam & Ecclefia conferre. Qgia cujuf
eft kareditas , ipfiuf & confecratio. Quare Hugo gut
omne quod fibi competebat, im Romanam Ecclefiam
tranftulit. Sergiur verò Petrum Epifcopum im Gal
liar direxit , Momaf?erium illud fua vice eonfecra
turum. Ab hoc autem exemplo ad veri amuffima
ita revocato , fi quis id exprimat : ne Pontificem
ಳ್ಗಣ್ಣ negaffe abftinendum fibi fuiffe ab Eccle
iae hujus confecratione, nifi ab ortu ipfo funda
tor illam Rqmanae Ecclefiae jiiri & ditiqni addi;
xifet: affentlemur & nos , abftenturum re ipfa pra
fumi Pontificem, ac ne tunc temporis quidem
importuniüs vexatam effe quaeftionem de juris ac
poteftatis limitibus. -
V. Id ipfum patet ex refponfione Benedi&i IX.
ad Claromontanum Epifcopum Stcphanum , qui ma
gnum dolorem ex eó ceperat, quod ab eo folutus
vinculis excommunicationis fuiffet Arverniae Co
mes Pontius , quibus ab univerfis Provinciæ Epiß.
copis fuerat innodatus. Pontifex in cujus ipfius fi
num Stephanus querelas effuderat , refpondit igno
ratam à fe fuiffe excommunicationem ab Epifcopis
in Comitem intortam: alioqui enim confirmandam
potiùs à fe fuiffe : denique révocari à fe gratiam &
abfolutionem , quae fola fubreptione expreífa fibi
fuerat. Profiteor omnibus confacerdotibur, meis , ubi
que terrarum adjutorem me potiùs &• confolatorem
effe, quàm contradiétorem. Abfit emim fcbifma à me
€r coepifcopis meis , Itaque illam pœnitentiam &*
abfolutionem , quam tuo excommunicato ignoran
ter dederam, & ille fraudulenter accepit , irri*
tam facio ó* caffam. In Comc. Lemov. ann. io3r.
Lemovicenfis Synodi Præfules hac perle&ta epifto
la, culpare tum demum feipfos cœperunt, quod
de vibrato à fe fulmine Pontificem `non commo
nuiſſent ; cûm praeſumptum id ſibi eſſe deberet,
à Papa corfirmatum proculdubioiri fententias, quaf
cumque fecundùm æquitatis regulas libraffent: ncc
caput Epifcopatus moleftiae quidquam aut tedii il*
luftriffimis fui corporis membris ültro creaturum «
Sic Apoftolici Romani Epifcoporum omnium fenten
tiam confirmare , non diffolvere debent : quia fícut
membrum fuum caput fequi, ita caput membra fu&
mom neceße eß contrißare. Ihid, -
VI. Contentionis nonnihil quandoque exarfit ,
cùm in Provinciarum Ecclefiis unà effent Romani
Pontifices , & feu Epifcopi locorum, feu Archiepif
copi, Narrat Ufpergenfis Abbas, ut Leo IX. Papa
& Imperator Natalem Chrifti diem Vormaciæ ce*
lebrarint. Primo quidem die facris operatus eft Pa
pa. Craftinus dies Moguntino affignatus eft ,. Ar^
çhiepifcopo nempe totius Provinciae . Dum facris
Altaribus ipfe ifififteret, unius ex ejus Diaconis ea
fuit petulaiitia, ut illum Pontifex gradu ftatim de
jiceret . Archiepifcopus urgere Papam, ut fibi pri
ftinoque gradui Diáconus reftitueretur; quin imo, f
ut Papæ conßantiam concuteret » conteftari nemi-,
» IMcIIA
*.
 De Beneficiis, Part. I. Lib. I. Cap. VI. 2, Ꭱ
nem eo die Sacramenta incepta confummaturun , jurifdiéìio maneret; quamvis non aliter ea expli
nifi Diacono in fuum gradum redintegrato. Com caretur ; nec fatis firma alioqui Regnum inter &
teftamr nec fe , nec alium quemquam completurum Sacerdotium pax foret.
illud officium, nifi reciperet proceffîonirfua minißrum . VIII. Interdi&a, fufpenfiones , excommunicatio•
Amm. io34., Infregit poteftatis fuae vim Papa , & nes, ſeu quævis vel cenſuræ , vel ſententiæ , Ro
infiexae conftantiæ Archiepifcopo Diaconum red mana ex arce aut excuffae , aut revocatae in omni
didit. Hic lucidiffimè fulget, in iftiufmodi diffi bus orbis Provinciis , non minus valide adftruunt
diis vix fperandas effe regulas certas, & fixas ju ejufdem jurifdi&ionis Pontificiae immediatum exer
rium leges : fed modeftia & indulgentia maximè citium, affentientibus utique Epifcopis , quos vix
Superiorum componi facillimè lites, iraſque infe unquam diffenfiffe legas, Gerbertus Remehfis Ar
riofum defervefcere, quae alioqui in gravia & per chiepifcopus omni animi contentione enixus eft ,
molefta ; tum his, tum illis damna erumperént . ut ad interdi&i à Papa vibrati contemptum addu
Jn hoc faéto Papa infiexit, fe ad Archiepifcopi vo ceret Archiepifcopum Sennonenfem aliofque Praefu
luntatem, cum Diaconum Ordini priſtino reſtituit, les, qui in Remenfi Synodo Arnulphum Remenfi
£d. Arghiepifcopus primitias facrorum & primae Sede abdicaverant. Exaggeratińs ille demonfira
digi folemnitatem concefferat, nec diffimulabat po bat, quàm formidolofa effet poteftas futura, quæ
tuitie propria in fua Ecclefia, prefente fe & pe tam latè pateret, quàm Ecclefia , & pro humana
{latore, Diaconum fuum à Papa exauthorari, nec tamen fragilitate poffet aut errori, aut privatis af
poffe vel ita exauthoratum réftitui, nifi ab e6dem fe&ibus, aut immoderatis cupiditatibus fervire :
ipfo Papa •. Antè ergo Moguntinus fuperiori Pape Nom eft danda occafio noßri* amuli r ut Sacerdotium
juriſdiktioni aſſurrexerat, quàm ei obluétaretur: quod ubique umum eft , ficut Ecclefis Catholica uma
ut facilè conjicias de ipfa jürifdi&ione non certa eft , ita uni fubjici videatur, ut eo pecum i4 , gra
tum fuiffe tunc, fed de jurifgiéìionis ufu, quem tia , metu , vel ignorantia correpto , nemo Sacerdos
Moguntinus ita temperatum effe arbitrabatur, quod eße pofft , mifi quem fibi ha virtuter commemdarint •
ampliori pqteftate Pontifices rariffimè uterentur. Amno 993. Vel ipfe tamen Gerbertus poftea non
Noßrae huic interpretationi favent haec Abbatis potuit non fe fubjicere & morem gerere fententiae
Ufpergenfis ibidem verba , dum retinentiffimum excommunicationis, qua pnft Synodum Mofomen*
fuae dignitatis Moguntinum, & cum dignitatis, fem perculfum fe à Pâpa fuiffe intellexit . Intercef
tum clementiae memorem Pontificem ita commen fit tünc Treverenfis Archiepifcopus , ne in defpe
dat : Qga in re & Pontificis authoritas, dr Apo ratae contumaciae baratrum præceps iret . Ne occa
Aolici confideranda eft humilitar, dum &- ille of /íonem fcandali fuir amulii daret, quafi juffomibu*
frii fui dignitatem defendere contendebat , &• iff& . Apoftolici Dommi refultare vellet . Epift. . . 61. Ful
Jicet majoris dignitatir , Metropolit amo tamem in fua bértus Carnotenfis Epifcopus Rodolphum , Comitem
Diarcefì cedendum perpendebat. Regi & Epifcopo fuo rebellantem à Joanne Papa
Non tam brevi, nec tam facili compendio ter excommunicari , & in ordinem cogi poftulavit •
sninata eft diffenfio Urbani. II, Papae & Archiepi Te rogamur, cui totius Eccle/í« cura commiffa eft •
fcopi Senonenfis. Goffridus Carnotenfis Epifcopus In Concilio Romano Gregorius V. à communio
Epifcopatum fuum in manus Papae refignarat, fu ne Ecclefiae fufpendit Arcembaldum Archiepifco
brogatus illis fuerat Iyo, qui fruftratoriis Archiepi pum Turonenfem , unà cum aliis Epifcopis , qui in- '
fcopi Senonenfis dilationibus diu delufis , Romám ceftis Roberti Regis nuptiis cum Berthâ auétorita
poſtremô profectus, & à Papa conſecratus eſt, Sen tem favoremque pra fentia faltem fua praetiterant
monenfis convocata Stampis Synodo, Ann. io9*. ,^ Septenni quoque poenitentiae Regem Berthamque •
zo93-, Parifienfis, Meldenfis & Trecenfis Epifcopo fubjecit. Anno 998. Romam properarunt Epifcopi ,
rum conſilio, ordinationem Romæ fačtamjamjam ut his folverentur vinculis, ut fidem facit Epiftola
videbatur irritam declaraturus , cum ingentem. Leonis Papae IX. ad Henricum Regem Roberti fi
-hanc procellam Ivo fua ad Papam appellatione di lium fcripta , & Ivonis inferta Decreto. Decretum
fcuffit. En ipfa Ivonis ea de re ad Pontificem ver Ivon. part.9. c.8.
ba : Me , imordimat? fatis accufavit Arcbiepifcopur , IX. Romam convolantium multitudo ad peccato
dicem me in majeftatem Regiam offendiffe , quia à rum remiſſionem, indulgentiis potius quam poemi
Sede Apoſtolica conſecrationem praſumpſeram acce tentiae taediis & laboribüs impetrandam, nonnullas
piffe. Cùm itaque eomarentur Gaufredum depofitum tandem Provinciales Synodos eò adegit ,. ut Ro
contra decretum veftrum in ftatum prißinum refor manis his peregrinationibus fideles interdicerent,
mare, 6 in me depoſitionis ſententiam proferrel, nifi ex Epifcoporum fuorum conceffione , & poeni
sedem Apoftolicam appellavi, &c. Ivo Epif. 11. Indi tentia pró admiffis criminibus accepta à.pr9priis
gnanter Sennonenfi, tulit hanc appellationem, nec Parochis. Juvabit Canonem audiffe Concilii Salin
deferbuit ira , nifi ubi alienatüm ejus ab Ivone geftadienfis. Quia multi tanta mentis fua fallum
animum aliorum negotiorum moles, temporifque: fur flultitia, ut in aliquo inculpati crimime capi
diuturnitas fedavit, tali , pœnitentiam à Sacerdotibus fuir accipere mo
..VII: Ut ab his particularium fa&orum angu 1int, in boc maximè confiff, ut Romam eumtibur Apo
ftiis ad generaliora veniamus argumenta, Legato flolicut omnia fibi dimittat peccata Samtto vifum e/?
rum à Papæ latere mittendorum in omnes quà pa concilio ; ut talis indulgentia illir mom profit , fed
tct Ghriftiani orbis partes, & potefias, & ufùs, prià* • juxta modum deliéìi pænitemtiam fibi datam.
grands eft jurifdi&iohis documehtum. Hoc in pe à fui, sacerdotibur adimpleamt , & tunc Romam ire
culiaris gratiae vicem impetravit Henricus Anglie ſi velint, ab Epiſcopo proprio licentiamº, «r litera•
Rex , ut ne v£ntitarent in Angliam Legati , nifi ad Apoftolicum iifdem de rebus deferendat accipiant •
petcntc Rege , & ubi eae inciderent rerumi difficul Dan. 16. 18. A(mmo 1 oz z. -

tates , quæ ab Epifcopis Regni expediri non pof
fent • Rem narrat Rogerius : TRex 2 Papa impetrat,
ut seminem aliquamdo, Legati officio in Angiia fun
ai permitteret, ff mom ipfe aliqua pracipua querela
exigente, que ab Epifcopir fui regni terminari nom
poffet hoc fieri à Papa poffularet. Anno ■ r ro. Pari
beneficio complures pófthac Reges affici expetiere,
£ed hic Principum confenfus, qui deincep$ necef.
farius fuit non eas habet vires ut inde in Legatos
-
Poenitentium, aut impœnitentium potiùs fraudi
bus obviam ibant tum Epifcopi, non Papae poteRa
ti eximiæ : nihilo plus qüàm Lemovicenfis fùprà§y
nodi præfules, aehno io3». qui in culpa ß effe •
ipfos confeffi funt, ubi non Romano Pontifici no
fiina & caufas eorum deferrent, quos à fe ligatos ,
Romæ folvi nollent: Potiùs nor fulpabile* fumu* •*
mi/ literi, noftri, ei notum facimus , de quibu* mo
iinus ut abfólvantur. Caffas & inutiles haec b4S
:
2.2, Vetus & nova Ecclefiae Difciplina N

«dus promuntiabat abfolutiones iftiufmodi : non , jubentur Monachi Epifcopo fuo fubeffe, vetamtar
quôd tantæ poteſtatis expers eſſet, is à quo extor Epifcopi in Collegarum Dioecefibus quidquam rei
fae fuerant , fed quòd eas verè extorfiffent ii qui adgredi: Decreverumt Cbartam mom effe ratam , qug
obrepſerant Pontifici, nulla facinorum ſuorum poe eanonicis non ſolàm non concordaret , ſed contrairet
nitudine dućti , & Epifcoporum fuorum imperio femtentiis. Non vili, ut fateor, pendenda haec funt,
contumaciter immorigeri. Cùm ergo taler decepe fed pluris utique facienda eft Ecclefiae univerfae
vimt Apoftolicum, ut fraudulenter abfolvamtur ab eo au&toritas , in qua convaluerunt id genus privile
irrita eft eis illa abfolutio , ideoque nee ab eo, meo gia , acquieſcentibus Epiſcopis ipſis ei diſciplinae
d mobis confirmanda . mutationi , qua Ecclefiarum evidenti utilitati , ur
Quandocumque autem illaefa fuit pietas & reli gentique neceffitati confuleretur.
gio, Romam itare poenitentes approbarunt Epifco Quaeftio vertebatur in hac Synodo de ordinatio
pi , ut peccatorum ibi maculae elüerentur, fanaren ne fa&a ab Archiepifcopo Viennenfi in Cluniacén
tur vulnera. Aculeatis verbis fuas ad Gregorium fi Ecclefia , cujus Abbati adeundus fuerat proprius
VII. Anno 1o78. L.6. Ep.4 literasaſperſerat Hen loci Epifcopus, videlicet Matifconenfis , nifi Apo
sricus Leodienfis Epifcopus, propter abfolutionem ftolico privilegio permiffus fuiffet , quemcumque •
ab eo præpropere conceffam uni ex fuis Dioecefa libuiſſet Epiſcopum invitare, ad ſubjectorum ſibi
nis. Refcripfit Pontifex Pctro Petrique fucceffori Monachorum ordinationes celebrandas Quemcum
bus demandatam à Christo effe provinciam folven que vellent , vel de qualibet regione Epifcopum , qui
di , ligandique , nullis vel locorum, vel temporum, faceret ordinationer , vel confecrationes im eorum.
vel rerum finibus coercitam : eoque olim halluci Ecclefia. Ibidem . Liberiora fànè hæc privilegia non
natos effe Orientales Epifcopos , qui Julio Papæ antè ab Apotolica Sede manarunt, quànm eo tem
obtreétabant , quòd Athanafium præter eorum con pore , quo permagna ex parte Epifcopi fimoniae
fenfum priftino honori reddidiffet . Mirati fumur , reatu implicati erant, & propudiofa facramentorum
mom ea te qua decuit , ad Apoßolicam Sedem reve licitatione. Ordines conferre abnuebant, nifi ven
rentia fcripfiffe , fed nor ab abfolutione illiur Paro derent quod emiffent ipfi, & imaeftimabile donum
ehiami tui , qui olim ad mor venit , mordaci inve'i iome Spiritûs San&i viliffimo pretio diftraherent. Id pro
veprebemdiffe, tamquam Apoßolica Sedis mon effet autbo lixè fuo infrà loco demonftrabitur.
ritas , quofcunque &• ubicumque vult ligare & abfol XI. Dilucidius alio hoc exemplo fiet, qua reve
vere. Miffam facio cafuum criminumque graviffimo rentia, Apoftolicam Sedem profequerentur Epifco
rum folutionem Romano Praefuli refervatam:& de pi , Regefque ipfi in his rerum & temporum varie
legationem eorum qui ea Pontificiâ vice folvant: tatibus. Concilium Remis indixerat Leo IX. eo
hi nimirum ubivis gentium poteftate Pontificis mu que fe conferre ßatuerat, eadem opera Ecclefiam
niuntur, quamquam uti ea non pofßnt , nifi ad fan&i Remigii dedicaturus. Nonnulli ex Epifcopis
normam legum fibi ab ipfis Pontificibus, & à Tri qui ad ſacras inſulas per Simoniacas pactiones graſ
dentinae Synodi Epiſcopis praeſcriptarum. Synod. fati erant , malè fibi ab hac Synodo ominari coepe
JParif. p.8.33. -
runt. Regemitaque circumveniunt, perfuadentque,
Çonvenit quippe Theologis & Canoniftis Apo ut Epifcopos in expeditionem bellicam abducat, fcri
ftolis à Chrifto infufam plenitudinem poteftátis batque Pontifici, quo Synodusin aliud tempus remit
fpiritalis, cui limites præfigere - nefas fit ullos. tatur,regni utilitatibus opportunius. Pontifex propo
JEpifcopos autem etfi in Sedes Apoftolorum eve&i fiti fui tenax, Remis Concilium celebrat , An. ro49.,
fint, nqn tamen in pleniffimae hùjus & univerfalis dedicationem Ecclefie perficit,Remenfis & Treveren
poteftatis totam amplitudinem vocatos omnes effe: fis Præfulum opera & minifterio ufus: Epifçopos fi
unam Petri fedem interminata hac & univerfali moniaca infamia refperfos exauthorat & hac pote
authoritate cumulatam effe , qua pollebant Apofto , ftatis fuae fignificatione commonftrat, quam verè
li , &,Petrus maximè, cui ea obtigerat cum fingu illa eadem Synodus declararit . Qgòd folus Romane
!aris abundantiae privilegio. Id pâucis his verbis fedis Pomtifex univerfalis Ecclefig TPrimas effet , &
infinuabat Gregorius VII. Tamquam Apoflolic« Se Apoſtolicur. * -

dis mon effet autforitar, quofcumque , & ubicumque
vult , ligare &* ahfolvere.
X. Si circumferamus oculos per univerſam ſub
hoc Pontifice Ecclefiam, plus fàtis conftabit, ne
ceffariò tunc effundi debüiffe univerfalem illam .
poteftatem Petro concreditam , ut deifica Ecclefiae
‘liſciplina , quae tunc prorfus labefa&tata jacebat,
in priftinum revocaretur plendorem , difcinélis
abačtifque tot Epifcopis Clericifque, qui caftita
tem Ecclefiae vel incontinentia , vel fimonia jam
diu contaminabant. Ut morbi fues totum orbem.
Chriftianum affiaverat, ita & medico opus erat,
qui ad extremos ufque Orbis fines fapiéntiam po
tetatemque fuam explicaret, amputandis maxime
illis ab Ecclefia membris, quae dudum computrue
Jrant ,
Permagni etiam intereft obfervare, non hunc fo
lum Pontificem , fed & eos qui hoc eodem faeculo,
fequentibufque ætatibus Romanam Sedem occupa
runt, complures Italiæ, Galliæ, Germaniæque lu
ftraffe Provincias, Ecclefiarum utilitatibus, tempo
rumque neceffitatibus fervientes cæterùm neminem
prorfus tunc Epifcoporum fperaffe , aut tentaffe , ut
vel propria in Eccléfiaillis vel confeffu vel au&ori
tate anteiret , aut Pontificalium munerum funétio
nes fuo dumtaxat affenfu obeundas indiceret. Quin
ex hiftoriarum omnium teftificatione conftat , quo
cumque demum fe contulerint Pontifices, velut pro
pria in Ecclefia verfatos effe , atque ut fummos Pa
flores, quibus ovile fuum credidit totum Chriftus.
Cum Joannes , Agapetus, Vigilius, Conftantinus
-

Romani Pontifices Grgciam peragrarunt, nullo non

Haétenus confentientibus tantùm Epifcopis, ab loco excepti funt tanquam Petrus ipfe , & cum fum
corum poteftatc abfoluti fuerant Monachi. Sed ifto mis atque inufitatiffimis honoribus Imperatores ipfi
tum incontinentiæ & fimoniae torrente exundante eos afficerent, ad eorum veftigia próvoluti: hine
& depopulante Ecclefiam , neceffe vifum eft Ponti conjice de niinuendis eorum, an de amplificandis
ficibus aliquando in largiendis his privilegiis con honoribus certarent Epifcopi. Reges quoque Gal
fenfum Epifcoporum noh opperiri. Doluit non fe liarum cum eo ventitarunt Fontifices , fumma eof
mel Epifcopis hac innovatiofié debilitari vim, immi dem veneratione , & ulteriori quàm ufurpatum an
nu majestatem Epifcopatůs. Anfana Synodus An. tè fuerat, profecuti funt : ad eorum fe exemplum
io33. cui aderant præerantque Lugdunenfis, vien. 0àI Epifcopos , ne dubium quidem effe
m${fis , & Tarentaĥenfis AntißitesĴĥujūfĉemódi pri рOtCÍt
Si quis
• aliquando interea pupugit doloris fenfus
vilegium abjecit cluniacenfi Abbatiæ Tijìitìs
Praefata adverfari iilud Chalcedoneniconciliò, quo Epifcopos, hunc delinire ßuduerunt Pontie fa
&
 De Beneficiis, Part.I. Lib.I. Cap.VI.
&a eis poteßate difceptandi ultro citroque juris
juxta Canones Legefque. Hanc judicii copiam fecit
LJrbanus II. Salernitano Epifcopo , cùm de dedi
canda Ecclefia exempta ageretur. Re feriò perpenfa
Salernitanus flare judicio detreétavit : Nobis difpo
mentibuf Bafflicam illius loci dedicare, Archiepifco
pur fua Ecclefie minui jura clamitabat. Cui mor ex
ahumdamti fatisfactionem juris obtulimur. Ille au
tem cium ad po/lulatum, é acceptatum actionis ter
minum pervemifet, aâionem aggredi refutawit. Epift.
10. Urb.II. -
XII. In hujus operis contextu firmabimus id
quod omnium fæculorum experimentis comproba.
tum eft , eo jure frui Romanam Ecclefiam , üt alia
rum Eccleſiarum Clericos Clero ſuo allegere &
aftringere poffit. Inter Diétatur, ira enim vocan
tur, Gregorii Papæ VII. iftam leges regulam .,
9god de ommi Ecclefia qucmcumque voluerit, Cleri
£um valeat ordinare. L. 1. Ep.76. Immediata;quin
hinc poteftas eliciatur, in omnes cujufque Dioece
£os , cives, vix ambigi poteft.
Hic idem Papa Epifcopum Matifconenfem Rome
9rdinavit , & ad Archiepifcopum Lngdunenfem, cul
jus eae partes fuerant , fcripfit , juftis & neceffariis
caufis id fe feciffe, Intervénientibur quibuflam ra
tionabilibur caufi.Non prodit hiftoria tàm obliquè id
interpretatum fuiffe Archiepifcopum Lugdunen
fçm , atque Sernonenfem in re coiifimili , üt jam .
diximus. -
.XIII. Quando Ludovicus IX Galliae Rex, fan.
£titatis laude & nomine confpicuus, impetravit ab
Innocentio IV. Refcriptum, quo fufpendebatur Ar
chiepifcoporum & Epifcoporuìn omnium au&oritas,
ne Regnum poffent generali interdićło innodare,
miſi ex ſpeciali Papa mandato: Epift.18. & cum .
Reges alii ejufdem generis privilegiis muniri f& ,
exorarunt , nonne totidem argumentis efficitur,
immediatè fubeffe Dioecefes & Dioecefanos omnes ,
uando ita jubet Ecclefiae charitas, utilitas, necef
器, Imtervemientibur ratiamabilibus caufi, .
XIV. Facile coaleſcunt anini , cum resita molli
pollice tractintur, facilè & ſententiarum diſſenſio
nes conciliantur , nimirum fi omnibus conveniat,
immediatam à Papa ubique terrarum promi jurif
dictionem, ubicunque tänti res eft , täntique inte
reft ad Ecclefiarum falutem. Ita fentit Joaiines Ger
fonius, qui duos errores commemorat, perinde fi
bi mutuò atque veritati infefios. Alter eorum eft,
Papam non effe immediatum Paftorem fidelium om.
ninò omnium. Alter verò, effe illum Paftorem ubi
que ita immediatum , ut nulla ratione habita utili
tatis vel neceffitatis Ec:lefiarum , poffit totum Pon
tificale munus in omnibus Epifcopatibus defungi.
9gòd Pap« uon e/? immediatur Prahatur ommium fi
delium , nec fponfus Ecclefie univerfalis , fed foliur
Roms - alioquin quelibet Eccleſia Cathedralis habe
ret auo* fpom'or , Papam & Epifcopum . Quod Papa
* £ immediatur Pr?latur omnium fidelium, quod
potef pro libito per fe vel alior commiffor omnia.
exer**** licitè , qu« poteß quicumque Prglatur, vel
Cura£*£ ipf ior, etiam ubi non fùbef necefftar pro
pter defecium inferiorum, meque rationabili, utilitas.
Tom. r • p*3-357. Non licitè ergo, ut Gerfonis ver
bo utar , Pontifex citra utiijiafe» & necefftatem
Ecclefiae , omnem ad fe Epifcoporum jurifdiâionem
transferrct. §ed quando néceffitari obfequtus & uti
litati , excellentiorum quorundam ex füis membris
part£s explere adgreffüs gft , nemo illi unquam de
poteftate controverfiam fecit.
XV. Video evcnire nonnunquam, ut non idem
fit Papæ judicium , atque Epiféoporüm, de Eccle
fiae utilitate ac neceffitate. Sed ìa hac permolefia.
perplexitate cefferunt ut plurimum Epiféopi capitis
auctoritati & apientiae, eique e commiſerunt; etſi
non fatis intclligerent, quæ'rationis momcnta Pon aut necefitatem publicam
23
tificem moverent. Emicat id mirum in modum in
Epiftolis Bernardi, cùm de Interdicto ageret , quod
ab Archiepifcopo Sernonenfi & ejufdem Provinciæ
Epifcopis intortum fuerat, ut Ludovicus VII. Rex
ab immani Ecclefiarum infeftatione avocaretur. Prg
ceperat Papa folvi interdi&um , quod quid aliud
erat , quàm terras Regis & miniftros regios abfol
vere ab Epifcoporum jurifdi&ione. Paruerunt Epi
fcopi , unum hoc conteftati , ludibrio propinari Epi
fcopatuin , & terras Ecclefiarum prædatoribus obji
ci • Soluto ad veflrum imperium Epifcopi ju/lo in
terdićło ,\&rc, interim faċti fumus opprobrium vici
mi moftris. Bern. Epift.47. 48. 49. Si quando deni
que fententiarum dicordia implacata duraret, ita
augurandum eft , eum priùs conceffurum , qui cha
ritate & humilitate præcelleret, quanquam idem
ipfe præcelleret & poteftate. Quid enim fummae
potcftati magis confonat, quàm humanitas fumma
& par indulgentia ? - -
Illud exploratum eft , ætate Bernardi integrum
omnibus & fingulis fuiffe, caufas fuas omnes , qua
lefcumque illæ effent, ad Romanam referre Sedem •
Huic tunc vigenti difciplinæ nequaquam ille refra
gabatur, dummodô cura & cordi eſſet juſtitia, in
nocentia, pictas, & calamitoforum levamen. Ven
tum e/? ad commaume refugium illò confugimur , ubi
confidimus liberari. Tantùm adfit pietat , mam fa
culta, non deef?. Et quidem ex privilegio Sedis 4po
flolic« conflat , fummam rerum ad veftram potiffimum
refpicere fummam authoritatem , & plenariam pote
fatem. Epif. 1 98. Hæc ille ad Innocentium II. Cum
verò ad Eugenium III. fcribit , Ecclefiae univerfae
Epifcopatui' illum præficit Hac digma fumt vejiro
Apg/lolatu , decemt planè orbis Epifcopum . Epift.439•
Toletanos idem Bernardus hortatur, ne Prædica
toribus quibufcumque aures præbeant, nifi vel mit
tente Papa, vel permittente Epifcopo Toletano prç
dicent : Nullum pradicatorem recipiatis , nifi qui
miſſus à ſummo, ſeu à veſtro permiſſus Pontifice
pradicazerit. Epiſt.141. -
Alibi, autem idem Bernardus, ea libertate , quam
flagrantiffima Chrifti & Ecclefiae charitas afpirare
oterat; ad Eugenium III. fcribens Petri primùm
in Apoſtolica Cathedra ſucceſſores profitetur , uni
verforum fingulorumque fidelium proprios effe Pa
flores , & fingulas Chrifti oves illius ovili conclu
di ; Poteftate Petrus , unéiione Chryfu* , &c. Sumt
& alii gregum Paftores , &rc. Habemt illi /ibi ார்.
gmator greger finguli fingulos , tibi univerfi credi
ti , umi umur. Nom modò ovium , fed & Pafforum ,
tu umur ommium Pater . Pafce oves mea* , im
quit , Quas ? illiur vel illius populos civitatis , aut
regionis aut certi regni ? Cui nom planum eft mop
deßgnaße aliquar , fed affîgmaffe omnes ? Nihil exci
pitur , ubi diffimguitur mibil. Et fortè prafente* 6-്
teri comdifcipuli erant , cùm committem * umi umi
tatew , owmibus cowmewdaret. Jnde eft quod alii
Jínguli/ingular fortiti funt pl ber, frienter Sacramen
tum . Demique Jacobur , qui videbatur columma Ec
clefi« , contemtus e? Jerofolyma , Petro univerſitatem
cedemr. L. 2. de Camfider. At ubi aliquantò poft fer
monem inftituit de appellationibus & exemptiQnibus,
ejus quidem poteftátis amplitudinem nullo finc ar
Čtari demonſtrat, ſed apertè improbat appellationes
ante fententiam, quo fiebat ut caufae omnes imme
diate à Papa. judicium devolverentur. Abufum
certè hic folum damnari poffe confitetur , hifque
contentionis amantium ludificationibus mederi poffe
folum Pontificem; denique blandè & clementer rem
ferri poffk , fi intra juftitiæ limites ea facúltas fe cq
hiberèt. Magni & infra&i animi vir nihilo indul
gentior fuit in exemptiones : fed ejus do&rinae &
præceptionum fummia eò redit , ut poteftas ratio•
ime fe regi finat; & difpenfationes ad utilitatem ,
º
femper Ecclefiae revocem
tür •
24 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
tur. Quomodo nom imdecenr tibi,volumtate pro lege uti, pellatiomer mimìr opportumar ἀ* eelft womina im
G° quia mom eft ad quem appelleris, poteftatem exer portuniàr contempſerunt. L.3. de Conſider. Non ab
eere , megligere rationem ? Ubi necefftar urget , ex furdè tamen crediderit quis, non tam propriae au
cufabilis difpemfatio ef?. Ubi mecefftar provocat , dif ĉtoritatis cupidine, quàm rigidioris difciplinae amo- ,
penfatio laudabilis eff. Utilitas dico communir, mom re. pra:fervido, ultra metas quandoque evečtum .
propia - Ibid. l. 3. Denique inflexi vigoris cenfor hec fuiffe Bertolfum
fummae poteftatis argümenta licita effe non abnuit, XVII. Scripfit· Bertrandus Auguftodunenfis Epi
non æquè conducibilia, quin ne licita quidem fem fcopus, & Romana poft purpura praeclarus, lucu
per ; propterea quod caeterorum quoque Epifcopo lentum de ea caufa traétatum , cui ipfe præfuerat,
rum auctoritas intitutione divina fulgeat, divino dum coram Philippo Francorum Rege jurifdi&io
que nitatur jure, unde & ejus curfus temerè aut Eccleſiaſtica à regiis Judicibus impeteretur. Quae
retardari aut abrumpi fine piaculo non poffit : Om tunc fanè effet Gallicanae Ecclefiae fententia, liqui
nia mibi licemt, fed non omnia expediumt. Qgid fí diffimè hinc certiffimèque exprimi poteft. Hanc er
fortè nec licet ? Erras , fi ut fummam , ita & fo go primùm doétrinam aftruit , velut à Leone Papa
dam inſtitutam à Deo veſtram Apoſtolicam poteſta & à reliquis Patribus conftitutam , Petro datas effe
zem exifinar. -
Petrique fuccefforibus claves, per quos aliis dein
A` Bernardi fententia alienus non erat Petrus de Præfulibus confignentur : Origo hujus potefta
Venerabilis Abbas Cluniaci. Hæc funt ejus verba tir fluit à Deo immediatè , videlicet à Cbrißo , tra
de immediato & univerfali Papæ imperio in rebus demte eam certa perfona , feilicet Petre , pro fe , &
quidem fpiritualibus. Licèt miajoremô aliis Ecclefi« fuis fuccefforibus, à quibur'im alio derivatur. Bibl.
Patribus Romani Pontificer, boc ef?, etfi per omnem Patr. tom.4. part. 1. Addit hac poteftate compre
Ecclefîam Petri authoritatem habeant , &e. ficut Ro hendi univerfaliter omnes, & regiones & fideles,
mani Pr«fuler ommi,& ficut alii Pontifices fingulis Ec qui Pontifici fummo univerfi non minus morigeri
elekir prefunt · Cre. Bibl. Clun. p.689. Quibusita fuc effe debeant , quam privato quifque Pontifici fuo •
cinit Joannes Salisberienfis: Romanum Pontificem. Cùm pradiéîam jurifli£tionem babeat Papa fine li
mon ambigimus Principi, Apoßolorum effe Vicarium , mitatione loci , & perfomarum , ideo omnes Chriftia
4ui ficut rector clavo mavem , ita figilli fui mo mi ubicumque fint debent ei obedire : Caterit verò
deramine Ecclefiama regit , corrigit, &* dirigit umiver Pralatis , Epifcopis, Archiepifcopis , & Patriarchir,
fam. Epif.83. im territoriir, feu Diœcefibus fibi commiffs , tementur
, XVI. Non ergo fummæ Sedis juri , aut potefta obedire omnes Cbriftiami mamenter im eis . Qgaft.3.
ti obluétandum fibi quandoque exiftimarufit Epif Denique ita ille concludit, Chriftum, ut qui fem
Sapi - zeli non illaudati vi &ardore abrepti; folum piterna effet Sapientia, poteftatem eam omnem .
illi ufum , vel abufum concerpebant. si retro tan Ecclefiae fuae cónfpicuo Capiti affudiffe , quæ ad
tifper fle&amus veftigia, obfervabimus Galonem ejus incolumnitatem invi&iífimè tuendam neceffà
Metentem Epifcopum à Joanne VIII. pallio dona ria effet : Cbriflus commifit Petro regimem Ecclefi&
$gm • Jalva in omnibus ' Metropolitani' fubjeétione. tamtum , quantum meceffarium erat & expediebat ,
V£{uit Bertolfus Trevirenfis jure Metropolitico, ne cum regimine Ecclefia. Ea ergo fuit caufa , quamo
Pallium getaret, nifi facta a fe copia; quanquam brem Epifcopi de au&oritate vix aut ne vix qui :
i!le eo fe tueretur, quòd non primüs, íed quintus dem litem mioverint Romanis Antiftitibus ; fed
demum inter Metenfès Epifcopos effet , cui haec ho. Ecclefiarum puriori difciplinae quid expeditius ef
noris inſignia Pontifices Romani contuliſſent. Se fet , ubi fe poteftas explicaret, id verò in con
davit hanc Praefulum duorum cofitentionem hinc troverfiam aliquoties veniebat.
maru§. Remenfis Archiepifcopus, cum perdiu alter XVIII. Non abs re erit id adnotare, quam tum
Pro Metropolitico, alter prò Pontificiò jure a!ter. doéìrinam propugnabat illuftriffimus Ecclefiae Gal
catus eſſet. Cum Vualo auctoritatem Apoſtolicam licanae Patronus, eandem poftea amplexatos effe •
pratenderet, 4rchiepifeopur Metropolitanorum jura Gerfonium , Alliacenfem , Almahinum, Majorem »
*fegderet • Verùm eâ demum ratione pax & con & catera Scola Theologica & Parienfis lumina,
cordia renovata eft, ut Vualo fecundùmî leges Ca quorum minimè fufpe&a fides eft , quos denique
nonicas obtemperaturum fe Metropolitano fponde. miifi valde hofpes caüfari poteft nemo', amplifican
ret • 4d Metropolitani fui eam infràxit obedientiam, dae Romanorum poteftati Pontificum plus aequo ftu
9 fi retituit concordiam. Ex hiforia Trevireni duiffe. Hæc autem Gerfonius ponit fundamenta :
hgc exemplum excerpfimus, ex qua compertum . ad omnes prorfus fideles extendi jurifdiétionem •
eft £tiam faepiculè aliàs Bertolfum'eundem inexpu Ecclefiafticäm ; fi extra juris autem metas erumpe
醬 quadam animi magnitudine jura fua defen ret , illa quandoque, tum intra orbitam revocari
debere Ecclefiae in Concilium coaétae authoritate •
itaffè , nec literis Pontificiis cemffe, fi quas fuffra
8anei ejus co diffentiente impetraffent.' Nam lite Hanc in Romano Pontifice refidere potefìatem;
*a* Romani Pontifici* pro eadem Vualoni, preſum unde Monarchicumcertiffimè eft Ecclefiae regimen:
Ptione , wel Epiſcopi Virdunenſt contra ſuam volun non quòd Pontificis fit Epifcoporum quorumcum
fatem fibi tranfmiffas fufcipere noluit.' spicii. tom. que munia invadere : fed quòd hanc tunc de
# Pºg-11 ;- Preuves des Lib. Gallie, pag.468.Monac. mum exerat poteftatem, cum immediati Paftores,
Altiſ in Chronol.ann.1o81. quod fui muneris eft implere negligunt, aut cum
Hugo Dienfis Epifcopus, & Apoflolicae sedis ejufmodi vel invitat utilitas, vel urget neceffitas.»
J£gatus Mcldenfem Epifcopum cùmh inauguraffet, qnae Epifcopos ipfos cogeret Parochorum vices obi
JRicherius Senonenfis Archiepifcopus tam impatien? re. Plemitudo poteffatis Ecclefîaftica compleftitur in
ter tulit citra affenfum fuum ördinatum fuiffé unum fe plemitudimem duplicis poteftatir , fcilicet ordinis
£x. Epifcopis Provinciae fuae, ut anathema jaculatus &• jurifdi£iiomir, tam in foro interiori , qифт
$it in praeproperum hunc Epifcopum, eique fuccef exteriori, qua £irca quemlibet de Ecclefia poteß
forem fubrogarit. Facultates fibi à Pontifice con immediatº, 6r ab/que limitatione exerceri , clave
c£tas praetergreffus erat Legatus, ut credere par mom errante. Sed fí errat , poteß per Ecclefiam ßno
£ft: egque condonanda erat hæc Archiepifcopi ef daliter congregatam error judicialiter corrigi , érc
fervefcentia. Bertolfi autem cónáäïíïìÜíôáí, in Tom.1. pag.133. 1 , 5. 1 , 6. Prior haec eft propofi
99$'T3cia .eo fenfu fumenda eft, quo Bernardus tio, pofterior autem ita habet : Plemitudo potefta
ajebat de $uibufdam, qui importunis, quantumvis tis Eccle/a fe propriº fumpta, non pote/ efe de
legitimis appellation bj praefraétè quandoque re lege ordinata , ajìim unico Summo Pontifice . Alio
luciabanturi Plure fun amitter, nº ferenter, ap quis Ecclefiaßicum regiwem wow effet Momarcbigum •
Се
 De Beneficiis, Part.I. Lib. I. Cap. VI.
&c. Nec tamem plenitudo poteffatir Papalir fc im
zelligenda e£ immediatè fuper omnes Chrißiamor ,
quòd pro libito pofft jurifäictionem in omnes per
je, vil aliot extraordinario pa/im exercere. Sie
anim praejudicaret Ordimariis , qui jus babent im
mediatum; immò immediatiſſimum ſuper plebes eis
eewwiſar aétur bierarcbicor exercendi • Extenditur
igitur plenitudo poteflatit Pap« fuper . ommer infe
riores, folium dum fubeft necetas, ex defectu Or
dinariorum inferiorum : vel dum apparet evidemr
atilitar Ecclefi«. Quemadmodum diei poteft de Epi
fcopi, refpeâu Plebanorum , vel propriorum Sacerdo
tum , quorum poffunt fupplere defectu * •
Comparatione utitur Gerfonius , magni profeétò
momenti. Hoc animo praeceptum, perfuafiffimum
que illi erat, juris divini effe Parochorum dignita
fem. Nihilo tamen fecius, eorum funétiones ab
Epifcopo immediatè expleri poffe. fenfiebat , 'quo
tiefcumque ad Ecclefia falutem ita conduceret
Eadem éft ejus de Papae erga Epifcopos auctoritate
fententia. Nec minoris eft pohderis ftatus Eccle
ſiae Monarchicus, & neceſſariô Monarchicus, à Ger
fonio vindicatus. Hinc enim ipfemet argumenta*
tur, non poffe dici citra , fidei Catholicae difpen
dium , Epifcopum quemlibet fui territorii Papam
effe. Nuliana áliam poiitiam inftituit Cbriftur im
mutabiliter Monarchicam, ór quodammodo Regalen ,
miff Eccle/īam ; & oppoÅtum femtiemtes de Eccleſia,
quod fas e$t effe plures Papar, aut quod quilibet
Epifcopus eff im fua Diœcefi Papa , vel Paftor fupre
mus , «qualis Papæ Romano, erramt in fiae & umi
tate Erclefia , comtra illum articulum. Et im unam
ſančian, &c. Ibid. p. 158.
His addit idem Scriptor , fi Epifcopos Pontifex
contruderet in eas anguftias ut fuis juribus effen
tialibur eos orbaret, five largiendis exemptioni
bus, five refervandis £bi tum abfolutionibus cri
minum, tum collationibus Beneficiorum : idque f
paffm , communiter, abfque utilitate majori Eccle
ji« fieret , tum verò poffe eos opem & tuitionein
implorare, non Papae tantùm ipfius , aut Concilii;
quòd eft conveniemtiffîmum medium : fed etiam Prin
çipum temporalium. Ibid. p.19o. 29o. Illud deni
qüe alibi fíatuit idem Theologus, difpofitionem &
politiam Eccleſiae generalem non poſſe à Papa im
mutari , non poffe Epifcopis, Parochifque viduari,
imö mec Cardinalibus, in quantum Cardinales in
flar habent Apoftolorum , quos Petro affeffores &
confiliarios Chriftus ipfe adgregarat.
XIX. In eadem ingrediebatur veftigia Almahi
nus. His enim ille verbis, Pafce over mear, man
datam à Chrifto exiſtimabat provinciam Petro di
fpenfandi dignitates quaílibet Ecclefiaíticas, Epifco
patus Parochias. Fuit Petro data poteffas etiam com
fºituendi Miniflror , ad pafeemdum , & inflituendum, na facienda erat, tametfi folis adhaerefceret verbis
&• dißribuendum c&tera, digmitates Ecclefiafttcar, Evangelicæ hiftoriae , quibus fcilicet certiffimè ori
Epifcopatur , Curar. Ibidem p.754. 763. 768. Cum. go & radix intefta eft totius hujus eminentiffimae
verò objeélaretur hic illis nodus, ut in una quan poteßatis, quae nonnifi explicantibus fe faeculis ex
goque Parochia Parochi plures, & Epifcopi plures
in uno Epiſcopatu extiterunt, poſſe & in primae
- - Orbis Cathedræ faftigio federe plures Pontifices :
hanc ille objeétionem ita diluit, Ecclefiafticae &
humanae dumtaxat inftitutionis effe, ut civitatem
unam unus regat Epifcopus; at divini juris , &
quod ad homines attinet , incommutabilis effe , ut
6rbis Chriftianus univerfus ab uno fummo regatur
Sacerdote & Paftore. Quòd fìt aliquit , qui habeat
regere totam Cbriftianitátem, efi ex inftitutiome
Cbrifi: dr auöd aliqui regat bune Epifcopatum ,
eß ex inftitutione bumama : ideo poteß committi duo
bur ex aquo : alia verò quæ eß ex inßitutione Chri
/?i, mom potef?.
Nec difcrepat Major ejufdem Parifienfis Scholae
Theologus ab hac eadem fententia , PofTe Papam
cos omnes poteftatis numeros implere in quolibet
Тот.I.
. 25
Epifcopatu, & in fideles per orbem quoflibet , at
que Epifcopum quemlibet intra fines fui Epifco
patûs : dummodo ne ea Papae jurifdi&io effundat
fe in omne corpus Ecclefiae Oecumenicum Conci
lium celebrantis.
Petrus Alliacenfis qui in Collegium Cardinalium
poftea cooptatus fuit , pulcherrimum de Ecclefi*
auétoritate Ibi. p.887. 888. tractatum, dum Conftan
tienfis Synodus haberetur , elucubravit. Ita autem
ille conſtituit : ſtatim à Chriſto dotatos fuiſſe Apo
ftolos poteftate facerdotali quadam infinita & pror
fus pari : at poftea ut occurreretur diffidiis, & fchif
matum impendenti labi , fi Apoftolorum fucceffo
res , hoc eft , Epifcopi tota illa auâoritatis pleni
tudine potirentur, univerfalem univerfi gregis pro
videntiam ab eodem Chrifto commendatam fuiffe •
Petro, Petrique fuccefforibus, ut Chriftianum &
facerdotale imperium in alios & alios fecarent Epi
fcopatus, & exercendae jurifdi&ionis leges promul
garent. Quia ex boc confu/io fequi poterat , ideo Do
mimur boc Ipraviaem, contulit Petro pro fe & fui*
fucceoribus autboritatem diponendi minifros Ec
clefia , C* determimamdi jurifdiétiomem dicemr , Pa
fre oves mear , id ef?, fi Paffor gemeralir , ad quem
pertineat diſpoſitio &• regimem generale ovium ○"
ovilir , &rc. Et ita in Petro fuit ifta plemitudo po
teftatis , quam tamem poftea divifim aliis dedit , vo
ram, eos im partem follicitudinis . Ibid. p.898.
Non ægrè fibi perfuaderi patientur omnes , quid
quid tunc temporis Theologorum fuit, eos non mi
riùs propenfos fuiffe omnes ad poteftatis Pontificiae
exaggerationem; quâm Gerſonium, Majorem , Al
liacenfem , Almahinum. Iftud quoque facilè addu
centur , ut credant , recepto tunc maximè rerum
ufu, moribufque Ecclefiæ impulfos fuiffe hos Theo
logos , ut huic fe do&rinae addicerent. Comper
tum eft enim non multum operae eos collocaffe in
Canonum, Conciliorum , Patrumque commentariis
pervolutandis, vcl in primævæ Écclefiae difcipli
ha perveftiganda. Incumbebant ergo illi in tempo
rum fuorum Ecclefiafticas confuetudines receptif
fimas, hinc do&rinae fuae munimenta comparabant.
Si quando autem prima Ecclefiae tempora replica
bant,& hinc au&oritatem & vim fuis placitis con
ciliare fatagebant , id tum maximè confequebam
tur, cum divinitns inftitutum Petri primatum, &
chrifti ipfius verbis confecratum Evangelicofque •
ea de re contextus commentabantur. Ecquis enim
non videt illis Chrifti verbis ad Petrum & de Pe
tro, inferta atque implicata fuiffe jura illa omnia
& infignia poteftatis privilegia, quæ in longa fae
culorum ſerie explicuerunt ſeſe , & in lucem eru
perunt, cum Ecclefiae utilitas & charitas flagitavit?
jHorum ergo Theologorum magni omninò doctri
plicuit fefe ipfa quoque , & ea fruétuum copia exu
beravit , quorum expers plerumque fuit prima Ec
clefiae aetäs , in qua fola eorum radix delitefcebat.
Non oſtentavit ſe omnibus Eccleſiae aetatibus una
& eadem amplitudo Apoftolicae jurifdi&ionis; cx
horum tamen Theologorum fententia jam tum do
navit Chriftus Petro quidquid praecellentiæ & po
teftatis faeculis volventibus deinceps emicuit , aut ad
neceffariam Ecclefiae aedificationem emicaturum eft :
In aſſumpta carne aeternum & incommutabile Dei
Verbum multa dixit , multa praecepit vifibiliter ,
quae nunc invifibiliter & omnipotenter ab eodem
ipfo praeflantur. Si verò non fatis conftat divino
jùre vindicari debere fingulas illas poteftates , quae
èx illis prifcorum faeculórum latebris tardiùs exi
lierunt,' quoad ufum nempe & exercitium: infi
cias tamen ncmo ibit , quin adprimc illae confen
.D tiant
26 - Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
tiant ei primatui Petri , quem divino jure inti Oecumenici Patriarchæ nomen, & nominis pom¬
tutum fultumque nemo Chatholicus dubitat . pam repudiaret : & univerfalis Epifcopi titulo
In hunc fenfum duces , fi voies, non invita Ber femper abftinuiffe Romanos Antifiites conftantifi
nardi haec verba in epiftola ad Mediolanenfes : Ple mè affirmaret : hunc illi fcopum propofitum fuiffc,
mitudo poteftatis fuper univerfa* orbis Eccleſias ſin ut abufus amandaret prædamnaretque, qui ea no
gulari prerogativa Apoſtolica Sedi donata eſt. Qui minis & poteftatis magnificentia tcgi defendique •
Igitur buic poteffati refiflit , Dei ordimatiomi refijtit ; potuiffent. Nequaquam temeraria aut inanis erat
poteſi, ſi utile iudicaverit, novos ordinare Epiſco haec fufpicio, cùm novitatis invidia titulo ab ifto
patur ; poteff eor qui fumt , alios deprimere , alior abfterfa nondum erat , & eo præterea tegi nitiquc
fublimare , &c. poteß à finibus terr« fublimet quaf poterat ambitioforum Præfúlum audacia. Sed ut
cumque perfonas Ecclefiaticas evocare, ó cogere ad cumque res illa habeat , indubitatum certè eft nc
ſuam preſentiam, non ſemel, 3 bis, ſed quoties minem Pontificum Apoßolicae poteftatis plenitudi
expedire videbit , &-c. Epift. 1 3 1. Poteftas hæc fibi ne & univerfalitate fam longè latèque rcgnaffe ,
quidern eadem fuique femper fimillima fuit; fed quàm Gregorium : fed adverte illud quoque æque
ejus ufum admoderata femper eft fapientia & cha indubium , neminem humiliùs , fanctiùs, mode
ritas difpenfandi , ad utilitatem & neceffitatem Ec ftiùsque regnaffe , neminem propenfiùs folis Eccle
clefiae , aliis aliifque & novis in dies rationibus , fiae ütilitatibus ferviiffe. Itàqué verbis hujus Pon
ut alternabat temporum difciplina, innumeris & tificis ejus exempla facem præferunt; tum à ver
fubinde variis temporum , locorum , & perfonarum bis autem ejus, tum ab exemplis id fulget fplen
commiffuris , in tanta principatuum regnorumque • didiffimè, plenitudinem & univerfalitatem Ponti
Chriftianae gentis multitudine. ficiae poteftatis , non proficifci ab immoderata quá
XX. Cùm particulares ab initio conderentur Ec dam dominandi libidine , ſed à Charitate Chriſti
clefiae, Apoftoii , ut mea fert opinio, qui earum effufiffima , limitumque impatiente, & quæ nihil
fundatores & parentes erant , non ita tranfcribe non fe poffe fidat , quod ad ædificationem Eccle
bant in Epifcöpos eam authoritatem , quam fibi 監 ad juſtitiae pietati ſque propagationem con
uC2t .
creatione hac fpiritali pepererant , ut ea fe ipfi fpo
liarent. Atqui fola Apoſtolica fedes Petri univerfa XXII. In Hiftoria novella narrat Eadmerus .
lem hanc hæreditatem adivit Apoftolorum. Scite • L. 5. anno 1 1 1 9., dum fe accingeret ad Turftani
Sanétus Thomas id ex his elicuit Pauli Apoftoli Eboracenfis Archiepifcopi confecrationem. Calli
verbis; cujus etiam hæres & fucceffor peculiaris xtus II. Pontifex in Concilio Remenfi , Joannem
eft Papa , In omni loco ipforum &• noftro. Thomae Archidiaconum Cantuarienfem palam interceffiffe ,
verba hæc funt : In omni loco ipforum , id e/i , eo conteſtatumque eſſe , hoc jus eſſe, munuſque Cantua
rum juriſdictioni ſubiecto. Et nostro, quia per hoc rienfis Primatis, quo citra injuftitiam fpoliari non po
!. fubjicebantur Epifcopo civitatir, nom exime terat, adeoque non poterat à Romano Pontifice , qui
antur à poteftate Apoßoli , Quim imò magis erant injuftitiae ultor, non author- eft : Non ipfum , licet
ipfi Apoftolo fuhjeéìi , quàm bir , quibuf ipfe eo, fub officio Pap« fungeretur, jure po//e Ecclefi& Cantuarien
jecerat . In Epiß. 1. ad Cor. c. 1. Obverfabatur ante fi jur fuum praripere : cùm conftaret eum mulli , quod
oculos iftorum Theologorum Chriftus ipfemet , Ca juffè debebat, eo ufque demegaffe. Hoc fe repagulo
put Ecclefiæ invifibiIe , in confpicuo ejufdem & Vi retineri paffus non eft Pontifex; pera&taque tan
cario Capite fedens, & inde cælefte Sacerdotium dem conſecratione pax facile coaluit. Cacterümi
fuum ejufque jura omnia pro faeculorum locorum adversùs hunc Archidiaconum excipere quis pQ
que opportunitate explicans, ad fapientiae abolu tuiffet , & obje&are ipfas Ecclefiæ Cantùaricnfis
tiffimae & charitatis lcges omnia librans, ad cor confuetudines & jura in reliquas Angliæ Epifco
poris fui mytici incrementa, donec ad extremam porum Dioecefes. Vendicante enim fibi Epifcopo
illud perfe&ionis metam perducat. Non aliter fen Salisbcrienfi regiarum nuptiarum celebrationem ,
tiebat Petrus Cluniacenfis Abbas, his ad Innocen quod caftrum Vindforium , ubi peragenda ea erat ,
tium II. verbis: Nihil mor á Paflore , mihil à Pe Epifcopatüs fui finibus clauderetur : contra niti
tro, mihil à Chriflo , qu« ommia im te umo habe-, Archiepifcopus Cantuarienfis , & reclamare cæpit,
mu£ , feparare poterit. Epift. 1. L. 1. Et his rurfus ad pervicifque tandem, non ea tantùm ratione, quòd
Caeleftinum Papam : Ipfos Apoftolorum fummor Pe Rex & Regina 1)ioecefani & Parochiani fui effent ,
trum & Paulum , imò ipfum Cbiflum im vobis fo quocumque demum loco effent ; fed altera hac etiam,
lo fe habere gloriabitur orbis terrarum. L. 1 4. Ep. 1 8.. in qua multò plus momenti eft , quòd ex ea ftu
Porro fi fuperiorum Theologorum fuffragia & penda quædam poteftatis effufiffimæ argumenta.
verba huc congeffi , non ea fuit mea mens, ut manarent. Nimirum tam latè patere Diœcefin Can
abftraétam illam quaeftionem diffinirem, ac ne at tuarienfem , quàm Primatum; caeterofque Angliae
tingerem quidem, quae tunc magna rationum hinc Epifcopos à Cantuarienfi Epifcopales fuas Sedes
& indevi, nec minore animorum contentione di accepiffe. Cùm Epifcopus saliberienfi, quia caftrum
fceptabatur : fed ut exploratius fieret , quanta tunc ipfum in Diœcefi fua confiffit , officium ipfiur copulæ
temporis in ipfo reruin ufu auguranda fit Epifco niteretur adminifrare, contraditium ór comproba
porum in Apoftolicam Sedem obfervantia fuiffe , tum ab aliir e/? , magis ad Archiepifcopum Cantua
cùm hac ipfa in. Theologicis Scholis do&trina im riemfem id pertinere , ea ratione quòd Rex & Regi
buti à teneris fuiffent, ut ne in mentem quidem ma fpecialer ac domeßici Parochiami fumt ipfiu* s mec
veniret de authoritatis finibus cum Praefule & Diœcefim cujufvir Epifcopi ei poffít praripere , quod
vertice ſuo contendere. fui juris dignofcitur effe ; cùm tota terra lege Pri
XXI. Ex antedi&is micat, ita imminere Colle mat%r Cantuaria , . Parochia fua fit ; & ommer Epi
gio Epifcopali, ita univerfae Ecclefiae Paftorum uni fcopi totius infula Parochia, quas habent , nonmi/?
verfitati & paci praeeffe Spiritum Sanctum , ut nun ab ipfo & per ipfum habeant . Sedata igitur im
醬 paftus fit Capiti controverfiam fieri de Apo his controverfîa eft . Ibid. l.6.
olicae potcftatis jure & plenitudine ipfa. Si qua XXIII. Video non injuria forfan coar&ari ab
autem temporum & caufarum fuere difcrimina; aliquo poffe fecundam hanc rationem ad regias
ubi reftitum ei fit , eo tantummodo fpectatum effe , tantùm perfonas, quae Cantuaricnfi Parochiæ ſcm
$it pQteftatis ufus & modus is effet , qui Canoni per accenſeantur, quantumvis in remotiſſimis, de
bus obſervandis, alenda: paci Eccleſiarum , & tuen gerent aliorum Epifcoporum Civitatibus. Sed vel
*d*» aut refarciendæ difciplinae congrueret. Non in eo praeclarum fuppeteret ejus rei exemplum ,
abfurde etiam dici poteft,'cùm Gregorius Magnus cui illuſtranda jamdiu inſudamus. Accedet prate
- {Ca
 De Beneficiis, Part. I. Lib. I. Cap. VII. 27
rea veluti 2d cumulum Anſelmus , qui cûm ſan E” fuperioribus
I.diludicè patuit , ad pacem &
&itatis laude, ac modeftia & humilitate prae cae Difciplinam Ecclefiae ftabiliendam multa_.
teris claruerit, dignitatis fuae jura enixiffimè la fruftra effe tentata, donec ad Exarchos & Patriar
tiſfimèque propugnavit, palain profeſſus , auctore chas ventum eft, qui Metropolitanis praeeffent ,
eodem Eadmero, L.4., fibi jus fafque effe Ponti ſinguli pluribus, & in Diœceſano ſeu Nationali
ficialia munia in omnibus Angliae Epiſcopatibus Concilio de iis judicarent controverfiis , quae in .
exercere. Anteceffùrum meorum juris fuit , & mei Provinciali ideo dirimi non potuiffent , quòd aut
zi, indiferenter per Angliam , ubicumque volun effent divifa comprovincialium fuffragia , aut ipfis
tar tulit , Epifcopale officium adminiftrare. Proli cum Metropolitano res effet , aut ipfis inter fe •
xiùs de his infrà fuo loco, ubi de Primatia Can Metropolitânis. Illud demum eft , * qucd potiffi
tuarienfi. Sed hic praetermitti non debet, fapien muim movit Patres Concilii I. 'Conftantinopolita
tiae non minùs quàm poteftati declarandae ftuduif ni, ut inftituerent, aut jam inftitutas confirmarent
fe Anfelmum; idque ftatim ab eo proditum effe , Dioecefes majores, inftar Diaecefeon civilium: ea
ubi eo fe jure non ufurum recepit , nifi quod fir demque opera Dioecefeon Principes , qui Dioece
maffet confuetudo, & Epifcopus ဂြိိိ Di fanis praefiderent Conciliis , quibus Metropolitani
so confuetudimis illud non effe, &c. Hoc umde & Legati Provinciarum intererant. Verùm quid
agitur , quamvit fi fieret , non effet fidei contra quid tentaverint Patres & Concilii Conftantinopo
rium , fieri tamem ex confuetudine mom debet , eò litani , & Antiocheni , quibus alia placuit via , ut
quòd nimi; imconvenient effet . Ita quondam Ar oblitteraretur praepoftera confuetudò recurrendi ad
chiepifcopi Carthaginenfesordinarunt aliorum Epi Imperatorem in çaufarum fpiritalium judiciis ; eò
fcoporum cives, Clericofque : ita Romani Pontifi tandem res eft dedu&a , ut caput aliquod fupra.
ces univerfalem ubique poteflatem fibi adferverunt,
Exarchos conßitueretur, ficut Metropolitanis Exar
ad confuetudine, tamen revinélam ufu , & Epifco chus inßar capitis imminebat. Poterant enim Epi
porum afenfu receptas; & ea cautione ut ne dif ſcopis & Metropolitanis cum Exarcho lites eſſe •
fenfionibus ufquam & fchifmati via panderetur. Poterant Exarchis inter fe. Poterant diverfarum
De his haétenus. Primatus fanè Cantuarienfis con Dioeceteon majorum Metropolitanis & Epiftopis -
templatio molliffimam nobis ftravit viam ad Pri Quæ lites haud aliter compefci poterant, quàm
mates & Patriarchas . aut per Judicem Exarchis ſuperiorem, aut per
Concilium majus Diœcefano.
[*}$ § § § § § § § § § § Si Græcis autem Exarchos fupra Metropolitanos
inftituere licuit , fine injura Canonum Nicænorum,
DE PATRI ARCH is. ubi nullum agnofcitur fupra Metropolitanos tribu
nal, nullum majus fupra Provinciále Concilium :
*T
Quidni licuerit & Sardicenfi Concilio, agnofcere
Petri fuccefforem , tAn quam Exarchum feu Prima
'C A P UT VII. P.I. J. I. c.1. tem ab ipfo Chrifto inftitutum, qui eas terumina
ret judicio fuo controverfias , quae à Conciliis Pro
vincialibus ac Dioecefanis decidi non poffent , cùm
De Patriarchis in genere per quinque tamen Oecumenicum Concilium cogi tum qui
priora Ecclefiae fecula. dem non oportere judicaret Ecclefia. Hoc ftatu
to nec Synodi- Nicaenae infringebatur au&oritas,
I. Neceffaria Exarcborum , &• Patriarcharum im nec Canones violabantur; fed ejus exemplo uteba
Jtitutio ; qui majoribus in Conciliir caufar finirent, tur, ejus veftigiis inhærebat Sardicenfe Concilium ,
quæ im Provimcialibur mom pot ueramt . nova novis malis temperabat medicamenta , corum
II. Diverforum in Epifcopatu graduum fubordi non diffimilia, quae Nicæni Patres excogitarant,
matio feitiffîmè à Leone Papa defcribitur. ut (uorum temporum morbis mederentur. Dici de
III. Soliur Pap« im Ecclefia , &• Epifcoporum im nique non poteft, juris dicendi poteftatem omnem
fua பு Diarrefi Primatur divini certifimè ju Eccleſiaſticam à Concilio Nicaeno ſolis Synodis
711 fff • Provincialibus attributam eſſe, cum majorum Me
IV. Qgamquam Metropolitanorum , &• Exarebo tropolitanorum, qui deinde Archiepifcopi & Pa
rum ad jur divinum prope accedat inßitutio. triarchæ appellatiº funt , ab eodem affertam com
V. Vocet quibur figmificamtur dignitates Ecclefiaft. firmatamqüé videas auétoritatem eam, qua Pro
Λ probè intelliguntur, mec faftur quidquam, nec vinciarum finguli multarum & ordinarent Epifco
dominationis ſonant . pos, & diſciplinam moderarentur. -

VI. An Ecclefiam aliquamdo Patriarcha rexerint II. Poteftatum hanc & tribunalium , aliorum.
ſine Epiſcopis. aliis eminentium rationem & feriem , nemo lucu
VII. Epifcopi Romamur , Alexandrimur, Antio lentiùs exhibuit Leone Magno. Ut enim inter Apo
•benur ab ipfir Ecclefie exordiis longe aliis ante ftolos, alioqui ordine & collegio pares, unum prae
eefere. Argumenta ſumpta à Conciliis . pofuerat Chriftus , qui Apoftolico praeeffet conci
VIII. Alia argumenta à sanéìis Patribus Inmo lio caetuique, ita in judiciis Ecclefiafticis per gra
eentio, Leone, 6r Pelagio. dus ad ſupremum tandem judicem veniri oporte
IX. Nom ab urbium T illarum celebritate bume re. En ejus verba : Connexio totiur corpori* unam
bonorem fortiti funt tres illi Prafuler. -
fanitatem , unamque pulchritudinem facit. Et եւ:
X. Nova rurfus argumemta ex Patribus , &• ex commexio totius quidem corporis unanimitatem requi
Eufebio • Qgid maximè fpe£tatum fit in feligendis rit, ſed precipuè exigit concordiam Sacerdotum - 2 -
urbibur potentiffmir. bur etfi dignita, non fit communir , eft tamen 9r
XI. Ecclefia illæ tres à H. Petro fumdata ex Eu do generalir. Qgomiam &• inter beatiffimao* 4bafio
Jebio - io, `in fimilitudine bonoris fuit quadam difcretio
xII. Ex faméto Epiphamio, Gregorio Nazianzeno, poteflatis ; & exm omnium par effet ele£fio , uni
-
& Theodoreto. íamen datum ef?, ut cateris praemimeret • P* qu*
XIII. Ex ipfa Eccle/ìa Graca vetußiffma tradi forma Epifcoporum quoque eft . orta di/tinėtio, 6r
флоте . ìmagna dijpofitione provifum e/? , me omner omnis
fibi vendicarent, jed effent in ßngulis Provinciis
fìnguli, quorum inter fratres baberetur prima fem
tentia , é "เฟ่น, quidàm in majoribus
D a
urbibus con
{fi
Тот.т.
 2.8 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
ſtituti, ſollicitudinem ſuſeiperent ampliorem ; per
quos ad unam Petri Sedem univerfalis Eccleſis , си
ra comflueret , &• mihil ufquam à fuo capite diffde
ret. Ep.84. -- - -
III. In hac facrarum Ecclefiae dignitatum ferie,
ratum illud certumque eft , jure divino niti Prin
cipatum tum Epifcofiorum in privatis, Dioecefibus ,
tiim Papae fupra Epifcopos omnes qrbis: cùm Me
tropolitànorum , Exarchorum, Patriarcharumque •
authoritas Ecclefiaftica ab inftitutione origiiiem du
cat. Ipfemet enim Filius Dei Chriftus , Apoftolo
rum Collegio ortum dedit , eique vice fua Caput
Petrum præfecit ; utque verbi fui omnipotentia in
concuffaim Ecclefiae fuae aeternamque ftabilitatem.
pollicitus eft : ita & indubiam fpem fecit , & Apo
ftolis , & auguftifIimo Apoftolorum Capiti fuccef
fores in longa fæculorum ferie nunquam defituros,
Jd ex alia promptum eft Leonis Epiftola; ubi do factus Patriarcha tres contituit Epifeopos, 6r pri
cet Chriftuih in individuæ fecum unitatis confor
tium Petrum affumpfiffe , ut Vicarium hoc effet ca
put, à quo quifquis fe abfcinderet , exors prorfus
eſſet & Divini Sacramenti , & aetermae ſalutis - Hu
3ur muneris Sacramentum ita Dominur voluit ad
omnium Apoftolorum officium pertimere , ut in bea
tiffimo Petro Apoflolorum ommium fummo primcipali
ter collocaret ; ut ab ipfo quafí quodam capite dona
fua velut im corpus omne diffumderet ; ut exortem
fe myfterii intelligeret effe divimi, qui aufu* fuif
fet a Petri foliditate recedere . Hunc emim im com
fortium imdividu« umitatis affumptum , id quod ipfe
Verat , vo/uit nominari , dicendo , Tu es Petrus , ó*
fuper hanc Petram «dificabo Ecclefiam meam. Ep.89,
IV, Si Metropolitanos dictum eſt à me & Pa
triarchas jure tantiim Ecclefiaftico niti, nihil dero
gatum volui iis quae fupra difceptata funt de Me
tropolitanis Ecclefiis & Patriarchalibus , quarum
conditores fuere Apoftoli, & quarum principatus
ipfis Evangclicis Apoftolicifque Scripturarum tefti
moniis confecratus eft . Hæc inftitutio, quæ Eccle
fiae ipfi pene coaeva eft, juri divino finitima eft ,
ab eoque emanavit proximè & inmediatè : quippè
cum ab Apoftolis profe&ta fit , velut aemülatrix
quaedam Apoftolici Collegii, & ejus authoritatis
£ximiae , qua Chriflus Petrum fupra Apoftolos ip
, fos evexerat , . -
V. Juvat: paucis refricare memoriam eorum que
füperiús dićła funt, ad abftergendam invidiam , &
fufpicionem inanis gloriolae , aut dominationis ab
his v9cabulis, quibus facri Ecclefiae Magiftratus de
fignabantur, Pápa , Patriarcha: , Exarchi , Archie
pifcopi . Nihil fieri aut excogitari poterat, quod
Chriftianæ fobrietati & humilitati ihagis confènti
ret . Papæ nomine Pater infinuatur, & omnibus
Primùm Epifcopis tributum eft. Extat apud Vopi
fcum in Adriani vita Epiftola, in qua imentio fit
Presbyterorum & Epifcoporum Chrißiani nominis ;
imò & Patriarchæ in Ægypto; Ille ipfe Patriar
cha ciìm Ægyptum venerit, ab aliis cogitur Cbri
fium , ab aliis Serápidem adorare . Im vitae Saturni
mi . Non immerito Petrus de Marca de Judaeorum
Patriarcha intelligi id debere fenfit , cùm nonnifi
ducentis aut trecentis pofthac annis id nominis
ufurpatum fit in Ecclefia. Patriarchas Hebræorum
crebrò memorat Hieronymus , nec eorum tacet
abundantiam opum , deliciis, ut moriis eß , cir
cumfluentem. Sic enim ille in hæc Ifaiae verba,
Effeminati domimabuntur eir , fic inquam ille: Con.
Jideremur Patriarchar Judæorum effêminator ac de
liciir affluenter, & impletam eſſe Prophet iam cer
vemur. Epifcoporum nomen literis ipfis facris con
fignatum eft , pcræquè ut facerdotale eorum -im
Perium, paterinae follicitudinis & charitatis blan
dimentis conditum . Jam diximus Archiepifcopi &
Exarchi nomine folum defignari ordinem', qu6 ne
ceffe crat componi Ordinéin caeteris omnibus an.
-
fecellentem. Denique non hos fibi fumpferunt Epi*
fcopi titulos, fed veneratione & pietate fidelium
fibi tributos , vel ufu inve&tos , tamdiu fupcrfede
runt, ne illos fibi ipfi induerent, quandiu ipforum
novitas in fufpicionem venire poterat jactantiæ ,
aut oftentationis.
VI. Non fatis liquidò conftat, an fides habenda
fit Chronico Alexandrino, ubi affirmat Eutychius
Patriarcha Alexandrinus , ad Demetrium ufque , qui
undecimo demum loco Alexandrinam Marci fedem
obtinuit , nullum alium fuiffe tota Ægypto Epi
fcopum , ab Demetrio ordinatos tres, ab Heracla
ejus fucceffore viginti . Ab Anania quem conftituit
Marcus Evangeliſta Patriarcham Alexandria , uſque
ad tempora Demetrii , umdecimi ibidem Patriarcbe
nullus in Ægypti Provinciis fuit Epifcopus , mec am
te eum Patriarch« crearumt Epifcopor. Ille a:tt em
mum hic fuit Patriarcha Alexamdrimus , qui Epifco
po* fecit. Mortuo Demetrio fuffectus eft Heraclar
Patriarcha Alexandrinus , qui Epiſcopos conſtituft
pug intr , -
Procul eft à vero, aut vcri faltem fimilitudine,
tandiu Epifcopis caruiffe Ægyptum . Sed ex his ta
men Eutychii verbis exculpi nonnulla poffunt mi
nimè afpernanda . 1. Epifcopos caeteros ab illis pri
mùm Epifcopis creatos cffe, qui majoribus Eccle
fiis & Apoftolicis fedibns præerant , ubi fides pri
mùm adoleverat. 2. AEquiffimum fuiffe, ut eorum
imperio , videlicet Patriarcharum veterum , fubef
fent Epifcopi , à quibus ortum acceperant. 3. Eo
dem ipfo nomine fubjiciendos fuiffe Metropolita
nos Patriarchis qui Apoſtolicas inſidebant cathe
dras , in quibus collocati Apoftoli , tum Ecclefias
fundayerant alias , tum Epifcopos per orbem uni
verfum fparferunt. 4: Patriarchas Alexandriæ, pe
rinde ut Antiochiæ & Romg refervare fibi potuiffe
poteftafem , non Metropolitanis tantùm , fed &
Ëpifcopis omnibus füae ditionis manus imponendi.
Nicæno Canone haec poteftas Alexandrino Anti
ftiti confirmata eft , cùm unus ex Ægypti Metro
politanis Meletius prifcam hanc confuetúdinem la
cefferet. 3. Caeteri Apoftoli Ecclefias finguli pro
prias genuerant, quæ ad eos fpeciali femper aliquo
jure pertinerent ; itaque Patriarchales tres Ecclefie
majores, quarum conditor parenfque fuit Petrus ,
eis non debebant eadem imperitaré jure, quo aliis
à ſe genitis , 6. Charitatis & clementiac paternae
delinimentis temperatum erat totum hoc imperium,
quod innitebatur Ecclefiarum aliarum ab aliis pro
creationi , matrumque in filias neceffariæ vigilan
tiae. 7. Facilè accidere potuit, ut Epifcopi maxi
marum Metropoleon orbis Romani , Romanus, Ale
xandrinus , Antiochenus, & Carthaginenfis , ali
quandiu & Provincias aliquas, forfam & majores
Dioecefes immediatè adminitrarint, citra operam
Metropolitanorum aut Exarchorum : cùm perfua
fum quibufdam fuerit , Alexandrinam Dioecefin , tot
compaginatam ex Provinciis, etiam fine Epifcopis
à folo Alexandrino Pra:fule gubernatam fuiffe . M£
tropolitani tantùm nomine äonatur Carthaginenfis
Pr&ful in Concilio Ephefinc ; & tamen indübitatif
fimum eft , obnoxios'tunc ci fuiffe complures Pri
mates, ut in Africa vocari folebant, qui alibi Me
tropolitani dicebantur. Si ad Cypriani autem tem
pora revolvaris , numerofiffima^ func quidcm Epi
ſcoporum Africanorum Concilia quandoque colli
gebantur : an autem alius quifquam jam tum im
mineret Metropolitanus, quàm Cärthaginenfis , haud
fatis mihi quidem liqueré videtur , In Conciliabu
lo Neftorianorum Ephei id interponitur difcrimi
nis inter Joannem Antiochenum & cæteros Metro
politas, quòd ille unus Archiepifcopi nomine nun
çııpatur . -
VII. Sed fi ſeponatur contemplatio 10min) 2
 De Beneficiis, Part.I. Lib I. Cap.VII. 29
& ipfa fpe&etur authoritas, certiffimum eft fingu *ordinata conditio, im aliqua fit umquam parte folu
larém prorfùs ab ipfis ufque Ecclefiae primordiis , bili;. Epi/?. 53. Harum Sedium eminentior authori
& præcellentiffimam fuiffe Romanae , Alexandrinę, tas eodem tefle Innocentio, à Nicanis Patribus fir
& Anthiochenae Ecclefiae poteftatem : ut quæ in eas mata ita fuerat, ut à Petro fcaturire inte!ligere
proſecla ſit à Petri principatu , qui eas, & inſti tur, qui Antiochenae ipfemet fundamenta jccerat,
tuerat , & præfentia fua cohoneftaverat , in eafque .Alexafidrinae fuis aufpiciis minifterio Marci difci
effuderat eam plenitudinem , vel plenitudinis Apo puli fui ; Nibil Alexandrima Sedi , ejus quam per
Aolicæ pleniffiinam participationem , qua illum doSanâum Marcbum Evangeliftam B. Petri difcipu
taverat Chriflus, Canone Nicæno VI.trium horum lum meruit, pereat dignitatis : nec Diofcoro impie
Epifcoporum ratio & dignitas à reliquorum Epi tati, fue pertinacia corruente, Jplendor tanta Eccle
fcöporüm turba fejungitur , eorumqúe jurifdi&io fie tenebri, obfcuretur alienis . Antiocbema quoque
in plures apertè exporrigitur Provincias , cùm cg Ecclefia, in qua primùm prgdicante Apoftolo Petro
teris videantur Metropolitis fingulae adfignari. Sy Cbriftianum momen exortum eft , im patern£ com*
nodus Sardicenfis , Cam. 2. 3., caufam Epifcopo ftitütionis ordine perfeveret , & im gradu tertio col
rum exauthoratorum, & à prioribus judicibus ap 1ocata numquam fe fiat inferior. Aliud emim funt
pellantium, ad Sedem Apoftolicam retulerat , Pe fedes , aliud prefigemter. -

tri memoriæ ut honor häberetur , Conftantinopo In præcelfùffi iftum apicem dignitatis, fublima
litana prima Synodus Alexandrino, & Antiocheno tæ furit tres illae Civitates maximae , non quod Re
tres alios Diœcefeon Exarchos adjecit ; utque ad giæ fuiffent, five Romani in orbe toto , fiye Grgci
honoris culmen proveheret Epifcopum Conftan împerii in Ægypto & in Syria capita : fed quôd
tinopolitanum , cónfeffus praerogativam illi indul ad eas accefferit , eafque fibi quodámmodo cQnfè
fit füpra alios Epifcopos, poft [Romanum Præfu ruerit is, quem fempiterni Principatûs Ecclefiafti
lem. Nihil antiqüius tunc, nihil optatius erat Im: ci fundamentum Chriftus pofuerat. Potuerunt ter
peratoribus Chriftianis, qiiàm ut Conftantinopoli reni Principes Regias condere urbes , folus potuit
civitati , feu novæ Romae , tranfcriberent orna Chriftus aeterna ftabilitate facrum Principatum • •
menta honoris , & infignia poteftatis omnia , qui Apoftolicafque fedes donare : Alia ratio eft rerum
bus ha&enus radiaverat Roma vetus : ut in filiam fxčularium , alia Divinarum. Nec prater illam Pº
tota matris traduceretur gloria , Laboratum utique tram quam Dominus in fundamento pofuit , ftabili*
ab illis hoc quoque fuiffet , ut principatus ipfe_» erit ulla conflru£tio. Epi/l. 54. 62. Imperatoriæ ma
Apoftolicæ Sedis Conftantinopolitano Epifcopo ad jeftatis pra:fentia præftari poterat, üt Regni fedes,
jiceretur , nifi perfuafiffimum & jamdiù praeceptum non ut Apoftolica fedes , quantacumque demum •
animo hoc habuiffent , divino prorfus inftituto ma urbs diceretur . Non dedignetur Regiam civitatem,
jeftatem primae Cathedrae Petro Petrique (ucceffo quam Apoftolicam non poteß facere fedem.
ribus tributam eſſe, Antiqua fanè confuetudo, qua de Nicæna Syno
vIII. In Epiftola ad Alexandrum Antiochenum dus ita edixerat, Antiqua confuetudo fervetur :
Epifcopum fcripta differtis verbis teftatur Innocen can.6., non alio aptiùs fenfu accipi poteft , quàm
tiùs I. Nicænó Canone confirmatum effe jus An ut dicatur ea futidamentum habuiffe in maxima
tiocheno, non in unam Provinciam , fed in Dioece rum illarum trium Sedium difpofitione, ab Apo
fin majorem : idque non tam ex eo fluxiffe, quòd ftolorum ufque temporibus , & in ea auétoritate,
Graecorum in Syria Imperii Antiochia caput exti* quam acceperant ab eo, quem Chriftus Apoftolo
tiffet, quàm quòd ibi primùm Petrus fibi , fixif fum Principem conßituerät & caput. Hanc Apo
fet Sedein; quiamquam ne fixiffet quidem ibi ; eò ftolicæ Sedis unitatem & ab unitate effundentem
quippe Antióchiarii Romæ concedere, quod quem fe opulentiam, ita declarabat Gelafius in Concilio
ipfâ obiter & in decurfu tantifper detinücrat , Ro Romano : Qgamvir univorf« per orbem Catholicae
ma conftanter complexa, retinuiffet ad palmam - Ecclefîx umus thalamur Cbrifli fít , fanéta tamen Ro
ufque martyrii , ut ne mors quidem ipfa eam hoç mana Ecclefía nullis Synodicir con/titutir c&teri, Ec
facro fummae poteftatis pignóre orbare potuiffet. clefiir pr«lata efl , fe? Evangelica voce Domimi &*
Revolventes authoritatem Nicane Synodi, qua una Salvatoris moflri Primatum obtinuit : Tu er Petrur,
omniam per horbem terrarum explicat memtem Sa €%• fuper &c. Eft ergo prima Petri Apoßoli Sedes
cerdotum , de Antiochena Eccleſit, érc. ſuper Diœ Ecclefia Romama . Secunda autem Seder apud Ale
cefim fuam , non fuper aliquam Provinciam , pra xandriam B. Petri momime à Marco eju* Difcipulo,
ditfam Eeclefiam recognofcimur conftitutam. Umde • & Evangeliſta conſecrata eſt , ipſeque à Petro Apo
advertimur , nom tam pro civitatis magnificentia , folo in Ægyptum dire&tur verbum veritatis pradica
hac eidem attributum , quàm quòd prima Apoftoli vit , &• gloriofum confummavit martyrium . Tertiae
feder effe monffretur, ubi & momen accepit Religio verò seder apud Amtiochiam ejufdem B. Apoftoli Pe
chrißianä , &• qu« convemtum Apoftolorum apud fe tri momine habetur homorabilir , eò quod illic priuf
fieri celeberrimum meruit , quaque urbis Rom« fedi quam Romam venißet, habitavit , &• illic primum
mom rederet , nifi qttòd illa in tranfitu meruit , fu momen Chriftiamorum novell« gentis exortum eft •
覺 ifta apud fe confumatumque gauderet.
I 3. ; Г• І•
Epift. Ann, 494
IX. Idem ipfe Gelafius, ut Acacii , qui Conftan
-

Apatolium Conftantinopolitanum Epifcopum in tinopolitanam fuam Sedem Alexandrinæ & Antio

fimulabat igo Magnus, quod aucupatus effet occa cheriæ præferri cupiebat, temerarios aufus repri
fionem amplificandæ fuæ dignitatis cx defpofitio meret , hoc afferebat, multis in Civitatibus diu com
me Diofcori Epifcopi Alexandrini , & ex perturba. moratos effe Imperatores, quæ tamen hinc nullum
tione rationum omnium Epifcopi Antiocheni tem incrementum acéepiffent , quod ad dignitates Ec
pore Concilii Calchedonenfis; ut nempc fuam ipfe clefiafticas pertineret . Rifinur, quod pr«rogativam
fedem protruderet fupra Alexandrinam,
3. quae fe volumt Aeacio comparari , quia Epifcopu* fuerit Re
£undas , & fupra Antiochenam, quæ tertias femper gi« Civitatir. Numquid apud Ravemmam , apud
honoris partcs obtinuerat; quo* tota labefa&aba Mediolamum, apud Syrmium, apud Treviror multis
tur ordinis inter Sedes à Synodo Nicæna confirmati temporibur non confìitit Imperator ? Numquid ha
conftitutio :. tamquam opportunè fe tibi hoc tempur rum urbium Sacerdote, ultrâ memfuram fibimet an
•btulerit , quo fecumdi omorit privilegium fedes Ale tiquitur deputatam, quidpiam fuit dignitatibus
xamdrima perdiderit , &• Antiochema Ecclefis proprie ufurparunt ? Epist. 13. Haec Raveiinae , Mediolani ,
matem tertia dignitatis amiferit , &c. Tamquam il Syrmii, Trevérorumque exempla , non id . vale
Ia Nicamarum Camomum per fantium verè Spiritum bänt tantùm, ut Epifcopi Conftantinopolitani ever*
[C
 30 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
teretur caufâ, ambitus retunderetur : fed etiam ut
erfuaderent omnino , trium illarum regiarum ur
醬 Ecclcfias non ab Regia aut Imperatoria ma
jeftate fuam illam confecutas effe honoris, & pote
ftatis amplitudinem. Neque enim primorum, &
fplendidiorum Ecclefiae feculorum indoles ea erat,
quae magis vaniffimo terrcnarum rerum fplcndore
moveretur , quàm pofteriorum .
X. Id ipfùm fenfere fan&iffimi Patres de trium
illarum Ecclefiarum Primatu ; hunc nempe effluxif.
fe à Petro , inquo videlicet ejus primarium fon
tem pofuerit Chriftus. Omnipotentem vim Chri
ftianæ veritatis & religionis , hinc egregiè Eufe
bius aftruit, quod folg , pifcatorum minifterio po
tentiffimos quofque orbis Principes Chrifto fubje
cerit , & in Regiis tribus Civitatibus maximis,
in quibus maximè fe ja&tabat Idololatria, de eâ
triumphum egerit, trophæo crucis adverfaria om.
nia proterens munimenta. Dum potentiam verbi
refpicio , ut ab agreffibu* Jefu Difcipuli* mumerofif
fima Ecclefiæ conßituta fint, nom in quibufJam ob
fcuris locis , fed in clariffmis Civitatibus , in ipfa
ámquam aliarum urbium Regina Romana urbe, in
Alexamdrima , im Aemtiocbenfî, cogor fateri mom ali
ter audax adeo facimur ipfos obtimuiffe, quäm ,
diviniore quadam , longèque bumanam fuperante
potentia , ejus qui dixerat , Docete omne; genter,
«$*c. Ecce ego vobifcum fum omnibus diebus ufque,
Erc- Fr*þ• Eyar. l. 1. p. 138. Hg ſunt , hæ magnæ
profečtò caufae , ut in praeclariffimis Imperi Grac
ci Romanique urbibus primae collocarentur ſedes
& throni confurgerent Ecclefiarum : nimirum ubi
plurimùm potuerat fuperbia & impietas, ibi crux
Chrifti ,. ibi humilitas , ibi paupcftatis amor, &
veritas his amica triumpharét.
XI. Illud quoque auguratiir Eufebius, eo con
filio Romam diyinitus perdu£tum effe Petrum, qui
cæteros Apoftolos non dignitate tantùm, fed '&
fortitudine fupcrabat. Clementiffìma Dei providen
tia fortißîmum ac maximum inter Apoftolor Petrum ,
«* virtutis merito reliquorum ommiiiim primum ac
Patronum, ,, Romam perducit. Hiff. Ecclef. l.,. c. 14.
35: 16. Addit Petrum Babylone, id eß Roma'.
fcripfiffe Epiftolam , ubi filii fui Marci meminit:
Salutat Babylonis Eccleſia à Deo perinde ae 70
electa , & Marcu, filius meu, : denique perenni
traditione confłare, Roma profečum éffe Âlexan
driam Marcum , ut ubi Ecclefiam Apoſtolicam con
dergt , illuftraretque Evangelio, quód à fe fcriptum
confirmayerat Petrus. Librum iiium fua auibori
aate confirmaffe Petrus dicitur, &c. Humc Marcum
in Aegyptum profeftum , Evangelium quod confcri
fferat » Primum prædicaffe perhibent , &' in ipfa ur
bº Alexandria Eccle/?ar conflitui6e. Poftremiö tan
dem, diligentiam fuam cò potiffimum commenda
vit idem Eufebius, quod feriem Epifcoporum per
petuam contexuerit illarum maximè trium Apo
ftolicarum Sedium. -
. XII. Docuit fuprà Epiphanius Heref.68. e. r.,
jn quinque fexye Provinciis jus fuiffé Archiepi
f$9po Alexandrino: quo addu&us eft Petrus Archie
pifcopu$ , ut Meletium Metropolitanum adjungeret
fibi focium & coadjutorem. Athanafii Alexaiidri
ni Archiepifcopi encomium texens Gregorius Na
zianzenus , canonica illum eleélione ad Marci thro
num confcendiffe teftatur : Apoflolico ac fpirituali
modo ad Marci thronum evebitur. Orat.*?. Chry
foftqmus dum Presbyteri partes adhuc obiret An
tiochiae profitebatur illius Ecclefiae prærogativain
P9teftatis fingularem, conciliatam illi fuiffè à prin /lantinopolitami Epifcopi infimitam quamdam ambi
cipátu Petri, quem cùm accepiffet , eo aliquandiu
Potita, Romae tandem conceſſerat: Hgc eſt una no
fr* Civitatis prarogativa dignitatis, quod Princi
pem 4poftolorum ab jmitio doétorem acceperit. Æquum
vnum erat • ut ea qua momine Chriftiamorum ante
univerfum orbem terrarum ormata fuit , primuw.
Apoftolorum Paftorem acciperet. Sed cùm eum do
£torem accepiffemur, nom im perpetuum retimuimur ,
fed Regi« Civitati Romæ illum comceffmur. Tom. r.
bom.4*. &* tom. 3. pag.18o. Inter Epiftolas quae
conjeétae funt in fecundam partem Concilii Ephe
fini I. occurrit Alypii Presbyteri Epiftola ad Cy
rillum Archiepifcopum Alexandrinum, ubi illum
aequat Athanafio , qui orthodoxiam denuo erexit ,
ac Saméti Marci Evangeliße Sedexm im fublime extu
lit . Theoderetus in ea quam fcribit Epiftola ad
Flavianum Conftantinopolitanum Epifcopum , ex
poftulans de præfraéta Diofcori Alexandrini auda
cia, qui Coſtantinopolitanos Nicaenoſque conculca
bat Cánones, & Marci Sedis obtentu obumbrabat
ambitionem fuam effrænem ; nec confiderabat An
tiochiæ præfulgere fedem Petri, quo fe magiftro
uſum gloriabatur Marcus. In regia tua urbe con
gregati beati Patrer , cum iis qui apud Nicæam.
conveneramt , eonfpiranter, Diœcefer diffinxerumt, ,
er fua unicuique Diæce/ ad/gmarunt, aperte inter
dicenter ex altera quofquam Diœcefi alteram imva
dere : fed Alexandria Epifcopum , Aegypti tantum
modo rer adminißrare , & fua fingulas Diœcefes ,
Hic verò legibur iffi* acquiefcere nom vult , ſed ſur
fum ac deorfum B. Mar ei fedem obtendit , idque -
cùm liquidò imtelligat, Megalopolim Antiochiam
magni Petri Sedem habere, qui B. Marci magifter
erat , cborique Apoftolorum Princeps ac Coryphaut •
Epiſt.86.
XIII. Jam ergo dubitari non poteft , quin haec
verit Eccleſiae Orientalis conſenſio traditioque con
ftantiffima , ab ipfis Chriftiani nominis primordiis,
in hifce tribus maximis Sedibus Epifcopatùs Pri
matum conftitiffe, nec alium illum fuiffe, quàm
Primatum Petri ; de faeculari verò illarum urbium
magnitudine, nec Concilia , nec Pontifiees, nee
San&os Patres mentionem feciffe, nifi eo fenfu qui
fupra obfervatus à nobis eft, ut haberet Chrifti
crüx & humilitas ubi fplendidiùs corufcaret . Ju
verit & illud notare in Epiftola Theodoreti , quàm
bene in iis quæ ad Exarchos , & Dioecefes perti
nent, cùm Canonibus Nicænis pofteriorum Cano
nes Conciliorum confentiant , quamvis in fpeciem
collidi inter fe: videantur. Quanquam enim Nicae
na Synodus intra Provinciarum & Metropoleon
fines omnia videatur includere : ubi tamen tres
majorum gentium Epifcopos agnofcit, quibus plu
res fingulis provinciae fubfint, ea praeftruit funda
menta , quibus Conftantinopolitani deinde Concilii
Patres fuperftruxere Dioecefeon majorum & Exar
chorum, five creationem, five confirmationem •
C A P U T VIII. – P. 1. l. 1. c. 1. 5.
De Patriarchis antiquis in particula
ri, Romano , Alexandrino, An
tiocheno, per quinque eadem prio
ra Ecclefiz fecula.
I. Patriarchatum Antiochenum fundatum effe à
Petro .
II. Antiocbiam Metropolim fuiffe Orientir proprie
dicti, at Primatum Eccleſiaſticum à ſolo Petro ha
buiſſe . -
iII. Hune illi Summi Pontificer advertùr Con
tionem adſeruiſſe . t,
IV. Suberamt illi Provincia quindecim , & ipfae,
Pale/tima .
V. Patriarcbatur 4lexandrini con/titutio• Qgàn>
late poteßam ejur paetere* •
γΖΑ Εκ
 De Beneficiis, Part. I. Lib. I. Cap, VIII. 3I.
VI. Ex allatir au£foritatibus hoc efficitur , Eccle *. III. Contenderunt faepiufculè Confiantinopolita.
fam hane 6 Marco , mom fuo , fed Petri momime mi Epifcopi Antiochenam Ecclefiam juri fuo &
fundatam effe. Hinc illius ortam praemimentiam. ditioni vindicare. Barom. am.479. m. 5. 1o. Imperato
Cur pralata fit Antiochen«, quam ipfe per fefe Pe ri Zenoni, obrepfit Acacius Conftantinopolitanus,
pru* fundaverit . Exiflimant monmulli Petrum amte ut Epifcopum à fe ordinari Antiochiæ pateretur,
venije Alexandriam, quàm Antiochiam Babylonem caufatus non aliter poffe fedari illam Ecclefiam
porro im qua Epißolam fe fcripfiffe teftatur vel il jam diutinis tumultuationibus laborantem. Exar
Iam famofiffimam fuiße ad Euphratem , vel recen fit Simplicius Papa hac novitate excitatus, fcri
tiorem aliam im Ægypto ipfa fitam , .* . ptifque ad Zenonem & Acacium Epiftolis pervicit ,
VII. De Romani Patriarche Eccleſia, cuius con ut nihil iftiufmodi pofthac à fe tentatum iri pollice
ditorer Petrur , &* Paulus. -
rentur. De conſimili jam ante Anatolii Conſtanti
VIII. Divinæ Providenti& Ecclefíarum omnium. nopolitani conatu conqueftus fuerat fimiliter Leo
gubernacula moderanti , imputandum eft , quod ad apud Marcianum Imperatorem. Epift. 54. Succeffor
Eccleſia Romana patrocinium confugerint celeberri Simplicii Felix III. Petrum Fullonem Ecclefiae An
mi Pontificer, Cacilianus Carthaginenfis,& Diony. tiochenae, qnam invaferat , incubantem, in Syno
fºur Alexandrinur. * do Romana^ gradu dejecit , qua de re ad Impera
IX. Rurfum Atbanafiur Alexamdrimur. *** torem Zenonem in hæc verbà fcripfit : Petrur pri
X. Et Cbryfoftomur Conftantinopolitamur Epifcopur. mogenitur &• diaboli filiur , qui famtf« Antiocben*
XI. Antiocheni Epifcopi trer uno eodemque tem Ecclefi« indigmiffîmè fe ingefft famtamque Sedem
pore communione Romani Prafuli* caufam fuam tue Pontificat%r Igmatii Martyri, polluit, qui Petri dex
bantur . tera Epifcopus ordinatur eft. Epft. 5o. Maximus Epi
XII. Prima Sedir au£toritate Neflorius Cónftan fcopus Antiochenus in Chalcedonenfi Synod9 pa
tinopolitanur, Čr Diofrorus Alexandrinu gradu mo lami teftatus eft, thronum Antiochenae Metropoleos ,
Trentur . - Petri thronum eſſe : Act.7. Conc. Chale. - -

XIII. Alia exempla Patriarcharum poteftate &* ' Iv. Quod fpe&at ad Patriarchatûs Antiocheni
iudicio prima Sedis abdicatorum. amplitudinem, conftat illum complexum fuiffe quin*
XIV. Romami fupra alior Patriarcbar pr«rogati decim Provincias Orientis , quarum numerQ ac
va duplex. Cur Papa Patriarchatus fui Epifropos ceffere pofleà tres Paleftinae . Rem clarè teftatur
omme* mom ordinaret . Hieronymus Epiftola ad Pammachium , ubi conque:
ritur de Joanhe Epifcopo Hierofolymitano, quòd
I. X vetuftiffimis citra dubium Ecclefiafticis accufatus apud Antiochiam , caufam apud Alexan
monumentis acceperat Eufebius id quod de driam agere vellet. Oftendit enim Caefaream Me
Petro narrat in Chronico , anno Chrifti utidequa tropolin effe Paleftinae , Antiochiam verò totius
dragefimo fundatam ab eo effe Antiochenam Eccle Orientis Principem & caput : atque adeo fecundùm
fiam & tum Romam profeétum illum effe : Petrur Nicænos Canones Caefareae , aut Antiochiae: id eft
Apoftolur Antiochemam Ecclefiam fumdavit , ibique apud Metropolitanum, aut apud Patriarcham prQ
-catbedram adeptur fedit. Et alibi: Cùm primùm priam caufam Joannis agi oportere. Sic autem il
Antiocbenam fundaffet Ecclefiam. Romam profe£tur le: Tu qui regular quaris Eccleſiaſticas, Gór Nicę
aeft. Barom. am. Chr. 39. m.9. 19. Septennio toto An mi Concilii Camomibus uteri , refpomde mihi . Ad
tiochenam illum rexiffe Ecclefiam fidem faciunt Alexandrinum Epifcopum Paleftima quid pertimet ?
tum idem Eufebii, Crhonicum , tum Pontificalis li Ni fallor, boc ibi decermitur , ut Paleftima Metro
-ber , qui fub Anaftafii Bibliothecarii nomine, cir poli, cefarea fit , & totius Orientis Antiocbia- .
cumfertur, tum denique Gregorii Magni Epiftola Aut igitur ad C«farienfem Epifcopum referre debue
ad Eulogium Alexandrinum Epifcopum. Accipe • ra; ; aut fi procul expetendum judicium erat , Am
Gregorii verba : Ipfe firmavit Sedem , im qua fe tiochiam potiar litera dirigenda Epift.6o.
Ptem ammir, quamvis difceffuruf , fedit . Hoc infi v. vefiio ad Alexandriam , & ad Patriarcham
gne decus Antiochenæ Ecclefiae mirificè extulit Alexandrinum . Ac praeter illa quae de eo fuperio
Chryfoftomus, quòd Chriftus Petrum Antiochiae & re capite di&a funt, ea eft Hieronymi fententia ,
orbi praeficiens, hanc urbem orbi quodammodo Románam urbem illam ipfam effe Babylonem , è
æquarit: Petrus cui claver regni cglorum dedit , qua datam fcribit Petrus Epiftolam fuam illam , in
eujus arbitrio & poteftati cuméta permifit , hunc lon qua Marci difcipuli meminit; miffum illum effe à
go hic tempore jufft commorari. Quamobrem umiver Petro Alexandriám, ut Ecclefiae Alexandrimae fun
Jo orbi ex altera parte civita, moftra refpondet, damenta poneret , ex quo contigit , ut ejus urbis
II. Antiochiam dicit Eufebius totiut Orientis fideles pro fpeciafibus Petri difcipulis haberentur;
Metropolim . De vita Conftant. l.3. c.3o. At ab In deniquè à Philone , qui Petrum Romae viderat ,
nocentio primo Papa jam fuperiori capite audivi Chriûianos Alexandrinos fub Effenorum nomine •
mus , mom tam pro eivitati, magmificemtia hoc ei fummis laudibus ornatos fuiffe. Memimit hujus Mar
attributum , quàm quod prima primi Apo/leli Seder ci , &r Petrur in Epiftola prima fua , nomime Baby
efe nonfiretur Epif. 18. Alexandrino Pontifici fub lonir figulariter Romam figmificans. Hieron. de Script.
jc&ias Provincias figillatim nominavit Synodus Ni Ercl. in Marco. Et alibi de Philone : Ajunt hume
caena;. Antiocheno & Romano multas quoque fu fub Cajo Caligula Roma periclitatum , quo Legatus.
beffe infinuaffe contenta, earum reticuit nomina. genti, fu« miffur fuerat ; cùm fecumda vice vemif*
At Innocentius expreſse declarat Antiochena: Ec fet ad claudium , in eadem urbe locutum effe eum
clefiae à Nicæno Concilio non unam aliquam Pro Petro Apoflolo , ejufdemque habuiffe amicitiar , ‫حر‬G
vinciam fuiffe fubje&am, fed ex multis Provinciis ob hanc caufam , etiam Marci difcipuli Petri apud
conflatam Dioecefin. Denique cùm idem: Pontifex Alexamdriam fe£tatores , ornaffe laudibus fuis • Int.
pot conmpofita ibidem Catholicorum inter fe dif Philone. - . . .
Marci in Alexandrina ſede ſucceſſorum ſeriemi
fidia , poft Antiochenae ipfius Ecclefiae ciim -Roma
na focietatem & pacem ar&ioribus vinculis revin texuit Eufebius in Chronico & in Hiftoria , quan
&tam, diffentire diutiùs non potuiffe profitetur duas quam edere fimiliter non potuerit qui per caete
Ecclefias, quae quafi forores eundemi Petrum Apo ras civitates Apoftolis illarum Ecclefiarum paren
ftolum patrem habeant. Eccle/ia Antiorhema , qriam tibus ſucceſſiſſent. Dićtum eſt ſupra Petro Archie
antequàm ad urbem perveniret`Romnam, beatur Аро piſcopo Alexandrino afſignatas eſſe Provincias com
ftolus Petru* fua pr«fentia illuftravit , velut ger plures ab Epiphanio , additumque prgterea Mele
mama Romam« Ecclefia , diu fe ab eadem alienam tiutn. adjutorem , qui eum ampliffima:- jurifditio
1ll S
"Да ра/, тот. е./ , Ерt/i. 2. -
32. Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
nis , & folicitudinis parte levaret aliqua. Imò funt
qui velint ab Epiphanio donatum effe Meletium
Archiepifcopi nomine, qui folùm effet Metropoli
tanus. Videbatur Meletiur praemimere imter Ερί/ερpo,
AEgypti, ut qui fecundum locum habebat poft Petrum
im Archiepifcopatu, velut adjuvandi gratia fub ipfo
exiſtenr, ºr ſub ipſo Eccleſiaſtica curans. Hareff.68.
Alexander Alexandriæ Epifcopus anno Chrifti 318.
Concilium habuit Epifcoporum admodum centum
ex Ægypto & Libya. Barom. am.3 18. mum.63. ubi
Arium, & tum primùm erumpentem haerefin ejus
profcripfit : Nos cum aliir ferè cemtum Ægypti &
Liby« Epiſcopis in unum convenientes anathema
denuntiavimur. Ex quibus intelligere eft , quàm
parum habeat probabilitatis, quod ex Chronico
Alexandrino fupra relatum eft , annis bene multis
folum Alexandrinum Epifcopum Ægypto ita pr£
fuiffe univerfae , ut nullius praeterea Epifcopi ope
ram defideraret. Neque enim potuit breviffimo illo,
quod eft à Demetrio ad Alexandrum ufque inter
vallo , tam magna Epifcopatuum & Epifcoporum.
exoriri multitudo: etiamfi id quod habent Chroni
ca , de fola AEgypti Provinciå intelligas. Alludit
ad Marcum Evangeliftam Synefius, Cyrenes Epi
fcopus, ubi Theophilo Alexandrino tribuit auéto
ritatem Evangelica fucceffîonis : Epift.66. Ecquid
eſſet , 體 , quamobrem prima poft Romam to
tius orbis & Civitas & Ecclefia , authoritatem ,
IMarci ufque adeo praedicaret, nifi hanc in eum à
Petro redundare perfuafum omnes paffim habuif
fent? Ideo & au&or eft Hieronymus, Epifcopos
Alexandrinos Romanae Ecclefiae voluntati & fen
tenti e folitos effe deferre plurimum . Tu feito ni
bil mobir effe antiquiur, quàm memimiffe Romanam
fidem Apoftolico ore laudatam , cujur fe effè partici
pem Alexandrina Eccle/ia gloriatur . Epift. 68.78.
Et rurfus alibi, cum Papam hortatur , Alexandri
mi ut Epifcopi judicium adversus Origenis affeclas
aućtoritate fua corroboret : Pradicationem Cathe
dra Marci Evangelifta , Cathedra Petri Apoftoli fu4
pradicatione confirmet, Epiſt.81.
Interrogatus à Dioſcoro Alexandrino Epiſcopo
ILeo Papa de quibufdam, quae ad difciplinam perti
nebant quaeftionibus, ita refpondit : Cum Petrur
Apoſtolicum à Domino acceperit principatum, & Ro
mana Eccle/ia in ejut permameat inftitutis , mefar
eft credere , quòd Samétur difcipulur ejus Marcur,
qui Alexamdrimam primur Ecclefíam gubermavit ,
aliir regulir traditiomum fuarum decreta formave
zit , cum fine dubio de eodem fomte gratia unus fpi
ritur fuerit , & difcipuli , &• magiftri. Epift.81.
Hic ille eft Diofcorus, qui paulò pòft , Baron. am.
449. pfeudofynodo Ephefinae praefuit juffu Impe
ratoris; fumptis tecum decem Metropolitamis Epifco
pir , qui fuh tua degunt Diœcefi , & aliir fimiliter
decem Epifcopi* • In Concilio Chalcedonenfi queri
tur apud Leonem Ifchyrion Diaconus in libello
fupplici : quod Evangelicam fedem Diofcorus pra
vis fuis moribus dehoneftaret : Non ficut decebat
Epifcopum , & maximè tamta civitatir , & Evan
gelic« illius fedit Prgfuleno conftitutum. A(t. 3. Poft
exauthoratum in eo Concilio Diofcorum, omnes
Epifcopi Dioecefeos Ægyptiacae datis ad Impera
torem literis, de conſtantiſſima ſua in fide Evan
£eliftae Marci, illiufque fuccefforum Petri, Atha unitati & paci Ecclefiarum provifum eft, quem
nafii,&Cyrilli perfeverantia certiorem illum faciunt, demum cumque aliàs ordinem illae inter fe fervent.
4*f.4. Annitente quamvis tum maximè Concilio ,
ut hi ipfi Epifcopi Epiftolae Leonis Papas fubfcri
berent , cui tota jam Synodus fubfcripferat ; fub
fcribere tamen illi pertinaciffimè recufàrunt, quan
quam ejus fe fidei fe&atores effe gloriarentur. A£t.
35. Can. 3o. Pertinaciae fuae hanc praetendebant cau
fam , quòd haec effet in Alexandrino Patriarchatu
confuetudo , ut ne quidquama rei adderent Epifco
Pl » finc Archiepifcopi mandato. Ceffit prüdenti
difpenfatione ei rationi Concilium , quae fummjam
Archiepifcopi in Epifcopos au&toritatem , ac vicif
{im hofum in illum reverentiam obedientiamque •
demonftraret. In hoc denique eodem Concilio Ana
tolius Conftantinopolitamus Epifcopus fecundum in
Ecclefia locum invadere poft Romanum Pontificem
tentavit ; quod nifi exturbato in inferiorem locum
Alexandrino conſequi non potuiſſet. Cone. Chale.
Part.3. c.3. 6.7. Sufcepit Leo Papa caufam tuendam
Ecclefiae Alexandrinae , quae tunc Diofcori depofi
tione vacabat, eoque Anatolium adegit , ut de •
ambitione fua remitteret, abfifteretque inconful
ta & temeraria molitione . -
VI. Hac pene indigefta teftimoniorum congerie
perfpicuum valde eft, Principatum Alexandrina:
fedis emicuiffe jam inde ab incunabulis Ecclefiae &
fecundum dignitatis locum tributum ei femper fuif
fe : idque non tam ab urbis magnificentia , quàm
à Marco Petri diſcipulo obtigiſſe, ex unanimi ſan
&torum Patrum confenfu, illum denique Primatum,
quo fupra multas alias Ecclefias ab Apoflolis fun
datas refplenduit Alexandria, non aliunde ei ac
ceffiffe , quàm ab ipfius Primatu Petri , cujus au
fpiciis illam Ecclefiam condiderat Marcus.
Non facile tamen expediri poteft nodus difficul
tatis hic occurrentis , `cur nón potiùs Antiochiae
fecundus locus , tertius Alexandriae adfignatus fit,
cùm illam ipfemet Ecclefiam fundaverit Petrus
rexeritque plürimis annis , hanc folius difcipuli
opera ififtituerit. Sunt qui opinantur Petrum poft
praedicatum Judaeis Evangeliüm in Palaeftina , iis
deinde qui erant per orbem difperfi illud annun
tiaffe, Canonicamque fcripfiffe Epiftolam , porro
illum ab ipfis initium feciffe Alexandrinis , quibus
& Marcum in fui vicem præfecit Epifcopum, ut
Antiochiam proficifceretur; hinc petiiffe Babylo
nem ad Euphratem , unde & aliam fcripfit Epi
ftolam. Quibus ea fedit animo fententia , ii rem
facilè explicant. Marca de Conc. l.6. c. 1, mum,4. ,
Verum non poffum equidem diffimulare, ferè con
fentire antiquos Patres, Habylonem , cujus memi
nit in Epiftòla Petrus, urbem effe Romam in La
tio, non illam in Affyria. Sed me de Babylone •
contendam, facilè adducor ut credam , Petrum fer
vore ſuo maximè conſpicuum & ſcripſiſſe & præ
dicaffe Helleniftis difperfionis, hoc eft, vel He
bræis Graeca lingua imbutis, vel Graecis Hebraeo
rum religione initiatis ; minimè omnium autem pre
teriiffe Alexandriam , ubi Hebraei , Graecique &
multitudine & opulentia multò & plures & fpe
&abiliores erant, quàm in quavis alia civitate •
Siluit Lucas ea de re tota, quòd fe unius Pauli
confcribendis geftis dedicaffet , ut individuus ma
xima ex parte peregrinationis ejus comes. Volunt
alii Alexandriam , quæ fecundas poft Romam par
tes naéta erat in civili politia, etiam in Ecclefia
ſtica praelatam eſſe Antiochiae; quanquam alioqui
Dignitates, Ecclefiafticae ita conftitutae fint, ut ha
bita fit ratio ejus ordinis, quem inter Apoftolos
fuos Chiftus ipfe conftituerat. Dummodo enim om
nibus Ecclefiâ illa femper emineat , quam Petrus
omnibus à Chriſto praelatus omnibus praetulit ;
dummodo illae Ecclefiae quas Petrus Præfulatu fuo
aliquandiu illuftravit , emineant cæteris , abundè
VII. De Romano Patriarchatu dicere fuperfe
dere poteramus, cum id declaratum tam multis
jam fit, Alexandrinum & Antiochenum ab illo
fcaturyffe, & Primatus Petri fuiffe quafi decerptas
portiones. Hinc in Concilio Nicgno jus perquam
maximum, ordinandorum ornnium fuae Dioecefeos
Epiſcoporum, adſeritur Epiſcopo Alexandrino, cui
inde controverfiam faciebant : afferitur autem ab
cxemplo & jure Romapi Antistitis, qui eo citr
QOn- '
 De Beneficiis, Part.I. Lib.I. Cap.VIII.
άntroverfiam potiebatur. Adde quod in Concilio apud cognominem Romanae fedis Pontificem, reum
Conftantinopolitano I. ubi fua cæteris Patriarchis
jura praefcripta funt , de Romano nulla fa&a eft,
mentio, nec ullus ei definitus eft modus. Cumque ibi
gupiditas inctififfet Conttantinopolitanum antiftitem
in fümmum honoris verticem promovendi , non ,
aliud tamen connixi funt Græci Epifcopi, quàm
ut illum infra Romanum Pontificem nullùm ihter
jcdo medio collocarent. Cùm verò Paulum Chri
ftus exuberantia quadam fapientiæ & pQteftatis
fupra reliquos etiam Apoftolos cumulaffet , id quo
dam divino confilio fà&um interpretati funt poft
Eufebium vetufti Scriptores Ecclefiaftici , ut is
Xomatn veniret, ubi cum Petro primam ominum
que clariífimam fundaret Ecclefiàm . Eufeb. Eccl.
L‫ل‬bi
.t. ‫ و‬. 2.c ‫ ﻭ‬.. .3.L.c 02
Cum Tertullianus Apoſtolicas indigitat Eccleſias,
ex quibus tanquam ex `fontibus puriores Catholici
dogmatis rivuli manarent, Romanam commonftrat,
& hinc maximè extollit, quòd utriufque Apofto
lorum principis & corpus & fpiritum una habeat ;
Habes Romam , umde mobir quoque autoritas præ
ßo eß . Statu fclix Eccleßa , cui totam do£trinam
Apoſtoli cum ſanguine ſuo profuderunt. Tertu. de
prafer. e.36.
Irenæus quoque non fine quadam fermonis pom
pa oftendebat Romanam 醬 ut cæteris pre
clariorem , quod in confeffo effet apud omnes, eam
& ab Apoftolis fundatam effe , & nunquam inter
rupta Pontificum ferie, Apoftolicae & traditionis
& poteftatis traducem ad nos perduxiffe : Maxima
cr antiquiſſima &r omnibus cognita à glorioſiſſimis
4iuobur Apoftolis Petro &* Paulo fundata &• conßi
, tut« Ecclefi& , eam quam habet ab Apoftolis tradi
tionem , ó* ammumtiatam hominibus fidem per f*ccef
_fomes Epifcoporum pervemiemtem ufque ad nor im
Liicanter , &c. Ad hamc emim Ecclefiam propter po
etemtiorem primcipalitatem mecefíe eff qmmema comvemi
are Eccleſiam . Ireneus l. 3. c.3.
Tertulliani illa ipfa quamvis acrior in zephy
rinum Papam dicacitas , Pontifex maximus , Epi
fcopus Epifcoporum dicit L. de Pudic. c. *. , argumen
to` tamen eft, Pontificem hunc illuftri non multo
poft martyrio confecratum , fummae tunc per Ec
clefias au&toritatis jura explicuifie , ut vocabula.
ipfa teflantur. Baron. 4m.* 16. m. 3., Idipfum eft
uod Stephano tacitè obiicit Cyprianus, cum Epi
çopos in Synodo coa&os ita alloquitur : Neque enim
quifquam noftr&m Epifcopum fe Epifcoporum eomfti
suit, aut tyrannico terrare ad obfervandi nece/ta
tem Collegás fuos adigit. Conc. Cart. fub Cypr. Sub
eodem Zephyrino Romam venerat Origenes, ut
antiquiffimam & primam ominum Ecclefiam vide
ret. `En ipfa Eufebii verba : Cùm ipf im votis ef
fet , ficut ipfemet alicubi dicit , Rotnamam Eccle
jam omnium amtiquiffimam coram videre: L.6. c.44.
VIII. Ita res rerumque viciffitudines , quæ Ec
«lefiaticis mandatæ fint Annalibus , per Chrifti
omnipotentis fapientiam comparatæ , & conftitutæ
{unt, ut “expediendis & illuflrandis iis plurimum Accuſatores Athanaſii idoneus Auétornarrat Theo
conferrent, `quorum erat in primis neceffaria co doretus à Julio Papa Romam citatos, juxta Ca
gnitio , & potiffimum afferendæ fummae fupra cae nones Ecclefiæ Canonem Ecclefía fecutus , juffi*
teros primi Patriarchæ auétoritati. Imminentem
ab Epifcopis fchifmaticis tempeftatem & deje&tio
nem fuam non evitaffet Caecilianus Carthaginenfis
Archiepifcopus, nifi ad Apoftolicae Romanæ Eccle
fiae portum confugifTet. Hæc illi diu ja&atQ fidif,
fima primùm fuit ftatio, poft etiam priftinae red
integratio dignitatis. Audiendus de his Augufti
nus : Poffet pom curare confpirantem multitudimem
imimicorum , cum fe videret a Romana Ecclefic,
im quae femper Apoftolica Cathedr& viguit principa
tur , &• eaterit terrir , unde Evangelium ad ipfam
Africam venit per communicatoria, literat effe conjum
фит . Вр, I# 2. Dionyfiua Alexaadrinum Epifcopum
g72.М
33 -
egerant adverfarii , tanquam. Verbi cum Patre Deo
confubftantialitati obloqueretur . Synodum Romae
convocavit Papa, apud quam Alexandrinus Anti
ftes purgavit fefe, fcriptis complufculis Apologiis:
Cum quidam Alexandrinum Epifcopum apud Roma
num accujantes, óre. Synodus Roma coatia indignè
tulit , ó* Romamur ad cogmomimem fibi Epifcopum
omnmium fententiam perfcripfit ; &• jam inde ille
fe ad defenfionem paranr libello fuo titulum refu
tatiomi* , &• Apologia indidit , & ic b«c verbae ad
Romanum forip/ìt. Anno Chr.163.
IX. Non verbis ergo tantùm , fed fa&is confi
tebantur ipfi Epifcopatùs apices, Carthaginenfis
& Alexandrinus Archiepifcopi, Sedem Romanam
cffe fingulari quodam & præfiantiffimo modo Apo
ftolicam, fupra caeteras Sedes Apoftolicas cini
nentem. Hoc egregie probat Optatus Milevitanus
in Africa Epifcopus , fcripta defenfione Ecclefiae
& Cæciliani luculentiffima adversùs fchifma Do
nati: Negare mom poter fcire te im urbe Roma Pe
tro primo Cathedram Epifcopalem effe collatam : im
qua federit ommium Apoftolorum caput Petrus ; im
qua una Cathedra unitar ab omnibus ſervatur, mec,
#
• 2-
Apoftoli cateras fibi quifque defemderet , Opt.
Athanafio quoque ut Arrianorum dolos infidiaf
que effugeret , Römam confugiendum fuit ; nec ju
dicavit unquam Conftantius Imperator profligatam
effe caufam Athanafii , confpirantibus in eum quam
tifcumque , & qualibufque aliis Epifcopis , quan
diu patrocinium ejus Epifcoporum omnium primus
ſuſciperet . Amniano Marcellino teſte, ſeviſſimo Im
peratori nihil magis cordi fuit, Baron. amn. 333.
numer. 39. quam ut Liberium Papam ad confcnfum
condemnationis Athanafii , aut alliceret , aut
pertraheret , Athanafium Synodus renovit , &e.
id Primceps licet fciret impletum , tamem authorita
te quae potiuntur atermg urbi r Epifcopi , firmari ,
deſiderio mitebatur ardenti. Refert Socrates à Julie
Papa pro privilegio Romanae fedis reftitutos fta
tim fuiffe fedibus fuis , quibus dejeéti fuerant,
tum cæteros , Epifcopos, tum ipfum maximè Atha
nafium : Qgoniam Ecclefia Romama prater cateras
privilegia obtinebat , im Oriemtem l iterar mittit,
quo & fuus cuique locus reftitueretur , & eor qui
illor temerè abdicaverant graviter reprehemderet . Illi
decedunt Roma, litterifque Julii Epifcopi confijî ad fuar
ipforum Ecclefiat redeunt. Socrat. l. 1. c. 1 1. Si quis au
tem regerat , contemptam ab adverfariis fuiffe hanc
reſtitutionis ſententiam à Julio Romano latam ;
hoc reponemus & nos non contemptam à Catho
licis eam fuiffe, non ab Athanafio; non denique
à Concilio Sardicenfi , à quo & confirmata fuit ;
quin & fanciti Canones funt, quibus Epifcopo
rum à fedibus fuis depulforum ad Apotolicam Se
dem appellantium cauſæ ejuſdem judicio definien
dae fervantur. Pqftremò denique Orientales ipfi
Epifcopi his Sardicefibus decretis obtemperarunt.
eos Romam comvemire. L. 1. c.4. Idem confirmat
Sozomenus Julium Papam pro Sedis fuae digni- •
tate & poteftate, Athanafium caeterofque fidei \
defenfores Epifcopos priftinae reddidiffe dignitati ;
€um propter Sedis digmitatem cura omnium ad
ipfum fpeétaret, ßngulis fuam Ecclefîam reftituit •
L. 3. c.7.
X. Cryfoftomus quoque iniquiffima damnatio
nis fententia, qua déturbatus fuerat , ab Apoftoli•
ca Sede revocari poſſe non deſperavit. Latam in
eum fententiam irritam pronuntiavit Innocentius
Papa, jus illi fuum omne redintegravit, incubuit
denique in Oecumenicæ Synodi യwikiണ്ണ ut
reipia
 34 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
reipfa fuam ille in Ecclefiam revocaretur. Ita enim
idem Sozomenus, Inmocemtius qua aéta eramt adver
fur Joanmem indignè tulit ; utque ea dammavit , ita
0ecum emicum Concilium convocare ftuduit. L.8. c. a6.
a8. Mirum in modum hic effulgeffit, quàm verè
fcripferit Sozomenus, rerum omnium curam ad Ro
manæ Ecclefiae pertinere Antiftitem, ob Sedis fue
praeftantiam. Palladius difertis verbis affirmat Theo
phili Alexandrini judicium adversùs Chryfoftomum
ab Innocentio refciffum fuiffe . Judicium Theophili
raffum atque irritum effe decrevit In vita Chryfoft.
Legatos quoque Romam mifit Conftantinopolitana
Ecclefia , & in iis Caffianum Chryfoftomi Diaco
num. Honorius ipfe Occidentis Imperator congre
gando Oecumenico Concilio adlaboravit. Tam prae
clari conatus in caffum cecidere , tum ob Arcadii
inexpugnabilem pertinaciam , tum propterer prae
feftinum obitum Chryfoftomi. Barom. am. 4o4. m. 36.
73: 74. 78. Am.405. 408. m.41. Teſtatum ſane facit
Theodoretus, tum Romanum , tum cæteros Occi
dentis Epifcopos communione fua tandiu abſtinuif
fe Ecclefias Åžgypti , Bosphori & Thraciae, deni
que Orientis & ipfos Conftantinopolitanos Epifco
pos , donec Chryfoftomum revocarent in Sedem.
fuam , qua fas erat eum revocari, qui vivis ex
cefferat, nomine fcilicet ejus facris diptychis refti
tuto, atque ipfo quodammodo per intaminatae in
nocentiæ & fanéìitatis memoriam revivifcente Chry
foftomo . -
XI. Inciderunt Eccleiae quoque Antiochena dif
ficillima ejufmodi tempora , ut ope egeret Roma
ni Praefulis. Scindebant eam tres fimul Epifcopi ,
unius gregis tres Paßores; Catholicos fe finguli,
& Romanæ Ecclefiae communionis confortes vendi
tabant. Verfabatur tunc in Oriente Hieronymus,
dubiufque pendebat animi , cui fe horum trium ,
Epifcoporum adjungeret , gnarus certufque illi de
mum adhaereſcendum ſibi eſſe, qui frueretur com
munione Sedis Petri, quæ in alias & alias fe&as
fcindi fe non finit. Diu flu&uatus fcripfit tandem
ad Damafum Pápam , ut ab eo certior fieret, ec
quis horum trium Romanae communionis confors
eſſet , Ego clamito , Si qui, Cathedræ Petri jungi
tur, meuf eft . Meletiur, vitalir , Paulimur tibi
b&rere fe dicunt. Poffem credere , fi hoc umus affere
ret. Numc aut duo mentiumtur, aut ommer. Idcir
eo obteftor Beatitudinem tuam , ut mibi literis tuir
apud quem im Syria debeam communicare , fígnificer.
Hier. Epiſt. 57. Baron. an.371. m.48. Incomparabilis
doctrinae, nec imparis ſanctitatis vir, non ulli con
glutinarc fe Epifcopo decreverat , quäm qui Catho
licæ communionis centro conglutimátus & ipfe effet ;
gnarus autem erat , non plures, fed ex pluribus
unum unius civitatis Epifcopum gaudere poffe eo
bono. Denique hoc primi Patriarchae Sedis fupra
alios privilegium confcius erat Hieronymus non à
dignitate & opulentia repeti ejus urbis, quae Im
perii caput effet ; fed à Primatu, quem ore ipfe ,
fuo contulit Chriftus, & in Petri fucceffores in .
tanta temporum diuturnitate , & inter tantas re
rum procellas perpetuavit. Faceffät imvidia Roma
smi culminir , recedat ambitio, rum fucceffore Pifca
forir , &* difcipulo cruci, loquor , ego mullum pri
*mum mifi Chriftum fequemr : Beatitudimi tug , id eft
«Cathedr; Petri , communione confocior ; fuper illam
Petram edificatam Ecclefiam feio.
XII, In Neftorii damnationem exauthorationem
que non ante ingreffus eft Cyrillus, quam potefta
te & mandatis Romanæ Sedis muniretur. Neque
cnim alioqui jus effe ullum poterat Alexandrino.
Archiepifcopo in Conftantinopolitanum, cum veta
rent Canones, Syn. Ni c6. CP. c. 2: 3., ne quid
Exarchi & Patriárchæ ipfi , uti nec Metropolitani ,
extra fubjećtam fibi Próvinciam auderent. Baron,
an.52, 43i. m.59. Io4. 49. n. 5. 5*. Unde ad Nefto
rium fcribebat hi$ verbis Cyrillus : Celeftimo juben
te imveftigare cogor, Sua illum veftivit auétorita
te Caeleftinus, juffitque decem non amplius dierum
intervallum Neftorio præfigi : Noftrg Sedis au£tori
tate afcita , &*c. Nifi decem dierum intervallo me
fariam do£irinam amathematizet. Ipfa denique Ephc
fina Oecumenica Synodus depofitionis fententiam
ita torfit in Neftorium, ut eò cogi fe teftaretur
per Canones & per Epiſtolam Caeleſtini : Coatti per
facros Canonej , ó* epiflolam Sanítiffmir Patrir moftri
& commimiftri Cgleftimi , ad lugubrem hamc femtem
tiam mece/fariò venimur , A:ł.1.
Non alia ratione Chalcedonienfis Synodus Diof
corum. Alexandrinum Epifcopum ita damnavit, ut
depofitionis fententia ab ipfo velut ore promere
tur Leonis, tametfi is aberat, itereratque tantùm
per Legatos. Unde S. &• B. Archiepifcopus magn£
cớ fenioris Roma Leo, per nos cár per préfentem
Samctam Synodum , mudavit eum Epifcopatà*, digni
tate. Conr. Chal. 4:i. 3. Quatuor antè annis idem
Leo Baſſianum depoſuerat, qui uſurpate à ſe Ephe
finae Sedi incubabat. Ita qüippè legitur in ipfa.
Synodo Calcedonenfi : Hodiè quátuor amni fumt , ó*
Romanus Epifcopur eum depofuit · Aet. 1 1. In Ephe
fina fecunda Synodo Diofcorus Flavianum Con
ftantinopolitanum depofitione iniquifima percule
rat , à qua is ad Sedem appellavit Apoftolicam,
teftante in hunc modum Liberato: Flaviamus com
tra fe prolata fentemtia , per , ejur Legato* Sedem
Apoftolicam appellavit libello. Cap. 1 . Valentianus
Imperator ad Theodofium juniorem fcribens , ap
pellatum hic fuiffe ait fecundùm Conciliorum le
ges: Secundiam folemnitatem Conciliorum, G Con
/tantinopolitamur Epifcopur eum per libellos appel
lavit º
XIII. Poft Concilii Calchedonenfis finem , non.
paulò acerbiora inciderunt tempora, quibus mul
tò fæpiùs noceffe fuit Romanae Sedis auctoritatem
interpellari. Proterio, qui l'ioſcoro in Alexan
drina Sede fuerat ſuffectus, immaniſſimè contruci
dato, Timotheus Ælurus, ab eo communione eje
étus, quòd Dioſcori impietati ſuffragaretur, in
trufus éft in ejus locum, beatiffimi Martyris fan
guine perfufus adhuc & cruentatus. Au&or eft Li
beratus exinde duos femper Epifcopos Alexandri
nam Ecclefiam rexiffe , aüt difcerpfiffe potiùs. Ab
ifto Timotheo duo Epifropi, Alexandria eſſe ceperumt .
Cam. 1 5. Facilè hinc conjicies, quàm crebrò inter
venire pofthac debuerit Sedes Rómana, quæ ortho
doxo Alexandriæ Epifcopo adversùs Euthichianum
praefidio effet . Joannes Talaia Marci Sede , extru
fus ab impio Petro Moggo, Antiochiam fecefIit:
mbi confilio ufus Calendionis indidem Patriarcha »
Papam Simplicium appellavit, Ann.483. Athanafii
utique exemplo, prout his verbis docet Liberatus :
Sumptir à Calendione Patriarcha Antiocheno inter
eeffoni* literir , Romanum Pontificem Simplicium
appellavit : ficut B. fecit Athanafiug. c. 18. Subro
gátus Simplicio Felix , Nolano Epifcopatu Talaiam
donavit ; Joammes Talaia habem* Epifcopi digmita
rem Romg remanfit , cui Papa Nolamam dedit Eccle
fiam. Confìat ex Epiftola Simplicii ad Acacium.
Conſtantinopolitanum Patriarcham, expetitam fuiſ
fe illico à Romana Sede confirmationem Epift.7..,
Joannis Talaiae , poftquam ab Ægyptiaca Synodo
eleétus fuerat. Ut qu6d Catholicui in defumtii mi
mi$terium fucceßßet Antiftes , Apoftolicg quoque mo
derations affenfu votivam ſumeret firmitatem. Epi
ßola quadam fua Felix Papa cenfet , Barom.
an.482. n. 14. 483. n.46., non potuiſſe a ſe rejici
appellationem Joannis Talaiae , qui ea re imitato
rem fe exhibuiífet Athanafii prædecefforis quon
dam fui • Libellum nobis , quem deceffori noftro pa
ravera", ingeft . Quem morem majoris fui beate
menºoris Atbawafi exemplo, é º Priorum nofirorum,
. ." ጸ}0Ð

De Beneficiis, Part.I. Lib.I. Cap.VIII.
woa potuimur refutare. Hic ille Felix ef&, incre
dibili animi magnitudine Pontifex, qui hoc ipfo
anno Petrum Fullonem , contaminatiffimum Antio
cheng Sedis incubatorem , depofitionis inevitabili
fulmine perculit: & qui altero rurfus poft anno,
eodem telo impetivit Acacium Conftantinopolita
num, qui ignavia quadam inaudita foediffimaque
indulgentia , favorem, imò & communionem impar
tierat profanis omnibus Patriarchalium' Orientis
Eccleſiarum invaſoribus. Epiſtola ſua una conte
xuit Gelafius Papa iftas omnes Patriarcharum de
pofitiones, Amm.493. , forfan & alias quafdam , quae
pretermiffe à nobis funt. Imbacipfa caufa Timotbeum
Alexandrinus , Ó* Petrus Antiochemur , Petrur ,
Paulur , & Joanner, & cateri nom fòlùm umus , fe*
plurer utique momem facerdotii prgferemter , fola Se
dir Apoftolicg funt auétoritate dejeéii . Cujus rei
teftis etiam ipfe docetur Acaciur, qui prgceptioni*
hujus extitit executor . Hoc igitur modo recidens
im confortium damnatorum eß danmatus Acaciur, &c.
Sperabant Acacii poftea defenfores, ludificari à ſe
poſſe has depoſitionis ſententias, quòd non eſſent
in Synodo, hoc eft in Oecumenica Synodo libra
tæ: at Gelafius declaravit reftitutos honori & loco fuo
fuiffe Athanafium Alexandrinum, Chryfoftomum
que & Flavianum Contantinopolitanum, ea una
fe, quòd non confenfiffet Apoftolica Sedes Synodis
iis, quae illos exauthoraverant : Sedes Apoßolica fo
14 quia non confenfit , abfolvit. Epiß. 13.
XIV. Quae ha&enus toto hocTcapite differui
mus, eo collimant, ut evincatur , praerogativam
primæ Sedis Patriarchalis non eo tantùm conftare,
quòd latiùs fe effundat ejus ditio : utpote quae
totum complexa fit Occidentem , cum Oriens in .
uinque Dioecees, totidemque Patriarchatus fe
當 體 Quo circa Arelatenfe Concilium Am. 314.,
his verbis Sylveftrum Papam per Epiftolas com
pellabat : Tu qui majores Dięcefes tenes . Sed eo
maximè fplendere , quòd prima • Sedes , indeclina
bilem jurifdi&tionem exercuerit in caeteros omnes
Patriarchas, neceffitati femper rerum obfecuta &
temporum , quæ divinitus ita difpenfabantur ad
Έcclefiae Chrifti ædificationem & propagationem.
Unum addam occafione Dioecefeon , complurium ,
quas uni Patriarchæ Romano paruiffe diximus: non
ábludere à vero, id caufæ fuiffe, quamobrem Epifco
porum ordinationes non retinuerint fibi RomaniPon
tifices , nifi in Italia & circumpofitis Infulis, quas
fuburbicariar Provincias vocat Ruffinus : cum Ale
xandrinus & Antiochenus Patriarchæ omnes pror
fus fui Exarchatùs Epifcopos ordinarent. Horum
uterque; uni præfidebat Dioecefi, unus Papa plu
ribus. Quindecim fanè provinciæ Qrientalis Exar
chatùs ambitu continebantur : at- hae,- provinciae
minufculae erant, nec conferri iis poterant, quas
Patriarchatus Romanus comple&ebatur. Itaque ne
fieri quidem potuiffet , ut per, tempora iila perfe
cutionibus horrentia , omnes Epifcoporum ordina
tiones per Africanas Provincias, per Hifpanias,
per Galliafque , aliafve remotiores Dioecefes ante
Nicænam Synodum foli Romano Præfuli perficien
dæ fervarentur. .
... . .
:*:, C AP UT IX, P.2.1.1.6.3.
I)e veteribus Patriarchis, Romano,
| Alexandrino, Antiocheno, Hiero
folymitano , & Conſtantinopolita
no. Quae fuerint Patriarcharum ju
ra & privilegia, fæculis VI. VII. &
... VIII. T. ' , .
!. Lº .
-- . . . . - - **
Трт.l.
-
35
I. Veteret Patriareha tres ex Gregorio Magno in
ama & eadem Apoftolica fedent Catbedra, quia Pe
tri Sedi ommer fucceffere.
II. Una eft im tribur , locir Sedes , umut Patriar
aha & Paftor cum Chriflo &• Petro umur.
III. IV. Idem de Epifcopis aliir dici pote/? , um
de imtelligas quam ab aliir fubjeéiionem exigeret
Pomtifex .
V. VI. VII. Mirificè à Gregorio conciliantur binc
bominum inter fe aqualitar ex matura lege , inde
inftituta à Deo aliorum fuper alios poteftar.
VIII. IX. X. Compmzumia* ommium Patriarcbarum
jura (9 privilegia, Eccle/îa unitar. Litera commu
mionis. Diptycha facra.
XI. Patriarcbir fervabamtur cauf& majorer.
XII. Metropolitas ordinabawt , & ipfos monwum
quam fui Patriarchatár Epifcopor •
XIII. De Metropolitir judicabamt . Oecumemici
momen in his tantùm majoribus judiciis ufurpatum -
„ XIV. Comvocabant Concilia , & Monafleriis pri
vilegia conferebant .
I. I. exiftimavit femper Gregorius Papa, anti
quos Patriarchas omnes in Sedem fucceffiffe
Petri , eidem omnes Apoftolicae Sedi praefidere,
eundem denique infidere cos thronum cum eo,
qui plenitudinis poteftatis, quam à Chrifto Petrus
accepit, praecipuus eft hgres] Sedes erg9 Romana
& Alexandrina, Petri & Marci Magiftri & difci
puli, eadem Apoftolica fedes eft, ut fcribit Gre
gorius ad Eulogium Alexandrinum , Sicut om
»ibus liquet , quod beatus Evangeliſta Marcus à
fan£to Petro Apoflolo magiftro fuo Alexandriam fit
tranfmiffus , fic hujus mos magiftri ó* difcipuli umi
tate conftringimur ; ut & ego Sedi difcipuli pr«fidere
videar propter magiftrum & vo* Sedi magiftri pro
pter difcipulum • L. 3. Ep.6o. -
II. Ecclefiae fua:, quam unam in unitate funda
vit Chriftus , dcdit & caput unum, fecitque mira
bili fàpientiæ fuæ confilio , ut hoc Capüt tribus
praecipuis trium Regiarum urbium præfideret Se
dibus: Romam autem totius Imperii civitatem.
principem longiori mora & morte propria conſe
craret: ita ut tres ifta: Sedes inter fe unitatis vin
culo necterentur indiſſolubili, Eccleſiaſque cateras
ftri&iffimè neéterent cum capite , quod divinitus
inftitutum eft , ut fit totius vertex unitatis. ItaL
fentit in Epiftola ad Eulogium Gregorius, iis re
fpondens quae ad ipfum ille de Romana Petri Sede
magnificè fcripferat. Supremae Petri Cathedræ par
ticêpes facit Patriarchas omnes Pontifex : ut Sedcs
tres, una fint & eadem Sedes : Patriarchæ tres
unus, Patriarcha, haeredefque Petri tres in unum
compingantur paftorem fummum cum Petro , &
cum Chrifto. , Ille, mihi de. Petri cathedra locutur
efì , qui Petri catbedram temet. Petro dicitur , Ti
bì dabo claver reghi cwlorum, comfirma fratrer tuo*,
pafce over mea* s itaque cum multifint Apoftoli , pr•
äpfo tamen principatu fola Apoftolorum Principis
fide, in authoritate convaluit , que in tribus locis
aumiur eft . Ipfe emim fublimavit fedem in qua etiam
-
quiefcere & prafentem vitam finire digmatut eft •
Ipfe decoravit fedem, in qua Evangeliftam difcipu
1ìm mifit. Ipfe firmavit Jedem , im quæ feptem as
º mi, quafi difceffuru* fedit · Cum ergo umtur atque^
una ſit fedes, cui ex authoritate divina tres nune
Epifcopi prgfidemt : quidquid ego de vobis boni as
aio, boe mibi imputo. Si quid de me boni credi
tir , hoc veftris meritis imputate , quia in illo
unum fumuf, qui ait, ut omnes umum ßt ; fîcut Gr
tu Pater in mè, &• ego in te, ut & ipf im mobi*
umum Jint. L.6. Ep.37. L.8. Ep.35:4* .
.. III. Hinc æßimare licet , qua ille ratione vellet
fubefíe fibi, fubiicique Patriarchas alios , quos &
fuae.fedis focios, ೧೦ಿ। in hatreditate PI cole
2. Oº
36 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
fortes & cohaeredes putaret. Unde nec Papam uni
verfalem ab Eulogio Alexandrino fe dici paffus
eft , nec quod quidquam juffiffet : Pro jure' enim
fui Primatús pofe à fe moneri fratres, non jube
ri , Quod verbum juffonir peto â meo auditu remo
vete , quia fcio quis fum , qui eftis . Loco emim mi
bi fratres eftir , moribur Putrer . Non ergo juff, â
que utilia vifa funt , indicare curavi . L.7. Ep. 3o.
VI. Eadem animi æquabilitate , codem mode
ramine ufus eft Gregorius erga omnes Epifcopos,
Pares enim tamdiù habuit , quandiù officio funge
rentur ſuo ; mec antè in cos authoritatem poteſta
temque fuam explicuit, quàm eos fua juftæ Supe
riorum reprehenfioni culpa fubjeciffet. Nam quod
fe dicit Bizaeemus Primar Apofolica fedi fubiici, fî
qua culpa im Epifcopi, invenitur , nefcio quir ei
Epifcopur fubjeéìus mom fit. Cùm vero culpa mon
exigit , omnem fecundùm rationem humilitatir aqua
les ſunt . L.7. Ep.65. - -
V. Scitiffimè Joannes Diaconus in hujus Ponti
ficis vita à fe confcripta, animadvertit , adeo non
viluiſſe, aut obumbratam eſſe majeſtatem princi
pis Sedis fingulari hac cjus modeftia , Pontificiique
faftigii depreffione, ut ex adverfo altiùs confcen
derit, eluxeritque fplendidiùs Authoritatem quo
rumlibet fummorum Pontificum Gregorius authorita
tis fue magnitudine nullo modo minuebat, quin po
fiir multiplicfter roborabat. Et quamvir imper cul
pabiles authoritat em fui prioratà r agnofreret , ta
men inter infonter Epifropor fe prxbebat prorfur
*qualem . L.4. c.19. Humilitate & modeftia, æqua
bilitate animi ac lenitate, floret & conftabilitur
legitima poteftas , quæ eadem vitiis contrariis de
turpatur & cadit. Non facit inferiores & fubditos
culpa, ut fit tunc demum novum in fuperiore jus
& imperium, cum peccat minor ; fed quod erat ,
& fe premebat antea , tunc erumpit imperium;
ac juftitiae tandem locum dat modeftia.
VI. Probat idem ipfe Joannes ex eodem Gre
gorio , eandem prorfus effe legem terreftrium qua
rumlibet dominationum & cujuflibet hominum in
homines , hoc eft , aequalium in aequales poteflatis.
Hæc enim quæ tanta eft inter homines, ut l.fint
alii tantopere fùper alios, inæqualitas : non à na
tura, quae ubique eadem eft : fed ab inftitutione
divina profeéta eft , & ab optimi fummiqne medi
ci cura benigniffima, qui eâ inæqualitaté ita uti
tur , ut omnipotens regnet in térris æquitas , &
ruinae peccantium, ut Auguftihus loquitur, ordi
mentur • Quare propter peccatum folum vim fuam
exerat poteftas, oportet ; quae divinitus idcircò in
ftituta eft, ut impreffis per peccatum vulneribus
morbifque medeatur. Audi rurfus Joannem Diaco
num de Gregorio differentem : Idem Gregorius in
iibro Regulæ Pafforalis , Liquet , inquit , quod om.
ነን¢፻hominer natura a quale genuit, ſed variante
maeritorum ordine, alior alii, culpa poflponit. Ipfa
4utem diverfita, que accefft ex vitio, divino ju
^ieio difpenfatur ; ut quia omnir bomo gquè fìare
*vm valet , ahter regatiir ab altera. Unde omne, qui
pr£funt , mom in fe , debemt poteßatem ordinir , fed
equalitatem penſere conditionis , nee preeſſe fe ho
minibus gaudeant , fed prodeffè. Et rurfum : Qgia
eomtra maturam fuperbire eft , ab equali velle tinie.
rt. Et tamem neceffe eft ut reétore á fubditi, timean
tur , quando ab ei* Deum minimè timeri deprehen
dunt. Ibidem , --- !.
Praepotentem & faevum experti funt Petrum.
Ananias & Sapphira, quia cúlpæ affines erant:
zqualem & miteit Cornélius, qùia purus à culpas
Sumpnum fe imtra Ecclefiam comtra peccata recoluit ,
quod coram bene agentibus fratribur , non agmovit .
Illie quippe communionem equalitaujrmeruit fantti
ris a£tioni, , hic relur ultiomir jus apernie pétefa
fir • • Denique ex Paulo; jußo lex, non eft pofita.
Lex enim fibi ipfe eft , qui legem circumgeftat in
corde fcriptam. Facit tamen divina iHa lex & hu
mana, à Deo fcripta , & homini infcripta , ut jam
nunc fupremae illius quæ in mundo regnat autho
ritatis vim duriffimam impii perfentifcant. :
VII Haec genuina eft forma Ecclefiaflici impe
rii & juris, cujus gloria nec fplendidiùs unquam ,
nec latiùs effulfit, quàm Gregorio Pontifice . Quia
nec Pontificis ullius modeftia verior, aut major hu
militas fuit . Nunc de Patriarcharum juribus &
officiis, feu functionibus dicendum aliquid.
VIII. Praeter Ecclefiae unitatem , cujus funda
mentum erat, ut modò di&tum eft, Patriarcharum
concordia : unanimis eorum de doétrina orthodo
xa confenfus firmiffimum erat fidei Ecclefiæ uni
verfalis praefidium. Unde Juftinianus ait : In Sa
crofamëta Ecclefia commumicare, im qua ommer bea
ti/imi Patriarche una confpiratione, 6r concordia
jidem reći i/imam predicant. Novell. 1 I 5. c. 3-9.4.
IX. Poft ordinationem fuam mittebant invicem
Patriarchæ communionis literas, ut Gregorius do
cet : Himc eff emim ut quoties in quatuor prgcipuis
Sedibus Antiffiter ordinantur , fymodales fibi Epifto
las vici/im mittant, in quibus fe fanciam Chalce
domemfem Synodum cum aliis generalibus fymodis cu
Jſtodire fateantur . L.7. Ep. 54. , - ?
X. Sua invincem nomina recitabant in diptychis
facris , quandiu uno ftringebantur vinculo fidei &
communionis Catholicae. Id approbat Joannes Dia
conus ex Gregorii Epißolis, additque ætate fua ,
Patriarchas Orientis inter ſacra recitaſſe è dipty
chis nomina Patriarcharum cæterarum Sedium,
etiam poftquam vivere defierant, donec ab eorum
fuccefforibns allatæ, fibi effent literæ , non commu
nionis tantùm:Catholicae , fed &, fidei teftificatri
ces. Ita Orientaler, pracipuè retimemt ufque haffe
mus feder , ut in fuir diptychis nullius Pomtifici*
momen deferibant ; quouſque fynodicam ipſiur fufei
piant ; 6r tandín defuntium Pontificems inter viven
ter annumerent, quandiu fuccefor illius fuar lite
rar ftuduerit deftimare . L.4. c. 13. Hinc natæ in
Ecclefiis contentiones innumerabiles, ubi de Patriar
charum nominibus certatam eft infcribcndis , vel
expungendis à diptychis Eccleſiae . ."
XI. Graviffimis quibufque Ecclefiæ negotiis fi
mis imponi mom potérat , hifi expreffo Patriarcha
rum confenfu ác confpiratione, in Conciliis praefer
tim Oecumenicis , ad quae vocari eos neceffe erat ,
& intereffe eos, aut certè eorum Legatos. Hæc.
enim connexa per fe funt cum honore Sedis 蠶
ftolicae , qualem antiqui faltem Patriarchae tres ha
bebant, Hierofolymitana Ecclefia Apofìolum prima
habuit , Conftantinopolitanæ eum honorem totius
fnajeflas imperii : conferre non potuit, quem acce•
pere aliæ à caeleftibus illis pifcatoribus, quorum
ad tumulos venerabundi accidunt Iinperatores , ip
fam imperii purpuram inde clarefcere perfuafi•
Hinc egregiè `Leò ad Marciantiam Imperatorem de
Anatolió. Conftantinopolitano Epifcopo , ut jam fu
prà di&um eft : Non dedignetur Amatolius Regiam
£voitatem , quam Apoftolicam mom . poteft facere *.*
fe
dem , Epift. 54. . (J) - -
Concilii Calchedonenfis Patres à Leone Papa eni
Xè poftulaverunt, Apoftólica ut authoritate cóf
robäraret, quam ipfi contulerant Conf}antinopoli
tanae fedi Pátriarchicaih poteftatem* jn Dioecefes
.
majores tres, & in Metropolitanos Aßae , Ponti &
Thraciæ; utque Regiam éivitatetn afpergeret, iili
quq illius poteßatis Apoftolic;e radig , cujus pleni
fudo Románæ fédi , ut fonti lucis affixa eft. Gonfi
demter quia tucente apud vos Apoftolico radio, & uf
que ad Confiantinopolitanorum Ecclefiam illum Gar
ter, hunf.fepiis expandilig, eº quad ab/que fº
£faia £ohfü;veriti, veftrorum bonorum participatio
me ditare domefiicor. Renuit tunc Leo, fed ahnue
." - ** * - runt
w
-
 De Beneficiis Part.I. Lib I. Cap IX.
rant fucceffores ejus , & fupra fatis fuperque emi
cuit Gregorium ipfum Magnum eodem loco & ho
nore habuiffe Epifcopum Conftantinopolitanum, at
que reliquos Patriarchas. - -
XII. Redeoad Patriarcharum jura. Ditionis fuae
Metropolitas omnes , aut ipfi per fefe , aut per Le
gatos ordinabant. Quin docuit jam nos Synodus
Nicrna, ordinari folitos à Patriarcha Alexandrino
Exarchatùs ejus Epifcopos omnes. Tacitum tandem
à Romanis Pontificibus confenfum elicuit Conftan
tinopolitanus Epifcopus, ut eo gauderet jure, quod
ei Concilium Calchedonenfe tribuerat , ut Afiae ,
Ponti Thraciaeque, quae tres minufculæ erant Dioe
cefes , Metropólitas ordinaret. Poteftatem quoque
fecerat ei idem Concilium, ut quæ ad Aquilonem
gentes nuper ad fidem venerant, id eft interpre
te Balfamone , Alanis & Ruffis Epifcopos daret •
Antiochenus Patriarcha, Hieroſolymitanus , & Ro
manus , praeter Metropolis fuae Epifcopos ut jam
ſupra oſtenſum eſt, ordinabant Epiſcopos bene o
multos.
XIII. De Metropolitanis judicare foli Patriar
chae poterant , aut Primates. A` Metropolitanorum
judicio fas erat Epifcopis ad Patriarchas appellare,
aut Primates. Quin & Presbyteri , adeoque & Cle
rici, ipfi , ut ex Juftiniani Novella, Novel. 1 , 3. c.
1 o. 13. , & ex hiftoria Ecclefiaftica facile eft intel
ligere , rem fuam ad Patriarcham ufque appel
lando deferre poterant. Oecumenici Patriarchae
nomen Diofcoro Epifcopo Alexandrino tunc vide
tur tribui coepiffe , cum de Flaviano Confantino
politano Patriarcha judicium inftituit : Leoni Pa
pae cum Diofcorum in Chalcedonenfi Concilio de
pofuit : Agapeto rurfum Papæ, cum Anthimum
Conſtantinopolitana ſede deiecit: Joanni & Mena:
Epifcopis Conftantinopolitanis , poftquam ea ufi
funt poteftate, de tacito Romanorum Prefulum.
confenfu , ut Exarchos Afiae, Ponti , & Thraciae
judicarent, qui minorum quafi gentium Patriarche
erant : Joanni denique Iejunatori , cum de Antio
cheni Patriarchæ cáufa fententiam tulit. In his
enim ornnibus videbatur is, qui de Patriarchis ju
dicabat, ſupra Patriarchas evehi, & ejuſmodi ali
quo donari debere nomine, quo univerfalis ifta po
teftas fignificaretur. Verùm quoniam ea authorita
te in Patriarchas omnes unus pleno jure ac fine com
troverfia ulla ufus eft Papa , hinc dici poteft ei uni
Oecumenici nomen aptiffimè tribui. Docet in Epi
ftolis fuis Gregorius ; L.5. Ep. r §. 16. .4., Joannem
Presbyterum Calchedonenfem damnatum haerefeos
ab iis quos illi Patriarcha Conftantinopolitanus ju
dices dederat , appellaffe ad Apoftolicam Sedem ,
eam appellationis caufam ventilàffe fe in Romana
Synodo, latam in Presbyterum infirmaffe fenten
tiam eumque Catholicumº declaraffe. . ' -
XIV. Convocabant Patriarchæ ex fubje&a fibi
ditione Concilia, ubi & de caufis majoribus de
cernerent, & ftatuta ac leges, ponerent . Innumera
biles funt iftiufmodi leges in Jure Orientali, quod
in lucetn edidit Leunclavius; innumerabilia & ápud
Hiſtoricos Concilia Patriarchalia ... “ -
XV. Poffcm & hic dicere de: Patriarcharum ju
re in Monafteria fui Exarchatòs; verùm id & alia
nonnulla in c9mmodiorem inferiùs locum differre
fatius eft3, ubi & ea quae raptim hic attigimus, fu
fiùs clariùfque pertractabuntur. ｰ ･-､ ſ;
C A PUT X. P.I. I. I. c.6.
De Patriarcha Conſtantinopolitano > pe in 'A&is deinceps publicis omnibus Heracleae
per priora quinque Ecclefiae fzcula.
l. Crevit mirum in modum Epifcopi Conßantino
37
politani authoritas , ex quo fedes Imperii conflam
timopolim tranflata eft.
II. Primum illi poft Papam locum Synodus I. Con
Jfamtinopolitana decermit . At buic decreto imterce
dit Occidens .
III. Quia non fatir dilucidum erat, ad qu« &•
quanta privilegium illud pcrtimeret latiffímè illud
& pro arbitrio interpretati funt Epifcopi Conffam
tinopolitani.
IV. Quid in Exarchor alior temtarit Ne{fariur
Epifcopuj Comffamtimop.
V. Eadem tent avit &* Chryfoftomus charitatis uniur
[fimulo incitatur , ut laboranti Ecclefi& fubvemiret .
Confluebant umdequaque ad Imperatorem Epifcopi
quorum ille caufas ad Epifcopi Confiantinopolitani
judirium rej1ciebat .
VI. Que tentarit Atticur.
VII Qu& St/inmiur & Proclur.
VIII. Ea maximam partem fiebamt im Exarchos
Thracia , Pomtii , & Afia , quia & vicimiorer erant ,
ór infirmiores . -
IX. Qgid Flavianu* im Patriarcham Antiocbe
22zºº. - - - -
X. Quid Anatoliur im eumdem. * *
xI. Frequentiàr in Exarchum Ephe/ínum incur
fatum eft. - º
XII. Comcilii Chalcedomenfi, tempore , eo loco res
erant , ut affr«mi* Epifcopi Comffumtinopolitami am
bitio obje£tor fibi obicis perfringeret . Huju* Comci
lii Camone r duo tribuunt illi alternar vices , aut prae
ventionem in Exarchor alior. -
XIII. Minores Exarcbor tres illi fuhjicit ejufdem
Concili i Canon XXVIII. º
XIV. Legati Romam« Sedi r intercedunt .
XV. Ejus rei decretum confirmari à Papa petit
Concilium . . . .
XVI. Negat Pontifex , Quibu r de cauff, . -
XVII. Rationibur &* con/ìlio Pontifici; affentium
tur Imperator &* Patriarcha Confiantinop.
XVIII. Uſurpat is in concilio Chalcedonenſi privi
legiir ahffimuiße poftea Epifcopor Conftamtimopoiitanos
demonſtratur. /
XIX. Servaffe tamem fibi aliqua , eaque mom com
tenmenda .
XX. Nemo tamen illir. poflhac litem movit de Pa
triarcha , momine , fed de poteßate in tres minore,
Patriarcbar ufurpata » -
I. Yzantii , quae poftea Conftantinopolis fuit,
Epifcopus Heraclienfis in Thracia Metro
politani fuffraganeus ab exordio fuerat , ut fuper
bienti. Acadio jure obiicit Gelaſius: An Sedem.
Apoftolicam congruebat , parœciæ Heraclienfi, Eccle
fie , id efi Comfiantinopolitani Pontificii judicium
expe£tare ? Epiff. 1 3. Huic turn urbi , tum Eccle
fiae ingens facta eft acceffio honoris & praecellem
tiae , illuc tranflata Imperii Sede , & novae Ro
mæ appellatione inve&ta. Hinc illud decretum Con
fantinopolitani I. Concilii. Confiantinopolitanus Epi
fcopus babeat Primat&• homorem , poft Romanum 'Epi
fcopum , eò quòd fit Nova Roma. Cam. 3. Idem iifdem
que pene verbis tribuerat Epicopo Hierofolymitano
Nicaena Synodus, falvo tamen inta&oque Metropoli
tani Caefarienfis in eum, jure : Habeat confequemtiam
bomorir , falva Metropoli propria, dignitate. Cam.7.
Epifcopus ergo Conftantimopolitanus fuprà lauda
to decreto, non Patriarcha, non Exarchus, imò
ne Metropolitanus quidem conftituebatur , ho
norificentiore tantùm donabatur fedendi loco; Quip
femper Epifcopus inter Metropolitas numeratur.
Et quod ad Exarchos pertinet , eadem Conftanti
nopolitano Synodus alio ante Canone creationem
torum commemoraverat , fe&to in quinque Dಣ್ಣ сS
38 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina *

fes Majores Oriente, quibus & fingulis fingulos Palladium leges. Palladius fex tantùm ab eo de
praefecerat Exarchos, ſeu Patriarchas, Dioceſes pofitos narrat , Sozomenus o&o ; quorum fimonia
porro iftae erant Ægyptus, Oriens, Afia, Pontus, ca ordinatio fuiffe ferebatur. Hac certè accufatio
& Thracia. Exarchi autem Epifcopi Alexandrig , ne inceffebatur Chryfoftomus, quòd aliorum. inva
Antiochiæ , Ephefi , Cæfareæ in Cappadocia & deret Provincias , Epifcopofque ordinaret aliis Me
Heracleae. tropolitanis obnoxios. Baron an.4o3.m.19, Phat.
II. Non hic ego duplicem Confiantinopoli Con Bibl. Cod. 59. Prompta tamen & expedita ad haec
ventum, aut duplex Concilium diftinguam, quod refponfio. veniffe enim Conftantinopolin privatas
continuato biennio habitum fit : ut altérum eorum ob caufas, ex Dioecefibus Afiae , Ponti, & Thra
fuerit Concilium Univerfale , alterum privatus ciæ Epi(copos duos fupra viginti : ibi affuiffe Con
tantùm conventus , in quo & Canon ifte editus cilio , cui praeerat Chryſoſtomus; horum ab uno
fit , Conftat Concilium coaéìum fuiffe ex folis Orien oblatum ei eſſe libellum adversüs Epiſcopum Ephe
tis Epifcopis , Qccidentalibus ne vocatis quidem. finum, cui ordinationes omnes hæ fimoniacae im
Nec aliunde habuiffe ut in iis quæ ad fidem fpe pingebantur: delegatos ab eo fuiffe tres Epifcopgs »
&tant, Concilium Oecumenicum'cenferetur, quàm çuîin haec inquirèrent ; interim fato fuo exceffiffe
ex Romani Pontificis & Occidentalium Eifcopo. Ëphefinum; ilfico Epifcopos Provinciæ , & Clerum
rum s. quae poftea acceffit, confenfione. Qui au civitatis mififfe, qui fe invitarent, ut convolaret
tem, ibidem conditi funt Canones, eos repudiavit Ephefum , impenâentem Ecclefiae ruinam amolire
Occidens , tefte locupletiffimo Gregorio Pápa. Ro tur ; denique perfeâa à fe effe omnia in Concilio
maga. Ecclefia eojäem Canones , vel gefla illius Sy ex vicinarum Provinciarum Epifcopis adunato ,
modi haétemur mom babet , mec accipit . Im hoc autem potuiffe autem fe, juxta receptum prioribus ſæ
eamdem Symodum accepit, quod £f? per eam contra culis & approbatum à ſacris Canonibus morem ,
AMacegonium, definitum . L.6. Ep. 31.^ Is ergo Canon vocari ab Èphefinis , quippè qui & Epifcopus ef
pro lcge privata haberi poteràt , cui fùà eft au fet vicinus , & aliquantulae auétoritatis . .
&toritas, fed non ea quæ mutando univerfalis Ec Habent haec quidem plurimum momenti ad de
cleſiae membrorum, & ordini, & ſitui ſit ſatis, fenfionem Chryfoftomi : non multum autem , ut
III. Emicat autem prorfus ex hiftoriæ ferie , & Epifcopo Conftantinopolitano arrogetur ji:s iftiuf
£x Regiæ hujus urbis Epifcoporum deinceps ge modi in alienas Dioecefes. Fatetur Palladius ipſe,
ftis , Canonis hujus verba eós in rem fuam ita . quos in aliorum locum Epifcopos ordinarat Chry
-intcrpretatos effe , ut eorum obtentu , vel cupi foftomus, eos depofitos deinde effe. Verum hoc
gitati fuae & ambitioni velificari póffent , vel conftat, nondum certum iis temporibus apud Orien
Eccleſiarum neceſſitatibus ex charitate ſervire. tales, nondum definitam & pérfe&am in Ecclefia
Quanquam enim nihil magis adverfetur charitati, judiciorum formam. Exarchos quidem fupra Me
quàm cupiditas; cùm illi `individua comes haereat tropolitas illi conftituerant, atque adeo tribunal
humilitas, animique moderatio, & quies , huic erexerant, quo & Metropolitarii vocari poffent,
audax & temerariâ femper fupérbia: " utriúfque , ficut quid rei cum illis effet ; & exortæ inter di
tamen agendi ratio in fpeciem fimillima eft. Èrgo verfas Provincias finiri controverfiae . Sed fi quan
non ad folam honoris & confeffus praerogativäm do Dioecefes majores inter fe contenderent : fi quan
Canone ifto nitebantur Confiantinopolitani "Epifco do Epifcopi aut Metropolitani cum Exarcho , fi£
pi , ipfam plerumque jurifdi&ioneim latiùs propa minem tuhc habebant judicem à Cononibus confti
gábant , non folùm ultra Metropolitanis, fed' etiam tutum . Adibant tunc illi Imperatorem , qui rem
ultra Exarchis praefcriptos limites: tum illis , tum plerumque remittebat ad Epifcopum Conftantino
his infra fe depreffis , & caufis judiciifque éorum politanum , & ad Synodum Epifcoporum , qui tune
propriis ad ſe revocatis. variis de caufis Conftantinopoli verfàbantur: cui
IV. N£&iarius qui hac ipfa in Synodo Epifcopa Synodo jure praeerat Epifcopus Conftantinop9lita
Jem ejufdem urbis adeptüs eft fédem, noh noini. nus. Novum `hoc & extraordinarium tribunal , in
nis , non confeffus gloriolam folam hoc fe Cano. folenfque judiciorum ratio, ut reciperetur, fecit
ne confecutum ratus , fed infignem & convenien neceffitas ; ut qug alioqui nullum finem habitura:
tem Regiae civitatis Antiftiti poteßatem : aliquan erant. caufae , fio& faltem modo definirentur. Scd
tò pòft, nempè anno 394. qüid fibi animi éffet, cum nulla ei Synodo fuffragaretur Canonum au&o
器 In Synodo enim Conftantinopoli habitâ ritas , nondum etiam ita convaluerat longo ufu •
item difceptavit inter Agapium & Gabadium, con quin iftiufmodi judicia detre&arent, quibiis haud
certantes de . Epifcopatu Boftrenfi in Arabia, adeo. æqua , vel propitia fuerant. Facilè fibi blandieban
que ad Patriarche Antiocheni jus ſpeétante , Praee tur Epiftopi Conftantinop olitani , ut crederent»
rat Ne&tarius Synodo, & fuperiore loco eminebat, extraordinariam quidem hanc, fed univerfalem po
etfi adeffent Theophilus Aléxandrinus, Flavianu$ teftatem aptiffimè convenire honorificentiæ confef
Antiochenus, Helladius Caeſarienſis , aliique Epi fus , & nominis gloriae , qua Epifcopi Novae
fcopi complures, Extant hujus synodi Aàa apud Romae urbifque Regiae fruebantur - Sane Con
Balfamoncm. Soxom, 1.8, c.8. Méminit Sozoménus cilium iftud Conftantinopolitanum I. cum caeteros
literarum Ambrofii, quibus Ne&arium excitabat ad omnes intra Exarchatùs fui fines coerceat , illud
dep0fitionem Geroníii, qui Clericus primùm Me innuiffe videbatur , extraordinariam jurifdi&ionem
giolanenfis , tum Nicoinédic Epifcopüs, Ecclefiae quae fwpra Exarchos alios evehebatur , aut quae
fuae offendiculo & pudori `erat. Nicomedia Pro, Exarchatus plures complexura erat, alteri cuipiam
vinciæ Bithyniæ erat ; Ponticæ Dioecefeos. concreditum iri ,
V: Ne£tario fucceffit Chryfoftomus, cujus inno. VI. Atticus Epifcopus Conftantinopolitanus au
centia, vitae fanétitafque,morum ita nobis & admi. thore Socrate Theodofio Juniori obrepfit , expref
rationi debet effe , & amori, ut Apoftolicae impu. fitque ab eo legem, qua juberet , Ne quis Epifco
temus charitati , ea ipfa eius coepta confiliaquiæ, pus deſignetur abfque fententia á Au£toritate Con
quæ in diffimilibus Epifcopis temerariæ adfcribe. cilii Conſtantinopolitani, Arſacio ſucceſſerat Atti
rentur audaciae novandique cupiditati. Is profe. cus , & ille Chryfoftomo. Addit Socrates idem ab
<tus in Afiam , non modö Geróntium loco movit, Attico donatum eſſe Sylvanum Epiſcopatu Philip
qu9d non potuerat Ne&arius, fed in Afiana Dioe. popolis in Thracia, & ab eodem poft triennium •
cefi Epifcopos exautoraverat fexdecim. si quid ta tranflatum- fuiffe Troadem in Phrygia, cum Troa
{mgn fidei, habendum fit criminationibus Theophi. dis cives Conftantinopolin advolaffent, Epifcopum
Ji Alexandrini adversùs Chryfoflomum, quas äpud petituri , Occurrit in Codice Theodofiano lex alia ,
quae
 De Beneficiis, Part.I. Lib.I. Cap.X.
quae Illyricum Epiſcopo Conſtantinopolitano ſubji
&it, quöd Conftantinopolis Nova fit Roma : Romg
<peterir prarogativa l&tatur. Cod. Theod. de Epifc.
&- cler. /. 46. Facilè erat Imperatores Imperii mo
le occupatos & pene obrutos circumvenire, atque
hac ab illis eblandiri. Adde quod in Provinciis
rariorcs erant, quibus Epifcopáles dotes fuffraga
rentur & virtutes. Ventitabant ergo Conftantino
polin complurium viduatarum Ecclefiarum cives
Ëpifcopos petituri, & plerofque juvabat tum Prin
cipis, tum Patriarchæ gratiam aucupari , adfcitis
in Epifcopales fuas Cathedras iis , quos illi maxi
mè probaffent . - -
VII. Miffa facio nonnulla alia , quæ in alios At
ticus ufurpavit. Ejus fucceffor វ៉ែ cum pri
mum vacantem audivit Cyficenfem Epifcopatum,
Proclum Epifcopum nominavit. Cyficeni , five ita
çrederent, five credere fe fimularent, Theodofii
legem ita interpretati funt , quafi privilegium tan
tummodo eſſet, uni Attico peculiariter indultum .
Praeceperant ergo eligere Dalmatium Monachum,
accelerata etiam ejus ordinatione. Legem propte
rea neglexerunt , quòd Attico foli, ut illi putabant ,
mominatim authoritatem illam concederet . Socrat.
V. 7. £. 18. 47. Sifinnio fucceffit Neftorius, Neftorio
Maximianus, Maximiano Proclus hic ipfe. Memo
rat Socrates Cæfareæ in Cappadocia cives Con
{tantinopolin Profe&os, ut hinc fibi Epifcopum ab
ducerent: Proclum diligentiffimè ob(ërwaffe Sena
tores, qui facris Sabbato interfuerant; uni eorum
inopino prorfus, manus impofuiffe &. totam fimul
Epifcopatus farcinam. Thalaffius is erat Illyrici
Re&tor , quem Imperator paulò antè jufferat Illy
rici praefeélura decedere , & in Orientem concede
re , pari ibi dignitate & cura onerandum.
VÍII. Antequam ulterius progrediamur, operæ
pretium fuerit illud obfervare , in jura plerumque
Ëxarchorum Thraciae, Pontique & Afiae incurfaf
feConftantinopolitanos Epifcopos, quòd & minores
& viciniores eſſent Dioeceſes, eoque injuriae op
portuniores. Qui Cryfoftomo fuccefferant Regiae
civitatis Antiflites , videbantur fibi in ejus vefti
gia ingredi , cum tanta eſſet intercapedo , quanta
cupiditatis, qua hi perciti erant , & finceræ chari
tatis, qua ille aeftuabat. Locnpletiffimus teftisadeft
Theodoretus, ubi conftanter docet, in id 9mni yi
rium animique contentione incubuiffe Chryfofto
mum, ut Epifcopos Paftorefque omnes ad morum
fan&itatem Canónumque accuratam obfervantiam
compelleret; idque ftrenuè illum perviciffe, in Thra
cica Dioecefi, quae fex Metropoles, in Afiana quae
undecim, & in Pontica , quæ totidem complexa
erat. Atque hoc modo profpexit non illi folùm civitatis
verùm etiam toti Thraci« , qua eft in fex Præfectu
rar divifa , & cunëta Afia , qua undecim babet おó"
Ponticam Ecclefiam , qua totidem hahet , iifdem
adornavit legibur. L. 3. c. z8. Palladius trium ifta
rum Dioecefeon Epifcopos nominat , ubi de •
Concilio Conftantinopolitano , cui Chryfoftomus
præfuit anno 4oo. fermonem habet. Barom. an.4oo•
жит.73. -
IX. Harum infeftationum immunes tamen haud
erant majorum etiam Dioecefeon Patriarchae . De
promptum jam à nobis eft ejus rei exemplum in
Epiſcopatu Boſtrenſi, qui cum in Arabia ſitus eſſet,
Antiocheno fuberat Exarcho, & ejus tamen cau
fam Ne&tarius judicio fuo diremit. Suppetunt &
exempla alia. Ibas Edeffenus in Syria Epifcopus
morum improbitate animos Clericorum fuòrum in
4e concitaverat • Illi id primum confilii ceperant,
ut apud Antiochenum Epifcopum Domnum cüjus di menta, de quibus jam diu verba facimus, fuper
tioni & judicio fuberat illum accufarent : fed mu íìruxiffe Carioni illi synodi Conftantinopolitanæ &
tato poßga confilio Conftantinopolin adpropera prærogativae honoris poft Antiquam Romam : Etfi
runt, judices ibi poftulaturi. Flavianus tunc Regiae 3nim íis verbis nihil clarè, nihil pcculiariter expri
urbis Praeful caufam delegavit tribus Metropolita meretur novi juris, tanto magis iis poterant quae
so
nis, Tyrio, Berythenfi & Himerenfi . Pertraćłata, &
finita lis eft in Concilio Berythenfi cujus A&a A&io
ne X. Concilii Chalcedonenſis recitata ſunt. Di
fertis verbis pronuntiatum eft, Archiepifcopo Flavia
no decernente, piiimo Imperatore difponente celebra
tum effe judicium. Quanquam callide temperata fint
hæc verba , fublucet tamen, caufam hanc ab Im
peratore fuiffe demandatam Flaviano, qui eam po
ftea tribus Metropolitanis delegarit. Quod aliquan
tò etiam clarius eft in A&tis ipfis judicii , quæ per
le&a funt A&ione IX. & X. Concilii Calchedonenfis •
X. Flavianus Proclo fuccefferat. Flaviani locum
implevit Anatolius ; fe&tabatur autem uterque im
preſſa à praedeceſſoribus veſtigia, ſeu cupiditatis ,
ſeu charitatis. Creverat Berythus in Metropolin ci
vilem Phoeniciae Pragmatica fanctione principis. Por-
ro antiquiffima Phæniciæ Metropolis jam erat Ty
rus. Hinc Berythenfis Epifcopus anfam captavit ,
ut & Ecclefia fua Metropolitico privilegio gaude
ret. Sibi non defuit Tyri Metropolita , caufa ven
tilata eft in Concilio Conftantinopólitano, cui præe
rat Anatolius , qui & decretoriam fententiam tulit;
quin & illam fübfcribendam mifit Maximo Archie
pifcopo Antiocheno, qui Conftantinopoli, tunc de
gebaf, nec tamen interfuerat judicio. Subfcripfit ,
etfi fubinvitus, ut profeffus ipfe eft feffione V. Con
cilii Calchedohenfis, quòd ejus Exarcha tui fubef
fet Phoenicia. -
xI. Ubi verò de Archiepifcopatu Ephefino inter
lures certatum eft , in eam caùfam altiùs fe & li
ម៉ៃគ្រឹះ immergebant majores Ecclefiarum Exarchi ,
five illos huc impelleret charitas Ecclefiae & unita
tis ßudium, fivé eorum gratia & patrocinium hinc '
ambiretur. At Conſtantinopolitanus primus ſem
per ante alios emicabat , ut caufám ad fe pertrahe
ret , feu propriae utilitatis cupidine , feu mandato
Imperatoris, feu recepto etiam fecundùm Canones
more, ut vicinis Fpifcopis opis aliquid afferatur •
Bamahus qui fe Ephefi venditabat Epifcopum ,,in
Calchedoneni Concilio tetabatur venie fe Ephe
fum, literis fynodalibus Procli Conſtantinopolita
ni Epifcopi munitum, ad ipfàm Éphefum civita
tem 'fcriptis, ad Clerum & ad Epifcopos. Stepha-^
nus qui eandem fibi fedem vendicabat, ex adv$r
fo tefìabatur Baffianum, ut alienae Ecclefiae invafo
rem , extrufum ea fuiffe à Leone Papa , à Flavia
no Conftantinopolitano Praefule, & ab ArchiepifcQ
pis Antiochiac 8; Alexandriz ; Çum Bafiqnum &
Stephanum fimul exautoraſſet Calchedonenſis Syno
dus, Diceceſeos Epheſinae Epiſcopi electionem no
vi praefulis fibi pàlam vendicabant • Eorum unus
conteſtatus eſt jam inde à temporibus B. Timothei
viginti feptem Epifcopos Ephefi ordinatos fuiffe •
Contra nitebatur Clerus Contantinopolitanus à Joan
ne Chryfoftomo quindecim Epifcopos. Dioecefeos
Afianae' abdicatos éffe, aliis in `eorum, locum fuffe
&is: Memnonem & Caftinum Couftantinopoli inau
gurâtos fuiffe : Heraclidem & alios ordinat9s fuiffe
impetrato confenfu Archiepifcopi Conftantinopoli
tarii, denique Proclum Conftantinopolitanum ma
mus impofuiffe Bafilio flagitante Synodo Calchedo
nenfi, 'ut obtinerent Canones , Canoneg obtineant »
acclamatum eſt à Clericis Conſtantinopolitanis, ſtan
dum effe decretis Concilii Conftantinopolitani , &
Regiæ urbis privilegiis decerpi nihil debere : £*
qu« fanítorum Patrum centum quinquaginta fum* »
temeant : privilegia Conftantinopolis ne deperea”:
Hęc dòcumeiita funt nequaqüam ambigia , Epif
copos clericofgue Contantinopolitanos nova &
antè inaudita authoritatis & jurifdictionis incre
CuTh
#o Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
cumque libuiffet obumbrari. cilii I. Conſtantinopolitani Codici Canonum in
XII. Cum res ita habuiffent à Concilii Conftan fertum nunquam fuiffe : fi quo iftiufmodi jure gau
tinopolitani I. temporibus ufque ad Calchedonen derent Epiſcopi Conſtantinopolitani Codici Cano
fem Synodum: cum Diofcorüs in Calchedonenfi num infértum nunquam fuiffe : fi quo iftiufmodi
Synodo ita deje&us fuiffet; ut necdum quifquam jure gauderent Epifеорi Conftantinopolitani , fuf
in ejus fedem fubrogaretur , cum Epifcopatûs Ephe fragante id genus Canone , minimè opus fui£
ſini incubatores una damnationis ſententia percul movum eadem de re condere Canonem: fin mi
fi fuiffent ? cum Antiochenus Epifcopus permoleftis nùs , nihil effe novandum. Si bis temporibur hoc
effet implicatus negotiis: cum denique Hierofoly beneficio ufi funt, quid mume requirunt ? Nec eo
mitanus Epifcopus ardua cùm Primis agitaffet con contenti Legati , fpeciale etiam protulere manda
filia, ut mox dicetur, de amplificanda dignitate tum Papæ, quo jubebantur vetare , vetandoque • •
fua: minimè mirum eft fi tam opportuna rerum irritare, quidquid novae rei molirentur Epifcopi ,
temporumque; commiffura obrepferit Concilio Chal quae vel detrimento effe poffet Apoftolicae fcdi ,
cedonenfi Anatolius, extorferitque ea privilegia, vel Ecclefiis aliis in alias incremento.
quae rarò, quæ callidè quae furtim tantùm ufurpa Denique cùm perfuafum effet Legatis Romanis,
verant eius in Conſtantinopolitana ſede praedeceſ expugnätas per vim fuiffe Epifcoporum fubfcriptio
fores. Canone hujus Concilii IX. , Aff. 11., ftatu nes , percunétati funt Epifcopos Ponti & Afiae , an
tum eft , ut fi Epifcopo, fi Clerico caufa effet ad fa&a fibi effet vis aliqua ? Illi coram profeffi funt
versùs Metropolitanum , fas effet eam referre ad fe lubentifimos ucripie, e magna ex parte »
judicium Exárchi , aut Archiepifcopi Conftantino creatos eſſe Epiſcopos ab Epiſcopo Conſtantinopo
politani : si adversùs Metropolitanum Epifcopus vel litano , nec fe tantùm, fed & anteceffores fuos :
çlericur babet querelam , petat aut Primatem Diœ hanc inolitam confuetudinem, hos effe Canones :
eefeor, aut fedem Regia urbis Conftantinopolitama , debere fe plurimum Epifcopo Conftantinopolitano,
&• apud ipfäm judicetur. Eadem optandi , alternan cujus patrocinio & tuitione nitebantur plerumque :
dique libértas rurfum indulgetur Canone XVII. Id Denique Dorylei Epifcopus hunc ipfum fe Cano
verò quid aliud erat, quàm univerfalis quaedam nem affirmavit Romae legiffe Papae , praefentibus
jurisdi&io in caufas Metropolitanorum per quinque nonnullis Conftantinopolitanis Clericis, nec eum .
imaiores Orientalis Imperii Dioecefes Conftantino diffenfiffe. Tunc verò judices negle&a Legatorum
politano Epifcopo accúmulata. Jure eodem uteba interceffione fecundùm Epifcopum Conftantinopo
tur Papa ih Occidente, quod Damafo Papae firma litanum pronuntiarunt. De Dioecefi Thraciæ rara
verat Gratianus Imperator; Refcriptum ipfum edi hic mentio fuit, quod Epifcopus Conftantinopo
dit Sirmundus in Appendice Codicis Theodofiani : litanus Conciliis ejus ex more intereffet , imò &
Inde forfan profeéìum eft, ut Lcgati Pontificii qui præeffet ex vi Canonis Conftantinopolitani ; atque
Calchedonenti Synodo praċerant ; his. decretis ta ita illam penitus fuae poteftati. fubjecerat.
metfi novis non intercéderent. Hoc ipfo praeven XV. Datae' funt ad Pontificem à Concilio Cal
tionis jure aliquando ufi fuerant Epifcopi antè Con chedonenfi literæ, tum officiofiffimae; tum reveren
$tantinopolitaiii de partium confenfu : exempla fu tiae & fingularis obfervantiae teftimoniis refertae ,
periùs àliqua attigiinus. Ita nec Synqdus Chalce * Ecclefiae Conciliique caput ubi ille praedicatur : Tue
donenfis relu&ata eft Geminos ergo hos Canones ficut membris caput praerar. Oratur Primatus fui
Codici fuo intcxuit Dionyfius exiguus . - radio ut Ecclefiam Conftantinopolitanam illuftret :
XIII. Sed cum quafi praelufum hactenus fuiffet, Lugente apud vor Apoftolico radio , &• ufque ad
jacta funt demum fundamenta Patriarchatús Con -Conflamtinopolitanam Eccle/íam illum fpargenter , eò
$tantinopolitani Canone ejufdem Concilii XXVIII. quòd abfque invidia confueveriti, veftrorum bono
ja&atum ibi eft Romae veteri conceffa effe privi rum participatione ditare domeftieor. Quod ad Epi
íegia, eò quòd urbr illa imperaret . Quod ut à fcopum Conftantinopolitanum attinebat, priftinam
vero non diffideat, ita fumendum eft , quòd ea tantùm confuetudinem & vetuftam poffeffionem .
denique fuerit ratio quæ Petrum illexit Romam , , confirmatam eſſe. Nec à vero id abludebat ; ſed
ut ibi Apoftolicam figeret Cathedram , fontemque poffeffioni tum frequenter , tum juftiffimè repu
coelefbis do&rinae , facilè inde in omnes Orbis par- , gnatum fuerat : ut uifurpatio ea potiùs dicenda ef
tcs dimanaturae. Ita fane Leo Papa : Petrus Prim fet • Eam mamque confuetudinem , qua ex longo
ceps Apoßolici ordinis ad arcem Romani deftimatur. jam tempore permanfit ad ordinandüm Metropoli
Imperii, ut lux veritatis qua im omnium gentium tamo* Digcefegm , tam Afiam«, quàm Pontiea &•
re£elabatur falutem efficaciùr fe ab ipfo capite per Thracia. Poftremò indulfiffe Cohcilium non tam
zotum mundi corpus effumd.ret . Cuju* autem matio gratiae & compendio Epifcopi Conftantinopolitani,
smi, bomines im bac tumc urbe nom effemt , aut qu« quam Provinciarum , ubi nön poterant nifi turbu
sufquam genter ignorarent , quod Rom& didicaffet ? lentae & tumultuoſiſſima ordinationes celebrari. Non
sermo in Natal, Apo. Addit Calchedonenfis Canon tam Sedi Conftantinopolitam« aliquid pr«ftanter, quàm
Conftantinopolitani quondam Concilii Patres eq Metropolitami* urbibus . Hæc tunc fuerè ratio
dcm confilió ufos Coñftantinopolitanae civitati pri num momenta, quibus Canon hunc à Pontifice •
vilegia aliqua adfignaffe , quòd ea fit n9va Roma • confirmari debere contendebant. Nec enim dubium
Indülfiffe énim iit Epifcopüs hujus urbis ordina effe poterat , quin effet neceffaria Capitis au&ori
ret Metropolitanos Thraciae , Afiae & Ponti , exa tas & affenfio , ut tantum mutationis inveheretur
minata & confirmata eorum ele&tione , permiffa in principalium Ecclefiae membrorum difpofitionem.
que Metropolitanis ordinatione Epiſcoporum ſuae Rogamus tuir Decretis moftrum bonora judicium :
cuique Prövinciae. Quod ergo multoties tentatum G* fícut mor Capiti im bonis adjecimur comfomantiam :
{uefat & extra ordinem , hic pro jure , & quidem Jic &* fummitar tua filiir , quod decet , adimpleat.
pro jure ordinario ftatutum eft. Denique hoc Ca XVI. Non alibi ufquam plus honoris habitum,
hone ,' ta eft facultas Epifcopo Conftantinopolita lus reverentiae impenfüm Rómano Pontifici , quàm
no ordinandi , e mittendique Epifcopos in Natio in Concilio Calchedonenfi ; & tamen anifmo prof
nes barbaras. Quo munere funétus jam fuerat piciens Sanétiffimus Papa Leo, quo tandem eva
Chryfoftomus in Gotthos. dere molimina Archiepifcopi Conftantinopolitani,
XIV. Aberant Legati Romani Pontificis, cum & quantam pernicem importare poſſent paci unita
poftremus hic. Canom cuderetur. Illis poftulanti tique Eccleſiarum, fidenter reſcripſit Marciano Im
us lectus eft in feffione XV. haud mora, inter peratori & Anatolio Archiepifcopo, `non paffurum
«cefferunt » conteftatiquc funt decretum illud Com. £c unquamut labefaétaretur ordo majorum ஆக
NI
 De Beneficiis, Part. I. Lib. I. Cap. X. 4I.
& Nicxna Synodo confirmatus , aut ut Alexandri. Hincmarus ait hos Canones quoad illa quae inno
nus fecundo, tertio Antiochenus honoris gradu vabantur , irritos & inanes fuiffe propter Leon s
dejiceretur: Canonem | Conftantinopolitanuma Tnun diſſenſum & repugnantiam. Opuſe.55. capitum. Le
quam primae Sedi fignificatum fuiffe, adeoque nec ge Codicis Sancimus apertiſſimè declaratur à Pa
áb ea approbatum , & qui ab initio non valuerat, triarcharum fententia non appellari , à Metropo
non polfe temporis lapfu convalefcere. Per/uafioni litanis verò appellari quidem, fed non nifi ad pro
tus im mullo penitur fuffragatur quorundam Еpifro prium Patriarcham. Is enim germanus. eft ejus le
porum ante fexaginta , ut jactar, ammor faéia fub gis fenfus juxta textum Graecum, cujus latina ver
Jcriptio , numquam á prædecefforibus tujr. ad Apoflo fio parum caftigata, in favorem Epifcopi Conftan
lica ſedi tranſmiſa notitiam, cui ab initio ſui ca tinopolitani deflexa eft , merâ , ut exiftimo, Inter
dura , dudumque collapf« , fera mumc & inutilia pretis Latini incogitantiâ. De Epifcop. Aud. L.29.
fulficere fulcimenta voluiſti. Epiſt. 53.54. XIX. Nec tamen inficiabor poft Concilium Cal
XVII. Improvida Imperatoris & Anatolii con chedonenſe, quibuſdam non exigui momenti pri
filia fregit conftantia Lconis; ab inceptis ergo illi vilegiis potitos femper fuiffe , Praefules Conftanti
onnino deftiterunt , caufante Anatoliò, nullius fe mopolitanos, non annuente Romano Pontifice. Se
culpae affinem, quae tota refundenda effet in prae derunt illi femper ante Patriarcham Antiochenum
fervida quandam Cleri Conftantinopolitani äuda & Alexandrinum. Conqueftus eft in Concilio Cal
ciain • Imperator di&is Anatolii quafi fidejuffor chedonenfi Pafchafinus Papae Legatus , quòd in,
acceffit, ut docet nos Leonis ipfius cpiftola , quae Ephefina pfeudofynodo quintus tantùm tributus ef
utriufque epiftolarum neminit;& datæ fidei : Illana fet locus Flaviano Conftantinopolitano Archiepi
autem culpam , quam de augenda poteßate , aliema , fcopo , cùm ei primus poft fedis Apoftollcae Lega
ut afferit : adhortatione eontraxerat , efficaciùs atque tos deberetur, & ab Anatolio revera in ipfo Cal
finceriàr tua charitas diluiffet , fi quod temtari fine chedonenfi Concilio obtineretur . Ita ut jam in du
twa 3olumtate mon potuit , non adTfola Clericorum bium verti non poffit, quin fucceffores eundem.
eonßlia tranßuliffer: fed gratum mibi eß quod di femper retinuerint locum. Ecce mor Deo volente do
le£tio tua profitetur fibi difplicere , quod tunc etiam mimum Amatolium primum, habemur, hi quimtum^
placere mon debuit. Sufficit in gratia commumis re pofuerunt beatum Flavianum . Act. 1. Con. Calc, Ju
greſu, profeſſio dilectionis tua, 6 atteſtatio Prin re ſummo ſemperuſi ſunt in Exarchatibus mino
eipit Cbriftiami . Nec videtur tarda correétio : cui ribus Thracia , Ponti, Aſiaque. Nec aegre tule
tam venerabilis affertor accefft. Epiß.7 t. Gratias re primae Sedis.Legati, quòd Anatolius primus ad
egit Imperatori Leo , quòd fua illi grata fuiffet versùs duos Ephefi Epifcopos depofitionis fenten
confiantia : quòdque fua fingulis Ecclefiis privile tiam diceret , quam & ipfi confirmarunt. Cùm.
gia fervari vellet. Prpbaße vos obfervantiam, neam Concilii Conftantinopolitani Canoni accepta refer
de cuftodia Camomum paternorum pietatis veßra af retur poteftas trium horum Exarchorum nec Ca
fatibus indica/tir , &c. ut fider Nicama fuam teneat nones huius Concilii admififfent Romani. Pon
firmitatem, 6 privilegia Eccleſiarum illibata per tifices, hinc fiebat , ut de eorum vel Canonum ve!
vmameamt • Epift. 59. Meminit horum omnium Gela Exarchorum depreffione aut , extin&ione : parum.
4ius in epiftola fua ad Epifcopos Dardaniae , neq iidem curarent , Cùm Leo, tum Gelafius in fupra.
filet retractatam tum ab Anatolio, tum à Marcia laudatis, Epiftolis 'prae fe ferebant folos Nicænos
sno priorem fententiam : Audiant Marcianum, Sam Canones facrofan&os fibi videri, in quibus, altum
£f4 memoria Papam Leonem fummi* laudibus pro• de his tribus Exarchis filentium, etfi coniici ali
fequutum , quòd Camomum regular violari mulla fue quid, ex iis in illorum gratiam poffit : cæterùm
vit ratione perpeffur. Audiant Amatolium , Qlerum priftinam dignitatem fartam tcétamque fervandan
Conftantinopolitamum potiàr quam fe talia temta/Tè Eccleſiis eſſe, ſed Apoſtolicis, nempè Alexandri
confitentem , atque im Apoßolici Prgfulir totuv di nae & Antiochenae. Hiac rurfus non ineptè conii
eentem pofítum poteftate. Epiß. 1 3. Colleétioni fua; cies, ea forfan etiam de caufa Legatos Pontificios
Romanae inferuit Holftenius hanc Anatolii, quod filuiffe , cùm , IX. & XVII. Calchedone Canones
malè exorfus erat recantantis Epiftolam, cujus pronuntiarentur ; quòd ex recepta confuetudine au
Leo & Gelafius fecerant mentionem. gurarentur, locum illis fore in tribus minoribus
XVIII. Enimvero poft Concilium Calchedo. tantùm Exarchatibus. Denique & à fimilitudine •
nenfe apud Hiftoricos non legas, ab Exarchis aliis veri alienum non eft, in Jußiniani legibus fuprà
eorumye Metropolitanis & Epifcopis, appeliatum. memoratis Exarchos minores non haberi in Patriar
eſſe ad Conſtantinopolitanum Epiſcopum, aut Me charum numero, à quibus appellari nefas , aut à
tropolitanorum caufa , primo loco àpud eum agi quibus caufas ad Conftantinopolitanum Epifcopum
tatas fuiffe. Quin immo Juftinianus fmperator re jure praeventionis referre fas eft . -

cepto tunc ufui accomodans fuas leges, multis edi
tis conftitutionibus fanxit, ut né Epifcopi nifi
apud Metropolitanos, hi apud Exarchuin pröpriam
caufam dicerent • Si comtra Epifcopum fiât adjuio
Propter quamlibet caufam , apud Metropolitam ejus
Jecundùm Saeror Canonet &• moftra* leger caufa ju
dicet**• Et / quis judicati, contradixèrit , aâ aer
chiepiſcopum , ſeu Patriarcbam Digcefeos illius cau
Քո referatur: Si verà contra Metropolitanum ta
dir fiat adijfo ab Epifcopo aut clero,"aut , alia qua
eumque perfana *. Diœcefes illius Patriarcha fimili
modo capfam judicet , Νοτι.123. ε.α. 2. Νοτι 137. *:5.
Qgod ergo Legati Summi Pontificis nihiî'obßí.
tere Calchedonenfi Canoni Ix. & xvII. quo utro
醬 jus praeventionis in cauſis attribuebatur Con
antinopolitano, Epifcopo: quod item hi canones chedonenfis tempora tentatum fuerat. Joannes cnim
habentur in £olle£iione Dionyfii Exigui&cr€f€ ille Patriarcha Conftantinopolitanus, qui Acaciano
niana 5 veri fimillimum eft, id proptérea faâum.
effe, quòd his Canonibus non id tantùm, ſed &
Rubinಳ್ಗxm alia continerentur : unde&
ØክŸ}•
-
Qiiod ad majores autem Patriarchas attinet, etfi
nihil jure in eos poffet Conftantinopolitanus, non
pauca tamen in Alexandriam & Antiochenam Ec
clefias Acacius aufus eft. Simplicii Papa-delega- .
tione munitus fuit, Simpl. Ep, 15., fcd non tam •
anguftis 'limitibus ille circumfcribi fe paffus eft.
Epifcopum Antiochenum confecravit, toleravit Pa
pâ, quia alendæ paci id , neceffarium Imperator
cenfebat. Violari obterique Canones fæpè conque
ftus eft Gelafius, Ep.13., fed has querelas aliquan
tò frequentiores fùiffè nön injuria creditur ,' quan
diu Acacii ejufque fuccefforum fchifmate fciffa la
boravit Orientális Ecclefia. Joannes jejunator de
Gregorio Patriarcha Antiochéno judicium fynoda
le inftituit, quo nihil audacius poft Concilii Cal
fchifmati finem impofuit,Texpun&is ex facris di•
ptychis tot tantifque nominibus anteriorum , fue
Scdis Epifcoporum , quòd noo aliter pax
F уса
 42. . Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
reddit tunc quidem poffet: cùm Presbyter quidam - VII, Sumit id ſbi nomen Joannes Jejunator Epi
Ecclefiae, fuae in Epifcopum Antiochenum ele&us . feoput Conffamtimopolitamus , in eo Concilio , ubi Pa
fuiffet, conftantiffimè abnuit cumConftantinopoli or triarcha Antiochemi judicium ór comdemmationem me
dinare, ne Hormi (da Pape mandata practergredere
tur, ut liquet ex relatione Diofcori Diaconi ad hunc
ipfum Pontificem. • Poft. Ep.63. Hormif., Hic ipfe
tamen eft Joannes Patriarcha, cui fan&itate & do
&rina celeberrimus Avitus Viennenfis Epifcopus
de reddita pace per literas congratulatus eft , &
de concordia inita cum Hormifda Pontifice , cui
di&o audientem fe pofthac fore profeffus erat :
quo fieret ut Ecclefiafticae unitatis & pacis amato
res, ita in eos afficerentur, ut in geminos Apo
ftolorum Principes. Concordiam vor habere , & ve
tut geminos Apoſtolorum Principes mundo vos adſi
gnare convenit : & velut in gemina fidera, quorum
fulgore totum velut Ecclefiae firmamentum illuftra
tetur. Qui Chatholicur de talium ac tantarum Ec
elefiarum pace non gaudeat , quar velut in cælo
pofitum religionis fignum , pro gemino fidere mundus
expeéìat. Avitus Epift.7.
XX. Quanquam autem Concilio Calchedonenfi
Concilia, leges , & propè omnia Ecclefiae monu
menta in eo confentiant, ut Epifcopo Conſtanti
nopolitano nomen tribuant Patriárchæ, & quod iis
temporibus idem omnino erat, Archiepifcöpi: ita
st Gregorius Magnus vir delicatiffimi faftidii in .
eiuſinodi rebus, L. 1. Ep.5. 54 , id ei negare non
potuerit , cum praeter Papam Patriarchas cnumerat
quatuor : jus tamen illud Patriarchicum, quo po
tiffimum in minores Dioecefes tres utebatur, non
nunquam aliquantulum exagitatum & concuffum
eft • Bafilifcus five Imperator, five potiùs Tyran
^us , ' ut ßomachum moveret Acació, Patriarcha
tum. Ephefinum fuis antiquis finibus reftituit , ut
ម្ល៉េះ mox differemus, poftquam de Patriarcha
fiero{qlymitano dixerimus. Evàgr. l. 3. e.6. In Con
$ilio Calchedonenfi & aliis deiiiceps habitis, tres
illi Exarchi minores diftin&o & honorificentiore
Joco , & federe femper & fubfcripfere, tanquam
medio quodam ordine cenfendi iiiter Patriarchas
majores & Metropolitanos; denique Exarchi-Dioe
¢feon femper appellati funt. Dépulfo Bafilifco re
ftitutus, ut primùm eft in Imperium zeno, prifti Oecumenici Patriarchae fortuna ,
na quidem omnia, Cod. de Sacrof. Ecclef. L 13. Pa II. Perleéti funt in Concilio Calchedonenfi li
triárchæ C9nftantinopolitani jura redintegravit ; belli multi ſupplices, Leoni Papa oblati à Clericis
fed generalibus tantùm .verbis *ufas, nec iiomina. Alexandrinis ,' ubi illum Patriarcham: Oecumeni
*tim declaratis urbibus, Provinciis, ' Diœcefibus ,
- 露 Acacio pofthac parituræ erant. Ita*è re fuá
ore judicabat Acacius , multa moliri, patica loqui:
expcrtus faepiffimè tum Imperatoriari potefiaíem,
tiim £rebras negotiorum temporumque difficultates ,
ubi fua apud Principes gratia & authoritate ege
vent caetcri omnes Epifcopi , Hinc enim fubinde ,
Prorogandæ ampliandaequie : poteßatis fibi anfas
dºri , quibus proclive eſſet à generalibus Legun
Canonumque vcrbis authoritatém accerfere.
* C A P UT XI, P.2, M.I. c.2.
Quae fuerit Gregorium Papam inter &
- - tı 4. - -
Joannem Jejunatorem de Patriar
cha Oecumenici nomine contro
verſia, e -
". .. I , ---
. J. II. Patriarcba Oerumenici momem ab aliquibus -tio Archimandritaruw vefíra fecunda Syria , êre.
xn Concilio Calehedonenſi Leoni Papæ tributum , mi
kil oblučłante. Concilio. : - - - - -
III. IV. V. Trubutam eft & aliir deinde Romani,
Pontificibus , imò & Epifcopi, Conſtantinopolitanir,
¿Papa non repugnante. •* *
VI. Cur f*^*: ab ab eo momine nihil valde me.
*wmdum videretur.
ditabatur, Im eum flatim exardefcunt Pelagiur II. &
Gregoriur Magmur .
VIII. IX. Rex erat plena periculi, ut ibi fibi Pa
priarcha Oecumenici momen eo tempore ufurparet,
quo univerfalem arrogabat fibi poteftatem , quod ha
£temur ex amtecefforibus ejur memo fecerat .
X. XI. Quo femfu dixerit Gregorius oblatum Pa
pa à Concilio Calehedonenſî Patriarche Univerſa
lir momem , profanum illud effe & periculo/jimum.
Hujus nomini r fenfur duplex , ut idewa /ít quod
Epifcoporum Caput , aut Epifcopur folur. * * *
XII. XIII. Cur id momen à Joamme ufurpatum in
terpretetur Gregoriut eo femfu , qui peffmur effe poteß .
Qgäm effet ipfe à faftu & ab imvidia alienus •
XIV. Cauf& quimque propter quat nihil mon per
timefcendum in ea re , & imclementiffîmè id mo
mem tunc interpretandum erat. -
'XV.. Mira Gregorii bumilitar.
XVI. Servur fervorum Dei primur inter Pontifi
eer appellari voluit .
* XVII. Jam erat Patriarcha Oecumenici momen Dio
fcoro Alexamdrimo adfcriptum in Epbefima pfeudo
fynodo . -
* XVIII. Nom abfiimuerunt fe ab eo momine poft Gre
gorium Epifcopi Conftantinopolitami ,
XIX. Qua ratione pofft ex fan£torum Fatrum re
guli, Joanni, Jejunatorir famętitatis fama concilia
ri cum iis que aculeatifimè, in eum à Gregºriº
diéìa fumt. Certant mommumquam viri famififfimi in
ter fe , eodem pietatis zelo, quo Angeli quondam
6: Ifraelita , -
- **
H. Quum eft ut in exortam Joannem Jejuna
torem inter & D. Gregorium de Oecume
nici feu univerfalis Patriarcha nomine controverr l
fiam , obfervemus aliqua ; non utique ut Gregorii
fa&um approbemus ; quae enim vel denfiffimae ca
}umniarum nebulae ipfo nominis ejus fulgore non
evanefcant ? verùm ut doceamus potiùs quàm va
ria & nexpe&ata fuerit , fplendidiffimi nominis
- --
cum nuncupabant, A` nominis novitate non abhor
ruit Synodus. etfi triginta Epifcoporum effet: fupra
fexcentos. Tantumautem abeft , ut illa nominis glo
ria invidiam Leoui conflarit, ut in Synodali ad ip
{um Epiftola, Patrem illum & Caput Ecclefiae appel
larint fexcenti amplius Patres, cui Chriftus vinea fu*
curam commififfet. Ex his certè libellis fupplicibus
infcriptis. Patriarcba Oecumenico Leoni & Synodo
Cecumenica , fatis liquet , quàm latè patere crede
rent nomen Oecumenici, tum Presbyter, tum Dia
coni duo Alexandrini, qui libellos ita• *infcripſe
Tant , ,
v, III. Hoc ergo ftatim , fonare vifum , eft nomen
Oecumenici , fuperiorem quandam & generalem in
omnes Ecclefiae totius Epifcopos authoritatem. Qg9
fenfu illud ipfum Hormifdae Papæ tribuerunt Archi
mandritæ fecundae Syriæ in ea relatione, quae eft
fcripta ad Pontificem , tanquam ad fidei commu
nionifque Catholicae , quæ oppreffa & pene extin
&a in Oriente tunc erat, defenforem univerfalem •
Univerfa orbi* terræ Patriareb& Hormifd& , fupplica
.Nam raput effir ommium , &*c. Vobis occurrit grex
cog»ofcere, fuum Paftorem, &c. PoAe, Epiff. 12. Hor
mif. Quot ibi voces, tot argumenta authoritatis
univerfalis per omnes Ecclefias.
IV. In Cóncilio Conflantinopolitano, Ai.1, , fub
Agapeto & Mena káus cft. libellus fupplex Archi
-- * . ... máIl
 - De Beneficiis, Part. I. Lib. I. Cap. XI.
mandritarum Conftantinopolis , Hierofolymae &
Orientis, porrectus Agapeto Patriarch« Qecumemioo.
Aä.1.3. 4., Idem ibidem nomen plerumque tribuitur
Mena Patriarcha Conſtantinopolitano,verûm à Scri
ba. Nam ipfe fibi fumit nunquam, ubi fubfcribit; con
tentus fummam fuam erga Apoftolicam fedem obfer
vantiam profiteri: Nor emim Apoftolicam fedem fequi
mur, & obedimus , & ipſius communicatores, com
municatoret habemur ; &• comdemmator ab ipfa , &r
nor condemnamur. Aći.4. - -
V. Neque verò negaverin ejufdem Synodi, Sef
fione V. perleétam effe relationem Concilii ante an
nos decem & o&o habiti ab Epifcopis, qui tum
fortè Conftantinopoli erant : ubi Joannes Patriar
cha Conftantinopolitanus, is qui Ecclefiam Grae
cani cum Hormifda Papa conciliaverat , Oecume
nicus plerumque appellatur. Ita illum & Monachi ,
& concilii Scriba fæpè nominant. Verùm tot erant
& tanta in ea conciliatione, quæ Ecclefiam Conftan
tinopolitanam Orientalefque `omnes Romanae fub
jectas oftenderent : ut nec Hormifdæ , nec Agape
to, nec Vigilio ea venire in mentem fufpicio po
tuerit, futurum aliquando, ut optentu aut occafio
ne tanti illius nominis, Joannes & Menas ultra po
fitos fibi olim limites poteftatem fuam proferre vel
lent, Prudenter ergo iiegle&a à Pontificibus vocis
novitas eft; & facilè concefTum Epifcopis Conftan
tinopolitanis, ut quo tempore Joánnis Patriarchae
anteceffores plurimîi condemnabantur : & ipfe , cui
Menas ſucceſſit, deponeretur Anthimus, eo fedis
fuae deje&tionem & contumeliam , inani faltem mo
minis grandioris fpecie [olarentur.
VI. Neque verò obfcurè apparuit ex eo Oecu
memici nomine Menam nec intumuiffe animo, nec
impulfum effe , ut novi aliquid tentaret : cum juf
fus ab Imperatore Juftiniano fubfcribere damnatio
ni triun Capitulorum, non antè fubfcripfit, quàm
juratum ei fuiffet , redditum iri chirographum ei
fuum, fi has fubfcriptiones improbaffet Romanus
Pontifex. Hæc ita tradit Facundus Hermianenfis
Epifcopus : De quibus fe mihil aáurum fime Apofto
lica ſede promiſerat, circ, ſub ea ſe conditione ceſſiſ
fe , & juratum fibi fuiffe refpondit , quod chirogra
pbum fuum reciperet ; fì hac Romamur Epifcopus
non probaret, L.4. c.4.
Ne caeteri quidem Patriarchae fplendoris inde ali
quid aut poteftatis acceffiffe Patriarchæ Conftanti
nopqlitano putarunt ; cum eadem ipfa in re Zoilus
Epifcopus Alexandrinus apud Papám fubfcriptio
nem per illatam fibi vim factam excufarit: cate
rique Epifcopi pofi fubfcriptionem Stephano Romamo
Diacono libellos dea erint ſedi Apoſtolica tranſmitten
dor , confitenter in ei r, quod à Conßantinopolitano
Epiſcopo coatti ſubſcriberent.
VII. Ubi verò coa&o Confiantinopoli Conci
lio Joannes Jejunator de caufa Gregorii Patriarchae
Antiocheni judicium fibi fumpfit ; tunc affumptum
ab eo Oecumenici nomen , & Pelagio II, & Pe
lagii fucceffori Gregorio, jüftam fufpicandi caufam
醋 eoque Pontifices impulit, ut quæ inde ma
a nafci poterant, pro virili fua praevertere cona
„rentur • Jam enim tanti nominis fplendor non ut quod éx ejus praedecefforibus aliqui fecerant : fed
antea dejcctis erat folatio; fed præfidii inflar habe & ipfum fibi illud fumpfiffe , quod nec ejus majores
bat quo communiretur recens ufurpata poteftas fu nec Patriarchae alii fecerant ha&enus , nec Ponti
pra Patriarchas caeteros adversùs primiarig Sedis fex Romanus ullus: Ex alia caufa oceafionem qu4
authoritatem: Qgod Joannes coegerät Concilium id rem synodum fecit , in qua fe Univerfalem appel
inter Generalia numerandum erät , cum judicium lare comatur e/?. L. 4. Ep. 36. Addit praeterea pote*
ibi de Patriarchae caufa ferendum effet Concilium
autem generale fine authoritate Pontificis, nec con
voçari debuit, nec haberi. Nec fine primac ejufdem
Sedis affenfu vel damnari Patriarchâ poterat, vel
abfolvi • Qgae enim ad univerfalis Ecclefiae difpofi
tionem pertinent caufae , non poffunt eæ fine çapi
tis interventione finiri. Non poterat Patriarcha Con
hni೧೦Poು extra Patriarchatum juris ſibi
от I.
43
quidquam arrogare : multò minùs in eum Patriar
cham, cujus erat fine controverfia & juftior & an
tiquior poteftas. Cum ergo vir ambitionis oeftro
percitus, ftudiosè fibi nomen indueret , quod uni
verfalem in totam Ecclefiam poteftatem innuebat,
& ea ipfa tunc in Patriarcham Antiochenum utere
tur poteftate, nonne tunc juftae erant fufpicandi cau
fae illam ambiri ab eo authoritatem , qua fupra Pa
triarchas cæteros caeterafque Ecclefiae Sedes evehe
retur ? - º
VIII. Integrum ergo iam nec Pelagio erat, nec
Gregorio, ea uti indulgentia , qua ufi aliquando
fuerant Hormifda & Vigilius , ubi per ipfos & Joan
ni & Menae licuit Qecumenici uti, vel abuti Patriar
chae nomine. Tunc enim damnatione Patriarcharum
omnium Conftantinopolitanorum & Anthimi de
pofitione depreffa jacebat Conftantinopolitanae fe
dis dignitas: nunc Joannes Jejunator Patriarcharum
aliorum judicem agebat . Tunc fruebatur legitima
& agnata fibi auctoritate . Sedes primaria , cui
Oriens Occidenfque , & ipfe Conftantinopolita
nus fubjiciebatur Epifcopus: nunc novam ifte in.
Patriarcham alterum poteftatem ufurpabat. Tunc
de confenfu Papae convocatum erat Concilium , &
quae controverfia ad omnes pertinebat Ecclefias , de
confenfu maximarum quarümque Sedium finieba
tur : nunc Patriarcha Conftantinopolitanus folus
generale Concilium congregabat, ei praeerat , . ibi
finiebat caufam , quae nonnifi interveniente Ecclefia
univerfali , aut ejus certè capite poterat terminari •
IX. Meritiffimè ergo ex his Pelagii II. effer
buit ira & indignatio, ut a&ta irritaret omnia Con
cilii hujus Conftantinopolitani, excepta abfolutio
ne Gregorii Epifcopi Antiocheni, decerneretque,
ne qua iftiufmiodi haberentur Concilia , nifi fuf
fragante prima Sede : Delatum eſt ad Apoſtoli
cam fedem Joamnem Conſtantinopolitanum Epif.
eopum umiverfalem fe fcribere, ó* Synodum convo
care generalem, cum generalium Synodorum convo
candi auctoritar, Apoflolica fedi beati Petri fingula
ri privilegio fit tradita ; 6r mulla unquam Symo
dum rata legatur, qua Apoftolica auétoritate mom fue
rit fulta. Epiſ.8. Pelag.II. Itemque ut decerneret,
ne quis fe Epifcopus univerfalem fcriberet, neu -
fe hâc nominis (uperbia fupra cæteros omnes
efferret Epifcopos , cum ea fit Chrifti præroga
tiva, & ejus quem fibi Chriftus in terris Vi
carium adoplavit , caputque Ecclefiae univerfa
lis confpicabile: Qui jejumiit occupatus videba
tur, jaciantiam tamtam fumpfit , ita ut univerfa
ſibi tentet adſcribere, & omnia que ſoli uni Capi
ti cobarent , videlicet Chriffo per ele£fionem pompa
tici fermonir, ejufJem Chrifti fibi fludeat membra
fubjugare • Et paulò inferiùs : Orate ne Romant
Sede;, qua imftituente Domino Caput eft ommium
Ecclefiarum, privilegiis fuis unquam careat , aut ex
polietur « - -
X. Gregorius Magnus in iis quas ad Eulogium
Patriarcham Alexandrinum & Anaftafium Antio
chenum fcripfit epiftolis , obfervat Joannem nomen
Univerfalir non folùm oblatum accepiffe ab aliis ,
ftatem hujus nominis faéìam fuiffe' Leoni Papæ à
Concilio Calchedonenfi; fed necipfum, nec quem--
quam ex pofterioribus Pontificibus ea nominis glo
ria delectatum eſſe, cum vendicari non poſſetali
cui uni Epifcopatus Oecumenici nomen, nifi di
fcin&is , & exáutoritatis caeteris Epifcopis omni
bus: Uni per fantam Calebedenenfem Synodum Po"
pifici sedis Apoftolica hoc umiverfitatis momen obla
- F. 2. tung
 44 Vetus & nova Ecclefiae Difciplinâ
tum eff. Sed multur umquam decefforum meorum hoc tur. L. 4. Ep. 38. Et alibi rurfum : Si unut Epifco
tam profano vocabulo uti confenfit . Qgia videlicet pus vocatur univerfalis , univerfa Eccleſia corruit :
Jf umur Patriarcha univerfalis dicitur , Patriarcba 1.6. Ep.z4. Ubi vérò refcribit Eulogio Alexandri
rum momem cateri, derogatur. -

no, qüi ei nomen appinxerat uniyerfalis Papæ ;

XI. Verùm fi nornen id à Concilio Calchedo
nonenfi oblatum Leoni eft, ut quid vir fan&iffi
mus do&tiffimufque Gregorius prófamum illud di
cit ? Ut quid addit , fiTuniverfafis unus dicatur
aliquis, före ut Patriarchæ cæteri fuo exuantur
jure & imperio? An Leoni Synodus Calchedonen.
fis cum tanta aliorum Patriarcharum injuria pro
illiid * præ fe fert Gregorius, ne fibi quidem id
nominis aptari poffe, quin deijciantur proterantur
que caeteri 9mnes orbis Epifcopi. Vobis fubtrabi
tur, quod alteri plus quàm ratio exigit prabetur.
Ego enim mom verbis quaro profperari , fed moribus
mec honorem effe deputo, im quo fratre* meor hono
rem fuum perdere cognofco. Meut mamque honor :: 2

fanum nomen potuit offerre? Haec nobis nunc oc fratrum meorum folidur vigor. Tunc ergo verè bo
currit & enodanda difficultas, & illuftranda. Si Ἀoratus fum, cum fingulis quibufque honor debitur
lentio faltem fuo approbavit Calchedonenfis Syno mom negatur. Si emim univerfalem mae Papam ??
dus, oblatum Leoni in ſupplicibus compluſculis fìra fanäitat dicit, megat fe boc effe , quod me f*
libellis Oecumenici Patriarchæ nomen. fta non. tetur univerſum. L.7. Ep.3o. --

temerè di&tum eft à Gregorio, id nominis obla XIII. Quæ poßeriora Gregorii verba apertum
$um Leoni effe à Synodó , qüae illud offerenti faciunt, excitatum tunc fuiffe illum , n9n vendi
bus non interceffit, quæ filéntio fuo favit, & tandae fuae, deprimendaeque alieng dignitatis fæda
£onfenfit : Hæc verò ifi libellis ufurpata vox , ni quadam & in(afiia cupiditate : fed zelo & amore de
hil prophanum prae fe ferebat , aüt quo offendi fæcatiffimo modeftiae , humilitatis , & charitatis ma
poffent cæteri Pátriarchae. Offerebatur étiam Leo., ximè ejus , qua conflagrare debet femper ಶ್ಗ
ni non tanquam Patriarchae, fed tanquam Papæ Epifcopale. Ambitiofum Univerfalis nojjen nec a
& univerfalis Ecclefiae Capiti. Nam effi exprefsè ullo pátiebatur arripi Epifcopo, nec ipfe fibi , quáí
digeretur Patriarcha Oecufhenicus, ita fumi tamenvis fine ambitione poffèt, afripiebat. Volebat fcili
$ebet r$s tota, ut aut oecumenici vox genericum cet , ut honorem 'Epifcopi fuum non in ftrepitu
Patriarchæ nomen, tanquam differentiã determi pompaque nominum, fed in morum fanéiim9nia
net &. coar&tet : aut potiùs ita ut Patriarchæ no modeſtiaque collocarent: nec honoriſibi 驚
agen quod ca primum in Synodo coepit effe in ufu duceret fóre, quod Coepifcopis, dehoneftament9$'
¿Papa: ante.fit attributum, quàm majòribus Archie fet. Se enim, qui longè fuprà alios effet , eo potiffi
Pifçopis aliis : Papae inquam, ut Papa eß, & Ec mum honore dele&afi , quo fieret ut ne dcbitus
clefiæ caput • Eo fenfu unus eft & univerfàlis, unus aliis honor aut negetur , áut minuatur. Nec folùí.
nimirum. Chrifti in terris vicarius, & unus Ec non ſumebat ipſe, ſed nec adſcribi patiebatur fibi
clefiae univerfae caput. -

à quoquam
ipfé, nómendecrefcerent
inde fratres unde 醬
Univerfalis: :&ncquantum ನ್ತು। Լl
In eum modum illud vox nihil obftrepit cætero.
rum Patriarcharum amplitudini. Nequè enim Pa perfunderetur honoris, tantum aliis demeretur •
pa , quâ Patriarcha eft , Oecumenicus dicitur , fèd xIv. Eccui enim dubium effe poteft , quin ga
in occidente folo jus Patriarchicum obtinet exe vox Epifcopus, Papa , Patriarcha Univerfali£ in
ritque 5 perinde ut fuum cæteri pleniffimum in. eum fénfum fle&i poffit, ut exclufis aliis ஆ
q£ieute. Potuit ergo in Synodo Cajchedonenfi jure fit Epifcopus, & fòlus ? quemadmodum univcrfa
dici Papa, quà Pápa, Univerfalis, aut oecume. lis Ecclefiâ & univerfàle Öoncilium £um dicitur :
micus : non potuit Patriarcha Conflantinopolitanus, aliæ Ecclefiæ, aliaque præterea Concilia effe fimul
m9g potuit Papa ipfe quà Patriarcha Oçcidentis , offe negantur. Potuit `ergo debuitque Gregorius
nifi conculcatis & everfis penitus cæteris Patriär! in ambitiofam hanc fignificationem rapere nomen .
chis. Quemadmodum idcircò univerfalis Ecclefia Univerfalis, cùm illüd ufurpare Epifcopus Con*
eft Gatholica & Oecumenica, quia fola & iinica ftantinopolitanus inciperet : 1- ut ne . r¢s nova &
£ft in toto Orbe terrarum: & gênerale c6nciiiùm invidiofâ impune invàlefceret, neque inde eruptu*
& 99cumenigum , quia unicum eft, totamque am ra aliquandò mala, anteverterentur. Id verò Pe£
plectitur Ecclefig aüéìoritatem, ibi in Pafioribus fici non poterat nifi infidiofus & pravus nqmJnis
fuis congregatæ. Ut Papa, Univerfalis eft & oecii. fenfus détegeretur, & quæ inde fráudes cladefque
menicus , quia unicum ipfe eft Ecclefiæ univerfalis 'emergere poffent, palam fieret . 2. Quia qui Pri*
£aput;ita Patriarcha Conftantinopolitanus dici pof. mus id mólitus eft, jus fibi univerfale in omncs •
fet Oecumenicus, fi folus effet totius Ecclefiae'Pa. quod certè fìium non erat , reapfe ufurpabat » ut
triarcha. Permira ergo erat Gregorii fapientia & & vocaret Concilium, & infci Papa, nec, vogatis
fagacitas, ut qui animo provideret , eò`tendere, Patriarchis cæteris de Antiocheno Patriarcha folus
Epifcopi Confìantinopolitani conatus omnes, ut judicaret. Non alienum ergo erat à ratiQnc • ut
conftitutum à Chriftó ordinem everteret: ac Éetri exiftimaret Gregorius cum ambitiofo nominc ੇ
loco qucm £hriftus omnipotentimina vi gratiæ fue fentire ufurpatiónem poteftatis; alterum prodge
caput Ecclefiae dederat , contutatufque erat adverl ex altero: nec minùs in animo & nomine , quàm
sùs Imperatorum Romanorum diutúrnas acerbiffi. in opere effe cupiditatis. 3. Quis Joannes iifdem
mafque infeftationes ; Ecclefiae caput alterum da infifìebat veftigiis, quibus ejus olim antcceffore$ •
ret ». regia dumtaxat poteftate, & ambitioforum in Concilio Cónftantinopolitano & Calchedonenti»
hominum vaniffimis cüpiditatibus fubnixum. fupra caeteros Patriarchas eferre fe machinati erant,*
XII. Videtur etiam ultra progredi Gregorius,& & ufurpata femel jura regiae au&oritatis patroci*
illud præterga contendere, hová illa joäìni ambi nio deincepsfibiadferuerant. Nam etfi negaffe 1997
tione, non ſolüm Patriarchas omnes, ſed & om ni videatur Anatolius, fuo confilio & implilfiim
nes orbis Epifcopos fuis exturbari Sedibus, hono novatum quidquam füiffe in Concilio, Calched9
ribus fpoliari. Si hoc dici libente, permittitur, b0 nenfi , & éi fe, quae fibi attributa fuerat , £9*
mor Patriarcbarum omnium negatur. Ibid. Et, cum teftati renuntiare :' ita tamen ea de re loquitur, li
fortaffè is , im errore perit, qui umiverfalir dicitur, beratus: Et licèt Apoflolica Sede* munc ufque ron
aulius, Јат Epifcopur remamßße im flatu veritatis tradicat, quod à synodo firmatum eft , Imperato
invemitur. Et in alia Epiftola : Nullur Apoßolicae rio patrocinio permanet quodammodº. I" Brezntario
fedi:, eap. I 3. Æquum erat profectò, ut CԱII) 驚
JºzºfibiAntifitum hoe temierarium
in Pontificatºr momen
gradu gloriam aripui,
ßngularitatio
Jejunátor in promovehdis antecefforum conatibus
arriperet bane onnibu; frátribus dewegaTe videras &confiliis totüs erat, Pelagius & વાજબી; કૃષ્ણ
 De Beneficiis, Part I. Lib. I. Cap. xi. 45.
dem Magnum imitarentur, eiquè obniterentur no Epiftolis fcripfiffe fe fervum fervorum Dei ante ,
vitati, quæ & Ecclefiae unitati minaretur exitium, Gregorium ; poftea autem Galliarum Epifcopos
& humilitatem everteret unitatis confervatricem : aliquot , Bonifacium Moguntinum , aliofque com-,
juxta illud ejufdem Gregorii ad Eulogium Epifco plures idem feciffe. At haec nihil obftant , quin ve
pum Alexandrinum: Hoc ab unitate atque humili rè dixerit. Joannes Diaconus hæreditarium nomen,
34te Ecclefia malum fuperbiæ &* confufianiy amoveat à Gregorio in Romanos deinceps Praefules devo
Deur. Obtefior, ut confanterac fine prejudicio fer lutum effe ; hanc quippe effe primæ Sedis fum
vetit , ficut accepiffis Ecclefia*. L.4. Ep. 36. Neque inam gloriam, quae fola humilitate exaltari poteft,
enim ignorabat Gregorius: quot & quantas , foven ut fola humilitate exaltatus eft Princeps Paftorum,
te Principum poteftate, excitaffent in Ecclefia tem Chriftus • Ego ß exaltatur fuero â terra , omnia.
peitates Epifcopi Conftantinopolitani, novorum in traham ad meipfuin.
dies errorum vel auétores ipfi , vel Patroni, Li XVII. Fateor etiam primum omnium in fecum
quet ab ejus Epiftola ad -Anaftafium Epifcopum_. da Synodo Ephefina Diofcorum Epifcopum Ale
Antiochenum: Scitis quanti non ſalim haretici, xandrinum ab Olympio Evaforum Epifcopo Pa
fed etiam b«refiarcha de Confiantinopolitama Eccle triarcham Oecumenicum appellatum eſſe; perle
Žía fint egreß . L.6. Ep.1.4. 3. Quàm prudenter fe &tamque fuiffe , hanc pfeudofynodum in Concilio
cerit Gregorius , rei probavit eventus. Nam pau Calchedonenfi, & nec vel tunc fuperbum id n9-,
lò poft ejus obitum commotus aliunde in Cyriacum men rejeétum effe. Verùm præter quàm quod fe
Epifcopum Conftantinopolitanum Phocas Imperator, mel hoc tantùm fubjecit Olimpius , ut praetervo
qùòd & fe Oecumenicum diceret, & primum in lare & fallere facilè potuerit audientes' vocula no
Ecclefia locum fibi apertè vendicaret, in ordinem va: ut Synodus Ephefina II. gloriæ illis fuit , quQs
illum redegit, & folemni decreto primatum Ro ignominia, aut mártyrio affécit : ita dedecori] iis
manæ Sedis afferuit. Bonifacius III, Pap« obti• fuit , quos Qrdinavit. Nec dici poteft ei voci dum
»uit apud Phocam Principem, ut Sedes Apoftolicas retegeretur, non contradixiffe Calchedonenfem Sy
B. Petri Apoßoli Caput effet omnium Ecclefíarum , nodum : quæ & pfeudofynodum totam , & infamem
id eff , Ecclefia Romama ;. quia Ecclefia'Conftamtino Diofcoriámbitum, & ipfum etiam damnavit Diof
politama primam fe omnium Ecclefiarum feribebat • corum , qui praefidebat Synodo, ut fperabat, ge
Paul. Diac. l.4. de gest. Longob. Anaſt. Bibl. Anno nerali. Qua ex praefidendi dignitate videri poteft
6o4. Hic ftetit fra&a tunc temporis Epifcopi Con etiam occafionem arripuiffe univerfalis Patriarcha
ftantinopolitani fuperbia, objeéto divinitus obice . tùs fibi ufurpandi. Non infcitè enim coniicitur Qc:
Sequentibus verò deinde faeculis ulteriùs audaciuf numenici noinen attributum ei fuiffe ut Praefidi
que progreſſa, effraćło unitatis Eccleſiaſticæ vin Synodi quae Generalem fe ja&abat , & ei Patriar
culo, oftendit, quàm non injuriâ ab illo oecume chae , cüi jus effet in alios Patriarchas: velut hic
nicae appellationis monftro ifta calamitas eruptu Dioſcorus in depoſitionem Flaviani Patriarchae Con
ra præfagiretur. - -
ftantinopolitani incumbebat. En verba Olympii
, xv. Dum primae Sedis gloriam & majeftatem Epifcopi Evazorum : Prafemte Univerfali Concilio ,
•empcraret , & quodam fobrietatis modo cQnftrin cui Pr«ful e/? &• primur , &• famétiffmus Pater no- .
gerét Gregorius, non minùs in eo refulfit illa. fier. Er Uniuerfalis Epifcopus Diofeorur. Act. I. Conc
quae maximum Ecclefiae Paftorem maximè decet, Calch. X. Hinc ergo étiam emiçat in hac ipfa hujus
humilis magnitudo animi, aut magnanima humili nominis Diofcoro afcripti abufione, eo fignificatum.
tas: quàm übi inferiores Ecclefias juffit intra mo effe. Epifcopum verè univerfalem, qui jure fuo Sy
deftiae limites cohiberi. Tantum autem abeft , ut nodis Oecumenicis præfideret , & de deponendis
Epifcopum univerfalem fefe diceret , ut nec Pe Patriarchis judicium fibi vendicaret : quo Pelagius,
trum ipfum , nec ejus fucceffores putaret aliud & Gregorius fenfu nomen iftud induérunt. Tam ,
effe, quàm prima membra univerfalis Ecclefia: , ergo à vero abborret, non improbatam eſſe à Con
qualia`funt Apoftoli caeteri, Apoftolorumque fuc cilio Calchedonenfi vocis hujus attributionem , ,
cefores Epifcopi fingularumque Ecclefiarum: Cer quando Diofcoro adfcripta eft : quàm non effe ab
te Petrur ' Apoftolur primum membrum fan£ia & eodem damnatum latrocinium Ephefinum , refcif
univerfalir Ecclefi« efi . Paulus Andrear , Joanne* fumque quidquid ibi per fummum nefas tentatum
-quid áliud quàm fîngularum fumt plebium Capita ? fuerät ; & nefandam in primis Diofcori machina
&• tamem fub umo capite omnes membra funt Eccle tionem, qui hac denique infolentiffima audacia.
βά. L.4. ΕΡ. τ8. - -
impietatem fuam climt (#vit
, ut in ipfum Roma
3 XVI. Närrat Joannes Diaconus in Gregorii vi num Pontificem excomunicationis fententiam vi
ta, L. 1. c.1., primò illum coepiffe Servum , fer braret. Ufque adeo fibi videbatur Imperatoris pa
vorum Dei in Épiftolis fuis fe praefari , ut hanc trocinio univerfalis Epifcopus evafiífe. Contrave,
etiam in fucceffores transfunderet hæreditatem ve rò tributum id nomen Leoni eft in Concilio Oe
rè Apostolicæ humilitatis, quæ fola fupereft ra cumenicorum verè Conciliorum numerofiffimo &
tio cřefcendi & affurgendi Póntificibus maximae & auguftiffimo , in libellis fupplicibus quatuor, quos
celfiffimae Sedis ; & contundendi caeterorum Qm & ipfe legit Martianus, & [legendos remifit Con
nium intemperantiam, qui refugiunt intra, modum cilio; Synodo tota non modò non contradicente,
& exemplum ejus fe continere, quem prima in . fed unanimi confenfu approbante; approbante in
Sede Ecclefiae Chriftus locavit. Umiverfalir voca quam non nudum & inane nomen , fed fummam
&ulum refutavit, &* primur omnium fe im princi poteftatem, quæ hoc nomine fignificabatur, quae
pio Epißolarum fuarum Servum fervorum Dei feri que tunc ſplendidiſſimè exercebatur à Leone : ut
bi fatis bumiliter definivit ; cum&fifque fuit fuc nimirum effet & Concilii Oecumenici proprius Prc
reſſoribur documentum ſua humilitatis haredita fes , fuae Sedis jure, judex caufarum Patriarcha
*ium reliquit L. 4. c. 38. ' Hoc nempe perfuafum ha lium , & Ecclefiae caput univerfalis. -

-bebat, perfuafumque omnibus volebat maximus fi XVIII. Sentio non temperaſſe ſibi ab eo nomi
* mul & humillimus Pontifex, veram Epifcopi ma ne fequentibus fæculis Epi(copos Conftantinopoli
gnitudinem totam effe in humilitate pofitam : nec tanos . Eo fanè non abftinuit Sergius in iis quae
aliud Epifcopatum effe , quàm divinam quandam le&a funt in Romano Concilio fub Martino Papa.
fervitutem : qua eorum fervi Epifcopi fierent, quo Aft.8, Verùm ejufmodi ufurpationes Concilio VI.
rum viderentur effe domini: Ego qui per Epifco generali quodammodo reprobata: fuiffe videntur.
pat%* onera fervus fum omnium fa£tur, Neque ve Άά. 18. Legati enim Papae ter in fubfcriptionibus
sò diffiteor , Augüftinum quoque gubufdam in Papam vocant Oecumenicum. Gregorius verò (ཁ་བ་
pil
46 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
pliciter fe fcribit Epifcopum Confiantinopolis mo
vae Romae , Quod & in fubfcriptionibus obfervare C A PUT XII, P. 1. 1, 1, c.7.
eft orationis ad Imperatorem habitae.
XIX. Porrò fi eâ fuit Joannis Jejunatorfs vitc
fanétitas , quam Græci commendant Hiftorici , non De Patriarcha Hieroſolymitano, per
eft tamen quod quemquam moveat Gregorii ad- '
versùs illum excandefcéntia. Fa&um enim hoc ejus
eadem quinque priora Ecclefiz fx
cula º -

unum, non perfonam, non reliquam vitam vehe

mentiùs infe&tatus eft. Nemo néfcit praeclariffima
fanétimonia & innocentia homines, hómines tamen
fuiffe ; inftar fyderum, inftar Solis etiam effulfiffe ;
fed & nonullis ipfos maculis, nonnullis quando
que defeéìionibus obfcuratos fuiffe. Si ultra quàm
fas erat in afferendis & promovendis Sedis fuae
juribus progreffus eft Joannes , fortè non tam rei
fuae ftudio fecit, quàmi Ecclefiae. Nec profpiciebat
I Prerogative Eccleſia Hieroſolymitana.
II. Iir orbata e/?, ubi everfa e/? civitar Hierofo
lymitama ab Adriano , à quo mom procul extru£}a efl
Ælia •
III. Temporibur demum Conftamtimi im Hierofo
lymam revixit eandem , qua quomdam floruerat .
IV, Habebatur etiam Ælia ®^ loci famâ ir bomor
maximur, etiam ante tempora Conftantimi . -

animo, quò olim audaciae venturi effent , quos V. Confenfur & fedit bonorem illi conceſſit Syno
habiturus erat dignitatis magis fuae fucceffores & dur Nicana , nee tamem ejur Epifcopum fubduxit
haeredes , quàm virtutis. Si ipfàm pietatis famam poteffati Metrop, Cafarienfì ,
laceffivit Gregorius, ut quam fucatam perfona VI, Non ir tamen merur erat honor Prothotromi ,
tamque exiflimaret , non alio quàm modeftiae & ſue primi Suffraganei.
humilitatis amore ftimulatus fecit; in ea inve&us, VII. Ea ſedendi
Apoflolica, prerogativa
ut quondam . rocaluit cupido Sedis
w
quae vitii cujufcumque & fuperbiae maximè fpe
ciem prae fe ferrent, Invehi pàulò vehementiùs il VIII, Juvenali Epifcopo Hierofo!ymitano opportunae
lam in Joannem, & æquum erat, & neceffàrium. afpirare 'vifa funt tempora Epbe/ing primg Synodi ad
Impeti enim & labefa&ári par erat , non fa&a tan fundamenta Patriarchatºs fui jacienda, truncatº
tùm ejus , fed confilia ; & furtivam fpem, non. Patriarcbatu Antiochemo. Reftitit , ei Cyrillut •
praefentem tantùm, fed futuram : nec ejus tantùm IX. Caufam fuam mumivit Juvenali, Refcripti*
fed & fuccefforum ejus, quorum confilia in Eccle Theodofii Junioris ,
fiae Orientalis perniciem fefe tandem explicuere V X. Convenit tandem ei cum Patriarcba Amtioche
Viris etiam fan&iffimis fua invicem confilia inex no, conventa confirmat Calchedonenſi Synodur , ei
plorata inviaque funt, inacceñ mentium finus, que Paleffing tres attribuuntur.
Hinc inter eos quandoque lites ebulliunt & pugne, X I. Cur minùs repugnarit – Papa , qui fimiliter
ubi non aliud quàm virtutes aliæ aliis collidi vi graffinti Epifcopo conftantinopolitano tam fortiter
dentur, quæ tamen adeo non vel maculantur in retimebatur ,
nocuo hoc certamine, vel debilitantur: ut incre XII. Hierofolymitami Patriarchatár confirmatio.
mentum etiam vel puritatis confequantur non me XIII. Nova illi à quinta Symodo gemerali firma
diocre , vel fortitudinis. In his fahe ultro citroque menta 6 augmenta poteftatir .
non homines , fed hominum vitia impugnatur; & XIV. Quid fentiendum de Refcriptis Imperatorir ,
ubi adversùs vitia immerentibus afperfa certatur , de quibus fuprà.
non certatur tamen nifi contra vitia. Iftiufmodi XV. Et dé comatibur Patriarcharum ad juris fui
nimirum jurgia & pia certamina funt, quibus inter amplificationem,
fe apud Danielem Angeli fan&i confii&tabantur,
quibus cadem Scriptura tefte Ifraelitae alii aliis pe.. Um in Concilio demum Calchedonenfi con
ne commiffi funt,' cum hinc & inde par pietatis & ftitutus fuerit Patriarchatus Hierofolymita
religionis amor a:ftuaret. Vider igitur quod pro ea nus , perinde ut Conftantinopolitanus, quintaque
dem religione , qua reétè colitur Ideut , mon folùm haec fit & poßrema Patriarchalis Sedes : ei illuftran
diffentire à fe imvicem, verùm etiam laudahiliter dae tatim incumbemus, etfi adea deveneramus que
pugnare adverfùm fe religioff ac re£tiffmi poffunt , . invitarent nos, ut de tribus Exarchis minoribus
dum eos non ratio divini cultur , fed alteriur alte verba faceremus, quos tandem abforbuit Conftan
rum latet intentio. Haec Facundus ad Juftinianum tinopolitana fedes . . - . . .. -

Impcratorem, l, 7, c.6. Addit Prophetas fuiffe inter Ac primò quidem

Iſraelitas, qui adversùs Tribun Gad praelium ini
re parati effent, propterea quod violatam in eo con.
cufTamque rcligionem fufpicabantur , quod ex ad
verfo æternum religionis monumentiim futurum
erat • Addit denique in inveftigandis liominum ar
caiiis confiliis non ulterius progredi aut introfpice.
re teneri Epifcopos, quàm Prophetas . Denique,
CQncilium Ephefinum primum èx una parte , ex
alia Antiochenum, cum decem Provinciis magna
animorum contentione olim decertaffe, cum pari
utrimque erroris odiq, pari veritatis amore aeftua
rent omncs; fed pari füae invicem mentis, in qua
latere putarent errorem, ignorantia deluderentür;
Quere intentionem & invenier utramqne partem
pro divino culta fuiffe fòllicitam. Qg«re ignoran
tiam , & meutram invemier, qua adTdivinum cul
fum pertimeat , fed alteram partem alterius intem.
tionem ignoraſſe .
fit, non
rum, qui faéìum poteftPatriarchales
ut inter non videri permi
Sedes
extremum locum na&a fit Hierofolymitana Eccle
fia , cùm tam vere, quàm reverenter ad Hormifdam
Papam fcripferit juftinus Imperator eam, effe ma
trém Chrißiani nöminis, ut nemo aufit ab illa fefe
alienare. Hierofolymitana Ecclefia omne, favent ,
eum fit mater Cbrißiani momimii , ut nemo audea?
ab ea fefe difcernere. Po/? Ep.74. Hormif Et cum
non mihùs verè ab Epiphanio diétum, fit , Jaco
bum Apoßolum ejus ürbis primum fuiffe Epifco-
pum, éum fìiam ipfius Sedem Chriftus ei commen
daffet. Primur ille Epifcopalem cathedram eepit , •
eum ei ante cateror omner fuum im terrir thromum
Domimur tradidiffet , Here/î 78. m,7,
' II, Mirari autem defines, fi perpendas non eun
dem Hierofolymae everfae flatum locumque effe pQ
tuiffe, ac ftantis, Diruta ಇಲ್ಲ? cum à Romanis
fuiffet , nec nifi aliquantis amnis • extruéta &
nominata Ælia ab Aëlio Adriano Imperatore loco
non eodem , quamvis vicino; poflhac non eadem
urbs videri potuit cum Hierofolyma , nec idem Epif
copatus. Nicena synodus ejus loci Epifcopum non
alio indigitat nomine,. quàm Epifcopi Æliae, Hila
rlus »
 De Beneficiis Part.I. Lib.I. Cap.X.II. 47
rius, Athanafius , Gregorius Nazianzenus negant Hadrianum Hierofolymam Epifcopos, fediffe quin
fua a:tate fuperfuiffe Hierofolymam. Spei fuæ & vo decim de Circumcifione omnes, alios deinde affum
tis nonnihilafentabatur Hieronymus, In Epitaph, tos de Gentibus; L.4. c. 5., Concilio de Pafchate
paula., cum eandem volebat effe ac Hierofolymam in Paleftina habito, fub Vi&ore Papa, Caefarien-,
quafi eodem loco & ex veteris Hierofqlymæ rude ſem & Hieroſolymitanum Epiſcopos præfuiſſe. L.3.
* ribus reſtaurata fuiſſet. Propiùs abeſt à vero ali c, 1 v. 13. L.6, c.8. L.7, c. 28. In ordinatione Qri
bi, cum hunc Epifcopatum Ælium territorium yo genis, Caefarienfis Epifcopi nomen Hierofolymita
aat; cum non fine j6co dicit Joannem ejus urbis mio præponitur: contrà aütem in Concilio Antio
Epifcopum Apoftolicam fuam cáthedram venditare, cheno àdversùs Paulum Samofatenum: fic enim ha
Affo/folicam Cathedram habere fe jaétanr , cum deni bet Eufebius : Hymenaur, qui Eccle/iam Hierofoly
qüe affirmat Epifcopum Hierófolymitanum fubeffé mitanam regebat , & Theotecmur, qui Cafarienfem
ÀMetropolitae Cæfarienfi , & Exarcho Antiocheno: illi finitimam adminiftrabat . Seriem perpetuam.
Ealeftina Metropolii Cafarea ; Qriemtir Antiochiae . Epifcoporum Hierofolymæ eadem diligentia literis
4ut igitur ad Cafarienfem Epifcopum referre debue miandavit Eufebius , qua & cæterarum Apoftolica
rat, aut ad Antiocbenum. Epi/l. ad Tbeopb. fom. rumfedium. Et quamivisè re fua effet , quippe qui
error Joan. Hierof Epift, ad Pammac, con errores Joan. Metropolis Caefarienfem regeret , ut muniret & ob
Hierof. - firmaret fe adversús crecentem fui fuffraganei po
III; Enimvero AElienfibus Epifcopis non antè teßatem; non folùm Hierofolymam ut vidimus fè
venit in mentem, ut AEliam Apoftolica fede decora dem Apoſtolicam nominat: ſed & cüm enarraſſet
ri vellent, quàm magnificentiffima ibi templa Con templorum à Conſtantino & Helena extructorum
£antinus & Helena Chriflo conftruxiffent. Tunc magnificentiam, novamque ex adverfo vetgri§.£x
fanè hominum aeftimatione & voluntate Hierofoly citâtam Hierofolymam, addit, hanc forfan effe Hie
ma haec fuit rurfus quafi rediviva, & ex fuis ipfà rofolymam
dibus novam,Atque
extulerant. quàmhaeProphetæ in cœlum
forfitam fuerit recen*lau
il
cineribus excitata • Auéìor eft . Eufebius, L.3. de
vita Confant, .33. ,, Conftantinum Imperatorem la ac nova Hierufalem , Prophetarum vaticinii* Pra
excitandis his & dcdicandis Chrifto templis, no dicata . De vita Conft.3. c.33•
yam quafi Hierofolymam excitaffe, ex adverfo il I v. si in his, ad óofifianfifii voluntatem fe cala
mumque fuum conformabat Eufebius , creder£ „Par
lius veteris, quae Chrifto mortem fibi exitium con
eß ad eandem fe accomodaffe uniyerfas Eccleſias.
fcivcrat. In ipfo Servatoriae noßri martyrio fabricata
Refert sozomenus, L. c. 3. , univerfo ex orbe-•
•! nova Jerufalem, ex adverfo veterit illius celeber
rim« , quae poff nefaria», Domini cadem, ultimam fideles conveniffe Hierofolymam , ut conditarurA
vaftitatem experta eß. Eodem fenfu idem Eufebius ibi à Conftantino Ecclefiarum dedicationem oćło
¢apiendus ; cum ait fcrvatam ibidem fuiffe Apoßo diebus, cum piè, tum fplendidè celebrarcnt • Non
licam. fedem • Hermom Apoftolicam Cathedram qua otuit Nicaenâ quidem Synodus non augere,novatn
hanc Hierofoliymam nóvo dignitatis & hoQoris
illic etiammumc fervatur, obtinuit. Hift. l,7. c. ult.
Haec dicta funt ex ufu loquendi novato pot Con fplendore; intaéìo tamen id fecit MetropoliticQ
£tantini tempora , & convenienter iis quae fibi de da:farienfis in eam Epifcopi jure , qui paruerat
beri contendebant nova: Hicrofolyma: Epifçopi. Ve .jam inde cum diruta eft à Tito HierQfolyma vetus •
£ùm poft tam diuturnnm naufragium, yix tandem Epiſcopaliſque cathedra à circumciſis ad circumcis
illi centum viginti poft annis in Concilio Calchs fós Præfulés devenit. Simillimum enim veri eft ,
donenfi ad Patriarchatús privilegia ' protrudere ße Judaizantis illius Ecclefiae EpifcopQs primos quin
-potuerunt. Qgod verò ad Chrifti thronum , perti , decim, circumpofitis Ecclefiis omnibus imperitaſſe:
jnet , quo Epiphanius aiebat Jacobum à Chrifto juf at excifa Hierofolyma Æliae Epifcopum fub 9æ
ſum eſſe ſedere: reſpondet ſcitiſſimè Petrus Damia farienfi fuiffe Metropolita, cum aliqua. fin minùs
'ni • Chriftum non unius feorfim , fed Ecclefiarum. juris, certè honoris praerogativa, quem fpontè con
omnium Epifcopum effe ; atque ita Primatum Pa çeierent Epifcopi ejus ur5is Praefuli , aâ quam to
triarcharum nonniſi à Petri Primatum proficiſci . ίο ex orbe'convolabant fideles, adoranda §crvato
Conffat Domimum Salvatorem non uni; cuilibet. *4 ris vestigia exoſculaturi. Id fatis apertè innuit
*hedra fpeciali jure prae/Te , fed, cumfii* unum Pa Canon vii. Nicæni concilii : Qgia confuetudo £b
forem univerfaliter prºfidere. Liquet ergº Eccle/a tinuit , &• amtiqua traditio , ut Ælia Epiſcopus ho
rum, ordinem effe difpofitum juxta privilegium Petri, moretur, habeat confequentiam boneri* » falva Me
...non fecundàm incomparabilem excellentiam majeffa -tropoli propria dignitate • . -

vir. Opufc. 33. c.4. [Adde non potuiffe Chriftum, . vi. Qgia ergô opinione magis quàm _re vetus
qui tam luculentè evertendam effe funditus. Hie hæc erat Hierofolyma ; idcirco veterum Epifcopo
rofolymam praemonuerat , Ecclefiae fuae principem Jim illi tantùm cönceffus honor , non jurifdi£tio•
Sedem ibi figere ; fi vel maximè mentem adverta Ea fuit quorundam opinio, laudat9 . Qanone Pro
qus ad *terna Dei tremendaque cqnfilia , quibus tothroni 'dignitate taiitùm illum fuiffe dgnatum »
flatum illi & certum erat, Judæos abiicere , à qui id eft primíinter Epifcopos Provinciae: Suffragangi
bus toties abje&us fuerat, & Ecclefia: fuae impe verùii parum id cónfentit cum amplitudine Sedis
* *rium in Gentes propagare. - Apoftolicæ, quam & fpe praefumebat ipfe , & non
IV. Qganquam dé his ambigere nemo jure pof pauci alii éi'affingebaht , Synodus quiáeg, Con:
£t , indu5iurâ tamen eft, tribtis quatuorve primis âantinopolitana, quae quinque Orientalis Imperii
£aeculis apud Fideles, scriptorefque Ecclefiafticos Exarchos declaravit roboravitque, Epifcopum Hie
fummo in honore fuiífe dignitateim fan&itatemque rofolymitaniim.amplifmmo huic cQllegio ideò non
Hierofolymitanae Ecclefiae.TClemens Alexandrinus adſcripfit, quòd congrua juriſdićtione destituerº
apud Eufebium , l,v. r.v,, ait,. Petrum, Jacqbum tur. veråmin Epifola synodica ad Damafun P
& Joannem de Principatu non contendiffe , fed Ja pam & ad occidentales data, commendatur Cyril:
cobo omnes Epifcopatum Hierofolymorum concef us. Epifcopus Ecclefiae Hierofolymitanae , matris
fiffe , Qgamvit ipfor Dominus caterit pratuliffet , aliarum Eçclefiarum. Eccleßae Hierofolymita^? 4**
<mom idcirco de primo bonorii gradu inter fe conten <p aiiarum omnium mater, Cyrillum Epißo?*?**
diffe, fed Jacobum cognomine Jußum Hierofolymo íi, ofiendimus. tbeoa. 15. c.9. Intexuit hanc Epi
zum Epifcopum elegiſſe. Tradit Eufebius, L. 3. e. 11., {\olam Hiftoriæ fuæ Theodoretus , qui nQn t%$et
poft Jacobi mortem coiffe Apoftolos, ut ferebatur, alibi exitiales diffenfiones, quae inter Acacium9*
& in ejus locum ſubrogaſſe Simeonem, carnis pro fíìènfèm Metropolitanum éruperant , & Cyrillum
pinquitate Chrißø conjunétum ; antè sverfam per ' Hierofolymae Epifcopura de Primatu Sedium; Ab
dica
48 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina '
dieavit Cyrillum Acacius, & referente Sozomeno, pfeudofynodo Ephefimae præerat. Neftorianarum
in Seleucienfi 3ynodo confirmata eft ea fententia , partium quafi fignifer, etfi Neftorio ita patrocina
quòd Apoßolicae fedis gloria ferociens Cyrillus, ri fe vellet & fperaret , ut ejus damnaret crrgres
cum Metropolitano ſuo contumaciàs altercaretur: Erat tamen ingentis flagitii reus Joannes , qui Ec
9uòd cùm Epifcopur Hierofolymorum comftitutur effet , clefiam Synodiimque iii partes fcinderet , ' au£to
de jure Metropolitico altercaretur cum Epiſeopo C4 remque foveret, cujus dâmnaret do&rinam fidei
farea , velut Apoftolica Sedis Antiffey • L. 4. c.14. infeßiffimam. Itaque non immeritò ea poena mtil
VII. Ex conſeſsûs honorificentia à Nicaenis Pa &andus fuiffet , ut parte aliqua fuae poteftatis mi
tribús indulta, argumentabatur non improbabili nueretur, fi inta&is Ecclefia: fuae jüribus ea fc
ter Cyrillus ad ea quae hinc confequi deberent pri riri ipfe potuiffet. Regebat tunc Ecclefiam Roma
vilegia reliqua. Et cùm iftud honoris augmentum nam, nondum Pontifex , (ed jam Archidiaconus
non poffet fere tribui nifi continuae Epifcoporum à Leo. Ea de caufa ad illum fcripfit Cyrillus , ne
Jacobo Apoftolo ufque ad ipfum fùcceffioni , hinc imponeret Pontifici juvenalis, * extunderetque Pa
ille paulò plura & effufiora, quàm Nicæna Syno triarchatum Paleftinae . - .

dus exprimebat juris argumenta Joannes Epiſco IX. Etfi parum ex animi fententia res cefferat ,
pus Hierofolymitanus, cui tam diutinae fimultates fpem non abjecit Juvenalis. Secundior illi aura in
cum Hieronymo interceffere , Apoftolicae quoque • Concilio Calchedonenfi afpiravit. Quanqgam .$
fedis vacua imagine deludebatur.Cæterùm Diófpo dubitare poffis, an vel Ephefina Synodo?Cyrilli
litanę Synodo, quę Pelagii caufam ventilare coe reluctantis autoritate fractus, ab incæptis desti
pit, ipfe quidem interfuit, praefuit autem Cgfä terit. Haec enim prorfus ftupenda eius ad Syno
rienfis Metropolita. Porphyrius Epifcopus Gazę, dum verba leguntür : oportebat Joannem 4ntiocbiae
fanétitate & rerum geftarum magnitudine in An Epiſcopum obedientiam deferre Apoſtolico throno Je
nalibus facris comendatus, Presbyter quidem or rofolymorum Ecclefia , apud quem maxima? mo; efi
natus fuerat à Prailio Hierofolymitano Epifcopo, ex Apoßolico ordine ® traditione , ut ipfa fedes
at nonniſi à Joanne Caeſareae Metropolitanoin Epi Antiocbena dirigatur , &• apud eum judicetur. Con•
fcopum eleétus & inauguratus eft. Epbef. A£i.4. Non poffunt haec verba non ftuporem
VIII. Sed temporis tandem lapfu , ut folet, fa aliquem menti injicere; nec video quem in fenfum
άum eft, ut vetus & nova Hierofolyma in unam trahi poffitit , nifi quis dicat, eo tempore quo Ar
conflarentur: ficut & aliae urbes complurimae, non chiepiſcopi duo, Antiochenus & Conſtantinopoli
diffimiles experta: viciffitudines, alternafque ruinas tanus, Joannes & Neftorius, in Concilium uniyer
& reftaurationes, pro una tantùm eademque fem fale palam rebellabant, fchifmaticamque ipfi feor
per urbe habita ſunt. Interim Apoſtolico non fum ágitabant Synodum, cum Cyrillus fuo & Vi
poterat nomine non honeftari Epifcopus ejus urbis cario Papae nomine praefideret Qecumenicae Syno
ab innumerabili peregrinorumi turba , qui illuc do, primum omnium poft Cyrillum effe Epifco
toto ex orbe Chriftiano confluebant. Hinc fortaf. pum Hierofolymitanumi; qui cum aliunde vicinior
fe Ruffinus Epifcopos principalium Sedium pernu eſſet Antiocheno patriarchae, inter ejus judices
merans, Romano, Alexandrino & Antiocheno Hie facilè. Principem locum habere deberet, ex prif
roſolymitanum adjicit, non ſine Apoſtolici no - co Apoftolicorum temporum & Ecclefiafticorum.
minis laude: In urbe Roma poft Damafùm Syricius, judiciorum more , quo illuftriores accerfebantur
c*c. Apud Alexamdriam Timotheus , ' in Hierofoly ex vicinis Epifcopis,' ad majores graviorefque cau
rni poß Cyrillum Joannes Apoßolica, reparavit fe fas dijudicandas. -

der : apud Antiocbiam defun&io Meletio fubffiitui

*ur Flaviantur • Ruffinus L. 2. c. 11. Sozomenus
hos eofdem fimiliter quatuor commemorat Praefu
Jes. Hinc animi additi Juvenali Epifcopo Hiero
folymitano in Concilio Ephefino. Ea quæ fibi ipfe
arrogabat in Paleftinas jura ibi palami prompfit ,
eaque callidis & verfutis fcriptis defenfitävit.' Cy
rillus Alexandrinus Archiepifcopus praeerat htiic
Synodo; cumque naris emun&iffimae viro fiibole
ret , fi Patriachatus nunc Antiochenos ab Hiero
folymitano Epifcopo difcerperetur; fore ut aliquan
do vel hic ip(e , vel fuccefforum ejus aliquis im
petum faceret in Alexandrinum , eumqué ditio
uis antiquæ parte aliqua truncaret: conftantiffimè
reftitit Juvenali , & Leonem Romanum poftea Pon
tificem per literas de tentata innovatione commo
mefecit • Totam hujus rgi iwa geftae feriem per
docuit nos Leo in Epiftola ad Maximum Epifco
pum Antiochenum. Subrependi ºccaſiones von pra
vermittit ambitio, 6r quoties ob intereurrentes cau
ſas generalis, Sacerdotum fatta fuerit congregatio,
difficile eíi , ut cupiditat improborum non aliquid
Jupra ஆ fuam moliatur appetere. Sicut. etiana
an Ephena Synodo, que impium Neforium percu
dit , Juvenalir Epifropus , ad obtinendum Palefina
Provineia Principatum credidit fe poffe fufficere &•
inſolentes auſus per commentitia ſcripta probare.
9god fan£fa memoria Cyrillus Alexandrinuj Epifco.
pus merità perhorreſcens ſeriptir ſuis mihi, quid pra
•itfe cupiditas aufa ßt , indiçavit , &• Jølliāta.
pre£e multùm popofcit , ut mulla folliciti, eomatibus
praberetur aſſenſo. Epiſt.62. opportunitate tempo
gis utebatur ad confilia fua prömovenda Juveha
iis, quando nempe Joannes "Antiochcnus Præfuu
វ្នំ repulfam pafTus à Cyrillo, & quod
inde facilè conjicias, à Romana Sede, refcriptum
Imperatorium impetravit, quo Theodofius juniQr
tres illi fubjiciebat Paleßinäs, duas Phoenicias .&:
Arabiam. Obtinuit & Refcripta contraria Antig
clienus Epifcopus. In longum tempus protra£ta lis
eft. Indixit Ephefinam fecundam §ynodum Thco
doius, peculiaribus Refcriptis Diocorum Alexan
drinum `& Juvenalem Hiérofolymitanum Archie
pifcopum intereffe juffit. Solo enim tunc fere , ut
jam diétum eft , Archiepifcopi nomine donabantur »
qui Exarchi poftea & Patriarchæ di&ti funt. .
X. Finem tandem controverfiae diu vexatæ im•
pofuit Concilium Calchedonenfe, Att.7. , confir
matis iis de quibus inter fe convenerant Arghi£
pifcopus Antiochenus & Hierofolymitanus , ſcili
tet. üt Antiocheno Phoceniciae düae cum Arabia
reftituerentur, tres Paleftinas haberet deinceps Hic
rofolymitanus. Affenfi funt Legati fan&tae Sedis pro
bono pacis , hoc eft, ut fedaretur diturna illa c0n
tentio. Léo Papa üniverfim teftatus eft improba
ri à fe, fi quid 'quifquam Calchedone contra.Ni
caenos Canones tentafet, de amplificanda Epico
i Hierofolymitani poteftate & dominatione ver*
:ே fecit fiullum. 'Non multo poft tempore ad
Juvenalem fcripfit, Ep.7s., nec innovationem ejus
gratia faétam difplicere fibi fignificavit. At cum
Epifcopo Conftantinopolitano ita egit, ut eum.*
ab ufùrpato jure difcedere coegerit, tametfi à
Calchedonenfibus Patribus confirmato , Denique
tam patienter tulit, quæ de Epifcopatu Hierofoly
mitario novata fuerant, ut Maximo Antiochemº
literis fua jura antiqua repetenti refcripferit , եpiյն.
62»; damnari à ſe quidquid practer Nanಣ್ಣSº
 De Beneficiis, Part.I. Lib.I. Cap.XII, 49
nones a&um effet , nec confirmaturum fe , quæ obtinuit Refcripta, & ex pugnantibus inter fe Im
legati fui Calchedone feciffent, nifi ea quae ad peratoriis literis orta contentio. Ab Ephefina Syno
fidem pertinerent. Plura his non addidit, nec do illud privilegium extorquere conatus erat Ju
fpecialibus quidquaih declaravit. venalis, üt qui certò fciret , eam effe propriam.
XI. Leoni juftae caufae non deerant , cur ita res Ecclefiae Synodique poteftatem, non Imperatoris .
temperaret, & aliter cum Epifcopo Conftantinopo Hunc tamen honorem habuit Synodus Calchedo
litano ageret , quàm cum Hierofolymitano. Inita nenfis, Att. 7. majeftati Imperii , ut ejus refcripta
inter Antiochenum& Hierofolymitanum pa&a, ab nec revocaret, nec reſcinderet. Id praeftitere Im
univerfo Concilio firmata & corroborata fuerant. peratorii Magiſtratus ; facta à Marciano poteſta
Pars verò Concilii tantùm Canonem ediderat te : Ceffantibus fecundùm juſſionem diviniſſimi cớ
XXVIII. in gratiam Epifcopi Conftantinopolitani. piiffimi Principir omnibuf Pragmaticis , & quocum
Pacia illa probaverant Legati , Canoni huic palam que modo 'facris ab utraque parte literis impetratir,
renifi fuerant. Imperatoris hinc & hinc refcriptis imfuper &• multatiome , qu& iw eis bujus rei cauf&
'freti certaverant Antiochcnus & Hierofolymita mofcitur contimeri.
nus, vix ergo aut ne vix quidem poterat concordia XV. Secundò rurfus id obfervari par eft : quae
refarciri , nifi paélo aliquo ex affenfu partium. At fecere Hierofolymitani Epifcopi , ut Sedis Apofto
nihil iftiufinodi videas Conftantinopolitanum in licae fibi reftitueretur honor, quo exciderant , ea.
ter & Exarchos minores. Adde quod jam non po non folùm venia , fed etiam laüde digna fuiffe , fi
terat negari , quin effet Hierofolyma fedes Apoiìo Ecclefiae fuae rebus, magis quàm fuis ftudebant ex
lica • Nam ut habent res hujufinodi, quæ in opinio animo. Denique etfi culpae immunes omninò non
ne hominum & voluntate pofitae funt, indubiè jam erant , potuit illa minimè gravis videri , cum Apo
nova Hierufalem eadem erat quae vetus , ut in . ftoli inter fe de Primatu contenderent, eo etiam
quamplurimis aliis civitatibus elücet , quæ poß rui tempore, quo fempiterna veritas & juftitia Chri
nam quodammodo refurgunt. Verùm plufquam fa ftus illos pronuntiáverat juftos , mundofque : jam
tis probavit rerum eventus, quàm jure Leo incre vos mundi cffir. Compertum eft autem juftos om
*menta poteftatis nova impatientiffimè in Epifcopo nes procul ſemper eſſe à crimine , ſin minùs à
Conftantin9politano , in Hierofolymitano leniter culpa.
tulerit. His enim infolentiffimis augumentis fuis
Conftantinopolitanus Epifcopus ita crevit, ut in .
fuam & Ecclefiae perniciem excreverit: hanc fci
derit , fe ab ea exfciderit, profciffa unitate, quam C APU T XIII. P.3. l. 1. c.2.
qui intaminatam fervant , hi demum in eâ & ab
ca fervantur . De Patriarchis antiquis juxta Graeco
XII. Ex iis temporibus monumenta Ecclefiafti rum mediæ ætatis doétrinam .
ca omnia Epifcopum Hierofolymitanum nobis exhi
bent ſemper & Paleſtina: prime Metropolitam, & I. Balfamon licet Latinis infenfiffmus pr«celle
ejus Patriarcham Diœcefeos, quae tres Paleftinas re Papam caterir Patriarchir fatetur. De infula fa
complećtebatur: Scripfit Avitus Viennenfis Epifco •ra qua domatur eff Cyrillur Alexandrimus , ut Ge
pus ad Hierofolymitanum Epifcopum, nec "Apo merali Synodo Epbefima pvaefideret.
ftolicam tacuit ejus amplitudinem: Exercet Apoflo II. Gracorum opinio de II. Camone Comcilii Con
datur veffer conceffor â Divinitate Primatuf: ©r Jtantinopolitani, ac de provocatione à judicio Pa
quòd primcipem locum in Ecclefit umiverfali teneat , triarcharum.
nom privilegiis folùm ftudet monftrare, fed meritir. III. Quod nom appelletur â Comeilio generali , ê
Epß. 13. Exinde autem honoris principatus penes Papa, é à Patriarcha Confiantinopolitano, id in
quinque Patriarchas fuit, ante alios quofcuimque terpretatur Balfamom Imperatorio privileg*o concef
orbis Epifcopos, tumque Conftantinopolitanus fe fum fuiffe. -Quam infulfa fit bac allucinatio .
cundum, quintum Hierofolymitanus iocum obti IV. Meliur &• famiur alibi femtit , fucceffores Apo
nuit. In fefTionibus generalium Conciliorum & fub fiolorum efe Patriarchas, ór à Petri Sede omnes
fcriptionibus , in Legibus Juftiniani, in Gregorii primitus oriundos.
Papæ Epiftolis, hos femper videas Epifcoposemi V. Balfamom arbitratur quinque Patriarcba* ,
nentiffimo femper loco fupra alios omnes^ effulge totidem effe Ecclefi« Capita qua im Caput umum fono
re. Anno Chrifti 518. Concilio trium Paleftina pingantur . '
rum praefidebat Epifcopus Hierofolymitanus. Cujus VI. Patriarch4 Conſtantinopolitano, lie?t Oettº.
rei non pauca alia fuppeterent exempla. menicum fe ja&et , defcriptor effe limites , & ipß
XIII. Sileri prorfus hîc non debet Vvillelmus Graci fatentur ; fatentur &• Concilium , contimuò
Tyri in Phoenicia Archiepifcopus, qui Patriarcha fore Oecumenicum , ubi Papa prafuerit , etiam abfem
tûs Hieroſolymitani prima incunabula repetit à Sy tibur aliir Patriarchir.
nodo V. Generali. Act.5. Conc. Conſt. ſub Mena.Vvil VII. Perdiu ante Balfamomir &vum cœperamt Gra
lel. Tyr. L. 4. c. 11. In hanc opinionem adduci ille , ei Eccleſia de conculcatis hereſſbur vittoria , acce
potuit , vel ex eo quòd Synodi Trullanæ Canone ptas ferre , umamimi Patriarcharum quimqve coù^
XXXVI. in enumerandis Patriarchis primus poft fpirationi. Multifariam id probatur.
fapam locus tribuitur Conftantinopolitano, qüem VIII. Pr&rogativa. Patriarcharum •
deinde Alexandrinus, Antiochenus, & Hieroſoly IX. Eorumdem Concilia • -

mitanus fequuntur . Nemo nefcit enim Trullamiæ

Synodi, CanQnes à Græcis adfcriptos fuiffe Synodo I. Ivini illius corporis, cujus caput eß
Generali V. & VI. Vel certè e& eo quòd amplifi fummus Pontifèx , membra funt longè
cati fint ejus fines ab eadem synodo , adjeétèque illuftriffima veteres Patriarchae. Ita ferme loquitur
Metropoles, quædam Syriae & Éhoeniciae, ut Befy Contantinianae donationis confarcinator & fcri
thus & Ruba. ptor, quem minimè Græcum fuiffe argum£nto eft,
XIV, Duo quaedam fuperfunt nobis obiter ob poſtpoſitus ordine cateris Patriarcha Conſtantino
fervanda. Primum eft , arte quadam & improba . politanus. Et fit caput quatuor Sedium . Sedis 4le
affutia obrepfiffe Juvenalem Imperatori, ut pragma xandrina, Antiochena, Hireoſolymitana, & Conſtanti
tica ab co inpetraret , quibus detra&la de Antio mopolitama , G^ ut femel dicam, omniuvm totius or
cheno Patriarchatu portio, Epifcopatui Hierofoly bis Eccleſiarum . In Nomora. Tit. 8. c. 1. Patriarchas
mitano attribueretur. Facilè Àntiochepus coatraria aliquot Conſtantinopolitanos ob conceſſa Sedi ſua
VC [C
Tom.I.
 5o Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
veteris Romæ privilegia in prima Conftantinopo dicibus, ant in propria Synodo fententiam ferebat ,
litana Synodo , jam monuimùs affeétaffe omnes do Alii denique tunc ab eo provocari vetabant tantùm,
tes honorificas, quibus à Conſtantino ditati Papae cum caufa ad eum per appellationem ab aliis judi
ferebantur. Verùin eos operam perdidiffe teftatur cibus relata fuerat . -

Ealfamon : Sed eis non reéîè cefft ,
Refert idem Balfamon, geftari folitam adhuc ab
Epiſcopo Alexandrino in ſolemnioribus celebritati
bus Infulam facram, quod honoris infigne miferat
olim B. Cyrillo Caeleftinus Pontifex, dum generali
$ynodo Ephefinæ Præfidem illum Vicarium ; & tum
haerefeos Neftorianae, tum ipfius quoque Neftorii
Conftantinopolitani Epifcopi judicem crearet. Cum
non poffet Caleffinur adeffe Éphefî, & judicare Nefto
rium ; vifum eft, ut fan£to Cyrillo à Cæleftino per
vitteretur huic Synodo prgfiäere. Ut itaque com
faret eum hahere jur & äuthoritatem Pарв , fedit
w
cum Phrygio , & condemnavit Nefforium . Ab eo er
go tempore cum eoaem Phrygio facrificant , &• pre
cedunt Patriarcha Alexandrini, 6 non verentur
reprehendi . -
III. In hoc opinionum alternantium aeftu afferit
Balfamon ideo per leges conceffa Patriarchis non
eſſe privilegia Praefectorum Praetorio, quod crea
tio Patriarcharum pofterior fuiffet legum promul
gatione ; à Juftiniano autem ideo prætérmiffa ,
haec effe , quòd pius magis quàm fufpicax Impe
rator, petulantiam hominum non putaverit tan
tam effe poffe, ut nec Patriarcharum judicio ac
quiefceret : fe officio feciffe fatis ratus, fi omnes
ad Patriarcharum decreta obfervanda hortaretur •
Porro cùm Conftantinus Pontifices Romanos do
narit infignibus omnibus Imperatoriae majeftatis,
& Pontificis Romani privilegia Conftantinopolita
nae urbis Epifcopo communicanda decreverit ejuf
dem urbis Concilium generale ; hinc illud effici,

ut tria hæc tantummodo fint Tribunalia, à quibus

Hinc manifeftè liquet, quantùm Patriarchas coe appellari fit nefas, additis nimirum Statutis Sy
teros infra Papa fatigium deprimerent Graeci fui, · nodorum , à quibus perinde pon provocatur, quòd
non tantùm à Balfamonis ætate, fed à multis retro non aliter per orbem ea proihulgentur, quàm Edi
facculis ductis probationibus, imò & ab ipfis ufque &ta Imperatorum ; Proptera enim ut eß confenta
Craeciae cunis. Quippe perfuafum illis erat , unius meum , & Synodalia ediéta inflar privilegiorum re
cffe Papae , ut jure praeeffet Synodis generalibus, & galium edittorum emittuntur. Et inferiüs : A Sy
ceterorum Patriarcharum cauſas dijudicaret. Ale modo non cadit appellatio , ut à Papa & à Patriar
xandrini autem Epifcopi tanto fibi Sedique fuae id cha Conftantinopolitamo. Ibidem .
ornamento fuiffe ducebant, quòd nomen' & perfo Vides ut denfiffimis tenebris fchifmatis con
nam Papæ aliquando in generáli Synodo geftafTent, tagio offuderit clariffima Orientis lumina. Malunt
ut ad perennem tantae laudis memoriami, tranf. à terrenis Principibus accerfere eximias Eccleſiæ Sa
mittenda fuccefforibus honoris ejus infigfiia cu cerdotiique dotes, quàm confugere ad Regem Re
rarent, . - - gum, qui ſponſam ſuam caeleſtium beneditionum
II. Enimvero licet Balfamon Patriarchali Antio. largiffima copia cumulavit. Ne fine fruélu tamen
chiae dignitate emineret ; licet ſcriptis ſuis omnibus aliquo Balſamonis hallucinationes memorata à no
infuderit acerbiffimi odii in Latinos & in Romanos bis fint , id faltem inde colligemus, eam fuiffe ejus
J'9ntifices virus illud, quo turgebat ; adegit tamen aevi, & aliquantò anteriorum etiam fæculorum con
illum veritatis lux invi&iifima , ut fexcentis in locis fuetudinem receptiffimam , ut decreta Conciliorum
Primatui Romanae Sedis affentiretur. In commen generalium , Romanorum Pontificum , & Epifcopi
tando Canone . II. Concilii Conftantinopolitani , Conſtantinopolitani, nulla fruſtrari poſſent appel
quo primatus honoris poft Romanum òonfìanti. latione ; hanc porrò Epifcopi Conftantinopolitani
nopolitano addicitur Epifcopo , fugillat, Balfamon praerogativam Schiſmaticis ipſis Gracis viſam eſſe
perinde ut Zonaras , eorum ärgütias , qui 'hunc Ca non alia ab origine manare, quàm à prima Sede.
n9nem ita interpretabantur, ut illa vox poff non or IV. Exploſerat alibi Balſamon, In ſupplem. pag.
ginem, fed tempus fedendi diffiniret ; & qui niti 1 1 14., commentitiam hanc ex Conftantini donatio
fibi videbantur Canone XXVIII, Concilii Cal. ne exprefam privilegiorum primae Sedis exunda
chedonenfis, 醬 eadem Conftantinopolitano atque tionem, in Sedem Patriarchalem novae Romae ; nec
3Papa: jura adfcribuntur. - adeò fchifmatis caligine obtenebratus fuerat , quim
.Contendit quidem Balfamon, à Patriarcharum ju. pcllucidiores alios fontes deprehenderet excellen
qicio appellari ngc ad Papam poffe, nec ad Impe tiae Patriarchalis , Intellexerat nempè Patriarchas
ratorem : At qui fecum ſentiant pauciſſimos eſſe, nec propiores juftiorefque effe haeredes ac fucceffores
ipß diffimulat • . Qpinabantur ' enim aliqui ádiri Apoftolorum , quàm cæteros Epifcopos : Apofto
poff: poft Hierofolymitani Epifcopi fententiam An lorum fuccefforer, eor qui munc funt, Patriarcha ,
tiochenum, inde Alexandrinum , 3, fie deinceps fe appellati. In Epiſt. Dion. pag. 11o9. Huic hareditati
cumdùm majorem ttniufcujufque ordinem ; In Câm, & ſucceſſioni Apoſtolicae authoritatis multò plus
22- Syº Antioc. hoc eſt ab Alexandrino Conſtan inerat gloriae & ftabilitatis , quàm nutanti dóna
tinopolitanum, ab ifto Romanum ad judicium pro tioni Imperatoriae. Sedi qui tandem poterat Balfa
ឆ្អ polie. Cenfebant ali univerfim Patriarcha mon Apoftolorum fucceffione ditare Epifcopum .
es ßntentias appellationi obnoxias cffe; cum fe Conftantinopolitanum , quum nec ipfe diffimulet
cundùm 'Leges non eximantur, nifi Praefeélorum Byzantium initio Metrópoli Heracleenfi obnoxium
Prætorio judicia :. & Novelia Juftiniani , quæ fiiiffe ; ex eoque illud etiam refiduum obfervari
intexta quoque Bafilicis eft , ut quae prifciim 're veftigium, quòd ab eo Heracleenfi Motropolita.
tentet adhuc vigorem , Patriarchám júbeat Impe inauguraretur Conftantinopolitanus Patriarcha. Si
ratori ratiQnem reddere, & poena mulélari, fi plu quod exemplum in contrarium promatur, Im Sup
res in Eccleſia ſua Clericos ordinet, quàm per Le plem. pag. 1 1 14., ut Stephani, qui germanus erat
ges liceat. Novella tertia Jußiniani deceranit : Pa Leonis Imperatoris , cognomento Sapientis, quem
triarcham Imperatori rationem reddere, &r ab Im conſecravit Theophanes Metropolitanus Caeſarien
peratore corrigi , fi Clericum ultra numerum ordi. fis , fingulare id quiddam fuerit , præter ordinem,
narit: Nonnulli , ubi Patriarchae rem definiffent, praeter morem , quo nihil generali, regulae dero
appcllationis jus laicis indulgebant, non Clericis , Ctulr . - ... "

non Monachis. Perfugium iftud ex aliorum fen
£ntia Patebat in caufis pecuniae, non in Ecclefia
fticis : & fpiritualibus. Èrant denique qui Patriar
chae fcntcntias tunc folummodo appellafioni fubji
vcrcnt » cum dclegatus ab Imperatore cum aliis ju
Sed inalio tra&atu, qui cum Orientali Jure in
lucem editus eft , jurif. órient. L.7. p.441., citra fu
ci ſuſpicionem ediſſerit idem Balſamon, Patriar.
chales Ecclefias cum fuis privilegiis , effluvia quæ
dam ad propagationes fuiffe cxleftis illius Prima
tûs
 De Beneficiis, Part.I. Lib.I. Cap.XIII.
tMs, quo Petrum Chriftus infignivit; quocirca &
ipfe poft Petrus ordinavit praefecitque Antiochie
Évodium, Alexandriæ Marchum , Jacobum Hie
rofolymae , Andream in Thracia. Tum denique ,
arqualitatemquamdamaftruere nititur inter quifique
Patriarchas, quòd inftar habeant quinque corporéo
rum fenfuum, quibus Ecclefiae caput in terris con
cinnatur: Cum inßar quinque femfuum capitir unius
( qui tot effe numero dicuntur, mec dividuntur ta
amem im partet ) apud populum Cbrifiamum babeam
tur, digmitate mihilomtmuf parer funt im omnibus ;
& cum Capita fan£tarum per univerfum orbem Ec
cleſiarum Dei jure dicamtur, locum in eis diſcri
wmem ab hominibur ßatutum habere non poteft. Pa
triarchas quidem omnes fub illa unitatis & æqua
litatis myftica fpecie confociat Balfamon; at illos
diffociat idem ipfe non mediocri difcrimine, cum
Patriarchae unius Conftantinopolitani & Papae ju
dicia nulli fubeffe provocationi; cenfet. 2 ri territorio; nec ita defiderari ad Concilii genera
V. Ex antedićtis abundè liquet, fic Balfamonis
do&rinae ubertatem nobis admirationi effe, ut ei
tamen in rebus plurimis non affentiamur. Adhi
bendus itaque dele&us eft , ut pretiofum à vili fe
cernatur. Incefferat porrò eruditiffimum hunc scrip
torem ea opinio , Ecclefiam primæva ab inftitutib
ne inter Patriarchas diftribútam fuiffe , illis com
mendatam , eorum regimini addi&am; utque ex
univerſis Eccleſiis, una concreſcit Eccleſia, ita ex
quinque Patriarchis, qui Capita Ecclefiarum funt,
tinum coalefcere caput. Ex quo fit, ut una conjun
&imque femper eorum nomina recitentur è dipty
ehis inter facra : Qgamobrem ftatutum efi ut ii,l
quavir Ecclefia Dei fíve ad Eupbratem , βυς ad Ti
Ęgrim , ßve ad ipfum pertimgat Oceanum , comjum
&im eorum momima referantur. Acceperunt enim ,
*ti ſcriptum legimur , regioner gentium, 6- eorum2
zkroni ſunt inſtar Lum« perfºči«, se ſolir inſtar co
ram me funt.
. Inde fit rurfum, ut novi femper creentur Pa
triarchae, tum Antiochiae, tum Hierofolymis, quam
vis ab Infidelibus teneantur iftae urbes. Superßes
့် viget poft urbium & Ecclefiarum excidium
ecus haud unquam interiturae dignitatis. Quam
vir emim gloris thronorum per vim exciderunt, ta
mem fpiritalis gratia non exolefcet . Inde fit rurfus
ut quanquam ufu invaluerit, ut nomen Papæ Ro
mano uni Præfuli vendicetur : ur Conftaritinopo
litanus, Alexandrinus, & Hierofolymitanus Àr
chiepifcopi dicantur; ut denique proprium fit An
tiocheni nomen Patriarchae : eommunicatum fit ta
men quatuor etiam aliis Patriarchæ nomen, ob in
clivulfam quinque capitum illorum focietatem, quae
ut unum corpus conflant, ita omnia fibi mutuò
communicant. Omnino fit boc propter identitatem
bonoris , ©* quòd hi quinque Patriarcb« vicem umiur
Capitir univerß eorporis obtineamt , famétarum vi
delicet Eccleſiarum Dei. Papae , Patriarchae & Ar
chiepifcopi nomina non idem auri, fed prorsùs
idem menti fonant, nempè patrem fignificant, ideò
& Patriarchæ in commüné dicuntur omnes , quo
nomine teneritudinis & authoritatis paternae Prin
cipatus, indicatur. Denique ipfo quoque Papæ no
mine decgrati fuere Patriarchæ Âlexandrihi, ex pita in numdo pofuit Spiritur Samftut , ut im Ec
quo Cyrillum Caeleftinus veßivit fuis vicibus, fua lcefia Dei pullulantia fcandala per ea exterminen
authoritate , fuo nomine in Concilio Ephefin6. Et -tur &c. Aít. 1. Synod. VIII. Ex quo infert nequi
4lexandrinu; vocatur fuit Papa, quod fan£tu, il demPhotiiopus fuiffe^
de Cyrillu: in tertia Synodo privilegia papa Roma
ni, Caleſtini ſcilicet acceperit. triarchæ recepiffent. cùm preſidens & prºcedens fº
VI. Hadlenus Balſamon. At Anaſtaſius Biblio
thecarius cum Conſtantinopoli degeret , qua à
græcis hauferit, literis mandavit.' Ea auíterh funt
ejufmodi : Quod mon ideo œcumenicum dicerent Pa
triarcbam , quòd univerfi orbis teneat Prafulatum ,
ſed quàd cuidam prsſit orbis parti que à Chriſtia
mis babitatur. Nam quod Graei aeumenim vocant , runs diceretur, A(j. 2. In eademG.2.
Tom.I.
5I
a Latimfr mon folàm orbi r , verùm etiam babitatio
vel locur habitabili r mtemcupatur • Præfat. im VII.
Synod. - -
Tres Orientis Patriarchæ Alexandrinus, Antio
chenus & Hierofolymitanus, cum adeffe non pof
fent VII. Synodo generali , ut nec VI. affuerant ,
imò nec Vicarios Praefules delegare , quod per In
fideles, quorum imperio prgmebantur , Principes id
non liceret : fcripfere nihilominus validum ratum
que fore , quodcumque decreviffet Synodus, ma
ximè cum per Legatos fummus Pontifex praeeffet :
Nullum ex hoc fan&a Symodo adh&fit pr«judicium ,
pr&cipuè cum fan£iiffîmum &• Apoftolicus Papa Roma
nus comcordaverit , Ó* in ea inventur fit per Apo
crifarior fuos . - -
Hinc émicat ne ipfos quidem Orientis Patriar
chas perfeóiam & abfolutâm cum Papa a:qualita
tem exambiife, cum faterenturanguto fe coarcta
lis integritatem , ut ipfi intereffent, quàm ut Pa
pa praeeffet. Quod autem attinet ad Balfamonis.
comimentum , qui Ecclefiae univerfalis unitatem re
ligat ad confenfionem quinque Patriarcharum , velut
ad centrum quoddam fuum , inane prorfus illud
eft , fuaquc fponte corruit. Quod verò nec hærefi ,
nec fchifinaté putat folvi hanc Ecclefiae Capitum,
conjunétionem, tam ineptum eft , quàm quod ing
ptiffimum. Non ante I.II. & IV. Synodos fatetur il- .
le fuiffe auéìas nova Patriarchatùs dignitate Eccle
fias , Conftantinopolitanam & Hierofolymitanam.
Ergo tardiùs ex illius fententia accreverunt Ecclefig
haec duo capita, & tunc Ecclefiæ unitas capitum
que conditio naturam immutavit fuam. Denique
fungofa & evanida eft tota haec Balfamonis do&tri
na , nec ille videtur ante fapere incoepiffe, nifi cum
ſcripſit Eccleſias Alexandrinam & Antiochenam eò
caeteris antecelluiffe, quod abundantiùs in eas exu
beraverit plenitudo potetatis Ecclefiatica à Sede
Petri. Nifi fchifmatis livore fuffufa caligaffet ejus
mens, veriffimum in eo deprehendiffet Ecclefiae cen
trum, facris literis confirmatum , priorum Eccle
fiae faeculorum adminiftratione comprobatum , &
Ecclefiis ipfis Patriarchalibus inter fe colligandis
prorfus neceffarium. Verùm hoc femel conftituto ,
fcitiffimè ab eo di&tum eft , immenfam , quacumque
patet, orbis Chriftiani amplitudinem à Chrifto pri
mitùs Apoftolicis Patriarcharum fubjeétam fuiffe •
Sedibus, quas ex una Petri Sede profectas eſſe, 8
in unam Petri Sedem rurfus coaluiffe non femel
jam monuimus . - --
VII. IIlud certè conflat, Græcos jamdiu ante •
Balfamonis tempora incoepiffe vi&torias Ecclefiae
laureafque de adverfariis reportatas , acceptas fer
re unaniimi confpirationi omnium Patriarcharum ,
aut faltem complurium ex ipfis , qui à re&ti tramitc
aberrantes caeteros, aut in veri femitam revocarcnt ,
aut facro expungerent Collegio. In hac erat pror
fus fententia Syncellus Epifcopi Hierofolymitani »
cum vices ejus in generali VIII. SynQdo gerens •
his verbis fuam mentem aperuit : Naffir quia Spi
ritur Samftur, qui locutus eft in Propbetit , ipfe in
Apoftolis effatuí omnia, &c. Ideo Patriarchalia Ca
, quem jamvocari in cognitionem
damnaffet caufam
Papa , nec caeteri Pa
miori, Roma §eder mequaquam receperit Photium •
nec etiam Orienti, trer thromi, mom erat opuf voca
re illum ad examinationem. Tunc certè Photium
poenituit, puduitque praefraéìae, audaciæ fuæ in
àucupandis `novis fupérbiæ titulis, Chirographa-•
quippè extorferat, quibus Patriarcba Patriaret*
VIII· Synodo Mc*
IrO
 52. vetus & nova Ecclefiae Difciplina
trophanes Smyrnenſis Metropolitanus Patriarchas
contulit cum æternis illis facibus , quas à vulgo
aliorum fyderum rerum Conditor majore & con
fertiore lucis calorifque copia diftinxit. Tamquam
qu*d am lumimaria, magna , videlicet quimque Pa
triarchalia capita im illuminationem totius terræ
quò pr«fint diei & nofti, & feparemt inter lucem &
tenebra*. Ibid. A£t.6. Eadem propè mens erat Ba
filii Imperatoris, cum hæc in eâdem Synodo eft
cffatus: Proteéìiome veri Dei noflri quinque Patriar
chia orbir terrarum reéta femtiumt, & non eff l</fo
fidei. Hinc Bahanes Patricius argumentatus eft ad
versùs Photium, Photiique fautores: Qffemdite hae
bora , quia five b«refir mota eß , (ìve fchifna emer-,
, fit im qualibet parte , &• fenfit aliquit extra qua
tuor Patriarchia & ſalvatus eſt ; & audio vos .
Hodie quatuor Patriarchia, imò verò quimque com
demmamt vor, quid vobis videtur ad hac ? Eft qui
αdjuτει το 2 Α:ί.7,
Ulteriùs etiam poftea idem progreffus eft , cum
dixit nunquam eveniffe , ut eodem tempore Patriar
chæ quinque in errorem fidei infeftum delaberen
tur ; fed æterni Ecclefiae fponfi propitio nomine ,
ex iis faltem unum aliquem ab errore purum in
inconcuffa veritatis Petra confirmatum effe, à quo
cæteri revocarentur. Pofuit Deus Eccleſiana fuam
im quinque Patriarchir , &• definivit in Evangeliir
fuir , ut numquam aliquando pemitur decidant , eò
quòd Capita Ecclefi« funt, Etenim illud quod di
citur . Et porta inferi nom pravalebumt adversùr
eam , hoc demuntiat : Qgando duo ceciderimt , cur
runt ad tria , cum tria ceciderint , currunt ad
duo ; cum verò quatuor fortè ceciderint , tunc umum
quod permanet im omnium capite Cbriffo Deo mo
/?ro , revocat iterum reliquum corpur Ecclefi«. Quæ
in hac argumentatione artes, quæ fraudes delitefcc
rent, excutere fuperfedeo. Hoc unum monco. Grę
corum arte , offuciafque in coequandis quinque Pa
triarchis, prohibere non potuiffe , quin experimen
to tot faeculorum , quae luculentiffima certiffima
que eft Scripturarum interpretatio, conftet, illum
unum , qui primus eft inter Patriarchas, cæteris af.
fuiffe faepiffimè ab errorum hærefumque baratro
educendis, nec eguiffe ipfum unquam beneficii vi
ciffitudine ,
Denique quamvis ' fubinde exifteret & emicaret
Græcorum jaétantia , indubitatum tamen eß in hac
jpfa generali Synodo VIII. plurimum difcriminis
interpofitum fūiffe Papan inter & Patriarchas cae
teros , in fauftis etiam acclamationibus, quae defi
nentibus Seffionibus iterabantur : ut ne dpus qui
dem fit alio documento ullo, ad primæ Sedis fin
gularem praecellentiam aftruendam.Videfis quae Ba
ronius , am.813. n. 1 1. , in rem iftam decerpferit ex
Theodoro Studita , Graecorum omnium eâdem hac
aetate longè tum do&rina, tum magnitudine ani
mi & pietate praeftantiffimo. Qu«cumqu« ligaveri,
Juper terram , erumt ligata &* im cælis , &c. caetera
miffâ facio.
VIII. Jam ut curfim aliquid ftringam de Patriar.
charum juribus & privilegiis, ea jäm fere delibata
fuperiùs fuiffe moneo ; iit centra fint unitatis, fin
minus in univerfali Ecclefia , certè in ea quifque la
tiffimè effufa, quæ fidei ejus & curae credita éft; ut
primi 9mnium nominentur in facrorum diptycho
ruin folemni recitatione ; ut vinculum mutuae inter
fe arctiorifque communionis ftringant per literas
communicatorias; ut generalibus Synodis adfint,
nec fine infignibus eximiae poteftatis; ut ad ipfos,
non ab ipfis appelletur . Aä. 3. Syn.VIII. Caetera.
inferiùs atringefitur , cum ferino fiet de Cruce , de
Igne , de Pallio, quae propria erant eorum orna
menta; denique de fupremia poteftate extruendi re
gendique Mohafteria per totam Patriarchicam Dioe
¢¢fin fuam, atque adeò ih Epifcopatibus omnibus fug
ditionis.
\
IX. Unum hic referam Canonem Synodi VIII.
generalis, quo duo potiffima innovantur privilegia
dignitatis Patriarchalis: nempe ut invefiiant Me
tropolitas tractàs fui, five ordinando, five pallium
ad eos deftinando: ut vocent etiam illos ad Conci
lium generale totius Patriarchatùs, ubi , & in eo
rum mores ac vitam inquirant , pro legitimi judi
cis poteftate. Ita ut univerforum Metropolitamorum
qui ab ipfi promoventur , &• five per mamur irapo
ſtionem, ſive per palii donationem Epiſcopalis di
gmitati* firmitatem accipiumt, habeant poteßatem ,
videlicet ad convocandum eos urgente necetate, ad
Synodalem conventum , vel etiam ad coercemdum il
lo* & corrigendum, cum fama eor fuper quibuf
dam deli£tis forfîtam accufaverit. Gan. 17. Abfentia:
fuae praetexebant Metropolitæ imperia terrenorum
Principum, à quibus, vetabantur eorum regni fi
nibus egredi: aut , Conciliorum Provincialium an
nuas neceſſitates. Sed has inanes cauſationes dam
nat Synodus , guöd Chriftianorum Principum juffa
legibus Eccleſiaſticis adverſari non debeant: Con
ciliaque particularia Provinciarum pothabenda fint
Patriarchalibus : quae ut patent latiùs , refque mo
menti gravioris agitant, ita & ex illis plus emo
lumenti ad Eccleſian redundat. A Metropolita quip
pe umiur quidem Provincia difpofitio efficitur : à Pa
triarcha verò fepè totiur caufa Dicrcefeor difpenfa
tur ; ac per hoc communi, utilitar providetur , Pro
pter quod & fpeciale lucrum propter generale bonum
poffpomi convenit , De Patriarchalibus his Synodis
operofîùs alibi difputabimus, ubi & juftas aperic
mus caufas , quae Chriftianos quandoque Principes
moverunt, ut ne temporibus difficillimis finerent
Epifcopos Regni finibus egredi.
-:
cAPUT XIV. r.3. 11. c.3. '
IDe antiquis Patriarchis ex fententia
Latinorum mediæ ætatis. -
I. Quid fentiat Nicolaus I. de prifcorum trium
Patriarcharum origine, & de nova Conſtantinopo
litani 3- Hierofolymitami im idem Collegiam ado
ptatione. -
II. Patriarcharum primatur ex ejufdem mente à
Petri primatu hauftur. -
III. Ex fentemtia Joannir VIII. Papa , magna
Ecclefia luminaria nom fumt Patriarcha quinque,
fed Petrus & Paulur, qui Orientis facri jubar &•
fplendorem im Oceiduar' plagar comtulere. --
IV. Hincmarur Patriarcharum Primatum, & Me
tropolitamorum jus quodlibet in alior Epifcopor, nom
aliter fpe£fat , quàm ut delibationem imaginemque
ejur authoritatis , qua Cbrifius Petrum dotavit, ut
praeſſet Apoſtolis,
V. Qga ratione fiat , ut Epifcoporum jurifdiétio
divina inſtitutione mitatur, non Patriarcharum, non
Metropolitanorum,
VI. Ex Hincmaro cur inter Patriarchar Alexan
drinus fecumdo , Antiochenus tertio loco fedeat.
VII. Quare fecundum Ratramni mentem prima
tus à Chrifto inſtitutus , tribur primariis Orbis ci
vitatibus, ſed Roma preſertim inſederit.
VIII. Hir omnibur Grecorum oculatiffmi ®* dotfif.
Jimi quique aftipulabantur.
I, Fញុំ fuperiori capite Grecorum effa
JL ta de Patriarcharum ordine : quid eadem de
re fanxerint Latini mediae aetatis , impraefentiarum
indagare juvat • Interrogatus ea de re à Bulgaris
Nicolaus I. non alias Patriarchales effe fedes ref
pondit , quàm quas Apoftoli tenuere. Atqui prae
ter Romam, Alexandriam , & Antiochiam
Ve
 De Beneficiis, Part.I. Lib.I. Cap. XIV. 53"
five per (efe rexit Petrus, five per finifIimum di modi officia defideraffe . Credimur quod jam vor
ſcipulum, nulla retore tanto gloriatur Eccleſia .. non lateat numquam Apoftolicam B. Petri Sedem.
Qfìentant quidem non paucæ fundatores Apoftolos; ab aliir Sedibur reprehenfum , cum ipfa alia* omne*,
at unius Petri adminiftratio, quas illuftravit Eccle&* pr«cipuè Conßantinopolitamam f«piffnè reprehen
fias, eas gradu honoris , & poteftatis præ ceteris dent, aüt ab errore liberaverit, aut certè in his
confpicuo decoravit . Ecclefiae conditor caeleftis qui refipifeere noluerunt, fententia fue judicio con
fponfùfque Chriftus hunc Evangelii curfum; haec Âemnaverit, Noli ergo fequi Grecor , &c. Epift.73.
ei incrementa aptavit ; ut unicum illud Caput quod Miferandus Bulgariae cafus , caeterarumque Orien
inter prima Ecclefiae rudimenta defignarat, ventu tis Ecclefiarum, quas à Sede Petri foedus error
ræ poſteritati oſtenderetur, & commendaretur , avulfit ; plus etiam quàm in votis effe poterat, .£on
firmavit 'utriufque Pontificis fententiam: & illam
vigeretque in omnia fecula ea difciplinæ, ea facr¢
politiæ lex, quam primoribus veluti lineis ipfe • maximè Nicolai, ajentis, Luminaria magna Eccle
adumbraverat . Defúeratis moffe quot fint veraciter fig non effe quinque Patriarchas, ut cenfebant Gr£
JPatriarcha ? Veraciter illi habendi fumt Patriarch«, ci : fed utrumque Romanae, & Occidentalis Eccle
4ui fedet Apoflolicar per fucceffomes Pontificum ob fiae fundatoremi, Petrum , & Paulum , quorum vi
*iment, id e/?, qui illir pr&fumt Ecclefiis , quar Apo vax & inextinéìum lumen, Orientem ut ita dicam,
Jfoli inßituiße probantur, Romanam , Alexandri veritatis Solem in Occiduas tranftuliffet Ecclefias,
rana , Antiochenam . Ad confulta Bulg, c.91. Addit Hi ergo tanquam , duo luminaria magna cæli, in
à Nicaena Synodo tres illas Sedes cum honore com Ecclefia Romáma divinitus eomffituti , totum orbem
memoratas, ne nominata quidem Conftantinopo fplendore fulgoris fui mirabiliter illuftrarumt , &
litana , ut quam feriùs ad Patriarchatum Princi òccident eorum prxfentia , veluti rutilante So
pum gratia extulit. Favore potiùs Primcipum , quàm le fa£tur eft Orienr . Epift.8o. -

ratione Patriarcha Pontifex ejus nominatur. Ho iv. Cohfentientis eâ de re Occidentalis Eccle

-norificientiorem confeffum ab eadem Nicæna Syno fiae, maximè Gallicanæ, fidejuffor. auétorque jd0
do impetravit Hierofolymitanus, fed intaéta Metro neus erit Hincmarus, dum ait privilegio Petri fii-.
politani Cæfarienfis äntiqua in eum poteftate •. pra ceteros Apoßolos eve&ii , contineri Patriarcha
Una quippe Hierofolyma fuperfles eft, caeleftis nem rum , Primatum, & Metropolitanorum omnigm-•
pe , quae terras ornaverat , funditus ab Hadriano privilegia . Haec enim omfiia in eo uno fita funt»
cverfa _eft. Ideo nec nifi AElienfis Epifcopus à Ni quòd præfint Epifcopi alii aliis. At Chriftus Apo
caenis Patribus ' vocatur, quòd recentem Æliam , „fiolis folum Petfum praeeffe juffit. Hinc ergo pgr
non procul à ruderibus prifcae Hierofolymae Ha ' fpicuè illud efficitur, quafcumque Epifcoporum fu;
- drianus excitaffet , Non jam ergo HierofolymitaËra alios Epifcopos præcellentias, ceu radi9§ à
na haec Sedes eft, fed AElienfis. Ita Nicolaus. Sole lumini§ fonte, ab hac prerogativa manaffe • •
II. Haec ergo Nicolai, hæc Latinorum tunc do Praeformabat enim Chriftus totam Ecclefiae fuae po
&rina, firmiſſimis Scripturarum fundamentis ftabi {teritatem; cum illam im exordio , illiufque mem
lita, & certiffimis fæculorum experimentis; quip bra hoc invicem ordine, hoc fitu compingcbat :
pe temporum ferie , rerumque eventu explicavit utque fundamenta jacebat Epifcopalis in- populos
íe, approbavitque orbi veritas eorum quae Chriftus poteftatis cum Petrum alloqüeretur , vclut eum
Petro & vaticinatus & pollicitus fuerat , cum il çui Epifcoporum omnium ufiiverfalitatem geftaret,
slum affaretur, tanquam petram immobilem, cui ita Metropoles, & Patriarchatus omnes condebat
Ecclefiam fuam ក៏ឆែ effet . Unde alibi velut in rădice, cùm Petro primatum in Apoftolos
Nicolaus idem: Præfertim cum Ecclefia Romama pri conferebat. En Hincmari verba de Pätriarchis, in
vilegia, Chrifti ore in Beato Petro firmata in Ec feriùs enim de Primatibus , & Metropolitanis verba
cleſia ipſa diſpoſita, antiquitus obſervata , & à faciemus. Im illius primatu ipfe B. Petrus cunctorum
fanéiis univerfalibur Synodis celebrata , nullatenur onera portat , cujui principatus authoritate Media
poffînt minui , mullatemur infringi , quomiam fumda tor Dei, & hominum homo Chriftur Jefur Sedem Ro
- mentum quod Deus pofuit humamur non valet amo manam fuper omnes feder fublimavit , Alexandrinam
vere conatus , Privilegia , inquam , i/iiur Sedis vel decoravit, Antiocbenam confirmavit , & per caterar
Ecclefi« perpetua fumt, divinitur radicata, atque Provinciar privilegia fuis Ecclefii* ronfervari ac cor
plamtata fumt ; impingi poffumt, tram ferri mom pof roborari decrevit. T.1.p.4o. Patet ex his Hincmari
.junt ; trahi poffunt , avelli mon poffunt. Epift.8. verbis ad ipfius Chrifti inftitutionem refundi trium
Qui nituntur his fundamentis, multò conveuientiùs Patriarchatuum, omniumque Metropoleon origi
tum de dignitate Ecclefiae , tum de conditoris ejus nem; nimirum quöd uno Petri principatu? Quo
omnipotentia fentiunt, quàm qui coinmentis ani Chriftus illum fupra Apoftolos , hoc eft , fupra
, libus Græcorum fulciuntur , & fi&titia Conftantini Epifcopos evexit , haec privilegia implicata fint:
donatione. Ea arte, hoc ingenio grafatifunt Epi V. Nec inde tamen fèquitur, ut Epifcopos , ita
fcopi Conftantinopolitani, vel eorum affentatores, & Patriarchas jure niti divino immediate : propte
, ut Romanae Sedis privilegiis eandem affingerent rea quod Epifcopatum Chriftus non in folo Pctro
novitatem, eandem à beneficientia Principum hauftę fundáverit ,' fed in caeteris etiam Apoftolis, ipfos
poteftatis originem , quam ipfi detreélare non po conjun&im & fpecialiter allocutus ; porro in hanc
tcraIlt « Apoftolicae fuccefTionis partem vocati funt Epifco
III. Joannes VIII. Pontifex cum Bulgarorum. pi'. At primatus in Apoftolos, hoc eft in Epifc9r
Regem hortaretur, ut fe Romanæ, quàm Conftan pos, uni feorfim Petro collatus à Chrifto eſt, ejnſ
tinopolitanæ Ecclefiæ inferi accenfefique mallet , çjue fuccefforibus. Hanc ergo Petri poteftatem di
rem protulit tum veritati, tum faeculorum experi vinitus inftitutam , neceffe eft iis omnibùs, aut in}!
mentis apprimc confentiefitem. Ja&abant quidem tandam , aut participandam proponi, qui juris ali;
Graeci mutuam Patriarcharum quinque conſpiratio quid & poteftátis in Epifcopos áffeqüentur. Sic ad
nem , qui alternis fibi praeftabant `opem, ut nunc fontem refluunt rivuli, fic caeleftem in originem
ifti , nunc illi quodam ex errorum veluti naufra divinamque revocantur dignitates quas humana tan
gio enatarent. At contra contendit Pontifex, cae tum ab inftitutione profectas efle ſuſpicabamur -
teras quatuor Patriarchales Ecclefias, & maximè vI. Prolixiùs de his alibi Hincmarus, Ibid. p.431••
Conftantinopolitanam, in hærcfeon & fchifmatum differuit, ubi docet complurium Ecclefiarum 9rtum
laqueos frequentiùs incidiffe : Eccleſiam verò Ro ab aliis Âpoftolis repeti debere , qui fuas ibi d£fi
manam , cujus beneficio illae femper emerferant , xeresedes; ut Jacobüs Hierofolymâ, Joannes Ephe
ncc ulla unquam paffam effe aaufragia, nec ejuf fi, cui & Timiotheus fucceffor datus; fcd Cºl211
-
54 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
chali culmine eas demum infignitas fuiffe Ecclefias,
quae Petri fede decoratae fuerunt. Ut enim Petro
ùni collata divinitus erat poteftas in Apoftolos :
ita ab illo uno propagari poteftas illa potuit, qua
Epifcopis praefiderefit & jus dicerent Epifcopi, non
aliud ab aliis Apoftolis na&i , quàm poteftatem.
eam , qua regendis populis imminebant. Sedes Ec
clefíarum Romane, Alexandrimg , atque Antiocheng,
idcirco fpecialiter legimur feder dici , cùm plurime
fedes , & Apoftolorum, ficut Jacobi Hierofolyme , &
Joammis apud Ephefum , in qua fedit & Timotheus
[B. Pauli difcipulur, &• multa alig primeipalium ci
vitátum ; quomiam fedes fumt, quim potius una fede*
fumt magni Petri Apoftolorum Principir. Addit fe
<undae fedis honore potiri Alexandriam , quòd eo
munerandus fuerit Marcus , tanquam interpres Pe
tri , Evangeliique ab ore Petri excepti fcriptor.
IEt licèt B. Petrus amtea im Antiocbia federit , quàm
IRomam venerit , umde Marcum Alexamdriam mifit ;
•/om tamen ideo Antiochia fecumda fed tertia fedet ;
C&• Alexandrina Eccfefia fecunda feder dicitur pro
pter privilegium Evamgelii , quod fanétur Marcus'
Evangelifta ore Petri excepit, atque comfcripfit. An
tiochenam Ecclefiam difcedens ad Romanæ funda
tionem Petrus, Ignatio credidit. Quae omnia hîc
referenda fuere , ut liqueret , quàm alia effet tuin
mens & fententia, tum voluntatum inclinatio, Orien
talium atque Occidentalium. Quam ftudiosè enim
Graci terrenas ac feculentas humano ex arbitrio
origincs Magiſtratibus Eccleſiaſticis aſſignabant :
tam cupide Latini caeleftes, ut ita dicam, natales '
cis adornabant .
VII. Ratramnus Monachus vanos Græcorum
conatus retundens, quos eò collineare perfpexerat
ut Patriarchas fuos Papae vel aequarent, vél etiam
praefcrrent , probat ex Scripturis , ex Conciliis, &
continenti tot retro actorum ſeculorum ſerie indul
tum uni Petro principatum , cui gentium dominam
3Romam fubjecit cæleftis Providentia, ut ex illa pri
maria arce Imperii fplendidius emicaret Regale Ec
clefiae Sacerdotium , luxque veritatis toti orbi fa
ciliùs fplenderet. Non itaque trium illarum urbium
dignitas , dignitati Patriárcharum contulit quid
quam: fed jam inftitutam à Chrifto præcellentiam
IPetroque collatam , per tres ampliffimias orbis civi
tates circumduxit próvidum numien , ut hinc velut è
fublimi corufcans omnium in fe venerationem con
verteret. Hinc Roma deinceps emincntiffimus fuit
thronus ſacri & à Deo inſtituti principatûs. Alexan
driae & Antiochiæ gloria, & poteftas, multorum rui
ng fuperftes, vivit adhuc, & divini Primarús im
mortales retinet reliquias.Quor ambor Petrum & Pau
Jum , ad Eccleſſe principatum à Chriſto poſitos &
*om£ diretfor , tum Ecclefiaflica veritar, tum ipfiu*
p£oni£ monftrat authoritat. Illuc mamque ambo prim
«iper funt dire&fi, ubi Primcipatur emimebat mundi ,
quatenu* Romana civitar ficut imperiali potentia to
*um fibi fubjecerat orbem , fie Religioni, culmine &•
4poftolatât digmitate, totius munäi regni, preſide
ret • Et /cut voluit Salvator Hierofolymam nativi
*a£e fuá , doffrima, miraculir, morté, fepoltural,
refurrectione reddere fublimem ; fic etiam delegit Ro
namam urbem Apoftolorum Primcipum fanguine , fe
Ρulcro , memoria, do£trina reddere gloriofam, ut дио
miam Chriftur Hierufalem relefli , in dextera Patri,
cgnffdenr , Rex & Dominur bonoratur, Angelorum
& Samctorum omnium famulatu : fic Petrur & Pau
lug Hierufalem peregrinantir obtineant principatum,
fuhjettir fihi per totiur orbis latitudinem cbrìfii Ecl.
cleſia - Ratramnuſ cont. oppoſita Gracorum L.4 c.8.
VIII. Indubia haec non poterant non videri
C5ræcis etiam illis qui candore animi, & do&rina
praeſtabant - Teſtem appello celeberrimum Marty
rem Stephanum, qui pfeudofynodum Oecumenicam
Iconoclaftarum invićiiífimo hoc repudiavit argu
mento, quod nec à Romano Pontifice effet appro
bata, fine cujus authoritate majores Ecclefiarum
caufae diffiniri non poffunt , fed nec à tribus quidem
aliis Patriarchis. Qui Oecumenicum ißud Concilium
vocari queat ; quod mec Romanur Antifter , citra cu•
3ut authoritatem mullo modo fieri poteft , ut ret Ec
•lefiafticg ad mormam dirigantur ; ' gratum habuit •
mec Alexandrimur comprobavit , mec Antiocbenu * •
mec Hierofolymitanu*. Vita ejur apud Surium die 28.
Novemb. c.3o. Eadem fententia , idem confilium erat
Tarafio Patriarchae Conftantinopolitano , dum ad
hunc apicem confcenfurus, palam antè profiteba
tur; malle fe pirantem adhuchumo mandari, quàm
à caeteris quatuor Patriarchis anathemate percuti -
Recuſo eſe poſtor cetts haretici &r ſtatui potins ha
bitare fepulcrum , quàm effè obmoxius anathemati
bus ſacre quaternionis ſedium Apoſtolicarum • Nec
promiffis defuit . Verè Oecumeniicam enim.Syno
dum convocandam curavit, cui præfuit Papa , . &
ubi fides in integrum reßituta eft. His fuffragaba
tur Theodorus ille Studites, jam fuprà laudatus,
nec unquam fine fingulari encomio nominandus • '
• * *
C A P U T XV. r.4.1.1. ca.
De Patriarchis Græcis in genere, ab an
no poft Chriftum natum millefimo.
I. Oecumenici Patriarche momem â Romano Pom
tifice eblandirinititur Epifcopus Confiantinop.
II. Ea poteftatis muiverfalitar dor ef pr«cipua pri
m& Se dir , ex »qua catera ortum duxere.
III. Iftiufmodi origo longè bonorificemt iffima eft , que
reliquar etiam Seder divima quodammodo inßitutioni
cohglutinat .
IV. Prafulum ambitioforum eulpâ mon poteft aliò
defie£ti , aut exarefcere fom* bemeficemtig divimg in*
Eccleſias.
V. Recalefcunt jurgia inter Grecam Ecelefiam &
Romamam Magni facienda Otthomi* Frifingenfi Epi
fcopi verba de primatu Romamg Ecclefie .
VI. Illibata viguit inter ambar Ecclefiar mihilo
feciur fidei &• communionis umitas , tametfi aliemato
fubinde effemt invicem animo Papa & Epifcopus Con
ftantinopolitamur. Probatione* &r exempla eju* rei •
VII. Probatiomes alia ex Bermardo , Ô* Petro Clw•
niacenf Abbate.
VIII. Nove demuo probatiomer ex Grgcis ipfir •
Quid tamtopere Balfamonem im Latinos exacerba
ver1t »
IX. Nova iterum argumenta.
X. Probationes ex Lateramenfi Concilio & Lugdu
Ðሮኤ」/¡ •
XI. Et ex Floremtimo.
XII. De Collationibus Conſtantinopoli habitis ſub
Lothario II. Germamig Imperatore •
XIII. Argumenta rurfum nova ex facris in Orie**
tena expeditionibus moffrir , ubi Latini Grgcique /ibi
mutuà Catholici videbamtur.
xIv. Que fuerit ottbonir Fri/ingen/ís doárina de
quatuor Patriarcbi * Orientalibur.
I. Onſtantinopolitanus Patriarcha Baſilii - Im
C peratoris gratia & au&oritate fretus, per Le
gatos additis etiam muneribus Joannem XX. Pa
pam inducere conatus eft , ut ait Glaber. Quatenus
?um comfenfu umamimi Romani Pontificit , liceret Ec
clefiam Conftantinopolitanam im fuo grbe , fícut Ro
ma in univerfo , uimiverfalem dici & haberi •, An
no 1o24. Galber. l. 4. c. 1. Etenim fecundùm eun
dem Scriptorem, Licèt Philargyria nundi . Kegi
sa queat appellaris is komunit inexplebiie
 De Beneficiis, Part. I. Lib. I. Cap. XV. 55
esvit. Philargyria, inquam, ideft, avaritia tum Ro famul« im obfequio quatuor Patriarchales Ecclefi« ,
manos infecerat inflexeratque in vota Graecorum: &'c. Innoc. III. Reg. XV. Epift.*. 54.

. cùm Italia univerfa hanc periculofam detef}ata eft

novitatem. Qgin ipfa etiam Gallia, operâ literif.
que Guillelmi Abbatis fanéti Benigiìi Romano
Pontifici fignificayit quantum id fibi difpliceret.
III. Qgae verba cum multùm ad extollendam
Sedem Apoftolicam , tum plurimùm ad evehendos
veteres Patriarchas conferunt. Nec enim divinam
hi fibi poffent afcribere originem , nifi quantum
Scripfit ad Pontificem pius juxta & do&us Abbas, cum ſede Petri, id eſt ipſiuſmet Chriſti, conſun
pios in Gallia omnes moleftiffimè tuliffe hos Grae guntur. In hanc fententiam jam nobis praeiverunt
corum temerarios conatus; potuiffe quidem Roma fuperiorum faeculorum Pontifices , caeterique Scri
pum Imperium in plures aliquand6 Imperatores ptores Ecclefiaftici. His nunc accedet Simeon Thef
fcindi, fed incommutabiii lege caeli mandâtam fuif. ſalonicenſis, in libro de ſacris Ordinationibus, Cap.
fe uni Petro univerfalem clavium poteftatem ; գաa, 7. , tunc in lucem edito , cum Franci in Graecia
qui pollebat Papa, eum æquum erät pro fumma au & Conſtantinopoli imperitabant. Cum de diverſis
thoritate & amplitudine, reformandæ univerfali Ec Sacerdotii partibus verba faceret eruditiffimus hic
clefiae incumbere. Et fama rei, de qua qui audiens Antiftes , de diverfis Sacerdotii gradibus, in Pa
non ſcandalizatur, noverit ſe longè ab amore ſuper triarchis, Archiepifcopis & Epifcopis, eos ille cum
mo difparari. Quoniam lieet pote$ar Romani Impe inexplicabili divinarum Perfonarum trium origi
rii , quæ olim in orbe terrarum Monarcbez viguit, ne , incolumi & fofpite abfolutiffimae unitatis vin
mune per diverfa terrarum innumerit regaturTfce- ' culo, componi poſſe non dubitavit. Pater princi
ptrir , lig4mdi folvemdique in terra & in cælo po pium eft expers principii , ab eoque ambæ aliae
teftar, domo inviolabili iìcumbit magiflerio Petri. De promanant Perfonae , cum fibi mutuo, tum illi
catero optamur , ut univerfalem decet Antiflitem , æquales. Et/i enim uma e/? Epifcopatus gratia , &*
got arrias in correstione ar difciplina fanta & Apo virtur , & ordo, ex Deo primo & folo Patre ó*
folicæ Ecclefía vigere. Ea tünc erat Gallorum non Epifcopo emamamr : Patria , tamen hahet filiation«* ,
folüm animi fententia, fed & amoris vis & con * ®^ gratia * differenter , ut umufquifque ordo poflula\ ,
tentio , ad tuenda fedis Apoftolicæ jura in Ecclefias cum Pater &r Filiur &r Spiritur Sanétur una fint
Orientis Patriarchales. Nec minùs in eam rem , aut in Trinitate divinitat & matura . Haec in primis
perfpicua, aut vehemens eft Epiftola, quam Car. & majori cum gloria quatuor Patriarchis congruunt,
thufienfis aliquanto poft tcmpore, Anno 1131. , de ratione fupremæ & primae Sedis , à qua divinam
derunt ad Innocentium II, Papam, qugque in Re quafi originen hauriunt: cum jam fint divinæ
menfi Concilio perlecta eß. Non enim Þar r una , hujus originis & plenitudinis Apoftolica & facer
fe4 potiù r totus orbis e/? veftra diœcefis ; Nam ficut dotalis veluti exundantes rivi, quos Chriftus in
Deuf eft unuf , mediator umur , mundus unut, sol Petro, ut in fonte fuo primùm recondidit, ac dein
unus ; &* ut minora inferamur , in amimalibu r •um ceps per longa fæculorum volumina effundit.
& i, caput unum : ita B. Petri Vicariur, id eft Pa IV. Qui vel primoribus labris Annales Eccle
pa non poteft effe mifi umur. Univerfo itaque mundo fiafticos delibarunt , illis plus fatis compertum eft ,
rigorem difeipline , rečtitudinem ju/titia , lumen do quid caeca tentaverit nonnunquam ambitio ad Pa
| {irin« , &* ip/iur quam nomine quoque pr«fertir im triarchales quafdam fedes , vel primò inftituendas,
comprehenſibilis debetis exemplareſſe innocentie. Con vel poftea viribus opibufque cumulatiùs augendas.^
fpicui fanétitate viri certabant in hunc modum , ad Et Petrum ipfum , ficut alios Apoftolos, aliquan
approbandam & conſtabiliendam in prima Sede ſpi do pupugerat forfan honoris & poteftatis amor ,
ritalis poteftatis plenitudinem : eo demum confilio inter prima novi hominis rudimenta. Sed divina
& fru&u ut ea inftituendæ vel reftituendae per or Providentia, quae malum non permittit, nifi ut in
bem univerfum fanctiori Canonum difciplina: in de mirificentius bonum exprimat , malumque bono
ferviret . famulari cogat ; Apoßolis nihilominus iifdeim & Pe
JI. Porrò ex ea unitate & plenitudine , tum au tro principatum fpiritalem in orbem omnem con
thoritatis , tum jurifdiétionis fpiritalis , quae huic tulit, majori etiam cumulo Petro , quàm cæteris :
Sedi divinitus conceffa eft, omnes praecipuè digni- . & ex divino Ecclefiae Capite quatuor quafi flumi
tates , tum Primatum, tum Patriarcharum effluxe na in quatuor Ecclefias Patriarchales manare juffit :
re. Apprime rem intellexit Gerfonius , cum haec tam invi&ta vi pollens, potenfque, ut felix ille cur
verba protulit de diverfis ftatibus feu gradibus di fus, humana ipforum etiam quandoque Patriarcha
gnitatis Paftoralis. Fuerunt primitur veluti in quo rum vel fupcrbia, vel nequitia, non poffit unquam
dam ſeminario vivifico, poſti in Eccleſia per Chri retardari .
ftum , & poflmodum crefeente Eccleffa, diferetio ta V. Ubi Leo Papa IX. Amm. io33. refpondet Pe
iium magis innotuit , velut fi fiiper vinea fe in fò tro Antiocheno Epifcopo, qui eum confuluerat :
li4, ór fiores, Óº ramor explicuerit. to. 1, pag.157. ab Apoſtolica tua ſede Apoſtolicam noſtram ſedem.
Qua nos quoque fuprà comparatione rem illuftra confulemdo: hortatur eum, ut ftrenuè tueatur jura
viuimus. Apoftolicae fuae fedis , quae fuerat Petri , antequam
Hoc quoque fenfu capienda nobis eft Benedi&i ille Romam profe£lus, aeternum ibi principatùs
XI. dccretalis Epiftola, qua fertur ab Ecclefia Ro Ecclefiaftici domicilium conftitueret, ubi & etiam
mana inſtitutas quatuor alias Patriarchales Eccle nunc praefidet , donec novum coelum terramque »
fias , eoque auctas dignitatis & poteftatis culmine, novam beata refurre£tio repraefentet. Quatenug prim
quo caeteris eminent : Sanéta Romana Ecclefia qua cipalis dignitatir gr totiur. Eccleſia/lice difciplina
tuor Patriarcbale, feder infiituit , ipftfque multis venerabilir apex ibi pr«fulgeat & pracellat , ubi
prarogativis , &* honoribur ac privilegii, decoravit . ipfe vertex Gr cardo Apofolorum Petrus, carnir fue
Extra vag« Comm. l. 1. Tit.3. c.3. Eo referri etiam po refurre£tionem im moviffimo die expeétat. Epiß. 3. Por
teft Epiftola Innocentii iII, & interpretatio qiia rò Antiochenum monet Leo , fie propriae cupidi
tuor illorum animalium facrorum , quae in Apoca ne gloriae ad Ecclefiae fuae jura defendenda inca
lypiJoannis ante fedem Agni excubant, quar Apo le(cat, fed fpiritali Ecclefiae charitate : Tertiam à
ftolica fedes et. In medio fedis , & in circuitu fe. Romana Ecclefia dignitatem te defendere fwmmope
di* erant quatuor animalia, plena oculi, , &re.se re monemur, non tua glorie caufa , fed pro 8edit ,
de* i/la Romana Ecclefia intelligitur , qua federcui ad tempus prgfider , amtiqua honorificentia.
Apoftolica mumcupatur. Utique feder Agni , fedé, vi Procul erat Michael Patriarcha Conftantinopoli
ventit im facula faculorum . Im medio cujus quaß tanus ab hac religiofa moderatione animi , & pro
fili« im gremio refident , & in circuitu adßant quaß penfiffima obfervántia in cos honorum & dignitatum
gra
 -

56 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina

gradus , quos ab exordio rei Chriftianae Chriftus induxiffet , ut Imperium Occidentale Imperatori.
in Eccleſia ſua ſtatuerat; cum Alexandrinum & An bus Conftantinopolitanis, quibus quondam parue
tiochenum Patriarchas deprimere , fibique fubjice rat, rurſum ſubiiceretur: Ut ſub uno Eccleſie Ca
re moliebatur. Id. teftatum facit Leo fcriptis ad
pite uterque populur Gr Clerur , Latinus @r Gre
eum literis: Nova ambitione Alexamdrimum & Am cur , perpetua unitate fubfifterent ; petebat , ut Ro
tiochenum Patriarchar antiquis dignitatir fue pri mani corona Imperii è Sede Apoſtolica redderetur,
vilegiir privare comtemdem* comtra omne fa* &• jus quod mom ad Friderici , fed ad fuum jus affereret
tuo domimio fubjugare comarir. Epi/f.6. Itaque im pertimere • Idem ammo 1 1 7o. m. 54.
perium illud fupremum & tyrannicum Epifcopi Saepiùs tentata eadem res eft , fed inaurfpicatò.
Conftantinopolitani nondum tunc prorfus confirma Nec enim fatis certam ftabilemque fore pacem Ec
tum erat , licet titulum Patriarchae Oecumenici fi clefiae augurabatur Pontifex, qüae ambitiofis Grae
bi arrogaret. Exprobrabat hoc ipfum illi Pontifex, ci Principis machinationibus inniteretur. Non in
& hoc ipſum maximè telo configebat , qudd nec juria conjiciet quis eò etiam illeétos Imperatores
Petrus, nec Petri fuccefforum ullus tam prodigio Graecos, ut in communionem precum & in fpirita
fum fuperbiae praenomen ufurpaffet. Nullur tam pro lem quandam focietatem à Cluniacenſibus Mona
digiofo prgnomine confemfit pemitur appellari. chis àdmitterentur , quibus & Conftantinopoli Ec
Cum Epifcopus Conftantinopolitanus primatum clefiam concefferant, ut patet ex Epiftolis Petri
& univerfalitatem Romanæ Ecclefiae inde fluxiße Cluniacenfis. -

ja&taret , quòd urbs Roma orbi imperaret : cumque
ex eo fpem foveret improbam, æqualem aut certè
proximum fe auétoritatis apicem fortitum effe •,
quôd Conſtantinopolis nova eſſet Roma : operac
pretium duxi , hic adferre quæ in hanc rem fcrip
fit Otto Frifigienfis Epifcopüs, ea tum eruditionis,
tum fan&itatis laude praefulgens , quae natalium. vinculum ipfum & foedus utriufque Ecclefiae nun
fplendorem poffet obfcurare. Quaefit autem ille, quam omninò fciffum funditufque abruptum fuiffe •
cur Deus, qui orbem eo confilio condidit, ut in
co & gloriæ fuæ monninenta ederet fempiternae , &
£cclefiae fuae jaceret fundamenta, qui denique Im
peria per orbem & per faecula omnia nutu fug dif
penfat: cur , inquam , Romano Imperio.& firmi
*atem & diuturnitatem addiderit tantam, quantam
nulli antea Imperio. Refpondet verò nihif veri fi claudicaverint à ſemitir rectis. L.3. de Conſîd. Haec
milius dici poſſe, quàm id eò faétun, quòd Ro ultima verba non ad hoc valent, ut jam in erro
mæ conftabiliendus efTet aliquando Ecclefiæ Chrifti' rem impegiffent Graeci , fed ut propenderent : non
principatus. Nom ergo fortuiti, cafibus , nec falforum
loeorum cultui , fed Deo vero, formamti lucem , ‫منع‬
æreanti temebrar ad/cribendum reor , quòd ad tan
zum faſtigium principatuſque Monarchiam, ex humi
3: ac paupere ftatu Romänorum Refpuhlica crevit.
32gare autem illi populo, vel illi ürbi banc potiùs
xratiano quàm alijs comtulerit , difcutere non pof
ſum“ . iſ forté ex Prineipi Apºſtolorum meritis
quem ibi feffurum previdit, fuper quem Eccle/am
£uam etiam fe fumdaturum promifit , fa£tum dicam.
Vt videlicet locus qui propter Principis Apoffolorum
rathedram fuper univerfäm principaiuru,' erat Ec
elefiam , gentium quoque, uhde Fidele, congregandi
erant , antè perficeret Monarcbiam. Pulcγὰ igitur
eadem urb; anteafuit Caput mumdi , que poftmjdum
3futura fuit 9aput Ecclefîg. Chron. 1.3. ià prolog.
Erat Ott0 fanguinis própinquitate FridericoÄEno.
barbo & Conrado IIf. Iinperatoribus conjun&iffi
πυus, traétandis Imperii negotiis implicatus diu
£uerat: & in hunc tàmen mödum fentiebat, or.
bem ipfum à Deo fabricatum eo fine, ut Ecclefię
$ Religioni. inferviret: omnia Imperia à Deo dii
£penfàri regique, ut Chrifti Imperio famulentur.
Penique in illud majeftatis poteftatifque tempora
Ji§.£ulgen, prove&am eo finé fuiffe Römam,üt fa
cilius, fundaretur, & per orbem fie Romano Impe
*iº adunatum, fic perpacatum propagaretur Eccle
fia : Ecclefiarumque mater & prinçeps Romana Ec
cleſia. Non facilè in hauc ſententiam deſcendent,
qui contemplandis divinae Providentiæ confiliis fe!
cretioribus, aut nunquam, aut rarò animum adje
$£r9 • £t, tamen ex illa fummi Imperatoris Chri
fti invifibili aula difpenfantur torquenturque hîc
omnia ». 9t temporalia omnia aeternitati ferviant.
VI. Id effecit Michaelis Patriarchæ ambitio , աt
$lefi3 Græca tunc à Romana divelleretür.imipe
#!!!!!! .9rientale Manuel Imperator Romano Pôn.
tifici Alexandro Iv. omninô ſubjcciſſet, Baron.ann.
**%*?*£7: , fi viciffim , Pontifex, quem tunc acri.
tsr infc6tabatur Fridericus Ænobatę , animum_,
VII. Non temerè autem præfatus fum Manue
lem Imperatorem omnimo Ecclefiae Romanæ Orien
talem cónciliaturum fuiffe, fi Romanus Pontifex in
Occidentalis Imperii poffeffionem illum revocaffet.
Ita enim ftatuo, illa Graecorum à Latinis animorum
alienatione, permoleſłaque & diuturna diſſenſione,
fta prorfus Bernardus pertinaciam Grgcorum & in
fidam pacem infimulat, non fidei difcrepantiam;
quanquam vereatur, ne velin fide fuo demum tem
pore vacillare coeperint: Addo &r de pertinacia Gr¢
?orum , qui nobifcum funt , & mobifcum non funt »
jun£ti fide, pane divifi. Quanquam & in fide ipfa*
dixiffet enim fide jun£ìor, fi qua jam hærefi conta
minati fuiffent : nec in fide claudicare dixiffet ,
nifi ab haerefi prope jam abeffe intellexiffet. Ad
de quod Petrus Cluniacenfis Abbas mutuam pre
cum & amicitiae focietatem inierat cum Conftanti
nopolitanis: Imperatoribus Baron. amm. io54. m.3*. »
quæ parum cofifentanea fuiffet, fi eos vel haerefeos
vel fchifmatis affines exiftimaffet. Denique Mi
chaelis etiam Cerularii Patriarchae Conftantinopo
litani tempore, Patriarchæ Hierofolymitanus, An
tiochenus , & Alexandrinus Romani Pontificis no
men in tabulis Ecclefiafticis recitabant , ut vel ex
ipfa conftat Michaelis Patriarchae Epiftola.
VIII. Non ergo fides adhibenda eft Balfamoni
Patriarchae Graeco Antiochiae, dum fcribit à Ro
mano Pontifice abhorruiffe Graecos , & Latinos ab
Ecclefis Orientalibus in haereticorum albo cenferi.
Has Balfamonis calumnias difpunxerunt Graeci ipfi,
ac prae caeteris Demetrius Chomaterus Bulgariæ
Archiepifcopus in refponfis ad Conftantinum Ca
bafilam Archiepifcopüm Tyrrachienfem . . Fatetur
enim Demetrius Balfamonem duriùs acerbiufque in
Latinos inve&um fuiffe, cum nulla eos Graecorum
Synodus rejecerit, nulla ut haereticos publicè dam
narit; cum denique Graeci Latinique uno adhuc
communionis non civilis tantùm, fed & facrae pre
cum communionis vinculo conftringerentur. Huie
refponfo Balfamomir preclari multi viri tunc non.
funt fuffragati , ut quod multum duritiei & acer
bitatis haberet : mec convemiemtir reprehenfîonis La
timicarum formarum & morum. Et quòd, inquiumr,
bge fynodaliter, decreta mom fiut ; meque ipfi ut hgre
retici publicè reje£ti fuerint , fed &• fimul mobifcum
eibuna fundant @ precentwr. Jurij Orien. p. 321.
3**. 3* 3. Poftremò affirmat idem Demetrius in ,
eadem fecum (ententia effe Theophyla&tum Bulga
riae Archiepifcopum , virum doétrina & fanctimo
nia cum primis illuftrem , diffentire autem vehe
mentiſſimè à Balſamone .
Nee admodum difficile eft cxplorare ‫ع‬ed!º
Caulls

I)e Beneficiis, Part. I. Lib. I. Cap. XV.
cauis Balfamonis animus tantopere exaperatus fue
rit in Latinos. Antiochiae Patriarcham creaverant
illum Graeci. Sed eidem urbi praeerat tunc Patriar
cha Latinus, fuprema fuccinétus poteftate , ut in
frà fuo loco edifferemus: adeo ut Balfamonem ne
confiftere quidem Antiochie, ac ne propiùs quidem
accedere pateretur. Senſum ipſe doloremque ſuum
diffimulare non potuit , nec fibi temperavit, quin
amarulentis verbis quereretur, quòd Graeci Hiéro
folyma profcripti fuiffent à Sarácenis, à Latinis
Antiochia, Tharfo ab Armenis. In Can.36. Amtio
ck. Synod.
IX. Caeterùm non duos illos tantùm Archiepif
çopos Graecos Balfamoni objicimus; fed publicum
ipſum uſum , & diſciplinam Graecorum, qui Lati
norum Ecclefias , pra-fertim Roma , precum ergo
frequentabant , & maximè Petri , nec facra coin
munione arcebant Latinos, cum ad Graecas Eccle
ſias ventitabant intererantque facris. Juris Oriem.
1. r. P.321. 3**.
Miffas facio literas Hadriani Papae Iv. ad Bafi
1icum Thcffalonicae Archiepifcopüm, mutuafque
Eafilici ad Pontificem, quae in Jüre Orientali refe
runtur. Indolefcebat Póntifex fchifmati Ecclefiae
Conftantinopolitanae : leniebat dolorem ejus Bafili
cus ,.h9c maximè argumento, quòd utraque Eccle
fia ejufdem doctrinae nexu fibi mutuo cohaereret.
Eaden* tecum prgdicamur & docemur, ego iique ,
emnet qui ad magnam Apoftolicamque fé dem çom
/fantinopolitanam pertinemus. Et dé iifdem Sacra
mentis: Unu* im utrifque Ecclefii, perfonat fermo
fidei , idemque facrificatur Agnum. Ibid. p. 3o5. 3o7.
3o8. Porro ſi qua ſupereſſet diſſentionum fibra . ,
eam à Pontifice Romano extirpandam effe, ob fe
dis fuae praerogativam : tam præclaris conatibus
JManuelem Imperatorem nulla re, non officio , non
induſtria, non authoritate ſua defuturum.
l Perneceffaria mihi quidem vifa funt hæc, rei alio
qui apud multos ambiguae elucidamenta, ut con
ftaret quàm temerè Balfamon fcripferit , interdi
cendos eſſe ſacris Latinos in Eccleſiis Graecis, quod
jamdiu Romana Eccleſia ſejuncta eſſet à communio
ne quatuor aliorum Patriarcharum. Quoniam awte
ammos multor Occidemtalir Ecclefia , Romana inquam
eelebris comventur divifur eft ab aliorum quatuor
samétorum Patriarchárum fpiritali commuuione ..
Ibid. p.37o. Huic Balfamonis maledicentiae refra
gati funt reliqui Ecclefiae Graecae Praefules, anno
i* 1 5. Abbas Ufperg. gnari diffentiunculis illis quae
fubinde ebullicbant Romanos inter & Confiantino
politanos Antiſtites, non poſſe abrumpi antiquiſſi
■nam neceffitudinem atque unitatem quinque Pa
triarchalium fedium , quae inftar habebànt Capitum
in Ecclefia, in unum fub Petro, & cum Petro Ca
put coalefcentium.
Hinc Patriarchæ Graeci aut ipfi, aut per Lega
tos interfuere Concilio Lateranenfi IV. fub Inno
centio III. ejufque decreta Græcæ lingue donata .
retinuerunt, ut in ultima Conciliorum editione Pa
riſienſi videre eſt. Conc. Gen. tom.11.part.1. pag.
‫هد‬.ss3 .38.32.36
X. Et hoc ipfum fanè Concilium non aliud cum
Graecis expoftulat , quàm quòd ab aliquanto jam verò megativum, non procedit à Filio » etiam num
tempore Graeci minùs reverenter Apoftolicæ Sedi quam dixerunt , metuemter errorem ά- fugientes of
obtemperaverint , quodque eorum aliqui ab Eccle fenßonem feriptura, neutrum manifeftè dicenti;*
fiae Latinæ ritibus infania nefcio qua^ fefe aliena λί£ fortæ irritati, & aliquorum Latinorum boe te
verint. Denique excitatis Græcis ad obfequium,
utque ad ritus, ad mores & ad difciplinam Capi
tis fui fefe accommodent : Conformantes fe , tan
quam obediemtig filii , Sacrofan£ig Romam & Eccle/í«
•matri fua, ut fit unum ovile, & unus Paffor. can.4. $.
Confirmat hæc Synodus ordinem prifcum Patriar
charum, Confantinopolitanum Alexandrino ca-te
riſque prarponit, prudentiſſima & ſummis laudi
bus extollenda indulgentia; denique jubet cos à
Тот. Л.
Z
57
Papa pallium accipere , idem ipfum poftea fuffra
ganeis fuis conceffuros, quos & ad facramentum
obedientiae ſibi Papacque praeſtandum adigent; cui
& ipfi eodem antè fe obligaverint facramento, ut
pote quod à pallii genio indivulfum quodammo
do ſit .
Editiones Conciliorum varias & Annales Eccle
fiafticos pervolutanti occurrent renovatae exinde •
faepiùs ambas inter Ecclefias confoederationes , five
uniones , maximè autem Amm. 1274. in Concilio
Lugdunenfi II quae tertia decima dicitur à cooevis
Scriptoribus. Con Gen. t. 11.46o. 612 928.939. 958.
966. oo4. io3*. &-c. Unam eam in rem maximè ibf
laboratum eft , ut fuperbum verticem principatui
Petri in Romana Sede inclinaret Patriarcha Con
ftantinopolitanus . Ea porro fubje&ionis teftificatio
tantò ifi dies magis magifque neceffaria evadebat,
quòd ipfà Græcorum fides tefte Bernardo coeperat
maculari & à ſeipſa diſſidere. Uſque adeo diſſen
fiones animorum fi diuturna funt inter Paftores,
ipfius tandem do@rinae fideique confenfionem de
bilitant perimuntgue.
XI. Ujt dealternis tandiu eonfenfionibus diffen
ſionibuſque Graccorum ac Latiorum aequum fera
tur judicium, obfervare neceffe eft omnes Anti
ftites & Patriarchas Graecorum in Concilio Flo
rentino fediffe, velut Catholicos Antiftites, Amm.
τ 43o., eandemque retinuiffe dignitatem , quam in
prifcis utriufqué Ecclefiae Conciliis obtinuerant ;
iDenique quod magis mirere , ita cQmpofita pax eft
ante finem Concilii , ut hinc & hinc profiteren
tur, eandem fuiffe ha&enus Graecorum Latinorum
que fidem, etiam de proceffione Spiritûs Sancti :
de (olis quippe verbis controverfiam fuiffe , cùm
unam commiunemque doétrinam aliis alii verbis
exponerent. - -
XII. In Acheriano Spicilegio editi nuperrimè
fuere luculentiffimi Dialogi Anfelmi Epifcopi Ha
velbergenfis, Eugenii III. Papae juffu olim fcripti,
eidemque dicati , ut Latinos fuos edoceret , quid
a&itatüm effet in Collationibus quas ipfe cum Gr£
corum do&iffimis habuerat Conftantinopoli ; cum
ibi Legati partes ageret pro Imperatore Lotha
rio II. Spicil. tom. 13. pag. 12o. 176.187.192.194.
aoo. , r r. ,.;.. Perhibet autem eruditiffimus Præfúl
ita quidem vulgo ferri, quod Graeci non credant
spiritum san&um à Filio procedere : dicuntur mo*
27 edere: nequaquam autem affirmat eos , non .id
credere. Qüin'ex adverfo Nechites Archiepifco
pus Nicomédienfis , qui in Collationibus his pu
5licis cum Anfelmo rhanus conferebat , conftantcr
negat à Græcis unquam negatum eff€3. quod Spi
riús fan&us à Filio procedat : fed ab illis id difer
è affirmatum non fuiffe, quòd nec expreßè jd in
scripturis legatur; fi quando autem excidiffet ut
id negarent, difputatiónis aeftu abreptos negaffe ,
Aut retunderent imiportunitatem Latinorum quorun
dam, qui conſtantinopolin ad laceſſendos vene
rant Graecos. Siquidem majores moſtri hºtº pro
ceffoni, verbum affirmativum, Procedit à Fili? » bu
„ìliter baâenu, vitaverunt ; ignoranter quidem ref
veritatem, & caventer vocir- temeritatem : Merbum.
merè affirmantium improbitate commoti : qui in ſu
percilio fuo ad mor veniemtet , fcientiolam fuam vo
iuerunt offendere , @ conati funt faftu fuperbia mr
gnam Gracorum fapientiam opprinnere, c. ..
Hinc liquet, utriufque gentis diffidia non aliun
de fere profeâa effe, quàm ex aemulatione & ani
morum ihquieta femper levitate • Quod ruffus £ni
cat ex eo, quòd cum Anfelmus explanaffet La
tinorum doârinam & fidem , eaque illam
Ca
58 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
caffet modeftia , lenitate, atque animi moderatio urbe Ecclefias extitiffe fupra trecentas , & ejus
ne , qua caufç fidei & pietatis femper condiendae Patriarchæ paruiffe Epifcopos centum quinquagin
funt, confettus fit Nicomedientis Antifies incun ta tres. Aibertus Cahonicus Aquenfis , qui hifto
&tanter , hanc effe verè Catholicam fidem , ut quae rias quoque texuit bellorum facrorum , refert
nihil redoleret ejus fupercilii & ja&antiae , quam L. 2. L. 3. Gottofredum Bullionum ab Imperatore
Latini in difceptandis quibuflibet quaeftionibus cum Graeco in filium adoptatum : ejufdem fe clientem
Craecis , ha&enus prae fe tuliffent . Videor mihi im feu vaffallum profeffum fuiffe Imperatoris, cum
veniffe hominem Latinum verè Catholicum . Uti fuis Primoribtis, Hominiumque ut vgcant praefti
mam taler Latimi ißis temporibur ad mor vemiremt • tiffe. Neuter in hunc modum fe geffiffet , in caufa
Nam fi aliqui veniunt , ambulant in magmi* ó* maximè Religionis, nifi eadem fe fide imbutos
im mirabilibur fuper fe , &* mumquam talia , nec fenfiffent. Addit idem Albertus à nobis expugna
tam Catholica, nec tam humilia , fed fuperba &' ta Antiochia Græcos Græcumque L.3. Patriarcham
intolerabilia mobi* loquuntur. Poftremò eò tandem ipfum in fuas Ecclefias reftitütos fuiffe , ut verè
res evafit, ut cum Græcus Archiepifcopus audif Catholicos. Cultore, catholico, im exequendit ibi
fet expofitionem fidei à Theologo ifto, paris fa dem divinis myßeriis reftituenter, im omni Clero
pientiæ animique moderationis , & magnopere ver tam Græcorum , quàm Latinorum , Patriarcham,
fato in antiquorum utriufque Ecclefiae Patrum pa quem Turci dum ádbuc Cbriftianorum obfidione cir
tritia verè Theologia, ad unguem fibi per omnia Eumdarentur, fxpiùs ad mœmia funibu* fu/pemde
confentiente : non potuerit non ftatim intelligere rant , decenter in Cathedra fua relocaverunt . Ca
ac profiteri palam, Græcis Latinifque indubitatif pta autem Hierofolyma ex eodem ScriptQre , no
fimè convenire, tametfi verbis aliquantulum di Ἀri novum fublegerunt Patriarcham, quòd Gr£
fcreparent; cum certatim utrique Ecclefiæ fuæ an çus patriarcha ejüfáem urbis interim vita ceffiffet
tiquis Patribus Theologifque concinerent , de quo in infula Cypro, quo fe receperat , ad dgclinan
rum inter fe concentu ne locus quidem dubitandi das Turcarúm mioléftias. Porrò dum fuperftes fuit
ullus erat , cum eadem frequentaffent Concilia, in Patriarcha, obſidentes Hieroſolymam latinos mt
eadem confenuiffent Ecclefia , & intemeratam fem neribus, fructum copia, & levamentis quibucum
per inter fe pacem aluiffent. Nechiter Arcbiepi gue non deßitit recreare, fperans captâ urbe fug
fcopur Nicomedi« dixit : Satis videmur jam poffe fe fedi reftitutum iri: Speran: fub iifdem Princ
comvemire , quia & moffri & veftri Doéforer mon pibur Ecclefia reflaurata
umveniuntur ufquequaque im hac femtemtia difcrepa praeff. l.8. sed nondum pacificè fervire ,.ipatq*
finita obfidione caele
re ; /? tamem eorum fcripta reétè imtelligantur, qui fiem evolavit Hierofolymam, quo compulfi funt
vel apud mor , vel apud vor de hac quafiome dili latini novum Patriarcham fubrogare. Sicque £*
gentiùs fcripfiffe invemiuntur. Non minùs Archie clefſa fuo Pafore viduata remanfit. Quapropter » &c.
pifcopi animum Anfelmi moderatio, quàm ratio Ad vuillelmum Tyriurn venio, quo referente
num momenta verculerant . Nec Archiepifcopus Simeon Hieroſolymæ Patriarcha, fic Petrum Fre:
id diffimulavit. Tuam humilitatem , frater cha mitam alloquebaíur, illum ipfumi primi belli facri
riffime , ampleétor , mequaquam poffum non commo incentorem '& figniferum : quafi fpes Graecorum
veri te loquente : affemtio etiam omnibus qua dixi Paleßinae Catholicorum totâ penderet ab armis
fli , ©• accedo toto aaimo & toto corpore. Anfel precibufque Latinæ Ecclefiae : quippe jamdiu §áf.
mus porro ab hac difputatione de proceffione Spi racenorum jugo premebantur. Si veter τero Dεί
ritus Sanéti ad alias quaeftiones digreffus eft , tünc cultor populur, pr«fentibus fraterna pietate, eom Paf;
controverfas: de iis quæ ad Romanum Pontificem vellet. i. 1. c. 1 f. Scriptis idem Patriarcha literis ad
ertinent fusè differuit , nec ab ejus fententia ab Romanum Pontificem & ad Occidentis Principes»
醬 Archiepifcopus in iis faltem rebus quæ çjiafi tubam cecinit belli facri. Nec fua illum fe
majoris erant momenti , fignificans exoptari à fe , fellit fpes. Urbanus II. in Concilio Claromontano
Generale Concilium, ut ad eofdem mores ritufque ad capeffenda pro Chrifto arma & ad recuperan
utraque fe aptaret Ecclefia, & minimarum etiàm dam Čhrifłiano nomini PaleÍłinam fic cohortabatur
rerum una forma ac difciplinae confenfio reftitue omnes, ut tanquam germanis fratribus , tanqugm
retur. Quia verò mom im magnis , fed in minimi, unius fecum corporis membris opitulari , hoc eft •
aliquatenur difèrepare videmur ; qua licèt falutem fidelibus Graecis in Paleftina degentibus fuccurre-'
amimarum mom impediant , tamen charitatem mon re properarent. Ut fratribus veßris & celeftir Re
adificant ; fummo fludio elaborandum effet, ut Con gni coharedibus , ommer emim fumus invicem mem
cilium generale fieret , &rc. bra, qui in Hierofolymir & in finibus eju* habi
In Concilio Florentino Beffario Cardinalis in , tant compatienter , órc. Ibid. c, 1 3.
haec eadem ingreffùs eft veftigia ad fanciendam . Idem Vuillelmüs Tyrius de Patriarcha Graeco
utriufque Ecclefiae concordiam, quae antè hic ipfe Antiochiae , eo tempore, quo eam urbem ab In
Anfelmus imprefferat ; utriufque enim Ecclefiae Pa fidelibus infeffam expugnabámus, fic verba facit»
tres vehementer inter fe confenfiffe, ab his hinc ut de Catholico Praefule. Subjicit ejus ditioni yi
& inde nunquam diffenfiffe Graecos & Latinos, ginti Provincias, quarum quatuordecim fuis fin
adeoque praeter opinionem & hos & illos conjun gulæ fubeffent Metropoliti§, fex aliis in, duos
ctiſſimos ſibi ſemper fuiſſe . Auctor eſt Ottho Fri Éxarchos diftributis. Viginti Provinciaf-ia fua ju
fingenfis Anfelmum ab Oriente reducem donatum rifdi£tione ejuflem Deo amabilir civitati* 34icitur
fuiffç ab Imperatore Archiepifcopatu Ravennæ, habere Patriarcha , quarum quatuordecim fingulo*
cjufdemque Provinciæ regimine , quòd feliciter babent Metropolitar cum fuis fuffraganeis : fex ve
commiffâ fibi Legatione füiffet perfunčtus . Labo rô relique ſub duobus Primatibus qui vulgari ոp
ris fui magnificam compenſationem à Principe . pellatiome dicuntur Catholici , quorum alter eft Anien
accepit • L.2. de geftit Frid. c.zo. 2. It Jì , alter verò Hirimopolitamur, qui eft Baldacen/fr ,
XIII. Agcedit ad haec, quod quandiu Latini in cum eorum fuffragameir difponuntur. Qu« omnes
9riente vi&tricia in Saracefios arina circumtulere, oriemr videlicet Tmumcupatúr , &'c. Ibid. l.4. c.9•
in Catholicorum populorum numero femper ha. Addit Vuillelmus multa paffüm effe Patriarcham
buerimus Græcos : ejufdem nobifcum fidei '& com eundem à Sarracenis in ipfa urbe Antiochia, dum
munionis confortes; ac viciffim Graeci Latinos amhanc obfidione premeremüs, & eam animi infi*
plexati fintg non aliter quàm ut antiquæ liberta ĉiam confiantiaîñ âdhibuiffé, quae Chrifti confêß.
forem egregium deceret. Tanquam verus Chriſti
tis fue vindices: Baldericus Dolenfis Antiftes agens
de Antiochia obfcffa & capta à noßris, ait & iii Confeffof. i.6. o,23. Itaque ftatima capta u్భ il
um
 De Beneficiis Part.I. Lib.I. Cap.XV. 59
fum fuæ reddidimus dignitati, neminique in men Spiritûs Sanéti proceffione ; fed nec illud tacuit,
meum venit de Patriarcha novo creando, quandiu in Catholicis partibus femper numeratos fuiffe tunc
ille in vivis egit. Sed biennio poft confcius fibi Grgcos à Latinis : Nunc erratis Catholici &* Re
jpfe, & expcrtus quàm adminiftrandæ Latinorum ligioſ viri. L 3. c. 3.
plebi minùs aptus effet Graecus Pontifex, Conftan XIV. Atque ad id ufque aevi ea fuit conditie
tinopolim fua ipfe fponte feceffît, & tum demum antiquorum Patriarcharum , ea cum Romano An
creatus à nobis eft Patriarcha Latinus. Im fede , tiftite vel inter fe confenfio. Redeo jam ad Otto
propria cum nulto homore eum locaverum*. Noftr« nem Epifcopum Frifingenfem, qui tam magnifice
verò Latinitatis Patriarcham, eo vivemte qui pri fuprà nobis fentire vifus eft de Romanae Ecclefiae
acm ibi or.iinatur fuerat, eligere vel comfervare mom faftigio , & cui perfu?fum fuit , temporalem prin
praefumpferum:. Sed poftmodum vix evoluto biemmio cipatum orbis univerfi Romanis à Deo commenda
videmr ipfe quod mom fatir utiliter praeffet Gr&cur tum fuiffe , eo confilio potiffimum & fruétu , ut fa
Latimis , urbe cedem, Conflamtinopolim abiit. Po/? ciliùs Chrifti Ecclefia & fecerdotale Pontificum.
cujut difceffum comvemiemtes civitatir clerur & po ejus regnum per orbem fe diffunderet , & convale
pulus fibi prafecerumt Patriarcbam. Manifeftè hinc fceret. Subjungit autem mox Regiis in urbibus Im
patet Graecos tum & Latinos verè Catholicos fibi perii Græcorum, Alexandriæ & Antiochiae confti
invicem vifos effe , atque unius Ecclefiae Catholicae tutas quoque fuiffe Patriarchales Ecclefias, jam in
membra. Idem rurfus emicat ex eo quod cum An de à primis Chriftianae fidei incunabilis , eodem de
tiochiam & Hierofolymam jamjam circumvallatu nique dotatas effe privilegio, quamvis aliquantò
ri crant Latini , complures Græcorum à Sarracenis tardiùs , Conftantinopolim & Hierofolymam : illam
paffim contrucidabantur, L. 1 1. c. 27. ut qui nos ad uidem quòd Imperátorio folio , hanc quod Chrifti
fuppetias ipfis ferendas vocaffent. Multos occide èpulcro , cui Imperatores proni advolverentur, ef
runt, fufpeétog eos hahenter, quðd Occidentaler Prin fet nobilitata. Unde b« dux civitater proceffu tem
ciper literir & mumtiir evocaffemt. Hinc tanta in . poris cum Eccleſia à primitivis Patribus ſecundum
urbe Hierofolyma vaftitas, ac raritas incolarum, äiftributionem gentium ordimaretur , tanquam pgff
ubi eam invafimus. Balduinus Rex Syrios in eam Romamam urbem digmiffîmg, ad imffar ipfius urbis
inducere longè adfcitos coa&us fuit. L. 11. c. 1o. fole Patriarcbale, fede, babere meruere. Conftanti
Nonnnifi verò poft mortem Manuelis Imperato nopolitana ſiquidem & Hieroſolymitana poſtmodum
ris coeperunt Gr3eci Latinos inceffere & hærefeos crefcemte Ecclefia, altera ob Imperii fedem , alter*
infimulare , ob nonnullas externorum rituum di ob Sanétum Sepulcrum &* antiquum illud , ac toff
verfitates , qua: ha&enus promifcuae & indifferen orbi vemerabile Domimi Templum Patriarchales fe
tes habebantur. Verùm ut idoneus teftis idem Ty des permiſſione Patrum ſortit « ſunt .
rius advertit , dum impuber adhuc regnaret Alexis Ita quod de Primatialibus & Metropolitanis Ec
Mamuelis filius & fucceffor , his coepere Græci La clefiis inficiari non poffumus, Otto dé Patriarcha
timos iaceffere convitiis , nimirum doloris impa libus etiam his, Alexandrina, Antiochena & Con
tientia , quod tandiu Latini gratia floruiffent apud flantinopolitana ultro confitetur; defixas illas effe
Manuelem, eofque poteftate & opibus anteirent. • in iis urbibus, quae vel in Imperio, vel in Regnis,
Odioruna fomitem mimiftrante facramentorum inter vel denique in Provinciis dominarentur, ut liberior
mor &r eos differentia. Arroganter fupra modum Gr fieret curfus fidei & jurifdi&ionis Ecclefiafticae,
* Romana Eccle/ia ſeparati per inſolentiam, hare provida hac accommodatione ad civitatum digni
ticum omnem eum reputamt , qui eorum frivolas tatem & ubertatem copiarum temporalium. Hoc fi
mem fequitur traditiomer. Ncquaquam tamen diu xo & ftatuto, faciliùs abfolvetur nodus ille , alio
turna fuere hæc odia, ut 蠶 patuit ex is qui perplexus, cur Alexandrina Ecclefia Antioche
quae fuprà de rebus fub Innoccntio III. geftis dif nae fit antepofita. Divina inftitutione fundatum ef
feruimus. - - -
fe Epifcopatum indubium nobis eft; & providè ta
Facilè confirmari poffent quae ex Vvillelmo Ty mem decrevit Ecclefia , ne nifi in majoribus urbi
rio fuperiüs decerpta funt, fufragatione Jacobi dc bus defigantur fedes Epifcopales ... l)ivina fides
Vitriaco in hiftoria Hierofolymitana. Addit praete indubium eft , fundatum à Chrifto ipfo effe princi
rea Jacobus , Cap. 56.74., Metropolitano Latino ur patum fedis Petri , Petrique fuccefforem. Sedem
bis Petrae , cui Arabicum idemque fonans nomen. hanc Petri in urbe orbis principe ipfa collocavit
cft Crac , fubeffe Epifcopum Græcum montis Sinai , Numinis providentia. Non injuriâ ergo hfnc argu
qui & Abbatis munia implet in Monafterio fanéte mentabimur , caeteras quoque dignitates facras , feu
Catharinæ , tibi & fedem habet. Refert etiam paulò Patriarchales, ſeu Exarchicas, ſeu Metropolitanas
inferiús nonnunquam Latinos à Graecis haberi, in maximis & florentiffimis quibufque fui territo
quaſi fidei & Catholicæ communionis extorres: ſed rii civitatibus conftituendas fuiffe, quamquam ea
vafcitiæ Græcorum quorundam id adfcribi ; paulò rum fplendor "&amplitudo non à terra, fed à ce
pc£tiores enim corum non abnuebant, quin etiam lo, & à Deo omninò defluat.
à Filio Spiritus Sanctus procederet , qüafiquam mi
hil cjufìnodi in publica fidei confeffione 'profite
rciitur » ideoque nec id privatim difertis verbis ex
Primcrcnt • Sicut omnes Latini Spiritum Samétum C A P U T XVI. P.4. l. 1. c.3.
* Filio profedere comfitentur, ita `qui fapientiores
ſºnº inter Greco eandeva ſententiam non negant, De Patriarchis Græcis in particulari,
licet formam verborum non recipiant , eo quòd muf ab anno Chrifti millefimo.
фията αΡικά / ιαίει» τεrύorum formam reperiant.
Poftremò nunquam ex eodem Jäcobo Latini Græ I. Per Orientem univerfum fparfa erant Monaße
cos in hereticorum numero habuere, per ea certè ria, qu« à ſolo Patriarcha Conſtantinopolitano im:
tetnpora : quòd non nefcirent quantum interponen mediatè penderent.
duum effet difcriminis inter Nätionum mutùò fibi II. In ele£tionibus etiam Abbatum dominabatur
infenfarum ogia, vel difciplinc morumque diffidia, ejur autboritas , vefama Momachorum ludificatione •
atque capitalia fidei Catholicæ dogmata. qui duo, eligebamt , ut alterum ex iis unum ipfe eli
Arnoldus Abbas Lubecenfis de profcclione diffc geret : aut illi, repudiatis aliun? quemlibet .
vens Saxonici Ducis in Palaeftinam, non filuit Pre. III. Quaquaverfum Legator à latere dimittebat ,
fulum , qui fc illi comites adjunxeraiit , Conftanti facultatibus inflructor , non multùm abfimilibu* e**
sopoli habitas cum Græcis Collationcs dc cadcm fum , quibus mumiumtur Legati Romam« Sedis :
Тот. Л. H 2. IV.
 бо Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
IV. Lateranenfî in Comcilio IV. cui interfuere Pa
. triarch« Orientir , jura certa præfixit Immocemtius
III. quibus tum illi frueremtur, tum Latimi.
V. Poftquam capta eft à Latinis Comffamtinopolir,
Latimus ejur urbis Patriarcha creatur , im recemtia
Gr«ci veßigia ingredi voluit. De Eccle/ìae Theßalo
micenff.
VI. Quäm late fe exporrigeret ditio Patriarch«
Alexandrini. De Eccleſia Carthagimenſ.
VII. De Eccleſia Antiochena.
VIII. Quo munc flatu fint h« Ecclefie .
IX. Graci, Melchitę, Syrii iidem prorfu funt.
X. Quäm promo mumc fimt animo Patriarcbg iffi
omnes ad focietatem & comcordiam cum Romanâ Ec
cleſia refarciendam.
I. OC maximè Patriarchis aliis praeftabat Con
ftantinopolitanus, quòd in plura coenobia .
er totum Imperium fparfà immediato fummoque
jure uteretur." Inde eft , quod Michaelis Palaeologi
Imperatoris furor in Joanfiem Veccum Patriarcham
ubi efferbuit, Monafteria iftiufmodi ejus poteftati
fùbduxerit , editaque Novella propriis locorum .
Epifcopis fubjecerit. Prodiit Novella Imperatorit,
ut que ubicumque loca vel Moma/feria Patriarchg
umi fubje£ta eatemur cenfebantur , ea deincepr Epi
fcopis , quorum ille proprie Diœcefer effemt , jure or
dinario fubjaceremt . Ita Pachymeres , L.6. c. 1 1.
Ægrè ferebant jamdudum Epifcopi hanc effufiffi
mam Patriarchæ juriſdićtionem extra fines priva
ti fui territorii & Epifcopatûs: Epifeopor multor
effendebant ifte in propriis Diæceſibus exceptiones lo
eorum fubtra£iorum ordimarie ipforum poteftati , ac
Patriarche authoritati ſubjectorum. Nec diſſimula
bant ipfi quid ea de re fentirent , nimirum nihilo
plus poteftatis ufurpare poffe Patriarcham in Epi
Îcopalibus fuis Dioecefibus, quàm Epifcopos fingu
los in Conftantinopolitana. Paffim comtemdebamt mom
plus juris Conftantinopolitano im alienas diœcefet ,
3uàm cuique ipforum in Conftantinopolitamam effe.
INec animum interim advertebant, ita evanefcere
Oecumenici Patriarchae titulum , quo illi blandie
bantur. Quod quid dicebat , mom imtelligebat eripe
re fe Patriarchg titulum Oecumenici, quippè quem
circumcluderet urbe Conftamtimopoli. Ita authore Pa
chymere, à quo mendicata haec funt, coarétaba
tur Oecumenica Patriarchæ Conftantinopolitani
poteßas intra anguftos fines Epifcopatûs Byzanti
imi, abrogato illius jure in coenobia , quae ha&tenus
r Oriéntem omnem immediatè rexérat.
II. Nec diu, ut par eft credere , viguit hec Im
peratoris Conftitutio, quam ira extorferat. Anti
auius enim illi erat & ufitatius , quia & utilius
Patriarcha: jura amplificare. Id ab uno exemplo
dicere licet , ubi & morbum & morbi curationem
perdifcernus. Narrat Cgleftinus Papa damnatque •
abufum, qui Capitulis in quibufdam Coenobiifque
inolcverat; hgc porrò ejus funt verba : Conventur
duas perfonar nomimat , latemter auribur Patriar
ehf vel Principir exprimendar, ut fîc alteriu eli
gemde , vel totius eleéiiomi* potiùs irritanda , idem
Patriarcha vel Princeps plenariam habeat faculta
tem. C. Cum terra. Extra. De elett. Suberat ergo
clancularia colluſio eligentium cum Patriarcha, cu
jus erat confirmare eleétionem; aut ea refciffa alium
hominare , fi electus oneri cffet impar. Indignos er
go eligebant, ut eligendi potefta$ in Patriárcham
vcl in Imperatorem recideret , quibus facilè con
veniebat, ut in cleélionibus eofum dominaretur
voluntas.
III. De Latinis Ecclefiae Orientalis Patriarchis
alibi fermo inftituetur. Hic obfervare juvat enor
mºs illas Latini Patriarcha: Confiantínopolitani gnitionem & judicium referri Jubent . Addit illc-a
ufur£ationes, quas reprimere conatus efi Hono çuid juris fibi rurfum in alienis etiam Patriarcha
rius III. non aliud forfitan fuiffe, quàm illas ip(as tibus Orientis Conflantinopolitamus arrogaffet , poft
praerogativas, quas jam pridem invaferat Graecus
Patriarcha. Uno verbo omnia completere, ſi di
£as, agebat ille fummum in Oriente Pontificem ;
in totüm , quàm latiffimè patebat, Patriarchatum
fuum Legatös à latere mittebat cum eadem pleni
tudine poteftatis , qua Pontificii gaudent Legati :
hi de nullis non cauſis & primò judicabant,8 per
appellationem: aliorum Épifcoporum, & quidem
ipfis inconfultis , homines anathemate feriebant ,
folvebant excommunicatos ab aliis , Epifcopos à
Metropolitanorum jugo abfolvebant ; non finebant
à fe provocari ad Sédem Apoftolicam; ob violen
tas in Clericos injeétas manus, fi qui effent facris
interdi&i, eos altaribus iifdem fàcris reconcilia
bant, denique fuo arbitratu beneficia conferebant,
impatientes legum Canonumque , quos nuper La
teranenfe Concilium promulgaverat. Hæc erant om
ninò quæ Patriarcha Latinus per fas & nefas aude
bat: cum effrænem hanc licéntiam non poffet nifi
Conftantinopolitani ante Patriarchæ Græci exem
plo prætexere. Rainal. ann. 11 18. n. 2o. 27.
IV. In Concilio verò Lateranenfi IV. , Am. 1 z 1 3.,
Innocentius III. etfi honoratiorem præ cæteris Pa
triarchis locum Conftantinopolitano addixerit , ei
que ordini etiam ab antiquitate authoritatem con
ciliarit: Antiqua Patriarchalium fedium privile
gia removanter': nihil tamen poteftatis in illos ab
êo urfurpari paffîis eft. Quin hæc privilegia ex
aequo inter eos communia eſſe ſanxit; primo pal
lium ut immediatè accipiant ab Apoſtolica ſede,
eique unà fàcramento fidelitatis & obedientiae fe
obiigent. Pr«fiito fihi fidelitatis & obedientia Sa
cramemto. Secundò ut ipfi fimiliter fuffragameis fuis
pallium largiantur, recipientes profe profefonema
canonicam , 6 pro Ecclelia Romana (ponfiопет obe
dientiae ab iifdem. Tertiò ut crucem fibi præfer
ricurent, ubivis geatium præterquam Romæ , &c
ubi vel Papa, vel Papæ Legatus à latere aderit.
Quartò ad ipfos appellari, ut poffit in toto Patriar
chátu , dumi per éós liceat & ad Apoftolicam fedcm
provocari . - -
v. Turpiter ergo allucinabitur Latinus Con
ftantinopolis Patriárcha, qui antiqua Graeci Patriar
chæ exémpla fe&ari fe poffe fperabat : cùm Inno
centius IIf. in hoc Lateranenfi Concilio in eofdem
pene limites contruferit Patriarchas etiam Græcos,
àtque Primates & Metropolitanos. Et hic fanè fue
raf horum privilegiorum quondam modus , dum
prima & cafiior vigeret Ecclefiae juventa. Cùm por
ro huic Concilio àdeffent Patriarchae Graeci , ne in
dubium quidem venire poteft , quin & ipfi ejus le
gibus ſubjiciantur .
Si Græcorum ambitio hunc in poteftatis modum
revocari potuiffet , fofpite tum obedientia qiíae Ca
piti debétur, tumiunitate Ecclefiae Romanæ & uni
verfalis: in hujus integritate illam facilè affecuti
effent au&oritatis amplitudinem, quam in ejus à fe
dilaceratæ parte fruftfa quaeritant. Hanc labem far
cire Lateranenfis, Lugdünenfis , Florentina denique
synodus conata eft : fed irritus cecidit tam pius, tam
neceffarius labor.
Matthæus Blaftares Monachorum Graecorum non
poftremus , edita anno 1335. Canonum Legumque
Colle&ione Alphabetica, docet ab Imperatore &
Patriarcha, niinirum Conftantinopolitano , fulciri
& ſuſtentari Eccleſiam, ſedem Conſtantinopolita
nam Primas obtinuiffe 'in' Conciliis, quòd Regia
ibidem fit Imperii fedes; remittique ad Patriarchas
Conftantinopolitanos ab Imperatore , omnes eas
caufas, quæ ex omnibus aliis Patriarchatibus ad
eum referuntur. Unde Imperatorum famétiones , lites
im aliir Sedibus f qu« oriamtur , ad bujufce Sedit.co.
quam
 De Beneficiis, Part. I. Lib. I. Cap. XVI.
quam eam urbem receperant. Graeci expugnatis &
ċječłis Latinis. Prafuli verò Conflamtimopolitano li
cet etiam im aliorum thronorum diftriétu ffauropegis
Jargiri ubi mecdum fumt templa dedicata , &* lites
que in aliir Provinciir moventur , obfervare 6 то
2erari, & pemitur determimare. Ipfe pariter & pœ
mitemti« atque eomverfiomir â deliétis , ac hgrefibus ,
& quidem folur conßituitur exaétor & explorator.
Quod eò redit , ut dicas fervatam propriamque
Conftantinnpolitano fuiffe Indulgentiarum concef
fonem , graviorum abfolutionem criminum, maxi
mè hærefeos, poteftatem eximendi Monachos ab
Epifcopali authoritate, denique majorum caufa
rum judicia. Hæc primae Sedis jurium aemulatio
non nitebatur nifi favore & gratia Imperatorum,
quos Græca aemulatio Conciliis generalibus fupe
riores fingebat , ut Blaftares ipfe multis locis pro
fitetur.
Attingendum hic ftri&im aliquid eft de Archie
piſcopatu, ſeu potiùs Exarchatu Theſſalonicenſi.
Capta Latinis Conftantinopoli, Regnum Theffalo
!n nicæ fub Innocentio III. fündatum efl . Multa eru
ditione refertam fcripfit hic Pontifex Epiftolam ad
Archiepifcopum Latinum Theffalonicenfem. Non
tacuit qnàm latè fe funderet olim poteftas ejus ur
bis Epiſcopi, cum perpetua fungeretur legatione
Apoftolica: fedis , federetque poÍľ Patriarchas pri
mus in Conciliis Generaliöus.Idenique Vicariatum
eundem tum innovavit Innocentius, tum huic con
tulit. Illud autem fine piaculo praetermitti non po
teft , quòd fatis apertè in hac ipfa Epißola infinuat
Innocentius, tanetſi ſchiſmate diutino abſciſſa viſa
eſſet Eccleſia Graeca à Romana, & in errores ali
quos corruiffe. Græcorum tamen complures etiam
tunc temporis à fola devotiome &• familiaritate fedi*
Apo/lolic£ fe fubduxiffe, cùm revera & erroris &
fchifmatis immunes effent. Nec enim video qui
aliter conftare poffint haec verba Pontificis longè
do&iffimi : nifi alios, qui in errorem & fchifma
| prolapfi effent, utpote fùcceffionis faces & authores,
& alios rurfus diftinguas, qui ab hac utraque con
tagione puri, defiiffent officiis fuis & prifcis obfer
vantiae fignificationibus Romanam Ecclefiam fre
quentare . Apponenda nunc funt Innocentii verba:
Etfi præfata Theffalonicenfis Ecclefia à devotione
ae familiaritate fedir Apoftolicg fe fubduxerit per
fcbtfmis illud diutimum, quo Ecclefit Grgcorum à
viae veritat ir ad erroris imvium declimavit ; quia
tamem hoc tempore per Dei gratiam ad devotionem
t trißinam eft reverfa : &• ipfam im eadem , te ftu
dioſiàs operante, credimus permanſuram. Regeſt. 15.
Ep. 18. Porro concordia hæc non multò diuturnior
fuit , quàm Imperium Latinorum in Græcia, Thef
falonicæ & Conftantinopoli.
Denique reftituta in integrum fuit, ab hoc co
dem Pontifice antiqua Primãtia Trinovicnfis in re
gno Bulgarorum Regeſt. 16., Ep. 1o5., creati Lega
ti Pontificii minifterio Metropolitanis duobus, &
Trinºvienfi Primati fubjectis, quem mitra, pallio,
annuloque facro munerátus éft' Innocentius, acce
pto viciffim ab eodem Sacramento fidei & obe
dientiæ Geffa Imm. III. p. 34. Origenem porro & in
crenventa antiqua Exarchatûs Theffalonicenfis im
frà perfequemur Capite XVIII. - lentium plus fatis prodit eas tunc fuis urbiumque
.VI. Venio ad Alexandrinum Patriarcham, cui
Nicæna Synodus , Cam.6., videtur fubjeciffe Ægy
ptum , Libyam & Pentapolin tantùm: quod eæ tan
{ùm tunc Provinciae , ut non ita procul fitae, fidei
lumine colluftratae fuiffent. Docént nos Canones
Arabici , quos Nicænis Canonibus ætas pofteriori
attexuit, vel intexuit longè plures alios`fubinde;
docent nos & Relationes poftremæ hujus ætatis ,
£thiopici Imperii Ecclefias omnes, aliafque circum
fufas, ab Aléxandrina fluxiffe Ecclefia', eique ut
Parenti obnoxias ſemper extitiſſe. In Itinerario ſuo,
61
Cap.98., Æthiopico refert Alvares Abunam Abyf.
finorum , hoc enim nomine defignatur eorum Pri
mas aut Patriarcha, confirmari ordinarique debuif
fe ab Alexandrino. Subjungit praetereà cùm duo
AEthiopum Imperatores ftatuiffent, ei deinceps Abu
nae parere, qui non ab Alexandrino, ſed à Ro
mano Pontifice confirmatus effet : viginti & tribus
annis viduatam luxiffe Abunae fedem; proindeque
& plerafque tunc Paftoribus orbatas füiffe Eccle
fias, quòd vaftiffimo in hoc Imperio Cíericos unus
ille ordinet. Quo fa&um eft, üt à priori fenten
tia difcederent Imperatores, Abunamque ab Ale
xandrino poſtularent. Morin. Exerc. Ecclef. L. I. c. 5
Ille duos mifit, quorum alter fuperfles alteri fucce
deret. Affirmat Alvares ambos illos à fe vifos effe.
Quod ad Africanas verò fex Provincias pertinet,
quae fuberant Carthagini, eas nunquam in potefta
te habuit Patriarcha Alexandrinus. In promptu
funt rationes. Propiùs aberant Roma quàm Ale
xandria. Id in caufa erat, ut & lingua Latina ibi
ufitatiffima effet , Coloniae Romanorum frequen
tiffimae, Græcorum arma & Imperium audierant,
non fenferant; ideo nec eorum linguam callebant.
Fides ergo illis promulgari non potuit, nifi per Pa
ftores Latinos, Roma miffos. Ejus rei meminit In
nocentius I. in Epiftola quadam fua • Claret ergo
ad Romanum potiùs, quàm ad Alexandrinum Pa
triarcham pertinuiffe Africanas fex Provincias. Pri
matis quidem aut Exarchi jura & poteftatem poteft
ibi explicuiffe Carthaginenfis' Archiepifcopus, non
Patriarchæ , cùm nufquam vetustiffimis in monu
mentis Ecclefiarum hoc nomine infignitus legatur.
Quin & de Primatis nomine cum eo certavit paulò
ante annum to 53. Dpifcopus Gummitanus. Perla
tum eft jurgium ad Leonem IX. qui tunc Roma
nam fedem ornabat. Is non paucis Epiftolis in
Africam datis, Carthaginenfem Præfulem prifcis
Ecclefiae fuae infignibus juribus gaudere fanxit, quan
quam tunc Carthaginis non fupereffent nifi ruinae
& rudera. Non immeritò tantae civitati Ecclefiae
que indolefcit Pontifex , quæ ducentos olim Epif
copos obnoxios fuo fatigio habuerat; quorum
quinque tunc, non plures fupererant , iique non
raro in officio fiaut contumaces. Fruftra fuerat Gum
mitanus, cum concidente Carthaginenfi civitate ,
corruiffe & Ecclefiam Carthaginenfem fperaret. Has
Leonis Epiftolas profert Baronius ad annum ro53.
n.41. 4*. Profert & alias à Gregorio VII. anno 1 o73.
m.64. 65. ad Clerumpopulumque Carthaginenfem da
tas, qui infandis criminationibus Cyriacum Archie
piſcopum ſuum furori objecerant Arabum, qui
imperitabant tunc in Africa. Ad Cyriacum ipfùm
aliâs Epiftolas Pontifex idem fcripfit , ut folatii ali
quid dåret , ut animos adderet, ut laudibus inviéìam
ejus conftantiam extolleret. Cùm Hipponenfescives
Archiepifcopum fibi elegiffent nomine Servandum,
is Romám profe&us eft anno 1o76. ut ab eodem Gre
gorio VII. confirmaretur, & ordinaretur. Qաo
èodem tempore Rex Arabum qui in Sitifenfi Pro
vincia dominabatur , & literis & muneribus eun
dem Pontificem profecutus eft. N.7 1. 72. Hinc intel
liges, quàm nihil obftreperet libertati Ecclefiarum
füi regni . Sed altum deinceps de his Ecclefiis fi
ruinis infepultas fuiffe; nec fchifmate aut difcordia
quavis, fed temporum calamitatibus avulfas ab opti
ma parente Romana Eccleſia.
vim. Antiochenus quoque Patriarcha non plures
primùm complexus videbátur , quàm quindecim.
örientis Provincias , quae Antiochiam propiùs cir
cumftabant. Sed lapfu' temporis conceffiffe in ejus
jura reliquas Afiae partes, compertum eft. Hiero
nymus ipfe ita innuit : Ad Aiexandrimum Epifcopum.
Paleflinâ quid pertimet ? Ni fallor, hoc in Nieami&
Canonibur decernitur z ut, Paleſtina MetropolirČe
/area;
 62, Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
farea fit , & totius Orientir. Antiochia. Primaria hoc eft, Imperiales nuncupavere Concilii Calche
& princeps fuerat Antiochia non quindeciin tan donenfis fectatores , quafi`eos ad eius Concilii au
tùm minufcularum Orientis ftrictiùs fumpti Pro thoritatein & fidem , Imperatoria tantùm poteftas,
vinciarum, fed omnium prorfus quà latiffimè pa aftrinxiffet. Affixum etiamnunc eft id nomen Chri
tet Afiae regionum. Regia fuerat Imperii GraecQ ftianis Graecis Orientis, quicumque Antiochenis ,
rum in Afia, perinde ut Alexandria in Africa .. Hirofolymitamis & Alexandrinis Patriarchis dićło
Nemo nefcit politiam Ecclefiafticam ad civilem in audientes funt. Nefcio quid difcriminis locant ali
compluribus çontemperatam fuiffe . Denique per qui inter Syrios & Melchitas ; ſed multò proba
quaí fimile veri eft , à Patriarchis Alexandriae , bilius eft , eofdem prorfus effe , quibus fola Regno
& Antiochiae miffos primùm effe verbi divini pre rum terrarumque diverfitas plurâ haec indidit no-.
cones, qui extremas Afiae • Africæque Pr9vincias mina , ut aliis Syrii , aliis Melchitæ , aliis deni
coelefti Evangelii lumine perfunderent ; adeoque • que Graeci dicerentur. Nullum dubitandi locum •
penes ipfos refidere debuiffe jus fummum in illas reliquit Jacobus de Vitriaco. Cap.74. Jacobitarum
Écclefias, fìtis aufpiciis conditas. tamen poftea nomen additum eft Syriis , vcl Sy
, Supra jam laudati Arabici Canones, Cam. 33. riorum Jacobitis , ifque etiamnunc ufus obtinet.
34. 5;., novum ad haec ipfa argumentum fuppedi X. Quamquam aütem alienati prorfus videri
tant. Ex illis quippe confpicuum eft, Catholicum poffint à Pontifice Romano Patriarchae ifti omnes ,
feu Primatem Seleuciæ non fecus ac Archiepifco certò tamen conftat ab eodcm non procul fæpè
pos omnes ejus imperio fubditos , Antiocheno Pa abfuiffe , & abeffe etiamnunc eos ; & nifi optatif
triarchę paruiffe. Jacobus de Vitriaco Hist. Orien. fimam hanc concordiam excluderet impotens Tur
c. 31., ejufdem poteftati fubjicit Catholicum Bagda ci Imperatoris dominatio, brevi eam coalituram
cenfem, qui idem non immeritò videtur effe , ac eſſe, pacemque ſaepè hactenus tentatam, adopta
Seleucienfis : & Catholicum Perfidis, aut Romagy tos exitus pérventüram. Anno 1 582. Hiercinias
riae, qui Armeniorum Catholicus ab aliis dicitur: Fatriarcha Conftantinopolitanus damnatis, profcri
Hi duò Catholici feu Primates bene multis Archie ptifque omnibus quæ fiuperi hæretici in fide no
pifcopis Epifcopifque praefunt, quorum Provincig vavérant, admiſit reformatum à Gregorio XIII
per totam Afiam , & ultra Gangem etiam prqten Papa Calendarium, & à Ruthenis Graecif@ue ad
Juntur . In confeffo ergo eft , à tempore faltem mittendum in fe recepit. Spondam. anm. 1 587. n. 18.
Arabicorumn Canonum , hoc eft , ab annis o&tingen Turci Imperatoris mentem inceffit iniqua fufpicio,
tis nongentifve , Patriarcham Antiochenum om quò vergeret hæc Papæ, & Patriarchæ concordia .
mirum Afiae latiùs fumptæ Ecclefiarum Principem Itaque hunc neci addixiffet , nifi Oratoris Galli à
Paftoremquc fummum habitum fuiffe . Romano Pontifice excitati operâ atque induftriâ ,
VIII. Quod ad præfentem attinet illarum Eccle pcena mortis cum exilio coinmutata effet. Si in
ſiarum ſtatum , à Leone Allatio, De perpetuo conſ. . poteftate. habere Patriarcham potuiffet Pontifex,
. i. r. c.z4., ex fide Nili Doxopatrii Scriptoris Græci in Cardinalium Collegium adoptare illum decreve
d;£cimus, undecimo fæculo Patriarchan Conftanti- . rat. Anno 1627. Cyrillus Lucar Calviniana hae
nopolitanum jus habuiffe, in fexaginta quinque Me reſi contaminatus, ad Alexandrinam primo, nec
tropolitas, fexcentofque amplius Epifcopos; praeter multò poft ad Conftantinopolitanam Sedem fe pro
Archiepifcopos triginta quinque , qui nulli fubef trufit, ubi & errores diffeminare coepit, quos jam
fent Metropolitae , ac nullis viciffim praeeffent Epi diu fovebat. Gradu illum Graeci moverunt fubro
{copis.. Eodem fidejuffore, Primatum Sancti An gato in ejus fedem Cyrillo Beraeenfi , à quo col
dreae , qui primus ad Apoftolatum ante alios oni lecta Synodus eſt, cui affuere Patriarcha Alexan
nes accitus fuerat , vendicabat fibi Epifcopus Con drinus & Hierofolymitanus, cum Epifcopis Orien
£antinopolitanus, quòd Conftantinopoli primus idem talibus viginti tribus. Hinc anathemate .confixa.
præfuillet Andrcas, ſive Byzantio. Complcéteba eft Calviniana Cyrilli Lucaris confeffio. Calvinia
tur autcm Patriarchæ Conftantinopolitani tunc di ni hinc conjecere, Cyrillum Beraeenfem focietatis
tio, Ecclefias omnes urbium, quas Orientis Impe vinculo quodam cum Ecclcfia Romana conjunétum
rator aut invaferat , aut retinuerat , ex quo tem eadem fentire. ,
pore Francorum in Occidente Imperium conditum,
íuerat, aut ex quo Orientales plagas depopulati શ્ન ના ઋ માં ન ઝન ના નિમ્ન ન નિમ્ન ન
fuerant Sarraceni. Sed cum Pontifices poflea Ro
mami ope Francorum Calabriae, Siciliæque admi De Exarchis, Primatibus Catholicis,
miſtrationem ſpiritalem, perdiu à Conſtantinopoli-.
tanis Praefulibus ufurpatam , recuperaverint , cum ſeu minoribus Patriarchis.
que novis in dies vaftationibus Barbaræ gentes
Orientis urbes Ecclefiafque contereie non deftite
rint; Byzantinis Patriarchis non plures nunc ob CAPUT XVII. . 1P.2. L. 1. c.8.
vemperant quàm centuwn, quinquaginta Epifcopi , in
quibus Metropolitae funt triginta quinque , fi fides
adhibeatur Chriftophoro Angelo fcriptori Graeco, De Exarchis tribus, Ephefino, He
quem Latino fermone , donavit Georgius Flavius raclienfi , & Cæfarienfi per prio
iutheranus , idque quicquid eft operis typis man
datuin eft Francofurti anno 1653. Epifcopi porro ra quinque Ecclefiæ fæcula.
ifti per Afiam Infulafque maris Ægci , per Thra
ciam, Graeciam , Valachiam , Moldaviam , Serviam, I. Am jam inde à temporibur Nic«mi Comcilii ,
Mingrcliaun Circaffiamque Pontificali potcftate & Exarchi hi trer exorti effent .
minifterio funguntur . -
II. Qg* hi* Provinci« parerent. Eorum auftori
Sedem nunc habet, Patriarcha Græcus, Alexan tar aut c«pta aut confirmata ef? eo tempore , quod
drinus apud Cayrum , Antiochenus Damafci , Hie fluxit inter Amtiocbemum Comcilium, & Conftamtino
rofolymę Hjrofolymitanus. Scqucntibus cápitibus politamum • -

oftendemù$ quas iii anguftias ar£tata fit goriim ju III. Qgando primìm mentio fa£ta fit Diœcefeom
rifdi&io.per'complures Patriar£h£s , qui ab illis civilium ? Qgomodo femfim fine femfu Metropolitæ
defciverunt, quemadmodum illi à Capitc Ecclefig ejus urbis, quæ erat Dicce/ù civilii Caput , evafit
& ab unitatis Ecclefiafticae centro defciverant. im Exarchum , &* aliorum Metropolitarum Prapo^
Ix. Euthychiani , de quibus infcriùs, Melchitas fit um ?
--
ДИ. Pri
-
-
 De Beneficiis, Part.I. Lib.I. Cap. XVII.
Hy. privata caufae Ephefimi Exarchat%r ,
V. Et Cafarienfis in Cappadocia.
VI. Horum trium ruina in Concilio Calchedomem
4f Reffitutio Ephefimi , &* iterata ejur ruina . Illis
, deinctpr mon fuperfuit mi/í momem & honor loci ,
A. IN Canone Nicæni Concilii VI. nulla expref.
fâ eft mentio Exarchorum, de quibus fermo
nern hic inftituimus , etfi trium majorum Metropo
litanorum, five Archicpifcoporum meminerit no
minatim ibi Synodus , qui poftea di£ti funt Pa
triarchae. Infinuati funt tamen forfan illis his ver
bis : Similiter omior , apud Antiochiam &* cate
rat Provinciar privilegia &ಸಿಸಿ Tag
presbeia. Quae verba fignificare videntur,etiam illos
Epifcopos, ficut & Antiochenum , multas fub jure
fuo habere Provincias : Verùm hæc, ut ingenuè fa
tear, mera conje&ura eft. In Concilio Conftantino
politano I. poſt Alexandrinum, & Antiochenum
nominatim âppellantur Exarchi hi tres ; fed idcir
co tantùm , üt ne ultra fuarum Dioecefeon fines,
quarum fingulae pluribus conftabant Provinciis, ju
rifdi&ionem fuam effunderent . Ab hac ergo Sy
nodo non fatis conftat inftitutos effe tres iftos Exar
chatus, at faltem confirmatos fuiffe exploratiffi
mum eſt. Monuimus jam allucinatuin fuiſſe Socra
tem, Socrat. 1.5. c. 8. cum Patriarchas hic primüm
inftitutos fcripfit. Errorem abfterfit Sozomenus ,
Sozom. l.7. c.7., qui non Patriarchas, ſed Capita
& Principes communionis Catholicæ declaravit de
fignatos hîc fuiffe , ut ex codice etiam Theodo
fiano comprobari poteft . Cod.Theod. de fide Cat. L.3.
II. In notitia Imperii Dioecefis Afiana habebat
-Provincias decem , Exarchia verò Ecclefiaftica iun
decim. Item Diœcefis Pontica quoad civilia , de
cem, & quoad Ecclefiaftica undecim. Id quod or
tum eft à rerum civilium mutationibus, quas caf
dem res Eccleſiaſticæ non femper fequebantur.
Dioeceſis Thracia, teſte ſuprà laudato Theodore
to, habebat Provincias fex. Exarchorum fedes
Ephefus in Afia, Cefarea Capadociç in Ponto , &
Heraclea in Thracia . Hgc erant Dioecefeon capita,
ibi Prgfe&i Imperatorii fedem figebant. Jam antè
obfervätum eft ex Canonibus Antiocheni Concilii ,
in judiciorum Ecclefiafticorum forma necdum tunc
locum fuiffe, vel Exarchis , vel Dioecefibus, vel
IDioecefanis Exarchicifque Conciiiis. Hoc enim.
dumtaxat conftituitur, ut fi qua gravior emerfe
rit cauſa, cui terminanda impar ſit Provinciae Sy
nodus , ad vicinarum Provinciarum Epifcopos re
feratur. Verifimillimum ergo eft , Exarchorum ,
trium , de quibus verba facimus, authoritatem ,
eo temporis intervallo, quod fuit Antiochenum ,
concilium inter & Conftantinopolitanum, aut in
ßitutam effe, aut certè confirmatam . Et hoc etiam
ad Socratis defenfionem utcumque valere poteft;
cùm reipfa Synodus Constantinopolitana Patriar
charum minorum ordinem & poteftatem palam &
publice agnoverit fimul & conflituerit. Cum vero
defignationem eorum qui communionis Catholicæ
vertices futuri erant , permifcuit Socrates cum Pa
triarcharumdeſignatione, non video qui poſſit quiſ
quam illi patrocinari.
III. Nihil. attinet dicere quod jam delibatum.
fuprà eft , Dioecefeon civilium meminiffe Conftan
ſ
tinum Imperatorem in Epiftola ad Epifcopos fcri
pta poft Concilium Nicænum, ut äuthores funt
Euſebius & Theodoretus. Eufeb. de vita Conſt.
1.3. c. 18. Theodoret. l.1.c.xo. Quinimo diu antè
Cicero Dioecefes commemoraverat ejufdem regio
nis: Cum ergo iter ita fécerim , ut me ommium il
larum Diœcefium qu« cis Taurum funt , omnium
civitatum earum Magiftratur legationefque conve
miunt . Et rurfus : Si quid habebit cum aliquo Hel
defpomtio comtroverfis , ut in illam digcbifiw rejicias.
63
Et tandem : Ex Provimcia mea -Cilicienff, cui fcir
trer Diœcefer Afiaticas effe attributas . Cicero. Epiß.
Famil, L. 1. Ep.8. l. 13. Ep. 53. L. 1 3. Ep.67. L. 5.
c.13. En Aſiaticas Dioeceſes jam tum, ſed quan
tum , vel quantulum parerent, non explicat Ci
cero. Minufculas fuiffe facilè conjicies ex eo,
quòd Ciliciæ attributæ fuerint earum tres. Non. .
diffidet igitur à fimilitudine veri, convaluiffe jam
aevo Contantini Dioecees civiles, & Metropoli
tanum ejus urbis quae caput erat cujufque Dioece
feos majori quàm alios in honore fuiffe. Augefce
bat enim quodammodo Ecclefiae honor & ampli
tudo, pro urbis magnitudine. Eò rerum civilium
gratia veniebant totius Dioecefis & Epifcopi &
Metropolitæ : illis plerumque à loci Pontifice pa
trocinium impendebatur; hoc lenocinio illicieban
tur, ut ei fe addicerent , & fubeffe vellent , aut
certè minùs gravarentur. Crebriùs ibi habebantur
Concilia; aderant qui rei privatae & domefticae
causâ affluxerat ex tota Dioecefi Epifcopi & Me
tropolitae ; ita paulatim affuefcebant Concilio Diœ
cefäno, feu Nationali , cui jure fuo praeerat urbis
Metropolita. Ha: funt caufae , hæ rerum tempo
rumque opportunitates , quae iftiufmodi Metropo
litami paulätim ad Exarchi dignitatem provexe
runt; 'cum his emolumento effet fubjici , illi praeef
fe ornamento .
IV. Accedunt ad haec , 蠶 cum multis com
munia videri poffunt , fingulares harum trium ci
vitatum dotes, Epheſi, Caeſareae, & Heracleae - Ex
Eufebio, L. 3. c.i. 4. , Apoftolo & Evangeliftae Joan
mi Afia obvemit , qui plurimum temporis im ea com
moratus , Ephefi tamdem diem obiit. Et , Timotheus
Ephefima Ecclefi« Epifcopatum primur accepifTe di
eitur. Citatur ab eodein , Cap. 13. , & illud Ire
næi Lugdunenfis Epifcopi : Sed & Ephefima Eccle
Jía, quæ à Paulo quidem fundata eft , Joannem ve
rò ufque ad Trajâmi tempora habuit præfúlentem :
teflj, locupletiffma eft Apoflolica traditionir. Hinc
etiam Ephefina Synodus commendari fe voluit ,
quòd in ea urbe & Maria Servatoris mater, &
Joanhes diutiùs effent commorati . Aft. 1, in Epiſt.
ad Clerum CP. Ex Chryfoftomo ab Apoftolo Pau
lo Epbefima Ecclefia credita fuit Timotheo : • imò
genr ferè tota Afiatica. In Epift. 1. ad Timot. Re
ferente rurfum Eufebio, L.;. c.34. Epifcopis Afię
præerat Polycrates Epifcopus Ephefinus , tempore
vi&oris Papæ, cujus etiam mandato , ad finien
dam de Pafchate controverfiam Concilium coegit.
Ex quibus abundè patet non temporalis tantùm.
gloriæ & poteftatis contemplatione Exarchatum
Écclefiafticum Ephefo attributum fuiffe. .
v. Non adeo fplendida gloriæ veftigia fuper
funt, quibus Caefarea & Heraclea illutrentur. Con
tumacia illa diutina , fic enim potiùs quàm con
ftantia dicenda eft , qua Firmilianus Caefareae in
Cappadocia Epifcopus Stephano Papae 9bftitit; in
caùfà iterandi hæreticorum baptifmi , & ingens Epi
fcoporum multitudo, quos in fuas partes pertraxit :
triìis quidem illa & molefta, fed ingens, eft pote
flatis quia in circumpofitas vigebat provincias, often
tatio. Nec obfcurius, fed multö laetius argumen
tum ejufdem poteftatis eft, quod ubi Rex Armenie
cum regno fuo Chriftianam fidem amplexatus eft ,
Gregoriüm fuæ gentis futurum Epifcopum, ad
Leoiitium Cefareæ Archiepifcopum mifit , ut ab eo
potimmum ordinaretur. Ã` Gregorio hoc deinceps
Armenorum Apoftolo fancita lex eft , moſque con
valuit, ut à Céfarienfi Archiepifcopo Epifcopi pe
terentiir. Si intercepte non effent temporum & in
juria & diuturnitate òrigines Ecclefiarum ; horum
fimillima exempla in mänus noftras complura de
veniffent : de ipfa Thraciæ principé civitate Hera
clea æquè diceretur, eam eſſe ប្តូរ្យែ Пhat rem
longè plurimarum circa fe Ecclefiarum ; quqd de
Ephe
б4 ' Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
Ephefo & de Joanne teftatur Hieronymus: Totas
-Afie fumdavit rexitque Ecclefiar.
VI. Hic non repetam ſuprà prolixè narratas
concertationes Epifcoporum Conftantinopolitano
rum cum tribus his Exarchis, & quas tandem de
his illi vi&torias reportaverint in Concilio Calche
donenfi ; utque illos eò tandem compulerint, ut
fua ipi ruinae afentirentur fubcriberentque. Con
tenti enim pofthac nominis & confefsûs gloriola,
ut pro Metropolitanis Exarchi dioecefeon nomina
rentur : utque honoratiore loco poft quinque pri
mos Patriarchas federent in Conciliis, nihil am
plius defideravere. Nullum enim deinceps refiduum
fuit jurifdi&tionis monumentum , ac ne'veftigium ,
quidcm • Commemorat nonnunquam Juftinianus Pa
triarchas quinque; iis Exarchos adjungit nunquam.
Si quas promulgat leges, eas Patriarchis deftinat ,
jubetque ab iis ad Metropolitarum notitiam.
tranſmitti. Supra Epiſcopos Metropolitas collocat,
fupra Metropolitas Patriarchas folos majores. De
nique in t9to novellarum corpore veftigia paffim
incurrunt in oculos abrogatae hujus jurifdi&ionis.
Re vixit ad horam Edi&o Tyranni Bafilifci Patriar
chatus Ephefinus ; fed iterüm aeterno infepultus eft
filentie, Ediélo Zenonis , qno in priftinâ privile
{;ia reftitutus eft Archiepifcopus Conftantinopoli
tanus . Evagr. l. 3. c.6. Exarchiae ergo ille tres ferò
$xortae , citò defiere. Vix unum implevere fæcu
lum. Et quo tempore magis floruere, tantam pro
cellarum vim ab Epifcopó Conftantinopolitanó fu
ftintiere , nempè inter Concilium Conftantinopoli
fanum & Calchedonenfe, ut compendiofius ipfis,
& quodammodo honorificentius fúerit, neceffitati
ſervire, & non omninò iilibenter cedere poteftati ,
cui tandiu frußra obluciabantur.
C A PU XVIII. P. 1. L. I. c. 9.
IDe Exarchis five Primatibus Cypgi &
Theffalonicæ, per priora Ecclefiz
fæcula .
I. Cyprur infula tima erat ex Provincii, Dioece
Air Orientalir Jugum excuſſit Exarchi Antiocheni ,
abi /? ille 4riamir adglutimavit , & cum frdo fcbif.
mate poflea laboravit Antiochia: quo fimito , Cyprum
repetente Antiocheno , eam illi 7 refiituit Innocen
Вrия I.
II. Ejus libertat in Concilio Ephefino comfirmata.
III. Multa obfervamtur circa äecreta inter Јери
gmantia. ."
IV. Impignatur â Petro Fulione illa cypri immu
mitar , fed miraculo defenditur.
V. Eraf. ergo Cypri Metropolita Exarcbu, , ßve pr;
ma* iuferioris cujufiam ordinis , ut nulli praterea
Fxarcho obnoxiur.
W. Préerat Dirceſ Illyrici Orientali, Exarehus
Th£ffalonicem/ì , tanquaiì Pap« Vicariu,. • Antiochenus , ne quid ejufmodi poteftatis in poft£
VII. Exarchatur illius feu Vicariat&, Apoflolici rum fibi fumeret : unamquamqtie Ecclefiam ea li
initia &r progreſſur.
VIII Cur occidenti, Patriarcha viearium nomi
me Apoßolicum in Diœcefi Imperii ©rientali,.
IX. Jura, & privilegia Epifcopi Theff.ulovicen/ì.
93omodo ab his exciderit.
I. ON immeritò annumerari Exarchis Metro
l politas Cypri & Theffalonieae, hoc capite,
g£ ££fo, patefiet 3 Initium ducam à cypro iiifula.
C9nftántiæ in Infula illa Metropolitaíis cum Ę.
£íiarcha Antigcheno diu confliâatus eft quod ab
illius jug9 abfolutum fe contenderet, jamque diu
eo inconfulto, & à fuis ordinatus effét' Epücopis, dotii wuwdgus pöteßøtis faffui irrepat , &c. Ne clam
& viciſſim eos ordinaſſet. Ea de re per literas con
queftus tandem eft apud Innocentium I. Pontificem
Alexander Epifcopus Antiochenus: Cyprior olim.
Ariane impietatis potentia fatigatos , non retuliſſe
Nicanor Canoner in ordinandir fibi Epifropis , Gr
ufque adhuc habere prefumptum , ut fuo arbitratu
ordinemt. Ex his verbis manifeftum eft, Metropo
litanum & Epifcopos Cypri hanc vel legitimam .
habuiffe, vel obumbratam praetexniffe caufam ven
dicandae libertatis fuae, quòd Antiochenam Eccle
fiam diutiffimè Ariani in poteftate habuiffent : quòd
que infando mox fchifmate eam profcidiffent per
annos quadraginta & oéto nunc duo, nunc tres
Epifcopi; inter quos & ipfa divifa fuerant ftudia
Orientalium Occidentaliumque Ecclefiarum; cum
horum Antiochiæ Epifcoporum hic Orientis com
munione fe tueretur, ille Occidentis. Neutram in .
partem inclinavit fe interim Cyprus, & quod tutius
videbatur, abftinuit fe à quacumque Ecclefiae An
tiochenae , utpote vel ambigua vel profana com
munione ; & tandem lapfu temporis vifa fibi eft
contra antiqua Patriarchae Antiocheni jura prae
ſcripſiſſe . Emerſit à diutino ſchiſmate Antiochenus
Epifcopus Alexander, & cum Orientis, tum Occi
dentis communionem benevolentiamque recollegit.
Tum denique querelas fuas effudit in aures Inno
centii I. à quojuffi funt Cyprii ad antiquam fe •
deferre Antiochenae Apoflolicæ Ecclefiae obedien
tiam. Perfuademur ei, ut curent , juxta Canonum
fidem , fidem Catholicam fapere, atque umum cum r&
teris femtire Provimciir, ut appareat , Sanéti Spiri
tf* gratia , ipfor quoque , ut ommer Ecclefias guber
mari. Ep. 18. c. 1. Hofum verborum hic fenfus , hic
fcopus effe videtur, ut Epifcopi Cyprii Antiocheno
rurfum Exarcho fubefTe velint : quo non fidei tan
tùm , fed & difciplina caterorum confentiant Ec
clefiarum . - - - - - - -
II. Sed aliquantis poft annis Cyprii Epifcopi li
bertatis fue caufam intaurarunt in Ephefina pri
ma Synodo, quòd mendaciis & fraudibus circum
ventus ab Aléxandro Antiocheno fuiffet Innocen
tius . Contra Canones quippè Apoftolicos , praeter
decreta Concilii Niceni, praeter vetuſtiſſimam con
fuetudinem niti Antiochenum ad invadendas Cy
priorum ordinationes. Contra Apoftolicor Canone?
ž definitiones Nieena synodi , ordinandi ju ad fe
rapere attentat , prater Canones ør confuetudinem »
que jam olim invaluit. Ephef. Syn. Afi.7. Sanctif
fimè affirmarunt jam ufque ab Apoftolorum tem
poribus, nunquam celebratas ab Antiocheno Epi
fcopo Cypri ordinationes ; quòd ea poteftas ad
Coficilium femper Provinciæ revocata /fuiffet . 4?
Samétis Apoflolir mumquam poffunt offendere , զաod
adfuerit Antiochenus & ordinaverit, 6rc. Sed Sy
modus noflra Provineia congregat«, conftituebat Me
tropolitanum. -
His allegatis decrevit Synodus perperam adhi
bitos fuiffe Magiftratus Imperiales, ut vi quidquam
facere contra Canones cogerantur, Cypri Epifcopi,
fi nunquam haétenus Cypri Epifcopos ordinaffet
bertate frui permittendam effe, quam fuo nobis fan
uine Chriftus pepigit; denique hanc ratam po£
體 & intemeratam legem fervari debere , ne quis
Epifcopus'ultra antiquos poteftatis fuae limites au
deat quidquam. Si mom eß vetus mor, quòd Epifco
pus Amtiochemur ordinet in Cypro, ficut docuerunt
religiofiffmi viri , qui ad synodum accefferumt , ba
bebunt jur ſuum intactum & inviolatum, qui ſan
£tis in Cypro pr«fumt Ecclefiir , fecundùm Canone , &*
veterem comfuetudinem. Illud im alii* Diccefibu*
&• Provinciir fervetur, ut mullur Epifcoporum s/iam
Provinciam o£cupet , &c. Neve fub pr«textu Sacer
раи
 De Beneficiis, Part.I. Lib.I. Cap.XVIII.
paulatim libertar ammittatur, quam mobir donavis
fanguine fuo Dominus nofter Jefus Chrißus.
i1I. Habes hic duo decreta, quae cum inter fe
adverfâ fronte collidantur , & aequitati tamen , &
facris Canonum regulis mirum in modum confen
tiunt. De fa&is nimirum non conveniebat , & alia
..\ Innocentio, alia Synodo Ephefinae allegabantur.
Magno conftitit Joanni Archiepifcopo Antioche
no, Neftorii partibus & antiquæ cum eo neceffitu
dini ufque adeo indulfiffe , ut Cyrillo Ephefinæque
Synodo adverfaretur, fchimaticoque conflato Con
ciliabulo adversùs Catholicam Synodum decerta
ret. Ufi funt data occafione Cyprii, & facili ne
gotio, quam Joannes nullo modo defenderat, cau
fam obtinuere .
Ex his autem liquet, 1. controverfias iftiufmodi
ex antiqua femper confuetudine & poffeffione fo
lere decidi. 1. Veteres Ecclefiae cujufque confuetu
dine fartas te&tafque fervari debere, & hanc effe •
illam ipfam Ecclefiarum libertatem , quam Chriftus
dicitur fuo eis Sanguine peperiffe. 3. Ut ut res fe •
habeat de Cypro, ex fententia Concilii Ephefini,
effe potuiffe Provincias aliquas , quae nec Patriar
chis majoribus, ac ne Exarchis qiiidem minoribus
ullis effent obnoxiae , fed fuis tantùm obtempera
rent Metropolitanis. 4. Hunc effe ex Epliefina Sy
nodo Nicænorum Canonum fenfurn: ut Dioecefeon
Exarchi Dioecefes quique fuas fecundùm prifcam
confuetudinem regant, nec ultra praefcript6s ab ea
limites expatientur : Provinciae verò, quæ intra .
Dioeceſeon fines non continentur, nec Exarcho ha
&enus paruerunt ulli , fuo fe jure arbitrioque ip
faemet regant. $. Non omnes omninò Provincias
intra veterum Patriarcharum jurifdi&ionem fuiffe
comprehenfas. 6. Immunibus his Provinciis & ab
Exarchorum poteftate abfolutis fuos fuiffe Metro
politanos , 獸 Provinciæ Synodus eligeret , & or
dinaret, nulla petita ab Exarchis confirmatione ,
7. Non fine caufa de jure ordinandi tam crebras
iamque acres olim exarfiffe lites : quòd haec effet
Juris Canonici conftantiffima regula , ut quem quis
ördinaverit , perennem in eum jurifdi&ionem reti
neat. Parte hujus operis fecunda palam fiet, fuos
Epifcopis Clericos ordinationis maximè vinculo Occidentali Illyricum, cui Caput erat Syrmium :
oòligatos fuiffe.
Iv. Quamvis effet Ephefino Decreto ea appofi
ta conditio, fi mom eft vetur mos , &c. , ex hiftoria
tamen docemur , vim illi fuain integram conftitif
fe, & Cypri Ecclefias remanfiffe deinceps autoche &tus Praetorio Illirici. Et hæc pars erat aliqua
phalur , ſeu liberas , nec Capiti ſubječtas ulli , nifi Imperii Orientalis, Pannonia, Noricum , & Ita
proprio Metropolitae. Et quidem Petrus Fullo , qui liae viciniores Provinciae aliae, adjunctae Imperio
fedem Antiochenam aliquandiu non tam rexit ,
quàm labefaétavit, egit poftea apud Zenonem Im cujus erat Vicarius Syrmii . Addicendum ergo fue
ratorem , ut fua fibi jura antiqua in Cyprum re
វ៉ែ, Tunc temporis Anthimus Cypri Me
tropolita Imperatoris animum ufque adeo à fe alie- -
natum experiebatur, ut de caufa fua omnem fpem
abiiceret. Affuit illi in fomnis Barnabas, qui pri
mus huic Infulae Evangelii lumen intulerat; & tum
corpus ipfe fuum, tum Evangelium fecundùm Mat
thæum, quod propria fibi manu exaraverat , ubi
effet , aperuit, juffitque ut Ecclefiae fuae , quae Apo
ſtolica veriſſimè eſſet, deſenſioni ſtrenuè incumbe
ret. Movit Zenonem gratiffimi prodigii novitas ,
ab eoque repreffus Fullo deinceps comiticuit. Con
tulit etiam non modicum Fullonis perfidia , & in
crrore Eutychetis propagando pertinacitas , ut
univerfa: Ecclefile probaretur, ufuque confirmare
tur Cypriorum Epifcoporum immufiitas. Ha&enus
ex Cedreno, ex quo palam fit, affertam ab Ephe
fina Synodo Cypriis Egifcopis libertatem viguiffe
ufque ad Zenonis Imperatoris tempora, tumque •
validiffimè rurfus oppugnatam, opitulante, ut fer
tur, Numine, expugnari non potuiffe.
W. Ncc illud fileri fas eß, Cypri Metropolitam
Tom. I. -
65
verè Exarchum fuiffe , aut Primatem inferioris or
dinis . Nam etfi nulli praeeffet Metropolitano, vi
ciffim nec ipfe ulli fuberat Exarcho . Videri non
immeritò poteft Nicaena Synodus , Cam.8. Can. 3.,
harum provinciarum immunitati fuffragari, cum .
ait, Similiter &• privilegia ferventur Ecclefiir in
aliir Provinciir • Haec Canonis Nicæni verba elu
cidavit fortaffe Canon Concilii Conftantinopolita
ni, quo Exarchis majoribus additi funt tres mi
nores alii , & fuae quibufque Dioecefes affignatae •
Verüm ex Decreto Epheino fuper Epifcopis Cy
priis jam nemini dubium effe poteft , quin Provin
ciae aliquae fuerint ab Exarchorum imperio libe
rae & folutae : five hoc ab ipfo fui exordio quafi
agnatum , five temporibus conmodis ufurpatum ,
praefcriptionis jam jure obtinerent . Finitimum ,
enim verò eft , Cypriorum Ecclefiam, quae Antio
chenae primò filia fuiffet , refiliendi à matre, &
contra ejus imperium praefcribendi occafionem ar
ripuiffe primùm ab Arianorum in eam urbem ty
rannide : deinde à diutino fchifmate , quo Catholi
ci etiam ejus Praefules diffidebant : ac denique à pe
riculofiffima Patriarchae Joannis cum Neftorio , &
ejus fuccefforum cum Eutychianis conjunétione. Is
ille Joannes eft Patriarcha qui Dionyfii Comitis ,
Ducis Dioecefis Orientalis ufus erat opera , ut in
eligendo five ordinando Conftantiae five Salaminae
in Cypro Metropolita jus fuum recuperaret. Ita
enim fecum ftatüebat , Cyprum quæ effet Dioecefis
Orientalis, Patriarchae etiäm Orientis fubeffe opor
tere. Sed quidquid ille fibi juris , jure vel injuria •
arrogare poterat, id ipfe perditorum hominum
confiliis conatibufque obfecutus in Ephefina Sy
nodo labefa&avit. Perfequar inferiùs quae praete
rea ad hanc Ecclefiafticam Provinciam pertinebunt.
VI. Ab Oriente ad Occidentem pergo, & ini
tium facio ab Exarchatu Theffalonicenfi, qui cum
Imperii Orientalis finibus circumfcriberetur , ad
Occidentis tamen Patriarchatum pertinebat, five •
ad Papam. Ejus rei rationem facilè intelliges , fi
recolas animo, poſt diviſum à Conſtantino Impe
rium in Praefeétùras quatuor , Galliarum , Illyri
ci , Italiæ & Orientis, attributum fuiffe Imperio
Se&um rurfus eft Illyricum in ` Orientale & Occi
dentale, Orientale habebat Macedoniam utramque,
utramque Epirum , Theffaliam & Achajam • Hu
jus caput Theffalonica, ubi commorabatur Præfe
Occidentali habebant Praefe&um Prætorio Italiae ,
rat Illiricum Orientale, utpote pars non minima
Imperii Orientalis, Exarcho facro alicui Orienta
li . Marca de Primatu Lugd. n.3 1. 36. Et tamen ·
Pontifici Romano femper paruit , quia pars Patriar
chatùs Occidentalis erat, & ex majoribus Diœce
fibus una, quas Concilium Arelatenfe immediatè
Romano Pontifici fubje&tas agnovit.
Ab ufu rerum communi id quidem abhorrebat •
ſed indigitata iam quodammodo cauſa eſt. Suo
erat enim initio Illyricum totum Imperio Qcci
dentali.. Primus Honorio fratri & collegae Illyri
cum Orientale abftulit Arcadius Orientis 驚
tor, ut cx antiquis hiftoriis perfpicuè probavi$
Petrus de Marca. Æquum autem non erat ut quod
accrefcebat Imperio Órientali , id decrefceret Pa
triarchatui Qccidentis . Cum ergo jam olim_Ro
mani Pontifices Theffalonicae inftituiffent Vica*
rium Apoftolicum , cum Exarchica in alios.ejuf
dem Dioecefeos Metropolitas poteftate; nihil tam
erat confentaneum rationi , qiiàm ut idem facere
pergerent, វ្នំ Arcadius, & qui Arcadi?
öoíìantinopoli fùcceffere, Dioecefin hänc Orientali
adjecere Imperio · I WII.
66 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
VII. Neque enim dubitandi locus eft ullus, quin
temporibus Damafi Papae Theffalonicae Vicarii ef
fent Apoftolici. In Romana Synodo non ita pri
dem ab Holftenio edita, qui ei praeerat Bonifacius
III. Papa, ut adversùs Epifcopi Conftantinopoli
tani novas fubinde ufurpationes, fua in Illyricum
& Theffalonicam jura defenderet; juffit legi praede
cefforum 'fuorum Epiftolas, quibus probaretur illa
delegatio, ſeu Vicariatus à ſuperioribus Pontifici
bus Metropolitano Theſſalonicenſi conceſſus. Ini
tium factum à Damaſo & Siricio, qui re ipſa Epiſcopo
Theffalonicenfi caufas quafdam audiendas commife
rat.Tum ventum ad literas Innocentii I. ubi ait,ficut
Paulus Tito & Timotheo Cretam & Afiam regen
das mandaverat, ita Epiſcopum Theſſalonicenſem
adminiftrandis Provinciis decem , quas & nomina
tim defignat , praefici oportere, idque fieri à fe •
debere exemplo Damafi & Siricii , qui eadem Le
gatione ornaffent Acholium &
Theffalonicenfes.
Anyfirtn
Epifcopos
Literis deinde Bonifacii I. Ruf
fo Epifcopo Theffalonicenfi dantur vice, Sedir Apo
.ftolica , & eædem illi nominatim fubduntur Pro
vinciae. Jecere ergo Damafus& Siricius prima fun
damenta Vicariatüs Apoſtolici Theſſalonicenſis :
culmen verò impofuit Innocentius I. eo ferme tem
pore, quo Illyricum Orientale ab Occidentali di
vulfum eft, & ab Orientis Imperatoribus ufurpa
tum. Bonifacius I. Leo I. & qui deinde fecuti funt
JPontifices , rem magis ac magis conftabiliere &
firmavere . -
fam habuere nullam aliam , nifi locorum eorum.
quibus concedebantur diftantiam, ut iocorum com
modis inferviretur .
IX. Dixi de induftria Archiepifcopum Theffa
lonicenfem de caufis fermè omnibus fupremam tu
liffe fententiam ; majores enim faltem appellatio
ne , Romam poterant referri. Confirmabat ele&tos
Epifcopos & Metropolitas: tum jubebat ordinari •
Confecrationem Epifcoporum omnium ei referva
rant Siricius & Damafus. Leo auditis Metropoli
tanis, Suffraganeorum ordinationem eis permifit:
Vicario autem Apoftolico Metropolitarum tantùm
ordinationem fervavit, ut patet ex editis ab Hol
ftenio literis. Praeerat Arçhiepifcopus Theffaloni
cenfis coaéto ex provinciis Dioecefeos fuae Conci
lio; ibi caufas dirimebat, omnes, iis exceptis ,
quibus terminandis par non erat, quafque ideo ad
Pontificem fummum remittebat in Conciliis Oe
cumenicis IV. V. & VI. primus poft Patriarchas
fedit & fubfcripfit : nonnunquam etiam ante Exar
chum Caefareae Cappadociae . Imminuta quidem.
plurimum ejus poteftas eft , ubi à Juftiniaao Impe
ratore detruncatę funt ei illę provincię , ex qui
bus conflata eft ad delicias ad gloriam Principis
Juftiniana prima. At funditus everfa & extinéta.
et, cum Leo Ifauricus exaperatus infracta con
ftantia Gregorii II. , & Gregorii III. pro facra
rum Imaginum defenfione, Illyricum, Siciliam •,
& Calabriam à Patriarchatu Romano fejunxit, at

tribuitque Conftantinopolitano, reli&tâ Theffaloni

Le&ta eft & in eadcm Synodo Romana Honorii cenfi Archiepifcopo folâ Macedonià , in qua Me
ad Theodofium juniorem Epiftola , qua poftulabat ' tropolitam ageret. Has porro provincias à Pa
Romano Pontifici jus fuum fervari integrum in Il triarchatu Romano avulfit, ut & à fide Catholica
!yricum . Edixerat enim paulò antè Theodofius , divelleret. Verùm non minus ille fibi Imperioque
Appellationes à Concilio Diœceſano ſive Nationali intulit damni , quàm Ecclefie. Ab ejus enim Im
Illyrici ad Archiepifcopum Conftantinopolitanum perio defcivit, quicquid in Occidente haéìenus re
fieri oportere. Sufpicabatur forfitan non confenti tinuerat. Certiffimè enim extenuantur & inane
re dignitati Orientális Imperii, fi de appellationi fcunt Imperia , quibus per Ecclefiarum claves ro
bus Orientalium in Occidente cognofceretur ; nec bur & incrementum qu£ritur. Etfi autem revolu
decerpi quidquam de privilcgiis Sedis Apoftolicae, ta fuerit Theffalonica tunc in primgve dignitatis
ſi de his judicaret Conſtantinopolitanus Epiſcopus; fuae , hoc eft, Metropoliticae mediocritatem : fola
ut qui ejus delegatus haberi poffet, propterea quod tio tamen fuit, quòd tempore Sardicenfis Synodi
nova Roma Romae veteris privilegia à Conciliis cum Metropolis mera effet, inter maximas tamen
confecuta eft. Sed longè alia erat mens, alius Pon & florentiffimas Civitates locum habebat , ut ma
tificis fenfus. Quin & Theodofius ipfe ceffit per nifeftum facit Sardicenfis Canon.XX. Ut revixerit
fuafionibus fratris, ad quem & literäs dedit, quae denuo quafi excitatus à tumulo quodam fuo per
in hac eadem Synodo perle&ae funt: his non diffi bella facra Latinorum in Oriente Exarchatus Thef
mulat obreptum fibi quidem fuiffe ; fed jam provi falonicenfis , nec multò poft rurfum contumulatus
fum à fe effe remedium, fcriptafque literas ad Præ fit , fuprà jam enarratum eft capite XVI.
feétum Praetorio Illyrici , ut quæ juris effent Ro
unani Pontificis, eadem illi omnia redintegrarentur.
YHis attexuntur Caeleftini, Xifti , & Leonis literae,
•quibus omnibus Theffalonicenfis idem Vicariatus C A PUT XIX. P.2 1.1. c.5.
confirmatur. Fulget prae caeteris Epiftola Leonis,
qua retundit Anatolii Conftantinopólitani ambitio. De Archiepifcopis five Exarchis aut
nem audaciamque in Calchedonenfi etiam Synodo
ultra fas effufam : itemque Anatolii refponfiò, qua Primatibus Acridae , Syrmii , &
ႏိုင္ဘူး။
ԱՕՏ -
canit, & temerarios damnat ipfe conatus Theffalonicac, vı. vıı, vııı. fxculo .
VIII. Qgod autem Vicarius Apoftolicus, qui I. Horum titulorum , Patriarcha, Exarchus , Ar
{upremam de caufis fere omnibus ferret fententiain, ebiepifcopur , Metropolitamur , for* & fortuna obiter
à Romanis Praefulibus Theffalonicæ inftitutus fit , refricatur .
$am viri quidam do&iffimi caufam proferunt, quòd II. De Archiepifcopiae prima Juffimiama , ae Tbef
id indulferint, Pontifices Romani Græcis Imperato falonica -
ribus, qui iniquo ferebant animo Orientaliüm cau III, Fuiffe illor Vicarior prima sedir, cujus di
ſas in Occidente judicari. Id ipfum in Galliis no tioni ſuberant .
ftris,fa£titari ajunt, cum Epiféopi & Archiepifco IV. De nova im Cypro Jufiimiama , & ejus im
pi alios & alios inftituunt Vicarios Generales', aut fººtewºrtate .
Oficiales iniis five provincia five Epifcopatús fui V. De Titularibus Epifcopir.
Partibus , quae ab aliis aliifque reguntür Parla
mcntis. Verùm antiquior eft Vicariâtus Theffalo. I. Evocanda hic obiter eorum memoria, quae
nicenfis, quàm ut iflius inftitutionis hæc fuerit latè fuperiûs difceptata funt, de juribus no
caufa. Ha:c fane aliquantò fimilior veri caufa eft,
minibuſque Patriarcharum, Exarchorum, Archie
!9£0rum giftantia ac diverfitas fèrmonis TAgeíiuí pifcoporüm maximè & Metropolitarum , Coepit
infra de Vicariatibus aliisiongè pluribus , qui cau circa tempora. Nicæni Concilii Epifcopis 喘 >
111
 De Beneficiis, Part.I. Lib I. Cap.XIX.
iifque fere folis & in Oriente folo Archiepifcopi
nomen tribui , qui nimirum toto orbe erant ma
f. -ximi. Nec aliud illis datum eft ab Ephefina pri
|| ||.
ma Synodo il!uftrius, ubi tamen & Ephefino com
ito. municatur Epifcopo. Ita illum appełlat Theodofius,
qui & in Epiftola , qua Ephefinum II. convocat
da: Synodum , Cæfareæ in Cappadocia Epifcopum .,
rt,
Archiepifcopum vocat. Exploratum verò eft Ephefi
& Cefarea: Epifcopos, Dioecefeon fuarum Exar
chos fuiffe. At ubi Catholici Epifcopatùs Princi
s, auguftiori nomine Patriarchæ dici maluere ;
illis Metropolitis adhaefit nomen , Archiepifcopi ,
quorum juri fuberant alii Metropolitae. Et hi funt
quos olim Exarchos Graeci , Latini aetate media
Primates dixere. Ita exprefsè Ifidorus Epifcopus
Hifpalenfis; qui cum Patriarchæ titulo honeftaffet
folos Roma , Alexandria & Antiochia Epifco
pos, infra illos & fupra Metropolitas Archiepi
fcopos locavit. Arcbiepifcopus Gracè dicitur fum
mus Epifcoporum . Temet enim vicem Apoftolicam ,
Gr prefidet tam Metropolitanis, quam Epifeopis cete
rir. Metropolitami autem finguli Provinciir prgemi
ment. Orig. l.7. c. 1 1. Voluit Juftinianus Imperator,
ut Juftinianae primae , quae patria ejus erat , non
folùm Metropolitanus, fed etiam Archiepifcopus
diceretur, pluribufque imperaret Provinciis. Ut pri
me Juſtiniana patrie noſtre Antiſter, non ſoli,m Me
tropolitamur , fed etiam Archiepifcopur fiat , &• ce
tere Provincig ſub ejus fint authoritate. Nov. 11.
Archiepifcopum fe dicit Apoftolus Germanorum
Bonifacius, fortè propter generalem & fummam ,
quam ut Legatus Romanæ Sedis inter omnes Ger
maniae -Metropolitanos poteftatem adeptus erat.
Univerfalis Ecclefia Legatur Germanicus , fervus Se
di , Apoflolic« , /îme pr«rogativa meritorum momina
tur Archiepifcopur. Epift.6. Beda Apoftolum An
gliæ Auguftinum , 醬 fuccefforem Laurentium
IArchiepifcopi nomine donat , Hift. Angl. L. 1. c. 3.
4. 7., propter eandem , ut puto , caufam , quòd
Auguſtino ejuſque ſucceſſoribus haec eſſet in uni
verfam Angliam credita à Papa Legatio, qua &
Metropolitas antiquos regerent, & novos , fi ita
vifum effet , crearent. Statuit Concilium Matifco
nenfe I. cui anno 381. præfuit Prifcus. Ut Arcbie
pifcopur fine pallio Miff** dicere mom pr«fumat . Cam.6.
Qjo tempore Galliarum Metropolitani omnes pal
lium nondum habebant. Tum enim Pontifices fo
lum Arelatenfem Archiepifcopum , & Apoftolicum
in multas Galliae Metropoles Legatum feu Vica
rium creabant, & ornabant pallio. Atque adeo
verifimile eft eam Archiepifcopi vocem in Mati
fconenfi Canone ad Prifcum Lugdunenfem Epifco
pum pertinere, qui & Patriarcha dicebatur, & Gun.
trani opera pallium obtinere potuerat , ut Epifco
rum regni ejus omnium Caput conftitueretur.
II. Redeo ad Archiepifcopum primae Juftiniane ,
quae patria erat Juftiniani , quaeque Acrida antè
vocabatur, fuberatque Archiepifcopo Theffaloni
cenfi . Hanc Imperator , aut urgente Imperatore
Vigilius Papa in Archiepifcopatum five Exar
chatum erexit , fubjeétis ei Provinciis, quae Thef
falomicenfi Exarchatui detraćła: funt , & attributo
ei Vicariatu Sedis Romanæ, qualem jam olim ha
buerat Epifcopus Theffalonicenfis. Ita Juftinianus
in Novella 131. c. 3. ubi cum meminiffet quinque
fexve pr9vinciarum, quarum Epifcopos ordinabat
Archiepifcopus Juftiniânae , fubjicit : Ipfum verò
ià proprio ordinari Concilio; 6 in ſubjettis ſhi Pro
vimciis locum obtimere Sedis Apoflolica Roma, fe
rundām ea que definita funt à fantiifimo Papa.
Vigilio. Narrat idem Imperator in Novella 1 1. deret fua. Alterum ut Hellefponti Epifcopi omnes ,
fummam illam in rebus tum civilibus, tum Eccle & ipfe etiam Metropolita, cüjus erat fedes Cyfici ,
fiafticis poteftatem, penes Syrmium in Illyrico olim ei fübjicerentur. Cam. 37. Primum illud decus &
fuiffe. Everfo autem poft ab Attila Syrmio, qui privilegium ad finem hujus feculi noni retinuit. Nam
urbi Pre gubernator , Thcffalonicam feceffiffe ; quæ eo tempore Canonum
от..I. - -
67
ea occafione Theffalonicenfem Epifcopum illas Pro
vincias , quae Syrmio antè paruérant , vendicaffe :
nunc verò recuperatis & in integrum reftitutis his
Provinciis, ita vifum fibi, ut praeeffet novus Ju
ftinianae Archiepifcopus. ` -
III. Syrmium matrem urbium appellat Ammia
nus, quòd ea effet Illyrici totius Metropolis . Ejuf
dem etiam urbis Epifcopus in Synodo Aquilejenfi
anno 381. ita ajebat: Caput Illyrici mommifi civitas Syr
mium . Se£tum poftea Illyricum in partes duás ,
quarum Occidentalis Syrmio fubjiciebatur, Orien
talis Theffalonicç : [ed & hgc tametfi Orienta
lis , Occidentalium tamen Patriarchae , feu Pa
pae fubjecta, ut antè, ita & poft fuit . Sed efto ,
exiftimaverit Juftinianus fìium id effe, ut ipfe fo
lus quod juris erat Ecclefiaftici Syrmio transfer
ret Acridan: vel ipfe tamen profeffus eft ad Vi- .
gilium Papam referri ejufque interponi authorita
tem oportere. Sic & fruftra tentavit Theodofius
junior, nè Synodorum Illyrici Orientalis cauſa:
& judicia , in Occidentem ad Papam poftremò re
ferentur. Que enim edita ab illo eft Conftitutio ,
ut id juris elfet Conftantinopolitani tanquam tene
ret is locum Papg , & eadem haberet quodammo
do primg Sedis privilegia, à Conftantinopolitana
Synodo fibi indulta : ea , inquam, Conftitutio viin
non habuit. Cod. Theod. de Epif. L.45. Liquet id
tum ex Epiftolis Leonis Papae , quibus Epifcopo
Theffalonicenfi Macedoniam & reliquam Orientalis
Illyrici partem æquè fubjicit atque Illyricum Occi
dentale: tum ex Canone XXVIII. Concilii Cal
chedonenfis , quo Conftantinopolis, jurifdi&tio non
in Macedoniam aut Illyricüm , fed in minores
Ponti, Afig atque Thracig Dioecefes latè profer
tur. Ex quibus illud collige , penes Imperatorem
nullo modo fuiffe , ut Archiepifcopatus aut Exar
chatus novos crearet , aut aliorum jura transfer
ret in alios , nifi antè Summi Pontificis confenfus
& auétoritas acceffiffet. Gregorius Magnus fcriptis
ad Joannem primæ Juftiniang Epifcopum literis,
miſſoque pallio confirmavit ſimul innovavitque Le
gationem & Vicariatum Sedis Apoftolicg. Pallium
ex more tranſmiſimus, & vices vos Agoſtolica Se
dis agere , iterata immovatione decernimus . L.4.
Ep.8. Interdixit & Joanni alteri hujus anteceffori
idem Gregorius, nè facrificium offerret; latamque
ab eo in Epifcopum Thebanum fententiam irrita
vit. L. 1. Epift.6. Quibus fatis fuperque probatur ,
Juftiniang Archiepifcopum , ficut & Theffalonice ,
quidquid contra contenderint Imperatores, fub di
tione Papae manſiſſe .
Juftinianam appellavit & Carthaginem in Africa
eique Juftinianæ primæ, patriæ fuæ privilegia om
nia Juſtinianus conceſſit. Novi. 131. n.4. Athac con
ceffio priftinorum tantùm jurium renovatio fuit.
Archiepifcoporum enim olim Carthaginenfium jura,
tum omnium erant antiquiffima, tum patebant latif
fimè, ut ex Africauorüm Conciliorum Canonibus
apertè conftat . -
IV. Sanxit quoque Juftinianus , ut Metropolis
Cypri Conftantina Juftiniamopolis mova deinceps di
ceretur. At hæc nominis immutatio tunc potiùs
fuit, quàm novæ acceffio poteftatis. Subacta dein
de à Sarracenis Infula, Joannes ejus Metropolita
cum aliqua civium parte feceffit in Hellefpontum
& in ejüs gratiam düo quædam decreta funt a Trul
lana Synodo, curante imperatore. Primùm ut fta
ret , qüod ei ab Ephefina Synodo aut donatum fue
rat, aut confirmatum , ne eſſet Patriarchae Antio
cheno obnoxius , fed primatu & autocephalia gau
Aತ್ಗಂrum
2.
faćła c్య C
68 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
le&io, Patriarchae illum Antiocheno fubjicit ; à quo X. Convocabat Concilium Umiverfale , eique.
tamen prorfus immunis fuiffe legitur in ea Imperii praerat .
Notitia, que fub Leone Philofopho fcripta eft. Al XI. Pr«cipu& illi femper erat cum Romamo Ponti
terum perfonae , non Ecclefiae privilegium fuit , & fice conjunctio.
«quidain quafi Patriarchatus , ad unius vitam Epif XII. Communium privilegiorum 6r juriums Pa
copi , Impcratoris precibus & Concilii auétoritate triarckalium compemdiaria enumeratio • º
conceffus. Sym. Trull, c. 39. Voluit fcilicet Impe
rator hoc gratificari homini , cuius tanta fuerat er I. Uthoritatem Archiepifcopi Carthaginenfis
ga Romanum Imperium ftudii conftantia : Ut Cbri & antiquifſimam eſſe, & latifſime patuiſſe,
iſtianiſſime potenti e ſceptris purè ſubjicerentur. Sta quàm exploratum certumque eft , tam implicata ob
tuit autem Concilium, ut Juftinianopolis, iifdem pri ſcuraque tanta ſunt authoritatis primordia. Aſſerit
vilegiis gauderet, quibus Conftantinopolis, hoc eft , quidein Tertullianus, Romam Africæ quafi prima
vetus Cypri Conftantina, quam immunem ab An rium fontem fuiffe , unde prima haufiffet rudimen
tiochemi Patriarchæ poteftate Ephefina Synodus aut ta fidei. Si Italia adjacer, Romam baber , unde mo
fecerat , aut declaraverat. Qgod fi velis per Con bit quoque authorita, pr«ffo eft. L. de Pr£fe. Tutn
ftantinopolin Regiam urbem intelligi , ea privile erat Carthago Caput Âfricæ , qu; pars cft orbis
giorum æqualitas intra duo illa cohibebitur, quae terrarum permagna, & multis 'dominabatur. Pro
Synodus ipfa expreffit. Is ifte eft fortè Joannes vinciis. Hanc mare feparat à Roma , fed inter
Epiſcopus Juſtinianopolis, qui poſt Patriarchas ma vallo tam brevi, ut ifitra paucos dies hinc illuc
jores quatuor, fed ante minores, ante Exarchos ei transfretare pqffis. Quare nec fieri potuit , quin
dem Concilio ſubſcribit. -
brevi lumen fidei Roma Carthaginem propagare
V. Quod in Epifcopis Cypri in Hellefpontum tur. Afferit Innocentius I, Africam, Siciliam, Hif
tranflatis obfervatum eft , id ad alias longè plures panias; Gallias & Italiam ab Evangelicis Praedi
Ecclefias fe pQrrigit, ut eodem prorfus modo ma catoribus aliis fide imbui non potuiffe, quàm qui
jores Sedes, dignitates, titulique Ecclefiarum, poft aut à Petro, aut à Petri fuccefforibus miffi ef
fuum etiam ab Infidelibus excidium fuperftites ad fent. Cum fit mamifeftum in Africam , &'c, mullune
huc effent , funeri fupereffent fuo, & in Ecclefia in inftituiße Ecclefiar mifi quor Petrur aut ejuf fuccef*
faeculorum ufque fines perpetuarentur. Eft in eodem /ore, zonßituerint Sacerdoter. Epift. 1. Jdem ſen
Trullano Concilio Canon de Epifcopis, qui ad eas tire videtur Auguftinus ubi ait de Cæciliano Epif
ordinantur & deftinantur urbes , à quibus ut reci copo Carthaginenfi , potuiffe eum mom curare con
piantur, nulla vi confequi poffunt.'His fua ferva fpiramtem multitudinem imimicorum, cum fe vide
tur in Ordinationibus celebrandis authoritas, & in ret, 6 Romane Eccelſa, in qua ſemper Apoſtoli
loco ubi fedem figunt, pleniffimus jurifdi&ionis eg Cathedra viguit Principatur, có- cunétir terri* ,
ufus. Ut & diverforum Clericorum ordinatiomer ca unde Evangelium ad ipfam Africam venit , per
monicè faciant & Pontificaths authoritate in proprio communicatorias literas eſſe conjunctum. Ubi para
termino utantur, Gr fit firma ac legitima дикситаче tus effet fuam caufam dicere , fi adverfarii ejus ab
醬 ea procedit admimiftratio . Cam. 35. Quæ verba eo illas Ecclefiar aliemare comaremtur , Illg emim
ifariam fumi poffùnt, ut iftiufmodi Epifcopi, aut in cun&tae terrae non alig magis videri poffunt effe •,
aliquo fuæ Diœcefeos loco quia in civitate non pof. quam urbi finitimg , ut in ipfar ab urbe , &r tume
funt, jus fuum exerceant ; aut urbem regendam ali pofteà ab urbe & ab ipfi, Evangelica predicatio ins
bi accipiant, qualem habuit Epifcopus Conftantinæ Africam propagaretur. Epift. 161. -

Cypri in Hellefponto. De Epifcopis Titularibus, quo.
ម្ល៉េះ haec quaedam velut præludia fucre, copiófiùs
2. |Dl e
C A P U T XX, P. 1, l, r, c.ro,
De Archiepifcopo Carthaginenfi. De
Patriarcharum, Exarchorum, five
Archiepifcoporum poteftate, priori.
bus quinque fxculis. -
I. Origo Exarchatßr Carthaginenſt, Carthagini
fder Chriftiana Româ affulfit ,
II. Non erat ir tamem Vicariatur sedi, Apofo
dic* • Probatur multir argumenti,.
III. Cur ſubjetta alia aliir. Eccle/í« tribunalia ,
mom cognoverit Cypriamur.
IV.. Erat initio Carthago Metropolir Ece!efiafiica,
弥 ."
ᏑrᎴᎲ ,
omnem Africam vim ſuam juſque exten
V. Qgo tempore difparfita Africa in fex Provin.
ciar : . ór fingulir Provincii, fui fuere primates,
feu Metropolitami , qui omne, fubeffent Cartbagi
menſ.
VI, Cur Primater dicerentur Metropolitani Afri
©& , ubi Primater dicebamtur antiquiorer
ordinatione
Epifcopi , nulla habita ratione Metropolir Civiliu ,
VII, Dubitandi ratio multiplex.
VIII; Toti praerat Africa Cartbaginenff, Epifco.
pus, & Eccleſiis omnibus Epifcopor ordinabat,
:ங் phºſaina pernsagwi womenti ipfe cos
II. Quanquam autem Evangelii praedicatio ex
Italia in Africam, & Româ Carthaginem fe effuderit,
non tamen efficere quifquam inde jure poteft , ut
Carthaginenfis Epifcopus , tam antiqua & tam latè
diffufa poteftate fretus, fedis Apoftolicae Vicarius
tantummodo fuerit, Quae de Vicariatu Theffaloni
cenfi fusè fuprà difputata funt, hoc etiam fuadcnt , fi
quis iftiufmodi fuiffet etiam Apoftolicus Vicariatus
Carthaginenfi Epifcopo delegatus , ejus refidua futu
ra fuiffe veßigia, quæ horum fimilia effent, aut certè
proximè acccderent. Neqùe enim fi fe delegatum
exiftimaffet , aut Romanæ fedis Vicarium Cypria
nus , tam amaras effudiffet querelas in finum Cor
melii Papae, quòd Clerici quidam , & Epifcopus
hereticus Romæ recepti fuiffent , & tantum non
in communionem admiffi. Pofl ifla mavigare audem?
ad Petri Catbedram , &c, Oportet eos quibus pr*
fumus , mom circumcurfare nec Epifcoporum concor
diam coherentem fua fubdola Gór fallaci temeritate
collidere , Ó*c, Nifi fi minor videtur effe autboritas
Epifcoporum im Africa conßitutorum , &c. Epi/f. $ 5•
Quod tandem & tam conftanter, durioribus enim
yerbis hic abftinendum eft , Stephano Papae reftitit
idem Cyprianus: inde etiam apertum eft longè eum
ab ea opinione fuiffe, ut fe fàn&a: sedis reputaret
Vicarium. Auguftinus ipfe , qui de ifta concerta
tione toties egit , Romanique Pontificis fupra fin
gulos quofque Epifcopos, & fupra Epifcopatum
ipfum dignitatem agnovit ; nunquam tamen dixit,
ac ne infinuavit quidem, Epifcopum Carthaginen
fem illius Sedis óbtemperare debuiffe mandatis,
cujus delegatione tantún quidvis poſſet, & cujus
uices gereret. Denique conteftatus' eft Cyprianus
ipfe inter initia ftatim ipfa Concilii fui Carthagi
ПСП
 De Beneficiis, Part. I. Lib. I. Cap. XX. бо
*enfis, nec à fe cuiquam Epifcoporum aut vim ad fu Confantini ad Concilium Arelatenfemifit Epi
ferri, aut neceffitatem imponi, quominus fuo frue fcopos: coepere Provinciae illae fex Africanae füos
rentur judicio , aut ut fe ad ejüs exemplum ac fingulæ habere Metropolitanos , quae nulium ha
commodarent : fed & parem fe fibi libertatem re &tenus habuerant alium , præter Carthaginenfem .
fervaffe, cum Epifcopis omnibus velut agnata fit Videri ergo poteft Epifcopus Carthaginenfis , ex
ca poteftas, ut fuo fe quifque regat arbitrio, Chri
iis unus füiffe , quos Epifcopo Antiocheno fimiles
fi judicium fubiturus. Non enim quifquam mofrám dicit Nicæna Synódus, & quibus fimilia in Provin
Epijcopum effe Epifcoporum conßituit, aut tyranni ciis fuis privilegia fervari jubet; quæ ad ordinatio.
to terrore ad obſequendi neceſſitatem collegas ſuor nes maximè fpeéìabant , Erat enim aequiffimum , ut
4jgit ; qu4mdo babeat omnir Epifcopur pro licemtia qui cum folus effet plurimum Provinciarum Metro
iibertatis & poteftatis fua arbitriüm proprium, tan olitanus, earum folus ordinaverat Epifcopos ,
4uam judicari ab alio nom pofft , cum nec ipfe pof. 體 fibi fervare integram poffet facultatem Epi
At alterum judicare. Sed expeétemur umiverfi ju fcopos ordinandi , cum alios fibi adjungi fubjungi
4icium Chrifti, qui unus &• folus babet poteftatem que Metropolitanos lubens affentiebatur. Pot Ro
Gr prºponendi nos in Ecclefia fue gubernatione, ór mam fanè , Alexandrinam & Antiochenam , urbium
de attu noſtro judicandi, facilè principes, nulla fibi vel civitas pqterat, vel
IJJ. Haud fcio, an in fententia perftiturus fuif. Ecclefia in plures Provincias vel Ecclefias princi
ſet Cyprianus, ſi quis è fuffraganeis adversùsip patum majore jure vindicare, quàm Carthago : ejus
£um vel Concilium ejus Provinciale, vel Diaece olim Imperii caput, quod Graecorum Romanorum
fanum audaciùs quàm fapientiùs infargens, conten que Imperio , ñec minùs per orbem late effufum
giffet foli fe fubeffe Deo, foli Deo rationém confi fuerat , nec minus formidolo(um . -

{iorum fuorum reddi à fé debere. verùm hæc quae Sub Epifcopo Grato convenere Carthaginem ad
à moderatione animi longiufculè abfunt, habent Concilium Génerale ex his omnibus Provinciis
unde veniam faciliorem impetrent, eo fæculo in Epifcopi •anno Chrifti 349. Affuit Epifcopus Adru
quo nondum erat in conftituenda Ecclefiae difciplina metti è Provincia Byzacena, & protulit Statutumn
£antum peritiae , tantum experientiæ : imò nec per Concilii fui Provincialis, de interdicenda Clericis
faevicntcs.identidem perfecutiones licuerat , fùos ufura, ut à Grato & à Concilio hoc ipfo Cartha
cuiquc tribunali, certofque fines prae(cribere. Au ginenfi confirmaretur. In noftro Concilio fiatu tum
divumus modò ex ម៉ែរ៏ Cæcilianum declina Eft , ut mon liceat Clericis fœnerari. Quod fi & fam
3o Epifcoporum Afrorum judicio potuiffe caufam άitati tu« ®* pr«femti Concilio videatur , præfenti
fuaun judicandam refervare tranfmarinis Epifcopis y
placito defignetur . Ubi vides poftulari à Concilio
& Sedi maximè Apoſtolicae. Geſta ipſa Caecilia Generali confirmationem ejus quod erat in Provin
ni in hac eum fuiffe fententia fatis produnt. Cæ ciali decretum. Id argumento eft fua fingulis Pro
ciliani exemplum & Auguftini fenténtiam fecutus vinciis fuifîe canita, fuos Prgfides, qui CQncilio Pro
effet , ut mea fert opinio , Cyprianus, fi ejus ea vinciali præe£ent ; ita tamen , ut unà fubeffent
dem fuiffent tempora, fi eofdem expertus eßet ad Epifcopo Carthaginenfi , & Dioecefano totius Afri
verfarios, Sed nulla fe adhuc occafio praebuerat , cæ Concilio, cui ille tanquam Exarchus Africae
propter quam in eam omnes tribunalium & judi praefideret. Nullum reperire eft fub Agrippino,
cum Ecclefiafticorum rationem confentirent , Vel Cypriano, & Cæciliano Carthaginenfibus Epifco
hinc porrò manifeftum denuo fit , nufquam alibi pis particular. Concilium , quQd fubfit alteri CQn
per ea tempora fuiffe Vicarium ejufmodi Apoftoli %ilio Univerf:Ji . Iftiufmqdi difciplina aevo Cypria
cum, nedum Carthagini, cum tale nihil Cypriano ni incomperta prorfus & inaudita videtur fuiffe ,
in mcntem venerit. nec nifi áliquantulo poft ejus obitum tempore or
IV. Ratum ergo illud fixumque animo debet bi affulfiſſe, -

effe, Carthaginem meram initio fuiffe Metropolin ; VI. Id ipfum etiam forte in caufa fuit , quamo
Romae , Alexandriæ & Antiochenae fimilem, aut brem Provinciarum Africae Metropolitani non hoc
non multùm diſſimilem: cui ſubeſſent Provinciae fibi nomen fumerent, fed Primates dici fe mallent •
plures, quae fuis parerent Epifcopis , ut & hi rur Nec verò Primates illi dicebantur , qui Epifcopa
fus Metropolitano fuberant Carthaginenfi . Cypria- ' tum gerebant Metropolis civilis , fed qui Provinciae
nus de Agrippino prædeceffore fuo loquens, qui Epifcopos caeteros antiquitate ordinationis antei
primus ante annos quadraginta baptizatos ab hae bänt. Habita femper fuerat Carthago totius Afri
reticis coeperat iterato tingere baptifmo, affirmat cae folae Metropólis: quocirca & Carthaginenfis
id ab eo decretum fuiffe in Concilio Epifcoporum Epifcopus folus fuerat fotius Africae Metropolita •
Africae & Numidiae . Aggrippinus cum Coepifcopi* Póftquàm autem Nicæno Concilio placuit , ut fuus
fui* , qui im illo tempore in Provincia Africa &* cuique Provinciae eſſet Metropolitanus : & à Con
Numidia Ecclefîam Domini gubernabant , flatuit, ftantino eodem ferè tempore divifain plures Provin
�rc. Cypr. ad Qgirinum. Conciliuin Carthaginenfe , cias eft Africa : in ea qüidem , in quâ hactenus fue
cui , Cyprianus præfuit, in eadem caufa iterandi rant erga Epifcopum Carthagineufem fubje£tione ,
vcl non iterandi hæreticorum baptifmi , ex Afri perfeverarunt Africani Epifcopi : fed in fingulis Pro
cae , Numidiæ & Mauritianae Epifcopis coaluerat. vinciis, fua coeperunt habere Concilia , hifque praeef
Cum Epifcopi plurimi convemiffent ex Provincia. . fe placuit eum ex Epifcopis Provinciae qui ordina
Africa , Numidia &• Mauritania. Epiß.45. Vide tione eſſet antiquiſſimus, ſive aetatis reverentia, ſi
tur & hoc innuere Cyprianus, Provincia fua Afri ve quòd rerum experientia præftent feniores , fivc
ca contineri Numidiam etiam,& Mauritianias duas: quòd non eſſet in unaquaque Africæ Provincia Me
9goniam latiù* fufa eß Provincia noflra ; habet emim tropolis ulla civilis, quae fupra urbes alias aut ma
Numidiam , & Mawitaniar duar fibi coheremter . gnitudine fua emineret , aut eorum hominum con
Hæ funt Mauritania Tingitana & Cæfarienfis. Ha çurfu, quos eò rerum fuarum neceffitas , aut com
rum Provinciarum trium Legati Arelatenfis Con moditas'invitaret • Ejus enim rei habita eft ratio ,
cilio interfuere. Divifa tamën eß imperante Con cum Metropoles Ecclefiafticae civilibus,funt affixae •
ftantino Africa in Provincias fex, Africam procon Statuerat Nicæna Synodus, ut Concilium Provin
fularem , ubi Carthago: Byxacenam, Tripolitanam, ciale quotannis cogeretur femcl & iterum: At erat
Numidiam , Mauritâniam; quae rurfus ipfa fecaba iongè'difficillimum, ut vel femel anno, quolibet to
turin duas, Sitifenfem & Cafarienfem. Nam Tin tiu$ Africæ Concilium Carthagini haberetur • Ne
&itana Provincia fuerat Hifpaniae adjun&a. ceffe ergo fuit particularia per fingulas Pr9vincias
V. His ergo ferè tcmporibus , cum Ablaviusjuf Conciliā confiitui, Conciliorumque Pra:fidesCΙC · Dc

1–
7o Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
crevit Concilium Cartaginenfe III. ut femel quo
tannis congregaretur Concilium Univerfale , & ut
Provinciæ quæ Primates haberent, tres eò Legatos
fingulae mitterent. Provincia que primas Sedes ha
bent , terno, Legatos mittamt . Erant ergo etiam ,
exeunte ſaeculo quarto Provinciae aliqua ſine Pri
mate, hoc eft , fine Metropolitano. Nullum habe
bat Tingitana. Nufquam enim apparent ejus Lcga
ti in Conciliis Africæ Univerfalibus. Quia tamen.
adjungebat fe Mauritianae , & ejus Concilio intere
rat : poterant ejus Epifcopi ex Mauritianae Conci
lio ad Univerfale Concilium delegari. Non ergo in
credibile eft fine Primate olim fuiffe & alias Afri
cæ Provincias: ut citra dubium, tota , vel pene •
tota cum adjacentibus Infulis Italia , multo tem
pore fuit fine ullo præter Romanum Pontificem
Metropolita.
VII. Quamquam hæc in conje&ura ferè pofita
fint. Nam etfi prioribus faeculis tribus , aut nulla
exiflant, aut certè rara Metropolitarum cujufque
in Africa Provinciae veftigia; & folus id muneris,
in Conciliis maximè obiiffe videatur Carthaginen
fis Epifcopus : poterant tamen aliqui Provinciis
Africänis Metropolitae interdum effe . Enim verò
anno 3o3. Concilio Cirtenfi præfidet Secundus Nu
midiae Primas , Epifcopur prima Cathedra. Nec fa
tis alioqui conftat quo præcisè tempore faéta fit
Africae divifio in plures Provincias.Verumtamen
quæ diximus , etfi ejufmodi non fint, quæ certiffi
mam & perfećłiffimam fidem afferant: præbent ta
men aliquam eamque perutilem Ecclefiæ Africanæ
cognitionem. Dum id altiffimè infideat animo, has
Provinciarum Metropoleon creationes plerumque •
qiu & fæpè antè tentari , quam oi,mninò perfici &
conftare poffint: ut neceffe fit noi{nihil vacillare
hujufmodi de earum initiis hiftoriam.
VIII. Paucis nunc nobis de Archiepifcopi Car
thaginenfis in omnes Africae Provincias dicendum
eft privilegiis. In Concilio Carthaginenfi III. ita
<decernitur : Fuit femper h«c licemtia huic Sedi ,
•umde vellet &* de cujut nomime fuiffèt conventur ,
pro deſiderio cuiuſ pue Eccleſia ordinare Epiſcopum.
Verba funt unius ex iis qui Concilio intererant
TEpifcopis. Alius ex Epifcopis Aurelium Carthagi
nenfem Epifcopum alloquens ; dixit hanc ei pote
ſtatem eſſe omninô neceſſariam , ut Epiſcopos in
Provinciis quibufque electos ipfo ordinaret : quâd
ejus effet omnes Africae Ecclefias fuffulcire. Por
rò non à Concilio ei dari poteftatem ; fed quam
femper habuiffet , declarari. Neceffe habes tu omnes
Ecclefia* fuffulcire . Unde tibi mom poteßatem damur,
fed tuam agnofcimus , ut liceat , &'c. Camm. 45. Om
nium Eccleſiarum Africae onere ſe premi confeſ.
ſus eſt Aurelius : Ego cunetarum Eccleſiarum di
gmatione Dei ut fcitir fratrer , follicitudinem fuffi
meo. Haec quae invaluerat in Ecclefiis Africanis
confuetudo, ut ab Archiepifcopo Carthaginenfi pe
terent Epifcopos , & quæ fuit ejus in illos poteftàs,
ut quem vellet , cui vellet Ecclefiæ, vel Epifcopo
auferret Clericum , ac petenti ordinaret Ecclefiæ :
hæc inquam omnia verifimillimum eft, ortum du
xiffe ex antiqua illa , qua per univerfam Africam
potiebatur , ' Metropolitani dignitate. Praecipuam
enim Canones Metropolitano tribuunt in ordinan
dis Epifcopis poteftatem.
IX. Si qua in re graviori difpenfandum erat,
poftulabatur id ab Archiepifcop6 Charthaginenfi.
Hinc Poffidius de Valerio Hipponenfi Epifcopo,
quando confilium iniit de adfcifcendo fibi Coadju
tore, eodemque fubrogando fuccefore Auguftino:
Canonum veniam, teftatur ab Aurelio Carthaginenfi
“Epifcopo petitam impetratamque. Egit fecretis lit
teri* apud Primatem Epifcopum Sedis Carthaginem
Jt* , ut Hippomenfi Ecclefi« ordimaretur Epifcopur ,
qui ſua Cathedra non famſuccederet, ſed accederet,
Qu« igitur B. Valeriur optavit &' rogavit\ fata
gem referipto impetravit. Hanc difpenfationem etiam
tum à Metropolitano & à Concilio Provinciali
juxta Canones peti & concedi oportebat. Et hinc
rurfus intelligere eft , Primatem Carthaginis fo
lum olim Primatem in tota Africa, aut Metropo
litanum , fuiffe.
X. Non contemnendum hoc quoque jus illi erat,
convocare Univerfale five Dioecefanum Concilium,
Concilio praefidere, ac de caufis majoribus omni
bus, quæ aut in Conciliis Provincialibus dirimi
non potuerant, aut ad commune totius Africae bo
num fpcétabant, judicare. Dicemus infrà , in fe
cunda hujus Operis Parte, ubi fermo erit de Pro
vincialia : Univerfalia autem initio rei Chriftianae
rariffima fuiffe & extraordinaria; , Afris quidem.
Epifcopis poftea crebriùs & annis fingulis habita
eâ fu:ffe, fed confultius poftea illis vifum effe ,
non cogi ea nifi propter caufas toti Africae com
munes , porro Carthaginenfis Epifcopi erat ea con
vocare, cum communes iſtae incurrebant & extraor
dinariae caufæ .
XI. Quanquam autem vifum nobis fit , Cartha
ginenfem Epifcopum in tanta illa explicanda po
teftate non egiffe vices Apoftolicæ fedis , uti nec
Ephefinum , nec Caefarienfem in Cappadocia, nec
Heracleenfem in Thracia : nec precaria, fed fua
poteftate ufum: indubitatiffimum tamen illud quo
que eft, Archiepifcopos Carthaginenfes , & con
junctiores ſemper fuiſſe Apoſtolicae Sedi, & ſub
jeétiores , quàm Patriarchas, aut quofcunque alios:
quòd perfuafiffimum nempe illis effet, Africam .
totam intra Patriarchatùs Occidentalis , adeoque •
Romani limites contineri. Cæciliani gefta, imò &
Cypriani, quae Auguftini tempore in Apiarii Pre
sbyteri, & Pelagianorum condemnatione a&litata
funt, ipfae denique inter Africam & Romam ali
quando contentiones; haec inquam omnia apertè
docent, quantus effet illarum inter fe confenfus »
& quàm bene conveniret inter Chartaginem &c
Romam. Saeviente tum maximè perfecutione Vam
dalica, Epifcopus Carthaginenfis fine Papæ & Ec
clefiae Romanæ, quae Ecclefiarum caput cft , vo
luntate, conftanter negavit , fe ad publicam um
quam cum Arianis difputationem effe venturum •
XII. Patriarcharum, five Archiepifcoporum.&
Exarchorum jura, non femel jam delibata funt -
Unum hîc addam , eadem illa ferè fuiffe , quae
Carthaginenfis & Theffalonicenfis Epifcoporum
Penes illos erat Metropolitanorum, & omnium ali
quando fug ditionis Epifcoporum ordinatio. Unde
jus illis, ut de iis judicarent , à Metropolitano
rum judicio ad illos provocabatur , & in Univer
fali, five Dioecefana Synodo quam convocabant
& cui prgerant ipfi , càufa finiebatur. Mutuis in
ter fe & communicatoriis literis, fummaque con
cordia, Ecclefiae pacem & unitatem fovebant. Rc
citabantur in facfis diptychis eorum nomina. Ad
eos caufas majores omnes referri neceffe erat • Oe
cumenicis aderant Conciliis , ubi & caeteris omni
bus praeibant Epifcopis. Denique fingulari quodam
fupra cgteros Epifcopos modo pro fucccfforibus
Apoftolorum habebantur. Qug jam omnia vidimus
fuperiüs comprobata. -
C APU T XXI. P.2, l.I. c.4.
De Exarchis, Primatibus, ſeu mino
ribus Patriarchis, Heracleenfi, Ephe
ſino, Cafarienſi, Carthaginenſi,
- Aquc
 De Beneficiis, Part.I. Lib.I. Cap XXI.
Aquilejenfi , Gradenfi, Gotthorum,
ILongobardorum , Francorum, fx
culo vi. vii. viii.
1. Dг Exarchia Heracleenfî, Epbefino & Cafa
rten/l.
II. De Primatu Carthaginenf.
III. Etiam poftquam eam urbem à Vandalir re
tepit Juſtinianus.
IV. Vandali Ariami im Africa fuum fibi adroga
runt Patriarchama.
V. De Patriarcha Aquilejenfi , cui ortum dedit
matum ex trium Capitulorum damnatione fcbifma.
VI. De Catholica Graden/ Patriarcha, quem
Aquilejenfi fidei Catholica defertori Imperátores
Conſtantinopolitani adverfarium excitavere.
' VII. Gotthi , Longobardi &• Franci primo Metro
politanorum Patriarch« nomem indiderunt.
VIII. De Patriarcha Lugdunenfi &• Bituricenff.
I. X. antediétis non pauca hic rurfum obiter
ftringi neceffe erit, ut oculis unà fubjician
tur , qu£ ad Exarchos Occidentis, feu minores
Patriarchas fpe&ant. Verbum non addam amplius
de Exarchis ſeu Primatibus, quos Patriarchas mi
nores dixeris , Heracleae in Thracia, Cefaree Cap
padocum in Ponto , & Ephefi in Afiä. Hi enim
ante annum. Chrifti quingentefimum interierant,
<orumque ditio & poteftas omnis ad Patriarcham
Conftantinopolitanum tranfierat. Fuerant autem .
quondam ejufdem ferè confortes poteftatis, cujus
Patriarchæ veteres ; ut Patriarchae fubeffent nul
li , ipfi autem Metropolitanis compluribus jus di
-CCrCnt - -
II. Non dicam etiam de Carthaginenfi, tum .
uòd de eo jam bene multa di&a fint ; tum etiam
uòd media hac aetate, quale hic agimus, non diu
eterit. Carthaginem recepit Juftinianus à Vanda
lis, eamque Regiæ fimul & Eccleſiaſticæ restituit
teftati. At Sarraceni paucis poft annis torrentis
inftar florentiffimas hafce Provincias barbarie &
impietate ita complevere , ut iam inde nonnifi
triftes miferrimi naufragii reliquiae fuperfuerint.
III. Poftquam Africam Juftinianus & Chriflo
reddidit & Imperio, coa&ti Carthagine cum Repa
rato ejus urbis Epifcopo Africae totius Praefulés,
vt Majorum fe&tarentur exempla, ad Joannem II.
Papam fcripfere , utque ab Apoftolica potiffimum
fede difciplinae Ecclefiafticae regulas âcciperent.
Convenire cbaritati credidimur, ut quid babeat
femfua noffer im publicam notitiam memo perduce
ret , mifi priùr vel confuetudo nobir , vel diffinitio
Romam« Ecclefi« proderetur. Inter Epift. Joam. II.
Pap*. Diximus jam ut Gregorius Magnus Papa .
affliétae hujus Ecclefiae curam egerit, verè pater
na in eam incitatus charitate.
IV. Suus erat & Arianis Vandalifque in Africa
Epifcopis Patriarcha. Nam in ea quam habuere
cum Catholicis Collatione, noßris interrogantibus,
quo jure , quo fundamento , eo nomine uteretur
Cyrola, non aliter refpondit, quàm juffione im
mani, ut crudeliſſime torquerentur. Victor del
perfecut. Afric. Neque alio enim jure res Aria
norum , ſeu civiles, ſeu Eccleſiaſticæ , quàm vi &
tyrannide ftabant. Hinc porro planum eft , quae
paulò majores erant Haeréticorum fe&ae , eas fuos
fibi creaffe Patriarchas, poftquam in ufù Ecclefia
rum cg pft effe id nomen, & à Concilio Calche
donenfi pofterioribufque faeculis magna fimul au
doritate & gloria ufurpari. Hieronymus in Epi
ftola ad Marcellam contra Montanum, Habent,
inquit, Montani/ta primo, de Pepufa Pbrygia Pa
*fiarchar : Idem non femel commémoravii & Ju
datorum Patriarchas,
71
V. Debet Patriarcha Aquilejenfis in Italia aut
exortum fuum , aut incrementa ei fchifmati quod
è trium Capitulorum in quinta Synodo conderinna
tione initium fumpfit . Caffod. Ep. 1 5. l. 9. Gottho
rum Reges in Italia , ut claret ex Athalarici ad
Joannem Papam Epiftola , ditionis fuae Metropoli
tanos Patriarchas appellabant. Non parciores fue
re Longobardi in Epifcopis fuis nominum faltem
gloria ornandis; quibus poftea in fchifma abre
ptis vifum eft Patriarchæ nomen , & rebellioni fo
vendæ accommodum, & ei poteftati confirman
dae , quam ab aliis liberam, nec cuiquam obno
xiam fibi fumpfiffent. Adde quod diruto Syrmio
videbatur Aquileja evafiffe caput Illyrici Occiden
talis; caetero qui per totum Orientis Imperium
in praecipua quaque majorum Dioecefon Metropo
li is erat conftitütus Praeful, qui Conciliis, prima
omnium celebrata effe Concilia aut Exarchi aut
Patriarchæ nomine fupra caeteros affurgeret Me
tropolitanos. Sive ergo magnitudinem Occidenta
lis fpećtes Illirici: five res primùm Gotthonum,
deinde Longobardorum Principum; qui ut ditio
nem fuam decerptam Imperio, ita ditionis fug
Ecclefias nulli Ecclefig alteri obnoxias vellent : fi
ve denique fchifma perpendas , deprehendes ea .
confpiraffe omnia , ut Patriarche nomine augere
tur Aquilejenfis Metropolitanus: Cumque fpecie
tantùm & nomine tenus initio videretur ille prg
cellere , cui nullus fubeffet Metropolita: eò tamen
pervenit tandem , ut reipfa loco & ordine fupra
ceteros omnes Metropolitas, fupra etiam Primates
eve&tus fit.
VI. Paulus Diaconus qui hiftoriam gentis fuae ,
five Longobardorum fcripfit, teftatum facit fub Be
nedi&to Papa Paulinum Aquilejenfem Patriarcham ,
Longobardorum incurſionibus & terrore fatiga
tum, confugiffe Gradum, eòque thefauros facros
Ecclefiae fuae avexiffe. Aquilejenfi civitati ejufque
populis Paulinur Patriarcha praerat , qui Lomgobar
dorum barbariem metuens ex Aquileia ad Gradi In
fulam confugit, fecumque omnem Ecclefia fua the
faurum deportavit. L.x. c.8. Paulinum excepit Elias,
Eliam Severus. Is cum Epiſcopis tribus è Grado
Inſula Ravennam abductus, à Smaragdo Exarcho
Ravennate coactus eft ejurare fchifma trium Capi
tulorum . L.3. c. 11. Ejuratio per vim extorta ef
fe&tu caruit. Epifcopos tamen fchifmaticos complu
res erroris tandem fui perta-fum et. Itaque ad
unitatem rediere Ecclefiae Epifcopi Utinenfis , Tri
dentinus, Veronenſis, Vicentinus, Tarviſienſis ,
Feltrinus, Bellunenfis , Polanus , & nonnulli alii.
Tres tantum, aut quatuor relapfi in fchifma Pa
triarchae pertinaciffimè adhaefere. L.4. c. 1o. Poft
Severi mortem , Joannes Abbas fuffe&tus illi eft in
Patriarchatum Aquilejenfem , affentiente etiam.
Agilulpho Rege; eodemque tempore Gradi ordi
natus eft Candidianus; quo non modo poft vivis
excedente, Epifcopi Imperatoria ditionis & Ca
tholicae communionis quotquot erant, fubrogarunt
ei in Gradenfem Patriarchâtùm Epiphanium , qui
in Imperatorio Palatio diu meruerat. Defunéto Se
vero Patriarcha ordinatur eft loco ejur Joammer Ab
bat Patriarcha im Aquileja vetere cum confenfu Re
gir Agilulphi. In Grado quoque ordimatur Romamir
Camdidiamur Antifer. Candidiano quoque defuméto
apud Gradum , ordimatus eft Patriarcha Epiphamiur,
qui fuerat Primicerius Notariorum , ab Epifcopis
qui erant fub Romanis. Et ex illo tempore cœperumt
duo effe Patriarcha . -
Ita diverfis quafi gradibus Aquilejenfes Patriar
chae fchifmatici, fub Gotthis Gradum primo fecef
ferunt, Longobardorum furore & vatatione con
fternati. Ibi diutius moras traxere; Aquilejam-.
demum redierunt à Longobardis ipfis revocati •
Tuum verò creatus eft Gradi primùm EPIಣ್ಣ'
indic
 72. Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
inde Patriarcha, qui morem gererent Epifcopi ,
tum qui à fchifmate refipuerant , tum qui nunquam
à communione deflexerant Romana , tum denique
qui fuberant Romanis Imperatoribus , à quibus
recepta interim Gradus erat, & aliæ devi&tae civi
tate§. Hæc caufa fuit dividendi Patriarchatùs unius
in duos. Æquiffimum enim erat, ut qui Catholi
ce communionis retincntiores fuerant, & Roma
nis femper paruerant tum Pontificibus, tum Im
peratoribus , Metropolitam haberent ejufdem ho
horis & nominis, cujus erat eorum Metropolita ,
qui Longobardorum Principi parebant, necà ſchiſ
riiatis pertinacia recedebant. Scripfit Gregorius II.
Papa ád Serenum Epifcopum Aquilejenfem , & ad
Patriarcham Gradi Donatum : cónfultò hunc, non
illum Patriarchæ nomine & honore impartiens,
quamvis illum quoque finat toti prgeffe Longobar
dorum genti : Nec amplius quam im fiaibus gemtis
Longobardorum exifientibur, greffum tendere prºfu
fumar. Epift.3. 16. Ad pacem & unitatem Eccle
fiae recipienti fe Aquilejenfi, ea lex impofita fue
rat, ut ne quid in Patriarchg Gradenfis jura mo
Hiretur. Et comfemfum ad banc conditiomem effe fcia
tir. Ita Pontifex tunc rem temperavit , Aquile
jenfi ut jus priftinutn non auferret, nomen Pa
triarche fufpenderet , quod nuperrimè Ecclefiafti
ce paci fe reddidiffet.
VII. Quo tempore Gotthi atque Longobardi
IPatriarchg nomine decoraverunt Metropolitas fuos
coeperunt & illo Galli Fpifcopi deleétari. Anno
385. in Concilio II. Matifconenfis Prifcus Epifco
pus Lugdunenfis Patriarcha dicitur. Ibidem tamen
Canone ultimo appellatur & Metropolita. Unde
liquidum fit nullo ampliori jure tunc potitum effe
Patriarcham, quam Metropolitanum . Nicetium.
Lugdunenfem jam ante Patriarcham dixerat Gre
gorius Turonenfis. Quod cum Rex Guntrammus com
periffet congregari Synodum apud urbem Lugdunen
fem juffit. Conjunétique Epifropi cum Patriarcha
Micetio beato , &c. L. 3. c.zo. Juffu ejus Guntram
mi coaluerat Synodus Matifconenfis II. Unde non
ineptè conjicias , ei potiſſimum Metropolitano no
men Patriarchæ aptatum fuiffe, qui fub unius im
perio Regis fupra alios cmineret. Regnum enim
inter fe particbantur, qui de Clodovei ftirpe pro
gnati erant Principes. Prgfuit Matifconenfi Syno
do Prifcus Lugduncnfis , & poft eum federünt ,
preter Epifcopos, Metropolitani quinque. Vien
henfis , Rothomagenfis , Burdigalenfis , Senonenfis,
& Bituricenfis. Denique ftatutum eft in hac Syno
do, que univerſalis quodammodo ſeu nationalis
erat, ut tertio quoque anno huic fimillima Syno
dus congregaretur eamque indiceret Lugdunenfis
. Metropolita, ubi de loco cum Rege cofiveniffet.
Id nomen, illa poteftas, jus illud praefidendi, ea
cum Rege confenfio , nomen denique Concilii uni
verfalis, quod in Canone ultimo legitur , non pa
rum roboris ac præfidii adferunt füperiori noftre
conjećturæ .
VIII. Quoniam autem Guntramnus nihil libero.
rum fuftulit, & varia plerumque fuit imperii Gal
licani fub prima Regum, ac fecunda ftirpe parti
tio ; inde contigit ut & Patriarchæ nomen, & quae
paulatim accrefcebant nominis in dies jura, exci
derent prorfus & oblitterarentur: nec ad Prifci, at
quc Nicetii fucceffores devenirent. Fieri præterea
potuit, ut provinciarum aliarum Metropolitae fe
Lugdunenfi fubjici iniquo ferrent animo. Quo for
ſan excitatus eſt Deſiderius Epiſcopus Caturcienſis,
ut Sulpicium Bituricenfem Metropolitam fuum Pa
::::ետ diceret , ut qui Aquitanicae primae caput
c[1ct •
C A PU T XXII. P. 3. l. 1. c.4.
De Patriarchis novis Latinis mediae
ztatis, fxculo VIII. IX. X.
I. Plerumque bi Patriarcha fuere nomime temur ,
mullo jure pr&cipuo freti , Ó* quamdoque me confef
fur quidem honore indulto. Exempla Patriarcharum
Gradi 6" Aquilej«.
II. Alterma vicer mimufculorum borum Patriar
chatuum , quibus mull« fuberant Metropoler.
III. Bulgaris Patriarcham fibi flagitantibur re
fpondit Nicolaus I. bunc momime aliud , re mom aliud
quam Metropolitam fore .
IV. Nec poße eum miff ab Apoftolica Sede impetrari.
V. Patriarcbatur etiam Btturicem fir imttio mera
fuit Metropolir.
VI. At ubi Carolur Magnur Regnum Aequitania
inßituit , tumc Avarici Bitur igium mom jam Metro
polir tantàm , ſed Patriarchatus , ſeu Primatus re
fplenduit, ejufque jurifditioni fubefe caperunt Me
tropoles Burdigalemfir, Aufrienfit & Narbonemfir.
VII. Extiméto Aquitamia regno , & ex ejus cime
ribus Ducatu Aquitanico atque Narbonenfi excita
to , prorfur tumc quidem Bituricenfis Primatur.
I. M Ediae aetatis Patriarchae novi , una fere no
‫ـلـ‬ -minismagnificentia claruerunt , nullo prg
terea privilegio fpeétabiles, ne conceffa quidem
praerogativa , aut praeeundi , aut fuperiùs fedendi
fupra alios Metropolitanos. Carolus Magnus in.
Epiftola ad Elipandum Toletanum , carterofque Hif
paniae Epifcopos data, Archiepifcopum Mediola
nenfem praeponit Patriarchae Aquilejenfi, feu Foro
julienfi. Sacerdote* Italiæ cum Petro Mediolamenß
Epifcopo & Paulino Forojulienff, vel Aquilejenß
Patriarcha, virir in Domino venerahilibus.Conc.Gall.
Tom.z. p.85. Adrianus Papa ad Carolum Magnum
Epiflolam mifit, Patriarcba Gradenfir. Ibid. p.184•
In Concilio Ticinenfi anno 855. Patriarcha An
dreas no n nominatur, nifi poft Archiepifcopum An
gilbertum . Paulinum Aquilejenfem Alcuinus fcrip
tis ad eum Epiftolis ornat femper Patriarchæ no
mine . Epift. 111. 1 1 3. Monachüs fan&i Galli fatis
innuit folam nominis pompam totius jurifdi&ionis
inanem fupereffe Aquilejenfi Patriarchae , cum il
lum à Carolo Magno invifum narrat. Epifcopur ci
vitatis illiur aut ut modernorum loquar confuetu
dine Patriarcha. l. 2. c. 26. Eginhardus in Annalibus
Ap.81 r. Fortunatum Gradenfem Praefulem Patriar
cham vocat.
II. Narratum jam fuprà à nobis eft, Reges Ita
liae Metropolitanis fuis Patriarchicum nomen ad
didiffe : Eliam aliofque Aquilejæ Epifcopos , fchif
matis ob tria Capitula exciti fautores, eo nominis
fplendore dele&atos effe, quafi inde fuae partes
convalefcerent: cum eam regionem recuperaffent
Imperatores Græci, Candidianum Catholicæ com
munionis Epifcopum , Patriarchatu novae Aquilejae
ab illis donatum fuiffe, juffumque in Infula Gra
do federe , ubi & Aquilejenfes Schifmatici Patriar
chae fedem aliquandiu habuerant & nomen ei adjece
rant novæ Aquilejae. Ita haec Provincia, fub Pa
triarchatus nómine bipartita fuit : Longobardis
Schifinaticum Imperatöribus & Pontificibus Ro
manis Catholicum Patriarcham tuitione ſua foven
tibus. Reſiliit tandem è ſchiſmate Aquileienſis; ſe
de fua in oppidum, Cormans, deinde ad Forum Ju
lii tranflatâ, quod demum fub Rege Luitprando
contigit, at au&bor eft Paulus Diacnnus • Exinde
Aquilejeníes, iidemque Forojulienfes dići funt Pa
triarchæ, nullo fupra Metropolitanos alios hono
re confpicui, ufque ad Leonis VIII. Papæ tempo*
Iā 3
 DeBeneficiis, PartILibi cap.xxII
ra, qui circa annum 98o. fupra omnes Italiae Me
tropolitas federe eos juffit. Quae mera tum quidem
fuit fedendi praerogativa, fine ullo juris dicendi
additamento. Denique Leo Papa IX. anno 1o3o.
gemini hujus Patriarchatus fines diligentiès deſi
gnavit, è quibus Gradenſis Venetias tandem tran
ílatus eft , ut infrà dicetur.
III. Sunt alia quoque exempla, quibus perfpi
cuum fit nonnullos re Metropolitas, nomine Pa
triarchas fuiffe. Bulgari Nicolaum I. percun&tati
fuerant, an Patriarcham fibi fuum creare fas effet.
Requifijfir , fi liceat im vobis Patriarcham ordinari.
AEmulabantur . Bulgari Reges Conftatinopolitanos
Imperatores, quorum Impcrio à Patriarchalibus
Ecclefiis non parum accedebat gloriæ & ornamen
ti. Porro refpondit Pontifex, ordinandos primùm
illis Epifcopos, quibus praefuturus deinde erat, fin
minus Patriarcha, certè Archiepifcopus: Qgi ß
mom Patriarcha , certè Archiepifcopur appellam dui fit •
IV. Scifcitantibus rurfum Bulgaris, à quo crean
dus ſibi eſſet Patriarcha : A quo ſit Patriarcha ordi
mandur, interrogatis : refpondit Pontifex inftitui
eum non poffe nifi ab eo qui inter Pontifices fupe
riorem Patriarchalis dignitatis apicem obtineret:
Scitote quia im loco, ubi mumquam Patriarcha vel
Archiepifcopur conßitutur ef}, à majori eß pemitur
inßituendur. Denique non poffe illis, five Ar
chiepifcopuma, five Patriarcham novum creari, ni
ſi à Sede Petri, in qua ſummum Epiſcopatùs &
Apoſtolatûs culmen ſplendet. Vos ſºve Patriarcham,
fve Arcbiepifcopum , five Epifcopum vobis ordinari
poftuletis , â memine munc velle congruentiur , quàm
2 Pontifice Sedit B. Petri, à quo ór Epifcopatur &•
Apofiolatur fump/ît initium , bune ordinari vale
tis, érc.
V. Ab his non recedit Patriarchatus Bituricen
fis. Caroli Magni precibus, Ammo 786., permo
tus Adrianus Papa I. pallium conceffit Ermember
to Archiepifcopo Bituricenfi . Subveritus primò eft
Pontifex, ne cui Metropolitano fubeffet Bituricen
fis. Nulli eum fubeffe certior faétus confeffu* eft,
ut fub mullius Archiepifcopi jurifdiétione effe vide
retur: tum verö pallium ei & Metropolita ſive
Archiepifcopi nomen contulit. Archiepifcopo con
/lituto in Metropolitanam civitatem, qu« Bituricas
cognomimatur ; ficut dudum mor extitit , fub jure ,
ſanita Romana Eccleſia degenti, uſum pallii con
ze/tmur. Comc. Gall. Tom.z. p. 1 1 3. In aliquas fi tum
Metropoles aliquid fibi juris arrogaffet Bituricen
fis, opportuna tunc imprimis ea aderat occafio ,
petendæ à Pontifice ejus confirmationis.
VI. Sed cum Carolus idem Magnus Aquitaniam
Regio nomine illuftraffet, novoque h6c Regno
majorem natu filium donaffet Ludovicum Pium,
conceffis ejus ditioni civitatibus opulentis Avarico
Biturigum, Burdegala, Elufa, qua demum diruta,
tota ejus dignitas ad Au£cios tranflata eft: tum
verò Biturigum civitas novi regni caput effe coe
it , ut quae primae Aquitaniae haétenus Principatum
ੰ ac proinde novo Primatu five Patriarcha
tu fupra omnes regni Aquitanici Epifcopos aétus
eft Praeful Bituricenfis. In Gratiani Decreto legere
eſt Nicolaj I. fragmentum Epiſtolæ ad Rodolphum
Archiepifcopum Bituricenfem fcriptae, ubi eum
commonefacit Pontifex quantum querelarum effun
deret Sigebodus Archiepifcopus Narbonenfis, quòd
in eius Dioecefi nova quaedam inolitus effet, quafi
Patriarchatôs fui jure: Quafi jure Patriarchatºs
tui difponat . 9. q.3. C. Conqueflur. Cùm autem in
aliorum Epifcoporum dioecefes immediatè quidquam
audere per facros Canones non liceret, jubet eum
Ρontifex de folis pofthac caufis, quæ per appella
tionem ad eum devolventur, judicium ferre','quòd
eo jure uti foleant Patriarchae in obnoxios ' fibi
வ: • Nifi fortè pro cat® qua apud fe ter
от I.
73
mimari mon poffumt , ad te quaß ad Patriarcbam.
fuum provocaverint per appellationes vel fi Epifco
pur fuus deceferit, res Ecelefe fue judicio fuo dif
penfare voluit . Comc. Gall. Tom. 3. p. 13 s.
VII. Si non nutet hujus Epiftolæ fides, ea in
dubitatiffimè conftat & roboratur five Patriarcha
tus in Narbonenfem etiam Provinciam, five potiùs
Primatus Bituricenfis . Neque enim expoftulaverat
Metropolita Narbonenfis, nifi de immédiata jurif
di&tione, quam ufurpaffet Bituricenfis in Narbo
nenfem Próvinciam; nec damnat Pontifex nifi im
mediatæ jurifdiélionis ufurpationem : Appellatio
nibus à Metropolitano ad Primatem faciendis, ve
lut antiquiffimae Primatum confuetudini perlu
benter fubfcribens : Primater enim vel Patriárcha*
nihil privilegii babere pr« cateri, Epifcopis, miß
quantum facri Canones concedunt, 6r prifca con
fuetudo illit antiquitur comtulit , diffîmimur. Hanc
porro Nicolai Epiftolam ante Gratianum Ivo Car
nutenſis Decreto ſuo illigaverat. Suo infrà loco di
cemus ut extinéto Aquitaniæ regno, emerferit du
catus duo, latèque fe effuderint Narbonenfis &
Burdigalenfis. Ex hoc vero anfam arripuiffe Me
tropolitanos Narbonenfes & Burdigalenfes excu
tiendi jugi Primatum Bituricenfium.
-
C A P U T XXIII. P.4. l. 1. c.9.
De Patriarchis Gradenſi, Veneto ,
Aquilejenfi , Bulgarorum , ztate •
media & extremis his ſzculis poſt
annum Chriſti milleſimum.
I. Corpus beati Marci Vemetiir, ubi delituerat , tan
dem repertum, Patriarchalem ei portendere videbatur
dignitatem .
II. Qgo tempore &• modo Patriarebatur Gradenfis
illue tranflatur fit.
III, Quanta fuerit Graden/is Patriarchatár am
plitudo. -
IV. Quo diffaret ab Aquilejenß.
V. Exaltatio gemimi bujus Patriarcba , infra am
tiquor tamen Patriarchas .
VI. Amplitudo amtiqua Gradi & Aquileja •
VII. De Patriarchatu ſve Primatu Bulgarorum
Trinovia, que priſca Juſtiniana eſt.
VIII. De Primatu Theffalonicenff.
I. R": venetiis corpore B. Marci Evan
geliftae, quod jamdiu delituerat , folem
miscum primis celebrata eß ibi feftivitas, 4m. 1o94•
& ea pompa , quae novam ei portenderat ex Gra
denfis illiic Patriarchatus tranflatione dignitatem •
Hoc honoris incrementum auguratus quodammodo ,
fuerat Petrus Damiani, cum de hac ipfa differens
beatiffimi corporis inventione, ajebat hanc Eccle
fiam Apoftolicarum Ecclefiarum albo peně adfcri
bi, quæ jam Apofìolici Pontificis corpore gloria
retur, proximèque ad Petri verticem accederet,
poftquam amantiffimi ejus difcipuli fedes deinceps
íutura erat. Dum, im tuo gremio virum Apoftolicæ græ
tia fufcepifti , & ipfa quodammodo fede* Apoftoli
ca fieri meruifli. Quamobrem ficut mater urbium
Roma fuper omnia regna terrarum fublimatur in
Petro ; fic &• tu velut ejus infigmir filia , per Mar
•um gloriari, in Cbriffo. Baron. 1694. m. 35• 36:37•
II. Mandatum quidem literis eft à Dandulo •
ILeonem HX. Gradénfem Patriarchatum Venetias
tranftuliffe in Concilio Romano, anno. 1o3o. & in
Mantuana Synodo fub Alexandro II. eidem decre
to novum röbur acceffiffe. Danduli fides mihi qui
dem videtur nutare. Aut fi conftent illa Pontifi*
K CulIIì
74 - Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
cum & Synodorum Decreta, intercefferunt Epifco
pi , quorum minuebatur dignitas ; nec ufu rece
ptuum eft, quod ibi fuerat novatum Barom. amm.
io5o. m. 3. Nicolao V. Veneti debent novam hanc
dignitatis acceffionem, Ecclefiæ fuæ fa&am , Gra
denfis illuc Patriarchatùs tranflatione. Movebat
Nicolaum Laurentii Juftiniani Venetiarum Epifco
pi fan&itas & mira do&rinae ubertas , ut digno ea
faſtigio clareſteret. An.1450. Raimaldur n. 19. Id
porro pcrfecit Pontifex inconfulto Duce & Senatu,
ne diffenfu eorum tam præclarus diffiparetur co
natus, ut jam fub Eugenio IV. contigerat , à quo
res eadem incaffum tentata fuerat . Laurentius no
vo dignitatis pondere adeo non eft deleéìatus , ut
cum diſſenſurum eſſe Senatum praeſagiret: ne ſplen
dore novo ferocientes Epifcopi faepius etiam in ,
poſterum cum eo de Eccleſiæ jüribus altercarentur:
id ceperit confilii, ut hac data occafione , non Pa
triarchatu tantum, fed & Epifcopatu , quo dudum
gravabatur , fefe abdicari curaret. Verùin ut pieta
tis eximiae vir abdicationi & depreffioni fuae ea fpe
rabat profutúra , quæ in cjus honoris & dignitatis
augmentum Pontifex moliebatur: ita Venetus Dux
& Senatus fenferunt tandem tam mirificam ani
mi moderationem & honorum fugam novis hono
ribus cumulandam effe, ut & hinc in Rempublicam
honoris & gloriæ aliquid redundaret, Sic quod im
vidiofum fuerat in dignitate , ex manfuetiffimis fam
&i viri moribus gratiffimum fa£tam eft. Verba hæc
funt ejus, qui fan&iffimi Patriarchae vitam literis
conſignavit. Bollan. in vita B, Lauren. Juſtin. die 8.
Jan. c.8. -
III. Non novi igitur ifta fuit Patriarchatûs crea tardiae finibus poteftas Aquilejenfis, convenienter
tio, fed ejus qui Grado in infula diu haeferat , la
tèque jus fuum propagaverat per omnem Veneto
rum ditionem , tranflatio in ipfam Veneti Imperii
primariam civitatem. Scribens Alexander IV. ad
3Patriarcham Gradenfem, non novum tantum au
thoritatis pondus addiderat iis privilegiis, quæ illi
prifci Pontifices contulerant jam inde ab Urbano
II. & Leone IX. fed & jus illi vel novum concef.
ferat , vel prifcum firmaverat in Archiepifcopum
Jaderenfem , ejufque fuffraganeos omnes; cumi po
teftate. illos ordinandi , non tamen facro exornan
di Pallio , quod non erat nifi à Romano tradendum
Pontifice: Romano quidem Pontifici traditione Pal.
lii refervata . Raimal, amm, 1ı46. m.4o. Paulö ve
tuftiora tamen funt exordia ejus poteftatis , qua .
Gradenſis Patriarcha in Jaderanum Metropolitanum
pollebat. Scripferat enim innocentius IIi. venetis
Jaderam ciyitatem à Romana fede ad Metropoleon
honorem afcitam effe, ut eorum Patriarcha habe
ret & ipfe. quibus praeeffet Metropolitanos. At
Eccleſia £efra non folo nomine, fed pleno jure Pa
triarchalem dignitatem baberet , cùm ei fubjetta
feret Metropolis Jadertima. Gefla innoc. III. jag. 1 1 3.
Ex Regeff. 1. Epi/f. 537. Ex geftis tamen ejufäein Pâ
pae patet; non potuiffe , pallio donari Jadertinum
Metropolitanum, niſi à Romano Pontifice . Eo
quippc etiam praecellebant his junioribus Patriar
cha- v£teres , quod hi fubjeâis fibi Metropolita
nis pallia largirentur. Denique ut alibi fùfius à
nobis narratur, huic Patriarchae fubjecit idem in
nocentius III. quidquid erat Venetorum , aut ve
metis fubditorum iñ Confiantinopolitano Imperio
fparfum ; adje£ta etiam poteftate creandorum Epi
copgrum illis in urbibus omnibus, ubi veneti piu
res fuae gentis Ecclefias obtinerent. Cùm hæc ita
fe habeant, in confeffo jam eft, fatis amplam ef
fuſamque fuiſſe Patriarchae, ſeu Gradenſis, ſeu
Veneti poteftatem, cum Archiepifcopis jus diceret,
& tam latè per Orientem pateret, quam ipfum .
Conftantinopólitanum Imperium. Quin & fíngula.
re. Pro{fus ,. magnique fáciendum erat jus novos
síjg°T°j,£pifcopatus , ubicumque gentiú veneti
plurcs fibi habérent Ëcclefias.
IV. Cum Imperatores Graeci urbes provinciafque
maritimas occupaffemt Iftriae & Venetiarum: fe&tus
in duos eft Patriarchatus Aquilejenfis ; Aquilejenfi,
feu Forojulienfi regente Ecclefias imperio tum Græ
corum obnoxias : Gradenfi autem adminiftrante.»
reliquam Iftriam, quae Venetorum ditionis erat, &
Romanae communioni firmiùs adglutinabatur. Ideo
qui Gradenfis, idem Venetiarum & Iftriae Patriar
cha di&us eft. Diximus & cur Patriarcha diétus fit
Novae Aquilejae . Verum de hoc Aquilejae Patriar
chatu intelligi par eſt Luitprandum , Hiſt.4. c.3. ,
cum ait, à Petro Romae conſtitutum fuiſſe Apoſto
:latùs thronum , Marcumque ab eo Alexandriam
quidem deftinatum effe, féd dum iter facit , Aqui
lejenſem Eccleſiam à Marco ſatam inſtitutamque
fuiffe. Ita ut Aquilejenfem primo ipfe inftitueret.
Is nimirum tunc temporis rumor increbuerat. An
no 1o44. Benediéto iX. obrepfit Aquilejenfis Pa
triarcha Poppo, expreffumque ab eo diploma, quo
ejus imperiò fufternebatur Gradenfis Patriarcha.
Barom. ad am. 1 o44. n.3. Id ftatim poft Popponis ex
ceffum revocavit Pontifex , Ducis Veneti precibus
addu&us Leo IX. datis literis ad Epifcopos Iftriae ,
Epiß. ,., juffit eos Gradenfi parere, additis illis om
nibus honorum titulis, quorum hîc mentionem feci
mus. Reliétis privilegii, â Santta & Apoftolica Se
de fîbi eonceffr , judicio totiur Symodi boc definitum
fuit , ut mova Aquileja totius Vemetia & Iflria ca
put & Metropolis perpetuò haberetur, &c. cum Gra
aemfir, id efi , mova Aquileja Patriarcba , &e. In
eadem porrò Synodo Romana , quae Gradenfis di
tionem defignavit , circumfcripta eft etiam Longo
decreto Gregorii II. Papae , quod Gregorius quo
que III. confirmaverat. Forojulienfi, verò - 4ntifler
tamtummodo finibus Longobardorum effet comtemtu*
juxta privilegium Gregorii II. & retraótationem III.
Ibidem conqueritur hic Pontifex de contuinacia
Forojulienſis Patriarchae, qui quater abfuerat à Ro
-mana Synodo, ad quam vocafus fuerat : cum quin
quies affuiffet Gradenfis, ne invitatus quidem _Pro
nium eft conjicere. Forojulienfi tum interceffiffe ne
ceffitudinem & confiliorum antiquam focietatem.
cum Conftantinopolitanis Imperatoribus & Patriar
chis, quorum tunc crebriores erant cum Romano
Pontifice diffenfiones. Hinc ampliora illa Graden
fis Ecclefiae privilegia. Dominicus Gradenfis Pa
triarcha, cujus in gratiam illas Leo IX. fcripfe
rat literas , Conftantinopolin ipfe ad Imperatorem
Michaelem à Gregorio VII. miffus eft Legatus,
farciendæ inter utramque Eccleſiam concordiæ, fo
piendifque fimultatibus. Datâ tum ipfemet Epiftolâ
ad Petrüm Antiochenum Patriarcha docet nos Gra
denfem Ecclefiam fundatore Evangelifta Marcoglo
riari, unam hanc in univerfa Italia Patriarchalem
effe, & in Romanis Conciliis hoc frui privilegio,
ut ejus Præful ad dexteram Pontificis fedeat. Re
fponfum verò eft à Petro Antiocheno , quinque fi
bi, non plures notos effe Patriarchas , ipfum quo
體 nomen Patriarchae peculiarius Antiocheno ven
icari, ut Papae Romano & Alexandrino, Archie
pifcopi Conftantinopolitano & Hierofolymitano :
fed Gradenfem fibi forfan nomen Patriarchae fume
re, eodem quodammodo more quo in Orient£, qui
in Conciliis ' proximi Patriarchis fedent , Proto
throni , Exarchi & Proedri vocitantur - Marca de
Primatu Lugd.
V. Nec is erat fanè Gradenfis Patriarcha , qui fe
antiquis Patriarchis coaequari poffe fperaret : cum
vel maximè non coepiffet វ៉ាក់ nuperrimè hac ad
Pontificis Romani dexteram fede gâudere. Ex Epi
ftola enim Clementis II. palam fit, cum in Conci
lio Romano hac ipfa de re concertatum diu fuiffet
inter Ravennatemi, Mediolanenfem & Aquilejen
fem Antißites, ftatutum tandem fuiffe , ut dexte
- - IaIm
 De Beneficiis, Part. I. Lib.I. Cap.XXIII.
'raum Pomtificis occuparct Imperator, fi praefens
adeffet: co abfente, Ravennas. Necillud omitti de
bet, incuriâ Venetorum, Ammo 1o46. ad eas pauper
tatis anguftias Dominicum Patriarcham, de quo fu
prà, compulfum fuiffc , ut de abdicanda dignita
te confilia agitaverit ; eaque de re refcripferit ad
ducem Senatumque Venetuim Gregorius VII. Papa,
tit tandem aliquando meminiffent , decoratam effk
Patriarchatùs apice Eccleſiam Venetiarum. Seiti;
quoniam pra multis terrarum partibus divima di
i}emfatio terram veßram Patriarcbatà , bomofe fix
#limavit. Comc. t. 9. pag. 1 . 31. AEgrè fieri poterat
ft domi adeo defpe&us Patriarcha, foris fuperbi
ret. Sed nulla re , nullo officio ei defuerunt Ro
mani Praeſules. Adrianus IV., op.37. 38., Graden
ſem Patriarcham confirmavit, ejuſque authorita
tem in Jadertinum Metropolitam communivit. In
f.ugdunenfi Concilio I. Comc. t. Io., tres primùm
Sedes eminentiores caeteris excitatae funt , ex ad
verfä Pontificis parte, ut iis federent Patriarchae
Conſtantinopolitanus, Antiochenus, & Aquilejen
fis. Iniquiffimo animo tulere Epifcopi hanc Aqui
lejenfis infolentem & injuriofam fibi, ut rebantur,
fedeiidi prærogativam : itaque humi dejeétus eft ,
qui illi adfignatus fuerat thronus.. Pontifex refti
tui juffit.' Ammo 1 145. Conc. t. 1 1. part. 1. pag.638.
Quod ad temporale autem , dominium fpe&at ,
cum Eugenius IV. ab Epifcopatu Florentino Ludo
vicum Venetum ad Patriarchatum Aquilejenfem.
tranftuliffet : fcriptis ad Venetum Duicem literis ,
edixit, ut in Provinciae Forojulienfis dominatinnem
reftitueret hunc Venetum origine Patriarcham ..
Ejus enim poffeffione Veneti ejecerant ejus præ
cefforem , in cujus poteftate ea fuerat, tamquiam .
Ecclefiae fuae perantiquum patrimonium. Ea etiam
de caufa à Concilio Bafileenfi excuffâ in eos fuerant
dire excommunicationis tela. Denique conteftaba
tur Pontifex, Rainaldus an. 144o. n.11., ſi à re
f^itutione tam aequa & tam neceffaria abhorrerent
Veneti , à fe quidem Ludovicum in aliam Eccle
fiam tranílatum iri: fed Aquilejenfis Patriarchae
nominationem in Imperatoris poteftate futuram , à
quo ne fpes quidem effe poffit ulla, ut gente Ve
fietus Patriarcha nominetur , cum maximi omninò
momenti propugnaculum illud fit , & inter prima
rias imperii dignitates: Cum fit ex primcipaliori
| bus regmi dignitatibuf . Propè abeft à vero, vendi
caffe jam olim fibi Imperatores poteftatem , eam
Sedem quibus vellent donandi , cum affirmet Papa,
Venetum Patriarcham neminem adhuc fuiffe. Reca
fuit non ita pridem hæc altercatio inter Pontificem
& Imperatorem; cum Urbanus VIII. Pontifex Pa
triarcham deſignaſſet origine Venetum : & Impe
* *or conftanter reftiturum fe fignificaffet , ne qua
1uo juri injuria fieret. Spond. ann. 1628.
VI. Non eft porrò quòd ftupeat quis, Aquilejam
quae altera fuerat Româ , dum res Romana floreret :
quae inter Ecclefias Occidentales melioribus & an
tiquioribus faeculis florentiffima & ipfa fuerat : quae
in Gotthorum Imperio apicem dignitatis obtinüit,
& Patriarchali jam tum nomine fortaffis fefe ja&a
vit , tanquam regni Gotthorum primaria civitas ,
cujus rei non pauca fuperiùs exempla deprompfi
mus: non eft , inquam, quòd quifquam ítupeât ,
eam cineribus & ruinis fùis toties óbrutam , quod
non filuit hiftoria, emerfiffe rurfus in antiquas prae
rogativas; cum mcdia aetate, locata in confinio
Occidentalis & Orientalis Imperii, Romanæ & Com
ftantinopolitanæ Ecclefiae , tàm fàpienter confilia .
fua temperarit, ut certatim Pontifices, Patriarche
Conftantinopolitani , & Imperatores , ád ejus am
plificati9nem cQnfpiraverint, ut ejus rationibus &
utilitatibus addi&ti, fuis quoque viciflim illam ad
Jungerent . º chiepifcopos Patriarchali nomine exornandos, quòd
Fatctur Paulus ipfe Diaconus l.2. c.7. & 1.4. c.34.
ДТотр.І.
75
& l.6. £. 51. amm. 568. antequam Longobardi in.
Italiam infundcrentur, Paulum Paulinum quoque
di&tum , ut fufpicor Epifcopum Aquilejenfeim Éa
triarchæ nomine effulfiffe ; & in Ififulam Gradum •
non conceffiffe ,• nifi ut eorum furori fe fubdnce
- ret : Paulus Patriarcba , Longobardorum barbariem
metuens, ex Aquileja ad Grados Infulam confugit,
fecumque omnem thefaurum Ecclefia fua portavit .
Addit his Sigonius l.2. de Reg. Ital.-am.6o5. Fo
rojulienfem Ducem ftirpis Longobardicae , fidei &
communioni Catholicae cum fe reddidiffet , ope
ram dediffe , ut Aquilejenfis eligeretur Patriar
cha, cui mediterraneam Longobardorum tota di
tio morigeraretur : Gradenfes alteri tum paruiffe
Patriarchæ, cui ora etiam maritima Iftriaque Im
peratoribus Conftantinopolitanis fubdita, parebat.
Idem habet Paulus Diaconus, tunc nempe coepif
fe duos effe Patriarchas. Ex illo tempore duo cce
perunt cſſe Patriarch& . Hoſtilibus incurſionibus
compulfi funt Patriarcha Aquilejenfes Forumjulii
confugere poftea etiam Utinum . Hinc tot illi Pa
triarchæ nomina.
VII. Ad Bulgarorum tandem Patriarcham re
deo, cui Nicolaus I. conceffit, Ad conful. Bulg. ,
ut fplendido hoc nomine abuteretur, pompa ma
jore , quàm re & poteftate ; cum non alii quàm
Patriarchae veteres parem nomini authoritatem .
conſecuti unquam fint . Metropolis Bulgarorum -
illa ipfa erät Juftiniana prima, in quam Jufti
nianus Imperatör congefferat quanta maxima po
tuerat authoritatis ornamenta , pre ceteris autem
vices Apoftolicę Sedis, id eft , Exarchatum, five
Primatiam. Patriarchg nomine tunc quidem abfti
mebatur; at ubi illud à Nicolao I. conceffum eft
Archiepifcopo Bulgaroruin, cui fedes erat civitas
Acrida, ſeu Juſtiniana prima: incunétanter hane
ei dignitatem firmavit Innocentius III. poftquam
fedem fuam Trinoviam tranftulit , Valachiae, five
ut tunc appellabatur, Blachiae civitátem . Accipe
jam Innocentii verba in Epiftola ad Archiepifc^•
pum Trinovienfem : Te quoque im regno Bulgar •
rum & Blaccorum Primatem ftatuimur, ut &r tu
&• fucceffores tui , qui tibi im Apoftolicæ Sedis de•
votione fuccefferint , c«teror Metropolitanos Bulga
ria &• Blaccbi« pr«cellatis ratione Primatia ; & ipß
tibi , &* eis juxta formam canonicam reverentiam
Primati debitam exhibeant Ô* honorem. Rainal. 1 xo4
m. 37. 38. Subdit Pontifex, ut beneficio in Regem
& Archiepifcopum Bulgarorum fuo pondus adde
ret & prétium, Primates & Patriarchas eofdem ,
prorfus effe. Fratermitatem tuam fcire volentes »
juod hac duo nomima apud mos , Primar & Patriar
Σba peme pemitur idem fomant , cum Patriarcha @*
Primates umam formam teneant , licet eorum mo
mina fint diverfa. Jubet denique Innocentius Me
tropolitani ut à Patriarcha confirmari ſe conſecra
riqüe poftulent, pallium ne nifi à Summo Pontifi
ce expectent, à quo mec repulſam, nec moras aut
cun&tationes paffuri fint unquam , tum ipfi , tum
Patriarcha. -
Refert Nicephorus Gregoras, L. 1., ut Bafilius
Imperator Bulgaros Macedoniae finibus, Juftiniana
feu Acrida ejecerit , unde abaéti, in Myfiam ad
oram Danubii confugerunt . Ibi Trinoviam , feu
Ternobum Metropolim fibi conftituere, quàm &
à jure Juſtinianœ prima abſolvi tum curavere » »
cum Bulgarorum Regis filiam uxorem duxit Theo
dorus Lafcaris, Imperatoris Græci filius. Tunc
Termobi Epifcopus libertatem perpetuam impetrat ,
cum ad id ufque tempus prim& Juftimiam & Archie
pifcopo , propter veterem illiut gemtis eognationem
páruiffet. Innocentius porro III. tantò proclivior
fuit äd Bulgarorum Reges regio diademate , Ar
gentcm bellatricem his beneficiorum vinculis fpc- '
K z. rabat
 76 ... Vetus & nova Ecclefiae Difciplina:
rabat , ar&iùs obligatum iri Latinis, qui tunc Con
ftantinopoli- rerum potiebantur.
VIII. Superiùs jàm diximus ab eQdem Ponti
fice renovatäm fuiffe primorum, Thcffalonicae Ar
chiepifcoporum dignitatem, Apoftolicafque viges,
uibus non immeritô Patriarchalis amplitudinis
plendor quidam adhaerefcebat : Hoc beneficio po
tita eft Theffalonica, eo toto faltem tempore, quo
Conftantinopolitani Imperii fedem , & poteftatem
Latini retinüere. Immoe. III. Rege/i. 1 5. Epi/f.r8.
--
CAPUT XXIV. P.4. i.r. c.4.
De czteris Patriarchis, de Catholicis,
aut Primatibus Afiae, qui media.
ztate & extremis his ſacculis emer
fere è ruinis & quafi ruderibus Pa
triarchatûs Antiocheni & Hieroſo
lymitani.
I. De Patriarcha & Eccleſia Maronitarum .
II. De Patriarcha (śr Eccle/a Jacobitarum .
JII. De Catholicis & Ecclefiis, Armemorum •
IV. De nomine Catholici.
v. Difcrimem duorum Catholicorum.
VI. De Fram- Armenis . -
Cum lapfu temporis Maronite implicati effent
nonnullis erroribus , & ab Ecclefia Romana penè
abalienati: anno Chriſti 1445. Andream Archie
pifcopum in Hungaria, Colocenfem Cyprum ablc
gavit Eugenius IV. ab iifque fidei confeffioncm.
expreffit prorfus Catholicam. Anno 1469. Paulus
II. Papa poflulanti Maritonarum Patriarchæ Ca
tholicae fidei expofitionem accuratiorem , mifit ac
curatiffimam. Poftremò Leo X. Papa Evangelicos
praecones ad eos mifit ex Ordine Francifcanorum ,
qui Catholici dognatis bibulos cum primis , & ad
Sanctæ Sedis obfequia proniffimos non potuerc
non admirari populos. Raimald. amm. 1 5 16. m.79.
Ergo biennio poft Patriarchae Legati Concilio La
teranenfi interfuere , & Romanae fidei palam edi
dere confeffionem. Minùs probavit Pontifex , quòd
fe Antiochenum Patriarcham di&titaret Maronita
rum Exarchus, cum alter jam eſſet Latinae & Ca
tholicae communionis Antiochenus Patriarcha. Li
teris Apoſtolicis Clemens VII. Patriarcham Ma
ronitarüm commonefecit, ut illam conftantiffimè
tueretur & coleret Romanam communionem , quam
ejus Majores cupidè amplexati effent , fub Inno
centio III. & Eugenio. IV. Poftremò denique Gre
gorius XIII. & TClemens VIII. Ecclefias .,hujus
gentis cum prima Sede rurſum ſtrictiſſimè devin
xerunt - Sponda. Anm. 1 577. 1580- ºf
Indultum eis eft, ut facras preces officiaque di
- vina celebrarent Chaldaica, hoc et Syriaca lin

gua. Proximè quidem accedunt ritus eorum ad..RQ

-

VII, De Neftoriamis . manos , fed intér eft faepiffimè non parum difcri
VIII. De Presbytero Joanne, Patriarcha Nefloria minis, ubi nempe illi ad Græcos defle&tunt. Eu
norum , C&* Imperatore totius Aff« • chariſtica communione impertiunt parvulos, nec
IX. Alii ór alii Patriarcha Nefforianorum , ite , dum rationis radio fruentes , & quidem fub utra
rata eorum cum Eccle/ìae Romama umiomir •, que fpecie; jejuniis eximunt Sabbatum, continen
X. De Georgianiſ . tiæ fibula nec Diaconos, nec Presbyteros faltem
XI. Harum Chrifliami momimis Se£taruna immova ſuos aſtringunt; dummodo nè poſt ordinationem -
ta ſubinde ſocietas cum Sede Petri. nuptias celebrent : non fejugunt à Baptifino fa
XII. Exploſere tandem Eutythiani ipſ abſurdam cramentum Confirmationis : una in Ecclefia , &
;Jlama , quam commemtus olim erat Eutyches, dua uno ſuper altari ſacrificium eoden die iterari ve
rum in Chrifto maturarum confufionem. tant , nifi gravis urgeat neceffitas. Patriarcha co
rum femel vitae fuae tempore pleniffimas largitur
I. Â Maronitis ordimur, quibus nomen inditum indulgentias, poftquam Paulus V. ejus rei cgpiam
A non à Maronia urbe , haud procul Antio ci fecit. Quanquam autem literis mandarint aliqui ,
chia, juxta Hieronymum in vita Malchi Mona à Maronitis numero quadraginta millibus frequen
chi, Cap.16., non à Presbytero Monachoque Ma tari montem Libanum ; funt & alibi etiam ejufdem
rone, cujus fanétitatem & laudes executus eft Theo fe&tae non pauci , tum Aleppi, feu Hierapoli, tum
doretus in Hiftoria Religiofa , & cujus Coenobium Damafci , & compluribus aliis Syriæ locis , Sedem
confpicuum præ cæteris fuiffe compertum eft ex plerumque habet Patriarcha apud Caengbium : quod
Actis Concilii Conftantinopolitani fub Mena ; fed Coenobium eft rupi penè infitum. Eft & illis prg
à Marone ejus haereſeos parente & principe, quç 器 Archiepifcopus in urbe Heden; funt & Epi
Monotheletarum di&la eft , & qua ille Libani mòn Copi .
tis incolas inquinavit. Author nobis hic præit II. Progredior jam ad Jacobitas, quorum no
Vvillelmus Tyri Archiepifcopus, L. . . c.8., Li men fluxit à Jacobo Syrio, qui ſub Imperio Ana
bano , & Maronitis vicinus; qui docet etiam fua ftafii Eutychetis infanam haerefim per totam Afiam
aetate , hoc eft , quingentis admodum annis poft ita diffeminavit, ut jam inde ab œvo Anaftafii Si
fextam generalem Synodum, quæ Monotheletas naitæ Patriarchae, qui fenefcente faeculo VI. An
profcripferat , Maronitas in fidem & unitatem Ec tiochenam regebat Ecclefiam , Eutychetis in Syria
cleſiae Catholica reſtitutos fuiſſe ejuratis errori fe&tatores, Jacobitarum nominc defignarentur. Anaß.
bus priftinis coram Aimerico , qui Latinorum , Sima, im adego . Per Afiam Africamque totam , quâ
tertius Patriarchatum adminiftrabat. Ad Ecclefiam latiffimè imperitabant Sarraceni graffata eft haec
redire Catholicam unà cum Patriarcha fuo , & Epi peftis. Quadraginta amplius regna hac, lue afflata
fcopis nonnullir. Teftem ejufdem rei addere poffcm fuiffe affirmat Jacobus de Vitriaco, ex ea fama que
Jacobum etiam de Vitriaco, Acrae , feu Ptolomai er orbem fparfa erat. Hiff. Hierof. L. 1. c.75. Sed
dis in Syria Epifcopum ; Anno 1 181. , qui Maro imprgfentiarum non agimus nifi de iis, qui in
nitas tum ait `religiofiffimè fe addixiffe moribus Afia fuum fibi Patriarcham retinent , nomine tenus
ritibufque facris Ecclefiae Romanae ; denique eo Antiochenum , cui parent Metropolitani, five Ar
rum Pátriarcham Lateranenfi IV. Concilio affuif chiepifcopi complures : quos inter eminent Hiero
fe fub Innocentio III. Maronitae quidem ipfi il folymitanus, Mofulenfis, lamafeenus, Edefenus º
jußriorem fibi vendicant originem à Marone, Ma & Cyprius. Sedebat olim Patriarcha in Monafte
ronifgue Monafterio , fanétitatis laude olim cele rio Saphram. Sedem poftea tranftulit in urbem.
berrimo, de quo fuprà : at quæ ufquam gens Caramit. Eft & Aleppi Epifcopus Jacobita , qui
non undecumque venatur ſibi majores nataleſque & ipfe Patriarchae nomine fibi plaudit. Spondau
fplendidiores, & in eorum fùffragationem capti amm. 1 577. Horum Ecclefiae per Afiam, Affyriam,
vos trahit Hiſtoricos. Rainald. ann.1514, num.87. Mefopotamiam & Diarbekam fparfa: funt. Grego
ώ. ſeq. : rro
 * De Beneficiis, Part. I. Lib. I, Cap. XXIV. 77
rio XIII. Romanam regente Ecclefiam , Patriar Perfíco , fuo jam ævo ufitatum fuiffe Catholici no.
eha jacobitarum Neemen, Romana fedi obnoxium mem , ubi dixit Chriftiana fide imbutos Per(as om.
fe conjunétumque profitebatur : Turcorum faevitia nes uni fubeffe Epifcopo, quem Graeco nomine vo
in perfidiam priorcm praeceps a&us , Romam . cabant Catholicum. Canones Arabici hoc nomine
tandem profeétus ipfe eft, ubi & priftinos recanta donant etiam PQntificem Seliicienfem, quem docent
vir errores, & à laqueis abfolutus eft , in quos obnoxium fuiffe Patriarchæ Antiochefio; fed ab
apostafia fua incurrerat. .. .. .. . ejus tandem poteftate abfolutum fuiffe ob locorum
III. Inter Eutychianos , aut Semi-Eutychianos longinquitatem. Expreffus et primò Patriarche con
numerari debuerant Armeni .- Ita cenfet. Photius fenfus, ut Archiepifcopi à Catholico 6eliicienfi
in Epiftolis fuis, Ep.z. Quibus addenda Difputa ordinarentur: quod perinde erat , atque fi huic
tioTheoriani Presbyteri, à Manuele Commeno Im adereretur primaria Patriarchatñs praerogativa:
peratore in Orientem mifli , ut Catholicum eo Debeat appellari momine Catbolici , ©• pofft ordina
rum , Epifcopofque ad duarum: Chrifti naturarum re Archiepifcopor, fícut faciumt Patriarcba, ut Oriem
confeffionem revocaret. Aamo 1 1 7o. Sed oleum ille tales mon patiamtur damnum, expečando Patriar
operamque perdidit. Qui Arinenos ergo & Nefto cham Antiochi& , aut eundo ad eum. In hoc non
rianos pro iifdem habuere:aut eorum eofdem ar fit imjuria Patriarcha Antiocheno. Siquidem ipfe ,
bitrati funtfuiffe errores: aberraverunt ipfi pror confenfit , poffquam boc ab eo Synodus petivit , &*c.
fus à vero. Affuiffe fe narrat Vuillelmus Tyrius V. Ambo hi Catholici à Jacobo de Vitriaco,
Hierofolymitang Synodo, ubi Catholicus, feu Pa Orient. hiſt. c.23., alter Perfis, alter Seleiiciæ Præ
triarcha Armenorum, collatione habita cum La pofiti, ita diftinguuntur, ut ex aequo Antioche
timis multa fe priorum errorum capita abfterfu ni Patriarchae jugo & authoritate praemantur . Ha
rum recepit . Anno1 1 37. En ipfa Vuillelmi Archie bet fub fe viginti Provincias Amtiochemur Patriar
pifcopi verba: Interfuit maximus Armemorum Pon cba, quarum quatuordecim Metropolitanos habebamt,
tifex , imò omnium Epifcoporum Cappadocia , • Me cum fihi fuffraganeis Epifcopir ; fex verò reliqua.
die Gr Perſidis, Grutriuſque: Armenie Princeps 6“ ſub dittis Primatibur, ſeu Catholicis duobus conti
Do&or eximiur , qui Catholicus dicitur. Cum hoc Amentui . Non immeritò. Jacobus Catholicum inter
•tiam de fidei articulis , in quibus à mobis diffem pretatur Primatem. Utrumque nomen mirè con
tire videtur populur ejur babitur eß traétatur, cô* venit. Primates enim Occidentales mediae aetatis
ex parte ejur promiffis eff im multir correétio. L. 1 $. comune hoc habebant cum Catholicis Orientalibus,
c. 18. Elapfo biennio Legati Armenorum in Italiam quibufde hîc agimus, ut tum hi , tum illi Patriar
profecti, Eugenio III. Eccleiaeque Catholicae con chae immediatè fubeffent , eis autem fimiliter com
ciliati funt. Ammo 1445. Praefens aderat tunc Ot plures obnoxii effent Metropolitae.
to Frifingenfis Epifcopus, & ille ipfe eft , qui in Expediri non facilè poteft , an Catholici ifti duo
hißoria fua teftatum facit , Armenorum Mefropo ex uno emerferint , an in unum aliquando con
]itanum Catholicum dici , five univerfalem, quod fiati fint. Quae hîc attigimus, duos "approbant.
mille amplius Epifcopi di&o illi audientes effent. 4At ex adverfo Otto Frifingenfis unum videtur in
Ea'. pampeßate Legati Armemorum Epifcoporum, eo dicare. Eidem fententiae aftipulatur in Itinerario
rumque Metropolitani, quem ip/ Catholicum, id fuo Marcus Polus Venetus. L. 1. c.6. Indubitatum
eß , Tumiverfalem , propter infimitum , id ef? ampliu* eft nunc duos effe. Longa faeculorum feries va
quam mille Epifcoporum , fub fe habentem nume rias viciffitudines admififfe poteft. Obtinet nunc
rum , vocamt , Legati ab ultimo pemè Oriemte, fum complures Ecclefias toto Oriente, in Mefopotamia,
mum Pontificem Viterbii, laborioſum iter per an in Perfide, in Caramania, & in utraque Armenia.
num, & ſex menſes complemter adeunt . L.7, c.32. Horum Catholicorum alter Sedemi habet apud
Innovata deinceps , aut confirmata fuit illa unio, Arard Armeniae urbae, quanquam plerumque ipfe
fub Caeleftino III. cum Archiepifcopus Mogunti in Monafterio degat, cui nomen Ermeazim. Alter
nus, Romana confpicuus purpura, Armenorum. fedet in Caramanig civitate Cis . Laborat fide
Principem Regia redimivit corona, tum Papae, tantę Epifcoporum Armenorum multitudinis apu
tum Henrico V. Imperatori vicariam ea in re ope Otthonem cùm fupra mille numerat . Qui nunc
ram fuam commodans. 4mmo 1 1 97. Barom. ad eum apud Ermezaim fedet, ducentis praeeffe Epifcopis
annum. Gregorius Armenorum Catholicus per li creditur: quiapud Cis , non amplius quàm quin
teras Innocentio III. qui Caeleftino interim fuc quaglnta .
cefferat, gratias egit impenfiffimas , non fine novis Cave putes Catholicos iſtos à Patriarcha Antio
obedientiae & pietatis fuae fignificationibus Anno cheno nunc pendere: cum Epifcopus Armenus, qui
1 138. Gregorius IX. miffis in Armeniam Archie Conftantinopoli degit, & Patriarchae nomine ipfe
pifcopis duobus ad Patriarcham Armenorum, de quoque gaudet , fubfit Patriarchae Ermeazim : fi
terrere illum conatus eft, ne ab Antiocheni Pa £ut quicumque Hierofolymam vel Aleppum inco
triarchae fide & obedientia recederet. Clemens lunt Armeni , in poteftate funt Patriarchae Cis .
IV. intaminatam femper pacem & concordiam. Denique cum jam olim Armeni , perinde ut Ja
aluit cum Huithone Armenórum Rege. Anno 1 3 18. cobitae Eutychetis partes amplexati effent , in eaf
Officinus Armeniae Rex antiquam Ecclefiae fuae cum ue fubinde defciverints conculcatá toties fide
Pomana neceffitudinem innóvavit, miffis ad Joan oederum cum Romana Ecclefia initorum : vix quid
nem XXII. Papam Legatis , qui ad trutinam vo quam dubii fupereffe poteft , quin Patriarcha An
cata eorüm fide , unus eorum maximè , qui Epi tiochenus, cui tamdiu obligati obnoxiique fuerunt,
fcopus erat orthodoxam judicavit. Benedi&us XII. ipfiffimus fit Jacobitarum Patriarcha. Sed vel ab
anno 1341. & Clemens VI. anno 135 r. fufpe&tam eo etiam avulferunt fe tandem, feu referendo fe
aliquandiu fidem habuere Armenorum : fèd has in finum Romanæ & Catholicae Ecclefiae , five in
Rex & Patriarcha fufpiciones fcriptis ad eos li finita quadam & perfæpe abfurda rituum facrQ
teris, quas legere eft apud Rainaldum , ex quo rum varietate, de qua prolixiffime Annales facri.
haec omnia deprompta funt, penitus abfterferunt. VI. Conftantiores multò fuere Franc-Armeni in
I)enique novum fœdus Armeni cum Ecclefia Ro retinenda fide Francorum, à quibus nomen fibi
mana inierunt in Concilio Florentino , quo eo fumpfere , hoc eft, Chriftianorüm , Occidentalium
rum Legati poft fancitam cum Græcis pacem ac poftquam Bonaventura le Petit, Ordinis Domini
ceffere • An Armeni omnes huic novae , aut inno cani lumen egregium ad eos à Pontifice RomanQ
vatæ concordiæ affenfi fint , nonnulli fubdubitant. miffus , & Archiepifcopus ordinatus, complures ibi
IV. Docuit nos certè Procopius L.z. de bello Ecclefias, non pauca fuis Ordinis Monafteria ex
C1ł3→
78 f: Vetus & nova Ecclefiæ Difciplinâ
citavit. San£liffimae iftae demum coloniae Provin bus praefigitur infcriptio , quam tunc ufitatiffimam
ciam hanc fidei Cathoiicae inviétiffime aftrinferunt , fuiffe jure auguramur ; Indorum Regi , Sacerdotum
ſua cum Dominicanorum celeberrimo per Occiden famttiffîmo. Baromius amm. 1 17o. m.31. Ammo 1 187.
tem ca-tu concordia & animorum conjunctione . Non multo poft refiliere Tartari ; & Chingis eo
Spondamur ammo 1 3 18. Vivere defiit Archiepifco ' rum Princeps deletis exercitibus proftratoque Im
jus Bonaventura, anno 1318. Ducentis admodum perio Neftoriani Presbyteri, Indiam omnem Tar
po(t annis Gregorius Naxivæ Archiepifcopus, ejuf tarorum ditioni adjunxit . Mera fuit Lufitanorum
äemque clariffimi Ordinis decus, Romam perrexit , allucinatio, qui cum inaudiſſent faman Presbyte
ubi & eleétio ejus in Archiepifcopum confirmata ri Joannis apud Indos latiffimè quondam imperan
eß , Anno 1 5 1 . Naxiva porrò feu Naixeran urbs tis: id nominis Abyffimorum in Africa Imperato
eft, non aiio nomine nobilis, quàm quòd fedes fit ri affinxere, cum primum oras Africae perluflrare
Archiepifcopi , cui & Catholici , & Patriarchæ aliquando & incolere cœperunt •
quandóque nomen adfcribitur . Denique Petri Ca IX.: Cæterùm ex.hujufmodi narratione liquet,
thcdram regente Gregorio XIII., Ammo 1 577. , Patriarcham Mofulenfem , Babylonium & Seleu
Nicolaus ejufdem Ordinis Naxivæ Archiepifcopus cienfem, unum eundemque profus effe; ita enim
Romam venit : cujus ab ore ipfo didicimus , ejus flatuunt in Babylonis. vetuftae gloriam & potefta
jurifdi&ione non contineri plura quam tredecim. tem fucceffiffe Seleiiciam : & quae vulgò nunc dici
oppidula, Latinorum fidei facrifqüe ritibus addi tur Moful, ipfiffimam effe Seleuciam, quamquam
ćtiffima. illam alii tefte Paulo Strozza , putent in ipfisanti
VII. Neſtorii ſequaces multò ſe latiis per Orien quae Ninives ruinis excitatam effe. Itaque quo fu
tem effudere , quàm Eutychiani , Ecclefias fuae fe pra à nobis ex aliquorum Scriptorum fide di&tum
&ae propagarunt ad Indiam ufque , Perfidem & Tar eſt de Patriarcha Bagdacenſi , five Seleucienſi:
tariam. Anaftafius Sinaita, In Odego, e.4., de eo emendandum forfan , & à fe&a Eutychianorum ad
rum Catholico differit , cujus imperiis obfequeban Neftorianos Eutychianis longè infenfiffimos referen
tur magno prorfus numero Epifcopi & Metropoli dum eft. Spatiofa quidem fatis Afia eft , ut popu
tae. Refert Jacobus de Vitriaco, ita ftatuiffe non lofifimas duas has poffit compleóti feélas, Arme
nullos Græcos Latinofque fimul omnes numero fu. norum, five Eutychianorum, & Neftorianorum, cum
perari ab Eutychianis fimul feu Jacobitis & Nefto incredibili Eccleſiarum utrimgue numero. Sed in .
rianis. Qui cum Jacobitis plurer eße dicumtur , quàm dubium adduci non poteft, quin Catholici , five
Latini & Graci. Nefas eft autem plurer feétar fibi. Patriarchæ Ermeazin & Cis, Ármeni fint, quin Ca
adverfar copulare , ut Catbolica compomas & prapo ramiti Patriarcha Jacobita fit : 'tum hic , tum illi
mar Ecclefia. Sed me? rem ita habere, fed ita dici Eutychiani: quin Mofulenfis Neftorii partium fit »
ait Jacobut demique de Afia ille , mom de orbe umi
verfo verba ibi facit . Hifl. Hier. L. z. c.76. Author
點 denique^ fegmenta & frufìilla quaedam haec
int omnia`Patriarchatûs Antiocheni , multitudine
cft etiam Marcus Polus Venetus, qui annos decem caeteris praeftant Neftoriani, faltem in Afia , nam de
& feptem in Tartaria egerat , & quem miniftrum Eutychianis Africae mox verba faciemus. Trecenta
habuerat, in graviffimis negotiis Tartarorum Im millia admodum familiarum Neftorianorum in Afia
perator: plurimas eſſe Neſtorianorum Eccleſias in exiftimantur effe, qui Chaldæi etiam in Oriente vo
Tartarorum & Mogulorum regnis, multas in ipfo cantur. O&oginta tantùm millia familiarum Jaco
Sinarum Imperio; imò & in ipfa Sinarum urbe , bitæ ibidem habitant. Chriftiani etiaum Malabaren
regia Quinfajo : porrò ab eorum Patriarcha qui fes, qui & San&i Thomae dicebantur , fub Nefto
apud Mqful ad Tigrim fedem fixerat Archiepifco riano Patriarcha degebant, antequam eò fe confer
pos Epifcopofque miffitari in Provinciam Babylo rent Apoftolici Praedicatores, totamque regionem
niam, & in omnes Indias , eodem prorfus modo illam in Ecclefiae Catholicae finum revocaffent.
quo à Papa Divini Verbi præcones Antifíitefque in Monſulenſium Patriarcharum, ſive Seleucienſium,
omnem occiduum orbem mittuntur. Maffocus , Ozo qui primus in Ecclefiae Romanae fidem unitatemque
rius , aliique nuperarum in Indias navigationum fé récepit, Simon Sulacha di&tus eft, Ordini fan&i
fcriptores ita affirmant, Epifcopos , & `Chriftiani Pachomii adfcriptus.. Anno 1 1 5*. Hic Romam p£•
nominis confortes, quofcuìque^ Lufitani in Indiis tiit fub Julio III. ubi abdicatis erroribus, prifti
Crientalibus invenerunt , cuim primum eo appulit nis, confirmatus pallioque donatus eft : Succeffor
eorum claffis, Neftorianae fe&læ erroribus inqüina ejus Abdiefu , ejufdem Ordinis Monachus , à Pio
tos fuiffe ,& Mofulenfi, hoc eft, Babylonio páruif. IV. confirmatus Tridentinae Synodo interfuit · An
fe Patriarchae • Petrus Strozza qui Páulo v. Roma mo 1 561. Horum Patriarchariim ele&tioni , per eof
no Pontifici à fecretis erat, tunc, cum per Lega que faćia: ejurationi errorum, non affentiebatur
tos illum adiit Neftorianorum Patriarchâ, ideim . niſi pars quaedam Neſtorianorum, ſeu Chaldaeo
omninò perhibet. Patriarcha Neſtorianorum ampliſ rum. Porro Sedes eorum erat apud Amcdum , fi
/ima eft authoritat , eaque im Indiam fefe extenílit. ve charemedum: Mofulenfi intérim Patriarcha ab
Nam Caldæi qui Gog, Cochim , Angamala atque , urbe & Monaſterio Moſulenſi, priſca Sede ſua, non
im Infulae Samäti Thomna, ante adventum Patrum recedente. -

Societatis Jefu reperiebantur, omnes pariter profef Ita Patriarchatus Mofulenfis ha&tenus unus , in
Jione Neftoriani, obediebant Patriarcha Babylonis. duos fciffus erat quorum ille qui in Romanam fe
Hæc ex annalibus Bzovii, ad anm.1 33o. 1.7. c.33. communionem refulerat, etfi niiinor opibus , pluri
VIII. Scriptis mandavit Otto Frifingcnfis Epi mos tamen Archiepifcopos Epifcopofque ordiná
fcopus, quod audierat ipfe ab Epifcopo, queim . bat. Qui in locum Abdiefu fuffèéti fünt , nec fanéti
Pontifices Populique Armeniæ ad Papam Legatum tate illi, nec do&rina pares , Sedem fuam ad Zei•
miferant : Nimirum paucis ante annis ,T Ann. nalbecum in confinio Perfidis tranßulere; eorum
Chriff. 1 143. Presbyterum quendam Neftorianum, que fupinitate & ignavia Netorianorum Patriar
nomine Joannem reportatis de Regibus Perfarum, cha Babylonius latiffimè rurfus dominari gregem
Medorum, Aſſyriorumque vićtoriis perilluſtribus, que fuum amplificare coepit. Clemens VIII. e Jefui
«orum occupaffe Imperia ,. & Regiam Civitatem. tarum focietáte eximia Àngamalenfem Archiepifco
Ecbatana expugnaſſe. Tanti Principis fama permo pum ordinavit, commendátis illi iis qui ex Nefto
tus Alexander III. Papa , certiorque fa&us in vo rianis aut Chaldæis ad nos fe receperant : Elias Pa
tis illi effe , ut in antiquam Ecclefiae Romana: fi- ' triarcha Mofulenfis gemina Legatione coluit adiif
dem & communionem fi cum fuis recolligeret, li que Paulum v. Quärum p;igr. tamen irrita cecidit
teras ad illum dedit » quas refert Rogeriu§, & qui quòd Romanæ quidem Sedi lubentiffimè fubjici fe
-
 De Beneficiis, Part. I. Lib. I. Cap. xxiv.
Patriarcha profiteretur , imô & Babylonicam Pa
triarchalem ſedem à Petro Petrique ſucceſſoribus
fundatam fuiffe , Neftorianam tamen fuae gentis do
&trinam indomita tueretur pertinacia, & Romana
etiam fide non diftare contenderet, nifi quadam vo
cum difcrepantia . Pofterioris aufpicatior fuit exi
tus, mio Archidiacono, eodemque Archirnandri
ta Adamo, juſſoque non obedientiam tantùm pro
fiteri Patriarchæ nomine, fed & fidei confeffionem
Romano examini, ac Pontificis cenfurae fubjicere.
Ex pracepto Papa , 6r ex Concilio Ecclefia Roma
m«, erecta eft Seder Babylomjs , @r ita invenitur
fcriptum apud mor im Ammalibus ; quod videlicet
Patre, Oriemtaler Ro»« ordimahawtur. Propter hoc
vocata ef? Seder Babylomjs quinta , фrс. Атт. 16 цo.
Quod hîc affirmatur , aut de Antiochena Sede in
telliges, cujus ex fruftulis Babylonica conflata erat:
aut Thinc conjicis haec prifca Ecclefiarum monu
menta longo temporum decurfu intercepta fuiffe.
Quae duabus his extremis feéìionibus di&a funt ,
excerpta funt è Paulo Strozza, qui Paulo V. ut jam
diximus, à Secretis erat , & cujus Commentarios
cum atithenticis literis Bzovius in Annales conje
cit, ad annum 1330.
X. Sermonem ibidem inßituit Bzovius de Geor
gianis, cui genti bellis, victoriiſque clariſſimae, no
men aſcitum eſt à ſancto Georgio Martyre, cujus
patrocinio inter præliaadum nituntur. Moribus
(}raecorum fe accommodant, nec ab eorum diffi
dent do&rina, quamvis Archiepifcopum habeant,
qui nemini fe obnoxium venditet, praefit autem ip
fe Epifcopis duodeviginti, fi qua fides Chytreo
ILutheramo. Rainal. amm. 1 4o6. m. 2. 1. Secutus tamen
ille videtur fidem Vincentii Bellovacenfis. Spec.Htff.
a.3o. c.96., qui eo fcribebat aevo , quo maxima.
nóbis cum Orientalibus neceffitudo & familiaritas
intercedebat. Author eft autem Vincentius, Geor
gianos ha&enus Patriarchæ Antigcheno obfecutos,
Eum interclufa effet diutino bellorum fragore ejus
adeundi facultas , expugnaffe ab eo hanc licen
tiam, ut fuum fibi Catholicnm crearent , qui mo
rem gererent Epifcopi aut Archiepifcopi , duode
viginti . Anno 1496. Conftantinus Rex Georgia
norum unum ex Monachis fanéti Bafilii ad Alexan
drum VI. legavit, qui obedientiae profeſſionem fa
ceret; fubfcriberetque Ecclefiarum concordiæ, quae
in Florentina Synodo elaborata promulgataque •
fuerat.
XI. Excidit nobis Neftorianus Archiepifcopus
Nifibenfis , qui anno 1 »47. Ecclefiae Romanae focia
ri expetivit, miffa ad Pontificem Confeffione fidei.
Raimal. amm. 1443. Excidit & Timotheus Metropo
litamus Neftorianorum in Infula Cypro; qui Ro
mam venit, ediditque fidei Catholicae profeffionem
eo tempore, quo ibi Eugenius IV. quafdam Seffio
nes adhuc celebrabat, tanquam ex prorogatione
Synodi Florentinae , quae nuperrimè finem accepe
rat. Rainal. ann. 1445. n. 21. Excidit & creatio Ar
chiepiſcopi Jacobitarum, ſeu Syriorum Romanae
conmunionis confortium , Alepi fa&a nuperrimè ,
ut liquet ex Relationibus ea de re faétis, quae apud
Carmelitas Diſcalceatos ſervantur in Pariſienſi ſu
burbio San-Germanenfi : non injuria autem praeter
miffae funt luae uniones, quae nec ad Ecclefias, nec
ad Gentes, nec ad Patriarchasipfos pertinent. AEquius
fuerat non filuiffe duas conciliationes Patriar
eharum duorum cum Pontifice, alterius Graeco
rum, alterius Armenorum. Harum A&a ibidem.
affervantur .
XII. Si autem Euthichianos, aut Semi-Euthychia
nos dixi , tum Jacobitas & Armenos, tum Cophtos
& Abyffinos five hoc five fequenti capite : non ea
mihi fuit mens, ut illis omnibus antiquam illam
totam Eutychetis errorum infamiam afpergerem.
Quae nunc circumferuntur de his noviflimæ Rela
79
tiònes, eae fidem faciunt, procul nunc effe Jacobi
tas ab ea infulfitate , quae naturas Chrifti duas in
unam commifcet & confundit : in hac contra illos
effe fententia , fic divinitatem & humanitatem in
unam ejus conflari tum Perfonam, tum naturam: ut
anima, & corpus in unam coeunt uniufcujufque ho
minis & naturam & perfonam citra commixtio
nem aut confufionem, aut unius naturæ in alteram
demutationem. Ab ipfo. jam tum Eutychetis aevo,
quos Semi-Eutychianos Facundus aliique nuncu
avere, Eutycheti terga ex parte verterunt, & in hoc
è veluti temperamentum receperunt. Perlucida
funt ejus rei documenta in Collatione Severiano
rum cum Catholicis Contantinopoli habita. Ali
.quantò etiam lucidiora funt in Confeffione fidei ,
quam ad Manuelem Imperatorem mifit Armeno
rum Patriarcha , in qua materia verfantur celeber
rimae Theoriani Presbyteri Collationes.
Verüm utcumque fe ita habuerint, indubitatum
tamen eft , plurimum effe periculi , non in fenten
tiis tantùm, fed & in verbis qug ab ufu Ecclefie
abhorrent : & ex vocum pugna nonnunquam etiam
dogmata adulterari ; nec minùs indubium , non à
verbis tantùm ufitatiffimis Ecclefiae, fed à fide valdè
receffurum, qui fenferir , ex Deo & homine ita
unam fieri naturam , ficut ex anima & corpore.
Quippe fùmma illa & incredibilis intercapedo, qua
Deus diftat ab homine, id efficit, ut & difficillima,
imò & impoffibilis fit utriufque in unam naturam,
tantò contrà facilior utriufquc in unam pcrfonam
coagmentatio ,
C A PU T XXV. P.4. l.1.c.5.
Decxteris Patriarchis Europa- & Afri
cx, qui ex Conſtantinopolitani &
Alexandrinii Diviſione emerſerunt.
4. De Copbtorum in Ægypto Patriarcba.
II. De Patriarcba A*yffnorum.
III. Animadvertumtur aliqua in frequenter mime
vum Patriarcharum removatar idemtidem comfa
derationes , non cum Patriarchis majoribus , à qui
bus fe abruperant : fed cum Papa , unitatur Catho
Ilira tentro.
IV. De Patriarcha Mofcovitarum.
V. De magnificentia nominum ®* *itulorum im
ter Gracos media etatis Antifites.
VI. Rurfur aliqua magni ponderit expemduntur ,
in erebris Orientalium Eccleſiarum cum Romano
Pomtifice conriliatiomibu* •
VII. De Moſchorum & Rhuthenorum tentato re
ditu in gremium Ecclefta Romana •
I. phtorum nomen inditum ef Eutychianis,
ſub Alexandrini Patriarchar poteſtatar in .
AEgypto maximè degentibus. Diéli funt aliquando
& jacobitae . Chronici Arabici Alexandrini, au
thor, fe&a Jacobita , qui ante annos quadrin
gentos fcribebat, albo Patriarcharum Alexandri
horum poft Diofcorum, non adfcribit nifi Euty
chianos. Mentionem facit eius Patriarchae , qui con
fefßonem abrogavit anno 1 2o7. & Circumcifionem
fua in ditione paffus eft frequentari. Concil. tgm.
13. p. 1 , or. &c. Cophtorum Pátriarcha, Alexandri
nae 'sedis fucceffione & gloria multum fe jaétat.
Nomen autem ipfum Cophiorum, aut ab urbe Co
phto derivatum, eft, cujus meminere Strabo, Pli
hius & Ptolomæus : juxta Strabonem Emporio
orientis nobiliffimo, quòd ad finum Arabicum fi
ta effet : aut certè ab ipfo Ægypti homine , pri
ma fcilicet fyllaba truncata •. Unde ,& apudtesve
8o Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
teres di&i quandoque Gyptii , qui Ægyptii • An
no 1441. Joannes , Alexandrinus Cophtorum , , feu
Jacobitarüm Patriarcha Eugenio IV. Papae fubjici
fe profeffus eft , in illis extremis Florentinæ Syno
di Seſſionibus, quae poſt Graecorum diſceſſum ha
bitae funt ; ut apertum eft ex Bulla Eugenii IV.
aliifque authenticis Chartis ex Bibliotheca Vati
cana' promptis, ultima que infertis Editioni Con
ciliorüm. tom. 1 3. p. 1 ιοτ. &c. Priores enim edi
tiones à Graecis acceptae quod effent , nihil eorum
habebant, quæ tum gefta funt, cum illi jam re
ceffiffent .
Anno 1 596. Gabriel Patriarcha Cophtorum Ale
xandrinorum, ad Clementem VIII. Romam pro
ficifci juffit Archidiaconum Ecclefiae fuae , cum .
duobus Monachis , & folemnem ibi edere profef
fionem tum fidei , tum obedientiæ. A&a ipfa hu
jus Legationis attexuit Baronius Annalium fuo
rum tomo VI. Nec diffimulari tamen debet Me
letium Grecorum Patriarcham Alexandrinum per
negaffe hanc Legationem ; ejufque fidem elevaffe.
Ex quo non pauci perfonatam fi&titiamque illam
fuiffe fufpicati funt. Sed hunc non dum extrica
vit Leo Allatius, De perpet. confem. 1. 3. c.8. &
Criticorum aut infcitiam , aut incogitantiam con
vicit, quibus in mentem non venerit duos effe •
Alexandrinos Patriarchas, alterum Graecae com
munionis, alterum Cophticae , feu Jacobiticae.
Enimverò Mattheus Patriarcha Cophtórum literas
dedit ad Urbanum VIII. in quibus mentio habe
tur Gabrielis Patriarchae. Tertio ab urbe Cairo
lapide aedes facra vifitur, duobus altaribus infi
gnis, in quibus facris operantur, hic Cophti , ibi
Monachi Latinorum, eódem quandoque tempore .
La terre faimte d' Eugeme Roger. Si qüos ea incef
fit opinio, ut exiftimarent Cophtos Alexandriæ
Patriarchas Graecis antiquiores effe ; & illos, non
hos germanos effe Athanafii Cyrillique fuccefores:
à veri orbita immane quantùm illi' deviarint, In
dubitatiffimum eft enim exauthorato per Calche
donenfis Concilii Patres Diofcoro, fùffe&um effe
Proterium , cujus in locum deinde fucceffere Ca
tholicæ fidei retinentiffimi Patriarchæ Græci, ufque `
ad Concilium Lateranenfe IV. anno 1 , 13. Hi
funt omninò Alexandriae Patriarchae germani , qui
aut ipfi aut per Legatos adfuere Conciliis deincéps
<Generalibus utriufque Ecclefiae, Romanæ ufque &
Catholicæ commufiionis confortes; quod de Co
phtis nè fingi quidem poteft. - nufculos & fecundi ordinis Patriarchas, majoribus,
. II. A° Cophto Alexandriæ Patriarcha confirma
tionem accipit , qui Abuna dicitur Patriarcha_.
Abyffinorum , quorum Imperio Æthiopiam omnem
& quadraginta regna comple&itur, ex Chytraeo.
Sed ejus rei periculum fidei , peries illum fit,
nequaquam enim recentiores hißorici affentiuntur
tantæ fámque ingredibili Imperii hujus amplitu
gini • Illud in Chronico Alexandrino Arabico re
fertur , jam inde ab anno 85 1. Abunam Abyffi
norum ab Alexandrino Patriarcha confirmarí fo
litum:, anno porro 741. cum audiffet Rex Æthio
pum ab Ægypti Calypha incarceratum fuiffe Pa
triarcham Alcxandrinüm , protinus inftru&o exer
citu centum , millium cquitum, totidemque Ca
melorum, ad illum libcrtati vindicandum' adpro
pcraffe ; Calipham denique relaxato Patriarçha,
1egni (ui certam pcrniciem prævertiffe. Primi nos
docuere Lufitani,. Abunam AEthiopum Patriarcham
cligcndum fuiffe ab Abyffinis Monàchis Hierofoly
Qnam incol£ntibus ; eam elc&tionem confirmari de
bcrc ab Alexandrino Patriarcha Coplito, eleâum
confecrári ; denique ne eligi quidem'pofté nifi ge
nere Alexandrinum, & ex coenobiis randi Anto
nit * P**ia : Goer de Moribur Æthiopum. Anno
*44; Cºphti Hºgypti & Abyſſini ſacramentum.
obedientia praſtiterunt Eugenio IV. à quo mif
fa ad illos eß Formula fidei ftatim poft Syno
dum Florentinam fcripta . Anno 1481. alia Lega
tione Æthiopes Sixtüm IV. venerati funt . Rai.
maldur. Annio 1 533. Alvares qui ab Eleemofynis
erat Joanni Regi Portugalliae , Romam venit ,
Æthiopumque Imperatoris Legatione perfunélus
eft , cujus^ & Epißolas Pontifici reddidit , unà
cum profeffione obedientiae fideique Catholicae &
Romanae confeffione. Anno 1 5 , 4. firmatum fuerat
hoc unitatis foedus à Davide Æthiopum Rege ,
fcriptis ad Clementem VII. Epiflolis, quae nonni
fi anno 1 533. Romam perlatæ funt. Anno 1553•
vivis excedente Davide Imperatore, in priftinas
ſordes revoluta eſt Æthiopia, invaleſcente rurſum
Jacobitarum perfidia, & Alexandrini Patriarchæ
communione. Spondanus Ann. 1514. num. 15, 1515.
m. 1. 1 553. n. 1. Paulus IV. Pontifex ftimulante •
Joanne Lufitaniae Rege Patriarcham cum duobus
Epifcopis è Societate Jefu eò mifit, quorum fuit
zelus & labor ingens , fruétus permodicus . At
cum fan&iffimi Præfules vivere defiffent , tum ve
ro rigata eorum fudoribus Æthiopia meffem am
pliffimam protulit. Quippe anno 16oo. Seltanus
Æthiopum Imperator fe regnumque fuum omne
Catholico gregi Pontificiaeque unitati reddidit ,
quod tamen numeris omnibiis perfici, abfolvique
non potuit nifi Petri fedem implente Urbano VIII.
Spondanus poft amno 16oo.
III. Antequam ultra progrediar, gradus hic ne
ceffàrio fiftendus eft, ut paulò maturius provi
dentiam & fidem contemplemur fummi Numinis,
in præftandis promiffionibus, quibus, ab exordio
rerum Ecclefiam fuam fuftentavit. Super Petram
& fuper Petrum fundata ab ilio ita Ecclefia eft ,
ut cum ipfe, tum fucceffores ejus aeterni effent &
inviolabiles unitatis & univerfalitatis Ecclefiae car
dines, Patriarchales & majores ornnes Ecclefiarum
ſedes ab illa ſede Petri profectae & quaſi progna
tae funt, ab his & aliae prognatae rurfum , propa
gatague ſunti longiſſiga ſrculorum ſeries has in
ter fé commifit collifitquo fapius fedes ; diffenfio
nes & pugnae percrebuere : fed tandem arcana qug
dam & omnipotens Providentiae vis diffidia haec
paulatim reftinguit , fedefque omnes tandem ori
gini fua primariae recolligit , per tot innovata foe
dera , qua poftremis his capitibus commemorata à
nobis fünt. -
Illud ex Canonibus Arabicis obfervare eft , mi
nempe Alexandrino & Antiocheno cohaefiffe, ut
hoc quaſi glutine medio cum prima & Principe e
Petri fedi copularentur , tanquäm ipfo unitatis Ec
clefiafticæ vertice. Canone XXXIV. conceditur Pa
triarchæ Seleucienſi, ſeu Babylonico conſeſſus per
quàm honorificus in Conciliis Graecorum, fupra ,
Graecos Epifcopos omnes, fexto demum loco poft
Patriarcham Hierofolymitanum , hoc eft proximo
& primo poft quinque vetuftiffimos Patriarchas.
Siquidem ipfe temet locum Patriarcha im Oriente ,
άr Sedes ejus Concilio debet effe -fexta poß Epifco
pum Hierofolymitamum. Canone XXXVI. fepti
mus in Conciliis locus Æthiopum Patriarchae poft
Seleucienfem adfignatur. Sic loco Patriarcha ,
appelletur Catholicur , &-c. Quod fi Comcilium in
Gracia babeatur, babeat feptimum locum hic Pr«
latur Æthiopum , pofl Pr«latum seleuci« . Hinc
compertum eft Caput & Præfidem femper fore Ro
manum Pontificem , proximos ei feffiiros Patriar
chas quatuor alios vefuftiffimos, atque ita fextam
feptimamque fedem duobus his Catholicis addici
Ubi ergo abalienarunt fe antiqui Patriarchæ à
primario vertice ſuo 8 centro unitatis: mirum
non eft fi ab illis recefferint, qui obnoxii illis
fuerant minores Patriarchae : & compendio quo
dam geßierint fubindc reddere fc primario & ve _
ttlա
 De Beneficiis, Parti. Libi. Cap.xxv. 3,
tutiſſimo unitatis Eccleſiaſtica: fonti. Fraudanda non effet meritiffimis laudibus hæc
iv. Unus nobis excutiendus fupcreft Patriar Imperatoria Conftitutio, fi hæc virtutum magis
'ehatus, feu Primatus Mofchorum quem nemo quàm honorum fplendida nomina fuiffent ; aut f?
nefcit fùb jure & poteftate folitum effé Patriarche ad eam laudem Praefules fapientia & pictäte atti
Conftantinopolitani , juxta Canonem XXVIII. giffent ; tum laicis , tum Principibus ipfis Epifco
concilii Calchedonenfis, quo mancipabantur Con porum fan&itati vel fic applauidentibus. Sed f?
£antinopolitano Praefuli Ecclefiae omnes, in Se fungofa haec fuit verborum & nominum oftentatio,
tentrionalibus plagis propagandae . Obnoxios fibi hinc nimirum intelligendum eft, per haec inania
abet Metropolitanos duos, Roftovienfem, & No aurium blandimenta *ludibrio tandém fibi & aliis
vogardenfem praeter Archiepifcopos quofdam alios effe eos, quorum non alia vera eft laus gloriaque,
£pifcopofque. Ita PofTevinus. In Mofcovia. At quàm quae ex humilitate inanifque pompæ fuga
Olearius qui recentiùs fcripfit , huic Patriarchae exiftit. Idco nulla horum titulofum monumentä,
fubjicit quatuor Metropolitanos , feptem Archiepi ac ne veftigia quidem fuperfunt in fubfcriptioni
fcopos, Epifcopum dumtaxat unum. Ita enim affir bus Concilii Flórentini, vel ejus Synodi, qüae ha
apat, unum in tota Mofcovia Epifcopum effe. Con bita eft non multo poft Conftantinopoli in Templo
fentit omninò fides & Ecclefia eorum cum Græca ad fanctae Sophia . Ann. 145o. Conc. tom. 13. p. 1372.
exitum enim vergente faeculo IX. tum demum à Grç Sua ergo ipforum inanitate jam tum conciderant
cisilli fidem facramque haufere difciplinam,imperan exoleverantque hi tituli.
te Bafilio. Tanto æquius eft autem , ut nos ifta , Non ita res habuit in Archiepifcopi nomine
confoletur fpes fore ut Mofchorum tum Patriar non paucis attributo Epifcopis, quorum Suffraga
cha tum tota gens in gremium revolet Romanae nei nulli erant. Sub Imperio Leónis Philofophi ,
Ecclefia: omnium parentis, quod Patriarcha jam . jam tum iftiufmodi erant undequadraginta, prae
ab Imperatore ipſo Moſchorum eligitur, nec con ter Metropolitanos unum fupra O&toginta, uno
firmari ſe expectat à Patriarcha Conſtantinopoli in Conſtantinopolitano Patriarchatu , quorum no
tano , cui illum aliquando obtemperaffe, fi qui mina fuperfunt in Notitia Orientis. Quos impe
· bus etiamnum proditur veftigiis , per obfcura fa riale Refcriptum hoc honoris titulo decoraverat
nè ea funt & leviffiina. Exarefcent aliquando hi Archiepifcopos, fub jure erant fui quifque Metro
rivuli, in alias & aliàs gentes fparfi , hifi fe re politani, Juris Orient. L.3. Sed ab eo exoluti fue
fluantque in primigenium fontem potius & in Ro fe Edi&to Alcxis Comneni , circa annum Chrift.
manam Eclceſiam, quàm in Ecclefias illas à qui το8 r. quo Patriarchae Conftantinopolitano jufti funt
bus immediatè manaverant ; ut ex Afiae Africæ fubeffe, ab eoque ordinari. Ita docet nos Balfamon :
que Primatibus jam demonſtratum eſt, qui non . Ecclefiar Ediéto Regio honoratur , à throno Confiam
Alexandrinae , non Antiochenae fe rurfum conglu tinopolitano in po/lerum electionem accepturar , nec
tinari Ecclefiae expetierunt , fed Principi Petri fe im ear , qui antea Metropolita eramt , quidquam ju
di , ex qua omnes profus Ecclefiae ortum ducunt. ris fibi vendicaturor , im Cam. 38. Trullam. Etiam
Poffet & in dubium fortaffis adduci , an verè Con nunc in Mofcovia Ruffiaque alii funt Metropoli
ftantinopolitani Praefules primi fuerint in Ruffia , tæ, alii Archiepifcopi , ut jam diximus. Contra
fidei Chriftianae fatores & parentes. Quippe in . autem Abyffinorum Abuma nec Metropolitanis, nec
Concilio Antiocheno fub Joviano Imperatore lc Archiepifcopis ullis jus dicit ; fed Epifcopis tan
gitur & fubfcriptio Antipatri Epifcopi Rofforum tùm quod illi Canon Arabicus XXXVI. praefcri
five Rhos , quo antiquo illi nominc utebantur , bit, Nom jur habeat comffituendi Archiepifcopos , ut
* quod in Scripturis facris non femel occurrit. At habet Patriarcha : fîquidem mom habet , Patriarcba
qui ſub Joviano Imperatore necdum Eccleſia Con momem &• poteftatem. Ea in re Alexandrinus reti
ftantinopolitana ca fecerat incrementa virium & nentior fuit fuorum jurium , quam Antiochenus:
poteftatis, quæ longinquis gcntibus fub jugum fi cum Arabicus Canon. XXXIII. Catholico Seleuciç
dei mittendis videntur neceffaria. facultatem indulgeat ordinandi Archiepifcopos :
V. Hoc loco fanè abs rc non erit attingere cur Pofft hic ordinare Arcbiepifcopo* , ficut faciumt Pa
fim honorum titulos quofdam novos, quibus in. triarcb« ; ut Orientaler mom patiamtur damnum , ex
Imperio Gra:corum Metropolitani infigniorcs or pe£famdo Patriarcham Antiocbi«. Marc« • De Prima
nati fuere. Exorfus eft Andronicus , fenior qui tu Lug. n 28. -

anno 1 , 83. Imperii Orientalis clavum capeffivit,
manificentioribus quibufdam titulis Græcos Anti
flites inſignire. 1. Metropolitanus Cæſarea in Cap
padocia Honoratiffmorum honoratiffmus & totius
Orientir Primas dictus eft : 2. Metropolitanus Ephe
finus dićtus efº Homorati/flmuş Ǻr totius A/ĵ& `Pri
was. 3. Heracleenſis dictus eſt Honoratiſſimorum.
Praful , & totius Tbraciae , ae Maredonia Primas .
4. Duo fupra triginta erant Metropolitae , qui
vocabantur Honoratiffmi &• Primater , 5. Reliqui
Metropolitani fimplicius dicebantur Honorat iffmi
6. Archiepifcopi qui nec Epifcopos in poteftate ,
habebant ullos, fèd nec in Tullius viciffim Metro
politani poteftate ipfi erant, reliquis non paucis
Metropolitarum dotibus perfruentes, dicebantur
Sanéiiffmi , Amm. 1174. Concil. tom. 1 1. part. 1. p.
699. 1 1 » 3. Horum gloriae titulorum non modica.
pars im Epiftola occurct Epifcoporum Græcorum.
ád Gregorium X. poft Concilium Lugdunenfe II.
fcripferant illi , ut fuae in Romanam Tfcdem obe
dientiae teftimonium ederent , conflantiffimaeque
voluntatis ad retinendam concordiam utriufquie ,
Ecclefiae , eo in Concilio fancitam. Occurrunt &
hi tituli in Concilio Conftantinopolitano eandem
ob caufam habito fub Patriarcha Joanne Vecco.
:bio 128о. Тот. I.
VI.TCongeri potuiffent in hacc duq Capita , lon
gè plura unionuin exempla: ubi Chriftianae Eccle
ſia à Catholica communione jamdiu extorres, in
eam revocatæ funt. Sed affatim horum eft pro hu
jus operis inftituto. Unum hoc addam , in quo
imoménti plurimum mihi quidem vifum eft effe •
Nempe feétas omnes Chriftiani nominis, excepta
Graeca, faciles pronaſque viſas eſſe ad Romanae
Ecclefiae obedientiam, difciplinam fidemque, quo
ties ad eam vel Pontificiis Nuntiis , Epiftolifqüe ,
vel quocumque alio invitamento excitatæ fuere •
Haec autem `tanta proclivitas ad coalefcendum —
cum primigenio fonte unitatis & religionis ,. ubi
qualifcumque fe dat occafio, argumento est hans
&arum tami crebram diffenfionem feceffionemque à
Romana communione, non tam proficifci ab ani
morum alienatione , aut fchifmatici fpiritus pcr
verfitate, quàm cx longinquitate locorum , ex Im
periorum diverfitate , ex linguæ imperitia3 & ex
èa quae hinc oritur, fumma`commercii colloquii
que difficultate. Hinc argumentari integrum cut*
que eft, dum fapientiae modus & fobrietatis ratio
teneatur, de harum Se&arum ftatu ante incorru
ptum fempiternæ veritatis Tribunal , quam nec
cordium penetralia , nec inaccetti L
w onei -
82. ^; . Vetus & nova Ecclefiae Difciplina ,
fallunt. Graecos cxccpi , propter apertiffimam to omnes alicuius nominis Antiftites cum Latinis con
tius gentis & indomitam pertinaciam. Nain priva fgnfiffe ; fed à fccundi Ordinis Clero tam necef
tiin ex Epifcopis eorum non pauci , immo & ex fariam pacem abruptam fuiffe , quo Graeci omnes
plebibus, æquè fpccimen dederc animi ad pacem in foedifima Turci fervitutem praccipites acti fue
paratiffimi. Ipfa rcrum dogmatumque ignorantia,
çua plereqúe harum gentiüm feâârumque labo
rant , non leviter praeteriri debet. Cum nefciant
enim plerumque , quo difcrimine ab Ecclefiae Ro
manæ doctrina fejungantur , & alioqui proniffima
fint in eam veneratione : hinc facilis fides , diuti
num hoc earum fchifima non contumaciæ , fed na
fcendi forti & calamitati imputandum effe. Ideo
& recentiffimis rerum iftiufmodi Relationibus edo
cemur, Græcorum plebem plerumque indifcrimi
natim ad Latinorum Conßantinopoli, vicinifque
vel Infulis vel Provinciis degentium Ecclefias ven
titare, & facramenta ab Sacérdotibus Monachifque
Latinis indifcriminatim accipere. -
VII. Poteft illud pcrmirum videri , cur Mo
fcovitae, cum propiùs abfint ab Italia & Roma-,
poftremi tamen omnium ad expetendam ejus com
inunionem accefferint. Nec tamen obfcura ejus rci
ratio eft. Nimirum urbi Ecclefiaeque Conftantino
politanæ & propriores & conjun&iffimi , hinc fuam
hanc hauferunt ab Ecclefia & communione Roma
na alienationem. Accedit quod lege nefcio qua_,
Regni, cum finibus fuis Nationes arceant exteras,
& ab earum feipfi commercio fubducant, purioris
fidei religionifqüe lumini viam occlufere . Si fedu
lò tamen Annáles Ecclefiae facros per volutemus ,
1entatæ faltem deprehendemus aliquas hujus con
cordize notas . Rainal. ann. 1641. n.1.4. Cum pri~
mùm enim in poteftatem Turchorum venit Con
ftantinopolis, cœpit jam tum Mofcovita Ecclefia
aut abrümpere, äut laxare vincula priora , , qui
bus ad obedientiam Patriarcha: Conſtantinopolita
ni conßringebatur. Praefertim quando Patriarchæ
hujus nominationem ufurpavit Turchus Imperator.
Non multo poft tempore, Anno 147o. m. 9. , Mo
{chorum Magnus Dux Bafilius Legatos Romam mi
fit , nuptias expetens filiæ Thomæ Defpotae Pelop
ponenſi, cui obvenerat haereditas Imperii Con
ítantinopolitani , & quae Romam confugerat, in ,
finuinque fe Pontificis Romani condiderat , cum ,
mifferrimis reliquiis Imperatoriæ Palaeologorum ,
familiae . Pronis auribus excepta petitio , Anno
1 47 v. m.48. , fpes enim erat fore , ut praepotens
Princeps arma converteret in communem hoftem
noiuinis Chriftiani. Ea qua par erat humanitate
& benevolentia Legatos excepit Sixtus IV. Mofco
vitas laudibus cumulavit , quod excufliffent obe
dientiam Patriarchae Conſtantinopolitani; qui vile
jam eſſet mancipium Principis Chriſtiana Reipu
blicæ infenfiflimi : quòdque Florentinæ Synodi
Decretis acquieviffent. Denique poftquam illi ufi
tatam profeffi funt Summo Pontifici óbedientiam,
nuptias celebrari juffit in Ecclefia fancti Petri Ro
mæ. Joannes Bafilius Magnus Dux novum tenta
vit cum eodem Sixto IV. foedus, ea fpe ille$tus,
ut ab eo Regis aut Imperatoris nomine & infigni
bus donaretur . Ann. 1484. n. 26. Adverfabatur fum
mopere Polonorum Rex ; Pollicitus eft Pontifex
omnibus fe rationibus ejus & utilitatibus conful
turum, fed tam præclaros tanti Pontificis conatus
mos interceptt.
Magna & mira quædam verfabat animo Dux Ba
fîlius , (uaque cum Romano Pontifice confoedera
tione non defperabat, de utroque orbis Imperio
fibi & fug familie adjungendo. Hinc fortaffis etiam
mitiora illa & moderatiora confilia Niphonis Con
-ftantinopolitani Patriarchae ad Jofephum Kioviae
Metropolitam fcribentis, hortantifqüe ut commu
nionem & fidem Romanae Ecclefiae ample&eretur,
fcrvatis ritibus Græcis, quippè verè Oecumenicum
fuiffe Concilium Florentinüm , in eoque Græcos
rant. Ibidem anno 1486. m.6z. Denique teftabatur
Niphon, Græcos omnes fub ditione Venetorum.
agentes, monitos jufofque à fe efe , ut à com
munione Latinorum nec tranſverſum unguem di
fcederent , non abje&is tamen ritibus Graecis ;ad
Principes verò Epifcopofque , tum Lithuaniae , tum
Ruffiæ literas à fe datas , ut ab obſequio & vene
ratione Metropolitae Kiovienfis nec vél tantillum.
deviarent , -
Fatemur tamen haec tentamenta potiùs concor
diaº , quàm concordiam & pacem abfolutam fuiffe.
Leo X. Epifcopum Gradienfem Legatum mifit ad
Magnum Ducem Hafilium , ut invitaret ilium ad
duplex foedus & cum Ecclefia Catholica , & ad
verfus Turchos feriendum. Anmo 1 5 r 9. m.6o. Fe
fellit fua fpes Pontificem. Hadrianus VI. & Cle
mens VII. in hujus foederis innovationem incu
buere : Legatos ad Clementem VII. mifit Dux ,
excitatos ea fpe, qua regium nomen expe£tare ju
bebatur à Pontifice, ſi Romanae communioni ſe »,
& foederi contra Turcos adjungeret . Infcribat fe
fuis Epiftolis. Magnum Imperatorem totiut Ruff« • .
Ann. 1524. n.71.72. ann. 1525. 67. 68. 73. Non -
facilè Pontifex hoc illum nomine illuftraffet , ne
Imperatorem Germanig in fe & in Romam concitaret
Ecclefiam . Humanis forfan his rationibus & confiliis
difturbata fìint incœpta tam religiofa , tam compen
diofa Ecclefie: cuih tamen Magnus Dux librandas
omnes pacis conditiones Clementis VII. arbitrio
commififfet . Videfis enim , ut de his Pontifex ad
Polonie Regem fcripferit : Ille enim mow modò no
bir refcripfit, fed fuum nobis bomimem cum fuis li
terir ad mor, de/timawit , ad hujur Sanété Sedir mor
invitam r umjomem : modum autem & viam rei com
ficienda nobis totam relinquenr. Excitatg à Lute
ranis procelle preclariffimos hos opprefere cona
tus . Sed vel haec ipfà orfa atque molimina unio
num foederumque toto ex orbe ad Romanam Ec
cleſiam vergentium, perfectiſſimam unionem par
turientium, inftar jäm habebant unionis & com
foederationis validiffimg , qua Lutheranoruin pau
citas retunderetur . Rainal. ann. 1 5 15. m-33. Non
injuriâ ergo Exius illos hoc ariete impetebat : Nom
dum funtT illa tempora , quibuf b«reditar Cbrffi ,
quam accipit à Patre fuo in illas angufiat rediga
tur. Superfunt adhuc Chrißiami in Italia , Gallia,
Hifpania, Anglia, Scotia, Polomia , Hungaria ,
Gràcia , AEthiopia , India , 6 Armenia - Spond
ann. 1 393. m. 14. Quod ad Ruffiam Albam pertinet,
quade hic verba fecimus, non abjicienda fpes eft,
quin & illa in unitatem fe aliquando Catholicam
recipiat , in eaque perfeveret : exemplo Ruffia: Ni
grae , fub Polonii Regis dominatione , quae fub Cle
imente VIII. Romane fe fidei & communioni re
ſtituit -
sைs 0s5. sைse
<3St> <sSt>
*SSº
 De Beneficiis, Part.I. Lib.I. Cap.XXVI. 83
tore Arnulpho , qui de Burgundiae Ducis comita
De Patriarchis, Metropolitanis, & tu erat. Eodem ipfo tempore eleétus eft in Antio
chenum Patriarcham Bernardus Gottofredus Hie
Epifcopis, qui Titulares dicuntur. rofolymae , Boamundus Antiochia: Principatu | in
veftiti funt à fuae quifque urbis novo Patriarcha •
Sed ੰ non concederet Patriarchae,
CAPUT XXVI. P.4. l. I. c.6. nifi eam temporalis ditionis partem , quam Sarra
ceni priori Patriarchae fruendam reliquerant; no
vus autem Patriarcha non injuria fperaret conten
De Patriarchis Latinis in Oriente, & deretque reftitui fe debere in ea jura oinnia , qui•
de Epifcopis Titularibus poft an bus ahtiqui Patriarchæ fpoliáti fuerant à Sarrace
nis; ext6rta hinc eft lis `& contentio importunif
num Chrifti millefimum , & pot fimâ. Vicit Gottofredi pietas temporalium cupidi
facras noftrorum in Orientem ex tatum repagula, & Ecclefiae jura omnia , ipſum
peditiones . que civitatis Hierofolymitanae principatum cum
finibus fuis omnibus refìituit, quo fa&um cft ut
1. Compendiaria bifloria Patriarcharum Latino evaderet & ipfe velut cliens Ecçlefiae , & vaffallus
rum, cum Hierofolymx , tum Antiochiæ, poft quam Sancti Sepulchri. Vuill. Tyr. l. 19. c.4. At co in cæ
Latini fub Crucis vexillo Paleffimam fubegerunt. lefte Regnum hinc ave&ò Balduinus frater ejus »
II. III. Comtimuatur eadem hiftoria ad Saladinum poßquam fe Hierofolymae Regem inaugurari cura
wfque , qui Hierofolymam noßrir ejeétir recepit. vit , novum hunc Regiæ dignitatis fplendorem re
IV. Serier Patriarcbarum Latinorum Hierofolyma, tineri non poffe duxit , nifi quae Gottofredus Ec
poßquam eam urbem expugnarunt Saracemi , clefiae concefferat, in fuam ipfe poteftatem revo
V. Expugnata fuba£taque à Latinit Conftantimo caret. Theodoretus, feu Daibertus in hunc mo
pol is. Serier Latinorum ejus urbis Patriarcharuma • dum Patriarchali fua Sede exclufus , ad Romanum
VI. Continuatur eadem Patriarcharum Latinorum confugit Pontificem , Anno 1 1 oo. , qui fecundum
ferier , poftquam Confluntimopolim receperumt Graci . ipfum pronuntiavit , Sedique eum redintegravit
VII. Magni momenti won pauca expendumtur. Cur fuae juffum illuc quam primùm remigrare , etfi jam
Latino, Epifcopos creaverimur im urbibur , quæ jam Balduinus in ejus quafi vacuam Sedem Ebremarum
habebant Græcor. Cur poflquam eas urbes eje£ti* La fubrogaffet . Meffinitæ in Sicilia fuo fato fun&tus cft
timis receperumt Gr«ci Latinor momime & titulo te Daibertus, dum Hierofolymam repeteret , anno
mur Epifcopor illi * fublegere mom deffiterimur • La Patriarchatus fui quarto, exilii tertio. 4mmo 1 io4•
trwa im bis Ecclefi& caufa propugnatur. 1 1o7. Ebremarus certior fa&tus de fententia fecun
VI I I. Succeffo Patriarcharum Latinorum in. dum Daibertum Roma: lata, non de Daiberti mor
Oriente . te , Romam & ipfe iter accelerat , ne caufæ fuæ
Ix. In Comcilio Floremtino agitu* de gemino hoc deeffet. Remifit illum Pontifex Hierofolymam , ad
titulo Gracorum Latinorumque , feu Epifcoporum , juncto Legato à Latere , qui in Concilio Epifco
feu Patriarcbarum ejufdem urbir , in unum revo porum Provinciæ caufam ventilaret. Demandata
Eamdo. Per Gracor /tetit , quominus fieret , aut fir eft hæc Legatio Gibelligo Archiepifcopo Arelatenfi.
maretur bac titulorum coalitio • Convocata Synodus , Ebremarus velut intrufus ,
X. Cardinalir Beßario à Romamo Pontifice creatur protinus Epifcoporum judicio abdicatus eft . Non
Patriarcha Conßantinopolitamur, temtavit eam ur nefcius tamen. Legatus pietatis, fimplicitatis, &
bem expugnatir Turcis ChriftianaReipublica reddere. candoris eximii , quo haétenus ille claruerat , tran
Labor &• imdußri* ejus fruftra fuit . ftulit illum in Ecclefiam Cæfarienfem , Paftore tunc
XI. Luculentè ut hißorica tot faculorum eventa viduatam. Clerus populufque Hierofolymitanus,
impleant , mirificemtiffimeque corroborent fidem ver vota tunc fua fuffragiaque contulerunt in Gibelli
borum Chrifti , pradiétionumnque &• promiffonum , num , adoptaruntque eüm fibi Patriarcham. Pafcha
uibuf Petrum Petrique Sedem mumivit. lis Papa datis ad hunc & ad Regem Balduinum ,
XII. Qua poteßate inftruxerint Romami Pontifi literis, confultiffimè providentiffimèque hoc fanxit:
cer Latimos Oriemtir Patriarchar . Qg& caufa humc ut cum diuturna Infidelium dominatio confudiffet
poteftatir modum poftulaverint. obliteraffetque limites prifco Epifcopatuum atque
XIII. Occurritur objeétiomi. Metropoleon : quafcumque pofthac Balduinus ex
XIV. Qga poffent effe jura , quæ facultatet eorum pugnatis Infidelibus reciperet civitates Ecclefiafque,
Patriarckarum , quos mommulli /ibi fimgumt in aliis feu Epifcopales, feu Metropolitanas : eas Patriar
&• aliis regmir creari poffe . chæ Hierofolymitano fubiiceret , vel Metropoliti
XV. Dignitatum ommium Ecclefiafìicarum jura, co , vel Patriarchico jure ob eo regendas, Patriar
admetienda finiendaque funt ad ufum & mece/ita ckali, ſive Metropolitano jure. Epiſt. 18. 19.
tem Ecclefiarum. Quia mec Epifcopi ipfi Epjfcopi ß II. Hoc Pontificium Decretum Bernardus Antio
bi funt , fed Ecclefíit, fuit . chenus Patriarcha moleftè tulit, nec filuit Ecclc
fiæ ſuæ jura eo convelli, cum ditionis fuæ Epifco
I. TDAulò diligentiùs prolixiùfque haec nobis ma patus Hierofolymitano Patriarchae permitterentur.
1 teria pertra&anda erit, atque ab ipfa ufque Refcripfit Pontifex tuin ad Balduinum Regem , tum
origine ſui repetenda: quðd abſtergendæ ſint ſive ad ipfum, Epift. zo. 18. 19., Decreto fuo non attin
fufpiciones obliquiores , five calumiiiae , quibus af gi nifi eas urbcs, quæ cujus ditionis effent , refci
perfa eft Latina Ecclefia, poftquam Patriarchas La ri jam non poſſet, turbatis poſt tot interlapſaſae
tinos creare coepit earum urbium, quae jam Grae cula finium veftigiis ; porrò ubi certò conftaret ad
cos habebant : præter antiquos Canones, quibus quem quaeque urbs jure pertineret,illis protinus vcn
vctabatur : ne ufquam duo effent ejufdcm urbis dicaretur , nulla ratione habita ejus Principis , qui
eam infidelium manibus extorfiffet. Non emimn vo
Senefcente undecimo faeculo, Anno 1o99., Pa lumus, aut propter Primcipum potentiam , Ecclefía
leftina fubegerunt Latini , & à Principibus Anti /ficam munui digmitatem : aut pro Ecclefiaftica di
ftitibufque qui Hierofolymorum expugnationi affue gnitate , Principum potentiam mutilari. Ita Epi
rant, electus eft in ejus urbis Patriarcham Theo fcopatus , qui fub jure olim fuerant Antiocheni
doretus Archiepifcopus Pifanus, fan&a:que Sedis Patriarchae , etiam fub Imperio Sarracenorum, in
Legatus , profcripto nefario illius Ecclefiae incuba ejus poteftatem rurfum conceffere , tametfi eos Rex
- Tom, I. L 2. Hie
 84 . Vetus & nova EccIefiae Difciplina:
Hierofolymitanus dominio Sarracenorum fiibduxif.
fet. Meminit Vuillelinus Tyrius, Aenno 1 1 oo. , qui
in haec oinnia dux au&orque nobis idoneus praei
vit, Epiſcopatus Bethleemitici , à Legato Pontifi
cio recens inftituti, & à Balduino Rege dotati.
Gibelinus interiin vivere defiit, ejufque in' fe
dem eve&tus eft Archidiaconus Arnulphus , rixa
rum dilfenfionumique incentor. Fecit criminum ,
quibus infamatus erat enormitas, ut à Pafchali Pa
pa Legatus in Paleftinam ablegaretur Arauficanus
Epifcopus. Anno 1 1 1 1. 1 1 1 5. Coaluit fub eo Syno
dus Epifcoporum Regni, in qua ob immanitatem
fcelerum facra dignitate exturbatus eft Arnulphus.
'l'uill. Tyr. L. 1 1. c. 6. Romam profe&us , qua auro,
qua artibus judices fuos fafciiiavit. Reftitutns fe.
di in priftina fe fordes iterum demerfit Garimum
dus gente & ipfe Gallus ei fucceJor datus eft ;
fub eoque Tyrus urbs in noßram poteftatem ve
nit , eique Vuillelmus natione Anglus & Prior
Sancti Sepulchri , omnium votis, Archiepifcopus da
tus eft. 4. 1 1 18. A` Garimundo quidem ille ordinatus
eft , fed ad Pallium impetrandum Romam proficifci
neceffe habuit. Hoc infigni poteßatis donatus eß pro
tinus ab Honorio II. qui Legatum à Latere cómi
tem illi adjnnxit eo confilio, ut hujus authorita
te compelleretur Antiochenus Patriarcha, Epiſco
patus omnes antiquæ Tyri Metropoleos ei reftitue
re • Anno 1 1 . 7. Ammo 1 r .8. Garimundo fuccefTit
Stephanus, Abbas antè San&i Joannis apud Car
nutas. Exarfit hic protinus turh in omnia Pafto
ralis follicitudinis munia : tuni in tuitionem pri
fcorum Ecclefiae fuae jurium . Hinc rixæ & jurgia
cuin Balduino Rege. Joppem quippè urbem Eccke
fiaſticae ſuae ditionis eſſe contendebat , idemque ,
juris arrogabat fibi in Civitatem ipfam Hierofo
1ymam, cum primum expugnari & in deditionem
recipi potuiffet Afcalon , fedes tum Regum futu
ra • Vuill. Tyr. L. 1 3. c. 23. Praematura mors hanc
fpem diffipávit : véneno fublatum nonnulli fufpi
gabantur, qua fufpicione Balduinum Regem fie&
ipfe eximebat. Succeffor datus Guillelmus, Aymé
x 1 3o. , Mechliniæ in Bramantia natus.
III. Ab hac tanta rerum temporumque aeftua
tionc procul fuerat Ecclefia Antiochena', Patriar
che fui, tum vitae diuturnitate, tum per annos
triginta fex modefta & ad prudentiæ legés accura
ta adminiftratione. Sed diütinam hanc`tranquilli
tatgm foedavit imrn inis veluti quædam proçella.
poft ejus ftatim obitum. Anno ' io36. Rodolphus
quippè Mamiftanus Cenomanenfi in Gallia Dioecefi
griundus , inconfulto Clero, plebis muneribus de
linitæ favore folo fubnixus, ih illam involavit Ec
clefiam · Vuill· Tyr. L, 14 c, vo, L. 15. c.23. Quin &
co grupit audacia g ut pallium ex altari Reati Pe
tri ſibi ſumeret ind． ？ ipſe: ſuperfluum ajens,
Roma illud aut petere, áut expe&are, cum Romæ
& Antiochiæ unâ fit Petri Cathedra;' aut fi quid
interfit difcriminis, Antiochiæ, ut 'majori fiatu
primæ partes fint : Utramque effè Petri Cathedram,
Antiochenam, quaſi primogenitam, inſignem prero
gativa. Intruſum ſchiſmaticumque tueri Patriar
cham. puduit tandem poenituitqie Antiochenum ,
Principem : Romam ergo veniendum fili fuit, ut
crimitia fibi ab Archidiácono fuo aliifque impaâa,
qui illu£. ante properaverant, qua póffet, fefelle.
ret • Pallium quod ipfe præfumipfefat , in manus
Cardinalium depofuit , ab eoque qui Cardinalium ,
IJiaconorum princeps erat , aliud äccepit. Tum re
dire juffus eft in fuam Ecclefiam , caufam di&urus
coram Legatis, qui continuo mittendi eo erant ad
inftaurandum judicium. A* Principe Cleroque An
tiocheno iterum iterumque repulfam paffììs, vix
tandem admiffus eft. Qui haé Legatiòne primus
Ornatus.£ft Lugdunenfis Archiepifcöpus, ab Inno
centio II. Ptolemaide interiit. Veneno periiste fa
ma percrebuit. Subrogatus ei Albericus Cardina
lis Epifcopus Ofłienfis, Concilium:Antiochig co6
git , cui affuit & Hierofolymitanus Patriarchâ, unà
cum Archiepifcopis Epifcopifque utriufque * Pa
triarchatùs . Siftere fe Synodo Antiochenus Pa
triarcha pertinaciffimè detreétavit. Nihilo tamen
fecius Legatus. Principis Antiocheni adminiculo
fubnixus, depofitionis fententia illum perculit ,
annuloque & cruce exutum, in Monafterium con
trufit. Hinc elapfus , Anno 1 f 39., Romamque ve
&tus , & excantata inclinataque jam in partes fuas
Curia , de reditu cogitabat, cum veneno propina
to ab uno domeſticorum ſuorum interiit.
Vuillehnus quoque Hierofolymitanus Patriarcha
Innocentii II. Romani Pontificis , tantùm non of
fenfionem incurrit. Cum enim Fulco gente Aqui
tanus, & Abbas Monafterii Canonicorum Regüla
rium , Tyriorum Metropolita eſſet electus & à Pa
triarcha confecratus : ad Romanum fe iter accin
gebat, praecefforis exemplo pallium à Petri fede_>
petiturus. Nullis non artibus ac machinamentis hoc
ejus iter fepire & intercludere enixus eft Patriar
cha. Duri , immorigeri, ingratique animi reum
egit Patriarcham Papa , illud etiam inculcans ,
Orientalibus Ecclefiis libertatem non aliam confla
re, quàm quæ Romanæ Ecclefiae ope & beneficio
eis obveniffet. Cum Romama Ecelefía pro libcratio»e
Orientali, Ecclefi« tantopere laboraverit , filiorum
multorum fanguinem effumdemdo . Refcripfit deni
que Pontifex ad Patriarcham Hierofolymitanum ,
& ad Epifcopos provinciæ Tyriae , ut jura omnia
Tyrii Metropolitani integra intačtague ei ſervaren
tur; cum Sedes Apoftolica abfolviftet hos Epifoo
pos à Sacramento fidei , quod Antiocheno praefti
terant Patriarchae & in antiquam revocaffet pr6
prii, hoc eft Tyrii Metropolitae obedientiam. Nor
emim vos & Ecclefiar veftrar Tyrenfi Ecclefi«, qwa
veflra Metropolis efl , authoritate Apoflolica reßrtu i.
mur, & à juramento, vel fidelitate , qtta Patriar
ch« Antiocheno efii* aftri&ii , eodem modo abfol
7yimtur .
Antiochenam interim Seden, Ann. 1143., conſe
cutus eft Aimericus Lemovicenfis, non alio quàrn
munerum fuffragio, quo tam facrofanéta dignita
te arcemdus fuerat. Is aliquanto tamen poft tein
pore Legatione Sedis Apoftolicæ funélus in Orien
te, initium dedit , Ann. 1 181. , celeberrimo Car
melitarum coetui, coadunatis in Monte Carmelo
Occidentalibus omibus, qui eremeticae vitæ in Pa
leftina ducendæ amore inflammabantur. Poftremo
denique,- Amm. 1 1 87., Saladino Principe Sarraceni *
Paleftinam Hierofolymamque ipfam , Imperio rur
furn fuo fubjecere, cun illa potiti effent Lati
ni Chriftiani annis feptem fupra o&toginta . Dofi
theus in Patriarchalem ſucceſſit Cathedram .
IV. Hic ipfe Dofitheus eft , quem ab Hierofo
lymitana in' Confian inopolitanam transferre Ec
clefiam , ejeéto hinc Niceta Patriarcha , ftatuerat
Ifaac Angelus Imperator. Ann. 1 1 93. De affenfu
Epiſcoporum ſub dubitans, Balſamonem Antioche
num Graccorum Patriarcham lactavit, illexitotie
fpe Oecumenicae fedis Regiæ arbis, fi eam tranfla
tionem Epifcopis in Concilio approbaret. Expli
cuit in eo Concilio Balfamon quidquid ipfe in fcri
nio peétoris jamdudum condiderat Canonum Le
gumque, gnarus levi flexu in caufae fpeique fuae
patrocinium omnia detorquere. Itaque Synodus
Canonicè tranflationem eam fieri poffe fanxit. Haud
mora Imperator Dofitheum Hierofolymis Conftan
tinopolin transfert. Ludibrio fe haberi Epifcopi Cle
rufque urbis iniquo tulere animo, Dofitheum ex
pulere ; reftitutumfi ab Imperatore, iterum abegere,
Xiphilimo in ejus locum fubrogato. Interea Hiero
folymis creatus fuerat Patriarcha alius in Dofirhei
locum, non imrheritò poenas dantis, tum fuae quam
~ rº.
 De Beneficiis, Parti. Lib.I. Cap.xxvi.
vepudiaverat Ecclefiae, tum alienae quam concupie
rat & utraque fimul orbati. -
Videtur Dofitheo fucceffiffe Heraclius, cui fub
le&us cum fuiffet Soffredas Cardinalis Apoßolicæ
Sedis Legatus, nulla vi, ac ne fummi quidem Pon
tificis hortamentis adduci potuit , ut in Ecclefiae
prorfùs collapfae gubernacula fuccederet. Suffectus
èrgo illi eft Verfellenfis Epifcopus Legatus & ipfe
Sedis Apoftolicae: pallio illum confeftim lioneftavit
Pontifex , fcriptis ad Metropolitas & Epifcopos
Paleftinos Epiftolis, ut ei dociles & morigeros fe
praeftarent. Ex his autem planum eft , etiam tum
complures urbes in Latinorum poteftate fuiffe ,
fuifque in Cathedralibus. Ecclefiis Latinos Epifco
pos complufuculos fedem habuiffe, forfan etiam.
Hierofolymis , etfi provincia ipfa tota imperio Sar
racenico jam fubeffet. spond. an. 1 zo3. m. 5. Rainal.
ann. 1 103 m.9. Gr feq4. Anm. 1 mos. m. 27. - folvendi : denique Lateranenfis Concilii Canones
V. Non. poterät `quidem Hierofolymitani Pa
triarchæ non minui plurimùm & vilefcere dignitas ,
urbe ipfa in Infidelium manus revoluta: fed labes
ifta refarciri & quidem cum fænore vifà eft , cum
pauciffimis poft annis, Amm. 1 1 o4. Latini Imperto
Conſtantinopolitano ſubacto, urbeque Regia potiti,
novum fibi tum Imperatorem fug gentis, tum Patriar
cham creavere Romana communionis. Thomas Mau
rocenus Venetus in Patriarchalem fublimatus eft
Sedem. Marchio Montis-Ferrati Regno donatus
Theffaliæ & Pelopomefi . Gottofredo Ducatus
Athenarum ceffit & Principatus Achajae . Summo
jure in hos omnes eminebat Balduinus , Conftan
tinopolis Irnperator à Latinis electus • Patriarcha
Græcus Joannes Canaterus Nicæam conceffit , cum
Græco Iinperatore . Inauguratus eft Romae ab In
nocentio III. Conftantinópolitanus Patriarcha La
tinus, pallioque ab eodem exornatus , tanquam-•
infigni plenitudimir Pontificia Poteftatis : ei viciffim
ipfè sacramentum præftitit fidei , obedientiaeque ,
iäem prorfus quod Primates & Metropolitani ,
juxta fnnocentii Gefla, ex quibus haec corrafa funt •
frainal. anno 1 io5. m. 16. Tum verò Pontifex no
vum Patriarcham admonuit, Constantinopolitanam
Ecclefiam nullo fuo jure afpirare potuiffe ad Sedium
Apoftolicarum majeftatem eximiam : gratia & b£
néficio Romanæ Ecclefiae in id tamen faftigii ad
citarn fuifie ; quin etiam fingulari amoris & bene
volentiæ priviîegio, Alexandrinae , Antiochenæ, &
Hierofolyinitanæ Ecclefiis prælatam ; ut his in
vitamentis ad pietatem in Romanae . Praefules Ec
lefia, gratitudinemque, & obedientiam tanto im
penfiorein adduceretur. -- -
Quamquam ab hoc Innocentii narratione non
parùin abludere videatur hiftorica rerum geftarum
fuperficies & veluti cortex ; ratum tamen &, in
concuffum illud eft , jure quidem divino & inftitu
TCtOS 點 oriundus, Conſtantinopolitana
tione ipfius Chrifti , folain Petri , eiufque in Ap9
folica fede fucceforum authoritatem fupra Epif praepofitus fuit , Legatione Apoftolica per Orien
copos Apofìolorum fucceffores eminere: ex quo
id efficitur, Patriarchales, Primatiales & Metro
politanas qüafcunque dignitates pofterior Ecclefiae polin recuperarunt , Amm. 1 , 61. exaétis Latinis, qui
foecunditas creavif, intér Pontificem fummum &
Epicopos quocunque medias, aat imitationes &
inhagines , áut emanationes & veluti rivulos effe
privilegii Petri: denique antiquiffimos Patriarchas
Alexandrinum & Antiochenum ex Petri perfona &
privilegio, ipfos quidem infigne fuum decus accé
piffe: at Coiìftantinopolitanum in eundem ordi
hem elu&ari prorfus , aut pertingere non potuiffe,
nifi Romani Pontifices temporum neceffitati & pa
ci Eccleſiarum ſervientes, aſſentionem tandem ſuam
accommodafferit , ad tam incredibilem novellae
Ecclefiae fupra vetuftiffimas quafque prove&tio
It:II) ,
„Diximus jam femel iterumque, quae revivifcen
tibus Patriarchis jura definierit Innocentius IIl-ſ
4.
85
ve Lateranenfis Synodus IV. , C. Antiqua Extra.
De Purga. Camon. , exordio hinc du&to, quòd ea
omninò fuerint antiquorum Patriarcharum jura: Am
tiquâ Patriarchalium fedium privilegia removanter.
Perginus ergo ad ſucceſſionem enarrandam Lati
norum Conftantinopolitanae urbis Patriarcharum.
Non his fe finibus continebat Everhardus , qui
Thomæ in thronum regiae urbis Ecclefiae fucceffe
rat. In Provincias Legatos à Laterc miffitabat, non
minùs plena inftruclos poteftate , quàm qua fuos
Papa armabat: quafcumque caufas definiendi , ex
communicandi & abfolvendi fubditos aliorum
Epifcoporum, eis inconfultis; novos creandi Ar
chiepiſcopos, quantumvis inde in Metropolitanos
emergeret detrimenti: Appellationibus ad Apoſto
licam fedem faéìis haud cedendi, percuffores Cle
ricorum, eòque Canonicis innodatos cenfuris ex
ad Beneficiorum collationem ſpectantes licenter &
impune prætergrediendi. Rainal. anno 1 1 17. nu
mer. 17. 1 1. 18. mum. vg. Summa haec funt capita
querelarum excerpta ex Epiftola Honorii III. ad
Patriarcham Conftantinopolitanum , qui cum Sole
coeloque Confantinopolitano videbatur una hati
fiffe ingenium illud indocile , impatienfque jugi ,
& vel aquiffimae obedientiae infolens, qüae fuerat
ejus ut ùis prifcorum Patriarcharum indoles .
Poit Everhardi mortem Clerus Conftantinopo
litanus confentire non potuit in unum aliquem Pa
triarcham : itaque dari fibi poftulavit idoneum ali
quem ab Honorio III. Rainal. am. 1 , z r. mum.17.
Eleétus ab eo eft Matthaeus Aquilæ Epifcopus , an
tiquifaue donatus praerogativis prae carteris auten
ut novi Imperii Reges regiis ornaret infignibus ,
fi tamen affentiretur Imperator : utque vetaret ,
ne obviam illis Clerus folemni qua folet pompa pro
cederer, aut ofculandum afferret Evangeliorum co
dicen, niſi in Eccleſia ſacro antè chriſmate delibtiti
effemt. Poft Matthæi hinc cxceffum , Ammo 1 1 16.
mum.19., rurfus Clerus Conftantinopolitamus in ,
鷺, & in impacatas rixas fciffus eft , his Bel
ovacenfem Epifcopum poftulantibus , illis contu
maciter averfàntibüs : cum ne ii quidem quos Ro
mam delegaverant, in unam fententiam confpirare
potuiffent ; Conftantinopolim tranftulit Pontifex
Archiepifcopum Vefuntionenfem , conteftatus antè
non à ſe opulentâ ſplendidâque Ecclefiâ Præfulem
ſibi cariſſimum, ſed Præſule de Eccleſia univerſa
bene merito, virtutibuſque ſuis ſplendidiſſimo Con
ftantinopolitanam feiem donari. Non tam perfon£
im Ecclefia , quàm Ecclefi« im perfoma no* ronfulere
arbitranter . In genus tranflatione poftea Gregorius
ab Epifcopatu Namnetenfi ad Patriarchatum Conftan
tinopolitanum prove&us eft. Denique ab Innocen
tio ÍV. Pantaléon Juftinianos, clariffima apud Ve+
ſedi
tem fimul inftru&us . Amno 1154. m, 53.
VI. Sub iftius Pontificatu Graeci Conftantino
hon omnem tamen abjecerunt fpem , & urbis &
Ecclefiç illius rurfum fubjiciendg fue poteftati : ita
que Patriarche ab iis deinceps etiam fubrogati funt
álii aliis , fin minus in Sedem, certè in fpem Se
dis, in tituluma & nomen. Duodecim plus minus
annis utraque rurfus Ecclefia in Concilio Lugdu
menfi II. cöaluit , decennio poft renovatum diffi
ditm. Bonifacius VIII., Ann. 1274. m. 1 5., nil in
tentatum reliquit, ad Imperii Conftantinopolitani
recuperationeiii. Benediétüs XI. nullum non lapi
dem movit , quò Carolum Valefium Francicae Re
蠶 ftirpis Principem extimularet , ut çonju
gis ſua haereditario illi incumberet evindicando Im
perio. Ann. 1184. Ann. 1334. -
Minus mirum ergo accidet , fi amiffâ Conftanti
поро
 86 vetus & nova Ecclefiae Difciplina
nopoli Patriarchas ejufdem tamen urbis Latinos Imperatorem cum Antiocheno Principe, ut Con
Romanus Pontifex nominarit nominetque etiam ſtantinopoli mitteretur ex priſco more Patriarcha,
nunc. Veneti eani Sedem ita involaverant, ut eam qui Antiochiam regeret. Ut Byzantio , prout amtea
uni fug genti vendicarent. Franci ggrè ferebant , fieri confueverat, Amtiocbiam Pomtifex mitteretur.
nec immeritò, ab ea fe arceri. Hinc crebrefcebant, Magnopere id doluit Antiochenis : itaque per
diffenfiones , quibus effeétum ut nominandi jus ad legatos Imperatorem mollire , & ab co con
fummum Pontificem transferretur, Rainal. ann. 1o3 r. filio avocare ftuduerunt : ille non pauca relaxavit
numer *7. Generali Confitutione fanxit Bonifacius alia, ab ea voluntate dimoveri non potuit : Pontificem
VIII, ut non ab alio deinceps , quàm à Papa, qua aliunde quàm Byzamtio affumi megavit fe pcrmiffurum.
ubi
tuor Latini Patriarchae Orientis defignarentur , Ita enim rex habebat : Imperator Antiftitefque qui
ea vacuata effent, fivc folia five nomina. Quip Conftantinopoli tunc verfabantur, jam Patriárcham
pe Capitulis, quorum erat eligere, diffipatis Ca Antiochenum Graecum hominem elegerant , nomi
nonicis huc illücque diffeminatis, propter vafta nem Athanafium . Ea tunc invaluerat apud Grae
tiones urbium & Ecclefiarum, cum Canonicam ab cos ratio Epiſcopos eligendi. Cinnamus comme
iis jam celebrari electionem nulla ſupereſet ſpes, morat , L. 5. c.7. 16. , Imperatoris nuptias ab hoc
non aliter quàm per Pontificis numinationem im codem Athanafio Patriarcha & duobus aliis cele
pleri poteränt , magng quidem, fed vacuae ille Se bratas fuiffe. Author idem eft Metropolitam Kio
des. Extra Comm. l. 1. Tit.3. c. 3. Supererant er vienſem, qui univerſa, moderabatur Ruſſia, Con
go Capitula , quanquam difperfa: Ipfarum Capi ftantinopoli eò mitti folitum. Epifcopur Byzantio
tulis, ſeu Conventibus, & Canovicis diſperſis un vmiffus illic pr«fici folet . Anna Commena in Ale
dique extra civitater ipfa r , per aliar regiones , feu xiade fua , L. 13., hoc eft , in ea quam eleganti(
lora à civitatihur ipfír remota. Patriarcha Conftan fimam ac perpolitam fcripfit de Alexi Imperatore
tinopolitano Latinorum Petro vivere definente, ex parente fuo hiftoriam, profert ictum pacis fœdus
Canonicis ejus , unus praefens adfuit , ipfe unus interim Imperatorem , Alexin & Boamundum, qui
ele&tionem celebravit, `reliquis in varias regiones primus Antiochiæ Principatum adminiftravit. Ín
fparfis. Eleétus qualecumqüe fuum hoc jus in ma ter conditiones pacis non ultima illa eft , qua
nus Papae refignavit: Solùm per umum Camenicum Boamundus peti Conftantinopoli Patriarcha m di
fuit de movo Paffore ele£tio ' eelebrata : aliis Ca fertis verbis pollicebatur : Promitto mom Amt iochiæ
momicir fuis agemtibur im remotir. Diétur tamen ele Patriarcham ex mo/?ro genere : fed eum quem veftra
£fu£ , juri , fi quod fibi ex eleéfione hujufmodi com nmajeftat in eam dignitatem promoverit , deleéìum è
petebat , im mo/lri* mamibus fpomte ac libere reßgma mumero alumnorum Comftantinopolitana Eccle/ìa. In
zit. Ineluétabili ergo neceffitate iftiufmodi nomina ufum minimè recepta eft haec five conditio, five •
tiones ad primam Sedem refervabantur. Cum enim pa&tio, ut abundè conftitit ex iis quae compen
fupereffet multitudo ingens tum Cleri Latini , tum diario diſſeruimus .. de Antiochenis Patriarchis .
*
plebis, nec deeffent Epifcopi, quorum etiam nunc Sed hinc apertè colliges , in iftiufinodi rerum tem
permagna copia Infulas circumpofitas Ægei maris porumque commiſſiiris, non potuiſſe non plerun
incolit: aequiim non erat eos fraudari éo* folatio que duos eße urbis ejufdem Epifcopos ; qüod La
patrocinioque, quod obtingere eis aliquando po tini qui multitudine & poteftaté primas ténebant,
terat à communionis ſue Patriarcha Conſtantino non poffent fraudari Epifcopo fuae gentis , verna
politano. Simillimum veri eft Ecclefias etiam ali culaeque gnaro linguæ : Graeci autem jamdiu mor
uas Conftantinopoli Latinas exinde femper in no tis haberent, Epjfcopos his urbibus praeficere ,
ra fuiffe poteftate ficut etiamnunc funt'. quas impetu improvifo fibi ereptas, in ditionem
VII. Conceptis verbis docuit nos Vuillelmus fuam brevi redituras fperabant. :
Tyrius captâ à Latinis primùm Antiochia, refti Non poterat ergo tunc temporis ratio haberi eo
tutun ab iis fuo fuiffe throno Patriarcham Grae rum Canonum , qui duos uni gregi praeeffe Pa
cum coque fuperftite ne cogitaffe quidem eos de ftores, duos uni Ecclefiæ præfici vetant . Nam pri
Patriarcha Latino creando, cum prohibeant Ca mò quidem pro tempore Hierofolymam, Antio
pones , . nc unam unquam Sedem duo infideant chiam & Conftantinopolin expugnavimus , non om
pifcopi. Sed poft biennium expertus Patriarcha nibus perfuafum erat , nec etiam nunc eft, Pa
6raecus regendis pafcendi(que Latinis gregibus , triarchas & Epifcopos Graecos Romanae focios com
«quàm minimè idonei effent Graeci ut idëin Tyrius munionis fuiffe. De frequentiffimis eo tempore •
perhibet, Conſtantinopolin migravit, utque Lati utriufque gentis diffentionibus, me ambigi qüidem
num nobis Patriarcham tum adfcifceremus, necef poteft. Secundò nec fides eadem hic illicque vide
fitas pervicit . Nec difpar fuit ratio Epifcopalium batur compluribus, maximè Græcis. Tertiò Gręci
omniuín Orientis urbium , quas Latini implevere five Patriarchae , five Epifcopi fuis ab his urbibus.
Praefules, tum demum cum Græcis vacarent Epi Ecclefiifque ultro exularé, qüam cum Latinis ver
ſcopis: Dominum Patriarcham in sede propria loca fari malebant. Quartò Latinii Græcique etfi intra
verunt eum naulto bonore : per urbe, finitimar, qua ejufdem urbis muros clauderentur, duó tamen erant
Cathedralem confueverant habere dignitatem, £on diverfiffimique populi , duæ Ecclefiae ; nec enim
ftituenter Epifcopor. Noftra verò Latinitati, Patriar muris , fed hominibus conftant Ecclefiae urbefque.
eam eo vivente qui pridem ibi ordinatus fuerat , Quintò numerofiffiini exercitus civiumque tuibae
eligere, vel- confecrare non pr«fumpferunt , me duo præterea innumerabiles fub vexillo Cruci commi
unum & eumdem obtimere lòcum viderentur. Quod grabant in Orientem eo animo, ut fedes ibi fige
»?anfº/ià contra /acror Canoner Gó” contra fan #orum rent, aut æternas , aut perquam diuturnas. Suos
Conftituta Patrum eße dignofcitur. sed támen poft itaque fecum abducebant Epifcopos Paftorefque ,
modum vix evoluto biemmio videm , ipfe quòd mom à quibus in Oriente etiam ` regérentur, antíquo
fatis utiliter pr«effet Gr«cus Latinis , urbe cedem r more & jure. Occidentales totæ in Orientem mi
Conftatimopolim abiit. Poft cujus difceffum comve grabant Ecclefiae, nec à grege novas fedes quæ
mienter ejufdem civitatir clerur, &• populus fibi rente recedebant paftores. Sextò, vel una ritüum
prefererunt Patriarcham. L.6, c.13. morumque diffonantia non patiebatur vel Græcos
„Haud probarunt Graeci Latinum Antiochiæ Pa JLatinis , vel Latinos Graecis fatis commodè impe
triarcham à noftris eleétum . Refert Cinnamus, ritare. Septimò quamdiu Imperator Conßantifio
1-4- c. 18. 29. , qui Manuelis Comneni Imperatoris politanus, Hierófolymitanus Rex , & Princeps
res geftas libris fex complexus eft, bellorum ipfe Antiochenus Latinae gentis fuere, vix illi , ac nec
indivulfus cjus comes; pepigiffe commenum hünc vix Ecclefias urbefque fuas Graecis ತಲmಣ್ಣ
Epi
CO
 De Beneficiis Part.I.
ftopis credidiment. Oétavó, Epifcopis Africa: , sy
modifque quondam arriferat illa indulgentia , ut
fiqui Doniiiftarum Epifcopi in unitatis Catholicae
gremium fe reciperent , illis Epifcopalis fua fedes
authoritafque confirmaretur in illa ipfa urbe , in
qua jam Catholicus fedebat Epifcopus. Et quidem
úbi horum Epifcoporum alter vita cum morte com
mutabat, totum gregem recolligebat fuperftes, &
unus deinceps grex erat, unufque paftor. At Ca
tholicos inter Afros & Donatiftâs , qui Catholicae
matris in finum revolabant , nulla iftiüfmodi difcri
mina intererant , non rituum non lingug , non fi
dei , non morum , non difcipline , non imperii :
quibus in omnibus cum Gr£ci Latinique diffidcrent
tgre illi poterant in eafdem Ecclefias adgregari.
Poftquam autem in temporalem hoftium potefta
tem rediere tres iftae urbes, Patriarchalibus Sedibus
radiantes, ex re nihilo fecius vifum eft Patriar
chas Latinos fubrogari. Primò propter Capitula ,
quæ difperfa magis, quàm diffipata , nequaquam
verò extin&a videbantur. 8ecundò propter Plebes
Latinas, qug eafdem adhuc five urbes incolebant,
five Dioecefes . Tertiò propter Metropoles , , five
Epifcopatus, quibus præerant Latini Antiftites ,
ſuorum Patriarcharum preſidio non deſtituendi.
Quartò, quia illa noftros adhuc folabatur fpes fore
ut damna nobis importata refarcirentur. Denique
tentabatur aliquid identidem , ut ne fruftranéa.
effet ea fpes. Quintò, quia inveterata illa erat
etiam confuetudo Græcorum, ut urbibus & pro
vinciis, quas Latini in eos , vel ante Latinos Sar
raceni invafiífent , novos femper allegerent, aliof.
que aliis fubrogarent Patriarchas, Metropolitas,
Epifcopos. Illo toto annorum admodum fexagintâ
fpatio, quo Conftantinopoli potiti fumus, Nicee
femper creati funt. Patriarchę Conftantinopolitani,
qui priftinam rurfus in fuam fedem reftituti po
ftea funt. Non deerant argumenta , quibus in ean
dem ſpem crigeremur - Balſamonem ſupra teſtem
adhibuimus, Antiochig eo tempore Patriarcham .
Grgcum, quo Latinus ibi prefidebat Patriarcha_.
Ea urbe, àut Ecclefia faltem Patriarchali potiti
funt poftea Grgci. Tradit idem Balfamon, in de
ditionem rurfus Sarracenos Antiochenam urbem ac
cepiffe • Nec deftitere tamen Grgci Patriarchas An
tióchenos eligere. Quin ergo & Latini Latinos
elegiffent , cum numero plures effent quàm Grgci,
ut aliquorum fert opinio ? Addit Balfamon, in .
aliis Epifcopalibus urbibus, Sarracenorum vel La
tinorum imperio obnxoiis , Graecos quoque fediffe
Epifcopos, quod neino prohiberet : ubi ergo nec
Latini prohibebantur, poterant & ipfi in Græco
rum Sarracenorumque urbibus fuos habere Epi
fcopos. Sextò denique refert idem Balfamon, aditu
ipfo ingreffuque urbis Tarfi interdi&tos fuiffe Grae
cos, quòd omnibus ibi Ecclefiis incubarent Arme
ni. Habebant ergo & Tarfenfem fuum Graeci Epi
fcopum, etfi is ne adire quidem eam urbem poffèt.
His adde quae di&ta fuperius funt, de Patriarchis
compluribus , Catholicifque, feu Primatibus, atque
Archiepifcopis aliarum aliarumque feélarum, quibus
nomen & titulus erat ejus urbis vel Ecclefiae', quæ
fubjaceret Græcis, fedem verò habcbant vel in'iif.
dem urbibus jpfi , vel in oppidis, monafteriifque
aliquando multum diffitis, Et hæc quidem lorigo
antè tempore, quàm Latinis in inehtem veniret
de facris in Orientem expeditionibus, fi tam mul
tae variæquæ fe&tae experiinento didicerant, ita
neceffe effe : poterant & Latini pari expsrimento,
pari neceffitatati fervire; nec vulnerabatur Cano
num fanctitas, cum aliis & aliis populis fuus qui
bufque dabatur Epifcopus: quòd quänquain iifdem
clauderentur urbis maenibus moribüs tamcn. ,
lingua & comunione plurimum diftabant.
VIII. Superfunt nobis pauca qùfervanda de po
Lib.I. Cap.XXVI. 87
teftate, qua utebantur Pontifices in Patriarchas:
Orientis Latinos. Repetenda tamen eft prius, &
ad finem ufque pertexenda feries Patriafcharüm.
Antiochenorum , ibi intermiffa , ubi novam Pa-,
triarchae ex Latinis Conftantinopolitani creatio-,
nem, narrare coepimus Rainald. ann. 12o6. n.3..
Vel hinc quoque nova emergent hujus Pontificig.
documenta in Patriarchas Orientales authoritatis.
Subiratum fe teftatus eft Innocentius III. Antio
cheno Patriarchae , quòd Romam non veniffet ,
Apoftolorum monumenta facra veneraturus , . Cum',
vacaffet ea fedes , in Petrum primò Capuanum Ne- -
potem Cardinalis ſanćti Marcelli inclinavit ani
mus Pontificis. Sed cum placuiffet mox eum .
in Cardinalium potius Collegium adoptare, Anm.
1216... num, 1o. 21. , Patriarchalem Antiochia: fe
dem Rainerio contulit, Ecclefiae Romane Vice
cancellario, quem Canonici, tres Capituli . Antio
cheni poftulabant , confecrationis munus ipfe ei
contulit, & pallium. Verùm impacatae Chriftia
norum inter fe Principum diffentiones , latiffimam
aperuerunt Infidelibus viam, quâ in eorum Orien
talem ditionem omnem irrumiperent, Antiochiam
que ipfam invaderent diruerentque, interfe&o cir
cum aras ipfas Patriarcha, facfifque ejus fangui
ne cruentatis. Amm. 1 168. m. 53. Erat is tunc unus
ex Ordine Dominicano. Venerat tamen jam ea
urbs in poteftatem Tartarorum, à quibus eam re
cepit Sultanus. Recreabat etiam tunc nos ea fpes ,
poffe eam urbem rurfus , vel à noftris, innova
ta expeditione facra , expugnari ; vel à Tartaris
certè , quorum res rationefque non multum à no
ftris abhorrebant , unde & creberrima eorum no
bifcum foedera. Non deftitimus ergo à nominan
dis Patriarchis Antiochenis, qui ſpei nominiſque
haeredes effent. Eligendi jus penes Canonicos fuit ,
donec ad . fe illud revocavit Papa , iis rationi
bus dućtus, quae ſupra perſtrićtae funt.
Alexandriam quoque ádgreffi erant facrae mili
tiae Duces, fed de ca expugnanda tandem defpe.
rarunt •, Subegere tamen illi urbes complures Ægy
ti, ac præ cæteris, Damiatam , quàm olim Pe
ufium di&tam nonnulli divinant. Tunc tempo
ris , Ann. 1292- m.3. pronum) eſt conjicere, cœ
ptum à nobis eſſe creari Patriarcham Alexandri
num Latinæ gentis ; qui fin minus Alexandrinam,
certè alias Epiſcopales AEgypti Ecclefias à noſtris
expugnatas , earumque Latinos Epifcopos fummo
jure regeret. Pauciffimis poft annis Ann. 1 3o 1.
m. 14. , Bonifacius VIII. Alexandrinam Ecclefiam
cum cæteris Patriarchalibus fervavit fibi fuaeque
fedi novo Pracfule donandam, quoties viduata_
effet : idque tunc neceffe fuit maximè, quod ea
rum Ecclefiarun Capitula diftracta diffipataque,
Canonici fuperftites & pauciffimi effent , & in .
varias plagas difperfi. Inter Cardinales , qui Pi
fano pra:fuere Concilio , Alexandrinus Patriarcha
Latinus fedit proximus poft primum Epifcopum
Cardinalem ; Antiochenus & Hierofoiymitánus
ftrenuam & ipfi navarunt operam rebus Ecclefiae
in hoc Concilio promovendis. spond. 14o9. num.9.
II. I.1. *
, IX. A&um eft in Concilio Florentino de tol
lenda hac Patriarchalium Sedium in duos Patria •
chas fectione , tatutumque communi partium con
fenfione , poftquam fancita firmataquè fuit utriuf
que Ecclefiae pax unitafque, ut cüm primum al
ter obiffet , eorum , qui Conftantinopolitani. Pa
triarchatüs nomine fulgebant, ſucceſſor ei ne da
retur , fed fuperftes deinceps utriufque gentis Pa
triarcha unus effet. Fato fuo exceffit prior Pa
triarcha Latinus, tuncque Nicolaus V. edixit ,
ut Gregorius Patriarcha Conftantinopolitanus Grae
corum, unus & nomen & jus Patriarchale retis
neret · Rainald. an. 1459. n. 84. Verùm cum,
- 1pía
-
88 … Vetus & nova Ecclefiae Difciplina : '
ipfa Conftantinopolitana à Turcis occupata jam. venire, non exafperandos effe Graecos , ifta quaſi
eſſet, Gregorio commendavit Pontifex Eccleſiam jam imminutione `jurium ac praerogativarum Ec
Euboeenfem, ut ejus redditibus fuftentaretur. Poft clefiae fue , fi Oecumenici Patriarche nomen ex-'
obitum Gregorii Pius II. Papa Ifidorum Ruthenum pungeretur » -

magna fanéìitatis & do&rinae fama virum ea di Cęteroqui complurimis charitatis follicitudinifque
gnitate auxit , quòd Gregorius Romae obiiffet, fuae paftoialis dócumentis, perdocuit Chriftianum
idcoque juxta Cánonica Decreta à folo Pontifice orbem Beſſario, quanti intereſſet, ut creando
dandüs illi effet fucceffor. Cùm nullur de illa Ec rum ad Orientales" Sedes Latinorum Patriarcha•
elefia prater mos hac vice fe intromittere potuerit , rum nullum finem faceremus. Etenim magnitu
fíve poffît. dine animi prgclarior etiam , quàm eruditione ,
Si trcs alii Patriarchae Orientis illo ipfo tempo hortatibus etiam Sixti IV. & Cardinalis Jacobi Pa
re fubfcripfiffent Decretis unitatique Synodi Flo pienfis, non gravatus eft Legatione fungi in Gal
rentinae : vix poteft quis vocare in dubium , quin lias ad Ludovicum XI. Regem : non ut pergeram
pera:què tituli eorum in unum conflandi fuiffent ; quidam & maligniùs interpretati funt, ut ambitig
Verùm ille ipfe Archidiaconus, qui paucis poft nii , vel avaritie inferviret fuae : fed ut potentiſſi
annis ad Pium II. delegatus fuit à tribus his Pa mo Regi calcaria animofque adderet ; ad arma, im
triarchis, Ann. 146o. n. 55., palam teſtatus eft ha
Orientäiis Ecclefie libertatem convertenda , in
&enus unionem nihili habitam fuiffe in tota triumquamipfemet fpem & expeditionem erexerat Rem
horum Patriarcharum ditione; ei ipfe eorum mo publicäm Chriftianam. Rainaldus amm. 147*. n.3.
mine confenfit fubfcripfitque , & omnes illas Ec Legationis hujus fruétum interceperunt turbe, qui
clefias Romano Pontifici óbfequentes fore profe£ bu$ tunc Gallia confli&tabatur, ejufque rei tgdio
fus eft. Sed cum Orientalium in rebus iftiufmodi extin&us eft non multò poft Legatus. Ejus inextinétâ
promiffa, ha&enus vel parum fida, vel brevi nu vivet ufquegloria, impenfg lëtinimoanimovitç ad
tare aut vanefcere vifa fint : hæc quoque non. defponfatę ibi Ecclefiæ libertatem reftituendam ,
multò poft vacillavit confoederatio ; ideoque ab datique & propagati in pofteros exempli, qui
antiquo more non receffimus, novos fubinde Pa bus fe nomiiiibtis öbligent, quicumque Patriarcha:
triarchas in eas Sedes , vel Sedium fpes titulofque libus his titulis onerantur ੀ Epifcopalibus , & ad
nominandi. His accedebat, quòd Rómani Prefu que fe munia accingere debeant Sixti IV; negos •
les nil non molirentur, ut incenderent Chriftianos idémque Cardinalis Riarius in Patriarche Conftan
Europae Principes ad Orientalis Ecclefiae recupe tinopólitani titulum Beffarioni fucceffit.
rationem. Nec in Græcorum poteftate erant jämi xi. Tardiùs accedimusad Pontificem in hos Pa
diu eg urbes, à Sarracenis nimirum, Tartaris ; triarchas jura expedienda. Sedea ipfa tarditas non
Turcifque fubaétae : & tamen Graeci in eas Patriar. nihil conducet, cum tantò liquidiùs claruerit hos
£hæ Epifcopique allegebantur in dies: quin ergo Patriarchatus à Romanis Pontificibus rurfum quafi
& à Latinis Latini ? quin horum prae illis poti6ra genitos, efformatofque ac roboratos. Neminem
erant & tantò plaufibiliora jura', quod viribus άuippe preterit, in Romanam Sedem refundi de
opibufque praecellerent , & fubinde áliquid tenta beré' facras omnes in Orientem expeditiones, &c
rent, ad antiquae gloria per Orientem, Eccleſia quidquid inde emolumenti in Chriftianum Orbcm
rumque libcrtatis reftaurationem , quiefcentibus & redundavit. Abducendus eſt à ſenſuum conſuetudi
excidio fuo acquieſcentibus quodammodo Græcis. ne & ab humanarum cupiditatum contemplatione
Non abborret à vero Grecos periniquo tuliſſo animus : defigendufque in Numinis providentiam •
animo nominationem Ifidori Patriarche 'Conftanti er tam inopinas témporum vices præſtantis - &
nopolitani faétam à Pio II. nec illi acquieviffe, implentis tum vaticiniâ, tum promiffa ad Eccleſiam
quòd apud eos necdum in ufum recepta effet eâ fuá. Hanc Chriftus inædificavit Epifcopatui , cujus
Juris noftri Canonici lex de morientibüs in curia. fundamenta & culmen Petro Petrique Sedi com
itaque finem non fecerunt Grecidcligendi Patriar mifit. Principes Chriftiani orbis Eccíefias, Sedefque
chas cQnterraneos; quorum rationem non habuere volventibus faeculis & iteratis experimentis, pa
Romani Prarfules , tantò aequiùs, quòd nulla jam tuit primae Petri Sedis aut rivulos effe , aut fá
apud Grgcos ex Canonum regulis celebraretur ele dios: ita ab initio, ita decurfu faeculorum confti
&ig. Poft occupatam enim à Turcis Conflantino tuit: viguere illæ sédes, dum fe prime parenti fi
polim , quatuor tantùm fibi Patriarchas Græci ad
das obnóxiafque præftitérunt : clánguère , ubi ab
{civere ; ejufmodi cle£tione, quæ fpeciem quan ejus charitate cfrixerunt. Ejufdem beneficio & af
dam faltem praefcrret Canonicæ difciplinc. Poftea fiatu in prißinum decus & robor fubinde effio
numerato pretio nundinati funt hanc à Turco Prin ruerunt : at ubi per variarum divortia fe&tarum
cipe Graeci dignitatem. Intrudebant extrudebant ab originis fuae uhitate prorfus , difcefferunt,. in
que efe. ipfi mutuò, majore certatim pecunia Im extremium venere exitiiim, & in infidclium deni
pcratoriis miniftris perfoluta ; & deteßandae fervi que principium fervitutem. Si feriò & mature
tutis vincula, in quae fe induerent, ipfimet fabri perpendantur hinc Evangelica Chrifti promiffa , hinc
cabant • R«imalduf r 46r. m.4o. 4 r. hißorica eventa faeculorum exinde elapforum: ccr
X. . E. vivis abeunte Ifidoro, ' Beffario in Pa tò conftabit, nihil à nobis exageratè di&tum effe ,
triarchalem Conſtantinopoleos ſedem, & in Euboeae multa exaggeratiùs & dici poffe , & non imme
Archiepifcopatum vocatus eft. Confultiffimè Ro ritò cogitari.
mani Pontifices Græcæ gentis homines & lumina xii. Hoc ita conftituto, jam mirabitur nemo ,in
in hanc Sedcm fubrogabant , ut Græcos demere novae hujus creationis Patriarchas haec fibi jura
rentur Beſſario nulla interpoſita moraliteras per Papam fervaffe, 1. femel ele&tos confirmandi : *•,
fcripfit ad Ecclefiam Confantinopolitanam, fum Pallio eos impartiendi, tanquam infigni pleniffim$
ma tum eloquentiae vi, tum eruditionis copia re pro fummo fuo gradu poteftatis. 3. Exigendi ab
fertas, ut illam ad unitatem & communionem . &is facramenti fidei & obedientiae. 4. Pallio ornan
cum Latinis inflammaret. Am. 1463. m.7o. Non ab di etiam Metropolitanos eis fubditos • 5: Exigen
£inuit in hac Encyclica Epiftola Beffario, Patriar dae ab eorum Suffraganeis profeffionis obedientiae
chae Oecumenici nomine; perfuafus non immcritò, & fubjeétionis. Verbum enim non addam de ap
tam aequo, animo laturos id Latinos nunc, quàm pellationibus poft Concilium Sardicenfe toto orbe
non ita ႔ျိုး tulerant, cum in Concilio Flórem.
receptiffimis." Ut daretur veteres Patriarchas his
tino Joſephus Patriarcha Græcus eo, uti , abuti nexibus folutos fuifle; laudibus tamen profequenda
બુપe à Papa fineretur. Potuit & in mentem illi hoc ef[et Pontificum providcntia , qua: aovis morbis
ΠΟV2.
 De Beneficiis, Part.I. Lib.I. Cap.XXVI. 89
nova remedia temperat., occurritque malis ventu doque per otium , quo abundant : Ecquid fi no
ris Orientalium Ecclefiarum labes; tum quod ad vus Patriarcha in aliquo Chriftiani orbis regno
difciplinam fpiritalem pertinet , tum quod ád tem crearetur ? Non difficile eft hunc nodum folvêre,
poralem fplendorem, ab earum profeéta erat con ex iis quæ duobus his extremis capitibus difputata
tumaciâ adversùs Caput Ecclefiae univerfae : Quid funt. Nec enim commentitii Patriarchae jura fingi
tam æquum ergo, tamque neceffarium , quàm ut poffunt alia, quàm quibus gaudebant per Orien
innovainnovate Ecclefia: Orientalis hierarchia , ar tem Patriarchæ facrórum bellorum tempore inmo
&ioribus & inviétioribus vinculis fplendidiora hæc vati. Nam fi ne thronis quidem Patriárchali autho
particularium Eccleſiarum Capita, cum univerſa: ritate jam inde ab Ecclefiae exordio fulgentibus ,
Écclefiæ Capite conftringerentur ? ut adamantinis alia indulta funt privilegia , quàm quae Exarchis &
deinceps æternifque vinculis conflaret unitas ad “Primatibus: nefas effet utique ampliora arrogare •
Ecclefiae falutem & ftabilitatem tam neceffaria ? novo cuicumque Patriarch£ . Non tam Patriarchæ
Non multo fateor poft tempore collapfae funt hae ergo creatio ea foret , quàm Primatis eorum fi
Latinorum in Oriente Pariarcharum | Sedes. Sed millimi , ad quos jamdiu properamus. Certò enim
ಕ್ಡ fteterunt, Apoftolicæ Sedis authoritate conftat, Orientis Patriarchas hos pofteriores , no
teterunt & patrocinio, adversùs Latinos etiam , mine magis quàm poteftate , noftris Primatibus
Principes earundem civitatum : & non aliud magis pręcelluife.
hos illoſque, ſeu Principes, ſeu Patriarchas in . XV. Necin crimen vocandi flint Patriarchæ La
præceps tandem egit, & Infidelium fubftravit Im tini Hierofolymar , Antiochia: , & Conftantinopo
perio, quàm infida femper, tum inter ipfos con lis, quòd in tantas angutias dignitatem fuam con
cordia, tum erga parentem & opitulatricem op trudi paffi fint. Sapientiffimi quippè Præfules hqc
timam Romanam Sedem obedientia. Praeter ea que Auguflini confilio, hac regula utebantur, non fibi ,
compendiofiis hic & tumultuariè congefła funt, non gloriae , non privatae utilitati Epifcopos fer -
tota Ecclefiafticorum Annalium feries teftatum fa vire debere, fed Ecclefiae . Itaque intra eum po
cit , induftriam, operam, authoritatem fuam Pon teftatis & jurifdi&ionis modum fefe ipfi cohibeant
tifices in id maximè contuliffe, ut fimultates rixaf neceffe eft , quem ufus præfinit , quem utilitas &
que componerent iftorum tum Principum cum Pa pax poftulat Ecclefiae ; aliis quippè & aliis tempo
triarchis, tum ipforum inter fefe five Principum, ribus protenduntur, vel contrahuntur juriſdičtio
five Patriarcharum. -
nis limites , pro utilitate, neceffitate & chari
XIII. Nonnihil fupcreft dubitationis, in quo tate Ecclefiae , ut ejus femper unitatiº pacique con
nec mihi ipfe fatisfacio. Recurrebat paulò fuprá ad ſultum ſit . -

Papam Archiepifcopus Tyrius, ut pallio dónare

tur , cum confirmatus conecratufque jam eſſet à
T -ºr

proprio Patriarcha, Moleftè tulit etiam Papa, quòd

ireftitiffet Patriarcha aliquantulum huic Archiepi C A P U T XXVII. P.4.1.1.;c.7.
fcopi in Ecclefiam Romanam obfervantiae . Et Inno
centius tamen III. & Synodus Lateramenfis Patriar De Epifcopis Titularibus.
£his poteftatem fecere fuffraganeos, hoc eft , ut ego
interpretor, Metropolitanos fibi obnoxios pallio 1. Contextus juris Canomici de Epifcopiae Titu
donandi , poftquam eo ornati ipfi effent à Pontifi baribur.
ce. Spond. ammo 11o6. m. 3. Quin idem Innocentius II. Duriora adverfur eor Concilii Viennenfi, Da
Archiepifcopum Patrenfem ,T eundemque Achajae creta ·
Primatem ad Conftantinopolitanum remifit Patriar III. Aliorum item Conciliorum .
cham, à quo & confirmationem acciperet & pal IV. Duo tamen adhuc Titularium Epifcoporuml
lium. An juris Canonici callentiffimus Pontifex Hn genera tolerabantur.
nocentius III. in Archiepifcopi Tyrii caufa vidit V. Obfervantur aliqua in hos Titulares Epifropor -
prędecefTorem fuum juris limites, aut minùs vi VI. Decreta Concilii Lateramenfi, V. &• Tridem
diffe , aut minùs accuratè obfervaffe; five id in timi , de iifdem Titularibur Epifcopir . ,
cogitantiæ dandum fit, five minùs laudabili in VII. Profperi Fagnani obfervationer circa hor Epi
dulgentiæ ? An fufpicabimur necdum prorſus enu fcopor poft Concilium Tridemtimum. '
cleata fuiffè jura Hierofolymitani , atque Antioche VIII. Epifcopi Titulares longè vetuliores ; 6% per
ni Patriarcharum in Metropolin Tyriam, quam fi meceffarii in Hifpamia , poßquam à Mauris expugma
bi uterque vendicabat; unde facilè tum Pontifex ta fuit.
JRomanus, tum Tyrius fibi perfuafere, pendente , IX. Po/? acceptum in deditiomem â Cardinahi Xi
lite, fungendam exercendamque efe à Papa Pa memio, Oramum , Africa oppidum Epifcopi Auriem
triarchae, vicem? Et fanè Inn6centius II. Metropo Jù fper imcalefrit « -

lin Tyriam Hieroſolymitano ſubjecit, non decre X. Titularium Epifcoporum quæ parter , qua offâ
torio judicio, fcd ad tempus valituro, donec res cia ſtmt in fuar Eccleſias . -

tota accuratiùs difceptata finiretur. Quouſque deli
beraretur , utri duorum Patriarcharum perpetuà ce
deret • Ita Vuillelmus Tyrius. L. 14. c.i 1. An bre
vior eademque abfolutior refponfio eft, cum Inno
centius III. dandi pallii poteßatem Patriarchis con
cedebat , integram tamen vel tum fibi confervaf
fe : Ita fanè ipfemet in Epiftola ad Patriarcham
Conſtantinopolitanum, qua mandat, conſecratione
& pallio Patrenfem Archiepifcopum ut impertiat.
XI. De Epifcopi, Hibermia Titularibur.
XII. Satirfit objeétioni , Gerfomii doctrima .
I. Pಣ್ಣ fuperioribus capitibus doélrina de
Patriarchis Titularibus Orientis ,, jubet fe
ries & ordo rerum, ut de aliis Epifcopis Titula
ribus fermonem hîc inftituamus , atque ita acceda
mus ad tra&andum de Primatibus & Metropoli•
tan!.S -

Licet de plemitudine poteftatis ipfum confecrationis
:munere ac omore pallii potuißemus infignitum remit
aere , quia fic te vocamus im partem follicitudinir,
4uòd mobir retímuimus plenitudinem poteftatis: nee
suiquam facimur injuriam , cum utimur jure noftro.
3. Immoc. III. -
XIV. Quos dele&tat curiofitatem fuam inani
bus pafcere 900 , hanc illi ventilant quan
0???,
Recentiores Juris Canonici Commentatores in.
Titularium Epifcoporum patrocinium accerunt Ca
put Paftorali* , 7. q. 1. c.41. , quqd ex. Gregorio
Magno excerptum eft. Sed an aliquid hinc prae
fidii illis accedere poffit , non fatis liquet. Agit
enim Gregorius de Epifcopo , cujus nuperrimè
everfa ab hoftibus civitate , tranftulerat eum Gre
gorius in alium Epifcopatum, juffum tamen fe-*
prios
 go Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
priori reddere Ecclefiae , fi pulfis hoftibus civitas pro Ecclefiarum confecratione : juffique ex adver
feciperetur. D. 19. c. 3. Suffragatur paulò apertiùs fo Epifcopi locorum idoneam Vicariis fuppedita
Synodus Antiochena, ubi quaeftio verfatur Epifco re dotem , interpofita Sedis Romanae authoritate
i , cui vel populi alienatio animorum, vel quæ ad Ecclefias penfionibus in hunc ufum onerandas.
t alia caufa interceffit , ne in urbem Ecclefiam Ann. I 5 2.4. Сар. 19,
que fuam reciperetur. Sed hic tamen Epifcopus V. Ex quibus intelligis , r. quàm frequentes cf.
ea tantùm fpe ordinatus fuerat , & plerumque • fent in Germania quidem tunc Titulares ifti Epi
certa fpe , ut in Ecclefiae fuae poffeffionem mitte fcopi . . In more fuiffe, ut authoritate interpofi
retur. Quod non parum abludit à caufa Epifco ta Sedis Apoftolicae illi crearentur , juxta Clemen
porum Titularium , quan hic excutimus . tis Decretum fuprà laudatum. 3. Regulares plerum
II. Edidit Clemens V. in Concilio Viennenfi De que ad hujufmo di praetanda munia accitos fuife.
cretum , quod fpeétat quidem certiffimè ad Epifco Üt id quidem rurfüs emicat ex Concilio Salisbur
pos Titulares : fed uteos configat, vetetque crea genfi afini 141 o. ubi, Cam. 17. , vetantur Epifcopi
ri in pofterum , ut malis compluribus obviam ea ad Epifcopales obeundas funétiones minifterio, uti
tur. Memorat enim Pontifex has Ecclefias , nec po Regularium , qui dum Epifcopali ordinatione inau
pulo jam , nec Clero, nec redditibus gaudere ; am gurarentur , Monafticas abjecerant veftes : nifi eas
biri tamen à Monachis quibufdam excordibus, qui rurfus induerent, quippè qui iis exui non potuif
cupiditati fuae ut facerent fatis, dignitatem tóto fent , ni fi ut fimul induerent fe in laqueos excom
orbe fanétiffimam celfiffimamque pudenda mendici municationis. Nullur Suffraganeorum noftra Pro
tate, cetarica:Que vite ludibriis prophanatum ibant. vinciæ im fua Diccefi ad exercendum ea qua Epi
Qui mec ut expediret , prodeffe : mec ut deceret , fcopalir ordimir exiffunt , taler Titulares Epifcopor
pr«e/fe valenter , infłabilitate vagationir Ør mendi admittat, ni habitum fue religionis manifefe de
citatir opprobrio , feremitatem Pomtificalis obnuhilant feramt , &c. Concilium Colonienfe anrio 1 336.
dignitatir. C. In plerifque. Im Clementimis . Itaque multa quidem emendare ftuduit quae irifuderant
vetat Clemens, ne pofthac hujufmodi ordinentur fe in Ecclefiarum difciplinam vitia: at hujufmodi
Epifcopi folo titulo fruituri , nifi expreffa Sedis Generales in Pontificalibus muniis Vicarios, adeo
Apoftolicae licentia: Nifi fpeciali fuper boc autho non abolere ftuduit , ut eorum ex adverfo ufum ,
ritate Sedis Apoflolica. Denique poenas indicit Re frequentem admodum tunc fuiffe fignificaverit :
gularibus , qui praeter profeffionis fuae leges & fan quod idem moneo de Synodo Auguftana anni 1 548.
<timoniam , his fe effrænatis cupiditatibus abduci Aii. 2., & de Concilio Trevirenfi anni 1548. in li
،inent. teris Convocationis.
III. Nec minùs exacerbata fuit Synodus Ra VI. Fateamur ergo neceffe eft , Concilium La
vennas II. in Epifcopos errones, ignotos, linguæ teranenfe V. fub Leone X. , Ann. 1 5 1 4. Seff.o. , ac
civium imperitos , & quorum ob vitæ probra for comodaffe fe ad ufum eo ævo pervagatiffimum ,
defque fufpeéta meritö habebatur ordinatio. An. tametfi ex laxata difciplinae fibula ortum : quando
1311. Con 24. Quocirca & Pontificalibus quibuſcum permifit Cardinalibus, quibus commendatæ effent
que muneribus interdišli funt, donec ceñta ederent Cathedrales Ecclefiae , ut eas per Epifcopos Titula
ordinationis fuae titulique argumenta . Nifi priàr res, quos Suffraganeos vulgò appellavere , admini
3Metropolitano conftiterit , de ipfîur ordinatione , , ftrarent. Qmmi conatu fuo provideant inferviri Ca
confecratione & titulo. Innotavit hunc Canonem thedralibus , dignos & idoneos Vicarios , ſeu Suffra
Synodus Ravennas III. prohibitis expreffiffimè re ganeor, prout confuetudo fuerit , cum digna compe
gularibus, ne Pontificalia geri munera finerent ab tenti mercede apponentes.
Epifcopis Titularibus trafmarinis. Epifcopor pere Nec adverfatur Lateranenfi Tridentinum. Ne
grinor, Gr populum ſubditum citra mare non haben que enim in ifto agitur de Epifcopis illis Titu
ter , ne invitent , Ĝrc, A:ł. t 3. 14. Can.4. laribus, qui Suffraganei appellantur, quique affi
IV. Duo nihiloininus genera Titularium Epifco ' xi funt minifterio & regimini Cathedralis alicujus
porum cum bona Canonum venia habebantur. Ecclefiae , cujus Titulo Imequaquam gaudent. Ad
Namque primò quidem Orientales Patriarchatus aliud genusTitulariumEpifcóporum pertinentConci
I.atinis femper Titulo tenus commendabantur Epi lii Tridentini verba,quos carere ait clero populoque,
fcopis, quibus interim aliæ reapfe committebantur vagari femper, nec ufquam certam fibi Sedem fi
Cathedrales Ecclefiae, quarum & curae incumbe gere: Clero carentes , &• populo Criftiano, cum fe
rent., & redditibus alerentur , Secundò Archiepi rè vagabundi fimt &• permanentem Sedem mom ba
ſcopi Epiſcopigue, ſi qui non poſſent creditarum beant : quorum rurfus artes improbas damnat ,
fibi Ecclcfiarum regimihi tantumi vacare , quantum quibus abutebantur ad ordinandos aliorum Epif
opus effet; hi afcifcebant fibi Titulares Epifcopos, coporum Dioecefanos Clericofque, Sedem fibi ex
velut Pontificalis minifterii collegas & coadjutóres. citando Epifcopalem in locis quae dicuntur mullius
9oncili9 Colonienfi anno 132. Adolphus Leodien eſſe Diceceſis, five in exempto quovis Monaſterio.
fis Epifcopus interfuit per Epifcopüm alium, cui In legis fraudem & comtemptum , quafi Epifcopalem
vices fuas mandaverat, non ut fuo tantùm nomine Cathedram in loco mullius Diœcefir fua temeritate
Synodo adeffet , fed & Epifcopatum omnem vicaria er igunt, ér quoſcunque ad fe venienter promovere
-follicitudine ddminiftraret : Hermannus Hemmenfi, pr«fumumt. Nec eo contenti Patres, omnes irritas
Epifcoput. vicer no/frar gerem, in Pontificalibus. In habuerunt id genus ordinationes fine affenfu pro
Epifcopalibus Comitiis Lutetiæ habitis fub Carolo priorum Epifcoporum faétas, quo fe cumque pri
VI.. Rege, . Ammo 1394. , ut medicina fieret fchif vilegio tuerentur , & præfra&lam hanc audaciam
mati Avenionenfi , praefuerunt ante Archiepifco praetexerent Epifcopi Titulares. Nemo Epifcoorum
pos Qmnes Patriarchæ duo Titulares, Alexándri qui Titularer vocantur , et iamf im loco m ullius
nus & Hicrofolymitanus, qui eodem tempore Ad Diœcefír , etiam exempto , aut aliquo Monafferio
miniftratores erant perpetui , ille Carcâffonenfis cujufvis Ordinir refederint , aut vaoram traxerimt,
Ecclefiae , hic Sanéti Pontii Tomeriarum. Poft om vigore cujufvir privilegii , fibi de promovemdo quo
nes verò Galliæ Epifcopos , nomen afcribitur Epi fcumque ad fe venienter pro tempore conceff , alte
ſcopi Betheleemitici. Cardinalis Campegius Apoſto rius fubditum ab/que proprii Pralati expreo con
licæ Scdis in Germania Legatus, tum multa decre fenſu ordinære valeat , 6-c. Annua ab . Epiſcopa
verat, ad ejus Ecclefiae reformationem , tum iftud libus muneribus ſuſpenſione feritur Epiſcopus, fi
3n p;;mis; quo prohibiti funt Vicarii Generales huic Decreto immorigerum fe praebeat : qui ab eo
' £a Pontificálibu§, ne quid emungerent Ipecuniæ autem vcl Tonfura Clericali , vcl ordine aliquo
↑Ꮮ0Ꮮ•
 De Beneficiis, Part.I. Lib I. Cap.XXVII.
initiati fuerint, quandiu Dioecefano Epifcopo vi
fum fuerit eos fufpendi. Ann. 1551. Seff, 14. c. 2.
VII. Juvat & ex Fagnano, In Lib.V. Decret.
Part.1. r.4o. 41.41., aliqua his affuere , quae in
rem fint. 1. Poft Concilium Tridentinum prohi
buit Pius V. ne crearentur Epifcopi Titulares,
nifi ad Ecclefias Cathedrales Cardinalibus com
mendatas, & ubi jam is inolevit mos ; nec ali
ter vel tum nifi affignata titularibus annua penfio
ne ducentorum faltem Philippeorum, ex Ecclefiae
ipfius reditibus, quam ipfi exigere poffìnt : addita
ctiam hac cautione, ne quid Epifcopalis ufquam
muneris ufurpent fine Romani Pontificis licentia
extra fines Epifcopatùs, in quo Suffraganeorum
partes agunt. 1. Addit Fagnanius à Congregatione
negotiis Confiftorialibus praepofita communicatum
eſſe hoc Cardinalium privilegium cum Epiſcopis
quibufcunque, & penfionem titulariuin Epifcopo
rum ad trecenteos Philippeos excreviffe. 3. Cüm
Arborenfis in Infula Corfica Archiepifcopus flagi
taret à Congregatione Concilii Titularem Epifco
pum, qui fibi fubfidiariam navaret operam, tum
propter frequentes & ingravefcentes ægritudines
fuas , tum ob exitiales nefariorum hominum ini
micitias , qui veneno jam ipfum appetiverant ,
quibus rebus diu & crebro abeffe Dioecefi coge
batur : facra Congregatio Ann. 16o5. non indulfit,
ut novus crearetür Suffraganeus Epifcopus; fed fi
jam ordinatus aliquis Titularis occurreret, aut un
decunque acciri poffet , huc protinus accerferetur.
4. Equites San&ti Jacobi de Spatha in Hifpania ,
potulabant concedi , fibi Titularem Epifcopum ,
qui Emeritam & vicina quaedam oppida regeret,
quae nullius effent Dioecefis , effent autem fub ju
re & poteftate Ordinis. Cenfuit Sacra Congrega
tio , Amm. 1649. , rerum Confiftorialium , nullos
deinceps his Equitibus permittendos effe Epifco
pos Titulares ; quibus fi quos Pius V. & Grego
rius XV. annuiffent , id inconfulta Congregatione
faétum effe. 5. Per Oratores fuos Hifpaniarum Rex
urgebat , ut Tunetenfis in Africa Titularis Epifco
atus adfignaretur Equitibus fanéti Jacobi, ut Suf
raganei nomine Epifcopus aliquis regeret oppida
hujus Ordinis exempta. Re maturius perpenfa con
ftantiffimè negavit Congregatio, quòd Titularium
Epifcoporum ordinatio vehementer adverfetur an
w
tiquæ Canonum difciplinæ, per quos non licet
créari Epifcopos nifi in Civitatibus: quòd Conci
lium Viennenfe refragetur, ne Titulares fint Epi
fcopi : quòd Tridentinum folis, indulgeat Cardi
nalibus: quòd Pius V. non annuat nifi iis locis ,
ubi eos háberi inveteratus jam mos eft : quòd Tri
dentini Patres vetent Epifcopos in partibus , ; ut
Titulares vulgo appcllantur , erigere fibi Epifco.
palem Sedem in locis nullius Dioecefis : vetent de
mique eos qui oriundi funt ex oppidis quae nul
lius ſunt Diœceſis ordinari à quoquam , niſi licen-.
tiam literafque Dimifforias impetraverint Epifco.
pi Dioecefani : denique quòd cum Tridentina Sy
nodus, SeÁ.13. e.ro. Seff. 14. c.9. , fubjecerit Dioe
cefano Epifcopo loca , quae nullius fìint Dioecefis :
fubjecerit & Epifcopo proximiori ea loca, quae in
nulla funt Dioecefi; cederet in contumeliam &
difpendium horum Epifcoporum , ordinatio nova
Titularium , qui fibi ſument eas Pontificatis fun
&iones, quas illis integras fervari fanxit Synodus.
6. Addit denique pius juxtà & do&us Canonum
idem interpres, in L. 2. Dec. pag.217. 218. à Con
gregatione Concilii declaratum effe, teneri Patriar
chas, Archiepifcopos & Epifcop6s Titulares ad
vifitanda religiosè Apoftolorum İimina iis tempo
ribus , quae Ecclefiafticis legibus fancita funt; fion
tantùm ut defungantur duplici illo munere, quod
his peregrinationibus facris illigatum quodamimo
do eft, ícilicet, ut vota fua nüncupent ad Bafili
Тот-Л. -
9I
cas Principum Apoftolorum, utque fummo Eccle
fia & Epifcopatüs vertici jufta dependant vene
rationis & obedientiae canonicae obfequia: fed ut
legi praeterea fatisfaciant, quam religiofiffimè ob
fervari non minoris refert ad Ecclcfiae falutem .
Nimirum ut Congregationi Concilii de admini
ftratione creditarum ' fibi Ecciefiarum rationem.
reddant , juxta Conftitutionem Sixti V. Quan
quam enim Titularibus his , nec Clerus fit ,
nec populus, qui regi pafcique ab eis fe finat ,
affumendo tamen titulo induierunt pariter vincu
lum & nec: ffitatem curandac alicüjus longiquac
Dioecefos , vigilandi , infudandique ad eam Impe
rio Chrifti libertatique Religionis vendicandam. Ip
forum muneris eft omni ope atque induftria incum
bere in eam curam, ut perdifcant , quae nunc
conditio fit, qui ftatus diffipatae hujus Ecclefiae fuae ,
ut Evangelicae veritatis lumen illuc inferant, ut
certiorem faciant tum Pontificem, tum Congrega
tionem 'de opera à fe navata , ut eorum auxilium
patrociniumque implorent. His convenienter refpon
dit facra Congregatio ante pauciffimos annos ad
literas Patriarcharum Titularium Conftantinopoli
tanæ & Antiochenae Ecclefiæ , ex quibus Conftan
tinopolitanus, cui commendatus erat Barienfis
Archiepifcopatus , per Vicarias operas vifitaverat
Ecclefiam fuam Conftantinopolitanam , & Vifita
tionis rationes a&aque ad facram Congregationem
retulerat .
VIII. Si lubeat revolvi in priora fæcula , often
det fe nobis Hifpania Titularibus Epifcopis plu
ribus inſtruéta, non ſine ſummo doloris Senſu -
Poftquam enim barbaricae Maurorum dominatio
nis jugo oppreffa eft Hifpania penè tota , ordina
ri non deſtitere Epiſcopi ad ſingulas Cathedrales
Ecclefias, etfi ad eas nullus omnino pateret adi
tus. In fiia illorum temporum hiitoria Rodericus
Archiepifcopus Toletanus , duplicis generis Epi
fcopos tradidit affuiffe dedicationi Ecclefiae fanéti
Jacobi, alios qui fuis & urbibus & Ecclefiis prae
effent, alios titulo tantùm , non urbe , non fede
fua fruentes; ut quae ab Arabibus , aut teneren
tur, aut dirutae ölim effet Fuerunt ibi alii Epifco
pi, quorum Civitate, aliqu« defert« , aliqua ab
IArabibu, tenebantur. De rebus Hifpam. l. 4. c. 18•
Horum novem recenfet , quorum tum demum ur
bes poßea ex Arabum, poteftate receptæ funt,
cum rerum potiri coepit Alfonfus Rex : is ſcilicet
qui Toletum expugnavit* Hoc agtem fpatio tem
foris hi omnesautEpifcopi
$erfabantur, Oveti ;, aut
fuis,infedibus
OvetenfiQrbati , di
Dioecefi -
Hinc urbs Epifcoporum diéta Ovetum• £t eorum
Epifcopi ad Affurias fugiemter , . tam, tn Civitate,
qüám in Diœcefi Ovetenf, partiti; fibi territoriu ,
ut poterant, viétitabamt . vnde z/2 aliquibus libris
antiquit Ovetum dicitur civitat Epifcopalif . . -
Eándem hißoriam Mariana quoque mandavit li
teris, & fuo more, luculentis illuftravit circum
ßantiis. 1.7. £. 18. an.876. D9cet enim hos Epi
fcopos , qui nomine tenus Epifcopi videbantur ef
fe: Minuti f&ilieet , & paulò amplius quâm folo
momine Epifcopi : füiffe tamen veriffimè Epifcopo§3
non eo tantùm quòd ſpes effet quamprimum redi
turas in Chriftiahorum manus eas Civitates: Ef
erat moribut ea tempeßate receptum , ut utrarum
gие urbium Epifcopi effant : ac earum prefertim , que
vel erepta Mauris , paulò poft ad eorum ditionem
redierant ; vel ſperabatur brevi eripiendº fore .
Chriffanique juris futuras s in eam4ue /pen mor
tui, fufficiebantur ἀivi : Sed etiam quòd edixif
fet Compoftellana synodus, ut Epiftopi. Titulares
Pontificália munia öbirent in Civitate & Dioecefi
Ovetenfi , ex qua eorum quoque fingulis , & E£
clefiae, & territorii partes adfignatæ effent • Ad
ditura prgterea, ut Epifcopi , quiMditione carerent »
2. Ove
92. - Vetus & nova Ecclefiae. Difciplina
Ovetem/ Prxfuli vicariam operam exhiberent , car*
in multor partita , ejufque redit ihur aleremtur . Iis
aliifque tota ditione Epifcopi r im Ovetemß urbe ,
€r Diæceß ßngula Ecclefîx darentur, quarum rediti
bus viverent, &c. Inde certè effeáum efl , ea ut tem
peftate Ovetum, Epifcoporum civitas vulgò dit eretur.
IX. Juvat paulò lætiorem hic hiftoriam intexe
re qua & recreari poffit animus , & de re quam
tra&tainus , plenius inftrui. Ut primum Cardinalis
Ximenius animi rerumque geftarum magnitudine
& morum fanétitate incomparabiiis, Oranum Afri
cæ munitiffimum oppidum devi&iis Mauris expu
gnavit: Ludovicus Vuillemns ex inclyto Francif.
canorum coctu , Auriae Titularis Epifcopus antè or
dinatus, Auriam Oranumque duo nomina, urbem
unam effe fperavit venditávitque. Ximenium pri
mùm addit , à quo extundere nihil potuit, vi$to
riæ fuae fcilicet gaudium praemiumque extorqueri
fibi non facilè paffuro , certoque jam ejus ürbis
dominium Ecclefiae Toletanae ditioni, & patrimo
nio adjungere. Ludovicus repulfam hic paffus Ro
mam confugit , & diplomata à Pontifice facilè
impetravit , Ximenius , excuti , ventilarique juffit
veteres hiftorias notitiafque Epifcopatuum Afri
cae : compertoque Oranum recentiſſimum eſſe op
pidum , Tremefeno regno urbique obnoxium , Epi
fcopali dignitate nunquam decoratum, quod ipfa .
prodebat ejus novitas : ftatuit Ecclefiam ibi con
dere , Collegiumque Canonicorum , quorum Prae
fc&tus Abbatis nomine augeretur , federetque in.
Ecclefia Toleti Metropolitana. Ludovicus Pontifi
ficio jam diplomate munitus , Regis etiam patro
cinio fultus, poterat Ximenii etiám beneficientiâ
- Orani Abbas ipfe creari, fi modum fpei fuae po
nere potuiſſet. At cum non acquieſceret, defun
&to interim Rege , Ann. 1 5 16., & Ximenio ad re
gendum totius Hifpaniæ clavum vocato, ferò ip
fum tandem aviditatis fuæ poenituit. Instandi ta
men magis finem fecit, quám fperandi. Conce
dente enim fatis poftea Xiinenio ipfo, Fonfecam ,
ejus in Archiepifcopatu Toletano fuccefforem con.
venit , & experimentis doétior factus , eo conce
dente , Orani Abbas renunciatus eft. Bulla: Ro
ma expectabantur , ipfe morae impatiens Oranum
Profeçtus eft , Vicariüm fe Archièpifcopi agens.
Succeffores habuit eodem nomine & jure utentes
vitam degentes cum Oranenfibus Canonicis, fub
jure fummo & tuitione Årchiepifcoporum Toleta.
norum : Haétenus ex Gomecio in vita Cardinalis
Ximeni L. 5. . ir
X. His documentis ex Hiſpanica decerptis hi.
ftoria , manifeftum fit, eas temporum incidiffe,
Caufas & neceffitates, prifcis etiam Ecclefiae me
diifque faeculis , quibus creari Titulares Epifcopos
ad Ecclefiae falutem interfuit : id primo factum,
quòd fpes recuperandarum urbium'& Ecclefiarumì
permagna effcnt : nec vanas irritafve fuiffe ple
rumque has fpes: 'receptas enim revera fuiffe 'ob
tritis. hoftibus civitates Epifcopales; viduatos in
terim fuis Ecclefiis Epifcopos, & ifta fe fpe fu
ftentantes, operam induſtriamque fuam fublevan
dis aliis Epifcopis impendiffe :' adeoque nec cor
dato cuiquam in mentem veniffe , ut dubitaret,
an Titulares Epifcopi, verè dicerentur, & re e
fent : Epifcopi .. Quae fupra perftrinximús de Car
dinali Beffarione, quae hic de Ximenio, quæ de
nique de rationibus reddendis facræ Cardinalium
Congregationi , quid tentatum , quid coeptum ,
quid perfectum fit, de utilitatibus Ecclefiæ Titu
laris.fibi commendatæ : quae denique de Epifco
pts Hifpanis narrata funt , & de éorum Civita,
tibus poft aliquot faecula Chriftianæ Reipublicae ,
£cclefiæque rédditis: haec omnia, inqüani,Ifàtis
£'£$£$%e evincunt,
{ìuiffe fpes utbus d
nequaquam ifiane§ aut 'caffas
Titulares ಸ್ಥಿತಿ! - - - -
Majores noftri Epifcopos
XI. Cujuſmodi effent Epifcopatus Hiberniæ Ti
tulares, de quibus cum eorum Rege expoftulabat
Anfelmus per Epiftolus, non facile eft divinare.
Ordinabantur enim nulla ſibi certa Sede deſtinata.
Dicitur Epifcopor im terra veflra paffm eligi , &
fine certo Epifcopat år loco conflitui. L. 3. Ep. 147. Ita
ne Titulares quidem erant Epifcopi, fed Epifcopi
tantùm ; ut nunc Presbyteri nonnunquam ordi
nantur, nec ulli tamen peculiari addicuntur Ec
clefiae. Non tacuit Anfelmus, quae mala ex vaga
hac ordinandi confuetudine antiquis Canonibus ini
micâ , proficifcerentur. Epifcopus namque , mifi cer
tam Parochiam , & populum cui fuper intem
dat , habeat, conflitui fecundùm Deum mom poteß •
Qui nec in fxcularibus momem , vel officium Pafto
rit habere valet , qui gregem , quem pafcat , mom
habet. Honor quoque Epifcopalis mom parum vile
ficit, &c.
Cum referat Anſelmus ab uno dumtaxat Epiſco
po ordinari folitos fuiffe hos Epifcopos, non inju
riâ conjecerit quis, in eorum Chorepifcoporum.
numero eos reponendhs effe , de quibus inferiùs
agetur , qui regebant Parochias agreftes, delegata
Epifcopi poteftate : qui vacantes Ecclefias Cathe
drales interim adminiftrabant: quibus unus tantùm
manus imponebat Epifcopus: & in quorum locum
fubiere Titulares illi Epifcopi, qui Suffraganei ap
pellantur, fubjuguntur autem Epifcopis vel Me
tropolitanis, quos Epifcopali onere ex parte faltem
relevari æquum eft. Quantumvis gravia & aculeata
videantur Anfelmi verba, nec immeritò; non ne
gat tamen quin Titulares hi verè effent Epifcopi.
Illi ipfi qui in Concilio Bafileenfi , tam vehemen
ter inſurgebant in Cardinalem Arelatemſem, quöd
præcipiti quadam feftinatione finirentur res, ne •
expeétatis quidem verorum Epifcoporum fuffragiis,
quafi folus Titularium affenfus tantis rebus profli
gandis par eſſet , Rainal. ann. 1439. n.2 I. 25. : ita
ut in Epifcopalibus fubfelliis colocata femel fue:
rint celeberrimæ facrarum Reliquiarum thecæ : ne
ii quidem tamen tunc detreélabant , quin ordini &
collegio Epifcopali verè adfcripti effent, Epifcopi
Titulares. Gerfon, tom. 1. p. 19o.
Sed minimè praetereundus eft nobis Æneas Syl
vius libro primo a&torum Concilii Bafileenfis. Ubi
docet Patronos Epifcoporum Titularium , caput i!
lis & authorem ádfignaffe Petrum ipfum , & fa
crum Apoftolorum cætum, qui nec civitates ferè,
nec Dioecefes in poteftate habuerunt , undique •
extrufi , profugique. Dum iftoj repellunt , ipfum ,
quoque Petrum damnant , & Apoftolor , quor diu fine
magna plebe fuiffe conftat , Nec umquam auf tota ,
Roma Petro, aut tota Hierofolyma Jacobo paruit .
Fervidiùs hæc tunc jaélabantur, Nobis autem cum
Gerfonio haec arridet maximè fententia, Epifco
pos qui Titulare, & in partibur dicuntur, indu
bitatiſſimè Epiſcopos eſſe, ſed citra ingentem ne
ceffitatem ordinari non debere. Statut Epifcopali*
licèt effe pofft in aliquo, /ime plebe & fine ufu ,
vel exercitio ; hoc fieri non eomvenit ; quia vanum
& momflruofum im Ecclefîa videretur ; quomiam,
fruflra eft poteftat , cui mon fubeft operatio.
CAPUT XXVIII. P. 3. 1. 1. c.8.
Altiori ab origine repetitur inftitutio
Epifcoporum Titularium , multa
que in cumulum adduntur ad an
tediétorum confirmationem. • • •
I. Chorepifcopi ex Epifcoporum collegio expun£ti,
quòd ab uno ordinaremtur Epifcopo, nec ulla eis tunc
- Epi
 -
DeBeneficiis, Part.I. Lib.I. Cap. XXVIII.
ffiftopalit Diaref, gubernanda indiceretur . Dua
bus occurritur difficultatibu* . .
II. Epifcopi Titularer , Titulo verè rarent, etfî
umut aliquit ei, dum ordinaremtur , affignatur fit ,
verbo, non re •
JII. Epifcopum imaugurari perimde eft ac Regem
creari : Rex autem mom ef? qui regno caret. Er
rantium huc illucque Epifcoporum ôrdinationer pro
bibita ·
IV. In Oriente indultum ef! , beneficia qu«vir alia
retineri ut poffemt cum Epifcopatu in partibus , quo
non aliter quifquam fe onerari paffur effet.
V. Nom defperabatur de Epifcopatibus Titulari
bur , Ecclefia 6r Imperio Chrifliano recuperandir .
VI. Portio qu«dam adhuc vel Metropoleom , vel
Epifcopatuum Titularium retinebatur â mobi* .
VII. De Patriarchis Titularibus Antiochia & Hie
rofolym4 .
VIII. Nonnullius etiam ponderis fuit myftica ratio
quinarii Patriarcharum numeri.
IX. Cum totum Patriarchatum mom fuhegiffent
Barbari fua ditioni, neceffe erat Patriarchaj nomi
warf - -
X. Paupertar qua affli&iabantur mom rarò Titu
larer Epifcopi , juxta mom erat raufu fuperfedendi
ab eorum vel nomimatione , vel ordinatione.
XI. Supererant femper plebecula faltem Catholi
cae , qu& fuir erant pafforihur commendamd«.
XII. Imperatores ipfi boi Titulo, cupidè ferva
bamt , ut ditionis fu« antiquiffm« tefler.
XIII. Suir quandoque im Ecclefíis tolerabantur
Epifcopi Titulares.
XIV. Longè aliud Titularium Epifcoporum genur,
qui Epifcopatur renuntiaveramt , ignobilir otii amo
re , & ignavia. / Epifcopalium , à quibus illi fufpendebantur. In hac
XV. De Camone Concilii fub Photio habiti , quo
prohrbebantur Epifcopi im clau/?ra Monachorum f&…
<conjicere , & vitam momafficam profiteri.
XVI. Epifcopatus in partibus in Commendam dati
Epifropit, qui alior regebant Epifcopatur.
. XVII. XVIII. XIX. XX. Vetuftiora aliqua Ti
tularium Epifcoporum exempla.
I. Tಳ್ವನ್ದಿ! hoc capite antiquiffimas veftigare ori
y , genes Titularium Epicoporum, & intitutam
de illis difputationem hinc concludere , unde in
grediendum in earn fuiffet , nifi rerum ipfarum .
connexio, & quaedam hiftoriarum concatenatio or
dinem temporum nobis perturbaffet. Exordium er
go ducemus ab eo difcriinine, quo Epifcopos à
Chorepiſcopis diftare tum exploratifſimum eſſe. »
coepit , cum ea de re Sedem Apoftolicam percun
éatus eft Carolus Magnus, legato Romam Ar
chiepiſcopo Annone, Gallia:que Epiſcopis in eſuſ
dem quæstionis pervestigationem ſtrenuè incumbe
re juffis. Romanæ Ecclefiæ Gallorumque Præfulum
unanimi confenfu diffinitum eft, non poffe Chore
piſcoposalio quàm Presbyterorum ordine cenſeri;
nec enim Epifcopali minifterio infigniri potuiffe ,
cum nulli Epifcopali Ecclefiae regendae fua ipfos
ordinatio affigeret , nec à tribus Epiſcopis, ut par
eſt, ſed ab uno duntaxat manus imponente inau
gurati fujffent. Nam Epifcopi nom erant, qui nec
ad quandam Epifcopalem sédem titulati erant , mec
canonicè à tribus Epiſcopis ordinati. Conc. Gall.
Tom. v. pag.24o. 141. Itaque fi quos hi Chorepif
copi ordinaſſent Presbyteros, Diaconos, Subdia
conofque , eæ pro inanibus vacuißue habitae funt
ordinationes, niſi à veris Epiſcopis iterarentur :
Ëpifcopi mamque mom fuerunt , qui mee à tribur
Epifcopi* , mec ad aliquam Epifcopalem Catbe
*ram ordinati fuerunt, & ideo ex his nibil agere po
?иеrитг.
-
Si ubi extrema urget neceffitas, permittitur etiam
Munc Epi(copus unus Epifcopum ordinarc, nullis
93
aliis adfcitis collegis , non hinc tamen labefaélatur
illorum tunc Galliae Epifcoporum fententia. Eadem
enim potuit illorum mens effe , atque complurium
magni nominis parifque eruditionis Theologorum,
ante quadringentos , vel quingentos annos; quibus
vifumi eft n6n poffe quidem Presbyteros Confirma
tionis ſacramentum conferre ordinario jure, quëd
propria ea fit laus & poteftas Epifcoporum : fed ex
traordinario poffe , ubi urget neceffitas , & ubi fum
mus feu jubet, feu permittit Pontifex. Utrobique
agitur de vi integra vel irrita Sacramenti , ab Epif
copo vel Presbytero adminiftrati, cui indulta vel
denegata fit extraordinaria Ecclefiae , vel Papae
delegatio. Ita perfpicuè alludunt fibi nutuò hæc
exempla.
Quod ad alteram autem rationem attinet, refcif
ſae Chorepiſcoporum ordinationis, ex eo deriva
tam , quod nullus eis grex peculiaris fit ,- quem
pafcant: illam ita poffet quis forfan interpretari ,
quòd argumentum inde veharentur Epifcopi de Ec
clefiae voluntate & intentione , quæ èxtraordinaria
delegatione onerare nollet Epifcöpum , qui Chore
pifcopum folus ordinabat, ut vel fic verum ordina
ret Epifcopum. Inufitatiffima hac poteftate non mu
nit Epifcopos Ecclefia , nifi ut fuppetias ferat ple
bibus Paftore viduatis, nec aliter ferè tunc tempo
ris idoneum habituris. Itaque facile erat conjicere
nulla . iftiufmodi extraordinaria poteftate donatos
effe ab ea Epifcopos, ut Ecclefiis proprium Pafto
rem jam affecutis , alium fuperadderent . Si qui por
ro imperare fibi non poffiiit , ut irritas füiffe pu
tent unius Epifcopi ab uno Epifcopo ordinationes:
ii exiftimabunt à Pontifice & Epifcopis Gallicanis
irritas effe declaratas , quoad ufum tantùm munium
fententia verfantur Theologi, magno & numero ,
& nomine. Sed unde deflexit , eò revocanda: eft
oratio. - - ... if
II, Magni ergo ponderis, magnae neceffitatis
hæ duæ tum cautiones habebantur. Cùmque hoc
capite nihil de prima adhuc attigerimus , operæ
pretium erit hic inquirere, an inter primæva Eccle
fia fecula aliqui extiterint Titulares Epifcopi, feu
tiùs non Titulares , cum Tituli inopia tantum mo
eftiae eis hic faceffat. Titulares nunc dicimus, quòd
folo Ecclefiae alicujus titulo fibi blandiebantur : at
olim vehementer Epifcopus effe negabatur, qui nul
lius in Epifcopatùs titulum ordinatione fua adopta
tus effet. Nec ad aliquam Epifcopalem Sedem titula
ti erant. Nec ad aliquam Epifcopalem Cathedram or
dimati erant. Qua ex duplici fententia liquidum eft ,
ubi Epifcoporum caufa agitur, unum idemque effe
ordinare & titulare, eoque Eccleſiae alicujus credi
tam adminiftrationem fignificari. -
III. Quippe Regale Sacerdotium, & Sacerdota
le regnum eft Epifcopatus. Atqui regno donare »
perinde eft ac fümma donare ditione & jurifdi&io
ine in cives , urbes, provinciafque. Hinc Cabilo
nenfe II. Concilium, Amm.8 1 5., ab Epifcopis Hi
bernis quibufdam faćłas ordinationes nullas caffaf
ԱC ម៉្យា , Addit. l. 3. e. 37. quin & plerumque
imoniacas, quòd nulla Diocceſi, nulla plebe gau
dentes Epifcópi, ad difirahendas res facras fardifº
fima menidicitate compellerentur. Sunt im quibuf
dam locis fiti , qui fe dicunt Epifcopor effe , ώ"r.
Quorum ordimationem, quia plerumque in Jimonřa
<am barefim incidit , &• multis erroribur fubjacet »
modi 1. ommjhur irritam fieri debere omnes umo confen
fu decrevimus Cap. 43. Hac confenfione Epifcoporum
in abjicendis iftiufmodi ordinationibus opus fuit ,
ut ancipitis iuris Epifcopi , vel ab Epifcopalibus
deinceps fun&ionibüs mánus abftinerent, vel in pa
triam fefe reciperent.
Aliquandiu antè Vermeriacenfis Synodus , Anno
75*. , crraticorum hoc genus Epifcoporum
C
•
 94 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
derat ordinationes Cam. 14.: quo, etfi fubofcurè,
fignificabatur tamen Epifcopalis eos muneris & po
teftaftis exortes effe. Ut de Epifcopis ambulamti
bur per patriar ordinatio mom fiat : ß autem boni
funt illi Presbyteri , iterum confecrentur. Clemen
tius aliquid & temperatius confuluit Vernenfis Sy
nodus, Ammo 7 § 3. Cam. 13., fufpenfa ad tempus po
teftate oinni, quam conferre fe poffe fperaffent
Epifcopi Epifcöpatu deftituti : donec amplior &
numerofior Synódus hanc controverfiam prorfus
diremiffet. De Epifcopis vagamtibus , qui Parochiar
mom habcmt , mec fcimur ordinationem eorum quali
ter fuit , placuit juxta Inftituta Sanétorum Patrum,
aut im alterius Parochiæ maimiftrare, nec ullam or
dimatiomem facere debeant , fime juffome Epifcopi,
cujus Parochia ef?. Et fí boc facere pr«fumpferint ,
ab officio fufpendantur, imterim quoad ad Synodum
eximde vemerimt , &• ibidem fecumdùma canonicama
anftitutionem accipiant ſententiam.
IV. Verùm Ecclefiam Græcam inexorabilis quae
dam neceſſitas impulit ad mitiora longè conſilia &
temperamenta. Dubitabit nemo, ubi explanata ,
fuerit Conftitutio Imperatoris Alexis Comneni.
Narrat primùm Imperator Abbates, Oeconomos,
aliofque plures Coenobiorum Præfe&tos, Monachos
jpfos , Ecclefiarum denique omnium Reétores &
Eencficiarios , onus omniiiò detraétare, nec addu
ci ulla vi poffe , ut affenfum praeftent fuum, quando
eligunturad Orientalium Eccleſiarum regimen Epi
fcopale , quæ ita & longinquae funt, & ab omnibus
vitae ſubſidiis deſtituta, ut eò nec accedere ferè
quifquam poffet , nec ubi acceffiffet , vitam utcum
gue tolerare. Cum lege receptiffiina nemo poffet
his onerari Epifcopatibüs, quin femetipfe illico be
Jeficiis aliis. Ecclefiafticis oinnibus exoneraret, re
fugiebant nimirum homines dignitatem, cui tan
tum moleftiarum adhærefceret I Ut medicina fiat
tanto morbo , jubet Imperator, ut ad hos Epifco
pattis eleéti , gaudere pergant Abbatiis , Officiis,
-Adminiftrationibus , casteritque Beneficiis Ecclefia
fticis, quibus antè dotati fuerant: ita ceffabant
caufae recufandi Titulos Ecclefiarum, quarum recu
peratio haudquaquam deſperanda erat.Juris Orien.
T0-1. P. 139. Balſam. in Can.37. Conc, Trul. Et hi er
go crant, Titulares Epifcopi, ad eas ordinati Ec
clefias , quæ inacceffae prorfus erant , & jam pri
dem a Barbaris vaſtatae. Verenter ne/bi neceſſaria
«deficiant , cum illa Ecele6a ad quar eletti ſunt, in
partibur Orient; y Jit« ſmt , ac prorfur inoper , aged
adiri ab eis omnimo poffnt.
V. Ita res habebant ante hujus Imperatoris re
gnum,- Spes quidem aliqua fuberat récipiendarum
â, barbarica poteftate hárum, five urbiuiii, five Ec
£lefiarum : ¢onccdit enim Princeps iftiufmodi Epi.
fcopis , ut de priftinorum Beneficiorum reditibus
alantur, donec Impcrio rurfus vendicentur eorum
£cclefia:: Donec levationem aliquam confequantur,
«r infalicitatem prafemtem , cum Ecclefiàrum fibi
er£ditarum falicitate commutent , qua hunc ab ei,
adiri propterea nequeunt , quòd ab boflibus imfen
Jºffmir detimeantur. Sed cum ſerè deleétet ſpei in
dulgere ; ccqua Epifcopalis civitas non fperabitur
aliquando fore, üt ab Infidelium manibüs extor.
queatur ..
• VI. Hinc ergo mos primum inolevit fubrogan.
$orum in civitátes Chrifiiano Imperio avulfas Épi
fcoporum : ex fpe non inani eas recuperandi. Ibid.
P•451. 431. Forfam etiam expugnaraht infidebant
que Barbari civitatem , non óppida, non vicos,
!0!i agros, five Dioecefeos , fivè Metropoleos &
Provinciae. Civitatum harum aliquae noftri rurfum
juri$ $ imperii factæ funt-: hihc accenfa magis
magifque fpes in reliquas. Interim infùevimô,
g£c miraculo pofthac fuit, aut offendiculo, Epi
139pus fine grege, Rex fifie Regno. Diutinæ fiio per vim exeiderumt , famem fpiritualis gratia fe•
rae defperationem non attulere: aut fi attulere • ,
tum fapientiae fuit , tum utilitatis permagnae , eam
diffimulari, ut fupereffet juris tum Ecclefiaftici ,
tum Imperatorii in eas urbes illuftre & perenne
monumentum : illas enim five Epifcopales , five •
Metropolitanas , five Patriarchales civitates Chri
ſtiano nomini rurſum vendicandas jure eſſe, tot
erant teftes , tot hortatores , quot Epifcopi , earum
nominibus & titulis confpicui .
VII. Patriarchas ipfos agmini Epifcoporum im
mifcui, quòd jam inde ab ætate Balfamonis, Hie
rofolymitánus , Antiochenus Patriarchae urbibus
Ecclefiifque fuis exturbati effent , ut jam prolixè
demonftratum eft : & hic quoque accedebat eorum
infortunio cumulus, ut depofitionis pœnam illis in
tentarent homines cervicofi, & praepoftero zelo per
citi : unum id dantes crimini , quod nec vitae im
pendio filas in Ecclefias fe intrudere molirentur :
Audacier pradicant à dignitate Patriarchali remo
vendos Antiochenum & Hierofolymitanum . Qgippè
Canonibus fìatutum eff , inquiumt , mequtdem inter
Pontifices recemfemdor effe, qui mom vel extremo cum
periculo fe comferant ad tbronor fuos à Barbarit oc
cupator , nec martyrii coronam pr«ripiamt • Ibidem
Hunc effrenati zefi impetum retardare nititur Bal
famon , objeélo Canone Concilii Trullani, quo adeo
non jubentur hi Epifcopi in difcrimen ire præci
pites, ut contra fuá ipfis adferatur dignitas , pote
ftafque tum ordinandi, tum retinendi juris, or
dinifque fuarum Ecclefiarum. Im hunc modum or
dimatir , & ob banc caufam thromor fuos mom poffidem
tibar, jur fuum abſque prajudicio fic conſervandum
decrevimvs , ut &• ordinatione, diverforum Clerico
rum juxta Canones imf?ituant , &• authoritate praß
dentia fecumd^m mnodum fruantur , ac demique firma
& rata fit omnis ab ipfir profe&a adminiftratio. Sy
mod. Trull. c.37. Addit haec eadem Synodus , fi qua
hoc ftatuto & more vis fieri videatur antiquis Ca
nonibus, nihil tamen Canonicis regulis tam confen
tire, quànm prudentem & charitati obfequentem
diſpenſationem in hoc genus neceſſitatibus. Nonº
enim accuratione, per merefftatis tempus circumfcri
pta lex diſpenſationir in anguſium cogetur. His ſub
jungitur füperiùs expenſa Constitutio Alexis Com
IlCIll .
VIII. Non minimi etiam ponderis apud Bal
famonem fuere myfticæ quinarii numeri rationes ,
nequid hinc decederet in numero Patriarcharum ,
inftar habentium , ex opinione fupra perpenfa Gr£
corum, quinque fenfiuim & vitalium organorum
Capitis Ecclefiae. In caufa quoque id fuit, ne im
minueretur numerus fplendidifTimarum Sedium . »
nunc quidem caligine óbduétarum, fed priorem in
lucem immortalemque gloriam rurfus fufcitanda
rum, cum incomprehenſæ & ſempiternæ Sapientie
Chrifto opportunùm fùerir. Interim autem author
eft Balfamón, aequius effe, non redintegrari lu
ćtum Eccleſiæ inter ruinas fuas fedentis, non tot
Praefules deje&ione intentata terreri ; fed & illi,
& his blandiri potius, fuaviffima illa fpe, fore •
aliquando, ut Chriftus Optimus Maximufque, fuos
illorumque thronos protritos, majori veftiat glo
ria , & de adverfariis fuis totidem erigat trophaea .
Si tale quid ufu vemerit , &• Patriarcham Patriar
cbalibus privilegiir , propterea quifpiam fpoliave
rit, quod mom degat im Provincia fua , Caput ipfum
inutile reddet, tamquam furdum , vel caecum,
quatuor aut tribu* dumtaxat fenfibur praditum . Ob
hamc ipfam caufam , ceu credi par e/? , jam dudum
famcitum eft , ut haud dubiè per eleiionem inftituam
tur etiam ii Patriarcba , qui cateroqui facror fibi
deftimator tbronor , , ob paganorum bQftiler incurfu*
baud poffdemt ? Amtiocbemur imquam & Hierofoly
mitamur . Quamvir emim gloria thronorum fuorum
ºlº

De Beneficiis, Part. I. Lib. I. Cap. XXVIII.
eundùm Davidem non exolefret . Imò potiùs veniet
Ideus noffer mamiféffè , mec flebit , ut colligat omnes
fan£ìor faor , qui teftamentum ipfius difponunt. Ita
que completiendi ſunt amanter in Patriarchs , qui
janâiffmit Ecclefiis fuis fpoliati funt , &c. Ibidem
Pag,448. 449.
IX. Patriarchalis Tituli, everfà etiam urbe im
plendi digno praefule, promptior erat validiorque
ratio, quàm Epifcopalis, vel Metropolitici cujuf
cumque. Quae civitatem Patriarchalem perculerat
belli tempeftas, non totum abforbuerat Patriar
chatum. Opus erat ergo Patriarcham fublegi, ei
que mandar curam, five Metropoleon, five Epifco
palium Ecclefiarum , ab illa clade immunium. Ita
totam provinciain fi non effet complexa vaftatio bel
lica , Metropoli fola proßrata, neceffe erat Metro
politano commendari ingentes ejus reliquias. De
nique Epifcopali urbe fedeque à Barbaris oppref
fa , refiduis populis oppidifque præftituendi ab
Epifcopo erant Paftores. Hinc refét Balfamon , In
Con 37. Trullan., vium effe à fe Iconienfem alio
႔ႏွ႔စံုႏွစ္သစ္တန္တြ Orientis Pontificalibus fungentes
acris, & Ordinum facrorum minifteria conferem
tes, ល្ហុ in poffeffionem nunquam veniffent
Eccleſiarum ſuarum à Barbaris inſeſſarum . A^ Pa
triarchalibus ergo & Metropoliticis maximè Eccle
fiis coeptum eft Titulares órdinari Epifcopos , qui
fi quam retinebant facrae ditionis fuâ particulaih,
႕ႏိုင္သူဖ္ရe ccrtè
CDailt a
principe permodicam ſpem fo
-
X. Epifcopos tamen alibi idem refert ordinari
etiam folitos, in nudum & vacuum titulum Eccle
fiae , ob Barbarorum tyrannidem inacceffe. Nec
diffimulata fuiffe homines, qui pluris facerent fu
cum & ornamenta gloriæ in oculos incurrentis,
quam verae folidgque gloriae fplendorem: mallent
que non ordinari omninò eos Epifcopos , quos co
gebat paupertas pedibus ingredi, quafi hinc vile
fceret Epifcopatus majeftas, unde potiüs fanétitas
illuftrabatur. Sic tamen illi philofophabantur: Si
juxta canones vilefcit & obfcuratur Epifcopatus,
ubi in ignobili vico creatur Epifcopus : quid fi or
dinetur , cui ne vicus quidem ad vi&itandum fup
petat? Hac decermente Camone, dixerit quifpiam ex
ejut intelligentia conjeéìuram faciemr , quòd quo
miam ad Dei & Epiſcopatus vergit dedecus, ſi Epi
feoput exiguo populo præfit , &* ideo contemnatur,' Priores autem illi, etfi ne poffent quidem , ut ma
multò magis non ef? ad Dei honorem, fi Antif?er pro
pter paupertatem eat peder &• privetur meceffariir.
Quocirca im Ecclefii* Orientalibur , in quibus mom
admodum multi inveniuntur Chriftiani, Epifcopo*
eligi , tutum non eft. In Cam.57. Laod.
XI. Quibus extremis verbis nova delibatur, ra
tio ad fubrogandos ufque Titulares Epifcopos,
quantumvis oftreperent កែង់ quibus non fa
eret fincera virtus pietafque. Poterant Gentiles
in Provinciam aliquam arma inferre , fub jugum
qunnia mittere, conterere vel in fugam dare Epi
fcopos. Clericos, & alicujus ordinis laicos. At in
eorum poteftate non erat, ne volúntatis quidem
plerumque erat, infimam plebem, plebifque' fae
cem , maximè ruri exterminâre. Innumeris ex qua
libet hiftoria exemplis conftat , nec poft aliquanta
frcula locorum vetuftos incolas aut abradi omni
nò ipfos potuiffe, aut prifcae Religionis eorum ^m
mia oblitterari veftigia, ut recentium Principum no
va Religio induceretur. Ergo his plebium Chri
fìianorum reliquiis fuos neceffe erat oflendi Pafto
res. In Canon. Sardie. can.6.
XII. Nec omninò filenda nobis eft eorumdem
obtre&atorum allucinatio alia. Cum non liceat
per Canones extra civitates populofas Epifcopa
tuum Sedes excitari , placebat malè feriatis cenfo
ribus, cum vaftitate hoftilii, feu quovis alio infor
tunio decreverat populus, fplendor, opulentia ci•
º
95
vitatis Epifcopalis, Epifcopatum in aliam urbem
transferri minis vetuſtam, ſed populoſiorem. Et
adjecerunt , non opportere Epifcopum eligi in urbe ,
que à magna populi frequentia ad nihil redutia e/?
ex gentium incurfione , vel aliqua alia perturba
tione , fed in iir , qu« funt populof« , etiam fi Am
tiffiter antea non habueruht . Obliquè laceffebantur
Epifcopi urbium Orientalium, quorum pleræque »
urbes civibus opibufque exhauftae erant . Sed ho
rum defenfionem in fe recepit Imperator, fuccef
fores fubftitui ftatim jubens, ubi excefferant ; ex
fifco fuppeditans quæ ad vitam dignitatemque fu
ftentandam opus erant , non paffurus unquam abo
leri tam certa , illuftriaque vaftiffimi Imperii fui
finium documenta. A^ De6 autem coronatur Rex no
fier fepe rogatur, an opporteat Orientaler Ecclefîas
Ér à Sarrarenis detentar , Epifropor electione forti
ri ; &• eis quidem eligi Epifcopor annuit : & fo
lemmia iir qui eligi debent ad viétár fufficie mtiam
comcefft per communem juffowem ; ut jus quod in
eir eft Eccle/ìr , Imperio quoque perpetuo fervetur ;
utpotè cum mom defperemt Cbriftiami , fore ut ad eas
reftituantur . -
XIII. Advertit denique Balfamon duplicem di
fcerni debere claffem urbium Epifcopalium, quæ
ditione hoftium prgmebantur . Aliæ 蠶 erant
ad quas nec accedere, nedum ingredi fas erat Epi
fcopis, ad earum Titulum ordinatis. Id genus erat
Hiérofolyma à Sarracenis profanata , Antiochia
occupata à Latinis, Tarfus ab Armenis. Aliæ ve
rò in quibus per Ecclefiae & Imperii hoftes , qui
earum potiebantur, licebat orthodoxis Epifcopis ,
& fedem habere & munia exequi; cujufmodi erant
plures Epifcopatus Patriarchatûs Hierofolymitani,
& Antiocheni . In his enim Sarraceni , Latinique
Græcos finebant fuae fidei ac religionis fumma li
bertate frui. Reliqu« autem Hierofolymorum , Antio
chia cá” quadam Orientaler Con/tamtimopolir Errle
/í« nom reputantur vacare : quia Sultamur , Latini,
čr reliqut 4garemi permittwnt A[mtifęitibur fuar Ee
clefiar Epifeopaliter admintfirare , &r Chriftiamorum,
qui illic funt , curam gerere. Unde & ejufmodi Ee
clefíarum Antif?iter , evocati debemt proficifri . In
Supple, Pa. 1 1 . 5. Et hi quidem poftremi refidere • •
compellebantur , quamquam aliquid quandoque •
difcriminis & contumeliarum ab hoftibus immineret •
ximè vellent accedere : etfi illis ipfis in urbibus
aliis federent alterius feétæ Epifcopi , ad eas ta
men ordinabantur.
XIV. Commemorat aliquando etiam Zonaras
hos fine Clero, & fine plebe Epifcopos. Sed lom
gè alterius generis idem alibi declaravit Epifcopos,
Ëpifcopatus exortes. Eos videlicet , qui cefferant,
Epifcopatu , ignavo & inconfulto otii & quietis
amore: qui fperabant à fe , nihilominus retineri
po(fe Epifcopalis dignitatis infignia & ornamenta •
Contendit Zonaras , Im Cam. 37. Conc. Trull. , non
poffe deinceps ab eis exerceri quidquam Pontifica
lis juris & poteflatis. Si enimi Concilio Calche
donenfi irrita eft : ordinatio Presbyterorum, Diaco
norum, & Clericorum quorumvis 2 nifi eos alicu
jus Ecclefiae mancipaverit minifterio: quid Epifco
porum ? Epifcopos in titulum & minifterium Ec
clefiae ordinatus, fi nuntium illi remittat, eaque
fe abdicat : abdicet eadem operâ omni fe jure &*
poteßate, cujus ufuram per ordinationem adeptus
èrat. Qui Epifcopus erit, infpeéìor cenforque , cui
jam nemo füberif, in quem vigilantiam fuam cen
furamque exerceat ? Ipfo Epifcopi nomine invi
gilandi ſtrenuitas deſignatur. Epiſcopi ergonomi
íe ipfo fefe exuit, ubi otio fe immergit : Multo
manifeftius etiam ornamentis exuit fe Epifcopatùs
& honoribus, quam nomine. Ecquas denique par
tes fuftinebit Hierarchia: , five Imperii Gಣ್ಣ
lS »
 96 - -
Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
lis, qui nec clero jam nec plebi imperitare volet;
Hæc argumenta funt Zonarae , his ejus verbis im
plicata : Quorum ille fpeculator erit & cuftor ? ip
fum emim momem aétionem exercitationemque Jigni
ficat ; quam qui defugiat , Epifcopi quoque momen
amittat, neceffe eß. Porro in quem Epifcopi nomem
haud cadit , quo jure ir Sacardotii dignitate re
tenta ſacri, Magiſtratºs privilegiis, ac honore per
fruetur ? Quomodo verò Hierarcba , qui mee ullum
fubjeéìum fibi Clerum habet, nec ulla in facrir imi
tiator homimer authoritate praditus eft ? At cui Hie
rarcba appellatio mom convenit , mec a£tio conveniet:
quique communione momimis excluditur , re ipfa ,
multo magis careat meceffe ef?. Rationum gravia ,
haec momenta funt, ad ſpoliandos Epiſcopalibus or
namentis, honoribus & funétionibus eòs , qui la
boris tardio abdicarunt fefe , nec abdicarunt tamen
cupiditatem gloriae ejus, quæ uni labori debetur
& ſtrenuitati.
Refert quidam Balfamon hos ambitiofae ignaviae
feétatores, praetexuiffe fibi decretum Concilii Ephe
fini in gratiam Euftathii , quafi per illud fas effet
farcinam Epifcopalem abjicere, fola retinere fum
mae dignitatis infignia, honoris & poteftatis. At
contra urget ipfe non poffe in exemplum trahi gra
tiam huic Pamphylia: Metropolitäno ex necėffa
ria diſpenſatione tunc indultam nec generalem con
di regulam ex facto ſingularibus circumſtantiis &
rationibus vallato. Quod enim à fan£ti, Patribus
definitum eß ex œconomia difpenfationifque ratione
aefinitum eft :, & mom oportet quod per œconomiam
ai fpemfationemque propter aliquid utile, introdu
£tum eft ad exemplum trahi, &• tanquam Camonem
deinceps valere. In Synod. Epbef. Addit Balfamon
vehementius exarfiffe Cyrilfum Archiepifcopum.
Alexandrinum, in has refignationes hominum, hinc
laboris fugitantium , hinc gloriae cupidorum: quàm
ut, credi debeat Ephefinæ Synodi aliam effé po
tuiffe doétrinam • Addit denique à Calchedonénfi
irritatas Synodo ordinationes vagas prorfus omnes,
£d. multo magis Epifcoporum; cüm fubftantia ip.
ſa & natura Epiſcopatis in vigilando, praſiden
do & docendo fita fit. Quibu§ muneribüs ne lo
cus quidem eft , fi nec plebs fit ulla, nec Clerus.
XV: Conftantinopelitàna fub Photio Synodus,
cujus idem Balfamon Commentariis fuis illußravit
Canones, alterius generis, nec melioris notæ Epi
fcopos Titulares cqmmonßrat. Eos videlicet Epif.
copos , qui fpeciofo vel follicitudinis & otii, 'vel
pgenitentiae obtentu , profefTionem Monafticam am
plexabantur » priftinae tamen ornamenta & jura .
<dignitatis non abdicabant. Hæc synodus, quae fe
ja&tabat Oecumenicam , declaravií, minimè om
nium confentire Monaftici propofiti humilitati at
que modetiae tanta dignitatis plendorem, cum
Monachorum fit doceri & obtemperare, Epifcopo.
¥um autcm docere & regnare.” Itaqué vetantur
IEpifcopi , vel Monafticumí induere habitum, aut
9rnamenta Epifcopalia retinere. Ut fi qui, Epifco
£ur , vel, aliquis alius ex Pontificali dignitate, vo
tuerit 4d vitam Monafticam defeendereT, vel pæmi
fenti« locum implere , ne amplius Antifliti, âigni
*a:m ufurpet, Monachorum enim profefones, Jub
3ectionir Gớ difrendi eupiditatis rationem habent ,
*on autem do£frima , vel primatár ; nec alio, pa.
.frerº • fed ipfor pafci profitentur. Ideo decernimûr,
* nemo eorum , qui in Epifcopalem Paflorumque
Catalogum relatus eft , ad eorum qui pafcuntur'&•
^34n* paenitentiam, locum fe demittat'. si qui,
***** hg^ facere aufur fuerit, poff denunciatiohem
buj* edita femtentie, ìpf. qui ſeipſum Epiſcopali
gradu Privavit , non ampliùs ad priorem , диат
factiº aſpernatus eff, dignitatem revertetur. caimt.z.
Xⓞlເກon ho Canone repugnantiⓤm ⓞn
dan Pºpalisapicis, &iឥន្រ្តៃវ៉ៅ
v
à qua tamen do&rina non parum alieni funt Sam
&i Patres. Huic igitur difficultati fic ille obvia
re ftuduit: cum prohibiti funt Epifcopi vitam Mo
nafticam ample&i, non de poenitentiae pretio &
neceffitate quidquam decerptum effe ; fed illud in
finuatum fuiffe, qui ad Epifcopales vocantur in
fulas, eos immunes purofque effe illorum flagitio
rum , quae non eluuntur, nifi aufterioris & ca
nonicae poenitentiae cruciatibus: porro vigilias, la
bores & ſollicitudines Epiſcoporum non minàs
valere ad abſtergendas anima ſordes, quàm poe
nitentium quafvis ærumnas ; denique non debere
Epifcopos in publicum fe dare cum vefte poeni
tentium, quando ipforum potiùs partes funt poeni
tentes purgare, & notis illis pœnitentiae vinculis
& fqualloribus abfolvere. Si quis autem fuerit
aufus hoc facere , &c. Nom probibenter pænitentiam
ut rem odiofam &* avertemdam , ea emim magnas
quoque laude digma e/? ; fed ßgnificamter, taler
effe Antiffites,& ita vivere, ut propemodum pænitem
tia mom imdigeamt , fed &• fuir interceffomibur Deum
aliis placent. Ne illud quidem omitti forfan hîc
debet quod adjicit Balfamhon : Ex hoc eodem Ca
none poſſe Monachos Presbyterorum non poſſe »
Epifcoporum fungi muneribus: propterea quod non
ita neceffariò Presbyteri atqué Epifcopi docendi
provinciam fuftinent. Docere Epifcoporum eft ,
reliquorum doceri. Si quis autem de Sacerdotibur
qui tomdemtur, rogaverit , quomodo poft tonfuram
facrificamt , &• mon ceffant , audiet nom effe Sacer
dotes Doctores, &r propterea nec Camonem quidem
im ei 1 locum babere.
XVI. Nec filuit Balfamon quam rationem alii
iniffent confulendi Ecclefiis, qüas Barbari invafif.
fent. Nempe commendabantur Epifcopis, à quibus
jam Cathedrales aliae Ecclefiae regebántur. Docet
autem neceffaria indulgentia hunc ufum à Conci
liis faepius jam approbátum fuiffe , conceffumque •
fuiffe his Epifcopis ut federent quandoque in po
ſteriorum Eccleſiarum iſtarum thronis. Hos ſanè
conftat aliquandiu , faltem duobus Epifcopatibus
oneratos fuiffe, altero, ut loquuntur, in Titulum
altern in Commendam: vel cértè ita ut duo Epi
fcopatus in unum uniti & conflati effent. Vel ita
exiftimare poffet quis, temporariam hanc fuiffe con
ditionem, qua Epifcopatus im partibus Ecclefiis
aliis fubjicerentur, maximè Metropolitanis. Qgod
liceat quidem Symodis ex æconomi« ratione , aliae
Eccleſias qua à Gentilibus occupantur , aliis Eccle
Jîit comcedere, ex pr«fenti, ut videtur, Canone tra
ditum eff . Jam emim Conßantinopolitama Synodur
Metropolitamo Nazianzeno dedit Ecclefiam Ancyra,
6* aliis diverfù Anttfrbus alia, diverſas Eccleſias.
Quibufdam autem conceffum eft , ut fedeant im ipfo
throno tradita Ecclefia. Alius erit opportunior lo
cus polygamiæ hujus fpiritalis ipfis Græcorum &
Balfamonis ante alios teftimoniis damnandae. Cae
terùm etfi Graecorum hic mores & do&rinam pro
lixiùs etiam forfan quàm expediret contexuerim,
non ca tamen mihi mens fuit , ut illis per omnia
affentirer. --
XVII. Ne quid autem fileatur, quo res tanta
magis magifque illuminari poffit , monebimus rur
fum , certò quidem illud liquere , quòd prima Ti
tularium Epifcoporum origó fiuxerit ab illis Epi
fcopis, qui cum , Ecclefias civitatefque fuas ali
蠶 rexiffent, ii å Barbaris ejecti fint, nec
einceps permiffi aut urbem, aut regionem ean
dem incolere , quam illi totam imperio fuo fubje
cifîënt . Sed Trüllanum Caonem [æpiūs jam lau
datum palam de iis agere, qui nunquam omninò
Ecclefias fuas adire, aut vel pun&o temporis re
gere potuiffent. Propter pradiéîam eaufam im fuir
thromis non funt conffrtuti. Allucebat tunc fpes ali
qua recuperandarum urbium; fcd fa:piffimè f་པཱུ་ཐབ
a
 De Beneficiis, Part. I. Lib. I. Cap.XXVIII.
batur. Hinc valuit confuetudo, fucceffores in va
cuas Sedes femper fubrogandi.
XVIII. Verùm haec ipfa Synodus, Cam.30.,
aliud praeterea nos docet, quod valde interfit hîc
obiter commemorari, quanquam de eo prolixiùs
jam diélum fit. Nimirum cum Cypro Infüla potiti
effent Sarraceni , & omnes prorfus Epifcopos inde
ablegaffent : Joannem Archiepifcopum feceffiffe •
cum Collegis in Hellefpontum, ibique non fuam
folùm & Coepifcoporum Cathedras Cypriorum in
Hellefponti primariis civitatibus ftatuiffe, fed etiam
velut Patriarchali authoritate donatum fuiffe in .
Qmnes Hellefponti antiquos Epifcopos, idque con
fecutum illum effe beneficio & decreto tum Jufti
niani II. Imperatöris, tum Trullanae hujus Syno
di - U nova Juftinianopolis Confiantinopolis jus
babeat , & qui im ea comftituitur Epifcopür, prafit
omnibus Helleſpontiorum Provincia Epiſcopir, & à
fuit Epifcopis eligatur ex antiqua confuetudine.
XIX. Cum Iſauriae Epiſcopus non diſſimili cau
fa in Infulam Corcyram confugiffet , unà cum Ec
clefiae fuae Clero , ab Imperatore Mauritio olim
Refcriptum impetraverät, ut Corcyrenfe Caftrum
vendicaret ſibi, Sedemque filam ibi constitueret .
Alcyfon Epifcopus Coréyrenfis controverfiam illi
hac de re movit, caufaque & judicio vicit apud
Andream Metropolitam Nicopoleos, cui Impera
tor caufam delegaverat. Firmavit Gregorius Ma
gnus, Metropolitani ſententiam, ſcripfitque ad ſuum
Conftantinopoli Apocrifarium, ut curáret ab Im
peratore confirmari, & in executionem mitti judi
cium à Metropolitano latum & ab Apoſtolica con
firmatum Sede. Id agere ftudeas , ut `cum ejur juf.
fone nofira illie fententia trafmittatur : quatenus
c%* Seremitati ipfíur , fícut di£?um e/?, refervafTe, G•
rationabiliter correxiffe, qu« malè pr«fumpta funt,
•videamur. Qua in re omninò damda opera ef?, ut fî
fieri pote/?, etiam juffionem fuam ipfe tribuat , im qua
ea quº à mobis definita ſunt,ſervari precipiat. Nam
boc facto omnis de catero ſurreptionis loeus obſtrui
tur - L-12. Ep.21. Edixerant Canones, ut Sedibus
ſuis abacti Epiſcopi à Coepiſcopis ſuis, ut hoſpites ,
non ut domini exciperentur : utque hofpitali hu
manitate prolixiūs fruerentur , jurifdičtionem au
tem ne attingerent quidem. Denique ut comtra Ec Elevantur aliqua difficultates ex ſu
clefiafticam ordinationem, contra facerdotalem mo
deftiam, comtra facrorum Canonum Statuta, pr«di
άum caftrum de jurifdiétione tua abducere, ac fua
molirentur fubjicere poteflati, ut fierent quodam
modo domimi , ubi priùs fufcepti fuerant peregrini.
Hæc Gregorius ab Alcyfonenfem Corcyrenfem .
Epifcopum. Porro obiter curfimque hîc adnotaffe
juvabit, etfi Imperatorium hoc Refcriptum obre
獸 elicitum fuiffet , æquè legibus àc Canoni
us adverſaretur, nec proinde executioni mandari
potuiffet : Dum Imperaiori effet fubreptum ; nec juf
Jiо еји“, quippe qu« contra leger &• facro , Camoner
aata fuerat , habuiffet effe£tum, &• indecifa inter
partes egntentio remanfiffet : non aliter revocatum
tamen fuiffe , quàm ut Imperator judicium Me
tropolitano delegaret, ejuſque fententiam à Gre
gorio Papa confirmatam cónfirmaret ipfe, & in
executionem mitti juberet.
XX. Sicut autem Corcyrenfis Epifcopus fedi
fuae vendicatus eft , irritique ceciderunt conatus in
盟 hofpitis Epifcopi Ifauriae: ita author eft Bal
famom, Iu Cam. Trull.49. , non diuturnam fuiffe
in Hellefponto inufitatam illam poteftatem, qua.
Trullana Synodus Cypri Archiepifcopum cumula
verat. Conftantinopolitanns Patriarcha, ut mea ,
fert opinio, nec patienter , nec diu tuiit ita de
truncatam fuiffe jurifdiétionem fuae fedis : & Cy
zicenus Epifcopus omni ope & contentione enixùs
£ft ; ut dominationem excuteret ejus, qui hofpi
îii பழ cxpertus, dominationem ambierât.
0f/2•4•
97
In Synodo Mntifconenfi II., Can. 18, poft fub
ſcriptiones Epiſcoporum , qui praeſentes affuerant,
& eorum qui abfentium delegatione fpeciali fun
gebantur , ita fubjicitur : Item eorum , qui im ea.
Synodo fuerunt , non habenter Seder. Si gradum in
anteriora etiam tempora moliamur, occurret Am
cyranae Synodi Canon , quo ftatuitur, ut EpifcQ
pi ad eas Ecclefias ordinati, ad quas ne adire qui
dem potuerint , priftinum retineant gradum inter
Presbyteros Ecclefiae , cui primùm fuerant adfcri
pti. Nicæna Synodus , Can. 8. , arbitrio permifit
Catholicorum Epifcoporum, ut Novatianos Epif
copos à fchifmate refipifcentes, aut inter Presby
teros Ecclefiae Cathedralis fuae permiffo eis Epif
copi nomine, aut inter Chorepifcopos , aut -deni
que inter Parochos admitterent . Sanxit Antioche
num Concilium , Can. 18., ut Epifcopi qui omni vi
rium contentione Ecclefias fuas adire & regere co
nati effent, nec obje&a potuiffènt fuperare repa
gula, Epifcoporum honoribus , infignibufque &
funébionibus gauderent . Jubet Sardicenfis Syno
dus, Can. 21., honorificentiſſimè ut excipiantur
Epifcopi, quos perfecutionis diutina acerbitas fuis
egredi fedi6us compulit. In Carthaginenfi Colla
tione Petilianus partium Donati Epifcopus Alypio
Tagaftentium Epifcopo Catholico objecit , quod in
noftris quoque partibus effent Epifcopi vicorum ,
villarumiqué, aüt omninò etiam fine plebe .Sanè &*
fime populis baber . Relatio Ephefinae Synodi ad Cg
leftintim Papam, teftatur, in Neftorianorum Ephefi
no conciliabulo fediiffe plures Epifcopos fine Epif
copatibus , fine Sedibus, fine Ecclefiis . Diximus
jam Metropolitanum Pamphyliae, qui antè renun
tia verat Epifcopatui , juffum effe ab hoc eadem Sy
nodo, non honore , non nomine Epifcopali exui ,
fed jurifdi&ione. Multas hic habes fpecies Epifco
porum fine plebe , fine Clero & Ecclefia ; fed illi de
mum ad hujus capitis inftitutum maximè fpeétant,
de quibus fuprà Balfamon •
° C A PUT XXIX. P.4. !.1. c.8.
perioribus emergentes, circa or
dinationes Epifcoporum , vel plu
rium in una urbe, vel utcunque ,
in vicis & in frequentibus locis.
De pluribus unius Parochiæ Pa
rochis.
I. Ut obviatum fit emergentibur imrommodis , ex
duobus uniur urbis , aut umiur Diœcefir Epifeopi* •
Decreta im banc rem Immocemtii III. &* aliorum
Pontificum .
II. Horum Decretorum ufus im Inful a Cypro •
III. Et in urbe Capha Cherfomeß Taurica .
IV. Et in Infula Rbodo .
V. Conciliorum Canoner , ut me plures fínt umiu*
Ecclefia Parochialir Parocbi.
VI. Inter Epiſcopos & Parochos intereſt non parune
VII. De Latini, Venetorum Epifeopir , illis im ur
bibur, qua Gr«cor jam ma£ta erant Epifcopo* •
VIII. De Epifcopo Suburbani Camtuarienfis •
I. Ffundetur nonnihil novae lucis iis quae de
Titularibus Patriarchis, Metropoliţis, Epi
copiſque dicta copiosè ſunt, ſi propoſitae difficulta
tes düae diluantur. Quod ad plures primùm attinet
unius, vel civitatis, vel Dioecefis Epifcopos ; cum
belli facris temporibus complures Qrientalium civi•
tatesin deditionem accepiffent Latini, five Patriar
N cha
98 vetus & nova Ecclefiae Diſciplina
chalibus illae , five Metropoliticis, five Epifcopali
bus fulgerent infulis ; difficillimè potuere unius
Paftoris cura & regimine contineri duae gentes ,
lingua , difciplina , moribufque magnopere diffi
dentes. Schifmati tamen janua pandi videbatur, fi
uni civitati & Ecclefiae duo Capita, duo Epifcopi
praefìituerentur. In Concilio Läteranenfi IV. An
imo 1 1 1 5. c. 9. , Innocentius III. Decretum in hanc
rem condidit , atque ita temperavit, ut incom
moda omnia haec praevertere, aut propulfare vi
deretur. Conftituit enim ut unus effet Epifcopus,
qui Miniſtrorum & Officialium complurium opera
& indutria, varios doceret regeretque populos,
fuis quemque moribus & legibus; fi qua incumbe
ret autem inelu&tabilis neceffitas alterius præterea
eligendi Epifcopi, hunc prior & Princeps Epifco
pus eligeret, inftitueretque velut fui minifterii Vi
carium , nec injuffu quidquam fuo aufurum. Pro
hibemus omninò, ne una eademque civitas, five
Dicccefíi diverfor Pontificer habeat , tanquam unum
corpus diverfs capita , quafí monflrum . Sed fi ur
gem, necefftar poftulaverit , Pontifex loci Catholi
cum Pr«fulem Nationibus illis conformem , provi
da deliberatione conflituat fibi Vicarium in pradi
ftir , qui ei per omnia , fit obediens & fubje£fus .
II, Infulae Cypri hiftoria Gallico fermone fcrip
ta, refert precibus Ludovicae Cypriorum Reging ,
Innocentium III. & Concilium illud ipfum Late
ranenfe Nicofiam tranftuliffe Archiepifcopatum Sa
laminae, qui jamdudum Famagutam tranflatus fue
rat poft excidiuin Salaminae. Sedem fuam Nicofiae
defixit Archiepifcopus Latinus, quòd eam urbem
& aula regia & Latina nobilitatis frequentia maxi
mè illuftraret. Conr. to. I 1. Par. I, pag.137. Con
venerat ut vivere poftquam defiffet Archiepifco
pus Græcus, Graeci omnes Epifcopi Archiepifco
po Latino fubeffent. Latini Epifcopatus quatuor
creati funt, ad eundem numerum redu&i Graeci ,
qui quatuordecim fuerant. Porro haec narratio non
prorfus confentit cum iis quæ ultro citroque alle
gata funt , quando efferbuit haec contentio anno
τ ι6ο. fub Alexandro IV. Pontifice, inter Archie
pifcopos Epifcopofque infulæ Cypri, Latinos, Grg
cofquc, Oftendebat Germanus Archiepifcopus Grg
cus, canoniçè à Græcis fe elećłum, juffu Innocen
tii III. non habita ratione Decreti Concilii Gene
ralis, & ab eodem Pontifice confirmatum. Latini
cx adverfo muniebant fe Decreto Caeleftini , quo
fanciebatur , ut Infulae totius Ecclefiafticum regi
men eſſet penes Archiepiſcopum & quatuor Epi
fcopos Latinos , quibus' & Epifcopi " Graeci jube
bantur obedientiae juramentum praetare. Conc.
Gen. Tom. 1 r. Part.. pag. 1 3 5 5. Pronuntiawit Ale
xander IV. fecundùm Caeleftini Decretum . ,
Ne plures effent quàm quatuor Epifcopi Græ
£i , qui federent in urbibus totidem ' Dioece
feon , quas Epifcopi Latini occuparunt ; Graecus
quilibet Epifcopus à fuo Gra-corum Clero eligere
tur , ab Epifcopo Latino confirmaretur , ab eoque
acciperet curam & adminiftrationem Graecorum -,
in eadem feu Civitate , feu Dioecefi commoran
tium; denique curaret Epifcopus Latinus Græcum
à fe confirmatum, ordinari à Gręcis Epifcopis, &
ab eo mox praeftari facramentum Obedientie, tum
fibi , tum Metropolitano , qui tota Infula unus ef.
fet , tum Summo Pontifici , Adde quod Synodo
Epifcopi Latini adeffe , Synodalibufque Conftitu
tionibus obfequi debebat Grecus Epicopus; Con
cilio autem Provinciali ut praeftò effet , cogi non
poterat ; vifitare autem Latinus Epifcopus Grgcos
Epifcopos eorumque plebes, ut Epifcópi ab Ar
chiepifcopo vifitahtur', in poteftate' habébat. Ita ,
Alexander IV. Pontifex, femperandam duxit con
cordiam & pacem utriufque Gentis; quarum que
*non magis victoria & dominatione, quàm fide &
\ -
inconvulfa cum Catholicae unitatis centro eonium
&ionem præcellebat; eam utique aequum erat po
tioribus decorari privilegiis, non tam ad glorię cu
mulum , quàm ad eorum emolumentum, quibus
conducibilius erat Latinis fubeffe , nec ab eorum
fide, communioneque ufquam poffe vel tantifper
defleétere. Hanc fanè Alexandri Conftitutionem
leges, cum in facris Annalibus, tum in Concilio
rum generalium poftremis editionibus , Rainal.
ат. бо, т.35. 6 /eaя.
Tantò altiàs auteun infigenda menti eſt ha e Con
ftitutio, quòd confentanea in primis fit regulae ,
vel regula potius ipfàmet cui inehærendum fuit ,
quoties in eadem vel civitate, vel Dioecefi duo ex
crevere populi , moribus legibufque tam diverfi ac
diffonantes, ut ab uno eos regi poffe Paftore juxta
Canones, nec perari poet. Porro hoc decreto
mandabatur executioni Statutum Concilii Latera
nenfis , Namque 1. nihil intentatum relinqueba
tur, ut uni Ecclefiae, uni gregi unus fufficeret Pa
ftor; & ne biceps, adeoque portentofum ufquam
eſſet cujuſlibet Eccleſiae corpus. 2. Cum invictiſſi
ma neceffitas id expugnabat, ut duo effent Epifco
pi ; exempli gratia, ob ritum, Graecum Latinum
que , qui in unum fociari omninò non poterant :
alia urbs, alia Sedes Epifcopo Latino Graecoque
affignabatur , quafi duæ effent Epifcopales Sedes.
3. Dominabatur Latinus Epifcopus Graeco, tanquam
Vicario & Coadjutori, qui in partem vocabatur
follicitudinis ; atque ita compaginabatur unitas Ec
cleſiae ſub uno Paſtore Principe , altero Principis
adminiftro. 4. Latinus Epifcopus fpeciem quandam
& imaginem prae fe ferebat dignitatis Metropoli
ticæ , cum Græco præeſſet . 5. Epiſcopus Græcus
Latino quafi Suffraganeus erat , eo fenfu quo fu
perius Suffraganei dicebantur Titulares quidam Epi
fcopi , hoc eft fubfidiarias & vicarias operas Epi
fcopo ordinario prgftantes. Hac induftria caveba
tur ne duo fimul unius urbis effent Epifcopi,
III, Clementiùs indulgentiùfque Eugenius IV,
conſuluitArmeno Caphae Epiſcopo in Cherſoneſo
Taurica, cui Latinus Epifcopus interdicebat ufum
Pontificiae Mitrae in publicis Proceffionibus , & be
medićtione in plebes ſpargenda. Rinald. ann. 1439.
m. 17. Secundùm Epifcopum Armenum pronuncia
vit Pontifex , plenamque indulfit ei regendi gregis
fui authoritatem, nullaque prorfus re Latino Epi
fcopo obnoxiam . His blandimentis æquum erat
demereri gentem Armenorum, quae nuperrime in
finum unitatis Ecclefiae Romanae convolaverat , Alio
qui duo erant populi ; & fi homines fpe&es, non
muros , duae urbes, praeterquam maenibus & fini.
bus, nulla re non remotiffimae ; ideoque duobus
Epifcopis credendae. - -
IV. Sed poftquam nobiliffimi Equites Sanéti
Joannis Hierofolymitani , Rhodum infulam occu
parunt , principemque ibi locarunt Sedem facri Or
dinis , unde & Rhodii diéli funt deinceps Equites,
antequam Rhodo ejicerentur , & Melitenfes dice
rentür, quod Melitam fe recepiffent ; tunc fanè
Rhodi Infulae adminiftratio & politia facra proxi
mè ad eam accceffit , quam Cypro jam adfcripfi
mus. Anno 131o. In Actis & ſubſcriptionibus Con
cilii Florentini legere eft Græcum Metropolitam
Rhodi, & Latinum Metropolitam Coloffenfem.
spondamur anm. 1438. m. 19, In nomine fo!o erat di
fcrimen. Graeci enim recentiores, Colloffenfcs vo
cavere, qui olim Rhodii vocabantur , propter Co
loffum Sólis, fama toto orbe notiffimum. lnter
hos duos Metropolitanos ebullierunt lites, quas
compofuit Sixtus IV. Papa, firmata inter partes
tranfa&ione. Hae fuere memorabiles præ cæteris
conditiones : Idem. anno 1474. n. i3. , ut à Græcis
eligerentur duo trefve Clerici Graeci , ea qua par
crat fapientia & probitate, cx quibus ಲಗ್ಧ l ‫س‬lI
- IdC«
 De Beneficiis, Parti. Lib.I. Cap.xxix.
6raecorum Archiepifcopum eligeret totius Ordinis
Equitum Magifter; hunc Archiepifcopus Latinus
romfirmaret, tanquam Apoftolicae Sedis Delegatus,
ab eoque obedientiae facramentum exigeret, tum
ordinahdum permitteret Epifcopis Graecis. Metro
politani ambo convenirent ad Criminales Graeco
num Clericerum, 8 Matrimoniales cauſas Laico
rum dijudicamdas; ad Beneficia cum vacarent, no
minaret Magifter Ordinis, nominatos inftitueret
1atinus Archiepifcopus , & tum fibi , tum Papæ
adtringeret folemni obedientie Sacramento. Con
fonantThec perfpicuè cum iis qug de Cypri facra
adminiftratióne conftituta fuerant, unum aut alte
rum fi excipias : nempè in Cypro Infula ne duo
92
re , veluti Coadjutores , quot Parochiae amplitu
do defideraret. Titulo de Decanis Chrifianitatum.
- Nemini non compertum eft , fupereffe in cele
berrimis orbis Chriftiani Civitatibus exempla iftiuf
modi aliqua, Parochorum duorum , vel plurium
unam Parochiam alternis adminiftrantium, fuffra
gante confuetudine , & nefcio qua-adverfus Cano
nes praefcriptione. Sed vel hinc illud exiftit.in ,
laudem Epifcopalis Ordinis, cujus unitas longè an
tiquiffima & inviolata conftat orbe toto etiamnunc
nulla in contrarium conſuetudine, praſcriptione
nulla umquam id valitura , ut Capitis à Clirifto
ipfo in unâquaque Diœcefi conftituta unitas labefa
сtetur. - -

ejufdem urbis aut Diœcefeos effent Epifcopi , cum VII. Duo quippè in uno populo erant populi •
Epifcopis Latinis communicantur aliqua Metropo duæ urbes in ünä urbe , quoties duos affignari Epi
liticg dignitatis privilegia t at Rhodi ne duo re fcopos indultum eft , ut ex Infulis Cypri: Rhodi
gnent ifi una Próvincia Metropolitg, Archiepifcopo qué patuit.Conc. to.io. Id rurfus patet ex facul
ïatino nonnihil afpergitur ejus amplitudinis, qua tate quam concefTit Adrianus IV. Ep. 39. , Patriar
olent pollere Primates, tanquam Apotolice Se chis Gradenfibus venetę gentis Epifcopum Conftan
dis Delegati : In caufa quoque id effe potuit, ut tinopoli conftituendi, aliifque in omnibus CQnftan
Archiepifcopi nomine dónaretur ex duobus Me tinopolitani
tropolitanisTis , qui dignitate & poteftate prgcel fatis magno Imperii civitatibus,
effènt numero, ubi in
& quibus
eorum Veneti
lures
effent Eçclefia:. Ut in conflántinopolitama urbe , &
lebat, ufitato fexti feptimique fgculi more, ut Ar
chiepifcopi dicerentur, qui nunc vulgò dicuntur in alii, civitatibu;, in Comftamtinopolitano dumta
Primates. -

xat Imperio conftitutis , im quibuf Veneti plure*

V. Extra propofiti argumenti fines mon evaga babent Ècclefiar , ubi videlicet eorum multitudo con
bitur oratio, fi dicamus, plures etiam quandoque fuevit affduè comvenire , liceat vobis Epifcopum
, Parochos uni Ecclefig prepofitos fuiffe ; qua in re ordinare, &• abfque alieujur contraditione munits
tamen grave etiam infligebatur vulnus canonice di <i confecraiioni; impendere. Hujus Paftorum mul
fcipliné, cui antiquius fan£tiufque nihil eft, quàm tiplicátionis caufas `juftas effe cenfet Innocentius
ut `Capitis nnitas in minufculis etiam Ecclefiis in ii. linguarum morumque difcrepantiam inter alio§•
violatâ conftet. Londinenfis Synodus amni 1137. aliofqüe unius urbis populos : Intra eandem civi
artes nudat , fraudefque, quibus fperabant fe • tatem permixti funt populi diverfarum linguarum,
hanc Capitum pluralitatem obumbrare & excufare habentes fub una fide varios ritus (& mores: C. Qºº
pofTe. Matth. Parif. ammo 1137. Ubi de jure Patro miam Extra. De ofic. jud. Ordin. Iifdem Gregoria
hatûs inter plures • controvertebatur , eorum fin nis Decretalibus,"ex quibus caput iftud decerptum
guli Parochum nominabant , atque' ita unum ovi eft, infertus eft Canofi Conciliorum Africanorum, •
íe plures difcerpebant Paftores. Nom uni tantùm guo fatagebant unitati Epifcopatůs profpicere; il
sunâ datur Ecclefia , fed pluribu* , praetextu pluri lis etiamíí in civitatibus, ubi ádgregári fe Catholi
mum Patronorum, ut fint plura Capita in eodem. cae Ecclefiae flagitabat cum plebe fua EpifcQpus
corpore , quafi monftrum. Utque artes artibus, doli partium antè Dönati. Laboratür primò, ut in duas
dolis accumularentur, cum & Patronorum & Pa Dioecefes Epifcopatus fcindatur . Si unica autente
rochorum turbe infeti effent Canones, tergiver tantummodô urbs eft; in qua Sedes iocari poffit
fatores aliqui id commenti funt . ut Parochorum Epifcopi; illi ea addicetur Epifcopo , quem urbis
alterius alter Vicarius inftitueretur perpetuus in . pópulus poftularit. Si populus ejus urbis partim
eadem Ecclefia. Ita mutato nomine fraus tegeba veterum , partim recentium fit Catholicorum adu
tur, donec tum hgc ipfa Synodus , tum alie com natione conflatus, vincet pars, quae numer9 m;*
plures ifta collufionum ludibria profcriberent , ve jor eft. C. Si Epifcopus . Extra • De Parochiir 6"
tarentque omninò , unius ne Ecclefie duo ufquam Paroch. vides ut ín ómnes fe partes verterent Con•
effent Paftores , quo fe illi cumque nomine tege cilia , quò unitati Epiſcopatûs eſſet confultum • .
rent. Statuentes , ut numquam deincepf im plures vîII. Lanfranchi Cantuarienfis Archiepifcopi >
vitae scriptor, cap. 13., fingularem prorfus. Pcrhi:
perfonatur, vel Vicariar , uma Ecclefiae dividatur.
Ibidem. bet viguiffe morem, ut in Ecclefia fanéti Martini
Retegentur alibi confilia & rationes, ac viae , ropriùs crearetur Epifcopus in Cantuariae, Subur
quibus ftuduit Ecclefia mederi morbis, qui ab hac 器 .Tam infenfa Canonibus confuetudo adverfàn
Parochorum Patronorumque turba fcatebant. Nec te Lanfranco, protinus exolevit. Sed quia authº
diffimulabimus hic tamen , ejus mali reliquias vi ritate Canonum confiat praceptum , ne in una civi
vaces, fuperftitefque multis poft faeculis fuiffe , tate Pontifices duo ſimul habeantur, ſtatuit Lan
Quippè Concilium IV. Mediolanenfe , Ann. 1 376., francbus , me ulteriùs ipfi loco ordimaretur Epi
fub San&o Carolo Borrhomaeo habitum decrevit; /еория. - -

ad arcenda praevertendaque pofthac fcandala iftiuf suo infra loco verba faciemus de Monafteriis •
modi, ut Epifcopus ubi à duobus Parochis unam quibus fui erant Epifcopi. Eo quoque in num£ro
regi Ecclefiam comperiffet , illam ut bipartiretur , éffè potuerat ifta cäntuarienfis Sùburbani Ecclefia •
& ex una duas faceret. Ita fua cuique Parochia Nifi`malit quis divinare hunc quondam Britanng
Parocho obaudiebat. Ita ut intra fuos quifque fi rum Infulariorum proprium fuiffe Epifcopum , di
amet Parocbialem curam gerat . fcretum ab Epifcopis, five Anglorum , five Saxo
VI. Paulò aliter aliquantoantè, Ammo 1 57o.,Me num, qui ex Germania in Britanniam majorem ir- .
chlinienfi Synodo vifum fuerat , cum ad compe . ruperarit, quae ab iis Anglia deinceps di$ta eft•
fcendas rixas litefque facillimè emergentes, & dif Póterat & ámovendi inde Épifcopi eâ fuiffe caufâ;
ficillimè fopiendas inter unius Ecclefiae plures Cu quòd Epifcopos effe non liceat per Canones , nifi
riones: ftatuit in arbitrio & poteftate Epifcopi in urbibus frquentioribus. Ib. c. 14. an.1975. Mal
ut effet, vel fcindere unam Parochiam in duas, mefbur, pag.1 i 4. Londinenfis Synodus, cui Lanfram
& fuam cuique Parocho affignare: vel unicum con cu§ idein præfuit, tres Epifcopatus tribus cx op
ftituere Parochum , & tot illi Vicarios adjunge pidulis in totidem civitates ಸ್ಧt Inde ཧཱ་བཙན་
Тота. І. 2. Ce
1 OO Vetus & nova Ecclefiae Difciplina ,
{erunt Epifcopales Cathedrae Salisberienfis , Cice
Arenfis & Ceftrenfis. Ea porrò Sedium tranflatio
fa&a eft Regia munificentia, & $ymodi authoritate.
fuiffent & Taliae ex vicis, in urbes Epifcoporum.
cathedrae transferenda:, fed eo temperarunt tunc
quidem Epifcopi, quòd, ci§ mare tun£ effet Vuil
ielmus Réx, Angliæ debellator • Vuill. Tyr. l.6. c.
ult. p.727.728.
############!skº-Kºshººk;
- /
-
De Archiepifcopis, Primatibus, &
Vicariis Apoftolicis.
c AP U T XXX. P. 1. 1. 1. c.6.
De Archiepifcopis , Primatibus , &
Apoftolicis Vicariis per Hifpanias,
Galliafque, ab anno Chrifti quin cras has vices à Gregorio Magno confecutus , Con*
gentefimo ad nongentefimum.
I. Cur Primater non fint in Italia.
II. Primatur Hifpalemfir itemque Tarraconenfis in
Hifpania inftituitur , ut accuratior pofthac effet ob
fervamtia Camomum, ut quid de Metropolitanorum
Jure detereretur.
' III. Primatur iftiufmodi non aliud, quàm pri
ma Sedit delegationes fuere , & Romami Pontificit
Vicariatus .
IV. Hifpalenffi Primatur , à Pontificibus &* Regi
bus Toletum tramyfertur.
-
V. Diuturma diffidia in Gallia inter Arelatenfem
Gr Viennenfem Epifcopos , de Primatu , hoc eft , de
Metropolitico jure.
VI. Eadem rurfum de re.
VII. Excitatur Primwatur Arelatenfîr.
VIII, Extinguitur.
IX. Excitatur Primatus Remenfîr.
X. Extinguitur. -
XI. Obfervationer eruditiffmi Cointii, qui Ec
elefia Gallicam4 fub Francir Ammales comcimmavit
ediditque •
I. Xemplum præluxerat Vicariatûs Apoftoli
ci , Theffalonicenfi Epifcopo olim conceffi :
ut fummi Pontifices Vicariatus confimiles conce
derent Hifpaniae , Galliae, Germaniae, Angliaeque.
Italia quippè tam propè Roma aberat univerfa ,
ut eam facillimè regerent Pontifices fine vicaria ,
cujufquam opera, non folùm ut Patriarchae , fed
etiam ut Exarchi , Archiepifcopi, feu Primates •
Metropolitanos quidem fuos Patriarcharum nomi
ne ornabant aliquando Reges Italiæ Gotthi; ut Ba
ronius , an.533. n.36. , poft CafÎiodorum obfervat :
fed hic erat vacuus tantùm honor nominis ; Ver qui
Patriarcharum honore reliquis , prafidetis Ecclefíir •
II. Primus omnium Simpliciùs Papa Apoftoli
cam iftiufmodi Legationem Hifpalenfi in Hifpania
contulit Epifcopo: multò magis ut effet aliquis,
ftri&iffimae Canonum obfervafitiæ auéìor, exa&tor
vindexque , quàm ut nova crefceret dignitate •,
燃 huic muneri præficiebatur. Congruum duximus ,
fice obtinuit privilegium , ut fecundùm beneplaciturm
icaria Sedis moftra te autboritate fulciri, cujur
vigore munitus , Apoſtolica inſtitutionis decreta - pontificum Hifpanorum Primãtia dignitat effet Toleti :
vel fan£torum terminor Patrum , mullomodo tram- . L.z. c. z r. Itá7 Pontifex , & cum Pontifice Hifpani
feengi permittat. Anno 482. Epiftola 1. Hanc , Epifcopi omnes, quod fuum erat , ad Toletani
Epifcopi Hifpalenfis poteítatem firmavit poftea
IHormifía in Beticam `& Lufitaniam, quae nunc
IProvinciae Andalufiae & Portugalliae nomihe intelli
guntur: cæterùm farta teéla fervari voluit Hormif
da Metropolitanis antiqua ſua jura, Salvi, privi
legiir , que Metropolitanir Epifeopis doerevit anti
quitat. Ép.26. Poterat enim fummus Pontifex quod
juris habebat in Metropolitanos , id exercere •
per eum quem ex ipfis fui Vicarium conftituiffet :
èoque mil^ delibabatur de poteftate ordinaria Me
tropolitanorum in Provinciae fuae Epifcopos. Vices
porrò fuas in caeteras Hifpaniae Provincias delega
verat idem Hormifda Metropolitano Tarraconenfi ,
ad quem iifdem penè verbis fcripferat : Servatis
privilegij, Metropolitanorum , vices vobis Apoftoli
-
Σa Sedis eatemus delegamus , ut ffve ea quæ ad Ca
mone, pertinent , five ea qu« à mobi* fumt. muper
mandata ferventur. Ep. 24. Erant ergo fan£tiffimae
leges & inconcuffae Vicariatùs Apoftolici duae : ut
ſuá Metropolitanis integra & illibata ſervarentur
jura: utque tota haec extraordinaria poteftas Vi
cariorum primae Sedis, ad accuratiffimam confpi
raret Canonum fanâimoniam tuendam, five infii
genda reis poena, five monendo excitadoque Sum
mo Pontifice, qui, cuftos ultorque Canonum eft ,
omniumque Ecclefiafticarum Legum • _ , r
III. San&us Leander Hifpalenfis Epifcopus fa
-
cilio Toletano III. áffuit tanquam Vicarius Apo
ftolicæ fedis, tefte Ifidoro Hifpalenfi : Interfuit
tunc Primar ille catholicus & Ortbodoxur , Lean
der Hifpalenfi, Archiepifcoput ; & Romanæ Eccle
fie Legatur ,fantitate ca doctrina perfpicuur Chrone
1. 1. Übi advertes unam eandemque vim & potefta
tem fignificari tribus his nominibus, Archiepifco
pi , Primates & Legati (eu Vicarii Papae ; eorum
ícilicet vim & authöritatem eximiam, qua qui in
ßru&i erant, pluribus Mctropolitanis Provinciif
體 jus dicebänt in Papæ Patriarchatu. In Occi
ente quippe, qui è Metropolitanis ſupra Metro:
politanos 'alios éve$ti funt , id ex fola confecuti
funt Summi Pontificis delegatione. Quo tempore
cœpit & his tanquam proprium tribui Primatus
noinen. Ad fextum enim feptimumve faeculum vox
illa primati, & prima Sedis Epifcopi Metropoli
tanis omnibus cómmunis erat , & ipfum jus Me
tropoliticum Primatus appellabatur. Coepere Hi
fpahi nomen id eorum facere proprium, quos Grg
ci dicebant Exarchos. Is porrò ufus deinde per
totum Occidentem coepit eglifcere.
- IV. Quod Leander Concilio Toletano III. prae
fuit, facit ut credam totius illum Hifpaniæ Primá
tem'fuiffe. Idem dixeris de Ifidoro Epifcopo Hi
fpalenfi, qui præfentibus Metropolitanis Narbo
nenſi, Emeritenſi, Toletano, Bracharenſi & Tar
raconenfi , praefuit IV. Concilio Toletano • Qua:
duo Univerfalia, five ut tunc loquimur , Nationa
lia fuere Concilia, ex iis omnibus coacta Epifcopis,
qui Hifpano Regi , five in Hifpania, five in Gal
liæ pauculis Provinciis, parebant. Defiit Primatus
Hifpalenfis in Concilio Toletano XII. Amm.68i.
hujus enim Concilii Patres Toletano Metropolitae
id addidere juri, ut Hifpaniae, Epifcopos in p0
ßerum folus eligeret , & illos in vacantium Epi
fcopalium Ecclefiarum poffeffionem mitteret ,, quos
Rex nominaffet : ea tamen lege , ut ab Archiepi
fcopo Toletano eleéìi & ordinati, intra tres men
fes fuo fe fifterent Metropolitano . Eò poteftatis
nulli unquam venerant Primates. Verùm id pri
vilegii obtinuit à Papa, tefte Roderico , Cinda
fuinthes. I/fe Cimdafuinther Rex à Romamo Ponti
Primatùs inftitutiofiem contulere • Quae res adeo
rata manſit & firma, ut cum in Concilio Tole
tano XVI. Sede dejectus efet Toletanus Epico
pus, in ejus locum tota eligente Synodo fuffe£tus
fit Epifcopus Hifpalenfis. Verùm quae tam propc
rt
 De Beneficis, Parti. Libl. Capxxx.
rè creverat dignitas , cadente Hifpanorum feu
Gotthorum Monarchia , . brevi & ipfa concidit,
cum trigefimo poft anno infudiffent fé in Hifpaniama
Sarraceni Afri , rerumque in ea potiti effent. Ba
vow. amm.636. m.8. Nutare mihi vifum eft & fi
: lentio pcnc obrucndum: quod ait Lucas Tudenfis ,
Theodifcum Ifidori in Epifcopatu Hifpalenfi. fuc
cefforem in Concilio Epifcoporum depofitum, tan
tr infamiae impatientia abreptum eſſe in ſectam
Mahometi detetandam, tumque Primatiam Hipa univerſis Epifcopis innoteſcat, ére. Vicariuna te.
li Toletum fuiffe tranflatum. - Sedis noſtra dignis Actionibus manifeſtes. Conc. V.
V. Venio nuncad Archiepifcopos, feu Primates univerfale • Collat.7. Come. Gall.. tom. 1. Eadem .
Galliae. Hoc enim Archiepifcopi nomine donari
tunc demum coepere omnes paffim Metropolitani
Gallorum in Concilio Sveffionenfi fub Rege Chil
derico III. & Pipino Majore Palatii. De homore
Metropolitico diu contendere Epifcopi Arelatenfis
&Viennenfis: Ammo 744. & alterius vicibus alius alio,
nnnc hic, nunc ille fuperior fuit. Hujus rei caufam
affert Leo Papa, quòd in rebus civilibus ambae
elent Metropoles, & ambae una efent Metropolis.
Ut quarumdam caufarum alterma ratione , munc illa
in Ecclefiafficis privilegiir, nunc * iftâ pracelleret :
£um tamen eifdem commune jus quondam fuiffe à
Gentibus proderetur . At Zozimus Papa, Anno 1417.,
non tantùm rem decidit fecundùm Arelatenfem ,
fed & ei in Viennenſem & utramque Narbonen
fem • Provinciam ampliffima jura attribuit : hoc
fententiae praetexens fuae , quòd olim miffus Are
IOI,
aut revocandam : Qgatemur &• im Ecelefia vefira,
& im fupraditta Provincia , difciplina boni, aâibu?
amica fervetur. Porro ifta vox Provincia, idem
fonat atque quod paulò ante dixerat, Gallicanas
emne3 regiomer : &c., in Gallia Provincia. Quin
quaginta.admodum poft annis Vigilius Papa Au
relianum Arelatenfem Epifcopum Apoſtolico fuo
Vicariatu inßruxit in Gallias. Fratermitar tua.
quem Apoftolica fedis conftat per mos effe Vicarium ;
poteftate auxerat priùs idem Vigilius Auxanium
Aureliani praecefforem. Eodem honore cumulavit,
Sapaudum Arelatenfem Epifcopum: Pelagius I. Ma
3orum mo/lrorum cupienter imh«rere veftigiir , chari
tati tua per umiverfam Galliam Apoßolica fedis vi
cer injungimur. Virgilium Arelatenfem Gregorius
Μagnus eadem dignitate auxit , in omnes Eccle-,
fias Childeberti Regis Imperio circumfcriptas Op
portunum perfpexinus in Ecclefiis , que fub regna .
pracellentiffmi filii noßri Childeberti Regit. fumt ,
fecundum antiquam confuetudinem fratri noftro
virgilio Arelaténfi Epifcopo vices noßras tribuere ..
L.3. Ep. 5o. 52. Ita Primatùs dignitas, quae perfo
narum meritis magis quàm Sedi dqnari, ideoque.
temporaria fore videbatur , toties innovata & in.
fucceffores propagata ; perpetua quodammodo eva
fit, Sedique affixa eft. -- * - -

latem à Romana Sede B, Trophimus, hinc dife VIII. Ex Epiftolis Gregorii Papæ VII. , L:6
minandae per Gallias fidei initium feciffet. Me Epiſt.2. Epiſt. 1ỏ., imò & Nicolai I, apertiffimè de
tropolitano deinde Narbonenfi Bonifacius I. & Cae mionftratür, eorum aevo Primatum Arelatenfem
leftinus Pontifices reddidere jus qrdinandi Provin extin&um oblitteratumque omninò fuiffe. Similli
ciae fua Epicopos. Ann.42 2.428. Epif.3. Id con mum autem veri eft , cadente Clodovei ftirpe re
firmavit & Leo, qui & Metropoliticis juribus Vien gia, cum Majorum Palatii impotentia mifceret &..
nenfem Epifcopum reddidit : Anno 415. Epi/f.8o. perturbaret omnia, cum profana , tum facra , in
Epifcopatus qui in controverfiam venerant, divi terclufam fuiffe Gallicanorum Præfulum & inter fe
ſit inter Viennenſem & Arelatenſem Metropoles: mutuò, & cum Arelatenſi Primate concordiamº
denique Zofimo ab Arelatenfi Epifcopo obreptum tumque Romanos Pontifices Gregorium. II. & III.
fuiffe declaravit : Cum & ipfum quod Patroclo à innovata ejufdem poteftatis jura contuliffe in Bo
Sede Apoſtolica temporaliter videbatur eſſe conceſ. nifacium, Apnftolicae Sedis in Germania Legatum •
fum , poßmodum fit fententia meliore fublatum. Edi IX. Non tacendus autem Primatus, interim Re
ta eſt à Baronio, Ann.47. n.52., Epiſtola Zofimi, menſis, cui vivente ſancto Remigio Galliarum -
qua nec ipfe jam diffimulat obreptum fibi fuiffe, pars obtigerat, cum pareret altera Arelatenfi •
nec inaudiffe fe quidquam antè de Decreto Con vices Apoßolicas Remigio mandaverat Hormifda
cilii Taurinenſis ; ei prorſus jam ſe aſſentiri , at Pontifex, in totum Clodovei regnum : Vice* mo
que ita rem debere componi , ut utraque Me fira, per omne regnum, dile£ii & fpiritalis filii no
tropolis in viciniores Epifcopos poteftatem obtineat. flri Ludovici , falvir privilegiis , quae Metropolita
VI. Ex his illud exprimitur , aut Zofimum pri ni, decrevit antiquitar, tibi cgmmittimur. Hanc
mò Metropolitica tantum poteftate muniffe Epifco Epiftolam Flodoardus hiftoriae fuae intexuit , L. 1.
pos Arelatenfes, in tres illas Provincias : quod c.i ;., ejufdemque rei auéìor eft Hincmarus • Scd
cum ab ipfo, tum à tribus ejus fuccefforibus con cum Hincmarus fuorum fuaeque Ecclefiae .jurium
ftanter revocatum eft : aut Primatis, hoc eft , Exar retinentiffimus, non dicat hujüs dignitatis hæredi
chi authoritate eos donatos ab eodem , qua Zofi tatem ad fucceffores veniffe, hinc facilè intelligi
mi fucceffores , & in primis Leo Papa fpoliarunt tur, eam Ecclefiae non fuiffe tributam , ſed com
Patroclum Hilariumque Arelatenfes Epifcopos, modatam Remigii perfonae. Denique cum dicat
quòd ea ad Metropolitanorum fun&tiones invaden Primatum in aliquas tantum Provincias Remigio
das abuterentur. jura enim primatiae five Exar fuiffe collatum : Per Belgicam &r quafdara Provin
chatùs legitima nihil officiunt poteftati Metropoli cia, Gallicanas : Epift.6. c. 18. hinc collige tum
tanorum in fuos Epifcopos , nec quidquam de ea Provincias, quae Alarico Vifigothorum Regi fu
demetunt: quin infundunt potiùs Exarchis rivulos berant, nempe Aquitanias tres , & primam Nar
veluti quofdam de plenitudine ejus ampliffimae po bonenfém : tüm ea§ quae fub ditione erant Gunde
teftatis, qua Papa, ut Occidentis Patriarcha pollet , baldi Burguniionum
I. Narboriénfem II. &Regis , fcilicet
omnes Lugdunenfem
penè Vienncnfes ,à
VII. Ut fe res habuerit fub Leone, excitata
rurfus eft ea contentio fub Anaftafio Papa, & rur jure Primatùs Remenfis immunes abfolutafqu$*
fus caufa melior Viennenfis fuit . At Anaftafii De prorfus fuiffe, eique , proinde . non obtemperaße
creta rcvocavit fucceffor ejus Symmachus , quòd hifi duas Belgicas, Lugdunenfem III. IV. & V·
effent praedecefforum Decretis infefta, Caefarióque & Germaniam. -

Arelatenſi Epiſcopo Vicariatum contulit, ſeu Le
gationem Sedis Apoftolicae in omnes Gallias. Cha
ritati tuæ per omnes Gallicamas regiomer utemdi
pallii conceffímur facultatem. Am. 3oo. 5 1 4. Epift. 1.
$o. Epifl.6. Tunc temporis non concedebatur pallium
nifi cum Legatione vicis Apoftolicae , quæ totâ verge
kat ad rcligiofiorem Canonum difciplinam tuendam,
x. Primatum Remigio conceffum ad ejus quo
que fucceffores manaffé , augurantur, aliqui , tum
ex ejus tefìamento, quo jubentur illi tres , qua
tuorve nonnunquamādvocare Metropolitanos:,（uta
ex Concilio Epifcoporum quadraginta, Praefidcnte
sonnatio Remenfi Epifcopo temporibus Childcber
ti Regis: tum denique ex co quòd Arsia: r1•
1o2. Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
primatiam iifdem finibus ar&taverit Gregorius Ma Caefarium , Auxanium , Aurelianum, Sapaudum &
gnus, quibus Childeberti regnum continebatur. Virgilium datis , qui omnes in Epifcopatu Arela
iodoar. l.2. c.5. Si cui ſatis firma videatur his fun tenfi alii aliis fucceffere. Biennio tantùm eam Se
damentis innixa. fentcntia, negari certè non pote dem implevit ante Virgilium Licerius, ideo nec
rit. quin Primatus Rememfis una cum ftirpe Clo per tempus ei licuit facras vices has impetrare.
dovei'tum interierit , cum & in regno & in Ec poft Virgilium , quem hac dignitate auxerat Gre
clefia fus deque verterentur omnia • Tunc enim ple gorius Magnus , nullius Archiepifcopi Arelatenfis
raque Galliarum Ecclefia: Paftoribus viduata luxe mentionem fieri videas, qui eo fit privilegio ufus.
runt perdiu , atquein primis Remenfis , authoreido 7. Eruditiffimo denique horum Annalium condi
neo Adriano Papa: Remenfir Ecclefa per multa tempo tori vifum eft, . fi Vigilius & Gregorius Magnus
va & per multos annos fime Epifcopofuit. Epift.ad Til Arelatenfes Epifcopos Pallio, & eo qui Pallio hę
pinuni. Idem affirmatSan&us BonifaciusinEpiftola ad rebat quodammodo Apoſtolico Vicariatu donare e
zachariam Papam , uti mox referemus, ubi fer recufarint, nifi ex affenfu Imperatorum, id eo
mo erit de Primatu Moguntino , quo Bonifacius fa&tum, effe quod Juftinianus primùm & ejus exin
idem in Ecclefias Franciæ Germaniaeque donatus de fucceffores, nec ipfos fummos Pontifices fine »
fuit . fuo confenfu Apoftolicam Sedem confcendere pa
XI. Multa nos praeclariffimè docuit quae huc terCIltur •
fpe&ent Cointius nofter in Annalibus Ecclefiafti
cis Francorum. Ab Ammo 5o8. m. 38. 333. num. 59.
345. m.4• 399. m.9• 9o4• n..9. t• Cuın Clodoveus
mortem obierit anno 51 1. Symmachus autem an , CA PUT XXXI. P.2. l. 1. c.7.
no 514. hinc neceffariò ſtatuendum effe , à Sym
macho, non ab Hormifda Remigio conceffum fuif Rurfum de Primatibus Galliz Germa
fe Primatum in omnes regni Clodovei Metropo
litanos, poftquam Regum tunc ifte maximus Chri | niz , Anglizque, fub Imperio Re
£tianae fidei nomen dedit. Per omne regnum Chlu giae ftirpis Clodovei.
dovici, quem nuper cum integra gente convertifii.
2. Et quoniam Arelatenſis Primatus Remenſi crea I. cadente Clodovei ftirpe Regia, orcidere im Gal
to minai ar&arique nonnihil videbatur: Arelatenfi lia Archiepifropi Ĝ+ Primater.
attributum praeterea fuiffe à Symmacho,quidquid vel • II. Miffu* tunc à Papa Bonifaciur, 6* Eccle
ex Italia Oftrogotthi , vel Vifigothi ex Hifpania in . faſticam reparat difciplinam, Moguntia comffi
Gallia& Hifpania obtinerent. Si quis de Gallicama , tuitur ipfe Arcbiepifcopur & Primar.
vel Hifpama regionibus ad mor venire compulfus fuerit: III. Reßituit Metropolitamor im Gallia , quibus
cum fratermitatis tua notitia iter arripiat . Ex ۥ Pallium impartiri ohtinet ; atque adeo movi ge
fcripto id eft ex Epiftola Symmachi ad Caefa merit Primater facit , hoc eß Metropolitas ejufmodi ,
rium Arelatenfem , quam Sirmundus publici juris qui Primati nulli alteri obnoxii effent.
fecit. 3. Cæterùm cum Vigilius Papa Auxanio IV. Probatur movur hujufmodi Primatur .
Arelatenfi contulerit Primatum in omne Childe ' V. Quem habuit Primatum in Gallias Bonifa
berti regnum, anno poft Remigii exceffum duode ciur, iä perfon« fuit privilegium : Sedis verò Mo
cimo: cumque Childeberti regnum pars effet non guntina, quem im Germamiam , /î Papæ conflium
parva regni Clodovei : hinc fatis manifeftè patet c%º voluntatem fpecter -
Primatum Rememfem cum Remigio defiiffe. 4. Pon VI. Augußimüm im Anglia Primatem Gregorius
tificiam Sedem regente Symmacho, Primarus Re- ' Magnus infiituit -
menfis in omnes Francici regni Ecclefias domina VII. VIII. Eam in rem multa obfervantur. Qgärm
batur, Arelatenfis verò Primatus jus dicebat in. eßent privatis Ecclefiis utiler bi Primatur.
omnes Gotthicae dominationis Provincias , five in IX. De Primatu Camtuarienf.
Gallia , five in Hifpania. Sed poftquam pulfi funt
è Gallia Gotthi , tunc à Vigilio Papa Auxanium I. UÆ ßirpi Clodovei regie finem attulere,
Arelatenfem Vicarium Apoftolicæ Sedis conflitu & que conflagrarunt tunc bella civilia: ea
tum effe fuper omnes Ecclefias, quas Metropoli rem`Écclefiäfticam fore non minus , quàm publi
tico regebat jure , & fuper eas præterea omnes, cam afflixere. Nam tefte Beato Bonifacio in fuis
quæ Childeberti in regnó effent , difertis verbis ad Zachariam Papam literis, Epifcopatuum pars
fignificant Pontificiae literae. Regnabant tunc in maxima, aut laicis conferebatur, aut iis Clericis,
Gallia divifo inter fe regno Childebertus & Chlo quorum vitas longè turpior eſſet quàm laicorum
tarius fratres, eorumque ex fratre nepos Theode Nulla tunc in Galliis Coiicilia, Archiepifcopi nu!
bertus. Primatum Arelatenfem ſtatui, folus pe li. Erant tamen Metropolite non pauci. In his
tiit , folus obtinuit Childebcrtus. 3. Pelagius qui ergo Bonifacii verbis Archiepifcoporum nomine •
Vigilio fuccefferat Primatiam contulit Sabaudo fighificari videntur Primates Arelatenfes , qui proin
Arelatenfi per umiverfam Galliam ; quod aequum dè tunc creari deftitere ; unde orta occafio & ne
eft interpretari per omne Childebertiº & Chl6tarii ceſſitas excitande Moguntine Primatie - Franci uf
regnum. Ne fimile quidem veri eft , quod Narbo Seniores dicumt , plufquam per tempus oäoginta
finitimaeque urbes, quæ Vifigothis Hifpaniae adhuc ammorum synoduna moiì fecerunt, nec Archiepifcg
parebant , huic Primati fuerint obnoxiae- Quan pum habuerunt : nec Ecclefi« Camomica jura aliсubi
diu Pontificatum Arelatenfem Sapaudus fuftinuit, fundabant, vel removabant. Modo autem maxima
tota ejus Apoftolico Vicariatui' morem gerebat èx parte per Civitater Epifcopales Seder tradita funt
Gallia , quamvis nunc induos, nunc in tres qua laicit cupidis ad poffdendum, vel adulteratis Cle
tuorve Reges fe&ta. Gregorius Magnus vices fuas ricis , fcortatoribus , e%r publicanis feculariter ad per
non credidit Virgilio, nifi in regnum Childeber fruendum. Hic erat tünc defperatiflimus Ecclefie
ti II. hoc eft in Auftriam Burgungiamque, cum Gallicane morbus, cui mederi commodiùs non po
Neuftria tunc Chlotario fubeffet. 6. Vicariatus hic tuere Pontifices , Gregorius II. Gregorius III. &
Apoftolicus à Romaanis Pontificibus, non Ecclefic , Zacharias, quàm Bonifacii Legationc & Apoftoli
non Sedi, ſed perſona indulgebatur. Singulis Are co Vicariatui. Ita cenfet & Hincmarus Archiepi
latcnfibus Epifcopis conccdebatur, & qüidem -fia fcopus Remenfis . Gregorius II. Gr III. Bonifacium
gitantibus tiim ipfis tum in eorum gratiam Regi Legatum Apoftolicæ Sedir , ad reformamdam Cbri
Bus Perfpicuè id liquet ex Pontificüm literis âd ffianitati, religionem , primo Prefbyterum , poftea •
zerò
 De Beneficiis, Part. I. Lib.I. Cap.XXXI,
verb Epifcopum ordinatum direxerunt. Cui per am
• mor viginti quinque in eadem pr&dicatione fine.
æde Cardinali laboranti , prafatorum furce/for Za
jbariat Papa formavit ad lwcum órc. Epift.6. c. 19.
II, Apoftolici ergo Legati munia, Miffiones, &
poteflatem omnem Vicarii Apoftolici explicuit
Bonifacilis; per omnes Galliae Germaniæque Eccle
fas, Sedi ipfe Ecclefiaeque defixus nulli ; donec
aliquanto poft tempore, Anno 73 1. , Zacharias Me
tropolitam fecit Ecclefiæ Moguntinae , cui & Pri
matus affixit dignitatem. Eo nomine Bonifacius
Sveffione Pipinum inunxit Regem, & Moguntini
deinceps Metropolitani Principatum honoris & po
teflatis inter Germanie Prafules adepti funt. Ita
affirmat Marianus Scotus : Pipimur im civitate ,
Sveffomum , â San&fo Bonifaeio Archiepifcopo in.
Regem um&#ur , regni bonore fublimatur ef? ; &• ob
id deinde poft Papam fecundus habetur Mogunti
mur Archiepifcopur , ufque in hodiernum diem, L. 3.
Multa novus Primas ex Epifcopis Galliae & Ger
maniae habuit Concilia , quorum nonnulla in édi
tionibus ConciliQrum legas. Metropolitanos con
ftituit Rotomagi , Remis & Agendici Senonum,
ut patet ex Epiftolis Zachariæ, & ex hiftoria Flo
doardi - Hiff. Rom. L... c. 16. Ayun,744. Bonifac.
Epifl. 1.4.5. Pallium ipfemet illis à Sede Appotolica
Concedi obtinuit , atque ita illos tum à Primatus
fui jure abfolvit, tum Primates ipfos fuo quodam
modo fecit effe , obfcuriore quidem illo, fed per
magni tamen deinceps momenti . . Scitiffimè enim .
animadvertit Hincmarus, alios effe Primates, qui
in Metropolitanos poteftatem exerceant, & hos
effe primi Ordinis Primates : alios autem Primates
etiam dici , quibus nulli quidem Metropolitani pa
reant, ſed nec viciſſim ipſ ulli ſubjaccant ſive -
Metropolitano ſuperiori, ſive Primati : ſed nullo
interpoſito medio è prima pendeant Sede. En Hinc
mari'verba , quibus hanc fecundum retegit Prima
tum claffem . Qgibur Canonum Decretir , &* Sedir
Romana fentent1tt claret , eofdem Metropolitanos
Primater effe fingulor fingularum Provinciarum, qui
ex antiqua confuetudine , &• Apoßolica traditiome,
čr condocare Synodor , čr ordimare Epifropor čr
ordinati à Provincialibur , fine cujufquam alterius
Primatit interrogatione pofTumt , &• difpomere regu
lariter qu&qu• per fuar Pr0zimciar queunt , Črc.
Illi autem Archiepifcopi , vel Metropolitani , qui
bac ſine conſultu Primatis uno poſſunt exequi, Ar
cbiepifcopi tantum , vel Metropolitani habentur.
Ориfс. 16, с. 35, - inferret , tum Anglis, tum eomplurimis gentibus,
IV. Neque verò putes, quae dixit Hincmarus ,
ad commendationem dignitátemque Ecclefiae fuae
extollendam , ingeniosè ab eo confićta effe. His
enim nihil folidius , nihil, apud antiquos conftan
tius. Primis enim quatuor aut quinque faeculis ,
Metropolitanus quifque dicebatur Primas , Epifco
pus prime Sedis . Quinto verò, ſexto, ſeptimoque
ſaeculo, coepere in Occidente Metropolitani ui-.
dam Metropolitanis alii fubjici, qui ad Exarcho
rum , Vicariorumque Apoftolicorum dignitatem
prove&i fuerant ; quibus `tandem & Primátum no
men additum eft . Ergo Metropolitani qui recen
vioribus his Primatibüs nunquàm fubje&i fuere,
non immerito arrogarunt & ipfi fibi Primatum no
men. 1. Quòd nihil aliud eâ in re, quàm anti
ಲ್ಗಣ್ಣ nomen ufumque retinerent. v. Quòd nullis
uis rebus immutatis, nullo denuo praeftituto fi
bi Primate, cum nemini nifi Papae eífent obnoxii,
peraeque ut recentiffimi hi Primates, non injuria
Primates dici , & nominis gloria frui volebant,
3. Quòd Archiepifcopis Rotomagenfi, Remenfi ,
ac Senonenfi , fuâ velut confignäta firmatque ef.
ſet Primatus dignitas, accepto à Pontifice pallio,
quippè quod haéìenus Primatibus (olum, Wicariif.
ve Apoftelicis conferri (oleret.
Io3
V. Hinc illud emergit , cum per Gallias Germa
niafque jufftis eft Bonifacius fungi vices Apofioi
cas; illud interceffiífe difcriminis , quòd privi
legium illud honoris & poteftatis , quod ad Gal
lias attinet; perfonae collatum effet Bonifacii, non
. Ecclefiae ស្ទុ Germaniam verò , etiam Ecclefiae .
Id verbis his fuae ad eum Epiftolae infinuabat Za
charias : Non folum Bojoariam : fed & omnem Gal
liarum Provinciam, noſtra vice per pradicationem
tibi injunctam studeas reformare. Morin. Exerc. Er
clef. 1. το. c. 16, Epift. 5. Quemadmodum autem in
novato identidem continuatoque privilegio, Pri
matus Arclatenfis , qui perfonae primo illigatus
fuerat, fa&us eß perpetuus; ita ex adverfo Mo
guntinus, qui ab ortü fuo in Germaniam perpe
tuus fuerat, folius tamen perfona: fuit , quippè qui
cum Bonifacio extinétus' unà fit. En Zachariae ad
Bonifacium fcribentis verba . Beati Petri authori
tate famcimur, ut Ecclefia Moguntima perpetuit tem
poribu, tibi & fucceßoribus tuit in Metropolim fit
Iconfirmata , id eß Tungrir, Colomiam, Vormaciam »
spiraciam , &• Treétis & ommer Germaniæ gente*
quas tua fraternitas per ſuam pradicationem Chri
fi lumen agnofcere fecit. Conr. Gall. To. 1. p. 58*•
Si valuiffet hoc decretum, Moguntiae non Mctro
politana tantum , fed & Primatialis poteftas in po
fteros convaluiffet. Sed hanc Zachariae conftitutio
nem aut omninò ufu receptam non fuiffe aut non
multò poft oblitteratam , liquidum fit non tantum
ex iis quæ di&a funt fupra de Gallis Metropolita
nis , Pailio & Primatum nomine gaudentibus: fed
ex iis etiam quae mox dicentur de Coloniæ & Ul
traje&o Bonifacio tam multa obftitere , ut & an
guſtiorem Metropolin, & Primatum breviorem.
habuerit , quàm voluiffet Zacharias, ac fperaffet •
Adde quod Bonifacius fuffeélo in fede Moguntina
ante obitum fuum Lullo Presbytero , ut ad Frifo
nas pergeret, ubi ipfum defponfa manebat Marty•
ri palma , fufceptóque deinde Sedis Ultraje&tinae
vacantis regimine , non potuit quam habebat per
fona: fuae adglutinatam Sedis Apoftolicae Legatio
nem , in Ecclefiam trafmittere Moguntinam_ »
Amm.75 1. Harum rerum teftes locupletiffimi funt,
qui vitam Bonifacii literis mandavere, Villibal
dus & Othlonus.
VI. Ad Anglos nunc veniendum nobis eft .ad
quos miffus à Gregorio Magno Auguftinus. Mona
chus cum aliis ejufdem propofiti confortibus ve
nerat, Dux ipfe operis, ut fidei Chriftianæ lumem
quarum colluvies in Magnam Brittanniam exunda
verat, proftraveratque quidquid ibi Imperii Ro~
mani gloria, aut fidei Chriftianae fanéìitate haéte
nus floruerat , Auguftinum pallio donavit Grego
rius , juffum fedem fuam Londini collocare , &
duodecim creare Epifcopatus , Londinenfi Metro
poli parituros, cujus Pra-fules pallio à Romana
$ede femper donandi effent. Jufferat & Eboracum
ab eo mitti Antiftitem, & felices exitus fi res ha
beret , lapfu temporis alteram ibi condi Metro
polin , à qua duodecim quoque penderent Epifco
patus; faéta fpe mittendi & ad Eboracenfem Me
tropolitanum pallii , ita ut tamen Auguftino •
quandiu in vivis ageret , noxius eſſet Eboracenfis,
eo autem ex inctoabſolutus eſſet omninò à jure Lon
dinenfium Metropolitanorum. Adfcribenda nunc
funt Gregorii verba, Ufum tibi pallii concedimur,
ita ut per loca fingula duodecim Epifcopor ordiner»
qui tuâ ditioni fubjaceant ; quatenus Londonienfi*
Épifcopus civitani, femper in pofferum â Synodo pro
pria debeat confecrari, atque honorit pallium ab
kae Apoßolica Sede percipiat. Ad Eboracum verè
eivitatem te volumus Epifcopum mittere , ut ipfe
quoque duodecim Epifcopos ordinet, ut Metropolitani
ùonóre perfruatur , quia ei quoque pallium tribuere
frº
Io.4 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
propomimu*, quem tamen tua fratermitatis volumu* tifices: quòd difciplinam Ecclefiafticam, vel inte
difpofitioni fubjacere. Poß obitum verò tuum, ita. gram fervari , vel integritati fua: reddi percupe
Epifcopir , quor ordinaverit, prafit , ut Lomdomiem rent, vel Chrifti fidem in Gentes etiam tum bar
fír Epifcopi mullo modo ditioni fubjaceat . Sit verò baras diffeminari. Ruente Regno labefa&ata fuerat
inter Londomia , Ó* Eboracæ civitatis Epifcopor in & Ecclefia, cum illius reparator futurus in Galliam
pofterum homorir ifta diffimttio , ut ipfe prior ha ac Germaniam advolavit Bonifacius. In Anglia in
beatur , qui priùs fuerit ordimatur. L.7. Ep. 1 3. terierat Religio Infidelium gentium innumerabili
VII. Multa hinc exculpi debent magni omninò multitudine in eam infufa , cum eò miffus eft Au
*
ponderis in rem noftram. Primatus enim hic emi guftinus, novae & vi&ricis gentis debellator futu
cat primæ quidem claffis; fed perfonae Auguftini rus Apoftolufque. In Hifpania ab Arianis Barba
proprius, non Sedi, non Eccleſiae, non ſucceſſo rifque gentibus ad extremas anguftias reda&a erat
ribus communicandus: ſed peculiari & ſančtimonie prifca fides , pietafque : cum Apoftolici inftituti
& eruditioni Auguftini merito conceffus: Fraterni. funt ibi Vicarii; ac tum maximè cum à Gregorio
#a* tua ommer Britanmia Sacerdoter habeat fubje Magno Leander Hifpalenfis : cujus opera Recare
£ior , quatenu* ex vita &• lingua tu« fanétitatis , dus Rex ac tota gens Vifigothorum ad primevam
ό* rett? credendi, &• bene vivendi fòrmam perci fidem Catholicamque rediit unitatem. Praeluxerat
piant. Ibidem. Duae poft mortem Auguftini Pri toto ante faeculo Remigius Vicarius & ipfe primae
matiae fecundae claffis in Anglia furgebant, Londini Sedis Francorum Rege genteque tota ad Chrifti
& Eboraci, quarum Metropolitani juris alter in . fidem primùm perdu&is. Satis dilucidè fuperiùs
alterum nihil prorfus obtinebant, fedendi verò or Leo Papa demonftravit, Illyricum Apoftolico Vi
do ab ordinationis antiquitate repetebatur. 3. Pal cario muniendum fuiffe, quòd ab urbe illud effet
lium hic mittitur, ut infigne ejus poteftatis , quam remotius, & barbaris Nationibus adjaceret .
Craeci autocefmaliam dicebant , quafi independen IX. Porrò non Londini Sedem , ut fanxerat
tiam diças, qualem Cypro Infulae nonnunquâm Con Gregorius , fed Cantuariae Auguftinus fixit : quòd
cilia ipfa affignarunt. 4. Habes & htc juftiffimas ibi extruétam à fidelibus , prifcorum Romanorum,
caufas unius Matropolitani fupra alios promoven- \ aut potiùs Britannorum reliquiis Ecclefiam Salva
di . & majori authoritate armiandi; cum unus aliis toris pervetuftam inveniffet . Beda. l. 1. c.33. Obfe
eminet, ut eorum parens , ut Ecclefiarum con quutus pradecefforum fuorum exemplo moribuf
gitor, urgentis Apóftolus: cujufmodi erat inter , que Honorius Papa , mifit in Angliam pallia duo,
francos Remigius, Auguftinus in Anglia , in Ger Cantuarierifi alterum , alterum Eboracenfi Epifco
mania Bonifacius 5. Student Summi Pontifices po , fervata femper , inter utrumque aquabili po
a:qualitatem, libertatem, concordiamque alere in teſtate. Is qui ſupereft, conſors eiuſdem gradis,
ter Epifcopos: ideo enim Primatias noh inßituunt babeat poteftatem alterum ordimandi im locum eju*
nifi temporarias & breves, ubi diuturniores, aut qui tranfferat , Sacerdotem , me fit meceffe pro ordi
perpetuas non poftulat neceffîtas, utilitafque ingens nando Archiepifcopo ad Romamam ufque civitatem
Ecclefiarum • Ita Gregorius excedente è'vita Àu fatigari , per tam prolixa terrarum & maris fpa
guftino, Eboracenfem abfolvit ab illius Ecclefiae tia • L-2.. c. 17. 18.
vinculo Metropolitanum : & poft Bonifacii obitum
Zacharias antiquae libertati reddit Galliæ Metropo
litanos : 6. Hinc argumenti fatis eft, ut exiftine
mus , fi quando olim Vicariatus Apoftolicos volue C A PU T XXXII. P. 2. l. 1. c. 8.
yint Romani Pontifices effe perpetuos; quod genus
fuere , qui conceffi quandam fufit TefTälönica , Ju.
De Primatibus, Vicariifque Apoftoli
ftinianæ, Arelati , Hifpali, Toleto, Moguntiaeque cis, eorumque Juribus, obfervan
uni Ecclefiarum utilitati eos inferviffe: & hoc uno
ftipulo impulfos fuiffe; ut novi aliquid jugi Ec tur aliqua in communi .
clefiis impónerent , & Metropolitis, quo fiebat,
ut jam non poffent fine Primätis affènfù, vel cele I Prohatur multis rationibus Primatum ei Pro
brare Concilia , vel Epifcopos ordinare, vel à fuis vincia addiétum non fuiffe, qua prima eßet inter
ipfi confecrari Suffraganeis. Nec Juftiniánus Impe Cognomimer .
13tor peryicifet, hujufmodi Apofiolica delegatiône II. Vetat Carolur Magnus se Metropolitani ßbi
illuftrari fuam Novam Juftinianam, nec cinâefiun momen arrogemt Primatum .
thes Toletum , nec Francorum Reges Arelatem , nec III. Varia Primatum jura.
Cotthi Longobardique Reges Aqulejam, nec Mo IV. Utraque fimul jmftituebantur authoritate eom
guntinam Carolomannus & Pipirius vix multis pre ſpirante, laica (o Eccleſiaſtica **
cibus gxoraffent ornari ejufdem dignitatis fplen V. Hac utriufque poteflati amica comjumétio , pa
dore , fi vel in mentem eis venire pötuiffet, novas candis contentionibur accomodation , quáin ſubtilis
has ele, artes & inuitatas machinas propagandae & elimatae juriunw difceptatio .
dominationis Romanorum Pontificum,& fiovo fer.
vitutis jugo opprimendae antiquiffimæ libertatis I. Liqua hic generatim de Primatibus obfer
Ecclefiafticae in fuis regnis. Senfère igitur illi lon. vabimus & illorum ftatim refellendo er
ge aliter , novum (cilicet hinc Ecclefiis fuis fplen rori incumbemus, qui hac in opinione funt, Me
dorem accedere, qui & in ipfum etiam regnuin re. tropolitanum ejus Provinciae , quae inter multas
funderetur: libertátemque & Antißitum & Eccle. cognomines prima effet , Primatem fuo quafi jure ,
fiarum, eò majorem foré ac firmiorem, quòd apud atque Exarchum fuiffe. At contra, 1. vel hinc con
ſeſe, id eſt ab Exarcho proprio, ſive Primate, cau cerpi & exfibilari pofetea fententia , quöd Provin
fæ quæque majores finirefitur. Quis enim nefcit ciarum partitio , ab Imperatoribus ad civilem po
Concilium Nationale libertatis Ecclefiafticae in una. litiam fa&a, & cui fe plerumque Ecclefiaftica ad
quaque gente inviétum efe propugnaculum; Iftud miniſtratio accomodavit , ejuſmodi eſſet , ut nul
autem primarium eft jus Primatis, Concilium Na la civilis Metropolis quidquam fibi juris in alias
tionale cogere , ibique quæcumque decidi fine Pa. arrogaret. Idem ergo potiùs de Metropolibus Ec
pa s fine Roma poffünt,' diffiniré. clefiafticis fuerat augurándum. Ita decrevit Theo
. VII!;. A` verò ergo & aequo propiùs aberis , fi dofius Imperator , cum Phoenicia prius una in Phoe
ita exiftimes , eô măximè&'frequentimìmè ad Při. nicias duäs feéìa eft : nec enim novam Berythi
amatim inftitutionem inftigatos fuiffe Reges & Pon Metropolim à Tyro Metropoli aNiquí pçn
CIC.
 I)e Beneficis, Parti.
dere pa£(us eft. Utraque dignitate fiwili perfruá £9nfuetudini in eo teftificatur Gregorius : dum hoc
tur. Cod. l.11. L. un. de Metrop. Beryt.
». Prioribus quatuor faeculis, par & cadcm fuit
Metropolitanorum in Gallia poteftas. Nec aliud
ca etate, vel in Conciliis, vel in Pontificum de
erctis crebriùs , enixiufque inculcatum : quàm ut
£uis finguli juribus illibatis gaudeant Metrópolitar,
ne quis eorum in Collegas quidquam audeat: ut
fimi quifque cum Synodo Provinciali juxta Apo
folicos Nicanofgue Canones Provinciam regat.
Quod fi quid Patfoclus , fi quid Hilarius Arelaten
fSTin Cöllegarum Provincias aufi funt , illos , ut
diâum eft , pro fummo quo ardent, zelo, pro fum
ma authoritate Pontifices intra legitimos fines coer
cuere, liberaque inter Epifcopos omnes & æquabi
lia jura juxta Canones fervavere.
3. Solus in Afia Ephefinus Epifcopus, in Cap•
padocia Caefarienfis , & Heracleenfis in Thracia com
tituendi Exarchatis fui occaionem inde fumpere,
quòd eorum & civitas & provincia in rebus civili
öus fupra caeteras Dioecefis maioris civitates &.
' provinçias, primas obtineret. Verùm haud diu
turna fuit nova haecce dignitas. Id enim fundamen
tum, cum parum ftabile erat, tum à puriffimis Ec
clefiae legibus alienum. Denique eadem prorfus
fuit , aut eadem certè prætexta fuit caufa , ut
tres hi Exarchatus à Conſtantinopolitano Patriar
chatu abforberentur, qučd Conftantinopolis jam
Imperii Caput effet.
4. Exarchatus autem five Patriarchatus aiii alia
dmnino fundamenta , eaque firmiora habuere. Ro
ma, Alexandria , Antiochia ad perpetuandam .
Sedis Petri fucceffionem Principatum fummum
adeptæ funt. Hierofolyma ad Apoftolicum Jacobi
thrónum nova in urbe Ælia excitandum. Con
{*antinopolis & Juftiniana prima in fummum quen
dam dignitatis apicem prove&tae funt, ex neceffa
ria difpenfàtione, ut Imperatoribus gratificaretur
& vicem aliquam beneficiorum rependeret Eccle
fia, quam illi novis fubinde beneficiis cumula
bant. `Caeterae urbes hac eadem Exarchatùs Ec
clefiaftici gloria & poteftate muniebantur , ut
inexpugnabilia quaedam haec effent præfidia ad
versùs barbaras Nationes, quae in fines Imperii ir
rumpebant , ut Imperio fimul Romano, & Chri
ßianio nomini extremum afferrent exitium. Sic
Primas Arglatenfis apud Burgundiones & Got
thos, apud Francos Remenfis, Moguntinus apud
Germanos , apud Anglos & Saxones Cantuarienfis ,
Hifpalenfis & Tarraconenfis apud Gotthos, Ala
nos & Vandalos, Ecclefiae fideique defenfionem.
fufcepere. Eo enim demum tempore Primatus ifti
conſtituti ſunt in Occidente, cum in excidium &
Imperii & Ecclefiae barbaricarum gentium colluvies
haec inundavit ; fed altiùs confules Numiuis pro
videntia illas ipfas Gentes per hos maximè Exar
chos Religioni & Ecclefiæ fuæ tandem fubftravit, ctiſſimè, & quàm diligentiſſimè obſerventur. Si
per afque, varia excitavit Imperia , quæ Chriftia cui malo medéri non poffit , Pontificem admoneat.
ni Imperii propugnacula effent invi&iffima. 5. Denique Metropolitanis, Epifcopis, cæterifque
5. Quas in Occidente Primatias erexit confti Clericis', qui patria : exire & Ecclefiis fuis abef
tuto Vicario Apoftolico Romanus Pontifex , hae ne fe volent , formatas det feu communicatorias li
uaquam primariae inter cognomines Provinciæ af
醬 funt. Isenim Lugduno, Bituricis, Treve
ris, Coloniae , atque Londino tributus effet ho
nos , fi prima Lugdunenfis, prima Aquitanica_. ,
grima Belgica , prima Germanica , & ipfum An
gliae caput in id dignitatis faftigium vocata effent :
At quam aliis in civitatibus ftatuti fint Vicarii
Apoſtolici, ſatis ſuperque jam declaratum eſt.
6. Primatem Corinthi Gregorius Magnus in.
Epiftolis fuis commemoravit , miffo ad eum pal
lio, conceffoque ut Peloponnefo præcffet, cujus
erat Metropolitanos : præeffet finiul & Helladi,
nbi Metropolis civitas Athcnarum : quae in duas
poftea Provincias fe&ta eft. Servire fe antiquae
Тст.І. -
Lib.I. Cap.XXXII. Io; .
/ibi & antiqtt« confuetadini, ordò defendat. L.4.
EP. 33-36. Exciderat penè nobis hic Pfimatus, qui
rurfus argumento eft , non illi dicatos fuiffe' PĘ
vinciæ Primatus , quae inter cognomines primo lo.
CO. Iluſnerarentur . -
. 7. Idcm Gregorius , cum duas in Anglia Pro
Vincias duafque Metropoles intituifet, útramque
ab alterius jùgo abfolvit , ut legibus Ecclefiæ &
receptis paffim moribus obfequëretur. Poftremò
denique author eft Hincmarus , quanquam Trevi.
rorum civitas primae Belgicae , Remofum fecunde
caput effet , inveteratam hanc tamen & illibatarì
vigtiiffe confuetudinem , ut qui ex Metropolitanis
Qrdinatione prior effet , is Primas etiam hönoris &
fedis haberet praerogativas : Ecclefi« Remenfi, &
Trevirenfi , comprovinciales atque ſorores, ex au
thoritate , Ó* ex antiqua confùetudime- babentur :
ea conditione, ut qui prior earum fuerit Epifco
put ordinator , prior etiam habeatur im symoäo &•
Jíbi mutuo confilio 6- auxilio , foveantur, atque
fulciantur . Flodoar l. 3. c. r 3. 3, o. Quae
Provinciae utriufque in Concilio uno fan&a fo
£ietas & conditio, ejus fimillima eft, quam vo
luit in Anglia effe Gregorius: & quæ primis Ec.
clefia faculis folebat effe, quandoftimulante utilita
te Ecclefiae, & fraterna inter fe charitate devin&i
Metropolitæ plures, ad Synodum ipfi conveniebant.
II. Cæterum ne quis in pofterum fine certo ju
re , id eft , fine delegatione Sedis Apoftolicae ,
& ejufdem Nationis Epifcoporum confenfu , Pri
matis nomen uſurparet : & ne Metropolitani eo
dem amplius nominis honore abuterentur, quòd eo
olim Metropolitae omnes ufi effent: eam in rem
Conftitutionem edidit Carolus Magnus , quam le
ges fi voles in ejus Capitularibus. Nec ^ obfcura
ejus vel ratio effe poteft , vel aequitas , Nova.
盟 Ecclefiae difciplina novam ei nomini figni
cationem invexerat , ut non alii tunc intellige
rentur in Occidente Primates, quam vices Apo
ſtolicas geſtarent. Ne alii Metropropolitani appel
lentur Primater , mifi illi qui primar Seder tememt ,
&• quor Saméti Patres Symodali & Apoßolica au
thoritate Primater , effe decreverumt . Reliqui ve
rò qui alias Metropolitana, ſedes ſunt adepti, non
Primater, fed Metropolitani vocentur. L.7. c.336.
III. Quod ad Primatum jura attinet , pluribus *.
jam fuprà de illis. Omnia ferè congeffit Leo Pa
pa in fua ad Anaftafium Theffalonicenfem Epifco
pum Epiftola. Epift.86. c.6. Docet enim ejus effe
muneris: 1. ut Epifcopos & Metropolitanos ele
&os antè confirmet, quàm ordinentur. 1. Ut li
tes dirimat , quae in Concilio Provinciali decidi
nequiverint. 3. Concilium Nationale ex toto Exar
chatu convocet. 4. Curet ut per omnes ditionis
fuae Ecclefias, difciplinae Ecclefiafticae leges fan
teras . Hæc prima Ecclefiae aetate ante annum .
quingentefiinum, haec fecunda fimiliter obtinuere »
uſque ad annum oétingenteſimum .
iV. Unum fupereft enucleandum de Primatibus
Vicariifque Apoftolici; nimirum ut cum Principum
temporalium Epifcoporumque confenfu inftitueren
tur . Docuit fùprà Carolus Magnus Primates con
ſtitui, Synodali o Apoſtolica authoritate. Ubi ha
bes cofifenfum ejus gentis Epifcoporum : Prima
tum Juftinianae primæ obtinuiit à Pontifice. Ju
finianus ipfe. Primatem feu Patriarcham Aqui
lejae patrocinio & auxilio fuo fovebant , ut mea.
fert ópinio , Reges Longobardi. Coepit, ut fuprà
di&um cft , Rcx aut Rcgum nepotum fuorum tu
tor
1ෆ6 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
tor Guntramnus, quod erat Lugdunenfi Epifcopo
datum, ut Patriarcha diceretur , id authoritate •
fua defendere , Quae erat velut Primatùs teffera ,
llium, multo tempore nonnifi confentiente Im /tamio Arelatenfi contulit .
peratore & poßulantibus Regibus à Pontificc con
&effum eft Epifcopis. Convenerat fine dubio inter Archiepifcopur.
Childebertum Regem, Pelagiumqne Papam, de
univerfo illius regno Primati Arelatenfi fubjicien litanor interdicit .
do. Ideo nonnifi Ipetente Rege mifit Pontifex ad
Arelatenfem pallium, cum Apoftolicis vicibus. mi* *o* qui mulli paremt Primati. Qga contra pof
Literas noſtras prafato Conſacerdoti noſtro Sapau
do, fecundùm petitionem veftram direximus, ufum
pallii pariter concedenter. Pelag. Ep.7. Haec Pon
tifex ad Childebertum Regem Gallorum Dux &
Princeps Carolamannus Bonifacium Papae Lega
tum cüm Concilio Liptinenfi in Archiepifcopatûs
poffeffionem mifit. Per confilium Sacerdotum reli
gioſorum & Optimatum meorum ordinavimus per
eivitates Epifcopor , &* comßituimur fuper mor Ar
chiepifcopum Bomifacium. Amm.743. Concil. Lipt.6.
Zacharias ipfe de eodem ad Epifcopos noftros
Vicariatu haec fcribebat : Habetis itaque moßras vi
ee, ad confirmandam dilectionem .ே , 6 col
laborandum vobis in EvangelioChrifti , Bonifacium
4rcbiepifcopum Apoßolica Sedit Legatum , Ó* no
ſtram praſentantem vicem Comc. Gell. tom. 1. p. 549«
Ad Angliae Reges Gregorius Magnus plures per
fcripfit Epiftolas, cum ad eos Auguftinum mifit,
Eccleſiarum reſtauratorem. Supra jam oſtendimus
Cindefiunthis Regis precibus cefTiffe Pontificem ,
ut Primatus Hifpali Toletum transferretur.
V. Subtiliter & elimatè de Principum, • Ponti
ficum & Epifcoporum poteftate, poteflatifque cer
tis limitibus difceptare, alienum eft à nóftro hic
inftituto. Adde quod & infinitum id foret & in
fruétuofum. Tuenda funt ea potius, quae commu
ni ultro citroque confenfione & utilitatë fačta funt ,
quàm quae fieri potuere. Una ut fit regula cha
ritas, quae totum Ecclefiae corpus, caput & mem
bra, fümma imaque vegeret: non cupiditas in
quieta femper & præceps eorum, qui gloriam &
principatum aucupantur, vel eo nomine ignobilem,
quod à quiete & pace publica abhorreat. Friget,
languetque pietas & Religio Pontificum, frufìran
turque optima quaeque eorum confilia , nifi mun
gi Principes obfecundantes habeant; nec aufpicatas
habent ufquequaque exitus, nifi confenfiohe fir
mentur & confpiratione Epifcopalis Collegii. Ne
cefTe eft ergo Pontificali, Epifcopali, Régiaque ,
authoritate conſentiente perfici res iſtiuſmodi,
Sacerdotii Regnique rationibus implicatas.
-
CAPUT XXXIII. P. 3. 1. 1. c.;.
De Primatibus, & Exarchis per oc
cidentem & Orientem, imperante
Carolo Magno ejufque ftir.
pe Regia.
I. Primater im 9ccidente mon fuere, niff qui vi
ces ſuſtinebant Sedis Apoſtolice. Everſa Arelatenſt titiam proderet in pofteros, ex eo quòd annis om
Primatia , primut eo homore perfunétur «/, Bomì.
faciur , perfom « ejur , nom sedi indulto.
II. Drogo Metenfis Archiepifcopus Caroli Magni
filiur , Sergio Papa II. eadem ornatur dignitate ;
indignè 6* molefii/imè ferentibur rei novitatem -
Gallicamir Epifropis ee/it , elarior abjetta , quàm
adepta potef!ate .
111. Eodem prima Sedis Vicariatu Anfegifu, se
ººººſº_4rchiepiſeopur à Joanne VIII. ubi donatus
fuit , Gallicani Epifcopi , tum Imperatori , tum.
?*P* ro^Mamtißimè"*?#jre£•.
IV. Perfone Anfegifi tantàm id dignitatis colla
tum fuerat . Argumenta.
V. De Vicariatu , quem idem Joamme* VIII. Ro
VI. 4(m Primar etiam twmc diceretur Lugdunenfis
VII. Carolur Magnus momime Primatis Metropo
VIII. Hincmarur Primater vocat ex Metropolita
Jint objici.
IX. Tilpinus Remenfit im mumero fuit Metropoli•
£4/20ruwa e
X. De Primatu Camtuarienß.
XI. De Toletamo.
XII. Aevaricum Biturigum verè fub Caroli Ima
perio Primatum obtimuit, gefftque. -
XIII. An Ticinenſîs, ſeu Papienſir in Italia
Epifcopur , Primar fuerit. .
XIV. Im Oriente etiam per bac tempora Prima
ti* omnet , otiofa & jurifli&iomir inane, fuere •
folo momime &• titulo clar;.
I. Uòd jam ad naufeam ufque inculcatum eft,
Patriarchas eofdem fuiffe , ac Primates, li
quet Trfum ab exemplo Bituricenfis Archiepifco
pi , qui tum demum Patriarchae nomine coepit ful
gerc, cum Regni Aquitanici Primas creatus eft. To
topaffim orbe Chriftiano, Imperiorum Regnorum
que Principes, Civitates, eadcm & nominis &
Poteftatis gloria floruere, Alexandria& Antiochia,
Roma vetus & nova. Sed cum unus verè totum
Occidentem compleélatur Romae Patriarchatus,
qui hîc Primates, ſeu Patriarchae dicti ſunt, non
potuere niſi delegationem & vices Apoſtolicæ ſe
dis obtinere. Ideo & Bonifacius hujúfmodi pote
ftate triginta & fex annis perfun&us, non âliam
guàm Delegationis gloriam oſtentabat, clim ad
Stephanum II. Papam ita fcriberet. Si quid in ifta
Legatione Romana , qua per triginta &* fex anno*
fungebar, utilitatis peregi, adbuc augere defidero.
Conc. Gall. Tom. 1. p.7. 74. 75. Eodem illum De
legati nomine orhat Adrianus I. in Epiftola ad
Tilpinum Remenfem Archiepifcopum . Erat inter
Metropolitanas Civitates Moguntia , quippe quae
Germanicae primae caput effet. Sicubi obftrepit
Otlonus in vita Bonifacii, de triftiffimis illis in
telligendus eft temporibus, cum Metropoles om
mes obrutæ jacebant, quod & Bonifacius jam ipfe
fupra teftificatus eft. Quod praelibatum jam eft au
tem de Primatu Moguntino ad vitam Bonifacii
coarétato, id pluribus jam argumentis firmari ope
ræ pretium eft.
1I. Poft Bonifacii obitum , qui primus, Ann.844.,
affurrexit ad Apoftolicum Vicariâtum , is fuiffe vi
detur Drogo Metenſis five Epiſcopus, five Archie
pifcopus, quode aliàs. Cùm enim patruus effet
Imperatoris Lotharii , ejufque juffu Romam pro
feétus, exiftimavit Sergius II. Papa, initurum fe
gratiam à Regiae ftirpis Francorum Principibus , fi
hanc Drogoni Legationem conferret in Gallias &
in Germaniam. Non temperavit fibi Hincmarus,
uin primò quidem eum qua exhilaratus fuerat lae
ninò o&oginta , vel nonaginta etiain inter Bonifa
cii obitum, & Drogonis Legationem elapfis , Gal
liarum Metropolitani Primati prorfus nulli mam
cipati fuiffent; Ecclefiafque fuas folis Regum &
Romanorum Pontificum äufpiciis freti adminiftraf
fent. Ha£temur Provinciae Cifalpina, temporibus
Pipini Regi r ó* Caroli, ac Ludovici Imperatorum ,
fine hoc Primicerio vel Primate è Sede Apoſtolica
delegato, annos circiter momaginta, viginti trer mam
ferunt , Motropolitamir fingulis fuo jure fervato,
Apoßoliea Sedis favore , & Principum Pr pofi
 N t

De Beneficiis, Part. I. Lib.I.Cap.YXXIII. 107

poptions. Hincmar. Tom.. pag.7.7. p[erat, conftantiffimè recufavit Imperator. Itaque
Par fuit hic Hincmarus tum animi magnitudine, viciffim & Epifcopi ipfi conftantiffimè refponde
tum moderatione. Drogonis enim primùm retu runt , obtemperaturos fe Pontifici, falvis inte
dit audaciani altius fe efferentis: tum ejufdem po grifque privilegiis Metropolitanorum, convenien
ftea modelliam juftifimis laudibus affecit , in coe ter Canonicis Regulis, & iis Pontificum ftatutis,
lumque extulit : ubi ceffiffe illum vidit Metropoli quae ad Canonum normam effent comtemperata.
tanorum confpirationi unanimi adverfus ejus digni Em ipfa eorum verba. Ut fervato fingulir Metro
tatis novitatem invidiofam , qua ut unus extolle politanir jure privilegii , fecundum facror Canoner
retur deprimebantur omnes. Qgod affeftu ambiit , ό* juxta decreta Romam« Sedir Pontificum ex eif
offeíío nom habuit ; & quod efficaci« ufu, nom confen dem facris Canonibus promulgata Domni Joannir Pa
fiemtibur, quibur intererat , obtimere non potuit , p« Apoßolicis juffìombur obediremt. Summa virium
patiemtiffimè ut eum decuit, toleravit ; me fcanda contentione nixus eft Imperator, ut fimpliciter
lum fratribur có confacerdotibur generanr , fchifma fponderent morem gerere Pontificiis mandatis =
in Samáam Ecclcfîam introduceret. Qgem tant& ge 點& Apoftolica legatione munitum fe fuiffe af
merofitatis ac dignitatis virum quifque noftr&m imi rmavit, quam explicaret in Synodo: Tumc Im
1ari debuerat , me indebitè appeteret , quod mom ha perator dixit , quòd Domimur Apoßolicur ei vice*
bebat , qui fime contemtione non exequi pertulit , fuat commifit in Synodo. Sed nihilo fecius in fen
quod adeptur fuerat . Sergius , quidem ut Epi tentia perftiterunt Epifcopi : nec de priore conftan
fcoporum affenfum eblandiretur, oftentaverat Dro tia vel tantillum remiferunt. Juffit Imperator fe
gonis dotes fingulares prorfus , quòd Caroli Ma Jem plicatilem proferri , & ibi federe Afengifum
gni filius, quòd Imperatorum Regumque frater & fupra omnes Epifcopos. At infra&i animi vir re
patruus , quòd fan5titate morum confpicuus, clamavit Hincmarus, eo violari facros Canones =
eruditione propè fingulari effet. Sed vicit hæc fum Hoc faétum facris Regulis obviare. Unus omnium
mi Pontificis encomia Drogo, vicit fplendorem ip Frotarius Burdigalenfis Archiepifcopus mandato
fum tantae dignitatis modeftiae laude longe fplendi Imperatoris obfequentem fe fore profeffus, quòd
diore. Ecquis enim ambigit , quin perfringere po eius videlicet beneficio, à Burdigalenfi tunc va
tuerit haec repagula, Pontificia , Imperatoria, Re ſtata ad Pictavienſem, & à Pictavienſi Eccleſia mi
giaque ſuffragatione & poteſtate ſubnixus? Con graſſet ad Rituricenſem . Propoſiti ſui tenax Im
cilii Vernenfis II. Patres Anno 844. e. 1. hujus in perator, rem proponi curavit in alia Seffione à
ftituendae dignitatis primos conatus eluferant ma Legatis caeteris, praefertim ab Epifcopo Tofcanel
gis, quam reprefterant , illud mimirum caufati, ta lenfi : tumque Epißola ipfa Pontificis perle&ta.
metfi meritis l)rogo hunc dignitatis apicem æqua ef*. Imdeflexa nihilo fecius animi firmitate refpon
ret, expe&ari debere tamen numerofiorem Syno fum eft ab Epifcopis, Praeftituros fe Canonicam
dum Métropolitanorum Franciae Germania:que », Papae obedientiam , quam praeftitiffent ejus prae
quorum in eo cauſa vertebatur. Expectandum., decefforibus praedeceffores fui. Pronioribus au
quäm maximur cogi poteß, Gallia Germaniaque ribus fufcepta eft haec refponfio, quòd praefens
ronzentum, & in eo Metropolitanorum reliquorum non effet Imperator . Et refpomdemtibus fingulis Ar
que Antifitum inquiremdum efe confºnfumº, eui re cbiepifcopis , quòd veluti fui Amteceffore, illius Am
\ ſiſtere nec volumus, nee volemus - Hinc & inde er fecefforibur regulariter obedierunt, ita ejus decre
go humanitati, charitati, & modeſtiae ſerviebant; tir vellent ohedire : tum^ faciliur e/? illorum ad
iDrogoni abunde eſſe viſum eſt, quôd ſemel Com miffa refponfio , quàm fuerat in Imperátori r pr«
cilio Metenfi praefuiffet, quodque Pallio utereretur fentia . Poßremò denique cum Imperator, tum Le
Ludovici Pii`precibus Róma miffo , quòd denique gati majori impetu , viriumque & argumentorum
Apocrifarius Papae , & Imperatoris Archicapellanus querelarumque contentione acriori conſtantiam Epi
renunciatus, eet. Ut una cum predicto miniferio, é" fcoporum expugnare rurfus adgreffi funt , nec res
Imperatoris , &• Apoßolica fedit , etiam ufu pallii felicius illis proceffit ; experto Anfegifo tam in
potiretur. Hinc illi forfan additum frequentiffimè. felices improbae cupiditatis fuae exitus quàm in
Archiepifcopi nomen, cum Metenfis civitas locum greſſus. Tantundem in noviſmo, quantum Gr ins
nunquam hâbuerit nifi inter urbes Epifcopales . principio Synodi exinde Anfegifur obtinuit.
III. Non multis poft annis, Anm.876., Carolus Ad calcem tamen A&orum hujus Synodi legitur
calvus Imperator ftitit ipfe (e Concilio Ponti charta confenfionis Epifcoporum in Primatiam An
gonenfi, inter Legatos Poiitificiqs R9ma adve£tos. fegifi. Sed cum taceatur qui fuerint illi Epifcopi,
Legatus & ipfe; Concilioque obtulit Decretum. credere par eft , furtiva haec fuiffe Capitula , ab
Joinnis vi11. Papae : quo Vicariatus Apoſtolicus Anfegifo & Legatis concinnata, & ab Qdgne Bel
in Gallias & Germanias cis Rhenum , Anfegifo lovacenfi Epifcopo fubfcripta, quàm illi demerue-:
Archiepifcopo Senonenfi mandabatur. Aliquanto rant ; de qüibus & ibidem mox haec fubjiciuntur:
antè Romam profe&us Anfegifus , eas artes ma Pof? qua fegit Odo Belgivacorum Epifcopur quadam
chinafque explicaverat , quibus Carolo Calvo par Capitula, à Legatis Apoſtolicis , & ab AnſegiJo ,
tum , & attributum fuerat Imperium. Primatis iftiuf & eodem Odone fime eomfrientia Synodi inter fe dif
modi jus erat, ut Concilia cogeret, caufas ibi de fona & nullam utilitatem habemtia ; verùm &r ra
cideret maiores, decreta & deſideria Summi Pon vione & utilitate earentia. Et ideo hic mom ha
tificis Epifcopis Gallicanis fignificaret, ipfumque bentur fubjunâa. L. 5. c.33. In caufà id etiam >
viciffim Pontificem certiorem faceret de rebus qui fortaffe fuit, ut haec charta poft A&a Synodi fub
bufcumque ejus momenti, ut tanti effet eas ad il jiceretur, ut qaae ad A&a Synodi non pertineret •
lum referri. Ut quoties Eccleſiaſtica utilitas ditta Ideo & ab Aimoino praetermiffa eft , qui decreta
verit , five im evocanda Synodo, five im aliis ne tamen hujus Synodi diligentiffimè eft perfecutus •
gotiir exercendis , per Galliar & Germanias Apofto Iv. Sunt etiàm qui ne hac quidem , charta con
Iica vice fruatur, & decreta Sedis Apoftolica per ccffam fuiffe putent Anfegifo, nifi Primatiam bre
ipſum Epiſcopi* manifeſta efficiantur s ór rurſum viſſimam, cum ipſo interituram, non trajiciendam
qua geßa fuerint , ejuf relatione fi meceffe fuerit , in pofteros. Nullum quippe ibi verbum fit , .aut
Жројtolica Sedi pendantur, ćr majora negotia aе de sede, aut de fucceffóribus ejus, £d. de ipfo
difficiliora quaque ſuggeſtione ipſius à Sede Apoſto duntaxat . Quin & ipfa Pontificis Epiftola , qu£
lica difpomenda ćr enucleanda quarantur, Flagi Anfegifum extraordinària hac poteftate muniebat,
tantibus Epifcopis, ut legenda fibi permitteretur difertè fignificat, ea honoris acceffione remune
Epißola , quam ad eos hac de re Pontifex {cri rari Anſegiſi privata merita, pietatem, pruden
Тет.I. - -
-
О 2. tlaſſ, 3
 io8 . , * Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
tiam, & figularem in Romanos Pontifices fidem .• ba ipfa : Quod juxta antiquum morem ufum pallii
Talem quippe illum agnovimur , talemque eirea ac vices Sedis Apoftolita poflulaffi, & quia cun£tis
sedem Àpofiolicam devótum &- im commiffo fìelem liquet umde im Galliarum regionibus fide* famfta.
reperinur , ut merito ei talia committi poſſe duca prodierit , rum prifcam confuetudinem Sedis Apofto
mur ; quin &• bit majora comferri debere illi ſine lica veftra fratermitar repetit , quid aliud quàm
cunéiatione credamur, pro fua fcilicet fan£titate & bona foboler ad finum matri, recurrit ? Libemti er
fidei merito, atque divinitur fapientiæ dono com go amimo poftulata concedimus , &-c. Conc. Gall, t.3.
'eeffo, Nihil ad Sedem, nihil ad Eccleſiam Anfegifi p.466. Eodemne ipfo tempore inftituebat Pontifex
pértinebant hæc, fiye merita, five argumenta. Ita Primatus duos, qui fibi mutuò colliderentur, cum
çue aequius eft credi, horum meritorum mercedem tam Senonenfis, quàm Arelatenfis univerfam tunc
in illunn unum privatim redundaffe. comple&eretur Gâlliam ? An infelicitas Anfegifi
Quin & vaciilaffe videtur eodem tempore apud non deterruiffet Pontificem, ne quid iftiufmodi
Pontificem Anfegifi exiftimatio & gratia; hinc enim aliquandiù faltem adgrederetur? Ani fimile veri eft,
IPontificis ut conceffam ad enixiffimas Imperatoris preces di
' fegifi fidequerelæ ad Certè
, Epifi, 17: Imperatorem de fufpectabien
poft interlapfun An
gnitatem , impfemet mox everteret, excitata in .
niùm cùm Trecenfi II. Concilio præeffet Joannes Galliis aemula Arelatenfi Primatia ? An infraótus ille
vIII. ipfeinet, certum ett afuiffe Hingmarum & vigor Epifcoporum Galliae , qui Imperatori ipfi co
ante Arifegifum fubfcripfifie. Eodem anho fcribens ram & Pontificiis Legatis in caufa Anfegifi relu
idem Pontifex ad quinque Arcliiepifcopos Galliæ , &tati nec temporaria' eum augeri dignitati paffi :
Anfegifum Hincmaro poftpofuit. Denique authore erant: elanguit , mutufque & elinguis fuit , cum
Flodöardo Anfegifi conatus improbos Hincmarus perpetua in Roftanium dignitas eâdem conferre
efficaciter repreſſit: Cui conatur hic venerabilis Pre tur. Eodem anno profeétus eft in Gallia Ponti
ful eficaciter obflitit . An.878, Marca. de Prim.Lugº fex, prgfuitque Trecenfi Concilio. Quin ergo ip
pag. 143. Flodo. Hiſt. Rom. l. 3. c.1.1, - -
femet tunc Roftanium illa inveftivit dignitate , &
Anfegifi Primatiam perfonae vitaeque ejus finibus Sedi fuae ad feruit ? Quomodo Trecenfi eidem Sy
circumfcriptam fuiffe , nec manaffe ád fucceffores, nodo ſubſcripſit Roſtanius non modò poſt Hincma
novo a.gumento docebimus, Centum quippe am rum & Anfegifum , fed etiam poft Lugdunenfem
plius poft annis collata rurfus eadem dignitas eft & Narbonenfem Archiepifcopos? Quae obtendun
Seguino Senonenfi Archiepifcopo, fed ut nova om tur Epiftolæ Joannis VIII. eæ continuatam volunt,
ninò gratia, nulla prorfus habita ratione vel fuc propagatamque ad poſteros in Arelatenſi ſede Pri
ceffionis Anfegifi, vel fedis Metropolitanæ Seno matus dignitatem àntiquam. At nihil ab hiftorię
nenfis. Præfuit Seguinus Concilio ' Remenfi anno fide alienius comminifci poterant. Offenfum enim
99. tanquam Legatus Joannis XV. Papae . Exau fuprà eft Clodovei regia fìirpe occidente, orbatam
thoratus ibi eft Arnulphus Remenfis Archiepifco Archiepifcopis fuiffe annis admodum o&toginta Ec
pus, nequicquam obluétante Seguino Legato & clefiam Gallicanam ; unum fuo ævo Archiepifco
Praefide. Triennio poft conquefti funtamarulentif pum , hoc eft , unum Primatem fuiffe Bonifacium ;
fimè Legati Pontificii de infli&to vulnere graviffipoft ejus interitum penes folos Metropolitanos fuif
mo majeftati & juribus Sedis Apoftolicæ, depofi fe totum Ecclefiae Gallicanæ regirnen per annos no
to citra ejus affenfum Epifcopo, Gallicani Epifco naginta, ſine Primate, ſine Vicario Apoſtolico, pri
pi fibi non defuerunt , caufamque fuam hac ratio fco more majores caufas ad ipfum immediate Pon
ne tuiti, ſunt, quòd Concilio ſuo prafuiſſet Segui tificem referentibus Metropolitanis. Denique ex
nus, innovata Legatione Apoftolicae Sedis , qua . Epiftola Nicolai I, ad Rolandum Archiepifcopum
ille Joannes Pontifex induerat , & cujus obibat Arelatenfem perfpicuum eft , nullo tunc Primatu
adhuc munera, magno Epifcoporum Galliae affen Arelatenfem Ecclefiam potitam fuiffe. Honoris er
ſu . Certè Seguinus venerabilis vita Senonenſium go tantùm titulus erat , quo gaudere fe voluerunt
Archiepifcopus , Domini Papa Joammir vices per Gal Arelatenfes Epifcopi , & quo Aurclianus Arelaten
liar fibi creditar innovavit , ó* ita à latere Apofto fis Archiepifcopus fruebatur adhuc in Concilio
dici cum decreto privilegii veniemr , ejur vicer uf. Cabillonenfi , paulò ante annum nongentefimum.
que ad prafens, omnium Epifcoporum Gallia con Aurelianur Primar totius Galli«. Amm.864. Epift.
fenfu profecutur eft . In hujus ergo pr«fentia Ar Nicol. ad Roland, ro, in Appendice ammo 894. Comc.
nulphur Jeipfum facerdotio exuit . Ex his patet pri Gall. tom. 3. pag. 532.
vilegium Anfegifi cum ipfo pariter intermortuum VI. Haud fcio, an Lugdunenfis etiam Archie
fuiffe , & in Seguino innovatum , aut potiùs refu pifcopus fpe praefumeret affe&aretque Primatis no
fcitatum , ut novi inftar haberet beneficii , Si qua men , antè etiam quàm illum Gregorius VII. ea.
fides Chronico Altifiodorenfi , Leothericus Seguini poteftate verè indueret. Bibliot, Cluniac. p.282.
fucceffor eadem Apoftolica Legatione pallioque • Aliquanto enim tempore ante Pontificatum hujus
decoratus eft. Sed cavefis , ne huic eidem Chro Gregorii fanétus Odilo in vita fanéti Majoli Clu
nico fidem habeas, ubi ait caffos cecidiffe Hincma niacenfis Abbatis, Ecclefiam Lugdunenfeni hoc or
ri conatus adversùs Anfegifum. Nihilo plus fidei naverat encomio, quod inter Gallicanas femper ha
adjiciendum eft Odoranno Senonenfi Monàcho, cum &tenus ípeétatiffima & quafi princeps fuiffet Ec
fœdiffimo partium ftudio indulgens, at Anfegifum clefias. Deinde apud banc urbem Philofophia ma
velut alterum Galliae Papam fuiffe , & hunc po trem atque nutricem , ór quæ totius Gallia antiquo
teftatis Primaturn ad ejus etiam fucceffores per ex more & Eccleſiaſtico jure non immeritò retine
petuatum effe . Longè plus momenti eft in argu ret arcem . Qgibus id etiam adjiciendum eft , quod
mentis contrariis fuprà relatis. Quin & Odoranni Gregorius ipfe VII. in Privilegio Lugdunenfi con
impoilura hinc proditur, quod Joannis VIII. Epi firmari magis à fe antiquum , quàm novum con
ftolae hanc affingant claufulam, ad fucceffores An cedi Primatum , affimare videatur. Comfirmamur
fegifi dignitatem transfundendam effe , qua de re Primatum fuper quatuor Provinciar Lugdumem fi Ec
altiffimum ibi filentium . -
clefi« tu« &* per eam tibi tuifque fuccefforibur,
V. Inaufpicatis his Anfegifi eventis addicimur ad VII. Occafio forfan hinc mata, ut in Capitula
revocandam in dubium ejufdemJoannis VIII.Epifto ribus fuis vetaret Carolus Magnus , ne paffim Me
la ad Roftanium Arelatenfem , Epifcopofque caeteros tropolitani Primatum nomen arrogarent fibi : fed
Callig ad reftituendam aut confirmandamArelatenfis ii dumtaxat ; quos Sam£ti Patres fynodali & Apo
fedis antiquiffimam Primatiam. Epiff. 93. 94. 93. ſtolica authoritate Primates eſſe decreverunt. L.7.
Accipe Pontificis ad Archiepifcopum Epiftola: vcr •34- Decretum integrum : prompfimus capite fu
periori, - VIII.
-
 De Beneficiis, Part.I. Lib.I, Cap. XXXIII.
vIII. 'Viam fànè aperuerat Hincmarus, qua ad
ufurpandum Primatis nomen plerique Galliæ Me
tropolitani progredi poterant. Rem fuprà aperui;
cap.3r. m.3., & ipfa intexui Hincmari verba. Hic
erg6 aëìum nqn agam. Hinc autem patet omnes
ne Archiepifcopos Galliæ eo fenfu : Primates fi
f videri &dici potuiffe, antequam Bonifacius crea
retur Legatus, & poftquam ea Legatio cum ipfo
expiravit. Eodem enim tefte Hincmaro fupra pa
tuit, ab obitu Bonifacii ufque ad ambitiofum Dro
gonis conatum per annos nonaginta folos regnaffe
fùb Romani Pontificis poteftate in Gallia Metropo
]itanos. Denique cum Drogonis Anfegifi , & Rofta
nii luélæ ad obtinendum Primatum tam infelices
fuerint, hinc manifeftum Metropolitanos Gallia: om
nes prorfus Primatum nomine abuti potuiffe, eo
fenfu , quem Hincmarus excogitarat,
Communicatum quidem -fuerat nomen Primatis
aut Epifcopi prima Sedis prioribus, faeculis cnim om
nibus Metropolitanis : fed tunc temporis nihil prg
cipui fplendoris aut juris ei adhaeferat nomini , quo
Metropolitani alii aliis anteponerentur. Quin me
ram fpirabat modeftiam hoc quidquid erat nomi
mis, Quo circa monuinus jam fuprà, Africanos
Epifcopos antiquae nominum fobrietatis amantio
res, id fudiose fecutos effe, ut Primates, vel pri
mae Sedis Epifcopi dicerentur , qui alibi ੋ
piſcopi , & Epiſcoporum Principes glorioſiùs, ip
forum quidem fententia , dicebantur. At pofterio
ribus, mediifque etiam faeculis , ubi invaluit ufus,
ut Primatis voce innueretur authoritas Metropo
litanis amplior , jam integrum iis non fuit exo
letas priorum faeculorum voces , aut vocum fi
nificationes renovare.
Potuiſſet forſan Hincmarus nonnihil aſſurgere
fupra aliquos Metropolitanos, fi Pontifex fpopop
diſſet, in ſeque recepiſſet, immunes ſemper poſt
hac fore Remenfes Archiepifcopos à fubje&ione
Legatorum, five ordinariè , five extraordinariè in
Gallias mittendorum, aut in Galliis etiam confti
tuendorum. Sed nec veftigia ufquam extant hu
jus privilegii: & à veri fimilitudine abhorret,
Pontifices ita voluiffe fùam in pofterum authori
tatem his vinculis conftringi.
Refert quidem Hincmarus, Tom. 1. p.238., Re
menfem Ecclefiam nulli unquam Primati, præter
quam Summo Pontifici paruiffe , nifi brevi illo
temporis intervallo, quo vacua fuerat & orbata
proprio Præfule , commendata autem interim;
perinde ut Trevirenfis , inclyto Martyri & Legato
Bonifacio: poftquam exturbatus ab ea fuerat per
vim nefariam Rigobertus, fub Caroli Martelli
Principatu ; Qua nunquam excepto Romano Ponti Anfgario Archiepifcopo Hamburgenfi, à Gregorio
fice Primatem habuit , nifi quamdiù ejeéto fine ullo Papà iv. in Daños, 'svecos, aliafque ad Septen
crimine ab ea fuo Pomtifice Rigoberto, violentia trionem exporreéìas gentes : qualis olim deman
Milonis Tyranni , tempore Caroli Principis , Pafto
re vacamr. Bonifacio Apoflolic« Sedis Legato ali
quandi, ſicut & Eccleſia Treverenſis, commiſa -
fuit, Verùm ut conftaret fides huic privilegio fin
gulari , neceffum effet comprobari , omnes olim
Franciae Metropoles in ditione fuiffe Primatis Are
latenfis, fub Clodovei regnatrice familia, folam
que ejus jugi immunem fuiffe tumc Remenfem Pon
tificum literæ , quibus Arelatenfis Primatus confti
tuitur, ne uno quidem verbo hanc Remenfem im
munitatem indicant. Adde rurfum quod ubi Gal
licani Metropolitani tot ediderunt documenta inex
pugnabilis conftantiæ fuæ in Conciliis Pontigo
nenfi & Trecenfi adversūs audaces Anfegifi Seno
nenfis conatus : magno quidem præ cætéris animo
' Hincmarus , fed pro communi tántűm caufa certa
vit , nec fuae magis quàm aliorum Metropolitarum
vuendae dignitati fervivit. Omnium ergo Metropo
\eon Gallicanarum una erat & communis caufa:
tx fi viciffet Anfegifus, æquè Hincmarus ejus po
Iog
teftati fubftratus jacuiffet, atque alii Metropoli.
{anl . ** a
Nec alia ratio eft Drogonis Primatiae , quam
hac maximè regula labefa&are vifus eft Hincma
rus, quòd ad Pontificum Regumque gloriam &
utilita*em magni referret , ut canonica & prifca
libertate fruerentur femper Metropolitani, nec ab
ullo penderent vel Legato, vel Vicarias agente
Pontificis partes : cum jam inde ab obitu Bonifa
cii citra ullam corum operam fatis belle profpe
&tum fuiffet Ecclefiae Gallicanae, Metropolitanis fin
gulis fao jure ſervato . - -
IX. Qgod verò circumfertur Adriani I. privi
legium Tipino Remenfi collatum, follicitante mul
tis ad Pontificem precibus Carolo Magno ; purum
que illud eft Metropolitanorum privilegium , quan
«quam ex antiqui ufus, reliquiis nomen ibi fonct
Primatis; prifco quippe more Dioecefeos Primas
nominabatur, qui poftea Metropolitanus , Remem
fem Epifcopum & Primatem illiut Digcefit , &c.
In fola fubjeéîione. Romani Pontificit permanemr ,
Diœcefim & Parochiam Rememfem ftudear guberma
re, &c, Flodoard. Hiſt. Rom. L.1, c. 17.
x. Excurramus in Angliam, ubi Dunftanus Can
tuarienfem geftabat Archiepifcopatum. Is Romam
profe&us Pállio , unàque Legätionc Apoftolica
exornatus à Papa Patriarchatum Anglia induit »
ut loquitur ejus vitæ fcriptor, Magnificè Pomtifex
illum' honoravit , ac flola fui Apoftolatár , pro quae
venerat , , decemtiffîmè decoravit. Sicque delegata ei
Legatione , Apoftolica Sedis Genti Anglorum Paյ10
rem dedit. Itaque vir Dei Roma reverfuf , & in
Patriarchatum Primaa fedis Britanniarum receptu* •
&rc. Cap. 19. *: -
XI. in Hifpania affirmat quidem Alcuinus Eli
pandum Toletanum Epifcopum fupra alios Epiic9
pos eminentiori dignitate fuififfe ; fed ea , ut opi
hor, erat honoris & fedendi prærogativa , in nu
peris Toletanis Conciliis ei tributa, non certa ju
diciorum poteftas vel appellationum, quæ propria
eft vis & authoritas Primatum , quo nunc à no
bis fenfu ea vox intelligitur. Elipamdum /icut di
gnitate, ita etiam perfidia malo primum effe in
partibur illir agnovi, - -
XII. Certum illud ratumque cx his emergit ,
poß Bonifacii obitum, quandiù , rerum potita eft
íìirps Caroli Magni, nullam Occidente toto veram
& germanam floruiffe Primatiam , praetcr Bifuri
cenfem. Cui fi qua alia addenda foret , Can
tuarienfis ratio potior effet. Cum de hac » . tum
de aliis pofterioribus mox difputatio peculiaris in
ßituetur . Silui ha&enus Legationem mandatam
data fuerat Ebboni Remenfi Archiepifcopo ;. ut
perhibetur à San&o Remberto in Anfgarii vita •
tujus & imitator & fucceffor fuit. Inhærebat pcr
fonae ifta quoque Legatio, nec ad fucceffores traji
ciebatur. Prolixiùs de ea inferius. Interim autem
hic animadvertiffe juvabit , cum novæ infidclium
gentes vel infundebant fe Chriftiani Imperii Pro
§inciis, vel ad earum fines tumultuabantur, ad
versùs novos hoftes, novis præfidiis, novifqu£ Pu
cibus opus fuiffe, & Apofìolicos Vicarios ad hæc
munia plerumque fuiffe defìinatos. Id fupra, ma
nifeftumh abunde eft , cum Legatione Apoftolica-:
munitos vidimus Primarios Archiepifcopos » qui
gentium recens ad fidem converfarum , vel pro
pediem convertendarum faluti invigilarent » Fºn
çorum in Gallia, Vifigothorum in Hifpania , Go
{horum & Longobardárum in Italia , Anglorum
Saxonumque in Brittanica Infula: .
XIII. Retro fie&enda funt veftigia ad Joannem
-VIII. cujus rurfum Epißola nobis ಅಣ್ಣ
Epiյն.
 I IO Vetus & nova
Epift, 135., movere poteft , hîc eximendum. Jubet
Pontifex Mediolanefifem Ravennatemque Archie
pifcopos cum Suffraganeis convolare ad Concilium ,
uandocumque convocatum illud fuerit à Papien
} Epifcopo, vel fuccefforibus, ad magni ponde
ris libranda judicia , quæ majoribus ideo in Con
ciliis diffiniri aequum eſſet. Apoſtoliea authoritate
Jubemus , ut quotier Joamme* Tirinenfi; Еріjeорите?
poft eum fui fuccefforet vor , veftrofque vocaverint ,
pro emergentibus quaſtionibus eximendir, continuò
Ecclefiæ Diſciplina
leviffè . Subdit etiam alibi, In Cam. 39. Coge. Trull*
Primatum Cypri , ab Ephefina Synodo firmatum.
& à Trullana dilatatum in Helleſpontum , & Cy
cum ufque , funditus interiffe , quod quidem ad
jurifdiéîionem attinet. Ex quibus colligitur Pri
matus feu Exarchatus omnes hoc aevo in Oriente
& in Occidente ex aequo intercidiffe, & rem tan
tae quondam gloriæ ad vacuos & inanes titulos
deductam fuiffe,
__

Beato Petro Apoſtolo obedientiam exhibenter, con

venire non differatis. Porrò tam inſolens prima
fronte videtur haec delegatio, nt juftiffimae fint du
bitandi caufae , an Archiepifcopi tantae famae & po
teftatis, duo ei inorem fìatim gefTerint : an prælu
forius hic fuerit conatus Pontificis , qui pro Ec
clefiae fuae ingenio, & prædecefTorum moré & fpe
ctatiſſima indulgentia , à propoſito mox reſilierit,
«obfecundans precibus & rätionibus Præfulum,
quorum jura minuebantur: vel fchifmatis fcanda
lique periculum prævertens, ut in caufa Anfegi
fi & Drogonis comprobatum fupra eft. Adde quod
nec illa quidem Epißola contihet donatque omnia
Primatum jura. Imò quod in illis primarium eft,
9mninò ibi reticetur , nempe de âppellationibus
judicandi. Solùm denique cónvocandi'tota ex Lon
န္ ႏိုင္ဆိုႏိုင္ရ Concilii conceditur poteftas. Conjiceret
forfan non temere quis duos `Metropolitanos de
jure congregandi Concilii tam diu & tam perti
naciter digladiatos effe , ut pertaefus Pontifex in
Ticinenfem Epifcopum illud `tranftulerit. Idem.
IPontifex Concilium Ticini praefens ipfe habuit,
ubi ante Ticinenfem fubfcripfit Mediolänenfis. Sed
non_vagat, & forfan tanti non eft, expendere,
an Epiftola & Privilegio anterius poßeriufve fit
Concilium.
XIV. Superfunt pauciffima de Gracorum mori
bus ufibufqùe perfringenda. Tradit Balfamon In IX. Coaluit rurfum non multo poß , ($r nullo tume
Can:*.. Cong. Conftant. 1. in primigenia Ecclefiae megotio Semonenfis Provineia Lugdunenß Primati
diſciplina nihil tritius, nihil ftabilius fuiffe, quàm paruit .
C A PU T XXXIV. P.4.!.1. c.1o.
De Primatibus, ab Hugonis Capeti
Regno, five ab anno Chrifti mille
fimo ad haec ufque Tempora. Ac
primùm de Primate Lugdunenfi.
I. Gregorius VII. Lugdunenfew Archiepifcopum
Primatu donat in Metropoler Senanenfem , Turo
menfem , & Rotomagenfem .
II. Ex hir Prafulibur duo obluétamtur ingrata
fíbi movitati.
III. Rationer /fahilienda hujur Primatig.
IV. Ut decertaverint Rotomagenfis &• Semomen/r.
me movum fubiremt jugum .
V. Semomenfi, fubit illud tandem.
VI. Demuo illud excutit .
VII. Ludovicus VI. Rex , cognomento Craffu* ,
Patrocimium fumit libertatir Ecclefia Semomenfi , re
vocatque quod detritum ex ea fuerat imconfulto Re
ge, Comprovincialium collegio & Clero.
VIII. Ea rer maximè Regem exafperabat, quòd
civita , Lugdumum jam olim à Regno aliemata ,
necdum cum eo coaluerat .
-

ut Pr9vinciae fuae moderaretur unufquifqüe ' Me X. Cur mom agrè eidem fe fubjeciffet Metropo
tropolitanus , & à Comprovincialibus Epiſcopis Iir Turonemfir. -

ordinaretur ipfe. Cum univerfim hoc teneřet, êx.
c£ptiones tamen erant, quasalibi attigimus. Ad
dit Balfamon ab eo primum jure receffiffe Constan
tinopolitanum C9ncilium I. cùm Epifcopo Conftan
（in9politano fubiecit Metropolitaños Ponti, Afię
XI. Rotomagenfi, Metropoli* mumquam fubigi po
tuit Lugdunen/î: illam tamdem exemit Calliftus III.
XII, Compendiofa hujus Primatia explamatio.
XIII. Firmaiffmum ejus fumdamentum, Ecclefi£
tutilitar.
-"

& Thraciae ,.cum nonnullis aliis, eorumque or. XIV. De Primatu Rotomagenſ ,
dinationem illi permifit. Addit denique Buigariam XV. Quanti fit momemti jus appellationum •
quidem fuo munitam fuiffe privilegio à Jüftinia.
wo Imperatore , Cyprum ab Ephefina synodo , I. Tಳ್ಲ್ಲಿ Carolo Magno& Regia ejus fami
Iberiam à Concilio Antiochenoſub Patriarcha Pe lia , quin & toto penè faeculo primo ,. quQ
tro , qui . Iberiam ita liberam effe voluit, ut uon regnum capeffivit Hugo Capetus, ejüfque clarif
omninò ab Antiocheni Patriarchae poteßate exi fima ftirps, fumma videtur inter Gallicanos Me
tropolitanos aequalitas viguiffe, ita eminentibus
Ameretur. Mens & fententia , ut reor , Balfamonis
bæc eft , 3glgariam, gyprum, Iberiam ex privi omnibus, ut nemo fuper immineret, Aquitanias
Jegio,Archiepifcopos habuiffe, qui cum pluribus hinc excipi liquet ex iis quæ de Primatu Bituri
ſinguli præeſſent Metropolitanis", eſſent ipfi ſub cenfi fuo locoTdicuntur. Gregorius VII. fenefcen
ditione alicujus Patriarchæ. te jam undecimo fæculo, Ammo 1o79., primus Ge
Cæterùm olim quidem ita habebant, at poßea, buino Lugdunenfi Archiepifcopo pcrpetuum con
ut idem ipfe locupletiffimus teftis eß, In Cam.9. tulit, ejufque fuccefforibus Primatum in quatuor
Cone. Calched., Primates illi, ſive Dioeceſeon Exar Provincias Lugdunenfes. Comfirmamur Primatum
£hi , nominis fola gloria tumebant, poteftatis cu fuper quatuor Provinciat Lugdunenfi Eccle/ìa tua ,
juſcumque in Metropolitanos vacui & exortes. ç$* per eam tubi , tuifque fucceßoribur. L.6. Et/t. 34-35•
Exarcbus Diœcefeos eft, ut mibi quidem videtur, Scripfit idem Pontifex, & eadem de re , ad Ar
•on uniut cujufque Provincia Metropolitamur, feâ chiepifcopos Rotomagenfem , Turonenfcm, èx Se
Metropolitamur. uniut Diœcefir, Diœcefi, autem ἐρ, nonenfem .
quæ multa* fub fe habet Provincia,. Hoc autem; II. Fieri vix , ac nec vix poterat, quin tres Me
Exarchorum privilegium mom. ef? ampliuf im ufu . tropolitani certarent aliquantum pro libertate anti
Etfi enim dieumtur Exarcbi quidam^ ex Metropoli qua fuarum Ecclefiarum : Regefque ipfi fua inte
2*ni* ; fed tamem alior Metropolitano, , qui ſunt reffe ducerent , nec tres Regni fui Ecclefiafticae .
*/?. Piacefibut , non babent omninà ß; jubjeiior. Provinciae in poteftatem venirent Archiepifcopi
JE/? ergo veriſimiles alios fuiffe qui tune eramt, Lugdunenfis; eo certè tempore , quo Lugdunenfis
•£xarcbor Digcefeom, vel eße quidem adbuc ipfor, Civitas & Regio, non Galliae , fed Burgundiae fu
Aº" q***is data funt à Canonitus privilegia » exe berant regno. Id pra:fagicbat Pontifex fuo igfc-e
3Dl
 De Beneficiis, Part.I. Lib.I. Cap.XXXIV.
animo,utque tam gravi occurreret periculo, præ
fatus erat, non inftitui à fe novum , fed vete
rem reftitui Primatum Lugdunenfem , & confir•
mari. Confrmamur ·
III. Non diffidet à veri fimilitudine Pontificem
innixum fuiffe Notitig Epifcopatuum , qug infer
ts erat Pfeudo-Ifidori operibus, & per orbcm vul
gabatur nomine Anacleti Pap£ : Tomur Anacleti.
Índidemfortaffe & Cabilionenfi Concilio, Ann.894.,
data fuerat occafio , Aurelianum ArchiepifcopumL
Lugdunenfem , totius Gallic Primatem apellandi.
Tunc tempgris enim haec Ifidori compilátio paf
fim circumferebatur, & multis impofuerat. Provin
cia & Civitas Lugdunum primo ibi loco radiabat
ante Lugdunenfes alias. Satis momenti ac præfi
dii in co tunc quidem vifum eft effe , quando èxem
plo tametfi parum fortunato Anfegifi, accenfa erat
Praefulum cupiditas complurium, imminuendæ alie
nae poteftatis, fuae amplificandae . Jam inde ab an
no 853• & 354. Lotharius Imperator, cui ex tri
partito Galliarum Imperio obtigerat ca portio,
quae Burgundici poftea Regni nómine defignata .
eft , & in qua caeteris civitatibus eminebai Lug
dunum, id plerumque in praeceptis Regiis ufurpä
verat : ut Lugdunenfem Ecclefiam inter Gallicanas
Primam di£titaret : Lugdumenfi facra G^ prima Gal
à diruna Ecclefs . Spicil. To. 12. pag.1 13. fr.4. Suffra
gatur &. Eufebii hiftoria , huic Lugduni, & Chri
ftiani ibidem nominis , antiquitati TSan&us Odilo
in vita Sanéti Majoli Ciuniacenfis Abbatis, ean
dem ita commendat: Philoſophia nutrieem G-ma
trem , &* quæ totiu. Gallia ex antiquo more , &• Ec
sleſiaſtio jure nom immerità teneret arcem. Nec par
cior in ejus laudes , Anno 1o46., Stephanus Tor
nacenfis: Prima Sedes Galliarum Lugeiìmenfi, &rc.
Prima* mofter im gloria. Cum haec exiftimatio &
fama Lugdunenfis & Civitatis & Ecclefiae animis
hominum infideret, minimè mirum eft, eadem opi
nione imbutum fuiffe Gregorii VII. animum, ut
non aliud arbitraretur à fe, quàm antiquum ejus
Primatum confirmari. Epift.9z.
IV. Non ægrè affenfus eft Rodolphus, Turo
nenfis Archiepifcopus huic de Primatu Lugdunen
fi Decreto. Hinc illi fibique per Epiftolas gratu
latus eft Gebuinus Lugdunenfis Archiepifcopùs. At
hanc Ecclefiae fuae deje&tionem moleftiffimè tulit
Richerius Senonenfis Metropolitanus, hand imme
mor quantum fibi juris in univerfas Galliæ Eccle
fias prædeceffores fui non ita pridem arrogaffent.
Necdum centum anni effluxerant , ex quo Segui
nus Archiepifcopus Senonenfis in Concilio ad San
Dionyfii Abbatiam habito, Primatum Galiiae fibi
vendicabat : Primatum Gallia in ea Symodo fibi ufur
pans. Ipfiffima haec verba funt Aimoini , in vita
§. Abbonis Abbatis Floriacenfis. Ergo ut Senonem
fis Metropolitani affenfus exprimeretur, Urbanus
II. præcefforis fui Gregorii VII. Decretum innova
vit , firmavitque in Concilio Claromontano. At
cum ne tunc quidem de fententia difcederet Seno
nenfis pallii eum ufu, omnique in Suffraganeos po
teßate mul&avit Pontifex, donec ad obedientiam
fuum ipfe animum frangeret. Eadem poena indi&ta
eft Archiepifcopo Rotomagenfi tunc abfenti, nifi
intra trimeftre (patium fpondcret fe pariturum ..
Epifcopi utriufque hujus Provinciæ , qui Synodo
intererant, novi. Primatis jugum fubire. Ivo Car
notenfis Epifcopus, Juris fanè peritiffimus, nec
minus fan&itatis & moderationis laude praeclarus,
idconfilii Richerio infufurravit, ut impraefentiarum
quidem ferviret tempori, & Decreto fe fubiiceret
Apoftolico , dum per, tempus liceret Ecclefiae fuae
jura & privilegia authentica excutere & pervolu
tare, quo tempeſtivius aliquando primaevae fe red
, deret libertati. Nom ef? confilium meum , ut contra
torrentem brachia dirigatis, imò Apoſtolicis ſanctie
III
mibur interim aequiefratir, abfque prajudicio pri
vilegiorum, vel autbemt iearum Scripturarum, ß
quando reperiri poterunt, qua hane ſubiectionem.
*tb Ecclº/ia ve?ra removeañt , Ør ejufdem Eccleffe
libertatem defendant. Epiß.1 18. Cum tam fapien
ter temperato confilio non acquiefceret Richerius,
ejus fe obedientiae fubduxit Ivo, nec intereffe vo
luit inaugurationi Epifcopi Aurelianenfis, quam ille
perficere ad caftellum Uxellodunenfe meditabatur.
Omninò recufavimus propter Primatum Lugdunen
/í, Eeelefia quem irrationabiliter refutat illa Sedet ,
&* imterdiéîum Sedis Apoßolica . Epift. 34. aliàs 11z.
Itaque Aureliae follicitante Rege celebrata eft Au
relianenfis Epifcopi confecratio ab Ivone, caeterif.
que Senonenfis Eccleiae Epifcopis.
V. Fato tandem fuo defun&us eft Richerius,
Anmo io96., & in ejus locum fubrogatus Daim
bertus. Hunc juffit Hugo Lugdunenfis Primas &
Apoftolicae Sedis Legatus ante fibi fifti , & profef
fionem obedientiae edere, quàm inauguraretur • *.
Di&to audientes fuere cum Metropolitano fuo Pro
vinciae Senonenſis Epiſcopi & à conſecratione Daim
berti ſuperſedere. Sed interim Ivo per Epiſtolas
adiit Urbanum II. conteftatus eo jure per Canones
non poffe uti Priniates. Eo jubemte propter reve
remtiam veflram mamur ab ejur confecratiome eomti
muimus . Cum de profeſſione à Metropolitanis Pri
matibus faciemda mihi] leganus comfuetudine firma
tum , vel legibur confiitutum ; ultra quar metas
nibii conceffum eff. Primatibgr teffatur Papa Ni
colaus. Epift. 58. aliâs 6o. Daimbertus Romam per
rexit, ab Urbano ipfo ordinatus eft ,,£odem pau
lò poft rediit , praefénfque affuit Concilio , ubi in
ftatìratum eft íolemne `judicium , & confirmatus
Lugdunenfis Primatus. Tunc denique recepit con
volaturum ſe quamprimum ad inviſendum Prima
tem, & ad pra:ftandam illi canonicam obedientiam.
Quod & eftrcnuè perfecit. Totam narrationis hujus
feriem contexuit Ürbanus ipfe II.in Epiftolaad Hu
gonem Lugdunenfem data,quam primus publici juris
íecit iiluftrifimus Petrus de Marca, in eo quem de
Primatu Lugdunenfi fcripfit traétatu luculentiffimo
Ex quo palam eft non ea neceffitate cQnftri&tos fuiffe
Archiepifcopos, ut fe Primati ante fifterent, quàm
ordinarentur, quamquam id fibi juris Primas fu
mere voluiffet. Ita tion omni ex parte caufa c£ci
dit Daimbertus, nec nullum eiſructum attulere
Epißolae , Epift.65., & confilia Ivonis , dg quibus
páulò antè. Senfit quidem Ivo, nec profeffioncm
obedientiae à Metropolitanis praeſtandam Canoni
cis ufquam legibus praefcribi: qua in re affentigntem
non habuit Papami. Sed prolixiùs de ea profeffio
ne fuo infra nos loco.
VI. Nec una ea in re temperarunt , aut retar
darunt nonnihil Archiepifcopi Senonenfes, curfum
& progrcfTum Primatus Lugdunenfis. Cum enim
Joánnés Lugdunenfis Primas Epifcopos Senonenfis
provinciae vocaffet ad Concilium, ubi vexanda erat
caufa de Inveftituris : illi refcripferunt fidentiffimè
commodante calamum Ivone, nefas effe per Cano
nes revocari Epifcopos ad Concilia extra fuam Pro
vinciam , nifi Summus Pontifex juberet , aut in.
Appellationum caufis cum Ecclefia aliqua ad Pri
mätem provocabat: Nufquam reveremda Patruum
fanxit autboritat, nufquam hoc fervare confuevit
antiquitat , ut prima Sedis Epifcoput Epifcopo* ex*
tra Provinciam propriam poſito, invitaret ad Conci
lium, niß boe aut Apoffolica Seder imperares , º?
una de Provincialibur Ecclefiir pro caufís qua; fp
tra Provincian terminare non poterat, prima Sedis
autboritatem appellaret . Ivo Epift.136. aliä* 238•
sperabat quidéin Legatus quátuor . Lugdunenfes
Provincias velutin unam conglutinari Provinciam,
cujus convocare poffet ipfe Concilium;at cujus fal
tem vocare ad fé poffet Epifcopos , ut in rebus in
trl
II2, Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
tricatioribus, eorum confiliis fulciretur. Sed haec viam clanculariam. Fa£ta ef?, ut dicitur , furtivè
erat vel inanis caufatio, vel leviter praefumpta , & latenter fubjetiio illa, nefciente fcilitet Clero
opinio, nullo certo ex Canonicis regulis argumen senomenff, inconfulti, etiam Epifcopis illius Diœ
t6. Itaque fefellit eum fpes fua Epift.139. Nec enim cefi;, ignorante etiam Rege , in quibus omnibu* di
valent allata alibi à nobis exempla vel Primatum gnitär pendet Ecclefta. Et fubjettiotaliter fakta re
& Legatorum Apoftolicorum in communi , vel Vicn fpicere poti*r videtur ad ignominiam malè accipien
menfiùm, vel Cantuarienfium Primatum . In ipfa • tis, quêm ad incommodum Eccle/a nefeientis - Res
fui inftitutione his Primatibus tributa fuerat ea • enim commnumir communi tra£tam da efl con/ìlio, non
facultas, mon Lugdunenfi. latenti cº privato terminanda colloquio. Alludunt
Non in eo tamen fe continuere Archiepifcopi haec Epiftolae Regiae verba ad Diamberti profe&io
Senonen(es. Excufferant enim omnino Primatis ju nem ifi civitatem Lugdunenfem , ubi fecit quod
gum , quando Humbertus Archiepifcopus Lugdu faćturum fe Papae receperat, Primati obedientiam
ienfis hànc praetexuit Archiepifcópi Senonenfis à profeffiis. Verùm hæc profeffio irrita habebatur à
Lugdunenfi Ecclefia defeéìionem , nie intereffet five clero, & ab Epiſcopis Provincia, qui aſſenſi non
Coiicilio, five cætui EpifcQporum Carnuti adunan erant, ut author hic Rex. eft , etfi Urbanus II.
-do, Anno 1 146., ad difceptandas, & conftituen contrarium innuiffe fupra videatur: fed irrita vel
das Ecclefiarum Orientalium rationes , quo invita maximè habebatur à Rege ; citra cujus & Epifco
ius fuerat à Sugerio Abbate , regni tunc abfente porum confenfum non potuerat Ecclefia Regnique
Rege adminiftro & reéìore. Merito enim Primas cervicibus nova ſervitus illidi. Sed ultimo tandem
dignitatem Primatùs committere refugicbat cum Epiftolae fuae loco aperit Rex id, quo maximè mo
eis qui illi non affurgcbant. Verùm quia mor pro vébatur, nempè quòd civitas Lugdunenfis extra
officio Primat%r, ex parte domimi Regis & Optimatum Regni tunc fines , & alienae ditonis effet: ex quo
vegni , ad colloquium quod apud Carnutum celebra non poterat non plurimum dedecoris redundare •
ri debet , invitaffir , fciat charitat veflra , quod do in Ecclefiam & in Regnum, fi alienae fubjicieren
nec semonenfir Archiepifcopur in eadem caufa Pri tur poteftati. Videat dulciffime Pater, difcretio ve
matur mobi* derogare nom veretur , &• Apoftolicit flra, nec civitat Lugdunenfir , qua de alieno eft re
mandatis contumax & rebelli, exiftit, pudor mobi* gno, de noflro floreat detrimemto ; nec fubjiciatur
eß ad illar. progredi partes , ubi domino Papa com amicur amicd ; quia f? decipitur pro amico amicus ,
tradicitur , & Lugdunenfis Ecclefia debito honore > juftè fiet de amico inimicur.
fraudatur. Inter Epiſt. Sugerii 134. Du Cheſne Tom. v VIII. Opportunus fanè hic locus eft hujus con
A. p. 535. Viderint peritiores an' ifìam obedientiae troverfiae penitus extricandae. Ex quo tempore Im
detraĉiionem , & fi clementer , exprobret_tamen perium Cároli Magni inter nepotés ejus, Ludovi
Bernardus Henrico Archiepifcopo Senonenfi. ci Pii filids divifum fuerat: inter Francorum hinc
VII. Hinc ominatur Petrus de Marca, Epiß.41. regnum, inde Germaniae Imperium, emerfit quafi
Paulò ante finem , non abs re, tum quidem Roto medium, quo Burgundiae di&tum eft Regnum_. ,
magenfem & Turonenfem Metropolitanos Primati quandoque etiam Regnum Arelatenfe. Hgredita
morem geffiffe. Poffet tamen quis addubitare non ria tandem fucceffione ad Germanos Imperatores
nihil. Primatem enim alienaré poterat à Conci hoc regnum devolutum fuerat, feriùfque & fruftil
lio una illa magni momenti ratió, quod habendo latim variae ejus Provinciae alio & alio tempore in
Concilio locus adfignatus effet is , ubi nulla ei ob Gallorum Regum poteftatem, à qua' abfciffae olim
fervantia dependeretur; fivc locis in aliis aliqua. fuerant, revocatae funt. Burgundici Regni civita
praeſtaretur, ſive nulla. tum Princeps erat Lugdunum. Narrat Glaber , L. 5•
I Sed obfervandum neceffariò hic nobis eft, hanc c.4., ut Henricus III. Imperator Archiepifcopatu
Archiepifcopi Senonenfis defe&ionem à Lugdu Liigdunenfi donaverit Adelricum anno 1Ö4o. Fri
nenfi Primatu , & diuturniorem fuiffe, quàm ple dericus ejus nominis primus Imperator Heraclium
riquc putent, & vetuftiorem . Nuperrimè enim. Archiepifcopum Lugdunenfem ejus civitatis ditio
emerſitè tenebris Epiſtola Ludovici Craſſi ad Cal ne & dominio temporali inveftivit anno 1 1 58.
liftum II. Pontificem , qua magnos femper gerens . Totum corpus civitatir Lugdunenfis , &* omnia ju
animos Rex, quanquam bellicis procellis obiicien ra Regalia , quæ im Lugdunenfi Epifcopatu ad Im
dum effet regnum, & adeundum vitae ipfius difcri perium pertinent, eitra Ararim , Coinpertum eft
mcn , teftificatur non commiffurum fe, ut Franci trito etiamnunc vulgi fermone, terras Regni dici,
ci Imperii decus novæ huius fervitutis dedecore quae cis Ararim Rhodanumque funt ; quae ultra,
obſcuretur. Suffimerem potiùs regni noßri totius in Imperii •
eendium , capitir etiam no$tri periculum , quàm no Ifta etiam fortaffis , caufa Romanos adduxerat
v2 ſubjectionis G' abjektioni opprobrium . Ammo Pontifices, ut Lugduni maximè Apoftolicum Lega
* 1 * £• Spicil. Tom.3 pag. 147. Intéreffe ad regii no tum, Primatemque conftitui cuperent: quòd Eccie
minis majeftatem & officium, eniti pro virili, ne fiafticae jam ditionis ea urbs effet. Eo fa&um eft
vilefcat Gallicanæ dignitas Ecclefiae : & quo demum etiam, ut duo Lugduni celebrarentur Concilia ,
cumquc colore fucaretur Primatus Lugdunenfis, & magni prorfus fplendoris in Ecclefiafticis Annali
quantacunque ei affingeretur antiquitas, liberta bus. Hujus operis contextu prodetur, complures
tcm Senonenfis Ecclefiae & certioribus & vetuftio alios ejufdem Burgundici, five Arelatenfis Regni
ribus niti fundamentis. Pidetur ad nofrum refрice Epifcopos temporalem etiam civitatum regionum
re contemptum contra mor hoc modo fieri , quod num que Principatum affecutos, ImperatorumT fcilicet
quam extitit fa£tum, &rc. Si opponitur, quod ve beneficio afenfuque, five exprefo, five tacito,
terum imffitutio Lugdunemf Ecclefia Primatum con fub quorum etiam tuitione femper erant. In caufis
tulerit, refpomdetur ex oppofíto, quod antiqua liberta illud ergo erat quamobrem abhorrefcerent Galli
ti* poffeffo Semomenfem Eccle/ìam ab ejus fubje£tione Reges à primatu Lugdunenfi, ne Principes regni
defendit. Unum ex Archiepifcopis Senonenfibus fub fui Ecclcfiae in alienam quodammodo `ditionem
Venurent.
ſcripſiſſe Primatui Lugdunenſi, ſed privato & fur
tiv6 affenfu , inconfultis tum Ecclefiae fuae Cleri . IX. Verùm fi iftas Burgundici regni urbes re
cis, tum Epifcopis Provinciae , & ipfis maximè tinere fuaque domination adferere diutiús non
Regibus, qui nunc hoc dedecus detrcétent , infe potuerant. Imperatores : nemo non videt quantò
étumque reddant , quod temerè & pra:cipitantiūs acriùs Epifcopis laborandum fuerit , ut ne fibi hgc
factuin eft : Ecclefiae Regnique majeftati non potuif Imperatoriac ſeu beneficentiae , ſeu conniventiae do
fe ullam inuri maculaih për unius Praefulis igna na extorquerentur . Caput extulere Duces, Comi
tCS :
 De Beneficiis, Part. I. Lib.I. Cap. XXXIV. 113
ves, Delphini, & opimae, inhiavere ipfi quoque . bonenfem ; eoquo fa&um , ut tanquam in confilio
prada. Urque ne extra cancellos expatier inſtituti non velut in Concilio federetur. Sed quoniam.
inei, Forefienfes inter Comites & Archiepifcopos Lugdunenfi, Archiepifcopus vemdicabat fibi Prima
Lugdunenfes decretatum diu & acriter fuit: Fran tum fuper Archiepifcopum Senonenfem , Rotomagem -
ciæ Reges pacis publicique boni vindices interpo fir fuper Bituricenfem , Auxianen/em , Narbouenfem ,
fuerunt fefe aliquando ; Cives Lugdunenfes inter timebatur de difcordia , & ideo non fuit feßum
Ilarunt Ludovicum IX. Regem , fan&itatis glo quafi in Comcilio , fed ut im confilio. Simillimum
fia jam tum clariffimum, ut ab Archiepifcopo tuti veri eft fic emendandum effe hunc locum , men
effent. Qua erat is pietate , pacem illis reddidit. dis apertiffimis fcatentem. Quoniam Lugdumenfis
Philippus Audax ejus filius concordiae fibulam ar Archiepifcopus vimdicabat fibi Primatum fuper Ar
άiùs ftrinxit denique Philippus Pulcher Audacis chiepifcopum Senonenfem 6 Rotomagenfem, 6 Bi
filius à populo rurfus adversùs Archiepifcopos exo turicen/i fuper Aufeianenfem, ór Narbonenfem. Om
ratus advolavit & ipfe, nec certiorem ullam diffen nino enim diffidet à vero, quòd Rotomagenfis quid
fionem finiendarum rationem inire potuit, quàm quam fibi unquam juris arripuerit in Bituricenfem ,
ut civitatis regimen & dominium in manus ipfe Aufcitanum & Narbonenfem. At veritati id apprime
fumeret , & opulentiffimam civitatem fibi prifcae confentit, Lugdunenfi jura quaedam fuiffe in Scno
que Majorum fuorum dominationi regiae recupe nenfem , & Rotomagenfein , fuiffc & Bituricenfi in
raret. Excidit Archiepifcopus temporali urbis do Aufcitanum & Narbonenfem ,
minio, fed viciffim id confecutus eft, ut ne Prima Sed illud magni certè ponderis eft , quod ab eo
tus Lugdunenfis Ecclefiae excideret pofthac aut va dem Matthaei Paris loco exculpimus : abfolutum
cillaret. Quippe nec Reges nec Pontifices Gallos tunc fuiffe Archiepifcopum Rothomagenfem à jure
deinceps , puduit, aut poenituit, plerafque Regni Primatus Lugdunenfis , aut ne ab exordio quidem
Eccleſias in poteſtate eſſe praeſulis Gallicani. Mul obnoxium ei fe geffiffe. Sunt porro & alia ejufdem
tùm diuque defudavit Ronifacius VIII. ut tempora rei invi&ta documenta. Anno rurfus 1458. nullum
non lapidem movit Archiepifcopus Lugdunenfis ,
jis ditio Archiepifcopo Lugdunenfi reintegraretur:
fed Philippus idem Pulcher cum Archiepifcopo & ut Rothomagenfem Primatui fuo fubfterneret. Rai
Capitulo Lugdunenfi anno 1 3 1 z. ut häs tandem mal. amm. 1458. 37. 38. Caufam hanc Callixtus III.
conditiones tranfegit , ut temporale dominum . Pontifex Cardinali Legato Dominico Capranicae
penes Regem , Comitatus urbis penes Canonicos, delegavit. Secundum Rothomagenfem pronuntia
Archiepifcopos Primatus fuus deinceps inconcuf tum eft. Po/? definitivam fentemtiam Rotbomagem
fus effet : Regni primam Sedem inter eatera, Gal fem Ecclefiam ejufque fuffraganeos, atque fuppoß- '
liarum Eccleſias obtinere. Marcha de Primatu Lug tor, Romanæ Ecclefi& immediatè &• mulli alteri pri
аит. p.348. matiali jure fubeffe , ipfi Arcbiepifcopo Lugdunenß
X. Non fatis mihi quidem exploratum com fuper pr«tenfo Primatiali jure , perpetuum filentium
pertumque eft, cur non eadem virium contentione imponemdo, promu mtiavit. Qu« quidem fentemtia.
Jecertarint adversùs Primatûs hujus novitatem, nulla faltem legitima provocatione fufpenfa , im rem,
Turonenfis, Rotomagenfifque Archiepifcopi , at tranfivit judicatam. Verba funt haec ipfiffima Bul
ue Senonenfis : & cur Rex ipfe Ludovicus Craf læ Callixti III. Qgi eâ Legati judicium confir
us non exarſerit niſi in diſſenſionem Senonenſis, mavit , & caufidicorum damnavit quorundam au
fecurus & incuriofus geminarum harum Metropo daciam inufitatiffimam , qui velut ab abufu provo•
leon. Non abs re tamen dici poffet, Rotomagum caverunt. Nemo inter eruditos nefcius eft , necdum
& Normanniae Ducatum juris tunc fuiffe Angliae ufitata tunc fuiffe haec verba, fed res ipfa eadem
Regum : Turonenfis Metropolis plerofque fuffra erat, idemque perfugium ab Ecclefiaftica ad fæcu
ganeos Minoris Britanniae , five Armoricae Duci larem poteftatem. Du Chefne in Notis ad Bibl. Clum.
patuiffe, denique eam fortaffe jam tum Proyin pag.61. Nec Callixtus Pontifex, nec Legatus ejus
ciam promptioris in Apoftolicam Sedem obedien tain facilè in irritum duxiffent Decretum Grego
tiae leges fecutam fuiffe : Regefque adeo noftros rii VII. ab Urbano II. & Pafcale II. confirmatum:
ropenfiore cura & ftudio excubâffe pro tuenda li fi longo ufu.c9rroboratum fuiffet • Finiţimum igi
ertate Senonenfis Metropolis, quæ propria erat tur véro eft ei Decreto nunquam ceffiffe Archie
Galliae , & cui obnoxia erat regia ipfa urbs, Re pifcopos Rotomagenfes : Angliæque reges , qui
gnique Caput Lutetia, Non abfürdè etiam conji tum in Normannia fumma poteftate , utebantur •
Ecclefiarum fuarum libertati non fegnius , quàm •
çeret quis, Archiepifcopos Turonenfes , quibus Francos confuluiffe. - -

morem gerere detreétabant Britanniae Armoricæ

Epifcopi, quòd ab uno ex fuis nempe à Dolenfi XII. Hinc exiftunt aliqua multa hic obiter
Archiepifcöpo regi mallent , certam fibi defpon adnotanda. 1. Lugdunenfi Primatiae in fui princi
dere victoriam non potuiſſe, niſi ab Apoſtolica Se patûs primordiis obtemperatum non fuiffc, nifi in
de: quam ut demererentur, ultrò uni Primati ab Metropoli Turonenfi, ob eas forte rationes, quas
ea inftituto fubjicebantur, quo fibi rebellantes attigimus. 2. Senonenfem Metropolim tum demum
plurimos Suffraganeos fubjicërent. Huic conje in ëjus jura conceffiffe , cum civitas Lugdunenfis
άiunculæ noftrae aliquid accedet momenti ab uno Francorum Regum ditioni recuperata eft, ut haes
ex Canonibus Concilii Claromontani juxta com quaſi eſſet beneficii, viciſſitudo. 3. Rotomagenſem
pendiariam quandam Editionem. Septimus is eft Provinciam nunquam affurrexiffe Primatiae Lugdu
Canon , quo uno confirmatur, & Lugdunenfis nenfi, & 盟 demum diplomate conftabili
Primatus in Turonenfem : Metropolin , & Turo tam fuiffe hanc ejus libertatem 4. Primarium &
nenfis Metropolis poteftas in Epiféopos Armoricae. pene unicum jus Primatiae hujus in Appellationi
Turomenfi Metropoli riteriori, Britanni« reßitutio bus fitum effe. Alia poteftatis documenta vidimus
faéta e/?. Lugdunenfis Ecclefia Primatur reftitutus tentata, fed irrita cecidiffe Porro Appellationum
eſt ſuper Turonenſem. Conc. Gen. Tom. 1o. p.58o. juri fuffragatur etiam Guillelmus Britto, fub Au
XI. Sed non paulò operofius eft divinare, quid gufti Philippi regno.
fibi velit Matthaeus Paris , ubi ait convocato apud Et Liigdunenfis , qua Gallia tota folebat »
Biturigas Concilio Amn. 1226. per Pontificium Le Ut fama e/?, Paßore regi , caufafque referre
gatum, ſedere non potuiſſe Epiſcopos, ut in Con Difficiler, ut ibi lis ultima litibu* effet •
cilio, propterea quòd Archiepifcopus Lugdunen Nèc mittebatur Romam lis ulla, niß quam
fis Primatum ſibi vendicaret in Senonenſem, Ro Lugdunenfe forum per fe finire, nequiffet •
PIgnಷ್ಟ್ರ in Biturisenfem , Auxitanum , & Nar Appellationibus adjiciendae Voi006 2 ཤཱ་ཟླ་་་༠༠
ет.Л.
 I T4 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
his dant locum Metropolitani, feu negligentia, feu enarrando, exempla protulerint Flaminum & Ar- .
pertinacia abnuendi confirmationes , ut inftitutio chiflamminum Gentilitiae fuperftitionis, aut Cata
nes Beneficiorum, propter quas ad ipfos primùm logos & Notitias Civitatum , aut commentitias
recurritur , & ab ipfis abnuentibus ad Primatem , quafdam antiquorum Pontificum Epiftolas, de qua
Du Cheſne. Th. 5. p.252. rum fuco & interpollatione nihildum fufpicabantur
XIII. Hac igitur tantùm de caufa , non propter viri etiam doétiffimi. Fruftra funt , fi fperant his
alia Patriarcharum jura , Petrus Cluniacenfis Ab criticorum argutiis labefactari poſſe inconcuſſa di
bas, L. z. Ep.*. 18., Petrum Lugdunenfem Archiepi fciplinæ Ecclefiafticae fundamenta, cum Ecclefia_.
fcopum Patriarchæ nomine illuftrat ; defignatque veritatis columna fit, cum difciplina ejus charita
quo diftet ejus five Dioecefis Epifcopalis, five Me tis partus fit Iterum iterumque monebo, nititur
tropolitana Provincia , à Primatu | longè plures hic Primatus illis præfidiis omnibus & emolumen
complexo regiones : denique ad id faftigii eum , tis , quae per tot retro fgcula , ubique terrarum,
extollit , quo fublimior fit folus Papa. Goffridus Ecclefiis pénè omnibus, ab hujufmodi, feu Prima
Vindocinenſis Abbas, L.3. Ep. 18., Ivonem Car tibus , ſeu Exarchis acceſſerunt . Conſtat conſta
notenfem Epifcopum per Epiſtolas commonuit, à bitque ſemper inexpugnabile hoc fundamentum :
Senonenfi Archièpifcopo; qüando obedientiæ tan fiquiis aliunde color, fi ornatus adfcitus eft ad fpc
dem profeſſionem Primati Lugdunenſ edidit, om ciem etiam quandam rei folidiffimæ conciliandam,
nem in eum collatam effe culpam prioris contu poffunt perégrina hæc & adventitia ornamenta ,
rnaciæ fuæ ; eaque de caufa nön médiocriter fto vel exolefcere, vel abftergi : non tamen de rei
machatum in euim fuiffe Primatem. Suprà tamen ipfius ftabilitate , de utilitate , de Ecclefiæ necef
oftendimus fapientiæ & fobrietatis regulis accom 器 , de charitate, cui uni laboratum eft , quid
snodatum fuiffe confilium, quòd Senonienfi Ivo in quam excutietur.
ftillaverat : Sanè plerifqué fui ævi fcriptoribus XIV. Quod ad Rothomagenfem jam Primatum
oculatiqr Ivo, viderat rümores tunc de 'antiquo pertinet , ne fingi quidem is poteft alius ab eo , de
Lugduni Primatu ante Gregorii VII. tempora per quo tam multa priùs, quòd nulli pareat Primati
orbem diditos , ex Notitia Epifcopatuum fola emier fuperiori, nifi Pápae. In eum fenfum trahendus eft
fiffe , & ex quibufdam urbiüm Càthalogis ; Prima Qrdericus Vitalis, ubi refert, Anno 1 1 3 5. , Hu
tum Lugduuenfis Ecclefi«, quem aliquamdo. ex Ca gonem Archiepifcopum Rothomagenfem , ftrenuam
talogi eivitatum conjicimur extitiſ , Epiſ, jo. Ad præ cæteris navaffe operam Pontifici in Italia, vi
hibuit & Urbanus II. eamdem vöcem? Et Cata ciſſimoue remuneratum ab eo fuiſſe conceſſo in .
dogorum auétoritas , & Sedis Apoßolica idipfum. fmultos Pontifices Primatu . Hugo Rotbomagen/í, Ar
conteſtabatur authoritas. chiepifeopur ipfum fummopere adjuvit , & ab eodem
Ne tamen ufque adeo indulgeas vel fufpicioni honoratu, Primatum fuper multor Pontifices fufce
tus, vel obtreétationibus hominum imprudentium pit , Primatus hic ipfiffima eft Metropolitica digni
*magis quàm indoétorum, ut incertis tantùm his tas, ex prifcorum privilegiorum confirmatione ef
Catalogis, vel æqué fluétuantibus rumoribus Lug florefcens, ut nulli unquam praeter fummum Pon
dunenfem Primatum fuper ftru&um exifìimes. tificem Primati fubjiceretur , Centum ampliùs poft
Blondel. De la Primau. tè pag. 775. Certum, incon annis eo uno nomine fibi gratulabatur Rothomagen
cuffumque ejus fundamentum fuit utilitas Ecclefie. fis Archiepifcopus fub Gregorio IX. qui patroci
Qui primò ſaltem à limine ſalutarunt Eccleſiæ An nio illum ſuo tegere ſatagebat, adversùs Miniſtros
males : incompertiffimum eft , Gregorii VII. vigi Regis Franciae,Tut priftinain illi libertatem adfe
}antia & indefeffis laboribus , plerafque Ecclefiàs reret, quò ſolius Papœ judicio obnoxius eſſet ;
fubduéìas fuiffe corruptelis difciplinæ peßiferis in five fpiritales ejus, five temporales caufae aliquae
numerifque, in quas Clericorum `vel incontinentia, ventilarentur . Cùm Rothomagenfi, Arcbiepifcopus in
vel impune diu graffata fimonia praecipites illas fpiritalibur & temporalibus nullum po/? Deum prg
<gerat. Porro Gregorius tam pii & neceffarii of-, ter nor judicem habeat , de antiqu4 Rothomagenfis
ficii Minitros habuerat Legatos à latere complu Ecclefia libertate , ac ipfiut confuetudine -hattemus
res · Ad tædium ufque inculcavimus Primates Oc obſervata, &rc. Rainal, ann. 123 r. n. 16. -

cidentis Legatione tantùm & Vicibus Apoftolicæ Si quibus autem in mentem veniret hoc Orde
Sedis infignitos fuiffe. Compertum eft his inalis me rici Vitalis teftimonium aptare verbis fuprà relatis
«deri non potuiffe in Gallia Pontifices Romanos , Matthaei Paris, & hinc ominari Primatum Roto
nifi frequentioribus. Conciliis indicendis, quiu & magenfi collatum in Archiepifcopos Bituricenfem ,
fuis etiam. in Gallias profe&tionibus. Denique fi Narbonenfem & Aufcitanum : ne illi plus æquo
tanto Gallia quodam adjumento fuere & difci indulgerent meris & inanibus conje&uris , quæ non
plinae ornamento Arelatenſis & Moguntinus Pri poffunt non evanefcere , ubi certa ferie ponderan
matus: fi Orientalibus Ecclefiis Exarchi fui com tur argumenta , in hoc caput jam congefta , & in
moda non mediocria importarunt: ſi Imperatores, proximè fequens congerendà , ubi de Primatu Pi
fi Galliæ maximè Reges, fi Principes alii precibus turicenſi ſermo inſtituetur.
non femel fatigaruntTPontifices, üt Legati Prima XV. Porro fi Lugdunenfis Primatùs vim &
tefque reformandis Ecclefiis mitterentur; quid ve poteftatem. ad folas revocavimus ferè appellatio
tat quominus pari aquitate & clementia tempe ihes : non difertum modo fecuti fumus tefìimonium
remus judicium de Primatus Lugdunenfis inftitu Guillelmi Brittonis, ſed receptiſſimum tot inter
tione ? Qui illi primùm adverfabántur Metropoli lapfis faeculis ufum , cujus in iftiufmodi rebus fem
tani, eos non immerito movebat extimulabatque per dominatur authoritas. Cæterùm quantum fit
libertas Eccleſiarum ſuarum. Verúm ſi culpandi momenti in hac Appellationum dijüdicandarum
in eo non fuere, aliquanto æquius laudandi for poteftate , non facilè quifquam dixerit. Primò enim
taffis erunt , quòd unius Ecclefiæ fuæ decus poft permagni refert , ut ne immediatè ad Papam à Me
habuerint utilitati & honori omnium, aut com tropqlitanorum fententia provocetur , fèd inipfius
plurimarum Regni Ecclefiarum , quarum caufae hic regni finibus iterentur judicia. Secundò juxta ânti
finiuntur , ut neceffe non fit tantùm emetiri iter, quiffimos Canones praecellentiffima & exors Pa
& tantum temporis impendiorumque conterere ad triarcharum & ipfius Romani Pontificis, fupra
Romanos adeundos judices. -

aliqs omnes Metropolitanos poteftas , in jure ap

Iniquum & intempeftivum eft prorfus , Bullas pellationum maximè fita erät. Denique tantò plù
Pontificum Gregorii VII, & Urbani II. putidis à ris facienda eft hæc authoritas , quòd ea exciderint
Ccnforibus, configi, quòd primatum hunç curfim Primates alii per orbem Chriftianum ame fo،
ԱՏ
 De Beneficiis, Part.I. Lib I. Cap. XXXV.
Ius ea liberè potiatur Primas Lugdunenfis. Quod
Petrus de Marca h is verbis teftatüm fecit : Jur itlem
dirimendarum appellationum Bituricenf, Burdiga
uenfi, Narbonenfi & Viennenff, licèt fé Primater
indigitent, extra Provinciar fuar non competit , imò
nec ulli alteri Primati in Europa. De Primatu Lug
dunen. m. I 1 Iº
m"
C A P U T XXXV. P.4. l. 1. c. 1 1.
De Primatu Bituricenfi, Burdigalenfi ,
Narbonenfi , & Viennenfi.
1. Ut imßituta primùm , difciffa deinde fuerit Pri
matia Bituricenfis .
II. Ut ei fe fubduxerit Metropolir Burdigalenfír.
III. In hißoricar ha* rerum vicifftudimer qugdam
obſervantur.
IV, Metropolis Burdigalenfi, iterum Bituricenßfub
dita fuit Primati , ufque ad Clememtem V. qui eam
boc vinculo exemit.
V. Eam Bituricenfi rurfum fuhjieere nititur Caro
lui VII. Rex.
VI. 4m aliquamdo Primar fuerit Archiepifcoput
Burdigalenſºr.
k II. De duplici jure Primati, Biturirenſir.
VIII. De, Primatw Narbonenfi Ecclefía in aequen
fem .
IX. Et im Tarraconenfem .
X. Le Primatia Viennenſ in ſeptem Metropoles,
per Calliftum II. inftituta .
xI. Cur fe Primatem Primatum infcribat.
XII. Quis tot Primatiarum occafus.
XIII. De Primatu Remenſ .
XIV. Jura Primatum . \ vehementiſfimè, ne Burdigalae Metropolis ſubeſſet
I. O'; pretium eft paucis hîc retexi, quae fù
prà de Primatu ſeu Patriarchatu Bituri
cení difceptata funt. Ermembertus Bituricenfis
Archiepifcopus locum fibi effe inter Metropolita
nos vix tandem Adriano I. Papae approbavit ,
nec ulli unquam fe Archiepifcop6 paruiffe. Pal
lio incun&tanter tunc donatus eft. Nobis con
feffur eff , ut fub nullius Archiepifcopi jurifdi£tione
effe videretur. At cum eodem ipfo tempore , Anno
786., Carolus Magnus Aquitaniam regni nomine
condecoraffet, Caputque illi adfignaffet civitatem
Biturigum : illico is hanc Metropolin Ecclefiafti
cam curavit Primatiæ titulo & jurifdi&ione cu
mulari , fuba&is illi Metropolitanis Burdigalenfi ,
Auſcienſi, & Narbonenſi, & vendicato ei uni
jure inaugurandorum Aquitaniae Regum ; quo
femper deinceps ufi funt ejus urbis Antiftites.
Anno 781. Patriarch. Brturic. c. 164. Ifidori com
pilatio orbi fere jam perfuaferat , Metropolitas om
nes Primatibus ſubjiciendos aliquibus eſſe, &
Primatum illi dedicandum effe vel civitati , vel
Provinciae , quae prima in Catalogo civitatum.
inter cognomines Provincias recenfetur. Ita Burdi
gala & civitas Aufciorum, cum fecundæ tertiaeque
Aquitaniarum capita cenferentur : Bituricenfi , que
caputerat primæ, fubjiciebantur, tanquam fuo fibi
jure Primatum vindicanti. Quod ad Narbonenfem
verò Metropolin fpeétat, nonTalia potuit ratione
Bituricenfi Primati mancipari nec alio confilio &
fru£tu , quàm ut omnes prorfus unius pofthac Aqui eipiente, quàd vocatus accedet ad ipfiuf Bit*******
tanici regni Provinciae ar&tiori nexu inter fe colli fíì Concilium faâurus quod de jure fuerit faciendum.
garentur •
Cum regno Aquitaniae difciffa fuit Primatia Bi
turicenfis. Ex qüo Marchionatus Gotthiae , & Du Primatum Bituricenſem pleniffima authoritate fua
£atus^ Narbonenfis creatus eft : Metropolis Nar uti {olitum in obnoxias fibi Provincias eo tempore »
boncnfis Buiceni Primatu . Primatum
om.I.
I 15
醬 ipfa affecuta eft , poftquam Urbanus II. Aquen
em Metropolin ei ſubjecit.
II. Aufcienfem quoque Metropolin Aquitaniae
Duces Bituricenſi ſuffurati ſunt Primati, cui ſola
deinceps paruit propria Metropolis cum Burdiga
lenfi . Dum Anacleti fchifmate & rebellione adver
sùs Innocentium II. lacerata gemeret Eccleſia, Gi
rardus Inculifmenfis Epifcopus in Anacleti partes
deſcivit & in Burdigalenſem tandem Eccleſiam eli
gi, vel intrudi fe fecit. Bo^q. mota im Innoc. 3•
Epift. p. zo. Epifcopi ejus Provinciae Bituricenfem !
tum Archiepifcopum, ut Caput , ut Primatem fuum
interpellarunt, ut ejus, per eumque Regis Francig
tuitione munirentur adversùs infolefcentes Schif
maticos, quos anathemate percelli in Provinciis Bur
digalenſi & Auſcienſi ſummopere cupiebant. Inſu
per Auxienfi Archiepifcopo & Burdigalenfi Ecclefi*
ér eorum fuffraganeis per obedientiam præcipiatis
ut omnes illor publicè excommunicemt , qui Duci
Aquitami« auxilium impenderent . Patriar. Bitur•
c.61. Erat is Dux fchifmatis fignifer & patronus
primarius. Obviae funt hae Praefulum Epiftolæ in
patriarchio Bituricenfi Philippi Labbei operâ pu
blicato : necnon & refponfa Vulgripi Archiepif:
copi Bituricenfis, Primatis Aquitaniarum Summi
Póntifices fanè quamplures, Alexander III. Eu
genius III. Lucius IfI. Urbanus III. Clemens III.
& Caeleftinus HII. Primatum Bituricenfem aliis
alifque diplomatibus confirmarunt, fed in Provin
ciam' tantùm Burdigalenfem , quae verè illi fuberat •
Extat & in Editione nupera Conciliorum Genera
lium Epißola Eugenii III. Bibl. MSS. Labb. Tom.
a. p.93. Anno 1 1 64. 1 183. 1 187. 1 188. 1 19*. Conc•
Gen. Tom, 1 o. p. 1o6o. Bibl. MSS. Labb. Toma. 2
pag.88. -
At ubi Aquitaniam ejufque Ducatum fuae adje
cerunt ditiofii Angliae Reges , intercefferunt illi
Primati Bituricenfi. Hinc graves querelæ Philippi
Augufti ad Innocentium III., Amm. 1 • 1 ■.. quòd
quamvis minùs opulenta, longè tamen nobiliffima
inter regni ſui Ecclefias eſſet Bituricenſis ; nec
fraudandam eam nunc effe à Burdigalenfis Archie
pifcopo iis officiis honoribufque, quibus illius Pri
imatiäm prædeceffores eius fémper coluerant. £c
elefa Bituricenfr, licèt tenuis in facultatibus , in
per alia, tamen regni noftri Ecclefiat exiffit mobi
lior, cum Primatis obtineat dignitatem • Cum ig*
tur Burdigalenfi, Arcbiepifcopum , prædecefforum noa
fequens veftigia fe adeo obedientem 6 devotum Ec
213fi« Bit urjcenfi exhibere mom velit , fícut iidem
pr«deceffore, fui feciffe mofcuntur, &c. Denique-^
ítanto veheméntiùs inflat maximus Rex apud Sum
mum Pontificem , ut Bituricenfi Ecclefiae farta t£
&aque ferventur àntiqua privilegia, quòd non alia
fit præterea regni fui civitas ulla, quæ Primatùs
gloria fplendeat. Cum fola Bituricenfi Ecclefia 133
toto regno noſtro Primati e obt ineat dignitatem- Au
thoritatis fae-pondere roboravit Innocentius fufpen
fionis fententiam, à Bituricenfi in Burdigalenfem
ideo vibratam , quòd nec interfuiffet ipfe ejus Con
çilio, nec fuas 'cuiquam ad id vices delegaffet •
Quanquam ad caufam Primatùs ipfam
dam tunc Pontifex non acceffit,
dijudican
erat tamcn ali
quid momenti in hoc praejudicio. Laxavit poftea
idem Pontifex eam fùfpenfionem , fpondente § in
fe recipiente Burdigaleiifi Conciliis pofthac Bitu
ricen66us (e affuturum . Firmam promiânem r^
\
Innoc. 3. Regéft. 1 ;. Epift.43, 128. Regeft.16; Epiff.65
III. Noiinulla hîc intérim ob(ervare lubet , . *•
quo Gregorius VII. & Urbanus II. Primatūs
P a
Luig
dunen
 στο Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
dunenfis fundamenta jaciebant. Itaque eò tantùm fuæ genti , quàm infanire videatur hic Scriptor,
duo hi Pontifices collimabant, ut tota Gallia yige ita interpretândus utique eft , ut donata fit à Cle
ret effiorefceretque ea difciplina , quae jam pridem mente Bürdigala , immunitate à Primatia , non ,
tribus in Aquitanicis Provinciis obtinebat • *• Con Primatia ipfa. Poft tam varias igitur rerum tem
ducibilem cüm primis fuiffc Bituricenfem Prima porumque vices , eò tandem ventum eft , ut Pri
tiam tum Ecclefiis, tum Provinciis Regni , quae hoc matia Bituricenfis fuae intra Provinciae limites cir
facro vinculo conne&ebantur fibi invicem & fir cumfcriberetur, eoque fe folaretur uno , antiquae
niùs compaginabantur. Id nimirum intuebatur tum amplitudinis veftigio fane obfcuro , quod fpecia
Carolus Magnus, in inftituenda, tum Philippus lem habeat Officialem Primatiae, ad quem à Pro
Auguftus in tuenda fummis viribus hacce. Prima vinciæ Officiali provocetur. Credi porro aequum
tia , Novae igitur hæ dignitates eo fine creabantur , eſt id manaſſe នុ៎ះ quibus vigebant
ut & Ecclefiæ & Regnô quorum contextae copfer etiam in alias provincias Primatiae jura. Ut erat
taeque femper rationés fufit , & ornamento effent , enim tunc confpicuus Officialis Primatia:, ad quem
& praefidio. 3. si pugnabat autem Philippus Atigu non ab aliarum tantùm, fed & ab ipfius Provin
ftu§, quominüs in Burdigalenfis Metropolis fubdu ciae Hituricenfis Officialibus appellabatur ; ita &
ceret fe Primati Bituricenfi, quanquam Anglia do idem retinendus vifus eft ad idem praeftandum .
minio illa fubeffet : hinc eliciet forfan quifpiam non munns , poftquam aliae Provinciæ divülfæ fuerunt.
immeritò, creationem Primatiae Lugdunenfis , nec V, Immunitatis porro diploma , qua Clemens V
Canonicis ab exordio regulis adverfam fuiffe , nec Burdigalenfem donavit, légere fas eft in Gallia
legibus, nec utilitatibus denique regni ; cum t£m Chriftiama , opulento in primis penu iftiufmodi Car
porale Lugduni dominium Imperatores in Archie tharum magni pretii , Ibi facilè advertes, meram
pifcopos tranfcripfiffent : nec poffe , ufquam quan hanc fuiffe immunitatis vel libertatis carrham ; pror
tacumque Archiépifcopi vel Comitis iugguncnfis fus neceffariam ad fopiendas tot lites, quas Gre
poteftas Galliarum Régi fufpeéìa effe, nedum for gorius IX. fuis Refcriptis finire fruftra tentaverat ;
midolofa. Erat tarnen fpecialis quaedam rati9 , quæ quippe iis gravari fe Burdigalenfes Praefules pa
Philippum Auguftum juvaret ; quod videlicet , lam reclamaverant, nec cefferant unquam, Paten
quantumvis Angliæ Regibus pareret Aquitania , tibus fame poftea literis, anno fcilicet 1461. juffit
effet nihilo tamen fecius in fùmma Regum Fran Carolus VII. Rex Primatui feu Patriarchatui Bi
corum poteftate ; quod non facilè quis fimiliter de turicenfi prifcos honores innovari , per omnes
civitate tum & fràélu Lugdunenfi expedierit. Aquitaniae Ecclefias, in caufis maximè éleétionum,
IV. Honorius III. privilegia Bituricenfis Ec five Confirmationum Archiepifcopalium , EpifcQ
clefiae generalibus tantùm verbis confirmavit , Ita palium, Abbatialium , aliiſque litibus per appel
que ftatim fub Gregorio IX. Ann.1 223, recaluerunt lationem devolutis : conſtanter affirmans ſuperio
lites de Primatia.” Hic fententiam interim fervan ribus faeculis Provinciam Burdigalenfcm, Tolofa
dam prompfit, dum caufà omninò finiretur, Eam nam , & Aquitanicas omnes Primatui Bituricenfi
Heges fi voles in Decretalibus, De majoritate &r obnoxias di&oque audientes fuiffe ; nuperrimè de
obedientia, Cap, ult. & Decr, Greg. l. 1. Tom,33. c. 17. nique appellatum fuiffe à fententia Archiepifcopi
4.1. Tom.8, c.4: 1.1. Tom.14, t-zo. Part. Bitur: Tom. Burdigalenfis ad Bituricenfem Primatem in caufa
a.p. r r 1. r r6. r 1 8. Edicitur ut poßt Bituricenfis Pri electionis Epiſcopi Santonenſis. Preuve der Lib.
mas BurdigalenfemProvinciam vifitando perluftrare, Gallic. c.36. n. 19, Pragmat. Pinyon pag.ro16. Quo
dum intra dies quinquaginta negotium perficiat , eodem anno Ludovicus XI, in locum fuccedens
uorum tamen nümero eximantur, quibus ex mor Caroli VII., hæc ejus mandata rata cffe & exe
bo forfan decubuerit. Diet quibus infirmari com- . cutioni mandari fanxit. Nemo nefcit porro Caroli
tigerit , dieimur mon effe computamdor in mumero VII. Regis induftria & armis Aquitaniam pulfis
quinquaginta dierum ;' quibur fecundum provifio Anglis dominationi Franciae recuperatam fuiffe,
nem Gregorii Papa, licet eiiena Archiepifcopo , /? cum longè maxima regni parte, cui jamdiu illi
voluerit , Burdigalemfem Provinciam vifitare. Idem incubabant , Defcivit rurfus ad eofdem Aquitania,
alibi Pontifex Archiepifcopum in civitate Bituri defecit & Burdigala; & vix per aetatem, appe
cenfi iftituens , hoc eam ornavit encomio: Et qua tente jam , morte, licuit optimo invi&iflimoque
inter univerf i Metropoles fbeciali gaudet privile Regi Carolo, eam expugnare iterum, ditionique
gio ... Raimal. anno 1 133. m.4 1. Non pauca horum antiquiffimae Francorum reintegrare. Nihil ergo tünc
fimilia argumenta legi poffunt in Patriarchio Bi quidem ipfe intentatum reliquit, ut eam urbem
turicenfi Labbei ufque ad Clcmentis V. tempora , provinciamque firiéliffimi, afiringeret Francico Ir -
Publicavit eruditiffimus Mabilonius, Tom. ,., in perio. Conferre ad id nonnihil vifum eft poffe, fi
Analectis Aéta & Diurnum Viſitationis anni 1284, £a Biturjcenfi Civitati, qua non alia magis prona
cum Bituricenfis Primas Provinciam Burdigalen fidaque fuerat in obfequìum Regum Franciæ, &
ſem luſtravit. - / ipfius maximè Caroli VII. fpiritualibus his Pri
Itaque conftantior aliis fuit Burdigalenfis Me matiae nexibus devinceretur. Sed ut nihil diffimu
tropolis in fide & obedientia Primatis, Bituricen lem, non fatis liquet, quod hujus diplomatis ope
fis. Aufcienfis enim Narbonenfifque Metropoles rae pretium fuerif, aut quid inde incrementi accef
priftinae fe libertati reddiderant jam inde ab an ferit Primatui Bituricenfi. Exinde enim nihilo fe
no 1 1 16. ut nos fuprà docuit Matthaeus Paris. cius Burdigalenfis Archiepifcopus Primatem fe ,
An Clemens V. autem immunitatem eandem Bur femper geffit , tanquam ex Clementis V. concef
digalae quoque tandem concefferit, ut ulcifceretur fione, ut nullius Primatis obedientiae devin&us;
contumeliamexcommunicationis à Bituricenſi Pri & Primatiae fuae Officialem peculiarem habuit,
mate in fe ipfum olim excuffae , dum Burdigalen ad quem per appellationem referuntur caufae , jam
fem adhuc ageret Praefulem : an fimpliciùs ea li difceptatæ ab Officialibus Burdigalenfis Provincia:.
bertate nobilitate voluerit Sedem, quae illi quafi VI. His adde jure Primatiae quandoque ufum .
radus fuerat, ut in Apoftolicum thronum attol fuiffe Archiepifcopum Burdigalenfem in Metropo
erentur, aliorum efto judicium, Biturigibus Bur lin Tolofanam; nec detcrritum fuiffe Bituricenfem
digalenſem tranſlatum eſſe Primatum, affirmare Clementis V. diplomate, quin fubinde jura fua.
-videtur Walfinghamus: Primatum Aquitania de Bi prifcamque Majorum fuorum poteftatem in Burdi
turicemf tranftulit ad Ecclefiam Burdigalenfem . Am galenſem & Toloſanam Metropoles oftentaret in
mo 1305. Walſing. tom.1.p.63. t.1, p. 108.Chron. Trivet. tentaretque. Catel. Memoires du Languedoc. p.o35.
ønn. 13oj. Spicil, tom,8. p. 714, Scdnoutam blandiri Fle&o in Archiepifcopum Tolofanum Dionyfio du
- Mou
 -

De Beneficiis, Part. I. Lib. I. Cap. XXXV. 117

Moulin, an.141r. interpellatus eſt à Toloſano Ca Provinciam Primatus declararetur, Tarraconenfibus
pitulo Henricus Burdigalenfis Primas, fcu Patriar Epiſcopis noſtra authoritate pracipio, ut interim.
2ba, ut electionem confirmaret. Delegavit Hen Narbonenſi, tanquan proprio Metropolitano obediant,
ricus, qui eam examinarent, examinatam ipfe con Toletamo /icut Primati ; donec Narbonenfir Arcbie
firmavit. Ita confirmatus Tolofanus Præfül, fcri pifeopur fe eorum Primatem fuiffe certa pofft autbo
pto authentico incun&tanter declaravit, nihil fe prg ritate monftrare . Conc. Gen. Tom. 1o, pag. 1841.
udicii, vel detrimenti importare voluiffe rationi Pronum eft conjicere, ubi primùm emerfere »
觀 juribufque Bituricenfis Primatis in civitatem Marchiones Gotthia, & principatum citra & ultra
Tolofànam, tanquam Primatis Aquitaniae. Non ita Pyrenaeos conftituere, cui caput præerat Narbo :
pridem Tolofa in Metropolitanum culmen afcende 9ptatiffimum illis fuiffe, ut fpiritalis ejus civitatis
rat; hinc ergo aliquid 繼 praeſiiii venabatur, ſi à jurifdiétio latiffimè & ipfa ündequaque diffunde
quocunque demum confirmaretur Primate. Anno retur , temporali Imperin ipfa quoque praefidio fu
iy41. exprefo Francifci I. Regis mandato Burdi tura. Id enimverò Narbonenfes Metropolitanos
alenfis Ârchiepifcopus peculiarem defignavit Of extimulavit , ut Bituricenſis Primatis à ſe amoliren
cialem , tum Provinciae, tum Primatiæ fuae; qui tur jugum ,& Primatus fibi ipfi fimulacrum aliquod
jus diceret in eos Provinciae fuae Epifcopatus, qui meditarentur efformarentque ex Ecclefiis Catalo
Parifienfis Parlamenti territorio continentur , Preu niae , Sarracenica tempeftate vixdum clapfis, vix
per der Libertez de l'Egl. Gall. c.35. nu. 34. dum fibi reftitutis. Dicemus infra ut receperit tan
VII. Supereft fcrupulus hinc amoliendus, circa dem Tarraco antiquiffima fuæ Metropoleos privi
poteftatem illam duplicem, qua Pontifices Roma legia , ut non alium poftac nifi Primatem coleret
ni Bituricenfem munierunt interim Primatem , Toletanum. Hac quidem authoritate fpe magis
dum decretorio aliquando tandem judicio tota illa praefumpta, quàm re poffeffâ excidit tunc Narbo:
exhauriretur caufa. r. Provinciam ut Burdigalen at libertati fuae nova viciffim muniinenta accede
fem vifitaret, & Canonicas procurationes percipe re gratulata fibi efi tanti quondam nominis Ec
ret , non pluribus tamen, quàm quinquaginta die clefia, beneficio Martini v, Pontificis Maximi ,
bus. ». Vocare ut ad Concilium fuum poffet Bur ui eam abfolvit à nexibus omnibus , quibus eam
digalenfes Præfules, & Canonicis aliöqui poenis ibi devincire fperabant tum Bituricenfis antiquus
conftringere. Superiori capite narratum eft , Pri Primas , tum nuperrimus Viennenfis Metropolita
matem Lugduneiifem, ut haec eadem fibi poteftas nus, quem Calliftus II. novo Primatu auxerat , ut
permitteretur in Senonenfem Provinciam, non . mox dicemus • Ramal, ann. 1418. n. 33.
fegniter laboraffe , fed fpem induftriamque ejus X. Nimirum Calliftus cupidiffimus accefTione •
omnem caffam irritamque cecidiffe. Facile, & ut honoris aliqua augendae eius Ecclefiae , è qua in Ro
fpero veriffimè folvetür hic nodus, fi dicamus , manam Ecclefiarum omnium Matrem affumptus
quando temporaria hac fententia Bituricenfis Pri fuerat, nova quadam authoritate cumulavit prifca
rhatiæ litem `compofuere Pontifices , tunc jus iftiuf omnia Pontificum Imperatorumque privilegia •
modi duplex ufitatiffimum & inveteratum fuiffe Viennenfi Ecclefiae indulta , fubjecitque, Ann. 1 11o.
.
in Bituricenfi Ecclefia , ut non potuerit non ei recentiffimae huic quam ipfe condebat ' Prinatiae ,
confirmari vetuftiffima praefcriptaque jamdiù pof Metropoles feptem, Viennenfem, Bituricenfem,
feffio. Quippe ducentis admodum annis cum an Burdigalenfem , Aufcienfem, Narbonenfem, Aquen
reiffet Bìtúricenfis Primatus Lugdunenfem, pri fem, Ebrodunenfem , cum poteftate Concilia cogen
maeva a fui origine hanc fortiri duplicem potue di, & caufas Ecclefafticas dijudicandi, pleno ſci
rat facultatem. Epift, I 35. - licet eo jure, quòd Vicariis Sanétae Sedis familia
VIII, Pancis nunc conveniendus eft nobis Nar re eft. Ut videlicet fuper feptem Provincias Prima
bonenfis Archiepifcopus, qui cum Primatiae B:tu tum obtineat , &* im eir Romami Pontificir vices
ricenfi mancipatus aliquando in fuperioribus fue agat , Synodaler Convemtur indicat , & negotia Ec
rit, Primatu$ poftea fplendore & faftigio ipfe • cleſiaſtica juſtè Canonicèque definiat. Conc. Gen. Tom.
effülfit. Ivo Cárnotenfis Epiftopus Epiftolis fuis ro.pag.8vo. Cum Burdegala & Narbo Primitiae Bi
infertam trajecit ad nos Epiftolam Nicolai Papæ I. turicenfi jam fe fubduxiffent !, fperabat Pontifex
ad Radulphum Bituricenfem Archiepifcopum fcri ဖြိုး jam Bituricenfein Ecclefiam numero & loco
ptam, ut ei fignificaret graviffimas Narborienfis aberi eodem quo meras Metropoles, atque adeo
Archiepifcopi Sigebodi querelas ad fe perlatas; poffe tribus his Provinciis crefcere & amplificari
de oppreffa' fuae Metropoleos dignitate & jurifgi Primatum Viennenfem ,
étione à Primate Bituricenſi , qui non ſolas Ap. Senatum, Romani quafi Senatus aemulum , ad
pellationum caufas ad fe , revocaret, ut fanciunt regendas Gallias Viennæ inftituerant Romani. Hinc
canones, fed & alias etiam primae inftantie ju illam Ado Urbem Sematoriam appellata memorat.
dicio praeter Canones invaderet. Cum hoc mec am Bibl. Clun. p. 356. Reges Burgundiae poftea Regiam
siquita, babeas , & authoritat facrorum Canonum ibi fedem cóllocaverant, un3e Odilohi : Viennâ mo
interdicat, mifi fortè pro caufi , qua* apud fe ter bilis feder Rrgia. Non diffimili fplendore & am
mimare non poffunt , ad te quafi ad Patriarcham plitudine ille radiavit, poftquam reftauratum ef*
fuum provocáverint. Habes hic Narbonenfem Pr£ regnum Burgundicum, fciffo inter Ludovici Pii
fulem^ fub poteftate Primatis. Audi nunc ipfum filios Caroli Magni Imperio. Nihil antiquius, nihil
eadem poteftate Primatis inftruétum ; longius fuit Germanis Imperatoribus , quibus illud
Ix. jam inde à temporibus Urbani II. Narbo tandem forte obtigit, qüàm ut Viennám honoris
nenfis Archiepifcopus jura Primatum fpe invade & poteftatis ornamentis omnibus cumularent , Sub
bat, teße ipfo eodem Pontifice, in literis datis. Friderico I. Anno 1 1 57. Archicancellarii nomine
ad Cardinalem Legatione in Hifpania defungen & gloria fruebatur Viennenfis Archiepifcopus.
tem. Nec ea fpes fuis deßituebatùr praefidiis , aut Cahlixtus II. Papa, qui regia fe Burgundiae pro
documentis. Quippè Tarraco nobilis & antiquiffi fapia fatum non fruftra ja&abat , fummum colu
ma Civitas non ita pridem Maurorum potefta men impofuit amplitudini regiae hujus Civitatis,
te longoque fubducta dominio, fua Metropoleos incredibilis cujufdam amplitudinis Primatia illi at
jura dftehdebat magis , quàm approbabat . Juffit tributa. Ibid. Nota . p. 141. Quod ad dele&tum au
ergo Urbanus II., ut Narbbnenfi fubeffet Metropo tem attinet earum, five Provinciarum feptem, fi
litàno, Toletano autem Primati, donec potuiffet ve Civitatum : fequutus eft Pontifex Notitiam Ci
Archiepifcopus Narbonenfis è Tabulario fuo car vitatum, de qua jam toties fuprà. Etenim ibi Vien
thas depromere, quibus ejus in Tarraconenfem na fex aliis Civitatibus & Provinciis ஆ. Cut
 I 18 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
ficut Lugdunum Lugdunenfibus cæteris. Petrus
Venerabilis Cluniacenfis Abbas attingit alicubi Pa
triarchatum Viennenfem , hoc eft, Primatum. Ex
qao Viennenfîs Patriarcha faiur eft . L.6. Ep. 1o.
XI. Sumpfit fibi Viennenfis Archiepifcopus no
men aliud ad pompam & oftentationem magnifi
centius, cum fe Primatem Primatum dixit , ut qui
emineret fupra Archiepifcopos Bituricenfes, Aqui
taniæ Primates , & fupra Narbonenfes Metropoli
tanos, quibus Urbanus II. Primatum contulerat in
Provinciam Aquenfem. Sed quàm fubita & inopi
nata fuit hæc Viennenfis Praefulis exaggeratio po
teftatis, ne auditis quidem Metropolitanis, quorum
caufa vertebatur, quorum evertebatur libertas: tam
brevis illa & in ruinam præceps fuit. Enimvero, tolica Sede aliteraliterque, pro opportunitate tem
non alium ex hac Callixti Conftitutione fru&tum
cepit Viennenfis , Praeful, quàm certam deinceps
Dienſis & Vivarienſis Epiſcopatuum ſubjectionem,
qui priùs in jure erant Metropolcos Arelatenfis.
Marca de Primatu , p. 123.
XII. Diximus Narbonenfi conceffum fuiffe Pri.
matum ab Urbano II. in Aquenfem Metropolita
' num anno 1o97. Novum robür addidit huic privi
legio Pafchalis II. Primatum vobis fuper fecumdam
Narbonenfem , id eft , Aeauen/îr Metropalir , ficut à
nofiri* prædecefforibm* ftatutum eff , confirmamur.
Ep.48. Suffragabatur eadem ratio in fpeciem plau
fibilis, ex Civitatum Catalogo petita, cui tunc
pretium faciebat temporum caligo. Aquenfis enim
provincia Narbonenfis fecunda dicebatur. Sed cum
nufquam exiftant fruétus ulli hujus conceffionis,
propc abcft à vero , id unum hinc Narbonenfes
Praefules confecutQs effe, ut liberi effent deinceps
ſolutique à juriſdictione Primatis Bituricenſis, quod
eis jamdiù erat in votis . Cum Refcripta Alexan
dri III. anno 1164 & Urbani III anno 1 187. Bi
turicenſi Primati non vendicent niſi jus priſcum in
Burdigalenfem; ab eo eximere videntur Narbonem.
fem & Aufcienfem. Ergo hinc patet etfi Metro
poles aliquæ à jugo Primatum excutere ſe & recu
perare non potuerint, multò tamen plures potuif.
fe. Ne cui verò offcnfioni fint hae rerum vices,
aut juges inter Praefules jurifdiétionis crefcentis
aut decrefcentis varietates. Temporum hæc lex,
temporalium haec conditio eft : juvant nunc quae
priùs oberant : obfunt quæ juvabant: ea difcipli Franciae Reges Remenfi in Ecclefia inun£los inau
hæ alternatio eft , imò & charitatis, ad hominum
fe ingenia , ad temporum rerumque momenta ac
commodantis. Cupiditas & in primis ambitio par
tes fuas agunt inter haec , & profanant contagio
fuo res & perfonas quafque fanćłiffimas. Sed ne
minufcula quidem eventa fuffurari fe poffunt, om.
nia circumfcribenti & ad confiliorum fuorum leges
omnia contorquenti Sapientiae Divinae. Multò ma
gis ergo tam ftupcndae in Ecclefiarum difciplina.
$iciffitudines attemperantur inferviuntque ejùfJem
omnipotentis & amantiffimæ Sapientiae confiliis ,
uae mirari & amare quàm fcrutari & publicare
àcilius eft & aequius.
XIII. Jamdiu eft quod de Remenfi tacuimus.
Is de Primatu cum Trevirenfi Metropolitano alter
* catus eft in Remenfi Concilio , fub Leone IX,
anno 1 o49. Confidebat enim fe Primatem videri
poffe Galliae uiiivcrfa:: Quòd Rememfi effet Primas
ìm Gallia. Confultiffimè abftinuit Pontifex à per
plexa tunc ប៊្រុ , edixitque tantùm , ut fedes
aliæ Apoftolicuin thronum in gyrum cingerent.
In Concilio anni 1o93. ubi Remis regio diadema
te redimitus cft Philippus Rex, rurfum inftare Re
menfis, conceſfum effe à Pontificibus Remenfi Ar
chiepifcopo , jus coronandorum Regum , & totius
gallis Principatum. Poft verò idem ipfe Archie
pifcopus, ut ne parere cogeretur Dienfi Epifcopo ,
qucru Legati à latere poteftate armaverat Grego
rius VII, ingerere & oftentare coepit antiquiffima
Primatiae Remenfis privilegia . Refcripfit Ponti
fex hoc genus privilegia iis dumtaxat - tempo
ribus locifque prodeffe, quibus utilitas neceffitaf
que Ecclefiarum jubet ea valere. Poffumt quadam
im privilegiir pro re , pro perfona , pro tempore , pr•
loco comcedi, quae iterum pro iifdem , fi meceffta*
vel utilitar major exegerit , licenter valeant com
mutari. L.6. Epift.z. Haec honoris & authoritatis in
fignia utilitati Ecclefiarum condonari, non Antifti
tum cupiditati. Privilegia fiquidem non debemt Sam
tforum Patrum authoritatem infringere, ſed utili
tati Sanctæ Ecclefía pro/picere. Floruiffe olim prg cae
teris Arelatenfem Primatiam, inde ad alias Ecclefias
honorem illum migraffe, omnia hgc difpenfante Apo
porum , pro Ecclefiarum neceffitate. Remenfem.
Ecclefiam non tacebat idem Pontifex eidem muta
bilitati fuiffe obnoxiam, quae & ipfa olim Primati
fuiffet fuo fubjeéta. Remenfis etiam Ecclefia quodam
tempore Primati fubjacuit . Non fatis exploratum
habeo , an alludât hic Pontifex ad antiquiffimum
Arelatenfem Primatum, an ad ævi mcdii Mogun
tinum fub Bonifacio, an denique recentiorem.
AnfegifiSenonenfis Antiftitis. Vénire enim in men
tem poffunt haec omnia , etfi nihil horum ab om
nibus difficultatibus fatis expeditum fit .
Nec dubitandi tamen lociis eft ullus, quin Re
menfes tunc Archiepifcopi omnem vim, confilium,
induftriamque contulerint, ad reftituendam Eccle
fiae fua: priftinam lucem dignitatemque. Gerbcr^
tus Remenfis Archiepifcopus teftificatur caput ur•
bium Regi eſſe Remos: 9 ‫ و‬4 quomiam Regni Fram
eorum caput eff. Epift. 1 59. Ludovicus Craffus eo
dem nominis elogio eandem afficiebat Ecclefiam :
Matrem meam & eaput regni mei Ecclefiam. Du
Chefne tom.4. pag.443. Ivo'Carnotenfis author eft »
tum confuetudine, tum privilegio Apoftolico fer
vatam effe Remenfi Epiícopo poteftátem nuptias
Regum celebrandi • Rejpondí me muptijs intereffè.
molle , nifi vos earum effetir comJecrator ෆ්” author ,
Ér Coepiſeopi veſtri aſértorer 6r cooperatorer quo
miam id competit juri Eccleſia veſtra, ex Apoſtoli
£a authoritate , & antiqua confuetudine. Epift. 13•
Haélenus ex Ivonis Epißola , præterquam extat
& alia , in qua multus eft, ut probet fion femper
guratoſque eſſe; poſſe & in alia inungi Eccleſia,
fi incidant tempora, quæ ita fiagitent. Epift.79•
Nec hinc tamen fas efi obtre&are juri ordinario
Remenfis Ecclefiae ad Regnum confecrationem fibi
yendicandam , aut obftrepere iis , qui hoc privi
legii ex nobiliffima hujus Ecclefiae ahtiquiffimaque
dignitate proficifci potuiffe ominantur. Annuit &
ipfe Ivo in alia Epiftola, Epift. r r 6., ubi refert
Diadema Regium Remenfi in Ecclefia fervari , &
tantopere eam omnibus Regni Ecclefiis præcellere,
ut inde trahant cæteræ, vel caftioris , vél fequioris
difciplinæ exempla . Novit prudentia veßra , eam
dem Sedem diadema regmi babere , &* omnibu* pem?
Gallicamis Ecclefiir exemplum ruina , vel refurre
£ftomi ; exiflere.
XIV. Non poteft aptiùs claudi haec tota de Gal
licanis Primatibus differtatio, quam nupero eoque
perinfigni documento ejus rei, 'quae longè maxi
mi in hac re tota momenti eft : 'videlicet jus Pri
matum uno Appellationum jure contineri. Fevrete
a*. l' Abur. 1.3. c.3. m. 14. Anno quippe 16 19. At
chiepifcopus & Primas Lugduneiifis Ludovicus de
Marquemont cum Pontificaie sacrum in Ecclefia.
Parochiali San&i Euftachii Parifiis celebraturus ef
fet , ejus Ecclefiae Parochus fcripto authentico t£
ftificatus eft, ejus facri celebrandi']icentiam ab Epi
ſcopo Pariſienſ Gondio Cardinali poſtulaiſe & inn
petraffe Archiepifcopum ; non aliâs quàm quibus
utcrcntur Epifcopi Sacras veftes induiffe ;
, Pa
 De Beneficiis, Part I. Libi. Cap.xxxvi.
Pallio ufu effe, non Crucem Archiepifcopalem prg
geftaffe; in eadem denique Ecclefia concionatumL
èffe, nec Pcdo facro , nec Cruce prælatis. Anno
verò 1618. tefte Petro de Marcha, De Primatu
Lugdunen. m. 1 27. , Sauffajus Officialis tunc Eccle
fiae Parifienfis, ad Tullenfem poftea prove&us Epi
fcopatum, traétatum edidit non mediocri eruditio
ne refertum, pro Epifcopi Parifienfis jure adver
sùs Archiepifcopum & Primatem Lugdunenfem ,
qui fuam fibi praeferri debere Crucem contende
bat, quo fe cumque Primatia Lugdunenfis expor
rigeret. -
CAPUT XXXVI. P.4. l. 1. c. 1 z.
IDe Primatibus Angliæ & Hiberniae.
I. Symodi Pontifirefque Primatiam Camtuarienß
Metropolitano in Eboracenſem addit unt .
II. Lanfranci argumenta ad hanc Primat iam con
/tabiliendam .
III. Item Anfelmi . an
IV. Nova concertationes utriufque Metropolitani
ale jure Primati« .
V. Labare incipit Camtuarienfi, Primatia.
VI. Primatus bujus hißoria compendiorè.
VII. Cum tres Arcbiepifcopi fancìitatis laude cla
riffimi , Primati« fu« hujus jura tanta animi vi
riumque contentione propugnaverint, veeordis, &•
male feriati bomimis effet , has rontentiome* fequiu,
interpretari. Ad quar aqui regulas librandum fit de
bis judicium .
VIII. Sanétus Malaebia* Romanum emenfur iter,
fuum â Roma amo Pontifice Primatum confirmari curat.
IX. H«c erat velut decerpta quadam portio Pri
mat%* Camtuarien/îr . Rei æquitat . Argumental ,
9gid imde lucis exißat , & utilitar.
I. Eಹ್ಲಿ diuque vexata illa de primatu con
tentio inter Archiepifcopos Cantuarienfem
& Eboracenfem , ventilata demum diffinitaque eft
fecundùm Cantuarienfem , in Concilio Angliae an
ni ro72. juffu Alexandri II. Papæ, ejuſque Lega
to à latere praefidente. Matth. Paris animo ro71,
Fuill. Malmeib, l.3, pag.t 17, 195. Aderat Vuillel
mus Rex Angliae debellator . Aderant & Lanfran
cus Cantuarienfis, & Thomas Eboracenfis Archie
pifcopi. Statutum porro eft, ut Cantuarienfi fu
beffet Eboracenfis fanquam Primati ; Conciliis ab
co indicendis intereffef, per fe , vel per Legatos,
Synodicis conftitutionibus praeftaret fe morigerum;
ab eo confecraretur , canonicamque illi profitere
tur & juraret obedientiam; interpellante tamen .
Rege Lanfrancus Thomam à juramenti praeftatione
abfolvit , profeffione contentus : falvo tamen &
incolumi fuccefforum fuorum iure, quibus vifum.
cffet præter profeffionem etiam facramentum exigi
debere ab Archiepifcopis Eboracenfibus . Vuillel
mus Malmesburienfis Àéta authentica huius diffi
nitionis hiftoriæ fuæ intexuit, cum fubfcriptioni
bus Regis & utriufque Archiepifcopi , caeterorum
que Angliæ Antiftitum. Non eft ergo quod quif
quam ftupeat fi vocetur ab eo Cantuarienfis Archie
pifcopus Primar & Patriarcha totiur Anglia.
Antequam illa Synodus coiret, cum primùm in
Sedem Cantuarienfem Lanfrancus eve&tus eft, hoc
ipfo in illum obfequio defungi compulerat Tho €um duriufculis aliquando ejus correptionibus exa
mam tum Regia juifio , tum confenfio Epifcopo fperatus Angliæ Epifcopus, exclamaffet , ultra aequi
rumn. Paruerat ille quidem, fed conteflatus antè lineas abuti ipfum póteftate Primatis : refpondit.
non eodem fe cultu profecuturum Lanfranci fuc Lanfrancus, propriam Archiepifcopi Cantuarienfis
££ffores, nifi Canonica in Synodo demonftraretur Parochiam nec anguftiorem, nec aliam effe, quàm
fibi qua lege, quo vinculo àd id muneris tenere Angliam univerfam , Nec fobrius quifquam putave
tur • Exinde Romano uterque fe dantes itineri , ris hoc effe im aliema Parocbiae aliquid
тто
fui hinc & hinc juris documenta firmiffima protu
lerant coram Alexandro II. Papa. Tuebatur fe •
Thomas tanquam validiffimo propugnaculo , decre
to Gregorii Magni , quo duobus Angliæ Metro
politanis amica indicitur æqualitas, ita duntaxat ,
ut qui prior ordinatus fuiffet , is primas houoris
& confefsùs obtineret. Reponebat åutem Lanfran
cus , Gregorium hoc decreto compofuiffe ftatum
Londinenfis & Eboracenfis Ecclefiarum , non Can
tuarienfis & Eboracenfis . In tanta animorum-. ».
rationumque hinc & inde pugna, providentiffimè
Pontifex univerfali Angliae Concilio rem excu
tiendam mandaverat, addito etiam facra vice Le
gato à Latere . Malmerb, de geft, Pontif. Angl. l. I
pag-n Q6. -
1 I. Ut res in Concilio fe habuerint , Pontificem
Lanfrancus certiorem fecit per Epiftolas: nempc
ftatim prolatam Hiftoriam à Beda fcripta, Prarby
tero Eboracemff, & Do<fore Anglorum. Ex ea com
pertum fuiffe Cantuarienfes Archiepifcopos , initio
fa&o ab Auguftino , qui primus eam Ecclefiam re
xerat , ufque ad ipfà Bedæ tempora , feu annis
centum qüadragiiita, pleniffima Primatiae fuae ju
ra explicuiffe in Eborácenfem Ecclefiam , in An
gliam omnem , & in ipfam denique Hiberniam---
Demonßratum eft Antecefforet meo, fuper Eboraren
fem Ecclefiam totamque Imfulam , quam Britanniam
-vocant necnon &• Hiberniam Primatum geffìffe , cu
ram Pafloralem ommibus impendiffe im ipfa Ebora
cemfi urbe perfapè locifque finitimis , ubi eis vifum^
fuit , Epifcopalet ordinationer , atque Comcilia ce
lebraffe, Ehoracenfer Antiftites ad ipfa Concilia vo
cafe, dr cum ret popafeiffet, de fuis eor attibus ra
*ionem reddere compw/ifTe . Tum addu&tas in me
dium Epiftolas Romanorum Pontificum Gregorii,
Bonifacii, Honorii, Vitaliani , Sergii , Gregorii ,
Leonis & Joamnis . Has præle&tas fuiffe. Ammo 1 o7m.
Ibid. pag. 1 1 1. Refpondiffe Lanfrancum ad Gregorii
Magni decretum : ad Londinenfem illud, non ad.
Cantuarienfem pertinuiffe Ecclefiam; nec execu
tioni unquam illud , aut mandatum effe, aut vel
mandari potuiffe , cum nec nullus tunc effet Ebo
raci Archiepifcopus; quippe primum Archiepifco
pum Eboracenfem Paulinum tunc demum ad Ec
clefiæ illius regenda gubernacula ablegatum fuiffe ,
cum Juftus inter Archiepifcopos Cantuarienfes nu
mero jam quartus federet. Lanframcur. Epift.3. Au
guftinum è Cantuarienfi Ecclefia, ubi Scdem fixe
rat, Evangelicae doétrinae fluenta in omnes Angliae
provincias difpenfaffe, Ecclefias fundaffe, Epifcq
ales omnes excitaffe Cathedras ; quarum proinde
parentes , authores conditorefque habiti fuerant
cantuarienfes deinceps Archiepifcopi, non ab An
glis tantùm, fed ab ipfis etiam Romanis Pontifi
êibus, qui in Gregorii Sedem, do&rinamque &
Ecclefiafticum regimen fuccefferant. Æquum cem
fent ut omnes Anglorum.Ecclefi« ab eo loco mutuem
tur vivendi dtſciplinam , à cujus fomite rapuerunt
vivendi flammam. Quis enim nefciat , quòd à Cam
tia manavit Chrißi credulitar im Eboracum , & im
eateras Anglia Eccleſiar.
His documentis vicit tunc Cantuarienfis Eccle
ſia, ſuoque Primatui vendicata eſt: lux item af
fufa Decreto Gregorii Magni; ita ut non tam ver
bis ejus, quàm ingenio & charitati fervirent in
terpretes. Lanfrancus regia fubnixus gratia & po
teflate, Primatis amplitudinem & authoritatem,
quanta maxima effe ufquam poteft , explicnit.
mpre tł
I 2.0 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
fumere, eum per mifericordiam Dei totam hane
quam vocamt Brittammiam Imfulam , umam umiu*
noſtra Eccleſia conſtet eſſe Parochiam • Epiſt. 13. An
te Lanfrancum Duntamus fanctitatis fama celeber
rimus, à Joanne Papa impetraverat tum confir
mationem 'Primatize filac , tum Vicariatum Apo
Rolicum, illum ipfum quo Majores fui decorari
folebant. Primatum tuum confirmamur , im quo
tibi ex mnore amteceffùrum tuorum vice* Apoſtolic4
Sedi, exercere comvemit ficut Auguftinum , ejufque •
fucceffore, habuiffe dignofcitur. Eadmerus l.3. hi
fit Rex, Thurftanumque paffuseft Ecclefiae fue r£
gimen capefTere. Rudolphus & qui in Arghi£Fi£•
êopatu Cantuarienfi fucçeffor ei datus eft Guillel
müs, omnes quidem illi admovere machinas ad
pritíni fui juris recuperationem: at Thurfianus
nec tantillum deflexit à priori conſtantia , ncs
ulla Vi divelli potuit à libértatis Ecclefig fug fu
fcepta defenfiofie , donec in Prioratum Clunia
cerifis Ordinis abdidit fefe , & Epifcopatu fponte
abdicato, Monafticam profeffus regulam fanétiffi
mè obiit Malmeubur. p. 175. - -

Jtor. moziell«. -
oíïíïò Cardinalis Légatüs in Angliam miffus eft
anno 1 1 37. congregatoque Londini Concilio, rc
III. Succemit Lanfranco Anfelmus, non magis
Sedis haeres, quàm zeli & magnitudinis animi • cruduere confeftim priftihae querelæ litefque inter
Vuillelmus Malmesburienfis in fuae gentis laudes Ärchiepiſcopos de fedendi prærogativa. Rainal: at:
paulò forfan indulgentior , refert in Concilio Ba 1 , 35. â.4.. Demulcere illos omni ope cnixus, eſt
rienfi ab Urbano II. Papa Anfelmum novis & inu Legátus, obje&o Petri Paulique exemplo , qui ita
fitatiffimis quibufdamfi honoribus affeétum fuiffe , exhibentur, ut Petrus à finiftra , Paulus ad dex
quin & honórificentiffiina fede locatum juxta Pon teram flet fedeatque , nullo hinc prorfus charita
tificem ipfum , tanquam Infulani orbis alterius tis pacífgue detrimento. Veröm hac jurgia ºfer"
Papam. Imcludamur hunc im moftro orbe , quafî biiefeTriirfusvehementiùs, fub illuftriffiimo Chri
alteriur ofbit Papam. Illum Pafchalis II. hoc mu fli Martyre Thoma Cantuarienfi. Alexander III••
nivit privilegio , nullo ut ab alio judice, ac ne Epift.8. 34., ad breve aliquod tempus Legationem
à Legato quidem Pontificio poffet judicari , prae eám induifit in omnem Angliam Èboracenfi , qua
terquam à Pontifice. Pafchal. Epift. 41. Anno 1 1 o8, non folebat nifi Cantuariehfis honeftari : Ad hos
Matth. Parif. Girardo nupero Eboracenfi Epifco illexerat Pontificem, fpes deliniendi hac indulgen
po tergiverfante , ne profeffionem ederet Anfelmo tia Regis , & cum Thoma conciliandi. Sed cum
(Canonicam, refcripfit Pafchalis, ut pareret iudi feriūs `tandem advertiffet eo contriftatum , animo
cio ftatutoque adversùs prædecefforem ejus publi que tantum non confternatum Thomam , qu9, uno
cato . Præverterat Girardus Papae mandatum , tunc invi&immo vindice libertas Ecclefiae ftabat =
regia poteftate compulfus. Thoma Girardi fuccef feriò illum poenituit confilii fui .. Itaque Legatio
fore detrectante & ipfo eandem praeftare profeffio nis munus fhomae reftituit in univerfam Angliam ,
nem, interdićti fententiam in eum Anfelmus vi dempto tamen Eboracenfi Archiepifcopatu. Ep. £9•
bravit, & excommunicationis laqueo implicuit Appénd. v. Epi/l. Alex. 3. Ne vel fic quidem conſul
Epifcopos quofcumque , qui illi manus imponerent tuiin videbatur effufiffimae Cantuarienfium Prima
priùs quàm hoc obfequio fun&tus effet ; denique • tum amplitudini. Itaque opportuna hac 9ccafione
per Epiſtolas Paſchalem II, interpellavit, ne ter oblata üfus eft Rogerius Eboracenfis Archiepifco
giverfatori Thomae pallium mitteret , donec perti pus, regioque cinxit diademate Henricum Henrici
naciam hanc ille fuam exueret: conteftatus fefe Regis filium vivente volenteque patre; quamquam
alioqui Anglia exceſſurum, ne ſpectator & teſtis obnuntiationes ſolemnes interpoſuiſſet Thomas Can
eſſet ſchiſinatis & dedecoris , quo dilaceranda aliàs tuarienfis, cujus Ecclefiae jus iftiufmodi haétenus
& inquinanda erat Ecclefia Anglicana. Ego mul dicatum propriumque fuerat ; quamvis denique ex
latemur remam erem im Anglia ; mon emim deberem preffiffîmè vêtaret Alexander III. Matt. Parif. an
aut poffem pati, ut me in ea vivente , Primatur no r 17o. Alex.3. Epift.33. 34. Infolentiffima auda
Ecclefi« moflrae deftrueretur. Amfel. Epiff. 3. Ep. 1 5 . ciae id fuit, qùòd ifi Cantuarienfi ipfa proyincia
r 53. Gratulatus eft Pontifex ejus zelo, & ejus id aufus fit Eboracenfis. Haud morâ, Pontifex il
petitioni voluntatique fe accounodavit. Sileri au lum ab omnibus fufpendit Epifcopalibus functioni
tcm fine piaculo non poteft illud, à Matthaeo Pa bus. Verùm concuffa femel Cantuarienfis Prima
ris obfervatum. Cum Thomas ille fenior Ebora tia, adeo non praefidii inde aliquid & firmitatis
cenfis Archiepifcopus Anfelmi inaugurationem ce adepta eft; ut paucis poft annis appulfo in An
lebraret , Amm. 1 o 93. , leétis quibufdam verbis , gliam Legato Pápae , & colleéto apud Vveftmona
quibus Ecclefia Cantuarienfis totius Angliae Me ſterium Concilio, Anno 1176., cum ſederet ad Le
tropolitama dicebatur: interceffit Thomas huic elo gati dexteram Cantuarienfis , inde vi illum abſtra
gio , quo Metropolitica dignitate Eboracenfis Ec here enixus fit Eboracenfis: quo exulcerati qui ade
clefia fpoliaretur; denique Primatis , non Metro rant miniftri Primatis, tam mialè illum mulétaru nt ,
politani fedem Cantuariæ effe, quae Angliæ uni ut (olvi conventum neceffe fuerit , convolarintque
verfie dominaretur. Perpicua aguitate niti vifa hinc & inde ad Regem , querelas irafque mutuas im
eft haec interceffio. Itaqúe expuh&a funt verba, illius aures ut effunderent.
quae offenfioni fuerant. Eadmerur Hiff. movel. L. 1. V. In his certè fatis argumenti eft, ut poffit quis
IV. Mortuo Anfelmo, fuffeéloque in ejus lo fibi perfuadere, poft illas Pafchalis II. Epiftolas,
cum Rudolpho, Ammo 1 1 1 5., moras ne&ebat Thur. de quibus fupra , quibus pluris fieri videbatur De
flanus Eboracenfis Eleétus, ne Canonicam perage cretum Gregori Magni , quàm tranfactio facta fub
ret profeffionem. Parif. Eadmer L.4. Henricus Rex Lanfranco: multa caligine offufam fuiffe Primatiam
abdicandum oftendit Epifcopatum , aut edendam Cantuarienfem , & in provincia Eboracenfi tenebris
ស្គ Thurſtanus à Paſchali primùm extor penitus obdu&tam ; cüm Archiepifcopi Eboracen
t Epiftolas, quibus innovari videbatur Decre fes vix adduci poffent , ut Cantuarienfibus primo
tum Gregorii Papae , tum ad Remenfe profe&us loco cederent. Matt. Parif. Recruduit concertatio
eft Concilium , ibique confecratus à Callixto II. in Londonienfi rurfus Concilio anni 1237., ubi
Papa ., Amm. 1 1 19., praeter eam fidem , qua fe Re tamen indivulfus dexteræ Legati inhaefit Cantua
gi obligaverat ; unde & ftatim regni Ângliæ in rienfis , Eboracenfi aegritudinem animi fui folis
greffu ab eodem interdiétus eft . Tum nec Ponti proteftationibus & intérceffionibus fuis folante • •
fcx quidcin Regem potuit aut placare, aut à pro Malunt aliquid illud Petri Paulique exemplum
pofito abduceré : fed ubi Romiam reve&us, libera tunc à Legato ad leniendum Eboracenfis animum
plcnaque poteftate clavum Ecclefiae coepit regere; prolatum fuiffe.
tunc cnimvcro cjus vel precibus, vel minis ccf. Adcundus audiendufque jam nobis eft Al:ཨྰཿཁས་
Ck
 De Beneficiis, Part I. Lib.I. Cap. XXXVI.
&er II. Papa, qui opprimi finirique poffe fperavit
importunam contentionem, fi primum authoritatis
pohdus Gregorii Magni Decreto redderetur ,yeta
returque proinde Cantuarienfis ab Eboracenfi Pro
feffionem qualemcumque exigere , aut quiquam ,
in eum juris fibi arrogare. Prohibemur me ulteriùs
aut Cantuarienfir ab Eboracenfi profeffomem exigat ,
aeque quod à beato Gregorio probibitum e/?, ullo
moäo Camtuarienfis Eboracenfis jurifdiétioni fubja
eeat. Append. Conc. Lat. 3. Part.4. c. 12. Denique con
ftituta inter eos fumma quadam aequalitate , &
confeffus honore folo ei tributo , qui prior ordi
natus fuiffet . Sed juxta Patris ejufdem conftitutio
mena , ifta honoris diftinčtio in perpetuum conferve
tur , ut qui prior ordinatur , prior habeatur. Hic
verè tumúlus videri poteft fuiffe Cantuarienfis Pri
matiae ejufque multis nominibus eximiae authori
tatis, quam Ecclefiae fuae Lanfrancus pepererat.
Coalituram magis magifque pacem cenfuit idem
Pontifex, fi copiâ fieret Eboracenfi Crucis emi
nentioris per totam Angliam & in ipfa Cantuarien
fi Provincia circumferendae. Reclamavit in Conci
lio Vueftmonafterienfi Cantuarienfis, reclamarunt
viciffim adversùs eum Eboracenfes Clerici. Roger.
Hovendem. am. 175. Ex Capite A^ memoria. Extra.
ut lite prudemte: perfpicuum eft hoc privilegii non
ante Eboracenfem à Pontifice confecutum effe ,
quàm fidentiffimè affirmaffet, majores fuos eodem
jure ex fuperiorum Pontificum conceffione gavi
fos effe : revocatumque id totum effe ab Alexan
dro, ubi primùm à Cantuarienfi refcivit ufum
ha&enus contrarium viguiffe. Querelis tunc fanè
fuis ita eundem Pontificem fatigavit Eboracenfis ,
quòd ab eo causâ nondum prorfus dijudicata , fpo
liaretur eo jure & honore , cujus poffeffionem na
&us erat : ut compos iterum ejufdem faétus fuerit,
donec plenius traëtaretur, an eo jure frui debe
ret Ecclefia Eboracenfis.
Non multò poft tempore , Roger. 1 18. 9. cum.
Legatus rurfum Pontificius in Angliam exfcendif
fet, ingreffus eft Rex ipfe in moleftiffimam hanc
caufam diffidii, & operofiffimẹ concordię inter
Archiepifcopos farciendae operam navavit. Denique
hortante inftanteque eo, Archiepifcopi duo arbi
tros judicefque elegerunt Rotomagenfem Archie
pifcopum aliofque vicinos Gallis EpifcopQs , quin
uiennii fpatio conftituto; quo & caufa finiri pof
èt, & ipfi interim pacem alerent , quiefcerentque.
Ne veri quidem fimile eft, quod Rotomagenfis
aliique Gallig Epifcopi quidquam aut attingerint,
aut pronunciaverint in hac caufa. Multo enim.
poft elapfum illud quinquennium tempore , in
Concili6 Anglie Balduinüs Cantuarienfis, prgfente
etiam Rotomagenfi , folemniter obnunciavit , ne
Eleétus Eboracenfis Archiepifcopus , ab alio quàm
ab ipfo inaugurari fe curaret , prolatis in medium
omnibus qu£ in ea caufa gefta quondam conven
taque fuerant , fub Lanfranco Archiepifcopo &
Rege Vuillelmo. Anno 1 , 37. Sed vel ex iteratis his
proteftationibus emicat , Eboracenfes Epifcopos
ab incoeptis non deftitiffe. Quippe ne in Nationa
libus quidem Anglie Conciliis illi loco cedebant,
niſi inviti, 8 de ſuo in contrarium jure exertè
conteftati • Denique Vuillelmus de Grenefeld in .
Synodicis Conftitutionibus fuis anno 13o6. femet
ipfe Angliç Primatem pronuncians , (edique Apo
ftolic; immediate obnoxium, poenas cenfurafque
indixit iis omnibus, qui ab ipfo & Officialibus
fuis ad Cantuarienfem vel Officiales ejus provo.
carent. Cum Eboracenfi, Arcbiepifcopur , Anglia
Primas , prater Romanum Pomtificem imfpiritualibus
fuperiorem mom babeat , ac ipfa mater Eboracenfis
Ecclefia bonore Primatia illuftretur, Grr. Conc. Ang.
*om.1. p.442. Preuver do, Liber. de l'Egl. Gall.
e.xo. m.33. ammo 1 327. Exinde certè Eboracenfcs
Тот.I.
I2, I
Archiepifcopi Primates femper Angliae fe adfcri
pfere ut liquet ex A&is Tomae Volfeii fub Henri
co VIII. Rege.
VI. Unum id nunc fupereft : paucis ut verbis
conftringamus totam hujus caufae feriem , & mu
nimenta praecipua , quibus ultro citroque inclyti
Praefules confidebant , prout haec omnia fumma
tim Vuillelmus Neubrigenfis in hiftoria fua com
lexus eft. l.3. c. 1 . de rebus Anglicis . Fatetur
ic fcriptor Primatum à Gregorio Papa I. initio
ei adfcriptum fuiffe , qui ordinatus fuiffet prior :
Ipfe prior babeatur , qui priur fuerit ordimatur : fed
Archiepifcopum Cantuarienfem , quem Gregorius
Londinenfem vocabat , Cantuarienfis Epifcopus ,
quem Gregorius Londimenfem vocabat : repofuiffe ,
abrogatum Gregorii decretum à pofterioribus Pom
tificibus fuiffe ; cum Theodorum in Angliam mi
ferant , Archiepifcopatu Cantuarienfi potiturum ,
omnibufque Anglia: Epifcopis præfuturum, deni
que Primatis & nomine & dignitate veftiendum :
Quemn prgfecit Romnamur Pontifex univerfir Anglie
Epifcopi r , tamquam Primatem. Exinde porro Theo
蠶
cl1Շ •
fucceffores ampliffima illa jurifdićtione ufos
Quamvis validiffima haec viderentur Cantua
rienfium praefidia, non fibi tamen deerant Ebora
cenfes. Refpondebant enim Decretum Gregorii im
motum inconcuffumque effe fundamentum utriufque
Ecclefiae ; provida ad tempus difpenfatione potuif
fe Romanos Pontifices Primatum ad tempüs ali
quod Theodoro & Cantuarienfibus indulgere, dum
reſtauraretur per eos in Anglia literarum ardor,
Canonun vigor, puriorque Eccleſiarum diſciplina:
poftea verò neceffum fuiffe ut revivifceret primi
genia utriufque Ecclefiae lex & politia illa ipfa,
quam primus earum parens & conditor Apofto
lufque praefcripferat : fi per focordiam fua oblite
rari aliquandiu jura paffi effent Eboracenfes Epi
fcopi , nihil ab eorum inertia importari poffe de
trimenti Ecclefiae Eboracenfi ; alienari enim non
poffe agnata haec & hæreditaria jura, ut liquebat
ex ufu pallii, quod ignavia Præfulum intermif
fum aliquandiu poft obitum Archiepifcopi Pauli
ni , recupcratum poftea fuerat.
Objeélabant Cantuarienfes obnoxiam fibi fuiffe
Eboracenfem Ecclefiam, poft etiam quàm reftitu
tum illi fuerat pallium . Sed regerebat viciffim .
Eboracenfis Ecclefia, Præfulum ofcitantiam & iner
tiam ipfis præjudicio & damno effe poffe , non ip
forum Ecclefiae .
His addit Neubrigenfis utrumque Archiepifco
pum nomine Primatis gloriari folitum , cum neu
ter vel umbram ejus poteftatis retinere potuiffet . Nil
vanius autem quàm de inanibus nominum titulis
digladiari. Vamiffimè uterque illorum fe fcribit to
tius Anglia Primatem, cum meuter habeat figmifica
tam boc nomine poteftatem . Addit rurfus ambitum
aliquando ab Archiepifcopo Cantuarienfi. titulum
& jus Legati Apoftolicae Sedis, ut in Eboracenfi
ipfa Ecclefia honor fibi & cultus dependeretur :
Primatis verò tunc nomen fub titulo Legati ne
ceffariò delituiffe. At cum potuiffet tunc obtendi
ab Eboracenfi privilegium , quo Legatorum An
gliae poteftati fubducebatur : cefTiffeT eum luben
tiùs, ut gratiam potiùs iniret à Legato , quàm
ejus poteftatem experiretur.
VII. Infurgit alibi idem Neubrigenfis , & afpe
riore cenſura ſaevit in Antiſtitumiſtiuſnodi im
placatas contentiones de Sedium fuarum praeroga
tivis. Mirum quippe in modum eas diffentire exi
ftimat ab ea quam fidelibus ipfis populis inculca
vit Apoftolus , modeftia fuique dejeétione, qua fit
ut certatim honore fefe praeveniant cedantque mu
tuo. Qgippe illa Apoflolica regula , Honore invicem
pravemienter, à moftri temporis Epifcopi, ita eft abro
gata
 1. , ' Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
gata, ut ſolieitudine paſtorali poſtpoſta, Epiſcopi huc , & defuerat ab initio pallii ufur : quod eß ple
quant à per vicaciùr , tantò &ớ vaniùr de Excellen mitudo honorir. Et vifum efl bonum im oculir fui* ,
tia litigent , &• omnis fere Epifcopalir controver Jî Ecclefia , pro qua tamtùm laboraverat , quem ha
fie circa honorum prarogativa verfetur, L. 3. c.r. čiemur non habuerat, fuo acquireret Jtudio 6r labo
Ita comparatum eft cum hominibus , mortalem re . Erat &* altera; Metropolitica Sedet , quam de
hanc vitam degentibus, ut placeat haec mordaci movo comffit uerat Celfur pr«deceffor, prima tamens
tas Hiſtoricorum five ex fincero profecta zelo, ſeu Sedi & illiur Archiepifcopo fubdita tanquam Pri
plerumque ut contingit, zeli fpecie palliata , Cogi mati , Et huic quoque optabat mihilomimus Pallium
tanti autem mihi fæpenumero, quanti & quàm fin Malachias , confirmarique autboritate Sedis Apo/to
gulari Sanclitate Epifcopi exarferint ipfi aeftu eo fiolicæ prærogativam , quam beneficio Cel/i adipifci
dem in defenfionem privilegiorum fuae quifque Ec meruerat .
clefiae ut nec tempori, nec labori , nec impendiis In his verbis animadverti nonnulla alicujus mo.
pepecerint : penë libet Neubrigenfis cenfuram ju menti aequum eft . 1. Is qui facile tunc antecellc
ſtiore ulciſci & propulſare cenſura. Lanfrancus, bat omnes Ecclefiae Antiftites, tum fincero fui con
Anfelmus, Thomas ille palma tandem martyrii teinptum , & humilitat e, tum poenitentiae afperi
clariffimus , inter Canuarienfes Archiepifcopos , tate, Romanam adornat prefectionem, Ecclefiam
nihilo remiffiores fegniorefque aliis quibuflibet fue fuam deferit , ut pallio decoretur quod prædecef
re in Ecclefiæ fuæ juribus propugnandis & in . forum ejus neino ambierat : atque' Primatiae fuae
vendicanda fibi Primatia, proterendiſque Ebora jura confirmentur. Si cui Malachiae vel humilitas
cenfium Praefulum , conatibus, Quantae verò aut fufpeéta fuerit, vel fan&itas, is, & infcitiam fuam
vecordiae fuerit , aut temeritatis, tanta fanctitatis prodet, & infignem impudentiam . . Primatiae
fama nobiles & infcriptos San&orum faftis Anti Hibernicae fundamenta jecerat praeceffor Malachig
ftites , in crimen vocare , & reos agere profanæ Armachanus Archiepifcopus altera inftituta Metro
honorum aemulationis, quafi expertes fuerint om poli , quæ pareret Armachamae, Senfit Malachias
ninò ejus modeftiae , ab Apoftolo commendata: , hanc five Metropolis novae five Primatiae creatio
quae honores & fincerè à fe deprecatur , & li nem brevi labefaćtatum iri, nec jure ftare poffe,
bentiffimè aliis ingerit ? Appofitè ergo magis ad nifi pondus illi & authoritas ab Apoftolica Scde
fobrietatis & fapientiæ leges exiftimabimus, cordi & accederet. 3. Ita perfpicuum eft omncs Epifcopa
amori fuiffe his praefulibus dignitatem fuam , non les Qrdinis gradus, álios aliis eminentiores, à
ut infamae privatim, gloriæ, vel publicæ oftenta Sede Apoſtolica manaſſe, ut ab origine primige
tionis materiam : fed tanquàm Apoftolatùs con nia ; & in hanc rurfum coaluiffe , ut in fui cen
fortium quoddam & divinæ cujufdam authorita trum , & unitatis radicem. 4. Ita fempiternæ fá
tis culmen , quo invigilare populorum fanctifica pientiæ confilio provifum eft, ut labentibus fæcu
tioni , & Ecclefiarum ædificátioni cogerentur ; cu lis clariores quique Antiftites extimularentur fu
jus depoſitum ſacrum & caleſte, quale quantum binde ad ineundam cum Apoſtolica Sede ſocieta
que à majoribus accepiffent , in pofteros etiam fe tem & concordiam promptamque illi obedientiam
yofque nepotes tranfinittendum 'effet , Tota ergo tanto impenſius exhibendam, quanto magis in dies
in eo jam vertitur quæftio, an poffit Epifcopi , Ecclefia in remotiffimas orbis regiones' dilataba
Metropolitani , Primatis , Patriarchae , quanta quan tur. Quippe unitas vis eft illa arcana & inexpu
ta eft poteftas , fpeétari non aliter , quàm ut di gnabilis, qua membrorum latiffimè diffundentium
vina quædam & caeleftis poteftas , à Chrifto ma fe integritäs perennitafque fervatur. Si quos au
nans , in Chriftum refluens , ad obterenda fcelera , tem praefules inefcavit illecebra pallii, fplendorque
ad feminandas propagandafque virtutes , ad fa nominis & confefsùs celfioris; carnalis quidem co
pientiac & charitatis ſempiternum ac cacleſte im rum affe&tus tanquam vitiofus & praepofterus , me
perium in terris & in temporalium rernm admi rito culpandus et; at nihilo fegnius referende funt
niftratione conftituendum . Si de hoc conftat, ne ratiæ , & clementiffimo fapientiffimoque Ecclefiae
de illo quidem dubitari poteft , quin poteftatis hu ponfo & moderatori Chrifto : qui Ecclefia: regni
jus tam facrofanétae tamque falütiferæ adminiftri que fui & a dificationi & propagationi famulari co
& haeredes , pro ejus defenfione teneantur decer git ipfas hominum carnalium cupiditates ; ea ipfa
tare. Poffunt quandoque Praefules aliqui privatis omnipotente fapientia, qua mala bene vertit , &
affectibus indulgere , ambitionis & iræ ſtimulis lumen mediis ex tenebris accendit. -

agi , ultra fobrietatis & juftae defenfionis limites
efferri. Sed ipfâ per fefe Ecclefiae caufa facraeque
jurifdi£tionis indoles ea eft, quam adumbraviinüs ;
nec fobrius quifquam ambiget, quin Lanfrancus ,
quin Anfelmüs , quin Thomas Cantuarienfis, quin
aliarum Ecclefiarum Antiftites quamplures Eccléfiae
caufam defenfitarint, eo ipfo fpiritu , quo Eccle
fia & vegetatur & regitur, puro inquam fincero
que charitatis, & veritatis, pietatis & religionis fuetudinem , & dignitatem Cantuarienfis Ecclefîx ,
aſnOrc . -
Anno Chrifti 1 1 5 1. miffit Eugenius III. in Hi
berniam quatuor pallia, creatis eodem tempore
uatuor Metropolibus, quarum fingulis quinque
រ៉ែ Epifcopos. Refert Rogerius 4mm, 1 1 5 1.
eo violata effe jura Ecclefiae Cantuaricnfis , quæ
fibi jus adrogabat ordinandorum Hiberniæ Epifco
poruin: violatam denique in eo antiquiffimam con
fuetudinem . Hoc factum e/? contra amt 1 quam com

a qua folebant Epifcopi Htbermi« expetere , & acci

VIII. Subjicio nunc oculis Primatem alium ma.
gnos & ipfum animos gerentem , & exploratiffi
mae , tamen modeftiae , atque humilitatis penë ni
miae , San&tus Malachias Hiberniae Primäs erat,
Pallii honos nec auditus ufquam fuerat, nedum
ufurpatus , vel in ejus propria, vel in altera Me
tropoli , quae illi fuberàt üt Primati . Baron. anm,
1 1 37. Accinxit ergo fe ille ad Romanum iter ,
quo ab Innocentio II. impetraret , tum fuae, tum
alteri Metropoli Pallium, quo plenitudo Pontifi prolis familia recenfebat. Multa occurunt apud
£i£ poteftatis explicabatur. Juvat Bernardi verba
ipfa pr9mere , excerpta ex vita Sanéti Malachiæ ,
quain ille literis mandavit. Romam proficifci deli
Verat , maximè quòd Metropolitica feäi deerat ad.
ere cenſecrationis benedictionem.
IX. Hinc nimirum illud nafcitur: Primatiam
Cantuarienfem quondam exporrectam fuiffe ad ex
tremos ufque Hiberniæ fines . Finitimum quoque
vero eft , Evangelicam fidem & verbi prædicatio
nem ex Anglia in Hiberniam trajećtam fuiffe, Ead
mer. Hift. Novel. 1. 4. 5. Ita Cantuarienfis Eccle
fia , quae omnes in Chrilto pepererat alias Angliae
Ecclefias , Hibernicas quoquc in numerofae fua:
Eadmerum, quibus innuitur , Epifcopis Anglis
illam infediffe fententiam : non Hiberniae tantum,
fed & circumjacentium infularum, Scotiae ipfius
Eccleſias à Primatis Cantuarienſis authoritate »
pen
 De Beneficiis, Part.I. Lib.I.Cap.XXXVII.
pendere veluti filias amantiffimas . . Nec illud
àbnuerim; dum ne abnuerint illi , optimae matris
tum cumulari gaudium , cum ejus Tfecunditatem
imitantur filiae , cumque & ipfae in matres , fou
in Metropoles evadunt. Nec enim aliter fere in
erebruere plergque Chriftiani orbis Metropolcs.
Cum dignitatum Ecclefiafticarum is unus fcopus
finifque fit , ut utilitati , & majeftati Ecclefiae íer
viatur: neceffe primo fuit ut fuas fibi Metropo
les Hibernia haberet; nec poffet contra niti Can
tuarienfis Metropolitanus , nifi fuae quàm Chrifti
loriae cupidior , & rurfum neceffe fuit, ut Hi
erniae Metropolitani praeſtitutum ſibi ſuum habe
rent Caput, qui cum, & inter fefe conferre cre
brius , & illa inire poffent confilia , quibus difci
plina, pax , fančiitas & concors ratio, & confen
fio omnium Hiberniæ Ecclefiarum fanciretur. Ar
machanus & Toamenfis Archiepifcopi ad hanc cer
tatim Primatis dignitatem fuæ Ecclefiae adjungem
dam contendebat. Alexander IV. Armachano il
iam contulit , confeffitque, ;ut Toamenfis quoque
Provinciae Primatem fé diceret , in ea iter faciéns
«Crucem deferri juberet, fingulis denique quin
quenniis eam vifitaret perluftraretque uhiverfam,
intra dies tamen feptem fupra viginti. Poffmt fe
vocare f? voluerimt Primate? Provincia Toamenfis,
& facere deferri ante fe Crucem per totam ipfam
Provinciam ; poffmt etiam diétam Provinciam del
quinquennio in quinquennium viſitare, 6 per vi -
gimtifeptem dier dumtaxat vifitationis officio immoras
ri . Rainal. an. 125 $. n. 4o.
Obferva denique Malachiam ipfum Archiepifco
pum Armachanum , fingularis qua pollebat pietatis
impetu Romam iffe , Palliumque poftulaffe , &
duárum Metropoleon confirmationem . Cenfuit
Innocentius II. remetiendum illi effe iter in Hiber
: niam, ut Concilium ibi congregaret , vota & fuf
fragia colligeret confpirantium ' Epifcoporum, &
tum demum Sedes Apoftolica Metropoles crearet,
pallioque impartiret. Eugenius III. quatuor Me
tropoles inflituit poftulante Malachia, poftulante
& Concilio Hiberniae univerfali. Denique tum de
mum Alexander IV. Primatiam Armachano adju
dicavit, cum de ea inter Armachanum & Toamen-*
ſem controverſia excita eſſet. In his manifeſtun eſt
ita temporum, rerumque & perfonarum vices tem
perari regique fempiternis divinae Sapientia: com
filiis, ut Ecclcfiae corpus in dies convalefcat, &
ar&iffimè cum fuo femper Capite & unitatis ver
tice compaginetur.
C APU T XXXVII. P.4. l.I. c. 13.
De, Primatibus Germania , Italia, Da
niae , Poloniae, Hungariae .
I. De Moguntima Primatia.
II. De Lumdemf Primaatia im Damiawm , Sveciam »
Norvegiam .
III. De Gmefnemf in Polonia.
IV. De Strigomiemf im Hungaria.
V. De Pijana in Italia .
I. I. Moguntino Concilio anni 1971. Archiepif
copus Moguntinus Primatem fe dixit Ecclefiae
moguntihae, appellavitque Ecclefiam fuam Metro
polin Orientali, Francia, Principalem verò Ponti
ficii, fedem totiut Germamiæ & Gallia Cifalpin* •
Conc. tom.9. p. 12o6. Haec tamen verborum magni ue”, Norvcgiac item , Iflandiac & Orcadum Eccle
ficcntia non áliud oculis fubjicit, quàm peranti 器 Eodem authore Adamo , hic ipfc Adalber
quam vaftamque Mctropolin , quæ caput & prin tus Epifcopus, quode loquimur , viginti Epifcopos
ceps erät prihae Germanicae , nullo prorfus jurc unus ipfe ordinaverat ,
Tem.I.
I23
freta Primatiae in alias Metropoles, ac ne in Co
loniam quidem ipfam , quae'vertex & caput erat
Germanicae II. 'Ab hiftoriae Trevirenfis Scriptores
difces, fub Gallixto II. Papa Adelbertum Archie
pifcopum Moguntinum Legátionis Apoftolicæ mu
nia & ornamenta affecutum, curas eo fuas vertif
fe, ut à. Moguntinae imperio Trevirenfis pofthac
penderet Ecclefia. Spicileg. Tom. 12. pag.248. Bru
ho Trevirenfis Archiepifcopus Hincinári fcriptis :
edoélus immunitatem libertatemque Ecclefiae fuae ,
Pontificem adiit tunc Cluniacenfi in Abbatia com
morantem; Refcriptumque ab eo expreſſit, quo Tre
virenfis Archiepifcopus uni Papae , Papaeque Laga
tis morem gerere, obfequique jubetur. Inde eft,
quod Ottocarus ejufque filiüs Venceflaus ita firma
runt fuo diplomate privilegium illud Archiepifco
pi Moguntini , quo folus regio exornat diademate
Bohemiae Reges;'ut eum non alio quàm Metropoli
tani nomine appellarent. Confecrationem Regalem
& diadematis impoſitionem tenemur de ſacroſančte
Sedis Moguntima Archiepifcopo terra moftra Me
tropolitamo, im perpetuum recipere. Raimal. Amm.
1 , 18. m. 39. Nullus ergo fupereft tergiverfandi lo
cus: Primatia olim Bonifacio Moguntino ita concef
fa fuerat, ut fuperftes ei effe non poffet , fed extinéto
illo interiret unâ. Enimvero Germani Antiftites non
illa eadem flagrarunt cupiditate perpetuandorum
in Ecclefiis fuis illorum, five titulorum , five ju
rium , quibus Majorum aliquis inclaruerat: qua
Angliae , Galliae, Hifpaniaeqüe Praefules aliquandiu
aeftuaverunt. Ex quo faétum , ut pleræque horum.
Ecclefiæ Metropolitanae , vacuo Primatiae alicujus
nomine dele&entur, nec fimile quidquam in Ger
mania deprehendi poffit.
II. Omnes Danorum Ecclefiae in poteftate olim
erant Archiepifcopi Hamburgenfis. Compellavit
Pontificem Leonem IX. Danorum Rex , ut pro
priam ſuo ſibi in regno Metropolin crearet. Propi
tium fe quidem regiis votis praeftabat Pontifex, at
Hamburgenſis Archiepiſcopi afſenſus neceſſariö eli
ciendus erat : nec ille, fed indui fe vi
ciffim nomine & jure Primatis flagitabat , aut Pa
triarchae. Qua florebat illic tunc apud Pontificem
& apud Imperatorem gratia, votorum compos effet
faétus, ni tam praeclaras fpes intercepiflet mors
Pontificis. Porrò Daniæ Rex intelligens regni fui
Ecclefias ita obnoxias fore Hamburgenfi Primati,
ab inceptis tunc quidem refiliit. Barom. am. io53.
m.45. 46. Audienda hic meritò funt verba Ada
mi hiftorici: Metropolitamur quòd Papama vel C4
farem fuae volumtati promos videret , multo ftudio
iaboravit in Hamburg Patriarchatum conßituere. Ad
quam intemtionem primò du£tus eft ea mecefftate ,
quòd Rex Danorum , Chriſtianitate jam in fines
terr« dilatata, defideravit im regmo fuo fieri Ar
chiepifcopatum . Qgod tamem ut perficeretur ex
authoritate Sedir Apoftolica , convemiemtibus Camo
mum decretir prope famcitum effet , fola expe£taba
tur fentemtia moftri Pontificit . Quam rem ille , ß
Patriarchat%r fibi bonor & Ecclefi& fu& comcedere
tur, Romamis privilegiis fore ut comfemtiret , pro
mifit. L.3. c. 34. 35. Cum Archiepifcopus Hambur
genfis in Imperii & Imperatoris poteftate effet &
miexu, indignantiùs ferebat Danus Regni fui Epi
fcopos à juffis'ejus pendere. Confcntaneum tamen
erat aequi & Ecclefiae legibus, ut ne fruftrar£tur
Ecclefiâ Hamburgenfis five Bremenfis fua in fatas
propagataſque à ſe Eccleſias authoritate .. Prima
ènim Evangelicae fidei rudimenta, primofque vcr
bi præcones & Epifcopos ab Hamburgenfibus Ar
chiepifcopis acceperant omnes Danorum Svecorum
வழு
Z
in omnes has
rCw
 w

I 2.4 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina :

regiones, Chriftianae tunc pietatis candidatas. De banum, Clementem & Celeftinum patrocinatos ef
nique praeter Apoftolici Legati poteftatem & jus , fe Primatiae Lundenfi. R.uimal. am.i 198. m. 76. Eft
donatuis erat à Pontifice Adalbertus in omnia Se quod mireris forfan , fed eft ctiam quod gratuleris •
ptentrionis regna jure quodam fummo creandi no cum Bremenfis Metropolis Septemtrionalibus his
vos Epiſcopatus, ordinandique Epiſcopos ; Baron. omnibus regnis Epiſcopos diſpenſaſſet: ex his ali
an.1o67. n.17., qua poteftate ufus quandoque eft quos poftea in Archiepifcopos ; imò & in Prima
etiam citra Principum confenfum. A Papa meruit tes excreviffe. Quippè fa&â tunc incrementa fidei
hoc dignitatis privilegium, ut totum jus fuum dom Evangelicae per oinnes illas ad Boream fermotas
mus Apoſtolicu in illum tranfunderet , ſucceſſoreſ provincias , & harum feceffio ab Imperio, diftri
que ejus ; Adeo ut ipfe per totum Aquilonem in butioque in alia & alia regna , ita tunc jubebant
quibus locis opportunum videbatur , fapè invitis Re fieri; idque vel maximè tum ad Ecclefiarum n0
gibus Epifcopatur inftitueret, ordinaretque £pifco vellárum ftabilitatem , tum ad gloriam Chrifti la
For, quor ex capella fua vellet ele£to;. Adam.l.4.44. tiſſime propagandam conducebat.
Liquet ergo Hamburgenſem, ſeu Bremenſem . III. Nec difpar fuit ratio Gnefnenfis in Polonia
Ecclefiam, quae parens erat & magiftra omnium. Ecclefiae , ad Metropoliticam , adeoque ad Prima
Aquilonarium Ecclefiarum Epifcopalium ; ducem tialem amplitudinem extollendae. Ut Bohemiae , ita
principemque earum effe quoque debuiffe , tanquam & Poloniae Ecclefiae cunabula fua & incrementa.
jMetropolitanam : aut fi & illae in Metropolitanam non poenitenda debebant Moguntinae Metropoli:
exurgérent dignitatem, affurgere & ipfam dcbuiffe fed æquum erat ut adolefcerent & ipfae tandem , &
in Primatialem; ut fuo femper jure , quocumque in Metropoles affurgerent. Ea quippè fors eft Ec
demum nomine , filiabus mater emineret. Liquet clefiarum omnium, ea fuerat: & ipfius Moguntiae ,
etiam has politiae Ecclefiafticae mutationes mixtas ni idem tandem aliquando ut confcendant ipfae fa
non fieri fine principium temporalium affenfu : ut ftigium poteftatis, atque illæ à quibus ortum du
vel hic arguménto eft confilium initum de Bremen xerant • Rainal, ann. rzo7. m. 13.
fi Primatia erigenda. IV. Aliquantò impeditior fuit difficiliorque •
Opportunius poftea tempus aucupatus Rex Da conciliatio Archiepifcoporum Strigonienfium , &
niae, Lundenfem Ecclefiam Metropolitico nomine Colocenfium. Tranfa&ione faéta convenerat illis,
augeri pervicit . Narrat Saxo Grammaticus , ut ut Strigonienfis omni fe in Colocenfem poteftate ab
Efiricus`Rex Daniae appellato Romano Pontifice, dicaret, eo viciffim privilegio remunerandus, ut
declinarit excommunicâtionis telum , quod ab Ham folus jure uteretur Regum Hungariae inaugurando
burgenfi Pontifice illi intentabatur ; nullaque in rum. Rex ipfe multis precibus follicitaverat Roma
terpofita mora Romam perrexerit, ut ab Urbano num Pontificem, ut confirmata hac tranfa&ione , in
II. propriam regno fuo [Metropolim expugnaret • convulſam æternamque concordiam inter hos Præ
Proimiffis illum primò deliniit Pontifex, & fpe , qua fules fanciret. Sed tàm praeclaris conatibus obftre
famen non multò poft fruftratum fe non effe fenfit. puit Capitulum Strigonienfe, interpellato Innocen
Legatus Apoftolicus in Daniam, profe&tus, perpen tio III. Papa, Reg. 14. Epi/?. 1 56. , utpote quod nec
{isTerio Lündenfis civitatis opibus & ornamentis , conſenſiſſet, nec conſenſurus eſſet unquam, Ec
expenfis & ejus virtutum meritis qui Épifcopalem cleiae fuae privilegia ita impune conculcari. Con
cjùs fedem implebat, Metropolitica illam dignita fultum ergo duxit tunc Pontifex , Strigonienfi jus
te cumulavit , Barom. am. 1o91. 13. 14. , addi&tis ejus adducere, aut firmare confecrandorum Regum , alia
poteftati Epifcopatibus aliis omnibus Sveciae Nor controverfiae capita tunc non attingere , üt pax re
vegiaeque : Cum mom mimorem perfonarum , quàm ci gni infinitis contentionibus diſturbaretur. Raimal.
vitatum refpefium egiffet , Lumdia ob egregio, Axe атт. 1 го3. т. 19. Апп. і 2 і 2. т.7. Атт. r 23 т. п. 38.
mi Epifcopi morer , tum quod ad eam à fimitimis - V. Primatia Romani Pontificis tanto ſplendore
regionibur terra marique tranfitus abundè pateat, tantaque fe cum majeftate explicuit in Italia, ut ra
bume potiffimum bonorem deferendum curavit . Nec ri ibi Metropolitani ad Primatus culmen anhelarint.
folùm ean Saxonica ditione eruit , fed etiam Sve Urbanus II. non contentus Pifanam Ecclefiam.
cia Norvegiaque religiomi* titulo magiftram effecit. in Metropoleon album retuliffe , Apoftolica etiam
L. 1 z. Perinde acfi diceretur truncatam fuiffe Metro Legatione in Sardiniam eam inftruxit. Vicariatu,
polim Hamburgenfem Ecclefiis omnibus Sveciae , Apoftolico in Corficum antè eandem ornaverat Gre
idaniae, Norvegiae , quibus ante imperitabat; ut gorius VII.Alexander III. Pifanum Archiepifcoptim
his augeretur nova Metropolis Lundenfis. Schifma Primatis etiam dignitate munivit in Sardiniam pa
tica tunc infania Liebarus Hamburgenfis Epifcopus rere ei juffis , tribus illius Infulae Metropolitanis .
furebat adversùs Romanos Pontifices. Henrico quip Verùm id quidquid erat juris & poteftatis, oblitte
pè Germaniae Regi fe totum mancipaverat adver ratum prorfus eft , fuperftite fola nominis pompa.
3ùs Ecclefiam furenti . Jam ante ea de caufa Epi Leo Oftienfis mavult à Gelafio II. Archiepifcopales
fcopatus Daniae illi fubducere Gregorius VII. me Infulas Pifanae Civitati fuiffe collatas. Amm. ro9 v.
ditátus fuerat. Quid enim aequius quàm ut ejus ab Greg. VII. L.6. Ep.1 1. Ann. 1 167. Marca de Primat
fcinderetur ditio & poteftas, qui Ecclefiam Ca Lugd. n.124. Innocentius III. ad Hubaldum Archic
tholicam lacerabat ? pifcopum Pifanum fcribens , commemorat, & novo
Cum poßea Sueci quoque id perfeciffent , ut authoritatis pondere confirmat Legationem perpe
Upſalenſis Eccleſia Metropolitico apice creſceret, tuam prime Sedis ejus Ecclefig conceffam ab Urbano
Innocentius III. firmavit Primatiam ab Hadriano II. firmatamque ab Eugenio, Anaftafio,Celeftino.
IV. conceffam Lundenfi Archiepifcopo Danie, am Hic idem rurfus aut confert ; aut confirmat Ar
pliavitque in Upfalcnfem Sueciae Metropolim : ita chiepifcopo Pifano Primatiae jura in provincia Sar
üt primas Lundenfis acciperet à Pontifice Romano diniae Calaritanam & Arborenfem : ea tamen cau
pallium , illoque impartiret Upfalenfem Archiepi tione, ut Metropolitanos ad ſuum non vocet Con
ícopum , (oleniini primo perfun&um fidei & obedien cilium, nifi permiffu Sedis Apoftolicg. Ita quidem ut
tia: facramento, falva intačtaque fide Romano Pon eor ad Concilium vocandi, exceffus eorum corrigemdi ,
tifici debita. Ipfi ér Lundenfi Ecclefia , falva fide atque catera omnia qua adjur Primatât pertinent,
litate Romana Ecclefia fidelitatem , &• obedientiam in' eos exercendi habeatis liberam facultatem. Ve
$uramento promittat. Reg. 1, Epift.41 9. In eadem . rumtamem duarum fupradiéiarum Provinciarum Ar
epißola ad Abfalonem Archiepifcopum Lundenfem cbiepifcopor ad Comcilium non vocabit ir Pifar/ne
fcripta, teſtatur Innocentius III. fucceſfores Ha confcientia Romani Pomtificir. L. 1. Regeft. Epift.36.
driani IV. complures , Aiexandrum , Lucium , Ur Hoc eodcm tempore annuebat illi non diffimilem
pote
 DeBeneficiis, Part.I. Lib.I.Cap. XXXVIII.
poteßatem in tertiam quoque Sardiniae Metropolin,
Torrenfem videlicet. Denique copiam illi faciebat
cxplicandae Crucis per has omnes Provincias: Cru
cem per fubjeâat vobis Provincias portandi.
CAPUT XXXVIII. P.4. 1. 1. c.14.
De Primatibus Hifpanix.
1. Toletama Ecclefia ab Urbano II. Primatu dona referetur. Itaque non ex provocationibus tantùm
tur im ommer Hifpaniat.
II. Contradicit Archiepifcopus Tarraconenß, .
III. Item Narbonenfîr.
IV. Qgi Narbonenfi, Archiepifcopus in Primatem
evaßßet [Provinei« Tarraconei fit.
'• Urbanut II. Legatione Apoßolica munierat Ar
ebiepifcopum Toletanum , ut prinatum eju, ſuffalci
re* : Pofferiores etiam Pontificet fua ilium fubinde
autboritate fuftentarunt.
r»;
Romano itinere fatigarentur pofthac Hifpani, apud
Primatem caufas difficiliores deinceps à&uri : si
quid igitur inter vor grave contigerit, quia ab App
folica Sede procul eftir, ad eum velut ad Prima
tem ve/trum amnium recurretir, ejufque judicio,
qua vobis funt gravia termimabitir. Si qua verò
tantis effent vallata difficultatibus, ut iis enodan
dis impar effet Primas : tum verò adiri Pontificem
Romanum oportere : Qgod f? fortè ipfíur quoque.
judicio nequiverit definiri, ad Apoßolicam Sedem,
ut dignum eß , velut Sedium omnium Principem
caufae vel ad Primatem vel ad Papam refereban
tur: fed quoties fpinofior implicatiorque incidebat
quæftio, quàm ut eam fatis cxtricare poffet vel
Epifcoporum inferiorum caetus , vel Primas ipfe.
præcipit denique Pontifex , ut Epifcopi qui nullis
ha&enus paruere Metropolitanis, pareant deinceps
Primati, ut Metropolitano proprio : Qui veſtrim
fine Metropolitanir propriis funt , ipß interim velut
proprio ſubeſe debebunî. -

VI· De ea lite relatum eff ad concilium Latera II. Vix poterat tamen non animo fuo praefagi
menfe IV. ubi Innocentius III. nil de ea definiit. re Pontifex, quàm non facilè Metropolitanis, quo
VII. Quibur argumemtir evineatur, Metropolita rum cauſa agebatur, perſuaderi poſſet, non no
nor Toletamor muwqwam adeptor effè poffeffonem, aut vam nunc creari , fed antiquam renovari Prima
executionem poteffatir Primatum. De quimque pr&-. tiam Toletanam. Itaque ad Tarraconenfem fcri
: •ipuir Hi/pani& Provinciir Ĝr Metropolibus . De'Pri
matu Compoßellano.
VIII. Contentiones graviffm« de jure praférenda
bens, conteftatus eft ea lege fe pallium ei contu
liffe ipfi, ut Primati Toletano fubeffet. Memine
rir ità te Archiepifcopum inßitutum , ut tam tu ,
Crucir .
quàm univerf Provincia Tarraconenf Epifcopi To
IX. Qganta fuerit Pontificum Romanorum aqua ietano tanquan Primati debeatis eſſe ſubjecti. De
bilitar, animique moderatio, cuxa i/iiufinodi eorum nique ut inducerent animum infuefcerentque Epi
mandatif Epifeopi remitebantur. fcopi parere Toletano Primati , . Pontificia hunc
X. Rufum pugma de jure anteferenda Crucis. commuinivit Legatione in Hifpaniam univerfam-,
XI. De Primatia Brarharen/`. & in provinciam Narbonenfem : Nunc autem mul
XII... Exemplo perin/gni Sanfii/Tmi Prafulir Bra. tà amplius, quia ei no/fra follicitudini* vice* ix
charenſt Bartholomei, declaratur hoc genus concer Hifpania umiverfa , &• im Narbomem/ Provinciat mi
tationum à puriſſimo pietatir ó religionir amore nifirandar injunximur . Ibid.
proficifei polfe. III. Nihil refidebat dubitationis in animo Urba
XIII. Si volumtati ®* mandati, Pontificum va ni quidem, quin Toletanus quondam pleniffima.
riar fubinde conftituentium Primatia* cbtempera hac `Primatûs authoritate in omnes Hifpaniae pro
tum effet , immumerabilem im Provincijr санfa iliju vincias excelluiffet , cum tam difertis verbis ea de
dicata finitæque fuiffemt , quæ mom fine moleßia ó* re ad Archiepifcopum Bernardum fcriberet. Tel
impemfa numc Romam referuntur. fecumdiùm quod ejufdem urbit conflat extitife Pon
t ificer, im `totir Hi/paniarum regmir Primatem pri
I. Cº. fibi Chriftianoque nomini profligatis vilegii mostri fanttione statuimur, & Primatem te
Mauris Toletanam civitatem recuperaffet univerſ Praſuler Hiſpaniarum reſpicient , & ad te,
Alphonfus ejus nominis VI. Toletanus Réx poft fî quid inter eor quafione dignum exortum fuerit ,
quam in hoßium poteftatem ea venerat annis 368. referent - Marca de Pri. Lugd.12 5-, , . -

Tum verò ille multis apud Urbanum II. exoravit, Sed longè alia mens erat Archiepifcopi Tarra
ut antiquiffima Hifpaniae Metropolis in illam ip conenfis, qui imperio parebat alterius Regis , nec
fam reftitueretur amplitudinem, qua quondam fruic ncfciebat förfan tam effufa poteftate nunquam fu
batur, antequam Maurica colluvies in Hifpanias perioribus ſaeculis potitos eſſe Toletanos Antiſtites -
exundaret. Caufae aequitatem juvabat recens Regis itaque Caftellano Praefuli Arragonius fubeffe de
vi&toria. Itaque Toleto redintegrata eft antiquata treétavit, cauſatus obreptum eſſe Pontifici, Nar
Primatia, qua pollebat in omnes Hifpaniae Metro bonenfis Archiepifcopus animi fui aegritudinem .
politanos. Tuis exortationibur invitati , Bermardo querelafque in áures effudit Pontificis ipfius; gra
Toletana urbir Prafuli Pallium contradenter , pri viffimo quippe affe&um fe damno , tum Primatis
vilegium quoque Toletama Ecclefiæ amtiqua majefta Toletani, tum Metropolitani Tarraconenfis infti
1i* indulfimur. Ipfum enim in toti* Hifpaniarum tutione, fanétiffimè affirmans ab annis quadringen
Regnit Primatem ßatuimur &• quidquid Toletama tis Epifcopis província: Tarraconenfis nec Metro
Ecclefîa nofcitur antiquitur babuiffe , nunc quoque politanum præfuiffe alium, nec Primatem, quàm
ex Apo/folicæ Sedit , liberalitate in po/lerum babere Antiftitem Narbonenfem , Cum eor per amm*r qua
temfuimur. Tu illum ut Patrem cbariffmum exau dragintor fine alteriur reclamatione Narbonenfis
dias , & qu«que tibi ex Domimo munciaverit, obe Metropolis poſſederit. Conc. Gen. tom.1o, pag.459
dire curato. Anno 1o88. Conc. Gen. tom.1o. p.458. Pontifex miffo in Hifpanias Legato , delinire ftu
Ipfiffima funt Urbani II. Epiftolae verba ad Re duit Tarraconenfis provinciae Epifcopos, ut Nar
gem Alfonſum, qui in Hiſpaniae Primate habiru bonenſ interim Metropolitano ſubeſſent lubentius,
fus deinceps eraf, & parentem optirhum, & fa dum reftauraretur quae complanata fuerat civitas
pientiffimum monitorem. Scripfit & ad Archiepi & Ecclefia Tarracohenfis : at Toletanum Prima
fcopum Tarraconenfem Urbanus, Primatum à fe • tem Legatum à latere pronuntiavit , ejufque, po
Toletano conceffum ea ratione , ut Metropolitanis teßatem in ipfam effudit Narbonenfetn provinciam,
illibata fua conftarent privilegia: Salva Apoftoli ut eo tempéramento allicerentur ad obedientiam
ea Sedir authoritate , &• Metropolitamorum privile Toletano Primati dependendam , tum Tarraconen
giis fìngulorum ; nimirum ut ne toties* emetiendo fis , tum Narbonenfis Metropolitani. IV
-
I 2.6 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina .''
IV. Oppreffa certè jacuerat annis admodum . VII. Multum igitur operae induftriaeque pofuit
quadringentis Tarraconenfis provincia fub barba Rodericus quidem , ut nòn fplendorem folum &;
rica Sarracenorum dominatione. Simile veri eſt authoritatem, fed etiam antiquitatis laudem To
per ea tempora plerofque ejus regionis Epifcopos letanae fuae Primatiae adjungeret. Hoc quoque e
in vicinam Te recepiffe Provinciam Narbonenfem, ufus eft argumento , quòd Toletana in Synodo XVI.
& Narbone moras traxiffe. Quippe tum civitas , ' Archiepifcopus Hifpälenfis tranflatus fit in Tole
tum provincia hæc olim Gotthorum Hifpaniae Re tanam Ecclefiam , tanquam in Sedem fuperiorem.
gum imperio continebatur • Cum nec Epifcopalium Roder. De reb. Hifp. L. 4. c.3. At nihilo tamen ,
Civitatüm, nec ipfius Metropolis nifi rudera fupe minùs à vero propiùs abeft , quod tradit Maria
reffent; non illibentes fuberant Narbonenfi, qui na, L.9. c.18. 19. , & fusè probat, ante Urbanum
prolixiore in eos beneficentia, fuam hanc in eos II. Epifcopos Toletanos nihil unquam exeruiffe •
alebat confirmabatdue dominationem. ejus jurifdi&ionis ac poteftatis, quae propria Pri
V. Legatio ab Ürbano II. demandata Primati matum eſt. In Eliberitano Concilio, immò & in
Toletano, perſonæ hærebat , nec ad ſucceſſores Toletanis, advertit Mariana, non ſubſcripſiſſe To
transfundenda erat ; quocirca ne iis quidquam re letanos Praefules, nifi poft complures alios. Illud
verentiae ab aliis exhibebatur Metropolitanis. Ha quidem certò liquet inter antiqüioris Ecclefiaftice
drianus & Anaftafius minis faevierunt in Braccha difciplinae Monumenta Hifpanicâ , quinque hos Ar
renfes Archiepifcopos, ut eorum feu contumaciam, chiepifcopos , Tarraconenfem, Braccharenfem ,
ſeu conſtantiam in Toletanos Primates frangerent . Emeritenfem, Hifpalenfem & Toletanum, longe
Pafchalis II. Gelafius II. Callixtus II. & Eugenius aliis omnibus antecelluiffe Epifcopis , & Metropo
III. Refcriptis fuis roborarunt univerfalem eun litani nomine ufos effe, feu Primatis, quòd ea.
dem Primatum Ecclefiæ Toletanae in Hifpanias. Eu tunc duo nomina idem fonarent: diverfo momime ,
genio III. cedere compulſus Braccharenſis paruit. femtemtia non alia. Id porro proficifcebatur aut
èjufdem extant eadem de re urgentiffimg ad Tar ab antiquiffima fub Romanis divifione Provincia
raconenſem Epiſtolae. Conc. Gen. tom. 1o. pag.46o. rum Hifpanicarum: fcilicet in Boeticam , Lufita
616. 851. 854. το36. 1992. & feqq. Ex literis nicam, Tarraconenfem , Carthaginenfem , & Gal
Adrianis IV. ad Archiepifcopum Braccharenfem_, læcicam: aut potius à complurium varia partitio
Ammo 1o69., facilè intelliges, fi quam ifte unquam ne regnorum, poftquam eò irruperunt barbaricae
Toletano obedientiam exhibuit , ab ea conféftim ab Aquilone gentes .. Invaferunt enim Vandali Hi
refiliffe Innocentius III. anno 12o9. novis Refcri fpalin & Baeticam : Alani Emeritam & Lufitaniam:
ptis vallavit Primatum Toletanum , per Hifpamia Suevi Braccharam & Gallæciam : Gotthi Toletum
?um Regma : teftificatus fe praedecefforum legere • & Charthaginenfem : Romanis fefe in Tarraconem
veftigia, quorum nomina faltem decem recenfet. fem recipientibus. Gotthi has omnes gentes fuae
Verùm proximo poft anno non tacuit idem Ponti tandem ditioni fubegerunt: ita Toletum, quod il
fex intricatiffimam effe hujus Primatís caufam, lis antè caput erat, Hifpaniae totius caput eva
nec poffe impraefentiarum eam à fe diffiniri, quòd fit; eaque regia deinceps Civitas à Gotthorum Re
bellum à Mauris immineret, nec Chriſtiana res gum aula & praefentia incredibilem plendorem &
interim his difſidiorum procellis eſſet committenda . ópulentiam adepta eft. Et tamen mirabilis ifta .
Reg. 1 3. Epift.3. Regeft. 14. Ep. 57. Pontificum Toletanorum gloria & poteftas, etiam
VI. Concilio Lateranenfi IV. praeßo fuit fub poftquam credita eft illis facultas eligendorum
eodem Pontifice Innocentio III. eruditione & fa Épifcoporum , his valde anguftis cancellis cohibi
ma clariffimtis, Rodericus Archiepifcopus Toleta ta eft, ut primi ante alios omnes federent ac fub
nus. Ammo 1 1 1 5. Comc. Gem. Tom. 1 1. Part. 1. p. 235. fcriberent, nulla prorfus freti ejufmodi jurifdi&io
Nec mora in caufam ille & jus vocavit Archie ne, quam feu Primates, feu Patriarchæ in alios
piſcopos Braccharenfem, Compoſtellanum, Tarra Metropolitanos exercent. In ſubſequentibus Con
conenfem, & Narbonenfem, quòd Primatui fuo ciliis Toletani Praſulis prima ſemper authoritas eſe,
tot Pontificum Reſcriptis munito non aſſurgerent. primiùmque fedendo fubfcribendoque locum occupare •
“Triumphos agere maximè vifus eft Toletanus Ro Atque bis fe fimibus Toletami Epifcopi authorita*
dericus de Compoftellano , patefaéto non potuiffe contimuit . Catera Primatum jura , qui idem Pa
transferri Compoſtellam Emeritenſem Metropolin, triarcha funt , folo momine difcrepanter, ut lege;
nifi poft annum 1 1 14. & quidquid de Jacobi Apo Ecclefiaftica docemt , haud quaquam obtimuit . Poft
ftoli profeétione in Hifpaniam vulgi fermonibus accifas autem Chriſtianorum res, everfafque à Mau
circumferebatur, haud fatis firmis niti documentis. ris Ecclefias , vix Toleti fuperfuit Epifcopus. Dux
IDenique author eft Mariana, L. 1 2. c.4. , occepif ergo authorque fuit Bernardus Primatiae Toleta
fe quidem Braccharenfem Archiepifcopum , & no nae , is qui eam tunc primum impetravit, cum ab
mine Tharraconenfis Archiepifcopi Epifcopum ab Alphonfo Rege expugnata effet Toletum. Roma
co delegatum, harum Ecclefarum caufam aćłita ille in Hifpamiam cum rediret , ut ait Mariana ,
re , & oflentare privilegia: at cum alii quorum . Tolof& vicinorum Epifcoporum conventum habuit ,
aque intererat, abeſſent, lite integra diſreſumeſ facilèque hominer mimimè malor, ingenii dexteri
fe, neutro inclinatis ſententiis. Idem perhibet Su tate , '&• Gallicæ lingua commercio , qua ab infam
rita: idque ipfum conftat ex duabus Epiftolis, tia ufur erat , ut imperium agnofceremt , adegit •
ab Honorio III. Inocentii III. fucceffore datis ad Infeftis femper animis hunc Primatum fpe&arunt
Toletanum & Braccharenfem Archiepifcopos. Cla Metropolitani Hifpaniae. Nonnihil eos quandoque
ret indidem litem fub hoc ipfo Pontifice innova demulcebant & deliniebant Romani Pontifices,
tam rurfum fuiffe Romae , & ne tum quidem deci alumno fuo femper propitii. Callitus II., Metro
fam. Quin immò Honorius hic ipfe III. etfi id polim Emeritenfem Compoftellam tranftulit, fub
Mariana Innocentio III. adfcribat , ut lenimenti ¿uxitque Provincias | Emèritenfem & Braccharen
aliquid adferct Toletano Archiepifcopo Roderico, fem Toletano Primati , ut eas Compoftellano fubji
Primatum illi contulit in Provinciam Hifpalenfem. ceret. Hadfianus IV. Primatiam Compoftellanam
Et quidem Hifpalis ipfa jugo Arabicae dominatio extinxit, adegitque Braccharenfem Archiepifcopum,
nis tunc premcbatur adhuc: fed cum primum vin ut Toletani Primatis Imperio fubeffet, Anaftafius
dicata effet , & proprium Metropolitanum na&ta, IV. emifit refcriptum , quo Compoftellana Metro
tum verò huic Pfimäs Toletanus Pontificio Decre polis Toletano Primati fubducebatur. Illud Ale
to imminere jubebatur. Conc. Tom.11. Part.1. p.245. xander III. revocavit. Que gefta funt in Conci
Мariana L. 12. с.4. lio Lateranenfi IV. jam prælibavimus: & rata ha•
w bg»
 De Beneficiis, Part. I. Lib I.Cap XXXVIII.
beri debent, quae ibi di£ta funt , quanquam col
lidi & pugnare fecum Mariana videatur, … L.9.
c. 19., cùm ait conteftatam, & finitam fuiffe li
tem, viciff& Toletanum, ut deinceps fupra Me
tropolitanos Hipania omnes eminuerit. Lite con
teſtata reliquos Hiſpania Metropolitano, vieit. Non
poteft haec Toletano viétoria decus ullum peperif
fe, nifi ut fupra alios federet : cum eodem ipfo lo
co teftatum faciat Mariana, Toletanos impraefen
tiarum Archiepifcopos fola Primatis appellatione
fulgere, cum eius nominis rem, vel poteftatem
ne iminimam quidem adrogare poffint, five jiidi
candis appellationem cauſis, ſive edendis Conſti
tutionibus. Ac ne nunc quidem prater momen ,
ullam ejur pot effatir partem exercent in alias Pro
vinei4* HiJpania , neque componendis litihur, me
que fontibus pletemdrf, neque legibus promulgandir.
VIII. Hoc uno ſibi blandiebatur Toletanus exi
! mio honoris infigni , quòd folus per omnes Hi
fpanias Crucem circumgeftare poffet. Joannes Ar
ragonig Regis filius , T& Toletano Àrchiepifco
patu aućtus, Cæfaraugustam paternum in Regnum
profectus, fuo quafi jure Crücem Primatiae pro
priam explicari juffit , Ann, 1 3 xo, Mariana. L. 1 y.
*•17. Cæfarauguftanus Archiepifcopus audaciam ejus
ut reprimeret , nec jura fua impunè violari fine
ret , illum incunétanter anathemati, Ecclefiam.
interdi£lo fubjecit. Jacobus Rex Arragonum pa
triis primùm indulfit affe&tibus , mox äntiquiores
chariorefque fibi effe debere intellexit regni fui
rationes. Pontifex quoque folatus eft illüm per
literas , multa animi inoderatione , & fingulari qua
dem fapientia conditas; quibus monebat, conidu
cibilius quidem optatiufqué fuiffe, ut de jure prius
inter fe vel de confuetüdine, communicato con
filio, traétarent Archiepifcopi, quàm fe inefplica
biles in hos laqueos conjicerent : fed folatio illud
effe debere, qüod uterque Pontifex uno & eodem
abreptus eſſet aeſtu, & amore tuendorun Eccleſiae
fuae privilegiorum. Caufam reperies zelum quam
dam Ecclefiarum jura tuendi , Gr ipfa illibata fer
vandi , Grc. Cum tam ex parte portantir , quam.
ex parte refíftentium , zelur confervandi jur Eccle
fiarum fibi commiffarum fuerit, mon injuriam ali
ui irrogandi. Hifp. illuf. T. 3. pag. 164. Denique •
idem Pontifex vibratam revocavit excommunica
tionem , evocavit caufam totam ad Apoftolicae Se
dis judicium; vetitis interim ' Toletanis Archiepi
fcopis, ne extra propriam Provinciam fibi fine
rent Crucem prægeſtari.
IX. Non debet juftiffimis fraudari laudibus Ro
manoruin Pontificum incredibilis hic quaedam in
dulgentia, fapientiaeque regulis accommodata cle
mentia, in Metropolitanos Hifpaniae , antiquæ fuae
libertatis retinentiffimos , & tandiu totiefque ite
ratis eorum refcriptis conftantiffimè repugnantes.
Stimulabat primæ ` Sedis dignitas , tot Pontificum
confpiratio , tot inculcatio refcriptorum , ut nequis
impunè haec afpernaretur. Stimulabat & Caftellae
Regum majeftas , vi&oriaeque de infeftifTimis Chri
ftiani , nominis tam frequéntes infignefque. Sed
retundebat hos ftimulos, animumque admitiora
confilia refle&ebat haec nimirumi contemplatio:
quòd non faſtum, non dominationem redoleat po
teitas Ecclefiaftica quantalibet ; quöd principatus
Apoftolicæ Sedis, principatus fit fapientiae & cha
ritatis : quòd unus fit fcopus, unus fru&us omnium
Ecclefiafticarum dignitatum, ut utilitati , paci &
eoncordiae Ecclefiarum inferviatur, non Præfulum
cupiditatibus. Inde eft quod is ipfe qui antè no
vis Refcriptis roboraverat Primatum Toletanum :
is ipfe , inquam, Innocentius III. ubi poftea ocula
tus ipfe teftis, vidit conftantem & unanimem Me
tropolitanorum Hifpaniae confpirationem , fecun
dum cos pronunciavit , nil pronuntiando , & nihil
127
illis imponendo nqvi jugi. Rainal. an. 1 . ro. mum. $•
121 3. m. 16, 1 1 18. m,63. 1 , 3o. m. 47. Quòd enim To
letano Primati fubjecit Hifpalenfem Provinciam »
necdum à Sarracenorum potetate recuperatam,
necdum è ruderibus ſuis excitatam, necdum Me
tropolitano ullo donatam., quod & ab Innocentii
fucceſfores confirmatum eft; eo commendabatur ma
gis magifque reliquorum Metropolitanorum liber
tas. Gregorius IX. excribi juffit & ad Toletanum
miſt diplomata Urbani II caterorumque Pontifi
cum ad ejus Primatiae confirmationem ; fed nullo
fuo ipfe diplomate novo ea confirmavit. -
X. Revocanda nunc oratio eft ad intermiffam
narrationem contentionum inter Archiepifcopos
器 excitarum, pro crucis geftatione. Martinus
ontifex ejus nominis V. ut Primates verè æquaret
Patriarchis, id privilegii indulfit Primatibuis To
letanis , ut federent fupra Metropolitanos omnes
non Primates, tametſi atate & promotione hi prio
res effent. Cum Patri archa &• Primater unum fimt,
மு: folum nomine differant ; declaramur Joamnem To
letanum , qui Hifpaniarum Primar eß , Archiepifco
porum Primater , etiam/ atate &• promotione prio
rer fuerint pracedere debere: quemadmodum Patriar
ch« illo* ba£femur, pr&cefferunt . Mariana . L. ao. *.
14. Numeratur & iftud non poftremum inter Pa
triarcharum privilegia, quòd Crucem fibi fubli
mem pra ferri jubeant, toto Patriarchatus fui am
bitu . Toletanus ea juris fui fiducia fretus tota Hi
fpania Crucem circumgeftavit , obftrepentibus quan
quam, frequenter. Metropolitanis quibuflibet , fre
quentiffimè Braccharcnfibus , de quibus mox. Affir
mat Gomecius, L. .. , in vita Cardinalis Ximenii ,
eum veftigiis & exemplis majorum , fuorum inhae
༈ཀཱsin﹚
111C .
Crucem tota femper Hifpania circumtu
XI. Venio ad Braccharenfem Archiepifcopum ,
cujus unius illuftranda nobis fupereft authoritas.
Refert Joannes Vafaeus , quandiù Arabes fplendi
diffimis Civitatibus Hifpali & Toleto potiti funt,
Primatiæ per Hifpanias omnes munia obiiffe Brac
charenfes Archiepifcopos ; tefte locupletiffimas ejus
rei Chartas recondi in Tabulario illius Ecclefiae :
denique his præfidiis fretos Braccharenfes conftan
ter interceffijfe Urbani II. Refcriptis , quibus To
letana Primatia inftituebatur , Porrò ea füerat Brac
charenfis civitatis laus , ea felicitas, quod prima
è Sarracenorum dominatione emerſiſſet & Chriſtia
no fe reddidiffet Imperio . Que primg Metropolita
narum Eccleſiarum à Mahumetiſtarum tyranniäe li
berata fuit. Chrom. V«fui. c. 1 . Hifp. Illuft. Tom. 1.
pag.630.631. - - - -
Cognatio non mediocris intercedere videtur in
ter Braccharenfem hanc Primatiam , & Narbonen
fem, de qua fuperius , in Provinciae Tarraconen
fis Ecclefias , Utriufgue enim Primatiae fundamen
ta pofita erant in ruinis & vaftitate caeterarum Me
tropoleon à Sarracenis dirutarum: & in beneficiis
vigiliifque & laboribus , quibus has folari duo illi
Metropolitani, ac relevare studuerant: Bibl. Ma
nuſcrip. Labbei. tom. 1. pag.8o1, 8o3. Si ſeriò perpen
das quantum levamenti & praeſidii vaſtatis his Me
tropolibus accedere potuerit per Braccharenſes &
Narbonenfes Metropolitanos, ad priftinum illis fa
tum fplendoremque reftituendum : in his fatis cau
fæ fuiffe forfan intelliges, ut de Primatu cumL
Toletanis praefulibus certarent, qui fucato imagi
nariae poffeffionis prætextu nitebántur. Nec illud
etiam mirum accidet , fi Braccharenfes Archiepi
fcopi, non libertatem tantum fuam & immunita
tem à Primatis Toletani jure oftentarent: fed ipfam
vendicarent fibi Primatiam , ut liquet ex illo De
cretalium Capite , ubi haec controverfia attingitur.
l. 1. Decretal. Greg. Tjt. 4t. m.7. Hinc eft quod Brac
charenfes etiamnunc Archiepifcopi nomeh retentant
Pri

12.8 º Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
Primatum Hifpaniae, Crucemque Primatialem prae
ferri fibi jubent. - -
XII. Inuno Bartholomaeo à Martyribus Archie
pifcopo Braccharenfi luculentiffimum fuppetet no
bis documentum, quo conftet non diffidere ab in
fucatæ humilitatis fenfu , & à fumma illa quæ Ap9
ftolicos maximè Praefules decet , fupercilii , faftìs
& dominationis deteftatione : infra&tám illam, vim
conſtantiamque in iſtiuſmodi Eccleſiarum privilegis
& libertatibüs defenfandis. Cum caeterarum omnium
virtutum , tum maximè humilitatis & modeftiae
gloria floruit Bartholomæus . Nec potuiffent tamen
ambitionis vehementiffima: faces quemquam Anti
£item inflammare ad flagrantiorem poteftatis fuae
juriumque defenfionem. Tridcntinatn ad Synodum
profeétiis, pervicit ut inter illum federet , qui Me
iropolitanos omnes ordinationis tempore anteibat;
concil. Trident. Seff. 16., atque adeo ut ante Metro
politanos omnes non Primâtes. Pontifex ipfe , ad
<quem de eo relatum fuerat , fanxerat ita fieri de
5ere: quamquam ha&enus Romanis à Pontificibus
nihil definitum effet de controverfia Archiepifco
pos inter Toletanum & Braccharenem pro Hipa
jhiarum Primatu. Sedit crgo tunc in Tridentino
Concilio Braccharenfis pofi Patriarcham Hierofo
3ymitanum. At ubi convolarunt Tridentum reli
qui ex Hifpania Archiepifcopi , tum verò iniquis
illi animis tulere, haberi Bráccharenfem pro Hif
paniae Primate : eoque Toletani Pontificis dignita
ti vehementiffimè dérogari. Nova tunc gravifque •
conflagravit contentio, de qua Legati ad Pontifi
cem retulere . Refcripfit Pontifex , ut præirent Pa
triarchæ Archiepifcopis, hi Epifcopis, nec ulla .
haberetur ratio Primátum , five dubias illi , five •
indubias Primatias oftentarent.
Nihil tempeftivius, nihil tum confultius diffini
miri potuit, nihil praefentibus Ecclefiae neceffitatibus
accommodatius. Cum tot enim ubique Primates
fint in toto orbe , vel nomine folo , vel etiam re &
poteftate confpicui ; fi horum titulos chartafque
Tridentini Patres excutere adgreffi effent, infini
tam quandam & fpinofiffimam in caufam ingreffi
effent, & quæ exitus nullos haberet. Nec elanguit
tamen Bartholomaei Braccharenfis vigor in propu
gnanda Ecclefiae fuae praerogativa , quam ita fuccef
foribus transfundere illibatam ftatuerat , ut ad prae.
«decefforibus acceperat : expreffitque tandem ab
Apoftolicæ Sedis Legatis, qui Synodo præerant ,
authenticum Scriptum , qu6 fignificaretür , nihil
poft hac damni aut praejüdicii creari poffe, ex hac
fedendi forma in Concilio Tridentino ufurpata . ,
adverfus prifcam Braccharenfis Ecclefiæ dignitatem,
eifdem , deinceps atque antè honoribus & privile
giis potitura . Vie de Dom Barthelemy des Martyrs
L.1, c.6. -
Cum inaugurari vóluit Philippus II. Hifpania
rum Rex in novum Portugalliae regnum, Ann. 1581.,
& folemne facramentum preftare pro more inter
manus Archiepifcopi Braccharenfis : non antè af.
ſenſus eſt Bartholomaeus, quam ſponderet & in
fe reciperet Rex, praeftaturum ut füa illi Primatia
lis Crux praeferretur in eum locum, ubi Comitia
babebantur Regni , tametfi coram reclamarent Ar
chiepifcopi Ulyfipponenfis & Eborenfis. Cauſaban
tur illi, nec immeritò, vctuftiffimam de Primatia
cum Toletano litem diremptam necdum eſſe: ita
que prætcr fas effe, quod extra provinciam pro
priam Braccharenfis Crucem explicaret. Bartholo
mgus uno hoc illos refellebat verbo, conftare fibi
poſſeſſionem, nec poſſe fine piaculo à ſe commen
datae fibi £cclefie jura immifiui. Denique fan&iffi
rius Preful accito Notario Apoftolico, A&a au
thentiça excipi, & in Eccleſie ſue Archivis hec
recondi curavit. yie de Dom. Barthelemy des Mar
*yr* L-3• c. 18.
f
si quo de alio nobis fermo effet Antiftite , non
difparis in virtutum curriculo glorie , fed difparis
fapientie & eruditionis : poffent hgc omnia zelo
adfcribi', cui plus ineffet ignis, quàm luminis: plus
ardoris , quàn fapientie , Sed cum perfuafiffi
mum jam poene omnibus ſit , certè eſſe debeat,
paucos prioribus & purioribus fgculis Antiftites ea
ábundaffe copia Ecclefiaftice eruditionis, qua pol
lebat Bartholomæus, in Scripturis totus, in Pa
trum Commentariis, in Conciliorum ftatutis evol
vendis verfatiffimus , in Chriftianę pietatis, in Epi
fcopalis denique fanétimonig regulis meditandis :
hinc illud certè efficitur, ad tanti Prefulis exempla
conformari refingique noftras ratiocinationes , no
ftrofque fermones debere: nec committendum no
bis effe , ut quod ille approbavit , improbemus.
Non ergo ſubtilius ſuprà quàm ſolidius dice
batur à nobis has de Primatui ant Principatu Ec
clefiaftico lites, in omnibus olim Regnis frequen
tiſſimas, ſcaturire quandoque potuiſſe à zelo non
illaudato, imò & áb officio, Vinculoque ftri&iffi
mo juxtà & religioſiſſimo ſervandi & in poſteros
tranfmittendi depofiti facrarum cujufque Ecclefiae
dignitatum . Tot Antiftitum fapientia fančtitafque
orbi perfpe&iffima, quibus ita vifum , à quibus ita
fa&itátum eft, non poteft non & ab ipfis , & à
nobis quantamcumque obtreétatorum maledicen
tiam exfufflare. Docuit nos jam non femel Augufti
nus, fummam effe charitatis , & cupiditatis , non
diffimilitudinem tantùm , fed & fimilitudinem .
Idem ardor, eadem vis , eadem animorum conten
tio & infatigata luĉta, fed fcopus finifque longe
diverfiffimus. Et in eo funt omnia. Nec alio fe ha
bet nodo religioſus zelus & meram ſpirans ſancti
tatem, ambitioni comparatus. Nihil fimilius in fpe
cie & in cortice : nihil diffimilius in penetrali. Cer
tiffimè enim zelus ifte ipfiffima eft charitas : & am
bitus ille mera eft cupiditas. Atqui cupiditas fuper
ciliofa & inflata eft; tum etiam cum dejicere fe &
detumefcere videtur. Charitas humilis & fincerè
modeftia eft, vel tunc cum magnos gerit animos,
& fidentiffimè pro veritate certat.
Barbofa, qui Lufitanus fuit gente , & Ugenti
tandem creatüs Epifcopus, Bartholomaei in veftigia
ingreffos refert fuiffè tres ejus ex fuccefforibus
qui primatùs infignia prae fe tulere , folemnefque
adepti funt honores, annis 1617. 16 1 9. & 1638. prg
fentibus Catholicis Regibus Philippo III. & Phi
lippo IV. ipfa in aula Toletana, nunc regia, nunc
Archiepifcopali. Faxit tantum Deus , ut tam bene
in eis, quàm in Bartholomæo, confentiret humili
tati conftantia, modeftiae vigor invi&tus , Eorum
quae gefta funt fub ultimo trium horum Archiepif
coporum , oculatum fe teftem fuiffe profitctur Bar
bofa , magni inter Canonici Juris Commentatores
110mm1m1S -
XIII. Unum mihi fupereft obfervandum , ut
finem faciam de Primatibiis dicendi : quamquam
jam obfervatum id fuprà fuerit. Sed quæ iftiufmo
di funt, inculcari aliquoties expedit. Si Regibus,
fi Metropolitanis tunc idem fuiffet animi, quod
poftea aliis fuit, ut per Gregorium VII. per Ur
banum II. aliofque nonnullos Pontifices Primatiae
inftituerentur, nec quifquam illos remoraretur :
non poftea illis ipfis feu regibus, feu Metropoli
tanis doluiffet , quod faepè doluit , caufarum om
nia genera Romam referri judicanda. Has querelas
anteveniebat illa Numinis fapientia, quae Ecclefiam
regit vegetatque ; Pontificefque incitabat ad crean
dos fubinde Primates, ut dé illis tantùm caufis ad
Romanum tribunal litigatores accederent, quae in
Archiepifcoporum vel Primatum Curia dirimi ne
quiffent. Primatiae repudiatae ftatim aut poftea ob
litterata: funt ; fola füperefł Lugdunenfis, eaque_•
valde truncata, abfciffis quibufdam Pr೦ಚ್ಟ!
cյս1
 De Beneficiis, Part.I. Lib.I. Cap. XXXIX.
ejufque jure ad folas appellationum caufas coerci fuperfedebimus, quòd illud quidquid eft argumen
to: inde caufarum examina. Romam perlata : quo ti, exporrigat fe ad fecundam maximè Eccleſiæ ęta
dolendae magis mortalium vices, qui nec mala , tem, cum jam Chriftiano orbi illuxiffet regia Chlo
ferre poffunt, nec malorum remedia. dovei familia , ut fequenti capite declarabitur.
H-38-H H-H H-H H-H H-H H-H H-R-3 fºK} {{-} {-k} f^{-}
De Metropolibus & Metropolitanis.
=
CAPUT XXXIX. P.1.1.1. Č, I I •
1)e creatione
!. novarum Metropoleon 3. -
prima Ecclefix xtate feu quin
gentis prioribus annis.
1. Cur mulli memorati fint à mobir per
2rovincias Apoßolici , prima Ecclefîa atafe.
II. Origo Metropoleom Ecclefiaßicarum.
III. Qga autboritate nova poffmt Metropoles infli
fui ? Qgo modo inftituerint Isoperatores.
IV. Tyamenfe» Metropolim creaoit Valens , im
•dium divi Ba/ilii . Difplicuit Immacemtio Papae ea
tºozyrzaga e
P. In Concilio Calrhedonenff, fuadente Marciano
Imperatore fublata eft Metropolis Berytbi , quam
2 headoâus junior erexerat .
VI. Quam caute & quam temperate im ea re tumc
ačium ſit, in authoritate Imperatoria Gr Ecclé
fafiica libertate libramda .
VII. Conciliantur imter fe Concilii Calchedonen
ſs Canones XII. & XVII. -
VIII. Congeßa ex eadem Concilio alia exempla .
IX. Exempla alia imaulgentia , aut moderationis
1-mperatorum, libertati Ecclefi« fervientium.
X. Qge privilegia ſervarentur Metropolitis ho
3/207 art ºf e
Xi. Im Oceidemte facularir poteßas, non id um
quam /ibi fumpfit , ut Metropoles movas crearet .
I. TJanquam jam fuprà patefa&um fit , Pri
matum ſeu Exarchatum Carthaginenſem
nequaquam inter Vicariatus Apoſtolicos recenſen
duin fùifle : indubitatiffimum tamen eft , reliquos
omnes Exarchatus Occidentales meras fuiffe Apo
ftolicae Sedis delegationes, & Vicarias operas.
}Horum cunabula fenefcente demum quinto faeculo
& ineunte vel adolefcente fexto corifpicua fuere
orbi Chriftiano, eorumque authoritas in Gallia,
Hifpania , Anglia, Germania, fequentibus maxi
mè faeculis explenduit . Inde eft quod nulla, aut ra
ra eorum mentio fuerit in primâ Ecclefiae aetate,
qua foli dominabantur Metropolitani , fub potefta
te tamen & ipfi Metropolitanorum.
II. Ad primam ergo illam juvenefcentis Ecclefiae
aetatem , & ad Metropolitanos refle&endum nobis
iter eft : Veftiganda nobis primùm effet horum ori
go , nifi illa fe jam nobis oftendiffet , perinde ut
Exarchorum & Patriarcharum , inter ipfa Ecclefie
rudimenta , & jam inde à prima Eccleſiarum fun
datiQne. Docent nos tum Apoftolorum Aétus, tum
Pauli Petrique Epiftolae, tum denique Apocaly
pfis J9annis , conditas primùm ab Apoftolis fuiffe
Έcclefias in iis provinciae cuiufque civitatibus, que
cæterarum matres & principes effent. Epiph. Har.
68. 69. Nec alio ergo , nec longiori à principio
rcpeti poteft Ecclefiarum Metropoleon origo. Cùm
vel maximè principes totius terrarum orbis civi
tates, & Ecclefiae tres, non alio primùm Apo
flolicos fuos Praefules donarint nomine , quàm
Metropolitanorum , ut ex fuperioribus manife
ſtum eft . * ,
III. De fingulis Metropolibus verba facere hîc
2Гот.I.
129
Unum ergo reftat hoc capite quod perpefidamus,
qua demum authoritate ritè créaták fint in Eccleſia
Metropoles fubinde novae. Affixae erant toto or
be, fi Africam demas, Ecclefiafticae Metropoles
Metropoli civili. Siquam ergo de novo provin
ciam civilem Imperator in duas partiretur, nove
civilis Metropolis Epifcopus hinc efferebat fe , &
in Metrópolitanorum collegium adfcitum fe effe
fperabat. Ea fpes non fpernendo nitebatur funda
mento: Canonico ſcilicet jure temporum Apoſto
licorum . Ita enim caverant Cationes Apoftolici ,
Nicæni, Antiocheni, ut unaquaeque provincia fuum
haberet Metropolitanum, in Provinciale Concilium
ejus coirent Epifcopi , & ea non afpernarentur iti
nerum compendia commodaque, quibus fit ut fa
cillimè ad Metropolitanas civitates conveniatur ,
& ibi in commune de communibus negotiis con
fulatur. Nova Metropoli civili creata, novellae
provinciae Epifcopi huc jam expeditiffimè conve
nient, non acquè in antiquam Metropolin. Acci
pe hîc Antiochenum Canonem , quo fuperiores Ca
hones innovantur, & illa civilis Metropolis ratio
expenditur, quòd aditus habeat undique facilio
res. Epifcopor qui funt im umaquaque Provincia.
fcire oportet , Epifcopum qui pr&eß Metrope}i , etiam»
curam fufcipere totius Provinei« . Eo quòd in Me
tropolim undequaque concurrumt omnes qui habenf
negotia. Unde vifum eß quoque eum homore pr&cede
re ; reliquos autem Epifcöpo ; nihil magni momenti
aggredi fime ipfo, ut vult , qui ab imitio obtimuit s
Patrum Camom . Cam.9.
IV. Indubium tamen eft non arrififfe Ecclefiae
mutationes hujufmodi , eamque pro virili fua par
te connixam eſſe, ut integra intactaque ſervaren
tur ſua jura veteri Metropolitae, nullaque habe
retur ratio ejus divifionis, qua Metrópólin civi
lem Princeps in duas fecuerat. Valens Imperator
ut Bafilii Cefareae Metropolitani minueret autho
ritatem Cappadociam , referente Gregorio Nazian
zeno, Orat.zo., divifit in duas. Hinc data cft
occafio Anthymo Epifcopo Tyanae , quae in caput
jam evaferat Cappadociae fecundæ , ut ne am
plius. Bafilio fubeffe vellet , & Metropolitica quę
vis fibi jura vindicaret. Hoc genus novitates damnaf
fe videtur Innocentius I. cum ad Antiochenum.
Epifcopum fcriberet, Epiff. 18., utcumque Impe
rátor provincias fuas inverteret , minueret , au
geret ; nec tantillum debere Eccleſias à primaeva
fui difpofitione & politia recedere. Nam guod Jei
fcitaris , utrum divifis Imperiali judicio Provin
ciis , ut duæ Metropoles fiamt , fic duo Metropolita
ni Epifropi debeant momimari : non verê vifum eſt ad
mobilitatem mundanarum neceſſitatum, Dei Eccle
fam commutari, honoreſque aut diviſiones perpeti »
quas pro fui, caufis faciendar duxerit Imperator •
in utriufque Cappadociae finibus urbs erat perpar
va nomine Safima. Hanc fui juris effe contende
bat uterque Metropolita. Anthymum praevertit
Bafilius , utque certò eam fibi nexu adfereret »
Epifcopatu eam auxit , Epifcopumque ci pra:po
fiiit , virum amicitia à teneris unguiculis inita.
& multis exculta officiis fibi conjunétiffimum , Gre
gorium Nazianzenum. Verùm non multo poft An
ihymus vi & armis urbem recepit. Specimen hic
habes aliquod malorum, quæ his innovationibus
importari folent. - - -
V. Concilii Calchedonenfis A&ta percenfenti oc
current longè majore numero harum novitatum
exempla , occurrent & quae adhibita funt efficaciſ
fima 'medicamenta . Phueniciae univerfae Tyrus
Metropolis ſemper praefuerat :RImpetravit à 0е
 I 30 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
dofio Juniore Epifcopus Berythi , in eadem pro
vincia Euftathius , ut bifecaretur provincia Phoe
niciae , & fecundæ Phoeniciae Metropolis Bery
thus defignaretur. Ordinare ille Epifcopos , & ad
Concilium Provinciale fuum vocare ftatim adgref
fus eft fecundae Phoeniciæ Præfules. Doluit ma
gnopere Photio Metropolitae Tyri novitas , unde
tantum in illum damni emergebat. Cedere tamen
& affentiri eum coegitjudicium Concilii Conftan
tinopolitani, ſub Anatolio Conſtantinopolitano ha
biti, cui praefto erant Maximus Antiochenus, &
alii complures Epifcopi , quorum decreto vicit Eu , ni antiquioris & veri Metropolitae.
ftathius. Non multo poft coiit Concilium Calche
donenfe. Photius ad illud caufam fuam retulit.
Cumque fignificaffet Imperator velle fe res Eccle
fiafticas non legibus decidi , fed Canonibus ; Pho
tio antiqua fua jura reftituit Synodus, & conve
nienter Nicaenis Canonibus declaravit, unum uni
Provinciae praeeffe debere Epifcopum Metropolita
.mun
Aft
. ‫م‬4 - ri eſſe debeant Clero: Sacratiſſimo orbis domino
VI. Super ea re haec opere pretium fuerit obfer
vare, 1- Berythus oblique & indireélè forfan.
tantùm inter Metropolitanas Ecclefias numerata
fuerat ab Imperatore Thcodofio. Cod. lib. 1 1. c., r.
Cum enim eam urbem civilem Phoeniciæ fecunde
Metropolin eſſe juſſiſſet: Epiſcopo Berythenſ ſpe
ciem aliquam rationis obtulit, qua excitatus, qua
fi Canonibus fuprà laudatis magis confideret, qüàm
Imperatoriis legibus Metropolitanum fe egit ipfe,
jaétavitqug • a. Nqm potuit tamen poífeífionêm .
dicibus perfici oportere, sanáa Synodus acclama*
vit, Ommer eadem dicimur: Univerfa Pragmati"
ca ceffabunt , Regula temeant. Et boc à vobis fiat *
Juxta Concilii vota pronuuciarunt Judices, & tiunc
demum exclamavit Synodus, Hoc juffum judicium.
Jufti juftè judicarunt. 8. Excogitarunt tamen Ju
dices aliquid temperamenti : fanxeruntque deinceps
Epifcopatu abdicari, quicumque iftiufinodi Refcri
pta impetraffent : quibus ha&enus autem conceffà
fuerant, ii ut honoribus quidem gauderent Metro
politanorum, at nihilo feéius fubeffent jurifdiétio
VII. Non aliud facilè invenies elimatius abfo
lutiufque fpecimen, perfe&iffimae Imperium inter
& Sacerdotium concordiae; ubi Imperatorem Pon
tifices honore & obfequio anteveniunt, Imperator
Pontifices difciplinae zelo, Canonumque obfervan
tia prae faecularibus legibus Judice, fuo ipfi ore
protulerunt has voces, quae & admirationi & amo
placuit , & mon juxta facrar literar aut pragma
ticos typos res Sanctiſſimorum Epiſcoporum procedere,
fed juxta Regular à Sanétir Patribur latar. Conc.
Calc. Att.4. Canone XII. non negat Synodus,
quin poffit Imperator novas erigere Metropoles :
ſed Epiſcopos exauthorat, qui poſthac obrepſe
rint Imperåtoribus ut ejufmodi Refcripta. eliciant:
prout Judices ipſi jam pronunciaverant • Res eo
dem redit , fed fermo temperatior eft & ad reve
rentiam magis compofitus. - -

nancifci, ufurpatæ dignitatis , nifi poßquam ea. Canon XVII. hujüs ipfius Concilii jubet, ut siqua
provinciarum divifio confirmata füit a' concilio Civitar authoritate Imperiali movata e/? , aut ß
Conftantinopolitano fub Anatolio, eique intentato protimur immovetur, civiles difpofitiome* ór publi
anathematis mucrone fubfcribere adaâus eft Tyri cat Ecclefiafticarum quoque Parochiarum ordo fubfe
Metropolita. 3. Concilium Calchedonenfe ne afti. quatur. Exiftimat Zonaras hoc Canone reftitutam
git quidem quod innovatum fuerat, vel vi Re effe Imperatori poteftatem , novos erigendi. Epi
fcripti Imperat9rii , vel eo faltem prætextu, nifi fcopatus, novafque Metropoles, in iis civitatibus,
poftquam fignificavit Imperator prifìinae integrita quäs extruxiffet ipfe , aut inftauraffet velut à fun
ti reddenda efe omnia, & irrita haberi pragma damentis. Largior eft etiam Balfamon in interpre
tica , quæ facris Canonibus adverfarentur'. 4.' In tando hoc Canone, quo vult Imperatorem ea do
genue confeſſus eſt Marcianus Imperator, Impe nari poteftate in omhes prorfus urbes. Impofuit
ratorum non effe , Provinciarum'& Metíopoléon utriqüe fui temporis ufus & confuetudo, qua id
Ecclefiafticarum numerum augere vel minuere , ſibi ſumebant Imperatores, à Marciani nimirum .
fines contrahere vel proferre.";. Omnium admi? pietate & religione alieniffimi. At qui potuit illis
ratione digniffimus, confentaneüs & majeßati Im fin mentem venire, tam fæda fecum ipfam confli&ta
pcrii , & Sacerdotii fanétitati mutuus ille honor, tione collidi Synodum, editis duobus Canonibus,
quo coluit Imperator Concilium, Concilium im. quafi è diametro pugnantibus? Qui fieri poffet , ut
peratorem • Ubi agitur de revocando, vel coar Symodus ea Imperatorem poteftate indueret; quam
&tando Ijuperatorio Refcripto, cupit Concilium. ille repudiaffet ; In hunc ergo potius fenfum fie
primas effe . partes Imperatori§, quod id & fibi &endus eft ifte Canon, ut fi Imperator Civitates
ad reyerentiam , & illi ad clemientiæ & humani innovet ; augeat , vel à fundamentis excitet ,
tatis laudem magis conducat. Exclamant concilii eiſque oppida, vicos, agroſque attribuat à terri
Patres exertè liberrimèque , contra Regula, prag torio circumjacentium Epiſcopatuum avulſos. Epi
gati?um. nibil . valeat , Regula Patrùm temeani. fcopus , cui nova haec civitas fiiberit , in hos quo
verùm id tum demum audeiit, ubi Judices “Impe que agros vicoque, curas vigilias jurifdictionem
ratorii votis permiferunt Concilii, Canonibus, an que fuam exporrigat. Ita nec Imperatori affingi
Legibus lites Ecclefiafticæ ißæ dirimeridę eſſent ; tur Epifcopatuum aut Metropoleon creandarum .
$ % votis effe Imperatori ipfi certiores Patre$ poteftas, nec Canoni XII. quidquam derogatur.
feciffent » ut omnia éx præfcripto canoiììm férimi. Ita Petrus de Marca hos canones conciliat , De •
Jarentur • 6. Etfi , ea de re judicaverit Concilium, concord. Sac. &• Imp. L. 1. c.8. cujus etiam vefti
fcntentia tamen ipfa ab imperatoriis judicibi$ gia legebamus in eorum fuprà obfervatione tem
prQnunijatacft. VicifTim autem non à fe ípfís, fed peramentorum, quibus Sacerdotii Imperiique con
à Synodo ហ្គ្រ voluere illam fententiam. cordia alita au&aque fuerat.
Judices , ubi de caufà fpiritali vertebatur, nimi VIII. Exemplum fuperiori non abfimile aliud
rum de Ordinationibus à Tyrio Epiſcopo celebra fuppeditat Calchedonenfis eadem Synodus. Seff. 13.
tis in Ecclefiis quæ poteftafi ejus' fubàu&ae fue Contentum enim effe juffit Nicenum Epifcopum .
rant • Synodus fententiam tulit, eamque Judices exterioribus Metropolitanorum honoribus & or.
confirmaverunt. 7. Flagitavit Cecropius Epifcopus, namentis , quamvis Refcriptis Imperialibus Civi
ut generali Ediéto revocarentur Pragmaticæ “fan. tatem fuam inter Metropoles referri curaffet . An
giones, quæcumque Canonum regulis inimicæ et. tiquo Metropolitano ejus Provinciae Nicomedienfi,
fent , circa Provinciarum divifionés & ordinatio. fuá jurifdi&io illibata & integra conftitit , in ip
31cs- Judices percunétati funt Epifcopos, an Conci fum etiam Epifcopum Nicaenum . Eadem tempera
lio placeret Cecropii petitio. Refpohfuiiì eft A Sy menta adhibita; Épifcoporum fententiam rogave
nodo: Optatiffimüm fibi id effe,' ut leges omnes runt Judices ; refpohfum eft ab Epifcopis , ftandum
Canonibus infeſtae reſcinderentur : verùm id à Ju Ecclcfiafticis regülis: Camonet tem*mt , Camomibus
fa
 De Beneficiis, Part.I. Lib.I. Cap.XXXIX.
fatisfiat . Denique ut jam fupra commemoratum à
fnobis eft : compofita funt in hac eadem Calche
donenfi Synodo diffidia, quae Antiochenum Hie
rofolymitano commiferant. Orta nimirum ex eo
uòd Nicaena quidem Synodus Hierofolymitano
òlam contulerat honoris & confefsfis prærogati
vam, caetero qui fubeffe jufferat jurifdićtioni Me
tropolitani Caefarienfis, cui tota parebat Palefti
na. At Refcriptis Imperatoriis munitus pofteaL
fuerat Hierofolymitanus , ut Phoeniciae , Arabiae ,
tribufque Palaeftimis jus diceret. Tranfegere An
tiochenus & Hierofolymitanus de controverfis ju
ribus, idque à Concilio & à Magiſtratibus Regiis,
hortatibus Imperatoris confirmatum eft. Nequid
de concordia Imperii & Sacerdotii , de ီ|ိ
Imperatorum & de Ecclefiarum libertate delibare
tur, molli pollice fimiliter , & fufpenfis verbis ani
mifque circumfpeétiffimè tračtata funt hæc om
ബ1 :) -
IX. Dum caufa ventilaretur Nicaenae Metropo
leos, At. 13., obfervatum et dum à Valente Im
peratore ea Metropolis primùm crearetur, eam ho
more & titulo tantum Metropoleos ornatam fuiffe,
non jurifdi&ione. In hac ipfa Synodo Marcianus
civitatem Calchedonenfem Metropoliticis decora
vit honoribus, at jurifdi&ionis nihil contulit pror
fus, ut veteri femper Metropolitano morigerum ,
Me praeftaret Metropolitanus Calchedonenfis. Atł.6.
Hélenopontum & Pontum Polemoniacum in unam
poftea Provinciam compegit Jnftinianus Impera
tor, at Metropolitanos ut prius duos antiqua po
teftate frui fanxit : Nihil circa Sacerdotum illa
vum immovamur. Novel.1.8. c. 1. Id ipfum praeftitit,
reda&is in unam Provinciam Paphlagonia , & Ho
noriade. Quos enim Metropolitas inftituerat Theo
dofius, ubi unam fejunxit ab altera , alteramque
de nomine filii dixit Honoriadem; eofdem reli
quft Juftinianus. Contra verò idem ipfe cum Ar
fmenias duas in quatuor fcidit Provincias, hoc
profeſſus eſt, nihil à ſe de priori facra politia in
verti ; nec plures ibi , quàm ut prius, duos fore
Metropolitanos. Que ad Sacerdotia fpectant, ea.
volumur im priffima mamere forma . Novell.31. c.z.
In quinta fanè Synodo Collat.3. refert Euphrantus
Tyánenfis Epifcopus à Juftiniano Imperatore urbem
Muciffum in ordinem Metropoleom fublimatam fuif
fe, & praeeffe juffam urbibus nonnullis , quae fub
du&tae fuiffent Metropoli Tyanenfi. At cum nul
læ ibi perfonent querelæ hujus Metropolitani , de
immutatione iſta & detrimento inde ſibi impacto;
hinc facilis conjectura, interpoſitam fuiſſe à Juſti
miano Ecclefiafticam authoritatem, ut fuadent exem
pla fuperiùs jam perftricta . -
X. Honorarii Metropolitae , quos mediae aetatis
Graeci Archiepifcopos dixere, quò eos à Metropo
litanis fejungerent, privilegiis utebantur non afper
nandis. 1. Metropolitani nominabantur. 2. Proto-^
throni dignitate gaudebant; hoc eft, primum fem
per locum & honoris gradum poft Metropolitanum
obtinebant, ante alios omnes ejufdem Provinciae
Epifcopos - 3. Ordinabantur eo ritu, eaque pom
pa 2 帶 Metropolitani . Itaque tribus in illis mi
hufculis Exarchatibus, quos Épifcopo Conftantino
politano fubjecit Galchedönenfe Concilium, & quo
rum ei Metropolitanos ordinandos conceſfit : ab
eodem Conftantinopolitano Epifcopo ordinabantur
& hi honorarii Metropolitani.
XI. Juvat in anteceffum hic nonnulla obfervare,
quae mox dicendis nonnihil affundant lucis. 1. Ut
Jongo temporum lapfu novae provinciarum fa&ae
funt divifiones , ita & in dies excrevit Metropo
leon numerus. Eò pertinet quod aliquoties fuprà
inculcatum ef , per tria priora farcula Metropóles
valde paucas fuiffe. 1. Ut à Petro Petrique füccef
foribus Gallicana fenfit Ecclefia primos fibi dele
Tom. In
131
gatos fuiffe Verbi Divini Præcones; ita ab eorum
authoritate religioſiſſimè pendere viſa eſt in Me
tropolibus fuis ordinandis conftituendifque. Argu- -
mento eft Epiftola , quam Epifcopi Gàllicani Tad.
Leonem Magnum perfcripferunt , poft ejus ad Fla
vianum literas contra Eutychetis infaniam perle
&tas. Quid enim de fua ipfi origine fentiant, aper
tuni abundè faciunt paucis his verbis : Apoftolica
Sedi , unde Religiomir moflr& fomr & origo mama
vit. 3. Interpofita nunquam eft in Occidente Im
peratorum majeftas ad novas Metropoles inftituen
das. In caufa videtur fuiffe fplendor & praefentia
Apoftolicæ Sedis. Quin & ex Oriente Antioche
nus Epifcopus Innocentium primum ducem & au
thorem videtur habere voluiffe, ad improbandum
Valentis Decretum de nova Tyanenfi Metropoli .
4. Cautum quidem fuit in Concilio Taurinenfi ,
Cam. 1., ut utra duarum Civitatum Arelate aut Vien
na civilis fe Metropolis honore & jure ha&tenus
potitam probaret , illi & Ecclefiaftica adfereretur
Metropolis. At certè quafcumque iftiufmodi lites º
facra femper Conciliorum aut Pontificum poteftas
diremit, nunquam Imperatorum.
c A PUT XL. p.1. L.i. ε.τ.2.
De poteftate & officio Mertopolitano
rum, per quinque priora Eccle
fiz fxculà.
I. Jura multa &• Canoner Apoßolici , & Comci
lium Nicanum Metropolitani, tribuunt ; ut praci
puam im rebus majoribus autboritatem habeant , ut
Epifcopor ordinent. Qua &• quanta poteßatem ordi
mandi confequi foleant . -
II. Canoner Antiocbemi fuperiorem in rebur majo
ribus Metropolitano tribuunt poteftatem : fummam.
autem Epifcopo in regimine fui gregir.
III. Comvocat Concilium Provinciale Metropolitae,
C%• im eo maximam authoritatem obtinet.
IV. Non efl imminuta Metropolitanorum im Con
eilio Conftantinopolitano I. potefta* , cum Exarchi
funt ab eo instituti .
V. Vocantur ad Concilium Ephefinum , Ó* ad Ge
meralia qu«vis Comcilia Metropolitami omnes : at
de Epifcopis aliqui tantum .
VI. De fue Provincia Epifcopis judicat Metropo
lita.
VII. Illi in Ecclefia Latina fuper literir formati*
multa tribuit Comeilium Eliberitamum 6* Sardicemfe
VIII. Ad eum provocari ju* eft .
. IX. Concilium Taurinemfe Patrem eum Epifcopo
rum, quor ordinarit , &• Magiftrum pradicat •
X. Decernitur &• illi jur vifitam da Provintia •
X I. siricius Metropole* babet pro Sedibur Apofo
licir .
xII. Probřbet Zofimur , nequir Epifropus fine li
teris Metropolita Arelatenfis Romam veniat •
x III. Decernit Leo, me qua im re Exarchus feu
Primat Metropolitanorum jura imminutum eat •
XIV. Probibet Hilarius , ne Clerici de Provimci4
exeant , fme Metropolita literis , -
XV. Vult Gelafur Ecclefiarum dedicationem pe•
mer illum effe .
xvI. Abrogantur à Conciliir Gallicit formata pro
Epifcopis litera . -
xvII. De Africa Metropolitani* , quot Primates
ibi vocabamt ,
xvIII. Novum illi Primatem inftituunt ;
xIx. summa brevior Jurium Metropoliticorwnw •
R a, I. CAs
 I32. Vetus & nova Ecclefiae Difciplina .
I. C Apoftolico jubentur Provincię cujuf
que Epifcopi, ei impenfiorem habere ho
norem, qui inter ipfos primus eft , & tanquam
Caput. Cam. Apof.35. Nec quidquam illo inconful
to adgredi, nifi quod ad privatum pertineat re
gimen fuae Dioecefeos : cuin & ipfe eorum confi
jio uti debeat in rebus alicujus momenti. Nec ille
pr«ter omnium confcientiam aliquid agat. Confti
tutiones Apoftolicae in ele&tionibus Epifcoporum.
primas partes tribuunt Metropolitano, quem pri
mum inter alios & principalem ſimpliciter appel
lant Conft, Apo/tol. l.8. c.4. Manifeftiüs Laodicena_
Synodus de ele&tionibus Epifcoporum , in quibus
neceffe eft , ut Metropolitani dignitas dominetur •
Epifcopor mom oportet prater judicium Metropolita
morum , & fimitimorum Epifcoporum conßitui • Sta
tuit quoque Nicænus Canon, Epifcopum ab om
nibus, fi fieri poffit , omninò Epifcopis Provinciae
eligi , Cam. 1 1. ; fed ita demuim ut authoritatis
Principatus penes Metropolitanum refideret. Fir
mitar autem eorum qu& gerumtur per unamquam
que Provinciam Metropolitano tribuatur. Enimvero
Ipifcoporum ele&tioni præeffe, ele&os confirmare
& ordinare , id fanè primarium, & palmare Me
tropoliticae , Exarchicae & Patriarchalis amplitudi
nis jus eft. Hinc enim proficifcuntur alia Metro
politanorum nomina, & privilegia, ut Epifcopo
rum Parentes, Magiftri, Judices fint.
Et fanè famofo illo Nicænorum Patrum Cano
ne , Cam.6. quo Patriarcharum veterum numerus
& ordo fancitur, controverfia verfabatur in fola or
dinandi poteftate, quam Meletius ufurpaverat in .
Epifcopos Alexandrinos, haétenus ea potitos Ca
nonis hujus verba prima fronte nonaliud moliri vi
dentur, quàm ut ' tribus vetuftifTimis Metropoli
tanis adferant jus ordinandi Epifcopos, eorum ,
ម្ល៉េះ obnoxios : . at penitus infpeéta , confia
iliunt omnia prorfus jura Metropolitani faftigii ,
inconcuſſam firmitatem cum addunt ei fundamen
to, cui innituntur: Si quis prater ſententiam Me
tropolitami faifur. fuerit Epifcopus , hunc magna.
Symodur definit Epifcopum effe non oportere. Nihil
profecto aequius, quàm ut è jure generationis,
fanétiffimæ & paterhae dominationis jus defuma
tur , Ut enim docuit fupra Epiphanius per Ordi
nationem , non Ecclefiae filios gignunt Epifcopi ,
fed Patres.
II. Apoftolico Canoni novum robur addidit Ca
non Antiochenus, quo vetantur Epifcopi quidquam
moliri majoris rei , praeter quotidianam Ecclefia
rum fuarum adminiftrationem , nifi Metropolitani
featentiam antè percunétati fint : qui & ipfe vi
ciffim eos adfcifcere fibi debet confiliarios, in re
bus aliquanti ponderis. Epifcopor qui funt in una
quaque Provincia fcire oportet , Epifcopum qui pr«efi
IMetropoli, et iam curam fufcipere tottur Provincig ;
eo quòd in M tropolim undequaque concurrunt om
mes qui habemt megotia. Unde vifum eß eum дио
4ue bonore pr«cedere, reliquor autem Epifcopo, nihil
magni momenti adgredi, fine ipfo , ut vult qui ab
initio obtinuit Patrum Canon, vel fola qù« „a
uniufcujufque Parochiam comferunt , &- regione,
qu* ef fubfunt. Unumquemque enim Epifcopum ba.
bere fu* Parochia potefíat emi, &• totiu, regionir cu
ram gerere, qu« fu« urbi fubef?. Ut etiam ordinent
Presbyterog, ér Diaconos , ér unaquaque cum ju
dicio traffemt , & nihil ultra agere aggrediantur /.
ne Metropoli * Epifcopo , meque ipfe fine reliquorum
fententia. Can.9. ' Hoc Canone `duo ftabiliuntur,
quae cum momenti plurimum habeant, non facilé,
ta!?$n conciliari poffiint : nimirum poteßas Metro.
'?!um in. Epiícopos in negotiis gravioribus &
inufitatis; 8: Epifcoporum authoritas fumma in ad
miniftrandis Privatæ fuæ diœcefeos rebus ordina
- --
- --
*-
* ..
riis. Hoc tamen difcrimine, quòd non poffit Me
tropolitanus tra&are caufas difficiles & extraordi
narias, niſi cum conſilio Comprovincialium Epi
fcoporum, point Comprovinciales Epifcopi mo
derari rebus & caufis folito & ordinario curfu
fluentibus , inconfulto Metropolitano.
III. Statutum eft ejufdem ` Antiocheni Concilii
Canone alio , ne Epifcopi Clericive ulli ad Aulam
Imperatoriam proficifcantur , quaecumque demum
caufa inciderit, nifi cum literis Metropolitani cg
terorumque Provinciae Epifcoporum: si me ceffariur
ufur exigat , ut ad Imperatorem fe conferat , id
agat cum deliberatione & ſententia Metropolitani
Provinciæ & Epifcoporum. Can. 1 1.
Illud quoque Antiocheni decernunt Canones, ut
eximia Metropolitani poteftas in Provinciali Con
cilio emineat. Can. 14. Illius enim eft id convoca
re, eique praeeffe, quippe qui honore & fede an
tecellat aliis omnibus provinciae Epifcopis. Illius eft,
ſi ſciſſa fint Comprovincialium fuffragia in crimi
mali Praefulis alicujus caufa , Epifcopus vicinis ex
rovinciis invitare, qui Judices & ipſi aſſideant,
illamque depellant perplexitatem. Adde quod non
poteft Epifcopus Epifcopatu orbatus vacantem in
aliam Epifcopalem fedem migrare , nifi approbet
Concilium. Concilium porro verum & germanum
non eft , nifi ubi praefidet Metropolitanus. Perfe
£tum Comcilium illud efl , ubi interfuerit Metropo
litanur Antifier. Can. 16. Ita citra Metropolitani
authoritatem transferri non poſſunt Epiſcopi.
Quoties novus eligendus eft Epifcopus, Metro
politani eft Epifcopos ' Provinciae vocare omnes.
Cam. 16. Bis anno quolibet habenda funt Concilia
Provincialia. Metropolitani verò eft inminere,
& invigilare , ne quis abfit Epifcopatum. Metro
politano Comprovinciale: Epifcopor admonente .. Cam.
io, Nulli verò fas eft convocare Concilia, nifi
Metropopolitani faltem fulgeat poteftate. Nec ul
lir liceat Synodor per fe facere, pr«ter eor quibur
credita ſunt Metropoles. Hactenus ex Antiocheno
Concilio. -
IV. At Synodus Conftantinopolitana I. , Cam. 1.,
cum majores minorefve Exarchos percenfuiffet , edi
xiffetque ut fuo fe Dioecefano & Univerfali Con
cilio quaelibet major Diœceſis regat, ſeu Exarchi
cujuflibet ditio: addit tandem fingulas cujufque
Dioecefeos provincias per propria Concilia Provin
cialia regi debere, eâ fcilicet omni poteftate qua
adminiftrantur negotia , unius provinciae fini
bus ar&ata. Haec Synodus Exarchis omnes Orien
tis Metropolitas fubjiciebat, fed eo ipſo adhibito
lenimento, quo Epifcopi Metropolitanis fuberant ;
ut his illifque integra & intemerata fervaretur fui
ordinis, fuaeque propriæ ditionis poteftas.
V. Conducibilius mihi vifum eft , & tum ad
utilitatem, tum ad voluptatem accommodatius, fi
ខ្មួ varios gradus eo ordine explicarem, quo
ipfa eos explicavit Ecclefia , Conciliorumque di
fciplina, per varias temporum vices eam augens.
expolienfque. Arte & methodo accuratiore potuif
fent hæc óculis fubjici , fed ex qua non perinde in
notuiffet pulcritudo Ecclefiae , quam incorruptibi
lis pulchritudo, & fempiterna fapientia Chriftus
fponfain fibi afcivit , & aliis aliifque fubinde lumi
nibus decoravit . Poteriores Synodi anteriorum .
litiam novis femper coloribus & lineamentis il
uſtrarunt . .’
Superfunt & alia Metropolitici juris capita . ,
ម្ល៉េះ necdum fe oculis noftfis fubjecere: Sed ean
em fi pergamus viam, à Spiritu Sanélo pcr Syno
dos complanatam, eorum áliqua faltem veftigia ,
facile deprehendemus. Ephefinam generalem Sy
nodum convocans Theodoſius Junior, per Epiſto
las Metropolitanos omnes invitavit , juffos fecum
ut eos adducerent ex Epifcopis, quos magis ido
-- neoS "
 De Beneficiis, Part. I. Lib.I. Cap XL. 133
neos exißimarent, ita tamen ut ne in Ecclefiis Pro poft ordinationem fuam fpatio, fuis fe fiflere a
vinciæ Epifcopale interim minifterium praefidium Metropolitanis, ut ea ad loceantur, quæ in rem
que defiderari poffet . Qgor idoneor judicabit , Epi ſint . -

fcopo! Provincia fu& uma fecum ducat , ita ut neque
necefarii Ecclefi, Provincia defint. Conc. Ephef part.
1. c.3;. Qui Neftorianarum erant partium in hac
synódo, fcripfere ad Imperatorem, expcditus fuif
£, ut duos tantum Metropolitanus quifque fuae
Provinciae Epifcopos fecum abduxiffet : fed quidem
eam rationem fecuros ; ac complures ex unaquaque
Provincia advolaffe cum Metropolitanis partium ,
Cyrilli. Quin & illud videntur innuere , ita præ
ceptum ab Imperatore fuiffe , ut duo tantùm Epi
fcopi Metropolitano comites ad Concilium adjun
gerentur, ex unaquaque Provincia . Verùm Sacra
Imperatoris arbitrio Metropolitani rem permitte
bat. Ofour docimafei. Quantos idoneos duxerit -
Intererant ergo Conciliis generalibus omnes pror
ſiis Metropolitani ; & ex Epiſcopis Provinciae eos
feligebant, abducebantque fecuin, quorum indu
ftriam operamque majori Ecclcfiae & præfidio &
ornamento fore exiftimabant.
Concilium Calchedonenfe, Cam.15., Canonicas in
dicit poenas Metropolitis, qui ultra trimeftre fpa
tium vacare permiferint Epiícopales fuæ Provincig
Cathedras. Indixerat etiam hoc Concilium Marcia
nus Imperator, & poteftatem fecerat Metropoli
tanis omnibus, Epifcopos fecum adducendi , eo
VII. Defluximus penè inonini ad Latinae Eccle
fiae leges morefjue , cuius Eliberitana Synodus ,
omnium vetuftiffima , earum certè , quarum Cano
nes in noftras manus venerunt , fancit , aut fuppo
nit verius, ut fui cuique fint Provinciæ Epifcopi
primae Cathedrae , feu Metropolitant , penes quos
{it authoritas quardam praccipuà in examinandis li
teris communicatoriis. Placuit ubique , & maximè
in eo loco , in quo prima Cathedra conftituta eft
Epifcopat&r , ut interrogemtur ii , qui communica
toriar literam tradumt , am omnia reti? babeant ,
& ſuo teſtimonio comprobent. Can.58. Sardicenſis
Synodus non tantum vetuit Epifcopós ad Commea
tum itare , hoc eft in Aulam Regiam, nifi à Prin
cipe accerfitos : fed præcepit etiàm, ut quem eò
délegarent Diaconum, eum prius juberent adire
Metropolitanum , qui & negotium & Diaconum
ipfum excuteret, & tum denique commendatitiis
literis muniret ad Epifcopos urbium, in quibus
fedem tum haberet Imperator. Epifcopi prere* mi;
tant ad Epifcopum, qui in Metrópoli, ut ille &
Diaconum ejus & fupplicationes dejlineat , tribuen*
commendatitias Epiftola, ad Epifcopo, , qui in ur
bihur moramtur in quibuf Auguftur Rempublicam
gubernat. Can.9. -

numero, quo aeqiium ipfi cenferent , fed ea Scri vIII. Necdum occurrit nobis provocatio ab
pturarum & caeleftis Theologie peritia , quam tan Epifcoporum judicio ad Metropolitanum. Sin mi
tae molis negotia in Concilio pertra&anda defide nüs difertis verbis, at non obfcurâ tamen de iis
rarent. Tua fanétitat cum quamtir approbaverit Epi mentionem facit appellatiouibus Concilium idem
feopis ſub ſuo ſacerdotio conſtitutis , expertar haben Sardicenfe . Quando nempe ftatuit, ut fi Presbyter
zibur Divina, Scripturar , ©• in do£frima Orthodoxæ vel Diaconus ab Epifcopo gradu deje&tus , hanc
fidei eminentibus advenire feítinet • Im anteactis non culpae fuae poenam , fed judicis malevolentiam
Conc. Calched. . interpretetur ; ad vicinos confugiat Epifcopos , qui
VI. Cum inaudiffet Sanétus Bafilius pretio di caufàm retra&tent, & prius judicium vel refcindant »
ftrahi ab Epifcopis fuae Provinciæ dona ea , quibus vel confirment. Habet poteftatem is qui ahjectu*
pretium facit ipfe Spiritus San&tus, quanquam id efi , ut Epifcopor finitimo interpellet , & caufa eju*
vanis & fucatis facerent pietatis praetextibus, per audiatur , čr dmligent1/ffmè trá¢łetur , črc, Cam. 17•
Epiftolas zelo & eruditione refertas, juffit à flagi Prope abeft à vero, vicinos Epifcopos hos non.
tio ut abftinerent deinceps, excommunicationem alios effe , quàm Comprovinciales in , Provinciali
interminatus . Cum noirii bir Altaribus nibil babe Concilio coadunatos füb Metropolitano. At hujus
bit eommune. Epifl. 76. 77. Nec neſcius fum, fcri Canonis editio Graeca omnem âmolitur difficulta*
pfiffe eum ad Epifcopos, obtreélatorum calumniis tem, & difertè declaratad Metropolitanum appel
mimium credulos , Judices ipfi ut agere fe vel lari , aut eo abſente, ad Epifcopum proximiorem :
lent, & fparfos de fe ab adverfariis obliquiores Qui ejicitur , poteftatem habeat confugiendi ad Epi
rumufculos eventilarent, arcerentque fua eum com fcopum Metropolis ejufdem Provincia , / autem Me
munione, fi reum comperiffent. Verùm haec Ba tropolitamur abe/? , ad finit imnum concurre mai , Ĝr ro
filii erat non imminutio dignitatis, fed modeftiae gandi ut fuum megotium accuratè examinetur • Can
teſtificatio, & innocentiae conſcientia. Extra du 14. In Concilio quoque Taurinenfi , Anm. 397. ; oc
bium enim eft Metropolitanns , qui jure fuo Prae currit Epifcopus qui Concilii Provincialis authori
fides femper funt Conciliorum Provincialium, & tate muniri ſatagit ſententiam excommunicationis
qui Epiſcoporum per ordinationem parentes ſunt, à fe vibratam in Presbyterum audaciorem & info
judiciaria in eos poteftate praecellere , non æquè lentiús tumultuantem.
fubeffe poffe eorum judicio. Rata illa erat juris IX. Sed luculentiora aliquantò nobis fuppetunt ;
antiqui regula , ut qui* habet ordinandi, habeat ab hoc Taurinenfi Concilio monumenta poteftatis.
& judicandi poteßatem • Ea olim lex, ea vigebat & jurifdi&ionis Metropoliticae. Caufa enim ibi agi
confuetudo , üt Provinciae fuae Epifcopos non antè tatur Epifcoporum Próvinciae II. Narbonenfis ad
ordinaret Metropolitanus , quàm & examint fub-. versùs Procülum Epifcopum Maffilienfem, qui fe.
jeciſſet, & neceſſariis ad Epiſcopale regimen do eorum venditabat Metrópolitanum, tum quòd fa
cumentis inftruxiffet . Scripfit äd Forojulienfem cra ordinatione eos ipfe omnes inauguraffet , tum
Epifcopum Leo Magnus, fiquidaddubitaffet, con quòd à fuae Ecclefiae fontibus ad eos manaffent ri
fulendum illi fuiffe Metropolitanum : fi nec is po vuli Evangelicae do&rinae. Siquidem affereret eaf
tuiffet fatis extricare rem, utrique percontandam dem Ecclefias , vel fua* Parocbia, fuiffe , vel Epi
fuiffe Apoftolicam Sedem. Sollicitudinis quidem fcopos à fe in eifdem Ecclefiis ordinatos. Can. 17•
tu« ir ordo effe debuerat , ut cum Metropolitano tuo At contrà Epifcopi Narbonenfis fecundae * Provin
primitùr de eo quod quaerendum effe videbatur, con ciae dicebant, alterius Provinciae Epifcopum fibi
ferret ; acfi id quod ignorabat dile£tio tua, etiam Metropolitano nomine & officio præèffe non poffe •
ipfe nefciret, inftrui vos pariter pofeereti*. Epifl.6r. sibi alterius Provincie sacerdotem prgeffe non debe
Inferius proferentur Canones Concilii Toletani XI. re. Synodus haec quae ad preces Epifcoporum Gal- '
& XII. qui jubent ut Metropolitanus cura pervi licanorum convenerat ad componendam hanc litem »
gili excubet in Epifcopos , Epifcopi in Clericos , fanxit ut pro bono pacis, contemplatione pacit at
ut doceant, utque urgeant ad facrarum ftudia li que concorâia id honoris haberetur, non Sedi &
terarum. Denique jubentur Epifcopi trimeftri Ècclefiae Proculi , fed Proculo ipfi ; ut ಖ್ಯ
vita
--
upc
 w

I 34 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina

ſuperaret, Metropolitica authoritate praeſſet Epi Epifcoporum eis permittat, licentiâ à fe conce(sâ:
fcopis, quos ordinaverat , & quorum Epifcopales sicut Metropolitanos authoritate ordinar fingulari ,
Ecclefiæ inter ejus Parochias fiumeratae quondam ſic & cateros non ſine permiſu conſcientiaque tu
fuiffent. Tamquam Pater filiir bomore Primatfr af Jínas Epifcopos procreari. -

fìfferet , &rc. Ut im Ecclefiir , quat vel fua* Paro
chias , vel fuor difcipulor fuiffe ordimator confite
rit , Primat%r habeat dignitatem.
Liquet ergo perfpicuè Ordinationem inftar ha
bere generationis cujufdam divinæ, qua fit ut qui
ordinat Pontifex in Patrem evadat eorum quos ór
dinat, paternumque in eos quodammodo impe
rium fibi comparet, cujus potèftas , charitas , vis
religio fit. Hinc rurfus eadem Synodus: Ut ipfe ,
Proculur tamquam pius Pater, Comfacerdotes fuor ho
»bret , ut filios & memorat« Provinci« Sacerdoter
tamquam bomi filii , eumdem habeamt ut paremtem.
Ex his duabus Ecclefiafticis legibus ut qui ordinat,
Pater fit & reétor eorum , quos manüum impofi
tione ſibi quodammodo vendicat: utgue Epiſcopis
unius Provinciae immineat Metropolitanus in ea
dem Provincia propriam habens fedem: cenfuit
Synodus priorem pofteriori anteponendam plurif
que tunc faciendam effe. Non ergo ftupebit quif
蠶 pofthac tam acriter de jure ordinationum
igladiatos effe Præfules, & pótiffimam viam ejus
Principatùs, quo potiuntur Metropolitani, Exar
chi & Patriarchæ, in Ordinandi pöteftate colloca
XII. Zofimùs Pontifex ad Epifcopos Galliarum
fcribens, prohibet ne Clerici quicumque Romano
fe committant itineri, aut Galliarum finibus egre
diantur fine formatis literis Arelatenfis MetropQ
litanis, teftibus ordinis & gradus , cujus in fuis
compotes funt Ecclefiis ; ne alibi gentium , ubi n0
ti funt nemini, invadant in munia & in privilegia
ordinum & dignitatum , quarum exortes funt ; ac
ne Epifcopos Presbyterofque fe alicubi gerant ,
cum expertes fint horum Ordinum. Si qui ex qu*
libet Galliarum parte fub quolibet Eccleſiaſtico gra
du ad nos Romam venire contemdit , vel alio fer
rarum ire difpoait , non aliter proficifcatur miff
Metropolitami Arelatenfir Epifcopi formatas 46°epe
rit literar , quibus facerdotium fuum , vel locum
Ecclefiafticum quem babet , fcriptorum £ju£ aflipu
latione perdoceát . Qaia plures Epifcopi , ſºve Pre
sbyteri, five Ecclefiaftici fimulantes , qui4 mullum
documentum formatarum extat, per quod valeant
confutari , in momem venerationis irrepun£» ‫بى‬ ‫صة‬
debitam reverentiam promerentur. An ad Primº
tem transferat bic zófimus jus hocce Metropolita •
tu videris. Epiſt.5. -

tam fuiffe. XIII. Cre6rius inculcatiufque quàm ufquam ali

X. Attigit etiam Taurinenfis eadem Synodus bi in Papae hujus Epiftolis, ac praetereâ Bojfá
litem de Primatu , feu de jure Metropoliticó , quae ' cii , Ep.3., & cæleftini , Ep.z. c.'4., EpifcQpalium
jam olim exarferat inter Arelatenferii & viennien ordinatióníim poteftas uni Metropoleon vindicatur •
fgm Epifcopus. Decrevit porro ut Metropolis Ec Argumento id eft; aut aegrè obtemperatum tuno
clefiafticae dignitas ex his urbibus ei vendicaretur, fuiffe legi huic, quantumvis aequiffimae: aut Me
quae Metropolin fe civilem effe idoneis documentis. tropoleofi & Provinciarum fines necdum fatis fir
approbaffet. It totius Provincia bonorem Primatu, mos inviolatofque fuiffe. Verùm confignavit
fuper ea re nobis
qu£
obtineat , & ipfe juxta Camonum preceptum ordi dam animadverfione digniffima
mationum babeat poteßatem. Cam...” Aut certe ge. Leo Magnus in literis äd Archiepifçopum Teffà
minae effent Metropoles facrae , & unaquaeque pro lonicenfém datis. Quamquam enim Apoftolicas vi
ximioribus praeeſſet Epiſcopatibus: viciniore, ſh; ces geftaret hic Archiepifcopus in omnes ma10ris
diret Ciyitatet , atque eas Ecclefiar vifitet, qua; op fuae `Dioecefeos Provincias: monebat tamen illum
蠶 magis effe conftiterit. Perftringi Pontifex, eas falvis integrifque Metropolitanorum
ic vides jus Metropoliranorum in vifitandis obam. juribus defungendas ei eſſe: Metropolitano Provi"
bulandifquc
clefiis.
comprovincialium Epifcoporum Ec ciarum Epiſcopos,
termitatis quibus ex delegatione
tua cura pratenditur, noſtrº
jus tradit« /ibifrº
agº

XI. Siricius, quo Pontificatum gerente coaluerat
Taurinenfis Synodus, fi quae praeter Canones fiant
9rdinationes, culpam ominem confert in Metropo
litanos; ut majus etiam in ipfos crimen & dede
cus redundet , fi quos finant ad Epifcopatum ad
fepere ambitiofos , aut alioqui irrégulares, quàm
in h9s ipfos ambitùs & irregularitatis macúlâ alil
qua inuftos. Quod non tantùm illi, , bae immode.
rata ambitione pervertunt, quantum Metropolita
mi fpecialiter Pontificibus imputamur qui dum• in
bibitis auſibus connivent, Dei noſtri quantum in
fe eft , precepta contemnunt . Delibaturalibi, Epifi.4.
¢1·¤ ab eodem Pontifice caufa, quamobrem credita
fit Metropolitanis Ordinationumi poteftas, tantis &
periculis fepta & honoribus. Nimirum quöd fpeciali
quâdam ratione fucceffores Apoftolorumtanquàm hg.
tiquitur dignitati, intemeratum habere decernimus.*
Ep.84. c..."Addebat autem Leo liberas quidem ef*
fé debere Epifcoporum ele&iones ; at fi dividantur
in plures füffragia, Metropolitani effe jugigum:
ut illum praepoiiat, qui plüribus juvatur fuffragiis
&
tiummeritis : ita
ſe vota ut ff imMetropolitani
diviſerit, aliam fortè perfonam
judicio ispar
al.
teri praferatur , qui majoribus & ſtudiis juvatur
& meriti, . Ibid. $. 6. 9. Confirmari ab Exarcho
debere ele&iones Epifcoporum & Metropolitano
rum. Cogi debere à Metropolitano errones Provin
ciae fuae Clericos, inde faceffere , & in fuas fe rc
cipere Ecclefias, ut cum Epifcopo refideant. Ea
dem incumbit Exarcho cura in omnem ditionem •
fuam : Tramfugam Clericum ad fuam Ecclefîam.
AMetropolitamus redire compellat • -

rcdes aut certe participes SediumApoftolicarum. Itä.
que etiam tum Metropolitica Sedes sedis Apoßolicæ
notnine donabatur. Nec inficias ire quifquam po
teft , quin qbtineat adhuc Metropolitanus' quifque
partcm & delibationem aliquam eximiae illius po
feftatis, quam Chriftus Petro contulit in Apofto
los caeteros, hoc eft in Epifcopos. Ut extrà con
frientiam Sedit Apoftolica , hoc eft Primatis , nemo
audeat ordinare . -
xiv. Extra juris limitesexpatiatus erat Hermes
Narbonenfis Epifcopus in ordinandis Epifcopis ..
Hac illum poteftate fpoliavit Hilarus Papa , quam
in Uceticenfem tranftulit Epifcopum, qui Primas
tenebatur inter Epifcopos ejufdem Provinciae. Idem
Pontifex, Ep.8., Leofitio Metropolitano Arelatenfi
eam mandavit Provinciam, ut plures Metropoli
tanos pluribus ex Provinciis in Synodum convo

caret: , Metropolitani, per litera; ejus admonitit.

. Hanc Qrdinandorum Epifcoporum poteßatem no. Clericos prohibuit exire Provincia fine Metropoli
Vis praefidiis firmavit Innocentius 1. Epifi.x. c. r. tani literis, quas fi praeter jus dare is abnueret,
£pi/f. 33: e.x. Epift. 18. Verba ejus ipfa adſcribere » ejus controverfiae judices federent proximiores duo
fùperfedeo: at'filere non poffum, quae ad Antio , Metropolitani cum Epiſcopo Arelatenſi. Cum duo
chenum Epifcopum fcribit, ut Metropolitanos qui bus Metropolitanis Provinciarum qua contigua ſanº
dcm fua ipfe inanu ordinét , ordinätioiiein Jérâ 4selatenfi Epifeoput eumáa difcutiemr. Ep. 1o8. Alia
-a .
*
1ſº
-
 De Beneficiis, Part.I. Lib.I.Cap.XXXVII.
in Epißola jubet ab Arelatenfi Archiepifcopo an
nis fingulis colligi Concilium plurium Provincia
III -
cum porro Tarraconenfis Provinciae Epifcopi
aliquas Épifcoporum tranflationes authoritate fua
firmaſent, ſcripſit idem Pontifex ad eos, nec eli
gi, nec ordinari poffe Epifcopos fine authoritate •
Metropolitani : fcripfit & ad Afcanium ejus Pro
vinciae Metropolitam , poteßatis & curae ipfius id
effè, ut eligeret Epifcopos & ordinaret in Pro
vincia fila: Qualem te pracipuè, frater Acani,
oporteat eligere, &* doceat confecrare. Epift, 1. Ejus
effe Epifcopos fuae ditionis , fi quando à juris &
Canonum regulis deviarent, monere , & in viam
refle&ere, officiique leges ei refricare . Qgia pro
loco &r bonore tibi debito , caeteri Sacerdotes docem
di fuerant, non ſequendi. Epiſt.3.
XV. Aurea prorfus eft Gelafii Papae Epiftola ad
Epifcopos Lucaniae , Brutiaeque & ipfius Siciliae,
cui finitimae funt illae Provinciae Italiae. Ea quip
pè doćłiffimus Pontifex fummam complexus eft
totius Ecclcfiafticae antiquioris puriorifque difcipli
nae • Altum porrò ibi de Metropolitanis filentium,
quòd nulli tunc alii per eas Provincias effent, quam
Romani Pontifices. Ad Metropolitani tamen jura
referri poteft illa ibi cautio, qua vetantur Epifco
pi Ecclefias dedicare vel Oratoria, nifi affentiente
Apoftolica Sede, hoc eß, nt ego interpretor atque
alibi interpretandum eſſe patefaciam, ſine aſſenſt
Metropolitani . Qgod abfque præcepto Sedis Apofloli
ca nonnulli faéias Ecclefia* vel Oratoria facrare.
pr£fumumt. Epi/f. 9. Tam fervari integra potuerat
Metropolitano poteftas dedicandarum Ecclefiarum,
quàm alienandorum Ecclefiae bonorum. Apta enim
& nexa haec duo funt , dedicari & dotari Eccle
fias. Innumerę funt Gragorii Magni Epifłolę de
iftiufmodi Dedicationibus, at ubique eärundem .
Ecclefiarum neceffaria dotatio commeadatur. Do
tationi reſpondet alienatio, dotationi dedicatio con
nexa eft. r
XVI. In Regienfi Concilio anni 439. irrita pro
nuntiata eſt ordinatio Armentarii Ebrodunenſis Epi
ſcopi, quòd ſine aſſenſu Metropolitani, ſine lite
ris Epifcoporum Provinciæ, & à duobus tantùm
Epifcopis celebrata fuiffet. Nec expetiti, compro
vincialium literir , Metropolitani quoque volunta
te negleéta . . Can.z. Vafionenfe. I. Concilium anni
442. expungi juffit inveteratum ufum exigendi li
terasformatas ab Epifcopis Gallicanis, qui per
Gallicanas Provincias iter faciebant. Promipta eft
& aperta ratio. Abundè ſibi innoteſcebant mutuò
Galliae Epifcopi , ex quo maximè tempore Natio
nalia Concilia celebrari coeperant: unüm ergo id
' poterat defiderari , nulla ut quis Epifcopus cenfu
ra pœnaque canonica verberatus eſſet, quo per om
mes Gallias communione & charitate Catholica frue
retur . Placuit Epifcopor de Cailicamis Provinciis
venienter, infra Galliar mom difcutiendor, fed fo
lùm fufficere , /i mullur communionem alicujur in
terdixerit. Quia inter circum habitanter, ac pene
fîbi invicem motor , non tam teftimonio indigens pro
bi , quàm demoratione ac demuntiationibus deprava
ti - Indubium est hęc ad Metropolitanos pertine fènfi, Epifcopi poftularent , omne Concilium Epifeo
re, cum ad eos fpectaret jus dandi literas forma
tas iftiufmodi. Obiter autem id quoque obfervan
dum, proceffu temporis illas formatarum moras,
in quibus tantum momenti fuerat , & que tam
ſcrupulosè ſervabantur , ſupervacaneas & inutiles
magna ex parte evaſiſſe, ſaltem per eas Provin
cias, quarum tanta non erat diftantia, quin ferè
{e internofcerent, maximè Epifcopi , quo fpe&abi
les facit, nec ignorari finit fua dignitas.
XVII. Nihildum hoc capite diximus de Metro
politanis Afrorum, quos illi Primates vocitabant.
Hylarus Papa Primatem appellat illum ex Epifco
135
pis Provinciae , qui ordinationis tempore alios pre
cedit: Aevo honoris Prima, effe dicitur. Epift.8.
Eo fenfu in Africa id moris inoleverat, ut Pri
mates dicerentur, qui alibi Metropolitani. Is enim.
demum ibi Metropolitica dignitate gaudebat, qui
aevo honoris feu ordinationis tempore omnium pri
mus & princeps erat. Diximus jam id etiam inde
profe&um , quòd Ecclefie Latine confuetudo ea.
olim fuiffet , ut Epifcopur primâ Sedis , Epifcopus
primg Cathedra diceretur, qui alibi Metropolitanus.
Pdixit Carthaginenfis III. Synodus, ut ne Epifco
pi mare trajicerent fine literis Metropolitani. Ut
Epifcopi tram* mare mom proficifcantur, mifi confulto
prim& Sedis Epifcopo, fua cujufque Provincie ; ut ab
eo pr£cipuè poßnt fumere formatam . Cam.z8. Nec ea
poterant Afri Epifcopi non fe mutuò internofcere:
ita jam non erat opus, nifi ut maria tranarent.
Synodico Decreto alio ftatutum eft , ut Archiva
Provinciae Numidiae duobus locis reconderentur,
nempè & ubi federet Primas, & in urbe Conftan
tina, ubi civilis erat Metropolis. Ut Matricula &•
Archibui Numidig , &• apud primam Sedem fit , &•
fm Metropoli , id e/? Com/tantina , Conc. Afric. Cas
поп. 53
XVIII. In Concilio Africano , hoc eft, Hip
體 fancitum eft, ut Primas Provinciam per
uftraret circa tempus Concilii : Conftitutum ef? im
Comcilio Hippomenfì fingular Provincias tempore Com
cilii viſitandas eſſe. Cod. Can. Eccleſ. Afric. Con
gucebat in primis ante vifitari Provincias , & in.
iis obfervari vitia difcipling labantis, quibus apta.
in Conciliis remedia temperarentur. Ad Primates
provocare fas erat Clericis , qui fe fufpicarentur
ab Epifcopis iniquiùs damnatos ; Decreta Nicgna.
ſºve inferiorir gradº Clericor, ſive ipſor Epiſcopor,
Metropolitanis aperti/imè commiferunt . Conc. Afric.
Cam. 238. Auguftinus Primatis Carthaginenfis opem
& authoritatem interpellavit, ut extirparentur fun
ditus crapulae,& intemperantiae dedecora complura,
quibus Martyrum dies fefti & tumuli contamina
bantur. Perfuafiffimum illi erat, nec immeritò, tan
tundem faltem momenti & virium fore in exemplo
Ecclefiae tota Africa fpectatiffimae & principis, quan
tum in Canone Concilii Univerfalis . Tanta peffi
lentia eft hujus mali , ut famari prorfur, quamtuma
mihi videtur, miß Comcilii authoritate mom pofft •
Aut fi ab una Eccleßa incboanda eft medicina ,/icuf
videtur audacia mutare comari qu£ Catbaginemfi Ec
ctefia temet , fic magne impudenti£ eft velle ferva- '
re que Carthaginenfis Ecclefia correxit. Epift-64. Co
lophónem imponet huic capiti Decretum aliud lu
cuilentiffimum Concilii cujufdam Africani, quo te
fìatum fit, Primates Africae , hoc eft, Metropoli
tanos inftituiffe Primatem novum in altera Mauri
taniarum, cujus caput erat Sitifis. Necdum ifįiuf
modi quidquam océurrerat ngbis, ut MetropQlita
ni novám érigerent Metropolin. En verba 9ano
nis, ut à Jußéllo referuntür, qui potuiffet forfan
aptiùs in caput fuperiùs conjici; nec ineptetamen
huic afTuetur : certè aptius eft illum hic inferi»
quàm omninò omitti. De Primatu Mauritanie Si-
rifenſis. Primatem proprium cum Mauritanie Siti
porum Numidie comfemtientibur omnibus Primatibus ,
›el univerfi, Epifcopi, Provinciarum Africanarur,
propter longi itineris movitatem babere permiffa eſt -
Cum confenfu cartaginenfi, Ecclefia fa£tum eft • Col
lat. Cam. Ecclef. Afric. c. 17. . - -
xix. Si lubet jam brevi gyro paucifque verbis
concludere jura Metropolitanorum hic perpenſa;
adverte nihil officere vel Metropolitanorum pote
ſtati Exarchorum amplitudinem, vel Epifcoporum
dignitati Metropolitänorum authoritatem; caufae
omines aliquanti faltem ponderis in commune à
Metropolitano & Epifcopis Provinciae Prin3.
136 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
dæ erant: praefertim in Concilio Provinciae , quod
ille convocábat, cui præerat . Concilio univerfali
intererant ex officio Metropolitani omnes. Epifco
porum Patres, Magiftri , Judices audiebant: In .
íubditis fubditorum fibi Epifcoporum jurifdi&tio
nem depromebant, vel cum ad ipfos erat provo gufto illam in quatuor Provincias fciffam fuiffe,
catum,'vel cum Provinciam obambulabant • Sedes
Metropolitani inftar habebat , & imaginem praefe Belgicam. Sub Tiberio & Nerone Belgica divifa.
rebat Sedis Apoftolicae . Obfervandorum Canonum
praefeéìi erant, & vindices ; impune violatorum manicas duas. Tres aliae Provinciae in plures fin
in ipfos culpa in ipfos poena recidebat. Dabant gulae diftributae funt tertio, aut quarto faeculo
Jiteras formatas. Eorum affenfione & dedicabantur
ac dotabantur Ecclefiae , & earum bona diftrahc
bantur, ubi ex re erat. Poteftas ordinandorum
Epifcoporum , paternam eis in illos Conciliabat
aüthoritatem; & hinc fluebant reliqua in eofdem
egregiae poteftatis jura;
CAPUT XLI. ra. kr.co.
De Metropolitanis Francia, Anglię, jus divifionis teftes. Tertia denique inftituta eft
Germanix , faeculo VI. VII. & VIII. poftea partitio Galliarum, qua non duae jam , fed
I. Metropoles longe plurim« ante comftitutæ fue
rant , quàm ulli effent Reges Chriftiani .
II. In Metropolibus Civilibus conftituta fueramt
Eccleſiaftic« Metropoles , conſîlio à prudentia carnis
alicmiffîmo. Antiquæ Galliarum divißomer.
III. IV. V. VI. VII. Qgid juris fibi arrogaret Are
Jatenfîs Metropolitamur in Civitates Viemmam , Ebro
dunum, Tarentaſiam, Narbonem, Aquas-Sextias .
Maria in eam rem decreta , quibus hæ tamdem om
zver Metropoler in priſtinam dignitatem redinte
grantur »
VIII. IX. Metropoler Vefomtiomenfis , Turonenfis ,
Bituricenſi, Senonenſis ,
X. Metropolir Moguntima &• Colonienfîr.
XI. XII. Pomtificum Regumque authoritate &•
comfen/iome mutat & Metropoler.
XIII, XIV. De Anglię & Italię Metropolibur.
XV. De Metropolitir , quorum Suffraganei in aliis
aliifque regmi* fedem habemt.
I. Enio ad Metropolitas fecunda actatis; hoc
eft , faeculi VI. VII. & VIII. Et in pri
mis illud obfervo,antiquiffimas Metropoles, Apo
ßolicis temporibus & ipfis perfecutionum tum ma
ximè faevientium faeculis inftitutas fuiffe, cum .
necdum Imperatores Chrifti jugum fubiffent,adco
que nec affenfus eorum expeéîandus fuiffet. Plu
res deinde recentiores emerferunt Metropoles per
Provincias eas, in quibus varia pofterius excita
ta funt Regna , ita dilacerato Ròmano Imperio,
ut felicius revivifceret. Itaque non fola in his
paulatim interpofita cft Ecclefiafticorum Principum
authoritas.
II. Id ad tempus pertinet, venio ad locum.
Saepc jam monui approbavique, fi Africam eximas,
ubi Mctropolitanus erat, qui ordinatione antiquif
fimus , quod & Gregorius Magnus probavit, L. r.
Ep.7*. 75. exclufis tantum Donatiftis Epifcopis ab
illo aetatis & ordinationis privilegio: alibi gentium
Μetropoles omncs facras in Metropolibus civili
bus defixas fuiffe , hoc eft in illis civitatibus , que
magnitudine , opulentia, plerumque antiquitate
etiam caeteris praeftarent. Sed animadverfum illud
£tiam fupra cft, neceffariò hîc quoque repetendum,
hunc Civitatum deleéìum faétum füiffe, Apoftolicis
temporibus, ab Apoftolis ipfis , Apoftolicifque vi
ris ; quos citra infaniam fufpicari nemo poteft ,
faftu faeculi, aut inanis pompæ fpecie deliidi po
tuiffc. Quin cxploratiffimum contra eft , idco ab
--
illis fa&um, ut Evangelicae veritatis lux illis pri*
mum Civitatibus affulgeret , ex quibus in alias fa
ciliùs , & in totum denique orbem latiffimè dif
funderetur. -
Ut initium faciam à Gallia: compertum ab Au
Narbonenfem , Aquitanicam , Lugdunenfem , &
jam erat in Belgicam unam, vel duas , & in Ger
Se&a eft Narbonenfis in Narbonenfem, Viennen
ſem, Alpes Maritimas, & Alpes Grajas, ſeu Pen
ninas. Aquitanica in Aquitanicas duas , &. Novem
populaniam. Denique ex Lugdunenfis divifione •
emierfere Lugdunenfis prima & fecunda , & Sequa
nenfis , quae di&ta eft maxima Sequanorum • Itaque
ante annum Chrifti 365. quatuordecim jam erant
in Galliis Provinciae , totidem quippe invenies ita
recenfitas in Breviario hiftorico Ruffi Fefti , quod
ab eo hoc ipfo anno Valenti Imperatori dicatum
eft. Miffos facio & alios hiftoricos , utriufque hu
quatuor Lugdunenfes erant, quarum capita Lug
dunum, Rotomagus , Cæfarodunum Turonum, &
Agendicum Senonum : à Viennenfi autem divelle
batur Narbonenfis fecunda, cujus caput Civitas
Aquae fextiae. Ita tribus recentioribus 獸 Provin
ciis ad quatuordecim priores , accedentibus. Pro
vinciae Galliarum extitere feptemdecim. Concilium
Aquilejenſe anni 381. & Taurinenſe anni 397 mie
minere Narbonenfis fecundae. Jam tum ergo in
valuerat tertia haec divifio. Concilium Valentinum
anni 374. quinque Provincias commemorat , eafque
à reliqua Galliâ fejungit. Porro quinque hae Pro
vinciae funt non aliae , quàm quätuor illae fuprà
memoratae, quae ex Narbonen § conflatæ fuerant ,
addita que poft acceffit Narbonenfi fecunda. In
Epiftolis'Zofimi & Bonifacii Romanorum Pontifi
cùm, à reliqua Gallia feponuntur quandoque fe
tem Provinciae, quae jure exiftimantur effe Nar
ੰ duae, Viennenfis, Alpes Maritima, Aqui
tanicæ duæ, & Novempopulania: quòd ex his unum
veluticorpus compegiſſet Præfećtus Prætorio Gal
liarum; à reliquis Galliis fejun&um. Has civilium
five Provinciarum, five Metropoleon divifiones
fecutæ funt Ecclefiafticae tum Metropoles, tum.
Provinciae. -
III. Itaque Provinciae Metropolefque Romanae
in Ecclefiafticas etiam evafere •Metropoles Provin
ciafque. Hinc diutina altercatio Viennenfium &
Arelatenſium Epiſcoporum de jure Primatüs, id
eft de jure Metropolitico. Decrevit Taurinenfis ,
Anno 397., Synodus, ut qug fe Metropolin civi
lem approbarét Civitas, éa Metropolitanum ha
beret Pontificem. At cum in civili adminiftratio
ne Arelas, & Vienna multis hinc & hinc dotatæ
effent privilegiis, fanxere tandem Romani Praefu
les, ut Metrópolitica dignitate utraque gauderet
Ecclefia. Ita Leo Magnus litem tandem diremit.
-Ammo 45o•
IV. Zofimus Papa à Patroclo Arelatenfi Epifco
po circumventus , fubjecit ei primam Narbonen
ſem. Patroclus Lutevenſ Eccleſiæ præfecit Epiſco
pum, nec Cleri populique votis confonantibus,
hec confulto Hiláró Narbonenfi Metropolitano,
cui obnoxia erat Luteva. Bonifacius ad Hilario
interpellatus, in Provinciae fuae regimen illum re
dintegravit, Nicaenis obfecutus Canonibus , quibus
fua cuique Metropolitano curanda delegatur Pro
vincia: nec poteitas fit, ulli Metropolitano dua
bus Provinciis incubandi : Nulli videtur incogmi
ta Synodi Nicam« conftitutio , qua ita pracipit , per
unamquamque Provinciam, jus Metropolitanoi fim
էա
 De Beneficiis, Part I.
gulot habere debere, mec cuiquam duas effe fubje à regulis Canonicis alienus effet. Refcidit hanc
âar. Bonifacii Decretum Caeleftinus & Leo con
firmarunt.
V. In Provincia Alpium Maritimarum Ebrodu
num Metropolitico femper honore claruerat. Ita ,
author eft Hilarus Papa, Anno 439. , ubi de In
genuo Ebrodunenfi Epifcopo verba facit : Alpium
Maritimarum Provincia Metropolitani honore fubmi
xu, femper. Ea de caufa improbavit Leo Magnus
conatus Hilarii Arelatenfis Epifcopi , qui Aimen
tarium Ebrodunenfem Epifcopum exauthoraverat
inConcilio Regienfi , quòd ordinatus effet Epifco
pus à duobus tantùm Epifcopis, præter conſcien
ăiam caeterorum Provincia: Epifcoporum, & ipfius
maximè Arelatenfis Metropolitani. Antiquam re
gulam Leo priſtino reſtituit vigori, ut ſuum una
quaeque Provincia habeat Metropolitanum . Ordi
nationem fibi finguli Metropolitami fuarum Provin
eiarum defendant - Hilarus Papa Ingenuo Ebro
dunenfi Metropolitano patrocinatus eft adverfus Au
xamium ; quem Aquenfem exiftimant fuiffe Epifco
pum , & Narbonenfis fecundæ Metropolitanum.
Is novum creaverat Epifcopatum , ita ut non jam
idem eſſet Cemelenenſis & Nicaenus Epiſcopus. Id
irritum duxit Hilarus, & duos Epifcopatus in.
unum rurfus compegit .
VI. In Provincia Alpium Græcarum & Penni
narum Tarentafia Metropolis cenfebatur, cum .
O&toduro praeeffet. Nihilo tamen fecius illam Leo
Papa fubftravit Arelatenfi Metropoli. Eodem pror
fus modo , quo Aquenfis Metropolitanus obnoxius
perdiu videtur fuiffe Metropolitano Arelatenfi ei
dem. In Concilio Francofordienfi Tarentafia legi
tur ab hoc vinculo abfoluta beneficio Romani Pon
tificis ; & inter Metropoles illas locum habet , quas
Carolus Magnus , Ammo 794. , teftamento fuo re
giae beneficentiae participes eſſe juſfit.
VII. Quod attinet Narbonenfem fecundam , eam
Taurinenfe Concilium fubeffe fanxit perfonae Pro
culi Maffilienfis Epifcopi , non Ecclefiae ipfi Maffi
lienfi , quòd alteri ea urbs Provinciae accenfere
tur. Irrogatam fibi injuriam non filuere Narbo
menfis fecundæ Epifcopi: Qui fibi alterius Provin
ci« Sacerdotem praeffe mom debere romtemdebamt.
Obrepfit Patroclus Arelatenfis Zofimo, ut jam ,
diximus, extorfitque ab eo duarum Narbonenfium
Provinciarum & Viennenfis adminiſtrationem; per
fecit denique ut gradu moveretur Proculus, pro
pter ea póteftatis incrementa , quæ præter fas à
öoncilio Taurinenfi exprefferat. Bonifacius, Cae
leftinus , & Leo retractarunt emendaruntque que
Zofimo fubrepta fuerant : Provinciifque his & ea
rum Metropolitanis priftina jura redintegrarunt.
Ita Aquenfis Metropolitanus Provinciae fuae clavum
rurfum moderari coepit , fed ea conditione adhuc
conftri&tus, ut fiquando ad Arelatenfis Metropoli
tani Concilium vocaretur, praefto adeffet. Curam
egit Caefarius Arelatenfis, ut hoc ftatutum à Sym
macho Papa Anno 514. confirmaretur. Liquet ex
Concilio Francofordienſi relatum fuiſſe ſub Caro
lo Magno ad Pontificem de tribus Metropolibus,
Tarentafia , Ebroduno, & Aquis-Sextiis: Et quid
quid per Pontificem Romana Ecclefia definitum fue
fit, boc temeatur. Quid definitum Romae fuerit,
eventus declarat . Qjippe exinde femper in Con
ciliis aliifque locis Aquenfis Epifcopus inter Me
tropolitas fedem habuit. Nulla quidem Aquenfis
Metropolis mentio in Teftamento Caroli Magni,
ubi caeterae pernumerantur omnes. At eâ causâ id
fa&um meritò conjicitur , quòd necdum Pontifex
refcrip{iffet.
VIII. In Maxima Sequanorum Metropolis erat
Vefontio. Chelidonius ejus urbis Epifcopus gradu
deje&us quidem fuerat ab Hilario Arelatenfi Epi
ſcopo, quòd vidue maritus: adeoque bigamus, &
Тот.І.
Lib.I. Cap.xii. 137
fententiam Leo Papa, quòd Chelidonius à noxa
& macula ea purus eſſet; confirmaturus alioqui,
ut æquitati confonam , non ut à legitimo & com
petente Judice pronuntiatam. Vetuit enim Ponti
fex, Amno 445. ne in pofterum Arelatenfis alia
rum Provinciarum negotiis fe implicaret. suis
umaquaque Provincia fit comtenta Conciliis , mec ul
trâ Hilarius audeat Conventur indicere Synodaler -
Nec ex eo malè omi nandum e(t de Provincia &c
Metropoli Veſontionenſi, quòd non rarò in ſub
fcriptionibus compluribus Epifcopis aliis Epifcopus
Vefontionenfis poftpomatur. I. In fubfcriptionibus
Exfcriptorum incuria aut licentia fexcentiés pecca
vit, 1. Subfcribfere non femel Metropolitani poft
Epifcopos priùs ordinatos. 3. Nullam perfepè Epi
fcopi rationem habebant fui vel loci, vel honoris ,
vel gvi in fubfcribendo. Eo compulfus eft Gre
gorius Magnus praecipere, ut fuo deinceps gradu
& ordine tum fubfcriberent, tum federent Epi
fcopi . En ejus verba : Epifcopos fecumd^m fu&
ordinatiomi* tempus , fîve ad confídendum im Con
ctlio, five ad fubfcribendum , vel in qualibet alias
re , fua attemdere loca decernimur, ó* fuorum fibi
prerogativam ordinum vindicare. L.7. Ep. I I 4. De
nique Vefontio inter Metropoles locum habet in
Caroli Magni teftamento, in Capitularium libris ,
in pofterioribus eo ævo Conciliis. Joannes etiam
VIII. Archiepifcopum Chryfopolis vocat in qua
dam ad eum fcripta Epiftola, ad vernaculam ejus
vocis fignificationem alludens.
IX. Sidonius Apollinaris, L.7. Epif?. 5., ea dicit
de Senonenſi Epiſcopo, que non poſſint dici niſi de
Metropolitano. Perpetuüs Turónenfis Epifcopus
Metropolitani partes egit quinto faeculo, Ann.465.,
in Concilio Venetenfi , ejufque urbis Epifcopum .
ordinavit - Hæ ſunt Lugdunefiſes duæ , ſecunda »
& tertia. Sidonius Apollinaris rurfus cum verba
faceret coram Epifcopo Senonenfi de Bituricenfi ,
cujus praefuerat electioni , utrumque inter Metro
politanos difertis ve- bis numerat : Denique &• co
ram Metropolitano verba fa£lurur , ó*c. Simplicius
eß , quem Prot/imcia noflra M tropolitamum promum
tio. L. 1. Poem. 1 5. De Burdigalenfi idem innuit Ve
nantius Fortunatus ad eum fcribens : Quantum im
ter reliquas caput hoc fuperextulit urbes , tantum.
Pontificet vinci* bonore gradás . Quod ad tertiam
Aquitanicam fpečtat , five Novempopuloniam, Elu
fanus Epifcopus ( Elufa , Eaufe. ) inter Metropo
litanos fubfcripfit Conciliis Agathenfi, Aurelianen
fibufque I. II. IV. & V. Aufcienfi tunc Epifcopo
nonnifi inter Epifcopos fubfcribente. Idem obfer
vare eft in Remenfi Concilio Epifcoporum quadra
ginta fub Archiepifcopo Sonnatio. 'Circa illud er
go tempus, aut non multò poft Elufama Metropo
lis ad Auguftam Aufciorum tranflata fuiffe conji
citur. Flodoard. L. 2. c. 5. -
X. Ex Germanicis primae caput erat Moguntia,
fecundæ Colonia , Moguntiae fundamenta jecerat
Drufus. Coloniam Athanafius ipfe Metropolis no
mine ornavit in Epiftola ad Solitarios. Delituere
diu geminae hg Civitates , bellorum tempeftatibus
accifae , & variis quafi infepultae calamitatibus •
Emerfit interim Augufta Treverorum. At Mogun
tiam Zacharias tandem Pontifex, Anno 751., Mς*
tropolim facram effe juffit, fedemque Bonifacii •
cui vices fuas delegarat in Gallias Germaniamquc •
Qui & Coloniam ei fubjecit; fed cum jam MetrQ
politico honore ornaſſet Coloniam exoratus à Gal
iiis, tenuit hæc prior conftitutio , & Coloniae ven
dicata eft Metropolitana dignitas, non autem B0
nifacii Sedes, etfi id aliquando placuerat • De Ci
vitate illa , qua Agrippima vocabatur , nume verè
Colonia , juxta petitiomem Francorum per mo/fra au•
thoritatis pr«ceptum nomini tuo Metropolim confir*
፲ነገ6°
 138 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
mavimur Zaehaw, Epift, 1 r. anno 747, Ad manum
funt hae Pontificum Epiftolae in Editionibus Con
ciliorum • Ex iis autem patet ipfos penè Gallos
pœnituiffe, quòd Coloniam Metropolim inftitui pr£
properè expetiffent ... .
XI. His praefructis, jam planum eft , Metro
oles Gallicanas alternaſſe, nec ſatis certis limiti
體 conftitiffe plerafque nifi quinto definente fae
<ulo, nonnullas etiam pofteriùs : fuper ea re au
tem quidquid controverfiarum exortum eft, Ro
manos Pontifices compofuiffe. Hinc Avitus Vien
nenfis Epifcopus ad Hormifdam Papam fcribens ,
palam profitetur , fiquo principatu floreret Vienna
in Viennenfem Provinciam , acceptum id referen
dum effe Pontificibus Romanis Totiur Provincia
Viemm^nfir nomine , qu« Ecclefi« ad me pertinenti
ab univerfir pr«deceffùribus veflri, &* ab Apoftolica
Sede commiſſa eſt. Ea identidem efferbuerant inter
Metropolitanos diffidia , quæ detumefcere non pof
fent, nec vel antiquiffimae Metropoles defigi fir
marique , nifi poftquam Apoftolicæ Sedis judicium
pacem & tranquillitatem revexit. Quod ad Me
tropgles novas , aut innovatas attinet, jam Mo
guntinam & Coloniam Zacharias Pontifex ea pote
ftate auxit. Idem ipfe tria Pallia ad tres Archiepif
copos à Bonifacio ordinatos mifit, de quibus au
giendus nobis hic eft fcriptor antiquus vita: Boni
facii : Bonifaciur à Principibur Carolomanno, &• Pi
gimo Ecclefi: Mogomciacenfi prgficitur , &* ut ejus di
gnitas eminemtior foret , decreverunt iidem Princi
pet Ecclefiam Mogoneiacenfem, qu« prius alteri fub
jetta erat , Metropolim omnium Germami« Eccle
fíarum efficere , moxque legatione fu£ta illud à Prg
ſule Apoſtolico impetravere. Le Coint. ann.746. n.5,
XII. Non minus perfpicuum hic eß, mutatas
tum demum effe Metropoles, cum ut ita fieret,
greces Principes terreni fuas , vel confenfionem.
faltem interpofuere , Teftis eft Zacharias ipfe , ,
4nno 744. , de Moguntina ad Bonifacium fcribens;
obtimere voluifti , ut tibi Cathedralem Ecclefiaml,
*vel fuccefforibut tuis confirmare debeamur, juxta.
eorumdem Francorum petitionem, &rc. zacbar. Epiß. ;,
Epift. 14. Non poftulaverat Bonifacius tria Pallia,
nifi ut obfecundaret votis Principum Francorum ,
qui his exornari tres Archiepifcopos novos magno
pere cupiebat. Quod de Archiepifcopi, &• de Palliis à
Romana Ecclefía petendir, juxta promiffa Francorum,
ſanéiitati veftr« notumfeei, órc Epiſ.4. Pipinus Ma
jqr Palatii Anno 744. , colle&ta Stieffionenfi Synodo
idem conteſtabatur: Per conſilium sacerdotum, 6r
Optimatum ordinavimur per Civitate; legitimor Epi
feopor & idcircò conftituimur fuper eos Archiepifco
por Ahel ór Ardobertum . Conc. Sue, c. 3. Idem ,
prorfus patet ex Liptinenfi Concili6, quòd convo
ca"um fuerat à Carolomanno Majore Palatii; Per
«on/ilium Sacerdotum , &* Optimatum meorum , or
dinavimur per civitater Epifcopor, ®* conßituimur
/uper eos Archiepifcopum Bonifacium, qui eft Miffur
Sancti Petri. Conc. Lipt in. c. 1.
. Idem alibi Bonifaciüs profitetur, fi quas in Gal
lia ediderit promulgaritque Synodicas'conftitutio
nes , id à ſe factum juſſu Papa & interpellatione
Principum Francorum. Symodum congregandam , &•
bertandam juffu Pontificij Romani, & rogatu Prin
eipum Francorum & Gallorum fufrepi. Epift. 1o 5.
Σpift.o7. Sed fileri hic nefas quod idem Bonifacius
fcribit ad Stephanum Papam de Epifcopatu Ultra
jećRenfi, Vvillibrorudum enim alio nomine Cle
m£ntem Sergius Papa delegaverat ad fidem Frifo
nibus praedicandam , Annorum quinquaginta fpatio
vir Pr9rfus Apoftolicus novam hanc' Ecclefiain fe
yr! • ragawit , excoluit pari (anditate & induftria,
ſedem Epiſcopalem Ultraieti ſibi defixit, denique
Jefignato quem fibi fuccefforem optaret , in coelos
* tcrris migravit. Bonifacium interpellávit Carolo
mannus Princcps, ut Scdi Vacante daret Epifcopum.
Epifcopos Colónienfis ut ditioni fuae Epifcopatuum
illum âijiceret , contendebat à Dagoberto Rege
donatum fuiffe Caftrum Traje&enfe , ea conditiQ
ne, ut doétrinæ Evangelicæ Lex infunderetur Fri
funibus : Vvillibrordum autem non nova ibi con
ſtituiſſe, fed conſtitutam ſolum reparaſſe Eccleſiam,
Rogat ergo Stephanum Papam Bönifacius, ut Epi
fcopo & Epifcopatui Ultrajeétenfi eam libertatem,
& ab Epifcopi Colonienfis poteftate immunitatem
adferat & tueatur, quae tum vigebat & viguerat
ha&enus ; ut in uniüs ditione & jure fit Romani
Pontificis, qui Vvillibrordum Epiſcopatu & Fri
fonum Apoßolatu donaverat. Ut fiat Sedes Epifco
palir fubjeéla Romano Pontifici , pr«dieanr Gentes
Friforum . Ita Summi Pontificis , Principis tempo
ralis authoritas confentiebat, ut recentifimo Epi
ſcopatui & firmatas accederet , & libertas con
ftaret .
XIII. Enarratum jam à nobis eft , ut Gregorius
Magnus duas in Anglia Metropoles condiderit, &
quo eas uti jure fanciverit. Quod fupra ex Gre
gorii Epiftolis explanatum eft, lubet hic ex ejus
vita à Joanne Diacono ſcripta confirmare, Miſit
Auguf}imo Pallium jubemr ut fub Metropoli fu4 Cam
tia duodecim Epifcopor ordinaret , ad Lundomiam &*
Eboratiam fingulor' Epifcopor mitteret , qui fub fé ,
duodecim nihilominur Epifcopor confecranter , Pal
lium ab Apoſtolica Sede perciperent, ei poſt Augu
fimi obitum , ipfe inter eo, primur haberi debuiffet ,
ui prius confeerari debuiſſet . l. 2. c. 37. Allucinatur
畿 fcriptor, cum Londinenfem Metropolin difcri
minat à Cantuarienfi, & cuique earum duodecim
fubjicit Epifcopos, Una omninò fuit ea Metropo
lis, Cantuarienfi in locum Londonienfis fuffecta,
ut fupra adnotatum eft,
XIV* Idem porro Joannes Diaconus alibi obfer
vat propter obftinatum Severi Metropolitani Aqui
lejenfis animum in fchifmate trium Capitulorum,
Metropolin Aquilejenfem in duas divifam effe , ita
curante Romano Pontifice, ut & Catholici fua Me
tropoli gauderent. Ea divifio Metropoleon etiam
extinéto fchifmate retenta eft, Romanum Pontificem
Severi vecordia fufcitavit , adeo ut ab ipfo illius
obitur tempore. Aquilejenfír Diœcefir in duos Metro
politamor, Catbolicorum videlicet , fchifmaticorum
que divifa fít , meque potuit poftmodum , licet om
mes generaliter ad unitatem de fchifinate repeda
verint , ad pri/fimæ conjunçtionir unionem ufque ha
¿tenur reformari. 4. c. 38.
XV. ' Conjicit Annalium Ecclefiae Gallicame
Scriptor doétiffimus Cointius nofter, Anno 5o3. m.
3: anno 524. п. 5. anno 538. п.9. ; exeo guod inter
fubjeétos Metropoli Narbonenfi Epifcopos, in ea
Epifcopatuum divifione, quæ à Rege Hifpaniae Vam
ba facta eſt, Toloſanus & Uticenſis non numeren
tur ; conjicit , inquam , utrumque hunc Epifco
patum tum defiffe fubjici ei Metropoli, quæ Gal
licanae ditionis non effet , poftquam geminam hanc
urbem Clodoveus Francico adjecit Imperio expu
gnatis Gotthis, Idem à Gotthis faótitatum et •
Cum Ruthenos enim , aliafque invafiffent Aquita
niae urbes, Narbonenfi eas fubegere Metropolitae,
cum antea paruiffent Bituricenfi eas fubegere Me
tropolitae, cum antea paruiffent Bituricenfi, qui
erat in Francorum Regum poteftate. Patet id ex
diverfis quae diverfo tempóre fa&ae funt Epifco
patuum Notitiis, nempe pro varia rerum regno
rumque viciffitudine, nunc majorem, nunc mino
rem Suffraganeorum fub una Metropoli numerum
fuiffe. Patet & ex Concilio III. Toletano, cui in
terfuit • Narbonenfis Metropolita cum Suffraganeis,
Bit'ernenfi, Carcaffonenfi, Agathenfi , Lutevenfi,
Magalonenfi , & Nemaufenfi , quae tum urbes Got
this parcbant. Jn Conciliis Francicae Gentis illud
quo
 'De Beneficiis, Part. I. Lib. I. Cap. XLII.
quoque obfervare eft ,. Epifcopos unius Nationis
alterius Conciliis non intereffe , quanquam eorum
intereffet eis Metropolita , quippe & ipfe nationis
alterius. Vetuit Concilium Aurelianenfe III. anni
338. ne pro diverfa, quæ tunc frequens erat, Im
£rii Gallici divifione , Epifcopi ditionis unius abef
驚 à Metropolitani Concilio, etſi eſſet alterius
ditionis. Unum enim femper effe Francorum Im
perium. Hame excufationem fibi moverint effe fubla
iam , fi abfentiam fuam divifione fortis erediderint
excufandam . Cam. 1. Quae omnia obfervaffe juva
bit, fi quis veteris in iftiufmodi rebus difciplinae
incurioſus non "aſit, gnarus quanto illa uſui eſſe o
pofIit.
CAPUT XLII. P.2. l. 1. c. io.
De Hiſpaniæ remotiffimarumque Gen
tium Metropolitanis.
I. Erigitur à Comcilio &• Rege Metropolis Lu
ſenſºr.
II. E* Carthagine Nova Teletum Metropolis tram-
sfertur .
III. Mittit Gregorius II. qui fidem Bavari* aw
aountiemt , & Epifcopor :::: Salisburgenſºr
Metropolis.
Ey.. V. An que remotiorer Provincie funt eodem
moedo per Mißor Apoftolicos adduéìa fìnt olima ad fi
dema , an per Epifcopos loci .
• • VI. Congeruntur exempla multa, quibus offendi
zur Epiſeopor vieinis infidelibus pro jure ſuo Evan
gelium annunciaſſe - - lonias in Provinciis longè diffitis. Gregorius II.
I. TN Hifpania Suevorum Rex Theodemirus vo
| catis ad Concilium Lucenfe Regni fui Epi
fcopis, creandæ novae Metropoleos, & inftituén
dorum Epifcopatuum rationes & neceffarias caufas
expofuit, ut annis fingulis poffent Epifcopi Eccle
fias omnes perluftrare fibi obhoxias : & ubi ad Pro
vinciale Concilium conveniendum illis effet , ne ,
longis itineribus abeffe diutius à fuo grege coge
rentur. Cupio, Patrer Samétiffmi , ut provida utili
- sate decernatis in Provincia Regni noftri ; quia in
tota Regione Gallecię , fpatiofe fatis Diæcefer à pau
eis Epifcopis tememtur ; adeo ut aliquamte Ecclefie
per # ammo* vix poffnt à fuo Epifcopo vifita
vi. Infuper tante Provinci; umus tantummodo Epi
fcopu* Metropolitanus eft , &• de extremit quibuf
4ue Parocbiir , longum eft fiugulir amnis ad confilium
pervenire . Come. Lucemfe Anno 563. Ut ergo Regis
voluntati & utilitati Ecclefiae fervirent Epifcopi,
præter Braccharam , quae Metropolis jamdiu erat,
Ilucum eadem ornarunt poteftate, conßitutis ahiis
de novo Epifcopis prætér antiquas Epifcopatus fe
*des • Ut Lucenfis autem civitás Metropöfis defi
gnaretur , in caufa erat loci opportunitas , quòd eò
undique facilius coveniri poffèt : Quia ibi erat ter
minus de eomfinitimis Epifcopis , & ad ipfum locum
Lagenfem grandit femper erät conjunítio Suevorum.
Habes hic fine Rómani Pontificis authoritate con
ftitutam Metropolin. Verùm haud diu illa ftetit.
' Nam à Gotthorum Rege Reccefuinthe, quod in.
Concilio Lucenfi fa&um fuerat, in Emieritenfi,
Ann.666. , infeçtum irritumque declaratum eft an
no poft ferè centefimo ; redditique Erneritenf， rur
fum Metropoli Epifcopatus, qui avulfi ab ea fue
rant , ut Lucenfi fubjicerentur ; videlicet Conim
bricenfis , Vifenfis Lambecenfis , Egeditanus, que 'ftola conítantifime affirmatur : & tam apertam di
Sedes Epifcopalis poftea Gardiam tranflata eß. Con -lucidamque habet fimilitudinem veri , ut fidem me^
cil. Emerit. c.6. Non procul à vero eft his interlapfis ritò poffit extorquere. Si enim faeculo V. VI. &
•centum annis Bracchärenfes Metropolitas Primatum VII. tametſ tot & tantijam efloruiſſent in Italia 4
2Гора. Д- - *
139
nomen & jus vendicare fibi coepiffe , ut qui fibi
ſubjectam jam eſſe Lucenſem Metorpolin gratula
rentur. At fucatus iſte Primatus, ſolidoque de
ftitutus fundamento , non multo poft evanuit. Sue
vorum Regum vi&toriæ eorum regni incrementa.
Lucenfi Metropoli occafionem ortumque dederant =
Gotthorum viciffim in Suevos arma vićtricia , re
gnique Suevici vaftationes eandem extinxere.
Non abs re erit hic obfervare, Emeritenfem ,
: Epifcopum in Concilio Toletano XII. graviter ex
postulafe, qučd vim attulifet ei nuperus Rex Vam
ba, ut in Monafterio oppidi Aquenfis Epifcopum
ordinaret. Concilii Patres prolatis Canonibus, qui
alibi quàm in majori urbe creari Epifcopum ve
tant; compreffo abrogatoque illo Epifcopatu novo ,
-ftatuere, ut Monafterium pro more ab Abbate re
geretur ; & ei qui folo Regis juffu faétus fuerat
Epifcopus quæ prima vacaret Sedes, tribueretur -
II. Fuit in Hifpania Provinciae fuae Metropolis,
tum facra , tum civilis Carthago nova. Poftquam
autem florentiffima illa à Suevis & Gotthis everfa
urbs eft , Toletum , ubi Gotthorum Reges Sedem
-fixerant , Ecclefiaftica Metropolis tranflata eft •
4mmo 53 1. Metropolitanus appellatur in Concilio
Toletano II. Montanus Toleti Epifcopus. In To
- letano verò III. Carpetaniæ Metropolitam ipfe •
fe dicit. Erat autem Carpetania ejus Provinciae
pars, quae novae Carthagini fuberat , in qua erat
Tolctuin. Edixit tandem in Concilio Toletano alio
Gondemarus Rex, Carpetaniam Provinciam ean
dem effe ac Carthaginenfem, & Epifcopum Tole
tanum in antiquisConciliis illius Metropolitanum de
claratum fuiffe . Ammo 589. Anno 61 o.
III. Retorquenda nunc oratio rurfus cft ad no
vas per hæc tempora media fa&tas Ecclefiarum Co
Apoſtolica delegatione minuit Praecones Evange
licos, quos in Bavariam emifit , addita poteftate
Epifcopós & Archiepifcopos conftituendi. Ut com/í
deratis locorum fpatiis, juxta gubermationem uniuf
cujufque Ducis Epi[copia difponatis , ç$* fí tres aut
quatuor vel majori* mumeri vif« fuerimt conftitu
f« Seder , refervato pr«cipu& Sedis loco pro Archie
pifcopo, adhibito trium Epifcoporum convemtu , &re
çapitulare Gregorii II. Magni refert illud adverti ,
edici illud ab hoc Pontifice ; ut Archiepifcopo
fubjiciantur, vel Metropolitano tres faltem Epifco
pi, ut uno aliquo ex eis à terris in coelum migran
te, tres fuperftites poffint canonicè alium in ejus
locum ordinare. Ejus enim rei habita ratio eft , ubi
licuit. Ubi poteftas non fuit , licuit per Canones
ex vicinis Provinciis Epifcopos vocare. Porro jam
inde ab anno 58o. B. Rupertus Epifcopus Vorma
cienfis & Germaniae Metropolita, Evangelium , ut
in ejus vita legitur, Bavaris praedicaverat , Mc
tropolin fundaverat Salisburgenfem.
iv. Nec illud obfervaffeTpigebit, non temere
conjici , eodem modo creatas füiffe olim antiquas
illas in finitimis Romæ Provinciis Ecclefias & Me
tropoles, quo novas poftea in Anglia & Germa
nia, apud Frifios & Bavaros vidimus inftitui , au~
thoritate maximè Summi Pontificis , & eorum Epi
fcoporum , qui eò à Pontifice mitterentur. Itaque
primis exorientis tum primum aut poft adolefcen
tis Eccleiae faculis, in Italia & Galliis, in Hipa
nia & Africa ab ipfo Romæ Epifcopo, aut ab iis
quos ipfe delegaffet, Ecclefiae & Sedes pleræquo
conftitütae funt. Nam Romae ab ipfo Petro fons
fcaturire& effundi coeperat, unde veritatis & gra
. ti.e rivuli in omnem `deinde Occidentem emana
runt. Quae res & ab Innocentio I. in quadam Epi
$ 8. ‫م‬laG
 14O Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
Gallia & Hifpania Epifcopi, quidquid tamen trium
phis accedebät , Ecclefiae, id folius Sedis Apoftolice
opera aut fieri folebat , aut perfici : quantò magis
id judicaveris de fæculis Ecclefiae primis ? An prio:
rum Pontificum & Martyrum zeliis & propagandi
fervor Evangelii tepidior erat, quàm pofteriorum ?
An erant Evangelici Praecones in petendo fubfidio
à prima Sede Petri ſupiniores? Denique facile in
telligitur inter priora Ecclefiae quafi reptantis fè
cula, fingulis cujufque loci Epifcopis in excolen
do filveftri agro , & extirpandis Ecclefiae reliquiis,
negotii fatis fuiffe : curam & follicitudinem pro
ferendi ulterius Chriftiani fines Imperii, Paftori
*viverfali reli&tam effe. Cum quidam ex Africa Fi
deles, Maurorum Inultitudiném non parvam in.
remotiffimis folitudinibus ad fidem, ut refert Vi
dor Epifcopus Vitenfis , L.r. c.4.. convertifient;
mifere Romam , ut à Summo Pontifice Presbyte
rum atque Paftores acciperent , qui novae huic ex
colendæ Ecclefiæ operam darent. Suppeditat ergo
eorum hiftoria temporum, quae ut própiora, ita &
notiora funt nobis, unde conjiciamüs quid fentien
dum fit de prioribus faeculis, quae non eò tantùm
obfcuriora funt, quò remotiorâ : fed etiam quòd
ejus ætatis homines rebus agendis ftuderent, va
carentque magis , quàm fcribendis.
V. Habeto & h6c aliud ineuntis feptimi faecu
li cxcmplum, ex quo quid retroa&is faeculis fie
ret conjecturam facias. San&us Corbinianus , Fri
fingenfis à Gregorio II. primùm ordinatus Epifco
pus cum delegatione Apoſtolica, Anno 716. in.
Calliam fimul & Germaniam miittitur. ' Accepto
etiam Pallio cum benediéiione &• adjutorio B. Pétri
Apoſtoli, zit ubique pradicationis officium exercere ,
im toto orbe poffet , &rc. Per univerfam Galliamz.
verbum doctrins illius erevit , &-c. Novellum hunc
Apoftolum Pipinus Major Palatii regia tuitione com
plexus eft. Surius die 8. septem.
VI. Si aut fcriptis, mandata, ut in manus no
ftras devoluta fuiffet hiftoria retum, in prima Gen
tium ad Chriftum conyerfione gefìaruiíTíáôéré.
mus profećłò incredibilia Metropolitanorum & Epi
£oporum quamplurimum docümenta, quibus &
flagrantiffimum fidei pr9pagandae ftudium fuum .
confignaverunt , & n6vis iii dies de GôtiôÉÉc.
Portatis, victoriis commendatas fibi Diœcef$ aut
PrQvincias auxere. Lazorum Rex , ii forfìm fìt
Colchi ,. Juftinum Imperatorem Coftantinopolita
num adiit , poftulavitque, ut feret Chriffianus , ap
pellareturque ab eo Lazorum Imperator. Gaត់ក៏
£iis cft fibi Juftinus, non aliter qùàm fi ■,Jî, ipſe
fibi Imperium peperiffet, tam iiifigni ad Imrperium
Chrifti accefione faćła. Profettu Lazorum Impera
zor à Ju/tino , portavit coronam có: Chlamydem Im
£eratorigp albam .. Verba hæc funt Théophanis.
Erulos Hunnos, alioque complurimos omitto, qui
fuam omnes & Juftiniáni, qui Juftini fuccefforfijr,
diligentiae, Šz optimorum Epiſcoporum zelo de.
bent converſionem. Baron. an 522: n..18: 527. n.; 2.
36. 319. n. 18. 53o. mum. 1 . 665. m.7. Francorum .
Apoftolu$ inerito fuo diéìus efí San&us Remigius
Archiepifcopus Remenfis : Belgii Eligius Epifcöpus
Noviodunenfis • Irruperant Burgundiónes &'Franci,
$it . Gallos fibi fubjicerent. At illos fibi longè fe
liciùs & gloriofius fubjecere Gallorum Epifèopi :
non ægrè paffi fe fieri Francos, dum Franci fic
£nt Chriftiapi. Jn hqc fortè toti erant noßri Epi
fcopi; haec Apoftolatùs fun&io & propofita maté
ries totos detinebat. Ita ut eorum cúræ & dili.
£°nt!æ , nec in Angliam quidquam , nec in Ger
mºnºam poſſet effluere. Zeli & fervoris ſortaſſe id
$uidem plus habuifTet, at certè prudentiæ minus:
fi negleéiis iis quos in Galliam `Deus eo confilio
adduxerat, ut bello vi&ores, religione mox &
Pººtº victi» felicius vincerent; in remotiñmas
profe&i regiones effent, ut Infideles ad fidem ad
ducerent, fuorum incuriofi , folliciti de longinquis •
His adde à Ruperto Vormacienfi Epifcopo , de •
quo ſuprà , multô antè coeptum eſſe praedicari
Evangelium , quam eč Zacharias Pradicatores Apo
ſtolicos ablegaret . Baron. an. 590. m.41. Aliquantò
antè quàm geftiret Gregorius , qui poftea Magnus »
in Angliam ipfe proficifci ; acceperat à Francis An
glia Reginam ftirpis Francorum Regiae , & cum.
Regina Epifcopum, qui unius ibi Ecclefiae pofitu
rus fundamenta venerat. B. Amandus Epifcopus
Tungrenfis , Apoftoli nomen in Flandria jam erat
醬 • Salvis idem ipfe primùm Evangelii ju
ar intulerat, nec ab eis antè difcefferat, quàm de
confequenda ab ipfis Martyrii corona defperaffet.
Martinus fummus Pontifex confirmaverat ei , adau
xeratque Apoftolicae fun&ionis jura, anno Chrifti
65o. authore Baronio. Quamobrem non temerè quif
quam fibi perfuaferit , id fibi femper juris inte
grum fervaffe Antiftites Gallicanos , ut Chriftiani
poffent proferre pomæria Imperii : quamquam.
eorum conatibus & vi&oriis cumulum fæpißimè
adjecerit Apoftolicae Sedis tum poteftas eximia .,
cum charitas inexhaufta. Illud praeterea certum eft ,
etiam poft miffos in Angliam à Romana Ecclefia
Apoftolicos Evangelii fàtores , Anglos nihilomi
nus ab Hiberniae Ecclefia, non modica & petiiffe
auxilia , & impetraffe. Poftulavit tefte Beda Rex
Ofualdus ab Hibernis Epifcopum , qui fubditos
Chriftiano dogmate imbuéret. Res ei qui primus
miffus eft, non procefTit. Erat enim in eo férvoris
༈།tida།ས plurimum , at indulgentiae non fatis. Mif
us eft deinde fandiffimus Antifies Aidanus. Ba
rom. an.634. Is Rege ip(o ufus interprete, innume
rabilem hominum Tmultitudinem ad Ecclefiae gre
mium adduxit. Sanéìus Vuilfridus EboracenfisAr
chiepifcopus immanitate Regis throno fuo eje&us,
antequam Romam fe conferret , Frifonibus Evan
gelicam ſementem diſpenſavit. Baron, a .678. m. 18.
Ut erant Frifones Angliae finitimi, vir fan&iffimus
id fibi juris fumpfit, ut Epifcopus & Apoftoloruum
fucceffor eo nomine, ut Evangelium circumjacen
tibus populis annunciaret. Dedit tamen opcram,
ut id fibi muneris confirmaretur ab ApoftolicaL
Sede, ad quam quaedam velut hæreditas ex affe,
totus & integer venit Apoftolatus. Baron. an.686.
m.7. 69o. m.7. Beatus vero Kylianus Hibernus Mona
chus mitti fe primum poftulavit à Conone Pontifi
ce , & tum demum in Franconiam profe&us eft,
verbi præco infignis. Quos in Germaniam mifit B.
Egbertus Angliæ Præfulum decus, voluere & ipfi,
referente Beda, Sergii Papae delegatione & auſpi
ciis ire , His caput & dux erat B. Vilbrordus. Non
alia re opus fuit R. Vulfrano Archiepifcopo Seno
nenfi , ut ad Frifios praedicaturus proficifceretur,
quàm ut ei per Regem & Pipinum Principem lice
rct. Baron. an.7oo. n.2.
T
CAPUT XLIII. P. 3. l. 1. c.6.
De Metropolitanis iti genere, de eo
rum inftitutione, Jure, officio fub
Imperio Caroli Magni, ejufque Re
gia: profapia:. De TquiBufdam fpe
-
cialiter Metropolitanis º
I. Annua convocabant Concilia.
II. Epifcopi im rebur perplexi, ad eorum , ipf ae
Regum recurrebant authoritatem , aut Concilii Na
tionalir.
III· Qg* vigil4nfi4 extwbwremt Metropolitami kw
Epifeopov • • -. IV. Qgam^
 De Beneficiis, Part. I. Lib.I. Cap. XLIII.
IV. Quam magnor animor gereremt , me Epifcopi
degenerer obtruderentur ,
V. Enumeratio jurium 6° privilegiorum, que
ex Hincmaro , Metropolitamir competebant. Animi
fortitudo , & infigne facimus magnamini Metropoli
tani »
VI. Fatetur Hincmarur hgc effe vel effluvia ,
vel imitamenta Petri poteftatis im Apoftolor , &*
fuccefforum ejus im fucceffores Apoftolorum.
VII. Cum Pipimur ó* Carolus Magmur Metropo
1itanor, qui penè exoleverant , reftituerumt , Sedis
Apofolice authoritatem interponi voluere. Exem
pla varia , Remenfium maximè Archiepifcoporum.
VIII. Authoritas Pontificum &* Primcipum, &• com
fenfio cum primis meceffaria, tum ut imftituantur
Metropoles , tum ut reftituamtur. Exemplorum com
gerier ex Hifpamia , Framcia, Anglia , Germamia.
IX. Cur à Pomtifice expeteretur vel conceffo , vel
confirmatio temporalir Eecle/?arum ditionis 6» rei.
X. XI. Efframir , & imfinita qugdam poteffas
Imperatoribui à Grgcis tributa ad novar Metropo
der erigendas, Grad relaxandos penè ubique Ca
agdaeer e
XII. Qgo apud Grgcor differant Arcbiepifcopi à
Metropolitanis. Hormenopuli obfervationes . Novas
condebant Metropoles Patriarche Confiantinopoli
żani .
w
I. Prº nunc nobis gradus ad Metropo -
I4I
cufatores cum accufato cum literir Metropolitam;.
Can.6. Non agebatur niſi de authoritate & ſen
tentia Metropolitani tuenda à Rege , cui redita eft
Ecclefiarum tuitio. Conftat etiam uni Regi, non
cuiquam ejus Miniftrorum id haberi honoris, ut
de caufa utcumque cognofcat, ab Epifcopo prius ,
tum à Metropolitano judicata. Temperamenti ali
quid adhibitum eft huic decreto à Concilio Mo
guntino , quo plurimum tamen adhuc conceditur
poteftati Regiæ in caufis Ecclefiafticis. Statuitur
enim ab hujus Concilii Patribus, ut poft firma
tam à Metropolitano Epiſcopi ſententiam, Con
cilium adiri poffit, cujus judicium erit , an ad
Regem recurrendum fit , an ad Comitia Cleri Ge
neralia. Si mec Archiepifcopus eor corrigere value
rit , tunc omninò fub vimculis confringamtur , ufque
ad Symodum , ut ibi ei, judicetur utrum ad judi
cium Domini noßri , aut ad iftam magnam Synodum
adferantur fub cußodia publica. Cam. 12. Hic habes
adumbratam quandam eorum imaginem , quae in
Graecorum quondam Synodis agitata fuiffe fupe
rius explanavimus. Cum nempe in caufis Eccle
fiafticis à Metropolitanis & à Provincialibus Con
ciliis pertinatiores provocabant aliqui , & Impe
ratoriam authoritatem interpellabant: Epifcopa
les autem in id connitebantur Synodi , ut caufae
fpiritales apud Tribunalia Ecclefiaftica terminaren
tur. Et apud Græcos, & apud Francos poft Me

tropolitanorum judicia, nunc ad Reges, nunc ad

- litanos tertiæ ætatis, quandiu Imperato univerfallores Synodos itum eft. Utrobique ten
ria Caroli Magni familia rerumi potita eft. Occi tata Primatum ſeu Exarchorum inſtitutio, quae
derat ferè cum regia Chlodovei ftirpe Francorum aptifimè rem extricabat. Sed neutra in gente º
Metropolitanorum ordo & authoritas, jacuitque, diuturna fuit Primatum poteftas.
donec à Zacharia , ejufque Vicario Bonifacio, & III. Nec fegnior fuit Pipino, de quo fere ha
à Pipino rege excitaretur. Pipinus Rex Caroli &enus , Carolus Magnus , in reftauranda Metro
Magni parens , Amm.735., cum omnes convocaf politanorum authoritate, indiffociabilique eorum
" fet Franciae Epifcopos in Palatium Vernum , in - cum Epifcopis concordia, ut omnia in commune
ea Synodo fanciri curavit , ut unaquæque Civitas traétarentur, & pari hinc & inde confpiratione •
fuum haberet Epifcopum : ut Epifcopi Metropo profligarentur. Ut ad Metropolitamum Epifcopum
litanis Canonicam dependerent obedientiam: Se Suffragamei refpiciamt , & nihil novi facere audeamt
cundum eamomicam inftitutionem: bina quotannis in fuis Parºchiis, fine confrientia é conflio fui
ut coirent Concilia alterum Calendis Martiis, eo Metropolitami , nec Metropolitanus fine eorum cor.fi
loco quem Rex defignaffet , & eo praefente: alte lio. Capitulare Aquifg. Ammo 78o. c.8. Pronum erat
rum Calendis O&obris Sueffione, vel eo demum & expeditum Epifcopis, de rebus omnibus in com
loco, quem prioris Synodi Epifcopi indixiffent : mune confulere, quæ aliquanti effent ponderis ,
his Metropolitani Conciliis omnibus adeffent : po quando binas in Synodos quotannis conveniebant •
fterioribus autem adeffe curarent ex Epifcopis , Qua de re alibi prolixius. At metropolitanorum »
Abbatibus, & Presbyteris, eos quorum praeſen imino & quorumlibet Epifcoporum in id maximè
tiam & curam conducibilem fore judicarent : ut fe cura & vigilantia arrigebat, ut comprovincia•
ab Epifcopis Monafteria reformarentur , opitulan lium Epifcopórum, non Clericorum tantummodo
tibus Metropolitanis , interpellata etiam Regum vitam & móres explorarent, quòd inextin&ta. hgc
majeftate, ubi neceffum effet alios fubrogari Ab debeant effe fidera, quae Cleri & pkbis oculis in
bates diſciplinae monaſticae peritioſes , tenacioreſ. æternae falutis viam capeffendam allucefcant • , Ita
que: denique fi quem pra fefine Epifcopus vi ftatuit Valentina Synodus III. Ut fíngulis Metropo
deretur excommunicationis fententia irretiiffe, ab litanis eum fuir Suffragameis cura fit de vita & opi
eo ad Metropolitanum appellaretur; quibus fi qui mione mom folum totius Cleri, fed etiam ipforum Epi•
infanabiles & indomitae malitiae pertinacius retine ºfcoporum , érc. Can.19. -

rentur: ii Regis judicio, exilio comdemmaremtur . IV. Alibi quidem operofè & diligenter differe
Cam.14. 5. 9. mus de Metrópolitani ' officio , in eleétorum Epi
II. Plurimos hîc Canones in unum conglobavi fcoporura confirmatione, & præmittendo aufteriq
mus, ex quibus dilucidum eft, nullos tumTPrima ri éxamine. At hic jamjam excutiendus eft nobis
tes Ecclefia: Gallicana prafuife: cum poft Epifco Canon alius Concilii ejufdem Valentini III. Hoc
pi ſententiam à Metropolitano confirmatam, ad jubetur Metropolitanus, ſi protrudatur ad Epiſco
Regem confugerent , qui locum & vices mirabili patum à Rege is qui tam éxcelfae fanétæque di
quadam ratione implebat Exarchi, feu Primatis. gnitati de hóneftarfiento futurus fit, excitare Cle
$ed veriffimè addi illud quoque poteft, non alias rum & Populum, ut ad Regem veniant & ad ejus
hic partes fuftinere Regem, qüam Advocati & De genua fe provolvant; eò fé conferre & ipfùm , fi
fenforis Canonum ; ex quo illud exurgit, ut judi iieceffe fit, cum Epifcöpis Provinciae , ut nihil pror
cii Epifcoporum & Metropolitarum Executorem fus relinquat inteiitatum eorum, quæ fug funt po
agat. Quò referendus eft etiam Canon Concilii teftatis, üt tantum ab Ecclefia dedecus amoliatur•
francofordienfis, edicentis, ut qui Metropolitani Si necefarium Metropolitanus viderit, ne tantuma
judicio non acquiefcit , is Regem adeat , qui li malum cogatur agere, ut indebito bonorem bonis
teris Metropolitani de re totâ certior fiat : Etß tamtàm debitum tradat, imftruat populum , infor
aliquid eft quod Epifcopus Metropolitamur non pofft amet clerum, potiur adire clementiam Imperialem
*orrigere » vel pacificare , tume tamdem yeniamt gc Gr ipfe cum Coepifcopi, » quibus valuerit *nodir •
-
adear »
 I42. Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
adeat , ut Ecclefiam Dei gloriofus Imperator digno
honoret miniftro . Cam.7. - tentiar ea corrigere debeo , qua comtra eorum de
v. Quando Hincmarus Remenfis Archiepifco
pus diuturnis & molestis fe fimultatibus iurgiiſque
implicuit cum Hincmaro Laudunenfi Epifcopo ne
pote fuo: & cum longam texuit fui apologiam ,
iongam pariter nepotis contexuit accufationem; ibi
certè tuiic complufcula adnotavit ille capita, in qui
bus junior Hincmarus debitam Metropolitano ſuo
obſervantiam canonicamgue obedientiam vulneraſ matem ejus , orationibus & mamá* impoſitione in
Met. Crimini vertit , quòd fe inconfulto, immo & . ordinatione gratia San£ii Spirit%r ; & Epifcopalis
relu&tante, officio nefcio quo Regii Palatii inve
ftitus fuiffet : Contra interdi£tum meum Canonicum :
uòd Abbatiam adeptus effet extra Dioecefeos fue
1imites, fine Metropolitani licentia , qua fecundùm
Canones muniendus tamen fuerat, ut poffet fines
Epfcopatûs fui egredi : quòd faepius in hanc Ab
batiam conceffiffet licentia non impetrata, aut nec
petita. Ad quod Momaflerium irregulariter adeptum
im tertia ' Provincia , fine mea licentia , quoties
tibi placuit , etiam irregulariter perrexifti • opus
I.V. Capitum . c. 2. Graviffimè hoc illi exprobrat ,
«quòd toties Metropolitano {uo adveríatus , legi di
vinæ ádverfatus fit, & Spritui Sanélo, quo infpiran
*te & diétante conditi erant Canones ii , quibus
pulcherrimè culmina magiftratuum facrorum alia
aliis fubduntur , ut gradatim tandem omnia Chri
fto optimo maximoque fubjiciantur . In quo mihi
contra regular facras refflir , Dei ordinationi refi
fis, qui per ſacros Canones , Spiritu Dei comditor ,
& totius mundi reverentiâ confecrator, me tibi
prapofuit , & te mihi futpofuit. Qualicumque de
mum aequalitatis fuco & ſpecie ſibi blandiantur Epi
fcopi , unum effe inculcat Hincmarus Metropolita
num, qui non folùm judicia provocationum agi
tet, ſed & Viſitatores deſignet vacantibus Epiſco
palibus Ecclefiis , eleéìionibus praefit , examini
eleétos fubjiciat , & tum confirmet ; denique Epi
fcopum ipfe tum judicio & voto fuo nominet , cüm
in plures fe fciderint eligentium fuffragia. Si fue
rit defunctus Epiſcopus, ego, & non tu viſitatorem
apf viduate deſignabo Eccleſia, electionem cum de
ereto Camonico prgcipiam fieri , & fi in parte, fe
eligentium vota diviferint, meum , &• mom tuum
- erit eligere , qui majoribur ad ordinandum fludii;
juvetur & meritis , &: meum eß ordinandum exami
mare , mom tuum. Ibid. e.6. Admonet non poffe ,
Ëpifc9pos Metropolitani & Epifcoporum Provin
ciae judicium, declinare : at póffe Metropolitanum
Epiſcopos Judiceſoue ex vicinis Provinciis invita
re , quoties ita conducere fenferit : Nec tibi licet
•x' alia Provincia advocare Epifcopum cognitorem ,
&c. S;d ß neceffe fuerit pro mea Provinäie ambj.
guitati* ahfolutione , ego à vicima Provincia judi
*e* • ff decrevero, eomvocare prgvaleo. Epiféopos
<x officio, debere Metropolitarium percun&ati in. ditam, per quam eum ad Metropolitami fui inftru
rcbus dubiis , quae moleftiam illis aliquam creant . xit obedientiam, 3, fie reduxit concordiam : Cau
Μetropolitani verò effe, aut alios cönfulere Epi . tiffimè Hincmarus ut qui non nefciret poffe Epi
fcopos, aut Apoftolicam Sedem fcifcitari. si 'i»
£**£t dubiis vel obfcuris aliquid dubitas, me de
be* imterrogare. Etfi ego mefciero , ego apud alior ,
•vel / nec effe fuerit , apud Sedem Apoftolicam debeo
requirere , & tibi abfòlvere. Tu aütem ſine me de
<39® generalibur , mec etiam ad Sedem Apoftolicam
debe requirere, antequam fludeas me inde confu
£ere . Addit Hincmarus fi quid peccatum fit ab
Epifcopis adverfus Canones'Conciliorum, aut de
creta Sanétorum Patrum, illicò poffe eos à Me
gopolitano corripi, non expeétató tempore, quo
Proyinciale vel Nationale öoncilium cóngregetür.
P* bit ex quibus carta, &• manifeflar janäorum
9 onciliorum & Apoflolica Sedi, babemus fentemtiar,
* *9ntra eas feceri , non debeo expefiare Provin
ºriale zºel Generale Concilium , vel Coepifcoporum
vatrorum conjultum, five Concilium : fed /f4tim fe
cundam, majorum, G orthodoxorum Patrum fem
finitionem admiferis s quia ut beatur monftrat Ge
la4u , in his non nové conftitutionir author , fed
veteris conflituti executor exiflam. Ibid. e 5-33
Debent Epifcopi preces ad Deum fundere pro Ro
mano Pontifice , & pro Metropolitano , cujus orá
tione & manuum impoſitione in Epiſcopos ordi
nati funt. Cum vobis Provincia Coepifcopis per Pri
ordo tribuitur , juffum effe perpenditur , ut Pap4
Romano prglato, ei à vobis oratiomi* . devotio ‫من‬
obeditionir dilestio rependatur. Ibid. c. 16. Denique
graviter objurgat Hincmarus Laudunenfem £pi
ſcopum, quod fimul & ſemel Presbyteros Mini
fìrófque Ecclefiae omnes generali ' interdi&io .£on
ftrinxiffet , ut nec sacramienta ulla, nec Baptifmus
ipfe, nec viaticum celebrari , aut adminiftrari
poffént, donec in fuam ille Ecclefiam redux effet,
áut exprefTa in contrarium Sedis Apoftolicæ mán;
data pérlata efTent. Quo inconfideratius nihil , nihil
Metropolitano contumeliofius , nihil fidelium fá
luti infenfius fieri poterat. Tom.z. pag. 599:
$criptis Hincmarus Remenfis dignitatem Metf9
politariorum illufìravit, illuftravit & factis& infi
gnibus fortitudinis documentis Bertolfus, Archie
pifcopus Trevirentis. Hiflor. Trever. Spicil. 1: pag
3 1 5. 'Mortuo Adventio Metenfi Epifcopo , fubro
gatus ei fuerat Galo, pallioque donatus à Joanne
VIII. Inaudiit Bertolfus geftatum ab eo fuiffe pal
lium Pacalibus folemnioribus fetis; eumque con
fetim ad fe accerfivit. Praeto adfuit Galo, & à
Metropolitano increpatus de Pallii geftatione, Re
fcriptum Summi Pontificis reprçfentavit , quo in
novabatur privilegium illud ipfum quatuor jam an
tè Metenſibus Epiſcopis collatum, Salva in omni
bur Metropolitami fubĝećłione . Quatuor horum pri
mus fuerat Urbicius, fecundus Codegangrus Pi
pini Regis ex forore nepos , tertius Angelramus •
çuartus Drogo Caroli Magni filius , Bertolfus Ca:
nonum ftatuta facrofan&a objecit, quæ innovart
quidquam à Suffraganeis prohibent fine licentia-;
Metrópolitani, aufnova vel honoris infignia , vel
poteftátis incrementa affumi: tum verò pro ea qua
pollebat authoritate, uſu pallii ei in poſterum in
terdixit. Per fim&iam quam in omnibus Ecclefiafi
cis negotii, fibi deberet obedientiam. Non deftitit
Galo, authoritatem fibi Sedis Apoftolicæ præte
xens , nec Bertolfus abftinuit ab intentanda camg
nica Metropolitanorum poteftate : nec detumuit
haec procellâ, donec Hincmarus fcriptis ad Galo
nem Epiftolis , delinivit inflexitque eius animum »
ut Metropolitani juffis obtemperaret. Epiftolam Ga
loni tranfmifit , fapientia ac fani confilii fale con
fcopos privilegiis Apoftolicae Sedis in illorum gra
tiam indultis, uti poffe & non uti : quin immo
nec confilii & voluntatis forfan fuiffe Pontificum
Romanorum, ut in ufum tunc ea vocentur, cum
graviſſima inde in concordiam Sacerdotalem in
gruunt difcrimina. Nec fanè proditum eft , curaffe
Pontificem , ut valeret Privilegium Galoni con
ceffum : nec Bertolfo obfuit infraéta hæc afiimi
conftantia. Revocanda jam oratio eft ad Metropoli
tanorum privilegia, ab eodem Hincmaro rurfus
explanata .
VI. Sed illud in primis luculentum, quod pro
fitetur Hincmarus, Metropolitanorum privilegia
eorum effe vel imitationes, vel rivulos, quæ con
ceffit Chriftus Petro, ut præeffet Apoftolis, utque
praeeffent fucceffores ejus fuccefforibus Apoftolo
rum Epifcopis • Ac primò quidem 066ಣ್ಣ ille
I!•
i
De Beneficiis, Part. I. Lib I.Cap XLIII.
Primatum Petri divina, Metropoliticum Ecclefia
flica inftitutione niti. Sieut folicitudo & Primatur
totius Erclefi« Catholicae, Samtha Sedis Romana Pom
tifici divinitur eft collata , ita &r unicuique Me
tropolitano & Primati Provincia follicitudo fibi de
legata Provincia, per ſacros Canone ſpiritu Dei con
ditor noſcitur eſe commiſſa . Tom. 2. pag. 6o8. Ad
Canones hic fpe&tat Hincmarus maximè Nicænos ,
ut reor, ut qui prolixiùs Metropolitanis fuffra
gentur, quòd tunc nec Exarchi adhuc effent ulli ,
nec Exarchatus, nec Exarchorum ſeu Primatum ,
ulla Concilia, nifi Exarchorum nomine tres vetu
fliſſimos Patriarchas complećtaris. Sed cum Metro
poles ante Nicenam Synodum jam effulfiffent, po
tuere illae ab ea non creari, fed confirmari. Quin
oftenfum fupra eft, eas ipfi Ecclefiae penè coaevas
fuiffe, faltem Ecclefiis per Apoftolos fundatis fuif
fe fuppares, aut illas ipfas fuiffe, quas Apo
ftoli condiderunt: ex quo efficitur nullis non ,
Conciliis eas fuiffe antiquiiores, cum Concilia ineum
te tertio faeculo, aut paulò priùs coalefcere coe
perint, Denique fi in confeffo eft , tres antiquiffi
mas Metropoles, feu tres vetuftiffimas Patriarcha
les Ecclefias, quae folo Metropoleon nomine cla
ruerunt , ufque ad Nicæni Concilii tempora, à
Petro fur;datas effe : quin fatemur etiain caeteras
quoque Metropoles omnes à Petri privilegio deri
vatas effe, cuii uni omnem Chriftus illam contulit
poteftatem, cui Apoftoli Apoftolorumque fuccef
fores fubefe deberent ?
Hac manifeftiffimè do&rina nitebatur Hincma
rus Remenfis, cum Laudunenfem in crimen vo
caret, reumque ageret violatae Sedis Apoftolicae
Petri, ex eo quòd Metropolitano fuo ejuſdem.
privilegii Petri pro fuo modo conforti, immori
gerum Te & contumacem praeftiterat. Tum proba
fir Apoftolic« Sedit privilegio refultare , qui Me
tropolitano privilegio obedire detrettaſti. Ibid. pag.645.
Alibi etiam manare & pendere docet authorita
rem firmitatemque eminéntiorum oinnium Ecclefie
fedium ab Apoftolica Sede : Qgicumque igitur Pri
mates Provinciarum à Domino conſtituti & Apo
folica authoritate confirmati fecundum Camomer &*
Decreta Sedis Romnam& Pontificum judicamur, Apo
folica Sedet conjudicat. Pag. $ 18. Tradit alibi de
fenfandis fua. Metropoleos juribus fatis fuperque
fibi praefidii effe, in Conciliorum Romanorumque
Pontificum decretis : at poftulari tamen à fe identi
dem nova novorum Pontificum in eorum confirma
tionem diplomata , quod ita cum plerifque mor
talium comparatum 器 , ut nova decreta quàm an
tiqua pluris faciant, & propenfius revereantur.
Privilegia Sedis Apoftolic« mom ideo petii , ut mihi
mon fufficeret , quod facri Canoner & decreta Sedis
Romana Pontifirum cuique Metropoli comcedunt , &e.
sed quia veterer Comfiitutiones jam quafi pro vili
apud quofdam habentur, carmales hominer his mo
vi* decretis territi, reverentiur agerent , &c. Pag.
31 o. Denique non diffimulat Hincmarus , Metro
poleos fuae privilegium Apoßolicæ Sedis privilegio.
concludi & contineri: quòd ei Sedi demandata fit
tuitio privilegiorum ominium & dignitatum, qui
bus Ecclefiae particulares quælibet fplendefcunt .
Quod & ego pro modulo meo fervandum effe volui
&r voio, favente Domino in bac devotione manebo ,
frient privilegium Metropolitana ſedis Remorum in
fummo privilegio fam£ig Sedis Romame manere , ‫موقع‬
privilegium effe Sedis Romana , fi fua authoritate
privilegium fibi fubje£t« Sedis fecerit vigere , & ftu
auerit romfirmare. Pag. 259. Alibi quoque profert
verba ipfa Epiftolae Gregorii Magni ad Augufti
num Angliae Apoftolum, qua Legationi ejus fubdu
cit omnes Franciae Epifcopos, quòd eos jam Are
latenfi fubjeciffet Archiepifcopo, obfecutus decrctis
& mori praedecefforum fuorum - Pag. 438.
I43
VII. Hinc illud quoque, quòd cum Epifcopa--
le Collegium reftaurári & reflorefcere coepit , afpi
rante tum maximè Pipini & Caroli Magni befie
volentia: Metropoles ' fuas Archiepifcopi omnes
ab Apoftolica Sede confirmari vehementer expetie
runt. Accipe verba Hadriani I. confirmantis fedem
Tilpini Remenfis Archiepifcopi: Petißi à mobi* ti
bi &• Ecclefi« tu« fieri privilegium ex authoritate
beati Petri Principit Ajoflolorum , & San£ta Sedis
Roman« ac noßra , &c. Nicolaus I. eodem privi
legio Hincmarum donavit : Jur fecundum Ecclefía
ficat conftitutioner , Primatüi Ecclefia &• tibi debi
pum &• fecumdum facror Canoner @r Decreta Roma•
morum Pontificum , ex antiqua confuetudine tradi
tum &• conf!*tutumn. Conc. Gall. tom.*. p.74-75. Tom.
3. pag. 16. Hadrianus I. anno 788. Metropolin.
Viennenſem iamaiù tacentem excitavit rurſum ,
exertè conteſtatus Anarchia & ceſſatione Metropo
leom per annos fexaginta, vel eatim oétoginta ;
nil deteri nil deperire potuiffe de eorum privi
legiis. Radiat in Annalibus Baronianis haec Ha
driani I. Epiftola ad Bertericum Archiepifcopum
vienennfem. Scripfit & Joannes XIII. ad EpifcQ
pos Britanniae Armoricæ, ut eos ab obedientia
revocaret Turonenfis Arhiepifcopi, cui RQmani
Pontifices Metropolitica jura conceffe: ant confirma
verantque , Arduimur Turonemff, Ecclefia Archiepif
eopur , veniem, ad Apoftolorum limina Romam ora•
tum , interpellavit mor , quòd jura fui Arcbiepifco
pat%r , qu« ab antiquit temporibur per Decreta Sag
ätorum pontificum San£ta Romana' matris Ecclefie
fui, pr«deceffùribus conce^a & confirmata fuerunt »
3 veflro Archiepifcopo fublata videntur. Ibid.pag. 5o6
Certè Archiepifcopus Dolenfis, quem fibi ArmQ
ricae Epifcopi praefecerant , & cuius fe nomine ad
verfus ' Turonenfèm Metropolitanum tuebantur •
Apoftolicae tandem Sedis judicio fublatus evanuit •
si Metropoleon fingularum hißoria, perinde ut
Remenfis à Flodoardo, mandata fcriptis, & ad nos
perlata fuiffèt, æque numerofa occurrerent in eis
exempla petitæ earum ab Apoftolica Sede confirma
tionis. Ante Nicolaum I. jam Benedićtus Papa con
fimili privilegio armaverat Hincmarum Remen
fem: Privilegium authoritate Beati Petri, & Apo
ftolic« ipfíus sedit huic Prafuli Hincmaaro contulit
me quilibet hujus Diœcefeor regulis fuhje£tur , eo con
tempto impunè auderet feu valeret alienas expetere
aut expeétare judicia . Flodoard. L. 3« c. 1 1 • Fulco
ſucceſſor Hincmari , nec meritis impar, à Marino
Papa ejufdem generis diplomate donatus eft • Cui
etiam literar mifit pro concedendo debito Remenfis
Ecclefie privilegio. L.4. c 1. Cumque Hadrianus
II. Márino fuêceffiffet , deßinavit ad eum Fulco
Remenfis Ecclefiae fuae privilegia omnia , à Leg
ne, Benedi&o, Nicolao conceffa, ut ea novo di
plomate non firmarentur ſolum, ſed augerentur -
Exemplaria Privilegiorum à Leone, Benediciº
Nicolao Pontificibur Romamir Rememfi fedi гonce]а
rum, buic petit recitanda , &• ab eo ßbi comfirman
da &. roboranda atque augmentanda • . . .
Intererat difcrimiinis aliquid inter hgc privilegia,
& ea quæ idem à Pontifice impetravit Fulco , pro
tuitione agrorum,villarum, totiuſque temporalis di
tionis Ecciefiae füae , adverfus pra:dones facrilegos•
Idem ipfe Pontifex Fulconem delegavit , ut coa
&o vörmatiae Concilio expenderet litem inter
Colonienſem & Hamburgenſem, ſeu Bremenſem
Archiepifcopos excitatamj fuper jure Metropolij
çôTijg. m.'.Tscripfit & ad' Provinciae Remenfis
Epifcopos ne fe ' quod jam meditabantur , ejus
obedientiæ fubducercnt. Cum Stephanus, Papa in
formofi locum, fucceffiffet, Ibid. c. v., Fulco inter
pofita Caroli Craffi Imperátoris gratia & authori
tate, ab eo expreſſit confirmationem veterum Ec
clefiae fuae privilegiorum, Scripfit & ad அ.
ነ?Ÿ▪
 I 44 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
-Imperatorem pro pereipiendo à Sede Romana palliº, Domino opitulante contulerint, rata, firma 6 in
roborandifque dittis olim à Romami* Pontificibus Ec coneuffae manere im perpetuum pracipimus . Quac
•lefia Reihenfi privilegiis. Ibid. c. 5. Interpofuit & tamen tranflatio Lucenfis Metropoleos in Ovetenfem
aliquando Lamberti Imperatoris preces: Pro mag Ecclefiam, ubi Sedes erat Regum, aliquantis tan
quóque poftulo , ut ejus mihi benevolentiam eomeilie tùm poft annis perfe&ta eft. Ammo 9o1. Denique •
fir , quatemur tam de me , quâm etiam de, ‫بع‬deS vitae fcriptor Sanéli Suviberti eam profert caufam,
Remenfi mercedem dignetur habere, & fua illi pri cur cum antè ordinatus fuiffet , quàm Vvillebror
vilegia inviolabiliter cuftodire , ficut omne* Sanéti dus, primas tamen illi ceffit honoris partes, &
Pr«decefforet ipfius femper feciffe mofcuntur : Deni •ipfum nomen Archiepifcopi Ultraje&tenfis , quòd
que fimile veri eft in veftigia ingreffos efß Scul Vvillebrordus ab ipfo Pontifice ordinatus fuiffet,
phi reliquos deinceps Remenfes' Archiepifcopos • eique Metropoli deftinatus: ex quo & incunétan
Is Herveo Fulconis fucceffori fuccefferat; atque • ter Principes Francorum Pipinus & Carolus Mar
eodem tefte locupletiffimo Flodoardo, Legatos Ro tellus Vvillcbrordum ipfa Ultraje&tenfi Civitate •
mam dirigens pro confenfu Pap«Joannis in ordina donaverunt . Et licèt Santius Suvibertus egre
sione fua , pallium ab eodem fibi miffum cum lite gius Pomtifex pr«cefferit Samétum Vvillebrordum.
vir privilegii bujus Sedis fufcepit. L.4- c. 18. ... tempore , tam Sanétur Vvillebrordu* præcedit Sam
vIII. Fa&is, quàm fcriptis clarefcere cupidior &tum Suvibertum dignitate , & primus Archie
fuit prima aetas Ecclefiae. Latent ergo origines pifcopus Trajestenfīr reputatur, eo quòd à Santo
primàrum ferê Metropoleon; at ex. pofterioribus Sergio Papa Archiepifcopur Frifomum Jpecialiter com
conjicere pronum eft, quales eæ fuerint. Atqui in fecratur, & à Sede Apoftolica ad eumdem populum
his quaruim hiftoria téftatior, liquet Metropoles miffus fuerit ; atque quòd ab illuftri Principe Pi
occidentales Pontificum authoritate , Regum con pimo & Carolo Martello civitatem Trajeftenfem cum
fenfione creatas effe. Refert author vitæ S. Rember Juir appendicibur , pro fe , Ĝr fuir fucceßoribus Epi
ti Archiepifcopi Bremenfis , hanc quidem Metro fropi Traječłenfii Ecclefi& impetraverit . Et_ideo San
polin à Papa inftitutam fuiffe , eique ab eQ præ &#ur Suvibertus nom Epifcopus Traje£temfir appella
fectum Anfcharium, cui Rembertüs fucceffit : at tur, ſed Coepiſcopus Sancti Vvillebrordi-Surtu die
mon potuiſſe tum ullos ei ſuffraganeos addici Epi 1. Martir. 13.
fcop6s , propterea quod circumjacentes civitates al Leo III. Adelardo Archiepifcopo Cantuarienfi
tiffimis adhüc tenebris Idololatriae effent immerfa:: idem ipfum innovavit privilegium Metropoleos
copiam verò à Pontifice Imperatori faétam , ut qui fuae , quod olim Auguftino concefferat Gregorius
bus vellet Epifcopis inaugiirationem Archiepifcopi Magnus, duodecim Epifcopatus ejus di&ioni fubji
delegaret. Porro in literir Roman« Sedis Pontificum, ciens. Romam ad hoé perrexerat Adelardus, cum
<s quibus Archiepifcopi privilegium illi Sedi colla Epiftolis Kenulphi Regis, ad Pontificem , à quo
stum ef?, etiam hoc comtimetur, ut quia propter mo orabat. Rex aboleri Metropolim Lichefeldienfem. ,
vellam ejufdem Sedis inftitutionem , &• mecdum com quam Rex Offa ab Hadriano I. Papa erigi exora
verfor ad fidem populor, fuffraganei mom habemtur verat, ut Cantuarienfem breviorem in gyrum con
Epifcopi, à quibus decedente uno alter Archiepijco traheret. Malmerb. De Geffis Regum . I. 1. c.4. An
pus ordinetur ; Palatin« interim providcmti& fucce nuit Pontifex Leo , ejufque decretum executioni
alentium per tempora Pontificum comfecratio fit com mandatum in Concilio Angliae , anno 8o3. En .
miffa , donec mumerus fuffragameorum Epifcoporum, ipfa Leonis III. verba: Unde &• mos veritate ipfas
eanomicè eum confecrare debentium, ex gentibus fup reperta ordinationes ſeu confirmationes authoritate
pleatur. Surius die 4 Februarii c. 9. Apoftolica, ea r illi im imtegro , ficut antiquitus fue
Perhibet & Adamus in Chronologia fua , à Lu runt, conftituenter, reddidimur, & privilegium.
dovico Pio juſſum eſſe ordinari Anſgarium Ham confirmationis fecundùm Sacrorum Camomum cemfu
burgenfem primum Archiepifcopum in Concilio ram Eccleº fue obfervandum tradidimus. Epift. r
Nationali, palliumque ei à Pontifice impetratum , Duodenarius verò numerus, five Epifcoporum fub
illis circumfulgens privilegiis , quae funt propria , uno quolibet Metropolitano, ſive Comitum ſub
Metropolitanorum. Habito Sacerdotum generali Con uno Duce , nunquain ufu receptus fuit ; nec au
cilio . Pius Cafar votum paremtir impleri cupienr, diendus eft contrarius his Annalium Pipini Scri
Amaburg civitatem Tramr-Albianorum Metropolinl ptor. Refcripfit ad Bulgaros Nicolaus I. Epift.73•
Jtatuit , eique Cathedr& primum Arcbiepifcopum or Metropolitanum illis potulandum efe à Sede Petri,
dimare fecit Anfgarium , &c. Roborante id Grego cui Sacerdotii Principatum Chriftus delegarat •
rio IV. Apoftolica authoritate , &• pallii domatione. 4 дио će Epifropatur & Apofiolatur furnp/it ini
Habentur im Ecclefia Bremenfi pracepta Imperatorir, tium . Joannes VIII. Anglicano Archiepifcopo
& privilegia Pap« San£to Am/gario data. Amm.83 z. privilegium idem firmavit, Epift.63. quo Grego
-Adam. L 1. c. 1o, 17. ammo 858. Cramtziur l. 1. c.zo. rius Auguſtino contulerat, id eft; Metropolin. Nos
ammo 788. Bremenfem Epifcopatum inftituit Caro Sedis tua privilegium quam vice B. Auguftimi à
lus Magnus, velut infigne quoddam trophaeum . San£to Gregorio, &c. illibatum tibi proculdubio vo
de manubiis Saxonum, quos iteratis obtriverat vi lumus conſervare. Epiſt.299. Innovantur ejuſdem
&toriis ; fed & eundem à Papa fecit confirmari . Ecclefiae privilegia, Formofi quoque Papæ Epifto
IPoftea Nicolaus Papa Bremenfem Epifcopatum , la II. cujus extat & alia , qüae idem genus pri
Metropoli Hamburgenſi univit, ut una utrobique vilegii confirmat Archiepifcopo Mediolanenfi.
cſſet Eccleſia Metropolitana : Salomon Rex Brita In Chronico Hildesheimenfi commemoratur in
niae Armoricae Nicolaum I. inde & Hadrianum II. ftitutio Epifcopatuum Bohemiæ & Archiepifcopa
circumvenire precibus conatus eft, ut Dolenfi Epi tus Pragenfis ab Imperatore Ottone III. fa&ta, fuf
醬Ponti
concederet. Conſtantiſſimè abnuerunt fragante Romano Pontifice : Coadumata Synodo Epi
ces , & imaginaria tandem Metropolis eva-, fcopia VII. difpofuit &* Gaudentium fratrem B. Adal
muit, ut prolixiùs alibi & oportuniùs narrabimus. berti in principali urbe Salvorum Pragg ordinari
Joannes VIII., Anno 88z., Ovetenfemin Gallæcia fecit Archiepifcopum licentia Romani Pontificir •
Eccleſiam petente Alfonſo Rege Metropolitico no Anno 967. aut juxta Baronium 97 1. Joannes XIII.
mige & jure cumulavit. Et Ecclefi« Ovetenfi quam Archiepifcopatum Magdeburgenfem inftituit hor
veſ” conſenſu & aſſidua petitione Metropolitanam tatu Imperatoris Ottonis, in Concilio Ravennate.
*gnitituimus , omnes vos fubditor effe mándamu,, Denique quibufcumque verbis, aliis aliàs, hiftori
Gr *9**e4inut etiam pradi£ta Sedi , ut ea qu« Re
ci rem narraverint , illud exploratum ratumque
3** Jeu Fideles juffè obtulerunt , vel in fùturum.l cſt, in iſtiuſmodi negotio dominatam ſemper eſſe º
РОП
 |

' De Beneficiis, Part.I. Lib.I.Cap. XLIII. 145

Ρontificum & Epifcoporum authoritatem , ad eri
gendas Metropoles Ecclefiafticas ; nomine tenus
primas aliquando tenere vifos effe Principes , quòd
ab ipfis executio, perfaepe & fundatio dotatioque
, proficiſceretur. Du Cheſne Hiſt. Fran.To.3. p.517.
IX. Indigitata eft à nobis fuperiùs obiter ratio ,
petenda à Romanis Pontificibus confirmationistem
poralium Eccleſiæ poffeſſionum. Objiciebatur fum
ma, qualem decet eſſe Chriſti Vicarii, & maxi
mè tunc reformidata authoritas, adversùs audacif
fimos Ecclefia: bonorum deprædatores, & plerum
que inultos. Mos invaluit petendae hujufmodi con
firmationis. Unde & Sylvefter II. Arnulpho refti
tuens Remenfem Archiepifcopatum , quo fuerat
exturbatus, haec refcripfit : Comfirmamus imfuper ti
bi &• comcedimus Archiepifcopatum Remenfem in.
integrum cum omnibus Epifcopatibus fibi fuhje:tis ,
feu cum omnibus Monafteriis , plebibus , titulus atque
Capellis , eortibus atque caftellis , villis , cafuli
bur , & cum omnibus rebus ad Ecclefiam Rememfem
pertimemtibus. Gerberti Epift. 55. Eadem fcripferat
Hadrianus I. ad Tilpinum Remenfem Archiepifco
pnm. Epift.r 5.
. Nec muti omninò nobis abierint Graeci: &
ne tamen tædiofae nos dedamus prolixitati : pauca
nibus docuerit , &• intellexerit , quod Impetrator
proprio motu jufta de caufa Ecclefi« bunc honorem
largitur e/?. Tunc enim eum admittet , ó* im eorum•
qui fub fe effent Antiffitum numerum illum coopta
bit . Alibi autem perhibet idem Balfamon , tam al
te imbibiffe quofdam infulfam hanc opinationem , ,
nullis aftringi Imperatorem Canonicis regulis, ut
illi non eam tantum affingerent poteftatem Epi
fcopatus Metropolefque novas creandi, fed &
condonandi Epifcopis, ut iri aliorum Epifcoporum
territorio, eorum in juffu Pontificalia munia obi
rent. In Cam. 16. Charthag. Ab hac fententia non
multum abhorret Balfamon , cum ipfe mox id pro
mat, à quo non minus abhorrere debuiſſet, di
fpenfare, & veniam facere Canonum poffe Impe
ratorem, ubicumque poteft Epifcopus; & cano
nicis legibus fubeffe nullis, cum Epifcopos Patriar ſ
chafque nominet, etfi fan&iffimè vetent Canones,
ne fe Principes eleélionibus Epifcoporum interpo
nant. Si hoc poteß regiomir Epifcopur , multo magis
Imperator , qui mon cogitur fequi Camoner, qui de
cernunt Epiſcoporum electiones à Provincialibus Epi
fcopir fieri , mom autem à Magistratibus : ideoque
citra elettionem Epifcopos & Patriarchas pravehit
Imnperator. -

haec , fed non parvi ponderis advertemus. Refert XI. Denique profertur alibi à Balfamone Con
Βalfamom Archiepifcópum concionandi cupidiorem ftitutio Ifaaci Angeli Imperatoris, qua decernitur ,
in Epifcopalibus fuae Provinciae civitatibus & do ut Metropoles recens ab Imperatore inftitutae Epi
cuiffe faepius & praedicaffe, citra affenfum Epifco fcopos fuos recipiant, non ab antiquo Metropoli
Fཤ་ས།ཧཱ cujufque loci. Cumque non pauci invidiam · tano, ſed à Patriarcha Conſtantinopolitano, ac
inc illi facerent , uti folitum illum fuiffe , hac ex proinde nec ipſum Patriarcham Conſtantinopoli
cufatione, quod docere & prædicare proprium non tanum , vetuftiffimae feu legi , feu confuetudini ob -
effet Epifcopi munus : denique id fibi juris in fua noxium fore , ut fe curet ab Heracleenfi Metro
Provincia fiippetere. In Cam. 1 4. Apoft. At impro politano ordinari, cujus olim fuberat poteftati -
batum eft à Synodo, & quod ille aufus erat , & Suppl. pag.1 1 14. Quin & ipſæ Græcorum Synodi
quod audaciæ fuæ prætexuerat. Qgg quidem ma , aetatis mediæ fædiffima affentatione, nec enim eam
gna Synodo non placuerunt . fas eft difpenfationem interpretari, permittebant
Author eft alibi Balfamon poffe ab Imperatori Imperatoribus Epifcopos dare Ecclefiis vacantibus ,
bus Metropoles Eccleſiaſticas creari, antiquiſſimo Metropoles erigere eas prifcis Metropolitanis om
privilegio eis conceffo. Mihi videtur ejufmodi fie ninò fubducere , denique nulla canonica lege obli
*i ab Imperatoribus divifiomer , fecundum poteftatem gari. Ita profitetur ipfe Balfamon , ubi de Alexi
illi olim data. Im Can. 1 1. Com. Calch. Sed femet Comneno verba facit. Promulgata ef? Imperatorias
º ipfe quodámmodo caftigat Balfamon, cum non mul femtentia pr«femte Synodo, commumique tumc fuffra
to p6ft fubjicit , iftiufmodi Metropolitanos regiæ gio deeernente , ut Imperatori permiffum fit , Pr&
creätionis , antiquis obnoxios femper effe Metro fidemtia thronum Ecclefiis elargiri ; &• tam Epifco
politanis , qui ifitegram in eos fibi fervant pote patus quam Archiepifcopatur im Metropoler erigere ,
Ítatem, ordinandi, judicandique. Præterquam quod quaque pertimemt ad electioner im bis faciem dar ,
Epifcopatur Metropolis vocatur, in aliis omnibus cateraque rectè conſtituenda pro libitu ſuo diſpone
antiqu« Metropoli debes fubjici. Ejur emim Epifco re , circa ullum Canonir illiur impedimentum , qui
pus ab antiquo Metropolitano ordinabitur, & ab decermit, aut falva fimt Metropoli jura fuá , qu& im»
#pſo judicabitur, G, ei omnin? ſubjieietur. In Can ei, Epifcopatum honore guttum jampridem babebat •
58. Conc. Trul. Ita nominis honos tantum Epifco Jur. Orient. pag. Ior.
pis ab Imperatore adjiciebatur, nil novæ porro Non alius magis, quam Calchedonenfis Canon
vel libertatis , vel poteftatis. XII. ille erat, qui farta teéla fervabat prifco Me
At inceffit tandem libido Alexin Commenum. tropolitano fua jura in recentiùs cretas Metropo
Imperatorem dilatandi exaggerandique hujus Im les , Ita pofteriorum Graccorum adulatio, fuffra
peratorii juris fui. Imperium meum , quod ei à di gantibus ipfis eorum Conciliis , eò evaferat , ut
vini * Camonibus datum eß privilegium , uegle£tui Imperatoribus facultatem largiretur difpenfandi
º baberi non finem , &c. Conftituit ergo ille, ut de Canonibus Oecumenicarum etiam Synodorum ;
Epifcopales, vel Archiepifcopales Ecclefiae, quas quo illi jam Ecclefiafticis legibus omnibus folve
Imperator inter Metropóles recenfuiffet , eae ne in bantur. Nec abnuam tamen , fi quis hgc malit
poſterum à Metropolitano penderent, ſed ab ipſo clementius interpretari, exiftimetqiie hanc indul
immediatè Patriarcha Conftantinopolitano , Ibidem. gentiam importunitati temjporum famulatam. effe, &
Invidiofo huic decreto modum quendam tamen adhi imalis minoribus prævertiffe longè graviora. Nec
buit multa temperatum fapientia : vetito videlicet enim defuiffe officio fuo Patriarchas , & ea coram
Patriarcha, ne his 器 aſſentiretur, niſi Imperatoribus conftantiffimè obteftatos effe ,_qui
conftaret ei , aut nifi Imperator ipfe fignificaffet , bus illi ab infandis conatibus deterreri debuiffent •
fuopte impetu , juftifque & non minimi momenti Etenim Patriarchæ Nicolai ad Alexin Comnenum
de caufis , ea conceffiffe fe nullis follicitationibus oratio ejufmodi fuerat, ad cujus vim & conftan
fatigatum. Imperator permittit fam£tiffmo Patriar tiam accedere nihil poffet. Cum illi enim ob ocu
cha , me aliter à quovis allatam de cujufcumque los pofuiffet, ea quam tanta res defiderabat li
Ecclefíæ Primatu cbartam comfirmet , mec ejus Pr& bertate, & eruditionis copia, antiquiffimos Cano
fulem inter Archiepifcopos , vel Metropolitanor re nes, Legefque ipfas Imperatorum , quibus impro
cipiat , quam poflquam de ea re ad Imperialem p0 batur damnáturque mos ille creandarum ab Impe
te/iatem retulerit , & quid facri* cautum ßt Came ratore Metropoleon • Jarir • Qriem. »7 1. ufque 181 • .
Тот.Д. T Сыm
 146 Vetus & nova Ecclefiae
Cum nec revocatas filuiffet à Concilio Oecumeni
cis id genus Metropoles. Cum fanétiffimas leges
percenfuiffet , quibus profcribuntur hae innovatio
ines , nifi aut néceffitas urgeat, aut utilitas eni
teat Ecclefiae : quo etiam cafu authoritatem Con
cilii interponendam eſſe, & priſco Metropolitano
tantundem effe remetiendum ab Imperatore quan
tum ei damni importatum effet hac divifione: Nom
aliter id affequebantur , mijì public« utilitati, id
fuaderet ratio , & Symodus affentiretur , & Me
zropolitamur remumeratiomer fe digmar ex Imperato
ri* mamur comfecutur , qu« gererentur , approba
sret. His addebat Patriarcha , adverfas Canonibus
leges, nullius effe vigoris in idque ipfos affenfos
effe Imperatores : ftatutis Principum inftituta Ec
clefiae convelli non poffe : confuetudinem nullis
morum patrocinari poffe corruptelis: Nam meque
Pragmaticit ſanitio adverſuſ divinor Canoner va
lebit . Conſtitutum à Majeſtate tua ſubnotatum Le
ger ® Canomer evertere mom pote/? , aut veritatem
fuccutere . Nec longa comfuetudo efficiet umquam ,
aut quod ab imitio fubfiftere mom potuit , locum ha
beat . Qganquam id conftaret fplendorem & opu
lentiam Ecclefiæ Imperatorum munificentiae acce
ptam referri debere , irrevocabilia effe haec bene
ficia , cum non poffit Ecclefiae crimen impingi in De Metropolitanis nonnullis in par
gratitudinis : quin irritas legibus decerni donatio
nes Principum inconfideratius fačtas ; & in iis nu
merandas effe gratias iftas, ubi Principes uni ut
commodent Ecclefiae , alterius jura concerpunt.
Denique præluxiffe exempla revocatarum hoc ge
nus gratiarum. Quippe fub Romano Imperatore •
Curia confulto ex Epifcopis & Magiftratibus coa
lita , Prafide Patriarcha ipfo , antique Metropoli
mancipavit Archiepifcopum nuper ab Imperatore
creatum. Si Graeci hujufmodi machinis expugnare
faepius aggreffi Imperatorum potentiam altiüs fe in
Ecclefiæ negotia intrudentem , tunc cefferunt, cum
rem non procedere experti funt : erit fanè quòd
eorum potius doleamus vicem : quàm ignaviam
culpemus; indulgentiam enim tunê demum fecuti
funt difficillimis temporibus , cum inflexa conftan
tia gravioribus damnis Ecclefiam implicuiffet. Por
ro quod ex Balfamone fupra relatuin eft , & quod
Diſciplina
Poftremo tamdcm loco hoc adnotabimus majoris
aliquanto monenti, permittentibus videlicet , vel
jubentibus Imperatoribus, à Patriarchis Conſtanti
nopolitanis creatas aliquando novas fuiffe Metro
poles. Nicephorus Phocas, authore Luitprando ,
id muneris indixit Polyeu&to Patriarchae Conftanti
nopolitano, ut Hydruntum Italiae urbem Metropo
litica ornaret dignitate, Suffraganeos ei adfigna
ret Epifcopos , & Græco ritu ac fermone divina.
ibi celebrari Officia juberet. Paruit Patriarcha,
novæque Metropoli quinque fubjecit Epifcopales
fedes, quamvis omnibus retro faeculis ea regio
tota Romanæ urbis Metropoli obnoxia fuiffet .
Obiter hîc advertes inufitatam illam Metropoleon
& Epifcopatuum multitudinem in Regno nunc
Neapolitano , magna ex parte profe&am effe ab
illa Græcorum aemulatione , qua certabant totidem
quafi vinculis opulentas has florentiffimafque tum
Civitates, tum Provincias Ecclefiae fuae Imperio
que arctius atringere.
C A PUT XLIV. P. 3. l. 1. c.7.
ticulari. De ordine Metropoleon
Græcarum. De Metropolitanis cu
jufque Patriarchatus Protothronis.
I. Elucidatur Canon Francofordienſis de Metropo
libur Viemmenfi , Arelaten/í, Tarentafien/í, Ebro
dunenf, Gr Aquenſ.
II. De eadem re. Cur Metropoler Narbonenfir ,
Elufana & Aquenfi, fileamtur im teftamento Caroli
Magmi . (
III. Harum trium Metropoleom tunc occafur ,
itemque Ebrodumenfîr &r Tarentafenfîr.
IV. De Dolem/ in Armorica Provincia Metrope
li . Cur Nicolau* I. Duci Armorica Regium tunc
momen decuſque affinxerit.
V. Vicer alterm« Germamicarum Metropolem Lati
reacenſºr & Salisburgenſºr. v

ex , Zonara referri potuiffet , id abunde teftátum VI. De Metropolibus que primas honoris & Sedir
facit nullis iftiufmódi Epifcoporum hortamentis in unoquoque Patriarcbatu obtinebamt prærogativar.
Imperatores à propofito dimöveri aliquando po VII. Leo Philofopbus Imperator , Metropolibur
tuiſſe. In Can. 11. Cone. Calched. In Сат.38, Соте. prafcribit certum deinceps ordimem.
*in Trullo.
VIII. Ordinationis tempori homor tunc habebatur
XII. Non tacuit Balſamon, quò differrent Ar im inferioribur tamtum Dignitatibur .
chiepifcopi à Metropolitanis apud Græcos hac tem IX. Rationes hujus im Dignitatum ordine diver
Peftatc. Balfamon pag. 45 1. His enim parebant Jſtatiſ.
EpifcQpi complures; illis prorfus nulli hoc uno .X. Singularit confuetudo Treverenfír &r Remen
£onfpicuis, quod nec ipfi Metropolitano ulli Tef. fºr Eccleſia.
fent obnoxii. Eo fenfa vocabatur Archiepifçopus
9otthiæ. Ita media quaedam erat ftatio Archiépi I. Sº pauca quae obfervaffe non pigeat
£oporum , inter Metropolitanos & Epifcopos. übi circa Gallicanas Metropoles, ad illuftranda,
de Pallio inferius fermonem inftituemus, Epifco fqrfan & alicubi caftiganda ea quae fuperiori ca
Pos Metenfès audiemus, poftquam Pallio donati pite difceptata jam fuere. Finita ac profligata tan
fuere , Archiepifcopos di&os fùiffe, quamvis vel dem eſt in Francofordienſi Concilio lis antiquiſſi
tiimc fub poteftate cffent Metropolitaiiorum, nec ma , & quae tunc recaluerat , inter Archiepifco
yllos ipfi morigeros fibi fubditofque haberent Epi pos Viennenfem & Arelatenfem. Statutum porrò
ſcopos. -
eft , ut ftarent Decreta Romanorum Pontificum.
In fuam , Epitomen Canonum aliqua adnotavit Gregorii, Zofimi , Leonis & Symmachi : haberet
Harmenopulas, Pag. 1 r., ex quibus hoc excerpe que ex eorum praefcripto fuffraganeos Viennenfis
re juvabit. Poffe videlicet Metropolitanum tremen quatuor, Arelatenfis novem. Quod ad Metropo
da quidem celebrare myfleria in Epifcopatu fuf. les verô Tarentaſiam, Ebrodunum & Aquas-Sex
fraganei fui, eo permittente: at tum in recitan tias , quarum vacillabat ftatus, judicium Sedis Apo
dis ab eo Diptychis memorari , quidem Patriar. ſtolicae expectaretur. De Tarentaſia vero, 6r Ebro
cham , non verò Epifcopum loci , cui ipfe emi duno , five Aqui* Legatio fafta eft ad Apoftolicam
n°' * Metropolitamur Epifcopi quidem fibi fubditi Sedem , & quidquid per Pontificem Romam« Eccle
eo?^e/fu , in ejus territorio facra peragat : verùm fi« definitum fuerit , hoc temeatur. Conc. Gall. Tom.
rºonem non Epiſcopi, ſed Patriarcha faciat. 3. pag. 55 n. 492. 497. Can.8. Le Cointe. Ann 752. m
Non emim admitt; debet, ci ordini divino refraga 163. An-755.. n.81. 184. Ann,773. m. 39.40.
su* • ** fuperfor relationem, fibi /ubje£ti faciam . Ita Concilio Galliarum Nationali vifum eß
adeun
 De Beneficiis, Part.I. Lib.I. Cap.XLIV. 147
adeumdum eſſe fontem ipſum & exemplar Metro fed nequedum forfan ei , aut Ecclefiae ejus , aut
politicæ poteftatis , & inde petenda jura ad Me ជ្ឈង្គៈ ab ea Epifcopalibus Sedibus ea vel li
tropoleon cauſas illuminandas . Non abhorret à ertas , vel integritas reftituta fuerat , quae Metro
vero, Romani Pontificis judicio viciffe Ebrodunen politicam ejus dignitatem ab omni dubio & contro
ſem & Tarentaſienſem Metropoles, ſuſpenſam ve verfia vindicaret. Francofordienfes Patres rem Pa
rò ampliatamque fuiffe caufam Aquenfis: Id conji pae arbitrio commiferunt , perinde ut de Tarentafia
citur ex Caroli Magni teftamento, ubi Ebrodunum & Ebroduno. Et quando Carolus in teftamento
& Varentafia fuum inter Metropoles locum retinent, ſuo Ebroduni & Tarentaſiae, non Aqui-Sextienſis
Aquenfis civitas filetur. Viginti & una Metropo meminit civitas , argumento id effe poteft minus
les ibi pernumerantur à Carolo , paucis ante obi propitium forfan huic fuiffe Pontificium refponfum.
tum annis condito hoc teftamento. Eæ funt Roma, Eluſa à Vandalis everſa fuerat, ex fide Archivo
Ravenna , Mediolanum , Forum Julii, Gradus , Co rum Leſcarienſium , : quae laudantur à doctiſſimo
lonia, Moguntia, Salisburgum , Treveri , Senones, Balufio in fuis ad Capitularium libros notis. Pag.
Vefontio, Lugdunum , Rotomagus, Remi, Arela το7 1. Non potuit tam brevi tempore ad Aufcios
te, Vienna, Tarentaſia, Ebrodunum, Burdegala, transferri eâ Metropolis . Tandiu ergo Suffraga
Turones , Bituriges . De Metropoli Narbonenfi & nei ejus Epifoopi fub authoritate & tuitione Burde
Aquenfi mirum filentium . galenfis Archiepifcopi delituerunt , qui exinde Ca
iI. Provinciam Aquenfem Sarraceni anno Chri put fe dixit Novempopulaniae . Felicius ceffit
fti 739. foediffima populatione vaftarunt. Orbatæ Aquenfi civitati , cujus revixit non multò poft Me
exinde perdiu luxerunt civitates Metropoli Aquenfi tropolis. Nemaufenfi enim in Synodo, anno 886.
obnoxiæ, cum ipfa fua Metropoli. Hae erant Va congregata ab Archiepifcopo Narbonenfi Theodar
pincum , Reii, Forum-Julii, Aptenfis civitas, An do, Archiepifcopus Aquenfis locum & nomen ha
tipolis, Catalogi Epifcoporum per ea tempora va bet inter Archiepifcopos Arelatenfem & Ebrodu
cuos & miferandos oftendunt hiatus. Occitania in nenfem . Adfuere Roffagmur Arelatenfis , Matfridur
ferior iifdem Sarracenorum populationibus infefta Aquenfis , Ermaldus Ebrodunenfis Archiepifcopi , &*
ta fuerat, & non antè Pipinus Rex, quàm anno cum eis Paulus Aptenfis , &c. Joannes VIII. Papa
7 5 5. illos ultra Pyrengos expulit, recepta ab eis Epiftolas fcripfit iifdem verbis, à paribus ad Ar
iNarbone. Tunc redintegrata eft Narbonenfis Me chiepifcopos tres, Arelatenfem , Narbonenfem &
tropolis, eique præterea tantis illuflriffimus viéto Aquenfem. Epift. 191. Itaque Aquenfi jam Pontifi
riis Rex fubjecit tres Epifcopales ultra Pyrenaeos ci nulla fiebat de Metropoli ſua controverſia.
urbes, quas profligatis Mauris invaferat, Barcino III. Tarentafia verò erat quidem illa in nume
mem Gironam, & Urgellum . Poftea enim quò al ro Metropoleos jam inde à temporibus Leonis Pa
tiùs fe in Hifpanias inferebant armis victricibus, pæ , ut ex Notitiis Provinciarum liquet. Le Coimte.
francorum Réges, eò augefcebat numerus Suffra Amm.749. mum.48. At cum unus cffet ei obnoxius
ganearum Scdium Metropolis Narbonenfis. Qua fuffraganeus, cui fedes Oétodurum erat : eam Leo
in re fecundæ Dynaftiae Francorum Reges in vefti Metrópoli Viennenfi fiibjecit, quod neceffe effet
gia ingrediebantur eandem, quae Prioris Regesim tres faltem Epifcopos uni parere Metropolitano ,
Érefferánt. Quamdiu Metropolis Narbonenfis im qui & ipfum ordinare poffent , & alios etiam cum
perio paruit vifigothorum Hifpaniae Regum , Me ipfo Epifcopos. Guntramnus Rex Auguftam Prae
tropolis autem Bituricenſis Francorum : hi Bituri toriam Longobardis depulfis , fuae adjecit ditioni ,
cenfi adjiciebant quidquid fubducere poterant Nar oppidum Sanéti Joannis Maurianenfis condidit, utro
bonenfi , & illi viciffimNarbonenfi, quidquid de 醬 Epifcopalem fedem erexit, ita novos Taren
cerpere poterant de Bituricenfi • In caufa ergo Sar tafiae addidit Suffraganeos; quo faétum eft ut in
racëni fùere illius veluti deliquii , quo Narbonen terpellante poftea Francofordiénfi Concilio, rurfum
fís & Aquenfis Metropoles aliquandiu vifae funt de Romanus Pontifex eam Metropolin declaraverit,
ficere &' obfcurari. Gravis orta eft contentio inter cui jam tres ſuppeterent Suffraganei. Nec ineptè
iNarbonenfem Metropolitanum & Epifcopum Elnen etiam conjiceret àliquis, dum füb poteftate Vifigo
fem de Comitatu Räzetenfi , quo continebantur ur thorum vel Sarracenorum oppreffa gemeret Narbo
bes Ale&um & Limotium. Addićtus tandem eft nenfis civitas, certaffe de Primatu Narbonenfis
«Comitatus Metropolitano, & tunc aliquoties di&ti Provinciæ fecundae Metropolitanos Arelatenfem &
fùnt Archiepifcopi Narbonenfes& Razetenfes. An Viennenſem, & in id connixos eſſe, ut minuſcu
πδ … o3. sarrâceni rurfum expugnarunt Narbonem » las has tres obtererent Metropoles, Ebrodunum,
Βarginionem & Gerundam . Ibidem Amm. 791. m. 1 5• Tarentafiam , & Aquas-Sextias. Ea quoque forfan
Anno. 793. n.8. Tunc rurfum deficere & cQntene erat caufa diffidii inter hos duos Archiepifcopos ,
brefceré vifa hæc Metropolis . Id cauf?forfam fuit de quo agitur Canone VIII. Concilii Francofor
quamobrem expunéta eft à catalogo civitatum , qui dienfis. Vifum eft Petro de Marca Aquenfem ci
bus Carolus Magnus congeftis à fe immenfas opes vitatem permiffam effe à Romano Pontifice ditio
eo teftamento legavit, quod triennio ante obitum ni Arelatenfis Metropolitae, quòd ea fuiffet olim
{uum fcripfit, juxta Egihardum, hoc eft anno 81 £• . conftitutio Symmachi Papae. At contra regeritur ,
Eo memorantur Metrópoles non plures quàm vi eadem Symmachi conftitutione Tarentafiam quo
ginti & una, quamvis viginti-quatuor complete que Viennenfi Metropoli fubjeétam fuiffe, à qua
£etur ditio Caroli Magni . Narbonenfis , Elufana. fiihilo tamen minus abfoluta fuit poft Francofor
& Aquenfis ibi praetermiffae funt, Concilium Fran dienfe Concilium .
coforâienfe, de quo fuprà, curam egit de Aquenfi , In hoc opinionum certamine fruetur Leétor fuo
anom de Narbonenfi: propterea quòd habita fit ea judicio , & quam in partem volet declinabit. Mi
synodus anno 794. altero fcilicet anno quàm Nar hi quidem illud à veritate propius abeffe videtur,
b6 in Sarracenorum poteftatem venerat. Venire Aqüenfis Ecclefiae & urbis occafum vaftationi Sar
etiam in mentem poteft , Francoriim Reges occa raéenorum imputandum effe ; itaque aliquandiu
fonem aucupatos effe ſubjiciendæ Narbonenſis ci hanc Metropolin obtenebratam effe. r. Eadem pror
Vitatis Metropoli Bituricenfi , ut cam Imperio fuo fus ratione Narbonenfis quoque Metropolis debili
Ari&ioribus fiexibus conjungerent , obtemperatu tata & aliquandiu opprefa jacuit. 2. Catalogi 藍
£am poßhac Metropoli antiquiffimae Monarchiae fcoporuin toto hoc intervallo vacui funt , & hiánt :
Calliganæ : quo eodein confilio Elufana civitas Bur nec tamen ita habuiffet , fi aliqui fuiffent Epifco
degalæ manéipata eft . Aquenfis, civitas recuperata pi, quanquam Arelatenfibus Metropolitanis obno
fräncico Imperio fuerat , profiigatis Sarracenis: xii . 3. Potuiffet Aqucnfis Metropolis , quanquan
- Tom. Ꮧ• T 2. Arc

プク
148 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
Arelatenſiobnoxia, inter Metropoles numerari fem
er , ut quæ plures na&a effet Suffraganeos, atque
ita in Cafoli Magni teftamento nec fileri , nec tan
ti Principis munificentia defraudari. 4. Pendebant
aliqua Metropoles à Primatu Bituricenſi, eaſque »
pafi cum aliis & honore, & munerum copia affe
çit Carolus Magnus . Quin ergo & Aquenfem eo
dem loco habuiffet ? 3. Denique non alia verè Pri
matia fub Caroli Magni Imperio effloruit , quàm
Bituricenfis. Fruftra ergo fùnt, qui Arelatenfem
aut alias , quafvis fomniant. - bus id conferri infuperabilis neceffitas juíferat,
IV. Diuturnior aliquantò fuit concertatio inter
Britanniae Armoricae Epifcopos & Metropolitanum
Turonenfem, cujus jugo fruftra fe fubducere me
ditabantur, ut Francico fe quoque Imperio excu
terent. Amm.859. Ad Regis &' ad Archiepifcopi
obedientiam eos revocare per literas enixa eft Sy
nodus Tullenfis : Quatemur ad fuam Metropolin re
deant , &* Salomonem commoneant , ut promifTam
fidem gloriofo Regi Carolo obfervet. Can.8. Admo
nuit eos eadem Synodus literarum antè præfcri
ptarum à Romanis Præfulibus Leone & Benedi&o
ad Ducem eorum Nomenoium, cui excommunica
tionis mucronem intentabat, nifi prifca Metropo
litanum Turonenfem obfervantia coleret. Denique
Legati Tullenfis Synodi in mandatis habebant, ut
Salomonem fubmonerent, veteres Brittones Regi
bus Francorum nunquam non tributa penfitaffe.
Comfideret gentem Britannorum Franci, ab initiofuif.
fe fubječtam , & ftatutum depemdiffe tributum : ac
per hoc mom dedignetur ad muper omiffam reverti
conſuetudinem . -
.Scripfit & ad eundem Salomonem Nicolaus Pon
tifex; Amm.865. regio illum afficiens honore , in
ftanfque vehementiùs ita priùs delinito, ut fecum
omnes Epifcopos fuæ gentis ad Metropolitani Tu
ronenfis obedientiam revocaret. Ut omner Epifco
po* regni tui ad Turomenfium Archiepifcopum mit
tere non detreétes . Ipfe eß enim Metropolitamur,
omnefque Epifcopi regni tui ejus suffraganei funt,
ſicut conſeriptiones Predeceſſorum meorum evidenter
qffemdumt. Conc. Gall. p. 3. p.176. Cùm his Ponti
ficiis literis nec molirefitür nec cederent Epifcopi, fent veßigia. Anno Chrifti 3 .4. obierat Theodo
Armorici cum fuo Rege, Concilii Sueffionenfis
III. Patres egerunt apüd eiindem Pontificem, ut
minas poenafque exaggeraret, frangeretque con
tumactam eorum , qui nec Metropolitano & Pro
yincialibus ejus Conciliis, nec univerfalibus Gal
liæ Synodis ipfa Papae authoritate convocatis, aut
adeffent, aut obfeqúentes fe praeftarent. sed neque
gd generalitatis moftra Synodum , fi quando Apollo
£at$, veftri authorita* moflram fraternítatem pr6 qui
bu/libet negotiir . congregandam decernit. Amm.866.
ibid. p. 198. Qui denique Dolenfem fibi nefcio
quem perfonatum effinxiffent Mctropolitanum. Cui
loco fe jatitant fedem Metropolin contra fas habe
re. Denique inftabat Pontifici hæc synodüs, ut ex
communicationis telum jacularetur in Principem
Armoricæ, nifi eo quo Majores ejus obſequio Re
ges Galliæ profequeretur, idemque tributúm pen
deret. Ha:jenus indomitam feritatem principali mu
eronº comprimere, Eccle/3 filiis eficaciter fuccurrere
dignemimi.
Nec quenquam moveat quod ad Armoricæ Prin
cipem fcripferit Nicolaus tanquam ad Regem. Id
cnim & honoris & nominis eidem jam concefferat
Carolus Calvus, quo tum frueretur ipfe tum pro
les ejus jarn nata. Quin & idem confenferat ercêlio
ni Dolenfis Archiepifcopatùs, ftudens videlicet gra
tificari viciffim & remétiri aliquid gratiæ, propter
auxilia ingentia & oportuniffima, `quibus à Duce
Hrittonuin relevatus fuerat in obfidione Andega
venfi . Id exculpfit clariffimus Sirmondus ex charta
quadam Monafterii San&i Michaelis, cujus hæc funt
verba : Salomon ob obfidionem Andegavenfem in au
xilium Carolo venit . Hujus rei gratia Carolur Sa
lonomi Regi Brittomum habere permifit circulum au
reum , &• purpuram , &• Archiepifcopalem Sedem ,
&• proprium numifma , &• imfuper ommia Regi com
zwemiemtia , non folùm illi , verùm etiam fuccef
foribus ejut deinceps habemda permifit. Nota in Ca
pit. Car. Calv. pag. 1o6. Idem ipfe Carolus. Impe
rator in Concilio Cariſiaco anni 877. conſilia agi
tavit, & rationes expofuit recuperandi Brittonum
regni : cum fato jam fuo extinéti fuiffent ii , qui
qualiter regnum quod necefftate Brittonibus quomdam
juramento confirmatum fuerat , quia de illis quibuf
firmatum eft , nullut fuperftes eft , à fidelibns noſtris
refipiatur. Capit. Car. Calv. pag.424. 439. Certè
extinélo Salomone concidiffe pariter videtur & re
gia Armoricorum Ducum dignitas & Dolenfis Me
iropoleos vis ac poteftas. Salomoni fucceffere Du
ces, non Reges. Dolenfis Archiepifcopus novis fu
binde Pontificum Romanorum Decretis impetitus,
Joannis VIII. , ep. 114., Joannis XIII. , ep.?... , Gre
gorii VII. & Urbani II. ab Innocentio denique •
III. oppreffus jacuit , nec deinceps fupra Epifco
porum honores quidquam fibi arrogavit. Defe£tio
mis Brittonum düx authorque fuerat Nomenoius,
pulfis Epifcopis iis, quos adverfaturQs yidebat ty
rannidi novæ, aliifque in eum locurn fuffeétis. Quos
abegerat , ad Carolum Calvum confugere. Quos
creaverat, eorum cum defperaret à Turonenfi Ar
chiepiſcopo conſecrationem impetrare, commenti
tium fibi Metropolitanum " excitavit, & antiquis
Armorica: Epifcopatibus tres novos adiecit , Do
Jenfem , Briocenfem & alium praeterea. Du Chefne
Hiſt. Fran. Tom. 2. pag.4o7. Capite infrà 45. n. 19,
reliqua contexemus ` de hac eadem Turonenfis &
Dolenfis Ecclefiæ concertatione.
V. E* Gallia in Germaniam venio. Eugenius
Pontifex ab Archiepifcopo Laureacenfi certior fa
&us de hujus Eccléfiae calamitatibus, ad Hunga
riæ, Moraviæque Epifcopos fcripfit anno 814.
Laureacenfi Arçhiepifcopo feptem olim Epifcopos
paruiffe, cujus amplitudinis vix ulla nunc fùperef
rus Epifcopus Laureacenfis. Barbararum gentium.
incurfionibùs vaftatae perdiu & oppreffae jacuerunt
deinde iftae cum Ecclefiis fuis Provinciae. Rupertus
vormacenfis Epifcopus & Germanicarum Provin
ciarum Metropolitanus, cum Metropoliticam fuam
Sedem apud Salisburgum collocaffet, fancìiffimè
pera&ae vitae curriculum ibi complevit , miſſis an
tè duobus commilitonibus & cooperatoribus fuis ,
altero Laureacum, altero Patavium. Exinde Lau
reacenfes Epifcopi in poteftate fuere Archiepifco
pi Salisburgenfis ufque ad annnm 666. Tunc enim
áemum Brßho Patavienfis Epifcopus, Laureacenfi
quoque Epifcopatu inveftitu§, quòd ita ferret re
rum' temporumque calamitas , atque ita duobus
his Epifcópatibus in unum conflatis , neceffariò de
nique' Metropolitanus evafit Bavariae , cum vivis
exceſſiſſet Anſologus Salisburgenſis Metropolita
nus, eaque Metropolis funditus cQrruiffet . Exinde
Laureačenfes & Patavienfes Epifcopi , Metropoli
tani ipfimet fuere Bavarorum , ad annum ufque 798.
quo reßituta eft Metropolis Salisburgenfis. Anno
8. ,. folemni tranfa&ione convenit, ut Laureacen
ſis Epiſcopatus à Patavienſi rurſum divelleretur,
Laureacum à Metropoli Salisburgenſi abſcindere
tur , & in Metropolin crefceret, cui morem gere
rent, Epiſcopi Hungariæ , Moraviæ & circumja
centium Provinciarum, five inftituti jam effent illi
Epifcopi , five poftea inftituendi. Ita Cointius mo
fter , Ann.824. n.26., extricavit implicatiffimas ha
rum Ecclefiarum viciffitudines, ob infeftationes Gen
tilium undique incurfantium, quibus Chrifto in
terim & Ecclefiae lucrifaciendis infatigata horum
Præ
 De Beneficiis, Part. I. Lib.I, Cap.XLVI.
Præfulum charitas inminebat. Eæ fuere juſtiſſ
mae caufae uniendi duos Epifcopatus, eofdemque
rurſus divellendi; Metropoleos ex una urbe in .
aliam transferendæ : fupprimendæ ac rurfus re
ftituendæ: deniquc novæ creandae ejufmodi Me
tropolcgs, quæ creandis Epifcopatibus, & ad
gregandis ad fidem populis `praeeffet. Ita enim.
in omnia fe fingit ingehia chàritas . Ecclefiarum.
ti£ceffitatibus obfecundans. Urolphi Romanam Ec
clefiam interpellantis exemplo liquet, his de Me
tropoleon ereéìionibus Romiam fuiffe relatum, cum
Primùm id fieri potuit. Jubebat enim per Epifto
las Eugenius Papa , creari novos Epifcopatus, ubi
olim aliqui fuiffe deprehenderentur, & übi crean
gos exiftimaret Metropolitanus, cui authoritatem,
& Vicariatum delegabat San&læ Sedis: Cui vicem
nofiram apud vos Èccleßaftici regimini, per onmia
ººmmfimus. De alternationibus Hamburgenſis ſeu
Bremenfis Metropoleos infrà differemus .
VI· Non abs re erit hic obfervaffe, univerfimi
quidem inter Epifcopos uni Metropoli, & inter
Metropolitanos uni Exarcho, ſeu Patriarcha obno
xios » eain , vigere ordinis legem, ut prior fit ho
¤9f$
at
$ fcdc
fuiffe , qui
tamen tumordinationis
Metropoles tempore prior eft:
, tum Epifcopatus,
quibus prærogativa honoris & fedis cónceffà fùe.
rat & lgngo adferta ufu, nulla temporis habita ra
tone, five ordinationis. Ejufmodi crat in Patriar
chátu Antiochgno Tyrius Metropolitâ, qui Pro
tothronum fe dixit in vInI. synoâo Gefieiaii, quo
eti2m Jure vacantem regebat Patriarchatum , &
abfcntis in Concilio Patriárchæ : vicem gerebat .
Thomas Metropolita Tyri primæ fedis exiftens fedis
Antigchis qtta Patriarcba, privata, ipfe locum te
net fedis illiur , ufque dum fiat Patriárcha in ea
dem fede • Aet. 1. Symod.8. Vocatur etiam Proto.
thronus Antiochiae. Prolixiùs hac de infrà capite
XLIX. n. 1 3.
.VII. Promulgavit Leo Sapiens Edidum, va
ftiffimæ & infinitae illius potéflatis infigne monu
mjgnttim , quam Graecorum ei Praefulum ignavia &
áffentatio permittebat. Hoc ordinem definiiit & de
lineavit in pofterum fervandum inter Metropolita
nos • A£hiepifcopos, Epifcopofque, nulla 'ratio
Je aeyi, §« temporis quo quifque'ordinatus fuiffet.
£ta fedibus jam & Ecclefiis adglutinata fùere hæc
honoris privilegia ,. non perfonis. Confule jus
Orientale Leunclavii. Juri, orient Tom. թ.8o. 9oւ
‫"ك‬c. .243 ‫م‬244 ‫ن‬ .aIbi n
alio g
e
quoque
if loco
- ed
tur ab Imperatore & Patriarcha órdo Metropolita
!us & Archiepifcopis pofthac obfervandus, ùt præ
f9c$£tur, omnes deinceps de loco & honore lites,
fùn$itati Ecclefiafticorum Magiftratuum Tminimè
conſentaner : qui certare potius debeant de immor
ta#ºus Premis , & ad ea per humilitatem graffari.
4bfurdum enim videbatur , eor fedir Primatum ufur
pare , છ decori* caufa , quod eft potius dedecus &•
”famia, Pontificatºs dignitatem pofthae comtumelia
ºfficerº, cum ſolam immortalem gloriam curare de
beremui , 1º ºrcorem non admittit, ſed ſemper
Jº%"#, & fui fudiofos gloria incorripta exorhat
& illuftrat. Eadem ratioiié eodemque ftimulo im
gitatus Alexis Patriarcha Confantinopolitanus edi
Xlt , ut eodem ordine incederent Epifcopi, quo eo
%um Metrop?litani, neu fe his unquam'imjplicarent
frivolis de honorc contentioniô;TÉï'ïôïíôï
**: fed, h9neſtamenta hæc fint Epiſcopatås.
De feffone Epifcoporum famcimur, ut Epifcopi fecun
dùm ordinem fuorum Metropolitanorum, fedºant , id
que in confeibur facris, er in Synodi, ώ, in conτί
?fit: neque fuperiorer Sedes &• Primatá, fi,a;,,„, adfe
cient , indigmis fefe modjr, inferiorum Metropolium
Epiſcopi : ſed in ſuor Metropolitanor, tanquam im
Canone* & fanitione, quafäåm oculo, dirigant, f.
*undùm
*nent quorp.255.
• Ibid. in confeffbur,
յ: > ¢ ubique fefè confo
que fefe confo-.
I49
VIII. Eodem quo cæteri Graeci ambitionis &
adulationis aflu abripitur Balfamon, unde & exi- .
ftimat Carthaginenfem illum Canonem, qui ex or
dinationis tempore ordinem fedendi moderabatur,
abrogatum fuiffe Statuto Leonis Sapientis , qui Se
dibus & Ecclefiis fuum quibufque locum adfigna
verat, & cujus Contitutio afervabatur in Char
tophylacio Ecclefiæ Conftantinopolitanae. In Cam.89.
Cirthag. Ævum autem & tempus ordinationis fer
vari inter Presbyteros, Diaconos, cateroſque o
Clericos inferiores. Jus autem Priorati* im Cleri
eorum ordinibus locum habet. Homoratur enim umuf
quifque , prout prior eft tempore. Iftud inter Cle
ricos honorificentius fedendi & incedendi jus, vo
catur à Balſamone non inſcitè primogenitura que
dam , progemefia ; quòd ordinatio quaedam fui ge
neris nobiliffima fit gcneratio , aut regeneratio, ex
qua cenferi debeant alii majores, alii minores natu •
At quod fpe&tat ad Officia & Dignitates , Eccle
fia: affirmat idem Balfamon, non alium effe ordi*
nem, quàm quem defignat Epifcopus in iis pro
movendis : à quo tamen abhorrere fe non diffimu
lat, quòd non rarò minores natu majoribus ante
ponantur, cai oti metageneſterofprotimatai tou pro
ge efferou taymazo. Qgod Balfamonis aniinum ftupo
fe afficiebat, non aliud erat quàm novitas iftarum
dignitatum , quæ quia novæ crant , novo jure-»
& novo ordine regebantur ; cum Ordines Sacri, ,
& fi quae aliæ dignitates propiùs abfint à Sacris
Altaribus , fuam prodant antiquitatem , antiquo
ordine ſedendi & procedendi ſervato. Antiquiſſi
ma enim lex , & ab ipfis penè haufta naturæ le
gibus , ut primogenitis primae in omnibus partes
concedantur, adhuc in Ordinibus Sacris obfervatur
religiofiffimè. At pofteriores hæ dignitates , ut na
tales fuo, ita & honores , ordinemque voluntati
Epifcoporum debebant. Eft omninò , eft quod nos
pudeat in hac fæculorum fæce, veriffimas & am
pliffimas dignitates , Ordines , inquam , facros mi
horis haberi & penè eviluiffe; exarfiffe autem ho
minum cupiditatem ad aucupandas novellas digni
tates, quæ plus fplendoris, manus fàn&itatis habent.
IX. Poteft tamen & huic ordini pofteriori , qui
ad tempus ordinationis non intuetur, nonnihil au
thoritatis & laudis ab ipfa antiquitate conciliari.
Namque Patriarchales Ecclefig certum femper in
ter fé ordinem honoris & fedis conftantiffimè jam
inde ab incunabulis Ecclefiae fervaverunt , nulla.
temporis, nulla ordinationis contemplatione; nec
perfonarum, fed Sedium habita ratione. Metropo
litani etiam fuam fupra Epifcopos fedendi praero
gativam fervarunt femper illibatam : denique folae
Africanae Ecclefiae Metropoliticam poteftatem non
ſedi , ſed ei illigaverant perſona Epiſcopi , qui
prior ordinatus fuiffet. Inter omnes unius Exar
chatùs Metropoles, & inter omnes unius Metro
poleos Epifcopales Sedes, una perfæpè fuit , que
aliis omnibus femper anteiret , ita ut prior ordi
natio nihil huic juri poffet dcrogarc. Adde quod
arduum non eft in uno aliquo Regno Epifcopos
internofcere, & exploratum habere, qui quos or
dinatione antecedant. At Conftantinopoli opero
ſiſſimum id fuiſſet, quòd eo magno numero con
fluebant Epifcopi & Metropolitae toto ex Imperio •
Ita abfolutius expeditiufqüe fuiffe , fedendi , ince
dendi & fubfcribendi ordincm femel debuiffe inter
Ecclefias & Sedes.
X. Nec omitti hîc debet fingularis illa & inuf
tatiffima conditio Ecclefie Remenfis & Trevirenfis,
quam obfervavit Hincmarus. Quamquam Prima
tum honoris confequi debuiffet Augufta Treviro
rum , quòd fedes füerit quondam Imperii, quod
que caput primæ Belgicae effet, ut Rcmenfi Civi
tas fecundæ : Praefcriptum tamen erat confuetudi
ne quadam mira, nec illaudata, ut quafi germani
12tC
 I $o Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
tate quadam dcvincerentur & exaequarentur fibi dat • Accipe ipfa viri fan&iffimi verba, fulta , ut
mutuò hae Civitates , neutra alteri præeffet at im mea fert opinio, nixaque fui faeculi ufu , cui au
peritaret : fed qui prior duorum Metropolitanorum thoritas accedebat ab ufu anteriore , & à confen.
ordinatus fuiffet, is communi praefideret Synodo fu faltem tacito Ecclefiae ; ut minimè neceffe effet,
ambarum Provinciarum : viduata autem altera, Ec candem confuetudinem profiteri , aut demonftrare,
clefiae alterius Pontifex fuperftes cum Coepifcopis omnibus retro faeculis viguiet. Plenitudo fiquidem
fuis nullo ei officio, non ope , non ftudio, non. poteftatis fuper umiverfas orbis Ecclefiar fingulari prg
opera deeffet • Qgomiam Ecclefia Remenfis &• Treve rogativa Apoftolica Sedi domata eß ; qui igitur huic
renfis Comprovinciales atque forores , &• ex antiqui poteßati reßßit, Dei ordinationi reßßit . Potef? ß uti
tate , & ex antiqua confuetudine habentur , Teal le judicaverit, novos ordinare, Epiſcopatus, ubi
conditione , ut qui prior fuerit Epifcopus ordimatur, hattemus mom fuerunt. Poteß eor qui funt , alior
prior etiam habeatur im Synodo , & fibi mutuo con deprimere, alior fublimare, prout ratio fibi dicta
Jîlio & auxilio foveantur. Flodoard. L.3. c.zo. Hic verit ; ita ut de Epifcopis creare Archiepifcopor li
ergo concedebatur honor confefsús perfonae , non ceat , & è comverfò, / neceffe vifum fuerit. Epiß.
fedi : Ut ifdem Epifcopus mom loci, feu dignitatel 131. Regula ergo & modus hujus poteftatis eft
ordimit Prior fecumdum facrar regulas haberetur . juftitia, utilitas & necefßtas Ecclefiae. Ratio , Uti
Himcmar. tom. 1. p.158. Alibi fere inter Metropo le , Neceffe . Nihil ergo reliquum facit Bernardus
les plus dependebatur honoris loco & ſedi, quàm ratiae, & arbitrariis & minimè neceffariis bene
perfonae • ciis : Certè plus aequo indulgebat ingenii fui li
bidini , & inänitati Àbbas ille tempore Concilii
- Viennenfis , qui ajebat poffe Papam juftis & ra
tionabilibus de caufis immediatè dominari unius
C A P U T XLV. P.4. L.1. 6. I5. Imperii Epifcopis, ablatis expunétifque Patriarchis,
Primatibus, & Archiepifcopis. Poffet facere ex
De ereétione Novarum Metropoleon, certa & rationabili caüfa , quod im regmo , vel re
gione , ubi funt Patriarcha, Primates & Archie
ultima aetate poſt annun Chriſti pifcopi , mom effet Primar, mec Archiepifcopur , meae
millefimum . Patriarcha ; ita quod omnes Epifeopi fibi immedia
te ſubeſſent. Bibl. Ciſter. Tom.4. p.3o9. Quid hoc
I. Poteftar Pontificum Romamorum in erigemdis porro aliud eft quàm fecum pugnare ipfum &
novir Metropolibus, cum neceſſitat urget Eccleſia, confli&tari, ubi affirmat quis tam iniquam & exi
eum confenfu Primcipum , & Prglatorum , quorum. tialem ordinis ab Ecclefiae exordio fanétiffimè in
äntereft. ftituti & religiofiſſimè obſervati everfionem, juſtis
II. Argumemta & exempla promumtur ex amtiquis & rationalibus de caufis fieri , & ab ea fieri poffe
Anglię Metropolibur. authoritate, quæ ad aequi ordinifque & legum.
III. Ex Metropolibus Italie . Ecclefiae prifcárum tuitioriem dividitus conftituta
IV. De Pragenfi Metropoli . eft ? In hos fcopulos agit fe præcipitem, qui
IV. De Metropoli Moravi& . alios fequitur ducés quàm Ecclefiæ Patres, & Con
WI. Metropoler Hungaria . ciliQrum Canones , qüibus edocemur , non quae fi
łyII. Metropoler Polonię. bi fingere portenta poffit animus malè feriatus;
VIII. Metropoles Livonig. Nom femper Metropolom fed quae fifit fuerintve Ecclefiae leges, quae con
amovarum parenter authorefque olim fuiße Romamor fuetudine convaluerint; aut quae confuetudines
Prafuler . longo faculorum aíTenfu ufuque in authoritatemle
IX. Metropolet Danie, Suecir, Norvegie decer gum evaſerint. - -

pta ex Metropoli Hamburgenſi. Quando poſit hac di
zwifio fieri invito priore Metropolitano.
X. Qga nuper im Cbrißiana Fidei caftri* milita
re eœperunt gentes , e& diutius aliquamdo mullor
#abuere Metropolitanor.
XI. Metropoler Scoti« regni.
XII. De Metropoli Vallia .
XIII. De Metropolibus Hibernia. Ad quod ufque
tempus Metropolet à Conciliis Provincialibur crea
te funt .
II. Hunc porro tra&atum aufpicabor , altiori
ab origine revocando id quod nobis fupra excide
rat de refciffa Metropoli, non aliter quam confpi
rante fumma Pontificis Regifque autoritate, a
communem Ecclefiae utilitatem promovendam. Offa
Rex Merciorum in Anglia in Lambertum Cantua
rienfem Archiepifcopum exacerbatus, circunvento
Hadriano Papa civitatem Lichefieldienfem Archie
pifcopali apice cumulari fecit, ut ne amplius regni
-

ſui Epiſcopi Metropolitano parere cogerentur, qui

XIV. De Metropolibur Hifpania &• Portugallia , eidem regno Regiquie ipfe non pareret.Regnum Mer
receptir ex pote/tate Maurorum. eiorum Archiepifcopatù infignire affeétanr. Matth.
XV. De Metropoli Ovetenf?, aliarum Hifpaniae Vueftmom p.176. 277. 291. Pontifex longè plurimos
Eccle/iarum matre &* Altrice humamiffma . Archiepifcopatùs Cantuarienfis Suffraganeos huic
XVI. De Metropoli Tolofama. novo fubjecit Metropolitano: nequicquam reclaman
XVII. Metropoli r Parifíenfír. Quamta Pomtificum. te Cantuarienfi. Kenulphus Offæ fucceſſit, moni
regia hujus civitatis , amimi moderatio. tufque ab Epifcopis Angliae omnibus, quantum de
XVIII. De tribus Belgii Metropolibus. trimenti Praeceffor ejusTOffa Cantuarienfi Ecclefiae
XIX. Metropolis Turonenfis vindicia , crittoria intuliſſet, non agrè aſſenſus eſt ipſe, ſacillimèque
que cumulati/ima de Dolenfi. à Leone III. impetravit, ut quod furreptum Ha
XX. De Metropoli Carthaginenfi. driano fuerat , revocaretur. Haec novae Metropo
XXI. Politia Graecorum .
lis revocatio facta eſt interpellatione Regis & Epi
I. Ꭺ? Metropolitanos fcoporum omnium, qui ejüs inftitutioni affenfi non
denique extremae hujus erant. Suir & Anglorum omnium Pontificum Epi
" . artatis poſt annum Chriſti millefimum ve Jtoli*. Guillelmus Malmesburienfis excufat graviffi
piendum nobis eft, nec aptius ordiri poffumus hunc mas Hadriani Papae occupationes. Sicut occupatir
fºrmonem, quam expulcherrimis his Bernardi ver amimis multa illicita fubirabi &• fubripi poffunt *
• bis •, ubi Pagae potefiatem adfignat ad creandas no Guill. Malmerb. p.3o, 3 r. 198. 199.
Yas Metropolés , adfcito tamen confcnfu Principum III. Ulteriùs
- & eorum Ecclefiæ Prælatorum, quorum iuri & di fciffa Metropoli ,progreffus eft Gregorius V. re
qüam Praeceffor ejus erexerat;
tioni detruncandum aliquid efl', 'quod afiis accé quòd eam erexiffet non modò Principe nullo fol
- li
 º r

De Beneficiis, Part.I. Lib.I.Cap.XLV. 15.1

ficitante, fed etiam praeter affenfum Ravennatis Ar quàm ut novo fplendore aliquo regiam hanc ur
chiepifcopi, cujus Metropolis truncabatur & Pro bem cumularet : fed ut ne qüid præfeftinè adgre
vincia: âdeoque praeter Canones & æqui leges. deretur , penfitandum maturiùs antè fuiffe , an in.
' Placentinam Ecclefiam injuftè tibi â meo amteceffo cumberet gravis neceffitas, an invitaret utilitas evi
ve ablatam & contra Canome* fub momime Archie dens Ecclefiæ Pragenfis , an huic illa affentiretur
pifeopatís locatam, tibi tuifgue fucceßoribus refu innovationi, an ea effet opulentia, quae tantae di
tanter in perpetuum . Conc. tom. Io. p.752. gnitatis acceſſioni par'eſſet , an poſſent in Bohemie
Sed fi creationes ipſas Metropoleon contemple regno novi Epifcopatus creari , quibus praemineret
mur, multò fplendidiùs delineatas deprehendemus Metropolitanus , an denique Moguntina Ecclefia .
in eis has aequitatis regulas , de neceffario Princi affentiretur tantae ditionis fuae immutioni. Siqui
pum confenfù Præfulumque, quibus noxa aliqua dem offemdemda nobis eß priàr , &• urgem, mecefftas,
imminet , denique de utilitate & neceffitate Eccle é utilitas evidens, que feri hoc expofeat , facul
fiae. Joannes XIII. Beneventanae Eccleſiae Archie tar & voluntar Eccleffa, in qua Seder Metropoli
pifcopatus dignitatem contulit , Anno 969. , ad tica debet ßabiliri ; &• utrum im Boemia Diœcefes
preces Imperatoris , Epifcoporutn , Cleri Roma poffmt ftatui competenter, fatuenda , Metropoli fup
hi, in Concilio Romano , follicitante in primis ponende, praterea convenienda ci commonen da ſu
Principe Capuæ & Beneventi. Hortatu clemen per hoc eft Ecclefia Moguntima , &c. Rainal. am
tifimi Imperatoris, cum confenfu Prafulum , om I 1 od n, 53.
miumque Clericorum S. R. E. qui inferiùs fubfcripfe V. Radiant hic fanè Canonicae regulæ in infti
runt , interveniente Pandulpho Beneventanz & Ca tuendis Metropolibus fervandae ; quibus fi quod ali
puan« urbium Principe , &c. Conc. Tom.9. p. 1 139. quando vulnus infli&tum eft , non filuerunt Epifco
Oapuani Principis precibus donavit Joannes Papa pi , & pro officio fuo palam indoluerunt de accifa
Capuae urbis promotionem in Metropoliticum ho Ecclefiæ fuæ jurifJi&ione, longè tamen vehemen
norem. A* Principe rogatur Archiepifcopatum iml tiùs de Canonicarum legum contemptu. Moravia
eadem civitate iwftituit. Leo O/f. l. 1. c. 9. L.4.c.66. olim paruerat Patavienfi Epifcopo, Salisburgenfis
Gelafius II. Pifis iter faciens , Metropolin ibi im Metropolis Suffraganeo. In eam ex improvifo intu
ftituit. Honorius II. anno 1 1 16. Pifanæ Metropo ' lit fe Archiepifcopus cum Epifcopis tribus novis ,
li reftituit Epifcopatus Infulæ Corficæ , juxta an Romam fe miiffos' ajentibus , ut Sedes ibi finguli
tiquas conceſſiones Urbani II. Gelaſii II. & Cal proprias nancifcerentur. Archiepifcopus Salisbur
lixti II. addita poteftate crucis per totam eam In genfis & Patavienfis Epifcopus Epiftolas dedere ad
fulam circumferendæ . Italia facra Tom. 3. p.443. Joannem VIII. Pontificem huju§ innovationis au- `
To.4. p. 1 18o. Acerbiſſimè & perdiu à Schiſmaticis thorem , ea qua decet primam Sedem reverentia »
exagitatus Innocentius II. addictiifimas caufæ fuæ fed & ea quam debebant Ecclefiæ caufaeque fug li
& auxiliatrices expertus fuerat civitates Pifanam bertate, fidentiús contefati, nunquam à Sede Apo
& Genuenfem. Ut nonnihil ergo & ipfe repone ftolica munaffe Refcriptum, tum aequitati, tum Sa
ret gratiae, Corficae & Sardinia: Epifcopatus Pri cris Canonibus magis infeftum , ubi videlicet Ar
mae addidit Metropoli; Genuam verò fubducens chiepifcopatus & Epifcopatus novi in ea excitaban
Metropoli Mediolanenfi , ipfammet Metropoliticis tur regione , quae fuos jam haberet Epifcopos , fuum
auxit honoribus. B arom. an. 1 1 3*. m.1. Hae porrò no comple&teretur Metropolitanum : horum ne petito
varum Metropoleon creationes tantò faciliùs expe quidem affenfu : Ordinaverunt in noßro Epifcopatu
ditiùfque fiebant, quòd plerique omnes Italiæ Epi unum Archiepifcopum , fi in alteriur Epifcopatu Ar
fcopatus jam olim & ab exordio uni fuberant Ro cbiepifcopus effè poteft, ®* prer Epifcopor ejus Suf
manae Metropoli : à qua recifae fuerant Metropo fraganeor , abfque fcientia Arcbiepifcopi & confen
les penè omnes ha&tenus in Italia & in circúm fu Epifcopi , in cujus fuerunt Diœcefi. Inter Epiß.
jacentibus Infulis excitatæ. Hoc eodem jure In Hincmari Bibl. Patr. To. 16 p.6 ro. Simillimum ve
nocentius III. Sipontinam Metropolin vindicavit, ri eft cefTiffe Pontificem tam æquis precibus , &
ejufque ditioni afferuit Ecclefiam Montis Gargani , retra&taffe quod fubreptum fuerat? cum exinde nul
fruftra ad idem Metropoliticum decus anhelantem. lum experta fit Moravia Metropolitanum .
Rainal. ann. I 1oz. n. 12. VI. In Hungaria San&iffimus Rex Stephanus
IV. Qgamquam autem liberior effet hujus pote Strigonium Metropoli decoravit, eique Epifcopa
ftatis per Italiam curfus in erigendis novis Me les Sedes decem fubjecit. At recurrendum antè
tropolibus : perinde tamen opus erat fumraa qua fuerat ad dignitatem Ecclefiafticarum primigenium
dam fpiritali authoritate in aliis Chriftiani orbis fontem , interpofita Romani Pontificis authoritate
Provinciis, quae idem , ubi ex re erat, præftaret. ad novae Metropoleos ere&ionem , Mifi* ad Petri
Gregorius IX. Moguntino Archiepifcopo firmavit limina, ut Petri fucceffor Strigonienfem Ecclefiam
蠶 jus coronandi confecrandique Reges Bo ſua authoritate Metropolin conſtitueret s reliquor
emiæ. Ab Innocentio III. expugnare non potue Epifcopatus fua Benedictione muniret, ipfum Ducenº
rat Ottocarus Rex Bohemiæ ere&tionem Pragenfis Regio diademate cohomeſtaret . Surius die zo. Au
civitatis in Metropolin, ne tantum damni Mogunti guít. c.7. 16. Sebaftianus qui primus Strigonienfis
na: Metropolis inferretur . Rainal. anno 1 , 18. Archiepifcopus inauguratus fuérat, aliquandiu poft
m. 39. 1 o* 4. m. 33. At cum poftea Romanæ Ecclefiae oculis orbatus, fuccefforern habuit Colocenfem Epi
Pontifices vehementiffimè exacerbaffeat praepofte fcopum, ita difpenfante Papa. Quo rurfus fimili
ris confiliis fuis & Archiepifcopus & Clérus Mo ter diſpenſante. Sebaſtianus triennio poſt receptis
guntinus: impatientiùs autem ferrent in dies Re oculis abfterfoque cæcitatis morbo, priftinae refti
ges Bohemorum regni fui Ecclefias & Coronam . tutus eft Sedi , remigrante in fuam quoque priq
ipfam fuam ab extranea pendere Metropoli; tan rem Eccleſiam Epifcopo Colocenfi, unà cum Pal
dem Clemens VI. Pallium Pragenfi concefit Epi lio, quo exornatus fuerat. Facilè auguramur ca
ſcopo, eumque inter Metropolitanos poſhac ſede occafióne fa&um effe , ut & Colocenfis Ecclefia in
te juſſit. Rainal. an. 1344. n.64-65. Metropolin aſſurgeret. Porrò increbruerunt poſtea
Juvabit ab Innocentio III. perdifcere, quæ il lites inter duos Metropolitas hos , fuper jure co
lum abfterruerint olim rationes ab erigenda Pra ronatydorum Ungariæ Regum , quod frequentibus
genfi Metropoli . Hinc enim facilè colligemus ca refcriptis Romani Pontifices Strigonienfibus Ar
nonicas rationes gratiarum iftiufinodi, vel annuen chiepifcopis adfcripfere. Rainal. ann. 12 o 3. m. 19»
darum , vel abnuendarum. Reſcripſit quippè Pon 4mno 11 1 . n.7. Ammo 1 23 1. m. 38. -

tifex juris confultiffimus, nihil fibi optatiüs fore, ViI. In Polonia fanè Otto III. Imperator, eò
- pro
 I 52, vetus & nova Ecclefiae Difciplina
profe&us , ut veneraretur Reliquias fanátiffimi Mar
tyris Adalberti, Epifcopatum Archiepifcopatu ati
xít, defignavitque Epifcopatus, qui ei Metropoli
{ubéffent. Fecit ibi Archiepifcopum , ait Ditmartis,
Conjeâat Baronius in comitatu tunc Qttonis fuif
£e Pontificium Legatum, qui Archiepifcopatus ere
&ionem ratam faceret ; quanquam addubitet , an
ratam illam effe jufferit Papâ : cum feptuaginta ,
poft annis Gregorius VII. teftatum fecerit, nullam
tunc adhuc Metropolin in Polonia fuiffe , in datis
ad Boleffanum Ducem literis. Barom.am.999, 11. Pro
' pius tamen vero eft , non negari à Gregorio , quin
ſuus jam eſſet Polonis Archiepiſcopus, ſed ſignifica
ri, nullam adhuc certam ei Sedem effe defignatam.
jNon habentes certum Metropolitam« Sedis locum •
L... Ep.73. Quae ſuperiès de Hamburgenſ Archie
' pifcopo di&a funt , & quæ mox dicentur de Ar
ûhiepifcopo Rigenfi in Livonia,ea manifeftè produnt,
complures novarum Gentium Archiepifcopos diu
vius nulli (edi affixos obambulaffe. Apoftolorum in*
£lar in omnes delegatae fibi Provinciae partes , quo
illos cumque divini impetus Spiritus rapiebat. In
illis ergo & Gnefnam Poloniae Metropolin nume
rabis, `poft etiam quam Otto III. Metropolim il
Jam inftituerat. Cæterùm quae tum regnabat in
ter Pontifices & Germanos Imperatores concordia,
ne uinbram quidem dubitationis ullam in animis
noftris refidere patitur, quin confirmata fuerit à
IPapa Gnefnenfis Metropolis, ut à Petro de Marca
ebſervatum eſt. De concor. L.2. e.9 n.6. Scripſit non
fetnel Crantzius ,.Magdeburgenfem Metropolin ab
Ottone Magno excitatam fuiſſe. Non ſine aſſenſo
ne fa&tum id effe Sedis Apoftolicae , iifdem argu
mentis efficitur. Sed quod ad Poloniam attinet ,
eft quod addamus indubitatius aliquid. Refert enim
loriginus, feu Dlugoffus , qui Polonicam literis
mandavit Hiftoriam, cum Canonicus effet Eccle
fiae Cracovienfis : Mieflanum Polonorum Princi
pem, cum primus luftralibus Baptifmi undis ini
tiatus fuiffet, flatim duas condidiffe Metropoles,
Gnefnam & Cracoviam, necnon & Epifcopatus fe
ptem , quod & à Pontificio poftea Legato confir
3matum eft. Nomina edidit Longinus Archiepifco
rum Cracovienfium, qui alii aliis in eam Sedem
Huffećti funt, ufque ad annum 1o46. Eo quippè an
no Antonius Monachus & Abbas natione Gallus ,
à Cafimiro Rege in eam fedem vocatus eft , ifque harum Dignitatum: hac unà circumfufos maximè
fuit ultimus Cracovienfium Archiepifcoporum, füc- . gloria, ut univerfales fint Canonum executores,
cefforum ignavia focordiaque , aut ut adularentur
Archiepifcopo Gnefnenfi , inter cujus Suffraganeos
maluere cenferi . Si qua tamen Longino fides, vel
5pfi Gnefnenfi ad honorem & amplitudinem opta
vius effe debuiffet : non Leopolitano tantum , fed
& Cracovien. Archiepifcopo. Primatis nomine ,
praeeffe . Quam excellentiam & dignitatem etfi Ee
clefia Cracovienfis per megligemtiam fuccedemtium.
huic Aarom Pomtificum retimere defíit , juflum tamen
eft , & Reipublica Polonorum decorum &• meceffarium
aut illam aliquamdo refumat. Gnefnemff fiquidem mom
tenuis ſplendor, ſed amplior honor accederet, ſi po
zius mom ad unius Leopolienfis Ecclefia Arcbiepifco
pali* , fed ad duarum , Cracovienfi, videlicet &•
Leopoliemfir,refpe£fum Primas vocaretur. Anno 1 o6o.
in Baronis locum fucceffit Lampertus, & incuria
jurium Archiepifcopalium , Ecclefiam fuam in me
ram Cathedralem decrefcere paffus eft. Jam quoad
ere&ionem harum Metropoleon & Epifcopalium .
Sedium , ut ea ab authoritate Pontificia Regiaque
fimul profeéta fit , Longinus ita rem exequituir.
AMieflau* Primceps Polonorum poß facros fufcepti Ba
ptifmatit laticer , &re. Gnefnx & Cracovia duar
fundat Metropoler , &c. Pro quarum bonore Metro
Politico ſeptem alias Eccleſias voluit eſſe ſubjettas,
érc Egidius Tuſculanus Cardinalis Epiſcopus àJoan rudimentis initiaffe , Germanus frater Bertholdus
*me XX. Summo Pontifice miffus , finguloi Epijcopa. in ejus locum fucceffit , & Ecclefiæ hujus cunas
-tur Polonia cór duar Metropoler confirmavit , & fin
gulis Dicce/ibur terminos pofuit , ír diftinxit:
VIII. Anno Chrifti 1 ιο7. Gnefnenfis Archiepi
piſcopus, quò certior fias de hujus Metropoleos
äntiquitate, patrocinio ufus eft Innocentii III. Pa
pae adversùs oppugnationem Ducis Polonorum. Rai
inal. am. 1107. h. 1 . Paulò recentior eft Rigenfis Me
tropolis , de qiia id memorandum eft , inftabilem
primò & quafi defultoriam eam fuiffe, nulli certae
& determinatæ Sedi affixo Archiepifcopo. Concef
fum illi eft ab Innocentio IV. ut quae prifnum va
caffent Epifcopalis Sedes, eam fibi vendicaret.
Prima vacavit Riga . In ea fedit Archiepifcopus,
cui & eam ftabilem deinceps Sedem Refcripto fuo
firmavit Pontifex idem Alexander IV. quo & me
morabile hoc confignavit. Ita qui prius dicebatur
Archiepifcopur Livomi& , Effomia , Ó* Pruffa , dici
denique coepit Archiepifcopus Rigenfis. Raimal. am.
1 2 3 5, т.64,
Sed piaculare fuerit illa praetermififfe Refcripti
hujus verba , quibus teftatum facit Pontifex , Se
dem Petri ab ipfo Chrifto extru&am fuiffe , huic
eidem immobili Petre fuperftruétam fuiffe Eccle
fiam : hinc denique ortum, hinc ftabilitatem con
fecutas effe Principes quafque Ecclefias quae longif
fimo faeculorum decurfu exfplenduerunt, divine cu
jufdam originis afflatu omnes prorfus nobilitatae,
propterea quod infignia poteftatis ab eo percepe
runt, qui à Chriſto ipſo , ea communicaturus cº
teris, perceperat : fed nihilo tamen fecius non dif
penfari, non regi tam varios facrarum dignitatum
gradus ab eo, nifi fecundum caftiffimas juftitiæ &
Canonum regulas , expenfis & compenfatis eorum
femper rationibus & juribus; quorum intereft .
Primatuum Cathedrar ór apicem cujuſlibet Eccleſia
fiica dignitatir , privilegio fibi divinitus tradito,
Ecclefia Romama conßituit, quam folur ille funda
vit, ac fupra Petram fidei mox mafcentis erexit ,
qui Beato Petro aterna vita clavigero, terreni ſe
mul- commißt &• calefiir Imperii moderamem . Himc
eft quod apud Samftam Sedem Apoftolicam borum fpe
£iatur origo, eorum difpemfamtur infígnia, de cujus
plenitudine ommet accipiunt ejufque fpeciali munere ,
quod ratio perfonae ,2 temporis ,3. lori 5, vel caufa im- '
terdum poftulat , affequumtur. Perinde ac fi diceret,
ſucceſſores Petri diſpenſatores eſſe, non dominos
& perpetui Ecclefiae Provifores, pro variis cau
farum , utilitatum , neceffitatumque ejus momen
tis. Ita confirmavit Pontifex hanc Metropolin,
quod creata fuiffet confenfu omnium ad quos inde
vel utilitatis vel detrimenti aliquid redire pote
rat. De confenfu omnium quorum intererat : de
nique animum Pontificis in id etiam inclinavit
Suffraganeorum omnium commune votum; Tui»
có Suffraganeorum precibur inclinati.
Non erat nefcius tantæ eruditionis Pontifex Me
tropoles non paucas præteritis faeculis conftitutas
fuiffe non in Oriente folum , fed & in Occiden
te inconſulta Apoſtolica Sede. Sed ut ſua conſta
ret veritas ejus orationi , abunde erat , ut folus
primae Sedis Principatus authoritatem habeat in
omnes Epifcopos divinitus inftitutam, quod in con
feffo eft apud omnes Catholicae do&rinae vindices •
Inde enim illud perfpicuè emicat, poteftates om
nes, quae fupra ipfos confurgunt Eþifcopos , pri
maevae illius poteftatis à Chrifto inftitutae aut imi
tamenta eſſe, aut effluvia .
Nec diffimulabo Livoniae Metropolis & Epifco
patuum exordia altiùs aliquantô repeti à Longino
cum ait anno Chrifti 1o9r. Meynardum Epifcopum :
Livonia eam Provinciam primis Chriftiánæ fidei
ſan
 De Beneficiis, Part. I. Lib. I. Cap. XLV.
fanguine confecravit fuo, palmam Martyrum ade
ptus. Subftitutus ei Albertus , totam gentem ad
Chrifti ovile adgrcgavit , pcrfecitque ut à Roma
no Præfule novi illi Epifcopatus crearentur . Re
fiduum Livo»i« ad fidei puritatem reduxit • Rigen
fem Metropolim , Civitatem Gotthorum , &c. aliquot
Epiſcopatus in Livonia Apoſtolicæ authoritate fun
dat, & dotat. Rainal. ann. I 198. n.76.
IX. Aliquantò vetuftior erat Lundenfis in Da
nia Metropolis, ficut & Upfalenfis in Suecia. Con
firmata eft ab Innocentio III. Lundenfis Prima
tia in Upfalenfem Metropolin , ftatutumque ab eo
Pontifice, ut ambo Metropolitani expetitó & im
pctrato Pallio, Lundenfis illud Upfalenfi confer
ret, perfun&o priùs eo quod folemne Archiepi
fcopis eft , in Romanam Ecclefiam obedientiæ fa
cramento. Jamdiu erat, quod Suecia ArchiepifcQ
pum acceperat ex Polonia adveéìum , fi Magno fi
dem adjiciamus, in hiftoria Gotthorum. Jam emim
.Suecia Arcbiepifcopum ex Polomia acceperat , Joan.
IMagm. L. 18. c. 1 8. L. 1 9. c.6. L. 16. c. 28. Sed huic
Archiepifcopo obtemperare detre&averunt Gotthi
Suecique , antiqua Bremenſis ſeu Hamburgenſis
Archiepifcopi dominationi tum quidem acquiefcen
tes. Anno 1 a48. Pontificis Legatus congregato
Lincopenfi in Suecia Concilio: Concil. tom. 1o. p.
1 82 r. hanc feu contumaciam, feu conftantiam ex
pugnare non potuit, Romamque re infe&ta rcver
fus eft, commendato depofitoque inter manus Pri
matis Lundenfis Efchili Pallio, quo indueretur
futurus Upfaliæ Archiepifcopus. Sed cum Succo
rum nullus frangere animum , vel eo infle&tere •
poffet , ut cujufquam Dani jurifdiétioni fubjicere
tur : diu caruit Suecia Metropoli , ut ait Magnus:
donec Alexander III. eam dignitatem contulit
Upfalenfi Ecclefiæ, adjiciens & Pallium, quod
Sueci à Danis accipere recuſaverunt , quod nec ab
eis prima fidei tyrocinia accepiffent. Magnus Ar
chiepifcopus Upfalenfis plus nimio indulfit fuæ gen
tis gloriae , cujus hiftoriam texebat , cum filentio
oppreffit Decretum Innocentii III. quo Metropolis
Upfalenfis Lundenfi Primati fubjicicbatur • Eò ta
men allufiffe videri potuit , ubi ait , fi quid j;i
ris aliquando habuerit Lundcnfis Primas in Upfa
lenfem' Metropolitanum , id expunctum oblitgra
tumque fuiffe`Nicolai Ravaldi Upfalcnfis Archie
piſcopi proteſtatione in contrarium facta in Con
cilio Bafileenfi.
Di&um à nobis jam fuprà eft , anno 1o54. ad
laboraffe Regem Daniae , ut propria fuo regno Me
tropolis donaretur, nec jam neceſſe ſibi eſſet mo
rem gerere Hamburgenfi , five Bremenfi ; ac rem
ex ahimi fententia fion fucceffiffe, propterea quod
fuo quafi jure Hamburgenfis Archiepifcopus Pri
matein fe novae hujus Metropolis fore venditabat.
At aliquantò poft cum fe Hámburgenfis implicuiß
fet partibus Schifmaticorum adverfùs Gregorium
VII. & Urbanum II. Papam infrementium: Ur
banus perfecit, quod aufpicatus erat Gregorius ,
ut ab Hamburgenfi Metropoli Daniam refecaret ,
Lundinique non Metropolitanum dumtaxat, ſed
Primatenl crearet, qui Sueciae Norvegiaeque jus
diceret. Baron. amm. io54. n.45. Daniæ Rex gra
vibus fimultatibus cum Hamburgenfi fufccptis , ve
rituſaue ne quo excommunicationis telo impete
retur ab eo, Romain profectus eſt, Eccleſiarum .
fuarum libertati coram ipfe patrocinaturus. Ba
rom.ann. 1 oor. m. 1 3. Legatus Roma in Daniam ea
de caufa miffus populofam & opulentam Civitatcm
Lundinum ipfe elegit, ut Sedem ibi Primatis, aut
certè Metropolitani conftitueret , addita jurifdi
&ione in Nationes barbaras , quod non minimi ef
{e videbatur momcnti, ad temporalem etiam do
minationem in eas propagandam. Ha:c narrat , hæc
& iifdem obfervationibus illuftrat Saxo Gramina
Tom;. Iv
153
ticus : Non folum Lundiam Legatur saxonica d;.
tiome eruit , fed etiam Sueciæ Norvegigque Religio
mis titulum M*giflram efficit . Nec parum Danial
Roman& bcmigmitati debet , qug non folum liberta
ti* jur fed etiam extermarum rerum domimium af
fecuta e/t • Sext. Grammat. l. 12. Scitè obfervatum
eſt à Crantzio, erectionem Metropoleon Lundenſis
& Upfalenfis, & eam quam affeéìarunt abfolutif
fimam libertatem, exitio fuiffe Primatiae Ham
burgenfi , cui robur & decus fola conciliabat Apo
ftoliga Legatio. Denique Metropoliticis quoque ho
noribus abdicata eft Hamburgenfis Civitás, iique •
Bremam tranflati funt ut mox dicemus. Cramtzi Me
trop. l.5. c.3 I. L.6. c. 13.
Hoc exemplo addocemur polfe novas quandoque
erigi Metropoles, quantumvis diſſentiente, ſed per
peram & ultra jus diffentiente antiquo Metropoli
ta. Quae veteres funt Metropoles fiierunt aliquan
do novæ, & novae quidem unquam fuiffent , quam
tavis urgeret Ecclefiae neceffitás, fi in eandeim fe
contumaciam veteres Metropolitani obduraffent.
Antè filiæ fuerunt, quàm matres: intereft porro
ad ipfarum matrum gloriam , ut & ipfarum glo
riæ ad maternam tum foecunditatem , tum digni
tatem elu&tentur. Denique fpecialis fuerat ratio
ſcindendae Hamburgenſis Metropoleos invito Praeſu
le , cum fœdiffimo fchifmate Ecclefiam ipfe pro
fcinderet .
Ludovicus Pius Imperator prima fundamenta je
cerat Hamburgenfis Metropolis , ut quae Septentrio
nalibus omnibus Barbaris adhuc gentibus domina
retur. H«c eft Hamburgenfis Metropolis per Impe
riale Decretum conftitutio , de confilio Archiepifco
porum & Primcipum , ut habet Grantzius , 1. 1. c.zo.
Ibid. c. 36. L. z. c. 1 1. Ludovicus Rex Germaniæ fi
lius Ludovici Pii, indolefcens excidio Hamburgen
fis Urbis , Anfgarium ejus Archiepifcopum Bre
menfi Epifcopatu donavit. Ita extinétus quodam
mqdo eft Epifcopatus Bremenfis, quafi oppreffus
fplendore tituli longè præclarioris; dici enim ac
cepit Archiepifcopus Bremenfis , feu Hamburgen
fis. Cùm verò Brema jam olim obnoxia effet`Co
lonienfi Archiepifcopo, eadem parendi neceffitate
depreffusaliquandiu fuit & Bremenfis feu Hambur
genfis Archiepifcopus, donec ab Imperatore Hen
rico IV. fuam à Colonienfi immunitatem impetra
vit Albertus Hamburgenfis. Poftremò denique »
cum fe fubduxiffent Septentrionalia regna tum.
Primatiae , tum Metropóli Hamburgenfi , novaeque
illis creatae effent Metrópoles , hinc Apoftolica Le
gatio adempta quoque illi eft, & ipfe denique Me
tropolis titulus Bremam tranflatus L. 5. c.31. L.6.13.
In Dania verò Ecclefia Lundienfis, quæ Ham
burgenfis jugum vix tandem excufferat, praefuerat
que Eccleiis Sueciac & Norvegiae: necefaria re
rum viciffitudine compulfa & ipfa eft utriufque
libertati affentiri, creatis novis Metropolibus ,
Upfalenfi in Suecia, Nidrofienfi in Norvegia. Haec
poftrema Metropolis, quam necdum attigeramus,
tanta fecerat incrementa amplitudinis & potefta
tis, ut fub Pontifice Romano Gregorio X. Nidro
fienfis Archiepifcopus contenderit, juri & princi
patui Ecclefiæ fuæ obnoxium effe ipfum Norvegig
regnum ; qua de re prolixiùs infra fuo loco. Rai
та!. Ат, 1273, т. I 9. -
X. Quae penè tumultuariè congefta hic à nobis
funt de Metropolibus regnorum Scptentrionalium,
firmari illuftrarique poffùnt luculento teftimonio
Guillelmi Neubrigenfis , qui ingenuè fatetur anti
quos Archiepifcopatus, èx quibus -gloriam fuae
genti aliquam vehantur Hiftorici Anglorum , me
Êè commientitios effe : ante Augu ftinum Gregorii
Magni difcipulum , & ab eo delegatum : nullum
unquam Archiepifcopum in Anglia confpe£lum fuif
fc:^ projeétas ad Boream gentes omnes, Hiberniam »
Nor
I 54 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
Norvegiam , Daniam, & Sueciam , quanquam ali ele&tos Epifcopos confirmabat, contendebatque in
quantis antè faeculis Eyangelicae prædicationis lu tegrum fibi effe, eorum ordinationem, quibus col
ĉe perfußa: fuiffent , Epifcoporum tamen cura: dum libitum ſibi eſſet, delegare. Hujus litis alicubi me
taxat & regimini creáita, tandiu fuiffe ; nec mul
tum fuiffe temporis , ex quo Archiepifcopos ade munus delegat aliis Epifcopis quàm Sant-Andrea
ptæ eſſent , cum Pallio Romano : Primur Augttfli no , fed finé utriufquépartir pr&judicio. Rege/f. 1 3•
Ä, accepto ä Romamo Pomtifice Pallio , Archiepi Epiß. 1 19. Joannes XXII. Epifcopo Sant-Andreano
ſcopus in Britannia fa£tus eft . Barbara verò ma
„;.„., Europa etiam olim ad Chrifti fidem conver
fa, contents Epiſcopis, de Pallii prerogativa non
2, abant . Denique Hibermienfet , Norici , Dami ,
Gartbi, cum olim Cbriftiani fuiffe & Epifcopor
babuiffe nofcantur, moftrit, temporibus Arcbiepifco
po, íábere cœperunt. Neubrigenfis præmium.
xI. Nova ad hoc ipfum aftruendum augmenta
fuppeditabunt nobis Epifcopi Scotiae cum fuo Me
tröpolitano. Cum Henricus II. Rex Angliae , an:
„o ', 176., ad Concilium Northamptonenfe vgcaf
fet Regem & Epifcopos Scotiae , Epifcopos adegit
ea facramentis fide , qua fibi obligati erant , ut
eandem Ecclefiae Anglicanae praeftarent obedien
tiam, quam prædeceffores eorum praeftiterant tem
pore fuperiorum Regum. Fidenter illi refponde
iunt, Scotiae Epifcopos nulli unquam Angliae Prç
fuli fuiffe obnoxios I Rogerius Eboracenfis Archie
picopus monumenta proferebat venditabatque cer
tiffimia, quibus conftàret eos in poteftate & jure
fuiffe Eboracenfis Ecclefiae. Rogeriur p. 55o. Glafco
vienſis ex adverſo reponebat Epiſcopus Eccleſiam
fua im.mediatè femper Romanæ Eccleſiæ paruiffe.
Glafcuenfis Ecclefia fpecialis filia eft Romam« Eccle
fi« , (&• ab ommi fubjeétiome Archiepifcoporum, ffve
Epifcoporum exempta. Cantuarienfis Archiepifco
pius idem fibi juris arrogabat in Ecclefias Scotiae;
èrgo ne tunc eae Eboracenfi fubjugarentur, Regi
pérfuafit , ut ejus rei judicium in aliud oportunius
tempus rejiceret. Guillelmus Scotiae Rex ut immu
muriitatem regni & Ecclefiae fuae communiret,
IRefcriptum à Clemcnte III. elicuit, quo Epifco
porum omnes Scotiae immediatè fubjiciebantur Ro
imanae Ecclefiae. Statuendum duximur, ut Scotica
ma Ecclefia Apoftolica Sedi , cujur filia fpecialiât
exiftit mullo mediamte debeat fubjacere. Roger. am
mo 1 188. p.714. Caeleftinus III. , ammo 1 191. , no
vo Refcripto eandem confirmavit libertatem, fol
licitante eodem Rege, pernumeratifque novem .
tum Scotiae Epifcopatibus , quibus expeditius tunc
forfam fuiffet Metropolitanum dari, fi tam facilè
hujus, quàm Papæ in Scotiam fpiritali dominationi
acquiefcere potuiffent Angliae Metropolitani. Ita
ergo temperari rem placuit , ut Metropolitani vi
ces in Scotia perdiu Pontifex ipfe Romanus funge
retur , interim verò defuefcerent Angli Pontifices
ab ambienda illa poteftatis fuae dilatione, & pate
rentur aliquando tandem proprium Scotis Epifco
pis Metropolitanum dari.
Nec mirum fi tandiu Metropolitano caruit Sco
tia , cum advertat Cambdenus perdiu ejus Epi
fcopos nullas certas Sedes habuiífe. Scotorum Epi
fcopi munia Epifcopalia, quocumque fuerant loco,
fíne difcrimine obierumt , ufque ad Malcolmi III.
tempora , circa annum fcilicet reftaurata falutir
millefimum feptuagefímum . Cambdemi Britammia.
amm.683. Eadem fors & conditio fuit omnium Ec
clefiarum, dum inter cunabula fua reptarent. Ea
natura & ratio eft politiae cujufcumque humanae ,
feu facrae feu civilis. Magiftratus tum & numero
& ordine & poteftate augefcunt, cum ipfa auge
鬣&1C3 .
perpolitur in dies magis magifque Refpu
Ad Epifcopos Scotiae, unde digreffa eft oratio,
refie&tenda nünc eft. Tametfi immediatè fubeffent
illi Pontificibus Romanis , illorum tamen ordina
tionem vendicabat fibi Sant-Andreanus Epifcopus.
Huic crgo res erat cum ipfa Ecclefia Romana, quae
minit Innocentius , III. ubi & ordinandi Epifcopi
confirmavit jus inaugurandorum Scotiae Regum • •
Raimal. an. 1319. m.79. Eugenius IV. ad Jacobum
Scotiae Regem fcribens, Metropolitanum fe Scotig
gerebat. Raimal. amm. 1436. m.3 1. Eo tempore quo
Reges Angliae fummum fibi & imperium in Scqtiae
Reges regnumque arrogarunt , Eboracenfes Archie
pifcopi Epifcopos etiain Scotiae fubjecerunt jurif
di&ióni füae. At verò cum Patricius Graam in
Sant-Andreanum Epifcopum elečtus fuiffet , Romę
que repraefentafet documenta authentica immuni
fatis Ecclefiarum Scotiae , Paulus II. Romanus Pon
tifex fecundum illum pronunciavit , Spondam. ann.
1466. m.7. : denique Sixtus IV. indulgens preci
büs Regis Scotiae , & perpendens difpendia tedia
que Scotis fubeunda, dum Romana adeatur Me
tropolis, Epiſcopos Sant-Andreanos ſanxit dein:
ceps fore Metropolitanos & Primates Scotiae , id
eß Metropolitarios non alii quàm Papae obnoxios
Metropolitano. Idem anno 1471. n.17. Conc. t. 13•
p. 1435. Contendunt Scoti hanc fuiffe Sixti IV.
non inſtitutionem, ſed reſtitutionem Metropoleos
Sant-Andreane. Quod argumento eft prioribus f;
culis, cum necdum hgc certamina efferbuiffent de
Metrópoli inter Anglös, Scotos & Romanos , id
muneris urgente meceffitate obire folitum Sant-An
dreanum. Idem denique Sixtus IV. Glafcovienfem
Epifcopum Metropolitico auxit jure , ut fubeffet
Sant-Andreano, verë jam Primati.
XII. Affirmat Rogerius in Principatu Valliae ,
ex quo Beatus Samfon ejus Archiepifcopus migra
vit in Gallias, Dolenfemque Epifcopatum condi
dit & implevit : ejus in Anglia fucceffores , Sedem
adeptos in Civitate San&i Davidis , qug Menevia
ctiam dicitur, habitos femper fuiffe Vallig Metro
politanos, donec Henricus Anglie Rex eam quo
¿ue Provinciam Imperio fuo adjecit. Rºgeriur an
no 1 1 oo. Jam inde enim quò magis hgc nova
Provincia cum regno coalefceret , & aréliùs cQm
paginaretur, ejús Epifcopos omnes, edixit ille •
çantuarienfi Archiepifcopo fubeffe ab eoque tan
quam à Metropolitano fuo ordinari._ Sed tam
contumeliofa Canonum libertatifque Ecclefiafticae
conculcatio non potuit non ad judicium referri S£
dis Apoftolicae." Itaque Eugenius Papa III. Judi
ces delegavit , vetuifque ne deinceps Cantuarienfis
facramentum exigeret ab Epifcopo Sanéti Davidis
quod ha&enus ab eo expräefferät, dum, ordinare
tur: neu de jure Metropolitico litem ei intender
ret, aut moleftiam crearet. Innovata ea caufa eß
ìb' Innocentio III. à quo & dirempta fuiffet , nifi
interceffiffet Archiepifcopi Cantuarienfis , fiye gra- •
tia, ſive jus. Compreſſa ergo lite, non definita,
Epifcopus San&i Dävidis inter fuffraganeos Can
tuarienfis Ecclefiae locum deinceps habuit •
XIII. Multa hic neceffariò repetenda fuere, quae
jam delibata fuerant fuperius, übi de Primatibus
ágebamus. Non pauca & hinc perftriâa , qua ad
Câput de Primatiöus referenda fint. Conferta enim
eſt Primatum & Metropolitanorum ratio & hiſto
ria. Neceffum tamen fúit de utriufque feorfim.agi
Ex quo neceffàriò fa&tum eft , ut nonnulla iam
di&a' dicerentur. Diximus in tra&tatu de Prima
tibus S. Malachiam Armachanum in Hibernia Ar
chiepifcopum & Primatem Romam fe contuliffe •,
Anno 1 137., ut Pallium impetraret fibi , alterique
Metropolitano quem praedeceffor fuum Celfus in
ßituerat in eadem Infula, & cujus Metropoli au
thoritas accerfenda erat à primae Sedis culmine •
Erat
 De Beneficiis, Part.I. Lib.I. Cap. XLV.
Erat &• altera Metropolitica feder , quam de movo
conftituerat Celfur prædeceffor , prima tamen fedi
& illius Archiepifcopo fubdita , tamquam Primati.
Et buic quoque petebat nihilominur Pallium Ma
lachiar , confirmarique authoritate Sedis Apoftolicae
pr«rogativam , quam beneficio Celfi adipifci merue
rat . Verba hæc funt Bernardi in* vita Malachiæ.
Hic porro obfervari æquum eft , quandiu antiqug
fuperfuerint confuetudiniis, & politiæ Ecclefiafticae
veftigia , ut Metropolitanorum, & Provincialium
Conciliorum authoritas inßitueret novas Metro
poles , antiquis Metropolibus fubjiceret , adeoque
Primatias crearet, nec in his interponeretur tum
quidem Romanæ Sedis poteftas. Eâ difciplinæ ra
tio viguit in Hibernia ád duodecimuun ufque Ec
clefiæ fæculum , quod nimirum penè avulfa à re
liqua rum gentiumi confuetudinc , & in extremos
orbis Chriftiani fines aba&a , Capitis vim &
open a tardis experiretur, difficiliuſque ad reli
quarum Ecclefiarum confuetudines contemperare fe
poffe t: 1. Non obvius occurrit Romanus Pontifex
femo tis illis Ecclefiis ut, eas alliciat ad propio
rem confuetudinum fuarum imitationem , utque
titulos & jura Sacrarum Dignitatum à Romana repe
tant Ecclefia. Quin ex adverfo ipfe fe Ecclefiae par
ticulares, ipfi fefe fanćłiffimi Præfules, inftar Ma
Iachiae , exfíimulant , inftin&u nefcio quo pietatis
& religionis , vel rerum fuarum neceffitatibus ex
citi , ut hanc expetant ar&iorem cum capite fuo
conjunétionem, & familiaritatem , ejufque rituum
& morum aemulationem : non nefcii hóc purioris
difciplinae exemplum à Chrifto Ecclefiis `caeteris
effe propofitum. `Quae hoc Capite, quae fuperiori
bus difputata funt de Primatibus & Metropolita
nis , ea apertiffimè produnt , Reges ipfos & Pon
tifices aliorum & aliorum regnorum fponte fua
adproperaffe, & interpellaffe Romanam Ecclefiam
ut eorum Metropoles nova confirmatione muniret
jam creatas, aut omninò crearet. 3. Confirmabat
Romanus Pontifex Metropoles ereétas citra ullam
fuæ fedis interpellationein ; & ita fe confirmari
avebant expetebantque fingulae Ecclefiae, peraequè
hinc & inde aberat aemulatio, aut fufpicio obli
quior: procul amandabantur contentiones de fini
bus poteftatis: uni ultro citroque confulebatur Ec
clefiæ ædificationi , & membrörum Chrifti in in
convulfam unitatem confpirationi. Itaque incun
&anter Innocentius II. confirmavit Metropolin,
quam Celfus erexerat. Petiit , Baron.am. 1 1 $ 1. Ma
iachiar confirmari mov« Metropolis inßitutionem , &c.
Et confirmationis quidem privilegium mox accepit.
4. Renuit Pontifex Pallia Archiepifcopalia conce
dere, nifi antè univerfali ab Hiberniae Concilio
poftularentur. Cum verò Eugenius III. quatuor
in Hiberniam pallia per Legatum Paparons defti
marit : hinc facilè conjicitur Concilium univerfale
Hibernia totidem pallia, totidem Metropoles po
ftulaffe. Hinc rurfüs liquet, Romanos Pontifices
non aliud plerumque , quàm particularium Eccle
ſiarum votis obſecutos eſſe in iſtiuſmodi novarum
dignitatum inftitutionibus . Erc&ae funt quatuor
Hibernicae Metropoles à Legato Pontificio Papa
rons in Concilio univerfali in Monafterio Melli
fontis adunato. Conc. Gen. Tom.1o. pag.1 13o. Seri
pt. Hi/?., Norman. p.985. 986. vetuftimmi Chro
imici author clamitat fa&um id fuiffe præter inve
teratam confuetudinem & praeter jura antiquiffi
ma Ecclefiae Cantuarienfis, ad quam ventitàbant
Hiberni quondam Epifcopi, confecrationis munus
confecuturi. Verùm aut ea erat vetufta Cantuarien
fis Ecclefiae ufurpatio, ei fimillima, qua paulò antè
diximus Eboracenfes Archiepifcopos jus & princi
patum affeétaffe Ecclefias Scotiae. Aut fi primam
Evangelicae do&rinae fementem acceperat Hibernia
è præconibus iis, quos Cantuarienfis Ecclefia eò
1Tom»II.
I55
ablegarat : iniquum erat, ut quae Hibernicarum
Ecclefiarum mater erat , dedecus aut difpendium
fuum fore interpretaretur , fi filiæ fuæ adolefcerent,
fi ſplenderent, ſi parerent & ipſa alias Eccleſias,
& beata hac foecunditate, materno quoque ipfæ no
mine gauderent , & Metropoles efficerentur. Deni
que antequam Pontifices, aut Pontificii Legati hu
jufmodi negotio immifcerentur , duo jam erant in
Hibernia Metropolitani , ut docuit nos Bernardus =
& eorum alter Primatis nomine cum floreret , ex
cuffum erat jus omne Cantuarienfium Præfulum in
eam infulam. 6. Tribus his exemplis Metropoleom
Hiberniæ, Valliae & Scotiae abunde patefaétum eft »
quàm neceffariò interpellanda fuerit authoritas pri
mae Sedis, aut ad primùm creandas Metropoles ,
aut ad eas faltem poftea confirmandas. Cantuarien
fes enim & Eboracenfes Epifcopi, feu privatae gu
piditatis aſtu, ſeu immodeſtiore pietatis zelo, ſcu
Regum Angliae impulfione, qui eas Provincias re
gnò fuo ftri&iffimè copulare çupientes, nullas non
ad id artes machinafque admovebant : Cantuarién
fis, inquam, & Eborácenfis Metropolitani novellas
illas, Vallie & Hiberniæ Metropoles in exortu ipfo
fuo opprefiſſent, perviciffentque ne ullæ unquam
in Scotia exurgerent , & his ómnibus Ecclefiis in
credibilia quæåam damna importaffent , nifi eas
Apoftolicæ Sedis tuitio obumbraffet. . . - -- -
xiv. Ex Hibernia tranandum nobis eft in Hif
paniam, ubi obvia flatim prodit Tarraco; M£t£0
politicæ antiquæ poteftati redintegrata ab Urba
ho II. ftatim atque Berengarius Comes illam ex£
mit Mauricae domination - Baron. ann. 1091. "-8
Donatus eft ab Urbano Archiepifcopali hac fede •
Epifcopus Aufonenfis, qui Vicarius generalis & ve
luiti Cüßos ejus Ecclefiae defignatus fuerat ejus ur
bis , tum fub jugo barbarico jacentis • Nos 4nte
cefforum noflrorum privilegia fequenter , qui .4ufo
nêmfem Ecclefíam farraconenfi, quondam inftituer?
Vicariam , tibi, quia tuo potiffmum ſtudio hac அறி
refîitutio infiituta , ex Romane Ecclefia liberalitatia
gratia , Patrium, totius fcilicet Sacerdotalis digni
ratis plenitudinem, indulg mur · Urban.II. Ep #:7
Conc. Tom. 1o. p.418. 4« o I46o. Novo huic Arghie
pifcopo permiffüm etiam eft , eiufque fuccefforibus;
üt Eçclefiam Aufonenfem unâ retineret , donec ad
priftinas vires opefque urbs & Ecclefia Tarrac9r
henfis convaluiffet.'
que fucceoribus Aufomenfem
tandiu concedimusEcclefíam tibi tuif
poſſidendam, do
áec , authore Deo, ad priftini ftat%r plenitudinem•
veflro fludio Tarracomenfi Ecclefia reformetur. In
terceffit Narbonenfis Ärchiepifcopus Metropoleqs
Tarraconenfis reßitutioni, obteftatufque cft per Epi
ftolas ad Pontificem datas, quadringentos per annoº
Narbonenfes Præfules Metropolitana munia im-•
Tarraconenfi Provincia obiiffe, & in eam omnem
humanitatem explicuiffe
iniquum jam efíét & beneficientiam
hac repulfa remunerari. ,_ quam
Demul
cer& Narbonenfem Præfülem ftuduit Papa , donec
Tarraconenfis civitas priftinae redderetur,int€gyjta
ti & amplitudini. At quoniam plures aliæ Hifpa
niarum Metropoles ruifiis fuis infepultæ qu3dag
modo erant, curam earum agere juffit Pafchalis II.
Papa Primatem Toletanum: ea cautione, ut quam
primum ille fefe ad priorem libertatem & gloriam
recuperaffent, priftina reciperent Metropoliticae
fuae dignitatis jüra. Ut quoad fine propriis .exfif*
rimt Metropolitanis , tibi ut proprio debeant ſubjace
re. Si verò Metropolis quelibet im ſtatum fuerie
priffinum reftituta, fuo qugque Dioceſs Metropolitae
2o reflituatur. Pafchal. II. Epift.4: -
Hîç interlucent veftigia quaedam nova ejus &
utiiitátis Ecclefiafticae , & neceffitatis , quae id effé
cit, ut in manus recideret Summi Pontificis tota il
iÄÈirca novas Metropoles poteftas quam olim fe
rè concilia Proviacialia adminiftrabat. Antigua
W 2, Hi
 I 56 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
Hifpaniarum Metropoles folo aequatæ excif;que e
multis faeculis jacuerant , ut earum non extarent nifi
jncerta veftigia , confufi limites Metropolitani alii
carum Provincias occupaverant , longaque domina
tione, fidiffima tuitione , benefaétis plurimis fibi
devinxerant. Principes jam non ii erant , qui olim ,
& regnorum utilitates longè diverfae , quibus ne
mo nefcit quantùm cohæreant Ecclefiæ rationes •
Ex his difficultatum aufra&ibus einergere vix lice
bat , nifi regente & prælucente Apoftolicæ Sedis au
thoritate, cujus , ut communis omnium parentis ,
intereft commoda promovere tum Ecclefiafticorum
tum faecularium Piincipum , atque ita illos fibi ip
fis mutuò, & fibi ipfi colligare indiffolubili inaxi
mè vinculo juftitiae & charitatis , quæ & Deus ip
fe eft , & invicta proinde ac inexpugnabilis eft.
Eò collimabant Urbanus II. & Calliftus II. eò ut
per tingerent, tutiſſima iniere conſilia.
Eodem confilio ufus eft Calliftus II. in negotio
Βraccharenfis Ecclefiae, quam Henricus Comes nu
per regno potitus Portugalliae in Mauros expugna
verat . Coeperat Pafchalis II. huic urbi priftinum
fplendorcm reddcre , quanquam jamdiu effet quod
titulorum & poteftatis ejus memoria oblitterata
crat. Irrttemtibus Mauri G- Metropolis dignitas im
тinuta, Čr Parochiarum termini imminuti. Baron.
am. 1 1 13. m. 1. Henrici Comitis verbis fidem adje
cit Calliftus II. nec alia defideravit documenta, ut
limites & Dioecefis & Provinciæ Braccharenfis de
finiret. Sicut im defcriptione pr«di6ti Domini com
tinetur : Conc. Tom to. p.83o. Portugallici regni
illuftriffimo conditori juré merito videbatur, fuae
ipfit's gloriæ & famæ acceffurum, quidquid am
plitudinis & fplendoris ei civitati comparaffet , quae
regni fui caput & decus futura effet .
Idem ipfe Calliftus l I. Compoftellanam erexit
NMetropolin, Provinciam ei fubjiciens, cui magna ex
parte imperitabant adhuc Sarraceni. Baron.am. 1 1 13.
m. 1. Confirmavit Innocentius III. Callifti decretum.
Id donabant hi Pontifices pietati & precibus Hif.
panorum , qui ea maximè in Ecclefia Jacobum Apo
ftolum reverebantur. Eò porro tranflulerunt Me
tropolin Emeritcnfis civitatis quondam celeberri
mae , tunc excifae. Raimal, amm.i 1 oo. Edixit Inno
centius III. ut quandocumque recuperaretur & re
vivifceret fuis ex cineribus Emerita Epifcopo con
tenta cffct Cotnpoftellani Archiepifcopi fuffráganeo.
Immoc. III. Reggf. 1. Ep. 1 39. Verùm id quoque pre
cibus datum cffe Regum & Epifcoporum Hifpaniiae,
non abfurde conjicitur. Refért Mariana 1. 1o. c. 5.
3 1. ab Urbano II, Epifcopalem Sedem Iria tran
1latam fuiffe Compoftellam , conceffum Compoftel
lano tum Epifcopo pallium, conceffam & à jure
Braccharenfis Metropoleos immunitatem . Hi gra
dus præſtruebantur ſuperiori dignitati adipiſcendę.
Addit Mariana Regia confenfione totum effe fa
&tum : Acceffit Regius confenfu, , Interpellatus eft
ab Impcratore Hifpaniarum, ita enim tunc Regem
appellabant, Petrus Venerabilis Cluniacenfis Ab
bas , ut Innocentio II. blandiretur, exprimeret
que ab eo affenfum in poſtulationem Epifcopi Sal miferando naufragio abforрtam. Excitabatur Ove
maticenfis in Archiepifcopum San&i Jaçobi . Ita . tenfis Metropolis velut ex aliarum oinnium rude
yocabatur tunc quandoque Archiepifcöpus Compo ribus, Metropolis Hifpaniæ univerfalis futura . .
ftcllanus. Pet. Vemer. 1.4. Ep. 9. immoc.3. Regeft. z. Amantiffima hæc mater omnium Hifpaniæ Eccle
Hujus Ecclefiae & civitatis incremento fuamj quo fiarum , commendata fibi earum jura, ut cuftos in
que crecere amplitudinem interpretabantur func
temporis Reges Hifpaniae . Imter ómne , Hifpania,
Ecclefiar caput extulit-, ait Petrus Cluniacenfis Ab
bas. Non attingam graviffimas & diutinas lites in
ter Archiepifcopos Compoftellanum & Braccharen
fcm, dc Epifcopalibus Ecclefiis Ulyfipponenfi, Co
nimbrica, Lamecenfi, Viſeenfi, Eġitània, & Ebo
re$fi- Suffraganeæ quondam eæ fuerunt metro ta erat & explorata antiquitas. Non eft ergo quod
politani £meritenfis. Tunc eas Innocentius III.
CºmPºſtellano addixit. Ep.1oz. 133. & feaa. Iidem
Archiepifcopi Toletano litem moverunt de Epifco
patu Zamorenfi , cujus origo hæc, quòd eò re
cepiffet Afturicenfis Epifcopus hofpitem per quam
illuftrem Epifcopum Valentinum , quandiu Va
lentia à Mauris obtrita & oppreſſa gemebat .
Alfonſus Arragoniae Rex vendicata à Mauris Cç
faraugufta , Petrum ejus urbis Epifcopum Romam
proficifci juifit, ut à Gelafio III. Papa ordinaretur.
Barom. amm. 1 1 18. n. 18. Ordinavit illum Pontifex,
& Indulgentiarum diploinate munivit, quo venia
peccatorum facilior fiebat eis qui opis & pecuniae
aliquid impertiffent ad defolatarum Ecclefiarum re
ftaurationem. Nonnifi multo poft tempore à Joan
ne XXII. huic Ecclefjae Metropolitica dignitas con
ciliata eft , divifa Tarraconenfi Metropoli ejufdem
regni. Rainal. an. 1 3 1 8. n. 38. Mariana L. 18. c. 13.
Ulyſipponenſis Metropoleos inſtitutionem Bonifa
cio IX. adfcribit. Denique cum Granatenfis civi
tas non emerferit nifi omnium poftrema è Sarracc
nica dominatione, poft annum denique captivita
tis circiter o&tingentefimum : perfpicuum eft non
tam veteris Metropolis reftaurationem; quàm crea
tionem nove ab Alexandro VI. fa&tam fuiffe , cum
fuos ei Suffraganeos defignavit. Rainal. an. 1491.
нитg.б.
XV. Aliquantis annis poft excidium totius Hif
panie à Mauris Africanis, Leo III. Ovetenſem ere
xerat Metropolin. Videri tamen poteft Joannes
VIII. in Epiflolis ad Alfonfum Regem datis, Ove
tenfi Metropolitano omnes Hifpaniæ Epifcopos &
Abbates fubjeciffe, poftquam ipfum eorum horta
tu Metropolitanum creaffet. Ita enim Rodericus:
Ecclefîx Ovetemff, quam veflro com'enfu &' affdua
petitione Metropolitanam conßituimur, omnes vo*
ſubditos eſſe mandamus, Roderic. 1.4 cap. 9. 17. 18.
Quinque Metropoles antiquae Hifpaniarum ruinis
fuis intumulatæ quodammodo erant, cum Ovetum
fola jam Metropolis furrexit : ideo & ejus Metro
polis creatio fa&a eft inftante Rege , petente Na
tionali Concilio: Rex cum uxore & filiir , Eptfco
pir & Comitibus, & Magnatibus , authoritate do
mimi Pape Joammis Ovetum ad celebrandum Conci
lium comvemerumt , im quo cum univerfali romve*
mientia civitar Ovetemfir digmitate Metropolitica in
/gnitur , & Hermnemegildur im Archiepifcopum fubli
matur , quia Hifpania captivitatis quinque fedibu*
Metropoliticis , filebat officio Metropolitico defituta.
Idem confirmat Mariana, additque cum Roderi
co, quod jam fuprà adnotatum à nobis eft , Ove
tum Civitatem Epifcoporum diélam effe , quòd Epi
fcopi omnes tota Hifpania à Mauris eje&i, eò con
fugifent, quafi in finum fui jam Metropolitani,
Mariana. L.7, c. 18.
Ergo jam inde faltem à temporibus Joannis VIII
hoc eft medio fæculo IX. interpofita eft in Hifpa
nia Apoftolicae Sedis authoritas ad novæ Metropo
leos ereétionem . Reges , Epifcopi , Optimates in
id confpirabant. Vix ulla poteft major fingi necef
fitas , quàm quae tunc opprefferat Rempublicam.
Ecclefiamque Hifpanicam, ab annis amplius centum
terim , non ut domina obtinuit, reddiditque in
cuntanter , cum primùm illae animos virefque re
cepere . Nec tam diutinae aut dominationis, aut
beneficentiae in eas fuae veftigia ulla reliqua effe
voluit , ne earum infortunio creviffe ipfa vide
retur «
XVI. Metropoleon Galliæ complurimarum cer
iis diutiùs immoremur. Tolofanum Epifcopatum
in Metropolin erexit Joannes XXII. D೦ಣ್ಣ೦
Ipit
 De Beneficiis, Part.I. Lib.I.Cap.XLV.
ipfiffima hujus inftitutionis Bulla, idem in votis ha
buiífe Clementem V. Fulconem Tolofanum quon
dam Epifcopum , fanétitatis fama clariffimumi, nil
intentatum reliquiffe, ut ab Innocentio III. impe
traret Epifcopatus fui in plures Epifcopales Sedes
divifionem ; quòd ea tunc effet ejus in complures
regiones jurifdi&tio, ut tam latè fe porrigere non
poifet unius Epifcopi cura & vigilantia : Innocen
iium III. confultius duxiffe tum quidem nihil im.
minuere de amplitudine illius Ecclefiae , ne tantum
dcm de opulentia decurtaretur : qua fanè tota tunc
opus in primis erat ad frangendam cohibendam
que Albigenium haereticorum infaniam; nunc por
rö tempeſtivum eſſe ei partitioni manus admove
re , poftquam tantæ opes coeperant non aliud fe
rè quàm luxum alere & inanem pompam Præla
torum . Attendemter quod licèt Tolofamur Epifcopa
tur divitiir abuudaret immenfis , vix tamen Juper
erat huc ufque memoria , quod ex fuorum opulen
tia copiofa redituum aliquod in Ecclefit vel Diœ
ccfTolofama pervemiffet Divini Cultás augmentum .
Inmao ſic ex adipe prodierat , 6r prodibat iniqui
tar , ut multo jam tempore luxui , cura carmir im
de/iderii , evectionиm pompa, numerofitar cliente
le , imoderata distributio in parenter, fumptus enor
maer ac ufu* extraordinarii fibi vindicaffènt ibidema
totte m patrimonium Crucifixi. Et verendum erat ,
ame Prgful unur incraffatur & drłatatur , ex ex
ceffvis hujufmodi operibus &• fuperbis , periculor?
recalcitrans , Deum ftctorem fuuin relinqueret , &•
perditionis exempla in fuos fubditor derióaret. Rai
mal. ann. 13 17... m.12: Extravag. Comm. l.3. Tit. 2.
c. 5.6.7. Ex quibus illud tandem concluditür à Pon
tifice , conducibile jani , adeoque neceffarium fuif.
fe , tantas opes in plures difpenfari Epi(copos,
plurefque adfignari Paftores ei gregi , cui regéndo
unus Paftor par non erat.
XVII. Interpellavit Carolus V. Galliæ Rex
Gregorium XI. ut nova Lutetiæ Parifiorum Me
tropolis crearetur. Spondamur. Ann. 1 377. mum.zo.
Diffensùs fui caufas fapientiffimo Regi approbavit
Pontifex. In iis non poftrema erat Senohenfis Me
tropolis antiquitas; quin & paupertas tum Seno
nenfis , tum Parifienfis Ecclefiae. Conceffit tamen
Gregorius, ut Pallio indueretur Parifienfis Epifco
pus. Is qua erat animi modeftia , hoc honoris in
figni abftinere maluit. Hanc animi moderationem
aemulati funt , qui in eius locum fucceffere, ufque
ad annum 1622. cum urgente Ludovico XIII.
Rege Parifienfis Metropolis excitata eft. Erit quod
ftupeat pofteritas , tum Regum , tum Antiftitum
Regiæ hujus urbis toto orbe nobliffimae , amplif
fimae , opulentiffimaeque modeftiam , qui tandiu
nihil ambierint fplendidius : cum vel ipfa Eccle
fiae antiquitas exemplis hoc genus vix ullis cla
reat , ut Regiarum urbium Epifcopi honoribus tam
mediocribus acquieverint. An. 162 2. Preuv der
Libertez de l'Egl. Gall. p.1353.Synod. Par. p.458.47o.
. XVIII. Non multum erät negotii in inftituen
dis à Pontifice Romano Metropolibus novis, quan
do fi quorum dividebatur &`imminuebatur jurif
dictuo , ejufdem regni finibus cingebantur , ei
deumque parebant Principi. At longè alitcr res fe
habuit , cum Paulus IV. Papa precibus votifque
obfecutus Philippi II. Hifpaniarum Regis, Metío
politica dignitate ornavit Cameracenfem Epifcopa
tum , qui Remenfi fuberat Metropoli : & Ultrãje
&enfem , qui Colonienfi : & Mcchlinienfi denique
recenfi creata Metropoli , his tribus Archiepifcopis
fubjecit non folum antiquos Epifcopatus, Atrebaten
ſem & Tornacenfem . Remenſis antè Provinciæ Suf
fraganeos: fed tredecim praeterea Epifcopatus alios
recens creatos : quod perfici nequaquam potuerat,
nifi ex parte truncatis compluribüs Germaniæ Epi
fcopatibus. Tum fanè complures Ecclefiae & in
157
terceffere, & aures Pontificis juftifTimis opplevere
querelis , quod ne confenfu quidem fuo réquifito ,
poteftatis fuae parte non modica minuercntur.
Cardinalis Lotharingus, idcmque Archiepifcopus
Remenfis , paucis poft annis , Spondam. amm. 1 559.
m.4., cum congregaffet Provinciale Concilium Re
mis , vocatis etiam Epifcopis Cameracenfi , Atre
batenfi , Tornacenfi, & Sant-Audomarenfi , ut an
tiquis Eccleſiae Remenſis Suffraganeis: miſt per
Procuratores fuos Archiepifcopus Cameracenfis
diplomata Pauli IV. & Pii IV. ad creationem.
Cameracenſis nova Metropoleos, cui ſubjicieban
tur ab his "Pontificibus Épifcopáles hae Ecclefiae
cartera: , Metropoli Remenſ ſubdućtae. Conteſtatus
eſt Promotor Remenſis Concilii, his adminiculis
infringi non poſſe antiquiſſimam Remenſis Eccleſiae
jurifdićtionem. Synodus moram interponenda m
cenfuit, dum maturius de re deliberaretur , & de
re tota certior fieret Rex Chriftianiffimus. Comc
noviß. Gall. p. 1. 1. 75. Lotharingus Cardinalis re
fcribens iifdein Epifcopis, fignificavit, vetuiffe o
Pontificem ne quid executioni mandaretur , nifi
vocatis quorum res ageretur : Præceptum effe , me
rer conficeretur , mifi vocatis iis , ad quos quomodo
cumque pertimet : at ne moniturn quidem effe aut
Regem Chriftianiffimum , aut Archiepifcopum Re
menfem , quorum jura hac innovatione tantopere
minuebantur : violatos ergo eſſe Canones Nicaenos,
Ephefinos,Calchedonenfes; ideoque conftitutum fibi
certumque efie omnia juris remedia , canonumque
authoritatem experiri , ut fai ta integraque tuea
tur Metropolcos fuae jura. Statuimur omni ratione
juri* remedia adhibere.
Guiſius verò Cardinalis Concilio Remenſ con
vocato anno 1 583. invitari curavit Epifcopos Ca
meracenſem, Tornacenſem, Atrebatenfem, Ipren
ſem & Saint-Audomarenſem. Conc. novſſ. Gall.
p.154. 274. Illi quidem non affuere, Synodus ipfa
excufandam cenfuit temporum importunitatem ,
bellique incendium quo Belgium flagrabat. Atten
tir bellorumn tumultibus , qui in fuis Diœcefibur mo
tori è urgent. At pronunciavere Patres Concilii, niſi
in poterum Concilio praeflò fe fiferent hi Epi
fcopi , ubi canonicè vocati monitique fuiffent , tum
canonicam vindiétam in eos exeréndam . Nifi ad
futura Comctlia debitè vocati acceßerimt , contra eos
per vias juri r procedatur. Exinde Remenfes Ar
chiepifcopi eafdem faepius Proteftationes iteravc
runt. Diutius etiam faevierunt bella, ut praefcri
bi omninò non potuerit. Denique poftquam vi&tri
cibus armis Ludovici XIV. Regis fupra` omnem
retro fæculorum memoriam incomparabilis, invi
&tiffimique , Cameracenfis Civitas Francicæ domi
nationi recuperata eft , cui tot ante faeculis parue
rat : altero poft anno, nempe 1678. innovatae funt
profeftationes egdem ipfae ab eo qui nunc illi praeeft
Ecclefiæ Archiepifcopo, follicitüdinis paftoralis ,
doctrinæque & integritatis gloria orbi notiffimo •
In iftiufinodi caufarum perplexitate, aliae aliàs
initæ funt viæ & rationes , iit Metropolitanorum
antiquorum dignitati & juri fieret fatis. 1. Nova
nonnunquam Metropolis gradu deje&ta eft , & in
Epifcopátum reda&lâ, antiquæ rurfum Metropoli
obnoxium. Ita Dolenfis Archiepifcopus , hoc di
gnitatis culmine & Pallio per aliquot ſacula poti
tus, in ordinem reda&us eft , & Turoncnfi Metropoli
redditus, quanquam affenfus olim fuiffet MetropQ
litanus Turonenfis , ut Metropolitanus diceretur &
ipfe , duobufque praeeffet Epifcopis , fi reliquam
relaxare prædám in animum' indüxiffet. 2. Confir
mata quândoque fuit nova Metropolis , addiétis ci
etiam Suffraganeis , dum fubeffet & ipfa antiquo
Metropolitano tanquam Primati . Cum traćiaretur
caufa, & pacis teritarentur blandimenta aliqua in
ter Eccleſias Turonenſem & Dolenſem ſub Inno
CCHՆ
 158 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
tentio III. Turonenfis Metropolitanus poteftatem Dolenfem Metropoli Turonenfi , vetito etiam Do
fecit Dolenfi, ut duobus praefideret Suffraganeis, lenfi, ne deinceps ad Pallii gloriam afpiraret, &
* & Metropolitani nomine frueretur , dum fibi tan in anteceffum irritatis documentis omnibus quæ
quam Primati ſubeſſet, & à ſe conſecrationem Pal promi deinceps poffent ad hanc litem exfufcitan
liumque Roma miffum accipere non abnueret. Tem dam . Commemorat Pontifex in edito ea de re di
eratas has Innocentius III. conditiones magnope plomate, ut olim Brittones Regis Francorum ju
rc probabat. Rem difturbavit Dolenfis diffenfu fuo go excuffo , fuae fibi genti Regem, crearint , affe
propterea quod non ii fubjicerentur fibi suffra &taritque proprio quoque frui Metropolitano, ele
ganei , qui dolenfi Civitati proximiores effent. &tum ab eis ad id muneris fuiffe Dolenfem Epi
Verùm morofitatis fuae hujus non multo poft tem fcopum, eique novitati quæfitum colorem à beato
pore illum poenituit , ut mox dicemus. Jam fu Samfone Archiepifcopo Eboracenfi qui Anglia olim
ra narravimus , ut Daniae Rex popularis propriam exulare juffus in eam civitatem concefferat , &
in ſuo ſibi regno condonari Metropolin; cum Epi Pontificalia munia cum Pallio ibidem obierat , dum
fcopatus fui omnes haétenus obnoxii füiffent Me ſuperſtes eſſet ; Nicolaum I. Pontificem obſtitiſſe
tropolitan9 Hamburgenfi, qui Germanicorum Prin duplicatae contumaciæ in Regem & in Metropoli
cipum CQllegio infcriptus erat; at affentiri refpue tanum : Urbanum II. Lucium II. Anaftafium .,
rit Hamburgenfis , nifi Patriarcha vel Primas no Eugenium & Alexandrum Pontifices infatigata con
vae hujus Metropoleos ipfe defignaretur. sola ex ftantia caufa Turonenfis Ecclefiae tuitos effe . Rai
pe£tabatur fentgmtia mgftri Pomtificir. Quam rem, mal. ann. 1 199. n. 52. Dolenſis Epiſcopus impatientiüs
sille f Patriarchatías fibi honor, 3r Ecclef, fue con ferens fuam dejici ac dehoneftari fe Pontifice Ec
cederetur , Rcmamis privilegiis fore ut Komfentiret, clefiam , abdicare fe decrevit in manus Innocentii
promifit . . Ea funt Adami THiftoriæ verba. Huié Papae, qui in aures ejus hoc unum intonuit : Non
porro Primatiae non affentiretur Pontifex, duo poffe ab eo fponſatam fibi Eccleſiam repudiari,
praeftiterunt. Primum quòd ne ipfe quidem Danie non poffe refignari Epifcopatum, nifi licentiam ip
38ex concoquere illud poffet, ut omnes regni fui fe feciffet : fe verò adeo non ejufmodi quidquam
A Primate extraneo penderent Ecclefiae. secunda conceffurum, ut exertiffimè juberet , quàm properè
«įuðd Hamburgenfis`ipfe devoviffet fe & obßina pergeret ad Archiepifcopum Turonenfem , ut ab
tiffimè adhaerefceret fchifmati Germanicorum Im eo Epifcopus ordinaretur . Tu ſponſus es , &
peratorum adversùs Romanam Ecclefiam bellan te Jponfa tua exigit. Iftud facere abfque noflra li
tium • Diximus jam fupra Narbonenfem Civitatem eemtia, quod molumur , tu mom poter. Tibi in vir
â, Regibus noftris receptam , expugnatis Hifpanien tute obedientia pracipimur , &c. Inm.III. Regeß.1.
fibuş Sarracenis , qui pridem êa botiebantur, Pri Ep.81. 83. 84.
matia:. Bituricenfi fubjiigatam fuiffe cum fua? Me Ab hac narratione non diffidet hiftoria Matthgi
tropoli , ut Franciae dominationi indiffolubiliùs de Paris, qui hac occafione Innocentium III. hoc
yjnceretur : Nuperrimè , anno videlicet 1678. Al elogio afficit ; nam ad extollendam verè ingentem
bigenfis Civitas Metropolitico culmine illuftrataL hujus Pontificis peritiam, Audacem Jurifperitum il
eft , cum conveniffet partium affenfu , ut HituriJ lum vocat, quòd implicatiſſimam explicuiſſet con
cenſi ſubeſſet Primati; cuius è Metropoli nova hee troverfiam , cui expediendae tot eius infudaverant
Metropolis decerpebatur. Nonniſi interpellatus à prædeceffores, conatu majore quàm fruélu. Ut qui
VRege Chriftianiffimo Pontifex hanc inßituit. Pon. im fcientia erat magmur audax fimul Jurif?eritus •
4ificium diploma anno 168o. publicatum eß , imL Parir ammo 1 1 1 9.
quo d$ Primatu prorfus filetuir. Nempe diffenfu A` Rogerio verò excerptum eft quod fuprà atti
fuo infirmavit Pontifex id de quo iiiter partés gimus , Procuratores Turonenfis – Archiepifcopi
convenerat ;. 3. Fuere & aliae quandoque rationes Romam miffos , & in id affenfos effe, ut Metropo
remunerandi & refarciendi pinguium Coenobiorum litanus diceretur, duoſque Suffraganeos in poteſta
adjeétiqne , guod antiquis Metropolibus novarum te fua haberet Dolenfis , dum acquiefceret Turo
inftitutione decifum fuérat. Exemplum recentiffi. nenfi, tanquam Primati fubeffe , ab eoque confe
mum in Metropoli Senonenfi, cum' ab ea fubduâa crari, & Pallio Roma miſſo veſtiri. Roger. an.797.
eft Parifienfis Ecclefia , & in novam excitataTMé Repuiffe hoc temperamentum Dolenfem, quòd fe
tropolin, Synodicum Pariſ, Non facilè poterat Se di ſua proximiores non adſignarentur Suffraganei.
nongnfi. Ecclefiae quae Primati jam parebat Lugdu. Pontificem omni ftudio adlaboraffe, ut commoda
nenfi , jus Primatûs concedi in aliám Metropolin. tranfa&tione partes inter fe convenirent. Quod ubi
Inauditum quippe haétenus ferè eß, uî fimìs non proceffit, judicium tuliffe decretorium , de quo
metropolitanis praepofitus, ab alio ipfe pendeát, Dolenſis tanto acerbis doleret, quanto jam inu
quàm à veriſſimo Patriarcha. At ex adverſo ex- tiliùs.
ploratiffimum eft , Primatum honoribus juribufqiie Praetermitti hîc autem non debet , quòd cum
$ufos. effe Remenfcs olim Archiepifcopos,Temifïî. Innocentius III. inter Pontifices numeret Lucium
bus ineuntis Monarchiæ Francicae fùb §aiiäö Ré. III. qui Turonenfi Metropolitano favorem & tui
migio. tionem impenderant adverfus Dolentem : hinc nos
XIX.. Revocanda nunc oratio eft ad Turonem. edoceri , ceffiffe ipfum tandem urgentiffimis Epifto
Sem Ecclefiam, cujus Metropolitandiu controver lis Philippi Augufti Francorum Regis quibus con
fiam fecerunt Armoricae Provinciae Epifcopi , quan
teftabatur regium diadema fibi excuti , quo cinge
$uam Apoftolicae Sedis Refcripta identidem illi fiif. batur caput , fi Britanniæ minoris Epifcópi Metro
frågarentur • Spicileg. Tom.1 3. p.168. pari..." Hii. politano Turonenfi fubducerentur. Rgnum moffrum
<debertus Turonenfis Archiepiféopus preces olim turpiter imminuere ac mutilare , coromam de capite
$jxiffimas exhibúerat, ne Romani poßhac Pon. moftro dejicere, frangere & pedibur uonculcare, &c.
ifices Dolenſi Epiſcopo Pallium deſtinarent, cum Si procefferit fa£tum iftud, minus amodo vor «fti
Urbanus II. profiuntiáffet, Armoricam provinçìï mabimur Patrem quam vitricum ; mimur fentieti»
omnem Metropoli Turonenfi fubjici debere, Pallium. mom filium , quam privignum. Imter Epißolar Ste
<!;i% miffum fuiffe in gratiam perfonæ, 'non Ec phani Torma. Ep. 1 15. 1 16. 1 27. Miffa facio reliqua
$l%££ Dolenfis. Hanc denique'implicatiffimúm & ejufdem Regis verba eodem doloris fenfu & aëu
infinitam quodammodo litem explicuit & termi leo incitata. Si loquitur autem Innocentius III. de
:it Innocentius III. perpenfis diligentiffimè ti Lucio II. tum exiftimandum erit hunc ipfum cef
:ulis chartiſque hinc & hinc omnibu$; ſubjecitque fiffe tandem rationibus & follicitationibus regiis ;
£picopatus britanniæ minoris, & ipfum quoque à quibus tamen poftea rcceffkrit Lucius III. ": CHU.«
8П
 De Beneficiis, Part. I. Lib. I.Cap XLV.
fam Brittenum plus aequo propenfior. Vide ibid.
Ep.45. 49. 159. - -
hæ porro diffenfiones, quae inter Metropolita
mos, diverforum quandoque regnorum increbref
cunt, neceffitatem ineluétabilem produnt confu
giendi ad fummum aliquem Judicem. In caufa id
fuit quamobrem curae fuerit Metropolitanis, ut feu
Diœceſeos, ſeu Metropoleos ſuae jura omnia à ſum
mo Pontifice confirmarentur. Longè plura eft legere
exempla in nupera ampliffimaque Labbei Concilio
rum editione. Cone. tom.9. p.778.9. 971. Conc. tom. 1o.
p.818, 690.
XX. Remotiffimae in extremas orbis oras Ec
defiae immunes non fuere hujus neceffitatis , ut au
thoritate Sedis Apoftolicae Metropoles fuae vel di
rutae reftituerentur , vel confirmarentur turbantes.
Leo IX. certior fa&tus per Epiftolas Archiepifcopi
Carthaginenfis , non plures iam ei, quàm quinque
Suffraganeos fupereffe Epifcopos in Africa tota,
tametfi affuiffent olim Carthaginenfibus Conciliis
Epifcopi quinque fupra ducentos; & ex his quin
que Suffraganeis unum effe , qui Metropoliticum
privilegium invadere geftiret: ornni ope, & po
teftate maxima connixus eft, Carthaginenfis Eccle
fiae ut has faltem reliquias inta&tas tueretur. Di&um
eft fupra, ut Tyro ex infidelium poteftate recepta,
ejus Metropolitanus eleétus Romam petierit; pal
lium ab Honorio II. flagitaturus, à quo & anti
quos recepit Ecclefiae fuae Suffraganeos , juffus &
ipfe parere Hierofolymitano Patriarchae : Antio
cheno autem Patriarcha , qui illum fibi potius ven
dicabat, compulfo ftare judicio Romani Pontificis.
Baron. ann. 1117. m. 21. Conc. tom. Io.p. 948. & ſeqq.
Innocentius II. perfecit quae coepta fuerant ab Ho
norio II. Protulimus etiam alibi Conftitutiones
Alexandri IV. de Archiepifcopis & Epifcopis In
fulae Cypri, feu Latinis, feu Graecis. Horum con
cordia & per quam neceffaria erat & difficillima:
cum hi ab illis diffiderent moribus & ingenio,
difciplina & lingua: & iifdem tamen cingerentur
urbiüm , nonnunquam & domorum muris. Nec
infulae Rhodi Metropolitani duo, Graecus alter,
alter Latinus, concordare potuere , & deinceps
abſtinere diſſidio, niſi cura & ſollicitudine Ponti
ficuum primae Sedis. Comc. tom. 1 1. Part. 1. pag.1335.
XXI. Inter Graecos eandem ufurparunt potefta
tem Imperatores erigendarum Metropoleon. Ro
manus Diogenes eo honore cumulavit Ecclefiam
Nazianzenam, tefte Curopalate. Hic Imperator Epi
fcopatum Nazianzi ad jura Metropolitana perdu
xit. Spondanus Ann, 1071, n. 13. Baron, ann.1071.
m. 14. Occidentis Principes non aliud fibi fumpfe
runt, quåm ut fua confenfio adhiberetur. Sed &
in Oriénte quandoque Imperatores Ecclefiae &
Conciliorum áuthoritatem interpofuerunt. Accipe
ejus rei exemplum. Georgius Phranzes Mauricium
Imperatorem narrat gratificari aliquid cupientem
civitati Monembafienfi, fibi fidiffimae, Epifcopatu
illam auxiffe , & fanxiffe ut inter Metropoles tri
gefima-quarta effet; Andronicum vero Imperatorem
ad decimum cum gradurn provexiffe. Id verò fa
&tum effe Concilii quoque authoritate : Imperatoria
majeftate , fuffragante Symodo . L.3. c.14.
ఎ* * ఎ. ఎడి ఎ£ ఎడి
” ” ” ”
” ”
º, º, .3, 3.
?” ” ”
159
CAPUT XLVI. P.4. 1. 1. c.16.
De poteftate & officio Metropolita
norum in genere, & de mutua cum
Epiſcopis Suffraganeis concordia,
hac ultima aetate poft annum Chri
fti millefimum. Specialiter autem »
de eorum jurifdi&ione in fubditos
Suffraganeorum ex jure Decreta
lium .
I. Argumemta &• exempla poteftatis Metropolita
morum im Suffraganeor.
II. Qgantum bonori, babuerint ipff Summi Pom
tificer Metropolitanis , &• quamtum eorum judicio
tungceſſertzf .
III. Limiter authoritatir Metropoliticæ .
IV. Summa eorum poteßas radiat in perluftram
da Provincia , explendefcit autem tota im Comcili•
Provinciali . ~
V. Qua Epifcoporum poteftar im Metropolitanum
ipfum in Concilio Provinciali.
VI. De immediata Metropolitanorum poteftate in
-
ſubditor Epiſcoporum .
VII. Hujus ipfius poteßatis amplitudo , & circum
ſcriptio.
VIII. Supplet Metropolitamur megligentiæ & ma
litia inferiorum prafulum. Inveteratat Provincia
Jua confuetudimer malar emendat .
IX. Comtumeliar Epifcopi, afperfus abftergit & ul
ciſcitur. Invigilat adverſus hæreſer.
X. Exempla Apoftolorum Pauli , & Joanmir •
XI. Obfervationes alia quapiam.
I. G*. Remenfis Archiepifcopus loculen
tè declarabat, quæ effet vis, quod pon
dus Metropolitarum potéftatis in Suffragáneos; tum
ad Ambianenfem fcribebat Epifcopum, etfi totius
Provinciae onus geftaret , fpécialius tamen ea fe •
cura oneratum effe, ut ejüs invigilaret moribus
& confiliis, immaturitatem nefcio quam redolen
tibus, & levitatem ejufmodi, quae Ëpifcopalis or
dinis fanétimonia & gravitati minimè confentiret -
Etfi enim totius Metropoli, Remorum nobis cura in
jumfta eft , fed veflri potiffmum, qui &* amnorum
temeritudine , &• morum levitate pondur Sacerdo
tale mecdum ferre didiciffir. Conc. tom.9. p.74o•
1 1 1 9. Lanfrancus Cantuarienfis Archiepifcopus ni
hilo blandius agebat cum Epifcopo , judiciis ejus
obfequi ိို႕ို, allegatis enim Canonibus Ni
cænis, Antiochenis & Toletanis, ſignificabat , Me
tropolitanum nihil moliri extra Dioecefeos fuae ter
minos, cum Provinciam fuam , quanta quanta eft,
fpeétat habetque non aliter quàm Dioecefin fuam,
quoties in Epifcopos incurrit àb officio fuo devian
tes. Nee ſobrius quiſquam putaverit hoe eſſe in alie
ma Parocbia temere aliquid pr«fumere, cum per mi
fericordiam Dei totam banc , quam vocant Britan
miam Infulam, umam umiur no&tra Ecclefia contet
effe Parochiam. Quo de Ecclefiae Cantuarienfis
exemplo nos fuprà copiofiñs. - -
ii.' Pontifices ipfi Römani reverentia non medio
cri profequebantur Metropolitarum judicia · Teftis
Alexander III. qui cum commodare percuperet
Ludovico Juniori'Galliæ Regi , & bene de eo m£
reri ; nunquam tamen adduçi potuit , ut interdi
&um revoçaret ab Archiepifcopo Remenfi intor
tum. Id unum recepit , ut precibus adiret Archie
piſcopum, quò fententiam vibratam ಥೀ OIl >
 16ტ Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
donec caufa decideretur in Curia ejus Archiepifco fe , vitamque & adminiflrationem Concilii cen*
pali, ut Epifcopi Bellovacenfis . . En ejus verba. furae & judicio fubjecit palam , Patrefque Conci*
Épißolae ad Regem : Illud honeftius vifum eft co lii enixius interpellavit, ut in ejus mores & re
gnofcar , ut vemerabili fratri Remenfi Arcbiepifcopo gimen haétenus omne inquirerent. Inquirerent de
cleprecatoriar literas , ficut ex refcripto earum vide vita & moribur , &• quemadmodum fe gefferit in
we poteris , mitteremus , rogantes, ut imterventu mo adminißrando Archiepifcopatu. Addidit quin etiam,
$tro, &• tui honoris obtentu , interdiétum illud re Se curaturum , ut offerrentur Codicer rationum,
laxet , donec caufa illa in Curia ejur , vel Bello tam Sigilli , quam Regiffri Curi« Ecclefiaftic« , vi
vacenfi, Epifcopi fimem debitum fortiatur , &'c. Ali derent an in iis eſſet malè verſatur, & c. Se codicer
ter enim mimus honeftum effet , ut fententiam à tam rationum fuarum effe depofiturum. Denique Cardi
to viro canonicè promulgatam , fîme ejus confcientia malitia purpura fulgens Archiepifcopus Coepifcopo
facilè folveremus , Conc. tom. 1o. p. 1329. rum & fubditorum fibi Præfulum examini & Ju
III. Sanè cum in Conciliis 'eam gerant autho dicio fubeffe fe voluit, ne Synodalibus quidem Con
ritatem Epifcopi, quam eis & numerus eorum , & ftitutionibus fuis ab eorum cenfura & poteftate •
dignitatis meritò cónciliat: in his etiam illi non fubdu&tis: Se correétionem minimè velle , detre£ta
nunquam temperant refrænantque exultantem ex re, ipfofque Epifcopos fuarum actionum judices con
tra Canonum cancellos Metropolitanorum poteſta ftituere, fe fua Symodalia ftatuta exhibiturum , ut
tem. Prohibuit Concilium I. Lugdunenfe , ne Ar f opus effet , eis fuam cenfuram adhiberent . A:ta
chiepiſcopus Remenſis Officiales Foraneos conſtitue Conc. Remem. anm. 1 564. Congr. 2. Flagrabat tunc
ret in Dioecefibus Suffraganeorum , quod nullum adhuc Archiepifcopus igne eo, quo fuccenfos ex
ibi judicium exercere poffit , nec per feipfum, nec pertus erat complüres Epifcopos Concilii Triden
per Vicarios , nifi fi qüa ad eum per appellatio tini , cum poftremae ejus Seffiones celebrarentur
hem caufa devolvatur. Hoc enim cafu incipit ha & incredibili zelo efferveſcerent ad reſtituendam
bere jurifdi&ionem in Suffraganei fui Dioecefi: po Ecclefiafticae Difciplinae primaevam integritatem.
teſtoue proinde per Delegatos de cauſa appellatio Ut ut fit , neceffe certè eft , has Epifcopalis fan
nis cognofcere. At ante appellationem nihil pror &limoniæ leges ineffabili quadam pülchritudine &.
fus arrogare fibi poteft jurifdićtionis , nec quen lenocinio fcatere, cum earum amore corripiantur
quam delegare qui eam exerceat, nifi fpeciali qua tam veheimenti, Praefules illi etiam , qui terrena
piam confuetudine in Remenfi Provincia contrarius rum alioqui rerum maximis impedimentis conftri
ìifus & diverfum jus invaluiffet. Nifí aliud Eccle ćłi funt.
fîa Rememfir de comfuet udine obtimeat Jpeciali . C. VII. Verùm ut ordine & via, ut figillatim etiam
Romama Ecclefia. Im Sexto. De Officio Ordinarii . ea traétentur à nobis, quae ad jus ufumque per
Eadem Synodus prohibuit , ne Officiales Metro tinent : Dicemus hic primò de Poteftate Métropoli
politanorum interdi&a , fufpenfiones , vel excom tanorum in fubditos Epifcoporum , deinde de ea,
municationes promulgarent adverfus Epifcopos Suf quam in ipfos fuffraganeos Epifcopos canonico exe
fraganeos, quandiu effet in Provincia Archiepifco rere poffunt. Anno 1 1 32. Stephanüs Parifienfis Epi
pus, aut ab ea non procul abefTet. Ibid. ſcopus magna virium contentione remiſus eſt Ar
IV. At quandiu Dioeceſes Suffraganeorum per chiepifcopo Senonenfi Henrico, qui caufam Dioe
luftrat Metropolitanus, toto vifitationis curriculo cefani Parifienfis ad filum trahebat Tribunal. Nun
permagna nimirum ab co tunc in iis exercetur ju quam reverenda Patrum famxit authoritar , nuf
rifdi&io. Vifitationum autem hujufmodi fru&us quam hoc fervare comfuevit amtiquitas , ut aliarum
potiffimus is eft , ut iis pera&is Provinciale con Ecclefíarum caufar alicui Metropolitamo liceat ter
feftim celebretur Concilium , in quo deprehenfis minare vel /íme comfenfu illius Epifcopi , cui cura
Provinciae totius morbis & corruptelis remedia . commiſſa eſt, judicia judicare . Spicil. To.3. p. 155.
comparentur. Exemplo erit Archiepifcopus Turo Aufus erat Archiepifcopus Remenfis in laicos &
nenfis in Concilio Provinciali apud Salmurium an Clericos Sueffionenfis Epifcopatus aliquos , quæ ju
no 1153. Nor Sanétorum Canonum &• Pracefforum ri & dignitati Epifcopatùs obftreperent : Sueffio
moſtrorum volentes fervare statuta, cór ea que viÁ nenfis Epifcopus opem & tuitionem interpellavit
zando Provinciam Turonenfem corre&#ione movimur coeterorum ejuſdem Provinciæ Epifcoporum : quin
zim digere , corrigere cupiemter, vocatis venerabilibus & Ivonis Carnotenfis Epifcopi eloquentiam &'ca
fratribur, Turomemfir Provinci« Epifcopir, Grc. Can. r. lamum auxiliarem fuae caufae adjunxit, Coepifcopos
Prolixius infra differemus tum de vifitatione Pro omnes per Epiftolas commonefaciens labefa&ari
vinciae per Archiepifcopum, tum de Concilio Pro Epifcopálemauthoritatem, fi Archiepifcopos id fibi
vinciali. füo quafi jure fumeret , ut quod libuiffet ipfi , eis
- V. Congregationi in Concilio Provinciali Epi inconfultis præciperet: fi cauſas Clericorum fuo
fcopi poffunt & ipfis viciffim Cen(orum Monito rum judicaret, poenas denique & cenfuras in eos
rumque partes agere in Archiepifcopos, fi qua eo quafcumque decerneret. Si conceffum fuerit , ut Me
rum moribus offendicula creentur fidelibus ; po( tropolitanus in Eccleſiis Comprovincialihus abſque con
funt inquam inculcare , ut morum gravitate & fan fenfu Epifcoporum qui ei* pr«funt, quidquid volue
timonia Patres fe Epifcoporum effe commonftrent; rit, valeat imperare, Clericos earundem judicarev,
po{funt denique ad immediatum Superiorem , vel vel ab officio fuo fufpendere , dignitati Epifcopi in
Pontificem fummum referre de gravioribus eorum digna fiet violentia , &* authoritati Sam:forum Pa
commiffis . Ita decrevit Concilium Bafileenfe. De trum ruinofit injuria. Epit. I 33. His addebat Ivo
ipfo Metropolitamo diligenter inquiratur , cujut ex Epiftolam Nicolai I. ad Archiepifcopum Bituricen
ceffus & defeétur ipfum Concilium eidem fpecialiter féin , de qua non femel jam : ubi docet Pontifex
exprimat , ipfum admonendo 3r obfecrando : ut cum nec Primatibus nec Patriarchis quidquam eſſe ju
aliorum Pater vocetur &* effe debeat , à talibur om ris , quod non & Epifcopis omnibus communica
ninò defflat . Et mihilomimur inquifitionem de ipfo tum fit , nifi exprefsè eis id concedant vel Cano
h.tbitam , im fcripti r reda£tam , ad Romanum Pom nes vel confuetudo. Primater emim vel Patriarcbat
tificem , vel alium ejus fuperiorem , fi quem babeat, mihil privilegii habere præ cæteris Epifcopir , nifî
fine mora tranfmittat , ut ab eo punitionem ἀr re quamtum Sacri Camoner concedunt , 6- prifca con
formationem fu/piciat condecentem . Sef. I ; fuetudo illis antiquitur contulit , diffimimur. Ea
VI. Ea funt vcrba Decreti , quibus fortaffis ex dem Nicolai verba intexuit Innocentius III. Epi
citatus Cardinalis Lotharingus , cum primum coa ftola: Decretali ad Tyrium Archiepifcopum datae ,
Juit Conciliiim Rcmis Provincialc, illico femet ip qua declarat non poffe Patriarchas inferere fe Clc
rt
 De Beneficis, Parti. Libi. Cap.xLvi.
ricorum, five Tyriorum civium caufis , five quo
rumcumque alterius quàm fuae Dioecefis , nifi ad
eos provocatum fuerit, aut ex fpeciali primae Se
dis privilegio: Qgamdiu Clerici tui coram te vo
Iluerint ffare juri , compelli mom debent judicium.
Patriarche ſubire, niſi cauſa per appellationem ad
ejus audientiam perferatur , aut ei aliquid fuper
boc à Sede Apoſtolica ſit indultum. C. Duo ſimul.
Extra. De Officio Judicit Ord. Si quod effet hujuf
modi privilegium, ab illo non diffonaret , quo mu
niuntur Legati à Latere , quibus indulget Papa ,
ut de caufis omnibus judiceht , etiam primo judi
cio, non expectata appellatione.
VIII. Moriet alibi idem Pontifex poffe ab Ar
chiepifcopo delegari alicui eorum qui Suffraganeis
ſuis ſubjiciuntur, judicium cauſa per appellatio
nem ad fe revolutæ : at non poffe ab eó vim ei
adferri , ut delegationi acquiefcat , quòd nulla ejus
in illum fit jurifdi&io , fiifi. in cafibus à jure ex
preſſis. Ad ſuſcipiendam delegationem compellere -
apequit imvitum ; cum im eum , exceptis qutbufaam
articulis , mullam habeat poteßatem. C. Paftorali* •
ibidem .
Jure tamen ipfo concedebatur Metropolitanis fa
cultas depromendæ immediata juriſdiétionis in Suf
fraganeorum ſubditos, quando notoria iniuria per
turbabant juriſdićtionem ordinariam & legitimam
eorum, five in vifitanda Provincia, five in Epifco
pis ad Concilium Provinciæ convocandis. Dummo x negl. Prºlat., 1. Conferendo Beneficia , quae vaca
do exift.ut motoria injuria . Communi huic juri fin re illi permiferunt ultra praeftitutum à Lateranen
gulare Innocentius IV. adiunxit Privilegium, quod
& ipfum poftea in jus commune receptum eft : ut
poífint Archiepifcopi Canonicis poenis ulcifci con
tumelias omnes, ipfis , ipforumque Officialibus &
Miniftris irrogatas , quandiu legitimam exercent
juriſdictionem, quamvis non ea ſint eiuſmodi con
tumeliae , quae jurifdiétionem illorum remorentur.
metropolitaimis im fuis Provinciis , dum fic im illis
Jurifli£tionem exercent , pumrendi motoriar & ma
wifeftar offenfar, tumc eiflem illatar , vel fuit , etiam
ſi exinde impediri iuriſdictionem hujuſmodi non con
tingat, libera ſit de noſtra ſpeciali conceſſione facul
par. Im Sexto. C. Romana Ecclefía . De paemis •
Ex alio ejufdem Innocentii IV. Decreto , non .
poteft Archiepifcopus fententiam interdi£ti, fuf
penfionis, vel excómmunicationis , ab Officialibus
Archidiaconorum Suffraganeis fuis fubditorum pro
mulgatam relaxare, nifi fpecialis confuetudo quae
piam illi ſuffragetur. Salva contraria ſuper boe con
juetudine , ß qüam habet. Excommunicationes verò
ab Archiepifcopo, vel Officialibus ejus vibratae ,
inurere non poffunt nifi eos qui illorum fubjacent
jurifdi&ioni. Im Sexto. C. Romana Ecclefia . De fem
tent 14 extonºmº.
At verò fi fententias excommunicationis vel
Epifcopi ipfi , vel eorum Officiales intorferint, po
teft Archiepifcopus eas relaxare, fi partes ad eum
appellent. Si à litigantibur ad eor fuerit provoca
tum . Nec querimoniae partium fufficiunt, ut Ju
dicem agat Archiepifcopus : Cum fui mom /imt Ju
«Jicer . C. Venerabilibur . Ibid.
Difcrepant porrò duo haec extrema Decreta .,
propterea quod poteft appellari ab Epifcopo, non
autem ab Epifcopi Archidiacono ad Archiepifco
pum . Ab Archidiacono enim non provocatur, nifi
ad Epifcopum ipfum . Poteft denique Archiepifco
pus Emendas ſeu pecuniarias pœnas indicere in iis
cafibus ubi poteft excommunicare, & ubi ea viget
sonfuetudo.
Rurfus fecernendae funt caufae , ubi de excom
municationibus agitur, à caeteris omnibus. Cum
enim omnium maximè formidolofa fit haec poena ,
ncc poffit appellatione fufpendi : poteft judicem fe
ejus agere Archiepifcopus , citra appellationem,
querImOua *eorum qui hoc fulminc afflatifunt;
от. І.
16,
fed ea tunc adhibebitur cautio, ut ad Epifcopum
primò ipfum abfolvendi remittantur , qüi ejus fe
pra fetinato judicio pra judicium pafos conqueruu
tur . Si renuat Epifcopus , abfolutionis beneficium
impendet Archiepifcopus, ea lege , ut facramento
aftringant fe, Epifcopo fe fatisfaćłuros, & in ea
dem excommunicationis retia iterum , lapfuros, fi
facramenti fidem fallant : nifi evidenter liqueret
injuftitia excommunicationis vibratæ Ita definit
Innocentius III. C. ad reprimemdam . Extra. De of
fic. Jud. ord.
Objeéta verò quæftione, an in caufa appellatio
nis poffet Archiepifcopus relaxare aut lenire poe
nam ab Epifcopo defignatam: oppinabantur non.
pauci , non poffe, propterea quod eæ funt dunta
xat partes Jüdicis appéllationüm , ut infirmet ve!
confirmet fententiam primò latam : aut ut benè
malève appellatum effe pronuntiet ; quo peraélo ex
tinguitur ejus jurifdi&io. Cenfebant Patres Con
concilii Tridentini , non poffe veniae aut indulgen
tiae quidquam expectari à Metropolitano, in con
firmânda priori fententia, vel leniendis poenis: fed
cum non conftaret, an veniam poffet ullam & pge
narum lenimentum indulgere prima fententiae ju
dex Epifcopus : confultus eis vifum eft nil pronun
tiare . Fagnan. in 2. Part. l. I. Decret. p.455-456
IX. Supplet Metropolitamus negligentiae Epifco
porum Provinciae, C. Licet. C. Finali. De fupplem
fi Concilio tempus. 1. Eleétiones celebrando , que
ab illis negleétæ funt. 3. Inftituendo aut confir
mando eos, quos illi immerentes repulere. 4. Si
vacante Epiſcopatu negligat Capitulum, ceſſetoue
ab adminiftratióne temporali vel fpiritali Dioece
ſeos, Metropolitani eſt deſignare Viſitatorem . »
aut Adminiftratorem. Si fortè Capitulum im fpi
ritualibur &• temporalibur megligemter aut perperam
admimiflret , tunc Archiepifcopus ob negligemtiam.
vel malitiam Capituli , eo vocato , caufæque fuper
boc cognitione prsmiſſa Viſitatorem ſeu Adminiſtra
torem eidem Ecclefi« licèt poterit delegare : Ita ha
bet Bonifacii VIII. Conftitutio. In Sexto. Ibidem.
Exiftimavit A* Cofta conceffam effe ab Innocentio
III. poteftatem Aufcienfi Metropolitano, reforman
dorum omnium Provinciae fuae Regularium • Mo
macbi, Canonici , &• alii Regularet tu« Provinci4s
proptérea quòd ceffarent ab eo munere jamdiu Ab
batés , & contagio tam latè ferpenti, per omnem
que effufo Provinciam , medicari facilè non poífet »
riifi is cujus etiam latiùs pateret authoritas. Qgiae
in tam gravibur manifeftis exceffbur major autho
rita, &- poteflar neceffaria videtur Immocentiur III.
Ita A. Coſta in C. Quanto. De Officio Ordinarii.
Supplet etiam Metropolitanus malitiæ Prælato
rum jurifdi&tio enim inferioris ad fuperiorem de
volvitur juſtiſfimè & neceſſario, five affectata ſit
malitia inferiorum Judicum, five fupina negligen
tia. Id difertè exprimitur in Decreto Bonifacii
paulò ante relato . Idque rurfus exprimitur ex
ÌDecreto Innocentii IV. in Concilio Lugdunenfi, ubi
edicitur, ut fi quis præpropere fe ab Epifcooo ex
communicatum expoſtulet, provocetdue ad Archic
pifcopum, is ad Epifcopum remittatur abfolven;
âus :'nec vincula ejus fólvat Archiepifcopus, niß
Epifcopus requifitur malitior? deneget. C. Vemerabi*
libür. Im Sexto. §. Sane. De fent. excom. Decreve
rat quoque Alexander III. poffe à Metropolitano
folvi, quos Epifcopus excommunicaffet, fi fatisfa
cere paratos rejiceret Epifcopus , & nec folvere e
ipfe äcquiefceret, nec ab ArchiepifcopQ folvi pa
tèretur; tergiverfatoria appellatione faéta ad Ro
manum Pontificem . C. Qga fronte •. De Appellat•
c. sollicitudinem. De Appellat. Denique cQpiam…
£acit Innoccntius III. Mctropolitano, ut folvat » ß
茨 qu0‫;ة‬
 ర Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
uando notoriè in justa excommunicatione ligave
fit Epifcopus eos , qui ad Romanain Scdem pro
vocabant •
Poteß riirfiim Archiepifcopus immediata juriß.
di&ione uti in fubditos Suffraganeorum , cum ex
tirpanda occurrit exitialis quædam confuetudo,
què altiùs latiùfque per totam Provinciam radices
egerit. Scripfit Innocentius III. ad Archiepifco
um Cantuariçnfem, me fineret polfefa à parenti
體 Beneficia in filios immediatè tranfcribi in om
ni Provincia fua. C. Ad extirpandar . De filiir
Prcfb. Firmavit Alexander III. excommunicationem
ab Archiepifcopo Cantuarienfi prolatam adversùs
eos omnes Provinciae fuae Clericos , qui in Benefi
cia femet ipfi intrufiffent , fine Epifcopi inftitu
tione: quôd eo cum fagitio multi contaminaren
tur. Cum ex officio tibi commiffo , tam iniquam com
fuetudinem de Provimcia tua , velir , ficut deber ,
?adicitur extirpare. C. Ex frequemt ibur . De Inflitu
riomibur. Denique cum Epifcopi & Archidiaconi
Cantuarienſis Provinciæ foëdiſſimæ avaritiæ ſordi
bus inquinarentur jamdiu , & in Benficiorum infti
tutionibus fimoniaca plerumque polluerentur com
tage, mandavit Innocentius III. Archiepifcopo
Cantuarienfi , ut huic medicandi morbo omne fu
dium fuum impenderet. Pravam illam confuetudi
mem de qua Provincia ftudeas abolere. C. In tantum
De fìnonia. Convenerat olim Auguftinus Aure
jjum totius Africae Metropolitanum, ut ejus potif
ſimum opera, 8 authoritate, utdue Cartaginenſis
Ecclefia: praelucente exemplo, abolefceret propu
diofà confuetudo, qua religio & cultus Martyrum
infandis epulis & comeffationibus praetexebatur.
X. Si Canonici interdiélo propriam fubjiciant
Ecclefiam, nullis juftis & maniféflis caufis, cum
contemptu etiam aliquo authoritatis Epifcopalis ,
jubet Innocentius III. ut querelis Epifcopi pulfa
tus Metropolitanus , de caufa hac judiciüm infli
tuat , ut Apoftolicæ Sedis Delegatus, & Canonico
rum audaciam poenis etiam infligendis comprimat.
Metropolitanus ad querelam Epifcopi , tamquam fu
per hoc delegatus à nobir, taliter eor per cenſuram
Ecc/ejî,ficam coguita veritate cafliget, quòd metu
pœma talia de cætero mom pr«fumamt . C. Irrefra
gabilir. De officio Judicis ordinar. Ex quibus dilu
cidum , eft , ubicumque contumeliofiùs agerent in
Epifcopos Capitula, harum controverfiarum judi.
cem federe debuiffe Metropolitanum; ita enim ma
gis decebat, ut ne fuas Epifcopus injurias ulcifci
videretur.
Dùm delegatione Summi Pontificis vel confulen.
dum eft neceffitatibus Provinciae , vel caufæ ejus
aliquae finienda:: confentaneum eft, ut ea Metro.
politanus præ cæteris honefletur. Inde Bernardi il
Hæ alicubi querelæ de Romano Pontifice, qui non
ipfum maximè Archiepifcopum Trevirenfem dele.
gaffet , ad componenda diffidia Ecclefiae Virodu
nenfis & Metenfis. Ep.1 78.
§i qua novella haerefis in Provinciam irrepferit,
debet Metropolitanus quotannis, aut femel'& ite.
rum anno quolibet eam vifitando perluflrare, &
glifcenti pcftilentiae qua ratione cumique poteft inc
deri - C. Excommunicamur. 3. Adjieimur : De here
fibuf • Caufg criminales inter Epifcopos & Clericos
in Concilio Provinciali di(ceptandæ funt, cui qui
præſidebit Metropolitaeus, judex jam erit Clerico
yum , qui antè erat Epifcoporum. Perinde erit de
laico Epifcopi fui calumniatore, aut de Clerico, glia Epifropatibur .
qui in re civili litern illi intentat. 6. c. 1. 1 1. q. 1. VII. Alia jura Metropolitanorum ex 4nfelmo •
In his quippe caufis omnibus, fi ftandum erit Ca
nonicis legibus , dcbet Epifcopus caufas omnes ad
Archiepifcopum referre , ut qui & totius Provin
*ægneraliter,
& defenfor
& Epiſcoparum ſpecialiter judex
fit. ւ օ. զ. ult.
: XI. Hae potiffimum caufae funt, in quibus ex
plicat fe immcdiata Archiepifcoporum jurifiéio
in fubditos Epifcoporum . Cæterùm pauciffimæ ex
ceptionis iftâ non derogant generali regulae : Nihil
poffe Archiepifcopos in Epifcopatibus Suffraganeo
fum , eis inconfultis, nifi ut eorum negligentiae
fuppleant. Quamobrem, non infcite Gratianus pla
citum hoc confirmat exemplo Pauli Apoftoli , qui
inceſtuoſum Corinthium damnavit , affecitque poe
ma , quòd Corinthii ad tantum facinus ceffarent &
obdormifcerent. Ex adverfo autem Joannes Apo
ftolus fubmonuit duntaxat Epifcopum Ephefinum
de exceffibus quibufdam in ejus Ecclefia emendan
dis , quod nullius negligentiae affinis ille effet. Sic
& Apoflolus quia Corintbior vidit negligenter cir
ca correctionem fornicatoris, ſua authoritate illum
dammavit . Joannes verò qui Epifcopum Ephefîorum
vidit paratum ad corrigemda vitia fubditorum , fi
me ejur authoritate illo* corrigere noluit ; fed illum
tantum de eorum corre£tionem admomuit • 9. q. 3. c.9.
Haec carpfit Gratianus , vcl ex Gloffa , vel ex
Beda e
XII. Et quando Gloffae mentio incidit , duo
haec ex ea obfervaffe non poenitebit. 1. Non poffe
Metropolitanum de caufa ipfa judicare, fed de ap
pellatione tantum , fi ante latam ab Epifcopo fen
tentiam appellatum fit: at fi appellatum fit poft
latam fententiam, poffe de caufa ipfa cognofcere.
In Sexto de foro cvmpet. c. 1. Quanquam Metropo
litanus non poffit , ubi jurifdicendi poteftatem ha
bet, cogere Suffraganei ſui ſubditum, ut delega
tioni à fe oblatae confentiat, aut ut teftimonium
dicat : poffe tamen illum fuam exercere jurifdi&io
nem & fententiam à fe latam executioni manda
re ; aut partibus indicendo, ut de aliquo ccnve
niant : aùt mandando Epifcopis, ut fubditos co
gant, Delegationi acquieſcere, & dicere teſtimo
nium : denique imperando Suffraganeis, ut fen
tentiam exequantur. C. Paftoralir. De offic. Or
dinarii .
C A P U T XLVII. P.4. l. 1. e. 17.
Dejure & poteftate Metropolitani in
Suffraganeos ſuos, ex norma De
cretalium , & juris Canonici novi.
Singularia quaedam jura Archiepi
fcopi Cantuarienfis.
‫مصر‬
· I. Metropolitanur eligebat, examinabat , eomfir
mabat, ór ordinabat Epifcopos fue Provincia , ju
re Decretalium .
II. Invifunt aliquamdo Epifcopi Metropolitanum
6 ejus Eccle/iam.
III. Conciliam Turonemfe Concordato Gr Triden
tina Synodo pofferiur , boc ferè moret ommer in ufura
frevocat’tt .
IV. Declarationer Saerae Congregatiomir Concilii
Tridentimi, de poteftate Metropolitami im Comcilis
Provinciali .
V. Jur că potelar Metropolitani in vifitanda Pro
филс 14 «
VI. Singularia qu«dam jura Archiepifcopi Cam
tuarienſ, , & immediata poteſtar in omnibur An
VIII, Quam valide Epifcopi quandoque Metropº
litanir refiter int . -
IX, Quid pofft Epifcopur im alterius Epifcopi Did
cefi .
J. Cont
 De Beneficiis, Part I. Lib.I. Cap. XLVII.
i. Omperto jam quòd multa pofßt Metropo eet plurier vocatur fuerit ad eandem . Regiff. 13•
litanus in 盎體 Suffraganeorum : tam.
etfi ex univerfali Juris regula , in Epifcopos plus
poffit, quàm in eorum fubditos : fupereft jam di
ípiciendum, quæ ille jura in Suffraganeos ipfos
fuos exerceat.
Princeps & primaria Metropolitani poteftas ea
eft, ut Epifcopos fuos ipfe ordinet, néc nifi prg
vio accuratiffimo examine ordinet Alexander II.
Epiftola ad Gervafium Remenfem Archiepifcopum
fcripta, uni imputat Metropolitanorum negligen
tiae graffantem tunc in Ecclefiam fimoniam. Cum
indubium fit , fi illi gnaviter munere fuo fungeren
tur , non commiffuros Epifcopos Epifcopatuum nun
6inatores , ut multa pecunia emerent repulfam &
indignationem aufteri examinatoris & cónfecrato
ris incorrupti. Qgod totum Archiepifcopis compu
tamaur. Nemo emimu fimomiacus emptionem iniret,
4® fe confecrandum fore defperaret. Sed quia Ar
chiepifcopi fine difcretiome confecramt , multi indi
{eretè ad Epifeopatur afpirant.
Conferta connexaque funt haecjura, Epifcopos
eligendi, examinandi, confirmandique. Qui efiim
examinant & confirmant, ii verè eligunt, fi tanta
partes fuas impleant fide & diligentia, quantam
fumma fan&iffimaque toto orbe dignitas poftulat.
Unum depromo Lucii III. Papae decretum, quo
conftabit jure novo Decretalium in hac parte nihil
çecerptum effe de prifcorum Canonum rigore , ni
hil mitigatum. Ex hoc enim jure Decretalium fan
citur, ut fi vita funétus fit Archiepifcopus , con
veniant omnes Epifcopi Provinciae in Ecclefia Me.
tropolitana, ſucceſſoremgue ſubrogent. Si vacare
autem coeperit Epifcopalis Sedes, Archiepifcopus
tres defignet ex Epifcopis Provinciæ, qui órdinent
eum qui ele&us fuerit , cum affenfu cæterorum.
emnium Provinciae Epifcoporum : fed tum augu
£tius , tum conducibilius eft , ut praefit ipfe ele
&ioni , digniffimumque & eligat & ordinet, toto
cinctus Epiſcoporum ſua Provinciae collegio. Lo
culenta hæc prorfus eft antiquioris totius in hoc
negotio difciplinae imago. Si Archiepifcopur obie
rit , ó* alter fuerit ordinamdur , ommer Epifcopi
ejufdem Provincia ad fedem Metropolitanam con
•veniant , ut ab omnibur ordinetur. Reliqui vero
Comprovincialer Epifcopi , fi meceffe fuerit , cateris
eenſentientibur à trihus juſſu Arcbiepiſcopi poterunt
ordinari : fed melius e/? , fi ipfe cum omnibur eum
qui dignatur e/?, elegerit , & cumfti pariter Pon
tificem comfecraveriwt , C. Si Arcbiepifcopu* • De ,
tempor. Ordinat.
Vivunt ergo vigentequc etiam nunc antiqui Ca
mones, ſed non eadem viget Canonum cura & di
ligentia. Non patitur hic Pontifex delegari aliquem
à Metropolitano ad Suffraganei conſecrationem .,
nifi urgeat ncceffitas. Si neceffe fuerit. Dubius hg
fit aliquandiu Archiepifcopus Turonenfis, an ufur
pare hanc delegandi licentiam poffet , quando ex
gravi morbo decumbebat, aut jufta quavis aliqua .
caufa deftinebatur . Confuluit ea dé re Innocen
tium III. & elicuit ab eo Epiftolam Decretalem ,
quae id ei quidem permitteret, ac novo Prælato
injungeret , ut à Delegato confecrationis munus
pérciperet C. Qgod fedem. De Offic. Qrdin.
II. Infigne illud etiam fpecimen erat Epifcopo
rum obfervantiæ in Metropolitanum , quòd ipfum
honoris caufà invifere , Metropolitanam Ecclefiam
ejus adire & venerari , percontari denique ipfum
& audire juberentur in gravioribus quibufque dif
ficultatibus , quae incidebant. Exarfit Innocentius
III. vehementiffimè in Epifcopum Pi&tavienfem ,
qui ex quo ordinatus fuerat, ne femel quidem Ec
clefiam Metropolitanam Burdigalenfem vifitaffet :
0gi ex quo promotus fuit im Epifcopum » mumquam
Тет7. I.
163
Metropolitanam Eccleſiam poſtmodum viſitavit, lie
Ep.9». Circa annum Chrifti centefimum fupra mil
lefimum Lambertus Atrebatenfis Epifcopus Epifto
las dedit ad Archiepifcopum & Capitulum Ec
clefiæ Remenfis, reverentiæ & pietatis eximiae te
ftificatrices, quibus excufabat inexpugnabiles quof
dam obices, qui remorari ha&enus cum fuerant ,
ne folemni vifitationis officio in Remenfem Eccle
fiam defungeretur. Phil. to.5.p.548.
III. Qui defuetudine exoleviffe has canonicas
leges fibi fingit , is vehementer allucinatur . Eas
enim innovavit nuperrime anno fcilicet 1383
Concilium Turonenfe , id primum fanciens, quod
caput eft à quo religata pendent alia, ut à Me*
tropolitanis fuis ordinarentur Epifcopi , & ab ejuf
dem Provinciæ Epifcopis. Cum fuo Metropolitano 2
& Coepifcopis Suffraganeis , de his qua funt fui
Paftoralit officii Tfepius eonferre ; eaque de caufa
Metropolitanus & ſui Suffraganei mutuam interſe
gratiam , & familiaritátem inire , feque mutuò
agnofcere debeant . Arcbiepifcopur comfecrari mimim?
poffít ab alio, quàm fuo Primate , vel amtiquiore
fuo Suffraganeo, duobus aliir fuit Suffragamei* præ
ſentibus, per ipſum Metropolitanum accerſendis -
Epifcopi vẻ rà ah alio quàn fuo Metropolitano , g/*
ftentibus etiam duobur Suffraganeis , quos ipfe , Me
tropolitamur eligere maluerit , in propria Eccleſia, ſº
eommode fieri pofft, vel alia Cathedrali Provinci* •
per ipfum Metropolitanum deßgnanda , pom alibi ,
Wec clam, aut occulte confecrari mon valeant • Con
eil. Turonen. ann, 1 583 Titul. De Epifcopii · Com
pendiaria yideri hæc poffet fumina antiquæ totius
in his difciplinae , fi ádditum effet , multo condu
cibilius foré, ut omnes intereffent Epifcopi Pro
vinciae . Habita porrò eft haec Turonenfis Synodus
poſt Concordatorum , 器 Concilii etiam, Triden
tini tempora . Ex quo facilè intelligis , etiam poft
quam Regis Nomihationibus ad Epifcopales Infu
làs ventum eft , etiam poft prQmulgata Concilii
Tridentini Decreta, fuum veteri Difciplinae con
ftare poffe vigorem , fi fibi , fi Ecclefia: utilitati
bus non deſint Epiſcopi. -
IV. Inter officia Archiepifcopi varia , & infi
gnia poteftatis ejus, poftremum non habet logum
Conciliorum Provincialium convocatio. Quetio
nes fuper hac re non paucæ , & perutiles Congre
gationi Concilii Tridentini fubinde propofita: funt •
çjuarum hic juvabit Declarationes inferuiffe , ut à
Ërofpero Fagnano authore & tefte locupletiffimo ,
literis commiendatæ funt. Fagnam. in l.3. Decretat
part.. p. 33. Et in l... part.. pag.338: Cum coaluit
Ύεmel Provinciale Concilium, non poteft Metropo
litani folius voluntate dirimi , & folvi, nifi ex con
filio & confenfu caeterorum Epifcoporum. Nec in
confultis Epifcopis poteft filentium MetrQpQlita
nus indiceré, Epifcopus admittere , vel excludere ,
fcripta aliqua légenda dare. Poteft caufas civilcs
dirimcre Süffraganeorum, immo & ſubditorum, in
caſibus à jure expreſſis. Cenſuras intorquere non
poteft in Epifcopós, fi qui fint eorum , qui jurifdi:
âionem ejùs ufurpent ; caufæ quippè hujufmodf
extra Concilium éxcutiendæ funt. Nec. fufficit , ut
juxta Decreta Concilii Tridentini, Concilio Provin
ciali approbata ſit neceſſitas viſitandi per Archie
pifcopüin alicujus Epifcopatùs in Provincia • Etenim
praetérea neceffe eß audiri Epifcopum ipfum im
Concilio, & ipfo prgfente veñtilari caufás Archic
pifcopalis vifitationiš , approbarique juftas:. Cum--
finierida fìatuendaque fint omnia in Concilio , ex
fententia Metropolitani, & confenfione Compro
vincialium : fi áliud Metropolitanus , aliud Epifco
pi fentirent, refpondit, Pontifex ipfe ad quem
de hoc nodo retulerant Cardinales Congregatio
nis, præponderaturam Epifcoporum confentionem s
2$ 2. guod
 164 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
quod decifivo fuffragio omnes gaudeant , omnes
judicium fungantur officio, denique fuffragiorum
majore numero omnia definienda fint. Canonifte
complures fenferant , fcifcitandam eo cafu fore Pa
pæ fententiam & voluntatem.
V. De vifitatione Metropolitani jam verba fa
ciemus, quae quidem non in Epifcopos fc tantum,
fed in eorum maximè fubditos exporrigitur. Ora
vit olim Ivo Carnotenfis Epifcopus Diambertum
Archiepifcopum Senonenfem , fuàm ut Dioecefim
perluftraret , Clerumque fuum ad meliorem revo
caret frugem. Epift. i8v. Ratam habuit Innocen
tius III. excommunicationem à Senonenſi Epiſco
po publigatam in eos , qui Canonicis procuratio
mibus ipfum fruftrabantur , cum Dioecefim Parifien
fem vifitaret. C. Cum ex offcii. De pr«fcrip,
Statuit & Innocentius IV. poftqüam Metropoli
tanus Dioecefin fuam vifitaverit , poffe ab eo Pro
vinciam , vel totam, vel ex parte` fimiliter perlu
ftrari, vifitari inquam poffe urbes & vicos , Epi
fcopos & Dioecefanos , Capitula & Monafteria, ,
Clerum & Populum ; nec defraudari eum poffe pro
curationibus, ubicumque juris & moris éfè eas fol
vi- Si qua Proyinciæ pars graviori morbo labo
rat , & ope indiget peculiari, perlußrare iterum
eam , poterit , antequam totam obambulaverit Pro
vinciam, dummodo id expetat Epifcopus Dicece
ſanus, aut major pars Comprovincialium conſen
tiat, aut illis praeter aequumi diff&ntientibus, deli
centia Scdis Apoftolicae. Poterit & iterare Archie.
pifcopus vifitationem Provinciæ fuæ totius, ubi ex
re judicaverit, requiſito, nec expectato aſſenſu Suf.
fraganeorur% • Adverfus crimina, quæ non funt
notoria 2 folis hortationibus & increpationibus age
re poteft • Praecipere poteft Epifcopis, ut juridi
cè inquirant in ea crimina , de quibus jam rumo.
res in vulgus diffeminati funt , Quod ad notoria
autem crimina attinet , tota Canónum authorita
te armatus eft Metropolitanus ad ea judicanda &
vindicanda , cum perfpicuum fit Epifcopi negli
gentia & fupinitate, eâ inulta haâenus fuiffe,Ti,
Sexto C. Romana Ecclefia. De Cenſhur.
Declaratum eft praeterea à Bonifacio vIII. ex
vi conftitutionis Innocentii iv. po(Iè Metropoli,
tantum vifitandam adgredi Provinciam, etfi íiiiíá
negligcntiae fufpicione afpergerentur Epifcopi : poß
fe ab eo eandem iterari vifitationem : proçuratió.
$mes rccip!3 ■rritatis in contrarium confuetudini
bus ; poÍľe denique Confeſſiones audiri, remitti
crimina poententias imponi. Ibid. C. final.
VI: Non intempeftivé hic profereritur fingula
res aliqug Cantuarienfis Archiépifcopi prerogativę
in Diœcefibus Suffraganeorum, curii fìiìçìáíôï
ret £'in ille, villas, vicofque , fui vel âoriiiiiii,
vel PatrQnatûs Ecclefiaftici, omnem in his fpirita
lem jurifdictionem fibi vendicabat in cierì,ì.
juſmodi. Eccleſiarum. Lanfrancus Archiepifcopus
Cantuarienfis Ciceftrenfem Epifcopum acerbimjìè
obiurgavit, quod à fuis Archidiaconis pafììs éîèt
exactiones aliquas fieri pecuniarias in Clericos íól
rum vicorum - Clerici mo/trarum villarum , quf in
veſtra Diæreſi exiſtunt , qugſti ſunt nobi, , órc. Ead
*er. H'//. Nov. L. 1. Eamiqiie pecuniam réfîitui'jur.
fit. Mandamus vobis , ut jai? accepta /ime dila
tione reddi jubeatir : fignificavit autem , non am
plius paffurum fe, ut Parochi fuarum hujufmodi
Ecclefiarum ejus intereffent Synodo, aut judicio
fubcffent : fed ipfum fe judicetñ adfuturum, & eo
run» & eorum caufas dirempturum, cum ad hos
vicos ipfemet fe conferret : Nó, P,e,hys.,j, nof!rir,
* * Cantiam confituti funt , omnin? pr«ri
pimu* , me ad veflram , vel alieujur Epifcopi Syno
£*? **nt : £c vobis , vel aliquibu, íj,j,jj^j.
frir pro qualibet culpâ refpondeamt . Not enim cum
cd villas nºfirar venerimus , quale, ipfi vel in mo fcopi totius Inful« Parochiar quat babent ,
ribur, vel in fuit ordinis fcientia ßnt , Paßoriali
authoritate veſtigare debemur. Conceſſit dumtaxat .
ut Presbyteri hi fui acciperent Chrifma ab Epifco
po Diæcefano, & pro eo folverent, quod moris
erat. Ita plures erant Parochiæ in Epifcopatibus
aliis & aliis , ab Epifcopi poteftate fubdu5lae , &
uni immediatè fubjeétae Metropolitano. Ita fe
rebat prifca confuctudo : Qua antiquitur ufque ad
moftra tempora Antecefforer noßri babuerunt , folerti
vigilantia cupimus illibata cuſtodire. In ſedem.
Lanfranchi fubftitutus Anfelmus , eodem five jure,
five more ufus eft . Cumque canonicè interceffiffet
LondonienfisEpifcopus,obnunciationemque illi fuam
ſignificari curaſſet, dedicandi Eccleſiam iſtiuſmodi
villae alicujus , quod coeperat Anfelmus, intrepi
de peregit, conſuetudinis patrocinio certiſſimo fre
tus. Antecefforum fuorum amt 1 quam comfuetudinem
fciemr . Siqidem mor Gr romfuetudo Archiepifcopo
rum Camtuariemffum fuit ab amtiquo , &* ef?., ut in
territ fuit ubicumque per Angliam fint , mullum Epi
fcoporum ■*«ter fe jus aliquod habeat , fed humana
fimul & divima omnia velut in propria Diacâ in
fua diſpoſitione confifiant .
Qua erat tamen æquitate Anfelmus jam tum de
crevit , rem penitius perfcrutari, & ei nuntium
remittere confuetudini, fi parum firmis niteretur
fundamentis. Quatenus f confuetudinem ratam nos
fuiffe conftaret , amodo ab ea temperaret . Quin &
ea de re confuluit Vulfianum Vorceftrenfem Epi
fcopum, aetate, fan&itate , & virtutum omnium.
præfidiis Anglicanae Ecclefiæ Præfulibus meritò
anteponendum. Confirmavit Vulftanus neminem .
haétenus Epifcoporum Angliae in dubium vocafTe
jus Archiepifcopi Cantuarienfis ad dedicandas Ec
clefias , quae ubicumque , effent illius ditionis.
Nullur aliquando extitit , qui hanc Camtuarienfi Ar
chiepifcopo poteftatem adimere vellet , &• me dedi
eationem propriarum dumtaxat Ecclefiarum publicè
faceret , defenderet. Anfelm. l. 3. Epift. 1 o. L. 4. Ep.3.
His addidit, Stigandum quondam Archiepifcopum
Ecclefias hoc genus aliquas dedicaffe; fe, cum Dioe
cefanus effet , ne monito quidem , nec tamen ob
ſtrepente, quòd gnarus eſſet conſuetudinis. Nobir
inconfulti* , nec amtea, mec poflea inde calumnianti
bur , utpote hamc fpiritalem poteftatem hujufmodi
Metropolitani Epiſcopi eſſe ſcientibus . Obſervate. »
etiam illud eft in hac Epißola , terras eas, quarum
tunc Stigandus Ecclefias dedicabat , nuperrimè à
laicis Ecclefiae donatas fuiffe. Haud jure Ecclefia
ftica hæreditatir , fed ex domo facularis poteßatfr .
Eadmarus idem , L.4. , ex quo aufta funt ifta_,
refert Anfelmum alio loco fidenter & palam con- '
firmaffe, & fui efe , & prædecefforum fuorum lu
ris fuiffe , eam facultatem liberam Pontificalia mu
nia toto Angliae Regno celebrandi. Antecefforum
meorum juris fuit , &• mei eff , indifferenter per Am
gliam ubicumque volunta* tulit, Epifcopale cfficium
admimiftrare. Quo certè multò latiùs protendcban
tur limites jurifdiétionis Cantuarienfis , quin immo
omnes prorfus limites amovebantur per `omnem.
Angliam. Et fanè cum Radulphus Afifelmi ſuccef
ſor nuptias Regis & Reginae celebraturus eſſet in
caftro Regio Vindforienfi Epifcopatûs Salisbericn
fis , cujus Epifcopus hoc fibi juris adrogabat : non
tantùm palam is obteftatus eft , Regem & Reginam,
uq demum cumque loco effent, Parochianos cen
醬 Archiepifcopi Cantuarienfis; (ed etiam ut ali
bi prælibatum eft , omnes Epifcopos Angliæ Dioe
££fes fuas obtinuiffe ab Archiepiféopis Cantuarien
fibus, qui omnes Magnæ Britanniæ Ecclefias in •
Chrifto genuiffent , hec poffe proinde parentem.
communem à filiorum qüos procreaffet & locuple
taffet ditione eliminari . Cum tota terra , dege Pri
matà* Camtuari« , Parocbia fua fit ; &• omnet Epi
சரி
º

De Beneficiis, Part.I. Lib.I.Cap.XLVII.
ab ipfò & per ipfum habeant. Eadmer, l.6. Eft enim
veri prorfus fimile, univerfalem hanc jurifdi&io
nem & folius Regni ampliffimt finibus circumfcri
ptam , refediffe penes Cantuarienfes Epifcopos, ab
eo jam inde tempore, quo nulli fere adhuc erant
Epifcopatris alii, & immediatè ipfi pa(cebant re
醬 longe fummotos nullifdum dona
ios Paftoribus. Singulare quidem hoc erat Cantua
rienfis Ecclefiae privilegium'. Sed defperandum non
cffet , quin & confimilia alia qugpiam reperirentur,
fi omnium Ecclefiarun originies & dotes pervefti
gare fas eſſet.
VII, Idem autem Anfelmus alibi fcribit, fi Ar
chiepifcopus Eboracenfis intra trimefires inducias
poft eleétionem fuam confirmatam , confecrari fe •
non curaret , adminiftrationein illius Archiepifco
patùs ad Archiepifcopum Cantuarienfem devolvi.
9£od fi non feceritis, ad ae pertinet ut ego curam
babeam , & faciam qu« pertihemt ad Epifcopale of
ficium im Eboracem/ Archiepifcopatu . L.3. Ep. 149.
Eadem lex vigebat, fi Suffraganei ultra tres men
ſes à Canonibus praefixos procraſtinarent conſecra
tionem fitam; redibat enim in manus Metropoli
tani regimen Epifcopalis Ecclefiae . Cum abdicare
fe percuperet Abbas quidarn , refcripfit Anfelmus
in poteftate ejus id effe, cum confentione tamen
Archiepifcopi fui , quando viduata erat Sedes Epi
fcopalis. Affenfu & confilio Arcbiepifcopi , quia.
Ер(roрит non babetir.
VT I. Illud poßremò non abs re erit artigi(fe ,
qua fiducia & ibertate quandoque Epiſcopi Metro
politanos reprefferint, poteftate Cationicâ, ut pre
fe ferebant abutentes. Operæ pretium eft hic au
dire Fulbertum Carnutenfem Epifcopum ad Leu
thericum Metropolitanum Senonenſem, cui ſube
rat. Querelas vigoris & modetiae, roboris & cha
ritatis temperamento mirabiles effudit ille in aures
Metropolitani fui; quòd Aurelia Epifcopum ordi
maſſet fine conſilio ſuo, 8 ordinaſſet ratio ſanéti
tatis faftigio valde imparen. Cum fime meo confilio
Epifcopor ordinando, dignitatem fuam Ecclefía Car
potenfi derogat , legem canonicam folvir. Epift.28.
29. Increpuit , quod & alio perditum iret , nulla
`vel invitatus ratione , vel nece(fitate coa&us. Sed tu
Pater non folàm mirandus , fed infuper exorrendur,
uem nec imprudentia fallit, nec cafur turbat, nec
urget ulla necefftar : fed fcienter & quaß cum de
liberatiome quadam ultro te atque alior perdat. Mo.
nuit deniqüe hujus ut deli&ti poenas à fe ipfo re
pofceret, fi cæleßi vindiéìae fe vellet fubduci . De
his ergo & hujufmodi refipifcere jam & penitere
oportet , fi cum Apoftolo horrendum credir incidere
in manus Dei viventi r. Alia occafione apertè pro
feffus eft Fulbertus , non poffe fe tum Metropo
litano morem gerere; etfi promptus femper effet
& obvius, ad ejus tanquam optimi parentis man
data adimplenda , dummodo legibtis juftitiæ non
repugnarent. Nos im quibus oportet vobis , ut Pa
tri femnper obedire parati fumur ; fed in hoc ad prg-.
?nr ideo mon oportet , quia meque juffum , &c.
Difertis verbis teftatüm feciinus de iure Decre
. talium tantummodo hîc tra&ari . Si Comcordata .
Sedis Apoftolicæ cum Regno Francorum inita ali
quid mutationis invexerint, id non filebitur infe
riùs , ubi ex inftituto de his di(feremus Concorda
tis. Quae nova autem Decreta condidit Tridenti
na Synodus , ea caput (èquens aperiet.
IX. Quæ ha&enus diéti funt, éa conftanriffimae.
huic regulae incumbunt, nil poffe Epifcopos exer
cere jurifdictionis extra Epifcopatâs fui fines. C.
quamvir de foro competemti. im Clement. Quamquam.
tamen non liceat eis per Canones vel tantillum ,
juriſdictionis contentioſae exercere in Collegarum
Epifcopatibus, voluntariam certè pofTunt exercere
occulté, five indulgendis gratiis, five pocnis de
--
. I65
cernendis, dummodo fefe cohibeant intra cancel
los rerum & perfonarum tibi fubieétarum. Con
tentiofam ipfam quoque iurifdi&ionem exercere pof
funt in aliqua parte territorii vicini . Epifcopi ,
petitâ ab eó licentiâ, etfi non obtentâ, quahdo
in proprio eam explicare Territorio in juriosè &
violentè prohibentur , Poffunt & de Clerico alte
rius Epifcopatůs judicium inſtituere, quando cri
men in fuo ipforum territorio admiffum eft. C.
Potulati. De foro Competenti.
C A PUT XLVIII. P.4. l. 1. c. 18.
Quibus caufis debilitata, imminuta
que fit authoritas Metropolitano
rum poſtremis his ſæculis . Jura -
Metropolitanorum, poft Concilium
Tridentinum.
I. Affingemda mon eß Romani, Pontificibus debili
tatio Metropolities poteffat is .
II. Exponitur Bernardi locur , qui im fpeciem id
zvidetur inmuere , mec innuit tamen .
III. Ut Pontificer calcaria admoverimt Metropoli
tani r ad frenuè defenfandam authoritarem fue
Sedřr .
IV. Nom alia occafione im manus Papa devenit
complurium Epifcoporum authoritar , quàm quòd Cle
rum penè univerſum ſimonia contagio infecerat .
V. In caufa etiama fuit fchifma Imperatorum ,
Germanicorum adverfur Pontificer. -
VI. In caufa fuit imperiofior dominatio quorum
dam Metropolitanorum . -
VII. Aut eorum focordia & ofcitamtja .
VIII. Refervatiome* Epifcopatuum , & eorum pro
viſiones Pontificibus Romani, vendicata, non imme
rito contuliße etiam aliquid vndentur. Epifcopi
quanquam à Papa nominati, electi, & conſecrati,
.Metropolitanis tamen fuij «que fubjicrebantur .
IX. Prtoribus faculi , Patriarcha ordimabant Epi
fcopo* penè omner fui Patriarchatùr.
X. Creatio Primatum argumento ef?, me cogitaffe
quidem Pomtifices de imminuenda Metropolitanorum
poteftate.
XI. Tridentima Synodur mihil detrivit de pote
ſtate Metropolitanorum. Non in judiciis canonicis
Epifcoporum .
XII. Nec in vifitandi ab Epifcopis Metropolitani
lege antiqua.
XIII. Nec in viſitatione Provincia per Metro
politamum.
XIV. Poteftas & jus Metropolitami ex Concilio
Tridentimo.
XV. Exemplum Saníi Caroli Borromai.
XVI. Confertur Metropolitani potefíar cum Epi
feoporum jure čr authoritate.
XVII. Axiomata qu&dam memoramda .
I. Uam perfpicuum eft extremis his Eccle
/ fiae faeculis valde labefa&tatam effe Me
tropólitanorum authoritatem ; tam obfcurum per
plexu mque eft quibus id caufis faétum fit , quòd
magno fane Ecclefiaticae difciplinae dipendio con
ftat effe fa£lum. Vifum eft aliquibus Pontificum
Romanorum creviffe authoritatem Metropolitano
rum detrimento. Somniarunt alii im majores etiam
anguftias detrufos illos fuiffè à Concilio Tridenti
no . Hallier., de elećř. pag.688. Hallier. De Hierar
cbia pag.684. Ad veri amuffim juvabit ea duo hic
expendiſſe -
Qui caufam hujus innovationis in Romanos
Epi
 I66 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
Epifcopos conjiciunt, ii praetexunt fibi authorita fua patrocinium . Bernard. Epifl. 176. 177. 178,
vém Bérnardi , & verba , quibus cum Eugenio Pa 18o. 305.
pa III, expoftulat , & expoftulare videtur etiam IIf. Ipfiffimo Bernardi aevo Anaftafius Papa gra
hunc cum fuccefforibus ejus omnibus, de Ecclefia viffimè dbjurgavit Archiepifcopum Turonenfem ,
rum detruncatione , quarum fubducuntur Abbates quöd & ſocordia ſua inultum tandiu laſcivire fi
fpifcopis, Epifcopi Metropolitanis , Metropoli neret Trecoricenfem Epifcopum, cujus vita offen
täni Primatibus , aut Patriarchis. Murmur loquor, diculo erat , cujus Ecclefiae bona dilapidabantur,
«%r querimoniam Eccle/îarum . Trumcari fe clamitant, cujus denique fimoniaca rerum facrarum diftraétio,
ac lemembrari. Vel nulla , cuel pauca admodum. ipfo filente ad Romani Pontificis aures penetraffet,
funt que plagam iſtam aut non doleant, aut non ti Si honorificatiomi commiff tibi Pontificalis officii,
?neamf, Qu«ri* quam? fubtrahuntur Abbates Epifco ea diligemtia qua oportet, intenderer, fí eorreéfiomf
pir, Epifcopi Archiepifcopi , Archiepifcopi Patriar eorum , quæ de his qui fub tua provifione inftituunt,
chir, ſive Primatibur. Lib.3. De Canſider. dicuntur enormia , debita follicitudine immimerer,
II. Scd qui feriò ifta ipfa Bernardi verba pen vita & converfatio fratris nof}rir Trecorenfit Epi
fitarit, & fermonis contextum : facilè deprehen fcopi mom remanfiffet/ ufque nunc fub tuis oculis in
det , non hic agi de imminuta Metropolitanorum diſcuſſt .. Du Cheſne Tom.4. pag.765. Quanquam .
potcftate , ಕಿ
immunitate quorundam Epifco ex ſupina Metropolitani negligentia devoluta eſſet
ad Romanum Praefulem caufa iftiufmodi ; fatius ta
porum, qui impetrato pallio, dominationem Me
tropolitani excutiebant : Atqui non eo evanuit vi men vifum illi eft ipfummct Metropolitanum exci
gor Metropoliticæ authoritatis. Non eò fpećłant tare , ut juberet fifti fibi Epifcopum dilapidatorem
querelæ - juſtiffimæ Metropolitanorum, quòd ſub cum fuo Clero: fupendique fi crimen contaret;
du&ti fibi fint quidam Epifcopi : fed quod in eos tum Romam mitti, ut fecundùm Canones ejus cau
ipfos , qui fibi fubjiciuntur , antiqua fua jura an fa difceptaretur. Quid poterat Pontifex decernere,
tiquata penè fìnt , & tantum non evanuerint. Ra quo illuftraretur magis & corroboraretur Metro
riffimae funt illae feu immunitates , feu libertates politica authoritas?
Epiſcoporum, à Metropolitani obedientia abſolu Excutiantur Decretales Pontificum literæ , fu
torum. Vix pauciffima earum proferri poffunt exem. perioribus capitibus perftri&tae, quibus & aliae addi
pla. Cùm ergo ait Bernardus paucas fupereffe Ec magno numero potuiffent, ut quae toto corpore
clefias , quæ non aliquo iftiufmodi vulnere faucia Juris Canonici fparfæ fint . Ubique obvios fe
tae gemant, intelligendus eft de Monafteriorum ab dabunt Metropolitani Romanæ Ecclefie tuitione &
Σpifcopis, non de Epifcoporum à Metropolitanis poteftate , adversùs infolefcentes ordinis & juris
iinmunitate. Quàm rara enim hæc tam frequens fui oppugnatores , armati.
eft illa libertas. Denique fermonem ita cláudit Si quando autem partes adversàs Metropolita
Bernardus: pofTe ီါိ diſpenſare, non diſſi nos interpellarint opem Romani Pontificis, id tum
pare: hoc eft , pofie inferiores fubducere fuperio fa&tum duntaxat, cum apertiffimè Canones prote
ribus , tunc certè , cum utilitas neceffitafque Ec rebantur. Accipe ejus réi memorandum cum pri
clefiae invitat, aut urget , & legitimum fübfternit mis documentum. Clerus & populus Inculifmen
fundamentum difpenfationi, quæ alioqui diffipa fis celebrata Epifcopi ele&ione , confirmari eam cu
tio & credi dcbeat , & dici. Quid inquir, pröbi rarunt à Burdigalenfi Metropolitano, à quo & diem
bes difpenfare ? non , fed di/pare. Ubi nece/itar peragendę confecrationis popofterunt., Afuerunt
arget, excufabilis difpenfatio ejì. Ubi utilitar pro ipfi quidem indiéìa ab ipfomét die , fed incaffum.
vocat, difpenfatio laudabilis e/?. At Epifcopos ab Aberat enim Metropolitanus. Illi ad Pontificem
folvere ab obcdientia & poteftate Metropólitani, Eugenium III. refcribunt vicaria , Petri Clunia
<difpenfationis res eft; occurrit utilitas quändoque, cenfis Abbatis manu , & caufc feriom pandunt.
incurrit & neceffitas, qua ita fieri confentanéum Ele£tionem tam concordem dicunt fe Metropolitas
fit. At dcbilitari, vel infringi Metropolitanorum no canonicè obtuliffe , ab eo canonicè confirma
authoritatem , non ea difpenfationis materia, fed tam efte, diem confecrandi ab ipfa datam , f~~
Canorum perturbatio eft , & antiquioris puriorif. ad diem conßitutam cum el *&*o fuo , ut Metropo
que difciplina conculcatio. Denique difpenfatio litanus promiſerat conſecrando veniſſe : ſed confe
quævis , five aequa , five iniqua illa fit, ad perfo cratorem mon imweniffe. L. 3. Ep. 5. Bihl. Clum. p.
nas & faéta coar&tatur , géneralibus reguiis nil 885. Monuerat interim privatim Pontificem Petrus,
praejudicat. Privilegium eft quo lex minimè abro eam effe totam Metropolitani vitam, agendique
gatur -
- - - - \ rationem , quae mercenarium magis redoleret quàm
Qui potuiffet Bernardus in Romanos Pontifices Paftorem ; in eo maximè eum laborare : ut in Ca
refundere caufas infra&tæ Metropolitanorum digni thedralibus Provinciæ fuæ Ecclefiis non tam Epi
tatis, cum ejus ætate maximè effloruerint illi Pon. fcopos habeat , quàm voluntatum & cupiditatum
tifices , quorum tam multa & tam luculenta ßatuta fuarum viles miniftros , quibus tanquam Capella
fuperioribus capitibus congeffimus, ad Metropoli nis imperitaret , & quorüm degluberet Ecclefias ,
tanorum poteftatem confiabiliendam ? Ne nunc qui nihil ipfe de fuo cxpenfarum faciens. Ut im Ee
dem querelæ perfonant, nifi de horum Decretofum clefiir illir mom tam habeat Epifcopor , quàm mi.
ab his Pontificibus prómulgatorum contemptu, ex miftror, mom tam Pr«fuler , quâna fibi in omnibus
quo eviluit majeftas Ordinis Metropolitici'. Ififrâ obfequenter : ut expenfi, propriir parcat , ®* Suf.
«docebimus, his potiffimum Decretis adeo non mi. fraganeir Epifcopis ut Capellamis utemr , som fuuw,
Jutum accifumque fuiffe quidquam de vi & pote fed illorum penu exhauriat.
ftate canonica Mctropolitànorüm : ut ex adverfo IV. Nulla frequentior querela in gratiam Me
3multa cis. de integro accumulata fuerint ornamenta tropolitanorum, quàm quòd fruſtrentur Suffraga
fupra antiquos Canones. Fateor in Epißolis à Ber ganeorum Epifcoporum drdinatione, quam ad fe •
Amardo ad Papam fcriptis de negotio^ Adalberonis vel ad delegatos fuos Pontifex revocârit, Atqui
Treyirenfis Epifcopi , Pontificibùs invidiam fieri, hoc. exemplo liquet imputaro fibi debere Metfo
quaſi per eos in contemptum venerint Metropoli. litanos; fi ea poteftate jam minus utantur. Non
£}: Scd pcculiare id erat negotium, in quo Pon hærebo in fingularibus exemplis, in quibus tota.
£fici £breptum fuerat ; & noii agitur ibi', niííe penes Metropolitanos culpa füit. Illius^ tantùm rc
ARpcllatiónibus ad primam sedeiii, quas omninò fricabo focdiffimi temporis memoriam, quo pete
39lli pa{fus non effet Bernardus, etfi £grè patieba fimgniaca afflati fuerant Præfules & Me*ropölita
*ur » quòd iis non pauci abuteréntur äå fiequitiæ ni longè plurimi • Paulò ante Bernardi ཆvu།། ca
Ա
 I)e Beneficiis, Part.I. Lib.I.Cap. XLVIII. 167
fues Ecclefiam depopulata eft , & complures coe fervitute quandoque Metropolitani : & quàm nihil
git Epifcopos Romam confugere, ibique vel ab penfi haberent , ne plura præter jus petendo » ju
ipfo Papa , vel à Legatis Delegatifve ejus ordi ra ipfa fua labefaćtarent. -
miari. Sanétus Hugo Gratianopolitanus Epifcopus VII. Contrà Metropolitani alii longa forfam in
detrečtavit ordinationem Metropolitani fui Vien curia exolefcere fun paffi funt jura, & im defue
nenſis; infamia fimoniaca laborantis; & à Lega o tudinem tandem abire. Toletanus Archiepifcopus
quidem Pontificio facros Qrdines , ab ipfo autem in Complutenfi Concilio acquievit, ut Epiféopi qui
Pontifice confecrationem affecutus eft Epifcopalem. ordinati eſſent eo inconſulto, intra annum accur
Surius die 1. April. c. 4. Prolixiüs infra dicemus, rerent , canonicam profeffuri obedientiam. Ut Epi
ut invaluerit per Occidentem univerfum generalis ſcopur per alium quàm per nos ſine noſtra licenti e
rerum facrarum nundinatio haec ; utque religiofif confecratur , ex quo fuam fuerit ingreffus Diœcefim ,
fimi quique tunc Papam adierint, `qui vel ipfos ufque ad ammum ad mos accedere temeatur , ad pro
ordinaret , vel neceffaria muniret difpenfatione , mittendam mobi* ó* noftre Ecclefie reverent iam Qj*
ut poffent à quocumque ordinari Epifcopo, ab ea obedientiam . Rainal. ann. 1326. n.2o.
labe puro & íntacto. VIII. Ingenuè tamen fateamur neceffe eft , ex
V. Poftquam Romani Pontifices fimoniacam pro eo maximè tempore, quo refervarunt fibi Pontifi
{cripferunt extirparuntque pravitatem, quae ex ces nominationes ſive electiones Epiſcoporum , Epi
Inveftituris ortum duxerat : poftquam extorfere In copos ab illis promotos, aut ab ipfis , aut ab ipfo
veftituras ipfas ab Imperatoribus Germanis, tum rum delegatis turmatim ordinaricoepiffe. Cæterúm
foediffima cum Imperatoribus ipfis diffidia exarfe vel tunc hi Epifcopi ipfi ita ordinati, fubeffe perin
runt, quibus implicati Praefules complures, Roma de jubebantur antiquiffimæ Metropolitanorum pote
nae Ecclefiae communione aliquandiù caruerunt. ftati . Ea de re folemnem Urbanus V. promulga
Ea rurfus frequentiffima fuit caufa, ut peteretur vit Conftitutionem. Declaramus ad omnia illa fuis
& impetraretur à Pontifice Romano liceritia ordi Metropolitanis omninò teneri, ad que tenerentur,
nationis vel confecrationis percipiendæ à quocum ſi non per dictam Sedem, ſeu de mandato ipſus Se
que Epiſcopo, qui modò conſors eſſet Romanæ dir ad hujufmodi regimina promoti , mee juramen
communionis. Sanélus Otto Bambergenfis Epifcopus tum per eor mohir vel eidem Sedi pr«/titutum exti
conſecrationem ſuam toto triennio diſtulit, quòd tiffet . Raminal. ammo 137o. n.zo.
Metropolitanus & Epifcopi non pauci fchifmate IX. Nihil expreffius, nihil optatius fieri pote
aut fufpenfionis vinculo implicati effent. Surius rat , ut fua Metropolitanis integra & illibata fer
4ie 2. Julii c. 9. 1o. Subverebatur ipfemet ne qua . varetur poteftas , in eos etiam Epifcopos , quos
fimoniae aura afflatus fuiffet , qui Epifcopatumi ab ipfi non ordinaffent. Denique jam ab ipfis Ec
Imperatore eo accepiffct , cui opera , officio, nullo clefiae exordiis nonnunquam, immo & plerumque
non denique obfequio inferviffet. His ftimulis , hac Epiſcoporum ordinatio non ad Metropolitanos,
religione Otto incitatus ab ipfo Pontifice Pafchali fed ad Patriarchas vel Exarchos fpeétabat. Et ta
II. ordinari fe oravit exoravitque. Inferi condu men eo maximè ævo florebat Metropolitana di
cet verba ipfa ejus ad Pontificem Epiftolae, ut que gnitas, Sexto Canone Nicæni Concilii firmatur
tunc Eccleſiarum vaſtitas eſſet , intelligatur, & antiquis hic ufus Patriarchis Alexandrino & An
quàm feptae atque interclufae effent viæ omnes thiocheno, adeoque & Romano in regiones fubur
canonicæ ordinationis': Siquidem mumdo jam in bicarias. Perdiu ergo ante Nicænam Synodum vi
vmaligno pofito, cum vix cuiquam creditur bomimi , guerat hic ufus , perdiu & poft viguit. Viguit
aut loco , mom parv« mos torquemt amguffi& pro mo èrgo tota aurea Ecclefiafticae difciplinæ ætate. Si
ſkr« ordinationir aſſecutione . Proinde dubiur G" an ergo longo faeculorum lapfu & plurimis concur
xius , & flu£tibur curarum naufrago fimillimur , refitibus caufis res eodem rediit , primaevaque ex
ad te clamo , Domine , ſalva me , &rc. Te ſolum parte revocata cft confuetudo: ecquid ea nun£ fan
refpiciunt oculi moftri. Ordinavit illum Pontiféx fal &imoniæ Cleri , aut difciplinae puriori magis ad
va Moguntia Metropolis obfervantia : idemque per verfari cenfebitur , vel ipfi denique Metropolita
literas Metropolitano fignificavit, fchifinate Ger norum authoritati , quàm olim ?
maniae pleroſque Epiſcopos abductos eſſe à Pon X. His addi poffet : quod non minora habeat
tificalium munerum exercitio, atque ita cogi fe , ad rem iftam momenta, & quo in illud idem re
plerumque eorum fupplere vices. Propter prate fle&amur , unde exorfi fumus, Bernardi fuffragium.
riti fchifmatis ultionem in Teutonicis partibur per Ejus enim maximè ætate infudarunt Pontifices in
pauci Epifcopali funguntur officio. conftituendis ubique terrarum Primatibus , qui
VI. Avaritia , ſimonia & ſchiſma, etſ perma Metropolitanis eminerent. De eo ſuprà copiofiffi
gnæ & juftae, non tamen folae extitere caufae ener mè. Àbhorret ergo à vero mirum in modum ,
vandi Metropolitani Imperii. Contigit nonnun voluiffe Pontifices eo tempore, jurifdiétione Me
quam , ut imperiofior dominatio Metropolitarum tropolitanorum debilitanda ſuam exaggerare ; , cum
Epifc9pos impelleret ad prote&ionem Sedis Apofto ex adverſo ſuam ipſorum immediatam in Metro
licae interpellandam. Bruno ad Tullenfem Epifco politanos authoritatemaliis delegabant , ut finiren
patum . electus ; accingebat fe ut à Poppone Ar tur in Provinciis caufa: , rariffimæque Romanum
chiepifcopo Trevirenfi órdinaretur. Refifiit autem, ad judicium referrentur. -

offenfus illico tyrannica hac conditione, cui Ar
chiepifcopus Suffraganeos omnes fuos fubjecebat ,
ut pacifcerentur , nihil unquam praeter ejus prae
ceptum , aut confilii , aut operi§ adgreffuros. Ab
Archipræfule quoddam privilegium promulgatur,
in quo h«c lex fuperflua atque impoffbili, contine
batur, ut quifquam fuorum Suffragameorum ab eo
ordinandus , priùs fub divima prafentia teflimonio
/pondere debeat , quat ewut nihil extra fuum prgce
ptum , aut velle , aut quafi quidam fervur agere ,
prsfumat . Pervicit quidem indeflexa Brunonis con
ftantia , ut in ejus gratiam relaxaretur à Metropo
litano importuna illa conditio . Sed hoc tamén.
exemplo conftat , qua fuos premerent Epifcopos
XI. Sed tempeftivum jam eft , ut ad Concilium
Tridentinum veniamus , expendamufque , an ejus
Decretis breviorem in gyrum reda&a fit poteftas
Metropolitica. Conc. Trid. Se/č. 13. c.24. Judiciis
quidem Canonicis Epifcoporum abftincbo. Dexte
riori manu, quàm noſtra, 8 peritiori calamo tra
&lari res ea poftulat. Unum dicam; quibus non.
fatisfacit Cohcilium Tridentinum in fuis de Metro
politanorum & Conciliorum Provincialium pote
Ítates Decretis: vix fieri poffe, ut illis fatisfaciat
Jus Canonicum Decretaliüm , cujus authoritas in
omnibus Ecclefiis à quingentis amplius annis do•
minatur. Si ulterius progrediare , eandem toto Oc
cidente politiam regnaffc comperies ab IX. இ.
O >
 I68 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
Io, ut primium quoque de Epifcoporum crimina
libus caufis judicium Pontifici fervaretur. Ita nec
in Concilium Tridentinum, nec in libros Decreta
Jium rejicienda caufa eft. Qgibus autem infidet
haec opinio, Gallicanas faltem libertates hoc quid
quid éft juris feryaffe Metropolitanis , & CQnciliis
Provincialibus : fateantur tamen illi neceffe eft ,
hoc eſſe privilegium Eccleſia: Gallicanae peculiare,
cujufmodi funt & alia complura, quibus ab aliis
Chriftiani nominis regnis diftat, & quibus diftant
haec ipfa inter fe regna; quibus tamen in omni
bus, & libris Decretalium & Concilio Tridentino,
fuus, hoc eft fummus honos conftat , fumma re
verentia : tanto propenfius certè , quod & in his
Decretalium libris árduum non effet iftiufmodi li
bertatum fibras indagare . Sed parco , ne altius
me immergam in queſtionem falebrofam forfan.
unagis , quàm neceffariam .
XII. Venio ergo primum ad libertatem eam ,
ad quam Tridentina Synodus vocat Epifcopos om
nes, ut ne cogi poffint vifitare Ecclefiam Metro
politanam , quantacunque temporis diuturnitate •
praetexeretur hæc confuetudo. Nec Epifcopi Com
provincialet pr;textu cujuflibet comfuetudimis ad
Metropolitanam Eccleſiam accedere in poſterum in
viti compellamtur. Seff. 24. c. z. Refiduum erat ali
quid dubii , an per Procuratores faltem tenerem
tur adhuc Epifcopi eo honore in matricem Ec
clefiam defungi. Sacra Congregatio Concilii fenfit
primùm teneri. At re ad examen iterum vocata,
& penfitata maturius , relata etiam ad' Summum
3Pontificem , decretum eft tandem , anno 1 578. oc
cafione oblata Epifcoporum Regni Neapolitanis,
non teneri , ne per Procuratores quidem. Ita Fa
gnanus : In l·1. Decret, Part. 1. pàg. 184.
Si cui tunc contumelia fieri Metropolitanis vi
detur, cum primaeva reftituitur Epifcopis libertas :
fateor contumeliofum eis videri pofTe hoc Concilii
Tridentini Decretum. Sed cavendum ne invidia
potius confletur Metropolitanis , fi ea illorum effe
exiftimetur authoritas , quae Epifcoporum dedecore
& fervitute crefcat, eofumquie ighominia illuftre
tur • Contra certè Tridentini Patres exiftimarunt
augefcere Metropolitanorum dignitatem, oblittera
tis ufibus iis, qui per dedecus Epifcoporum eam
obfcurabant magís , quam illuſtrabant. 'Ita enim ,
Congregatio Concilii haec ejus verba interpretata
£ft , prgtextu cujuflibet confuetudinir, ut fóli au
ferantur particulares abufus confuetudinefque vio
lentæ & onerofae Epifcopis . Nec fanè lege 'ulla ge
nerali , nullo Canone fanciebatur neceffitas vifitän
dae ab Epifcopis Ecclefiae Metropolitanæ. Conßat
ncc tunc , ncc antè viguiffe eam confuetudinem
in Eccleſia univerſa. Facile conjicitur ſpontanea.
primum ea fuiffe Epifcoporum in Metropolitanos
9fficia, pietatis & obfervantiae documenta, qui
bus diuturnitas temporis quibufdam in locis con
£ìietudinis vim addiderat, confuetudo legis inftar
habere cœperat , ut haec jam quafi fervitus effet
«Juardam Epifcoporum . Atqui cónducibile in pri
amis eft , ut ex intervallo récidantur pullulafcehtes
iftiufinodi fervitutes , quae nimirum ex hac popu
lari perfuafione proficifcuntur, confuetudines qua
lefcumque in legum vim affurgere, & ufus" ab
origine primæva libcros, ubi adoleverint, jam fie
ri neccffarios. Nifi hac veluti falce caftigaretur
fubinde haec nova in dies exorientem fervitùs con
fuetudinum , infinitis aliquando tandem vinculis
libertas noſtra irretiretur, nec gratuita poſſent
unquam impendi honoris & charitatis officia, quin
cx. iis reformidanda pofthaceÍTent moleftiffimae vin
gula, neceſſitatis. Honorificas has Epiſcoporum vi
-fitationes non abolevit Tridentina Synodus, fedna
turæ & libertati priftinc illas reddidit, fölam ex
pungcns vim& ncccflitatem. Ne imviti,compellgstur. pigritantur ceſſantque à Seminariis crigendis, ncc
At canonicæ & generaliter receptae leges de com
veniendo ab Epiſcopis in matrice provinciae Eccle
fia Metropolitàno: `à Tridentina Synodo adeo an
tiquatae non funt, ut novo fint robore confirmatg.
Diiabus enim caufis praecipit Jus Canonicum con
fluere Epifcopos ad Metrópolitanum , nimirum.
quando conſecrandus ipſe eſt, 8 cum indixit Con
cilium Provinciale. C. Si Archiepifcopus de tempo
ribus Ordim. Atqui prior illa lex, quae univerfali
ter in omni Eccleſia viguit, non reſcinditur per
Tridentinos Patres, qui particulares tantum con
fuetudines abrogant. Quod ad fecundam vero at
tinet, eam Synodus exprefsè etiam innovavit , juf
fo Metropolitano, ut quolibet triennio Concilium
indicat fùum , juffis Epifcopis , ut omnes unà ad
fint. Epifcopi omnes convenire teneamtur. -
XIII. Minus ab aequitatis fpecie recedit illa.
alia de Tridentinis Patribus expoftulatio , quod
Provinciam vifitare per eos non liceat Metropoli
tano, nifi caufae Concilio Provinciali fuerint appro
batae. A^ Metropolitano, et iam poft plem? vifitatam
propriam Diœcefim , non vifitentur Cathedrale; Ec
clefi« , neque Diœcefe * fuorum Comprovincialium ,
mifi caufa cognita &• probata in Concilio Prvincia
li. Seff.z4. c.3. Liquidüm eft jure Decretalium obli
gatos ea lege non fuiffe Metropolitanos , aut cau
iàs vifitanda: Provincia: Provinciali Concilio ap
probarent. Sed fi propius rem infpicias, non ea.
èft poteftatis coar&atio, fed nova in ejus ufu cir
cumfpe&tio; ut tanta fit, quanta prius vifitantis pro
vinciam Archiepifcopi jürifdiéìio , fed confidera
tior, tantoque validior, quanto jam Epiſcoporum
omnium confenfione roborabitur. Non decedit et
go aliquid priftinae poteftatis , fed lucis & confilii
plurimum accedit. i. An injuria eft Metropolita
ni, ubi in commune confulere præcipitur cum Epi
£copis de rebus maximi momenti ? Conciliorum.
Provincialium fapientiæ debetur & committitur
maxima ex parte adminiftratio rerum Ecclefiafti
carum. Quid æquius ergo, quàm eam confulide
neceſſitate viſitandae Provinciae totius poſt viſita
tas Dioecefes à fuis fingulas Epifcopis'? 3• . Longè
uberior erit utilitas harum vifitationum , ubi CaԱ
fas probaverint earum Epifcopi , atque ita , quo
dammodo id in fe receperint, üt illis omni virium
contentione fuffragentür. 4. Denique fi mente re
volvamus priora florentis tum, máximè Ecclefia
fticæ difciplinæ fæcula, quorum ubique fanétimo
niam revexit , qua potuit , Tridentina Synodus :
aut inauditas , aüt ràriffimas comperiemus fuiffe •
Provinciarum per Metropolitanos viſitationes, Et
fanè Gloffa antiquo potius , quàm novo juri allu
dens, negaverat poffe vifitari à Metropolita no
Dioeceſes Suffraganeorum, niſi ubi eorum negli
gentia : aut appellatione ad eos transfertur ca
poteftas. 9. q. 1. & 3. C. Nullus primu* • _ . -
XIV. Cæterùm €x Decretis Concilii Tridenti
ni debet Metropolitanus monere fummum Pontifi
cem , qui Epifcopi ab elapfo jam anno non refi
deant, `introitu Ecclefiae interdiélo, fi ultra tres
menfes differat. Senior inter Epifcopos Provinciae
monere tenetur Pontificem fi Metropolitanus ipfe
ultra annum à ſua abſit Eccleſia. Seſſ.6. c.1.
2. Metropolitani eft fcripto probáre juftas ab
fentiae Suffraganeorum caufas. Eodem munere fun
gitur fenior Provinciae Epifcopus, tum in ipfum
Metropolitanum, tum fi abfit Metropolitanus, in
cæteros Provinciæ Epifcopos. Seff. 13. c. 1.
3. Metropolitani eft judicare cum Concilio Pro
vificiali, ari juftae fuerint caufæ quibus vel ipfc,
vel Epifcopi alii permiferint Epifcopis, ut ab Ec
clefiis fuis abeffe poffent. Item qnid poenarum de
cernendum fit in eos, qui poteftate hac abutuntur •
4. Metropolitani eft Epifcopos corripere, qui
III
 De Beneficiis, Part. I. Lib.I. Cap.XLVIII.
ín id conferunt canonicam fuorum redituum por
tionem : ita & Conciiii Provincialis eft Metrópo
litanum increpare, fi in culpa & ipfe fit. Seff. 3.
cºre 18.
5. Metropolitani eſt, vacante Epiſcopali Eccle
£ia, Vicarios illi Generales defignare, fi pigrefcat
Capitulum nec defignet. Eodem jure & fenior Suf
fraganeus in Eccleſia Metropolitana vacante deſi
gnawit. Seſſ, 14. c. 16.
6. Metropolitani eft, tertio quoque anno indi
cere Concilium Provinciale; eo legitime impedito,
id juris revolvitur ad feniorem Provinciae Epifco
pum • Seff·z4. c.1.
7. Si qua infignis pravitas radices egerit in ali
quia Dioecefi, nec revelli poffit, nifi üt difficulta
tes & procellæ aliquae ingruant : Si aliqui, dubius
2e l difficilis abuſus ſit extirpandus : nil agat Epi
fccpus nifi de fententia Metropolitani & Concilii
Provincialis • Ne innovari quidem rei quidquam.
majoris debet in Ecclefiae difciplina, nifi explora
to Romani Pontificis affenfu: Ita tamem ut nibil
„Yin-confulto fanéti//imo Romamo Pontifice , novum, aut
im baienus inuâtatum decernatur. sef. 5.
са и/f.
8. Si Ecclefiae Cathedralis opes impares fint ex
truendo alendoque Collegio juniorumi Clericorum:
Concilii Provincialis ea provincia eft , aut Metro
politani , cum confilio düorum ex Suffraganeis fe
1mioribus , plures ut confocient Cathedrales Eccle
fias , conftruantque illis commune Collegium, aut
in civitate ipfa Metropolitana, aut quopiam alio
commodiore loco. Seff. 19. c. 18.
9. Si regularibus aliquæ Parochiæ fint , & eo
rum Monafteria in nulla fint Dioecefi , Metropoli
tani eft , tanquam Apoftolicae Sedis delegati, ut eos
cogat gregem dominicum verbo divino pafcere &
raedicare, diebus faltem Dominicis & Feftis fo
emnioribus. Sefí.3. c.2.
1o. Metropolitani eſt compellere Monaſteria ſuae
Provinciae, quae nec in uniüs Congregationis cor
us adunata funt, nec Epifcopo fubjiciuntur, ut
in Congregationem aliquam fe recolligant, & Ge
neralia fibi Capitula triennio quoque indicant, ad
reftaurandam muniendamque deinceps regularem
inclauſtris fuis difciplinam. Seff. 15. c.8.
Ex his omnibus fatis elucefcit, fi hac omni po
teftate utantur Metropolitani, quam illis Triden
tina Synodus vel conceffit vel vindicavit, non effé
jam quod invideant fplendori & majeftati Metro
politanorum, qui primæva in Ecclefia viguere. Quod
autem Tridentino Concilio jubentur ar&iùs cohæ
reſcere & conglutinari cum Suffraganeis, cum Con
giliis Provincialibus, cum ipfo Romano Pontifi
ce : nova himc illis comparata funt præfidia & adju
menta per quàn opportuna , ad aufpicaciùs effica
ciuíque peragendum quidquid Ecclefiarum paci &
ædificationi, quidquid muniendae puriori difcipli
næ conducibilius erit.
XV. Carolus Borromæus Mediolanenfis Epifco
pus videri non immeritò poteft, geftifque decretif irriti forent, quam infani. He politiæ & potefta
體 fuis omnibus nihil aliud quàm Concilium Tri
entinum interpretatus eſſe. At is nec in Decretis
IProvincialium Conciliorum fuorum, nec in tota .
Archiepifcopatùs adminiftratione anfam dedit ullam
ſuſpicandi Metropolitanam authoritatem à Triden
tinis Patribus truncatam accifamque fuiffe. Quin
ftatutum ex adverfo eft in Conciliis ejus Provincia
libus, 1. ut Canonici tres feniores fexto quoque Quo demum, cumque loco & folio refideat, fumma
menſe moneant Metropolitanum de reſidentia Epi
fcopi ; alioqui menftruis diftributionibus priventūr.
2. Ut fervet Metropolitanus alterum ex duobus Re
geftis , quibus recenfentur res titulique Ecclefiarum
Provinciæ fingularum. 3. Ut Metropolitani fit con ßretur ; utque vel aufteritates ejus, vel blandimen
cilii Provincialis Decreta interpretari. Ad ipfum re ta tunc in ufum vocentur cum vel utilitas affulget,
currant ipfumqe percunétentür Epifcopi & Capi vel neceffitas urget Ecclefiae •
Тот. I.
I69
tula , in recenfendis Statutis fuis, nt ea ad normam
Concilii Tridentini refingant. Ipfius eft denique
Romanum, Pontificem confulere in rebus difficili
bus & intricatis. 4. Poteft femper ab Epifcoporum
fententia ad Metropolitanum provocari , etiam ubi
judicant tanquam Sedis Apoflolicæ delegati , dum
modo ejufmodi caufae fint, de quibus antè judica
re poterant jure ordinario. A£t. Ëccl. Med. pag. 1 r.
p. 37. pag 75. pag.282. Denique omnium manibus
teritur Caroli vita à Gioffano elegantiffimè fcri
pta, ex eaque eliquefcet quàm frugifera fuerit vi
fitatio Provinciae totius Médiolanenfis, quam man
dato Apoſtolico peregit cum ſummo Metropoliti
cae dignitatis imperio. Corruptelas quafdam & exi
tiales & infamabiles fruftrà tentarant Epifcopi ex
cindere; eas pro fumma fua qua pollebat pote
ftate Metropolitanus extirpavit. L.3. c.7. L.5- r
11. &c.
XVI. Scitè enim animadverfum eft à do&ore
Angelico Sanéto Thoma, propenfiorem religiofio
remque obedientiam deberi Archiepifcopo, quàm
Epifcopis in iftiufmodi, rebus , ubi illum Camiones
& Decreta eximia quadam & eminentiffima induunt
poteftate, ut in vifitanda Provincia & in judiciis
appellationum. Scripto 2. L. z. d. 45. Art.z. Aliàs
Epifcopo quàm Metropolitano ftrictior utique de
betur obedientia. Legenda eft in hanc rem lucu
lentiffima & magnos fpirans animos Epiftola Ste
phani Parifienfis Epifcopi ad Henricum Archiepif
copum Senonenfem: ubi affurgit ille quidem fupe
riori ejus dignitati; fed Epifcopali & indomita .
libertate negat fe judicium ejus fubiturum, nifi in
cafibus per facros Canones defignatis . Hift. Univ.
Parif l... pag. I wo.
XVII. Eam Capiti huic attexam claufulam, que
adprime confentiat cum folemni illo axiomate , in
totius hujus operis Præfatione ftatim explanato.
Nempe confultius nihil fieri à nobis poffe, quam
ut noftras femper opiniones & voluntates , linguas,
pennaſgue aptemus ei diſciplinae quae in univerſa
li viget Ecclefia , eo aevo quo nos fummi providen
tia Numinis locavit. Damnanda femper funtabu
fiones & corruptelæ particulares: at Magni femper
facienda univerfalis difciplina, moribus Catholi
cæ Ecclefiae confirmata : nunc ad rigorem juris aftri
&ta, nunc ad neceffariam ex materna providaque
charitate indulgentiam temperata, ſemper ſancti
tatis adglutinata legibus ; Epifcopatùs gradus va
rios magna femper authoritate donans, nunc ma
jori tamen, nunc minori hos vel illos; prout fem
piternæ Verbi fàpientiae libitum eft , mutabili hac
fan&iffimae politiae pulcritudine ad fempiternam &
immutabilem caeleftis civitatis pulcritudinem nos
rovehere. Non fervore tantum charitatis, fed &
កែ ſapientiæ abundemus neceſſe eſt, at ſumme
fapientiae eft fapere ad fobrietatem: nec in tantum
defipere, ut detrećłemus ei obſequi fempiternæ fa
pientiae Spiritui, quo Ecclefia univerfalis yegeta
tur & regitur. Conatus in contrarium noftri tam
tum alternantés viciffitudines nullius in fingularis
hominis poteftate funt. Difpenfat eas fumma Nu
minis Providentia , cujus nutu vel facientis vel per
mittentis reguntur omnia. Noftrum eft illi obfequi
nobis obfequenti ; & voluntates noftras ei accom
modare , hoftris fe neceffitatibus accomodanti;
cum ea nunc obrigefcere, cum ea nunc mitefcere •
inTEcclefias jurifdiétio, cum penes Apoftolorum
fucceffores femper refideat : unum illud refiduum ».
ut non aliud magni referre exiftimemus, quàm ut
ex fan&iffimis jüftitiae veritatis legibus admini
Pera
17o . Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
Perfpicuum eft autem, cum hic agimus de prin
cipe in Ecclefiis authoritate, agere nos de ufu ma
gis & exercitio hujus authoritatis quàm de autho
íitate ipfa. Perfpicuum eft etiam principem auth9
ritatem penes Summos Pontifices effe & Concilia
univerfalia, inferiorem autem poteftatis gradum
Metropolitanis & Confiliis Provincialibus concef
fum effe, cnjus aliquando devolutio fit ad fummum
Pontificem, & hanc denique authoritatem poffe
etiam principcm feu principalem dici, ubi cum
fubjeéîis poteftatibus confertur. Elevandis quibuf
dam difficultatibus opportunum fore vifum eft iftud
elucidamentum.
C A PUT XLIX. P.4. L.I. c.23.
De Seniore, primate & Protothrono
inter Epifcopos cujufque Pro
vinciæ.
1. Confuetudine &• privilegio qutmdoque deroga
tum eft Legi, qua univerfim jubehtur Epifcopi pro
•rdimatiomi* fu« tempore federe.
II. Exempla Ecclefi« Anglicam«, in qua Epifcopo
Londvnienfî , Vintomienfir , & Roffenfis , munere fum
guntur Decani Subdecani, Cancellarii, Vicarii Ar
chiepiſcopf & Capituli Cantuarienſit, in Eccleſia
Metropolitana.
III. Roffenfi Epifcopi peculiaria qu«dam jura.
IV. Harum confuetudinum primordiae in Ecclefia;
Romama extiterant.
V. De Protothronit Gallia.
VI. De Polonia.
MII. De Oriente.
I. P Canones Toletani, Melevitani & Brac
charenſes Epifcopos cujuflibet Provinciæ
Pro ordinationis tempore federe & fubfcribere juf.
ferant , Decanos is ifiter eos erat, qui prior ordiná
tus, fuerat. Hic avo homoris Primár'ab Hilario Papa
dicitur. Epift.8. Huic legi univerfali derogatum ali
§uando fuerat, ſeu conſuetudine, ſeu privilegio.
£pi(copi Angliae Londini congregáti fub'vuillëimo
Rege, poftallegatos hos Canones, fcitati funt com
Pltfculoy gorum qui ætate erant Βroveâiffimi , quo
ordine ſedere ſolerent Epiſcopi. illi uno ad delibe.
sandum die impetratorêfponderunt, addexteram
Cantuarienfis Archiepifcópi federe debere ÉÉÉÉ
cenſem, Londonienſem ad ſiniſtram, Vintonienfem
ad latus Eboracenfis. Ex concilio Toletamo quarto
AMilevitano atque Braccharenff ftatutum, eff, #
«uli fecundñmnʼ ordinationi, fue tempora fedeant,
Pr«ter. eor qui amtiqua confuetudine , '/'ve Ecclefa
º" ſºrum privilegii digniore, sede habe,
De qua re interrogati funt fener, & atate proveá;,
&-c. Malmerb. L.3. de Vuil, Princ, amn. 1o7ş. Wita
Lanfranci c. 12.
. II: Primus ergo Sedis & honoris locus Londo.
nienfi deferebatur Epifcopo intér CantùåíéníÉÉÉ
Yi£lae Epifcopos quamvis alii prius ipfo ordináti
fuiffent. Hiné ejus partes fuere , ut ábfente An.
felmo Cantuarienfi Archiepifcopó Henricì i.íé.
£sT £auguráret, ut qui Decafius effet Archiepi.
fcogatís , adeoque & Provincię totiu§.TÄúi
§9id,ca de re dicat VueftmonafterienfisMonäçìüô
AMatthæus: In hac coronatione non ji derogatum
Eccleſ, vel Antiffiti Camtuarienfi, quia Londonienfír
*f*ßput Archiepifcopi cantuaîiçãã, , immo totiur
:*&!i« Decamus , vice , ejus in boc officio exeque
batur , & boc cartha eju; teftificatur. Primae etiam
ºtºntia jure fruebatur Londonjeniš in confija clefia Cantuaiienfi , fi oret Capitulum. Idem Scri
^rchiepifcopi CantuarienfiSTiíTíïìáí, Scriptor ptor docet alibi, Epifcopum Roffenfem Cantua
-Vitæ San&i Thomae Cantuarienfis. Gilbertur Lom
domienfi Epifcopur , Decamur utique Camtuarienfis ,
&• im Concilio poft Arcbiepifcopum primu*. Baron.
amm. 1 164. m. 16. In Concilio Lambethenfi, amm. 1161.,
fub Bonifacio Archiepifcopo Cantuarienfi , confti
tutum eft , ut five Rex, five Magnates libertati
bus Ecclefiafticis injuriofi effent , terrae eorum.
interdićio fubjicerentur : & his poenis fi non emol
lefceret eorum cordis durities , tunc Archiepifco
pus, & eo abſente Londonienfis Epifcopus, tan
quam Decanus Epifcoporum , comitibus afcitis duo
bus aliis Epifcopis, ad Regem pergeret , & ea in
fra&i animi conftantia quæ & Epifcopum deceret,
nec Regiam decoraret majeftatem, admoneret of
ficii fui. Cone. Gen. tom. I 1. part. 1. p.8o6. Deni
體 abfente Archiepifcopo, convocabat Londonien
is Archiepifcopus Concilium Provinciale. Si autem
Londonienfis quoque vacaret Ecclefia , munus con
vocandi Concilii ád Vifitationem Epifcopum fpe
&tabat , tanquam Subdecanum Ecclefiae Cantuarien
fis: deniqué fi vacaret, & Vintonienfis Sedes, ad
Lincolnienfem res fpe&abat, tanquam ejufdem Ec
clefiae Cancellarium. Haec, ammo 1 4o4. , ita tradit
Harpsfeldius : Mamdato Thoma Archiepifcopi de in
dicemda Synodo perfunctur efi Liwcolnienfir Epifco
pur , quafi Cantuarienfis Ecclefi« Cancellariur ; quòd
Londimemfir seder, eujur Epifropus ejufdem Eccle
/í« eft Decamur, &• Vintonienfis , cujur Epifcopur in
eadem Ecclefia Subdecanus cenfetur, vacaremt . Quo
Harpsfeldii teßimonio patet Decani nomine claruif
fe Londonienfem Epifcopum , non eo tantùm no
mine, quod præeffet caeteris omnibus Angliae, aut
Provinciae fàltem fuae Epifcopis, Sedis füae digni
tate ; fed quod unà Decanus effet Capituli Can
tuarienfis ; cujus & Vintonienfis Epifcopus, Sub
decanus erat & cantor : Lincolnienfis Cancellarius,
at ex eodem contextu liquet; denique Roffenfis
Epifcopus Capellanus erat & Vicarius , ut mox di
cetur. Hi certè tituli erant dignitatum , quas Epi
fcopi ifti obtinebant in Ecclefia & Capitulo Cantua
rienfi , quarum fun&iones implebant folemnioribus
diebus feftis ; & quibus ipfis accedebat jus, ut ab
fente Archiepifcopo, & in locum alii aliorum fun
gerentur vices Archiepifcopi in convocandis Con
ciliis Provincialibus , in córonandis Regibus, in
libertatibus Ecclefiae in Aula Regia propugnandis,
in prima denique implenda honoris Sede, ſive Con
cilia, five confilia agitarentur. Palam eft ex hi
ftoria Harpsfeldii poft annum etiam quadringente
fimum fupra millefimum hos Epifcopos omnes his
ornatos titulis his oneratos fuiffe muneribus.
III. Venio ad Roffenfem Epifcopum, qui Capel
lanus erat Ecclefiae Cantuarienfis. Refertur in Chro
nico Angliae perantiquo, ammo 1 147. Chronica Ger
vafir, ut Vvalterus Archidiaconus Cantuarienfis ,
& frater Archiepifcopi eleétus fuerit in Roffenfem
£pifcopum antiquo miore, id eft, à Monachis Rof
fenfibus in Capitulo Cantuarienfi : Secumdùm am
tiquam confuetudinem in Capitulo Cantuarien/ ele
£tur eft à Monachir Roff«. Archiepifcopus confir
mata eleétione , Epifcopatum donavit . Ad quens.
Jpeéfat de jure antiquo Epifcopat%r ipfius domatio.
Confeftim Epifcopuin facramentum fòlemne praefti
tit Archiepifcopo & Ecclefiae Cantuarienfi; fpopon
gitque ejus jura & confuetudines nufquam à fe •
imminutum iri • Scrip. Angl. Antiqui. tem.…. pag.
z362. Ea autem erant hujufmodi. Cum primum .
efflaffet animam Roffenfis Epifcopus. Monachi, qui
Canonici ejus erant, Pedüm Épifcopale Cantiia
riam deferebant deponebantque ſuper altare Me
tropolitanae Ecclefiae. Item quandiù vacat Sedes ,
aut Archiepifcopus abeft Cantuarienfis, debet Rof
fenfis minifterium omne Epifcopale implere in Ec
- - - IICIl

De Beneficiis, Part.I. Lib.I.Cap.XLIX.
rienfis Ecclefiae Cappellanum effe, cujus & vin
tonienfis Cantor erat : Epifcopur Roffem/$ , qui ab
amtiquo Camtuarienfi Ecclefi« proprius erat Capel
ianus . Vimtomiemßr in Camtuariem/? Ecclefit Camto
res gaudet officio. Ibid. p. 1382. Cum Galeramus Epi
ſcopus Roffenſis electus eſſet praeter antiquum mo
rem in Capitulo Ecclefiæ fuæ Cathedralis , con
(ecratus autem ab Archiepifcopo eis mare: com
pulfus fuit poftea eadem dependere obfequia . ,
idemque praeftare facramentum in Ecclefia Cantua
rienfi. Monachi. Roffenfis Ecclefiæ ut hoc excute
rent jugum Monacorum Cantuarienfium , nihil non
tematarunt, & fefellit illos femper fpes fua. Ibi.
pagz. 1462. 1464. 1467. 1475. 1476. 1477. Cæterùm
quandiu Roffenfis implebat Pontificalia munia Ar
chi<pifcopi Cantuarienfis , procurabatur ab Eccle
fia Cantuarienfi , ut propriur ab antiquo Capella
mus*. pag. 1 567. A` quibus non abluderis Eadmerus,
ita habet: Qgi Camtuarienfis Ecclefi« proprius atque
domefficus effe dignofcitur. Nov. 1.4. &•';. idem Scri
ptor non filet, ut cum quinquennio vacaffet Can
tuarienfis Ecclefia pof obitum Sanći Anfelmi, Rof
fen fis Epifcopus Pontificale omne ibi munus expli
cuerit , nulli prorfus obnoxius Epifcoporum Pro
vinciae. Agebat in ea curam Pontificalis officii Ra
dulphus Roffenſ: Epiſcopus , G, ei intur & extra-,
Jî qua emergebant , affîduus propugwator erat atque
fidelir. Ipfe Ecclefíar in omnibus terri, totius Pon
tificat%* Cantuariemfir intur &* extra Cantiam, iw
comfultis Epifcopis , uti petebatur, dedicabat. Ipfè
que ad Chriftianitatem pertinent, in eifiem terris
prout res exigebat , fedulò miniftrabat. Et b«c ita
3ntegro quinquiemmio, &c. Hunc Archiepifcopi vi
carium numcupat Rogerius: Vicarius ejus. Idem.
ipfum quod fuprà jam laudavimus Chronicum .,
anno 1188., Vintomienfi Epifcopo Cantoris titulum
& officium delegat , locatque eum ad finiftram Ar
chiepifcopi, cujus latus dextrum tegebat Londo
nienfis , ut Epifcoporum Provinciae l)ecanus. A?
dexteram Primati r fedit Epifcopus Londomiemfif, quia
inter Epifcopos Camtuarienfis Ecclefia fuffraganeor
Decanatâs praemimet digmitate ; ad finiftram fedit
Epifcopus Vimtomienfi, quia Cantoris officio prgcellit.
Scrip. Angl. pag. 1479.
IV. Pleræque Ecclefiae ad Romanae fe formam
finxerunt. Illa autem Pontificis confecrationem .
fervari integram voluit tribus Epifcopis Cardina
libus, Otieni, Albanenfi, Portuenfi; fed maxi
mnè Oftienfi. Comc. tom. 1o.pag.388. Dignitates etiam
funètioneſque Roma: obeundas Cardinalibus Epi
fcopis defignavit. Albanenfis Epifcopus vocatur
nonnunquam Vicarius Papæ. Barom. amm. 1 188. m. 18.
Liber , qui Ordo Romanus infcribitur , Cap.3.4. ,
Epifcopos Cardinales docet affuiffe Papæ Pontifica
liâ celebranti in Ecclefia Sanéti Joannis Lateranen
fis : effe in ea Ecclefia Epifcopos hebdomadarios,
denique ut Presbyteri fubminiftrant folemnius ce
lcbranti Epifcopo, ita & Epifcopos quandoque Ro
mano Pontifici ſubminiſtrare. Accedunt primàn.
Epifcopi fertumdiam ordinem de manu Pontificis com
mumicare , & poft eos afcendunt Prerbyteri omner,
ut communicent ad altare. Sicut enim im Romana
Ecclefia Summo Pontifici mimiflrant Epifcopi , fic im
c«teris Eccleßis debemt Epifcopis facere Preſbyteri.
v. In Gallia Sueffionenfis Epifcopus longâ jam
poffeffione fretus, vendicat fibi primum locùm in
ter Epifcopos Remenfis Provinciç, proximum poft
illum Catalaunenfis. Docet Fulbertüs Carnoténfis
Epifcopus has confugtudines miti antiquis Notitiis
Provinciarum & Civitatum Romanarum. Ut cnim
prima harum Givitatum culminc Metropolitico cmi ma:: Ecclcfia Civitatis Augußodum& poft Lugdunem
inebat aliis; ita fecunda , & nonnunquam etiam .
tertia hinc aliquid privilegii in fe derivabant , quo
caeteris anteftarent. En ut Fulbertus loquatur `de
«Catalaunenfi Ecclefia: Sed me Civitati vel Eccle
- Tomi. I.
---
171
fíæ Catalaunorum fuum derogetis honorem , memi
miffe vos oportet , quòd in antiqua defcriptione Pro
vincia Belgiee fecund: , ip.fa Civitas à Remenfter
t ium locum habeat . Epi/f.78. Tutiùs id forfan aftrui.
tur, quàm quod ait Flodoardus ordinatum mif.
fumque ab Apoftolo Petro fuiffe primum Epifco
pum Remenfem Sixtum, adjunétofque illi * cómmi
litones duos Sinnicum & Memmium, quorum il
le Sueffionenfem, hic Catalaunenfem capëffivit Epi
fcopatum · Flodoard, L. f. c.3. In Concilio Remèn
ſi anni 1o49 ſedit Epiſcopus Sueſſionenſis imme
diatè poft Archiepifcopum Remenfem. Conc. Tom.g.
pag. 1936. Tum Urbanus II. extin&um ^ refiauraffèt
Archiepifcopatum Atrebatenfem, & Lambcrtum eo
donaffet: Rainoldus Archiepifcopus Remenfis ad
Epifcopum Sueffionenfem mifit , Epiftolas ea' de o
caufa à Pontifice ad fe perfcriptas ut , eas , cum
caeteris Provinciae Epifcopis coriìimunicaret. Literas
Domimi Pap£ fufcepimur: quar cum perlegiffemur. Coe
piſcopo noſtro Sueſſionenſi ear tranſmiſimus, o ut ipſe
ceterir Suffraganeis ear tranfmitteret , prgcepimur.
Spicil. tom.5. pag.535. Anno 1271. vacante Remenſa
Sede Milo Epiſcopus Sueſſionenſis Concilium Pro
vinciale convocavit, pro ufu jamdiu im Ectlefia.
recepto . Conc. tom. 1 r. part. r. pag.92 2. - -
Si ad fuperiora autem fgcula retro fe&amus gra
dum , jam inde à temporibus Hincmari eadem ho
noris praerogativa fruebatur Epifcopus Suefhonen
ſis. Hincmarus ipſe in una Epiſtolarum ſuarum
duodecim recenfes Civitates Remenfi Metropoli
fubjeétas , primum adfignat locum Sueffionenfi, fe
cundum Catalaunenfi. Himemwar. Epift.6. c. 18. Bibl.
Patr. tom. r6. pag. 4o8. Flodoardus Sueffionemfem .
ante alios femper Provinciae ejufdem Epifcopos
nominat , ab eoque refert confecratum fuiffe Ar
chiepiſcopum Remenfem. Flodoard. L. 4. c.35. 36
In Concilio Remis habito circa annum millefimum ,
in quo exauthoratus eft Arnulphus Archiepifco
pus, Suefftonenfis Epifcopus primas authoritatis
partes femper obtinuit ante alios omnes ejus Pro
vinciæ Epifcopos. Ludovicus IX. qui & San&us ,
Philippus Audax , 'aliique nonnulli Reges Remis
à, Sucífionenfi Epifcopofolemni pompa inunćti funt,
quòd vacaret tunc Remenfis Ecclefia. Du Chefn.
Hift. Fran. tom.4. pag. 1oo. In Remenſi Concilio
anni 1 564. fub Cardinali Lotharingo Archiepifco
po Remenfi Sueffionenfis Epifcopus primum femper
poft Archiepifcopum locum implevit , vocatufque
eft Archiepifcopatus Rememfir & totius Provinciæ
Vicarius. Con.tom. 15. pag.59. 65.
In Provincia TuronefifiTeodem honoris fedifque
primatu fruebatur Cenomanenſis Epiſcopus, ſi fi-
dem addamus Goffrido Abbati Vindocinenfi: cum
nimirum verba faciens de Hildeberto Cenomanenß
primum Epifcopo, inde ad Turonenfem Metropo
lin eve&to: narrat quàm ftrenuè fortiterque obfti
terit fimoniacae ele&ioni , quam infandó favoris
aucupio moliebantur : Himc Hildebertus vir reli
gioſus, qui poſt Metropolitanum in Provincia pri
mus erat Epifcopur, nom tacuit. L. 3. Ep. 1 1. Sirmun
dus in Notis ad hanc Goffridi Epiftolam , hanc
Ecclefiæ Cenomacenfis praerogativam elicit ex No
titia Provinciarum & Catalogo Civitatum Romani
Imperii. Adjicit verò Claromontenfem Epifcopum
pari jure niti in Aquitanica Provincia prima ,
Piétavienfem in fecundâ. Vifum aliis eft, Siagrium
Epiſcopum Auguſtodunenſem Pallio à Gregorio
Magno impetrato , id etiam confecutum effe ,
ut Ecclefiâ Auguftodunenfis primas teneret in
ter Epifcopales `fedes Lugdunenfis Provincię pri
fem effe debeat : &• bunc fibi locum &• ordinem
ex noſtra authoritatis indulgentia vindicare: Le
Coimte. Am. 685. m. 1 1. nec aliter, poftquam Ai
gilbertus Epifcopus Cenomanenfis , gratia apud
Y 2. Theo
 >…
172, Vetus & nova Ecclefiae Diſciplina
Theodoricum III. Regem florentiffimus , Pallio à
Pontifice Romano donatus eft, impetratum effe •
ejus Ecclefiae
ejufdem Primatùs
Provinciæ privilegium , fupra alios Videbatur Meletiur praeminere imter Epifcopos Ægy
Epifcopatus. w
pti, ut qui fecundum habeat locum poft Petrum im
Contendebat & Carcaffonenfis Epifcopus idem Archiepifcopatu. Poterat tunc tamen id privilegii
fibi juris effe in omni Narbonenfi Provincia fpe
ciali Ecclefiae fue jure . Concilium Provinciale Bi in Cappadocia Metropolitanus ſub Patriarcha Con
terrenfe anni 1 33 r. temporario ediéto , dum de ſtantinopolitano, in Novella Iſaaci Angeli: Ty
caufa pleniffimè judicaretur , ftatuit ut poft Ma rius Metropolita fub Antiocheno , Caefarienfis Pa
galonenfem Epifcopum federet , qui prior, erat or
Jiinationis aevo; ita ut nihil praejudicii hinc na
{ceretur , donec res hinc & hinc accuratiùs expen
di poſſet. Non poterat Carcaſſonenſis obtendere
Notitiam Civitatum, in qua poft Narbonem primo
loco Tolofa cenfetur , fecundo Biterrae.
Sed cum Bajocenfis Civitas prima poft Rotoma
gum adſcribaturin eadem Notitia, Bajocenſis Epi
ícopus in Concilio ង៉ុណ្ណ anno 1 581. palam
Decanorum praerogativam fibi deberi profeffus eft.
Prædeceffores quippe fuos eo femper honore af
fe&os fuiffe ? ad generales tantùm Synodos perti
nere eam regulam, quæ fedes & fedendi ordinem
ex ordinationis tempore difpenfat : at in Provin
cialibus Conciliis Civitates fingulas fuo gaudere
honoris gradu locoque ; argumento effe ipfa earun
dem Ecclefiarum Capitula, quae eodem femper or
dine & gradu patiebantur, primum obtinente ſem
per locum Capitulo Bajocenfi , fecundum Abrinca
tenfi , Ebroicenfi tertium, quartum Sargienfi . Et
hic fanè ordo eft harum Civitatum in Notitia ea ,
quam Sirmundus edidit. Conc. Gall. Tom. 1. Conc.
Gen. tom. 1 3. pag.871. Nec fefellit omninò fua fpes
Pajoceníem Epifcopum. Secundùm illum interim
pronuntiavit Synodus , Decanorum privilegio ut
frueretur tunc , citra praejudicium tamen aliarum
Eccleſiarum, quae . fuas interim chartas excuterent,
fi cnm de aliquid eis juris alluceret. Sed ante.omnia
ßatutum eft , Romana ut Ecclefia confuleretur.
Capitulum Santonenfe locum fibi poft Pi&avien
fe vendicabat in Concilio Burdigalénfi anno 16,4.
patrocinium poffeffionis obtendens. Interceffere •
Capitula alia , ceffitque interceffioni Concilium,
ita tamen ut nihil præjudicii partibus hinc creare
tur: Et fane in Notitia Sirmundi, nec Santonicç
urbi tertius, nec. Pi&avienfi fecundus poft Burde
galam tribuitur locus. Ibid. p. 1689.
In Hifpania narrat Rodericus ipfe Toletanus Ar
chiepifcopus, l.9: e. 1 1. , cum non potuiffet ipfe mi
litari expeditioni intereffe, quòd gravi mórbo la
boraret , miffum à fe Epifcopuffi Placentinum ,
vicarium fuum , ut vice fua Pontificalibus muniis
fungeretur • Capellanum fuum Pontificem Placenti
menfem , qui im exercitu loco ejur Pontificalia exer
Tey’ef •
• VI. Ab Innocentio III. expreffit CracovienGs
Epifcopus , quòd ejus fedi non contulerat Notitia
Imperii , in qua altum de ea filentium; ut Epi
fcopos omnes alios Gnefnenfis Metropoiis loco'&
honore praecederet • Ut Epifcopus Cracovienfi, om
amibus aliis Epifcopi, Provincia &• Ecclefi« Polona
loco & vice prior ſit , 6 primus Gneſnenſi Archie
pifcopo in confecrando mamur imponat. Ita habet
Longinus in hiftoria rerum Polonicarum. Rainal.
anm, 1197. m. 14. Nec eo tamen deterritus eft Urati
flavienfis Epifcopus, quin aliquot poft annis in Con
cilio Provinciali de loco fedéndi cum Cracovienfi
certaret , pervinceretque infra&a tuendi loci fui
conftantia. Erat enim ordinationis evo fuperior.
Cracovienfis abeffe maluit, quàm coram éxtrudi
honore & jure fuo. Rainald. amm. 1117. m.; t.
VII. In Oriente inter Metropolitanos, qui uni
ណ្ណ fuberant Patriarchae , unus aliquis `emine
at fupra alios fedi fuae jure. Is Protothronus ap
pellabatur ; ejufmodi forfan erat Meletius Archie
pifcopus Lycopoleos in Ægypto juxta Epipha
nium , Hgreff 68., cujus haec funt verba, primum
illi poftAlexandrinum Pontificem adfignantis locum:
rfonae haefiffe, non fedi. Ejufmodi erat Caefareae
laeftinae (ub Hierofolymitano. Non filuit Vuillel
mus Archiepifcopus Tyri tam illuftre Ecckfiae fuae
privilegium , cujus in VIII. Synodo Oecumenica
cmicant documenta. En ipfa Vuillelmi verba : Cer
tum eft quod inter tredecim Archiepifcopos , qui à
diebus Apoflolorum Sedi Antiochen« fubditi fuerunt,
Tyrenfi, quidem primum locum obtinuit , ita ut in
Oriente Protothronus appelletur ; ficut im Catalo
go, érc. L. 14. c. 12. Quando Tyrium Metropoli
tam Hierofolymitano Patriarchae interim addixit
Innocentius II. dum caufa accuratius examina
retur, eundem ei honoris Primatum contulit,in Pa
triarchatu Hierofolymitano.
ఎఓఎడిఎఓ ఎ.ఎ.ఎ.ఎ.ఎt J. J. &&& & J& Jడి
De Epifcopis, de Epifcopalibus fedi.
bus, de Epifcopatu ipfo.
CA PUT L. P.1. l. 1. c.13.
Epifcoporum authoritas jure divino
nititur, ipfaque Chrifti inftitutio
ne; fucceffere Epifcopi in Apofto
lorum locum , in Petri etiam quo
dammodo Sedem . -
I. Epifcopi origine & inftitutione prorfur divins
fulgent, tum quoad. Ordinem , tum quoad Jurifdi.
£tionem : quippe Vicarii Chrifti funt in fua quifque
Diœceff, & Apoftolorum fuccefforet , & ip/ius quo
dammodo Petri .
II. Probatur ex Leonir Pap« teftimonio .
III. Et ex optato Claver fpiritalir jurifai:tionir
Chriflus femel dedit toti Apoßolorum Collegio , id ‫و‬f/‫ه‬
Epifcoporum dedit & femel Petro , ut Capiti , quo
córpus totum in umitatem imdiffolubilem collectum
reprafentabatur .
IV. Expomitur ab Hieronymo , ut Apoftoli licèt
Petro parer im Apoftolatu , ei tamen ut Capiti fub
jungebantur.
V. Epifcopatum mirifice idem extollit.
VI. Éodem jure divino, eademque neceffitate vi
tandi fcbifinatir , vult Hieronymnus Eptfcopor effe •
capità fingularium Ecclefiarum , Petrum Ecclefíe
univerfa. Annuit ut & Petri fucceffores dicantur
Epifcopi. Primi Epifcopi ab ipfis Apoftolis Apoftuli
dičti funt .
vII. Antediéta firmamtur ex Sam? o Pariamo •
VIII. IX. Ex Cypriano item, & Augu/timo •
X. Ex Paulino ór Juliano Pomerio.
XI. Ex Canonibus &• Conftitutiomibus Apoßoli
cir. Ex Origeme & Eufebio.
XII. Ex Ba/ilio, Firmiliano, & Theodoreto .
XIII. Eadem honori , &• poteftatis cognomima Pa
p« & Epifcopis communia , aliquo tamem difcri
mine.
XIV. De momine Papa.
І. Pಳ್ಲ! à Metropolitanis ad Epiſcopos :
& quanquam ex fupcrioribus præjudicatum
illud præcéptumque animo jam fit , non Ordinema
tººl
 -
De Beneficiis, Part.I. Lib.I. Cap. L.
$antum, fed Jurifdi&ionem etiam & Imperium.
Έgifc9porum jure divino niti , & ab ipfa proficifci
Chrifti inftitutione: juvabit tamen tam ` pulchro
& tam copiofo immorari paulò diutius argumen
to- Unanimis Conciliorum , Patrum, Scriptorum
que omnium Ecclefiaticorum antiquifima traditio
eò confpirabat , ut Epifcopi cenferentur divina.
t quadam origine & inftitutione niti, ut Chrifti ipfius
vices agerent in fua quifque Dioecefi , ut fuccef
: fores haberentur Apoftolorum, ipfiufque adeo Pe
tri, fenfu quodam veriffimo, cüi nihil illud offi
ciat alioqui indubitatiffimum , quòd Papa propriè
magis & pleniùs & ex affe , ajünt, hæres fit &
ſucceſſor Petri.
1I. Ne optari quidem poteft in hac re tota aequis
& elimatius quidquam , five ad Summi Pontificis
ratrogativam commendandam, ſive ad majeſtatem
illuftrandam inftitutae divinitus Epifcopalis dignita
tis: quam quðd uno Epitolae fue contextu com
plexus eft Leo Papa, verè Magnus. Mirabili quo
$dam foedere conglutinat ille Principatum Capitis
in univera Eccleia cum Principatu Epifcoporum,
qui, & ipfi Capita funt fuorum quifquie gregum :
quibus ex omnibus fibi mutuò fùbnexis, infiexif.
9ue indivulfa quadam charitate & concofdia , exi
ftit Caput unum & unus Epifcopatus: perindé om
ninô ut omnes Ecclefiae Epifcopales cùm Romana
Ecclefia, unum Catholicæ Ecclefiae corpus coagmen
tant • En ipfa Leonis verba : Commexio totiú, cor
pori£ unam fanitatem , umam pulcritudinem facit.
Et hæc quidem connexio totiu? corporis unanimita
sem requirir, fed precipuè exigir concordiam Sa
cerdotum ; quibus etſi dignitas non ſi communis,
eft tamen grdo gemeralir. Quoniam &• inter beatif.
fimo* 4poftolor im fimilitudine bonoris , fuit qugdam
difcretio poteffatir; &• cum ommium par effet ele
£fio , uni tamem datum e/?, ut ceteri, prgemimeret.
De qua forma Epifcoporum quoque eff örta diffin.
élio, 6 magna dipofitione proviſum eſt, ne omsner
omnia fibi vindicaremt ; fed effent in finguli, pro
vimciit finguli , quorum inter fratre, prima babe
retur fententia ; & rurfur, quidam im majoribus
urbibus contituti follicitudinem fufeiperent amplio
rem ; per quor ad umam Petri Sedem univerfalis
Eccle/ìg cura romflueret , &• mibil ufquam a fuо са
pite diff deret. Epist.84.
Manifeftè declarat Leo, fucceffifTe Epifcopos immediatam à Chrifto, -alteram Petri, alteram .
Apoftolorum . At dici, fuper Petrum fumdatur Ec
Apoftolis , quos nemo nefcit inftitutione `prorfus clefía
divina hunc apicem affecutos; ordinem & Colle f?olor fiat , licèt id ipfum im alio loco fuper ommer Apo
gium Epifcopatùs unum prorfus effe ; Epifcopos
denique alios ab aliis eo diftare, quòd latius horum
quàm illarum pateat authoritas. In fìmilitudine bo
moris fuit difcretio poteffatis. Cum omnium par effet
ele£iio , uni datum eft, ut cgterir pr«emineret. Non
eo differre eos inter fe , qùòd hi ab illis quidquid
habent poteftatis, mendicarint, quafi ex ' deléga
tione quadam: cum ex adverfo omnes immediatè à
Chrifto vocati fint ad Apoftolatum , five ad Epif.
copatum: Qmnium par ele£tio, Ordo generali, : fed
quod alii aliis fubjiciuntur, alii aliis latius domi
nantur ; largius, parciufve fua munera difpenfan
te Chrifto, ut fibi collibitum eft , ad Principatus
fui facri focietatem Epifcopos prorfus omnes vo
canti. Umi datum eft , ut caterif pr«emineret. Lon
gè aliud eft , quempiam delegare, & ei praeeffe.
Petrus à Chrifto fupra alios Apoftolos eveétus eft;
& illi tamen à Petro nec miſſionem, ſeu delegatiofcopus tertius eft . Habent enim primos de Pepuza.
nem, nec authoritaten obtinuerunt fuam , fed ab Phrygie Patriarchar - ſecundor quor appellant Ceno
uno immediatè Chrifto, ut à fonte totius Sacer
dotii primario.
III. Affirmat Optatus Milevitanus, l.r., in Afri
ca Epifcopus , ad unitatem Ecclefiae conßringen
•dam , Petrum caeteris praelatum fuiffe Apoftolis,
& à Chrifto accepiffe Claves, caeteris communi
candas. Bomo unitatis Beatus Petrur prsferri om
173
mibur Apoftolis meruit , &• claver regni Cælorum.
eommumicamdax cæterir folur accepit . Idem fentit
Leo, Ut ab ipfo Petro quafi quodam Capite domæ
fua Domimur velut in corpus omne diffunderet. Ep.
89. Non horum ille fenfus eft verborum , quòd
Apoftoli authoritatem ſuam & Claves à Petroob
tinuerint: cum evidentiffimè & difertis Evange
licæ veritatis verbis conftet, Chriftum ipfum ad
Apoftolos omnes verba facientem, in commune •
donafTe illos & Clavibus Ecclefiae , & poteftate ea,
qua in terris quidquid ipfi fa&um infe&tumque effc
juffiffent , perinde 'in coelis, feu ligando , feu ligan
do fa&um infe&umve cenferetur. Sed cum rurfum
Chriftus Petrum nominatim alloquens, & in eo
implexum infertumque quodammodo , ut in verti
ce ſuo, totum Apoftolicum, ſeu Epiſcopale Col
legium: ligandi folvendique poteftatem in coelis
& in terris dedit ei cum^ Clavibus : eo id figni
ficatum voluit , ab omnibus illis adminiftrandas
non effe coeleftes has Claves, nifi confenfione &
charitate indivulfa cum Capite fuo , in quo com
prehenfi & complicati omnes erant , quando illum
divina hac & ftupenda poteftate cumulavit. Ea.
fuit mens Paciani : Ad Petrum locutur eft Domi
mus , ad unum , ut umitatem fumdaret in uno : Mox
id ipfum im commune pr«cipiens. Epig. 3. Paucis his
verbis duplex delegatio perfpicuè indigjtatur, qua
rum in una Chriftus folum áffatur Petrum , ut Ca
put , quo totus repraefentatur Epifcopatus. in al
tera non Petrus delegat Apofìólos, fed Chrißus
iifdem prorfus verbis quibus delegaverat Petrum ;
cui tamen vel tunc fofpes & incolumis fua confta
bat praerogativa , quòd uni illi ut centro & verti
ci unitatis honos praecipuus habitus eſſet .
IV. Corticem magis quàm medullam verborum
fpe&arunt, qui fufpicati funt Hieronymum debili
taffe vim & majeftatem infregiffe Epifcopatùs, cum
Epiſcopis Presbyteros aequavit. Etenim ex eoim
præfentiarum ea adfcribemus hic placita , quibus
evehantur Epifcopi ad fummum dignitatis & pote
ftatis columen , & in fucceffionem adoptentur Apo
ftolorum, qui ipfi in Apoftolatu pares fint Petro ,
non autem in eo fingulari privilegio, quo renidet
ipfius Apoftolatùs apex & caput. Audi ut ille de
opulentiffimo fuo Ecclefiafticae eruditionis penu de
romat , duplicem illam delegationem, utramque
, &• cun£ti claves Regni Cælorum accipiamt,
&• ex aquo fuper eor Ecclefi& fortitudo folidetur ;
tamen propterea imter duodecim unur eligitur , u*
Capite conftituto , fchifmatis tollatur occafio . L. ι•
adver. Jovin. Vix praeclarius quidquam dici pote
rat ad derivandam ab uno Chrifto totam Apofto-,
lorum poteftatem, aequè ac Petri , quamvis Capi
tis in vicem praeftitutus fit illis Petrus , ut occu
paretur & præfocaretur fchifma , quod inter illos,
feu illorum fucceffores , fuccrefcere aliquando po
tuiffet .
V. Sugillat idem Hieronymus alibi Montaniftas,
ui novellas duas fomniaverant dignitates , ut in
醬 eas tertium demum in locum dejicerent Epifco
pos , qui primas tenebant in univerfa Ecclefia ,
Chrifti, ut ipfiffimi Apoftolorum fucceffores. Apud
nos Apoftolorum locum Epifcopi tement , apud eo* Epi
mer': atque ita in tertium, , id eft , peme ultimum
locum Epifcopi devolvuntur : quafi eximde ambitio
for religio fiat , fi quod apud mo1 primum eft , apud
illos moviffmum fit. Epft. ad Marcellam. adver. Mon
tam. Docet rurfus idem alibi , omnes peraeque Epi
ſcopos eſſe ſucceſſores Apoſtolorum , omneſque-»
unâ & eadem refplendere dignitate , ne excepto
զաւ
 174 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
quidem Pontifice Romano , cum unus ubique ter
rarum fit Epifcopatus, unus Apoflolatus. Ubicum
… que fuerit - Epifcopur , five Roma , five Eugubia ,
^ five Conftantinopóli , five Regii , fîve Alexandriæ,
fìve Tamir , ejufäem meriti , ejuflem eft & Sacer
ല് dotii. Potentia divitiarum: & paupertatis humili
tas vel fublimiorem vel inferiorem Epifropum non
facit . C«terùm omner Apoftolorum fuccefforet funt.
Epi/t. ad Evagrium .
VI. Denique eidem Hieronymus inconcuffo fu
peſtruit fundamento, inſtitutioni ſcilicet Chriſti,
tum Principatum Epifcoporum fupra Presbyteros,
tum Principatum Petri fupra Apoftolos, five Papae
fupra Epifcopos. Cum dixiffet enim in more fuif
fe , ut Apoftoli ipfi fe Presbyteros dicerent : addit
ad vitandum fchifma , & ad firmandam indiffolu
bili vinculo particularis cujufgue, ficult & univer
falis Ecclefiae unitatem, defignatum effe à Chrifto
Epifcopum, qui Capitis vice Presbyteris praefide
ret , adeoque & plebibus, quarum Presbyteri Capi
ta Paftorefque funt. Quòd autem poflea unur ele
étus eſt qui c«teris pr«poneretur, in ſchiſmatis re
medium fa£tum efl , me umufquifyue ad fe trahems
Chrifti Ecclefiam rumperet. Quamvis divina haec
inftitutio, poftea tantùm emicuerit , ncmpè poft
quam EpifcopQrum Presbyterorumque numerus ex
crevit: divini nihilo fecius juris inftitutio eft;
quandoquidem divinitus inftituta hac authoritate,
Epifcopi fucceffores funt Apoftolorum : nec poteft
particularis Ecclcfia quælibet non concineré uni
verfali, ejufque pro partc fua virili aemulari uni
tatem. Si alio loco Hieronymus non Epifcopos
tantùm, fed & Presbyteros ad fucceffionein vocat
Apoftolorum : Epifcopi (%• Prerbyteri habeamt inl
exemplum 4poftolos , & Apoftolicos viror , quorum
homorem poffidentes , habere mitantur G^ meritum.
Epift. ad Paulim. De Imftit. Monachi. Illud tamen .
intereft femper diſcriminis , quòd Epifcopi fupra
Presbyteros emineant , ut Petrus fupra Apoftolos,
ea Capitis dignitate , quæ divina ab inftitutioné
profeéta eft.
Ex eodein Hieronymo poteft etiam dici Epifco
pos omnes Petro fuccedere, quatenus totum in fe
Petrus circumgeftabat & reprá:fentabat Collegium
Apoftolorum, cum ei Chriftüs copiam fecit clavium,
coeli quibus clauduntur & referantur. Non om.
net Epifcopi Epifcopi funt. Attendi, Petrum ? fed &•
Judam confidera. Et infrà : Non eß facjle ßare loco
Pauli , temere locum Petri. Epifl. ad Helidorum. Ad
hoc ipfum videtur alludere , cum tradit alibi non
poſſe Eccleſiam conſtare, miſi emineat Epifcopalis
dignitas, cui reliquae fubjiciantur poteftatés omines,
ne fciffa unitate exitiale confletur fchifma : Ecele
Jî« falu* im fummi Sacerdotir dignitate pendet, cui
Jî nom exor* quædam & ab omnibus eminem, detur
poteſtas, tot in Eccleſtis efficientur ſchiſmata, quot
Sacerdotes · Adwr. Lucifer. Deniqué monet Hiero
nymus , qui primi ab Apoftolis ördinati funt Epi
{copi, vel ab ApoftQlis ipfis di&os effe & Apofío
licos viros , & Apoftolos. Ufque adeo indùbita
tum eft , nQn aliud effe Epifcopatum, quàm Apo
ftolatum ipfum jugi & nufquam intercifa fucceffio
ne in Ecclefia perpetuatum. Quòd autem excepti,
duodecim quidam vocemtur Apoftoli , illud in саија
eft ; Omne* qui Domimum viderant , &- eum poftea
prxdicabant , fuiffe Apoftolor appellator. Paulatim
verò tempore procedemte , &• alii ab bi, quor Domi
nur elegerat, ordinati ſunt Apoſtoli. Epaphroditur,
ಸಿ.
tant .
& Judas , Apoſtoli ab Apoſtolis nominati
VII. Praeiverat in hanc do&rinam Hieronymo
Ρacianus Barcinonenfis Epifcopus, qui obfervat
non effe quod magnopere miremiur, fi Apoßoli fuo
ipforum . n9mine Epifcopos iiluftrarint, cum fuo
Chriftus ipfc Apoftolos infignierit. Denique & Epi
fcopi Apoßoli »omni mantur , fícut de Epapbrodito Pau•
ius eárjerit , &-c. Deus jur illud nobis , ut dpofto
lorum Cathedram tenentibus non negabit , qui Epi
fcopi, etiam unici fui momem indivifit . Nemo Epi
fcopum bomimi, contemplatione defpiciat. Recorde
mur quod Petrus Apoßolus Dominum noßrum Epi
fcopum nominarit . Quid Epifcopo negabitar, in quo
Dei nomen operatur. Epift. 1. Perfpicis hic Epifcopos
non Apoftolorum tantùm nomine & authoritate in
dui, fed & Chrifti ipfius .
VIII. Conftantiffiina haec etiam eft Cypriami
doctrina, Epiſcopos Apoſtolorum ſucceſſores eſſe,
centra & vertices unitatis effe in ſua quemgue Ec
clefia ; eo fenfu in Petri quoque fucceffionem &
confortium veniffe , in Petri Cathedra federe , ut
in Cathedra unitatis : denique in indivulfam unita
tem coalefcere omnes debere cum fucceffore Petri
ម្ដុំថ្កូ , Pontifice Romano ficut Apoftoli infolu
ili vinculo cum ipfo femper Petro coha:fere: ut
omnes Ecclefiae in ünam illám conflentur Ecclefiam,
quæ una fponfa eft immortalis Sponfi , à quo ami
cis Sponfi interim concredita eft . Haec verba Cy
priani funt ad Cornelium Papam ; Hoc vel maxi
mè, frater , &• laboramus , &• laborare debemus , ut
umitatem à Domino , & per Apoftolor mobi* fucceffo
ribus traditam quamtum poffumur obtinere curemut •
L.2.Ep.1o. Et alibi Diaconos objurgans, qui cri
ftas erigebant adverfus Epifcopos : " Meminiffe de
bent Diaconi, quoniam Apoſtolos, id eſt, Epiſcopo,
& Prapofitor Dóminur elegit , Diacomor autem Apo
ſtoli ſibi coſtituerunt, Epiſcopatis ſui & Eccleſis mi
miftror. Qgod fi mor aliquid audere comtra Deum.
poffumur, qui Epifcopos facit , &c. L.3. c. 9. Vix ex- .
preffius quidquain I dici poterat, ut fignificaret
tunc inftitutos effe à Chrifto Epifcopos, cum infti
tuti ab eo funt Apoftoli. Et rurfüs alibi : Chri
flu* dicit ad Apoßolor, ac per boc ad omme* Pr«po- 司)
fitor , qui Apoßoljr Vicaria ordimatiom e fuccedunt •
Qui audit vos, me audit, Divinae ſanè poteſta
ti5& gratiae opus, & operae pretium Ecclefia eft •
AtquiT Ecclefiä eft plebi Sacerdoti adunata , & Pa
fori fuo Grex adb&renr. Unde fcire debet Epifco
pum in Eccleſia eſſe, & Eccleſiam in Epiſcopo - L
4. Epi/t.9. - - - - - -- -
IX. Pulcherrimè idem Cyprianus edifferit alibi,
ut illa Apoftolorum æqualitas cum Petro in Apo
ftolatu, âd quem peræquè omnes vocati fuerant à
Chrifto, conciliari & cónftare poffit cum ea fubje
&ione, qua Capiti fuo cos fubjiingi aftringique nc
ceffe erat , cum Chriftus omnes illos in Petro com
plicuiffet , quando Petrum conflituebat inconcuffum
Ëcclefiae fuá: fundamentum. Loquitur Domimus ad
Petrum , Super banc Petram , &-c. Tibi dabo cla
ves rc. Et quamvis Apolloli omnibus po refurre
£tionem fuam parem poteßatem tribuat, & dicat •
Sicut mißt me Pater, &• ego mitto vos , Accipite~
Spiritum San£tum, fi cui remiferetir peccata , &r- -
Tamem ut unitatem manifeffaret , umitatis ejufdem
originem ab umo incipientem fua authoritate dif?o
fuit . Hoc erant utique & cxteri Apoßoli , qugi
fuit Petrur, pari confortio prxdit i , &• honoris , &*
poteftatis : fed exordium ab umitate proficifcitur , ut
Eccleſia una monſtretur. 1. de unitate Eccleſia .
Si vifus eft autem Cyprianus exæquaffe fe Ste
phano Papa, pariaque quodammodo feciſe in con
tentione de bäptifmio hæreticorum : locupletiflimus
teftis authorque erit Auguftinus longè aliam ejus
menti infediffe fententiam. Nec enim nefcire potuit
Cyprianus , quantùm emineret Principatus ApoftQ
licae Carhedrae fupra cæteras omnes Cathedras Epi
fcopales. Verfat `autem eo loco Auguftinus hanc
ipfam Stephani & Cypriani fuper baptifino con
certationem : Qgir enim nefciât illum Apoftolat**
Principatum cuilibet Epifcopatui preponendum ? Sed
et/?;/li/fat Cathedrarum gratia , uma eft tamen Mar
tyrum»
 De Beneficiis, Part.I. Lib.I. Cap.L.
* rus gloria . Auguft. de Bapt. cont. Donat. l... c.r.
X. San&us Paulinus Nolanus Epifcopus Apofto
\ica in fede locat Epifcopos. Vide ut ad Vi&tri
cium Rotomagenfem Epifcopum fcribat: Sic te Apo
Jiolie« sedis eveétu, quafi fuper eandelabrum fubli
£me Deus conflituit. Epift.z. ad Victric. Sic rurfus
ille ad Florentinum Cadurcenfem Epifcopum : Deus
qui te in fortem Apoftolorum dignatus afump/it ,
iìt eorum arte bomimum pifcator exiffere* •
Julianus quoque Pomeriùs in libris de Vita con
templativa Apoftolicum in faftigium Epifcopos om
nes attollit : Ifti funt Apoftolorum Domini fucceffores,
&c. Ecclefíarüm Cbrifti poft Apoftolor fumdatores •
L. r. c. ult. L.2. c.2. -
XI. Nec diffentire ab hac do&rina potuere Gr£
ci. Canon Apoſtolicus intonat Plebium ſalutem Epi
fcopis à Chrifto commendatam fuiffe , ab eis ratio
nem repofcendam effe : ex eoque fieri, ut nec Pref
byteri nec Diaconi, niſi juſſu Epiſcoporum in ani
marum curam fe interponere debeant. Prefbyteri &*
Diaconi pr«ter Epifcopumh mibil agere pertentent •
Nam Domini populur ip/î commifiur e£ , &• pro ani
amabus eorum hic redditurur eft rationem. Cam. 4o.
Ad hunc Canonem alludit Canon Antiochenus, quo
fcifcitur res Ecclefiae temporales credi debere fi
. dei & curae Epifcoporum , quibus animas ipfas
Chriftus concredidit'. Cui commiffüm ef? popului , &•
anima qua in Eccle/a congregantur. Can. 24. Con
ftitutionum Apoftolicarum Scriptor perantiquus
Presbyteros jubet ille quidem locum implere Apo
ftolorum , at Epifcopos in ipfo Dei throno locat.
£2gi Epifcopus eft , bic poft Deum Deus terremur.
Epifcopur vobir . pr«fideat , ut dignitate Dei robo
meftatur , qua Clerum fub poteftate fua temet, &*
toti populo pr«eft . Prefbyteri nos Apoftolos repra
fentare exitimentur, Gre. Conft. Apoft. L.2. c.a6,
In Sedem Petri ipfius Origenes Epifcopos evehit,
eafdcmque fpirit ales claves illis permittit : Quo
niam ii qui Epifcoporum locum fibi vindicant ,
aut tantur eo diéto ficut Petrur , C3r claves regni cælorum;
a Servatore acceperunt , &re. Tra£t. 1. im Mattb.
Eufebio Caefàrienfi Epifcopi omnes vices Chrifti
circumgeftant , tanquam regalis ejus Sacerdotii con
fortes & adminiftri . Fortaffe id etiam alteri cui
piara fecundo à Cbrißo loco comceffum ef? buie vi
delicet , quem primur ipfe &• maximus Pontifex,
fecundi po/? fe loci Sacerdotio decoratam , divimi ve
Jtri gregir Paftorem , forte ac judicio Patris Ommi.
potentif conſtituit . L. 10. biff. c.4.
XII. Vocat Bafiliiis Epifcopos omnes in com
{ortium ad adminiftrationem fpiritalis poteftatis,
æternarumque clavium , quarum regimen Chriftus
Petro, & in Petro Paftoribus omnibus commen
davit. Hoc à Chrifto docemur, dum Petrum Eccle
fia fus Paforem poft fe conftituit . Petre, inquit,
amar me plus bis? paſce over mea. Et omnibus dein
eep* Pajtoribus ac Magiftris eamdem tribuit pote
ftatem , cujut quidem rei figmum eft , quòd omnes jìmi
liter atque ille, & ligent & folvant. Conft. Mon. c. zz.
º Ante Bafilium Firmilianus eandem illam rexerat
Ecclefiam.Caefareae in Cappadocia; ifque quamvis
acerbius aliquandiu cum Stephano Papa altercatus
fuper baptiftno hæreticorum, non dubitabat tamen,
quin Stephanus in Cathedra Petri federet: fed fe
quoque in eadem non immerito federe venditabat.
In eo tantùm peccabat, quòd non fatis perpen
debat animo fiůgularem 體 Capitis prærogati
vam , qua unus radiat Romanus Præful', ut `quae
ncc fcindi , nec cum pluribus communicari poffit.
Poteßas peccatorum remittendorum Apoflolis data
eff , & Ecclefiis quas illi à Cbriflo miff conßitue
run tº (ºr Eptfeopis qui eis ordinatiome Vicaria fuc
<eßerunt , &c. Stepbamur , qui fic de Epifcopatus
loro gloriatur, 6 ſe ſucceſſionem Petri tenere con
tendit » fuper quem fùndamemta, Ecclefi& collocata.
175
funt , &e. Stephanur qui per fueceffíonem» catbe
dram Petri habere fe pr«dicat. Nec nefcire poterat
eruditiffimus Theodoretus , Apoftolorum vicem &
-locum implere Epifcopos, etfi ab ea fe nominis
gloria abftineant. Apoftolicum momem pracipuum &•
Jîngulare beatiffmi illi habuerunt . Etfi enim eorum
operi ißi fuccefferunt, illorum tamen apellatiomem
memo fibi arrogare audet. In Ifaiam c.6 1. Idem ali
bi advertit Apoſtolorum nomine donatos eſſe à
Paulo non folum duodecim illos eximios , quorum
fingulare id decus eft , fed eos non omnës qui
eundem Ordinem acceperant . Apoflolos non folos
duodecim vocavit , fed omnes qui eumdem ordinem
acceperant. Pantar tous toiautin doxamenous cheiro
tomiam . In Epift.1. ad Corintb. c. 1 5. Et alibi : Qui
nunc vocantur Epifcopi Apoftolor olim nomimabant .
Procedente tempore Apoftolat£1 momem reliquerunt
iis , qui verè erant Apoftoli. In Epift.1. ad Titum
сар. 3.
XIII. His addi poffet honorificentiores quo
que titulos , & fumme præcellentiae nomina olim
Epifcopis omnibus tribui ufitatiffimnm fuiffe , que
pofteriorum ufus faeculorum ad folos Romanos
Pontifices revocavit. Enimvero cum hoc animis fi
delium praeceptum anticipatumque eſſet , eſſe Epi
fcopos omnes Apoftolos , Apoßolorum fucceffores ,
in Apoßolorum fedibus fedére, immo & in ipfa
Petri fede : non poterat non ßatim in illos congeri
tota haec nominum magnificentia, honorumque o
copia. Quanquam jam tunc perfuafum ufque adeo
eſſet, hac titulorum nominumque gloria longè
præcellentius abundantiuſque Petrum ipfum , Pe
trique fucceffores præ cæteris cumulari debere, ut
penes hos denique folds ea tota refederit. Quippe
nec facra, nec civili ulla lege excuffi funt his gloriae
titulis Epifcopi alii , & folus frui juffus Romanus
Praeful, fed folo fidelium tacitoque confenfu , fen
fim convalefcente, ut folus diceretur Papa, fum
mus Pontifex , Vicarius Chrifti in terris, Sanétif
fiimus , Beatiffimus, Apoftolicae Sedis Præful, qui
olim honores titulorum omnibus communes erant
Epifcopis . Ufus confenfufque fenfim inolefcens
hæc honoris & poteftatis infignia foli Romano
Pontifici vindicavit, ex certa mimirum fide & com
fcientia fingularium Privilegiorum , quibus Pctrum
Chriftus præ aliis decoraverat Apoftolis.
XIV. Haec porro honorificentiffimorum nomi
mum communio inter Epifcopos omnes, necdum
VI. necdum VII. faeculo prorfus exoleverat , qua de
re fuprà. Unum hic addam, Papæ nomen videri ex
Africa originem traxiffe, ibique fpecialius etiam
Carthaginenfi Archiepifcopo tribui folitum, cu
jus authoritas latiffîmè tota Africa dominabatur •
Extra Africam etiam ufitatior erat Papæ titulus,
fed in Africa ufitatiffimus : ut ex Tertulliano , & ex
Cypriani Epiflolis liquidum eft. Omnibus etiam in
Africa Epifcopis conveniebat Papae nomen , ufu
tandem rçceptúm fuit, ut Carthaginenfi potiffimum
afcriberetur', tanquam Patri Patrum , & communi
omnium Patri. In Colleétione Graeca Canonum
Africanorum , rarius Papae nomen tribuitur Epif
copis aliis, praeterquam Romano & Carthaginenfi •
In Ægypto Papæ nomen uni Alexandrino Pon
tifici affe&tatiu§ concedebatur . Obvia fe dabunt
exempla apud Epiphanium, Atanafium & Hiero
nymum. Epiph. hxr.69. Hieron. Ep. 16. Baron an
162. n.2o3. Hieron. in vita Malchi. Papa nomi
ne donat étiam Hieronymus Evagrium Epifcopum '
Antiochenum. In Italiâm iam tum forfan feryari
Romano Præfuli incipiebat id cognomen, cum fcri
beret Ambrofius Siricio Papae. Anno 405. Conci
lium Toletanum, fidem enim quod ad anni no
tam fpe&at , Baronio habemus, ita abutebatur no
mine Papa:, quafi jam foli Romano Pontifici ven
dicaretur. Expe£f4mtes quia Papae , qtti mune
-
º
qtit
2
 176 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
quid sanétur simplicianur Mediolanenfi Epifçopu* ,
reliquique Eccleſiarum reſcribant Sacerdotes. Et in
frà : Priufquam illis per Papam , vel per Samftum
simplicianum communio reddatur. Baron. ann-495.
•mum. 53. 54. 43o. num.z6. In aliis Qrbis Chriftia
ni Provinciis feriùs contigit id nominis Papae re
fervari. Ut Balfamon , & eo duce Nicephorus in
hunc errorem impegerint, quòd à Caeleftino Pa
pa indultum fit Cyrillo, ejúfque in Alexandrina
Sede ſucceſſoribus, Papa: cognomen: id in cauſa
fuit, quòd eo nomine diutius Epifcopi Alexandri
mi , quàm alii quivis ufi fint , cum jam ferè R0
mand Antiftiti illud ufus proprium feciffet . Ali
cubi in Concilio Calchedonenfi Papae nomine fim
pliciter defignatur Romanus Pontifex. Sic credit
papa Leo fic Cyrillur credit fic Papa interpretatus
e/?. A;i. 1. & 1 1. Sed nondum fatis convaluerat ea
loquendi confuetudo. Eutyches ipfe ibidem voca
fuf Pater : propter ætatem nimirum ingravef
centem, vel quòd Abbas & Pater Monachorum
efTet. Incipiebat ergo tunc, necdum ufu corrobo
ratum erat, ut eo nomine fruerentur foli magna
rum Sedium Epifcopi , & præ cæteris Pontifices
Romani. Evang-l. 1. c.18. Suprâ l.1. c.4. m-1o. Plu
ara nos fuperiùs de hoc Papae nomine.
CAPUT LI. P. 1. 1. 1. c. 1 5.
De trium Hierarchicorum Ordinum,
Primorumque Beneficiorum Eccle
fiz , Epifcopatús, Presbyteratús & Objeéìabit non immeritò quis, ex eodem con
Diaconatûs praeeminentiâ & anti cilio, nec Subdiaconos poffe' comprehendi ea im
Hierarcliia , quæ fit inftitutionis Divinae , nedum
quitate. Ex Græcis primùm Pa Miniftros
tribus. inferiores. Quippe quos & San&iffimi Pa
I. Vera hae effe Bemefícia , quibus fua ßmt ex in
fitutione Divina Sacerdotalia munera , &• jus ad
zem proventumque temporalem.
II. Difinitum eft á Tridentimi, Patribur Hierar
£hiam hanc inftitutiomi* effe Diving. clerici in.
feriorer ommer Diacomorum nomine quodammodo com
prehenduntur.
III. Cbrifi mandato (ö“ delegata autboritate or
dinati funt ab Apoßolis Presbyteri &• Diaconi : qui
ab illis , quafi rivuli à pleniffmo sacerdotii fòhte
promanarunt.
IV. Probatur ex Ignatio & Ju/lino Hierarchiam
Jivinitur inftitutam Epifcopis conftare, Presbyteris &
Diaconi* • Item Diaconos ad Sacrificii- minifferium,L
eſſe inſtitutos.
V. Idem, probatur ex Camomibur & confitutio.
mibus Apoftolicir.
l/I, Ex Clemente Alexandrino .
VII. Ex Euſebio.
IVIII. Ex Origene. -
1X- Ex Concilio Hierofolymitano, & Gregorio Na
21atmzeno .
x. Ex Chry@fomo • Cur tria illa Ordimum nomina;
Én Scripturi, promi/cuê mommumquam ufurpemtur .
хі. Contra Divimam Diaconórum inftitutionem
ohjicitur Concilium in Trullo Refponfú.
XII: Reſpondetur & Chryſoſtomo.
XIII, Concilio Trullano õpponitur Neocafareenfe.
I. Nº. eſt quòd mireris, ſi ſtatim à me ſoli
4 N. primorum Ecclefiæ témporum Beneficiarii
fuiifè dicuntur, Epifcopi, Presbyteri, & Diaco
Ju • Ncc cnim fplendida illa nomina folum ordi
£$£ , & fpiritalem in celebrandis facramentis po
£ftatem fignificant : fed & eam quae inde exiftit
dignitatem, itemque Beneficium, veluti storem fru ordo , & gubernatio poftularet. Expreffo
ctumque ex Ordine Sacro , tanquam ex cale
fi qüadam arbore pullulafcentem. Fusè id in hoc
opere toto demonítrabitur . Nunc illud . obfer
vàffe fatis erit, quod quemadmodum ubi.. audis
nomen Epifcopi, riop facrum quendam Ordinem.
folum potetatemqué piritualem concipis, fed &
gubernandæ Dioecefeos munus, fruendaque & uten
da, quae funt conjunéta muneri , bona temporalia:
ita apud Sanétos Patres, Concilia , communemquc
Eccléfiae totius ufum , per annos mille & ducen
tos , & eo amplius , Presbyteri nomen & Diaco
ni, tam jus ad rem temporalem poffeffionemque
fignificarit Beneficii , quàm facrum illum Qrdinem,
celeſtemque que in ordinatione inſigniti ſunt cha
rä&terem'. Uti nemo nunc in Epifcoporum ordi
nem adfcifcitur, fine Ecclefiae alicujus cura fpirita
li fimul & temporali : ita ab ipfis Ecclefiae exor
diis nemo poterät ad Presbyteri dignitatem aut Dia
coni evehi, ſine ſpiritali in certa Eccleſia munere
aliquo, conjun&aque ei tunc quidem tempQrali re
& ännona. Id quod apertè Benéficium appellamus.
II. Accedendum nünc nobis eft ad ejus Hierar
chiae inftitutionem, quam obfervavit Tridentina
Synodus ex Epifcopis , Presbyteris ac Miniftris
effe conflatam. Neque enim Miniftri alii funt ,
quàm Diaconi , ut âpparet ex fignificatione vocis,
& propriis Scriptur£ ipfius terminis . Verùm eo
maximè verbo uti voluit Sacra Synodus, ut innue
ret minores omnes Ordines, quia quaedam quali
Diaconatùs decerptae portiones funt', Divina illa
Hierarchia comprehendi . Hos enim omnes ita fu
beffe Diacono , ita illi conjungi , ut unum cum •
illo efficiant.
tres & Concilia doceant , nec eofdem , nec fem
per , nec ubique omnes in omnibus Ecclefiis . prae
teritis temporibus fuiffe : fed alios ex aliis ab Ec
clefia inftitutos. At viciffim refpondebimus nos • *
-
fatis effe, ut inftitutionis Divinae fuo quodam mQ
do eſſe dicantur, ſi verè inſtitutionis Divinae ſit
eorum fons, & origo , Diaconatus videlicet : à
quo effiuxerunt omnes, & in quo omnes excellen
tiori modo continentur -
III. Ut ad primigeniam rei originem elu&emur,
hinc ordinandum nobis eft. Fa&us per Incarnatio
nem Filii Dei Chriftus Sacerdos fummus , & tam
dem reverſurus in calum, ubi convenienter ho
mini & Deo, convenienter fielicitati celeftis Ec
clefiae cumulatiffimae, Sacerdotio fungeretur : fuos
fibi fubftituit in terris Apoftolos primùm , deinde
Epifcopos , ejufque donavit plenitudine Sacerdo
tii, quod hîc per mortalem vitam ipfe geffiffet •
In Evangelicae hiftoriae libris Presbyterorum ac
Diaconorum difcrimen ab Apoftolis aut Epifcopis 亨
nullum invenies. Occurret autem in Apoftolorum --**
A&is & Pauli Epiftolis Diaconorum inftitutio, no
men , officium. Item Presbyterorum & nomen &
munus, quanquam hi quidem promifcuè quando
que habeantur cum Epifcopis. Cujus rei ratio fu:
pra relata eft. Videri poffent ibi etiam Diaconi
ab Apoftolis potiùs inftitüti effe , quàm à Chrifto:
denique haerentibus in verborum cortice videri po
teft eorum munus id fuiffe potiùs, ut communi
menfae defervirent, in qua divitum charitas refi
ciendis pauperibus oble&átur. Verùm hæc fequenti
Capite diluentur opportuniùs. Nunc illud folum.
praemitti velim, Apoftolos accepta à Chrifto Sacer
dotii plenitudine , ab eodem etiam & poteftatem
&, mandatum accepiffe, ut illud nom folùm in
fuccefores transfunderent, fed & in varios ac mul
tiplices diftribuerent gradus , prout Ecclefiae decor,
jཧྥུur
1ptius
 De Beneficiis, Part. I. Lib.I. Cap. LI. 177
ipfius Chrißi mandato Apoftoli Presbyteros aut inufitatum videri debet , fi ea Diaconorum fun&io,
6rdinavere ipfi , aut ordinari ab Epifcopis juffere, 蠶 minus habebat dignitatis , plus habuit necef^
nequaquam éis conceffa illa privilegioriim plenitu itatis; ideoquae acceleranda fuit. Si ad retunden
dirie, quae propria & peculiaris dos eft Epifcopa dam quorundam fui temporis Diaconorum infolen
tùs. Tüm verò inftituêre & Diaconos Apoftoli, ut tiam Hieronymus hanc illis circumftantiam obje
divinum illud imperium pro fua parte gererent , cit : Qgir patiatur ut meafarum &• viduarum mi
exererentque , quod eft neceffariò cum facro Al niffer y fupra eor fe tumidur efferat , ad quorum.
*arium minifterio conjunélum. preces Chrifti Corpus Sanguifque conficitur ? Cre
IV. Hortatur Ignatius fideles, Epifcopo ut ita diderim ergo virum do&iffimum non rationes quæ
obtemperent , ficut Chriftus Patri; Presbyteros ut Apoftolos moverint, omnes exequi, fed ejus'in
colant tanquam Apoftolos Diaconos,autem ut man ſtitutionis occaſionem ſolam perſtringere voluiſſe.
datorum Dei miniſtros. Epiſcopum ſequimini, ut Enim vero Stephanum Diaconorum primum & prin
Cbriftus Patrem ; Presbyterum , ut Apoítolo* s Dia cipem , & ejus fan&itatis, ejus zeli & fciéntiæ
comos ut Dei mamdatum. Epiß. ad Smyrm. Poftre Apoßolorum A&a perhibent, ut difficillimè mihi
ma hæc verba haud fcio an tacitè inhuant quod perfuadeam virum ejufmodi foliadhibitum effe mi
accepere Apoftoli à Chrifto de inftituendis Diaco nifterio menfae communis. Adde quod facilè cre
nis mandatum. Hoc certè indubitatum apud Igna ditur ei ab Apoſtolis delegatum fuiſſe Euchariſtig
tium , Ecclefiafticam Hierarchiam in tribus hifce minifterium, cui praedicandi verbi munus delega
«Ordinibus totam pofitam effe , praeter hos alium rant. Neque enim digniores Menfa Sacra , quàm .
afferri nullum; hos à fe invicem fejungi nunquam; · Verbum Dei Miniſtros poſtulat; nec minus hono-
& eo clim fplendore femper , ea cum majeftate • ris à nobis exigit veritas Chriſti, quàm caro -
cxhiberi, ut Divinam horum non poffis quin agno Immo minifterium verbi, primum omnium femper
fcas inftitutionem. Ubi verò Presbyteros ait fe & maximè Apoftolicum habitum eft in Ecclefia -
quendos nobis effe ut Apoftolos , non ea ejus mens .Unde illud Pauli, affirmantis miffum fe effe , non ut
eft , ut in Presbyteris velit eam quæ in Apoftolis baptizaret; idem poterat peraeque de aliis Sacra
erat Sacerdotii abundantiam effe. Non ita . Alio mentis dicere, fed ut Evangelium annuntiaret. Eu
qui Presbyteros aequaret Epifcopis, quod ab ejus chariftia ex Jufino, Apolog.2., Abfentibus per Dia
& fententia & vefbis alieniffimum eft. Sed ubi eono* mittitur. Erant ergo Diaconi Altaris mini
femel Epifcopis tribuit & Chrißi authoritatem & stri & facrificii.
ÌPatris principatum ineffabilem , jam non dubitat V. idem docet quifquis is eft Apoftolicarum .
Presbyteros Apoftolorum donare nomine, quorum Conf\itutionum author : Non baptizat Diaconus mom
in locum ex parte & ipfi aliqua reipfa fucçeffere. offert ; oblatione verò ab Epifcopo aut Presbytero fa
Quantalibet autem ex Ignatio Presbyteris pote £fa , ipfe Diaconus dat populo, wom tamquam Sacer
ftas fit neutiquam tamen eis per eum licet injuffu dor , fed tamquam qui miniftra* 'Presbyterir. Nulls
ºff
£pifcopi quidquam adgredi, ác ne facrificium qui ex reliquis Clerici, licet facere opus Diaconir. L.8.
dem offerre. Nom licet fine Epifcopo nec offerrò- , c.z8. Iftud ergo erat Diaconi munus , Euchariftiam
neque facrificium immolare, meque Miffar celebrare. impartiri. Tribuit & illis mox idem Scriptor jus
Eft enim Epifcopus velut imago vivens Imperii Pa & poteſtatem abjiciendi & ſummovendi à commu
tris & Sacerdotii Filii , qui folus naturâ Pontifex nione omnes inferiores Clericos fi graviter ab eis
eft. Homorate Epifcopum tamquam Primcipem Sacer peccatum aliquid fit : quanquam hâc excommuni
dotum , imaginem Dei ferentem s Principatum fe candi poteftate nullus inferiorum Clericorum , ac
eumdùm Deum , Sacerdotiuno verò fecundùm Cbri ne Subdiaconus quidem in inferiores inftru&us fit.
ſtum, ſolum natura Principem Sacerdotum. Monon Unde intelliges folum Diaconum Hierarchiae ac
t? phyfei tou patror archierea. Docet denique in cenſeri. Canon. Apoſt.5. 6. 7. 37. Canones Apoſtolici
Ecclefia qui fint ordines, & quibus ex mémbris tres plerumque fuperiores Ordines, & fibi mutuò
Chrifti corpus alterum, hoc eft myfticum coagmen confociant, & Ecclefiae adminiftrationi praeficiunt ,
tetur. Laici Diaconis ſubditi ſint, Diaconi Presbytero, & iifdem fan&imoniae legibus aftringunt. .
Prefbyteri Epifcopo, Epifcopus Cbrifto,fícut ipfe Fatri. VI. Trium illorum tantummodo meminit Cle
Ubi vides fudditum & obtemperantem Clero po mens Alexandrinus. Im famftir libri* fcripta fumt
pulum , & laicis in fpiritali negotio imperantem. b«c quidem pr«cepta Prerbyterir, alia Epifeopit .
Clerum : atque adeo ita temperatam Cleri domi alia Diacomi?, alia viduis. Pedag. l. . . •.ult. Alibi
mationem , ut qui terris imperat, eum oporteat cg vcro noftram hanc Hirarchiam tradit accuratam
!i legibus parere. efTe caeleftis Hierarchiae imaginem, ubi tQt Angé
Porrò non conftat hic Clerus nifi Epifcopis , lorum Beatorumque gradus & ordines , ineffabili
Presbyteris & Diaconis. Quod & ex alia patet quadam confonantia & diffonantia pares & difpa
ejufdem fan&iffimi MartyrisTEpißola, ubi praeci res, in unitatis divinae apicem concurrunt tandem,
pit fimiliter , ne quid agatur rei in juffu Epifcopis ubi eft Deus omnia in omnibus. Nam hic quoque
Sine Epifcopo mihil operari. Ad Trallem. Presbyteris in Ecclefia progreffoner Epifcoporum , Prefbyterorum,
morem geri tanquam Apoßolis: subjici Presbyte Diaconorum, funt , ut arbitror, imitatiomer gloria
ro, ut Apoftolis Chrifti . Sed illud memorandum. Angelicæ, &• illius œconomaia ad difpenfationis ,
additur , Diaconos miniftros efTe facrae menfae , in quàm dicunt scriptura illor expe£tare, qui inßftem
qua Chrifti corpus immolatur : Diacomor miniftro* ter veßigiis Apoßolorum , vixerunt in perfeitione o
exiftentes myfterium Jefu Cbrifti , fecundùm omnem Juſtitia, convenienter Evangelio. Strome. I-6.
modum omnibus placere. Non eninm ciborum &• po -
vII Retulit Eufebius, Hiß.l.7. c.3o., Epiftolara
tuum funt mimißri , fed Ecclefia Dei. In quo ar fynodalem, quam Epifcopi, Presbyteri , Diaconi »
gumenti fatis eft, ut quanquam in a&is Apofto-' Concilii Antiócheni adverfus Paulüm Samofatenum
Iorum videatur inftituehdi Diaconos occafio nata fcripfere ad Dionyfium Papam, & ad Occidentales,
ex menfa communi; nihilo tamen minus arbitre cujùs hæc erat infcriptio, Epifcopir, Presbyterit, Dié
mur primarium hujus inftitutionis confilium ad co mi, & Ecclefi« toti catbolira. Quæ omnia trium il
facrificium fpe&affe , & ad facram menfam, quae lorum ordinüm in Ecclefiaftica Higrarchia ar£tiffi
tum à civili non divellebatur. Ad id ufque tém mam. conjun&ionem probant. Eft & alia apud eun
poris Apoſtoli munia impleverant Diaconorum, dem Eufebium Conftantini Magni Epiftola , qua :
perinde ut Presbyterorum. Ut fervirent Ecclefig urget Epifcopos, Presbyteros & Diaconos, qui
neceffitatibus varifs, hos poftea ordines , haec or præfunt Ecclefiis, ut in earum reparationem in
dinum officia fejungere neceffe habuerunt . Nec cumbant. Im fingulis locis præfidentes Epifcopo* •
Тот, J. Z Pre
 178 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
Prefbyteror & Diaeonor admone , ut in opera Ec fuere. Bafilius de Diacono ita loquitur , Fratrem
clefíarum ommi fludio incumbamt . De Vita Conflam moftrum Symdiaconum Dorotheum • Ep:/i. ‫ و‬I . )342
‫مزی‬ .
timi L. 2. c.46. - Obfervat & Teodoretus Paulum nomen Apoftoli
VIII. In eandem fententiam haec habet Orige commune eis feciffe, qui eandem manuum impo
nes: Putafne qui facerdotio funguntur, agunt om fitionem aut Ordinatiofiem recepiffent. In Epi/l. 1.
mia qua illo Ordine digma funt ? Et unde eft , quod ad Corinth. c. 15. -

f«pè audimur blafpbemare homimer &• dicere ; Ecce XI Qui Conftantinopoli ad Concilium conve
qual is Epifcopus, aut qualit Presbyter, aut qualir nere Epifcopi Graeci, ut nomine V. & VI. Syno
Diacomur. In Num. hom.z. Horum trium Ordinum di Canones ederent, ii ftatuerunt feptem illos , de
miniftris curam & officium commendat corripien quibus in A&tis Apoftolorum , Diaconos , nullo
dae & erudiendae plebis. Omner Epifcopi atque om modo miniſtros ſacris altaribus allectos fuiſſe, ſed
mes pre*byteri , vel Diaconi erudiunt mor , & adhi eleemofynarum & Ecclefig reddituum difpenfatores
bent eorreptioner. In Pſal.35. Rurſus alibi per ob creatos. Verùm Praefules hi , ut in aliis quibuf
fcuras allegoriarum ambages facrorum illorum Or dam, ita & in hac re à veteri majorum doétrina
dinum dignitatem oftendit non obfcurè . Propriè ac difciplina deviarunt. Enimvero fi haec non eft
enim Epifcopur Domini Jefur eß. Et Prerbyteri Abra veri Diacouatus origo , ubinam illam reperias ?
- ham , Ifaac & Jacobi ; Diacomi verò feptem Archan Quis facilè credat in Scripturis Oeconomorum rei
geli ſunt Dei, ad quorum myſteria ſeptem Diaconi temporaria: conſignatam eſſe inſtitutionem , Mini
in Astibus funt ordinat i . In Mat. Trafi. 33. Hos ftrorum vero Altaris effe filentio oppreffam ? An
denique non fejungit in fupremae jurifdi&ionis exer de Diaconis aliis loquitur Lucas, quàm de quibus
citio . Ecclefiarum Reétoribus &• Principibus loqui tam crebrò Paulus , quos denique cum Presbyteris
tur Apoftolur , bi* videlicet qui judicant eos qui im & Epifcopis ipfis , propter indivulfam in obeun
tur funt, id eft , Epifcopir, vel Presbyterir , & dis Officiis facris focietatem nonnunquam confun
Diaconibus . In Ep. ad Rom. c.1. 1.2. dit ? Nonne optima Scripturae interpres eft totius
IX. Cyrillus Epifcopus Hierofolymitanus tres Ecclefiae difciplina communis ? An non ergo diluci
tantùm illos agnofcit in Clero Ordines : Perfpice dum eft Diaconos, de quibus in A&tis Apoftolorum
cujuflibet Natiomi* Epifcopor, Prefbyteror , Diaconos fermo eft , & Altaris Miniftros effe , & bonorum
AMomachor , Virgine* & reliquor laicos , Cathech. 16. Ecclefiae difpenfatores? Maximè cum in Ecclefia ,
Gregorius quoque Nazianzenus folos appellat Epi munus utrumque , ut fuo loco dicetur , tam multis
ſcopos, Presbyteros & Diaconos. Orat. 4. & 32. faeculis iidem ipfi obierint. Chryfoftomus verò cu
Meminit & alicubi Lc&lorum . At ubi Diaconos jus authoritate Canonem fuum munere geftiebat
commemorat, tum eos docet ad Presbyterorum. Trullana Synodus , nonne fupra docuit , Diaconi
dignitatem proximè accedere. nomen & fplendorem tantum effe , ut promifcuè
X.Chryfoftomus haec Pauli ad Philippenfes verba Paulus nomen Diaconi Epifcopis Presbyterifque •
expQnens, Coepifcopi* & Diacomir , dócet tria illa adfcripferit ? Nonne iterum advertit Chryfoftomus
noinina Epifcopi, Presbyteri & Diaconi tribus hi in A&is Apoftolicis, Diaconis ordinandis Apofto
fce Ordinibus tunc temporis communia fuiffe , & los cum oratione manus impofuiffe ? Ordimati funt
promifcuè ufurpata, tametfi communia non effent per preces , hoc enim eft mamuum impofitio • Manus
nec eadem omnibus officia. Idque perfpicuè atque ab homine imponitur , totum autem Deus operatur •
inviéìe ex eo probat , quod Philippis Epifcopus Hom.4. In A:ta. An clarioribus , an aliis unquam
non poffet effe nifi unus. Erant ergo Presbyteri fan verbis fignificata facra ordinatio eft ?
tum , qui hic Coepifcopi nominantur. 2. Quòd Epi XII. Non ergo Chryfoftomi ea mens fuit , ut
fcopi ipfi Diaconorum appellarentur nomine, uin Diaconos eos , de quibus Lucas, ab ordinatione
de illud Pauli ad Timotheum Epifcopum, commen facra minifterioque Altaris ablegaret . Verùm ut
datis , ut Diaconatum, feu Miniftérium fuum fi oftenderet rei temporariæ adminiftrationem, quam
deliter impleret. 3. Quòd Presbyterium, cujus ma tum acceperant , Diaconis ita propriam non effe ,
nuum impofitione Timotheus Epifcopus confecra ut non alii illam poffent gerere : cum ejus ætate
tus eft , Epifcopis fine controverfia cönftaret. Ne res illa penes Presbyteros effet ; qui dicebantur Oe
que enim poterat à Presbyteris Epifcopus ordinari. comomi. Qgalem acceperunt ordimationem ? Num
4. Quòd cum juffiffet Paulus à Tito conßitui Pre quid eam qu« eft Diacomorum ? Et profecto hoc in
sbyteros per Civitates , eofdem paulò poft Epifco Écclefiir mon eft , fed Prefbyterorum eß oeconomia.
pos appellet. 5. Denique quòd antiquijfimae hujus Et quidem mullus adhuc erat Epifcopus , fed Apo
confuetudinis & myfticæ nóminum cómmunionis ad ftoli folum , umde meque Presbyterorum , neque Dia
fuam ufque aetatem fupereffent aliqua veßigia .. conorum nomen opimor effe clarum &' mamife$tum .
Epifcopos enim cum Presbyteris aut Diaconis fcri Ex quibus liquet hoc fibi propofuiffe Chryfofto
berent, iifdem notninibus uti folere. Quocirca vel mum, ut bonorum Ecclefiæ temporalium difpen
Hodie multi Epifcopi fcribunt Compresbytero & Com fationem, quæ tum erat confuetudo, Presbyteris
diacomo. In Epift. ad Philipp. Hom. 1. adfereret, adversùs Diaconorum importunitatem,
Jam verò minimè opus eft, ut pluribus often qui eam fibi deberi ex illa Apoftolorum inftitutio
dam hos effe primos & proprios Ecclefiasticæ Hie ne contendebant. Diaconorum ergo confilium ut
rarchiæ Ordines, quos & Chriftus ipfe gefferit , & refelleret , aut praeveniret Chryfoftomus , profite
Apoftolis tradiderit. Quos Apoftoli fimul omnes tur primis illis temporibus Epifcopos nondum fuif
fine , ullo difcrimine gefferint : quippè qui ab illo fe, qui alii effent ab Apoftolis: Presbyterorum.
pleniffimum accepiffent Sacerdotiufh', in quo erat vero ac Diaconorum nomina & ipforum etiain_.
non aliunde accepta , fed ipfa in fuo fonte fcatu Epifcoporum , indifcriminatim efic ufurpata . Qua
riens Sacerdotii plenitudo. Quos deuique per par re Diaconos ex eo Lucae loco oeconoiniam hanc
tes , & cum apta hominum aliorum ad alios fub quam Presbyteri obtinerent, vendicare fibi nullo
je&tione , alios aliis difpenfavere Apofloli: Ita ta paćło poffe. -

men, ut in ipfa fui feparatione , multa fervent
primaeve unionis veftigia , nec fi concordi atque ,
uno omnium animo poffint exerceri.
Obfervat idem alibi Chryfoftomus, clarifTimum il
iud Apoftolorum nomen Difcipulis feptuaginta à cefarienfi Synodo decretum eft , tam apertè id, pu
Paulo tribui In Ep. ad Corinth. hom. 38. `Qui Difci
puli , ut illis plurimum tribuas , Epifcopi tantum
-
XIII. Ut ut ea fe res habeat, major effet Con
cilii Neocaefarienfis Patribus habenda fides, quàm
Trullanis. Sunt illi & viciniores origini , & tra
ditionis Apoftolicæ peritiores. Quod autem à Neo
gnat cum Trullanorum Patrum fentehtia, ut hi
palam pra fe ferant & profiteantur, corrigi à fe
- Neo
 De Beneficiis, Part I. Lib. I.Cap.LII.
Neocæfarienfem Canonem & emendari. Opinatur
quidem Balfamon Trullanæ Synodi Epifcopos non
intellexiffe, nec vidiffe fatis, quae Neocaefarienfis
synodi & Cononis effet fententia : quippe hujus
ùoque vim ad folos temporalium rerum difpen
醬 pertinere, cum ftatuitur, in maximis qui
bufque ürbibus, ne plures quàm feptem ordinen
tur Diaconi. Sed argumento utitur Balfamon pa
rum firmo , cum fubjicit , Edićto Juftiniani Dia
conos Conftantinopolitana in Ecclefia fuiffe fupra
centum: à quo ftatuendo utique abftinuiffe , fi eo
Neocaefarienfem Canonem fenfiffet violari . Nec
enim ea fuit Juftiniani, in obfervandis prifcis Ca
nonibus religio, qualem fuiffe fimulat Balfamon •
Deinde erat hoc étiam rationi prorfus confenta
neum, ut urbis Regiae Ecclefia plures haberet Mi
niftros, quàm quaevis alia , cum plura haberet &
implenda`Officiâ. In gratiam ergo folius Ecclefiae.
Confantinopolitanae Confiitutionem Juftinianus
edidit , de amplificando Miniftrorum facrorum nu
mero . Propiùs ergo abeft à vero, Trullanos
Epifcopos Neocaefarienfis Canonis fenfum probe e
aſſecutos eſſe, ſed improbaſſe : at à Chryſoſtomi
aberaffe fenfu; cumqüe Chryfoftomum minus in
tellexiffent , Canonem etiam Neocaefarienfem prg
poſterè emendaſſe.
CAPUT LII. P. 1. l. 1. c. 16.
1)e Trium Ordinum Hierarchicorum,
ប៊្រុ Beneficiorum, Epi.
copatus, Presbyteratus , & Diaco
natus prxcellentia & antiquitate.
Ex Patribus Latinis.
I. Triplicis bujufce Ordinis praeminentia ex Ter
Pulliamo Irregularer hareticorum Clerici .
II. Clericorum ſumma à Laicis differentia .
1II. Ex Cypriano imftituti divinitus Diaconi.
IV. Ex Paciano -
V. Ex Optato.
VI. Furè explicatur Hieronymi fententia de Epi
feoporum fupra Prefbyteror ex divino jure emimen
sia , or Diacomorum infitutione divina.
VII. Ejufdem rei wonfirmatio.
VIII. Diluitur eorum obje£tio, qui Alexandria
Epifcopos fola imffallatione faftor fuiffe opimamtur.
IX. Nova ex Hieronymo argumemta.
X. Item ex eodem alia fuper divina triplicis
Bujufce Ordinis imftitutione.
XI. Colligitur tamdem quid Jemferit Hieronymus .
1. Apite fuperiori in eo totus fui , ut ex Pa
tribus Graecis oſtenderem, à Chriſto &
Apoftolis Regale Sacerdotium Epifcopis, Presby
teris &. Diaconisinitio demandatüm fuiffe. Trium
autem horum Ordinum , quibus compa&a confur
git Hierarghia; quò eorumiinter fe in primario fui
fonte fignificaretür conjun&io, commünia fuiffe ,
olim nomina , non munera. Hæc enim diverfa ,
femper fuere , & ejufmodi, quae alia aliis fubjice
rentur. Nunc eadem de re qüid Latini Patres fen
ferint , expediendum nobis éft.
Primus omnium Tertullianus, quid de triplicis
hujus Ordinis origine , excellentia, poteftate & con
sordia fentiret olim Ecclefia, egregiè docet his
verbis: Dandi quidem Baptifmi jufbabet fummus
sacerdor , qui eft Epifcopur : debimc Prerbyteri &
Idiaeoni , mom tamem fine Epifcopi authoritate, pro
pter Eeelefie honorem, quo falvo, falva pax eft.
ಸ
.ಿo72.Д.
laicis jur
‫ے‬l4 ‫ م ذ‬-q ui m
,tte .erG Sed quanto ma
179
gi* laicis difciplima verecundiæ ó* modefiae incum
bit : cum ea majoribus competat , me fibi affumane
dicatum Epifcopis officium Epifcopat%r. Æmulatio
fcbifmatum mater e/?. De Bapt. c. 17. In quibus
aperta eft Clericorum & Laicorum diftinétio Sa
cerdotii in Epifcopo plenitudo; fumma ejus in .
gando baptifmo facramentifquc cæteris quae tamem
Presbyteri , & Diaconi conferre folent , authori
tas; trium denique Ordinum præcellentia fingula
ris ,.& mira eorum inter fe concordia, aliorum. '
in alios imperio , vel fubje&ioni minime inimica.
Docet idem alibi hoc praecellere haereticis Ec
clefias Catholicorum, quòd hae Apoftolicae ab ori
體 fint Qmnes, ab ipfis Apoftölis, aut Apofto
icis viris fundatae • Caterùm A qua audent interfe
rere fe «tati Apoftolica , edant ergo origimes Ecclefia
rum fuarum s evolvant ordinem Epifcoporum fuorum,
ita per fucce//iom er ab imitio decurremtem , ut pri
mur ille Epifcopus aliquem ex Apoftolis , vel Apo
ftolicis viris habuerit authorem vel antecefforem .
De preferip. c.3*. Unde intelligis quanti interfitad
Ecclefiarum omnium amplitudinemi, ut Epifcopos
agnoſcant veriſſimos eſſe Apoſtolorum ſucceſſores.
Hujus enim fucceffionis haereditate praeclariffima ,
cum nobilitatem eximiam, & antiquitatem, tum .
constantem doćtrinæ veritatem fibi vendicant . Te
ſtatur contrà Tertullianus idem, hoc eſſe haereti
cæ novitatis argumentum certiffimum, quòd in
Clero ibi perturbata fint omnia: cum eüm in ho
norem non protrudant nifi Catholicae plerumque
Ecclefiæ defertores : ibi denique in dies plurima.
& inaudita quaedam innovenitur praeter `antiquas
regulas, Ordinationes eorum temeraria , lever , in
cgnftante* , numc Neophytos collocant, munc faculo
obftrictor , numc Apo/fata? mo/?ror, ut gloria eos obli
gemt , quia veritate mom poffumt. Nufquam facilius
proficitur , quàm im caßris rebellium, ubi ipfum ef
fe illic , promereri eft. Itaque alius bodie Epifco
pu* , crar aliur : hodie Diacomu ; , qui cras Le£tor :
Abodie Presbyter , qui crar , laicuf, mam &• laicis
Sacerdotalia mumera imjungunt . Ibidem c.41. Mira
profe&ò verba , & quæ Contra hodiernos haereti
cos fcripta videantur. Scilicet hoc habent omnes
haerefes, ut iifdem omnes vitiis fcateant. In iif
dem verbis obfervare eft Clericos à laicis fecretos
effe ; hifque illorum muneris permitti nihil poffe •
Item jam tunc Leétores fuiffè , fed qui in facro
rum numero Ordinum minimè eſſent. Non poſſe
quemquam à fuperioribus ad inferiores pro arbi
trio removeri ordines: ad laicos multô minús •
Presbyteros & Diaconos poffe alios aliis fuffici;
& ab Ecclefia in Ecclefiamialiam trasferri. Epifco
pum verò , fcilicet verum Ecclefiae fponfum , nec
- tam facilè fponfam dimittere, nec ad aliam poffe
tranfire. Id porrò tum obfervatione dignum eft »
tum ex verbis Tertulliani perfpicuum, Nam etfi
minimè permittit, pro arbitrio multitudinis imperi
tae, Presbyteros & Diaconos proprio exturbari Qr
dine & loco: aut ad inferiorem redigi, aut in lai
corum fortem revolvi : non præcipit tamen ut
ejufdem femper Ecclefiae gubernaculo defixi hæ
reant. Hæc propria ratio , & laus eft Epifcopi •
Propter fpiritale'ejus & indiffolubile cum Ecclefia
fua connubium. Unde illud ejus rurfus adversùs
hæreticos: Itaque alius, bodie Epifcopur, alius cra* •
Quod apud eos & adulterum Epifcöpum & adulte
rinam Ecclefiam manifeftiffimè probat. -
II. Non æquè illimis femper, & fyncerè fluxit
Tertulliani doétrina. Cùm efiim vellet æquè laicis
ac Clericis fecundas nuptias interdici: id fe faciliùs
affequuturum fperavit, fi eam tolleret penitus dif
ferentiam , quae Clericos disjungit à laicis , aut
certè elevaret. Inde hæc ejus verba. Differemtiano
inter ordinem &• Plebem conflituit Ecclefi& authori
taı • De Exhort, Caffir. c.7. De Monog, c.12. Proda
Z 2 Ilt
r
18o -
Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
rit Tertuliani error ipfe, fi contra quàm ipe al
lucinatus eft, ita colligamus: Ergo jure divino Cle
ri & plebis conftitutâ differentia eft; quoniam, fi
hanc éx Tertulliano homines conftituiffent, Cle
ro non eſſet impoſita in Scripturis majoris per
fe&ionis lex , quàm plebi, quin & eodem ex Scri
ptore , tametfi Chriftiana plebs nunnunquam
de leviffima quadam Sacerdotii umbra & imagi
ne ſibi blandiretur; non neſciebat tamen quanto
plebs à Clero ditaret intervallo, 8 quàm non
poffet non illi fubjici. Sed cum extollimur čr im
flamur adverfàr Clerum , tumc unum omnes fumur,
fune omnes Sacerdoter , quia Sacerdoter mor Deo
c&- Patri fecit : cùm ad per«quationem difciplinæ
Sacerdotalis provocamur, deponimus infular, ‫منع‬
imparer fumur. Temeraria ergo illa & infulfa erat
jaâantia, cum fe plebs venditabat Clero exæqua
tam Scripturarum & divini juris authoritate.
III. Eadem & diligentiùs edifferuit Cyprianus
& caftigatiùs. Scribens enim ad Cornelium Pa
pam, ita de Presbyteris loquitur, tanquam de •
çommunibus illi fibique fratribus: Cum ad me talia ,
adversàm te & Compresbyteros tecum żonfidenter
feripta veniffent. L. z. Ep. 1o. Ubi cum confidentes
1Epifcopo Presbyteros facit, unum ex eis cum i1
J6 conflari Collegium, corpus unum oßendit: emi
net tamen praeeftque fingulariter Epifcopus , ut
Apoftolorum fucceffor; Uuitatem à Domimo &• per
Apoftolor nobis fuccefforibur traditam, quantum pof
fumur , obtinere curemur. Ibidem. Loquitur & ibi
'dem Cyprianus de Acolytis & Subdiáconis, quos
adeo non affidere jubet Epifcopo, ut Epiftolarum
deferendarum munus eis deleget.
' Agit alibi Cyprianus de Diaconis , palamque fa licet prifci illi Antiftites iftiufmodi dignitates in.
cit, proprio illos ex officio fuo Altáribus 'haere ipfa fui origine: ac propterea fplendidiorem ani
re & infervire, tanquam cooperatores : Epifcopi ,
& tremendi ſacrifici miniſtros: Meminiſe Diaconi
debent, quoniam Apoftolor, id eft Epifcopor &• Pra
pofitor Domimur elegit ; Diacomor autem poft afcen
fum Domimi im calor, Apoftoli fibi conflituerunt ,
Epifcopatºs fui é: Eccle/feminifros. L.3. Ep. 9. Harc
sánétus Pater ad Epifcopum, quem cóntumeliis af.
fecerat Diaconus. Ubi non dicit Diaconos ab ipfo
Chrifto inftitutos non effe : folus enim eorum au
thor Chriftus , qui unà eos cum Presbyteris, in
ftituto Epifcopatu, vel. Apoftolatu , tanquamh in .
fonte Sacerdotii totius inftituit. Sed acütè fimul
& fàpienter obfervat , Chriftum idcirco ipfum per
fe ordinaffe Apoftolos, aut Epifcopos , Diaconos
verò Epifcoporum minifterio : denique Ordines cæ
teros in Épifcopatu , tanquam in pleniffimo fonte,
unde derivantur omnes , inftituiffe : ut doceret
pro infinita illa qua pollet fapientia, quàm di&o
audientes , quàm obnoxios fubditofque Epifcopo
fuo Clericos omnes effe oporteret. Sic Déus pri.
mum hominem condidit, à quo uno hominum ge
nus omne voluit exoriri : ut omnes ad perfe&iffi
mam inter fe concordiam adduceret, & ad omni
modam erga e9s; à . quibus id ipfum accepere, pitum im Ecclefia, Epifcoporum, Presbyterorum, Diaco
quod funt , obfervantiam & fubjeéîionem.
Eadem alibi privilegia caelo haufta confirmat cy
prianus Epifcopatui. Tu qui te Epifropum Epifo
pi, & Judicem Judicis ad tempus a Deo dati con
ſtituis , cºre. Cum te Judicem Dei conſtituat dr. Chri
fti , qui dicit ad Apoftolor , ac per hoc ad omner
Praepofitor , qui Apoftolor vicaria ordinatione fucce
dupt. L.4. Ep. 9. Denique non injuria Cypriano
tribuemus verba unius eorum Epifcoporuini, qui
Concilio Carthaginenfi ejus intérfuere . Is erat
Clarus de Mufcula, cujus in hanc rem ifta funt
verba : Manifefta eft femtemtia Domimi noftri Jefu
Chrifti , Apoftolor fuo mittentir , &• ipfi, foliì po
**f*atem à Patre fibi datam permittenii,, quiiu,
*.
mor fuccedimur, eadem poteftate Ecclefiam Domini
gubernanter. Digna fanè verba quæ obferventur ,
quippe quae optimè eam plenitudinem poteftatis
exuberaritem exprimant, quam Chriftus accepit à
Patre quamque in Apoftolos transfudit , transfun
dendami & in Epifcopos, qui proinde Ecclefiam
eadem eum potèftatis exuberantia adminißrant,
qua Apoftoli Chrifti , qua Chriftus ipfe , qua Pa
fer : Eadem poteftate Ecclefiam Domini gubernante* ,
IV. Nec minùs fplendidè his fuffragatur Pacia
nus Barcinonenfis Epifcopus, ut ad Epifcopos qua
fi haereditaria fucceffione pervenerit authoritas,
poteftas & nomen ipfum Chrifti Apoftolorumque
ejus. Totum ad mor'ex Apoftolorum forma ór po
teftate deduttum ef , 6rr. Denique & Epifaopi Apo
ftoli nominantur , ficut de Epapbrodito Paulur edif
ferit , &c. Quod etfi mor ob peccata moftra temera
riè vindicamur , Deus tamem illud , ut fam£fir &
Apoftolorum Catbedram tenentibus non negabit ,
qui Epifcopir etiam uniri fui nomen indulfit. Epift.
1. Loquitür Pacianus de ea quae in Epifcopis eft
poteftate dandi baptifmi, dimittendi peccata , con
ficiendi Corporis Chrifti , quam omnem probat
ab Apoftolis ad Epifcopos mianaffe. Totum id ex
Apoftolico jure defluxit. Ut ne quis unquam dubi
tet, quin quorum Sacramentorum Presbyteriscon
ceffa eft adminiftratio ordinaria, eorum fuprema
& exors quaedam authoritas integra Epifcopis fer
vata fit , tanquam fpecialiter Chrifti vice & Apo
ftolicâ fucceffione decoratis ; ut nihil alienius A
veri etiam fimilitudine fit, quàm fi quis commi
niſcatur, Epiſcopatum meram eſſe Presbyteratùs,
camque moralem extenſionem . Conſiderabant ſci
pmo , &'ab earum magnitudine minus diffonantema
imaginem informabant. Rurfus Pacianus alibi bre Z
vius, Nor Epifcopo Apoftolorum momem accepimur,
quia Chrifti appellatione /gnamur. Loquitur etiam
de Presbyteris , ad quorum pedes poenitentes pro
cidebant : Prerbyteris advolvi. Epift.3. Parenefit ad
Parmit.
V. Aperit Optatus Milevitamus in Africa Epi
fcopus, qua ratione explicuerit fefe Sacerdotium in
tres illos Ordines, quibus conftat Ecclefiae Senatus:
Quid commemorem laicor , quid plurimor Minißros
quid Diaconor in tertio , quid Presbyteror im fecum
do Sacerdotio confiitutor ? Ipfi apicet ®* Primcipes
omnium Epifcopi , &re. Opta. l. 1. Ubi vides non.
haicos folùm, fed inferiores etiam Clericos mini
ftrofque Ecclefiae fecerni à tribus illis Sacris Or
dinibus , qui totidem conftituunt Sacerdotii gra
dus . Nullus ergo fupereft dubitandi locus ,
quin & Sacerdotale fit Diaconi munus, & quin
ferum omnium in Ecclefia fupremam habeant Epi
fcopi poteftatem : Principer omnium . Nec ob
fcuriora funt aut minùs diferta, quae mox fubdit:
Ut cum fint , ficut fupra dixi , quatuor gemera ca
merum , &• fidelium. L. 1. Ubi apertiffimè intra tres
iftos ordines Clerum omnem cömple&itur, five in
feriores Miniftros laicis permifceat, five cum Dia
conis comprehendat. Subjicit & haec adversùs Do
natiſtas: Inveniſtis Diaconor, Presbyteror, Epiſco
por : feciftis laicor. Quæ mihi probabiliorem eorum
fententiam faciunt, qui putant fuperioribus Opta
ti verbis Miniſtros inferiores in laicorum numero
eſſe comprehenſos.
VI. Nec minus honorificè Hieronymus fentit :
aut fentire nos jubet de Clero, quem in his etiam
tribus locat Ordinibus. Effunditur ille maximè in
admirationem & laudes Presbyterorum, qui Chri
ßi corpus conficiunt , qui indignos ab ejus commu
Пlomб: "
-
 De Beneficiis, Part.I. Lib.I.Cap.LII. 181
mione fummovent, qui fuo etiam modo Apoftolo co in Ecclefia loco graduque effe nunc Epifcopos,
\\
rum funt fuccefores. Abftt ut de Clericis quidquam Presbyteros & Diaconos, quo erant in Teftamen.
tì
finiftrum loquar, qui Apoftolico gradui fuccedem to veteri fummus Pontifex Aaron , Aaronis filii &
ill
ter , Chrifti Corpus facro ore conficiumt , per quor Levitae . Ut fciamur traditiones Apoftolicas fumptas
**
li ,
&* nor Cbriftiani fumur; qui claver Regni Cœlorum de veteri Teftamento, quod Aarom & filii ejus at
*
babenter , quodammodo amte diem judicii judicant , que Levita im Templo fuerunt , hoc fibi Epifcopi ,
c&re. Mibi ante Prefbyterum federe non licet ; illi 6 Preshyteri, 6 Diaconi vendicent in Eceleſia ..
/í peccavero, licet tradere me fatam« im interitunw Tom.z. Epift. ad Evangrium. Licebit ergo nobis per
earmi*, ut fpiritur falvur fit . Hieron. Ep. Heliod. Hieronymum , ex adumbrata illa figura & aptif
Agit deinde de Epifcopis & Diaconis. Præter fima comparatione colligere , 1. Tres illos Ordines
mittendum verò non eft ; quid hoc loco dicat de inftitutionis effe divine , & horum tum inter fe ,•
Clericorum jure vivendi de Altari, quaque id ra diſcrimen , tum à plebe ſeparationem juris eſſe e
tione facerent feciffentque Clerici ad fuam ufque divini. Item ut Levitas, ita & Diaconos facrifi
artatem. Juvat enim rerum earum, quæ prolixiùs ciis & Altaribus dicatos ab origine eſſe miniſtros.
deinde explicabuntur; hîc aliqua veluti ja&are fe Denique Presbyteros ex inftitutione divina & pro
mina ; obfervare ab eodem Hieronymo compre pria ordinatione infra Epifcopos tantum elfe ,• ,
henfa effe ea duo, in quibus fita eft omnino Be quantum erant in veteri Lege Sacerdotes infra.
neficiorum natura: ſpiritalem ſcilicet functionem: Summum Pontificem, cujus erat eximia quædam
& quod ex illa emanat, & cum illa conjun&um eft, confecratio & fingularis. 2. Presbyteratum Diaco
legitimum canonicumque jus vivendi de Altari. natu , etfi minorem lucris, majorem tamen oin
Accipe nunc ipfa Hieronymi verba : Clerici pa nino effe, ex eo jure colligit Hieronymus, quòd
fcunt ovet : Ego pafcor. Illi de altari vivumt , nonnifi nova ordinatione Diaconus in Presbyterum
mibi fecurir ponitur ad radicem , quafí infru£tuo promoveatur. Ergo à pari cum ordinatione no
/£ arbori , /ímumus ad altare non defero. Jam ve va Presbyterum oporteat in Epifcopum confecra
rò vide quo in gradu fuperiores Ecclefiae Ordines ri, tantò erit fupra Presbyteratum Epifcopatus ,
locet: Non eſt facile ſtare loco Pauli, tenere lo quantò Presbyteratus eft fupra Diaconatum. Si
eum Petri , jam cum Chrifto regmamtium . Is erat ex Diacono ordinatur Prefbyter, noverit fe lucris
tunc temporis honos; ea laicorum & Monacho minorem Saerdotio effe majorem • 3. Fatetur Hie
rum erga Presbyteros & Epifcopos propenfiffima' ronymus id Epifcopum poffe , quod non poffit
reverentia, ut eos pre fuccefforibus Petri, pro Presbyter. Qgid fácit excepta ordinatione Epifco
fuccefforibus Pauli & Apoftolorum omnium, ha pur, quod Prefbytèr mom faciat ? Habemus ergo in
berent : ad quos jura facerdotii omnia , tum , «quo maximè utérque Ordo differat • Neceffaria.
fpiritalia, tum temporalia tamquam ad hæredes enim fingularis ತ್ಗ Epifcopo confecratio eft ,
veniſſent. qua ei divina illa vis & ifieffabilis conferatur foe
Nullibi tamen fuam ea de re fententiam apertio cunditas, quae Patres Ecclefiæ & Presbyteros pa
rem fecit, quàm in ea quae eft ad Evagrium Epifto riat. Denique fi folo differant notnine. Presbyter
la. Hanc fcripfit tunc ille, ut temerarios Diacono & Epifcopus , idemque prorfus eft utriufque cha
rum quorundam aufus reprimeret, qui fe & Prs ra&er , quid eft quod Presbyter Presbyterum »
sbyteris praefuliffent, & fuperiore ante eos fedif immo Epifcopum oräinare non poteft ; Quaeris quo
fent loco. Ut ergo intollerabilem illam audaciam dißet, qüo préfet Epifcopus Presbytero? Refpondeo
frangeret, Presbyteros Hieronymus fupra modum tantum'interéffe difcriminis, quantum inter effe •
extulit; Diaconos autem ita dejecit , ut nifi dili• Presbyterum & creare Presbyteros; ſacerdotium
gentius ejus verba & maturius expenderis, ultra habere,& dare poffe aliis , ut habeant •.
modum progreffus videri poffit. Nam & Presby TvIII. Perhibet, fateor, Hieronymus in Eccle
teros penè confundit cum Epifcopis, & Diaconos fia Alexandrina à temporibus Marci ufque ad H$
folius communis pauperum inenfa: ferê Minifaros raclam & Dionyfium ejus urbis Epifcopos , moris
facit. Verùm hæc hórum inf}itutionis, ut fupra id fuiffe, ut defun&o Epifcopo , Presbyteri unum
diétum eft , occafio fuit, non caufa. Quod quidem ex ſuo&collegio
rent, eligerent,
Epifcopum in celſiori
deinceps Sede colloca:
nominarent ;_ac fi
{olum idcirco attigit Hieronymus, quod id maxi
mè faceret ad reprimendum Diaconorum ſuperci exeréitus Imperátorem fibi deligerent; aut Diaco
lium . Quod ad Presbyteros verò pertinet, dixi ni unum aliquem fuo ex ordine fibi in Archidia£9*
mus & Pauli verbis illud oftendi folum, eidem . num cooptarent. Alexandria à Marºº Evangeliſts
plerumque homini poft Presbyteratum conferri fo ufque ad Heraclam & Dionyfium Épifcop$ • Presby
ºn litum effe ftatim Epifcopatum, inter illa quidem teri ſenaper uhum ex ſe elečium, in excelfiori gradus
colloçatum,
nafcentis Ecclefiae exordia. Erat quippè tufic ma ritus Epifcopum
Imperatorem nominabant
faciat : quomo42/
, aut Diaconi exer
elig4n* de
ximè opus mon Presbyteris tantum, fed Epifcopis,
ubi & praedicandum Evangelium, & formándæ fin. fe, quem industrium noverint, φ, Archidiacomum
genda que Ecc!efiae , & urbes antè fidei fubjicien %o^efit. Non eft quod iftud quidquid.eft ex£mpli •
ciz jugo& infuefaciendae, quam iretur ad oppidu negotium nobis faceffat. Etenim qui hic Epifcopus
la & vicos, In his plus fatis erat argumenti & ratio in`Marci throno fublimis fedebat , habebat utique
num, ad deprimendum Diaconorum fafium, fi fe poteftatem ordinandi Diaconos , ?res byteros, im
mel oftenderetur plurima effe Presbyteris commu imo & Epifcopos.
& exteriori At hancaut
promotione, à nuda. illa electiope
inftallatiQne confe
nia cum Epiſcopis privilegia: & Presbyterorum
munia perdiu Epifcopos & Apoßolos folos obiiffe. çui certè nori poterat. Alioqui poffent & Presby
Hi enim quod erat Diaconorüm, ftatim. delegave teri & Diaconi allegi tantùm & deputari, 8 ex
re aliis: quod verò Presbyterorum erat muneris, trinfeca hac honoris pompa, nulla praecipua & ß
diutius retinuere. Quin & abftinuit Scriptura à cra ordinatione adhibita, facerdotfilém omnem adi
commemoranda Presbyteratùs ab Epifcopatu (e pifci poteftatem. At contra totum eft .Contrā ni
juii&ione , aut leviter eam obfcurèque infinuavit; titur Scriptura Veteris Novique Teftamcnti , quae
ut perfuafum altiffimèque infixum ómnium animis folemni inauguratione, quae myftica manuum impo
•ffet, propè abeffe ab Epifcopatu Presbyteratum: fitione, quæ plurima ad Deum oratione Sacerd0
immo & ab Apóftolatu . tium cónfert.' Dimittendi peccata & conficiendæ
VII. Nunc ipfis Hieronymi verbis declarandum Eucharißiae poteftas nonnifi fingulari Sacramento &
eft quàm bene affecuti fumus ejus fententiam. Haec divina ordinatione habetur. Dubium erg0 ngmini
ergo habet ille in fupra laudata Epiftola , ubi vult etiam eífe poteft , quin & fua fit ordinatio , fuum
 182, Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
Sacramentum ei -conferendae poteftati , unde Pref
byterorum, five offerendi facrificii , five remitten
dorum peccatorum poteftas dimanat . Nam fi om
nino fupra vires, füpra captum eft hominis mira
confecrandae Euchariftiae poteftas , quanto magis
haec quae eft in Epifcopis vis, ejus poteftatis dande
& in pofteras aetates propagandae ? Quantacumque
fit poteftas aliqua, parum eft eam obtinere : longè
plurimum eft eam dare poffe. Parcè enim obtinere
potes: dare non potes , nifi pleniffimè & cxuberan
ter fummaque cum authoritate obtineas. Aut ergo
jura fua Presbyteris omnia deputatio tribuere po
terit exterior: aut Epifcopo juris nihil unquam.
oterit conferre.
Quod fi dixeris, Presbyteris fuiffe poteftatem .
ordinandi; non tamen antè ordinaffe , quàm ad
Epifcopatum effent prove&i : non certiffimiae folùm
τόt ab hinc faeculis & confuetudini, & difciplinae,
& totius Ecclefiae do&rine ; fed & ipfi de quo nunc
agitur, contradixeris Hieronymo. Quippè qui pau
Hò poft ea verba, quæ explanamus, apertè fatea
tur, penes Epifcopum folum effe ordinandi pote
fatem. Non ait Presbyterum hac & ipfum pol
lere poteftate , fed ea non uti. Ait ex Diacono
ordinari Presbyterum: ex quo & praecellentiam_.
arguit Presbyteri fupra Diaconos. Non ait autem à
\Presbytero qrdinari poffe Diaconos, etfi appofitif
fimum id fuiffet frangendæ Diaconorum íüperbie
& oſtentandae ſupra eos Presbyterorum amplitudi
ni. Denique eum morem Hieronymus intra Ale
xandrinam Ecclefiam coercet ; & intra ea tempora,
quæ à Marco ad Dionyfium fluxere, hoc eß , intra
faeculum unum & alterum . Atque adeo fatetur in
Ecclefiis aliis omnibus, & in ipfà à Dionyfii tem
poribus Alexandrina , Prcsbyteros nova & folemni
ordinatione in Epiſcopos conſecratos eſſe. Quan
quam aliunde certum eft, privatam unius Eccléfie,
eamque non diuturnam conſuetudinem, adversùs
inconcuſſam tot jam ſaeculis nniverſae Eccleſiae di
fciplinam valere non poffe. De eadem hac redice
mus & inferiùs fuo loco , & defendendæ Alexan
drina Ecclefia nonnihil opera impendemus , quan
do obvium fe nobis dabit Author Quæſtionum Ve
teris & Novi Teftamenti , cujus aliticinationes ca
pite feqyenti difflabimus. Hujus Capitis quod reli
•quum eft , totum Hieronymo tribuétur.
IX. Addit Hieronymis in eadem Epißola, fi
Epißopus in Ecclefia fupra Presbyteros cæteros
cvećtus præstitutuſque fit, id eo faétum, ut ſchif.
na anteveniretur , adtignato uno unicuique Eccle
fiae Capite & vertice unitatis. Quod autem poftea
etnur eleétur eſt , qui cateris praponeretur , in ſchif
-
•matis remedium faétum eft , mè unufquifque ad fe
*rabem* Gbrifti Ecclefíam rumperet. Quæ verba ,
mon modò non obfunt , fed mirum inTimodum ju
vant , ut oftendatur Epifcopatus ipfe,& ejus fupra
?resbyteros poteftas eximiâ, juris eífé åííî'iì
sumitat$ enim formata à Chrifto Ecclefia eß. Hanc
ille f9lgs ut veram, ut fan&am, ut iiiiiVéíáíôïí,
manifeftam , aeternam, ita & unám fecit : ipſe Ec
fuae & fponfus , & opifex: à quo haec, tum
clefiae
ea quæ micant in vultu divinæ pulchritudiìis li
neamenta habet omnia, tum illud in primis om
nium longè pulcherrimum & maximè néceffarium,
Jnitatem. Pofuerat Deus in veteri Lege sacerdotemi
{ummum s ut, Synagoga in tuto unitatem haberet.
Nec minus Eccleſia ſuae conſultum eſſe voluit. Fa
tetur Hieronymus à Chrifto Petrum conßitutum .
effe Gaput , ut obviam iret fchifmati: propterejm.
ter duodecim umur eligitur , ut Capite conftituto
{ebifinatis occafío tolleretur. L.r. contra Jovin. Ergo
à Chrifti ipfius, inftitutione , & Epifcöpi cujufque
§n fuº; & Petri eiuſque ſucceſſorum in univerſa
li Ecclefia Primatum derivat Hieronymus , utrobi
$us Capitc adversùs fchifmata objeáò.
x. Neque verò omiferim quae in rem noftram
ibidem håbet idem Sanétus Pafer : Ecclefiam quan
talibet laicorum abundet multitudine, fine Clero
朴
eſſe non poſſe: & Hierarchiam, etſi miniſtros in
feriores alios habeat , fuperioribus tamen tribus
hifce Ordinibus conftare. Ecclefía mom eft , qua non
babet Sacerdotem. Ideo & Luciferianos concerpit ,
apud quos laici Epifcopatum gerebant : Jpfi fibi &
Laici junt & Epifcopi. Cum enim illi haberent au
thorem Hilarium , qui Diaconus tantummodo erat ,
non potuerat ille Clericos ordinare : ita ejus non
diuturnior effe potuit fe&a , quam vita. Cum ho
mime pariter interiit &• fe£ta : quia poft fe pullup
Clericum Diaconui potuit ordinare . Solis ergo Epi
fcopis, & eorum ordinandi poteftati aeternitatem
fuam debet Ecclefia : jugi & continua Clericorum ,
in quibus tota ejus quafi vita eft, propagatione e •
Qjó pofito, quis credat id quo aeterna Ecclefia eft ,
quia inde ejus exiftit unitás & continua Sacerdo
tum fucceffio, id , inquam, meram effe & jejunam
characteris praecedentis extenſionem moralem, me
dicam imaginariam? Porrò non erat nefcius Hié*
ronymus eorum nominum, quibus inferiores Mi
niftri appellarentur: fed intra tres fuperiores in
clufit omines: Ecclefia multis gradibur cónfiftemr , ad
extremum Diaconis , Presbyterir , Epifcopifque fími
tur. Et alibi: Epiſcopi, Presbyteri, Daeoni, auf
virginer eliguntur , aut vidui, aut certë poft facer
dotium im atermum pudici. Apolo. adv. Jovin. Qgo
loco Sacerdotali Ordini includit Diaconos, perin
de ut legi caelibatus ar&iffimè cum eo copulati •
Et ibidem : Non mibi irafcantur mariti, fed Scri
pturis fanctis , immo Epifcopis , Presbyteris, & Dia
conibus, ór univerfo choro Sacerdotali ó: Levitico,
qui fe moverunt hoftiar offerre non poffe , fí operi
ferviant conjugali. Ex quibus manifeftum eft , Dia
conos miniftros effe facrificii, atque adeo teneri
lege continentia: . Idque Inaximè confentaneum ef
fe Scripturis . Et alibi : Epifcopur , Presbyter 6r Dia
eomur nom funt meritorum nomina , fed offictorum.
Meminit alibi nominatim minorum Ordinum : Si
Le£tor, fi Acolythur, fi Pfalter te fequitur , non or
setur vefte , féd moribus . Epiß. ad Nepot. Sed &
in recenfendis minoribus his miniftris aliquos filet '
qui fuperfunt , aliquos nominat qui jam nulli funt;
non femper fimul omnes copulat, nulla eos Sacer
dotii parte donat, & hinc illos à trium fuperio
rum Ordinum amplitudine longè fummovet. Ideo
& in his tantùm tribus fupremis Magiftratibus fplen
dere Hierarchiam profitétur, quòd unus fit Epifco
pus, unus Archipresbyter , unius Archidaconus im
unaquaque Ecclefia. Unitas enim dominatur. In •
inferioribus autem Clericorum gradibus nulla fint
ejufmodi cognomina, quae poteftatem & imperium
prae fe ferant. Singuli Ecclefiarum Epifcopi , fin
;uli Archiprerbyteri , finguli Archidiacomi , «%r ommiz
Ordo Ecclefiafticus fuir Reétoribus nititur. Epift. ad
Ruffic. Reprehendit alibi etiam Ecclefiarum confue
tudinem, in quibus vetabatur Presbyter concionem
habere Epifcopo praefente. At vel hinc intelligis ,
uid effet ab Ecclefia inter utrumque Ordinem po
, fitum difcriminis. Peffma confuetudinis eft , in qui
buſdam Eccleſiis tacere Presbyteros, & preſentibus
Epifcopis non loqui. Epift. ad Nepot. Bona Hierony
mi venia, dici poteft verbi praedicationem & Pau
lo & toti Ecclefiae femper habitam fuiffe pro mu
nere Apoſtolorum & Epiſcoporum maximè proprio.
At Epifcopos Presbyteris fuperiores effe, vel eo
ipfo loco agnofcit Hieronymus: Quòd Aaron &*
filior ejus , boc eft , Epifcopum &• Presbyterºs e// ‫ه ع‬
moverimur • Alibi regiam quandam in Epifcopis prae
cellentiam admiratur : Ut Regi , fie Epifcopo. Epi
taph. Nepot. Et alibi rurfus : Aderant Epifcopi , &*
Sacerdotum inferiorer gradus , &• Levitarum inn*
merabilit wumerus . Epitapb. Paula.
X. Plur
 De Beneficiis, Part.I. Lib.I. Cap. LIII. 183
1. XI. Pluribus non opus eft , ut perfuafum habeas tum hinc gloriæ & praemiorum * tantum inde de
tº) hæc duo , quæ ad Ecclefiafticam Hierarchiam maxi decoris & poenarum oftendente, prout piè aut ne- '
ši. wmè fpe&ant , Hieronymo comperta & explorata , fariè geritur : hac habet : Cogitet prudentia tua.
fuiffe. Unum eft , Epifcoporum à Presbyteris diffe mihil effe in hac vita , ó* maximè hoc tempore fa
f: rentiam,ac fupra Presbyteros eminentiam juris effe eiliu* , * & latiur , &• bomimibur acceptabilius Epi
|l, divini , & ab ipfo Chrifto inftitutam. Alterum , hasfcopi , aut Presbyteri aut Diacomi officio , fi perfun
. effe praecipuas Diaconorum partes , ut Altari defer £ioriè , atque adulatoriè res agatur : fed mihil apud
is viant,& tremendi facrificii oblationi. Verba verò Deum miferiur , Ó* triftiur , &• damnabiliur . Itema
fit, Hieronymi , quae huic doétrinae adeo infefta vide mibil effe in hac vita &• maximè boc tempore dif
bantur, argumento funt, quàm ratum illud & in ficiliur, periculo/ïur , laboriofius Epifcopi , aut Pre
concuffum effe debeat , non femper verborum fo sbyteri , aut Diaconi officio, fed apud Deum mihil
no haerendum eſſe, ſed authoris potius propoſitum beat iur , fi eo modo militetur, quo mofter Impera
& mentem attendi debere: tum maximè cum eft il tor jubet. Epift. 148. In quibus verbis habes , non
lius & in fentiendo vis major, & in loquendo ve folum quae fuerint illorum Ordinum officia, fed
hementior. Solent enim, quorum ea indoles , ea . & qualia cum officiis, quod etiamnunc in Epifco
fcribendi ratio eft, fi quemi errorem oppugnare ad patu cernimus, beneficia effent conjunéta. Quid
grediantur , in contrarium vitium fin minus dela enim aliud carnalium hoininum , aut perftringere
bi , certè nonnihil defle&tere , ut purgari mox ipfi oculos, aut movere cupiditatem ita potuit, ut di-,
& apologias fibi texere neceffe habeant. . Nemo cerent, mibil latius , nibil acceptabiliu r , nifi tem
nefcit quam fuerit in fcribendo vehemens Hiero poraria boiia, nifi honor? Cum verò ita- fcribit
nymus : adeo ut illum in defendenda veritate ul Auguftinus , Dile£tiffmis fratribut Comclericis , &*
tra veri aequique limites praetervectun eſſe multi univerfa plebi, Epiff. r 38. verifimile eft tres illos
nonnunquam fufpicati fint, falfa quidem illa, fed tantùm ordines Cónclericorum nomine comprehen
non fine fpecie, non fine fimilitudine aliqua veri diffe. Unde alibi eofdem nomine Coepifcoporum •
fufpicio. Hoc certè debemus viris ejufcemodi pri Compresbyterorum, Condiaconorum appellat - Epiſt
mariis, ut nonnifi ex operibus iilorum omnibus, 59. Nec tamen hinc fufpiceris illum fingulari Egi
& collatis diligenter inter fe eadem de te conte ſcoporum præcellentiæ ſubinfenſum eſſe : cum ali
xtibus omnibus, eorum fententiam exculpamus. bi eos agnofcat Apoßolorum fucceffores, qua fuc
Haec intelligendis Scripturis, quarum ' San&iffimi ceſſione, ſua Eccleſiae & conſerveturunitas, & per
Patres interpretes funt, lex eft omnino neceffaria. petuitas conferatur. Chriſtiana ſocietas, qua per
Quippe fi Auguftino vifum eft , Sapientiam fem Seder Apofiolorum & fucceffonet Epifcoporum certi*
piternam Chriftum , inter converfandum cum ho per orbem propagatione difunditur: Epijº,42, 166.
minibus, quantumvis imperfeélis, humanis tamen örc. Omitto inîumeros löcos, ubi cum Epifcopis
uti voluiffe fermonibus: ut quod eft in natura in agens, Apoßolatûs nomine utitur 5. quo eoáem no
firmum, id confecraret , ac divinum quodammodo mineipfum compellarunt fan&iffimi Monachi: Qm
faceret. Quidni dixerimus, Scripturam Sacram , ne, fiiio, Apofítat# , tui Dominor, noftrg* Clerico*
quæ Veritatis æternae quædam quafi corporatio dignerir nofro officio falutare : r. 48holte
eft , accommodaffe fe nobis & ei loquendi confue trium comférvet nobis beuf im Ecclefia •, &c» EPj/£•
tudini, qua non omnia femper fimul & femel di 256. Deiiique quantò fùprà clerico§. alios syshit
cimus, fed nunc haec, nunc illa, ut & hæc &c pfesbytero$ Diáconofqué, tantò Epifcopum atto*
illa mutuam fibi poftea lucem affundant, refun fit fujìra hos ipfos. Nequé enim de Presbyteri; 4**
dantque . Diaconi,, aut inferiori ordinis Clericur , ſed de
l Collegiis agebatur, &c. Epift. 16*
11. Quâ diâa funt periè omnia confirmat. Leo
paucis hi$ verbis:Non fummos tantum Antiftiter, aut
C A P U T LIII. P. 1. 1. 1. c. 17. fecundi Ordinis Sacerdotes , nee folo, Sacramentorum
Minift ros, fed omne corpus Eccleſia oportet eſſe purga
De eadem fuperiorum Ordinum ex tum . serm. 1 o. de Quadrag. Sidonius Apollinaris de
clandiano,
: cellentia, ac tribus primis Benefi nenfis fratréT$an&i
loquens Mamerci
, in fecundo . Epifcopi
illum locat Vi$u
ordine Sa
ciis, ex Latinis & Græcis Patri cerdotii: 'eumque ait fratri vicarias 9pera$ Pr*
- - bus. -
Íìitiffè: annif., fuit ordine im fecundo » f**r**?
r:
fafee levant Epifropali. L. 4. Ep. i 1. Theodofius &
I. Offenditur ex Auguftino trium illorum Or valentinianus
to Impératores
ubiqne terrarüm teftati jam
afficerentur fuerant,1£s*qu£};
hQnors. illi
dinum diftiméfio , excellemtia &• inßitutio divina.
II. Ex Leone , Sidonio Apollimari , Fulgentio , fuperiores Ordines : Audemu; quidem fermgmem
Theodofio Imperatore . facere folito plur timore ' captt , de santiit இr 706
III. Refellitur Autbor Qg«flionum Veteris &• No Ἀerabilibus sacerdotibur , & fecundit. sacerdotibus,
øi Teflamenti. vel etiam Leviti,, & eor cum omni timor* ?**
mare, quibus omnis terra Caputinclinat . Appen.
IV. De Ordinatione Epifcopi Alexamdrini.
V. Fa£tam illam efTe , ut in Ecclefiis aliir. cod. Theod. e.oo.. Fulgentius Rufpenfis Epifcopus
VI. Singularis qusdam cgremomia ex Liberato. ìá Ferrandum Diaconiüm fcribens, Comdiaconug,
VII. Quæ tamem camomicam mamuum impofitionem vocat: condiacono Ferrando. Epift. £e Bapt. Æthiopif
mom excluderer - -
III. Exhis perſpicue intelligis quantum ºr
reíívéro àïíôï'qjeftionumj utfiufq'ie,Teft*
I. Gens Auguftimus de viris virtute & fan mienti , quas Auguftino perperam aliqui tribuunt.
&timonia praeftantiffimis, quorum confue Ut enim'parem
Epifcopi 'atque effe & ejüfdem
Presbyteri Ordinis, dignitatem
demonftfet .id ille in
tudine ufus erat , Epifcoporum, Presbyterorum &
IDiaconorum meminit . Quam multos Epifcopor opti de colligit, quod Epiſcopicum aut loquuntur . 漿
mor viror fanétiffìmofque cognovi , quam multor Pre fcribunt Présbyteris, fe in eodem cum illis ordine º: -

sbyteror, quam multor Diaeomor , & hujufmodi Mi
»r/lros divimorum Sacramentorum ? De moribus Ec
cleſ. Cathol. L. 1. c.32. Alibi verô de eorundem .
9rdinum dignitate loquens, quàm fplendida apud
Àomines , tam periculöfa apud Deum: & quan
locent : quod tamen cum Diaconis myn'ne !*
çiunt. DEnique non aliter quam Compre*y*****,**
cat, 6r Conſacerdotes ſuor Ерifгори: Nunquid ෆ්”
Miniftror Condiaconor fuor dicit Epifcopur : Nequa
quam quia multò inferiore; Junt . ºtº: ex
фигу0
 184 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
vtroque mixtim . t.ror. Non poterat hic fcriptor
fenténtiæ fuae abfurditatem , ftoliditatemque eorum
qui Epifcopis Presbyteros exaequant , apertius pro
dere, `quàm futilibüs hujufmodi & à vero tam .
apcrtè diffonantibus argumentis. Certum eft enim
plerofque tum Graecos ... tum Latinos Patres, cum
Epifcopali eminerent dignitate : Condiaconos ta
men vocaffe Diaconos, perinde ut Presbyteros
Compresbyteros. Neque tamen fuae fupra Presby
teros Diaconofque dignitatis erant nefcii : fed hoc
perfuafiffimum habebant, maximam effe utrique •
huic ordini cum Epifcopatu conjunétionem , & fa
cram quandam cognationem. Ejufdem enim Hie
rarchiâ intimas quafi partes has effe , ejufdem_.
membra Sacerdotii , ejufdem tanquam portiones
Apoftolatùs. Non ergo Scriptori huic conyenit
cum Hieronymo. Hoc enim ipfo , quo Epifcopo
foli Hieronymus vendicat poteftatem ordinandi ,
Epifcopalem à Presbyterali Ordinem & chara&terem
génuina & propria differentia ac nota fecernit. Quia
Wel ex eo folo licet colligere fummam illam , qug
divinitus inftituta eft authoritatem. Hinc Chry
foftomus dum quaerit , cur Paulus ab Epifcopis ad
Diaconos ſtatim tranſeat, omiſſis Presbyteris, id
unum affert, eo id faétum quòd non magna fit
intercapedo , quòd fola Ordinandi poteftate ante
cellat Épifcopüs: Quia fcilicet inter Epifeopum &
Presbyterum intereft fermè mihil. Quippe & Pretby
teris Ecclefía cura permiffa e/?, & quæ de Epifcopis
aixit, ea & Presbyteris congruunt: fola quippe or
dinatione fuperiores illi fumt , atque hoc tamtum.
plufquam Presbyteri babere videmtur. In Epift. 1. ad
Tim. bom. Ir. -
IV. Ex his apertiffîmè proditur eorum error ,
qui opinanturà Presbyteris Alexandrinis fola unius
ex fefe electione, quem excelfiore locaffent in Se
de creari folitum fuiffe Epifcopum, minimè acci
tis Epifcopisaliis, qui manusilli imponerent. Quem
enim in fuas partes trahunt. Hieronymus palam
profitetur , poteftatem qrdinandi folius effe £pifco
pi. Opus ergo erat Epifcopis, qui Alexandrinum
eleâum Prafulem ordinarent. Alioqui unde ha
buiſſet collocatus iſte in ſede Alexandrina Presby
ter poteftatem ordinandi miniftros Altaris? Noñ.
poterant certè eam illi conferre Presbyteri, cujus
erant ipfi inanes & vacui . Non Clericos ergo,
non_Presbyteros, nedum Epifcopos ordinare po
tuiffet commentitius ifte Alexandriae Epifcopus.
JAtque ita brevi non Alexandriæ tantùm, fed &
Ægypti, totius Ecclefia , & Presbyteris caruiffet &
Epifcopis. Nifi fortè dicas, omnes ibi ordinatio
nes fola conftitiffe opinione hominum, |& mera.
deputatione extrinfeca, praeter receptiffimam uni
verfalis Ecclefiæ confuetudinem, & omnium om
mino fidelium opinionem.
V. Nec minùs abfurdum eft quod opinatur Joan
nes Seldenus, inftitutos fuiffe à Beato Março in
Ecclefia Alexandrina duodecim Presbyteros, qui
Patriarcha adeſſent & ſucceſſorem illi è Collegio
fuo eligerent, ele&to manus imponerent ipfi , ío
tumque Patrirchatum foli fine `Epifcopis `admini
ftrarent • Ita ut tribus primis faeculis, & Patriar
chatum Alexandrinum foli gubernaverint Presby
teri , & iidem PatriarchamTfibi ordinarint. H£c
Seldenus ex fragmento Chronici Arabici Eutychii
Patriarchae Alexandrini. Verùm hæc comménta .
ita confutavit Morinus nofter, De sacr. Ord. part.
3: Exerc.7. c.7. , ut hoc me onere liberatum me
ritò putem • Ut autem contrarium omnino ftatuas,
vel unus fatis fit Hieronymus. Quid illi enim ор
portunius,quid validius occurrere potuiffet, ad deji
ciendum Diaconorum fupercilium ? quid vehe
ιμεntius ad commendandam eam, quae Præsbyteris
gebcbatur obfervantiam ? Non tacuiffet ergo iile
faeculis pluribus, à Presbyteris folis, qui Épifco
porum locum implerent, & ordinatos Patriarchas ,
& Dioecefin Alexandrinäm effe adminiftratam. Aut
certè rem penitus contrariam difertis verbis non
edixiſſet, ſolum eſſe ſcilicet Epiſcopum , qui or
dinare poffit, & Ecclefiæ Epifcopos, Presbyte
ros & Diaconos dare.
Nec diffimulabo apud Authorem Quaeftionum.
ex utroque Teftamento iftahaberi : In Alexandris
& per totam Ægyptum, fi defit Epifcopus , confecrat
Présbyter. verùm hominis impéritiam & manife
ftos érrores jam patefecimus. Aliud apertè docet
Hieronymus, cui indubitatiffimè adhibenda potiùs
fides efi. Neque magis illi concinit Chronicum
seldeno laudatum, übi flatuitur ab Heraclae & Ale
xàndri Epifcoporum Alexandrinorum temporibus ,
hoc eft , ab anno Chrifti ferè trecentefimo , fubla
tis illis privatis confuetudinibus, communem Ec
clefiæ difciplinam per totam Ægyptum obtinuiffe.
Adde quod verbum eonfecrat, de alio.poffit Sa--
cramento quàm de ordinatione intelligi , &. ibi
verifimillimum fit pro fignificanda confirmatione
ufurpari. •Ita enim loquitur Author Commenta
riorüm in Paulum, qui nonnunquam , fed falsò
citatur nomine Ambrofii. Denique apud Aegyptum
Prefbyteri confignant, ß prefems non fit Epifcopus :
Eß aìtem Pauli ille interpres, ex illis unus , qui
Epifcopos in eodem cum Presbyteris ordine col
locandos fomniarunt. Ea de re quod in univerfum
ftatuit, defendi non poteft; poteft tamen, quod de
data ſcribit a Presbyteris in AEgypto Confirmatio
ne. Solam enim & Hieronymus & Chryfoftomus
ordinationem Epifcopis vendicant, ubi eandem
verfant quaeftionem.
VI. Refert aliam Liberatus, quae fua ipfius aeta•
te in ordinando Patriarcha Alexandrino obſer
vabatur, confuetudinem . • Confuetudo eft Alexan
drie, illum qui defun£to fuccedit, excubias, fuper
defùm£ii corpus agere mamumque dexteram ejus ca
piti fuo inìponere, & fepulto manibu* fuis ». *ci
pere collo fuo Beati Marci pallium , ®* tunc legiti•
im» federe : breviar. c.zo. Non eft autem quod
credas, hanc efTe ordinationem ipfiffimam Epifco
i Alexandrini. Sunt hae omninoceremoniae fingu
ares ordinationis, ab ipfa non minùs diftinétae •
quàm Patriarchalis dignitas ab Epifcopali: ita ta
rhen ut in rebus hujüfmodi quae diverfa omnino
erant, non tamen unquam fejungerentur • Qgi enim
fieri poteft, cum alii per Ægyptum eo ritu con
fecrafentur, quo caeteri per totum orbem Epißopi,
hoc eft, cum 'manuum impofitione, cum orationi
bus, & longa illa ac folemni pompa, quae.facro
fan&am regális Sacerdotii. majeftatem exhiberet »
eique venerationem conciliaret 9mnium :. fola ig
thronizatione, & obfcurioribus illis vacuifque_&
jejunis ceremoniis, quas de(cribit Liberatus , Pa
triarcha ordinaretur Alexandrinus; Quis credat Dia
conum nullum, nullum Presbyterum aut Epifcopum
toto orbe effe, qui non impofitione manuum &
oratione folemnii, juxta facras utriufque Teftamen
tileges & confuetudines, legitimaque pompa & gr:
dinatione, Spiritum San&um & gratiam fuo Ordini
convenientem acceperit ; eum autem qui poft. Ro
manum Præfulem omnium maximus eft , tam jeju
no & futili ritu , tam praeter regulas & leges om
nes ordinatum fuiffe ? Denique cum Epifcopi Ale
xandrini non Diaconos tantùm & Presbyteros, fed
& Epifcopos ordinarent quamplurimos,_ut fidem--
facit fextus Canon Nicænius, & Athanafii hiftoria,
adde & Concilia tam multa ab illo habita: quis pu
tet eos de ſua ipſorum ordinatione cogitaſſe nun
quam, ut ne tali pompa, tam folemni ritu , iifque
gratiae 'fruftraretur beheficiis, quae aliis Epifcopis
ipfi eos ordinando conferrent: & ea maximè im
pofitione manuum & oratione , quae tam apertum-»
tam folidum in utriufquc Tcftamenti paginis 麗*
2.
 De Beneficis,Parti. Libi. Cap.Liv.
¢amemtum habet, Quanquam fi privati hujufce ri
tùs caufa in Alexandrina Ecclefia fuiffet illa, quam
obtrudunt, commentitia Presbyterorum & Epiſco
porum æqualitas : idem certè obtinuiffet & apud
caeteros ejufdem Patriarchatûs Epifcopos, quippe
quos omnes ordinaret Epifcopus Alexandrinus. Qgo
enim ritu ipfe ordinatus effet , eo ordinaffet & aliós,
aut jejuniore etiam & obfcuriore . Conftat autem
eos qui de fingulari illo Alexandrinae Ecclefiæ ritu
fcripfere, hunc caeteris fub illo Patriarchatu Eccle
fiis communem non feciffe , fed proprium folius
Alexandrinae. Alioqui cum frequentes inflammaren
tur lites & contentiones inter Ægyptias & cæte
nas Orientis Ecclefias, habuiffent Orientales Epifco
pi, quo jure AEgyptios afpernarentur & pudore
fuffunderent, quos fua promotio in Presbyterorum
ordine reliquiffet. Qui potuit Romae & in Occiden
te tamdiu commoratus Athanaſius: qui caeteri Epi
{copi Alexandrini, quibus ar&iffima femper cum_.
Occidentalibus & conjun&io & amicitia fuit: quî,
inquam, potuere illi ignorare ritus & leges , quae
unanimi Qmnium confenfu per totum Occidentem,
per orbem totum in confecrandis Epifcopis obfer
varentur ? Aut fi nefciebant ipfi , qui fieri potuit,
ut de iis obfervandis nemo admoneret ?
VII. Propriùs ergo à vero abeft quod Liberatus,
quod Hieronymus, quod alii dicunt, ea ita con
ftare, ut non de ipfa ordinatione , fed de acceffio
nibus quibuſdam ad ordinationem Epiſcopalem fa
&tis in Ecclefia Alexandrima capiantur , ideoque •
ei Ecclefiae peculiaribus : cum ordinatio ipfa & ibi
& alibi eadem prorfus effet , facillimèque obfer
varetur in Canonibus Apoftolicis & Nicænis, ubi
tam Epifcoporum , quam , Presbyterorum ordina
tio, cheirotomia , man^s impoßtio, vel ipfo nomi
ne fuo manifeftatur. Haec nefciri in Ægypto non
otuere. Cauſam errori prabuere , qui dum iſta
egerent apud ejufmodi Authores, adduéti funt, ut
crederent, ab iis non folùm dici quae fierent : fed
& ea fieri folùm , quae dicerentur. Atqui fcripto
rum fcopus erat,non omnia quae tum in Ægypto, tum
alibi paffim fierent, narrare; fed quae uni Ægypto
propria erant & peculiaria.
Quod autem refert Liberatus, ele&i fortè Pa
triarchae confirmatio , intronizatio, & Sedis ipfius
poffeffio eft; non confecratio, quae fuo deinde ubi
videretur tempore fieret. Aut fortè propter eam
quam ibidem attingit caufam Liberatus, ne qua.
oriretur contentio, ne ambiendi daretur locus ,
Clerici Alexandrini non expeétato Epifcoporum.
Provinciali Conventu , ad eligendum Epifcopum
ftatim conveniebant , & à beato Marco, utcumque
fieri poterat, confirmari ele&um curabant , cum
ea confirmatio ab Epifcopis inferioribus expeélari
non poffet. Id verò unum fatis Hieronymo fuit,
ut ad Presbyterorum obfervantiam Diaconos adi
geret : nec ia eam rem neceffe ei fuit exfequi ,
quo deinde ritu Epifcopus Alexandriae confecra
ICIUI •
-
CAP ut liv. r. kr. «14.
De ere&tione novorum Epifcopatuum
Prioribus quinque Ecclefiae fgculis.
I. Sedes Epifcopater prim* ommium ab Apoßolir,
wiri/que Apoftolici; funt in/tituta.
II. In eam poteftatem fucceffere Sediunm Apoftoli
earum Antifliter .
III. Qui foli in Nationes barbaras &• mittere.
• ordimare Epifeopor poteramt .
' IV. Erexere & Epifcopatus aliquos Metropolitaoi,. gente Epifcopus, non poterat is alios ordinare. Jn*
185
quippe qui &• ipf? Sedem Apoftolicam obtinerent.
V. Poterat Epifcopus facere , ut im Paroehiarum
fuarum aliqua Epifcopur alter ordimaretur.
VI. Vetat id fieri Synodus Laodicema , quòd ea jam
abuteremtur aliqui poteftate.
VJI. Fiebant ifta fine authoritate Regia .
VIII. Ab Oriente venitur ad Occidentem , ubi
Epifcopi im Nationes integra* ordimabantur.
IX. Vetat Sardicenfis Synodus me ordinemtw Epi
fcopi in vicis .
X. Id cum in Africa fieret , damnat Leo.
XI. Fiebat in Oriente non rarò.
XII. Item 6 in Africa .
XIII. Si modo accederet Carthaginenſis Epiſcopi
authoritas .
XIV. Primatir, Concilii Provincialis , &* ejus
Epifcopi neceffariur erat confenfus , è cuju* Diæceß
Epifcopatus decerpebatur.
XV. Dabat plerumque Epifcopor Papa Nationibus
iir, qua recem, ad fidem vemerant , Imperatore*
mullam ha£tenus im creandis Epifcopatibus partem
babuerant . Ejus rei caufa •
I. Ullus eſt dubitandi locus , qui Apoſtoli &
temporum Apoftolicorum Epifcopi , qui fi
bi urbes totius Imperii Principes , ac Provinctae
cujufque Metropolés fumpfere Chrifto debellandas
fubjiciendafque; Epifcopatus quoque novos, feu
totidem Chriftiani Impérii arcés , in iis urbibus »
ubi nova erat colle&a Ecclefia , & ipfi fundaverint,
& fuccefforibus reliquerint fundandi poteftatem- <
Cum enim omnes, ut fupradi&um eft , & Apoftoli
effent , & abundantiorein poteftatis Apoftolicae co
piam futuris Metropoleon Epifcopis facerent; jus
profe&o eis tradebaht , & Ecclefiæ novae , & novi
çonftituendi Epifcopatùs. Id apertè docet Eufebius •
ubi de viris Apoßolicis loquitur : Mumus obiban*
Evangeliffarum, &c. Hi poftquam in remotis ac bar
bari, regionibus fidei fundamenta jeceramt , aliofque
Paflores conftituerant , ad alias gentes properabant •
L. 3. c. 37- -
1I. verùm cum ab Apoſtolis ad Apoſtolicas Se
des quafi haereditate venìffet poteftas amplior : ab
his idcirco frequentiffimè poßulatum eft , ut nov£
Coloniæ conderentur . Narrant Ruffinus & Socra
tes ab Athanafio ordinatum effe Frumentium Epi
fcopum , miffumque in Indiam , ut quae Jam ibi
feliciter pro fide aufpicatus erat, ea aufpicatius
etiam perficeret. Appellabantur autem jamdudum »
commtini Indiarum nomine, remotiores ab Impe
rii finibus Provincia:, eae maximè, quæ verfus
Orientem erant & Meridiem porreétae . Frumentiu*
Alexandriam adventamr , Atbanaßo omnem rem nar
rat , &rc. Indos Religionem Chriftiamam recepturo*
oftehdit, &rc. Athanafur ipfum Frumentum Epifco
pum dignat, órc. Cum verð Valente imperante
inegavit Sarracenorum Regina, fe pacem ante Ro
manis daturam , quàm accepiffet Epifcopum , qui
fuos ad Chrißianam fidem neceffariis elementis in
ßrueret: eleéìus ei rei Moyfes Anachoreta Ale
xandriam perdu&us eft, ut ibi ordinaretur. Ale- '
xandriaw , ut illic Sacerdotii digmitatem capeffe
ret,dedu&tur. Socrat. l. 4. c. 29. Verùm cum Alexan
driae Epifcopum offendiffet Arianae vefaniae figni
ferum, ad Ëpifcopos Orthodoxos pro fide exu
lantes profe&us eft-, ut Epifcopus confecraretur •.'
III. Ordinabantur non Civitáti uni ejufmodi Epi
fcopi, fed. univerfae Nationi, propterea quod pef
fæpe ne nota quidem erant Civitatum nomina: Ad
de' quod virisnecApoftolicis,
piebantur, remorandusperinde ut Apoft9lis
Evangelicae ra
vićtoriae
turfus velóciffimus. Talem, ut Theodoretus refer£•
L.i. c. .4., novae Iberorum Ecclefiae Paftorem mifit
Conftantinus. Cùm autem unus erat in una aliqua
- A. a. de
 186 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
de Sozomenus refert, L.7. c. 1 9. effe in Scythia fcopi ante hujus Concilii tempora', aut confecrari
urbes complures maximas, quae unum omnes Epi curabant Epifcopos novos in fui territorii oppidu
fcopum folum haberent. Quare neceffe erat, ut lis , adeoque novos erigebant Epifcopatus, quibus
movi fempcr mitterentur Epifcopi : id quod folae regionis alicujus , & earum quæ circa erant Pa
poterant majores, & urbes, & Ecclefiâe. Eam . rgciarum cura committeretur. Unde ftatuit Syno
fortè ob caufam ftatuit Concilium Calchedonen dus , ne pofthac ibi, nifi Chorepiſcopi ordina
fe, Cam. 28. , ut quæ antè tribus Exarchis mi ICIltUll •
noribus fuberant Nationes barbarae, iis ordinaret VII. Ha&enus in Epifcopatuum inftitutione ne
Epifcopos Epifcopus Conftantinopolitanus: cùm . veftigium quidem ullum regiæ authoritatis depre
hoc folum antè fanxiffet Concilium , Cam. 2., henſum eſt . Nam etſi Baſilinopolis à Juliano, ſeu
Conftantinopolitanutm I. ut juxta morem veterem ab alio quovis Imperatore in album urbium relata ,
Σpifcopi ibi ordinarentur. Gotthis virum eximium Epiſcopali mox ſede decorata eſt: id certè non Im
Vuilam Chryſoſtomus Epiſcopum ordinaverat. Poſt peratoris , fed Nicæni Epifcopi authoritate confe
•ejus obitum rogatus à Rege , ut alium mitteret , cuta eft , cujus è Dioecefi abfcindebatur. In Ref
egit quamvis exul ab Ecclefia propria , ut alius cripto regio nulla prorfus mentio Epifcopatùs. Alio
mitteretur. Sic enim ipfe ad Olympiadem fcribit : qui Juliani id eſſe aſſenſus eſſet nemo. Rem æſtima
Eximium illum virum Vuilam, quem non ita pri vit Nicaenus Epiſcopus à communi conſuetudine ,
dem Epifcopum creavi , atque im Gotthiam miff, &c. urbem fine Epifcopo effe non debere. Scitè obfervat
«Chryfoft. Epift. 123. Barom. amm. 4o5. n. 1 1. Sozomenus, L.3.4.5.,in Palçftina Gazam &Majumam,
IV. Exiguam Safimorum urbem Sanétus Bafi quae olim fuerant civitates duae, duo Epifcopatus,
$ius Cæfarienfis in Cappadocia Archiepifcopus in in unam quidem ab Imperatoribus civitatem con
Epifcopatum erexit, eòque oneravit Gregorium junétas fuiffe, fed in una civitate remanfiffe Epif
Nazianzenum quantumvis reluctantem. Hoc feili copatus duos. Utraque feorfum fuum habet Epifco
cet fe praefidio muniebat Bafilius adversús audacif. pum , fuum Clerum. Mortuo Majumae Epifcopo,
fimam Anthymi Tyanenſis Epiſcopi ambitionem, Epifcopatûs utriufque unionem tentavit Gazae Epi
qui id à Valente Imperatore expugnaverat, ut Cap fcopus; fed Comcilium Gentis illius caufam cogno
padocia in duas Provincias fcinderetur , & ita jam vit , aliumque ereavit Epifcopum .
cappadociae II. Tyana caput effet & Metropolis. · VIII. Si te ab Oriente ad Occidentem conver
Ut ea res diuturnioribus inter Bafilium & Grego tas , idem facilè intelliges: ab Apoftolica maximè
rium artiffima alioqui amicitía conjunčtiffimos que Sede & à majoribus Metropolitanis Epifcopatus
rimoniis locum dedit: ita certiffimum præbet éjus effe inftitutos: Epifcopos operam dediffe, ut in di
poteftatis argumentum , quam in erigendis intra tionis fuae locis majoribus Epifcopi ordinarentur
Provinciam fuam . Epifcópatibus novis habebant alii ejuſmodi mutationes approbatas eſſe à Conci
tunc Metrodolitani. Barom. amm. 37 r. m.9o. 91. &rc. liis Provincialibus : nec inira quingentos à Chrifto
V. Lectae ſunt in Concilio Calchedonenſi Attio. nato annos , authoritati regiæ in hujufmodi rebus
73. Nicomedientis Metropolis de Nicaena querimo locum ullum fuiffe. Refert in Bibliotheca Photius,
miæ; de Epifcopo nimirum Nicæno, qui Bafilimo Cod.48. , Cajum dočtiffimum clarińmumque Roma
poli & Epifcopatum inftituerat , & Epifcopum or næ Ecclefiae Presbyterum, Pontificibus Vi&ore &
dinaverat, cuin is initio vicus fuiffet , quem dein Zephirino,Gentium Epifcopum ordinatum effe,Cbei
de Imperator in Urbium ordinem adfcripfiffet. Si rotonitbi mai ethmom epifcopom ; & veluti Regem inun
mile vcri eft tum cum datus Bafilinopoli Epifcopus ctum & coronatum eſſe ei regno, quod vi & con
cft à Nicæno, hunc merum adhuc Epifcopum tunc filio effet adepturus. Eo ferè modo Pontifices Ro
fuiffe , necqum relata inter Metropoles Nicarna. mani confecravere Epifcoporum partem longè ma
Non diffimilia his exempla fuppeditabit mox Ec ximam, quos deinde immiitterent ad debellandas »
clefia Occidentalis. Habes fub finem Concili Ephe fideique jugo fubjiciendas Occidentis Provincias
fini libellum fupplicem, quem obtulere Europae in ' illas , quas ' in Epiftola fua enumerat Innocen
Thracia exiguæ admodum Provinciæ Epifcopi tius I.
duo. Singulis eis fuberant Civitates duæ, ejus ma IX. Innovavit in Occidente Sardicenfis Syno
gnitudinis, ut carum unicuique fuus feorfim pof dus Canonem Laodicenum, de Epifcopis non inti:
íet effe Epifcopus. Poftulabant ergo à Synodo , tuendis nifi in urbibus frequentióribus, ne evilef
ut fua fibi vetuftiffima , & ultra hominum memo cat Epjfcoporum majeftas, fi Sedem habeat in op
riam poffeffio confervaretur. Vereri enim fe, ne pidulis. Licemtia damda mon ef? ordinandi Epifco
Metropolita Heracleenſis,qui ad Neſtorianorum par pum aut im vico aliquo aut in modica civitate , cui
tes tunc concefferat, in utraque hac etiam civi fufficit umur Presbyter: quia mom eft neceffe ibi Epi
tate Epifcopum ordinaret , Obfecuta eft eorum vo fcopum fieri , me ' vilefíat nomen' Epifcopi & au
tis Synodus. Nihil iunovandum in Europ« Civita thoritar . Cam.6. Nemo fobrius exiftimarit à Con
tibus , fed juxta veterem confuetudinem gubermem ciliis Provincialibus Epifcopatus vicis villulifye-»
1ur. Ex quibus illud colligas licet , pauciores fuif aliquos defignatos effe. Ea' potiùs fuerat Epifco
fe in iis Provinciis Epifcopatus, quæ pofteriores porum aut follicitudo aut ambitio, qui quaerebant
excultæ funt. In Provinciis verò aliis eam fuiffe in quos farcinæ Paftoralis aliquam partem depo
confuetudinem , ut quemadmodum fuum ipfæ ha nerent ; aut obnoxios habere 器 Epifcopos, qugs
berent fingulæ Metropolitanum , ita & earum ur territorii fui regiuncula donaffent, atqué ita obli
bes fingulæ fuo gauderent Epifcopo. Denique po gaffent , fibi . Eò tandem res erupit, üt eam pote
tuife Metropolitas in fua quemque Provincia Epi ftatem ad fe traherent Concilia' Provincialia , ut
fcopales vrgare Sedes faltem confentiente Provin liquet ex editione Græca ejufdem Concilii Sardi
| ciali Concilio. -
cenfis : Provinciæ Epifcopi debent in iis urbibus Epi
fcopos conftituere , ubi etiam pri¥* Epifcopi fuerumt .
VI. Vetuit Laodicænæ Synodi Canon, ne in
vicis deinccps ordinarentur Epifccpi , fed Chore Si autem inveniatur urbr aliqua tam populofa , ut
pifcopi tantum : 'ca cautione ; ut qui haéìenus or ipfa Epifcopatu digna judicetur , aceipiat. Cam.6.
άinati fuerant,in vicis Epifcopi , ii nequid aude X. In ea lege obfervanda Epifcopi Africani mi
rent, niſi annuente, 8 probante Epiſcopo civita nùs fortaffe religiofi fuere. Qüare datis ad eos li
tis.Nom oportet im viltulis , vel agrir Epifcopor con teris inftat vehementifîîmè Leó, & confentaneum
titui, fed Vifitatores . Verium tamema jampridem con cenfet minufculos hujufmodi omnes fupprimi Epi
ftituti nihil faciant prater conſcentiam Epiſcopi ei fcopatus, cum primum quaeque vacavérit Sedes •
witatis . Can. 57, Confecrabant ergo plerumque Epi ut & ab Africano quodami poftulatum erat Epifco
- -
po »
 De Beneficiis, Part. I. Lib. I. Cap. LIV. 187
p6 . Illud fanè inter omnia volumus ftatuta Ca tate , im cujus poteftate ef? Diœcefi, conftituta , ha
monum cuftodiri , ut mom in quibuflibet locis mec im bebat Epifcopum : Can. 5. Neceflariæ conditiones di
quibuflibet eaftellis , &• ubi ante mom fuerunt , Epi
ligenter percenfentur, ut ne minor fit civitas , ut
fcopi conferrentur. Cum ubi minores fimt pleber , mi
Epifcopum ipfa pe:at , ut antiquior confentiat
morefque Conventur Prerbyterorum cura fufficiat. Epifcopus , üt ordinatio per primiatem & Conci
Epifcopalia autem gubernácula monmi/? majoribus lium fiat; nulla vel Imperatoris vel Papae facta
populi, & frequentioribus civitatibus oporteat pr& mentiOne.
fidere. Ne quod San£torum Patrum divtmitur infpi XIII. Verifimillimum tamen eft in ejufmodi Epi
rata decreta vetuere , viculis &* poffèffiomibur , vel fcopatibus creandis fæpiùs adhibitam fuiffe Car
cbfcuris ór folitariis municipiis tribuatur Sacerdo thaginenſis Epiſcopi authoritatem, ut qui eſſet
tale faftigium ; &• bomor cui debent excellemt for« Exarchus, & Primatum Primas, hoc eft , Metropo
committi, ipſe ſui numeroſtate vileſcat. Epiſt.87. litanorum in Africa Metropolitanus. Conqueſtus eſt
c. 1. Alludit haud dubie ad Sardicenfem Canonem in Concilio III. Carthaginenfi Erigonius Epifco
ಕ್ಲಿಲ್ಲ!
fuprà laudatum , ejufque ftatuit duplicem. pus, quòd ambitionis oeftro perciti Presbyteri qui
anc rationem offert, 1. Qjòd cum Epifcopatus dam, conviviis & turpi largitione ftudia plebium
fummus fit regalis Sacerdotii veluti apex , ejus ob emercarentur,& ita apud illas agerent, ut poftu
{curator fplendor fi thronum ejus, ibi colloces, larentur ad Epifcopatuin loci: fi retineretur impro
ubi propter folitudinem , aut minorem hominuun bæ eorum cupidifati proprius Epifcopus , Cartha
frequentiam , nec divina obire munera , nec fpi gimenfem Aréhiepifcopum adirént. Aurelius qui
ritálem effundere poffit opulentiam . z. Quòd Concilio aderat Carthaginenfis Epifcopus , palam
Epifcopatum nimia tandem multitudo viliores eos profitetur, fe petitiones iftiuſmodi & rejeciffe ha
faciat & defpicabiliores. Verùm nec fibi Leo Pa étenus, & pothac rejecturum, nec novos concef
pa, nec Romanae Sedi vendicat uni poteſtatem fùrum Epifcopos , nifi fuffragante Epifcopo loci
inftituendorum Epifcopatuum; fed hoc liberum & priore, Hioc me & feciffe &• fáciurum effe profiteor »
integrum facit Conciliis Provincincialibus ac Me Ζirca eor fanè qui fuerint concordes , mon folùm cir
tropolitis, modò leges obfervent , quas antiquitas ca Ecclefiam Carthaginenfem , fed circa omne Sa
conſecravit. cerdotale confortium . Hoc denique pollicitus eft •
XI. Iftud ergo & Orientis & Occidentis com daturum fe óperam, ne quid fibi vicinarum ParQ
mune fuerat vitium, ut in vinculis Epifcopos confti chiarum vindicaret, qui novus effet creatus Epi
tuerent. Nam etfi Canonem IV. edidit in Occi fcopus loci antiquiori Epifcopo fubdu&ii • Non du
dente Sardicenfis Synodus, contra Orientales ta bito omnibus placere eum qui im Diarreff, conce
men edidit, & ea maximè de caufa , ut damnaret demte Epifcopo, qui matricem temuit , fola'm ean
Concilii Tyrii Epiſcopos, qui nuperrimè ordina dem retinere plebem , im qua fuit ordinatu* •
VCrant រម៉ាត់ . Nam cum pagi Presbyter effet,
Cam.41. 46. -

& fortaflis ne Presbyter quidém , cjus tamen pagi xiv. Conftat quidem Canone ' Concilii . Afri
Epifcopus creatus ab iIlis'eft, ubi ne Chorepifco- cani non attingi non diſertè exigi niſi conſenſum
pus quidcm antè fuerat, tefte Athanafio. Ager eff Concilii Proviììcialis & Primatis , fileri omnino
4lexamdri«, in quo loco numquam Epifcopus fuit , confenfum Carthaginenfis Archiepifcopi , ac novi
immo ne Chorepifcopus quidem, &c. Nibilo tamem Epifcopatùs creationem. Placuit ut pleber qu« mun
mimus hominem , qui me Presbyter quidem erat , hu quam babuerunt proprior Epifcopo* , ni/¿ ex Concilio
dus pagi prater Majorum traditionem, Epiſcopump plenario uniufcujufque Provincia , Ø Primatir, at
' feilicet appellaverunt. Apol.z. Hoc mercedis Aria jue comfenfu ejus , ad cujus Diœcefim eadem Eccle
ni refundere voluerunt, infigni illi quem fubor fia pertinebat , decretum fuerit , minimè accipiant. •
naverant Athanafii calumniatori. Confirmat idem caii,65. Adde quòd cum flatuiffet Auguftinus Epi
$an&tiffimus Pater hanc Epifcoporum creationem. fcopatum excitâre in Caftro fuae Dioecefeos Fuffa
in vicis adverfari traditioni Patrum • Dictum la,' propterea quod quadraginta paffum millibus
oft fuprà , in civitatibus quibufque maximis, ubi ab Hipponenfi 'civitate diftaret , . nec poffet cò fc
infolentiffimè dominabatur mendacium, ibi defixas cura Epifcopalis & vigilantia porrigere tanta , quan
蠶 ab Apoftolis fplendidiffimas Veritatis Cathe tam impendere fatagebat. Quod ab Hippone memo
TaS - ratum caflellum millibur quadragimta fejungitur »
XII. In Occidentem & in Africam veftigia re c%re. Cum me viderem latiàr quàm oportebat ex
torqueamus, ubi cum Carthagine Catholicos inter tendi, nec adhibendo fufficerem diligentiæ , quam
& Donatiftas haberetur Collätio, & ambæ hinc certiffîma ratione adhiberi debere cernebam , Epi
illincque partes fuam Epifcoporum oftentarent mul fcopum ibi ordinandum_ conßituendumque cura
titudinem; juſſit id obſervari Alypius, è Donati £/;. Nec Carthaginenfis Pontificis authoritatem in
ftis, plurimos effe, quibus aut villæ tantùm, aut terpoſitam commemorat Auguſtinus , nec Roma
agri fubeffent . Scriptum fit omnes ifto* im fundis, ni quamvis ad Caeleftinum Papam data fit Epifto
vel in villis effe Epifcopor ordinator non in aliqui la, è qua hoc excerpſi: ſed Primatis dumtaxat
bu*. £ivitatibus . Regeífit hoc ipfum in Catholicos Numidiae , cui ut Metropolitano fuberat , à quo &
l Pctilianus Donatifta: Sic etiani tu multos babes ordinari curavit novum Epifcopum. Propter quem»
per omne * agror difperfos . Collat. 1. m. 181. 182. De ordinandum , Sanéìum femem , qui tunc Primatum
pcllcndo ab Africa huic malo operam dedere Con Numidia gerebat, de longinquo ut vemire* roganr,
cilia • Concilium Carthaginenfe II. conftituit , ut literis impetravi . Aug. Epift.161. Barom. an.424•
vici ne haberent Epifcopos, qui necdum ullos ha num.4. Silet quidem San&us Do&or , confenfum
buiffent . At fi civiüm fiumerüs ita augeretur , ut Concilii Provificialis ; at is contineri videtur con-
jam civitatibns aequari pofTent, poffent ibi ordina fenfione Primatis , qui vix quidquam majoris rei»
ri , Epifcopi , cum eorum confenfione, quorum eae nifi de Concilii fenténtia moliebatur. Denique Ca
fuiffent antè Parochiae . Innuit prorfus hæc Syno nones ipfi expreffis verbis Conciliis Provincialibus
dus , à Metropolitano, aut à Concilio provinciali haec pröbari praecipiunt. Supereft ergo ut dicamus »
donatum iri Èpifcopum Epifcopali huic Cathedrae in erigendis Epifcopatibus novis , ut requireretur
nova: º At Diccefes que numquam babuerunt Epi conferifus Carthaginenfis Epifcopi , cQnfentaneum
fropos , non babeant. Et Illa Diœcefis qug aliquando vel maximè fuiffè , minimè verò neceffarium •
&abuit, babeat proprium, &c. Et fi accedeute tempore, xv. Dicam igitur, ut finis imponatur huic Ca
crefcente fide i. ulur Dei multiplicatus deßderave piti, in eo maxime enituiſſe, cum telum, tum
Irib proprium habere Re£iorem , ejus videlicet volun poteÂatem ApoßolicaeSedis, ut recens converfis a
Tøm-I Аa х yck
 188 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
vel convertendis ad fidem Gentibus Epifcopos da
ret. Sic tete Profpero Carlettinus primüm Scotis,
id eft, Hibernis Epifcopum ordinavit Palladium :
ordinato seotir Epifcopo, dura Romamam infulam
fludet ſervare Catholicam : fecit etiam Barbaram
Chriſtianam . Proſp. adv. Collat. Hoc eſt, Pelagia
mos ex Anglia , Idololatras ex Scotia expulit. Fe
cit autem, ut de nova Epifcopatuum inftitutione
ha&enus effent minùs folliciti Imperatores, tum ip
*a amplitudo latiffimè patentis Imperii: tum anti
quitas ipfa Epifcopornm jam antè maxima ex par
te creatorum, quàm Chriſtiana fide imbuerentur
Imperatores, tum denique quod Epifcopos tum
niſi rarò ad ſecretiora non admitterent conſilia;
nec tantamillisin civitates poteftatem darent, quan
tam illi à regibus poßea accepere, qui ex collapfi
emerfere ruderibus Imperii.
C A PUT LV. P. 2. l. 1. c. 11.
De Epifcopatibus & Epifcopis novis fe agerent Epifcopi. Hi funt Canones quibus ad
y
in iis praefertim populis, qui recens caufa fua. Patrocinium senonenfis Epicopus ute
batur.
ad fidem venerant, VI. VII. & VIII. II. Poft aliquot annos, ammo 373-3 Pappolus
facculo.
I. II. Conftituebatur movur Epifcopatur , de Me
*ropolitami , Concilii Provincialir, Regir & Summi
Pomtificir confenfu. Tentatur aliquid pro Epifcopatu
Melodigsen/.
III. Tentatur & pro Caftellodunenff, pluribufque
aliir im Gallia.
IV. V. Conftituuntur in Germania plurimi , à
Pontificis Romani Legato Bonifacio, cui & Gallia
Principes ſuis fuffragantur authoritate .
VI. Inde comjiritur quomodo primi olim fuerint
Epifcopatur conftituti.
VII. VIII. Idem iterum effenditur in Hibermia &•
Anglia , quò Pontificer Romani viror Apoßolieo*
pradicandi Evangelii caufa emifere .
IX. Item &r in Frifia.
X. Epifropalium Sedium tranflationer.
xi. xii. Epifcopi mommulli â Metropolitani jure
Tryprººftºneſ -
XIII. Poteramt Epifcopi pro jure fuo , finitimir fibi
infidelibur, & fidem annunciare, er Epifcopos da
re, & novos creare Epiſcopatus. A cujufrungue prava fuggestione preventi , in haе
XIV. XV. Quomodo ea tamdem poteftar ad Summum tam obfcaena &• univerfa Ecclefe contraria confen
Pomtificem redierit.
I. NTOvi nulli temporibus his mediæ ætatis,
faeculo VI. vII. & vIII. creabantur
Εpifcg*atus , nifi de Metropolitani, Synodi Pro
vincialis , Principis & Papae confenfu. Scripfit
ILeoni Senonenfium Archiepifcopo Rex Childeber
tus, ut creando Meloduni Epifcopo novo afenfum
praeberet ; refcripfit magni animi Pontifex glorio
/íffímo dommo & in Cbrißo filio cbildeberto Regi Leo
Epifcopur , id à fe fieri non poffe injuffu Theode- .
berti Regis , in cujus ditione ipfe erat, sine juffu
gloriofi/imi domni Principi, noſtri Theodeberti Regis :
non poffe fe , cum nullius culpae, vel negligentiae
affinis eſſet, crediti ſibi à Deo Epiſcopatûs parte
mul&tari : ut Diœcefim moftram à Deo nobis commif.
fam , & ufque munc Pontificali ordine Deo propitio
cuffoditam , tanquam negligenter ac defides ad alte
riut permittamur poteftatem tranfire. Eas effe Prin
cipis partes, ut Canones Lcgefque Ecclefiae obfer
vari curet , per quas nefas eft accommodare aures
plebi adversùsPaftorem legittimum rebellanti,alium
gue fibi dari Pafiorem flagitanti : cu/lodite quefofia
*uta Patrum , & Canonum feveritate confiriaj, non
fatiami*i ad petitionem ejur plebir, fuperßiti, pro
prio sacerdote, alterum Epifcopum ordinari. Deni
<que interminatus eft vir intrepidus, fi vis fiat fibi,
& præter fententiam fuam ordinetur Meloduni Epi
fcopus, fua fe communione abftenturum , tum eos
qui ordinaverint, tum eum qui praeter Canones
6rdinatus fuerit: donec res tota ad Romanum .
Præfulem , vel ad Concilium referatur. Nam glo
ria vefira optim? debet ér credere C$* fcire , quia
fi contra fiâtuta Canonum quicumque Epifcoporum
fine conſenſu noſtro Mecledone Epiſcopum voluerit
ordinare, ufque ad Papæ notitiam , vel Synodalem
audiemtiam fam hi qui ordimaverint , quàm qui or
aimatus fuerit, â mo/fra erunt communione disjun£ii.
conc. Gall. Tom.I. pag. 238. Vetabant Canones Afri
cani, ne novus conderetur Epiſcopatus, fine con
Yenfi ejus Epifcopi, cujus ditio fecabatur. Veta
bant & Nicaeni , Antiochenique , nequid majoris
momenti in Provincia novaretur , infcio Metropo
-litano. Denique non concefferant Africana Conci
lia, vicos villafque, aut oppidula unius Epifcopi
territorrio adimi,'alterius adjici, nifi ubi in revo
candis ad fidem Catholicam haereticis , fupinius
Carnotenfis Epifcopus, & jure & acerbiffimè do
lens, quod Promótus Ecclefiae fuae Presbyter Ca
Rellodùni fine affenfu fuo ordinatus effet Epifco
pus, datis ea de re literis conqueftus eft apud
patres Concilii Parifienfis. Metropolitani & Epi
fcopi ejus Concilii ad Egidium Archiepifcopum ,
Remenfem, qui Promotum ordinaverat, reſcripſe
re, aufiim eâ illum effe , extra & Dioecefis & Pro
vinciae fuae terminos, ex quibus acerbiffima illi
indicenda effet poena : fed velle fe tamen plus in
dulgere charitati, quàm juri: dummodo Promo
tumj revocet, qui jamnunc irrevocabili anathema
te à ſe innodabatur ; ſi quid uſquam Epiſcopa
lis officii attingeret, qua fe demum cumque au
thoritate obumbrari poffe (peraret. Propria contu
maeia , aut cujufcunque poteftatis affentatione •
scripfere & ad sigebertum Regem , ut fi qua obre
ptione his novitatibus aſſenſus eſſet, abſiſteret in
pofterum ; & expiare potiùs quàm defendere-fa
tageret, quod finie novô & graviore piaculo defen
di non pöffet. Quam rem licèt vix eredere poffu
mur cum, comfemfw`gloria veßra fieri potuiffe ; tamen
fifii;, ab bujufmodi fcandali defenfione , finceritatis
veſtra confrentiam expietir . Cúlpam pertinacia du
plicavit Sigebertus; at eo tandem mortuo redinte
gratus eß`Carnotefifis Epifcopus priftinae ditioni
íuae. Conatus quidem efi Prömotus in ejus ani
mum Regis irrepere, qui Sigeberto ſucceſſit ; at
ille regn6, non confiliis & voluntatibus parum r£
giis fùccefferat. Subfcripfit ergo fententiæ & judi
çio Concilii Parifienfis. En verba Gregorii Turo
nenfis : Diœcefi, mea eß Ca/lrum Dunenfe , dicemte
Pappolo , cr ofendente prefertim judicia Epifeopo
rum. Greg. Turon. Hift. L.7. c.17.
Narrat Cointius nofter anno 497. cum Beatus
Solennus Epifcopus Carnotemfis eleëtus fugif[et ir1
ſolitudinem, ſubrogatum ei fuiſſe Aventinum &
confecratum Epifcopum. Egreffum poftea latebris
fuis Solennum , & à plebe correptum, quod prior
ele&us fuiffet, ordinátum effe. Hic Aventini de~
je&ionem impatientius ferens, evicit ut Caftello?
duni Epifcopüs confecraretur. Eodem anno juxta
eundem Anhalium Franciae Ecclefiafticorum condi
torem, San&us Remigius Remenfis Epifcopus Epf
ſcopatus Laftiunenſis prima recit fundamenta. Epi
fcopumque ordinavit Genebaudum, qni cum n£?
ptim ejus uxorem ante duxiffet , coelibem 醬 &
Oji -
 De Beneficiis, Part.I. Lib.I. Cap. LV. 189
fofitariam vitam agitabat. Anno 513. cum Vifigot dam in eadem gente pradicationis verbum diffemi
thi Ruthenorum civitatem regionifque partem ma mare meglexerat , ó* mune fibi partem , quafi in.
ximam invafiffent, Theodoricus Rex Clodovaei Parochiam defendit , Carolo excellentiffino filio mo
Magni filius. Arifitae Epifcopatum juffit inftitui : ftro Patricio feripfimur, & credimur quâd hoc evi
& reli&am fibi Rutheni agri partem ei fubjecit : tari precipiat, Greg.II. Epift.8.6r feqq. -

unon paſſus ditionis ſua Parochias ei ſubeſſe Epi IV. Accepit à Graegorio III. Amm.738. Bonifa
ſcopo, qui Viſigotthis pareret. Stetit Epiſcopatus cius Pallium, nomen Archiepifcopi , poteftatemque
Arifitenfis, etiam poft receptos à Gotthis Ruthe conßituendi Epifcopos , in majoribus certè lo
nos, annos ampliùs centum. Fecit tamen aliquan cis, ne fordefcat dignitas , quà nulla amplior:
do tandem Ruthenenfis Epifcopus , ut quod ere Praeepimur , ut juxta Camomum ftatuta, ubi multi
pium fibi fuerat, reftitueretur , fublata & everfatudo excrevit fidelium , ex vigore Apoßolica Sedis
£unditus nova ea Sede. Cointius ad amm. 569. debear ordinare Epifropor, pia tamen contemplatio
Anno 531. Medardus Veromanduorum Epifco-, me, ut mom vilefcat dignitas Epifcopatur. Epift. 1.3.
pus poft dirutam ab Infidelibus urbem, alias etiam Scripfit & ad Germaniae populos Procerefque Pon
veritus irruptiones , fedem fuam , ut fcribit Vi tifex, ut his honorem dependerent Epifcopis, tan
tae illius author, Noviodunum tranftulit. Suriu* quam Apoftolica authoritate conftitutis: Epifcopos
die 8. Junii. Anno 332. idem Medardus poft Eleu vel Prefbyteror quor ipfe ordinaverit , per Apoßoli
theri obitum Epifcopus eligitur Tornacenfis : quo cam fibi datam authoritatem , in Ecclefie mimifterio
ex tempore per annos amplius quàm fexcentos Ec recipiatis Epift.6. Profe&us denique in Bavariam
clefiae utriufque quamvis unus tantùm Epifcopus Bonifacius , cum unum ibi tantùm ordinatum à Pa
fuerit, neutrâ tamen Sedes in juribus & privile pa Epifcopum inveniffet , addidit & alios tres , to
giis fuis quidquam paffa eft detrimenti. Et haec tâ Provinciâ in quatuor Epifcopatus divisâ, cum
quidem Epifcopatuum duorum fine confufione con Ducis Procerumque confenfu , quod & Pontifex ra
junctio , juxta eundem autorem fa&a eft , Pomtifi tum habuit. Cum confenfu , Otilonis Ducis eorum
cali , Metropolitani, cớ Comprovincialium autbo dem Bajoariorum, feu Optimatum Provimcig illius
vitate, Regis , &* Proeerum affenfu , plebis accla trer alior ordimaffer Epifcopos , &• im quatuor Pa
spatione. Jure ergo credideris eodem prorfus mo rochia* Provinciam illam divififTer, ut umufquif
$do , tametfi non fint aliquando qui hæc omnia. que Epifcopus fuam babeat Parocbiam, bene & pru
fingillatim obfervent , & tran latum Noviodunum denter peregiſti . Baron. ann,739. n. 1. 3. Quatuor
Veromanduorum Epifcopatum*, & novas de qui Epiſcopatus Bajoariae, ſeu Bavariae hi fuere , Sa
bus antè diximus erectas effe Epifcopales Sedes• lisburgenfis, Frifingenfis, Ratifponenſis , Pata
In his tamen Romani Pontificis nulla mentio. Par vienfis . -

tem certè in his fibi maximam poteftatis vendi V. Poftquam Gregorio III. fucceffit Zacharias ,
cabant Reges , iis addu&i rationibus , quae ad re ab eo confirmari flagitavit Bonifacius tres Epifco
gni pacem & ftabilitatem pertinerent. Parebat Theo patus, novos, quos in Germania erexerat , Herbi
deberto Regi Senonentis Metropolitanus, Childe pokenfem, Buraburgenfem, & Erphesfurtenfem • *
berto ejus patruo forte obvenerat Melodunum - • Hac tria loca propria authoritate &• charta Apofto
Hinc ejus petitio, ut Meloduni inftitueretur Epi lat#* veftri roborari & confirmari poftulamus , ut
ſcopus. Chilperico ſuberat Carnutum , Caſtello per authoritatem &• pr«ceptum San&i Petri , juffo
dunum Sigeberto. Hinc hujus pro erigendo Epi mibur Apo/tolicis fundat« ér ftabilit« fint tres in
copatu Dunenfi cura & diligentia. Cum ad unum Germania Epifcopaler seder. Ammo 743. Refcripto
Clotarium II. tota veniffet ditio Francorum , ßa fuo confirmavit Pontifex ille quidem tres iftos Epi
tuit Concilium Parifienfe anni 614. , Cam.9., ut fcopatus, at Bonifacium interim comonefecit , ve
ne varia regni divifio in Epifcopatuum aut Metro tare Canones ne dehoneftetur Epifcopalis ordinis
poleon diftributione quidquam immutaret. Coint. amplitudo obfcuritate locorum , in quibus Sedes
ad am.614. m. 18. Quo decreto nihil aequius , nihil illi eriguntur. Sacrir Camomibus præcipimur obfer
ad Ecclefiae Regnique pacem accomodatius. Eadem vare , ut minimè in villular , vel in modiear ci
quippe ftirps regia , eadem Francorum natio erat. vitater, Epifcopor ordinemus , ne vilefcat mome*
Meminit Gregorius Turonenfis etiam Epifcopatùs Epifcopi. Conc. Gall. Tom. 1. Id fanè in caufa fuit,
Ternodorenfis à Sigeberto kege eredi . L. 5. c. 5. cur rariores & aliae ab aliis remotiores Epifcopa
l.4. c. 18. Meminit & Sellenfis in caftro agri Pi&ta les Cathedræ fuerint in Regionibus , quae pofterio
vienfis. Sed citò corruerunt, quae fine EpifcopQ res ad Ecclefiam Chrifti fe contulerunt. Non ido
rum authoritate tentata fuerant. Concilio Cabil lolatriae tantùm, fed & barbariae immerfae erant
lonenſi anni 65o. ſubſcripſit Betto Epiſcopus Ju eae Gentes, cum ad eas ventitarunt praecomes Evan
liobonenfis in Caletibus. At ejus Epifcopatùs tam gelici. Urbes rariffimae , eæquæ perexiguae erant,
nefcitur finis, quàm initium. Itaque vix erant ullae , in quibus fatis confentaneè
II1. Bonifacium Germaniæ Epifcopum ordina Epiícopales fedes defigerenitur. Scripfit denique »
vit Gregorius II. Papa, ut Infideles circà Gentes idem Pontifex ad San&um Burchardum Herbipo
Fidei Chriftianae luce perfunderet; fcripfitque ea lenfem Epifcopum , ut ejus confirmaret Epifcopa
de re ad Carolum Majorem Palatii Regum Fran lem fedem , ftatueretque, ut ne quos alios in ea
corum, Epift. 1. 1., quin & ipfe confeftim per li fucceffores habere poffet, quàm quos Apoftolicae
teras ad Epifcopos : Apoflolicò, in Cbrifto Epifco* fedis in Germania Legatus ordinaffet. Et mullus
pos : ad Duces Comitefque datas , certiores eos audeat ordinare Epifcopum, miß is qui 4poftolicæ
fecit , fua fe tuitione Bónifacium muniffe. Apo moftra Sedis in illis partibus prafentaverit vieem •
ftolicus vir, im Cbrifto Pater Bonifa?ius Epifcopur, Idem Bonifacius Aiftétenfi in ürbe Epifcopum con
ad mo* vemit , & nobis fuggefft ' quòd fub moftro ſecraverat Sanctum Villibaldum. Le Cointe.Ann
AMumdeburdio vel defenfione eum recipere deberemur. 742, n.12: Et de his forte Epiſcopatibus intelligen
~Amm.7*3- Conc. Gall. tom. 1. Ea tuitio regia Boni dá illa Carolomanni Principis verba in concilio
facio cum primis neceffaria erat propter prifcum anni 743. Ordinavimus per Crvitates Epiſcopo, ფ·
earundem regionum Epifcopum , qui cum fua in fuper eor conftituimur Ârcbiepifcopum Bonifacium
Refert Măriana, L.6. c.14., in Concilio Genera
curia eas paffus effet tandiu fitu & fquallore tor
pere , nunc novo Apoßolo Bonifacio novae vi&o li Hifpaniae, urgénte Vamba Rege, in fuburbio
riae gloriaeque partem praeripere geßiebat. Vide • Toletanæ urbis ere&um effe Epifcopatum novum :
quid ea de re ad Bonifacium fcripferit ipfe Pon ſed non multò poſt à Concilio Toletano XII. ſub
tifex : Pro Epifcopo illo qui nunc iifque defidia qua latum illum fuiffe , propterea quod nec 11.ཧྥུ། ་་་༠༠
Il DUIS
I90 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
iibus locis Epifcopum effe vellent Canones, nec in dae, 1.1. e.4. Jecerant fortaffe prima aliqua fidei
una civitate Epifcopos duos • - fcmiina Mercatores aliique fimpliciores Chriftiani•
-

VI. Iſtas porro Epiſcopatuum creationes ali At ubi fingenda formandaque erat Ecclefia ad Evan
quantò diligentiùs fufiùfque retulimus, ut magis gelii normam, ubi Epifcopus inftituendus , tum Ve
Imagifque élucefceret, quàm neceffarius fuiſſet aſ ío illum adibant Epifcopum , ut in Africa aliâs,
fenfus Principum, Metropolitanorum , synodorum modò in Hibernia, Frifia, Germania, Bavariaque
Provincialium , Epifcoporum quorum intererat. »
Pontificum denique Romanorum. Quae verò media
hac ætate fecere^San&i Bonifacius, Villibrordus ,
Auguftinus , Corbinianus , aliique tot & tanti Apo dùxerat, ut cum Epifcopo, quem fecum habebat »
£tolici viri, Apoftolicae delegatione Sedis, genui
Etiam tibi primórum temporumi imaginem exhibent »
& ipfa veluti fubje&ionis ejus fundamenta ape
riunt, in qua erga Romanam Ecclefiam , tanquam
matrem omnium & fontem, fuere omnes per Occi
dentem Epifcopi & Metropolitani. Fieri ergo po
teß , ut omnes unum in locum coegerit Gregorius
Turonenfis, L. 1. Hi/f. c. 3., quos in Galliam Summi
Pontifices diverfo mifere témpore: ubi afferit ex
gefiis B. Saturnini Martyris miffum effe Gratianum
furonum , Trophimum Arelatem, Narbonem Pau
lum , Saturninum Tolofam, Parifios Dionyfium ,
stremonium in Arverniam, & Martialem Lemovi
cum. Per Sanctum Stremonium , qui 6r ipſe à Ro
mamis Epifcopis cum Gratiamo Epifcopo , 6r reliquir
quos memoravimus , eft dire£tur. De Gloria . Confeff.
è.3o. Hoc rurfum erga fidem & £cclefiam Roma
mäm primo, fecundo, tertioque faeculo fa&tum in
Calliã & Hifpania, quod fexto feptimoque in Ger
mania & Anglia • Neque aberraveris forfan à ve
ro, fi putes ita primis faeculis conftitutos fuiffe •
Epifcopatus, uti fuere, quos inftituere miffus à Pa
pa Bonifacius, Villibrordus , Auguftinus, Corbi
ihianus, qui omnes ab Ecclefia Romana originem
& authoritatem hauſerint ſuam, & ſingularem cum
ea conjunétionem ſemper & concordiam ſervave
Klmt «
VII. Perhibet in Chronico Proſper à Cæleſti
mo Papa miffum Palladium Epifcopum, ad Scotos,
ſeu Hibernos Chriſtiana fide imbuendos . Ad Scotos
vim Chriftum credenter ordinatus à Papa Calefimo
JPalladius Epifcopus , mittitur. Miffum quoque ab
eodem Papa teftatur Germanum Epifcopum Alti
fiodorenfem in Brittaniam, ut fidei Catholicae à
Pelagianis oppugnatæ ferret fuppetias, Apoftolica
JLegatione munitus. Papa Calefiinus Germanum Am
tifiodoremfem vice fua mittit , & deturbatis hæreti- .
eis Britammo, ad Catbolicam fidema redigit. Idem ,
refert de Palladii delegatione Ado Viennenſis. A'
quo & Theodorus commemoratur Archiepifcopus
Cantuarienfis , à Vitaliano fimiliter Papa miffus:
itemque Villibrordus in Frifiam à Sergio Papa_>
ablegatus , ubi & Ultraje&enfem fundavit Epifco
tum, Romanae Sedi immediatè ſubjectum. Non
ita erant à Frifiis & Germanis remoti Galli , aut
ab Hibernia Britanni Epifcopi, ut eò proferre,
Chrifti fidem & imperium non poffent. Àt eorum
in hoc negotio ita tepefcebat zelus; aut ubi erupe
nat , tam parum procefferat ; aut in excolendis fuis
finguli Dioecefibüs ufque adeo toti fuere diftenti,
ut novarum Coloniarum & propagati Imperii Chri
fti gloria longè maxima ex pârte Románis Ponti
ficibus cefferit. Quamvis ergo ab Ecclefiis Orien
tis lucis aliquid affulferit Provinciis Occidentis: ve
rifimillimum tamen eft Solem jußitiæ eis non aliun
de magis illuxiffe , quàm à fùccefforibus Petri &
Pauli , qui fplendidiffimum Chriftianae veritatis lu
nen Romanæ urbis Ecclefiae inferuerunt, ut regna
srct veritas, ubi tandiu Imperii fui fedem habue
rat Princeps tenebrarum.
VIII. Neque verò minus id perfuafum Anglis
fuit, fidei fe & Epifcopatus primordia à Romana ha
berc Ecclefia. Lùcius Brittanorum Rex mifit ad Eleu
vberi*m Papam Epiftolam, obfecrans ut per ejus
wandatum Cbrißianus efficeretur. Vcrbaca funt Be Camomum, &c. L. 4. e. 3. Crcberrimasin Aಣಿ
vifum eft , qui maximam , qui notiffimam , qui cla
riffimam Ecçlefiam obtinerét. Bertham quidem è
regio Francorum fanguine Rex Cantiorum ea lege
fuo moré & ritu facro vivere'permitteretur : idque
eo ipfo tempore, quo in Angliam appulit Augg
ßimus , Ibid. c. a3. Verùm etfi tum is verfaretur in
Anglia Gallicae gentis Epifcopus , etfi fuperefIent
aliqui Brittannorüm veterum `Chriftianæ fidei te
naciores : fuere tamen Gregorius & Gregorii Le
gatus Auguftinus Anglicae Apoftoli & Patres Ec
clefiae , unde tanquam ex fonte Epifcopatus in cam
omnis emanavit. Hinc illud Bedæ de veteribus Brit
tannis : Cum ufque ad hodie moris fit Brittonum ,
fidem religionemque Anglorum pro mihilo babere,
meque 'in aliquo magir eis communicare , quäm
Paganis. L. 1. e.vo. L. c. 4. Subjicit deinde Augu
fiifium, dum viveret, fuccefforem fibi defignaffe •
Laurentium, ne fe defunâo ftatur Ecclefia tam ru
dir , vel ad horam Paßore, deßitutur , vacillare in
ciperet. L. v. c.8. Laurentium Mellitus, Mellitum
excepit Juftus data fíbi ordinandi Epifcopor autbori
tate à Pontifice Bouffaeio : hoc et , novos ut ex
Bonifacii literis liqüet, Epifcopatus inftituendi •
Nam quod jufferat Gregorius, ut Auguftinus im
unaquâque Metropoli Epifcopatus crearet duodecim;
id cértè non ftatim executioni mandatum eft , fed
lente & tempeftive, cum novi ad Ecclefiam po
uli adducebantur. Ita Juftus Archiepifcopus Pau•
inum ordinavit Epifcopum, eundemque comitetu
addidit paftoremque filiæ Edelberti Rcgis Cantio
rum , quae proficifcebatur ad Eduinum Nortgm
briae Regem, ei nuptura, & novæ ibi Ecclefiae fug
damentí pofitura.'Eduifius Rex & ipfe tandem fi
dei Chrifìianae nomen dedit, Ibid. c. 9. , Eboraci
que facro fonte tinâus eft à Paulino, cui & eam
donavit urbem Epifcopali cathedra confecrandam•
In qua etiam Civitate ipfi Do&ori atque Antiffiti fuo
Paulino fedem Epifcopatâs donavit. Ibid. e 4º Neº
ceffabant Romafii' Praefules, quin novos.fubind&e
præcones Evangelicae do&rinae in Angliam $uffi- .
tarent. Mifit Byrinum Epifcopum Honorius. Papa •
ut in femotiffimfias quafqüe & denfiffimis qbfitaste-'
nebris regiones ha&enufque impervias Chriftiagae
veritatis Iumen inferret.' Ideo & ipfi Anglia: Rc
ges Romam fubinde confugiebant, ut purioris ºm
äe difciplinae rivul6s velut à fonte peterent. L•3•
e.7. 29. Nam cum Brittannorum pars heterodoxo
riim more etiam nunc Pafcha celebraret , Egbertu$
cantii & ofuvi Northumbriæ Reges, perfuafiffimi
Romanam Ecclefiam Catholicae fidei & uni atis car
dinem effe : Quia Romama effet Catholica & Apofo
lica Eccleſia: unum è Presbyteris fuis Romam per
gere compulerunt , ut à Pâpa ipfo ordinatus A£
έhiepifcopus , moxque in Angliam redux , Epi*
fcopos Càtholico ritu Ecclefiis omnibus ordinaret •
imbueretque: Prerbyterum Vighardum Romam mi
ferunt Antiffiter ordinandum, quatemur accepto gra
du Archiepifeopatås, Catholicis per omnem Brit**
niam Ecclefiis Anglorum ordinare poßet Antiſtites •
Tunc Româ in Angliam miffus Archiepifcopus3Thco
dorus. Hic, tefíé Beda, L.4. c.i. î., Anglican*
Ecclefiae aureum veluti faeculum revexit , Epifcopis
ubique ordinatis. Univerfa perlußrant , ordinaba*
locis opportunii Epifcopor. Canonicam is quoque-^
Romanae Eccleiae difciplinam in Anglia propaga
vit: Ego Tbeodorur ab Apoflolica Sede delegatu* Do*
roverhenfi, Ecclefia Epifcopus , &c.,protuli libru?
Epi
CO
|

De Beneficiis, Part.I. Lib.I. Cap.LV. 191 .

ſcopalium ſedium mutationes percenſere ſuperſe rio & jure Metropolitani: fed primam tantùm illi.
deó. Quae haéìenus diéta funt , fatis fuperque • áeí ííé, Epifcopos Provinciâ adfignarit , £ffu
£unt , ut perfuafum habeas , £. Novas illas Catho Íìs poft illum' omriibus pro ordinationis fu£ tsig
lici Épiféopatus colonias à Romana originem dg poré. Ut cum ufu pallii aliqua fímul largiri pri
xiffe Ecclefia. 2. Ab eadem nova ſubinde accepiſſe vilegia debeamu?, &c. Hoc perfpeximu* conceden
• virium opumque ſpiritalium incrementa. 3. Incre dum , ut Metroplita fuo per omnia loco & honore
dibili cum ea confenfione omnia peregiffe , longo fervato. Ecclefia Auguftama pofi Lugdunenfem Eccle
plurium fæculorum lapfu. Denique Reges, Ponti jam effe debeat, & bunc fibi locum & orginem*
iices, Legatos, Metropolitanos mirum in modum „oftra'autboritati, indulgentia vindicar* • 1-7. .£P•
conſpiraffe ad, ad
Eccleſias condendas, fundandos 3.TNec excipit quod Éaulò antè dixi, £x Epifto
Epifcopatus difciplinæ purioris adconfirmatio i§ânâiTBóriácii; Ultraje&enfem . £pifcopatum-•
nêm: quippè qui omnes , illi pro Regia fua , hi öiöïíénfidiatè
Metropoli fubduâum fuiffe, \\t imme
Romana pareret Sedi. Sed neº illud quo•
pro facerdótali dignitate deberent , fupremi 9m que memoria excidit, quod confirmavit Beda, in
inium Regis & Sacerdotis imperium conftabilire • terpellatum à Pipino Principe Papam ! Ultrajećti
e. *IX. Cónfirmari rurfus
& poffunt ex Beda, hift.$.
». , quae jam femel iterum dićła funt de Pi δέ'Äçìïëïãopátu villibrordum donaffe. Ea tum
pino Principe Villebrordum Romam mittente., ut quidem ratio fùit exemptionis •
xIII. Quod fpeétat ad novas Chriſtianorum.
zdelegatione Sergii Papae inveftiretur, Archiepifео Colonias nôvofquè Epifcopatus flatuerant Africana
pufque confecraretur, profe&urus inde ad Frifonas Concilia, conc. African. 86. 88. , ut is eſſet Eccle
Chrifto adjungendos, qua de caufa Ultrajeóium ei
Pipinus concellerat, ut Cathedram ibi Epifcopa fiae plebifve cuiuflibet Epifcopus , qui eam unitati
tùs ftatueret : Poftquam per ammos aliquot in Frifi* lucratus eſſet Catholicœ, & triennium pacifice ob
docuerunt , mifit Fipinu, favente omnium conſenſu âÄÈÉ`ôïíëïãïí êtiam Epifcopis, quibufli
villebrordum Romam , poflulam, ut eidem Frtfonum ÉTÉÉçôéìïíüae recolligere & confociare loç*•
genti Archiepifcopus ordinaretur. Quod ita ut pe qua à propriis Epifcopis, ante fex menſes moni
sierat, impletum efl . Donavit ei Pipimus locum Ca tis, negligerentur. Milev.2. **4: B: quibus facilè
intélligis,71ongè potiori jure eos , qui in Ecclefiae
zber: Epifropalis in Caffello Vuiltorum , quod lim 8. Gentilium confiniofunt, Epifcopos » Dioecees
quâ Gallicâ Trajeäum vocatur. Amm.696. Beda
մեյt. L-3. £-7. ſuas & Metropoles augere & amplificare poſſe -
X. Obfervari poffunt & alia quæpiam non con fubjugatis fibi Chriftoque Barbaris. Hinc illud Gre
gorii”Papaead Theodôricum & Teodebertum Fran
temnenda. Uni Ecclefiae utilitati ferviens Grego äörüm Reges, fe prQpterea in Angliam mififfe •
rius Papa alios univit, alios in alias fedes tranftul
lit Epifcopatus • L 3. Ep; 1 1. Beatus Medardus pau óìoiìòres Evangelicos, quòd Galli Epifcopi tam
1ò poft quàm electus fuerat apud Ver9manduos opulentam & tam vicinam meſſem negligerent -
Parvenit ad mor Anglorum gentem ad fidem Chri•
San-Quintini Epifcopus, everfa penè ab irrumpen Jaianam Deo miferante defidëranter velle converti •
tibus Paganis uirbe ,. Sedem Epifcopalem de Regis
& Epifcoporum confenfu Noviodunum tranftulit. ſed sacerdotes veſtros è vicino negligere, & deſſ
Surius die 8. Junii. deria eorum ceffare fua adhortatiºnº ſuccendere - L.
Ep.38. 39. Et in Epißola ad Brunechildem Regi
XI. Innovavit idem Gregorius, quod prædecef
{or ftatuerat, ut Adrianus Thebarum Epifcopus à ÀÁÉ ÍÁ;:amur aä mor perveniffe 4ng!oru* 8*
tem velle feri Chriftianam, fed Sacerdºº qu i ip
poteftate Epifcopi Lariffae Metropolitani fui liber vicino ſunt paſtoralem erga eº ſollicitudinem non
eſſet & immunis. L.2. Ep.7, At 醬 privilegium
hominis fuit, non fedis. Juftiffima hac poena mul babere .
ctabatur, qui Suffraganeo fuo contumeliofus fuerat Xiv. Diximus jam. fuprà Frumentiumit, Indiam
- -

AMetropolitánus. Nolim ergo certò affirmare quod
habet [Manufcriptum à Garfia Loaifa editum poft
concilium, Lucénfe : immunitatem fcilicet Legio
nenfis Epifcopi regnante Vamba à Pontifice con
ceffam. Sic habet M. S. Codex. Legio quam cop
aiiderunt Romam« Legiones , qu& amtiquitur fuit fo*
accata & per Romanum Papam gaudet perpetua.
libertate , & extat feder Regia, atque alicui Me
eropoli nunquam fuii fubdita'. Fi&itiâ utebatur hy
pothefi Gregoriüs Mâgnus, cum fcribebat, fi quis
è{et in Hifpania Epifcopus, qui nec Metropolita
no, nec Patriarcha ſubeſſet ulli, Romanae Sedis
judicio fervandum illum fuiffe. Si diäum fuerit ,
quia nes Metropolitam habuit , nee Patriarcham ,
dicendum eft , quia à Sede Apoflolica , qu£ omnium
Ecclefiarum caput eft, caufa bgc audienda & diri
menda fuerat , ficut & pradiäus Epifcopus petiiffe
dignoſeitur - L.1 1. Ep.56.
XII. Compcrtiffimum eft ejufmodi immunitatem
Epifcopo nuiiquam conceffurum fuiffe Gregorium:
cùm vel Nicæna Synodus fingulari cum , primis
privilegio Epifcopum HierofoIymitanum donans ,
. & fed£re jubens poft tres fummos & Principes to
tius Chriftiani orbis Epifcopos, non fubduxerit ta•
men illud, à poteftate Metropolitani. Et cum Gre
gorius ipfeinét bene mereri cupiens nonGalliæ
tam de-•
JAuguftodunenfi Epifcopo ; quem Reges eni
xifîimè ei commehdavérant , quàm de ipfis, Regi
bus : eique ideo.concedens. Pallium, quod tunc
temporis' ne omnibus quidem Metropolitanis, per
mittcbatur: now abfolverit tamen illum ab Impe
* -
ab Athanafio mifum, Vuillam à Chryfofłomo ad
Gotthos; à Conſtantinopolitano # Calchedonenfi
conciliis , Cam. 2. Can.18. Conſtantinopolitanis Epi
ſcopis ſubjectas fuiſſe Barbara gºº ad eas
Epiſcopos inſtruerent neceſſariis praeſidiis & mt
ôéìïíåron. an.5 , 3. p. 17. Juvenalis Hierofoly
morum Epifcopos Epifcopum Sárracenis primus 9r*
dinavit, teſte Cyrillo, in vita Epifcopum,3d
Magni Euthymii •
îTÄôáìdìs pátriarcha Ho
íéíitas Arabiae populos, qui Fideg, Chriſtianan
Äìplexati fuerant ἐum Rege fu9 Elesbaan. Quae
uämvis ita fint, longa tamen temporum ſerie re
iumque viciffitudine faétum eß, ut conftituendi
врifopatás novi potetaš gene- folum Romanum
Éíìíîïëéïeffet. "Non quòd id fibi juris ipfe re
fervaveri, ut imminuta Epifcoporum juriſdictio
ne, augeret fuam: fed quod âut negligentiores
êirént Epifcopi alii in próferendis Chriftianae Rei
ìíîïë'íiüs, aut qüod id honoris prim}£ Sedň
àÉÉÉent, aut quòd Póntifici Principes confiderent
magis, aut quòd Petri sedem frequentius populi
ÃÄÈÉÊt §TautIquòd zelo fidei magis arderet
ÉÉÉÉÉX. Nifi ita mavis, quòd diyino ita confi
iio provifum fit, ita haec omnia diſpenſante 醬
îuîjiio ipfo Chrifti, qui Ecclefiam) formans nn
genfque , & Caput ilii praefiituens, gapitique V£*
futem indens, legemque addens cónfirmandi caete
ra & illuftriffima quæque Corporis fui membra s
jäm inde ab incunàbulis Ecclefi; "prælufit, præ
£monßravitque quid illi augurandum eſſet de futu
ris per Capitis maximº fui vim & charitatem
- - Cºſ
im*
I92, Vetus & nova Ecclefiae Difciplina ,
crementis, quando Petri una & altera concione tam que ex uno loco in alium . Cur in exequenda Gre
numerofà plébium multitudo Chriftianæ fe cauf£ corum Difciplina rerum geftarum tempus crebrò pre
ግሀሮአ□!ጮኽ?{ዪይ •
& religioni adjunxit. His caufis fieri potuit, ut
ad Petri fucceffores tota haec rediret poteftas, non VII. Exempla varia Apoßolicar im Miffomuro in.
antè eis legis ullius Imperio refervata, quàm ufus infidelium regiomes , aufpiciis &• authoritate Ponti
& confuetudo plurium faeculorum propriam illis ficum• Ex quo fiebat , ut ab eorum Legatis Epifco
feciffet . Exploratum omnino eft, nec Gregorium patur erigerentur.
Magnum , nec ejufdem nominis II. & III. nec VIII. De Epifcopatibut &• Metropolibur, Hambur
Sergium, nec Zachariam id poteftatis & juris fibi genff, Bremenfi, aliifque in Damia &• Suecia. In.
fervari integrum ufquam fanxiffe : & tamen ferè ereatione Epifcopatuum Ecclef« authoritar femper
penes illos folos id tünc fuit. Ita cum rebus hu dominata eſt .
manis comparatum eft , ut ejus quodlibet ad eum IX. Jur idem erat penes Patriarchas Orientales ,
tandem devolvatur eique adhæréfcat, cui caeteri non idem zelur .
illud permittunt, curandum defungendumque diu
tiffimè. Si pares enim in pares præfcribunt, quid I. G. Latinifque conveniebat prorſus, fum
fuperior in inferiores? Hæc innóxia eft & fincera mam rerum facrarum poteftatem penes
£atio, qua devoluta praefcriptaque funt pleraque Epifcopos effe, ut qui primarii facerdotii fontes
jura , nec Pontificibus, nec Épifcopis animum ad fint. Tradit Balfamon Epifoopos Apoftolis fuccef
haec advertentibus, fed fenfin fine fenfu, invale ſiſſe , qui à Chriſto perceperant plenitudinem Spi
{cente ufu & res ita confirmante, ut infirmari ritus Sàn&i , & infinitam quandâm remittendorum
deinde neutiquam poffit. In utraque hominum po peccatorum facultatem . In figura difcipulorum Do
litia , ita multa fiunt inexpeélata , inopina; nemi mimi , duodecim feilicet Apoßolorum, qui etiam Spi
ne ferè dum fiunt adverténte: neminé cum faéta ritus gratiam acceperunt , ut ligaremt &* folveremt ,
funt , infećła jam reddere pollente. promoti funt uniufcujufque reg ionis Epifcopi . . In.
XV. Diximus jam fuprà, fimillima hæc effe flu Cam. 14. Conc. Neocaf. Hinc illud ab eo expriinitur
minum , quae poft decurfa terrarum ingentia fpa nec Septuaginta difcipulos, nec Chorepifcopos, qui
tia ,. in mare redeunt , unde exiere. Agapetus Pa- . illorum vices implenit , propriam fibi habere eám
.pa fcriptis ad Epifcopum Hierofolymitānum li poteftatem remittendi peccáta, uti nec Qrdines
teris, de Mena Patriarcha, quem Contantinopoli Sacros conferendi : quod illa Spiritus Sanéti exu
ordinaverat, ita loquitur: Ut illi, ipfe fimiliâ ef. berantia , quæ propria dos eft Epifcopatus , eis com
fe videatur, quor ex bis quamdoque partibu* ipfiu* ceffa non fit. Non habebant poteftatem dimittendi
Apoſtolorum primi electio ordinavit. Conc. Conſiant. peccata, ut qui neque Spiritur gratiam accepiſſent,
ßub Mema. Att. 1. Infinuatur fatis apertè his verbis, &c. Qamobrem nec poffumt quidem Prefbyteros vet
à Petro Romae fedente ordinatos miffofque in Orien Diaconár ordinare, fed nec peccata dimittere, quemad
tem Epifcopos, qui Ecclefiarum fundamenta ubi. modum nec septuaginta . Ex quibus poti9ri etiam
vis terrarum jacerent . Gregorius non alio magis jure idem ipfe argumentatur, fi Chorepifcopi uti•
quàm incredibilis humilitatis merito Magni nomen que Presbyteris fuperiores , per fefe dimittere pec
adeptus, Dominico Charthaginenfi Epifcopo re. cata non poffunt: `cum Neocaefarienfis Synodus il
{cribens, teftatur geftire fe laetitia quadam ineffa lis ifta duntaxat munia deleget, ut facrificium of
bili, qučd ad Sedem Petri recurrens, ad ipſum ferant , & pauperum curam agant : multò minùs
fontem, Sacerdotii pervenerit, è quo religio facra Presbyteros ad condonandorum peccatorum autho
in Africam omnem exuberavit. scienter unde in ritatem aſpirare poſſe, nec injuſſu Epiſcoporum -
4fricani* partibu* fumpferit ordinatio sacerdotali, ftupendae hujus poteftatis quidquam delibare. No
exordium , laudabiliter agitis, quod sedem Apoßo ta ex prafenti Cánone , quoà sacerdotes non poßun*
iicam diligendo, ad officii veffri originem prudenti peccatorum Confeffones excipere , &• peccata reme
recordatione recurritir , &• probabili in ejur affe£tum tiere, mifi ea ab Epifcopo illit conceffa fuerint , quan
conſtantia permanetis. L.7. Ep.32. Idem antè Inno doquidem nec boc poffumt Chorepifcopi , qui plura ba
centius I. ad Epifcopum Italüm fcripferat. Epiß. 1. bent privilegia quàm Sacerdotes . . -

CA PUT LVI. P.3. L.I. c.9.
ide Epifcopis & de novorum Epi.
fcopatuum inftitutione, Imperän
£e Carolo Magno Caroliqué pro
fapia,
. I Conſentiunt Graci Latiniqne pleniſſima cla
gium poteftate lotatos effe Epiféopor, ut qui Apofio.
dorum , &' quodana ſuo modo ipſius Petri, in Epi
fropatu quiſque fu0 ſucceſſorer fint.
II. Pe eodem rurfur. Excommunicamdi poteftar
maximă propria Epifcoporum.
II!* Pigwitates omme* &• poteßater Ecclefi« unus
*omplečtitur Epifcopatur.
H% Potuere olim Epifcopi Epifcopatur erigere.
% Hodierna comfuetudo interpelland« in ea» rem
Sedis Apoftolic« , orta eß ex parte ſaltem, è Me
*ropolitami* &• Epifcopalibus fędibu,', qu& i» recenr
*o*g*r/îs ad Chrifium regionibus excita»a« fuere ,
- VI. Gracorum ignavia & aſſentatio poteftatem.
Bame %°^** ad Imperatores tranflulit ; ficut &• ju,
ոայոա Sedes ipfas Metropolitanor ΕΡί/εοφ4le/.
-
II, Confitetur etiam Zonaras unis hanc propriè
tributam Epifcopis poteftatem ligandi vel folven
di, id eft anathema vibrandi, aut vibratum revo
candi, nec in ejus confortium venire poffe five •
Diaconos , five. Presbyteros; nifi quantum & quo
modulo Epiſcopis libitum eſt. Porró Presbyteride
quibus hié ferino eft, & eorum fun&ionibus hi
limites per Canonicas leges praefcribebantur , Pa
rochi ipfi Re&orefque fùnt Ècclefiarum, Parochia
lium. Liquet id quidem ex Chorepifcopis , quibás
illos Balfamon confociavit . Eränt quippe illi
ipfi , qui Decani poftea di&i funt Rurales . Ncc
minus perfpicua fünt ipfa Zonarae verba .• P*er
byteris & Diaconis, qui ſub Epiſcopis per Jingu+
lar regione, dant operam facriís á fe ipfir .qui
agero nom eft conceffum ; veluti mulctare , &r
-
Ecclefia repellere, quor volunt fatimque vel fe*
temtiam di£fam laxare , vel mimuere , vel inten
dere. Pontificalis emi» fumt ifìa poteftati*. 4r nf-'
ß de gratia &• per imduigentiam acceperint ab Epf
fcopo , tale quid facere mom eft eit permiffum • Ise
Cam. 38. Denique fota hoc vetus vociferatur Ecclefia:
difciplina, ubi integra hæc ubique fere fervaba
tur Epifcopis poteftas. Nec obfcurum fupereft in
eo veftigium ejus rei, quòd ne nunc quidem Pa
rochi cxcommunicationi quenquam vel fubjiccre
pofßnt, vcl cximcrc» • • 7 - -
* -

£t a
*
 De Beneficiis, Part. I. Lib.I. Cap.LVI.
. Et fanè Petro , ut totum repraefentanti in Capi
tis dignitate , & totum circumgeftanti quodammo
do Epi(copale Collegium, dedit Chriftus Claves,
dedit`totam rerum facrarum poteftatem. Oratio fie
bat fine intermiffone ad Deum pro Petro, id eft ,
pro omni Epifcoporum choro. Verba ea funt unius
èorum Epifcoporum, qui Concilio Sueffionenfi III.
interfuerunt , Amm.866. Conc. Gall. Tom.z. pag. 193.
Ita ftatuebat Carolus Magnus ipfa Imperii funda
menta labefa&ari, fi quid ejus honoris & - obfer
vantiæ decerperetur, quae debebatur Epifcopis, qui
pro fuo quifque modo fucceffere omnes Petro in
&afdem cùm illo poteftates fpiritales adoptati; etfi
1.
non omnes in eandem earumdem plenitudinem . ,
atque Pontifices Romani, ut inculcatum à nobis
Jam fæpius eft. Pracipimur atque jubemur , me for
te, quod abfit , aliquis circa Epifcopor leviter auf
graviter agat. Qgod ad periculum totius Imperii no
Iftri pertinet. Et üt omnes cognofcamt momen, potefta
tem , vigorem &• dignitatem Sacerdotalem . Qgod
ex verbi, Domimi facilè intelligi pote/?, quibut Bea
eo Petro, cujus vicem Epifcopi gerumt , ait : Qgod
eumque ligaverit , &c. Et alibi difcipulis gemera
diter, Accipite Spiritum Sanétum , &c. Capitular.
Car. Mag. L.5. c. 163. Certò fidebant Petri ſe ſuc
ceffione & poteflate fretos effe Epifcopi Concilii
Piftenfis , cum hæc dicebant : Secumdùm authorita
tem , quam im Beato Petro accepimur , dicente Do
mino : Quodcumque ligaverit. Im Conventu Piſienſ.
Amm.869. Quibus fuccinit Jonas Epifcopus Aurelia
nenfis: Qgalis fit Potefiar & authoritas Sacerdota
ait , ex vE bis Domini faeilè animadvertitur, qui
bus Beato Petro, eujus vicem indignè gerimur,
ait, Quodcumque ligaveris fuper terram , &c. De
Inftit. Fegia c. 1. Et Archiepifcopus Remenfis Hinc
marus : 'Beatur Petrus Apoftolus , cwju* viee im Ee
eleſia funguntur Epiſcopi. Tom 1. pag.738. Non
hærebat Vir doétiffimus, quin Petri Vicarii, haere
defque Sacerdotalis ejus imperii dici poffent Epi
fcopi, qui effent ipfius Chrifti Vicarii : Et mor li
e?t' peeiatores , imº terra Epifcopi, & Cbrifti Vica
vii, atque Apoßolorum fucceßorer in terras ejur virtu
te &• minifferio divino profequimur &c. Idem To.
2. pag. I 96.
iIi. Ex hac exuberante authoritatis fpiritalis
plénitudine, quæ propria Epifcopatùs do$ eft , ar
guebat Hincmârus ordines omnes , gradufque va
îios & dignitates quafcumque Sacerdotalis Imperii
uno contineri Epifcopatu. In Epifcopir emim , ut
Beatur Ambrofiut dicit , ommer ordine* fumt , quia.
primur Sacerdor e/?, hoc eß , Princepr Sacerdotum ,
3- Propbeta, ór Evangeliſta, & caterorum mini
ffrorum im fe officia comtimemr , ad implemda ea im
minifterio fidelium.
Iv. Itaque ad ere&ionem novorum Epifcopa
tuum exiftimabat Hincmarus fola olim Epifcopo
rum authoritate opus fuiffe , utpote qui Apoftolo
rum , & Petri ipfius fucceffores effent. Narrat enim
à Beato Remigio conditum eſſe Laudunenſem Epi
ſcopatum, attributa ei Remenſis Archiepiſcopatüs
particula. Ibidem ordinavit Epifcopum & rebus Ec
èlefiaftici, idem Epifcopium fufficienter dutavit . To.
a. pag.431. Subjicit eodem modo conditos olim à
BeátQ Petro fuiffe Epifcopatus Alexandriæ & An
tiochia. Non addubitabat Francofordienſis Syno
dus , quin fruerentur adhuc eodem jure tum Epi
fcopi , tum Synodi Provinciarum, cum prohibuit
Epifcopos, id eft Epifcopatus in villis, vel oppi
dulis creari. Quod mom ' oporteat in vicit vel in
villir Epifcopor ordinari. Can.zz. Baluz. Nota. im
Capitul. p.8**. Si Nomenojus Armoricae Dux ex
quatuor Provinciæ fuæ Epifcopatibus feptem crea
vit, manifeftiffima ea fuit tum Canonum tranf
greffio, tum injuria Regi Epifcopifque, inufta- ,
suorum ne confenfum quidem expeétavit • Et ne•
- Тот.е.
193
ceffaria tamen indulgentia, ita enim credere par
eft , cum Nicolaus I. ad fuccefforem ejus Salomo
nem fcripfit , Regio etiam illum nomine cohone
ftans, quod Carolus Calvus Rex jam illud idem in
dulfiffet : hortatus quidem eft, ut quos ejecerat
Epifcopos, in fedes fuas revocaret, utque fuos Epi
fcopos omnes in Turonenfis obfequium infle&teret
Archiepi(copi: fed de ereélis praeter fas Epifcopa
tibus novis ne verbum quidem fecit ullum. Du
Chefne. Hiff. Franc. Tom 1. pag.4o7. Ita & Regum
& Pontificum tacito confenfu fteterunt , & ftant
etiamnunc ii Epifcopatus, quorum tam vana &c
perdiu nutantia fuerant fundamenta, Conc. Gall.
tom. 3. pag.175. 176.
V. fm Chronico Hildesheimenfi refertur Impera
torem Ottonem I. feptem creaffe Epifcopatus in re
gni Bohemici Synodo: & Metropolitanum eis Pra
ga: Epifcopum adtignaffe, annuente Romano Pon
tifice : Coadunata Synodo Epifcopia feptem difpofuit,
6* Gaudemtium im principali urbe Slavorum Pragas
ordinari fecit Archiepifcopum , licentia Romani Pom
tiffrir. Du Chyne Tom. 3. pag.; 17. : Totidein ver
bis res memoratur in vita San&i Meinverci Epif
copi Paterbonenfis : defunt tamen haec verba , li
cehtia Romani Pontificis , quanquam alioqui plus
fatis conftet in iftiufmodi negotiis principatum fem
per authoritatis penes Ecclefiam fuiffe . Surius die
3. Jumii .
άuin immo his ipfis temporibus convalefcere
caepit confuetudo interpellanda femper primar Se
di$ ad novas Sedes erigendas. Ita `teftátum facit
Concilium Romanum fub Gregorio Papa V. & Ot- •
tone III. Quippe ibi Merfeburgenfis Epifcopatus.
qui eye&usToiiim fuerat ab Qttone I. & à Pontifice
in Concilio Generali : exinde autem fublatus ab
ottone II. & à Pontifice, fine Conciiii affenfu c
excitatus & redintegratus rurfum eft ab Ottone •
III. & A Gregorio Papa V. fuffragante Concilio
Romano. Spicil. tom 9. pag.68..
Bremenfis Epifcopatûs exordia memorat Crant•
zius ex Pontificis authoritate. Sed ad Barbararum
gentium converfionem res ea magis fpeéìat; eò er
go a nobis nunc reiicietur. Ad Græcos delabemur
inox, ubi primum id obfervatum fuerit, hac ma
ximè neceńitate accerfendi aliquid opis & prafidii
a Romano Pontifice ad novas Gentes. Ecclefiae ad
gregandas : initia & incrementa accepiffe eam , qug
Éofiea longo ufu corroborata prorfus eft , confús
tudinem, üt non fine primae Sedis authoritate S£
des ullae novæ creentuf Epifcopales. Acceffit & il
lud, quod nono decimoque faeculo tam mira vis
tempeßarum in Ecclefiami, perinde ut & in Impe
rium incubuerit, ut contra majeftatis & libcrtatis
Ecclefiaßicae adverfarios infolentiffimos unicum
fùppeteret præfidium Apoftolicæ Sedis authoritas.
Ejus reverentiam nondum omnem animis fuis ex
cuſſerant, qui acerbiſſimè & Eccleſias & Epiſcopos
Archiepifçopofque opulentiffimos quofque infc&ia
bantur. Itaque'ad eám tum maximè quique Præfu
les confugiebant , privilegiaque, impertabant , feta
certiffima tum facrae , tum civilis ditionis fuæ mil
nimenta. Ergo fi hinc petebatur authoritas & vis»
qua antiquiffimae Epifcöpatuum Sedes confirmarcti
tur: petebatur certiſſimè & qua excitarentur & con
ftarent novæ. • - -
Sed illud maximè ratum altiffimèque in animis
infigendum, in Metropoleon & Epiſcopatuum crea
tiofie præiffe femper aut tempore, aut certe pot£
fate Epifcopos Pontificefqué , tametfi .confcnfio
quoque & obitulatio temporalium Principum po
fìea accefferit. Author eft Vuillelmus Malmesbu
rienfis, L... De Regi Angl., non fine graviffimis
comminationibus increpitiim fuiſſe à Formoſo Pa
pa Eduardum Angliae Regem : quod jam fepten
niun eget, quòd Provinciæ aliquæ omnibus fust
prorº
B. b
 I94 Vetus & nova Ecclefiæ
fus Epifcopis destitutæ effent . Epifcopos Proceref
que regni fui tum convocavit Rex, & feptem
Epifcopos ordinari praecepit, duos Epifcopatus
antiquos in quinque fcindens novos , quod & à
Pontifice confirmäri voluit, ne retra&ari deinceps
poffet. Hoc totum Papa firmavit , ut damnaretur
sim perpetuum , qui hoc infirmaret decretum. In
fra cap.58. m. 1., Paulð ubcriàs infra dicemus de
hac Epifcopatuum creatione.
VI. Minimè mirum effet, fi Graci novos con
didiſſent Epiſcopatus inconſulta ea Sede ex qua
manavit origo ipfius Epifcopatus jam inde ab exor
<dio : At illud veheménter ftupendum, quod tota
Epifcopatus & Metropoles erigendi facúltate ita
inveftierint Imperatores, ut ea non Epifcopos fo
lùm, fed & Concilia exuerint. Ita apertiffimè Zo
naras, ſuccinens Canoni Synodi Trullana : Ut ſeu
novæ ubi Epifcopat£ , appellationem , feu Metropóli
rami faffigit honorem Imperator indulferit , eoilem.
Prorfut ordine ac jure Ecclefîaffici, quoque legibus
' hahenda effe cenfeatur. In Can. 38. Conc. Trul. Mi
nùs probabat forfan Balfamon tantam affentatorum
incrtiam ; fed cum tamen de ea re fermonem fa
cit , parum in adulatores ejufmodi ftomachatur,
nec fatis exertè prodit animi fui alienationem ..
4djiciunt quod Imperator nec Canonibus nec legi
bus tenetur , & ideo eß in ejur poteßate Epifcopa
ruº in Metropoler erigere, & à ſuis Metropolitanis
alienare , 6r de novo Epifcopor &• Metropolitanor
<onftituere , & jubere Epifcopi, in alieni, `Diœcefi.
bus abfque ullo pr«judicio facrificare, prater fenten
£tam Eptfcoporum illius regiomir , &• alia ejufmodi
Epifcopalia jura exercere. im Cam. 16. Carthag. Ap
£a fiexaque erant haec omnia quae Imperatori ad
fcribebantur jura, Epifcopatus & Metropoles eri
8endi , fubducendi Epifcopos Metropolitanorum ,
jurifdiétiqni, Epifcopales Sedes Metropolitico ju
re augendi, deniqué donandae Epifcopis potefta
£is , ut in Epifcopatibus aliis, inconfulto Epi
ſcopo proprio, Pontificalia exercerent munia. .
Religata hinc pendebant ifta omnia, quòd Impe
rator ex Græcorum ſententia ſupra Canones eſſet.
Ncc eò hæc pertinent, ut nori aliquae in his ad
huc quandoqué effent & Epifcoporum partes &
9 onciliorum : fed quòd geheralia ipfa apud eos
Conciliâ , jus fibi quödammodo abrogäffent', quid
quam iftiufmodi mioliendi fine Impératoria' aütho
ritate • Fieri Epifcopos de novo in Parocbii, fine
ºggio mandato non permittitur, etiam ſi millier con
ſenſerie, qui eam babet Epifcopur. Synodicè emim
conftitutum e/t , ut nec ipfâ magna Synodus ſine juſſia
rºgºº poſſit novare Epiſcopor. in Can.6o. Carthag.
Poftremâ idem Balfàmion ubi canonem commún
tátur Carfhaginenfem , quo vetantur Epifcopi Ca
thedram fuam transferre à principali & antiqua
Egclefia in Parochiam aliquäm fui territorii: íé
tninam ibi verfat hanc quæftionem. An Metropo
litanus , cujus Barbari vaftarunt dirueruntque ci
V$tatem ». poffit Sedem fuam transferre in Ecçlefiam
aliquam fua: Provinciae cathedralem, tùm Epifco
Po, orbatam: Et an Epifcopus pariçalamitate ex
turbatus poffit Cathedräm Epifcopalem in fua: Dioe
* Parochiam traducere. In can.74 cartbag.
Cenfebant nonnulli cum idoneam, tum legitimam
ad hæ$. Epifcopis fuppetere poteíìatem.TÄlii ad
has Scdiiim tranflatiöiies coriciiiórum rcquirebant
effenfum. Erant denique quibus & ipfius' affènfì§
Imperatoris videretur neceffarius. Öenfet Balfa
j9m tam Concilii, quàm Imperatoris affenfu opus
<!<• ut Metropolitafius eo quo áiéìum eft cafùSè
dein fuam transferat. Profért & exempla Metro
Politanorum Neocefarca & Antiochi: Piridia: y
器 ိုႏိုင္တြ Metropoli fua, non migraverant in Epi
%£$". Provinëiae fuae Ecclefiami, nifi imperato.
rºº Concilio Provincia: fiiììå¿ïë: Qgod ad Epi
Diſciplina * **
fcopum autem attinet , fic ille exiftimat, ut nec
primum aliquo loco conftitui, ita nec alium in lo
cum transferri poffe Epifcopalem Cathedram, nifi
interpofita Concilii authoritate. Si percun&tetur
autem quis, an poffit illaefa Epifcopali fua urbe
& Ecclefia , Sedem fuam transferre Epifcopus in
aliam urbem Dioecefeos fuae populi multitudine &
opulentia fpeétabiliorem; refpondet Balfamon non
poffe ejufmodi quidquam tentari fine Imperatoris
& Concilii voluntate ; ejufque rei repulfam paffos
efe Epifcopos jam complurimos : Mandato Impe
ratori, &• Synodali conditione Epifcopo utrumque
comcedetur, âliâs autem mullo modo. Quibus ille
fubdit eorum exempla, quorum vota & poftulata
irrita ceciderant.
Caeterum fi mediae huic ætati, quae ultra annum
Chriſti milleſimum protendi non debet, interſero
frequentiùs Balfamonem , qui fcripfit paulò ante
annum ducentefimum fupra millefimum : iis id fc
ci rationibus adduéìus, quas hîc perftrinxiffe non
poenitebit . Poftrema hæc ætas quæ fluxit ab an
no Chrifti millefimo , cum annorum numero , tum
rerum copia caeteras exuperans , tam prolixè à
nobis pertra&atur, ut dimidiam operofae hujus lu
cubrationis partem impleat. Igitur ne ulteriùs ul
tra modum excreſceret, in ſuperiores atates retu
li , quae fubducere illi potui. Detrahi autem illi
& anticipari Græcorum difciplina tantò faciliùs po
tuit , quòd cum Imperium , tum Ecclefia corrue
rit tandem Graecorum ante trecentos admodum.
annos, nec potuerit ultimae hujus aetatis difcipli
na Graeca ita à nobis delineari , ut fuperiorum.
temporum. Ergo in mediam ferè ejus* ætatem con*
jecimus, quae ad poftremam pertinebant, pauca.
admodum & jejuna : quòd pleraque rerum monu
menta interceperit temporum barbaries, bellorum
que incendium. Adde quod perfæpe Balfamon.
Zonaram fequatur & exfcribat, qui circa annum
centefimum fupra millefimum fcribebat: nec pote
rat eonfignare nobis nifi leges morefque Graecorum
fuae & paulò fuperioris aetatis, hoc eft , mediae •
Deniqué pafßm Balfamon Nomocanone nititur Pho
tii, qui media Ecclefiae aetate fcriptis mandatus eft •
VII. Paucis nunc de novarum Gentium ad Ec
clefiam Chriftiamam adgregatione; ut hinc proman
tur documenta & exempla relatae ad primam Se
dem ejus poteftatis , qua Concilia particularia priùs
utebantuf, erigendorum Epifcopatuum . Scripfit
Petrus Damiani Vitam Beati Romualdi attigitque
curfim miffionem Sanéti Bonifacii Martyris & Apo
ßoli Ruffiae. Romam petiit vir hic Apoftolicus •
accepturus à Petri ſucceſſore authoritatem & con
ſecrationem, cateraque praeſidia, ad infidelium per
tinaciam expugnandam fibi neceffaria. Cum poß diu
turmam Eremitica converfationis vitam ad prædi
eamdum jam ire difpomeret , Romam primùm perge
re ftuduit , &• ab Apoftolica Sede confecrationem
Arcbiepifcopatêr accepit . Cap. 28. Poftquam Bonifa
cius fidei do£trinam à fe promulgatam fuo etiam
confignavit fanguine, aliquos ex difcipulis fuis mi•
fit Romualdus, qui cruentis, fed tantò illuftriori
bus infifterent ejus veftigiis. Illi feptennium to
tum impenderunt perdifcendae Slavonicae linguae •
Tum eorum unus Romam perrexit , ut praedican
di verbi poteftatem à Pontifice impetraret. Septi
mo anno cum jam loquelam terra plenè agnofcerent,
wnum ad Romanam urbem Monacbum mittunt ,
per eum à fumma Sedis Antiftite pradicandi li
eemtiam petunt. Cap.3 1. Denique Romualdum, ip
fum inceffit mira cupiditas, pœnitentiae martyrium,
quod jam exhauferat , novo fanguinis martyrio
cumulandi. Oravit ergo & exoravit à Pontifice li
£entiam divini verbi in Hungaria Slavoniaquc di£
feminandi , cum antè ex fuis [duos Archiepifcopali
ordinc evchi munirique obtinuiffet ad novi. hujus
Apo-,
 De Beneficiis, Part.I. Lib.I. Cap.LVI.
«Apoßetatùs munia obeunda. Deinde licentia ab
Apoſtolica Sede ſuſcepta, ci duobus è ſuis diſcipulis
im Arcbiepifcopos confecratir, cum viginti quatuor
篮
fratribus iter arripuit. Cap.4$.
VIII. Ebbo Remenfis Archiepifcopus, Eginar
do teſte, mandato & authoritate Pontificis , ad fi
dem Danis amnuntiandam olim profe&us erat. Qui
confilio Iwperatoris &• Rowani Pomtificir autborita
te, pradicamdi gratiâ ad termipor Damorum accef
ferat , & affato praterita multor ex eis ad fidem.
®emienter baptizáverat. Eginard. Am.823. Expcdi
I95
non poffunt effe nifi primae partes. Aderant tem.
porali poteftate & beneficentiâ faepiffimè pernecef
faria, Principes ad propulfandos obices, ad dotam
das Eccleſias. Scripfit Adamus Bremenſis Canoni
cus Septentrionalium Ecclefiarum hißoriam, eam
que dicavit Liemaro Bremenfi Archiepifcopo &
Apoftolicae Sedis ad Boreales populos Èvangelica
praedicatione illuminandos Legato. A te qui hare
4itariam prædicamdi Legatiohe poffde, in totam.l
Septemtrionis latitudinem. His verbis edocemur, fi
his barbaricisgentibus Ecclefiae Chriftianæ congiu

. tio tantùm temporaria ea fuit , & brevis . At Lu

dovicus Pius Imperator ab Epifcoporum Synodo ,
cujus confilio & authoritate hic regebatur , con
fecrari jufTit San&um Anfcharium Archiepifcopum
IHamburgenfem, cui illico Septentrionalium om
:
:
nium Ecclefiarum cura commendaretur & regimen
Papæ, delegatione. Drogo ipfe , de quo multa.
fuperiûs, in frequentiffimo Epifcoporum conven
tu illum ordinavit. At mox Romam properare •
juffus eft , ut quae gefta fuerant, rata haberet Gre
º orius IV. Ab hoc ille decoratus eft , uti Pallio,
ita Legatione Pontificia perpetua , qua antè ad
breve tempus Ebbo fiinéîus fuerat. Et ut hac om
nia perpetuum fue fiabilitatis retinerent zigoremº,
eum bonorabiliter ad Sedem direxit Apoftolicam ,
e%• omnem banc rationem Samétiffimo Papæ Gregorio
intimari fecit comfirmamdam. Quod etiam ipfe tam
Decreti fui authoritate, quàm Pallii datione , more
pr«decefforum fuorum roboravit, atque ipfum in prg
jentia conftitutum , Legatum in omnibus 4quilomis
partibus , unà cum Ebbone Remenfi Archiepifcopo,
jui ipfam Legationem antè. fufeeperat , delegavit,
&,-c. Porro ut prgmifimus eadem Legatio autborita
te Pafchalis Papa, Ebboni Remenſ Archiepiſcopº
pri} , detegata fuerat. Vita Sanffi -Anfcharii. Apud
Ducheſne . Tom. 3. pag.399.
Duæ hîc obfervandæ veniunt caufae, quae inter
pofitionem Pontificis Romani redderent neceffà
£iam. Prima ea erant, ut inconcuffa & irretra&a
bilis firmitas his decretis adderetur. Nihil enim
vel Principcs poterant vel Epifcopi cdicere, quod Pontifex delegavit Regiae Capellae Praefulibus Con
non ab eorum fuccefforibus revocari poffet. In fecrationem vero fuccedentium Sacerdotum, donec
firmabant nonnunquam pofteriores Synodi prio
rum decreta Synodorum. At quod prima Eccle
fiae Sedes fanxiffet , id retraétari infirmarique nom
poterat ab iis qui inferiores Sedes obtinebaht. Al
tera jam haec caufa , quòd Epifcopi cujufque, cu
tinandis & doctrinae necefarii fuere Pontificii Con
cionat9res & Legati : eadem faltem authoritate.
opus fuiffe ad Epifcopales illis & Metropolitanos
thronos adfignandos. Affirmat Adamus, L. r. c.1.
prima Epiſcopatus Hamburgenſis erigendi conſilia
iniffe Carolum Magnum. Etiam de çonftituenda.
ibi Metropoli cogitaffe. Slavorum Danorumque
Metropolim. At incurriffe inexpugnabiles tunc obi
gcs. L. I. c. 12. 14. Ludovicus Pius in veftigia Patris
ingreffus , Corbejenfem Abbatiam in Gèrmania à
fundamentis extruxit , eò deftinatis Monachis Cor
bejenfis in Gallia Monafterii. Anfgarius ibi mona
fticam vitam profeffus, Daniam aliáfque ad Boream
regiones peragravit, Evangelica luce gentes illas
oinnes perfundens. Cum res ea mirifice procede
ret , Ludovicus Pius Hamburgenfem Metropolin.
erexit, non tam author ipfe & dux, quàm Exe
cutor decreti Concilii generalis, anni 833. Habito
Sacerdotum generali Concilio. Anfgarium Archie
pifcopum innaugurari fecit , cumuilumque Pontifi
ciæ authoritatis & confirmationis pro more acce
dere voluit. Roborante id Papa Gregorio IV. Apo
Jolica authoritate & Pallii datione. Privilegia.
Ecclefi« Hambur. A* Drogone Archiepifcopo Me
tenfi & Archicapellano Palatii , praefentibus & Ar- •
chiepifcopis aliis inauguratus eft Anfcharius: Per
manur Drogomir Metenſºr, ºr ſumma ſacre Palatine
dignitatis Prefulis , affamfibur Archiepifcopis Remenfi,
Trevirenff, Moguntino. Cum nulli adhuc Metropo
li huic fubeffent Epifcopi, ejus confecrationem .
comfecramtium mumerur ex gemtibur augeatur, Sa
crº Palating providentie interim committimur. Plu
rima hic emicat neceiftas adfcifcenda Pontificiae
authoritatis. Sed expreſfiora ſuperſunt ejuſdem
argumenta. - - -

jufque etiam ប្ដ poteſtas arctata eſſet Ebbo ut Anfgario praeiverat , ita & poft affuit
& êircumfcripta finibns fuae ditionis. Ut ergo ul in Evangelio evulgando , Adamur. Ibidem , cum
tra Chriftani ha&enns Imperii fines haec nova ten que ab illis ordinátus effet Epifcopus nepos Ebbo
tarentur bella, nova ut Ecclefiae adjungerentur rC niis Guibertus, in Sueciam áb cifdem verbi prae
gna, confentaneum erat eam interpellari authorita co futurus ablegatus eft. Hanc illis vim & fa
tem , cui fines præfiniti funt mulli, & cujus vigi cultatem conciliabat LegatioSedis Apoftolicae , qua
Mantiam juffit Chriftus pro univerfa Ecclefia excu ad Boreales populos Chrifto lucrandos delegati fue
bare. rant ambo. Normanni urbem Ecclefiamque Ham
Ebbo jure potuiffet , forfan & ex officio, quâ burgenfem incenderunt , dirueruntque. Idem L. f.
vicinus , debuiffet pene confinibus Septentrionäfi c. 17. 1o. Ludovicus II. Lotharii Patris,' qui Pio
bus Nationibus inferre fementem Evangelicæ præ fuccefferat , fucceffor in Imperio, Anfgario con
dicationis. Nec tamen accinxit fe ad facram illam cefîît Bremenfem Ecclefiam, ut ibi fedem coHoca
expeditionem, nifi poftquam Legatione ac Miffio ret fuam. AEgrè acquiefcebat Anfgarii pietas huic
ne Pontificia armatum fe fenfit. Ufque adeo per tranflationi. Ceffit tandem Nicolao I. Papae eam
fuafiffimum omnibus erat, ex primigenia Miffio confirmanti.Multum temporis fluxit ex quoAm/garius
num Apoftolicarum Romana fcatúrigine, exuberan Brememfem Epifcopatum fufcepit, antequam boc à Pa
tiùs fluiere Evangelicae praedicationis rivulos. pa Nicolao firmaretur. Intercedebat tranflationi Co
Iterum illud iterumque & ad naufeam uſque in 1onienfis Archiepifcopus , quòd ei obnoxia effet
culcandum eft , non tamen unquam fine novis pro Bremenſis Eccleſia : & facilè intelligebat, ſi eo
bationibus & exemplis ; quantumvis Epifcopatuum Hamburgenfis Archiepifcopus, Ecclefia & civitate
& Metropoleon ereétiones prifcae hiftoriæ & varia propria diruta, transferretur, fore ut Brema non
chronica fubinde Imperatoribus & Regibus ad abdicaretur tantūm ſibi, ſed & in Metropolin no
{cripferint; indubitatiffimum tamen effe , vel ex vam erigeretur. Cafar Ludovicus compoliti bine in
his ipfiffimis antiquis Scriptoribus, primarium fem de contradicentium voluntatibur , precipuè Guntharfi
per & Principemàuthoritatis locum obtinuiffe Pon Colomiemff, Archiepifcopi, cujur fuffragamea priur
vifices, Epifcopofque. Præerant Pontifices & Epi erat Brema , fuper bis Romam Nuntior ad Nicobaum
{copi authoritate facra , cujus in iftiufmodi rebus necefftas
Papam direxit. Ille vero quod Bb 2.
Ecclefiafti
ሮß
Tom, K.
 -

I o6 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina

ca perfuafit , &: quod Patruum Conciliir fieri poffefuit Colonienfis Metropolis : abfcindendus ab ea
compròbatum eff , facilè. confenfit. Ergo Bremenfem Bremenfis Epifcopatus , unienda Bremenfis Eccle
ac Hamburgenfem Epifcopatum Apoftolica authorita fia Hamburgenfi, transferenda Metropolitana Sedes
te copulari, 6 pro uno haberi fanxit . L: 1. ..41. Hamburgo T_Bremam ; ordinator extraordinarius
41. Anfgafio fuffe&us . Rimbertus , Rimbergo Hamburgenfi Archiepifcopo affignandus fuit, quan
Adalgariüs, quem rurfus impetivit Colonienfis diu illi nulli fuere Suffraganei : denique iis funda
Epiféopus, Brëmat, rurfus Ecclefiae fuae, vindicans. mentis ftatuendi fulciendique fuere] Epifcopatus .
Concilii Triburienfis, Formofi Papæ decreto , & novi , quae ab Epifcopis Archiepifcopifque circum
' Arnulphi Regis fuffragatione, priftina illi fua rc jacentibus , & fuae plerumque minui jura quiritan
dintegrata funt jura, ejufque ditioni fubefie juf tibus labefa&ari nofi poffenit. Nemo non videt ad
fus Bremenis Epifcopus. Sed poteriora hac de haec omnia , quae permagni omnino momenti funt,
creta Sergius mox irritavit Papa , primaevumque expetendam neceffariò fuiffe primae fummaeque •
vigorem reddidit ftatutis Gregórii IV. & Nicolai Sedis poteftatem & tuitionem .T3. Nec minùs dilu
I.TCap. 55. Sed tandem Otto I. Imperator perducto cidum eft, cum in orbe Chrißiäno veteri rariffime
in ChriftiancEcclefic caftra fidemque Danic Rege,tres fierent Epifcopatuum aut Metropoleon creationes
ibi Epifcopátus in ?rovincia Jutia erexit, in urbi novæ , qüòd antiquæ fufficerent: fierent autem fre
bus nempe Slefvicenfi,Ripenfi, & Arhufenfi.Verum quentiffimâ in Germania, Dania, Suecia, Norve
haec novarum Sedium creatio authorem habuit Pa gia , Hungaria & Polonia, quae ultimæ Provinciæ
pam, qui Adalgago Hamburgenſi & Bremenſi Ar Imperio Chrifti & Ecclefiae verfus Occidentem ac
chiepiféopo conceffit, ut Epifcopos ordinaret vice crevere: paulatim inoleviffe valuiffeque confuetu
Apoftolica. Cui etiam vice fua jur ordinamdi Epi inem , ut omnino non fierent hae novarum Sedium
fcopo, tam in Damiam , quàm im Septemtrionis P0 inſtitutiones niſi interpellata Apoſtolica Sede.
pulor Apoflolicâ autboritate conceffît. Sponte id fua Joannes XIII. , Barom. an.965., Romanus Pon
quodammodo jus naſcebatur ex Apoſtolica delega tifex Legatum in Poloniam deftinavit, qui §: Evan
tione, ut quos in Chriftianae fidei partes populos gelicam verbi fementem ibi fereret , & Epifcopales
perduxiffent, his Epifcopos dare permitterentur • erigeret Cathedras , juxta ejus gentis vota & po
id fubinnuunt illa: vocês , vice fua , Anfam inde ftulata. Exemplo fuo poſteris præluxerat Carolus
arripuit Bruno Colonienfis Archiepifcopus repeten Magnus, ut Sedis Apoftolicæ opem implorarent ad
dae Bremae. Frater is erat Imperatoris Ottonis • erigendos Epifcopatus novos : Tunc nimirum cum
Cæterùm ea fuerunt duo lii germani fratres ani profeſſus eſt ipſemet in condendo Epiſcopatu Bre
mi magnitudine, ut caufa cadere maluerint , abfti menfi & inftituendo ibi Epifcopo Willehâdo, ob
nuerintque deinceps negotium faceffere Hamburgen: fecutum fe authoritati & decreto Adriani Papae,
fibus Archiepifcopis: quòd iniquum effet , ut qui adeoque & confiliis Archiepifcopi Moguntini , &
nova Chriftiàno nomini regna, nova Imperia Chri aliorum Epifcoporum. Summi Pontificit &• univer
ſto ſubigebant, ii de propria ditione & Eccleſia falus Papa Adriani præcepto, necnon &• Moguntia
• periclitarentur. · cenſis Epiſcopi Lullonis, omniumque qui affuere Pon
Adalgagus Hamburgenfis Archiepifcopus pluri tificum conflio, Bremenfem Ecclefiam Villehado com
mos Daniæ Epifcopos ordinavit. Negat Adamus mifimuf • Baluz. Capitul. tom. r. p. 247. Beatus Me
refciri potuiffe, quibus in urbibus fedem habue thodius Moravia Provincia Apoftolus eà delega
rint. Non recedit à veriſimilitudine nullas ha tus fuerat ab Hadriano II. Papa, Epift. 194. 193
buiffe certas fedes, urbes nullas, ႔ႏို့ աfա Joam. Papa , denique invidoruncalumniis laceffitus,
veniebat exoricntibus primùm Ecclefiis, ut Epi ad Joannem VIII. Papam perrexit purgandi fui
fcopos haberent non urbis unius, fed totius gen causâ.” Cum ad Ecclefiae fidem accedebant Reges ,
tis. Adalgago fuccefit Libentius, quem fui pri fua quafi fponte ad illum fe Pontificem confere
unum, ordinaverunt fuffraganei. Adalgagur plurer bant , quem plurimum in ea poffe, & prae caete
ordimavit Epifcopor im Damiam: qui ad quar Se ris fplendere perſpiciebant. Eò forfan pertinet
des fpecialiter inthronizati fint , mon facilè potui • quod ex Cromero jam diximus , miffum in Po
mur invemire.” Aefimo quod pro rara Chriftianitate loniam à Papa Legatum, qui novos crearet Epi
mulli Epifcoporum adhuc certa fedes de/gmata fue .. fcopatus • Cromerur L. 3.
rit. Сар:69. : IX. Narrat Curopalates , Baron. amm.958., Chri
Prolixiore hoc exemplorum contextu fatis liquet ftiana fidei Sacramenta amplexatum eífe quen
ſuperque, 1. in Epiſcopatuum & Metropoleon ere- dam Turcicae gentis Principem , & luftrali fonte
élionibus principatum authoritatis fuiífe femper Conftantinopoli expiatum fuiffe, tunc ab ejus ur
penes Epifcopos, Concilia, Pontifices Romanos: ' bis Epifcopo ordinatum fuiffe Epifcopum , qui na
tametfi Hiftorici,rerum executioni plerumque foli fcentis apud Turcos Ecclefiae exordiâ excoleret &
animum calamumque advertentes, perfaepe ad Im foveret : Utcumque ergo & Patriarchæ cæteri ope
peratores omnia feferant, propterea quod eorum : ram dabant propagandis Ecclefiis novis , & Epi
maximè poteftasliberalitafqueenitefcebat in extruen. fcopatibus erigendis. Sed procul erant illi fenper
dis locupletandifque, novis Ecclefiis. 2. Afci à ſucceſſorum Petri flagrantiſſima charitate & ſol
fccnda necefTariò erat gratia & authoritas Poiiti licitudine .
ficum , quòd hæ Gentium ad Ecclefiam adgregatio -

nes opera & præfidio fierent Legationum Apofto

Jicarum primae Sedis , quarum poteftatem neceffe •
erat non unius aut Diœcefeos aut Provinciae fini
bus cohiberi., Adde quod: plerumque cum fua vel
Epifcopis vel Epifcopatibus – novis affignanda erant
propria territoria , eae emergebant lites, eae juris
confliétationes intcr Archiepifcopos , & Epifcopos,
quas folus fatis commodè dirimere poterat Pon
tifex. Denique in Ecclefiarum prima conftitutione
multo indulgentiae, multo difpenfàtionis plerum
que temperamento opus. et. Porro,fingularis &
* fumma cft prima: Sedis poteftas in relaxandis cano
nicis legibus ad Ecclefiae falutcm.& nccefTitatem.
In hac ipfa fpccic quam illuflramus, truncandal
CAPUT LVII. P.4. 1. r. c. 19.
De Inftitutione novorum Epifcopa
tuum in Gallia, eorumdemque unio
ne, diviſione & tranſlatione, per
ultimam hanc Ecclefiæ ætatem, ab
anno Chrifti millefimo.
I. Qga fuper bac re fint antiqui movique juris
regula -
1I, А/irиит

g
º
***-----,
 De Beneficiis, Part. I. Lib. I.Cap.LVII. 197
II. Aſtrnuntur be regula ſeu leger, ex Bernar in Galliarum regno fuſcitatis : Eſſe enimvero in .
do & Ivone Carnatenſi. Preſertim de neceſſaria poteftate Summi Pontificis Epifcopatum fines conI
Principum confen/fone. trahere ,. aut dilatare : fed eam poteftatem regi
III. Erigitur, aut reftituitur Epifcopatur Tormae temperarique debere contemplationè & charitaté.
cenſir. Ecclefiafticae utilitatis , ejufqüe indiffolubilis pacis,
IV. De A(*rebatenfi Epifcopatu . -
qua Ecclefiæ Regnum confefitire utriufque fümmo.
. W. De Epifcopatibus Bononiemß, Sant-Audomaremß, pere intereft : Nec in boe reſistimur, quin poſt se
dr lprenfi, paft aquatam folo Teroammam. des Apoſtolica Parochiarum amplitudinem minorare,
PI. De tredecim novi, Belgii Epifropatibur. aut brevitatem dilatare ; fi utilitar populi Dei ita:
- VII. Fru/lra tentata ereétio Epifcopatt;r Mocomem exigat , & nullum inde fcbifma contingat. Denique
Ás , Nancien/ir, & Burgenfit in Bre/fia . eam nunc quidem effe miferrimam temporum re
VIII. De conjun£tir & disjun£tis Epifcopatibus rumque fortem , ut vilefcat Epifcopatus, nifi ali

.
:
Antipolitano, Craſſenſ & Vencienſ .
IX. De Valentino &• Dienf.
X. De Magalonenſ & Mom-Peſſulano.
X I. De Apiamen/ŕ. -

XII. De Epifcopatu Tolofamo , im plurer feíto.

quantius fuffulciatur opibus : ideoqüe verendum ef
fe •, ne unius in duos Epifcopatus fe&io utrumque
pudendae immergat inopiae • Pr«terea cum dignitas
Epifcopalis paupertatem his diebus honeffe ferre non,
valeat, honeſtè providendum eſt , ne iſta diviſione
Alii etiam Epifcopatus à Joamme XXII. Papa exci uterque Epifcopur fiat pauper.
34tz -
Illuc hic juvat obfervare, ut Rex juris fui &
gignitatis retinentiffimus, manum calamumque ad
I. UAE in Metropolibus, eaedem prorſus do hibuerit Epifcopi pietate & eruditione clariffimi,
minantur & regnant leges in Epifcopati pon ut palam comminaretur, fed ut metum tamen
bus fiovis extruendis. Ha: nimirum. 1. Primasau injiceret animo Pontificis, ejus mali quod omnium
thoritatis penes Ecclefiam effe. 2. Hæc ultima æta maximè reformidandum eft , diffipati videlicet in
te eam uni fummae Sedi maximè tributam fuiffe; ter Reges & Sacerdotes foederis. Novit enim pater
eique fervatam integram. 3. Hanc juris refervatio mitar veftra, quia cum regnum &• facerdotium inter
nem non ambitiofa quapiam affećtatione faćtam ef fe conveniunt , bene regitur mundur, floret &• fru
fe, fed ipfis rerum eventis, & arcana omnipoten £tificat Ecclefia. Cum igitur inter fe difcordant,
tis Sapientiæ providentia , quae rerum omnium mo mom tantùm parva rer nom crefcunt , fed etiam ma
menta, & inclinationes temporum varias & muta gnº res dilabuntur. Ibid. Cum hoc inconvulfo ni
biles moderatur ad Ecclefiae falutein & amplitudi tantur fundamento quæcumque vel fcriptis manda
nem. 4. Superfites fubinde emicuiffe reliquias ri , vel in ufurg rerum vocári a&itarique debent,
quafdam & velut fcintillas antiquæ Conciliorum. quòd nimirùm Tregula & lex una fit póteftatis om
Provincialium & Metropolitanorum authoritatis nis Eccleſiaſticæ, utilitas ipfa & charitas, concor
in hoc negotio. 5. Principum temporalium confen diaque Ecclefiae & Reipublicae : non pigebit ei rei
fionem adhibitam femper fuiffe, ut qui fua maximè elucidandae approbandaeque diutius quandoque eos
intereffe putent. 6. Iifdem regulis locum effe , ubi immorari , & ad eandem illuftrandam inculcándam
plures in unum coalefcunt Epifcopatus, ubi unus que identidem recurrere.
in plures fcinditur, aut divelluntar rurfus , qui III. Ceffit Pontifex Pafchalis II. poftulationi
uniti fuerant ; & ubi Sedes Epifcopalis alium in . tam æquæ & tam vehementi. Hiftoria Abbatiæ
locum transfertur. Hae funt folemnes leges, qui San&ti Martini Tornacenfis fidem facit affenfum tan
bus firmandis illuftrandifque varia nunc exempla. dem fuiffe Regem Ludovicum VI., reftaurationi.
congerenda nobis funt. Epifcopatus Tornacenfis, fed rei executionem variis
II. Exordium ducam ab Ecclefia Gallicana, cui artibus & quafi per cuniculos quofdam retardatam
quondam Bernardus hoc perfuafiffimum effe infi fuife. Spicileg. To. 12. p.466. Ataliquanto pot tem
miuavit , ad Sedem Apoftolicam attinere, ut novos pore, Ann. 1 146. , Eugenius III. Papa Romæ Ab
credi Epifcopatus, quae Epifcopalis Poteftatis fum batem San&i Vincentii Lauduuenfis , diutiùs reni
mam una plenitudinem afecuta et. Plenitudo fiqui fum, ordinavit tandem Epifcopum Tornacenfem- ,
dem poteftatis fuper univerfar orbis Ecclefíar fíngu miſitque Tornacum cum Epiſtolisad Tornacenſis da
lari prærogativa Apoßolica Sedi àomata eft . Pote/? tis, quibus teftatur relatum ad fe fuiffe, plerofque
ſi utile judicaverit, novos ordinare Epiſcopatus, Tornaci vita emigrare Sacramenti Confirmationis
ubi ha£tenus mon fuerunt. Epiß. 131. ' expertes, eorumque Ecclefiam rerum fpiritualium
Sed juris Ecclefiaftici peritiffimus Ivo Carnoten damnis patere innumeris ex Epifcopi & Epifcopa
fis Epifcopus aliquandiu antè Pafchalem II. mo tùs inopia. Jureti Notæ in Ivonem. p. 77o. 77 1. Epi
muerat, nunquam ea poteftate uti Sedem Apoftoli fcopum ergo eis à fe hunc ordinatum, cui obtem
cam, nifi confenfu & aftipulatione Principüm , ut perandum deinceps fit , foluto nimirum vinculo.
Sacerdotii & regni concordiae confultum fit. Epi/f. quo Noviodunenfi ante Ecclefia tenebatur aftri&ti
a4o. Inftabat vehemientiffimè apud hunc Pontificem Scripfit & ad Ludovicum VII. Regem novo hoc
Clerus Tornacenfis, ut Epifcöpum fibi dari ab eo Epifcopatu acceffurum regno Franciae luminis &
exprimeret ; cum id fieri nequaquam poffet, nifi gloriae non modicum : Quod ad magnum regni tibi à
convulfo truncatoque Novioménfii Epifcopatu , cu- . Deo commiff, &* corong tuæ imcrementum credimus
jus in ditione multis jam retro faeculis fuerat Tor perventurum. Spicil. Tom.5 p.365: Nec verò audien
11acum. Obteftatus eft Ivo Pontificem, ne quid fi dos , fi qui obtrectare velint & fecus interpretari ,
bi fubripi fineret, quo Regno Ecclefia committere quod tot populorum faluti datum eft : Quod pro
tur; cum utrique peraeque & neceffaria fit concor tanta meceffitate , & tot millium bominum falute ,
«dia, & conducibilis: Regni Francorum pax ó* Sum fa£tum eft. Propius verò eft acquieviffe Regem , cum
mi Sacerdotii nulla ſubreptione diſſolvatur: ne No mulla fit apud Scriptores mentio obicis ab eo obje
viomenfem ea fraudaret gloria & ditione Ecclefiam, &i. Confirmat Chronicum Alberici, Bernardum .
qua quadringentis jam ab annis gaudebat: ne pro Clarevallenfem Abbatem certaffe apud Eugenium ,
cella eadem fchifmatis implicaretur & Gallia, qua ut Epifcopum Tornacenfibus daret. Quod argumen
«Germania jam convulfa avulfaque fuerat ab Apo to rürfus eft, Ludovici VII. Regis confenfionem
ftolicae Sedis obfequio: Ut ftatum Ecclefiarum , qui acceffjffe. Id difertis verbis affirmat Hiftoria Ab
quadringentis ferme ammis duravit, imromcuffum batiæ San&i Martini Tornacenfis: Rex paucir inter
amunere concedatis , me hac occafione fchifma , quod pofitis diebur petitioni ammuit , ficque novum Epifco
eff im Germanico regno advertit Sedem Apoftolicam, pum recipimus . Spicil. to.12. p.484. Porrô proprium
Epi
198 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
Epifcopum habere jam tum deferat Ecclefia Tor nir privilegiis effe munitam. Totius caufae judi
nacenfis , cx quo B. Medardus Noviomenfis Epi- • cium diflulit Pontifex in Concilium Claro,nonta
ſcopus , à Tornacenſibus Epiſcopus electus , à Re
ge Cleroque Galliae Epifcopatus hos duos in unum
compingere adaétus fuerat.
IV. Im graviores incurrit difficultates reftaura
tio Epifcopatus Atrebatenfis. Parebat Atrebaten
fis civitas Comiti Flandriae , qui & ipfe Regi Fran
ciae fubjiciebatur. Ad rem ergo & gloriam Galliae
Regum referebat , ut proprius Atrebatenfi Ecclefie
immineret Epiſcopus , nec ei amplius Cameracen
fis Epifcopus imperitaret, qui Germanicis Impera
toribus erat ipfemet obnoxius. Flagrabant tunc im
portuna diffidia inter Henricum Imperatorem &
jRomanos Pontifices. Communis ergo ratio utili
tafque $an&tae Romanæ Sedis, & Coronae Franci
cae , Urbanum II. movit, ut pronas Atrebatenfium
precibus accomodaret aures , & quem elegerant
Épifcopum confirmaret. Praecepit Pontifex à Rai
nóldo Remenfi Archiepifcopo Atrebatenfem ele
&um Epifcopum Lambertum ordinari. Confuluit
Remenfis Sueffionenfem aliofque Provinciae fuae
Praefules. Horum una fuit fententia, non confe
crandum ab eo Lambertum , ne eo exafperatus Ca
meracenfis Epifcopus, cujus ditioni jamdiu parue
rat Atrebatum , divelleret ſe à fœdere & obſequio
Metropoleos Remenfis : fed ele&um Romam ad
Pontificem mitti debere: & fponderi Pontifici, ubi
ab eo confecratus effet Lambertus , tum verò in
cun&tanter in Provincia tota Remenfi , eo loco &
honore ac jure futurum , quo caeteros omnes Pro
vinciae ejufdem Epifcopos. Timuerunt &• timewt
me Cameracenfes ex hoc facto aecepta occafone, fe à
Remenfi Ecclefia abrumperent : cum &• civitar eorum
alterius regwi habeatur , &* regni, cujus Rex nobis
€• Ecclefi« Romamae jam ex longo tempore imimicatur,
c3-c. Ubi eum dignitar veftra confecraverit , romfecra
tum benignè fufcepimur , ficut Epifcopum & Suffra
ganeum. Amm. 1293. Spiril. To. 3. p. 113. Lambertus
Ëontificem enixiffimis adiit precibus, ut exonera
num, cui & Lambertus adeffe juffus. Non caufa .
'tantùm, fed & gradu fuo decidit Cameracenfis,
depofitionis fententia perculfus , tanquam Germa
niêo fchifmati implicatus. Firmavit denique Pa
fchalis II. prgcefforis fui Urbani II. decretium de •
reftitutione Atrebatenfis Epifcopatus. Haec excer
pta funt à nobis ex Epiftolis ipfis authenticis, quas
publici juris fecit in Spicilegio fuo vir de re lite
raria optimè meritus Lucas Dacherius, Spicil. To.
5. p. 540. & ſeqq. Spicil.To.3. p. 123.
Nec fileri fas eft , quod Urbanus II. memorat
ipfe in Epiftola quadam fua : ex Canonum norma
fubjici debere Metropolitano cuilibet duodecim.
Epifcopos : Belgicae Secundæ, quae Remenfis ipfa
met Provincia eft , totidem olim paruiffe: eorum
è numero fuiſſe Epiſcopum Atrebatenſem: Veda
ftum ejus urbis Epifcopum manu ipfà divi Remi
gij inauguratum olim fuiffe : irruentibus Barbaris
oppreffam deinde aliquandiu jacuiffe , ut urbem,
ita Eccleſiam: & proprio diu viduatam Epiſcopo
luxiſſe, ſub Cameracenſi dominatione: cum modò
autem ea civitas priftinum receperit fplendorem,
aequum effe ut & Epifcopalis Sedis apicem prifti
num recipiat, & populofior jam fa&a & opulen
tior Cameraco, id verô conſentaneum eſſe tum
Sardicenfi Synodo, quae Epifcopos ex vicis tranf:
fert in urbes frequeritiores: tum Decreto Concilii
II. Africani , quò jubetur , ut oppida quae fuos
quondam habuere Epifcopos , fuos iterum habere
incipiant, ubi poft áliquánti temporis vaftationem
reflorefcere coeperint. Ut Diœcefir , quæ aliquando
habuit Epifcopum , fi accedente tempore populut mul
tiplicatur, defideraverit habere proprium Reétorem ,
ejur videlicet voluntatem im cujus poteftate eß Diœ
cefit conftituta , babeat proprium Epifcopum. Promit
denique Urbanus exemplum Gregorii Magni , qui
everfum quondam vaftatumque in Sardinia Epi
fcopatum redintegravit. -

retur eo Epifcopatu, cujus in gubernacula fuccede Citra affenfum Cameracenfis Epifcopi ab ejus
•re non poterat , nifi ut gravem in fe concitaret jugo abfolvit Urbanus Atrebatenfem Ecclefiam ,
tempeftátem, & faevitiam Imperatoris à Pontifice nec tamen Africano Canoni injuriofum , aut infe
excómmunicati, denique Cleri plebifque Camera ftum aliquid feciffe videri debet. Vacabat enim
cenfis odia. Ad Imperatoris enim ditionem fpe&a tunc Carfieracenfis Epifcopatus : fed quod ponde
bat Cameracuin : Ad cujus Imperium Cameracum. ris multò majoris eft', tufic Ecclefia illa Germani
Ha£temur pertinebat. Ordinavit nihilominus illum ci fchifmatis contagione laborabat ; denique Ca
Pontifex Epifcopum , & ad Remenfem Archiepifco nonum Patrocinio üti non poterat Cameracenfis
Epifcopus, quibus ipfe tum vel maximè adverfâ
pum fcripfit, nihil effe quod vereretur, ne ab ejus
ſe Metropoli Caineracenſis Epiſcopus ſegregaret; bätur, cum privatis'commodis publicam Ecclefiae
quifquis enim pqfthac ad Epifcopatum Cameracen utilitatem pófthabebat. Denique Concilii Claro
fem alterius. authoritate & ordinatione quàm Re montani judicio vicit Ecclefia' Atrebatenfis.
menfis Archiepifcopi graffaretur , eum cónfeftim . V. Venio ad rem penè fimilem , cujus tamen
Romanae Eccleſiae fulminibus obruendum eſſe: niſ exitus minimè fimilis fuit. Morinorum feu Teroan
{i quo Apoftolicæ Sedis privilegio Atrebatum fibi nae Epifcopus cum vivere defiffet, ele&tus in ejus
{ubje&umi fuiffe Cameracenfes ad probarent. Niß fedemi eft * Archidiaconus ejufdem Ecclefiae. Ann.
ortă Cameracenfer privilegium Romana authoritatir 1 185. Scriptores Normano. p.996. Manus illi jam
%ffenderint , quod eis, Atrebatenfem fubdat Ecclefiam. jam erat impofiturus Samfön Archiepifcopus R£
Rcmcnfem Archiepifcopum fcifcitatus eft Flandrie ménfis , cum Bononiae Civitatis Cleriis ad Pontifi
Comes , eccujus momenti eſſet haec ordinatio ? Re cem appellavit, conteftatus fuum fibi proprium
ſcripſit Remenſis, re deliberata in Concilio Archie olim füiffe Epifcopum, nec confecrari jam poffc
pifcoporum, EpifcopQrum & Procerum, non poffe ele&um, nifi fub Ecclefiae Tarvannenfis nomine ,
quemquam ſine piaculari crimine his Romani Pon minimè autem Bononienfis. Clerici Bononiæ qui ,
{ìficis decretis relti&lari : ac proinde confirmatam diu fub Epifcopo Tarvannenfi fuerant , volenter amo
à ſe fuiſſe Lamberti ordinationem , ejuſque pro do fuum proprium Epifcopum babere , ficut anti
{effionem fufceptam, Im Concilio quod Remir cum quitur habuerant , prohibuerunt Archiepifcopum fub
«Chorepifcopi* & Epifcopi* moflris , atque Principibus appellatione Apoftolica , me eum facraret , mifi tan
anultir babuímus , jufta domini Papa Urbani prece tummodo ad Eccle/?am Tarvannenfem . Tanto Ec
pta » quibuf inobedire mefar eft, confilio &• affemfu clefiae fuae difpendio offenfus Ter6anenfis ele&tus ,
çoepifcoporum noftrorum , more Eccleſiaſtico , illius dimidiataeque ordinationis impatiens Romam petitt,
profefonem fueepimur, ejuque confeerationem con ubi prifco
quàm more
æquius Epifcopus
tum ordinatus; gft.
vicit Teoranna cujusFeliciùs,
vićto
firmanter confirmavimus. Novus interim Cameraci
eleâus fuerat Epifcopus, qui obnuntiationes fuas riae graviffimas , quanquam tardas • poftea pœnás
ftatim Romæ fignificavit , Romanifque fe ja&tavit dedit, cum excifà à Cárolo V. Imperatore ea Ci
{retum effe privilegiis: Se & Eccleffam fuam Roma vitas eft , & Epifcopatus ejus Bononiam tranfla
‫إلثم‬t
 De Beneficiis, Part. I. Lib.I.Cap.LVII.
€us eft ex aliqua faltem parte. Hujus tranflatio
mis author Pius V. narrat ipfemet in. diplomate
fuper ea re edito, Regibus Franciae Henrico II.
& Hifpaniae Philippo II, conveniffe, ut ne Teroam
-na unquam revivifceret , fed Ecclefiae illius ditio
difpenfaretur, ad Pontificis Romani beneplacitum.
Sponde ann. I 553. n-1. Gal. Christ. Tom. 2. p. 418.
Itaque à Pio IV. partem eam quae Hifpaniae Re
gi obvenerat , in Sant Audomarenfem & Ipren
ſem Epiſcopatus collatam diſtributamque fuiſſe:
eam verò quae Chriftianiffimo obtigerat Regi, à
fe in Bononienfem Epifcopatum precibus Cbrißia
miffmi regis , conferri, Abbatia Canonicorum Re
gularium Sanétae Mariae Bononienfis in Epifcopa
s
『
Hem Sedem ere&ta, & poteftate fa&ta Regi Chriftia
1niffimo nominandi Epifcopi, ficut & prius Teroa
nenfem nominabat. Harum rerum monumenta au
thentica fuppeditat Gallia Chriftiana Sammartha
º
IS
uorum Fratrum , ex quorum opnlento penu mul
ta fæpiffinaè deprompfimus.
-, VI. Nihil attinet dicere de tredecim Belgii Epi
º
copatibus , à Pio IV. inftitutis. Ea tunc & elu
cebat utilitas, & urgebat necefTitas Ecclefiæ, his
locis adversùs quotidiana peftiferae haerefeos incre.
menta muniendae, quae taciturn faltem confenfum
extorferit à Principibus, Epifcopifque ; quorum
caufa agebatur; ut publicas Ecclefiae rationes pri
vatis fuis anteponerent. Sponde ann. 1559. De his
quod fatis effet dixiinus, ubi de Metropolibus fu
prà tractaviumus . - º
VII. Vuillelmus Remenfis Archiepifcopus à Cæ
leftino III. Papa poteftatem impetraverät Epifco
patus novi erigendi in Caftro Mncomenfi , ea ta
men lege addita, ut cum confenfu fieret Regis
Galliæ, & confilio Epifcoporum Atrebatenfis &
Ambianenfis. De affenfu Francorum Regir, de com
filio fratrum moßrorum Atrebatemfir &• Ambiamen/îr
Epifcoporum. Firmaverat & Innocentius III. hoc
decretum Caeleftini , concefferatque Remienfi Præ
fuli , ut dum fuperftes ipfe effet , Epifcopum ipfe
praeficeret cum confenfu Dioecefanorum. Immoc.III.
L. 1. Ep. 1 $1. 1 53. Nondum comperi quid rei obfìite
rit quominus executioni id mandaretur.
Nihilo aufpicatius tentatum eft _nuper aliquid
ejufmodi. Interceffit Cardinalis Offatus, ne Nan
cienfis Civitas Epifcopali infula decoraretur. Offat.
tom.1. Let.1. 3. 11 1. Omni virium contentione in
id connitebatur Lotharingus Dux . At vicit Offa
tus , vicit Tullenfis Ecclefiae ratio, quae cum .
Francica ditionis eſſet, non poterat ſine gravi di
fpendio ea territorii fui parte multari, qüae Nan
cio aſcriberetur.
Sabaudiae Dux Maximiliani Imperatoris gratia
& authoritate fretus, à Leone X. anno 1 3 1 5. id
elicuerat , ut Burgum Breffiae Civitas infignis Epi
ſcopali ſede augeretur . Jam Pontificium di
ploma exierat , at anno vertente revocatum eft
ab ipfo eodem Pontifice, quod nec Galliae Rex af
fenfus effet , nec Archiepifcopus Lugdunenfis, cui
fubducebatur quidquid fiovo addicebatur Epifco
patui . Anno rurfùs 1 5 , 1. eundem Epifcopatum
idem reftituit Pontifex : at verò quoniam id præ
ter Regis voluntatem pera&um füerat, cum pau
cis poft annis idetn Rex Breffiam omnem fuae.po
teftati fubjeciffet , non ægrè à Paulo III. illum
rurſum Epiſcopatum extingui obtinuit. Hiſtoire_
de Breſſe part. 2. p.2. d.21. Preuves de l' hiſtoire de
Breſſe pag.78. érc.
\\
VIII. Antipolitanae Ecclefiae Sedem Innocentius
1V. Graffenfern in Civitatem tranftulerat , turn ob
‫ال‬
coeli intemperiem, tum ob frequentes Piratarum in
çurfiones: `ita tamentit Antipólitana Ecclefia Graf
fenfi Concathedralis effet . Eo poftea ternpore,
i. gravi ſchiſmate ſciſſa alternabat Eccleſia inter
os Pontifices, alterum Romae , Avenione alteram
I 99
fedentem, Clemens VII. is qui Avenione fedem
fixerat fuam, Graffenfi perinfenſus Epifcopo, quòd
Urbani VI. Romanam Civitatem nccupantis partes
fe£taretur, fpoliavit eum fuccefforefque ejus Anti
politana ditione, quae Epifcopalis menfae portio
erat non modica , eamque oppigneravit Grimaldis
Genuenfibus , à quibus mutuam acceperat ingentem
pecuniam : quam reftituere , & itá ditione Anti
politanam recuperare fas eſſet Epiſcopis poſthac
Grafenfibus. Huft. Ecclef, de lº Evde Vence 1.2. p.156.
Bafileenfis Concilii decreto in integrum reftitutus eft
Graffenfis Epifcopus. At EugeniusIV. adeo non huic
decreto ceffit, ut Antipoli Vicarium Apoftolicum in
ftituerit, inveſtieritque tota Epifcopali juriſdictione :
fervata nihilo fecius poteftaté Gräffenfi Epifcopo,
necipiendae tiim facrae,tum civilis ditionis hujus, poft
numeratam Grimaldis eandem pecuniam . Gal.Chrift.
tom. 1. p 6ov. Ludovicus XIII. Vicariatús hujus
Apoftolici nominationem Graffenfibus Epifcopis red
di pervicit, ut eorum ditioni Antipolis aliquando
tandem reftitueretur. At recnfarunt Antipolitani
eis fubeffe , atque ita res in urritum cecidit.
Anno 1 59. Epifcopatus duos Gra(fenfem & Ven
cienfem Clemens ViII. Papa unierat . . Godeau.
Tom.z. 1.x. p. 55. Cum Regiùs confenfus defuiffet ,
fejun&i rurfus ii funt anno 16o 1. Affenfum tan
dem Regium præftitit Ludovicás XIII. ut unirentur,
conferrenturque Antonio Godeau, quo non alius
pluribus pietatis & eruditionis facræ monumentis
Écclefiam illuftravit. Diplomate tünc Pontificio
Innocentii X. utique Ecclefiae (ui honores & ti
tuli, ſua jura & privilegia conſtare juſſa ſunt : Sed
cum Clerus & populus Vencienfis ab hac unione
abhorreret femper plurimum , eam refcindi cura
vit hic ipfe tam multis clarus virtutibus Præful ,
Graffenfique abdicavit fe Epifcopatu.
IX. Gregorius X. Valentinum & Dienfem in
Delphinatu univit, ſola Eccleſiaſtica utilitatis con
templatione excitatus, ut fuis ipfe verbis teftatum
voluit : Propter urgentem neceffîtatem , &• evidentem
utilitatem ipfarum . Porro Epifcopi ele&tio altcr
natim celebranda erat ab utriufque Ecclefiae Ca
pitulis initio du&o ab Ecclefia Valentina. In Re
fcripto fanè Pontificio nulla mentio confenfus à
temporali Principe flagitati. Rainal. ann.1 273. m.
35. In caufa fuit, vel quod res gererentur in ter
ris, ut 'vernaculo idiomate vocant, Imperii , in
quibus Ecclefia ampliori femper utebatur liberta
fe, ut infrà fuo à nobis loco obfervabitur : unde
& ibi Epifcopi Principes Imperii, non ad gloriam
nominis tantum dicebántur, fed ob eximia quae
dam infignia poteftatis. Vel quia non femper Sam- .
mi Pontifices tantumdem honoris & indulgentiæ mi
noribus Principibus, quàm Regibus dependenduma
cenfuerunt. Nónnulla emicant adhuc veftigia ejus
poteftatis, qua tanquam Princeps Imperii pollebat
Épifcopus Valentinüs & Dienfis, in ea tranfa&ione,
qüam fecit Ludovicus XI. tum Delphinus, poftea
Franciæ Rex, curn Epifcopo. Memoire* du Clergè .
tom. 1. Pa, 4 p.81. -
Uno tantüm verbo tringam tranflationem Epi
fcopatus Albæ Helviorum in Civitatein Vivarien.
femi. In illa eam tempora conjiciunt Hiftorici, qui
bus Vandali Galliam incurfantes Albam diruerunt •
Pafchalis II. duo duarum Civitatum nomina in.
unum conflavit , Alba , qu& &r Vivarium dicitur.
Forfan & ipfum Albae hofnem unà cum Epifco
patu Vivarienfi urbi tranfcriptum fuerat. Du Cbef
me. Not« in Bibl. Clun. p. 12 5.
X. Celeberrimarn olim urbem Magalomam dirui
jufferat Carolus Martellus, quòd eò frequenter
excenderent Saraceni, & inde circumjacentes po
pularentur regiones ; nondum extruéla Mompeffu
lana civitate. Secefferunt Epifcopi Magalonenfes
in Caftrum Suftanfionenfe , fedemque ibi ཨཱ་ཝཱ་ཎi།tis
Ձ(1IIlՕ
 Σ.ΟΟ Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
admodum annis habuere, donec Arnaldus Epifco
pus à Pontifice Joanne XX. ab Archiepifcopis fi
militer & Epifcopis circumpofitis ampliffimas ex
preffit Indulgentias, licentiamquc, ut poenitentes
ingreffu Ecclefiæ non ampliùs arcerentur, quin &
rebus facris in commune fruerentur, excepta Eu
chariftia , dummodo ftipis aliquid conferrent in
Ecclefiae Magalonenfis reftaurationem ; atque ita
Ecclefiam Magalonenfem reftauravit, dedicavitque.
Bibl. MSS. Labb. Tom. 1. p.796. Canonicis Regulari
bus fucccffor ejus Clerum ejus totum conftare vo
Huit. Ibidem tom.4. p.8oo. Reges ipfi certatim in
cain opes & prrdia contulere , in quibus fuit &
Monfpcffulus, altero lapide à Caftro Suftanfione,
feu Mclgorio. Jam inde fub Lodovico VII. Rege
ffoufpcftulus in ditione erat Epifcopi Magaloncn
fis , qui ea de caufa fidem hominumque Regi præ
ftabat . Anno 1 5 36. Paulus III. Magalonenfem .
Epifcopatum in Civitatem jam opulentam Mompef
fuianam tranftulit, poftulante Rege , ut fidem
faciunt ipfa Pontificis diplomata. Marca de Concor.
1.2. с.3. п. 2. 3. Фr 1.4. c. і 3. т. з.
XI. Apamienfem Epifcopatum crexit Bonifa
cius VIII., Raimal. amm. 1 193. m. 32. 53. anno 1 , 99.
m.* 5., Papa in Abbatia Canonicorum Regularium
San£ti Antonini ejufdem !oci , cuius tempórale do
minium erat penes Abbatem, qui & ipfe Epifco
pus ibi primus inauguratus eft. Credére par eft ,
non alio id Pontificem adgreffum effe confilio,
quàm ut Epifcopali fplendore & culmine retunde
ret Fuxienfium Comitum truculentiam in urbem
Aparnienfem , poftquam Philippus Pulcher Rex
JRegiae illam tuitionis præfidionüdaverat , quo eam
!ha&lenus munierant Reges, Romanorum Pontificum
hortatu . Sed cum affenfum Regis Bonifacius im
petrare minus curaffet , ad hujus Epifcopatus ere
£tionem: eam contumeliam Rex impatientiffimè tu
lit , ut liquet ex hiftoria Nicolai Gillii , & ex li
teris Pontificis ipfius, Regem interpellantis, ne •
NMiniftri eius Refcripti fui executioni intercederent,
quem Archiepifcopo Narbonenfi demandaverat. Mar
ca de Concor. l.4. c. 13. », ult. Ann. 1297. Cum
mortuo Bonifacio Petri Sedem impleret Renedi&us
~XI. multa Rex idem acerbifTimè conquefìns eft de
violentis Bonifacii conatibus , & de' eo maximè,
quod à prædecefforum fuorum veftigiis & exem
plis deflexiffet Bonifacius, cum illi nihil ejufmodi
novaffent unquam , nifi re maturius deliberata,&
impetrata Regum confenfione. Temporibus sanéto
rum Patrum fiebant divifiones Epifcopatuum perra
za , & cum cauf« cognitione plenáriá & cum ali
qua complacemtia Regum , Patronorum &• populi,
ad tollendum frandalum. Temporibur autem, Boni
facii non fic , fed prorfus aliter. Hifioire du Diffe
rent., &c. p.211. \ III. Exempla Epifcopatuum ab Henrico VIII. Re•
. Superioribus jam Capitibus abunde patuit, non
jndulgentia tantum quâdam , & libera'obfervantia
fa&tum fuiffe , ut Principum in his confenfus expe
&taretur , fed certa & gravi neceffitate. vel ipfà
obfervantiæ & officii céffatio inter summos Princi
£es periculofae plenum opus aleae eft. Itaque Phi
lippus Pulcher non potuit imperare fibi, üt aequo
animo, pateretur , ut Bernardus Saiffetus, quàm
Apamienfi Epifcopatu Papa donaverar, ejus ca
pciferet adminifträtionem , Ludovicus Regiæ Prin
ceps pi£fapiae , & fanâitate tamen qüam fan
£uinc illuftrior, Tolofano Epifcopatu 'nuper au
<tus s.inveftitus cft & Apamienfi , atque^ utram
que illam administravit Ecclefiam, pari Papæ Re
£tquc confenfione. Eo mortuo non aegrè pâffus eft
J8$*. » ut Bcrnardus ei fedi redderetur. Porro Pom
£ifi£i9 fuo diplomate Bonifacius id affirmat,Töiö
£pi Epifcopatus, uti latimma ditione, ita & opulen
$!* '%$£riè adduâum fe fuiffe, ut in piîresii.
Bum fcinderet Epifcopales fedes, perficeretque quod
jam pridem meditatus fuerat Cletnens IV. Nicote
Giller. Chron. Nangi. ann. 1296. 1298.
XII. Nulli non cxploratum eft , calamitates quan
tas invexerit ea, quam irrogatam fibi Phillippus
Pulcher exiftimavit, contufnelia , ere&a fine af
{enfu filo Apamienfi Sede Epifcopali. In co ipfo
argumenti ſatis eſt, aſſenſum priùs Regium à Joan
ne XXII. elicitum fuiffe, quàm Tolofanus Epifco
patus ab eo rurfus in plures fecaretur: etfi nulla.
ejus mentio fiat ut in ejus Bulla. Extravag. Comm.
l.3. t.1. e. 5. 6. 7. Sunt autem hi Epifcopatus no
vi, Montalbanenfis , Sandi Papuli, Lombentis &
Rtejenfis. Idem fentiendum de Lavaurenfi, Vabren
ſi, Aleétenſi , Sandi Pontii Tomerarium, Caſtren
fi , Agennenſi , Condomienſi , Tutelenfi, Sarlaten
fi, San-Florenfi, Malleacenfi, Lucionenfi , quos idem
Pontifex erexit omnes. Rainal. amm-5 17. m. 12. Ju
re meritoque hîc admirari lubet Regum Gallorum
moderationem animi , qui ne curarunt quidem ut
in Bullis ereéìionis horüm Epifcopatuum confenfio
nis à fe præftitae mentio aliqua fieret, quanquam
fumma tum eorum e£et cum Pontificibus Avenio
ne ſedentibus conjunctio & familiaritas, ſumma
apud eos gratia. Sequentibus faeculis circumfpe&iùs
a&um eft, ut mentio femper expreffa fieret Regii
confensùs,quo fibrae futurarum contentionum omnes
praefecarentur. Leges fi voles in A&is Cleri Gal
licani, in plura volumina pulcherrimè diftributis,
Bulla, Urbani VIII., anno i63 1. pro transferendo
in ftatum faecularis Cleri Monaftério Malleacenfi ,
& pro erigendo Collegio ſacularium Canonicorum
apnd Fontenacum-Comitis , quò tunc transferre Ca
pitulum Malleacenſe meditabantur. Tom.2. c.2t Le
ge. & Bulla Innocentii X. pro transferendo' Ru
pellam . Capitulo Malleacenfi; placuit enim tandem
eo potius honoris culmine ornâri Rupellam , quàm
Fontenacum . At occurrit expreffîffîma confenfio »
immo & poftulatio Chriftianiífimorum Regum Lu
dovici XIII. & Ludovici XIV.
CA PUT LVIII. P.4. l. I. c.20.
De Epifcopatuum novorum ereétione
extra Gallias poſt annum Chriſti
millefimum.
I. Qua in Gallia , eadem &• im Anglia obferva
t« fumt regula im eref?iome movorum Epifcopatuum,
&• im veterum tram/latione. Exempla primùm Lam
jſranci.
II. Exempla Anfelmi.
ge inftitutorum.
IV. Exempla Ecclefîx Hibernica .
V. Exempla im Suecia.
VI. Et im Germamia .
VII. In Livonia ó* Daniae .
VIII. Alia rurfur exempla in Germamia •
IX. Et in Hungaria , ubi Rex Epifcopatur eri
git movor , tamquam Legatur Apoftolica Sedis •
X. Exempla im Italia .
YI. Dua Cathedrales Ecclefz fub uno Epifeopo •
XII. In Hifpamia .
XIII. In Africa.
XIV. Tranflatio Leodienffr capituli, mom trafla
fo Epifcopatu . -
2{V. Erigitur im Palaffima Epifcopatur Betblebe
1771??tuſ .
I. Tಳ್ಲ್ಲಿ nobis ex Gallia in Angliam »
caedem leges , eadem canocicae doclrinae
occurrent documenta, non eadem religio, 誉 ‫ص‬bo
Cr -
 De Beneficiis, Part. I. Lib. I. Cap. LVIII.
fervantia in Sedem Apoftolicam . Diximus jam in boretur : me á pofteris ulla prafumptiome, quod pene
provincia Vueffexenfi cum toto feptennio nulli fuif ftatutum fuerit , violetur. Conc. To. ro. p.7o8. A£ta
fent Epifcopi , multumque ea de re expoftularet ipfa Elienfis Epifcopatus fundationis prolixiùs in
Wormofus Papa , ab Eduardo Rege coaétum fuiffe
Concilium Nationale, feu mavis Comitia Regni ge
neralia, Synodum Sematorum gentis Anglorum : Juf
fu ejus praefuiffe Cantuarienfem Archiepifcopum,
electoſque tum ab eo , tum ab Epifcopis Epi
fcopos | quinque : aut potiùs ' creatos Epifcopa
tus quinque cum duo tantum antè fuiffent, de
nique additos adhuc alios duos , & hoc totum
à Romano Pontifice confirmatum fuife, ne huma
na ulla deinceps poteftate concuti , aut revocari
poffet. Rex Epifcopi elegerunt , &• coftituerunt fim
gulor Epifcopor , &• quod olim duo habuerunt , im
quinque diviferumt , &c. Sed ó* aliis Provimciis con
Jiituit duos Epifcopor, &c. Hoc totum Papa firma
vit , ut damnaretur im perpetuum , qui hoc infirma
ret decretum. Amno 9o4. Guillelm. Malmerbur. p.47.
Perfpicuum eft partes fuas hic tunc demum in
terferuiffe Pòntificem , ad creandos Epifcopatus
novos , quod Metropolitani, Concilia Provincia
lia , & Reges ceffarent, nec pro officio confule
rent Ecclefiae neceffitatibus. 1. Et vel tunc tamen
moniti à Pontifice , excitatique Reges , & Synodi
Epifcopales novas fedes inftituerunt. 3. Ut incon
cuffa firinitas novis accederet inftitutionibus , ex
petita eft Papæ confirmatio . Ita recidebat in .
manus Pontificis Romani creatio novariim Sedium,
quòd is folus Archiepifcopórum negligentiae mede
retur, & decreta conderet , quæ à futuris Archie
pifcopis , vel Provincialibus Synodis irritari non
pofient .
In Nationali etiam Concilio B. Lanfrancus Can
tuarienfis Archiepifcopus tranftulit Sedes tres Epi
{copales ex ignobılibüs oppidis in celebriores ür
bes Ceftrenſem, Ciceftrenfem, & Salisberienfem ,
fuffragatione Regia Synodalique. Conceffum eß Re
gia munificentia & Synodi authoritate. Ann. 1075.
Vita Lanfranci. c. 12. Cum ſupereſſent & alia: id
genus Sedium creationes aut tranflationes facien
dae ... nec fatis exprompfiffet Rex quid fibi effet
confilii , reditum ejus ex Gallia oppetendum effe
ftatutum eft. De quibufdam , qui in villis feu vicis
adhuc degebant , dilatum eff ufque ad Regis au
dientiam.
II. Lanfranco fucceffit Anfelmus ad Cantuarien
fem Archiepifcopatum , qui cum Lincolnienfem .
Epifcopatum in duos divififfet , aut dividere fta
tuiffet , hanc à Pafchali II. Papa confirmari divi
fionem expetiit. Ea de re hæc habct Eadmerus :
4nfelmus fciem* præter Regium comfemfum & Romami
Pomtificis authoritatem , novum Epifcopatum nuf
4uam ritè imffitui poffè , fcribit &- fic. Hift. Nov.
e.4. In hac Epiftola' Anfelmus 1. fubmonet Pon
tificem tam latè patere hunc Epifcopatum, ut unius
Epifcopi follicitudo & vigilantia quantavis impar
ci fit. 2. Annuos reditus pingues éffe fatis ad dúo
ruţn Epifcoporum fuftenfatiönem.3. Affentiri Lin
colnienſem Epiſcopum.4.Satis commodè poſe Elien
fein Abbatiam Epifcopali ornari Cathedra. 3. Ita &
Regi , & Epifcopis, & Magnatibus, & omnibus de
nique Anglis in votis eſſe hanc Epiſcopatùs Lin
colnienfis divifionem, ut Ecclefia: 'pertitilem ferè
augurentur. Rex & Epifcopi, Primceps , & alii ra
tionabiles & religio/ viri regni Angiorüm, 3-c. Ad
utilitatea Ecclefîx confílium e/? , 3j-c. 6. Neceffariò
à Pontifice confirmari debere, ne quid pofterior
ætas demutare eorum pofTit , qüae taih próvidè, &
- tantæ authoritatis pondere confirmata fuerint. Ut
eum 4poftolico affenfu fuerint confirmat« difpofitio
per » nulla pr«fumptione à pofferis , quae falubriter
Jiatuta funt, queant violari , fed rate permaneant
* Perpetuum , &-c. Quo pro utilitate Et clefi& fic
4J?Jium eft , veftra authoritate im perpetuum ro
Тот.I.F.
2,OI
texit Joannes Seldenus fuis in Eadmerum Notis.
Porrò hîc advertere eft Pontifices Romanos non
obvios ipfos occurrere , vel inferere fe fuamque ,
negotiis quibuflibet authoritatem ; fed invocări &
interpellari, ut inconvulfa ftabilitas concilietur
Metropolitanorum Synodorumque decrctis. Ex quo
contigit, ut aliquando inolefceret mios ipfos ftatim
& fine anfraétu interpellandi, ut Epifcopatus no
vos erigerent & confirmarent : quòd brevius & ex
peditius id effet, quàm ut ab aliis ere&os ipfi con
firmarent. Hinc etiam conjicies , quem in fenfum
rapiendum fit quod ajunt Matthaeus Paris & Mat
thæus Vueftmonafterienfis, ab Henrico Rege, Anno
1o 19. Abbatiam Elienſem Epiſcopali Sede auétam
fuiffe : Rex Henricus Abbatiam Eliemfem in Epifco
palem Sedem commutavit . Contextiis ifti Hiftori
corum , quibus Regiæ tribuitur poteftati , quidquid ,
cum pompa & ftrepitu geritur , non eum fenfum
habent, ut Epifcoporum Pontificifque authoritas
abdicetur. In eandem ergo fententiam interpretam
do mollitiam debet trahi quod alibi narrat idem
Matthæus Vueftmonafterienfis ab Henrico Rege II.
ereétum fuiffe Epifcopatum Carleolenfem , Amm.
mo 1 1 3 1. , eoque donatum tunc Epifcopatu cum
qui erat illi à Confeffionibus , Priorem antè
San&i Ofuvaldi . Et quod fcribit Matthæus Pa
ris , Ann. 1o94. , Epifcopum Theodfordien
fem Roma rediffe, ubi Epifcopatum fimoniacè par
tum in manus Pontificis refignarat , atque rurfus
Apoftolicæ Sedis gratia rcceperat; & Sedem fuam
Norvicum tranftuliffe , unde Norvicenfis deinceps
emerfit Epifcopatus. - -
III. Superiori faeculo Henricus VIII. Angliae
Rex peftiferae ab Ecclefia Catholica feceffionis fi
gnifer, id fibi nihilo fecius fumpfit , ut fex erige
ret Epifcopatus novos. Henrico fucceffit filius &
impietatis haeres Eduardus , Eduardo Maria foror ,
Catholice fidei retinentiffima, qua regnante Cardi
nalis Poliis Apoftolicæ Sedis Legatus, Roma miffus,
ut Angliam Ecclefiae unitati & Pontifici recollige
ret, prudentiffima difpenfatione ufus , irrituam fua
ſponte Epiſcopatuum ſex erectionen, ratan eſſe-º
fìnxit , firmarique fecit à Paulo IV. Pontifice , af
ſentiente præ cæteris Regina. Spondam. ann. I 554
тит.4. -
Iv. In Hibernia Rex, germanus Regis frater ,
& Epiſcopi, cum decreviſſent non debere proprio
diutiùs fruflrari Epifcopo Vaterfordiam , opibus
juxta & populo frequentem jam civitatem ; Epi
fcopum elegerunt ipfi, & ad Anfelmum perger*-»
juferunt, tanquam ad Primatem & Apotolica Se
dis Legatum: à quo confirmaretur , ubi Epifcopa
tus novus, ita & ele&tus Epifcopus. Rex cum Epi
feopis & quinque Nobiler cum Clero ér populo , mi
ferunt ad Anfelmum , petemter , quatenus Primatur»
quem fuper cor gerebat, poteßate , & qua fungebatur
áicis Apoßolicâ authoritate , mecefTaria plebuum uti
litate ſubveniret, &c. Eadmerus ніł. Nov. L. n. Conc.
Angl. To.z. p.zo. Subfcripfere Epiftola Rex , Epi
fcopi, aliiqüe complures. Annuit Anfelmus poftu
latis , & ele&um ordinavit Epifcopum. Henricus
poftea III. dolens de inopia & egeftate Epifcopa:
tus Vaterfordienfis, itemque Limorienis, unir
eos in unum affenfüs eft , fi fua Pontifex authori
tate eam unionem roboraret. Comjtit. Antiq. Reg•
Angl. p.8o. - -
V. Olaphus Sueciae Rex idem Apoftolufque »
Baron. ann. 1918. mum.8. , Epiſcopatum inſtituit
Scarenfem, fed interpofita Archiepifcopi Hambur
genſis authoritate Uvani, Apoftolicæ Sedis Lcgati ,
ä quo eo petente ordinatus ibi eft Epifcopus. Pe
tente Rege ördinatus eft. Adam. l. 1. c.4r. Ncc aliter
- Сc 1n
 2O2, Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
in contumeliam fieri Canonum paffus effet Uvanus que difundient Boreales Eccleiae, Harvicus Ar
qui cum Canutus Duniæ Rex debellata Anglia ., chiepifcopus Hamburgenfis , multùm quidem ille ,
Anglos Epifcopos in Daniam abduxiffet, eifque , fed incaffum apud Papam & Imperatorem labora.
regni fui Provincias demandaffet , vi&ori & Eccle vit, ut Daniæ, Sueciæ & Novergiæ Epifcopales fe
fiae Chriftiang propagatori ita congratulatus eft, ut des ſubjicerentur Hamburgenſi Metropoli : cum
ipfum tamen qbjurgaret, verbifqué caftigaret, quòd Iiaec illis & origo & primæva fuiffet inftitutio : cum
Canonicis obftreperet legibus , Epifcopatus conden obfequiis & variis largitionibus nihil profeciffet apud
do novos, in eofque transferendo Épifcopos alia Pàpam &• C«farem. Id tandem ille cepit confilii, quo
rum civitatum. Barom. amm. 1 o 1 6. n. 3. Vi&oriae ip Suffraganeos fibi daret , hanc innoxiam & expeditiß.
fius fplendorem armorumque gloriam obfcuravit, fimam effe rationem, ut revivifcerent Epifcöpatus,
vel nóvo potius lumine decoravit Rex fumma ani qui olim extiterant. Ordinavit ergo Epifcopòs Al.
mi remiſſione & propenſa humanitate, in amantem demburgi , Ratzemburgi & Mekeleburgi. Aldebur
fui, fed, penè intempetivum cenforem. Quippè genfis in Holfatia Epifcopus creatus eft Vicelinus.
conjunétiffimum deinceps & confiliorum admini At cum nec Ducis nec Comitis confenfioaccefTiffet :
ftrum hunc ipfum habere voluit , quem audacem Fa£fa funt h«c inconfulto Duce & Comite noftro : hinc
habuerat monitorem . Congratulatur eft ei de rebus jurgiorum & diffenfionum feges. Comes invafit de
bene geftis im Anglia , fed corripuit eum de pr«fum cimas, Dux gratia & tuitione fua expunxit Vice
' ptione Epifcoporum , quos tranftulit ex Anglia. Quod linum Epiſcopum, niſ Epiſcopatüs inveſtituram ab
[Rex gratamter accipiemr , ita poftmodum conjun£iur eo acciperet. Vicelinus multùm ab ea re abhorre
e/? Archiepifcopo , ut ex femtemtia ejus ommia deim bat. Confuluit Hamburgenfem Archiepifcopum, qui
cepi facere maluerit • Adam.l.1. c. 38. Compertum ha ab ea voluntate magis magifque illum alienavit.
bëbät Uvanus Legationis fuae vi ac jure poffe à fe Sed eò neceffitatis & anguftiarum adaélus tandem
Epifcopatus, Epifcopofque inftitui. Unum itaque ex eft cum Ecclefia ipfa fua , ut inveftiturae tandem
Epifcopis illis Anglis corripuit, nec dimifit', nifi ejufmodi acquiefceret, etfi optatum ftatutumque il
expreſſa ab eo fidelitatis & obedientiae profeffione lis priùs fuerat, nonnifi ab lmperatore eam acci
in Hamburgenfem Ecclefiam. Quo pera&to, quem pere. Ibid. c.7o. Hoc obfequio placati Dux Co
velut captivum detinuerat , amiciffimum fibi fidiffi mefque, quicquid erat rerum juriumque ejus Ec
mumque deinceps retinuit. Fidelitatem Hamburgem clefiae , maxima ex parte ei reftituerunt. Ibid. c.
ſº Cathedra cum ſubjettione debitam ſpondent, fami 89. Geroldus Vicelini (ucceffor Sedem fuam Aldem
?iariffîmus deimceps Archiepifcopo factur eft. burgo Lubecam tranßulit , fola Ducis authoritate,
VI. Adalbertus Hamburgenfis & ipfe Archiepif ne interpellato quidem Imperatore, propterea quòd
copus ac Legatus, pari faltem vigore explicuit Le I)uces regionem illam omnem expugnatis Infide
ationem fuam , qua Septentrionales omnes gentes libus Chrifti Imperio adjecerant , & prima jece
çompleétebatur. Ordinavit itaque Epifcopos in Da rant Epifcopatuum fundamenta. Arnold. Lubec. l.4.
nia novem , in Suecia fex , duos in Norvegia ., c.24. Mekeleburgenſis ſedes Suerinum tranſlata eft
unum in Orcadibus, unum in Iflandia. Quatuor in urbem: fcilicet â Slavorum incurfationibus tu
aut quinque femper & ubique cingebatur Epifcopis, tiorem . Berno primus Suerinenfis Epifcopus obiit
quos indivulfos habebat comites, frequens illud in anno 1 1 o5. Duces Saxoniae eadem poteftate ufi
óre habens, Duobus fe dominis tantüm obnoxium funt in Ecclefia Suerinenfi, atque priùs in Meke
effe, Papæ & Imperatori . Itaque fidentiùs, quan leburgenfi.
doque Epifcopales excitavit Cathedras, Regibus VII. Idem rurfus Archiepifcopus, five Ham
haudquaquam aſſentientibus, Baron. ann.1067, n.17. burgenſis, five Bremenſis Härtvicus, Baron. ann.
quando exploratum videlicet habebat, eorum dif r 186. n.zo. , miffione & Epifcopali conſecratione
{ènfum perinde adverfari ipforum faluti , atque pu ornavit primum Livoniae Epifcopum , qui Rigae
blicis Ecclefiae utilitatibus. Adeo ut per totum Aqui poftea fedem habuit , unde & nomen duxit. Qui
donem , im quibur locis opportumum videbatur fapè delegatus eò fuerat ab Apoßolica Sede Meynardus,
invitis -Regibur Epifropatur comfiitueret , ordinaret Epifcopali donatus eß eâ fede. Sed cum Septen
que Epifcopos , ex Capella fua quor vellet eleífor : trionalis orbis Reges tra&u temporis dignitatis fa?
24dam. l. 4. c.46. Ea fanè tempeftate omnes illi ad curiofiores tenaciorefque evafiffent, nec jam yel
Boream Reges Imperatorum poteftati obnoxii quo lent fui regni Ecclefiäs ab Hamburgenfi pendere
dammo erant . Addit Helinodus, L. 1. c. 11., Adal Primatia, quae ditionis erat Imperatorum Ger
bertum authoritate & gratia fretum , tum Impera manicorum: Arnold. Lubec. 1.7. c.8, 9., compel
toris, tum Papae , id meditatum effe , nt duodecim latus eft Innocentius III. duos ut crearet Epifco t
Epifcopatus erigeret , quibus ipfe Patriarchae no patus in Dania novos, in urbibus quae non ita.
mine & poteftate immineret ; folitum eum adjunge pridem Chrifti fidem amplexatæ fuérant : Noftro
re fibi Clericos omnes meritis fuis fpeétabiles, eof fuit Apoßolatui fupplicatum, ut per Epifcopali, di
que oblata opportunitate ordinare Epifcopos Na gnitatis fm/gnia, &c. Delegatus eft ab Innocen
tionum variarum, aliis affignata certa Sede, aliis tio Lundenfis Archiepifcopus, ut neceffitatem ex
vaga & inccrta : Qgofdam locam certis Sedibur , cuteret hnjus Epifcopatuum ereé}ionis : Si qualitas
uofaam incertis . locorum popofcerit, at facultater fufficiant , & ex
Erat Helmodus à quo ifta carpfimus, Presbyter, pedire videritis : & his perpenfis ut Epifcopatus
£ve Parochus in Provincia Holfatiae, fcribebatque ipfos inftitueret vicaria Pontificis Romani potefta
circa annum £ 14o. Chronicum- Slavorum , rogátu te : Authoritate woffra . Regeff. 16. Ep.110. . .
Geroldi Aldeburgenfium Epifcoporum poftremi , ut VIII. Idem ipfe Pontifex inftante Archiepifco
qui ipſe unà cum Sede Epiſcopali ſua Aldemburgo po Salisburgenfi , ut novum conderet in Infula
iubecam tranflatus fit. Narrat porro Helmodus, c. Chiemenſi, Epiſcopatum, eogue conferret res redi
69., cum jam decem prgfuiffent Aldemburgo Epifco tufque duarum ejufdem Infulæ Abbatiarum : duos
pi, ab Adalberto demum Archiepifcopo Hambürgen fimiliter delegavit examinatores, qui perfpicerent ,
fi, eum Epifcopatum in tres diffe&um fuiffe , ere&a fibique renuntiarent, an tam latè fe porrigeret Epif.
duplici Sede nova, altera Ratzemburgi, Mekele copatus Salisburgenfis, ut altera Sede, & ea feétio
burgi altera. Cum parum fincera, adeoque inftabilis ne opus eſſet : an Salisburgenſe Canonicorum col
fuiffet Slavorum converfio ad fidem, eis deficien legium affentiretur ; an hariim Abbatiarum altera
tibus , Sedes iftae Epifcopis orbatae fuere annis o&o tam perditis effet moribus & tam malae frugis, quàm
ginta quatuor , aufpicandis ab anno 1o66. Poftea . ferebatur : an ulterius Canonici regularés non illi
vcrò tum fc primo vigori reddidiffent, multum benter in Cathedralem hanc novam nigraruri ef
fent ;
 DeBeneficiis, Part.I. Lib.I. Cap. LVIII.
fent; άenique an novi Epifcopatûs facultates eae
eíïent, & ii territorii affignati fines, quibus Epifco
palis dignitas non dehoneftaretur. Reg. 16. Ep.66.
Jam diximus fuprà, ut Henricus Imperator Epi
fcopatum Bambergenfem erigi curavit in Concilio
Francofordienſi, ſpretis obnuntiationibus iniquiſ
fimis Epifcopi Vuirburgenfis , cujus haec vaftiffimi
1Epifcopatíìs portio decerpebatur. Curavit Impera
tor, ut Apoftolica accederet confirmatio Joannis
VII. Baron. ann.1ood. m.1. 1019. m.1. Conc. Tom.
9. ջ.784. .
Poftremis his exemplis duobus manifeftum fit,
undecimo demum faecülo priftinum ufum immuta
tum fuiffe: coepiffeque Archiepifcopos & Concilia
non confirmationem modò, fèd inftitutionem ip
ſam novorum Epiſcopatuum ab Apoſtolica Sede fa
gitare. Nec enim fibi quifquam perfuadere debet
ab Archiepifcopo primùm Salisburgenfi Innocen
tium III. ad id interpellatum fuiffe. Barom. amm.
Io7o. m. ult. Praedecefforum ejus unus Alexandrum
II. Papam eadem de caufa precibus fuis conve
nerat, ciuſque delegatione Epiſcopatum Carinthia:
erexerat , vix tandem expugnato affenfu Henrici
Regis. L. 1 1. Ep.77. Objurgavit hinc ipfum Grego
rius VII. Archiepifcopus, Tquòd nulla decimarum
parte novum hunc Epifcopum donaffet. Ex quo
nova emergit ratio interponendae authoritatis fum
mQrum Pontificum Innocentium III. oravit Au
ftriae Dux , novum ut conderet Epifcopatum Vien
nae , decurtato Patavienfi , cujus fines in immen
fum effundebantur. Scripfit Pontifex ad Epifcopum
Patavienfem , qui illud ipfum in votis habebat.
Regeft. 1 o. Ep. 5i. Hinc Inn6centii Epiftola teftatum
'fit Viennam urbem jam tum elegantem & opu
lentam fuiffe. Epifcopali eam quondam fede flo
ruiffe , quæ inde Laureacum , Laureaco Patavium
tranſlata ſit.
IX. Ex Germania in Hungariam defle&enda
oratio, nbi cum Stephanus Rex Epifcopatus decem,
& Archiepifcopatum Strigonienfem erigere medi
taretur, eorum confirmationem ab Apoftolica Se
de expetiit. Pontifex fumma pietate fideique ze
lo inclytum Regem meritoque fuo Apoftolum Hum
gariæ di&um , Apoftolicæ Sedis Legatione de
coravit, Barom. ann. 1ooz. m.9 10 ut delegata_
hac authoritate perficeret quod moliebatur." Pro
vimeiam in decem Epifcopatur diftribuit , quorum.
Metropolin & Magiſtram eſſe voluit Eccleſiam Stri
gonienſem, &re. Miſit à Petri Apoſtolorum Princi
pis fucceffore petiturum , ut Strigomienfem Ecclefiam
ſuit authoritate Metropolin conſtitueret, reliquos Epi
«opatur fua benediéìione mumiret , &c. Pomtifex pre
eibu* anmuit, Crucemque ante Regem , ceu Apofto
latàs inſigne , geſtandam adjunxit . Ego , inquiens,
fum Apoftolicus , at ille merito Cbrißi Apoßolus di
ci poteß, cujus opera tantum populum fibi Chri/tur
acquifivit . Atque eâ caufá quemadmodum divina
-gratia ipfum docebit, . Ecclefiar Dei unà cum popu
di* moftra vice ei ordinandus relinquimur . Ea funt
verba Catuvici Epifcopi, in ea quam fcripfit hu
jus Regis vita. Suriuf die mo. Auguß. c.7. 8. t
Inftituit ergo Stephanus Rex & Epifcopatus
plures , & Metropolin , Raimal. amm. 1131. m.14. zy.
ſed non Regis ſanè, verùm Apoſtolici Legati no
mine & authoritate, & diſerte teſtatur ipſemet in
privilegio Apoftolico, quo Ecclefiam quandam do
-tavit , quodque prolatum fuit longo poft tempo
re fub Gregorio Papa IX. & ab eodem confirma
tum, Raimal. amm. 1 133. m. 51. Id quoque animad
verfum eft ab Andrea Hungariae poftea Rege, in
Epiftolis ad eundem Gregorium IX. datis , cum .
ne corona quidem regia cingi caput fuum , nifi ex
-Apoftolicæ Sedis authoritate voluiffet Stephanus:
-ab ipfa veri fpecie procul effe , qui fufpicantur il
lum propria authoritate Epifcopos inflituific. Sed
Tom,I,
2O3
®* authoritate fummi Pontificir, qui ipfum voca
vit Regem G* Apoftolum Gentis noftra , Provincias
per Epifcopatus diffinxit. Rainal. ann. 1238. m. Ir
& feqq. Paucis poft annis Bela Rex bellum Bul
garis illaturus , quos infeftiffimos Ecclefia Latina
experiebatur hoftes, eadem fe Apoftolica Lega
tiòne muniri poftulavit à Pontifice, parique no
vos creandi Epifcopatus poteftate, qua olim Ste
phanus Rex infignitus fúerat. Confultius . duxit
Pontifex, ut ex fuis vel Epifcopis, vel Archiepif
copis aliquem Rex deligeret , cui Apoftolicæ hæ vi
ces cum Legatione mandarentur . . - -
Denique docet nos idem Gregorius IX. in Epi
ftola Decretali, à Colocenfi in Hüngaria Archiepif
copo novum ereéìum fuiffe Epifcopatum in Eccle
fia quadam Parochiali , cui qüi praeerat Archidia
contis, in ejus Ecclefiae Præpófitüm, non jam Pref
byterum, fed Epifcopum, priftinum jus fuum re
tinere fe & exercere poffe fperabat. Quam ejus
effraenem confidentiam damnavit Pontifex - C. Cºn
inferior De majoritate că obedient. Ethinc li
qüet , & ab exemplis bene multis fuprà relatis , vg
cari vix poffe in 'dubium, quin aüthoritate Sedis
Apoftolicae fretus efTet Colocenfis , cum illum crS3
vit Epiſcopatum . Thomas / Boſniae Rex à Pio II:
oravit, néc exoravit tamen poteftatem creandi
epifcopales sedes novas, quòd Matthias Hungariæ
Rèx , &ui obnoxia erat Boînia, intercederet. Raf
пal. апп. 14бо. п. от. -
x. suprà
drianus IV.,commemoratum eft à nobis
Amm. 1 1 57. , Papa , qua Ha
Gradenfem Pa
triarcham accinxerit pöteftate, ad Epifcopales,Se
des venetis creandas'in omnibus Imperii .Conftan
tinopolitani regionibus, urbibufque , ubi eo effent
numero veneti, qui Epifcopali dignitati concipe
ret, & ubi plüres effènt éorum Ecclefiae ; Rela
tum quoque à nobis eft Innocentii III, & Late
ranenfis Iv. Concilii decretum , quo poteftas fit La
tinis Epifcopis, qui in fua Dioecefi plebes nume
rofas habent divérfa lingua utentes, ut alium illis
ordinent Epifcopum eorum gentis & linguae , cui
præfint ipfi, ut Vicario generali fuo , & tanquam
Suffraganeo. Concil. tom. 1o. p. 1173. C. Qgºnº
De Offic. Judic. Ordin.
Qúnqüam fumma Summi Pontificis authoritas
in Italia', ſplendidius dominetur, quàm ufquam--
gentium : hoc tamen exemplo patebit poteftatem
ibi Imperatorum Epifcoporumque obnubilatam-*
prorfus non fuiffe. Narrat Ditmarus, Hargn-and
$or4. n.4., Bobienfem Epifcopatum ab Imper?
tore' Henrico I. excitatum fuiffe , cum fuffragio
Epifcoporum, quos Ecclefiae neceffitas charitafqu$
infligabat : eà fòrfan etiam contemplatione , quod
eo löco quiefceret corpus Beati Columbani : C9m
muni confilio &• licentia Comprovincialium Epifco
porum, quiafumma meceffitat , & qu« prseellit Chr
fi; cbarita, ad boe infligavit. Alexandriæ civitatis
Epifcopatum Alexander III. Papa cgndidit ; B£n.
ahno : 176. m., ,., petentibus Mediolanenfis. Pro
vinciæ Ârchiepifcopo & Epifcopis , immo & ma
gißratibus. Ał pońulationem Mediolanení Archie
pifcopi, & comprovincialium JEpifcopgrum , atqu£•
'rœstôrùm eivitatum Lombardiâ] Epifcopatum ip/ti*
tuit . conducibilius paulò poft duxit Pontifex •
Aquenfem Epifcopatum Alexandriam transferre »,
unümque ex duobus Epifcopatibus condere :.4g*•
I. 33.'m.3. itaque id quidquid erat curae , Medio
lanenfi Archiepifcopo, ceu Metropolitano maflavit•
cujus hæc funt vefba in Epiftola ad Alexandrinos
fcripta: sanº cum à Domino Papa acceperim"; "º
mandatis , ut Aquenfem Epifcopum unâ eum sede
fua in civitatem'vefiram tram ferremur , id egravi:
jmur effe£tui maneipare. Exarfere non multò poſt
rixa litefque inter duas Ecclefias. Cathedrales, &
inter duo öapitula, quibus uni Epifcopo parendum
С с 2. crat •
2O4 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
erat. Rem ita compofuit Innocentius III. ut Epi primum præfentaret Epifcopum : at eo mortuo
ſcopus alternatim refideret, celebrioreſque perage Épifcopus & Capitulum Barcinonenfis Ecclefiae
ret dies in utraque Ecclefia : negotia alterutrius & fucceffores illi eligerent. v, .

Ecclefiæ & Civitatis traétaret cum ejufdem Cano Caßellæ & Legionis Rex Ferdinandus cum Hif
nicis & Magiftratibus : uteretur nomine Epifcopi paniae urbes alias aliafque fubinde ejeétis Mauris
ejus dumtaxat urbis , cujus tum negotia expediret: íuae adjiceret ditioni : Gregorius IX. ad Archie
ad ele&ionem Epifcopi concurrerent fuffragia utriuf pifcopum Toletanum refcripfit , ut antiquos Epi
que Capituli in unum locum c9ngregati. Rainal. ícopatus in his civitatibus omnibus redintegraret ,
ann. 1 z66. m. 39. 4o. Poteft ex his Leétori non uti idque perageret Apoftolicae Sedis vice, noftra au
litas tantum aliqua, fed & voluptas creari , cum tot thoritate . Rainal. ann. 1234. n. 5o- Ad ducentis
ubique occurrant exempla Capitulorum unitorum • ampliùs & quinquaginta poft annis, cum Fcrdi
Epifcopatum Lavellanenfem Pafchalis II. extinxit in naridus Rex cognomento Catholicus urbem re
régno Neapolitano, aut Melphenfi potius univit , gnumque Granatae recepiffet debellatis eje£tifque •
ne ignobilitate viculi obfcuraretur, dignitas Epifco Mauri§; delegatus eft ab Alexandro VI. Abulenfi$
palis. Magnum enim e/? Ecclefia detrimentum , cum Epifcopus, , üt Granatam quidem Archiepifcopali
Epifroporum momen , ac dignitar infrequentia ing Sede, Malacam, Guadix, & Almeriam Epifcopa
piaque vilefent . Conc. tom. 1o. p.69 5.1 o 45. Facile libus Cathedris exornaret, juxta Regis & Regin£
crediderim eadem hac ratione excitatum Eugenium vota. Motu proprio non ad alicujus nobis ſuper iis
III. Velitrenfem Epifcopatum uniiffe Oftienfi & oblata petitionis inflantiam, fed de nofira mera de
Sanéiæ Ruffinæ. - - liberatione, 6 ex certa ſcientia, per Apoſtolica ſcri
Si cui mirum videatur, unum Epifcopum in. pta mandamus, 6 committimus, 6re. Limitatam
duas urbes duafque Cathedrales Ecclefias partiri Ρiccefim juxta comfilium & ordinationem Regi, &
curam, charitatem, femet denique ipfum quodam Regin« affignes , Grc. Rainal. ann. 1493- m-24
modo ; non minis forſan accidet mirum, in una XIII. Utgue in America tandem definamus, au
& eadem Civitate duas effe poffe Cathedrales Ec thor eft Petrus Martyr in Epiftola ad Leonem X.
clefias , quarum unaquæque Archiepifcopum fibi petente Rege ab Ap6flolica Sede inftitutos ibi effe
vendicet , vel quæ in unam veluti Cathedralem_, Ëpifcopatus quinque : Epifcopor jam quinque Jup
unumque conflentur Capitulum. Ejufmodi eft Ec plicatu regio tua sedes Apoftolica novor erexit •
clefia Vifontionenfis, jam inde ab anno 1 , 54. Rainal. ann. I 51 r. n. 1 ro. Ex his de cæteris con
quando has illi conditiones prae{cripfit Innocentius jicies, complures nimirum & Metropoles & Epi
IV. Papa, ut ex hiftoria liquet Abbatiæ Trenor fcopatus ab Apoftolica Sede petentibus Regibus
chientis. Pag. 17c, Öre & par... p.341. Grr. Ufque inftitutos fuiffe. ..
adeo certum eft inexpeétatis & ftupendis quibuf XIV. Ha&enus de fola Epi(copalium Sedium,»
dam temporum vicibus , rerumque commiffuris ex ere&ione, fuppreffione, unióne áut divifionc dif*
torqueri vel fapientiffimo cuiqué confilia & decre ceptatum eſt. Non tranſlata Epiſcopali ſede Capi
ta inufitata & āliàs inaudita.'' Hocnumero haberi tulum Cathedralis Ecclefiae ieodienfis in. urbcm
poteft, quod refert de Joanne Papa Leo Oftienfis. Hujenfem transferri à fe poffe fperabat Archicpi
Cum enim circumveniffent cum Capuani cives, fcopus & Ele&or Colonienfis , cui commendafa
extorfiffentque ab eo ordinationem Neophyti, quem unâ erat. Leodienfis infula. Eò illum inftigabat
elegerant, fibi Epifcopum, poftquam canonice ele contumelia ipfi à Leodienfibus civibus irrogata-s
άum nullo non contumeliarum genere incefTiffent qui adventanti ei portas urbis occluferant. Affenfi
ejeciſſentoue: ſive errori, ſive obreptioni medici jam erant Canonici fexdecim. Accedebat & Apo:
nam fccit , alia forfan medicina eluendam; Ca ftolici Nuntii authoritas. Sed cum tredecim alii
uam » Capuanumque Epifcopatum totum in duos canonici cum Decano ad Sedem Apoftolicam ap
os dividens Epifcopos. pellaffent, caufa Romae excuffa anno 1649. poſt
.XII. Jamdiu ad Hifpaniam propero, ubi Con congregationum iteratas conſultationes, tandem In
eilium Jaccenfe , cui Rex cum Òptimatibus aderat, nocentius X. tranſlationem ratam eſſe ſanxit • Fa
Ofcenfem Epifcopatum Jaccenfem ipfam in urbem. gman. in ... Part 1.5. Decret, pag.t4- * - *

tranftulit; ea fcilicet de caufa , quod Ofca tunc ' xv. In Oriente cum Baldüifius Godofredi Buil
potirentur Mauri: qui profligari cum primum po lionii frater primus Hierofolymae Rex inundus
tuiffcnt , & ex eorum poteftate Ofca récipi, jaim. fuiffet in Ecclefia Bethleemitiçae civitatis, confi
ei dignitatem refti lium iniit collocandae Cathedralis Sedis in ea urbe
tum decretum eft, priftinamtот.9.
tuendam . 4*то побо. Сотс. р. і 1 : 1. і 73. quam fuis Chriftus quondam cunabulis confecra
Haec Concilii Jaccenfis decreta robóravit Gregó verat. Prioratus enimi tantùm nomine antè frucba
rius.VII. teft£ Surita, qui addit Jaccenfes tuim. tur tefte Vuillelmo Tyrio: Ufque ad illum diem
Epifcopos dici coeptos ,' qui ante Aragonii dice Prioratur tantùm fuerat. L. 1 1. c. 11. Mifit ergo R9
bantur : Simile veri eft utroque nominé ufos effe, mam Arnulphum Hierofolymitanæ Ecclefiae Archi
cum Hier9nymus Blanca, de Concilio agens poft diaconum, ut Pafchalis II. authoritate res ad exi
biennium habito, Aragonenfes illos nomiiiet adhuc tum perduceretur. Legatione Palaeftinae ornaverat
Epifcopos. Pafchalis Gibelinum Arelatenfem Archiepifcopum •
Majoricenfis Epifcopatus inftitutio habet, quod Huic ergo tunc quoque mandavit Epifcopalis hujus
fingulari admirafione dignum ducamus. Baleafides fedis ereéìionem, quam & perégit fummo cur R3:
- infulas , Sarracenus Princeps qui eas in ditione , gis, Cleri & Optimatum conſenſu anno Chriſti
, fua habebat , Epifcopo & Capitulo Barcinonenfi 1 1 1 o. En verba ipfa Edi&i . Regii : Pro præcepto
. dono dederat. Eam donationem confirmaverat Se Pafcbalis Pap« &• mea bona voluntate , & affemf*
des Apoftolica. Infula & urbs Majorica ad eam tam Hierofolymitani Capituli, ac totius fatore confilii
dem excrevit tum magnitudinem, tum opulentiam, omnia difpenfamr, im Betbleemitica Ecclefis Epifca
populiquc frequentiam , ut Epifcopum ibi creari palem Primatum decrevit. L. 17. c. ult. --

non invitaret tantum utilitas, fed & neceffitas ur Anno 1 1 54. recepta ex Infidelium poteßate
“gere videretur. Htfp. illuft. tom. 3. p.76. Id fibi ju Afcalone urbe, Epifcopalem ibi Cathedram erexit
3is vcndicabat Barcinonenfis Epifcopus , ut Epi Patriarcha Hieroſolymitanus; at appellante ad R0
;fcopatum novum ibi conftituerét. Magiiam opùm manum Pontificem Bethleemitico Epifcopo, re
' yim fundandæ novae Chathedræ Rex repræfénta fciffa eft illa Epifcopatûs novi inftitutio, & Eccle
bat, ſi ea ſibi gloria concederetur. Denique una fia_Afcalonitica Epifcopo Bethleemitico parcre
: nimi confciitionc ftatutum e& , ut Rex quidem. ju[fa.
СА
 Ile Beneficiis, Part.I. Lib.I. Cap.LIX.
CA PUT LIX. P.4. l. 1. c.21.
De Miſfionibus Apoſtolicis ad Infide
les Chriſti jugo ſubjicîendos, ex
trema hac ætate , poft annum
Chriſti milleſimum.
I. Paftoris Univerfalir momine &• officio arétiàr
cateri, obligatur Papa , ut Infidelium com~erfioni in
eumbat . Veniunt tamem ór Epifcopi alii in ali
guam hujus follicitudinis partem .
II. Repetitum ex Beda Gregorii Papa exemplum.
III. Argumentum aliud ex Bernardo & ab exem
plo Santfi Malacbia Archiepifcopi Hibernia. Quàm
neceffarið concinere ér confpirare cum Papa Epi & fubeffe omnia facillimèque obices ornnes com
fcopi debeant alii , ut rer procedat ex animi fem- . planari, cum auxiliatrix adéft praeeftque Apoftolicac
eentia.
IV. Exempla comverfiomir gentium ad Boream pro
jettarum .
V. Exempla alia gentium in ultimor Europ& fi
meu fuhdućłarum , Õº perduĉ†arum tamen aliquam
do tamdem ad Chrißianam fidem.
' VI. Imdorum converfio .
VII. Namnulla rurfus animadvertuntur im ereéìio
me movorum Epifcopatuum.
I. I. elucidanda Epifcopalium novarum fe
dium creatione , ad barbararum Gentium
converfiones fubinde defleximus, quas movi Epi
fcopi, aut in Chrifto primum genuérunt, aut Chri
ſtianis jam imbutos rudimentis excoluerunt. Ean
dem hic teremus orbitam, idque unum maximè
conabimur, ut elucefcat quantum in his nova
rum Gentium in Chriftianæ fidei caftra adgregatio
nibus , eminuerit femper Apoßolicæ Sedis authori
tas, & extremis his maximè fæculis præcelluerit:
nonnullas tamen nec indecoras fuiffe Epifcoporum
partes , ut & ipfi nonnihil hujus gloriae fibi deme
terent . Hae (ùnt enim conftantiffimae regulae duae
quibus difciplina regitur Ecclefie in hujus generis
febus : 1. Romanum Pontificem ut Ecclefiae totius
Paftorem Univerfalem, ejus Imperio' propagando
incumbere debere, nec charitati, aut vigori mo
dum finemque ponere ullum, cum nec Chrißus
ullum pofuerit vel Pontificiae poteftati, vel Eccle
fiæ amplitudini: 2. Epifcopos fimiliter, quà ſuc
cefores & ipfi Apoftolorum funt, Apofłolica, hoc
eſt incircumſcripta charitate inflammari, agique
debere : ut fiqui in eorum confinio langueant ad
huc infideles populi, in eos Chrifto lucrandos in
fatigato ftudio ferveant. Nulla rixa, nihil gmula
tionis exoriri poterit inter duas poteftates, tanta
fanétitate fcatentes , & antiquiffima pace, alterius
in alteram fubjeétione & obfervantia devin&tas.
II. Profitetur Beda ipfe Sedis Apoftolicae , quà
rinceps , quà univerfalis eft , hanc effe poteftatem,
oc etiam officium, cui fatisfacere fe non poffe
fenfit Gregorius Magnus, nifi Apoftolicos Concio
natores ad Anglorum converfiónem in Angliam
tranfmitteret: Cum primnum in toto orbe gereret
Pontificatwm , & converfir jamdudum ad fidem ve
ritatis effet Pralatur Ecelefiii , noßram gentem ea
temur ldolis mancipatam Cbrifli fecit. Ecclefiam- .
L. 1. c. 1. Diximus fuprà ut ad Reges Epifcopofque
Francorum fcripferit, miffos à fè in Angliam Di
vini Verbi Precones, quòd Galli torperent Anti
ftites, nec petentibus Anglis fuas illuminari tene
bras, ipſi è proximo lumen Evangelica veritatis
inferrent.
III. Cum Eugenium III. Bernardus admone
ret corum quæ erant ejus officii , praeclarè hanc ejus
2O5
oculis fubjecit infinitam quodammodo charitatem,
in omnes ubique gentium Infideles , opis & lucis
aliquid effundere geftientem. Recordare vocis il
lius, Sapientibus & infipientibus debitor fum. At
mullum genus infipienti& infidelitate infipiemtiu* •
Ergo &• infidelibus debitore*, Judais , Gracit &
, Gentibus L. 3. de Gonfid; Quid autem praeclarius ,
quid vehementius his ejufdem mox verbis, in eo
rum defidiam , quorum torpore lentefcit curfus
Evangelicae praedicationis : Quis primus imbibuit
bune ſalutarem curſum ? Qua fiducia, qua con
fcientia Cbrißum mon vel offerimus iis , qui mon*
habent.
At idem alibi Bernardus luculentè declarat ,
exemploque Malachiæ Armachani in Hibernia Ar
chiepifcopi approbat, ita fecum ftatuiffe , ita ex
pertos eſſe Praeſules quoſcumque Apoſtolico vigo
fe & ardore ferventes, tum aüthoritati fuae cedere
Sedis authoritas. Cum Malachias jamdiu impetu
quodam Apoftolici fpiritus raperetur, nec ullis fi
fteretur finibus variarum Dioecefeon : advertit tan
dem fenfitque multò confultius tutiuſque fore, fi
univerfalis & fummae Sedis delegatione & potefta
te muniretur : Ipfe interdum ibat & exibat femina
re femem fuum,'äifpomen, & decernen* de rebus Ec
clefiafíicir tota authoritate , tamquam Apoftolu* unu* •
Et nemo illi dicebat , In qua poteftate hac fa£i; *
Videntibur cunâi, figna & prodigia qu« faciebat •
Et quia ubi spiritu, Domini, ibi liberta; • Vifum
tamem fibi nom tutè fatis a£titari ifta ahfgue Sedir
Apoftolica authoritate. Bernard. im vita San£ti Ma
lach. Non locorum proximitas , non miracula , non
zeli aеftus incredibilis Malachiae fatisfacere potuc
runt, nifi & Apoßolicae Sedis authoritate fulgi;
rentur fuae in Barbaras gentes expeditiones , quòd
ei nimirum Sedi totius ovilis per orbem univer
fum fparfi curam mandarit Chriftus . In eadem
erat fèntentia & Petrus Cellenfis Abbas, cum fia
gitaret ab Alexandro Papa, Apoftolica tuitionc
üt frueretur Epifcopus, qui fuas in Infidelium con
verfionem operas & conöiones , non aliter fatis
convalefcere poffe fperabat . Non à vobis ho£ exi
gitur, ut virtus miraculorum tribuatur , fed au
thoritar veflra cum ipfo & in ipfo operam* , ut fa
ciliàr ei ab increduir credatur. L-6. EP-6. Tres
ergo hæ fuerunt caufae certiffimae , ut Apoftolica
Sedes curam , folicitudinem authoritatemque ma
ximè fuam ihterponeret toto orbe ad Infidelium
gentium converfionem : aut Principatus & univer
ſalitas Apoſtolatûs à Petri Apoſtolorum Principts
fucceffiorie manans; aut inertia Epifcoporum ignem
illum excitare pigritantium, quem Chriftus accen
dit , & quo tofum orbem incendi voluit: aut Apo
fiolicoruin hominum Præfulumque voluntas. ipfa
& perfuafio , verbi äivini praedicatio
nemcertiffima
plus ponderis & virium habituram? ſi 體
Præcónes ipfi Apoßolicæ benevolentiæ & autho
ritatis radio illuſtrarentur. - -
IV. Innumeris haec omnia exemplis muniri po£
fent. Pauca feligemus, nonuulla etiam jam fuperiùs
delibata inculcabimus, (cilicet novae cum lucis no
varumque probationum acceſſione. Supra jam nº
ravimus Ebbonem Archiepifcopum Rcmenfcm juffi*
imperatoris Ludovici Pii &' Concilii Nati9nâlis
Galliarum Romam profe&tum effe , ut à Pafchali I.
Papa delegationem Apoftolicam in Septentriona
lium gentium converfionem impetraret • Cum fo”.
fenfu Ludovici Imperatoris , ac penè tottu* ?*&*!
ejur Synodi congregata Romam adiit , ibique à Paſ
cbali Papa publicam evangelizandi licentia* '*
partibus Aquilonis accepit • Bolland. menſe ಶಿ
kom.r. pag.4o4. & feq. quem
Ipfifima
Ebboni yerba Epi
funtajunx
ftolae Sánéti Anfcharii, Lu
O
 2.o6 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
dovicus Pius, Hamburgenfi Archiepifcopatu eum
donari, & Pontificia cumulari Legatione curans
in omnes Boreales plagas. Accipe jam ipfius Pon
tificis Gregorii IV. verba. Samétum ftudium ma
exoriente donec ad eas adolefceret vires, quibus
meritò Epifcopalis Sedes donaretur : Curam officii
Paflorali, impemdas domec proprium poffimt Epifcopum
obtinere. -

gnorum Imperatorum tam prgfenti authoritate, quàm Accepit Livonia, ut jam à nobis diétum fuprà
Etiam Pallii datione more prgdecefforum moftrorum eß, primos divini verbi fatores primunqe Epi
roborare decrevimur , &*c. Amfcharium Legatum in fcopüm fuum ab Archiepifcopo Bremenfi, feu Ham*
omnihus circumquaque Gentibus Suecorum five Da burgenfi, atque adeo ab Apoftolica Scde, cujus
morum , mecmom etiam Slavorum , unà cum Ebbone ille delegátus erat. Epifcopus Rigenfis, qui primus
Remenfi Arcbiepifcopo, ftatuenter ante corpus & com in Livonia ordinatus fùerat, Eoniae Provinciae alium
feffomem Saméti Petri , publicam Evangelizandi tri ordinavit, fubfidio fultus quorundam Germaniae
Buimus aurhoritatem , ipfam Sedem Hammaburg Epifcoporum. Baron. am. 1 186. n. zo. Hunc autho
-Archiepifcopalem deinceps effe decernimus. Plurium ritate fua confirmavit Innocentius III. & à Me
Imperatorum meminit `hic Pontifex : quia eadem tropolitanorum poteftate exemit , quod tantò gquius
priùs à Carolo Magno jam dixerat fuiffe agitata . proniufque erat , quod ei nunquam paruerat. Re
confilia, ut tot palmas de viétis Saxonibus à fe re gef. 16. Epift. 1 27. 1 , 9. Honorius III. certior fa
latas, infigni hoc fuae in Deum pietatis & gra âus ab Epifcopis novellarum harum Coloniarum.
ti animi monumento confecraret. Etcnim fi Impe meffem ampliorcm effe , quam ut tam paucis 9p£
ratorum viétoriis pomæria Ecclcfia: proferebantur : rariis poffet excoli & curâri : Ciftercienfis Ordinis
Ecclefia viciffim Imperatoribus & aggerabat vi&o aliorumque Regularium Abbates fuperiorefque exci
rias , & viétoriarum præmia afferebat. Regibus quo vit, ut auxiliares copias fuo ex cætu facram in
que perfuafiffimum erat, Epifcopos fuos non mi hanc militiam immitterent. Rainal. an. 1 11o-n. 38.
nore gloria, fed longè majore facilitate fuperatu Conceffit & his Epifcopis, ut ex Coenobiis elige
x9s Babararum Gentium infideliumque pervica rent ipfi cum a ffefifu Superiorum , quos Apoftolico
ciam, fi eam non privata tantùm fuá , fed tota . huic muneri inftru&iores paratiorefque judicarent.
uniyerfae Ecclefiae in unum corpus cum fuo capite Anno 1 , ,4. m. 38. Paucis poft annis mifit & Muti
revin&tae poteftate oppugnarent. nenfem Epifcopum , qui tot Apoftolicis operaris
Francorum ergo tum pietati Regum , tum Epif ſolatio eſſet & praeſidio. Repraeſſit denique Bre
coporum zelo & follicitudini, ſuppetias ferente e menfis Archiepifcopi ja&antiam, qui Praefules om
Apoftolica Sede, accepta referri débet Septentrio nes novelle hüjus Ecclefiae jurifdi&tioni fuæ ven
nalium omnium regnorum ad Chrißianam fidem dicatum ibât ciim nullo fe argumento poffet , aut
converfio. Pluribus enim jam fupra declaratum eft, beneficio ejus fatorem effe, ac parentem demon
Hamburgenfes hos Archiepifcopos à Regibus Gal ftrare.
lis, deinde & ab Apoſtolica Sede delegatos, Evan Ex Livonia in Lithuaniam ferpfit fidei praedica
gelicam fidem in omnes illas plagas diffeminaffe, tio. Hujus Magnus Dux Mindanus ditionem fuam
& viginti admodum Epifcopos creâffe, Epifcopatuf. tuitioni fubjecit Sedis Apoftolicae. Annuit ejus vo
que in Dania, Norvegia, Suecia, Orcadibüs, & tis Innocentius IV. Papâ , mandavitque Culmen
Jflandia. Lundenfem Ârchiepifcopum Innocentius fi Epifcopo, Regiis ut ' infignibus ornaret Minda
I11; Legatione induit Apoftolica, ut efficaciùs in numi, nómine & vice San&i Petri , utque Epifco
adducendis ad fidem Gehtilibus laboraret; juffis pum Lithuaniae daret , qui Romano uni obnoxius
eodem tempore Suecie Danieque Epifcopis', ipfo effet Pontifici. Deniqüe' Livoniae Epifcopos per li
qu£ etiam Archiepifcopo Upfalenfi, ut ómnes unà teras hortatus eft , ut Evangelicolumine , quo col
in hoc ipfum pro virili quifque portione fua con lußrati ipfi jam erant, circumpofitas gentes afper
tenderent. Hoc ut plemtûs &• efficaciùs exequarir , gerent. Rainal. ann. I 15 r. n.45. ann.** 54. num-27
no* tibi vicer moftras duximus committendât. Re. îivoniæ Archiepifcopus praeceperat Epifcopum Li
geff. 1 5. Epift. 14. thuaniae fibi fubjicere , & obedientiæ facramento
V. Author eft Petrus Damiani , Barom. am. ioo8., fibi obligare. At cum Magnus Dux Ecclcfias, fuas
cum primum beatiffimus , Martyr Bonifacius exarfit percuperet immediatè ab Apoftolica Sede pendere,
in converſionem Infidelium Provinciae Ruſſiae, ſta foivit' hunc Epifcopum Papâ à facramenti & obe
tim eum Romam profe&um , à Pontifice delegatum dientiae vinculo, quo conftri&tus fuerat , juífitgue
eò fuiffe , inveftitumque Archiepifcopatum Rufmo ut in unius Romafii Pontificis jure & poteftate ef.
rum • Romam pergere ftuduit , &• ab Apoßolica se fet . San&us Otto Bambergenfis Epifcopus , ut
de conſecrationem Archiepifcopat%* accepit. In vita
Apoftolus Pomeraniae aliquando diceretur , ab Apo
Santi Romual. c.26. 39. Prima Monaſtica Bonifa ſtolica primum sede Miſſionis ſua & Apoſtolatus
cius pietatis rudimenta pofuerat fub Romualdo, privilegium impetravit. Ita enim , Abbas Ufper
cumque quam cupidè ambierat, tam feliciter ade genſis; Praditii Apoſtoliei authoritate & aſſenſº re
ptus eſſet lauream martyrii, pia aemulatione incen ùoratur. Idem tefìatum fecit in Epiftola quadam •
fu$ eft Romualdus, ut & ipfè in Hungaria confi. fua Clemens III. Im gente Pomeramica , ad quam
miles palmas fibi pararet. Licentiam à Pontifice ab Apoftolica sede fuit tranfmiffu* • Barom. am.** 14*
Petiit,& impetravit, à quo & duo ex difcipulis в.4. Соте. гот. то. раg. 1759- -

$us Archiepifcopali ordine & poteßate inftru&i

funt. lirentia ab Apoſtolica sede ſuſcepta, ci duo
VI. Innumera circumferuntur & omnis generis
monumenta hiftoriae Indiarum , tum Orientalium»
bus è difeipulis fui, in Archiepifcopos comfecratis ,
tum occidentalium, in quas altius penetratum eft
*m 3''grafi quatuor fratribur, iter arripuit. San- in dies annis ab hinc duicentis trecentifque : & in
Ślus, Bruno Pruffix Äpoftoius Romualdo felicior his omnibus paſſim Eccleſiarum, paſſim Epiſcopa
fuitin aucupanda martyrii laurea; Delegationem lium Sedium hovae & neceffariae creâtiones. At ubi
Papæ inpetraverat , ejüfque & Imperatoris man. que mira emper replendet concordia & conpira
$ato Epifcopus confecratüs fuerat. ita enim per tio Sedis Apoftolicae cum Epifcopis quorumcunquc
hibet Ditmärus: Benedictionem eum jicentia djmi. regnorum äd Ecclefias & sedes novás excitandas•
£* F*P< . Epifcopalem ab eo petiit. Baron. an. ioo8. Qüamvis id animo praecepiffent Epifcopi, divina
Innocentius. III. Gnefnenfis Archiepifcopi curae ab origine eam in fé transfufam effe poteftatem-5
%，vit Monachos qui Evangelica ſemente » quamvis id quoque praefumptum effet Regibus id
£$!iam cęperant ferere, permifíánéïaêîìåÀÈÇ pofe fuo & nativo jure Epifcopos fuos : experi
ftolicæ Sedi§; £e nofra licentia. Quin & ipfi màn mento tamen compertum eft , hos illofgue perac
*vit FPitcopalia exercerc munia în Ecclia il que tatuile, inaupicatum & inconfultum 蠶"
quid
 De Beneficiis, Part.I. Lib.I. Cap.LX.
டி.
lº's
*
ཧཱ། ཤཱི་ཤྲི་མ་ ipſi
in conſulto Apoſtolica Sede ad fun
.‫זו‬ andas novas Ecclefias tentaffent. Itaque anticipa
ta quodammodo omnibus fuit illa Bernardi & Ma
lachia ſententia, ſine auſpiciis & delegationis Se
dis Apoſtolica non procedere, non feliciter ſucce
dere Apoftolicas in orbem novum , vel in Provin
cias novas miffiones Vifum fibi mom tutè fatis a:ii
tar: iffa, abfque Sedis Apoftolic« authoritate .
VII. Cum creari neceffe fuerit in Orbe hoc no
207
& emolumento , cum vel authoritate eos augeat,
ua priùs carebant , vel eam qua non care5ant,
rmitate & luce nova cumulet. Caeterùm non hee
arbitraria eft delegatio , quæ à Pontificis voluii
tate proficifcatur; Tridentina ipfa quin immo sy
nodus , & jus ftabile & conftans Ecciefiae uniwerfę,
haec illis poteftatis infignia confert & confirmat,
non fine Apoftolicae authoritatis fplendore quodami
ПОVO •

vo Epiſcopales & Metropolitanas Cathedras, im
mo & Primatiales: cum neceffe etiam fuerit ipfas
partiri novi Orbis vaftiffimas Provincias, ne Chri
ftiani Principes alii aliis, inviderent , officerent,
& adverfarentur: nullo ab alio Praefule , nifi ab
Apoſtolica Sede & a Chriſti Vicario per omnem .
orbem , hoc fubfidii & beneficii gcnus expeftari ,
nullo ab alio praeftari potuit.
Univerfiin pörro ex hoc rurfus Capite emicat , r.
Creationem novorum Epifcopatuum. in Provinciis,
ubi tum primum Chriftiana Fides, illucefcebat, ple
rumque Petri Sedi ſervatam integram eſſe, ab ip
fis temporalibus Principibus, qui id fibi vel in glo
riae cumulum , vel in pietatis & religionis docu
mentum ceffurum effe arbitrati funt, ut eorum .
Eccleſiae ab una immediatè penderent prima & prin
cipe Eccleſia Romana. 2. Incertas primò liberaſ
que, & veluti defultorias fuife plerafque Epifco
pales Sedes in tota Provincia, quae Evangelico pri
mùm femine confpergebatur. 3. Non paucas Pro
vincias', fine Metropolitanis, ab Epifcopis interim
folis ad ovile Ecclefiae perduétas fuiffe, ab iifdem
que aliquandiu ita adminiftratas; quòd Ecclcfiae ni
mirum difciplina gradatim perpolita fuerit. 4. Pri
maeva olim Chriftiani nominis & Imperii aetate • ,
a:quum eft credi eodem ferè modo fundatas propa
gatafque paulatim effe Ecclefias Ecclefiarumgue Se
des; Quòd videlicet ea demum fit natura , ea con
ditio Imperiorum omnium Statuumque , five facro
• rum, five civilium, cum primùm excitantur.
C A PUT LX. P.4. L.I. c.22.
De Epifcopis & eorum jure & pote
ítate multiplici , qua Delegati funt
Apoftolicæ Sedis. De eo ufu , quo
fe fcribunt Epifcopos Gratia Dei,
& Apoftolicæ Sedis.
I. Delegatio hac antiqui juris & movi accumu
latio ef? , vel movi tamtum juri r incrememtum.
II. Exempla hujus delegatiomi* jam tum ab exor
dio quinti faculi .
III. Exempla faculi XI.
IV. Exempla f;culi XII. & XIII.
V. Conciliis ipfi, mox ille approbatur ante Triden
timam Symodum.
VI. Epiſcopi ita ab Apoſtolica Sede delegati ſuis
mihilo fecius fubjiciuntur Metropolitamis , ad quor
& appellari poteft.
VII. Am poffnt hoc gemere poteftatis uti Epifcopi
per Vicarios ſuos generales.
VIII. Enumeramtur cauf«, im quibus Tridemtimae
Synodus Epifcopos delegatione Sedis Apoftolics auxit • fcopale officium fibi interdicite, &c. ufque ad Syno
IX. Qgando caperimt Epifcopi Epifcopo* fe inferi dum ; ubi mobi* &• ibi dignè fatisfaciat. Du Chefme
bere gratia Sedis Apoftolica .
II. Praeluxit in Epiftola Zofimi Papae ad Salo.
nenfem Epifcopum fpecimen antiquiffimum hujus
rei. Quippe ibi Pontifex fupplet iinpletque de fua
plenitudine quidquid poteftatis illi Epifcópo minus
adeffe poterat in eo negotio , ubi plenior fanè &
efficacior exerenda erat. Igitur fi quid authoritati
tu& quod mor non opimamur, «/fimar defuiffe, fup
plemus. Vor obſºtite talibu ordinationibus , ſuperbig
& arroganti« vemiemti. Tecum faciunt pr«cepta L
Patrum , tecum Apoftolic« Sedis authoritar.
Nec minus præclarum ejufdem rei fpecimen in
Decreto Bonifacii I. , In Decret. c.4., ad Archie
pifcopum Narbonenfem , cui Pontificia tuitio ne
ceffaria erat adversùs Metropolitanum alium .,
qui praeter fas Lutevæ Epiſcopum ordinaverat,
practer confcientiam Metropolitani proprii, pra
ter voluntatem civium. Fatetur Pontifex non.
imparem effe Narbonenfis Metropolitani authori
tatem ulcifcendæ ei contumeliae, quae tum cano
nicis legibus , tum Metropoliticae ifiufta fuerat di
gnitati . At cum res ei eſſet cum alio Metropoli
tano, apud quem nihil momenti habitura erat ejus
authoritas , Apoftolica illum communit & corro
borat delegationc , qua frangi neceffe fit cujufcum
que Metropolitani contumaciam .. Noftra authoritate
communitur, quod quidem facere fponte deberet , &-c.
Metropolitami jure mumitur , &• moffri; preceptioni
bur fretur, ad locum accede , &-c.
Miffa facio exempla tum Caeleftini Papæ, qui
Cyrillum Alexandrinum Epifcopum délegavit ,
ut praeeffet fuo nomine Synodo generali Éphefi
nae ; tum Leonis & Gelafii , qui delegarunt Ana
tolium & Acacium Archiepifcopos Conftantinopo
litanos, ad eas caufas quae eorum jam viderentur
ordinaria iuriſdictione contineri. Anatolio ipſi di
fplicuit eiufmodi Legatio, ut Leo ipfe in Épifto
la quadam fua teftatum facit. Epift.77. Poffenit hgc
exempla videri quibufdam nonnihil abludere áb
iis delegationibus, de quibus hic nunc agitur :
non commitam ergo ut tam operofae & tam in
fruéluofae difcuffioni immorer diutius.
III. Satius eß ergo à quinto ad undecimum fae
culum progredi. Occurrit quippe ftatim Nicolaus
II. Papa, qui Remenfem Archiepifcopum Apofto
lica induit authoritate ad profligandam caufam .
iftiufinodi, cui par utique fuiffet Metropolitica.
poteftas, fi qua tunc Canonumm reverentia cordi fuif
fet; at cum de crimine verteretur quæftio, quod
ab infolentiffimo Canonum contemptu profeétum
erat, verendum erat, ne peraeque flagitii authori
bus contemptui eſſet Mtropolitae authoritas. Bellova
cenfem Epifcopum ordinaverat Sylvane&tenfis in
juffu Metropolitani , Simoniae praeterea reus age
batur uterque Epifcopus, Praecipit Pontifex utrum
que à Metropolitano fufpendi ufque ad Concilium
Romanum , quo eos jubet accedere . Accimgimimi
igitur , &• fultur bac noftra authoritate , omme Epi
tom. 4. pag. I 99. - - - -

X. Multa im illam rem obfervantur • si cüi videatur his exemplis fignificari tantùm
cumulus quidam authoritatis, quo corroboretur
I. Elegatio hæc Apoftolicae Sedis nec nova nec ordinaria Épifcoporum poteftas: promenda nunc
Epifcopis Metropolitanifve contumcliofa , funt aliqua, ubi nova delegetur authọritas , qua
eft, qua illos tridentinâ Synodus ad varias cau aliàs carerent Epifcopi. Lucius III. in Comitiis
fas armavit. Quin immo & ornamcnto iliis ca cit Gcncralibus, ubi adcrant uilà Imperator , CI12:
 2.ෆ8 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
¢hae quidam & Arcbiepifcopi , cum multa afperiùs legatione munivit. Iterum enim illud iterumque •
ſtatuiſet contra Haereticos , Epiſcoporum juri monebo, ab ipfa Synodo Tridentina habere hanc
fdi£tionem ampliavit , ut delegatörum Apoßolicæ Epifcopos, fīve priftini juris confirmationem, five
Sedis , in egs etiam pofthac faevituram , 'qui uni cjnceffionem novi . Nonnulla hic incurrent , Gal
ſuberant Sedi Apoſtolicae . Si qui fuerint , qui à liae noftrae ufui receptifque moribus diffonantia,
lege Dioecefan& jurifäičtiomir exèmpti , folí fu!;;a eoque ibi: inufitata. At toto hoc opere multa con
ceant Sedis Apoftolic£ poteffati ; nihilominu, in hi, glomeravimus, quae aliis aliifque Regnis propria
鷺 funt,ºntrº bºreticos intituta, Epifroporum fu & peculiaria fufit. Denique juvat Concilii Oecu
***: judici" ; 6 eis in bar parte, tanquam se mefiici ftatuta non nefcire. 1. Ergo poffunt. Epi
Αi: Apofolie delegatis , non ob/lantibur libertati, fue fcopi Abbates ceffantes & inertes cogere , fuis ut
Privilegii,
fºrtſ -
obſºquantur. C. Ad. atolendam. De Hare. in Monafteriis leétionem Sacrae Scripturae haberi
curent. Sef. 5. c. I. 2. Pofunt jure agere in Exem
. IV. In Concilio Lateranenfi Iv. ab Innocen ptos qui haerefes ferunt , Seff. 3. c. 1., 3. Poffunt Vi•
tio III: fancitum eft, ut fi abfque jufla & noto
ria caufa Ec£lefiam Canonici interdiéto fubjicerent: carios fufficere Parochiis Regularium , quorum Pa
celebraret nihilominus in rochi à lege Refidentiae difpenfationem Sedis Apo
ea Epifcopus , & ad que ftolicae confecuti funt. Seff.6. c. 2. 4. PofTunt animad
relam ipfiut Metropolitanus de cauſa cognofceret vertere in Regulares , & Exemptos, qui criminis
£anquam delegatus Apoftolicæ Sedis c. Irrefragabi aliquid perpetrant extra fua Clauftra. Seff.6. c.3.
li De Ofic Judic. ordin. Metropolitanus juxta Cano. Poffunt cognofcere an fubreptitia Refcripta Apofto
nes n9n fedet nifi in caufis appellatiohum. solus licæ Sedis impetrata fint, ad levandas aut remitten
Pontifex & Legati ejus jure Decretalium caufas das ſcelerum poenas, quas ipſ indixerant. Per ſei
gifcePtant etiam eas , quæ ad eos per querelas re pfum tamquam Sedis Apoftolic« delegitur , fumm*
£runtur: Hic ergo neceffe erat à ' Papa delegari
Metropolitanum.
rià cognofcat . Seff. 13. c.5. His vocibus per feipfum
infinuatur non poffe hic delegare Epifcopos, ut in
Anno 1 , 43. Petrus Rotomagenfis Archiepifco quatuor fuperioribus poterant fpeciebus . 6. Pof
pus interpellavit Apoſtolicae Sedis patrocinium ., funt in Clericos delinquentes animadvertere , quan
quo rcpagula multa aut amoliretur aut perfringe tifvis fretos fe venditent privilegiis , etiam extra
ret , quæ fibi Provinciam vifitanti objiciebantür. tempus ejus Parochias vifitant . SefT. 14. c.4. 7. Pof
Innoccntius IV. fpeciali Refcripto Apoftolicæ au funt manualium diftributionum ufum inftituere in
thoritate Sedis illum inveftivit : Sive'authoritare. Capitulis, quamlibet exemptis. Sefſ.1. 1. c. 3. 8. Pof
tua, ſve mostra, quam ibi committimur. Synodicum funt Parochos compellere, ut tot habeant fubfi
Rotomag pag.25o. diarios Presbyteros , quot regendae Parochiae ne
Bonifacius VIII. Epifcopos delegavit ad omnia ceffarii funt. Aut fi Parochia quæpiam vaftior eft,
judicit quæ fpeélant ad Monaßeriorum exempto quàm ut ab uno regi poffit , poffunt invitis Paro
rum claufuram: In Momafteriir Monialium fibi ordi chis eas in plures fecare, novafque creare Paro
mario jure fubiečt ir , fua : in iir zeró que ad Ro chias , Canonicis derogationibus in contrarium ni
vagam immediatè fpe£tant Ecclefiam , Apofoiic« hil obftantibus.Sefi.l I. c.4. 0. Poffunt quotannis vi
Sedir authoritate . In 6. C. Periculofo . De fatu Re
fitare Abbatias omnes, Prioratus , Praepofiturafque
3ttlar. in Commendam datas, & ubi non fervatur regu
..V: Nemo ergo inficias ierit, quin ante Conci laris obfervantia; perinde , & alia quævis Be
lii. Tridentini tcmpora, ißiufiíoíi Epifcoporum . neficia, cum Cura, 8 ſineutCura, exempta &
delegationes & probaverint Pontifices Synodique », exempta. Seff, 1; c.8. 1o. Poffunt quæcumquenon ad
§;ufurpaverint. Concilium Rotomagenféanni';;3;. Euchärifliæ Sacrificium pertinent , moderari ; abii
id perfpicuè docet : In hir Epifrobur eenfetur fal
fus fi qui irrepferint; expugnare; in Exemptorum
tem Sedis Apoflolic« authoritate &• delegatione de etiam Ecclefiis , nihil hîc profuturis exemptioni
fungi , ſicut à Generalibus Concilii, , că prefertim bus. Seff. , ,. r r. Poffunt, immo debent excutere
Iridentino ftatuitur. Conc. Gem. Tom. 1 5. p.84r.
difeenfationes omnes à Sancta Sede impetratas, &
VI. Ne Metropolitani quidem habent quôd mo deέernere an Pontifici obreptum fubreptumque fit.
leſte feramt, Epiſcopos ſibi obnoxiosita delega Suminariº Cír extrajudicialiter cognofeatur exprefas
3! • cum gihiiominus appellari ad Metropolitam fem precer fubreptiomir vel obreptiomir vitio mon fubjace
Pcr. Poßt3 quando Epifcopi eas dijudicant caufàs re. Seff. 22. c. 5. 12. Poffunt Xenodochia, Confrater
ι}£. APoftolicæ Sedis delegáti, quas ordiiïiô jùre nitates & dicata pietati loca vifitare, quantumvis
§judicare potuiffent . Ita deêìravifTÖïîî exempta, quanturnvis à laicis adminiſtrari ſolita .,
Μεdiolanenfe V. fub Carolo Borromæo, anno ; 579. dum ne fub Regum immediata prote£tione fint.
Ibid. pag.689. seff., 2. rap.8. 13. Poffunt Notarios, etiamfi Apo
VII: Quarritur, porró an poſit vicarius Gene ftolica, Imperiali , aut Regia authoritate crea
ralis Epifcopi de iftiufmodi ciifi$judiçìïé. Et pri ti fuerint , examinare , eorum fententiam fcru
nò quidem fi id genus caufae fint, de quibus or tari , illifque non idoneis repertis , aut quomo
dinario jure fuo cognofcat Epifcopus, pöteft & de documque in officio delinquentibus , officii ejus
'§. Vicajus Generalis cognofçere. Ejuííiodi autem in negotiis caufifque Ecclefiafticis ac fpirituali
eſſe cauſe conjiciuntur » cum Tridentina Synodus bus exercendis ufum perpetuò aut ad tcmpus
9!!!tur voce etiam innuens judicium agitari áb Epi prohibere. Seff.zz. c. 1 o. 14. Debent vifitare Eccle
fсоро, non ordinaria tantùm & propria potefta
fias omnes exemptas, aut nullius Dioecefis , fi pro
te, ſed 93. etiam quæ ex nova delegatioiie acce ximiores eis fìint. Si verò ex Dioecefanis aliqui
dit : z. Ubi ea vox abcft, mera delegatio eft, nec exemptiones quaſpiam impetrarint, & hos etiam
ordinario pofTct jure Epifcopus ageré. Poteft au vifirabant ad folam morum emendationem. Seff.7. '
tcm in his qtioque fubíelegare, çùm eò frúntùr c.8. &• Seff. z4.c.o. 1^. Cenfuit Congregatio Concilii
privilegio Delegati Principis. Sed mandato fpecia id conceptis verbis declarari ab Epifcopo dcbere ,
li. tum opus eft. Denique'eft ύ ipfâ Cano has à ſe viſitari Eccleſias vi Apoſtolicæ delegatio
yıcı Juris. fic habent, folus tantum : & tunc Epi nis . 1 5. Ad Claufuræ Religiofae leges obfervandas
醬驚 o
poteft neminem, quòd ejus
* -
tunc poffunt exemptas quoque Sanctimoniales cogere ,
ſit ad id ལྐ| ཝཱ་ཡཱ་ཀཱ་ར་བ༠ vel induftria propria electa
-

in iis etiam Monafteriis quae Apoftolicæ Sedi im

mediatè fubfunt: quòd ea Tridentinum Concilium
1ઃ ºnumerande fiint jam
cntima Synodus Epiß.
caufae , ad quos fubiecerit omninò jurifJi&ioni & regimini Epifco
pifcopos Apoftolicæ Sedis de -

porum . Scff. x 3. c-5. 9. De Mwmial. 16. Poffunt co

--

gno
 º
De Beneficiis, Part. I. Lib.I. Cap. LX.
gnofcere ùe unionibus Ecclefiarum liberarum cum
Écclefiis ììs , quae obnoxiae Patronis erant, etiamfi
uniones eae executioni mandatae jam fuiffent . Se/?.
25. c.9. 17. Poffunt fufpendere, aut Beneficiis omni
no fpoliare Clericos concubinarios , qua fe cumque
tegant exemptione. Seff. 1. 3. c. 14. 18. Suae debent ju
rifdi&ioni fubjicere Monafteria omnia quae in unum
non coalefcunt Congregationis corpus, intra id tem
pus, quod à ConcilioTridentino præfinitum eft.
Seff. 1 5. c.8. De Regul. --
Concilium Provinciale Aquis-Sextiis congrega
tum anno 1 585. in unum locum coegit articulos
iftos omnes delegationis Apoftolicæ Epifcoporum.
Conc. Geh. tom. 1 5. pag. 1 1 53. Poteft & Profper Fagna
nus confuli , à quo & nos hæc carpfimus. Fagmam.
In l. I. Decret. part.1.
IX. Superiori quæftioni finitima eft & haec alia,
蠶 & qua data occafione coeperint Epi
copi complures inſcribere ſe Dei & Apoſtolicae Se
dis gratia Epifcopos. pag. 4oo. & feqq. Jam tum
fanè à tempore Gregorii VII. Papae Robertus utriuf
que Siciliae Princeps clientelari jure Romano Pon
tifici obnoxius , hòc titulo utebatur : Ego Rober
tur Deigratiâ & Sanéìi Petri, Appulia, Calabri&
€%* Sicilig Dux. Barom. amm. ro8 r. m. 36. At ea erat
temporalis ditio, quam fidei & obfequii vinculo
aftri&ti à Romano Pontifice Duces obtinebant; ' Cum
cx adverfo Epifcopi Principes funt Ecclefiarum, &
à Chrifto immediatè divina origine manantem .
confecuti fint dignitatem. Quos primos memini le
giffe me hoc titulo fingularis in Sedem Romanam
vel clientelæ fuæ , veI obfervantiae vel conjun
&tionis infignitos , ii fuere Epifcopi Latini Infulae
Cypri. Eo enim nomine nfus eft Archiepifcopus
Nicoſienſis in Conſtitutionibus à ſe editis jam in
de ab anno 1 1; r. Alius ejufdem Sedis Pontifex eo
dem titulo venditavit fe , Dei &* Apoftolicæ Sedis
c
gratiâ Archiepifcopur : in Concilio ubi praeerat ,
non Latinis modò Epifcopis ejufdem Infulae , fed
& Græcis, Maronitis , Armenis , piritualibuque
Rećłoribus Neftorianorum & Jacobitarum. Conc.
Gen. tom. I 1. part.2. pag. 24oo. 1432.
X. Poterat hinc quoque originem traxiffe ea .
confuetudo, quòd Archiepifcopus Cypri Latinus
hanc praecellenitem authoritatem fuam in Epifco
pos Graecos, Maronitas & Armenos adeptus eſſet
inftitutione & Beneficio Apoftolicae Sedis. Nec
multo poft tempore Epifcopi Italiæ eodem titulo
gloriabantur. Archiepifcopi Ravennates eo fe in
duerunt jam inde ab annis 1 3 1 o. 1314. 1317. in
Epiftolis & in iis quibus praefuerunt Conciliis. Hos
proximè imitati funt Archiepifcopi Narbonenfes.
Anno quippe 135 1. hoc titulo in Epiftolis, in .
Conciliis ufi funt. Proximus acceffit Archiepifco
us Turonenfis , nempe ann. 1 365. Salisburgenfis
in Germania Epifcopus anno 1417. Superfedeo à
recenfendis Archiepifcopis aliis , qui vel hoc, vel
fuperiore faeculo, fuam in Apoftolicae Sedis obfe
quium pietatem hoc documento tetatam effe volue
re • Egrtim numerus omnino permagnus eft in Ita
lias Gallia, America. Conc Gen. tom. 11. part.2. non autcm, eos quorum unanimis fuerat ele&io ,
. Тот. I,
209
p. 1533. 16o 4. 1659. 1675. 1618. 192. r. 194o. Conc.
Тот. 12. p.3o8. 3 го. Сопс. тот. 13. p.147. 242. 337
II 17. 1120. 1188. 1199. 1435. 1472. 1574.
.Satius eft hic obiter animadvertere. r. Archie
pifcopos, aut folos , aut faepius .aliis hoc titulo
dele&tatus effe , ut liquidum fit , & ex antedi&is,
& ex locis paulo ante laudatis, quibus adjici &
alia complura potuiffent. 2. In Oriente primùm exor
tam hanc effe confuetudinem , inde in Italiam ,
Galliam, Germaniam, aliafque ferpfiffe partes Oc
cidentis. 3. Nequaquam hujus confuetudinis initium
duétum effe , ex eo tempore , quo Archiepifcopi
Epifcopique vocantur & eliguntur ad facras infu
las à RQmano Pontifice ad Regum Praefentatio
nem : aut ex eo quo Romani Pontifices complu
rium Epifcopatuum collationem per varias Refer
vationes, de quibus alibi, fibi vendicaverant. Quæ
enim fuprà delibavimus exempla aliquantò ante
riora funt. 4. Confentaneum magis fuiffe eum mo
rein Archiepifcopis quàm Epifcopis , cum eorum
poteftas quaedam fit vel imitatio vel participatio
privilegii, quo Petrum Chriftus fuprà Apoftolos
Ëpifcopofque evexit : horum verò authoritas im
mediatè à Chriſto inſtituta ſit. 5. Non diſſidet à
vero, complures Epifcopos parum certos ejus ra
tionis, quae Metropolitanos hoc induerat titulo ,
& hanc interpretatos effe tefferam peculiaris in .
Apoftolicam Sedem reverentiæ & pietatis, eorum
exemplo fe accomodaffe , ex eo maximè tempore,
quo eos à Regibus nominatos eligit præficitque
Ecclefiis Summus Pontifex. 6. Prifca Ecclefiarum
hiftoria habet non pauca , quæ plus admirationis
habeant: ut cum Cyrus Alexandrinus Patriarcha
mandato & juffu Imperatorum Patriarcham fe vel
Papam Alexandriæ afcribit : Satisfa£tio faéta à
Cyro miſericordia Dei Epiſcopo, per divinam ſan
&fionem bemigniffimorum atque triumphantium do
mwimorum woftrorum locum obtinente Apoflolicg Sedis
bujus Alexamdring Civitatis. Concilium ipfum .
Oecumenicum Ephefinum conveniffe fe dicit faepiffi
mè gratià Dei & juſſu Imperatorum. Santia Sy
modus congregata Ephefi juxta decretum piiffmorum»
Imperatorum . Symodi 6. A:t. 1 3. Quod nil vetat ,
quin Synodus Chrifti nomine & authoritate pror
fus divina conveniffet.
Aptiffimè hîc illigabitur Ciftercienfis Ordinis illa
Conftitutio, qua agitur de Epifcopis ab illius Or
dinis tyrocinio ad Epifcopatum vocatis. Eorum.
claffes ibi duæ memorantur; ut alii Epifcopi fint
gratia Sedis Apoftolicæ, alii canonica & unanimi
cle&tione: Illis autem quibus per Sedis Apoflolice
gratiam, ſeu per electionem concordem Canonicorum
alicujus vacantis Ecclefi; fuerit provifum ; vel pro
videbitur in futurum , de Epifcopatfr officio eft.
Monaft. Diff. p.639. Conje&ura hinc duci poffet,
Epifcopos eos , quorum ele&tio controverfa , & ad
examen Sedis Apoftolicae vocata fuerat , cujus vel
judicio tandem vel difpenfatione in Epifcopali Se
de firmati fuerant: eos, inquam, Apoſtolicae Se
dis gratia vocatos quandoque fuiffe Epifcopos ;
Dd PᎪR
 P A R T I S P R I M AE

LIBER SECUNDUS,
IN QUO A G I T U R .
De Ordine Cleri ſecundo, & Beneficiorum.
S C I L I C E T,
IDe Chorepifcopis, Archipresbyteris, Vicariis Generalibus , Pœnitentiariis ,
Officialibus,Theologis, Archidiaconis, Parochis, Diaconis, Clericifque
Minoribus. - -

De Tonfura & Habitu Cleri, de Officiis Divinis & Cælibatu.

De Syncellis, Notariis, Cancellariis, Apocrifiariis, Magnis Eleemofynariis,
Archicapellanis Cardinalibus & Legatis.

De Chorepifcopis & Archipresbyteris.

CA PUT PR IM UM. P.1. l. 1. c. 18.

De Chorepiſcopis per otto priora Eccleſie ſrcula.

I. In chorepifcopos eopiofàr quim in quofvis alior
exundavit Epifcopalis gratia & dignita* • Qggritur
an Epifcopi & ip/î fuerimt :
II. Non hahebamt, ut effemt Epifcopi ex eo quod
Chorepiſcopi eſſent: ſedaliunde id habere poterant .
Probatur ex Concilio Neocffarienst.
III. Ex Laodicemo •
IV. Ex Niceno .
V. Confentit id & cum Camome Concilii Antio
eheni .
VI. Super eo Canone multa obfervantur.
IX. Qgo fenfu intelligendur fit Camom. Spiritali*
tamtum ibi fpe&atur jurifai£tio , eaque Chorepifro
pir delegata .
X. Multis argumenti, demonßratur Chorepifcopo*
Epifcopor m om fuiffe.
XI. Ancyranus Canon explicatur , quo videtur^
permitti Chorepiſcopis ordinatio Presbyterorum:
XII. Quin immo refringitur à Bafilio indult*
ei, prius facultas Clericor minores ordinandi :
XIII. Qgo tempore fuos Occidentalis Eccleſia ha
buerit Choreptfropos. DQ

VII. Exponitur Canon Comcilii Calchedonemfir, ubi XIV. Illorum que vel caufa , vel orrαβο . - (ா
videtur Chorepifcopatur pro novo fatui ordine . XV. Jurium Chörëpifcopalium breve compendium • #,
VIII, Expenditur ea difficultas . XVI. De Chörepifcopi, gtate Ecclefi: fecunda. i:
ßia
RESPrimarios EcclefiaticeHie dantiam , ut hoc primo dc illis quaeri loco opor*
º

鬱
| Ε3\$ rarchiæ Ordines univerfum .
§º
‫ר‬

fpećtavimus fuprà , , & de eo

§93 qui inter illos Principatum
teat, an non reipſa Epiſcopi eſſent. - -

II. Quia enim, ut íuprá di&um eft, Epifcopi

in Dioecefis fua: majoribuš locis novos fubinde crea*
-

2: tenet, ſeu de Ordine Epiſco
3$ pali copiosè fatis ut arbitror
a2 diſſeruimus. Patriarcharum,
Primatum, Metropolitanorum
etiam jura fpecialia & officia utcumque executi fu
mus. Quae ea de re dicenda fupererant , in Secun
dam hujùs operis Partem conjiciemus, quam totam
potiffimùm elucidando Beneficiariorum, maximè
àutem Epifcoporum officio dicavimus. PromQven
dus ergo nuiic nobis gradus eft ad fecundum.
Cleri àc Beneficiariorum ordinem, & à Chorepi
{copis cxordienduin , qui primariam poft Epifco
pos olim poteftatem dignitatemque confequebantur,
& tam exuberantem Epifcopalis plenitudinis abun
bant Epifcopos: de Chorepifcopis ita ftatuere n0!
nulli , hos verè Epifcopós fuiffe, quos .£ivitati*
Epifcopus, aut in inajofibus vicis óppidifve , agt
in certis Diœcefis fuae regionibus, fùi, ut ita di
cam , minifterii vicarios conftituiffet . Can. 13• 14*
Concilium Neocefarienfe, cum vetuiffet , ne Pro
sbyteri rurales , ubi adeft Epifcopus, ut præſen
tibus Urbicis quibus cedere `debént Presbyteris •
in Ecclefia Catfiedrali facrificium offerrent ; non •
modiocre deinde difcrimen inter hos & Chor$pi
fcopos ponit. Statuit enim, ut offerat Chorepißo
pus, atque adeo ut non folum rurali, fed & ipfius
Cathedralis Ecclefiae Presbytero praeferatur . Chore
pifcopi 4utem fumt quidem im figura Septuaginta , u*
Com

De Beneficiis, Part. I. Lib.II. Cap.I.
comminißri autem propter ßudium in pauperer offe
vunt bonorati. Antiqua verfio Latina hujus Cano
nis his verbis incipit : Virarii Epifcoporum, quo*
Grscii Cborepifcopor vocamt • Interpretatio potius
ea eft quam verfio. Conftat enim ejufmodi Chore
pifcopos Epifcoporum quafi forenfes fuiffe Vica
11OS
III. Haudquaquam tamen erant Epifcopi , nifi
fortè quis contra Canones ordinatus im vico Epi
{copus, ea lege tolleraretur, ut non minus fubef
fet Epifcopo civitatis, quam fi primò Chorepifco
pus tantum fuiffet ordinatus. Id colligere eft ex
Canone Concilii Laodiceni : Quod mom oportet im
zwillulir , vel in agri* conßituere Epifçopor, fed vi
ftatorer , periodeutar ; Hor autem qui antè bac or
dimati fumt, mibil agere fine comfciemtia Epifcopi
civitatis. Cam.57. Qgibus ex verbis duo exprimun
tur. 1. Ideo Chorepifcopos ex Collegio Epifcopo
ruin expungendos eſſe, quod non poſſent Epiſco
pi in villis, non poſſent Chorepiſcopi niſi in villis
& ignobilibus locis ordinari. z. Eorum tamen non
nullos Epifcopali ordinatione auétos ante fuiffe,
ſed qui canonico judicio extruſi eſſent in inferio
rem , hoc eft in Chorepifcoporum ordinem.
IV. Eft & aliud in Concilii Nicaeni Camonibus
1Epifcoporum genus, qui in Chorepifcoporum fta
tum & ordinem dejiciuntur. Can.8. Si Novatianae
{edae Epifcopus Ecclefiae fe Catholicae recolligeret,
in arbitrio & poteftate fitum erat CatholiciTejuf
dem civitatis Épifcopi, collegae huic novo nomen
titulumque permitterët Epifcopi: aut inter Presby
teros fuos collocaret: aut aliqua donaret Parochia
li Ecclefia, aut denique Chorepifcopi munere fun
gi fineret. Nifi fortè placuerit Epifcopo , momimi*
bonore eum cemferi. Si vero boc ei minimè placue
rit, providehit ei, aut Chorepiſcopatur, aut Preſ
byterii locum ; ut in Clero prorfur effe videatur,
mee in una civitate duo Epifcopi probentur exiſtere .
Qgo certè Canone evincitur rurfus Epifcopis non
醬 annumerari Chorepifcopos, cum hic pro
ibeatur ne duo fint una in civitate Epifcopi;
quamquam cafu aliquo contingeret, ut qui Epi
fcopus jam erat, in Chorepifcopum regradaretur:
ut verbis ipfis utar Canonum.
V. Ita capiendus Antiochenus Canon, quo ju
betur, ut Chorepifcopi , quamvis ordinationem
Epifcopalem perceperint, & in Epifcopos fuerint
inaugurati: intra illum tamen fe modum gyrum
que contineant, quem Chorepifcopis Canones adfi
gnarunt : ubi urgebit neceffitas , Clericos inferio
res ordinent; fed ne id fibi fumant, ut Presbyte
ros Diaconofve ordinent : propterea quòd eam Ca
ncmes folis Epifcopis contulerint poteftatem. Si qui
funt im virir, vel pagis , qui dicuntur Chorepifco
pi , etiamfi Epifcopi , ordimationem manuumve impo
fitionem acceperint , vifum eff , ut fuum modum
fciant , & fibi fubjeâas Ecclefias admimifirent, ea
rumque cura & ſollicitudine contenti ſint. Conſti
tuant autem Le?erer , Hypodiaronor ó" Exorcifrar s
& eorum promotione contenti fimt. Nec Presbyterum,
mec Diaconum ordinare audeant , abfque urbîr Epi
fcop2 , cui fubjicitur ipfe, &• regio. Cam. 1o. Pote
rant" hi Chorepiícopi Epi(copalem antè obtinuiffe
naugurationem , vel eo duplici qui fuprà expofi
tus eft modo , vel hoc etiam tertio, fi ad civita
tem aliquam ordinati Epifcopi , ne in ejus Eccle
fiam & fedem admitterentur, obje&us fuiffet obex
aiiquis inelu&abilis , & imperaffent ipfi fibi fervi
re neceffitati , & in inferiore Chorepifcoporum gradu
Ecclefiae infervire.
VI. Sunt & alia porrò multa, quæ in hunc An
tiochenum Canonem obferventur 1. Manuum illam
Έpifcopalium impofitionem , chairothefîam Epifco
pon , de ea intelligi poffe , qua folus in inftitüendo
çhorepifcopo Epifcopus utcrctur : non autem de
Tom, I.
— --"
2, III
illa, gua Metropolitanus & alii qui aderant Epifco
pi Epifcopum ordinabant. Quo fenfu non facit cum
iis Canon, qui Chorepiſcopos fuiſſe Epiſcopos vo
lunt . z. Confertur , aut potius confirmatur Cho
repifcopis hoc Canone poteftas ordinandi minores
Clericos, ipfofque adeo Subdiaconos. Nec tamen
hinc efficies, ut Epifcopi fuerint. Indubium quip
pè eft, minores Ordines collatos faepe fuiffe ab iis
qui Presbyteri tantum effent aut Abbates, hanc
illis indulgentibus facultatem , feù Epifcopis , feu
Conciliis. Ejus rei documenta inferius prodentur.
Pandemus quoque in hac ipfa II. Parte, quae in
ftitutio , &.quae vis fit Minorum Ordinum, ex eo º
que rurfus apertè colligitur eorum collationem,
non folis Epifcopis condonatam fuiffe. 3. Denique
non eo fie&enda funt hujus Canonis verba , quafi
ita vetentur ipfi Presbyteros Diaconofque ordina
re, ut annuente tamen Epifcopo id poffint , fed ut
ne id poffint nifi ordinante Epifcopo ipfo , cui qui
praefto funt tunc Presbyteri , una manus impo
nunt Presbyteris qui ordinantur. 4. Superiore Ca
none hujus ipfius Concilii Chorepifcopis conceffum
fuerat, ut literas formatas, feu pacificas darent ,
quod Parochiarum Presbyteris paífim non licebat •
Cam.8.
VII. Etfi in fpeciem apertior videatur Canon
Concilii Calchedonenfis, ubi tamen penitius intro
fpicitur , non paucioribus feptus & ipfe eft dif
ficultatibus. Eo profcribuntur Simoniacæ ordina
tiones , & inter Ordines atque Officia plurimum
difcriminis ponitur. Amboruim mundinatio damna
tur , fed antè Ordinum, quàm Officiorum , quòd
ea fit magis deteftanda. Sed & Officia eadem lege
conftringuntur. Ordines primum facri ita recenfen
tur: Si quis ordinaverit per pecunia* Epifcopum ,
aut Chorepifcopum , aut Presbyterum , aut Diaco
mum. Deinde generatim perftringuntur minores Or
dines: Vel quemlibet ex bir, qui connumerantur
im Clero : denique ad Officia venitur: Aut promove
rit per pecuntar Oeeomomum, vel defemforem , ve!
IMan/ionarium , vel quemquam qui eß fubje£ius re
gul*. Cam. 11. Annumeratur ergo facros inter Or
dines Chorepiſcopatus, Epiſcopum inter & Preſ
byterum medius, illo inferior, hoc fuperior. Chore
pifcopus ergo neque Epifcopus eft , neque Presby
ter , quippe qui privata & propria ordinatione de
Presbytero crefcat in Chorepifçopum . Si quis or
dimaverit , Cheirotoniſe: ; Epiſcopum, Chorepiſco
pum , &c. Denique non eft merüm Officium Cho
reptfcopatus. Neque enim cum Oeconomo , aut
Defenfore recenfetur , quorum eft nom ordinatio,
fed promotio : Proballoito. Jungitur autem Epifco
po & Presbytero Chorepifcopus. Haec ex eo Ca
none fponte fua nafcerentur, aut certè facilè de
duci poffent , eoque inclinaret animus, nifi alium
de gravia rationum momenta affenfum fuitincres
cogerent. -
VIII. Erit enim, fi his ftare volumus , Cho
repifcopatus unus è facris Ordinibus, atqüe adeo
divinæ inftitutionis. At hoc cum ejus fiovitate ,
aut aevi brevitate confifterc minimè poteft. Non
Chorepifcopos tria priora faecula habuere nullos ,
nullos poftrema. Quæ verò effet hujus novi Or
dinis poteftas ? Quidquid illi poffunt ex fuperiori
bus Canonibus, quidquid poffe ex fequentibus
oſtendentur, hoc ipſum poteſt ſine controverſia
Presbyter. Deinde quae tribus fupra capitibus di
&ta funt de triplici Ordine facro, quo tota con
ftat Ecclefiafticâ Hierarchia , ea manifeftiffimè pro
bant, hanc effe conftantiffimarn Orientalis & Oc
cidentalis Ecclefiæ Patrum traditionem, ut nulli
fint alii praeter Epifcopatum, Presbyteratum &
Diaconatum Ordines Sacri , & fuperiores. Quamo
brem locum in Hierarchia Chorepifcopus habere
nullum poterit , nifi aut Epifcopis, aut quod pro•
Dd a PiS
2. I2, Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
pis vero eß, Presbyteris permifceatur. cbia. Tum verò addenda haec verba, quae detra
---

IX. Quo pofito ita ftatuendum eft , à Concilio &a funt , aliquid agere. Caftigationis hujus noftre
Calchedonenſi locatoseſſe Chorepiſcopos, non cum partem habet Dionyfii Exigui verfio. Cborepifco
Officiis illis quorum exterior &. temporalis, erat pir non licere Prerbyteror aut Diaconor ordinare ;
tantum jurifdi&io , fed cum Epifcopis , Presbyte fed nec Presbyterii Civitatir fine pracepto Epifcopi ,
ris & Diaconis, quorum ſpiritalia ſunt munia, ſi vel literi, in unaquaque Parochia. Sed emendatio
ve Ordinis, five jurifJi&lionis. Chorepifcoporum tota & plena elucefcit in Epitome Canonum Adria.
cura: committebantur in agris & Parochiae multe, ni I. Papae. Chorepiſcopi Presbyterum, ziel Diaco
& mu!ti etiam Parochi , in quos delegatam ab num non ordiment ; mec Preybyter aliquid agat iu
Epifcopo jurifdi&ionem exercerent. Sine gravi Parochia fine pracepto Epifcopi. Capitulare Aquifgra
aütem fcelere tam nec animarum cura , nec fpiri nenfe Caroli Magni & Colle&io ifidori rem aper
talis jurifdi&io pretio vendi poteft, quàm nec Or tiorem adhuc faciunt, & ante hos omnes Ferran
dines Sacri . Peccaffet ergo fine dubio gravius, qui dus Diaconus in Breviario Canonum: Ut Chorepifcopi,
Chorepifcopatum pretio aeftimaffet ; quàm qui Oe id eff Vicarii Epifcoporum, nec Prefbyteror , nec
conomi, aut Defenforis , aut ejufmodi aliud quod Diacomor ordinent , nifî tamtum Subdiaconor • Ut Pref
vis munus. Illud ergo verè dixeris , Chorepifco byteri Civitatir /ime juffu Epifcopi mihil jubeant,
pos manuum impofitione illa qua creabantur , non mec in una quaque Parochia aliquid agamt • C.70. 91.
accepiffe quidem novum Ordinem , fed fpiritalem XII. Sanétus Bafilius Caefarienfis, Im Epift. ad
Jurifdiélionem; ea qua fruuntur Epifcopi, infe chorepifr., in Cappadocia Epifcopus poteftatem fe
riorem: ea qua Presbyteri , fuperiorem : quae nec cit Chorepifcopos ordinandi five inftituendi Cleri
emi à quoquam, nec vendi poffet, quin eo fe com cos inferiores: haccautione adjećła , ut de eo priùs
macularet crimine, quo ſordeſcunt, non qui Offi ad ſe perſcriberent, necinjuſſu ſuo quidguam age
cia Ecclefiaftica , fed qui facros Ordines vendunt. rent. Perantiqua erat ea lex fed eam illi relaxa
X. Vifitator Periodevtir , appellatur Corepi verant, perinde ut eam quae jubebat ut accuratif
fcopus in Concilio Laodiceno : eoque nomine pul fimè examinarent ipfi , examinandofque Presbyte
cherrimè fpiritalis haec, jurifdiélio declaratur. Cum ris & Diaconis fubjicerent eos omnes , quos facro
enim Vicarii Foranei Epifcoporum effent , & ii minifterio allegebant. De integro fiat à mobir exa
prorfus qui poftea di&i funt decani rurales, in vi mimatio , &* fí fint quidem digni noftro fuffragio ,
{itando maximè eo tra&u , qui eorum fidei & ad fufcipiantur. Prifca illa fuerat confuetudo: Pref
miniftrationi creditus fuerat , fpiritale fuum impe byteri & Diaconi examinabant, referebant autem
rium, jurifdi&tione & charitate temperatum, ex ad Chorepifcopos , qui à verè teſtificantibus ſuſcept is
plicabant. Ex hoc ipfo Vifitatoris vocabulo nova fuffragiir , &• eorum admonitir Epifcopis , ita ix.
emergit ratio, ut ne Epifcopos fuiffe putemus. Miniflrorum Sacerdotalium numerum cooptabant -
Epifcopatùs enim majeftas majus auguftiufque no Meminit & alibi Bafilius , Epiß. 181. 3 11. Cho
men defideraffet. repifcoporum . Meminit & Athanafius · Apol. **
Adde quòd cum ftatuerit Concilium Antioche Qùam fcripfit ad Leonem Theodoretus Epiftolam.
num , ut Chorepifcopum ordinet civitati, Epifco mifit per Presbyteros duos , quos & Chorepifcopos
pui , cui fuhje£tus eft : Cam. 1 o. defendi jam nulla appellat. Ep. r r 3. 1 16. Vifum eft quandoque viris
ratione poffit Chorepifcopum Epifcopum fuiffe ; do&iffimis, fi quando minores ordines contulere •
cum & Nicæni & Antiocheni Canones velint, or Parochi, id eos habuiffe ex communicatis fibi Cho
dinando Epifcopo Comprovincialcs omnes aut adef. repifcoporum privilegiis, qui & ipfi Parochi fuif
fe pra:fentes , aut per literas fuffragari. can. 1 9. fent . -

Idenique Antiochenus Canon Chorepifcopum ab xIII. Ex his facile intelliges, Chorepiſcopos in

Epifcopo Civitatis non ordinari dicit , féd fieri, Oriente nonniſi quarto ſaculo floruiſſe. At in
Can. 1o. Cum fupra admonuit nos Neoca-farienfis Occidente certum eft ante quintum eorum mentionem
Synodus , Can. 14. , inftar effe & imaginem praefer fuiffe nullam. Nam illa quae circumfertur de Cho
re Chorepifcopos Septuaginta difcipülorum , novo repifcopis ad Epifcopos Áfricar Damafi Papa: Epi
nos in eandem fententiam impulit argumento , fìóla, omnino füppofititia eft , cum in Africa , ut
ut Chorepifcopi Presbyterorum `collegio concludam. ex habitis ibidem Conciliis probari poteft , nulli
tur. Ea eft enim ufitatiffima antiquis synodis Pa fuerint unquam Chorepifcopi . Eorum in Occiden
' tribufque loquendi ratio, ut Apoftolis Epifcopi, te prima fuit mentio änno 43o. in Gallia , in Con
Difcipulis verò Parochi , aut Presbyteri fuccefíif. ciliò Regienfi , ubi Armentärius, quem fine Me
fe dicantur. tropolitani conſenſu duo tantúm ordinaverant Epi
' XI. Unus fupereft, qui negotium faceffere pof. fcopi, ita Epifcopatu abdicatus eß : ut tamen po£
fit Ancyranus Canon, ubi Chorepifcopis & pre fet'effe Chorepifcopus, fi quis illum ex Epifcopis
sbyteris Civitatis faéta videtur poteflas Presbyte hoc vellet folari munere. Quemadmodum olim
ros ordinandi , permittente fanè Fpifcopo. corepi Concilium Nicænum Epifcopis Novatianis ad Ec
fcopit non licere Presbyteror aut Diaconor ordina clefiam , fe recipientibus, fi ' Epifcopalem retinere
re · Sed neque Presbyteris Civitatir, mifi ei, per Cathedram non poffet , quòd Catholicus jam in
mittatur ab Epiſcopo per literas in aliena Paro eadem civitate effet Epifcopus: concefferat ut Cho
<bia • Cam. 13. Graecum hujus Canonis textum, ut repifcopali munere ornarentur. Liceat ei in una
nunc quidem habet , vitiatum effe, invi&iffimè de Parochiarum ſuarum Eccleſiam concedere, in qua
monftrat Petrus de Marca . De Conc. L.1. c.14. Per cborepifcopi nomine, ut idem Canom Nicamus loqui
abfùrda quippe funt multa in ea quam modo re tur, aut peregrina communione foveatur.
tulimus interpretatione Latina, quæ Græco tamen XIV. A* Concilio igitur Nicæno didicerunt Ma
textui adprimè concinit. Qui enim Presbyteris Pref. jores noftri in Ecclefia Gallicana quis ordo effet
byteros ordinandi data effet poteftas, quæ Epi Chorepiſcoporum, 8 in hoc primàm Regienſi Con
fcoporum maximè propria eft , & in cujus confor cilio aliquam fibi ejus imaginem adumbrarunt. Nam
tium vocari nullus præterea poteft ? Qui porro nifi in Arméntario umbra tantüm Chorepifcopatùs prae
alieniffimus horum verborum fenfus, in áliena Pa lufit : cui affignata à Concilio cura tantüm rura
ve*bia. Nam in aliena Diœcefi, nec alteri permit lis Parochiae eft , vel minufculorum Clericorum
%$$ ; hec ipfi quidquam facere poffunt Epifcopi. ordinatione interdi&â Anguftior ergo erat & bre
G{aecus ergo téxtus hodiernus ex antiquis verfio vior ejus jurifdi&io , quàm Chorepifcoporum Orien
nibus Latinis einendandus eft; & pro his verbis, tis. Permiffa tamen illi facultas ef} neophytos
******** **rochia, legendumi in jìjìjjì.' confirmandi, de quo filent Canones Graeci ్మ"
G -
 De Beneficiis, Part I. Lib.II, Cap.II. 2.13
de chorepifcopis agunt. Porro Leonis Papæ de VI. VII. Nova argumenta hujut Epißola ineptia
Chorepifcopis Epiftola ad Epifcopos Galliae & Ger rum, quodque adulterima fit , ex Comcilio Metenfi &*
maniae fpuria eft : doâiffimorum hominum judicio. Hincmaro.
Chorepifcoporum ergo in Occidente nulla , aut cer VIII. Nova occafio creandorum Chorepifcoporum ,
tè rariffima ante exa&um quingentefimum annum qui vacaater regerent Epifcopatur. -

fuit mentio. Verùm hæc tenuiffima & obfcura ve Ix. In oriente extinéìi tamdem prorfus Chorepi
ßigia quæ obfervavimus, majora in dies & cla fcopi. Verba ejus rei teftimonia.
rióra evafere : ac demum regnante Carolo Magno X. Ab amnit ducentiae Alexandrinur Patriarchas
ea fuit Chorepifcoporum multitudo ac potentia, ut ditionem fuam omnem regere fertur , folo Chorepi
ipfis jam effet Epifcopis metuendi. ſcoporum, ſine Epiſcopis, miniſterio ſublevatus. Si
XV. Ex diétis facilè colligas quae fuerint eo ita fe rer babeat, aquius eß credere , hor Chorepi
rum & jura & officia. Curabant agrorum & Pref fcopor quidem dici , fed verè Epifcopor effe •
byteros & Ecclefias, quas & in credita fibi re • XI. Diluuntur obje£tiome* aliqua •
gione vifitabant. Providebant pauperibus. In Ec
clefiis fuis accepto Presbyterorum & Diaconorum I. Fferbuit fub Caroli Magni Imperio gravif
teftimonios & Epifcopi confenfu, minores Clericos fima contentio inter Presbyteros, Diaco
ordinabant. Sine Epifcopo majoris momenti age nos, Subdiaconofque eos, qui hinc quidem ab Epi
bant nihil . Implebânt denique Vicarii partes, qui copis, inde à Chorepiſcopis fuerant ordinati.Vi
levaret Epifcopum cura & follicitudine Parochia fum eft Carolo eam effe ejus quaeftionis difficul
ruin raralium magna faltem ex parte. Nam quod tatem, quæ merito referenda effet ad fummi exa
habet in fua ad Chorepifcopos Epißola Bafilius , men Pontificis, ad quem ea de caufa Arnonem Sa
& quod Athanafius alicubi à nobis laudandus ait, lisburgenfem Archiepifcopum delegavit. Sententia
in Maraeotide Ægypti regiuncula nec Parochum Pontificis, cui acceſſit conſenſio Gallicanorum
ullum nec ChorepifcopumTfuiffe; fatis perfuadet Epifcoporum Concilii Ratifponenfis , ea fuit Chore
in una eademgue Dioeceſi & ſub uno Epiſcopo Cho piſcopos nec eſſe, nec fuiſſe Epiſcopos, propte
repifcopos fuiffe plures. Sunt apud Bäfiliuin Cho rea quod nec ad Sedem Epifcopalem implendam »
repifcopi , Epiff. 418., quibus data erat pauperum & nec à tribus Epifcopis ordinati fuiffent : Qgia ne£
Ptochodochiorum cura : & in eo quod de fua ipfius ad quamdam Epifcopalem Sedem eivitatir- titulatä
vita fcripfit Poemate Gregorius Nazianzenus, te erant, nec canonicè à tribur Epifcopii ordinati •
ftatur Bafilium Caefareae Archiepifcopum obno Conc. Gall. z. Tom. v. p. 139. &c. Ex quo id erat
xios fibi habuiffe Chorepifcopos quinquaginta. confequens, ut ordinationés ab eis faélae irritæ ha
XVI. Ne crimini detur nobis, quòd in fecunda benda: effent, atque iterandae; denique fi quos è
Ecclefiæ ætate , ab anno quingentefimo ad annum Neophytis confirmaverant, fi quas confecraverant»
ultra feptingentefimum, nullum fecerimus verbum feu Virgines, feu Ecclefias, feù Aras, in irritum
de Chorepifcopis , qui nequedum tamen extinéìi pe duci haec omnia, quòd nec Epifcopi fuiffent un
nitus erant : hoc faltem dicemus, cum Archipref quam, nec effe poffent , adeoque nec Epifcopa
byteris ruraribus magnam illis affinitatem inter lium quidquam munerum ritè implere. Ut bi qui à
ceffiffe , fi horum fidei plures effent mandatae fub chorepifropir Presbyteri, vet Diaconi, vel Subdia
jeétaeque Parochiae . Tradit Ifidorus Hifpalenfis coni ſunt ordinati, nullatenus in Presbyteratus »
Chorepiſcopos eſſe Vicarios rurales - Epiſcoporum, aut Diaconatur , aut Subdiacomatur officio miniftrare
eorumque curam imminere Ecclefiis Parochiifque prafumant. similiter homimer, qui imperitis videntur
tra&ùs eis attributi, ubi & minores Clericos, im äb eis effe confirmati, vel Virginer feu Ecclefi£ facratæ,
mo & Subdiaconos ordinare poffunt, non Presby aut ebrifìna confeéìum , feu altaria dedicata , pro
teros, non Diaconos. Chorepifeopi , id eft , Vicarii comfirmatis , feu facratir, vel dedicatir haud ha
Epifcoporum , ad exemplum LXX. Seniorum : tan beantur ; quia qua illi non habuerunt , dare non
quam Saeerdoter, propter follicitudinem pauperum • potuerunt ; quoniam ex bir eis quidquam agere non
jHi in villi r &* vicis inftituti , gubernant fihi com licet ; qua omnia Summir Pontificibur debentur , மு
miffas Ecclefiar , babenter licentiam conßituere I.e nom Cborepifcopis , qui nec Summi Pontificer , vel
£ìorer , Subdiaconor , &c. De Offic. Ecclef. L. 1. c.6. Epifcopi fuerunt, mec deincepr ufquam fieri po/Tunt •
II. Addit porro Synodus nullum feptuaginta.
Difcipulorum , quorum Chorepifcopi & Presbyte
ri locum implent & ordinem, vices obeunt & mu
C A P U T II. P. 3. l. 1. c. 1 o. nia, quidquâm horum vel primoribus attigiffe di
gitis, quae propria funt Epifcoporum. Agenda non
De Chorepifcopis fub Imperio Caroli funt à Presbyteris , vet Chorepifcopis , qui uniu*
Magni, Regixque ejus profapix, forma efe videntur. Capitular. Car. Magn. L-8
2.187. Denique vetat haec Synodus ullos pQfthac
deinceps. creari Chorepiſcopos, conteſtata non aliud° à ſe »
quàm iterari innovarique leges ea de re à prifcis
I. Dua attinguntur rationer, que Romanor Pon Pontificibus Patribufqiie promulgatas; adeoque •
tificer &• Gallieana Concilia adduxerunt, ut Chore qui Chorepifcopos ordinarant, eos aut Canonum
piſeopos è Collegio Epiſcopali eiicerent, nee guid infcitia craffiffima laboraffe , aut dolenda ignavia :
quam eorum quæ propria funt Epifcopi*, gerere illo* perfpicuum inde quippe fieri, non aliud illis ma
pofe declararent - gis curae, & cordi eſſe, quàIn ut Epiſcopalis ſol
II. Imperitia Canonum, ór inerr otii amor Epi - licitudinis pondus in alios refundant , ipfi inte
feopor impulerat , ut Epifcopalem farcinam in Cho rin ignobili otio, vaniffimaque dignitatis fpecie
repiſcopos rejicerent. & pompa, cem fumo pafcantuir. Placuit me Chore
III. Cur Chorepifcopi, permitteretur faciliu* or piféopi à quibufàam deincepi fiant , quoniam baífe
dinatio Subdiaconorum , quàm Virginum eonfecratio. nus à neſeientibus Sanétorum Patrum , 6r maximè
IV. Etfi Imperatorum, Papæ & Conciliorum Gal Apofiolicorum decreta, fuifque quietibus aº dele
lia decretir oblıtteratur fuffer Chorepifroporum or άationibus inh«rentibur fa£ti fumt . Idcirco 6 olims
do, ufu* tamem fuit eorum aliquit aliquamdiu ar perfæpe & noflro à San£ta Apoftolica Sede tempore
£tata eorum poteftate. funt prohibiti , 6rc. Capitular- L.6. c.1 1o. 2.84- L»
V. Subdititia Nicolai, Papa Epiftola , qua Epi 7. с.3 по 318. 3 18. 329
ſeopia ammamerantur. III. Dicam obitcr mirum effe illud , cur per•
mlt
 2. I4 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
mittantur hfc Chorepifcopi minores conferre Or
dines , excepto Subdiaconatu, irritæ autem decer
nantur,f quas peregerint, virginum confecrationes.
Ibid. p.141. Nec minus forfan admirationis illud ha
$et, quod cùm in Chorepifcopos ordinarentur Pref.
byteri, & manuum impofitione ordinarentur, eâ ip
sâ, aut ejus fimillimâ qua Presbyterorum ordina
tio , & quæcumque demum facri Ordinis collatio
fiebat : illa tamen Chorepifcopi ordinatio, & ma
nùs impofitio, qua fiebat mera & jejuna habea
tur ceremonia, immane quantum diftans ab illa .
manuum impofitione, quâ facri Ordines conferun
tur. Lucis forfan aliquid afpergetur rci obfcurc, fi
<dicamus hanc manuüm impofitionem , qua crea
bantur Chorepifcopi , illius potiùs affinem fuiffe,
qua percepta Paulus & Silas in A&is Apoftolicis
ad Evangelium promulgandum miffi funt. Nec enim
Hac impofitione manuüm ordinabantur Paulus $i
lafque , iam pridem Apoftoli, Apoftolicique Prae
cones . Aº quo exemplo non recedit ordinatio Dia
coniffarum , quae cum in fpeciem parum diftaret à
conſecratione Diaconorum, reapſe mirum & im
mane quantum ab ea differebat. Itaque Bafilius Sy
modique alibi referendæ , Chorepifcöpis ordinatio
nem minorum Clericorum annuebant, virginum
interdicebant , quam religiofiffimè Canone$ Epi.
fcopis integram fervari fanxiffent • Adde quod fo
lemnis illa confecrationis virginum pompa' Epifco
pali apici & dignitati Capitis conféntafiea in pri
mis eſſet, nec facilè aliis communicanda, ne an
fam quis hinc captaret alterius Capitis in eadem
Ecclefia excitandi. Denique Clericorum minorum
turba Parochis & Chorepifcopis opus erat, ut mi.
nùs mirum fit , eorum illis fi quahdo permittere.
tur ordinatio.. At quorſum ad éos attinebat virgi
num confecratio? Poterat haec femper ad advén
tum Epifcopi procraftinari : cum vel maximè non
nifi folemnibus Feftis ea peragi foleret, quibus po
tiffimum Epifcopi fuis abeffe Ecclefiis vetabantür.
IV. Sed quantacumque detonuiffet Pontificis,
Inpcrat9ris & Concilii Gallicani authoritas, quæ
Chorepifcopos fieri pofthac vetuerat ; non pauci
yihilominus fuperfuere, nec indecorcs; quanquam
fimile veri fit attentiores fuifTe Epifcopo;, ut ne
quid ab iis Epifcopalis proprii minißerii áttre&a.
retur. In Concilio quippe Noviomenfi ante Abba
tes nominantur Chorepifcopi, ante Presbyteros
omnes, immediatè poft Epifcopos. Comc. Gall. tom.^.
£ag.314. 4nm.818. Ludovicus Pius Imperator Mif.
fos.fuos Dominicos per Provincias fpargens, 'in
Vigilare il ſit in Epiſcopos, & in eos qui mini
ſteri Epiſcopalis adminiſtri & cooperatores funt,
id eft Chorepifcopos, Archypresbyteros, aliofque:
Deinde quales fint adjutore, mimifterii eorum , id
eft, Chorepiſcopi, Archipresbyteri, Archidiacomi, dr
Vigedomini , & Prerbyteri perparochia, eorum,. coì.
cilium VI. Pariſienſe, Ann 820. c.27., effrænatæ
audacia reos agit Chorepiſcopos, qui manus im
pomebant , ut darent spiritum sahéìum, hócTéí,
$ui Confirmationis Sacramento fideles perficiebaiit?
Ut domum spiritßr sam&#; per impoſitionem manuum
gradant : quanquam A&ibus Apofìolicis proditum
fit , eam éffe propriam Apoftolorum , id eft Epi
fcoporum poteftatem, quain ne délibrare quidem
auf fint unquam Septuaginta Difcipuli , quorum
perfonam repræſentant Chorepifcopi.
Hinc fatis probabiliter emergit 'Decretum de,
Jon ordinandis amplius Chorepifcopis, ufii recep
tum minime fuiffe, fed eorum àudaciae modum aj;.
9''®) pofitum, haétenus nempe, ut confirmatióìis
quidem Sacramentum forfan darent, ab Ordinibus
វ្នំ abftinerent. Quod & confirmat
់;
j'. In ខ្មុំ
Himites ប្ដ
ordinatio, dummodo eis certi
ººnam Canonum delineentur. ordina.
tio porro Chorepifcoporum qualiter fieri debeat , &
qualiter qualefve ipß ordimatiomer jubentibus Epi
ſcopis ſuis , facere debeant jura Canonum liquidà
aecermünt. Ibidem. Quo fanè afferitur poteftas 3.cu
jus ufu nunquam exciderant , minores Ordines
Subdiaconatu inferiores conferendi.
Concilium II. Aquifgranenfe , Amm.836. Cam-4-;
Epifcopis ftimulos addidit, fordidae ut occurrerent
avaritiæ Chorepiſcoporum Archipresbyterorum &
Archidiaconorum, quorum opera & minifterio com
miſſam fibi à Deo plebem regebant. Meldenſe Con
cilium, Amm.843. c.44. Chorepifcopis prohibuit,
ne Chriſma benedicerent, ne confirmarent, ne de:
dicarent Ecclefias, ne eos conferrent Ordines qui
manum impofitione conferuntur , ne denique nifi
permittente Epifcopo vel minores conferrent Or
dines,-vel pœnitentes reconciliarent. Neque Or
dines Eecleſiaſtico, qui per impoſition em manºstri
buumtur , boc eff ,nommiß ufque , ad Subdiaconatum,
&• hoe jubente Epifcopo. Coeperant ergo rurfus Cho
repifcopi invadere in fun&iones Epifcoporum pari
horum illorumque dedecore & flagitio , cum tam
multa praeter léges illi ufurparent , hi paterentur.
Ideo canone hoc ipfo graves Epifcopis _ inten
tantur poenae , fi diutius fieri finant, quod fieri ne
fas eft. " - -
V. Hinc cogimur falfi infimulare priorem fal
tem partem Epiftolæ Nicolai I. Papae ad Rodol
phum Archiepifcopum Bituricenfem. Amm.864. Qui
potuiffet enimi Pofitifex fcribere, Septuaginta Dif
cipulos indubitatimmè Epifcopos fuiffe ideoque •
póffe Chorepifcopos eorum fucceffores in Epifco
pales quoque fufi&iones fuccedere? Cum ea do
&rina capitaliter pugnet cum ea, quam fuprà alii
Pontifices & Galliarüm Epifcopi fynodaliter etiam
congregati fànxerunt : qui potuiffet eam, Gallica
no Archiepifcopo propinare Pontifex antiqui Ca
nonici Juris callentifimus, Canonumque & avitae
traditionis acerrimus vindex ? -
VI. Concilium Metenfe paucis poft annis co!!•
gregatum, ammo 888., nihif inaudierat de hac Ni
colai Papæ Epiftola, aut eam potiùs effe, infinua
bat fuppofititiam, cùm dedicari rurfus jubebat Ec:
clefias à Chorepifcopis dedicatas, propterea quod
Summi Pontifices , Damafus, Innocentius , & Leo
refciderunt quidquid Pontificalium munerum ufur
paverint Chorepiſcopi. Ut Baſilice à Chorepiſcopis
tonfecrata ab Epifcopi, confecrentur , roboratum «f ;
quia juxta decreta Damafi Papa, Innocentii 6° Lea:
mir, vacuum ef? atque imame, quidquid in ſummi
sacerdotii Epifcopi egerumt miniíterió: & quòd ipß
iidem fint, qui & Presbyteri, fufficienter ipvenitur •
Can.8. Quidquid fuprà ex Caroli Magni Capitu
laribus laùdatum efí, id totum dilucide contefta
tur , Gallicanae Ecclefiae perfuafiffimum fuiffe, non
id effe, & poffe Chorepifcopos, quod £Qs, & effe
& poffe affirmat fpuria haec Nicolái Epiftola- Dc
Chorepifcopis agit non rarò Hincmarus, & de •
Chorepifcopo ipfo Remenfi , à quo ait ordinatum
fuiffe Presbyterum fed præter Canones : Qgique •
a Remorum chorepifcopo, qui tunc erat, contra re
gular presbyter ordinatur , &c. Hincmar. tom. *•
pag-262. -
VII. Verùm ex eodem Hincmaro fuppctit &c
aliud invi&ius argumentum, quo adulterina pro
gatur illa Nicolai Epiftola. Piè enim juxta & ve
heimenter ille ftomachatur in fui aevi Epifcopos •
qui Chorepiſcopos ordinabant, eiſque famćtiffima .
quarque & intima minifterii Epifcopalis delegabant
munia , otio & ignavia torpentes ipfi , quo alie
nius nihil à genió Epifcopátùs. Porro hon alio
magis praefidio nititur in hac caufa , quàm Roma
norum Pontificum authoritate, qui Chorepifcopo
rum ordinem omnino fuftulerunt. sicut & quidam
Epifeopi ctiam à longo praeedentibus temporibus •
(கா.
 De Beneficiis, Part. I. Lib. II.Cap II.
fcandalum pro fua quiete & voluptatibus in Eccle
fiam intromiferunt ordinantes Chorepifcopos, ór eir
. qu« Summi Pontificibus conveniunt agere permit
tenter. Quor Apoßolica Sedes fapiùs reprobavit , &•
Apoftolico mucrone recidit , ficut in Decretalibur
eorum , qui voluerit recenfere , inveniet . Ibid. p.756.
VIII. Author eft Flodoardus ab eodem Hinc
maro datas effe literas ad Leonem IV. Papam ad
versùs Chorepifcopos, qui hanc fibi facultátem ar
rogabant, ut Ordines & Confirmationem confer
rcnt. Sed eadem Epiftola retegebat Hincmarus
Pontifici corruptelam glifcentem , ex qua etiam.
fiebat , ut novi in dies crearentur Chorepifcopi,
sti
t: ．
quamvis ejufmodi ordinationem toties jam Synódi
恤蛇
Pontificefque profcripfiffent. Ut primùm enimL
obierat Epifcopus aliquis, vacantem ejus Ecclefiam
Princeps Chorepifcopo adminiftrandam commenda
bat , quò impune res ejus reditufque laicis fruen
dos adfignaret , Et quod terrema poteflar hac mate
ria f«pe offenderet , ut videlicet Epifcopo quolibet
defumtto , per Chorepifcopum folis Pontificibus debi
tum mimifferium perageretur & res ac facultates Ec
cleſix ſacularium uſibus expenderentur,ſicut & in no
º,
fra Ecclef a jam fecundo attum fuiffet . Flodoard. l.
3. Hiſtor. Rom. c. 10.
IX. In Oriente minùs faevitum eft in Chorepi
fcopos, propterea quod conceffam fibi poteftatem
modeftiüs explicabant. Nicano II, Concilio con Chorepifcoporum à Leone III. Papa, & ab Epi
firmatum illis jus priftinum fuit, creandi Le&ores, fcopis'Gallicanis fa&am. At quæ à nobis hic con
perinittente Epifcopo: Secundùm antiquam confue-, gefta funt ex Conciliis & Capitularibus Epifcopo
tudinem Chorepifcopo* prgceptione Epifcopi oportet rum Regumque noftrorum, hinc tam perfpicua , in
promovere Lettores . Can. 14. At cum Balfamon in .
Commentario ejus Camonis verbum non faciat ul
lum de Chorepifcopis: hinc utcumque conjicitur
extinétos ejus evo eos prorfus fuiffe. Quod rurfus
probari poteft ex interpretatione Canonis Laodi
ceni, ubi ait Periodeutas, ſeu Viſitatores, de qui
bus in eo Canone , Exarchos effe illos, quos Epi
ſcopi mittunt , ad explorandos roborandoſgue Fi
deles , Sunt autem Periodeuta , qui hodie ab Epifco
pis promoventur Exarchi . Hi enim circumcurfant ,
e3" deliéta anim« obſervant, ér fideles perficiumt .
Can. 57. Chorepifcopis ergo fuffeéti fuerant hi Exar
chi, mittebanturque à Patriarchis, Metropolitanis,
Epifcopifque adobambulandas vifitandafque Dioe
cefes, monendofque Epifcopos , quibus morbis me
dendum quamprimum eſſet. Accipe Harmenopuli
notam in Jus Orientale: Chorepifcopi funt , qui mune
vocantur Exarchi, fíve Patriarch« fîmt , fíve Metro
politani . Harmen. in. Epit. Cam, fe?. 1. tit.9.
Porro fi Harmenopulus idem, fi Ariftaenus, Bal
{amon & Zonaras annuere videantur Chorepifco
pis poteftatem ordinandorum . Presbyterorum &
Ðiaconorum, permittente Epifcopo ; id refunden
dum eft in prifcorum Canonum Conciliorumque •
tempora , quibus fuas illi interpretationes accom
modent, non in fui ævi mores , qui diverfi pror
fus erant. Ante feptimum enim faeculum detrude
bantur in Chorepifcoporum aliquando collegium
Epifcopi, iis caufis quas fupra perftrinximus : &
ab his poterant ordinári utique Presbyteri , copiam
faciente Epifcopo. At eo ævo, quo Scriptores ifti
claruerunt , exoleverant toto Oriente Chorepifco
pis tefte & authore Balfamone ipfo , ubi Ancyra
num Canonem XIII. commentatur: Chorepifcopo
rum gradur ommimo exolevit. Im Cam. 14. Synodi
Nic«mi II. In Can. 1 3. Ancyram.
Colle&tio Canonum Arabica , Cam. 54. ufque ad
66. , prolixiffîmè executa eft creationem & jura ,
omnia Chorepifcoporum , quæ univerfim ejufdem
generis erant , ac Vicariorum Generalium, in in
teriori exteriorique adminiſtratione laicorum, Cle
ricorum & Regülarium. Sed nec ab his Chorepi
fcopis conferri poterant Ordines Sacri , & ne hoc
quidem argumento effici poteft , ut poft annum.
215
Chrifti millefimum ulli in Oriente fuerint Chore
pifcopi .
X. Eximendus hinc eſſet Patriarchatus Alexan
drinus , fi conftet ab annis jam ducentis nullos ibi
ordinari Epiſcopos, ſed miniſterio Chorepiſcopo
rum totum Patriarchatum adminiftrari , ut refert
Petrus de Marca ex literis Patriarchae Cyrilli: Im
Patriarchatu Alexamdrimo , deletis Epifcopir , foli
Chorepifcopi curam Patriarch« im admimiflratione~
Ecclefiarum levant : quod ducentis ab hinc ammis
indu£tum fuiffe teßatür Cyrillus Alexamdria Pa
triarcha iir literi, quar in Valachia feripſt , an
no 16.12. Marca l.2. de Concord. c.14. -
At fi certa veritate nitatur hæc narratio , non
abhorret à vero, hos omnes Chorepifcopos, fimiles
eorum effe, qui pauci quondam ordine & potefta
te Epifcopali dotäti eraiit. Fieri enim vix aut . ne
vix quidem poteft, ut fuae ditionis omnes Patriar
cha vel Presbyteros & Diaconos ordinet , vel con
firmet laicos fideles. In harum funétionem vocet
neceffe eft Chorepifcopos fuos . Eo conceffo , jam
mera nominis mutatio'eft. Qui enim in ea gente
Chorepifcopi nominantur , utique Epifcopi funt, •
cum utraque polleant & ordinandi & confirmandi
poteftate. -
XI. Nec me fallit , viros effe doétiffimos , qui
vocent in dubium dâmnationem & refciffioncm-•
de tam certa & inconcuffa funt, ut he nubccula
quidem dubitationis in animo meo ullâ refidere po
fuerit , quin verè aboliti fuerint Chorepifcopi , v£
reque pronunciatum, nunquam eos Epifcopos fuif
fe . Si `contra nitatur, nobifque adverfetur Raba
nus , adverfatur illi ipfi Hincmarus , tot : Epifcopis ,
synodifque fuccin&uis , fupra conglobatis; Video
non attihere ad ipfam ordinationis fubftantiam duas
illas rationes, quibus impugnatus eft ordo Chore
piſcoporum, quòd ad Sedem Epiſcopalem, nec à
tribus Epifcopis ordinati effent. Sed illæ tamen
ipfae rationes abundè probant , non eam fuiffe Ec
clefiae voluntatem, ut extraordinariam fieri fine:
ret Epifcoporum ordinationem , cum Chorepifcopi
ordinabantur. Si hoc enim illi fuiffet confilii, ll K
veri ordinarentur Epifcopi, utique à tribus Epifco
pis & ad Epifcopalém civitatem aliquam ordinari
praecepiſſet. Non aliàs quàm cum graviſſima urget
iheceffitas, extraordinariè delegat vel Pontifex fum
mus , vel Ecclefia, ut poffit vel Epifcopus unus or
dinare Epifcopum, vel Presbyter neophytum con
firmare: mec ſine extraordinaria hac delegatione e
ratum effet horum quidam ex probatiffimorum •
Theologorum conſenſu. Cum Chorepiſcopi ab uno
Epifcopo ordinabantur , nulla ibi extraordinaria
delegatio, nulla delegationis eiuſmodi neceſſitas, &
fi qüa ea fuiffet necemitas, par erat facilitas trium
Epifcoporum adfcifcendorum. Cæterum hac com
paratione ordinandi ab uno Epiſcopo Epiſcopi, Se
confirmandi à Presbytero laici , vi extraordinariae
delegationis , utitur Hallerius , confentaneumque •
fibi Bellarminum laudat , cum pluribus Theologis
aliis . Hailler. de facris Ele£t. 59 1. 593•
C A P U T III. P. 1. 1. 1. c.2o.
De Archipresbyteris, per prima quin
que Eccleia facula.
1. cur Archipresbyter à Gracis Protopresbyter tan
tum appell4retur
PÞ • II.
2,16 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
II. Dabat id ordimationis antiquitar , cujus & or
do inter Presbytero, alior fervabatur.
III. Excipe tamem Gregorium Nazianzenum , &*
Λ quor alior • ~ -
IV. Im folemni Symaxi maximè confpicuur erat is
honor , ubi affdebaht Epifcopo Prerbyteri.
V. Archipresbyteri tamem digmitas quamdoque per
fona c&• meritis comceffa : tumque erat 4rchiprerby
?er Epifcopi Vicariur Gemeralis & plerumque fuc
refor.
VI. Suum habebat apud Latinos Arcbipresbyterum
Eccleſia Cathedral is .
VII. Eumque Presbyterorum amtiquiffmum. Pro
batur ex Leome Papa . Pœna eorum , qui loco fuo
referint.
VIII. Potef? quis aliquamdo etiam pietatis imffim
ftu , immo & temetur quandoque fuum ßbi locum ó*
ordinem tueri .
IX. Profertur exemplum aliud è vita Beati Fe
Jicis Martyris , Preshyteri Nolami. Epifcopo fap&l
fæpius fuccedebat Archipresbyter.
X. Aliumde probatur antiquitatis ordinem ferva
ri debere. -
XI. Scilicet im publicis feffomibus ac proceffoni
bus 3 ceremonii, . Nam alibi, guð quifque major,
eo & humilior olim erat.
XII. Pene* Archipresbyterum erat cura viduarum,
pupillorum , ac peregrinorum .
XIII. Abfente verò aut «grotante, aut aliis im
rebus occupato Epifcopo , hoc totum gerebat Epifco
palis Officii , quod à Presbytero , &r nonnifi à Presby
tero geri poteft.
I. Tº: Graecum eft nomen Archipresbyter,
& fplendori nôminum maximè ftudüerint
Græci ;.conftat tamen , quem Archipresbyterum
Latini dixerunt , à Græcis primum Présbytérorum
appellari. Itaque etfi vocibus Graecis cóntextum
fit hoc nomen , à Latinis tamen compa&um illud
& fabricatum eſt. Bibl. Phot. Coi.;0, juri; orient.
L9. p. 557; Conc. Calched. Al. 1o. In Concilio coacto
adyerfus Chryfoftomum Arfacius, qui poßea ei fuc
ceffqr datus eft, protoprerbyteror nómiííatur. Idem
titulus lcgitur in Concilio Calchedonenfi. Hoc fo
lum , quia fimplicius erat, Metropolitano tribue
rant Apoftolici Canones, ut primüs Epifcopus di
cerctur : in hoc facras Literas fecuti, ubi `Petrus
primus Apoftolorum appellatur. Quare verifimilli
mum eft iis temporibus, primum Epifcopum, pri
mum Presbyterum , & primum Diacónum illum di
ctum eſſe , qui aut honore, aut aetate major eſſet,
vel inter ejufdem Provinciae Epifcopos, vel inter
IPresbyteros Diaconofque ejufdem Ècclefiae. Ar
chiepiſcopi voce primi uſi ſunt Graeci: ſed Exar
chis tum eam & Patriarchis tantum tribuerunt:
quod & ipfi , quaquam tardius fecere Latini. Hi
nomen Archipresbyteri primi ufurparunt. At Ar
chidiaconi utrifque commune fuit. Non tulere Afri.
ci, eam vocis gloriam, quæ in Archiepifcopi no
minc fulgere & , affeétari eis videbatur. At erga
yoces Archipresbyteri & Archidiaconi aequioíés
fuere: Credo, quod ordinis mediocritas fùfpicio
nem faftus expungeret.
II. Simillimum veri eſtArchipresbyterum è Preſ.
byteris illum fuiffc , qur ordinätionis tempore cæ
tcros anteirct • Cum prove&tae enim aetati§ debeat
eſſe Presbyter, unde & ejus ducitur nomen: de
buit certè is qui erat inter Presbyteros primus,
etiam aetat£ prove&ior effe, ita tainen, ut aetatem
£ujufquc ab ordinationis die defumas, qui pro fo
Jenni natalitioque die ab illis & ab Epiſcopis habe
batur. Ordinatis à ſchiſmatico Meletio Presbyteris
fuum fervavit ordinem & locum Nicæna Synodus ,
£cd ca conditione, ut inferiores femper effént Pre£
bytcris , ab Alexandro Alexandriæ Epifcopo oräi
natis. Inferiores tamem effe omnibus Presbyterir ,
quor Alexamder ordimavit im quacumque Parœcia.
& Ecclefia. Socrat. L. 1. c.6. Erat ergo ufu recepta
& communis ea lex , ut inter Presbyteros antiquio
ris Ordinationis ratio ſervaretur.
III. Suas tamen exceptiones patiebatur ea lex.
Quamobrem & illud dixi , Archipresbyterum vul
go fuiffe antiquiffimum quemque. Narrat enim de
feipfo Gregorius Nazianzenus', cum ad Bafilium
invifendum veniffet, nuper ad Epifcopatus culmen
prove&tum, volenti ei primum fibi inter Presby
teros locum affignare, non acquieviffe. Quod Ba
filio non difplicüit , quia Clerüs ejus totus mirifi
cè delećtatus eft hoc modeftiae exemplo. Cum ad
eum vemiffem , &• Cathedra homorem , i mfigmoremque
homoris locum inter Presbyteror , recufaffem , non
modò hoc meum fa£tum mom'incufavit , fed ut debuit ,
comprobavit. Orat.zo. Unde illud docemur virum
ejus meriti & famae , cujus erat Gregorius, potuif
fe contra receptam legem infigniori aliquo & ho
nore & loco ornari; & ejus tamen ad laudem ni
hil magis conferre, quàm fi ftatuta: malit fe fu
beffe legi.
VI. Admonent autem Gregorii verba , hunc an
tiquiorum fupra juniores Presbyteros honorem ,
propè Altare, & in ipfo maximè Sacrario obferva
ri potuiffe. Ibi enim circa eminentiorem & orna
tiorem Epifcopi thronum, Presbyterorum erant fe
des aliae , unde & Presbyterium eft appellatum •
Concilium Ancyranum , Cam. r.z., Presbyteris iis,
qui cum antè idolis ſacrificaſſent, ſcelus hoc ſuum
iterato deinde certamine & infigniori viétoria ab
fterferant , interdixit quidem praedicationem Evan
gelii, facrificii oblationem, aliafque functiones fa
cerdotii, fed honorem Cathedrae fervavit; tis ti
mis tir cata tim cathedram metecheim ; hoc eft jus
fedendi inter Presbyteros, atque adeo percipiendae
fportulae , feu diftributionis, in qua tum erant re
ditus omnes Beneficii. Id enim fignificat vox , pi
mis. Spoliabantur ergo non Beneficio, fed officio
Presbyterali, atque adeo & dignitate Archipresby
teri , tametfi fortè ordinatione effent antiquiores •
Erat enim primi hoc Presbyteri, abfente, aut de
cumbente Epifcopo, facratiffimo Altaris minifterio
defungi. Prohibet Concilium Laodicenum, ne præ
veniant Epifcopum Presbyteri, & ne priores facra
rium ingrediantur, fedantque in loco eminentiori ,
qui propterea bima, ſeu Tribunal, eſt appellatus .
Biſtais, catbeze/tai en ton bimati .
V. Author eft Liberatus abdicato Diofcoro in
Concilio Calchedonenfi , ele&um in locum ejus
fuiffe Proterium , propterea quod illum Diofcorus
Archipresbyterum creaverat , praefeéturamque ei
mandaverat Ecclefiae Alexandrinae , cum ad Conci
lium proficiſceretur. In Proterium univerſorum ſen
tentia declimavit: utique cui &• Diofcorur commem
davit Ecclefiam, qui &• eum Archipresbyterum fece
rat. Cap. 14. Hic fanè Liberatus rem geftam in Ec
clefia Græca Latinis vocibus interpretatus eft. Quod
enim apud Latinos in Cathedralibus Ecclefiis erat
Archipresbyter, hoc ipfum erat in Ecclefiis Græ
cis primus Presbyter . Sed alia funt paulò majo
ris momenti, quæ hîc advertamus. Docet enim ,
1. Liberatus, etfi ufitatiffimum effet , ut aetati da
retur dignitas Archipresbyteri, datam illam ta
men & meritis ab Epifcopo nonnunquam fuiffe • •
Nam fi aetatis privilegio tantum & jüre ordinatio
nis eo veniffet Proterius, non diceretur Archipref
byter à Dioſcoro eſſe conſtitutus . 2. Creatum il
lum fuiſſe à Dioſcoro ſui Vicarium quandiu abeſ
fet. Cui & Ecclefiam commendavit. Convenit au
tem ei mirum in modum Vicarii fun&tio, quem &
fpeélata virtus, & rerum experientia Arëhipref
byterum effecere. 3. Proterium ex Vicario & Ar
chipresbytero in Diofcori Patriarchæ Alexaಣ್ಣಿನ
Oա
 De Beneficis, Part.I. Lib.II. Cap.III. 217
Mocum fucceffìffe. Nihil enim aequius , nihil ratio & fraudulentia graffantur, nec dejicere nos loco
*mi magis confentaneum , quàm ut eam dignitatem poffunt , quin orbem perturbent Cleri, Canones
obtineas , cui te parem probafti , muniis ejus om conculcent , legefque labefaétent , quibus ordo,
nibus antè obeundis . pax , pulchritudo & concordia Ecclefiæ conftabili
V 1. Suum in fingulis Cathedralibus Latinis Ec tur. Nec nos hic extimulare debet , aut accendere ,
clefiis Archipresbyterum fuiffe, & affirmare vide honoris privati cupiditas , fed ordinis pacifque &
tur Hieronymus. Singuli Ecclefiarum Epifcopi , fim legum flagrantiffimus amor, quin immo & officii
guli Arcbiprejbyteri , finguli Archidiaromi , &r om ratio ac necefßtas, ut dignitatem qua induti fu
mir ordo Ecclefiafticus fuir re£toribur mititur . Epift. mus , juribus honoribufque fuis non finamus exui;
ad Ru/licum • Quibus verbis admonet San£tus Pa & qualem quantamque accepimus , tranfmittamus
ter, ut unus tantum eft in Ecclefia wna Epifcopus, ſucceſſoribus. Caſtiſſimo illo zelo ardebat Leo; eo
& Archidiaconus , ita & Archipresbyterum unum dem poftea arfit & Gregorii Papae lingua fylufque,
effe oportere. Cum enim fit Presbyteralis Colle cum tam fortiter inviétèque ab eo decertatum eß
gii Caput & Princeps Archipresbyter , Diacono adversùs Epifcopos Conftantinopolitanos , ne ab
. rum verò Archidiaconus , manifeftiffimum eft , ne iis prifcus Apoftolicarum Sedium trium ordo tur
fint unius corporis capita duo, folum illum umi baretur , & me fecundum in locum irrumperet Con
cumque effe oportere. Ubi verò poftea incredibi ftantinopolitana Ecclefia , quem ab exordio & per
º lem in modum crevit Ecclefiae multitudo, excre diu obtinuerat Alexandrinâ , Si tanti duxit Leo
:
--
fcente & follicitudine , atque ingravefcente farci eniti ut ne quid novaretur in Presbyterorum feu
na, plures quoque miniftros , plures & Archidiaco Canonicorum unius Cathedralis Ecclefiae ordine •
uos & Archipresbyteros conftitui neceffe fuit. antiquitus fervato : quid de ordine Sodium in Chri
VII. In Occidente longè certius eft ad Archi. ftiano orbe univerfo maximarum ?
presbyteratum perveniffe neminem, nifi aevo ordi IX. „E` diverticulq in viam redeo, fubjicioque
nis & aetatis contemplatione. Fuere enim Latini, exemplum aliud , in quo funt quae non minùs ftu
quàm Graeci religiofiores in obfervanda ea lege •, peamus. Vacante Sede Nolana, Felicem Presbyte
quae tam fan&è , tam juftè à junioribus feniores in rum fibi dari Epifcopum populus omnis percupie
focietate qualibet & collegio coli jubet & honori bat, San&iffimi Confefforis meritum quidem erat
haberi. Cum audiffet Leo Papa à Doro Epifcopo maximum, at humilitas & fui defpicientia non mi
Eeneventi primum ante alios honoris locum in Ec nor. Ergo Quintum Compresbyterum fuum jure •
clefia attributum effe Presbytero recens ordinato, fibi praeferendum contendere cœpit, utpote majo
& ei conſenſiſe è Presbyteris antiquiſſimo duos, rem natu , hoc eft , ordinatione. Scilicet hebdoma
illum his verbis graviter objurgavit: exprobrans da omnino una ante Felicem Quintus fuerat ordi
quòd Canonicum Cleri ordinem intervertiffet ; fuf natus. Quæ tamen quantulacunque temporis diftan
fragatus ambitiofo alieni juris ufurpatori , ejufque tia fecit, ut optata confequeretur, & Quintus elige- .
honoris & loci , qui non deberetur nifi iis , quos retur Epifcopus. Ætati ergo facerdotii ceffere & viri
aetatis prærogativa , quos rerum experientia , quos merita & populi vota. Unde colligere eft Presbyteri
. diutina obfequia, & perfeverans pietas fpeétabiles primi ætatem, quæ tantum valuit, ut in eligendo
& vemerabiles cæteris feciffent. Cognovimus apud te Epifcopo plerumque aliis præponeretur, in çonfti
novo ambitu fedoque colluvio Presbyterii ordiaem tuendo Archipresbytero citra dubium longè plus
fuiffe turbatum , ita ut uniur feftima &* immatura -valuiffe. Simile fanè veri eft Quintum Archipresby
prove£tio , quadam eorum dejettio fafta fit , quot terum Nolanum fuiffe. Quod enim nec Leo, nec
atar commendabat, & nulla culpa minuebat. Epiff. Paulinus , qui Felicis vitam verfibus fcripfit, Archi
57. 58. Declarat Leo non potuiſſe ſeniores Presby resbyteri voce ufus eft , eam id fortè caufam ha
tcros locum fuum cedere , immo prodere , & hac uit , quòd apud eorum Ecclefias nondum ea effet
fui injuria jus deprimere eorum qui juniores eif in ufu. Sed ut ut fe res habeat de nomine, jam erat
que proximiores erant : fi verò primi fecumdique fummo in honore iis temporibus primi Presbyteri
Presbyteri circa Epicarpium fibi prapomendum tan fupra caeteros dignitas & eminentia. Unde haec Pau
ta affentatio fuit , &c. Deformir & ignava fub linus : Felicis momen totum balabat ovile , &c. Ve
jettio bene ſibi conſciis & non irritam facientibus lut indignur , mom audet honore crefcere, teffatur
gratiam Dei præjudicare mom potuit ; ut Primatur que femi mage debita Quinto , quòd prior ille gradum
Juor quocumque commercio im alterum transferentes , focii meruifet honorit Presbyter bac feptem difabat
fubfequentium fuorum minuerent dignitatem. De fumma diebur . Ergo fub hâc etiam Felix Antifiite
inique ut horum Primatùs fui proditorum igna vixit Presbyter. Natali V. s. Felicir. -

viäm ple&at , jubet Pontifex in extremum eos de
fcendere & retro agi locum inter Presbyteros Ec
lefiæ ejus : eis etiam pofthaberi, quorum ambitio
fis conatibus obfecundarunt; caeteros verò omnes
ſuum quemque ex ordinationis aevo locum con
stantiffimè tueri. Cateris omnibus Presbyteris in eo
erdine permanentibus , quem unicuique ordimationis
fua tempus afcripfit . Nec committendum, ut illud
inobis excidat , quod plufculum etiam ftuporis im
jicere poffit, fan&iffimo do&iffimoque Pontifici vi
fum effe , tantum in effe flagitii in hac duorum
Presbyterorum feu ignavia five adulatione, ut de
ponendos eos fuiffe dicat , nifi ex indulgentia re
miſſum eſſet aliquid de juris rigore. Licèt priva
gri etiam Sacerdotio mereremtur .
VIII. Juverit fanè hic obfervare ex hoc exem
plo cum primis memorando , fuggeri nobis ratio
nem, & fterni viam, qua non innoxiè tantùm,
fed piè & cum laude locum & ordinem noftrum
tueamur; nec inerti & fucata humilitate cedamus,
ſed laudabili vigore & animi magnitudine obluéte
gaur iis, qui apcrta vi aut pcr cuniculos, qui arte
Tom.I.
X. Antiquiffimam illam feu legem, feu confue
tudinem de ſervando inter Presbyteros & Diaconos
ordine juxta ordinationis tempus, innovavit Gela
fius Papa : Nec cujuflibet utilitatis caufa , feu Pres
byterum feu Diaconum bir preferre , qui ante ipfos
fuerimt ordinati . Epift.9. Idem ftatuit inter Epifco
pos Concilium Milevitanum II. Ut mullus Epifcopus
prioribus fuir fe audeat antepomere . cam.78. Ita re
fertur à Ferrando Diacono. e. 1 3. 14. Hoc eodem
Concilio ftatutum eft , ut ab eodem ordinatore,•
fuo literas accipiat Epifcopus, quibus infcribatur
annus & dies ordinationis, ut vénturæ præfocen
tur lites : Literas accipiant ab Ordinatoribur fuir,
manu eorum fubfcriptas , contimenter Confulem &'
diem , ut mulla altercatio de pofterioribus vel amte
rioribus oriatur.
XI. Verùm hæc omnia de confeffibus ac cere
moniis publicis intelligenda funt, ubi dignitati ma
gis quàm perfonae honos habetur. Nam & fene&tus
pro dignitate non fine caufa reputari poffe videbi
tur, fi confideres & quæ fupra aetates alias bona ha
beat, & quantum conciliet reverentiac. At in priv
Е с Watts
2.18 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
vatis confefîbus, quò quifque major, inter. Epifco
pos fan&iorque fuit, eò locum ambiit humiliorem :
tum enim nön dignitatis ratio habetur , fed perfo
nae folius. Hinc luculentè Sidonius Apollinaris de
Lupo Trecenfi Epifcopo obfervat, id illi cordi fem
per fuiffe, ut plüs referret femper honoris & obfe
quii, quàm reciperet: & dum fe infimis quibufque
fubjiceret, ea colligeret merita , quorum contem
platione ei ultro ſubderentur majores: Oſſicia mul
tiplicat propria, vitat aliema. Cumque ipfi viciffim
debeat occurri, gratius habet , ff fibi mutuur honor
debeatur mage, quám rependatur. In convivio, iti
mere , confeffu , inferioribut cedit , quo fit , ut fe
*illi voluptuofiur turba poflponat fuperiorum. Sidon.
4.7. Epiß. 13. Et haec quidem de privatis intelli
genda funt colloquiis, ubi quam quis in, publico
perfonam & dignitatem gerit, fas eft deponere,
ut mos geratur Apoftolo præcipienti, Honore in
*vicem pravemiemter. Hunc confeffum domefticum
& publicum apertè diftinguit Concilium Cartha
ginenfe IV., Cam. 34. 35., cum Epifcopis praeci
pit, ne cum ipſi ſedent, flare Presbyteros finant:
utgue in Eccleſia ipſis ſemper ſublimiores ſedeant:
Ut Epifcopus quolibet loco fedem , ftare Presbyterum
non patiatur, ut Epiſcopus in Eccleſia & in con
feſu Preſbyterorum ſublimior fedeat. Submonet de
nique illos, ut privatim femper Presbyteros tan
quam compresbyteri ipfi colant : Intra domum.
verò Collegam ſe Presbyterorum eſſe cognoſcat .
XII. Quod ad officia jam pertinet Archipref
byterorum, idem Concilium 'Carthaginenfe' IV.
Can 17. , decernit, ut Epifcopus Provinciam eis &
curam mandet viduarum, pupillorum & peregrino
rum : Ut Epifcopur gubernationem viduárum &• pu
pillorum & peregrinorum, non per ſe ipſum, ſed
per Archipresbyterum aut per Archidiaconum agat.
Operofa jam tum res erat hæc miferabilium &
egenorum cura. Habes autem ex illo Canone id
manifeftiffimum . Archipresbyteros & Archidiaco
nos Epifcoporum in rebus divinis omnibus coope
ratores & miniftros fuiffe. Inde eft quod de Àr.
chipresbyterorum muneribus, tam päuca habeant fumpferimt , à communione omnium Sacerdotum eos
9anones. Nam quibus proprium nihil attribuitur, convenit fequeßrari. Anno 65o. mum. 1 1. Penes Ar
iis hoc relinquitür, ut ad Epifcopalia minifteriâ chipresbyterum erat, non vocatis Judicibus laicis,
9mnia quæ à Presbytero exerceri queunt , ab Epi
ſcopo ſuo, ubi ei videbitur, poſſint delegari.
XIII. Atque ut huic tandem Capiti fincm po
nam , fi Ecclefiae Cathedrali ordinatiöne fua addice
bantur. Presbyteri, non ut quotidianum offerrent
facrificium , aut in decantandis horis Canonicis
Cantoribus caeteris praeeffent : hæc enim nondum
erat, confuetudo: fed ut ab Epifcopo tanquam vi.
carii adhiberentur ad opus quoälibet ; erat profe&ò
Archipresbyter, Epifcopi quiafi vicarius Gêneralis,
& veluti proprius ejufdem Cathedralis Ecclefiae Pal.
rochus, quæ fola fæculis aliquot in Epifcopali civi
tate fuit Ecclefia. Hoc tamén eß noftros'inter &
eiufnodi Vicarios Generalis diſcriminis, quòd hi
nihil nifi abfente, aut ægrotante, aut alibi occupa
to, Epifcopo agerent : & hoc folüm facerent, quod
juberentur: nòftri verò nunc omnia impleant mu
nia , Præter ea quae fibi propria voluit effe Epifco.
pu$: Scptio non eo tunc numero, nec tanta multi.
tudine fuiffe Fideles, qua nunc funt; fed nihilo
forfitan minus oneris aüt follicitudinis Archipref.
byt£ris incumbebat : propterea quod operofiu$ non
aulò eft augere Fidclium multitúdinemi, quàm gu
ctmarc •
అSkSe
º -
*
-
C A P U T IV. P.2. 1. 1. c. 12.
De Archipresbyteris faeculo fexto &
feptimo. -
I. Argumenta complura jurifdi£fiomi* tum Eccle
/íaftica , tum civili; Archiprefbyterorum.
II. III. Im agri* plerumque erant , five ii effent
Parochi qui Presbyteris multir , five Decani Rura
les , qui Parochir pluribus praeſſent .
IV. De Cathedralium Ecclefiarum Archipresby
¿erir -
V. VI. De eorum jurifdi:tione &• officio.
I. Aº Epiſcopos videntur proximè accedere
Archipresbyteri, ita ut inter eos medium
nihil poffit effe. Sacram hanc dignitatem cadente
primum Clodovei ftirpe ufurpaverant laici : cui
malo ut mederetur Concilium. Remenfe ftatuit:
ut in Parorhis nullur laicorum Archipresbyter prapona
tur , fed qui femior in ipfis effe debet , Clericur ordine
tur. Ann.63o. c. 19. Erat fortè ei dignitati adjuncta
maxima in re civili poteftas , quod innuere pof
fent illa Canonis verba , Qui fenior im ip/r effe~
debet . Vox enim illa femtor jam tum dominum.
fignificabat , ut etiamnunc vernacula Francorum,
Italorum , Hifpanorumque lingua. Quod argu
mento eft aetate media hanc fuiffe illius Romanae
vocis fignificationem. Ab hac quippe origine pro
dierunt haec iftarum gentium idiomata.. Hinc ergo
& Laici Archipresbyteratum ambibant. Vetuit
Cabillonenfe Concilium, ne quod coeperant faecu
lares Judices, ut rurales vifitarent Parochias & Mo
nafteria , id facere pergerent, nifi invitante Ar
chipresbytero, aut Abbate. Si poteftate qua pollent,
excepta invitatione Abbatis vel Archipresbyteri in
ipfa Monafteria vel Parocbia, aliquid fortaffe pra
debita poena ple&ere Presbyteros, Diaconos Cle
ricofque alios , fi qui in crimine effent. Adeo ut
ftatuerit Concilium Turonenfe II. ut Archipresby
teri in Monaſterio poenitentiam agant, niſi ſtre
nuam navent operám , ut Presbyteri, Diaconi ,
subdiaconique cùm uxoribus caftè vivant, acerbif
fimèque in delinquentes animadvertant. Illi verò
Archipresbyteri, qui talem cautelam ſuper juniores
fuor habere noluerint , & mor eor babuerint Јtudio
diffringendi, ab Epifcopo fuo im civitate retrudan
tur im cellam , ibique menfe imtegro panem cum
aqua manducemt. Anno 367. c. 19. Altifiodorenfis
Synodus annuam infligit poenitentiam ei Archipref
bytero, qui Epifcopum non monet, vel Archidia
conum, ſi quando carnalibus inquinamentis ſeſe º
deturpent Presbyteri, Diaconi & Subdiaconi. Si
Archipresbyter hoc Epifcopo vel Archidiacono non im
notuerit. Anno 578. c.xo. Altifiodori ea tantùm.
erat Archipresbyteri fun&io, ut Epifcnpum vel
Archidiaconum commonefaceret de plectendis fce
leribus; in Provincia verò Turonenfi hae quoque
erant ejus partes , ea poteftas, ut pro jure fuo in
reos animadverteret . Cam. 44. Statuit praeterea Sy
nodos Altifiodorenfis, ut qui laicus Archipresby
teri monitis non paruerit, is communi ne prive
tur, poenamque praeterea eam fubeat , quam Rex
ejufmodi contumacia: indixerat : Iwfuper čr mul
£tam quam gloriofiffmur dominus Rex inftituit , fu
ftineat. Can.43. Denique excommunicantur ab ea
Synodo Judices laici, qui contumeliæ aliquid Cle
IlCls .
 De Beneficiis, Part, I. Lib.II.Cap.IV.
ricis intulerint, aut injuria eos affecerint quacum
que, nifi Epifcopo, Archidiacono , vcl Archipref
bytero petente: Abfque voluntate Epifcopi , aut Ar
<bidiaconi, vel Arcbipresbyteri injuriam inferre ,
praſumpferit -
II. Erant ergo in agris, ut his ex Canonibus
liquet, Archipresbyteri, magna poteftate freti in .
Parochos Clericofque alios fuae ditionis. Ubi ve
rò femel erant inftituti , ejici ab Epifcopo fine •
Presbyterorum fuorum confilio non poterant. Deni
que flagitiofiffimae fimoniae labes ea fuiffet , fi hanc
dignitatem Epifcopus non meritis, fed pecuniæ
favorique donaffet . Ita fanè Concilium Turonen
fe II. Ut Epifcopus nec Abbatem mec Archipresby
terum fine omnium fuorum Compresbyterorum & Ab
batum confilio de loco fuo prgfumat ejicere, meque
per premia alium ordinare, niſi fatto concilio tam
4bbatum , quàm Prerbyterorum fùorum , quem cul
pa aut megligentia ejicit , cum omnium Presbyte
: rorum confilio refutetur. Ca».7.
III. Apud Gregorium etiam Turonenfem in.
agris conftituuntur Archipresbyteri. Arcbipresby
*er Parochie Nemaufenfis , grc. Archipresbyter qui
tune lotum illum regebat , &c. cum Ârcbiprefbyter
lori Eulalius Clerico convivio invitafiet , Edatius
verg. aliu* Presbyter viduis ac pauperibur reliquis
edulium prepararet, 6re. Archipresbyter Mereenfis.
vici &c. Mirac. l. r. c.78. L.z. e.iz. De Glor. confeff.
c. 5. Vit. Pat. c.9. Qui omnes loci innuere viden
tur, ruri fuiffe Archipresbyteros, ubi praeter pe
culiarem Parochię füæ, cæterarüm etiäm quae vi
ciniores effent generalem quandam & communem
$uram haberent. Nifi fortè malis, quod & iifdem
locis infinwatur, Archipresbyterum "dici primum .
principemque cujuflibet Parochiae Presbyterum .,
qui excubias quafi ageret ad aliorum Presbytero
rum Clericorumque mores explorandos.
IV.. Neque enim ambigere qüifquam poteft, quin
Cathedralibus Ecclefiis, Capitulifque fui fingulis
effe Archiprebyteri, qui Presbyteris aliis & ördi
dinis aevo, & dignitáte atque honore anteftarent ,
Id apertè liquet ex Epiftola, quam poß ele&io
nem quidem fuam , fed ante inäugurátionem fcri
pfit Joannes IV. Papa ad Abbates & do&ores Sco
tiae , five Hiberniae: Eam, hiftoriae fuae Beda in
texuit • Ibi porro videre eft Archipresbyterum Ec chipresbyterir.
clefia: Romana: antè nominari, quâm Papam ele
&tum , qui tunc Diaconus tantummodo erät. Hila
. viur 4rchipre*byter , & fervamr locum San£ta Sedis
4po/tolic« , Joámme* Diacomur , &• im momime, Dei
ººr. Eleëius Joanner Primicerius , &• fervanr locum San
&#4 Sedis Apoftolica , &* Joammes fervus Dei, Confí
2.I.9
Archidiaconum, Primiclerum habere debeamur.
V. Ifidorus Epifcopus Hifpalenfis de Cathedra.
libus citra dubium Archipresbyteris loquitur, cum
ait praeeffe illos Presbyteris caeteris. Épifcopi vi
cari9$ effe in fàcro Sácerdotii Sacramentorümque
minifterio: Archidiacono tamen fubeffe, utpote qui
quoad jurifdi&ionem omnem Epifcopi 器 Vica
rius Generalis , Archipresbyter verò fe effe fub Ar
chidiacono, ejuſque praceptis ſicut Epiſcopi ſui ſciat
obedire ; & quod fpecialiter ad ejuf minifferium,
pertimet , fuper ommer Prerbyteror in ordine pofitos
curam agere , & affiduè in Ëcclefia /?are : &• quam
do Epifcopi fui abfentia contigerit , ipfe ejus Miffa
rum folemnia celebret , &• colleéìas dicat , vel cui
ipfe imjumxerit • Epiß. ad Ludifridum Epift. cor
dub. pag.616.
VI. Neque forfan in facro tantùm Altaris mi- .
nifterio Archipresbyter abfentis aut decumbentis
Epifcopi vicem fungebatur . Nam cum audiffet
Gregorius Magnus Januarium Epifcopum Calarita
num feu negligentia feu infirmitate de Xenodochiis
non fatis follicitum, eam illius Oeconomo & Ar
chipresbytero curam demandavit : oeconomum ejus
Ecclefia atque Epipbamium Arcbiprefbyterum commu
me , ut eadem Xenodochia fime periculo fuo follicitè
ac utiliter ftudeant ordinare. L. 1. Ep. 59. Non ne
ſciebat Canonum peritiſſimus & obſervantifimus
Pontifex, Canones Carthaginenfes eam follicitu
dinem ipfiffimis Archibresbyteris & Archidiaconis
commendaſſe.
CA PUT V. P.3.1.1. c. 11.
De Archipresbyteri fub imperio Ca
roli Magni.
I. Affinitas & diſtantia Chorepiſcoporum Archi
presbyterorum . Invigilabant illi im omnes umius
Diœcefeo* Parochor ; hi in paueor & umius tantum
regiumculae .
II. Archiprerbyterorum varia mumia.
III. Imminebat Archidiaconur Decanir, Jrve Ar
IV. Probatur aliquamdo faltem Decamor Rurales
Arcbiprerbyteror fuiffe . .
V. Epifcopatus unus in plure r fcindebatur Deca
natur, 6" cujuſlibet Decamatår Parochi ad menſtruar
Collationes comveniebamt , ut de variis Officii fui
partibur caufifque difceptarent. .

diarius ejufdem Apoftolic« Sedis. Beda, l.z. c. 19. Hi VI. Eramt &• decani Laici , quafi Publici Momi
funt qui Epiftolae fubfcripfere ad muniendam in. tores ad ememdationem criminum .
Hibernia fidem fanétioreihque difciplinam confcri p/II. Im Pœmitenter publicor maximè porrigebat
ptae - Hos ergo conftat velut Capita & columnia fe folicitudo Archiprerbyterorum .
fuiffe Cleri Romani : hoc eft primum Presbytcro VIII. Quàm meceffe effet Archipre*byteror nominari,
rum, qui Papae eleéto praepofiitur ; primum Dia IX. Framguntur primi eorum conatur , ad imva
conorum » primum Clericorum inferiorum, pri dendos Deportus, ſeu fructus primor vacantium Pa
mum denique Miniftrorum caeterorum, qui Confi rocbiarum , quarum imterim admimiftratio pemer ip
liarii nomine fignabatur, qua de re inferius. Idem for erat.
patet ex Concilio Emeritenfi, ubi ftatuitur, ut fi X. Prater ruraler Arcbiprerbyteror, erant & Ar
Concilio Provinciali adeffe non poffit Epifcopus , cbipresbyteri alii in Capitulir Canonicorum.
mittat Archipresbyterum , aut quem håbet inter xI. De Archiprerbyteris Gracorum.
IPresbyteros fuos peritiffimum. aed fuam perfonam
non aliter , miß aut Arcbipresbyterum fuum diriget: I. TDRoximo poft Chorepifcopos loco erant Ar
aut fi Archiprefbytero impoffîbilitas fuerit , Presbyte р chiepresbyteri, quò fa&um eft , ut ubi fu
zum utilem , cujus dignitar cum prudentia pateat . blatum eft illorum Collegium, in maximam. par
Can. 5. Can. 1o. Sed mirè confentit ejufdem Con tem poteftatis & minifterii eorum adoptati hi fue
cilii Canon alius, cum Epiftola Cleri Romani , rint, parte reliqua in Archidiaconos, refufa, de
quam ex Beda protulimus. Eo quippe jubetur , ut quibus inferiùs. In Capitulari Ludovici Pii vocan
in unaquaque Épifcopali Ecclefia proprius fit Ar tur Adjutorer miniferii Epifcoporum : In Conci
chipresbyter, Archidiaconus , & Archiclerus. Ut lio Aquifgranenfi II. proßribuntur exaétiones, Gho
emner Epifcopi imfra moflram Provinciam conftituti repifcopórum , Archipresbyterorum , & Archidia
<jm Cathedralibus Ecclcfiis , finguli Archiprerbyterum, conoruim in Parochos & in plebes eis creditas: Com
Tom.I. Ес . peri
22,O - Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
perimur quorunham Epifeoporum . . Miniftrof , id e?
chorepifeopos, Archipresbyteros & Archidiaconos,
non fòlum im Prerbyterir, fed etiam im plebibur ,
Parochia fu« avaritiam potiur exercere , quàm uti
litati Ecclefiaffic& dignitatis infervire , populique
faluti confulere . Amm.818. c. 5. Ann.836. £.4. Hinc
probabili conjestura auguramur Chorepiſcopo pa
fuiffe Parochias penitus omnes agrorum, unde o
& Villamur Epifcopur dicebatur: at Archypresby
teros fingulos praefuiffe uni alicui traĉtui & Paro
chiis in eo fitis , ita ut tra&us ifti Decaniae dice
rentur, ob eam caufam , quae fuo infrà loco ape
rietur , cum Decanis erit fermo. Et fanè quifquam
ferè nifi unus im uno Epifcopatu erat Chorepi
fcopus, his quidem temporibüs Carolini Imperii
cum ex adverfo Caroli Calvi Capitulare addoceat
nos unius Epifcopi Dioecefim in plures Decanias
fe&am fuiffe. Statuamt Epifcopi loca convenientia •
Per Decania, fcut conſtituti funt Archipresbyteri •
Capitul. Tolofa. Ammo 843. c. 3. Sed hoc loco non
agitur nifi de Parochis, qui ultra quintum ab ur
be lapidem fummoti funt.
II. Jubet Nannetenfe Concilium, ordinandos
Clericos Epifcopo ab Archipresbytero præfentari.
Cam. 1 r. At cum de his tantum agat, qui ruri agunt,
hinc rurfus paret ruralium maximè Parochiarum
curae affixos fuife Archipresbyteros. Evocamdi funt
ad Civitatem , unà cum Archipresbyterir, qui eos
prafentare debent. Can.* 5. Capitulare anni 8o3. in
maleficos animadverti jubet ab Archipresbyteris,
ea tamen moderatione , ut ne morte affician
tur. Videat Archipresbyter Diœcefir illius , ut di
digentiſſima examinatione conſtringantur, ſed tali mo
deratione fiat diffriëtio,' me vitam perdant. Cap.7.
capitulare Regis Carolomanni anno 883. praeci
piebat Epiſcopis è Dioeceſi ſua migrantibus, ut vi
ces interim fuas delegarent Presbyteris, ea qua par
erat fcientia & experientia inftru&is, qui in Pref
byteros juniores pervigili cura imminerent, 8 in
cidentes dificultatum nodos folverent. Conflituat
Epifcopus Presbyteror, qui vice fux fuperius ßatuta
perficiant , & ad quor alii Presbyteri juniores ,
amimus cauti fuam caufam referant. Id porro quid
aliud eft , quàm more nunc ufuque noftro loqiien
di & agendi, Vicarios conſtituere generales, qui
abſentium Epiſcoporum vices & munia impleant.
III. Excubabat , ut puto, & Archidiaconi vi
gilantia in Decanos Rurales, ſeu Archipresbyte
ros. Ejus rei argumentum fuppeditat Hincmarus,
cujus extat ad Archidiaconos Commonitorium, quo commoranter , qui publicà crimina perpetrar*** »
Jeges eis fervandas funétionefque obeundas præféri publicè peniteant , qui verò occultè , deliquer**: *
bit. Ultimo autem capite jubet alium eligi & fu älti, confiteantur, quior Epifcopi & plebium Archi
brogari Decanum , fi is qui ea cura indútus fue presbyteri idoneor åd feeretiora vulmera ment"
rat, aut minus officio fungeretur, aut exceffiffet
è vita; at multa prudentia librare hanc ele&io
nem . Si Decamur in mimiferio veflro aut negligent
aut inutilir & imcorrigibilis fuerit , vel aliqui, eo
rum ob'erit, mon imconfilerat? Decanum eiigitel.
Hincmar, tom. 1. pag.74 r.
IV. QUod autem Decani hi, non alii efTent,
quam Archipresbyteri , id perfpicuum facit anti
qua Conftitutio, quam vulgò tribuunt Agathenfi
Concilio , & quae refertur à Reginone 1.1. pag.zor.
£urchardo , L. 1 9. c. 16. Gratiano. d. 3o. c.64. Ea.
Conftitutio concinit prorfus huic quod nunc illu
1ninare fatagimns ævo; temporibus autem Conci
lii Agathenfis , & receptae func difciplinae paffim
adverfatur. Ibi autem edicitur ineunte Quadra
gefima fiftant fe poenitentes ad Ecclefiæ januam,
ubi & Decani aftent, feu Archipresbyteri Paro
chiarum, unàque Presbyteri ii, qui qua frenui
tate poenitentiæ laboribus defunéti fint, teftifica
ri poffint. Ubi adeffe debemt Decani , iá eft, Ar
ebyprebiteri Parochiarum, cum teftibu; , ideji , Preſ.
byteri, pænitentium , qui eorum converſationem di
Jige»ter infpicere debent.
v. Quælibet ergo Epifcopalis Dioecefis in, plu*
res diſtribuebatur Decanatus, ſeu Archipresbyte
ratus; & Epifcopi quique purioris tuendæ diſcipli
nae zelo inflammati , unum in locum convenire Ju
bebant Parochos omnes unius Decanatus menfé*
quolibet, & deminifterii fui legibus , & extricandi§
quae quandoque exoriebantur difficultatibus mutuò
conferre, dóceri & docere. Accipe quid Riculphus
Sueffionenfis Epifcopus in Conftitutione fuâ pro
mulgarit. Rationi quoque proximum effe ßnximu* ,
ut in unoquoque ménfe , ffatuta die, id e/f , in Ca
lendir uniuſcujuſque menſ per fingular Pecaniar
Presbyteri fimul conveniant, &• de his qua im eorum
Parocbiir accidumt , fermonem babeant • Cap.29:
vi. Quanquam aütem erant Decani ex Qrdine
Presbyterorum afciti , immo & Archipresbyteri
ipfi: érant tamen & Decani laici ac ſeculares. In
exemplis fuprà memoratis Presbyterali utique ful
gebarit ordine Decani. Nec minùs id apertum ex
hoc apud Regionem capite. Quando convenerin*
Prerbyteri ad convivium , Decanus , auf. aliquit
Prior illorum , verfum amte menfam incipia* : மு.
L.r. c.zr 5. seá fuggeritur alibi aliud ab e9$em
Reginone decretumí, L.2. c.69.3 ubi nil dubii re
fidët, quin Decani dicantur laici, eximia piętate
confpicüi, quibus ea incumbebat cura, ut fideles
laicos monerent oficii quemque fui & pigritanti
bus calcaria fubderent, denique Parochos, commo
nefacerent, fi quid flagitii aut facinoris in Paro
chia perpetrarétur. Epifcopi partes erant s dum
Dioecefifi circumluftraret, óperam dare ut nulla
non in Parochia effent publici hoc genus monft9
res, quos & Teftes Synodales vocitabant : Si in
unaquaquè Parochia Decani ſunt per villar confi itu
ti, viri verace, & Deum timenter, qui c«teros admo
meant , ut ad Ecclefiam pergamt ad Matut inaf •
Miffam & Vefperar : &• mibil operis in diehur Fe
fir faciant. Et f horum quiſpian trangreus fue
rit, Prefbytero annuntiemt s fimiliter «%º de luxuria,
eir omni opere pravo. -
VII. Receptui canamus, conveniamufque rurſum
Archipresbyteros, quorum quanta neceſſitas º
quae munia'efrent, lúculenter éxecuta eft Ticinen
{is synodus. Eorum erat publicorum criminum in
famia notatos ad publicam excitare poenitentiain :
Presbyterofque feu Parochos deligere ad audien
das occultorum criminum confeſſiones: OPortº “
plebium tam ipfi quâm umumquemque
quatenus Arcbiprefhyteri conv£nia*
omnes in eorum domibus
•
medicor elegerint . An.8 şo. c. 5. -
vIII. Hic certè eo Plebi, vocabulo Ecclefia im
telligitur, celebrando potiffimum Baptifmo dica
ta. Nec in civitatibus énim, nec ruri adminiftfa
batur Baptifmus, nifi quibufdam certis in Eccle
fíis ad euim ufum fele&is, ut infrà oftendemus•
Atque his maximè baptifmalibus Ecclefiis, qu£ alia
rum velut matres erant, praeficiebantur Archipref.
byteri , & hinc curam atque ftrenuitatem ſuam in
pÍebes Parochoque fui Decanatñs omnes explica
bant. Hinc vehementer inflat eadem Synodus,
ut Epifcopi Archipresbyteros eligant , qu; leva
menfo &" folatio ēis fìnt , & Epifcopalis farcing
partem aliquam ipfi gerant, laicis fidelibus nece
faria imbuendis do&rina, Parochifque in officio
retinendis. Propter affduam erga populum Dei cu
ram , ſingulis plebihur Archipreſbyteroſ praeſe ag
lumnur, qui mom folùm imperiti vulgi follicitudi
mem gerant , verùm etiam eorum Preſbyterorum , qur
per mimorer titulor habitant , vitam jugi circumfpe
c#ione cuffodiant ; Gở” qua umufquifque induſtria di
vimum opur exerceat , Epifcopq ftro renumkiebt
- Oy
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II.Cap.V.
•btendat Epifeopur nom egere plebem Archiprerbyte
ris , quòd ipfe eam per fe gubernare valea? . Qgia
etfî valde idoneus eft , decet tamen ut partiatur ohe
za fua , & ficut ipfe matrici pr«ef, ita Arcbipref
byteri prafimt plebibus , ut j, mulio titubet Eccle
Jîaftica follicitudo. Cumita tamem ad Epifcopum re
feramt , nee aliquid contra ejus decretum ordimare
prafumant • Cam. 1 3. Liquidum eft in hoc Canone ,
diftare plebem , quæ Archipresbyteri Ecclefía eft, .
& minore*. titulo? , quae Pârochiae jam funt, juri
& poteftati Archiprésbyterorum obnoxiæ.
IX- TicinenfisSynodus paucis poft annis habita,
acriter invehitur in effrænem laicorum quorundami
audaciam, qui contumaciùs inſurgebant in Archi
presbyteros fuQS , hinc infolefcendi anfam arripien
tes, quöd eleétioni eorum fuffragati effent. Ann.
855. Cam. 5. Tum in Archipresbyteros ipfos flo
machantur Synodi ejufdem Epifcopi, quód infan
da cupiditate abrepti, vacantium ^ Ecciefiarum &
interim fuae fidei commendatarum res reditufque
ufurparent • Tollenda eft enim prava omnimo còm
fuetudo , qu« im mommullis locir oriri cœpit: quia
monnulli Archiprerbyteri, vel aliorum titulorum
cuftodes , fruges , vel aliarum Ecclefiarum redi
tur ad propriar domor abducumt . Haec fi fors byterorum &• Decanorum Ruralium.
exordia prima funt eorum Deportuum, feu An VII. De eorum Officialibus . Rationes imminuendæ
natarum , de quibus infrà fuo loco prolixiùs : ' bujus juriſdictionis.
cum Archipresbyteri vel Archidiaconi, vacantium
£cclefiarum cuftodiæ præfe&i , earum fru&us fuam
ipforum in domum ciirabant deportari, unde for- .
tàffe Gallis noftris Deportuum vocabulúm. Fruges
aliarum Ecclefiarum ad proprias domos abducunt.
Itaque expilatores jam eos magis quàm cuftodes
videri poffe innuit non obfcurè eadem Synodus :
Hujuf expilationis , tamquam furti reor.
X. Erant denique Archipresbyteri velut Admi
miftri generales Epifcoporum in regimine laicorum
fpiritali, quin & Parochorum Canonicorumque.
Id à Crodogango obfervatum eft in Regula, id
& Valafridus Strabo difertè teftatur: Sunt etiam
Archiprerbyteri im Epifcopis Canomicorum curam ge
remter. Cap.8. L. de rebur Ecclef. c. ult. Attigimus
jam non femel diftantiam Archipresbyterorum qui
civitatis Clero, Capitulifque & Canonicis praec
rant, & eorum cui ruri imperium fuum explica
bant.
XI. Græcis quoque fuus hoc aeyo erat Archi
presbyter, qui & Protopapas ab illis. dicebatur.
Primi Presbyteri mentio fit in Concilio generali
VIII. A£i. 2. Protopapae verò apud Codinum_.
Neuter eorum tamen fatis cum noftro confentie
bat Archipresbytero. Nec enim apud Graecos
Protopresbyter, aut Protopapas alius erat , quàm
primus effet inter plures Presbyteros, unius Ec
clefiae minifterio mancipatos , cujufmodi apud La
timos dicebantur Presbyteri Cardinales . Cum Ar
chipresbyter Latinus pluribus Parochis pervigii
immineret , & eorum mores caufafque ad Epifco
pum referret. Protopapas Palatii, Cujus tam fre
quens mentio apud Codinum, Zonaram, Cedre
nium , & in Notitiis Imperii, primus erat Palatini
Cleri Presbyter , cujus erat fàcris operari , & Ec
clefiafticis praeeffc Officiis in Capelia Palatii Im
peratorii.
Ꮠ le; , qui pro tempore ffatuuntur, ad mandatum tuum
Ꮠ ᏐᎯ
Ꮠ ftitui debeamt , vel deßitui , fi fuerint amovendi •
22E.
—-
CAPUT VI. P.4. 1. 1. c.24.
De Archipresbyteris Civitatis & ru
ris. De Decanis Ruralibus, de Vi
…”
cariis Foraneis. Ex nova jure De
cretalium poft annum Chrifti mil.
lefimum. - -
I. Novi Decretalium Jurir concentur cum anti
quo , circa Dignitater. -
II. Statuta varia Conciliorum ultimao hoc «vo
edita, circa officia & jura harum Dignitatum.
III. Statuta San£ti Caroli Borrom«i &• Concilic.
rum ejur, de eadem re. De Vicariis Foranei, ab eo
inſtitutir. -
IV. Statuta Conciliorum Gallia , in Caroli Bor_
romai veſtigia ingreſſorum.
V. Ex Conciliir. Hifpaniæ. -
wVI, Qgàm latè pateret olim jurifilié#io Archipref.
-
VIII. Fagnani obfervationes circa Archiprefbyteri
poteftatem po/? Concilium Tridemtimum.
I. UI novo jure conftant adhuc Archipresby
teri , ad antiquos proximè accediint , &
iidem`ipfi prorfus funt. Subjicientur enim adhuc
Archidiaconis , & perinde eorum jufTis obtempe
rant , ut Epifcopi , cujus illi vices gerunt. Ut Är.
cbiprerbyter fciat fe fubeffe Archidiacono, G^ ejus
praceptir, ficut fui Epifcopi obedire. Decretal. Gre
gor. l. 1. Tit.24. De Officio. Archiprerb. Jurifdi&io
nem ipfi fuam exerunt in Parochos , & in omnes
Presbyteros, & ab Ecclefia rarò recedunt, in qua.
abfente Epifcopo , ipforum eft divina celebrare.
officia , aut Presbyterum aliquem fuo loco fubro
gare • Eorum eft permittente Epifcopo ægrotantes
poenitentes reconciliare, & Presbytéris imponere ,
poenitentias. Pœnitentem infirmum confultò Epifco
po reconciliare , pœnitentiam cum&i i r aliis Sacerdo
tibur injungere . Id ad Civitatis Archipresbyterum .
ſpectat ſeu Eccleſia Cathedralis. Archipresbyteri
de urbe . -
At in eodem Decretalium Titulo, De officio Ar- .
ehipresbyteri, venitur deinde ad Archipresbyteros ,
ſeu Decanos Rurales : Singula Plebes , Archipresby
terum habent : Ubi vox Pleber, uti jam diximu$ ,
plurium Parochiarum traétum defignat , quibus con
ftat unus Decanatus. Quot plebes, totidem debent
eſſe Archipresbyteri, qui ſollicitudinem gerant ,
non laicorum tantùm fidelium , fed Parochorum.
Sicut Epifcopur matrici praef Ecclefi& , ita Archi
prefbyteri pr&fint plebibus. Denique de rebus om
nibus majoris paulò momenti cónfulendus eft ab
Archipresbyteris Epifcopus: Cuméta tamem referant
ad Epifcopum. Ibidem. Quod ad eorum vel inftitu
tionem attinet , vel deftitütionem, declarat Inno
centius III. eam fieri debere ab Epifcopo, fiinul
& Archidiacono , cum utriufque poteftati & vigi
lantiae obnoxii fint. Qu«fiviffi utrùm Decani rura
folum , vel Archidiacomi , vel etiam utriufque in
-Ad hoc breviter refpondemur , quod cum ab ommibu* ,
quod omnes tangit, approbari debeat , & commune
eorum Decamur officium exerceat , commumiter efl eli
gendur. C. Ad h«c de Officio Archidiac. Arnulfi Le
xovienfis Epifcopi Epiftola xxv 1 1. difertis verbis
cxprimit. Archidiaconi eſſe, ut Ardpreುಲ್ಡm
>ᎮᏜ
 22.2, Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
Epifcopo prefentet, qui rejicere illum poteft , fi in
dignuih jüdicet tant6 munere; fed invito eo alium ut in gemina illa Synodo quae quotannis habeba
Archipresbyterum inftituere non poteft , ne adver tur , quaecumque ad firmandam perpoliendamque
farium ei Archidiaconum alium excitare videatur. difciplinam conducere poterant, ea cum Archidia
Cum ei in Archidiaconatu fuo aliur quodammodo conis pertra&arentur, & cum Decanis Ruralibus,
Arcbidiaconut ammafeatur • Concilio Ravennate an quos in partem follicitudinis ab Epifcopis vocari
ri ,org. vetiti funt Archipresbyteri, intentata etiam jus fafque eft . Et quos vocamur Decamo* Ruraler,
áepofitionis pœna ,.folemnem populo benediétio
nem infundere » confirmare, & Sacrum Chrifma con
ficere. Nullus Arcbiprerbyter bemeditionem fuper
populum dct , non confirmatiomem cbrifmatis faciat,
ameque illud conficiat • Cam. 3. --- -
ÍI. Provinciae Turonenfis Concilium in Caftro
Guntherii habitum , anno 1131. à Patronis Laicis
clerifque praefentari juffit Archidiacono, vel De
cano furafi eos, quos ad Parochias vacantes no
minarent, ab his córam Epifcopo , vel Vicario ejus
Generali ſiſtendo. Id verò adprimè conſentaneum
ef, Concilio Nannetenfi , cdicenti, ut Archiepref
byteri eos offerant Epifcopo, qui Ecclefiafticis or
dinibus funt initiandi. D. 24. C. Quando Epifcopus -
Ratio ejus rei eft, quòd Archipresbyter regiun
cular fuar laicos Clericoque fingulos de proximo
nofcat, morefque eorum habeat exploratiores , com
pertiora quoque ftudia literarum . At Salmurien
£e ejufdem Provinciae Concilium anni 1153. eifdem
hoc inculcavit Archipresbyteris ut obfervarent
qua munditie, & quàm religioſa cura ſervarentur
deferrenturve, feu Eucharifticus Panis , feu Chrif
ma; ut Corporalia, feu Chrifti Corpori obvolven
do deftinata lintea ablui curarent à Diacono , vel
Presbytero induto lineis facris veftibus; denique
Jinteamina ut omnia facris Altaribus facrata, non
eluerentur, nifi à pia virgine , aut honeftiffimis
moribus matrona. Cam. 3. 5. Statuit denique haec
synodus, ut intra primum faltem promotiónis fug
annum Presbyterali ordine decorarentur hi Deca
ni, alioqui facra hac dignitate abdicandi • .
pont-Audomarenfe Concilium anni 1 17o. jubet,
can.ar., ut in Calendis maximè fuis Archipref
byteri caveant ut omnes ditionis fuae . Clerici eo
fint habitu, eaque tonfura , quae Clericos decet.
santonenſis Synodus anni 128o. Presbyteros ſeu
parochos urget præcipitque, ut Decanos Rurales
eommonefaciant, fi quid gravioris publicique fce
leris patretur, ut à Decanis certiores fiant Archi
diaconi vel Epifcopi ipfi : Peccata motoria de qui
bu, fcandalum in populo generatur, figmificent Sa
«erdote, Decano , &• Decanur Archidiacono , vel
Epiſcopo; niſi fortè per eos ſint ſopita. Can. 15. Si
noii pomnt enim Parochi vel Decani huic fcele
rum publicorum licentiæ mederi, & ab aliis antè
quàm ab ipfis , eQrum admoneatur Epifcopus, pœ
miis Canonicis ipfi fubjicientur: Timenter me pœnam
incurramt , ß per alior fcandalum deferatur. Cam.
5 r. Exceftrenfis in Anglia Synodus anni 1 187. Ar
chipresbyteros ea oneravit cura, ut Parochiarum
vacantium agri excolerentur, expenfas quas fecif
fent ex eorum fru&ibus recepturi. Hic quoque •
non obfcura Deportuum veftigia. Petrus Archie
pifcopus Narbonenfis Archipresbyteris commenda
vit fiiis, ne Abbates ad Concilium Provinciale •
proficifci finerent cum equis pluribusquàm quinque,
& mulo oneribus vehendis. Concil. tom.r 1.p. 191r.
In illis reformandi Cleri ftatutis, quae Cardi
nalis Campegius Sedis Apoftolicae Legatus à Latere
in Germania fanxit anno 1 5*4. Archidiaconis &
Decanis Ruralibus id oneris impa&um eft , ut in .
Beneficiarios vigilarent, compellerentque ſubſtra
&ione etiam temporalium, ad neceffarias domo
rum fundorumque reparationes: Per Archidiacomos
&• Decamor Ruraler , ar alior ad quor de jure &•
confuetudine fpe£tat , ubi megligenter fuerint , per
ſubſtrationem proventuum, authoritate noſtra aritiàs
eompellantur. Cap.11.
In Auguftana Synodo anni 1 336. conftitutum eft,
qui vocati funt in partem follicitudimis Epifcopa
lir . Et qua ex illorum judicio , reformatione opus
babere comperiemtur, commumi confilio emendentur.
Cap. 18. 19. Statim his Decanis praecipitur, ut fta
tuta tum Synodi Epifcopalis, `tum ` Provincialis
Concilii in Dioecefi tota promulgent. Alia in Sy
nodo Auguſtana anni 1548. jubentur Decani in.
Capitulo, hoc eft , in menftruis Parochorum fuo
rum conventibus, bis quotannis legere ſtatuta Sy
nodalia. Cap.z. Haec porrò eadem Synodus , id prg
fata, qui olim apud Graecos Chorepifcopi voca
bantur, eofdem cum iis effe , qui nunc Archidia
coni & Archipresbyteri dicuntur: quamvis in Au•
guftana Dioecefi Archidiaconorum nomine non in
fignirentur, nifi qui proximas Auguftanae Civitatis
Ecclefias regebant , reliquis Decanarum Ruralium
nomine gaudentibus ; jubet poftea ut Capitula fua
ruralia, ficut battemur confuetum fuit , congregent,
can.7. dent operam, ut Parochi Parochianos fuos
neceffaria & falubri fidei morumque do&rina im
buant : ne in difficilioribus caufis percontentur ni
fi viros admodum peritos; nec illicitis exaétioni
bus ſubditos fatigent, bis anno unoquoque Paro
chias omnes fuae ditionis obambulent,& quas morum
corruptelas abftergere ipfi nequiverint , ad Syno
dum referant ; aut fi quid periculi ex ea mora ,
poffit emergere', Epifcopum admoneant ; quem,
etiam incun&tanter certiorem facere debent , fiqui
dem in quodvis fe Beneficium intrufiffe intellexe
rint;aut difpenfationem abfolutionemque dolo ma
lo furripuiffe ; illos denique hortatur etiam atque
etiam , has omnes officii fui partes ut impleant,
ea diligentia & fide, cujus Sácramentum Epifco
pis fuis praeftiterunt. Quot fidei juramento mobi*
pra/fita fuper hoc admonemus. Id rurfus praecipitur,
ne patiantur publicae fidelium venerationi propo
ni imagines ftatuafve quafcumque, nifi prius Epi
fcopo, vel Vicario ejüs generali approbatas; ve
nentur & conquirant libros omnes hærefibus refer
tos; aut cºrtè jure fufpe&os , eofque ad Epifcopum
perferri curent .
, Concilium Treverenfe II. anni 1349. ftatuit, ut
quo primùm anno Parochi poffeffionem inirent fug
Ecclefia:, facramentum Decáno Rurali praeftarent,
tum in ejus fraternitatem admitterentur, Conitiis
generalibus Parochorum femel anno quolibet inte
reffent, & praeterea quoties Decanus Capitulum ad
necestarias confultationes indixiffet. Praſtet jura
mentum Decamo, quo praßito im fratrem recipiatur :
6r tenebitur in Capitulir generalibur Śr annalibur,
có- fimiliter quamdo meceffitate occurrente Decanus
Capitulum indicit ſub pœnis conſuetis comparere_ .
Can. 13.
Concilium Cameracenfe anni 1563. Decanis Chri
ftianitatum præcepit, ut fexto quoque menfe , aut
quolibet faltem anno vifitarent Scholas omnes vi
corum oppidorumque , & de earum ftatu Epifco
pum commonefacerent. Art. 3. c.6. Non mihi tem
pero , quin hic obiter dicam, probabiliter fatis
conjici, hos Chriftianitatum Decanos nominaripro
pterea quod iis praeficerentur Ecclefiis , quas fùprà
femel & iterum advertimus. Pleber effe di&tas;
quodque in iis baptifmus celebraretur eorum om
nium, qui toto Decanatu illo nati erant parvulo
rum, baptifmales Ecclefias. Id certè fonat gallico
etiamnunc idiomate vox illa Chriftianitatis. Ei rei
confirmandae conducet non mediocriter, quod mox
ex Carolo Borromaeo obfervabimus.
- III•
 III. Concilia
De Beneficiis, PartI.Lib.II. CapVI.
ရှူးဲ့ Mediolanenfia fub Carolo
habita has effe volunt partes Archipresbyterorum;
ut Presbyteri Affiftentis munus obeant, quando
Epifcopus folemniter facris operatur; ut cuim Ec
clefiain aliquam vifitaturus eft Epifcopus, praecur
rant ipfi , animofque plebium praeparent; Eucha
riftiam impertiant; tum Parochos urbanos, quan
do peftilenti lue afflati jacent ; tum Epifcopuin ip
fum gravi ægritudine decumbentem. Afa Eccl.
Mediol. pag.153. 172. 25o. 31 r. Cum vero probi
buit Carolus, ne Archipresbyteri , five in Civita
te, five ruri celebrarent folemnem baptiinum par
vulorum, in lucem exorientium ea hebdomàda.
quæ præit Pafchali feftivitati , aut diei facræ Pen
fecoftes, quòd ea pompa uni Archiepifcopo refer
vata fit , nec debeant eo nati tempore facro fonte
tingi, nifi in Ecclefia Metropolitana : eo ipfo fanè
:
=
fatis declaratur, alio quovis tempore id juri fuiffe
penes Archipresbyterum, cui ſuberant baptiſima
les Ecclefiae , quæ Plebes dicebantur. Ibidem pa
gin- 498. - - **
Jam, quod ad rurales Archipresbyteros, eadem
Concilia Mediolanenfia edicunt, ut Parochós ægro
tantes invifant : • Plebamus vel Archipresbyter, `vel
prapofitus s in cujus Plebamia , aut Archipresbyte
ratu , prspofiturave finibus agrotur habitat. Aia .
Eccl. Med. pag.67. 337. 338. In Provincia Mediola
nenſi diſtabant Archipresbyteratus à Prœpoſituris :
$: totus Epifcopatus in plures diffecabatur Præpo
fituras , ita ut omnes prorfus urbis & ruris Paro
chiæ his Præpofituris accenferi deberent: ille etiam
quae ab Archipresbyteris regebantur; ut ex A&is
Mediolanenfis Ecclefiae pluribus locis conßat.
Hinc elucet Archipresbyteros hujus Provinciae
nonnihil difcrepare ab iis de quibus ha&enus, di.
ximus ; & hos forſan Præpoſitos à noſtris Decanis
Ruralibus proprius abeffe. Idque in caufa fortaßis
fuit , quamobrem Carolus Vicarios Foraneos infti.
-tuerit in Concilio primo fuo Provinciali, eifque,
omnem illam demandaret provinciam, quæ Archi.
presbyteris & Decanis Ruralibus olim adfignaba.
tur : nempè ut Capitula menfe quolibet fua coge
rent, ut ibi cum Parochis fuis ifi commune confu.
Herent de officiis fuis impigre explendis, necnon
& de caufis implicatioribus; ut explorandae Paro
chorum vitae incumberent, Parochiarumque admi
mitrationi, quâm Canonicae fanétimoniae ea con
cineret : denique fanxit hoc Mediolanenfe Conci.
lium , ut ad mutum poffet Epifcopus Vicarius hos
'Foraneos revocare. Hi autem Vicarii voluntate ,
Epifcopi ab officio amoveri femper poffnt , ac fyna
lè adminiſtraverint, pænar dent ejuſdem Epifcopi
judicio. Cone. I. Mediol. c.29.
Quanquam cuperent hujus Concilii Patres, Ar
chipresbyteris máximè , vel Archidiaconis, aut Pre
pofitis mandari haec munera Vicariorum Foraneó
rum : conftat eam tum meram fuiffe Epifcopi de
legationem , quam quoties collibitum effet , revo
caret. Ita fecum ftätuebat Carolus, hinc illorum
aCull vigilantiam, ftrenuitatemque , ut omnes im
plerent officii fui numeros , fi 'femper revocari fe
' poffe intelligerent. Idque tanto erät fimilius veri,
quod eadem prorfus quondam munera Archipref
byteris in Italia incumbebant; at ea illi paulatim
aut neglexerant , aut excufferant , quod non arbi
trariam & ad beneplacitum Praefulis, fed perpe
tuam eam dignitatem obtinerent. Archipresbyte
ris ergo incuriofis & ignavis fubrogati furit vicarii
Foranei , quorum delegatio ipfis quandoque poftea
Archipresbyteris concredita eft; ficut & infrà de
clarabitur Archidiacomorum priſcar authoritatis lon
gè maximam partem Vicariis Generalibus & offi
) cialibus poftea delegatam fuiffe: tumque hac ipfa
quandoque delegatione non rarò inveftitos fuiffe
Archidiaconos ipfos. - fionibus onerari : Cum Archipresbyteratur
223
Parco opera & tempori, ne enumerem ſigilla
tim omnia munia , quibus Vicarios fuos Foráneos
Sanétus Carolus defungi voluit , circa Collationes
Parochorum , Scholas , Parochos, Regulares, Cle
ricos omnes , criminum reos publicorum & infa
mia notatos. Cretcit in immentum hoc opus. Sa
tius eft monere Leétores, ut aéta ipfa çonfulant
Ecclefiae Mediolanenfis , quo non aliud ufquam-.
opulentius penu , ad totam Ecclefiæ difcipliniam il
luftrandam. Unum id obiter dicam, in iis locis,
ubi, Decani Rurales non certi alicujus Parochiae
Reétores funt, fed eam dignitatem confert Epifco
pus aiicui Parochorum pro arbitrio fuo , & quan
to tempore fibi vifum fuerit ex re Ecclefiae ; hos
tum Archipresbyteros minimum differre à Caroli
Vicariis Foraneis. Unum id operae pretium eft , ut
ab iis infatigatam eandem follicitúdinem & vigi
lantiam infomnem inpendi curet Epifcopus , qui
ad rationes reddendas anno quolibet vocare fæpius
debet , quofcumque in partemi vocat follicitudinis •
IV. Decretuinfimiliter fuit in Conciliis Mechili
nienfibus anni 1 57o. & 1 6o7. ut Archipresbyteri
cQmftituerentur arbitrio Epifcopi , qui non plures
illis Ecclefias fubjiceret , quàm quot commodè re
ere poffent, eofque vel revocaret, vel aliò tranf
erret, cum vifum effet. Jubent etiam haec Conci
lia , ut Epifcopus Procurationes moderetur Deca
norum Chriftianitatis, dum Parochias vifitant , fi
ea vigeat confuetudo, ut eas vifitent. Capitula
fua anno quolibet congregare debent. Conc. Gen
tom. I 5.806. 818. 1560. - -
In Concilio Remenſi anni 1583. juſſi ſunt Deca
ni Rurales Capitula feu Congregationes Parocho
rum, quæ vernaculè Calendæ dicuntur, non faepiùs
quam bis anno quolibet celebrare, ne Clerum ex
penſis ſuis gravent; lites & diſſentiunculas inter
Clericos ortas ibi componere, pacis ftudio privatis
compendiis antheabito ; ut vifitent Parochias fui
quifque territorii; denique Dioecefana in Synodo
ad Epiſcopum referant Acta Calendarum & Viſita
tionum fuarum . Ibid.9 13.914.
Concilium Aquenfe anni 1 585. veftigia preffiùs
legens Caroli Borromæi & Conciliorum ejus ipfa
penè verba excribens , Vicarios inftituit Foraneos,
fingulifque decem fubjecit Parochias , denique ea
dem illis & jura & officia adfignavit , quae in A&tis
Ecclefiae Mediolanenfis prolixius referuntur. Ibid.
թ.r 18. 1:8*.
Tolofanum Concilium anni 1 59o. judicio & vo
luntati permifit Epifcoporum, perpendere an fuffi
ciendi eſſent Vicarii Foranei penuria aut negli
gentiæ Archipresbyterorum & Archidiaconorum. º
Vicarii quor Foraneor vocant , mom mimimo Epifco
pis eſſe conſueverunt levamento, Videbunt igitur
Epifcopi , am Archidiaconorum ó* Archipresbytere
rum aut penuria aut defeétu, Vicariorum ejufmodi
operam , requirat . Ibid. r 389.
Comitia Melodunentiâ Cleri Gallicani anni 1579.
edixere, ut Arcbipresbyteri aut yicarii Foranei ter
tio quolibet menfe ratiomem reddere temerentur Epi
fcopo. Conc. moviff. Gall. 1 1 3. Concilium Aquilejen
fe anni 1596. imaginem quandam delineavit ejus
mirandae difciplinae , quam Carolus in Provincia
Mediolanenfi conftituerat, Vicariofque Foraneos
inftituit inftruxitque iifdem prorfus jüribus & man
datis. Conc. Gen. tom. 15. pag. 1519.
V. Denique Concilium Toletanum anni 1566.
docet nos Hifpaniae etiam Ecclefias Epifcopales fin
gulas, in plures diftribui feu Archipresbyteratus,
ſeu Archidiaconatus, Archipresbyteri ſpiritalem -
eam ibi jurifdi&ionem expromebant , qua eos Ca
nonicae leges communiunt. Ibid. p.781. Ideo & Con
-cilium Ilerdenfe anni 1 1 19. prohibuerat has digni
*tates ad tempus concedi tantùm , & annuis pen
+
¢ፆŸæ

2.24 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
lem jurifJi£ionem habeat, diftriétè prohibemur, me
Archipresbyteratur fub aliqua penfione ad terminum
alicui concedatur. Mentio fit & in his Tarraco
nenfibus Conciliis quibus haec Ilerdenfis Synodus
inferta eft , Decanorum, Foraneorum, quos Pref
byteratus ordine neceffe erat gaudere , quòd eos
Epifcopus caufis Ecclefiafticis dijudicandis praefice
ret: Qgia mon decet caufas Ecclefiaftica* per perfo
mar lařrar pertračłari , me de catero fint Decami fora
ei, mifi Presbyteri vel , &c. Conßitut, Conc, Tarra
в от раg. г. 24.
* VI. Cæterùm fi extremis his fæculis, & ex eo
maximè tempore quo refingendae & in primige
niam pulchritudinem fuam reftituendae difciplinae fa
cræ longè pulcherrimum fpecimen San&us Carolus
Mediolanenfis Archiepifcopus exhibuit : fi ex eo, in
quam, tempore magna acceffio fa&a eft jurifdi&io
ni voluntariae Archipresbyterorum, Decanorum Ru.
ralium & Decanorum Foraneorum: non paulò mi
nùs deceffit etiam de temporali eorufidem jurifdi
> &tione:. Concilium Provinciae Turonenfis habitum
Iavalli, feu ad Vallem Guidonis, anno 1 , 41.
ipfis ut & Archidiaconis interdixit judiciis caufa.
rum, Matrimonalium, fimoniæ, & earum om
nium , in quibus vertitur de depofitione, degra.
datione ſeu amiſſione Beneficiorum, niſi ſpeciali
mandato Epiſcopi fulti eſſent: Niſi de ſpeciali man
dato fui Pomtificit multatemur cognofcerè vel defini
re prºfumanº, de cauf, Matrimonialibus, fºmonia,
vel alii, quæ degradatiomem vel amiffonem Beneficii,
vel depofitionem exigant. Can.4. Inhibuit etiam hgé
Synodus, ne Officiales haberent. Prohibita jam
haec £adem fuerant in Concilio apud Caftrum Gun
therii anno 1131. iterumque prohibita fuere in Con
cilio Salmurienfi anno 1133. `ubi judicia agitare a
& jurifdi&tionem exercere extra civitatem , nifi
per ſeſe ipſi vetiti ſunt, non per Officiales : Ne
Archidiaconi, Archipresbyteri, ſeu Decani Rurales
& alii minores , jurifdiítiomem Eccleßaßicam ba
tentes , extra civitatem officiafer , feu Allocato,
habeant: fed extra civitatem in propriis perfoni,
fuum diligenter expleant offícium. Can.8. Idem ' rur
fus Decreturm promulgavit Concilium ejufdem Pro
vinciae Turonenfis apud Langeacum, anno 1278.
vetitis Archipresbyteris & Archidiaconis, ne Of.
ficiales haberent. Quae tam frequens ejufäem De.
creti itcratio argumento eft vix obtemperatum,
aut ne vix quidem ei fuiffe. Statuta $ynodaliâ
Andegavenfis Dioecefis anni 1 a8. Cam.i. tribus
Archidiaconis, tribus Archipresbyteris, & qua.
tuor Decanis Ruralibus, in quos diftributæ erant va
riæ Epifcopatås portiones affignarunt binas ternafve
fingulis urbeculas, ubi caufà, & placita audirent.
Certum quoque numerum Apparitorum definie
runt Spicileg. T.11. p.229.
Pi&avienfis Synodus anni 1 »8o. caufam aperit hu
jus Archipresbyterorum contumaciae, tot Conci
1iis totque Decretis fruftra impetitae: ea erat lucri
& P$cuniae . turpis cupiditas , qua concitati plura
in ditiopis fuæ trąćłu`Tribunalia erigebant,” plu.
reque fibiacifcebant Vicarios, Generales & of
ficiales qui lites inftruerent , examinarent contra
ctus & teſtamenta, qui denique ipfis abfentibus
caufas dirimerent : Archiprebyteri lucrum quaren
*es proprium nou commodum fubjectorum , 6 c. Uno
cQntcntos effe jubet haec Synodus Tribunali, aut
ad fummum altero, fi inolita effet ea confuetúdo,
ut plures habcrcnt : Im uno loco tamtummodo fië
centextur , pjî funt taler, qui vel quorum pr«de
**/%ref comfweverunt ab antiquo i» duabus vilii;
vel pluribut audientiam exerçere. Et illi duoruna
2ocorum ad hoc amtiquitur affuetorum numerum non
$***nt • Con. Tom. 1 1. part. 1. pag. 1 138. Denique
illis hæc Synodus interdicit caufis'majoribus, Ę.
trimonialibus , fimoniae , ufura:, & hujufmodi aliis,
-
- -
-
quod ipfum jam decretum fuerat illis in Provin
ciæ Türonenfis Conciliis , quæ paulò antè lauda
ta funt.
Concilium Salmurienfe anni 1194. animadvertit,
profcripfitque flagitiofæ Archipresbyterorum ava
ritiæ caput aliud non minùs tetrum : quippe non
canonicas, fed pecuniarias poenas indicebant adul
teris, inceftuofi§, fornicariis , aliorumque affinibus
fcelerum, quae remittere ipfi non poterant , & has
pecunias infuum marfupium congerebant. Pro adul
ferio, formicatione , imceffu , & aliis exceffibut , in
quibus difpenfare mom poffumt , à Clericis 幻 laieis
pœnam pecuniariam comtra Camomum prohibitionem
exigunt & extorquent . Con. Tom. 1 r. Part.1.
pag. 1396, - . ..
VI 1. Pereellit hæc eadem Synodus Archipref
byteros qui Officiales habebant, per quos , dum
aöeffent ipfi, & Contraétus examinarent, & figil
lum iis apponerent : Ne Clericor curfores & qua/®
exploratore, ad audiendar Confe/fone contrabentium
de catero teneant , mec ad relationem eorum literas
figillent, acfi im eorum prafentia faffe fuißent •
Ibid. c.4.
Bajocenſis Synodus anni 13oe. Ibid. p.1464 , cau
fas omnes matrimoniales Judicibus omnino inferio
ribus interdicit : ut quae integræ. Epifcopi judicio
fint fervandae. Deniqüe in Concilio Ravennate an
ni 1517. gravi daminationis cauterio inufti funt
Archipresbyteri, & inferiores omnes Judices , qui
cumqüe id fibi arrogarent, ut de Parochis aliifque
Beneficiariis judicium inftituerent, ac demum com
vi&os depofitionis fententia ferirent; quod cont£
flatur synodus Canonicis regulis vehementer ad
verfari, per quas foli fas eft Epifcopo Clericos
quoſcunque deponere & exauthorare , Can-94
Cap. 13. Ibid. pag. 1666. -
patefaâa jäm fatis ex his eft vafa illa Archi
presbyterorum quondam jurifdi£tio contentiofa: nec
iatere jam poffünt caufae juftiffimae , quæ ad eam
cohibendami intra ar&iorem gyrum Epifcopos ad
duxerunt. Aut verum, aut finitimum yero eft , am
pliffimam hanc illis primùm aliquandiu ab Ëpifco
pis delegatam fuiffe poteftatem : temporis diutur
hitate & confuetudine eam delegationem ita robo
ratam fuiffe, ut in jus commune & ordinarium con
valefceret, & ex arbitrario Vicariatu officium cer
tum & perpetuum crearetur: donec glifcente cor
ruptela fieret, ut illa poteftatis amplificatio penè
juftiùs etiam quàm conceffa fuerat, revocaretur •
Concilium ad Pontem Audomari habitum anno
1279. ſuſpendendi & excommunicandi poteſtats-»
Archipresbyteros uti conceffit, dum id fcriptis fie
ret : Decani Rurales exercentes juriſdictionem, moy
fufpendant mee excommunicent miſ in feriptir. Cone
Tom.II. Part. I. pag. io47. Cam. 16. Superiùs deliba*
ta Concilia hac eos non nudaverant poteftate ,
* quae fola eis depofitionis fententia interdixerant.
Legere eft in nüper edita Compilatione Concilio
rum & Synodorum Rotomagenſium, qui limites
alii alibi praefcripti fint Decanorum Ruralium ju
rifdiétioni , Synodicuna Rotom- pag.z43.x53.x 34.1.39•
ք.213.216. -
VIII. Obfervat autem Fagnanus, In 1. 1. Derr.
Part.2.pag.219. 221., I. Rurales Decanatus non
poffe numerari inter Dignitates, uti neque Prae
pofituras, neque Prioratus, quòd ejufdem hæc fint
eneris, eafdem habeant fun&iones, nec ulla eis
jurifdi&io adhaerefcat : Non habent Dignitatem ,
cum, mom babeant prarogativam fupra alior, vel jw
rifliäionem. 1. In Dignitatum numero ex eodem
cenfentur Archipresbyteri ; fed cum plerumque cu
ram non habeant animarum, etfi ante Concilium
Tridentinum jure Decretalium neceffe cffet , ut
Presbyteri jam effent, vel quamprimum ordinaren
tur, qui ca donandi erant dignitate: poft Tridem
tIIlԱIIM
 De Beneficiis, Part. I. Lib.II. Cap.VII.
*inuia defideratur tantùm ut annum ætatis agant
vigefimum fecundum, nec ulla incumbit neceffitas,
ut Presbyteri fint. Self 24. e. 12. 3. Archidiaconus
Vicarius quodammodo eft Epifcopalis jurifdi&io
mis, at Archipresbyter Epifcopi Vicarius efi ad
Sacramentorum celebrationem, ad Officia Ecclefia
ftica, ad Caeremonias facras, ad Benedičtiones po
pulo infundendas • Fagna. ibid. pag.374.375. 6r e.
4. Archipresbyter fubjicitur jurifdiétioni Archidia
coni, in quibus rebus id jure fancitum cft vel con
fuetudine: aliàs mirificè fupra illum eminet. 5.
Nec tamen id prohibet, quin Archidiaconus jure
poffit uti & vifitationis & correptionis in Archi
presbyterum , & in ipfas Archipresbyterales ejus
funétiones. 6. Quanquam Archipresbyteri & Ar
chidiaconi Vicarii tantummodo fint Epifcoporum :
nituntur tamen certo & perpetuo officii & digni
tatis titulo, nec ab illis revocari poffunt. De Ca
thedralibus Archipresbyteris agit hîc Fagnanus .
7. Cum fint Archipresbyteratus faltem aliqüi, qui
bus annexa eft animarum cura, neceffè efî, ut qui
bus illi conferuntur , ii ex Tridentini eodem de
creto attigerint annum aetatis quintum fuprà vi
gefimum. Dicemus infrà, ut Archipresbyteri &
Decani Rurales ſua omni juriſdiétione excüſſi fint,
nec aliud jam in poteftate habeant, quàm ut ex
tra figuram iudicii corripiant delinquentes: & ad
1Epifcopi judicium omnia referant. 8. Addam de
nique ex Barbofa à Congregatione Concilii adju
dicatas Archipresbyteris Cathedralium Ecclefiarum
' fuiffe oblationes , quae ibi fiunt, cum penes illos
fit & animarum cura & adminiftratio Sacramen
torum . De Paroc- c. 15. m.27.29.
***-3օ******3օ*****8:***3:օ**8թk}թk3:**3-X8թ:3:օ%8:օX-3
De Vicariis Generalibus, Officialibus,
Penitentiariis, Theologis.
C A P U T VII. P. 1. L. r. c. 19.
De Vicariis Generalibus Epifcoporum,
& de poenitentiariis, per priora
Ecclefiae fxculà.
1. Chorepifcopi ipfi erant Epifcoporum Vicarii Ge
meraler ad Parochias agrorum.
II. Exempla quædam Vicariorum Generalium • Eo
rum imago elimatiffma im Gregorio Naziamzemo &•
Eafilio , dum Presbyteri tantum effemt.
III. Noluit Gregorius Bafilii ad Epifcopatum pro
•ve£ti Vicariatum gemeralem gerere.
IV. Pulcherrima & im Chryfoftomo effigies Vicarii
Generalis.
V. In Ecclefia Latina Ambrofio Mediolanenfi Epi
ſcopo Simplicianus Vicarias operas preſtit it..
VI. .4ugufiimus fimiliter Valerio Epifcopo Hip
ponenſî .
VII. Hi Vicarii Generaler, eadem opera eramt &•
Officialer, & Panitentiarii, & Theologi, G. Ec
cleſſe Cathedralis Parochi.
VIII. H«c eadem mumia ipfi tum utplurimum obi
bant Epifeopi.
IX. Vicarii hi Gemeraler plerumque &• Coadjuto
ves erant , & Succeffores Epifcoporum.
X. Eò collimabant Canones , cum jubebant Epi
fropor eligi ex ejttfdem Ecclefia Presbyterorum , vel
Diaconorum collegio.
XI. Forma abfoluti omnibus mumeris * Vicarii
Generalis in Claudiano, fratre D. Mamerti Epifco dem de caufa çathedra bonorem in/igmoremque inter
pi Viennemf;. Presbyteros ſedem repudiaſem, &c. Nazianz. in
- Tom.I.
22.5
XII. Prob4tur illum fimul obiiffe alia omnia mu.
mia Dignitatum fupra laudatarum .
XIII. De Prefbyteris Pænitentiariis . Eorum crea.
tio, ć” extinćtio`in Oriente , ex bifloria Socratir.
XIV. Quid eadem de re Sozomemur feripferit.
XV. An» efTent aliqui im Occidente .
I. A” iis primum fermo de Presbyteris ordien
dus fuit, qui primum co in ordine locum
tenuere. Quales ſunt profectò Vicarii Generales,
qui & depofitam apud fe Epifcoporum authorita…
tem haberent, & univerfales effent facrae jurifdi
&tionis adminiftri. Chorepifcopi de quibus fupra,
in ruralibus Parochiis Generalem Epiſcopi Vica
riatum exercebant. Unde Fcrrandi illud & Cref.
conii : Chor^pifcopi , id eft , Vicarii Epifcoporum.
Hinc & Ifidori Colleétio in explanando Ancy
rano Canone, Vicarii Epifcoporum , quos Graci Cbo
repifcopos dicunt.
II. In urbe verò hanc generalem Epifcopi dele
gationem obire non poterant, nifi Presbyteri vel
Diaconi , Archipresbyteri vel Archidiaconi. De •
Archipresbyteris jam diximus, de Archidiaconis
*~
mox dicemus. Nunc agendum nobis eft de Vicariis
iilis arbitrariis, quos de grege Presbyterorum fe
ligebant quandoque Epifcopi , ut in eos Epifcopa
lis farcinæ partem aliquam rejicerent. Ejufmodi
fuit Gregorius Nazianzenus, quem pater cognomi
nis Epifcopus Nazianzi, jure patrio , vi faéta ,
eremo abduxit , & relu&tantem adegit , ut regendg
Eccleſiae ſibi coadjutor accederet. Baron. an.366.
m. 1 o. 18. Teftatur infignis ille Theologus, Epifcopum
fe Nazianzi numquam fuiffe , fed parentis folùm
veluti Vicarium & cooperatorem . Numc quidemz
eum praclaro parente curam hamc fufcipere mom re
cufo velut magn& Aquilae , &r alti/imè volamti pul
lur non incommodus è propinquo advolans. Grat. ad
patrem. Gregorium non multò poft fecutus eft Ba
filius. Epifcopo enim Cæfarienfi Eufebio concilia
tus, præftantiffimi ftatim Vicarii fpecimen exhi
buit. Expinxit ejus imaginem admodum luculen
tam Gregorius Nazianzenus, cujus haec funt verba:
Adeffè , docere, diéto audiemtem effe , monere, quid
vir demique illi effe , confultor bomur, opitulator
.optimur, divinorum oraculorum explicator , rerum
agendarum pr«monftrator, femeífutis fub/ìdium , fidei
adminiculum , dometicorum fideli/imur, externo
rum ad res gerendas aptiſſimus s ut uno verbo di
cam tamtam Tejus benevolentiam obtimemr , quamtò
pri} , apud eum odio flagrare videbatur . Ex quo
Åoc affêcutus e/?, ut etiamfi illi Cathedra homore fe
cumdus effet, Eccleße tamen Imperio potiretur - Ete
mim pro benevolentia quam comferebat , authorita
- tem viciffm accipiebat ; ac mirur quidam erat inter
eos concemtus mexufque poteftati* • Ille plebem duce
bat , hic du£torem. Orat. . im laudem Bafilii •
IiI. Haec effigies præftantiffimi Vicarii , & Bafi
lii virtutibus pár , & Gregorii ingenio calamoque
non impar. Magna erat inter utrumque , hunc Cg
fareae , illum Nazianzi Generalem Vicarium affini
tas , magna virtutum cognatio. Cum enim eſſet
uterque tum voluntariae , tum contentiofae admini
ßer jurifdi&ionis, Epifcopalem curam & laborem
in fe fufcipiebat omnem , honorem Epifcopo refer
vabat. Fa&us deinde Epifcopus Cæfareae Bafilius
ipfe , Barom. an.369. a. 59. , cum ad eum Gregorius
veniffet, infigniore illum inter Presbyteros fede
donare , vices fuas illi delegare , & eo illum re
onere loco conftituit, quem ipfemet paulò antè
impleverat. Iifdem enim verbis defcribit Grego
rius locum, tum quem Bafilius fub Eufebio occu
arat , tum quem ipfi faétus Epifcopus implendum
ingerebat : Poftea cum ad eum veniffem atque ea
Ff laud.
 22.6
Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina --
laud. Baßl. Recufavit Gregorius oblatum honorem,
nec ea repulfa alienatus ab eo eft Bafilii verè Mal.
gni & magnamini animus. Poftea autem ordina
tus à Bafilio Gregorius Safimorum Epifcopus, cum
inde ob triftitiam loci difceffiffet , vim iterum ab
optimo parente Nazianzi Epifcopo paffus eft , ut
Vicarium illi minifterium praeftáret . Vicarius er
go Epifcopi, non EpifcQpus Nazianzi fuit Grego
fius Thelogus, etfi id jam tum fama per orbem
mendax ſparſerat. Baron. an. 371. n.1or. 106. 107.
Locupletiffimus ipfe author & teftis ita confirmat,
eò fé hofpitem venifie , & vices geffiffe Epifcopi
tantùm non Epifcopum fuiffe : Ai breve tempür
pr«fe£turam quafi hofpites accepimur.
IV. Presbyteri tum erant Gregorius & Bafilius,
cum ad Vicarii Generalis munus acceffere . At
Chryfoftomus cum Diaconus tantummodo adhuc
effet , prædicandi verbi divini munus cum primis
Epiſcopalem implebat Antiochiae, Baron. an: 381.
n. 48. 386. m. 43. , acfi effet ei illius Ecclefiae Cura
concrcdita , abfente Epifcopo Flaviano. Qgid boc
(ìt , fratres chariffmi ? Pa{for abef? , &• tamem over
fuum cum diligentia fervanter ordimem video. Pro
feciò bomi illiur Pa/toris id quoque offícium ef? , ut
mon modo illo pr«fente , verùm et iam abfente, ovili
ftudium omne adhibeat. At ubi Presbyterii ordine
auétus eft Chryfoftomus longè majore cum fru&u,
& flagrantiore zelo Epiſcopalibus obeundis vicibus
Epifcopum levare coepit. Dicam alibi tunc Dia
conis nondum licuiffe ad populum concionari. Ita
que fingulari privilegio & fpeciali delegatione tum
concionandi munus,' cum Diaconus adhuc erat ,
ufurpabat, Epifcopi vices agens Chryfoftomus.
Sunt tamen qui Cardinalis Baronii am. 375. m. 23.
Chronologiam labefaétare conati fint, ut Presby
ter jam tum fuerit Chryfoftomus, cum conciona
ri coepit. Sed ne Presbyteros quidem tum moris
<rat fermocinari ad plebem, ut infrà patefiet. Ita
que etiam tum opus fuiffet Epifcopali quadam de
legatione & vicariatu , ut publicum prædicandi do
cendique munus vel Presbyter Chryfoftomus ex
pleret.
V. Nemo inficias ibit , quin vicariorum Gene
ralium in Oriente tria hæ@ fuerint exempla nume
ris omnibus abfolutiffima. Nunc ex Ecclefia Lati
na totidem pr9memus. Primus eft B. Simplicia
nus , Ambrofii Mediolanenfis deinde fucceffor,
cujus antea fuerat Vicarius. Is Romæ cum effet
Presbyter , à Damafo Papa Mediolanum miffus eft,
ut inter prima Epifcopatùs exordia adeíTet Ambro.
fio. Illuin Ambrofius ipfe per illuflri hoc teßimo
nio profecutus eft , qüöd cum orbem terrarum .
perluftraffct , ad omnes difciplinas perdifcendas, fi.
bt tamen prima Epiſcopatis rudimenta tentanti du
bias qua:fti9nes proponeret, ut percontando doce
ret. En ipfâ Ambrofii verba in Epißola fecunda
ad Simplicianum: Sed quid e? quoà ipfe dubite,,
aut à nobis requirat , cum fidei & acquirend« d;.
vim & cognitiomi gratia totum orbem peragrave ris:
� quotidiam« lectioni mo:furmis ac diurni, vicibu,
omne vit« hujus tempus deputaveri;, acr; prefertim
*p3£gio , etiam intelligibilia compleâem, ?
V!. Auguftinum Valerius Hipónenfis Epifcopus,
Presbyterum co tantum confiliö ordinavit, uííú
beret in quem vices fuas & follicitudinis magnam
Partem cQhfgrret. Id apertè infinuat Pomdiùs,
cum ait ». Valerium Ecclefiae fuae praefenti necem.
tate cruciatum; cum plebe ſua egiſſe & conſultaſſe
de eligendo ordinandóque Presbvtero: diutinis jì
Precibus cum enixum füiffe, ut Presbyterum à Dó
''Petraret , qui vice fua prædicandi munus imple.
%-t : Cum enim gente Græcus effet , non eam `a(. implebat omnes , quòd ea fint 'propria Presbyte
fecutus crat Latihae linguæ facultatém, quae fiuis rorum munia, dum nihil nifi juffii Epifcopi fa
*9º , quae muneri concionandi par eſſet .. Deni ciant, & ejus in omnibus obnoxii fint poteftati.
9° Cum primum Auguftinus ordinatus ab eo Pref. Dicam infrà folitos fuifTe iis temporibus
byter fuit, illico concionandi illi Provinciam man
davit , qua Presbyterorum ha&enus nemo in Afri
Ca. defunétus fuerat : Apoftolicum illud privilegium
folis Epifcopis fibi tunc vindicantibus.`Cum jiagi
tante Eccleſiaſtica neceſſitate de providendo Øra
dimamdo Prefbytero Civitati; plebem Dei alloquere
tur , &c. Gratias agebat Deo , fuar exauditaf fuif.
fe preces quar fe frequenti/mš fudife marrabat,
ut fibi divinitur homó comcederetur talir , qui pof.
fet Verbo Dei & do&rina falubri Eccle/ìam Dei xdi
frare : cui fe rei homo hatura Gracus , mimufque
Latina lingua &• literir imfruétur, mimur utilem
pervidebat , & eidem Presbytero poteftatem dedit
coram fe in Ecclefía Evangelium pradicamdi , ac fre
quentiffimè traçtamdi , comtra ufùm quidem & com
fuetudinem Africamarum Ecclefíarum . Unde etiam
ei monnulli Epifcopi detrabebant. Poffd. im vita
Auguft. c.4. 5. Baron. am. 39r. m. 21. Hæc omnia.
confentiunt mirificè cum Vicarii Generalis p9tefta
te , unde & Auguftinus ipfe probè intellexit ,
grandi illo & ſollicitudinum pleniſſimo ſe mune
re inftru&um fuiffe. In ea enim quam ad Vale.
rium Epifcopum paulò poft fcripfit Epiftola , ut in
ducias faltem aliquas ad pafchalem ufque feftivita
tem impetraret quas legendis Scripturis , & addi
fcendis iis, quae deinde doceret populum , confer-,
ret : hæc habet, quibus teftatur tam periculofi mu
neris pondere gravari fe vehementer , cuum fecun
dus fibi tradatur gubernaculi post Epifcopum lo
cus; itaque nifi vis fibi allata fuiffet , confenfu
rum fe fuiffe nunquam. Vir mihi faéta eft merito
peccatorum meorum . Nam quid ali*. d exiflimem , ne
fcio , ut fecumdur locur gubernaculorum mihi tra
deretur, qui remum tenere non noveran. Ep. 148.
VII. Si Vicario Generali non malè convenit
fecundus locus gubernaculorum : Parocho certe con
venit non minus bene , quod Auguftinus à Poffi
dio dicitur Presbyter Civitatis. Nam ut in agris
Chorepifcopus, ita Vicarius erat Civitatis Presby
ter. Urbes enim ferè nifi majores effent , qualis
Alexandria, Antiochia, Conftantinopolis , Eccle
fias habebant fingulae fingulas Epifcopales Cathe
dralem. Cathedralis ergo Ecclefiae Parochus, five
Presbyter, in iis quae fìint Presbyteralis Ordinis,
& jurifii&ionis Epifcopalis, primam poft Epifco
pum obtinebat poteftatem. In minoribus orbibus
erat plerumque cum Epifcopo Presbyter unus,
qualis fortè eo tempore fuit Hippo Regius. Cum
in Concilio Carthaginenfi III. a&lum eft de ea.
Epifcopi Carthaginenfis poteftate , qua Presbyte
rum unius Ecclefiae poftulantibus Eccléfiis aliis Epi
fcopum poffet ordinare: propofita eft illa difficul
tas de Epifcopis, qui umum haberent Presbyterum,
quibus adeo illum auferri, cum durum , tum fub.
iniquum videretur: Qui umum habuerit, mumquid
debet illi ipfe unus Presbyter auferri ? Et quia Epi
fcopi longè major utilitas, neceffitafque, quàrn .
Presbyteri ; & communi totius Ecclefiae bono pri
vatum cportet cedere: ita decretum eft : Si mece/.
farium Epifcopatui quis habet Prefbyterum , &• umum
babuerit : etiam & ipfum dare debebit. Cam. 43.
Tum ergo ille unus Presbyter , & Vicarius, &
Officialis, & Poenitentiarius, & Theologus, &
Parochus erat Civitatis . Poffet & dici Coadjutor
Epifcopi; fucceffor denique ejus , non certò qui
dein , fed verifimillimè futurus.
VIII. Ubi verò plures erant in Ecclefia Cathe
drali cum Epifcopo Presbyteri, is qui erat primus
omnium , etfi dignitatum earum necdum nómina.
geftaret omnia, quòd nequedum etiam omnes illae
in ufu effent : fingularum tamen officia & numeros
Eಣ್ಣಿಂ
- pios
 DeBeneficiis, Part.I. Lib.II. Cap. VII.
ipſos per ſeſe Sacerdotali omni miniſterio defungi
& Parochi, Officialis, Poenitentiarii & Theologi
fimul munus obire. Baptifmum dare , reconciliare
poenitentes , folemnes Miffas facere, habere concio
nes, Clericorum inter fe & plerumque etiam Lai
corum lites finire. Presbyteriiis tunc tantum adhi
bebantur minifteriis , cum aut abeffent , aut aegro
tarent Epifcopi , aut negotiorum multitudine &
pondere obruerentur. Non mirum ergo fi dixeri
mus, & Parochos , & Officiales, & Theologos
& Poenitentiarios Epifcoporum fimul Vicarios eof
º dem fuiffe ; cum hæc fimul omnia ipfi obirent Epi
fcopi , nec nifi neceffitate coa&i aliqua Presbyteris
demandarent : illud enim omninò obfervandum ,
fi quae vulgò Epifcopus ipfe gerebat per fefe, ea .
quandoque aliis gerenda committeret; hos verè,
feu Generales ad Epifcopale omne minißerium, fi
ve Particulares ad partem minifterii difficilimi Vi
carios dici potuiffe.
IX. Quod autem dixi, Coadjutores Epifcopo
rum , & fucceffores plerumque fuiffe eos , qui ge
ncrales eorum fuerant Vicarii : rem cum aliorüm
complurium , tum ipfius Auguftini exemplo tefta
tam dixi. Parenti in Epifcopatu Nazianzeno ideo
non fucceffit Gregorius Theólogus, quia invi&if
fimè reftitit. Sed ad alium & eminentiörem coelitus
Epifcopatum vocatus eft Conftantinopolitana fede
honeftatus, & ne de Safimis loquar. Vicarii genera
les fuerant Baſilius & Chryſoſtomus, cum ad Epi
fcopatum venere. Scilicet Antiochenam Cathedrâm
non inſedit Chryſoſtomus, quia Antiochia vota ,
& Imperator & Regiae urbis Ecclefia prævenere.
Habuit tamen ab ipfo Antiochiae Vicariatu , & no
men, famamque & merita ipſa, quorum Epiſcopa
lis infula merces fru&ufque fuit . Ambrofium in.
Epifcopatu excepit Simplicianus, Valerium Augu
ftinus: qui ipfe de fe ita loquitur Apprehenfùs ,
Presbyter, id eft Vicarius, faétur fum , ©• per hume
gradum ad Epifcopatum perveni. De Diverfi, fe*mo
ne 49. An poteft enim quifquam inftitui , fingique
melius ad Epifcopatum', quam qui vices Epi
fcopi fungi cogitur longo témporis intervallo ? Ea
res tam eft aperta, ut obfcurari dicendo magis
poffit, quam illußrari.
X. Illud obfervare fatius fuerit , Conciliorum
Canones antiquos , & Pontificum Decretales Epi
ftolas, quibus jubentur de ejuf8em Ecclefiae gremio
Presbyteri , aut Diaconi in Epifcopos eligi, non
idcirco tantum id praecepiffe, ut eximio utrique
illi Ordini haberent & haberi curarent honorem ,
& quafi gradus ad fummas Ecclefiae dignitates viam
que fternerent : fed ut ii maximè Ecclefiae praefice
227
ac Diaconorum Collegium, futurorum erat Epifco
porum feminarium . Ita ut inter eos qui præ cæte
ris adhiberetur rebus gerendis , & haberetur pro
Vicario generali, is eſſet dignitati maturior Epi
ſcopali.
XI. Facilè mihi equidem perfuaferim , Eraclium
Presbyterum , quem fibi Coadjutorem , & fucceffo
rem adfcivit Auguftinus paulò ante obitum , ejuf
dem Generalem fuiſſe Vicarium, quando ab Eccleſia
illum fua abducebat , tum propriæ Ecclefiae , tum •
univerfae neceffitas. Principem enim illi fecundùm
fe authoritatis locum dabat indubitanter Augufti
nus, & hac illum rerum experientia imbuebat , per
poliebatque, ut Epifcopum fingeret & informáret.
Nec dubitari etiam poteft , quin Mamertus Viennen
fis Epifcopus Claudianum fratrem in Vicarii Gene
ralis minifterium , fibi adfciverit ; Sidonius enim
Apollinaris, ubi de Claudiano loquitur , eam tibi
vicarii Generalis tabellam depingit , qua vix ullam
queas defiderare perfe&ionem. Epifcopum fratrem
majorem matu religiofiffimè obfervant , quem dilige
bat ut filium , cum tanquam patrem veneraretur •
sed & ille fufcipiebat bunc granditer , habenr in eo
Confiliarium im judiciis , Vicarium in Ecclefiis , Pro
curatorem in negotiis, villicum in Prºdiis , Tabu
larium in Tributis , im leçtionibus comitem » in
expofitionibus Interpretem , im itimeribu* contuberna
lem. Ann. Cbriffi 4oo. siiom. 1.4. Epift. 1 1. Idem,fo- .
nant non minùs éîeganter haec Sinodii, de eodem
Carmina : Antifler fùis ordine in fecundo , fratrema
fafce levans Epifcopati. Nam de Pontificis bonore
fummi ille infignia fumpfit , bic laborem •
xim. Verùmj ut haecTeß fine controverfia Ge
neralis abfolutiffima defcriptio Vicarii : ita perfpi
cuum prorfus eft hunc verè Generalem eſſe vica
rium ,'qui Epifcopo fuo nulla in minifterii fui par
te deeffet. Érat 'enim illi Officialis, Confiliarius
in judiciir. Erat Oeconomus , Procurator in neg0
tiij. vicedominus, aut domus difpenfator , Villi
cur in pradii, .Thefaurarius & Ærarii praefeétus •
Tabularius in tributis . Theologus , in expoſitioni
bus interpres. Poenitentiarius, & in offerendis ſa
crificiis,`conferendifque Sacramentis Vicarius » Vi
carius in Ecclefii;. syncellus denique & fecretio
rum ejus operüm tefti§, in itineribui contubernali: •
Quin etiam & Praecentor, eorumque qui in Ec
clefiafticis occupantur officiis moderator: Pfal.so
rum hic moderator ó* phomafcu* ante Altaria, fra
tre gratulante, instructas docuit ſonare claſſe : Idem
earüm officii áivini partium re&or , quæ fingulis
anni temporibus recitarentur : Hic folemnibu* ap
muis paravit, qu« quo tempore eleſia convenirent -

rentur , qui Epifcoporum noffent officia , fun&io clauáianum exiftiniávit Gennadius Viennae fuiffe
nes expleffent , & ei non fuccumberent oneri , quod
Epifcopum. De viris illuft. Im Salgiano • At eſſe
cum ſuperioribus Epiſcopis multo antè portare in omninò non potuit, ut qui ante fratrem vivere
fueviffent. Quod fi de Presbyteris & Diaconis is defierit. Petrüs de Marcha hunc effe errorem An*
eligebatur, ut ferebant Canónes, qui erat in re tiquarii, ſeu Librarii auguratus eſt qui Epiſco
bus tantis verfatus magis, ac miniftério tam fanéto pum pró Chorepiſcopo fcripferit : Marea de C: cºrº
magis idoneus : rationi valde confentaneum eft: ì.z. c. 34. verùmi haec quae cum Sidoni9 Apollina
ut credamus, eum multo faepius eligi folitum effe, ri di&á funt, confentiùnt magis cum Vicari9 Ge
quem Generalem fibi Vicariüm Epifcopus elegiffet, nerali, quàm cum Chorepifcópo. Nam quæ fitpr?
praemonftraffetque , quem Epifcopali geftandae , fi explicata: funt Claudiani fun&iones, non patieban
ve fecum, five poft fe farcifiae màgis idoneum judi tuń illum ab Epifcopo, ab Ecclefia Cathédrali, ab
urbe recedere: quae öiiörepifcopi autem funt , haec
caret. Credi eninm par eft ab Epifcopo peritiffimum
quemque fumptum eſſe de Presbyteris & Diaconis, illum in agros plerumquè ablegant : Qganquám
apud quem partem deponeret áliquam oneris fui. haud fcio , an paffim übique in Gallia tunc tem
Adhibébantur iis temporibus omties & Presbyte poris fuerint Chorepi(copi. Fit enim eorug, mg
ri & Diaconi, non decantandis, quibus tamen in íio rumnonnifi rara.
ftri&im, Et jamex occafione
& quafi ante adnotatum.£ft
meminife »Con
co
tererant , Divinis Officiis : ea quippè tum erat alio
rum Clericorum cura: ſed juvando ſublevandoque cilium Regienfe; nullum autem , qui verc eſſet
Epifcopo , aut conferendis Sacramentis, aut ha Chorepifcopus, inftituiffe . - - -

bendis concionibus, aut finiendis Clericorum ac XIII. Non dabit ſe forſan aliàs tempeſtivior
fidelium inter fe litibus, aut obeundis Curialibus , occafio differendi de Poenitentiario, qui Vicarius
aut Epifcopalibus muniis. Epifcopi ergo cujufque & ipfe erat Epifcopi Generalis in adminiftranga
Clerus, ſed ஆ praefertim Praesbyterorum ejus poenitentia. Neque id mihi ಕ್ಳtum eft ut ha
- от Л. Ff 2. bito
 22.8 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
bito de Vicariis Generalibus fermoni fermomem tentiàrii Presbyteri & paenitentiae publicae ratio
adjungam alium de privatis & ad partem tantùm nem , ut hac fublata , tolli & illum oporteret.
aliquam minifterii affumptis Vicariis • Verùm de • 1. Alioqui è tot Orientis Ecclefiis aliqua faltem
Pœnitentiario hic filere non potui , quod id pro Poenitentiarium retinuiffe. 2. Deciana perfecutio
prium fit munus Presbyterorum ; cum cætera qug & creberrimi in ea lapfus, ad poenitentiam tantùm
aliis mandantur Vicariis , & Diaconis & minori publicam pertinent. 3. Offendiculo fuit mulier con
bus Clericis poffint ab Epifcopo comimitti. feffa publicè crimen occultum: id fpe&abat etiam
Saeviente, quae diriffima fuit, Decii perfecutio ad poenitentiam publicam , cujus illa leges præ
ne , ut Socrates refert , Ecclefiarum Eptfcopi Camo tergreffa erat, & per quas non licebat fcelera pa
mi adjunxerumt, ut in fingulis Ecclefìi* Presbyter lam efferre, quæ utiliùs laterent. Ulteriur progref
quidam Pænitemtia praefiet , quò qui poff Baptifmum fa , ait Socrates. 4. Publicatio occultorum crimi
iapfi fuiffemt, coram Presbytero ad eam rem defigna num arbitriaria erat , & ea abfolvebantur mulie
res, ficunde periculi aliquid immineret. Potuit er
to peccata fua confiterentur. L. 5. c. 19. Solius haćte
nus fuerat , ut infra dicetur, folius, etiam poftea go poenitentia publica , & is penes quem erat ejus
fuit Epifcopi publica Poenitentium reconcilatio • „difpenfatio , Presbyter tolli. Non ita privata pec
Nam & illius erat poenitentiae leges ponere , conde catorum & confeffio & Penitentia. Cum enim hæc
re Canones , publicam decernere poenitentiam , ex fit ad abfolutionem aut annuendam , aut renuen
plorare per fefe aut per alios , quo ftudio poeni dam, aut fufpendendam penitus neceffaria , aut
tentes operi incumberent : ut pro cujufque vel ne eam non fuftuliffet Ne&larius, aut fi privato fuo
醬 vel diligentia poenitentiae tempus vel pro conſilio feciſſet , aliquos expertus eſſet ſupra mo
tra eretur longiùs, vel contraheretur. ' Eadem vi- - dum repugnantes ; non faltem habuiffet confenta

guit difciplinâ etiam poft inftitutum Poenitentia neas omnes Orientis Ecclefias, in tam praepropera
ritim, ut fidem faciunt San&iffimi Patres , Cano innovatione, tantique ad aternain falutem m0
nes Conciliorum , & Summorum Pontificum De ment1 .

creta. Ex quibus illud efficitur, eas tantùm fuiffe
Poenitentiarii partes, ut fi qui primam Baptifmi
commaculaffent innocentiam, eorum fecreta audi
set Confeffiones, fecretafquc indiceret pœnitentias:
fi quis autem cjufinodi patraffet aliquid, quod fo
la elui poffet poenitentiâ publica eum propter cri
men capitale ad Epiſcopi Tribunal, & ad difficil
limos poenitentiae publicæ remitteret labores. Ac
cidit autem Conftantinopoli, Ne&ario ejus Eccle
fic clavum regente , ut foemina poft faétam Poeni
tentiario Presbytero Confeffionem, palam & pu
blicè confeſſa ſit ſe à Diacono vitiatam fuiſſe . Id
verò quod non poterat non grave fcandalum con
citare, fine dubio illa fecit praeter Presbyteri com
filium. Nam ea tempeftate etfi peccatorum, etiam
occultorum publica effet poenitentia, erat tamen ,
femper fecreta Confeffio. Immo fecretò etiam pe
ragebatur pœnitentia , quando offendiculo eam fo
re praefagiebatur, fi publica fieret ; aut fufpicio
nibus, odiis vindiétæque locum daturam . Denique
ita temperabantur omnia , ut ne fæming , quae res
effet plena periculi, in ullam unquam fufpicioncm
obliquiorem venirent. -
XIV. His omnino rationibus adducimur, ut Poe
nitentiarium culpæ prorsùs eximamus; & in culpa
non fuerit nifi mulier , quæ ultra pofitos fibi ab
eo limites imprudentius progreffa, graviffimum
႕ႏိုင္ဆိုႏိုင္ရ
fed occultum crimen gravi omnium fcan
alo publicè confeffa eft. Abftulit tamen & Presby
terum Poenitentiarium Ne&tarius , & ipfam de pec
catis occultis publicam poenitentiam ; fa&ta omni
bus poteftate, ut ad Communionem Eucharifticam
accederent, 8 ei ſoli, cui collibitum eſſet, con
fcientiae fuae redderent rationem.
Ita intelligendus eft Socrates, qui mox afferit
idem fecutas effe caeteras Orientis Ecclefias; quod
Constantinopolitana feciffet, Presbyterumque Poe
mitentiarium fuftuliffe • Ab his fanè temporibus
Græcorum Ecclefiae Scriptores omnes, & hodierni
rerum Orientalium Hiftorici teftantur, apud Grae
cos viguiffe femper, etiamnum hodie vigere pœ
nitentiales Canones : ex eorum norma olim, & ha
ctenus praefcribi poenitentias: folam autem occulto
rum criminum poenitentiam publicam in ufu effe
defiiſſc poſt Nectarii Decretum hoc eſt à ſaecu
lo quinto ineunte, uti nec in ufu eft jam inde à
faeculo definente duodecimo in Occidente. Eo enim
tcmpore in Occidente coepit rariffima effe poeniten
tia publica, cum quod âd occulta attinet crimina,
jam publica effe défiffet feptimo admodum faeculo.
Hinc colligcs ita conjunélam fuiffc hujus Poeni
XV. Praeter ea quae funt apud Socratem , haec
habet Sozomenus non contemnenda. Eligi folitum
Presbyterum Pœnitentiarium, qui vitae purus &
integer, ſecreti tenaciſſimus eſſet. Presbyterum vi
ta integritate fpeétabilem , fecretorum têmacem , &
fapientem huic mumeri prafecerunt . L.7. c. 16. Poe
nitentiarios id genus Presbyteros in Occidente ad
huc & Romae potiffimum , priftinam retinere po
teſtatem : Sollicitè in Occidentalibus Eccleſir, &
maximè im Romana fervatur. Eam mulierem con
feffam effe, illo fe contaminatam fuiffe flagitio, co
tempore quo moras trahebat in Ecclefia, ut pœ
nitentiae fibi praefcriptae faceret fatis. Iliam Ne
ćtarius an(amarripuit extinguenda poenitentiae ptt
blicae, quae prolixiores in Ecclefia preces, & pro
ftrationes plures habebat.
XVI. Quod autem de Ecclefia Occidentali di•
&um eft à Sozomeno , ne ita intelligas , ut putes
in Ecclefia Cathedrali Presbyterum fuiffe Poeniten
tiarium, cujus propriæ hæ partes effent , confeffio
nes audire, indicere poenitentias , pœnitentes abfol
vere. Dicemus enim infrà , extrema demum hac
Ecclefiæ ætate poft annum Chrifti millefimum in
ftitutum fuiffe ejufmodi ad rem poenitentiarium ,
Vicarium Epifcopi generalem • Prioribus , autem ,
quinque fexve faeculis penes Epifcopum folum erat
poenitentiae publicae adminiftratio : penes Presbyte
rum verò delegatum, nonifi Epifcopo abfente, aut
aegrotante. Aperta eft authoritas Concilii III. Car
thaginenfis, cui confonabat Occidentalis totius Ec
clefiae difciplina. Ut pænitentibus fecundùm pecca
torum dferentiam, Epifcopi arbitrio panitentia tem
pora decermantur. Ut Prerbyter imconfulto Epifcopo
mom, recomciliet puemitemtem , mij? abfente Epifcopo ,
6r nece/itate cogente. Can. 31.32. Molete tulerat
olim Cyprianus, quod Presbyteri poenitentes injuf
fu fuo reconciliafîènt : Qgod nec periculum metue
re debemus de offemfa Domimi , cum aliqui de Pre*
byteris , mec Evangelii , mec loci fui memorer , quod
numquam fub amtecefíoribur faéìum e£* , cum comtu
melia & contemptu prºpoſiti totum ſhi vendicent •
L.3- Ep. 14. Eliberina Synodus à Presbyteris re
conciliari pœnitentes non patitur , nifi cum urget
extremum morbi difcrimen. Apud Prerbyterum ß
quir gravi lapfu im ruimam mortir ineiderit, plae
euit agere pœnitentiam mom debere, fed potiur, apu4
Epifcopum. Cogente tamen infirmitate , neceffe
Presbyterum communionem pra/tare debere , Gr Dia
comum , fí ei jußerit Sacerdor. Qgod ad Diaconos
pertinet, non poterat illis aliud praecipui , quam.
ut Euchariftiam difpenfarent , quòd proprii gat
 De Beneficiis, Part. I. Lib.II. Cap.VIII.
& antiquiffimi eorum muneris , nec aliud fonant,
vel Cypriani ,-vel hujus Canonis verba •
C A P U T VIII. P.4. 1. 1. c.26.
De Vicariis Generalibus & de Offi
cialibus in genere, de Vicariis Ge
neralibus in particulari, ex diſci
plina recentiore poft annum Chri
fti millefimum.
I. Im antiquis movi Juris Decretalibur, mulla.
veftigia adhuc Vicariorum Generalium , aut Officia
dium .
II. Im Concilio Lateramen/? fub Immocemtio III.
3a£ta quodammodo fumt hujut utriufque Dignitatir
fundamenta.
III. Erant jam tamem im aliquibus Ecclefiir : erant
&r ex Regularibus.
IV. Paffîm G* umiverfim imftituti fumt faculo de
cimo tertio, ut ex Sexto liquet.
V. Mera primð delegationer fuere.
VI. Jam tum tempore Comeilii Viemmenfis , Offìcia
1ir mumur erant conflam* &• perpetuum.
VII. Varia Conciliorum ſtatuta de Vicariis Gene
ralibur &* Offieialibur .
VIII. De Vicariis Generalibus Capitulorum Sede
Zw.4cante •
IX. Regum Francorum Conftitutiome* de Vicariit
Generalibur.
X. De Vicariatu Pontiſarenſi.- .
XI. Statuta varia Comcilii Tridentimi , &• Com
gregationis Comctlii Declarationes eadem de re.
I. EC in Gratiani Decreto, nec in Gregoria
nis, feu antiquis Decretalibus, ullum de
prehendi poteft veßigium Vicariorum Generalium,
aut Officialium iftiufmodi , qui tanto nunc funt Epi
fcopis levamento. In Decretalibus quidem tituli
certi funt de Officio Archipresbyteri, itemque de ,
Officio Archidiacomi : fed de Vicario Generali ,
aut Officiali nulli funt prorfus, Innocentius III. di
fertis verbis teftatum facit, Vicarium Epifcopi Ge
neralem effe Archidiaconum ipfum : Et ipfiur Epifco
pi Vicarius reperitur , omnem follicitudinem &• cu
vam tam in Clericir, quam im Ecclefìs eorum im
pendendo. C. Ad hac De offic. Archid. Titulus qui
infcribitur de Officio Vicarii, non agit , nifi de iis
Vicariis, five perpetuis , five temporariis, quos
Parochi , aliique Beneficiarii inferiores fuis in Ec
clefiis inftituere poffunt. In Capite tamen fua no
bis , de Vicario agitur , quem Romanus Pontifex
Romae creabat, cum ab ea aliquandiu abfuturus
crat : quem & fpiritali jurifdi&tione induebat in .
Urbem univerfam: Qgomiam jurifdi£tio Vicarii quem
Romamur Pomtifex in urbe reliquit, mon extenditur
extra illam , nifi ei fit fpecialiter comceffum. At ve
rò id ad folum attinet Romanum Praefulem, &
eo tantum tempore , quo Roma abeft .
II. In Concilio fanè Lateranenfi fub Innocentio
III. ftatutum fuit , ut fi qua in urbe , vel l)ioecefi
effent populi plures, non una lingua, diverfis mo
ribus , aliis & aliis Ecclefiafticis ritibus, totidem
ab Epifcopo cqnftituercntur Vicarii Generales, qui
fingulis adminicula falutis neceffaria omnia fuppe
ditare poffent. Pomtificer bujufiaodi civitatum five
Diœcefum pro?ideant viror idoneor , qui fecundum
diverfitater rituum & linguarum , divina illis of
ficia celebrent , c%r Ecclefiaftica facramenta mini
Jlrent : inflruendo eor verbo pariter cór exemplo. C.
£goniam De officio Judicis Òrdim. Sed ea fingularis
229
erat fpecies, ex qua inferri etiam licet , aliàs in .
more pofitum non fuiffe , ut Vicarios Generales
Epifcopi fibi quique fuos deligerent. Illo etiam
faeculo, quod illuftravit Innocentius III. noftrae in
Oriente de Chriftiani nominis hoftibus reportatae
vi&toriae huic originem debere plurium Chriftiana
rum gentium una aliqua in urbe , vel Provincia.
coinmorationi ; Latinorum nempe Graecorumque •
Denique Innocentius idem III. eodem in Decreto
copiam facit Epifcopo iftiufmodi, alium ut fibi
fubjungat Epifcopum, tanquam Vicarium Genera
lem , qui diverfi fermonis ritufque populum re
gat. Catholicum Prafulem constituat fíbi, Vicarium -
Rara & haec ac fingularis omnino fpecies eft.
Nec diffimulare tamen debemus , ejufdem Late•
ranenfis Synodi Patres hortatos effe , ut fi quando
non poffent Epifcopi numeros omnes implere fui
muneris , adjutores fibi accerferent , & cooperarios,
Praedicatores, Pœnitentiariofque , à quibus ad pie
tatem inftruantur, regantur , vifitentur Dioecefa
ni , eorum nomine & vice: Vice ipforum , cum per
fe iidem mequiverint . Cap. Inter catera. Ibidem Sed
& hinc rurfus liquet, nequedum ufitatum id fuif
fe, cum ad id hortandi fuerint Epifcopi .
Porro tot rationibus & argumentis ürgebat
hæc Synodus Epifcopos , ut Vicarios fibi Genera
les adjungerent , ut probabile cum primis , fit tam
luculento & tam neceffario inftituto illos brevi
obfecutos effe. Occupationum gravitas & multitu
do , corporeae aegritüdines, hoftium incurfiones ,
Dioecefeon vaftiffimi limites , denique ipfa Canoni
cae difciplinae imperitia anfam praebuere Latera
nentibus Patribus edendae generalis hujus Confti
tutionis: Generali Gonftitutione ſanrimus .
III. Jam tum erant tamen nonnullis in Diœce
fibus Vicarii Epifcoporum Generales. Etenim Gil
duinus Abbas Sânćłi Vićłoris apud Parifios , Vica
rius cum eſſet & Pœnitentiarius Epiſcopi Pariſiem
fis interdi&to fubjecit Archidiaconatuum omnem Ste
phani de Garlanda Archidiaconi Parifienfis , ea de
re conqueftus eft Henricus Senonenfis Archiepifco
pus apud Epifcopum Parifienfem, qui intrepidè
hihilominus praecláro Vicarii Generalis fui facino
ri patrocinatus eft.. En ipfa Archiepifcopi Seno
nenfis verba , cui Archidiaconus carnis & fangui
nis .proximitate coniunctus erat . Qgod licèt Ab
bati Sanč#i Vičłorir Vicario ve#ro rečîitudinem offer
ret , Ó* per eum jußitiam exequi paratur effet , idem
Abbar fuper terram ejus interdiéti fentemtiam pofuit .
Ann. 1131. Hiſt. Univ. Pariſ. tom. 2. pag. 131. Refert
Scriptor Hiftoriae Epifcoporum Virdunenfium , Al
berónem ejus urbis Epifcopum Canonicos Regula
res Præmonftratenfes fubrogaffe Monachis malæ fru
gis in Monafterio quodam fuo , fa&tumque fuum
approbaffe Innocentio II. Papae , ex eo quòd ejus
Monafterii Aboas antiquo ufu Vicarius effet Epi
fcopi, quo munere aptiùs Clerici quàm Monachi
fungerentur. Imfuper accedit ad hoc , quod Abbas loci
illius Vicarius eff Epifcopi , quod officium magis com
venit ordini Clericorum, quam Monachorum. Spicil.
tom. 1 1. pag. 31 3. Sed eam tum parum frequentia erant
exempla; & perquàm veri fimile eft, increbrefcentes
Epifcopos inter & Archidiaconos diffenfiones eo
vifas effe pacandas remedio , ut Vicarii Generales
ab Epifcopis crearentur, qui paulatim fupra Archi
diaconos affurgerent , eorumque in fe transferrent
jurifdi&ione arbitraria Epifcoporum olim obtinuif
fent, conftanti deinde titulo & officio explicuiffent,
tanquam fibi propriam & agnatam. . . -
IV. Seu rationis , feu authoritatis hujus momen
ta tanta fuere , ut Titulus de Officio Vicarit im Sex
to totus omnino fit in illuftrandis Epifcoporum
Generalibus Vicariis, eorumque muneribus. Ergo
faeculo demum XIII. univerfim ii invaluere & vi
guere deinceps in omnibus Epifcopatibus. Agit ibi
In
 23O Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
Innocentius IV. de Officiali Epifcopi Provinciae
Remenfis, cui erant Vicarii ; aut vices ejus geren
tes, & qui ab Archiepifcopo Remenfi excommu
nicationis vinculo innexus fuerat. Definit ibi Bo
nifacius VIII. non poffe Officialem aut ' Vicarium
Generalem , Officialir , aut Vicarius Generalis Epi
fcopi , Beneficia conferre, vel crimine aliquo de
turpatis auferre, ſine ſpeciali mandato Epiſcopi,
Guanquam ei univerſim auhoritas & juriſdiétio Epi
ſcopi delegata ſit. Licèt in Officialem Epiſcopi,per com
miffonem officii generaliter fibi faétam , caufarum
Epiſcopo, & Epiſcopatºr Avenionenſºr in ſpiritali
bus & temporalibus Generali Vicario. Can.2. Cer
tum haberi hîc videtur, fuos jam fingulis Epi
ſcopis, & Vicarios Generales eſſe & Officiales.
Simguli Epifcopi &• eorum Officialer , Vicarii , lo
cum tenemte* , &• vicem geremter ipforum. Cam. 4o.
44. Idem patet ex Concilio Londonienfi anni 1341.
Cam.1 5. Anno 1368. Archiepifcopus Narbonenfis,
cum Provinciale convocaret Concilium, literas in
di&ionis infcripfit Suffraganeis fuis; aut fi abeffent,
Vicariis eorum Generalibus. -

cognitio transferatur. Jam nullus ergo fupereft ambigendi locus, quin

V. Juvabit hic animadvertere, 1. eundem unum
fuiſſe & Officialem & Generalem Vicarium, quòd
necdum tunc forfan tam accuratè difcernerent ju
rifdi&ionem contentiofam à voluntaria. 2. Illum
ipfe faepiffimè fuiffe Poenitentiarium. Quippe Ab
poft Lateramenfe Concilium IV. fub Innocentio III.
plerifque in Ecclefiis conftitui coeperint ab Epifco
pis Vicarii Generales , & denique poft Bonifacii
VIII. tempora ea fuerit confuetudo receptiffima.
in omnibus Ecclefiis. -

bas San&i Viétoris de quo fuprà, cum Vicarius VII. In Concilio Salisburgenfi anni 1428. Cam.
eſſet Epiſcopi Pariſienſis ; idemque ejus Officialis, 25., edicitur non poſſe Parochiales Eccleſias con
ut palam fit ex Interdi&to, quo totum Stephani ferri , nifi ab Epifcopo , aut Archidiacono, aut Vi
JArchidiaconatum perculit : idém ipfe Pœnitentia cario. Conciliö Provinciali Hafnienfi in Daniaaf
rius erat, ut patet ex eo quod prohibitus eft eos fuit Vicarius perpetuur Epifcopi Slefvicenfis , vice
abfolvere, qui cruentas manus injecerant in Tho Epifcopi tum aegritudine & gravi fenio confe&ti . In
unam Priorem Sanéti Vićtoris. Hiff. Univ. part. Concilio Dertufano in Hifpania anno 1419. ftatu
tom.x. part. 1 , 3. 3. Arbitrariae erant hae tunc tantum eft, ut Vicarii Generales & Officiales Epi
tum delegationes, ut ex antedičtis manifeftum eft, fcoporum non alii effe poffent , quàm qui Sacris
utque ex hodiernis Vicariis Generalibus confirma Ordinibus jam initiati effent, alioqui irrita forent
ri poteft. Nam imprefentiarum cum Officiales, tum eorum A&a. Perpetuo ordimamus editto , Vicario?
Poenitentiarii ftabili perpetuoque gaudent officio/ Generaler aut principales Officiales Diœcefanorum, vel
tituloque . ordinariorum Eccleßaßicorum , effe debere im Sacris
In Concilio Lugdunenfi Innocentius IV. jntra ordinibur. Can. 1o. Concilium Mediolanenfe V. an
certos cancellos coercuit Officiales Archiepifcopo ni r 579 confultum fore duxit, 1. Ut Vicarii Ge
rum. Vetuit enim nc interdiélo, fufpenfióne, vel merales alicujus Dioeceſeos ex is ne eligerentur,
excommunicatione percellerent Epifcopos Provin qui originem & natales in ea fortiti effent, ut inac
ciae , eo temporis fpatio, quo Archiepifcopus ipfe ceffi magis effent*precibus & cupiditatibus, quibus
in Provincia eft , vel propè abeft. Qùamdiu in fua plerumque ab aeqüi femita homines defleétunt : 1
Provincia, vel circa illam extitit . Ea quippe re Ne quid Beneficii' haberent , cui refidentiae. lex im
verentia habenda eft Epifcopatûs majeftati : ob re minéret : ut ab aliis curis omnibus expediti, toti
verentiam Pontificalis officii. Vetuit porro ne Ar effent in munere fuo implendo. 3. Denique ut Epi
chiepifcopi in Suffraganeorum Dioecéfibus Officia fcopo ante facramento obligarentur . Acf. Eccl•
les haberent fibi proprios , nifi peculiaris confue Meä. p.3r4. cap.16. Concilium Mediolanenfe VI•
tudo ei ufui patrocinaretur. Nifi aliud Remenfir praecepit üt subdiaconatus faltem ordine dotatus
Ecclefia circa talium Officialium comftitutionem de èffet Vicarius Generalis, juxta Decretum Concilii
conſuetudine obtineat ſpeciali. C. Romana in Se Parifienfis : saltem subdiaconus fit . Concilium Bur
xto . De Ofic. ordin. Ann. 248. Epifcopus Altifio digalenfe anni 1583. ftatuit, ut Vicarii Generales
dorenfis id perpendens, quod necdum ullus fuftinuif pofthac nonnifi ex Presbyteris adoptarentur: qui
fet nomen & perfonam Vicarii fe abfente : nec ba autem jam vocati fuerant ad id munus , £9 quam
άtemus fuit aliquis qui ex officio fuo vicer abfenti,
primum ordine initiarentur. Cap. 16. Concilium Tu
Pomtificis agere temeatur: eam Provinciam manda. ronenfe ejufdem anni 1583. declaravit Abbatum.
vit Scholaftico fuo, ut fua vice in choro Officiis Procuratores, qui perperam Vicarii Generales di
adeſſet: Confeſſiones audiret, Poenitentes publicos cebantur, non poffe deinceps locum honoris alium
reconciliaret : denique tum ipfum, tum fucceffores obtinere, quàm qui ſibi ex profeſſionis ſua tempo
ejus, homagio fibi aftrinxit ligio, ut vocant, tan. re obtingeret. - -

quam Ecclefiae fuae Capellano5. scbolafficut verò VIII.`Concilium Tridentinum praefcripfit Capi
$r Capellamur erit homoligius Epifcopi, & ei fide tulis Cathedralibus, utintra octo à morte,Epifco
ditatem faciet, falva tamem fidelitate quam debet pi dies, vicarium Generalem, aut Officialem eli
Capitulo , tanquam Camomicur. Gal. Cbriß. tom.z. gant, in Canonici Juris Palæftra verſatum, Dosto
Pag-3os. -
rem, aut Licentiatum, qui faltem ea fit rerum fcien
. VI. Denique Clemens V. in Concilio Viennenfi tia & experientia, quam id munus defiderat ; alio
innuere videtur, eo jam tempore Officialis conftan qui ea póteftas devolvitur ad Metropolitanum : aut
tem & perpetuum fuiffe titülum, non jam prgca ad ſeniorem inter Suffraganeos, ſi de Eccleſia Me
rium , & ex voluntate Epifcopi revocabilem. Ni tropolitana agaturº, Seff:14. c.16. Epifcopus cum pri•
mirum cum docet & diffinit `Officialem Epifcopi mum inibit Ecclefiae poffeffionem & regimen , Vi
principalem à Papa delegari poffe, non poífe aii carios aut Officiales Capituli ad reddendas fibi re
tem Vicarium Foraneum. Principalis Oficialis Epi giminis rationes compellet : quamvis ejufdem ratio
ſcopi, &c. Officialis Foraneur, Gre. C. Etſ. Del nes apud Capitulum retuliffent. Concilium Mexi
Reſeriptir. In Clement. canum anni 1585., L. 1. Tit.8. $.8. , inde augura•
. Anno 1314. Concilium Ravennas concefTit Vica. tum eft, à Concilio Tridentino juffos effe Epifco
rio Generali, abfente ut poffet Epifcopo Literas pos, & ea lege conftri&tos, quae Canonico Juri com
Ordinandis dimifforias conferre. Ifi Coficilio Ave muni prorfus concinit, ut Generales Vicarios, aut
nionenfi anni 1316. Vicarii Generales Epifcopo Officiales, eos fibi adfcifcant, qui Do&oratus vel Li
£um quorundam, eorum abfentium loca impleve centiae lauream confecuti fint. Quoniam Epifcopi »
$unt :.& Archiepifcopusipfe Arelatenfis affuit, ut 3ure ©* expreffo Concilii Tridemtimi decreto tementur
Vicarius Generalis Epifcopatûs Avenionenfis in tém. Officialem Vicarium gemeralem conßituere , qui Do
poralibus & piritalibus. Confentiente Areiaten 6for A* , vel Gra. Ibidem .
IX•
 --

De Beneficiis, Part. I. Lib. I. Cap. VIII. 23 I

"ไม่ไ, IX. Regi6 in Comitiis Blefenfibus cdi&o, Art. tuum liber? ac pacificè poffdendum, moſque inveſti
Cº. 43: , fancitum eft, ne quem poffit Epifcopus vel Ar vi* de eodem , ommia Archidiaconát;, jura 6 ju
ly, chiepifcopus creare Vicarium Genéralem, vel Offi *ifdiffionem c«teraque omnia ad ipfum Ar-j};;J
#", cialem, nifi qui Gradibus fulgeat , & in ordine Pref. patum pertinentiæ im mor & Rotomägenfem Ecel./,,„„,
* byterali conftitutus fit. Neu poffit Vicarius Epifco totaliter tramferendo. Recepit in fe fpoponditque
pi , vel Officialis , fivc figilli , five quampiam aliam eodem tempore Archiepifcopus, confîitùtum a'fe
firmam ab Epifcopo obtinere. Vetat etiam, Art. iri Vicarium , qui Pontifarae' fedem figeret in Pa
* 1 *. , ne Officiales & Miniftri Regii, Vicariatus rochia Beatae Mariae , vel D. Martini, prout viſum
Ëpifcoporum aut Prælatorum quorumvis accipiant, effet Archiepifcopis Rotomagenfibus: dirimeretque
fve ad temporalia quælibet, five ad fpiritalia ju lites omnes Pontifarenfium Öivium, præter cauſas
ra , five ad collationem denique Benefiéiorum, in haerefeos & falfi, cum poteftate appellandi ad Ar
eorum Epifcopatibus , Abbatiis & Prioratibus fito £hiepifcopum Rotomagënfem , vel ad ejus Öïíá
rum • Cum Gratianopolitanus Epifcopus anno 163*. lem. Cognofcet de omiiibus caìfi, BurgeÂfium ad fo
£lu9s £x Ordine Doiiinicano Réguläres, Gradiöus runº Ecclefiaf'icum pertinentibur, cárc. Ad mor , & Of
inftruétos elegiffet in vicarios Gênerales', eis exau ficialem Rotomagenſem licità poterumt appellare. Ca
thoratis ejufdem urbis senatus ex Canóìicis fub Pit!ilum Rotomagenfe confenfionem íîam fcripto
rogavit eum, qui primum inter eofdem antiquita cxhibuit , quod illa ipfâ charta continetur IiiaL
te locum tenebät, donec Epifcopus ipfe alios'dele cxtinctus £ft Archidiaconatus Pontifarenfis , uni
: giffet. Interpellavit ille Regium confilium, quo tufque Ecclefiae & Archiepifcopatui Rotomagenfi;
muncri fuo reftituti funt duo Dominicani. Edićio conſtituto Officiali, ſeu Vicario Generali in ejus
Hengici II. Regis anno 1 $ 54. vetiti funt Epifcopi, locum, à quo ad Archiepifcopum, vel officialém
ne Vicarios ſibi Generales adſciſcerent, niſi in Rotomagenfem provocare fas eft .
Gallia natos. Confule, fi vacat, A&a Cleri Gal Plura pqffent huc conftipari exempla fupprefTo
ligani , in quibus prolixiùs multâ decernuntur de nis Archidiaconatuum, Præpofiturarum, aliarum
officio & funétionibus vicariorum Generalium, & que Dignitatum , earumque unionis cum Ecclefia
Officialium .. Memoeres du Clergè, tomo 2. part.3. Cathedrali. Praepofiturae longè pluribus in Eccle
pag to. I r. fiis effe defierunt, propter Præpófitorum facinoro
X. Habet Vicariatus in Gallia Pontifarenfis mul fam vitam, tyrannicafque depraedationes. Invafe
ta , quae propria ei & peculiaria cum fint, hic ea rant & aliquando laici ipfos Archidiaconatus, eo
obiter adnotari non abs re erit. Si fides enim ad. que moveri forfan potuit fanétiffimus Rex Ludo
hibeas Renato Chopino, cum Pariñenfis , Bellova vicus, ut extin&ioni Pontifarenfis Archidiacona
cenfis & Svlvanečtenfis Epifcopi traćlum illum , tus affentiretur. Videbatur etiam Vilcafßnum Fram
qui Vilcaffinus Gallicus ager dicitur & cujus caput cicum proprium fibi Officialem, feu Generalem fla
Pontiſara eſt, ſibi quiſque vendicarent: Romanae gitare Vicarium, quôd à Ducatu Neuſtria reliquo
Sedis temporario interim diplomate cautum fuit , que Rotomagenfi Archiepifcopatu, ditionis qüon
ut traétus ille in manus Archiepifcopi Rotomagcn dam & perdiu Anglicanae , plurimum difcrepàret.
fis deponeretur. Fevert. 1. 3. c.4. m.9. 1 1. Itaque ubi Denique poftquam Curiae Senatorum Regiæ, quæ
Archiepifcopus Rotomagenfis Vicarium hic Gene Parlamenta dicimus , in eam devenere formám ,
ralem inftituit, nihil fibi in illum juris retinet, qua nunc funt ; præſertim ab Ediéto Francifci I.
nullum d^minium , quin immo Vicarius pleno iu quo Archiepifcopis Epifcopifque praecipitur, ut in
re confert Beneficia omnia fuo in tra&u vacantia, iis Dioecefeos fuae tra&ibus, qui aliis & aliis Parla
inftituit deftituitque miniftros omnes fibi obnoxios: mentis obnoxii funt, alios & alios habeant Officia
. Ordinaria poteftate utitur in temporalibus & fpi les Generaleſque Vicarios: arctior incubuit neceſ
ritualibus : ab eo ad Summum Pontificem immic fitas, ut Archiepifcopus Rotomagenfis fpecialem ha
diatè provocatur, cauſœque ejuſmodi à Judicibus beret Pontifara: Vicarium & Officialem: quöd ni
mirum Vilcaffinus Franciae traétus in jure & fini
delegatis in partibus judicantur: denique perpc bus fit Parlamenti Parifienfis . Hæc antiqua, hæc
tuum obtinet jus , nec Vicariatus ejus expirat nova huius Vicariatus forma , à qua immaniter di
obeunte Rotomagenfi Archiepifcopo, à quo nec
deftitui poteft . Fevret.l.3. c.4 m. 5. fcrepat & aberrat Chopinus. Edita non ita pridem
Haec Renatus Chopinus mandavit literis, Polit, e{} compilatio Synodorum & Conciliorum Rotoma
1.1. tit.4. m. 26., magnam à nobis certè initurus gra genfiumi. Ibi habetur Formula & veluti fumma ju
tiam, fi horum documenta aliqua , aut proba irium & privilegiorum Vicarii Pontifarenfis , ab
tiones prompfiffet. Affirmat enim Rogerius anno Archiepifcopo Rotomagenfi anno 1633. probata ,
1 1 o6. Vilcafinum Francicum Rotomagenfis Diœce cui & ipfe tum Pontifarenfis Vicarius fubfcripfit.
fis finibus comprehenfum fuiffe , & Philippum Au Synodico Rotomag. pag.456. -

guftum Franciae Regem poftulaffe , ut Rotomagen
fis Archiepifcopu$ , qui alioqui Anglicanae tunc di
tionis erat , pro ea regiuncula fidei facramentum,.
fibi præftaret. Rex Francia poffulavit fíbi fieri fide
litatem à Valtero Rotomagenſî Arthiepiſcopo, de il
la parte Archiepifcopatur, qu« eft in Regno Fram
cia , frilicet de Voge/in le Francoir. Gal. Chrift. to.
w. 588. Commentitia eft ergo illa Chopini feque
ftratio . Quin & Sam-Marthani fratres evulgarunt
Chartam Odonis Archiepifcopi Rotomagenfis anni
x x 5 5. , qua declarat ipfemet Archidiaconatum Pon
tifarenfem , ad Regum Francorum Collationem .
ſpectaſſe ; Cujur Archidiaconatus cum ſuis pertinen
2iis ad eumdem Regem collatio pertinebat : cumque
in manus San&i Ludovici Regis refignatus fuiffèt ,
eo fe ab hoc ipfo Rege inveftitum fuiffe, ut à fe
& fucceffbribus fuis cum jurifdiétione & ditione
fua omni retineretur. Archidiaconatum Pontifaren
fem ex reftgmatione Magiftri Haymonis varantem.,
rºmtulit , à mchis noſlriſque fucceſſoribus in perpe
xI. venio ad Vicarios Generales Capitulorum.
Et quidem jure communi Decretalium poffunt Ca
pitula exercere Epifcopalem jurifdi&ionem , vidua
ta fede, cujus tunc illi depofitam penes fe fibique
interim commendatam authoritatem gerunt. At
Tridentina Synodi decreto, Conc. Trid. Se 24. c.
14., non poffunt eam exercere, nifi per Vicarium
Generalem, quem nominare neceffe habent intra
o&o à morte Epifcopi dies; alioqui ejus nominan
di poteßas devólvitur ad Metropolitanum , aut fi
Metropolitana, ipſa vacet Eccleſia; ad ſenioren
Provinciæ Epifcopum. Ipfa quidem Tridentinae Sy
nodi verba , unum tantùm nominari finunt. At
Congregatio Concilii & Pontifex ipfe ad varias ea
de ré cónfultationes confianter refponderunt, ubi
ante hominum memoriam confuetudo viguit , ut
duo nominentur, retineri eam & pofthac, poffe e.
Eadem Congregatio inta&am fervavit Capitulis fa
cultatem Vicarios fuos revocandi, dum alios ſub
legant intra dics octo. Declaravit non poffe
‫ס‬
Capi
tulum
232 vetus & nova Ecclefiae Difçiplina
tulum quidquam jurifdi&ionis exercere, nifi per Vi
carium : quiamquam poffit ipfum per fefe caufas
dignofcere juftijfiinarum fufpicionum adverfus Vi
cafium. Declaravit denique quidquid à Tridenti
nis Patribus fancitum eft de Vicariis Generalibus,
id totum ad fola fpe&tare Capitula Ecclefiarum.
Epifcopalium, vel Metropolitariarum : non ad Col
legiatarum, in quibus ex Jure Communi regi &
difpenfari debent omnia.
—a
C A P U T IX. P.4. l. 1. c.27.
De Officialibus.
I. cantuarienfi, Archiepifcopus Officialem Lomáimi
babebat quo Epifcopalis erat urbs illius provinci« •
II. Colonia Officialis erat Metropoleor , vel Ap
pelationum.
III. An Off?ciales in Ordinibus facris comffituti
eſſe debeant extranei, an indigen & -
IV. Comitiorum Generalium Cleri Gallicami variae
Statuta circa Officiales. Poteft Epifcopus ipfe Judex
federe &• liter dirimere . Officialis dignitatem non
poteft pretio diftrabere , poteft Officiales femel imffi
tutor deſtituere.
V. Varia Regum &• Curiarum Regiarum ftatu
tas de Officialibus , pr«fertim de eorum def?itutione .
VI. De legitima Epifcoporum poteßate ad judi
cia per fefe agitanda , & difceptandas caufar .
VII. Archidiaconi &• Officialer mumquam fuere ,
*bſolutiſme Judicer Ordinarii ér irrevocabiler.
VIII. Satir fit obje£tiomi petita ex repugnantia ,
quæ mom aliud eft quàm Difciplina Verfatilis va
rietar, variis feu locis , feu temporibus accommo
data • -
I. QUperiori Capite primævam originem ape
}, ruimus Officialium. Epifcopalium, tempuf
que illud quo potiffimum illi eam ad fe derivarunt
jurifdi&tionem contentiofam , quae ut plurimum
antè erat penes Archidiaconos. Multa etiam ibi dif
feruimus de potefiate propria Vicariorum Gene
ralium . Par ergo fuit ut hoc demum Capite pro
pria Officialium jura & privilegia inveftigaremus.
Concilium Cantuarienfe anni 1195. decrevit,
ut ne ab urbe Londinenfi defcederet nifi raro, &
gravi neceffitate ada&us Officialis Cantuarienfis ;
uòd ejus abfentia non poffet non permagno effe
etrimento; propter teftamentorum caufas , & ma
trimoniorum , & alimentorum, & eorum denique
Beneficiorum , quae in controverfiam addu&a , vel
c9nferri , vel auferri , oporteret , vel vacantia de
clarari. Officialis Camtuarienfír, cujur dammofa f«
fitu* reputatur abfemtia , longè à civitate Londo
vienſi ne divertat, circ. Canon. 4. Hic non ſo
!șițn advertenda latifflmè patens Officialis jurifdi.
diétio; quae materies copiofior eft quàm ut ei ma
mus admoveamus ftylumque, quem tot alia ad fe
rapiunt argumenta. Sed illa maximè animadver
tenda. peculiaris confuetudo eft, cujus vi fuum .
3Londini Officialem habebat Archiepifcopus Can
». praeter commune jus quidem, fed ita
tuarienfis
tamen ut jus confuetudini ejufmodi non deroga
ret , ficut capite fuperiori comprobatum eft. Pör
ro ex collatione Beneficiorum `huic Officiali per
miffa , intelligis eum Generalem quoque vicarium
unà fuiffe. Quod aliquanto etiam mirabilius eft,
cffe fuum Archiepifcopo vicarium Generalem iii
JEpifcopali civitaté fua: Provinciæ.
.!I. In Concilio Colonienfi anni r4* 3. fecerni
videtur 9fficialis, ad folas appellationés dijudi
calidas dcfignatus • Officialis moßer colonienfi, ,
qui fuerit pro tempore im caufis appellatiomum- ,
qu« ad Curiam moftram ab audientia, Suffragaa
neorum moftrorum feu eorum Officialium 'devolven
tur. Cam. 3. Id fàltem patet contentiofam folum
jurifdi&iofiem huic inçubuiffe Officiali . Jubet
hoc Concilium fervari ab eo in Judiciis decreta
omnia Innocentii IV. in Sexto, fub poena fuf
penfionis. -
III. Jam diximus fuprà Dertufani in Hifpania
Concilii Decreto anno ¥429. cautum fuiffe, ut Of
ficiales ad Ordines facros antè prove&ti fint , alig
qui irrita fint eorum A&a. Tarraconenfe paulò
intè Concilium idem decreverat, anno videlicet
r 414. Vicarior vel Officiales Primcipaler niff in fa
cris fuerint ordinibù, conßituti , &c. Conftitut.
Prov. Tarracom. pag. 4. Concilium Tarraconenfe •
anni 1 357• excanduit vehementiffimè in . Vicarios
quofdain Hifpaniae Generales , & in Officiales, ali
5i terrarum fiatos, qui infanda pravitate & inex
faturata avaritia, impunitatem criminum pretio ven
diderant, legata pia'in privatos fuos ufus conver
terant , fundos ipfos Béneficiorum & fidelium pie
tatis diffipaverant monumenta. Conftitutum ergo
ibi eft : Nifî extranei conßituti Vicarii vel Officia
les principaler effent , Canonici realiter prebendati,
vel le Capitulo Ecclefiarum Cathedralium primcipatus
&• regnorum pr«di£torum, &• Officialer foranei effent
beneficiati in eifdem. Porro non prorfus infeftum
eft ftatutum hoc ei decreto, quod ex Mediolanen
fibus Conciliis capite fuperiori protulimus. Poteft
enim Officialis vicina ex Provincia oriundus. effe,
atque ita declinabuntur difficultatum fcopuli , qui
hiiic & hinc exitium minantur. Mexicanum Con
cilium anni 1 585. caufas matrimoniales ab င္ဆိုႏိုင္ငံမ္ဟုဖ္ရစ္
folo judicari vult : fi cui eas alteri examinandas de
leget, decifionem faltem ut ipfe fibi retineat. Pe
ijî Epifcopo, tantum cognofcere poffe hac Symodus fa
tuit a£ cenfet. sim in aliquo cafu videatur , Offi
rialibus committat, deciſione cauſe ſhi retenta • Conc.
Gen. Tom. 15. pag. 1255- - -
Iv. Convefitüs Melodunenfis Cleri Gallicani •
anni 1 ; 7o. Officialium jura officiaque fuis quaeque
finibus difpefcens, remque altiori ab Qrigine ye
petens : fcitiffimè declafavit , omnes qlim prorfus
iites dirimi folitas fuiffe in Provinciali Concilio,
quod bis annis fingulis cogebatur. Exinde verò cum
& fcelera & jurgia litefque increbrefcerent, ut prom
ptius tantis malis remedium adiberetur » civiles
ęriminalefque caufas cujufque Dioecefeos propriis
Epiſcopis eſſe demandatas. Epiſcopos ne hoc onere
ità grávarentur, ut reliquo minifterio fuo fungi
non poſſent, Officiales ſibi adhibuiſſe, quorum
unum eft cum Epifcopo auditorium, & quqrum vi
te ſtudiiſque infatigato zelo invigilare debet Epſ
fcopus, non pro fuis tantùm, fed & pro eorum
commiffis æterno Judici rationes redditurus · Ne
tunc planè fe fuo fumétum mumere exiftimet Epi
fcopu?, cum officialem deputarit, miß ipfum itidem
øiäeat fuo etiam fungi officio. Utriufque enim &
fue & officialis a fe deputati, probitatir ór vi
gilantia rationem redditurur eft Epifcopus aterno
Judici. Comc. moviff. Gall. pag. 1 o7. 1o8. &c.2. Gra
tis conferre debet Epifcöpüs fuum Officialibus mu
mus, eofque ftipendio tam pingui donare, ut ne •
ulla eis anfa fit nundinandi juftitiam, & impuni
tatem peccandi promercalem habendi. Suar imterim
parter perpendat Epifcopus, ut Officialir juffè non
pofft comqueri , quod fuum fibi damnofum fentiat
offícium . Ita emim de judicandi munere gratuito lo
guitur Epifcopi Innocentius III. Ad hoc funt zo
bir redditur conßituti , ut ex ipfís vár &* alii Cle
rici honeffè vivatir, 3. Debet Epifcopus ipfe per
ſeſe criminales decidere cauſas & matrimoniales
aut principali tantum Officiali fuo eas delegare,
qui in civitate refidet, aut fi quem habet alium.
alia in urbe Officialem, propter Parlamentorum.
diver
 De Beneficiis, Part I. Lib.II. Cap. IX. 233
diverfitatem : utcumque res habeat, hanc utique • in caufa Epifcopi Claromontani. Eo refcindebatur
non delegabit Provinciarm, nifi viris & fpe&tatæ Senatufconfultum, quo prohibebatur Epifcopus ipfe
probitatis & eximia quadam prudentia atque re per femet Officialis munus & jurifdi&ionem exer
rum fcientia praeditis. Caufar graviores , utputa , cere fuam. 2. Leges & diploma Regium Ludovi
matrimoniale r &* criminales , fecundum conftitutio ci XIII. datum die 13. Oétobris anni 1637. quo
nem Alexandri III. fuo examini refervet Epifcopus » Epifcopis prifcum adferitur jus fuum inftituendi
aut ad fummnum per Officialem fuum , in majori fe & deſtituendi Officialis; eo certè præftituto, ut ne
de fui fori conftitutum , tra£tari jubeat. titulo , ut loquitur. onerofo, hoc eft, ne pccunià
Liquet ergo ex Decretis auguftiffimi hujus Con numerata creentur Officiales, cum id & Decretis
ventûs, quem quamplurimi Concilii nomine ho & Conftitutionibus Canonicis adverfum fit. Tom.z.
neftarunt , tria haec difciplinae cum primis neceffa Par.3. pag. 12.13. Id certè ſemel monuiſſe operae
ria: capita ſtabiliri. 1. Non poſſe niſi gratis & abſ pretium eft, laudari nonnunquam hîc à me regia
que pretio Officiales conftitui. 2. Ideoque ad ar diplomata annis 1637. 1 567. 1666. data , & non
bitrium Epiſcopi poſſe eos revocari. 3. Poſſe , im nulla forfan alia , quanquam ea ha&enus in Rege
mo & debere Epiſcopum per ſeſe incumbere judi fta Parlamenti non fint relata. Ideo autem ea pro
candis cauſis majoribus, utputa de matrimoniis, muntur à me, quòd non folùm Cleri Gallicani vo
& criminalibus , & vix eas Officialibus delegare. ta & decreta, & poftulata ea fint, fed & quöd
Itaque procul funt à vero , qui cenfent non poffe cum Confilii Regii Miniftris difceptata probataque
Epifcopos per fefe , fed per Officiales tantùm fuos fuerint, & fpes non parva fuperfit fore ut adni
cauſis audiendis & dirimendis vacare. tentibus Cleri Agentibus, in Parlamenti 醬
Concilium Rotomagenfe anni 1 58r. pulcherri Regefta referantur, 3. Leges & judicia Confilii
mis Officiales inftruxit praeceptionibus, Concilium Regii & Parlamenti , quibüs confirmatur deftitu
Turonenfe anni 1 585. eìixit, ut Officiales nonnifi tio Officialium ab Epifcopis fa&a , quamvis diu
ex Presbyteris eligerentur : & ni accuratè Conci tiffimè eo munere perfun&i effent, eoque in re
Hii hujus ipfius pra:ceptis obfequerentur, fufpenfio liquum vitae tempus donati fuiffent. 4. Leges &
ne primùm mul&tarentur, indé ab officio ac gradu Senatufconfultum `anni 1638. quo , confirmabatur
moverentur. Denique vendicantur in hoc Concilio Officialis è Cennmanenfi Capitulo nominatus, dum
juxta regulas Juris caufae matrimoniales Epifcopo, vacaret Epifcopalis Sedes. 5 Senatufconfultum Pa- '
vel ejus Officialibus. Ibidem pag. zo3. zo6. 369. rifienfe aiini 1* ro. in gratiam Officialis Parifienfis
Hinc rurfus clarum eft , & ipfùm per fefe litibus adversùs Archidiaconos & eorum Officiales , qui
judicandis vacare, potuiffe Epifcopum, & ab eo bus minores tantùm caufae dijudicandæ permittun
Officiales revocari potuiffe. tur, feu civiles, feu Ecclefiafticae , etiam in ipfo
Rurfus Comitia Cleri Gallicani generalia anni Vifitationis decurfu , Ibid. p.56. 58. 6. Judicium
x6o6. formulas concinnarunt judiciorum, quibus Confilii Privati, quo poteftas fit Archiepifcopis &
fefe ornnia Qfficialium tribunalia deinceps accom Epifcopis abdicandi Officiales fuos ; quamvis titu
modarent ; id quoque cautum ibi eft , ut nonnifi lo onerofo, & propter fervitia ësh ita prove&i
JPresbyter Officialis munia obiret. Come. moviff. fuiffent; nulla lege addita Epifcopis, ut pecuniam
Gall. £pag. 56$. refundafit. 7. Nec defunt vel exempla, vel Arre
Concilium Narbonenfe anni r6oo. decrevit, ut fta Officialibus propitia, quos incaffu tentaverunt
fi per negotiorum tumultuofas moleftias non lice Epifcopi gradu dejicere. Ät hæc Arrefta illis an
ret Epifcopo caufas ipfum per fefe audire atque ju teriora füfit, quae fupra laudavimus, eòque infir
dicare, Officiales faltem diligeret , quorum & pro ' miora. Si libet autem antiquitati honorem habe
bitas & fcientia ea effet, quæ tanti muneris ampli re; ad -ipfam rei originem furfum progredien
tudini refponderet. Si per fe, ipfor Epifropi , plu dum erit & ad fontes ipfos Juris Canonici , cui
vibus detenti negotiir, caufar omnes audire , &* jus Officiales non erant; nifi Vicarii Epifcoporum , &
dieere non pofftnt , Officialer eligamt primcipale r , perinde abdicari poterant, ut Vicarii Generales•
aut forameot , ubi vel effe taler foliti , vel ut im i:t certè Italia tota eofdem habet 9fficiales & G£
ſtituantur, viderint neceſſarium. Cap.42.43. Præ nerales Epifcoporum vicarios. Vicari9. Generali
judicatum id ergo erat hujus Synodi Patribus , fuo 8an&iis Cárolus Mediolanenfis ArchiepifcQpus
x. Poffe, immo & debere Epifcopum, fi per alias Collegas addidit duos, alterum criminalium , alium
occupationes liceat, jurifdi&ionem fuam contentio civiliüm caufarum judicem Vicarium • 4tf. Ecc!•
fam ipfum per femet exercere. 2. Fuiffe Officiales Mediol. Gioffano L.1. c.4. Haec ille munera gratis
Foraneos in diverfis Epifcopalis ditionis traétibus, difpenfabat; quos iis donaverat , eos & habebat
praeter illum qui in ipfa civitate Epifcopali fedem doinefticos, & iis cumulabat ftipendiis, quibus id
defixam habebat; quin & novos conftitui debere certiffimè praeftabatur, ne venalem haberent, quam
ab Epifcopo, ubi eorum induftria ufui futura pro poteftatem emptitiam non habebant. 8. Sileri non
fpicitur. 3. Ne Officiali conſtituto exoneratum fe debet exceptiò à Carolo Molinæo animadverfa
prorfus exiftimet Epifcopus, cum curae illi Qfficia Quanquam " deftitui ad Epifcopi nutum poffint Vi
Iis fuus ipfe effe debeat, gefta ejus ut exploret , carii Generales & Officiales : provocare tamen eos
& de majoribus caufis fæpiùs cum eo conferat, ut poffe, fi cùm innoxii prorfus effent, eorum revo
ui à ſummo judice de 器 ipfis judiciis in judi cationi infamia quædam adhaerefceret. Ducer, Epi
cium adducendus fit. Officialè, verò pro quibus ra fcopi, Abbater & fimiles locorum Domimi poffumt ad
tionem reddituri funt Epifcopi, ut officio fungantur, nutum revocare Officiale, fuor fi fimpliciter revoeamt -
hortentar ſspiùs s & cum illis agant de rebus ci seeus ß ex eaufa infamante. Quia tume poteß ap
vilibus 6 criminalibus, que in Curiis ventilantur ; pellari : cum hujuſmodi privatio, feri non ‫و‬o
‫ل‬87p
ut qua fieri poterit , meliori &• expeditiori ratione ?miff ex caufa vera & probata . Im Regulas Camcellar•
provideatur. 4. Officiales Foranei caufas difficilio De Infirm. Regnan. n.39o.
res referre debent ad civitatis Officialem . Fora v. RoborisT aliquid iis quae diâa funt, acce
neis annumerantur Officialibus, quos Epifcopus det ex Decretali Bonifacii VIII. circa poteftatem
conftituit in urbe, alterius Parlamenti jurifdi&io Epifcoporum ad jus dicendum per fefe , & non
ni obnoxia : quod exiftimant prifcis Canonibus con folo fémper Officialium minifterio. Vetat quippe
fentaneum, jubentibus ut in Provinciis & in locisBonifacius appellari ab Officiali ad Epifcopum-.»
ipſis cauſa dijudicentur. propterea quòd non ahiudid quidem effèt , quam ab
Leges fi vacuum eft, in Monumentis Cleri Gal èodem ad éundem appellare; cum Epifcopi & Of
licani Decretum ConGlii Privati Regii anni 1637. ficialis tribunal unum fit . Nom putamur illam«
Tom Gg Ç0ዘŻ●
234 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina : ^
confuetudinem quantocumque tempore de fa£fo fer
vatam, confonam rationi , quod ab Officiali Epi•
fcopi ad eundem Epifcopum valeat appellari. Ne ab
èodem ad fé ipfum , cum fit idem auditorium utriuf
que, appellatio interpofita videatur. C. Nym put4*
ámur. in sexto. Ab Epifcopi judicio ad Metropo
litanum provocatur, quòd ea duo fint divcrfa tri
bunalia. At cum vice Epiſcopi, eiuſdue delega
tione judicet Officialis, unum tribunal, unum ju
dicium eft : à quò proinde appellari non p9teft nifi
ad Metropolitapum. At idem non effet tribunal, fi
non poffet & federe & judicarc ipfe per fefe Epi
fcopus •
VI. Ex his porro quae hoc utroque Capite di
čła funt, emicat perfpicuê, nec Archidiaconos,
nec officiales abfolütiffimè unquam & univerfaliter
Ordinarios Judices fuiffe, & ex officio certo &
perpetuo, etfi & ea perfun&i fint munia, & no
ininiis etiam gloriam obtinuerint. Ratio prompta
& expedita eft. Cum ab exordio enim delegatio
ea fuérit, non officium perpetuum, ut Epifcopali
jurifdi&ione fruerentur: quämvis ex tcmporis diu
turnitate , & fibi & aliis impofuerint, aut aliqua
etiam peculiari alicubi confüetudine id obtinùe
rint , üt ordinarii & perpetui effent ; nunquam ta
men eos Epiftopi pacifica polefione. præfcribere
paſſi ſunt, majores cauſas ipſi per ſeſe frequenter
judicarunt , eas fibi frequéntiffimè in Conciliis
compluribus refervarunt judicandas, novos fubin
de Delegatos alios aliis fubrogavere, Archidiaco
nis Officiales fuffecere, ad nutum amovere Officia
les, denique id abundè , id omnino perfecere, ' probatir . De Epifcoporum prscellentifima poteftate i»
ut fibi integram inta&tamque fervaverint fummam adminiframdo panitentia farramento .
illam & immediatam authoritatem exercendae ju
rifdiétionis fuae. Contendebat olim Senonenfis Ar alibi reparet De Confeffonibus &• Communiomibus
chidiaconus fuum effe caufas omnes primo judicio frequentioribur. De minuſculis Pænitentiis.
dirimere, nec poſſe niſi appellando ad Officialem
Epifcopi recurri , Spe illüm fua exturbavit Ho
nörius III. Papa hac Decretali: Adferemr illor priùr
debere conveniri fub ipfo : quâm coram officiali Se
momenfis Archiepifcopi, &c. Perpetuum ei filentium
impomati*. C. Dileéto, De Offìcio Arcbid.
VII. Id obfervari neceffe profeélo fuit , ut fe
daretur confli&tatio, quae incurrebat in oculos,
cum identidem fuprà diceremus, nunc Archidia
conos primum , & poftea Officiales , Ordinarios
fuijfe & perpetuo titülo nixos: nunc Vicarios, &
delegatione Epifcopi arbitraria, quandiu illi, & ad
quanta libuerit inftru&os. In his non à nobis ipfi
diffenfimus, fed omnino confenfimus Juri ipfi,
Decretis , Canonibus, Edi&ifque Regiis, in qui
bus alias aliter de ea re differitur; citra erroris,
aut confiiétus fufpicionem; quia diverfis, tum lo
cis, tum temporibus alio alioque modo fe res ha
buit. Sanè ut nihil Archidiaconi reliquerint inten
tatum, atque Officiales, quo fe Ordinario & ir
revocabiles & dici & effé debere, fibi aliifque
perfuaderent : etfi ejus in juris poffeffionem vehe
rint, aut veniffe vifi fint aliquamdiu : conatus tan
tum illi fuere, aufpicati, vel inaufpicati : nunquam
conftans ftabilifqué fuit illa iuris órdinarii & per.
petui pqffeffio; cum & Epifcopi femper poteftatem
retinuerint aliquam, & per fefe caufas judicandi,
& Vicarios ſuos revocandi, cum conſultum & con
άucibile fibi vifum fuiffet , Denique quanquam in
ipfo Juris contextu Archidiaconi , quibus fucceffe
re Qfficiales, ad Judicia caufarum miajorum fæpius
Ordinarii appellentur; ibidem tamen leges cüm .
primis memorandum iftud Alexandri III. Decre
tum; quo vetantur injuffu Epifcopi quenquam ex
communicare . Arcbidiacomo mom videtur de Eccle
ſiaſtica inſtitutione licere, miſ authoritar Epifropo•
*gm aegefferit , in aliquor fententiam promulgare.
C. Arckidiaromo. De officio Archidiaconi.
C AP UT X. P.4. l. 1. c.69.
De Theologo & Poenitentiario, poſt
annum Chriſti milleſimum.
I. Inftituitur Magifter Grammatic« &• Theologu,
im Conciliis Lateramem/ibus III. & IV. -
II. Concilii Tridentini Decreta fuper eadem re.
III· Decreta Concilii Ba/ileenfír , &* Lateramenfi*
V. Pragmatica Sanitionir & Concordati Gallicani,
is conſentanea, qua post in Tridentino firmata.
fuere.
IV. Decreta Conciliorum Mediolamemtium &• ipfw
Eeati Caroli .
V. Pormitentiariur conftjtuitur im Concilio IV. L4,
teramenfî. ‫بر‬
VI. De Confefforibur Gemeralihur , quor Epifcopi in
fua quiſque Diæcef creahant, in quolibet Deranatu,
ad Confeffomes excipiendas Presbyterorum , Clericorum,
Momialium. In Anglia.
VII. Et in Galliâ. Qgit fit proprius Sacerdos.
VIII. Tridentimi Comfilii &* Saméti Caroli Decreta,
æd Pænitentiario, ſpectantia .
IX. Ut Confeffoner frequentiorer evaferint, & fa
gitari cœperimt privilegia, ad eligemdum proprium.
Confefforem.
X. XI. De Confefforibus in omnem Diœcefím ap.
XII. Ut Ecclefia fua alihi detrimenta, cum fænore
>
XIII, Gracorum mores , praxefque.
▪ S'ሮ፸ binas has Dignitates , paulo dili
gentiùs ut pertra&ari poffent, fepofui. In
cipiam Tá Theologo. Concilium Lateranenfe III
fub Alexandro III. anno 1 179. habitum, id confti
tuit , Cam. 18., ut in Cathedralibus Ecclefiis omnibus
addiceretur aliquod Beneficium Præceptori, qui in
communi & gratis Clericos omnes & pauperiores
quofvis literärum fcientia imbueret ; caeteris verò
iii Ecclefiis & Monaßeriis, fi qui fuiffent pii olim
hujufmodi Ludi. Magiftri , ii reftituerentur. Per
unamquanque Ecclefiam Catbedralem , Magiftro , qui
Clericos ejufdem Ecclefia cºr frholares pauperes gra
tis doceat, competenr aliquod Beneficium aſſignetur
Can. 11.
Parum religiosè tam falubri Decreto obtempera
tum eft. Itaqüe non multo poft adgreffus eft Innocen
tius III, non modò innovare illud & confirmare , fcd
multis etiam & magni momenti legibus accumulare
novis in Concilio Lateranenfi IV. anni 1 1 1 5. Statuit
enim, 1. Concilium, ut Epifcopus cum fuo Capitulo
in unaquaque Cathedrali ad erudiendos Clericos
Grammàtices Magiftrum eligeret. 1. Ecclefiis quo
que in aliis eligeretur, ubi reditus ad hoc fuppe
ditarent . 3. Ecclefia Metropolitana ut eligere
tur Theologus , qui Scripturas facras interpretare
tur , & ea edoceret omnia , quæ ad animarum
falutem conducunt : Sanà Metropolitana Ecclefis
Theologum mibilominus habeat , qui sacerdoter &*
alior in faera pagina doceat, &* im bis præfertim
infornet , qua ad curam amimarum fpeétare nofrun
tur. 4. Præbendae unius reditus, cum Praeceptori
grammaticae , tum Theologo affigmentur. C. Quo
miam. De Magiftr. 5. Non eo quidem confilio , ut
in Canonicorum collegium illi adoptentur: fed ut
quandiu docendi partcs implebunt, hoc fe fuften
tent annuo reditu. Non quòd propter boc efficiatur
Camomicum , fed tamdiu reditur ipfiu* perripiat·
- -- -- аият
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.x.
quandiu perfiterit in docendo. c. Qgia nommulit.
Hinc nonnihil lucis afpergitur tenebricofae illi
quaeftioni, cur jure communi dignitatibus non pau
cis aditus Capituli praecludatur. Qua de re fuo
infrà loco opportunius. 6. Si Metropolitana Ec
clefia fupra vires praegravari videatur hac duarum
ex fuis Praebendarum fequeftratione, aequum erit
eam ex parte aliqua relevari, & ubi ipfa Theo
Hogo Præbendam unam addixerit, altera Gram
mático fuppeditanda erit ab Ecclefia qualibet alia,
vel urbis, vel Diœcefeos. Honorius III. ut viam
magis magifque complanaret Decreto huic in exe
cutionem mittendo, ſeu ut faciliùs Metropolitana
quaevis Ecclefia Theologum fibi compararet: edi.
xit ut Capitula juniores Canonicos ad Univerſita
tes frequentandas mitterent: veniamque ipfe fe
cit refidentiae , tum Clericis ftudentibus, tum Ma
giſtris Theologiam profitentibus. Cap. Super ſpecul.
IDe Magißrir.
II. Denique Tridentina Synodus, Seff.;. c. r., his
Conciliorum Deceretis novüm robur addit, non l
fine additamentis faluberrimis. Nam, r. cum In
nocentius III. nonnifi Clcricos gratis doceri prac
cepiſſet à Præceptore Grammatices, Tridentini
Patres eandem illi legem praefcribunt in gratiam
pauperum quorumcumque ftudentium , juxta de
cretum Concilii Lateranenfis III. z. Innocentius III.
Theologum folis in Metropolitanis Ecclefiis confti
tuerat ; at Tridentini Patres fuum cuilibet Eccle
fiae Cathedrali , immo & Collegiali effe Thologum
voluere , adfignata etiam illi Praebenda, nifi tänta
effet vel Cleri inopia , vel urbis tenuitas & in
frequentia, ut Theologus haberi non poffet. Tum
enim jubet Concilium, ut Ludi-magifter faltem pu
blicus inftituatur, qui Clericos & pauperes quiof.
cumque gratis doceat . 3. De Grammaticæ Præce
驚* in Ecclefia Metropolitana verbum facit nul
um Tridentina Synodus, fed nemo cordatus cre
diderit fublatas ab ea fuiffe leétiones, quæ jure
communi nixa & paffim recepta jam fuerant. 4. Ju
re antiquo Præbenda Grammaticae magiftro affigha
ta fuerat : Tridentina Synodus integrüm facit Ëpi
fcopo , . quo vocet cumque modo, ei fuppeditare,
unde viétitet, five Beneficii fimplicis reditibus, feu
jufto falario. 5. Praecipit Tridentina Synodus, ut
le&io de Scriptura fiat in Monafteriis, ubi com
modè fieri poterit, juffis etiam Epifcopis, ut tan
quam Apoftolicae Sedis delegati, äd id Monafterio
rum præfeétos compellant. 3. In Conventibus Re
gularium & in Univerfitatibus praecipit Synodus
eafdem Scripturas publicè interpretando legi , ad
dita Epifcopis poteftate examinandi & approban
di hos Scriptura. Interpretes, feu Theologiae Pro
feſſores, praeterquam in Monaſteriis. 7. Jure Ca
nonico unius Praebendae reditus Theologo adfcri
bebantur, quandiu doceret: ita ut tamen albo ille
235
gationis Concilii reſponſa. Nimirum Canonicos
aliofque Presbyteros Cathedralis Ecclefiae le&ioni
bus. Theologicis intereſſe teneri. Poſſe eos ad id
cogi poenis pecuniariis infli&is ab Epifcopo ; ficut
& ad audiendas cafuum confcientiae le&iones. Pof
fe ab eodem & Theologum ipfum cogi ad publi
cas lećtiones iftas , & Præbenda ipfa fua mulctari,
fi pertinaciùs reluétetur. Poffe denique ab eo, fi
diutiùs ex aegritudine decumbat Theologus, alium
fubfbitui. Barbofa . De Dignit. c.27.
III. Ante Concilium Tridentinum , coeperat jam
Leo X. in Concilio Lateranenſi V. anni 1516. com
ftituere, ut in Galliæ & Delphinatus Ecclefiiis om
nibus Cathedralibus & Metropolitanis addiceretur
Praebenda Theologalis Do&ori , Licentiato , vel
Baccalaureoformato in Theologia , ut bis ſaltem
hebdomada qualibet Scripturas prælegeret ; eò corn
pellendus diftributionum privatione; ac viciffim -
quandiu doceret , hebendus pro præfenti , nec ul
la interim earum parte fraudandus, etfi Officiis
non adeffet. Coeptum eft ergo in hoc Lateranenfi
Concilio & in Gallicanis Concordatis illud con
ftitui, ut fuum neceffàrio Cathedralis quævis Ec
clefia fibi pararet Theologum, qui vetuis jam effet
Canonicus, cum ante non fuiffet hifi ftipendiarius ,
& velut condu&titius Theologus. Sed ut ad ipfum
ufque rei fontem confcendamus, iftud Concórda
torum Caput acceptum referendum eft Pragmati
cae Sanétioni, Titulo de Collationibus , & proinde
Concilio Bafileenfi . Accipe verba ipfa & Bafileen
fis Synodi. Seff31. c.3., & Sanćłionis Pragmaticç
& Concordatorum, & Concilii denique Lateranen
fis V. Cum per Generali Comcilii Statuta ordimatum
exiftat, quod qu«libet Ecclefia Metropolitama unum
debeat habere Tbeologum : ordimat bac San£ia Symo
dur, quod extendatur bujufmodi ordinatio ad Ec
clefias Catbedraler. Ita gradatim progreffa eft haec
Ecclefiafticae difciplinae forma , lentis , fed pulcher
rimis incrementis, à Concilio Lateranenfi III. ad
IV. inde ad Bafileenfe ; tum ad Lateranenfe V. de
nique ad Tridentinum .
IV. Concilium Mediolanenfe V. praecipit ut
Theologus Epifcopi mandatum & voluntatem fe
quatur, in praele&tionibus fuis, & in feligendis ad
eas certis diebus. Legere debet in Seminario, aut
in aliis Ecclefiafticis Conventibus, fi jubeat Epi
fcopus. Publicè Scripturas interpretari debet in Ec
clefia Cathedrali, quolibet fefto die. Denique ejus
muncris eft nodos omnes perplexarum difficultatum
exolvere, quas vel Epifcopus, vel alius quicumque.
objecerit . A'ta Eccl. Med. p. 168. 4* 5. In Dioecefa
nis fuis Synodis praecepit fanétus Carolus , ut ter
faltem in hebdomada legeret ; aliquando etiam è.
ſuggeſtu concionaretur. Hinc & ſupra Canonicos
omines alios federe & procedere illum juffit , & fo
lis cedere Dignitatibus. Synod. I 1. -

Canonicorum non inſcriberetur. At Tridentina Sy Praeter Theologi Praebendam idem Carolus aliam
modus Thologo addicit, quæ prima vacaverit Prg inßituit, adfignavitque ei quem vocari voluit Do
benda, dum aliàs quàm per refignationem vacet: &orem Canonum , quem & Canones prælegere ac.
adeo ut Leétor Theologiae jam inde locum titu interpretari publicè juffit, faltem bis hebdomada
lumque inter Canonicos habeat. Poteft tamen ea qualibet , in aula Archiepifcopali . Gloffam. L.2. c.9•
Præbenda fpoliari, fiprobè non fungatur officio : Miffa facio complura'Conciliorum Provincialium
Prabenda primò vacatura ad eum ufum ipfo fa£fo decreta poft Tridentinum de Officio Theologi. Eò
perpetuo con/tituta 6“ deputata intelligatur . fere redeunt omnia , ut quae fuprà attigimus , ea
His addit Fagnanus complufculas Congregatio validius confirmentur. Edi&ta Regia, Aureliancn
nis Concilii refponfiones, in r. part. 1.5. Decret. fe, & Blefenfe inftabant vehementer , ut Praece
pag. ιο4• , quibus declaratur , Epifcopi effe, ut pt6r Theologufque inftitueretur in Cathedrali qua
Theologum eligat. Collationem Præbéndæ Theo iibet Ecclefia , übi plures effent , quàm decem Pr£
logalis penes eum effe , qui Collator ejus erat an bendae, praeter primariam Dignitatem: ut utque •
te Concilium. Theologiam Scholafticam haberi pof Theologüs Dominicis feftifque diebus concionare
fe tutò , pro ea Scripturae le&tione, quam prae tur: aö fingulis præterea hebdomadis ter publicè
fcripfit Synodus Tridentina. Denique fi copia non prælegeret fcriptüras, Canonicis, ni interfint fua
qetur Theologi , poffe Canoniftam éjus loco fubfti diftributionum portione fruftrandis. Conc. Gen, to
tui : fed omnem lapidem movendum, ut habeatur r 5. 666. 776. 835. ro26. 1 1oo. 1 16 r. 1 163. 1179
Thcologus • Referúntur & alia ejufdem Congre 144*. 1474. 1779. I66o. Edii. Aurel Ar.89. Ediff.
Тот. I. Bleſen. Ar-33-34- Gg 2. V.
 236 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina ^
v. Ad Poenitentiarium nunc pergamus. Synodus
ILateranenfis IV. anni 1 1 1 5. Epifcopos adhortata ,
eft, ut Vicarios & veluti coadjutores fibi accerfe
' rent, in quos refunderent partem aliquam oneris
fui, praedicationes, vifitationes, confeffiones, poe
nitentiarum defignationes. Unde præcipimus tam im
cathedralibur Ecclefiir viror idom eor ordinari, quo*
IEpifcopi poffmt coadjutore* &• cooperatores habere ,
»án, folum im pr«dicationis officio, verùm etiam im
audiendix confeſſionibur ér pænitentiis injungendix -
hæc certiffimè eft inftitutio Poenitentiarij, ut qui
Generalis futurus fit Epifcopi Vicarius ad poeni
tentiæ tribunal regendum . Qui praeerat huic Con
cilio Innocentius III. meminit Poenitentiarij Lemo
vicenfisin una Epitolarum fuarum Reget. 13. Epif.
aor., Scd fi retro fle&amus veftigia in fuperiores
ætates, obvius nobis prodibit Confeffor Generalis
cuju(que Dioeceſeos, cui earundem functionum ſar
cima incumbebat. Etenim Eboracenfe Concilium.
anno 1 1 94. ftatuerat, utfi perjurii reus quis , ideo
que excommunicationis telo confixus ad poeniten
tiae medicamentum adproperaret , canonica ei vel
ab Epifcopo imponeretür poenitentia , vel fi is abef
ſet, à Confeſſore Diœceſano Generali.Ad Epiſco
pum , vel eo abfente ad generalem Diœcefis Confef
forem tranfmittantur, ab eo penitentiam fufceptu
*i. Cam. 1 1. Si qui autem repentino cafu ea cor
riperentur ægritudine, ex qua mox animam ef
fläturi crederentur , eis non imponeretur poeniten
tia, fed infinuaretur , precipiendo , ut fi quando
convalefcerent, ad Epifcopum recurrerent , vel eo
abfente ad Confefforem Generalem, qui legitimam
indiceret poenitentiam. Im extremis laborantibus in
finuanda : non imponenda eſt pænitentia, eiſque fir
miter injungatur, ut fi vixerimt , Epifcopum vel
generalem Diaceſs Confeſſorem abſente Epiſcopo
adeant , ut eis pœwitentia competem* injumgatur •
Anno 1 1 18. tres in Capitulo fuo novas Dignita
tes inftituit Epifcopus Ambianenfis, propriafque •
eis fun&iones delineavit. In iis Poenitentiarius fuit,
cui fuas vices delegavit Epifcopus ad audiendas to putarir. Cap.46.
tius Dioecefeos Confeffiones, fervatis fibi Parocho
rum tantum , & Optimatum Baronumque Confef jubebatur Ârchidiaconus Parochias perluftrans:
fionibus: illum confuli juffit, ficubi difficilius quid prae caeteris autem, an effent Poenitentiarii ab Epi
piam in poenitentiali foro incideret: permutandi ſeopis deſignati. An in ſinguliº Archidiacomati
vel mitigandi poenitentias ab aliis Confefforibus in
fliétas copiam ei fecit ; denique Xenodochii prg
fecturum ei mandavit, Parmitentiarius loco noſtri
Confeffomer audiet de quacumque parte Diœcefi ad
ipfum referantur ; excepti, Confeffomibur Curatorum
noftrorum, & Magmatum , &r Baronum, quas mobi*
vefervamur. Ad illum etiam , tanquam ad illum
quem pof? mor im hoc officio proximum effe volumur,
dubitationes, f que emergent in foro penitentiali,
jubemur reportari. Pænitentias injuntas ab aliisCon
fefToribut relaxare poterit, aut mutare, prout fecun
dùm Deum viderit expedire. Provifionem etiam &*
Curam domus Hofpitalari« Ambianenfis loco noſtri
babebit. Spicil. to. 1 z. p. 166.
Erant Romanis Pontificibus fui Pœnitentiarii an
te Innocentium III. & ante Concilii Lateranenfis IV.
tempora. Itaque non difcrepat à veri fimilitudine
decretum de Poenitentiariis ubique terrarum fta
tuendis ad formam Romanae Ecclefiae conditum tem
peratumque fuiffe. Berthodus Presbyter Conftan
tienfis narrat ipfemet in Chronico fuo, aut in.
continuatione Chronici Hermanni , anno 1o84. fe
à Summo Pontifice ordinatum fuiffe Presbyterum &
Pçnitentiarium Romane Ecclefiae eodem tempore co
- fitutum. Presbyterum promovit,& poteftatem ad fufei
piendor penitenter ex Apoſtolica authoritate conceſſit.
VI. Conftitutiones cujufdam Angliae Epifcopian
mo r* 17. id præcipiebant, ut Epifcopus in Capi
tulo quolibet duos defignaret Confejfores, apud
quos Clerici & Beneficiárii omncs peccatorüm íuo occurriſſet. Paenitentiarii noſtri generalis authori
rum farcinam deponerent ; ut ad Poenitentiariuma
recurreretur, ſiqua emergeret implicatior difficul
tas ; aut fi quis Presbyterorum detre&taret alteru
tri horum Cönfefforum vulnera nudare confcientiae
fuae ; denique fi quis arcana animi fùi vel Poeni
tentiario ipfi aperire refugeret , is ad Epifcopum
confugeret, vel ad alium quempiam ab eo delegan
dum . Si qua vero dubia fuerint qua per eor expe
diri, mequeant : vel ß quis sacerdotum eis ob ali
quam caufam confiteri moluerit , ad Pgmitemtiarium
Epifcopi principalem retrahatur: ſi verò neutri eo
rüm voluerit revelare peccatum , Epifcopo confitea
tur, vel alicui authoritate ejus. Concil. Angl. to.
2. pag. 143. 181. 184. Erant ergo fui Clericis pro
prii Confeffores. z. Erantque iiTveluti Subpoeniten
tiarii quorum tamen jurifdi&io immediate ab Epi
ſcopo ipſo derivabatur. 3. Ad Poenitentiarium re
currendum erat, duabus' faltem caufis illis, quas
indigitavimus . 4. Epifcopus ipfe nonnunquam Con
feffiónes excipiebat . Ad id muneris eos invitabat
Concilium Oxfordienfe anni 1 , »7. Im perfonis pro
priis confeffionibur audiendis imterdum inter/int,
Ór pænitenttir injungendir.
fnnovatum eß inThoc eodem Oxfordienfi Conci
lio, Can. 18. , prifcum ftatutum, ut quandoquidem
Decani Rurales, aliique Beneficiarii poterant ab
horrere à peccatis füis in Epifcopi aures exqne
randis, Epifcopus Confeffores pecüliares in quibuf
libet defignaret Archidiaconatibus : in Capitulis
verò Cathédralibus, Canonici, fi faeculares effent ,
confiterentur Epifcopo, vel Decano, vel Confef
foribus elećłis ab Epifcopo, à Decano, Capitulo
que : Quia erubefeunt forte fuo confiteri Prelato,
& c. In Cathedralibus Eccleſiis, ubi ſunt Canoni
ci facularer, confiteantur ipfi Canonici Epifcopo ,
vel Decano, vel certi, perfonis ad hoc per Epifco
pum , Decanum & Capitulum conſtitutiº.: Deul
çue decrevit haec eadem Synodus, peculiares ut
ab Epifcopo Monialibus Confeffores feligerentur •
confiteamtur Moniale, sacerdotibus ab Epifcopo de
- -
In Epifcopatu Lincolnienfi in multa inquirere •
bur fint ſufficiente: Pænitentiarii Epiſcopi - Con
ftitutiones' Épifcopi Coventrenfis anno 1237. &c
Epifcopi Vörceftrenfis anno 1 1 4o. pcculiar£s
ciericis ConfefTores in unoquoque Decanatu defi
醬 Vorceftrenfes praetërea Conftitutiones ju
ent in synodo eligi hos Confefores, prohibent;
que, ne Magnaturii Capellani , vel ipforum , vel
familiae ipforüm Confeffiones excipiant , injuffu
Epifcopi . Si qui fe fubdu&os contendant Epifco
pi jurifdi&ioni, Chartas libertatis exhibeant, Con
ftitutiones Epifcopi Dunelmenfis hos Confefores
Poenitentiariorum nomine cohoneftant , anno 1*51
At quae Sarum Epifcopi nomen praeferunt , eae
Praesbyteros hortantur, ut Confefforibus Clerico
rum confiteantur tempore quadragefimae , & aliàs
quoties indigebant. Debent confiteri in quadrageß
mìa , vel alio tempore , fi neceffe fuerit . In Conci
lio Lambethenfi ánni 1.81., expoftulatum gravif
fime eft, de faluberrimi hujus ftatuti contemptu
paffim inulto; imperatum expreffiffimè , ut religio
fius pofthac obfervaretur : fáéta tamen Clericis po
teftate alios adeundi Poenitentiarios. Poffmt fi vo
Iuerint, ad alior Pænitentiarior comvolare • Conc•
Angl. tom.2. pag. 193. 1 ro. 246. 193. 3o4--33*- 356“
405. 498.721
Syriodus Exceftrenfisanni 1187. voluit, ut Cle
ricorum cujufque Decanatus Confeffores Pœniten
tiarium, vel ipfum etiam Epifcopum percontarcn*
tur, quoties gravioris difficultatis nodus aliquis
-fay?c
 De Beneficis, Part.I. Lib.II. Cap.X.
fate `m •mbibus falva : ad cujus arbitrium in du
bii* & gravioribus recurratur, nifi fortè talis emer
gat articulur , qui mobi* iweonfultir nequeat expe
diri. Edixit eadem Synodus, ut Clerici , qui fuf
spenfione poenas darent alicujus criminis, Poeniten
tiarii præterea fe fifterent tribunali, ut falubri poe
nitentia medicamento crimen eluerent. Epiſcopici
ceftrenfis Conftitutiones anno 1189. integrum effe
volunt Capitulo, vel Parochorum unius Decanatus
Conventui, ut duos eligat Presbyteros , qui Deca
natus totius Clericorum Confeffiones excipiant •
Poſt annum Chriſti 1318. Simon Mepham Can
tuarienfis Archiepifcopus novo decreto munivit
totam Poenitentiariorum cujufque Decanatus autho
ritatem. Denique Synodales Epifcopi Elienfis Con
ftitutiones anni 1 518. teftatum faciunt affignatos
effe Penitentiarios fingulis Decanatibus Comitatus
Cambridgienfis , cum poteftate remittendi crimina
Epifcopo refervata.Panitentiarii in fíngulis Decana
tibus quibur concedipoffet facultar abfolvendi in Caff.
bus Epifcopo refervatit per literar fpeciales domini
Epifcopi Com. Angl. t.z. Ibid. p. 3o5. 336. Erat enim
verò fingulare Poenitentiarii privilegium , cafus
ut Epifcopo refervatos abfolveret. 'Praeter illas
enim leges fuprà memoratas, quae Parochos &:
Subpoenitentiarios jubcbant in dubiis & perplexis
rebus ad Poenitentiarium percontandum confuge
re; erant & enormia, & publica, & quae publicae
poenitentiae laboribus expianda erant crimina : por
ro eorum omnium abfolvendorum poteftas penes
folum erat Epifcopum ejufque Poenitcntiarium . Id
apertè exprimunt Conftitütiones Epifcopi Cice
ftrenfis anni 1 a89. Emormia deliéta nobis , vel Pœmi
tentiario noſtro ad hoc ſpecialiter deputato, pra
terquam in articulo mortis refervamur. Idem in
culcat Synodus Exceſtrenſis, anni 1287. Majora &
notoria Pamitentiario moftro refervet Sacerdos , &
º Pænitemtem fibi tranfmittat , cum literit caufam
deli£ti , &• circumßämtias ipfíus contimentibus . Pœ
. mitenter iterum cum litteris Pgnitemtiarii , abfo
lutionir er Pænitentia modum continentikus ad
fuum redeant sacerdotem. Ergo Poenitentiarius ad
Parochum proprium poenitentés remittebat , cum li
teris quibus & modum poenitentiae infligendæ figni
ficabat, & abfolvendi addebat poteftatem. Æquum
enim erat, eo ipfo in loco fpe&iári poenitentiam pu
blicam, ubi fçelus admiffum fuerat • Denique •
t teftatem faciebat Epifcopus Poenitentiario, ad
fciſcendi ſibi Vicarios initio Quadrageſima , fi
-
maior effet poenitentium multitudo , quàm ut eos
unus ipfe poffet Altaribus publicè reconciliare.
pœnitentiario imdulgemur , ut /? im Capite jeju
nii ad fufcipiendum , é%r audiendos publicè Pacmiten
set fe folum fufficere mom crediderit , focium umum,
vel plurer juxta pœnitentium mumerum fibi adjungat •
Exciderat mihi penè Concilium Londonienfe •
anni 1137. Refertur à Matthæo Paris, & à Rainal
do, cui tamen impofuit vox illa perfona , qua non
populus, fed Beneficiarios defignatur, is videlicet
qui titulo gaudet , nec Vicarii tantum partes agit •
Argumento funt vel hæc hujus ipfius Concilii ver
ba: Numquam im plures perfonatu , vel Vicariat um4
Ecclefia dividatur . Jubet autem hoc Concilium, ut
plebs Parocho cQnfiteatur, at Beneficiarii Confef
Ïoribus, ab Epifcopo elcétis, & ci quafi fubftitutis,
denique ad Cathedrales defignabántur Confeffo
res Generales. Im Ecclefiis Cathedralibus Confefforer
infîitui precipimur Generale . Cuanquam præeſſet
huic Concilio Legatus Pontificius; fimile tamen.
veri eft affuiffe Cantuarienfem Archiepifcopum B.
* Edmundum, qui eodem ipfo tempore , circa an
num 1 136. publicavit Conftitutiones Synodales fuas,
quibus jubetur , ut graviora crimina, praefertim
notoria, Superiorum judicio ferventur : Semper ma
jºra; pratipuè notoria, Majoribus referventur . Enu
237
inerantur ibidem refervata haec facinora: sunt au.
zem ifa majora, bomicidia , facrilegia, peccata.
«ontra maturam, imce/fur , fupra virginum & Mo
nialiuna, Gr injectiones manuum in Clientes, nec
non & in Clericos, vota fracta, 6 hujuſmodi.
Conr. Angl. Tom.2. pag.1o3. Addit effe facinora,
quorum abfolutio uni Summo Pontifici vendicetur,
vel Legato ejus : nifi immineat mortis praeproperae
difcrimen: tum enim mifellos his utique abfol
vendos vinculis, ea cautione, ut fi fe priftinafque
vires recuperent, Pontificem fummum adeant: [&
dum id poffint, Epifcopo, vel Pœnitentiario fiftan
tur . Sumt autem cafus in quibur Papa folur poteft
abfolvere, vel ejus Legatur . Abfòlutio tamem talium
im articulo mortis mulli demegamaa ef? , faltem com
ditiomalir , videlicet , quod fí convalefcamt, Apofto
lico confpeétui fe prafentent, mihilomimur tamem ta
lium rei mittemdi fumt ad Epifcopum, vel ejus
Pæmitemtiarium .
VII. Difcedamus ab Anglis , & ad alias diver
tamus Ecclefias. Cautum eft Concilio Parifienfi an
ni 12 12: ne Clerici cuiquam peccata fua confiteren
tur , nifi Prælatis fùis , aut aliis quibufvis non fine
eorum licentia . Cam.5. 1 1. Part.3. cap.7. Praece
tum cft Epifcopis, ut Monialibus Confeffores fe
|ိါ် ea qua par eſſet ſapientia & probitate »
præditos; damnata temeritate Abbatiffarum & Ca
ellanorum, qui ægrè ferebant Moniales , aliis quàm
ipfis confcientiae fuae arcana & peccata pandere.
Abbatiff; & Capellami earum probibent Momialibus,
me aliis quàm ipfir confiteantur. Part.4. c.6. De
nique Epifcopos ipfos adhortata eft haec Synodus
ut frequenter per fefe ipfi & audirent confeffiones ,
& partes implerent Pœnitentiarii. Et im propria
perſona frequenter interſînt Cºnfeſionibus audiendis,
¢» paemitemtiir imjungemdir •
Conftitutiones Synodales Rotomagenfis Ecclefiae
circa annum 1136. jubent ut Presbyteri femel fal
tem anno quolibet Archiepifcopo, vel Poenitentiario
ejus confiteantur; fa&a licentia ut aliis deinde
Presbyteris quoties libuerit confeffiones iterent.
Cleriä qui qüam primum Ordinibus initiandi funt ,
jubcntuf etiam antè Archiepifcopo, confiteri , vel
perito Poenitentiario: ne per alterius Confeſſoris
imperitiam fiat, ut irregularitate aliqua irretiti ,
ad' Ordines fufcipiendos accedant • Symod. Rotam.
pag.239. - - -
Statuta antiqua Parifienfis Ecclefiae Synodalia
præceperant, ut Parochi Adventus & Quadrage
fimæ tempore peccatorum onera deponerent apud
Confefores, in quolibet Decamatu defignatos. Sy
mod. Pariſ, pag.27.
Concilium Lateranenfe IV. anno 1 1 1 5. praecipit ,
ut fideles omnes anno quolibet femel faltem confi
terentur proprio Sacerdoti , aut ejus conceffione •
alii cuicumque. Congeries haec tota teftimonioiuin ,
five jam depromptorum, five adhuc promendo
ruum, eò cofifpirat , ut proprii facerdotis nomine
hic intelligatur, vel Parochus, vel Poenitentiarius,
vel Epifcopus loci , vel Papa, vel eorum delega
tі. Сап…» т.
Innocentius IV. Pontifex difciplinam & jura.
condens Ecclefiarum Græcarum in infula Cypro ,
fanxit ut Presbyteri Graeci Parochiarum curam
futinentes, quanquam uxorati, fubditorum coil
feffiones exciperent ; quanquam poffet & Epifcopus
alios delegare Confeffores' in omnibus Parochiis,
& eos veluti fuum fpfius in locum fubftituere ,
citra detrimentum própriæ Parochorum poteftatis.
liberum fit Epifcopi, viror alior idoneos Coadjuto
re, &- Cooperatoré, babere in audiendit confeffo
mibur ¢r pqnitenttir injungendis , ip/ĵaue per eo
rum Diœcefes abfque Sacerdotum ipforum præjudi
cio committere vicer fua* ; cum propter occupatio
mes multipliccs Gr occafones varias poit continge
rt s
 238 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
*e , quod mequeant per eafdem Diœcefer officium. effe, quidquid difpenfatio haec relaxabat. Cœpit
fuum exequi per fe ipfo. Epiß.1o. c. 16. 17. Ita enim multò frequentiùs adiri Sacramentum Poeni
醬 ut Epifcopus verè proprius eft Sacerdor in omni tentiae , coepit & cura impenfior adhiberi emaculam.
us fui Epifcopatus Parochiis, ita quos ipfe in . dae à naevis prorſus omnibus conſcientiae , priuſ
fui vicem fubrogat ad audiendas Confeffiones, & quam fe quis ad terribilis fanétiffimaeque hoftiae
ipfi induuntur eodem nomine ac jure eademque immolationem accingeret. Quo enim tempore De
poteftate. canatMs unius omnibus Parochis non erat hifi unus
Synodus Piétavienſis anni 128o. ſanxit, Cap.41., Confeffor , vix ejus habere copiam poterant, quo
ut Abbates & Abbatiffae , cum Monachis & Mo ties in votis, quoties ex uſu fuiſſet.
nialibus fuis, immo & Beneficiarii omnes, non , Conftitutiones Synodales Archiepifcopi Nico
apud alios confiterentur, quàm apud ipfum Epi-. fienfis anni 131 3. commendant Presbyteris, ut pro
fcopum, aut Poenitentiarios ejus: aut quofcumque prium fibi quifque ConfefTorem habeat cum licen
adfignaret eis Confeffores Epifcopus: vetitis qui tia Epifcopi. Séd illud nimirum vetant, ne qui
bufcumque aliis abfolutionis Beneficium illis im Presbyteri confeffionem excepit, illi ipfi ftatim.
pertiri, nifi hanc illis poteftatem vel Papa concef confiteatur ipſe.
fiffet, vel Legatus ejus , vel Epifcopus. Inhibe Concilium Narbonenfe anni 1374. conceffit Pres
mu* me aliquis eor abfolvat , mifi fuper hoc à Sede byteris omnibus , ut Miffam celebraturi , cuicum
-Apoftolica , vel Legatis ejuflem , vel à nobis ha que vellent aut poffent Presbytero confiterentur ,
buerit poteftatem. Eadem lege tenentur Canonici etiam non Parocho, nec ulla animarum cura one
omnes, feu Regulares feu Sæculares. Denique tum rato. Can, 28.
Abbatibus, tum iis omnibus interdicitur, quibus Inde conje&ura duci poteft de tempore Conftitu
concredita eſt animarum cura, ne à caſibus in ju tionum Synodalium Parifienfium , quae Vuillelmo
re refervatis abfolvant quenquam , fed horum Epifcopo tribuuntur. Quippe cum ibi ftatuatur,
facinorum reos ad Epifcopum, vel ad ejus Peni Cap.6. ut Parochi bis faltemi anno quovis confitean
tentiários ablegent. tur, nempe Adventùs & Quadragefimae tempore,
Synodus Nemaufenfis anni 1284. liberam fecit iis Gonfefforibus, qui Decanatibüs fingulis füerant
poteftatcm Parochis Presbyterifque omnibus, ut attributi , ea confüetudo mirificè confentit ævo
Confeffores fibi eligere poffent quofcumque libuif Vuillelmi Claromontani Epifcopi Parifienfis circa
fet ex Parochis Presbyterifque ejufdem tractus , annum Chrifti 1 2 3o. non áutem aliorum ejufdem.
maximè vero Archidiaconos, Archipresbyteros, nominis, qui eandem rexere Ecclefiam.
Francifcanos & Dominicanos: data his viris Reli Non erat tam fanè tanta Confefforum multitudo,
gioſiscopia audiendi Confeſſiones Clericorum & lai quanta poftea tempore Concilii Florentini, quando
corum in iis oppidis vicifque, ubi praedicandi mu Latinos percontati funt Graeci , ecquid rei effet ,
nus obeunt ; ea conditione, ut Pârochis nomina quod LatiniEpifcopiPresbyterique nön femper prg
eorum edant, quorum Confeffiones audierint : ut via Confeffione animam mundarent, quoties fäcris
cum illis confultent de aptiffimis fpiritalibus medi operaturi erant. Conc. Gem. To. 1 3. p. 523. --

camentis corum à quibus vocantür aegrorum; ut Synodus Frifingenfis anni 144o. Can.24. Abbates,
denique ne quid adgrediantur praeter éorum affen Ibecanos, Praepofitos, Archidiaconofque non exem
fum, quem nunquam non lubentes Parochi ad au ptos uno edićlo complexa eft, ut confiterentur Epi
diendarum Confeffionum facultatem prafabunt . fcopo, vel ejus Vicario : Monachi verò Abbati,
Enumerat haec eadem Synodus longè plurima & Parochi Decano: nifi fi quis ab Epifcopo peculiari
enormia fcelera, quae ad Epifcopi Tribunal rejici aliquo privilegio donatus effet.
debeant : & quæ tamen à Parochó relaxari poffint, Concilio Tarraconenfi anni 1319. Presbyteris om
fi qui ea confeffus eft ad Epifcopum recurrere de^ nibus indulgetur, ut alii aliis confiteantur, quando
fre£tet: dummodo ea non fint publica fcelera. Si Miffam celebraturi funt, abeft autem Confeffor eo
publica enim funt, nifi ab Epiſcopo dimitti non rum proprius. Indulgemur , quod quilibet Presbyter
poffunt, praeterquam fi commiffâ ea fint fenum, volent Mifam celebrare, ff non habet copiam proprii
a:grotantium , aut extremas ad vitae anguftias ad Confeſſoris, poſit culibet Presbytero idoneo ſua pec
dućtorum. cata confiteri & abfolutiomir beneficium recipere •
Synodus Bajocenfis anno 1 3oo.cam.ro8. indixit Pa Con ft. Com. Tarrar. l. 5. T. 17. Concilio Tarraco
rochis,Capellanis &vicariis perpetuis, ut femel anno nenfi pofteriori anni 1 391. indultum plufculum.
faltem qu9libet confiterentur Epifcopo,vel Poeniten aliquid eft, ut facram rem fa&uri aliis alii con
tiarig: ig quidem permittens, ut cum neceffe eft, fiteri poffent , quamvis Confeffor ipforum pro
peritis aliis confiteántur Presbyteris; fed eadem; prius non abeffet. Imdultum amplianter , &c. Etiam
femper eos neceffitate confringens, üt quotannis ubi proprius affuerit Sacerdor , quotier Presbyter
fpifcopg, ipfi, vel Poenitentiario fé fiftant. Miffam celebrandi propofitum habuerit , confitendi &
Concilium Vaurenfe , cui affuerunt trium Pro de confeffr invicem abfolvendi plenariam concedi
vin£iarum Epifcopi , Narbonenfis Tolofanæ & mus facultatem. Ita dum libertati confulitur Con
Aufcienfis ». anno 1368. conceffit Presbyteris, ut an feffionibus maximè accomodandae , & confcientiae
*equam Miffam celebrarent , Presbytero cuicum puritati ad terrificum illud facrificium adhibendae ,
點 fpc£tatae tamen eruditioiiis confiterentur. Pop. ad eam ventum erat confuetudinem, ut impune •
* cuilibet Presbytero idoneo fua peccata conſiteri, Presbyteri alii aliis quibufvis confiterentur.
*** Miſſe cum puritate confeientie celebrentur . VIII. Tridentina verò Synodus, Seff. 13. c. 1 51.,
Cam.81. illum qui jam inoleverat, revocavit ufum abole
Ita antiquioris difciplinae aufteritas, quae cleri. vitque, fanciens ut ne deinceps Presbyteri, ab
corum Confeffiones uni Epifcopo, vel Poenitentia. Epifcopo non approbati, Presbyterorum audirent
riq fcrvari integras jubebat, paulatim mollita & Confeffiones. Sed non illa tamen id juffit, ut ad
relaxata eft. Indultumeft primo, ut alios fibi Con Pœnitentiarium, ant ad Confefforem generalem
feffores deligerent , dum fcmel quotannis intimos commearent, ab Epifcopo delegatum ad Presbyte
confcicntiae fuae receffus vitaeque rationem omnem rorum Confeffiones audiendas, quod antè perdiu
JEpifcopi vcl Poenitentiarii examini fubjicerent; po faélitatum fuiffe demonftravimus: unum id vifum
ftea id quoque vinculum folutum eft , conceffà'fa. abundè effe, ut ne nifi approbatis ab Epifcopo loci
cultate , ut cuicumque liberet Presbytero confite. Presbyteris confiterentur. -

rentur. Sed hoc quod ultimum prolatum eft, teßi Hac in parte igitur Tridentini Patres Poeniten
monio manifcftum eft abundè alias compenfatum tiarii jurifdi&tionem contraxere ; fed id damni cu
mula
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.X.
mulatiffimè refarfere, Poenitentiarii munere in per
petui Beneficii & Dignitatis gradum eve&o, ftàtu
toque ut in omnibus Ecclefiis Cathedralibus, ubi
commodè poſſet, prima vacatura Praebenda Poeni
tentiario addiceretur, qui non alius eligi poffet,
nifi Do&or , vel Licentiatus in Theologiâ vel Ju.
re , & annos natus quadraginta , & is cujus tanti
ponderis minifterio & pietas & eruditio refpon
deret : qui denique quândiu audiendis Conféffio
nibus vacaret , Choro & Officiis prarfens cenfe
nctur. Seff.z4. c.8.
Hæc duo Concilii Tridentini Decreta Provin
cialibus Galliae Concilis confirmata funt , Burdi
galenſi anni 1583., Cap.12., & Turonenſi eiuſdem
anni - Cap. 13. In hoc poſtremo id adnotatur, non
nullis jam, in Ecclefiis Pœnitentiarios Beneficii per
petui titulo potitos effe; jam verò inter Dignita
tes etiam locum habere jubetur ; fed extremum, nifi
ficubi jam honoratiori gauderet. His adde Bituri
cenfe anni 1 584. Aquefife anni 1 585. Tit. de Epifc.
cap.z6. Rotomagenfe anni 1 581. C. 5.n.1o. ubi decla
ratur non pQffe Poenitentiarium Parochiali fimul
Ecclefia onerari , quòd is foret frequentiffimus
9bex , ne in propriâ Ecclefia refidere,'& munere
fuo affiduè fùngi pofTet. Denique Burdigalenfe •
amml 1614,
Curavit & Sanétiis Carolus Borromæus, ut &
fua Proyincialia Concilia in eam incumberent cu
ram inftituendorum ubivis Poenitentiariorum. 44.
Eccl. Mediol. p. 1 1. 168. 273. 793 Strenuam in id
navarunt operam Mediolanenfe I. & V. Sed ubi.
que agens fe Carolus Ecclefiaticae difciplinae re
ftauratorem , Poenitentiariis quidem fuis Cafuum
refervatorum & pœnitentiarum publicarum follicitu
dinem demandavit ; at quod ad Confeffiones cle
ricorum pertinet , fpeciales ipfe Confeffores defi
nebat. Audi quid decretum ab eo fit in Synodo IV.
J)ioecefana. De Sacerdotibus Confeffariir , quo, pro
batos & in urbe 6 in Diaceſi Clero noſtro conſti
fuerimut , hoc decernimur , ut quor fcilicet дио
tannir ad Cleri Confeſſiones audiendat à mobir de
lector & in tabella notato ei ſignificaverimus,
ejufdem Cleri confeffiomer audiendi facultat illi, fit,
quoad alia bujufmodi /gnificatio anno fequenti per
nof fiat . Itaque Confeffarios alios aliis quotannis
fubrogabat, aut novo decreto eofdem in alterum
annum prorogabat. Refert vitæ ejus Scriptor, ut
quatuor inftituerit Subpoenitentiarios ad cafus re.
fervatos , ut _propria ftipendia affignarit, utque
hcbdomadis fingulis Congregrationem , Poenitén
tiariae diétum, cogi jufferit, extricandis cafibus
conſcientiae difficilioribus. Gioſano L.2. c.9,
Quanquam omnes Ecclefiae ha&enus graviter
elaborarint in retinenda aut provehenda ifi melius
puriore diſciplina: ſingulari tamen & proprio en
comio exornanda videtur prae caeteris Eccléfia Gal
licana , quae Concilium ipfum Tridentinum praeve
nit 1. Dum Poenitentiarium inter Beneficiários &
Dignitates omnium prima collocavit, ut paulò an
tè docuit nos Turonenfe Concilium. v. Diim Theo
logos in omnibus Ecclefiis Cathedralibus inßituit,
cum jure communi prius in ſolis Metropolitanis
Ecclefiis creati fuiffent. Poenitentiarios fanè jam .
inde ab anno 1 134. Facultas Theologiæ Parifien
ſis decreverat poſſe, non conſentientibus, immò
& renitentibus Parochis , confcffiones audire, &
JParochianos eorum abfolvere , five ii Papae , five
Epifcopi Poenitentiarii fint : uti id poffunt & Pa
pa & Epifcopus, quorum illi delegatiône nituntur.
JX. Ne faceffat autem cuiquam negotium quod
vel narratum vel inſinuatum eft de infrequenti Freſ.
byterorum confeffione : illud obfervari æquum eft,
minùs frequenter etiain , qùàm nunc fit , rem fa
cram feciffe . Quod ad eos verò attinet, qui fre
quentius offerebant caeleſtem & incruentan victi
--
239
mam, ex hac ipfa flagrantiore eorum pietate fa
cilè conjicitur , crebriùs illos quoque ad Poeniten
tiae Sacramentum acceffiffe ; quio non crebriùs tan
tum, fed & puriùs offerrent. Statuta Hugonis V.
Abbatis Cluniacenfis anno 1 oo. jubent ut pec
catorum confeffio fingulis hebdomadis iteretur. Bi
bl. Clum.p.146 1. Conftitutiones Archiepifcopis Can
tuarienfis anno 1318. injunxere Présbyteris , ut
ante confiterentur, quâm celebrarent, fi quo fe a
piaculo obftrinxiffent ; ccnforia nota iis inufta, qui
confeffione illa generali, quae fit inter ipfa Miffae
exordia, cenfebant elui poffe peccata mortifera .
Conc. Angl. tom.v. p.498. Concilio I. Mediolanenfi
fub Carolo ftatutum eft, ut Presbyteri femel hebdo
mada qualibet confiterentur. Act, Ecclef. Med. pag•
793. At Carolus ipfe conftituit , ut Confeffores à
fe defignati ad audiendas Confeffiones Clericorum,
tertio quoque menfe Vicarios Foraneos certiores
facerenf, de auditis à fe hebdomada qualibet fin
gulorum Presbyterorum Confeffionibus'. Idem fan
citum à Concilio Burdigalenfi anno 1 583. ut qua
libet hebdomada Presbyteri omnes facra confeffio
ne mentis fuae maculas abftergerent , Bituricenfe
denique Concilium invitavit eos, ut quotidie ante
celebrationem, aut faltem fingulis hebdomadis con
fiterentur. Cap. 5. Tit. de Mi/a r. 16.
Conftitutiones Synodales Trecenfis Dioecefis , ut ...
à Bochello referuntur, jubent ut Presbyteri annua
faltem confeffione Epifcopo fuo receffus mentis fuae
aperiant, aut ejus Pœnitentiario, aut iis certè
quos 蠶 in idmuneris delegarit: neu cre
dant gênerali illa confeffione , quæ fit ad aras in
ipo facrificii exordio ablui poe lethales macu
làs ; ideo nec ullas fpecialiter tunc declarari: ne
denique ea fpe fibi blandiantur, quafi fibi ad nu
tum 'Confeffores poffint adfcifcere: id enim pro
prium & eximium jus efſe Epiſcoporum & Prala
torum Exemptorum : Ne credant Sacerdoter , quod
nifi de licentia fui Epifeopi , poffmt pro voluntate
ſua ſibi eligere Confeſſorem, qui fuarum euram ha
teat animarum. Hoc enimn folii Epifcopi, , @r qui
buflam aliis exempti, e/? conceffum. Et qui petumf
ab Epifcopo Confefforet , debent petere providos ó*
honefloi , Decr. Eccl. Gall. pag.143.
Hinc planum fit non carnali æmulatione, aut vi
tiofa tuéndæ propriae poteftatis ac jurifditionis cu
piditate incenfos fuiffe Epifcopos, ut fartam rc
άamque fervarent, eam verè Apoftolici muneris
authoritatem, peculiares. & proprios deſignandi
Confefores, confcientiarque reétores omnibus fpi
rituali fuae ditioni obnoxiis. Eius difciplinae tan
to Synodorum Canonumque & Decretorum praefi
dio munitae , unus hic erat finis, unus fcopus;
animarum à Chriſto Epiſcopis ipſis creditarum ſa
lus , quarum curam non quibuflibet & temerè , fed
magno delectu à fe delegandam fentiebant, cum
& de ovibus & de afcititiis his Paßoribus Pafto
res ipfi fummi rationem effent reddituri. -
Qjod autem ex Trecenfis Dioecefeos Conftitu
tionibus nunc retulimus, id confentaneum prorfus
eft Decretis Gregorii IX. qui Epifcopis , Archie
pifcopis, Primatibus, minoribufque etiam Præla
tis Exemptis facultatem conceffit eligendi fibi pro
prios Confeffores. Ne pro dilatione panitentia peri
çulum immineat animarum , permittimus Epifcopis
& aliir Superioribut , nec mom minoribus Pralatis
exemptit , ut etiam prater fui superioris licentiam,
providum & difcretum fibi pofftnt eligere Confeßo
rem , C. Ne pro. De peniten. Idem ipfe Greg9rius
IV. Abbatibus Praemonftratenfis Ordinis cdixit ,
ne (uo fibi marte Confeffores deligerent , neu prae
ter fententiam & confenfum Abbâtis Generalis,&
Vifitatorum : ne imperitos inopini eligerent, vel
timidiores, qui quidquid erraffent , fidenter objur
garc non auderent. Bib. Pramon. p.655. 686. Ur
banus
 24O Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
banus IV. iftud ipfum privilegium Abbati Prae
monftratenfi confirmavit. Ita prifca juris aufteri
tas in hac parte penes folos Regulares viguit , Bo
nifacius VIII. rurfum conteftatus palam eft , non
potuiffe nifi ad animarum perniciem confuetudi
nem illam invehi, qua proprium fibi quifque Con
fefforem deligit. Nulla quippè poteß confuetudine
introduci, quod aliquit prater fui Superiorir licem
tiam pofft /ibi eligere Confefforem ; qui eum folve
ve valeat , vel ligare. C. Si Epifcopur . In 6. De pœ
mitem. Eodem Bonifacii decreto innuitur , fpecia
Hi hoc aliquos ab Epifcopo donatos fuiffe privile
gio , ut Confeforem fibi deligerent. At fpećiatae
pietatis hominibus id privilegii fuiffe indultum cre
dere æquum eft.
X. Ex hac profe&o teßimoniorum obfervatio
numque congerie id manifeftum fit, non fuiffe olim
in more pofitum, ut Epifcopus generaliter appro
baret Presbyteros , qui tota quà latiffimè páteret
I)ioecefi ejus, exciperenet Confeffiones; nifi Poeni
tcntiariQs. Caeteri enim omnes ea hujus curae &
poteftatis parte , ea approbatione & jurifJi&ione
fruebantur , quam ipfe eis pro arbitrio , & pro
Ecclefiae fua: utilitate admenfus effet. Ita fiemopo
terat fuo fibi jure Confefforem eligere, fed' ab
Epifcopo repofcebat; cum ejus fit fagácitas & po
*eftas ea , qui paftor animarum à Chrifto ipfo con
ftitutus eft , ut duces & magiftros fpiritális vitæ
confentangos tam diverfis hominum generibus de
ligat, & divinitus fibi uni credita: authoritatis di
fpenfatores alios & quafi collegas afcifcat.
Non erit ergo p9fthac quod quifquam flupeat,
fi. pcr leges Canonicas, 1. Nec 'Parochis fas eß ,
aliorum quàm Parochianorum fuorum vel Confef
fiones audire , vel fcelerum vincula diffolvere: ..
INec. Presbyteris aliis faecularibus, nullam Paro
chialem Ecclefiam regentibus, fas eft, vel confiten
tes audire in ea in qua approbáti funt Dioecefi , vel
à peccatis abſolvere, aliena Diœceſeos fideles :
3. Nec Regularibus ipis, quanquam point una
in Diœcefi abfolvere älterius Dioecefeos cives; quia
ab Epifcopo approbationem tantùm, à Papá verò
jurifdiétionem óbtinent. Si nec Regularibüs , in
quam , ipfis licet alienae Dioecefeos cives ad feven
titantes vel audire, vel abfolvere, quando in frau
dem veniunt, & affectata malitia, út proprii Epi
fcopi cenfuram declinent: 4. Ita nec eis licet à péc
$atis folvere fubditos ejus Epifcopi à quo appro
bati funt, in alterius Epifcopi Dioecefi , in `qua.
approbati non funt: quamvis Parochi oves fibi cre
ditas extra limites füae Parochiae , immo & in alie
na Dioecef folvere poffint, quòd in eas ordinaria
Juriſdićtione communiti ſint.
Harum gmnium conclufionum veritas ab uno illo
capite religata eft, quòd Epifcopus folus Paßor fit
primus & Princeps ovilis tota Dioecefi fparfi, & à
J)eo fibi commendati . Ejus ideo unius éft Paftores
fubfidiarius accerfere, & alios aliis fui gregis par
tibus praeficere; five Parochos infituat, five Poe
nitentiarios creet, ſive Confeſſarios deleget.
Scripfere nuperi juris Canonici Comméhtatores,
ex jure communi decere, ut Epifcopi Metropoli
tan9 , hic Primati , vel Patriarchæ, & hi Papæ
confiterentur : & fola locorum intercapedine hi
mia fultum effe Privilegium, quo eos donavit Gre
gorius IX. eligendi fibi Conféffarii. Fagaam. in l.
5: Decret. #. I4o. Cớ feqq. Non parum admirabilita
tis habet haec doéìrina , habet immo quod in fpe
ciem offenfioni effe poffit : habet deniqué quod vix,
ac nc vis quidem unquam in ufum vocäri pofßt,
aut verò retro aétis fæculis potuerit. Quf poffent
enim fummi ifti Antißites füis finguli Ecclefiis fe
dibufque affixi ex officio, alii aliis arcana cordis
nudare, & confiteri? Adde quod ne vel tenuim.
mum quidcm cjus rei vcftigiüm, vcl moris, vel
legis fit in tota, quanta quanta eft Ecclefiaftica .
antiquitate. -
At fi aliunde feriò penfitet quis, quàm certò
conftet eo animo fuiffe Epifcopos in fuum quemque
Metropolitanum, quo in Parentem , atque adeò in
Magiftrum: idque vel maximè ipfis cordi fuiffe , ut
ratio ei conftaret totius ſuae adminiſtrationis : fi ſe
riò perpendat , quàm vel fapientiffimis quibufque
compendioſum tutumque fit, ne fuo fe confilio fo
li regant , ne fe dumtaxat audiant , fe fequantur:
fed illos fcifcitentur, illis incumbant , quos illis
Deus duces & fuperiores praefecit : denique quàm
finitimum vero fit , eos qui primi Epifcopi confti
tuti fuere olim ab Apoftolis, Apoftolis femper pa
ratos cupidofque fuiffe ut Magiftris & ducibus uti;
vel iis Apoftolicis viris, à quibus Epifcopalem.
manuum impofitionem accepiffènt : fi feriò, inquam,
hæc expendantur omnia, non multum à veroaber
raffe Canoniftas compertum erit.
XI. Philippo Audaci Galliae Regi id privilegii
conceffit Gregorius X. ut pro arbitrio Confefforem
fibi adfcifceret, & femel adfcito alium cum libuif.
fet fubrogaret , five Regularem , five Saecularem .
Raimal. amm. 1172. mum. 39. Eandem gratiam concef
fit & Nicolaus III. Amm. 1278. m. 37. Martinus IV.
ejufdem modi privilegio donavit Regem Sueciae,
nomine. Magnum, addita Confeffario poteftate per
mutandi vota, dempto tamen tum Hierofolymita
na peregrinationis, tum perpetuae voto caftitatis -
Anno 1281. m. 23. Eadem poteftas à Bonifacio VIII.
conceffa eft Eduardo Angliae Regi , cum hoc nota
bili additamento, ut poffent ejüs domeftici , fcu
laici , feu Clerici , Capellano ejus confiteri , Quan
do mom poffent babere copiam proprii sacerdotii : An
no 1301. n.13. In his privilegiis omnibus ſeclude
bantur cafus refervati. Joannes XXII. hanc exce
ptionem expunxit in gratiam Regis Armeniae , &
Joannæ Siciliæ Reginæ ; quin & pleniffimam addi
dit indulgentiam, eo temporis punélo , quo ani
mam effent efflaturi. Anno 13 18. m. 17. Ximenius
Cardinalis Presbyteris licere voluit , ut quem vel
lent ad Confefforem fe conferrent, cui & addeba
tur tunc facultas abfolvendi à cafibus Epifcopo re
fervatis. Gomecius ait id cum primis រ៉ែ
tunc fuiffe , quod San&ae Sedis in eam rem privi
legia rariufcula tunc adhuc effent. Gomecius im vi
ta ejur. L.r. Hifp. Illuff. tom. r. p.95o.
Nec abhorret à vero, iſtiuſmodi frequentiora
privilegia , five à Romano Pontifice , five ab Epi
ſcopis conceſſa, ad eligendos ſuo arbitrio Confeſ
fores, in caufâ demum fuiffe , ut Epifcopi genera
tim Confeffores in omnem Dioecefin fuam appro
barent, nec eos ad unam Ecclefiam , aut ad unum
hominum genus coar&arent. Non enim antè nifi
praefinitis hoc genus limitibus approbabantur. Hinc
confentaneum etiam eft, ita generatim approban
dos & tam effufa jurifdiétione induendos Confef
farios, majori ab Epifcopis cura, & ftri&iori exa
mine praemiffo deleétos fuiffe. Hinc etiam ferpfit
, confuetudo, & laicorum, ut crebrius ad Poeniten
tiae remedium confugiant, & Confeffariorum in -
una Dioecefi approbatorum, ut Confeffiones exci
piant non ejufdem tantum T)ioecefis fidelium , fed
eregrinorum etiam, illac iter habentium, & hac
器 abſciſſa magnum in ſalutis diſcrimen con
jiciendorum. Haec confuetudo ufu roborata , rigorii
prifcorum Canonum derogavit: idque tam palam
eft Ecclefia confenfione ratum haberi , quâm cer
tum eft ad animarum nunc quidem falutem conducere
XII. Ad eum modum, illo providente & gu
bernante Spiritu Sanéto, qui ineffabili fapientia &
charitate totum Ecclefiae corpus vegetat, perfpi
cuum eft , ubi laxatur aliquid in prifca difciplinae
facrae fanâimonia, id eodem ipfo, aut non multo
poft tempore novis pietatis adminiculis rs(ཧཱཉྩ༔i་
 De Beneficiis, Part. I. Lib.II. Cap.X. 24 т
Pbreft fidelibus licentia major tantoque pericu Conftitutiones Ciftercicntes Abbatibus , Mona
1ofior fuos fibi duces & Confeffores, diligendi : at chis & Converfis Abbatiarum eam legem indice
Брifcopi malo inde emerfuro obviarunt , non ap bant , ut femel faltem hebdomada quâvis confite
probando, nec in Confeſſorum catalogum allegen rentur. Abbates &* Momacbi femel ad minus in.
do, nifi qui tuto à fidelibus confuli' & adhiberi hebdomada comfiteamtur , /? copiam babeant confitem
yoffint. Hæc agendi ratio nihilo intutior cft , quàm di; Converſi verò qui in Abbatiis morantur, idem
iila prior, ubi crebris feu Papar , feu Epifcopo faciant. Monaſt. Ciſter.34.524. Converſi qui ſemel
rum privilegiis, eligebant fibi complures Lâici feptimana quavis farcinam peccatorum exponebant,
Confeffores, quos necdum ab Epifcopo approbari fepties tantùm anno quolibet ad CorporisChrifti com
*tunc moris erat; ut multis probari poffet documentis, munionem accedebant: poterat támen Abbas fa
& Theologorum teſtimoniis. Fagnan. In 1.3. De cro illos hoc epulo , vel fæpiùs vel rariùs re
•ret. part.z. p, 1 45, Itaque pro incredibili fapientia creare. Sspties communicabunt im ammo Converß,
fua Tridentini Patres privilegia hoc genus omnia mifi quem crebriùs aut rariùs certa de caufa Abbas
*IC VOCarunt • accedere jttdicaverit . Ibid. p. 357. Apud Ciftercien
Nec multum difpar ratio poenitentiae ipfius, quae fes Abbati , apud Charthufianos Priori confiteban
fæculo duodecimo vergente, vergere & peffum . tur utplurimum. Ciftercienfes faltem femel anno
ire ipfa quoque coepit. Et eodem ipfo tamen illa quolibet arcanos animi finus Abbati pandere te
tempore mira novi vigoris incrementa fccit per niebantur. Qui Heatae Idae Ciftercienfis Monachæ
Congregationes Monafticas penè innumeras, & in vitam fcripfit , id annotavit, juxta Ordinis hujus
«dies non numero magis, quàm fan&itate & aufte Regulas , qui annum primò ponebant tyrocinium
! ritate vitae augefcentes, in quibus denique certa ante Profeffionem, ter tantùm ad Communionem
tim & innocentia vita , & poenitentiae afperitate accedere folitos toto illo anno. Bollamd. tom. 1. Apri
Aomnis generis & fexus homines coronas immar 1i , p. I 81.
ceffibiles fibi texunt. His adde & laicos , & Cleri Vuilklmus Malmesburienfis, Pag. 278., Anglica
cos, incredibili & multitudine & religione, à qui næ meðlimit Abbatiæ, cujus monachi noćłe quali
ibus frequentatur Poenitentiae Sacramentum, ea mien bet antequam leéto fe componerent, confeffione o
tis caftitate & cordis, quæ nihil primævæ Eccle expiabant, ſi quid à ſe commiſſum in quenquam
fiae moribus decedat. -
effet gravius. Ut mullus rebellionis contra Priorem,
Narrat Petrus Damiani, L. r. Ep. r9., fan&iffimum vel im fe gravis criminis comfciur , permoêtare au
Anachoretam Dominicum confcientiæ fuæ finus inti deat, delicti fime confeffone reur. Guibertus Ab
mos aperuiffe Abbati fuo in Natalis Chrifti pervigi bas parentem optimam, piiffimam foeminam, jufto
lio. Abbas rudis adhuc & harum rerum inexpertüs, profecutus encomio, illud non filet , crebro Pre
non unum recitandum praefcripfit Pfalmum , ut par sbyteris confiteri folitam fuiffe. L. r. de vita fua.
erat, in poenitentiæ vicem: fed tota triginta Pfalteria. c. 1 3. Hermannus Monachus hiftoriam texens mira
<cum fibi fufficeret unum Pfalmum vel proximum. culorum quae fiebant in æde celeberrima B. Marig
quid impomere , præcepit ut pro hi, qu« confefTus Laudunenfis, affirmat non alios cæleftibus his & ftu
fuerat , trigimta Pfalteria decamtaret. Agit alibi pendis curationum beneficiis gavifos fuiffe , quàm
L.3. Ep. 1o. de piiffimo vitae folitariae feótatore, qui Presbyteris antè confefli effent: cæterùm pro
cui cum appetente morte tres quatuorve Pfalmi in arvulis vixdum primos rationis radios delibanti
poenitentiam recitandi indicerentur: annorum de us , parentes eorum vice folitos confiteri. Neme
cem poenitentiam ipfe flagitavit, quam in alios curabatur niſi priis peccata ſua Presbytero ſuo con
inftituti fui imitatóres & Tcollegas difpcnfavit, ut fiteretur , fi tamem atatis effet idonea. Quod fí im
in ea implenda ab iis juvaretur. Paruerunt illi, famtulus erat , admonebamtur parentes , vice puero
& antequam is hac vita decideret , exhaufta eft rum facere confeffîonem. T. 1. c.7. poft opera Gui
illa quamlibet diuturna poenitentia, eo nempe com bert i .
penfationum ingenio quod tunc temporis ufitatif Ordinis fui Novitios S. Bonaventura ad Mona
fimum erat, ubi Pfalmis recitandis & voluntariis flicam inftruens vitae fan&imoniam: edicit ut ter
per flagella corporis macerationibus, canonicae pce faltem , aut fæpiùs etiam Superiori vel Magiftro
mitentiæ fpatia in plures annos protra&la redime confiteantur: Tribus vicibus im qualibet hebdoma
bantur , nullo poenarum lenimento, magno tcm da, vel pluries confiteantur , fecumdum quod meceffe
poris compendio. babuerint. Specul. Diſcip. Par. 1. c.9. Primae Pra -
Non multò poſt Petrus de Honeſtis à Pafchali monflratenfium Conftitutiones imperabant , ut Pro
II. fuam Canonicorum regularium Regulam confir feffi omnes ter faltem anno quolibet confiterentur
mari pervicit. Is, confeffionem illis generalem & proprii, Abbatibur , arcendi alioqui ab ingreffu Ec
abfolutionem communem præfcripfit in Capitulo çlefiae, dum (operftites effent ; etiam fepultura poft
ante majores feftos dies; addiditque , fi quis fecreto mortem. Dies autem illi erant Natalitius Chrifti ,
confiteri vellet , Priori, vel delegatis áb eo Pref Paſchae & Pentecoſtes. Addebatur poſſe Abbates
byteris confiterentur: si quis aliquid privatè com fubrogare fibi alios Confeffarios , fibi autem ipfis
fteri voluerit , comfiteatur ' Priori , vel Presbyteris refervare majorum criminum confeffiones: denique
er Priorem ad boc offícium deputatis. Regula l. 3. irritas ſore & inanes confeſſiones : ſi qui fraudulentè
«. 16. Hortatur illos, ut ex animo dimittant , fi affećłarent, allis quàm Abbati , Abbatifvs delega
uid in eos commiffum à quoquam fuerit; addit tis confiteri. Bald. Prºmon. p.788. Ecquid caufe
ម៉ៃ optatiffimum fore, ut `his pietatis muniis fuerit , ut tres illos maximè folemnes dies fecer
fungantur in feftorum pervigiliis , & in diebus nerent Praemonftratenfes, alibi à nobis patefactum
Sabbati . eft. Ea enim nequedum oblitterata erat antiquior
Statuta Carthufienfium anno 1 , 59. compilata id difciplina, ut tribus his diebus , & non fefto tan
præcipiebant, ut die femper Sabbati Priori aut tùm Pa(chae die Fideles omnes confiterentur . Dc
ejus Delegato confiterentur. Qui apud eos Donati nique hoc Statuto non agitur nifi. de. confeffioni
& Præbendarii dicebantur , prima cujufque menfis bu$ omnino neceffàriis, non de aliis libero volun
Dominica die confiteri jubebantur; Euchariftico tatis arbitrio permiffis. - -

autem pane vefci Natali Domini , die Pafchae &
Pentecoftes: Prima guaque die Dominica cuiuli
bet menffs confiteantur ; & in Natali Domini , Pa
fcha , & Pentecofle Corpus Domimi fufcipiamt rcve
(ºnter. Statut. antiqua Part.2. c.1. & Par, c.3
&Fат.В.
In Concilio Tolofano anni 1218. illud prifcum
inculcatum eft rurfus mandatum , ut ter anno
quolibct • Fideles omnes & confeffignis frequentarent
facramentum & facro epulo rcficerentur. Omnes
confeffonem peccatorum faciamt ter in ammo Sacerdo
º
242. Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
ti proprio, vel alii de mandato itſur, 6 ter in
amho jacramentum Euchariffi« cum omni reverentis
fuſcepturi . - -
Aibigenfium hærefis & contagio ea infuderat ye
nena Fidelium moribus, quibus me dicari ftudebat
haec synodus majori Sacramentorum frequentatio
ne , qùàm Innocentius III. præcepiffet.
In fua ad Paracliti Moniales Regula Abaelar
dus edixerat ut univerſa Congregatio ter ſaltem
anno unoquoque Corporis Chrifti particeps fiergt •
in Natali, Pafcha & Pentecofte , ficut à Patribus
confìitutum ef! , de f&cularibus etiam hominibu£
juíferat ut & triduo confeffioni CQmmunigni praei
£et. AEgrotantes o&avo quoque die confiteri , &
facra menfa refici debere definierat. Epift.8. p. 164•
Multò plura coacervari hîc poffent & Statuta .
jßiufmodi & exempla. Sed haec copia fatis fuperque
fufficit, ut intelligas, 1. Lapfu temporum fingulos
in dies frequentiorem evafiffe confeffionem , inter
eos etiam quos & innocentia & morum cenfura
major commendaret. 2. Pauculorum Pſalmorum
recitationem præfcriptam fuiffe eluendis . eorum
maculis, quorum vita prorfus innoxia voluntarię
poenitentiae laboribus, magis magifque exp*batur •
3. Publicæ pænitentiæ relaxationem cumſ"fænore
compenfatam fuiffe tot voluntariorum poenitentium
cactibus in dies excrefcentibus • 4. Denique cum
aliorum tcpor & ignavia fecerit, ut animæ tantùm
Communionis & confeſſionis vinculo vulgö conſtrin
gerentur: alios tum, laicos , tum Religiofos innu
inerabilcs vehementiſſimè exarſiſſe, non tantùm .
ut frequentifime cælefti Euchariftiæ pabulo frue
rentur', fed ut ea id facerent morum vitaeque ca
ftimoniâ & puritate, quae cum anteriorum ab ipfa
ufque origifie faeculorüm fanétimonia certare vi
deretur.
XIII. Monuit nos in Euchologio fuo Goartius ,
pag. 1 oo. 67o. , quanquam rarior fit forfan inter
Graecos .Confeffio , quam inter Latinos; eorum ta
men fapientiffimos quoque & charitatis aeftu ma
jore ferventes, ſtimulos fubinde addere Epifcopis,
fresbyteris & Religiofis , ut crebra confeffione •
emaculent confcientiam. Quanquam autem à tem
poribus Ne&arii defierit apud eos pœnitentia pu
iblica : non exolevit tamen mos fufpendendae &
procraßinandae diutius communionis Eucharifticae,
poft conceffam peccatorum abfolutignem. Quo tem
poris interflitio, fideles iftiufmodi ex parte tan
tum reconciliati, Eulogiarum pane loco Euchari
flia: impartiuntur feftis diebus & aqua luftrali •
oannes Antiochenus Patriarcha , qui eam fedem
implebat faeculo XII. teftatum facit , eo aevo Con
feffionum audiendarum & adminiftrandae poeniten
tiac minifterium ad folos ferè Monachos devolutum
fuiffe , tanta erat eorum vitae fuaveolentia. Adeo
a fídelibus cultur honoratufque fuit Monachorum
ordo, ut comfeffomer , ac emumciationes peccatorum ,
comfequentefque cenfur« &• abfolutiones ad Monachor
tranjlatæ fínt , quemadmodum im prafemtiarum quo
que fieri videmur . Cotteler. Momum. Eccl. Gra•
tom. K. Pag. 169.
{{{{{{{{{{{{{{{{{{{{{{{{{{{<}}}}}}}}}++++
De Miniftris & Regulis Pœnitentie
Sacramenti: de Cafibus refervatis,
de Poenitentia publica , \ de Indul
gentiis.
C A PU T XI. P. 3. 1. 1. c. 14.
De adminiftratione Sacramenti Poe.
nitentiae per Parochos fub Impe
rio Caroli Magni.
I. Qg« ad fubftantiam pertimemt facramenti pæni.
temtis , eadem femper fuere , qu« fumt etiamnunc ;
Confeffo fecreta im fimum &* im aure; Presbyteri , quo
rumcumque ſcelerum enumeratio ſpecialis , pœna ſeu
pœnitemtia imditio , abfolutio. Probatiom ex Capitu
lari Theodulphi.
II. Pamitemtia de publicir, aut occult;r peccati;
publicè vel occultè fiebat , fervato utrobique rigor&l
Сатотит . -
III. Nova argumemta ex Comciliis.
IV. Pamitemtialer libri , fi qui à morma Canomum
difcederemt , igni addicumtur.
V. Parochi mimiflri eramt occultae de occulti; per
catis pœnitentia, in eaque re cogebantur ſervire le
gibus Camomicir , ®* confuetudimi Ecclefi& , qua tunc
accuratè Canonibus confentiebat.
VI. Nova ex Herardo Turonenß Arcbiepifcopo ar
Éumenta .
VII. Et ex Himcmaro Rememff. Delimeatio publicae
pænitentiæ .
VIII. Statuta Himcmari, pro illir, qui im eadem,
rurfur delapfi erant crimina , quæ jam femel ab eis
publicæ pœnitenti& lamentis expiata eramt : quam,
tum iterare meft* erat.
IX. De Confe/ionibus că Alfolutionibus genera
libur. -
X. Probatiomer movæ ex Regiome.
I. Et ex Capitularibur .
XII. Item ex Joma Epifcopo Aureliamem/?.
XIII. De reciprocir inter fe fidelium laicorum con
feffomibus levicorum culparum.
XIV. An inde ſerpſerit mos venialia delitta priva
tim Presbyteris confitendi.
I. QEcundùm Poenitentiarios pars longè major
poteftatis & curae adminiftrandae poeniten
tiae penes Parochos femper fuit, penes quos & an
tè faeculis retroa&tis fuerat. Non pigebit ergo in
fuperiores retro fle&i Ecclefiae aetates , ut veftige
mus veluti radices & leges primarias eorum , quae
circa poenitentiae facramentum etiamnunc obfer
vantur .
Et fubftantia quidem rei prorfus eadem fuit que
eft etiamnunc, maximè fi VIII. IX. & X. faecu
lüm fpe&temus. Tenebantur fideles omnes ea lege,
ut Presbytero confiterentur, & aperirent commif
fa fua omnia, etiam occulta , commemoratis cir
cumftantiis , quæ alicujus effent momenti, moni
tis ejus aufciiltarent, falubres poenas ab eo infli
&as fubirent; ita fcelerum abfolutionem peterent
& promererentur. Hæc omnia fingillatim declara
vit Theodolphus Aurelianenfis Epifcopus, in fuo
ad Presbyteros Capitulari : Confeffo quam Sacer
dotibur facimur , hoc mobi* admimiculum affert,
quia accepto ab eis falutari confilio, faluberrimis
pormitemti« obfervationibur , fíve mutuit orationibus
peccatorum macular diluimur. Confeffo verò quam.
Des
 DeBeneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.XI. 243
JDeo facimur in hoc juvat , &c. Confeffomer danda ad animarum perniciem, mempe earum morbis le
ſunt de omnibus peccatis, que ſive in opere, ſive thiferis blandiri magis quàm mederi idonei. Mo
im cogitatione perpetrantur , &-c. Qgando erga quit dus poenitentia peccata ſua confitemtibus aut per am
ad confeffionem vemit , diligenter debet inquiri , tiquorum Camomum institutionem, aut per facrarumz
quamdo, aut qu& occafiome peccatum perpetraverit , Scripturarum authoritatem, aut per Ecclefiaßicana
&c. Debet ei perfuaderi , ut &• de perverfir cogita confuetudinem mponi debet : repudiatis ac pemi
tionibus faciat confeſſionem , &rc. Nominatim ei de tur elimimatis libellir , quor Pænitentiale* vocant ,
bet Sacerdor umumquodque vitium dicere , & fuam quorum funt certi errores , incerti authores , de qui
de eo comfeffomem accipere , &c. Juxta modum fa bus re£tè dici pote/?, Mortificabant animas qua`mom
iii debet ei pœnitemtia indicari . Cap.3 1. Concil. moriuntur, o vivificabant animas qua non vive
Gall. tom... ad ann. 797. Edendis Confeſſionibus bant. Qgi dum pro peccatis gravibus leves quofdam
opportuniffimum erat tempus , ea quae Quadra 6 inu/tator imponunt pamitentia modo; , confuunt
gefimam praecurrit hebdomada, ut dignis poeni pulvillor ſub omni cuhito manuſ, &c. Can. 38. In
tentiae fructibus toto fe poenitentiae curriculo ma humanae & exitiali huic indulgentiæ ut obviam
º
cerare & emaculare poffent , quo puriores Pafcha iret haec Synodus, eos qui audiendis Confeffioni
libus feftis ad caeleftis& immortalis Agni vefcendas bus vacabant Presbyterós excitabat, ad Concilio
carnes accederent. Hebdomada uma amte imitium. rum Canonumque libros nocturna diurnaque manu
£Qgadragefim« , Confèffiones Sacerdotibus dandæ funt, verfandos, animoque prorfus inculcandos , fed eos
pgemitemtia accipiemda , difcordantes reconciliamdi, potiſſimum, qui de iis tractant medicamentis , qui
& omnia jurgia fedamda , &c. Et fic ingrediemter bus animarum vulnera perfanantur. Cum igitur om
in beat« Quadragefim« tempus , mundis & purificatis mia Concilia Canonum qus recipiuntur, ſint à Sa
mentibus ad Santium Paſcha accedant. Ibid. cap. 36. cerdotibus legenda & intelligenda , & per ea fit eis
II. Non quae ipfe commentus erat, fed Supe vivemdum &• pr«dicandum ; mecefTarium duximus ,
riorum Ecclefiae aetatum leges morefque receptif ut ea qu« ad fidem pertinent , & ubi de extirpan
timos Capitulari fuo complexus eft Theodulphus. dis vitiir &r plantándis virtutibus fcribitur , b&c
Parochi ut poenitentias librarent, & pro modo ab eis crebrò iegantur , &• bene intelligantur , &
criminum admetirentur labores, jejunia & mace im populo pr«dicentur. Can.37.
rationes carnis, confulebant antiquos Ecclefiae Ca iV. Cóncilium Parifienfe VI. Ann.819. Epifcopos
nones Librofque Poenitentialcs , in quos ipfa Ca juffit cura pervigili in id incumbere , ut undique
monum difciplina digefta* erat. Itaque Carolus Ma perquirerentur Libri illi Pœnitentiales, qui pefti
gnus Parochos fubmonebat, ut Canones & Poeni fera dulcedine aureoque poculo animas Poeniten
tentiales libros leótitarent , animoque infigerent . tium enecarent ; ut tradendos igni curarent, utque
Ut de Camomibus dotius fit &* fuum pemitemtiale Presbyteris ipſi ſalubrem inſtillarent doćtrinam Ca
bene ſciat. Ibid., p.253. Idem praecipitur in Con monicârum Regularum, in difpenfaiido Poenitentiae
cilio Remenfi II. Quomodo Confeffomer recipere, Sacramento obfervandarum. Ut enter quibufdam co
ér panitentiam fecundum Canonicam inftitutionem dicilli r comtra Canonicam authoritatem fcripti* •
poenitentibus deberent indicare. Ibid. Ann.813. Can. quor Pœnitentiale, vorant , & ob id mom vulnera
12. Vigebat ergo tunc maximè antiquorum Cano peccatorum curant , fed potiår forventer palpant , Gre
num obfervantia; ut eo maximè argumento liqueat, Unufquifque Epifcoporum in fua Parochia eofdem
quàm confonent leges morefque omnium Ecclefiae erroneoi Codicer diligenter perquirat , & imvemto*
faeculorum in iis quae ad fubftantiam pertinent fa igni tradat , &c. Pre rhyteri etiam imperiti folerti
cramenti Poenitentiae , cum & media prinis, & fiudro ab Epifcopi, fuir inßruendi fumt qualiter ®*
poftrema mediis vehementer confentiant faeculis, pænitentium peccata difcretè inquirere, eifque con
omnia omnibus. gruum modum fecumdùm Canomicamn authoritatena
Nec obftrepit illud huic concentui , quòd in pre pœnitenti« moverint imponere. Quoniam hactenus eo
ſentiarum rigor Canonum minus obſervetur. Et fum in curia & ignorantia multorum flagitia re
hoc enim fieri potuit eo difpenfationis tempera manferunt impunita, &• boc ad amimarum ruimana
mento, quo nihil antiquis Canonibus Conciliif pertinere dubium mom eft. Cam. 32. 34. Inde eft quod
que antiquius commendatiufque fuit : fcilicet ut hoc Concilio innovatur Canon Synodi quondam
Paftorum fapientiae & charitati difpenfandæ mode Ancyritanae , quo annorum quindecim poenitentia
randaeque leges omnes permitterentur ad Ecclefia indicitur obfcačniffimo flagitio.
rum pacem, ad animarum falutem, atque ad aegro v. Id infrà elucidabimus firmabimufque, quod
rum patientiam medicamenta temperarentur. Id permagni erat momenti , immo omnium maximi ,
elucefcit ex hoc ipfo Remenfi Concilio: Ut Epi videlicet poenitentias publicas, quibus in publicè
fcopi & Presbyteri examinent , qualiter confitenti peccantes animadvertebatur , Epifcoporum exami
bur peccata dijudicent , & tempur pœnitentia con hi & curae refervatas fuiffe. De occultis ergo tan
fituant : Çan. 16. Spiritalis medici fapientia fpeci tùm peccatis, Presbyteri judices fedebant. , cumque
men fui in eo potiffimum dabat , ut difcerneret illis vehementiffimè inftent Concilia, ut à Cano
ægritudines , quæ publica , vel quæ privata poeni num rigore nec tranfverfum unguem defieétant
tentia effent curandae . Idque eodem ipfo in Com-. in defignandis pœnitentiis: hinc certe efficitur per
cilio rurfum fignificatur. Ut difcretio fervanda fit fpicuum , occulta etiam peccata Canonicæ pœni
snter panitenter • qui publicè , có qui ahfrom rè pa tentiae obnoxia fuiffe. Ecquid enim commendare
•pitere debent. Cap. 31. tur Parochis Canonum Poenitentialium obfervatio
III. Concilio quoque Cabilonenfi II. Anm. 81 3. religiofa, fi eorum nullus erat ufus ad occulta pur
declarata eft neceflìtas edendae confeffionis plene, ganda deliéta, in quae dumtaxat eorum fe poteftas
ut ne occultiffima quidem flagitia reticerentur. & cura explicabat ? His adde, fi mediæ hujus aeta
Solerti imdagatione debemt inquiri ipf; peccata, ut tis Conciliâ occultis etiam fceleribus medicinam
ex utrifque plema fit confeffo , fcilicet ut ea confi venantur ab antiquorum Canonum falubri afperi
teantur , qua per corpur gefta funt , & ea quibus tate : id eis indubitatiffîmè perfuadendum fuiffe ,
in fola cogitatione delimquitur. Can.31. Si fcrupu eandem artem medendi in ufu fuiffe primaevo illo
lofa haecTfingulorum deli&orum enumeratio mihùs tempore, cum hi Canones conderentur , & jam
neceffaria fuiffet, non tam inftanter urgeret haec tum occulta fcelera canonicis publicifque poenis ex
Synodus, ut poenitentiae ex prifcorum [Canonum piata fuifTe. Jubetur hic enim obfervari, non au
rigore infligerentur, nec adjiceretur fides libris geri, vel duplicari rigorem prifcorum Canonum •
qubufdam Pœnitentialibus, qui, circumferebantur His obfervationibus haec addenda eft non minor
Tom, I. H h z. ITS,
 244 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
ris ponderis. Nimirum apud omnes admodum tunc
Ecclefias fuum canonicis Poenitentiarum legibus
conftitiffe robur , etfi pauci aliqui ignavia & re
miffione fibi aliifque exitiali alerent impoeniten
tiam , & impunitatem criminum humanitatis fucata
fpecie , & accomodatæ ad infirmitates hominum
clementiae velo palliarent. Atque in his rerum tem
orumque vicibus inconcuffâ viget imminetque •
ex retinendæ purioris difciplinae adversùs nova &
exitialia quae aliunde glifcunt blandimenta. Id aper
tum eft in laudato jam Canone Concilii Cabilo
nenfis II. ubi Sanéti Patres præcipiunt, indici poe
nitentias juxta normam Canonum & confuetudi
nem Ecclefia , non ex affentatorum nuperorum_.
peftiferis delinimentis . Modur pænitenti« aut per
amtiquorum Camomum inflitutionem , aut per Eccle
fiafticam confuetudinem imponi debet. Can. 38. Non
dum igitur praefcripferat longa morum corruptela,
adversùs prifcorum Canonum neceffariam obfer
vantiam. Nec - di [[imulabimus tamen blandas has
ម្ល៉េះ poenitentiae licentiam inva
uiffe magis magifque in dies, & quæfitum illi fuif
fé patrocinium ex his regulis, quarum authoritas
ab ipfis manaret Conciliis; nempe vim meritum
que poenitentiae à fervore animi & charitatis aeſtu
proficiſci potis quàn ex poenarum ſive acerbita
te , five diuturnitate : denique Presbyteros ip
fos qui confeffionibus audiendi praeficiuntur, in .
poteftate habere , ut poenis & laboribus Poeniten
tium moderentur : Pœnitentia verò non im multi
* udime ammorum , fed potiìr in eontritione cordis
€r corporis eft affimanda. Conc. Parif. VI. c.46.
VI. Ejufmodi funt animadverfiones iftae ,ut mi
hi nec prætermitti poſſe viſæ ſint, nec ſejungi.
Quod attinet autem ad publica fcelera vel occulta,
quorum illa Epifcoporum judicio vendicantur, hæc
IPresbyteris examinanda permittuntur , ple&enda
eluendaque, accipe quod Herardus Turonenfis Ar
chiepifcopus decreverit . Ut inceffa omnia juxta .
nmodum culpa abfque acceptione perfon« à Prefbyte
vir judicentur. Et ut tempore opportuno publica.
criminae ad motitiam Epifcopi deducantur, maxime
que in die magno Cœm« reconciliandi, vel adhuc
fu/pendendi per proprium Presbyterum , ad pr«fentiam
Epifcopi deferantur. Capit. Her. c. 14. Conc. Gall. t.
3 pag. 112. Et paulò poſt: Presbyteri de occultis
3uffîone Epifcopi Pœnitemter reconcilient , &• infir
mantes abſolvant & communicent. Cap.59. Qgibus
poftremis verbis illud videtur innui , cum abrupta
yis inopini morbi non patiebatur recurri ad Epi
fcopum , tunc potuiffe Parochos peccata remittére
etiam publica, ideoque Epifcop6 refervata. Ubi
tamen ea cautio neceffàriò adhibebatur , ut fi pri
flinae fanitati reftituerentur Pœnitentes , omines
obirent pœnitentiæ ftationes.
. . VII. Nemo luculentiùs Hincmaro Remenfi Ar
chiepifcopo hæc omnia complexus eft accuratiffimg
poenitcntiae documenta, in fuis ad Parochos Præ.
ceptionibus; ubi & quaedam haélenus inta&a fug
gerit • Conc. Gall. tom. 3. pag.635. Debet Parochus
admonere homicidas, adulteros, perjuros publicos,
«denique publicorum fcelerum irifamia contamina
t9S omnes, ut conferant fe ad Decanum , feu Ar
chipresbyterum loci , ut coram eo & Parochis to
tius Decanatus , fcelera confiteantur fua: ut poft
dies quindecim Epifcopo fiftantur , accepturi ab eo,
tum impofitionem manuum, tum Canónicam poe
nitentiam. Cum primo cujufque menfis die conve
niunt in fua Capitula Parochi, conferre & confu
lere in commune debent de pœnitentium fuorum ,
feu tempore , feu fervore piétatis, & Epifcopum.
ccrti9rem facere, ut poffit ipfe tempus & labores
poefittentiæ pro fervoris modo producere vel con
t;*h$re. Si §uis fcelere fe obftrinxit, quod offen pæmitemtia , quæ tamem publicè agitur. Tom. 1. pag.
diculo gravi & fcandalo fuerit, nolitque poftquam 713. 73o. 731. Tom.z. pag.479. Eò tandem redire
º ICS
à Parocho fuo , & poftea ab Archipresbytero re.
liquiſque Parochis commonitus fuerit, intra quin
decim dies Epifcopo fe fiftere , excommunicatio.
nis gladio ab Ecclefiæ corpore refecandus eft , do
nec poenitentiae jugo fuperbam cervicem infećtat.
Si antè ab alio quopiam certior fiat Epifcopus de
facinore graviffimo publicoque Parochiani cujuf
piam, quàm à proprio Parocho, Parochus ipſe »
fufpenfione multatur , & tot diebus jejuniare ju
betur, ita ut pane folo & aqua victitet , quot per
ignaviam ſuam ceſſavit à commonendo Epiſcopo.
Denique in extremo vitae fugientis difcrimine,nemini
pœnitentia , nemini Euchariftiae Sacrum Viaticum
fubtrahi debet : at ubi vires receperint , pœniten
tialium Canonum rigori facere fatis cogendi funt,
atque ita demum publicè & folemniter Altaribus
reconciliari. Ut umufquifque Sacerdos maximam pro
videntiam habeat, quatenus fi fortè in Parocbia.
fua publicum homicidium , aut adulterium , five per
jurium , vel quodcumque criminale peccatum pu
blicè perpetratum fuerit , ftatim hortetur eum qua
temur ad poemitentiam vemiat coram Decano C%r Com
presbyterir fuis &• quidquid ipfi inde invenerimt ,
vel egerimt , hoc commimiflri* moflrir, Magiflri , fuit ,
qui im civitate degunt, innotefcat : ut intra quin
decim dier ad moßram pr«fentiam publicur peccator
veniat & juxta traditionem canonicam , publicam
pœmitemtiam cum manâs impofitione accipiat , &c.
Et femper de Calendis in Calendis menfium , quan
do Preybyteri de Decamiir fimul conveniunt , comla
tionem de pœnitentibur fuis habeamt , qualiter unuf
quifque pæmitemtiam fuam faciat , &*c. Si fortè quis
ad pœnitemtiam infra quindecim dier venire molue
rit , decernatur, qualiter à cœtu Eccleſis , donec ad
pœnitentiam redeat , fegregetur. Et fciat quifque >
Prefbyter , quia fí per alium nobis cognitum ferit,
quod im fua Parochia admittatur, ó* tardiur ad
moftram motitiam perlatum fuerit , tamtor dies à
minifferio fufpenfur im pane &* aqua excommumica
tus morabitur , &-c. Hoc tamem omnimodi* cavea
tur, ut memo pænitenr ó* cum devotione petem ,
ultima poenitentia , vel ultimo viatico defraudetur,
ea convenientia , ut fi convaluerit , fecundùm Ec
clefiafticaf regular paemitemtiam agat , Čr recomcilia
tionem, quantum Deus ſibi conceſſerit, in ordine e
pœmitemtiam expeéîat &• expe£tet. Cum antiquiffi
Ina lex expiandorum poenitentia publica publico
rum criminum à Tridentino Concilio innovata ,
fuerit, operæ pretium fore duxi, fi exequerer pau
cis, quo ea ritu peragi foleret , aetate media, no
ftrifque temporibus propiori. Nemo fatis mirari
poteft fedulitatem illam de fpiritali hac animarum
medicina tractandi toties, five in Capitulis Deca
norum ruralium , five in Archidiaconorum fyno
dis , five denique in Civitatenfium conventu Prcf
byterorum , ad quos referebant omnia Decani Ru
rales , eifque ut Magiftris affurgebant: denique in
ipfo Epifcopi confilio.
Vetuit expreffiffimè idem Hincmarus, ne crimi
noforum, & pœnitentium publicorum munera ulla
Parochi acciperent: ne inde emollefcerent indul
gentiufque eos haberent, vel non monito de eo
rum flagitiis Epifcopo, vel tardius monito, vel
minus vigilando ut laboribus & macerationibus
omnibus per Canones poenitentiales praeſcriptis,
ab illis fatis fieret.
VIII. Confitetur alibi idem Hincmarus, dif
ficillimè extricari hunc nodum, qua medendi arte
erga eos abutendum fit, qui de publicis peccatis
pœnitentia publica peracta, & altaribus reconci
liati , in ea rurfus impingunt, cum tam inufitatum
fit publicam iterari poefiitentiam, quàm baptifmum.
Sicut umum ef? Baptifma , ita, 3. una debet efe
 De Beneficiis, Part. I. Lib.II. Cap.XI.
res videtur ex Hincmaro, ut iftiufmodi fcelerofis,
quandiu fuperftites efîènt , interdiceretur facrum.
Euchariftiae epulum , cum eo frueretur nemo, nifi
à peccatis abfolutus & reconciliatus: fed urgente
tandem mortis difcrimine iinpertirentur Corporis
«Chrifti viatico, quanquam ne tum quidem fatis li
queret quomodo Euchariftico pane abftergerentur
gravia commiſſa, cum ſi convaluiſſent ex illo mor
bo, abfolvi nunquam nifi per poenitentiæ publicae
lamenta potuiffent... Et funt in moffrir Parocbiir plu
rimi, qui poſt pænitentiam & reconciliationem per
manus impofitiomem , & poft Communionem iterum
labuntur, non folàm femel, fed é fecundo, ór ter
tiò. Quomodo mobir de hir faciemdum /it , cum fí
cut pr«mifimur , fine paenitentia commumiomem mom
sccipient ; vel quomodo qui accipiumt Euchariftiam
& fic moriuntur, ahfoluti erunt , qui mon effemt ab
foluti fime manus impofitiome , fi fuperviveremt • Er
go rerum etiam fàcrarum expertiffimis Epifcopis
inextricabilis illa difficultas negotium faceffcbat ,
caque forfan de caufa addu&ti tandem funt illi, ut
puòlicas etiam poenitentias iterari paterentur , prg
ter eas quae folemnius agebantur , eòque Solem
nes etiam diétae funt, à publicis aliis pænitentiis
diverfae , & quæ folae tandem id habuere proprium,
ut iterari non poffent.
IX. Verùm âd manum eft alius Hincmari con
textus, qui nos multa alia non minus egregia ad
doceat de poenitentiæ publicæ difciplina. Hilde
boldus Suéïîionenfis Epifcopus appetente mortis
die , Confeflionem fuam generalem ad Epifcopos
complures mifìt literis mandatam, expetiitque ut
& generalem fibi abfolutionem fcripto largirentur.
hiiicmarus eorum Epifcoporum unus erat. Perdiu
ante Alcuinus generálem peccatorum fuorum abfo
lutionem fcripto fibi dari ab Adriano I. Papa po
£ularat. Preíbyterum tuum ad me mittem* brevi
culum confeffofiir tua mibi remi/jfi , petem* . ut ab
folutoriar literar tibi trafmittam. Ep.63. Verba funt
'Epißolæ Adriani ad Alcuinum. Redeo ad Hincma
rüm, qui Hildeboldi Epifc9pi votis obfecutus , uni
fit aá éum per eundem ipfum Presbyterum oleum
foleumni ritu benedićtum, ut eo ungeretur , una
que de omnibus erratis fuis abfolveretur , juxta
antiquum Ecclefiarum ritum. Mittens manu, mea ,
fecutus majorum exempla in magu iftiur Presbyteri,
øleum fanctificatum , ut etiam obfequio meo per eju;
•mentiónem, spiritus Sancti gratia , qui eft remif*
fio omnium peccatorum , imdulgentiam percipias om
juium deli&horum ; confortium Sanéforum Epifcoporum.
To... pag.686. Sed illud feriò animadverti hic opus
eß , id confilii pio huic Epifcopo ab Hincmaro in
4u(ürratum fuiffè , ne generali hac confeffione con
tentus eſſet, ſed Deo Presbyteroque ſigillatim con
ſiteretur commiſſa omnia anteactae vitæ ſuæ à te
neris ufque unguiculis: Bomam tuam devotionem
commomeo, ut prater fam generalem confefonem,
qu«que ab ineunte state , ufque ad hanc , im quae
ßume degi, te commififfe cognofcit , fpecialiter ac ſi
gillatim Deo & Sacerdoti fataga; confiteri. Erant fçopis femper convenit , judicet , & ftatim poft ar
íunc ergo ufu recepta du6 Confeffionum & abfo ceptam confeffonis pænitentiam , finguli data oratio
Jutionuih genera: èrant enim aliae generales con
feffiones, generalibus verbis exprefTae , quae mini
mè fufficiébant abfque aliis , quae particulares di
cebantur, quòd fingulorum flagitiorum enumera
tione conflärent. Pórrò iftius generis videntur ef
fe generales illae confeffioties & abfolutiones , qua
ruiii ufus multis adhuc in Ecclefiis compluribus
refiduus eft , extrema Quadragefimae hcbdomada
facra.
X. Confignatus nobis eft à Reginone libellus eo
rum, quae Ëpifcopus dum Ecclefias circumluftrat
inquirere debet ; An Parochi muneribus deliniti
ceſſarint à commonefaciendo Epiſcopo, aut Vica
rio ejus aliquo de peccatoribus publicis , haaxime
2.45
de inceſtuoſis. An poenitentibus gratificati ſin t
praeter æquum , humaniori apud Epifcopum de •
iis teftimónio, ut mitiori poenitentiae fubjiceren
tur; quo eos inclinare potuerit vel affinitas carnis,
vel munerum contemplatio , vel amicitia , favor
que. An quarta feria ante Quadragefimam Parochia
nos hortati fint ad confeffionem peccatorum: & an
poenitentias illis præfcripferint ex Canonum nor
ma. Nom ex corde fuo , fed ficut im Pœmitentiali
fcriptum eff . Regino. l. 1. c. 37. 38. 37. 191. Refertur
alibi ab eodem Reginone , eos qui poenitentiae fta
dium ingreffi jam erant, aut ingredi meditaban
tur, offerre fe Epifcopo debuiffe ad januas Ec
clefiae , facco indutos , aftantibus Decanis, vel Ar
chipresbyteris Parochifque, ut ab eo legem ordi
nemque acciperent peragendæ fibi pœnitentiae . Ubi
adeffe debent Decani , id eff , Archiprerb teri Paro
cbiarum , cum teftibus , id e/? , Presbyter ty premitem
tium, &-c. Denique docet nos Regino fideles om
nes ea lege obligàtos fuiffe jam tum , ut femel fal
tem anno quolibet inenute Quadragefima confite
rentur. Si aliquis ad confeffonem non veniat , vel
una vice in anno, id eſt in capite Quadrageſima ,
&r pœnitentiam pro peccatis ſuis ſuſeipiat , L.2: c
65. Erant ergo praeter publicas poenitentias occulte
tum confeffiónes, tum poenitentiae , quibus fideles
omnes femel anno quovis ineunte Qudragefima.
aftringebantur , ut cönfeffione , jejunio , & oratio
ne plurima confcientiae fordes everrerent,& Pafcha
li fe Communioni aptarent.
XI. Haec omnia difciplinae capita rutilant nom.
minùs fplendidè in Caroli Magni Capitularibus ,
Capitula. Car. Mag. L.5. c.52. 54., videlicet con
feffiones & poenitentiae , tum publicæ , tum occul
tae ; abfolutiones fimiliter nunc occultae , nunc pu
blica ; obfervatio religiofa Canonum Poenitentia
lium ; exigendæ implendæque poenitentiae neceffi
tas : quae illis etiam incumbebat ; qui mortali ex
aliqua egritudine convaluerant , quanquam facro
Viatico jam pafti fuiffent. Panitenter gui in infir
mitate Viaticum pænitentia acceperimt , mom fe cre
dant abfolutor fine mam** impofitione , fi fupervixe
rint. NecefTitas certiffima, üt ab Epifcopo, vel il
lo annuente, à Presbytero manûs impofitio fieret
fuper capita Poenitenfium publicorum. Abfolutio
eorum qui à fide Ecclefiæ defcriverint , Epifco
po refervata , cap.oo. 62. 67. , Abfolutiones folem
hes feria quinta Coenæ Dominicae. Quinta feria;
ante Pafcba eir remittemdum Romam& Eccleſia con
ſuetudo demonſtrat. L.7, c. 143. , Neceſſaria indulgen
tia, ut occultis Poenitentibus de occultis crimini -
bus ftatim poft confeffionem abfolutio concedatur;
quod etiami nunc in ufu eft praeter cafus paucif
fimos , ubi indulgentia adeo non neceffaria , ut ma
gno potiùs detrimento foret. Quia varia mecefft£
ie pr«pedimur, Canonum Statuta de reconciliamdi*
Panitentibus pleniter obſervare, propterea non di
mittatur omnimo , ut unufquifque Presbyter juffone
Epifcopi de occulti, tantùm, quia de mamfefti* Epi
me reconcilientur. L.6. c. 2 o 3. Accurata difcuio fce
lerum omnium , earumque quibus ipfa gravantur
{celera circumftantiarum : Qualiter primò peccatum
perpetratum fit , aut fi poftea iteratum , aut frequen
áer a£tum fit , fî fpontè, fi coaéfè, aut per ebrieta
vem, aut per quöälibet ingemium façtum fit , &c. L
q. c., o4. Cura falutis fratrum , neceffitafque c9rum
Crimina Epifcopo vel Parocho detegendi , qui poe
nitentiam refugiunt , ut conviéti adigantur ad hanc
tubeundam, qiiamlibet amaram , at taluberriman
medicinam : dmnibus Fidelibus motum fore defidera
mur, quod quorundam alienorum peccatorum confeii
mifi eâ emèndatiomi, & falutis caufa prodiderint, »
aëlimquamt. c.3o. Scd illud præ cæteris fubinde
IԱՈՊ
 246 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
inculcantCapitularia, ut ex praefcripto Canonum confeffio ferè ufitata non effet jam tum tempore
poenitentiae definiantur. Eo ſtimulati funt nonnul Jonae, uti ne nunc quidem omnino eft nifi inter
!i ejus ævi Epifcopi, caftioris difciplinae amantio Monachos Clericofque, arétiori pietatis & religio
res, ut vel fuo ipfi ftudio contexerent, vel à vi nis legi aftriétos: longe ufitatiffima tamen ölim
ris doétis piifque contexi curarent & elimari com erat inter fideles, quofcumque etiam laicos, eam
pilationem Canonum ac Decretorum Sanétorum . que videntur facræ ipfae literae omnibus prorfus
ÌPatrum , qua ceu regula regerentur , qui con & promifcuè commendare - Moris e[? Ecclefia de ,
feffionibus audiendis, vel poenitentiis injungen gravioribus peccatis Sacerdotibus , per quos bomi
dis operam fuam dicabant: me in devia agerentur me, Deo reconciliamtur , confeffîonem facere : de дио
periculofa multitudine librorum poenitentialium , tidianis verà & levibus quibuſque perrari ſunt , qui
quorum incerti authores, certi errores, ad alen imvicem confeffionem faciant , exceptis Monacbir ,
dam fub poenitentiae obtentu impoenitentiam. Pau qui id quotidie faciunt . Qgòd verò de levibus &•
«iffima haec verba referam ex Epiftola Ebbonis Ar quotidiamis peccatis confèffio mutua fieri debeat , fe
chiepifcopi Remenfis , ad excitândum Halitgarium quem tit mamifeftamt • Jacobus Apoftolus ait : Confite
Epifcopum Cameracenfem , ut fex libros elucubra mimi alterutrum peccata veftra , & orate pro in
ret illos , qui hac de re ejus nomine evulgati funt ; vicem , ut falvemimi . Hunc locum Beda Venerabi
I)e remediis peccatorum , &• ordime vel judiciis pœ lis Presbyter ita exponit. In hac fententia illa.
mitenti«. Verba ejus Epiftolae ita habent: Et hoc debet effe difcretio,, ut quotidiana leviaque peccata
-

eft quod in bac re valde me follicitat , quomiam ita alterutrum co«qualibus confiteantur eorumque quo
confuſa ſunt judicia Paenitentium in Presbyterorum tidiána credamus oratiome falvari. Porro gravioris
moflrorum opufculis , atque diverf.t , &• imter fe di lepræ immunditiam juxta legem Sacerdoti panda
fcrepantia , & nullius authoritate fuffulta , ut vix mur, atque ad ejus arbitrium qualiter & quanto
propter diffonantiam poffînt diffolvi. Flodoar. Hift. tempore jufferit , purificare curemur . Ibid. c. 16.
JRem L.2. c. 17. Hic accumulat Jonas complura fanétorum Patrum
XII. Tumultuaria illa congeries Librorum Pœ fuffragia , ex quibus illud quoque exprimit: Ut
nitentialium, cui accedebat mira in Parochisſa quotidianae ſunt leviuſculae iſtiuſmodi ofenſa, ita
crarum rerum imperitia , publice pœnitentie ob & quotidianas adhiberi debere earum per confef
fuit mirum in modum , eique vel exthnguendg , fionem medicinas. His documentis colligi poteft ,
vel obfcurandae , vel magna ex parte truncandæ quod ficut quotidie im multis offendimur, ita quo
viam munivit. Amarulentè expotulabat Jonas Ept tidie de admiffír comfeffionem alterutrum facere , &•
{copus Aurelianenfis, De Inftitut. Laicali. L. 1. c. orationibus, eleemofynir , humilitate, & contritione
xo., rariſſimos jam eſſe penitentes publicos; jam mentis ó* corporir ea debemur purgare.
non cogi eos , ut vanitatibus & dignitatibus faecu Hinc emergit, 1. Antiquitate etiam , fua com
laribus nuntium remitterent ; jam non abigi eos à mendari illas, ut vocant, humiliationes, proftra
fidelium contubernio & congreffu : non cilicia , non tionefque, quæ à Monachis aliifque religiofis viris
cineres jam illis familiares effe : homicidas ipfos frequentantur : cum inter ipfa Ecclefiæ cunabula
humano fanguine adhuc madentes inferere fe pa ufitatæ fuerint. z. Ufitatas etiam inter laicos fide
fim fidelium innocuo gregi ; denique ftupere & ve les fuiffe . 3. Immo inter fideles laicos priuf
hementer perturbari Eccleſiam, quëd jam impune quàm inter Monachos, quibus id laudi fànè eft,
à plerifque excuteretur inconcuffâ illa lex expian aurei Ecclefiae faeculi fidelium pietatem imitari &
dæ publica poenitentia & fatisfaétione , infamiae retinere, ne penitus ex orbe Chriftiano exulet
publica: gravifimorum flagitiorum. Perrari funt & oblitteretur. 4. Perantiquum etiam ufum effe
3odie qui talem agamt pacmit emtiam , qualem anti frequentium illarum confeífionum , quibus viri
quorum pœmitentium exempla &• authoritas Camo fanétitatis & innocentiae laude clariffimi , leviu
3sica famcit , Quis cimgulum militi& deponit , & à fculas etiam culpas fuas Presbytero retegunt.•
to
dimimibuf Eccleffe arretur ? Quir in cimere dr cili Confeffionum frequentium ufum hujufmodi peranti
嘯 *4
cio , &rc. Nunc im raetu Chri/liamo idcirco vix Pa quum dixi, nam confeffiones ejufdem generis jam
nitent agnofcitur , &c. Idcirco à multir diverfa inde ab exordio Ecclefiae, quanquam rariores erant , r:
flagitia perpetrantur audatfer, &c. Cum hæc fcripfe erant tamen. Jonas enim & Bedâ apertiffimè dicunt , M.
rit Jonas de publicis fceleribus, non poteft quifquam gravia quidem peccata Presbyteri auribus cou |
inficiari quin publica fiagitia publica etiam réfipi mittendâ eſſe, ſed leviores culpas fidelibus omni
{centia elui debeant. Hac mom de occultis , fed de ma bus coram profitendas ex praecepto Jacobi Apofto
smifeflis criminibus diéta funt , qu« dum publicè ad li; utque quotidianae incùrfionis funt haec errata ,
•nit tuntur, publica pœmitemti& fatisfaétione diluan itá & quotidianis confeffionibus iftiufmodi cffe •
eur meceffe e/f . Et infra : Liquet quia de capitali eluenda'. Non abhorret ergo à veri fimilitudinc , |
ὸur manifeffifque peccatir publica fit irretraéiabili has quotidianas feu freqüentiffimas confeffiones
rer agenda panitentia. Denique dolet Jonas vehe apud Presbyteros fieri tùnc coepiffe , quando r£ （ tia
menter eorum vicem , qui ftupenda cæcitate , cum frigefcens fidelium pietas, his ifiter ipfos humili ξει
47,
graviffimis mortiferifque animarum fuarum vulne tatis documentis offendi magis poterat, quàm
ribus medicos quærerent, imperitiffimos quofque ædificari.
& ignaviffimos quaerebant , eos nimirum Confeffa XIV. Ejus rei probationem non levem ex Cro l:
rios, qui fucum facerent, non medicinam, leni dogango Metenfi Epifcopo eliciemus. Ea quippe
buque, fed inutilibus medicamentis, vulnera te Regula, quam ille Canonicis temperavit, jubet ut
gerent , non fànarent. Quidam imperitor amima occultiſſimas quaſque tentationes ſuggeſtioneſqº
?um fuarum mdicor expetumt , ut fibi ad votum diaboli Epifcopo denudent, aut Prióri fuo: cum
fuum pæmitemti« tempora imponamt ; & peritos id ita confitéri ifivicem præcéperit Jacobus, Apofto
Zircò declimamt , me au/feriùs pœmitemtj& eos addicant. lus. Confitemini alterutrum peecata veftra, dre. D**
XIII. Non abs re erit & illud quoque ex eo ceps cum aliqua cogitatio mala in cor, fuadente
dem Jona adjicere, non tantüm Presbytero ape diabolo, vemerit , cito Epifcopo, vel Priori comfitea
rienda effe commiffa, de quibus per pœnitentiam tur , ut per veram confeffonem &• poenitentiam re*
ab eo definitam Deo fatisfiat : fed leviores quo gmum Dei babere mereatur. Cap.3i.
que culpas vifum effe, perdiu mutua confeffione Haec pia difciplinae novitas àiiplex commodum
inter fideles laicos nudandas & cum moerore ani invehebat. 1. Operofum eft non rarò lethalia com*
mi accufandas : ut faciliūs condonarentur : Quan miffa à venialibus fecernere : tutiffimum autem €
quam cnim haec humilis & voluntaria culparum. & religioſiſſimum in re tam lubrica, non proprio
que
‫זי‬
De Beneficiis, Parti. Lib.II.Cap.XII.
*
tjuemque , fed Paftoris fui lumine & judicio regi.
º 2. Preces Sacerdotum incomparabiliter plus habent
virium ad abftergendos id genus nævos , quànì .
tº, Haicorum , Accedebat & abfolutio, quae ab ore •
Ρresbyteri ubi proficifcebatur, efficäcior utique •
erat , quàm illa, quæ à laicis fimpliciùs quàm ef
ficaciùs fundebatur . His rationum momentis addu
éti ſunt laici, maximè pii & exortes ſcelerum, fre
quentiffimè ut Presbyteris confiterentur; ignavio
2.47
XIV. Diſpenſandi non temeritas, ſed ſapientia.,
eharitati & Canonibus obſequebatur.
XV. Novir argttmemtis oflemditur im Oriemte Moma
chos ordinarios fuife Miniftros penitentia . Quin és
Abbatiffx moumumquam invadebamt im aliquaj hujus
munerif fumétioner .
XVI. Debet Momachir Orieutalir Ecclefia Camomum,
pœmitemtialium obfervamtiam ha£tenui , apud eor im
fºr?erſ!? 4/2 .

Ares, ut ter anno faltem confiterentur: Regulares XVII. Animadvertumtur aliqua im illam Abbatiffa
denique ut qualibet femel hebdomada. Accipe ver rum licemtiam , qu& Momialium confeffíonet audiebamt •
ba ipfa Crodogangi: H«e eß ratio pœnitentia &•
eonfefonir moflra , que coram Deo Cír Sacerdoti I. QUperiori Capite id nobis propofitum fuit,
bus ejus à mobis pariter agend& funt , id eft , in ut ea feligeremus ex infinita quadam anti
unoquoque anno tribur vicibus , id eft , im tribus quioris aut mediæ difciplinae opulentia, quae no
quadragefimi* fuam confeffonem fuo Sacerdoti faciat, ftro etiam hoc ævo ufui effe póffent , ad trutinan
€* qui plur fecerit , melius facit. Momacbis in uno das regendafque poenitentias & confeliones. Su
uoque Sabbato confe/Fonem faciant , cum bona vo perfunt aliquâ ejufdem ætatis mediae obfervanda
鷺 Epifcopo aut Priori fuo. Cap. 3*. Jcapita perutilia circa miniftos hujus Sacramenti ,
Denique quantumvis in fui temporis mores & in Efiifcopos, Parochos , Monachofque. Idem ipfe •
poenitentiae canonicae interpolatores invehatur Jo Vercellenſis Epiſcopus Atto, de quo paulò antè,
nas; emerfit Capitulare Attonis Vercellenfis Epi confirmat rurfus Parochorum id füiffe muneris, ut
fcopi , quo . fubjiciuntur Poenitentes antiquiffimis peccatores, qui publicis ſceleribus ſe contamina
& aufteriffimis Poenitentium legibus , ut ne nego verant, explorarent, ad poenitentiam publicam
tio cuicumque fe implicent, quamcumque inno hortarentur, totum Epifcopo fignificarent; nec ipfi
xio in ſpeciem ; nè militiae, ne ſaculi dignitati quidquam per fefe tentarent, nifi mortis extremo
bus infcribantur, ne lites agitent , nifi coram Ju difcrimine confli&taretur reus , & ne tunc quidem
dice Ecclefiaftico , ad cujus Tribunal non tam li nifi permittente Epifcopo, vel fi Epifcopus abeffet,
tigatur, quàm pax & concordia refarcitur. Cap.93. Capitulo. Quòd ſi defuerit, Cardinalibur prima Se
Spicil. Tom-8. p. 34. dir interim fuggeratur .. Cap.9o.
Ahyto Epifcopus Bafileenfis Dioecefanis fuis Ro
manum ad iter facramque peregrinationem fe ac
cingentibus, praecipit , Capitulare Ahyton. c. 48
C A P U T XII. P. 3. L. 1. c. 1 5. ut ánte proprio confiterentur Parocho; quòd fol
vi vel ligari eos aequum eft à Paftore proprio , five
Continuatur idem argumentum. De Epifcopo five Parocho , proprio, non ab extraneo:
£* hot ommibur fidelibus demumtiamdum , ut qui cau
Miniftris Sacramenti Poenitentiae, ,4 orationis ad limima Beatorum Apoftolorum per
maximè de Regularibus, ſub Im gore cupiumt , domi confiteantur peccata fua , ‫مریع‬
perio Caroli Magni & Regiæ ejus 7. proficifcantur. Qgia â proprio Epifcopo fuo aut
sacerdote ligandi aut exolvendi fumt , mom ab extrae
profapiae. ºfo = Specil. Tom.6. pag.696. -

Ratherius Epifcopus Veronenfis Parochos fuos

2. Confitutiomer Synodaler varia , qui%ur Parochi
eoarétantur ad pænitevtiar diſpenfandar occultorum»
*antùm crimimum : publimarum admimiflratio Epifcopis
refervatur.
II. Comciliorum ßatuta varias i» ea»dem rem , de
AMimiffrir pœmitemti« publicæ & occulta.
III. Exordia rixarum Epifcopor inter &• Momacho»
fuper adminifratione permitentia.
IV. Flagramtia laicorum fludit , immo Gr Clerico
zum , ut Momacbis potius confiteremtur Clementia.
IMonachorum &* imdulgemtia major im pænitenter.
V. Ratiomer ali« qu« ad Momachor potiùs pœnitem
tium turbas alliceremt . Monachorum vita longe fan
ftror • Nereffîta , ut femel , vel ter laici finguli quot
ammi* comfiteremtur .
VI. Suum fibi quifque Comfefforem tumc quidem
ę.tbebat, eumque ex Momacbix , etiam inter Gr&cos •
VII. Cogmatio Difciplinæ Græcæ cum Latima.
VIII. Poteffa* Epifcoporum ad mitigamdum rigorem
Сатотит . -
commonebat , eorum vim ac poteftatem ad occulta
crimina dijudicanda efe circumfcriptam publico
rum caufam & veniam Epifcopo fervandam in
tegram eſſe. De occultis peccatis pœnitentiam vos
däre poffe fcitote, de publicis ad eo* referem
dum agnofcite . Spicil. . Tom. 2. pag. 365. Liber
de Officiis Divinis , qui Alcuino afcribitur, po
teßatem abfolvendi à peccatis ideo non recenfet
inter illa quorum jus habent Presbyteri, quia de
ublica tantùm pœnitentia verba facit; at Epifcopo
üni addicit abfolutionem : illam folemnem & publi
cam, quae fit in die Cænæ Dominicæ : Epifcopi
babent poteflatem ligandi , atque folvendi . Per ip
for quoque publica populi abfolutio in die Caens
Domini fòlemni more peragitur . Cap. 36. At contrà
Regino abfolvendi poteftatem Epifcopis, Presbyte
rifque promifcuè communicat; quia de pcccatis
indifcriiminatim agit. Vult etiam ut per eorum
abfentiam Diaconus, qui abfolvere non poteß

quenquam, impartiat Euchariſtia viatico eos, qui

IX. Apud Gr«cor mommumquam comfeffomer excipie
bamt Abbater & Monacbi , etiam aliquamdo qui Pref
èyteratu imitiati mom eramt. Id tamdem profcriptum .
‫مي‬ X. Momachi ad Prerbyteratum eve£ti , mom poterant
ﾘノ famem mifi permittente Epifcopo Comfeffomes audire .
‫من‬ XI. Im Oriente cum Presbyteri plerique vimculis
' £onjugii implr- iti efTent , pemie neceffe erat , ut Con
in extremo verfantur vitae difcrimine. Si autexn
mecefftas evenerit , & Presbyter mom fuerit : pr«fen»
Diaconus fufcipiat pœnitentem ad San£fam Com
munionem. L.r. c.295 296. Ita interpretandi funt
Patres Canonefque, qui pœnitentium animam agen
tium reconciliationem demandant Diaconis, fi Epif
copi Presbyterique abſint. -

feffomer apud Momachos fieremt.
XII. Religio & vigor Gr&corum im pœmitemtiir ad
amu/im Canonum erigendis.
XIII. Epifcopi Momachi; preferibebant regulas inL
' ®/penfationé penitentiarum obſervanda,
II. Conciliur;i Ticinenfe anni 85o. poteftatem
dimittcndi peccata etiam fecreta vendicare vide
-
tur iis unis , quos Epifcopi Archipresbyterique cen
fuerint tanto muneri pares. Cum enim mandaffet
Archipresbyteris, ut omnes invitarent ad publicam
poe
 -
3.48 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
poenitentiam , qui publici fceleris confcientia gra
varentur, accedit poftea ad occulta peccata • Qg*
verò occultà deliquerunt, illif confiţeantur, дио,
Epiſcopi & plebium Archi presbyteri idoneo ad ſe
eretiora vulnera mentium medico elegerint: Ad
dit haec synodus, fiquam in difficultatem incur
rant Presbyteri, qua expedire fe nqn poffint , adeun
dum ipfis effe Epifcopum: qui ipfe fi hæreat in eo
dubio, percontabitur duos trefve alios Epifcopos ,
vel Metropolitanum, vel Synodum denique PrQ
vincialem, in caufis perplexioribus , e9rum maxi
mè criminum, quæ graviffimo fuerint fcandalo • Si
quidem diffammatum cert& perſona fcelur ef?, ме
iropolitamî& Provincialis Synodi palam fentemtia
requiratur. -
Prohibet haec eadem Synodus , ne Parochi pœ
nitentes publicos reconcilient, nifi dum in extre
mis agunt ; quia plenitudo SpiritusSanéti & fum
ma pöteftas clavium Apoftolis primùm à Chrifto
conceffa eft, hoc eft Epifcopis: Sicut mec chrifma
zir confe£fio, vel puellarum comfecratio , ita nec pcr
mitentium reconciliatio ullatenus â Presbyteri, fie
vi debuit , quia fòlis Epifcopis Apoftolorum vicem
tenentibus, per manºs impoſitionem ſpecialiter in
Ecclefia comceditur, quod tumc Apoftoli* ad ipfor Do
•nino dicente conceffum eft , Accipite Spiritum Sam
&hum, quorum remiferitis peccata , remittumtur eis ,
cớ quorum retinueritir , retenta - Can.7. -
Aquifgranenfe Concilium anni 816. Presbyteris
adire in Monafteria Monialium non permittit , nifi
brevi illo tempore, quo opus eft ad celebrandam
Miffam : fi cofifiteri enim velint, in Ecclefia id
fieri debere : Si qua igitur peccata fua Sacerdoti
eonfiteri voluerit , id im Ecclefia faciat , ut ab aliis
zyideatur , fícut im diéìis Samétorum Patrum conti-*
metur, exceptis infirmis , quibus im domibus id fa
cere necefTe eft . Cam.17.
Concilium Parifienfe VI. anni 820. vetat , ne
*Epifcopi Parochos fuis Ecclefiis abeffe jubeant, ne
initerim Parochianorum aliquis Confeffionis aut
Baptiſmi expers è vita migret. Ne homines ſine
Confe/lone , 6 infanter fine baptifmatis regenera
tio me moriantur . c. 29. Hæc eadem Synodus pro
ſcriptis Pœnitentialibus libris , qui à Canonum .
ſanétimonia & rigore deflectebant: Codicillis con
zra Canonicam authoritatem fcriptir , quor Pacmiten
tiales , vocant : Epifcopis ipfis id imponit oneris,
ut Presbytcris iMam inftillent Canonum doéìrinam
caftiffimam , quam in definiendis poenitentiis tutò
fequantur. Presbyteri etiam imperiti folerti $tudio
ab Epifcopi r fuir imflruemdi fumt, qualiter & comfi
temtium peccata difcretè inquirere , eifque congruum
modum fecundùm camomicam authoritatem pcrmitem
si« moverimt impomere . Cam. 3 .
Denique Meldenfe Concilium anni 845. Chore
pifcopos ipfos prohibet in adminiftrando Pœniten
tig Sacramento prædicandi eos limites , qui ab
Epifcopis fuerint ipfis circumfcripti. Impofitiomi au
z em penitentia aut pacnitentium reconciliationi per
Parocbiam , fecumdiam mandatum Epifcopi fui im
Jerviat . Can,44.
Ex hac Canonum coacervatione liquet. r. Pref
byteros fuiffe Miniftros Poenitentia: Sacramenti or
dinarios , ad occulta crimina cluenda, 1. Crimi
num publicorum curationem per poenitentiae pu
blicae labores, Epifcopos fibi fervaffe, ut minifte
rii fui propriam. 3. Hanc refervationem & cri
minum & poenitentiarum non ita interpretandam,
quafi ar&iores in anguftias reda&ta tum fuiffet po
teftas Presbyterorum priūs effufior: fed quöd fta
tim in ipfa eorum creatione vel delegatione com
municata eis non fuerit, nifi pars aliqua , ceu ri
vulus ejus plenitudinis atque ubertatis Spiritûs San
£ti : qua foli primùm dofiati fuerant Apoftoli, ab
ipfis in Epifcöpos transfundenda. Prioribus enim
Ecclefiae nafcentis vel pubefcentis faeculis nihifo
largior , immo & aliquianto forfan anguftior fue
rat Presbyteris libertas conceffa : cum nihil tumc
difcriminis effet publica inter & occulta peccata,
& utrifque perinde publica infiigeretur poenitentia,
ordinario jure ab Epifcopis adminiftranda. Ea ve
riffima ratio eft tuendæ in refervatione cafuum Ec
clefiafticae difciplinae. 4. Urgente morbi imminen
tifque mortis neceffitate, Presbyteri Poenitentes pu
blicos reconciliabant. & à caſibus reſervatis abſol
vebant: fed ca indicebatur conditio , ut fi priftinas
vires recepiffent , ad Epifcopos remitterentür. 5. Id
vero argumento eft quanquam Epifcopi potefta
tem Presbyterorum in remittendis peccatis coar
&ient, five ad certa crimina , five ad certas perfo
nas: eam coar&tationem effe exercitii & usùs ma
gis quam poteftatis , quæ ipfi quodammodo adna
ta eft Presbyterorum ordinatiohi. 6. Sed & id li
quet rurfus , quanquam remittendorum peccato
rum poteftas inferta & adnata quodammodo fit or
dinationi Presbyterorum: difciplinæ tamen vi ac
rigore ita eam ab ipfis ufque exordiis Ecclefiae in
tra certos cancellos cohibitam fuiſſe, ut expatiari
ultra non potuerit, & irrita fuerit abfolutio, feu
criminum Epiſcopo reſervatorum, ſeu perſonarum
ab Epifcopo Presbyteris non fubditarüm. Quod
qui ſuſpicantur poſterioribus Eccleſiae ſaeculis inno
vatum fuiffe , næ illi allucinantur vehementer , &
liofpites fe ac peregrinos omnino produnt in anti
quorum Conciliorum Canonumque difciplina.
III. Coeperant Monachi confeffiones excipere •
Monialium, adeoque & laicorum . Hunc abufum
confixit eadem Synodus Parifienfis VI. nec indul
fit Monachis, nifi fui Monafterii gregalium con
feffiones. Clerici tamen ipfi non rarò Monachis
malebant conſcientiam ſuam & nudare & commit
tere: ab eis poenitentias accipere & abfolvi. Quod
cum ita compertum effet, jam non poterant non
& laici turmatim ad pedes Monachorum advolvi ,
& peccato confiteri, ſalutiſque conſilia flagitare -
Difplicuere haec omnia Parifienfis hujus Concilii
Patribus , qui exertè pronuntiarunt , non poffe à
Monachis abfolvi nifi proprii Monafterii Mona
chos. Si Sacerdotibus Samftimonialer peccata fua.
comfit eri voluerint, id nonmifi in Eccleffa coram fam
£fo altari , affamtibus haud procul teffibu* ftciamt .
Nullo modo quippè videtur mobi* cowvenire , ut Mo
nachus relitto Monaſterio ſuo, idcircò Sanctimonia
lium Monafleria adeat , ut comfitentibus peccata fua
modum pænitentiæ imponat . Nec etiam illud vide
tur mobis congruum, ut Clerici & laici Epifcoporum
&- Presbyterorum Canonicorum judicia declinantes ;
Monafteria Momacorum expetamt , ut ibi Sacerdoti
bur Monachis confeffíonem peccatorum fuorum faciamt;
pr«fertim cum eifdem Sacerdotibur Momachi, id face
re fa* mom fit , exceptis his dumtaxat , qui fub Mo
maſtico Ordine ſecum in Monaſteriis degunt. Illis
mamque eft confeffo peccatorum faciem da , à quibus
fubinde & modum pænitenti«, & comfilium falutir ca
piatur , & à quibus poft tempora pœnitentiæ peraéiae,
fecundùm camomicam inftitutiomem, fi Epifcopus juf
ferit , reconciliatio mereatur. Ann.829.c.46.
Hinc initium duxere diuturna illa pofthac jur
gia Epiſcopos ſeu Parochos inter & Monachos -
Nullus autem refiduus dubitandi locus, quin potue
rint Epifcopi irritas decernere Monachorum ab
folutiones fáétafque apud eos confeffiones: cum pau
lò antè declaratum fit à nobis eadem poteftate ar
matos fuiffe Epifcopos in omnes prorfus Presby
teros: ut illis quas libejet , immo quas ex ufu ef
fet Ecclefiae lineas defignarent , ultra quas irrita .
caderent eorum conamina.
IV. Illud hoc Concilio innuitur , ad Presbyte
ros Ordinis Monaftici non rarò declinaffe Cleri
cos,laicofque nonnullos; ad Canonum cenfuram vi
tart
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.XII.
tandam, quam aufteriùs exerebant Epifcopi Paro-- concilium commemorat Confef
chique • Epifcop orum aut Presby teroru m Camom ico reverfu r , &• fciemr quid feceri m : ad Confeßorema
rum judicia declinamter . Non ábludit à vero , Mo meum
nachos majore fuiffe in Poenitentes clementia , cum offendit mibi librum , quem ut fpero Camomer ap
Joannes de Paris in fuo Memoriali Hiftoriarum . pellavit , & legit coram me , quomiam , &c.
Teferat Sanétum Odilonem Abbatem V. Cluniacen
fem obtrectantibus quibuſdam damnantibuſque ni
miam ejus indulgentiam , refpondiffe , male fe cle
mentiae nimiae, T quam faevitiae infimulari. Ipfeque
eum reprehenderetur ex eo, quod im Pœnitenter mi
fericordior julo ee videretur, repondit , Si dam
mandus fim, malo damnari de mifericordia, quam
de duritia vel crudelitate.
Juvit hoc exemplum viri fan&iffimi hic retulif
fe , ut addocerem , non femper vel ex imperitia
Canonum, vel ex focordia & mollitie profeétum
effe , vel ex cupiditate eorum qui Confeffiones au
diebant, fi indülgentia nimia peccare vifi fint aliis
difciplinae tenacióribus. Odilonis quippe vita & fama
fuprâ invidiam , fupra calumniâs obtreétantium ,
& vel fufpicionibus iftis inacceffa eft. Sed quacum
que demùm ex caufà proficifceretur hæc Monacho
rum Presbyterorum effuſior indulgentia, numero
fas ea poenitentium catervas ad eorum pedes ad
gregabat. Quod magis mirere , fcripfit vitam ejuf
dem Odilonis Petrus Damiani , & hanc ejus in
dulgentiam non tacuit ; nec id tamen fibi fumpfit ,
eain ut vel leviffimè carperet: quamquam ipfe in
flexibili quadam aufteritate fuerit in poenitentiis
juxta Canones , vel forfan etiam aliquando ultra
Canones intendentis. Ex quo illud & egregium &
cum primis utile documéntum eliciendum nobis
eft , amatores aufterioris difciplinae modum .fibi
quendam & ipfos ponere deberé , nec in eos fem
per invehi, quorum adminiſtratio etſi mitior, non
Íupiría tamen `eft : nec blanditur impoenitentibus ,
etfi poenitentibus clementiùs confulat. Haec funt
porrò Petri Damiani verba : Im promulgamdis par
rò judiciir ac modis pœnitenti« prafigendit , tam piur
erat , &• tamra mœrentibur bumanitate compatiem*,
ut mequaquam, diffrictum Patris imperium , fed ma
vernum potius exbiberet affe£tum. Unde fe reprehen
dentibus bujufmodi verbir , folebat elegamter allu
dere. Etiamfi damnandur Jim , ingutt , malo ta
men de mifericordia , guim ex duritia vel crude
litate damnari .
V. Sed præter hæc indulgentiae lenocinia , erant
aliae caufae duae, qug fideles incitarent , ut in Mo
nafteriis maximè medicos fpiritales fibi venaren
tur. Prima eft perilluftris Monachorum quorun*
dam fan&itas. Altera eft laudatiffima jam tum.
confuetudo, ut fuum quifque fibi proprium habe
ret Confefforem patremque fpiritualem. Nec enim
fieri poterat, ut ünufquifque fidelium proprium fibi
deligeret vitae fpiritális ducen in pauciffimis illis
Parochiarum Presbyteris. Non fatis mihi liquet ,
an de Confefforibus iftis capi debeat , quod legi
tur in vita San&iffimi Martyris Cordubenfis Eulo
gii, nempe perfecutores infeétatos effe Confefforer,
Sacerdotem , Devotor . Suriu* die 1 1 . Martii cap. 1 3.
Sed illud indubium eft,cum tenerentur fideles omnes
ter anno quolibet confiteri , juxta Crodngangum:
aut femel faltem juxta Reginonem, L.». c.65., ineun
te fcilicet Quadragefima: Si aliquis ad Confeffio
nem nom vemtat , vel una vice im amno , id eft im
•apite Qgadragefim4, Ér pænitentiam pro peccatis ſuis
fufcipiat ; fieri neutiquam potuiffe , ut Parochi ,
vel Presbyteri faeculares tam pauci tantæ fidelium
multitudinis confeffione exciperent. Itaque ad Mo
nachos tum divertere penè neceffe erat.
Rurfus autem fuum cuique Confefforem fuiffe •
rodit Hincmarus Remenfis Archiepifcopus, ubi
oquentem inducens in una Epiſtolarum ſuarum
§tephanum illum, cujus conjugium, tot jurgiorum
litiumque feminarium fuit, adhibitum ab eo ia
Тот.І.
2.49
forem fuum . In me
perrexi , &• confili um ejus qua/ívi, &rc. Qui
Tom.z. pag.648. Bertoldus eodem referente Hinc
maro, morbi vi oppreffus enixiffimè flatim Con
fefforem fuum ex petiit. Ut quamtociur curreremt,
& Confefforem fuum velociter ad fe venire rogarent.
Ibid. pag.8o 5.
VI. Nec minús altas apud Grçcos radices ege
rat haec confuetudo, ut fuum f.bi quifque delige
ret fpiritalem Medicum & Confefforem,& ex mo
maftico potius ordine, quàm ex Clero deligeret.
O&avae Synodi A&tione IX. Theodorus Protofpa
tharius palam profitetur, perjurio fe peccaffe ad
verfus Ignatium Patriarcham, fed illud fe confef
fum effe Monacho fan&iffimo , qui annos quadra
ginta tranfegerat in Columna , ab omni hominum
contubernio fegregatus, haud fibi compertum effe ,
an Presbyterii ordinationem aſſecutus eſſet ; ſed
Abbatem certè fuiffe, & ab eo impofitam fibi fce
leris poenitentiam . Chartularius erat , &* t onfu* eft
& fecit im columma quadraginta annor ; fi Sacer
dor erat nefcio , fed Abbas erat , & habebam fi
dem im bominem. Indubitatiffimum eft, fi Monachus
ifte quantavis floreret Sanétitate,Presbyter non erat,
non potuiffe ab eo abfolvi pœnitentem.
Extant apud Balfamonem Refponfa Synodi cu
jufdam Confiantinopolitanæ ſub Patriarcha Nico
lao , & fub Imperatore Alexio Comneno habitar,
ad interrogationes quorundam Monachorum , quas
inter haec ad rem noftram facit : An obfervari de
beret Collectio Canonum à Patriarcha Joanne Je
junatore concinnata, ad Poenitentiarum definitio
nes : An oporteat ut vult Canonicum Jejumatoris
camonicè fe gerere ? Refponfum autem à Synodo li
belli hujus Poenitentialis mollitiem & reiniffionem
multis exitio fuiffe. Hoc jur Camomicum Jejuna
torii , nimia indulgentia ufum multor perdidit -
Quibus Balfamon hæc fubtexit fuo ex ingenio *
Videmur ergo quod permulti ex Monacbi* , qui ho
minum peccatorum confeſiones audiunt, cum eo ja
re canonico ſe canonicè gerunt -
v II. Hinc porro multa eliciuntur. 1. Orien
tales Monachos audiendis Confeffionibus deditif
fimos fuiffe. v. Eos in rebus dubiis percontari fo
litos Ecclefiafticae veritatis oracula, Synodos ,
Epifcopofque. 3. Fuiffe in Oriente, perinde ut . in
Occidente libellos poenitentiales ad indulgentiam
nimiam & ad mollitiem, ideoque ad animarum per
niciem compofitos. 4. Ex Monachis non paucQs
his fe libellis accommodaffe : at non paucos ex ad
verfo maluiffe ab Epifcopis addifcere certiffimas
operofiffimae hujus animarum cura: regulas. 5. Au
tfiores laxioris hujus doéìrinae molliorifque difci
linæ duces eos effe nonnunquam , qui auſterioris
ipfimet fanétimoniae , & afperioris poenitentiae fe
&latores funt, qualis hic Joannes Jejunator.
vIII. Conßat tamen aliunde apud eundem Bal
famonem, Concilia eam Epifcopis facultatem con
ceffiffe, ut rigori Canonum & poenitentiarum mo
derarentur, mitiufque ipfi aliquid confulerent: non
in eos tantûm , qui charitatis aeſtu & invicta labo
rum patientia id confequebantur , ut tempus poeni
tentiæ contraheretur : fed in eos etiam, qui igna
via & torpore animi impatientes erant aufteriqris
illius difciplinae, refilifféntque nifi de canonicis
poenitentiis indultum fibi áliquid effet. In Cam.
áoz. Conc. Trullam. Hinc ille argumentatur » pe
ritos effe debere Confeffarios , non folum Cano
num, feu etiam Confuetudinum , quibus Cano
nes quandoquc mitigantur : & his uti temperamen
tis erga eos, qui rigore efferarentur magis quàm
frangerentur, aut refipifcerent. En verba ipfa Ca*
A []Q•
-
25O Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
nonis ultimi Trullanæ Synodi, Nos emim utraque laturam brevi multitudinem plebis , ubi primum .
fcire oportet , & qux fumt fummi juris , & quæ hanc illi , candem qua Monachi florent, vitæ in
Junt confuetudimir : ta tir acribeias cai ta tis fin nocentiam æmulabuntur .
theja: , Im iir autem qui extrema mom admittunt , XI. Fieri enim vix aut nec vix poterat in Orien
fequi formam traditam , quemadmodum faméius mor te , ut Presbyteri faeculares, five ut caftiùs loquar
Jocet Bafilius , Non abs re autem obfervatum eft cum Petro Damiani ſupra laudato, Presbyteri Ca
à Balfamone, legife nonnullos ta tisfympathejar; nonici, coniugii nexibus implicati, familiaque di
horum verborum loco ta tir finitbejas. Qgod hae ftenti regimine cum effent , ita plebibus & admi
conſuetudines mitiores ſemper ſint, & ad homi rationi effent & amori, ut proni & lubentes animi
num infirmitatem & patientiam accommodatæ. fui arcana eis omnia , & gravia quaeque commiffa
IX. Cæterùm quod ad Abbates fpeétat, obfer aperirent. Itaque Zonaras in Patrum fpiritualium
vat idem Balfamon , eos conceffione Epifcoporum, numero non recenfet , nifi Patriarcham , Epifco
à quibus ordinati erant Presbyteri, cónfeffionibus pos, Monachoſque; quando eos remiſſionis & in
audiendis vacaffe , non Monachorum dumtaxat , dulgentiae nimiae infimulat erga laicos prolixioris
fed faecularium etiam ; qua poteftate fungi non capilliti cura inaniſſima ineptientes. Non Patriar
poterant , nifi Presbyteri antè ordinati fuiffent ; cha , mom alii Prgfules , mom Monachi demum , quot
ctfi nonnulli facrae hüjus ordinationis expertes , in Parentum fpiritalium loco, tam imfigmiter imvere
Has inacceffi fibi minifterii funé}iones invaderent, cundi homine, habere fe profitentur , mon quifquam
Nota quod qui fime Epifcopali permiffome bominum omnimo eft , qui hac prohibeat. In Cam. Trullam.96•
comfeffìomer excipiunt facrat i Monachi malè faciunt, XII. Narrat Harmenopulus in Epitome Can9:
anultâ autem magis mom facrati, Ii enim mec cum num, Seít. 4. tit.3. , militem voluntarii homicidii
permiffone Epifcopi poffumt tale quidquam exercere , reum, leviore pœnitentia perfunctum , & . brevi,
In Cap. 7. Symgdi 7. Itaque Synodicè aliquan ita ab Epifcopó fuo abfolütum fuiffe quidem il
to declaratum eft ex Balfàmone, non poffè nifi lum; at mox habita Synodo fub Patriarcha, Luca
Presbyterum ejus Abbatem eligi Monaßerii, cujus remiffum fuiffe ad Canonicarum Pœnitentiarum.
Conftitutiones id fanciunt , ut Abbas fuorum ex curriculum : Epifcopum autem ab officio fufpenfum
cipiat Confeffiones. Erant enim complura Mona fuifle , diligenter admonitum', etfi CanQnes pote
ſteria, quorum Abbates ad Presbyterii ordinatio ftatem faciant Epifcopo temperandi aliquid de
nem nunquam accederent : & his peræque ut Mo mendidue ex rigore poenarum provida & modeſta
nafteriorum Superioribus interdi&um erat munus indulgêntia : non tamen per eoš fas effe affentato
audiendarum confeffionum ex eodem ipfo Balfamo riis delinimentis emollire vim, atque enervare •
ne : In Can-6. Synodi Carthag. prorfus vigorem difciplinae. Non tamen ut citra
X. Illud quoqüe ibidem fuggerit idem Balfamon, explorationem, nimia commiſeratione uterentur • Te
f per Carthaginenfes Canóiies noiîiicet presbyi ftatum etiam facit à Patriárcha Nicolao cenforia
tero, reconciliare poenitentem gravi ex morbo de. hac nota inuftum fuiffe libellum Canonicum Joan
cumbentem 2. nifi permittente Epiſcopo ; multò nis Jejunatoris, ut qui peftifera lenitate multis per•
minus poterit quifquam audire corifefnone$ valen niciem creaffet. Scriptum illud Camomum Jejunato
tium , injuffii Epifcopi: Non poteff sacerdo, eum ris , quòd nimiam lenitatem adhibeat , multor
reconciliare , fed debet interrogare Epifropum , qui perdidit, Ibid. tit.4. Et fanè fi ubi privatæ etiam
obtimet locum Apoßoli , &• accepit à Deo poteffafem expenduntur caufae & perfonae , nefas eft , nimio
ligandi Gr folvendi , č cum ėju, permiſſione face plus emolleſcere diſciplinam, & aranearum telis vin
re reconciliationem , &-c. S; **g0 med extremanz. cire cos , qui rudentibus conftringendi funt_, ut in
quidem reconciliationem dat sacerdor ahfque Epifco eadem ipfa', de qua paulò antè , Synodo Patriar
pali Pergiffepe , ut qui mom babeat faâitarj,'i;. chae Lucae nefas 黑 Antiflibus quidem licet Cano
gandi 6 ſolvendi, multò magir nec fami confef. micar poema, augere , vel minuere : aramearum gt*
Jionem accipiet . Im Can. 7. Cartbag. Addit déni
tem fiiiis ligare, qu« debent tribus rudentibu* alli
que Balſamon à Patriarcha Michaele conſtitu§m gari , mom comceffum eff : multò exitialius eft leges
$ffe , ut qu£ infuffi Epifcopi Confemones áììáíôïí fegulafque generales publicare, quibus illa molli
Presbyteri ſacro miniſterio exauthorarentur. ties & juris priſci corruptela, quaſi in arcem au
Itaque cum omnes promifcuè Presbyteri Eiifeo. thoritatis evehitur, Juris Oriem, tom. I. p. 25.
porum. Pgfmiffione & authoritate muniendi ę Balfamon porro ipfe, quanquam Canonum Le
ut $9nfèffioRes audirent; ea faculiáíïìùíïìùaììì. gumque obfervantia addičius prae cacteris vifus ef
nachis Presbyteris denegabatur, curiíTíáêïíôïí fet , nonnullis tamen difplicuit quandoque indulgen
mOn affirmet, ad folos Monaftici Ordinis Presby
tiora & remiffa ejus refponfa incufantibus . . Ita-;
teros convolae turmatim laicos Orientales, ut de eo fenfit Joannes Epifcopus Citri, in fuis ad
confeſſione conſcientiam mundarent. Supplem, pag. Cabafilam refponfibus. Ove eir to pan acribeia echo
i 3 º ºrmºleſtº onere at
Eccleſiarum;
Presbyterique
levabantur Epiſci
eo non finë
mema. Ibid. p. 333. Hinc intelliges inter ipfos rigi:
fasti dioris difciplifiæ fe&atores aüthorefque nonnihi!
di9 , faltem mon, fine periculo Mofìfìéïa fola gra- , femper effe diffonantiae ; nec aliud cordato homini
vabantur. Quod verò ait Balfamom ad hanc fanéli antiquius effe debere, quàm ut ne iis vel clam
monia famam fucata diu & perfomata pietate Mo obtreélet, vel palam corivicietur , quos à doétrina
nachos pertigiffe , id facilè crediáé, íŸÎ'Î & regiminis ratione fua diffentire viderit. .
temp${anti% £li , .vel carnali quodami ffêáú ÁÉ
сО dictum fuiffe. Hominum autem comfeffomer non
XI1I. Quod ad Regulares verò attinet , tutiffi
mum ipfis erat Epifcopi fui in veftigia ingredi ,
/u/tipore Sacerdotes, fedfolor Monacho, Sacerdoter, ab eoque ut poteftatem , ita & regulam expectare
in iquum e/f. Puto autem quod ex bypocrifi hoc ab Confeffionum excipiendarum . Ideo & piiffimus
*** */**#4tum //;. Et propterea tardé omnin,, „…
lo enim dicere nullo modo, qui, Epifcopo vel šacer
Monachus Theodofius cum Chartophylacem Nice
horum de multis confuluiffet quaeftionibus dubiis,
doti, qui mom fit Momacbus, fuam confefonem cre 體 ab eo loculentam & neceſſariam refponfionem
4it , quod quidem Sacerdotibu?, &,• Epiſcopis eſt bea accepit : Æquum e/? &• juffum , ut Pr&ful emn tttum
tiffmum , Momachi, autem, periculoſiſſimum. Non . Corimthiae Ecclefia Pomtificem interroger , &* ab eo
Pot${at non explorata fuifîè Balfaimjöni hujus vitii difcat , nihilque fine ejut fem emtia circa falutem
antid9tus, cum addat ibidem dignioribus delegen
das eſſe Pgtcftatis claves. Hinc eiim iiiüä efficitur amimarum facias : fed nec Comfeffomes fufrrprar , aut
gratiam cometlre , Paenitemtibus ; mifî accepta ah eo ve
ad Parochos 1cliquoſque Cleri Presbyteros ်ဝါ（Yº nia. Hoe enim vult Apoſtolica,&r Canonica : f/2
11 14
 De Beneficiis, Part. I. Lib.II. Cap. XII.
ftitutio. Ibid. p.34r. Illud præ fe fert & profitetur
Charthophylax, fua ad propofitas quaeftiones refpon
fa omnia ex facro Canonum penu depromptum iri ;
fed nihil magis adverfum effe Canonibus, quàm ut
laicorum crimina difceptent abſolvantque Monachi,
Presbyterali ordinatione non initiati. Quippe quan
tumvis latè fe effudiffet haec licentiofa confuetudo,
ea non poffe tamen tantam Canonum Jurifqae per
turbationem excufari. Monachi autem nom Sacerdo
ter, qui aliquorum Comfeffíones fufcipiumt , liganter
atque folventer , fciant fe comtra Camones id face
re. San£ti Patres enim mec Sacerdoter volumt fine
áuffu Antiflitis regiomi* comciliare Pænitentibus gra
tiam , ut &• Camom Synodi Cartbaginemfir declarat.
Nunc verò mefcio quómodo ea fpermitur conftitutio.
Ibid. p.341. º quid non abfimile mox proferemus ex Capitulari
XIV. Hortatus autem vehementer hunc Mona
chum Chartophylax, ut in le&tionem meditationem
que Canonum incumberet, & in dubiis Metropo
litanum fuum confuleret : accedit deinde ad libel
lum Canonicum Ioannis Jejunaforis, quem ipfe •
quidem cenfet eo clementiae & fuavitatis melle •
conditum fuiffe , quod tanti faciebat Bafilius; &
quod tantopere Cánones ipfi commendant. Pro
pterea quod femper legum etiam Canonicarum au
Íteritas mitiganda temperandaque fit confuetudinis
blandimentis. Qgod attinet ad edita à Joamne Je
3umatore , confuetudinem recepimus adeo ut juxta
1uniufcujufgue vires panitentiar di/penfemur . Cuma
emim Bafiliur , &-c. Nom mirum fi Joammer Jejuna
tor ex Canonir hujur perfuafiome, juxta datam fibi
ſpiritalem gratiam quidpiam innovarit, ad utili
•atem prorfus divimam . Ibid. p.343. 344• 345. -
At quanquam in caufis quibufdam peculiaribus
& inufitatis indulgentia & humanitate uti conful
tum eft , juxta prgfcripta Joannis Jejunatoris: uni
verfim tamen retinendâ mordicùs eft religiofa Cano
num cenfura: Adh«remdum ergo eft iis qua Synodicè
promulgata &• confirmata fumt , deimde etiam ex perfo
Amarum & temporum morumque qualitate difpenfatio
facienda, magno Bafilio permittente. Et hgc fanè mol ni , ea extin&a aliam fuperduxerat. Vifum eft enim
liſſima eſt concordia inter eos qui Joannis Jejunatoris
librum Canonicum explodunt, & eos qui eundem
commendant : nec non & inter eos qui hinc huma
niori, hinc aufteriori fuffragantur difciplinæ & cu
rae animarum : cum utrifqüe cordi & amori . fit
antiquorum Canonum le&tio, meditatio & obſer
vantia. In caufis particularibus alternant quandoque
fententiae, in Canonum generali trenuaque cuto
dia omnes confentiunt. Ideo & orationi fuae hanc
deniqus claufulam attexit Carthophylax : Nihil alie
nius'eſſe à Monaſtica vitae profeſſorum & à Con
feffariorum inftituto , quàm caufari , impraefentia
rum tam delicatas effe hominum aures , ut Cano
num ne nomen quidem ipfum patienter ferre pof
fint : C«terùm tua virtute illud indignum eft , quod
dicir, Homimer me auditu quidem Camonica pr«ce
ta ferre. Qgi enim ea mom admittumt , mullo mo
Jo funt Chriflianorum partium. Ibidem.
XV. Ufque adeò invaluerat in Oriente ufus il
le, ad adminiſtrandum Poenitentiae Sacramentum
folos accerfendi, folos adeundi Monachos : ut Ale
xandrinus Patriarcha inter complura alia dubita
tionum fuarum capita , de hoc quoque Balfamonem
percontatus fit, an Presbyteri Mofiafticam Profef cidente , ipfos fuiffe maximè Epifcopos, Parochos,
iionem nunquam amplexati, poffent permittente
Epifcopo Confeffiones audire. Preftantiffimè au
tem refpondit Balfamon, Divinos, Canones, qui
Presbyteris fub beneplacito Epifcopi hanc faculta
tem concedunt , ftatu ipfo Monaftico antiquiores
effe, & ea facultate ab illis donari Sacerdotes fae
culares, Ibid. p. 371. Interrog. 19. nulla Monacho
rum mentione faéta. Hinc claret defueviffe om
nino Presbyteros ſaculares ab audiendis Confeſ
º'
fionibus, cum vocaretur indubium an poffent cas
Tom.I.
**
2.5 L
audire: & cum ac jus iftud illis vendicandum au
thoritas repetenda eſſet ab antiquiſſimis Canonibus -
Accipe & hanc alia ejufdemi Patriarchæ Marci
interrogationem, quae plufculum etiam injiciat ftu
poris. Interog.34. Scitatur enim , an cum Abba
tiffae petunt ab Epifcopo poteftatem audiendi Con
feffiones Monialium , concedenda illis ea fit. Ref
pondet Balfamon ; Ne Abbatibus, quidem id con
cedi, qui ad Presbyteratum necdum e vecti ſunt -
nedum Abbatiffis. Ibid. pag. 381. Ne in mentem.
quidem veniffet id fcifcitari, nifi ejufmodi aliqua
tentaffent aliquando Abbatiffae , ex eo ille&tae for
fam fuiffent Abbatum Monachorumque imperito
rum exemplo, qui nulla Sacerdotii parte decora
ti, ejus facratiffimas functiones uſurpabant. Ali
bus de Abbatiſſis.
In eodem ipfo Corpore Juris Orientalis, unde
mendicata haec funt, obvia adhuc eft Formula ufi
tata ; qua Epifcopi & copiam faciebant audiendi
Confeſſiones; & monita ſuggerebant ſaluberrima :
iis , quibus id munus defungendum mandabant , ad
fervandos religiofiffimè Canones, adhibita tamen
ea difpenfandi fapientia & charitate , quae ita eos
urgente neceffitate aliquantum relaxet , ut ceffan
te neceffitate prilinus vigor revocetur - Ibid. p.437.
Atqui haec Formula folis deftinatur Monachis. Ex
quo rurfum conjicias apud eos plerumque celebra
tas fuiffe confeffiones.
Quàm frequentes autem in Oriente effent con
feffiones, hinc rurfum colligas , quòd cum pleri
que alii arbitrarentur parvulis utriufque fexus jam
inde ab anno duodecimo & decimo-quarto praeci
piendum effe ut confiteantur : Balfamon contefta
tur propria ſe experientia & ex Synodalibus Con
ſtitutionibus comperiſſe, prematurandam eſſe con
feffionem, & jam inde ab anno ætatis feptimo prg
cipiendam. Ibid. p.386. Profert autem Concilium.
Conflantinopolitanum , in quo bigamus & irregu
laris habitus eft Clericus, qui duéta puella fepten
Synodi huius Patribus puellam feptennem nubilem
effe potuiffe , multò magis peccandi libidini ob
noxiam. -
XVI. Adjiciam & illud de Graecorum moribus ,
non minùs mirum. Quantamcumque in invidiam in
currerint Orientales Monachi , quòd ad cos tota .
confeffionum poteftas & poenitentiarum adminiftra
tio devoluta effet : debere- tamen eis plurimum Ec^
clefiam univerfam eo nomine , quod apud eos &
eorum ftudio atque induftria vigéant ctiamnunc in
Oriente Canones Poenitentiales ; tum ad priva
tas, tum ad publicas poenitentias , five de mani
feftis, five de occultis criminibus ; cum toto Oc
cidente tota illa fan&imoniæ difciplina labefa&tata
fit. Quamquam enim etiam in Ecclefia Latina Mo
nachi confeffionibus audiendis quandoque pra:feéii
fuerint: ut patet ex San&o Romualdo , qui Otto
ni ipfi Imperatori hoc inflixit pœnitentiæ loco ca
nonicae, üt pedes ad Montem Germanum profici
fceretur, poft Monafticum amplexaretur infiitutum:
Petr. Dam. im vita S. Romual. indubitatifIimum ta
men eſt, & ex antediétis ſatis ſuperque emicuit -
miniftros ordinarios Sacramenti Poéniténtiac in Oc
Presbyteroſque ſacculares. . .
XVII. Qüod perftrinxi de Monialium Confef
fionibus apud Abbatiffas, id ex capitularibus Ca
roli Magfii demonftratur, ubi interdicuntur Ab
batiffae illis Sacerdotii muniis , quae ufurpaverant,
inopinae ut reor , & ex infcitia magis , quàm im
probitate, ne benedictiones infundant pothac; ne
manuum impofitione fignum crucis imprimant ipfis
virorum capitibus ; ne denique facris Virginibus,
vclum imponant. Capitul. l. 1. c.76. Ifte enim benc
I i 2. di
 2.52, Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
di&iones & manuum impofitiones, eæ verifimiliter
crant , quæ ad Sacramentum poenitentiæ adhiben
tur. Porro fi hac Monialium præféctæ licentia in
faeculares etiam viros abutebantur, vix dubii quid
quam eft , quin idem fibi fumerent , & amplius
quid etiam in Moniales fuas . Auditum eft aliqua*
LAbbatiffar contra morem fam£t« Dei Ecclefîx benediéìio
»/er , &- mamus impofítiomer , & /ignacula Sanctæ Cru
ci, fuper capita virorum dare , mecnon & velare vir
gines cum bemediçtione Sacerdotali, quod omnimo à vo- • fcriminis pofitum fuiffet inter eos qui Epifcopis &
bir , Samftiffmi Patres , im veftrir Parochiis illi;
interdicemdum effe fcitote. Succefferant Abbatiffae in
locum Diaconiffarum : at hae nihil iftiufmodi aufae
unquam fuerant , cum ne Diaconi quidem remit
tendorum peccatorum poteftatem affecuti unquam
fuiffent. Id fibi quandoque arrogaverant Abbates,
etiam qui Presbyteratu initiati non erant, ut exci
perent confeffiones. At eo exemplo abuti non de
buerant Abbatiffae , cum & illa Abbatum licentia
profcripta femper fuiffet. Duce & aufpice Jacobo
Apoftolo San&li Patres hortabantur laicos fideles ,
ut confiterentur invicem peccata fua , ut alii pro
aliis orarent , fibi invicem condonarent. Piiffimè id
etiam nunc frequentatur in Monachorum Monialium
que clauftris. Hinc fortaffis nata olim occafio Ab
batibus & Abbatiffis , ut Confeffiones iftiufmodi
audirent , confitentibus falubria infuffurrarent mo
nita , denique preces pro iis funderent , qui his
humilitatis exercitiis leviores & quotidianâs cul
pas abſtergere fatagebant. Inculpatum id prorſus
fuiffet , fi nihil haec ad Sacramentum Poenitentiae
pertinere perfuafum fuiffet , • • is.
C A PUT XIII. P.4. l. 1. c.70.
De Caſbus reſervatis , quorum abſo
lutio -Poenitentiariis delegabatur .
De iis primùm qui Papae funt re
fervati, poft annum Chrifti mille
fimum . -
I. Graviora gusque crimina abfolvenda Epifcopir
fervabantur : Fpifcopi ipfi graviffima qu«dam ferva.
rumt Pap« . Ejus rei exempla varia.
II. Proferumtur Comcilia , ubi Epifcopi, ut Majo
rem incuteremt quorumdami fcelerum horrorem , eorum,
reos ad Papam abfolvemdor ablegarumt .
III. Hac crimimum refervatione infulfum eft / qui,
fibi fingat authoritatis & imperii incrementum qù«/;.
tum effe .
IV. Qgi cafus refervati fimt.
V. Remiferunt ipfi Romami Pontificet aliquid de rj.
gore harum refervationum .
VI. Pœnitenter verè Romamum iter emetiebantu,
& hir labor pænitentia imputabatur.
VII. Novi, probationibus roboramtur anteditta.
VIII. Novis argumentis evincitur, Epifcopo, ipſor
fuo marte hxc Pomtifici refervaff. crimina , Ér pæni
tenterftfra Peregrinatione ad limina Apostolorum per
fungi folitos .
IX. Criminibut Pap« refervatir illaqueat; qui erant
*i* primo ad Epifcopum proprium veniemdum, erat.
X. Nova im die; Jcelera Papæ refervarumtur.
XH., 9gando defitum fit ad abfolutionem impetran
dam Romiam proficifci.
XII. Objectioni reſpondetur.
I. I. £a munia , quæ Pœnitentiariis delega.
lម៉្យា
ta 'funt, tria fuperiūs recenfuimus, quorum
UlIll ***jdando hactenus infudavimus: nem
Pºººººººl confelionemBeneficiariorum alicujus tras
étås, ſi de Subpoenitentiariis ageretur: vel om
nium prorfus fidelium Dioecefeos , Epifcopi vice ,
vel abfentis, vel aliis occupationibus diftenti , fi
de Poenitentiario ipfo fermo effet. Superfunt ergo
illuftranda duo reliqua ejus munia , videlicet , ut
Cafibus refervatis illaqueatos abſolvat, utque »
poenitentias publicas infligat & moderetur .
A* refervatis ordiemur cafibus , & illud primo
etiam atque etiam commendabimus , nihil antè di
qui Papae refervati erant : quando Epifcopi ipfi cæ
perunt ad Pontificem referré, vel diffiniendas qug
ftionem intricatiores, vel abfolvenda atrociora qug
que facinora: quorum proinde difceptatio haćtenus
Epifcopis vendicata fuiffet. Inter Epiftolas Ale
xändri II. Papae permultae funt , ex quibus liquet,
gravioribus flagitiis vel facinoribus contaminatos,
praefertim homicidas , ad Pontificem ab Epifcopis
remiffos fuiffe, vel fponte ipfos fua ad illum pro
fe&os effe, ut ab illo potiffimum & poenitentiae
& abfolutionis beneficium confequerentur. Lemo
vicenfe Concilium anni 1 o34. multa congerit ho
micidarum aliorumque fceleroforum exempla, quos
Epifcopi ad Papam folvendos ablegarunt , ut mox
prolixiùs differemus. -
Ivo Carnotenfis Epifcopus , cujus eximia pietas
animi magnitudinem exaggerabat potiùs quàm mi
nuebat; moleftiffimè tulit, quòd ' Nobilem quen
dam virum communione Ecclefiae fummotum, ve
lut adulterii publici convi&um , Cardinalis nefcio
quis abfolvere meditaretur, & quidem impeniten
tem . Ep. 19. 3o. 3 1. 33. 36. At poftquam militis hu
jus uxor fato fuo funéta fuit, hifque vehementiùs
inftare coepit ut abfolveretur, quanquam concubi
nam fuam non amandaret : illum Ivo ad Papam ,
proficifci juffit, cum Epiftolis, in quibus caufa ejus
explanabatur, totumque judicio committebatur Se
dis Apoftolica : Dedi ei literar, feriev, caufe ejur
comtimemter ad Dominum Papam , ut cognita veri
tate, quod inde vellet , &• ordinaret , & mibi re
mandaret . Hoc refponfum expeéto , mec aliter mu
tabo fentemtiam, miff aut ex ore ejur audiam , aut
ex literir intelligam. Ep.98. Quanquam autem mo
ris eſſet , ut à Pontifice reus ad Epiſcopum remit
teretur , cum refcripto, quo poenitentiae illi infli
gendæ feries & ordo praefcriberetur : idque tunc ita
fore Ivo ipfe auguraretur: Quod vellet , ordinaret:
&• mihi remandaret : certiffimè tamen Pontifici ho
rum fcelerum adfolutio refervabatur , cum eam nifi
ex ejus praefcripto & voluntate non largirentur
vel fufpenderent Epifcopi.
Suppetit & aliud ex eodem Ivone exemplum ,
ubi reum ille ad Pafchalem II. Papam remifit, ali
qua parte poenitentiae fibi impaétae exonerandum,
pro Summi Pontificis judicio & fapientia Canonum
moderatrice. Bonæ-Vallenfis Abbatiae Monachum
Presbyterum miles inaudito facinore abſciderat.
3.
Poenitentiam annorum quatuordecim illi indixit Ivo,
interdi&a, ut moris erat, militia. Paruit ille , at
aliquanto poft tempore urgere coepit, ut armorum
ufus fibi concederetur adversõs infidiantes fibi ini
micos . Commifit illum Ivo Judicio Summi Pontifi
cis, ut Romanae peregrinationis taedia & labores
aliqua jam ex parte facinus expiarent, prolicerent
que Pontificem, ut indulgentiae aliquid impartiret.
>
Refervanter itaque hanc indulgemtiam Apoflolica mo
derationi , ad Apoßolorum limima eum direximus :
quatenus & fatigatiome itineris hujus peccatum
fuum diluat , & apud pietatis veflra vifcera , mi
fericordiam quam Deus vobis infpiraverit , inveniat.
Epi#.16o.
II. In Concilio Remenfi anni 1 1 3 1. prohibuit In
nocentius II. ne Epifcopi vincula laxarent anathe
matis, quo conftringuntur Clericorum Monacho
rumque percufiores , donec rei ipfi Papae fe ့ူး un
;
De Beneficiis, Part. I. Lib.II. Cap.XIII.
étui obtuliſſent, mandatumque ab eo eſſet Epiſco ' cidationem. Primum eft, non eò collimatum effe
pis, qua fe ratione erga eos gerere deberent. Nul in hoc criminum vel Papae vel Epifcopis referva
lur Epifcoporum illum prafumat abfolvere , donec
Apoftolico comfpe£tui prafemtetur, &* jus mandatum
ſuſcipiat. Can. 13.
Sed jam diximus, dicemufque infrà prolixiùs ,
id ipfos Epifcopos iniffe confilii, cum reprimi à fe
non poſſent Clericorum ſacrilegi percuſſores, eos
ut communi confenfione ad Pontificem abfolven
dos amandarent. Ita & Vuillelmus Neubrigenfis
ait anno 1 141. Angliæ Epifopos in confimile de
cretum confpirafle, cum non alia ratione poffent
truculentam hanc immanitatem coercere. L. r. c. 1o.
Guill. Neub. cbron. Normam, ammo 1 1 41. Parif. 1 141.
Porrò Canon ifte Concilii Remenfis, Conc. Remem,
c. 17. , novo robore firmatus fuit in Concilio La
teranenfi II. anni 1 139. fub- eodem Pontjfice : ficut
& ille alius, quo prohibetur, ne incendiarii ab
Epifcopis, vel Archiepifcopis abfolvantur, donec
eo facinore inquinati qui effent , ad bellum facrum
profeti eſſent & militaſſent anno ſaltem uno, ſive
Hierofolymg, five in Hifpania. Pænitentiae detur, ut
Hierofolymir , aut im Hifpamia im fcrvitio ' Dei per
imtegrum annum permameat. Si quis autem Archie
pifcopus vel Epifcopur hoc relaxaverit, damnum re
Jfituat , & per ammum ab Epifcopali offcio abftineat •
Concil. Lat. II. c. 19. 1o.
Sed praetermittenda non eft hujus Canonicis clau
fula , qua Pontifex & Epifcopi utriufque Concilii
Remenfis & Lateranenfis declarant , non eo fe »
prohibere , quin Reges & Principes cum confilio
JEpifcoporum ex legum tenore animadvertant in
huiufmodi incendiarios. Sanè Regibus &r Princi
pibus facienda jufîitia facultatem confultii Archie
pifcopir & Epifcopis mom megamur. Quo innuitur
fæculares Regiofque iudices manus abftinuiffe ab
iis , quos Ecclefia pœnitentiae publicae fubjeciffet ,
quodám veluti præventionis jure , quod fulciret
pietas Chriftianorum & clementia Principum ; ful
ciret & ufus jam inde ab ævo Caroli Magni ciuf
que maximè beneficio pervagatus, de quo aliàs -
Quanquam autem incendiariorum criminis enormi
tas cogeret eos vindičtae Principum faccularium .
fubjici, incruentae tamen fore poenae non injuria
praefumebantur, cum judicio intereffent Epi(copi .
Eodem referendum eft , quod Vuillelmus Neu
brigenfis narrat, à Rege Henrico II. miffos ad
Poiitificis judicium effe deteftabiles ficarios, qui
illuftrem Chrifti martyrem Thomam Cantuarienfem
Epifcopum nec dediderant ; ut ab Apoftolica Sede
indiceretur eis publica poenitentia : quod & perfe
&um eft , illis in Paleftinam ad bellum facrum pro
perare juffis . Parcemdum eis duxit , &• tam famæ
Jua , quãm illorum faluti profpicient , fedi eor Apo
flolica ad fufcipiendum folemnem penitentiam pra
fentari præcepit. Qgod & fa:tum £/? . Nam fimu
1ante confcientia Romam profe£ti , ad agendam pœ
mitemtiam à Summo Pomtifice Jerofolymam Junt pro
fetti, 6 c. L. 2. c.25. -
Tanti Pontificis caedes ejufmodi erat facimus , cu
jus judicium & abfolutio Summo Pontifici referya
batur : id Rex credidit, aut credere fe fimulavit,
ne nobilium cruor virorum funderetur. Edocet
nos Lemovicenfe Concilium B. Odilonem ipfum ,
fcifcitatum effe Summi Pontificis oraculum , ecquid
decernendum eſſet in Monachum, qui Cluniacenſi
ſe Ordini & Monaſterio devoviſſet, ut impias im
maniffima Epifcopi caede manus, lacrymis fudori
bufque poenitentiæ elueret. Bibl. Clun: pag.338. Re
fcripfit Pontifex adeo non copiam illi Sacrorum
Ordinum faciendam effe, ut ne Euchariftica qui
dem communione impartiendus effet , nifi in ex
tremo vitae difcrimine.
III. His ex documentis duo quædam exiftunt ,
quae magno เป็น ufui, ad rei quàm excutimus elu
2.53
torum deleétu , ut eorum jurifdi&tio tantò magis
amplificaretur, dejeéta infra Pontificem Epifcopo
rum, infra Epifcopos Presbyterorum poteftate ,
adempto his graviorum flagitiorum iudicio . Eo tan
tùm confilio totum fiebat , ut invi&iffimi obices
objicerentur criminum impunitati , & poenitentiae,
fatisfaétionefque refponderent enornitati facinorum
admifforum. Recolantur exempla fuprà memorata,
addantur & inferiis memoranda, certiſſimè con
ßabit Poenitentes Romam faceffere iuffos , ut Pon
tifex illis poenitentiam indiceret publicam , ut poe
nas aggeraret, ut levaret quandoque, feu Apofto
licae manſuetudinis rore infuſo, ſeu contemplatio
ne laborum in ea peregrinatione exhauftorum : de
nique ut plurimuin Pontifex poenitentes ab Epi
ſcopo proprio abſolvi remeantes jubebat: Itaque ſi
quæ fiere Epifcoporum querelae , de facilitate ni
mia Romanorum `in abfolvendis , quos ipfi ligave
rant : ad eos id pertinebat , qui arte vel importu
nitate obrepfiffent , ex"ud·ffentque furreptitiam
abfolutionem, quam reduces in patriam impeniten
tia fua ipfimet infamarent. .
IV. Alternm eft, jam patere coepiffe , quæ cri
minum (pecies Papar iudicio fervari integra: coepe
rint. Etenim Epifcopi ita ipfi ftatuerunt, non pof
fe in tuto fatis à fe collocari debitam Clericis om
nibus reverenriam, nifi refervata Pontifici fummo
abfolnrione eorum, qui violentas ipfis manus in
tulifTent.'Audi quae fcripferit Matthaeus Paris de
Concilio Londonienfi anni 1 1 4*. Nullus honor vel
reverentia ferebat ur Dei Eccleffx , vel ejus ordina
tis à pr«donibur ſcelerat ir ;ſed «què Clerici 69 Lai
ei capehantur, redimehantur , ($* im vinculis tene
bantur. Sancitum ef? ergo ibi , & generaliter con
ftirutum , me ab alio quàm à Papa poſt. abfolvi ,
qui, circ. Hoc decreto promulgato repirare ali
çjuantulum cæpiffe Clericos teßatur Robertus de
Monte: Unde Clerici, aliquantulum ferenitatis ?ix.
illuxit. Confentiunt enim omnes prorfus hiſto
riæ Anglorum fcriptores , frequentiffimas fuiffe
Clericorum caedes, propterea quod per leges An
gliæ inultae effent. Cujüs rei rationem infrà pan
demus.
Nec minus frequentia erant Ecclefiarum incen
dia, quam Clericorum caedes : Itaque & hec P9n
tifici refervari vifum eft. Ita fancitur. Capite s. Qgf
Eccleſian viol ºverit & jam ante in Paleſtinam
Innocentius II. incendiarios fummoverat , ibi mili
taturos, & poenitentiae ftadia decurfuros . Bella
inter privatos homines tunc creberrima , & cum
primi§ exitialia, his incendiis viam pandçbant •
his bel;is extinguendis & incendiis prohibendis
adlaboratum eft à Pontificibus , à Conciliis , accr
bitate poenarum in incendiarios ſavitum eſt ...
Maghopere intererat ad Chriftianae Reipublicae
falutein : 'ut infideles , qui Palaeftinae & Hifpaniæ
tunc incubabant, ut opimæ prædg inde abige
rentur. Illam ergo militiam Pontifex in poeniten
tiæ vicem fæpè infligebat. Ideo & ad illum redi
bat ejus difpénfandi , vel obfolvendi. Canones Re
menfis & Lateranenfis II. Concilii in Remenfi in
novati fuere fub Eugenio III. anno 1 148. Refer£
imus inferiùs fuo loco ut fimonia quoque Pontifi
ci refervata fuerit. Id contigit ea occaſione, eo
que tempore, quo Clericorum fiimoniacgrum Sº in-,
continentium türba innumerabilis penè fuit , ncc
alio potuit opportuniore remedio ad priftinam, in
tegritatem revocari. Infrà liquebit utrique huic
péìi graffanti Romanos maximè Pontifices oppri
inendæ incubuiffe.
v. 'At Alexander III. Pontifex ad confulta re
fpondens Seguntini in Hifpania, Epifcopi; tempc
ramcnti aliqüid attulit refervationi huic abfolutio
ՈllIIl :
254 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
num: licentiâ faéta Epifcopis abfolvendi, non.
aegrotos tantùm, quibus tamen Romana peregri
nätio fubeunda erat, fi convaluiffent: fed etiam
mulieres, parvulos , fenefque. Statui vero fæmineo,
�* puerit , ac ſenibus ſuper hoc ſatis te credimus
poſſe liberê diſpenſare. Appen.III.Conc. Lateran, part.
ult. c. ult. Y bire pœmitemtiam , eum pecuniarum emendatiome
VI. Hoc decreto illud aperitur diligenter ob
fervandum : quicumque à Cafibus Romano Ponti
fici refervatis abfolvi cuperent, iis Romanum iter
emetiendum fuiffe : idque iis temporibus, quibus
itinera non adeo vel tuta erant, vel expedita, ac
poftea fuere. Perfpicua res eft , cum perinittat Pa pulerunt pénitefites, ut ipfius ab ore Pontificis,
pa abfolvi ab Epifcopis eos, qui fexu, ætate, vel
aegritudine iter capeffere prohibebantur. Et erat
certè iter ipfum inftar pœnitentiæ & macerationis
non mediocris , qua indulgentiae aliquid à Pontifi
ce eliceretur. Hoc ipfo tempore B. Laurentius
Dublinenfis in Hibernia Epifcopus centum & quin
«quaginta ex fuis Presbyteris incontinentiae flagitio
confpurcatos Romam remifit, quanquam in Tejus
poteftate effet , ut eos abfolveret. Ita enim teßa
tum facit vitae ejus fcriptor : Licèt tamquam Ar
chiepifcopur poffet , tamen molebat abfoJvere , fed ad
JRomanam Ecclefam abfolvendo detinabat , crc.
JEaron. an. r 1 79. n.34. ·
VII. Roboris & lucis aliquid his omnibus ac
cedet ex Canone Concilii Avenionenfis anni 1 zoo.
in quod convenerant cum Legatis Pontificiis Epi
fcopi quatuor Provinciarum, Viennenfis, Arelatén
fis , E rodunenfis, & Aquenfis. Statutum cnim in
so eff, invictius repagulum aliquod objiciendum
effe perjuriis increbrefcentibus, & contemptui cen
£urarum Ecclefiafticarum : ideoque pofthac qui per
jurii convi&ti fuiffent, aut qui fex `menfibus poft
quam excommunicationis telo confixi fuiffent', ab
abfolutione expetenda cefarent , non abfolvendos
amplius effe nifi à Papa , cogendofque Romano fe
ipfos itineri committere: denique fi ' Beneficio gau
deant Ecclefiaftico, eo fpoliatum iri , ita ut nifi à
Pontifice , vel ab ejus Legatis reftitui omnino non
poffint, Contra publicè perjuros , feu convictor de ,
perjurio, & eos qui pertinaciter in excommunica
sione per fex memfer permanferint, pro eo quod fa
ciler ſunt hominer ad perjuria Grad cenſuram Ec
clefiafticam comtemnemdam , fpecialem &* movum
Camomem promulgamur , fcilicet ut nulli Epifcopo
rum liceat hujufmodi amathematizator abfolvere,
fed ad Sedem Apololicam , ficut facrilegi (r incen
diarii , abfolvemdi mittamtur. Perjuris verò p&ter
aliam fatirfa£tiomen , di£tam fedem im prafemtia ,
vifitare imjumgatur . Si fortè Clerici fuerint , inl
utroque cafu ab officio &* Bemeficio Ecclefiaßico re
pellantur s ad quorum meutrum reflitui valeant , mi
/ per Summum Pomtificem , vel ipfiut Legatum. Ca
mon. 13. Indubium ergo eft harum refervationum
ad Papam opifices fuiffe Epifcopos ipfos , ipfofmet
que decreviffe , ut abfolvendi Romam Commea
rent .
. Hildebertus Cenomanenfis Epifcopus percontan
ti Epiſcopo, an & qua ratione gradui ſuo reſti
tuendus eſſet Presbyter , qui latronem in ſe irruen
tem lapide percufferat, occideratque, eaque de cau
fa jam ab annis feptem fufpenfus fuerat: refpondit
non fibi videri hunc Presbyterum facerdotalibus
unquam funétionibus rcftitui poffe; at fi fuae ditio
nis Presbyter aliquidiftiufmodi perpetraffet, eum
fe remiflurum fuiffe ad Romanum pontificem, ut
audiret & acciperet ab Apoftolica Sede, oportunum
tanto malo reinedium. Si ſimile aliquid in commif.
ſa nihi Parochia contigiſſet, reum ad Apoſtolicam
paífiffem, audientiam , quatenus ex confiiio illiu, y
Vér s3^ inſtruerer, &r peccator de reformatione fan
tenº ſuſciperet certiorem . Ep.6o.
Vuillelmus in Altiſiodorenſem Epifcopatum ele
&tus anno 12o6. in ordinem redegit rebellantes ali
quos Nobiles , tum poenitentia publica , tum pe
cuniariis poenis, tum Romana indi&ta peregrinatio
ne, ut abfolvi à Pontifice poffent. Hac aufteritate
reliquos perterrefecit cohibuitque : Ejur & infan
tum edomuit fuperbiam , quor taliter publicam fu
coegit , hoc addito quod ipfi Sedem Apoflolicam pro
abfolutione fua mihilomimur adierumt , quo mom im
merito cateri terreri potuerunt , me fimilia contr*
eum attemtaremt. B B. MM. to. r. pag.486. 487.
VIII. Epifcopi ergo ipfi Romam pergere £om
vel confirmaretur , vel augeretur , vel mitigaretur
poenitentia quam eis ipfi prefixerant aut enormium
fcelerum abfolutionem impetrarent - Id nos mirificê
edocet Concilium Lemovicenfe II. anni 4o31. ubi
approbatum eft confilium Papae, qui Comitem qui
dem ab Epiſcopofuo excommunicatum abſolverat»
fed per düas Epiftolas , poftea ad eundem Epifco
pum conqueftu§ fuerat , `quòd fe non feciffet cer
tiorem hujus fulminis à ſe in Comitem evibrati:
mox revocaverat abfolutionem fibi furreptam. Hinc
profeffi funt Epifcopi hujus Synodi in culpa fe •
eſſe, qui non moneant Pontificem, quando non de
ceat Poenitentes abfolvi ; caeterumí id univerfim
conftare, fi fuos Epifcopi Poenitentes , Romam ab
legent in poteftate jam ' effe Pontificis , ut defini
tas eis poenas vel augeat, vel minuat : quod prima
ria , & fumma judiciorum Ecclefiafticorum autho
ritas penes Apoftolicam Sedem refideat. Si autem
ingentium reos criminum Epifcopi Romam aman
dent, quòd non fatis ipfi videant, quibus poenis
opportunum fit tam profunda & tam' periculoý ~
vulnera curari: tum verò in Pontificis arbitrio p0
fitum effe, que tanto malo, adhibeat medicamen
ta, pro fua & poteftate fumma , & non difpari fa
pientia. Deniqüe fraudulentè expreffas abfolutio
nes, inutiles & vanas effe : nec fas effe unquam
Dioecefanis Romam, convolare praeter confcientiam
fui Epifcopi, five ad poenitentias, five ad abfo
lutiones impetrandas. Apoflolicus abfque culpa £#•
& potiùs nô culpabiler jumur, mifi literit noftri*
ei motum faciamüs , de qüibus molumus ut abfolvan
tur. Cum ergo tale, decéperint Apoftolicum, ut frau
dulenter abfolvamtur ab eo, irrita eft illa abjolutio ,
ideoque mee ab eo , mec à mobis confirmanda , હrt
Hoc ab ipfi, Apoßolicis Romamir &' eateris Patri
bus cautum tenemur , ut Parochiano fuo Epifcopu*
Jî pœnitentiam imponit , eumque Papa dirigit , u*
judicet utrum fit , am nom pænitentia digna, pro ta
li reatu , potef? eam confirmare authoritas Papa , auf
levigare, aut fuper adjicere. Judicium enim totius
Ecclefi« maximiè in Apoftolica Romana Sede com/fat •
Item fi Epifcopus , Parocbiamum fuum cum teftibus
vel literis Apoßoiico ad pænitentiam accipiendant.
direxerit , ut multoties pro graviffmis fieri folet rea
tibus , im quibus Epifcopi ad dignam bafitamt poemi
tentiam imponendam; hic talis licenter à Papa re•
medium fumere poteß. Nam in confulto Epifcopo fue
ab Apoftolico pœnitentiam &• abfolutionem memini
accipere licet . - -
Concilium Salingeftadienfe anni rozz. vetuit ne
Pœnitentes in Romianum fe iter darent, nifi per
mittente Epiſcopo: praeceptique, ut ſcelerum primò
poenitentiam peragerent in Ecclefia propria , tum
Epifcopi fui literis ad Romanam peregrinationem
munirentur. Decrevit synodus , ut mullut Romam
eat , ni/î cum licentia füi Epifeopi , vel ejus Vica
rii , &'c. Multi tanta falluntur ßultitia, ut pœni
tentiam à Sacerdotibus fuir accipere molimt , in bo*
maximè confiß, ut Romam eumtibus Apoßolicur om*
mia fibi dimittat peccata. Saméto vifum eft Comgilio
ut talis indulgemiia illis mom profit ; fed priùs jux
ta modum delitti pœnitentiam ſibi datam à ſuis Sa
«er•
!!!,
De Beneficiis, Part priùs
I. Lib.II.
cerdotibur adimpleant, &• tunc Romam ire fi velimt,
fuis ad loci Epifcopum remitti.
ms ab Epifcopo licentiam &* literas accipiant.
(*** Fieri non poterat , ut frequentiùs Epifcopi Ro
t:
manum ad Pontificem infigniores mitterent Poeni
ர, tentes, ut multoties fieri folet , ait Lemovicenfis Sy
nodus; quin ejus rei confuetudo aliquando invale
º, fceret, & ut fieri folet , ex confùetudine vetufta
‫ולו‬ jam lex & neceffitas exifteret. Et alia parte Conci
# tº
Jiorum Canones fuprà audivimus , qui Pontifici in
tº:
tegras inta&tafque fervarent criminum quorundam
abfolutiones. Haec duo certè funt capita totius ca
:‫ת‬ {uum ad Romanos Pontifices refervationis. Vide
:: licet vel confenfio diutina Epifcoporum' fuis ex Ec
clefiis Pgnitentes aliquos toties Romam miffitan
tº
*ium , ut confuetudo gigneretur , & ex confuetu
dine lex ac neceflitas emergeret. Vel eorumdem Epi
霞
{coporum in Concilio adunatorum decreta, quibus
d
immedicabilia fibi quaedam mala ítatuebant ad Ro
manæ Ecclefiae Pontificem referenda ejufque cura:
permittenda eſſe, - Exemplo effe poffet haerefis. Primo enim ea loco
. Coeteroqui penes Epifcopos poteftas eft quorum
libet griminum & retinendorum & dimittendorum.
Eo etiam fundamento nititur illa Canoniftarum di
ftinétio , quando docent eò differre difpenfationes
ab abfolutionibus , quòd difpenfare non poffint
Epifcopi, nifi ubi illa eis exprefsè in jure pote
ſtas concreditur ; at abſolvere à quibuſcumque poſ
fint criminibus , nifi ubi exprefsè Pontifici fummo
refervata funt. Quippe Ordo Epifcopalis pleniffi
mam complećtitur poteſtatem remittendorum pec
catorum , non relaxandarum legum. Fagnam. in
l. 1• Decret• part.2. pag.298,
Nec diffimulandum tamen eft, à Concilio Tri
dentino agnitam effe in Summo Pontifice faculta
tem refervandi fibi graviffimorum fcelerum abfo
lutiones, pro ea fumma qua in Ecclefia univerfa
li utitur poteftate . Meritò Pontifi. er Maximi pro
fuprema poteftate fíbi in Ecclefi* umiverfa tradita ,
caufa* a/tquar crimimum graviorer fuo potuerunt pe
ønliari judicio refervare . Seff. 14. c.7.
Certum eft etiam nonnullos eorum Cafuum qui
Sedi Apoftolicae refervantur in Extravaganti Pau
li II. ipfos fibi fuo arbitrio, Pontifices refervaffe.
Extravag. Comm. l.5. tit: 9. c.3 Sed ſi quis eos preſ
fiùs & figillatim infpiciat, certò liqüebit, non .
fuae ipfos authoritati , fed Ecclefiae univerfalis &
Epifcoporum utilitati ferviiffe in ea refervatione ;
cujufmodi funt flagitia violatæ libertatis & immu
nitatis Ecclefiafticae ; aut inelu&labili impulfos fuif
fe neceffitate tuendi Romanae Ecclefia: patrimonii,
cujus deprædatores ab alio quàm à Romano Pon
tifice abfolvi periniquum fuiffet. -
Acceffit & his perfaepè Epifcoporum confenfio •
Etenim crimen haerefeos in hac Extravaganti refer
vatis Papae criminibus annumeratur. Atqui Conci
lium Turonenfe anni 1 583. poftulavit à Papa , ut
lEpifcopis reftitueret facultatém abfolvendi ab hae
reſi, & reconciliandi ha-reticos. In praemio. Co
mitia Cleri Gallicani anno 1585. ftatuerunt hoc
ipfum à Pontifice flagitari , ut idoneus affirmat Au
thor du Taix. pag.83. Concilium Rotomagenfe an
ni 1 581. idein flagitaverat, fan&iffimè affirmans id
prorfus neceifarium effe ad haereticos * in Galliis
Ëcclefiae recolligendos. Refponfum eft à Pontifice •
eam licentiam concedi pro neceffitate cujufque Pro
vinciae, uni Comprovincialium, quam omnes judi
caffent maximè idoneum. Abfolvunt tamen ab hæ
refi Epifcopi Galliarum non contradicente , adeo
que ut ex 黜 juris ipfi interpretantur, confen
tiente Pontifice. Ufque adeò certum eft charita
tem, concordiam & indivulfam confenfionem vin
culum effe , & veluti legem primariam & princi
pem legum omnium Ecclefiafticarum . Inde eft quod
ftatuta fuperiùs laudata jubent Poenitentes ob re
£rvatos cafus Romam mittendos, à Prcsbyteris
Cap.XIII. 235
- IX. Inde eft , inquam, quòd Concilium Arela
tenſe anni 1271. facta recenſione atrociſſimorum
complurium criminum , jubet ut qui eorum fe rcos
Presbytero confeffi fuerint , ad Epifcopum ab eo
mittantur , qui illos folvet ,, fi per jus licet : aut ad
Pontificem folvendos ablegabit, fcriptis ad eum
de caufa tota literis: Tranfmittamtur abfolvendi per
ipfos Epifcopor, fi id eis de jure competit ; alioquins
cum eorum literis ad Sedem Apoftolicam tranfmit
tantur. Cam. 11. Canone fequenti pernumerantur
& alia gravia admodum crimina, quorum abfolu
tio Epifcopis folis vendicatur. Ecquid , oro , cau
fae eft quamobrem prior horum Canonum dubitam
ter loquitur; nec fatis liquidò fecernit cafus , hos
Papæ, hos Epifcopo refervandos ? nifi quòd non
nulla erat ea in re fententiarum difcrepantia ;
& folvebantur quandoque ab Epifcopis nonnullis,
quae alii ad primiam Sedem referenda exiftimabant •
ibi recenfetur , At ex hoc Canone Epifcopus im
mediatus erat judex arbiterque , qui Romam_.
mittendi eſſent. - -
Bajocenſis Synodus anni 13oo. pernumeravit ſpe
cies criminum plurimas, Pontifici refervatas , &
quorum, tamen abfolutio ab Epifcopis dari poteft
iis , quos excufat ignorantia , pueritia , fexus , Mo
naftica Profeffio, feneétus. In Conftitutionibus Sy
nodicis Pariſienſis Eccleſiae ſaepiùs inculcatur, re
fervatorum Papæ criminum reos , ad Epifcopum
primò mitti dèbere • Quin & à Pontifice ipfo Epi
fcopus arbiter conftituebatur, infpc&torque & cxa
&tor poenitentiae ab Apoftolica Sede præfinitæ , ut
gnaviter & religiosè impleri eam curaret • . Ita Joan
Íies XXII. cuiii Epifcópi interfectorem immaniffi
mum ab excommunicationis tandem compede ſol
viffet , & poenitentia mulélaffet , ad Epifcopum -
Arianenfem illum remifit , Raimal, amm. I 3 I9• mit
mer. 13.
X. Anno r 3o4. qui Summo Pontifici cafus ef
fent refervati necdum ita ufquequaque; explora
tum erat, ut non aliqua fupereffent veftigia an
tiquioris diſciplinæ, & impeditiores quæque cau
fæ ad eum referrentur. Refert enim eo anno Joan
nes Juvenaiis des Urfins in vita Caroli VI. Fran
corum Regis, falfos teftes , qui adversùs urbis Pa
rifienfis Præfeétum confpiravérant , facinus fuum
Parocho confeſſos eſſe: ab hoc ad Poenitentiarium
remiffos , ab eoque rurfus ad Epifcopum , qui ne
ipfe quidcm eos' abfolvit, fed ad Cardinalcm Le
gatumi qui tunc Parifiis agebat, remifit.
Procul ab ea erat in Sedem Apoftolicam reve
rentia Archiepifcopus Cantuarienfis, is qui anno
1413. pleniſſimae indulgentiae diploma promulgavit,
ejus fimillimum quo Romanae Jubilæi Indulgentiæ
publicantur , omiies ad Cathedralem Ecclefiam fuam
invitans ; defignanfque Poenitentiarios , poteftate.
ea munitos à fe , qua nulla, non delicta remitte
rent. Martinus V. Pontifex per Nuntium in An
glia fuum Epifcopum Tergeftinum graviffiinè illum
objurgavit, temeritatis non ferendae reum: Тете
ritate comfimili inftituiffe Pœmitemtiarior , qui con
fluentes ad eor generaliter ab omnibus peccatis ab
Jolverent . Rainal, ann. 1423. m., 1. -
XI. Cuperem equidem certo aliquid dcfinire de
tempore quo defitüm eft Romam ire ad refervato:
rum cafuüm abfolutiones promerendas. Dicam id
unum, in votis fuiffe Joanni Gerfonio , viro cum
primis pio, ut faciliùs impetrari poffcnt abfolutio
nes iftiümodi , defignatis per Provincias Poeniten
tiariis, vel Confeffäriis, quos Pontifex ea potefta
te inftruxiffet. Saltem det facultatem Papa abfo!
vendi tranfgreforer Superioribut Monafteriorum 6”
Ecclefíarum , ut quando dederit Dominus Spiritum
compun£iionis , inveniamt promptum remedium , é*
♥}Óሆጾ
 2.56 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
nom in defperationi, praripitium ruamt , pro diffìcul tulerat Apoftolis , atque Petro : ita Epifcopi in
tate Papam vel Curiam fuam adeumdi • Gerfom. tom. vicem & munia Apoftolorum fuccedentes, ea po
3- Ի.4o9. - - teſtate uſi ſunt pleniſſimè plurium ſaculorum tra
Diximus jam magna ex parte Pontifices his oc ctu, nullo circumſcripta limite intra ſuas quiſque
curriſſe moleſtiis, data copia Confeſſariis, ordina Dioecefes, nulladum ad fuperius Tribunal cafuum
riis abfolvendi mulieres , fenes , pueros, aegros in fa&a refervatione. Erant majores caufae , quas ad
extremis pofitos. Decurfu temporis fa&lum eft fa primam Sedem referri neceffum erat , faltem ut
tis Gerſonii voto, deſignatique in omnibus orbis ultimo & decretorio judicio finirentur: at ea nihil
Ecclefiis Presbyteri, quibus ea abfolvendi facultas ad forum poenitentiæ attinebant. Multis demum
delegata fit . Sed ut bona ex malis, mala ex bonis poft faeculis occuparunt Epifcopi ipfi , & ufui fibi
plerumque nafcuntur, perfe&o eo quod pietatis fore duxerunt, graviffimorum facinorum conviétos
ftudio percupiebat Ger(onius , fa&aque Presbyteris Romam amandare abfolvendos : tum iis rationibus
ubique complufculis poteftate abfolvendi à crimi duéti, quas fuperiori capite perftrinximus ; tum
nibus Papae refervatis , quidquid fupererat anti ut venerarentur privilegium Petri , cui caeleftes
quioris Pœnitentium publicæ difciplinae , fun Chriftus contulerat claves, non cum Apoftolis tan
ditus everſum eſt, diſſipatumque fraenum , quo à tùm aliis adgregato, fed & privilegio feorfim egre
graviſſimis ſceleribus cohibebântur nefarii homi gio, ut eas fingulari & ampliori fupra alios Apo
nes , denique labefa&tatum eft fnndamentum ipfum, ftolos poteftate difpenfaret , ut conducibile & con
cui refervationes omnes caufarum criminumque fultum foret, pro variis temporum vicibus, pro
erant fuperftru&ae . emergentibus Ecclefiae neceffitatibus .
XII. Ad manum funt A&a Ecclefiae Mediola Epifcopos autem conftat , non folùm poteftate
menfis in iifque accuratiffimè enumerati Cafus Sum fumma munitos, ufofque fuiffe per priora faecula,
mo Pontifici refervati. In iis complures funt , & jure nullis ar&tato termimis , nullis ad Papam
•quorum refervationis nulla habetur ratio in Gallia. refervationibus circumfcripto : fed etiam ipfos unos
Idque rurfus argumento eft has refervationes una fuiffe ordinarios Sacramenti Poenitentiac miniftros,
nimi Summorum Pontificum , Epiſcoporumque con Presbyteris ejufmodi funéliones neattingentibus qui
enfione, & fancitas primüm effe, & potea con dem, nifi dum vel abeffent Epifcopi, vel manda
valuiffe . Haec porro inviolata pax & concordia . rent. Nemo fanè inficias ibit, quin publica eis Pœ
Pontificis Summi & Epifcoporum nihil obftrepit nitentium reconciliatio vendicata 'femper fuerit ,
ei poteftati , quam Tridentina Synodus primae Se ficut & confecratio Virginum, & Altarium dedi
di vendicavit ad cafuum refervationem. Seſſ. 14. catio : cum & Conciliorum Canones,& Decreta Pon
c.7. Quin immo eò ftabilior inviéìiorque ea pote tificum penè ad naufeam ufque id inculcarint .
ftas eft, quòd ei & Epifcopi vehementer fuffragan Cum ergo ingravefcentibus eórum occupationibus
tur. Adverfus eam Apoftolicae. Sedis authoritatem aliis, & crebrefcente in dies Fidelium poenitentiam
nec verbum diximus ullum toto hoc Capite. Sed il ambientium multitudine, compulfi fuere hujus fa
Hud enixi fumus , ut eluceret, qui ea poteftas fen cramenti adminiſtrationem in Presbyteros transfer
fim explicuerit fefe & in ufum exercitiumque ve re : fi qua illi fibi crimina & per pœnitentiam re
nerit, plaudentibus & adgaudentibus Epifcopis, tinenda , & per abfolutionem remittenda fervave
cum ita fieri utilitas & neceffitas Ecclefiae flagi runt : non aliud profeéìò quàm partem aliquam fi
ła Vlt •
bi retinuere ejus poteftatis , quam totam diu & ob
T- -
tinuerant foli & exercuerant. Itaque cafuum re
fervatio ad Papam fieri non potuit , nifi accifa immi
C A PUT XIV. P.4. 1.1. c.71. mutaque prifca Epifcoporum poteftate. At referva
tione caſuum ab Epiſcopis ſolvendorum non decer
ptum aliquid eft de priori Presbyterorum potefta
' De Cafibus Epifcopo refervatis. te : feu ex adverfo in ipfos transfufum eft totum fe
rè Poenitentiæ ministerium; quo priùs Epifcopi
I. Notabile difcrimem cafuum , vel Pap«, vel Epi fungebantur, paucis quibufdäm velut reliquiis fub
fcopo refervatorum. Epifcopi prioribut Ecçlefi« fecül;, duétis , qua: Epifcopis fervarentur: ..
foli Parnitentiam adminifirarumt , publicam faltem . II. Cùm autem poenitentiam publicam non ad*
II. Imitio mom refervarumt /ibi Epifcopi, mifi moto. miniftraverint prioribus faeculis , nec adminiftrent
ria &r emormia crimina . adhuc nifi Epifcopi ; cumque publica non inflige
III: Refervatio crimimis peculiari, , quod gravif retur poenitentia, nifi propter gravia crimina : immo
fino fuerit offendiculo. mediis faeculis propter publica tantùm crimina : in
IV. Progreffo refervationis cafuum ad feculum и/ de fa&um ut ab annis ferè fexcentis graviora hæc
que decimum quintum. & publica crimina Epifcoporum clavibus fervaren
V. 4d Epifcopum , vel ad Pœmitentiarium remitte tur. Audi ut loquantur Epifoopi Synodi, Lenor
bamtur rei quorumcumque crimimum refervatorum,
vicenſis anni 1o31. Presbyteri de ignoti, cauſi , Epº
** fecernerentur ab illii , qua Pontific; refervänd a_ fcopi de motis excommumicare e/? , me Epifcopi vilefca*
31ure eramt.
poteflar. Eadem ipfa penè funt verba Epiftolae fino
VI Literis inſtruebantur pœnitentes & à Parocbo äicæ Ratherii Epifcopi Veronenfis ad Parochos
ad.£pifcopum , & ab Epifcopo ad Papam. ſuos : De occultis peccatis pœnitentiam vos dare pºſ°
VII. Refervatio cafuum inter Abbate, &- camo. fe feitote, de publicis ad mo* referemdum effe agnofci
221 tor .
te. Concilium Londinenfe anni 1 1 om. refervavit
/1II. Nulla occulta crimima refervari debere eem Epifcopis abfolutionem deteftandae ejus faecularium
fet Gerfonius. Alia aliorum ea dé re fentemtia , alii impudicitiae , quae naturae ipfi injuriofa eft, Ca*
«& alii ufur. Statuta Tridemtim« Synodi, & Conci 48. Malmesbur. pag.119. Stephanus Parifienfis £pi
Juorum Mediolamen/ium fub Saméìo Carolo. fcopus ad jus fuum revocavit mandato fpeciali ju:
I. Qº eodem capite eifdemque penકે dicium & poenitentiam ejus, qui illuftri Martyrt
Chriſti Thomas, priori Sanéti Vićtoris, cluentas
verbis Tridentini Patres, seff. 1 4. e.j. & manus intulerat . Haec funt ejus ad Archipresby
£*PæY & Epifcoporum potefiatein ättigerint åê teros verba, ut mandatum promulgarent : Manda
9\fuum refervationem: plurimum tamen çertimmè mur vobis, quatenus umufquifque veftr£m in fuo Ar
intereft difcriminis. Ut enim Chrißus ligandi fol chipresbyterátu probibeat , ut nullus omnimo Presbyter •
Vendiquc Poteflatcm iifdcm admodùm §iiiis ę. mec de ſeculo, mes de Religione, nec Abbas , nee C*
долг «
*
De Beneficis, Part.I. Lib.II. Cap.XIV. 257
ponieter, mes Monachus inclufur, mec Eremitat, mec rum malitiam bic duximur adne&emdum, ut fingu -
etiam Abbas Saméti Viétori; bujur excommunicatio li* ammi* im gemere folemmiter excommunicemtur Jor
nis reum 4d fe pro canfèffione venientem fufcipiat, tiarii , perjurii fupra Sacramenta , incendiarii , fu
meque abfolutionem hujus culp« tribuat, aut íæfiitem1 re* atrociorer , raptores. Ita ut qui fciemter im dif
tiam injungat • Quia ego de toto reatu mibi fol; ab pemdium cujuflibet pejeraverimt , mom äbfolvantur, nec
folutionem Ó- pænitentiam reſervavi. Hoc quoque prg eis pænitemtia imjumgatur, nifi ab Epifcopo Diaecefa
•ipimur , ut Presbyteri , quando excommuniçant, äanc mo , vel ejur authoritate, preterquam in articulo mor
moran prohibitionem omnibus dicant. Conc. Tom. ro. tir , &• tumc eir injungatur, quòd ex quo comvalue
pag.274. Synºd. Parif pag.8. 32. 176. 179. 18o. rimt Epifcopum adeamt , ab eo, ve! ejus authoritate
& feqq. 4dde Synodicum Rotomag. pag-244. 298. pænitentiæm ſufcepturi . Roger, pag.756. 8o8.
3or. 3oz. Verùm longe major harum refervationum nume
III· Non abs re erit aliqua hfc animadvertere, rus in Synodo Santonenfi legitur anni 1 28o. ut &
quæ non paffim obvia fint. i. servat fibi Stephanus in Nemaufenfi anni 1 284. Concilium Lambethenfe
abfolutionem criminis, poftquam perpetraturh fuit. in Anglia anno 128 r. refervat Epifcopo homicidia
Cum autem civitas tota hujüs facinoris immanitate voluntaria, five publica, five occúlta. Abfolutionem.
commotafuiffet, ejus judicium & abfolultionem ipfi ab homicidio voluntario , tam publico, quàm occul
ei Canones antiqui vindicabant. Itaque mandáto to , folir Epifcopis extra mecefftatis articulum refer
$jus non aliud quàm Canones antiqui innovaban vamur. Subditur quod refervationibus ad Papam .
tur & prQmulgabantur. 2. Hanc exéommunicatio pertinentibus praefidio fit, Per quod minorum imtem
nem p3culiarem fejungit Stephanus ab excommuni dimus refrenare audaciam, 6 non majorum reveren
gationibus illis generalibus, quas in Præconiis fuis ti in aliquo derogare. Sed hoc Decreto cum ſub
IParochi promulgabant. Itàqiie jam tum Parocho. jiciantur publicae poenitentiae ea omnia crimina,
‫ת‬urn pqteftas
t excommunicandi
ar ad has cohibita
e quæ fcandalo graviffimo funt, Epifcopo utique re
generales in ſuis ad plebem concionibus excom fervantur, qui folus publicas & folemnes poeniten
£unicationes : cum Epifcopus peculiares vibret, tias adminiftrat. Cum juxta facror Camomer peccatae
&in Privatam perfonata excommiunicationes. Quo graviora, ut ince/ius, é º fimilia, que vulgati/ima
fenfil donanda funt forfan illa jam reiåtå'Lemôï. fuo fcandalo totam commovemt civitatem , fimt folem
cenfis Concilii verba: Preſbyteri de ignotif cauſºr. ni poenitemtia caftiganda , érc. Cam.8.
Epifcopi de notir excommunicáre eß. 3. Non dubita Concilio Ravennatenfi anni 1286. longa feries
$ videtur. Stephanus Epifcopüs, quin Abbates texitur Cafuum Epifcopo refervatorum ; qui tamen
IMonachi , Eremitæ & Inclufi quandoque confeffio omnes demum ad haec duo capita religantur : eo
*£§ exc!Per£mt , & poenitentias injungerent. Non rum quæ jus vel confuetudo generalis,& eorum quae
aliàs enim illos eo ifiterdixiffet. Táció íåíïém Epi peculiaris locorum ufus refervavit. Im quibus d.
fçoporum affenfu id fiebat, eratque id veluti réf comfuetudine gemerali, vel fpeciali Epifcopis referva
$uum aliquod veftigium moris antiqui, cùm ven tur confeffo , Cam.8. Quibus non video, quæ aptior
titabant complures äd Abbates Monachofque con firmiorque interpretatio adhiberi poſſit, quàm ſi di
{ulçndos , fi quos audierant pietate claref:ere, iit catur, crimina publica Epifcopis refervata fuiffe •
à dubiis expedirentur fuis, & eorum dirigentibus generali confuetüdine , antiquis innixa Canonibus,
monitis canonicam fcelerofr vitae peragerent poe quòd publica nempe poenitentia eluenda fint: oc
£itentiam; 4. At eorum cautiffimi quiqüe ad Ëpi culta verò crimina] Epifcopis quandoque, refervari
£opos referebant, quidquid fibi fpinofius incidif. peculiari confuetudiné, vel. ಸಿ.
mandato Epifco
fet. Ad Epifcopum inifit' Bernardûs eiim infignem pi, propter eorum enormitatem. Non fatis enim
£um-,qui miffus ad fe fuerat, ut ad fontem jucn fimile veri eft, occulta haec flagitia Epifcopo refer
$am uberrimum Ecclefiafticae' eruditionis; i$ Vidé. vari quandoque ex quibufdam quafi reliquiis anti
licgt monafticam antè vitam profeffus, &arnalibus quae difciplinae , quae publicam eis poenitentiam in
Poftea nuptiis publicè fe implicuerat. Epift.76. dicebat , tametfi occultis. Etenim à VI. vel VII.
IV. Presbyterorum quoqüe is erat pöteßatis & faeculo exolevit is ufus, ad occulta etiam crimina
fapientiæ modus, ut Ëpifcopo excutiénda folven exporrigendæ publicae pœnitentiae. Illae ipfae duae
daque. fervarent , non `publica tantùm criminaL ſpecies reſervatorum Epiſcopis criminum, viden
quod ipfo jure cautum eràt : fed ex occultis etiam tur & his perftringi verbis Synodi Exceftrcnfis an
grayittima quaque. Ita fanxit odo de Sully Pari ni 1287. Majora & notoria noſtro Paenitentiario re
fienfis Epifcöpus circa annum r,oo. saceri?e, ma ſervent. Cam.5.
*r* refervent majoribur, in Confefonibur, fieut ho V. In hac Synodo autem , ut & in plerifque aliis,
•picidi£ , facrilegia, peccata contra maturâ, , ince & in Conciliis compluribus promifcuè plerumque
fiur, & #upra virginum , injećtioner manuum in. rqferuntur cafus fivè Papae five Epifcopo refervati :
pareº , vota fracia (3 buiuſmodi, circ. synod. Pa quòd nimirum, ut equidem fufpicor, eorum dif
rif. Pleraque horum crimiiium non ferè iiifi occul crimen Epiſcopi examini permitteretur. Hi mit
ta fit!!! . . Jam monui his ipfis tatutis Synodali temdi funt ad Epifcopum , ut ipfè quor abfolvere pote
bus id decerni , ut qui refervata Papae crimina rit , abfolvat , quor verò abfolvere mom poterit , ad Pa
perpetrarunt, ad Epiſcopum primò ſe conferant. para mittat abfolvendos. Can.22. Epifcopus Cice
Id jam decreverät Conciliiim EboracenfeTanni fìrenfis in Synodo anni 1 189. refervavit fuo judi
* 194. ut quolibet Dominico die Parochi è fuggeftu cio graviora quaeque crimina. Enormia delicta no
cxcommunicarent, ſeu excommunicatos denuntia bir , vel Pœmitemtiario noflro referamur. Concilium
rent perjuros ; & ter anno quolibet illud adderent, Avenionenfe anni 1326. plurimos cafus Epifcopo
quod ad terrorem incutiendüm pertinet, tympano. declarat fuiffe refervatos, Jure, confuetudine , vel
rum ftrepitum, & cereorum extinétionem; deni ftatuto Provinciali , vel Synod.tii. Concilium Vau
que fi. ad poenitentian refipifcerent, eosiit'ad poe renfe anni 1 368. fanxit, ut Epifcopi facultatem
9!tentiarium-, vel ad Epifcopum ablegarent. ' Eo, abfolvendi à refervatis, tot largirentur Presbyte
£ngulis diebus Dominicir excommunicatę aenumeiet 5 ris, quot conduceret ad plebium fibi creditarum
Grc. Aa £pifcopum , ve! gemeralem Diœcefi, Confeffo falutem .
yer” tranſmittantur, &rc. Concilium Arelatenfe quod in annum 1 z6o. con
Qoncilium Londinemfe anni r zoo. refervatorum jecerunt Conciliorum Coinpilatores, illud edocet
£a!uum numerum auxit, & ejus rei caufam non fi nos haud afpernandum, folitos fuiffc Epifcopos
lui , grafanţi nimirum licentie fcelerum 8 impuni Quadragefimè tempore Pœnitentiarios fuos mitte
**!' medendi neceffitatem ; Ad reprimcmdam multo rc ad Parochias ruris, qui mulieres & ægrotan
Tom. I « -
K k tes
*258 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
tes 2 refervatis abfolverent. At ibidem damnatur quoties in refervatos cafus impegerint. Dift.6. e.4.
fraudulenta eorum nequitia, qui his Poenitentiariis Virgam quafi cenforiam ftringens Joannes Ger
ita cumulatè confitebantur , omnemque peccatorum fonius in illud Carthufienfium ftatutum , quo Su
farcinam in eorum aüres ita conjiciebant , ut Paro perioribus refervatur abfolutio omnium crimina
cho, proprio sacerdoti confiteri reſugerent Ideo & lium , culpa gravis : illud non diffimulat, minimè
vetantur ibidem Poenitentiarii integras audire con fibi probari , quod referventur crimina omnia , mul
feñones, nifi fpeciali Epifcopi mandato, Parochi tò minùs quòd occulta , nifi perrarò ; quòd hæc
que afenfu freti elent. Ni de mandato Pr«lati , refervatio publicare quodammodo videatur , quae
& licentia Curati. Concilium Arelatenfe anni 1275• latebant. Confe/io Sacerdotalis de occultis, raro ,
jam relatum fuperiori capite, cafuum refervato ά' cautiffîmè debet remitti ad Superiores. Joann.
£um prolixa enúmeratione praemiffa, jubet ut ho Gerfom.. tom...pag. 3 16. 3 18. 332, 334. 63 1. Miffa.
rum confcientig onerati, ad Epifcopos pergant » facio alia ejufdem Gerfonii monita complura , quae
vel ab eis ad Póntificem remittantur: Tramfmittam legiſſe non pigebit circa caſuum reſervationem. Il
tur abfolvendi per ipfor Epifcopor, ß id eis, de jure lud potiffimum urget, ut Parochis liberum fit de
eompetit : alioqui cum eorum literis ad Sedem Apo occultis omnibus peccatis abfolvere.
ſtolican tranſmittamtur. Cam.11. Inde Venitur ad VIII. In hanc ejus fententiam non defcenderunt
Qomplura crimina Epifcopi auribus & clavibus re Epifcopi . Frifingenfe enim Concilium anni 144o.
ferväta, non eo quòd publica , fed eo quòd gravia refervat Epifcopis crimina omnia extraordinaria ..
fint, five illa fint publica , five occulta; ficut & Quemquam emormibur criminibus irret itum. Cam. m 4.
in Concilio Nicoſienſi anni 1298. Majora Epiſcopiº Concilium Sueffionenfe anni 1456. hortabatur Epi
peccata referventur • . - -
fcopos, ne refervatorum abfolutionem Regularibus
v I. Cóncilium Salisburgenfe anni 141o: prohi concederent , nifi paucis & eximiis , & vel illis
buit , ne Parochi ad Sacramenta eos admitterent , etiam non omnium , fed nonnullorum dumtaxat
quos ipfi ad Epifcopum prgpter refervata crimiga criminum. At Cardinalis Campegius Legatum.
i'emifiífent, nifi ab eo retuliífent Epiftolas, quae fi agens à Latere in Germania, & Ecclefiarum refor
dem facerent de impartita eis abſolutione , & de mationi ftrenuam navans operam , illud in hanc
poenitentia eis injuncta, cujus partem faltem ali rem conftituit : ut parceretur impenfis , & famae
quam impleviffent antè, quàm ad fagrum Chrifti conſuleretur poenitentium , concederetur
Confeſſariis omnibus facultas abſolvendi
pofthac
laicos à
Corpus accedere ſinerentur. Ad Epiſcopum ergo
deférebat Poenitens literas Confeffarii , quibus quibuflibet occultis criminibus, quamvis ea ipfi fi
Hagitiorum fpecies continebantur & circumftanti£, bi refervaffent Epifcopi : exceptis hæreticis, ho
„ut fuprà di&um eft; ab Epifcopo referebat ag Cog micidis , excommunicatis, qui ad Epifcopum remit
feffarium, quibus impaéta fibi pœnitentia fignifi tendi eſent: Clericis verò eo poſtmodum loco fu
caretur , ut hic liquét. Cam. 1 1. Utrumque hoc li turis , quo priùs erant. Conftituimus ut deinceps
terarum genus multis fuprà laudatis Canonibus in quilibet Confeffor abfolvere pofft laicor contrito, &
finuatum eft. Concilio Dertufano anni 1419. pro confº/os à qubufcumque peccatis occultis quantum
hibitum eft Presbyteris faecularibus , ne Confeffio cumque gravibus ór enormibus, que ordinarii fue
nes audirent , nifi licentia fibi Conceffa , vel ab Epi authoritati refervaverant , excepti, dumtaxat bomi
fcopo, vel à Vicariis Generalibus , vel à Parocho : cidir , h«retici r ór excommunicatir , ad Epifcopum,
{ed ne vel ipfi , vel Monachi abfolverent à cafi vel ejus Vicarium mittendis. Quod autem ad Cle
bus Epifcopö refervatis , nifi fcripto fa&ta fibi co ricor , mihil quoad hoc ftatutum intelligatur inmova
pia, & expreffis cafibus, quorum reos poffent ab tum. Cam.9. In Concilio Colonienfi anni 1 536. Part.
folvere. Epifcopus enim quandogue non omnium, 7. c. 37. Archiepifcopus perpenfo quantum immine
fed aliquorum dumtaxat abfolvendorum crimi ret periculi & moleftiarüm à crimiinum occultorum
num póteftatem faciebat, eorum, quae fibi refer refervatione , eorum remittendorum facultatem .
vaffet • omnibus indulfit Parochis. Synodus Auguftana .
v II. Statuta Cluniacenfis Ordinis fub Abbate anni 1548. innovavit confirmavitque ftatutum Cam
Henrico compilata , qui eleélus eft anno 1 3o8. Ab pegii Cardinalis. Cam. 1 9. Concilii Colonienfe anni
bati & Provincialibus refervant atrociora aliqua 1 549. Poenitentiariorum nomen & Provinciam at
{celera, ficut & poteftatem defignandi Confeffores tribuit compluribus Beneficiariis & Regularibus ,
& poenitentiarios , quibus Monachi confiteantur: quibus Archiepifcopus Colonienfis jus & authorita
Abbas ipfe Cluniacenfis integram fibi uni fervari tem impartiit refervata crimina dimittendi. C.36.
vult abfolutionem eorum, qui in juffu fuo Romam IDenique Tridentina Synodus novis praefidiis mu
perrexerint. Bibl. Clun. pag.1 544. 1559. 1575: 1598. niens authoritatem, tum Pontificis Romani , tum
Alexander III. Papa poteftatem conceffit Abbati Epifcoporum ad refervandos cafus; non cam pote
bus Ordinis Præmonſtratenſis remittendi deliéta om ftatem revocat ad publica refervanda , fed ad
nia eorum qui fibi fubjicerentur, atrocioribus tan atrociora quædam & graviora crimina . Seff. 14. c.7.
tùm Metropolitano, aut Papae refervatis , cum pu Itaque Gerfonii monita, quamvis prudeiitiae non
blica fuerint. Majoribus & difficilibus criminibus, modicum prae fe ferrent, quamvis effent etiam .
qua manifefta fuerint, Metropolitano, vel Romano Conciliis quibufdam approbata , nequaquam tamen
Pontifiei refervatif : Bibl. Pramonſt. pag.632. 634. ejufmodi vifa funt Tridentinis Patribus, quae Ec
Innocentius III. definiit, potuiffe ab Abbate con clefiae univerfae vel neceffaria , vel conducibilia
tra Epifcopum praefcribi poteftatem remittendi mi eſſent .
mora crimina. C. Cum olim . De prafcript. Farmam . Concilium I. Mediolamenfe fub San&o Carolo ,
Ibid. Quod argumento eft , non potuiffe praefcribi rccenfuit crimina, quae fibi Epifcopi refervarena
ab eodem poteftatem remittendi majora crimina & folvenda , ad eorum licentiam refecandam : nulla ha
refervata, nifi jurifdi&ionem haberet , quafi Epif bita ratione an publica effent. Concilium III. Me
copalem, & quaſi nullius eſſet Diœceſeos, ut à diolanenſe prohibuit , ne à reſervatis hujuſmodi
Congregatione Regularium declaratum eſt. criminibus abfolverent Regulares; ipfummet enim
In libro antiquarum Definitionum Ciſtercienſis Summum Pontificem declaraffe, id eis per Apofto
Ordinis, jubentur Regulares confiteri ſemel heb lica privilegia non licere. Quemadmodum à S. Sede
domada qualibet ordinariis Confeffariis , Abbati Apoflolica declaratum eft , id ei r mom licere . 4$.
verò fcmcl quotannis; ac praeterea totics Abbati , Eccl. Med. p. 1 1. 93. 768. Docet ipfe Carolus in fuis
Mo
 DeBeneficiis, Part I. Lib.II. Cap.xv.
Monitis, id à Gregorio XIII. declaratum fuiſſe »
juxta fententiam Congregationis Concilii. Concef
ferat olim Pius II. Congregationi cuidam Lufitane,
quæ (e ವ್ಲಿ Captivorum redemptioni dica
verat, facultatem abfolvendi ab iis, quæ Epifcopis
refervata effent. Rainal. ann. 1461. m.4o. At hoc ge
nus facultates à nuperis Pontificibus revocatæ funt.
Hinc porro elucet quantumvis ad fapientiae re
gulas temperata quaedam confilia , non omnibus ta
men confentire teinporum, locorumque varietatibus.
Optatum illud fuit Gerfonio , fuit & Conciliis qui
büfdam, ut publica tantùm crimina refervarentur,
utque pluribüs Presbyteris copia abfolvendorum eo
ruim fieret. At , nec San&o Carolo, nec Conciliis
Mediolanenfibus, nec Tridentinae ipfi Synodo vifum
eft id noftris his temporibus expeditum , aut con
ducibile effe poffe. Cenfuit etiam Concilium V.
Mediolanenfe , Cap. 1o. mutanda quandoque effe ,
quae referventur crimina, & alia âliàs refervanda :
ideo & Epifcopo juffi ea definente qualibet Syno
do, defignare, quae refervarent. Quod ad caufas
porro & excommunicationes attinet, quas jus Ca
fionicum & Decretalium libri , vel Papae , vel Epi
fcopis refervant, eas in unum congeftas leges, fi
voles, ad calcem A&orum Ecclefiæ Mediolanenfi.
Aâa Eccl. Med. p. 988. &c. Non pauca ibi funt ab
afu Gallicanae Ecclefiae aliena. Sed jam non femel
patuit, non ad ea reftringi noftram hanc lucubra
tionem, quae ufu recepta fint apud Gallos noftros •
C A PU T XV. P.4. l. 1. c.72.
De Indulgentiis.
* * I. Exempla antiquiora Indulgentiarum , à Papa
conceſarum , ab Epifcopir, à Parochis, communi con
fenſu .
II. Epifcopi fibi mutuò copiam alii aliis faciebamt ,
relaxamdorum ex parte aliqua laborum pormitemtia.
III. IV. Cum ea poteflate jam mom pauci abute
ventur, eam Comcilium Lateramemfe IV. ad die, qua
draginta coarčtavit. Ne Romani quidem Pomtificer
*umc plures plerumque imdulgebant. Qgo die dedica
batur Ecclefia , ammu* remittebatur ex Indulgentia.
Cur & quomodo.
V. Revocamt etiam Epifcopi conceffus à fe faculta
tes largiendarum Indulgentiarum.
VI. Progreffo Imdulgemtiarum ufque ad Comcilium
Conſtantienſe.
' VII. Virorum praftamtiffnorum femtemtia &• vo
wum , ut modum pomatur Imdulgemtiir. Antiquiffimus
earum ufus hanc flagitat moderationem .
• VIII. Quæ prima comceff& fumt Indulgemti« plemif
fim«, ea mom poema* tantùm bic luemda* , fed & poft
mortem fubeumdar im igme purgatorio exolvebamt.
IX. Jamdiu eß quod Concilia C$* Pontificet confpi
rant cr commitumtur ad Indulgentias moderanda: •
I. Atior . locupletiorque eft Indulgentiarum
materia, quàm ut hîc eam pertraétare to
tam adgrediar . . Unam delibare qüaeftionem ani
snus eft , circa jus feu Pontificis, feu Epifcoporum
ad eas fibi refervandas. Statim incurrit in oculos,
quàm arélè cohaereat ea quaeftio cum iis, quae fu
perioribus capitibus difceptata funt. Ad Alexandrum
II. Papam ablegatus fuerat ab Epifcopo Italiæ Pref
byter, qui Presbyterum alium de medio fuftule
rat , ut âb ipfo maximè Pontifice tam infando fa
cinori jufla poena decerneretur. Annos poenitentig
º:
induxit Pontifex , quatuordecim , qui númerus di
必 midio minor erat :eo, quem Canones definierant.
1.5 Denique præcepit Pontifex Epifcopo, ut poeniten
tem ejuímodiin Monaterium aliquod contruderetº
- Тот, *
259
ubi exploraretur, quo ille fervore animi ftadium
poenitentiae decurreret, fa&a etiam tum Epifcopo,
tum Abbati poteftate minuendi & temporis & Tri
goris, pot triennium certè, fi tantulo faltem tem
pore nihil ille remififfet de aeftu & ftudio expian
di fceleris. Et fi tibi, vel Abbati videtur fibi remit
tere , fi humc obfervaffe pœnitentiam videris , poß
trer ammor liceat. Epift.z9. -
Hoc exemplo dilucefcit illud ftudiosâ obfervan
dum , quo tempore certabant Epifcopi , ut Papae
judicio refervarent atrocium fcelerum reos, ut eo
rum poenitentia labores ipfe definiret, unde ca
fuum refervatio : tum coepiffe quoque Indulgen
tias increbrefcere. In hoc ipfo enim exemplo Pon
tifex quidem ipfe primus remifit dimidium poeni
tentiae tempus; annofque duodetriginta , quos Ca
nones praefcripferant , in quatuordecim contraxit.
Conceffit etiam Epifcopo, immo & Abbati Poeni
tentis cuftodi & exploratori , ut de dimidiata jam
poenitentia vel decurtarent aliquid temporis, vel
laboris mitigarent. Ita poteftas Epifcoporum ad
concedendas Indulgentias arétiori gyro conclude
batur quàm priùs : ejufque rei authores ipfi erant •
Cum enim infignium horum facinorum poenitentiam
Papae femel commififfent , fua fe ipfi authoritate
abdicaverant: nec de poenis deinceps à Papa prg
finitis quidquam ipfis nifi eo permittente poterant
detrahere.
Presbyter quod agimus , Romam tranfmiffus
fuerat, ad judicium camomicæ pœnitentia fufcipien
dum. Sed fuggeritur exemplum aliud mifèlli homi
nis, qui inopinus fratris fui morti occafionem prg
buerat. Poenitentiam ei canonicam inflixere Epifco
pi Petracoricenfis & Tolofanus , cum Hugone Ab
bate. Cui licet eondignam religio veftra injunxerit
6* laudabilem paenitentiam .. A t cum reus Roma m
profe&tus effet , Alexander idem II. aliam , eam
que, ut credere æquum eft, mitiorem ei poeniten
tiam injunxit , Circa eum pœmitentia vifcera exhi
bentes, facultatemque eis Epifcopis indulfit , ut cle
mentiæ & lenimenti adhuc aliquid adjicerent , fi
Poenitentis vel vires vel animum labafcere vide
rent. H«e omnia illi ita injumximus , ut fi imfirmi
tatem ejus b«c mimimè ferre poffe providemtia ve
stra preſenſerit, lieentiam habeat miſerendi, prout
placuerit . Epiff.33.
Eft quod vehementiùs miremur in eo parente ,
qui filió praeter mentem , praeter voluntatem fuam
-
mortem intulerat . Huius enim cum definiffet Pon
tifex idem totius pœnitentiæ curriculum, laboref
que ejus omnes præfixiffet & macerationes ; earum
minuendarum poteftatem non Epifcopo tantùm
conceſſit, ſed & Presbytero cuicumque cordato &
robo. si quis autem Epifcopur , vel Religiofur Pref
yter caufa pietatir aliquid fibi relaxare voluerit ,
hor ei Apoſtolica authoritate concedimus - Epiſt.37
hinc palám fit, non Epifcopis tantùm, fed & Ab
batibus Parochiſgue & Presbyteris communicatam
effe poteftatem indulgendi & remittendi aliquid de
poenitentiis Canonicis , & ipfis quas fuo ipfius ore
Pontifex indixiffet .
II. Eadem vigebat inter Epifcopos mutua cha
ritas hnmanitafqüe. Cum enim Sagienfis Epifco
pus modum poenitendi pra fcripffet infando fica
rio, qui peregrinos tres interfecerat , ad Sanéti Mi
chaelis Templum voti 'caufa proficifcentes: liferas
confeftim dédit, quibus Epifcopis prorfus omnibus
poteftatem faciebat , ut aliquid ex ejus pœnitentia
áecerperent . Depromptum cft hoc exemplum ex
Epifióla Lanfranchi Archiepifcopi Cantuarienfis,
ad Thomam Archiepifcopum Eboracenfem , quem
ea de re commonefàciendum effe duxerat. Cui ex
more. pænitentia injuméta, commonitoriar litera* fí
bi tradidit ; ut fi qui* Epifcopus pietate motut , mi
fericordiam ei vellet impendere , poteßatem baberet ,
K k 2. guanº
2 бо Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
quamtum vellet , ipß ignofcere , Epiff,9. . . aquam ; hic ß ad diéfam Ecclefíam vemerit im die
Gregorius VII, 'nihil alind quàm Archiepifco Dedicationir, aut femel im 4mmo, &• adjutorium de
pum Salisburgemfem oravit, ut veniæ aliquid face derit ad opera Eccleſia, ex parte Domini noſtri Je
ret, contemplatione Romana: peregrinationis. Prº fu Chriffi &• ex noffra fit abfolutus de tertia par
amore S4néti Petri, cujur limina prafentium por• fe majorum peccatorum unde parmitentiam habet fu
sitor requiffvit , ftudeat Religio tua vifcera pietatis fceptam, ufque ad ipfum diem revertentir amni & ba
ſhi aperire in quantum cum falute anima fue vi beat licentiám inträndi in totas Ecclefiar per totum
detur tibi pofe fragilitati fue con defcendere, quateº ipſum annum, communicandi, & pacem accipieu
au, non pæniteat eum tanti itineris laborem fwbiif* di , & tondendi , & radendi, cár lini veſtiendi ,
fe, Grc, J.: 1. Ep.39. Cum Archiepifcopus Rotoma - excepto quadragefimali tempore, & jejuniis de qua
genfis, aliique Epifcopi Tunicam Chrifti Servato" tuor temporibur. Et fí trer dies de feptima funt
iis apud Argentolium venerati fuiffent, anno 1 i 36, ei vetati per panitentiam , unum reddimus ei,
criminum graviorum reis annum relaxarunt unum ut comedat & bibat quod ei Deum dederit , duo*
de injunétis pœnitentiis; levioribus culpis dimidiam alior jejunet ; &• ff duo , unum reddimur ei ; & ß
remifere poenitentiam; denique totam remifere iis » unur, illum reddimur ei , tali t emore , ut pafcat
quorum negligentia quadam pueros intra feptcn fret pauperet. Denique illor qui de mimoribut per
riium mori contigiffet ; folo infli£to Feriae fextae eatis funt confeff, &• babent pœnitentiam acreptam,
jejunio , cujus etiam conceffere. Presbyteris, ut Jî venerimt ad Dedicationem Ecclefîa, aut femel in
veniam facere poffent Pœnitentibus , qui orandi 4mmo , cum adjutorio ad opera Eccle/ia , abfolvimur
gratia ad Eccleſiam procederent, Synod, Roto. pag. de una medietate aecepta pænitentia, ufque ad unum
I49. Alexander III, qui Ecclefiam inviferent, quàm 4nmum . Omni ammo abfolutio qua fa£ta fuit im Dedi
ipfemet dedicaverat, illis ammum unum de crimi fatione, celebrabitur annua recurfíone, /î venerint
malibus , feptimam partem venialium rel4x4vit , Hgc pœnitentes . Spicil, tom.6. p. 4*7. 441. 44*. Planum
ex Baronio .4m. 1177, hic eft majorum minorumque criminum pœniten
-

III. Erat indubitatiffimè tunc permagna Epifco tias diftingui; annum poenitentiae relaxari unum,
porum parcitas in difpenfandis indulgentiis; cum ut vertente anno invitarentur Pœnitentes ad ven
8: Pontifex eis annueret , & ipfi invicem fibi con titandum ad anniverfarinm Dedicationis diem , In
cederent poteftatem levandi cóntrahendique praef. dulgentiae adhuc aliquid ibi tum confecuturi ; de•
criptis Poenitentibus poenas , At ab illa certè mo nique plenas feu plenarias, ut loquuntur, non.
qeratione defcitum erat tum, cum Lateranenfe » fuiffe has Indulgentias; non tantùm propterea qu
Concilium IV. fub Innocentio III, Anno 1 v 15. que ultra annum non protendebantur , féd etiam quôá
rebatur effufiore licentia indulgendi in contemptum eo ipfo Indulgentiæ & remiffionis anno portio ali
veniffe claves Ecclefiae, folutamque effe fibulam di qua canonicarum pœnarum fubeunda erat.
fciplinae canonicae • Qgia per indifcretar & fuperfluat V. Hoc nimirum in Concilio Lateranenfi IV.
Indulgentiar, quat quidam Ecclefiarum Pralati fa contraćta eft Epifcoporum poteftas largiendi Indul
cere mon reverentur, 6, claver Ecclefia contemmun
gentias; fed ita neceffe füit, ut anguftos ipfi fibi
eur, & panitentiali ſatisfactio enervatur . Can. 62
met circumfcriberent limites, quò viam praeclude
Ergo fanxit hæc Synodus, ne poffent poftac Epi rent effuſioribus quorundam had enus largitionibus •
fcopi amplius quàm anni unius'Indulgentiam face Ea fcilicet non ម្ល៉េះ erat, fed exitialis incle
re co ipfq primùm die, quo Ecclefiam dedicarent; mentia , iis ipfis quibus indulgebat infefta , ex qua
non amplius autem quàm dierum quadraginta an & vigor Canonum poenitentialium, & poenitentia.
niverfario quoque die ; Quadraginta diei de injun ipfa enervabatur, -

&#ir pcmitentii* imdulta remiffo mom excedat : deni In e ipos auteri, nihilo, mitiores fuere Epi
que ne quacumqne occafione alia ultra quadraginº fcopi in álios ; rcvocata poteftate , quae multis an
ta dies remitterent , cum Romanur Pomtifex , qui tè conceffa fuerat, & qüa multi abujfi fuerant , le
plenitudinem habet poteffatir , hoc in talibus mod*• niendi poenas canonica§. Id quidem manifeftum
zamen confueverit obfervare, -
facit Concilium Salisburgenfe anni 1 »74. ubi , Can
IV. Id decrctum tunc fuit, idque poftea in jus 6., revocatæ funt facultates, quibus ante Archie
<ommune receptum eft , nempe ifi Decretalium li piſcopi Epiſcopique Monachos inſtruxerunt, ad le
bros relatum; id denique à Bonifacio VIII. in niendam canonicărum poenitentiarum authoritatem:
novatum eft : Indulgentia , qua ab uno vel pluri Remiffonibus & Indulgentiis faciendit, Idque fa
bur Epifropit in Ecclefíarum dedicationibur, vel &um , quòd ea licentia licentiofiùs aliqui uteren
aliis quibufcumque cafibur concedamtur, virer non tur ; Fratrum aliquipoteßate fibi tradita funt abu£•
obtinent , / /?4tutum excefferint Concilii gemeralir , In hoc eodem Cóncilio fufpenfae funt Indulgentiae.
C. Cum ex eo • De pænit. C. Indulgentia. In fext. hactenus à pracedentibus Épiſcopis conceſſa , do
de Remiffquibus , Vix ambigi poteft, quin qua nec eas examinaffet Epifcopus & confirmaffet •
graginta dierum numerus , üt ântè pœnitentiis , In ConciliQ Ravennate anni 1314. eadem r£yo^
ita poftea Indulgentiis dicatus fuerif, Unius vel catio fa£ta eft Qmnium Indulgentiarum , quas Prg
lurium Quadragefimarum jejunia uno vel pluri dicatores publicarant permitténte EpifcQp6 vcl Pa
$ annis infligebantur. Quadraginta dieruin in
dulgentia unius erat jejuniorum Quadragefimæ re
pa;.& ultra fines tamen Epifcopis praefcriptos,
in ipfius Epifcopatûs cqntemptum redundabat •
蠶
miffio • At verè unius anni Indulgentia ad dedi Extündebantur aütem Epifcopis hae facultates ju
<ationem Ecclefiae cò fpe£tabat, ut Poenitentes ad ri Canonico inimicae , à viris magnatibus. Qgia •
diem, ipfum &. ad univerfarium deinceps diem de. propter potemtium importunitatem , not. ®r alii Pro
dicationis confluerent, Ejus rei argumentum elici-, vinciales Epifcopi nommullis perfowit religiofii eom*
tur cx Mandato Pontii Arelatenfis Archiepifcopi, eeffmur , ut Imdulgentias , quando pradicarent , vel
anno Chrifti 19oo. ubi annuae remiffionis drdo dif, aliât , poffent annuntiare, &c. Can.zo,
pcnfatioquc ipfa defcribitur poenarum canonicarum. VI, In Concilio Ravennate anni 1317 conceſſi
Conveffio autem illa faéta eß in Dedicationc Eccle. funt, Cam **. , quadraginta Indulgentiae dies omni
fiae Monafterii Montis-majoris ; si tali, eft qui
- - - - - qui ,per bus qui ad Cqncilium convenerant , aut qui ejus
indictam fibi pœnitentiam non introeat in ' Ecçle. convocationi & celebrationi operam navarant , qua
£am , nec eommunionem Corporis Chriffi , nec ofcu draginta , inquam, dies pro diebus fingulis quibus
fa* pacis aecipiat, meo capillor /ibi tondeat,'aut pio huicnegotio operam navarant , Concilium Ave
radat, nee linum veſtiat , nee feria ferumda , aut nionenfe, Can.4. , anni 1316, deccm Indulgentiae
£***** » aut fexta aliquid gw/fet prater panem @ diesiis conceffit omnibus, qui ad nomen Jefu ab.
- -

-
 De Beneficiis, Part. I. Lib.II. Cap.XV.
aliquo pronuntiatum caput inclinarent. Totidem
ad idem indulfit & Concilium Biferrenfe anni 1 35 1.
Can. 1. Quo utroque in Concilio teftificabantur
Epifcopi obfecundare fe velle decreto Gregorii X.
qúi ad hoc Chriftianæ pietatis documentum, ma
ximè inter Miffarum folémnia, Fideles omnes exci
tarat. Concilium Vaurenfe anni 1368., Can. 87. ,
Narbonenfe 1 394., Can. 27. & Colonienfe 1443. ,
Cam.ro. , plurium dierum veniam fecerant , pro
confiinilibus aliis Chriftianæ pietatis officiis • Con
cilium Pifanum anni 14o9. plenaria Indulgentia cu
mulavit eos omnes, qui vel affuerant, vel gratia
& fuffragio fuo faverent huic Concilio. Imdulgen
tiam plenariam à poema ór culpa femel in vita .
§eff.z 3. Pontifex eandem indulfit pleûiffimam veniam
in extremo vitae difcrimine. Mártinus V. Pontifex
fautores omnes Concilii Conflantienfis eodem gra
tiæ veniæque cumulo donavit. Seff.43. Itaque plc
nariae Indulgentiae largitores funt vel komani Pon
tifices , vcl Synodi generales ; Epifcopi Synodi
que Provinciales non fibi fumunt, ut plufquam--
dierum quadraginta concedant. Cum anno 14*3*
Cantuarienfis Archiepifcopus plenariam defpondif
fet Indulgentiam omnibus Cathedralem fuan Ec
clefiam vifitaturis, ejus fimilem quae in Romano
Jubilæo promulgatur , fraterna- illum correptione
Martinus V. Papa objurgavit. Raimàl. ann. 1443•
wººfer. 2.1.
VII. Cum Legatum ageret in Germania Cardi
nalis Cufanus, in Concilio Magdeburgenfi anni
145o. declaravit, Sedem Apoftolicam in conceden
dis Indulgentiis nunquam his uti verbis, à poema.
6r à culpa ; fed his potiùs, omnium peccatoruvm
remiffonem : cum Canones autem criminum poeni
tentiam in feptem annos protrahant; immo & in
quatuordecim, fi enormia ſint: compendioſiſſimum
effe hanc canonicarum poenarum acerbitatem redi
mere , & Purgatorii ignis cruciatus illis admetien
dos beneficio Indulgentiarum . Rainal. an. 146o.
m. 1o. Anno 1 $ 17. Cardinalis Cajetanus Traétatum
edidit de Indulgentiis, ubi vim Indulgentiarum ad
leniendas canouicas poenas revocare videbatur. E/?
igitur Ecclefiaßica indulgemtia abfòlutio à pœniten
tia injuncta in foro paenitentiali, Raimal. ann. 1 517.
m.76, 79. & anno 1 $ 18. m. 1 18. Non difflmulavit
etiam nec ab ipfo Pontifice concedi poffe Indul
gentias, nifi juftis de caufis , (obrièque & cum.
modo, fervataque proportione meritorum ; caete
rüm praeſumendum ſemper eſſe in favorem. Judi
cis , nifi apertiffima pateret injuftitia. Prafumitur
de jure pro judice femper , , ni/ĵ manifeßè appareat
error ; ſupponens non ex caufa legitima datam tan
tam indulgentiam. Denique refellebatur eo libel
le Novatorum allucinatio, qui poenas canonicas,
adeoque & Indulgentias opinabantur, publicis, tan
tùm crimiuibus indi&tas aptatafque fuiffe ; contrà
ipfe autem oftendebat ; oceultis etiam criminibus
infii&as fuiffe canonicas poenitentias, quæ occultè
& privatim exercerentur .
Jure ergo Concilium Mediolanenfe I. poenas il
las quas facri Canones adversùs crimina quælibet
decreverunt , voluit confitentibus à Presbytero ob
oculos poni , tum ut criminum atrocitas aperire
tur, tum ut poenitentiarum Canonicarum fponta
meus forfan amor aliquis infereretur eorum animis.
4tfa. Eccl, Mediol. pag.1 r. Eft autem perutilis ea
Canonem pœnitentialium inculcatio, non folùm ut
ne eorum memoria obfolefcat , fed , etiam ut In
gulgentiarum, quae fit origo, quae natura & vis
intelligatur.
Conducit illa etiam Canonicarum poenitentiarum
memoria , ut planum fiat , quando ab Epifcopis ,
immo & à Presbyteris conferri potuerint Indul
gentiae, quòd potuerint (cilicet illi de poenis per
Canones definitis aliquid condonare pro modulo
26 I
fervoris & pietatis; quam prae fe ferebant poeni
tentes. Verùm ut Presbyteri poenitentias máximè
publicas non adminiftrarunt , nifi ex delegatione
Epifcoporum, qui paftores funt primarii & Prin
cipes ſuper Diœceſes quaflibet à Chriſto inſtituti :
ita & ad Epifcopos fpeétavit minifterium & difpen
fatio Indulgentiarum. Denique Epifcopis licebat
per Canones levare & lenire labores ac poenas ca
honicis decretis conftitutas, non omnino tollere :
inde eft quod nec plenarias unquam ab eis pro
mulgari lndulgentias jus fafve fuit.
VIII. Pontifices ipfi Romani plenarias non an
te indulgentias conceffere ullas , quàm cum ad fa
cras in Orientem expeditiones cläfficum ipfi ceci
nere: & ad Orientalis Eccleſiae recuperationem in
numerabiles pœnitentium turmas coegere . Qui pœ
nitentes enim, iidem milites belli facri fuere , non
injuriâ : cum militia huius labor & afperitas faci
lè fuperaret omnes poenitentium ærumnas & labo
res , certe exaequaret. Itaque fi æqua lance rem
penfites, nufquäm minus remiffum eft laborum &
poenitentiarum, quàm in hac , quæ plenariarum In
dulgentiarum prima cenſetur eſſe, remiſſione - Hoc
fenfu forfam Gerfonius ita habet : Unde plena In
dulgentia vix folebat dari paffagio Terra San£i4 •
Gerfon. tom.v. pag. 317. Authór eft Baronius ipfe
ante bella Palefìinae facra , Pontifices nunquam
veniam feciffe ampliorem, quàm unius anni Indul
gentiae. Baron, ann. 1177, n.49. . -
Idem cenferi debet de Indulgentiis , quae tum
defpondebantur iis , qui Romam proficifcebantur ,
Chriftum adoraturi ad monumenta Sacra Principum
Apoftolorum. Etenim defatigatio, labores, fudo
res , impenfaeque tanti itineris, jejunia , preces •
eleemofynae, aliaque pietatis opera, quibus, facra
peregrinatio veluti coüdiebatur: id nimirum cffi
çiebant, ut ipfa Jubilæi Indulgentia quantumvis
plena, non expungeret tamen nifi partem aliquam
poenarum Canonicarum, cum pars altera illis, qui
praecucurrerant laboribus effet exhaufta , Ita cnim
quondam Epi(copi juxta Canones de Canonicis poe
iiitentiis quiod refiduum erat condonabant , cum id
erat poenitentium ßudium, ea fedulitas , is chari
tatis aefìus, cui merito id donaretur. Narrat Ab
bas Ufpergenfis anno 1 1 16. à Pafchali II. quadra
ginta dierum Indulgentiam conceffam effe vifitan
tibus venerantibufque limina Apoftolorum • 3aros
amm. 1 1 16, n.6. Itaque ne haec quidem indulgentia
initio nifi parciffima fuit nedum plenaria • -
Jure ergo Innocentius III. Epifcopales Indulgen
tias intra`dies quadraginta coercens, profitebatur.
eodem fe gyro continere Romanos Præfules in
Ecclefiarum dedicationibus , ubi & frequentiùs &c
copiofiùs Indulgentiae effundebantur. Jure etiam
Gérfonius, Ubi fupra, conteftabatur Indulgentiis
modum adhibendum effe , fpe&ata aequitate , uti
litate Ecclefiae, aedificationé fidelium, & laborum
meritorumque habita ratione.
IX. Ideo & Sixtus IV. in Extravagantibus Com
munìbus ultra modum effufas indulgentiarum lar
gitiones juftum in modum revocare fatagebat •
Extravag. Domm. l. r. tit. 9. c. 5. Clemens VIII
preffit ejus veftigia. Baron. ann.847. Tridentinis
Patribus in votis fuit , ut abufiones omnes expur•
garentur, eademque earum percimonia , nunc vige
Êet, quam primoribus Ecclefiae faeculis viguiffe com
eft . . Moderationem juxta veterem & pro
atam in Eccleſia confuetudinem adhiberi eupit •
Conc, Trid. Seff.2.5.
CA
 2.62, .* Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
nec poffe ipfum certiori ac finceriori poenitentia
anteactae vitae commiffa eluere, quàm fi in clau
c AP UT XVI. P.4. L. 1. c.73. ftrum monafticum fecederet , ubi inter MQnachos
regio tamen cultu frueretur , ubi terreni honoris
& regni contemptu flerneret fibi viam ad immor
De Poenitentia publica, poft annum talem gloriam , & ad aeterni fplendorem regni •
Chriſti milleſimum , Mutate vitam , corrigite morer , appropimquate Deo
per veram pœnitemtiam &• comverfiomem perfe£fam •
Quam videlicet pœmitentiam vel converſionem , met
- I. Illuftriffmorum Principum exempla pæmitemtiae ficiliori ut credimur, nec certiori via potefi* appre
publica ante mortem , im Gallia, Anglia & Hif hemdere , quàm quod multum volumus &r optaтиг ,
pamia • monachica profe/fome. Et mor parati fumur , vos ut
- II. Exempla varia Pœmitemtia publicae ab Inno Regem habere, ut Regum tra£tare, ut Regi fervire s
centio III. infliéta , qui veluti paremr authorque eß & pro vobis Regi Regum devotiur fupplicare , ut vo•
3urir Canomici movi . propter fe ex Rege Monacbum , ex Momacho in Regem
III. In h«c exempla multa obfervantur , ex qui per fe restituat . - - - -

bus liquet, nec extremit bis faculis aboleri omnino Anno 1ooz. Alfonfus Hifpaniae Rex ita vitam
potuiffe pormitemtiam publicam. inßituerat, referente ad eum ánnum Bertoldo Pref
IV. Poenit emtiae publicæ exempla indiéìae ab Inno bytero, ut videri poffet , im converfatiome Abbatis
centii III. fuccefforibur . Cluniacenffr obedientiariur ; denique abiturum regno
V. Ad occulta crimina pertinet , quod aliqui fem fuiffe, & Monafticae vitae normám fe£taturum , &
ferunt, arbitrariar effe pœnitentiar . Probationer habitüm Cluniacenfium induendum , nifi Abbas Clu
ex librir Decretalium , ubi publicis crimimibur Pon niacenfis ipfe cenfuiffet , Reipublicae Chriftianae
tificer publicas femper pœnitentiar indicunt. , conducibiliùs effe, ut ea fanétitate & religione
VI. Epifcopi & Synodi Particularer publicit quo confpicuus Rex, regno præeffet , exemplis fuis
que femper pcnitentiis mulctabant publicè pecean illud informaret , quàm ut fibi viveret & in clauftro
iter. Probatiomer ufque ad Concilium Tridentimum lateret. Qui etiam jamdudum fe ibidem Monacbum
VII. Jubet Tridentinum Comcilium publica pæni feciffet , ffàomimur Abbar ad tempus eum fub facu
temtia expiari publica fcelera, conceffa tamen Epi lari hahitu retinere mom fatius judicaret • .
fcopi, difpeufamdi poteftate. Qgod Tridentinum De Commemoratum cſt & à Matthaeo Paris, Ann.
cretum firmarumt Concilia, Mediolami fub Carolo , 1198. ut Angliæ Epifoopus Ciceftrenfis feelera om
&• im Gallii, habita. -
nia palam ante obitum confeffus fit aftantibus Ab
- VIII. Po/? Concilium Tridentimum poffumt Presby batibus & Prioribus Neutriae, quocumque con
teri publicar indicere paenitentias . vocare potuerat , & in poenitentiam infiigi fibi po
IX. Chriftiami Primciper ipfi revocari ufum pœni pofcerit poenas Purgat6rii ufque ad extremum, ju
tamtia publica flagitaverant . 3icii diem: interim`âutem indui voluerit habittt
X. Conſenſus Eccleſia Graca cum Latina. ipfo Monachorum, quos acerbiffimè infe£tatus fu£
rat. Non multum ab his abludit mors Henrici I.
I. UM Poenitentiario. potifimum incubuerit regis Angliæ, ut à vuillelmo Malmesburienfi par
munus regendae poenitentiae publicae , de , ratür. Püblicæ& enim
ea differendi proprius hic locus eft; Publicis certè pis omnibus triduoconfeffus
ter ab eft
illisaftantibus Epifço
abfolutionis be
ex parte ſaltem annumerare poſſumus poenitentiis, heficium confecutus eft , Tertiò eum & pgr friguum
quas magni perfæpè Principes fubibamt appetente abfolvimur. At Henricüs Rex Angliae fuperfj'e~
jam morte. Narrat Sugerius Abbas, ut Lüdovicus Hénrico II. Rege & patre inunétùs , publicè fagi
Craſſus Gallia: Rex, cum è vita jamjam migratu nora ſua omnia confeſſus, Hist. Nov. L:1 pag. 78
rus effet , in Epifcoporum conventu, Abbátum, funemque collo circumligans, eo trahi ſe voluit è
Presbyterorumque commiffa fua publicè confeffus leéto in quo decumbebat, in locum cineribus con
fit , atque ita Euchariftiae viatico recreatus fuerit. fperfum. convocati, Epifcopi, & viris religigfr qui
Convocat : Epifcopor &r. Abhater , &• multos Ecclefi& aderant , primüm fecretò, deimde coram omnibus fus
Sacerdote, quarit rejeéto pudore omni coram devotif confeffus pëccata, íamitentiam & fuorum recepit ab
Jimè confiteri. Du Cheſne. Tom.4. pag.32o. Baron. folutiomem peccatorum , &c. Ligato fume in collo fuo,
amm. 1 1 36. Ex illa quidem tunc aegritudine conva
áixit Epifcöpi, , Trabite me, &c. Et fecerunt ffcu*
luit Ludovicus , at non multo poft rurfum gravif pracepif.' Ità Rogerius, pag.61o. 634: qui Poftea
fimo correptus morbo, confeffus eft rurfum Epi äe Henrico ipfoT I. qúi fiiio Regi fupérftes fuit »
fcopo Parifienfi & Abbati San&i viéìoris, cui fa hæc habet : Fecit fe áeferri im Ecclefiam ante Alta
miliarium confitebatur: denique in cineres demitti, re , &* ;bi communiomem Corporis & Sanguinis. Do
& ita animam exhalare voluit. mimi devotè fufeepit , confitemr peccata fua , &: ab
Poenitentiis publicis accenferi potuiffet illa re. Epifcopi, &- clero abfolutus obiit. Ita tum moris
gni addicatio, feceffioque in Monafterium Clunia erat , ut Epifcopi reges, aliique natalium aut di
cenfe , quam meditatus diu fuerat Philippus I. gnitatis fpléndore fpe&abiles viri noa tantum $i
IFranciæ Rex, calcaria addente Hugone Clüiiiacenfi licio & cineribus immorerentur, ſed & in Eccle
Abbate fanétiffimo : fi , quàm piè Philippus id con fiam deferrife juberent, ibique abfolvi à pluri
filii capeffiverat, tam fortiter executus effet. Affir bus Epifcopis, qui publicæ eorum poenitentiæ nor
mabat Hugo Abbas in ea quam ad Philippum fcrip tique praefèntés'aderant. Solemnes iftiufmodi ab
fit Epiftola , Monafterium Cluniacenfe 6lim voêi. folutiones poft mortem iterabantur, mortuis etiam
tatum fuiffe afylum poenitentium • Qgam Patre, mo fuffragaturæ, fi eo loco effent, ubi juvari viven
ftri afylum pœmitemtium momimaveru)it. Spicil. tom. tium Érecibus vel poffent, vel egerent. Hae yerò
* 1* Pag.4oi. Addebat & illud, percontatum ali oßremae ab Epifcöpis aut Presbyteris compluri
quando fuiffe Philippum Regem, an ullus aliquam. us abfolutiones exequiales necdum exoleverunt•
do Rex Monaftico fe ordini inancipaffet. O miagme Idem praeterea Rogerius ad Richardum Angliæ
amice , recordamimi , quia me aliquamdo imterro. Regem delapfus, Henrici II. filium , & peraélam
£affir • Am aliquis umquàm de Regibur faétur fuerit ab eo narrans publicam poenitentiam coram Epifco
AMona£bur . Se vero refpondiffe, Guntramnuin Re pis anno 1 1oo. dum óptima valetudine uteretur ;
gem.faeculi pompae & vanitati aliquando tandem hoc primum nobis approbat, idque magni profe
rcmifitis nuiitium monaflicam vitam amplexatî; &lò ponderis, -eas vidclicet quæ ad mಂ ipfius
, aQVCIl
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II.Cap.XVI. 263
டி.
adventantis primos quafi affiatus in ufu erant poe bus etiam his fæculis exempla ejus edita funt cum
岛
nitentias publicas , eafdem ipfas effe , quae extra primis illuftria ; denique ei in ufum vocandæ aut
º;
mortis difcrimen ufitatae femper fuerant, & ne tum revQcandae infudarunt haéìenus Synodi Legefque,
quidem exoleviffe dici poterant.. Convocati, inl Ecclcfiaftigae • Henrici II. Regis Angliæ pœniten.
蠍
unum univerfir Archiepifcop;r &• Epifcopis fuit, mu tiam publiçè _ gęfłam exequifür Maříharús Paris,
º du* procident ad pedes eorum , vitæ fu« feditatem co cum temerè & inconfideràtè verba ei aliqua exci.
ram illit Deo, confiteri non erubuit. Vepre, enim l;b; diffept , ex quibus anfam arripuiffent nefárii par
dinum excefferumt caput illiur , &c. A^pradi£i;, Epi ricidæ, necemque immaniffimam intulifTent B. Mar
fcopis pœnitemtiam recepit , &• ab illa hora deimcepr tyri Thomæ Cantuarienfium Archiepifcopo. At,
fafiu* eft vir timemr Deum , &c. Ibid. pag.68 1. 753. Epifcopis qui tume prafenter erant , abfolütionene
Denique idem alibi Rogerius Decretiim profert petiit , • carmemque fuam mudam difciplima virga
Concilii Eboracenfis anni i 1 95. quo fanciebatur, ut rum fupponenr ,' à fingulis viris religiofis , quorüm
rei pcrjuriorum, tum quidem tam frequentium ,
蠶 exitialium, poenitentiam acciperent ab Epi multitudo magma comvemerat , ifiu• termo* aut qui
mor excepit , Parif. amm. 1 174.
copo, vel à Confeſſore generali Diœceſeos, ſeu à . Innocentius III. poenitentiam incuffit publicam
Poenitentiario; fiqua autem lethalis eos ægritudo ei Scoto , qui Epifcopo linguam abfciderât , prae
invaderet , infinuáretur tum quidem eis pœiiitentia cipiens , ut præter fatisfa&ionem & virgas ad Ec
tantùm: at illud interim juberentur , üt fi vires clefiæ januam, praeter plura jejunia, triennio in.
aliquando reciperent, ad Epifcopum vel ad Poeni Paleitina militaret, arma de cateró contra Cbri
tentiarium properarent, poenitentiam ſubituri ca Jfiano* minimè affumpturur : denique copia data
nonicam • Im extremir laboramtibuf imfimuamda, mom Epifçopis, ut demere aliquid poffent dé jejuniis
imponenda , pæmitemtia eß , eifque firmiter injunga praefcriptis: Nifi fortè per Imdulgemtiam alicujus
*** • ut £ vixerit , Epifcopum vel generalem. Diœce difcreti Pontificis , vel propter debilitatem corporis ,
ß* Confefforem adeami, ut eis paiitemtia competemr vel propter fervorem ætati* b«c abf?imentia tempe
атропагик. retur . Raimal. ad 1 vo/. m. 1 o. r 1. Hnnc Poenitentem
His Angliae Regum: exemplis addi potuiffet il Orcadenſis Epiſcopus ad Pontificem miſerat, à quo
lud §uenonis Daniae Regis nön minùs ftupendum, & ad ilium reiniffus eft cum breviculo poenitén
quod à Saxone Grammàtico literis mandatum eft. tiae ab eo exigendæ : Injun£tam fibi pænitemtiam
Saxo Grammat. l. ro. Ire aeftu efferbuerat, & im •um fuciar obfervare. Non multùm diffimilem eo
maniter faevierat Rex in aliquot Nobiles quorum ipfo anno poenitentiam injunxerat idem Pontifex
cruorem fuderat . Roskildenfis Epifcopus vuillel ci qui natam conjugemque propriam interemerat,
mus ea ipfa fretus animi magnitudine, qua quon eo quodammodo adaćłuŝ à Sarracenis, dum facvi
dam Ambrofius , nec Theodofium fibi deforé au ret fames • Sed tum, haec additamenta prorfus ob
guratus , Regi Ecclefiae , januas occludi juffit. Nec fervanda adjecit Pontifex, ne uxorem ducere un
fpe tam praeclara fruftratus ille eft. Rex enim pu quam poffet , nec publicis intereffe fpeétaculis ,
plica perfunétus eft poenitentia, eo animi , fervore centies ut die qualibet iteraret orationem domini- '
ea fui dejeétione , ut profeffi fint Hiftorici ex hac cam , centiefque genufie&eret. Sïwe /pe conjugii
ipfa humilitatis laude fupremum acceffiffe cumulum perpetuò perfeveret , & publicis ludi, nunquam im
gloriae Suenonis, alioqui jam (plendidiffimac. Ba terfit ; orationem Domimicam cemtum vicibur dicat
ronius Regis hujus mortem conjicit in annum . im die , ac totier gemufieéfat. Denique hoc eodem
Chrifti το77. Ericus verò Daniae Rex cum ex anno mandatum eft ab eodem Pontifice Archiepi
periri incautiùs voluiffet , lyricinis peritiam flu fcopo Lugdunenfi, ut in Monafterium compinge
pendam, qui quoſcumque libuiſſet, in furorem . ret Clericos, ejus criminis confcios, quod publi
vertebat chordarum fuarum pulfu, & concentu ca poenitentia eluendum eſſet.
terrifico; cumqne eo furore correptus multos in ' Anno proximo poenas legefque etiam aufterio
teremiffet , tantum facinus luit peregrinatione Hie res adjecit idem Pontifex iis , qui Epifcopi Virt
rofolymitana. Ita perhibet idem Saxo, Grammati sburgenfis deteftanda cæde manus cruentaverant
cus. L. 12. facrilegas. Edixit quippè, ne arma geſtarent un
Ejufmodi pietatis documenta edidere & Hifpa quam , nifi in Sarracenos , vel ad mortem à fe •
niae Reges. Memorat Rodericus Archiepifcopus propulfandam: Numquam de catero miff contra Sar
Toletanus, ut Ramirus Rex publicè eorum Epifco racemor , vel ad defenfionem vitae fua armis utan
is confeffus & Abbatibus Euchariftia impartitus tur. Ne publicis aftarent fpečtaculis, neu defun
器, regno fe abdicarit , & mox efflarit animam. &tis conjugibus fuis ad alias unquam nuptias con
Faéta confeffíone Epifcopis & Abbatibur, qui fecum volare poffent : Ad publica fpeétacula mom acce
aderant . Rodericur. L. 3. c.8. l.6. c. 14. Ferdinandus dant , & conjugati mom contrabant. pofi mortem.
rex in eadem ingreffus eft veftigia: Vocatir Epi uxorum . Ut tres quotannis Quadragefimas jejuna
fcopi, & Abbatibus , &• viri, religiofis , unà cum rent, ante Natale Chriſti, ante Paſcha, S poſt
eir fecit ad Ecclefiam fe deferri, &c. Exutus Rega Pentecoften ; denique Euchariftia tandiu abftine
libur ormamentir , pro venia exorabat , &• recepta. rent , donec extrema vitae fugientis neceffitas co
ab Epifcopi r poenitemtia &• gratia ultimae unéìiomir, geret Viaticum impertiri : Corpur Domini nifi im
indutur cilicio &r comfperfur cinere , duobur diebus ultimo mortir articulo recipere non prafumamt. Rai
im pæmitemtia atque lacrymis fupervixit. Mariama. mal. an. 11 o3. mum2.45. 46.
L. 9. tap. 3. III. Cum non immeritò audiat Innocentius III.
Non deeffet fylva uberior exemplorum etiam re parens Juris Canonici novi , cumque Decretalium
centiorum , fi neceffe effet plura – coacervari. Eò libri maxima ex parte ex ejus luculentiffimis re
tandem res rediit , ut habitus in extremo vitae di fponfis contexti fint; hinc illud emergit profe&ò,
fcrimine indueretur Religiofi alicujus Ordinis , non potuiffe poenitentiam publicam his etiam ex
fama fanétitatis florentiffimi, ut hoc ultimo faltem tremis faeculis expungi ex moribus , aut faltem ex
defungerentur pietatis pronaeque venerationis teßi Legibus Ecclefiae. Quae enim modò prompfimus
monio in publicam pœnitentiam, cui immori per hujus Pontificis refponfa , iftiufinodi funt, ut iis
cuperent, & cujus fe pretiofiffimis exuviis ifidui aufteriffimae quaeque leges roborentur, aut inno
& quodammodo ante mortem confecrari vellent. ventur vetuftiffimæ Poenitentium difciplinae. 1. Non -
II. Venio ad expreffiora publicae poenitentiae poffe militiae fe inferere. z. Non poffe fpeéìaculis
documenta , cujus `ufus nunquam ómninò ad intereffe, conviviis, voluptatibufque publicis, 3.
Publica certè peccata obliteratus fuit. Pofteriori Continentia: pcrpctuae fibula conftringi. Et hi il
- 4.
 264 ` Vetus & novâ Ecclefiae Difciplina :
la emerfere matrimonii impedimenta, quae prohi
bent contrahi , contra&tum illud non dirimunt.
Erant enim ea enormia quaedam crimina , quibus
qui contaminati fuerant, præmortuis conjugibus ,
alias ducere non finebantur. 4. Pluribus anno quo
libet Quadragefimis jejunia iterare. Hi quadragin
ta illi erant poenitentiae dies, qui poenitentiam .
agentibus indicebantur, qui Epifcoporum Pontifi
cùmque Indulgentiis quandoque condonabantur.
Ubi illud obiter advertas velim , quanta cum fo
brietate & parcimonia vel Epifcopi vel Romani
Pontifices. Indulgentias difpenfarent , cum plurium
quàm quadraginta dierum illi nunquam , ifti rarò
Jargirentur : idque eo tempore, quo feptennii poe
na canonica cuilibet adfignabatur criminali culpae .
5. Monafteriis includi Poenitentes, ubi plures adef
fent exploratores. 6. Flagella & virgae ab illa pro
ficifcebantur poenarum canonicarum commutatio
ne, quae aevo Petri Damiani & Dominici Loricati
fa&a eft. 7. Orationes dominicae centies die quo
Jibet iterandæ , os obturare & inverecundiam co
hibere eorum poffunt, qui minùs religiosè fentiunt
aut loquuntur de Rofariis & Coronis precariis ,
quarum exinde ufus tam frequens effe coepit , &
tam pius inter Fideles , immò & tam neceffarius
iis qui Pfalmos leétitare vel recitare non poffunt.
8. Remittens Innocentius Poenitentes ad eofdem ,
Epifcopos, à quibus ablegati ad ipfum primò
fuerant , partem aliquam poenarum à fe defignata
rum rcmittere permittebat. Hæc inter Pontificem
& Epifcopos obfervantiae & amoris reciprocatio ,
vinculum eft indivulfum concordiæ & umanitatis
Epifcopalis. Nil mirum, fi Indulgentiae Pontifi
ciae toto orbe promulgarentur, cum Pontifex ipfe
tantum ubique Epifcöpis concederet.
IV. Succeffor datus Innocentio III. Honorius
III. qui iifdem infiftens veftigiis , fimillimam impe
git poénitentiam impiiffimis Epifcopi Anicienfis in
terfectoribus anno Chrifti r zzo. addita hac una
nova & memoranda circumftantia, ut fi poft trium
quadragefimarum jejunia, •poft contextas jejuniis
macerationes & proftrationes, in Carthufienfium,
vel Ciftercienfium Ordinem adfcribi vellent, à rc
liquo poenitentiæ curriculo abfolverentur . Si
poft trer quadragefim * r pr«di£fo modo pera:far ad
Carthufiemfem , vel Cifterciemfem ordinem tranfíerit,
erit à fupradiéta pæmitemtia excufatur. Ranimal.
ann. 1 1.1o. m. 3o. Anno 1 1 , 5. idem Pontifex iifdem
eos ſubjecit paenis, qui Cardinalibus injurioſi fo
rent. Rainal. ann.1225. n.53. Anno 1226. n.48.
a 118. m.2 5. 1 , 35. m. 1 9. Gregorius IX. à quo pro
mulgati funt quinque Libri Decretalium , quibus
conftat jus Ecclefiæ novum, pœnitentiam earum
fimillimam, quas Innocentius III. irrogabat, infli
xit Principi. Regiae Lufitanorum profàpiae , anno
1239. Addidit & abtinentiam à carnibus die Sab
bati, nifi in diem Sabbati incideret dies Natali
tius Chrifti. Rainal ann. 1239. num.61. & 124o.
27.36.37.
Annalibus Ecclefafticis confignatae non funt,
nifi graviffimorum criminum caufae poenitentieque,
quae ideo à Romanis Pontificibus plerumque rege.
bantur , quòd Romam ultro convolarent iftiufmodi
rei , vel quòd ab Epifcopis eò deftinarentur, vel
quòd Pontifices ipfi haec fibi judicia refervarent
majorum caufarum . Anno 1 , 4o. Lancitiae Dux in
Silefia Scholafticum Uratiflavenfem , laqueo cum .
perimi feciffet , ab Archiepifcopo Gnefienfi publi
ca mulétatus eft poenitentia; denique abfolutionem
confecutus eft , ea cautione , ut eam à Romano Pon
tifice confirmari curaret, Rainal. ann. 124o. n. 36.
37. Anno 1 » 52. Innocentius IV. Apoftolica au
thoritate tota donavit Avenionenfem Epifcopum ,
ut à Cafibus Papae refervatis abfolveret, vota com
Tmutaret, præterquan profitcndæ Religionis Mona
fticae , addita tamen hac reftri&ione , qua gravio
res exceffus publica, immò folemni poenitentia eluen
di , fedi adhuc Romanae refervabantur. Raimat.
anno 1152. m. 16. Id enim ni fallor his verbis infi
nuatur. Illos quorum fuerit gravis &• enormis ex
cefur, mittas ad Sedem Apofolicana abfolvendor.
Non hos fibi Papa cafus refervaverat , fed ipfa ei
enormitas refervabat: & hoc ipfum erat veluti quod
dam folemnis poenitentiae genus, Romam petende
cauſa veniae proficiſci.
Simon Monfortius , ille decantatiffimae ftrenui
tatis vir , extorfit demum abfolutionem Pontifi
ciam, cum fe ultro duriffimo carcere includendum
obtuliffet . Abfolvit & Clemens V. Vuillelmum de
Nogareft , manuum in Bonifacium VIII. contume
liofiffimè injećtarum infamia confperfum , illum in
quam abfolvit , juffum poenitentiae ergo facras pe
regrinationes obire Beatae Mariae , five ut vulga
tius loquuntur Dominae noftrae de Valle Viridi ,
de Rupe Amatoria, Anicienfis, Bononiae in Mori
nis, Carnutenfis, item Sanćti Ægidii , Monafterii
Majoris apud Arelate , & S. Jacobi : & tum demum
ad bella ultramarina proficifci . Rainal. ann. 1173.
m.41. 43• I 3 I r. m.ro. 13 19. m. I 3. ammo 133o. m. 5*.
1339. m.68. 1345. m. 13. 1391. m.4. Hae tum pere
grinationes-fubrogabantur, aliis poenitentiis, quas
prifca ætas falubriores non immerito cenfuerat, fed
quarum jam patientes non erant extremae hujus
aetatis homines: ut propenfiores , ita & idonei ma
gis ad peregrinationes & bella, quam ad jejunia.
& macerationes. Joannes XXII. anno 1 3 1 9. poeni
tentiam praeſcribens infando parricidae, qui Epi
fcopo vitam abftulerat , praeter ufitatas ad januas
Ecclefiarum flagellationem pofteros ejus ad quar
tam ufque generationem Ecclefiafticorum Benefi
ciorum exortes & irregulares declaravit; edixit ut
Romanam peregrinationem ter perficeret, femel
Compotellanam ; ferias fextas jejunaret, pane &
aqua contentus: ferias quartas abftinentia carnium
celebraret, Epifcopum proprium denique commo
nuit, alias ut ei poenas aliquas infligeret.
Haec funt ferè pœnitentiarum genera, enormio
ribus facinoribus infligi folita poft annum Chrifti
millefimum & trecentefimum; loca citaffe apud
Rainaldum in Annalibus Sacris contenti, à contex
tibus & verbis ipfis fuperfedebimus. Unum id ad
vertemus, ne verbum quidem ampliùs ibi fieri ,
nec de prohibito in pofterum conjugio, nec de •
fugiendis fpećłaculis, `pompißwe publicis ; nec de •
abjicienda prorfus militia praeterquam contra infi
deles: nec de feceffione in Monafieria, nec de ab
ftinentia cæleftis pabuli, Corporis Chrifti , ad ex
tremum tantum difcrimen mortis participandi.
V. Summa & cui nihil addi poffit diligentia ,
filmmus vir Morinus demonftravit plerofgue feculi
XIII. Doétores. & Poenitentiarios ipfos perfuafos
fuiſſe, arbitrarias eſſe poenitentias, prudentieque
Confefforis concreditas; cujus illud ' effet mufius
Canones poenitentiales poenitentium oculis fubji
cere, at nemini vim adferre, nifi fponte Canonibus
obſequi velit. Morin. de Pænit. l. ro. c. 26. 52. Sed
cum viro praeftantiffimo adnotaffe non poenitebit.
r. Summos Pontifices femper poenitentias definiffe
ex canonicis regulis, quóties vel confulerentur,
vel poenitentes Romam peterent , eorumque poedi
bus advolverentur . Summi Pontificer imterrogati
de pæmitemtia variir criminibus imponemda , fecun
dùm amtiquor Camoner refpondere adhuc folebant.
2. Eos Doétores , quorum, ex fententia poenitentiae
arbitrio Confefforis permittebantur, ita fecum ta
men ftatuiffe, ut hoc ad occulta , non ad publica
pertineret crimina. Infigner &• celebrer Do£tores ,
illar pa-mitentiarum relaxationer de criminibur or
cultir eße imterpretamdar mom de publicis pradicabant
& feribebant.
Duo
 De Beneficiis, Part. I. Lib.II. Cap.XVI.
τduobus his monitis Morini noftri fuffragantur
Gregoriani Decretalium libri quinque, qui in pu
blicùm exierunt circa annum 1*3o., ut ex iis velut
º
以恒,
certiffimis regulis deinceps regerentur judicia Ec
clefiaftica, five ad Poenitentiarii , five ad Officia
ງູ,
lis forum fpe&antia. In illis Decretalium libris
ſº : Clemens III. percontanti , de Presbyteris Græcis
º,
:ே
& conjugatis, an publica illis poenitentia decernen
da effet . Utrum pœnitentia publica fit imponenda ,
propter parvulos in le&to fùffocatos;. refpondit , fi
ex eorum incuria id contigiffet , graviorem quidem
infligi debere, quàin laicis, non tamen publicam
poenitentiam , nifi publicum effet & crimen • Gra
vior quàm laicis , nom tamem publica , mifi id in
publicum veniat, pænitemtia debet imponi • At ve
rò, ß ex incuria ipforum mortui imvemiamtur in cu
mis , & illud fuerit occultum , eis pœnitentia pro
arbitrie Pamitentiarii imponitur. Decret. l. 5. tit 38.
c.7. En perfpicuè poenitentiam publicam & cano;
micam pro publici§ criminibus : arbitrariam verò
& ex prgfcripto Poenitentiarii pro occultis •
Alibi rurfùs in illis ipfis Decretalium libris, ca
lumniatori, juxta decretum Burchardi, fi quem in
mortis difcrimen adduxit, feptemnii indicitur poe
nitentia ; fi non mortis, fed membrorum trunca
tionis author fuit , tres jejunandae Quadragefimae
infliguntur. Septem fequentibus annis pœniteat, &c:
Per tres debet duadragefimas pœnitere. Alibi ei qui
Latronem interfecerat defignatur poenitentia , ex
Poenitentiali Romano, quod conftat ea aetate com
pilatum fuiffe, qua canonicae vigebant pœnitentig •
iBlasfemi à Gregorio IX. pœnitentiae ſubſternuntur
publicae ad forés Ecclefiae. Qgi Presbyterum o$ci
áerit, ei annorum duodecim Poenitentia praefini
tur, qua etiam expleta, nec ad conjugium unquam,
nec ad militiam admitti poffit . Qgi Prefbyterum.
occiditur, duodecim amnorum Pænitentia ei Jecun
dam canones impomatur Grc. Convictur ufque ad u!
eimum tempus vit« fua militia cingulo careat , &
abfque fpe conjugii maneat. L. 3. tit. £. c.8. tit. 1 *•
c. 1. tit.36. c.z. tit.28. c. 1. x. Ea eft prifcorum tem
porum aufteritas, in omne refiduum vitg tempus
imilitia & conjugio arceri. Illud etiam ibi univerfim
pronunciatur, fion poffe publicam criminisinfamiam
òccultis difpungi poenitentiis. Manifefta peccat4
mom funt oículta corre£iione purganda. L. 5. tit.38.
e.r. 12. Denique fi qui Prcsbyteri arcanum com
feffionis figillüm, & inviolatum filentium non ob
fervent, äbdicati contruduntur in Monafteria, re
liquum vitae tempus ut lachrymis & pœnitentiæ
donent. Ad agendam perpetuam poºnitentiam in ar
&tum Monafterium detrudendum . Gregorius VII.
non immeritò videri poteft , aut primus , aut inter
primos id relaxaffe jüris antiqui, quo militia pg
initentes interdicebantur. Paffus eft enim eos mili
tare , duplici cautione adhibita, ut in ea re ute
rentur confilio Epifcoporum: ut ad juftitiae tan
tùm tuitionem arma ferrent. Ita ab eo fancitum
in Concilio Romano anno 1o78. Arma deponat,
ulteriùfque mom ferat , mifi confilio Epifcoporum, pro
defemdenda juítitia. Eae tunc erant temporum dif
ficultates & anguftig , quae illum eò adigerent.
Exinde autem crebrefcentibus facris in Orientem ,
expeditionibus, militia ipfa , qua poenitentes olim
arcebantur, poenitentiæ inftar & vim habebat; ad
atrociora quæque crimina expianda. Adeo intereft
non tam quid, quàm quo quid animo & quo fine
geratur. Adeò quæ cápiditati ferviunt, coque •
damnantur: poífunt & charitati obſequi, & in lau
de eſſe.
VI. Simillimum veri eft Epifcopos Scdis Apo
ftolica, Pontificum, & praccepta feótatos effe, &
exempla. Praeter ea quæ fiiprà retulimus, ubi Pon
tifcx Romanus Epifcopos plerumque delegabat, ut
invigilarent præéíénfque `excqucndis pœnitentiis
- Тот.II.
265
publicis à Sede Apoſtolica indictis: ſuperſunt &
quaedam alia quae fileri non debcant. Innocentius
III. Abſaloni Archiepifcopo Lundenfi in Dania ,
refcripfit , ut intemerata fervaretur confuetudo,
qua jandudum Epiſcoporum Vicarii Generales Dice
ceſin perluſtrantes , Capitula cogebant Paracho
rum unius regiunculae , citabant diffamatos quof
que de quocumque crimine , eifque poenitentiam
publicam imponebant. Ita anno 1 198. Raimal. amm.
1 198, n.74. At anno 1243. Archiepifcopus & Epifcopi
provinciae Cantuarienfis hoc edidere Decretum, üt
quae convinceretur fe vitiatam à Presbytero, nec
illubentem, poenitentiae publicae fubjiceretur, ut
duplicati adulterii rea. Publicam agat panitentiam
& folemmem , tamquam pro duplici ahulterio punia
eur. Matthæus Paris. Coventrenfis in Anglia Epi
fcopus Parochqs ipfos fubegit poenis publicorum cri
minum, quae inulta toleraffent. Si Sacerdotes fufti-,
meamt im Parochiis fuir, publicor formicatores vel ufu
rarior , vel aliquod mortale peccatum manifeffum , pu
aiemtur tamquam pro propriis peccatir . Conc. Angl.
Tom,2... pag-1 11, 193. 176. Archidiaconis potiſſi
mum ex officio id incumbebat, ut in crimina pu
blica inquirerent quae vetiti funt Conftitutionibus,
Othonis Legati poenis pecuniariis tantùm ulcifci •
Ne pro mortali &* notorio crimfme , vel de quo fcam
dalum gemeratur , pecumiam â delinquente recipiant •
Doluit Patribus Concilii Lambethani anno 1281.
fuorum temporum mollitia, & incuria difciplinae :
quòd crimina publica nullis iam publicis poeniten
tiis luerentur. Cum juxta Sacror Camone* peccatt.
graviora, que vulgati/ima fuo frandalo totam com
movemt civitatem , /íwt folemmi pæmitentia caftigam
da, quorundam tamen negligentia id agente, hujuf
modi pæmitemtia videtur qua/ im oblivionem tradi
ta , & creviſſe per confequens audacia hujuſmodi hor
renda facinora &r fagitia perpetrandi. Quocura pra
cipimur , ut hujufmodi pœmitemtia folemnis de catero
impomatur fecumdùm Camomicar fanétioner. Conc. Am
gl. Tom.z. pag-33 m. 376. 436. Exceftrenfis Synodus
anni 1 187. vetuit poenis pecuniariis Pœnitentiam
publicam redimi: nifi vitandi fcandali neceffitas
aliter juberet. Si laicus conviétur fuerit fuper cri•
mime propter quod fit ei publica pæmitemtia injungem
da , illam mom im pecuniariam commutet , niff /с.йт
dalum vel alia bomeffa caufa exegerit aliter ordima
re . Synodus Vintonienfis anni 1 38o. publicas fo
lemnefque jubet laicis poenitentias infligi ob crimi
na publica ; Clericos fufpendi , fi . eorundem rei
ſint : utroſque ablegati ad Pœnitentiarium, qui ip
fos remittet ad Parochum , cum libello , quo tota
injunéìae poenitentiae feries contineatur , ut poffit
Parochus explorare, & Poenitentiarium certiorem
facere, an omnia religiosè obfervata fint. Sta
tuimur , ut fi aliquit – laicus de emormi convicfu£
crimime , propter quod ei de jure poema publica indic?
debeat , aut folemmis , pœna ipfa mullatemur commu
tetur, niß forte propter majorem pæmitemti« fru£tum ,
vel comfiderata delimquemtis perfona , is qui jurifdi
tłioni praefi, aliter viderit difpenfandum : Clericos
quoque de /îmilibur comviétor criminibus ,-vel confef
for fufpendi volumur , & ipfam fufpenfiomem ahfqtte
moftra confcientia minimè relaxari , ór tam Clericos »
quäm laicor hujuſmodi ad noſtro Paenitentiarios mit
ti volumus pro recipienda comdigma pœmitemtia de~
commiffr, &• cum ipforum pænitentiariorum literif
ingunétam eir pænitentiam continentibur , ad ſuttm
reverti Presbyterum , ut eis de pera£fa pænitentia pof
fit opportumij temporibur teßimonium perhibere •
Vetuit Concilium Colonienfe anni r 31o. conve
nienter antiquis Canonibus, ne publica poeniten
tia Clericis injungeretur ; laicis enim eam decerni
cum ex re effet , indubium erat . Ne poemitemtia.
publica Clericis imponatur, cum ex talibut infames
redd4mtur • Referuntur ConProvincial Senos
L. nen
 2.66 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
nenfia annorum 1432. & 146o. ubi publicis publi
cae poenitentiae criminibus indici jubentur Syno
dus Lingonenſis anni 14o4 prohibuit, ne Parochi
eorumque Vicarii publicas decernerent pœniten
tias, aùt folemnes, id enim proprium effe jus Epi
fcopi, aut 'ejus Pœnitentiarii; reliquas verò pœni
tentias, etfi ex canonicis regulis librari debeant,
arbitrarias tamen effe, Caveamt Curati , aut eorum
Vicarii , ne imponamt pœnitentiar folemmet aut pu
blicat, licèt pro quolibet peccato mortali eſſet regu
lariter feptemni; panitentia injungemaa , tamen bo
die ommer pœmtentiæ Sacerdotis arbitrio fumt taxandæ .
Bochel. Decret* Ecclef Gallic. pag. 128. 234. Confti
tutiones Synodales Lingonenfes anni 141 1. Poeni
tentias publicas injungi non finunt nifi ab Epifco
po & Poenitentiario , jubent ut Poenitentes publi
ci ad fores Ecclefiae fiftant fe die facra Cinerum ,
denique Parochis id imponunt muneris , ut explo
rent, an , ut par eft Poenitentes partes fuas im
pleant. Cum fimt nommullt quibu* eft pœmitemtia fo
lemnir per Epifcopum , feu ejur Vicarium , in fua -
Limgonenfi Ecclefia injumgemda, ficut pro infamtibut
oppreffír , aut aliâs perditi* , culpa parentum , dum
modo notorium ſt, 6rc.
Conftitutiones Synodales Stephani Poncherii,
qui ad infulas Parifienfis Ecclefiae vocatus eft anno
» 3o3. & ad Archiepifcopatum Senonenfem tranfla
tus ann.y519. vetabant ne Parochi vel Presbyteri
ulli poenitentias publicas indicerent Clericis, vel
conjugatis , nifi confulto priùs Epifcopo, vel ge
nerali ejus Vicario; ne hinc Clericis infamia illi
neretur, inter conjuges autem fufpiciones iraeque
& diffenfiones exorirentur. Presbyteri, probibemus
publicam pœmitemtiam injungere viris Ecclefiaflicir,
etiam uxoratir , ahfque moffro aut Vicariorum mo
Jirorum confilio , ne ordo Clericalis vilefcat , &• ma
•rimonia framdalizentur. Immo alia fecreta impomám
zur pænitentia falutares . Synod. Parif. pag.179. 182.
Poterant , ergo quibufdami in Ecclefiis Presbyteri
poenitentias decernere publicas, dum ne vel Cleri
cis vel conjugatis eas infligerent. Subditur porro
ibidem privatis correptionibus non fatis pürgari
quod publicè peccatum eft. Scienter quod mämifefla
ecgatae nom funt occulta corre£tione purgamda. Pugna
inefcio qua: hic effe videtur, non fatis yideo, qui
concordia reftitui poffit: nifi dicas quod pofterius
dictum eft , hanc cffe legem univerfàlem; quod au
tem praemiffum erat, ad exceptiones pertinere. Aut
diftat correćtio publica à publica poenitentia. Qui
bus enim vcnia fit publicae poeniteritiae jußis de cau
fis, & ex ipfis Canonum pracceptis, refpifcunt ta
rnen , . & vitam ad meliorem frugem revocant,
emendatiorefque
tac 醬 caftigatio publicè , fpeéìantur; hæc ergo
priyatis & occultis vi.
poeni
tentiis perfe&a, ubi Fidelium jam confpe&iii re.
praefentatur , inftar habet publicæ poenitentiæ, &
fcandalum prorfus abftergit, ubi neçeffaria difpen
ſatione id conducibilius effc Paftoribus Ecclefia: vi
fum eft. Publica enim tunc fit non poenitentia, fed
vitae emendatio. Obfervatum illum eft ab ipfòmet
Thoma Aquinate , In l.4. Sent. d. 14. q.r., übi po
teftas prenitentiarum publicarum Presbyteris per
yniffa eft ftatim foleminem pœnitentiam' à publica
fejungi cœpiffe , & Epifcopis vindicari : eam autem
decerni folitam propter atrocifTirma tantùm facino.
ra , quae maximo fuerant Fidelibus offendiculo.
Cum vix ac ne yix quidem ambigi poffit, quin
£3:terarum Synodales Eccleſiarum Conſtitutiones,
his confentaneae fuerint; aequum jam eft aliqua hîc
adngtari difciplinae capita, quae inde emergunt.
*• Poenitentiam publicam pro publicis criminibus
& legibus Ecclefiæ fancitami fuiífe ad fæculum uf.
que decipum:quintum , & moribus ufuque rece.
Pfafftj etfi aliàs frequentior, aliàs infrequeritior fùe
sit hic ufus. itaqué Tridefitina syiioäùíåéciíïò.
fexto habita faeculo non aliud quàm prifcas inno
vavit & perpetuas Ecclefiæ leges , & ufum confir
mavit , quem tot faeculorum viciffitudines, etfi ob
fcuraffent aliquando, oblitterare non potuerant ,
2. Libri Rituales Dioeceſeon non memoriam tan
tùm , fed & legem vigentem adhuc & neceffitatem
poenitentiae publicae femper retinuerunt. Unum hîc
profero Rituale Romanum, quod plurium inftar
habeat : Pro peccatis occultir , quamvis gravibus »
manifeffam pœmitemtiam mom imponamt , &c. Videat
Sacerdos me eos abfolvat qui publicum framdalum de
derunt, nif public; fatisfaciant & feandalum tol
/amt . Tit. De Sacram. Pamit. 3. Ufus ille de qtio
aulô antè Synodi Lingonenſes, & qui pleriſque
in Ecclefiis illibatus adhuc viget ut die Cinerum
oenitentiae fubdantur infælices mulierculae , quae
inopinae filiolos opprefferunt , & in Caena Domini
reconcilientur; & abolutiones ipar generales per
hebdomadam fanétam ante Pafcha; fatis fuperque
demonftrant tempore Concilii Tridentini nondum
expun&a fuiffe omnia poenitentiae publicæ vefti
gia. 4- Quamvis aliquo diftare vifa ſit folemnis
poenitentia à publica: quðd folemnis majoricum
pompa gereretur, & inufitatorum tantùm crimi
mum enormitati indiceretur : manifeftum famem ,
fuit in relatis fuprà teftimoniis eas in unam tandem
conflatas fuiffe ; & folennem prcmitentiam tum Sa
cramentalem habitam eſſe. Ita perſpicuè elucet in
Synodo Exceftrenfi anni 1 287. Solemnis pormitemtia,
qu« Sacramentalis eft im aliam nullatemus commu
retur , Conc. Ang!, Tom.. pag.376, 5. Quanquam
ultima hac aetate plerifque perfuafum effet , pro oc
cultis delictis arbitrarias eſſe poenitentias crimini
bus tamen gravioribus quorum veniam foli facie
bant Epifcopi , & ptblicis flagitiis, conftabat adhuc
admetiendas eſſe poenitentias ex norma Canonum,
Hoc non filuit Abbas Ufpergenfis inter ea difci
linae capita, quae fanéliffimus Pomeraniae Apofto
體 Otto Bambergenfis Epifcopus promulgavit in
novello hoc grege fuo anno 1 i 14. nempe ut fide
les, ſani agrique, Parocho confiterentur; ſed ma
jorum criminum eam pœnitentiam fubirent, quam
Sacri Canones praefinierunt. Imjunxit ut dum fimi
ſunt , veniant ad Sacerdotes, 6 confiteantur pecca
ta fua , &rc. Injunxit etiam ut de perjuriir , de adul
teriis, de homicidiis (3 de exteris criminalibus, fecun
dùm Canonum inftituta panitentiam agant . Conci
lium Colonienfe anni 1 536. idem praecipit paucio
ribus verbis: Im publici, verò crimimibur, quemad
modum meceffe ef?, ita jubcmur ad Canomer amtiquot
publica penitentia regredi. Part.7. c.38. 6. Obferva
ri potuere decreta varia, per quae Epifcopis licet,
ad prævertendum fcandalum, aliifque luftis de cau
fis condonare publicas poenitentias, & in earum
locum privata, fubrogare. Id innovatum quoque
eft à Tridentinis Patribus, ut mox dicemus. '
VII. Praecipit enim Tridentinum Concilium, ut
publicae indicantur poenitentiae expiandis fceleribus
publicis , nifi judicét Epifcopus ædificationi fidc
lium conducibiliorem fore pqenitentiam occultam •
Epifcopur tamnem public? boc paenitentia gemus im aliud
fecretum poterit commutare , quando ita magis ju
dicaverit expedire . Seſſ.24. c.8. His ſubjicitur à
Concilio inftitutio pœnitentiarii in Ecclefiis Cathe
dralibus, ut innuatur Epifcopos poenitentiarum
publicarum adminiftrationem , 'ficut & abfolutio
nes criminum refervatorum in Pœnitentiarios fuos
conferre ſolere.
Hoc Tridentinum Decretum promulgavit San&us
Carolus in Provincialibus Conciliis fuis , ubi &
ab iis qui Confeffiones audirent, juffit poeniten
tias publicas publicè peccantibus injungi , nec hu
jus legis cuiqüam veniam fieri , nifi eam difpenfan
di poteftatemh
IMed. Þag- 5. 11.ipfis
4*. Epifcopus conceffiffet
93- 5*5. 718. 774 Et. Agia
ఉ్య Fr«!•
Tri
- - - СП•
 De Beneficiis, Part. I. Lib.II. Cap.XVI.
dentino Decreto non reſervatur Epiſcopis injunctio
poenitentiae publicae , fed hujus legis difpenfatio.
Concilium Mediolanenfe III. & Synodus Dioecefa
ma XI. Caroli, in id collimarunt, ut antiquum
removarent ufum , quo Parochi poenitentia publica
feriendos ad Epifcopum remittebant, ut ineunte •
Quadragefima poenitentiae fubjicerentur . In Caena
autem Dominica reconciliarentur. Placita rurfus
haec omnia inculcavit Carolus in fuis ad CQnfef
farios praeftantiffimis monitis.
In Gallia Conventus Melodunenfis anni 1379.
£Concilia Remenfia annorum 1581. & 1 583. Turo
menfe & Burdigalenfe anni 1 583. Bituricenfe anni
1584. Aquenfe anni 585. firmarunt publicarunt
que hoc idem Concilii Tridentini Decretum. Hoc
idem fecit Concilium Mechlinienfe anni 1 57o. Co
mitia Cleri Gallicani anni 1633. typis mandari ,
publicarique praecepere Monita faluberrima illa .
｡ San&i Caroli Borrhomaei ad Confeffores. Illuftrif
fimus Parifienfium Archiepifcopus publicari rurfum
curayit anno 1674. mandavitque iis quos ad refQ
vendas imbuendafque novo Charitatis igne ruris
Parochias mittebaf, ut his fefe confiliaque fua ,
º accomodarent. Conc. Gen. tom. 15. p.263. 383.514.
s9ഠ. 724ം 72.5. 793.956, 1ഠ89. 1218.
. Cenfet Fagnanus , in l.5. Decret. 2. part. p.1o2.,
cum pluribus aliis ab eo laudatis Scriptoribus ,
. praeſertim cum Bellarmino & Suareſio, poſſe, at
que adeo debere poenitentias decerni publicas à
Confeſſoribus in eos qui publicis criminibus con
fcientiam famamque füam inquinarunt. Addit &
Congregationem Concilii aliqüando hanc fibi ven
tilandam quaeftionem propofuiffe , aut propofitam
ventilaffe: & quanquàm plerique Cardinalium exi
ftimarent poffe Presbyteros , ac praefertim Poeni
tentiarios juxta jus commune, immo & debere, •
poenitentiis publicis mulétare crimina: hafi taffe ta
inen an Concilium Tridentinum id præcepiffet , &
nihil definiffe, ne turm Confeffarios , tum Poeni
tentes novo aliquo fcrupulo cruciarent.
VIII. Conftat ergo , quanquam Jus Decretalium,
quod nunc Ecclefia utitur, refervaffet Epifcopis
& eorum Poenitentiariis poteßatem imponendi poe
nitentias publicas ; Decret· Cregor. l.1. tit.31. e.16.
l. 1. tit.26. c.18. l.5. tit.31• c.12. à Tridentino ta
men Concilio Confeífariis omnibus earum admini
ſtrationem permiſſam fuiſſe . Id verô tantô plus
admirationis creare poteft , quòd & Pænitentes
ipfi qui enormi ီ|ိုး facinore faucitam gere
bant confcientiam, Epifcopis confiteri, & medici
nale ferrum ab illis fibi adhiberi fatagebant : ut
tot antè exemplis eft declaratum , totque aliis omni
ex hitoria congetis declarari luculentiüs poet;
quin & fuae ipfos frequenter inftinétus pietátis ur Canoner loquumtur. Eo autem officio fungumtur Pref
gebat, ut ad Sedem Apoftolicam recurrerent: quod byteri urgente nece/itate, cum licentia Epifcopi , il
tam multis rurfum fuprà exemplis confirmatum, loque abſente, non preſente & c. Si Presbyterorum
eſt. Paris anno 1152. Roger. pag.124. 178. 457. hoc effet proprium, nòn daretur illis licentia &*
62o. 654- 681. 756. Hiſpan. Ill, tom.2. p.85. Ior. mandatum ad excipiendas Confeffomer. 2. Epifcopis
x38. 464.
Idque in caufa fortaffis fuit, ut fiquae refidua fu funt crimina : & exolvenda quae intricatiora ,
pererânt veftigia publicae poenitentia: , ea magis ma
gifque exoleverint. Nimirum nec Parochis, nec
Βresbyteris aliis, in quos poft Tridentinum Con
cilium eam farcinam tranßulerunt Epifcopi, ea fuit
aut animi conftantia , aut authoritäs eminens , qug
Epifcoporutn penè propria dos eft, & qua tum vel
maximè opus eft ; cum viri natalibus, viribus , opi
bus, dignitatibus florentes, humilitate pœnitentig.
dejiciendi funt & conterendi „eique fubjiciendi
ignominiæ : quae incorruptibili illos aliquando ve
ftiat gloria. \.
Sed mirari defines hujus poteftatis copiam à Tri- . ginis, fi ad ſuperiora retro ſecula greſſum fleéte
dentino Concilio Presbyteris faétam effe , fi feriò
penfites quod docuit . Morinus; ab annis, quadrin
ﾘ
fjentis, aut ctiam quingentis, Scholafticos Doéìo
Тот.Д.
º
267
res paffim in ea fuiffe fententia : ut Epifcopis re
fervata effet poenitentia, non publica , Tfed íolem
nis , quæ inufitatiffimis tantùm & atrociffimis fa
cinoribus infligebatur. Haec autem Scholae Do&o.
rum fententia non poterat multùm abludere ab ufic
ipfo Ecclefiarum, qui obfervabatur eorum oculis,
& cui illi ferè doétrinam fuam attemperabant. Por
ro nonnulli Epifcopi ægrè ferentes eam quae hinc
manaverat remiffionem veteris difciplinae ,' referva
runt ipfi fibi fpecialiter impofitioném publicarum
poenitentiarum'.
. IX. Paucis antè annis quàm Concilium Triden.
tinum indiceretur , in Gallia Germaniaque vehe
mentiſſima flagrabant vota conſervanda aut reſti
tuendae poenitentiae publicae. Goldaf?. Conf?. Imp.
tom. 1. p.474. Inter centum Gravamina , quae in .
Comitiis Imperii ad Nurembergam anno 1 5 zz. pro
pofita funt , admirationi fuere poenitentiae publice ,
quae infigebantur adhuc majoribus iis fceleribus ,
器 ſibi Epiſcopi reſervabant : at dedecori viſæ
int effe poenae pecuniariae , quae inftinétu avari
tiae in dies glifcebant. Ha?emiùs fervata eß confue
tudº, quod homicidii finilium que facinorum, quo
cafur Epifcopir refervator vocant , rei , pera£ta in
aurem confeſſione, publicam pænitentiam fubire co
gumtur. Qu« quidem pænitentia forma mon ufque
quaque improbamda foret , utpote qua ad primitive
Eccleſia inſtituta quàm proximè accederet : ſi malè
officiofi Officialer pecunia fummam mom extorquerent•
Cap. 56. Oratores Galliæ Regis Caroli IX. & Im
peratoris vires confociarunt in Concilio Tridenti
no, ut pondus adderent complufculis capitibus, ad
cenfuram morum ប៊្រុ in quibus & iftud
erat : Im Ecelefia propter grave; Gr publicas offen
far publica pcnitentia reßituatur. Memoire* dus
Clergé. pag.373. Goldaſ?. Comſt. Imp. tom.5., p. 571.
Denique libri Rituales complurium Ecclefiarum ,
ficut. Synodales Conftitutiones complurium Epifco
porum publicis poenitentiis publica crimina confi
gi jubent poß Tridentinam Synodum. Idem facilè
conjicitur de Conftitutionibus Synodalibus, & de'
Decretis Conciliorum Italiae, Germaniac & Hipa
niae poft Tridentinum Synodum.
Perfringendum nunc aliquid nobis eft de Eccle
fia Græca, ut ejus confenfüs cum Latina in rebus
quibuſque capitalibus intelligatur. Simeon Archie
pifcopus Theffalonicenfis illud declarat , 1. pote
ftatem audiendi ConfefIiones , & abfolvendi , pro
priam eſſe dotem & vim Epiſcopatùs, nec Presby
teris illarn communicari exercendam, nifi per eo
rum abfentiam , eorum conceffione, & cogente ne
ceffitate. Adeo facratiffîmum ef?, ut folis Epifcopi*
conveniat mom autem presbyterir , quemadmodum?
femper refervari , & abfolvenda , qua graviora
funt. Crimina. tamem majora veluti funt fidei abne
gatio, homicidium & perfomarum facratarum lapfus
ad Epifcopum referre oportet , &• alia quacumque •
fugiune ór excedunt cognitionem fufcipientis Con
feffionem ; Omnia quoque agere cum Epifcopi confî
lio. L. De ordimationibus Apud Morimum De Ordin•
Sacr. 3. Graviter expoftulat Simeon cum Mona
chis, nec injuria, quòd cum nullo Ordine Sacro
initiati effent, & Rečtorum, fou Direétorum ta
men & Confefforum partes agerent. Hic diutiùs
non immorabor. Prólixioris enim res effet inda
remus , ut Eremi incolas fanétiffimos veftigaremus»
qui cum non Ordinum tantùm ſacrorum , ſed &
literarum prorfus expertes effent;
L
巒
in divinarum,
2\ №C·
 2.68 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
rerum fcientia, & cælefti fapientia verfatiffimi ,
evadebant perfæpè in Re£tores & Paftores, Pa
trefque fpirituales ; hoc eft juxta Grecorum idio
ma, Confeffores virorum faecularium , qui eorum
latebras rimabantur, ut aperirent illis arcana ani
mi fui , eorumque & monitis & precibus juvaren
tur . Haec certè quantamcumque haberent fpeciem
Confeffionum , Confeffiones tamen haudquaquam
erant ejufmodi, quae ad facramentum pœnitentiae
pertinerent. • - " .. -
Operofius, eft veftigia aliqua olfacere publicae
poenitentiæ in Oriente, poftquam à Neéìario fubla
ta eft : nifi poenitentiæ publicae monumenta inter
preteris Monafteria illa, quæ extrui curabat Mi- .
chael Imperator, ut poenam lueret interfe&i prae foºdrump -
decefToris fui Romani Imperatoris . Ann. 1o34. Gly
, rar Pa rt.4. pag.31 3. Verùm Glycas , * quo id haü
fimus, teftis eft ipfemet idoneus, infru&uofum fuiffe
quidquid hoc fuit poenitentiae , cum nec Imperium fam vafto mimiferio erat perneceffaria.
quod ufurpaverat, abdicarit, nec avulferit fe à Zoe
Imperatrice Romani conjuge, quæ & illecebra . gebat.
ci fuerat & merces Imperatoriae caedis. Eadem
habet de Michaele Cedrenus, tom. 1. pagin. 638. illu» poterat.
8o5. qui & alibi agit de eo qui Imperi6, quod
per vim invaferat, abdicavit féfe ille quidem: fed
cum id tunc demum exuerit, cum advenitaret mors,
•qtiae vel invitum fpoliaret, jure addubitatur, an
fatis tuta fuerit hæc pœnitentia. Alexis Comne
nus , qui anno 1o8o. exturbato Nicephoro Rotonia
te in Imperium involavit, poenitentia perfunctus
sft multòlaudabiliore, & quæ fingularem ipfi etiam
iter publicas poenitentiasqùafcumque admirationem
jure.c9nciliet. Patriarchám, Epifçopos complures,
veligi9fiffimofque Monachos cónvenire juffit : ei$ XI. Reſpondetur objećtioni : Archidiaconi an eli
fe objecit cum fociis & confortibus criminis, eo gerentur à Clero & populo, am à folo nomimarem.
habitu , quo reos decet; crimen confeffus eft, tur Epifropo.
cujus.nec circumftantiam ullam reticuit; indixe
runt illis Pontifices jejunia, humi cubationes, ci
licia , laborefque alios Poenitentibus familiares; eo
rum conjuges in doloris & poenarum focietätem
venire voluerunt, etfi nec fufpicio criminis ad eas
pertineret ulla. Aula regia lü&ui & lacrymis di
cata toto eo tempore fuit. Sub pui lura cilicio in
«duebatür Imperafor , qui & quadraginta diebus hu
sui decumbens fomnumi coepit, lápide capiti fub
ſtrato. Anno 1o8o. Alexiados L.3. p.81. 82.
. Proximè accedunt haec omnia ad éa quæ interiin
in Ecclefia Latina gerebantur, ut ex fùprà relatis
exemplis liquet. Quòd autem piiffimæ fœminæ con
jugum fuorum pœnitentiae partem in fe tranßule.
rint , quarum nullae partes fuerant in fcelere per
petrando: id quidem valde confentit cum moribus
primigenie Ecclefiae , ubi innoxii quique nocenti
bus condolebant, collacrymabantur,' noxæ mulélam
ipfi .ex parte aliqua fübibant: 'At eoTrefricatur
nobis memoria illuftriffimi Ecclefiæ defenforis si.
monis Comitis Crefpiacenfis, qui Romam perrexit
pºenitentiam caponicam à Gregorio v11. Papa pe
££urus • Canonibus concinentein impofuit ilii Pöm.
tifex poenitentiam , at ejus confefiim partem in .
feipfum retorfit , partem reliquam praeftantiffimis
Monachis implendäm difpenfavit, atque ita exone.
ratum • armis quibus eum difcinxerat, denuò cin
xit , & ad Ecclefiae rurfus tuitionem necefîàriam
ablegavit, cum ab infeftiffimis undique adverfariis
mpeteretur,
‫ميمت‬F ‫ؤمن من‬8‫ومجتمع متم‬
*#*#*#*K)
$º
ఎX4&&&&&&&&&&&&&&
De Archidiaconis.
C A P U T XVII. P. 1. 1. 1. c.24.
De Archidiaconis per醬
ra Ecclefiae quinque prio.
р
I. Qganta antiquitar ſit in Occidente Archidia.
II. Archidiacomatás dignitas mom atati , mom an.
tiquitati , fed merito , &• flremuitati dabatur.
III. Indu/tria , fedulitas , & eruditio plurima.
IV. Suum ßbi Epifcoput 4rcbidiaconum deli
V. Non tamen ad mutum dejicere & abdicare,
VI. Fuit aliquamdo .temporarium illud officium.
VII. Imcumbebat Archidiacono onus edocendorum
&• regendorum im pietatis &• literarum curriculo
3iumiorum Clericorum.
VIII. Caufarum &• bomorum Ecclefia temporalium
defemfor & adminiftrator erat.
IX. Quàm mira ejur potefta* im ordinatione mi
morum clericorum, quin immo & in Presbyte
zorºил??,
X. Curam gerebat viduarum &• pauperum.
XII. 4m Con/fantinopoli Diaconus «vo vel sta
tis , wel ordination is primur eſſet Archidiaconus.
An Etius Archidiaconus fraudulentè Presbyter fa
£fu£ , ut Arrhidiaconatu ejiceretur , eò reftitu
tus ft .
XIII. Qgo bonorir & poteffatis faßigio effent Ar
cbidiaconi in Oriente,
XIV. Erant &• in Oriente Arcbidiacomi , velu
ti 4dmini/tri , cớ” Vicarii Generaler Epifcoporum -
XV. Magna ibidem eramt &* im Ordinationibus
authorite,
I. Տ: ab Epifcopis ad Archidiaconos venien
dum fuiffet, cum illorum hi imperium & ju
rifdi&ionem adminiftrarent, exercerentque in Pref
biteros, in Parochos, & in Archipresbyteros ip
fos. Verùm fatius nobis fuit, ut omnes Epifcopa
tùs gradus dignitatefque Pontificias uno contextu
explanaveramus , ita omnia Beneficia dignitatum
que nomina quae Presbyterorum propria funt ,
unà contexere , Antiquiffima proculdubio in Ec
clefia Archidiaconorum dignitas. Ut fingulis in
Epifcopalibus Ecclefiis erant Diaconi , initio duéìo
ab illis (eptem, qui ab Apoftolis ipfis in Ecclcfia
Hierofolymitana ordinati funt : ita neceffe erat,
unus ut inter eos primus effet , ficut Stephanus•
At qui primus inter Diaconos, hic Archidiaconus
erat. Tria Capita videtur Hieronymus conftituere,
alia aliis obnoxia, Epifcopus enim totius gregis
Clerique fui Caput eft, Archipresbyter Presbyte
rorum , Archidiaconus Diaconorum , & totius im
ferioris Cleri ; singuli Ecclefiarum Epifcopi , ßngu
li Archiprerbyteri , /ínguli Archidiaconi · Et ommir
ordo Ecclefiafticus fuir Reétoribus nititur. Epiff. ad
Rufficum. Docet Optatus Milevitamus Epifcopus
-ab Archidiacono Cæciliano graviter meritoque •
correptam fuiffe Lucillam Matronam , cujus ira fæ
minea impotenfque calamitofiffimum Donatiftarum
ſchiſma conflavit. Cum Lucilla correptionem
Jay
| De Beneficiis, Part. I. Lib.II. Cap.XVII. 2.69
diaconi Caciliani ferre nom poffet. L. x. Meminit Dominici fanguinis difpenfatorem, faceret nunc in
Severus Sulpitius Archidiaconi Turonenſis, cui bea fundendo proprio ſanguine martyrii conſortem,
tus Martinus praecipit, ut neceffaria vefte pauperem judiciumque prius fuum confirmaret: Experire utrum,
domaret , quod cum ille facere ceffaret , fua fe • idomeum Minijłrum elegerir rui commi//ti Domini
Martinus ipfum vefte exuit, induitque Chriftum ei Sanguimis diffemfatiomem , &c. Offer, quem erui
in paupere latitantem. Dialog. 2. - /?i ut fecurur Judicii tui, comitatu hobit i pervenias
II. Cæterùm noii aetas, non antiquitas cuiquam ad coronam , &c. Vide me pereclitetur judicium tuum.
viam fternebat ad fplendidiffimam hänc dignitatem. Raron. amm.16 1. n.7. Ambro. l. r. Offic. c.41. Sozom. t.
Nomen ipfum Presbyteris id adfert , ut Seniores 8. c.9, Cum Archidiaconus Epifcopi Vicarius & Mi
Senatorefque Ecclefiae habeantur . Ita aequum eft , nifler effet , Epifcopi utique erät, fuo fibi eum
ut ætatis privilegio fiant Archipresbyteri. At cum nutu cooptare. Itaque cum fuprà Hieronymus Pref.
fimiliter vox ipfâ Diaconatus Græcè minifterium byteros Alexandrinosaiebat ſuo ex coetu Epiſcopum
fonet , ad eam dignitatem ftrenuitas fedulitafque • eligere, quomodo fi Diaconi de fe eligant Archi
aditum pandunt. Scitiffimè id. ab Hieronymo ani diaconum , non affirmat , fed fingit & fupponit
nadverfum eft , cum ait in Ecclefia Alexandrina rem , quam ad comparationem profert . Narrat
Presbyteros è fuo collegio unum eligere folitos, Sozomenus Serapiohem à Beato Chryſoſtomo Ar
qui Epifcopus conftitueretur : tanquam fi Diaconi chidiaconum conftitutum fuiffe .
fuo ex ordine eum in Archidiacónum evehant , V. Archidiaconum Epifcopus inftituere folus po
qui ftrenuitate & indußria cæteris praeftet • Qgomo terat , deftituere & exauthorare folus non poterat,
do ß exercitur faciat Imperatorem ; aut Diaconi eli ſine cauſa & ſine figura iudicii. Id liquet ex Archi
gant de fe, quem induſtrium noverint Cát Archidia diacono Aetio. Egit enim Leo apud Imperatorem
conum vocent , Epft, ad Evagrium « Sidonius Apol & Imperatricem, ut Anatolius Patriarcha , qui in .
ìinaris de Joanne Archidiacono verba faciens, qui Ætio quid argueret , invenerat nihil , & homhinem
ad Cabilonenfem poftea vocatus eft Epifcopatum , innocentem per fpeciem prove&ionis dejecerat; ju.
illum tradit diutius in Archidiaconatu moras traxif ri ut illum fuo . officioque redintegraret . Paruit
fe ; ficc tandiu, Presbyterali ordine augeri potuiffe , Anatolius Leoni , & recentiorem Archidiaconum
quòd non facilè occurreret alius, cujus induftria Andream, tanquam Eutychianorum fautorem gra
tanto muneri par eſſet. In quo Archidaconi feu gra du movit. Scripfit praeterea Leo ut qui Eutyche
du , feu minifferio, multum retemtur propter imdu tis condemnationi fincerè & ex animo fubfcribe
Jfriam , diu dignitate mom potuit augeri, me potefta rent, ii fuum in ordinem reftituerentur ; fed ne •
te poffet abfolvi. L.4. Ep.z5. Vifum eft tamen non primarias dignitates conferret, nifi his, qui inconcuf
mullis, Joannem hunc Presbyteratu initiatum antè fi in fide femper ftetiffent. Hi, tantùm ad Offcio.
fuiffe, quàm Epifcopus eligeretur : propterea quòd rum primatum admiff* , quor ab omni errore libe
vocet illum Sidonius Serundi Ordinis Sacerdotem. ror fuiffe conßit erit , Ep.71. In Archidiaconis enim
Quippe Diaconi , fuprà, jam docuit nos Optatus, ut in Beneficiis aliis communem Ecclefiae legem lo
in tertio erant ordine Sacerdotii. Sed fieri poterat, cum habere oportebat , ùt eos non libido, non cu
ut jam tum ex Presbyteris & Diaconis unius com piditas eveheret , aut dejiceret ; fed ratio & æqui
flatus effet Ordo Cleri fecundus , quod & nobis im tas : ſed meritum : At graviffima illa quæftio co
præſentiarum ufitatiffimum eft . piofiffimè fuo infrà loco pertra&tabitur .
- III. Neceffaria tunc prorfus erat major haec in - VI. Fatendum tamen legem Ecclefiafticam fuiffe
Archidiacono peritia , quippè qui Epifcopi oculus nullam , quae Archidiaconum cogeret minifterio
eſſet & manus , ejuſque in contentioſa juriſdictio huic fuo infenefcere & immnri . Quid enim aper
me, & regenda re temporaria Minifter & Vicarius. tius exemplo Joannis Arehidiaconi Cabilonenfis de
Generalis. Hoc paulö antè de Joanne Archidico quo fupra diximus , in minifterio diu detentum
mo Cabilonenfi ajebat Sidonius: Diu dignitate non fu`ffe , quòd excepto Epifcopatu , nulla alia pote
potuit augeri ; ne poteftate po/Tet abfolvi. Videlicet rat evehi dignitate , qua non decrefceret . Non id
me auéta dignitate, ut Presbyter fieret, poteftas mi argumenti à Sidonio prolatum eſſet, ſi perpetua
mueretur abdicato Archidiaconatu . Anatolius Con fuiffet Ecclefiæ lex & confuetudo generalis, ut Ar
ítantinopolitanus Epifcopus , Ætium Archidiaco chidiaconi dignitate non aliter, non ante abirent,
num, intrepidum illum Flaviani Patriarchæ defen quàm vita. Nec id Leo crimini vertebat Anatolio,
forem , ob `infraétam animi conftantiam fibi invi * quòd Ætium ea fpoliaf[et dignitate , qua dejici ,
fum , ut à fe removeret, Presbyteratu initiavit. qua abire non poffet ; dumTeffet fuperftes : fed
Qravatè tulit Leo Papa hanc fraudem, nec de ea quòd affeétata id feciffet malitia, & fraudolentè ,
filuit in datis ad Imperatorem & ad Anatolium . uit ftrenuum antiquæ fidei vindicem amoliretur ,
ipfum literis: ubi declarat , quàm improbum & eique (ubrogaret hominem Euthychianis haud fanè
praepofterum fit optimè meritumi de Ecclefia virum infenfum futurum. Occurrent infrà & alia inferius
augere , ut minuas : extollere, ut deprimas. Non exempla , quibus pateat Archidiaconatum ejufmodi
invenient in eo quod argueret in fide , quod impro adminiftrationem fuiffè , qua poffet quis abdicare
baret in moribus: Dejettionem innocentis per ſpe fe, qua poffet & abdicari' etiain fine crimine , fed
ciem proveétiomir implevit. Ep. 37. 58. Ex verbis. non fine juftis caufis , minimè autem conculcatis
Leonis authoritas Archidiaconi hinc exiftebat , juftitiae & rationis legibus.
quòd Ecclefiafticis negotiis praeficeretur. Qgem quia: VII. Refleéto nunc gradum ad officia Archidia
Ecclefiaßicit negotiis prapofùit. Nemo nefcit Beatum coni & jura Clericorum minorum dux erat. ille ,
Laurentium Sixti Papæ Diaconum, vel Archidia & re&tor , & magifter , ejufque domum illi , ut
conum Thefauros Ecclefiae , quarum ipfi credita. Scholam eruditionis & pietafis fan&tiffimam fr£
erat difpenfatio, in pauperes effudiffe. Sed ea de quentabant. Majorinum qui Cæciliani Carthagi
re alibi opportuniùs. fienfis Archiepifcopi adveffarius poftea fuit infen
iv. Hujùs illuftriffimi Martyris A&la apud bea- , fiffimus, difcipulum ejufdem olim fuiffe affirmat
tum Ambrofium aliud nobis fuggerunt , quod di Optatus, L.1., dum Archidiaconus eſſet Cæcilia
ligenter hic obfervari neceffe fit : Nimirum penes nus, Majorinus Leétor ; Majorinus qui Lettor in.
Epifcopum fuiffe , ut fuum fibi deligeret ipfe Ar Diaconi, Caciliani fuerat. Paulinus ille ipſe, qui
chidiaconum. Argumento funt Laurentii verba ad vitam fcripfit Ambrofii , cum inter minores Cle
Sixtum Papam, cum illum enixifïîmè oraret , ut ricos verfàretur adhuc, & Notarium ageret Am
collegam martyrii aſciſceret, quem accerſiſſet in brofii , fub difciplina Cafti Diaconi degebat , ut
Cruenti priùs fàcrificii minißrumiì : & quem feciffet : ipfemet teßatum facit : Ego vifum retuli Cafto Dia
ረÒ ጸŸQ
 N

270 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina

cono, fub cujus cura degebam . Concilium Cartha
ginenfe IV. eam Archidiacono farcinam injecit, ut
minores Clericos imbueret ea peritia, quæ illis ad
implendas vices fuas opus eft . Offiariur poftquam
ab Arcbidiacomo fuerit inflruétur , qualiter in do
amo Dei debeat converfari , &rc. -
VIII. Qgando fcribit Leo Papa Anatolium Ar
chidiacono fuo concredidiffe diſpenfationem totiùs
cauf& ©* cur& Ecclefia/lica , Epiß. 57., ita mihi qui
dem interpretandus videtur , ut Archidiaconum
faciat fotius adminiftrum jurifdi&ionis in caufis Ec
clefiafticis: cauf& : & difpenfatorem rerum redi
tuumque temporalium : cura Ecclefiaftica . Et quan
<do Theodoretus Epifcopus Cyri , inimicorum vi
ac potentia oppreffus , poft imploratam Leonis Pa
^ pæ opem, addit & literas ad Archidiaconum Ro
manæ Ecclefiae , quibus rogat , ut Summum Ponti
ficem adducere vélit ad defenfionem fidei, eorum
qui in Oriente ejufdem fidei, caufam ftrenuè pro
pugnarent , Epiß. 1 17. 1 18. ; an non his fatis often
dit, quid & quantum in rebus Ecclefiae maximis
Archidiaconi poffent ? Ubi verò concilium, Toleta
num I. poft edita Decreta multa de moribus &
difciplina Ecclefiae , Archidiaconis praecipit, ut ea delegatione donari.
ni refpondet, videtur Andreas Ætio antiquitati,
potiùs jure & ordinis fubftitutus fuiffe, quàm Ana
tolii voluntate. Andreas qui non prove£tur â mobis ,
fed gradu faciente , Archidiaconi dignitate fuerat bo
moratur , ab Ecclefia feparatur eft , &c. Colleéf. Rom.
pag.r 34. Ex adverfo Leo Anatolio refcribens affere
re videtur Archidiaconum communi electione fie
ri: Eletto primitus & probato, qui Archidiaconi
officium poffìt implere. Epif?.7 r. Verùm ifta facilè
diffolvuntur nubila. Leo eniin Anatolium folum
alloquitur , ubi jubet, ut Archidiaconum primi
tus éligat , qui eas partes poffit implere. Nam fae
culo quinto jam nullius ele&tionis meminere Cano
nes, hifi Epifcoporum & inter Ecclefiae Cathedra
lis Beneficiarios , Oeconomorum , ut inferiùs ob
fervabitur , cum de Oeconomnis fermo inftituetur :
Nec obſcurum eft ex Epiftolis Leonis, id ei per
ſuaſiſſimum fuiſſe, à ſolo Anatolio Andream in
ftitutum effe Archidiaconum . Haec enim communis
erat omnium faltem in Occidente confuetudo. Quip
pè cum ex Epifcopi delegatione fuam habeat Af
&hidiaconus jurifdi&ionem : vix, aut nec vix ab
alio poterat, quàm ab Epifcopo ea dignitate , five
-

Epifcopis prafentibus abfentibufgue inculcare fata
gant, ut religiosè cum ipfis obfervent ea, tum à
Parochis obfervari jubeant : haec famè documenta
funt authoritatis Archidiaconorum latiffimè paten
tis . Hujufmodi conflitutionem femper meminerit Ar
chidiacomus , vel prafentibus , vel abfentibus Epi
feopis fuggeremdam , ut eam Epifcopi cußodiamt , ó*
Presbyteri non reliquant. Can.2o. -
XII. Quod autem ab Anatolio refponfum eft ,
fi ea non eft culpae qualifcumque excufatio, & ad
faéti ſui levandam invidiam quaeſta defenſio : di
ci poftet, in Oriente, quia de folo fupra Occiden
te agebamus, aut certè Conſtantinopoli in more id
fuiffe, ut qui effet in ordine Diaconorum prior , is
in Archidiaconatus gradu collocaretur. Potuit haec

privata confuetudo Leonem latere : & tamen jure

IX. Habes in Concilio Carthaginenfi IV. Can. 5. reprehendi Anatolius , quòd hæreticorum & erro
6. 9. , explicata Archidiaconi officia, in ordinan re & communione infamatum Diaconum ad tante
dis ab Epifcopo Minoribus Clericis , initio à Sub dignitatis culmen extollis perpeffus effet. Hoc au<
qiaconis fumpto. Ejus eft porrigere inftrumenta . tem in ea refponfione fingulare eft: affirmat Leoni
facra , fua: cujufque figna ordinationis. Addit, & Anatolius , dejectum à ſe eſſe Andream , reſtitu
aliquid majus Hieronymus, Romae Presbyteros ad tumque priftinae dignitati Ætium , qui jam Presby
teftimonium Archidiáconi ordinari . Sed dicis ;. ter erät : Et reverendus quidem Sacrofan£fa no/fr&
9gomodo Romæ ad teftimonium Diacomi Preſbyter Ecclefia Presbyter Ætiur im priore voco atque bono
ordinatur ? Epiß. ad Evag. Id Hieronymo minus ve Ecclefiafficô, mobis eß reffitutur ; omne quod Epi*
probatur. Hinc enim fortè Diaconi anfam arri fcopi moflri eft, : modeftè faciens ipfe refpomfum- •
puerant efferendi fe fupra Presbyteros. Porrò res Qüo patet Ætium , quamvis Presbyteratu auétum
tota in eo verfabatur, quod Archidiaconi erat in-, Archidiaconi gradui & authoritati redditum fuiffe
quirere in vitam & mores eorum , quos ordinan Infolens ufque adeo eft & inauditum in antiqua.
dos Epifcopo fiftere debebat: quippè qui oculus Ecclefiae difciplina , ut qui Presbyter eft , idem Ar
eſſet & manus Epiſcopi, ejufque jurifdictionis ad chidiaconum ágat , aut qui Archidiaconus eft , idem
tminifter. Dicebant enim de ordinandis teftimonium. Presbyteri & ordinationem aſſecutus ſit & munia
laici omnes , Clericique minores apud Archidiaco-, impleât : ut quamquam dilucidè id fonare videan
num , quibus ille auditis , proponebat Epifcopo, tur hæc verba, vix tamen adduci poffim ut, crc
-
quibus teflimonia publica fuffragarentur. Eft etiám dam. Sed praeter ipfam verborum evidentiam •
jiuin ea lex in Pontificiali. Rómano, ut quos di poſt depoſitum Andream & reſtitutum AEtium,
ligentius examen non indignos ordinatione ap nullum âlium Anatolius elegiffe fe dicit • Id ei cr
probarit , eos Epifcopo offerat Archidiaconus. Si go confilii videtur Leo dediffe, ut Ætius, quam
praetermiffum cft autem examen illud, ne invidiam vis Presbyter , Archidiaconatum potiùs gereret •
faciamus. Pomtificiali libro, fed Epifcopo, qui quod quàm ut éa dignitas homini crederetur , novellæ
jus praecipiebat, infuper habuit ; nec Paulö mórem haerefeos fuffràgatori. Corruptiffimus textus eft ,
geffit ajenti , Nemini eitò mamur impofuerir. nec melior videtur poffe ullus elici fenfus ; eigue
X. Statuit idem Concilium Carthâginenfe Iv., praeterea favet Anátolii ftudium tunc propenfum
Gan. 17. , ut apud Archipresbyterum, aut Archi ad voluntatem Papae implendam . Nam apud Ca
giaconum Epifcopus Viduarum, Pupillorum, & tholicum Epifcopum etiam fi erat ut cumque de£u£
Pcrggrinorum curam omnem deponat . Verba cál Sacerdotale', sacerdoti Archidiacomur propter fidef
n9nis fupra relata funt , ubi de Archipresbyteris. reverentiam debuit pramitti , potiùs quàm locum
Hanc Diaconis curam & provinciam ipfi flatim Catholici nequiffmus hareticus obtinere. Denique-*
mandayere Apoftoli, ut pêr eos hac parte oneris haec ipfa Anatolii verba primarium Archidiacomi
& ſolicitudinis paſtoralis levarentur. Cupide id munus comple&untur , (ut quae contentiofae jurif
attribuit Hieronymus, ut Diaconorum fupercilium di&ionis Epifcopalis erant , ipfe expediret. Omne
deprimeret. Quis patiatur, menfarum & viduarum quod Epifcopi noßri e/?, modeftè faciems ipfe ref*
rmimfter ut fuprá eos fe tumidu, efferat, ad quo ponfum .
"um precer Chrifti corpus fanguifque confiritur. Ep. XIII. De Archidiaconis in Oriente ut pergam
ad Evagr. dicere Chryfoftomus poflquam gradu deje&us cft ,
XI· Unum reftat, ut folvamus, quod objicitur in fuis ad Innocentium Pápam literis de Theophi
ádversùs ea qu£ de clcctione Archidiaconi diâ lo , Alexandrino, Archiepifcopo ita conqueritur »
£int • Nag jiaiis literis quas, in Colle&ioné íá quòd cum Archidiaconuim füum , in fe concitaffet,
$omaua Holltciiius cdidit, quibus Anatolius Ló. rcliquum exinde facilè Clerum abduxiffet : து.
-
Kº
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.XVIII. 27r
Archidiacomo meo, quafi Ecclefia jam viduata effet , X. XI. Umur erat im Cathedralibus Ecclefii, Ar
ac Epifcopum nom baberet ; Clerum omnem per il chidiacomur. Synodi Antiſodorenſ, Canon his adverſur.
lum fibi adjumxit. Ex quibus intelligas, quanta
eſſet, maximè vacante Sede, Archidiaconi pote I. QEcunda hac aetate Ecclefie fuere Archidiaco
fas. Concilium Calchedonenfe depofito Diofcoro, ) ni veluti Vicarii Generales & Officiales Epi
cjuas ad Clerum Alexandrinum fcripfit Epißolas, fcoporum , in depromenda eorum jurifdiétione oin
ita infcripfit, Charmoffno Prefbytero & Oeconomo,
ni , five voluntaria , five contentiofa. Id apertifTi
Euthalio Archidiacono , &• Clericis aliir . Scilicet mè tradit Author vitæ Sanćti Leodegarii Epifco
viduata Ecclefia, rerum Oeconomus temporalium, pi Auguftodunenfis , fed ante Archidiaconi Pi&a-,
ſpiritualium Archidiaconus adminiftratores erant vienfis ; quem ideo ille locupletat Juris Civilis Ca
raecipui, Le&ta funt in eodem Concilio, Aff.ro., nonicique mira peritia , cui accedebat & eloquen
A&ta Synodi Berythenfis paulò ante habitae fuper tia, & ea fan&itas integritafque, quae fplcndiffi
Iba Epifcopo Edeffeno : in quibus dicitur Ma mam dignitatem illuftraret, Infra vigimti ammo, ad.
ras Diaconus Edeffe, propter illatam Presbytero offícium eleétur eft Diaconatà* , atque ab ipfo Pom
contumeliam ac Archidiacono fuo Communione • tifice confecratur , Deinde mom multo exa£to tempo
effe privatus . Le&a eft & Synodus Antiqchena fub ye Archidiaconus effe£tur , omnibur ejus Diœcefis Ec
Domno, ubi Ifaac Archidiaconi mentiq fit . Scd clefiis ab eodem Pontifice pr«fe£tur atque pr&latu*
malè . Error cft enim Latinae verfionis, quae pro eß. Erat enim egregie facumdur , prudentia provi
Primicerio Le&orum Archianagnoffe, quod Grae dur, Dei zelo ®* amore fervidur , Scriptura Divi
cè femel & iterum habent, Archidiaconum pofuit. m«, tum etiam Pontificis Juris & Civilis agmitio
In Seffionibus denique omnibus ejufdem Concilii me , penè omner ejus Parocbia quam adminiftram
Calchedonenſis, AEtium Archidiaconum quaſi Com dam fufceperat , habitatorer antecedebat. Et brevi
cilii Promotorem videas; & ex fexcentis & trigin quidém temporis fpatio fub illo Antiftite magnam
ta Epifcopis plerofque : Archidiaconos Epifcopi jacem Pictavienfi folo regiminis fui providemtia
醬 fui locum tenuiffe , & ejus nomine fub conciliavit, Du Cheſne Hiſt. Franc. to.I. pag.618.
cripfiffe, II. Praeftantiffimae huic Archidiaconi tabcllæ al
XIV. Erant in oriente Archidiaconi, quemad ludit defcriptio virtutum ei cum primis neceffaria
modum in occidente, Epifcoporuin Vicarii , & Mi rum, & eximiae illius poteftatis quam exercet »
niftri generales. Scribens Hieronymus adverfus er apud Ifidorum Hifpalenfem Epifcopum : Arghidia
rores Joannis Hierofolymitani Epifcopi , ait immif cómut imperat subdiaconi* ér Leoitir. Qgir Levita
fum ab eo effe Archidiaconum fuum , qui Sanéto rum Apoftolum & Evangelium legat , quis prece*
* Epiphanio fermonem in Ecclefia S. Sepulcri contra * dicat , feu refponforia im Dominicis diebus , aut So
Origeniftas habenti, filentium imponeret. Citatus lemnitat rhus ' decantet , Sollicitudo quoque Paracia
à tribus Epifcopis ad Concilium Ephefinum Joan rum , &• ordinatio , &• jurgia ad ejufdem pertinet
nes Epifcopus Antiochenus, per Archidiaconum. . euram. Pro reparandit Duacefami* Bafilicit ipfe fug
refpondit, negayitque fe eſſe venturum. Iſidorus gerit Sacerdoti: ipfe inquirit Parœcia, cum juffon*
Pelufiota ad Pelufii Archidiaconum ita fcribit : Si Épifcopi, &• ornamenta , vel rer Baßlicarum , மு.
vemerandi Altari, Diacomi Epifcopi oculi funt , cum Paroeëtarum gefta , &• libertatem Ecclefiafticarum
ut Dei permiffu ipfi, prajît , totus oculur , olor ophthal Epifcopo idem refert. Collettam pecuniam de Com
mor-, effe debet, quemadmodum amimalia illa plu mjunione ipfe accipit , & Epifcopo defert , & Cleri
rimis oculit pradita • L. r. Ep. 29. ci, parte, propria, idem diffribuit. Ab Archidiacono
XV. Fortè non fine caufa Archidiaconum hor munitiantur Epifcopo exceffur Diaconorum • Ipfe de
tatur Ifidorns , ut omni virium contentione obfiftat nuntiat sacerdoti in facrario jejuniorum diet , at
ordinationibus ſimoniacis. Nam in ordinationibus que Solemnitatum , & ab ipfo publicè, in. £ccle/ì
tantum fortaffis in oriente poterat Archidiaconus , prºdicantur. Quando verº Archidiaconus abfens eſ? »
quantum in Occidente potuiſſe demonſtravimus: £/icem ejur Diáconus fequenr adimplet . Epif. a4
êrimini datum eft Ibae Epifcopo Edeffeno, quòd Luidfred. Epiſc. pag.915. Ubi Archidiaconun per
ad Epifcopatum voluiffet Thominem prorfus indi fpicis , non vicarii tantùm Generalis & Officia
gnum protrudere: prohibitus autem effet ab Ar lis, fed & Oeconomi, & Cantoris, cx. parte fal
cbidiacono fuo. Temtavit. eum ordimare Epifcopum » tem munia fungentem. At nihil magis in eo emi
&• prohibitur ab eo qui tumc Arcbidiaconus erat , net, quåm juriſdiétio utrague ei delegata , infpe
indignatus eſt. Conc. Calched. Act.1o. De Archi &lio in Parochias ruris , & earum perluftratio : ,
diacono verifimillimè intelligenda eft illa JoannisIII. Venantius Fortunatus delegatam ab Epifco
Comitis ad Theodofium juniorem Epiftola , ubi po Archidiaconis poteftatem nullo claudit limite •
meminit primi Diaconi Ephefini, Protodiaconu • ÌDet tibi larga Deùr, qui curam memte fideli d egre
ge Pomtifici? Magne Mimiffer baber . Poemat. l. 3•
totius ergo imperii Epifcopa!is adminifter erat
Archidiacônus. Hinc Epifcopus Galliae non exifti*
C APU T XVIII. P.2. l. I. c. 13. mavit, petendum ſibi eſſe a Gregorio Magno Dal
maticarum ufum, quin & Archidiacono fuo eun
De Archidiaconis faculovi.vıı. & vııi. dem peteret. Románæ Ecclefiae ea erat facra vc
ftis, paucis tunc adhuc conceffa aliis. Utrique con
I. Erat Archidiaconut Vicarius Generalir Epifcopi, ceffit' Pontifex: Petita concedimus , atque te & 4r
ejufque Jurifdictionema, tam voluntariam, quim con chidiaconum tuum Dalmaticarum ufu decorandor ef
tentioſam adminiſtrabat. Probationer. fe concedimur, eafdemque Dalmaticat trafmifiuagº •
11. III. Probationer alia. Oeconomi quoque &* Can Gregor. Mag. L.7. Ép.112. Epiſcopo Antiocheno Me
torir munia exercebat . letio, quod capite fuperiori noöis excidit, Catho
IV. v. VI. Propria ejur jurifli£tio in caufis Cleri licam fidem è fuggestu profitenti Archidiaconus
foruze razzortzrºz . Ariano contagio imbutus, os obturare nulla non
VII. Domnum ejur tamquam im Scholam totius Ec arte, nulla nön vi tentavit . Et. hinc rurfum pa
elefîaflicæ eruditiomir confluebamt mimore* Clerici . tet qua poteftate effent apud Epifcopos Archidia
VIII. Peritia &* imduftria mgens Archidiacomis me coni . Qüa autem cura in Clericos minores vjgi
re/aria. larent, 8 immorigeros contumaceſque ad Epiſco
IX. Ejur jurifdiííio im Parochos & im Arcbipref pum, üt deferrent, docet nos Scriptor vitae Ale
*yteros ipfos . Xandrini Archiepifcopi Sanótiffimi Joannis» ੇ ftu•
pen
272, Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
penda in pauperes largitas nomen fecit . Cum enim
ād aras facri operaretur , fan&tiffimus. Patriarcha ,
indicari fibi juffit ab Archidiacono Diaconum jam
diu contumaciffimè recufantem redire in gratiam
cum inimico quodam fuo; eumque palam & pu
blicè eadem ipfe hora, antequam Corporis Chri
fi pacifica hoftia reficeretur, cum inimico recon
ciliäri coegit; fecitque Epifcopus quod Archidia
conus fruftra tentaverat. Im. vita ejuf. c. 16.
IV. Verùm hæc Archidiaconi in Clericos alios
omnimoda poteftas, iis quae diéturus fum, longè
planior fiet. Si cui Clerico cum fæculari res erat,
ád judicium à Judice publico adhibebatur Archi
diaconus. Ita efiim habet Synodus Autifiodorenfis:
Ωuacumque caufatio quotier imter ſecularem G5 Cle
vicum vertitur, abfque Presbytero aut Archidia
como, vel fi quis effe Pr«pofitur Ecclefi« digmofcitur ,
Judex publicus audire megotium mom pr&fumat. Auti
Jod. c.43. At Clerici Parochique Eccleſiarum, quæ
in Magnatum domibus fitae erant, nifi di&to au
dientes effent Archidiacono, ab eo corripiebantur
pro modo culpae : Ab Archidiacomo civitatis ad
moniti , corrigantur ſecundam Eccleſiaſticam diſci
plinam. Ita Aurelianenſis IV. Synodus. c. zo. &r 26.
Rurfus autem ex Autifiodorenfi : fi Archipresbyter
faeva indulgentia Epifcopum vel Archidiaconum .
non moneret , fi quos Presbyteros caftè non vivere
comperiffet , vel majores Cléricos alios, per annum
à Communione arcebatur : Et Arcbipresbyter hoe
Epifcopo aut Archidiacono mom innotuerit , ß fcit.
-4utifiodor. c.zo. 13. Acerbiffimas etiam dant pœnas
-Abbates, qui , Monachos fuos graviter delinquen
tes non coercebunt, aut Epifcopum vel Archidia
conum non monebunt. Aut Epifcopo aut Archidia
rono mom immotuerit , &c. Denique Cabilonenfe Con
cilium anni 65o. anathemate percellit earum villa
rum, ubi fitae funt Parochiae, dominos, fi Paro
chos Clericofque alios ab Archidiacono coerceri
non ſinant. Et jam nec ipſos Clerico, qui ad ipfa
oratoriæ deferviumt , ab Archidiacono coerceri permjit
rant, бrc. дива /; quis contradixerit , Communiome
prizetter. Can. 14.
V. Non patitur Concilium Matifconenfe I. ut
Slerici inter fe litigantes ad aliud conveniant Tri
bunal, quàm Epifcopi, Presbyterorum, aut Archi
diaconi • Omme negotium Clericorum , aut im Epifco
pi fui , aut im Presbyterorum , vel Arcbidiacom; pra
ſentia finiatur. Cam.8. At cum Epiſcopalis juriſ.
<dictio miferos & galamitofos omnes còmpleâere.
tu£, yetuit Concilium Matifconenfe II. ne publi.
ci Judice$ caufas difceptarent viduarum & pupillo.
rum , nifi unà affiderent vel Epifcopi, veî Ârchi.
<diaconi , vel aliqui ex Presbyteris.'Décernimu,, „,
siudices nom prius viduar aut pupillo, conveniant,
quàm Epifcopo numtiarimt , cujus fub.velam;me a-1
gunt . #; / Epifcopur præfemr mom fuerit Arcbiaia.
comuo , vel Presbytero cuidam ejus , ut pariter fedem
*e* communi deliberatiome caufir eorum, termi„j,, jſ
gat , ita juftè ae rettè, ut deinceps de tal;bu, „„.
redita perſona non conquaſſentur. Can. 12.
Statuit. Concilium Aurelianenfe v. ut Archidia.
conus vel Præpofitus Ecclefiæ Dominico quoque
dic carceres & incarceratos inviferet, ut ne qua re
neceífaria cos defici, fraudarique fiííeret Epifco
Pus : 4º Archidiacono, ſeu Prapoſito Eccleſia fingulir
diebus Dominicis requirantur. cam.ao. Qui íic Prę
Pofitus dicitur, is mihi quidem non äiiu§ quàm
Archipresbyter videtur éffe ; ejufque rei cönje.
ctura duci potcft ex Canone xx. coiicilii iv. Âï.
relianenfis, `collato cum Canone xliii. Synodi
ºuttſiodorenſis: Hoc enim ultimo canone Archi.
£Ssbyter, nominatur, qui aliò dicebaï Præpoſi
* At interim exoriebatur in Eccleſia dignitas
*彈 » de quibus fuo infrà loco.
* In Clcricos êcrte prEfcrtiiïiïëîores , fa
crum imperium ſuum exercebat Archidiacomus,
quò illi velut decerptam obtinerent _partem ali
quam Diaconatùs, feu minifterii Ecclefiaftici , quod
totum & ex affe Diaconis creditum effet. Conci
lium Agathenfe Archidiaconos excitat , ut Cleri
cos qui comam nutriunt, & ineptis hujuſmodi mun
ditiis Clericatum dehoneftant, vel invitos deton
deant : Clerici qui comam mutriunt, ab Archidia
como, etiamfi moluerint , inviti detondeamtur - Can.ro.
VII. Nec fubjeétos tantùm habebant Archidia
coni Clericos inferiores, ſed & diſcipulos. Nam
cum ad id muneris peritiffimi quique adoptaren
tur , in eorum aedes tanquam in fcholam facrae eru
ditionis confluebant Clerici juniores. Habebant er
go Clerici in Archidiacono non praceptorem tan
tüm, ſed & Clericalis ſančimonia: ſpecimen abſo
lutum, in quo effet fcientia rerum cum morum.
probitate. conjunéta. Sciar me emißum ab Arcbidia
zono & Praceptore , &c. Ait Gregorius Turonenfis.
Hift. i-6. 2.36. Qui rurfus alibi ita habet : Erat Ar
chidiacomur , Joammer momime, valde religiofus , & in
Archidiacomatu fuo ftudium docendi parvulor habent.
Mirac. 1.1. c.78. Alio verò loco de Archidiacono Bi
turicenfi ita loquitur, tanquam de Reétore & Præ
fe&o ejus Sodalitii, in quo Diaconi {imul & alii
Clerici communem agebant vitam, fimulque vefce
bantur Vit. Patr. c.9. Ubi eo tefte moleſtè ferebat
Archidiaconus unius fodalium macerationes carnis
inufitatas , hac fingulari , etfi pia novitate, ratus
convelli leges fodalitatis , & vitæ communis.
Docet & Beda eam fuiffe Bonifacii Archidiaconi
Romani fapientiam , tantamque eruditionis facrae*
ubertatem , ut inde larga non folum in Romanos
Clericos fluenta derivaretur, ſed & in advenas qui
undecumque Romam , tanquam in ipfius difcipli
nae Ecclefiafticæ & fcientiae patriam & fontem con
fluerent. Vemiemr Roma» Vuilfridur , &• oratiomibus
ac meditationi rerum Ecclefíafficarum quotidiama mam
cipatur inftantia , pervemit ad amicitiam viri famctrf
fimi ac doétiffmi , Bomifacii videliqet Archidiacomi ,
qui etiam Comfiliarius erat Apoftolici Papa , cuju*
Magifferio quatuor Evangeliorum libros ex ordine di
dicit , computum Pafcha ratiomabilem , & alia mul
ta, que in patria nequiverat , Ecclefiafiicir accom
moda, eodem Magiftro tradente percepit. Beda lib.5.
tap. zo.
VIII. Illa , illa profe&ò incredibilis copia facre
eruditonis Diaconos plerumque & Archidiaconos
ad fummum Pontificatum próvexit. Ut puta Leo
nem Magnum, Gregorium Magnum , Bonifacium ,
aliofque . Haec eadem illos Generalium Provincia
liumque Conciliorum Promotores fecit , ut ex Cal
chedonenſi Concilio ſuprà patuit, Can.23., utque
ex Canone IV. liquet Concilii Toletani IV. Hinc
illud Concilii Agathenfis decretum, fi ea non fit
Archidiaconus rerum experientia & dexteritate,
eaque pervigili fedulitate fretus, quam munus ei
deinandatum defideret nomine & honore illum fi
nat Epifcopus gaudere, at rerum adminiftrationi
& gubernaculo admoveat alium peritiorem. Sam?
f Officium Archidiaconatár propter fimpliciorem natu
ram implere , aut expedire mequiverit , ille loci fui
momem temeat ; &• ordinationi Ecclefía quem elegerif
Epifeopur , prapomatur . --
IX. Haec eâdem peritia dexteritafque Archidia
conos tum Epifcopali jurifdi&ione veftivit, tum
evexit eos ſupra Presbyteros, Parochoſque maxi
rmè ruris. Trüllana Synodus Diaconos fupra Pref
byteros federe non patitur nifi cum perfonam &
vicem fuftinent Patfiarchae , aut Metropolitani ,
qui eos in negotium aliquod grave delegavit. Sta
tuimur ut Diacomu, etiam fí im dignitate , id eß in
quovir fît officio Ecclefiaf?;co , . Em axiomata tout*
eſiin opbphicio , ante Presbyterum me fedeat , prs
terguam ß proprii Patriarcha , vel Metropolitami vi
ᏝᏑ☾
 º
*!,
DeBeneficiis , Part, I. Lib.II. Cap.XIX.
& eeim gerem*, adfit in alia civitate, fuper aliquo ca
pite : tune enim ut locum illius implemr bomorabitur.
Cam.7. De his Officiis poftea agemus: nam & ip
fam Officiorum latinam vocem Graeci linguae fliae
confuetudini donaverant . Sed non hic nobis ferino
eft de £dendi prærogativa, aut progrediendi : fed
3e juriſdićtione ipſa, quam Archidiaconi deprome
bant in Presbyteros & in ipfum Archipresbyterum,
propterea quod Epifcopi vices gerebant. Ita enim
conceptis verbis tradit Ifidorus: Arcbiprerbyter ve
rò fe effe fub Archidiacono, ejufque praceptif, frut
Epifcopi fui feiat obedire: Epífi. ad Luidfrid Epift.616.
X. Qbfervari id ha&enus potuit, unum fuiffe
Archidiaconum, eumque in Ecclefia Cathedrali.
Rem ita expreffit Concilium Emeritenfe , cam ro.,
ut contra non poffit omnino dici. Unus tantum.
modo poterat effe primus , five inter Diaconos,
& is Archidiaconus : five inter Presbyteros,
& is Archipresbyter dicebatur. Unus efTe ponitur
ab Agathenfi Concilio, cum in ejus- locüm qui
muneri impar fit , non Archidiaconus alter; fed
器 Epifcopus elegerit, Diaconus fufficitur. Nec
üiffet cur Leo & Gregorius de fraudulenta Archi
diaconi ad Presbyteratum promotione conquere
rentur apud. Epifcopum, filicuiffet Epifcopó plu
res fibi Archidiaconos acicere. - II. Saeviit & Concilium Parifien(e VI. edi&is
. XI. Hinc fcrupuli & dubitationis nonnihil exo
ritur adversùs Canonem Synodi Autifiodorenfis,
Ca».8. , ubi mentio fit Archidiaconi Ecclefiæ Paro.
chialis, immo & Archifubdiaconi. Hoc inauditum,
illud praeter morem. Nifi fortè propria hac fue.
rit & fingularis confuetudo Eccleſiæ Autifiodoren
fis, ut honorificis his nominibus ornarent primum
ex Diaconis, & primum ex Subdiaconis, étiam in
Ecclefiis Perochialibus. Si ita res haberet, autho.
ritatis aliquid accerfi poffet ab ufu Monafteriorum
Orientalium, ubi San&us Joannes Climachus per
fæpe Archidiaconum nominat eum , qui intcr bia
conos Monafterii primus erat. Scal. Grada 4.
---
C A PUT XIX. P.3. 1.1. c. 12.
De Archidiaconis fub Imperio Caro.
.." li Magni.
3. Multiplex poteftar Archidiacomorum in Parochor.
De Vifitatiome. De Symodo.
II. Eorum crebrò dammatas avaritia im pecuniariis
exa£fionibus .
III. Cur Archidiaconatus imvaferimt quamdoque ,
laici - -
IV. Luculenta Hincmari Remenfr monitu , maxim?
, dum Parochiar , aut foli , aut cum Epifcopo ob ambulamt
Archidiaconi -
V. Vetatur mequid exigant .
VI. Neu agreftia Beneficia vel jungant , vel fe
:jungamț •
VII. Neu fe fafcimari muneribur finant , quo fee
lera di/fimulent panitentium , Clericorum , Paro
rborum - -
VIII. An Hincmarur Prerbyterorum nomine deßgma
rit Arcbidiacomor .
IX. suberant Archidiacono Arcbipretbyteri ipfi.
X. Archidiaconi Promotorer Conciliorum Archidia
eoni inter Monachos .
. ' XI. Nulla erat Gracorum Archidiaeomorum in Pref
byteror jurifditio.
XII. Delegatia Epiſcopalir juriſdićtionir ſapiuſ ite
Pata, & diu protratia, tandem evaſt legitima & or
dinaria .
Tøm»I4
273
I. Nte Presbyteros , feu ante Parochos lo
- cantur Archidiaconi, quëd in eos exer
ceant Juriſdictionem, tamerſi delegatam. Archi
diaconi erat, ut Parochos aliofque Clericos con
vocaret, Conitemque ipfum , hoc eft Regium re
gionis Praefidem , üt Epifcopali Synodo intereffent.
De Preſbyteris 6 Clericirfic ordinamur, ut Arebi
diaconus Epifcopi eor ad Symodum eommoneat , ume
cum Comite. In Capitulari Ludovici Pii coadjuto
res vocantur minifterii Epifcopalis, ficut & Chore
piſcopi & Archipresbyteri. Conc. Gall Tom. 2. pag.
3. Ex Concilio Cabilonenfi II. perfpicuum eft , de
legatos plerumque eos fuiffe ad vififandas ruris Pa
rochias. Quod eis ab Epifeopir injumgitur hoc per
Parochiat fuas exercere ftudeant , mihil per cupidita
tem é avaritiam prºfumenter. Ib. pag.466. Haec
verò poteftas, qua armabant Epifcopi Archidiaco
nos, in tyrannicam quandoque faevitiam , & ad
graviffimas convertebatur exa&iones: quas ita idem
mox Concilium profcribit. Diétum eft etiam , quod
im plerifque loeis Archidiaconi fuper Presbyteros Pa
rochianof quandam exerceant dominationem , & ab
et f cemfur exigant ; quod magis ad tyrannidem, quâ me
aä re£titudimir ordinem pertinet.] Anno 81 3. r. 15•
ſuis adversus iſtiuſmodi intolerandas exactiones in,
Parochos, Parochiafque. Comperimur quorundane
Epiſcoporum miniſtro, non ſolam in Presbyteris, ſed
etiam im plebibus Parochia fua avaritiam potius
exercere, quàm utilitati Eccleßaßic& dignitatis im
fervire , &rc. Statuimus ut umufquifque Epifcoporum
fuper Arcbidiacomir fui, deinceps vigilamtiorem cu
ram adhibeat , quoniam propter eorum avaritiano
Gór morum improbitatem multi feandalizantur ér
minißerium, Sacerdotale vituperatur . Afmm.819
Cam.* 5. Iifdem penè verbis idem confixit fcelus
Concilium II. Aquifgranenfe , eodem telo , & Cho
repifcoporum , & Archipresbyterorum , perinde •
ut . Archidiaconorum fordidiffimam avaritiam con•
fodiens . Ann.836. Cam.4.
III. Non caret fimilitudine veri, hac illecebras
inefcatos quandoque fuiffe laicos , ut Archidiacona
tus invaderent, quò rapinis confimilibus grafari
in Parochias agreſtes, & diteſcere poſſent. Hane
inſolentiſſimam audaciam damnant Capitularia Ca
roli Magni : Ut laici mom fint Prapofiti Monafterie
vum infra Monafteria, nec Archidiaconi fint laiti -
capitulare. Car. Mag. L. 1. c. 116. Conc- Gall. tom
2. Can. 15.
IV. Ex his porro illud emicat nihil dum certi
definitum fuiffe de impenfis & de procurationibus
Archidiaconorum. Monita oppidò pulcherrima le
ges, fi vacat, apud Hincmarüm Remenfem Archie
pifcopum , qnibus duos ille inftruebat Archidiaco
hos fuos, né oneri effent Presbyteris Parochiarum,
cum eas vel foli vifitarent, vel cum Epifcopo ; ne
numerofo nimis peditum equitumque comitatu cin
&i Parochias obambularenf; ne diutius in eadem
, Parochia moras traherent; aut fiqua effet neceffi
tas immorandi , vicinas Parochias cogerent ad ali
quam impenfarum partem; ne ftudio avaritiae Ec
clefias vifitarent; ut reditibus interim fuis parce
rent ; fed unum id curae haberent, latiffimè ut
diffeminarent verbum Dei , & vita moribufque •
eandem quam Evangelica praedicatione fan&imo
niam omhium animis infpirarent. Qgamdo ruftica
mat Parochias vobis commiffar , vel mecum, vel per
vos circuitis, ſicut & ego, non graves it is Presby
teris im paratir quarendis ; meque ducatir fuper
fìuè vobifcum homines , vel veftror proprio* s vel
Propinquor veffror , per quos illos graveti* , in ci
bo , 6r potu , ér fodro ad caballot - Noc diu im man
/ionibus ipforum Presbyterorum immoremini ; 6r /*
necefftas evenerit ; ut in aliquo loco immorari. de•
M !!! bege
2.74 ' Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
beatir, ſe diſþonite viffualia veſtra per circumma capitulari valteri Epifcopi Aurelianenfis , ut per
nemte* Prefbyteror , ut memimi grave; ßtiri, Gớ non 4rcbidiacono, vita , ìntelleéìus & do£frima Cardina
otioff (!r infrutuofflipendia Eccle/fafica infumatir, lium Prefbyterorum inveffigetur • - --

/icut nec ego gravir fum Presbyteris , per quor Pa X. Concilium Sueffionénfe II. & Forojulienfe
rochias circumeo, Gre, Ut nom occaſione viftstr Pa fub Patriarcha Paulino Archidiaconos rurfus nobis
exhibent, quaſi revocata priſca conſuetudine, Con:
vochia; circumea:is , quatenur aliorum ßipemdiit vi
ventes , veßra ßipendia confervetit , fed verbo & ciliorum Promotores & Agentes. In Sueñonenfi
exemplo infiruatis non folRm Presbyteror, fed ér vicarius Archidiaconi locum & munia ejus implet:
laicos , Conc. Gall, tom. 3, p.644. 1locum fervamr Archidiaconi. Extant literae Lupi
V. Expreßiffimè deinde prohibet , nequid mu Ferrariénfis Epifcopi ad Ufuardum Abbatem &
neris exigant à Parochis, ſeu pecunias , ſeu quaſ Archidiaconumh. Quo patet id muneris quandoquc
cumque res alias, ne vano quidem praetextu Eulo obiffe Regulares. Quod manifeftiùs patet etiam £x
giarum, non tantùm quando obambulabunt Paro o&ava gênerali Synodo, ubi legitur declaratio J9
chias, fed etiam tempore Synodi , aut cum varig ſephi Monachi, Archidiaconi & Vicarii Generalis
caufae Parochos compellunt ad Epifcopum accede Pátriarchæ Alexandrini. Jofepb Monachus , Archidi$
re . Nec vetat tamen, ne fpontaneas oblationes comur, & Vicarius Patriarcha , &c. 4$.9. Regula
accipiant . Ne ad quamcumque rem demarior apud canonicorum à Crodogango Metenfi Epifcopo di
Prefbyteror poftuletis , neque quando ad Synodum gefìa, in unum mifcere videtur Archidiaconurngum
venerint eulogiar exigatii , Éræpófito & Primicerio Monafieriorum, ubi Cl•
VI. Ea rurfum mox prohibentur , ex quibus rici 'communem in vitam confociati erant •. .
mirum in modum elucefcit , quàm fe latè expor xi. Fuere & fui Ecclefiae Graecae Archidiaconi,
rigeret Archidiaconorum authoritas. Jam non am ut ex laudata VIII. Synodo generali patet •. At
plius enim illos finit , duas Parochias in unam jun non tanta ibi erat illorüm in Présbyteros Parochoß,
gere , nec fejungere Capellas , vel Succurfales, aut que authoritas. In Oficiis tantüm diyinis & intet
ſubſidiarias Eccleſias à Parochiali cui adhaereſce folemnia facra fuam explicabant Archidiaconi prz
'oant nec copiam facere habendi Oratoria domefti cellentiam fupra Carthophylacem ipfum & Exocata
ca. Quin ex adverfo jubet, ut breviculum ad fe ca:los, de quibus infrà dicemus. Alibi totam ju
referant Parochialium Ecclefiarum, quibus aliae rifdi&ionem obtinebat exerebatque Carthophylax •
quaepiam fuerant annexae , & Oratoriorum intra Itaque inter Graecos Archidiaconatus, non archog
privatas laicorum aedes hactenus conſtructorum . ticion eſt, ſed ophphicion , hoc eſt, expers juri
VII. Monet illos deinde, atque adeo Parochos di&ionis munus. Hinc verò Joannes Epifcopus Ci
omnes, ne muneribus deliniri fé finant, ut indul tri aliud exprimit difcrimen hujus utriufque di
gentiores fint erga criminofos vel Poenitentes, five gnitatis , in fuis ad Cabafilam refponfionibus , Je
ante, five poft reconciliationem , Utque certiorem ris orient. L. 5. p.329. Cum Archidiaconatus offi
illum faciant de eorum lapfu lacrymäbili, qui per cium fit inane & vacuum juriſdićtionis, eo donan
poenitentiam publicam reconciliati Altaribus, in ea dus eſt, qui inter Diaconos antiquitate caeteris pr$
dem rurfus flagitia praecipites ierant ; ut prgfcri ftat. At fi ejufmodi eflet ea dignitas , cui jurifdi
bat ipfe, quæ eis pofthac facienda fit medicina. In &ionis aliquid adhærefceret , tum Epifcopus , cui
culcat illud etiam , ut nihilo indulgentiores fint in ccllibitum fibi effet, conferret; នុ៎ះ
«Clericos, quos ordinandos Epifcopo offerrent, de fit ab Epifcopo deligi , quem in partem & in fg
quorum vita & moribus rationes ipfi reddituri funt cietatem' vocét Sacerdotalis Imperii, & in jurifJi
nunc Epifcopo, poft Chrifto. Denique renuntiari fi &tionis fuae vices gerendas . Diétum eft fuprà cap• 17•
bi ab eis jubet , qua fide & diligentia obfervent n. 12. ampliori juriſdictione uſos eſſe Archidiaconos
IParochi ftatuta Synodalia & Epifcopalia; praefer in oriente, etiam prima Ecclefiae aetate ,
tim verð in ea redituum Ecclefiaflicorum portione, XII. Ex his porro fatis apertè colligitur, pote•
<qu£ pauperibus juvandis dicata eft , Dehique ut ftatem & jurifdi&ionem Archidiaconi, praefertim
fufficiant Decanos alios in locum eorum, quifaepiùs in Presbyteros & Archipresbyteros, ordinarian
moniti de exceffibus variis, non refipuerunt; `aut & propriam non evaſiſſe, niſi ex eo quòd diuriſſi
qui vita migrarunt. Novos verò Decanos à ſe in mè & fine ullo limite ab Epifcopis delegata fue
ftitutum iri , fi prope fit : fi procul autem abfit , rat. Luftrabat Archidiaconus primò Parochias cum
cligi debere, quos ipfe confirmet. Epifcopo ; folus poßea eas abfente Epifcopo, vel
VIII. Hæc funt longè præclariffima Hincmari aliis diftehto occüpationibus luftravit . . Mandata
*monita ad Archidiaconos fùos, ex quibus quæ ef. Epifcopi exequebatur , & jus ejus nomine dicebat
fent corum & jura & officia, quæ poteftas, quae in Presbyteros Archipresbyterofque eo delegante 5
pietas edoccntur. Unum eß quod in eis defidére. eo abfente coepit ut neceffe erat, eadem munia
tnus , quod non aperuit nobis, cur Archidiaconos implere. Denique vacante etiam Sede jurifdi&io
fuos Presbyteros vocet, Gonthario &r Adbelardo nem Epifcopalem exercuit, quia delegatio cum jam
4rchidiaconibur. Prerbyterit. Nec enim fufpicari perpetüa & ordinaria evafiífet , exinde poteftas
poífumus leggndum effe, &• Presbyterir, cum nuf quoque fuit & jurifdiâio ordinaria ,
quam ibi nifi ad Archidiaconos vérba fáciat. Mul
tò minùs venire poterit in mentem Archidiaconos
illos Presbyteratûs ordine initiatos fuiffe. Id quip.
pc ab univcrfalis Ecclefiæ confuetudine mirumi in c A PUT xx. r.4. 1.1. c.*;.
inodum tunc abhorrebat. -

IX• Suberant Archidiaconi jurifdi&ioni Parochi De Archidiaconis ultima Ecclefiae aeta

& Archiprcsbyteri omnes, quamvis non alia ille te poſt annum Chriſti millefimum - *
quàm Diaconi ordinatione inſignitus eſſet. Id ſa
tís (uperque liquebat ex iis qua: paulò antè doce
bat Hincmarus: maximè vcrò cx authoritate qua I. Jure novi/Imao Decretalium Archidiaconi funt
Archidiaconos muniebat, ut Archipresbyteros '& adhuc oculi &' mamur Epifcoporum.
Decanos gradu fuo exturbarent, qui frequentiùs II. Prerogativa honorii 3, pracellentia Archidia
<orrepti, ad meliorem fe frugem non reciperent , eomorum fupra dignitater alia, omnes Epifcopatu in*
S Pe«nur in miniſterio veſroaut megliger , aut errores , - -

aimutilir aut incorrigibilit fuerit , mom inconfiderat? III. Cur eſſe deſſerint Archidiaconi in Clero Roma
-P***^u* fligite. Can. 13. Idqie rurfus pátet ex no , & Conantinopolitano. - Jү. Զաձո
-
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.XX. 275
M. Qgám meeeffe effet , ut Diaconatás ordine initia Legatu* fevocavit Epifcopor, mox Abbater, poßrema
: Penttur.
Archidiaconi vocati. In ele&ione Epi(copi Cabil
V. Quomodo ad Presbyteratum prove£ti fimt , & um lonenfis anno ro8o. Archidiaconi antè Archipresby
de hac mutatio. teros fubfcripfere. Conc. tom. ro. p. 348. 35o. 396
VI. De contentioſa evrum juriſdictione . 1o24. Hallier, de Ecclef. Hier.L.4. c.3. art.6. Publica
VII. Delegata, aw propria effet hae jurifdiítio ? tæ funt à Miraro chartae innumeræ, ubi Archidia
Juri an comfuetudini immixa ? coni ante Decanos, ante Pra:pofitos , ante Canto
VIII. Quam latè ea pateret. res fubfcribunt. Clemens. V. in eo diplomate, quo
IX. Cum vaßa bac poteftate abuti Archidiaconi Concilium Viennenfe indixit anno 1339. Abbates,
cœpiffemt, Vicarior Generaler &• Officiales fibi creave Priores , Decanos, Praepofitos, Archipresbyterof.
re Epiſcopi. que nominatante Archidiaconos. Conc. tom. Ir. part.
• X. Revocata & coar&fata Archidiacomorum jura , 1. pag. r 5o3. I 512. I 533. Archiepifcopus Cantua
ut ad Vicarior Generaler amovibiler tramrferrentur , rienfis ei diplomati obfecundans eodem illos ordi
Ġr ad Officialer , quorum delegatio in Officium tan ne nominavit. Eidem ordini eodem tempore Ar
dem perpetuum evaßt . Reſciſ Archidiaconorum Of chiepifcopus Ravennas fe accomodavit. Nihilo ta
ficiales . men fecius Concilia Mediolanenfia fub San&o Ca
XI. Statuta Concilii Tridentimi , Comitiorum Cle rolo Archidiaconos commendavere, ut primam&
ri Gallicani , ( Parlamentorum Gallia in hoc me principem affecutos poft Epifcopum dignitatem.
gotio. Archidiaconus cujuſque Cathedral is Ecclefs , f es
XII. Summa antedi£torum . Ecclefia Archidiacomum habeat ; fim minur , is qui
XIII. Specimen Archidiaconi, muneribur fuis om proximum poft Epifcopum im ea Ecclefia dignita
mibus abſolut i . tis gradum babet, &c. A* quibus non difceffit Con
cilium Aquilejenfe anni 1596. Pignitas que prin
I. J盟 novo nihil detritum de prifca Archidia cipalis eſt poſt Epiſcopalem . Conc. Gen. tom. 15. pag
J conorum gloria & poteftate, cum in Decre 265. 1497. Quod ad Græcam attinet Ecclefiam.
talibus Gregorianis dicantur adhuc Vicarii Genera tempore Concilii Lugdunenfis II. feu anno 1274
les Epifcoporum , vel quod eodem radit, nullo ad nominatur Archidiaconus ante Clerum omnem . ,
dito limite Vicarii. Archidiaconur po/* Epifcopum ante Oeconomos & Defenfores , ante eminentiffi
fciat fe Vicarium effe ejur in omnibuf . Decretal. mas dignitates. Conc. Gen. tom. I 1. part. 1. p.969-973
Gregor. 1. 1. tit.* 3. c. 1. 7. Innocentius ipfe III. hoc An hae fuerint & temporum vices, & Archidia
illis nomen & elogium afferit : Secundùm Romami conatùs alternantes viciffitudines; an potiùs tunc
ordinis conftitutionem , major poft Epifcopum & ip tantùm decrefcere videretur ea dignitás, cum de
fur Epifcopi Vicarius reperitur.. Nec verborum haec Conciliis ageretur, quòd ejus amplitudo intra fuam
ìmagnificentia eft, aut `titulorum : tota illis fubeft Ecclefiam aut Dioecefim limitata effet; aliorum efto
jurifdi&io , & quantam eo dignitas omnibus retro judiciulm. Conftat certè tamen Archidiacomorum …
faeculis obtinuit. Omnem curam im Clero , tam in jurifdi&ionem necdum imminutam magnopere fuif
vurbe pofitorum , quàm eorum qui per Parocbias ha fe : eofque canonicam exeruiffe adhuc poteftatem
bitare nofeuntur, ad fe pertinere feiat , five de eo in eos, quibus loco cedere coeperant . De ampli
rum converfatione , five de honore ér reftauratione tudine ejus dignitatis vel hinc conje&uram facies;
Eccleſiarum, ſive doćtrina, &c. & delinquentium fi voles quod Stephanus de Garlanda Major Palatii
rationem coram Deo redditurus eft . feu magnus Magifter Aulae Regiae, & magnus Se
Perinde ut olim, funt etiamnunc, & manus & nefcallus Franciae , quae tunc erat omnium eminen
oculi Epifcoporum, quibus fidei facramento quon tiffima in Galliae Regno dignitas , honori fibi ver-.
dam adftringebantur, uti docet nos San&tus Fulber teret; qučd Archidiaconus Parifientis Ecclefiae fi
tus Carnotenfis Epifcopus: Lifardus Archidiaconus mul haberetur. Flagrantiſſimo juſtiſſimoque zelo
cum effe deberet oculus Epifcopi fùi , difpenfator pau incenfus Bernardus infe&tabatur hanc penè monftro
perum , catecbizator infipientium , &c. Fa£tur :/: fani dignitatum tantopere diffentientium copulatio
Quafi cla^vus in oculum, &c. Quid dicemur de ju nem : fed iis interim utebatur verbis, quibus Ar
ramento fidelitatir quod ita comtaminat , ut Epifco chidiaconatus dignitas eximia celfiffimaque commen
po fuo, nom corde , nec verbo, nec opere fidelis exi detur. Sic fublimatum homoribm Ecclefiafticir , ut
ſtat. Epiſt.34. Non audebat Hildebertus Cenomanen mec Epifcopir inferior videatur ; Ac implicatum mi
fis Epifcopus Arvernenfi Epifcopo eum commen litaribus officiir , ut prafèratur & Ducibus. Epift.78.
dare, quem ipfe Archidiaconum creando , veluti Philippus Ludovici VII. Francorum Regis frater,
oculum Ecclefiae fuae corpori inferuerat. Quem fè Archidiaconus & ipfe Parifienfis Ecclefiae fuit; nec
ciflis ultro mom quolibet membrum corporis Eccleffe, regie ftirpis claritatem obfcurari putavit Archidia
fed oculum . Epift. 55. Tridentina Synodus fuffra conatùs ordine & officio.
gatrix accedit, Archidiacomi , qui oculi dicuntur III. At cum ea florentiffima dignitas fit , meri
Epijcopi • Seff.24. c. 11. tò quaeritur, cur jandiu nulli fint amplius in Ec
Ut erant adulta jam ætate media , vel ineunte clefia Romana Archidiaconi. Refert Ciaconius Gre
hac noviffima plures aon rarò Archidiaconi una gorium VII. antequam Petri Sedem obtineret, Ar
in Epifcopali Ecclefia , Magni Archidiaconi nomi chidiaconum Romanum fuiffe , & ea Joannem quen
ne infigniri folebat , qui in urbe Epifcopali dege dam ornaffe , qui poftea in Antipapæ Clemientis
bat, cum Archidiacorii alii Epifcopale territorium III. partes defecit, dignitatemque qua claruerat ,
inter fe partirentur. Quanquàm autem fuprà me ita obfcuravit perfidia fua, ut deinceps extinéta.
morata honoris & poteftátis infignia fpecialius Ar penitus ea fuerit. Poß quem nullum praterea im Ro
chidiacono civitatis competerent, erant tamen c¢ ?mana Ecclefia Archidiaconum effe obfervavi. Ea funt
teris quoque communia , nec unquam Archidiaco Ciaconii verba , quibus non facilè affentieris, fi ex
mi aliialiis imperita[fe leguntur. Sirmumdu* im l.x. endas quod narrat Vuillelmus Malmesburienfis :
Epift.8. Goffridi Windoc. in Concilio poftea Barienfi (ediffe Anfelmum Ar
II. Archidiaconus Cantuarienfis ante Abbates chiepifcopum Cantuarienfem juxta Archidiaconum
omnes fubfcripfit Concilio Londinenfi anni 1o7$. Romanum ante fuggeftum in quo fedebat Pontifex.
Hoc fancitum eß coram duobus Arcbiepifcopis , &* Sedere juffur juxta Romamum Archidiaconum. Cer
zredecim Epifcopis, qr Afchenillo Archidiacono ,6" tè pofthac rara ejus dignitatis Romae memoria •
viginti-uno Abbatibus. In Vintonienſi Concilio anni Suffeélus eft primus Diaconus , ficut Vicecancella
vov4- Abbates prismas honoris partes obtinucrant • rius in locum fucccffit Capcellarii, cujus jam nulla
Тот.I. M m a. men
2.76 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
mentio in Ecclefiae Romanae dignitatibus. Viderint tum eß, ut Arcbidiaconum mu!lur haheat, nifi Dia
do&iores, an Diaconi Cardinales , poft quam in conor efficiatur. Cam. 4. Id firmatum deinde eft in
illud prove&i funt amplitudinis faftigium , quem Concilio Claromontano anni io96. ſub Urbano II.
quam'fibi imminere Archidiaconum iniquo tulerint cam.3., & in Lateranenfi fub Callifto II. anno
animo. - 1 1 , ,., Can.z. Idem ftatutum innoyavit Concilium
Pauco poft tempore Ecclefia quoque Conſtanti Londinenfe anni 1 1 , 7. juffis Epifcopis eos exau
nopolitanâ nullos amplius Archidiaconos habere • thorare Archidiaconos, qui Diaconi ordinari re
coepit. Subeffe poterat ea ratio, quòd eorum mu fugerent, Nullu, in Decanum , ni/ Presbyter, nul
nia Carthophylax impleret omnia , honores obti lui in Arcbidiaconum , miß Diaconur conftituatur •
neret omnés, omnia fibi vendicaret jura, cum Dia Quod ß qui, ad hor honoret iufra pradičior Qrdines
conus dumtaxat eſſet. In ſubſcriptionibus Concilii jäm deßgnatur eff , mnomeatur ab Epifcop9 ad Oráf
Florentimi idem magnus erat Carthophylax & Ar nes accedere. Quèd ſi refugerit, eadem ad quam de
chidiaconus. Conc.tom. 1 3. p. 513. An illa potiùs erat fignatur fuerit, `Éareat åigmitate · Quod novo r9
caufa , quod Imperatorii Palatii Clero fuus erat fub böre coiifirmatum eft in fConcilio Lateranenfi II.
Innocentio II. anno 1 39. , Can. Io. » & in Re
Archidiaconus , qui cum jurgia , & lites intercef
ſiſſent, ſia-mulum habuiſet Conſtantinopolitana Ec menfi fub Eugenio III. anno 1 148. , Cap.5. » In
clefia Archidiaconum. Olim quidem Ecclefia fuum Concilio Salmurienfi anni 1 , 53. eadem decreta in
babebat Archidiaconum , nunc verò mequaquam. Sed novata erga Archidiaconos, Archipresbyteros &
habet illum Clerur Imperatorir. Ita Codinus. c. 17. Decanos Rurales, conceffis unius anni. induciis,
m. 38. 3o. Duplex hic Clerus, alter Imperatorii Pa intra quem propriis fibi ordinibus initiar£ntur.
latii, alter Patriarchalis Ecclefiae diftinguuntur in Ad pradrāor Ordiner infra annum fufcipiendor per
Epiftola Ecclefiæ Græcæ ad Gregorium X. fcri ſubtraftionem fruttuum compellantur. Cam-9= Erat
pta anno 1 , 74. nec ibi Archidiaconus memora ergo rata ftataque lex Ecclefiae , ut Archipresbyteri
tur, nifi Palatini Cleri , quanquam in Epiftola , ex Presbyteris, ex Diaconis Archidiacomo delige
Pontificis diio memorentur Archidiaconi . Conc. rentur. Difpenfatione autem indultum eft , ut deli.
tom. , i.pag.o6. Conjicere poffet quis, Ammanuenfem gi antè poffent , quàm his Ordinibus facris vcl
Pontificis minùs peritum fuiffe moris hujus fingula initiati effent, vel defunâi; ea conditione addi*a ,
ris Ecclefiae Conftantinopolitanae . Notat idem Co ut incun&anter ordinarentur. Indulgentiæ extre
dinus nec Protopfaltem fuiffe ullum Clero ejufdem mus gradus, ut anni fpatium donaretur , intra:
Ecclefiae ; quanquam fuum Clerus haberet Palati quod ordinari fe curarent. In concilio Lateranenfi
nus ; nonnunquàm unum & eundem duas obtinuif. III. anni 1 i-,^. ßatuit Alexander III. ut Decant
fe cognomines dignitates, alteram in Palatino, al & Archidiaconi, quibus incumbit cura animatum,
teram in Patriarchali Clero. Denique ut ne quid aetatis annum eligan
non ante vigefimum quintum dignitate
excidat eorum, quae elevandae huic difficultati pro tur , conceffaque fpolientur , nifi intra
deffe poffunt, nbfervat idem alibi Codinus , Cap. pra fcriptum à Canonitºs tempus ordinentur, Prº
9. m.6., Imperatores femper elegiffe Archidiaco fixo à camomibur tempore. Simile ergo veri eft jam
num fuum ex collegio Exocatacælorum , qui eo Antè à Canonibus præfinitum fuiffe illud annuum
erant apud Patriarcham Conftantinopolitanuin lo {patium . - -

co , quo apud Papam Cardinales. Ideo eodem au v. Certum eß etiam cogi non potuiffe Archi
thore Codino, Archidiaconus eadem veftitur ca diaconos ut Presbyteri effent, quanquam presbyte
fula facra , qua Presbyteri inter facra, quando ris præeffent. Quod ad priores aetates attinet ; 1am
folemni adoratione Chrifti Crucem Ecclefia venera eju§ rei exemplà`íeprompta funt. Extremæ hujus
tur. Fuerant primùm Exocatacæli Presbyteri Pa ætatis unum adferam nón minìs luculentum • Pc
rochique Ecclefiae quifque fibi propriae , & ejuf trus Blefenfis Archidiaconatu Londinenfi aétus,
dem Cleri curam gerentes. Moleftè autem ferens urgente Epifcopo, ut Presbyteratu augeri fe quo
Patriarcha , quòd majoribus Feftis fibi non adef que acquiefcere, contanter recufavit: eaque de re
fent facris operanti, ne fuis ab Ecclefiis difcedere tit Epifcopum deliniret, Epiftolam fcripfit mira
cogerentur, in eorum locum Diaconos fubrogavit, eruditionis vi , & fuavitate pietatis refertam:
quibus & ufum permifit cafulae Sacerdotalis , qua Non illum effugêre exempla Leonis I. & Gregorii
uitebantur antè Exocatacæli, qui utique Presbyte Magni qui fregérunt tandem eorum Epifcop9rum
ri fuerant. Ex iftiufmodi ergo Exocatacaelis Im confumáciam, qui Archidiaconis fuis, ut Presbyte
perator fibi Archidiaconum adfcifcebat, ideoque for ri fierent, vim' attuliffe, aut allaturi videbantur·
fan nullus alius in Clero Patriarchali Archidiaco Nec illa eum latuit ratio, quam duo ifti pr£me
nus creabatur, propterea quod quem Clero fuo bant Pontifices: infidiofo' höc incremento. dccr£
lmperator deſignaſſet, is Clero Patriarchali accen fcere Archidiaconos, cum eam ad Sacerdotii digni
feretur femper, ex quo affumptus fuerat. tatem extollerentur, cui pris, etſi non ordine,
In Occidentalibus Eccleſiis Epiſcopatus ſeu Diœ at jurifdi&ione imminebant. Porro dignitati* turba
cefes quandoque in plures fecabantur Archidiaco to ordine aerchidiaconi hodie Prerbyterir prseminent ,
natus . Henricus Hutingdonenfis Archidiaconus Lin G> in eo, vim G^ poteßatem fu« jurifdiétionis exer
colnienfis refert , Henricum qui cum Vuillelmo cent. Eapropter Archidiacomum in Presbyterum Prº
Notho in Angliam trajecit , & Dorceftrenfis crea moveri, nojî eff honorem ejur augeri fed minu* •
tus eft Epifcopus: cum Sedem fuam transferri cu Epiß. 1 , 3. Sed illud longè pulcherrimum, quòd non
raffet Lincolniam, Capitulum ibi fuum fibi confti retinendae authoritatis cupidine ftimularetur plus
tuiffe; cumque regiunculas feptem ea comple&ere hic Archidiaconus; fed infocatae humilitatis ſenſu.
tur Dioecefis , totidem ibi inftitutos fuiffe Archi & fatídio fui, quo à facerdotalis fanctitudinis mi
diaconos, qui finguli fingulis praeffent. Septem Ar nißerio deterrebatur : & accendebatur ad eorum
«hidiacono ſeptem Provinciis, quibur pr&erat , im potiùs æmulationem; qui confenuiffent in Daco
pofuit. Primus Lincolnienfis dicebatur , reliqui ab hatu , & ipfius maximè Caeleftini Papae , qui in
urbe nomen habebant , quae in fiio cujufque tra&u minifterio Diaconatûs exercendo meruerat annis
Princeps erat. Spicill. tom.8. pag. 178. fexaginta quinque, antequam Apoftolicam in Ss
1 V. Archidiaconatûs dignitas tametfi tam per dem promoveretur. Vidimur quamplures in Eccle
fpicua præcellenfque, ufque adeo tamen aliquándo fia Romama in ordine Diacomatur ufque ad «tate*
eviluerat, ut ne Diaconos quidem ordinari fe fa decrepitam cớ exbalationem extremui fpiritôr mini
tagerent , qui ea poticbantur. Damnatum id flagi ftraffe. Certè Domimu, C«leflimur, qui hodie fedet ,
uum in Concilio Bituriccnfi anni ιο31. quo cau /ìcut ex ipfius ore frequenter accepi, in c.
-rºx
':*
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II.Cap.XX.
fexaginta quinque ammâr expleverat , amtequam ipfum
Domimur in Sumìmi Pomtificat%* apicem fub/imaffet .
Excidit hic Petro Blefenfi, ficut & nobis fuprà
capite vi 1. egregium Hieronymi teftimonium de
Archidiaconis Presbyteratum fugitantibus , tan
quam fui apicis injuriofam dejeétionem : Certè qui
primur fuerit Mimiftrorum , quia per fingula comcio
matur im populor, ór à Pontifici* latere mom recedit ,
injuriam putat , ß Presbyter ordimatur. Im. Ezech.
t, 18.
Ex alia tamen ejufdem Petri Blefenfis Epiflola
liquidum fit , expugnatum tandem illum, feú Prae
fulis authoritate, feu precibus amicorum fuiffe, ut
Presbyteratu ornari fe paretur . Epift. 1 39. Itaque
& ex hortatibus Epifcopi Londinenfis, & ex Pe
tri Blefenfis confenfione tandem expreffà , palam .
fit , jam potuiffe per mores Ecclefiae Archidiaco
natum cum Presbyteratu fociari. Non jam abnuo
fi quis contendat exemplo fuo praeiffe Hincmarum
Remenfem in hanc penè neceffariam innovationem
extremis his temporibus, cum in multò plures fpar
gi coepit quàm priùs ordo Presbyterátus. Ergo
Archidiaconibur Preſbyterir ſcribebat Hincmarus,
quos ipfe Presbyteros inauguraverat ,. quo conve
nientiis ius dicerent Presbyteris. Et fåne hos ip
fòs Archipresbyteros vocat Flodoardus , ad quos
Hincmarus haec monita digerebat.
Ea verò rerum mutatio ex eo manare potuit ,
quòd longa , Epifcopalis delegationis praefcriptione
jam ordinarii quodammodo Archidiaconi evafiffe
viderentur, nec jam pro Vicariis tantum haberen
tur Epifcoporum. Mirum non erat Diacono dele
gari provinciam & executionem juriſdićtionis Epi
fcopalis in Presbyteros . Aut infolens non immeri
tò videbatur, ut Diaconus Reétor & Judex ordi
narius eorum effet , quos Sacerdotium ea incompa
rabiliter praeponi cogebat. Coeptum eſt ergo con
cedi Diaconis facerdotium volentibus; deinde in
ftari ut vellent ; denique imperiiim & vis adferri ,
ne tam praepofterum quid ampliùs valeret, ut or
dinaria poteftate Archidiaconi Presbyteris inferio
res fuperioribus praeeffent. Cum enim jam non de
º legatio, fed dignitas fit Archidiaconatus, & di
gnitatum maxima poft Epifcopatum , ut Canonifte
etiam recentiores confentiunt : Archidiaconalem.
dignitatem de jure communi poft Epiſcopalem eſſe
majorem dignitatem quacumque alia in Ecclefîa ,
Dei, 6 per conſequens maiorem Abbatiali: qui
z:
ea donantur, intra annum Presbyteri ordinari com
pelluntur: alioqui vacabit Archidiaconatus : In li
teris collatiqpis ex ftylo confuevit apponi claufula,
ut provifus femeatur infra ammum in Prefbyterum
ordinari, alioquin Archidiaconatus eo ipfo vacare
cenfeatur. Ita Fagnanus , qui rem probat exemplo
Archidiaconatûs novi in Epifcopatü novo, quem .
Urbanus VIII. inftituit. Bellarmar. G* Fagnam. im
l. I. Decret• part. 1 * - pag. 2 1 8. 2 I 9.
Id verò ad Archidiaconos reftringitur, quibus
cura animarum incumbit, quos neceffe eft non mi
nores effe annis viginti quinque ex Concilio Tri
dentino; Seff. 14. c. 1 ., & quii ex eodem quantum
fieri poteft , debent aut Do&orum in Théologia ,
aut Licentiatorum in jure Canonicorum lauream
obtinuiffe : At cum fint Archidiaconatus , quibus
nulla imminet animarum cura , quos ex eodem Con
cilio confequi poffunt , qui viginti & duorum an
norum ætatem attigere ; perfpicuum eft hos con
ferri iis poffe , qui nec Presbyteri fint, aut futuri
funt, nec Do&tores, aut Licentiati: quòd & in .
aliis ejufdem generis dignitatibus loçum habet,
nulla alienae falutis follicitudine omeratis. Ita de
claravit Congregatio Tridentini Concilii. Barbofa
de Digmit. c. 5. n.8. 9. 4o. Hujus ferè generis funt
omnes Hifpaniae Archidiaconatus. Sunt in Italia
Ecclcfiae , ubi Archidiaconis præeunt Archipresby
277
teri, nec ægre perfuaderi nos finemus, eam alicu
bi convalefcere potuiffe confuetudinem, quae de
rogat juri , ut jus fuperius invehat, ordinemque
perturbat ufitatum , ut eum reftituat, qui ufitatif
fimus alioqui , & naturæ rerum maximè confenta
meus eft .
VI. Ad Archidiaconorum jurifdi&ionem venio.
Non potuit Aufcienfe Concilium anni 1o68. im
munitatis privilegium concedere Eccleſiis Sancti
Orientii, nifi conceffa earum Reétori illa ipfa po
teftate, qua Archidiaconi utebantur, in Ecclefias
in Clericos & ſceleroſos: Vices Archidiaconi ſu
per Eccleſias & Clericor teneat, &r ipſe, ſi lapſi fue
rint , ju/titiam faciat . Conc. tom.9. pag. 1 193. Scri
bens Anfelmus Archiepifcopus Cantuarienfis Ar
chidiacono fuo, praecipiebât , ut velut executor
proprius & univerfalis Canonum in fua Dioecefi, ju
xta decreta nuperi Concilii, poenitentias poeniten
tibus imponeret, quae eorum refponderent fceleri ,
aetati conditioni , fervori. Pœnitentiam fecumdùm
</eflram difcretiomem dabitis , comffderamter atatem,
peccati diuturmitatem , ©• utrum habeant uxore*
am nom : &• fecumdùno quod videatis eos pœmitere ,
& deincepf imtegram correptionem promittere. Conc.
tom. 1o. p.73 1. 733. Ne Presbyteros quidem huic
jurifdictioni fubducit. Et certè cum incidiffet Ar
chidiaconus in Presbyteros aliquos contumacius af
fixos muliercularum contubernio, & eos anathema
te perculiffet: Convocatis fecum pluribus religio/fe
&• obedientibur Sacerdotibu* , gladio excommunica
tioni, eos percufft. Confirmata eft ab Anfelmo ex
communicatio. Anfel. l. 3. Epif?.61. 1 1 z. Anno 1 1 o8•
Concilium Londimenfe Archidiaconos depofuit , à
quibus impunitatem lafciviendi Presbyteri preti9
fedimebant. Calliftus II. Capitulo Vefontionenfi
id privilegii conceffit, ut non poffent Archipresby
teri Archidiaconique interdi&to Ecclefiam eorum
fubjicere, vel Presbyteros Clericofque , nifi Epi
ſcopi Capitulique conſenſo accederet. Prater Ar
ebièpifcopi & totiur Capituli moftri Comeilium. Conc.
tom. 16. p.835. io66. 141o. Eugenius III. Papa de
legavit Åb5ati Sugeriocaufam Parochi , quem Ar
chidiaconus Eccleſia fua abdicarat · Concilium Tu
ronenfe anni 1 163. crimini vertit Epifcopis Ar
chidiaconifque, qui fuam juris dicendi poteftatem
delegabant Decanis Ruralibus, Archipresbyterifque
annüo pretio condu&is : Qgoniam in quibufdam
Epifcopatibus Decani quidam , vel Archipresbyteri
ad agendas vices Epiſcoporum, Jeu Archidiaconº
rum , cr terminandas caufar Eccle/afticas, conſti
tuuntur fub ammuo pretio, &c. Cam.7 1 • 1 o. Jam
fuam & ordinariam exercere cenfebanfur Archidia
coni poteftatem, cum eam cui liberet delegarent •
Denique jubentur hoe Concilio rurales Decani,
Epifcöpum, vel Archidiaconum commonefacere
dè criminibus Clericorum, qui nullam fuae emen
dationis fpem refiduam faciunt • . . . ..
Non oihnes tamen forfan Archidiaconi jam latè
fufam adepti erant jurifdiétionem; immo nec ani
marum curam ac follicitudinem quidam gerebant •
Hinc enim Ambianenfis Archidiaconus ' fperabat
nulla fe animarum falutis procuratione oneratum
effe, qua Honorius III. Papa illum fpe dejecit ,
idque certiffimis his argumentis, quod confuetu
dine veniffet in poffefonem fufpendendi, excommu:
nicandi, abfolvendique Presbyteros, interdicendi
Ecclefias, vifitandi & interea procurationes acci
piendi. Sed cum in jure confeffurfuerit , quod Ar
ibidiacomur Ambianenfi, de comfuetudine fufpendit ,
excommunicat 3r abfolvit Prerbyteror 6 Priorer,
& Parochiales Eccleſias interdicit, mee mon Archi
diaromatur vt/itat, Gớ inquirit , qua zuiderif inqui
remda, &• procuratiomer ratione vifitatiomi* recipit ,
evidenter apparet , quòd curam habet amimarum ad
nexam , C. Dudum • De ele£fiome.
VII. Non
 278 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
vII. Non omnes ergo eandemjurifdi&ionem Ar mem Diaconi ad requifitionem Decani fuo officio gra*
chidiaconi fortiebantur: nec ullam naétus erat Am witer &• /frenuè iñcumbant ac fatisfaciant - Conc•
bianenfis nifi ex confuetudine. Prefcripta enim tom. I4. pag. 5 14. 5 5 5. -

pluribus jam faeculis confuetudo ex delegata _au Peculiare illud edocet nos hoc idem Concilium,
thoritate ordinariam fecerat, & ex Vicariatu Per antiqui fuiffe moris, ut quarto quoque anno, hoc
fonatum ac dignitatem . Nec ubique id obtinebat • eft quolibet anno biffextili', Archidiaconi totam fibi
IRefcripfit enim Alexander III. ' Epifcopo Vor fubje&tam regionem obambularent , vifitarentque
ceſtrenſi in Anglia non poſſe in quenquam excom Ecclefias, ad crimina publica poenis canonicis fubji
municationis jacula torquere Archidiáconum, nifi cienda, receptis teftimoniis teftium juratorum ,
ex ſpeciali Epiſcopi mandato. Archidiacono non qui canonicè ab Epifcopo inftituebantur, ut in fin
widerur de Eccleſiaſtica inſtitutione licere, miſſ au gulas Parochias infomni cura imminerent. Ex ve
tboritar Epifcoporum acceßerit in aliquor fententia tuftiffima quadam inquirendorum crimimum formu
promulgare. C. Arcbid. De Officio Arcbid. Quod la reli£tum eft , ut Archidiaconi anno biffextili
Rubrica his verbis exprimit : Archidiaconur de circumeamt , & peccata enormia ememdemt • Lau
jure commumi nom poteft excommunicare. Confuetu dabilis cum primis haec confuetudo in propudio
2o ergo in quibufdam Ecclefiis Ordinarios fecerat fam defciverat negotiationem , & correptio cri
judicés, qui jure communi non erant nifi Delega minum jam non alia magis erat , quàm exaétio
ti, & Vicarii Epifcopi. Honorius III. Archidia emendarum, ſeu pœnarum pecuniaria rum . ..
cono Senonenfi tantum conceffit juris in Monafte IX. Hae potiffimum Archidiaconorum avaritiae
ria, quantum ei conſuetudo peperiſet: De pacifi fordes Epifcopos adduxere, ut creditam eis revo
ca fic obtenta confuetudine - C. Cum inferior De carent jurifdi&ionem fuam, eamque transferrent in
major. &• obed. Erant indubitanter loca , ubi con Officiales & Vicarios recens creatos, mera delega
fuetudo firmaverat jurifdi&ionem Archidiaconi in tione exercendam , & eo prorfus modo , quo eam
monafteria, cum interpellanda fuerit Sedis Apofto Archidiaconi ipfi ab exordio exercuerant. Contu
licæ authoritas ad retundendam Archidiaconi , au lit eò etiam Archidiaconorum quandoque procaci
daciam, qui Monaſterio, cui prius imperitabat, tas adversùs Epifcopos ipfos infurgentium . Theo
în Epifcopatum credo , ipfum quoque Epifcopum baldus Parifienfis Archidiaconus ditionis fuae Ec
jurifài&ioni fuæ fubeffe debere contendebat. cleias interdictos fubjecit, coepitque excommuni
synodus Exceftrenfis in Anglia anno 1187. fub cationum tela vibrare in eos qui Canonicum quen
fcripfiffe videtur ordinariae Archidiaconorum jurif dam ſpoliaverant: nec conſulere, nec monere di
di&ioni : simgulis Archidicomir, eorum officialibuf » gnatus Epifcopum Stephanum, quamvis tunc in
ae cateris jurifdiéHomem habentibus ordimariam , di ipfius Archidiaconatùs tra&u praefentem. Interdi
frite pracipimur, Grr. Conc.. to..I r. part.. pag &tum folvit Epifcopus, Archidiaconus ad Innocen
** 94. Ânno 1 3o4. mortuo Epifcopo Archidiaconi tium II. Papam appellavit ; nec multò poft tem
juriſdictionem vacante Sede ad ſe, non ad Capitºl pore vir fan&iffimus Thomas Prior San&i Vi&o
ìum fpeétare contenderunt. Joannes Salisberienfis ris, Vicarius & Pœnitentiarius Epifcopi Stephani
Archidiaconi meminit Eboracenfis, qui fufpenfio contrucidatus eft ab amicis & cognatis Archidia
me mul&avit Presbyterum, propterea quod Sedes coni , in quem tam execrandi fàcinoris infamia
Epifcopalis tunc vacaret. Eo quòd fedes Eboracen redundavit. Ann. 1131. Hiſt. Univ. Pariſ, tom-2
fir tunc vacabat . Hiſt. Univ. Parif, tom.4- pag.71. p. 12 1. Córc. 13 r. &re. Nihilo obfequentiorem exper
Joan. Salirb. Ergo ibi forfan regimen vacantis Ec tus eft idem Epifcopus alium Arçhidiaconum fuum
<lefiae penes Archidiaconos erat , faltem quoad con Stephanum de Garlanda, cujus Archidiaconatum
tentiofam jurifdi&ionem. Curia fua & Tribunal omnem facris interdixerat Vicarius Epifcopi Gil
erat fuum Archidiacono, ficut & Epifcopo. Haec duinus Abbas San&i Vi&oris . Anno 11 31. Jamdiu
enim habes in Reformatione Cleri Leodienfis an erat quod Fulbertus Carnotenfis Epifcopus fcribens
no 1446. Si citatur ex officio ad Curiam mo/tram , ad Clerum Parifienfem, Lifiardi Archidiaconi ad
vel alicujus Archidiacomorum , &c. Conc. tom.13. versūs Epifcopum fuum infolentifiimain contuma
pag. 1 3 1 5. - -- - cian deteftatus fuerat. Cum deberet effe oculus
VIII. Archidiaconorum jurifdi&io & correptio Epifcopi , fa£tur e/? Epifcopo fuo clavus im oculum ,
adversüs publica maximè crimina fefe explicabat. prado pauperibut , &-c. Epi/f.34.
Sola infamia fine certis documentis locum dabat X. His contumeliis exulcerati Epifcopi, nom ,
correptioni , & purgationi Canonicae. Sufpenfione tantùm novos & Vicarios & Oficiales fibi adfcive
ple&tebantur Archidiaconi, vel eorum Officiales, re , fed & Archidiaconos vetuere, ne quam jurif
qui has muneris fui partes non implebant; ut pa di&tionis partem exererent, iis in locis, ubi Epi
ret ex Conftitutionibus Sanéti Edmundi Archiepi fcopus praefens effet. Ita decernit Concilium Sal
fcopi Cantuarienfis anno 1236. Alexander Epifco murienfe anni 1 , 53. Probibemur me quis Archidia
pus Conventrenfis in Anglia illud Archidiáconis comur, Archiprerbyter, aut alii mimorer Pralati ju
íuis incMlcabat, culpam & poenam eos incurrere rifdi£tionem Ecclefiaßicam habenter , caufar aadiant,
illorum flagitiorum, in quae ipfi non animadver ſeu placita teneant, praſent ibur Epiſcopis ſuis , ſed
tiffent. Ego vobis dico, quod ß poffm in aliqua longè ab ipfir faciant, fuper his , quod viderint ex
Parochia imvenire aliquem bujufmodi publicè pec pedire . Cam. 7.
eamtem, pumiam , tamquam peccatum , vel Archi Vetuerunt etiam, ne ulli effent Archidiaconis
diacomi , vel perfoma , vel Sacerdotir. Conc. tom. 1 r. Officiales extra civitatem Epifcopalem , utque ne •
part. 1. pag. 3o9. 3 1 5. Colonienfe Concilium anni ruri jus dicere poffent, nifi ore proprio & præfen
1536. cum Decanos Capitulorum excitafet ad ca tes. Ita ftatutium eft in Concilio apud Caftrum
ſtigandos aſperrimè eos qui publicis inquinabantur Guntherii anno 123 r. Cam. r . In Concilio Turo
criminibus, Percufores, Aleatores, fcorta foventes, nenfi anno 1 139. Cam.8. In Concilio ad Vallem.
aut aliir publicir criminibur irretitor ; teftatum ta Guidonis, five Lavallenfi anno 1 , 4*. Nec Officia
men facit, non id fibi mentis effe, ut derogatum ler habere , excepto civitatis Archidiacono , cui
vclit quarundam Eccleſiarum conſuetudini, ubi ho permittimus Officialer im civitate folummodo ,
rum fcclerum animadverfio Archidiaconis vendi &• nom extra , &-c. Ne extra civitatem Offi
gatur, dummodo hi fuo ftrenuè munere fungantur, ciales ſeu Allocator babeant , ſed extra civita
follicitantibus Decanis. Confuetudini que in ali tem im propriis perfomir fuit diligenter expleant of
quibut Ecclefiir eß , ut cauf& difciplimâ per Dia ficium. Cam.4. Refciffum eft & caffatum quidquid
fonoi judicentur , nibil prejudicamur , modè ta poftbac juridicè agere fc poffe fperarent hi ` CS •
 De Beneficiis, Part. I. Lib.II. Cap.XX.
{es . Verè ergo ut fuprà aliquoties diétum eß, or
dinaria aliquando tandem evaferat Archidiacono
rum juriſdictio, cum delegaſſent, & cum Canones
hi ipfi , haud fanè iis propitii , ruri tantùm, non
in urbe autem delegare vetent , Denique Conci
liumBituricenfe anni 1286, innovavit decretum Con
ciliorum Provinciae Turonenfis , hoc limite tamen
addito, ut poffent etiam in poßerum proprii effe
ruri Archidiaconis Officiales, ubi haec praefcripta
fuerat confuetudo. Nifi de antiqua , prafcripta ®*
approbatae confuetudine fuerit obtentum . Cam.4.
Quae ad Clerici Leodienfis reformationem edita
funt Statuta anno 1446. vetuere ne Archidiaconi &
Decani Rurales definitivam litis cujufcumque fen
tentiam aliis delegare poffent , etfi poffent quae li
' tium veluti praelüdia funt committere. Idem pro
hibitum eft Officiali Epifcoporum Concilium Co
*lonienfe anni 1 536. fupponit ruri jus dici ab Offi
cialibus Archidiáconorum, in eofque id fibi juris
vendicat Archiepifcopus, ut fimoniacas illorum ul
cifcatur exa&iohes, ` re cum Archidiaconis ipfis
¢ommunicata : Archiepifcopali authoritate , communi
cato t4mem cum Archidiaconis no/frir , ut par eft , con
Jilio , quoad ejus fieri poterit, corrigere. Conc. t. 13. pag.
1 3 18. De his verifimiliter Officialibus agitur eo
ejufJem Concilii Decreto, quo prohibentur in Ec
«clefia & Tribunalia fibi excitare & exercere judi
cia. Denique Archidiaconos hortantur hujus Con
cilii Patres, me ullor imidoneos Officiales aut Drcano;
rurales deligant aut admittant. Conc tom. 14. pag.
497. 316, 564. Conqueftus eft Petrus Blefenfis dum
in Anglia Bathenfi Archidiaconatu fungeretur , quod
Vicarium fuum, quem Vice-Archidiaconum vo
cat; indiéta caufa Épifcopus fufpendiffet. Vice-Ar
chidiaconum meum , £um omni fatisfa£tioni & jufti
tia fe offerret : in mei mominis contumeliam fufpendi
£tur. Eptff. 58. Id verò ille demonftrat vehementer
adverfàri Concilii Lateranenfis Decretis, quæ non
' finunt ab Epifcopis fufpendi, vel excommunicari ,
tum Archidiaconios , tüm Officiales eorum, nifi fer
vatis juris legibus & formis judiciorum folemni
bus. Ex quo iterum patet Archidiaconos ordinaria
poteftate fretos fuiffe. Sed à vero non abhorret,
hos Archidiaconorum Officiales in Anglia quoque,
' perinde ut in Francia fublatos tandem fuiffe. Qu9d
ad Germaniam autem pertinet, nemo non fibi fa
cile perſuadebit, delectatos fuiſſe Epiſcopos Cleri
corum miniftrorumque & Vicariorum multitudine,
in quos Epifcopalem farcinam maxima ex parte re ‫ه‬
jicerent . - eos excepit Archidiaconos, quibus vel privilegium
Cæterùm non vicariorum dumtaxat & . Qfficia
lium creatione fuam ad fe Epifcopi jurifdiétionem
revocavere : non caffatione rürfus `duntaxat . Offi
cialium, quos fibi fubjunxerant Archidiaconi ; fed
co potiffimum decreto, quo vetuere, ne graviores ,
majorefquc caufae , praefèrtim matrimoniales, alibi
deinceps quàm in Epifcopali foro diffinirentur ,
cum antè de iis Archidiaconijudicarent. Reſpon
v,
dit Innocentius III. ad Confultationem Archidia
-
ｴ
coni Bituricenſis de quaſtione ad matrimoniumper nialer &* criminaler mom Decani, Archidiaconi , aut
tinente , cujus ipfe abfente Epifcopo judex erat.
Cum matrimonialir caufa im tùa pr«fentia tractare
tur , Archiepifcopo im remotir agente , C. Litera* de
reflitut. fpoliat. At Concilium Londinenfe anni 1237.
non tantùm infinuant cum Innocentio, abfente tan decretum. Quin & illud addidit Maxicanum, ne
tùm Epifcopo, Matrimoniales caufas coram Archi poffit Epifcopus Officialibus fuis delegare definitio
diacono agitatas fuiffe : fed illud etiam addit, con
fuetudine tantùm aut privilegio id poteftatis Ar
chidiacqnis acceffiffe : prohibetque né pofthac cau
fas ejufmodi graves definiant , nifi Epifcoporum an
tè ſententiam ſciſcitentur. Si qui Abbates, Archi
diaconi, vel Decani, habent ex privilegio, vel con
£uetudine approbata ,. quod de matrimonialibus cau
fir cognoſcant, &c. ad difinitivam fententiam non
procedamt , m /? haiit4 priùs deliberatiome cum Diœce
2.79
fano Epifcopo diligenti , ipfiufque requífito ronfilio &•
vbtemto. Cam.* 3. Concilium ad Vàllem Guidonis,
feu Layallenfe anni 1241. medicinale ferrum altius
immerfit amputavitque omnem illam Archidiacono
rum poteftatem, qua antè judicaverant de caufis
matrimonialibus, de fimonia, & de complufculis
aliis quibus vel depofitionis poena decernebatur,
vel privationis beneficiorùm. Mrchidiaconi de caufis
matrimonialibus, finmoniº, ór aliis que degradatio
nem , ve! ami/fomem Beneficii, vel depo/itionem exi
gant, miff de fpeciali mandato fui Pontificis, nulla
temus cognofcere vel diffinire prafumamt . Cam.4. In
nui quin immo videtur hoc Cánone, non legitima,
fed ufurpata poteftate ha&enus Archidiaconos ufos
eſſe in ejuſmodi cauſis gravioribus dijudicandis Fal
cem ſuam in alienam meſſem mittentes. Verùm id
eò fle&i poteft , quod jamdiu inculcamus de dele
gatidne primæva diutinaque quae dum perpetuatur.
inopinis omnibus in ordinariam invaleſcit poteſta
tem. Concilium Salmurienfe anni 1231. hoc idem
Decretum iifdem verbis confirmavit ,
Concilio Budenfi in Hungaria anno 1279. confti
.tutum eft, ut Archidiaconi Hungariæ & Poloniae
deinceps afcifcerentur ex peritiffimis quibufque
Juris Canonici ; aut qui ei faltem operam gnaviter
dediffent toto trienniô, ut eam pararent fibi do
£trinæ facrae copiam, qua termináre fidenter pof
fcnt caufas matrimoniorum, aliafque permagni pon
fieris, quarum cis cognitionem, yel jus, vcl con
fuetudo plurium Ecclefiarum vindicaffet. Cum tam
de jure, quàm de generali comfuetudine , multarum
Ecclefiarum Archidiacomi, jurifliífionem habeamt cau
far matrimoniales ór plerafque alias audiendi, exa
mimamdi , atque decidemdi , flatuimus , quod im Regno
Bungaria Śr Provincia Polonia, 6rc, Cam.38. Re
centes erant tunc Hungaricae Polonicaeque Ecclefie ,
& necdum eruperat Archidiaconorum licentia, ut
Epifcopos cxafperaret , & indultam poteftatem vel
coar&are, vel revocare omnino cogeret. Sic ergo
illae adhuc ftatuebant, . jure & confuetudine gene
rali niti hanc Archidiaconorum authoritatem , quod
nempe prifo jure inftituti effent Vicarii Epifco
porum , confuetudine autem multarum Ecclefiarum
ca dclegatio in ordinariam poteftatem excreviffet.
XI, In Concilio Provinciae Aufcienfis anno 1326.
Cam.4. & Vaurenfi ( Lavaur ) Cam. 1. 5. anno 1 368.
nefciffae funt fententiae, quafcumque Archidiaconi
pronuntiaffent in caufis matrimoniorum aut fpon
ſalium, ſine ſpeciali Epiſcopi delegatione, Vaurenſe
aliquod fuffragabatur , vel praefcripta confuetudo.
Nifi pr«fcripta legitima confuetudine , aut privilegio
aliud fit obtentum. Sed Concilii tandem Tridentini
Patres eò propendentes, quò Ecclefia Gallicana uni
verfalem Ecclefiarum difciplinam inclinaverat, Ar
chidiaconis & Decanis interdixit cognitione cau
farum omnium matrimonialium & criminalium: in
ipfo etiam vifitationis decurfu, cafque integras Epi
fcopis & intaćtas felvari voluere, Caufe matrimo
aliarum imferiorum judicio, etiam vifitamdo , fed Epi
zopi tantùm examini & jurifliétioni relinquamtur. '
Seff.z4. c. vo. De reform. Concilio Mechlinienfi anno
1 57o. & Mexicano anno 1 585. innovatum eft hoc
nes caufarum, ubi agitur de divortio & feparatio
ne thori. Conc. Tom. 1 5. pag.8o9. 12 55.
In Conventu Melodunenfi Cleri Gallicani anni
1 579. ita ftatutum eft , caufas matrimoniales & cri
minales ab Epifcopo folo examinari ac judicari
poffe, cum itâ olim fanxerit Alexander Papa III.
Ad fummum eas ab eo poffe Officiali fuo civita
tenſi delegari. Cauſar matrimoniales & criminales,
mom Dccami Archidiaconi , 4ut aliorum imferiorum
judi
 2.8o * Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
Judicio, etiam vifitando, fed Epifcopi tamtùm exami Officialem , (einel anno quolibet 獸 in viſ
mi & jurifdi£tioni relimquamtur. Conc. Noviffima Gal tandis Parochiis exhiberi ſibi juberet ab Archidia
dic. p. 1o8. 1o9. Si Archidiaconus autem, vel alius conis Regefta & Chartas eorum jurifdiáionis.9r
quifpiam Judex inferior: id fibi fuo jure licere con dinariae , civilis & criminalis : nccnon & figilla ,
temdat , aut proptcr regiarum Curiarum diverfi fervare ea etiam penes fe poffet per dies quinque, .
tatem, aut quaci;mque de caufa alia, operam dabit eoque temporis ifitervallo , vel ipfe per femet , y£l
Epifcopus, ut ea fint rerum peritia & experientia per vicarios fuos exercere jurifdiáionem. Archi
hi judices, ut caufas iftiufmodi plerumque impe 3iaconi omnem civilem criminalemque. Ibid. p.51•
ditiífímas expedire & enodare poffint. illußria funt haec monuincnta prifcae Archidia
Itaque quanquam jam diu in eo laboraretur, ut conorum jurifdiélionis, nonnullis in Ecclefiis, quàm
contenitiofa lebefaétaretur Archidiaconorum jurif in aliis vivacioris. His adde . Scnatufconfultum
di&io; fieri tamen ne in Gallia quidem ipfa po Divionenfe anni 1639. die 1 z. Augufti , quo fuá
tuit, quin refidua ejus fupereffent documenta , & Belnenfi Archidiacomo fervator incolumis jurifdiétio
quidem perilluftria. San&iffimè affirmavit, Cardi Ecclefiaßica contentiofa , tum ad caufas matrim0
rialis Lotharingus in fuo Remenfi Concilio anni niales, tum ad petitorias decimarum, aliafque , in
x 564. fibi fe uni refervaffe in ditione omni fua ex uibus laicis & fæculares poffent coram Ecclefiafti
communicandi poteftatem. Conc. tom. 1 5 p.9o. 91 v. do judice conveniri , tum denique ad criminales
In Concilio Remenſi anni 1583. juſſi ſunt Archi cleficorum caufas ; poftremò ità ftatuitur , Poffe e*
diaconi & Decani Rurales tertio quoque menfe in Officiales fibi fuos adjungere Archidiaconum ,, ju
quirere in crimina enormia , & juridicas probatio riſdictionem per eos ſuam exerere, 8 monitoria
nesad Promotorem tranſmittere, qui canonicis poe decernere , jūre tamen pra·ventionis fruituro Offi
mis in ea animadverti curabit, mee tamem Archi ciali Auguſtodunenſi . Fevret. de l' Abus l.4: r-3-nº
diacomorum jurifai£tiomi pr&judicium ullum afferet • mer.….. idem praeventionis jus Officiali Parificnfi
JRegii Confilii decreto anni 161 3. die 3o. Martii , adversùs Archidiaconos teftis eft Chopinus affertum
prohibiti funt Archidiaconi Trecoricenfes, ne am fuiffe. L. r. de Politia Ecclef. t.8. m.z. Haec porro non
plius cognofcerent de caufis matrimoniorum eorum infru&uosè , ut fpero, excerpta funt ex judiciis
ve quae ad ea fpe&arent : ne monitiones, excom Curiarum fæcularium, ut liqueat quantae potefta
municationes, vel earum abfolutiones ullas expedi tis jus penes Archidiaconos eſſet & poſſeſſio, tot
rent, nifi exprefa confenfione Epifcopi, denique eis confirmata Conciliorum Pontificumque Decre
& obambularent Parochias, & per ſeſe non per tis, quorum tumultuariam farraginem in hos ca
Vicarios eo munere fungerentur, ne poenis fubef put congreffimus. -

fent in Jure efprefis Senatufconfulto temporario XII. Summatim ergo illud conftat , Archidiaco
Parlamenti Parifienfis anni 1618. die 17. Maji veti
tus interim et Archidiaconus Bituricenfis, dum Pa
num, quem inter ordinarios Judices recenfuit In
nocentiüs III. Regeft. 14. Epiß.43. per plura fgcula.
rochias obambulat , de caufis judicare ullis nifi le extremc etiam hujus gtatis , fpeétatum fuiffe , ut
vioribus. Senatuſconſulto Pariſienſi anni 1619. die Vicarium generalem Epiſcopi, ſed Vicarium per
x9. Januarii prohibiti funt Archidiaconi Parifien petuum , Vicarium non ab Epifcopo affumptum , fe4
{es, eorumque Officiales, ne cognofcerent de caufis 3 jure datum , ut loquuntur Canonifte • Fagnam.
matrimonialibus, aliifve utcumque ad matrimonia In 1. 1. Deeret. part.z. p.377. 378. Eo porro nomine
pertinentibus; ne monitiones vel abfolutiones ullas penes eum erat depofitüm phus contentiofae totius
άecernerent, nifi permittente Parifienfi Epifcopo; Ëpifcopalis jurif3i&ionis : ficut nomine & jure pri
ne de caufis gravioribus vel criminalibus cogno mi Diáconi in Officiis Ecclefiafticis plurimum pote
fcerent, etiam in perluftrandis Parochiis: fed de rat. Cum poſt annum Chriſti millefimum coepiſſent
levioribus tantùm; denique ut vifitationis fuae ge Epifcopi aëcerfere fibi Vicarios Generales , quos
fia ad Officialem Pariſienſem tranſmitterent. Me
*oirer du Clergè Tit.1. part.3. pag.49.
ad nutum poſſent exauthorare, & Officiales: Ar
chidiaconi quoque paulatim fpoliari coepere antiqua
In his certè leviufcula tantûm & fubobfcura prif latiffimaque atithoritate illa : quo faétum eft , ut
cae jurifdi&ionis Archidiaconorum veftigia habes. epreuntibus Conciliorum placitis eos ad has an•
Accipe nunc ubi paulò clariora & expreffiora emi guftias adegerint , ut modicam poemam poffmt impe
neant. Anno 1633. die 18. Julii, Magni Confilii ju nere , vel ad modicum tempus fufpendere : ita cer
dicio confirmata eft tranaétio imita inter Epico tè tamen, ut nondum potuerit tantae dignitatis
pum & Archidiaconos Carnotenfes : ftatutuinque fplendor omnino obfolefcere. Per Tridentinam Sy
proinde , ut ex Archidiaconis duo alternatim aífi niodum non licet Archidiaconum effe, qui non idem
ſterent Epiſcopo Pontificiali pompa ſacris operanti, Doétor aut Licentiatus fit, five in Theologia, fivo
& ad horas Oficii facri Canonicas; biennio quo in Jure Canonico. seff.14. c. 11. Sermo alibi infti
dibet omnes ditionis fuae Ecclefias luftrarent ipfi tuetur de vifitationibus Archidiaconorum , de in
met per fefe , & bimeftri poft fpatio vifitationum ftitutione Beneficiariorum per eos facienda, de Pro
aéta, tum fuarum, tum Decanorum Ruralium, ad curationibus, de Synodis, de praedicandi officio
Tabularia Epifcopi tranfmitterent ; ut Major Ar Nec fileri debet , à Carolo ipfo Molinaeo illud
chidiaconus duas fedes haberet ubi fuam explica idem obfervatum effe, quod nos fuprà ad naufgam
ret jurifdi&tionem, duofque dumtaxat Officiales ; penè ufque & inculcavimus, & variis aftruximus
Archidiacoiius Blefenfis unum Blefis Officialem ha. probationibus; nempe Archidiaconatus meras olim
beret : Archidiaconi & eorum Officiales jurifdi&io.
fuiffe adminiftrationes, quae in Officia perpetua_.
ne uterentur.in judicandis caufis civilibus Eccle tandem affurrexerint. Hoc verum, quamdo erant ad
fiafticis omnibus, praeterquam matrimoniorum jam mimiftratiomer ; fed poftquam converfa funt in titu
contractorum , ne poſſent de matrimoniorum pu lor quifque jus fuum ad fa£tum & lucrum traxit »
blicationibus, quas Bannos vulgô appellitant, dif & adminißrationem meglexit. In C.7. Tituli de offic
penfare, nifi urgente ineluctabili neceſſitate, ubi Archidiae. Hinc illa incredibilis varietas inter di
-coepta jam matrimonia procraftinari fine gravi dif verfarum Ecclefiarum Archidiaconos , qui ca jura
crimine non poſſint; de cauſis criminalibus ſui Ar obtinent quae illis olim ab Epifcopis concredita •
shidiaconatùs cognofcerent, nifi eos Epifcopi Of. funt , & confuetudinis poftea adminiculo roborata:
ticialis prævenerit, judiciumque occuparit: hære. at cum alii alia & fenferint & voluerint Epifcopi,
feos & fortilegii caufas tamen non attingerent; de alia quoque aliorum jura Archidiaconorum fuer£;
fcntentiis omnibus Archidiaconorum & òfficialium adeò ut fuerint aliqui totius animarum Curæ &
eorum provocari poffct ad Epifcopum & ad ejus Jurifdiáionis experics. Caput Gravem , de ExreJ
-
Aebut
 DeBeneficiis, Part I. Lib.II. Cap.XXI.
Abu* Pr&latorum, fidem facit Archidiaconos Epi ciae civitate principe refiderent. Nihil ha&enus ad
fcopis fuis fidei facramento & hominio obligatos privatas agrorum urbifque Parochias pertinuit,
fuiffe. Hinc illud viri do&iffimi Agofta , Epifco toto trium certè priorum Ecclefiae faeculorum de
pos inftar fuiffe dominorum feudalium , qui pro curfu , Quamobrem proximè accedit ad verum,
àrbitrio quifque fuo hominum fuorum jura & po prioribus his faeculis tribus Parochias in Agris &
teftatem circümfcribunt. Non ut Beneficiis f&cula
ribur , qua vulgo feuda dicumtur , vaffallu* mil ha
bet, quód non acceperit à Domimo , fic , &c. In Tit.
13. de Offic. Archid.
XIII. Aptius claudi non poteft haec de Archi
diaconis differtatio, quàn objecto exemplo lucu
lentiffìmo Mauritii Trecenfis Archidiaconi , cujus
hoc extat encomium apud Cantipratenfem • L. 1. c. r•
m.4. Parochias pedes obambulabat, vicis yillifque
omnibus verbum Dei diffeminabat, & Archidiaco
ni munus Apoftolicarum Miffionum laboribus & vi
giliis confeërabat. Archidiaconatu tandem abdica
vit (efe , ut Monialium Abbatiæ rurenfi operam ,
induftrianque fuam conferret , & omnia circuin og
pida concionibus fuis & paftorali pœnè follicitudi
ihe juvaret. Circuibat Diœcefim pedet , & eam im fa
lo baculo pr«dicationis officiv vjtabat , &c. Ab his
Apoſtolicis functionibus ad Cenomanenſem Epiſco
pátum vocatus eft , Præpofito & Decano ejus Ec
clefiae , in quos divifa fuerant fuffragia , fuffraga
tionem fuarfi omnem in eum transferentibus • Di
&um eft fuprà migrantibus hinc Epifcopis in eo
rum locum fubrogätos perfæpè fuiffe ArchidiacQ
nos. Si eorum vita & fan&timonia ab hac Mauri
tii forma non recedebat , ea erat & ipforum pie
tatis juftifTima merces , & Ecclefiarum gloria fan
ctitatique cutodia certifima .
Fººt-ºf-F#-F#-F#-F#-F#-F#-F#-F#-F#-º-º:
De Parochis eorumque Vicariis.
| maximarum urbium Ecclefias. De Epifcopis Presby
De Parochiis.
*
C A P U T XXI. P. 1. L. 1. c.2 1.
De Parochis per priora Ecclefiae fx
cula : & primùm de origine Pa
rochiarum.
r. scriptura novi Teftamenti mom agumt nifi de
Ecclefii, Civitatum , &• urbium Veteris Teftamenti
difciplin« id magis concinebat .
If. Probatur non fuiffe tribur prioribut faculis ul
lar ruri Eccle/ìas , ac me im urbibui quidem pr&ter ' plures •
Cathedralem. Ex Samºto Ignatio .
III. IV. Ex Juftino & Canonibus Apoßolici* •
y. Ex Eufebio.
VI. Ex immocentio I. fub quo mondum facrificium
celebrabatur in Parochiis urbanir. Ejus, rei ratio .
De Fermemto facro quod ad eas mittebat Pomtifex •
VII. Cur una tantum communis celebraretur Mifa,
cui onmer intereffemt Presbyteri.
VIII. Sacerdotalia ferè omnia Epifcopus ipfe per fe
gerebat.
IX. De Fermento comfecrato quod diífum eft , pro
batur aliunde . - abfentes Euchariftia , facem praferet iis qua pau
X. Iterum pyohatur rer eadem.
XI. Qgäm antiqui in urbe Roma Tituli , fíve Pa
rochia .
XII. Solvitur obiettio ſumpta è vita Damaſi Pape.
qgo tempore captum eß Romx facrificium offerri in
Parvcbiir urbir.
H. D; Presbyteris Diaconifque : quae ha&enus
di&a funt, de iis folum diéta eſſe viden
tur , qui cum Epifcopo in Dicecefis, aut Provin
Тет.J,
281
urbe nullas, aut nonnifi pauciffima fuiffe.
In Aétis Apoftolorumi, in Epiftolis Pauli , im
Apocalypfi , de clericorum urbium Ecclefiis, Epi
fcopis, aut Presbyteris frequens fermo eft : de Pa
rochialibus verò ruri Eccléfiis Presbyterifque nul
lus omnino. Paulus ad Titum fcribit, reliquiffe fe
eum Cretae , ut comflituat per Civitater Presbyteros
ad Tit. r. v. 5. Non crgo extra Civitates . Haec
fuit fortaffe caufa, cur cum in urbibus folis Pref
byteri conftituerentur , nec nifi unus in qualibet
Civitate fere conftitueretur , quem oporteret id
circo ordinari Epifcopum; Epifcopi & Presbyteri
tunc nomen promifcuè & indifcriminatim pro eodem
ufurparetur. Conftat enim in illa primorum tempo
rumpenuria , fuum fingulis Civitatibus Epifcopum ,
aut Presbyterum vix potuiffe tribui: villulis verò per
agros fingulis non paâo potuiffe. Operarii inter ini
tia femper pauci , fed eorum charitas multa, multa
vis animi & peritia. Itaque difperfis illis per urbes ,
brevi ad vicina ီ|ိ eorum doétrina perva
debat. His etiam exordiis fuisSynagogam imitata re
bus in multis Ecclefia eft. Nam nec difperfi olim per
vicos Levitæ ac Sacerdotes. Horum enim jubente
Deo Moyfes per clariffimas quafque urbes maximam
partem diftribuerat ; caeteros, verô numero longè
plures, quo fummo adeffent Pontifici , in principe
totius imperii Ifraelitici civitate adgregaverat. Non
mirum ergo fi Apoftoli Apoftolicique viri , primi
hujufce & alterius faeculi, hæc cadem facrae diſci
plinae veftigia fe&lati funt ,
- II. Scripfit omnes Epiftolas fuas Ignatius ad
teris & Diaconis ita loquitur, ut hos à fe feparet
nunquam, nufquam difpergat per agros. Nulla.
apud eum mentio, aut Presbyterorum in agris , aut
Ecclefiae alterius in urbe praeter Epifcopalem •
Idem obfervari licet in Cypriani literis, in quibus
cum multæ ſint ad Presbyteros Diaconoſque Car
thaginis, nulla tamen eft ad Presbyteros agrorum ,
vel quae eorum meminerit. Sunt & aliae multae ad
Presbyteros alios, Diaconofque , fed earum femper
urbium, quae Epifcopum haberent. Quod autem
eft ex iis una , L. 1. Ep.9. , ad Presbyteros , Dia
conos, populumque Fürnenfem;. ubi filetur. Epi
fcopus: id eo forfan faétum eft , quòd obiiffet
Epifcopus, aut tum abeffet, nam veri fimile non
eß , ih villula Diaconos Presbyterofque fuiffe_•
III. Perfpicuè Juftinus afferit die Solis, qui no
bis à Chrifto Dómino Sole juftitiae , Dominicus
eft, qui in urbe , & qui ruri degebant, unum in
locumi omnes conveniffe, ubi facrificium offereba
tur Eucharifticum, Sacra Corporis Chrifti Commu
nione præfentes reficiebantur omnes, quam ad ab
fentes Diaconi deferebant. Solis die omnium quf
in urbibus vel im agris degunt , in eumdem locum
comventur fit , &c. Prapo/itus precet & Eucbariftia*
facit , &rc. Diflributio fit cuique prafem ti , abſenti
Âut per Diaconos wittitur. Hic mos mittendae ad
lò poß dicentur. Vides hîc interim rion plures
in Écclefias, fed unum in locum congregari , tum :
qui ruri, tum qui in urbe fedem habebant Fide
les . Apol.2.
Iv. `Nihil habent Canones Apoftolici , unde e
conjicias, Parochias nullas fuiffe , vel in agris, yel ,
etiam in urbibus, præterquam in Ecclefia Cathe
drali, ubi Epifcopu$ refidéret. Ab illo Presbyteri
& Diaconi fiufquàm feparantur. Epifcopo Domini
populur commifiùs e/?. Paftor hic cft, qui pro ani
N n ነነጋç
\
 282 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
»mabur eorum rationem redituru; eff. Presbyteri cerdotii in unaquaque Dioecefi commendant. Ut
Diaconique injuffu ejus nihil rei agere debent. Si enira Epifcopus unùs , ita & Ecclefia una , & Al
ame femtentia Epifcopi mihil agere pertentemt. Canom. • tare uniim, ubi facra facienti Epifcopo adeffent om
Apoft.4o. Cam. 1 3. Epifcopo curæ effe debent omnia, nes Presbyteri , & Euchariftiam acciperent, ut
que propriº Parochia competunt , & villis , qu& fub oblationis conſortes, & hoſtia participes : offer
ea funt, t? paroicia , cai táir chorais , Vox pórro il rent autem ipfi nunquam , nifi abfente Epifcopo,
la paroicia , tótam defignata Epifcopi Diœcefim , aut jubente. -

unà cum Civitate primaria, à qua pendent villæ vI. Innocentius I. Epiftola ad Decentium Epi
vicique. Id ipfum intelligas Canone alio, ubi pro fcopum Eugubinum, obfervat fua ipfus aetate , hoc
hibetur Presbyteris & Clericis aliis, ne de Paro eft , ineunte faeculo quinto , nullas adhuc fibi fuif
chia, hoc eft , Diœcefi fua ad aliam fine Epifco fe in agris Ecclcfias. Has enim quas Titulos ap
pi confenfu tranfeant. Cam. 31., Sed rei quæ pro pellat , intra civitatem conftitutas effe , in quibus
pofita nunc nobis eft illuftrandæ opportuniffimus velut in Cœmeteriis effent Presbyteri ; cum hoc ta
omniurn eft Canom ille alius , quo difcinguntur men difcrimine, quòd Coemeteriorum Presbyteri
cxauthoranturque Presbyteri , Cléricique alii , qui conficiendorum facramentorum jus & liccntiam ha
Conventus alios indixerint, adierintque, quam qui berent, non Presbyteri Ecclefiarum. Ac propterea
bus praefidet Epifcopus, aut Altare aliud aemulüm ad hos Sacramentum , quod Fermentum appellat,
que excitarint contra Altare quod ille frequentat; mitteret Epifcopus , ut intelligerent ab Epifcopi
& deteftandum fchifina conflaverint. Si quis Pref communione fe non effe alienos. Sic ergo ille: íe
byter contemnens Epifropum fuunu, feorfum congre Fermento verò quod die Dominica per titulos mit
gationem fecerit , & alterum altare fecerit , dep0 timur , fuperfluè nor comfulere voluiííi , eum omnes
:tatur quafi Primcipat%* amator exiflenr , fimiliter &• Ecclefix mo/fr« intra civitátem fint conftitut«. Qua
reliqui Clerici. His verbis perfpicuè infinuatur, in rum Presbyter? quia die ipfa propter plebem fibi cre
Diœcefi una unam fuiffe Ecclefiam ad quam conveni ditam mobifcum comvemire nom poffumt , idcirco Fer
rent otnnes cum Epifcopo , & in qua effet Altare mentum à nobis confectum per Acolythor accipiumt,
unum, ubi Epifcopus unus, aut éo abfente, vel ut fe à mo?ra communione maximè i!l; die non ju
jubente, Presbyter offerret , Nam fi in urbe, vel dicemt feparator . Qgod per Parochias fieri deberal
ruri plures fuiffent Ecclefiæ Parochiaeque, ad quas non puto , quia mec longè portamda funt Sacramem
coiret populus, & in quibus Presbytér fácra cele ta, nec mor per Cæmeteria diverfa constitutis Pref
braret, illis certè verbis ad fignificandum fchifma byter deftinamus , & Presbyteri eorum conficiendorum,
ufi non effent Majores noftri. Nec illi dicerentur jus habeant atque licentiam . Innoc. I. Epift.r. Non
ferocire in Epifcopum , & rebellare velle, Eccle facilè mihi perfuaferim Fermentum ifluid facrum.
fiamque confcindere, qni alibi conyentum facerent, ejus generis panem benedi&um fuiffe , cujus nunc
º
quàm ubi effet Epifcopus, aut qui erigerent Alta in Ecclefia ufus vulgatiffimus eft. Quid enim pro
re aliud , ab eo diverfum , ubi Epifcopus cele hibere poffet , quominus panis hujufmodi ab urbe
braret, ad agreftes Parochias deferretur. Teftatur Pauli
V. Multa fuppeditat Eufebius nom minùs pro nus in fuis ad Auguftinum & Alypium literis, mit
babilia ejufdem rei argumenta. Dionyfius Epifco tete fefe ab Italia in Africam panes Eulogiarum,
pus Corinthi in ea, quam fcribit ad Soterem Papam velut mutuae figna pignoraque communionis. Ad
Épiftola , de collatis in pauperes eleemofynis gra ge quod Ecclefiae Latinæ prioribus oéto faeculis
tiás plurimas agens, teflatur hunc Ecclefiae Roma inauditus fuit panis ejufmodi benediétus, nec ul
na: morem fuiffe , ut Ecclefiis omnibus, quæ in qui lum prQrfus ejus tandiu veftigium. -

bufcumque effent urbibus, opitularetur. L.4. Hiff.
c. 23. Erant ergo in urbibus foiùm Ecclefiae. Alio
qui in eas potiùs quæ Oneri fuiffent, ut egentio
res, largitas ea derivanda fuiffet , Narrat Cornelius
Papa in ea quæ eft ad Fabium Epifcopum Antio
chênum Epiftola , Romæ effe Presbyteros quadra
ginta, Diaconos feptem , totjdein Subdiaconos, mi
Jiiftros alios inferiores, viduas & ægrotos; quos
omnes fuis fuumptibus aleret Ecclefia. L.6. c. 43. Si
qui praeter urbanos fuiffent in agris Presbyferi,
eos quoque commemoraffet Pontifex , ut qui eo
rum étiam alendorum regendorumque curam fufti
nerct. Docet Dionyfius Alexandrinus Archiepi
{copus eum morem , eamque viguiffe Ecclefiarüm
legém , ut Poenitentium reconciliatio Epifcopo re
fervaretur , nec nifi illo abfente Presbyteris per
mitteretur , aut cum in extremo vitae difcrimine
jam I ;nè animam agerent Pœnitentes. L.6. c.44.
Unde colligere eft , in ea folùm urbe, ubi cffet
Epifcopus, folitcm agi poenitentiam ; quod mo
ris inde originem traxit, quòd antiquiffimis tem
Propiùs ergo à verò abeftT, fermentum iftud
non aliud quàm Eucharißiam fuiffe , quam folus
conficeret Epifcopus , & iis deinde * Presbyte
ris Civitatis mitteret, qui nec adeffe , facro p0
tuerant, nec cum Presbyteris aliis ab ipfomct
Epifcopo facra hac communione impartiri. Tra
dit Eüfebius prifcos Pontifices Romanos fecun
di ſaeculi ſolitos eſſe Euchariſtiam mittere in fi
gnum fibulamque communionis, ad remotiffimarum
Provinciarum Epifcopos. L. 5. c. 14. Vetat Cotici;
lium Laodicenum; Can. 14., ne è Dioceſi una ad
aliam , Eulogiarum inftar , Euchariflia mittatur •
Luciamus Märtyr, cujus A&ia referuntur apud Bá
ronium anno 31 r. poft celebratum facrificium &
acceptam Comimunioncm, eandem abfentibus mil
fit , Jnftinns Martyr id ipfum fuprà tefìificatus £it ,
oblato facrificio , facro épulo vefci præfentes, five
ex urbe , five ex agris $eniffent , abfentibus Eu
chariſtiam per Diaconos deferri ſolitam .
Nec mirLm, ſi Euchariſtia Fermentum appelle
tur. Non enim à fimilitudine veri alienum eft ,

|
ribus non effent Ecclefiæ, non Presbyteri , nifi
in urbibus & cum Epifcopo. Hinc Eufebius, ex
quo haec deprompfimus, ait poft obitum, Princi
pum , qui Ecclefias noftras omnies edi&tis fuis ever
terant , omnibus in urbibus reftaurari eas coepif-.
fe. Optatiffmum fpeéìaculum prabebat , Dedicatio
num ſcilicet feſtivitas per ſingulas urbes, 6 Ora
gorium recemy comffruétorum confecrationes . L. 16. c.
. 4. Idem Eufebius oculis fubjiciens magnificum
iis temporibus Ecclefiam Latinam in offerendo Sá
crificio ufam effe pane fermentato. Multa dici in
eam rem poffent.' Sed ut à difficiliori qugftioTe-»
:
abftineam, unum dico, Euchariftiam propterea fer
mentum dici potuiffe, quia myfticum quoddam &
divinum fermenti genùs eft, quo commifcemur om
nes & incorporamùr Chriftò, & fecundùm Paulum,
Unus panis , unum corpus multi fumu, qui d* ***
pane participamut 1. Corin, o. v. 17. - -

ílud Tyriae urbis Templum, unum in ea Altare VII. Nec eft quòd ftupeat aut refiliat quis , ubi
{ìatuit. Poft h«c Sanctum San£torum , Altare vide dicimus unam täntùm eò ævo celebratarii uno die
licet in medio conftituit • Qgæ omnia unitatem Sa fuiffe Miffam, ubi & adeffcnt Epifcopo facris0Pc*
* - - . . [all...
 De Beneficis, Part I. Lib.H. Cap.XXI. 283
ranti Presbyteri alii , & Cotnunionem percipe fii , Auguftini, Gregorii , & Juris etiam Civilis ;
rcnt , quae deinde aliarum urbanarum Parochia poffis addere : &- Caffiodorum , domos aut agros
rum Presbyterismitteretur, qui adeſſe non potuiſ appenfo velo, aut vexillo in quo effet imago Prin
fent. Conftat enim primis illis faeculis & unam in cipis, fiſco ſolere addici. Baron. an. 112. n.4, s. 6.
qualibet urbe fuiffe Ecclefiam , & in qualibet Ec Caſſidd. l.4. Ep. 14- L5. Ep.7. Juſſit Theodoſius Im
clefia unum excitatum fuiffe Altare, & ad Altare perator Infidelium templa Fidelibus attribui, col.
င္ဆိုႏိုင္ဆိုႏို
unam non amplius Miffam celebratam locato im ei* vemeramdo Cbrißiana Religionir figme
ie quolibet fuiffe , non plures. Poftquam autem Cod. Theod. L.2. tit. 14. Leg. 1. Nemo tamen facilè ad
coepere in urbe Roma plures conftrui Parochiales ducetur, ut credat , eò veniffe fecundo faeculo fi
Ecclefia:, Presbyteri penes quos cura earum erat , deles, ut ere&a fupra domos Cruce exafperarent
ab Epifcopo quidem fêmper uti antea Communio perfecutorum iras , & in fe provocarent. Itaque
nem accepere , fed quae ad eos per Acolythos defer pluris facienda effet illa altera Baronii- ratio, Éc
retur. Faciebat ea confuetudo , ut Epifcopo Pref. clefias propterea Titulos dici , quòd Presbyteros,
byteri & devinériores effent & obfequentiores; nec pemes quos earnm cura erat , Titulum inde duce
facilè Altare contra Altare erigerent , aut faedo rcnt & nomen . Quanquam poffet & illud dici ,
fchifmate Ecclefiam lacerarent. Ejufmodi nihil me. Ecclefiis quidem figna religionis quædam effe ap
tuendum à Coemeteriorum Presbyteris , quibus penfa , fed quae tametfi notiffima óffent fidelibus,
nec fubje&ta plebs ulla , nec loco addita erat. infidelibus tamen nullam rei fufpicionem move
3ས།: te & illis facrificii
2.11 IS •
oblatio permiffa eft , non rent. Nam & Grammaticos conftat & artium libe
ralium profeffores , ejufque modi homines alios,
VIII. Primis illis initiis folus vulgò baptiza habuiffe pro foribus Titülos , & figna aliqua . ,
„bat Epifcopus , folus Altaribus Poenitentes recon quae eorum , & fedem , & artem indicarent .
cúliabat , folus offerebat, nifi quem ex Presbyte Denique liber idem Pontificalis in vita Dionyfii
ris fuum fubftitueret in locum , & offerre. juberet . Papae, verbis conceptis haec habet : Hic Presbyte
Quare & in maximis quibufque urbibus una erat . rir Ecclefiar divifit , &* C«meteria, Parocbiafque
tantùm Ecclefia , fons unus ' Baptifmalis : quem &• Diœcefer conßituit. Non abfimile vero eft , fu
ufum baptizandi retinet adhuc Italia. Hinc & ünum gatis perſecutione ſaviente Presbyteris, everſiſ
in quo offeretur, Altare. • que Ecclefiis , novam deinde à Dionyfio fa&tam ef
IX. Faciunt apertè ad explicationem illam Epi fe Parochiarum in Urbe divifionem. Harum por
ftolae Innocentii I. verba libri Pontificalis in vita rò Parochiarum numerus in vita Marcelli Pape
Melchiadis Papae. Perfpicuè enim ibi traditur obla defignatur apud eundem Scriptorem his verbis :
tiones ab Epifcopo confecratas, ab eo tranſmiſlas Hic viginti quinque Titulor in nrbe Roma conßi
fuiffe ad alias Ecclefias , idque vocari Fermentum, tuit , quafi Diœcefer propter Baptifmum , & Pœ
Hic fecit ut oblationer eomfecrata per Ecclefíar ex mitentiam multorum , qui convertebantur ex Pa
confecratu Epifcopi dirigeremtur , quod declaratur ganir & propter fepultura, Martyrum . Hic o»dima
f .xemtum . Qgo nihil expreffius, nihil elarius. vit viginti quinque Presbyteror in urbe Roma , Epi
Vix enim quidquam aliud nifi Euchariftiam in fcopor per diverfa loca viginti umum. Quibus ex
telligas clariffiinis illis verbis , Oblationes cowfecra verbis manifeftiffiunum eft , Titulos, Eccefias , Pa
ra ex confecratu Epifcopi . { rochias, Presbyteros în agro Romano nullos, fed
X. Porro nemo certè inficias ibit, quin Ponti intra Urbem omnes fuiffe. Et in his Ecclefiis ba
ficibws Melchiade & Innoceatio, hoc éft, faeculo ptizari , fepeliri , agi poenitentiam , non autem .
quarto toto , Romæ Parochiæ omnes intra urbem offerri moris fuiffe. Id verò obfervandum in com
éffent, extra urbem verò in agris nullae. Habebat pendiofiffimis illis apud Damafum veterum Ponti
certè Decentius Epifcopus Eugubinus ruri aliquas. ficum Vitis, Presbyteros ordinari perpaucos, Epi
�Quærit enim ab Innocentio , an eò effent fingulis fcopos verò nonnunquam plures. Cujus rei ratio
diebus l)ominicis mittenda facramenta. Ego verò in promptu eft . Soli enim urbi Presbyteros Ro
facilè crediderim , recens in eo Epifcopatui inftitu mani Pontifices , Epifcopos verò Provinciis cosm
tas eas fuiffe , quæ nullae adhuc in Romano effent :. pluribus ordinabanf. Adde quod jam inde à prio
ideo & addubitaffe Decentium, an effet earum Pref ribus illis fæculis in minoribus quibufque Italiæ
byteris perinittenda poteftas offerendi. Id quod & Orientis urbibus effent Epifcopi, ut faciliùs ru
permittendum confulit Innocentius , quemadmo ralibus Parochiis carere potuerint .
dum & Coemeteriorum juxta urbem Presbyteris XII. Unum reftat, ut dicam de eo quod apud
conceffum fuerat conficere Sacramenta, quæ verba Authoregi legitur eundem in vita Siricii Papa:.
Euchariftiae propria funt , non autem Eulogiarum Hic conftituit , ut mullus Prerbyter Miffar celebra
panis • Quare nec illud fermentum , aut fermenta ret per omnem hebdomadam , mifi confecratum Epi
tum panem vocat Melchiades, fed quod declaratur fcopi loci defígmati fufciperet , declaratum quod mo
º s quafi diceret, Panem hünc, quem Pref minatur fermentum. Jam enim negari vix poteft ,
yteris pro vinculo , communionis mittit Epifco. quin Parochiales Presbyteri Miffas ipfimet celebra
pus , ita haberi , quaſi fermentum neceffarium ad rent. Hoc fcilicet fibi juris pepererant eo temporis
Panem illum caeleftem , qui eft Corpus Chrifli. intervallo, quod à Melchiàdé ad Siricium üfque
XI: Neque yerò longe mihi videtur quæfita con fluxerat. Quae faeculi quarti pars erat maxima .
jb$tatio , fi dicam faeculo quarto récentiffimas Cum ergo in Parochiis offerreat fuis, arbitrati
Ââhuc fuiffe in urbe Róiì Paíóçìs , quippè quæ funt fibi jam opus non effe eo confecrato Pane,
ruri necdum effent ullae . Obftat tamen idem, qui quem Epifcopus folitus eratJmittere. Itaque ut hoc
Damafo infcribitur, Liber Pontificalis. Haec enim Presbyterorum obfervantiæ, & fuae cum Epifcopo
ibi de Evarißo Papa faeculo fecundo. Hic Titulor communionis documentum permaneret , ftatuit Pon
sin urbe Roma divifit Prefbyteris. Erant autem fine tifex , ut cum Panem deinceps confecratum fufci
eontroverfia Tituli Ecclefiae quo fenfu etiamnunc piant, declaratum quod momimatur fermemtum. Quo
hodie ea vox ufurpatur. -Nam & id apertè tefta niam ex ipfo textu Evangelico, & interpretatione
tur Pius Papa in Epiftola ad juftum Epifcopum . Chryfoftomi, ac Origenis, veritas Evangelica in
Viennenfem : Si certa tamen illi, Epiftolæ fides ftar eft divini cujufdam fermenti , quod animabus
conftet. Antequam Roma exiißer , foròr mo/?ra Eu noftris commifceatur , eafque coelcfti vi ac fanéti
prepia Titulum domur fua pauperibur , affgnavit , monia ſua imbuat. Verſatus eſt luculentiſlime in
ubi nunc cum pauperibù* moftrií commorantes , Mif hoc argumento Sirmindus, ubi de hujufinodi pane
fa* *gimus • Oftendit Baronius cx verbis Ambro fermento myftico demonftravit illud non aliud ef
Тот.I. - N n z. ſc2 3
f
 284 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina.
fe, quâm Eu¢har|ffiam. Sirm. de Azymo c.3. Pof. driae inventi funt, re maturiùs coafidératâ, com
fet quidem Siricii Epiftola Decretalis de fölis in munione privaffe Arium , &: urbe expuliffe ,;
telligi in urbe Româ Cæmeteriis: melius tamen quo fa&um eft ut affeclæ ejus omnes ab Ëcclefia .
intellexeris de Parochialibus Ecclefiis aliorum Epi fecederent.
fcopatuum, eatumque Presbyteris, Id his verbis II. Ex iis quae refert Epiphanius multa edoce
videtur innui : Epifeopi loci defignati. Innocentius mur, 1. Divina quadam fapientia Ecclefiam id
qui Anagafio fùcceffît fucceffori Siricii , docuit nos unum maximopere enixam effe , ut muniretur di
:
:
::
fupra Parochiales Romae Presbyteros privatas & ligentiſfime authoritas Epiſcoporum adversiis Preſ.
ಶ್ಗIATE •
ab Epifcopo Miffas nondum folitos ce byterorum erupturam quandoque audaciam, utque
hi illorum ditioni & imperio effent omnino obíio
xii : cum prima omnium & peftilentiffima, & qua
diutiffimè exagitata eft Ecclefia, hærefis Ariania,
à Presbytero cupidiffimo honoris, & fubje&ionis
CAPUT XXII. P. 1. l. 1. c.22. . impatientiffimo ortum habuerit . 1. Alexandrian
urbem poft Romam omnium certiffimè maximam,
Rurfus de Parochialium origine & cum plures fortè quàm Roma Fideles haberet, quia
priùs in Oriente fides illuxerat , & quia minu$ibi
antiquitate. quàm Romae fa·vierant Imperatores Éthnici : plu
res etiam habuiffe Parochias intra mœnia , & in.
I. Alexandria eramt Paroehia plurer , &• in fin fingulis Presbyteros plures: cum Romae fingulis
gulis plurei Presbyteri, quorum primur erat Paro Parochiis fingüli praeeffent Presbyteri. 3. Ex his
that . Parochialibus Alexandriæ Presbyteris unum fuiffe,
II. Epifcopur Alexandrimus è Parochis cogebat penes quem effet præcipua authoritas, ut Arium
synodum, ubi cum Epifcopi, qui tune im urbe , & Colluthum. 4. Parochiarum quae effent in agro
e?ant , errorer novor configebat. Qganti imterfi* de Alexandrino mentionem hîc fieri nullam; omnef.
monßrare antiquiffimam Presbyterorum erga Epifeo que adeò tum Parochias, tum Presbyteros, ut Ro
por fubjectionen. mæ, ita & Alexandriae intra urbem fuiffe. 3. Ale
11I. sunt apud Athama/um in agro Alexandrimo xandrum Alexandrinum Epifcopum, ut Arii haere
6 Parochia Gór Parochi . ſin, Ariumque damnaret ipſum, Presbyterorum .
IP. Miffur in Parochiis Alexandrina urbir cele convocaffe collegium, cum Epifcopis iis, qui tuin
&ratar fuiffe mullar, ex eodem probatur Athamafio. Alexandriae reperti funt , & ab ea Synodo primum
V. Probatur ®* ex Leone Papa , qui folemaiori in Arianos emiffum effe fulmen amathematis . Nec
bu, feflis diebar Mifar celebrari jufis duas. abhorret à vero, illo Presbyterali, feu Sacerdo
pi. Extat adhuc in Ecclefîa Graca veßigium ali tali Collegio comprehenſos eſſe Diacomos, quòd hi
4uod ejur confuetudini* , umiùs tamtum celebranda quoque in Oriente peræquè ut & in Occidente •
Mifa . Synodis interefe folerent. Id fanè jam obferva
VII. Non erat olim ea fidelium multitudo , qu& tum fuprà eft , & Ecclefiae ipfius Romanae exem
ef? hodie. plo probari poteft , ubi iftiufmodi Concilium , cui
PIII. superioribus opponuntur multa. Idiaconi intererant, Prefbyterium appellatur. Siric.
Ix. Eadem folvuntur. Ep.z. Verum quidquid fit de Diaconis, hoc ex eo
X. Rer tota concluditur. Judair unum erat tem l6co certiffimum eâ, Epifcopum cum Presbyteris
plum , unum facrificium . Nee eramt Gemtilibus ip eam hîc confiaffe synodum, quæ de canfis majo
viculir fingulis templa • ribus ageret , quæ damnaret hèrefes , & hæreßon
authores commünione ejiceret. Quöd ſimorac im
I. ' T Ccleffa Alexandrina Romanae omnium ma patiens Alexander hæc fuae ditionis facrae Epifco
tris tanquam major natu Filia, eoque • pos non convocavit, eo fortè propterea ufus £t
primae poft eam, id eft , fecundæ Sedis culmine çonfilio, ut remediúm quod fèrpénti malo adhi;
3ecoratà eft. Ergo in multis ut puto filia cum ma bebat, quò promptius, eò efficacius eſſet; & quôd
tre confentiet. Ideo & Epiphanius refert ineunte in Alexàndrina Ecclefia id moris inolevifet, ut
quarto faeculo in Urbe Alexandrina plures fuiffe comprovinciales non expectarentur Epiſcopi, ne º
Ecclefias , quæ omnes Archiepifcopi ditioni fubef. tum quidem cum novus' Alexandriæ Epifcopus dc
fent; & quibus fingulis fui præficiebantur Presby ligendus erat. Id eodem quo fuprà loco obfervat
teri. Etenim quotquot Alexandria Catholicæ com Epiphanius. Cum bac fit confaetudo Alexandria ,
amufiionir Ecclefia funt , umi Archiepifcopo fubje£ta, tuf poft Epifcopi mortem, fucceffor non diutiùs diff*
fuus cuique Prapofitur efi , qui Eccleſiaſtica mune ratur, fed fubinde pacis tuenda gratia fuhrogetur ,
ra iir adminifret · Haref.69. n. 1.6r Haref.68, m.4. me aliir hunc, alii? illum ampletientibus jurgia i;
vici urbis eorumque ædes, Ecclefiæ cuique pró vulgur & contentione, exiflafit. Et hoc ipfum cft
ximiores ideoquæíubje&ae , Laura dicebantur : Un quod Hieronymus voluit, ubi dixit , ab Alcxan*
de nomen duxere ea Monafteria, quorum Cellule driais Presbyteris unum è gremio fuo flatim in
ejufmodi vicis feparabantur. Erant in Ecclefiis fih Sedem vacantem evehi : nön expeétatis quidem
gulis multi Presbyteri· Eorum unus præerat cae Provinciae Epifcopis, fed adhibitis tamcn ad ele
teris Ecclefiarum iftiufmodi nomina cum edidiffet $i confecrationemi Epifcopis aliis, quorum cft
Epiphanius feptem vel oéto , fubjicit alias fuiffe , femper in maxima & opuléntifTima urbe multitudo
cómiplures : Arium autem timius ex Ecclefiis hu non parva , ut liquet ex iis, quos tum ad Ari!
jufinodi Rećiorem fuiffe Parochumque, alterins damnationem Alexander convocavit. 6. Eo locº
Colluthum, Carponam item & Sarmatam; hos apud Epiphaniurn non Parochiæ - vocem adhibcri*
Presbyteros erroris ſui venena ſparſiſſe, cum die non Parochi: fed quod nobis eft Parochia , id ab
bus Synaxeos concionem haberent ad populum, eo Ecclefiam dici,'vel Lauram: & quod nobis
quem & varias diftraxere in partes & fuos fibi eft .Parochus vel Re&or, ab eo Presbyterum ex
ngulos de fuonomine fecere fectatores : unde Col antiquiffimo & pervagatiffimo ufu appellari: Iau
luthiani alii , alii Ariani. Addit Epiphanius addu rae. meminit Athanafius in Epißola ad Solitari9: •
xiffe Arium in fuas partes Presbyteros feptein , III. Oftendit aut idem Athanafius in agro Ale
Diaconos duodecim, Virgines feptingentas. Deni xandrino , pagifque ejus majoribus, & Ecclcfias
que Alexandrum Archiepifcopum coaéìis Presby fuiffe fuas & Presbyteros. Mareote, âger , e/? Ale
teris fuis & Epifçopis aliquot , qui tum Alexan ºandria, quo in loro Epiſcopus ; unaquam fuit immo
h ጸğ
 一/

|
|
1tm.
De Beneficiis, Pirtl Lib.II.Cap.xxII. 285
iே, me chorepifcopus quidem , fed univerfa ejus loci Ee V. Id Baronius conjicit in annum 33o. Si res ita
i elefia Epifcopo Alexandrino fubjacent , ita tamen ut fe haberent, eo tempore quo Imperatores Chri
fmguli Pagi , fuos Presbyteror habeant . Sunt autem ftiani Chriftianam Ecclefiam omni ope & gratia fo
: Pagi ifti maximi decem numero , aut aliquamto plu vebant : quid cum fævirent Imperatóres ? Fatendum
ແHz ret. Pagus autem im quo Ifchyras habitat, mimimur tamen non tam metu perfecutionis, unam una die
加ﾘ｡
«/? , &• paueiffmorum homimùm , adeo ut mom ibi, in fingulis urbibus fuiffe Miffam de more celebra
{．. fed im proximo Pago Ecclefía fít conßituta . Apol.z. tam , quàm Ecclefiae unitatis confervandae defiderio
1 :
Erant ergo Parochiae Parochique in majoribus vi & ejus afferendæ obfervantiae, quam Presbyteroruma
[[ 鱷 cis, ex quibus pendebant vici villaeque minores. erga Epifcopum fuum fummam effe oportebat. Id
加,蛇 lllud autem noffe operae pretium effet , an rura ex eo manifeftiùs adhuc oftenditur, quod fcribit
： les illae Parochiae Conftantini Magni Imperio an Leo Papa ad Diofcorum Epifcopum Aléxandrinum:
tiquiores fuerint . Ea de re certi quidquam defini ubi fancit alteram celebrari Miffam eodem die in
ri non poſſe exiſtimem. Dicemus inferiis ſuo lo eadem Bafilica Feftis folemnioribus , cum plurima
co nonnulla, quibus afpergatur ei rei aliquid lu fupererit populorum multitudo , quæ primæ, non
cis, non quibus certa veritas eruatur. Si quæ im potuerit adcffe: quod æquum non'fit uhius facrifi
ter Athanafium & Epiphanium hic pugna fit de • cii offerendi confuetudinem fervari, tanto publice
Parochiis in agro Alexandrino fitis , quas hic nul fidelium pietatis cum detrimento tunc fanè con
las , ille non paucas memorat: vel fecundum Atha jun&am , Illud volumus cuftodiri , ut cum folemmio*
nafium pronuntiandum erit : vel potius aliter & Feftivitas comventum populi mumerofioris indixerit,
aliter interpretandus erit ager, ut proximae urbi & ad eam tamta multitudo comvemerit , quam reci
nulla fuerint Parochia; aliquantò remotiores fue pere Bafilica fímul una mon pofit , facrificii oblatio
rint non paucae , nempe in majoribus vicis. imdubitamter iteretur , me his tamtùm admiffx ad hanc
IV. Ut illud minùs moleftè feras, accedemus ad devotiomem qui primi advewerint-, videamtur hi
aliud- វ្នំ quod minoris non fit mnomenti, qui poſtmodum confluxerint, non recepti. Cum ple
& quod ex Athanafio ipfo illuftretur, Calumniati mum pietatis atque ratiomir fît ut quotier Bafìlicam,
funt Athanafium Sycophantae quidam apud Impe im qua agitur, prafemtia movæ plebit impleverit , to
ratorem, quòd conventus facrós habuiffet , & rem ties fterifieium fubfequem offeratur. Neceße efl autem,
Divinam feciffet in Ecclefia, quam idem Imperator ut quadam pars populi fua devotiome privetur , fumius
Conſtantinus conſtrui Alexandria juſſerat, idque tamtùm Miffa maore fervato, facrificium offerre mon.
eum antè feciffe, quàm vel dedicaretur Ecclefia , poffmt , mifi qui prima diei parte comvemerint , Ep.8r
vel fuis partibus omnibus effet abfoluta. Faâum VI. Oftendunt haec Leonis verba, umius facrifi
non negat Athanafius in Apologia ad Imperato cii more fervato , vetußiffimam hanc Patriarchatùs
rem fed vim excufat, aut potius praefervidâm pie Alexandrini fuiffe confuetndinem, ut femel tantùm
tatem infinitæ cujufdam hominum multitudinis. Cum im die, in majoribus etiam urbibus & Feftis folem
enim aliae urbis Ecclefiae minores effent, quàm ut nioribus offerretur. Morem hunc fervat etiamnunc
Fideles omne$ caperent : atque adeò in fofemnita Graeca Eccleſia. Una enim uno die in Eccleſiis HEdi
te Pafchali facro fimul omnes adeffe non poffent : buſque ſacris ſingulis Miſſa celebratur. Sed a di
Archiepifcopum in ifta , quae jam erat caeteris ca cularum facrarum apud eos multitudo longè maxi
pacior, offerre coegerunt . Cum Eccleſia pauez par ma eft. Unde non fine caufa dubites, an ad hoc
vaque effemt ;.nagnoque tumultu pofeeretur, ut in Leonis refponfum accommodaverit fe Ecclefia Ale
magna Eeelefia Conventur celebrarentur . Apol, ad xandrina : an hoc maluerit, quod etiamnum ho
Conftamt. Petitioni eorum antequam affefitiretur die faciunt Graeci, plures quidem, fed in fingulis
Athanafius; centeftabatur, orabatque enixiùs, ut fingulas Ecclefiis aediculifque facris celebrari .
etiam rum compreffone &• affli£tione in aliir Eccle. VII. Id verò minùs tibi mirum videbitur, fi
* fiis eatur agerent. At plebs Epifcopum non audiit, perpendas, 1. Pauciores tunc adhuc infideles ia
comminatâ feftum fe diem mediis in agris potius Chriftianae fidei caftra confugiffe; nec eam quae
celebraturam; quoniam fuperiore: Fefto Penteco nunc eft fidelium multitudinem fuiffe. 1. Adven
ftes, & mulieres , & infantes non pauci prae tur. tante jam vitae fine, aut certè majori jam aetate
ba penè eſſent extinéti. Chriftianos plerofque facro fonte tingi folitos fuif.
Ex quibus illud profe&ò conficitur, Alexandriae fe ; quocircâ Fidelium propriae Miffae intereffe non
diebus folemnioribuis folitam effe unam tantùm in poterant. 3. Poenitentes à fidelibus avulfos, ne ip
smajore Eccleſiæ Miſſam celebrari; cæteros verð fos quidem Miffae fidelium adeffe potuiffe.
Presbyteros feu Parochos, ut antè de urbe Roma VIII. Nec diffimulanda funt tamen, aut obruem-*
obfervatum eft, in privatis Ecclefiis nequaquam ob da filentio argumenta ea, quibus effici videtur,
tuliffe. Qua de re fi quod fupereft dubium', id om non in urbibus tantùm, fed in agris etiam , & Ec
nino evanefcet auditis illis Athanafii verbis, ubi clefias & Presbyteros jam tum fuiffe Parochiales .
gocet perfuafiffimum hoc omnes eo tempore ha Vetat enim Canom Apoftolicus, nequis extra Dioe
buiffe, totam fidelium multitudinem uni `facrificio cefim fuam per urbes , aut pagos , ordinationem
intercffe , in unam fimul omnes cum Chriflo ho faciat. Cam. Apo/?. 36. Ordinabant ergo Epifcopi in
ftiam debere conflari , non locis divifam, non va fubje&is fibi pagis & urbibus. Id. vero idem cft
rias per Ecelefias difperfam : Qgid ergo reâiur pu ftylo veteri , ac Parochiam alicui , aut Beneficium
tar, partieulatim & dività unà cùm periculo eliffìmis Ecclefiafticum ruri conferre.
populum fym4xe* facere , a» potiur ut in locum om * In Concilio Eliberitano, Ecclefia Cathedralis,
nium bene eapacem conveniat , &• umam eamdemque locus in quo prima Cathedra conftituta eft Epifcopa
fine diffonantia vocem reddat ? Certè id re£tius ef?, cum tur , fecernitur ab aliis, quae communicatorias etiam
id concordiam unanimir multitudinir offendat, 6 dant literas. Cam. 58. Eft & ibi mentio Diaconi,
Deum ad exaudiendum promptiorem habeat. Nam f? 'qui Ecclefiam regat. Si qui, Diaconus regem* ple
pro ipfiu* Salvatoris pa£fo in confenfu duorum quod bem. Cam.77. Afferit denique Garcias in vetuftif
cumque petierint , fiet : quid igitur futurum , ubi ex mis MMSS. aliquot fub finem hujus Concilii fub
tot tam*ifque populit im umum congregatis una vox fcriptiones repériri Presbyterorum triginta fex,
reſpondeatur, acclamantium , Amen f 燃 non inter cum adjun&o Pagi cujufque nomine , cui praeef
feliciæ prædicet, cum videat tantam mùltitudinem im -fent. Verùm earùm fùbfcriptionum mihi omnino
anum locum comvenire ?`Quid gaudii ibi ex mutuo fufpeéìa fides eft . Quid ni enim potius Epifcopo
ipvicem confpe£tu , antea fòlitis in diverfa , loca dif rum inventae fubfcriptiones funt? Praeterquam quod
pertiri ? -
nufquam alibi ferè reperias cura addito Pಣ್ಣ
V12:
-
 2.86 Veíus & nova Ecclefiæ Difciplina
ಕಣ್ಣಿ nomine Presbyteros ſubſcripſiſſe.
. Cæteros Diœceſis Clericos à Clericis urbicis
fecernit Cyprianus, L. 1. Ep.8. quibus alio in loco
adfcribit Nümidicum Presbyteram gloriofa Confef V. Argumenta alia ex Conciliir Africamis •
fione Chrifti illuftratum. Ut Numidicur Prefbyter .^* VI. lmponebamt mommumquam & publicam •
aafcribatur Presbyterorum Carthaginemfium mumero ,
e nobiſcum ſedeat in Clero, luce clariſſima Confeſſio
nis illüftris . l.4. ep.zo. Haec etfi fua probabilitate
non carent, non tamen extorquent affenfum; nec
valia funt, quae cum oppofitis, aut numero, aut
pondere certare poffînt. Eufebius in ea quam ha
ibuit concione in Dedicatione Ecclefiæ Tyri magni
ficentiffimæ, teſtatur eo Chrifti gloriam & invi
&am poteftatem elucere maximè, quod innumera
cernerentur templa per urbes & agros, innumerae
3BaGlicae. Hiß. 1.1o. c.41. Verum id ea fpe&at tem
Conftantini poftea & imperium fecuta
pora , quac
funt, & converfionem. Carthaginem Cyprianus
quafi alteram exhibet æmulamque in Africa Ro
rham, Carthaginenfes Clericos fupra alios ea pro
portione extollit. Qui eſt Concilii Eliberitani Ca
non fupra laudatus, de Metropolitano explicandus
eft. Is enim veriffime eft primæ Cathedræ Epifcopur.
In altero verò cjufdem Concilii Canone fermo
eß fortè de Diacono, qui aut abfente Presbytero
& Epiſcopo, aut ſede vacante Eccleſiam guberna
ret. Ex concilio Sardicenfi , mo» e/? damda licentia
ordimamdi Epifcopum im vico aliquo vel modica civi
sate, cui ſufficit unus Presbyter. Can.6. Presbyter
hic vel urbeculae vel Pagi Parochus erat. Verùma
tempore Concilii Sardicenfis jam dudum per totum
Imperium fides : convaluerat. Nullius porro fere
rei`tempus conftitui poteft ex ApoRolicis Ganoni
bus, cum ne ipforum qui tempus exploratum Gt.
Quippe unum id aut fcitur, aut fciri putatur,
prioribus quatuor Ecclefiae faeculis eam & Canonum
Apoſtolicorum, & Apoſtolicarum Conftitutionum
compilationem concinnatam , au&amque in dies
fuiffe ; 器 autem temppre quifque Canon, aut
qua ex £cclefia inter Orientales prodierit, penitus
incompertum eft. Idem non infcitè augurántur ali
qui de Eliberitanis Canonibus : eam fuiffe Hifpa
siienfium Canonum colle&ionem ineunte quarto fae
culo factam, aut non multum adulto. Sed è di
verticulo in viam redeundum nobis.eft.
X. Ex antedi&is ergo illud collige, rurales Pa
rochias quarto tantùm faeculo , nec ubique eodem
témpore initium habuiffe. Urbicas rurälibus anti
<quidres effe, eafque in majoribus tantùm urbibus;
in iifquc Ecclefiis, initio incruentum Ecclefiae facri
ficium non offerri folitum. Porro in veteri Teßa
mento unum erat Templum ad totum Ifraelitici
Imperii cultum religiofum , unus facrificiis omni
bus locus. Cum primùm autem templa alia, vel ab
Jeroboamo, vel à Sarmaritis extrui coepere, fciffa
èft & profanata religio. Apud Gentiles autem ne
quaquam verifimile eft, nec probari certis ullis ar
gumentis poteft , & templa fuiffe in fingulis vicis,
& Sacerdotes. Quare nec mirum debet cuiquami
accidere, fiquid ejufmodi fecuta initio Ecclefia eft,
in conſtituenda exteriori diſciplina ſua.
C A PU T XXIII. P. 1. 1.1. •.2g.
De Parochorum Jure & Officio per
octo priora ſaccula.
I. Presbyterorum Urbicorum collegium , quaff se
•natur erat Epifcopi. Ibi de caufi, agebatur majoribur,
& imtereramt f«pe Epifcopi alii.
II. iºnitentiam administrabat Epiſcopus, eo abſen
ze s vel agrotamte Presbyter.
III. Plerumque baptizabat Epifcoput • . . .
'. IV. Poenitentiar fecretar imponebant Presbytewi. Eju*
rei argumenta ſumpta è Vita Beati Ambroſi -
*-
VII. In Ecclefia .Romaua Presbyteri mom confirmaw
bant .
VIII. Etfî fortè confirmarent alibi.
IX. Quod eomfirmamdi poteftatem Presbyteris con
nzumicari Tab Epifcopir , in majorem Epifropatur glo
riam cedat , quam fi eam fibi folis femper retimuiffemt.
X. Potuerumt aliquamdo Presbyteri excommumicare;
id eft, Parochi .
• XI. Am Minorer Ordimar potue*imt aliquando com
ferre.
XII. Acceditur ad Ecclefiam Gracam . Qgam propè
Parochorum ordo ad Epifcopalem accedat .
XIII. His licebat excommunicare.
; XIV. Epifcopo ubi aderat , baptifmur folemmior re
fervabatur.
XV. Pluribur offemditur communicata effe Presbyte
rir , aut Parochir confirmamdi poteftar.
XVI. Item prædicandi , &• dimittendi peccata.
XVII. XVIII. XIX. XX. Jura &• officia Parocbo
rum ac Prefbyterorum fkculo v. v 1 1. v 1 1 1. Ubi mom
mulla etiam de Diacomir.
I. UÆ fuperiori utroque Capite di&a funt,
ea jam fatis fortaffe declarant , quae fint
& jura, & officia Parochorum. Nec de Vicariis
Generalibus, aut Archipresbyteris agere licuit , &
de Chorepifcopis, quin fimul & de his diceretur.
Quoniaum Officia ifthaec omnia unus idem gerebat.
Auguſtinus ex Poffidio ante Presbyter Hipponen
fis , id eft Parochus, quàm Epifcopus fuit. Idem
de Simpliciano dixeris & de Claudiano, de Bafi
lio & de Gregorio Nazianzeno. Erant enim hi
Civitatis Parochi, Epifcopi Confilium , & Clerus
Ecclefiae Cathedralis: quiales funt etiamnum ho
die, Titulorum, hoc efi Parochiarum , quae in.
urbe Roma funt, Presbyteri , ac Diaconi Cardina
les, ex quibus conflatum eft facrum illud Colle
gium ,. Auguftiffîmumque Romae Confiftoriwm , ac
Concilium Papae. E* Parochis convocatis ab Epi
fcopo fuo, & ex Epiféopis aliis, qui tum fortè
aderant , multi autein in majoribus Turbibus ferè
femper aderant; ex iis, inquam , ficbant Synodi,
quæ de fide & difciplifia décernerent, & Ecclefic
cuique privatae ponerent leges. Vidimus paulò an
tè Alexandrum Epifcopum Alexandrinum , fuum
Alexandriae coegiffe Présbyterium, id eft Synodum•
Conyenere fcilicet Civitatis Parochi , & qui fortè
ibi fuere aliquot Epifcopi: & hærefin Afrii dam
navere. Jovinianum hærefiarcham ita profcripfit
Siricius Papa : Fa£io Presbyterio confitit do£trina
mo/?ra effe comtraria. Ommium noßrum , tam Prefby
terorum , & Diacomorum , quám etiam totius Cleri
una fuJcitata fuit fententia. Epift.2, Tetantur Pon
tificiae Epiftolae pleræque, & omnia omnium tem
porum Romana Concilia, perpetuam hanc & con
ftantem ejus Ecclefiae difciplinam fuiffe :: quae cum
effet, omnium antiquifTima, nobiliffima , & aliarum
omnium mater, omnium etiam erat & forma . Qua
fe & argumentum ex ea fumi poteft, quid de aliis
Ecclefiis fit fentiendum: quam in rem praeiere no
bis Nicæni Concilii Patres famofo fuo illo Canone
fexto . -
II. Faciunt Eliberitani Canones, conferuntque •
plurimum ad privatam Sacraanentorum adminiftra
tionem, perdifcendam, qua in re maximè & occu
pantur Parochi , & eoruin officium omnino verfà
tur. Statuitur ergo eo in Concilio, Epifcopi effe,
ut & Poenitentiæ & Eucharifliae ac Communionis
diſpenſator ipſemet ſit, nec à Presbyteris Diaco
nifve quidquam horum adminiftretur Sacramento
Iաո
 De Beneficiis, Part L. Libii. Cap ixxIII. 287
ur confeff effet , ita fiebat , ut & illum fle
rum, nifico jubente, urgente necefitate quapiam. ' lapfuf fuoreret.
t, Apud Presbyterum , fi quir gravi lapfu in rùinam re compell fiones
Qui ad Confef arcanas ac
has
*mortir ceciderit, placuit agere poenitentiam non de cedebant , non omnes iis vitam criminibus inqui
bere , fed potiùt apud Epifcopum. Cogemte tamen in 'naverant , quae publica poenitentia elui oportebat.
/ìrmitate , neceffe ef? Presbyterum Communiomem pre His igitur privatae tantùm fatifa&ionis ópera ali
ſtare debere, & Diaconum, ſi ei juſerit Sacerdo r. qua pia præfiniebantur. Unde dici illud poteft,
Can.31. Quae ad ea revocari debent & loca & tem Parochos ac Presbyteros, tum cum nullum erat
pora , ubi præter Cathedralem Parochialis alia Ec canonicum crimen , excepiffe privatas Confeffiones,
clefia non erat. Idem eft Concilii Arelatenfis fen peccata dimififfe, ac privatam inflixiffe fatisfa&io
fus : Ut Presbyteri fine confcientia Epifcoporum nihil nem; fi quod verò effet, rem ad Epifcopum remi
fiffe, Qua de re haud video quo jure ambigere ,
'faciant. Cam. 19. aut affenfum fufpendere quifquam poffit. Nec enim
. Poftquam autem in agris ereétae Parochiae funt, moverant laici quae demum crimina publicae poeni
jam in his & miffam celebravere Parochi, & Sa
cramenta alia adminiftrarunt. Poflquam autem eae tentiae laboribus effent expianda. Diverfa enim .
dem in urbe conftitutæ funt, Baptifmum Parochi erant &. genere & numero, pro voluntate Epifco
& Poenitentiam folam dedere. Id probatum eft Ca porum & alia aliis temporibus locifque. Neque
pite fuperiori , ubi oftenfus eft Marcellus Papa , verò id laborabant, ut eam diverfitatem noffent
Romæ conftituiffe Titulos viginti quinque , propter laici modò id Epiſcopi Presbyterique probè calle
Baptifmum & Pænitentiam multorum qui conter rent, ut ne quem eorum qui peccata omnia con
tebantur ex Paganir, & propter fepulturar Marty feffuri accederent, nifi juxta Canones folverent aut
rum : De ea credibile eft poenitentia Marcellum , ligarent. -

loqui , quæ adultorum Bàptifmo conjunéta erat, TV. Verùm ejus rei argumentum habes inviétif
eafque Paroch orum in Baptif mo fuiffe partes, ut fimum
Catcchumenos eos qui Baptiſino praeparabantur , rum unus affirmat, in Concilio prius habito ve
Competentefque dicebantur, & erudirent , & pro titos-fuiffe Presbyteros, ne confirifìåre Neophytos,
barent, & jejuniis, & humicubationibus, cilicio &
cinere probando purgarent. Cum enim folo Paf.
chatis & Pentecoftes , die, aut potiùs pervigilio
daretur Baptifmus, & ab ipfo tantùm daretur Epi
fcopo, ritu valdè folemni , nemo crediderit Paro
chorum hanc curam jam tum fuiffe. Hoc folum .
çertè eorum effe poterat, urgente neceffitate, &
inopinis imprqvififque temporibus Baptifmum &
Poenitentiam dare.
III. Quoniam autem primis Ecclefiae faeculis Sa
cramenta tria haec, Baptifmus, Confirmatio & Eu
chariftia fimul omnia ferè conferebantur , &: erat
Confirmationis folus de more minifter Epifcopus,
erat & ipfius utplurimum Baptifmi. Quod ut per
fuafiffimum habeas, fuerit fatis legiffe ea, quae de
Ambrofio Epifcopo Mediolanenfi fcripfit Paulinus
in ejus vita: In rebur Divinis implenáis fortiffimur
in tantum , ut quod implere folitur erat circa ba
ptizandor , quinque poflea Epifcopi, tempore quo de
ee/it , vix implerent. Surius die 4 April. c. 19. La
boriofuin ergo baptizandi munus foliº vulgò imple
bant Epifcopis Neque verò putes, eos in folo ba
ptizandi ritti , & im caeremoñia fola occupari foli
$os effe. Alioqui hoc potuiffent dicere , vel fortè
debuiffent , quod Paulns ; Apoftolatum fe aut Epi
{copatum non accepiffe, ut baptizarent , fed ut
praedicarent Evangelium. Enim vero cum Raptif
mum peterent adulti plerique, fapientes hujus fae
culi , Gentiles aut Hæretici , eò viro opus erat,
qui ejufmodi homines erudiret, qui perfuaderet,
qui convinceret : qui orationibus , jejuniis , mace
rationibufque purgáret, probaretque diutius. At
his omnibus ſola fere pareſſe poterat Epiſcopi di
gnitas & doétrina. Verùm aliò quandoque avo
cabatur Ambrofius, ut Ecclefiae vel Imperii necef
fitatibus variis ferviret. Qgare & adhibendi tum
erant Presbyteri Parochive plures, qui abfentis &
locum & munus implerent.
IV. De facramento verò Poenitentiæ idem de
eodem Ambrofio Paulinus haec habet: ut occultas
criminum confeſſiones exciperet ſumma & invio
zta filentii fide, quo exemplum condebat, cui fe
Epifcopi alii aptarent. Caufa* crimine, quas illi com
fitebamtur, mulli nifi Domimo foli apud quem inter
•edebant , loquebatur, bonum relinquem exemplum
pqfferit Sacerdotibur, ut interceffores apud Deum fimt
magir , quàm accufatores apud hominer. Ibid. c.1o.
Qccultae Confeffiones iftiufmodi ad publicam pro
fe&ò etiam referebantur poenitentiám : Siquidem confice re nufquam Presbytero licet. Non interdi
citar hic ille à Confirmatiqnc conferenda, fed à
4-tiefcumque illi aliquis ob percipicndam pwnitentiam
in Concilio Carthaginenfi II. ubi Epifcopo
ne Pœnitentes reconciliare, aut Virgines confecrare
auderent. Memini pr«terito Concilio fuiffè ftatutum ,
ut Chrifma , vel reconciliatio Pænitentium , mecmon*
&* puellarum confecratio â Presbyteris mon fiamt •
Can.3.4. Huic ftatuto affenfum & modum tameii
aliqui adhibuere tum Epifcopi alii : Chrifnatis com
feëìio &r puellarum comfecratio â Presbyterir mon fiant.
Vel reconciliare quemquam in publica Miffa Presbytero
mon licere , hoc ommibus placet , .
Appofita tamen haec exceptio, ut fi quo gravif
fimo ex morbo decumberet Poenitens abfente Epi
fcopo , & permittente tamen, petentem Presbyter
abfolveret : Si quifquam im periculo conflitutur, fe re
comciliari divinis Altaribus petierit , fi Epifcopus ab
femr fuerit , debet utique Presbyter confulere Epifco
рил , &r fie periclitantem ejus pr&cepto reconcilt are -
Ergo & aegros reconciliabat Epifcöpus : Presbyter
autem five Parochus nonnifi illo abfente , & antè
confulto , & permittente. Quae tamen de eo inteł
ligenda funt, qui publicam ob capitale crimen poe
nitentiam ageret, & eſſet ſolemni cum ritu in -
Ecclefia reconciliandus, & eo tempore , quo etfi
abeffet Epiâcopus non multùm tamen abeffet. Nam
cum erat aut tranandum mare , aut emetiendum.
longiffimum iter, ut ad Concilium Univerfale.
convenirent, neceffe omnino fuit , ut Presbytero,
aut Archipresbytero, aut Parocho omnis delegare
tur ab Epifcopo poteftas , qua rebus in extremis
faltem, aut admodüm urgentibus Pœnitentes folve
rent, & excommunicatos redderent communioni -
VI. De fuperiori lege remifit aliquid Concilium
Carthaginenfe III. Conceffit enim Presbyteris , ut
conftri&tos neceffitate aliqua. Poenitentes abfolve
rent, non expectata abſentis tum Epiſcopi per
miffione; Ut Prefbyter imconfulto Epifcopo mon re
conciliet Pænitentém , nifi abfente Epifcopo neceffí
tate cogente. Can. 3*. 36. Epifcopis quoque id in
dulfit haec Synodus, uit copiam fácere poffent Pref
byteris Virgines confecrahdi , non autem confe
crandi chrifmatis. Ut Prerbyter incomfulto Epifco
po Virgines comfecret. Chrifmâ verò nunquam com fí
ziat. Neceffaria ergo erät ad confecrandas, Virgi
nes exprefa Epifcopi licentia : ad reconciliandos
autem Pœnitentes Epifcopo abfente, vel necefiitate
urgente, non neceffariâ. Quid ita ? proinpta &c
expedita ratio cft. Major enim abfolutionis Poeni
tentium neceffitas , quàm Virginum confecrationis -
Porrò juxta Canonem hunc aliofque Chriftna.
сОПе
 288 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
conſecrando Chriſtmate. Qua ex re id fortaſſis poſ
ſis conjicere, Afros in hoc eſſe Grecorum mores &
fententiam fecutos, quibus Chrifma ipfum quafi
facramentum videretur effe, quod poffent difpenfa
re Presbyteri, non confecrare, ut Euchariftiam Dia
coni. Eâdem erat apud Hifpanos loquendi ratio &
eadem fortè confuetudo • Ad manum eft enim Con
cilii Toletani I. Canon , cui quid contra poffit di
ci non video, 8 ne ſuſpicari quidem ferè poſſum.
$Quamvis penè ubique euftodiatur , ut abfque Epi
jcopo Cbrifma memo egnficiat ; tamen quia in ali
Ἀuibur loci, vel Provinciis Presbyteri dicuntur Chrif
risa eonficere , placuit ex hoc die mullum alium miß
iEpifcopum Cbrifma facere , & per Diœcefim deftima
vé. Statutum ef! Diaconum mam cbrifmare, fed Pref
&yterum abfente Epifcopo ; prafemte verò, fi ab ipfo
fuerit pr«ceptum . Can.zo.
VII. Innocentius I. in Epiftola ad Epifcopum
Eugubinum apertè habet à Presbyteris baptifmum
dari , & baptizatorum verticem inungi Chrifmate,
non frontem; frontis enim chrifmationem , quae ip
fum eft Confirmationis facramentum : Epifcopo fo
li refervari. Quae fententia per Occidentem to
tum tandem convaluit. Presbyteros deinde Extre
mae-Un&idnis miniftros ordinaris ponit idem Pon
tifex. Qgia Epifcopi aliis occupationibus impediti,
ad omnerTianguidor ire mom poffumt. Epi/f. 1. c. 3. 8.
Cæteri poftmodum Romani Pontifices unum om
mes Epifcopum Confirmationis miniftrum efīc de
claravere.
VIII. Haud fcio tamen , an Occidentis Provin
ciae omnes & regna huic ftatim mori & legi adhg
ferint. Nam Armentario Concilium Regenfe con
$irmandi poteftatem fecit anno 439. tametfi antè
fłatuiffet, illum ex fua Canonibus inimica ordina
tione, inter Epifcopos locum habere non poffe. Ve XI. Parochorum nonnullis in rebus auda
rùm quod nemo nefcit, primis illis fæculis de di ciam ut repreffit in Epiftolis fuis Gelafius Pa
ftin&tione invalidæ & illicitae ordinationis parum
laborabant , funéìione- fui cuique ordinis æternùm
& irrevocabiliter interdixiffe contenti. Vifum eft
Jhominibus doéìrina præftantibus Concilium Arau
ficanum confirmandi poteftatem concefiffe Presby
teris, ſi annueret Epiſcopus. Can. 1. 2. At corum
Canonum Arauficanorum fenfus ita commifit doétif
{imos viros inter fe : & ex eorum diffidiis ea emer
fit, non quae fperabatur lux , fed caligo , ut id mi
hi totum praetermittendum exiftimaverim; hoc prg
{ertim loco & tempore, quo res iftae raptim per
ftringuntur, non ex profeffo traétantur. Martinus
I3raccharenfis Epifcopus , quem plerumque Gratia
nus in Decreto Papam Martinum, veteri forfan ,
ftylo magis quàm errore vocat , in fua Canonum fe : Clericorum momen etiam Leéìorer , & Pfalmi
Collectione, Presbyteris permittit confirmandipo /f« , & Oftiarii retinent. Can. 11. Idem pronun
teftatem . Presbyter prefente Epifcopo infanter mon tiat Gregorius Magnus: Presbyteror , Diacono*,
figmet, miff fortè ab Epifcopo fuerit illi præceptum. Subdiaconor , Camtorer , Le£tores Clericor appella
Can. 31. Idem Barcinonenfi Concilio innuitur: Cum
Chrifma Prefbyteris Diœcefamis pro Neophytis confir
»mam dis , datur nihil pro liquioris pretio áccipiatur.
Cam. z. Ifta verò dubitans dico. Non me latét enim
viros longè plurimos & eruditiffimos in alia om
mino eſſe ſententia .
IX. An putes de Epifcopali dignitate detraxiffe
£c aliquid , fi ita perfuafum habeas, Epifcopos quam
fibi propriam habent poteftatem, póffe cùm Pref.
byteris communicare ? Quod fi plerique fentiunt,
eam à Papa potcftatem confirmandi conferri poffé
Presbyteris: tu certè de Epiſcoporum authoritate
nihil ut puto inminueris, fi dicâs eos olim in dam.
da Confirmatione , pro fua poteflate, Vicario Pref
byterorum miniſterio quandoque uſos eſſe. Hujuſ.
modi enim de rebus quifquc fentire debct ea quæ
publicis & probatis Ecclefiarum moribus ufibufque
confentiant. ?醬 fi Scholae Optimates putant à
-9;egorio Papa faétam effe Presbyteris Saràiniae In.
fulae poteßatcm confirniandi ; cür nqn Putęs & tu
à Provincialibus synodis idem Parochis eſſe ton
ceffum ? Prioribus fex feptemve faeculis pauca funt •
in quibus fi difpenfaret `Papa , non difpenfarent &c
Provinciarum Concilia. Illiiftriffimi Prazfules Pe
trus de Marca & Antonius Godeau ita cenfent , po
tuiffe Parochos redcuntibus ex Hæreticorum caftris
fub finem vitae Confirmationem dare, qua Eccle
fiae & Communioni reftituerentur : id cnim tum
moris multis in Ecclefiis fuiffe. Eam in rem profe
runt Canonem II. Concilii Arauficani, & Epao
nenfis XVI. ubi hæc illis poteftas datur. Hi verò
Antiftites duo non ii erant , qui Epifcopatum deji
ci aut dedecorari vellent.
X. Pluribus ſuperfedeo, quòd ea quæftio mei
non fit hîc infìituti. Unum dico, fi quibus in re
bus major eft hodie Presbyterorum poteftas, quàm
olim fuit, multis in aliis eam olim latiùs fe expor
rexiffe. Authore enim & idoneo tefte Hieronymo,
excommunicare poterant : Mihi amte Prefbyterum
federe non licet : illi , fí peccavero , licet tradere
me Satanæ im interitum carmir , ut fpiritur falvus
fit . Epi&#. ad Heliod. Idem tribùit Auguftinus Cle
ro , & iis qui funt in poteftate pofiti . De ipfo
congregatione laicorum , five ab Epifcopa, five à Cle
ro, ſive à quocumque Prapoſito, cui eſt poteſtas , exi
mitur. Cont. Parm. L. 3. c.1. Epiſt.155. Meminit all
bi Presbyteri , qui Diaconum & Subdiaconum fuum
Communione abftinuerat . Propter reprobor ac per
verfor mores â Presbytero fuo exccmmunicatur. Pa
rochus fine dubio fuit , qui ea feveritate ufus eß.
Quanquam venire poffit in mentem, eam illi po
teftatem ab Epifcopo delegatam fuiffe . Verùm.
omiffo rei diligentiori examine, verifimile femper
fuerit, hanc poteftatis delegationem fuiffe frequen
tif[imam.
pa, ita & eorum jura expreffit . Subdiaconos
ab eis aut Le&iores ordinari non poffe fine Epifco
po declarat: Nec fíbi meninerint ulla ratione con
cedi , fime Summo Pomtifice Subdiacomum aut Acoly
tum jur babere faciendi. Epift.9. Data eft à Con
cilio Carthaginenfi IV. ea poteftas Parochis , ut
Pfalmiftas vel Cantores creent : Pfalmnt/ia , id eft ,
Camtor poteft abfque frientia Epifcopi , fola juffone
Presbyteri , officium fufcipere cantamdi ; dicente fibi
Prefbytero , Vide , ut quod ore camtar , corde cre
dar, ¢re. Et tamen non in Oriente folům , fed &
in Africa in Clericorum inferiorum ordine erant
Cantores, ut teftatur Concilium III. Carthaginea
Emeritenfe anni 666,
mu r • L. 1 1. Ep. 54. Concilium
conceffit id juris Parochis, ut numerum Clerico
rum Ecclefiæ fuæ augerent, pro ejus neceffitate •
& reditibus. Ut omnes Parocbiani Presbyteri , ju
xta ut im rebur fibi à Deo credttir femtiunt babe
re virtutem, de Ecclefs fue familia Clericos fbá
faciamt . Can. 18. Quæ fortè Gelafio caufa fuit ,
cur fupra id tantùm prohibuerit Presbyteris, ne
fine Epifcopo Subdiaconum aut Acolytum crcarent.
Negari non poteft , quin Chorepifcopi minores Or
dines contulerint. At hi Presbyteri tantùm fuere.
Abbatibus à Concilio VII. Generali conſimile pri
ஆா conceffum cft , de quo uberiùs fuo infrà
OCO -
XII. In Eccleſia verò Greca ex Canonibus Apo
ftolicis Baptifmi miniftri eraut Presbyteri, ita ta
men ut poteftati Epifcopi obnoxios fe effe praefe
ferrent : Cam.49. 5o. Prohibentur enim illis Cano
nibus Presbyteri, ne quid rei moliantur præter
Epiſcopi ſui ſententiam. Presbyteri & Diaconi prster
Epifcopum nihil agere pertemtemt. Cam. 4o. Damnat
- Coll

De Beneficis, Parti. LibII. CapXXIII.
வ, £oncilium Gangrenfe Conventus omnes quos ha
buerint laici, nullo ſibi praeſidente Presbytero,
Bpiſcopi authoritate ſibi praepoſito. Non conve
miente Presbytero de Epiſcopi ſententia. Can 6. Sy
modus Nicaena admiffis in eo, quo apud fuos fue
rant & loco & ordine Novatianis, ita ftatuit, ut
fi qua in urbe effet Catholicus Epifcopus , is Epi
fcopo Novatiano , aut Chorepifcopi, aut Presbyte
ri, id eft , Parochi locum . provideret: Providebit
ei, aut Chorepifcopatur, aut Prefbyteri locum , Cam.8.
aut Epifcopi nomen illi & honórem fervaret. Sin
autem nullus effet in urbe Catholicus Epifcopus, is
qui antè Novatianus fuerat , poft ejeratum fchifma,
Épifcopus maneret. Ex quibus id liquet, Epifco
pos nonnunquam , citra ullam fui , citra ullam
Epifcopatùs injuriam , tum Chorepifcoporum, tum
etiam Parochorum ordinem effe reda&os . Qgid
enim hoc, nifi collocari fecundo in loco eum , qui
in primo federe juffus effet, nifi eum jam prior
quifpiam occupaffet ? Q Jam in rem meminiffe ju
verit, in Concilio Calchedonenfi declaratum effe ,
fi reus poenas dare debeat Epifcopus, non poffe •
eum in Presbyterorum ordinem rejici : | quòd
eum in Ordinem redigi, nunquam deje&io, femper
dignitas & honoris gradus fit. Con. Calcb. Att.4.
e$• Can. 19. Coeleftinus Papa de Presbytero, cui vi
ces ſuas in Concilio Eupheſino delegaverat, italo
quitur . Compresbyterum meum Philippum. Eumdem
habet Presbyteris honorem Ephefina Synodus ; da
tis enim ad Clerum Conftantinopolitanum literis,
Compresbyterir fcribit. Conc. Ephef. Act. 2.3.
XIII. Etfi Parochorum dignitati Synodus Nicg
na plurimum tribuit, jus tamen excommunicandi,
aut contentiofae jurifdi&ionis poteftatem minimè
illis confirmat. Con. Nicam. Can. 3. Solam enim ab
Epifcopo ejaculátam excommunicationis fententiam
ratam effe vult, & valere apud alios, donec fue
rit à Concilio Provinciali revocata . Eam legcm
fecuta funt Concilia alia . Conc. Antioc. c.6. Qua
mobrem quae ferebatur à Parocho excommunicatic
nis fententia, nifi ab Epifcopo confirmaretur, nec
vim, nec robur habebat Epifcopalis fententie.
Probabile tamen eft vulgò confirmationem acceffif
fe Epifcopi , & ad eam rem fortè fuiffe fatis, ut
fileret. Timotheus Epifcopus Alexandrinus Leéto
ris cujufdam meminit , quem propter turpe flagi
tium Presbyteri depofuerant. In Commonit. apud
Balf. c.5. Laudat idem Timotheus in Epiftola ad
Menam Epifcopum , viculi cujufdam Presbyteros,
quöd diſciplinae zelo incenſi, mobilem foeminain
communiorie ejeciffent, quae gravia commiffa fua
nec poenitentia expiare , nec reparare vellet .
XIV. Uti in Occidente, ita & in Oriente Epi
fcopo refervabatur folemnior baptifmi adminiftra
tio. Unde in his quæ ad Ibam Edeffenum Epifco
pum pertinebant , & in Concilio Calchedonenfi le
&ta funt , obfervatum eft , poftulaffe ejus Cleri
cos, ut ei ad Ecclefiam fuam redire liceret feftis
Pafchalibus, ut Catechumenos ufitatis concionibus
erudiret, informaretgue neceffariis fidei rudimen
tis, eifque ipfemet demum baptifimum admitra
ret : Cum mullus fit , qui Ecclefia adeffe prævaleat , &r
maximè feftivitate falur fera imminente, im quae &•
propter catechifmo , & propter eor qui digmi fumt fum
dìo baptifmate , opur e/? ejus prxfentia. Verum etfi eo
adhuc tempore baptifmi folemnioris, qui pro di
verſo diverſarum Eccleſiarum uſu, in vigilia Pa
fchae , aut Pentecoftes, aut Epiphaniae dabatur, or
dinarius minifter effet Epifcopus : neceffe tamen
fuit, ut id facerent & Presbyteri , vel eo abfente
in Cathedrali , vel in aliis ubi adeffe ipfe non po
terat Dioecefeos locis, & ubicumque aut inopinus
cafus, aut improvifa meceffitas urgeret.
XV. De Confirmatione hoc unum refervaff< •
£pifcopo vidcntur Graeci, ut Chrifma confecraret;
Тот.I.
º
289
cui ineffe perfuafum habebant vim quandam divi
nam & fiupendam facultatem communicandi & af
pirandi Spriritus San£ti , Epifcopali confecratione
illi infufam. Ita nimirum teftificatur Dionyfius,
quamvis & facro fonte tingat Presbyter, & liniat
Chriſmate , & Euchariſtiam conſecret, Principa
tum tamen authoritatis & gloriam penes Epifco
pum femper effe , qui & Presbyterum ordinavit,
& confecravit Chrifma , & Altaria Ecclefiafque de
dicavit in quibus facramenta conficiuntur. Ita hic
Scriptor nihil proprium & peculiare Epifcopo ven
dicat, nifi Ordinationem Clericorum majorum , &c
Conſecrationem Chriſmatis, & Dedicationem Al
tarium & Ecclefiarum. Licèt emim à Sacerdotibus
vemeramda quædam facramemta conficiatur ; mumquam*
tamem Sacerdos divimam illam regemeratiomem fime di
vimiffno illo umguemto comfummabit ; neque divina
communionis myſteria comfecrabit , mifi соттитіопія
Sacramenta divimiffimo altari fuerimt impofita : quiae
me Sacerdos quidem erit , miff Pomtificijs imrtiatiomi
bus ad fortem iftam fuerit promotur. Qgapropter lex
divina Hierarchicorum Ordinum fančtificatiomem ,
unguemti divim:i confecratiomem , facramque altaris
benedi£tiomen perficiemti5ur divinorum Pontificum vir
tutibus ſingulariter attribuit. Hierar. Eccl. c.5. Non
potuit Dionyfius Ecclefiae Græcæ confuetudines ne
fcire , quae fuo aevo vigerent, & omnium obverfa- .
rentur óculis, & tam magni in Ecclefiaftica effent
difciplina nomenti. Dionyfii interpres Maximus ita
loquitur, ut ejus fententiam hanc ipfam confirmet
& haec tantum tria refervet Epifcopo. Negat qui
dem Chryſoſtomus Samaritanis Spiritum Sančtum
dare potuiffe Philippum, quia Diaconum: & do
mum boc facrum erat Apoftolorum. Hom. 18. im Affa
Verùm non Epifcoporum tantùm, fed & Presby
terorum perfonam exhibebant Apoftoli ; quorum
Apoftolatûs in partem etfi minorem, quàm Epifco
pi': certè longè majorem quàm Diaconi. Presbyteri
fucceffere. Afferit idem Chryfoftomus alibi Presby
teros à Paulo Apoftolorum plerumque nomine com
prehendi. Nom emim multùm diftant. Nam & Pref
byteris Ecclefi« cura permiffa eft, & magifterium. Et
ju« de Epiféopis dixit, etiam Presbyterir comgruumt •
Sola quippe ordinatione fuperiores illi funt. Hom. 1 t
im Epift. 1. adTimoth. Epiphanius in confutanda Aerii
haerefi, quae Presbytérós Epifcopis volebat parcs
effe, atque adeo in ea rerüm neceffitate conftitu
tus, ut quae propria habent fupra Presbyteros Epi
fcopi , eà & conquireret, & quanta maxima potc
rat vi urgeret: fios ab illis fóla ordinandi potefta
te fecernit. Citata antè fufiùs fuere ejus verba :
Epifcoporum ordo ad gignemdor Patrer pr«cipuè per
frnet -
Quae duo alia addit Dionyfius, Epifcoporum
quidem illa funt, fed quæ Presbyteris poffint com
municari . Poteftas verò ordinandi Diaconos ,
Presbyteros & Epifcopos, Epifcoporum ita propria
eft, ut aliis conferri nullo pa&lo poffit. Idem jam
fuprà alicubi profefTus Hieronymüs eft , Presbyte
rum ab Epifcopo fola ordinandi poteftate diftin
gui, quo loco de Ecclefiae utriufque confenfu ita
loquebatur. Alio verò loco confirmandi poteftatem
folis quidem tribuere videtur Epifcopis, at ea in
re magis fpe&affe ad morem Romanæ Ecclefiae •
«Quam6brem ibidem fubjicit ira fa&itatum effe ,
non ad legi necejitatem , fed ad Epifcopatâs hono
rein. L. 3. r, 16. Innuuntquidem Conflitutiones Apo
ftolicae Epifcopum confiiinare folitum effe , quippe
qui folerét & baptizare. At ubi de Baptifmatis &
Confirmationis ceremoniis fermo ibidem eft , uter
que fimul, Epifcopus & Presbyter, compellatur
L.7, c.16.4
XVI. Docebat nos paulò antè Chryfoftomus
concreditam Presbyteris etiam docendi curarn fuif.
fe . Qgae verò Parochis excomamwnicandi p9teftas
О О i fuif
290 * Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
£uifte obfervata eft, ea oftendit penes illos partem frequentius iterata reconciliatio, peenitentiam nul
quoque aliquam fuiffc difpenfationis Clavium, & lam omnino effe demonftrabat. Statutumj eft ergo,
poenitentiæ `adminiftrandæ. Quod fi ad Nqvatum ut antiqui aufterioris poenitentiae Canones fervaren
iìfquc Epifcopi foli , aut penè foli hanc clavium tur. Quicumque ab Epifcopo vel Presbytero famur ,
geíferc poteftatem, certè à Novatq deinceps cu vel infirmum pænitemtiam poftulat , &c. Simile veri
íam hanc aliqua ex parte apud Presbyteros Poeni Neß id tum primùm coepiffe mutari, cum Pafchali
tentiarios depofuere. Porro fi fublatis à Nectario tempore major baptizandorum aut reconciliando
Poenitentiariis, fublata & publica pœnitentia cft , rum numerus Epifcopos eò adigebat , ut quod ha
jam non potuit ea Epifcopis fervari. &enus fibi fervaverant , permitterent aliis; ut li
1 XVII. "De Presbyterorum nunc faeculo fexto quet ex Canonibus Romanis miffis in Galliam. ,
feptimoque fun&ionibus dicendum eft aliquid. Vi quos in Conciliis Gallicanis Sirmundus edidit. Pa
g£bat hà&enus maximam partem vetus illa difci f.b« tempore Presbyter & Diaconus per Parocbia* da
Ëlina, qua praefenti Epifcopo facerdotalia ©mnia re remiſſionem peccatorum & miniſterium implere con
inuniâ refervabantur: de qüa tamen paulatim in fueverumt, etiam prafemte Epifcopo. In fomtem quoque
dies remittebatur, non tam Epiſcoporum negli álli defcemdumt , illi im officio fumt. Reliquis verò tem
gentia, quàm innumerabili corum multitudine , porihus, ubi agritudimis meceffitas compellit , fpeciali
qui Ecclefiae in dics fingulos accedebant •, ita ut ter Prefbytero licentia eft , per falutarir aqua gra
jam Epifcopi omnia ipfi Iper fefe agere nullatenus tiam indulgentiam dare peccatorum • Comc- Gall.
oftenf. Crébrius jam quâin antè celebrabant Pref tот. п. pag. 389
器 , ita non ad idem quo Epifcopus altare. Non xix. Coepere eodem tempore in Concilia ad.
iicet im altario, ubi Epifcopus Miffa* dixerit , ut Pref mitti (oli Presbyteri , cxcludi Diaconi, qui antè
byter in illa die Mifa dicat. Ita Autifiodorenfis Syr femper affuerant. Stabant enim poft EpifcopQrum
iiodus anno 178. Cam. 1o. Licebat ergo poft Pref fedilia,& Presbyteroriim , Concilio Agathenfi pcft
byterum in eodem altari Epifcopo utique ». non Epifcopos fubfcribunt miffi ab Epifcopis Presby
Presbytero poft Epifcopum, quod etiamnunc ferva teri & Diaconi. Concilio Romano ſub Gregorio
tur, ut noninifi pétita áb Epifcopo licentia , in co magno affuere quidem Diaconi , at foli Epifcopi &
demi poft illum altari celebretur. At eodem Cano Presbyteri ſubſcripſere. Greg. Mag. L.4: Ep-44. An
ne dé Presbyteris ita univerfim fancitur: Nom li tiquioribus tamen Romanis Conciliis fubfcribebant
cet ſuper uno altari eodem die in una duar Miffas & Diaconi. Vetuit Concilium Emeritenfe, ne qui
arcere. Qui ufus viget adhuc apud Græcos , vel adeffe Epifcopi non poterant , Diaconos amplius
certè ifta pars Canonis, Nom licet fuper umo alta delegarent. Diacomur emim quia Presbyterit juniºr
•io in una die duas Miffas dicere : ad unum eundem effe videtur, federe cum Epifcopir im Concilio nulla
IPresbyterum reftringefida cft, qui eodem die pof ratione permittitur. Emer. Comc. c. 2. Presbyterum
fit quândoque bis offerre, at in diverfis Ecclefiis , ergo mitti oportuit. Dicam infrà Emeritenfem hunc
quod hodieque à Parochis feryatur. Severinum Cánonem nequaquam obfervatum fuiffe , miffofque
Eresbyterum diebus Dominicis fingulis, in Eccle etiam pofthac fuiffe Diaconos in Concilia .
Miis düabus, qua: viginti milliaribus diftarent inter XX. Non poteft non & de Diaconis interferi
fe Miffas celébraffe afferit Gregorius Turonenfis • aliquid ubi de Presbyteris agitur. Obfervat. Baro
Ide Gloria Confeff. c. 56. Videtur illa inea Canonis nius Adeodatum primum omnium è Subdiacono
Autifiodorenfis interpretatio non aliena à fenfu na contra leges Ecclefiae creatum fuiffe Papam • Ann•
tivo, quanquam poffit & alia adhiberi ut ex infe 614. m. 1. Epifcopos enim ex Presbyterorum &
riùs dicendis liqüebit. In Concilio Regenfi anno Diáconoium'grerfiio eligi oportere. Dicam fuo lo
439. narratur cœptum effe Presbyteris concedi , ut co , quo tempore Subdiacómatus relatus fit inter
për privatas dom6s benedi&iones funderent , & ru facros Ordine§, atque adeo licuerit è Subdiacono*
fi: Vifum e/? ommi Prerbytero per familiar , per agros , rum numero Epifcopos eligi. Neque enim Adeo*
per privatar domos pro defiderio fidelium , facultatem dati exemplum `fequütus qüifquami poftea eft• Sy
Jenediétionis aperire, quod monmullas jam Provincias nodalem Epiftolam' pro véteri moré fcripfit Mar
&abere fuccurrit. Cam. 5. Necdum ergo id poterant tinus Papa' cum Coricilio Romano ad Ecclefiae to
in Ecclefiis , ficut nec Poenitentes admittere, quod tius Epifcopos, Presbyteros, Diaconos & Abbatcs •
palam fit ex Concilio Agathenfi anno 5o6. Benedi Joanném Archiepifcopum Philadelphiæ idem Pon
çhiomem fuper plebem in Ecclefía fumdere , aut pœni tifex Apoftolicufn per totum Orientem Vicarium
tentem in Ecclefia bemedicere Presbytero pemitur mom inftituif, juffitque iis omnibus Ecclefiis , quas in
/icebit. Cam. 44. Concefferat Concilium Araufica Antiocheno & Hierofolymitano Patriarchatu , aut
num I. Cam. 1. anno 441. ut abfente Epifcopo hae Sarracenorum furor viduaverat paftore, aut M0
reticos appetente morte reſipiſcentes chriſmate & notheletae fibi ſubjugare, conabantur Epiſcopi, Epi
benedi&ione confirmarent: quod Confirmationis fcopos, Presbyteros ac Diaconos ordinare • Baron.
ſacramentum fuiſſe viri doćti ſuprà interpretati ann.649. m. 13. 6o. In Epitome vitae Pontificum ,
funt. Haretiror im mortir difcrimime pefitos , f: Catho ui liber Afiaftafii Bibliothecarii nomine laudari
dici effe defiderant , fi defit Epifcopur, à prrbyterir cum olet, nunquam praetermittuntur Ordinationes ab
Chrinate ór henedicione confignari piactát • Anti illis celebrátae. Àt ibi foli ordinantur Epifcopi ,
quiffini Canones abſente Epiſcopo Presbyteris per Presbyteri & Diaconi: inferiores Clerici nunquam •
miferant pœnitentium reconciliationem, ubi vitae In ordinando Patriarcha Conftantinopolitano Ger
difcrimen immineret . Concilium Aurelianenfe I. mano, anno 714. ita agunt Presbyteri & Diaconi,
offerendi copiam faciebat Presbyteris abfente Epi ut à cæteris Clericis omnino diftinguantur. Barom.
fcopo, non tamen folemnem illam fuper populum amn.674. m. 1. 7o5. m. 1. 73 1. m. 1. Annales facri
fundendi benedi&ionem. Can. 16. Ecclefiarum ita propagatam fuiffe in Germania fi
XVIII. Brevi autem fa&tum eft, ut Presbyter dem docent anno 738. & 736. ut fpiritalem hunc
quibufdam ccrtè in locis publicae effent ordinarii agrum fererent, meterentque Epifcopi. Beda verò
ប៊្រុ miniftri. Unde ea forfan emerfit mali his in Anglia cooperatores adhibet Diaconos, ubi
dicit , virum Ap6ftolicum Cedum, ubi primùm
abes, quam farcire ftuduit Concilium Toletanum
JII. anni^ 589. Nam Presbyteri feverioris difcipli Ëpifcopus inaugúratus fuit, Presbyteros ordinaf
nae minùs tenaces quàm Epiſcopi, quotieſcumque fc & Diaconos, apud quos partem oneris fimul
poftulabantur , pœnitentiám & re&orfciliationem & muneris Apoftolici dcponeret. Barom. am.655.
gabant • Ut quotiefcumque peccare libuerit, totier à тит.7. -

rrerbyterir fe recºnciliari expo/lulent , Can,1 1, 12. Quç Zacharias Romanus Pontifex anno 741. dum de
- refor
-
 De Beneficiis, Part. I. Lib.II. Cap.XXIV. 291
reformanda Ecclefia Gallicana agit; hoc in primis pi Apoftolorum im Ecclefia, ita mimirum Presbyter*
Bonifacio Legato præcipit, ut iis purget Ecclefiam c&terorum Difcipulorum Domimi vicem tenemt : :
Epifcopis, Presbyteris, & Diaconis , qui eo . fe li tememt gradum Summi Pontificis Aarom , ifti verè
crimine confpurcaverint , quo fiant irregulares • filiorum ejur. Cap. I.
Quae ea de re in Concilio Liptinenfi , & Sueffio II. Monet mox illos , ne dignitatis qua ornati
nenfi à Bonifacio ftatuta (unt, ea maximè ad Presby funt fanétitatem, oleique quo inun&ae fùnt eorum
teros & Diaconos fpe&ant. Notanda illa Zachariae manus, contaminent puritatem: Memorer facra quam.
ad Gallicanam Eccleſiam inſcriptio : Univerſîs Epi in manibus accepiffi* umffiomir ; idque ut affequan
fcopis, Presbyterir, Diaconibur, Ducibus , Comitibus, tur, non nocte, non die à ſacrorum Lectione libro
amnibufque Deum timemtibus per Galliar. Idem an rum, & ab oratione ceffandum: Oportet &• vos
ao 743. mum. 1 1. 18. 19. Ubi vides Clerum uni affiduitatem habere legemdi , &• imffamtiam oramdi :
verfum praemitti Nobilibus, eumque folis conftare Cam.23. fi quando vel leétio eos vel oratio fatiga
Epifcopis, Presbyteris & Diaconis , nulla Cleri verit, aequüm effe ut labore manuum animum cor
corum inferiorum facta mentione. Continentiam ufque récreent; quo & otium vitent, & carnis de
Majorum viduis Clericorum cum injungit idem . ectationes vincant. Sed & f quando à lettione cef
Pontifex, folam Presbyteram & Diacomam appellat. fatur, debet mamuum operatio fubfequi. Nulla ter
Ex quibüs illud edocemur, legem continentiae ab giverfatione poffe , ab illis declinari onus docendg
iis täntum ftri&è obfervatam füiffe, iis impofitam , & erudiendæ plebis fidelium feu concionibus ope
qui Epifcopi, Presbyteri, ac Diaconi effent; quin rosè & meditatò lucubratis, ſeu familiaribus collo
& horum uxoribus, poft eorum quoque obitum quiis piiſque, ſeu correptionibus fraternae charita
fuiffe praefcriptam . Mifit & anno 744. ad Clerum tis lenocinio temperatis. Hortamur vos paratos e/*
& Principes Galliae idem Zacharias Capitulare Re ad docendas plebes. Qui Scripturas ſcit, Scripturas
formationis , feu regularum variarum Compendium pr«dicet. Qgi nefcit , faltem hoc quod motiffimum.
defumptum ex Canonibus, in quibus ea folummo èft , plebibus dicat , ut declimemt à malo , &* fa
do funt , quae ad Epifcoporum, Presbyterorum , ciant homum . Nullus ergo fe excufare poterit »
ac Diaconorum pertinent mores . Ubi verò anno quòd non babeat linguam, unde pofft aliquem &diff
748. ad Bonifaciüm Legatum fcribit, hanc nobis care : Mox emim ut quemlibet erramtem viderit »
Ecclefiae Gallicamae imaginem informat. Comfortæ prout poteft & valet , aut arguendo, aut obſeerando»
ortbodoxor Epifcopos , Sacerdote* atque Levitar, c& Aut imcrepamdo ab errore retrahat . Cam. 13.
terofque Cleros, religiofor Abbater & Monachot , pari III. Confeffiones peccatorum crebriores tunc
terque religiofiffmor Duces. Ejufdem eodem anno coepere eſſe eaedemque in Parochorum occupatio
litérae Epifcopis, Presbyteris & Diaconis infcri nibus frequentiores. Etenim cum Theodulphus
tnntur. Вагон. ат-747. п.2. 748. п.7. non novas condere, leges hic inftituiffet , fed ve
tuftas inculcare fuis Parochis, & ad earum obfer•
vationem eos inflammare : fancit ut unufquifque
dum confitetur, pandat non facinora tantùm ipfa »
сAPUт хxiv. r3.1..с.лз. flagitiaque , fi qua admifit , fed cogitationcs arca
naš cupiditateſque in anima receſſu deliteſcentes
De Parochis fub Imperio Caroli , utque interrogent Parochi ipfi , excutiantque Poe
nitentes de occultiffimis mentis cogitationibus ac
Magni. -
voluntatibus , & de qualicumque demum legis
…
tranfgreffione divinae, ac prolapfione in o&o pec
I. Parochi feptuaginta Difcipulorum vicem implemtj cata capitalia. Confe/ione, danda funt de omnibus
item filiorum Aarom , Aarome ipfo Epifcoporum perfò peccatis, que five iw opere. ßve im cogitatione perpetram
mam prægeſtante . í ìur. Quändo ergo quis ad confeffonem venit , debet
II. Qgibus occuparentur Parochi, le£tio, oratio, diligenter imquiri , quomodo aut qua occaſione,
epur manuum , pradicatio , familiaris fidelium infti peccatum perpetraverit , quod peregiffe fe confitetur ,
tutio ad do£lrimam fidei. 3^ juxta modum fa£}i débet ei premitemtia indicari »
III. Confeffiomer. - debet ei perfuadere, ut de perverfis cogitationibu* fa
IV. Summa coram juris , totiur &• officii , præfer eiat confeffonem . Debet ei etiam injungi , ut de o&io
fim in adminifratione Sacramentorum. principalibus vitiis faciat fuam confeionen, é, no
V. Cur alii aliorum Parocbiamor admittere vefem £minatim debet ef- Sacerdo, unumquodque vitium di
tur. Oblationes. Decima. Excommumicandi potefta* • cere, & fuan de eo confestonem accipere • Cap-31
VI. Hincmari monita ad Parochos . Mi/io feptua Iv. In Concilio II. Aquifgranenfis anni 836•
ginta Difcipulorum, quibus Parochi fucceffere, à Chri compendiofiffimè, & diligeĥtiffimè tamen expreffa
fto immediatè profe£fa ef?. At potef!ar peccata remit habés Parochorum jura & officia ; ut cum pauca
tendi à Chriſto immediatè conceſſa non eſt, miſ Apo dicantur, nihil tamen effugiat. Etenim verè Prae•
folir. Poft Chrifti refurre£tionem huc vel illuc Di- . lati & Praeſides ſunt Eccleſiarum: Qui preſunt Ec
fcipulor mittemdi poteftar pener Epifcopor fuit • ele6. Chrifti. Cam.;. Adjutores & cooperatores funt
VII. Cur Hincmaruſ Remenſ; Laudunenſem Epi Epifcoporum: Cooperatores operis peffri effe ttofcuntur •
fcopum Himcmarum tantùm mom .in Chorepifcoporum Párticipes funt Sacerdotii quo immortalis Agnus
ordimem deprimeret . immolatur: I» divimi Corporis &• Sanguimis confe
VIII. De poteftate Confirmandi. &home confortes cum Epifcopi, fumt. Penes ipfos cu
IX. Do£frima Gr&corum. ra eß Fidelium falutis, ex quo primùm illi . auras
vitales fpirant, dum terræ omnium parentis finu
I. DRimo poft Epifcopos loco funt Parochi, fi rurfus c6ndantür, toto eo tempore cælefti eos do
veritati confentit qaod fcripfit Theodul arina irrigare debent : Presbyterorum mimjferium
phus Aurelianenfis Epifcopus : Ut in Apoftolorum effe videtur, ut im doëtrina prafiat popuh ; , &" in do
Epifcopos, ita in feptuaginta Difcipulorum locum &i, ima pradicandi. Ipfi eos facro fonte tingere & re
füffe&ös fuiffe Parochos ; & ficut Aaron Epifcopi generare, confirmandos necefiariis
tumimbuere
ptis, & ita Epifcopo qfferre, prace
deinde oratio
perfonam praeludens praegeftavit, ita filios Aaronis
noftrorum nunc Parochorum. Ita ergo doétiffimus nem Dominicam & Symbolum addoccre - Pof arte
Praeful in fuo ad Parochos Capitulari , five Com ptum facrum Baptiſma ſine manºs impoſitione Epiſco
monitorio : Scitote veßrum gradum noßro gradui fe pi non remaneat , ac deimde imbuatur fcire orationem•
¢wmdwm & penè comjuméíum effe. Sicut enim Epifco Ðominicam atque Symbolum •
2Гот.I. О о 2 B8
-
 2.92. Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
Ex quo intelliges familiare etiam tum fuiffe , ut
confirmatio parvulis adhuc rudibus conferretur, an
tè ctiam quam vel orationem Dominicam perdifcere
vel Symbolum potuiffent. Parochorum eft denique
Fideles delinquentes corripere, ægrotantes recQn
ciliare, Extrema Un&ione & Eucharifiiae Viatico
«os communire, denique Ecclefatica eos conde
re fepultura. Poftea verò qualiter vivere debeat , do
ceatur , Si fortè vitio/ïur crimi*ofur apparverit , qua
liter corrigatur , provideat. Si autem imfirmitate de
preßur fuerit , me confeffone atque oratione Sacerdota
Ji , mecnom um£fione facrificati olei , per ejus negli
gemtiam careat , Demique , fi fimem urgentem perfpe
xerit , conmemdet animam Chriftiamam Domino Deo
fuo, more f4cerdotali , \ cum acceptiome facrae Commu
niomir , corpufque fepulturæ , mom ut mor ef? Gemti
tium , fed ßcut Chriftiamorum. Curfim hic obfervabo,
non expectari extremum vitae difcrimen, dum quis
agat animam , ut Extrema-Un&io adminiftretur ;
ea adminiftrata fupereffe extremum Euchariftiae
Viaticum, tanquam Chriftiana vita complementum
& exordium jam aliquod vitae beatae, denique uno
{emper eodemque fanćtitatisfpiritu wegetari Eccle
fiam; ejufque tot jam farculis difciplinam regi, Plu
ribus enim jam retro faeculis fervabantur hi ritus
nmorefque quos commendat Theodulphus, iidemque
poſt tot rurſum ſaecula religioſiſſimè adhuc ſervan,
tur toto quo patet orbis terrarum fpatio,
• V. Eandem prorfiis obfervari poffent & in Capi
º
tularia Herardi Turonenfis Archiepifcopi, quae fy
nodales funt ejus Conftitutiones. Can.zo. Päucula,
fcd eximia feligemus. ' Vetantur Parqchi alienos
Paroecianos admittere , nifi iter faciant, aut apud
3udices caufas fuas a&uri venerint. Ut nullur Pref,
byter alteriur Parœciamum , mifi in itinere fuerit',
vel placitum ibi babuerit, abfque licentia fui Pref.
byteri ad Miffam recipiat , vel follicitare prafumat,
Conc. Gall. tom. 3. pag. 1 1 1. Curae olim erat, me ,
unius Diœcefis Fideles inaliam commigrarent pre
ger confcientiam Epifcopi. Nunc eadem difcipiinae
lex in Parochias ipfas porrigitur, ut ne ab una.
蠶 Parochia eiufdem Dioecefeos in aliam ejuf.
em Dioecefeos migrare poffint, autad participan
da Sacramenta divertere. Non huc collimabant li
tera: formatæ veterum. At nunc lege Decimarum
& oblationum magis magifque in dies invale(cen
tc ». iniquum fuiffet , ut non idem Parochus & fub.
*ditis fibi Fidelibus Sacramenta impartiret, & ab
illis Decimas, oblationes, aliafque' religiofae pie
tatis vices.acciperet. . -
$ub$tat & alia ratio. Ut ne videlicet quos pro.
prius Parochus Sacris interdixerat, aut aá tempus
abftinuerat , ii Parocho ab alio fraudulentè & im
punè admitterentur ad Synaxin & ad Communio
nem • Ita fanè cavit Herardus in Capitulari : De
bit quor Presbyter excommunicaverit , ut aliur eor
non regipiat. 9an-* *** Arcebantur enim ab incruen
si confpeétu facrificii Poenitentes publici, At TimL
fua quifque eorum Parochia interfiofci poterat, non
in aliâ. Monebatur etiam ab Epifcópo' Parochus,
ne inſignes quoſdam facinoroſos adeſſe sacro ſine.
ret, yel fores inire Ecclefiae ; item qui interneci.
nis inimicitiis diffidebant, aut eas firhultates exer.
cerent , quæ offendiculo effent fidelibus ; Ita enim
rurfum Herardus : Difcorder pellamtur ab Eccleſia,
gomec ad pacem redeant. Cap. 1 o. Сарitцl, I.т. c. 16z,
Prolixiùs infrà de p9teftate Parochorum ad inten
tandas excommunicationes, vel ad poenitentias in
qicandas. Abundè hæc funt, ut intelligas quàmL
non, deberent vel ad pun&um tempori§ abeífe ab
£cclcfiis fuis Parochi , & quàm providè prohibeaiit
Capitularium leges , nec Epifcopi ycl Dòmini tem
poral£§ ab Ecclefiis.fuis Parochos abdùçánt]T& toto orbe terrarum, ut Chriftus ipfe impera
negotiis eos diftendant ab eorum inftituto aliénif. dam
verat: Hac providemtia , Domine , Apoftolis Filii,
fimis , Ne indiferetè per diverf* mittantur loca. twi Doíforibw fidei comiter addidi/fi, quibui illi or-,
Presbyteri, nec ab Epifcopis, nec ab aliis Pralatit,
mec etiam à laicir. - - - -
VI. In filis ad Parochos praeceptionibus illud in
, primis commendat Hincmarus, ut fludiosè addif
cant Homilias quadraginta Sanéti Gregorii in Evan
gelia , eam præ cæteris , in qua agitur de delega
tione feptuaginta Difcipulorum , in quorum ipfilo
cum fubrogati funt. Ut cognofcat fe ad formám fe
ptuagint4-duorum Difcipulorum iu minifferio Eccle
ſtaſtico eſſe promotum , Hincmar. tom. 1. pag. 711.
quibus illud placuit , ut Divino Jure nitatur Pa
rochorum authoritas, his Patrum fententiis do&ri
nam fuam aftruere potuerunt, Ab ipfomet enim
Chrifto & tota poteftate fui ordinis facra inßruäi
& ad prædicandum miffi funt Difcipuli, At non.
tam perfpicuè demonftrari poteß, & adininiftra
tionem Sacramentorum, & clavium poteftatem eis
à Chrifto immediatè traditam fuiffe, quàm praedi
candi provinciam. Evidentifime textus ipfe Evan
~ £elicus edocet non effe delegatam à Chrifto ipfo
poteftatem clavium , nifi Petro & Apoftolis. Ab
ipfis ergo & miffi , & neceffariis mandatis inftru
&ti poftea fuere l)ifcipuli , quò huc illucque pcr
orbem fparfi fundarent Ecclefias , & gubernarent,
Alio autem loco contendens Hincmârus non eli.
gi debere Epifcopos , nifi ex coetu Presbyterorum,
qui proximum Pontificali apici culmen obtinent ;
hoc non in eleganti utitur argumento , quód Apo
ftoli ipfi in vacuam Apoftolatùs Sedem poft Judae
perfidiam, non alium à fe fuffici poffe exiíìimarunt,
quàm ex Collegio Difcipulorum | oportet ex bis vi
rit qui nobifcum congregati funt omni tempore., qu*
imtravit , & exivit inter nos Dominus Jefur, tefiem
refurreëtionit nobifcum fieri unum ex. j;tis . Tom.v,
pag-432. Ex quo argumentatur Hincmarus, Epifco
po fubrogari'femper debere eum. Quicumque Sa
ferdotum optimur putaretur. -
. Haec porro vox Sacerdote, jam paffim Presbyte
£is aptabatur tempore Hincmari, à, quo vocantur
fecumdi ordinis Sácerdote r. Fatetur prioribus facu
Jis Præsbyterorum & Epifcoporum aliquandiu fuif
fe promifcua nomina, quamquam difcreta vehe
menter effent eorum mnfiia. Ratio autem ea cft,
quòd cum eorum , nominum ducatur alterum ab
ætate & à quadam fapientiæ maturitate , alterum
ab infomni boni Pafìòris vigilantia : cum ea, du9
Qrnamenta Epifcopis communia & Presbyteris cf
fent, quamvis non eodem omnibus gradu ; erant
& communia diutiffimè nomina, & Iuno faltem •
Qpus fuit faeculo, ut horum Ordinum utrique ven
gicaretur nomen , quod maximè illi confentiebat
& quo meliùs vis, & natura ejus intelligi poterat ,
Tametff primis. Ecclefi« temporibur utrique Presby
feri , utrique vocabantur Epifcopi, quorum umi fa
pientia maturitatem, aliter' imduflriam cura Pafto
rali ſignificant ; quorum licèt in quibuſdam ſint di
fcreta officia dignitatum , uno nomine facra regul*
comprebendunt. Nulli, inquiunt , Sacerdoti fuoi li
reat Canoner ignorare, Ibid. p.2 18,
Ideo & fidem facit idem Hincmarus in ufu ad
huc fuiffe tritiffimo, ut Epifcopi Presbyteros Com
prcsbyteros appellarent. Audi quid fcribat ipfe ad
Epifcopum Laudunenfem ; Frater Claremtius com
munis Compresbyter mofler. Ibid. p. 339. Docet idem
alibi , in folemfii formula Ordinatiónis Presbyte
rorum, comparari eos cum feptuaginta Senioribus,
qui Divino perfufi fuere spiritu , ut Moyfen le
varent in Hebraicae Reipublicae gubernatione : cum
filiis Aaron Eleazaro & Ithamaro, in quos folli
citudinis ſua ſarcinam ex parte non minima Aa
{om. rejiccbat; denique cum feptuaginta Difcipu
lis, quos ablegavere Àpoftoli ad`fideim diffeminan
bem
 \
De Beneficiis, Part. I. Lib.II. Cap.XXIV.
bem totum fecundir , Pradicatoribus impleverumt ,
Ibid, p.416,
His antiqui Pontificalis vocibus ineft mirifica .
quaedam vis & diligentia accuratiffima, ut aptius
& appofitius nil poffit ad rerum iftarum natüram
explanandum vel cogitari vel dici. Inftituit Chri
ftus ipfe Ordinem Presbyterorum feu Parochorum,
eofque Apoftolis ut fidiffimos cooperatores addi
dit , At Apoftoli tamen ipfi mifere in orbem .
Difcipulos, quo illud praeformabatur , debere ab
Epifcopis Parochos mitti, & minifterio quemque
fuo Ecclefiaeque addici. Hunc quoque in fenfum ,
fle£ti debet, quod alio in loco habet idem Hinc
marus, datam à Chriſto Apoſtolis omnibus, id eſt,
Epifcopis, ligandi atque folvendi poteftatem, poft
quam eam Petro dediffet : & à divina hac inftitu
tione proficifci facram illam poteftatem , quæ exin
de per tot faeculorum lapfus in Epifcopos Presby
terófque manavit, manatque etiamnunc, & ad f;
culi exitum ufque manatura eft. Solvendi ac li
gamdi poteflar , quamvis foli Petro data videatur à
Domino , tanen &r caterit abfque dubitatione Apo
/foli* datur , quibur po/? refurreéìiomir triumpbum.
infufflavit , & dixit omnibuf , Accipite Spiritum
Sam ttum , &c. Necnom etiam munc in Epifcopis ac
Presbyteris omni Ecclefi« offcium idem committitur ,
Pag.46o. Non dicit Hincmarus, nec per Scripturas
licebat ut diceret, à Chrifto immediatè datam fe
ptuaginta Difcipulis poteftatem clavium, quam ali
qui authoritatem excommunicandi definiunt : ſed
cautiùs & fapientiùs dici, Claves conceffas effe à
Chrifto immediatè Petro, immediatè Apoftolis, hoc
eft, Epifcopis : ac per Epifcopos traditas effe Presby
teris, quos fuo quodammodo in finu gerebant &
comple&tabantur Epifcopis.
' VII. Non tam facilè extricari poteft, quid fibi
voluerit Hincmarus idem , cum Laudunenfi Epi
fcopo Hincmaro nepoti fuo exprobraret, quòd cum
Laudunum non fuiffet nifi Parochia quaedam Epi
ſcopatùs Remenſis, inter Chorepiſcopos pene ma
gis annumerandus eſſet : niſi illud intereſſet diſcri
Jminis, quòd ipfe à tribus Epifcopis ordinatus fuif
ſet, cum Chorepiſcopi ab uno dumtaxat ordina
rentur: Eo excepto quod à pluribus Epifcopi* e* or
dimatur , pemè Vicarium Epifcopum , quem Græci
cborepifcopum vocant , debuerat te cognofcere . Ibid.
pag.691.
satis oßenfum fuprà , «perfuafiffimum Hincmaro
fuiffe, nihil amplius Chorepifcopos quàm Presby
teros fuiffe. Nihil aliud ergo quàm haec affeétata
verborum exaggeratio eft, ut Laudunenfis Hinc
mari hinc retundat fupercilium, & infra alios deji
ciat Epifcopos, ex eo quòd non urbis aut Civita
tis alicujus ordinatus effet Epifcopus, aut facri
Canones praecipiunt, eoque tantùm non in fortem
deprimeretur Parochorum, Chorepifeoporum, vel
Archipresbyterorum.
VIÍI. Ratramnus Corbienfis Monachus Graeco
rum diluens obječtiones adversūs Ecclefam Lati
nam , ubi ad eorum querelas delabitur de inter
di&a Presbyteris Latinis Sacramenti Confirmatio
nis adminiftratione, argumentatione ejufmodi uti
tur , quae meritò admirationem moveat. Arguit
enim non poffe à Presbyteris dari Spiritum San
ćłum, ex eo quòd poteſtas condonandorum pecca
torum non fuerit conceffa nifi Apoftolis . Ergo fi*
remiffo peccatorum per Spiritum Sanétum comtribui-. butis per Presbyteror, qui illarum curam egerunt •
tur , Ó* boc munur Apoftalis fpecialiter conflat effe
donatum, quibur infufflavit &* dixit, Accipite ,
Spiritum Sanétum, quorum remiferit i* peccata , C&rc.
jure folis Epifcopir bac gratia refervatur , quor in
Ecclefia conftat Apoflolorum fucceffonem &* miniffe
rium fortitor. Adver. Oppofita Gracor. 1.4. c.7. Simil
limum quidem veri eft , cum Spiritus Sanétus
Apoftolis tunc copiofiùs fit infufus , cum revc£tus
2.93
ab Inferis Chriftus infufiavit, dixitque, Accipite
Spiritum Samétum: hinc manaffe, ut Apoßolis in
tegra fervaretur , id eft Epifcopis, poteftas im
partiendi Spiritus Sanéti, At non minorem veri
fpeciem prae fe fert haec argumentatio. Cum five
Apoftoli , five Epifcopi immediatè Spiritum San
£tum à Chrifto perceperint, anaque poteftatem re
mittendi peccata; cumque nihilo fécius hac poteftate
remittendi peccata Presbyteros donaverint, quando
eis minifterium difpcnfandae poenitentiae delegarunt s
cur non potuerint fimiliter cum eis communicare
poteftatem dandi Spiritus San&i & adminiftrandae
confirmationis ? Ab hac ratiocinatione non abhor
ruiſſet, opinor, Ratrammus, utpote cui propoſi
tum non erat Graecos oppugnare, fed Latinos tueri
Epifcopos , vel Romanos Pontifices , qui ea pote
ſtate donare Presbyteros etfi potuiſſent, abſtine
bant tamen, altiūs confulentes:Ecclefiarum paci •
IX. Scribit Zonaras celfas. Presbyteris in Eccle
ſia ſedes adſignatas eſſe, eoſque juxta Epiſcopum
federe juffos , Simul cum Epifcopo federe juff: ut
eo teftatum fieret , comminiftros eorum ipfos effe ,
& collaboratores, unāque inſpectores in plebem fi
delem, Ut per eam fic in alto fitam Cathedrum ,
ipß pariter inducamtur , populum cum providentia;
imfpicere, populique morer componere, tanquam da
ti collaboratores Epifcopo. Ifta certè fedes eminen
tior, & communicáta^ Presbyteris Graecis confir
mandi poteftas, non levia funt amplitudinis eo
rum toto Oriente argumenta. Addi poteft quod
prælibatum jam eft , quodque firmavit fuo fuffra
gio Balfamon , eos qui Epifcopatu propter grave •
aliquod flagitium exauthorabántur, potuiffe qui
dem dejici in ordinem & miniſterium Diacono
rum: nequaquam verö in Presbyterorum, quorum
& ea eft digiiitas, ut ad eam Clerici quivis furge
re pofTint , non dejici : . & ea fanétitás, quae ad
Epifcopalem accçdat proximè . Balfam, pag•381•
781. Et in hac re Latini Graecos aemulabantur.
Unde authore Luitprando, cum Benedidus V
Summo Pontificatu deje&us eft , non Epifcopatu
tantum, ſed & Presbyteratu exturbatus cit in or
dinem Diaconorum . .
C A PUT XXV. P.3. l. 1. c.46.
De Parochis eorumque Jure & Offi
cio fub Imperio Caroli Magni
Regiaeque ejus ftirpis.
I. De pracepto, ut Parochi Miff: ©* Pradicatiò
ni inter/int fideler • - ... "
II. Quamdo poßet extra Ecclefia feptum offerri •
III. De Ara portatili. ". .
IV. De temtoriir , benedi£tione Epifcopali confecra
tit, ut in illis, offerratur. - -
V. De Confraternitatibus & earum Regulis.
VI. De Eulogiis . -
VII. De Pane , Benedito.
VIII. De Parochiis , quibus Monachi Praeramt •
IX. De Parocbir Primitivis .
X. De Parochiarum diviſione & unione.
XI.. De Infidelibus Nationibus Chriftiana fide im
I. Pº. fuperfunt de Parochis hîc strićtim ad
notandâ, quae mediae huic ætati propria.
fuere , & pofteriorum faeculorum difciplinae ortum
dedêre. Iii Concilio Ticinenfi anno 855. ftomacha
ti funt Præfules adverfus divitum & potentum quo
rundam incuriam, religionifque faftidium : qui cum
ardes Ecclefiis vicinas incolerent , juxta ாது
 2.94 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
34$licas habent : non tamen ad publicos in Eccle
fia Conventus veniebant, ut Concionem audirent,
蠶 ad eos maximè habita effet , fi affuiffent , ut
eterrerentur à pauperum contumeliis & expilatio
ne : confluebant autem pauperes dumtaxat , ubi &
adversùs divitum impotentiam Chriftianae conftan
tia: clypeo muniebantur. Et dum foli affÏićłi &
paupere* vemiumt , quid aliud quàm ut mala pa
tienter feramt , illis pr«dicandum eft ? Si autem di
•viter qui pauperibus injuriam facere foliti funt,
venire mom renueremt, admoneri utique poffemt , &c.
An»,8 3 3. Сат.4.
Multa monet in hanc rem perutilia Theodulfus
in Capitularibus fuis. 1. Neqüis cibum fumat die
bus Feftis & Dominicis , antequam peraétum fit
facrum & publicum Officium . Admonendus e/? po
pulus , ut amte publicum pera£tum officium , ad
«ibum mom accedat. 2. Ut qui privatim Miffas ce
lebrabunt Presbyteri in Ecclefiis , vel in Oratoriis,
eas tam cautè , tam occultè , tam maturè celebrent:
ut ne populus à publicis Miffarum folemnitatibus
abducatur. Ut Miff& qug per dier Domimicor pecu
diarer à Sacerdotibus fiumt , mom ita;in publico fiamt,
ut per eas populus à publicir Miffarum folemnitati
ύuf, qug hora tertia canomicè fiunt , abftrahatur .
Et infrà : Sacerdotes per Oratoria nequaquam Miſ
gas, nifi tam cautè ante fecundam horam celebrent,
aut populus à publicis folernmitatibus mou abftraha.
tur. Cap. 43. 46. 3. Exitialem eam effe confuetu
dinem, peffmus ufur e/? , Feftis & Dominicis die
bus uni duntaxat privata intereſſe Miſſae , aut ei
etiam Miffae , qua Defun&orum memoriæ commen
dantur. Omnes urbis Presbyteros , immo & ruri
degentes fi non multùm abfit , accurrere debere ,
& íolemni facro intereffe cum plebe univerfa, Mo
nialibus folis hac lege abfolutis. Sed fíve Sacerdo
tes , qui im circuitu urbis , aut in eadem urbe funt,
£ve pópulus , im unum ad publicana Miffarum cele
£rationem eomveniamt . Ea certè Theodulphi prae
cepta non parum fidei & authoritatis conciliant iis, pulus Dei ſineDominici
& fanguinis
quiae fùprà diximus de origine Parochiarum , & de
iiturgia , quae tum ibi celebrabatur • - ÍII.TErgo portatiles'hæ àrae minufculae; feu t3*
vefuere Capitularia Caroli Magni, ne ad Mif
fam admitteret Parochus quifquam Parochianos
Parochiae alienae. Ea de re jam fuprà. Mox ibi
dem prohibetur, ne in Parochia aliena celebrent . quas confecrabat Épifcopus; & quaruni maximè
facrum, nifi dum iter agunt , neu decimas accipiant, üfus erat in Capellis, qüae nunquam dedicabantu£•
quæ Parochis aliis pendi debent. Nullus Presbyter vel in Ecclefiis ipfis, quae nonäum deditari pote;
in alteriur Parochia miffam cantare prafumat , mif?
' in itinere fuerit , mee decimam ad alterum perti
mentem recipere pr«fumat . Idem alibi Canoii ha
betur, cum nova tamen claufula , nec omittenda .
J, nullus Presbyter in alteriur Prerbyteri Parocbia, eo
inconfulto, Miffam cantare prafumat , mifi in itinere
fuerit. Capitular Car. Mag- L. 1. e. 147. 148. L.5.
z- 49, 3o. Չաo inոմ: videretur minus neceffariam
fuifîè proprii Parochi licentiam, ut Presbyter iter
peragéns in Ecclefiam ejus diverteret facrumque
£acerét. Sed diligenter hic advertes , eum effe Ca
nonum iftorum fcopum, aut ne Parochi alii alio
rum decimas intercipiant , vel eorum fubditos ad
fua Miffarum (olemnia admittendo, vel ea ipfi ce
Jebrando in eorum Ecclefiis • Idem rurfus apertius
infinuatur hoc alio Canone : Ut mullus Presbyter
alterius Parocbiamum,mifíim itinere fuerit , mec deci
mam ad alterum pertinentem audeat recipere • Ca
pitul. l.5: e 15- Ideo & Herardus vetabat , ne Pa
£ochi afii aliorum fubditos ad hujufmodi defeéìio
ìiem {ollicitarent. Ut mullus Presbyter alterius Pa
rocbianum ad Miffam recipiat , vel follicitare pra
fumat. Can. 29. Concilium Cabilonenfe II. anni
31 3. neceffitatem aperuit ,. legemque innovavit,
ut' fideles Decimas demt , ubi per totum amni cir
culum Mifar audiunt. Cam. 19. Concilio Nanneten
£i idem rurfus cautum eft • Cam. 2°
Sed illud praeterea idem Concilium fpe&avit,
quanta charitate , quamque aréta copula Parochis
quifque fuis conglutinare fe deberent fideles omnes,
ut Paftoribus, ut Patribus. Sancitum eft ibi ergo,
ut antequam Miffam aufpicaretur Parochus , inter
rogaret, nullus ne præfentium aliena ex Parochia
irrepſſſet, alienatum gerens à proprio Parocho
animum : & fi quis ejufmodi convinceretur, ad
proprium incun&tanter remitteretur Paftorem. Ut
Domimicir & Fefiis diebus Presbyteri , antequam.
Miffas celebrent , imterrogemt , fí alterius Parocbia
nus im Eccleſia ſt, qui proprio contento Presbytero,
ibi Miffam audire velit. Quem ß invenerit , ßatim
ab Ecclefia ejiciamt , ®* ad fuam Parochiam redire
«ompellant . Can. I. -
Poterat & alia ratio animum movere , & ad hgc
confilia impellere. Nempe quòd ad Euchariftiae
participationem nemo niſi à proprio Parocho de
beret recipi, qui oves ab hædis, puros ab impu
ris poffet fecernere, fideles à Poenitentibus, pios
ab impiis. Ita quippe in Capitularibus : Statutum
eft , ut unufquifque Clericur , vel laicus nom com
municet in aliena plebe ſine liter is Epiſcopi ſui
L.6. c.436. Addit.4. c.37. Decerptum illud eft, ex
Concilio Carthaginenfi , refiduumque antiquioris
diſciplinae veſtigium eſt, cum arcebantur. à Miſſa
fidelium poenitentes: & vel facrificio intereffe,
ಣ್ಣಂ।ionis deguftatio erat non inanis, non inu
tIltS „
II. Concilium Parifienfe anni 819. accerbiffimè
invehebatur in Presbyteros, qui abduci ſe patie
bantur ad conficiendum facruin in hortir , vel do
mibus , vel certè adiculis. c. 47. Nec tamen hic ve
tabantur , qui itineri fe commiferant, multùmque
aberant ab Ecclefiis quibuſlibet, quin ſub dio cc
lebrarent , in ara miiiufcula, quam Epifcopus co}
fecraffet : Excepto
locus Bafilic« proculquando in id
eff , & itinere pergitur , sb
im Altaribur
Epifcopis confecratis, fieri necetas compellit, nº Pºº
Miſarumperceptione
celebratione,
maneat6• corporiº •.
bulae marìoreae ab Epifcopo confecratae •, in ufu
frequentijam tum eranf. Döcet Hincmarus ha§ ma£
moreas fuiffe aras, vel ex nigro, litioque lapidc,
rant: Si meceffta; pojofaerit, donec Ecclefia , v*!
altaria confecremtur, vel in capellit etiam 344
confecrationem mom merentur, tabulam quifque Preſ
byter, cui neceffarium fuerit, de marmore, ve! ***
gra Petra, auf litio honefhihino fecundàm fuar”;
po/ibilitatem homeftè afféétatam habeat, ér nobis ad
zonfecramdum afferat,
deferat , in quâ facra quam fecum
myfteria , cum ritum
fecundùm expedi**
Ec
clefiafticum agere valeat.Conc. Gall. Tom.3 .pag,636.
Hincmar. tom. 2. pag,732.
Non recedit à verò, his duabus ex cauſis dº
&tum effe initium eorum Lapidum facrorum • ab
Epifcopo confecratorum, qui Altaris loco funt* %
facilè quocumque transferuntur. Primùm , ut £*
pietas fraudaretur myfteriorum participatione ogg*
tiffima, dum longa itinera fidelês emétiuntur: 58*
cundò üt celebrări pofTent myfteria, vel in Or*
toriis domefticis, vel in Capellis Ædiculifque, qu§
minores funt , quàm ut Dédicationum folcmnit**
tem auguftifimam capiant, capelle que fon/**
tionem non merentur. -
Poterat & alia ratio Epifcopos eâ inyitaffé. Nº:
mirum non poterant Epiícopi' fefe conferre in hac
Oratoria omnia, vel Capellas, ut Dedicationis !”
tum implerent : ea re Presbyteri abutebantur quá^
doque , ut offerrent in locis ab Epifcopo ngm de
dicatis. Obviatum eft huic Epifcopàtùs ಉಣ್ಣ
-
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.XXV.
*abulas has Epifcopalibenedi&ione perfufas, & quo
eumque opus effet tranflatas. Vide quid de ` his
Capitularia Caroli Magni ftatuerint, Placuit ut in
loci r mem comfecratir Miffarum celebrationer fieri mom
debeant , miß caufa longinqui itineris, vel hoßili
tatir ; & id in altaribus ab Epifcopo confecrati*
fieri neeeſitas compellat. Capitula. Car. Mag. L.6.
е. об- 1.7 г. 99 3:2. 334. -
IV. Nec illud quoque nos praeteribit, ut Sacer
dotali Epifcoporum Imperio, plenitudinique facre
poteftatis, quia pollent Epifcopi , impenfior habe
retur honor: non modò fancitum eft , ut ne Pref
byteri nifi ad Altaria ab Epifcopo confecrata offer
rent ; fed etiam ut tentoria ipfa , in quibus fa
erum fiebat ruri , dum huc illucque commearent,
ab Epifcopis prius confecrarentur, non aliter quàm
veftes facrae , & facra vafa : Sumt etiam ab Epifco
pis confecranda ó benedicenda corporaler , palla ,
º ac alia veffnmemta Sacerdotalia , érc. Sacrifiria offer
*e mullo modo licet , mifi in locis Deo ab Epifcopo
alicatis , nifi eaufa hoftilitatir aut fumma neceff
tatis ; &• hoe mom in manfionibus, aut im domibus
nem facratit , fed in tabernaculis dedicati, ab Epi
ſcopis. Capitular. Car. Mag. L.7. c.334.
Concilio tamen , Moguntino anni 888. conceffum
eft, ut in tentoriis minimè confecratis facra fierent
in itinere: Im itinere pofiti, fi Ecclefia defuerit ,
fub divo , feu im tentoriir, órc. c.9. Illud præterea
nos edocet hoc Concilium, vaftatis incenfifque Ec
clefiis penè, innumeris Normannorum diutinis po
pulationibus, neceffum fuiffe, ut in Capellis inte
rim offerrent, dum Ecclefiae reftauraréntur. Im.
Capellit MifTar imterim celebrare liceat , donec ipf«
Ecclefi« reftaurari queamt. Proclivis eft conie&u
ra, temporis diuturnitate non paucas ißiufmodi
<Capellas, quae fubfidiariae & annexae fuerant, eva
fiffe in Parochias.
V. Redeo ad Parochiales Ecclefias, in quibus
docet Hincmarus jam Confratrias inßitutas fuifTe;
Ut de Colle&it , quar Gildoniar , vel Confratria,
vulgò vocant. Hincmar. tom. 1. pag 71 5. Regulas il
lis delineavit Hincmarus, quae pietatém rédoleant
eximiam : non confoederari , nec confoederationem
facram fovere , nifi religiofis inftitutis , oblationi
bus ad aram frequentiffimis, eleemofynis, preci
bus, facrificiis ad defun&orum levamen.' Præce
pit etiam nequid.ad Altare offerrent, nifi panem
& vinum , quibus hoftia facra conficitur : fi panis
& vini copiam majorem offerre geßirent, quàm
quae ſacrificio eſſet impendenda, privatim offer
rent, ad alendos Altaris miniftros, vel ad paupe
res recreandos : In omni obfequio religionis conjun
gantur , videlicet in oblatione , in luminaribus , in
oblationibus mutufr , im exequiir defum&forum , in
eleemofymis & c«teris pietati, officiis. Ita ut qui
candelam offerre voluerit, Jive fpecialiter, Jrve ვრ
meraliter , aut amte Miffam , aüt inter Miſſam, an
aequº Evangelium legatur, ad altare deferantur.
Oblationem autem , umam tantummodo ob1atam ó*
offertorium" Pr" fe fuiſque omnibur eonjuncti, 65 fi
miliaribus efferat. Si plus de vino voluerit in bul
ticu!a , vel canna , aut plure, oblatar, aut ante
miffam , aut po/? Miffam Presbytero vel Miniſtro il
iiur tribuat , unde populus in eleemofyna &- bene
diétione illiut eulogiat accipiat, vel p,-erbyter fup
plementum aliquod babeat .Epulis prorfus omni
bus interdicit & voluptatibus, quòd hinc crapulę,
hinc cædes ad animarum corporumque perniciém
proficiſcerentur. Si quando ingruat neceſſitas, que
Confratres omnes colligi cogat, verbi gratia,' ut
in gratiam redeat filius cum patre: confftentur au
tem talium confratrum , fi neceffe fuerit , ut fimut
eonveniant : ne conveniant, nifi præfente Parocho,
qui pio illos colloquio ad religionis & charitatis
ftudium accendat, eulogiis impertiat , pane refi
295
ciatfolo, S ſemel potos dimittat. ogi voluerint,
Eulogia* à Presbytero accipiant , &• panem tantùm
frangenter, ſnguli ſngulos biberer accipiant .
VI. Qgod hic obiter perftringitur de Eulogiis,
non pigebit paulò uberiùs explanaſſe . Monebat
Hincmarus ad Altare offerri non debere à Fideli
bus, nifi panes minutiffimos , ftudioque religioſo
paratos ad Sacrificium , quas ideo Oblata, appelli
tabant, quæ vox in verfiaculo ufu Galloruiiì hae
ret etiamnum , etfi ad profanos panes deflexa. Mo
nebat & offerri tantillum vini, quantum ad facrifi
cium fufficeret. Majorem tamefi privatim offerri
panum copiam non abnuebat, Unde populur in elee
mofyma , & benediëtione illiu; Eulogiar accipiatt
Erat ergo Eulogia pia largitas in plebem , ejüs ni
mirum panis & vini, quae Fideles Presbytero pri
vatim obtuliffent. Docuit & Hincmarus , ubi Con
fratres cogi neceffe erat , Eulogiis illos à Presby
tero_gomari potuiffe , ut pane vinoque permodico
refecti, ſuas in aedes regrederentur . Id verò à re
ligiofa illa non abhorret largitate reliquiarum pa
nis & vini oblati . -
V1I. Concilium Nannetenfe, incertum quo an
no , fed paulò poft mortem Hincmari habitum .,
plufculum lucis affundit his Eulogiis, religiofifque
ritibus, qui in eo difpenfando fervabantur. Iftiuf
modi enim inftituta in dies perpoliuntur. Parochi
erat fervare quidquid refidùum fuerat panum, à
plebe ad aras oblatorum , nec adhibitorum ad Sa
crificium; vel propriis fuis ex, panibus tantumdem
fumere , & in fragmenta fe&tum benedicere , iifque
impartiri eos qui ſacrœ Communionis participes
non fierent diebus quibufque Feftis & Dominicis.
Ut de oblationibus que oferuntur a populo, ó con
fecrationi fuperfumt, vel de panibus quor offerunt
º
Fideles ad Ecclefiam , vel certè de fui, Prefbyter
comvenienter parter incifar habeat in vafe nitido,
ut po/? Miffarum folemnia, qui communicare mon.
fuerunt rati , Eulogiar omni die Dominico φ• im die
bur Feffit eximde accipiant. Cam. 9. Attexitur huic
ipfi Canoni Colleéta, qua Presbyter hujufmodi Eu
logias benedicebat, orabatque, ut qui eius parti
cipes fierent , adversiis corporeas aegritudines pra
vafque animi cupiditates roborarentur, ejus pote
ftate fumma , qui panis eft vitae.
Intexta funt huic Concilio, Cam. 1 5. , inſtituta
Hincmari ea omnia , quae fuperiùs attigimus, iis
relećtis, quæ ad Eulogias fpećtabant. Nempè eo
temporis intervallo mutatum erat aliquid. Enim
vero Concilium Nannetenfe Eulogiis impertit Fide
les omnes , qui non communicant Feftis diebus &
Dominicis omnibus, eòque impendi vult panes ip
fos , qui ad Altare à populo oblati fuerant : de •
vino nec verbum facit. His in omnibus Decretum
Concilii Namnetenſis, & uſus ei ſuperſtručtus, pre
ceptis Hincmari adverfantur. Dici tamen poteft
Panis benedi&i authorem primum aufpicemque,
fuiffe Hincmarum , fed annorum lapfu rudimentis
illis addita fuiffe multa, quibus res ad majorem
veniret perfeétionem. Porrò Capitularibus quae Hic
maro tribuuntur, infertus eft Canon iftc^ Nanne
tenfis Concilii. Conc. Gall. tom. 5. pag. 169. Itaque
fi verè Hincmari ea effent, jam inde ejus aevo vi
guiffet tota ifta panis benedicendi & diftribuendi
confuetudo. At apertè conflićłantur inter fe Ca
non Nannetenfis, & quæ faprà ex Hincmaro de
Confratriis deprompfimus. -
vox quidem ipfa Eulogiarum Hincmari ævo
longè antiquior erat, fed fignificatio prqrfus di
verfa. Id homen plerumque erat muneribus , qui
bus ſuperiores ab inferioribus colebantur. Horta
tur Meldenfe Concilium anni 845. Parochos om
nes ut munufculo Epifcopos aliquo, five Eulogiis
profequantur. Decet Presbyteror cum voluntariis
fulogii, tempore congruo vifitare & co!ere fuor Epi
fro
 296 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina.
feopor. can.43. Epiftola quae Leoni IV. Papae tri gebat, ii fin minus Monafticis certè regularibusin
ftitutis
buitur ad Epifcop6s Aremoricae Provinciae, liberum eflent informati : & pro Monachis ferè ha
effe vult Pârochis, an venientes ad Synodum hu beri poſſent, qui patrimonio & quacumque ter
jußmodi donis (pontaneis Epifcopos fuos veneren rena poffeffione fefe abdicaverant. Verúm fingula
tur. De Eulogiis ad facra Concilia deferendis mibil ria haec fuere exempla, quae admiratores plurimos,
invenimur à Majoribus terminatum , ſed ſſcut uni imitatores diutiffimè habuere nullos.
cuique Presbytero placuerit. Vetat Hincmarus , ne IX. Aliquantò frequentiora funt exempla , fivc
quid muneris exigant Archidiaconi à Parochis . Monachorum , five Abbatum, qui primitivi Cura
Conc. Gall. to.3.pag.64z. Narrat Flodoardus à San ti fuere, ufu enim mollienda fünt nobis haec ver
&o Rigoberto Remenfi Archiepifcopo miffitari fo ba, quae jus novum Ecclefiae confecravit ; dicuntur
1itas Eülogias. Cui Eulogiat pro benedi£tione crebrò autem Curati , five Parochi primitivi , qui in po
folebat mittere. L.2. c. 1 1. Narrat etiam à Formofo teftate fua , fibique obnoxios habent Parochos pro•
jpapa miffum effe Carolo Regi benediétum panem , prios. S. Meinwercus Paterbornenfis Epifcopus no
tutº votis ejus obfecundaret . Qgem petierat , ei Pa 'vam in civitate fua excitavit Parochiam , eoque
nem benedictum pro pigmore mittens • L.3.e.3. Ha ipfo in fundo, quem Monafterio concefferat. Ergo
bes hic Panem benediétum , fed ab eo qui ufitatus & ipfam Parochiam eidem contulit Monafterio. Ei
jam eft, longè diverfum. . -
dem Monafterio proprietario jure poffdendam eam de
VIII. Opérae pretium jam eft ab his quafi di legavit. Surius die 5. Jan. c.48.
verticulis a3 Par6chos redire , & illud potiffimum Antè tamen quàm Monachi vel effent , vel dice
advertere, fuiffe Parochias , quibus Monachi praeef rentur Parochi primitivi & principes , fuerant in
fent. Dicemus infrà, à Gregorio Papa III. infti ter ipfos faeculares Parochos alii primitivi , alii eis
tutam fuiffe Congregationem Monachorum Romae fubditi & obnoxii. Concilium II. Aquifgranenfe am
in Ecclefia San&i Petri , ut divinae Pfalmodiæ ni 836. edixit, ut unicuique Ecclefiae proprius ef
noctes dieſque impenderent ; cum Miſſae ipſœ à fet Parochus, tametfi neceffe effet aliquando ut al
IPresbyteris hebdomadariis celebrarentur: Ut à Mo terius Ecclefiae Parocho fubeffet. Unicuique Eccle
znachis vigilis celebrarentur, & a Presbyteris heb fía fuur provideatur ab Epifcopis Prefbyter , ut per
.domadarii, Miffarum folemnia • Hoc habet in hu fe eam temere pofft , aut etiam priori Presbytero
jus Pontificis vita Anaftafius Bibliothecarius. Inde fubjugatur , minißerium facerdotale perficere pofft.
Hiquet certè neqtiedum tunc temporis credi folitam Cámom. r6.
Monachis Paróchiarum adminiſtrationem. At iti Alio loco operofiùs expendamus, an Presbyter
terim infuefcebant Monachi functionibus Clerico feu Curatus primitivus, qui Prior hic dicitur,ita
rum, ex quo progrefîà tandem res eò eft, ut & Pa publicè & propriè vocatür Prior , ut ea fit origo
rochiæ illis commendarentur , ea cautione , ut & Prioratuum , inter Beneficia Ecclefiaftica exinde •
ab Epifcopo inftituerentur, & adminiftrationis fuae non extremo loco numerandorum. Hic unum fpe
rationes ei redierent , Synodoque adeffent Dioece &affe illud fufficiat, cum is effet Parochus , qui
fanae. Ita decrevit Concilium Moguntiacum fub fua in poteftate haberet Parochum alium inferio
Archiepifcopo Rabano, anno 847. Nullus Monacbo rem, meritò illum dici poffe Parochum primitivum,
arum Parochiar Ecclefiarum accipere prafumat , fine five primarium. Neque enim dici poteft , Presby
vromfemfu Epifcopi. De ipfir verò titulis in quibus con terum hunc Parocho fuperiori obnoxium , Capel
ßituti fuerint , rationem Epifcopo vel ejus Vicario lanum dumtaxat fuiffe, cujufmodi complures erant
reddamt ; &• comvocati ad Symodum venient, Cam. 14. non alio munere gravati , quàm ut in aliqua Ca
valdè infrequentia erant eo aevo iftiufmodi exem pella offerent incrüentam hoftiam . Huic enim ef
yla. Hoc tamen Canone innuitur non rara ea fuiffe fugio viam obfepfit idem Concilium hoc eodem Ca
in Dioecefi Moguntina. Inter Monachos meruerat none , quando ait , etfi poffet unus Presbyter plu
JRabanus , & tum illis à Clero authoritatem, tum ribus in Ecclefis facrum facere, non poffe tamen
Clero ab illis fan&imoniam fortaffe aucupabatur. & baptifmum difoenfare, & Confirmationem & Eu
Quin & altiùs forfan hujus difciplinæ origo repe charißiam Fidelibus tot in remota loca fparfis , &
tetida eft, cum videatur Bonifacius ipfe ejus fün in fummo nonnunquam pofitis difcrimine, ubi exi
damenta jeciffe ; ille Pontificius fub Pipino Re tialis fit mora. Ideo néceffe effe hic concluditur ,
ge Legatus & Archiepifcopus Moguntinus. Et ip ut unicuique Ecclefiae fuus fit proprius Parochus,
fe enim Monafticis Inftitutis informatus fuerat, qui has omnes impleat Parochorum partes. Quan
praeparatufgue ad Apoftolatum Germaniae obeun quam MifTarum celebratiomer per omnes Ecclefíar ի
dum, in quo & fan&iffimos complures habuerat bi commiffas agere po/Tent ; perſpeximus catera
commilitones . Si Auguftinus, aliique Anglorum . cia , quæ ad Divinum Cultum pertimemt , propter
JEpifcopi ex Monachorum coetu diutiffimè dele&i impoffbilitatem &• multitudinem Ecclefiarum , quo
fuere , ecquid erit caufae , ut non & ad Parocho dammodo negle£tu elapfa. Similiter &* prævidemtie
rum munia aliquando afciti fint ? Altius repeti pof in baptifmate infirmorum , &• im confeffome qua
fet exemplum ab Hieronymo ipfo, qui Bethlehe remtium , &• in eommuniome periclitamtium , per
miticae Ecclefiae , utique Parochialis, Presbyter fi plura remanfiffe. Ideoque congruentius omnibus vi
ve Parochus erat. Si contendat quis non Parochiam, detur , cuique congruere Ecclefia , proprium babere
fed Monafterium illud fuiffe , ät non tamen ierit Presbyterum.
inficias , quin Parochiales ibi fun&iones exerceren Haec fanè pulcherrima & appofitiffima fpecies
tur. Audi quid ea de re fcribat Severus Sulpitius: ac declaratio Parochorum eoruiii , qui primitivi
Inde digreffus Bethlebem oppidum petii, Ecclefiam nunc, olim Priores dicebantur: quando Ecclefia.
Joci illius Hieronymur Presbyter regit. Nam Paro quae annexa primùm fuerat ; aut Capella Ecclefiae
•bia e/? Epifcopi, qui Hierofolymam tenet. Dial. 1. Parochiali obnoxia, cui fortaffis etiam nunquam
e. 3. At cum Hieronymus quantumvis Presbytera proprius fuerat Presbyter, nifi Parochus ipfe, qui
tùs ordine initiatus , à facrificio offerendo manus ad eam quandoque fàcris operaturus accedebat;
femper abftinuerit, qui potuit Parochus effe ? Ap quando, inquami, iftiufmodi Ecclefia , vel Capel
tius ergo fuerit Eufebii Vercellenfis Epifcopi exeih la furgebat in Ecclefiam Parochialem , in quam ta
plum, qui cum Clerum fuum omném ex Mona men , ut & in ejus Parochum prior Parochia uti
chis conflaverit, non temerè creditur eos Parochiis matris priftini fui juris & ditiónis aliquid retine
ºlºSue ſuis praefeciſſe - Negare ſaltem nemo jure bat . Æquiffimum enim erat priori Parocho aliqua
poteft , quin ubi Auguftinus Hipponcnfis Epifcopus fervari primævæ dominationis fuæ monumenta.
***** Seminarii Clericis majoribus Parochos déli poffent & in claffem primitivorum Parochorum
- a[čri
 DeBeneficiis, Parti. Libii. Capxxv. 197
afcribi Parochi illi, quibus Epifcopus alias fubji Ut titulor Cardinaler in urbibur vel fuburbiir com<
ciebat Parochias antiquas, in morem Cappellarum. ſtitutos, Epiſcopi canonicè & honeſtè, ſine retra
At cum poteftate fua tum abuterentur Epifcopi , & étatione ordinent & diſponant . Can.54. Cardina
baec privatis affe&ibus praeter Canones indulge les dicuntur hîc Prcsbyteri, qui fingulis in Paro
rent, non novi haec poterat videri juris inftitutio, chiis primas tenent, praefuntque Presbyteris aliis,
fed ufurpatio alieni. Accipe quae Hincmarus præci ſeu Vicariis, in eadem Eccleſia ſub uno capite -
peret Epifcopis quofcumque ordinabat : Frincipa collaborantibus.
les Ecclefias aliir Ecclefiis loco Capellarum non fub Eafdem Hincmarus leges Archidiaconis fuis præ
jiciat, quia fecumdùm Sacros Canonet mom licet Epi fcribebat, ut ne fe vel fafcinari muneribus, vel
ſtopir Parochiam antiquitur conſtitutam inconſul precibus excantari finerent, ad Parochias alias aliis
tè comfundere atque dividere. Conc. Gall. tom.z. vel uniendas, vel abfcindendas, vel fubjiciendas
శg.రంం. aut denique ad deterrendum aliquid de antiqua &c
Qgin & verifimile non eft , tributa fuiffe jura primæva earum libertate. Expreßè vobis in, mo
primitivorum Parochorum is omnibus, quorum. mine Chrifli prgcipio, ut ru/?icanas Parochias pro
JParochia fcindebatur in duas. Concilium Tolofa alicujur amicitia , vel petitione, aut pro aliquo
num anni 843. multa fancit, quae diligentiffimè ob. pretio, mom prgfumati, confundere , mec dividere •
fervanda fint in hac unius Parochiæ in duas fe Neque Ecclefiat illar que ex antiquo babere Prerby
&iqne ab Epifcopis : at nihil prorfus vindicat prio tero folitg fuerunt , aliis Ecclefiir quaß loco Capel
ri Parocho in novum : illum tantùm exonerat par larum fubjiciatis . Conc. Gall.tom.3. pag.643. Hinc
te aliqua impenfarum annuarum , quas in novum mar, tom. 1. pag. 74n.
Parochum rejicit. De difpenfa quoque debita ab Hac Hincmari praeceptione illud infinuari vide
illo minur accipiant , &• alteri, qui quod dividi tur , eo jure tunc uti Archidiaconos potuiffe , ut
tur, à Parochia , fufcipit , fub hac eaäem menfu Parochias vel plures in unam coinpingerent, vel
ра тротатt , с. 7. ex una efficerent plures : cum id ümum commen
Nannetenfis ex adverfo Concilii Patribus non . det, ne quid iftiufinodi moliantur ftimulante folz
<iifplicuit, fi Parochus unus principalior plures in carnali cupiditate. Concilium Meldenfe non aliæ
Parochias alias jus & imperium exerceret iftiufmo lege Epifcopos ligaverat , quàm ut ne temerè an
di , ut eis Presbyteros fingulis præficeret , qui in tiquuin Parochiarum ftatum perturbarent. Fieri po
eis & Officia decantarent Ecclefiaftica, & incruen tuit , ut quarundam hic fuerit mos Provinciarum ,
tum offerrent facrificium. Erant tamen forfan hae ut ejus rei copiam Epifcopi facerent Archidiaconis -
fuperiori Parocho obnoxiae Ecclefiae, Ecclefie ma Sed rariffimus, ut mea fert opinio, hic erat ufus.
gs quám Parochiae : utpote Officiis tantūm divi Concilium Tolofanum paulò fuprà uni id juris Epi
nis & facrificiis celebrandis deftinatae , perinde ut fcopo proprium fecit , quem '& ipfum voluit par
Capellae , non facramentorum erogationi. Nullus ciffimè & circumfpe&iffimè ea poteftate uti.
Prerbyter plures pr&fumat habere Ecclefiar, mifi for XI. Illud autem minimè prætereundum fuit,
tè alior Presbyteror fub fe in unaquaque babeat , quo Presbyterorum , & Parochorum maximè fur
gui mo&urnum atque diurnum officium folemniter git gloria: quod nempe non alii fuerint aliquando
adimpleant, 6 Miſarum celebrationes quotidianis novarum apud Aquilonares , aliafque Bärbaras
expleant ceremoniir. Can.8. Gentes Ecclefiarum fundatores , & Chriftiani pro
Erat & illud jus legitimum Parocho quaefitum, pagatores Imperii , quandiu necdum Epifcopalis
ut Parochiam quamvis aliam in poteftaté & ditio fedes apud eas utpote titubantes adhuc erigebatur -
ne fua haberet , Parochumque ejus, fi funditus Villehadus , qui poftea Bremenfis fuit Epifcopus,
everſam reparaſſet, 8 permittente Epiſcopo altare idem ipfe prius in eadem gente adhuc barbara.
in ea erexiffet. Id innuere videtur Hincmarus: Qui Parochorum, funétiones omnes perdiu obierat ,
dam Prerbyteri prater Ecclefiam im qua titulati fumt , ut eam paulatim manfuefaceret, infle&teretque ad
etiam Capellar habent , Ó* quidam etiam veteres ea obfequia, quae Epifcopali debantur majeftati -
IEcclefíar reffauramt , aut Altaria nova comßruunt Audi vitae ejus Scriptorem : Primur im ea Diœce
propter loci comvemiemtiam . Comc. Gall. to. 3. p.636. f fedem obtinuit Pontificalem ; quod tamem jam
His nimirum caufis emerferunt Parochi Principes diu prolongatum fuerat, quia gemr credulitati di
& primitivi , Parochis aliis fuperiores, cum Ca vine reſiſtent, cum Preſbyteror aliquotier ſecum,
pella , vel Annexa alicui Parochiae Ecclefia , in Pa mamere , vix compulfa fimeret, Epifcopali authorita
irochiam ipfa crefcebat; aut cum Parochiae vaftio te mainimè regi patiebatur. Hac itaque de caufa.
ris partem aliquam truncabat Epifcopus, & alteri feptem ammir priùs im eadem Prefbyter eft: demora
commendabat Presbytero, quem & priori Paro tur Parocbia ; vocatur tamen Epifcopur , & fecun
cho parere jubebat ; aut cum Parochus fuis impen dùm quod poterat , cumfta prafídentis poteftate or
diis reftaurabat vicinas fibi Parochias , quae defo dinant. Saculum Benedićt. tom. 3. part.1. pag.409.
latae jacerent. Pauciffima fuperfunt de Parochia Adverte quaefo , ut hic Presbyter tantùm cum
rum divifione, aut unione dicenda. effet , honörificentiori tamen Epifcopi nomine do
X. Concilii Toloſani anni 843. decreto confir naretur; quippe & compluribus aliis idem obtigit,
matur Epifcoporum poteftas tum ad novas Paro ut Epifcopi dicerentur, etfi nunquam fuiffent ; fed
chias creandas, tum ad antiquas dividendas , dum ea nominis gloria non immerito iis affingebatur,
id ne faciant, nifi confilio Cânonicorum. Maturè qui Apoftolica munia in Gentium converfione obi
conſilio Canonico trattent; & ne quid irrepat pri bant. Adami Bremenfis Canonici Ecclefiaftica Hi
vatae cupiditatis & avaritiae : fime intentione lucri : ſtoria illud de Anſgario Corbienſi Monacho teſta
In his enim uni ferviendum eft populorum utilita tum facit , miffionibus & praedicationibus Apofto
ti & neceſſitati: ſi neceſſitas populi exegerit: quan licis eum vehementer & diu claruiffe, cum Presby
do fcilicet ea eft , vel locorum diftantia, vel iti ter effet adhuc, nondum ad Haimburgenfis Eccle
merum afperitas : ut nec foeminae , nec parvuli ad fiae infulas prove&us. Idem teftificatur Adamus
Ecclefiam concurrere poffint : Si longitudo itinerir, idem de Rimberto Anfgarii commilitone, & in .
aut periculum aque órc. Et fí mulierum , vel im Hamburgenfi folio fucceffore; idcm denique de Adal.
fantium , aut debilium imbecillitar ad Ecclefiam gario fucceffore Rimberti. Archiepifcopi hi omnes,
principalem non poft occurrere. c 7. . cum maturum nondum erat ad aliquam gentem ,
Concilium Meldenfe anni 845. illud Epifcopis ordinari Epifcopum , Presbyteros Parochofque ea
praecipit, ut ne quid temeraria levitate innovent Provincia onerabant . Ita perfpicuè Adamus his
in Parochiis Civitatis fuae , ejufque fuburbiorum ; verbis : Sedit difficili tempore barbarica vaßationir,
Tom.I. Pթ የ}čò
 2.98 Vetus & nova Ecclefiae Diſiplina
„ee tame» regationis fue ad gentes fudium .fur predieandi &r confefandi eompetunt Prelatir (5
omifit . Veràm ficut decefforer fui Pretbytero* ad boc Curatis principaliter 6r effentialiter, ér mendicanti
opus eonßitutor & ipfe habere curavit • bus de per accidemf, ex privilegio &c. Huic Cenfù
rae fubne&ti poteft & alia non difpar anni 1419.
adversùs Joannem Sarrafinum, Ordinis Dominicani,
-c A PUT XXVI. P.4.1.1. c.28. 蠶 fimiliter his Propofitionibus fubfcribere juffu$
eft : Ommer poteftater jurifdiétiomir Eccle/ìa , alia à
Papali poteftate , funt ab ipfo Cbriffo , quantum ad
De Parochis, de Divina eorum ori inſtitutionem, & collationem primariam : à Papa
gine, & antiqua Jurifdiétione, poft autem & ab Ecclefia quamtum ad limitationem &
difpenfatiome
m mimiferialem. Hujufnodi poteftatet
annum Chrifti millefimum ad haec funt de Jure divino, ór immediatè inflituta 2 Deo.
• . ufque tempora. Ex textu Evangelii & do£trima Apo/lolorum habetur
expreſtè, Apoſtolir & diſcipulis à Chrifto miſſis au
г. Jure divimo niti Parochorum authoritatem een £toritatem jurifdi£tiomir fatffe collatam. Dicere infe
fent fariffenfe, Theologi, Gerfonii do£trina & verba. riorum Prælatorum poteßatem jurifditttomir , ßve fint
II. cemfura Facultatir Theologica Parifienfi . Epiſcopi,ſive ſint Curati, eſſe immediatè à Deo Evan
III. Qga hujus do£trima im Scripturis funda gelicæ & Apoßolica comfomat veritati • ,
pºe??? at ,
' III. Ea ergo erat fententia Theologorum So
IV. Dottrina Almahini, & Majoris, dalitii omnium toto orbe celeberrimi, ftatum &
v. Dottrina Petri Aurelii: divinam Parochorum authoritatem Parochorum iure fulciri divino, &
originem imcludi fuo quodam modo im origine divima inftitntione Chrifti ipfius : eorum jurifdi&ionem
Epifcoporum. A gumenta ex Scripturi* haufta. immediatè à Chriſto manare, qui tam immediata
VI. De vetufta Parochorum poteftate excommuni miffione, quàm elećtione fua Diſcipulos feptuagin
eandi, ex Tbeologis , ex juris movi Decretalibu* , ta decoravit, miffofque participes fecit, divinæ ju
ex Conciliir . -
rifdi&ionis fuae. Jam diximus, Conciliorum Pa
VII. Elucidatur Alexandri III. decretum. Ut Pa trumque non paucorum eam fuiffe fententiam, Pa
goehi inopini har poteflate exciderint - rochos ita Difcipulis , ut Epifcopos Apoftolis fuc
vtII. Üt ea penes Cardinales Presbyteror fuperfe* fit. ceffîffe.
IX. De Parochir primitivir. Non fefellit haec argumentatio Gerfonium, uti
X. Eorum jura &• officia. Ut me Vicarior habeant , nec ifta ejufdem ponderis, & iifdem ex Patrum
*mi/? perpetuor . fontibus derivata; Parochos hoc effe in novo, quod
XI. De movarum ere£fione Parochiarum , utque Levitas, feu potiùs filios Aaron & Sacerdotes in
Epifcopi fufficiemtibus eat muniri reditibus curent. veteri Teftamento. At horum divina & origo tum
XII. Neceffaria Parochiarum divifio , Regionum erat & inftitutio. Statur Curatorum fuccedit fatui
que ór familiarum in una Gr eadem urbe. feptuaginta duorum Difcipulorum Chrifli, quoad legem
novam, & figuratus efl im amtiqua lege per Levi
I. ON poterat Parochorum dignitas altiori tas . Ac proinde ftatur Curatorum eſt de inſtitutione
attolli faftigio, quàm quo eam prove Chriffi &• Apoftolorum fuorum , à principio fumdatio
xere Parificnfes Theologi , cum hanc evulgarunt mir Eccle/e . Gerfom. Tom.1. pag. 1914 Addam obiter
do&rinam, Septuaginta Difcipulis eos fucceffores quod ibidem ad decus Parochorum addit Gerfo
datos effe : in ordine minorum Praelatorum eos niius, ftatum Parochorum ftationem effe perfe&tio
£tare, & ab ipfo immediatè Chrifto eos obtinere nis , & quidem cumulatiffimae , ut quæ exundare
poteftatem fun&iones hierarchicas exercendi, ex debeat ifi tot fidelium animas eis creditas. Status
piandi correptionibus, prædicationibus illuminan Curatorum eft ftatu perfe£tionis , non tantùm acqui
di, perficiendi denique Sacramentorum adminiftra remd«, fed etiam exercenda , cum fibi competat tam
tione. Qgi dicuntur fuccefforet feptuaginta duorum obligatio, quâm authoritas reducendi amimat ad Deum,
difcipulorum &• dicuntur PraJati fecumdi ordimi*, di fecundùm hierarchicor aétus , qui purgare, illuminare,
mitatir, vel homorir, quales funt Curati , quibus perficere momimantur.
æx ftatu & ordimario jure comveniunt tres a£tum bie IV. Almahinus Gerfonii veftigia propiùs lege
rachici , primariè, eſſentialiter, & immediatè à bat, cupiebatque, ut ficut Difcipuli adfciti funt ad
Chrifto : qui funt purgare per corre£tionem , illumi Conciliüm Apofto!orum, ita & nunc Parochi in
mare per dottrinam, ci predicationem, perficere per Sa Epiſcoporum generales Synodos vocarentur, unà
cramentorum mimifirationem. Gerfon. Tom. 1. pag. 1 37. que de rebus omnibus deliberarent , Multitudinem
Ea funt Joannis Gerfonii verba , qui hujus do difcipulorum convocarumt , A&iuum 6. ex quo fequi
&trinæ fundamenta ab ipfis repetit divinis Evan tur, quòd mom folùm de ftatu Epifcoporum, qui Apo
gelicifque literis, ubi Chriftus Claves concredidit, folii fuccedunt , fumt vocamdi ad Comcilium , ad ha
non Apoftolis folùm, fed & Septuaginta Difcipulis, bemdam vocem deliberativam , fed etiam de ßatu Cu
ut qui ex aliquorum Patrum calculo, Apoftoli & ratorum , qui fuccedunt Difcipulis , Gerfom. tom*i.
ipfi dicerentur. Unde Origenes, Septuaginta &r ip pag.7oo. Eâdem Majoris fententia, fed expreffior
„ſ Apoſtoli nominati ſunt . Im Ep. ad Rom. c. 16. Et his verbis: Tam Epifcopi , quàm Curati fumt de ju
«Chryfoftomus: Erant &• alii Apo/loli , ut Septua re divino, quemadmodum Romanus Pomtifex : nec
ginta. In 1. Corint. Hom.8. aliquis prorfùs homo poteft illud jur, & illat potefta
II. Subjicit codem loco Gerfonius Cenfuram . ter tollere de Eccle/?a, plufquam fummum Pontifica
Eacultatis Theologicae Parifienfis, anno 1 4o8. edi tum, licèt Petrur Paludamur &• Joamner de Turre
tam, adversùs falfas & temerarias quafdam propo cremata temeant oppofitum. Sed hoc quod ipfi tememt,
fitiones Joannis Gorel Francifcani , qui his fubfcri cenſuit in fide hareſin Facultas noſtra. Magor in 4
bere coa&us fuit duabus propofitionibus, quae ita d. 24. q. 3. Ubi do&iffimus vir Petrus Aurelius ad
concinnatae fuerant, ut antidoti loco effe poffent notavit, hæreticum id effe à facra Theologiæ Fa
adversùs ejus errores. Domimi Curati fumt im Eccle cultate judicatum, fi quis infaniens dicat , Epifco
fît minores Pralati , &• Hierarcha ex primaria inffi patum omnem tolli & aboleri in Ecclcfia poffe •
&utivne Chri/li , quibus competit ex ftatu jur pradi Tom. 1. pag 1 3 5.
cand jur Confeţioner audiendi , jur Sacramenta Ec V. SédTquod ad Parochorum Collegium attinet ,
«łe4afica minitrandi ,jut/epultura dandi,jus infu idem prorfùs præftantiffimè Petrus Aurelius opta
1** Deciumau & alia jurs Parochialia recipiemdi. Item tiffimùm videtur nobis tcmpcramentum cxcogitaff&
quo
 DeBeneficiis, Part I. Lib.II. Cap.XXVI.
quò fiat ut delicatas hominum aures non offenda diendam plebem fíbi commifam conflituie, &c.
* mus, nec obftrepamus vel Epifcoporum majeftati,
vel ampliffimae dignitati Parochorum; neu incurra
mus in offenfionem celeberrimae & facilè principis
.Theologorum Facultatis. Confultiffìmus enim hic
Theologus Apologiam texens Cenfurae cujufdam
Theologorum Parifienfium circa quaeftiones has
ipfas : cum prarfatus effet, fimillimum effe veri, Pa
rochos divina ex infitutione proficifci, Si Paro
ehorum mumut divisa inftitutionis eft, quod certè pro
babiliffimum eft s Idem tom.z. pag.zz 5. fubjicit id
faltem conftare, Parochorum officium divinæ in
tantum origiuis & inftitutionis effe, in quantum in
3Epifcopatu includitur, ut in fonte & plenitudine
Sacerdotii, ex qua manant Parochi, ut à fonte ri
vuli , cujus decürfus latiffimè & fine detrimento
fui effunditur. Non aliter quàm Soiritûs San&i
299
VI. Gradum facio ad poteftatem excommuni
candi , qua vel maximè arguitur Parochorum juríf.
di&io, per plura faecula eis vendicata. Thomas ip
fe Aquinas profitetur hoc etiamnum aliquando eos
poſſe, non delegatione tantùm ſpeciali Epiſcopi
ſed ſuo jure proprio & ordinario, 8 non deeſſe
Theologos, qui hoc eis adſerant ſine limite. Epi
fcopi propria authoritate că majorer Pralati , fecundame
çommuniorem opinionem, poffumt excommunicare. Se£
Presbyteri Parocbialer mommifí ex commiffone eis faff*e
vel in certis cafibus, ficut in furto , & rapima , 6*
hujufmodi, in quibus efí eis à jure conceffum , quòę
excommunicare poffnt . Alii autem dixerunt , quo4
etiam sacerdotei poffunt excommunicare • Sed pradi
&ta opinio eft ratiönabilior, S, Thomas Supplem. 4. aa
drt. I.

sxuberayit plenitudo in feptuaginta Seniores, quos si ulteriùs progrediamur, occurrent nobis argu*
in fubfidium Moyfi Deus ádoptabat , nihil damni menta longè effufioris Parochorum ad excommuni
perpetiente Moyfe, ex quo tanta Spiritus copia in candos non folúm laicos, fed & Clericos fuos juº
alios difpenfabatur. UtTfcaturiginis autem & rivu rifdi&ionis. Refcripfit Alexander III. ad Épifc9
Horum eadem natura eft, ita eâdem Epifcoporum pum Florentinum, ut fervari curaret interdićła &
authoritas eft & . Parochorum, divinaqüe prorfus, èxcommunicationum tela, quae juftis canonicifque
quia ipfamet eadem eft quae Chrifti. Parocborum, de cauſis Parochi vibraſſent. Mandamus, quatenº
officium fi minus imßitutionis divin« in fe ef? , at ef? Α quando plebamus San£ti Petri im Clericos vel laicos
im Epifcopo s quia im Epifcopo imclufum à Cbrißo efi, Paracciano fuor interdićti vel excommunicationis
at in fonte ac plenitudine Eccle/fa/lica é: Hierarchicº fentemtiam rât;onabiliter tulerit, ipfam facia* ipgio
poteftatis, cujus Parochialis poteßas eft decidua parr » 1abiliter obfervari ; & eam fine congrua fatisfaftio
ab Epifcopo im Parochum , ut à fonte im rivum iramr ne, & abfque ejufdem Plebani confcientia non rela
fufa , /îue detrimento tamen aut imminutione eo mo xei. c. cùm ad Ecclef. De Off. oraim. Aegrè fere
do quo res ſpirituales transfunduntur & communi bat, ut fufpicor , hic Epifçopus Cenfuras à Paro
ºantur, ut è ſeptuaginta Senioribus Moyſ, ſpiritu in chis intentatas fervari. At Pontifex non novum jus
bºtis, illibata Moyffs plenitudine, facile intelligitur condit, fed quod in 6(u erat, confirmat, laban
&c. De poteftate jurifdiétionis agimur, ®c. íimi temgue firmat Parochorum authoritatem •
ftrorum potefta* fic ab Epifcopo flüem , divina ef?, non Honorius III. Presbyteros Clericofque omnes
thuman& * . , quia eadem rivi eft , qua fom Capellarum Parochiae alicui obnoxiarum » jubet
*i* matura ,'eadem vir cauf& principalis &• inffrumen obtemperare fententiis excommunicationis , & im
*i , eadem minifrorum rºgiorum @ Regirpotefias, que terdi&i , & fufpenfionis, quas in eos.eorumve Ec
vomparatio ef? Saméti Thomae. -
clefias depromet Presbyter Cardinalis Parochialis
Huic fententiae , ex qua tantum fplendoris acce Ecclefiae. Correéìionem ipfius Cardimalir recipientes
dit. Parochorum muneri, patrocinium accerfit Au bumiliter, &• excommunicationis, interdiffi vel fuf*
relius divi Thomae , qui eos reveretur, ut fecundi penfionis fententiar, quar tulerit im eos , & Eccle
ordinis Principes Ecclefiae, utque fuffectos feptua Äas eorumdem , imviolabiliter obfervantes • C. Hic quae •
ginta illis Difcipulis; quos Chriflus eadem qua De Majoricot. & obedient. -

Apoſtolos & miſſione & juriſdictione illuſtravit. Micant etiamnunc hæ Decretales Pontificum Epi
Ideo baptizare pertinet ad minores Principer Ecclefi«, Rolae in corpore Juris Canonici novi . Jam olim
id eß, ad Presbyteror , qui tenent locum feptuaginta autem Lem6vicefife €oncilium anni 1931. eidem
duorum Difcipulorum Chrifti , ut dicit Gloffa Lucae £uffragabatur Parothorum poteftati; fed ita tamen »
zo. S. Th. 3. p. 4-67. Ar... ad 2. Et 1. a, q. 118. ut corum excommunicationes retringeret ad oc
Art. 4 culta crimina, iis quae publica. funt , Epifcopali
Cæterùm alterum illud exemphum feptuaginta judicio fervatis. Id 'verò`non aliud erat, quàm ad
Seniorum, in quos refudit Deus partem ejus Spi foruşm interius & ad Poenitentiae Tribunal Paro~
ritùs & poteftatis caeleftis, qua Moyfen repleve chorum jurifdiétionem revocare. Presbyteri de igno
rat; praemonftraffe videtur Fulbertus Epifcopus tis cauß, Epifçopi de motis excommunicare «/*•.Cone
Carnutenfis : Moyfer dux populi fecumdir adjutoribus tom.9. pag. 9o3. ib. p. 1274. Idem habet Ratberius
feptuaginta viris de eodem populo fuftentabatur, per verónénfis Epifcopüs ia Epißola fynodah. £t fa
uos forma Prerbyterorum exprimitur, qui nunc im nè ordinario antiquoque iure poenitentias publicas
Écclefia moviffinâ PompificaleTomus im fe fufcipienter, foli difpenfabant Epifcopi »
regemdit populis imvigilant , Porro fumenr de fpiritw Hinc mirari fuccurrif, ecquo tandem modo ex
Afoyfir illis feptuaginta Senioribus dedit , per quos po communicandi poteftas , quae ad fola videtur fpe
pwlum fibi commiffum per quadragimta ammor judica &are publica ciimina, ad Parochos deveniffet. Ea
vit , quia Dux moffer Dominur Jefus Chriftus Difci enim utebantur in Gallia, ut liquidum fit ex Epi
puli* quor ad prædicatiomis officium miffurus erat im ſtola Alexandri IIH. cui anſam praebuit excommu
mundum , fpiritalium doma eharifmatum infudit. nicatio inconſideratè & temerè intorta à Parocho
Addit piiffimus Pontifex • Fulbertüs eam effe tum ſuburbani Remenfis in ſtudentes, qui ipſum pia
Ecclefiae fuae, tum complurium circum aliarum libertate objurgaverant, nefariè & non fine fcan
confuetudinem , ut Epifcopus Presbyteris quos or dalo lafčivientem. Abfgue confrientia Remenfis 4
dinabat fingulis daret hoftiam Eucharißici `Chrißi chiepiſcopi Gº Officialium fuorum, in ipſor non cita
Corporis confecrafam, ut ejus Particulam deliba to, nec confefor, excommunicationis fententiam prº
rent unoquoque die per dies proximos quadragin mulgavit , quam idem Arcbiepifcopus fecit • Prout
ta , ut hac participata Communione Corporis Chri debuit, relaxari. Conc. to. 1o. pag. 1185• - -

{ti , fignificaretur communio Spiritủs Chrifti , qua Ut probationibus non deftituebantur, qui Paro
eos ordinator Epifcopus impartierat . Cibum Domi chorum jurifdi&ionem defenfitabant; ita qui eam
micum Pontifex movit Ecclefi« cultoribus dißribuit, oppugnabant , aut intra certum faltem gyrum
quos fu&
-
ஆ 0m2•Ꮧ•
eure Vicarios adjutorer ad eru
-
côárčiabant, （ententiam fuam validis & authori•
P р2 tatlS
 3oo vetus & nova Ecclefiae Difciplina
tatis &' r4tionis Praefidiis muniebant ; Concilio
Turonenfi. anno 1139. prohibiti funt Presbyteri
Parochiales, niſi ſpeciali Epiſcopi mandato freti eſ
fent excommunicationis gladio quemquam ferire .
Interdicinus univerſir Presbyteris Eccleſiarum Paro
chialium , ut pro jure fuo vel Ecclefi& fuae in fpiri
tali, Parochianos ſuor authoritate propria excommu
prompta fint exempla excommunicationum à Pref
byteris, feu Parochis vibratarum , vel rariora ea
fuere , vel ad leviores quafdam excommunicatio.
nes coar£tanda , quas neceffe non effet per peni
tentias publicas elui , • folvique , certiffimè enim
:གnitsatiཐ༔
copi . "
publicas non adminifirabant nifi Epi
- -

micare pr&fumamt. Qgod fi fecerimt, fentemtiam decer Non recedit à veri fimilitudine eo ipfo tempore,
mimur , effe nullam. Cam. 5. Eo quidem Canone non quo Archidiaconi Decanique Rurales, & plurés alü
tenentur nifi Presbyteri, qui Parochis vicarias aut Prælati minores ordinariam fibi fumpfere jurifdi
fubfidiarias operas præftant; at eo qui mox fequi čtionem, cum. nonnifi delegatam hačłėnus fortiren
tur, exarmantur Parochi ipfi, ne in quemquam. tur ; quo denique fuos fibi & in urbe & ruri O£.
fpiritali hoc gladio faeviant, Quod reéíórei féu Cu ficiales creavere : tum quoque Parochos idem fibi
rati Parochialium Ecclefiarum Pärochiamor fuor au fumpfiffe iuris , eodem vidélicet nixos fundamen
*horitate propria excommumicare mom poffumt pro jure to, ofcitantia Epifcoporum, vel fi mavis, tacita.
fио : Сат.б. corum confentione. Si enim per filentium & tole
Trahi tamen poffunt hi Canones in eum fenfum, . rantiam Epifcoporum circa annum Chrifti millefi.
ut non univerfirn vetentur Parochi excommunica mum data eft Archidiaconis & eorum Officialibus
re , fed ne propriae utilitatis gratia, five tempora. & Ruralibus Decanis poteftas difcerpendæ jurifdi
lis , five fpiritális id moliantiir, Pro jure fuo ; vel čtionis Epifcopalis, & portiunculae ejus fibi vendi
Ecclefi* fu« in fpirituali. Metuendum utique erat, candae : cur non idem & licere fibi voluerint, &
ne fucata zeli fpecie falleret cupiditas privata & aufi fint Parochi. Fagnan. in l. r. Decret. 2. Part.
vitiofa . Inde ergo hoc potius exprimeretur, ex p.433. Inde contigit, ut eo quoque tempore, quo
tra lubricas iſtiuſmodi rerum commiſſuras, potuiſ Epifcopi creatis fibi Vicariis Generalibus novis'&
fe Parochos authoritate propria excommunicatio Officialibus, licentiofam illam multiplicationem.
num fulmina jaculare. At fi ea Parochis annuitur Praelatorum fubalternorum, & eorum Officialium
poteftas, an etiam Presbyteris ea aliis indulgebi diffipavere , & in fefe , hoc eft, in fontem fuum.
tur , qui comites & cooperatores eis adfunt ? At revocavere iftos omnes extrinfecae jurifdi&ionis ri
qui de iis fermo eft in priori horum Canonum . vulos : contigit, inquam , ut eo ipfo tempore eva
Nec dubitaffe videtur Némaufenfis Synodus anni nefceret jurifdiétio `contentiofa parochorum, cu
a»64. quin Parochus, & fubfidiarii ejus Presby jus rariffima fuperfuere veftigia poft annum Chri
teri aditu Eccleſiæ interdicere poffînt, nec petita fti millefimum & trecentefimum.
Epifcopi licentia : Qgia diximur, quod Sacerdotes Propiùs abeffet à vero, qui diceret Parochum,
&• re£iorer Ecclefiarum poffunt proferre femtemtiam de quo, Alexander III. in C. Ab Ecclefiarum. Ar
sinterdicti, attendant, quod ſive mandato noſtro, ſive chipresbyterum fuiffe , plures in poteftate fua Pref
authoritate propria fententiam interditii proferre vo byteros habentem , unde & Plebanus vocatur,
duerint, ipfam in fcriptis proferant in hunc modum : Iftiufmodi erant qui Presbyteri Cardinales voca
Cum ego Reétor vel Capellanur talit Ecclefi&, &c. bantur, ut qui Presbyterorüm uni Ecclefiae affixo:
Conc. Tom.1 1. Part. 1. pag. 1114. Synodus Exceſtren rum Collegio præeffent, in quos nonnihil imperii
{is anni 1 187. conceffit id juris, nom Parochis tan exercebant , à quibus deniquè vel fàcramentum.
tùm , fed & eorum Vicariis omnibus, ut non in. obedientiae , vel promiffioném faltem exigebant ,
terdicere tantüm , fed & excomunicatione innoda Arnaldus de Brixia Romanae ipfi civitati intulerat
re poffent eos omnes, qui interciperent, vel de ſchiſmaticam contumaciam, & hoc genus Presby.
cimas, vel oblationes, vel ea demum omnia , quo teros omnes infanda rebellione in fùos Archipref
rum penes Ecclefiarum erat legitima & notoriè præ byteros concitaverat. Eugenius III. ad Clerum ,
fcripta poefio. Licehit Ecclefarum Rectoribus, Vi tunc Romanum fcripfit, & ad Archipresbyterum
cariiy &* Parochiarum CapelIamir , pro mortuariis , San&i Marci, ut priftinæ unitati redderet Eccle
decimir, oblationjbur, &• inftauro Ecclefia & aliir ju- _ fias iftas omnes párticulares, Capellanofque omnes
ribus Eccleffa fux injufte detentis, in quorum poef cogeret obedientiam profiteri ac ïpondere 'Presby
fone notorium ºf fuar Eccle/fas extitife, per feme tero. Cardinali , prifëo more. Hóc effecit humani
zipfor, trina tamen monitione pramißa , nominatim generis inimieur per Arnaldum ſchiſmaticum գսմ:
fufpendere 6 excommunicare detentores, cum in hoc per membrum proprium , ut quidem Capellani uni*
zafu mom injuriam fuam,neo fibi debitum, fed Eccle tatem Ecclefía dividenter, carìimalibus atque Archi
fa fue potius profequi videantur. Conc. Angl. Тот. z, prerbyterir fuir obedientiam Gợ reverentiam promit
pagº&#. . - - - - r
tere ó" exhibere debitam contradicant , (്. Manda
VII. Recentiores Canonici Juris Interpretes ita mur ut fecundùm antiquam &• rationabilem comfue*
conflituumt, Parochum illum , de quo fuprà Ale tudinem vefºra Ecclefie obedientiam promittere mul
xander III, in C. Cum ab Ecclefiarum , non alio no latenus contradicant, &rc. Epiſt.4. 5. Çonc, tom 5°
mine contentioſam habuiſſe juriſdićtionem, quam P 1449. - .. " - - - -

vel privilegio vel confuetudine. Fagnam. im l. 1, Ex his Epiftolis manifef}um eß, non inferiores
Decret.v. Part. pag.435. Sed quàm facilè eft divina tantùm ejufdem Ecclefiæ Presbyteros Presbytero
re, tam pronum eft quae qüis divinando dixerit, Gardinali , vel Archipresbytero obedientiam pg]
repellere. Multò expeditiùs eft; finceriùſque, fa liceri debuiffe , fed etiamí Presbyteros Capella
tefi & aliquandiu eos contentiofam jurifdiétionem rum Ecclefiae Parochiali obnoxiarum. Si abnuerents
obtinuiffe, & ab ea demum excidiffe; quo tamen excommunicationis jaculo feriri ab eo potuiffe • •
£a&um eft , ut in primaevam fuam conditionem re Itaque Archipresbyteri ißi contentiofam éxercebant
vocarentur, dum prima florerent Ecclefiae fæcula. juriſdictionem. Si veſtris monitis ſuper hoc obedire
IIlud enim invi&iífimis praefidiis confirmavimus fu contempferit , femtentiam quam in' ipfum &* prafa
pra, adminiftrationem poenitentiae publica: &. ju tam Ecclefiam de Pinea jiiffè tuleriíít , nos autho
rifdictionem exterioren penes Epifcopus fuiffe , re Deo ratam habebimur . Honorius III, Papa- *
ita ut & Canones omnes antiquiores & Decreta , comperto parum religiosè obtemperatum effe £u*
prifca Pontificum tam propriam faciant Epifcopo genii mandatis , iterùm fànxit, üt Presbyteri Cle
?um poenitcntiam publicam, quàm Altarium, Vir-. ricique Capellarum Presbytero Cardinali Sanái I.au
ginumque confecràtionem, & ordinationem Cleri rentii fubditarum, eidem di&lo audientes effent»
corum, Si quæ ergo fuperius cap.*3. m. io. de & ſicubi à jugo obedientiae reſilirent, ణుః
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.XXVI. 3OI
ab eo pcenis fubjicerentur : interdi$is, fußpenfio - 器 : poteft Epifcopus alteram ibi conftruere Eccle
nibus, & excommunicationibus evibratis, Mamua l
am , & novum ibi conftituere Parochum, quem
lem obediemtiam, reverentiam & bonorificemti4m - prior Parochus præfentaverit : Ad prafentatiónem
'omnem exhibeant , &• correptiomem ipfiut humiliter Reétoriae Ecclefía Majori* : affentientibus Fundatori
reeipiemter, excommumicatiomir, imterdicti , vel fu bus: Cum Canonico Fundatoris a ſenſu, portionem
fpenfiomir fententia*, quas tulerit im eot , & Eccle reddituum adfignabit Epifcopus novo Parocho de
jîar eorumdem , imviolabiliter obfervanter • C. His proventibus Parochia ; obventiones Eccleſiaſticas
qua de Majoritate & obedientia. Servat fibi Pon percepturum : Jura honorifica priori Parocho refer
tifex integram poteftatem decernendarum iftiufmo vabit: Providen* tame m , ut eompetemr in ea homor
di poenarüm , cum vacua fuerit Sancti Laurentii pro facultate loci Ecclefi« matrici fervetur. Deni
Eccleſia, que prior fi Parochus afentiri cuncletur, aut con-
Hi nimirum Parochi contentiofam explicabant tumaciter refpuat , fuae quàm Ecclefiafticae utilita
jurifdi&ionem. Idem exiftimari poffet , de iis; de tis cupidior , propria authoritate rem nihilo fecius
quibus agit Bonifacius VIII. quibus fuberant Ca perficiet Epifcopus. Tu mihilomimur faciat idem
llani plures : Nifi eadem Ecclefi« fuerimt plebaniæ opus ad perfe£tionem deduci ; Dicetur & infrà ali
Jub ſe Capellas babentes, in quibus inftituantur Cle quid de primariis rurfum his Parochis, ubi de ,
*ici perpetui , mequeumter ab ipfis abfque rationabili Vicariis fermonem inftituemus.
caufa amoveri. C. Statutum. Im fexto. Ne Clerici, vel Sed minimè effugere nos debet Chriftianiffimi
AMonachi . Cum hos Capellanos non poffet Paro Regis Ludovici XIII. Declaratio anni 1629. qua
chus primarius ad, nutum fuum amovere , poterat edicitur, ut Parochiae Abbatiis , Prioratibus, Ec
in illös jus dicere, & canonico judicio eos loco cleſiiſque, ſeu Cathedralibus, ſeu Collegiatis uni
movere . tæ , ſejunctim poſthac regantur à Vicariis perpe- .
VIII. Sed revocanda nunc oratio cft ad Pref tuis, nec matrices Ecclefiae in eas quidquam fibi
byteros Cardinales Romanæ urbis, qui cum Primi vendicare poſſint praeter honorificentiae jura uſita
tivi fint Parochi Titulorum ſuorum, ſive Parochia ta. Memoires du Clergé, tom. 1. pag.101. Anno ve
rum , ante hominum memoriam praefcripta utuntur rò 1659. promulgata eft Declaratio alia invi&iffi
jurifdiéìione Epifcopali, in Titülis fuis , & in Ca mi Regis Ludovici XIV. cujus articulo XXIX.
pellis fubje&is. Id juris nititur Capite His quæ fancitur, ut Archiepifcopi Epifcopique compellant
fuprà laudato. Acceffit confirmatio Congregationis Abbates , Priores , Capitulâ , aliofque Clericos,
Concilii - Fagnan. in l. 1. Decret. part... pag 5o4. qui Curati primitivi habentur, nec habuere haéte
Sixtus V. anno 1587. eadem jurifdiétione quafi nius nifi Pafochos temporarios, ut praefentent fibi
Epifcopali cohoneftavit Diaconos Cardinales; adeo poftac Presbyteros idoneos , qui perpetui à fe infti
que potetate vifitandi, interdicendi, , & excom tuantur Vicarii . Haec edi&ta confentanea prorfus
municandi . Juris hujus origo non ab illa repeten funt fuprà relatis Pontificum Decretis , Cleroque
da eſt eminentiſſima Cardinalium , ſeu purpurato flagitanti à Chriſtianiſſimis Regibus indulta ſunt -
rum Ecclefiae Principum dignitate : fed ab officio Cleri ejufdem Gallicani Comitia annis 161 5. 1683
Parochi, & Parochi primitivi, in Presbyteros 1645. de honorificis Parochorum primitivorum ju
曾 plures, plures etiam Capellanos excubantis. At ribus decreta edidere aliqua, eofque vetuere aut
ſ juris hujus in Cardinales Diaconos effufio , non concionari , aut confeffiories excipére , aut admi
abfurdè ab ipfo Cardinalatûs faftigio Qrtum duxif-* niftrare Sacramenta, aut publicare bannos, nifi ab
ſe cenſebitur; cum ex re viſum eſſet, ut omni Epifcopo, vel à Vicario ejus Generali antè appro
ºt bus facri auguftiffimique Collegii confortibus pri bati effent , -

y?. vilegia eadem omnia communicarentur. Non aliena XI. Concilii Tridentini Patres, Seff.z 1. c.4. $•
tamen foret ea'conje&tura , fiquis hoc vellet refi Seſ 24 c. 13., Alexandri III. Decreto Ad Audien
duum fupereffe veftigium antiquiſſimæ Diacono tiam `fefe accomodantes , Epifcopis prifcum aq
rum , five Archidiaconorum jurifdiétionis. In eum fervere poteftatem, novas erigendi Parochias, ubi
modum haec effet Cardinalium fingularis præroga neceffariäs exiftimâffent , etiäm citra confenfum
tiva , quòd constantiffimè retinuiffent poffeffionem Parochorum ; & certos eos idoneofque reditus, ad
ejus jurifdi&ionis , qua per aliquot fæcula gavifi fignandi , vel antiquos Parochiæ reditus bipertien
funt Parochi , & qua cateri Parochi fpoliati tan dó; vel Parochiafios compellendo, ut de fuo de
dem fuere. Epifcópalem autem hanc, vel quafi cerpant & conferant aliqüid : five alias minufcu
Epifcopalem jurifdićtionem ideo ႏိုင္ရန္ ႏို့
Cano culàs Parochias, & alia Beneficia uniendo. Caele
niftae fecentiores , quòd cum ea abdicati fint Pa ftinus III. Papa in Capite Sicut , De exceßbur £ra
rochi, caeterique pciìè omnes , eaque foli jamdiu latorum, apertè tradif, & Romani effe Pontificis
fruantur Epiſcopi, non ſine ſpecie & umbra qua Epifcopatus, & Epifcoporum Parochias unire: Si
º dam- veri vifum e(t , hoc totum quidquid eft pri cut unire Epifcopatur , atque poteftati alien« fubji
vilegii ab Epifcopis ad Cardinales dirtianaffe. Ce cere ad Summum Pontificem pertimere dignofcitur.
teroqui indubitatiffìmum eft, jurifdiétionem quâ ita Epifcopi & Ecclefiarum fu« Diæce/í, unio &r
lemcunque, 8 dici poſſe, 8 eſſe verè Epiſcopa fubjeéîo eárumdem . Haec rurfum confirmatur Epi
lem, aut quafi Epifcopalem , cum plenitudo jurif fcoporum poteftas Regio Edi&o Aurelianenfi arti
diétionis ipfi affixa fit Epifcopatui , ab eaque flu culo 16. , Bleſenſi art.22. 23. & Melodunenſi art
xerit illa prifcorum Parochorum jurifdiétío, cu 27. Edi&o rurfum anni 16or. art. 18. & anni 1629
jus Romani Parochi Presbyterique Cardinales reti art. 1 1. Quibus poftremis Edi&is ne Regnlaria qui
nentiffimi fuere. dem Beneficia excepta funt, praeter Officia Clau
IX. Diximus fuprà , de primitivis Parochis. ſtralia .
Frequentiffimi illi - fuere in Canonicorum Capitulis XI. Statutum eft in eadem Tridentina Synodo ,
& Monafleriis, ut infrà liquebit , poftquam eis ut illis in urbibus, ubi nullae funt , Parochiae in
Epifcopi, vel in dotem primò, yel in dotis poftea ftituantur : & ubi plures quidem illae funt , féd
incrementum Parochiales Ecclefias addixere. De promifcuae & indifêretæ, adeo ut poffint Parochi
his infrà copiofiùs differemus. Hic alios indicabi finguli omnibus flagitantibus erogare Sacramenta:
mus ejus géneris Parochos cum primis memoran Epifcopus Parochias fuis fingulas finibus circum
dos; ex Decretali Alexandri III. Ad 4udientiam. fcribat, certamque gregis pártem fingulis adfcri
De adificandit Ecclefiir. Cum videlicet latiffimè pro bat Parochis, à `quibus Sacramenta adminiftrentur
tendnntur fines alicujus Parochiae , longiùfque ab propriis ovibus, non alienis. Mamdat Sanëta Syno
Ecclefia Parochiali diflant rufticorum mappalia ali dus Epiſcopis, pro tutiori animarum eis commiſſa
ፖ¡¢ነ?2
-
3O2. * Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
ram falute , ut dif?in?o populo in certar diflinftaf.
que Parocbiar , unicuique fuum perpetuum peculia
remque Parochum affignent , qui eas cognofcere vá
leat, Gr à quo ſolo licitè Sacramenta ſuſcipiant :
aut alio utiliori modo , prout loci qualitas exege
rit , provideant • Seſ.24- c. 13.
Congregatio Concilii in caufa Epifcopi Aquila
ni in Italia declaravit , Decretis Tridentinis ni
hi! convelli de prifca Civitatis fuae difciplina, ubi
Parochia: certis non regiunculis, aut vicis , fed fa
miliis dcfiniebantur; abundè enim effe, ut unaquae
que familia proprium habeat Parochum. Barbofa
de Officio Parœc. part. 1. c. r. n. 14.
C A PU T XXVII. P.4. 1.1. c.29.
De Vicariis perpetuis & temporariis
poſt annum Chriſti milleſimum.
I. Eorum fraudolentia , qui unam Parochiam , ut
Titularer , aliam ut Vicarii obtinebamt.
II. Profcribitur ea fraus â Conciliis Apglia .
III. Vicarii refidere juff.
IV. Epifcopi & Capitula Regularium Vicarii, com
mendabant Parochias . Menfa fue unitas.
V. In Gallia plerique erant temporarii vicarii ,
4ui ufu* periculi plemur damnatur à pluribur con
riliir , maximè ab Avemiomemff &* Arelatenfi, quod
frequentiorir eſſet illir in locis .
VI. Magni ponderis aliqua in hos canones,admo
Bamtur .
A II. Pervaferat & Germaniam bae corruptela.
VIII. Alia Vicariorum gemera.
IX. Quòd Parocbi quidam ad nutum Prafulis amo
geri poffent , id ortum fuerat ex Parocbii, , qu« col
2egiir Clericorum Momacborumque comceffz fuerant.
His enim facilè obrepfit , ut fícut officiorum Clau
Jtralium , ita & barum Parocbiarum revocabile еј
fet regimen .
X. Jubet Tridemtimum Concilium , ut per vica
ºrto perpetuor non temperarios regantur Eccleſia.
21. Eodem confpiravit Congregatio Concilii.
XI!. Jdem voluere , & ediäis fuit fanxere Re
ger Chriftianiftmi,
J. TMproba Beneficiorum ingluvies duas com
menta. eft fraudes , ut alia aliis addere &
coacervare impunè poffet , & Canonicis Decretis
$ontra nitcntibus fucum facere. Earum prima hæc
fuit, ut qui titulo unius Parochiæ fruebatur, ait€.
rius Vicariatum impetraret, atque ita duplicem ,
gereret animarum curam , duplicique praeffèt Paftor
unus gregi ; adeqque neutri Sociari non poterant
sduorum hujufmodi Beneficiorum Tituli: àt unius • tos fe ea lege & neceffitate venditabant, ut mccr£•
Titulum cum alterius Vicariatu conjungi poffefa
cile fibi perfuadebant , quos infatiáta"ificefferat
aV4ritia • Fraus altera erat ejufmodi , ut unius Be.
£cficii & Tituli compos alterius firmam expeteret,
ſeu locari ſibi curaret, penſionem annuam: ſed per.
modicam foluturus ei, qui titulum retineret.'Si
nuofos flexus & obliquâs 'ambages fraüdolentiæ hú.
Ju$ geminae retegere hic uno & altero Capite co.
nahimur ; nec filebimus , qua fapientia grafanti
mâ]9 occurreret Praefuluifi iiifomnis vigilaîtiâ.
.II. Londinenfe Concilium anni 1 , 37. ßatuit ne
Yicarius inftitueretur, nifi qui jam Presbyter ef
£t • aut Diaconus faltem, tit proximis Qìatuor
Temporibus Presbyter ordinari poffete; niííéíé.
ficia caetera omnia, abdicaret, quibus animarum cu
£?,%!iberet: & nifi deniquè in Ecclefia eâ ré
醬 £?ndget jugiter, cui*vicariííóìiìeì.
°°°*'''t • Qgi renuntians Beneficii, aiii, з Лї aив
habet curam.animarum babemtia , juret re/identiana
ibi facere , ac eam faciat comtimuè corporalem.
Cam. ro. Ita qui Vicarius conftituebatur perpetuus,
Titulo quodammodo Ecclefiae donabatur , cum ad
id aftringeretur , ut perpetuò refideret , & nulli
præterea Beneficio cuicumque animarum cura one
rato fee implicaret. At Canonis hujus condito
res Epifcopi caufam non tacuerunt , quae his cau
tionibus üti cogeret. Nempe unius Ecclefiae Pa
rochi , alterius Parochi cum effe fimul non poffent,
erant Vicarii ; ita duas retinebant Parochias, &
fecundae hujus Parochiae proventuum partem per
modicam titulari Parocho, pendentes, reliquum fi
bi vendicabant. Sic eluditur ille dolur , quo fapè aJ
fígmato alicui, nomime perfomatár , modico , /ìnulat?
dabatur alii Ecclefia, fub fiíto momime Vicaria ,.qui
timens alia Beneficia perdere , metuebat eam reci
pere , ut perfona . - -
Ergo qui Titulum Beneficii obtinet, Perfama hic
vocatur , eoque à Vicario fecernitur. Londinenfis
ergo ifie Canon Vicarium jubens effe perpetuum:
nec finens ut alio pofTit Beneficio cum animarum
cura onerari, perinde ferme eſt, acſi ſub Vicarii
nomine Titulum Beneficii crearet. Sancitur deni
que hoc eodem Canone, ut qui haétenus cum Pref
byteri nondum effent , Vicarii creati funt, nifi
intra annum Presbyteratu initientur , Vicariatu
ſpolientur ſuo. Infra annum ordimentur. Ratio ſta
tim promitur, quòd ipfo Vicariatùs nomine mo
neantur, & Parócho, & Ecclefiae graviter operam
navare. Cum Vicarii temeantur perfonis & Ecclefiis
defervire . -
Ea certè Decreta confentiunt adprimè cum De
eretis Alexandri III. quae congefta funt in Titulum
De Officio Vicarii , & quae , ad Epifcopos Angliae
deftinantur, Etenim Pontifex Vicâriatu fpoliat cum
qui Parochiam impetravit : neminem patitur plu
res obtinere Vicariatus : denique ita ftatuit , fiquis
Parochus Vicarium fibi accerfivit, congruamque •
illi affignavit portionem de fententia Epifcopi :
ejus in eadem Parochia fucceffor , nec Vicarium
amovere poffit, nec portionem minuere»,
III. Damnavit eadem Synodus artes alias non.
minùs iniquas aut exitiales. Qui Parochiali Bene
ficio alterò cogebatur femet exúere, ejus quod ab
dicabat Vicariatum retinebat adhuc : quæ mera
erat ludificatio. Cedit quir aliquando perfonatu •
Er ab inſituto inibi recipit poſtmodum Wiearia
quod fieri mom prafurnitur /îme fraude. Cam. £ v. En
alias artes: Eadem Parochia multis conferebatur »
體 plures effent Patroni ; quo pqrtentofa quae
am multitudo capitum uni corpóri inferebatur:
Nom umi tantùm datur Ecclefia , fed pluribus pr**
textu plurium Patronorum ; ut fint plura capita
in eodem corpore, quaß monßrum . Parochi tem
porarios aſciſcebant ſibi Vicarios, eôque abſolu
ſidere, nec ſtato tempore Presbyteratu initiari»
nec denique habitu indui clericali cogerentur •
Ecclefia fèpe manet, dum mec perfona , nec faltem
Vicarius invenitur perpetuus , fed aliquit fortè/in
plex Sacerdor , qui mec jus babet , mee etiam j£.
ris imaginem im eadem . Et fí moram forfitam ibi
trahat ,Tnom ef sacerdor, mec habitu clericuf ,fed
miler. Perverfitates iftiufmodi omnes configuntur
ab hac Synodo, prohibeturque, nequa Ecclefia ja
plures, vel Paróchos, vel Vicarios dividatur. U*
numquam deinceps in plurer Perfonatur, vel Vi£*
riar uma Ecclefia dividatur, nifi tamen contraria
praefcripta fit confuetudo, & vel tunc curae erit Epi*
ſcopo, ita & proventus & regiunculas partiri fº
clefie,ut propemodum tam duæ fint Parochia: , quar?
duo Parochi. Nifi forfitam fic inßitutum fuerit ab
amtiquo, ubi eß per loci Epifcopum providendum • `
quod tam reditur , quàm Parochiæ congruit inte*
cof
 De Beneficiis, Part.I.Lib.II. Cap.XXVII. -
303
* »et pertionibus &• regionibus . Suppleri debere vi juffit, ut cum Vicarius perpetuus diem fuüm obi
detur ea vox diyidatur. . . . ret , ne quis fubrogaretur alius: fe-Parochus ipfe
Synodus Vorceftrenfis anno 1 * 4o. tam Vicarios, met fuo munere fungeretur: Vicario perpetuo ceäen
quàm Parochos refidentia: lege conftrinxit. Vicarii te , Kiraria perfonatui accre.feat , &r ex tune perfo
is. Ecclefíir fuir omnino refifleant, ommi occaffome ma illius Eccleſia non per Viearium, fed per fe.ipfumo
•effante . Reétorer etiam Ecclefiarum fine licentia ihi deferviat. Cap.ror. Concilium Avenionenſé an
Epifcopi mullatemur fe ahfentemt • Can.38. Hoc ergo ni .1132. ftatuit , ut in Ecclefiis quas Monachi ad
his illifque intererat difcrimen: Poffunt juſtis de gubernabant, Priores Epifcopo ante: fex menfes
caufis abeffe Parochi, quas Epifcopus probaverit : Vicarios offerrent perpetuos; alioqui ipimet Epi
vicarii ne juftae quidem poffunt effe caufae , ut abfit. fcopi perpetuos eligerént & inftituèrent, certaque
Jubet eadem Synodus , ut Regulares praefentent proventuum parte dotarent. In ſingulis Eccleſiis
Épifcopo Vicarios ad Ecclefias , quas habent ad per Momachor folitiae gubermari , infra fex menfe, ,
fuos ufus: Ecclefiir quar habent im proprior ufur: Priores earum fuit Diœcefamis ad curam aminârun»
can.41. id eft , ut earum reditibus alantur. Addit Perpetuor Prefbyteror raprefemtemt. Can. a9. Sed ali
synodus, ut & fufficientes eis reditus adfignent. 蠶 luculentiis ex Concilio Arelatenſi anni 126o
IV. Concilium Londimenfe anni 1 168. illud pri• cclaratur, quæ illis in regionibus, & Parocho
mùm nos edocet , parum religiosè fervata fuiffe • rum eſſet conditio, & Vicariorum , Parochias
decreta fuperioris Concilii Londinenfi anni 1 137. plerafque omnes Monachi regebant ipfi per femet ,
de quo paulò fuprà. Ideo & illa innovat omnia, & adminiftrationis fuae rationem Epifcópo refere
addita privationis poena in Vicarios iftiufmodi , & bant. At cum poftea coepiffent ipfi ininùs refidere,
juffis Archidaconis ftrenuam navare operam in ex temporarios fubftituerunt fibi Vicarios, nonnun
tirpandis iis Vicariis. Can.9. Ad Regulares vide qam ne fubftituerunt quidem ullos : ftatutum .
tur pertinere illa Concilii ejufdem querela , de • eft in hoc Concilio , ut vel Regulares ipfi refide
Ecclefiis , quae Vicariis deftituuntur, vel quarum rent, vel Vicarios fufficerent fibi perpetuos: cum
Vicariis tam tenuia affignantur ftipendia , ut one ftipcndiis idoneis ; alioqui Epifcopi ipfi perpetuos
ribus Ecclefiae fuftinendis impºre
ſint. Aut f Wi ibi inftituerent Vicarios. Quia major pars Eccle
earium inßituant , ita modican* ibidem relinquunt fùrum Parochialium bujur Provincia ad Monacho
fruttuum portionem, quòd non poſint ſhi ſufficere, rum vel Conventuum Regularium pertinet Priora
&• Arcbidiacomorum, & alia incumhentia fibi one tur , de quorum Collegiis aliqui cenfuerant in ipfis
ra fupportare. Cam. 1 3. Denique fi officio non fum Ecclefiis continuè refidere , &• de ipffr rationem red
gantur in hac parte Monachi , intra femeftre fpa dere Pralatir ; Nunc autem , &c. Vicario perpetuo
tium aget Epifcopus pro poteftate fua. per Prelatum inftituto , 6rc. Can. ;.
Non Monachi autem foli , fed Epifcopi Paro VI. Ex hoc Canone elucefcit , 1. Jam tum Vi
chiales habebant Ecclefias, quarum proventus per carios non alios probatos fuiffe , quàm perpetuos ;
cipiebant, congrua portione Parochis, vel Vica & Mercenariorum nota inuftos fuiffe, qui ad tempus
riis affignata. Jubet hoc Concilium ædes eas re quafi condu&titias operas locabant. Hoc enim illis
parent, quae hofpitibus dicatae funt excipiendis: elogium appingitur in Concilio Arelatenfi , Nullo
Ut Epifcopi qui Ecclefia* im proprior ufur habent , Sacerdote, relitto alicubi mercenario. a. Si temporarii
Gre. Itaque Epifcopi in his Ecclefiis Vicarios infti nonnuquam & mercenarii admitterentur Vicarii , id
tuebant, fedeos perpetuos, cum Eccleiae & Con gravis extorquebat neceffitas,tumque magna adhibe
ciliorum ea tum eſſet propenſio. batur circumfpe&io, & ad tempüs breve admitte
V. Glifcebant & in Ecclefia Gallicana corrup bantur, dum perpetuus inftitueretur, ut liquet ex
telae iſtiuſmodi, ſed & non minore ſtudio quàm in ejufdem Canonis claufula, Nec ultra mercenariis ,
Anglia ab Epiſcopis & Conciliis reſecabantur. Con miß bomi* &• expertim , &• hoc ad tempu* , &• ex
cilium Abrincatenſe anni 1172. eos gravi cauterio caufa domimicarum ovium, regimina committamtur •
inuffit , qui conduétitiis, annuifque Vicariis Eccle 3. Si quae fint Povinciae, ubi non Parochi vel Cura
fias commendarent. Ecclefie Vicariir annuit comit ii , fěd Vicarii vulgò regunt Ecclefias : ideo fa
– tamtur. Concilium Provinciae Burdigalenfis ad Cam &um; quòd eae Parochiae quondam Monachis con
piniacum , anno 1 , 38. excanduit adversùs eos, qui ceff: fuiffent, qui Parochorum primitivorum no
unius Ecclefiae Parochialis Titulum , alterius Vica men & infignia retinentes, Vicarios ibi conftitue
riam adminiftrationem copulari poffe confiderent : bant perpetuos. Idque in hoc eodem Canone per
De Capellanir Ecclefiarum Parocbialium, qui aliam fpicuiim eft. 4. Monachi ipfi per fefe , vel Cano
accipiemt Vicariam, cenfemur, ut fi momitione premifTae nici Regulares has adminiftraverant aliquando Pa
moluerint ad titulatam redire, fine remedio illir aufe rochias, & omnes Parochorum impleverant partes;
ratur • Cam. 5. Si ftatutum hoc non de Parochis, ncc Canone ifto poteftas ejufmodi eis abrogatur.
fed de Capellanis interpreteris, qui eo fine infti 5. Liquet hinc etiam, qui fuerint Prioratûs Ctt
tuti funt , ut in Ecclefia Parochiali fubfidiarias rati. Parochiae enim iftae à Prioribus Monachis ad
operas conferant : tum major fuerit ejus, & dili miniftrabantnr . Major parr Parochialium Ecclefía
gentia , & vigor. At de Parochis aequius eft illud rum hujus Provinciae ad Monachorum vel Comvem
capi ; ut ex ea voce licet conjicere, Imtitulatam • tuum Regularium pertinet Prioratur. . ..

Per hoc idem Concilium non licet Archipresbyte Et hæc quidem in unum eum Canonem obfer
ris , Decanis, vel Archidiaconis fibi ipfis Vicarios vata fint. In priores autem Canones non paucio
fubrogare cum abfunt, nifi justis & Epifcopo pro ra funt , quæ animo commendari par fit. 6. Vi
batis abint caufis. Ni ex jufla caufa ab/entes fue cariatus ifios, verè Titulos dici potuiffe Beneficio
vint , quo cafu poterunt cum confenfu Epifcopi Vi rum, ut quae fimul obtineri retinerive non poffent
«arior ordinare . Can.4. cum Vicariatu alio , vel Parochia. 7. Non crea
Hi poftremi Vicarii temporarii proculdubio erant, bantur perpetui Vicarii loco Parochorum , nifi id
-
ncmpe quamdiu abeffent Archipresbyteri vel Ar inexorabilis expugnaret neceffitas; & deinde quam
chidiaconi. Poterant & eadem ratióne creari inl primum fieri poterat Vicarius perpetuus, rurfus in
Parochialibus Ecclefiis, vel dumipfe Paftore vidua Parochum refingebatur. 8. Erant ergo duplicis
tae effent. Ita fumetmdus Canon Concilii Pont-Au , generis Vicarii perpetui , alii ut Parochis adjumen
domarenfis anno 1 , 79. Ut capellani, quibus Ec to effent, alii üt illorum locum implerent. 9. Non
*lefie committuntur ad tempuf, fuper iiteratura , omnibus ubique indulgebatur Monachis, ut Paro
converſatione atque ordinatione fua diligenter exa chorum perſonam ſuſtinerent & implerent munia;
*pentur • Cam. 19. Synodus Bajoccnfis anni 13oo. ut liquet ex Concilio Arelatenfi , quo id vctatur;
cx
304 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina '
ex Avenienenfi, quo permittitur. ro. Non omnes thorandi funt Parochi, nifi Vicariis congruam 3f
Vicarii perpetui prgfe&i funt ex Monachis quibus fignent portionem redituum Ecclefiae . Synodus Co
&regebantur Paroçhiae. Et ab ipfis enim quidam lönienfis anni 1413. vetuit, ne Parochi Vicariique
inßituebantur Epifcopis in Parochiis illis , qu£ co perpetui in vicârios fibi accerferent vel Capella
ium Epifcopali menfς erant adfcripte •. Prgter ga; nos ex Monachis mendicantibus, vel non mendican
όδῆem' fuprà ea de re laudatum, accipe & aliud tibus, quandiu non deeffet aliorum copia. Mam
hoc documentum. Cumanno 1248. Cardinalis.Le dati hujus tranfgrefforibus excommunicatio inten
gatus Odo Ecclefiis Cypri pulcherrima fanctioris tabatur. Cap.7.
àiſcipline capita commendaret ſanciretque, Epiſco VIII. vicariis arbitrariis acceriferi poffent Pref.
pis praecepit, ut Capcllanos perpetuos in omnibus byteri forfan illi, qui quanquam nullo dotati Be
inßituererit urbis rurifque Parochiis • Im aliir Pa neficio Ecclefiaftico, cogebantur tamen ab Epifco
Locbii, tam civitatum , quàm Diœcefeom idonei & pis ſub poena ſuſpenſionis ſacra munia in Parochiis
perpetui inſtituantur Preſbyteri . , Et paulê ante; obire omnia, ad quae effent idonei, falario modi
?r£cipimur tam aerchiepifcopo , quàm Epifeopir , ut in co munerandi. Mülta hoc genus ftatuta occurrunt
¥ui, Écclefii, Magiftror Capellamor , qui curam teneam in Conciliis Ecclefiae Anglicam;c. ' Capellami qui
zur agere animarum, inſtituant, quor perpetuò vo cumque non beneficiati, preſertim idonei, curi ani
aumur in fuir remanere officiir. Conc. tom. 1 1. part.z. marum & Eccleſiis, ſeu Parochialibur Capellis , mo
-p«g., 4o». Non erant ergo nifi Vicarii pcrpetui, derati, fibi conftitutis falariir, amte omnia officia
five in Eccleſis Cathedralibus, five in Parochiis ri & intendere teneantur, 6rc. ſub pena ſuſpenſio
aliis. 1 1. Nec ea fola erat nominis difcrepantia, mis ab officio, 6 c. Conc. Gen. tom. 11 part.2 pag.
erat res ipfa longè diverfa. Portione enim congrua 1935.
contentieſſe jubebantur Vicarii perpetui; at Paro Quod ad Vicarios autem pertinet, vel Coadju
chi Decimas prnventufque prorfus omnes perci tores Canonicorum, Concilium Colonienfe anni
piebant. Hinc & Legatus Odo, de quo paulò an 1 536. flu&uari vel dubitare nos non finit, quin ve
áè , ubi de Vicariis perpetuis, ibidem mox de • rè Titulares & Beneficiarii effent; cum hoc Con
portione congrua , quam & augeri jubet. Et in cilio decernente pyventur diftributionibus & fru
ſuperioribus Conciliis portiones, ſeu penſiones con &ibus ipfis annuis, nifi interfint Officiis, fuperpel
grue vicariis perpetuis femper adfignabantur. 1*. liciis induti, cum vel abfunt vel decumbunt Ca
jKihil attinet hic dicere de Vicariis, quos ftatutis nonici , quorum Coadjutores dicuntur. Cujus vi
£uis habere jubebantur Canonici Lugdunenfes, jam eer gerent, niff Canovicis adjutorer accedant ? Hº
inde ab anno 1 , 5 1. feu Presbyteri effent, aut Dia rum nimirum vice, qui val adverfa valetudine de•
coni, aut Subdiaconi, qui eorum abfentium loco tenti, vel negotiir neceffariir avocati , intereffe non
divinis Officiis infervirent . Ibid. p. 1536. poffunt. Par.3. c.1 1* Sunt & in Gallia Ecclefiae,
VII. Tempeſtivum jam eſt ab Anglia Galliaque ubi vicarii hi ipfi perpetui irevocabiles funt. Sunt
in Germaniam gradum moliri. Concilium Salisbur & ubi Canonicorum Vicarii ad nutum deſtitui poſ
genſe anni 1274 graviſſimè objurgavit Parochos, ſunt, etſi & fructus percipiant Beneficii, & di
qui Eccleſias regerent per Vicarios ad nutum re ſtributionibus non fraudentur. -

vocabiles : refidere ipfos.fanxit ; utque in Benefi
ciis quorum cura Vicariis demandarifoleret, Vi
carii ' ipfi Epifcopo offerrentur , qui eam ipfis per
petuam curam delegaret, congruamque redituum
ÄEcclefiæ portionem affignaret. Epifcopo prefenten
stur qui ipfos im huiufmodi Vicariis perpetuet , &
yuficicientem de Eccleſiarum reditibus eis confituat
portionem. Can.8. 9.1o. Pracepit Vuirtburgenfe Con
zilium anni 1 , 87. ut Parochi , quibus fubeffent Ca
pellae Parochiis ipfis obnoxię , Vicarios ibi alerent,
qui reſiderent, adminiſtrarentque Sacramenta Pa
rochianis: at verò Abbates, Prioreſque, qui men
fe uno Parochias fui juris Vicariis vacare finerent,
*(ufpendit ab Officio , Epifcopo tum vendicans jus
deligendi Vicarii. Cam. 16. 17.
Concilium Colonicnfe anni 13 ro. non probavit
quibufdam in Capitulis permitti Vicariis , ut fua .
finguli hebdomada Sacrum ad Altare majus cele
brárent, aliifque Canonicis horis intereffent; at
eofdem prohiberi, ne ad matutina Officia vel le
&\iones recitarent, vel decantarent verficulos, quo
fiebat, ut rari effent qui his intereffent Officiis.
Prgcipimur Decanit , ut Vicariis injungant deincepr
verfur cantare &* le&iomeu legere, &c. Abfurdum
ef quòd majora & folemmiora permittamtur , ©* mi
»ora demegentur » Cam, 7. Planum eft de Vicariis
capitulorum illud intelligi. Concilium Budenfe an
ni ixyo...prohibuit ne Archidiaconi Parochive Vi
carios fibi adoptarent ex laicis vel Clericis conju
gatis. Can. 1o. Concilium Salisburgenfe anni 142o.
vicarios ad nutum revocabiles penitus abolevit.
Nullum admittatwr , ordimamdu* vel promovemdur
ad ordinem fuper Vicaria , mi/î/ît perpetua Vicaria,
à qua mon poſſit ad inordinatum placitum amoveri .
Cam. $.6. Vicariatus perpetui erant , ex ifto Cano
nc ita conceptis verbis pronuntiante, inftar Bene
ficiorum & Titulorum, qualibus opus erat, ut
quis iiiè ordinarctur. Hoc codem ex Conciliocxau
IX. Ex his porro planiffimum eft, id femper in
votis, id cura: fuiffe Ecclefiae , ut Parochias non
adminiftrarent. & Ecclefias quafcumque, nifi vel
perpetui Vicarii, vel Parochii irreyocabiles. Jure
novo Decretalium Urbanus III. jubet , ut Mona
cliorum Ecclefiae gubernentur à Parochis, vel Ca
pellanis, vel vicâriis,quos Monachi Epifcopo 9f
ferrent inftituendos, fed quos deftituere ipfi poftea
non poterunt, ea poteftate Epifcopo fervata , qui
me ipfe quidem id poterit, nifi canonico judicio •
In Ecclefíi, ubi Monachi habitamt , populur per Mo
marhum mom regatur; fed Capellamur qwi populum
regat , ab Epifcopo per comfilium Monachorum in
flituatur; ita ut ex folius Epifcopi arbitrio , tam
ordinatio ejur, quàm depofitio ®* totiur vita pen
deat converfatio. Extra. De ßatu Monachor. c. 1.
Jam diximus fieri potuiffe ut haec amovendi de
ſtituendique, ſeu Parochos, ſeu Vicarios Parochia
rum confuetudo initium duxerit ab illis Parochia
libus Ecclefiis, quae Caroli Magni & fequentibus
faeculis donari Monachis & Canonicis coepere, ad
eorum fuftentationem . Horum facrorum Conven
tuum Re&ores exinde has ita Parochias habuere,
velut Clauftralium Officiorum adminiftrationes,
quas temporarias & revocabiles effe confultius &
conducibilius vifum eft Juris Canonici novi inter
pretibus & conditoribus ipfis. Ita Parochi Vica
riique ab Abbatibus inftitùti , five Canonici , five
Monachi, Abbatum arbitrio revocabantur; ex quo
fa&um eft, ut & cum praefcripfere Concilia , ne
nifi fgculares vel Parochi, vel Vicarii Ecclefias ad
gubernarent , faeculares quoque Parochos Vicariof
que fibi adfciverint Abbates, & ad arbitrium re
vocabiles: donec tandem poftremis temporibus Pon
tifices & Concilia pervicere, ut nonnifi perpetui ,
feu Parochi, feu Vicarii Ecclefiis praeficerentur.
In iis quae fuprà hoc ipfo capite difceptata funt,
alias quoque adnotavimus hujus rei rationes, fcd
 º

DeBeneficiis, Part ILib.II. Cap.xxvII. 3O5 -

haec poftréma omnium videtur fuiffe frequentif. unicum & perpetuum , qui firicera charitate ei ' ad
fima . Qgi toto orbe Chriftiano fuperfunt Vica glutinaretur, confuleretque; clim ex adverfo Vi
rii Parochive revocabiles , hujus generis funt. Ad
carii revocabiles inflar mercenariorum fint, chari
hos maximè pertinent Concilii Tridentini Decre tatis expertes, in ftabiles, ' parum chari gregi , pa
ta , Ediâaque Chriftianiffimorum Regum, de qui rum venerandi , ideòque parura utiles. Denique
bus mox a&uri fumus. Denique conducebat üti nullo non loco Tridentinum Vicariorum perpetui
que ad Monafteriorum difcipliñam, ut Clauftralia tati fuffrågatur. -

-Qfficia revocari femper poffent; at quòd ad Bene XII. Haec Tridentina Decreta Regio Edi&o
-ficia fpeétat, aliud femper fenfit, aliud experta eft confirmavit Ludovicus XIII. anno 1659. edicens,
i Eccleſia . - -

ut Parochiæ Abbatiis, Prioratibus, Ecclefiifqué

X. Poftremò denique ita praecipit Tridentina. Cathedralibus, Collegialibuſque unita, Vicario
Synodus, ut Epifcopi perpetuos ubique inftituant deinceps perpetuo adgubernanidae delegentur. Art.
âvicarios, nifi utilitas alicujus Eccléfie diverfum 1 1. Nec minùs aperta funt verba Declarationis Re
<aliquid eis perfuadeat in Parochiis illis omnibus, giae anno 1657. qua edicitur, ut . Archiepifcopi,
qug Capitulis, vel Monafteriis, vel Conventibus Epifcopi praecipiant Abbatibus,Prioribus,Capitufis ,
-unitg funt ; utque congruentem eis adfignari jubeant aliiſve Eccleſiaſticis, qui primitivorum Parocho
penfionem, Beneficia Curata, que Cătbedralibur, rum jura in Parochiis confecuti funt, ne deinceps
Collegiatir , feu aliis Ecclefíi, vel Monafleriit , Be eas per Vicarios revocabiles regant, fed idoneos
meficiis , feu Collegiis , aut piir loris perpetuò unita Epifcopis præfentent Presbyteros, qui ab illis Vi
€r ammexa reperiumtar, per idoneor Vicarior etiam carii conftituantur perpetui : nifi præfixo autem
perpetuo* , mifi ordimariir pro bomo Ecclefiarum regi tempore praefententur iftiufmodi Presbyteri, deli
mime 4liter expedire videbitur, animarum cural gant Epifcopi ipfi , quos perpetuos ftatuant Vica
•xerceatur , Ĝrc.. Seff:7. c.7. Alibi tamen Triden rios. Art.29. Memoires du Clergê .. Tom. 1. pag.2o1.
4ini Patres copiam 7 fecere Epifcopis temporarios Quae Regia declaratio petenti Clero conceſſa eſt.
adjungendi Vicarios Parochis iis , qui curii pieta Caeterùm laudatur à me nonnunquam Edictum an
te abundent , fcientia neceffaria deftituntur. coad ni 1619. quod verè in Superiori Senatus Parifienfis
3utore* aut Vicarior pro tempore deputare. Seff.z r. promulgatum , regiftratumque fuerit, dum Rex
•.6. Sed horum tempóraria cum effefcaufa , & ipfos ipfe praefens ea majeftate & pompa adeffet , qua
quoque temporarios effe par erat . Utcumque per folet vernaculè dici Leétum Juftitiæ tenere; quod
petui dici poterant, qui à Parocho removeri non que ea multa contineantur luculenta cum primis
poterant, quandiu eodem vitio laboraret. Sanxe Difciplinae Capita : quanquam non me fallat, ne
re iidem Patres, ut Epifcopi Parochias alias ab quaqüam ei deinceps fummam iliam conftitifTe au
aliis difterminarent , ubi promifcue erant , & fuum thoritatem , nifi iis in rcbus, quae poftea Parlamen
cuique gregem addicerent , nec Parochos effe ibi ti vel Majoris Confilii Senatus confultis corrobo
finerent nifi perpetuos. Diftin£to populo in certar ratæ funt , ut legum deinceps inftar habeant. *
- * ..., x
propriafque Parochiar , unicuique fuum perpetum pe
¢uliaremque Parochum affigent . Seff. 14. c. 1 3. Pro
hibuit dénique Tridentinâ Synodus converti in. be
neficia ſimplicia Parochias, creato Vicario perpe CAPUT XXVIII. P.4. 1. 1. c.3o. ,
, tuo, qui portione congrua dotetur: Beneficia que
•uram amimarum ex primgva eorum imftitutiome , De Beneficiis quae Clericis aliis loca
aut aliter quomodocumque retinent , illa deincep*
fim fimplex Beneficium , etiam affígnata Vicario per bantur, vel ad Firmam dabantur.
.
Þetuo congrua portione, non convertantur. Seff: 1 5 . - -
-

£.16. Quod ad Vicarias autem perpetuas, que I. Ut illuderemt legi Ecclefiaf?ic« , plura fimul ba
haćłenus infitutę funt ex hujufmodi Parochiarum beri vetamti Bemeficia , quæ cura, vel refiaemti& effemc
iniqua destitutione, omni virium contentione eni ohnoxia , umum Titulo , alterum ad Firmam retume
tentur Epifcopi, ut idonea & larga fructum por bant . -

tio illis decidâtur. II. Laici de obtinemdo Bemeficiorum Titulo defpe

XI. A^ Congregatione verò Concilii multae ef ranter , Firmam ambiebamt. H«c avaritia ludibria â
fulferunt Declarationes, quas operae pretium fue Comciliir damnata. ". . .

rit hîc adferibi. Nimirum Vicarios perpetuos in . III. Firm& iftiufmodi qua fpiritualia erant. Beme
IParochialibus aedibus refidere debere. Ita refert ficiorum compleélebamtur. -

Eagnanus : qui mox hanc ventilat quaeftionem -.
In L. 1. Decr. part.z. pag.386. An Capitula Eccle
ſiarum Cathedralium & Collegialium teneantur per
petuos conftituere Vicarios, quibus curam anima
Trum delegent. Et refpondet quidem ille, 1. te
neri ad Parochias, quae Capitulis unitæ funt; cum
Canonici , qui Parochias habent Dignitati vel Prae
bendae fuae unitas, aßringantur Vicario eas perpe
tuo commendare, Capite , Extirpamdx , 5. Qgi ve
rò. Perpetuum ó• idomeum baheat Vicarium . Et cum
Bonifacius VIII. cogat Mouachos ut ne nifi perpe
tuos inftituant Vicarios in Parochiis fui juris . Cum
Ant perpetui, &• mifi per Epifcopor, & ex caufa ra
tionalibili, mequeant amoveri. In Sexto de Capellit
Mona. c. r. Quod & à Concilio Tridentino jam di
ximus confirmatum fuiffe . Seff.7. c.7. 2. Si Paro
chiae intra eandem fint Ecclefiam_, Capitula qui
bus imminet animarum Cura, poſſe Vicarios revo
cabiles accerfere : eifque eam farcinam impone
re , fed optatiffimum fore , ut Papa conftitueret ,
ne nifi perpetui Vicari ftatuerentur: ut Parochia
quaelibet proprium haberet Paftorem fponfumque •
Tom.I.
IV. Juft« erant tamen cauf& Erclefiar locandi .
V. Firma, quibur Laici imterdicebantur , tempora
les Beneficiorum fundor & proventus comprehende
bant .
VI. Rigor ille Canonam mitefcere imcipit in lairo*.
VII. Exulaverant ab Italia hx corruptel«. In Ga!
lia tolerari caepere Laici ad Firmas ifas anhelantes,
quamdo defitum eft timeri , ne ut olim Firmarii im
ufurpatorer evaderent.
VIII. Antiquior in bis Eccle/ & ufur.
I. TN Concilio Londinenfi anni 1 , 37. eorum
fraudulentia confixa eft, qui opulentarum
Ecclefiarum mon Titulumn, fed Firmas, feu loca
tiones perpetuas aucupabantur ; ne fi earum con
fequerentur titulos aliis prorfus Beneficiis exueret*
tur ; interim verò Firmae obtentu reditus Ecclefiæ
omnes corradebant, penfione perrnodica Titulari
conceffa. Praepoftera omnino haec erat rerum per
turbatio , qua Titularis qui dicebatur, penfione (o
lùm gaudebat : & qui Firmarius erat in fpeciem ,
re Beneficiarius erat • Audrvimur quod vacamte pim
9-9 ‫ﺁیت‬ ‫غ‬84
306 .^ vetus & nova Ecclefi æ Difçiplina ;
zopow approbatis. Ne tam quidem locari
gui Eccleſia , quan quidam optahat habere , nee
.famem audebat, ean» recipere ut perfoma , me, aliiw ip
/o jure Beweficij, privaretur s callidè proeuravit , uf
Eccle/ia illa fibi ad Firmano perpetuà traderetur : its
quod modicum quid inde folveret alii momime perfo
nat%s , fíbique totum retiueret » Cam·9»
II. Quifi & laici cum Béneficiorum Titulo ar
cereutur, Firmas extorquebant, & co fuco pro
ventus Ecclefiae invadebant omnes , UJt huic male
obviam pofthac iretur, ftatuit hoc Londimenfe Con
cilium, ut ne ad firmas Beneficiorum laici unquam
admitterentur: Cum laicis dari Eccle/tar ad firmat
Jît pemitur inhoweffum , &c. utque ne Clerici quidem
Eas obtinerent, nifi ad quinqùennium ; quo elapfo
cas rurfum impetrare non poffent , nifi alius quif
piam interim eas adminiftraffet • Ner laicis umquam,
wee perßmi, etiaw Ecclefiaffici* wltra qwimquemmium
ieccleſe ad firmam concedanotur, nec finito quinquen
nio renovemtur eiſden, niſº priºr ipſar habuerint alii
mediat?. Can.8. Denique ftatutum eft, ne locatio
nes ißiufmodi fierent, nifi Epifcopo & Archidia
cono confentiente. Quod idem Decretum fuo cal
culo munivit Synodus Vorceſtrenſis anni 124o.
Prohibuit Concilium Burdigalenfis provinciae
apud Campiniacum anno 1 16o. ae unius Ecclefiae
Parochus alterius firmam ambiret, addita poena pri
vationis Beneficiorum : nifi fi hanc eis farcinam
Epiſcopus ingeſiſſet. Reſtorer Parochialism. Ercleſia
vun" alia, ad firmam non præſumanr recipere ved te
avere fab pema proprii Beneficii smiſſionir, miſſ hor pro
cederet de nofira dicentia fpeciali. Can. 13.
III. In mentem ftatim venit , has Ecclefiae leges
non tam ad terras, fundos, feudofque Ecclefiae tra
hi debere, quàm ad Ecclefias ipfas, ad oblationes,
primitias, decimas, & quod {ermone , vernaculo
Cafiiale dicimus Ecclefiae. De folis enim hîc agi
*ur parochiis, quarum proventus his maximè fùb
ſidiis conſtant. His meritò laici Firmis interdicun
tur. At fundorum agrérumque Firmae laicis magis
quàm Clericis congruere plerifque videntur. Per
mittuntur hîc Clerici has obire Firmas per quin
quennium , At fubit animum vix debuiffe eos tan
fo fpatio temporis his agrorum j avocamentis ab
duci, & alienari à piritalis miniterii fui deli
С119 . - aliis fubfcribere videtur juftis locandi caufis, quàm
. _ Londinenfe ipfum Concilium anni 1268. aßipula
ri videtur huic fententiæ , cum locari & ad firmam
dari vetat Dignitates , Officia, Decanatus, & juri(.
diétionis Ecclefiafticæ reditus , Poenitentiariæ, ob
lationum. & facramentornm. Ne dignitater, vel offì
cia , puta Decamatus , vel provewtur ex Eccle/ìaßacae
vel fpiritualis jurifai&vowfr exercitio , feu ex pemitem
tia , vel Altari , vel Sacramentir aliis quibuflibet "Zºt"…
miemter mullo modo comcedantur ad firmam.' Cap.v r.
Novæ in hoc C9ncilio decretae in eos funt pœnæ,
qui laicis £cclefias locarent, vel ultra quihquen
riium Clericis , vel Ecclefiarum ipfarum Patrónis,
છે quibus majus, imminet periculum, ne fuae eas
fubjiciant ditioni, Sed illud præ cæteris prohibi
tum , ne Monachi conducerent Ecclefias, earum
ve domos aut fundos : Mamerium , Ecclefiam , poffef
Jfomer , vel aliæ quælibet boma. Cam.44. Eo enim.
præter profeffionis fuæ regulas implicarentur Mo
nachi negotiationi: 4a firmam qua mercationir in
Jºar hahet. In hoc Canone patet fecerni Ecclefias
à domibus , terris , fundifque. Concilio Budenfi
anni . 1279. Canonici Reguläres eadem lcge & pr^
hibitione conftri&i fuere. Ne Monacbi, vel cano
amici Regularer, Ecclefias ad firmam recipiamt, ve!
вонdисарt . Сат.б.у.
IV. Erant tamen caufae juftiffimæ , ut Ecclefiae
conducerentur ... In Concilio Cantuarienfis Provin
ciae ad Lambethum anno ma81. prohibitae fiint fir
Jnæ »,Hifi eas approbaffet Epifcopüs, neceffariis cau
fis adducius; Ni ex caus necariis, per fues Fpi
-
mtÉt
醬 ಶ್ಗ Clericis virtnte praeditis,& ಶ್ಗ
mi Epifcopi obnoxiis; profcriptis colJufionibus iis,
ubi daici Ckericorum nonnime abiitantur. Denique
in iftiufmodi comtra&ibus pars aliqua pinguior re
dituum Ecclefiae pauperibus ab Epifcopo adjudi
«canda eft. Pimguirportjo, #uri wvnfmaferumdèm arbi
trium Epifcopi affigmetur , fub tefbmvnio quatuor fide
lium Parochiamorum eifilem fidelitererogaovds fnugeri
bus. Can. 15. In Concilio Redonenſi anni 1275. Idem
flatutum fuerat , Fimariifque cdmfirendáta fuerat
hoſpitalitas, Nulla Parochiali Eccleſia concedatur
ad firmam , mt£ juxta Diœcefami arbitrium firmario
tamta portio relimquatur, quàd Chrifti pauperibuo va
leat comdecemr £0/pitawlřt* =xbikeri ..Caw.*• "Cartikium
in Caftro Guntherii, habitum anno az71. portio
nem congruentern Capellano tantüm fervaverat :
8i aliqua meręfftäte contingat, quòd aliqms Ercl«fiw
alicui tradatur ad firmam , talir portio fru£fum Eo
clefe refervetur Capellano, quòd ex eo valeat faſten.
tari. Can.5. HLangeacemfe apnd Turonas Goncilium
anni 1*78. voluit ut Epifcopus ipfe fnmmnam A£.
firmationis feu conda&ionis diffiniret, quando illam
vonfenfu fuo approbaffer. Ne tuur ad arhitrium Re
ctoris Ecclefa taxabitur firma, fedad judicium Dia
cefani. Can.8, Statata Synodalia Rotomagenfia an
ni 1245. fibulam difciplinae hujus laxarunt, con
ceffa CapeHanis Parochifque licemria, nt praeter Pa
rochiam Capellamque propriam, alterius Ecclefiæ
fed unius tantùm firmam adminißrarent; quamdo
& neceſſaria ſubeſſet cauſa, 8 Epiſcopi conſenſo
non deeſſet: Ne pluſquam unam habeat ad firman,
érr. ex caufa mereffaria, de mqfºra licentia jperiali,
Synad. Коton, p.ъ б4.
Nemaufenfis Synodus anni 1 184. caufas ißas emu
cleat locandi futuros Ecclefiae reditus; nimirum fi
Prior vel Re&ór ad Thcologica ßudia proficifca
tur. At ne tum quidem firmam Ecclefiæ admini
ftrare poffint. ved Regulares, vel laici, nec fine
Epifcopi confenfu quifquam alius. N;£ Prior, fas
He&or illius Errfefiae ad fludiwm Theolegi* ire velwe
rit. Cap.13. Synodus Exceſtrenſis anni 1187. poſt
interdi&am locationem jurifdi&ionis Ecckfiaßicae ,
Dignitatum, Officiorum , Sacramentorumque : noa
diutinae Beneficiariorum abfentiae propter rationes
Canonibus confonantes. Longa peregrinatiomir forfí
tam , vel fudij caufa. Synodus Ciceftienfis anni 1 x89.
non omnes damtiat omnino locationes, fed eas
dumtaxat, quae Monachis finmt, aut Patronis, aut
denique laicis. Santonenfis Synodus eos excommu
nicat , qni injuffu Epi(copi Ecclefias dant ad Fir
mam. Synodus Bajocenfis anni 13oo. firmas ommes
damnavit, quas fieri contigiffet fine fpeciali Epi
copi mandato: nec permiſit, ut unius Eccleſiae Pa
rochus alterius Firmam in fe reciperet, nifi Vica
rium perpetuum fua ipfe in Ecclefia haberet. Inter
dixit denique, ne Decani Decanatus Rurales an
nuo pretio iocarent, quod eò Jurifdi&ionem Eccle
fiae nundinarentur; quanquam is vigeret ufus, ut
IDecani ifti poenas infligerent pecuniarias, ejufque
pecuniæ rationes redderent Archidiaconis • Hea ta
men quod de ewendir jurati fuperioribus refpondebuwt •
Cap-48. 49. So. 98.
V. Necdifimulamus, his prohibitionibus inne
&i domos, fundos, agros, decimas , bonaque alia
ÌParochialium Ecclefiarum, qu£ ¥ocari nunquam.
poterant laicis, nec nifi ad quinquennium Cleri
cis, nec denique nifi Epifcopus annueret. Syno*
«Jus Exceftrenfis anni 1287. graviter expoftulat,
quòd laici, Ballivorm nomine palliati, conduce
rent, incolerentque Domos £cclefic, cum uxori
bus & liberis, quod Ecclefiis & offendiculo erat
& detrimento. Eccle/iar laicis comcedi ad Frrmam,
fub mvmime Ballivorum , im quarum domibur pr£fw -
f/2ff77f
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.XXVIII.
mwmt eam uxoribur &• familia habitare , im grave rum Officia, qui juri dicendo præficiuntur : Ne
frandalum & difpendium Ecelefíarum. . Cap.23. Id qui* Pr&latus , cujufcunque fit dignitatis , fuam?
ipfum mox vetätur de ipfis Decimis, de terris Ec Juriſdictionem & munera ulli Commiſſario ſeu Col-,
clefiarum liberis, & de aliis, quibufcunque Eccle letiori, licèt Ecclefiaftico, plur offerent i , pro pecu
ſiarum patrimoniis. Interdicentes, ut terra libera
Ecclefiarum , decima, vel quaque alia ad Ecclefiar
pertinentia , propter pericula, quæ de facili eximde
poffumt comtingere , fub ammuo cenfu ad Firmam
daicorum non concedantur.
Concilium Compendienfe anni 13:9. id ipfum ſu locari. Conceſſum eſt & Capitulis Monaſteriiſ
prohibuit Prioribus Regularibufque: Ne jura , re
ditur, aut poffeffìomer Ecclefia , alicui ad vitam feu
: aliquod mom modicum tempus , pecumia exinde re
cepta, quovis modo concedat ſine # Diæceſa
ni. Can.4. Item Concilium Lambethenfe Provin
cig Cantuarienfis anno 1 33o. Nullur Clericus ali
quod Beneficium Ecclefiaficum alicui laico tradat
ad Firmam, mec etiam fruétur decimarum, ante
feparationem earumdem , eir vendere prafumat.
Cam.8. Clericus, quem fibi Beneficiarius quifpiam
Procuratorem Generalem fubftituit in adminiftratio
ne Beneficii fui per abfentiam fuam, offerri antè
debet Archidiacono & Decanorum Ruralium coe
tui: Archidiacono &• Capitulo pr«fentetur. Anno
1339. Benedi&us Papa XII. venit, ne Canonici
IRegulares San&i Auguftini'agros locarent fuos, fi
ne neceffària, vel útili caufâ, multifque fervatis
& formulis & cautionibus: Sine caufâ neceffaria ,
vel utili loca fua admimiflrationi commiffa vel pro
vemtus locorum ipforum ad Firmam tradere , vel lo
care non prafumamt, &e. Concilium Londinenfe anni
1341. damnavit eorum ludificatorias artes , qui in
contra&tibus firmarum Clerici laicique nomina ad
fcribebant, ut laicus unus Firmam obtineret, Cle
rici nomine obumbratus, domofque Ecclefiae cum
familia fua incoleret , non fine fcandalo Parochia
norum. In Eeclefíarum manfi, &• domibus eum uxo
ribur morantur, 3rc. unde fcandala pullulant , órc.
Can. 3.
VI. Concilium Narbonenfe anni 1374. tolerare
vifum eft has firmas, five Ballivias, dummodo ne
ad vitam, nec ad certum etiam tempus concede•
rentur , fed revocabiles femper effent : Nullus mo
flrum , mec Pralatur , Capitulum , vel fingularir
Perfoma , Balliviar, Scribaniar , feu alia officia ,
ad nos feu Dignitates vel Beneficia noftra fpettan
tia pofft de »atero alicui concedere ad vitam ejur ,
fed ad beneplacitum dumtaxat concedemtir . Cam.7.
In Conftantienfi Concilio decretum eft , ut Cardi
nales, qui Abbatias Prioratufque Conventuales
commendatos haberent, ubi duodecim effent Mo
nachi , Vicarium ſibi Generalem in ſpiritualibus &
temporalibus deligerent; in aliis verò ubi minor ef
fet humerus Monachorum Vicarium in fpirituali
bus , temporalia verò adminiftrarent per Cleri
cos, quantum fieri poffet: Quantum poterumt , per
Ercle/iafiicar perfomas boc faciant ; denique ne •
Beneficia fua laicis locare, aut ad Firmam dare •
poffent : Nulli autem laico monaßeria , aut Beme
ficia hujufmodi , locent , aut ad Firmam , 6r ar
rendamentum dent. Conc. Gen. tom. 12: pag.1455:
Ita paulatim mitefcebat aufterior olim adversùs
laicorum firmas difciplina. Accipe & hasalias eju{
dem mitigationes. Constitutiones Synodales Archie
pifcopi Dublinenfis anno 1 5 18. minùs improbare
videntur locationes Beneficiorum Clericis fimul &
laicis factas. Conceſio vel firma fatta laicis de bo
mis quibuſeumque Eccleſiaſticis ſine aſſiſtentia Cleri
eorum , ef ipfo jure mulla. Concilium Bituricen
fe anni 1 5 28. prohibet hoc tantùm : Emenda, im
poſterum non # ad firmam ; mec etiam ju* fí
gilli dominorum Pralatorum . Conc. tom. 14. p.389.
418. Concilium II. Colonienfe anni 1 549. non .
damnavit etiam, nifi eos qui Jurifdiétionem certo
locarent 鑒 aut certa pecunia diftraherent co
- от.I. - Q-գ 2
307
mia, aut pro certo ammuo cenfu , committat vel ven
dat fub parna excommunicationis. Ibid. p.64r. 645.
Apertiffimè in hoc Concilio conceffum eft , ut agri
colis laicis agri Ecclefiarum locarentur: Poffumt co
lonis ſacularibus Eccleſiarum pradia ſub annuo cen
que , fundos proventufque omnes Parochiae , ut
Parocho permittere poffinit pro moderato cenfu , dum
Parocho^ fupereffet , quo `convenienter fuftentari
poffet : ut ei fuperfit boneßus &• fufficiem vittur
&• veflitur. Quae ideo huc retuli, quòd hæc vi
deri poffet locatio fa&a à Parochis primitivis Pa
rochd titulari omnium Ecclefiae Parochialis redi
tuum , fub dum
annuoanno
cenfu, vel Cardinalis
penfioné. Polus in
Denique 1 5 56.
reformationem incumberet Cleri Anglicani: inno
vavit ille quidem priftinas Conftitutiones Conci
liorum Angliae , ut Digmitates , vel Officia, Deca
matur , Archidiacomatus, fíve proventus ex jurifdi
ctionis ſpiritualis exercitio provenientes nullo modo
locentur, ſeu dentur ad Firmam. Ibid. p.1753
Itemque nie Beneficia amplius ultra annum loca
rentur, niſi conſenſus accederet Epiſcopi: Reliqua
Beneficia ultra ammi fpatium , fine ulla innovatio
mis ſpe , ad locationem, ſeu Firmam concedere me
mini liceat , prater Ordinarii comfemfum. Sed ge
merali interdicto laicos à firmis bonorum Eccleſia
fìicorum arcere abftinuit. Admifit ergo & illos ,
ſed modo & limite certo ac definito. Quo liquet
paulatim hanc in Ecclefiae difciplina mutationem
ſenſim & lentiſſimè factam eſſe.
At poflremò tandem Narbonenfe Concilium an
ni 16o7. ne improbavit quidem locata laicis Bene
ficiorum praediâ, dum ne laicus Ecclefiæ condu
&hor in fe reciperet curam officiorum & facrorum
munerum in Ecclefia defungendorum ; fed ut Be
neficiarius partem proventüüm fepomeret , adfigna
retque Presbytero, quem antè Epifcopo obtuliffet •
Beneficiarii fruéìus Beneficii laicis , aut aliis qui
bufcunque arremtamdo, mom apponamt claufulam , quod
Rentarii Ecclefi« fervitum facere per fe ipfos , auf
per alior temeamtùr , fed penfiomem ab Epifcopo Py*
Jefervientibus Ecclefia defignamdam refervabunt ; &
Presbyteror pro fervitio faciendo per Epifcopum ap
probaádor prafeiìtabunt , &c. Can.32. Ubi manifs:
fìum eß aâmitti indifcriminatim laicos, Clericof
que, ut eis Beneficia locentur, dum Epifcopus
ipfe definiat quantam redituum portioncm perc£
pturus fit Pre$byter, qui abfentis Beneficiarii vi
ces & officia implebit .
Quo priùs fìudio firmæ & locationes laicorum »
eodein poftea prohibitæ funt Emphyteofes, quae
plures in annós quàm finerent Canones produce
bantur, & quidein fine confenfu Epifcopi. Noa
tacuit Concilium Burdigalenfe anni 159o. quàm ad
verfae canonicis effent inftitutis Emphyteoticae bo
morum Ecclefiae locationes. Bemeficiorum Ecclefiaßi
carumque rerum locationes , in emphyteofin conceſſio
nes óre. fantimis Canonum Confitutionibus coº
traria, damnofum furceforibus prejudicium , 6 ger
tum Ecclefia äetrimentum nom rarò afferre confite
verunt. Öap. 3. Itaque prohibentur in pofterum hg
in longinquum ႏိုင္တူ , nifi eas Ecclefiae uti
ficiorum bomâ in emphytevfim concedat, Nemo
les fore cömpertum habeat Epifcopus; vel adBene
lon
gum tempus locet, ní evidens Eccleſie utilitar Epi
feopi judicio aliud poftularit : Paulus II. Papa re
fciäerat locationes 'omnes ultra triennium produ
&as. Extrav. Ambitiofa. Refcidit & Tridentina
synodus fa&tas in longius tempus : Seß.15.£?£•
vII. Mirum accidere nemini debet , fi nihil ha
&c
308: Vetus & nova Ecclefiæ
&tenus de Italia dixerimus, In promptu ratio eft ,
quòd nullis ei cautionibus iſtiuſmodi opus eſſet,
cum integrum ibi cuique effet Decimas ' & quæli
bet bona Eccefia locare & conducere . Refcripfit
Innocentius III. in caufa Abbatiæ cujufdam in An
glia , poffe pro antiquo more locari Decimas, dummo•
do ne in feüdum darentur , vel alienarentur, tametfi
in Concilio Angliæ fecus ftatutum effet aliquid.
Ita tamen quod hujufmodi locatio ad fundum vel
aliemationem mom videatur extendi. Cap. Veftra;. De
loca & comdu£to. Etfi diffentiret Pontifex à Conci
liis tum non Anglig tantùm, fed & Galliæ Ger
maniæque : fua tamen illi ratio conf}abat judicii ,
conftabat & Conciliis iftis, Quod enim in Italia ,
intentatum & pene inauditum fuerat, id in Gal
lia , Anglia , Germaniaque ufitatiffimum fimul &
luétuofiffimum experti erant Epifcopi , laicos ex
conductoribus proprietarios, feudatarios, uſurpa
torefque factos efe, Decimarumque partem maxi
mam involaffe , quas infeodatas appellabant, quòd
cas inſtar feudorum patripmonio ſuo adjunxiſſent .
Quo circa & huic ಘೀ parendum fibi
non effe cenfuerunt Epifcopi noftrates, nec vel tan
tillum tunc quidem refrixerunt à locationibus iftis
profcribendis: haud ignari probari Pontifici ipfi
$emedia nova, & Provinciis quibufdam peculiaria,
ubi novi & peculiares graffabantur morbi, quibus
ne afflata quidem unquam effet Italia, - VII. De poteßate damdi baptifmatis •
Non ergo antè his fe cautionibus munivit Eccle
fia adversüs laicorum graffationes , quàm occiden
te Caroli Magni ftirpe Imperatoriâ,” illi paffim & .
diu & impune in res Ecclefiae omnes mafius inje.
cerunt , His malis nec Italia patuit, nec Hifpania;
quo circa nec eadem illic circumfpe&io fuit ädhibi.
ta. Poftremò denique ubi diutinâ illa laicorum ab
Ecclefiae rebus vel adminiftrandis, vel locandis , &
vel utcumque attingendis, abftinentia , & fejunétio,
priftinorum latrociniorum memoriam abolevit; tunc
denique & in Gallia , & in Anglia, & in Germa.
nia , perinde ut alibi , & ut quondam ad locatio.
nes agrorum Ecclefiæ admifTi funt laici.
VIII. Juvabit tamen obfervaffe , ne Augußino
;།།tt་ཤཱ" ipfi , quo nemo inter Ecclefiae Chrifti Præl
illes à temporalium rerum cura alienior, vel veri.
tatis fempiternæ contemplationi addićtior ne ei
quidem , inquam , placuiffe , ut nifi Clericis rerum
Ecclefiae adminiftratio crederetur, Domâ, Ecclefi«
curam , ommemque fubftantiam ad vice, valentio.
sibus Clericis delegábat & credebat. Ita Pomdiùs
in ejus vita : Cap. 14. Eadem Gregorii Magni mens,
eadem provideritia; ut confiantiífimè iàiéíïíïìï.
do . Ecclefiae patrimonio fummoverentur, & armis
agrifque tantùm vacare finerentur. Nemá laicorum
quodlibet Palatii mimiflerium , vel Ecclefiaflicum pa
*rimonium procurabat , fed omnia Ecclefiifiici jári,
munia Ecclefiaftici viri fubibant , mimirum iaiei,
ad armorum folam militiam ;. vel agrorum curam
ºntinuam deputatis. Joan. Diac. in vita Gregor.
3M38. L. *• c. 1 5. Si conftanter ea ratio fervata füif.
fet , nec inter Clericos tanta ex otio ſupinitas, nec
inter laicos tanta bonorum Ecclefiae depraedatio
fuiffet. Et tamen referetur infrà fuo loco Chryfofio.
inu$ , cui in votis erat, ut Ecclefiae fundos omnes
reciperent laici , & onus in fe reciperent alendi
Cleri, cui tunc^ non alia cura, non ulla voluptas
alia cordi effet, quàm cœleftiüm conteinplatió &
procuratio falutis Fidclium. Sunt ergo hinc & hinc
commoda , funt & incommoda, ideò & in his pro
ប្លុយ។ varietate alternat Ecclcfiarum diíci
plina , -
Diſciplina -
નિસાન્ટાન્નાન્માનાના-નાન્મમાં માનસ
De Diaconis, Subdiaconis, aliifque
minoribus Ordinibus ,
-
C AP UT XXIX. P.1. L.1. c.2;,
De Diaconis per quinque priora Ec
clefiæ fæcula.
I. Efferehant ſeſe ſupra Presbyteros Diaconi ſua,
paucitate inflati. Illor deprimebat Hieronymu* , obje
£}a occafione eorum inftitutiom i* , mimifferio viduárum.
II. Idem tamem alibi extollit Diacomor , ut propter
facrificii minifterium infiitutor .
III. Probatur mimiferium viduarum imftituendit
Diaconis occaſione prabuiſſe, non cauſam -
IV. Habent ex Hieronymo damdi baptifini pote.
ftatem.
V. De ſeptennario Diaconorum numero in urbo.
Roma , -
VI. Eorum fuperbia caufa hac fuit altera , quę
apud Epifcopum plurimum poffent.
VIII. Imo & reconciliatiomir per Eucharijiiam ur•
gente neceſſitate. -
al
IX. Probatur poenitentes in extremis agentes ,
ſentibus Presbyteris, per Euchariſtiam ſolam reconci
liator fuiße. - -
X. Prohibetur Diacomir , me Miffam ampliu* c*
lebrent. -
XI. Eorum in multis & refringitur, ®* deprimi*
tur potefar .
XII. Prioribus quinque faculir jus im Prefbytero!
mullum Diaconi umquam obtimuere , nec Archidia
coni .
XIII. Diaconorum ea erant parter , immimemte
perfecutiome , animare fideler , & armare ad marty
rium .
XIV. Ecclefi« Graca ftatuta de Diaconorum Օf
' ficiir .
xv. Jur Diaconorum ſub Epiſcopo, «mulum Im?“
rii Cbrißi fub Patre. - -
xvI. De potefiate pradicandi & legendi Evan
gelii •
I. Ar*UM efferrent fe & infolefcerent . Diaconi
C adversùs Presbyteros , procacem han£,au*
daciäm repremit Hieronymus, revocata & fubj$*
&a eorum' oculis hoc
primæva
gine. Diaconus habet utriufque . Qrdinis
à prima fui 93''
, inſtitutio
ne, ut fit menfarum & viduarum miniſter; Epijt.
ad Evag. At vero Presbyteri, Epiſcopi & Apollo
li nomiha promifcuè habentur ferè in novi Tefta
menti facris paginis. Eo fe nomine induit 燃
nes in Epifi6li$ : Presbyter ElegiaEcclefiae
domina • aliculus
£*****
ter Cajo cari/ino. Paulus verö
Presbyteros álloquens, Epifcopos nominat : 4%
dite vobis, & cunto gregi, in quo voi pºſtº Spi
ritur Sanétur Epiſcopor. Attor.1o. Compresby:
rum fe Petrus ipfe & Collegam Presbyteroriim 1°%.
bit. Presbytero; in vobis precor, Compre:£y**'
t eftir paſſionum Cbriſti. Aperitu deinde Hierony
mus, ünde orta fit tam aliena à . ratione arrogamº
tia Diaconorum. Nimirum ab ipforum pauc''?
te, quae in pretio ſolet eſſe: cum Presbyteros :
titúdó fua ßenè defpicabiles fecerit. Qg* ಶ್ಲೆ:
tatem, de qua ortum eft fupercilium in l;3** -
clefi« , venáicat ? Omne quòd rarum eft pla* †.
titur. Diacono, paucita honorabiles, Preº
b comtemp
furba, emptibiler f
facit • II. Dia
-
 De Beneficiis, Part. I. Lib.II. Cap.XXIX.
II. Diaconorum tamen ordinem magno pretio
fe habere palam profeffus eft Sanétus Páter . In .
tertio eos facerdotii locat gradu : In tertio gradu.
Epift. ad Heliod. EpifcopisTemper illos Presbyte
rifque confociat, ut qui cum eis in illum primae
vum concrefcant Clerum, quem Chriftus inftituit.
Clero enim illi quem fuprà laicos Chriftus evexit,
Diaconos, Presbyteros, Epiſcopoſque vendicat. Si
tollit ordinem Tabernaculi, Templi, Ecclefi« , necqui
quam Epifcopi, fruftra Preryteri , /îme caufa Diaco
mi • L. z. adv. Jovim. Eadem illos, qua Presbyteros,
& Epifcopos ' continentiae fibula conftringit , ut
ejufdem nimirum confortes Sacerdotii . Nom mihi
:irafcamtur, fed Scripturis Samęfir , immo Epifcopi r ,
cór Presbyterir , cór Diaconir , ó“ univerfo, choro Sa
cerdotali & Levitico, qui fe moverunt hoßiar of
ferre mom poffe , /î operi ferviant conjugali . Im Apo
leg. adv, Jovim, Profitetur ergo inftitutos primo
fuiffe Diaconos ad altaris & facrificii minifterium ;
cum ea de caufa legem caftitatis intaminatae eis in
dicat , componatque eos cum Mofaicis Levitis,
quorum inftitutio, & à Deo ipfo proficifcebatur,
& ad facrificia pertinebat. Ita enim rurfus ad
Evagrium : Et ut fciamur traditioner Apoftolicas
fumptar de veteri Teftamento , quod Aarom , &* fi
/ii ejus , atque Levit« fuerumt , hoc /ibi, Epifcopi ,
് Presbyteri, & Diaconi vendicent in Eceleſia,
Epiff. ad Evag. Profeélò Levitis multo inferiores
eſſent Diaconi, ſi ſoli menſarum & viduarum mi
nifterio dicarentur. Non ita certè fapit Hierony
mus, cum in fummo illos Ecclefiafticarum digni
tatum collocet culmine, una cum Presbyteris &
Epifcopis: Ecclefia multis gradibus confijlem , ad
ultimum Diaconis , Presbyterir , Epifcopis fimitur .
Adv. Lucif - -
III. Do&iffimum ergo Patrem conciliabis fibi
fi dicas, viduarum miniferium intitutionis Dia
conorum occafionem fuifTe , non finem: id verò il
lis propterea objici, ut eorum faftus detumefceret.
Eatendum eft enim , viduarum menfis cum vacare
jam nullo pa&o poffent Apoftoli, & effet ea cura
aliis mandanda, inde fumptam Diaconos eligendi
anfam • At cum cura pauperum mandatæ funt illis
& partes facri Altaris minifterii & praedicandi Ver
bi Divini. Tum enim necdum fejunéta erat menfa
communis à facra. Unde & primus Diaconorum .
tum creatorum Stephanus tanto ftatim exarfit æftu
promulgandi Evangelii , ut primam, fibi martyrii
lauream pararet. Apoftoli ergo ipfi utrumque mu
nus , utrumque minifterium Altaris , & verbi in
Diaconos à fe transfundere. Verùm ut neceffitati
ei fervirent , quae magis urgebat, utque in præ
dicatione verbi toti effe poffent, rerum tempora
lium & alendorum pauperum cura abfolvi fe vo
luere, & in hanc primò Diaconos vocaverunt.
IV. Ideo ex eodem Hieronymo Baptiftni mini
fìrandi. poteftatem habet Diaconus, fi modò ab
Epifcopo licentiam acceperit , & Chrifima. Rem ,
probat exemplo Philippi Diaconi, qui Samaritanos
JBaptifmo initiaverat , unàque eös Spiritu San
¢to impartierat. Inde venit , ut fine Chrifmate &* '
Epifcopi 4ty/їоте те4ие Presbyter , meque Diacomu^
jus habeant baptizandi. Aav. Lucif. Primis autem
illis faeculis baptifma fine fidei do&rina , qua in
ſtruerentur Catechumeni ad regenerationis Sacra
mentum, adminiftrari non poterat. Unde & Phi
lippus Samaritanos antc ad fidem adduxerat , quàm
baptizaret.
V. Depulfa ea calumnia & ab Hieronymo & à
Diaconis, venio ad aliud caput , quod ab eodem
perftrictum fupra eft; ad paucitatem , inquam, Dia
conorum, & Presbyterorum multitudinem. Certe
Romae ita res habebant, Diaconi plures quàm fep
tem non erant , Presbyterorum verò nullus certus
*
numerus. Teftatur apud Eufebium. Cornelius Pa
--
--
3oo
pa in Epiftola illa, quam fcripfit decurrente medio
ferè tertio faeculo , Romæ tuim fuiffe Presbyteros
quadraginta-quatuor , Diaconos feptem, ac totidem
Subdiaconos: Clericorum verò inferioris ordinis
multitudinem quam maximam. Eufeb, l.6. c.43. Qua
in re Apoftolos haud dubio fecuta eft Romana.
Ecclefia , qui Diaconis tantùm feptem manus impo
fuere. Cæteræ Ecclefiae in eo tenendo numero mi
nùs fuere conftantes. Nam Edeffena de qua men
tio eft in Concilio Calchedonenfi , Acf. Io., Presby
teros habebat quindecim, Diaconos oéto & trigin
ta. Juftinianus Imperator in Conftantinopolitana
Ecclefia ad centum voluit effe . Ideo & de Roma
na folùm queritur Hieronymus, quòd in ea cona
ti eſſent ſupra Presbyteros aſſurgere Diaconi. Ca
terùm etiam in Ecclefia Rom« Presbyteri fedent ér
&* flamt Diacomi , Extra Ecc!efiam ergo tantùm ,
ut ex his verbis colligitur , & abfente Epifcopo Dia
coni in Presbyteros contumelioſisſe agebant: prg
fentia enim Epifcopi & authoritatem Presbyteris
conciliabat , & in officio retinebat l)iaconos: Ita .
quippè Hieronymus in Epiftola ad Evagrium : Li
fèt paulatim increbrefcentibus vitiir inter Presbyte
ror , abſente Epiſcopo , federe Diaconum viderim »
& in domefticir conviviir benealthione: Preſbyteris
dare. Concilium quoque Arelatenfe hanc retudit
Diaconorum audaciam: De Diacomibur urbicis , ut
mom aliquid per fe praefumant , fed homor Presbyte
ris refervetur. Can. 18. -
VI. Ejus audaciae caufam aliam venabimur ab
authore Quæftionum utriufque' Teftamenti , quae
Auguftino etfi perperam vulgò tribui folent. Sci
licet apud Epifçopum Diaconi & gratia , & officio,
& confuetudine plurimùm poterant. Hinc omnium
ad illos negle&is Presbyteris concurfus: Romae po
tiffimum, propter rerum , quae ad fummum refe
rebantur Pontificem , & mtiltitudinem & gravita
tem . Immemores elatione memtir , & quod videan*
Romanº Ecclefs fe efe Manitros, nºn confideranr
quid illis à Deo decretum fit , & quid debeant cu
fiodire . sed tollunt h«c de memoria affdu* ftatio
nes domeſtica, 6 officialitas, qua per ſuggeſtioner
mala , feu bonar, nunc plurimum poteft • 4ut ti
metur me malè, fuggerant aut emuntur , ut poffemt .
Hi funt qui fáciuìt eos ordinis fui mom confîierare
rationem ; quippè cum videamt mom fie deferri Sacer
dotibut , ac per hoc anteferri fe putant : Queſt. Ior.
VII. Ad munera nunc & offici? defluimus Dia
conorum. In alium enim locum tertia reiicienda
eft caufa fupercilliofae hujus DiaconQrum jactanti£ , .
videlicet adminiftratio rerum Ecclefiæ tempora
lium , quæ plerumque delegabatur Diáconis. Of
ficia porrò Diaconorum 鵲 jam perſtrinxit Hie
ronyinus. Nimirum luftrali unda Cathecumenos
tingebat Diaconus, permittente . EpifcopQ : Idem
demonftratur ex Concilio Eliberitano : ubi & Pa
rochiæ quædam videntur credit£ fuiffe Diaconis.
si qui, Diaconur regen* Plebem fine Epifcopo vel
Presbytero aliquos baptizaverit, eos per benedictio
nem Epifcopus perficere debebit . Can. 77. Verûm de
co fuprä überiùs ubi germaniorem hujus Canonis
fenfuí deprompfimus , quo ea Parochiarum illis cu
ra adjudiçatur . Hoc Concilio videtur confirmata.
Presbyteris poteftas confirmandi, cutn ab eo non
remittantur ad Epifcopum confirmandi , nifi quos
Diaconus baptizafíet. At Hieronymus neutri , fcd
Epifcopo foli eam poteftatem adferebat : Nam abnuo
bánc effe Ecclefiarùm confuetudinem , ut ad for qui
longè în minoribus urbibur per Prefbytero, & Dia
conor baptizati fumt. Epifcopus ad invocationem
samcii spiritár mamum impofiturut excurrat. Adv.
Lucif. Poffunt aliis aliifque temporibus & locis di
verfae confuetudines valüiffe. Cæterùm idem Hic
ronymus adversús Luciferianos fcribens · ait Hila
riuim Diaconum cjus Scétæ fignifcruin , ne baptif*
IIՈlllHl
3 по vetus & nova Ecclefiae Diſciplina
mum quidem dare potuiffe , cum fine Eucharißia. dit Euſebius, hoc narraſſe Dionyſium Epiſcopum
non detur , quam conficerc foli poffunt Epifcopi. Alexandrinum , ingenti tum gaudio :
& Presbyteri, cujufmodi nullos haberet in füis & rei geftae applaudentem , quòd nimirum ip(e.
partibus Hilarius, nec conficere Diaconus poſſet, cjufmodi promulgaffet decretum , ut ne cui unquam
hec conficiendi poteftatem dare, Presbyteros Epi morienti reconciliatio negaretur.
fcopofque ordinando, qui cam conficiant, Hilarius Vix ambigi poteft , quin frequentia valde fue
cum Diaconus de Ecclefia recefierit , meque Euchari rint ejufdem rei exempla , ubi cum non poffent
fiam poteft conficere Epifcopos & Prejbyteros non. Presbyteri ad eos ipfi fe conferre , qui animam .
bahent meque baptifma fine Euchariflia tradere. exhalaturi mox erant , Eucharißiam ad eos per Cle
Incurrit in oculos aliqua confliélatio , quae tota ricos, & maximè per Diaconos miffitabant. Ea.
facilè . fedabitur , fi dicas agere Hieronyinum de omninò fententia eft duplicis hujus Canonis Con
Baptifmo folemni , cujus dandi poteftas pênes Dia cilii Carthaginenfis IV. qui inopinio morbo occu
conos utique non erat, propterea quòd non dare patis Poenitentibus Viaticum deferri jubent; fed
tur nifi inter Miffarum folemnia ; vel de Baptifmo ea lege, ut fi recreati ex eo morbo fuerint,com
fuis omnibus numeris, & nativis ornamenti$ abfo pellantur ad fubcundam manuum impofitionem, &
luto , utpote Confirmatione & Euchariftia , quae ad decurrendum laboriofae poenitentiae ftadium.
tunc fimul adminiftrabantur , tametfi ubi urgebat Pœnitemter qui im infirmitate fumt , Viaticum ac
neceffitas , fejunétim daretur Baptifmus. cipiamt • Pamitemter qui im imfirmitate Viaticum Eu
VIII. Erit profeélò quod magis oftupefcas, fi charifiia acceperint , non fe credant abfolutor fime
audias poenitentes olim Epifcopo & Presbytero manfs impoſitione, ſi ſupervixerint. Can,77. 78.
abſente à Diacono eſſe reconciliatos. Verùm aufu Ubi planum eft Viaticum dici Euchariftiam; ne
giet aliqua ex parte ßupor , ubi audieris , id eos minem in vita: difcrimine ea fruftrari : dari foli
perfeciffe porre&ta folum Euchariftia, cujus erant, tam illis etiam, qui à peccatis ob inopiam Pref
& ex ordine ſuo, 8 ex priorum ſa:culorum con byteri , abfoluti non fuiífent , & laborês poeniten
fugtudine difpenfatores. Concilii Eliberitani verba tiae omnes exhauriendos adhuc haberent, fi prifti
tam aperta funt, ut dubitandi nullus fit locus. nas vires recuperaffent. Ita enim intelligénda.
Cogente neceffitate meceffe eft Prefbyterum Commu funt ea verba. Qgi in infirmitate Viaticum pęniten
mionem praſtare debere , gr Diaconum , ſi ei juſſerit tia acceperint_, mom fe credant abfolutor fine manĝr
sacerdor. Cam. 31. De illis ibi fermo eft, qüibus impofitione , fi fupervixerint . Eodem referendus eft
Ipifcopus pœnitentiam impofuit , qui repéntino & Canon ille qui proximè fequitur , & quo jube
óftea & gravi aliquo oppreffi morbo, extremum tur , ut ad Communionem etiàm poft mortem ad
illud Viaticum accipere ab eo non poffunt. Epi mittantur ii Poenitentes,quos impróvifà mors inter
fcopus ergo ejus poenitentiae praecipuus fuerat mi cepit , ne viventes poffent reconciliari: Si cafu in
nifter; & jam pro exoranda à Deo venia pecca itimere , vel in mari mortui fuerunt ubi eis fubve
torum, de quibus pœnitentia agebatur, orare coe niri mom poffit , memoria eorum & orationibus &
perat. Agde & illud, quod ex antiquis Poeniten oblationibus commendatur. Can.79. Superftitibus
tialibus libris oftendit Morinus nofter , orationes utique denegata non fuiffet Communio, quæ vel
quibus imponebatur pœnitentia, eodem aut verbo mortuis concedebatur.
rum tenore, aut fenfu conftare folitas, atque eas X. Non dicam hoc loco oblatum olim fuiffe à
quibus ea exaéla pœnitens abfolvebatur. Denique Diaconis Sacrificium. Is enim non ufus fuit, fed
iam Presbyter , quàm Diaconus de fola Epifcöpi abufus intollerabilis, & à Conciliis ftatim profcrip
licentia poterat urgente neceffitate poenitenfem rè tus. Concilium Arelatenfe 1. in primis eum con
conciliare. De his etiam folis loquitur Cyprianus, fixit : De Diaconibus quos cognovimus multis locis
quos Epifcopus ad poenitentiam admiferat , cum ait offerre , placuit mimimiè fieri debere. Cam. * 5. Con
eos , / urgere exitur cœperit , apud Diacomum exo cilium Carthaginenfe IV. admonuit, Diacono dum
mologefim facere deliffi fui poffmt , ut mamu ei, in ordinatur; non imponi manus nifi ab uno Epifco
þænitentiam impofita , vem tant ad Dominum cum po; cum Presbytero qui ordinabatur, imponerent
pace , quam dari Martyrer literis ad mor ft.fi, de manus cum Epifcopo Presbyteri omnes qui ade
Jîderaverunt. Epift. 13. Concilium Toletanum I. in rant, quia Diacomus mom ad facerdotium, fed 4#
«ordinem Subdiaconorum Diaconos rejicit, fi fortè mimiferium confecratur. Cam. 4. Quamquam autem
poft pera£lam poenitentiam publicam, ordinati fub non potuiffet non facrilega videri, & deteftandâ
reptitiè fuerint : ita ut manur mom imponamt am £a Diaconorum ufurpatio, erat illa tamen mani
plius , nec vafa facra contreétent. Cam... Non erat feftiffina teftificatio máxime illorum poteftatis. Cum
haec Diaconorum manûs impofitio ejufdem generis, enim in longè plurimis rebus facris abfcntis Epi
roborifve , cujus ea qua Epifcopus aut Presbyter fcopi & Presbyteri fupplerent locum, & Miffae
in conferendo Poenitentiæ Sacramento utitur ; fed partem maximam ipfi ex officio fuo proferrent, fa
ejufmodi cæremonia & oratio , quae ad cundem cilè addu&i funt , ut & abfente Sàcerdote offer
fpeétaret finem, & Poenitentes ad fùfcipicndam Eu rc fe poffe fperarent.
chariſtiam præpararet. XI. Fregit & in nonnullis aliis Diaconorum au
IX. Sunt è Theologis , qui Presbyteros gravi daciffimos conatus idem Concilium Cartaginenfe IV.
aliquo flagitio fauciatos finant tamen urgente gra Di&titabant fe Epifcoporum , non Presbyterorum
viffima neceffitate Sacris operari , & offerre incor miniftros effe. Quare illud ßatutum. Diaconus ita fe
ruptibiles Agni immaculati cariies, dum omni ope Presbyteri , ut Epifcopi minifîrum moverit. Vetiti funt
priüs enitantur doloris amorique vi crimen elue & Euchariftiam erogare populo , fi praefens adeffet
re. Non eft ergo quod magnopere mireris, fi Dia Presbyter , nifi ab eo juberéntur: Ui Diacomus pra
conis olim indultum eft , Pœnitenti in extremis femte Prefbytero Euchariffiam Corporis Chriffi popu
agenti, ubi Presbyteri copia non erat , Euchari lo , f neceſtas cogat , juſſus eroget. Vetiti funt co
£iam impartiri. Decantatiffima illa eft apud Eufe ram Presbytero federe, nifi eo jubente, non im
bium narratio de Serapione fene, qui idololatriæ Pcclefia folùm , fed & quocumque alio loco: Ut
crimine cum nondum effet folutus, & jam vicinae Diacomu* quolibet loco jubemte Presbytero fedeat. J)e
mortis afflatu urgeretur, mifit qui Presbyterum ac nique loqüi vetantur, nifi interrogati, in confeffu
cerferet. At hic cum & ipfe leéto affixus ex egri Presbyterorum : Diaconus im convemtu Presbyterorum
tudinc decumberet , puerum mifit qui Euchari interrogatus loquatur. Cam 37 38. 39.4o. Diaconis
ftiam Serapioni deferret; quia ille fumpta, cum . Jongè plura detraxit Gelaiius Papä. Épift.9. Non
pacc Ecclefiae fpiritum emifit. Eufeb. l.6. c.44. Ad folùm ea vetuit, quæ primis dräinibus, Epi
 De Beneficiis, Part I. Lib.II. CapixXIX. 31 I
& Prcsbyteris propriè decrevit Antiquitas , fed & feb inšitutiose Mmmorir Dineomiearum Magiſºri. In
•baptizaré, nifi cogeret necefßtas , & abeffet Pref +er Palaeftimos Martyres Eufebius recenfuit Valen
byter : federe in Presbyterio, dutn Sacra celebran tem Diaconam Hierofolymitanum, jam grandæ
itinr, aut res traétantur Ecclefiafticae; denique Eu vurn, qui Scripturas divinas ita xnemoriæ com
chariftiam difpenfare, nifi per abfentiam Presby +mendaverat , ut omnes prorfus teneret, poffetque
squod quifque vellet, ita promptè & expedirè reci
XII. Differre jam nefas eft eam obfervationem £are , atque fi ex fcripto legeret. Tamtam Scripturx
quæ faperioribus capitibus magis congruebat, illic rum memoriam im pe£iur fuum inclufèrat, ut fi quamdo
quidem ubi de Archidiaconis erat fermo ; fcd in taliquem locum citare vellet , perimde expeditè illud
iłłnd tamen mccefariō rejećła reft , quòd hïc jam poffet ahfque fcripto efficere, atque ex fcripto legere .
fuppetant rationum præfidia, quibus illa innititur • JBaron. aw.368.
Nimirum cum tot Canones , tot Decreta coacerva XIV, Pene inopini ad Ecclefiam Grxcam dela
verimus de Diaconis & Archidiaconis, nulum om pfi , paucis expediemus quae fùperfant dicenda
nino deprehendi potuiffe veftigium jurifdictionis ita vifum efi Neocaefarienfis Concilii Patribus,
Diaconorum, immo nec Archidiaconorum in Prc£ quantacumque effet civitas aliqua , Diaconos plu
byteros: immo nec prærogativæ fedendi » aut pro fes effe noh debere quàm feptem, quòd is nume
cedendi . Excandui£et longè vehementiús Hicrony• -rus confignatús fit in A&ibus Àpoftolicis , & Apofto
mus, fi Diaconos vidißet vel Archidiaconos» qut lorum exemplo quodammodo confecratus • Can.19
Presbyteris anteirent, praeſiderent, dominarenturo vetuit Laodicenüm Concilium, ne praefente Pref
anathema, intorquerent. Exprobraffet fioc utique bytero ſederent Diaconi, niſi ab eo invitarentur
ille Archidiaconis, quòd eorùm in Præsbyteros po Súbdiaconis & a!iis minóribus Clericis Diaconum
teftas juris dicendi hanc Diaconorum in eos auda *eadem reverentia profequi juffis. Cam.*o. Nicaeai
ciam concitaßet. Hoc folum queritur Author Quæ ; Patres Concilii prohibuêre, ne Diaconi Euchari
ftionum utriufque Tefiamenti, quòd Diaconi apud £tiam Presbyteris adminiftrarent: ne eam cQntin
Pontificem tanta & gratia floréant & poteftate » gerent ante Epifcopos, ne ੰ ficrent
quòdque propterea cólantur magis & obferventur , änte Presbytèros, ne in confeffu Presbyter9rum
quàm Presbyteri. At quantò æquiores fuiffent ejus {ederent. can. 18. Acyranum Concilium prohibuit ,
querelae , fi quis Archidiaconus , cum Diaconus sne Diaconi exautorati panem & vinum in {ynaxi
fantùm eget, fententiam tuliffet in Presbyterum , & cfferrent me pra;dicareht. Haec fanè oblatio illa
excommunicationis in illum fulmen evibraffet ? eft, quæ inter ipfa initia fit interioris, liturgi* ,
Concilium quoque Carthaginenfe IV. & Gelafius & ánte confecrationem. Porro prædicatio non alia
Papa prgáriáxifíent faltem hanc novitatem inperi nobis quidem videtur hæc fuiffè , quàm fecitatio
taâtium & jus dicentium in Presbyteros Archidia precum , Præfationum, Evangeliorum , hortafio
conoram. Propiùs ergo à vero abeft , Archidiaco inum, forfam quarumdam ejufmodi , quæ exerta vo
nos prioribus faeculis quinque ante Presbyteros fè ce fiebant. Id fonat vox Græca , reryffeim • In Con
di£e nunquam, nifi düm iiì Conciliis perfonam & titutionibus Apofolicis accuratifime definita fue
vices Epifcopi fußinerent; jurifdi&tioaein illis fuiffe rant officia juraque Diaconorum: Diaconus non.
ordinariam in Diaconos, Subdiaconos, & Clericos £ened;cit, meque dat benedi£tiomem , accipit verò è
minores : in Presbyteros non fuiffe, nifi rarò, & Prefbytero. Nom baptizat , non offert. Oblatione verà
ex delegatione ſpeciali Epiſcopi. Alioqui excipien a pręrhytero ant Epifcopo fa£fa, fed
, jpfe Diaeomus dat
di fuerant Archidiaconi , ubi generatim prohibe populo, non tamquam Sacerdos tanquam qui mi
batur , ne Diaconus ufquam fedeat, nifi jubente j£^at Pre*yteris , &t. Diaconus excommmicat. Hy
Presbytero: ne in Presbyterio fedeat, dum coram podiaconum, Le£torem , Cantorem. I. 8. c. 18. Hinc
Epifcopis & Prcsbyteris fedentibus res Ecclefiafti liquet Diaconorum in adminiftrandis Sacramentis
cæ traćtantur. 6teßatem minorem in Oriente fuiffe , quàm fn
XIII. Diaconorum non poftremum illud erat ccidente: at in exercenda jurifdi&tione fortaffc
efficium, ut & imperitos eruidirent & infirmos ro mom minorem. Nam praeterquam quod Subdiaco
borarent ad fidei & falutis negotium. Ita teftatum iios& inferiores alios Cleric6s arcere à Sacris pof
facit Cyprianus , eas femper Diaconorum fuiffe funt, habent & ex iifdem Conftitutionibus, pote
partes , ut carceres perluftrarent , captivifque & fatem judicandi de minoribus caufis , majoribus
|Martyribus ipfis, lamen roburque infunderent. ln Epifcopo refervatis. -

prateritum fewper fub amtecefforibus moflri fa$um eff , xv. verba ipfà referre operæ pretium eft Con
ut Diacomi ad carcerer commeantes, Martyrum defíde ſtitutionum Apoſtolicarum, quëd aureat & prima:
ria confliir fuis & Scripturarum preceptis guberna ve Ecclefiarum ætatis fan&itatem redoleant, effi
remt. Flamma quadam caelefti Abibus Diaconus giemqne fplendidiffimam fubjiciant oculis Ecclefia
flagrante Licinii perfecutione Edeffenos Martyres íìicae illius & divinæ Hierarchiae, quam Paulus &
fuccendit, & adversòs tortorum minas & carnifi Ignatius omnium primi delineaverant , adprime
cinas invićłos præstitit. Abibo univerfum imminebat qüa fieri poterat confentientem £um proceffigni
periculum. Is enim obibat civitatem , &• divina, cum bus, relationibus & reciprocationibus ineffabilibus
&tor dorem* Scripturas , &• magno animo confirmamr divinarum trium hypofafeon. Id quippe Diaco
ad pietatem • Baron. am.3 16. m.48.5». Denique igni nus Epifcopo, quoà `fempiternus filius fempiter
damnatus ipfe, aperto ore flammam haufit , fpiri no Patri Deo: oculus, manus; ab eo recipit, &
tumque Deo reddidit, flamma alia nobiliore & vo in illum refundit omnia; ejus nomine & mandato
raciore correptum. Im ignem iwjrcitur, &• cum aper operatur omnia; operumque omnium & eriginem
to ore flammam screpiffet , apud eum qui dederat , & laudem in eum refle&it. Diaconar quidem de r*
f?iritum depofwit . Hgc Baronius ex Abibi A&is, omn; ad Epifcopum referat, ut Chrifur ad Patrem •
quibus & ipfe hoc addit , id à Luciano fcriptum Verùm quâcumque poteft, fa£fa ab Epifcopo poteftate,»
fuiffe, ignis fupplicium omnium effe breviffirnum ; moderetur per fe , ficut Chriftur pote#atem creandi ó"
haufta quippe hiante ore flamrna, ftatim animam providendi à Patre accepit. Qg* verò majora funt »
exhalari. Eâdem Licinii perfecutione infignem mar £pifcopus júdicer. Cate* fit Diaeonus Epifcopo au
tyrii palmam confecutus eft & Ammon Diaconus rjr&- ocnlur , &- item os , cor & amima , me Epifcopu*
cum quadraginta Virginibus, quas difcipulas ha follicitudine multarum rerum, fed graviorum tantùm
buerat, inftitueratque ad haec Chrifto pònenda & vrgeatur. L.x.c.44. Erat Tribúnal juridicum , ubi jus
fuo fanguine illuftranda tyrocinia. Contigit id por diçebat Epifcopus Presbyteris & Diagonis circum
ro Adrinopoli in Macedonia. H« Chriftum fecutae vallatus: Aſſiſtant judicio Diaconi & Presbyteri,
ди:
 312. Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
qui citra seceptionem perfonarum, tamquam hominer
pe; , juſte judicent. Ibid., c.47. At cum minutor I. Cಣ್ಣ: Apoftolici, can:43. 68 ,
§1§ £ufis innumeris implicari nefas effet vel Tri
$úmat iftud, vel Epifcopum , eae fimul & femel Dia
3iiis delegábantuf. Et. hoc rurfus argumento ef
Éìtiir, niiiildum jurifdi&ionis ArchidiaconQs in
ÉÉesbyteros exerccre potuiffe : Hoc enim, vel ma
xime Epicopali audientiae refervandum fuiffet.
XVI. Obiter ftrinximus hortationes in ore Dia :
«οίδrum frequentiffimas, maximè ubi accendendi
Jìnt fideles ad martyrii palmas , quarum gloria
jiacomis videbatur vendicari potiffima , ut liquet
cxemplis Stephani in Paleſtina, in Hifpania Vin
centii, Laurentii Roniae. Sed quod ad Prædicá
tiones (olemnes è fuggeftu' pertinet » poterant qui
3em inter prima Ecclefiae fudimenta Diaconi ve
fligia ſedari Stephani & concionari; at ver? Au
thör Commentafiorum in Epiftolas Pauli , qui Am
brofio vulgò tribuuntur, cum Hilarii Diaconi prQ
babiliùs aö aliis effe dicantur , fcitè animadvertit
iiiter Ecclefiae primordia , omnibus prorfus fideli
£jus poteftatem fuiffe prædicandi : at fuo aevo ne
piaconos quidem pubficè prædicaffe. Hinc ergo eff,
eunde nunc meque Diacomi im populo prædicant : per
que clerici, vel Laigi baptizant. In Epift. ad Epheſ.
2.4. Ipfa Evangelii per piaconum recitatio inftar
crät praedicationis. Ideo forfan Alexandriæ eam
iibi vcndicabant Archidiaconi, alibi Presbyteri,
alibi denique Epifcopi , fi qua Sozomeno fides :
sacrum codicem Evangeliorum legit Alexandriæ fo
aut Arcbidiaconur , apud alior verò Diaconi , im mul
ti, etiam Ecclefiis foli Sacerdotet , diebus autem
folemnibur Epifcopi, ut Conftantinopoli prima feria
Treſurrectionis Dominica. L.7, c. 19. Et in Ecclefiis
tamen Africae Le&orum id erat muneris, ut tam
IEvangelia, quàm caeteras Scripturas recitarent -
CAPUT XXX. P. I. l. 1. c. 26.
De Subdiaconis, & aliis Clericis mi
noribus per fxcula priora quinque.
I. Canonet &• Conflitutiomer Apoftolorum folius
Subdiacomi &• Leéìorir meminere. Nom ignoti ta
mem eir omnimò Exorcifta & Camtorer.
II. Alior addunt Igmatiu* & Epiphaniur , ut
Ofiarios, Fofores, Interpretes.
III. De hir multa ftatuumtur im Conciliis Laodi
ceno, Gºr Ancyrano.
IV. Im quorum Canoner multa ohfervamtur. In
ftitutio & ufur illorum ordinum, quafí decerpti funt
è Diaconatu , ejus fumt quafi delibationer quadam.
V. Apud Latimor commemorat Tertullianur Exor
cijta* &• Leétores ; quibus Acolythos & offiarios ad
3ungit po/feâ Corneliur Papa.
VI. Per Confeffomem & praludia quadam marty
*ii ad Leétorum dignitatem veniebatur.
VII. Evangelium publicè legebat Leétor in Africa.
VIII. De Acolytbir & Exorciftir. De promovemdir
Clerici, apud Clerum deliberatur.
, IX. Quàm antiqui im Ecclefia Romana quatuor
Amimores Ordine r.
X. Ordimatiomum omnium formam prafcribit Con
eilium Cartbaginemfe IV.
XI. Quamtum fupra inferiores alios Ordinet prae
Jstet Ordo Lećłorum. -
XII. Ad minorer ejufmodi Ordinem , & à mino
vibu* ad majorem , martyrio , quafi quodam gradu
«frendebant .
XIII. Amplum &• bonorificum fibi ducebant Im
perii Magnater , fi vel ad inferiores Ordinum gradur
•ooptarentur , mulla habita reddituum Beneficiira
gíoner
-
difcingunt
graduque movent Epifcopos, Presbyteros
& Diacónos, qui alea, vel ebrietate facrum & au
gußum miniftérium fuum deturpaverint : Subdia
çonos, Le&ores & Cantores ejufdem culpae affi
nes fufpenfione mul&ant, de aliis fpecialiter Cle
ricis filent , etfi inferiores Clericos generatim quan
doque memorent. Clerici ergo tum alii praeter hos,
vel nulli erant, vel pauci. In Conftitutionibus
Apoßolicis , L.8. c. 16. 17. 19. 21. 21. 28. 31. , ritus
omnes edifferuntur ordinationis Presbyterorum_,
Diaconorum , Diaconiffarum , Subdiaconorum &
Le&orum. Cantorum meminere, & eorum ordi
nationem aec* verbo attingunt ullo ; monent deni
ue nulla ordinatione fieri Confeffores & Exorcí
醬. confefTor non fit ordinatione ; hoc enim volun
tatis eſ Ér toleranti«, 6rc. Exorci/ta mon fit ordi
matione, certare enim pro pramio Exorciffa , libera
voluntati, eft , ac Dei gratia . Illos tamen addi
tur Diaconos, Presbyteros & Epifcopos ordinatum
iri , fi eorum opera Ecclefiae neceffaria fit. De ,
ofìiario agitur, ut de Officio, non üt de Ordine.
De Acolythis altum fiIentium . Denique ftipendia
Eccleſiaſtica non diſpenſantur niſi in Epiſcopos,
Presbyteros, Diaconos, Diaconiffas , Subdiaconos,
Le&ores & Cantores. Itaque ex quatuor Minori
bus Ordinibus Latinorum , non commemorantur in
Canonibus & Conſtitutionibus Apoſtolicis, niſi Le
&ores: non Exorciftae ibi: non Janitores ufquam,
non Acolythi . Non quod horum fun&ionibus tum
carere poffent , fed quod eæ mandarentur Subdia
conis; minus obiiſſe Presbyteros ipſos, ſimiliūs
veri eß , vel Diaconos. Ita Eufebius in libello
de Martyribus Palaeftinis laudat Romanum Diaco
num & Exorciftam Ecclefiae Caefarienfis in Paleftina.
II. At quoniam certi nihil ftatui poteft de tem
pore, quo Canones & Conftitutiones Apoftolicae
primùm illuxerint orbi Chriftiano; & hoc unum
&ompertum eft , Codicem hunc Canonum & Li
brum veluti Ritualem , prioribus tribus quatuorve
faeculis in Ecclefia Orientali eximiae fuiffe authori
tatis; ideo ex his certi nihil colligi poteft de ho
rum ordinum apud Orientalesantiquitate. In Epi
ftola (ua ad Antiochenos Ignatius Martyr ea ha
bet, quae ad ufum Ecclefiae Latinae magis accedant.
Minores enim Ordines Latinorum commemorat
omnes præter Acolytos: at viciffim addit Foffo
res. Saluto Hypodiacones, Lettores, Cantores, Ja
mitore, , Laboranter, Exorciftar. Qui hic Laboram
ter dicuntur, Foffores proculdubio funt, effodien
dæ terrae & fepeliendis mortuis operam navantes.
Ambigere nos vetat ea quidem de re Epiphanius,
qui eos Clericis annumerat. Cum enim nominaf
fet Presbyteros , Diaconos , Subdiacones , Lecto
res , & Diaconiffas, haec de aliis habet ordinibus :
Poftea fequuntur Exorciffa & linguarum Interpreter ,
tam im Le£iiomibur , quàm im Comciomibur • Sequi
tur Laboranter , qui mortuorum corpora curant.
Tum Jamitorer , &• omnis ferier. Im ex poffidei Ca
tb. r. ir. Interpretum & Fofforum hujufinodi offi
cium certè magis erat , quàm Ordo. Eodem for
taſſe loco Epiphanius Exorciſtas & Oſtiarios habe
bat. Addubitare quis poffet , an & Leélores inter
Officia deputaret ; cum Leétores creari poffe dicat
ex Bigamis, addatque neminem moveri eo debere :
quippe Le£tor mon Sacerdor eft , /ed Verbi divini
Scriba.
III. In Concilio Laodiceno cum prohibitum fuif
ſet, ne coram Presbytero Diaconi, niſi juſſi ſede
rent: eundem Diaconis honorem Subdiaconi, &
Clerici alii habere jubentur - Can.zo. Vetatur &
ne Subdiaconi in Secretarium intrent , & ne fa
cra vafa contreétent. Can.z. 1. Secretarium porro
hîc vocatur, quòd ejus cura & Przhdurs 13
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap. xxx. 3草究
Diaconum eſſet .. Non ſinuntur Subdiaconi geſtare 1eétgr. Haereticos ibi fuggillat, qui quadam di- ,
Stolam, five Orarium; vetaturque ne à porta Cho ſciplina perverſitate Diaconos immerentes in Le
ri, quam cuftodire debent , vel tantillum recedant. άorum officium & ordinem exturbabant. Mifit ad .
Cam. zz. 43. Ita perfpicuum eft Subdiaconatum in mi Cornelium Papam Cyprianus Epißolas per Subdia
norum Ordinum clafiem rejici. Prohibetur hîc conum , & Acolythum. Ad Cyprianum fcripfit Cle
etiam , ne Le£tores, Cantorefve Stolam induant, rus Romanus per Subdiaconum. L.v. Epifi.io.Scri-.
dum in Ecclefia, vel legunt illi, vel ifti canunt, pfit & Lucius Papa per Subdiaconum unum &:
Cam.23. Interdicitur facris his, miniftris omnibus, Acolythos tres. L.3. Epi#.3.7. Monet Clericos fuos .
JExorciftis item & Oftiariis, ne popinas adeant. Cyprianus id fe Confefforuin duorum dediffe in• ^
JDenique ne Subdiaconi , vel pacém inter facra. viétae conftantiae, ut Leélorem unum , qui jam Pa- , -

impertiant, vel Calicem offerant, quðd ea fint fchalibus diebus in Ecclefia legerat; Siibdiaconum ;
partes Diaconorum • Cam. 14. 13. Concilium Antio. alterum faceret , quem antè , inquit , cum Presby- '
chenum poteftatem facit Chorepifcopis ordinandi teris , Diaconibus , Le£toribus Doéiorem Audientium '
Leétores, Subdiaconos & Exorciftas. In Concilio conftituimus. L.3. Ep.1z. . .
Calchedonenfi , Aft. 1o., le&a eft charta Cleri Edef VI. In Africa Leétor pacem populo annuncia- '
ſeni, cui poſt Diaconos & Presbyteros ſubſcripſe bat, & Evangelium legebat in Ecclefia. Quae Cy- .
rant plures Subdiaconi. In Ecclefiaftica Hierarëhia priano occafio fuit, ut qui faeyitiam perfécutorum ,
Dionyfius de minoribus quibufdam his Ordinibus inviéìa fuperaffent charitatis vi & fortitudine , e9$,
ºnenninit. ad Leétorum ordinem promoveret. Erat enim aequif-
-- -

IV. Hac Praemiffa authoritatum & exemplorum fimum , ut qui Evangelicae veritati partem , jam
ftrue , jam non immerito ita ftatueris : 1. `Cum , fui fanguinis & vitae impendere coeperant, inter |
Epifcoporum , Presbyterorum, & Diaconorum tan fàcra & in ipfo Corporis & Sanguinis Chrifti fá: .
tùm Scriptura meminerit : quàm certum eft ejuf crificio Evangelium ex ſuggeſtu legerent. Audi
*modi Ordines inftitutionis éffe divinae, tam veri. quae Cyprianus fcripferit de jüniori ConfefTore Au- ,
fimile eft, alios omnino non effe. a. Unde & Con relio: Merebatur talis Clerica ordinationis ulterio
cilia , & Patres de tribus illis ordinibus confenti. res gradus, º incrementa majora, non de anniº.
re, ad unum videntur omnes, de caeteris penitus dif. fuit , fed de meritis affimamdur. Sed interim £!* '
{idere. 3. Ab aliis enim alios apponi, quos pofteri auit , ut ab officio Le£ionis incipiat ; quia & nihil,
non acceperint: & rejici alios , quos ætas^ pofte magis congruit voci , qua Domimum gloriofa pradi-;
rior prgbarit. 4. Oftiariorum meminiffe aliquos, catione confeffa eft, quâm celebrandis divinir le-,
JExorciftarum & Cantorum plures , plurimos' verô £fionibus perfonare ; poft verba fublimia , qu& çbri:
§ubdiacQmorum atque Le&orum. Dé Acolythis iri fi martyrium prolocuta funt , Evangelium Chriſti
his omnibus Ecclefiæ Græcæ mqnumentis nihil om. tegere, unde Martyres fiùnt , ad pulpitum pof* G*•;
nino eſſe, immo nec fuiſſe fequentibus faeculis . täfiam venire , &€. Dóminiro legit , interim vobis.
Nam quod Eufebius, de vitâ Conft. L.3. c.8. , aufpicatur eft pacem , dum dedicat, lettionem • !•:•
poft Presbyteros & Diaconos de Acolythis lôïíl Ep.3. His gradibus elu&abantur ad inferiores ordi-,
£ur , qui Epifcopos ad Concilium Nicænum pro. nés, qui ipfi nonnifi gradus erant ad fuperigres-.
ficifcentes fecuti funt; in textu, Graeco nomen efi In Conſtitutionibus Apoſtolicis Confeffor Diaco-,
commune, quod eos omnes indifcriminatim com natís fàftigio ftatim attollebatur; apud Cyprianum ;
plectitur, qui in Epiſcopi famulitio ſunt & comi abundè ef{ut Le&or fiat Confeffor Aurelius; qu£m ,
tamen profitetür Cyprianus , & confeffione Chrifti • '
tatu •. Narrat Socrates, L. 3. r.31., Alexandriae ex
$atechumenis Le&ores fuiffe. At quis ei credat: & fidei conftantia ülteriores mereri gradus & in
Negari tamen non poteft, quin;pravam illam con crementa majora. Simile veri eſt per aetatem non
{uetudinem abrogaverit La6dicçna Synodus, qua licuifTe,. ut tum Aurelius ad fuperiorem Ordinem.
Laici, Cantorum Tofficio fungergntur . Cam.13.7 3, attolleretur. - - --- -

<Certum definiri non poffe tempus, quo primùm Cypria

Idem qui
vII.agens, nus alibi de fortiflim9!9$*•
coeperint finguli Ordines hi minores. Nihil aute lerino & carceres & c£g£'?'* complu
probabilius, quam veluti quafdam porfiones effe reº per decem & nºvel រ៉ែ tnvicto ஆ per
l)iaconatùs, àliis aliifque fempóribus ©* neceffita* pemüs erat, contef ia*-.!?!Pgs shigy£g9,$£fica
£T minifteria mandari debere , s
tibus ab eo decerptas . Quamobrem aliquo fenfu ,
eoque vero, reétè dixeris, Minores Ordines, in :: 荔 Chriftum confe£ effent, cleruna
fonte fui , ac origine, id eß, in Diaconatu ,unde postmodur ċbriffi ministeriis Eeelestastieis adorna
tanquam rivuli ſcaturierunt, inſtitutionis eſſe di ΣΧΊ3erint,. Ep.14. Cum Evangelicae veritati femet
vinae. Minifterii enim Sacerdotalis partes &. feg impend es praeconeſque eſſe de
ejus Lector
menta funt, quod totum & pleniffimum eft in Dia bere: Legat præcepta Evamgelii Domimi , quæ forti
conatu. 6. Unde & hoc ooines perfuafiffimuIIi ha^ ter ac fideliter fequitur • Vox Dominum confeffa ,
• quotidie qu& Domimur locutus e/? , audiatur -
buiffe , Diaconatum ex ipfa fui órigine ad facrifi in bisrecitan
s
cium referri per fefe ,cuîn cò minore Ordine spriº Cum t Evangelicas paginasiis qui vita , mo
mario & per ſe referantur. 7. Fuiſſe in minori: ribus & confeff ione intrepida iis ita confentiunt ,
bus Ordinibus veluti tyroci nium quodd am , ubi audien tium animos mirè affici , & ad aemulationem
diutiùs ad facras literas & ad pietatém exercitati, incalef cere: Nihil eft im quo magis Confeffor fra
ad Diaconatum deinde & ad fuperio Ordine res s tribut profit , quäm ut dum Evangelica le£tio de •
pervenirent.. 8. Confefforis meritum & nómen , ore ejus auditur , Lettori* fidem quifquit audierit •
ordinem quidem non effe, fed gradum tamen fuif, imitetur. Denique junioribus his ambobus Le&to
fe ad Diaconatum. 9. Cum minores Ordines me ribus decernit Cyprianus ftipendia opima , eadem
ra effent Officia, nec obeundis omnes effent ido que prorfus quae Presbyteris tribuebantur. Unde
nei , aut neceffarii, ideo non eidem omnes Cleri liquiâum fit, vera hæc fuiffè Beneficia , ad quae
co femper conferri folitos fuiffe . 1 q. Immo.mani non aliter quàm ad Ordines, probatis moribus •
feftum effe exemplis non paucis , hominem quan probata pietate veniretur • ' - -

doque laicum praetermiffo minorum Ordinum cur.
ricülo, Diacotiatu ftatim initiatum fuiffe. Qua de
re infrà fufiùs. Nunc dc, Ecclefia Latina .
V. Clericorum fun&ionibus illam accenfet Ter
tullianus, Exorcifmos agere. De prefcrip. c. 41. Me
aminit alibi. Leétorum i Hodie Diaconut , qui cras
- Тom.Џе -
viII. Acolythorum erat deferre Ecclefiafticas
Epifcoporum ad Epifcopos literas, quibus Eccle*
fiæ gráviffimis de rebus inter fe confultabant. Huic
muneri neceffaria prae caeteris erat fides arcani , fi
lentiique conftantia, eo fanè tempore, quo infi-;
diabantur undique Gentiles, Myfteria ut notrºs.
t pro- *
 314 ' vetus & nova Ecclefiae Difciplina
profanarent. De Acolythis pluribus in locis agit diamur per Exorcífar opportuno tempore mini$tretur;
$yprianus, & hoc illis tribúit muneris. L.z. Epift. Сат. oo. 92. ; : -

8. 13; L. 3. £p.7. 11. 34. Conftat & illud ex mültis • XI. Capiti huic finem imponent tria illa non.
ejus literis,ficubi ordinandi erant minores Clerici, & afpernanda.'1. Ex quatuor minoribus Ordinibus,
cQnfultum ab eo fuiffeClerum,&periculum in obeun Leétorum & majorem fuiffe gloriam , & utilitatem
dis quibufdam propriis'fun&ionibus ante fa&um ef uberiorem. In Ecclefiae Orientalis monumentis per
fe quâm promoverentur. Sic enim ille ad Presbyte fæpè foli appellantur Leétores, & eo nomine com
ros & Diaconos fcribit: Fecife me feiatis Lettorem prehenduntur inferiores Clerici omnes. Itaque con
Saturum ; & Hypodiaconum optatum Confefforem, tra Neſtorium palam obteſtatur Clerus Conſtanti
quos jam pridem rommuni confilio Clero proximor nopolitanus his verbis : Obteffor ut hanc fchedam.
feceramus , quando aut Saturo die Pafcha femel Epiſcopis, Presbyterir , Diaconis, Leftoribus, nee
atque iterum le£tionem dedimur, aut Optatum , cum non & laicis oſtendant. Con Epheſi part.1. c.13. Or
2Fresbyteris , Do£toribur , Le£toribus , Doéìorem Au ti de regia Conftantini ftirpe Gallus & Julianus,
diemtium conftituimus , examaimamter, am congrue cum Ecclefiae fefe devoverent , ftatim Le&ores or
rent illis omnia , qua effe deberemt in his , qui ad dinati funt. Erat quibufdam in Ecclefiis Archile
clerum parabantur. L.3. Ep.* 1. Minores Ordines &tor, ut conftat ex A&tis Concilii cujufdam An
alii apud Cyprianum non apparent. Ideo non ab tiocheni , quæ in Concilio Calchedonenfi leéla.
horret à veroOftiariorum müfius tunc quidem obiif funt. Seff. 1 4. Unde videri poffit conflatum fuiffe,
fé laicos, praefertim cum jubente Cypriano lege quoddam è Le&oribus veluti corpus, & fuum illi
rent in Ecclefia, qui necdum ordinati erant Le£to proprium fuiffe caput , cui inferiores cæteri Cleri
res, fed in id tantùm deftinabantur, cum peritig &i omnes fubjicerentur . Illud quoque Le&orum.
eórum fa&um effet periculum. Exorcifmi verò Cle non contemnendum erat decus, quòd facros Codi
ricis forte aliis etiám fuperiorum Ordinum com ces apud fe depofitos , fuaeque [fidei & cußodiae
mitti potuere. . . creditos haberent. Teftantur id A&a perfecutionis
IX. His Cypriani temporibus fcripta eft egre Africanæ , ubi interrogati à Tyrannorüm miniftris
gia illa Cornelii Papae Epiftola, quam incolumem plerique Epifcopi ; ut Scripturam divinarum Co
ûd nos tranfmifit Eufebius, L.6. c.33, & qua affir dices traderent, igni , tradendos, reponderunt,
mat Pontifex, ut jam diximus, fuiffe in Ecclefia scripturas Leétores habemt • Barom. amm. 3o3. mu
Romana praeter fuperiores Ordines, Subdiaconos wner.7.1.2. 13. . .
feptem , quadraginta-duos Acolythos , Exorciftas , xII. Hinc frequentiora, quod fecundum obfer
autem , Le£tores & Oftiarios quinquaginta-duos. vo, Le&oribus iifiminebant martyrii pericula.
Iidem certè illi funt , qui tum eranit in Ecclefia . At ' eorum & ordo'& minifterium quaedam erat mc
Romana , & etiamnum hodie in Occidente funt to ditatio martyrii ac præparatio. Ad Clericatum enim
to minores Ordines, tantoque majore funt in homo veniebant laici; pérfecutionum tolerantia , & mar
re, quanto fua illis indubitatiffima conftat antiqui tyrii quibufdam jäm experimentis , iifdemque gra
tas. Cum enim haec fcribat Cornelius medio ferè dibus ölerici ad fuperiores Ordines enitebantur,
tertio faeculo, & haec, fcribat de Ecclefia fua ., Præter illa enim ល្អ។ ex Cypriano fupra relata
qualis tunc erat , Qmnis ab Apoftolicis tempori unt,, qu* £ius;ularia facta videri poffent , & pri
bus innovationis infolens , hinc manifeftiffimum eß, Ë'.cîî infignia , unde in leges Ecclefiae nihil de
minores iftos Ordines quarugi iu r-:•••- ^^ni** fiVatu effet, communem habés apud Tertullianum
jEcclefia jam olim & ab ipfa ufque origine floruiffe legem pofitam, quiam tota univerfim £jus ætatis
x. In Concilio Eliberitano poft Epifcopos, Pref teneret Ecclefia. £t quidem erat jam ille Montami
byteros & Diaconös Subdiacóni & alii generatim erroribus & ineptiis occupatus, cum negaret fas
Clerici nominantur. Can. 5. 6. 7. 8. 9. 1o. In Con effe inter perſecutiones fuga ſalutem quereres.
cilio verâ Carthaginenfi IV. conceptis verbis defi Verùm quibus utitur in aftrüenda erroris fui infá
gnati funt finguli , tum fuperiores, tum inferiores nia, ea rem nobis {hic propofitam omnino demon
ördines , fingularumque ördinationum ritus prQ (trant. Ita enim iJle cénfét , fervis Dei de fuga me
prii. Conferuntur fu;* riores Ordines tres impofi cogitafidum quidem effe, qui nonnifi reportata.
tione manuum; Subdiacº ne impoſitione ma te perfecutoribus vi&oriâ aliqua ad gradum fupe
riuum ordinantur s ac PropterSa , qténa illis & va riorem poffunt cohfcendere. Hoc fentire & face
Σύus calix porrigitur. Seqtiuntur O.iines minores *e omnem fervum Dei oportet , etiam minoris loci,
juatuor iidem prorfus , qui ex Cornelio –, Ecclefia at majoris feri poſt , fiquem grudum im perſecutio
Ędiabant. Hi conferuntur omnes in manus A^ tis bis tolerantia afremderit . sed eum ipfi Authores , id
inſtrumentis quibuſdam, ſuo cujuſque miniſterio *ft , ipff Domioi , &• Presbyteri, & Epifcopi fugiunt,
ropriis. His tamen & Cantores additi, ut Eccle quomodo laicus intelligere poterit, quae ratione di
fiæ"Africanæ illineretur aliquid Græcorum diſci fiue , f»• eivitate fagit- j, civitatem. De fuga im
jiinae. Verùm inconfulto etiam Epi£9p9 gantg yerfec- c.9. His tum gradibus & laici ad Clerica
Êes creare Presbyteris permittitur. Unde & offi tum , & Clerici minöres ad ſuperiores Ordines at
cium magis videri poffit, quàm Qrdo , cum præ tollebantur. Si quem gradum jm perfecutionis tole
fertim appelletur Officium eantandi. Tales fortaffe fantiâ afcenderit. ' Enim vero fi juxta Cyprianum
jnitio fiiere minores omnes Ordines . Negari tamen confentaneum eft , ut is-in Ecclefia: Evangelium
non poteft , quin & Clerici fuerint Cantores , & de legat, qui pro Evangelii defenfionei fanguinis ali
cleri corpore feu fodalitio. Nam ex Concilio Car t|uid fudit : non poterat non videri congruum , ut
thaginenfî II. Clericorum momem etiam Le£tores & tum publica Evangelii le&io , tum munera inferig
ffilmife & ofiarii retinent. Çan.2r. Exorcifta rum Ordinum omnia, quae ütcumque ad cæleftis
rüm meminit Auguftinus, quando agens de A&tis Agni facrificium referuhtur , quæåam eſſent ad
authenticis , quibus purgabatur Cæcilianus , & de . märtyrium invitamenta : & clericis omnibus !
iponatiftis, qüi ab eorum recitatione vehementer irfiponerent oneris , ut pro facrorum doärinae Co;
abhorrebant, haec habet : Qgamdo emim dæmom fic dicum defenfione , & pro ejus Agni hQnorc » 默
zxorciffam timeret , quomodo timuerunt Domatiffa, pro nobis quotidie offertur, vitäm ipfi imper$
.me illa legerentur. Contra Donatiflar pofi Collat. c. $ent. Narrât Eufebius nonnunquam carcer£.%.
a6. Eodem fortaffis, etiam Auguftino authore •, fan&iffima & augußifßma, Teiiipla. commuta9**
\ ìllud decretum eft in Concilio Carthaginenfi IV. 9gippè
Epifcopiaecum carceres olim
, Presbyteris bomicidis, deputatjs
, Diaconibus Eriபு****áfa
Omni die Exorciſts Energumenis manu imponant . qué Éxoreiiii, ¿omplerentur , drc, Innovay!! hand
-£mergumenis in domo Dei a/idemtibus, viäus quoti
* I. Jcgcm
 DeBeneficiis, Part I.Lib.II.Cap.xxxI.
$egem €oncilium Carthaginenfe Iv. quando fa
tuit , Clerieum inter tentationes offieio fùo ineubam
º
*em , gradibu£ fublimandum. Can.41. Gradus fuos
£habet pofterior hæc ætas, de quibus infrà, qui
bns & pro modo fuo laus tribúenda fua eft; hi
primigeniæ & aureæ ætatis Gradus erant,
XIII. Naſcebatur ſecunda haec obſervatio à pri
ma. Quod idem & de tertia nunc liquebit. fta .
enim perfuafum habuere duo illi è regia Conftan
tini familia oriundi Principes, amplum & perhono
rificum fibi effe Clericatum, Le&orifque ófficium.
Neque yerò ii tum erant horum Beneficiorum re
ditus, is ex auro fplendor, qui praeftringeret ocu
los Principum, & ad fufcipiendos Ordines allice
ret. Hos fola Sacerdotii fanétitas & majeftas, &
qui inde in alios minores Ordines fplendor effun
debatur, fummis quibufque Principibus optabiles
& honorificentiffimos efficiciebat. fta Sozomenus,
L.5. c.z., qui & iHud fubjicit, hos antequam in
Clerum adfcriberentur, Scripturae Sacrae diligen
tiffimè incubuiffe. Teftatum facit Gregorius Na
zianzenus, duobus his Principibus Clericatum or
dinemque Leétorum vifum effe fplendidius aliquid
optatiufque ipfa Imperii purpura. Quim etiam in
Cleri ordinem feipfos cooptarunt, adeo ut divimor
quoque libros plebj- le&itarent , nom mimur id fibi
amplum &* honorificum effe exiflimanter , quàm aliud
quidvir, immo ómnium ornamentorum maximum
praftanti/imum que, pietatem effe exilimantes . Orat.
x. im Juliam. Tam praeclaris initiis caetera non re
fponderunt, quæ fecuta funt : at hinc praejudicii
nihil antcdiâis inferri poteft ;
C A P U T XXXI. P.2. 1. 1. c. 14.
I)e Subdiaconis Le&oribus, aliif
que minoribus Clericis fe."
º
culo v1. vii. & viII.
* I. Animarum procuramda faluti operam dabant
minoret etiam Clerici, atque ita ad fuperiores Or
«dimer vemiebamt. " .
II. Vafis facras tangebant Subdiaeoni , Diacomo
eblationes deferebant. Ideo illor Gregoriur continen
zia lege alligavit .
III. Illos tamem â Diacomi* fecernebat , quòd hi
Sacerdotii participes fint.
IV. V. Ifidori leger de Cantorum Le£torumque ,
abſtinentia 6 jejuniit, ſeientia Gr pietate -
VI. VII. Ecclefia Romana eamtum imtulere im Am
glian Epiſcopi ſanitiſſimi duo, & Eccleſia Romans'
Archicantor.
VIII. Probatur rurfum fan£tiffmir eruditiffmifque
Epifcopi, placuiffe, ut eamtur &• frequentaretur im
IEcclefia & perpoliretur, quòd mentibur ad Deum'
pelliciemdir concentus ille multăm conduceret .
IX. Doéfor Ecclefiaftici Cantár fuit ipfe Grego
rius Papa - Cantur Ecclefiafici libror in compen
dium redegit , Cantores im Occidentem omnem ,
emift - -
X. Nec minor erat in Galtiir camtorum peritia ,
dignitas, pietafque .
XI. Camtorum Scbola. Eorum numerur in Eccle
fa Confiantinopolitana . º folus plerumque efus leguminum, quorum ufu vox
I. Nimarum converfioni vacabant & ipfi Sub
t diaconi, Acolythi, Lectores, & cateri
minores Clerici, atque ita viam fibi fternebant ad
ordines fuperiores. Id de Acolytho teftatum facit
Gregorius Papa : Latorem pr«fentium Acolythum
fecimus , quem ad obfequia veßræ tranfmiffmur,
w/i in lucrandiramimaburamplius fervierit, Profice
Тот.Ц.
315
re ampliuf po/ft. L.7. Ep.1. Ifidorus verò Hifpalenfis
Cantorcfque Leétorefque non aliter habet, quàm ut
Verbi Divini præcones, qui & doétrinam faluber
rimam mentibus legendo inftillant , & cœlefti qua
dam fuavitate eas canendo ad cœleftia ille&lant.
Lectores à legendo G5 Pſalmiſta à pſalmis camendis
vocati : illi emim prædicant populi* , quid fequam
tur ; ifti canunt ut excitent ad compuntionem ani
mor audientium . Orig. l. 7. c. 12. His addit Ifido
rus pauca de Praecentore & Succentore , cujufmo
di ſuperſunt in majoribus Eccleſiis. Precentor,
qui vocem pramittit im camtu , Succemtor, qui fub
fequenter camendo refpondet.
II. Non hîc ego omnia, quae cuique adfignat
Ordini munia Ifidorus, exigam , quippe quae ab
hodiernis non diftent. Subdiaconi Oblationes in tem
plo Dei â fidelibus ipfi fufcipiunt , & Levitis fuper
ponendas altaribus deferumt. Ibidem . Hinc fortè
Subdiaconatus in majorum Ordinum clafTem digni
tatemque prove&tus tandem eft , & perpetua lege
continentiæ à Gregorio Papa conftriétus , ut dicam
infrà, ubi de Coelibatu. 8i certè tradit Ifidorus :
Ifli vafa quoque Corporis & Sanguimis Chrifti Dia
conibu* ad altare offerumt. De quibuf quidem pla
cuit Patribur, ut quia facra myfferia coutretiamt ,
caßi fint ®* continenter ab uxoribut ; juxta illud,
mundamini qui fertis vafa Domini • De Ecclef.
Одіе. 1. т. е. те.
III. Gregorio tamen ipfi femper maximum vi
fum efl intereffe difcrimen inter Subdiaconatum &
facros Ordines , qui manuum impofitione confe
runtur. Obfervat enim in ejus vita Joannes Dia
conus, caftigatum ab eo eadem poena Subdiaco
num, qua folent laici, in quem fola depofitione ,
fi fuiffét Diaconus, animadvertiffet. Qgia Subdia
conus impofitionem man%r qua carere potuiffet , mcn
habuit , mon sacerdotio , fèd officio caruit , &* tam
quam revera infamir meruit verberibu* *affigari -
quod enim effet Diacomo gradum amittere, hoc fu is
Subdiacomo fama plenitudine earttife . . L 1. . . c.3 r
Ubi Diacoriatum portionem quandam facit Sacer
dotii, subdiaconatum verò inter officio collocat.
IV. Ifidoro eidem Le&ores Prgdicatores funt
quidam Verbi Divini ; qui legendi varietate , fa
pientia, fiiavitate & vi blandiffima , audientium
mentes & lucae Evangelicae veritatis, & amore •
perfundant. Sumt enim Leétores , qui verbum Dei
prgdicant , &-c. Qui promovetur ad bune gradum ,
erit doéìrina &• librir imbutur , femfuumque ac ver
borum fcientia perormatur , &c. Ut ad intelleétum
omnium menter fenfufque promoveat » difeernendº
genera pronuntiátioner, atque exprimendo ommium :
Jententiarum proprios affettur, modò indicantis vo
ce, modò dolentis , modò increpantir, modè exbor
tant ir. De Eccl. offic. lib. 1. c. 1 1. Suas ita partes
juxta Ifidori votuiii non facilè poterant implere •
Ile&ores, nifi & Scripturarum peritia faltem mc
diocri, non mediocri âutem pietate imbuti cffent ,
& amore proximorum ſalutis. -- .
v. Corde magis quàm ore canere Pfalmiftam_»
decet , ut per aures in mentes trajiciatur verae pie
tatis& compun&ionis fenfus. Vox ejur Chriftiamam
fimplieitatem demonfiret, in ipfa modulatione , que
non mufica vel theatrali arte redoleat , fed qua com
pun£tionem magis audientibus faciat. Ibid. *•**•
Hinc illa olimi Cantorum abftinentia, jejunia , &
ipfa convelefçere exiftimabatur : Antiqtti enim Pr£
die quàm eamtandum erat , cibir abſlinebant: Pſal
iemtâ, famem legumine im caufa voci* £ffdu?.nte:
bantur. Unde ® Cantores apud Gentile; Fabarii
dičři funt. - - - -
vf. Haec docet nos Beda in hiftoria gentis An
glorum, Eboracenfem Eccleſiam abfente fipifcope
diu administratam fuiffe à Jacobo Diacono : qui
R r 3. do
 *

316 ' vetus & nova Ecclefiae Difciplina

dodrina, pietate, zelo še pradicatione optimam
abduxit praedam ex Gentiiiùm caftris, multofque
dium faeviret perfecutio, fàcro fonte abluit, Réd
gita- mox Ecclefiis pace, ut inter præftantiffimos
ille Cantores non póftremus erat, ita cantu coepit
vivifcentem tunc primùm, ut per tempus nondum
licuiffet ei hæc fibi ornamenta conquirere omnia,
& ita expolire fe, atque adeam effingere pulcher.
rimam formam, quae in Ecclefia omnium prima
& antiquiffima {plendebat. - -

Fideles mulcere , & ad æternorum charitatem àc VIII. Meminit alibi idem Beda Monachi Angli,
cendere : Reliquerat Paulinur im Ecclefia fua Ebo qui coelefti quodam affiatu extemporanea fundébat
vaci Jacobum Diaconum , virum utique Ecclefiaffi carmina de rebus ad religionem fpeélantibus, ea
cum & famęum , qui multo ex himc tempore, in Ec que ipemet modulabatur tanto pietatis enfu, ut
clefia manem r , magmar antiquo hofti pr&das docem eo deliniti non pauci & extra fe rapti, faeculo
do & baptizando eripuit . Qgi quoniam cantandi nuntium remitterent , & ad Chrifti caftra conva
im Ecclefia erat peritiffìmus , recuperata poftmodum ' lerent. Cujus carmimibus multorum f«pe animi ad
ace , im Provincit crefcemte mumero Fidelium , etiam contemptum faculi, & ad appetitum funt vite ca lejlir
Magiffer Ecclefíafiic« cantionis, juxta morem Roma accenf. L 4. c. 14. Non aberrabant ergo, qui can
norum , feu Cantuariorum , multir cœpit exiffere , tum excoli Eccleſiaſticum præcipiebant, eo uno
L•*. c, ult, Theodorus ille fama notiffimus Can confilio , ut hac arte animi ad cœleftium amorem
tuarienfis Archiepifcopus, Angliam omnem & do raperentur. Ideo & Bedâ eodem tefte Vuilfridus
&rina & Pfalmodia Romana locupletavit , autho Monachus adhuc florentc juventa, Romam profe
re eodem Beda: Et quicumque leétionibus facrit £tus eft , ut ibi perdifceret puriores leges pietatis,
cuperemt erudiri , haberent in promptu Magiftror qui fidei , & cantûs. In Monafterio cum aliquöt anmos
doceremt ; & fanor camtamdi in Ecclefia , quor eate Deo ferviret , animadvertit adolefcemi animi fagacir,
2mur im Camtia tartám moverant , ab hoc tempore per mimma? perfeëtam effe virtuti, viam, qua tradebatur
omnes Anglorum Ecclefíar. L. 4. c.z. Ante caeteros a Scotis ; propofuitque amimo venire Romam , ©* qui
autem omnes ille ipfe Visfridus Epifcopus fidei. ad Sedem Apoftolicam Ritut Ecclefiaftici, five Moha
& Catholicae diſciplina zelo de Eccleſia Anglicana /teriales fervarentur, videre. L. 5. c.2o. Qui in Epi.
optimè meritus, Romano & Cantuarienfi cantui, fcopatu Vuilfrido fucceffit nihilo incuriofior fùit
rituique ftrenuè etiam operam dedit, ut per An captús , ut qui æquè perfuafum haberet, permagni
gliam omnem propagaretur : Qui primur inter Epi referre , ut cantu occupentur facro, obleéîenturque
fcopus , qui de Anglorum gente effemt , Catholicum Clerici omncs, non ut fallant tempus, non ut ifia
zyivendi morem Ecclefiis A»glorum tradere didicit. ni voluptate pafcant aures , fed üt coelefles jam
VII. Synodum habuit , idem Theodorus Cantig hinc deguftare delicias, & Beatorum fun&iónes
Archiepifcopus, de qua haec, prolixè narrat idem. fungi incipiant. Acca illc fuit, cui Cantoris offi
Βςda : Intererat huic. Symodo, pariterque Catholice cio non dedecorari Epifcopatum vifum eft, aut quan
fidei decreta firmabat vir venerabili, Ioannes, Ar. tamcumque hominis vel eruditionis eopiam, ve!
chicamtor Ecclefie Sanéti Petri, &• Abbas Monafte flagrantiam pietatis . Nam &- ipfe Epifçopus AccaL
: 2ii B. Martimi , qui muper venerat à Roma , duce Cautor erat perit //inus , quamodo etiam in literis
Reverendiſſimo Ahbate Epiſcopo , quatemur in Mona. ſamétis dottiſimur, in Eccleſiaſtics quoque inftitutio
sterio fuo curfum camemdi ammum, ficut ad San£ium mis regulis fortiffímus , &c. Cap. z r. Romam petie
Petrum Romæ agebatur , edoceret. Egitque Abba, rat ipfe quoque cum Vuilfrido , dum ferveret juven
Joannes, ut juffíonem acceperat Pontificir, & ordi tus: Romam vemiemr , multa illic, quâ im patria ne
nem videlicet ritumque canendi ó- legendi, viva. quiverat , Ecclefía Sanéta, inftitutiomi utilia didicit .
vere præfati Monaflerii Cantorer edocemdo, &* ea. Sed poftea fuan ipfe in Ecclefiam accerfivit , aluitque
qu& totius ammi circulus im celebratione dierum Fe per annos duodecim Cantorem longè pgritiffimum,
ſtorum pofcebat , etiam literir mandando, que hańe quis difcipulorum Gregorii Magni di(cipulus ipfc
mur im eodem Momafferio fervata , &• à multir jam fuerat Cantuariæ : Cantorem quoque egregium, qui
funt circumquaque tranfcripta. Non fòlùm autem & fuccefforibur difcipulorum Beáti Papa Gregorii ix.
jdem Joannes ipfíur Monafterii fratrer docebat, ve^. Cantia fuerat cantamdi fomor edo&#us , ad fe fuofque
rām de omnibur pene ejufdem Provincia Manafle inftituemdor accerfit , ac per annos duodecim tenuit •
riir , ad audiendum eum, qui camtamdi eramt pe IX. Indubitatiffimum ergo eft , eofdem Grego
riti , confluebant • L-4. c.r8.' -

rii Magni difcipulos, qui Apoftoli fuernnt Anglig,

In eum Bedæ locum haec juvabit animadvertiß.
£e. 1. Verfatur hic qb oculos Archicantor Eccle
fiae Sancti Petri Romæ , eodemque tempore Ab.
bas Monafterii Sanéìi Martini iri urbe.' Ex quo
intelligis quanto in honorc effet ea dignitas, cùm
:º vel maximè eidem Archicantoris ea T Provincia ,
mandata fit, ut ftatum & fidem Ecclefiae Anglica
nae exploraret , & de ea ad Papam referret. Nón fo
dùm idem Joamme* ipfius Monafferii fratrer docebat,
€&c. Excepto cantamdi vel legemdi munere, in mam
datis acceperat ab Apoßolieo Papa , ut cujus effet fi
dei Anglorum Ecclefía diligenter edifceret, Romámque
rediem, referret. Ea de caufa habitum eft in Anglia
Conciliuin, cui affuit ipfe , ejufque Aéla Romam
fecum detulit. Eo argumento magis magifque confir
matur, quod jam praeceptum erat animo, Cantores
I.e&orefque eo ævo complures in Scripturis Difci
plinifque Ecclefiafticis yerfatiffimos fuiffe. 2. Non
abludit à vero Cantoris & Archicantoris dignita
tes eodem tempore in aliis Ecclefiis exortas effe,
ad exemplum Romanæ fefe accomodamtibus. 3.
Abbas Monafterii idem Cantor erat Capituli Ec
clefiae Sanéti Petri in Urbe. 4. Cantus , Ordo Of
ficiorum , Ritufque Romanæ Ecclefiae in Anglica
mam transfuſi tunc ſunt, è ſuis quaſi cineribus re
gantus etiam Ecclefiafíici ifi Anglia primos fuiffe
inftitutores & magiftros ; & quos edocuerant fidem
Chrifti, ejufdein'Chrifti laudes decantandas cdo
cuiffè , Gregorius ipfe , quo Romanos etiam inter
Pontifices nemo taiii altè fe in Theologicorum dog
matum penetralia aeternorumque contemplationem
demerfit, ita fecum ftatuebaf, haud evilefcere •
fummae in terris fan&iffimaeque dignitatis majefta
tem, regnumque ipfum Sacerdotii, fi pueris can
tum Ecclefiafticum edocendis ipfemet incumberet;
Propter Mu/ic« compunctionem dùlcedinis Antiphon*^
rium centonem, Cantorum ſtudioſiſſimus, nimis utili
ter compilavit : Scholam quoque Cantorum, qua hafte
mur eifdem imfiitutionibus in Sam£ta Romana Eccle
fía modulatur , conftituit , &c. ufque bodie le£tus ejur,
'in quo recubam* modulabatur, & flagellum ipfiuf ,
quo pueri* mimabatur, vemeratione congrua, cum.
autbemtico . Amtipbonario refervatur. Hæc Joannes
Diagonus in Gregorii vita, L. z. c.6., qui mox
fubdit, Francos Germanofqüe Romam cántiis æmu
JatQs fuiffe fuavitatem fed attingere ad cjus pcr
feétionem haud potuiffe , tum” propter addita
menta quædam fua , tum etiam quòd nativam quan
dam vocis fuae afperitatem mollire non ita pòtue
rint, ut dcfidcrabatur. Hujus modulationis dulce
diz
 De Beneficiis, Part, I. Lib.II. Cap.XXXII. 317 -

dínem inter aliar Europa Genter Germani feu Galli

difcere , crebròque redifcere inßgmiter potuerunt ; in I. Gº; hanc in Ecclefia Graeca corrupte.
corruptam vêrô, tam levitate animi, qui4 monulla J lam damnavit VII. Synodus Oecumefiica,
de proprio Gregorianis cantibus miſeuerunt, quàn fe cum Clerici privatim tonfi, nulla ab £pifcopo ac.
ritate quoque naturali, fervare minimè potuerumt. cepta manus impofitione , in Ecclefia 擺懸 facros
Ibid. c.7. 8. Non poteft hoc nifi ad ævum Joannis publicè legerent . Blandiebantur quoque fibi Mona
JJiaconi, aut aliquaiitô fuperiùspertinere. De p0 ftici inftituti homines , quafi Tonfura Monaftica .
ftera enim aetate nihil 燕 ille potuit, Addit id valeret, ut jam hinc ' Leéìores cenferentur, Et
autem ibidem ea Auguftini in Angliam miffi oc id quoque facra Synodus profcripfit, conceffo ta
caſione refuſam eſſe à Gregorio in Occidentales men co Abbatibus privilegio, qui & Presbyteri
omnes Provincias Romani cantus fuavitatem : Hu ordinati funt & Epiſcopali benedićtione conſecrati,
jur Gregorii tempore cum Augu/limo tumc Brittammias ut Monachis fuis manus imponendo Le&iores eos
adeunte , per Occidentem quoque Romana imftitutionis crearent : non aliter quàm prifci Canones eam .
Cantores diſperſi, barbaro, inſigniter docuerunt, Chorepifcopis poteftatem indulferant, ut Epifco
X. Nihilo minorc, vel eruditione, vel pietate po annuente Leétores ordinarent. Et quoniam vi
fuos inftruit Cantores Gregorius Turonenfis. Umur demur ſîne man%s impoſitione à parvula &tate tonſu
ex Clericis meis Armentariux momime, beme eruditur ram Cleri quofilam accipienter , mondum ab Epifcopo
im fpiritualibus Scripturi , cui tam facile erat fomo manº: impofitione percepta fuper ambomem irregulari
rum modulationes appendere , ut eum mon putarer hoc ter in collect t legentes , pracipimus amodo id minimè
meditari , fed fcribere , im fervitio valde flrenuum , & fieri . Idipfum quoque confervandum e$t imter Moma
in commiffo fidelir. Mirae. l. 1. c. 33. Demonftrat idem chor. Leétoris autem mam % r impofitiomem licentia :/?
alibi , quod praemonftratum jam à nobis eft, non unicuique Abbati in proprio Monaſterio ſolummodo fa
fuiffè tunc temporis Cantores , quod olim fuerant, ciendi , f: dumtaxaf Ahhati manºs impofítio fatia.
tenellos pueros, aut juniores Clericos: fed Presby mafcatur ab Epifcopo fecumdim morem præficiemdorum
teros, Abbates, Epiſcopos, pene dixerim in Gre Abbatum , dum conffet illum effe Prejbyterum . Simi
g9rium intuens , Pontifices Romanos ; qui laudi li modo fecundùm antiquam confuetudimem Chorepi
fibi honori ducebant, fi canerent ipfi , cafiere do fcopor pr&ceptione Epifcopi oportet promovere Leétorer •
cerent in terris beatiffima illa Cantica , quæ in coelis Сап, 14. - - - - -

decantant Immortales: Valentimur igitur Camtor, II. Fas ergo fuerat olim Chorepifcopis, qui
qui tunc Prejbyter habebatur , &c. Vita Patr. c.6. ' Presbyteri & tantùm erant : & hic conceditur Ab
XI. Sed præter has Cantorum , & Archicanto batibus Presbyteris & inauguratis , ut Le&ores or
rum, Præcentorum & Succentorum dignitates, quę dinent, dum ne hi nifi ex fuis Monachis ordinent'.
Officiorum magis quàm Qrdinum numero habebán Prohibentur autem Le&orum partes agere, qui de
tur : erat femper copia ingens juniorum Clerico tonfi tantùm fuerint , nec præterea ab Epifcopo
rum , quorum alii Cantores , alii Le£tores, alii ordinati. Eft autem veri omnino fimile contrarium
Subdiaconi erant, alii Oftiarii. Novella quadam errorem ex eo fcaturiiffe , quòd per plura frcula
fua prohibuit Juftinianus Imperator, ne effent in .
nemo Clericus fuiffet , qui non aliquo donatus ef
Ecclefia majoré Conftantinopolitana plures quàm fet inferiorum Ordinum, quorum primus fere fem
Subdiaconi nonaginta, centum & deccm Leétores, per conferebatur cum Tonfura Lećłorum ordo •
Cantores viginti quinque, Oftiarii centum. Eorum Cum ergo primum coepit Tonfura , vel Clerica
dem numerum & in aliis etiam idem pra:finiit Ec tus (ejungi à minoribus Ordinibus , tqnfi femel
clefiis pro fingularum modulo • Clerici facilè ſibi perſuaſerunt poſſe ſe officio Le
* -
I
&torum fungi. Quod ad Monachos attinet , vidc- '
batur & illis Tonfura Monaftica Clericali æquari ,
vel ab ea non differre, denique abundè fufficere,
ad minorum Ordinum obeunda munia. Et certè
copiosè inferiùs fuo loco oftendetur tyrocinium mo
De Subdiaconis aliifque minoribus nafticum pari faltem pretio vifum fuiffe , atque il
Clericis fub Imperio Caroli Ma lud quod minorum Ordinum longo conftabât de
curfii, & ab utroque gradum fuiffe ad Diacona
gnl » ejufque ftirpis . tum , & ad Sacerdotium . Erat , ergo tunc Abba
tum juris, haec minorum Ordinum minifteria illis
1. Dammat VII. Synodus Generalis C/ericor, qui delegare potiffimum , qui fuos inter Monachos fan
tamtùm ton/î comam, legerent in Ecclefia, et/ Lečtorum &titate praecellerent ; id primùm nutu : &... Imperio
ordine non eſſent initiati. fiebat, poftea cum pompa ab ordinationibus Epi
w -

II. Nec Monaftica Tonfura fufficiebat , ut Leétorer fcopalibus non diffimili fa&um eft .
effemt. Sed Abbates folemniter imaugurati , poterant Confitetur Balſamon Monachos à Photio in No.
Momaghor fuor ordinare leéîorer.
III. Qgi nec dum ordinati Lektorer in Eccleſia -
-

ei rei accerfi à Concilio Laodiceno.Nota , Patriar

mocanone inter Clericos reponi, authoritatemque i
egebant, ii forfam erant, qui migra vefte â parenti cba quidem qui hoc Nomocamomum compofuit , docturu*
bur induti , & detomfi fuerant. T . * . . quimam fímt Clerici, tranfmifit $tatim ad Camomemz
IV. Im Armemia Cantores Leétorefque fuerant lai τigg/imum quartum Synodi Laodicem« , qui etiam Mo
ci intonſî . ... • º
machor Clericir commumerat. Sed alienum fe ipfe ab
-

V., Balfamomi, tempore Camtorer G^ Q/tiarii laici hac Photii do&rina profitetur , eamque hoc argu
eramt. -) . . .. . . . . . . . .. mento, oppugnat. Si tonfura Monaftica Le£tores-

VI. Qu& omnium effèt obfervantia in Clericor Mi conftituit , fiet ergo Monachus Le&or , etfi deton
noret Eccle/í« Latin«. Caroli Magni leger im eam rem. deat eum Monachus alius^ Presbyter, non Abbas,
VII, Sejunctima adhuc, conferebantur, mimører , Or nec ab Epifcopo ea poteßate donatus. Id verò om
diner . » v" ". . nino adverſatur ſeptima Synodi Canoni ſuperiis
..

. VIII. De Leéìoribu* &* de Subdiaconir. Oblatio laudato. Quid Mohiales ? Nonne & ipfae Mona
274 rur . . ...” . . . . ftica gaudent tonfura,? An ergo & ipfae , in Le£to
‘. . - -

IX. De Dome/?icir, Čr Q?iarii, . . . . . . . rum choro ? Si datum fuerit ex folae tonfura Moma
- in . .. . - -
chor effe Le£torer, Momacbi indiflinftè Leftori* mumi4
,
-
- º
--
-
--

*, ,
-

ommimo exercebumt , etiamfî à Momachi, Sacerdotibus

zon/ fuerimt , qui meo fumt Anttffifet. Monafferiorum , iſ
የጋ¢ç
318 vetus & novâ Ecclefiae Difciplina
*ec ab Epifeopis facultatem acceperunt. Qgod abfur
dum e/?. Porro autem Monachii quoque fëmini," hoe
voncedetur propter tonfuram. Qgod eft abfurdiffinum.
Jn Nomocan. Phot. Tit.1. e. 31.
Qgaeftionem hanc aliam attingit idem alibi Bal
famom, in qua aliud alii Canonum interpretes fen
tiebant : An Abbates praeter ordinationém fuam&
benedi&ionem Epifcopi , ejus etiam permiffione
indigeant, ut in Monafteriis fuis Le&iores ordi
nent. Aliis neceffaria videbatur ea Epifcopi licen
uia, propterea quod ordinandi poteftas Épifcopo
rum propria eft, & quod nec cum licentia Epifco
pi poffitit Presbyteri alii Le&ores ordinare : cum
amullus Sacerdor poffit Lettorem ordimare, etiam/? ei ab
Antiſtite hoe permiſum fuerit. In Can. 14. Syn.Trull.
Ita fingularis femper Abbatum praerogativa illa
eft, quòd cum Epifcopi licentia id poífint. Exi
ftimat tamen minimè neceffarium effe, ut novam
hanc ab Epifcopo licentiam impetret Abbas , cum
ea ipfi ejus vel ordinationi, vel benedi&ioni impli
cata fuerit. Unde & Canone XIV. ejufJem vII.
Synodi ea poteftas omnibus in commune, Abbati
bus conceditur . Ego verò intelligo hoc Mona/terio
rum Pr«feciis indiftinctè à Canone conceſſum eſſe. -
III. Subjicit ibidem Balfamon, ea id de caufa
Abbatibus indultum effe , quòd nec ipfis , nec eo
rum Monachis facile fit , ex locis remotiffimis, ubi
plerumque fita funt Monafteria, ad urbes venti
tare & ad Epiſcopos accedere. Balſamoni ferè con
fentit Zonaras in iis quae de ordinatione Le&orum
per Abbates dićła funt. In Can.14. Synod. VII.
$ed illud multò pluris refert obfervari, juniores
illos Leétores, qui hoc VII. Synodi Canone per
celluntur , non ejufmodi fuiffe, quos totondiffet
Epifcopus nulla jmpofitione manuum fačta; propte
rea quod non alia erat impofitio manûs Epifcopa.
lis in creandis Leétoribus , quàm qua eorum capi
tis crines attondebat Epifcopus in formam crucis.
Unum ergo idemque erat attonfio & manuum im.
pofitio. Verùm de quibus hic agitur , ii erant om
1ino parvuli quos parentes ipfi Tnigris induebant
veftibus, Deoque tonfis eorum crinibus dicabant.
Hujufmodi pueros, nec attonfos ab Epifcopo, nec
ordinatos Leétores , legere deinceps in Ecclefia hoc
Canone vetatur. Qgoniam videmur mommultor à pue
ris nigrir veſtibus indutor, tamquam Deo romfecrator,
tonſuraque ſuſcepta, non per ſui Epiſcopi manuum
impofitionem , audienter., poftquam ad «tatem perve
merimt , divimat Scripturæ 1 im fuggeftu legere, non.
canonicè , órc. -
IV. Damnaverat jam Trullana Synodus Arme
norum Ecclefiae quandam rufiicitatem, ubi qui ab
IEpifcop9 , nunquam detonfi fuerant, adeoqué pe.
nitus laici, Cantorum Lectorumque vices omninò
implebant. Scriptura, mulli liceat im fuggeffu recita.
ve, mifi is Sacerdotali tomfura ufus fuerit , &• bene.
dictionen à ſuo Paſtore canonicè ſuſceperit. Can. 33
Ex quo illud quoque apertum fit, creari folitós
ab Epifcopo Le&ores , capillitii detonfione, quae
nec fine manuum impofitione fiebat, nec fine 'be
nedi&ione in fpecicm crucis. Dum hunc ipfum Ca.
nonem commentatur Balfamon , apertè teftatur,
eam fuiffe non paucorum fententiam , quanquam
ab ea non parum abhorreret ipfe, Monaftica ton
fura fuppleri Clericalem acquirique facultatem scri
pturas in Ecclefia legendi ? Sed & Monachor qui
Ἀom hahemt Epifcopales coromar , fed Momafficam tom
furam, dicum, quidam poffe im fuggeftu fegere Apofo
jum & reliqua , quemadmodum & Cleriri , tamjuam
JMonachali* iomfura utique fufficiat pro tomfura €ler;
cali. Horum do&rina priorum Ecclefiae faeculorum
moribus erat magis fortaffe confentanea : at fen
tentia Balfanonis confuetudini, fui avi & Epifco
porum reccntiorum : qui in ejufmodi rebus pluri
ènùm poffunt, magis confentiebat voluntati.
v. Balfamoni alii fùnt Cant9res, Le&ores aIi(3
porro Cantores ejus aevo non ferè nifi ex Eunu:
&his erant, quod à priorum faeculorum puriore dif.
ciplina immäniter abhorrebat. Nota quòd olim can.
torum ordo mom ex Eumuchir folùm , ut hodie fit
conftituebatur , fed ex iis qui non erant ejufm6i;,
Im Cam. 4. Sym. Trull. Addit id moris fuiffe,'ut Le.
étores in Ambone divinas Scriptural legerent poſt fi
mitum Matutimum. Alibi Exorciftas & Ofiiarios
in Clericorum collegio recenfet , eofque iifdem .
privilegiis gaudere docet: at fua ætate alios fuif.
fe Otiarios mere laicos. Nomocan. Tit.t. c.31. In
Cam. 14. Symod. VII· Itaque iftiufmodi officiaTaicis
communicata jam fuerant.
VI. Quod ad Latinam Ecclefiam, pauca fuper.
funt , quæ fuperiùs diétis addenda fint. Qui hónos
haberetur adhuc minoribus Clericis, mirum in mo
dum elucefcit in Epiftola Adriani Papae. Verbafa
ciens enim Pontifex de quatuor Miffis Caroli Ma
gni ad Sedem Apoftolicam, religiofum vocat Abba
tem, eodem honore afficit duos Diaconos: at offia.
rium magnificum vocat. Comc. Gall. Tom.z. pag.raz.
123. Concilium Remenfe II. Clericos omnës mo
net, profeffos illos effe Deo militare. Ann.813. Can.3.
4. 5. Specialiter autem admonet Subdiaconi effe
Epiftolas Pauli legere ad Altare, ficut Diaconi eft
legere Evangeliumi. In Capitularibus fuis cdixit Ca
rolus Magnus , ut faeculäres viri, quantacumque
poteftate eminerent, vel minoribus Clericis affur
gerent , & morem gererent veluti Deo, cujus Wi
carii ſunt: conteſtatus ſibi perſuaſiſſimum eſſe, non
poffe eos terreno Princicipffidem & obfequium diu
praeftare , qui Deo infidi fint, & conterhptim ha
5cant, eos, qui regalis Chrifii Sacerdotii' infigni
bus circumfulgent . Volumur atque praecipimur , nt
omnes fuis Sacerdotibus , tam majóribus ordinis , quàm
& inferioris, à minimo ufque ad maximum , ut
fummo Deo, cujus vice ;m Écclefia legatione fungum
tur, obedientes exiſtant. Nam nullo paſto agnoſcere
poffumur qualiter nobis fiJeler exiffere poffunt, qui Deo
infideles & ſuis Sacerdotibus inobedientes extiterint ;
4ut qualiter mobi* obedienter noflrifque miniftris ac
I;*gatis obtemperanter erunt ; qui illis im Dei caufis
& Ecclefiarum utilitatibus nön obtemperant. Cap.7.
£.3o6. Ne proprios quidem filios hac lege abfolve
bat piiffimùs Princeps, quin & his quoque com
minabatur, perinde ut Magnatibus aliis, Äula c0n
fpeéluque fu6 interdi&um iri, nifi eximia quadam
in Dei Miniftros obfervantia, gratiam à fe quoque
inirent , Qgi autem in hir , quod abfit, aut negli
genter , aut imobediemter fuerint invemti , fciamt fe
nec im noftro Imperio homore, retinere , licèt etiam fi
!ii moftri fuerimt, mec im Palatio locum, mcque mobi
feum , aut cum mo/?ri; focietatem aut communiomen;
tellam habere , fed magis fuh magna diffriftione óｰ
ariditate poemas luere. Surius die o. Novem. .
VII. Facilè illud obfervari potuit, priftinum
haétenus viguiffe, ufum minorés Ordines fejun
£tim fingulos conferendi, nec omnes uni femper
inferendi; cum exerceri omnes ab omnibus non
poffent; non conferrentur autem nifi ut exerceren
tur. Oftiarii oftiis affixi ita erant, ut aliorum Qr
dinum minifteria obire non poffünt. Le&oribus
non vacabat alia defungi munià, unde nec jjs one
rabantur. Uno aliquo`minorum Ordinum idoneus
ftruebatur gradus, 'quo ad fuperiores Ordines, &
ita ad ipfùm tandem Epifcopatum perveniretur;
$ervvardus fànéìitatis nomine celeberiimus, Hildef
heimenfi tandem Epifcopatu prove&us fuit, non
Primùm quàm Exorcifae munüs confecutus, pror
fus nt quondam Martinus. Suriu, die 20. Novem.
VIII. Ordo Lectorum multò frequentiùs aliis
conférebatur, quod eo defungi facillimè pcffeut
tenelli adhuc pueri, qui Eccleſiaſticam à teneris
ungniculis militiam amiplexabantur. Intcr ಗ್ದಜ
fº
 DeBeneficiis,PartLLibH. CapXXXIII.
δrdines fummus & eminentiffimus erat Subdiaco
312
smatus , & inter complures Subdiaconos primas ho I. Uanquam longa faeculorum feries, & ine
noris partes obtinebât is, qui oblationes ad Altare . ' vitabiles rerum humanarum vices aliquam
deferebat. Gregorius III. Papa Presbyterum dele fubinde Eccleſiaſticæ difciplinæ mutationem & di
gabat, qui rem facram in Coemeteriis faceret Feftis , verfitatem invexerint: duo funt tamen in re quam
Iſolemnioribus oblationeſque e comportari jube verfamus, quae inconcuffa ftetere , & ftant etiam
bat à Subdiacono, cui hinc Oblationarii nomem nunc: nimirum & Diaconus femper eximio quo
factum eft . Et oblationer de Patriarchio per Oblatio dam dignitatis faftigio cum Epifcopis & Presbyte
marium deportaremtur ad celebrandas Miffa;. Ita Ana ris fupra Clericos omnes alios floruiffe: & omnes
ftafius Bibliothecarius in hujus Pontificis vita, qui omnirio Ordines, cum majores, tum minores, in
& alibi advertit, primum Subdiaconorum, quem Eeneficiorum numero femper fuiffe. Haec duo funt,
appellitabant Graeci Domefticum Subdiaconorum , ad quae hic illuftranda accingimur.
à Latinis vocatum fuiffe Oblationarium • Primum Ii. Quod ad primum fpeétat , Diaconus videli
ASubdiacomorum Gr&ci Domef!icum vocamt , quem Ro cet facerdotalis Imperii & hierarchiae divinitus in
mami Oblatiomarium . A?.z. Symod. VIII. Dicitur & ſtituta- conſortes ſemper habitos eſſe, probatur ad
Oblationarius Diaconus in Cóncilio Romano, ubi huc ex Concilio Lemovicenfi anni 1 o3 r. cui affuere
beatorum Cœlitum albo, Amm. 9o3. infcriptus fuit Epifcopi , Presbyteri & Diaconi. Comvemerumt om
S. Udalricus, Joammet Diacomu, &• Oblatiomariur. mès fimul Epifcopi , cum Preshyteris ér Diacomibur •
IX. Domefiici nomine defignabant Graeci Ca Concilium Beneventanum anni 1 o3 1. vetuit Epi
put & Praefidem Collegii alicujus. Curopalates & fcopos eligi, nifi ex iis qui facris Ordinibus initia
álii Graeci frequenter Tmeminere Domeffici Schola ti jam દક્ષિતા , id eft, ex Presbyteris & Diaconi
rum , quod ad faecularem fpeétabat militiam. Ma bus, qui primævæ Ecclefiae Ordines funt. Si in
nificus ille Oftiarius, de quo fuprà, potuerat & gruat tamen neceffitas, difpenfetque vel Papa vel
ipfe inter Officiales Palatii loçum habere. Superfunt Metropolitanus, permittitur in hac Synodo , ut ex
Epiftolæ duæ Frotarii Epifcopi Tullenfis ad Oftia Subdiáconis eligatur. Truncum legitur hoc De
rium Palatii fcriptae: Illuftriffîmo viro , &• toto affe cretum in - Editionibus Conciliorum, at integrum
4ìu colendo ac defiderando Gerungo , fummo faeri Pa illaefumque habetur in Decreto Ivonis Carnotenfis
Jatii Ofliaria, Frotariur Epifcopus , &c. Ita elogium fub nomine Concilii Beneventani: & in Decreto
magnifici , de quo antè , Oftiario forfan Palatii Re Gratiani , fùb nomine Urbani Papae hoc eft, Ur
gii, aut Qftiario Cleri Palatini tributum fuiffe fuf bani II, qui ei Concilio praefuit. Haec ejus verba
picari quis poſſet - Du Cheſne. Hiſt. Fran. To.2. funt: Nullu* im Epifcopatum eligatur, mifí im facris
քag.7 iն.713. Ordinibus religiofè vivemr. fuerit inventus . Sacroa
autem Ordimer dicimur Diacomatum & Presbyteratum.
Hor fiquidem folor primitiva legitur habuiffe Ecclefia •
Subdiaconer verò quia & ipfi Altaribus miniftrant,
CA PU T XXXIII. P.4. 1. 1. c.3 1. opportumitare exigente concedimur , fi tamem fpeéiatæ
fiât religionis &• fcientia. Qgod ipfum mom fine Ro
T)e Diaconis & Subdiaconis, & aliis mani Pomtificis vel Metropolitani licentia fieri conte
Ordinibus minoribus, extrema hac dimur. Ivon. Decr. part. 5- c.7. Gratian. d.6o. e. 4.
Decretalibus fuis hoc Decretum intexuit Inno
Ecclefiæ ætate poft annum Chrifti centius III. C. A. multis. De &tat &* qual. Prafiei.
rmillefimum . illuddue adſcribit Urbano I. qui Amanuenſium per
fpicuüs error eft. Beneventano enim Concilio prae
I.His Ordjmibur etiammune omnibuf fua conftat digni fuit Urbanus II. non I. Deinde cum ait Innocen
ear , &• prifca vemeratio , ac ratio Bemeficii. tius III. Urbamur ad ftatum primitivæ Ecclefi« fe
II. Amtiqua pr&rogativa fua imcolumi gaudet adhuc weferens , perfpicuè declarat de Urbano II. fe ver
JDiaconatur. Cœpit Subdiacomatur fub Urbano II. pro ba facere. Quippe nihil opus erat ut ad primitivae
prius accedere ad ſacros Ordines. Ecclefiae fplendidiora tempora fe referret Urbanus I.
III. Summam manum Immocentiur III. impofuit , cum effet eorum ipfe fidus eximium .
aut jm facror Ordines referretur. Cæterùm- in hac fua Decretali in eo laborat In.
IV. Ita cemfuerant Theologi , mimores Ordiner a% nocentius , ut fuadeat Subdiacomatum ab Urbano
ęcclefit inßitutor fuiffè . II. in facros Ordines relatum fuiffe: quod & ex
V. D. Roma vemturae illos ommer umo im Diacomatw ejus verbis probare nititur. Cum hodie Subdiacona
concludit . tur inter fàcros Ordines computetur, ficut Urbanus
VI. Nec aliter interpretamdum e/? Concilium Tri Papa II. fub his verbir expreffit. Qgi in facris or
deptinит . -
dimibus , Presbyteratu , Diaconatu , Subdiacomatue
VII. Diaconi aliquandiu obiere functiones Sacerdo funt pofiti. Et fìmen difertis verbis contrà viden
fale, aliquas . tur dicere , & aliud fignificare, cum Urbanus II.,
VIII. Ecclefiarum regimini Diacomi quamdoque pr« tum Beneventanum Concilium : Sacros Ordimer,
jeffi funt . -
Presbyteratum dicimus & Diacomatum. Hos fiquidem
* IX. Nom pauci viri fam£tiffmi longævam atatem , folo , primitiva Ecclefit legitur babuiffe. Denique •
•vjtamque totam im Diaconatu contrivere. cum non permittatur, nifi ex indulgentia, ut ex
X. Varia difcrimimae Gr&cor inter &• Latinos in Subdiaconis Epifcopi eligantur, dilucidum eft eos
' minoribur Ordinibus. -

in minoribus adhuc Ordinibus numeratos fuiffe;

XI. Laxata Latinorum Difciplima , minores Ord;
aer uni collati , nulla eor exercendi infličta necefita
ge. Huic malo Tridemtimum Comcilium medetur.
XII. Idem Tridentinum ad id commititur , ut rur
fus, quot Ordiner, tot Officia , tot Beneficia fínt.
XIII. De univer/itatibur Gr Seminariir.
XIV. Alia Officia imfra mimores Ordinet .
_ XV. De Matriculariir .
X/I. De Bemeficio Aquæ Bemedi?«.
XVII. Minora bis etiam officia , Clerici; mam fícut Diacomur, vel Sacerdor . Conftante enim &c
data.
fi in facris enim jam tum Ordinibus Subdiacona
tus fuiffet locatus, nihil opus fuiffet difpenfatio
ne, ut ex Subdiacono Epifcopus quis eligeretur.
III. Non alius ergo verè quàm Innocentius III.
ipfe Subdiaconatum in Ordines facros & majores
retulit, quando ibidem fanxit, ut ne pofthac ulla.
Canonum venia & diſpenſatione opus eſſet, quò
Epifcopi ex Subdiaconis deligerentur. Statuimur,
ut Subdiacomus im Epifcopum valeat liberè eligi ,
inta&ta prifca lege, ut ne Epifcopi mifi ex
ուbԱՏ
22రి Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
nibus facris eligerentur, jubente autem Innocen
tio III. ut tam liberè ex Subdiaconis eligerentur ,
«quàm ex Diaconis & Presbyteris: illud nimirum
hinc exiftit, Subdiaconatum in claffem referri majo
rum Ordinum , Aucupatur autem Innocentius fum
damenta aliqua fuae huic Conftitutioni ex Urba
no II, & ex antiquis moribus, quia hi mores funt
Ecclefiae, antiquitati adhaerefcere , & non aliud
quàm eam vel fequi omnino, vel fequendo perpo
Jire. Praeluferat enim Urbanus Innocentio, dum
ex venia fieri fineret , quod nec ex venia antè
fiebat, quodque liberè fieri poftmodum paffus cft
Innocentius. -
In alia quoque Decretali Subdiaconis commu
nicat idem Innocentius III, illam Diaconorum prae
srogativam, qua conceffum erat ut etiam fine do
minorum confenfu ordinati Diaconi, in fervitutem
revocari, ac retrudi non poffent. Non gaudebant
antè Subdiaconi eo privilegio, gaudere pofthac vo
Juit Innocentius. De fubdiacomali Ordine, quia de
eo mom fit mnentio in Patrum ftatutis expreffè, vide
tur nobis quod &• is cum Diacomali gradu , privile
gio gaude: eodem. C. Miramur. De fervis mom ordi
amamdir. Scitiffimè addit idem Pontifex ibidem ,
tametfi in facris Ordinibus non numeraretur Sub
diaconatus inter primæva florentis Ecclefiae faecu
Ha: numeratum tämen in iis fuiffe Conftitutionibus
Graegorii & Urbani Pontificum Romanorum: Nam
dicèt facer Ordo mom reputaretur im Ecclefia primi
tiva, tamen à Conßitutione Gregorii atque Urbani
fecundàm moderna tempora facer gradur effe mini
mè dubitatur. Gregorius hic Magnus eft , qui vi
gere & executioni mandari juffit Decretum ante
rius Leonis Magni de Subdiaconorum cælibatu . At
amon eò in facrorum Ordinum culmen affurrexit
Subdiaconatus, Urbanum II. & Beneventanum Con
cilium non praeteriffet illa Subdialoiiatùs in fa
cros Ordines ante quingentos annos faéta prove
&io. Non vetitum ab iis effet Epifcopum ex Sub
diaconis aſſumi, niſi gravi ex neceſſitate, 8 facta
Canonum venia. Mentem ergo & confilium ver
baque Innocentii III. ita neceffàriò interpretamur,
ut dicat, nihil à fe novi conftitutum éffe, nihil
quo moveri quifquam debeat , ubi conceffit & ex
Subdiaconis liberè Epifcopos eligi , & Diaconorum
privilegio adversùs fervitute, muniri etiam Sub
diaconos: cum harum Conftitutionum fuarum fun
damenta jam olim pofuiffent, tum Gregorius Ma
gnus, Subdiaconis eidem continentiæ vinculo inne
xis cum Presbyteris Diaconifque : tum Urbanus II.
conceffo, ut ex indulgentia Sübdiaconi in Epifco
pos deligi poffent, perinde ut Diaconi Presbyte
rique Jure communi poterant.
IV. Subdiaconos ab Ecclefia inßitutos fuiffè ,
fidenter pronunciat Petrus Lombardus, Magifter
Sententiarum. Levitar ab Apofto!ir ordinatos `legi.
amur, Subdiacomor verò &• Acolythor procedente tem
pore Ecclefia fibi , conflituit , L.4. d,24, Luculenter
stiam Sanótus Thomas Aquinas docet primigeniæ
£cclefiae tres duntaxat fuiffe Ordines, Epifcöpos,
Presbyteros & Miniſtros, ſeu Diaconos, quo no
mine Clerici inferiores omnes continentür. In pri
mitiva enim Ecclefia folùm eramt tres Ordines , ut
dicit Dionyfius , fcilicet Epifcoporum, Presbyterorum
& Miniſtrorum,6r non dividebantur per diverſo, gra
siut, fed omnia erat in uno Ordine, própter paucitätem
Miniftrorum , & propter movitatem, Ęcclejî«. In £-3.
ЈЕрiff. T. ad Timot. Hugo vićlorinus qui inter Ur
bani II. & Innocentii i1I. tempora vixit, fcripfit.
que, Urbani II. Decreto inha fit, cujus & exteri
pfit.verba,. ideoque Subdiaconatüm'ex facrorúm
Ordinum albo expungit. sacro, ordine, Diacona.
eus ○" Presbyteratur tantion appellandos cenfent ;
g** hot folös primitiva legitur Ecclefta habuife .
Pe Søerøm. L. 2. part.3. c. 13. Idem fentit Philip
pus Abbas Bona-Spei : Presbyter & Diaconu, fră
cris Ordinibus dicuntur in/igniti , &c. Sunt pra
ter ißor alii , &*c. Nom tamem eorum facri Ordines
appellantur. De Continentia e. 107.
V. Praeftantiffimè Bonaventura Subdiaconatum,
aliofque minores Ordines , & antiquitatis laude,
& inftitutionis etiam divinae gloria radiare putat,
in quantum Diaconatui implicantur, eoque expli
cante fe exortos effe , non alio quàm Chrifto ipfo
per fæculorum lapfus evolvente & explicante ea
futurae pulchritudinis & fan&itatis femina, quae ip
femet Ecclefiae fuae fundamentis olim afperferat •
Puerunt &• alii Ordiner , fed implicitè dabamtur in
impoßtione mamuum , quoniam mamur eff organum.
•rgamorum • Ratio autem quare mom diffimguebantur,
erat propter paucitatem miniflramtium & propter pau
citatem fidelium. Ideo oportebat , quod ommia officis
darentur umi . In 4. d.24. art. 1. q. 1. Quae cadem
eſt Thomæ Aquinatis ſententia. In primitiva Es
clefia propter paucitatem Miniftrorum ommia, infe
•riora minifteria Diacomir committebantur , ut patet
per Dionyfium , &c. Nihilominus erant gmmef prg
ditta potestates, ſed implicitè in una Diaconi pote
fiat* ;Tfed poftea ampliatur eft Cultus Divimur, ó*
Ecclefia quod implicitè habebat in uno Ordine , ex•
plicitè tradidit diverffr. Ibid. q. 2. art. 1.
VI. Hiic non invita fle&ufitur verba Concilii
Tridentini, declarantis effe in Ecclefia coeleftemL
Hierarchiam, ex Epiſcopis, Presbyteris & Mini
ftris conftitutam. Hierarchiam Divina Ordinatione
inftitutam, qua conftet ex Epifcopis ,. Presbyterit ,
cr Minitris. Sef. 3. Can.6. Hi quippe Miniftri
Diaconi fanè funt , ut complexi eam portionem
pleniſſimam Sacerdotii, qua in inferiores Miniſtros
omnes exuberat.
VII. Tametfi erroris & vitii aliquid irreperct
fubinde, erat tamen luculentum Diáconorum di:
gnitatis & venerationis in eo argumentum , qu
tandiu permiffi fint adminiftrare"ex parte faltein
aliqua poenitentiam, Confeffiones excipere , & ab
fentibus Epifcopis Presbyterifque Poenitentes recom
ciliare. Curfinì hic ea fringam quae poft annum
Chrifti millefimum gefta fùnt. Ânno 1 195. hanc
illis adhuc facultatem permittebat Concilium Ebo
racenfe, ficubi urgeret neceffitas: Ut mommiff fum
ma urgente mecefftate Diacomur baptizet , vel Cor
pus Chrißi cuiquam eroget , vel pœnitentiam confi
tenti imponat . Can.4. Itemque Londinenfe Con
cilium anno 12oo. Nom licet Diacomibus baptizare
vel pœmitemtiat dare, niß duplici meceffîtate , vide•
licet , quia sacerdos mom poteft , vel abfen* eft, vel
/fultè non vult , &• mor* imminet puero , vel agro •
Can.3. Id ipſum innovatum eſt anno 1236. in Con
ftitutionibiis Sanéti Edmundi Archiepifcopi Can
tuarienfis. Synodus Vorceftrenfis anno 1 , 4o. fta
tuit , ut eo effent ubique numero Presbyteri , ut ne
à Diaconis percipi néceffe effet, quae ab eis dari
nefas eft • Diaconi quamdoque confe7'one * audiunt ,
6r alta tractant Sacramenta que folis Sacerdotibar
funt commißa. Qgod me de cgtero fiat. Cap. 11. Sy
nodus Exceftrenfis anno 1187, idem ftatuit. c. 11,
Nec is ufus in Gallia minus erat frequens. Con
ftitutiones Odonis de Soliaco Epifcopi Parifienfis,
vetant ne Confeffiones excipiat Diaconus , nifi gra
viffima urgeat neceffitas , cum abfolvere neminem
à peccatis poffit. Ne Diaeomi ullo modo audiant
confe/fones, ni in arctima necetate, claves enims
mom babemt , mec poffumt abfolvere . Can. 56. Spicil.
tom 2.p.22o. Conſtitutiones Synodales Andegaven
ſis Eccleſiae Parochos objurgant, qui Sacerdotalia -
munia non pauca finebant à Diaconis invadi. Qu#
Jine necetatis articulo confefones audiunt, &r abº
/2lgunt indifferenter, corpufque Domimicum infirmie
deferumt & mimifirant, qua facere non poffunt, wiß
in necetatis articule. Synodus Pictavienis anna
1480s

De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.XXXIII.
128o. irritas declarat abfolutiones criminum à Dia
conis effufas. Abufum erroneum eradicari volemter,
c: inhibemus ne Diaconi confeſſiones audiant, 6
me in foro Pœnitentiali abfolvant , cum certum
ſit, ipſos abſolvere non poſſe, cum claves non ha
beant, &c. Nemaufenfis Synodus anno 1284. id
indulgebat minoribus quoque Clericis, ut in ex
tremo vitae difcrimine excommunicatos abolverent,
praefidio quocunque alio deftitutos . Im mortis ar
ticulo quilibet excommunicatur abfolvi poteft , etiam
a fimplici Sacerdote, vel Clerico. . Si his adjicias,
quae diximus fuprà de reconciliationibus Poeniten
tium, qua à Diaconis fiebant jam inde à tempo
ribus Cypriani: perfpicuum fiet per annos amplius
mille ducentos complurima Sacerdotii munera per
Diaconos impleta fuiffe , damnabili quandoque •
ufurpatione , affentientibus, aut conniventibus quan
doqüe Conciliis & Synodis, ita jubente inexora
bilitum neceffitate : ita fanè, ut me tum quidem cum
expugnaret extrema neceffitas iftas Diaconorum ab
{olutiones, conftare illis poffet ea facramenti vis
& efficacia, quam Sacerdotales obtinuiffent. Ete
nim ut jam tum exploratiffimum habebatur, Dia
coni claves mom habent , nec poffumt ahfolvere.
VIII. His praeftru&is, minus mirabimur , fi re
genda: Diaconis commendarentur Eccleſiae. Adria
nus Papa IV. anno 1 1 59. Friderico I. Imperatori
per literas fignificavit, ejus potiffimum commen
dationi & precibus id fe condonaffe, ut Subdia
conum Ecclefiæ Romanae cum ordinaffet Guidonem
' Cuidonis Comitis Blanderatenfis filium , ei acfi
IDiaconus effet , Titulum & Ecclefiam conferret :
Tanquam ß im Diacomum jam fuerat ordinatur, Ec
cleſiam ei ſpecialiter aſſignavimus , Grc. Cum d Se
sle Apoſtolica in Subdiaconum ſſt promotur, Gr ei
aanquam ſi jam Diaconur eſſet, à mobis ſſt Eccle
fía fpecialiter affîgnata. Baron. amno 1 1 59. mum. 3.
Tituli Cardinalium Diaconorum Romæ præclarif
$ima & antiquifima difciplinae perpetua funt mo
\ numenta, ut jam ab exordio Diaconis gubernande
crederentur Ecclefiae. Hujufmodi Tituli , five Ec
clefiae , ideo, Diaconia dicebantur, quòd pauperi
bus neceffaria vitae fubfidia ibi miniftrarentur.
IX. Nec levis inde quoque conjectura ducitur
amplitudinis Diaconatûs & praecellentiæ , quòd Cle
rici complures & virtute & aliàs nobiliffimi , vo
torum fuorum fummam in eo collocarent, in eo
confenefcerent, in eo vitae totius ftadium decurre
remit. Narrat Petrus Blefenfis Caeleftinum Papam
fexaginta quinque annos in Diaconatu contriviffe,
& ita demum vocatum fuiffe ad fummum Apo
ftolicae dignitatis Sedifque faftigium. Addit & fre
quentia effe id genus exempla Romae Diaconorum
veneranda canitie & moderatione hac fua fingula
ri , omnium fibi admirationem & reverentiam con
ciliantium. Vidimur complures im Ecclefia Romana
in Ordine Diacomat** ufque ad decrepitam atatem
& exhalationem extremi fpiritûs minifrafe. Cer
tè Domimus Calefiinus qui hodie fedet , ficut ex
:ipfîur ore frequenter accepi, im officio Levitæ fe
xaginta quimque ammor expleverat , amtequam ip
fum Dominus in fummi Pontificat£s apicem fub
aimaffet . Petrus Blefem. Ep. 113.
Nemo deinceps ambiget, quin Diaconatus, ut
Ordo, ita & Beneficium habéretur , cum hic Dia
conis referventur Tituli, Ecclefiaeque Parochiales:
cumque Diaconi hi olim, ut ne ab Ecclefia una in
:
º,
aliam migrarent , vel transferrentur, in Diacona
tùs minifteriis aevum omne fuum abfumerent. De
nique eò pertinebat etiam illa Ecclefiæ quondam
lex, ut ex Diaconis & Presbyteris Epifcópi afcif
cerentur, quòd etiam in Diaconatu votorum vi
ta:que_metam complures pietate & meritis clariffi
mi defigebant. Poftquam in facros, Ordines relatus
eft Subdiaconatus,&ex co quoque Ordine liberum
Тот.I.
‫سح‬r "‫مصــ كتد‬
32f
fuit digniffimos quofque ad Epifcopatum accerferes
credibile eft in ea quoque ftatione nonnullos vo~
luiffe confenefcere : nec facilè pati, ut ulteriùs pro
InO Verentul r .
X. Venio ad alios inferiores Ordines cum eo
dem Petro Blefenfi , qui docet hos longa faeculo
rum ferie adornatos effe gradus, quibus fcandant
Clerici lentiùs & præparentur diligentiùs ad Dia
conatum. Productior eſt aſcenſus ad Diaconatºs gra
dum numc , quam in primitiva Ecclefia. Im qua qui
tantùm fidelir erat , Diacomus fiebat , vel Sacerdor •
Introdu£ti fumt poftea quidem mimorum Ordimum gra
dur , per quos tamquam per cantica graduum , afcens^
ditur ad Sacerdotium. Serm.47. -
Nec in his minoribus, uti in majoribus Ordi
nibus Ecclefia Graeca cum Romano confenfit. Cum
Graecos Innocentius IV. ftri&iori vinculo Latinis
coaptare enixus eft, edixit ut in pofterum tres mi
nores conferrent Clericis fuis Ordines, quos ha£te
nus praeterierant. Pr«cipimus , quod Epifcopi Grae*
feptem Ordines fecumdùm morem Ecclefia Romanæ de
catero conferant, cum bucufque tres de minoribus cir
ea Ordinamdor meglexiffe , vel pratermififfe dicantur •
Epiſt. Io. Rainal. ann. 1154, n.9. Et cum prohibeat
hic Pontifex, ne fuppleahtur, conferanturque, hi
Ordines, iis qui in anteceffum illis initiari nón fue
rant : hinc fatis prodit, quo loco eos & pretio,ha
beat. Nec enim ita ftatüiífet de majoribus Ordini
bus. Nihil autem erat optatius, quàm ut, Graeci •
& ii maximè qui Cyprum infulari incolebant , &c
蠶 promulgabatur hoc Decretum, accommo
arent fe ad ritus Ecclefiae Romanae & LatinQrum»
inter quos degebant. Quanquam enim fociari op
timè poffit & fidei unitás, & charitatis conftantia
cum ea rituum morumque diverfitate: certum eft
tamen ex ea faepiffimè homines carnales & in
ſano conſuetudinum ſuarum amore occupatos , ar
ripuiffe anfam ad exitialia quadam diffidia. Cele
bratio Paſchalis Feſtivitatis, & Panum. Azymo
rum confecratio argumenta funt ejus rei , manife
ftiffima , & quae nülla delere poffit oblivio.'
Cenfet Afcudius tres ifios' ordines Acolytho
rum,Exorciftarum & Oftiariorum , à Grecis non tam
praeteritos fuiffe, quàm Ordinibus aliis infertoss
& huic Pontifici aliam potiùs fententiam arrifuram.
fuiffe, fi exploratiorem habuiffet fententiam Grae
corum. Demonftrat hic Scriptor inter complures
Ecclefiae Graecæ Officiales, eos qui Deputati vo
cantur, eofdem prorfus effe, & éadem obire mu
nera cum Acolythis noftris. Arcudius De facris Or
din. 1.6.. e. 9. Id oneris Ledoribus imponit Simeon
Theffalonicenfis; qui & officia omnia Ordinum.
noftrorum minorum Subdiaconis & Le&toribus vi
detur difpertiri. ‫می‬
XI. Et Latini quidem minorum Ordinum difcri
mina obfervarunf, at de eorum fplendore non mi
nimum detraxerunt , dum eos coeperunt in unum
& eundem fimul omnes conferre Clericum, quo
videri poffint & in unum Ordinem conflari. Con
cilium Lambethenfe in Anglia anno 1181. Epi
copis praecepit, ne amplius & uni & eidem eodem
conferrent Minores quatuor cum Ordine facro uno:
uin potius ex Minóribus duos tantùm fimul con
errent , & ad earum potius fefe Ecclefiarum exem
plum componerent , übi Minores adhuc feparatim
conferebantur finguli fi Pro facramenti reveremtia
demtur aliquotier combinat;, &e Im monnulli; aliis
Provinciir quatuor mimores Ordiner mom fimul faci
liter comcedumtur. Can.5. Coeperant ergo quatuor
minores Ordines conjun&im conferri ante annum
Chrifti millefimum trecentefimum. Convaluit non
multò poſt illaudabilior conſuetudo, non tantùn
fimul Ginnes conferendi , fed & abfolvendi Cleri
cos ab eorum fun&ionibus, quae laicis mandaren
tur. Hinc ille Colonienfis Cಣ್ಣ I. querelae an*
§ по
 322.
-
vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
mo 1 536. Ut pwater momem mihil in Ecclefia retimue
rint, illorumque loco tenues aliquot homine* laici ,
&c. Part. 3. €31. Confultiffimè Tridentina Syno
dus præcépit, ut Epifcopi Ordines minores fejun
ĉtimº confêrant , & per jüßa difpenfent interßitia »
ut interim poffit quifque accepti Ordinis defungi
minifterio. Per temporum imterffiti# conferamtur , ut
eò accuratiùs , quamtum fit hujus difçiplima pomdu*
poffmt edoceri, ac im umoquoque munere juxta præ
feriptum Epifcopi fe exerceamt. Vcrùm cum copiam
íecérit Epifcopis Tridentina Synodus difpcnfandi
de his interftitiis, ea difpenfandi facilitate in ir
ritum penè cecidit pulcherrimae hujus pars non mi
nima Diſciplinae.
XII. Verùm non paulò plus & ម្ល៉េះ
- -
& zeli
-
deprompfere Tridentini Pâtres in librando Decrc
to hoc âlio, quo minores Qrdines in Titulum quo
dammodo Berieficii eriguntur, fcilicet quo iis do
nati Ecclefiae alicui affiguntur, quo reditus eis cer
ti procurantur aliqui: quo demüm facris functio
nibus ar&iffimè aftringüntur. Exerceamt fe in ea ,
cui aſcripti erunt Eccleſia, 6re. Curent Pralati in
Ecclefiis Cathedraljbur, Collegiatir &r Parochialibur
hujufmodi fumétiones reftituemdar , & ex aliqua par
*e reddituum aliquorum fimplicium Beneficiorum , vel
fabricæ Ecclefia fi provemtu, fuppetamt , aut utriufque
illorum , ear fumttiomer exercemtibus affgmemt. Qgi
bur fí negligemter fuerimt, Ordinarii judicio aut ex
parte multari , aut im totam privari poffmt. Seff. »3,
c. 11, 17.
Promulgata roborataque funt hæc Statuta in
Concilio Remenfi anni 1564. Mediolanenfi I. an
ni i 563. & IV. anni 1576, ubi proventus , qui ha
cienus laicis ea munia implentibus adignati fue
rant, vendicati ſunt Clericis, qui ea poſthac obi
turi erant , Concilium Mediolanenfe V. Clerico
rum oculis objecit exemplum tot olim Ecclefiae pri
maeva: & florentiffimae Clericorum, qui in unius
horum Ordinum quatuor Minoruin minifterio lon
gaevam & fanétiffimam vitam degebant, ne tan
tilla quidem fuperioris gradùs cùpiditate afflati.
XIII. Nec diffimulare tamen poffumus abundè
& cum foenore pene compenſatum eſſe damnum,
quod ex inertia minorum Clericorum emerferat ,
tot Univerfitatum & Studiorum Generalium ab an
nis amplius quingentis fundatione. Verùm ut huic
mcdicamento fua vis conftaret, illud defiderabatur,
ut haec cffent femper non tam literarum , quàm
pietatis gymnafia , quòd & fuerunt inter initiâ no.
vQ fempcr fervore ihfignia. Nulla fuit difciplina:
labes, quam non refàrcire ftuduerint Tridéntini
3°atres , hinc funétionibus minorum Ordinum re
ſtitutis, inde juſſis & vehementiſſimè incitatis Epi
fcopis , ut Seminaria erigant. Cum enim intepuiif.
fet pietatis fervor in antiquioribus Seminariis, hoc
eft , in Univerfitatibus & 'Generalibus Studiis, in.
ftituenda neceffàriò fuere Seminaria alia, ubi im.
pcnse literis, impenfiùs pietati daretur ópera : fi
cut in Univerſitatibus impense pietati, multö im
P literis incumbebant.
IV. Fuerunt porro & Officia alia, quibus etfi
non id decus accefferit, ut inter Ordines numera.
rentur: funétiones tamen obtigerunt non multùm
abfimiles. §ynodus Colonienfi§ anni 1 3oo. cdixit
in hæc verba ; Campamarii mi/ literati non affu
mantur , 4ui im defectu refpomdemti, ad Altare fum,
*amifiit limeir affijfamt. Cóncilium Colonienfe anni
*3i9: idem ftatutum confirmavit. Cam. 17. Colo.
nienfe aliud anni 1 336. jubet ut habitu Clericali
induantur & fuperpellicio, cum cereos accendent,
6: Altari miniftrabunt. Cam. 16. Concilium coio
nienfe anni 1549. Cuftoder, Campanarior, дцox alii
24etgicttlarios voeamt, pro iifgem habet;' vetatque
9° Barbam alant, auf fine fuperpelliciis in Ecóié.
fiº ſtent, cum ſuo fungentur miniſterio, pari.
•.31. e. 1 3. Eodem donantur & nomine & munere
à Concilio Cameracenſi anni 1 565. Matriculari cir
cuſtodes Eccleſiarum. Part.7. c. 10. In Gregorianis
Decretalibus duo funt Tituli feorfim, ubi agitur
de Officio Sacrifta , de Officio Cuffodis. Curae illis funt
veftes & lampades Ecclefiarum, Cuftos tintinnabu
la pulfat , uterque fubeft jurifdi&ioni Archidiaco
ni , Haec Officia, eorumque proventus ac emolu
menta nuperis Synodis vifa funt Clericis minorum
Ordinum affe£landa, & in claffem Beneficiorum.
promovenda.
XV. Eo verò nihil novi ftatuitur, fed fuae res
Qrigini & naturae reftituuntur. Initio enim haec of
ficia non commendabantur niſi Clericis, & Bene
ficiorum in numero erant , quae lapfu temporis
permiffâ funt & laicis ob reditiim tenuitatem. Pro
mo ejus rei exemplum & documentum valde op
portunum ex hiftoria Epifcoporum Autifiodoren
fium, ubi Matricularii qui deftinantur pulfandis
tintinnabulis, & ejufinodi funétionibus aliis; par
tim laici funt, partim Clerici , utrique Beneficia
rii; at laicorum Beneficia tam exigua & tenuis
funt, ut pretia potiùs impenfae operae videri pof
fint. Saerifa providere temetur &r exhibere Clerieun
unum Matricularium , 6" altor qui campanar pulfarr
valeamt, &c. Epifcopur pr«ter illos im/tituit trer Ma
tricularior umum videlicet Clericum , quem attitula•
vit Altari Samétæ Cruci, in eadem Ecclefia , ut ibi
ferviret in Officio Sacerdotes , medietatem: Beneficii
ejufdem altarir illi Matriculario perpetuo jure anne
ftent, eum cemtum folidis , órc. & duor laicor , qui•
bur fingulis decem libras in reditibus. affgnavit. Bibl.
MSS. Labb, tom. 1, pag.487.
Unus ergo horüm Matriculariorum Presbyter
erat reliqui minores Clerici, erant & laici , qui
dam; eò res tandem erupit, ut omnes effcntlaici,
ui tamen lineis quandoque tunicis, ſeu fuperpel
liciis induebantur, ut fuprà patuit. Mirum eft tam
obfcura ab originé potuiffe Matriculariqs ad eam
poteftatem pertingere, qua nunc in urbibus Eccle
fiifque celeberrimis poilere cernuntur. Nifi aequiu;
fit ádgratulari nobis, Deoque laudem dicere , quàd
nunc `qui plurimum opibus, nobilitate & Dignitâ
fum fplenáore nitent, minimis
ii nön dedignantur
hujufinodi in Ecclefia viliffimifqueOffigiis
inſer
vire Chrißo, Cumulus & nof}ri gaudii & corum
pietatis erit, fi bene perpenfa hórum Offici3;um
brigine & màtura, ut 'Chrifto, ita & Chrifti Vica
riis Epifcopis Parochifque in eorum adminiftfa
tione fùbeffè in animum ihducant. Fevret, de 1' Abu
1.4, c.7, -
xvi, Eluxit enim paulò antè, haec Matricul3
riorum five Officia, five Beneficia collationis fuif.
fe Epifcoporum, Parochorum, aliorumqne Clerico
rum', ficiit & qüod in Anglia vocabatur Bepeficium
Aqua benedi£ta ; quod inöpi Clerico confercbant
Párochi, vel eorum Vicarii, ut eo toleraret yi•
tam, & ftudiorum impenfas faceret. Haec £nim le
ges, fi voles, in Constitutionibus Synodalibus Epi:
fcopi Anglia: anno 1 , 36. Perfoma vel Vicarii dabunt
Beneficium Aqua benedi:ta ,' Clerico pauperi fcho
1ari, ita quòd vemiat omnibu, folemmibur diebus ad
Ecclefiam ferviemdam, de qua habet diífum Benefi
cium. Con. Angl, Tom. 2. p.375. 3o4. Contendeban:
tamen laici , 鯊 collationis eſſe debereiſtiuſmodi
Beneficium , cujus reditus nqm alii erant, quam
voluntariae ftipes, quäs ipfimet erogabant, cuin ad
eos fingulos luftralis aquia deferebatur, At Syno
dus Exceftrenfis anni 1 , 87. id quidem juris Par®
£his firmavit; Vicariifqué; comipclli autem voluit
laicos ad pias jutafque eleemoynas: Moneantar
&• /? neceffe fuerit, compellantur : in urbanis etiam Paº
rochiis id genus Beneficia inftitui praecepit, quo
rum uberes erant olim proventus, cum Majorum
рietas charitafquc
q hzc Bencficia excogitaffet:
§ pofirit4.
 De Beneficiis, Part. I. Lib.II. Cap.XXIV. 323
mofrir Majoribus fapè audiuimus recitari , Beneficia IV. Probatur ex aliis Græcorum Comeii;;r.
¢que benedi&« imtuitu cbaritatis fuiffe ab imitio im V. Diffinguit Comcilium Calchedonenfe Ciericor a*
ftituta, ut ex eorum proventibus pauperes Clerici ex iir, qui im Officio funt: bor enim promoveri , illos
biberemtwr im fcboli, T: ibidem taiiter proficeremt , ut ordinari .
•ptiorer fieremt ad majora. Ejufdem generis Bene VI. VII. Nee aliter Ke *er babebat im Ecclefia La
ficia inftituerat in Conftitutionibus füis Synodali tina. Probatur ex Cypriano. Sola ordinatione cir
bus Epifcopus Coventrenfis anno 1 , 37. Quia ple Altaris mimifferio im Clerum cooptantur , Clerique
vique fcholarer caremt meceffariir, quorum Jcientia. fruuntur imnmumitatibur.
multi per gratiam Dei poterumt aedifioari ; volumus VIII. Probatur ex Pomtificum literir . Cornelius Pa
ut febolare* ferant aquam bomediétam per villas ru pa eor tamtum imter Clericor ér Bemeficiarior mume
vales, ſi ſunt qui poſtulent & indigeant. Ibid. pag. rabat : qui Ordinem aliquem confecuti erant.
zo9. 645. Vuillelmus de Curtiniaco Archiepifco IX. Nemimem im Clerum admittebat Siriciur Papa ,
pus Cantuarienfis anno 1393. ne interdi&is quidem mifî collatione mimori, alicujus Ordinir.
& excommunicationibus abftinuit , ut ne convelli X. Imflituti idcirco mimorer Ordiner , ut bit Cle
fineret in Anglia avitam hanc , piamque juxtà & rici ad majorer pr.eparentur.
ubique receptam confuetudinem. De comfuetudine. XI. Himc eft quod irregularitar , & ab Ordinibu*
laudabili legitimè pr«fcripta , quafi ubique per totum arcet , & à Clericatu quia utrumque umum &* idem
regmum Angliæ, per Clericor Aquæ bajulor, ex doma frátt •

tione Rettorum & Vicariorum, Parochianorum ſum
ptibur fuftemtamdor, deferri confuevit,
XVII. Juſtior ſupereſt admirationis, adeoque
stuporis cauſa in obſcuriſſimorum Officialium Cle
ricatu, cujufmodi funt Stapedarii , & Parafradis
curandis praefe&i. In Concilio enim Lateranenfi V.
fub Leone X. anno 1 5 14. mentio fit Parafraenario
rum , quibus conceditur tunicis uti brevioribus ,
tametfi Clerici fint, dum ne Presbyteri fint, idque
propterea quod in officio funt ja&ationis plurimae :
quod tamen non prohibet quin iis effe debeant mo
ribus, qui Ordiìibus fuis Écclefiafticis confentiant.
Paraframarii quia im affduo funt motu , mimifferio
que funguntur laboriofiore, brevioribus ac magis ex
peditis veßibur uti poffunt etiam fi fuerimt Clerici ;
dummodo in Presbyterat, ordine non fint eonfi
tuti: ita tamen ut ab honeßate mom difcedant, fed
ita vivamt, ut mores Ecclefiaftiri, fuir Ordimibur
mom diferepent. Seff.9. Ne quis ea re offendatur,
vel alienetur animo, à maximarum antiquiffima
rumque Ecclefiarum moribus : ei memoria refri
canda eft eorum, quae in Annalibus facris occur
runt, & quæ nos alibi diximus de Gregorio Ma
gno, qui Tlaicos omnes è Pontificali Palatio fuo rentur minores Ordines, & ipfi fæpè pro Offi
extruxit, nec quofque paffus eft in minifterio fuo ciis haberentur, quæ inftituta effent ad levandos
omni , quàm Cléricos. De Auguftino item qui agros · Diaconos , tanto futuros utique impares oneri ,
Eccleſiae per valentiores Clericos excoli curabat non
per laicos, tefte PofTidio. De antiqua denique Ec
clefia omni , quæ minores Ordines conjugatis con
ferebat, adeoque opificibus, artificibufque quibuf
cumque, etiami viliffimis, fed à peccati labe puris,
adeoque nec jam vilibus: cum ut Dei , ita fervo
rum Dei oculis vile nihil meritò, fit nifi quod
peccato ſordidatum eſt. Minùs abhorrebit animus
ab iis quæ de San&o Carolo Borromaeo narrat Giof
fanus, L. 8. e. 1., laicos ab eo ejećtos è Cantorum
ac Muficorum Ecclefiae fuae grege; juffofque Can-
tores omnes in Ecclefia fuperpelliciis indüi , & ita
* fungi fuo munere. Diximius jam prifcae Ecclefiæ
Cantores Clericos fuiffe .
CAPUT XXXIV. P. 1. 1. 1. c.27.
An effent Clerici quidam, fine Ordi
ne ullo, fine munere, fola Tonfu
ra infignes per priora quinque
ſæcula.
º
ſ
I. Propomumtur de re prafenti quaf!ioner aliquot ,
II. Clerici Ordinir officiique omnino expertes fuere
nulli . Ommer in Officio faltem aliquo conftitutos fuif
/e probatur ex Clemente, Igmatio, & Epiphapio ,
III. Probatur iterum ex Concilio Nicamo & Bafi
fio. Clericorum duo genera Cleri & Camomis di
Ørimens Тот.I,
XII. Erant apud Latinor facra qu&dam Officia ,
qu« mimoribur Ordimibus quodammodo «quarentur , &*
in Clerum adfcriberemt. Probatur ex Gelafio ó* Comci
liir Cartaginenfibus .
XIII. Probatur iterum ex Comciliis Cartagimem
fibur.
I. TLlud ßatim hic praefandum, illud monendum
puto, tria effe , eaque graviffima , quæ de
Ordinibus minoribus, & de Beneficiis quæ illis
indivulsè cohærent, explicanda fint. 1. An primis
faeculis quinque fine ullo fufcepto Ordine Clerici
fuerint aliqui. z. An minores Ordines fimul om
nes eidem conferrentur, vel per intervalla quidem ,
fed uni tamen omnes, antequam is ad facros Ordi
nes promoveretur. 3. An femper gradibus quibuí
dam ad facros perveniretur Ordines, & quæ inter
ftitia fervarentur.
II. Harum quaeftionum primam hoc capite ex
curriendam adgrediar, idque primò evincam, etfi
Clericus fine Ordine fuerit aliquis, fine officio ta.
men fuiffe neminem; atque adeo nec quodammo
do fine Ordine , quòd nec ab Officiis fecerne-
fi tota minifterii Ecclefiaftici ' farcinâ illis impo
neretur . Ignatius in Epiftolis, in Conftitutio
nibus Apoßolicis Clemens, in Expofitione fidei
Epiphanius , Officialium quorundam meminere ,
qüi nullo prorfus quidem Ordine initiati effent,
conftituti támen erant in Officiis Ecclefiafticis , &
Ecclefiae Clero fociati. Ejufinodi erant Laboranter ,
qui mortuorum corpora curabant , Cuflode, facrorum
Veßibulorum , Limguarum interpreter . Erant haec
Officia quædam, fine ulla ordinatione , adfcripta
tamen in Clerum .
III. Statuit Nicænum Concilium , Cam. 17., ut fi
quis Clericus turpe lucrum & ufuras feéletur,'eji
ciatur à Clero, & alienţis exiftat à Regula , hoc
eſt à Canone, Matricula & Catalogo Beneficiario
rum, qui Ecclefiae fumptibus aluntur, qui Ordi
Jnem aliquem fufceperant, hi erant in Clero: qui
verò Officium tantùm in Canone. Bafilius poenas
quae contra Clericos, in communi à Canonibus la
fae funt, eas pronuntiat ad hos omnes pertinere
Clericos, qui vulgò in Ecclefia funt : five illi in
dignitate fint, five in minifferio quod fine mamf*
impofitione datur, hoc eft, in officio. Epift. 4m
pbiloc. c. 5 1. Hunc Bafilii Canonem Balfamon ita ex
plicat, ut à nobis explicatus eft fcilicet Epifcopos ,
Presbyteros, Diaconos & Subdiaconos idcirco in
primó effe Ordine quia per manum impofitionem
'όrdinati funt ; in fecundo verò Lettorer, Camtorea ,
Janitorer, Gr borum ſpile-, Juðd fine manum im
pofitione, fola benedićtionc fiant • In fęçundd Qr
άine & Ordines minores &. Officia fimul & promif
S s 2. cut
 32.4 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
fcuè Bafilius pofuit, quia Ordines minores pro
0fficiis habuit, longeque fumtnovit ab illo autho
ritatis culmine , in quo ex inftitutione divina fe
dent Epifcopi, Presbyteri Diaconique. In his ta
men omnibus fine Ordine aut Officio Clericum vi
«leas neminem . Cum enim appellatis Bafilius iis
qui in Officio funt, fubjicit , & /imiler , de aliis
folùm Officiis intelligi poteft ,
IV. Ubi vetat Clericis & Monacbis Concilium
Laodicenum, Cam. .4., ne ingrediantur tabernas ,
poft appellatos Presbyteros, Diaconos, Subdiaco
nos, Lectores, Cantores, Exorcitas , Oftiarios,
Monachos ftatim fubjicit, atque adeo fignificat Cle
ricos alios non effe , quàm qui antè nQminati funt, Ir
ritavit Concilium Conftantinopolitanum I,, Cam.4. ,
: ordinationes omnes Maximi, qui Sedem Regiae ԱT
bis invaferat , Videtur autem Qrdinationis no
mine , aut matiùs impofitione Clericos comprehen
diffe Qmnes, tametfi inferiores nullam impofitionem
nanùs habeant. Eft in A&is Concilii Ephefini I.
libellus Cleri CQnftantinopolitani adversùs errores
Neftorii, ubi in Clero ponuntur Epifcopi , Presby
veri, Diaconi, *Leétores , & deinde ftatim laici.
Part. 1. c. 1 3. Inter Leétores ergo & laicos nulli alii
medii erant Clerici ,
V. Concilium Calchedonenfe ubi de Simonia è
Clero prorfus eliminanda agit : ut Clericos indi
cet, utitur voce manºs impoſitionis s ut verò eos
qui funt in Officio, voce utitur Promotionis. In
primo Ordine Epifcopos, Chorepifcopos, Presby
teros , Diaconos, & alios qui inter Clericos nu
merantur collocat. In ſecundo verò Oeconomos,
Defenſores, Manſionarios , & univerſim eos qui
funt in Canone. Clericos ergo Concilium fecernit
ab iis qui funt in Canone, Thoc eft , ab Officiis,
qui Beneficiarii fuere; quippè qui cum aliis qui
' Ecclefiae proventibus `alérentur, in Matricula ef
fent confcripti , Erant ergo omnes Clerici Benefi
ciarii , at non omnes Beneficiarii viciffim erant
Clerici : fi modò ita Clericum fumas, ut in Con
cilio Calchedonenfi , pro eo tantùm qui Ordine ,
aliquo initiatus fuerit. Verùm & Clerici & Be
neficiarii fuo omnes alligabantur Officio : & inau
ditium, erat Ordinis, Qfficiique prorfus expertem
ullum inertemque fuiffe Clericumi, Nec abfuerim
Qfficia hujufmòdi plerumque data fuifTe Clerico.
Erant enim Oeconomi ferè omnes ex Presbyte
rorum cœtu deleéti. Idem dico de Defenforibus.
At non ita femper , Fuere enim & laici Oecono.
ni Fuere & Defenores, Notarii, Sacrifae, feu
Martyriorum , cuftodes fine ullo ordine, in Cle.
rum tamen adfcripti , qui iifdem quibus Beneficia
rii privilegiis gauderefit , ut infrà oßendetur. tentiae publicae non fubjiciuntur unquam Clerici,
VI· `Res non minùs certa aut perfpicüa fuit in ita nec poenitentia publica perfunóìos ad Clerica;
Ecclefia Latina , In iis enim omiiibus quæ de ea tum adfpirare, aut `admitti`poffe ; propterea quod
haétenus dicta funt, ne umbra quidem ejus appa
ret ufquam qui fine Officio &' ordine' clefiçus
eſſet . At praeterea conceptis verbis tradit Cypria
nus Clericqs omnes minifferio fuo & Altariôùs af
fixos fuiffe , Cumáti in Clerical; nminifferio conßitu
ti, nºn ſi Altaribus ºr Sacrificiis deſervire, cºn
precibus atque orationibus vacare debent. L. 1. Ep.
9. Quo ex jugi circum Altaria miniferio repetit
Cyprianus quibus Clerici fruuntur privilegia, ut
nec, Tutorurn , neg alia hujufmodi ònera fubeant,
guibus quafi vinculis homines rebus temporariis al
ligantur, - -
VII. Idem Cypriamus ad Clerum plebemque ſcri
bens , de prove£to in Lectoris gradum Aurelio,
qui tam farti Chrifti nominis confeßione inclarue.
**t, Perſpicue demonſtrat ordinatione ſola aditum
Patufle ad Clerum , In ordi nandis Clericit ſolemus
*** ***** comfulere , &rc. Merebatur tali, clā;,.,,.
dinations ultrrigret gradu, , Gre. Interim placuit ,
** ab officio Le&ioniã incipiat • L2 Ep.5, Conve
-
nienter bis verbis dices , tum Clericos fieri,
cum ordinantur, & primum Clericatûs pandi ve
£ibulum Leéìoris ordinatione. Alibi de alio illa.
ßriffimo Confeffore loquens idem Cyprianus, &
de repenfa ei Le&oris dignitate , ita habet : ut
qui fublimiter Chri/fum confeff effewt , Clerum pofi
modum Chrifti Ecclefíafticis minifteriir bomorarent.
L. zo. Ep.4. Qui nunc fimplices dicuntur Clerici,
fola Capillitii detqnfione notabiles, tam alienifunt
ab Ecclefiaftico minifterio, quàm ab ordinatione.
VIII. Verùm in eam remi, allata ab Eufebio
Cornelii Papæ Epiftola quid manifeftius ? Ubi om
nes numerantur tum Ecclefiae Romanae Clerici,
tum cæteri alii , qui ejus abundantiffima & chari
tate & opulentia alerentur ? Certum numerum po
nit Presbyterorum, Diaconorum, Subdiaconorum,
Acolythorum , Exorciftarum, Le&orum , & Oftia
riorum ; hinc ad viduas ßatim , ad paupercs,ad
argrotos venit , Erant crgo omnes cum Qrdine ali
qüo, & Officio Clerici, Nam fi qui alii fuiffgnt;
hi ante viduas , pauperes & aegrotos recenfiti fuif
fent, nec fraudari debuiffent ftipendiis Ecclefiafi
cis, quibus hi gaudebant omnes. -
IX. Nec obfcurior eß Siricii Epiftola . Ita cnim
ille pracipit, eos qui ſe Clericali inſtituto devo
verunt, debere à teneris ftatim unguiculis bapti
zari, & ita accedere ad Qrdinem le&orum . Et
quamquam poßea uxores ducant, ad Acolythorum
& Subdiaconorum , Ordinem propelli poffc. Qgi
cumque fe Ecclefia vouit ob/equiis, à fua infantis
ante pubertatir anmor baptizari , &• Le£torum deb*
mimifferio faciari , Epift. 1. c. 9. vo. Qui verò aetatt
paulò prowe&igres divinis fe mancipar¢ obíeguiis
percupiunt, iubet illos Siricios cum primùm facro
fonte abluti & expiati fuerint, Le£torum , aut Exor*
cißarum Ordine imitiari : Eo quo baptizatur temp••
re, flatin Leétorum aut Exorciffarum munero fori*
tur. Inufitatura prqrfus tunc erat illud nunc tri
tiffimum loquendi genus, Cleri aditum cuiquam.
pandi fola Tonfura, fine Qrdine ullo , fine ulla
vinculo, quo minifieriis Ecclefiaßicis mancipctur •
Nihil profe&ò clarius dici, nihil difertius 99tuita
ut intélligeres nullum tunc Clericum potuif% fieri
fine Qrdine aliquo, faltem inferiori , . . ."
X. Enimverò' non funt aliam ob caufam inßi
tuti inferióres Ordines, quàm ut cffet hoc velut
tyrocinium quoddam ad fuperiores. Hoc Siricius
fùprapofitis verbis volebat, hoc effe vcluti veßi*
bülum, nec aliud effe nullum , ut ne quis à com
tagione ſaculi ad ſanctiſſima quarque & ſublimia
Ecclefia: minifteria repente imparatus & profanus
profiliret , Addit ibidem idem Pontifex, ut pœui
femel nefario quopiam crimine contaminati , quan
tumcumque eas máculas abßergere conati fint pœ
nitentiae ^ lamentis, lacrimifque & fudoribus: aud*
quam tamen ad aras & vafa facra contingere, aut
vel accedere propiùs debeant. Qgamvir fint om
nium peccatorüm contagione mundati , nulla tamen
debent gerendorum sacramentorum inßrumenta ſ
fcipere, qui dudum fuerint vafa vitiorum • Ibid.
c. 14. 1 5. Si fupina autem ignavia , aut impcritia
Canonum poenitens quis, aut Bigamus ordinatus
fit , ex indùlgentia concedit Pontifex , ut adempt4
fibi omni fpe promotionis , in hoc quo invenietwr or
dine, perpetua fiabilitate permaneat *
XI." Ita unum idemque erat Clericatus & Ordo;
nec arcebant à Clero irregularitates ullae , nifi quia
arcebant ab Ordinatione. In ea re concinit Inoo
centius I, Siricio praedeccííori fuq . Declarat Imm9:
centius , quae fint irregularitates , feu Canon***
obices,'quibus à Clero`& ab Ordinibus indigni
fummQveantur. De laicit quos Canonei ordinar<^,
- . Prº ,
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.KXXV.
prohibe*mf &c, Nee emim Gleriei mafei, fed fieri poft
funt, Gre Nec cità quilibet leifer, cit? Acolytbur
fiat • Epift.4. c.3. 3. Tradit alibi idem Pontifex ordi
mator ab bxreticis, non poffe in Ecclefia eodem Or
dine cenferi. Ep.21. c. 3. Les Magnus in Epifola
ad Rufiicum Epifcopum Narbonenfem, docet Lai
cos & Le&tores poffe conjugcs fibi accerfere , at
£)iaconos, Presbyteros, Epifcopofque continentiae
compede vinciri. Gun eſſent Laiei, ſīve Leółores,
&c, Cap.3. Palam eft Le£torum. nomine Clericos
hîc omnes inferiores contineri; & hos inter ac lai
cos , medios fuiífe nullos , fola coma: tonfione in
fignes. Jubet denique Gelafius Papa, ut fi Clerica
tu donandi fint Monachi , exploretur primùm , am
aliqua illos remoretur irregularitas : cujus fi im
vmumes fint, flatim Le&orum, Notariorum,aut De
fenforum Ordine & Officio decorentur, tribus ela
pfis menfibus Acolythi fiant, & his gradibus eò
paulatim promoventur, quo eos & pietas (ua , &
£cclefiae utilitas vocat. Continuò Léor, aut No
*grius, aut eertè Defwjor effeâus, poff trrt menfet
Acolythur exifiat, Ep.9, - -
XII. Habes hic rei ejus argumenta, qua in Ec-,
clefia Græca obfervata jam eß ; qui cléro adgre
garentur, fuiffe hos omnes , fin minus Qrdine •,
certè Officio aliquo donatos . De fola Clericatùs
initiatione loquitur Pontifex, Si quis ad Clericale
mumur aecedat. Et tamen januam Cleri aperiri mon
ftrat, tam Notarii & Defenforis Officio, quàm Le
&toris Ordine , Jure ergo confiteri poffis , ut in
Græca, ita & in Latina fuiffe Ecclefia Clericos fi
ne ullo Ordine , an non ullos {ine Officio faltem,
蠶 certae addicerentur Ecclefiae , & ejus mini
eriis fanétiffimè occuparentur. Firmatur id totum
ex Concilio Carthaginenfi III. quod (upra Cleri
corum in numero Pfalmiftas collocavit. Carthagi
nenfe etiam IV. demonftravit, potuifTe ab Presby
teris Cantores infìitui Epifcopo inconfulto. Ex quo
patet Officii magis quàm Ordinis in numero fuiffe
<antorum munus , quanquam & inter Clericos lo
cus illis daretur, dicerenturque Clerici etiam Can
tores,pera què acſique minori ordine donati fuiſſent,
XIII. Sancitum illud eß in Concilio Carthagi
menfi III. ut Epifcopi ante Ordinationem Epi(co
porum caeterorumque Clericorum, ordinandi eos
prelegant Canones, qui ad Qrdines fpe&ant, ut
nequid in corum fiat ordinatione, quo legum Ec
clefiafticarurn fan&itas violetur , Placuit ut ordi
mamdir Epifcopis , vel Cleriair , priur ab Ordinatori
bur fuir decreta Conciliorum auribut eorum incul
eentur, ne fe aliquid eontra ßatuta Concili fèciffè
afferant. Can. 3. Et alibi ; Cleriei qui ordinantur •
C.49. Quae verba produnt ad Clerum fola ordina
tione aditum patuiffe. Docet Concilium Carthagi
menfe IV. Cam, v. 3., quae in ordinandis Africae Epi
ſcopis, Presbyteris, Diaconis, Subdiaconis, Aco
lythis, Exorciftis, Leétoribus, Otiariis forma te
neretur, Progreditur deinde ad Pfalmiftas, Deo
Sacras Virgines, Viduas & Moniales. Dixiffet pro
feélò & aliis fiqui fuiffent cum fola Tonfura Cle
rici. Eadem Concilii Toletani I, fententia, eadem
.
º
loquendi confuetudo, ordinatione fieri Clericos;
ubi nimirum fervi vetantur in Clerum adoptari
Clerico, non ordinandor, Gan. 1o.
—-
--
· C A PU T XXXV. P, 1, L,r. c.28,
An fimul omnes , & eidem con
ferrentur minores Ordines,
prioribus quinque fzculis.
t 4. Cur, boc pracipuè loco eae de re agatur •
325
II. Seorſim dati minores Ordines ſinguli, ei ex
iit omiff plerumque aliqui. Ita dabantur, uti offi
*ia , quæ omnia ommer obire , mec poßent , mc »e
ceſſe eſſet ,
III. Habiti deinde funt pro dignitate &• ormamem
to , ut religionis inßgnia , ut rivuli fum&fitatir .
• IV. Probatur in Ecclefia Gr«ca, nec fimul colla
tor mimores Ordines , mec omner eidem.
V. Idem oftemditwr , @r in Latina, De Decreto
Sylveſtri Pape .
, VI. VII. VIII. De Decretis Siricii, Imnocemti;,
Gelafii. Omittebantur nonnunqum ex illi, ordinibus
aliqui : pr«fertim Qffiarioruw.
IX. Solvitur objeétio fumpta ex Decreto Zofimi.
X. Ex Sidonio Apoliimari non dicebantur per
faltum ordinati , qui longa emem/ erant interßitia ,
quamvis mimorum alioqui Ordimum effemt omiff.
' XI. Id comprobatur ex Hilario Piławien/, (3r
Martino Turonenſi, -
XII. Voluit Ambroffu* fpe£tari cujufque ingenium,
qui cuique minori ordini eſet aptior.
XIII. Eamm ob caufam ommer топтиваиат отiJº.
XIV. De Beato Ambroſio.
XV. Collati illi funt mimores Ordimer, mequa
quam tamen eo comfilio , t4t eos exerceret .
I. Pº agitatam fuperiori Capite Quaeßionem,
1 . de Tonfura ftatim & Clericali habitu agen
dum fortaſſis fuiſſe videbitur, Nam ſi ſemel eſſet
oftenfum , ut fubfequentibus Capitibus oftendetur
clariſſimè, Prioribus quatuor ſaeculis Clericos à
Laicis , nec habitu fuiffe, nec Tonfura diftinélos :
inde facilè colligi potuiffet , fimplici Tonfura Cle
ricqs fuiffe nullos, utpotè qui pofterioribus his fae
culis Tonfura folùm & Ecclefiaftico habitu Cleri
ci conftituantur. Verùm quae tria initiq Capitis
fuperioris propofita fant, ea ita funt inter fe con
nexa , ut fejungi à fe di(putando , ac divelli non
debuerint. Praeterquam quod , fi de Tonfura &
veſte Clericorum fuſiùs dictum eſſet , eà jam non
nifi difficilè revocari poffet oratio. Quae ergo è
propofitis quæftionibus duæ reliquae funt, eas hîc
pertraétabimus, & tum deumuin accedempus ad Ton
{uræ & veftis Clericalis illußrationem ,
II· Si retra£tes atque in animum revoces ea que
fuperiori Capite diéta funt , id totum quod hîc
quæritur , definitum habcbis. Si enim ab ipfa fui
inftitutione mera officia funt minores Qrdincs , ei
dem fimul & femper Qmnes frußra effent collati ,
qui ab uno & eodem omnes nequaquam paterant
geri. Quod fi in hujufìnodi officiis veluti Tyrones
quidam & purgabantur & præparabantur , ne de
faeculi, luto ad fuperiores ftatim irruperent , Or
dines, poterat certè id fieri , fi vel in uno tantùm ,
vel, in uno & altero diutiùs fuifTent exercitati .
Nec verò omnes habent omnia , quæ quatuor fimul
gerendis Ordinibus aut congruunt , aut funt etiam
neceſſaria. Quò lećtioni aptiores funt adoleſcen
tuli, eo muneri. Acolythorum , Oſtiariorum &
Exorciſtarum minòs idonei e Et contrà qui & acta
te & viribus pares funt laboriofis illis fun&ioni
bus , ad lectionem plerumque rudes , agreftefque
funt & inepti.
III. Verùm haec quantumvis manifefta , valent
tamen prioribus his tantùm faeculis , quibus mi
nores Ördines veriffima erant , & incredibili qua
dam affiduitate gerenda officia. At, pofterioribus
hifce non ita. Jam enim abire pene in oblivionem
& defuetudinem minorum Ordinum munia ; nec
Ordines illi ferè jam fpe&antur , nifi ut dignita
tes quaedam facrae , ut fanétiffima ornamenta , &
antiquitatis Ecclefiafticae veneranda figna ; ut vin
cula quædam, quibus Chrifti fponfae & diverfis&
ftri&tióribus nexibus alligamur; ut profeffignes qug
dam finceræ fummæque obfervantia. noftrae erga
- ПП1
 ~

326 . Vetus & nova Ecclefiae Difciplina

minufcula quaeque Ecclefiae Chrifti minißeria, de Poftea ad Diaconatum promovebuntur: PM quae
nique ut grátiae & fan&itatis derivationes in eos , ad Diacomi gradum accedat. Epift. r. c.9. 1o. Ex qua
qui vel fimbrias , ut ita dicam , attingunt veftium tuor Ordinibus minoribus duos praetervolat Siri.
fummi coelorum terrarumque Pontificis . Nam fi cius, Puerulis non confert nifi Leéloris Ordinem,
ve à Chrifto ipfo , five ab Ecclefia , quae & ipfa cui uni fungendo pares erant. Quomodo Acoly.
Chriftus eft , minores Ordines, aut fimül cum Dia thos feciffet, qui per aetatem per corporis vires id
conatu, aut feorfim inftituti fint: radii profe&tò munerisimplere necdum poterant ?
quidam funt , & derivatae ab æterni illius Ponti • Si verò paulò adultiores cupiant facrae militiæ
ficis Sacerdotio portiones : unde gratia & fanétitas momen dare, jubet Pontifex , ut ftatim poft luftra
in eos non folùm manat , qui & fufcipiunt, & ge les undas Le&lores fiant, vel Exorciftae, biennio
runt; fed & in illos etiam , quamvis non tanta , poft Acolythi & Subdiaconi, inde poft quinquen
qui fufcipiunt tantùm: dummodo id ea cum vene nium ad Diaconatum promovendi: Statim Le£iorum.
ratione faciant, quae illi debetur, qui fumma ipfa aut Exorciffaruma mumero focietur. Qgi dum initiatur
met magnitudo & majeſtas, qui ex Tertulliano fuerit , expleto biennio, per quinquennium aliud Aco
ipfum Summum Magnum eft ; cujus ideo vel parti lythur & Subdiaconus fiat ; 6%r /ie ad Diaconatum
cipationes minufculae quodam inagnitudinis faftigio provehatur . Ut aetate prove&iores non femper ido
fuprà nos eminent. Renovata denique nuper funt à Imei erant le&itandis aut decantandis in Ecclefia_.
Cóncilio Tridentino Qrdinum illorum münia, qua Scripturis, qptionem illis dat Pontifex, ut Le&o
re & ibidem feorfim juffi funt conferri. Infra'fuo res fint, vel Exorciftae. Sed manifeftum eft ex
loco dicam primis quoque faeculis hos quandoque quatuor minoribus duos tantùm adeundos Ordines
fimul omnes uni alicui collatos fuiffe, hulla fpe, firoponi , quos ne eodem quidem tempore vel fu
nulla certa voluntate , ut qui fufceperant, exerce fcipiant, vel exerceant.
rent; nec tamen dubitatum effe , quin iis quibus VII. Ea ergo tunc erat Ecclefiae Romanæ di
conferrentur , aliqua & honoris acceffio fieret , & fciplina & confuetudo, ut rurfus patebit ex Inno
poteftatis. - - centio I. ubi ftatuit quibus gradibus & quàmlongo
Iv. Progrediendum nunc nobis ad ea eft, quae tyrocinio veniendum fit ad Ordines fàcros. Nec
ex Hiftoriis, ex Conciliorum Canonibus, & Pon eitò quilibet Leétor, citò Acolythus , citò Diacomur,
tificum Decretis accerſi poterunt praeſidia. Per citò Sacerdos, fiat. Qgia im minoribus Officiis fi diu
mittunt Conftitutiones Apoftolicae ad Diaconatum perdurent , & vita eorum pariter & obfequia compro
& fuperiores Qrdines evehi Confefforem & Exor bamtur. Epiß. 4. c. 5. Ubi vides ex minóribus Ordi
cißam, tametfi declarent non Ordine illos aliquo nibus duos tantùm imponi, & eofdem prorfus quos
hæc nomina confequutos effe. Quod fi nullis fuf fuprà, fed ea certè lege, ut in iis diutiffimè pro
ceptis minoribus Ordibus potuere ftatim majores bentur, qui celfioribus dignitatibus poßea ornan
fufcipi: cui dubium fuerit, quin & potuerint pra: di erunt . Iu mimoribur Officii, fi diu perdurent. De
termitti , non omnes, fed aliqui , & ita alii aliis temporis interftitiis nihil decernit Innocentius,
omiffis fufcipi? Cum verò Graeci ne Acolythos quiâ vigebat adhuc Decretum Siricii, quem ipfe
nec ſanitores in minorum Ordinuum numero habue non longo fequebatur proximusintervallo. Qgan
rint, perfuafiffimum illis certè fuit, & prætermit quam alioqui longè fatius ac tutius fuit in Officiis
ti pofíe aliquos , & ordinationi legitimae omnino Ëxorciftae , Acolythi & Subdiaconi per annos fe
non eſſe neceſſarios. ptem eos habere, qui adulta jam aetate Diaconi
v. His obftrepere videri poteft Decretum quod vellent fieri, quod fecit Siricius; quàm fi brevio
dam Sylveftri Papae in Romano Concilio editum: ri fpatio hos omnes & alios præterea duos Ordi
fed longè aliter res habet. En ejus verba, quibus nescelerrimè percurriffent. Nete ergo moveat, quòd
minorum Ordinum feries & fucceffio declaratur. in his qui ab infantia Le&ores fiunt , duo prae
si quis defiderat in Ecclefia militare , aut profirere, termittüntur minores Ordines; cum eorumad tri
fît priùs Ostiarius : Leffor, Exorcista, per tempora gefimum ufque annuim, quo demum Diaconi or
qtt4 Epifcopur conßituerit. Deinde Acolythus ammis ^ dinabantur, diligens & lohga fatis effet probatio •
quimque , Subdiaconus ammis quimque , Cuffor Marty VIII. Jam fuprà, ni fallör, ita fanxit Gelafius,
Fum ammi, quimque , Diacomur ammis quimque ; Pref ut fi ordinandus fit Monachus , criminis purus im
byter annis tribus , &c. Concilii hujus A&ta minùs tegerque vita continu3 Leéfor, vel Notarius, vel rer
probantur Criticis, nec tamen omnino abrogari eis teTDefenfor effe£tu, poff tres memfer exiftat Acolithut ,
poteft antiquitatis fides, cum ante nongentos an memfefexto Subdiacomur, &rc. Epift.9. Ubi perfpicis
fios citata fuerint. Ut ut res habeat , non fatis praeteriri Ordinem Exorciftarum & Oftiariorum·
exprefsè jubet Haec Synodus tres inferiores Ordi Perfpicis & optionem dari , ut fufcipiat quis offi*
ine$ rieceffariò fuperioribus præmittendos; ea for cium five Ordinem Le&orum , Notariorüm, vel
fan res committitur voluntati Epifcopi. Ordo Sa Defenforum. Nec Siricius, nec Innocentius, ncc
crißiæ, feu Cuftodis Martyrum fupra Subdiacona Gelafius Acolytorum Ordinem praetereunt : offi
eum locatur, & inter utrumque quinquennii interfti cium Oftiariorum omnes prætéreunt . Conjicics
*ium praecipitur. Itaque hic Ordo fupra Subdiacona inde, fi voles, id munus jàm tum laicis coepift»
tum & fupra alios minores tantopere eveétus, cum delegari .
abolitus tandem fit; immo cum non multò poft IX. videtur quidem id velle Zofimus, ut ad
abolitus fuerit, ut liquebit mox ex Epiftolis decre- \ unum omnes fufcipiantur minores Ordines: Adfue
-talibus aliorum ejufdem ævi Pontificum , hinc in fcat im Domimi Caftris , im Leâorum primitùr gradu
vi&iffimè illud perficitur minoresalios Ordines ma divimi rudimenta fervitii : nec illj vile fit exorciffam,
joris eſſe non poffe neceffitatis. Monui jam, ut Acolythum , Subdiaconum , Diaconum per ordinem, fîe
£cor, hos Martyriim Cuftodes earum fuiffe Sacri ri . Epift. 1. Sed præterquam quod & hic Pontifex
ſtas ſive AEdituos Eccleſiarum, qua Martyria di Oftiariorum Ordinem praeteriit, ne ab(olutè quj
cebantur. dein præcipit, ut fingüli Ordines caeteri decur
v I. Scd nihil apertius, nihil invi&tius Decre rantur: unum decernit , ut Epifcopi Imperio om
tali Epißola Siricii Papæ , qui edicit, ut qui fe nes: obfequantur , & antiquis Écclefiae regulis, à
à primaevae aetatis flore Clero devovent , ſtatim Le quibus rém omnem ftatuif pendere. Nec hoc faltu;
&oris ordinentur: Le£torum debet mimifterio fociari :fed ftatutis Majorum ordinatiome temporibut. Atqut
ad ætatis annum trigefimum Acolythi fiant & Sub quae ha&enus laudata funt à nobis Pontificum De
diaconi: Ab acceſſu adoleſcentia uſque ad trigeſimun creta, illum præcipitem damnant faltum, qui fit
gtatis anmum Acholytus & Subdiaconus effe debebit • non omiffione inferioris alicujus Ordinis, Ո0Ա *
С

itº. l
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.XXXV.
decurfis longis illis temporum intervallis, quæ prg
fcripfere Canones, ut expiandis roborandifque ani
mis neceffaria, five interim unum quis, five duos,
five plures fufcipiat exerceatque tandiu minores
Ordines. -
327
XII. Quae toto hoc Capite diéìa funt, & fcriptis
paffim & exemplo ipfe fuo docebit Ambrofius.
ßem egregiè & pro fumma fua fuaviffimaquc elo
pertraåávit libro primo de Officiis, ubi

eclarat non omnes æquè idoneos & à natura in

X, Non eft ergo, quòd quis reprehendat cele
berrimum, illum Archidiacónum, de quo Sidonius
Apollinaris, qui ſolo Lectoris rudimento ad Ar
chidiaconatum pervenerat, ex quo & ad Cabilonen
fem Epifeopatum tandem confcendit. Inter Leóto
rem efiim & Archidiaconum longa interceffit, etfi
non Ordinum fortaffis, at certè temporum , labo
rumque, & virtutum feries. En verba Sidonii : Le
fior hie primăm, fie minifer Altaris , idque ab infan
tia, poft laborum temporumque procefu Archidiaconu :
L-4. Ep. »5. Iftud efè certè non infilire, non ferri
impctú, fed lentè, fed moderatè, fed fapienter
& religiosè ad majora progredi. Tum dici coepta
cft ordinatio per faltumi fieri ex omiffione alicujus
Ordinis, cum ejufmodi Ordines non jam officia.
ouadam vara ac diuturna, fed meri fuere, ac fi
ne ulla funétione honores. Si quis diutiffimè & per
£gmplures annos Le&ior aut Açolythus fuerat , nQn
illi crimini vertebatur, quòd practerito Exorciftç
vel Oftiarii Ordine ad Subdiaconatum veniffet. At
poftquam minores ita habiti funt Ordines , ut ce
rcmoniæ quædam facrae, religioni fuit quemquam
corum prętermitti. Eadem quippe venerationis &
cbfervanti£ ratio ex equo omnes ample&titur. Vix
ac ne vix exerceri omnes poterant, ideoque nec
omnes ab omnibus fufcipiebántur, cum mos érat non
fufcipi, nifi ut exercerentur, At ubi fufcipi jam
confuetudo viget, non tam ut exerceantur, quàm
ut ea qua decet obfervantia & religione colaiitur,
utque fan&itatisaliquid inde afpergatur: tum oma
nes omnino ab omiiibus fufcipi'neceffum eft, quia
communis omnibus ea religio eft , communifque
lex Ecclefiaftic£ difcipling, qug quoyis aevo, ut
Ecclefia ipfa, fanéta '& Äpoftolicà eft ,
XI, Narrat Severus Sulpitius B. Hilarium Pi&ta
vienfem Epifcopum voluiffe ftatim B. Martino, qui
Turonenfis poftea fuit Archiepifcopus, tum laicus
adhuc erat, Diaconatum conferre ; at cum ejus à
tanta dignitatis culmine alienationem vincere non
tuiffet, Exorciftam illum ordinaffe : nec enim
ambigebat aſſenfurum Martinum ei ordinationi,
quae injuriofa videri potuiffet , & quæ deprimcbat
illum, fpecie extollendi. Temutavit Hilarium impofito
JDiaconi òfficio , fibi eum ar£tiis implicare , & mini
ſterio vincire divino. Sed cum ſapeſſimè reſtitiſet,
indignum fe effe vociferant , intellexit vir altioris
ingenii , hoc eum modo comffringi, fí id ei officii im
poneret im quo quidam locus injuriae videretur • Ita
que Exorciftam eum effe pr«cepit. Qgam ille ordima nia & hoc ordine impleviſe Ambroſium ſi dicas»
tionem me defpexiffe tanquam humiliorem videretur, -profeétò divines.
ftruélos effe ad obeundâ omnia minorum Ordinum
miniſteria ; non eſſe ſingulos niſi his muneribus Or
dinibufque onerandos, quibus pares funt; cum non
hi tantùm honores 'fifit , quibus illuftrentur ,
fed officia, quibus gnaviter füngi debeant: Aliua
diflinguemda leéfiomi aptior , aliur Pfalmo gratior ,
alius exorcizamdi, qui malo laboramt fpiritu, follicitiors
alius facrario opportunior habetur. Hac omnia f?effe*
Sacerdos , & quid cuique congruat , id o ſeii deputet •
Quo etemim umumquemque fuum ducit ingemium ,
aüt quod officium docet , id majore implet gratia •
L-1- c.44.
xiii. Ab exemplis allatis duo collige, præceP*
to Ambrofii maximè confentanea • 1• Pr9 ejus qui
gefiurus erat natura & ingenio hunc veljllum emi
iioribus ordinem effe cöllatum . . Ita Martinui
Exorcißam facit Hilarius, quem jam proPf$r aegá
tem le&ioni minùs aptum putabat • : Id ipfos
ftatuiffe fecum Epifcöpos, quofdam eſſe tanta in
terdum jï& fàpieiitia,' & yirtute tam {Ps33!*•
ut ad facros flatim ordihes illos propelli expediat »
Hinc Diäçòìuìïórdinare fiatim'pefcupiebat, Hila
fiîMáìíïí, çìïíåicum adhuę, Id omnibusin
eundem modum perfuafiffimum erat;.$ haec una
Martino fuit caufa, non repudiandi Exorciftarum
ordinis, quòd, ut erat turic hominum opinio • *°
dejici vidéretur potiùs quàm honeftari ;
xiv.TFíéí fáciet Ambrofius ipfe, de qu9 Pau
linïí êjú$$iíì narrat, oâo diérum fpatio $um
& baptifno tinélum fuiffe , $. ordinibus omnibus
înîï.T3ÄÈÉäiüíïìáe fertur omnia Ecelefia
impleſſe , atque o£fav4 die Epiſcopus or
fiica Officia
„;natu? eff. Divinandum fupereft , quo nos onere
levare potuiffet Paulinus, quos Ordines accePcrit
Ambrofius intra fex dies qui intra baptifmum &
Eóìïécrátionem Epifcopaleri eius effiuxerunt •, il
lud omnium certiffimum eft, Diaconatu & Presby
feratu eum tünc initiatum fuiffe. Cum cnim &,Pri
marii, & omnium maximè neceffarii fint. Ordines
hi duo, niſi eos & ſuſcepiſſet & exercuiſſet Am
broſius, non eſſetdictum à Paulino , omni* illuna
officia Écclefiafiica impleffè. Quod ad alios ag£H
fíe&at ordines, quæ hic prolatæ funt Epiftolae
Éomûïorum Pofitificum Décretales, eae feftatum
fáciunt moris fuiffe, ut à Le&orum Ordine ini
tium duceretur, Leâores ad Exorciftarum • hos
deinde ad Acolythorum munera veniffc , .& ita
fterni folitum iter ad subdiaconatum • At hæc.om
r -

nom repudiavit. L. de vita B. Martimi.Vel hoc uno :' xv. Quod autem in fan£tiffimo viro , & Eccle
exemplo invićtiſſimè demonſtratur, ſi per Marti fíæ Epifcopo maximè fingulare eft , mingres.qui
num licuiffet, B. Hilarium ei ftatim Diaconatum dem áliquös fufcepit ille Ordines, non fufcepi£ta
collaturum fuiffe, praeteritis Qrdinibus omnibus men ut exerceret . Neque cnim id exerceri dixe
praeluforiis: nec juris tum canonici, & conſuetudi ris, quod femel & iterum exercetur. Religiosè
hum Ecclefiae receptiffimarum vel imperitum effe • quidem, at perfunâoriè tamen exergentur », cum
tuiffe Hilarium,'vel incuriofum . Denique unum femel & iterum tantùm exercentur: ficut religio
xorciftae Ordinem fufcepit ex minoribus Ordini fum, fed penè perfunâorium eft recepiffe , fi non
bus Martinus, & ita ad majores gradum fibi ftru recefieris, ' ut éxerceas. Conftantiffimâ olim $a
xit • Quod autem quendam locum injuriae augu erat 'Eccléfia: fententia & voluntas, ut diutius 9©i
ratur in eo Severus fuiffe, quòd Exorcifta creatus rentur, & interim à terrenis fœcibus & affeétibus
fit Martinus, id eo pertinere arbitror, quòd ufi emaculáretur anima, antequam coeleftis & jumma
tatum eſſet, ſi qui viri accederent meritis & pie culati Agni facrificio quifquam admoveretur " 9gan
tate quadam fingulari fpeâabiles, ut illis omiffis quam aùtem à veri non receda; fimilitudine ſuſce
ptos fuiffe ab Ambrofio intra o&o dies illos mino
inferioribus gradibus accelerata ordinatione ftatim
Idiaconatus confcrretur. Ita rem habere manifeftum £§'etiam ordines, femper ipfe tamen & tunc.&
eft, & ex verbis ipfis severi, & ex fa&to, faltem poflea Neophytis annumeratus eft. Unde rurfus
ex conatu Hilarii : Neque enim quod praeter, Ca çolliges, nön tam fufceptione, quàm diutina Or
nones & praeter uſum eſſet, vel tentaſſet, vcl co dinuim exercitatione opiis fuiffe tunc , ut ne quis
natus effet Hilarius. pcr faltum promotus , & nc Neophytus ஆை. -

CI
328 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
certè prætermiffi minorum Ordinum exercitii exem
plum & antiquum & nobile in Ambrofio fpe&a
tur: utinam nec fpectatum effet unquam, vel ufur
patum, nifi in ejufmodi, qui Ambrofii fimillimi
eſſent . -
I_-rium graduum auferri , vel concuti, Presbytera
C A PU T XXXVI. P.1.1.1. c.29.
ADe interftitiis & Majorum nonnullo.
rum Ordinum omiffione per quin
que priora Eccleia facula.
I. Rerum iftarum inter fe commexio.
_ II. Statuit Comeilium Sardicenfe fervanda mecef
fariò imterftitia , & è majoribus Ordinibus mullum ,
Pretermittendum .
III. Qgäm longa interftitia.
IV. 4' Siricio certa prafiniuntur adolefeentioribut .
V. Certa &* his , qui majori effemt atate.
VI. Certa Momachir, quæ tamem breviora.
VII. Imterftitia eadem comfirmat Zofimut.
!/III. Vemiam fecere nonnumquam tunc Pomtificer, ?
*minoribus Ordimibus aliquor pratervolari , interftitiir
mihil remifere .
IX. Primur remifit aliquid Gelafiur, ita extorquente
semporum difficultate , & multa tamen adhibita cau
4:0те .
3. Quid &* quamtum remiſerit.
.XI. Servata in Oriente interflitia. An eollatur fe
*liquando fine Diaconatu, Presbyteratus , aw fime Pref
£yteratu Epifcopatur.
*II.
byter Damnatur
Epifcopus Iſºbvr
“!: antequam eſſet Preſ -
XIII. Sanftus Bafilius ante Diaconus ordinatur,
auám Presbyter.
XIV. Afferuntur exempla varia eorum, quor fine l
ſuſcepto
& ſºftty",
Diaconatu factos eſſe Presbyteros mala fuſpi
XV. Probatur exemplit, antè ab iir fuiffè fufeeptum
JDiaconatum .
X/I. De ordimatione Gregorii Thomaturgi abſentis.
XVII. Reſpondetur allati, Epifcoporum aliorum.
lexemplis, non pramiſo Preſbyteratu ordinatorum.
XVIII. Am omnes Ordine, ^ Chrißu, ipſe geſerit .
XIX. In Eccleſia Latina nomnifi Diaconis Prerby
******** Presbyteris Epifcopatus collatus eft. Diluuá.
zur objecta.
XX. Argumenta nova ex Photio.
I. Tº: eft fuperiorem inter & iftam Quaeßio.
5 peip cgnfiexio, ut expediri illa non po.
tuerit , quin & hæc faltem delibaretur , quam fer
*io 10co propofueram, & ab ea velut cóníéáäïêm
pendere dixeram, quae ad fimplicis Töïíïôïé. byterium confequetur. Annorum viginti quinque-*
*1C0S Pcrtineret. Duo funt autem nobis hic nunc
sxPendenda. 1. Quae ftatuta fuerint canonici§T€.
gulis inter Ordinés, five Majores, five Minores
;tiţia: An pratermif aliquando în ma
39rum Orginum aliqui, ordinatis'vel finé Diáô. - retur. Eximde poß decemmium Epifcopalem Catbe
natu Presbyteris, vel Epifcopis fine Presbyteratu.
II. Rem gefiniffe Sardicenfis videtur Synodus,
ubi conftituit, ut de Epifcopus inauguret quis, nifi
intè lectoris, 8 Diaconi, Presbyterique perfun
$us Officio lentifque & mödeftis fncréíéntí§Wìm
fibi ftruxerit ad fummum hunc apicem. Ut non prius
erdinetur £pifcopus mifi amtè & Le£toris munere,
$ officio Diaconi, aut Presbyìri fuerit perfìniii,? illis agit Pontifex, contentus, ut biennio inter
ci sta per fingulor gradus , fi dignus fuerit , afeem
*** 34. fulmen Epifcopatfir. Caii.13. ítihi cérè vi rò jam atate gramdavur , &c. Eo quo baptizatur
1a eft illa particula aut , idem valere ac conjun tempore, ßati» Le£torum , aut Exorciffarum mume
$9 & , qüi crebcrrimis fuit quoriiidàm ÉÉÉÉ ro focietur. Cap. 19. Quinquennium poftea imp£n
suo ufus • Id manifeftum eß ex textu Græ&o , dere jubentur explendis Acolythorum & Subdia
Can.zo. ejufdem Canonis, ubi quae particula con
junctiva cai, & Lećłori fubjunxerat Diaconum,
Diacono Presbyterum ſubjunxit. Et Lectoris, 6r
Diaconi , & Presbyteri. Ridiculum enim fuerit,
quo Canone ftatuitur, ut per gradus ad Epifcopa
tum afcendas, eo præcipuum & maximè neceffa
tum. Si verò adversùs Ifchyram, quem Ariani,
etfi Presbyter non effet , Epifcoporum fecerant,
Canon ifte conditus eft, ut non temerè plerique
augurantur; neceffe prorfus fuit illud difertè ex
primi, non poſſe niſi ex Presbytero Epiſcopum
Crearl e
III. Conftat ergo eo Canone decidi , propofitae
hic quaeſtionis capita duo. Nam & religiose obſer
vari interftitia ftátuit, & Presbyteratum nonnifi à
Diacomo Epifcopatum à Presbytero fufcipi opor
tere. Non definitur hîc quidem interftitiorum tem
pus, ſed nonniſi proliſſum eſſe debere innuitur,
ut cujufque diu probetur fides, modeftia , virtus
denique omnis Epifcopo confentanea. Poteß enim
per has promotiones, que habebunt utique longumº
?empus , probari qua fide fit , quave modeftia, quae
gravitate &• verecundia . In majoribus præfertim
Ordinibus neceffaria funt interftitia, quòd ab his
maximè Neophytos arceat Apoftolus. Comvemiem*
mom eft , mec ratio vel difciplima patitur, ut teme*
rè ó* leviter ordinetur , aut Epifcopus , aut Pref*
byter, aut Diacomur , qui Neophytus eft. At non•
riifi prolixioribus rudimentis in minoribus antè Or
dinibus vitatur Neophytorum reprehenfio. Hi quo
rum per longum tempus examinata fit vita , & m*
rita fuerint comprobata.
IV. Siricius Papa, Epift.r. e.9. , paulò accur*
tiùs praefinit tempora interftitiorum, etfi nonnifi
quae tunc viguerit confuetudo declarat , quam ut
pervagatam & exploratam omnibus Concilium Sat:
dicenfe fuppofuit. Vult porro Siricius, ut tenelli
pueri & à baptifmo recentes, incun&tanter Leéto
res fiant : Qgicumque fe Ecclefîa vovit obfequiir .•
ab infantia, ante^pubertatis ammos baptizari , &*
Le£torum debet minifterio fociari. A* pubertate ad
trigefimum ætatis annum , feu ducant uxores Cle
rici, ſeu cœlibes perſtare malint , jubet eos Aco
lythorum & Subdiaconorum Ordinibus, & initia*
ri , & fungi : Qgi ab acceffu adolefcentia ufque ad
tricefimum TatatifTammum , uma uxore comtemtus, &c.
Acolytbus &• subdiacomus effe debebit. Ex Imperiq
siridii obeundus eft Le&orum Ordo ab infantia ad
pubertatem , Acolythorum verò & Subdiaconorum
à pubertate ad annum etatis trigeſimum - Qui vi
ginti admodum funt anni, tyrocinio ante Diaco*
natum obeundo dicati. Inter Diaconatum verò &
Presbyteratum interftitii quinquennium eft . Poß
qua ad Diacomi gradum accedat, ubi fi ultra quin*
que ammor laudabiliter mimi£rarit , congruè Pref*
rudimenta, Presbyteratui praeluſa, non ſatis ad
Epifcopatum præparaffent aptaffentque quenquam»
nifi & decennii adhuc intérftitium indiceretur •
ut Presbyter ejufmodi ad Epifcopatum promove
dram poterit adipifci ; / tamem per bac tempora in•
tegrita* fidei ac vita ejus fuerit approbastas • -
V. Tam diuturno expoliebantur tyrocinio , qui
fe à primæva ætate Clero mancipaffent , Qui ve
rö adulta jam a:tate ad clerum fe conferebant, non
ab iis poterant vel expeétari triginta quinque anno
rum rudimenta. Itaque multo indulgentiùs cum
Leétores, vel Exorciftas ftipendia faciant : Qgi ve
Ç0
l島
De Beneficiis,part I. Lib.II. Capixxxvi. 329
comerum curriculis: Expleto biennio, per quinquen eos & difficilis eſſet aditus, & lentus tarduſque
mium aliud Acolythur &• Subdiacomatur fiat , &* fíe progreffus. Ideo & ita fancit hic Pontifex : ubi fe
j, *d Diaconatum provehatur. Septemnium ergo ab 蠶 rudis adhuc & infans Ecclefiæ addixerit, Le
adultis expleri ante jubebatur in hoc facrae mili oris obeat munus ufque ad annum ætatis vige
டி tia tyrocinio, quàm Diaconorum albo inferiberen fimum ; fi paulò adultiór , ftatim à baptifmo quin
tur- Et id totum ex indulgentia temperatum erat. quennium terat in Leétoris , vel Exorciftae ' fta
VI. Scilicet id etiam promerebatur probata in. dio; quadriennium inter Acolythos & Subdiaconos
ſº
Monafterio fanétitas, ut mitigaretur Canonum au militet : tum Diaconi Ordinem affecutus , & eo per
氹
fteritas , & interftitiorum tempora minuerentur. quinquennium perfunétus, ita demum Presbytera
--
INec tamen multùm indulget Siricius. Statuit enim tui, vel Epifcopatui idoneus cenfebitur. Si ab im
ut Monachis inferiores Ordines difpenfentur antè fantia Ecclefiaftici, minifteriis momem dederit , in
-
trigefimum aetatis annum. Tunc Diaconatum eis ter Le£Horer ufque ad vigefimum atatis ammum com
conferri, poftea & Presbyteratum : at inter Dia tinuata obfervatione perduret . Si najor jam &*
conatum & Presbyteratum quinque, inter Presby grandavur accefferit , ita tamem ut poft Baptif
teratum & Epifcopatum decem annorum interfti mum ſtatim ſe divine militia deſideret mantipari,
tia inexorabiliter fervari mandat. Ita ut qui intra five inter Lectores, fue inter Exorciftas quinquen
trigefimum «tatis ammum fumt digni, in minoribur mio teneatur. Exinde Acolytbur vel Subdiacomus :
per gradu* fingulor, crefcente tempore promoveam quatuor ammir , &• fic ad benedi£tiomem Diacoma
zur Ordinibus , & fic ad Diacomatur , vel Presby tur accedat , in quo Ordine quinque amnir hærere
*erii in/gnia, maturę etatis confecratione perveniant. debebit ,
Ae£ fatim faltu ad Epifcopatur culmen afcemdant , VIII. Videntur hi fanè Pontifices minores Or
mifíím bis eadem , quæ fingulis dignitatibus fuperiùs dines digerere in duas claffes, in quarum prima
præfiximus , tempora fuerint cußodita. Cap.13. His Le&ores fint & Exorciftae, Acolythi autem & Sub
certè , & his maximè verbis, matur« etáti, confe diaconi in fecunda, ne fa&a quidem mentione Oftia
*ratione , illud , opinor, infinuatur, connexa hæc riorum , at Subdiaconatu femper inter minores
effe cum annalibus Ecclefiae legibus, feu cum Ca Ordines recenfito. Adeo non minores volunt fimul
Jonibus , qui qua ætate ad quemque admitti pof. conferri omnes, ut ne ad fecundam quidem eorum
fcnt Ordiriem præfigebant. Ât noh fiebant Diáco claffem aditum patefaciant , nifi diu probatis im
ni , nifi qui annum aetatis trigefimum attigiffent ; prima. Denique optionem ferè faciunt , ut alterum
non Presbyteri, nifi qui trigefimum quintuim; noii tantùm quifque fufcipiat Ordinem cujufque claffis;
Epifcopi , nifi qui quadragefimum quintum. ' Por. proptereà quod non qui horum Ordinum aliquem
yo hinc exiftit aliud docuinentum ejus rei, quae praetermiferit, ille quopiam fe obftrinxit piaculo,
inculcata jam fæpiùs eft , tum per faltum dici foljras & irregularitati innexuerit : fed qui interflitia
Ordinationes eas, quæ fierent, non emenfis loti vel omiferit; vel decurtaverit , in hunc & Canones
gis omnibus his fingulorum Ordinum interßitiis. & Pontifices excandefcunt . Hi tunc erant mores ,
.- VII. Neque verò minùs vehementer- Zofimus hæ leges. In promptu eft ratio. Nec enim magni
jubet, viam hanc ufque adeo lubricam & pericu intereft ad animi exuenda vitia, parandafque vir
tutes, ut fingulis in Ordinibus minoribus fingula
lofam lentè & modeftè decurri, Haeret ille praede
cefforum fuorum Decretis, & ita difpenfari jubet decurrantur interßitia ; fed illud permagni refert ,
ut ne quid minuatur de toto temporis illo inter
otnnia, ut ad Presbyteratum non accedant, nifi jam
adventante fene&ute, cum vel nomen ipfum pre vallo, quod huic tyrocinio Canones dicaverunt ,
sbyterorum illud conteftetur, hos effe seniores, five. in ünius five in plurium Ordinum exercendo
hos Scnatores, hunc Senatum Ecclefiae. Nec viiâ miniſterio conteratur. Et ſane jam Oſtiariorum
fît Exorciftam , Acolythum, Subdiaconum , Diacona ftatio & munus expunéta fuerant Exorciftarum
tum per Ordimem fieri ; nec boc faltu, fed ßatuti; fun&iones erant, id facilè conjicitur, rariores •
*majorum ordinatione temporibus . Jam verò ad Pref. IX. Scripfit Caeleftinus Papa , Epift.1. c.3. , ad
byterii fùftigium talis accedat , &• momem «tar im Epifcopos Galliarum Epifłolas vehementes & acu
pleat. Epift. 1. Idem ibidem teftificatur Pontifex, leatas de Intertitiorum obfervatione. De tanta fe
omnium caput & caufam malorum in hujufmodi veritate primus omnium remifit aliquid Gelafius
rebus in Epifcoporum ambitionem refundi debere. Papa, ſed incumbente inexorabili neceſſitate, &
Augendi Cleri quifque fui immoderata cupiditate, cum ea cautione, ut & mens Canonum , & ante
§: amplificandæ Diœcefeos, Ordines obviis qui cefforum ejus aufteritas in ipfa ejus indulgentia
υufque conferebat , ea facilitate quæ & accipiehti radiare videatur. Teftatur enim non detrahi ali
bus exitio & dantibus ex aequo eſſet. Nuſquam quid Canonicis interftitiis, ni fi ut ferviatur ne
enim Difciplinae vigor magis neceffarius; nufla re ceffitati complurium Ecclefiarum , quæ facris Mi
quàn fuperflua multitudine , & Clericorum vilefcit niftris erant prorfus deftitutae . Eccle/ìis quæ cum
dignitas & Presbyterorum. Rarum fit neceffe eft, &tis funt privjata Minißris, vel fufficientibus и/aие
quod in pretio voles effe. Facit boe nimia remiffâ adeo defpoliat« fervitiir, ut plebibur ad fe perti
<Confitcerdotum moftrorum, qui pompam multitudinis mentibus divina mumera fupplere mom valeamt . Re
quærunt , & putamt , ex hac turbâ aliquid fibi di vocatum iri declarat, qùod extorfit neceffitas con
gnitatis acquiri , &'c. Parocbias extendi cupiunt. fulendi defolatis Ecclefíis, ftatim atque Ecclefiæ
9gibus aliud praßare mom poffunt , divino, bonores illae ita recreatae refpirare coeperint: Canonefquc
dargiuntur ; quod oportet diftri£ti femper effe judi fuo vigori ftatim reftituendos: Prtfcir pro fui re
cii • Rarum eft emim , omne quod magnum ef?. San verentia monentibus conßitutis , qu« ubi nulla vel
&tiffimis his placitis regebantur Écclefiæ Ordi rerum vel temporum perurget anguflia , regulariter
nationes. Authoritas & rigor cordi effe debet, ut comvemit cußodiri. Denique ita affirmat , nQn no;
interftitiis nihil decerpatur. Oportet diffri&i fèmvas à fe leges condi , aùt antiquas antiquaris fed
veniam earüm femel ex neceffitate fieri, reliquis
per effe judicii • Infigendum animo ante omnia illud
eft , dum augetur numerus , pretium decrefcere Eccleſiis à Canonum rigore nec tantillum defle
Clericorum, & reverentiam : Rarum, omne, quod xuris: & his ipfis ut primùm neceffitas haec ini
*magnum efl . Illa tum multorum Ordinum , alio minens effluxerit, in priftinae difciplinæ formam rc
dituris.
rum aliis ſuccedentium percurrenda ſeries, & ſtata illis Qg4 qu«
Ecclefii, eatenus indulgends
infeffatione credidimuſ,
bellorum, it
vel nulla
inter fingulorum fufceptionem intervalla tempo
vum, apertè indicant id Ecclefiam voluiffe , ut ad pemitur , vel exigua remanferunt mimiferia , remo
Tomi.I. - -
- Tt *Nºn
 33o : . . Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina ,
ventur : Qg*temur his Deo, propitio reßitutis , in.
Ecclefiafticis gradibus fubrogandir Camomum pater
amorum vetur forma fervetur: nec contra eor ulla ,
vatione pravaleat , quod pro accidentis defe£t£r re
medio providetur, non adverfui feita Majorum no
va lege proponitur: cæterit Ecclefíir ab hac occafío
me ceffantibur : quat mom fímili clade vaffatar , pri
J?imam faciemdit Ordinationibur convenit temere fem
tentiam , -
X. His fapientiffimis cautionibus præmiffis , an
nuit Pontifex, ut cum Monachis de interftitiorum.
parte maxima difpenfetur, dum trimetre fadium
decurrant in, Le&toris , vel Notarii, vel Defenfo.
ris officio; trimeftre aliud in Acolythi , tantundem
in Subdiaconi , tantundem denique in Diaconi, ita
ut vertente anno Presbyteri ordinentur. Nonio men
ſe Diaconus, completoque anno fit Presbyter. Ep.5.
c.z. & 3. Praeter urgentem Eccleſiarum Miniſtris
orbatarum neceffitatem , illud ponderabat Gelafius,
Monaftici inftituti labores diuiturnos inftar haberé
poffe canonicorum inter Ordines interfìitiorum ..
«Cui tamen quod amnorum interflitia fuerant col
2atura , famíli propoliti/pontº fufcepta doceatur pra
Jfitiße devotio • Quafi diceret arréptis ad Ordines
facrQs nonnifi pietate praeftantioribus Monachis,
luculentam ab eis fuppeditari compenfationem in
gerftitiorum , quae provida hæc difpenfatio relaxa
bat. Inde eft quod ad laicos eandém indulgentiam
exporrigens. Pontifex, requirit, ut fpećłatar tan
tùm fapientiae & virtutis deligantur; 'qui eam jam
adepti fint vitae morumque fäfi&itatém, ad qüam
per interftitia anhelatur: Tantò magi, quod fàcri,
aptum pofft effe fervitiis , in eorumì quàrendum eß
inftitutir , quantum de tempore, quo fuerant hac
affequenda , decerpitur : ut morùm babere doceatur
htc prokitar, quod prolixior conſuetudo non con
4alif • Requirit denuo, ut non annüo tantùm fpatio,
ficut Monachi : fed femeftri etiam ultraTaiinum;
probentur laici antequam Presbyteratu initientur,
cufn difcriminis aliquid interporii debeat laicis£
cularem yitam haéîenus agitäntibus, & Monachis,
qui faeculi delicias jamdiu repudiarint. Quorum pro:
*p£tionibus fuper ammi metar fex menfe, nihilominur
fubrogamur : quomiam diffarè convenit inter perſo
"amº divino cultui deditam, 6 de laicorum cón.
verfatione vemientem.
XI. Idonea documenta fuppetunt, ut hanc in.
gerftitiorum legem in Oriente` etiam credamus va
!uiffe • Theodorus quippè Diaconus Alexandriniis
in cº libello fupplici, quem Calchedonenfi Conci
lio obtulit, ita çönteftabatur ; fe poftquam in Ale
xandrina Eccleſia Clericatum aſſecutus eſſet, an
gis quindecim in eadem militaffe, hac vidélicet
fpe fretum , ut ad fuperiorem gradum aliquem vo
caretur : Qgindecim annor in eódem clero permanff,
Jperanró- тајотет homorem mereri . Conc. Calchedon.
-4**•3• Afferit Gregorius Nazianzenus, orat. in lau.
*m,4tba., Athanafium nonnifi fufceptis ante Or.
dinibus omnibus, his velut gradibus quibufdam .
ad Epifcopatum veniffe. Notüin ef Bafiiium Léáò.
rem fuiffe. Chryfoftomum verò Le&iorem afïè&
Diaconum , quàm Epifcopum. Quoniam autem
9Pinati funt quidem Bafilium non fùfcepto Diaco
£latu faélum effe confeftim Presbyterum': paulò di.
ligentiùs ea quæftio executienda eft in præſentia
rum .cum & alia obtrudantur exempla , non Dia
$olafììs _tantùm ante Presbyteratumi prætermifi,
fed & Presbyteratás ante Épifcopalemi inaugura
*i9nem - Cum ejuſmodi ſint Eccleſiæ Græce exem
pla , quae plus faceffant negotii , & incautis impo
nant facilius; ab horum ciücidatione initium du
•cCmus.
XII: Ecclefiae Graecae & Orientali imputari
poffet Concilium Sardicenfe, cum orienteriíTíéïíl
9us omncm Canones cjus pervaferint , & verfio
ne maximè Greca ejus Canonum patuerit nobis fu
prà inelu&abilis neceffitas, non aliter ad Epifcopa
tum quàm per Diaconatùs & Presbyteratùs facram
militiám progrediendi . Editus eft hic potiffimum
Canon adversùs Ifchyram , illum infamia calum
niarum Athanafio ingeftarum tantopere nobilitatum,
cui & ingeſto Epiſcopatu, etſi Presbyter non fuiſ
fet , Ariani authoritatem conciliare fe poffe fpera
verunt . Profeſſus eſt Athanaſius id eos praeter le
ges omnes Ecclefiae fanétiffimas molitos effe : & lu
dificatoria ordinatione in fumos diffipata, tam non
eſſe Epiſcopum Iſchyram, quam nec Presbyterum
Hominem , qui me Presbyter quidem erat , prater
Majorum traditionem, Epifcopum fcilicet appellave
runt ; mon quidem igmari , me quidem ip/ , quäm.
boe abſurdum eſſet , ſed promiſſis redempta calumnia
ada£ii , etiam illud fuffimendum putaverunt , &c.
Inane ille nomem Epifcopi detinet , &c, Atham. 4pol.
2. Theod. L.1, c.8. Socrat. l. I. c.1o. " ---
Epiftola Synodali Concilii Sardicenfis, quam Hi
ftoriæ fuæ intexuit Thodoretus, idem conteftatur
de irrita inauguratione ejus Epifcopi , qui Presby
ter nunquam Tfuiffet . Nec negari poteft impium
illum Timotheum, qui immaniffimè contrucidato
B. Proterio Sedis Alexandrinae Pontifice , illam in
vafit Ecclefiam , Epifcopum ordinatum fuiffe , cum
Presbyteratu donatus numquam fuiffet . At ea cutn
primis in medium prolata eft ratio ab Epifcopis
Concilii in Ægypto celebrati , à quibus exautho•
ratus fuit. Epifcopus fime manâr impofitione exiftenr ,
fed neque priorem habens , Prerbyteratár ordinem •
Con. Caleh. Par.3 c.22. Non uſque adeo exhorruiſ
fent Sanéti Patres Synodique fianc audaciam , nifi
exploratiſſimum omnibus 盎 abfolutiffimè nc
ceffarium effe , ut Presbyter antè quis quàm Epi
fcopus ordinetur. Retulit Theodoretus, L.4. c.8. ,
Epiftolam fynodalem Concilii Illyricani ad Ecclc
fiäs Afiae, ubi exprefsè definitur non effe eligendos
Epifcopos nif. ex Presbyteris , nec Presbyteros Dia
conofque nifi ex Clericis. Scripfit Hieronymus •
Epiß. 85., intaminatam illam viguiffe in Ecclefia .
Alexandrina conſuetudinem à Marco uſque ad Hc
raclam & Dionyfium, ut Presbyterum unum de •
fuo collegio Epifcopum fibi conßituerent•
XIII. Si non meminit Nazianzenus, Orat.zo. »
nifi de Bafilio Leéìore, Presbytero & Epifcopo,
mon inde tamen illud affequeris, ut Diaconus nun
quam fuerit. Commemorat Socrates ejus in Diaco
nium ordinationem. Ejus momenti res ifta eft , ut
ſolo Nazianzeni ſilentio adversùs ſtatas Eccleſia le
ges nequaquam abuti liceat. Poteft Nazianzenus
Diaconatum Bafilii praterife, quòd breviffimo tem
pore eo perfunéìus fit; vel quòd unà & Diacona
tum & Presbyteratum acceperit, ficut de Ambro
fio fuprà narratum eft: intra paucifimos dies, &
Epifcopatum, & cæteros Ordines ab eo fufceptos •
Progreffus fpe&abilium quoque virorum & meritis
ac virtutibus ampliffimorum , is erat , ut ex Lc
&toribus, feu ex minoribus Ordinibus ad Diacona
tum promoverentur. Ita referente Palladio Chry
foftomus poft luftrales baptifmi undas , ftatim Le
&tor ordinatus, inde (ex annos in folitudinis re
ceſſu emenſus, & Antiochiam redux, à Meletio
Diaconus ordinatus eft. Pall. im vita Cbryf. r. 5. w 3
Idem de Conftantio quodam perhibet idem Palla
dius, qui ab infantia íeéìor, poftea Diaconus fuit •
Allucinatus quidem eft Socrates, L.6. c.3. , cum
ait Bafilium , quem Meletius Diaconum ordinavit ,
& qui poftea Cæfarea in Capadocia Epifcopus fuit •
illum fuiffe Bafilium amicitiã & confuetudine Chry
ſoſtomi notiſſimum. Sed ejus allucinatio eo in uno
verfatur, quòd Chryfoftomi amicum non fecernit
ab Epifcop6 Caefarienfi . Duo certiffimè diverfique
Baſilii ſunt : at Diaconatus à Meletio collatus utri
que congruere & aptari poteft , nec ex temporum
Ia
 De Benefiiciis, Part.I. Lib.II.Cap.XXXVI.
ratione prefflus penfitata confli&atio ulla nafcetur.
Tanti eft autem, ne ad Presbyteratum nifi per. Rurfur fit confequemtia , &• eum ordinat Epifcopum. -
Diacomatus fun&iones venerit Bafilius , ut meritò
retorquendus eò fit Socrates , fi citra vim id pa
tiantur ejus verba . At non femel placuit Socrati
fuffragari Bafilii Daconatui. De eo exprefTus etiam
alibi verba facit, ubi poft pugnas vi&loriafque enar
ratas Bafilii & Nazianzeni in Arianos , harc deni
que fubjicit: Ar Bafilius quidem prinàm à Mele
gio Antiochen« turbi * Epifcopo ad officium Diaconi
promottts , inde ad patrix ſua , Ceſarea ſcilicet Ca
padocia Epifcopatum evettur , Ecclefiarum curam
jufcepit . L. 4. c.26. Ad Bafilium Magnum haec ver
bâ fpc&ant , nec poffunt ad amicum Chryfoftomi
detorqueri. Itaquc Bafilius eo ritu Ordines contu
lit, quo receperat , & in Monafterium profeétus,
ut Monachum fan&iitatis fama confpichum raperet ad
Presbyteratum, ante illi contulit Diaconi munus.
IDororh. Do£frim. 1. Coteler. Monu. Eccl. Gr&c&. p.4o».
XIV. Theodoreto fiqua fides in Hiftoria Reli
giofa , c. 13. , Flavianus Epifcopus. Antiochenus,
âudita Solitarii Macedonii incredibili quadam fan
&itate, accerfiit eum Antiochiam , tanquam necef
fe effet, ut accufationes quafdam fibi impaétas di
Jueret. Tum juffit illum facrae intereffe fynaxi, in
qua dum Mynifteria celebrarentur, illum rei totius
ignarum , Presbyterum confecravit. Ille re cogni
tâ ab iis qui aderant , immenfo dolore percitus,
fuique impotens, convitiis omnes impetit , Epifco
puri ipfum baculo percutere nititur , & vi dolo
ris obrutus eremum repetit , Cum Dominica fe
quenti die urgerent fui , ut divinis adeffe vellet `in narranda Macedonii ordinationc , eam non om
Myfteriis, obnixè reluétatus eft , interrogans, an
rurfus vellent ipfum Presbyterum ordinare. Au
thore eodem ibidem Theodoreto, Ibi c. 1 5. 19., cum
radixiffet Acepfimas fanâitatis laude & ipfe cele
ឆែ្ក pot quinquaginta dies filo fe fato obi
turum, adproperavit loci illius Epifcopus , ut eum
presbyterum ordinaret. Ille conftanter negavit fe
afTenfurum unquam fuiffe, nifi gnarus effet appe
tere diem, quo tum arduo & tam reformidando
munere abfolveretur. Presbyteratu -initiatus, fta
tim vivere defiit. Ea funt exempla ordinum ita
collatorum, ut nec fpes effet nulla, fore ut eorurn
aliquando fiiu&tiones obirentur. Erit quod magis
fupeas in inclufi Monachi Salamanis narratione.
Erät illi cellula fine porta , fine feneftra ulla, mu
ro cin&ta lundiquc , ubi vitam agebat duriffimam ,
vicing urbis Epifcopus perfodi mirum juffit , &
per apertum murum manus illi imponens , Presby
terum ordinavit. Cum verò deinde verbum ab
eo nullum elicere potuiffet , occlufo muro domum
eft reverfus. Poffem & illud addere Abrahami
Anachoretæ, quem eduremr de cellula Epifcopus ,
im civitatem introduxit , ibique per impofitionem
manuum Prefbyter ordinatus eft , ftatim Parochialis
Ecclefiæ regimine oneratus. Vita P. Rofveidi p. 146.
Origenes adhuc laicus, cum per Paleftinam iter ha
beret , ab Epifcopis Paleftinae , tefte Eufebio, L.
6. c.z 3. , Presbyter ordinatus eft ,
XV. Verùm haec licèt ad fuadendum valeant
multùm , nihil tamen habent , quod cogat , aut af
fenfum extorqueat. Nam ne in uno quidem horum
conceptis verbis omiffus effe dicitur Diaconatus.
Credibile ergo eft , idque tutius, diverfa in Mif
fae parte, quae ei rei,deftinata eft, Diaconatum
primò, deinde Presbyteratum folitum fuiffe con
ferri: folius autcm Presbyteratùs Scriptores me
miniffe , propterea quòd notum effet omnibus non
nifi Diaconatu , tanquam gradu aliquo, eo poffe
perveniri. Ad hoc facit exemplum Epiphanii , qui
Pappo- Epifcopo profeffus Clericum fe nondum ef
fe , ab eo nihilo fecius unius in ce!ebratione Mif
£æ Diaconus fimul , & Presbyter , & Epifcopus or
dinatus eft . Eum itaque erdinat Diaconum, &*
--- Tom, I,
331;
rurſus dat ei pacem, dr. ipſum ordinat Presbyterum.
Vita Epiph. apud Surium Maji. 1 1. c. 34., Vox illa
confequentia, Miffle continuationem fignificat.
Si Epiphanii vitae Scriptor Criticis Tminus pro
batur , fuggero ejufdem rei exemplum aliud, in_.
quo quamlibet delicati faßidii homines nihil ha
beant, quod reprehendant. Narrat Epiphanius ipfe
unius inter Miffae folemnia Diaconatum & Presby
teratum fimul Pauliniano beati Hieronymi fratri
à fe collatum fuiffe. Igmoramtem eum , &r mullam pe
nitur habentem fu/picionem , per multor Diaconor ap
prehendi juffmuf , & temeri os ejur, &c. Et primùm
Diacomum oráimavimur , &• compellemter eum mimi
fłrare , órc. Et cum miniftraret in Sančłir Sacrifi
ciir , rurfus eum , ingenti difficultate , temto ore ejuf ,
ordinavimur Prefbyterum . Epift.6o. imter Ep. Hierom.
Hæc cum ita habeant, refert Hieronymus Presby
terum ab Epiphanio ordinatum fuiffe Paulinianum •
Atqui Epiphanius ipfe teftificatur eo in Monafte
rio opus non fuiffe nifi Presbytero , in quo ipfe
Paulinianum primò Diaconum, & confeſtim Presby
terum ordinavit. Ita ergo ftatuendum eft , id more
& ufu fuiffe, ut quem Presbyterum ordinari ne
ceſſe eſſet , is prius Diaconatu donaretur : ex quo
& illud exprimitur , ut Presbyter primum ording
retur, qui Epifcopus viduatae Ecclefiae neceffariò.
confecrandus erat. Denique fi quando Diaeonatus ,
fi Presbyteratus praetermiffus eft , non jura ea funt ,
fed fa&ta juri contraria ; ideoque nec exempla un
quam quae fequaris. Confitetur Theodoretus ipfe
nibus probaturn iri. -
XVI. Idem ferè dicendum de ejufmodi aliis ,
quæ quamvis in diverfo genere , efto miranda fint ,'
át minimè imitanda. Id in vita Gregorii Thauma
turgi dicere videtur Nyffemus Gregorius , hunc à ,
Pha:dino Amafeae Epifcopo Neoccfareae ordinatum,
fuiffe Epifcopum, quanquam ab illo trium dierum ,
ſpatio eſſet remotus. Fertur & Daniel Stylita à
Gennadio Conſtantinopolitano Patriarcha eodem
ferè modo Presbyter conſecratus. Privata facta .
ifta funt : quae quod mireris, habent plurimum :
nihil quod imiteris. Nunquam non cedent exem
pla Legibus: nunquam nön nutabit vacillabitque
eorum authoritas , quae receptiffimo juri ufuique
adverfabuntur. Adde quod Phaedimi illa oratio
convenientiùs dicatur deftinatio tantùm fuiffe ad
Presbyteratum, quem adhibitis deinde , quæ omif
fae fuerant, cæremoniis omnibus , Gregorio ipfe
contulerit. Is enim eorum verborum fenfus eft ,
quae fcripfit Gregorius Nyffenus in vita Thauma
furgi . Iifdem ferè verbis utitur Nyffenus in de
fcribenda confecratione Alexandri Carbonarii ,
quem Epifcopum Gregorius Thadmaturgus ordi
Ila V1 t .
XVII. Verùm ex his in quae diverterat , ad or•
dinationes eas revocanda oratio eft , in quibus con- -
tendunt ex Ordinibus Hierarchicis prætermiffum.
fuiffe aliquem , Proferuntur fimul Barnabas , Silas ,
Barfabas , Titus , Timotheus, & innumerabiles alii
viri Apoftolici , quos omnes ftatim nullo fufcepto
Diaconatu, ac ne Presbyteratu quidem , volunt
Epifcopos fuiffe ordinato§. At haeö in meris pofi
ta funt conje&uris. Ea enim de re facrae literae
apertè nihil, nihil difertè dicunt . Satius ergo •
ne aberres , in communiem tranfire- fententiam 5
& hoc habere perfuafum , inftitutionum Apoftoli
carum optimum interpretem eſſe, Eccleſia uſum
& confuetudinem. Oftenfum eft autem apud Grae
cos fuprà & apud Latinos infrà longè clariùs mox
oſtendetur, nec niſi Diaconis Presbyteratum un
quam, nec nifi Presbyteris collatum effe Epifco-»
patum. Si cui minus arridct hæc refponfio , hoc
ύμum ei ad fQlvendam difficultatem reliquum erit a
Tt + նն
332. , ' Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
ut dicat, primis illis Ecclefiae temporibus, Apofto
los nonnunquam Sacerdotium ita dedi(fe,ut ipfi à
Chrifto acceperant , hoc eft pleniffimum & tòtum
ftatim , ita ut Epifcopum eum conftituerint , qui
inferiori Ordine nullo adhuc initiatus fuiffet • At
id audacius dicitur forfan, quàm verius. Unde •
nec poteft meus quidem animus ab ea refponfione
non abhorrrere plurimum , & priori potius ac
quiefcere ·
XVIII. Non mihi tempero, quin hic proferam,
quod ingeniosè excogitátum eft à Graeco Scripto
re , quem Vitis Patrum fuis inferuit Rofweidus,
olim Latinæ linguæ confuetudine donatum à Joan
ne Ecclefiae Romanæ Subdiacono. Ille ergo ut Or
dines omnes Chriftum ipfum exercuiffe demonftret,
ita rem contexit. Fa£tur eft Leétor ; Accipiemr. li
brum legit in Synagoga. Faétur eft Suhdiaconur ; Fae
ciem , mamque de fume flagellum ; omnes ejecit de tem
plo, oves & boves , &c. Fa£tus eft Diaconus ; Pr«
zingem* mamque fe lineo ; lavit peder difcipulorum .
Fa£tus eft Prefhyter ; Et refedit im medio Magiflrorum
docens . Façtur eft Epifcopus ; Et accipiens panem
bemedixit , ac fregit. Non ejufmodi ifta funt , quae
ad aufterioris cenfuræ examen revocanda fint: etfi
minùs validè fulta , at innoxia & pulchra tamen;
còque iis applaudi a quius eſt , quàm ſeverius ju
dicium adhiberi . Porro eo femel admiffo, haud
aegrè obtinueris , viros omnes Apoftolicos, omni ferre Presbyteris, an Diaconis, qui Presbyteratu
büs omnino Ordinibus perfunétos fuiffe . antè non donarentur : Si quis apud mot Presbyterii
XIX. Finem imponet huic Capiti conftans illa
Ecclefiæ Latinæ confuetudo, ut ne cui Epifcopa
tum mifi Presbytero, aut Presbyteratum nifi Dia
cono conferret . Idem prorfus decernunt ifto & fu
periori Capite laudati Pontifices Siricius, Innocen
tius, Zofimus, Caeleftinus , Gelafius , Liberum .
enim faciunt , ut ex inferioribus Ordinibus , ne
excepto quidem Subdiaconatu , unum aut alterum
eligas, in quo diutiffimè proberis. Nullus omnino
eſt, quem non paſſi ſint praeter volari. At è ſupe
rioribus tribus nullum omnino poffe omitti femper
decrevere. Cum ergo & apert£ funt leges , & ma
nifefta Ambrofii , & Pauliniani exempla , non eft
cur tu fola duétus conje&tura, eaque quæ fit in re
bus ad arbitrium tuum confeétis, non eft, inquam ,
curin contrariam ententiam abduci te finas. Pau
linus poft exhibitum tibi B. Felicem primò Le&o
rem, deinde Exorciftam , illum ftatim ad Sacerdo
tiun promovet. Carm.4. Nec novum id , nec mi
rum videri debet , fi Sacerdotii nomine ut fuprà
di&tum eft , & Diaconatum voluit , & Presbytera
tum fignificari. Illud longè difficilius , quod ipfe
dc fe , Barcimone cum effet , narrat Paulinus. Re
entima vi multitudinis correptus , &• Presbyteratu
jnitiatus fum , fateor imvitur ; mom faßidio loci ; quia
&r ab Æáitui momine & officio optavi facram inci
pere fervitutem : Epiff. ad Severum. Idem ferè re
íert de Auguftino Poffidius, Solebat Laicus ab eis
tantùm Ecclefiir , qu« wom habebant Epifcopor fuam
abftinere prafentiam , &c. Eum ergo temuerunt ,' Epi
fcopo ordinandum intulerumt , &c. Faétur ergo Preſ.
byter, &re. Ferhibet Pontius Cyprianum Presby
teratu & Epifcopatu au&tum fuiffe , de cæteris Or
dinibus prorfus filet ; Presbyterium & Sacerdotium
fimul accepit . Si Cyprianus fimul & femel Presby
teratu '& Epifcopatu ornatus eft : cur Diaconatum
ſimul & Presbyteratum in una & eadem Miſſa ſu
fceptum effe non credas ? At fi Cyprianus faélus
Présbyter, ftatim ibidem nulla interpofita mora
ordinátus eft Epifcopus : cur de Cæciliano ejuf
dem urbis Epifcopo idem non credas , etfi Opta
tus hoc folùm dicat , illum cum effet Diaconus
'Epifcopum effe confecratum ? Suffragio totius populi
Cæcilianus eligitur, ćr manus imponente Felice,
Aptungitano Epifcopus ordinatur. L. 1. Caecilianus
ipfe videns Ordinationi ipfi fuae, velut irritae re
;
fragari & obftrepere vehementer Domatifias invi
tabat eos , ut fe iterum ordinarent, quem Diaco
num adhuc effe opinarentur : Iterum à Cariliano
mandatum e/? , ut / Felix im fe, ficut illi arbitra
bantur, mihil contuliffet , ip/î tanquam adbuc Dia
comum ordinarent Cæcilianum. At nihil hic efi , quo
difertè afferatur Cæcilianus non in eadem facrifi
cii folemnitate ordinatus fuiffe Presbyter, qua Epi
fcopus. Negativa exempla & argumenta hujufmódi
non fatis habent momenti, cum in filentio tota vis
eorum fit , ut in comparationem veniant cum iis,
quae fumuntur , & è conceptis Canonum Decreto
rumque verbis , quibus apertiffimè prohibetur , nc
quis ullum unquàm è fuperioribus omittat Ordi
nem, dum ad majorem promovetur ; & ab exem
plis contrariis, in quibus id confianter obferva
tum eſt, & Diacono, ſi Epiſcopus electus eſſet, col
latum ante .fuiſſe Presbyteratum : & Laico, fi
Presbyter eligeretur , Diaconatum. Sunt qui pu
tent ipfum Hieronymum in iis fuiffe, qui fine fu
ſcepto Diacomatu Presbyteri ordinati ſuit. Verim
id verifimile non eft , cum nullo fatis valido afirua
tur argumento: & cum ipfe de Nepotiano dicat;
Fit Clericus , & per folito, gradus Presbyter ordina
tur. Epiff. ad Heliod, -
XX. Memorat quidem Photius, fuiffe in Orien
te regiones, ubi liberum effet Epifcopatum con
eonfecratiomem praterienr , Epifcopi honore Diaconum.
affecerit , utpote qui maximè deliquerit , condemna
tter - Qgibufdam verò pari ducitur loro, è Presbytero
provehere Epiſcopum, & è Diacono, medium tranſ
liemtibus Ordinem , ad Epifcopi abripere digmitatem.
Barom. am 86. m.44. Non effet profeéìò ita locutus
vir antiquitatis peritiffimus, fiejufmodi praecipites
ordinationes , Ecclefiæ utriufque Patribus & pro
batas effe , & aliquando ufurpatas comperiffer. Il
lud autem nonnifi multò poft Latinis objecere Grç
ci, quòd Epiſcopos ordinarent, qui Presbyterian
tè núnquam fuiffent; & Presbyteros, qui non ef
fent Diaconi . Verùm etfi iniqua illa Graecorum re
prehenfio eft , vel ex ea tamen id evincitur , ab
ea illos confuetudine alieniffimos fuiffe , cujus fu
fpicionem Latini à fe & accufationem facilè pro
pulſabant .
ఎ×4ఎడిఎ.ఎ.డిఎఓJ&J & J & J&ఎJ&సీసీ
De Clericorum Tonfura.
C A PU T XXXVII. P. 1. 1. 1. c.3o.
De Tonfura Clericali per quinque
priora ſacula,
I. Antediétorum &* dicemdorum commexio.
II. Primi, quatuor aut quinque faculis , id tantum
præcipiebatur Clericis , ut breviori effent capillo. Ne
que emum f&viemte perfecutione licebat , aut coroma »
aut re aliqua alia diflingui. Nihil amplius Petrus
conſtituit - -
III. Nec Paulus , mec Amicetur, quamvis hac fu£
rit mommullis occafio, cur ad hunc coron« Clericali*
inſtitutionem retulerint.
- IV. Quid fenferit Amalarius , quod & Baronio
probatum fit . Qgi pofft Apoßolis, & Ecclefia Roma
.na tribui inflitutio Tonfurk 3r Corona Clericalir •
V. Probatur ex Optato Corona momdumfuiffe i» ији -
VI. Proòatur ex Hieronymo.
VII. Ex Scriptoribus profamis.
*III. 4b exemplis Epifcoporum fumififfnorum. ,
IX. Qgid *
 DeBeneficis, Parti. Libli. Capxxxvil
IX. Qgid illa , per quam Epifcopor adjurabamt ,
Corona Ż - - -
X. Probatur ex Concilio IV. Carthaginemf.
XI. Monacbi aliqui capillor promittebant.
XII, Alii aufferiores , ut effemt hominibus defpica
tui, partem crimium tondebamt. Hor imitati fumt
Clerici.
XIII. Cœpit ergo portari Corona f«culo quinto.
' XIV. Qg« fuerit fuper ea re Gracorum Difciplima
breviter perſtringitnr •
I, UT tres illae , quae modo elucidatae, funt,
quaeftiones moverentur , occcafionem prae
buerat ea quæ eft de Clericis fine officio ullo, ' fine
Ordine , fed curn fola fimplicique, ut loquuntur ,
Tonfura , controverfia. Ad eam ergo regredimur,
& hinc quae di&ta fùnt , validiffimè confirmamus,
as,
triant , fed defuper caput in modum fphera radamt ;
quia ficut difcreti effe in converfatioiie debemt, ita.
& im. tomfura &• in babitu difcreti debent appa
rere. Excerptum illud eft ex Aniceti EpiftolaTad
Epifcopos Galliarum. Verùm quae Pontificibus an
te Siricium ex Ifidori compilatione hujufmodi tri
buuntur Epiftolae , illas apud eos , qui vel primo
ribus labris Ecclefiafticam eruditiónem dégufta
runt, in confeſſo eſt adulterinas eſſe. Apparet au
tem eum qui Aniceti Epiftolam confarcinavit , ex
iis quæ in ejus vita di&a funt, Conftituit ut Cleri
cus comam non nutriat, occaſionem ſumpſiſſe hu
jus additamenti, ut defuper caput im modum fpbaræ
radat. Quemadmodum cum ex Gregorio Turonenfi
hoc unum inftituiffet Petrus. Caput defuper tomderi ,
auétor idem effe quibufdam dictus eft coronae Cle
ricalis. -

quòd prioribus quatuor, quinqueve faeculis nulla ' IV. Libet hîc intexere quæ fápientiffimè dixit
effet nec tonfurâ nec veftis, qua Clericus à laico Amalarius, quibus etiam cum ea retuliffet, cal
quolibet fecerneretur . Qua ex re illud omnino fe culum fuum adjecit Cardinalis Baronius. am. 58.
uitùr, nec in mentem cuiquam jure venire poffe , m. 13o. Accipe ipfa Amalarii verba, ita cenfentis,
lericos fuiffe olim aliquos ejufmodi , qui Tonfura non ejus effe eös authoritatis, qui Petrum faciunt
ſola, ſola Clericali ſuſcepta veſte Clerici eſſent. Coronae Clericalis authorem, ut affentiendum eis
Et hæc funt , de quibus modò agendum nobis eft . affirmantibus, nec probantibus neceffariò fit; fed
Poftquam autem de communi Clericorum vefte di alicui fuccefforum ejus, vel ipfi faltem Ecclefiae
xero, erit & aliquid de iis dicendum veftibus, qui Romanae ejus inftituti laudem vindicandam effe • •
bus in Ecclefia tantùm uterentur. Hinc ergo aufpi Imterrogatur ab aliquibur, quis primur tomfu* fit mo
cabimur tra&atum de Officiis Clericorum generali re noftro; Legit im Epißola cujufáem viri , Petrut. Sed
bus , ut qui primùm tencantur ea lege, ut crinium quia mon tanta authoritatis efl , ut ex illa firmare
brevitate, veſtiumque modeſtia à laicis diſtinguan valeamus nofiram fententiam , maluimur eam filem
tur. Ita delabemur ad alia duo Clericorum faltem tio praterire. Nom' tamem abr re efl , /Î dixerimus
munera, divinorum Officiorum recitationem , & illum, vel aliquem ejus fuccefTorem primò fuiffe tom
coelibatum. Ubi quatuor hæc Beneficiariorum pror. fum more moftro , quomiam ab illa Ecclefis fumptur
fus omnium communia officia exequuti fuerimus , eft talir ufur, ip qua illi federunt . Amalar. de di
ad partitionem defluemus Beneficiorum ipforum, vim. Offic. c. 1 5. Altioris etiam fapientiae eft quod
addit Amalarius, non effe cur magnopere follici
ab officiis , feu muneribus , & Ecclefiis, quibus af
* fixi fùnt : cum ha&lenus toti fuerimus in ea divi ti fimus, ecquis Pontificum primus vel Tonfuram
, i.
fione expendenda , quae ab Ordinibus derivatur. vel Coronam Clericis invexerit, fuoque firmaverit
}}. II. Dicam ergo cum viro do&iffima Hallerio, decreto : cum tot alia fint in ufu Ecclefiae quoti
‡ff•
cujus hic fententiami fequi me profiteor, longè diano, quorum origo, ut antiquiffima, ita & re
probabilius illud videri prioribus quatuor aut conditiffima ; quorum nec initium , nec primus au•
quinque faeculis id unum Ciericis fuprá alios Fide thor refciri poífit : quorum denique inane eft aliud
,à les præceptum fuiffe, ut ne prolixo nimium effent venari principium & fundamentum, quàm incon
º capillo, de Corona verò, aut de radenda fumma cuffam aeternamque Ecclefiæ Chrifti authoritatem :
高 capitis parte, fermonem adhuc fuiffe nullum. Ab Sed quid ad nor, cum multa agamur ex confuetu
horret enim à veri fimilitudine, Clericos profef dine preſentis Eccleſia, quorum authores non prafe
fionis fuae tam publica, tamque manifefta affeétaffe runtur fpecialiter. Caeteroqui certum eft in iftiuf
eo tempore figna , quo cdntrà omnino. latebras modi rebus naturae velut inftinétu quodam aucu
captare meceffe erat , ne qua faeviffimae perfecutio pari nos authoritatem à majoribus Eccleſiis, à qui
nis, & in ipfos , & in Ecclefiam tempeftas excita bus ponderis & roboris accedit plurimum illis
retur. Ubi `verò dicit Gregorius Turonenfis, Pe etiami inftitutis , quorum non ab illis orta funt
trur Apoßolus ad humilitatem docemdam caput defu initia . - -

per tonderi inftituit : De gloria Mart. 1. 1. cap. 18. V. Nec tamen omnino aberratum eft à vero po
non de Clericis id ſolis, ſed de Fidelibus om ferioribus faeculis, cum diéti funt Petrus & Pau
nibus dicit. Neque id ullo modo ad fingendam. Jus Tonfuram inftituiffe Clericalem. Namque illi
Coronam , aut radendam capitis partem perti Fidelibus omnibus , atque adeo maximè Clericis
器, fed ad folam capillitii brevitatem & mode
lam •
præcepere ut quoad capillos modeftia effent fin
gulari: qua in re fola qüatuor aut quinque faeculis
III. Verifimilius penè idem à Paulo intitutum primis pofita fuit Tonfura Clericalis. Qui rafi ca
dixiffet , ita nimirum praecipiente ad Fideles om pitis coronam ab ipfis praeceptam fuiffe volunt,
nes : Nec ipfa matura docet, vor quòd vir quidem fî voces & mores noviffimiae hujus ætatis primaevae
comam nutriat , ignominia ef? illi : mulier verò /? illi accommodavere. Nam fi faeculo- quarto Ton
‫الي‬ comam mutriat , gloria eß illi : 1. • Cor. 1 4. Qui Da (uram geftaffent Clerici, non illam quæ in deton
mafo tribuitur Liberº Pontificalis , facit hoc Cle fis folùm confiftit crinibus, quam Fidelibus Qmni
ricorum proprium', • decretumque fuiffe vult ab bus voluimus fuiffe comimiinem : quin & infideli
Aniceto : Comffituit , ut Clericus eomam mom mutriat bus, fi qui modeftiam profiterentur : fed eam quæ
fecumdùm prxceptum Apoftolicum. Quod quidem pro in rafo defuper capite fita eft, quae propria eftCle
babilitate non caret . Erat enim eorum temporum ricorum Tonfura : fi hanc, inquam, Clericis tunc
Difciplinae confentaneum , quae tum uti vidimus , geſtaſſent: non hoc crimini vertiſet Optatus Do
nihil poftulabat amplius. Adde quod quae commu íatißis, non hanc interpretatus effet grayiffimam
nia füere initio Fidelium omnium officia , laico injuriam ab iis irrogatam Presbyteris Epifcopifque
rum deinde glifcente negligentia , fa&a funt pro noftris, quòd eorum capita rafiffent. Dicite tibf
pria Clericorüm. At illud' quod eidem tribuitur vobis mandatum fit , radere capita Sacerdotibus , eum»
Aniceto decretum, ab omni prorfus veri fpccie è contrario tot fint exempla propofita fieri nom debere -
alienum eft .* Ut juxta Apoftolum comam mom ma Optat. L.2. Non ſatis compertum habeo, an
- - " - - -
༈;:ཝཱ་བ༌
Ο' -
 334 vetus & nova Ecclefiae Difciplina
£lio Donatiftae capita raderent catholicorum Pref-. invitum adegerant, id folum habet : Coma brevfr,
byterorum Epifcóporumque, qui in eorum manus barba prolixa . Referente Conftantio : Presbytero
imcidebant, tit eos ludibrio & contemptui vulgi in vita B. Germani Autifiodorenfis Epifcopi: cum
objicerent : an ut illos quafi Poenitentium habitu divinitus didiciffet Amator ejus urbis antè Epi
<leformarent, haud ignari, poenitcntiam & Cleri fcopus Germanum fibi fuccefforem in Epifcopatu
catiitn fcciari unâ non poffe. Illud certè comperi ,
optatum numquam ita loquuturum fuiffe, fi jam
diù antè noftri Clerici aliquam capitis fui partem
1aſam habuiſſent .
VI. Videtur autem fan&iffimus Pater ad illam
Hegem Moyfis alludere, qua vctantur Sacerdotestam
crines promitterc , quàtn caput radere : Caput fuum
noi/ raedest , meque romam mutriemt , fed attomde
punt capita fua - Is verò prioribus faeculis Cleri
fuit ufris. Unde & Hieronymus legis hujus ver
ba in ſuis in Ezechielem Commentariis ita expo
xiit , ut fignificet Clericos noftros Symagogae ritum
in hoc negotio tanto libentiùs amplexos eſſe, quod
ab eo vixTpoffent difcedere , quin relaberentur
in Gentilium ſuperſtitiones. Perſpicuè demonſtratur,
vec rafit capitibus , ßcut facerdotes cultorefque Ifidis
atque Serapis, nom effe debere : nec rurfus comam.
alinzittere, quod propri& luxurioforum ef? babarorum
eque &• militantium ; fed ut boneffus habitus Sacer
dotum facie demonſtretur - Diſcimus net calvitium no
vacula effe faciemdum , nec ita ad preffum tondem
dum caput , ut raforum fimiler effe videamur ; fed in
zantum capillor effe demittendor, ut opertum /: caput.
In cap.44. Ezechiel. Quibus nihil difertius,nihil cla
rius dici potuit , ut intelligeres eum morem in Ec
clefia tunc obfervatum adhuc fuiffe, qui erat in
lege praeceptus; ' fcilicet ut me vel raderetur ca
ut, nec ita ad preffum tomderetur, ut totum capil
o non operiretur.
VII. Refert quidem Ammianus Marcellimus ,
1.22., imperante Juliano Apoftata morti traditum
effe Chriftianum quendam, Theodorum nomine ,,
¢uòd dum «diframda praeffet Ecclefî« , cirrhor puero
vum liceptiàs detomdebat , id quoque ad Deorum cul
£um exiftimamr pertimere. Verifimile non eß hunc
Theodorum Epifcopum fuiffe. Puerulos forfan ad
Clericatum præparabat informabatque prolixiores
refecans capillos; aut Coronam , aut rafam capitis
partem aliquam , haec Ammiani verba non fonant.
VJnum ex noftris Clericis Lucianus in Dialogis
ſuis, Dialog. Philopatris, , exhibet brevi coma,
nulla tamen corona ornatum. Dicemus paulò pofí
$um primùm Monachi fan&ifTimi quidari vifi íunt
jn Africa & alibi rafis capitibus, convitiorum plau
ftra ingefta eis fuiffe. Nón effet illufum Monachis,
quod jam dudum in Clericis perfpe&um ufitatum.
gue fuiffet. Nec ludibria iftiüfinódi ulla leguntur
in Aétis Martyrum noftrorum, quæ rafi çapitis
deformitas excitarit, novitafque. Ergo argumen
to id eft , nihil eos nec in capillo, néc iní'vefti.
bus fingulare ac privatum habuiffe , quo à caeteris
<ii£reparent hominibus, aut ab iis faltem qui mïò.
deftiae effent amantiores.
VIII: Quas, proprias & peculiares habemus de
Épifcopis noftris hiftorias, eæ non aliter illos exhil
bent, quam habitu & capillo ad modeßiamT &
humilitatem magis compofito. Prudentius Jé Су
priano loquens inter ipfà fuae ad Deum converfiô.
nis ex9rdia , ait illum ftatim promiffus & luxuriam.
£cs rcfecaffe capillos, poftea ad Epifcopatum effe
prov$&tum • Namque figura alia eß , quam qua fuis
oris &r nitorir : Deflua cafaries compefeitur , ad bre
ve* capillor, &c. His igitur meritjr digniffmu, и/
que Epifeopale provehitur folium Doctor. De Coro
wit. Hymn. 11.
Sidopius Apollinarius de fan&iffimo Presbytero
vcrba faciens Claudiano, id folum memorat, quòd
#*** barbamque nem pafceret. L.4. Ep.11.24. Ali
bi de viro n9biliqre , quem ob eximiæ virtutis ni
storem civcs fui vi ad fufcipiendum Presbyteratum
futurum: licentiam à Præfe&to Provinciæ petiit
Germani attondendi: Licentiam tribuat Germanum
tonfurari. Qua impetrata , Germanum apprebendit,
&r invocato nomine Domini , eafariem ejut. eapiti
facularibus ?
detrabenr, babitu religiomir , reje£fir
mamentis , eum promotionis homore induit. Surius
die 31. April. Attonfus eft ab Epifcopo Amatore
Germanus, at coronae aut rafi capilli nulla Pror
fus mentio. Dux fa&i fuit Epifcopus, nimirum
audacioris, quàm ut quifquam alius id adgredere
tur. At fi qua hujufihodi fiugularia exempla ex
cipias , fibi 'quifque aliàs aut tondebat ipfe , aut
ab alio crinem tonderi curabat. . -
Ix. Nec' diffimulabo adjuratos olim frequentif
ſimè fuiſſe per coronam ſuam Epiſcopos. Ita con
firmat Auguſtinus, Donatiſtarum Epiſcopos allo
quens: Per coronam mostram nos adjurant veſtri, per
coronam veſtram vos adjurant moſtri .. Ep.147. Et
Hieronymus ad Auguftinum fcribens : Fratres tuor »
ut meo momime faluter, precor coronam tuam. Ep. 16•
Et Alipius ad Paulinum : Ad veneramdum facium
corona tua, patrem noftrum Aurelium ita feripſimus.
Epifi. 35. Et Sidonius Apollinaris ad leontium Epi
fcopumi: Authoritas corona tue. L.6. Ep 3, Et Pa
fchafius Epifcopus ad Leonem Papam ; Jubere di
gnata eft corona veſtra. L.7. Ep.8 Epiſcopi Con
cilii Tarraconenfis in Epiftola ad Hilarium Papam:
Debita coron« veßra obfequia reddentes . Epiff.1. Et
-
Concilii Veneti Patres anno 453. ftatuta fua ad
Epifcopos deftinantes, Regale in illis facerdotium ,
& coronatos vertices revereri videntur. Imcolume
regnum & coronam veßram Ecclefi« fua Peu* pro
tegat. Quae profe&ò corona huic Concilio vifa •
non effet infigne quoddam regiae fummaeque maje
ftatis, fi illa fuiffèt, quæ ab annis mille & amplius
promiſcue Cliericis omnibus communis eſt, maxi
imè fuperiorum Ordinum. Nec folis vendicanda erat
Epifcopis, fi Clero prorfus omni communicata sf:
fét. Proprius grgo à vero abeft , Regale Chrifti
Sacerdotium, ே in Epifcopis fingulari præful
get gloria, per coronam illam fignificari.
X. Concilium Carthagineffe IV., Can.44. non
aliud etiam Clericis præcipit, quàm ut nec capi
tis carfariem, nec barbam promittant. Clerieur.*
comam nutriat, 6 barbam radat. Non tacuiffet
ea Synodus de ritu Tonfurae Clericalis, & CorQmæ
dicere, fiqua tunc fuiffet in ufu: cum tanta dili
gentia {cripferit de cæremoniis, quae in Ordinan
äis non`folùm fuperiorum ordifium Clericis ob
fervarentur , fed etiam inferiorum , & ipforum
etiam Pfalmiftarum. Venio nunc à Clericis ad Mo
nachos, ab his ad illos rediturus poftea, ubi erit
coronae quam veftigamus origo inventa. -
XI. Eäm initio moderatiönem ftudiosè fe£iati
funt Monachi, quæ eorum maximè concineret in
ftituto. Ridet Hieronymus aniles eorum fabulas,
qui dicerent Paulum illum Eremiticae vitae autho
rem & antefignanum, demiffos & in terram ufque
defluentes geftaffe capillos: crimitum calcaseo, te
mus bominem. In vita Pauli. Commendat idem
Sanéìus Pater Hilarionem, quòd femel anno quo
libet detonderet : capillum femel in anno die. £*
Jeh& tomderent - In vita Hilarionis . Excandeſcit
alibi adversùs Monachos quofdam infanos, qui fœ
minea penè mollitie comam alerent, barbam item
promitterent , nudifque ingrederentur pedibus: Vi
vos fuge, quibus frnìinei contra Apoßolum crin***
hircorum barba, nudi in patientia frigorir pede" º
Epifi.. Invehitur & Auguftinus adversūs inertiam
ineptiafque quorundam IMonachorum, qui ཧཱ་ཀཱ་མn.
8 -
 be Beneficiis, Part.I. Lib.II.Cap.XXXVII.
~alebant, &`hoc infolentiffÏmo · ornatu {perabant_fe tam & profiterentur , & orbe applaudente imple
Ihominum æftimationem & reverentiam propenfio rent, Nam ut dicam infrà, adſciſcebatur è Mona
rem fibi conciliaturos. Venalem circumferenter hy fteriis Epifcoporum pars maxima, qui deinde ei rei
pocrifi, timent me vilior habeatur tona fanfitas, ftuduere plurimum , ut & Monachórum retinerent
Et videlicet qui eor videt, antiquot illo* , quor le habitum, & mores in Clerum transferrent. Nihil
gimur, cogitet, Samuelem & reliquor , qui non ergo dixeris probabilius, quàm id eo tempore ac
7endebantur. De Opere Momachor. c.31. Haec certè cidiffe, quo Clerici fan&iffimorum hominum durio
IMonachorum five commendatio , five reprehenfio rem ac humiliorem vitam imitari magna cum laude
* apertè innuit, illis nullo modo praeceptum effe , ut 'cuperent, & inanem veftimentorum pompam ac fae
*
vel coronam geftarent, vcl caput, raderent: fed ut cularem cultum afpernari. Docebunt, quae fequun
faepiùs comam tonderent, ita ut in ea nec mundi tur Capita, ex eodem humilitatis & crucis amo
tiem affeétarent, ncc notabile quidquam , aut fin re fluxiffe , quod Epifcopi Monachalium veftium
gulare. partem accepere.
XII. Ut autem fidelibus offendiculo fuerant XIV. Conferamus nos jam ad Ecclefiae Græcæ
longioris capillitii amantiores Monachi: ita mirum mores fimiliter perfcrutandos. Clemens in Confti
in modum contempto ejufmodi faftu, alii placuere. tutionibus Apoftolicis hortatur fidelem quemque,
Extitere enim, quibus hæc effet fumma voluptas , ut fi mom capillum mutrienr , nec pexum , nec coma
ut hominibus effent defpicabiles. Ea enim defor tur. Conffit. Apoft. l. 1. c 3. Super caput Jacobi Apo
f mitate tondebant, aut radebant comam , quae car ftoli & Epifcopi Hierofolymitani ' novacula non.
nales quidem offenderet , fed fpiritalibus humili. afcendit, tefte Eufebio. Eufeb. l.z. c. aa. Confonat
tatis Chriftianae oculis longè venuftiffima & gra Conſtitutionibus Apoſtolicis Clemens Alexandrinus
. tiffima videretur. De quibus egregiè Paulinus ,
nam & ipfe in eorum numero fuerat, qui quan
sto volebant cffe contemptui , tanto majori erant
Virorum fit rafum caput , nifi fortè pilos criJpor ha
bemt ; barba autem hirfuta. Padag. 1. 1. c. 1 1. ' Ea
enim erat fidelium Graecorum confuetudo, ut bre
in honore; adeo non defíicantibusChriftianis femi viore capillo effent , barba prolixiore , Hinc Epi
rafa capita, ut & impenfiùs venerarentur, ceu mun phanius adyersùs Hærcticos , quofdam Monachos,
di cnntemptûs & Chrifti crucis atque opprobrii infana quadam fingularis cultûs affe&tatione, con
fulgentiffìma quaedam monumenta. Audi Paulinum trarium in ufum fefe componentes: Hi barbam »
ipfùm : Comfervuli &• compallidi mo/lri , horren:ibus formam viri , refecant ; capillor autem capitis f&p*
•ciliciis humiles , fagulir palliati, vefte fuccin£ti , ìnutriunt , Et de barba quidem im Conftitutiomibus
saßa informitate capillum ad cutem ca/î: Ĝř imaqua Apoßolorum dicit Divinæ Scriptura ac do£frima , ne
Auter feniton/, ér deftituta fronte prarast, & hono corrumpar , hoc eft , me fece* barba pilor, neque me
rabiliter defpicabiles , Epifi.7. 6*4, Alibi cum Pau retrictúr cultur affwmatwr. H•re 8o. Docet Scriptu
linus de capillis fuis fpeciem praeferentibus pecca ra moeftitiae lu€tufque fignum effe , fi quis capil
torum, haec habet , haec optat, ut mom accifiome los & barbam radat. Omne caput calvitium , &•
medii tondeamtur, fed ad vivum quaß movacula ra omnis barba rafa erit. Hiere, c.48. Ita loquuntur
dente premantur: non ſanè ad coronam Clerici al Hieremias , Ifaias, Ezechiel, ubi graviorem ca
ludere poteft videri , fed ad capillos , qui medii lamitatem fignificatam volunt. Ita certè Hieronymus
attondebantur: acrifíone medit tondeantur. Sibilis fan interpretatur. Apud Antiquor barba capitifque ra
nifque Gentilium explofos , fuiffe hos Monachos, fura luítás indicium fuit. Ratio eft in promptu :
cum primum in Africa conſpećti ſunt inuſitato & Sejungi enim difcernique ab aliis non poffunt, qui
informi more cgfa rafaque coma , author eft Sal lugent, nifi infolentem & diverfum ab ufu vulga
vianus , qui ex eo etiain ominatur tantas mox ca tiffimo habitum Qmnem cultumque fibi circum*
lamitatum procellas in Africam incubuiffe: Non fí dent. Hinc illud Chryfoftomi, obfervantis alia
ne caufa itaque iftud fuit, quod imter Africa Civi alibi luétùs effe indicia; ubi enim vulgus hominum
tater , &• maximè tmtra Carthaginit muror , pallia crinem barbamque alit, ibi lugentes demetunt :
tum , &• pallidum , & reeifi, fluentium comarum jubis ubi vulgus deumetit , lugentes alunt • Inter mor fem
ufque ad cutem tonfum videre, tam infelix ille populus, ter multi mutriunt comam , Job totondit . Qgare ? Id
quàm infidelit fine convitio atque execratione vix po nimirum propofitum eß ei , qui flet , ut eontrariam
serat. De gubérma, Dei l.8. Si imperantibus Prin in formam conßituat habitum . Ubi enim homoratur
cipibus Chriftianis, & dominante iam ac florente coma , fignum fletft eft tonderi ; ubi verò tondetur,
religione, res ea Monachis tot & tanta convitia /gmum fiet£r eft non tomderi. Ubique enim à flen
ac ludibria peperit : quid futurum fuiffe putas, tibus contraria fumit ur forma. Serm. 3. De Prophetas
quam atrocem commovendam in fideles omnes tem Job. Clerici ergo in Oriente initio fecuti funt lai
peftatem, fi fub Imperatoribus infidelibus Cleri cos, & longiores tantùm fugere capillos , comaL
cos ab aliis Tonfura & Corona abrafa difcreviffet. ornati, fed breviqre. Refert Damafus Papa Maxi
XIII. At contrà , fi primis faeculis tribus, mo mum Philofophum Cynicum cum Epifcopalem Con
deftiffimo tantùm capillo fuere Clerici, nulla cau stantinopolitanam Sedem ambiiffet, id folum cum
fa fuit, cur faeculo quarto res ea nullo modo im ignominia reportaffe, ut amputatis capillir ja£tu
mutaretur. Qjamobrem nec innovationis faétae ul ram capitis fuftineret . Colle&i. Romama ::
lum in Conciliis, aut in San&is Patribus exiftit Idem habet Gregorius Nazianzenus de eodem. •
veftigium . Ineunte verò faeculo fexto, vel certè Maximo. Rasêre deinde caput Monachi, ut lu&tum
掌
ប្ដ exeunte , non antè, jam indu&ta apertè vi & pœnitentiam profiterentur. Hinc Julianus Apo
ftafa ementiri Monachum volens, tefteSocrate , fibi
etur in Ecclefiam Tonfura Clericalis , ut infrà
dicetur . Eo tempore , ut refert Gregorius Turo caput abrafit. Amplum fibi deinde & honorificum
duxere Clerici, ſi Monachosamularentur. Quiverö
. nenfis, natus eft beatus Nicetius, cum brevi cir
ca caput capillorum corona, inftar Tonfuræ Cleri inter eos promifere capillum, utrum id fecerint ad
calis . Qgod fauftum omen fuit , defponfae illi à delicias minimè omnium fibi confentaneas , an ut ne
Deo, & geftandæ aliquando Pontificiæ dignitatis. effent laicorum finiiles,qui juxta Chryfoftomum pre
Coepit ergo faeculo quinto corona illa Clericalis, vi capillo effent, haud fàtiscomperi- Hoc unum fcio,
qualis nunc in ufu Ecclefiae eft. Cui rei nulla res prolixo femper capillo fuiffe fan&iffimum Epifco
alia videtur eo tempore initium praebuiffe & cau pum scythárum Theotimum , de quo Sozomenus :
fam, nifi ea qua tumi flagrabant Epifcopi vehemen Ajunt quod in coma nutrienda perſeveraverit, Phi- -
tiffima voluntas imitandae ejus vitae , quam fan&tif lofopbià fìudium , uti caperat , profefutu* • L•7• *•* $•
{imam Monachi, & omni virtutum generc abfolu Såíäiffimae Philofophiæ, cujus fcctator ༤ཉྫ: hie pi
.
 336 Vetus & nova Ecclefi* Difciplina
*pifcopiis, ftudium omne in eo erat, ut aliud Non oportet clericorcovam nutrire, ar fi minifra.
femper fequeretur, quàm quod vulgus; alia femi re , fed attomfo eapite, patentibus auribut , &c. 76•
per via pérgeret, qùàm turba. Finem his faciat Cam. Ex eo quòd aures patere velit, intelligere •
lDionyfiu$, $cripfit `ille de ritu & vefliendi & ton eft, quàm brevibus oporteret capillis effe. Verùm
dendi Monachi. Eceleſ. Hier. e.6. Coronae omni
mo non meminit; cujüs tamen fi qua tum fuiffet,
&myfteria , utique curaffèt aperire •
CAPUT XXXVIII. P.2. l. 1. c.2o.
De Tonſura & Corona Clerical in ,
Hifpania & Anglia , vi. vii. &
v111. fxculo.
I, Saeulo tantàm ferà v1. conftituta perfectè Cle
?icorum à laicir in Tonfura Có babi tu differen
zia efğ • - promiífos illi crines d6nat. Aurium legula, ficut mo*
II. Prohibentur 1ongiorer capilli , feu grani.
III. Clericalis Tonfura diferimen à Panitentium
với Monarhorum Tonfura .
IV. oportebat Clericor detenfo fuperiùs toto Ca
pite, infertir folam circuli coronam relinquere, ca
}illo oblongiores ; hac fuit eorum Tonfura & Co
$የ0/}á • -
v. Panitentis & Religionir Tonfuram memimi li
cebat ahficere . -
VI. communir erat Pœmitemtibur & Momaehis
Tonfura, Corona veră Clerici, propria :
VII. Reſecati Capilli myſłica ſºnificatio.
VIII. Capitis parr mulla ha£temur radebatur.
IX. De Petri juxta eofdem , aut Occidentalium ,
Tanfura.
X. De Pauli 3uxta Anglos , aut Orientalium.
Tom fura .
XI. Prima ommium fuit Momachali* .
XII. super ea diverfitate pr&clariffimè multa com
ftituumtur.
X III. De Simonis Magi Tonfura.
XIV. Coronarum, ſets Tonſurarum genera qua
ºftor .
xv. Ex iir duo approbantur. Qgomodo ea fuerimt
Apoſtoli, attributa.
xyi. XVII. Qgo tempore, & qua ratione Monachi
2onfura fue Coronam adjunxerint Clericalem .
Y. [ Llud ingenuè confitendum eſt, ſexto maxi
mè , feptimoque fæculo Clericos à laicis
eonfura & habitu cœpiffè diftingui. Poftquam de
rumuerunt perfecutionum fluétus, reddita Ecclefia:
pace, annis opus fuit ducentis, aut certè non mul
áò minùs, ut quorum erat tam diverfa tamque dif
crepans profeffio, certum illud inter fe firmum
conftituefent , confpicuumque difcrimen. Fuiffet
profe&ò periculofiffima, düm flagrarent perfecu
tiones, diftin&io illa & nota. Pacatis verò omni
bus, debuit quidem, at nonnifi magno temporis
intervallo potüit res tanta tam latè per univerfam
ecclefiam immutari. Æquum porro non cft , ut in
re ufque adeo dubia, mutabili & fubinde alternan
te, certifima & dilucida tatui, aut. reponderi
tibi poßules , vel expe&tes. Mutata ifta funt di
verfò tempore, diverfis in locis , & ita lentè ac
$enfim finé fenfu mutata, ut fua fingulis rebus ad
unguem præfigere & adfignare mutationis tempo
ya ſit difficillimum .
II. Initium facio à tonfura , & ab Hifpanis illis
conciliis, quæ ejus neminere • Statuit Barcino
nenfe Concilium anni 54o. ut nullus Clericorum co
•mam nutriat , aut barbam radat. c.3. 6. Jubet au
tem, ut fint , Pœnitentes veri tomfo capite. Meliu
£culæ tonfuræ formam exprefferat in fua Canonum
gompilatione Martinus Braccharenfis Epifcopus ;
in his nec coronam adhuc nec partem capitis ul-.
lam abrafam habes. Concilium Bracharenfe anni
*563. unum id commendat , ut ne prolixos Cleri
ci capillos geſtent: Placuit ne Lettore in Eccleſia
habitu faculari ormati mom pfallamt, meque gramo*
gentili ritu dimittamt. e. 1 1. Ea vox grami longio
fem aut capillum fignificat aut barbam, ut patet ,
ex Ifidoro Hifpalenfi in Originibus : Nommulla gem
ter non folùm im veftibus, fed ó* im corpore aliquae
propria fibi quafi infignia vendicamt, ut videmur cir
whos Germanorum, gramor & cimmabar Gotthorum
L. 19. Non ergo in veftibus , fed in capillo fit opor
tet fuperfluuin illud ornamentum, qüod in Hifpa
nia Götthi gramor , in Germania cirrhor appellabant.
Sidonius Apollynaris Gotthum hominem defcribens,
gemtir eft , crimium fuperjacemtium flagellit operiuntur•
IL. r. Ep.2. Sed elegantiùs vocis hujus vim declarat
Arnoldus Epifcopus Roceftrenfis in Anglia , cum
efponit, cur Euëharifticus panis Chrifti fanguine •
intinéìus porrigeretur potiùs quàm calix ipfe. No*
earnem Domini intinguimus in fanguine , 6"c, Eve
mit emim frequemter, ut barbati & prolixos habentet
gramoj , dum poculum intèr epular fumumt , priñr li
quore pilor imfictant, quàm ori liquorem infundant •
Præterea fi imberber &• fime granis & mulieres ad
fumendam communionem fantam conveniant, quir
Sacerdotum poterit tam providè miniftrare , ut infum
dens mihil effumdat ? ' Spicil. tom.1. p.433.
III. Concilio Toletano III. vetitum eft , antè
viris poenitentiæ copiam fieri, quàm refecarentur
eorum capilli : sive famus , five'infirmus fit , priùs
eam tondeat , & fic pœnitemtiam ei tradat ; Can•
11. foeminas autem ea arceri, donec faeculares ve
ftes exuiffent : Non accipiat pœnitentiam , miß priùs
mutaverit babitum. Quâ in re illud potiffimum .
ſpeétabatur, ne frequentiús Poenitentes in eaſdem
fordes relaberentur. Nec verò probabile eft , Tom
furam Poenitentium unam eademque fuiffe atque
Clericorum , cum hi illique immenfo qugdam fpa
tio diftarent. Hunc nodum folvit Concilium Tole
tanum IV. anni 633. ubi addit Clericalem Tonfu
ram nomen obtinüiffe coronae, atque adeo à Poe
nitentium tonfura longè difcrepare. Tonfus enim,feu
brevior in fuperiore capitis parte capillus, oblon
gioris infrà capilli circùlo ifi modum coronae cir
gebatur. Omnes Clerici vel Leâorer, ficut Levitæ ‫عراقي‬
Sacerdotet , detomfofuperiûr toto capite, inferiùs folam*
eirculi coronam relínquumt ; mom ficut hucufque it*
Gallicia partibus facére Leâorer videntur , qui proli
xis ut laici comis, in ſolo capiti, apice modicuº cir
culum tomdent. Ritur enim ìffe in Hifpamia hucuf
que h«reticorum fuit. Unde oportet, ut pro ainputan
do Eccle/í« fcamdalo boe figmum dedecoris auferatur;
&• uma fit tonfura vel habitur, ficut totius Hifpaniæ
eft ufus ; Qui autem mon cuflodierit , fidei Catholic*
retaf erit .
IV. Hunc certè Canonem multis præclaris foe
tum documentis, paulö operofils expendere juva
bit . Docet enim , ì. Eam fuiffe Diaconorum, Pref
byterorum & Epifcoporum Tonfuram, quæ partem
fuperiorem capitis totam aperiret, detonfo fuperiùs
toto vertice: idque ſolum reliétum eſſe crinium- ,
quod effet circuli inftar, aut coronae: Inferiùs fà
lam circuli eoromam relinquamt. Et haec quidem •
tonfurae forma fuit, ac corónæ Clericalis. z. Clericos
omnes à Le&oribüs ad Epifcopum ufque tonfuram
eandem atque coronam geflare debuiffe. Jam enim
Sacerdotum nomine Presbyteri, uti & Epifcopi com*
prehendi cœperant, quemadmodum Leétorum v0
&c inferiores omncs Ordines vidcntur fignificari•
 TeBeneficiis, Part.I. Lib II.Cap.XXXVIII.
3. Ufos femper effe Epifcopos, Presbyteros,& Dia
conos ejufmodi tonfura & corona , qualis hic prae
{cribitur; immo ipfos etiam Provinciarum omnium
Hifpaniae Clericos inferiores, fi Galliciam unam.
excipias, ubi Leétores, prolixis ut laici comit , in
fòlo capitis apice modicum circulum tonderemt. 4.
1)eniqüe ea re damnata, juffifque inferioribus Cle
ricis eamdem geftare tonfuram & coronam, quam ge
ftarent Epifcopi & Presbyteri, decretum efféà Syno
do, ut prohæreticis habeantur Clerici , qui in reti
nendo fiaereticorum ufu & more fuerint pertinaces.
v. Loquitur paulò inferiùs eadem Synodus de
iis, qui ipfi aeeipienter pænitentiam totomderint fe :
aut qui deton/î à parentibus fuerint , aut fpomte fuas
amiff* parentibus fe ipfor religione devoverimt.Cam. 33.
Jubetque ut fi à pœnitentia , aut à religione de
fcifcanit, compellat eos Epifcopus ad priorem pro
feſſionem regredi : Comprehenſi à Sacerdote ad cul
sum^ religionir revocemtur . Idem Decretum innova
tur in Concilio Toletano VI. At Concilium Tole trire debet , &c. tomdere, ergo debet ifte , quamdo ó*
tanurn XII. vetuit , ne qui ex gravi aegritudine • ommer , imò & fimul ae pariter omme* • Cap. 12.
: decumbentes, 8 mente alienati, tonſi poeniten IX. Afferit denique Ifidorus, De Offi. Ecc. L. z.
tiaeque vinculis innexi fuerant, fi quando recrea . c.4. , tonfurae exemplum tunc nobis Paulum prae
ti eſſent ex eo morbo , poſſent accepta profeſſio formaffe, cum ipfe in A&is Apoftolorum Naza
mis ſanétitatem, ſaculari vita contaminare. Qua
temur à fe tonfura venerabile ßgnum expellant , &•
habitum religionir abjiciant. Cam.1. Prohibetur
uidem hoc Canone, ne ei qui in aegritudine po
itus, poenitentiae & religionis habitum ac tonfu
ram non petit, injungant Presbyteri: at edicitur,
ut qui quocumque modo acceperit , abjicere illum
& Synodali illudere decreto ne permittatur. Hu
jus enim poenitentiae non petentibus impaélæ, &
baptifmi parvulis nefcientibus dati eandem effe ra
t1Onem .
VI. Non erit certè inutile, quae fuerit Poeni
tentium ac Monachorum tonfura, aperuiffe : ut
蠶 in re à Clericali diferat, cognofcatur. Ton
uram enim illi quidem, at non coronam gerunt,
quae Regalis Chrifti ejufque Miniftrorum Sacerdo.
tii infigne eft ornamentum. Quòd autem tonfura
Clericorum Regiæ & Sacerdotalis dignitatis fi
gnum honorificentiffimum fit, cum Pœnitentibus
uae propria eft & Monachis eorum potiùs humi
Jitatem, fuique deje&ionem & contemptum figni
ficet : id apertè declarat Ifidorus Hifpalenfis Epi
fcopus. Quanquam enim fidei oculis nihil ੰ veniffe, ele&umque demum à Pontifice effe , ut in
appareat hac humilitate, nihil fublimius hac fui fpon
tanea depreffione ; figna tamen ifta funt non celfi
tudinis, fed dejeétionis; nec aliud hic quàm figno
rum vim & fignificationes expendimus. Ifidori au
tem fententia ita habet, quae prolixè & planiffimè
cum explicata ab eo fit füperfluum duxi meis illam
verbis interpretari. Qgod verò detonfo capite fuperius,
inferiùs circuli corona relinquitur , facerdotium re
gnumque Ecclefia in eis exiftimo figurari, Tiara apud
veteret conftituebatur im capite Sacerdotum. Hac ex
byffo confefta , rotunda erat, quafî fphæra media, &•
boc ßgmificatur in parte capitis tonfa. Corona autem
lastitudo aurei eft circuli , qua Regum capita cim
git. Utrumque itaque figmum exprimitur in capite
Clericorum , ut impleatur etiam quadam corporis fí
militudime, quod fcriptum eft, Petro Apoflolo docente,
- Vor effi* genus eleëtum , Regale sacerdotium. De Off.
L-2- c.4.
VII. Et illud tamen etiam conßat, hac fuper
fiui capillitii detonfione fignificari , indicique Ĉie
ricis, aequè ac Poenitentibus & Monachis, faecula
rium inaniumque pomparum, honorum, volupta
tumque abdicationem . Ef? autem im Clerici* tomfura
Agmum quoddam, quod im corpore figuratur , fed im ami
mo geritur ; fcilicet ut hoc figmo im religiome vitia refe
•emtur , ó* criminibus carnis noffra , quafi crinibus
exuamur. Ibid. c.4. At verò quod Poenitentes fa
eiunt, ut iis careant, quae füerant inftrumenta li
Тет.Џ.
337
bidinis & vitiorum , quia id faciunt, ut praeteri
tas culpas deleant, & caveant futuras: habent un
de de fe humillime potiüs fentiant , quăm unde e
glorientur. Clerici verò propter eam , qua cum in
fublimem illum ordinem venere, vitae inhocentiam,
terrena fortiffimè & afpernantur & deferunt, fum
maque & regia quadam vi ac virtute mentis fupra
res omnes creatas attollunt animos: ut jam & hîc
eum Chrifto regnent, cujus regnum non eft de
hoc mundo : tametfi & in hoc mundo Rex Re
gum & Dominus Dominantium fit.
VIII. Hifpana Concilia, & qui eorum vocibus
ufus eft Ifidorus, folius tonfurae meminere; nec ul
lum habent veftigium abrafi Clericorum capitis ,
aut fuperioris in capite partis. Ubi obferves ve
lim & eaſdem eſſe uſurpatas voces, cum de Poeni
tentibus ac de Monachis fermo effet. Nullibi enim
novaculae vox fonat. Quod & in Regula Ifidori
longè clarius eft : Nullur Monachorum comam mu
raeos imitatus eft . At vel ex eo elucefcit , Pau
lum id femel tantùm feciffe , nec nifi magnopere •
urgente neceffitate feciffe, non aliàs fa&turum , ut
nec caeteri fecerunt Apoftoli . Quod autem_ vide
tur eodem loco velle` Ifidorus, à Petro effe pri
mùm inßitutam tonfuram Clericalem , id de prae
cepto brevis & modeftioris comae intellige • Hujus
etiam fine dubio modeftiae Petrus , quemadmo
dum & virtutum aliarum omnium , & eorum quæ
cum virtute exteriùs conjunéta funt, Magifter fuit
& forma. - - -
x. Ea in opinione, quae tonfurae Clericalis au
thores ftatuit Petrum & Paulum, longè ulteriùs
progreffi funt Angli. Cum enim illi de Fefto Paf
çhæ, & de tonfùra Clericali, divifi in partes, diu
inter fe depugnaffent, Catholici qui fententiam &c
morem Romaiiorum fequebantur , quod ab exem
plo & inftitutione Petri & Pauli aucupari poterant
patrocinium , non omifere. Narrat Beda Theodo
rum illum, natum è Tarfo Ciliciae, virum litteris
Græcis & Latinis, facris & profanis in primis eru
ditum, reli&o fuo in Oriente Monafterio Romam
Angliam ablegaretur, quam & regeret , Archiepif
copatu Cantuarienfi donatus. Is Romae primüm
Subdiaconus ordinatus fuerat; tumque per quatuor
menfes expe&averat, dum coma crefceret : . §: ita
tonfuram & coronam ritu Romanæ & Occidenta
lis Ecclefiae perciperet , cum hactenus nonnifi ton
furam Pauli accepiffet, pro more Orientalium- •
Tunc verò vitalianus Pápa facris Ordinibus illum
omnibus initiavit. Qgi subdiaconus ordinatu, quae
tuor expeéîavit menfeiT, domec illi coma crefceret •
quò im coronam tonderi poffet . Habuerat epim to*:
juram more Orientalium Santti Pauli Apoſtoli : 9:*
ardinatus à Vjtaliamo Papa , &c. Beda Hift. Ang
I.4. c.1. -
xI. Aut prorfus verum, aut veri fimillimum
eß, coronam hanc orientalem, cui authoritatem
veríabantur à Paulo, eandem cùm Monaftica fuiffe•
rafo capite toto, aut preffiùs toto attonfo , nullo
refiduo
ricorum.capillorüm circulo
id emergit, , quae, ex
ni fallor corona
Bcdaeerat Gle
verbis •
1. Theodorus Mofiaßicam amplexus erat fc&tam*
at Monachi vel radebant caput , vel preffiùs ton
debant, ut fuprà fæpiùs oftenfum , nullo unquam
memorato capillorum circulo , quo coronae ſpecies
& imago quâdam obumbretur. *• Quatuor.exP°
&arumïeß 'menfes, dum Theodori coma crefceret »
quo im coromam tomderi poſſet, hoc eft, Tonfuram
çirculo capillorum velut corona cinétam ge£ere •
Vv 3. Po
 338 - Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
3. Potuit haec Tonfura tota non fine caufa & vi quam per inanium faeculi opum, ac voluptatum.
deri & dici Tonfura, aut rafura Pauli , qui Ca contemptum contendimus; Ut coronam vite aterne
put Hierofolymis Nazareorum more totondit. At fe femper expe£tare, proque hujus perceptione & ad.
illi capillum fibi nullum faciebant refiduum , quò verfa fe mundi, 6 profpera contemnere de/gment,
refeétum Deo omnem confecrarent , Denique ne: XIII, Quod ad coronam cui cònyitiabantur An.
mo nefcit, quàm clarè & cupidè antiqui Monachi gli, ut à Simone Mago profectae, & Petri coro
profiterentur ſe; & Nazaraeorum imitatores eſſe, nae aemulae, hanc paulò poft delineat idem Ceolfri
& Pauli difcipulos in abdicatiqne rerum omnium, dus, nempè instar femicirculi, qui anteriorem ca
in poenitentia & labore manuum. pitis partem ambiret, deficiente (emicirculo alio,
XII. Profert ibidem mox idem Beda, L.4- c.14. quo pofterior pars cingenda & ipfa fuerat. Tonfu
obje&am alicui cœleftem divinitus vifionem , ubi r4m Simonis quis mon cum ipf4 magia detefletur ;
JPetrus & Paulus confpicebantur , ille quidem in qua afpeétu im frontir quidem fuperficie corona vi
morem Clericorum attonfus, hic cum promiffa bar detur fperiem praferre ; fed ubi 4d rerwicem conß
ba. Unus quidem attonfur erat ut Clericus , aliut deramdo provenerir , decurtatam, eam, quam te vi,
barbam habebat prolixam ; dicebantque quod unu* dere putabar, invenier coromam ; ut meritò Siwo
•orum Petrur, aliur vocaretur Paulus . Non diffi niaci, &• non Chriftiami* talem habitum comvemi
det à vero puerulum, cui hoc coelitus demon re eognofcar, qui im prafenti quidem vitae , á dece
ftratum effe dicitur , aut vidiffe , aut vide ptir bominibus putabamtur digni perpetua gloria
re fibi vifum effe Apoftolos ea fpecie , qua in , zorona ; fed im ea qu4 hanc fequitùr vitâ, non fo
tabulis folerent depingi ; aut Apoftolos ipfos, ut làm omni fpe corona privạtư » fed eterng infupgr
agnqfcerentur , ea forma apparere voluiffe , quae fumt poena dammati . Non poterat accuratiùs ex
illis à pictoribus vulgô tribuebatur. Eo verò tem pingi oculifque fubjici dimidiati circuli manca co
pore Catholicus in Anglia dubitabat nemo, quin rona, qua portendi videbatur Simonis Magi difci
eam Tonfuram olim geftaffet Petrus, quae tunc in pulorumque ejus trunca gloria, & inanis.fpes, qug
ufu erat Romae. Ceolfridus enim Abbás in erudi praefentium fpecie falleret , in receffu nil fanum,
tiffima illa Epiftola, quam hac de re fcripfit, & nil folidum haberet , nec in pofterum quidquam
quam Beda hiftoriae fiiae inferuit, L.4. c. vv., ne fibi ex aeternis bonis defponderet. Quippè perfe
quaquam dubitat, quin Apotoli Tonfura ufi fue cto circulo vera & beata praeſagitur æternitas, à
rint inter fe diverfâ : Et quidem fcimus , quia nec qua fpe & expeétatione procul' eft femicircularis
Apoſtoli omnes uno eodemque ſunt modo attonſ: & corona , Qui 44 coronam te vita , qu« terminum.
quin per orbem terrarum inter Ecclefias alia aliis mefciat, tendere credis , quid contrario fidei tua ha
genera fint Tonfurarum, cum unitas Ecclefiarum bitu terminatam in capite corona imaginem portat ?
propria , & abfolutiffimè neceffaria, nonnifi fidei An hujufmodi truncatae coronae ergo Agreftinus
fit, & charitatis, Neque mune Ecclefia Catholica ,, Monachus obiurgaverit & reos egerit Beati Colum
/ícut una fide, fpe 6 eharitate in Deum confentit , bani difcipulos, id equidem nec negare aufim , ncc
sit4 etiam una atque imdiffimili totum per orbem Tom. affirmare . Gefta res ea eft in Concilio Matifco
fur4 fibi forma congruit. Adjicit ille 'comam fibi nenfi anni 647. Inter Epißolas Beati Bonifacii Mar:
attondiffe Jobum, cum ærumnae & calamitatis mo fyris,. ea quae quadragefima quarta eft , Athelmi
le obrutus gemuit, idque argumento eſſe, pro Abbatis Angli eft, ex iifdem Ceolfridi rationibus ,
mififfe illum cacfariem ińter profpera, Jofephum ex & Ifidori Hifpalenfis verbis contexta. -

adverfo in carcere promiffis luxiffe crinibus, quos
cum libertati redderetur execuit. Nunquam ihter
fan&os Patres de capillitio & tonfura decertatum
effe : Cum numquam Patribus Catholicir, ficut dé
IPafeba vel fidei diverfitate conffiííur , ita etiam de
3Tonfura differentia legatur aliqua fuiffe controver
Jîa : Rem ergo effe verfatilis & liberae difciplinae ;
Tonſura diſcrimen non nocet, quibut purae im Deum
fidei & eharitat in proximum fincerâ eft , Sed his
ita conftitutis , de quibus ambigi vix à quoquam
poteft , fubdit Ceolfridus, tot inter tonderidi capi
tis rationes, quae aliae in aliis orbis Chrißiani re.
ionibus ufitatiffimae funt , caeteris omnibus & il
am facilè anteponendam , quam Petrus aut praei.
vit , aut feétatus eft ;& illam poftponendam, quam
$imon Magus ; Nullam magis fequemdam jure di.
×erim , e* quam in capite fuo geffabat Petrur. Ubi
& illud magni in primis fieri debet, quòd Petri
Tonfura circulo capillorum circumdatâ , Chrißi
paffionis ejufque fpinae coronae fpeciem præferat,
refricctque memoriam, Neque ob id täntam in.
•oronam attondemur, quia Petrus ita attonfus efi,
fed quiae Petrut in memoriam Dominica Paffoni,
ita attonfut eff , &c. Qportet eor , qui vel Monachi
votum vel gradum Clericatár babeât, formam quo
que corone quam Dominus in paffone fu4 fpimeam
portavit im capite /ио, quemque in capite per Ton
cum ipſa per feſe religione non neceſſariò coniº
furam preferre •, Quin & æterna hæc fefìificatio eft άa funt, & quæ ad ipfam ejus naturam omnino
promptiffimi ad amulandam Chrifti Crucis glo
rioſam ignominiam ſapientiſſimamque ſtultitiam .
anim • Ut fe etiam irriffomes &• opprobria pro illo
Jibenter ae prompto animo fufferre, ipfo etiam fron.
*ifpicio doceant , Deniquc' haec nunc Clericórum
£££ona , quafi prolufio & praeguftatio quaedam eft
illius incorruptibilis gloriæ, tùi fufpirämus,& ad
XIV, Ex dictis collige, è coronis, Tonſuriſve »
quatuor , probatam unam , toleratam alteram , duas
verò reliquas probro datas effe , Nam illa perfpicuè
fatis modò noöis exhibita eft corona , quam Angli
deteſtabantur, utpote ritui addicti jam Romano;
nec alia eam, ut puto, de caufa Simoni Mago im
putabant, quàm qüod ei quam Petri putabant ef
fe, contraria vidéretur , Quam verò ab Hæreticis
Hifpanis acceperant ClericiTMinores Galleciae , &
quam damnavit Concilium Toletanum IV, cadem
tibi videri poffit , atque ea quam geftant Glerisj
Minores hujus ævi nöftri. Vèrùm hæc ad illam fi
proximè accedit modico illo detonfo circulo im
fummo capitis apice, ab eadem certè plurimùm
difcedit módeßa capillorum brevitate : Hoc £nim
potiffimum vituperábat nomine Concilium Toleta
num Clericos Gallecia, quðd effent prolixit , ut
laici, Comir. Nec negaverim illius Concilii Patres
voluiffe, ut Clerici Minores ejufdem magnitudinis
Tonfuram, coronamque gererent, cujus & EpifcQ
pi, quod ab hodierino üfü omnino alienum eft •
Verùm recurrere debet animo, quod monebat pau*
lò fuprà Ceolfridus, eam Ecclefiâ voluntatcm fuif
fe nunquam, ut in ejufmodi rebus ad unum. oTp*
nes, confentirent; & illud ei probari yel maximè •
ut interfit femper aliquid difcriminis inter ca , qu£
pertinent , & rationem ,
XV. Praeter duas itas tonfura: coronarque , que
funt reprobatae fpecies, reliquæ duæ funt , quarum
altera Petri & dccidentalium , altera Pauli nomine
& Orientalium cohoneffata eft. Nec ejufmodi at
tributiQ aliunde, ut videtur, ortum habuit , quàm
cx illo Hieronymi placito ftatutoque apiatis Ul
!'.
De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.XXXIX.
i'ra ut Ecclefiae in Traditionum Apoftolicarum repo XIII. Non tondebantur ante cleriei , quâm il}i*
cant ordine fuos fingula vetuflifimos & inculpatos inferior Ordo aliquis conferretur.
*** ufus. Cum enim ea eft confuetudinis alicujus ve
叫出 tußas, ut ejus primordia oculos memoriamque •
Cº., effugiant, facilè quoque adducitur vulgus homi Verifimile eff eam à Monachis ad clericor tranßße,
mum, ut credat ab iis ipfis originem eas habere •,
T. ſ.
à quibus habent & ipfae Ecclefiae ubivis fingulæ .
l, Facit & Gregorius Turonenfis tonfurae corongque
authorem Petrum.
ήi.
ºit,
XVI. Obfervat denique Geolfridus, non Cle
*เซ่ ricos folùm , fed & Monachos debere gerere ton
furam, cum illo capillorum circulo , qui eorum
|". quafi corona fit & diadema. Jam ergo inve&tus erat
is ufus in Angliam , qui inter Hifpanos Monachos
certè nondum vigebat. Concilia Toletana coronam
tribuere Clericis, Monachis verò, uti & Poeniten
tibus tonfuram folam . Ita conceptis verbis Ifido
rus in Regula : quod & clarius afferuit, curn di
xit coronam Regális Ecclefiae Sacerdotii infigne •
effe. Solis ergo Clericis coronam dedit.
XVII. Fortè & hinc ortum habuit Capillorum
ille in Monachis circulus deinceps ufitatiffimus ,
quòd iis temporibus Clericatum magna ex parte
fufceperint Monachi, Angli præfertim. Qgi enim
Auguftino & ejus Collegis fucceffere , Monachi
fuere omnes , quemadmódum Auguftinus ipfe &
ejus focii. Qui ergo Ecclefiae Anglicanae Magiftri
& Patres fuerunt , non fine emolumento maximo
Monaſticam cum Clericali profeſſionem ſanctiſſimè
copulaverunt. Quamobrem mox oftenfuri fumus,
fa:culo yi. v11. & viii. Monafticam plerumque pro
Clericali tonfuram traditam effe. Nimirum cum quis
Clero adfcribebatur, Monachus fiebat primùm; &
CEericorum nomine Monachi appellabantur; fatif.
que erat ut quis in Ecclefia Leétoris fungeretur
ófficio, fi Religionem Monafticam effet profeffus.
Nullam hic autem pugnam aut confli&ationem fu
fpicaberis, fi ita ftatuas , quod magis magifque fir
mabitur , ម៉ារ៉ាវ៉ៅ radendi capitis à Mona
chis ad Clericos, quemadmodum & illius capil
lorum circuli à Clericis ad Monachos tranſiiſſe .
C APU T XXXIX. P.2.!.1.c.2 r.
De Tonſura & Corona Clericali in
Gallia, Italia, urbe Roma & in
Oriente. vi. vıı. & vııı. feculo.
I. Im hoc erat pofita Tonfura Clericorum , quòd
‫ان‬ capillo eſſent breviori.
II. Tomdebantur, qui Monacbi fiebant vel Clerici .
III. Qgare eadem videtur fuiffe Tonfura Cleri
corum có” Monarborum .
IV. Juxta eorum temporum morem loquendi , fie
bant Clerici fufcepta corona Monachali.
V. Probatur ex Gregorio Turonenff, prater Tonfu
ram Clericor etiam coronam geftaffe , eamdem geftaf
fe & Monachor, poflquam Clero adjunéti funt ; mom
autem Paenitenter.
VI. Probatur &• fummam eaput abrafum fuiffe .
ει hac de Gallia.
VII. Im Italia eadem Tomfura , corona eadem Cle
wiei &• Monachi utebantur.
' VIII. Tondebantur &• ii , qui erant in inferiori
bur Officiis , reique temporali Ecclefia prafe£ti.
IX. Tomfwra , fîve corom« amtiquita r originem fortè
habuit ex gloriofo illo opprobrio, quo affeëius ab imi
micis Cbriſtus eft .
x. Probatur rafum mom fuiffe eaput prioribut fa
rulir.
XI. XII. Tomfura apud Oriemtales eodem erat in
òomore .
Тот. По
339
XIV. Quo tempore coronæ meminerint Grari.
XV, Eam illi pro traditiome Apoftolica haebuere.
XVI. Probatur iterum prioribus quatuor faculir
coromam nullam fuiffe , -
I. X Anglia in Galliam devehimur, & ea_
pergimus dicere, quæ ad tonfuram & co
ronam pertinent Clericalem. Pœnitentibus id prg
cipit Agathenfe Concilium , ut & capillum tondeant,
& veſtem mutent. Si coman non depoſuerint, aut
veſtimenta non mutaverint, abjiciantur. Ann.5o6. c.
3 5. Clericos verò , fi qui comam alerent , juffit vel
invitos ab Archidiacono tonderi. Clerici qui co
mam mutriunt , ab Archidiacomo , etiamfî moluerimt
inviti detomdeantur. Cam.no. Ea capillitii modeftia
eft, coronæ aut rafurae nulla adhuc mentio.
II. Refert Gregorius Turonenfis Chararicum Re
gem cum filio detonfum fuiffe, facrifque Ordini
bus initiatum, ita iubente Clodoveo Rege : Vimtio*
totomdit , &* Cbararicum quidem Presbyterum , filium?
verò ejur Diaconum o/limari jubet . L. 1. c.41. Ad
Clotildem matrem miferè Childebertus Clotariuf
que Clodovæi Magni filii , qui fcifcitarentur , fuos
ex Clodomiro filio nepotes interimi mallet , am
recifa caefarie, quae Regiae ßirpis infigne decus
erat , fpe regnandi abdicari, vulgique coaequari
turbae. Utrum incifa c«farie ut reliqua plebs habean
tur : an certè his interfeéiis , &c. i. 3. e. 18. Qpibus
illa doloris impatientia , nec fui compos , ac nihil
tale fufpicians quale poftea accidit , refpondit :
Satiur mihi fî ad regmum mom erigumtur , mortuor eo*
videre, quàm tonfor. Nefarii fratres nepotum duo
rum fanguine mánus cruentarunt , unus ex iis ela
pfus eft] Clodoaldus nomine, qui accifis fibimet
ipfe capillis, Cleros cooptari volùit , Presbyterque
faétus fplendidiorem & immarceffibilem coronam
confecutus eft. Sibi propria mamu capillos incidens.»
Clericur faftus eff , &-c. L.4. c.4. Armorici Comitis
frater Clericus & ipfe ordinatus, quò ad Epifco
patum fe protrudere Veneticum : deinde extin
&to Comite , capillum promittens rurfus , & eje
ctam revocans conjugem, ad Comitatûs ſucceſſio
nem palam afpirabat , cumab Epifcopis excommu
nicatione innodatus eft. Tonfuratur & Epifcopur or
dimatur eff , &c. Apoßatavit , &* demiffr capillir uxo
rem quam poft Clericatum reliquerat, cum regno fra
tris fimul accepit , fed ab Epifcopi, excommunicatu*
eſt. L.5.c.5.14. Et infrà : Mundericus tonſuratus, ér
Epifcopus ordinatur ef?. Et rurfus : Meroveut tonfu
ratur eß, mutataque veße qua Clericis uti mos eft »
Presbyter ordinatur. Et rurfus inferiùs : Ille in eo
dem loco converfus , tomfurato capite fideliffmus Mo•
macbus mumc hahetur. L.6. c.6. 9. Et infrà : Bade
chifilur dom%s Regia Major , tomfuratur , gradu, quas
Clerici fortiuntur, afrenden , Grć. Et de Principi
bus agens profapia Clodovei ortis : Ut Regum ifto
rum mor eft , crimium flagellit per . terga demiffi* ,
€%rc. Clotariu* juffit tonderi comam capitir ejus , die
cemr , hunc ego nom gemeravi. L. 14. c. 18. Et alibi :
AMarius Referendarius fubito laterir dolore detemtur ,
caput totondit , atque pænitemtiam accipiem , &e
L.7. c. 3. Et alibi rurfum: Nicetiur Comes praceptio
nem à Chilperico acceperat, ut tonfuratus Civitati
illi Sacerdor daretur. Et infrà : Epifcopuf fufcepte
puero , totomdit comam capitis ejus , deditque eum 4r
chidiacono Ecclefa fua, ere. L. 1o. c.8. 29. Et infe
riùs denique : Cum jam degeret cum memorato Am
tiflite Areâiur , tonfurato jam capite', &c. Ex fami
lia propria tonfuratei inflituit Monachor , canobium
que fundavit . - - - - - -
IÍI. Ex congefta illa indifcriminatim de indu
tria tetimoniorum multitudine, perpicuum ets
W V a. COIl“
 340 vetus & nova Ecclefiae Difciplina
confufam etiam & fine difcrmine ullo fuiffe Cleri ufibus defervivit. De Mirac. B. Martimi L. 1. e.4. 33.
corum Monachorumque Tonfuram. . Iifdem enim Et alibi de alio quopiam : Ad momafferium fibi pro
Gregorius Turonenfis verbis illam femper, expri ximum humiliatis capillit, ac Prerbyter ordinatur.
mitî vix quippe ferri potuit , nulla ut, in Jocis Et verba faciens alibi de Sanéto Portiano, qui quo
tam multis'fe' òbjecerit occafio infinuandi difcri- * dam veluti miraculo fervitutis compede abfolütus
minis, fi quod ibi fuiffet. £ regia Clodovaei ſtir eft à Domino, ut in Monafterium `ingrederetur :
pe Principes à cæteris hominibus longa fupra modum Exim Beatur Portiamur Clericui fa£tur, tanto vir
3æfaries diftinguebat. Erant licèt breviori , valde tutis cumulo eff pr«latur, ut decedente Abbate ipfe
tamen prolixo capillo caeteri laici . Clerici verò Mo fuccederet. Vita Patr. c. 5. Ab ipfomet Monafterii
nachique attonſa & brevi erant coma, eôque pene Abbate Clericus fa&us eft, ut ex contextu fer
vociferabantur abjeciffe fe, quæ fæculi. hujus fu monis liquet, utque exemplo patet Beati Galli; de
perſlua eſſent ornamenta: Jubet Concilium Aga quo difertis verbis teftificatur Gregorius idem Tu
thenfe longiores tantùm in junioribus Clericis re ronenfis, ab Abbate Clericum fa&um tum effe,
Mecari capillos. Quod dixi autem , & dicam rurfum cum Monafterio adgregaretur. Tunc Abbar puerum
inferiùs àe Clericórum tonfura, & corona, eandem Clericum fecit, &c. Quem cum Qgintiamur Epifco
ferè fuiffe atque Monachorum , mirum tibi minùs pus ad idem Monaſterium veniens cantantem audiſ
videbitur, fi çonfideres hanc Abbatibus ab Ecclefia fet , órc, Ib. c.6.9.1 5. Et alibi loquens de Parocho
poteßatem jam tum faéìam effe potuiffe, ut Mona Abbate ; Acceffit ad Biturigia urbis Epifcopum , pe
&his fuis Clericalem tonfuram traderent; quam illis tiitque comam capiti, tomderi, adfcirique fe im ordi
indubium eft à pofterioribus Conciliis Pontifici nem Clericorum. Et infrà : Senoch Pittavi pagi quem
bufque indultam fuiffe , aut confirmatam. Verùm Theiphaliam vocant, oriumdur fuit , & converfut ad
cum id privilegium communicatum non eſſet om Pomimum , Clericufque faftur Monafterium /ibi im
nibus Abbatibus , tonfuram ab Epifcopis plerum ſtituit .
que Monachi accipiebat. Denique cum Profeffi Mo V. Haec teftimoniorum ftrues, illud forfan per
machi Monachalem tonfuram omnes, non omnes fuaderet, necdum in Gallia Coronam Tonfurae Cle
Clericatum haberent, aliquid difcriminis neceffe eft ricalis tunc temporis acceffiffe : nifi Gregorius iidem
interponas Clericorum Monachorumque tonfuris, .Turonenfis tabellam utriufque nobis accuratiffimam
& Monachis inter fe ipfis, quorum alii Clerici ef delineaffet, cum natalem harrat diem beati Nice
fent, alii non effent . tii, qui Trevirenfem poßea ad Epifcopatum voca
Sunt tamen & exempla Abbatum alia, qui ton $us eft. Nudum enim primò fine pilis caput ejus
furam fimul & Clericatum Monachis tradidere. Sic fuit , cin&um tamen ifi modum diadematis tenui
enim loquitur Gregorius Turonenfis de Abbate, à capillorum circulo, unde omen & praefagium Cle
quo fufceptus in Monafterium eft Gallus ille, fan ricalis ejus futurae profeffionis. Igitur sanftus Ni
ętitate poftea celeberrimus. Tume Abha, Clericum eetiu* Epifcopur, ab ipfo ort£r fui tempore Clericu*
puerum fecit. De vitir Patr. c.6. Plura dicam ali deßgnatuf eft. Nam cum partu fuiffet effufur, omne
bi in hanc rem. Unum hîc addo, idque præcla caput ejur,ut eß confuetudo mafeentium im imfamtium,
rum , quod in B. Mauri vita legitur, cum puerum à capillir mudun cernebatur ; in circuitu verò mo
Florum totondit, tum deinde & à Rege & ab opti dicorum pilorum ordo apparuit , ut putarer ab eif
matibus partem illi capillorum recifam fuiífe. dem corónam Clerici fuifTe /igmatam. Exinde à /fu
IR ex primur poft eum de coma capitir ejut torondit ; diofiffîmis enutritur paremtibur , literis inftitutut ,
deinde quicumque ex optimatibus ejut voluit. cap.4. Abbati cuidam in Mona/ferio commendatur ; in que
1Eft & hoc aliud in Regula Aureliani , finguiare loco ita fe devotum exhihuit , ut migrante Abbate
cum primis & memorandum : Mitti in capfam ali ipfe fuccederet. Ib. c. 1 o. Htc habes certiffimum ar
quam, ubi effent facrae Reliquiæ, detonfòrum cri gumentum , faeculo fexto Clericos omnes non Ton
nium partem , five ut confecrarentur, five ut ejus fura folüm, fed & corona infignitos fuiffe, hos
rei contemplatione à violanda fanátifima profef. eft , pilorum ordine tenui in inferiore capitis par
fignis lege avocarentur. Si quis laicut tomfùrandu, te , quo totum caput veluti corona cingeretur;
eft , de capillit illur im Confeffomem mittatür ut ei qualem modò defcripfit Gregorius , & antè in Ec
am teſtimonio ſit. lefiis obfervavimus Hifpanis & Anglicanis. Faten
IV: Videndum an & in aliis Gregorii ejufdem dum etiam eft coronam eandem atque Clericorum,
operibus affulgeant alia ejufdem indifiinâa: Ciéïí cum monaftica Tonfura conjunétam fuiffe. Apparet
corum Monachorumque Tonfura argumenta. Ubi enim Necetium, ubi primùm potuit , monafticae
loquitur de Beati Mauritii Monafterio, ait obla profeffioni nomén dediffe, nec tamen derogaff* •
' tum fuiffe à matre filium , ut Clericus fieret, hôc quidquam divino futuri Clericatus praefagio. His
eft , ut in Monachum attonderetur. Mulier fiii„„, ádde'congefia fuperiùs exempla Clericalis tonfuræ
umicum ad Monafterium adducenr, Abbati trádidit & profeſſionis monaſtica: permixtar & promiſcue
erudiemdum, videlicet , ut faétur Clericur ſamétir habitae cum Clericali. -

mamciparetur officiir. Veràm cum jam ſpiritalibur longè aliter res habet in Pœnitentium Tonfu
effet eruditur in literir, & cum reliquis Clerici, in ra , qüi cum Clericatûs confortes nunquam fieri
cboro pfalleret canentium , 6re, De Gloria Mar. 1. t. poſſent : nulla ſibi ſpe niſi inaniſſima blandiripo
e 76. Agcns alibi de Clerico, qui Capellæ præfe terant de adipifcendà regalis Sacerdotii corona- •
&tus erat, nunc Clericum illum; vocat, nunc Mo Denique indifcriminatim de Clericorum Monaclio
chum• Monachur ipfius loci, &c. Fefiiìitate oû, rumqüe corona loquitur idem Gregorius Turonen
Clericu* , &e. Ingreffu promptuarium cmeril, > * fis, cum Petro ejus inftitutionem vendicat his ver
&*: L.*. c. 35. Et alibi: puerülum ex familia E.. bis : Apo&tolur ad bumilitatem docendam caput de
«lefa Turonica humilitatis Capillis buic Monnfie ſuper tonderi instituit. De gloria Mar. l. 1. c-18. Tra
rio ce/imus. Et infrà ; Ex confenfu pari vir ton dit alibi Cadurcenſem Epiſcopum excommunica
furatur ad Clericatum , puella τενό religioſum in
tioni & poenitentiæ fubftratum vetitum effe me ea*
•uit veftimentum De Gloria Confeſ. cap.22. 3. pillum, , meque barbam tonderet. L.8. hift. m.xo.
alio etiam in Opufculo fervus à domino offerì, Vigilius quoque Papa dum Conftantinopoli grayem
ºcato Martino deinceps famulaturus, ſi modò ab Imperatrice perſecutionem ſuſtineret,comam bar
'!!! ; à morbo convalefceiet :
bamqüe promifit; fi Legatorum Gallorum Epiftolae
* â mei fervitii
delegetur, vinculo,
circ. in fidem häbeamus. Revöcatus ab exilio Lupus .Se.
eiſir ºpillis tuo ſervitio
- -- - -
Tonfu
monenfis Archiepifcopus à Rege Clotario, ftitit ei
* tapite , 6r accepta libertate , ibidem Domimi fe Caput intomfum barbamque minimè ”: ba.
елл ,
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.XXXIX.
bene, ob cumulandum abftinentia rigorem: ut ha
beat antiquus Scriptor. Regi ipfi doluit tanta tanti
viri deje&tio, juffitque eum honorificè tra£tari, bar
Hamque & comam tonderi. Baron. an.63 r. n.4. Il priuſquam biennium in converſatione compleant, mul
Iud ipfum ergo barbam capillorumque partem ce
di, quod quondam ignominiae fuerat, etfi tum .
lubentiffimè pro Chrifti nomine perferretur: jam
decori erat & ornamento : quo fe ipfi fpoliarent
exules & ærumnofi , quodque rurfus ambirent, cum
fe priftinumque plendorem recuperaverant.
V I. Beatus Audoenus Rotomagenfis Epifcopus
in Vita Beati Eligii Epifcopi Noviomenfis, ab ipfis
ufque Apoftolis repetére videtur originem Torifu
rae Clericalis. Sub faculari habitu, vel fub vene
rabf4i ér Apo/tolica tonfene. Cap.37. Aučtor vitae
ipfius Beati Audoeni , refert ipfùm & Eligium una
tonfos fuiffe. Clerici Tonfuram accepit , uno eo
depaque tempore etiam Eligio comam ponemte. Cap. 1o.
A` primæva ætate Cæfarius ab Epifcopo tohderi
• petiit , & monaftico inftituto dicari ; unde & in .
1Lerone infula profeffus eft : Petemr, ut ablati, fibi
eapflli* , mutatoque habitu, divino ipfum Antif£er
ſervitio manciparet. Corbinianus Friſingenſis Epiſco
pus , paulò ante mortem , peraéta priùs re Divina,
ex more abluem* corpur , capillor fibi tonderi fecit,
er caput or barbam radi. Čap.30.
Sui conteftui fi ea adjungas quae Graegorius fu
prà dixit de Beato Nicetio matérna ex alvo erum
Pente, in hanc te forfam opinionem adducent, ut
Clericos ſummoin vertice raſos fuiſſe exiſtimes.Quaſi
$nim ad innovandam Tonfuram coronamque fùam
Corbinianus, fibijuffit caput radi capitlo tonderi,
quod molliffimè intelligitiir fieri , rafa fumma ca
Pitis parte, 8 circumtonſo, non raſo inferiore,
º
capillitio. Quod ita fi habeát , preffior & diligen
tior. fuerit narratio Gregorii Turonenfis, cum Ni
cetii nafcentis caput Clericorum fimillima corona
gingi dixit: nihil enim crinium habuit Nicetius in
fummQ vertice , ut nec ex utero recentes pueruli;
fcd habuit pilorum ordinem in circuli & coronae
modum infra verticem, quod parvuli non habent.
Sed hæc in conjeéturis númeranda (unt.
VII. Reliquum eft, ut de Roma dicam & Ita
lia , ut deinde tranfeam ad Orientern. Defcripfit
in vita Gregorii Magni Joannes Diaconus , eam.
quae Romæ fervabatur Pontificis hujus pi&tam ima
ginem. Ejus hic ca tantùm carpam, quae ad ca
pillum & barbam ſpectant. Barba paterno more ſub
fulva & modica , ita calvaffer ; ut in media fronte
gemellor cimcimmo* rarufculor habeat, &• dextrorfum
reflexos : corona rotunda 6 fpatiofa , capillo fubni
gro & decemter intorto , fub auricule medium pro
pendente • L.4. c.83. Ubi vides & media ex parte
patentes aures , & Clericalem coronam. In Conci
lio Romano anni 721. anathemati ſubiecit Grego
rius II. Clericos, qui prolixioribus effent capillis :
Si qui* ex Clericis relaxaverit comam , 'anathema
fit. Cam. 17. Zacharias in alio Concilio Romano an
ni 743. eundem innovavit Canonem. Cam.8. Ab hoc
Pontifice tradit Anaftafius Bibliothecarius in ejus
vita, habitu Monafico Rachifem Longobardorum
Regem .indutum fuiffe , & ita fa&um Clericum.
Acceptâ fue â famétiffmo Papa oratione, Clericufque
º effeétus , Momacbico imdutur efl habitu cum uxore
Gr filiir. Romæ ergo eadem erat tunc Clericalis
Monachalifque tonfura. Quod autem antè diximus
Theodorum Monachum Graecum, poft fufceptum à
Vitaliano Papa Subdiaconatum, juffum effe expe&a
re menfes quatuor, ut tonfuram deinde Occidenta
lium & coronam accipere poffet, id propterea fa
&um eft , quòd Theodorus tonfuram five coronam
more Orientalium, & totum fortè abrafum caput
haberet.
VIII. Queritur Gregorius Magnus ,, quòd cor hac ipfa contumelia gloriam colligerent: Caput fe
ruptiffimi & perditiffini homincs in Gallia, defun mitonfum deteffabili, & tetra deformitas apudff•Gen
341
&#is Epifcopis tonfurantur, é funt repente ex lai
cir Sacerdoter . L.7. Ep. 1 1 1. Monet etiam alibi Mo- ;
nachos, ut eor quor ad convertendum fufceperint ,
lo modo audeant tonſurare. L.8. Ep.23. Virum uxo
ri fine cujus confenfu religionem profeffus erat ,
etiamfî tonfuratus efet , reddi fcribit oportere . L.9.
Ep.44. Hic tonfurantur indifcriminatim Monachi ,
Clericique. Non facile eft autem expedire , quos
alibi dicat in Sicilia Tonfuratorer, L. 9. Epi/?. 47. ,
quibus & illud prohibet, ne nomen fibi fumant vel
6fficium Defenforis. Nifi fortè illos intelligas, de
quibus ad Petrum Subdiaconum, cui Romanae Pa
trimonium Ecclefiae in Sicilia concrediderat, itaL
fcribit : Si verò de Laicir Deum timentibur inveme
rir, ut touſurari debeamt , 6r Actionarii ſub Reéto
re fieri , omnino patienter fero. L. 1 1. Ep. 3o. Quem .
Reélorem hinc vocat, is erat potiffimum, cui com
mifum Romanæ Eccleſiæ in Sicilia Patrimonium
totum. Romana & hæc erat Ecclefia in Sicilia l ,
Romani Clerici , qui patrimonium illud adminiftra
bant, cum res Ecclefiae Romanæ tunc per Cleri
cos tantùm regerentur. Ergo & hos tonderi , vcl
tonfurari opus erat . Nec me fugit vifos effe non
nullis Tonfuratores praefici violentis quibufdam
exa&ionibus. Sed ea res à meo hîc inftituto alie
na prorfus. De ea ergo plura non dicam.
Satius illud eft obfervari , laicorum tonfuram,
qui in miniſterio & ex. familia erant Ecclefiae , ar
gumentum fuiffe majoris in eos dominii, & ftri&io
ris eorum erga Ecclefiam fubje&ionis . Refert Ana
ftafius Bibliothecarius Conftantinum Pogonatum ad
Benediétum II. Papam mififfe duorum ex filiis fuis
mallomer capillorum : ut hoc fui erga Romanam Ec
clefiam amoris & ftudii pretiofiffimum pignus effet •
Ex Paulo etiam Diacono, ubi de Luitprando Lon
gobardorum Rege illi fermo eft : Carolus Princepr
Francorum Pipimum filium fuum ad Luitprandum di
rexit , ut ejus juxta morem capillum fufciperet • Qgi
ejus cafariem incidemr , ei pater effeétus eft, multiſ
que eum ditatum regiis mumeribus , gemitori remifit •
Barom. an.684. num.7. Quod dicit juxta morem , 6
gnificat in more frequenti tunc fuiffe , ut incifa
caefarie filios adoptandos darent. Hac ergo forfan
ratione in Sicilia laici per tonſuram addicebantur
Ecclefiae. Cujus inter laicos fideles confuetudinis
origo alia fortè non fuit , quàm imitatio toti
furæ Clericalis, qua Clerici attondenti eos Epi
fcopo mancipantur. Potuit fortaffe etiam ma
nare ex confuetudine aliqua apud Gentiles non .
multùm diffimili. Cum Ecclefiae Romanae , referen
te eodem Anaſtaſio Bibliothecario , ſub Adriano I.
fubjecere fe Spoletini & Reatini , omnes more Ro
mamorum tonfùrati funt. Quod ita Ciaconius in
terpretatur: Perpetuam Romama Ecclefiæ fidem &•
obfèquium juraverumt, depofito capillo & barba, quod
apud eam gentem deditionis vera maximum fignum
¢Ýåß •
IX. Haud fcioau exteriorem coronam, tanquam
Regni infigne, fignificatam voluerit Ennodius, cum
ad Symmachum ita fcribit : Dum Sedem Apoftolicam
corom« veflra cura moderatur , & cælefi* Imperii api
cem regitis. L.5. Epift. 1o., Gregorio Turoneni vi
fum eft, Petrum Apoftolum coronae Clericalis ,
ut ipfe quidem putat, inftitutorem ad commen
dandam potiàs humilitatem ſpectaſſe, quàm ad oſten
tandum Sacerdotale regnum : Petrui Apoflolus ad
bumilitatem doremdam , caput defuper tomderi infti
tuit , qui Rom« Cathedram locavit. De gloria Mar
tyr. l.i. c. 18. Advertit Cyprianus perfecutores ea
poena velut contumeliofiffimâ fperaffe deturpari pof
fe Martyres Chrifti , fi informiter eorum capita
tonderefit aut raderent : cum ipfi ex adverfo ex
Յ4ն Vetus & nova Ecclefiae Difciplina , r.
eiler. ep.77. Hine illud inter ea quae ftultiffimè &
malitiosè fecit Cajus Imperator : Pulcbros & eoma
zor, quotier fibi occurrerent, oeeipitio rafo døturpæbat
e
cap. 55. Domitianus Imperator, referente Philo
frätö, ut Apollonium Tyanenfem ridendum pro
pinaret, barbam illius juffit & capillum tonderi.
jPorro fi ejus antiquitatis corona ' Clericalis eft;
cujus eam effe nonnulli volunt; verifimilius profe
&\ά eft ab humiliationis amore duxiffe initium , &
ab improperii Chrifti , ut Paulus loquitur , aemu
latione, earumque rerum odio fanétiffimo, quæ
Hujus fæculi luxum & fuperbiam fovent.
x. At ea de re dubitari ferè non poteft, quin
primis fàltem faeculis caput omnino non raferint.
id perfpicuè nos fuprà docuit Hieronymus in fuis
ad Ezechielem Commentariis, Cap.37. m.6., quem
& Gregorius Magnus fequutus eft in Paftorali , ver
bis prope iifdem ufus: Sacerdotem re£tè caput probi
&emtur radere , & comam mutrire. Capilli im capite
sacerdotis & fervantur, ut cutem cooperiamt , &* r*
fecamtur, ne oculos claudant. Part.z. e.7.
XI. In Oriente non minori religione geſtaba
tur Clericalis corona. Id largitur Trullana Syno
dus, Can.z 1. , Clericis, quos fua facro gradu eje
cerunt flagitia, ut pergant coronam gerere Cle
ricorum, dummodo refipicentiae fervor & poenitu
do fincera id praeftet, ut ne hoc fanétitatis & di-,
nitatis eximiae infigne dedecorent. Alioqui jubet
illos laicorum more capillos promittere, Cum ter
renas fordes coelefti anteponant dignitati. Siquidem
ad converfîonem fua fpomte refpicienter, peccatum de
giemt , propter quod à gratia exciderant , &• ab eo fe
pemitur adieaot efficiunt. Clerici habitu tomdeantur
./ím autem nom Jua fpomte boo elegerimt , romam fícut
daici nutriant, utpote qui mundanam converſatio
amem vitae calefti pratulerimt. Cam.* 1. Unde intelli
gere eft tonfuram Clericalem cum eximia quadam
vitae fančtimonia conjungi oportere. Haec enim .
srerum fuperfluarum amputatio caeleftis cujufdam
vitae profeffio eft.
XII. Damnavit haec eadem Synodus incondi
tam Armenorum difciplinam, qui Cantorum Le
ętorumque munera obiri curabant ab iis qui non
dum detonfi effent : Etiam mom tonſor, ſacros Can
2oret , & Divina Legit Letorer conftitüi. cap. 3z.
Juffit autem deinceps eis primùm Tonfuram cón
ferri , cum benedi&ione Epifcopali : Nifi facerdotal;
»onſura uſus fuerit & benedictionem i βιο Paſtore
canonicè fufeeperit . - mur Hierarcbarum Cbrißi. Im Theoria mißica Bibl.
XIII. Eutychius ille fama celeberrimus, qui
JPatriarcha deinde fuit Conftantinopolitanus, ör
dine Leétorum tum demum a&us `fuit cum ^ de.
tonfus fuiffet. Scriptor ejus vitae illud fcitè adver
tit, munus Leétorum ab ipfo Chrifto confecratum
fuiffe, cum librum Legis in Synagoga ipfe legit.
Primum fpiritalem Le£toris gratiam accepit, диат
I)ominur famâfificavit. Accepto enim libro legit,
& eum illum plicuiffet , miniflro reddidit. NÄ? ii.
lud pratermittendum eft, quod primùm capillo, in
岱 ade depoſuit. Surius die 6. April. c.ro. Qui
us verbis, ut & fuperiori Canone innui videtùr,
fine Le&toris, aut quolibct alio inferiori Ordine ,
tonfuram dari non folere. Erat enim curæ fan&if.
fima illa lex , ut ne quis unquam ordinaretur, ni.
fi, unà certæ abdicerétur Ecclefiae, aut Monafíério,
ubi facr9 Ordinum fungeretur officio. Officium au.
tem nullum, nullam fibi Tonfura functionem adjun
€tam habebat. Porro de neceffaria illa Tonfúræ
cum Ordine aliquo connexione dubitare nos nonL
finit Juftinianus Imperator, ubi de iis qui Eccle.
fias aut. Beneficia fùndarunt, ita cenfet,' adfigna.
305 ab illis fuiffe indubitanter agros, reditué,
fufficientes, quibus fuftentari queaiit Presbyteri alii
que Miniftri facri, quos omhes enumerãt: Etiam,
******, * expenſas ſufficientes darent quan
tor quidem eompetens effet Prefbyteros per umamquam.
que Ecclefiam, quantos Diaconos, mafeulos &r fir
niar , quantor Subdiacomor , & rurfus Cantores , at
que Lectores, &• Oßiarios conßitui. Novella 3. Qui
idem ipfe Imperator praefiniens numerum Mini
ftrorum Ecclefiae Conftantinopolitanae , illos eofdem
enumerat omnes, at nullum prorfus Tonfura fola
Clericum , nullo praeterea Ordine aut officio no
bilitatum.*Quod rurfum liquet ex Authentica Co
dici addita: Prefbyteror & Diacomorór Subdiacomor,
Cantorer &• Le£torer , quor omnes Clericor appella
mur &*c. Cod. lib. 1. Leg. 33.
XIV. Germanus Conftantinopolitanus Patriar
cha, cujus infignis & invi&ta fuit adversùs Icono
claftas Imperatores conftantia, ea fcriptis confi
gnavit omnia , quae de tonfura & corona Clerica
Ii mediæ hujus aetatis Graeci egregiè, & Romanis
moribus ritibufque convenienter fenfere. Hic enim
primùm clarior^ nobis & expreffior fieri incipit
mentio, non tonfurae folùm, verùm etiam & coro
nae : quae ut Regiae in Sacerdotibus dignitatis fi
gnum eft : ita perfe&ae rerum terrenarum omnium
abdicationis, fummæque fimilitudinis cum Chriflo,
cui ſpina, opprobria, contumelia , tormenta pro
corona fuere.Scio id opus Germano alteri Patriar
chæ Conftantinopolitano, qui ineunte faeculo xii.
florebat, à nonnullis tribui. Verùm ea in re com
muniorem malui fequi fententiam, cum noftra non
ita valde interfit , utro ille vixerit tempore. Qu¢
hic porro ex Germano proferam , ea mihi mom pa
rum convenire videntur cum iis, quae eodem tem
pore Beda Scriptorefque alii ejus faeculi vulgò fen
tiebant. Ut non immeritò huic potiùs medio aevo
hunc Germanum vendicem. Haec ergo funt ejus
verba : Toufura capitis Sacerdotis , &• rotunda ejut
pilorum fe£tio, vice coroma eft fpinea, quam Cbrißut
geftavit. Duplex corona circumpofita capiti Sacer
dotis ex capillorum ßgnificatione imaginem referf
venerandi capitis Apofoli Petri. Que cum mifus ef
fet ad pradicationem Domini ór Magiftri , ei tonfu
eß ab iis qui ejus fermoni nom credebant , ut illu
deretur ab ipfir; eique Magifter Cbrifus benedixit ,
& infamiam in honorem, illuſionem in gloriam con
vertit , &• pofuit fuper caput ejur coromam , non.
ex lapidibus pretiofif, fed lapide & petra fidei efful
gefcentem fuper aurum & lapides pretiofor. Vertex
enim, ormatus &• corona duodecim lapillorum Apofto
li funt : Petra verò fan{łißnur Apofolur ef , pri
Patr. tom. 2. pag. 379.
XV. Ubi `vides per Occidentem & Orientem
unam prorfus eandemque invaluiffe doéìrinam, eo
fultam Hieronymi axiómate longè pulcherrimo: id
omne Apoftolicum effe, quod in moribus Ecclefiae
& traditionibus antiquiffimis eft , quia penes Ecclc
fiam authoritas Apoítolica perpetua & inconcuña
femper refidet. Quàm exploratum eft enim omni
bus antiquitatis Ecclefiafticae peritis, crinium mo
deflam brevitatem jam inde ab Ecclefiae exortu
commendatiffimam fuiffe: tam certum illis eß ,
quatuor quinquève prioribus faeculis nullum fuiffe
üfum Clericalis hujus capillorum coronae. Dixi fan
ctifſimos Monachos, ut admirationem à homi
num averterent, difformem in modum crines bar
bamque rafiffe, utludibrio potiûs haberi poffent
At his ipfis quae ludibrio éffe debuerant, rurfus
admirationem & reverentiam virtus & fan&itatis
fama conciliavit. Cum poßea verò fan&iffimi illi
viri ad fummas Ecclefiae dignitates vocati effènt ,
ita ftatuerunt, à primis profeffionis fuae moribus
difcendcndum, fibi non effe. Qui erant inter Cleri
cos perfe&ionis amantiores , ad eorum protinus
exemplum fefe accommodavere, eorumque certa
tim & tonfuram accepere & habitum ut ex com
temptu hominum ipfi quoque verae aliquid gloriae
ՁԱClԻ
 -

DeBeneficiis, Part. I. Lib.II. Cap.XL. 343.

aucuparentur , Denique Chrifto & Apoßolis fe fi
millimos effe concupierunt , qui illufiº ab homini -

bus, in gloriofa hujufinodi ignominia honorem

deinceps Veriffimum & æterna praemia collocarunt. CAPUT XL. P.3. 1. 1. c., i.
Aaulinus fuprà adumbravit informem illam Mona
£icæ tonfurae formam , Ab ea delineatione non rc De Tonfura & Corona Clericorum
cefTit Salyianus ; Momachur recifis comarum fiuemtium
gubi, ad cutem tonfur. L.8. de Providemtia, Quam Imperante Carolo Magno, & Re
Angli Simoni tribuebant, & fatebantur tamen te gia ejus profapia.
άe Beda à fan&iffimis plerifquc in Anglia mona
chis Clericifque geftatam effe ; ad eam non parum I. Tonaram gefiabant Clerici Monachique, boe
accedit, quam animo informant verba Paulini.Fie eft , breviffima erant coma im orbe Cbrißiano univerſo.
ri autem potuit; ut quae corona olim carnalibus II. Monaftica tomfura quamdoque Clericalir jm loco
indecora & turpis erat oculis, fummo apud omnes ergt • .
poßea in honore fuerit, quia & ci affuevere h0 III. R4ferumt etiam quamdoque Monacbi £apital.
fhines, & ad fidem pene omnes venere. Hinc fa in Oriente , quandoque forfam &• Clerici.
cilè San&i Patres animum adduxerunt, ut illam IV. Clerici Lattmi fummum dumtaxat verticem ra
retinerent, aeternumque vellent eſſe monumentum debant , ttt fpecies hac effet Tiara Sacerdotali, , &•
ejus amoris, quo Clerici erga Chrifti crucem :& Regii diadematis . -

opprobria affici debent. Qgo fenfu veriffima eft V. Cur barbam raderent.
ßineae Chrifti coronæ figura ; & ejus opprobrii, VI. De eodem rurfum . Praxi, Gracorum. Liberi
quod cum aliis & fupra alios Petrus pafTus eft pro unt hi ritur. -

Chrifto, Et haec quidem fatis, ut approbentur , VII, Alia Ĝr alia Tonſure genera Laicorum, Mo
ut ſuae reddantur origini, ut & ſibi mutuò, &ip macborum , Clericorum. º,
fi Hiftoricorum fidei concilientur ea, quae hੇ de VIII. Poft Comciiium VII. Oecumenicum jam non
re fexto, feptimo & oétavo fæculo di&a funt ab potuit Momaftica Tomfura baberi pro clerical;.
Anglis, Gallis, Hifpanis & Græcis • IX. Probatur variis argumemtir , im Oriente tu me
XVI. Egit de Tofifura Monachorum Dionyfius, fuiffe Clericos fola Tomfura donato? , . nullo Ordine.
cal. Hierar. c.6., & eas myfticas rationes attulit, X. Probatur & in Occidente fuiffè. *
quae ad abdicationcm attinent, cujuflibet qua illu XI. Vocet Grac* elucidantur, quibus defignatur
dimur , rei faecularis. Verum de illa cuia fpinca Tonfura , -

Chrifti corona, & optabili Petri contumelia con

formatione nullum 器 verbum. Quae ccrtè ab il I. Cº Carifiaci in Gallia ageret Stephanus
lo praetermiffa non effent, fi quae hodie ea de rc II. Papa, anathema intorfit in Mohachos
£entimus vulgò, iis jam temporibus familiaria cffe, Clericofque, qui comam promitterent. Ut mullur
¥& apud homines aliquantum valere cœpiffènt. Nec Clericus , vel Momachu; eomam laxare prafumat , aut
illius pilorum circuli meminit , quo inftar diadematis anathemaſt. Conc. Gall. tom.2, p. 17. Cam. 18. Non.
caput'cingitur. Verùm id folum dicit, tonderi in aliud, ergo Clerici , „Monachique, quàm attonfis
mòdum crucis capillos ab Epifcopo cum invocationc brevibufque erant capillis. Qjiod patet etiam ex
Trinitatis. Sacerdor cum ßgno crucis com/gmanr tom Concilio Moguntino ânni 81 3.'Ut five in Camonico ,
det , tres Perfonat Divina Be4titudimis invocando • ſive in Monachico Ordine nullus tondeatur, ſine le
TOe Tonfura fola loquitur, ut facilè conjicias no gitim4 atate. r. 13. Clericus quilibet ejus Epifcopi
vaculam, quod jam `docuit Hieronymus, in ufu Dioecefanus erat , qui ei criném totonderat , Noftra:
non fuiffe.' Coepere ergo in Qccidente paulò feriùs in Paræci4 inſtruktur ér detonfus , Conc. Gall. tom.»
Monachi capita radere, & Monachorum imitatio pag-666. 667, -

ne Clerici,'reli&o inferiùs modico circulo capillo
rum: & ex Occidente ferpfit deinde ea confuetudo
in Orientem, ubi radi nünquam antea capillos,le
gas, fed fine corona tondcri. Imperatoris Anth<•
inii filius Martinus cum rebellaffet in Zenonem •
Imperatorem, proditus à fuis, tonfo capite, inquit
Evagrius , l.3.c.z6., Presbyter ordinatus eft • De
Heraclio Impératore , ubi illius expingunt formam
Clychas & Cedrenus, haec habent : Fuit fulvo cri
•me, barbae lata, atque prolixa. Sed Imperator fatfu* ,
extemplo comam totondit ac mentum raſit, qui அே
Imperatorum babitur . Baron. am.61o. m. 3. Finiti
müm verò eft Imperatores Græcos fccutos effe •
antecefforum exemplum, qui in Occidente Roma
norum Imperatores' fuerant . Si Graeci autem tum
Imperatores ejufmodi erant, infulfiffima fuit illa.
Græcorum ſequentis ævi in Latinos debaccatio,
quòd barbas räderent, ut infrà dicemus • ChrQ
fiicum Alexandrinum de Juftiniano agens, rafa il
lum barba fuiffe confirmat, qui mos erat Roma
norum : Jußinianus erat mento rafus , ritu Romano
:um. Cónftantino Pogonatoid hzfit nomen , quòd
barbam promiſiſſet.
Eadem Tonfurae forma in Oriente ufitatiffima .”
erat • Unde & Nicolaus Papa I. retundens crimi
nationes Graecorum in Latinos, illos viciffim re
pungit, objurgatque, quòd & ipfi laicum quando
que hominen repente attonderent, & confetim
Patriarchali ſedi intruderent: Ex laico ſubito ton
furatum ac Momachum fa£fum , ad Epifcopatf* api
cem prwvebunt. Epift.7o. Haec verò Tonfura quæ
Graecis Monachis Clericifque in ufu erat, longè
diffidebat ab ea laicorum Tonfura , de qua Adria
nus Papa I. ad Carolum Magnum ; ubi narrat Ari
chifem Beneventanum Ducem tuitioni Imperatoris
Conftantinopolitani fe commendaffe , ac fpopondiffe
Graecorum mores fe veftiumque & capillorum for
mam ſecuturum, Promittens ſe ſub Imperatoriº di
tione futurum , & Gracorum vefitu , atque Tonfurae
ufurum. Erat & Longobardis corumque fubditis
forma peculiaris geftandæ comae. Unde & cum re
dierunt devotioni & obfequio Adriani I. tonfuram
protinus Romanorum própriam fubiere. In* fide~
Pontificis juramter, more Romamorum tomfurati funt »
όrc. Po/? pr«ftitum Sacramentum ommer more Rom®
norum tonſurati ſunt. Prolixiſſimam & fine modo
caefariem alebant Longobardi, Romani non ita pro
lixam, Clerici deniqüe breviffimam geftabant • .
II. Ex his teftimioniis illud quoque emergit s
Clericorum Monachorumque Tofifurarn candem
prorfus fuiffe. Unde & cum quis monafticam vitam
amplexabatur, quae Monachum Tonfura faciebat »
cadcm & Clericatui congruebat • Carol೦ಗಣ್ಣ°
IIIl
344 Vetus & nova Ecciefiae Difciplina
Principem narrat Anaflafius Bibliothecarius Clero sed non penitu, eapillir eapita hudaht, vefum pfò
§fcriptum fuiffe Romæ à Zacharia Papa , atque in parte, figmificamter tali fehifmate , tam regale decur,
Monaßerium ftatim feceffiffe , ubi profeffus, eft ,
dum vita fupereffet, monafticis inhærere inftitutis.
-Atque im fpeciali habitu fe fore refpondemr perman
ſurum, Clericatºs jugum à Pontifice ſuſcepit, érc.
?rofe£fus eff im Momafterium , im quo & fimire vitam
3ure' profeffuf eft juramdo , Rachis Longobardorum
Rex ab eodem Pontifice Monafticum una habitum•
que Clericatum ſuſcepit : Accepta à ſanctiſſimo Papa
Jratjome, Clericufque effe£tu , Momachico indutuf eft
babitu. Stephanus IV. Papa in ipfo juventae flo
re Clericus Monachufque eodem tempore fa&us fue
xat Romae in Monafterio Sanéìi Chryfogoni. In Moma
prio Sanfti Cbryfogomi Clericur atque Momacbus eft
«ffe ctus -
, " Cum poffent enim Abbates, qui Presbyteratu &
Εpifcopali benediétione donati fuerant, Leétores
ordinare in Monafteriis fuis: poterant haud dubio
Tonfuram Clericalem conferré iis, quos ad mona
ficam admittebant profeffionem. At cum Monachi
prorfus omnes monaftica donarentur Tonfura, nec
tamen omnes Le&oris officio & ordine dcorarentur:
poß Concilium fàltem Oecumenicum VII. n9n .
offumus non intelligere coronam quandam , five
onfuram quandam Clericalem inter Monachos
ipſos , à monaſtica difcrcpantem .
III. Nec inficiabor eò tandem deveniffe Mona
chos complurimos in Occidente, ut comam, perin
de raderent, ut barbam. Conventus Generalis Ab
batum fub Ludovico Pio, dies præfixit , quibus
Monachi raderentur. Ut im quadragefima miß in
sabbatho san£to mom radamtur ; im alio autem tem
pore femel per duindecin die radantur, &" in ottavir
fafch«. Capit. Car. M. Addit. L. 1. c.6. Iftam, ta:
men Momaſticam Tonſuram Regino cum Clericali
mifcet, in unumque conflat : Clericus quem proge
aitorer tradiderunt Momafterio , &* im Ecclefía legit ,
aec uxorem ducere, mcc Momafterium deferere poterit.
sed fi difreferit , reducatur. Si TonJuram dimiferit ,
rurfum çe*deatur. Im Append.1. c.37. Eadem Hinc
mafi Rememfis fententia, cum de poenitentia diffe
rit Pipini Principis. Reconciliatur Tonfuram Cleri
2alem, `accipiat , &• habitum Momafticum recipiat.
zom.z. pag.83 r
Poffèt ctiám non immerito videri Clericos Grae
cos capita fua omnino abrafiffe , cum latini apicem
tantùm raderent , reliquumque finerent capillis ve
£iri, ut aperto capite Sacris operari poffent, nec
cogerentuf illud panno operire , quod Graeci faéti
fa5ant, ut rafum caput à frigore tuerentur. Id
colligi poffe videtur ex Ratramni Monachi refpon
fione ad Obje&a Græcorum : Himc igitur confideremt
clerici , qui barbat quidem mutrienter, at verò ca
put pemitur capillis omni ex parte mudamt, vel vim
frigori, vel calori;ferre mom valentes , vel potius hu
jufmodi deturpatiomem habitur utcumque celare volem
ges, capita vefte cooperiumt , am comtra praceptum
Apoſtolicum venire comprobentur. Siquidem negare non
poffumt contra femtentiam Pauli fe facere, dicemtir ,
omnis vir oram, velato capite , deturpat caput fuum •
W.4, r. 5.
IV. Latinos verò, teftificatur idem Ratramnus
barbam quidem rafiffe, at capillos decurtaffe tan
tùm, ſummo vertice raſo, reliqua coma modeſtè
accifà in modum coronae , ad Regium Chrifti Sacer
dotium obumbrandum quo induuntur. Clerici, eo
capillorum gyro : Tiarăm autem Pontificiam exhi
béndam , párte verticis rafa. En ejus verba: Humc
•morem fequentes Clerici Romamorum , ſive cuntharum
ferè per occidentem Eccleſiarum , barbas radunt &
icapita tondent , accipientes formam , tam ab eis qui
wn veteri Teßamento Nazarei dicebantur, quam ab
*is qui in novo Tefiamemto talia feciffe leguntur.
quàm infigme Sacerdotale. Siquidem Regibus decus
èft proprium eoromar capite ferre. Pomtificer autem in
templóTiarar eapite portabamt . Et Tiara quidem he
mifpherii gerit fîmilitudinem , corona verò circuli ge
rem, figuram , caput affolet ambire. Loquitur Petrur,
Vor autem gemur eleétum , Regale facerdotium. Qgod
/ignificare volentes Clerici Romanorum , five Latino
rum, im vertici* mudatione , Tiara fímilitudinem
figurant , per quam facerdotale decur infinuamt. Por
rò reliqua pars capillorum caput ambiemr, meque ta
men verticem contingenr, ſpeciem corona repreſentat,
qua regalis digmitas affemdatur. Sic utraque bat fpe
?ie regale Sacerdotium defígmatur. Subjungit deni
que Ratramnus, id hitoricis contare monumentis,
plures ex Apoftolis Difcipulifque barba fuiffe ra
fa: fed & ipfas ejufdem rei teftificatrices effe Pe
tri imagines , ubi barba femper rafa fpe&atur.
V. Illud verò potiffimum in eo fcriptore obfer
vari par eſt, quôd ſecernatur ſemper ſummus capi
tis vértex fine pilis ullis, ad Tiaram Pontificiam
defignandam, quae formam habebat fphæræ dimi
diæ: & reliquum caput imum, circulo , vel coro
na capillorum cin&um , quo ita tegebatur caput,
ut à frigore tutum effet , & quo diadema Regium
defignabatur. Id omnino menidicatum eft ex Ifido
ro Hifpalenfi, qui fuprà laudatus à nobis eft , &
cujus verba ipfâ exfëripfit Æneas Parifienfis Epi
fcopus, cum calumnias Graecorum luculentè refel
lerët. 8ubdit porro ibidem Æneas, fi Clerici Qc
cidentales barbam radant, praeter myfticas ratio:
nes ab amputatione neceffafia fuperfiuarum faeculi
delitiarum petitas ; dici poffe id fieri amore non
illaudato decentiffimae munditiei, quae modeftiae
Clericorum comes effe debet. Ob mumditiam ufi*
que boe agunt , quam expreffu, Ecclefiafficum £xpº
fit & depoſe it miniſterium, &c. Munditia Mini
ffrorum Chrifti pro radendir barbir, inlicita refecan
do debet praftantiùs fplemdefcere in operibus bomir ,
& ommimnodis carere fordibus memti*final & corporif •
Ineptifimam deniqúe Gracorum.accufati9nem reper
cutit AEneas,crimenque transfertin adverarios,exco
quod Græci caefariém impunè luxuriari finant, $ui
licentiae refragatur Apoftölus. De laicis Puto, £f:
mo eß. Nec enim tùm Grecorum Clcricieam fibi
licentiam prolixioris, comae ufurpayerant• . .,.
vi. Diximus jam non recedere à yeri fimilitu
dine, ſi quisdixerit Laicos umbram aliquam amu
latos' effe'Tonfurae clericalis, cum filios impube
res mittebant ad Magnates aliquos, qui corum ca
pillitii primitias demeterent, fierentque, patres eo
rum fpiritales. Paulus Diaconus jam docuit nos;
miffumi effe à Carolo Martello filium Pipinum ad
Luitprandum Regem Longobardorum, qui £*fá
ejus'coma filium fibi illum adoptavit, viciffimque
Pater illi ipfe effe&us eft. Ut ejus juxta morem **
pillum fufciperet . Qgi ejus c«fariem incident, ei pa
ter ' effeáus e/? . Hijior. Long. leg. 5. cap.33* Vć
tus óhronicum exprese tradit Patrem piritualem
Pipini fa&um effe Luitprandum. Ut ei juxta *
rem ex capillit tonderet , fieret ei Pater fpiritualir
Qgod & fecit. Du Chefne tom.z. pag.323. Qui pr0
lixam Carolo Magno barbam appingunt , nequa:
quam authorem aut ducem habent Eginardurn, qui
de ea re femper filuit, uti & filuerê hiftorici cae
teri: & neqüidem imagines veteres ejus iconafque
metallicas cónfulere, quae nunquam barbatum exhi
bent. Sanétus AdalbertüsEpifcopus & Martyr,ut Bar
baros lucrifaceret , & conciliarét fibi ipfa etiam ye
ftium & capillorum imitatione ita ajebat,ut habet cri
ptor vitae ejus: Veffimenta mutemur, clericam aqualem
pendentihur capillir rrefeere finamur , tomfoe barba co
mar prodire non prohibeamus , estre. Surius die 13•
April.
體h
De Beneficiis, Part I. Lib.II.Cap.XL.
. April. e.18. Ex adverfo Rabanus Maurus de Dia
ม๒ cómo Apoftata agens, barbatum ftatim illum de•
'; monftrat. Qgotidie im Symagogis Satana barbatus ,
เd.ข. &• conjugatuf. L. adv.jud.& c.41. Author eft Paulus
` Diaconus L.4. c.7. Longobardorum nomen adfcitum
Pºn effe à barbae prolixitate enormi , ut quam atton
derent nunquam caefariem antè prQmittentes , r£
I:
tro autem incidentes prorfus. Quò fpeétat & il
44%
lud jam fuprà delibatum, ex Adriani I. Epiftola
!, P:
Ep.88., ad Carolum Magnum ; Arichifèm _Lom
愧|
gobardorum Regem ad ftudium & partes deficien
º tem Contantinopolitani Imperatoris, fpopondife
ta' Graecorum fe mores in tonfura & veftibus fecutu
rum, duofque ad eum ab Imperatore miffos Lega
tos, qui Græci usûs veftes ei adtulere, enfcm,
pectinemque & forcipes.
Graecus Scriptor vitae Illuftriffimi Martyris Ste Jacrir initiator, Clericor 6 Aftetat . Sacrati funt »
phani Junioris, ultra aequi limites eveétus ipfe eft,
cum inveheretur in Conſtantini Copronymi inſa
aam audaciam, qui aulicos fuos omnes radi juffe
rat, in fugillationem Monachorum prolixioris bar
bæ : Surius die 28. Nov. c.26. In eo contendebat
Scriptor iße vim faáam fuiffe legibus naturæ .&
Scripturis Sacris inuftam contumeliam. Confultiùs
utique feciffet , fi cum Ratramno profeffus effet ,
hujufmodi, confuetudinum verfatilem & liberum
ufum , & hujus ipfius mutabilitatis liberaeque in
º utramque partem difciplinae utilitatem non modi
cam, út täntò altiùs ihfigatur animo rerum indif
ferentium & arbitrariarum difcrepantia ab aeter
nis & immutabilibus fidei virtutumque regulis. En
Ra tramni verba: Quid enim refert ad juftitia nom
taratàm perfeétionem, verum etiam inchoationem,
bar-ba detonfio , vel confervatio. Ratram l.4. c. 3.
"VII. Graecorum mores illuftrare pergimus, &
illum ipfum eorum ufum, ut parentes ipfi tenel
潭 los liberos fuos attonderent , unâque Ecclefiae dedi
r carent addicerentque , officiis humilioribus & æta
ti ſuæ confentientibus infervituros. Argumentum
*** 1 fumnes ab infigni Confeffore Niceta : Cum illum.
Ÿfl} · Pater totondiffet , ut Anna Samuelem , Deo ipfe •
eum dicavit , &• ommimo adduxit ut aditui locum
interea temeret . Surius die 2. April. Pluribus in lo
cis, pag.31. 127. 128., Balfamon deteftatur eorum
confuetudinem, qui exercendo Leétorum Officio
admovebant eos, quos Monachalis tantùm Tonfu
ra infigniret; fententiæque fuæ præfidium arcef
fit à Mandato Concilii Contantinopolitani fub Ni
colao Patriarcha, convenienter Canoni Trullano,
itemque Canoni Synodi VII.Generalis. Fatetur ta
men Tille nihilo fecius multis adhuc in Ecclefiis
contrariam & doctrinam valere, 8 couſuetudinem
Sed ®* Momarbos qui non habent Epifcopales coro
mar, fed Monacbicam tonfuram , dicunt nommulli pof
fe in fuggeftu legere Apoßolum, & reliqua quemad
'modum & Clerici, tamquam Monachali* tomfuraL
utique fuffìciat pro tomfura Clericali. Mihi autem
•videtur , &c. In Can. Trull.» 3. Et alibi: Nota hac
propter Monachor, qui Epifcopalem tonfuram non fu
fcepere , & in fuggeftu inordinatè legunt , &c. In
Cam. Laodic. 1 5. Necdum etiam ab Ecclefia exole
verat mos , ut in Ecclefia Scripturas Sacras le&ti
tarent adolefcentali, qui nigras veftes , quae Cleri
corum propriae erant , & tónfionem accéperant il
li quidem, fed à parentibus fuis tantùm: Qgomiam
imqutunt Patrer , videmur nommullos à pueritia mi
gri zejtibus indutor , tanguam Deo confecrator, ton
Juraque accepta , non per fui Epifcopi manuum im
pofitionem , audentes po/lquam ad «tatem perveme
rint, Divinar Scripturas in fuggeſtu legere , రు. In
Cam. 14. Synodi VII. Haec de pueris, Monachifque
VIII. Nemo poteft ire inficias, quin jure opti
mo niterentur Epifcopi , cum his Mohachorum con
filiis renitebantür , aüt fi velis etiam diutinae pof
{effioni : magnumque interponerent difcrimcn ton
Tom.I.
345.
ſuram inter Clericalem & Monaſticam . Quippè
magno femper intervallo difcrevit Ecclefia tresOr
dines iſtos, ſanétitate eximios, diguitate diſpares,
Sacerdotium, Clericatum & monafticum inftitutum:
ieraticou* , lericou*, afcetar , ut loquitur Trullama
Synodus. Hunc Canonem exponens Balfamon ait.
In Can.77. Sacerdotes effe qui in Bemate, feu fa
crario miniſterio ſuo funguntur, 8 qui inauguran
tur per impofītionem manuum Epifcopi, cujufmo
di ſunt Epiſcopi, Presbyteri, Diaconi & Subdia
coni, Clericos effe qui partes fuas agunt in Eccle
fia extra Sacrarium, ubi Leétores , Oftiarii & alii.
Monachos effe denique, qui tonfuram Monafticam
accepere. Qui enim tonfuram ab Epifcopo fufce
pere Monachi, eos Clericos appellari • Verba Bal
famonis ita habent: Camon facit differentiam inter
qui im facro Tribunali, qui &• manuum impofitio
me ordinantur, Epifcopi feilicet, Sacerdoter, Dia
coni, & Hypodiaconi. Clerici funt, qui extra faeruma
Tribumal in templis deferviumt, ut Leétores , Oßiarii
&• alii. Afceta autem, Monachi qui Epifcopalem
caratierem non accepere; fed folăm tonfuram Mona
ebalem. Monacbi enim qui Epifcopalem tomfuramz~
accepere , dicuntur Clerici -
Ita fe res habebant aevo medio & deinceps. At
iv. & v. faeculo, cum detonfio Clericorum infigne
tantùm erat modeftiae, nec ab Epifcopis illa fem
per fiebat: ne vix quidem poterat exigi à Mona
chis, qui tonfi erant aliquantò preffiùs, breviori
que capillo , quàm Clerici , ut Monaftica tonfurae
adderent Clericalem. Certè tum temporis non fo
la tonfura pandebatur aditus in Clerum, fed quo
:
cumque Ordine minore. AEquitati ergo & rationi
conféntaneum omnino fuit, ut medio hoc aevo •
quo coepit fola tonfura Clericalis fine ullo Minore
órdine `patefacere januas Clericatûs, ea Epifcopis
unis vendicata fuerit, qui eam deinceps foli con
ferunt, quinque in VII. Synodo copiam fecere •
Abbatibus ut ea Monachos fuos initiarent. Non
aequiffimum enim tantùm, fed & neceffarium quo
que eft , ut penes Epifcopos Chrifti Vicarios tan
tùm fit poteftas vocândi ad Sacerdotium , & ad
Sacerdotii initiationes qualefcumque, & ab eo rur
fus expungendi.
IX.- QJöd verò medio hoc arvo coeperint Cle
rici effe föla Tonfura freti , nulloque practerea Or
dine minore, fuppetunt ingentis , ut fpero , pom
deris documenta. Sejungit Balſamon Clericatum à
Lectorum ordine. Qui Tonſura ſignaculum accepe
runt , &• poffea im Leétorum ordine con/tituti funt »
&-c. Is can.6z. Apoßol. Et alibi : Nota quòd fimul
acceperunt aliqui tonfura eharaéterem à manu An
tiftitit , eos pro Clericis babet Canom. Audivi emin»
nonnullos dicentes non eſſe Lettorem, nee dici Cle
ricum , qui mom fit im templi Clerum relatus , feé
folam habeat tonfuram. In Can.33. Trull. Eadem
àlibi iifdem verbis inculcat, additque ex quo ton
furam quis accepit ab Epifcopo , legere eum pof
fe Scripturas in Ecclefia . In Cam. 14. Synodi VII•
Atque ita dici poffet Tonfuram & Le&oratum con
ferri fimul folere: Apertè oftemditur quod quamdo
quis tonfura manuum impofitiomem fufceperit ab Am
fißite , i, eß protimur Clericus ; ut cui etiam in
fuggeftu , legere fìt permiffum • -
Ät ibidém fübjicit Bâlfamon aliam Clericorum
ordinis expertium claffem ; eorum nimirum qui
Clericali véfte ab Epifcopo induebantur , nec atton
debantur tamen. Conténdit enim, ea vefte femel
indutum, à Clericatu refilire deinceps neminem
potuiffe. Itaque fola veftis iftiufmodi demutatig
he, fine ordine, fine tonfura, contendit ille &
Clericos factos eſſe, & irrevocabili neceſſitate Ec
clefiaßico ordini devin&os. Mibi autem videtur •
quod qui etiam migrir/impliciter vefiibus fuerit in
XX вития
 346 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
autur ab Epifcopo, ut clericur fieret, amiífum am
plius mutare non poteß, ut qui Deo eamfecrari pro
pofuerit, & ideo nee fuam Deo pollicitationem re
júndere, mee fan£fum habitum ludificari.
Diſſerit alibi de iis 點 Tonfuram quidem per
cepiffent, ait in Ecclefia legiffent nunquam , quos
ea ratione aliqui Clero ejigiendos clamitabant ,
quòd Leâorumj munere functi nunquam, ac m££ geftu,im comgemtu populi promutiari, quadam ordinis
ihel quidem effent. Clementiùs cum illis agit Bal perturbatio eft. Id igitur me fiat in pofterum , decer
Íìmori, eofque verè accenfet Clero; quin & lcgiffe
eos etiam confirmat, quantuum fatis cft , quando
attonfi fuerunt , le&a ' Epiftola Pauli ad Timo
theum, Fili Timothee, ſobrius fo in omnibus , Ğres
In Cam, Cartha.93. - -
venio ad probátionem aliam prorfus ineluétabi
uem. Diftinguit idem Balfamon'. In Cam. 51. Haß
Clericos majores , qui eminentiùs fedebant , ingr**
du, & quibus Epifcopus impenebat manus in i oિ
rum ordinatione, cujufmodi crant Presbyteri , Dia
coni & Subdiaconi; & Clericos inferiores qui fine
~manûs impofitione ordinabantur , quippe de manu
Epifcopi figillum tantùm crucis impreífione ab Epi
fcopo accipiebant, quales erant Leéìores, Canto
Re$, oftiafii. Sed præter has duas claffes, quibus
體 cleri pandébat manùs inpofitio, vel figil
i crucis impreífio & benedi&io Epifcopalis , tertiam
claffem recénfet Balfamon corum qui tondebantur
tantùm ab Epifcopo vel Abbate; & hos ille vehe
menter contendit Clericos fuiffe, eiufdem obnoxios
lo Ordine initiati, involabant in officia Lectorum,
fatetur tamen Zonaras hunc ufum , quanquam mi
nùs laudabilem , multis in Ecclefiis invaluiffe- Qgi
verò nec mamuum impofitione defigmatu meo im L?
£}orum album relatur fît , qualis illorum eft ratio,
qui à temerit Deo fepo/iti , mibil aliud quäm coronam
im capite geftamt ; ab eo facram Scripturam de fug
mit Synodur - In Can.14. Synodi VII,
X. Habebat & fuos eadem tempefiate Clericos
Ordinum prorfus expertes Ecclefia Occidentalis,
Eò fpeétaré videtur Concilium Meldenfe anni 843.
Canonicornm autem qui im Parochii, tonſurantur, Er
erudiuntur, imterdum etiam & ordimamtur /íme au•
thoritate , &c Cam. 58, Haec quoque fimplex erat
t9nfura Clericalis fine ullo Qrdine, quam Zacha
rias Papa Carlomanno Principi contulit , Clerir4tì*
jugum ſuſcepit à Pontifice : & Rachifi Longobar
dórum Regi ; Clericufque effe£fus Monachico imdatus
eff habitu.TClericatum hunc fibi Antipapa Conftan
tinus invito extorfit ab Epifcopo, tefte eodem Ana
ftafio Bibliothecario: Compulerumt eum , ut wratio
mem Clericat£s eidem Conf?antimo tribueret , érc. Ora
tionem Clericatár illi tribuit, & ita Clericur effe
ffut , &c. Adrianus I, eadem tonfura fimplici juf
fu Pauli Papae initiatus fuerat ; Eum Clericari juf
fº, quem Notarium Regionarium in Eccle/a cºnfi
tuent , gre: Anaſt. In vit. Steph. IV, -

pœnis, eifdem pollentes privilegiis immunitatibuf Manifeftiffimè Hincmarus tradit Carolomannum

¿ue, áç reliquos Clericos; quamvis eis fepe gon: ?rincipem cum Deo oblatus fuiffet ab infantia à
troverfia fieret de his propter novitatem , fæpè parente fuo Carolo Calvo Rege, Clericum faâum
etiam con;umeliae aliquæ inürerentur ; Et bae qui effe primò, deinde gradatim ád omnes prove&um
dem de Clerieis per ordinationem vel rbarøé#ere” Ordines ufque ad Diaconatum. A' patre facro alt4
jn Ecclefiafficir gradibur conßitutir. Si quir autem ri oblatur , &* im Clericum tomfur, T im Parochia vf
ab Epifcopo vel Monafterii Prafefto tonfuram folam rò Meldenfi ab Epifcopo ejufiem civitatis per fingulos
&abenr in crimem inciderit, ir me aliquo modo P*• gradus ufque ad Ordinem Diacomatár prove£tu. Tom.
, rietur ? folutio. Et talir quoque eft Clericu* , ன் 2. pag.353. Synodus VIII. Generalis idoneos Epi
condemnábitur ut reliqui Clerici. Prohibetur enim fcopatui pronunciat eos demum effe qui pauperta•
uodvir opus •xercere, cujufmodi exercemt qui ha
tis & religionis infucata charitate, Clerici facti fue
3. tomfurar ; quemadmodum mon confcendet in tri rint, aut Monachi, & exinde per gradus ad omnia
bunal, non leget in ambone, ad Sacerdotalem gra minifteria facra progrèffi, Ordinüm tam inferio
dum non promovebitur, &c, Miror quomodò qui Jo rum quam ſuperiorum munia impleverint - Fiat
lar habeant tonfurar , 6%r peccanter Texamimantur y Clericur, aut Monacbur , &* omnewm gradum Eccle
& omnino ut laiëi puniuntur. Vidi enim boc per abu /îafticum tranfigent, ita ut in gradu Le£tori* ammum
fum fieri. Non video quò quis jure tergiverfari
poffit, ne tertiae hujus claffis verè Clericos fim compleat ; im Subdiaceni duor , &c. Cam. 5. Vides ut
antequam quis fiat Le&or, Clericus fieri debcat »
plicis tonfurae fuiffe confiteatur. Legibus, .poe vel Monachus, ut in eo tyrocinium ponat , ut
his, privilegiis utebantur eifdem & Iibertatibus • etiam ad Minores poftea poffit Ordines promovc
Erant ergoTClerici. Novitas illis fua quandoque • ri : Ea ergo in re tum Ecclefia Occidentalis Orien
objeéìabatur., nec fine convitio quandoquc & daj tali conſentiebat,
no, fcd cxolevit novitas, & aliquando' vctus effe porro ißi non injuria videbuntur forfa.
coepit quod, novum initio fuerat. Porro nihil de illiClerici
ipfi effe coronati, de quibus Hincmarus, yel
rogatur legittimo cuiuſquam juri injurioſa homi de quibus potiùs Arcadius Imperator, fi qua jam
s num impotentium infultatione. Cum autem ibidem tum effet corona Clericorum, in Lege ab Hincma
rcfert Balfamon, eam eis poenam irrogari ob gra ro laudata. Non per coronatos, ſed per Advocatº:
viorem aliquam culpam; ut non legerent in ambome Hincmari Quateriiione, ad Carolum Reg. pofl Cari!
hinc elicitür, ctfi Le&ores non effent, quia £rant Puziac. Cellotii p.4or. Exiftimat Alcuinus eo cri
tamen Clerici , legiffe aliquando in Ecclefia, forſi
nium circulo defignari Clericorum poteftatem in
'tam cum nullus præfìò erat Leéìor. Quo minus adminiftranda re íémporali Ecclefiae ; ficut rafovet:
movebitur quifquis ab eodem Balfamonc alibi ac tice ipfo capitis fignificatur inaniffimarum fxculi
ceperit , in ipfà urbe Conftantinopoli, multis in pompárum ábnegatio voluntaria , Accipe Alci;ini
Ecclefiis occüpata à laicis multa füiffe minifteria, verba quae eadém leges apud Amalarium , & alios
quae propria cffent Clericorum, immo & Monafte ejufdem aetatis Authores , Superiorem capitir par
ria ab illis adminiftrata fuiffe. Habent laici &• tem raforio renovamus, cum fortifollicitudine fuper
complura etiam Momafferia , &• Clericorum officia , fuar cogitationer ab amimo refecamus. In inferiori par
In Can-33. Trull, te coromam portamur capillormm cum e* qu* fecus
Habes ergo duplicis generis Clericos ex Balfa. dùm mumdum meceffariò gubermanda funt , cum rati••
mope , verè Cleric9s , & fine ordine tamen vel mi. me concorditer coaquamur. De divin. ОВ. с.37,
nufculo , quorum hi de manu Epifcopi veftem ac XI. Si porrò Gracis Tonſura clericalis dicta eſt
$ePcrant Clericalem,alii acceperafit præterea & Tom. Sigillum, `manuum impofitio & charaéter, id ex
£gram, neutri Ordinem ullüm infériorem, ne le. eo fa&um eft, quòd Épifcopus in formam crucis
6orum quidem , Zonaras haec eadem ante Balfamb. capillos incideret, ut ex Ritualibus Graecis aper•
nem fcriptis mandarat, improbaveratque fimiliter
eft. Itaque crux charaâeris infiar tonfio
Clericos eos qui attonâ cuí êáéïí ìåíïíüm, Éùí. tuin
nc ipfa imprimebatur , quod fieri non pot*
tºIai:
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.XLI.
erat, nifi ea manuum impofitione, quam cbeiro
£efiam appellabant; ut eam ab illa alia manuum ,
impofitione fejungerent quae cbeirotomia dicebatur,
& qua Ordines conferrebantur fuperiores . Itaque
Sigillum & manus impofitio , duo quaedam erànt
conjunétiffima, quae vix unquam divellerentur, un
de & fæpè pro una & eadem habebantur re. Non
contemnenda etiam funt argumenta, quibus id effici
tur, prifcum benedicendi morem in eo pofitum fuiffe,
ut manus elevarentur, vel imponerentur:cui ritui ac
ceffit figni Crucis impreffio : denique ipfa Crucis im
preſſio elevationi manuum & impoſitioni implicata
eft. Hinc validum arripiunt confirmandae fententiae
argumentum, quibus vifum eft retineri etiam nunc
pri fcum morem conferendi per impofitionem ma
nuum Sacramenti Confirmationis, fed eam manuum
impofitionem Chrifmationi nunc ipfi illigatam effe.
347
mulélat poenis Clericos qui Coronam fuam dimiferimt.
Cam. 1 3. Concilium Pi&avienfe anni 1 16o. Epifcopis
folis vendicavit poteftatem concedendae Tonfurae ,
Clericalis, illefo Abbatum & incolumi privilegio, '
ut &'ipfi Monachos' fuos corona & clericatu dona
re poffînt. Ut mullus pr&ter Epifcopum coronar be
medicere præfwmat , exceptis Abbatibus , qui illis tam
tummodo coroma* faciamt , quor fub Regula Beati
'Bemedi&i militaturor fufceperimt. Cam. 1. Ex quo
rurfum probabiliter conjeceris, viguiffe adhuc áli
cubi morem ut Monafticam geftantibus Tonfuram
Clericalis minùs neceffaria videretur, nec alia Mo
nachis opus fuiffe , ut Clerici fierent. Unde & hoc
Canone dicitur hæc corona omnibus Monafticam
vitam profitentibus communis fuiffe.
II. Concilium Londinenfe anni 1Yov. id tantùm
edixit, omiffa mentione , barbae, Ut Clerici patem
ter coromas habeamt. Cam. 1 . Quod & in cornpluri -

bus Conciliis aliis obfervare eft . At verò Conci

\ lium Tolofanum anni 1 1 1 9. eadem innodavit ex
C A PUT XLI. P.4. 1.1. c.33.
De Tonfura & Corona Clericorum »
in Eccleſia Latina poſt annum
Chriſti milleſimum.
I. Statuta Comciliorum &• Pomtificum f«culi xr.
arirca Tonfuram, Coromam , &* morem rademda barbae .
II. Statuta f«culi x 1 1. fuper iifdem rebur.
III. Statuta faculi x 1 1 1.
IV. Statuta f&culi x I v. xv. Có xv I./tupenda Co
grom a diminutio. -
V. Litera Paftoralir Sanéti Caroli Borrbom«i, G
Decretum Comcilii Mediolamemfir V, ut Clerici om
ne-s barba fint rafa .
VI. Im eamdem rem amimadverfìomes Hißoricæ
complurer.
communicatione Monachos Apoftatas, Clericofque,
qui barbam crinemque promitterent. Si quis Ee
clefîaffic& militiæ titulo infignitur , Momacbur vel
Camomicur , aut quilibet Clericur primam fidem irri
tam faciemr , retrorfum abierit , aut tamquam laicus
comam barbamque nutrierit , Eccleßa communione pri
vetur, domec prævaricationem fuam digna fatisfa£tio
me correxerit . Cam. io. Concilium Londinenfe anni
1175. priſcum Agathenſis Synodi Canonem inno
vat, ut Clericos juniores , vel invitos & relu&tan
tes attondeant Archidiaconi. Clerici qui comam nu
triumt , ab Archidiacomo etiam inviti tomdeantur.
Cam. 4. Concilium Eboracenfe anni 1 1 94. Beneficiis
fpoliari fanxit qui coronam & tonfuram geftare »
pertinaciùs pofthac abnuerent. Clerici qui ab Epi
jcopo coromam fufceperumt , tomfuram habeamt &*
coromam : quam fi habere comtempferimt , ad hoc Be
meficiorum , fi quæ habeant , privatione cogamtur.
Can.6. -

I. Ptimus ille nobis hîc fe&andus videtur Or III. Concilium Parifienfe anni 11 1 1. illud in vo
do, qui à tempore petitur, Canones & tis habuit, ut Clerici à Laicis differre affeétarent
Decreta ut expendamus cujufque aevi , & ea ob in ipfa etiam comae attonfione ; nec prolixiores
fervemus, quae rei illuftrandæ quam tra&amus, ma unam in partem crines quàm in aliam fluere fine
gis conducent , cautionefque varias non fileamus , rent; ſed circumtonſo eſſet ſemper capite . Inhibe
quae adhibitæ funt ad difciplinae labes vel praeve mur me Clerici tomfuram habeant /milem laicali ,
miendas, ubi licuit, vel poftea farciendas. Conci fed rotundam & circularem, & irreprebenſibilem •
lium Bituricenfe anni 1o3r. præcepit ut omnes Cam. r. At Concilium Montis-Peffullani anno 1 z 14.
· Clerici, majores, minorefve, barba effent femper effigiem pulcherrimam fubjecit oculis coronae Cleri
rafa , & tonfa coma ; Tonfurae enim Clericalis id calis, quàe eo nomine dignanda non eft, nifi fuperiùs
effe infigne. Tomfuram Ecclefiafticam habeant , hoc juxtà & inferiùs rafo capite , circulus intermedius
eft barbam rafam & coronam im rapite . Can.7. capillorum non diſcedat multùm à ſimilitudine co
Concilium Coyacenfe in Hifpania anno rogo. eo ronae. Ejufmodi imprgfentiarum ea eft quam geftant *
dem præcepto ligavit Presbyteros Diaconoſque ». Canonici Regulares; quò & adduétum et hoc Con
semper coromar apertar habeant , &• barbar raidant. cilium, ut faeculares quoque Clericos ad æmulandam
Cam. 3. Concilium Rotomagenfe anni 1o7z. anathe adduceret Regularium Canonicorum Tonfuram. Ue
ma ejaculatur in Clericos, qui coronam non ge Clericus Catbedralir , vel conventualiae Ecclefía , vel
ftant amplius. Qui corona* benediétar habuerunt , . alius qui de Beneficio vivit , talem Tomfuram ferat ,
6* reliquerunt , ufque ad dignam faftirfaéìiomem ex qua gradum non habeat, fed dirigatur im gyrum, ita
communicentur Cam. 1 1. Graegorius VII. Papa ita quod capilli, qui propter inferiorem & fuperiorem ra
apud fe conftituebat, ad Tonfurae Clericalis inte furam remamemt , propter fuam rotonditatem merito
gritatem pertinere, ut barba raderetur in Occiden poffmt dici corona. Can.4. Denique illud quoque
te, cum Praefecto Sardiniae Inſulae cauſas aperit, expetiere hujus Concilii Praefules, ut ampliores
cur Epifcopum Calaritanum coegerit barbam ra Canonicis geftarent Monachi coronas , nempe duo
dere, ut Ecclefiæ Occidentalis ufibus moribufgue rum vel trium digitorum. Ut Canonici regularer ,
antiquiffimis fefe accomodaret; & Præfećtum eun amplar coronas portent, & Monachi ampliſmas -
dem hortatur, ut Clerum fuæ Infulæ univerfum Itaque duorum digitorum vel trium amplu* fit Mo
compellat ſimiliter raſitare barbas , contumaciùs machir circulur capillorum. Cam.23. -

retinentium bona fifco Ecclefiae addicat. Coegimur, Concilium Oxfordienfe anni 1221. non diffimu
ut quemadmodum totius Occidentalis Ecclefí& Cle ' lat, tam lubricas quandoque effe poffe temporum
rur ab ipfi, fidei Chrifliana primordiir barbam ra locorumque commiffuras, ut aequum fit Clericos
demdi morem temuit ita &• veffer Archiepifcopus ra habitumque & coronam contegere Clericalem . Ho
deret , &rc. Ommem tua poteflatis Clerum barba* ra meffè tonfi, & coronati imcedant , mifi fortè juffa cau
dere fariar , atque compellas , &c. Re * quoque re-, fa exegerit babitum transformare · Cam.33: Grego
muentium publicer , ó*c. L.8. Ep. 1o. rius IX. anathemate ple&it Clericos, qui comam
Concilium Juliobonenfe anni Io8c. pecuniariis nutriunt : Si quis ex Clericis comam relaexaverit ,
- Тот.I. Х x 2. ፅጿፆ/Ą▪

i
348 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina ;
anatbeww fit. 6. Si quis De vita &* homeßate Cle qui fingulis quibufqùe menfibus barbam coronam.
ricorum. Concilium ápud Caftrum Guntherii anni que noñ raderent. Quam tonfuran fingulis men&
* * 3*. libidonofos Clericqs , & luxuriofos omnino bur radi facere temeantur. Can.46. Сoncilio etiah
radi præcepit, ne quod in eis fupereffet Tonfurae Londinenfi anni * 34*. definitae funt poene in Cle
clericalis veftigium. Qlerici Ribaldi , maximè qui ricos qui barbam álebant , & defpicatui habebaat
goliardi nuncupantur , præcipiamtur tomderi , ae coronatm , quae caeleftis coronæ àugerium eft , &
et:am radi , ita quod mom remaneat im eis Clerica omnem fummae Sacerdotum fan&imoniae • Coronam ,
Jj, tomfura , Can. 1 1. Synodus Vorceftrenfis anni qux regni raeleftis & perfeéîiomir eß indicium » de
s , qo. latiorem monet effe debere coronam Cleri ferre comtemnant , &rr. barbis prolixis іжcedиті.
corum, majoribus in Ordinum gradibus eminen çam... Concilium Palentinum anni 1 388. juffit
tium. Ne romam nutriant, ſed circulariter & tie conjugatis Clericis coronam Clericalem geftare ,
cemter tondeamtur, coromam babentes decemtir am exuendis alioqui immunitate fori: præcepit vt for
plitudinis , fecumdàm quod exegerit ordo, quo fue ma geßandae corónæ Ecclefiarum majorum foribus
*imt infigniti. Cap. 1 1. Concilium Colonienfe anni appingeretur. Cam. 3. Erat autem ejus diameter qua
* 16o, fummum verticem radijabet, idque coronаm tüör circiter digitorum. Concilium Toletanum an
vocat . Habeamt ®* fuar coromar rompetenter , &* ea* ni 1473. exauthoravit privilegio Clericali Ckricos
vadere nom omittant. Cam.4.Concilium Lambethamum omnés , etiam conjugatos, , nifi coronam geftarent,
anni 1 16 1. Privilegio Clericali excidiffe declarat , vel Tonfuram quantitatir uniur Regalit- Can. 14•
quicumque de ea erubefcunt capillitii corona, quae quo prodimr incredibilis qnaedam imminatio $e
ejus imago veneranda eft , quam Chriftus pro no rónae 'Clericalis, eo temporé faéta , quod inter duo
bis geftavit, ut dedecus noftrum fua veftiret glo Haec concilia mhedium flúxit. Concilium Lateranen
ria. Non erubeſcant ipſius portare ſtigmata, qui pro fe anni 1 < 1 4. fub Leone X. unum videri poffit exi
eis fpimeam mom dedigmatur e/? portare coronam • gere, ut rìimores Clerici no» barbam , non foren*
Concilium Salisburgenfe anni 1274. Presbyterorum jutriant. Seff.o. Plura exigit Concilium Senonenſe
Tonfuram ejufmodi effe vult, ut pateant aures , anni 1528' Nec comain relaxent, mec Barham nu
nec ab eo fchemate multum recedant Clerici
triant , fed tonfuram , coronam , feu rafuram ba
alii, praeter coronam, quae fummo infidet vertici. beant , fecundum ordinem fuum boneflè rafam-•
Jam tum ergo eo res devenerant ferè , quo nunc can., q. Idem fentiendum de Moguntino anni 1549.
cxperimur effe. Sacerdoter taliter tomdeantur , ut Barba* wo» wwtria mt , tomfwram čr rwrom«m defe
pateamt eis aures. C&teri imferioris ordini, Clerici ,enter. can.74. Similiterque de Narbonenfi amni
im tonfura non »ultùm difcrepemt ab eifalem , co n ; ; t. Barban radant faltêm femel in menfe Cle.
romam defuper congruemtem babeant. Cam. 1 1. »;ei farro, Ordines confecati , maximè Canonici .
Concilium ad Pontem Audemari anni 1 179. ju cam. r 5. 45. Concilium V. Mediolanenfe anni 1 57*.
bet, ut trina monitione praemiffa, nifi Clerici co edixit, ut Presbyterorum corona pollices haberet
ronam geftent, qui conjugati non funt, immuni quatuor in diametro, tres Diaconorum,.duos mi
tate bonorum fuorum exuantur: qui conjugati ve norum Ordinum; Subdiaconi à Diaconis non mul
rò funt, præterea dominorum temporalium anga tùm recederent. Cam. A. Concilium Mediolanenfe
riis ſubjiciantur; neutri in criminalibus ſæcula I. anni 1563. unum id praefcripferat , Comam &
rium Judicum fubducantur poteftati. Can. vo. barbam ne fudiosè nutriant , grc. Barba ab ſuper
Concilium Budenfe anni 1 279. Epifcopis præce ore iabro ita +erigatur, ■* pili in facrifrfb Miff*
pit, ut Tonfuram circularem & coronam Mona Chriſti corpur ér ſanguinem non impediant . Can.23.
chali fimilem geftarent , tum ut exemplo fuo re Conſtitutiones Eutachii du Hellay Epiſcopi Pari
liquos Clericos non fola authoritate urgeant ad fienfis tempore Tridentinæ Synodi , jubeat ut ?a*
legum obfequium, tum etiam propterea quod Epi rochi synodo adint, tonfurs ór barba rafi · Synºd.
ſcopatus religione excellat ſupra Monachorum om Par. p. io4. mdem decrevit Concilium Rernenfe an
nium Religiones longè praeftantiffima. Pr«lati co ni * ;83. id quoque confulens , ut barba omnino
romam & tonfuram patentibus omnino auribur cir abraderetur : 'Barbam aut omnino mom geßent , quod
cularem , juxta regularium , feu religioforum genera magis probamur ; aut faltem , &c. Cap. 13. 16. Tu:
lem comfuetudinem approbatam, eum mulla religio pom ronenſe anni 1583. Barbam boneftè decurtare: Quod
tificali religione fit major, de •«tero deferamt. Can. 1. verò ad Monachos attinet , ita ibi præcipitur •
Synodus Ncmaufenfis anni 1 »84. Cléricos conjuga monacbi omnes coronam magnam in capite habeant ,
tos, qui privilegio Clericali gaudere cuperent, fan ér barbam rafam. Et faně antiquorum Ordinum
xit, ut public? portent eoronam &r Tonfuram. Syne Monachi omnes barba fùnt abrafa, quod argumen
dus Exceſtrenſis anni 1287.vetuit coronas contegi in to eß eos Cleri fui ternporis confuetudinem & ri
fulis, pannis vel Calyptris quibufcumque, Clerici tum amplexos effe. Concilium Aquenfe anni 1583.
patentibur auribus incedant, coronas babemter fphæ fequutuin eß ßatuta Mediolanenfis I. Mexicanum
ricar & decemter , quar infuli* cooperire prohibemur , autem, Comam non mutriamt , barbam motoacula r*
fub pœna fatuti Legati Ottoboni. Can. 17. dant , vel ita reridant, ut nibil faculare remanea* •
IV. Hæc ergo erat quorundam Clericorum in quod populo fadibrio effe pofft. L.3. tit. 5;. 5.1. Can-4
probitas foediſſima, 8 pudendus pudor, qui coro Toloſanum anni 159o. ſingulorum Ordinum coro
nas fuas femper contegerent, quafi de regia Chrifti nas delineavit, paulò minores iis Conciliorurn Me
corona erubefcerent, cujus corona hæc noftra effi diolanenfium . c.5. Concilium Avenionenfe anni
„gies eft. Ita cenfet Concilium Ravennatenfe amni * 564. coronam refiovari fanxit o£tavo quoque die •
13 14. Coronam comderentem portemt , per quam defi débárba Conciliorum Mediolanenfium decretis inha:
Agmetur regalis effe gemerir , & fperare fe affequi de fit. cap.1*. Concilium Aquilejenfe anni 1596. tis
bere partem h&reditatis divima. Can. no. Additur etiam áccefTit. Comitia Cleri Gallicani apud Me
in hoc Concilio Clericos maiores, Canonicoſque, lodunum anno 1 57o. ita decrevere: Barbam nutri
ſeu Cathedralium , ſeu Collegialium Eccleſiarum re canonicor parum bonorificum eft : imò prorfitt
ampliorem geftare coronam debere, utque capita indeeen eft, um mee Clericorum ulliie eat- -

*o operiamt pileo , vel biretto , vel armut ia oblonga V. öbvia'eâ omnibus Paßoralis Epiftola Sanâi
ad auret . Ex quo patet longè aliud effe, operire Caroli Borrhnmari Mediolanenfis Archiepifcopi
caput , atque coronam cooperire & diffimülare. ad Clerum {cripta, ad Presbyteros Clericofque om
Copcilium Avenionenfe ánni 1 337. centefima . nes adducendos, út barbam raderent juxta statu
Eccºſiaſticorum redituum parte mulciavit Clericos tum Concilii Carthaginenfis IV. & Grcgorii Pa
- Beneficiatios, reliquos poena. pecuniariae fubjecit, pæ VII. & juxta wfum totius Ecclefiæ 0;·
tails
 De Benefiiciis, Part. I. Lib.II, Cap.XLII. 349
talis antiquiffimum & ha£tenus obfervatum prae Epifcopi Gefta in pervigilio inaugurationis ejus fi
fertim im " Ecclefia Mediòlanenfi, cujus rei fidem dem fáciunt illum barbam coronamque rafiffe , :
faciebant tabellæ pi&tæ antiquiffimae, ficut & Pref Rafa barba ór corona ablutoque capite. Spici. tom. 1o
byteri quidam ætátæ pröve&tiffimi , & antiquitatis p.189. Illud pene ftupendum decretum Concilii Pro
tênaciores. Aìa Eccl. Mediol. p. 1o6 1. Quinta in. vinciæ Bituricenfis , quo in regionem integram in
synodo Dioecefana fua ftatutum edidit Carolus, in terdi&tum vibratum eft ejufinodi, ut praetër poenas
qiiod compendiariè congeffit , quae latiùs fparferat cæteras, vetiti fint laici Clericique vel barbasra
in Epiftolâ Paftorali. Pauca ex eo juvabit hîc ex dere, vel crines attondere, nifi antè Ecclefiæ ju
cerpie: Barba radende inftitutum a Patribus in Con o & imperio fefe Principes immorigeri reftituif
cilio Carthaginemfi fancitum , quodque ex fummi ènt. Nemo Clericorum aut laicorum tomdeatur me
Pontifici, Gregorii VII. literit longè antiquiffimum : que radatur, quouſque diſtricti Principes , capita po
affe perfpeximus , jam olim im ommi ferè Ecclefia , pulorum, fam&fo per omnia obediant Concilio. Eib. ma
3. im hoflra bac Ambrofiama ad h«c ufque tempora , nuf Labb. Tom.2. p.792. -

ut mor videmur, à plerifque Sacerdotibur amtiquæ --

fanétioris difciplin& ftudroffr confervatum , ac deincepr

moſtris literis per mor ad ufum confuetudinemque re
vocatum ; ita in perpetuum retimere pr&cipimur ac
mandamus, ut unufjuifque Sacerdos & Clericus ,
quocumque gradu digmitateve præditur,barbam radat.
ibid. p.381. Epifcopus Novarenfis, qui Caroli vitam
fcripfit , fcitiífimè obfervavit publicatum non fuiffe
à Carolo hoc Mandatum, nifi poftquam conftan
tia fua pervicerat, ut ferè ubique obfervaretur;
c A PUT XLII. r. 4. 1.1. c.34.
De Tonfura & Corona Clericorum in
Eccleſia Graeca. De Tonſura laico
rum in utraque Ecclefia poft annum
Crifti millefimum. -

tum hortamentis fuis , tum Paftorali Epiftola , tum

denique fuo ipfemet exemplo; cum id unum vel
maxirnè cordi haberet , ut ex animis Clericorurìi
funditus cxtirparet infanam illam libidinem imitan
dae laicorum pompae & inconftantiae in aliis aliif
que fubinde miodis & artibus oftentandae vanitatis .
Jam2dudum id fe cupere offenderet , tum ut corrupte
dama facrorum bomimum tolleret , qui prophamar mili
tarefque Barharorum formas eorum frequemter le
vefque mutatiomer indecorè admodum imitamtur, tum
ut - &c. Suriur die 4. Novem. L.4 c.9. Eadem fe
re habet Gioffanus in vita Caroli. L.4. c. 1o.
I. Duplex Tonfur& juniorum Clericorum imter
Græcor.
II. De Corona Momachorum .
III. Qua ratione Clericos Graci ordinemt.
IV. V. Infana Gracorum debacchationer in Latinof,
quòd barbas raderent .
VI. Comfonantia ór diffomantia Gracorum ac L4
trºport47/2.
VII. Leger Ecclefiaftica &• Conciliorum ftatuta a?
verfus Laicos prolixioris & luxuriantis comº aman
tiorer . -

v I. Ex Romanis Pontificibus Julius II. primtis VIII. Effi«minata ea mollitier à Septemtrionalibu*

om nium barbam promifit, idque extremis tantùm Gentibus , & cum iis infuderat fe. -

vitae annis; quippe metallicæ icones priorum ejùs
'Pontificatùs annorum , illum adhuc exhibent men
to rafum, nihil prorfus difcrepantem ab anterio
rìbus Pontificibus : spondamus am. 1 5o3. m.8. Cardi
nalis Avenionenfis nullum non lapidem movens ,
ut à Sede Petri arceret Beffarionem Cardinalem,
'hoc illum convitio inceftivit, quòd Neophytus effet
quòd nequedum barbam rafiffet. Nomdum barbam
rafit Be/furiom , & moflrum caput erit ? Gobel. l. I. p. 14.
Joannes Gerfonius varia percenfens capita laxatae
& remiffioris jam difciplinae, hoc quoque comme
morat, qučd Clerici jam nec capillos tonderent,
nec barbam raderent. Ubi, Ne Clerici comam bar
bamve mutriamt ? Gerfom. Tom. 1. p. 1o6. Ex adver
fo autem Petrus Damiani expoftùlabat , quòd Cle
rici è laicis jam internofcerentur, non morum .
ſanctitate, ſed barba raſura. Ut eor à ſacularibus
barbiraffwm quidem dividat , fed a£tio mom difcernat.
Et alibi narrans quo faßidiò effent Epifcopi Pref.
byterique apud laicos : Presbyterum vel Epifcopum
# profpiciunt, barbirafor fe videre fatentur. L.I.
Epiſt. 1 1.
Similiter & Bernardus corruptiffimos hæretico
IX. De Tonfura Polonorum.
X. Imvalefcemtibus Romanis & Cbriftianis legi
bur , illa Borealium gentium comfuetudines exole
Twertzºt -
I. UO funt Gra-cis Tonſurae genera 3 altera
eft quam confert tenellis püeris Presbyter
cum vefte nigra, quæ ad Clericatùm magis dcfti
matio forfan eft, quàm Clericatùs ipfa profe£fio
Unde nec his pueris ita tonfis jam ulla fit accef
fio novae poteftatis. Altera eft, quam cQnfert po
ßea Epiféopus, & quae non divellitur ab Ordine
Le&orum.” Jam non femel diximus , ut exarferit
Nicaena. II. Synodus in eos, qui priore tantùm
tonſura donati, necdum ſecundam confecuti , in
Ecclefia legendi munus & Lećiorum officium teme
rè ufurpaverant. Attulimus & Balfamonis inter
pretatiónem; nec praeteriit nos, quod idem Bal
famon adnotavit non femel, illos quoque qui pri9
re Tonfura tantùm initiati ùtcumque fuerant , in
numero Clericorum recenfitos fuiffe , & hos fuiffe
verè fimpìicis Tonfurae Clericos , Ordinum etiam
minorum prorfus expertes. -

fnm , ipforumque Cleri mores defcribens, Clerici
ac Sacerdotes , Ecclefiis populifque reliétis , imtonff ó"
barhati apud eor imter textorer &• textrices plerumque
invemti fumt. Ser.67. in Cam. Et Nicetas Choniates
agens de Thoma Conftantinopolitanae urbis Patriar
cha Latino, Mali, ita raff, tut quemadmodum im im
puberi puero mullum pili vefligium cermeretur. Rai
mal amm. 1 1o6. m.6. Authore Calchondilo, Itali &r
Occidentale, pene omnes barbam radunt. De Reb. Turc.
Refert Matthaeus Paris, Im Prol. Vuillelmi qui An
gliam fubcgit , exercitum, turmam Presbytero
rum viſum efſe exploratoribus adverſariorum, quod
rafo prorfus efTent mento: Omner exercitās illius mi
diter Presbyteros videri , eo quòd faciem totam cum
vtroque labro rafam baberemt . Vuillclmi Andegavenfis
II. Ex hoc eodemi Canone Nicaenae II. Synodi ,
ne Monachali quidem Tonfura datur poteftas le
gendi Scripturas in Ecclefia. Hoc ipfum in Mona
|cbi, fervandum cenfuimur. Quòd autem hoc Ca
none permittantur Abbates Presbyteri ordinare Le
&ore§, id Pontificia authoritate confirmavit , & in
novum Canonicum jus propagavit Innocentius HI.
Ea enim de re percontatus eum fuerat Arghiepifco
pus Rotomagenfis : Cum laici ad Monaferia con
volantes, à ſuis Abhatibus tonſurentur , requiſſti ,
an Clericatîr ordo in tomfura hujuſmodi conferatur ?
Refponfum eft autem à Pontifice , ea tonfura con
ferri ab Abbatibus Clericatum, fi cautiones à Ni
cgna II. Synodo præfinita: fervarentur. Sym. Ro
ѓот. p.2о1- -

NOn
º
35o 'Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
Non abs re fane hic fuerit obfervaffe , juxta
Scriptores aliquos, ita primùm fanétiffimo viro
Francifco, florentiffimi Ordinis Inftitntori placuif.
fe, ut Pafloritia vefte, & promiffis capillis gre
gales fui elent; at Bonaventurain veftes illas abje
3ìffe, & tonfuram cujufmodi nunc gerunt, præ
ſcripſiſſe. Hiſt. Univ. Pariſ, tom. 3. p. 362. At fa
bellæ huic adverfatur Bonaventura ipfe , confir
matque ab Innocentio III. poft approbatam Fran
cifci Regulam , laicis ipfis ejus Inftituti Fratribus
impofitaim fuiffe farcinam promulgandae poeniten
tia: ad fidelium vulgus, additumque præceptum ,
ut minufculas geftarent coronas , quibus major ip
fis & authoritas & libertas in adminitratione ver
hi divini conciliaretur. Approbavit Regulam , de
dit de poemitentia predicanda mandatum , 6r lairis
fratribur omnibur , qui fervum Dei fuerant comita
zi ; fecit coronat parvular fieri , at verbum Dei
Jiberè pr«dicarent. Legenda S. Framc. c. 3. Nunc qua
ſi è diverticulo ad Eccleſiam Grecam nos refera
ImtlՏ- -
III. Simeon Archiepifcopus Theffalonicenfis, De
faer. ordin. c.2., defcribens ordinationes Graco
irum, & initium ducens à Le&oribus, nigram pri
mo veftem ab Epifcopo benedici memorat , eaque
indui novum Clericum ; tum ipfummet ab Epifco
po ter benedici figno crucis , & in formam crucis
incidi capitis crines: Tondet Epifcopus capillor ca
pitis ejus im figuram crucir. Ibid. c. 1. Denique •
poflquam manus impQfuit , & orationem fuper no
va tonfura effudit, jubet legi ab eo caput Epifto
Harum Paulinarum , fi ordinatus fit Le&or ; aut
Pſalmum Davidicum, ſi Cantor. Tum iſte ſeu Le
&tor, feu Cantor omnes pene minorum ordinum
fun&iones exercet; præfertim poftquam fublatum
eft officium Deputati , vel Acolythi, quo dona
bantur ante munere , quàm Le&ores crearentur.
Supervacaneum autem fuerit hîc expendere fcru
pulofiùs , tonfura hac Epifcopali, an collato Le
&toris Ordine conftituantur Clerici apud Græcos,
cum ea nunquam à fe divellantur . Eucbol. Goart.
p.149. Clericos hîc yoco veriffimos, non illos quafi
praeluforios , qui fimplicis tonfurae dici poterànt,
& ne tonfurae quidem Epifcopalis . Non ininorau
tem concentus fuit Graecorum Latinorumque in.
corona, quam in tonſura. Sub Joanne XXII. an
no 133o. auditum eft Georgianos inter Chrißianas
Orientis Sectas diverſiſſimas non inglorios, con
fuetudines coluiffe valde miras & fingulares, 8z
hanc præ cæteris , quòd Clerici eorum rotunda? ba.
berent coromas , laiei verò quadratas . Ita refert
Bzovius, am. 1330. m.57.
IV. Non fuit ergo offenfioni Græcis, nifi mos
radendae barbae apud Latinos perwagatiffimus. Jam
tetigimus quae ea de re Photii tempore certamina
prælufà fìnt : Rccaluit pugna faeculo XI. & in ipfà
maximè efferbuit difputatione inter Humbertim
Cardinalem & Grgcos Latinæ Ecclefiae crimina
torcs. Conftantinopoli habita. Eò eruperat impo.
tens, fui Graegorum infania in re ufqué adeo ai5i.
traria & verfatili , immo & poene frivola, ut La.
tings fua communione arcerent. capillo, cajjti, &.
barba nutrientes ipf, eos qui comam tondent , Gr
fecundùm inftitutionem Romam « Ecclefi« barba, ',…
dumt , in communione non recipiunt. Baron. an. 1o54.
m. 24• Petrus Patriarcha Antiochenus Romanæ íá
clcfiae partes hic fibi defenfandas fufcepit, fcripfit.
que vehementifimas literas ad Michaelem Cern
Jarium. Patriarchan Conſtantinopolitanum , qui
conſopitas has lites exfufcitarat , ut eum commio
蠶 capitis fui raderent,
- gio anteferrent diademati , &
fi,m£ra effet ea cffigies ejiiS, qua Pagani Petrum
ម្ល៉េះ » "dendumque propinaſſe ſe poſſe ſpera
V*; poſſe pari & Latinos jure barbam fade
re, quòd ea quoque contumelia Petruma Ethnici af
fecerint , quæ illi tamen in fummum vertit decus.
Nor etemim etiam coromam im capite geftamur, pro
vemeratione proculdubio Primcipit Apofolorum Pe
tri , fuper quem Dei Ecclefia eft fuperadificata. Qgod
emiwn impii illi ad comtumeliam illiur San£fi exco
gitaverunt , bo* mo* piè ad gloriam &• bomorem ip
/íur facimur. Romami quidem barbam radenter. Ibid.
m.41. Illis ipfis rationibus Petrus Blefenfis facros
hos ritus illuminavit. In C. 1. Job.
V. Mirum eft Græcos homines cum primis acu
tos , & magno ingenio praeditos, pro re nihili
tandiu litigare, & tam pertinaciter altercari po
tuiffe , quo nihil à ratione cogitari poteft alienius.
Tempore etiam Concilii Florentini erupit rurfum
haec diffidii flamma. At Gennadius poftea Con
ftantinopolitanus Patriarcha Concilii hujus apolo
giam texens, exprobravit jure optimo Graecis com
vitiorum & querelarum ejufmodi inanitatem : quin
ex adverfo eos admonuit vel apud ipfos in con
feſſo eſſe, per purgatiſſimam & labis expertem pror
fus effe Lâtinorum tam do&rinam , quàm difcipli
nam , cum ne ullos quidem fufpicari potuerint nae
vos , nifi in rebus iftiufmodi natura fua innoxiis &
indifferentibus. Romamum tantum Pontificem repre
bemdere vultis , Qgare ? Qgia Latimur & barbam
radit , atque quartâ feria & parafreve oleum ac pi
fcer comedit , Et infrà : Non quia peccator e/?, refu
gitis ei obedire, fed quia Latinus eff, & barbam tom
det . Gennad. Expof pro Con. Floren. c.5. In Conct
lio Lateranenfi , fub Leone X. anno 1 5 1 4. , Setf.
4. c. 1 3. Gnefnenfis Archiepifcopus catalogum exhi
buit errorum inter Ruthenos & Mofchovitas re
ceptiffimorum, & Græcis è fontibus hauftorum,
quios inter & haec leguntur : Dicunt Chrifti fiàeles
peccare mortaliter, quòd barbas radant & manducant
fuffocata , Çãºc. Rainald. m.82.
VI. Gradum faciam ad laicos utriufque Eccle
fíæ, ubi primùm hæc obiter adnotavero pauca.
Graeci Latinique Cleri difcrimina. 1. Quanquam
Graeci diftinguant , non tamen feparant unquam.
tonfuram à primo infimoque Minorum Ordinum •
Ita non eft quifquam inter eos perfe&tus Clericus ,
nifi qui Le&or fältem vel Cantor fit. Perfeétum di
xi Clericum ut ne confli&are ipfe mecum & cum
Balfamone , qui Clericos quafi úmbratiles quofdam
nobis fiiprà exhibuit : qui an adhuc in Orientali
Ecclefia fint ulli, haud ' fatis exploratum habeo.
Erant certè Balfamoni aevo, & eo tempore quòd
effluxerat à Concilio Nicæno II. 2. Quamvis in
ufu fint apud Graecos quatuor Ordinum minorum
noßrorum minifteria: éa tamen illi omnia promif
cuè folent demandare, vel Lećłoribus , vel Can
toribus, vel Subdiaconis , ut ex antedi&tis patct
& ex Tra&atu Simeonis Archiepifcopi Theffaloni
cenfis. 3. Subdiaconatus Græcis nondum emerfit ex
minorum Ordinum claffe , nnde & ex eodem Scrt
ptore, Cap. ro., ab Epifcopis confertur extra Sam
&uarium, ficut & Cantorum Le&orumque Ordines »
five officia. 4. Le&oris Cantorifque unus videtur
illis Ordo effe , cum eoruin ordinationis difcrimen
non aliud fit ex eodem Simeone , quàm quòd poft
quam ordinati funt, alter Epiftolas Pauli legere ,
alter Pfalmum canere jubeatur. Enimvero lcgcrc
vel decantare laudes divinas unum pene idemque
eft; & perfæpè canit Leélor, Cantor legit ; quim
& le&tioipfa cantus quidam verecundior eft , fictit &
cantus le&tio eft audacior. Alexandriae, tefte Augufti
no infrà laudando, ubi de cantu divinarum laudum cx
inftituto agebat, dubium erat an Le&or caneret, ycl
legeret Cantor , ufque adeo remiffa erat , & mode
flà canendi ratio. 5. Minùs religiofi fuere aut fcru
pulofi Graeci in tonfurae coronaeque geftation£;:
çuàm Latini. Quanquam enim aufpicarentur.illi
Clcricatum à comae tonfione, minùs tamcâ follici
L!
 Le Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.XLII.
ti erant poftea de illa comae brevitate retinenda ,
Nec eorüm vel Canones deinceps, vel Scriptores
tam anxiè , quàm apud Latinos invigilarunt, ut
corona conßantifîimè geftaretur, etfi id vulgò pro
fiterentur, 6. Sed eo certè Latinis fಿ.
Graeci, quòd non ita apud eos, uti apud nos, Be
neficia'& dignitates Écclefiae impune invafere •
Clerici minores, vel fimplicis etiam tonfurae Cle
rici ; quanquam lacertos quandoque & ipfa Lati
norum Ecclefia exeruerit , üt hoc à fe dedecus pro
pulfaret , ut infrà docebimus , gis, Majorum imffituto, atque more mobilitar promif
vII. Ad Laicos nunc defleétenda gratio eft , in ja cafarie comtimebatur. L.3. e. 14. Et alibi fub Re
quos aurea femper aliqua fanctitatis à Cleri mori [ge Vamba : Rex pomere cafariem , qua nobilitatis
bus afperfa eft ; ficut & ex e9rum pietate quand0 infigme comtinebatur, &• decalvari fatis habuit · L.6.
ue rubor aliquis pudorque incutitur Clericis di c, 13. Referente Ditmaro cum Romam ſolemni pom
£iplinae fanéìióris incuriofis, Concilium Rotoma pa iniret Henricus Imperator anno 1ο14. fex illum
gehfc anni 1o96. vetuit ne vel Laici ipfi crincs ul circumſtabant Senatores, quorum ſex raſ barba,
tra modum promitterent , utquc alioqui ingreffu
Eccleſiæ & ſepultura Eccleſiaſtica arcerentur. Nul
lus homo comam nutriat, ſed ſit tonſus , ſîeut decet
Chriffiamum. Alioquim à limimibus Samëta Matri*
Fcclefi« fequeffrabitur, mec Sacerdor aliquis divinum
ei officium faciet, vel ejus fepultura intererit , Can.6.
Idem de capillorum modo fanxit Concilium Londi
nenfeanni 1 iov. edixitque, ut oculi paterent femper
aurefque: Ut criner /íc tomdeantur, ut pars aurium ap
pareat , &* oculi *mom tegantur , Cam.* 3. Author éft
Anfelmus ipfe Cantuarienfis Archiepifcopus in hoc
«Concilio ingreffu Ecclefiae prohibitos effe , qui fluen
tes crinium jubas refecare abnuerent : De his qui
tomderi molumt , diétum e/? , ut Ecclefiam mom ingre
derentwr ; mom tamem pr«ceptum eß , ut fí ingrederem
turs ceſſarent Sacerdotes: ſed tantùm annunciarent
illiar, quia contra Dewm , ó* ad dammationem fuam
sing*rediumtur. L.3. Ep.61. Narrat Eadmerus Anfel
mum diu & vehementifime detonuife inter con
cionandum in hanc capillitii luxuriem ; plures in
de poenitentia fubjecife die Cinerum , expiatio
ne ícelerum & folemni abfolutione fufpendiffe, qui
comnam non detondiffent. A^ gimerum fufeeptione, &*
à fus abſolutionis fuſceptione fufpendit: Hiſt. Nov.
i,i. & 4. Et idem tamen fcriptor teftificatur poft
Anfelmi obitutn infanam eam magis magifque per
crebuiffe licentiam ,
Qgid verò Conciliorum Patres extimularit, ut
vehementiùs hanc mollitiem Laicorum comae fuae
& vcftium infania quadam ocupatorum infeétaren
tur, aperit Ordericus Vitalis, Ann. 1089 pag,681.
scrip. Normam. Narrat enim extin&o Gregorio VII.
Papa, Vuillelmo item Angliae Domitore, aliifque
nohnulifque Principibus qui religione claruerant,
hinc demiigrantibus, paffim fideles delapfos effe in
Jafciviam quandam veftium criniumque inauditam
haćtenus, & corruptelæ morum defparatiffimæ te
ftem , Ut enim poenitentes falutarem trißitiam &
moerorem de facinoribus ſuis promiſſa coma bar
baque teßificabantur : ita ex adverfo hi ipfis poe
nitentiae inftrumentis abutebantur ad probrofiffimae
molliffimaeque vit£ delicias. Faemimeam mumc mol
ditiem petulam, juventur ampleciitur , mutriumt co
mas , ut meretricer. Olim pœnitentes , &• capti , ó*
peregrini ufualiter intonf eramt , longafque barbas
gestabant, indicioque talipænitentiam pratendebant.
Nunc verò penè univerfi populares criniti funt, ór
barbatuli , palam manifeftanter fpecimine tali , quod
fordibus libidinis gaudemt , &c. Quin & apud eun
dem fcriptorem , An. 1 1 o4. pag.8i6. Epifcopus Sa
gienfis coram ipfo Angliae Rege inflammatiffima .
oratione invehitur in haec eadem effeminatae mul
titudinis vitia. Ommer fœmimeo more criniti effis ,
quod non decet vos , qui ad fimilitudinem Dei fa
£fi effir , @r virili robore perfrui dehetir. Paulus ait :
Vir ß comam nutriat, ignominia eft illi , &c. Roma
º mi Pontificer, aliique Antiffiter temerariam ufurpa
*ionem 'in Synodis fui, ex authoritate divina comdem
:
35I
maverumt , &c. Ecce fquallorem poenitentia comver
terumt im exercitium luxuria . Quod hîc habetur de
Pontificibus & Conciliis , verifimile eft ad Concilium
Claromontanum, eique praefidentem Urbanum II,
referri debere, cujus intercidere Canones non pau
ci, ex quibus tamen antè fuos expromp(erat Con
cilium Rotomagenſe paulò ſuprà laudatum.
VIII, Hifpani quidem Nobiles olim à plebe •
prolixa cafarie difcernebantur ,,tele Mariana, cu
jus haec funt verba de temporibus Leuvilgidi Re
alii prolixa myftace incedebamt. Barom. 4n;ior 4• m. 1
Prolixior illa caefaries, qua vetufta Vifigothorum
Nobilium turba infigniebatur , non aliunde mana
bat , quàm ex antiquiffima eorum patriaque con
fuetúdine, antequami ex Borealibus traétibus in
mitioris foli Provincias exundarent. Idem prorfus
de Francorum antiqua nobilitate fentiendum. Ubi
Romani Imperii coélum morefque paulatim Septen
trionales hae gentes fubiere, Romanifque tandcm
& poftremò êhrißianis infuevere legibüs, abje£ta
illa'lafcivientis capilli fuperfiuitate, ad inftar Cle
ri, & ad modeftián fin minùs eandem, certè pro
×imam fefe accomodavere. Exhibet nobis Rade
vicus in Friderico Imperatore I. imaginem lucu
lentifTimam, non magis fere Romani Imperatoris ,
quàm Pontificis. Tantùm,fe modeftiae pudorifque
infuderat à Chriftianis legibus Imperio & Impcra
tori ipfi, ad cujiis fe exemplum componebant no
biles viri omnes. Aures vix fuperjacemtibu* crimi
bur operiuntur, tomfore, pro reveremtia imperii , pilos
capitis r genarumafidua fuecifone curtante · Rade
vicut L. 1. de geftis Frideric. c,76,
Illud certè `quod Perfici Oratores Romae fub Pio
II. vifi funt tefte Gobelino , co pene barbae & co
mae fchemate , quo noßrates Monachi , non. video
unde profe&um fit, nifi ex ea levitate & incon
fìantiâ, quae & hominibus & rebus iftiufinodi plu
rima ineft. Hæc funt porro Gobelini verba : Per
fci Oratorer in more môftrorum Monacborum , ferva
ta capillorum parva eoroma , totum caput temfam ,
ejus qui ex Mefopotamia venit, pari modo » fed in
vertiíe fummo párvus mamipulus vifebatur , quemad
modum'Gentilei geftaffe famimer in pileo ferunt • Go
belinus. L.5.p.127. Raynal, ann.1460 m.1or: Sed
quod fuprà de Georgiánis relatum eft , ſuprà om
riem admirationem videtur effe : Geflatas nimirum
coronas à Clericis rotundas, à Laicis quadratas in
capillitio . - . . . .
Nec plura neceffe eft hic acervari , ad abfter
gendam'invidiam à Decreto CQncilii Turonenfis
ánni 1583. quo priftinæ authoritati redditus cft
Canon Trullanae Synodi adversùs eos, qui ornan
dae comæ immoderatiùs ftudebant , erantque caete
ris fidelibus offendiculo. ldeoque ex Concilii genera
lis Confiantinopolitani im Trullo habiti Decreto ‫ و‬، ex
eommunicationi fubjacere eor omnes diffimimur , qttf
capillos ad viventium detrimentum ftitè excogitati*
nexibur adornant, &• compomumt , & imfrmis ani
mir efcam ea ratiome ohjiciumt . Cap. $• -
IX. Ex hac ad Laicos digreffione in propriam •
noßri inftituti materiam revocabit nos menpgran
dum Polonicae Gentis exemplum , cui cum Bene
diâus IX. Pontifex Regem 'condonaret Cafimirum
Principem , Monaftici inftituti quod apud Clunia
cum profeffus erat, votis vinculifque abfolutum •
immò & Diaconatùs compedibus: viciffim P9lo
nos ipfos nonnullis Clericätus infignibus vel fubje
cit, vel decoravit. Expreffit enim ab eis, longio
1(CS

352. ' Vetus & nova Ecclefiæ Difciplinâ
res capillos, prifcae barbarici reliquias refecarent ;
feque attemperarent ad ufum & confuetudinem.
Provinciarum Occidentalium Romani Imperii , vi
delicet ad ufum illum Pauli Apoftoli præceptis
concinentem, comamque breviorem , quam ut au
res totas contegeret . Audi Longinum in Hiftoria
Polonica : Cafariem capitir & eomam barbaro more
mam mutrire , fed auribus patemtibus , inftar religio
forum Latinarum matiomum tonfuratum caput geffare.
38aron. amm. Io41. m 1 1. Dicemus infrà , ut & Stolam
deferri ab eis jufferit, feftis diebus folemnioribus,
X. Satis haec funt fuperque, ut ne amplius am
bigat quis, quin immoderata capillorum prolixi
tas ortum duxerit à barbaris inconditifque genti
hus, quae ex SeptentrioRe in Italiam, Hifpaniam,
Gallias, & in Angliam conferto agmine inunda
runt; ubi à Romanis excultae , & Chriftianis po
ftea ac coeleftibus documentis inftitutae , feritatem
fuam exuerunt , & fuperfluas crinium ineptias abje
cerunt : naturæ jam vocem, & Pauli praecepta na
turae confentanea , audire & fequi edoétæ , Tonfu
ra Clericorum haec ipfa initio fuit fuperfluitatis
fuga , & comae modeftia fidelibus omnibus com
munis cui deinde acceffit , feu preffiùs tonfa coro
na .. feu rafa , propter eas rationes , quae fupe
rioribus capitibus afperfæ funt.
:‫ ملام‬:‫ إمام‬:‫مام‬:‫ الإمام الأمامي‬:‫مالم منه‬34 ‫متم‬#3 ‫مامإلا‬8‫مؤ‬%‫م‬38‫مالم‬:‫متم‬38 ‫تمام الإعلامي‬
IDe Clericorum veftibus Civilibus
& Sacris.
C A PUT XLIII. P. 1. L. r. c. 31.
De Veſte Civili Clericorum in Occi
dente per priora ſaccula quinque.
I. Vitio vertit Cxleftimur Papa Epifcopi, Gallica
*ir , quàd veftes Momachorum affe£tarent, &• mom fœ
lir moribur virtutibuſque à Laieis fecernerentur.
II. Ea veßium mutatio im Epifcopo, Gall;« imve
£}a fuerat ab Epifcopi, ex Momaßico Ordine cooptat;,.
III. Proditum eſt à Salviano Monachos ludibrio
fuiffe , ob veftium infolemtiam : quod Clero mimina
congruebat .
IV. Epiftola Pontificum illius avi Decretaler offi
ria inculcant Clericorum omnia, de veffe eorum.
.filent ,
V. Concilio Carthaginem/? IV. fola vefl;um prácipi
tur mode/tia.
VI. Argumenta alia ex Hieronymo &• Juliano Po
mario. De veſte Monaſtica. In quo tum effet Cleri
corum im veftibus imtemperamtia.
VII. De Clericorum Gr Momachorum vef?;bur.
VIII· Pelagiamorum ea im re feveritas inmodicaL
Hieronymo mom probatur.
IX. Qgir ille habitus Religionis , quo imdutus
wf Beatus Germamur, cum fatfur ef? Clericur.
X. Veſtir Monaſtica . Pr&fulum Gallicamorum pars
magna eo tempore propofitum Monacbi cum Epijcopi
dignitate jungebat .
£I: Q%äm aqua , quàm confemtamea rationi ca
deftimi Papa Conflitutio, quanquàm illi minà, pa
wuerint Epifcopi Galliarum.
XI!. Quàm reâè , quàm prudenter eo tempore non
Þaruerunt .
XIII· Qgäm meceßarium , ut exemplo tum cater;,
Effent Epifcopi , in eontemmenda inani gloria faculi.
3{1/. Hue accedit, quod communem cum clero fuo
&itam plerique agerent.
<&% Ejus rei exempla alia. In Fulgentio primen.
2(VI. XVII· Item in Augu/lino & Cypriano . Ex
-
;
quo & Tertulliano res eadem iterum oftenditur.
XVIII. Eorum qu& dičta funt breve compendium •
I. D' Fficaciffimo hoc jam diximus argumento ef
fici poffe, nullos per quinque priora fæcu
la fuiffe Clericos, nullo Ördine, nullo Officio, fo
la Cleri vefte confpicuos: quòd nimirum toto illo
faeculorum decurfu nulla peculiaris Clericorum &
propria civilis effet veftis, eòque non poffent fola
vefte fecerni à laicis . Id nunc inviétiffimis extun
dendum eft argumentis. Ab eo certè exordiar, à
quo nullum fit effugium . Anno 418. fcripfit _ad
Ëpifcopos Viennenfis & Narbonenfis Provinciae Cae
leftinus Papa, ut novum illum qui fenfim invale
fcebat morem, reprehenderet, quo Clerici pro Tu
nica & Toga Romana, qui comimunis erat & ipfis
& laicis habitus , pallio ac cingulo utebantur. Do
cet illos Caeleftinus non juxta Tliterae corticem fe
qui eos debere, quod in Evangelio praecipitur
de cingendis renibus : diſtare eos debere à ſaecu
laribus, non vefte, fed morum fanétimonia: de
nique novellis ſuperſtitionibus adulterandam non
eſſe diſciplinam, quam ſanctiſſimi tot haétenus Epi
fcopi excoluere. Didicimur quofdam Domimi Sacer
doter, fuperftitiofo potiès cultui infervire, quåmmen
tir vel fidei puritati, Ami£ti pallio & lumbit pracim•
£fi , credunt fe Scripturæ fidem , mom per fpiritum ,
º fed per literam completuror. Nam ß ad hoc ifta pra
eepta funt , ut taliter fervaremtur , cur momfiunt pariter
quæ fequumtur, ut lucerma ardentes in manibus un*
çum baculo temeamtur. Addit amorem caftitatis infi
nuari infigique animis per haec Evangelica praecepta :
Habent fuum ifta ”” , &re. Monet quo ſejun
gendus & internocendus fit Clerus à populo: Df
cermempli à plebe , vel cæterir fumus , do£trima , nop
vefte : memtis puritate , mom cultu. Quibus verbis
palam fit, nec coma, nec veſte Clericos à laicis
difcretos fuiffe. Illam denique confuetudinem de
teftatur, non tantùm ut fupérftitionis quidpiam re
dolentem , fed ut prioribus Epifcopis fanétiffimifque
Patribus contumeliofam . Unde hic habitur in Ec
clefiis Gallicamir , ut tot ammorum tamtorumque Pon
tificum in alterum babitum confuetudo vertatur , &c.
Nam f imcipiamus fudere movitati, traditum mobis
d Patribur ordinem calcabimur, ut locum fuperva
cuir fuperf#itionibuf faciamur .
II. Id ortum à Monachis habuiffe ad Epifcopa
tum affumptis eadem Epißola docet idem Ponti
fex : Nom mirum fi contra Ecclefiafticum morem fa
ciumt, qui im Ecclefia mom creverunt : fed alio ve
miemter itimere , fecum hac im Ecclefiam , qua in alias
converfatione habuerant, intulerunt . Addit inufi
tatas has veſtes tolerari fortaſe poſſe in Mona
chis , & in defertis locis; at ufurpari ab Epifco
pis citra fui ac fuperiorum Pontificum condemna
tionem non poffe. Habeamt tamen ºffum forfitan
cultum, morem potiùr quàm rationem fequenter, qui
remotioribus babitant locis, & precul à cateris de
gunt . Unde fie habitui in Ecclefii Gallicanii , cre.
His tandem verbis finem facit: mom eft imponeu
dum oculis , fed mentibus infundem da pracepta funt.
III. Dictum eſt ſuperiùs à Salviano, plebi Mo
nachos execrationi primò fuiffe , fi quando vide
rentur in urbibus majoribus palliatì , &• recifir
ufque ad cutem comarum jubir. Qui idem ipfe rur
fus alibi Monachum vitae remifforis & folo habi
tu Monachum fic alloquitur: Licèt religionem ve
Jtibus fimuler, licèt fidem cingulo afferaf, licèt fan
ftitatem pallio mentiarir. Ad Ecclef Cath. l.4. Cum
crgo Monachos carnalium hominum oculis ea ve
ftium ratio defpicabiles faceret , illam profe&o fe
qui non poteränt Clerici , quibus propofitum eft
hoc,. ut omnium fibi concilient aniorém , omnes
lucrifaciant. Eodem habitu Monachi nobis à Pau
lino ſuprà exhibebantur : veſte ſuccinti, ſagulis
falt
 De Beneficiis, Part. I. Lib.II. Cap.XLIII.
palliati. Epiß.7. Quin & ipfe amabat inde ab ho
fninibus contemni Paulinus: Hujufmodi bomimum
c%• vultur , &• habitur , &• odor maufeam illir facit,
quibus odor mortis eft , in odorem vit« . Epift. 1o.
Gratias agit alibi ob miffam fibi profeffioni Mona
fticae congruam veftem : Pallia camelorum pilis
`texta. Remittitque ipfe tunicam de temero agnorum
vellere contextam. Vide quae habet Caffianus de
cingulis caeterifque veftibus Monachorum. De habi
tu Monac. l. 3. c. 1. &'c. Hunc habitum facilè intel
liges ab inftituto Cleri, & præfertim Epifcoporum
mirum quantum abhorrere.
IV. Rem propofitam aliunde approbo. Obfervat munt ſumma veſtigia. Tales cum videris, ſponſor
in Epiftola quadam fua Siricius , Ep. 1. c.9. 1o. , id magis exiftimator , quàm Clericor. Ad Euffocb. de cu
que diligentia incredibili , quae fint officia omnia Jtodia vergim.
& qui gradus eorum qui fe Clericatui mancipant , · VII. Longè alia ab his fuere in Nepotiano com
Haec Epiftola fupcriùs à nobis expenfa non femel verfionis ipfa primordia. Mutavit enim ille qui
eft , omnia ibi obfervata funt quæ ad Clerico
rum munia, virtutefque & officia pertinent; at
de eorum tonfura & vefte peculiari altum filentium.
Et ſane cum conjugari eos ſinat infra Diacomatum,
verifimile non eft eos in alia tunc fuiffe vefte , quàm
quae in laicis eſſet modeſtiſſima. De Virginum ha
bitu alicubi loquitur Leo: Puellæ quæ virginitatis
propofítum atque habitum fufceperumt. Epift.91. c. 13.
At de proprio Clericorum habitu nec ipfe , nec ve
terum quifquam Pontificum eft locutus.
V. De iis quae pertinerent ad Clericorum offi
ciumn, Concilium Carthagifienfe IV. nihil omifit.
Ήim-c & modefto illos effe habitu , modeftis uti
præcipit calceamentis. Id quod fatis eft ut perfua
fum habeas Clericos à laicis non colore veftium ,
aut pretio, aut forma diftare ulla juffos effe , fed
ſingulari tantûm modeſtia , quae alieniſſima ſit à
cultu hominum ornatiore, hoc eft, inaniore, Cle
ricur profefonem fuam 6 in habitu 3, in ineefu
probet : &• nec veflibur , mee calceamemtis decorem
quaerat . Cam. 43. In inceffu perinde , ut in habitu
nihil confeétari, nihil ftudiofiùs exquirere debet
Clericus, nifi ut ne quid nifi modcftam fimplicita
tem pra fe ferat.
Vi. Defcribit Julianus Pomerius , quos videtur
laudatus Canon reprehendiffe ; Taceo de illis qui
undante lapfabundi corporir motu, defluentibus in
talor veßimentir ince dumt , &* vagis laterum flexi
bur quodammodo flu£tuantes , &'c. De vita Contem.
l. v. c.4. Scilicet id unum in Clericorum habitu re
prehendi poterat tum , cum graves & honeftiffimi
viri quique vefte uterentur longiore: nec eorum
aliter virtutem elucere fas erat , quàm fimplicita
te veftium & modeftia fingulari . Idem docet Hie
ronymus : Si Leftor , fi Acolythur , fi Pfalter te , purpurar Senatorum , furva tumira pullatur ince
fequitur , mom ormentur vefte , fed moribut ; nec ca
lamniftro crifpemt eomar , fed pudicitiam habitu pol
liceantur . Infra illud etiam innuit , necdum prae
ceptum fuiffe Clericis, ut pulla uterentur vefte ;
quin & ea uti dehortatur , non aliter quàm ea que
plendore fuo conpicua fit. Vetes pullar aque de
•vita ut candidat , ornatur ut forder pari modo fu
giendi fumt : quia alterum divitiar, alterum glo
riam redolet . Albicans ille veftium fplendor ho
minum erat delicatiorum. At puella veftis Mona
º
chorum & Pœnitentium ; ut fi quis ea uteretur è
junioribus Clericis, nonnifi ex fucata humilitate
profeétum id videretur. Hortatur Hieronymus ut
º medium teneant , nec fingulare quidquam habeant,
º*
nifi auream illam mediocritatemh, ih qua fingula
re fit nihil . Ne id quidem probat, ut ami&u li
neo abftineant , nifi reliqua pietas & Evangelicae
paupertatis amor , & carnalium deliciarum fuga ei
propoſito reſpondeat. Non abſque ami tu lineo in
cedere , fed pretium vefftum linearum mom habere ,
daudabile eß. Alioqui ridiculum &• plenum dedeco
.
º
º
vir eß , referto marfupio, quòd fudarium orariuma
gue mom babeas , gloriari. Im Michaam c. 3. His adde
ZToт. І.
353
quæ alibi habet : Qgid prodeß eirea collum ad ab
£ergendor fudorer linteolum mom babere ? quid ju
vat effe momchitomat , &• praferre habitu pauperta
tem , eum marfupium moftrum univerfa pauperum.
turha fufpiret ? Ecce rurfum quibus ille eos tibi
gepingat coloribus alio. loco, qui pretiofis vefti
bus & intortis capillis perſpicuum omnibus facie
bant, quid vanitatis in animo gererent, & quàm
malè eſſent affecti: Omnis his cura de veſtibus,ſi
bene oleant ; ſi pes lawa pelle non folleat. Crines
calamißri veßigio rotantur, digiti annulis radiamt :
&* me plamta* bumidior via fpargat , vix impri
dem veftem, fed hačtenus tantúm ut modeftiorem
indueret , Provinciae fuae confuetudini confenta
meam , & à munditiis atque à fordibus ex equo ab
horrentem: Balteo pofito mutatoque habitu , quid
quid caftremfis peculii fuit , im pauperes erogavit.
Excepta vili tumica, &• operimento pari , quo te
£fo tantùm corpore frigur excluderet , nibil fibi am
plius refervavit. Cultur ipfe Provimcia morem fe
quem* , nec munditiir, mec fordibus motabilis erat.
Im Epitaph. Nepotiami.
Et haec quidem de Clericis Hieronymus. Mona
chis autem aptare videtur ille viliorem & pauper
tati magis concinentem veftem, & quae tum faecu
larium contemptui eos objiciat, tum quanto eis
contemptui faftidioque fit farculum , prodat. Së
Monachus effe vir , fordida veßes camdida memtis
indicia funt. Vili* tumica comtemptum faculi pro
bet ; ita dumtaxat me animus tumeat ; babitur fer
moque diffentiant . Sic ille ad Rufticum Monachum.
At ad Marcellam de Aſella ſcribens, Tunicam fu
feiorem induta . Et ad Euftochium : Vefir mec fa
tir munda, nec fordida, é nulla diverfitate no
tabilis, ne ad te obviam pratereuntium turba con
ſiſtat , 6 digito monſtreris. Et ad Marcellam de
Blaefilla loquens vidua : Ve£tis fufrior, pulla tumi
ea, minùs cum bumi jacuerit fordidatur , forcus vi
lior, cingulum laneum , córe. Ad Pammachium au
tem de obitu Paulinæ agens , abunde declarat quamr
optatum eſſe t Monachis , ut veſtium vilitate car
nalium in fe convitia & contumelias excitarent:
quod alienum prorfus fuiffet à Clericorum inftitu
to , qui exafpèrare in fe eos non debent , quo
rum tra&are ac depellere morbos animi profiten
tur. Quis hoc crederet ut Confulum pronepor, inte*
deret , ó* mon erubefceret oculor fodalium , ut de
ridemter fe derideret ? Ef? confufio , quæ ducit ad
mortem , ó* eß confufio , quæ ducit ad vitam . Pri
ma virtur ef? Monacbi comtemnere hominum judi
cia , & femper Apoftoli recordari dicentir ; Si adhuc
hominibus placerem , Cbriffi fervus nom effem .
VIII. Praeter aequi re&ique modum eve&ti funt
Pelagiani , & infenfo in eos fuit animo Hierony
mus, cum carperetur ab eis ipfa veftium modefta
fimplicitas, & neceffaria mundities : audi quid in
illos regeret Hieronymus : Adjungit gloriam ve
Јtium or ornamentorum Deo efe contrariam . Que
funt , rogo, imimicitia contra Deum , fi tunicam.
habuero, mundiorem : fí Epifeopus Presbyter , 6r. Dia
comur &• reliquur ordo Ecclefiafticus in admimiftra
tione ſacrificiorum candida veſte proceſſerint ? Cave
te Clerici , cavet e Monacbi , Vidua , Ó* Virgine* ,
periclitamimi, mifi fòrdidas vos atque pannofa* vul
gur afpexerit. L. 1. adver. Pelag. Quibus verbis ed9
cemür legantioris quidem & fplendidioris aliquid
veftis fuiffe Clericis , & quæ unis illis competeret,
fed inter facra tantum & ad aras : idque fingulare
decus non aliud magis fuiffe , quàm candorem &
Уу ԱllԱIl
 354 rvetus & nova Ecclefiae Diſciplina
•nunditiem , quò Agni immaculati imago quædam
adumbrata oculis fubjeceretur . Cæterùm nulla.
prorfus lege aßringebantur Monachi, ut vefìium
informitate & fordibus odia in fe & dićteria çar
nalium concitarent : etſi factitatum ſit id à quibuſ
dan vehementiore quodan crucis & contumelia
artl II) at110rc *
IX. Neque verò negaverim apud Conftantium.
Presbyterum im vita San&i Germani Altifiodoren
£is Epifcopi , habitum religionis Germano tribui ab
Amatorc Epifcopo, cum Clericum illum fuceret ,
«Cafariem ejut capiti detrahenr , habitu religionir,
rejectis ſecularibus ornamentis, cum promotion is ho
>more imduit. Surius die Julii 3 1. At habitus ille •
religionis non aliud eft, quàm modeftior habitus,
Iifdem verbis in eundem fenfurn ufus eft Sidonins,
ubi nobis Maximum , hominem aulicum, qui Cleri
catui nomen dederat, exhibet ; Habitur verò, gra*
dus, pudor, color, ſermo religioſus - L 4. Ep. 24 Qgar
omnia nihil nifi fingularem modeftiam fonant.
X. Nec à veri tanea fpccie & fimilitudine aber
rabis, fi dicas hunc Religionis habitum non alium
cffe, quàm Monachalem. Sumitur enim plerumque
Religio pro ipfa Poenitentium ac Monachorum prQ
feffionc. Eo fenfu eam vocem ufurpat Salvianus ,
Sub ſpecie Religionis vitiis ſacularibus mancipati,
&c. Divini cultās habitum magir quàm a£tum exi
Jfim4nter , veßem tamtummodò exuere, non mentem •
IL. 5. De Gubernat. Dei , Ipfe orationis quae fequitur.
contcxtus declarat loqui de iis Salyianum, qui
cum e[fcnt graviffinis criminibus implicati, atque
adeo irregulares , & ad oinnem Ecclefiafticam di
gnitatein Ordinemque inepti, falfam tantün poe;
hitcntiam agerent. Itaque habitu Religionis , id
eft, Monaftico induerat Germanum Amator Epi
fcopus, quia tunc fan&iffimi quique Epifcopi cum
Epifcopali farcina Monaßicum etiam fubibant ju*
gum. Teftatum id facit de Beato Martino Seve
rus Sulpitius; Ubi Martinum in vefte hifpida , mi
gro pallio pendulo circumdatum viderunt , &c. Dial,
5. De vita Beati Martin. Et alio loco: Idem conflam
tiffîmè perfeverabat , qui priùr fuerat ; eadem , in
corde ejur humilitar , eadem in veßitu ejus vili*
tat erat ; atque ita plemur authoritatis & gratia ,
inplebat Epifcopi dignitatem , ut mom tamen propo
Jítum Monachi virtutemque defereret , L. de vit*. B.
AMartimi c.7, Palliuin iftud proprium erat Mona*
chorum , quos alibi v9cat 4gmima palliata. Epift,
3. Idem affirmat Sidonius de Faufto , qui ex Le
rinenii Monaterio ad Epifcopatum raptus, Mona
{ìicae prioris vitg teuorein conßantiffimè retinuit ;
ANihil ab Abbate mutatur per Sacerdotem: quippè
cum nova dignitatu obtentu , rigorem veteris di
yciplıma n9n relaxaverır . L-9. | Ep.3. Jbid, Ep.9. Neç
* fauftus folus tam aliena vitae inf}ituta inter fe mi
ra pietate conjunxit , tete codem Sidonio : Legi
voluminae tua , qu4 Rioch4tur Antifler & Moma
chui , atque iffiur mundi bir peregrinur , 8ritam*
mis tuis pro te report4t . L. 9. Ep. 9, - -
Quin & Germìnus 1pfe totâ vitæ fuæ ferie ei
favet explicationi , quam firmare fatagunus , Scri
ptoris ejus vit«;, &' habitùs ejus religiofi: Cum
primùm enim faéìus eft Epifcopus, Monafticum :
itatum duri flimunque victu & vestitu amplexus eft
inftitutum. Ex ea verò die , qua Sacerdotii fum
pfit exordium , nunquam panem frumenti , non zνί
Ínum , mom acetum , mom oleum , mon legumem , vel
falem accepit. Imdumentum cuculla & tunica im
2ifcretis fuere temporibu*. Nam neque hyeme a£
cefft adje£fio , neque e/tate levamen admiffum eff ,
quod utrumque tamdiu ufui fuit, mifi fortè dona
sum e/?, donee attritione nimia folveretur , cilicio
femper interius inharente. Surius die Julii 31. Que
apertiffima certè eft aufterioris Monachorum vitæ
çum Epifcopalibus functionibus confoederatio • Mor
|
;
tuo Germano, ecce quae fuerit veftium illius inter
eos partitio , qui pretiofis ab his exuviis collige
re fe poffe fperabant aliquas fan&itatis eminentif.
fimæ reliquias ; Cucullam cum imteriori cilicio Pe
trur Epifcopus ufurpavit. Sex verò Antiffitas , ut
aliquid monimenti ex ſucceſſione ſanctitatis acciper
remt , difrumpere quod fuper fuerat maluerunt ,
Unus Pallium , aliter cingulum accepit. Duo tuni.
c4m , duo fagulum diviferunt , Atque ita de fan
étitſimi Epiſcopi hæreditate pauperrima , multi
funt Epifcopi alii locupletati.
XI. Quæ de Martino , de San&o Faufio , de •
Riochato, de Germano modò dicta ſunt, apertè
docent plerofqtie in Gallia Epifcopos honori fibi
duxiffe maximo, Monachorum aufteriorem & ha
bitum & poenitentiam imitarentur, Tametfi autem
ex his quatuor tres fint è Monaßerio ad Sacerdo
tium affumpti, de Germano tamen nihil tale di
xeris. In eo enim habes non Epifcopum ejufino
di, qui cum eſſet in Monachorum & inſtituto &
habitu diu antè verfatus, eandem vitae rationem
in præcellentiffima dignitate retinuerit; fed hoini
nem nobiliffimum , qui ad Epifcopatum raptus po
tiùs quàm eve£tus, quod habet Religiofà profef
fio dürius & humilius, ftatim eß amplexatiis,
A` vero propc abeft , adversùs if}iufmodi fan&i.
fimos Epifcopos , eorumque aemulatores, fcriptam
effe Cxleftini EpiftQlam éam, qua caput iftud exorfi
fumus • Eas enim illi gerebant veftes , quæ Cælefti
no difplicebant, cingulum ,pallium, & iftiufmodi
alia, quæ funt propria Monachorum. Et certè ex
his , ut Pontifex obfervat, tres primi erant alie
nigenæ : Neque tamen propterea aliena habenda
eft, ut à ratione , aut ab Ecclefiæ legibus Ca:leftini
Epißola. Jam enim di&um eft fùprà, Monachorum
habitum & ludibrio & execrationi fuiffe plebi, cu
jus nondum affueverunt oculi tam decoris Chri
ſtianae humilitatis inſignibus. Conſtantino verö Im
peratore, aut non multò antè initium habuerat Mg:
haftica inftitutio, quo temporc perqnam rarò fùisilli
è latebris prodibant, in invias plerumque refugi
& abftrufi folitudines , Epifcopi ergo cum tr£Cen
tis admodum annis ante Monachos orbi illuxiffent ,
non erat cur antiquam veftium formam mutarent,
feque à Majoribus , & Coepifcopis ea noyitate quo
dainmodo alienarent, novüm fecuti inßitutumno
vam formam veftiuin , fanâam illam quidem, fèâ
vulgi oculis ingratam. Rem ergo generatim & uni
versè fi fpectes, nihil arquius quàm quod præcipit
Caeleftinus , fervari morein antiquum, nihil inno*
vari : iis uti veßibus, quibus ufi effent Majores ,
prifcique Epifcopi , noä cas certè affeâare, qua: -l
蠶 tibi conciliáre debeas, abs te abalienemt , £3
enique non oftentare in urbibus, quae funt foli
tudinis propria, & propter folitudinem inventa.
XII. . Qgoniam autein plerumque fit, ut qu£
generatim constituta funt, ea privatis & rebu: &
femporibus cedant : exißimarúnt fànétim Gallia
rum Praefules commiffuros fe nihil, quod Epifc9r
ali dignitati effet dedecori, fi eam pœnitentiæ &
umilitatis infignibus exornarent. De Afris tah:
tùm & Carthaginenfibus Salvianus loquitur ,. ubi
dicit Monachos à plebe fine execratione videri
vix poffe : idein pröfcétò diéìurus de Gallis, fi v€
rè dici potuiffet. Tantam fui admirationem Majti*
nus, exiftimationem tantam, tantum apud Gall9;
.
fibi amorem pepererat ut facilè hinc cönjicias, id
ab eo maximè perfe£tum effe, ut & Monachos &
Monachorum inftituta omnia fummo in hoaore-*
oinnes haberent. Erant ex ejus Monafterio affiim*
pti multi, multi ex Lerinenfi Epifcopi qui omncs
Monafticam poenitentiam & auteritatem cum Epi
fcopali munere & fàn&imonia copulaverant . Tan W.
tùm ergo abeft , ut Monachorumi vi&u & veftitu
:
arbitrarentur Galli dehoneftari Epifcopos, ut Mo
naChOS
 De Beneficiis, Part. I. Lib.II. cap.xLIII.
machos ipfos non poffent non fummo in pretio &
honore habere. Quin & Crefconius Epifcopus arbi
tratus eß in Breviario, c. 131. , Canonum idcirco
tantùm Caeleftinum vetuiffe , ne Clerici Monaftico
uterentur habitu, ne inde velut ex infigni quodam
gloriæ fuperbirent. Quarc & illud Decretum cum
eo Canone Concilii Gängrenfis conjunxit , qui eft
adversùs Monachos ex ipfo humilitatis habitu fu
355.
quemter mudir pedibur ambulabat. Cafulam pretiofam
*vel fuperbi coloris nec Momachor fuor babere permi
fit , mec ipfe habuit. Subtus cafulam wigello vel la
£iinio pallio circumdatur imcefft • !O!uando temperies
aeris imvitabat , folo paJlio imtra Momafterium eß
coopertur. Nec depoſito faltem cingulo fomnum pe
tivit • Im qua tunica dormiebat , im ipfa facrifica
bat, &c. -

perbientes: De his qui : pallio utumtur, `& idcirco XVI. Agebat & Auguftinus communem cum
fuperbiumt , A` cujus vel fufpicione vitii in confeffo Cleriсis fuis vitaun, nec ambigere quifauam jure
eft alieniffimos fuiffe Galliarum Epifcopos, de qui poteft, quin quam ipfe tenebat in veftibüs medio
bus hic agimus. -
critatem, eam à fuis curaret obfervari: ratus eos
XIII. Jam verò fi propter inaniorem pompam qui verè eſſent humiles, à nimia in cultu & dili
& luxum laicis non raro offendiculo funt Clerici gentia & negligentia aequabiliter alienos eſſe opor
Epifcopique , nemini dubium eft , quin ex adverfo tere. Vefljs ejus &• calceamemta ®* leéîualia ex mode-,
eos ad amorem fui & aemulationem provocet fin rato &* competemti habitu eramt , mec mitida mimium,
gularis pietas.& modeftia quædam eximia Cleri, mec abje£fa plurimùm : quia his plerumque vel ja£ta
cujus pompa in virtutum choro, cujus , gloria in re fe infolenter hommer folent, vel abjicere. Et in
contemnenda inani gloria fæculi tota eft. Exhibet feriùs: Cum ipfo femper Clerici una etiam domo ac
Hieronymus Epifcopum ex illis unum, in conqui memfa , fumptibufque commumibus alebantur &* vefiie
rendo corporis cultu, quàm in virtute,ex quave bamtur. Poffid. im vita Aug. c.21. 2. 5. Ita Praeful
- ra affluunt ornamenta, occupatiorem: Si quis Epi ſanétiſſimus, quae citato antè Canone in Concilio
: feopatum defiderat , bomum opus defiderat ; opus, non Carthaginenfi IV. ftatui curaverat , & obferva
dignitatem : baborem , mom delicias : opus per quod bu bat ipſe, & à Clericis ſuis jubebat obſervari . Nec
militate decrefcat, mom imtumefcat fafiigio, &c. Sunt tamen Poffidius , è quo prompta haec funt, in eo
4uidam ignoramtes memfuram fuam , &• tamta £oli habitu dicit fuiffe cum Clericis fuis Auguftinum,
ditati* ae vecordi«, ut in motu &• im inceffu , & in .quo uterentur Monachi. Nec enim unquam ipfe •
6abitu , &* im fermone eommumi , rifum fpeétamtibus quidem Monachus fuerat. Nam etfi Seminarium im
præbeamt : & quaß intelligenter, quid fit ornatur, quo cum Clericis vitam degebat , Monafterii nomi
eomaaunt fe , veftibur &• mumditiir corporis .& lau nie appellatum fit , & ab ipfo , & à Scriptoribus coae
tior** menf& epulas paramt : cum ommis ifiiufmodi or taneis: oftendam tamen infrà neminem unquam, ibi
»atar & cultus fordibus fœdior fit. Tom.z. Epiff. ad profe&um effe vitam Monafticam , tamen hufquam
Qceam. Si mollior ille & ornatior cultus jure Fide diligentiùs virtutes Monafticae excolerentur. Erat
lium animos offendebat, eoſdem è contrario recrea autem communis Auguftino & Clericis veftis line&.
bat illorum Epifcoporum afpe&us, qui Monachorum & Byrrus. Porro haec habet. Auguftinus ipfe alicubi e
& habitu & pietate fulgerént. Ejufmodi erat Hila Lamâ carnale aliquid, limum verò fpiritales figmifi
rius Epifcopus, Arelatenfis , de quo Scriptor ejus cat ; quia in ordine veftimentorum imteriora funt li
vitæ apud Surium ita habet : i Cùm primùm fpecu mea veflimenta, lamea verò exteriora. Paulò poft tu
latorir fufcepit officium , im fe ipfo primùm monßra nicam vocat' laneam * hanc veftem. Vide- ferm.117•
vit , quemadmodum Congregatio mumdum comtemme- . de Temp. Gr 43. de Diverf. . .
ret , corpur defpiceret , umius tegmime tunicæ affatis XVII. proditum eſt à Pontio Cypriani Diaco
ardorem & hyemis rigorem contemta toleraret , &c. no, ejufqüe vitae Scriptore, quae effent Praefulis
Suriur die $. Maji. •".
fan&iffimi veftes quibüs nimirum exuerit fe , ut
XIV. Suppeditatur hoc Hilarii exemplo no Carnifici caedendami porrigeret cervicem: Expolia
vum argumemtum unde res propofita confirme •vit fe Byrrbo , & dedit carmificibus . Dalmatieam
tur , immo unde oftendatur, neceffe pene fuiffe verò tradidit Diaconibus , &• ftetit im lineis expe
Epifcopis, ut Religionis habitum in Epifcopatu re &tam* fpiculatorem. Quae fi velimus diligentiùs ex
tinerent. Neque enim folùm de Clauftro ad Thro pendere, & in re difcutienda diuturni9res erimus »
num venerant, fed & vitam communem agebant & in ea illuftranda vix ac ne vix quidem poteri
cum Clericis. At horum vivendi ratio, ut dicetur mus hominum curiofitati facere fatis. Omiffa ergo
infrà , aut omnino nihil à Monaftica , aut certè pa diligentiore ac penitiore indagatione rei , dubitandi
rum aberat. Unde & fcitiffimè in Hilarii vita ob nullus ferè videtur locus , quin exteriorem ve
º fervatum eft, eum quo primùm die Epifcopatum ßem, quam primam exuit, communem haberet Cy
iniit , id praeftitiffe,' ut cujus congegrationis Cle priamus cum laicis. Nam & illam carnifici tradidit,
ricalis caput effet & parens, ejus etiàm exemplum & ubi de vulgari Romanorum habitu profani Scri
& quafi viva lex effet , quam fequeretur. Dicam ptores agunt, hujus omnes meminere. Adde & il
infrà quae eorum effent inßituta & officia, & in je-" iud Cypriani , quod fapienter aequè ac piè fentiret
juniis, vigiliis, labore manuum quàm propè acce & diceret , & ៩ញុំ oportere profeffionem fan
derent ad inftituta Monachorum. *.
&iffimam teftatam facere,non peculiari vefte aliqua »
XV. Talis erat & Fulgentius, ne fola videatur fed fingulari vitae difciplina & morum probitate •
Gallia minùs fuiffe religiófa in obfervanda Confti Nos qui Philofopbi, mom verbis , fed fa£ti* fumur *
tutione Caeleftini Pontificis. Docet enim Ferrandus mee veſtitu ſapientiam , ſed veritate pr4ferimus -
Diaconus in ejus vita, Cap. 18. 19., quàm Rufpen Cypr. de bono patient. Ex Tertulliano, nec ha
fi illi in Africa Epifcopo perfuafum certumque ef bifu , nec aliis hujufmodi diftant à Gentilibus
fet aufteriore Monachorum vita, vel ipfum Epi Chriftiani : Homine, mobifcum degenter ejufJem vi
copatum, quæ omnium maximè illuftris dignitas &##, , habitfr , infru&#s .. Apolo. •.41. Clarior eft in
eft , illuftrari poffe. Non filuit Ferrandus ejus rei alia Pontii editione Cypriani moderatio, ejus mo
.caufam quoad Fulgentium, nempe quòd è Mona deßiæ fimillima, quam in Auguftino mirati fumus •
fterio ad Epifcopatum abreptus, etiam in Epifco Nec cultus fuit difpar à vultu ; temperatur ; 6 ip
patu & Monafticam & cum Monachis vitam agere fe de medio': mom illum fuperbia facularit ipfage
voluerit. Ferrandi verba hæc funt. Orario quidem ?at ; nec tamen prorfur affe£tata pemuria fordida
ficut ommes Epifcopi, mullatemur utebatur. Pellicio rat : quia & boc veflitus gemur à ja£tantia minus
cingulo tamquam Momachus utebatur . Sic ftudio hu mom ejì , quàm offentata taliter ambitiofa frugali
militatir ambitionem veflium corporalium fugiems , ut tar. Surius die 14. Septen^ • -

nec ipfa calceamenta fufcipiem Clericorum , &c. fre XVIII. Ut unde. initium, inde quoque: finem
Тат.Ц. Y у 2. 3CCI*
 356 . . Vetus & nova Ecclefiae Diſciplina
accipiat hoc Caput, quod à nobis Ecclefix Latinæ Σ. De Mart. Palaff. r. 3. Ex defpicabili autem hs
fpccialius dicatüm eft, ad Confìitutiqnem redeo bitu Epifcoporum, quos menfae adhibebat Con
<Cæleâini, quam profeffus fum meritò habendam ftantimus, id folùm intellige; fummum in iliis
pro aequiffima & fanéìiffima lege , quam vulgò paupertatis amorem fuiffe, quam Philofophi illo
Clerici fequerentur. Secerni enim illos à laicis fuo pallio quodammodo profiterentur.
aequum eft, non vefte,fed veftis modeftia & me If. Paulô plus faceffit negotii Socrates , L. 6.
diócritate ea , quae jufto nec plus nec minus ha c.2o., cum ait, អំណាំៈ Epifcopum Sifin
beat, & ab éxtremis hinc & fiinc vitiis aequabili mium pro viro molli ac delicato habitum effe, pro
ter diftet. Qui verð falva & incolumi illa Confti pterea quòd vefte candida uteretur, & id tamen
autione, ante Ordinationem in Monafterio verfati çuidquid erat criminis eum callidiffimè repuliffe.
ac Monafticis regulis imbuti: & qui poít Ordina Nam interrogatus, cur eam haberet veftem, quae
■ionem ftatuerant communem cum Clericis vitam minùs deceret Epifcopum ? & an alicubi facri Co
ágere, ii non modò jure reprehendi non poterant, dices praeciperent, uti Epifcopi vefie effent candi
fí propter Epifcopatum aut Sacerdotium ad mol da ? Refpondit , nullibi fcriptum effe, nigra uti
}iorem & remiffiorem vitam defluere detre&arent, oportere: porro Chriftum , Moifen& Eliam vifos
fed & fummis laudibus erant, potiùs cumulandi • eífe in veftimentis albis: & hoc Salomonis effe
Quibus enim non contumeliis jure inceffendus confilium : sumt tibi peßimenta alba. Quae fi vera
£ÙÌTet ille apud Caffianum Epifcopus, fi poft pera funt, illud intelligas licet , jam tum coepiffe Cleri
Jam annos triginta & oéto in folitudinem vitam, cos nigro perfæpè uti habitu. At hoc ad colorem
Je hac & aufèritate & fan&imonia remififfet ali habitûs pertinet, non ad formam, quae alia à com
quid, quòd ad fummam Ecclefiae & dignitatem & muni nom erat. Quin & illud ex verbis Socratis glu
erfeàiònem vocaretur ? Verùm ab hoc & flagitio cet colorem nigrûm nondum ab omnibus Clericis
£ dedecore longiffimè ille abfuit. Audi Caffia fufceptum fuiffe. Adde & quod narrat Theodorus
num. Arcbebius raptus de Anaeboretarum catu, ór Leółor ; Acacium Conſtantinopolitanum Epiſco
Epifcopur Panephifi oppido datur , tamta diftri&ivme pum, ut teftatimmum omnibus faceret Ecclefiae lu
Ā; «vo fuo propofitum folitudinis cuffodivit , ut Äum ſaeviente Baſiliſci tyranni perſecutione-Sei
nihil de praterite humilitatis tenore lasaverit, pfum , & Sedem , & Altare nigris amiciviß.
„ut de adje£to fibi homore blanditur fit. Collat. 1 1. e. •• III. Suppeditat & aliud clariffimum argumen
tum cyriifus Monachus in vita San&i Euthymii*
surius die 20. Januar. Cum celeberrimus hic Ana
choretarum parens , majoris Ecclefiae Scevophyla
C A PUT XLIV. P. 1. l. 1. c.32. cem, hoc efi , Sacrorum vaforum cuftodem Ana
£afium falutare ita & alloqueretur, ac fi putaffet
De habitu civili Clericorum in illum Patriarcham efTe Hierofolymorum : admoni
Oriente per priora quinque tus Patriarcham non effe, propterea quòd vefter
ſæcula. ejus fplendid« &• ferira eraht , quam quidem non
far Hierofolymorum, Patriarcbam [imduere: refpon
dit Euthvmius illud omen eſſe futura dignitatis.
I. IHem erat Clericorum in oriente, qui Laico Hune vidi candida veſte in dutum, quali deretrº
eorum babitur , modeffior tamen • Probatur ex Eu dui patriarcbam. Hinc liquet nigras vefte$ ngn
ebio , dum fuiffe præceptas Clericis, cùm & Patriarçh*
11. probatur &• ex Scriptoribur aliis. U/jtatior ipfi & dignitates 'Primariae candido aut fplendido
erat Romani, vefir alba, quâm migra • quopiam colore uterentur. -

III. IV. Idem aliunde offenditur. Iv. Ex pailìdij, Chryfoftomus paulò ante obi
V. prI. Ex Samājr Patribur Clericorum privata ae tum vita fu« digma candida veftimenta quΑβαίι,
propria •effi* civilir mulla erat . exutufque prioribur, ea fibi induit. Jnde intelligas
* yII. Dionyfiut habitum ér Tonfuram Monachorum liberüih ciiique fuiffe,quiem vellet colorem adhibere;
deferibit, Clericorum prorfur omittit. : ^Tv. Gregörius Nazianzenus fuam ipfius effigiem
vIII. Alia ex Theodoreto ducumtur & argumenta expingens in eo poemate, quod de vita fua fcrip
& exempla. - ά', ait Epifcopos, quorüm erat diffimillimus, in
IX. x. Ex comcilio Gangrenß quid fìmt vefter , de re exarfiffè, &'ab illis fe effe fede ConftantingP9*
4uibu* ibi maentio • litana exturbatum , quòd purifimam & fruşalili:
mam vitam cum agerét, viliffima femper veſte ute
I. D Ecclefîam Græcam venio, ubi nnanifeftè retur. At idem in Bafilio incredibilem paup£rtati*
videas, prioribus quinque fæculis id ftu amorem praedicans, afferit ampliffio Archiepi$0P0
JioTfiiffe Clericis, ut quantùm abeffe vellent à , unam tantùm fuiffe tunicam, pallium unum . Adver
jaicorum vitiis , tantùm ad illorum habitum acce tit & alibi veftium ejus afperitatem . Qrat. 20. **
derent & vitam civilem , hoc unum fequuti , ut 47. Ex quibus appareat fàriâiffimos Fpifcopos !'
virtute & modeftia disjungerentur. Origenes apμd dele&atos effe veâibus, quas & modeftia comff*
Eufebium, 1.6. c. 19., dicit, Heraclam cum profa daret & fimplicitas, infimio & nonnunquam vilitas
| na Philoſophia ſtudium cupidiſſimè eſſet ample atque afperitas. -

«us, ejus étiam fumpfiffe hábitum & ha&enus ge vi. Luculentiffimam Athanafius Alexandrinus
£affé. Philofophicus autem habitus utique laicorum Epifcopus fcripfit Epiftolam ad Dracontium Mona
erat. Alibi verò idem Eufebius de Conftantino chum, cui cum eximia virtutum & dinturnº º
Imperatore agens , ait, ab eo invitatos ad menfam cumenta jam fraviffent ad Epifcopatum, is nulla
Regiam Epifcópos, quòd oculis fidei illuminatis gos tenus adduci poterat, ut ele&ioni fuae affentiretur;
jníueretur veftitu quidem viles & afpernabiles , fed veritus nimirum, ut religiofae vitae, quam imP$*
Virtutibus circumfiilgentes. Memf& ipfius adhibebam fiffîmè amabat fan&itas, cum ea dignitate confite
μ, bomines veflitu `quidem & exter*o habitu de re &
go
ſpirabiler, ſed дио! ; lle rainimè deſpicabiles judi
habitare
illum Athanafius, poffe abCommonefaciebat.
fimul poffet. £t
eo in Epifcopali of
zabat : quippe qui mom externam homimum fpeciem , ficio Monafticae quoquè vitae retineri fanétitatem •
fed Deum ipfum introfpiceret . De zita Conflamt. & aliam præterea comparari longè majorem. Exem':
£.,. ..4.. Påílio Philofophorum pro voluntate lice plo illi effe fan&iffiiios plerofque homines, qui }
Erat laicis omnibus uti, quo & ufum femper fuif cum è ſolitudine veniſſent ad Epiſcopatum, qua
[£ Edefium Martyrem alio loco narrat Eufebius. erant utriufque inftituti virtutes propriæ జ 0
- -
 Debeneficis,Parti. Libli. CapxLiv.
ſociaſſent, mutuoque roboraſſent ſubſidie. At in Quòd fi veftis illa vulgaris, biror idem efi ac byr
his Athanafius de mutanda vefte ne meminit qui rhus Latinorum , fuadet & vocum fimilitudo, ' &
dem .
* _ VII. Venio ad Dionyfium, qui mira quadam
diligentia defcripfit confecrationem Monachi, &
eum potiffimum ritum myfticum, quo depofito
habitu faeculari , & novam Religionis indutus ve
fiem, docetur animum deponere faecularem, & no
vum induere. Sacerdo* eum figno cruci, confignam
do tondet , tre* Perfumar divina beatitudini invo
eamdo , ommique veffe detraéta , alia eum induit.
-Eccl. Hier. c.6. Antequam ad explicandos Mona
chorum ritus accederet, de Ordinationibus Cleri
corum fufsè dixerat Dionyfius. cap.5. Ibid. De
Tonfura verò, aut proprio Clericorum habitu nec
literam ullam feceràt.'Quod autem de Diaconis
tantùm,& Presbyteris Epifcopifque loquitur, caufa
in promptu. eft : Tres hi folum erant divinitus
inftituti Ordines, tres neceffariae Ecclefiaßicae Hie
rarchiae partes. -
VIII, Dicitur à Theodoreto Jacobus Epifcopus
Nifibenfis, quod fibi imponebatùr munus' Epifco
pale». fubiffe invitus, de vitae autem Monafiicae
afperitate. nihil immutaffe, ac ne de veftibus qui
•dem , quibus inter Monachos in folitudine üfus
erat • Montanam illam inhabitationem cum mutafTet,
surhamamque nom ex animi femtemtia fufcepiTèt, nec
*ibam mutavit, mee veßiuum, fed mutáti, loci, vit«
igfitatis mullam cepit mutationem. Hiß. Rel. eap. r.
Si quod yerò fuiffet proprium clericis aut Epif
c9pis veftimenti genus, in aliquorum quandoque
offenfionem incurriffent Monachi, qui Epiſcopali
aut Clericali vefte fuam praepofuiffent. Cum autem
9mnia Epifcopi Clericiqüe communia haberent cum
laicis indumenta , cum Romanis, inquam , togatis,
vel . cum Orientalibus, qui oblongis femper dele
<tati funt veftibus, haud ægre patiebantur ut Mo
machi ad Epiſcopales inſulas adſciti, Monaſticum
fervarent & veftitum, & reliquum vitae inftitntum.
Idem & de Antonio fan&iffimo Eremi incola affir
mat idem Theodoretus. Cum ammor ampliur quadra
ginta ehoro præfuiffet. Sedem afcendit Pontificalem ,
mree pallium mutams afreticum , nee tunicam eapra
rum è pilis romtextam , cibifque iifgem utem , qui
bur amte Epifcopatum vefcebatur. Ibid. c. 5. Scilicet
erubuiffent praeftantiffimi viri, cum Monafticis in
fenuiffent exercitiis , venerandam canitiem qua
**
cumque foedare veftium molliorum aut morum mu
tatione. Ita faétum eft, ut in Oriente, æque ac
in Occidente Epifcoporum pars magna fenfim Mo tem pretii, compendiumqua fpe£tantes , collæ pariter
nafticae difciplinae & profeffioni (e implicuerit; ex atque bumeror tegunt, qua Mafortet tam moftro quäm
eaque Epifcopi deinceps omnes multa hauferint,
quae fuum in ordinem transferrent. Qui ea folùm aique
conditione fufcipiebant Epifcopatum, üt aliquan
do liceret ad folitudinem' remigrare, uti fecit Ab
rahames; Ibid. c.17. ii certè ab habitu aliqua in re
… aut viétu mutando longè aberant. Denique ne Theo
doretus quidem ipfe haec exempla protulit, nifi
poftquam & ipfe exemplo aliis fuerät. Ut enim.
refelleret hominum maledicentiam, eò ada&us eft ,
ut & ipfe in fui commendationem haec referret;
cum eſſet vi faéta abreptus è Monaſterio, ubi ju
venilem aetatem egerat & Epiſcopali ſede evetus,
priftinam paupertatem, vefìiumque vilitatem fe re
tinuiffe, his ipfe verbis teflatur': Prater pannicu
do* quibus amiétus fum , mihil volui poffdere. Ep.81 •
IX. Anathema dicit Concilium Gangrenfe , Cam.
» 2. Monachis iis qui pallio non contenti impune
indui, quafi tota effet in vefte pietas , alios ftul
tè aſpernabantur, qui birour hoc eſt, byrrhos gere
rent. Quo ex Canone hoc exculpimus , folis Mo
nachis licuiffe veßem ut haberent propriam, dum
me alios ineptè condemnarent : caeteros autem Fi
deles omnes, ne ipfis quidem Clericis exceptis, ea
*uti folitos, quae communis effet , & in ufu civili •
357
veterum Interpretum confenfus, jure colligam ex
verbis Pontii , in ea veße fuiffe Cyprianuiii, cum
capite truncatus eft , quæ tum erat populo commu
nis. Ibi laeermo fe byrrho expoliavit &• genua inl
terram flexit , & cum fe dalmatica expoliaffet in li
mea remamfit. Lacernam & byrrhum unum & idem
effe plerique do&iffimi viri confentiunt. Quare &
utrumque conjunxit Pontius. Vulgi haec erat ve
ftis exterior, cum viri honoratiores togam vulgò
gererent. Byrrhum ergo primùm Cyprianus exuit ,
deinde Dalmaticam: quód genus veftis omnes &
profanum fuiffe & commune apud Romanos fciunt.
His tandem depofitis remanfit in tunica linea, &
ita mortem obiit. Author eft Auguftinus byrrhos
fuiffe etiam quofdam magni pretii , quibus Epifco
pi quandoque uterentur: quibus ipfé tamen abfii
nebat fefe , quòd non eo éffet fplendore natalium;
non ea etiam opulentia : Byrrbum pretiofum fortè de
cet Epifcopum , quamvir mom deceat Auguffimum ; Id
eft , bominem pauperem , de pauperibur matum. De~
diverfîs fer. 5o. Byrrho ergo ejufmodi utebatur Au
guftinus, qui effet aliis Clericis communis, ut ibi
dem ipfe obfervat. Porro byrrhum Clericis om
nibus communem fuiffe ita docet Servus Sulpitius ,
ubi cum illis expoftulat Clericis, qui molliùs &
delicatiùs indui tunc caeperunt , cum Clero adfcri
pti fuere. Si quis Clericus fuerit effeétur, dilataf
continuò fimbrias fuar, vestem reſpuit groffiorem, in
dumemtum molle defiderat. Atque hac cbari; vidui*
6r faeilioribus tributa mandat virginibus , illa ue
byrrbum rigemtem , h«c ut fluentem texat lacernam •
Dial.1. c.14. Non objurgat hos Sulpitius Clericos,
quafi proprio nollent uti habitu ; fed quòd eas
jam refugerent, quibus antè induebantür veftes
rudiores, quafi feciffet cos Clericatus ipfe mol
liores .
X. Cum ergo San&i Patres doceant byrrhum.
communem fuiffe Clericis veftem , laicis verò Con
cilium Gangrenfe, hinc colligendum eft nullo pe
nitus privato veſtimenti genere Clericos à laicis
difcretos fuiffe . Ad illuftrandum magis magifque
Canonem hunc Gangrenfem , unum illud Caffiani
adjiciam, ex quo effulgeat quid eſſet diſcriminis
inter Monachorum veftes, quae Pallia aut Mafor
ter dicebantur : & faecularium, quae Planetica aut
Byrrbi. Ita ergo habet Caffianus: Poft hac angu
fó palliolo, tam amičt£* humilitatem , quàm vilita
ipforum muncupamtur eloquio, ($• ita Planeticarum
byrrhorum pretia fimul ambitionemque decli
mant. L.1. de habitu Monac. c.7. Ita ergo difcre
pabant Monachorum faeculariumque veftes ; illae tum
ftri&iores, tum viles & rudes; hae majoris pretii,
& laxiores.
C A PU T XLV. P. 1. 1. 1. c.33.
De ſacris veſtibus in miniſterio Al
taris prioribus quinque fzculis.
1. Propria femper fuere pro rebur facrir agendi?
veſtes, eaque ſubinde plures . - -
II. De Beati Joanhir Lamima & Tiara Pontifi
tali.
III. Item de Beati Jacobi.
IV. V. De veterum Epifcoporum mitra •
VI. Per eam coronam adjurabamtur Epifcopi • De
coroma ea quam Conftantimur Sylveftro , & 4lia quam
cyrillo dedit Cai«ftimus Papa.
WII. Qū4.
\
358 vetus & nova Ecclefiae Difciplina*
VII. Que ent eonjunta cum corona Pontificia.
[VIII. De Pallio, quo ormatu regio Epifcopor dona
vit Conſtantinus .
IX. An illud idem effet , quo utebantuv inter Gen
tiles Summi Pontificer.
X. De Gr«corum Epifcoporum Pallio .
ХI. De Diaconorum Stola .
XII. Cur dicatur Orariums .
XIII. Primcipio abftergenda fronti deftimata eß ,
14ti & manipulur.
XIV. Decretum Stephani Papa, de civili, &• fa
era veflir di£tione.
XV. Probatur ea diffimfiio ex Hieronymo.
XVI. Cafulam , Planetam, Dalmaticam promifcu?
vim ufu fuiffe , ó* facro &• civili.
XVII. De alba , conamumi illa quidem , fed quæ
c¿º eximio candore , Cír pretiofiore ornatur rei facra
fatta propria eſt.
XVIII. Cur Pallium , cur Stola merum hodie ,
dorum eft.
I. Mಳ್ಲ profectò eſſet, ne quis ex iis
JV1 quæ diâa fît , id ôiîigerët Tifi £bu$
facris & civilibus eafdem prorfus veßes in ufu fui£
fe ; nifi quàm fruftrà & temerè id conjiceretur, hic
apertum, perfpicuumque à nobis fieret. Rebus er
o omnibus diligentiſſimè libratis & inter ſe col
atis , dico Ecclefiae fua femper ornamenta propria,
Propria veftimenta fuiffe, fum in Altaris minifte
xio, tum in Officiis Divinis: etfi ea maxima ex
sparte communium veftium fimillima effent; nec ad
eam , qua nunc abundamus, & diverfitatem & mul
titudinem , nifi annis plurimis & fæculis volventi
bus deventum ſit.
J9annes Diaconus ille ipfe qui vitam fcripfit Gre
gorii Magni, exiftimat B. Joannis tunicàm quæ
JRomae religiofiffimè fervatur, fuiffe veßem Sacer
dotalem ,. qua in celebrandis Myfteriis uteretur :
Evangeliiam qui per tot annos poft pafonem Domi
տ: Pontificium gerem* , Miffarum foiemimia frequem
*iffimè celebrabat , fine facerdotalibus effe^vejìibus
aequaquam potuiffe. 1.3. c.38. At ejufmòdi ea qui
sdem res eft , quae graviorem etiam authorem de
fiderct • Criftum conftant in habitu fuiffe commu
ni , cum , facrificium iftud inßituit. Conßat & in
boc Chriftum fequutos Apoftolos, quandiu faltem
facra menfa cum communi fuitconjun&a'. Que omni
no cum Joannis Diaconi conjectura non conſentiunt.
{!; Narrât Eufebius Joannem hunc ipfum Evan
geliſtam, Pontifex Chriſti cum eſſet, geſtaſſe la
qninam in fr9nte. Id medicatum eft ex Epißola Po.
dycratis Epiſcopi Epheſini, ubi Eccleſiae ſuae tra
$itiones cdifferit : i.3. e. 31. L. 5. c.4. idem habet
JHigronymus qui & illud innuit, id qüod olim apud
Judæos Summi Pontificis effet propriuin, feéiífe
Joann£m , non ut Legis Pontificem, fed Chrißi.
fontificis enim Aaroiiici proprium infigne fuerat
ea lamina. Supra petius Domini recubuit, & Pon
tifex ejus fuit : auream laminam i„ fronte portan?.
De Scrjpt: £cc!. Nec pluribus opus eß, ut intelli
gas, ab 驚 Evangelii primordiis, & Apoftolos,
&, Apoßolorum fucceffores Epifcojos in* agendi$
rebus divinis proprias habuiffè'Vefies quafdam,
huic uni confecratas minifterio, tametfi & paucio
res primò fuerint, & earum fiec eadem, nec om
mia ſtatim ornamenta, quorum per longam faecu
Horum feriem ingens acçeffio faâa eft.
III. Dc . Jacobo fratre Domini, & Epifcopo
JHierofolymitano affirmat Epiphaniu§, Heref, 9. au.
thoritate fretus Eufebii & Clementis Aléxandri.
%'• sug, quoque laminam Pontificalem fronti appen
fam gestaffe, veluti teferam chrifti Pontificatãs,
•jus, & ipfe confortium naâus erat. verba Epi
phanii ejufmodi funt: Sed čr Braſteam eidem in.
es?itegeſsre lieuiſe Eufebiu* » Clemens , & alii ido
mei Scriptore, Commentariir fuir teftatum relique
runt Quocirca Sacerdor, ut diximur, Jefur Chri
fur Dominur nofter im «termum fuit , fecumdùm ' ordi
nem Melehifedech, idemque Rex fecundirm fuperiorem
ac caleftem ordimem , ut umâ cum lege Sacerdotium.
tranferret , &c. Im davidi, Solio confidet Cbrißur,
propterea quod Davidis regnum tranftulit , idque ip
Jum unà cum Pomtificatu fervir fuir indulfit , boc eß,
Ecclefi& Catholicæ Pontificibus. Geftabat ergo ex Epi
phanio auream hanc laminam Apoftolus uterque,
tanquam infigne Sacerdotii ac Regni fpiritalis, quod
& ipfe Chriftus geffit in terris , & aeternum, quan
tumi quantum eft , Apoftolis & Ecclefiae tranfmifit.
Iv. Illud porro obferves velim : & Polycrati
Ephefino Epifcopo, & Presbytero Alexandrino
Clementi de Joanne & Jacobo Apoftolis ita tetifi
cantibus, tantò majorem deberi fidem, quantò pro
priores erant iis temporibus, quibus in Apoftoli
òrbi univerfo illuxere. Cum enim exeunte fecun
do Ecclefiae faeculo , & ineunte tertio vixerint, cum
Apoßolorum difcipulis ipfiffimis verfari potuere.
Cæterùm ApoftoliTcugm Regalis Chrifti Sacerdotii,
quod fibi tráditum effe cernerent , magnam omni
nio praeceptam animo haberent opinionem ; intel
ligerentquie in veteri Lege praefcriptum effe à Deo,
ut Pontifices fummi in fungendo munere Propheti
ci Sacerdotii certis quibufdam ac propriis uterentur
veßibus, non potuere, quin & fuas Ecclefiae Sacer
dotales attribuerent veftes, unde facerdotii fan&i
tas apud Fidelium vulgus majore in honore effet.
Nam `etfi noftrum hoc Sacerdotium fupra veteris
umbras & figuras longè excellat , nudam tamenin
fe & apertam nondum veritatem habet; fed fignis
adhuc fenfibilibus obvelatum eft .
V. Huius fortaffe Laminae feu Coronae Apofto
licae infiar, veteres primorum temporum Epifcopi
Mitram in capite, fèu Coronam inter Myfteriorum
ſolemnia geſtavere. Victus à Theodoſio in Africa
tyrannus Mafcizel, ut Imperatoris fibi conciliaret
gratiam, Militariâ figma , & coronam Sacerdotalem^
cum cateris qua interceperat, nihil cuntatus reſti
tuit , ut praceptum eft. Verba haec ipfa funt Am
miani Marcellini. L.19. Baron. amn•34- num.198•
Eß autem fimillimum veri, laminam illam Ponti
ficalem Joannis alicui fuiffe vel Mitrae vel Coro
næ illigatam. Ennodius in Epigrammate Ambrofium
cum Mitra exhibet. Sacra redimitur geftabat luci
da fronte, diſtinta gemmis. Euſebius in ea quan ha
buit oratione ad Epifcopos in Dedicatione Ecclefie
Tyri, ita loquitur: Amici Dei & Sacerdoter , qui
ſacra tunica talari induti, é caleſti gloria corona
alecorati , &• sacerdotali sanéti Spirit&* veffe ami
£fi effjr. L. 1 o. c.4. Coronas ergo illis veftefque •
adfignat facerdotáles. Idem habet & Gregorius
Nazianzenus, ubi de fui confecratione. loquitur ,
Coronam Pontificiam veftibus facerdotalibus adjun
gens: Idcirco me Pontificem ungit ac podere singir, づ
capitique cidarim imponir.
vI. Eß autem credibile admodum, Coronam de
qua antè diximus, per quam adjurari folerent Epi
fcopi, eam ipfam fùiffe 'quam teftatiffimam hic &
certiffimam videmus. Nec repugnant huic Senten
tia , quae ſuprà dicta ſunt à nobis cap. XXXVII.
mum.o. de Corona per quam Epifcopi adjurabantur •
Graeci mediae aetatis opinati funt Mitram feu Co
ronam Pontificiam Epifcopis Alexandrinis tum effè
permiffam à Cæleftinio, cùm ipfam Cyrillo concef
fit, ut Ephefino Concilio vice fua praefideret. Ita
fentit & Balfamon, ita tamen ut putet id Benefi
cium unum ex iis effe, quae in Conftantini dona
tione contineantur; hunc enim Sylveftro Papa: Re
giae dignitatis contuliffe infignia , & maximè coro
nam. Quæ omnia fanè partim habent verifimilitu
dinis. Probabiliora non paulō illa funt , quae de *
corona facerdotali ante Conftantini ಉ20ಣ್ಣ dićłu
սոt,
 De Beneficiis, Part I. Lib.II. Cap.XLV.
*funt, quàm quae de ejus donatione circumferrum
tar. Hoc tamen è Græcorum fabulis, & præjudi
catis eorum, qui CQnftantini donationem fabrica
vere opinionibus conficitur, in ea omnes fuiffe fcn
tentia', ut crederent £pifcopos à primis ufquc fae
•culis Coronam habuiffe regiam, quae poftea in £0
rum gratiam fa&a fit facerdotalis , Qgid Caelefti
nus Cyrillo contulerit, ita edifTerit Balfamon ; Hu
jus quoque temporis Patriarrbae 4lexamdrimur Jur
4abet ex boc Editio, ut cum Pbrygio celebret . Ha
&wit autem banc facultatem Santfur Cyrillus 4lexam
mirinus à Romano Pap« Calefimo, quamdo- eoaffa e#
synodus Epheſina adverràs Neſtorium, Cum non poſe
常 Caleflimur adeffe Ephe/í, &• judicare. N«/forium,
wifwm efl ut San£to Cyrillo à Calefimo permittere
tur buie synodo præfidere , Ut itaque conffaret eum
habere jus & authoritatem Papa, fedit cum Pbry
gio , & comdemnavit Neftorium,
VII, Poſt munitam tot & tantis argumentis
coronam Pontificum Chrifti , nunc ad illa venien
dum eft , quæ illa conjun&a funt ornamenta , &
eam folent comitari, Quis enim credat Apoftolos
Apoftolorumque fucceffóres de ornando cogitaffe
capite propter facrificium Agni Dominatoris ter
ra: , de cætero verò nil penfi habuiffe qui habi
tus pretiofiffimam hanc coronam deceret ? Hinc eft.
quòd Eufebius & Gregorius Nazianzeuus coronam
& veftes facerdotales in unum orationis fuæ locum
conjecere. Hinc in Apocalypfi Chriftum Filium
Pei , fi quando cum pompa âpparet, veftitum po
dere yideas • Communis , & ufitàtiffima erat perto
$um Impcrium Romanum veßis oblonga; verùm.
ita ut alia effet vulgaris & in ufu quotidiano, alia
ſolemnior, & propria caremoniarum, ſeu civi
lium , feu facrarum - Sacerdotum & Levitarum ve
teris J.egis eaedem erant in ufu civili veßes quæ
Fಣ್ಣ: at in facro & religiofo prorfus diverfae ,
.Id , & alia non pauca à Synagoga fumpfit Eccle
fia. Nifi malis è naturae ipfius penu depromptum
id fuiff: cum quidquid ufquam gentiam eft, quafi
cxaudita ipſius natura magiſtra communis voce,
facras veftes à communibus`difcreverit ,
VIII. In iis quae Ecclefiae Conftantinus libera
liſſimè conceſſit, Pallia, Cappaſve pretioſiſſimas
annumeres licet, quae ab illo accepere Epifcopi, ut
majore cum pompa diebus folemnioribus celebra
rent Myſteria. Theodoret, L.2. r. 27. Data tantún
4 occafione Theodoretus ejus Stolæ facrae meminit,
quam olim Conftantinus Macario Epifcopo Hiero
folymitano geftandam dederat tum, cum folemni
ritu baptizaret. Eam diftraxit poßea Cyrillus ejuf.
dem Sedis Epifcopus, quam cuit emiffet Comadus
& induiffet , proceffit in Theatrum. Nec impunè
tamen. Inter agendum enim fabulam fuam, colla
pfus interiit. Re ad Conftantinum Imperatorem
delata, vehementiffimè ille in Cyrillum exarfit.
sacram Stolam, aureir fili, contextam, quam Im.
per4tor Conffamtimur Macario, dederat , &c. Dubita
re poffis , an ejufmodi cappa ex iis effet quas vul
gò haberent Epifcopi , hoc folo pretiofior, quòd
illam donaffet Imperator * An effet ipfum Regale
Pallium , quo & fpiritale Epifcoporum regnum or
nari pro fua fumma pietate voluit ; ut & ipfum
Imperiale faſtigium è ſumma ſacerdotii majeſtate
novi aliquid fplendoris acciperet.
IX. Hoc poftremum fi ample&are, re&è conji
cies primam hanc effe Pallii Archiepifcopalis ori
ginem. Neque id negari poteft; de folo Imperato
rum confenfu faeculis aliquot ab ipfis etiam fum
mis. Pontificibus collatum fuiffe, Solius pallii Im
perialis, quod Epifcopo Hierofolymitano datum
eft, Theodoretus meminit, quia de ejufmodi aliis,
quae idem Imperator largitiis eft , occafio dicendi
non fuit. Neque hic omitti velim aut temerè rejici
eorum conje&uram, id ipfum Pallium cffe, quod
; pro
359
{mperatores Romani, antequam veniffent ad fidem,
à ſummis Gentilium 盎 fumpferant : quip
pe cum & ipfi unà cum Imperio fummum etiain
gererent Pontificatum. Obfervat enim in eo fer
mone, quem de Theodoro Martyre habuit Gre
gorius, Imperatores fummorum Pontificum offi
cium fibi fümpfiffe & habitum, purpuram fcilicet
minus fplendidam & fufciorem. Porro nemo ne
fcit, Chriftianos ufque ad Gratianum Imperatores
omnes fummorum etiam Pontificum nomen reti
nuiffe.
X. Verùm nihil admodum intereft utram am
Pleétaris fententiam . Sive enim fint à Gentilium
Pontificibus veftes, five ab Imperatoribus fumpt£ .
five ipfis Imperatoribus Chriftianis antiquiores ;
confiat perinde in rebus divinis alias omnino fuif
ſe, quân in uſu communi. Occurrent in Biblio
-
thecâ Photii A&a, Cod. • 56., in quibus dicitur Me
trophanes Epifcopus Confiantinópolitanus praefen
te Conſtantino Imperatore, cum ſuper altare Pal
lium , feu Cappam depofuigfet , juffiffetque Alexan
dro in manum tradi, fibi eum in fuccefforem defi
gnaffe. Ejufmodi veftem Pontificiam ita defcribit
Ifidorus Pelufiota, L. 1. Epif}. 1 36., ut dicat laneam
effe, non lineam, quam in celebrandis Myfteriis
induat Epifcopus, inde di&am, quòd ejus hume
ros tegat; ea autem exhiberi errantem ovem, quam
in ovile Paſtor referat,
XI. Quod ad veßes fpe&at alias, docet idem
Ifidorus , Ibidem , eo linteo , in quo Diaconus mi
niftrat facrificio, illud fignificafi quo præcinétus
Dominus pedes lavit difcipulorum. Illud obferva
tum jam erat à Gregorio Nazianzeno , Clerum.
omnem inter Divina Officia albis candicantibufque
veſtibus reſplenduiſe . Miniſtri in ſplendidiº ve
Jfibur affabant , fulgoris Angelici imagjme*. Chryfo
ftomus Diaconis pra:fertiiñ illas vendicat Stolas
candidas, & inftañ alarum Angelicarum peryolitan
tes : Recordamimi tremendorum Myfferiorum & Mini
frorum divimi Sacrificii , temuimìus limtei* fuper fí
miffror humeros impofitis Angelorum alar imitamtium,
ć• per Ecclefiar difrurrentium, Hom. de filio prodi
go . Haec ipfa Stola eft , quam orariom appellat Lao
dicena Synodus , & cujus interdicit ufu Subdiaconis,
aliiſque Miniſtris inferioribus. -
XII. Vocis hujus quæ à Latinis originem ducit
explicatio, non intemipeftivè nos ab Ecclefia Grae
ca ad Latinam deducet. Orarium dicebant Latini
olim illud linteolum , quo narium excipitur pituita
In funebri oratione, quam de Satyro fratre habuit
Ambrofius, illum narrat , in improvifo naufragii
difcrimine praecipitem fe in mare dejeciffe, illi
gata orario Eucharifia quam geftabat, colloque-»
circumligata. Etenim ligari feeit in orario, é ora
rium imvolvit im cullo, ó* ita fe dejecit in mare •
Ep.85. Narrat idem Ambrofiusja&ata fuiffe oraria
fuper inventa recentiffimè San&orum Martyrum.
Gèrvafii & Protafii corpora: quamta oraria jaftam
tur. Porro haec deinçeps oraria facrorum inftar
pignorum habebantur. Dicitur à Vopifco Aurelia
nus Imperator, domaffè etiam populo Romano Tumi*
car albar manicatar ex diverſ Provinciir, & linear
4frar, atque Ægyptiar puras j ipfumque primum do
mâffe oraria populo Romano, qüibus uteretur ad fa
~orenz. -
XIII. Mirum ergo videri non debet , fi quae
Stolae apud Chryfoftomum albae, volatic£ , lineae »
Diacon6rumque ab ipfo ufque Concilio Nicæno
fuere propriæ, hæc ihitio effént parata detergendo
fudori, & pitüitae humorique abundantiori linteo
la. Cum in eo omnes confentiant, quem Manipu
lum nunc in facris veftibus habemüs eidem ufui
ab initio præparatum fuiffe. Stolæ Diaconorum--
& Manipuli subdiaconorum origo eadem, eadem `
fors omfiino fuit. Erant enim principio ci rei , aut
 3రం * Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina .
propè fimifi deftinata lintea. Fecit autem fumma
èrgâ Sacrificium reverentia , ut tanta paulatim cu
ra , tanta arte decorarentur, ut jam effent pretio
ſiſſima & honoratiſfima ornamenta, quorum in anti
quiorem ufum linteola alia fubftitui oporteret. Ita
cum mutatus ufus orarii eft , mappula pro orario
fuit, feu Manipulus pro linteolo. Et cum decora
ta deinde auro & opere Phrygio Mappula in or
namentum facrum evafit, communia linteola alia
ad abſtergendum frontem nareſque in uſu eſſe. »
coepere - -
XIV. Neque tamen inde inferas, eafdem olim
facras fuiffe veftes, atque civiles . Cum è contra
rio , quae civiles fueraiit, ubi facris adhiberentur
altaribus, jam facrae , & ipfae fierent, nec ad ufum
vulgarem amplius poffent revocari. Hoc apertè ha
bet Decretum Stephani Papae , qui anno 16o. Mar
tyr obiit. Hic comffituit Sacerdote , &• Levitar ve
fibus facratis im ufu quotidiano nom uti , &* mifi
aim Ecclefia tantàma. B.tron. anm.z6o. m.6. 1)ecretum
hoc citat è libro Pontificali Valafridus Strabo, &
cx eo infert ante Stephani Papæ tempora in vefte
i communi celebratum fuiffe : Vefter facerdotales per
imcrememta ad eum qui munc habetur , auéìa fumt
ormatum . Nam» primis temporibur commumi imdu
mento veſtiti, Miſas agebant, ſicut & ha tenus
quidam Orientalium fácere perhibentur. Vereor ne
concluſio haec latiùs pateat , quàm par ſit. Nam
etfi fequentibus faecülis veftes facrae pretio, or
natu , & numero creverint; etfi ad vetuftiores Ro
manorum , Graccorum , & Orientalium habitus plu .
rimùin femper accefferint facrae veftes: quae tamen
in hoc caput congefta hic à nobis funt, ejufmodi
funt, quae perfuadeant ante Stephani tempora, &
ab ipfo nafcentis Ecclefiae exordio certas quafdam
& proprias femper in facrificio peragendo veftes
eſſe uſurpatas. -
XV. Hieronymus in Ezechielem habitum facrum
à communi diſtare apertè demonſtrat: Per qua di
ſeimus non quotidianis & quibuſlibet pro uſu vita
communis pollutis veftibus nos ingredi debere in Sam
&fa Samátorum , fed munda confcientia 3* mumdir
z^fiibu* temere Domini Sacramemta , &re. Porro Re
digio divima alterum habitum habet im minifferio,
alterum in ufu , vitaque communi. Im e.44. Ezech.
INeque negaverim in eo tantum videri ponere di
fcrimen : quòd vestes ſacræ mundiores effent &
fplendidiores , quo puritas confcientiae facris Mi
niftris commendétur : Munda conſcientia, mundir
veftibus temere Domini facramenta.' Unde & alibi: si
iEpifcopu* , fi Prefbyter, Diaconus & reliquus ordo
Ërfleffaftirur in adminifratione sacrificiárum can
dida veſte proceſſerit. Con. Pelag. L.1.
| . XVI: Et certè vix aliud poterat iis temporibus
inveniri difcrimen , cum & ómnes vefte oblongio
reuterentur: linea paſſim & lanea tunica; & ad . tiam.' Docet idem Vopifcus, In Aureligno. » gu*
var£tatem atque ornatum luxus & commoditas ex
ratione Albae lineae orharentür, appofitis,fcilicet
quifilfet , & adjeciffet tam multa, ut quod adde
3etur reliquum effet nihil. Tum érat profe&o dif.
ficillimum , habitum quemquam facris Miniftris at.
tribuiy qui ante ufu civili' profanatus non effet.
Inde faétum eft, ut veftium facrarum eadem effent
nomina, eadem forma, quae civilium. Dabant ta
men operam, ut intereffet difcriminis aliquid; ut
aut candidiores , aut nitidiores, aut prétiofiores
effent , ut patet ex iis quae dixit Hièronymus,
tum de vefte candida Clericorum, dum Aftariaf.
fiftunt, tum de pretiofiffimo illo pállio, quo Maca
rum Epifcopum Hierofolymitanum donavit Con
ftantinus. Imperator. Caffiànus ubi vilem Monacho.
rum habitum opponit infano faecularium habitus
3ux'ji • ita loqüitur : Et ita planeticarum atque •
byrrhorum
de habiþretia ſimul ambitionemque declimant. L.
* ° °*°*t. Monac. c.7. Si planeticâ in ufu erat lai
Ε0"°" • ctat utique & cafula ex Ferrando Diaco.
no in vita Fulgentii, ubi hæc habet de Fulgen
tio ejufque Mönachis : Cafulam pretiofam vel fu
perbi colóri, nec ipfe habuit , nee Monachot fuor ha
3e,e permiff*. subtus cafulam migello vel latinis
pallio circumdatur ince/it. Quando temperies aeris
invitabat, ſolo pallio intra Monaſterium eſt cooper
tu;.cap.13. Hæ igitur erant domi vcftes , & ad
Altare iftae. In qüa tunica dormiebat , in ipf* f*
crifieabat ; &* in tempore facrificii mutandae effe po
tiúr corda, quàm ve/timenta dicebat. Ex hac pro
pria & fingülari Fulgentii confuetudine aliis om
hibus ufitatiffimum cólligitur fuiffe , ut aliae 9mni*
no, eæque nitidiores vestes in facro ministerio ha
beréntur. Quòd autem tunicam non mutaret Fuk
gentius, id à Ferrando propterea obſervatum eſt,
üt inteliigas , ejus caftimoniae fuiffe Fulgentium,
ut etiam à no&urnis per fomnum immunditiis li
ber effet. Quibus verò id donatum non, erat, an
tequam celebrandis Myfteriis facerdotales yeftes
induerent, ipfam etiam tunicam mutabant • Dicam
infrà fimili ferè de cauſa certis quibufdam in lo
eis fa&um effe , ut primùm Albâm fine manicis
quandam induerent, quae veftis media effet facram
inter & communem; ut ne communi & minùs pu
ræ quandoque vefti ftatim facram imponeretur •
Apud Joannem Diaconum in vita Gregorii £r
mò eft de pi&a quadam Gordiani , patris ejufdem
Gregorii fapæ imagine : Cujus Gordiani habitur r*
£ïanéì colori, Planeta eft , fub Plametæ Dalmatic£ •
L.4. c.83. Unde Baronius conjicit Gordianum priùs
facros fuſcepiffe Ordines, quàm , è vita migraret -
verùm non fatis firmis nititur hæc conje&ura ra*
tionibus. Adde quod Cafula, Planeta, Dalmati•
ca , Penula communi effent in ufu laicorum · Un
de Baronius ipfe fubdubitans, & tantùm non prio
rem fuam retra&ans conje&uram , fubjicit : Atten*
tixr tu confidera, quem reddar pittura, Senatorem,
vel Diaconum .
xviI. Afcitæ funt & Albæ à communi ufu ad
facrum. A* vopifco jam accepimus Aurclianum P3*
pulo donaſſe. Tunicas albar , manicatar , ** di
verfi; Provinciir, & lineas Afra* , 4tque Ægytia*
pura,. Albam Afram habebat fine dubio Cypria
imus, quem in obeundo martyrio Pontius dicit •
fetiffe' in linea. Talem fortè Tunicam teftamcn*
to dedit Nepotianus Hieronymo, Tunicam qu£ *£•
bar in minifterio Chrifti. Hiero. Epift. ad Hel Exhi*
alias fuiffe fimplices ac fine opere puras dicit Vo
pifcus: alias vérò ferico , purpura , auro iJterte**
tas & decoratas. Dubium âutem non eft , quin
ad res facras pretiofiffima quaeque fervarentur •
Unde cum apud Optatum , i.*., dicitur Imp*®
tor mififfe ornamenta domibus Dei : ea pr9ßäïò
mifit, qùæ Regiae liberalitatis decerent magnificen
ioris aut fimbriis purpureis, aut ejufmodi aliis ,
duabus, pluribufvé, ünde earum diverfa nomina*
Et quidem, aliir mowolorer, aliis dilores , trilores
alii?, & ufque ad pemtaloret , quales hodie, lin**
funt. Ita prout pretiofiora hæc lora multiplicá
bantur, diverfa & Tunicae fortiebantur nomina•
statuit Concilium Carthaginenfe IV. ut Diaconus
tempore oblationis tamtàm vel le£tionis Alba utatur •
can.r. Unde conje&uram capere poffis Epifcopos
& Presbyteros etiam alio temporé ufos effe , five
in decantandis Divinis Officiis in Ecclefia , .fiye-*
extrà inter agendas res civiles , ut ubique diſcer
nerentur à laicis, & convenientem ubique Saccr
dotio fan&itatem prae fe ferre admonerentur : Ea
res feqaentibus faeculis accuratiùs declarabitur . Nom
eft aiitem hic omittendum , quod dicitur à Chry
ſoſtomo, Diaconos Tunicam indui candidiſſimam -
Hom.84. im Matth. Longè enim aliud eft album &
candidum. Candidum enim dicitur quod , เงี่ hiç
vidcs
 DeBenefiiciis, Part.I. Lib.II.Cap.XLVI.
vides, candore eximio fulgurat, & pene praeſtrin
£it oculos.
XVIII. Denique ut finem faciam , juvat id ob
fervare, lora illa feu fimbrias pretiofiores, qui
bus, ut è Vopiſco diximus, ſolemniores veſtesad
pompam ornabantur, conferre poffe plurimum ad
ea elucidanda , quae ad Diaconorum ftolam & ad
Archiepifcoporum pallium pertinent. Hoc enim ha
bent commune ſtola & pallium , quôd cumutrum
que veftis fit integra, qua totum penitus corpus
tegeretur; ita enim in facris Codicibus, ita apud
Jofephum & profanos Scriptores omnes vox ea fu
mitur : hodie utrumque nonnifi lorum fit anguftius.
Cum ergo in ejufmodi loris ac limbis purpueris ,
autacupi&is , & veftis pretium& ornatus omnis ef
£t, detraéta de communi vefte illa funt, ut &
geftarentur faciliùs & commodiùs mitterentur. Id
probe viderat author Donationis Conſtantiniana: ,
ubi Imperatorem de Sylveftro ita loquentem in
ducit, Nos certè ipffur capiti radiamtiffîmum lorum
impofuimus : hoc eft, Coronam aut Diadema. Pal
fium enim ibidem his mox verbis defignatur. Lo
zum & bumerale , quod Imperatoria Mijeftatis col
tum cingit. Idem ferè in manipulo fa&um eft.
qui erat ornamento , reli&us limbus eft; quod
£rat lintei , ut in ftola, fublatum. Fateor autem af
fequi me nondum potüiffe, cur orarium , & fuda
gium , quod erat ad detergemdum oris fudorem , fto
lae nomine fit appellatum.
CAPUT XLVI. P.2.1.1. c.22.
De habitu civili Clericorum in
Oriente & Occidente fæculo
vi. vıı. & vııı.
‫گی‬
I. Sexto feptimoque faculo jam erat, im Francia
rivilis Clericorum habitus aliur à La forum .
II. III. Modeftior & femper oblongur.
IV. Epifcopi veftir femper erat linea : Presbyteri
?/erò tum cum comciomaretur. Monacbi verò lamea.
V. Vefit Imperialis commnunicata cum Regibur &*
Epifcopis e/?.
VI. VII. In Italia apud Gregorium clerici fem
per à Laicir habitu diffinguuntur. Propter Barba
ra* Gentes invaluerat apud laicor ufur veftis brevio
*fr • Retinuit Ecclefíae Romama Romanum babitum
G% fermonem . **
VIII. Crebra illa-Clericali, G^ facularir habitur
32entio » docet mimur amtiquam effe utriufque ha
bitur differentiam , quippè que quatuor aut quin
que faculis prioribus ignoraretur .
IX. X. Idem im Oriente obferver licet , ubi Cle
ricalis à laico habitus ſola modeſtia diſcrepabat.
*S* jam feptimoque fæculo indubitatiffimè
- alius à laico fuit Clericorum habitus . Id
jam animadvertere licuit in nonnullis fuprà citatis
£g£is. .Concilium Agathenfem poft praefcriptam .
Clericis Tonfuram , ad veftes accedit: veftimenta
vel ealceamemta etiam eir, mifi qu« religionem de
feant , uti vel habere mem liceat. Cam. 5. Matifco
Jenfe I. habitu faeculari Clericis interdicit, præ
fertim militari, itemque armorum geftationé,'car
cere alioqui mulétandis & aufteritate jejuniorum :
Ut mullur Clericus fagum , aut veflimenta vel calcea
*enta f«cularia , mifi qu« religioni deceant , imdue
*e prafumat. Qubd fi poß hanc definitionem Clericus
*ut cum imdecemti vefle , aut cum armis invemtur fue
*** s à Semiore ita coerceatur, ut triginta dierum
*?elufiome detentur, aqua tantùm & modico pame>
diebus Jingulis ſuſtenteiur. Cam.1. Increbreſcebat in
Тот.І.
3би
dies fingulos ufus brevioris veftis, quae nomine fa
gi eo loco videri poteft vetita fuiffe Clericis, con
firmari autem ex adverfo Togae Romanae ufus.
II. Synodus Narbonenfis anni 589. purpureis uti
veftibus Clericos prohibet , ut quae vel Magiftra
tibus magis confentameae fint , vel faecularibus ina
ni nobilitatis & gloriae jačtantia tumentibus: Ue
mullus Clericorum vetimenta purpurea induat, que
ad jačtantiam pertimemt mumdialem , mom ad religio
fam dignitatem. Ut ficut eft devotio im mente, itac
& oftendatur in corpore. Qgia purpura maximè lai
corum poteftate pr&ditir debetur , mom religiofir. Duo
hic obiter adnotanda. r. Non ornandae perfonae
causâ uti purpura oportere laicos, fed commendan
dae dignitatis, ejufque poteftatis , quæ à Principe
in eos derivatur ad Reipublicae regimen tutius &c
religiofius. 2. At qui in dignitate Ecclefiaftica funt,
eos modeſtia potis quàm pompa veſtium ſpecta
biles & venerabiles fieri oportere ; ut quam ani
mno impreffam gerunt virtutem , humilitatis & pau
pertatis ftudio coniun&am, ea & in corpore elu
cefcat. Ut fícut eß devotio im memte , . ita &* oflen
datwr im corpore. Cam.7.
III. Vetuit Concilium Liptinenfe anni 743. ne
breviori veſte uterentur Presbyteri & Diaconi. De
minoribus Clericis tacuit , quôd ea eſſet octavo
faeculo malorum colluvio, ut omnibus fimul occur
ri non poffet. Ut Presbyteri vel Diacomi mom fagis
laicorum more, fed cafulis utamtur , ritu fervorume
IDei. c. 3. Idem ut puto, fenfus eft Canonis Conci
lii Sueffionenfis altero poft anno habiti : Nec laico
rum habitum portent ommes Clerici . Concilium verò
à Bonifacio Germaniae Apoftolo habitum tria haec
veftium genera confixit, ut ne iis unquam Clerici
uterentur, id eft, vel decurtatis, vel militaribus,
vel pompam redolentibus: Imterdiximus fervir Dei ,
me pompatico habitu , vel fagis , vel armir utantur •,
Bonifaciur Epift. 1 o5. -
IV. Ad cónfulta Pipini Majorem. Palatii tunc
adhuc agentis, Zacharias Papa refpondens, praeci•
pit Epifcopis, veftibus ut induantur facrae dignita
ti confentientibus : Presbyteris autem feu Parochis
ut inter concionandum quidem vefte ornatiore utan
tur ad conciliandam fibi verboque divino apud
carnales authoritatem &• gratiam: at privatim eam
exhibeant foris in vefte modeftiam & parcimoniam,
cujus amor in corde latet fervetque. Et mor ab
Apoftolica authoritate fubjungimus , ut Epifropas ju
xta dignitatem fuam indumemtis utatur , fimili mo
do & Prefbyteri Cardinaler , plebi quidem fibi fubje
sta praclariori veſte induti, debitum predicationis per
folvant : Ór in fecreto propofitum fervent fui cordis,
ut qui videt in abfcomdito Deus , reddat illis im pa
lam'. Nom emim mor honor commemdat veftium , fed
fplendor animarum. Cone. Gall, tom. I. p. 563
Monachis verò juxta eorum Regulam non com•
cedit hic Pontifex, nifi laneas veftes, five domi ,
five in celebrandis Officiis Ecclefiafticis: Momachi
verò lamea indumenta , juxta mormam & regulam
AMonaflica difciplima , atque traditionem famtiorum
prohahilium Patrum , fine intermiffone utamtur. Ad
dit Pontifex Chriftum ipfum in Apoftolis fuis vir
tutum & regularum Monafticarum formam prae
monftraffe, àc vetuiffe ne duas haberent tunicas :
atque ade6 tunicas eis conceffiffe laneas, lineas abftu
liffe. Apoflolis quippe divinum datum eft mandatum »
duar tumirar mom habendi. Tunica* dixit Chriſtus,
utique lameár, mom linear. Videtur ergo Pontifex
Tuhicas lineas feu albas Monachis prorfus auferre »
Presbyteris durn concionantur ad plebem conce
dere , Epifcopis non concedere, ut iis unquam-•
CXU12IltU11 • - -
v. Author eft Gregorius Turonenfis Clodovaeum
Regem in Ecclefia Sánéti Martini Turonis induiffe
fibi tunicam purpuream, காஜ: Regiam Z
CQs
362. Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
coronam , quam ad eum miferat Anaftafius Impe
rator , cum Codicillis de Confulatu. Ab Imperato
we Amaftafio codicillor de Confulatu accepit , & in.
Baſilieu B. Martini tunica blattea indutus eſt 6r
eblamyde, imponem, vertici diadema Gre. Tamquam
Conful & Auguffur. L. 1. c. 38. Regia ergo ornaumen
ta imperatores Confantinopolitani cum Chriftianis
Regibus communicavere , quemadmodum & cum •
Epifcopis. Nec enim tufic cuiquam concedeba
tjr púrpura , nifi qui & Caefareae quodammo
do fieret confors poteftatis. At praeter regias &
magnificentiores Epifcoporum veftes , erant & in
communi Clericis omnibus privata indumenta, qui
bus aequè ut tonſura à laicis diſcernerentur: ut
ab eodem Scriptore alibi apertiffimè fignificatur•
AMeroveus tonfuratus eff, mutataque vefte, qua Cle
vici, uti mor efl , Presbyter ordimatur. L. 3. c. 14.
VI. Nec minàs evidenter Gregorius veſte ipſa
Clericos fua & propria à laicis difpefcit: Paulum
Clericum, qui defpeéto habitu fuo , ad laicam rever
fur vitam ad Africam fugerat, gravidimus in pani
£entiam dari. L. 1. Ep. 14. Et alibi : Dum ad Eccle
fiafticum habitum vemiumt. &e.Dum inEcclefiaftico ba
ìitu , mom diffimiliter quàm vixerant , vivunt, me
quaquam ſtudent. faculum fugere, fed mutare. L,7.
Ép., 1. Ipfa: conjuges Presbyterorum, veliis prae
niortuis fuperßites viduae , habitu peculiari fuo di
gnofccbantur : Abbatiffa Monachica vefte indui mo
juerat , fed in veftibur, quibus loci illiur utumtur
Presbyters, permanferat. L.7. Ep.7, 67. . 1 I I. _I : 5.
complufcufa corradi ex eodem Gregorio poffent,
quibüs idem perpetuum enitefceret laicae & Gleri
calis veftis difcrimen , Ne Epifcopi Clericos pleéte
re ceffent ob reverentiam habitùs: Qgor apud vor
Habitfr fui magis officium commendat, quàm exeu lore radiare, quem Creator ipfe illis appinxit: Ve
fet . Et alibi : Neophytus nunc e/?, qui repente in. ſtimentir utebatur communjbur, itae temperamfer agemf •
%eligionis habitu plantatur, ad ambiemdo, facro* ho
„,, , irrepferit. Et alibi rurfum : Quidam infimtfw
inanir gloria illetfi , ex laico repemte babitu Sacerdo
,,; honórem arripiunt. Joannes Diaconus in hujus
sanétiffimi Papa vita ait illum cum Monafticum eie fint contenti, quam naturalis ovium lana mini
ampleâeretur inftitutum, reliífir fericis, auro gemmif ftrât. Beda in ejus vita. c.14. Martinus Braccha
que radiantibus tºgiº faculo renuntiaffe. Idem pra renfis Epifcopus in famofa Canonum compilatione
{itiffet, fi tum fuiffet initiatus Clericatu, ad quem
non multò poft provexit illum Benedi&us Papa ,
collato Diaconatu , ubi caftimonia morum propiùs
quàm candore veftium ad Angelorum puritatem.
acceffit. At in Ecclefiaftic« Hierarcbia mimifterio vi
deretur Divinis Angelis non ſollem nitore habitus,
querùm etiam claritate morum probabilium quodam
modo coaquari. L 1 º 25,
vII. Nihil autem praeclarius iis, nihil expref.
fius, quae idem Scriptor de Gregorii familia di
cit. Cum eo enim in Palatio Pontificio laicus ne
mo, omnes Clerici, togata in vefte omnes, om
nes linguae Romanae periti , A` Barbaris enim ut
{ermonis barbaries, ita & veftis brevior originem
£habuit. Nullus Pontifici famulamtium à minimo
ufque ad maximum , barbarum quidlibet im fermome
vel habitu praferebat. Sed togata , Quiritum more ,
feu trabeata Latinitas fuum Latium im ipfo Latia
1; Palatio fingulariter obtimebat. L. 1. c.13. Quo nec
verius quidquam , nec, in eam rem magis appofi
tum dici potuit. Conftat enim Ecclefiam Romanam
exundantibus invi&iffimè obftitiffe Barbaris, Ro
manorumque & puriorem linguam, hoc eft , I.ati
nam, & veftem longiorem retinuiffe; ita ut illam
сtiamnum jure dixeris, Gentemque togatama , cum
Romani Imperii caetera omnia in Barbarorum ve
ſtes decurtatas & ſermonem inconditum degene
rarint.
VIII. Utque nova rurfus ex eodem . Gregorio
corradam argumenta , fie ille pluribus locis aliis
pervagatiffimiam inculcat diftinétionem veftis, cleri
talis & laicae ; cujufmodi nihil in fuperioris zvi
Scriptoribus obfervari poterat. Sic ergo ille laicos
affatur; Vor quor facularis babitu, temet. Hom.4. in
Ev. Expoftufat & cum Clericis, quorum vita ve
fti non refpondet, profana facrae : Im fanäo babitu
conftituti , dum exteriora funt que exhibent , quafi
Sanftuarii lapides foris jacemt , &c. Mundi hujus
operae peragumt , &• tamem de religiofo h4bitu calmen,
honori, quarumt , Et ex adverfo , Nonmulli & fe
cularem habitum gerunt , & facularem animum non
habent. Hom. 17. 36. Et alibi de feipfo: Dum adliuc
effem juvenculur, atque im f&culari habitu conjlitu
tur. Dial. l.4. c.4o. ' Quae loquendi ratio cum fu
perioribus fæculis inufitata prorfus fuiffet , fxculis
verò vi. vii. & viii. in ufu pene quotidiano fuerit:
argumento id eſt, eo tempore cœpiſſe Clericos à
laicis difcerni , non modeftiore tantùm habitu, aut
ad Monaſticum propiùs accedente, ſed oblongio
re. Hunc enim retinuere Clerici, poftquam decur
tatas veſtes laici induere ex colluvione inundan
tium Barbarorum. Cum ergo viciffet tandem fx
cularium nequitiam & improbitatem incredibilis
quaedam Mofiachorum vitae fanétitas : jamquc ea.
venerationi effe coepiffent , quæ ut rifui & con
temptui effent, indùerant Monachi ; Clerici qui ut
laicis prodeffe pofTent, iis haéìenus fefe abfìinue
rant, ad Monachorum tonfuram & habitum pro•
piùs jam in dies fingulos accedere cœperunt. Hinc
çertè Clericalis habitus in Conciliis quandoque di
ctus et habitus religionis. Velimenta que reli
gionem deceant. Teſte & authore Beda, ſandiſi
mus Monachus idemque Epifcopus Cutbertus illa
in veftibus deleétabatur fimplicitate, quae Naturam
propiùs obſervat impenfiuſque reveretur, nonfucat,
non adulterat lanas, fed illo permittit natiyo co
ut horum meque mumditiir , neque fordibu* effet no
tabilis. Unde ufque hodie im eodem Momafferio ejus
exemplo obfervatùr, me quis varii aut pretio/ celo
rir habeat imaumentum , fed ea maximè vefium f?e
Clericos talari veße uti cogit : Et fecumdùm Aaro*
talarem veßem induere, ut fint in habitu ordinato •
cap.66, - - - -
Ix. Ut'& de oriente perftringatur aliquid , in
urbe & ruri propria vefíé fua uti Clericos fanxit
Trullana Synodus, quos & per hebdomadam facris
fufpendit , fi in láicâ vefie vifi fuerint. Nullus egr
rum qui in cleri catalogum relati funt , veftem Ꭿⓐ
bi mon comvenientem indüat, meque in Civita* d*
gemr , meque iter ingrediemr. Sed utantur veßibur,
Qua ii, qui in clerüm relati funt, attributa fufr*
Si quis autem tale quid fuerit, uma feptimana f•
regetur. Can.1.7.
X. Vetitum eft lege Juftiniani Nov. 143. *•44•
Monachorum habitu indui laicos, maximè Com*
vóluit incf.hanC
Epißo
pos fi quidilleufquam
judicefque & ultores
dos;Presbyterofque, ſan
àitatis véfiem peccátum'effet. Hac lege cohibeb*
ille laicos ; nam quod ad Clericos attinet, nihil
in Monachos committere illi gravius poterant , c£
jam tum Epifcoporüm permägna pars ex Monachis
adoptarentur, Monafticumque gefarent habitum.
Prohibcbat id quoque Jußinianùs, ne hominibus
ignotis antè concederetür Religionis habitus , quàm
plures perautem
Quoniam annos non ita infuiffent
probati eorum
Orientem mores:
Barbari ab
Aguilone exundaverunt , idcirco laici longior£i£
ibi habitum diutius retinuere; & à laici5 minùs
difcrepavere Clerici .
 DeBeneficiis, Part.I. Lib II.Cap.xLVII.
Tr r- — at eo detergamus fudorem. Idem confirmat in Dialo^
C A P U T XLVII. P. z. l. 1. c.23.
De Habitu facro Clericorum faeculo
vı. vıı.& vııı. - Gregorius cum ejus urbis Epifcopo de ejufmodi
I. Sacris fumfiiomibu*. dicata vefter , ab aliis ma
gir ac magis im dies & fumptu &* amtiquitate di
j!imdła funt.
II. Clero Ravemmati Gregoriu* Magmus , quod Ec
clefia Romam& proprium fuerat , Mappulit, five Ma
2ipulis uti conceffit •
III. IV. Comcedit & Ecclefiaßicis aliis , calceir
uti pretiofis magnificifque s Albir item & Dalma
fici* .
V. Cafularum genera duo , quarum alia ad mi
mifterium altarir , alia ad ufum commumem •
VI. VII. De Albis. Qua ſacra veſter Ordini cui
que propria. Diverſus gerenda ſtola modus .
J/iII. Difcrimem profama, inter & facra* veffer.
IX. Quid facra vefter mifticè figmificemt.
X. Piè obfervantur aliqua im eum modum , quo
beatus Fulgemtiu, & communibus veftimemtit ufus
eſt 6" facris.
I. UÆ adhibebantur in minifterio Altaris ve
ftes & ornamenta, ea in dies magis ac
magis fejunéta funt ab iis , quae erant in ufu com
murii. Tametfi enim vulgo -id ftuderent , ut in .
miniſterio altars ſingularis aliquid ornatüs habe
rent; multa tamen è vita civili eò contulerunt or
namnenta, quae initio ab ufu accepta communi,
poftquam antiquam laici veftium formam mutave
ire, & antiquitate fua & fumptu faéta funt propria
miniflris altaris.
II. Ab Imperii & Religionis Capite, urbe Ro
ma, profluxit in Occidentis reliquas partes veftium
altaribus dicatarum multiplex ufus. Sic ufus Mani
fuliGrégorió
quamquam aegrè , conceffus tandem tamen eft
Magnó Diaconis Ecclefiae Ravennatis,
dum Épifcopo facra facienti adeffent. Quin & ad
Epifcopum Ravennatem fuper ea re fcribens Gre
gorius, conteſtatus eſt, invito & renitente Clero
Éomano, illud ei à fe concedi, quod haétenus Ec
clefiae Romanae Clericorum proprium fuiffet in
figne, & peculiare decus. Quod pro utendit ä Cle
ro veſtro Mappulisſcripſſtis, à noſtris eſt Clericis for
titer obviatüm : dicemtibus mulli hoc umquam alii
cuilibet Ecclefía fuiffè comceffum. Sed mor fervanter t infrà Tunicas fuiffè ftri&ioribus manicis , allatam
honorem fratermitatis tua, licèt comtra volumtatem
cleri moftri, tamem primis Diacomibus veftris , quos
mobi* quidam teftificati fumt etiam antè eif ufos fuif
fe, in ohfequio duntaxat tuo Mappulis uti permitti
£mur ; alio autem tempore vel alias perfomat hoc age
re, vehementiſſime prohibemur. L. Ep.54 55 Re
fcripfit porro Gregorio Ravennas Epifcopus, fuos
utique poffe & Presbyteros & Diaconos eo uti or
mamientò, quo propter Ecclefiafticas caufas Ro
mam profeéti , toto fpeétante Clero Romano , ufi
fuifTent, quo etiam minores circa urbem Romam
Ecclefiae uterentur. Nam cum hoc, mimoribus circa
surbem Ecclefii, licitum fit , poterit etiam Apoflolatur
domimi mei , fi vemerabilem Clerum prim& Apoftolicæ
fua fedit requirere digmatur, modis ommibur invenire.
Ep.3 5. Mifit autem primarias fimul tabulas, qui
bus conceſſa ab Apoſtolica Sede Ravennatibus Epi
fcopis privilegia continebantur. Dicemus infrà Al
f
cuinum, Rabanum , Amalariumqůe in eo confen
tire, hoc linteolum, quam Mappulam vocat Gre
gorius, nos Manipulum , abftergendo fudori , vel
pituitae narium deftinatum feciffc : Mappula, qua
Pituitam oculorum &• marium detergimus • Sudárium,
Тет.I.
363
gis Grsgorius , ubi ad Monachum quendam, qui à
Monialibus hinteola dono acceperat, dicit: Ab an
cillis Dei Mappulas accepiſti. -
Haec fi origo , fi hic ufus Manipulorum fuit, mi
rum fanè , cur Ecclefia Romana cum Ravennate »
re tam acriter contenderint. Verùm illud ' ex hoc
ipfo intelligas 9p9rtet. Quae per fefe leviffima funr,
ubi acceffit religio, jam leviâ non effe. A&tum ali.
quando eft in Conciliis Generalibus, & ftatuta non
pauca de rebus ejufmodi funt , quae carnalium ho
minum oculis non majoris effe viderentur momen
ti. Hae funt veftimentorum vel Chrifti , vel Eccle
fiae veluti fimbriae, quae divinum femper aliquid
fpirant, quod & admirationi effe debeat & véne
1ʼatlOnt - -
.III. Vetuit idem Gregorius, ne Catanae in Si
cilia Diaconi, magnificentioribus & haétenus ſibi
quidem inufitatis calceis uterentur, quod ejus or
natùs copiam praedeceffores fui non feciffeiit, nifi
Meſſinenſibus Diaconis. Calceatos compagis procedere,
Górc. 燃 folis Diaconir Eccle/a Mefaneafs à pra
decefforibu* moftris olim nom dubitatur effe conceßum ,
£.7. c.48. Eft apud Hiftoricos Romanos regalis il.
lius calcei mentio, quod Compagum Regium vo
cant. De Maximino loquens Capitolinus, ita ha
bet : Calceamentum ejur, id eft , compagum Regium,
conftat pede majur fuiffè homimis vefligio. De Galie
no verò Trebellius Pollio, Caligas gemmasar adme
xuit , cum Compagos reticulos appellaret. Ad Gre
gorium redeo. Is ad Epifcopum Syracufanum
fcripfit , fi Subdiaconi Siculi Tunicis lineis indue
rentur, id illis privilegii ab Ecclefia Romana con
ceffum fuiffe. Unde habemt bodie Ecclefîa veßra , uf
Subdiacomi limeis im Tumicis procedamt , miß quia hoc
à matre fua Romama Eccleßa perceperwmt ?. L.7. Ep.64•
Conceffit idem ipfe Aregio Vapincenfi in Gallia ,
Epifcopo ufum Dalmaticarum, quem fibi Archidia
cónoque fuo popofcerat ; quin & Dalmaticas ipfas
Roma miſit. Charitatis tua bona revocantes ad ani
mum , hujus authoritatis noftra ferie , petita conce
dimus, atque te &• Archidiacomum tuum Dalmati
carum uſu decorandos eſſe concedimus s eaſdemque Dal
maticas tranſmiſſmur. L.7. Ep. 112.Gregorium nar
rat Joannes Diaconus, cum in equo fedens proceffio
nem fequeretur, & fupplicationem faceret , ex co
rum turba qui Cafulas & Tunicas induti lineas,
ipfum affeétábantur, agnitum fuiffe. Cumque ex
Planetatorum Mappulatorumque Proceſſovibur ma
g*um Pontificem cogmoviffemt , &c. L.2. e.43. Docet
ue Pontifici unam, quae diceretur effe Joannis Apo
器 : Dalmaticas verò laxioribus , uti clarum erat
ex Dalmatica Pafchafii Ecclefiae Romanae Diaconi.
L.z. c. 59. Gordiani quem patrem habuit Grego
rius, imaginem nobis idem author calamo pinxit,
eo habitu, ut fupra Dalmaticam cafula effet indu
tus. Cujus babitùr caftamei eolorit plaueta eft , fub
planeta Dalmatica. L.4. c.83. 84. Gregorii verò
ipfius hujufmodi erat Pontificius habitus: Planeta
fuper Dalmaticam caftamea, Evangelium im /iniftra,
*modur Crucir im dextera , @rc. Pallio mediocri •
IV. Quibus ex teftimoniis conftat , Tunicam,
Dalmaticam, Cafulam, communes quidcm illas
fuiffe quondam laicorum veftes, multòque magis
Clericórum civili in ufu, ac tandem cò.evafiffe ,
ut propria: Clericorum effent, nec in civili tantùm
uſu', ſed & in ſacro ; laicis à patrio majorum ha
bitu ad peregrinas veftes defêifcentibus. CQnftat
rurfum ab Ecclefia maximè Romana caeteras idcn
tidem varia extorfiffe privilegia, ut cum ipfis ma
gnificentiora quædam ` divini cultus indumenta.
communicarentur. Antiquiffimas enim & pretio
fiffimas has veſtes & frequentiùs uſurpaverat, &
Z Z 2. Ictl
 364 , Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
yetinuerät eoritantiùs urbs Imperii totius regina. VII. Docet autem longè melius Concilium To
Imperatoriae etiam in vefte & ornatu magnificen letanum IV. quae cuique Ordini propriae effent vê
tiæ copia major fa&a fuerat Ecclefiae Roman*. Ab ftes Sacerdotàles . Jübet enim in reftituendis qui
ea ergo effundebantur hi veluti pompae gloriaeque. buílibet Ordini ei, à quo exauthorati per injuriam
84cerâotalis rivuli in reliquum Chriftianuin orbem. fuerant , reftitui & ornamenta facra, quibus exuti
Scriptor vitae San&i Caefarii Arelatenfis Archiepif fuerant : nimirum Epifcopo ftolam, annulum &
copi memorat eum Romam petiiffe, ibique à Sym pedum; Presbyteris ftolam cafulamque; ftolam al
mácho Papa conceffum ei fuiffe, ut Dalmaticis bamque Diacono; patenam Calicemque Subdiaco
uterentur ejus Diaconi, æquè ut Ecclefiae Romane no; ac caeteris fimiliter Clericis ea ornamenta,
IDiaconi. Diaconor ejur perimde ut Romama Ecclefia quibus dum ordinarentur inftru&i fuerant. si Epi
Diaconof Dalmaticis uti voluit. L. r. e. zo. z r. Con fcopus , reripiat coram altario de manu Epifcopi ora
jici poteft & ex Autifiodorenfi Synodo, necdum , vium, annulum & baculum ; fi Presbyter, orarium
tumc Diaconos Dalmaticis indui folitos, cum hic �• planetam ; ff Diaconus , orarimm & albam. S*
prohibeantur ipſis altarium ornamentis veſtiri. subdiaconur, patenam &• caficem, &c. Can. x$.
Non licèt Diacono velo vel palla ſcapulas involvi. Itaque tota in regione ea, qui praeerant Epifco
Can. 11, 13. pi hujus Concilii, nec Subdiaconi caeterive infe
V. Idem Caefarius Roma reverfus in Galliam, riores Clerici Albis adhuc utebantur, ne Dalma
nec habens quod erogaret pauperi mendicanti , ticis Diaconi. Stola communis erat tribus Ordini
Cafulam qua in proceffomibus utebatur, & Albam bus fuperioribus, Cafula Altaris minifterio (erva
fafchalem profert, datque egemo, jubetque, ut vendat batur. Nec Presbytero autem vel Epifcopo re
ami ex Clero • L. z. c. 1 9. Vitæ ejur. Erat hæc fortè £ituitor Alba , cùm redintegrantur : nec aufer
Cafula facro Altaris dicata minifterin. Ecce tibi tur, cum deponuntur, propterea quòd communis &
aliam quotidiani ufus, qua vulgo per urbem am •ufitata hæc effet eorum veftis etiam extra facra,
bulans uteretur: Ambulam* per plateam civitatir , domi, in urbe, ruri. At Diaconi, quòd ea in fá
vidit eomtra in foro hominem , qui à Damomio age cro tantům minifterio uterentur, & cum depone
batur. In quem cum attemdiffet , babemr manum fub rentur, ea exuti fuerant; & cum redderentur prio
eafula , ut à fuis mom videretur, crucem contra eum ri muneri fuo, eam receperunt. Ita per{picuè hoc
fecit. Hujus utriufque veftimenti fi fuit eadem . Canone inſinuatur.
forma, uti & idem nomen erat profe&ò facra ci Vetantur autem hoc eodem Concilium Diaconi
vili & fplendidior , & pretiofior. Dubium eß au duplici uti ßola, cum Epifcopis Presbyterifque
tem de qua ex his , duabus intelligendus fit Gre una duntaxat fit insufu , Orariis duobus nec Epi
gorius Turonenfis , cum ab eo refertur Diaconus fcopo quidem licet, nec Presbytero uti, quantò ma
çquidam fan&iffimi Epifcopi cafuka infolenter abuti, gis Diacomo, qui minißer eorum eß. Cam-4o. Prae
bse habenr im le£tulo , hoc babem* im foro. Vit« Patr. cipiuntur iidem Diaconi ſtolam geſtare in humero
e.8. Longiores omnes Clericorum veftes, quibus ` finiftro, ut obeundis fun&ionibus facris expeditius
uti præcipiebantur Clerici, Cafulas vocat Concilium fit brachium dextrum. Unum igitur orarium •por
Liptinenſe: Non ſagis, laicorum more, fed caſulis tet Levitam geßare in fiwiffro bumero, propter quod
utantur, ritu fervorum Dei. Cam.7. Unde intellige orat , id e/? , prædicat. Dextram autem partem opor
re eft, è facris veftibus aliquas mukto etiam poß tet habere liberam, ut expeditur ad mini/?erium
tempore in ufu communi fuiffe, forma quidém. saeerdotale decurrat. Erat igitur ßola tum ampla
pares, at fingulari propter pietatem nitore' femper fatis, ut quæ finißrum obvolveret brachiwm. Ex
& magnificentia difpares. -
his autem verbis fufpicari licet, Diaconos Hifpa
VI. Meminit idem Gregorius Martyrum duo. niae jam tum coepiffe duabus uti fiolis, tanquam
rum, quorum annulus & orarium in fublime, in fafciis, quas in pe&ore decuffarent in modum cru
aerem miraculo quodam funt fublata: Orarium , cis. Alteram auitem illis à Concilio fublatam efie.
6re. Candor lintei, ếre hie fui dat pignus amoris, An quae nunc ftola lata in ufu tametfi rariffimo
aut ferunt , orarium , ®re. De Vincentio alibi lo eß , hinc fluxerit , nec affirmare aufim, nec rur
quens, Stolæ meminit candidiffimae : Levitica sto fus negare: fruatur fuo quiſque judicio:
la candore in Ereleſſa mieams. De gloria Mart. L.2. Denique idem Concilium vetat, ne ßolae vel
e.93. io5. Presbyteros alibi Diaconofque albis ve coloribus, vel auro ornentur. Id ergo fa&itari
ftitos repraefentat : Erat sacerdotum &• Levitarum jam coeperat, ut lineae quamvis effent, purae, ta
in albis veftibus mom mimimur chorur. de gloria com men non effent juxta priítinum ufum, fed colori
feff. e.vo. Concilium Narbonenfe anni 58o. vetuit bus inficerentur variis, & auro decorarentur. Ca
ne Diaconi , Subdiaconi, Le&orefve aibam exue. veat igitur amodo Levita gemiso uti oraris, frd
rent , antequam Miffa perficeretur. Nec Diacomu, , uno tantùm & puro, nec ullis coloribus aut aurº
aut Subdiaconus vel Le£ior, antequam Miffa confu. ornato . Non cuivis promptum eſt germanum
metur; alba fe႔* exuere. Cam. 1 ». Ergo & in edere fenfum horum verborum propter quod orat,
ferigribus *9rdinibus communicata jam erät Alba id ef?, pradicat. Nec enim veri fatis fimile eft,
in facro minifterio, faltem in Gallia. videtur Ifi jam tum Diaconos cum pompa in Ecclefiis praedi
Jorus Hifpalenfis Albas non tribuere, nifi Diaco. care folitos in Hifpania. Propiùs à vero abcft ,
nis ; dum facra res fit : Qgi propterea alhi, indut; has prædicationes interpretari hos debere vel de
effjfumt , ut cœleftem vitam Tbabeant , candidique ad Evangelio, quod exertè Diaconus inter Mifarum
hoſtian immaculatique accedant. De Off. Eccleſ. 1.1. folemnia recitabat , vel de precationibus hortatio
•:8. £t in Bracchafenfi tamen Concilió illis qüoque nibufque complurimis facrificii ipfius a&ioni in
permittuntur uti Subdiaconi , cum præcipitur 'ne tertextis, quas, edita voce pronuntiabat. Inde &
poſthaec Diaconi ſtolas ſub tunica gerranti propte Praeconii enata vox, quæ in ufu & Romano & ver
rea quod cum eas in eum modum geftant, à Sub. maculo etiamnunc eft. id erat certè prædicandi ge
3iaconis difcerni non poffunt. Quia in aliquanti, nus quoddam, qug jus acquirebatur Diacono gra
bujus Provincia Ecclefii, , Diaconi, ahfronftr infra. rii féu ftrophioli lintei, qüo fudorcm oris abft£r
sanicam utuntur Orariis , ita ut mibil aifferre a sub geret. Iftiúf|nodi erant quae Gregorius ipfe Ma
diacono videantur, de estero ſuperpoſto ſicut decet, gnus interdum miffitabat, & dono dabat, quae
*****ur orario. Can.9. Quo rurfum edocemur, & ipfe femper vocat oraria. L.6. Ep. 17.37. -

*x litteo mero fuiffe adhuc ftolam, & non ádínó. vIII.' Unum id ex omnibus hi§ Caiionibus cli
«Jum
::: latam fuiffe ம ய facilè fub alba abde
--- -
citur, facras has fuiffe, & uni Altaris miniftcrio
dcdicatas vefies. Hinc Concilium Braccharcnß
III. gra
 DeBeneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.XLVII. 365
III. gradu & ordine eos ejicit, qui ad vitæ civi ciores puriorum mentium oculos dele&et & alliciat
lis neceßitates facra vel vafa vel ornamenta adhi
magis : verùm five magnificientia operum, quo
\6uerint. Ab officis depematur, qui EcclefiaMica or rum Creator eft, colatur Deus : five iis honorétur
•amenta, vels vel qualibet alia imdumemta atque Chrißus, quae Evangeiicam ejus magis fpirant pau
autemfilia feiendo im ufus fuor tranßulerit. Cam.34. pertatem: hoc tamen providetur femper, & olim
Prohibet idem Concilium, ne Epifcopus Presby provifum eft , ut quamvis à communi üfu ad facrum
terve ad tremendi unquam Sacrificii celebrationem veftinenta multa venerint, effet tamen difcrimi
aliter accedamt, quàin utrumque liumerum orario nis aliquid inter ea quæ fumerentur in facro mi
circumſepti. Non aliter accedat, quàm orario utro nifteriò , & quæ in communi. Quamobrem jure.
que bumero circumfeptus , ficut & tempore ordima dixit Joannes Diaconus de Joanne Apoftolo: Per
tromis fue dignofcitur confecratus : ita ut de uno *at annor Pontificiam gerenr , có Mifarum folemania
eodemque orario cervicem pariter &• utrumque frequemtiffimè eelebraur, fime Sacerdotalibus effe ve
‫أو‬ kamerum prgment , fignum in fuo pettore preferat fibus, nequaquam potuit. L.3. c. 59. Etfi enim non
сти глл . .
injuria multis vifa fit vacillare fides harum Sacer
XI. Quae poftrema verba oftendunt, veftium dotalium Joannis Apoftoli veftium ut ante à nobis
1.
ſacrarum tametſi uſus è diverſis & diſcrepantibus di&um eft , Cap.XLV. n. 1. jure tamen augurabatur
caufis originem habuerit, formam tamen, difpofi Joannes Diaconus aliquid Sacerdotalium Iveftium.
tionem, colorem ad multa myfticè fignificanda in ei fuiffe, etfi non certò id conftaret. Jure autem
terpretando rapi potuiffe. Ad angelicam enim vi id augurabatur, quia univerfum ita decet , unde
ta puritatem ftola candor invitat. Ejus ſuper hu & invaluit tandem is ufus, ut aliae communes,
meros volatica fluctuatio, quàm aétuoſi Diaconi, aliæ facrae veftes effent.
quàm ad agendum celeres eſſe debeant, innuit,
quod fupra pe&us decuffatur, id fignificat amo
rem crucis in intimis animæ vifceribus effe opor
tere. Quod utrumque humerum ambit, & æqua C APUT XLVIII. P. 3. l. 1. c.22.
biliter utràque ex parte pendet, Sacerdotis déno
tat imperturbatam in adverfis & profperis virtu De veſte communi Clericorum ſub
tem • Sacerdos orario utroque humero ambiatur,
fcilicet ut qui imperturbatur pracipitur confiffere im Imperio Caroli Magni.
per profpera ér adverfa , virtutum femper ornamen
£p utrobique circumafeptur. Ibidem. Novus eft & my I. Statuta Concilii Aquifgramenfir , de modeffia
ficus mundus Ecclefia, cujus longè veriùs quàm veftium Clericalium.
hujufce fenfibilis mundi partes vel minimae, taci II. De veftibur, que Clericir Momacbifque tommu
tè qnidem, fed apertè tàmen & ad captum om mer effent.
nium, quae mira & incredibilia æternitatis arcana III. In ufu etiam civili Presbyteri Alba indue
fimt, eloquuntur. bamtur.
X. Finem capiti imponet Ferrandus Diaconus IV. De Canonicorum &• Monachorum vefte.
narratione longè pulcherrima ejus rationis & mo V. Quæ Caroli ipfius Magni , qua Laicorum ejus
defiae, quam in veftitu fuo feéìabatur Fulgentius ævi veſter •
Rufpenfis jam creatus Epifcopus. Nihil de Mona VI. Clericorum veftes in Italia .
ſtica rigore diſciplinae Epiſcopatſis ſplendor detra VII. Item in Eecleßa Graca , ubi Clericis omnibus
xit • Nom ita fa£fus -eff. Epifcopus , ut effe deffteret interdicitur ufur aurata &* fericea ve/fir.
Monacbw*. Pretiofa femper abftinuit quacumque VIII. Vilibus quandoque pxnmiculir palliata latet
veftc; umica femper tunica contentus, ftolam Epi fuperbia, mee femper bumilitati repugnat aurum fe
fcopalem munqnam induit. Cingulum Monachorüm ricumque .
nnmquam abjecit. Calceos caligafque Clericorum
nunquam adhibuit. Nec fibi , nec Monachis fuis I. C Aquifgranenfe anni 816. quo tem
id indulfit , ut pretiofa uterentur cafula. In ea 'peratae praefcriptaeque funt Canonicis Re
tunica facris operatus eft , in qua fomnum capiens ja gulae, eo concilio, eaque ſpe, ut è Clericis on
cuit, ratus coeleftis Agni ad facrificium ut fefe iiibus obfervarentur : novum robur addidit duplici
quis optimè præparet, mutanda & mundanda po illi vetuftiffimae legi , & jam olim Clericis omni
tiüs effe corda , quàm indumenta - Audi Ferran bus praejudicatae: 1. explicari & replendere debe
dum ipfum : Nunquam pretiofa veftimenta quaß re ifi eorum veßitu inceffuque, quin & in equitan
vit , uma tantàm vili/ima tunica, five per afia di modo eam humilitatem , quam cordibus infixam
eem, ſve per byemem eſt patienter indutus. Orario <fe gerere profitentur. Ut bumilitatem quam eorde
quidem firut ommer Epifeopi multatemur utebatur. geßant , a£tu , babitu , incefiu , ipfa etiam aquitatio
Pellieio eimgulo tamquam Monacbur utebatur , me religiofiffimè demonftrent , plufque velint famííae
&rc. Nerealreamenta fufripien, Clericorum, &r Ca converfatione , eximiifque moribus , quàm ornatu ve
fufam pretiofam vel fuperbi eeloris mec ipfe babuit, ftium fulgere. Si emim more conjugatorum im fe er
mee fuor Monacbor habere permifit , &rc. Im qua tu mamdis , mitore veftium , phaleris equorum , caterifque
mica dormiebat , im ipfa facrificabat ; &:im tempore bumam« vamitutis rebus abufi fuerimt , im quo eorum
facrificii mutanda effe corda potiàs quâin veflimen converfatio à laicorum diſtare videbitur? Can. 124
ta dicebat . In ejwr vita L. 18. 2. Procul effe ipfos debere à fingulari; novitate
Intaminatae amor caftitatis anxios habebat Mo quavis & affe&atione, ut ne vel munditiis, vel
nachos, ut ne Altaria adirent in ea tunica , in fordibus notabiles ufquam fint : Non emim fpeciali
qua ho&tem egerant. Fulgentii mentis puritas in. ter prafumi debet ab aliqwo, quod mom generaliter
.f ejus etiam membra & in fbmnum ejus ipfum exu teneatur ab omnibm , id ef?, mee plur juffo cultior
berabat, tutumque& innacceffum praeßabat no&ur veflis , mec imfolita atque deformit. Qgia im utro
nis turpibufque nonnumquam fomniantium ludi que illorum aut elationis , aut certè fimulationis mo
briis. Porro, quod ei in ornatu facro tantopere. xa patefeet ,
placuit infignis illa non folùm modeftia, fed & Hinc illud elucet nobiles & honoratos quofque
paupertas , tametfi religionem venerabilem facit ,& viros, oblongis adhuc in veftibus fuiffe ; ita mini
imperitorum pietatem excitat facrarum pompa ve mè neceffe erat id praecipere Clericis: fed illis
£iiim : effe támen fentiebat ille in paupertate fplen fatis erat inculcari humilitatem , fnodeftiam, pau
didius multò ac præftantius aliquid, quod perfpica pertatis ftudium , quæ veriffima funt Claia
1
\
 366 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
dinis infignia . At cum inciperent Clerici qui Sacerdote* ftolam portemt , propter ßgnum cafitati,
Jam cucuiiis, uti intercedit glifcenti huic confue Jicut decretum eft. L.3. c. 169. Hinc infertur ftola
qudini idem Concilium , vetatque his indui Cleri & alba Presbyteros à caeteris Clericis difcerni po
¿os, nif Monaflico inftituto devovere fe cupiant - tuiffe. Nec enim Diaconi ftolam nifi in facris
Reprehenfibilem apud pleroſque Canonicos inoleviſe obeundis funétionibus gerebant; juxta Canonem ,
comperimuf и/ит , eò quod comtra morem Eccleſiaſti Concilii Carthaginenfis IV. Ut Diacomur tempore ob
.„„; cucullas , quibus foli* Monacbis utemdum eft, im latiomir tantùm, vel lettiomi* , alba utatur. Cam.13.
auant : cum utique illorum babitum penitus ufurpa Haud fatis comperi, an 9mnino affentiendum fit
re non debeant, i quorum propoſito quodammodo di Scriptori vitae beati Mauri, ajenti ab eo circum
flamt. Ibid. c. 15• - - - geftâtam effe ftolam anno eo toto, quo ordinatus
II. Illud quoque hic edocemur in nigra fuiffe eft , quod ea tum confuetudo vigeret. Stolam jux
vefte Moniales, Quid prodeft migris veftibus imdui , ta morem indefinemter primo ferebat ammo.
& à detraâione linguam mom cohiberi ? Can.39. Et IV. Ad habitum Canonicorum , feu Clerico
íinc non injuria conjiceretur, eo quoque fuiffe co rum penitius infpiciendum , accedet aliquid lucis à
lore veſtes Monachorum, adeoque & Canonicorum: veftibus Monachorum, quas juxta Caroli Magni
cum Sanctimoniales iſta videantur non immeritò Capitularia , Abbas ſingulis ſuppeditabat. Sunt
canonicæ foeminae fuiffe. Conventus. Abbatum , porrò hujufmodi: Cami/ias duas, tunicas duas,
qui proximo poft anno habitus eft , nihil. decrevit cucullas duas , cappar duas unufquifque Monacho
de Monachorüm vefte , praeterquam quod ut eQ rum babeat , quibus verò neceffe eß , . addatur &
rum Cappæ conſutæ anteridseffent».Sxceptis vil tertia • Et pedules quatuor paria , femoralia duo pa
iofis, ut'quae indui vix potuiffènt , nifi antè aper ria , roccum unum , pellicea* ufque ad talor duas ,
tæ fuiffent. Ut Monachi cappas diftonfutas prater vil fafciolas duas , uvamta* iu # muffular inl
iofa, mom habeant.4nm.817. c.6f. - hyeme ververinar, caleeamenta diurna paria duo,
propria erat Clericgrum tun£ fubtalares per notem in afiate duas, in hyeme verº
cappa, five CafulaMonachorum
vefti$, perinde ut , nec dubium eft foccos , Addit. l.1. c.22. Apparet ex his tot vefti
utrifqué antiqua etiam parte claufam confutamque bus, hoc ftatutum attemperatum fuiffe coeli incle
effe debuiffe. Laici iis uti vetabantur , peræque ut mentiae , & ejufmodi locis, ubi faeviunt frigora.
clerici laicorum veflimentis, cujufmodi erant Cot: Earundem veftium magnam partem Crodogängus
aj, vel Mantelli. Audi Concilium Metenfe anni in Regula fua Canonicis adfignat , quorum par
383. Ut nemo Clericorum arma portet , vel indumen ti mediæ, nempè ſenioribus cappas tunicafqueno
t ma laicalia induat ; id eft , cottor , vel mantello* vas quotannis diftribui jubet , ut junioribus cedant
fine cappa mom portet ; cir laici cappas non portent veteres & jam ufu detritae. Illa dimidia pars cle.
2.3. Próbabile'cum primis eft cottos, vel mantel ri , qui femioret fuerimt , ammis fingulis accipient
dos, ut tunc vocabantur, breviores eas fuiffe ye , cappa* novas , & veffer lameas movat : &• alia pars
£es', quae ad talos ufque non defluerent; quo fie dimidias Cleri , illas cappas &• vefter veterer, quas
bat, ut iis indui non poffent, nifi unà & fupernè illis femiores fui fingulis ammi reddunt , aceipient.
cappa veftirentur , quæ longior erat veftis • Quan Cap.41. Miffas facio caeteras interiores veftes, de
quàm autem feleâiores yiri utcrentur adhuc oblon uibus infrà ibidem fermo eft. Decreta alia Cro
is veßibus, uti & Clerici , intererat tamen his ੇ ad modeftiam veftium commendandam .
iiiifque aliquid difcriminis : non etiamnunc valet pertinentia , & ab eo mutua fumpfit Concilium
ferè, ut in oblonga etiam veftc internofcantur Clc Aquifgranenfe, & à nobis fuprà relata funt; hu
rici Laidique. jus Concilii authoritate aftru&a.
III. Inter Clericos ítola Presbyteri ஆ Ex his porrò univerfim colligi poteft : ex Mo
tur, quam ubique & femper, etiam rugi gcftabant. nafticis veftibus unum cucullum Canonicis prohi
Hunc ufum jam vetuftum authoritate fua munive beri ; cappam Monachis , Canonicis , Parochis,
rat Concilium Moguntinum, ut dignitati Sacerdo Clericifque uftatiffimam & communem fuiffe •;
tum confuleretur. Presbyteri fine intermiffone utan quibus generatim etiam Mantellis interdicebatur,
tur orariis propter differentiam Sacerdotii dignitati* • út & cottis , ut quae propria effent militum indu
Ann.813. Čam. 18. Capit. Car. Mag. L. I. c.8r Formu menta. Capparum forma quae fuerit, intelligi po
la vifitationum Epifcopalium , quam Colle£tioni fug teft ex ea, quam San&i Benedi&i grex cele erri
YRegino inferuit, jubet inquiri ab Epifcopis , an. mus etiamnunc circumgeftat* Sequentibus faeculis
Parochi cum ftola femper incedant, etiam tum Clerici videntur cappas abjeciffe quondam fuas;&
duin iter faciunt, & an non habeant ad rem fa ad Laicorum mantella defciviffe : immo & ad cot
cram faciendam peculiarem Albam, & ab ea diftin 1as militares , cum breviores ruri veftes circumfe
&am, quae usùs civilis eft. Si fime ftola vel orario runt. Nec abhorret à vero etiam tum colorum
in itinere incedat , fi abfque Alba, aut cum illa Al pannorumque mediocritate commendaffe Clericos
ſ ba , qua im fuor ufur quotidie utitur , Miffam can profeſſionis ſua ſanctimoniam, quando ſaccularium,
zare prefumat. L. I. c.62: 66. Stola ergo & Alba aut militarium aliquid veftium fumpfere. Ita prae
ejufmodi ornatus erant habitufque , quos Presby cipiebat Pontificale Romanum: Nulius veftrum ru
ter nunquam deponeret, nc in publico quidem , beir , aut viridibus , aut laicalibus veftibus uta
aut civili cum hominibus confuetudine . Eundem tur. Baluz Appen. ad Reg. p.613. Author vita fan
alibi laudat Regino Canonem fub nomine Conci &i Odonis Abbatis Cluniacenfis, narrat eo tempore,
Jii Triburienfis, ubi additur contumeliam Presby uo Monachi extrufi effugatique funt è Monafteriis
tero irrogatam tum acerbiori afficiendam poena, fi uis , furore Normannorum undique incurfantium
fuam tum ille ftolam geftaret. Ut Presbyteri mom exagitati, in proximorum quenqué fuorum ardes (o
vadamt , miß fola vel orario imduti. Et ut ß im iti recepiffe, & poftquam detritae fùere veftes priores
avere Prefbyteri fpoliantur , vel vulmeramtur, aut oc Monafticae, alias induiffe caerulei coloris: Fratfa
eidumtur mom Jlola imduti , fimplici ememdatione fua veftimenta cum quibus de Monafterio exierant , de
folvamtur. Si autem rum ßola , tripliciter. L.6. c. 333. muo mom induebantur fimilia , fed colorata , qu& mo*
IAntiqug Conflitutiones Synodicæ Epifcoporum vulgò dicimus blava .. Bibl. Clun, p.42.43. Forfan
ad Parochos hoc praecipiunt inftantiùs , ut mullus à Clero tum Monachi , vel Clerici Monachique pá
im Alba, qua im ufu fuos utitur , prafumat canta riter à laicis cæruleum hunc colorem fumpferc •
ye Mºſſam ; Appen. Baluz. ad Reg.603. 607. 613. In Lineas interius, pelliceaſque ſuperius veſtes Cº
£apitularibus alia additur ratio nunquam exuende ricis laicifque ufitatas communefque fuiffe , ita g9r
stolæ ° quòd in ca fignum cluceret castitatis; U; eet idem.Odo Cluniacenfis Abbas in vita 醬 l
 -

De Beneficiis, Part I Lib II Cip KLVIII se,

fimi Comitis Geraldi. Veßimentir autem pellicei, rali* aliena e/? à facrato ordine. Eo, Epifcopor, ze A
/ùper veßibus limeir utebatur, quia gemur iftud im Clericor qui fe fulgidi, &• clari, veßibus ornane,
danaenti folent Clerici vici/?m có laiei in ufum emendari oportet. Qgòd ß im boe permamferimt , Epi
babere. Ibid. p.89, Et fi in vefte convenirent cle timio tradantur. Similiter eo, qui ungüenti, inán
rici laicique quandoque, in pretio & colore difcri guntur • Cam. 1 5. Debacchata pótiffimum erat Ico
men erat , Narrat enim idem alibi Odo, gravifTi noclaftarum faevitia in nigras vilefque Monachorum
mè increpitum fuiffe Monachum, cui cucullus erat veſtes. Eo, nempe vehementiùs in eos exacerbati
carrulei coloris, feu blavi ; laicifque ipfis offendi. fuerant, quòd inviétifTimi illi fuerant facrarum ima
culo fuiffe Monachos & Religioni deditos viros, ginum usiùs cultufque vindices. Iifdem fubjicium
fi in veße colores amarent fplendidiores. Ei, igj. fur hîc poenis, qui veftes eò fanćłiores, quò Chri
tur qui in umilitatis habitu ja£tamtiam colori, qü« ftianae humilitati & paupertati confentientes debito
runt , illud propheticum congruit , From mulíeri, fraudabunt honore; damnatur quidquid immode
meretricit fatta ett tibi. P.235. ftum in veftibus, quidquid ultrâ neceffitatis ufum
V. Edifferit Eginardus in vita Caroli Magni , ufquam eft; majores quippe noftros non fplendore,
quae tunc ufitatiffimae effent laicorum veftes in Gal. fed modeftia veftium `cläfere voluiffe: ferico, &
lia , & ex his expifcabimur forfan aliquid, quod coloribus abftinuiſſe, ſplendidioribus, quöd ſacrae
ad Clericalium vetimentorum elucidationem con literae molles pretiofafque veftes amandent in Re
-ferat • En ipfâ ejus verba : Voflitu Patrio , id efi, gum palatia . Igitur fí`imventi fuerimt , deridenter
Eranefcg utebatur s ad corpus camiffam limeam , &• eor , qui vilibur &• religioffr veftimentis amiéli
fæminalibus lineis induebátur, deinde tunicam дие funt, per Epitimium corrigantur. Priſcir enim tem
4imbo ferico ambiebatur, & tibialia. Tum fafeio poribur omnis facratur vir cum mediocri ac vili
* "r" - Gr peder calceamentir conſtringebat é- ex vefte comverfabatur. Omne quippe quod mon propter
pellibu* lutrinir tborace confećło, bumeros ac pe neceffîtatem fuam , fed propter vemuftatem accipitur,
#us byeme muniebat , Sago veneto amięłur &• gla clationis babet calumniam, quemadmodum Magnu*
die femper accintius, óre. Peregrima imdumenta quam ait Bafilius. Sed neque ex fericit texturis veftema
zfu £ulcherrima refpuebat, exçepto quod femet, Àdria. quir variatam induebat ; meque apponebat variorum
520 Pontifçe petente & iterum Leone fupplicamtel , colorum ormamenta im fummitatibus veftimemtorum •
donga tumica” @p clamyde accinétur , calceir quoque Audieramt autem ex Deifoma lingua quia qui mol
R°"anº more formati induebatur. Du cheſe. .z. libus veffiuntur , im domibus Regum funt .
£: roa- Duas hic habes tunicas, feu interióres ve Solemnis indubitatiffimè hæc eft cenfura & pro
ftes • quas ideo vernaculo ferihone Gallico sübtã. fcriptio fericearum omnium veftium, drnatuum
n&as dicimus , quod fubtus feu interius gerantur » que quorumlibet auro intextorum, immo & colo
Altera longior , brevior altera eft. illâ Romana, rum elegantiorum in Clericali quacumque vefte.
& probabiliter Clericorum propria : haec laicorum. Et famè Tarafius Patriarcha Conftantinopolitanus »
a- S3gum ni fallor venetum, illa ipfa cotta eft de ille virtutis & fan&imoniae fama, quàm dignitate
蠶 fæpiculè jain fuprà. Ea ut propria militum in Orbi notior, Clero fuo omni excuffit fubduxitquc
umenta, Clericis prohibentur. 3. Feminalia lanea, cingula aurea , ferico & purpura nitentes veftes,
antiquis inufitata , fupplentur hic fafciolis crurali3 & his inanibus fucis detradis , majorem ei venc
bus . Feminalia linea jàm tunc in ufu erant, ut vi. rationem apud omnes conciliavit. Audi quid dicat
des : At perifcelidum loco erant illae ipfae fafciae. in eam rem vitae ejus Scriptor. Multis ex iis , qui
4• Pelliceis veftibus aliam fuperinduébánt veftem, eramt relati im mumerum Clericorum , qui fuo* lum
quod fuperpelliciis fuis imitáti funt clerici. bor zonir cimgehant aureis , Ó* ormati erant variis
San-Gallenfis Monachus defcribit & ipfe Caroli & pretiofir veftibus ferieeir, ' aurum quidem ade
JMagni veites, nec ab Eginardo multùm difcrepat. mit ; fecit autem fuccingere lumbot cingulis com
Excerpam hic ea tantùí, quae habet iile de Pállio textir ex pilir caprarum . Iir verò qui toti corpor*
JRegio •. cujus formam & cæteri imitabantur Gal contextar ex iifalem fili, purpurear vefter babebamt,
Ii:. Ultimum babitur eorum erat Pallium, eanum. excogitat tunicas remotar à curioſtate nimia Ⓗ
vel fapphirimum, quadrangulum , duplex, fic for deliciis , ut qua effent veßitu* boneftus , & comve
mafum • ut eum imponeretur bumerir, ante &• re mirent iis qui Deo ſervire ſtatuerunt &r profitentur
*ro Peder tangeret ; de lateribus verð vix gетиа , humilitatem , Surius die Febr. 25. c. 14
eontegeret • Jbid. p. xvr. Addit porro, ut franci Animadvertit Balfamon in hunc Canonem, hac
paulatim mitefcentes, & Gallorüm fe ufibus acco caufatione authoritatem ejus , infringere quofdam
inodantes , abjicerent Pallium illud venetum, & conatos eſſe, quôd conditus ille eſſet ad retunden
Virg* f**!* induerent, tanquam militiam profi das Iconoclaffärum infeftationes ;... quae cum jain
tentibus aptiora. ceffaret neceffitas, fatius utique etiam effe magni
VI". Cum Clementiore utatur & fervidiore coe fico vetium ornatu laicis infinuari majorem in
lo Italia , £pifcopis, Presbyterifque & Diaconis Clericos venerationem , & in facras res omnes. Ve
non praefcribit Záchárias Papa, five urbes , five rún ei tergiverſationi obviatum eſſe , ex eo quöd
rura Peragrest, nifi Tunicami oblongam , ab ejus perfpicua, latiffimè fufa, & inexpugnabilis eft hu
gegendg neceffitate tum eos abfolven§, cuín longùm jus Concilii , Canonifque authoritas ; ideoque in
ipfis aliquod iter emetiendum eft.' Hæc fùnt'èjus cun&anter & fedulò óbfequendum illi effe , nec
in Concilio Romano verba & Decreta anno 743. inultum fore, quidquid contra tentatum fuerit •
quae, Atto fuo inferuit Capitulari : Ut Epifcopuî, Audiverunt fe non re£tè dicere. Eß enim Camom»
Presbyter, & Diaconut faculari indument mihimé univerfalir ; &• qua in eo feripta funt , debent in*
afan£*r , si/? ut condecet, tunica sacerdotal;. sed facula faculorum obfervari ; & vim fuam obtinere >
ne* £am ambulaverit in £ivitate, aut in via, aue &• qui prater eum vitam inftituunt , rectè punientur •
iº Plateis, ſine operimento preſumat ambulare, pre nifi corrigantur . -

*er ß in itinere longo ambülaverit. Can. 3. vIII. T Alibi tamen luculentiffimè monet idem
VII. Adeunda nunc nobis obiter eâ Ecclefia Balſamon, non immeritô illiſum eſſe.anathema à
$££ca , ubi Nicæna synodus II. quae oecumenica Concilio Gangrenfi in fuperftitiofos quofdam Mo
VII: pompam omnem exquifitumque plendorem nachos, qui néfcio qua infania, vilitate & fordibus
fuarum veftium dele&ati, inflatique Clericos dam
profcribit veftium clericalium, ejüfinodi deinceps
*nugarum amatores anathemati fubjiciens, ni refi nabant, qui fericeas aliquando adhibebant veftes,
! Piſcant, at unguento pergant, odoratoque pulve non faſtu inani, non molli munditiarum amore in
*
*º cºnfpergiº Omnis jafiantia, é ornatura corpo citati, fed indeclinabili neceffitate ALCON೦ತಹ C
 368 vetus & nova Ecclefiae Difciplina
£ & ferviendi ufui recepto , & Dignitati , cujus mento Riculphi Elnenfis Epifcopi: Amiffor eum
pondere gravari fe, & in moleßiffimas revocari
3(ervitutesTingemifcebant. Eos ergo qt;i propter ar
'•ogantiam , & hypocrifim panno; induunt, 6r eos
qui Beror, ſeu ex ferico veítes contextat, propter pof
jeffionis honorem, non propter mollitiem vel arro
gántiam 'ferunt, conteinmgt, Canon anatbemati
ſubjicit. In Can. 11. Cone. Gang.
m"
c A P U T XLIX. P.3. 1. 1. c.23.
De facris veftibus Clericorum fub
Imperio Caroli Magni, ftirpifque
ejus regiæ.
I. Nead eiviler uſur adhibrantur ſacre veſſes.
Que tum fuera vetes in Ecclef : Latina .
II. Earum magnificentia & fplendor.
III. Amtè ii fuerant vulgares habitur.
IV. De Dalmaticis , ór de Cafulis , qua* plicata*
geflant Diacomi certis diebus.
V. Rurfus de fumptu : & pretio facrarum ve
[lium . -
VI, Comfuetudines Gracorum paulò diverf&.
VII. Imperialia indumenta Chrifiano Sacerdotio
indulta , ex Conſtantini lubrica donatione.
VIII. De Sacco. De Phanolio, 6 de veſtibus pur
ureir . *
IX. De Ormamentis Patriarchalibur , Epifcopali
buſque .
X. Myfticæ fignificationes bujufmodi aliorumque
grºanaengt0rtt??? •
XI. De Cafulis , de Saccir , de Stolis lati, ®*
Arićłir.
XII. De Mantello, 6 de Pallio.
XIII. Quadam alia de Pallio Gracorum facro.
1. Aಧಿ ad facras venio veftes per ea
\ tempora, quibus Carolus Magnus Regia
que ejus profapia rerum potiebatur inTOccidehte.
Prifcos Canones innovavit Theodulfus Aurelia
nenfis Epifcopus, ut ne in communes ufus propha
narentur vafa facra, calices , patenæ, & aliâ id
genus; neu quiſquam inveſtigia ingrederetur Bal
thaſaris Regis, qui ejuſmodi contaminationem re
rum facrarum morte luerat. Cam. 18. Docuit nos
jam Regino Capite fuperiori nefas fuiffe, ut in al
ba civili vitae deftinatâ facrum fieret. si abfque al
ba , aut cum illa alba, qua im fuos ufus quotidie
utitur , Miffam camtare pr«fumat. Pag.i7. Idem ve
tuerat . Riculphus Sueffionenfis Epifcopus in Ca
pitulari : Hoe omnimodis prohibemus, ut nemo illa
alba utatur im faeris myfteriis , qua in quotidiano
vel exteriori ufu imduetur. Can.7. Antiquae In
ftruétiones Synodicae - Epifcoporum ad Parochos
idem rurfum frequentiffiiïè pfohibent, caeterofque
pernumerant facerdotales habitus : Nullut canitet
ſine amiéfu, alba, stola, fanone, cafula : & bac
zvestimenta nitida fínt, & ad nullor ufur alior fínt.
Nullus in alba quæ in fuos ufus u:itur, pr«fumaat
cantare Miſſam Appen. Baluz. ad Reg. p.6o3.6o7.
Et in Pontificali quopiam Romano: Miffam jejú
mi tantùm, & non in veſtibus communibur , fed
faeris , amistu, alba, cingulo, manipulo, fiola 6
eafulae , veftimentis mitidii , que ad alios ufus ron
ferviant . ::
Non prohiberentur Sacerdotales hae veßes ad
ufus civiles adhiberi, nifi antè aliquando adhibitæ
fuiffent, & adhiberentur, tunc etiäm ab aliquibus
minùs religiofis. Ut vulgo autem fubducerentur
Jpagis magifque , & Altaribus vendicarentur, auro
Si opere phrygio intexebantur, ut liquet ex teſta
auro quatuor , Albar quimque , tre* claras,6r planar
duas, rоgиот quatuor, zz/724/72 purpureum c1tr72 gttr0 5
zonas quimque , umam cum auro ốr gemmis pretio•
fit , ó* alias quatuor cum auro : una ex illi* cum
tintinnabulir , 6r manipulor fex, umum ex iir cum
tintinnabulis : cafulas Epifcopales optimar tres, an
mulum aureum umum cum gemmis pretiofì, & guan
tes paria umum. Ibid. p.526.
11. Reginae ipfae manus fuas fceptro pofito ge
ftiebant pio hoc opere confecrari, ut ex Epiftola
patet Reginae Ermentrudis, uxoris Caroli Calvi ,
ad Pardulum Epifcopum Laudunenfem : Stolæ cujus
impofuiflis laborem, libenter experiri curabimus , &
moxium ſtudebimus, otium evitare. Lupus Ferrara
Epi.89. Refert Eginardus Carolum Magnum ingcn
tem copiam elargitum efe Ecclefiis vaforum or
namentorumque, ea opulentia, quae pietati & ze
lo ejus refpónderet: ut ne Oftiários quidem pa
teretur, qui in extremo gradu funt, fuo fungi
munere ihter facra, nifi Clericali vefte fulgerent.
Sacrorum vaforum ex auro &• argento veflimento
rumque facerdotalium tamtam in Ecclefia copiam
procuravit , ut in facrificiir celebrandir ne janito
ribus quidem qui ultimi Ecclefiaftici ordimis funt ,
privato habitu miniftrare neceffe fuiffet • Du Ch.
Тот. 2. p. о3. -
III. Abolefcebat ergo confuetudo celebrandi
-
facra,in communi vefte , ita ut & ad extrema ufque
minifteria facri habitus adhiberentur. Quod firma
ri poteft & illuftrari San-Gallenfis Monachi tefìi
monio, cum narrat Carolum Magnum ad Venatio
nes exiffe ovinis pellibus ami&um , eorum fimilli
mis, quibus indutus olim B. Martinus Miffam ce
lebrabat. Carolur habebat pellicium berbicinum , non
multum amplioris pretii, quàm erat roccur ille Sam
&fi Martini , quo peëius ambitum, nudis brachiir Deo
facrificium obtuliffe, aftipulatione divina comprobatur.
L.2. сар. I.9.
Sanè alba, cafula, cappa , ftola , nomina erant
civilium veftium , ficut & dalmaticae , palliaque ,
quae dono dedit Carolus idem Magnus Epifcopis
plerifque Anglis , ut Adrianus Papa nuper carnis
vinculo abfolutus, precibus Deo commendaretur:
Aliquam bemignitatem de dalmatirir noflrir , vel pal
liis ad fingular feder Epifeopales direximut , in elee
moſynam domni Apoſtolici Adriani. Du Ch. Tom.2.
p.233. 369. Alicubi dalmaticae in regiis veftibus
cenfebantur , peraeque ut pallium, fi qua fides Ful
denfibus Annalibus , cum Carolum Calvum ex
hibent, Graecorum Imperatorum indumentis ra
diantem. Nam talari Dalmatica indutus, & bal
theo defuper accinétur , pendente ufque ad peder , ére
IV. Fidem facit Alcuinus in Colobiorum vicem
ſuffectas eſſe Dalmaticas Sylveſtri Papae juſſu, nul
lae autem Colobiis erant manicae . Ufur Dalmatica
rum à B. Sylveſtro inſtitutur eſt. Nam antea eolobiis
utebantur. Colobium verò ef? veffi* fime mamicir. Cum
ergo nuditas brachiorum culparetur, à B. Sylveſtro
Dalmaticarum repertur eff ufus. Eft autem veftinen
tum im modum crucir. De Div. cap. 39. Hinc lucis
aliquid afferri poteft iis quae fuprà San-Gallenfis
fcribebat Monachus, facra Myfteria à B. Martino
nudis brachiis celebrata fuiffe.
Addit porro idem Alcuinus, laxiores effe Dal
maticarum manicas : & quibus diebus Diaconus dal
maticis abftinebat, iis inter facra corpus cinxiffe
caſula, ut promptior & expeditior eſſet ad miniſte
ria fua, utque comprobaret fui effe muneris, ut
juffus ab Epifcopo & urgente neceffitate ad comi
tatum Principis pergat. Diaconur qui mom e/? imdutus
dalmatica, cafula circumcimétur legit, ut expedit?
poffit mimiffrare ; ve! quia ipfius eß ire ad comitatum;
propter imffamtiam neceffitatir.
CQuod Alcuini teftimonium , nom ofcitanter aut
per
 De Beneficiis, Part I. Lib.II.Cap.XLIX.
perfun&oriè legendum eft. Ritum enim cum pri
inis fingularem in Ecclefia nobis exponit. Diaconus
Joco dalmaticæ, qua abftinet omnibus ferè Adven
tûs & Quadragefimae Dominicis, cafula iuduitur,
fed eo modo, quem defcribit Alcuinus, ea vide
]icet fe circumcingens , ut liberiùs fuas obeat fun
&tiones: Cafula circumcinctus legit. Non recedit à
vero eos quibus minùs arrifit hic circumcingendæ
cafulæ ritus , ftolam latiorem adhibuiffe in eundem
& ufum. Itaque cum Dalmatica Imperatores & Prin
ឃុំ cipes quique viri utantur , vifum eft non debere
“ไ, Diaconis quotidianum ejus ufum concedi; quibus
º autem dicbus ea fubduéta eft , reddita eft cafula,
í,! priſeum ornamenti genus.
V. Hujus ipfius ritùs rationes & origines alias
alibi aperiam. Remetiendum nunc nobis iter eft ad
. vafa facra, & indumenta facerdotalia, quae fumptu
& magnificentia plebis oculos & admirationem ac
reverentiam ad ſe raperent. Non improbat Odo
Cluniacenfis Abbas , nifi eorum inania ftudia, qui
externa tantùm pompa afficiuntur, ncc oculos huic
adhibent niſi carnales; cum interiores potiàs pur
gandi , & ita admovendi rebus facris fint oculi, ut
fempiterna vcritas & pulcritudo huic fulgurans
intclligatur videaturque : Nommttlli vamtatis ßudio
dediti , auratis & accuratis veflibus & vafir pretio
fir metaili ad hoc Sanctum Myſterium erlebrandum
dele£tamtur. Qgi bene quidem facerent , fi corda fua
pariter im divimi r oculis ornarem: - Coll.2. cap. 34.
Retorquenda ergo furfum ad Deum tota haec ex
terior pompa qua excitatur in nobis & revivifcit
jncorrúptibilis pulchritudinis & fan&titatis memoria:
qu* autem pulchritudini vaforum vel veftium ftudet,
ad foliur Dei laudem id faciat. Perftringit deni
<que Alcuinus Monachos. proprietarios, qui opes
&lam coacervant , quas facrario dedicent & im
pemdamt. Multò autem , & antiquius & Deo gra
áius fuiffet, fi voluntariae paupertatis , quam Deo
voverunt, opibus & fe & facras aedes fuas locu
pletarent . . - -
VI. Venio ad Graecos, in quibus Ignatius Pa
triarcha Conftantinopolitanus in ea fe terrae man
dari voluit cappa , quæ Jacobi Apoftoli fuerat , &
quae Hierofolymis ad ipfum tranfmiffa fuerat :
Venerandum Jacobi fratris Domini fuperbumerale cum
•veneratiome illi imduunt , quod amte aliquot annor
Hierofolymis fibi miffum , &c. Epifcopus porro Hie
rofolyrhitanus id muneris Ignatio miferat per eos
quos ad VIII. Synodum deftinabat Legatos. Ac
êipe ipfâ ejus Epiftolae verba, quae prima in feffio
ne habentur illius Synodi. Poderum & fuperhume
»ale cum mitra , Pontificalem flolam Sanéti Jacobi
Apoftoli, primi Arcbiepifcoporum , quam amtecefforer
met Patriarchs circumamitti ſemper in Sancta San
atorum ingrediebautur, facerdotio fungemtes , qua &*
ego ipfe indutut fum , tranfmifi &c. Im vitæ Ignat.
Scriptor ipfe vitae Ignatii perhibet , Pfeudopa
*riarcham Photium ejus aemulum hoftemque infen
fiffimum , ut fuis partibus Praefules quoflibet im
plicaret, cafulas folafque eis dono mittere foli
<um , quas prius prece & confecratione quadam
ſua, ſi non potis cKecratione perfudiſſet. Humera
1jb*•* &• orariis &• alii fíatís facerdotalir coemptis im
f;»ibus , fecretò precer fuper ea quafdam , fi tamem pre
ces , & now potiits dire execrationer appellande ſunt ,
promumtiabat , ficque ea fingulis loco numeris largi
tiomifque dabat.
Ignatius autem ipfe Seffione II. Synodi VIII.
Epifcopos gradu ејеćlos ob fehifmaticarum Pho Ix. Eft inter refponfa Balfamonis ad Marcum
tii partium ftudium , cum priftinae redderet digni Patriarcham Alexandrinum , quod ad noftrum hoc
faciat inftitutum. Ut quae propria funt Patriarcha
tati, ſuperhumeralia illis , ſeu pallia, ſeu caſulas
tradebat. Sumens Patriarcha ſuperhameralia, tra rum, ea non poffunt. £pifcopi fibi fumere . orna
didit eis , A£t. 1. Sym. VIII. At Presbyteri eodem menta : ita & à Parochis Abbatibuſque nefas eſt
flagitio contaminati per oraria ſola reſtituebantur : eas ufurpari veftes, quae propriae & peculiares funt
Suſceperunt à Patriarcha oraria ſua . Epifcoporum. Imt. Licitum eft , Sacerdotes qui funt
Тат. I,
369.
VII. Famofa Conftantini Donatio, qnam infe
ruit Balfamon fuis in Nomocanonem Photii Com
mentariis, Imperialia omnia ornamenta Romano
Pontifici tribuit, quæ eadem ipfa funt nunc Re
galis Chrifti Sacerdotii. Praterea enim diadema feu
coronam capitis moflri ; /imul etiam lorum, & fuper
humerale , quod Imperatorium collum circumdat ; &•
fìmul etiam purpuream chlamydem , &• tumicam coc
cimeam &* imdumenta regia , &c. Exundat hæc lar
gitio in Clerum omnem, cui Romanorum Senato
rum magnificentifima quæque donantur indumen
ta. Clericos Samćła Romana Ecclefſe ornari decermi
mur , &* illam habere amplitudinem & majeftatem ,
quae ormatur erat magnur mofler Sematur , feu Pa
tritii , & Confuler, & reliqu« dignitater. Non eo
confilio concinnata fuit hæc donatio, ut acceffio
aliqua ornarnentorum vel Pontifici fieret , vel Col
legio Cardinalium : fed ut ea quibus jam frueban
tur, altiorem & antiquiorem ad originem revoca
rentur. Unum id nobis videtur ftudiosè commen
dandum animo, perfuafiffimum tunc omnibus fuiffe ,
ab Imperatoribus Chriftianis manaffe pretiofiffima
illa Sacerdotii indumenta, à quo viciffim refunde
batur in imperatoria ipfa ornämenta novi fplendo
ris cumulus , & quidam veluti radius fan&itatis.
Commentitiæ quippe Chartae non infuerentur ea ,
è quibus communis omnium exiftimatio abhorre
ret , & quibus femel leéìis res tota protinus explo
deretur. Hgc eadem certè ornamenta ftatim fibi
arrogare cœpit Patriarcha Conflantinopolitanus ,
quod Concilium Conftantinopolitanum I. omnes
Romani Antiftitis prærogativas cum Epifcopo no
vae Romae communes effe voluiffet. At fua fpes il
lum fefellit , ut notat ibidem Balfamon. Im Nomo
ca Tit.8. c. 1. Minüs nutabant fundamenta Coronæ,
ſeu Phrygii Alexandrinorum poſt Beatum Cyrillum
Epiſcoporum, quëd nempè hoc Carleſtinus deco
raſſet Cyrillum, cum ſuas ei vices delegaret in
Concilio Ephefino.
VIII. Quaerit in Orientali jure Cabaſilas Archie
pifcopus Dyrrhachenus , an Stichario, Phænolio
que purpureo figurar fluminum, & cruces acu piétae
addi pofIint, quae candidis Epifcoporum ornamen
tis intexuntur: & an ſaccus purpureus eſſe poſſit :
facrae veftis id genus eft . Refpondet autem Deme
trius Chomatemus .. tom.r. c. 318. purpureas veftes
facras, puras femper effe nullis fiuminum , vel
crucis additamentis variegatas. Porro cum facco
non induatur Pontifex, nifi in die Natali Chrifti ,
Pafchae & Pentecoftes, purpureum illum effe non
poffe: propterea quòd in Ecclefia color pupureus
dolori luctuique dicatus ſit, nec adhibeatur niſi
diebus iis, quibus vel jejunia vel Memoriæ mor
tuorum celebrantur. An comfentaneum fit im purpu
rei, Pomtificalibus veflimemti, poni , quemadmodum &*
in albis , im fichario quidem flumina, im pbaemolio
autem cruces : &• am purpureur faccus fieri debeat ?
Refp. Confuetudo Ecclefi« Pomtificalia purpurea imdu
menta ſimpla vult eſſe, ór ſne pradittorum flumi
mum cruciumque adje&iome. Saccum autem purpu
reum mequaquam movit ; quandoquidem faecur in.
tribus dumtaxat ammi celebribur domimicis Feflis ufum;
pr&bet, mimirum Magmo Pafchatir Domimico , Pemte
zo/le & Natali Cbrifj. Hoc igitur fatis plenam fidem,
facit , faccur ut fit purpureus , neceße mon effe . Cum
etiam fimt lu£lus infígne Purpurea bujufmodi теffi
menta. Im folis enim jejumii diebus & mortuorum
memoriir .
Ааа 4്
 37e Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
Abbater zel Protopaps, 6 Pontifees ſupermaeieir
& fupergenualibuj ipfigniri , an £ff vetitum ? Re/?.
supermanicarum , ºr ſuperge”ualium ſacratiſinus
amittus , foli! Pontificibus attributus e/?, z/elut figu
,am obtinéntibus Domimi & Dei Salvatoris noßri Je
ſu Chriſti. Indeque peccatº etiam bominun remittumt ,
Âliaque majora ad imitatiomem Chrifti faciunt , qua
*
sacerdotibur data non funt - Qgare nec fupermaanica
rum, nec fupergenualium merebuntur amiétum - Nam
fupermanice figura funt mamicarum,quibus eram ßriäte
3namur Domimi & Dei noftri Jefu Cbriffi , quando ad
voluntariam paſtonem contendebat. Supergenuale au
tem figura eft lintei quod induit Dominus , cum di
fripulorum pedes lavit · Qgemadmodum igitur qua
fátriarchis per indumenta gratia tributa funt, ulli
alii non damtur Epifcopo , faccus videlicet & poly
fauriom : eos emim hifce decorari placuit , utpote quo
arum momima referumtur im facris ad extrema ufque
orbis babitabilir: fic & Epifcopis comceffa privilegia
sacerdotibus non dabuntur, ne Eccleſiaſticorum pri
vilegiorum fiat confufio , & Creatori dicat creatura ,
Exaquor tibi • Ibid. 381. 4. - chelium Germanus Patriarcha dixit, ipfà non im
X. Præter generales illas rationes, quae cogunt
apparatu & pompa folemniore veftium vaforumque
fāčrorum , ingenerari infigique altius vulgi ani
mis rerum facrarum reverentiam, admirationem
que, & cultum propenfiorem :_ erant & myfticae
peculiarefque rationes, quibus fingularum ißiufmo
Ji veftium ufus & decor commendatur. Erant pe
culiares ornatus , opulentia & arte aliis fpe&tabilio
res, iique fuperioribus Dignitatibus addicebantur.
Erant & colores facrarum veftium , alii aliis die
bus, Feftis, Officiifque dicati. Et hæc omnia fua mandiis fuos fluvios habentibus. De Off. Ecclef. cF.
jam commendabantur antiquitate , eo , aevo , quo c.xo. Ampliffima erat cappa , in omnes partes fui
Scriptores ißi haec literis mandabant; id eft ante
facculum xıı. / erat & addita quatuor fupernè fegmenta, circa
At Germanus Patriarcha Conftantinopolitanus,
qui ineunte faeculo v 11. florebat , multò præclariùs
explicat horum naturam , formamque & fignifica
tiones myfticas ornamentorum. Ait ftola exhiberi
JAaronis ftolam ad pedes ufque defluentem ; rubro
antem colore refricari memoriam Humanitatis Chri
ſti, proprio ſanguine madentis, qua induendi om
nes fumus. Per Presbyteros ftolis indutos exhibe
ri Seraphinos alatos , & in ipfa Deitatis arcana .
religiose & verecunde evolantes . Diaconos ftola
rum ceu alarum volucripernicitate, æmulari An
gelicas ad Dei nutum diſcurſationes. Tunica alba
declarari candorem morum , & innocentiam vitae
Clericorum. Vinculis tunicae ea indui vincula,
quibus Chriftus Optimus Maximus noftra caufa ,
conftringi fe paffus eft. Peritrachelium, quo cir
cumdatur cQllum, & Epitrachelium , quod in hu
meros defluit utrimque , idonea cum primis effe,
ut iis defignentur vincula , crux , & arundo Paf
fionis Chrifti • Cingulo demonftrari Imperium , &
Ideitatem Chrifti , quae fuo imperio confringit
9mnia. Cafulâ fignificari togam purpuream, qua
indutus fuit Chriftus. Pallio Archiepifcopali exhi
beri ftolam Aaronis Summi Pontificis. Pallio deni
que Epifcopali errantem demontrari oviculam;
& iis crucibus, quibus interpungitur, inculcari
neceffitatem , ut unufquifque noftrum Chrifto fe ,
conglutinet , ad crucem ejus unà cum ipfo por
tandam.
XI. Quod Graecis pheloniom , vel phailoniom eft
º quodque Latinè Penula dicitur. Cafula utique La
tinorum eft in formam facci , in medio tantùm
aperti , qua exeratur caput, totum porro corpus
circumtegens, quales fpeétantur adhuc vetuftiores
eafulae , quas neceffe eft hinc & hinc replicari & at
tolli , ut exerantur brachia. Presbyterorum cafula,
vel veneta erat, hoc eß , purpurea, ad dies jeju
niorum : vel alba in reliquos anni dies; cafula Epi
fcoporum crucibus acu pictis interfperfa erat. Iia .
Simeon Theſſalcnicenſis. At Balſamon Patriarchis
jam proprium voluit cffe polyftaurium
Saccus Imperatorium erat indumentum , cum
Patriarchis deinde & Metropolitanis communica
tum , in formam facci , cui nec manicæ erant nec
rugæ ullæ, prefſiùs corpori hærens. Eo nec Pa
triarchæ ipfi nifi folemnioribus Peftis utebantur.
Codino etenim tefte folemnioribus tantùm diebus
eo induebantur Imperatores. Quando Imperator fert
ftemma , aliud imdumentum non geffet praiter Јассит
é diadema . De Of Aula CP. c.6.
Stola Presbyteris Diaconifque communis orarium
dicebatur, & à Presbyteris qüidem ita geftabatur,
ut utrumque tegeret humerum, utrimque fiuitaret,
nullo denique conftringeretur viticulo.^ Diaconi hu
mero finiftro tantùin eam geftabant. At Presbyte
ris altera erat ftola , eaque illis propria, quam
Epitrachelium dicebant, hæc latior erat, & ante
pećius firingebatur. At viciffim in fiola commu
niore acu picta erat ter illa vox famétur ; at in.
Epitrachelio nihil erat ejufmodi. Quod Peritra
meritò videri queat ftri£tior effe ftolâ Presbyte
l'Oru III •
XII. Erat & indumentum aliud mandyar, quod
fuomantello expreffiffe Latini videntur, idque Im
驚 & Epiſcopis commune. Frequenter il
ius meminit Codinus , quod Imperatorum proprium
erat : Imperator induit fuper faccum &• diadema.
M4mdyam aureum. Ibid. c.7. Nec filuit illud ta
men quod geftabant Epifcopi : Epifcopi ad bouorem
Imperatori babemdum profe£ti , vemeramtur illu», cum
tans, vel panno ipfo, vel intexto opere indulato;
medium autem tæniæ rubræ candidaeque : quibus
omnibus ſignificabantur exundantes gratiae & ſa
pientiae torrentes , qui ex ejus pe&ore juxta_.
Evangelicas literas effunduntur, cui infufa eft ad
Sacerdotales fun&iones Spiritus San&i plenitudo •
Ita res iftas commentatur Simeon Theffalonicenfis •
Dabatur Epifcopis pallium , cum ordinabantur ,
ftola lata Presbyteris, Diaconis fiola ftričta, Sub
diaconibus ßicharium. His iifdem exuebantur , cum
movebantur gradu. Adnotavimus jam Ignatium.
Patriacham in redintegrandis priftino ordini Epi
ſcopis reddidiſſe pallium, flolam Presbyteris. Cum
Leó Papa vel Antipapa Benedi&um V. Papam.
Pontificia eſecit ſede, 8 in claſſem redegit Dia
conorum, caſulam ei ftolamgue abftulit. Omni Pan
tificat" ér Presbyterat?r bonorr privamus... De pal
lio copiofius infrà dicemus. Hic obervabimus tam
tùm, fiicharium Græcorum ipfammet fuiffe Latino
rum albam, Subdiaconifque& fuperioribus omnibus
Ordinibus fuiffe communem. Germanus Patriarchaal
bum fuiffe fticharium jam edocuit. Idem affirmat Si
meon Theffalomicenfis. Codinus Archidiaconum Pa
latii ita nobis expingit: Geftam confuetum fibi fi
charium, ér ſuper ipſum pbelonem, cafulam, woº
autem Epitrachelium , fed orarium. Cum 器響
tantùm effet , ftola lata uti non poterat : fed quo
Palatii Archidiaconus eſſet, caſulam velut ex pri°
vilegio quodam geſtabat. Sticharia purpurei ſeu
veneti coloris erant per Quadragefimam , exccpto
die Annuntiationis, & Dominica Palmarum, & Sab
bato San&o, juxta eundem Codinum. Codin- d*
off. CP. c. 9. -
XIII. P6lyßaurium fimiliter ipfummet erat pa};
lium, vel ofiiophorium Epifcoporum. Fafcia eß
quatuor circitef pollices läta , quæ cingit cgllum,
& ante pe&us defluit fupra cafulam , pendetque
infra génua, denique ut nomen ipfum indicat."
multis intexta eft Crucibus. Graecis omnibus Epi:
fcopis datur in ipfa fui ordinatione , authorಳ್ಗ eß
i
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.L.”
Iſidorus Peluſiota, lana, non lino, texi hoc pal
lium, eoque ovem erraticam defignari, quam bo
nus Paftor huineris fuis impofitam revchit. L.1.
Ep. 136. -
Concilium Generale VIII. graviter objurgavit
Epifcopos, qui ubique & femper geftabant pallium,
quovis tempore divini facrificii, aut quacumque Ec
ſº elefaſtica neceſſitate : cum vetent Canones eo indui ,
πί nifi certis temporibuy & locis. Jam obfervatum eft
M嗣 ab Ifidoro Pelufiofa; dum inter folemnia Sacra re
citaretur Evangelium, quod vox eft ipfa & præ
{entia Pafloris æterniChrifti Domini, tum Epifco
pum qui Vicarius Paftor eft , pallio fe exuere fo
litum, & Diaconi in manus illud deponere: addit
Simeon Theffalonicenfis illud ab eo indui rurfus,
cum ad Corporis & Sanguinis Chrifti communionem
acceffurus eft. Pallio induebatur Pontifex , & il
lud ponebat quandocumque Epifcopum ordinabat.
Haec de pallio ſeu polyſtaurio Graecorum. Qui
bus addi poterat, quod commentatur Zonaras in ,
Canonem Calchedonenfem XVII. Epifcopos Cae
fareae, Ephefi Theffalonicæ & Corinthi , poftquam
inter Exarchos relati funt , five Primates: inde id
confequtos utique juris effe , ut fuis in Ecclefiis
polyftauria geftarent. Qgibus etiam propterea pra
rogativa momime poly/iauria im fuit Ecclefii* geftare
permißum eß. In Cam. Calcb. 17. Si quæ in ante
di&is pugnae vel confliétationes occurrerint , eas fe
dare conabimur infrà, ubi de Pallio prolixiùs dif
putabitur.
C A PUT L. P.4. l. 1. c.35.
De veſte communi & civili Clerico
º rum ab anno Chrifti millefimo,
ſºl
ufque ad trecentefimum fupra mil
lefimum.
I. Undecimi faculi Conciliorum ftatuta de Clerico
um ve/libus, earumque colore, forma, panno.
II. Statuta Comcnluorum faculi . duodecimi.
III. Statuta Comciliorum faculi duodecimi-tertii fu
per eadem re.
IV. Elucidantur, Canome* Comcilii Lateramenfis IV.
fub Imnocentio III. -
V. Statuta fupradiéta ab aliir. Conciliir confir
2724/2; tır. - -
P/I. Probibentur Dalmaticae .
vII. Nova Decreta adverfur vefter breviorer , aut
fiffas . -
VII. Con/litutiones varia Conciliorum Gerwami« ,
IX. Confirmamtur movis pr«fidiit , quæ decreta ha
&femur funt eontra veffet , aut breviorer, aut longio
ves ; ante, vel à lateribur apertat ; ex ferico , vel
ex pretiofioribus pellibus ; viridit aut rubei coloris ,
cum mfamicit puris , aut arte phrygia elaboratis .
I. E hîc quidem difcedam ab orbita , quam
trivi: vel methodo & ratione, quam fe
&latus fum fuperioribus Capitibus: ut Concilia ex
ordine ipfo temporum confe&ter, eorumque de
creta variis illuftrem obfervationibus. Quanquam
enim in alios & alios Canones iterandae nonnun
quam erunt eædem animadverfiunculae noftrae, erit
tamen id & prolixum & tardiofum minŭs , quàm
fi Canones ipfi replicandi faepiùs idem fuiffent in
alias & alias obſervationes.
Concilium Coyacenfe in Hifpania anno 1o$o.
unum id praecepit Clericis, ut veflimemtum umiur
coloris & competemr babeamt. Can.3. Hinc liquet
nigri coloris nullam adhuc neceffitatem, aut uni
verfalem confuetudinem viguiffe: fed abundè fuif femper feran
: Тот.I.
37I
fe , ut ne amarent Clerici fplendidiores, vel plu
res fimul unius veftis colores. Ita enim potef quis
illam vocem competem, interpretari. P6ffet & in .
mentem venire non injuriâ competens dici hîc in
dumentum ftolam, ubi de Presbyteris agitur. In
fynodali quippe fua Epiftola Ratherius Veronenfis
Epifcopus Presbyterosvetat fine ítola ufquam.
effe; ne in itinere quidem faciendo : Nullu? fime -
flola in itimere incedat , mullus imduatur veffimemtis
laicalibus. Conc. Gem. tom.9. p. 1 272. Concilium .
Melphitanum in Appulia anno ro86. Sciff, veßibus
Clericos abuti ulterius probibuit , & ne pompo/í«
exuviir imduamtur. Cam. 1 3. Eæ funt, forfan Laico
rum veftes, quibus Clericis Ratherius interdicebat.
Oblongae enim veftes tam frequenti adhuc erant
in ufu apud laicos , ut minimè neceffe effet eas
Clericis praefcribi à Conciliis, præfertim in Italia:
II. Sola ergo veftium modeftia commendabatur ,
feu pannos ipfos fpe&es , feu colores, feu fiffu
ras multiplices. Concilium Londinenfeanni 1 1 oz
unum id jubet , Ut ve/?er Clericorum fínt unius co
loris , & calceamemta ordinata. Cam. 1 o. Concilium
aliud Londinenfe anni 1 1 27. Abbatißas uti vetuit
pellibus exquifitioribus & magni pretii. ' Nulla Ab
batiffìt , vel Samtfimomiali* carioribus utatur indu
memtis , quàm agmimfj , vel cattimis. Cam. 1 ». Regu
lam Templariis Equitibus temperavit Concilium
Trecenfe anni 1 1 »8. eaque indufiolis uti lineis non
conceffit, nifi à Pafchae die ad celebritatem San
&lorum omnium : idque ex indulgentia penè necef
faria inter Orientalium Provinciarum aetus: reli
quo anni tempore laneis uti neceffe erat. Cuique
una camiſia linea tantùm, non ex debito, ſed ex
gratia detur, alio tempore laweas habeamt camiffas.
Cap.69. Concilium Londinenfe anni 1 138. pelli
bus majoris pretii quibufcumque Monialibus inter
dixit : Variis , feu Grifiis , Sabellimis , Marterimir ,
Heremimir, Beverimir pellibur & amxulis aurei, uti.
famfiimomiales probibemur. Cap. 1 5. Inania haec ipfa
& fuperflua veftium ornamenta Concilium Latera
nenfe II. fub Innocentio II. anno 1 139. Clericis
omnibus abftulit, uti & veftes omnes fciffura aut
colore notabiles : Nec im fuperfluitate , fctffura , aua
colore veſtium, intuentium offendant aſpectum Epi
fcopi & Clerici , &c. Can.4. Idem iifdem verbis
ßatutum rurfus fuit in Concilio Remenfi anni 1 148.
fub Eugenio III. ubi & juffi fùnt Epifcopi immo
rigeros & pertinaces omnes Beneficiis Ecclefiafticis
fpoliare. Can.z. Bernardus ipfe Eugenium inter
pellavit, ut in hujus Canonis obfervationem fe
dulam Pontificio & acriori zelo invigilaret. Vide ß
mom «què ut priìs pellicula difcolor facrum Ordinem.
decolorat ; fi mom ut priùs fcißura emormir pemè im
guina nudat , &rc. Nempe habitu militer , quaffte
clericor, a£fu meutrum exhibent. De Cawfid. L.3.
Concilium Londinenfe anni 1 173. folam inculcavit
mediocritatem : Veflimentir vel calceamentix, mifi
qu« homeftatem & religionem deceamt , uti mom lf−
te af •
At Concilio Eboracenfi anni 1 1 94. prohibiti funt
Presbyteri cappis ati manicatis , ut quae ipforum
Ordini minime conſentirent. Ut Sacerdoter non in
cappis manicatir incedant , fed in veflibus fuo Ordi
mi eongruit . Cam.6. Concilium verò Mon-Peffula
num anni 1 1 95. toleraffe videtur manicas , dum
amoverentur ab eis aurea quaevis vel argentea or•
namenta: caterùm Presbyteros ſanxit clauſa un
dique habere indumenta, nifi equitandi ncceffitas
aliiid extorqueret. Diaconi, Subdiaconique eadem
lege confiri&i funt iis in locis , ubi ejufmodi ha
étenus viguerat conſuetudo. Manicbas veftimento
rum ſuorum quotidiano filo non conſuamt, nee ar
genti , vel alius metalli lamimat ipfù apponant , &c
1lli quoque qui funt im Sacerdotio conftituti elaufa
indumenta, mifi im equitamdo aliug
A 4.4 4 faz
 372, Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
faeere eompellanfur , &r. Confirmavit Legatur con
/uetudinem locorum , & ne intermitteretur, fub ama
thematis interminatione prohibuit , quibuf cteric;
etiam im minoribur , Subdiaconali Gö* Diaconat; o»
dinibur conftituti, elaufa confueverunt ha£temus ve
ſtimenta deferre.
Siquis autem malit his hujus Camenis verbis,
qui funt in Sacerdotio , tres fuperiores Qrdines in
ā€íligi ; qui verò poftea addnntur , Clericos hos
efTe inferiores : vehementer ipfe quoque affentiar.
Et olim enim ufitatiffimum fuit tres füperiores Or
dines in Sacerdotii gradibus variis conftitui : &
recentioribus faeculis nihil familiarius Conciliis ,
quàm ut Clericos prorfus omnes jubeant claufis un
dique uti tuhicis , & oblongis quibufcunque ve
Ribus. Has nimirum fciffuras fiffurafque , ut rhe
Jioribus & antiquioribus faeculis inauditas profcri
fere laudatæ & laudandae rurfus Synodi .
Hinc facilè colligitur , non interiores tantùm_.
tunicas , quas fubtanas vernacula lingua appellitat,
fed & fuperiores veftes , feu cappas , quæ tum in
duebantur, cum per urbes incederent, cauſas un
dique fuiffe. Idem dicendum de fuperpelliciis &
mäntellis. Nec enim ea comimuni huic legi fubdu
| cuntur. Accipe quid ferant Eudonis Parifienfis Epi
fcopi Contitutiones: Prohibetur univerfs Sacerdo
tibur , fime ami£tu fcilicet , cappa , vel pallio, vel
fuperpellicio , & comite Clerico, vel Laico intrare
domor aliemar , aut difcurrere per vicor &• platear,
&• me habeant cappas alatas , &• vefter inordinatar.
Iſtiuſmodi cappa alata, non improbabilitereadem
dicentur fuiffe quæ manicatae , maximè ubi aliarum
inſtar hinc & hinc pendebant manicæ. Cappæ er
go urbanæ perinde carebant manicis, ut eae quae
inter facra adhibentur : fed utraeque tum undique
claufae , non aliter quàm cafulae , etiamnunc , quae
& ipfae cappæ funt uridique claufae, ut videre eft in
Ecclefiafticarum veftrum promptuariis antiquiffi
mis. Idem rurfum infrà Parifienfis Epifcopus Pa
rochos eorumque Vicarios cappis manicatis uti pro
hibet : Prohibetur sacerdotibur me babeant capella
mor habemter cappar manicatar , ficut nec ipf« Per
fom« dehemt babere. Art. 1 3. 14.
Conſtitutiones Gallonis, qui Pariſienſis Epiſcopus
aliquandiu vifus eft , fed qui poftea deprehenfus
eft ille ipfe Gallo effe, Legatione qui fün&us eft
Innocentii III. Papae in Gallia , cujus meminit Ri
gordus ad annum 1 *o8. Hae inquam, Conftitutio
nes exertiffimè damnant tum cappas manicatas, tum
pretiofis pellibus infignes ; tum veftes virides ru
beafque : ne exceptis quidem Archidiaconis, Pre
pofitis, Archipresbyteris & Decanis , quos fimil
limum veri eft , haec tum affeétaffe ornamenta, ut
à promifcua Cleri reliqui turba difcernerentur.
Prohibemur me Sacerdote, de c«tero cappir manicati,
*utantur , & me conßituti im facris ordinibu, ma
zgicar eonfutñtiar, forularer roßrator, veftefque ru
bri coloris habeant , &c. Decamis quoque , Arcbi
presbyteris , & Archidiaconibus, me vef?er rubri co
lorir , vel virides habere pr«fumamt , &c. Ne сар
Þar foratar habeamt manicatar . Cam.3. 4.
III. Concilio Avenionenfi , Cam. 18., quod in .
annum 12o9. contulerunt, prohibentur Canonici
Regulares ferico uti , vel colore confpicuo , vel
nmanicata Cappa; at Clericis faecularibüs abftinen
gum eft dumtaxat à fericea, rubra, viridique ve
fte , & antica in parte fciffa. Ubi vides ut 'de an
tiquo difciplinæ rigore decidant femper aliquid &
decerpant anni diefque £nguli. Antè enim 'omni
no vetabantur cappa manicatae & confpicui colo bus dignitates: fèd iis uti tamen finuntur, quando
res omnes: at hic foli Regulares Canonici cappis ab imminente aliquo at uti fint periculo, mutari
manicatis interdicuntur ; colore tantùm rubro vi veftes neceffe eß, & manicata veftiri cappa, fa**
ridique Clerici omnes: denique pannis non aliis cularium hominum more. Hinc liquet cappas de
quàm fericeis. quibus hic agitur , ejufdem fuiffe formae, tam in
Concilium Mon-Pcffulanum anni 1114. Epifco civili , quăm in facro ufu. Unde cujufmodi
porum veftes hac lege defcripfit & circumfcripfit :
Epifcopur talaribus veftimemti* &• camifia limea fupe*
alior pannos , extra domum fuam fi pedet vadat , fem
per utatur. Et idem obfervet in domo, cum Curia»
publicè cum extramei* temet. Cblamydem quoque ta
larem habeat fuper fcapulas , comfutam more Roma
mo , vel cum laqueis confrittam fuper pe£tur. Ita us
laquei ante petfus palmi longitudinem mom excedant.
Cam. 1. 3. Caeteri verò Clerici uti prohibentur cal
ceis veftibufque rubris, viridibufque, item mani
cis confutitiis , pileis pretiofa quapiam pelle mu
nitis, annulo, cappa manicata : maximè id verò
urgetur , ut fuperior veftis & talaris fit & umdi
que claufa. Nullus Clericus imdumemtir vel saligi*
rubeir vel virtdi* coloris , vel mamici, confutitiis, vel
capellis foratir , vel ammulo, vel cappa utatur ma -
micata. Archidiaconi verò, Decami Cantorem , & alii
qui im Ecclefiir Cathedralibus vel Conventualibus ob
tinent perfonatur , fuperiorem veftem five lamea , five
linea , claufam habeant & talarem • Qgod & obfer
vari volumur à Clerici, curam habentibuj animarum.
Obfervari porro in hos Canones complurima pof
funt r. Colore viridi rubeo, & confpicuo quoli
bet alio uti prohibentur, non Epifcopi , fed qui
libet alii Clerici , quacumque illi demium praeful
geant dignitate. Necdum rubeus color Ecclefiae Ro
manae Cardinalibus vendicatus fuerat, eoque ute
bantur Epifcopi , ut & viridi ad noftra ufque tem
pora. 2. Illud jam incipit fignificari difertis ver
bis, talares effe debere Clericorum vefles, quod
argumento eft , faeculares etiam honoratiores jam
coepiffe breviori uti vefte; quo exemplo illicieban
tur & Clerici,vut togam & ipf abjicerent Roma
nam, quae toto Occidente , quà latiffimè patebat
Romanum imperium, pervagatiffima fuerat. 3. Ve
ßis haec fùperior ahtè claufà, & vel lanea, vel li
nea, illud nimirum indicat, Cappas de quibus tam
frequens hîc fermo eft , ejufdem fuiffe formae ac
fuperpellicia, ad imos ufqué pedes defluxiſſe, &
undique claufas fuiffe, æquè ut fuperpelTicia. 4.
Nec tantùm fuperpellicia; cappas, fuperiorefque
veftes omnes claudi undique debuiffe; fed etiam
Tunicas, five Subtanas; faltem apud Canonicos Re
gulares , quando & in hac parte relaxari aliquid
coeperat erga Clericos alios. Decretum de Cano
nicis Regularibus iftiufmodi editum eft in hoc
Concilio: Tumiea* mom habeant curtar, vel aper
tas ab anteriori vel pofleriori parte , fed long*i &
claufar.
IV. Allucebit aliquid luminis ex Decretis Con
cili Lateranenfis IV. fub Innocentio III. anno 121 3.
quo fupradi&a illuftrentur. Praecipitur fimiliter, ut
fuperiores veftes nec oblongiores ultra modum
fint, nec breviores; nec viridi, nec rubeo colore;
nec denique ulla exparte fci£ae vel apertae. Clauß
deferamt 'defuper inäumenta, nimia brevitate ve!
longitudine non notanda , Panmir rubeir aut viri
dibur mon utantwr. Cappar mamicatas ad drvinae
officium intra Erciefiam mon gerant , fed mer alih
qui funt in facerdotio vel perfònatibus eon/tituti, niß
juffi caufa timoris exegerit babitum transformari
can. 16. Hæc ad Clericos fpe&abant tantùm. Fas
ergo erat Epifcopis, vefte in rubea ut effent, vel
viridi. Manicatæ cappae non prohibentur nifi in
Ecclefia & inter facrâ minifteria, quod & religio
sè adhuc fervatur. Id temperamento novo mitiga
tum ita fuerat. Antè enim profcriptae undique om
nino fuerunt. Certè quidem prohibentur etiam
Presbyteris, & quaſcumque in Eccleſia ſuftiment
試*
 De Beneficiis, Part. I. Lib.II. Cap.L. 373
faeculares cappæ, ex Ecclefiaßicis quae fuperfunt, niacenfe Concilium dalmaticas abßulit, folafque
conjicere datur. Iflud erat difcrimimis ínter faecu reliquit cappas , & fupertunicalia, quae ipfa juffit.
larium & clericorum cappas, quðd Clericales & omni ex parte claudi , nifi jufta neceffitas indu!
fine manicis effe deberent, & undique claufae. . gentiae & difpenfationi locum daret . Presbyteri &*
De Epifcopis mox agitur in eodem Canone , qui catera dignitates , perfomatur , adminiftrationem ha -
jubentnr in linea femper efTe fuperiori vefte, tüm bemtet , dalmaticis mom utantur , fed cappir claufi, :
in Ecclefia, tum in ürbe, nifi Monachi fuerint : & fupertumicalia elaufa portemt , miffim parte iffa pro
Monaftica enim tunc veße eos uti neceffe eft. Pom babilitas vel neceffitas ipfos reddiderit excufator. Cum.8.
rifice publico 6, în Ecclefia fuperindumentir linei, Dalmaticas iftas interpretari libet cappas manica
ommer utantur, miff Monachi fuerint , quor oportet : tas aliis breviores, à latere fciffas utroque, qua*.
deferre habitum Monacbalen , Linea hæc veftis fu les Diaconi Subdiaconique induuntur quandoque in
perior, quam Epifcopi Canomicique Regulares re ter Sacra , Presbyteri nunquam. Statuta Synoda
tinuere, Clericis olim ominibus facrorum {altem . lia Andegavenfis Ecclefiae anni 1 , 64. interdixere
Ordinum communis erat. Lanea in lineae vicem , Archidiaconis, Archipresbyteris & Decanis cap
poftea fucceffit: denique à Clericis omnibus aliis pis manicatis, quas vernaculo fermone Tabardal.
in totum abjeéîa eft extra Ecclefiam. Ita liquidum vocitabant, nifi dum pluvium effet coelum. Cappa•
eft ex fuprà explanatis Canonibus. Denique veni manicatar vel Tabarda non deferant , mif? fit tempus
tur ad pallia civilis usùs Epifcoporum, quae aper pluviale. Erant ergo Tabarda aptata ad pluvium
ta & finie fibulis geri, ut nunc mos eft, omnino tempus indumenta. Hinc pluvialia etiamnum in_.
prohibetur. Palliir diffbulatis mon utantur im pu facro ufu , fed ab his longè diverfa , quibus fuae
blico, fed vel poff eollum, vel ante pe£tus himc im erant tunc manicæ.
de connexir. -
VII. Anno 1 198. Londinenfe Concilium prif
V. Caeterùm Decretum iftud complura deinceps cam illam legem, & ad naufeam ufque inculcatam
Concilia innovarunt particularibus in Ecclefiae Pro renovandam cenſuit, Ne Clerici majores, & qui
vinciis, & illud potiffimum caput , quod fpeétat maximè dignitate aliqua eminerent , cappis uterem
ad cappas undique claufas, quàles geftari neceffe tur non claufis, nifi itineri fe dediffent , vel legi
erat à Clericis ómnibus, dignitate quaevis fublimi tima quaepiam aliqua intercederet difpenfandi cau
bus. Ita Oxfordienfia duo Concilia anno * ***. & fa • Nifi fortè caufa itineris , vel alia jufta caufae
1113. Cappis claufi, utantur in facris Ordinibus con homefiam aliam veffem geramt . -Cam. $. Cæterùm à
ffituti , maximè im Ecclefîa , &• coram Pralatis fuir , laicis diftarent femper Clerici , veftibus ad medias
&r in Comventibus Clericorum , &• ubique im Paro faltem ufque tibias pendentibus Clerici univer/ŕ ve
chiir fuir, qui cum animarum cura Ecclefias fufce fter gerent , faltem ultra tibiarum medietatem attin
perumt. Cam. 31. Cam. 14. Ex quibus novum r9bur gentes , Beneficiis privantur , ftatutis his qui minùs
accerfi poteft fuperioribus obfervatiunculis noftris. paruerint Concilium ad Caftrum Guntherii habi
Conciliiim Turonenfe anni 1 , 39. optignem fecit tum anno eodem 1 268. vetuit Archidiaconos , Ar
vel cappae claufae, vel mantelli , quod omni ex chipresbyteros & Decanos toto juriſdictionis tra
parte claufum erat, quodque ab Epifcopis ad Pref &tu confpici ufquam fine cappa claufa. Can.6. Ita -
byteros derivari incipiebit. Ne Sacerdotes im pu paulatim molliebantur & evanefcebant leges , cum
bliro procedamt , miff im cappir claufi, vel mamtellir . videas hic jam neceffitatem gerendae cappae clau
cam. 3. Additur & de vefte quae tunicae fuperindue fae ad folas dignitates , & ad loca fuæ cujufque ju
batur, ut & ipfa claufa effet omni ex parte: Clau rifdi&ionis coar&ari.
fa etiam habeam? fupertumicalia. Trahendum id vi VIII. In Concilio Salisburgenfi anni 1 174. ve
detur ad illud togae genus, quod manicatum cum tita funt cingula auro argentoque radiantia; item
fit , domi ita defertur , ut iii publico mantellum que veſtes à lateribus ſciſſœ : Veſter non deferant
vel cappa claufa fine manicis, ut fidem facit vel mifi claufas, quas omnino prohibemur à latere aperiri.
hic ipfè Canon. Quod autem fupertunicali huic Vetitum eſt & ſuperiorem veſtem ſeu ſupertunica
vetti fuae effent manicae, perfpicuum facit Canon lem cingulo circumcingi: Nec procedamt in publicum
Concilii apud Campiniacum habiti anno 1 1 38. Ne circumcim£ti vefie fuprema. Can. 1 1. Concilio Salmu
fupertumicale deferant Regulares, nifi claufum & etiam rienfi anni 1 276. prohibiti funt Monachi Canoni
?mahiratum. Cam. 1 5. Synodus Vorceftrenfis haec fta cique Regulares pellibus ornari pretiofis , variis,
tuta promulgavit, una cum illis quae pannos dam Armenis, Grifiis, & hujufmodi aliis . Can.4. Sed
nant fericeos, colorifque viridis & rubei. Frequen multa nobis paulò intricatiora expediet Budenfe ,
tiùs in dies prohibebántur ferica , quia & frequen Concilium anni 1 17 o. cui Legatus præerat Ponti
tior in dies fiebat eorum ufus ex vilitate fcilicet ficius & pondus addet conje&turis complufculis ,
pretii : cum olim & magno ftarent, auri ſcilicet quas pene divinando magis quàm probando fuprà
醬 non difparia : & rarior proinde etiam inter congeffimus. Ibi ergo conftitüitur, ut Epifcopi in
aicos fuiffet eorum ufus. º
publicum procedentes, five equo vehantur , five pe
Moleftiffimè tulit Albigenfe Concilium anni 1234. dibus cappas rotundas ferant fupra lineam veftem
à Judaeis cappas deferri rotundas, earumque fimil albam ; mantelloque fint femper, quod cappae lo
limas, quae à Clericis noftris geftabantur. Cleri co eft, connexo & infibulato, five ponè fivc ante
ci cappis rotumdir ex more utumtur. Sanxit ergo pe&us. Pralati cum equitamt , vel etiam im publico
haec Synodus, ut Judaeis cappae effent, cum ma pedeßres incedunt , habeant &• deferamt camiffa , al
nicis quae cappas . ipfas longitudine æquarent , bas fíve rofetas ; quar femper fub cappir fíve mantel
quaeque rugis omnino carent. Cappar portem# deim lis ; amte peétur , vel pof! collum hinc inde commexi*
cepr Judgi mamicataj , ita quòd mamice long£ fimt adeo deferamt , im publico, &c. Cam. z. Camifia ifta non
ficut cappæ, nec im eifdem mamici* plicatura fit ali aliud quàm Alba erat, humum verrens, ut verbis
atque ruga . Cam.64. Concilium Arelatenfe eo ipfis exprimitur , Poterat illa non folùm alba , fed
em anno 1 , 6o. Judæis interdixit cappis rotun & rofeta , five ut loquitur non femel Anaftafius Ri
dis claufifque, ut quae noftrorum própriæ effent bliothecarius, rofatâ geri , lioc eft, rofei coloris .
Presbyterorum . Cam.8. Colonienfe Concilium an Sed illud quoque elucet , mantellum, cappae claufae
no 1 i6o. veftes à latere fciffas & apertas damna paulatim jäm fubßitui coepiffe, ea quidem cautione, .
vit. Cam.4. Nova illa excògitata erat ratio illu ut fibulis ita conne&teretur, ut undique quodam
dendi legibus Conciliorum: Apertura veftium à la modo claûſum eſſet - -

ſere . Indultum eft illud etiam , ut mantellis uterentur*

VI. **Presbyteris
*
Dignitatibufque Cleri Campi brevioribus in peragrandis ex neceffitate
-
༈ཉྩ༔།g|་བ་
uS >
374 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
bus, five ad Pahatium Principis, five ad exercitum
pergendum eſſet; utque cucullos adhibere poſſent
ad arcendam pluviam, non conſutos, ſed ſepara
tos, & cum opportunum erat induendos. Permit
timur autem quod poffmt habere mantellor rotundor
ftve tabarda longitudimir moderata, eofque deferre
`eum ' caputiir feparatis ab eis , tempore pluviofo ,
mivofo , feu pruimofos & cum ad exercitur, feu Cu
rationet , aut expeditiones ex certis & neceffarii, cau
fís , & fucri; Camomibus minimè reprobati, eos conti
gerit proficifci. - dumentum fuperius geftare undique claufum, ut
Prohibentur mox hoc eodem Canone Canonici
pellibus pannifque uti illis, quibus raritas fua pre
tium facit , fub mamtellis vel cappir. Canone próxi
mo vetantur Digmitates, Canonici , Parochi , Pref
byteri manicas habere confutas, & togas, five fu
pertunicales quafcumque vetes apertas. Manicas
ne deferant confutitiai , mec togas , Jive guarnacias ,
feu fupertumicalia , aut quæcumque alia veftimemta
deſuper portent aperta, ſed ipſa ſuperiora indumenta
circumcirca ufque ad fimbrias deferamt claufa . Hae
funt ergo tog£ & fupertumicalia , hoc eft, veftes ex
timæ & fupremæ, quibus aliae conteguntur omnes
caequc jubentur fine manicis effe, etiam confutis,
& hinc inde pendentibus; enixiffimè autem con
tenditur, ut undique claufæ fint. De collaribus
ita ſtatuitur : Nulla collaria, niſi fortè in tabardis
vel mamtellit ad equitamdum , circum circa omnimo
rotunda. Equitantibus enim & iter facientibus,
adversùs aeris inclementiam, vel imbrium vim,
poterant ufui effe collaria , haec, maximè fi ro
tunda effent. Mox prohibentur & fibulat: Bottones
£ve fibulas aureas vel argenteas.
Poftremò denique hoc Concilium edicit, ut Ca
nonici Regulares ab aliis Clericis dignofcantur ,
fuperpelliciis , quae nunquam non geflent, five tu
micis lineis , five cappis claufis; ficut Monachi nuf
quam effe debent nifi in cappa claufa, nimirum
Janea . Canomici Regularer fíme fuperpelliciir, vel
tumicir limeis , feu cappis claufir mom incedamt . Cam.61.
Ubi perfpicis quid effent cappæ claufae five laneæ
Monachorum, five lineae Clericorum, quae nimi
rum ita undique confutae claufaeque erafit, ut funt
etiam nunc fuperpellicia. Quanquam & his longa
dies labem attulerit etiam non mediocrem. Si fi
bula enim illis fua conftat, fi nulla fciffura illu
fit , at damnum ingens tanta decurtatione illatum
eft. Non ita pridem enim ex antiquo more terram
verrebant.
IX. Synodus Colonienfis anni 1 18o. veftes dam
navit , tam pr9lixiorcs, quàm breviores; viridis,
rubeique . coloris; calceis, manicifque confutitiis
abftineri juffit. Panmir rubeir, aut viridibus ; ma
micis , aut calceir comfutitiis non utantur. Cam.1.3.
Cappa: manicatæ Monachis interdicuntur, multòqiie
magis. San&imonialibus. Penè exciderat , quod
Concilium Londinenfe anni 1268. prohibuit , ne
Clerici , nifi dum iter agunt, infülas gererent,
quas coifas vocabant. Nec miff im itinere cönßituit ,
imfular , quas vulgò coifar vocant ; portare prafu
mant. Cam. 5. In Concilio Lambethano anni 128 r.
idem hoc ipfum innovatum eft decretum , quòd
his infulis, ſeu taeniis degeneres Clerici coronas
{uas contegerent , fuamque diffimularent profefñ0
nem ,, quafi fuppuderet illos praeclariffimorum_.
Chriti Sacerdotii regalis infignum. Tena coronas
abfcomdunt , qutfi cœlefle* radior repellamt , &c.
Legatur contra portamte* imfular , aut t emar , fla
tuit, ut Gre. Cam. . . Exceftrenfis Synodus anni
z287. id rurfum prohibuit: Coronas deferant fphº
vicar , quar imfulit cooperire prokibemu£ , fub pœna
ottoboni Legati, Grc. Cap. 17. Gálericulis nunc ope
riuntur impunè corona:, nec tamen harum quid
quam poenarum refomidatnr. Nimirum non ea nun
ricns cft , ut de fuo quifquam Clericatu fuffunda
tur. Quin , & fubinde amovetur hoc galericulum ,
& nulliTnon perfuafiffimum eft hoc arcendo frigori
adhiberi, non ejurando, aut vel diffimulando fa
cerdotio. Præcepit haec eadem Synodus, ut indue
rent fe Clerici ve/iibus unius colorir , & mom varii,
mec permixti • Item ut Presbyteri uterentur, ($
Cappis ó* fupertunicis claufit. Cumque tam tenuis
fortunae fubftantiaeque Clerici effent äliqui, ut non
poffent vel cappas , vel mantella compàrare, quae
tunicis fuperinduerentur: juffi funt illi faltêm'in
aliquid inter ipos & laicos eet difcriminis. Su
perimdumentii faltem utantur claufis , ut à laici, dj.
fcernantur .
Quamvis in dies fingulos crebrefceret ufus ve
ftis brevioris: quam plurimi tamen etiam tum fu
pererant inter laicos, Romani habitùs oblongiorum.
que vetium retinentiores. Sed quamvis oblongz
horum Laicorum, aequè ac Clericorum effent We
ftes, fupererat tamen inter utraſque non parum di
fcriminis. Inanium faculi ludibriorum amantiores
aliqui femper Clerici, omni ope enitebantur, ut
haec auferrent difcrimina , & laicis tam effent vefie
fimiles, quàm animo conjun&i. At contrà niteban
tur Concilia Epifcopalia. Longior laicorum veftis
fciffa undique & aperta erat, id nequam Clerici
affe&tabant etiam, id Ecclefiâ crebris fulminibus
percellebat. Non quòd magni effet momenti veftem
fcindis an cQnfui : fed qüöd referret magni, ne
fu£ fortis Clericos puderet; ne Laicorum turbae
mifcerife mallent, quàm mihiftrorum Chrifti: ne
fæcularem animum proderent faecularis veftis áu
dio intempeftiviore .
Eadem erat ratio prohibendi cappas manicatas,
quarum ex ufu faeculares agno(cebántur jamdiu ,
Jdeo & has rurfum profcripfit synodus Ciceftren
fis anno 1289. ut lafciviæ levitatifque illices indi
ceſque. Non quòd ex veſtibus laſcivia emergat,
fed quòd jam ïafciviar, & levitatis vento fluĉiuet
Clericus , cum fui ipfum pudet, mavultque in.
laicum degenerare. Ne cappis mánicatis vel aliis
indumentis levitatis ór lafcivis motam pratemdem
tibus , utantur publicè. Cap.94. Haec lafciviae & le
vitátis nota fi capparum mánicis jure illinitur,
multò vehementiùs àffricabitur coloribus elegantio
ribus , rubro, viridique: apertis & diffutis indu
mentis quibufcunque; conftititiis manicis, calceif
que , & aliis non minùs inanibus. Eadem mens
Synodi Santonenſis, anni 1298. damnantisſotulares
conſititios, & manicas. Can.39. Er 123. Ex hiſto
ria Abbatia: San&ti Martini Tornacenfiscolligitur,
默 univerfim Monachos, albis Clericos ufos
effe veftibus: Cum Monacborum niger fit habitus ,
Clericorum verò candidur. specil.Tom. 11. p.393.
Cui rei ut fatis tutò adhibeatur fides, ad eâ tem
pora revocandus eft animus, ubi Monachorum or
do in Occidente unus erat fèrè fub divi Benediéti
nomine , ante ipfos etiam Ciftercienfes, qui Mo
nachi albi dićti ſunt, orbemque coenobiis fuis fre
器 Clericos etiam de quibus hîc agitur ,
ufpicor non alios intelligi quàth Canonicos Re
gulares.
C A P U T LI. P.4. l.1. ¢.36.
Ejufdem argumenti continuatio, deve
fte civili Clericorum ab anno Chri
fti millefimo trecentefimo ad hxc
ufque tempora.
1. Decreta Conciliorum fgculi decimi-quarti de ta
dari ve/fe Clericorum , unius , non-varii eoleris ; un
dequa
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.LI.
dequaque elaufa : de veftibur humum verremtibus, de
Galericulis, de Almutiir.
II. De eadem re. De indumentir itineri faciendo
øptir , de togir fibulatis, de oblongioribus cuculir ,
de brevioribur tunicir.
III, Conciliorum faculi dæimi-quinti decreta ,
Temperamenta invetta in veſtes ſeiſas, & in mani
cat pemdulat . De veßibur- Epifcoporum.
IV. Statuta Comeiliorum faculi decimi-fexti. De
creta Santti Caroli Borromai circa veſtes ſericear,
breviores tunicar, mantellum, mantelletum, cucul
dum , migrum veßium colorem .
P. De vario capitis indumento.
VI. De collaribus. De manicis. De colore nigro.
De birreto rotundo 6 quadrato.
VII. Reger, Magmater, Nobiler oblonga olim vefte
femper uff, feu Romana , qua eadem ipfa erat , at
que Clericorum . Probationes.
VIII. Probafioner aliæ .
IX. Amimadverfiones in ea qua di£ta funt omnia.
X. Im bac tam multiplici varietate `veßium &•
eonfuetudinum, qua regnaverit fumma lex conflam
tia ćr unitatis.
I. V: •quidquam occurrit capite fuperiore,
quod à conciliis , vel Epifcopis Italiae de
cretum fit ad regendas in Clericorum veftibus five
leges five confuetudines pias. Non diffidet à verò
prifcos ufus ibi intaminatos fervatos effe, velut in
patria quadam fua, & in ipfa fede Monarchiae Ec
clefiaeque Romanæ. Inde eft quod & Legati Roma
miffi in Angliam , Galliam, Germaniamque venti
tarint, ut confùetudinem priftinam veßémque re
ftituerent, quæ gravitatem Romanae togâtaeque
gentis & Clericalis modeßiae redolerent. Denique
ad ftatutum illud unum Concilii Lateranenfis IV.
fub Innocentio III. accomodaverunt fefe deinceps
omnia per Occidentem Concilia & Conciliorum de
veſtibus ſtatuta .
Aufpicandum porro nobis eft hoc caput ab fta
lia & à Concilio Ravennante anni 1314. ubi ad ſe
cernendos à laicis Clericos, præcipitur ut horum
veftis fit talaris, undique claufa & ejus coloris,
qui Canones non habeãt infeftos • Nec veflimenta
alterius coloris , quàm jure permifi , que defuper clau
fa fimt , atque talaria. Cam.ro. Præcipitur ibidem,
ut Clerici capita cooperiamt pileo, vel birreto vel
armutia oblonga ad aures . Dignitates, Canonici,
Parochi Presbyteri prodire in publicum vetantur
fine cappa, aut chlamyde, vel mantello, Cappar
vel chlamydes portemt. Ruri talares quidem veftes,
fed manicatae , ut puto, permittuntur. Saltem ta
bardor talarer portemt. In Ecclefia utantur cappis ni
grir , vel faltem cottir albir. Ex quo elucet quae
forma effet capparum civilis usûs. Eadem haec ip
fa rurfus conftituuntur in Concilio Ravennate an
ni 1327. ita tamen ut tabardis in ipfa urbe uti fi
nat. Can.4. Colvenerius in fuis ad Thomam Cam
' tipratenfem Notis obfervat tabardum vocem effe
Belgici idiomatis propriam, eaque defignari tala
rem veßem. Ex Cangii Gloffariò liquet vocem il
lam Italis Hifpanifque etiam ufitatäm fuiffe.
In Concilio Senonenfi anno 1 3zo. prohibiti funt
calcei rubei, virides , albique, itemque armutiae
ex ferico velluto Can.4. Concilium Palentinum in
Hifpania anno 1312. hæc de Epifcopis fancit : Suc
eas linear im publico , & cum eor equitare contige
rit, nullatenus tabardor, fed cappar deferant, &
cappellos fue dignitati congruentes. Can.6.
Concilium Toletanum anni 1324. veftes damna
vit quae fuperfiuo fyrmate humum verrerent:
Nullus Clericur fupertumirale vel tabardum deferat
ita lomgum, quod ß ad peder comtingat , nullatemur ta
mem per terram trabatur, cum bac mom home/tar , fed
f"perfluitar/it ér indecentia. Cam.2. Clericorum item
375
mantella notavit , immoderata prolixitate notabi
lia : Cleririme mantellor feu elamyder mimia longi
tudine motandor , &c. Concilium Tarraconenfe animi
1338. keges edidit ad lu&um moderandum pro per
fonarum temporumque ratione : Ne Clerjcur im fa
rris Ordinibur imduat fe de migro, feu de veßibus lu
gubribus per mortem alicujur , mifi fuerit pater vel
mater ; frater aut foror, aut domimus , quar etiam
ultra duor memfer portare mom poffit. Comffit. Tarrac.
1.3. tit. 1. Concilium Viennenfe vetuit ne gererent
Clerici virgatam vel partitam veftem . Conceffit ta
men uti epitogio feu tabardo foderato ufque ad oram ,
& ita brevi , quòd vefli, inferior motabiliter videa
tur - In Cl. 1.3. tit. 1. cap.2.
In Regula ea quam Benedi&us XII. Papa libra
vit edixitque Cánonicis Regularibus Sanéli Au
guftini anno 1339. , perfpicuum eft cappas & man
tella non diftare jam ab iis veftibus, quæ à forma
dicebantur rotund« & clochiæ : quæ omini ex parte
claufae erant, atque ad terram ufque defluebant,
cum tabarda & breviora eſſent & manicata . Ne -
extra ſepta portent alias veſtes ſuper babitum, quàm
cappar feu mamtellos hone/foj vel rotundelloi , fed
clochiar talares, érc. Veflis fuperior habitui proxi
ma, fit rotumda per circuitum , & mom fißa , &c.
Abufum m amicarum , tabardorum motabilem babentium
brevitatem prohibentes , &c. Cap.19. In Ecclefia,
& Capitulo & Refe&orio armutia pro caputio in
dui debent; porro & armutiae & caputii idem de
bet effe color, qui rotundae; immo & pannus idem,
fi rotunda lanëa fit .
II. Concilium Avenionenfe anni r 337. Canoni
cís, maximè qui Dignitatibus fulgerent, Parochis,
Capellanifque illud inculcavit, ut fuperiores ve
ftes undiqùe claufas haberent, moderatè oblem
gas, cum manicis rotundis, & cum modo demiſſis:
capitia denique nec aperta , nec magna ultra mo
dum • Veffe* fuperiorer claufar , mom mimia brevitate
motandat , cum manici* decenter longis , pariter &•
rotundis s, ac capitiis feu capfanis vulgariter appella
tit , motabiliter non apertit, aut magnit. Cam.4*.
Ubi perfpicis fuperiores feu fuperarias veftes ab
interioribus feu fubtanis diftingui . Manicae verò i
incipiunt minimè prohiberi , quòd nihil jam opus
eſſet eo ſecerni Clericos à laicis, cum hi ferè jam
ad decurtatas veftes defciviffent. Illud quoque no
tandum , non jam ad Clericos omnes , fed ad Pref
byteros & Parochos, ad Canonicos & Dignitates
pertinere, quod praecipitur , ut claufas undique
veftes gerant, tum in Ecclefia , tum in locis illis,
in quibus aliqua poflent jurifdiétione.
Has conſuetudinum vices & mutationes manife
ftiùs deprehendes in Concilio Londinenfi anni 1 34a.
ubi Clericis prohibentur habitus militares, nempe
ftri&iores, cüm manicis latioribus, & pendulis.
Habitu ſuperiori ſtrićto notabiliter, cum exceſſive lon
git , vel latis mamicis , cubito* mo» tangemtibus , fed
pendulir , &c. Epitogiir ac clochiir furrati, , Črc.
«Cam. 2. Dum his autem abftineant, conceduntur
illis fupertunicalia aperta & manicata , immo &
breviores veftes, cmm itinerife committunt: Nolu
mur prohibere , quim Clerici aperti, & patemtibus fu
pertumicir , aliter menfîbus mumcupati* , cum mamicis
competentibus &c. Dum per patriam iter faciunt,
breves ór fritas veffer, órc.
Concilium Parifienfe anni 1 316. Clericis interdi
cit fotularibus rubeis & viridibus, Armutias illis
aufert (ericas de veluto, veftes rugatas & nimis
apertas promiffas nimiùm manicas , fibulas calceo
rum argenteas: Veflibur fronffatis , mimium fiffi ,fotu
taribur ad boucletar argentear, Jºve longir maniris
vel cormetir , 6rc. Can.2.
Concilium Andegavenfe anni 1365. vaniffimae
novitati quae tam glifcebat , obviam ivit: pro cap
pis claufi$ uti incipiebant ea in Previncia, fibulá
tlS3
 376 'Vetus& nova Ecclefiae Difciplina
tis, feu ut vernaculum fert idioma , botonatis. eß. Denique vetuit, ne Clcricorum tunicae interio
Cum fuerit ordimatum im Concilio Turonemfî me Pref
byteri prodeamt in publicum fime cappi, vel mamtellir
claufis , &* quòd etiam portent claufa fupertum icalia,
C$*c. N^r prohibemur , me vefter breves aut botomata*
ante pefftus im publico deferamt . Cam. 12. 13. Adde
& has tum profcriptas in capitum integumentis
movitates: Nec caputia cum lomga cormeta , fed bre
zi 6. hongfta, 6 botomibur in caputiis nom utantur •
IDenique vel minufculis Clericis pœnæ pecuniariae
indi&tæ funt, qui fibulata caputia gererefit , aut ve
{les longas , quæ non faltem genua tegerent. Ve
ffes longat ad mimur ufque ad genu propendenter •
Concilium Vaurenfe anni 1 368. hæc rurfum de
crevit: Vefler fuperiorer claufa , deferamt, miffaeomtinge
vet equitare, nec caputia deferant botomata , nec bec
cas longas ; 6' frittar manicar fupertunicales tales
deferant , qttod mom poffmt de imhoneffate motari.
Cam 47. Haud fatis fcio an his vocibus becca* lon
gas intelligi debeat pileus roftratus, qui vernacu
lis Hiſtoricis dicitur Chapel à bec, quôd acumina
tim ex aliqua parte produceretur ad inumbran
dum vultum. Hinc & Umbelia dicebatur : Græcis,
quibus & ufitatiffimus erat, fciadiom. Ejus fanè
úfus ad mos ex Italia & Græcia manaffe vide
batur .
Concilium Salisburgenfe anni 1 386. prohibet ne
fine caputio capitis , birreto, capello , vel pileo coo
perto prºfumant in Ecclefa, feu in publico incedere ;
cum hoc honeſtatem non deceat Clericalem. Can.6.
Non facilè divinare poffum, an varia hæc nomina
unum idemque fignificent, fed perfpicuum eft in .
more fuiffe , ut eodem uterentur pileo feu birreto ,
tum Ecclefia , tum in publico per urbem. Damna
tus eft in Eboracenfi Concilio, qui inferpebat ufus
geftandi breviores tunicas feu fubtanas in urbe :
Veſtes publicè deferre prºfumpferunt deformiter decur
tatas , medium tibiarum fuarum , feu gemua mullate
mus attingentes. Cam. 7.
III. In Concilio Conftantienfi Martinus V. anno
x418. damnavit manicar ad cubitum pendenter, ér
longas cum fumptuofa fuperfiuitate vefter , etiam fif.
fa* retro , Ó* im lateribut , cum foderaturi, ultrÄ.
oram excedentibur, etiam im fiffurir , &c. Huc eva
ferat confuetudo & ufus Occidentalium omnium
Ecclefiarum , tot relaxatis temperatifque legibus ,
«quae confertim fuperioribus capitibus re&enfitæ funt.
Nulla jam ferè capparum mentio, nulla manicarum
prohibitio; nulla jam follicitudo, ut proximè ad
capparum formam accedant mantella; ` curæ jam
non eft , ut togis feu fupertunicalibus , mantellis ,
, & cappis interfit aliquid: unum cordi; unum iri
votis eft , ut veftes fint oblongæ , claufa: , & ad
parcitatem modeſtiamque compoſitae.
Concillium Salisburgenfe anni 14zo. clementius
etiam aliquid fanxit , conceffitque ut veftes anterius
aliquantum aperirentur , ut eommodior in urbe ,
effet , inceffus: utque anterius pofteriufque etiam
aperiri poffent, quae ufui erant ad iter faciendum
equo • Aperturas â latere ommimo mom babenter nec
vetro : ab amteriori tamem parte, propter majorem
ambulandi commoditatem, ad altitudinem unius pal
ma cum media veſtes non probibemus aperire. Vefles
etiam ad equitandum deputatar amtè & retro pote
rumt boneftè tamem aperire . Cam.6. Illud autem ibi veſtitus Clericorum non ſit expectoratur, ſed à colle dº
$dem eft praeceptum , ut Clerici veftes gererent mom fuper undique claufur , à mamicis , lateribu* , & re
fričar, & corpori bene adjacenter: fed bene amplar, （ró. Cap.4%. 24. Ducés unos Principefque jure Po{*
�r aliquamtum plicatas.
. Statutum Concilii Conftantienfis fuprà relatum,
innovatum firmatumque eft in Concilio Hafnienfi
anno 14* $• Concilium Parifienfe anni 14, o. præce lium Maguntinum anni 1 549. coiiftituit: Ne vef*****
Pit ut Epifcopi utantur jm Ecclefit veffibuf iimei, , rii colorir,velut virgatar,aut fimbriatas aut diſciſſaº ‫ب‬d
ſeu rechetis , non nimia brezºitate, ſeu longitudine.
???andi: • Pilco etiam Pontificio eos uti fanj;it, dum
Per urbem equitant, qui Ecclefiæ Römäïê' imjö§
res , feu fùbtanæ vel rubei coloris effent , vel vi.
ridis, ne humum verrerent ; ne apertae denique,
vel anteriori ex parte , vel pofteriori , nifi ad ge
nus ufque. Nec fºifas à parte po/teriori, feu anterio
ri , niff ufqtte ad gen*à , Cam.2 1
Eadem penè ftatuta in Concilio Dertufenfi in Hi
fpania an. 1419. cum hoc additamento , ut ne quis
pellibus uteretur pretiofis, & raritate fua comens
datis, praeter eos quos eo infigni internofci & com
mendari æquum erat. Et quod Prglatis , Doctoribur,
Magif}ris , Licemtiatis , & Nobilibus , & Cathedra
lium Ecclefíarum Canomicis , digmitatemqne vel per
fonatum obtinentibus dumtaxat exceptis , mullur au
deat in veſtibus caputiis foderatarum portare de va
riir ; vel grifir , &c. Cam. 1. Concilio Bafileenfi ea
dem. ftatuta placuere , ne color viridis, aut rubeus
adhiberetur; ne manicae ad cubitum pendulae; ne
antè vel retro fiffae veftes , nec ad Matera , ne fim
briae & orae veftium molliufculis & pretiofis pclli
bus ornarentur, Append. 1. Conc. Bafl. c.4. Conci
lium Frifingenfe 'anno 144o. colore rurfum rubro
& viridi interdixit; fuperiori vefte voluit contegi
omnino interiores; undique etiam claudi ; denique
Birretum capiti fuperpofitum , cum caputio humerit
impofito portare , ipfi in publico deambulantibus - c.4.
Cóncilium Rotomagenfe anni 1445. ita etiam edi
xit : Ne longa× ¢r amplar cornetar in fuif taputii»
deferant , fed breves & decentes. Cap. 32.
Concilium Toletanum anni 1473. fanxit , ut
Epifcopi vefte linea fuperiori in publico femper utan
tur. Sericeis eos veftibus uti prohibuit. Clericis
Ordinum facrorum vel Beneficiariis, tibialia &
calceamenta abftulit rubei coloris, viridifque, vel
albi; fed gravium poenarum addita interminatione
illos vetuit veftibus indui ad lu&um deftimari fo
litis. Ulterius luttuofas veſtes induere Clerici, in fa
cris Ordinibur comftituti , vel Beneficiati mom audeant •
Can. 5. 6. 8. Univerfim autem privilegio Clericali
excidiffe declaravit , fi qui vefte မိဳ႕ိါို utC
rentur, & quae ad medias faltem ufque tibias non
deflueret: Veftem fuperiorem mom virgatam , meque
partitam , ad medietatem tibia, vel ferè declinan
tem deferant , érc.
Conßitutiones Synodales Parifienfis Ecclefiae an
ni 14o5. prohibent ne Parochi pileo caput tegant ,
cum Euchariſtiam ad a grotos perferunt; ſed capi
tio tantùm, vel Armutiä. Stephanus Poncher, qui
Parifienfem regere coepit Ecclefiam, anno 1 5o3. pi
leo feu Capello Clericos omnes uti vetuit , etiam
per urbem. Prohibuit & colores elegantiae , & pom
pae, quàm modeftiae propiores ; jtemque_ veftes
velbrévitate, vel prolixitäte notabiles. Euftachius
du Bellay Parifienfis & ipfe Epifcopus pileis pcr
urbem tegi Clericos vetuiit rurfum , juffitque ve
ftes ut deferrent nigri colorir , aut ad migrum proxi
mè aceedentir. Sinod. Parif. P. 68.69.77.8o. 81-295•
2o7. Concilium Lateranenfe anni 1 5 14. fub Leonc
X. vetuit, ne Cardinales in familia fua haberent
ullos vel Beneficiarios, vel Majores Clericos, qui
veße effent varii coloris; veI Presbyteros , quo
rum indumentum non ad humum uſque demitte
retur • -
IV. Concilium Senonenfe anni 1518. edixit , ut
fe fericea Vefté indui. Ne Clerici autém iadumen
tum fit ullum, viridis, rubeive coloris , ne rugofum]*
ne virgatum , fed ad terram ufque demiffum. Conci
ferant Clerici, fe2 talaribus tutantur. Cap.74• Tri
gentina Synodüs non indixit Clericis nifi parcit^
tem & modetiam in vete, fugamque confಣ್ಣ
al
 De Beneficiis, Part I. Lib.II. Cap.LI.
laicorum habitùs & confuetudinis. Seff.r4. e.6. In
Concilio. Narbonenfi , anni 1551., vetitæ funt feri
ceae veftes, praeterquam Epifcopis, Abbatibus, &
{ummas quafque dignitates obtinentibus : vetitae
funt & manicae apertę & tunicę brewiores, feu
{obtanç ,prçterquarn ruri; rugata item indufia, &
tolorum nitor infolens: Jufüfunt maximè Parochi
in publicum non prodire fine pileo rotumdo, ephe
fri, five capitio. Cam-15.
San&us Carolus Mediolanenfibus in Conciliis fais
ferico prorfus Epifcopos abftinere . fanxit, pannif
que pretiofis , vetuit & ne in publicum -fefe da
rent umquam fine rocheto, vel primatim ufquam
eſſent ſine mozetta. Solo nigro colore contentos
juffit effe Clericos omnes, nifi in ea effent digni
tate, que ſplendidiorem deſideraret. In omni veſtitu
eolor tamtàm miger adhibeatur , mifi fortaffe alium
colorem requirat digmitatirgradus • Item : Reticulum
aut fubirretum, ut vocant, me feramt , nifi valetu
dimir caufa, órfine redimiculis Conc.I. Mediol. Ann.
t x 565. c. 17. 13. Ne camifias habeant, vel rugatas,
vel ad collum & manus acu pi&as & arte elabo
ratas. Vefles ut effent talares: nullae breviores tu
nice mifi ruri; ne breviora pallia, nifi ad tempus
pluvium , utque ea fuper tunicas induantur. Man
telletum tunica brevius folis permittitur Prçlatis,
Abbatibus, & Protonotariis. Pallium ſeu mantel
lum ejufdem longitudinis ac tunica Canonicis Do
&toribufque conceditur. Iis qui necdum ab Epifco
po initiati ſunt Clericali tonſura, prohibetur, ne
injuffu Epifcopi clericales fibi veftes induant; ut
que tunc voluntatem fuam Epifcopus cripto con
fignet. Ne cuiquam , amtequam prima tonfura ir imi
tietur, Clericalem habitum fumere liceat , fine Epi
fcopi conceju, eoque fcripto dato. Conc. Mediol. II.
e.3 1. Amm. 1 589. Parochi urbium & Burgorum ca
pitium humero geftent, dum in publicum proce
dunt, ut à cçteris dignoſcantur Clericis. Epiſco
pi Rochetum lineumque fuperindumentum etiam
ruri deferant, quandiu in fua funt Dioecefi , quam
vis tunc beviore & tunica , & pallio utantur; in
vefte nigra fint diebus jejunio facris, diebus aliis
in violacea. Lugubri vefte interdicuntur omnes
omnino Clerici , etiam in parentum funere. Ne
paremtum quidem obitu lugubres ve/fe* more laicorum
3mduat . Epifcopus in propria etiam Dioecefi , ne
Cardinali cuiquam, ne Legato, ne Viſitatori Apo
ßolico, ne Metropolitano fe fiftat, nifi mantelleto
veftitus, quo rochetum contegatur. Ne rochetum.
detestum ferat, fed fuperiori veſte contegat . Ann.
x 573. Comcil. Mediol. III. c. 1 o. Conc. Mediol. IV. part•
2. c. 1 5. part. 3. c. 1. Conc. Mediol. V. c.4. c. 1. Si
xtus IV. Legato quem in Gallias mittebat , id man
daverat; ut mantelleti ufum legemque fupradi&am
Epifcopis approbaret, approbariqué & executioni
mandari curaret. Non incedendo cum rochetis dif
coopertir im prafemtia Superiorum fuorum & Cardina
1ium . At alienos expertus eft Legatus animos Epi
fcoporum Gallig, & vehementer abhorrentes ab ea
confuetudine , tanquam nova inter Francos. Raimal.
ann. I 483. n.36•
Hgc ferè prima funt Concilia, ubi nigri coloris
veftes Clericis præfcribantur, violaceae T Epifcopis
refervantur ; ubi Clericali vefte uti ante tónfurám
prohibebantur , galericulo nudetur caput , capitium
parochis indicatur. Lugubri vefte jam abftinere
juffi fuerant Clerici . Ufus mantelleti in Gallia nul
lus, aut rariffimns femper fuit.
. In Concilio Mechlinienſi anni 157o. jubentur
Clerici majorum Ordinum , ut in publico Pileum
sacerdotalem, & veftewm geflemt talarem . Remenfi
Concilio anni 1 583. placuit, ut fub Mantello, vel
<Pallio, feu oblongo, feu brevi , Clerici omnes tu
nicam gerant talarem , quae in terram ufque fluat;
ne rugatas gerant camifias; ne Galerum , quod ver
Тет I.
naculè dicimus capellum,' non folùm in • Ecclefia,
fed in urbe etiam, nifi. ubi jure muniendum eft ca
put contra aeris intemperiem. Galero, mumquam.
quidem im templis , im'plateis verò &- viis publicit ,
miß propter aerir imtemperiem nom utantur. I
V. .Ubi tandiù & tam conftanter prohiberi vi
deo camifias , quae proxima cuti indufia funt , ru
gatas vel , ut fuprà audifti , fronffatas: non aliud
fufpicari poffum , quàm quòd prohibeantur, illae ad
collum & ad manum rugae , ubi extrema camifia
rum ora fe prodit , & ubi olim replicabatur, Se
paratis nunc utimur & ad collum collaribus , & ad
manus manicis minoribus. At non ita pridem illa
folum ufui erant collaria, illae minufculae manicæ,
quae camifiae ipfi affutae erant , & quæ in ipfas
laneae lineaeve veftis oras quondam replicabantur ,
ut inde fudores fordefve. äbfiergerent. Hae nimi
rum rugae , hae plicae hic vetantur , quae & etiam
nunc vitantur à Clericis nbn paucis , antiquioris
difciplinae tenacioribus ; & ineunte hoc ipfo faecu
lo , ad cujus exitum nunc vergimus, à longè pluri
bus vitabantur. Eſtenimvero in his rugis pliciſque
aliquid, quod ad fæculares munditias propius a£
cedat, adeoque quòd meritô vitent, qui inanem ſe
culi fucum ſtudioſiûs effugere profitentur .
Occurrit & in his Mediolanenfibus primùm Con
ciliis diftin&io galeri & birreti, atque capitii ; quae
Gallis noſtratibus ſunt, le chappeau, le bonnet , le
chapperon. Capitia Clericis laicifque communia fue
rant capitum integumenta in ufii civili , Caput te
gebant & pendebantufque in humeros. Paulatin
fejungi coepit hæc appendix panni , quæ fluebat in
humeros : cumque eam jam rariùs làici Clericive
alii adhiberent, fola contenti parte ea, qua tegg
batur, caput, hinc infigne quoddam concinnatum
eft dignitatis, & Parochis Doctoribufve attribu
tum. Galerum laici ipfis in urbibus geftare cum
coepiffent, quamvis id jamdiu munimentum fuiffèt
capitis, quo uterentur ruri tantùm adversùs aeris
vim &. crebras coeli -injurias : tunc enimvero ut
avocarentur Clerici ab hac faecularium , levitate at
que innovatione , juffi funt in urbe birreto uti , ut
priùs , non galero. Ea elucidatione egere vifa funt
hobis ftatuta illa Concilii Mechlinienfis & Re
menfis. º
vI. Decreta Conciliorum quibus præfuerat Ca
rolus, in viciniores Italiae provincias ftatim per
lata, omniumque fumma congratulatione excepta
funt. Concilium Burdegalenfe anni 1583. non pro
hibuit tantùm ferica , camifiafque ad collum & ad
manus rugatas,vel arte elaboratas: Indufia ad collum
&* ad mânur crifpata, & in multiplices fimur con
tra£ia , aut arte elaborata me deferant : fed & co
lores omnes praeter nigrum, quo uti juffi omnes
Clerici, nifi fi qui dignitate quapiam eininerent ,
Alteriufve quâm migri coloris , mi/ caufa dignita
tir id eis liceat . Cap.2 1.
De vefte oblonga frequens in his fermo: pro
pterea quod cùm circa ánnum Chrißi millefimum
trecentefimum vulgus hominum laicorum longas
abjecerit , & brevioribus impenſius delećtari coe
perit veāibus, in hoc excubmit vigilantia Eifcopo
rum, ut Clericos compeſceret à laicorum imita
tione, & adveſtes eligendas adduceret, conſenta
neas potiùs dignitati fuæ, quàm corporeæ difcurfa
tioni accomodatas. 1. Poß Synodos Tridentinam
& Mediolanenfes, rara prohibitio rubei coloris •
viridifque; quod abfolutiffimè jam & praecipere
tur nigra veftis, & in mores induceretur • 3. Noa
tenuiores manica, non collaria prohibentur è lin
teo: 醬 in eis rugæ, plicae & inanes prorfus de
liciæ fugillantur: étiam tum, cum indufiorum eae
effent orae & quafi attextae appendices, quas exinde
ſeparare libuit. 4. Collaribus & manicis his linteq
lis puris ſimpliciſſimiſque plus ineſſe modeſtiae,mt
Bbb IlԱՏ
 378 . .? Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
nus artis, minus fuperßuitatis vifum eft, ut quae laria crifpata rurfum damnavit : Collaria eamtjfa.
tergendo fudori aptiores fint : quin earum finis & rum quocumque modo crifpat a ſeu lactucata dan,
ufus eft, ;. Breviores tunicae interiores nonnullis samur. Can. 1 r. Colores quoque profcripfit à Cle.
in Conciliis fupra laudatis haud improbatæ funt. ro quofcumque alios præter nigrum : colores alios
Ufus eft & Carolus ipfe Mediolanenfis Archiepifco quofcunque prohibemus , Idem- praecipit Concilium
•pus, dum peregrinaretur, ut teftis idoneus eft Giof Narbonenfeº anni 16o7. Veftium omnium, color ß*
t . L.6. c.6. -
miger. Can. 41. Nonnifi poft ConciliumTridentinum
Eadem hæc ipfa obfervabis , fi voles, in Con
cilio Turronenſi anni 1583. Camiſis in collo
&• pugnis vagofis uti mom licet . Togis talari
Jur, non tamem fericeir : mec non birretir , mom
verò galeris , præfertim in Ecclefia utantur. Can. 13.
14. Cum ufus galeri interdicitur, praefertim in.
Ecclefia, videtur ille quodammodo in urbe rela
xari. Concilium Bituricenfe an. 1 384.damnat adhuc
manicas pendulas & fiffas, veftefque tum fericas,
tum cujufcumque alterius praeter nigrum coloris;
indufia denique ad collum manufque crifpata &
acm pi&a : Imdufijs ad collum vel mamus crifpatir,
aut exquifitè elaboratis mom utantur. Denique ga
Jeri ufüs ad folas aeris arcendas injurias ; alioqui
pileus quadratus, tum in Ecclefia, tum extra ; Pi
Zeum guadratum, five birretum femper gerant in Eс
clefia , &• extra Ecclefiam , mifi quotier roeli injuria
urgebit. Tit.* 5. c.2. 3. 4. 5. Habes hic pileum qua
drátum, quem ex rotundo quadratum fieri coepif
{e paulo ânte fua tempora narrat vir rerum iftiuf
' moâi valde peritus Pafquerius. Molinetus in X.
Refiexione in Canonicos illud obfervavit, in Au
lacis ſeu ſtromatibus ſanctae Gennoveſe Pariſiis anno
1554. Novitios & juniores omnes rotundis eſſe bir
retis, feniores quadratis. Nemo nefcit idem etiam
nunc retineri in facro fodalitio , quod eo ipfo tem
pore inßitutum eft. Qgi, Sanâi Caroli vitam (cri
pfit Giofanus, tempus defignavit , quo fanétiffi
imus Præful Clero Veneto perfuafit , ut dimiffis ro
tundis, quadratis deinceps birretis uterentur. L
б, сар, 3• --- -
Hæc ipfa porro decreta Conciliorum Mediola
nenfium fub Carolo, confirmata promulgataque •,
-Tit. de hon, &r vita Cler. Tit. de Paroch. c.3-4 ma
gna ex parte fuere in Concilio Aquenfiann.1383.
îllud ibi éxpetitur, ut Epifcopi fupra birretum Pon
tificale gerant galerum , quod moris utique fuerat,
cum rotundis uterentur birretis. Expetitur item
ut Epifcopus honorificum aliquod infigne conftituat,
quo Parochi à ca teris Presbyteris ſecernantur. In
&am rem affignatum Parochis eft in Concilio To
Jofano anni 1 59o. capitium in publicis conventi
bus, Illud quoque innovatum ibi decretum, ut
mufquamv aut in Ecclefía, aut per urbem abfque »,
quadrato birreto Clerici comfpiciamtur , mjfi aut du
riori frigore, aut ferventiori «ffu , aut mimbofo aere ,
«3rc. Cléri Gallicani Comitia apud Melodunum fimi
jiter decrevere : Pileos , & mom galeros militum ,
aut facularium more geffare haud dedignentur. A`
militibus ergo exortus ufus galeri , eadem , ut reor,
nominis origine ac gaela ipfà , à felium, videlicet
pellibus, quæ Græcè ita dicuntur. Ad injurias
coeli arcendas eo primi & majori urgente necefii
tate ufi milites, æmulos & imitatores poftea ha
buere laicos omnes, maxime ruri agentes Clericos
pruritus femper ille exagitavit imitandorum laico
£um. Itaqué galero & ipfi uti coepere, fed pri
mùm ruri tantùm ; inde & in urbe , quanquam re
mitentibus Conciliis, ne ad militaria aliquando &
indumenta & ftudia Clerus omnino decifceret.
Concilium Mexicanum anni 1 585. id condonavit
ut lugubres bimeftri fpatio indugrent veftes, ubi
paren§ alteruter, vita exceffifet , dum, diftaret fem
per clericus à laico , in ipfo £tiam lu£tu L. 3.T;s.
2. 6. Avenionenfe autem Concilium anni 1 594. Cle
ricos facrorum Ordinum & Beneficiarios juit bre
viori faltem tunica uti , & talari infuper indui ve
fe. Cam. 3z. Concilium Aquilejenfe anni 1596. eol
-
& poft Caroli Borromæi Concilia Mediolanenfia.
profcripti funt univerfim à Clero colores alii om
hes, unufque ex eis niger refiduus faâus eft. Di
gnitates tamen femper aliquæ ab hac lege abfolutæ
fuere. Serica frequentiùs etiam vetari coepere po
fremo hoc ævo, quòd & eorum ufus crebrior
etiam fuerit apud laicos; idque propterea quod
pretium ipfum ejus vilius in dies , & copia paffim.
major. Prælatis quandoque condonatum vidimus,
ut fericea indueréntur vefte ; & ab ea indulgentia
procul omnino fuere tum Carolus ipfe,tum Concilia
èjus Mediolanenfia, tum Gallicanae quoquæ Syno
di complures, quæ Mediolanenfium placita religio
fiffîmè amplexatae funt. Concilium Burdigalenfe •
anni 1614. fericeis veftibus Clericis omnibus inter
dixit, nulla prorfus exceptione approbata; Cujwf
eumque dignitatir,/tatur & conditionit exiliant • Car
món, 1 3»
VIII. Ita decurfa perlußrataque curfim f;culo
rum ferie , adnotatifque ufibus illis, qui fubinde •
aut antiquati funt , âut innovati; non abs re jam
erit animadverfiunculas noftras omnes, quae alicujus
videri poffunt momenti , iiovis hic communire prg
fidiis. Quod diximus circa annum 13oo. laicos,
etiam nobile catervatim abjeciffe togas, & oblon
giora quaedam indumenta: ex quo fa&um eft, ut &
Concilia Epifcopalia frequentiûs inftantiûfque ege:
rint , decreverintque plurima, ad retinendas Cleri
veftes oblongas, praeteritis paulatimque filentio op
reffis ufibus aliis, quibus à laicis Clerus fecernc
點 id nimirum lòngè maximi ponderis eft , no
vifque hic meritò rationibus & documentis aftrucn
dum .
A* Joanne xxII. Romano Pontificc. loçulentum
ejus réi argumentum fuppeditatur, ea videlicet Epi
ftola, quaih ad Philippüim Francorum Regem dedit
anno 13 17. paterna charitate commonefaciens , ut
oblongás veíles, quas fummi Principes Regefqus
Majorés ejus fempér in ufu habuerant , ne abjice
ret, aut abje&as ut revocaret. Pulchrum credere
mur aut congruum, fi ad excellentia Regalit orn4
tum, epitogium longum ex mumc imduerer , u* te tui*
in hoc progenitoribus conformares . Rainal, an 1317.
num.4 Non abhorret à fide his monitis acquieviſ
fe tunc Regem, cum quinquaginta poft antis Ca
rolo VI. Regi vitio adhuc' verteretür, quòd tam*
topere oblongas averfaretur vefies. Ita de ea re
verba facit Monachus San-Dionyfianus, qui ejus
vitam fcriptis mandavit, quæ cùm non prgdierit
nifi Gallico fermoni doiiatà à viro do&iffimo k
Laboureur: hinc fcilicet hoc rurfum nos fruftulum
latinè reddemus. Culpa datur etiam , quòd à Ma
jorum fuorum gravitate defciverit , qui im publicuin
prodibánt numjuam nifi cum vefle regia : quòd egr?
ac moleftè tulerit , cum pallia longiora 6 tиnica»
longo ßrmate verrenter humum inìui neceße erat ;
& Regia Majeſtatis inſignibus antepoſuerit varietº
tema auandam inco/tanien 6 volaiiram ve!tium fº
ricearum, que aulicorum turba & uſibus illum Per
mifcebat, & verfatili eorum in veffibus levitatiil;
lum quoque mańcipabat. L.8. c.1 i. Amm, 1388. Sº
ingenuè fatendum eft non hîc agi nifi de temp0
ribus & veftibus , quae ad auguftiores cæremonia*
fpeétabant, & ubi Reges nonnifi in vcfte oblonga
prodibant adhuc in pùblicum. Sed perinde hiuc |
$quet Nobiles Aulicôs jam tum in üfu communi &;
quotidiano oblongis abſtinuiſſe veſtibus.
Sed eft unde accuratius Venemur, templ quo
፰C
 DeBeneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.LI.
hæc veftium mutatio fa&a eft. Chronici Nangii
Continuator ad annum 1 34o. affirmat eo ipfo tem
pore Francos, maximè Nobiles & opulentiores
quofque cives coepiffe prolixiores geftare barbas,
& breviores veftes, atque ita preffas ftri&afque, ut
pudori res effet , & lùdibrio apud hominum vul
gus . In temporibus iftis inceperunt homimer , & fpe
cialiter Nobiler, utputa Nobiles fcutiferi, & eorum
fequaees , ficut aliqui Burgenfer , ó* quafi omnes
ferviemter, feipfos in robi, &• habitu deformare- .
Mam geflare coºperunt robas curtas & ita brever,
quod quafi eorum mater &• pudenda confufibiliter ap
parerent. Qga fuit re, im populo fatis mirabilis ,
quia antea honefluus imceffèrant. Barbas longas om
mer viri ut im pluribus mutrire cœperumt. Illum au
tem modum quafî omnes , exceptis illis qui erant
de fanguine regio, im Francis receperumt: qui qui
dem medus deriſionem in communi plebe non modi
gam gemeravit. Tunc temporis ergo illud in vefte •
laicorum innovatum maximè eft. Jam aliquantò
antè homines de trivio cœperant brevioribus indu
mentis uti ; tunc demum coeperunt Nobiles, non
fine vulgi deridiculo, quòd] tam breves, tamque
preffae ad corpus veftes^ adhiberentur. Principes
regii fanguinis non ftatim in hanc novitatem con
fenferunt ; fed non diuturna fuit haec eorum con
ftantia , prifcorum tenax morum : cum fub Rege •
carolo VI. jam ad folemnes tantùm cæremonias
feponerentur talares vetes.
Quòd autem oblonga veftis ad celebriores saere
monias jam effetfºဉဝါfit= , id facile intelligitur ex
eadem Sandionyfiani Monachi hiftoria Caroli VI.
& ex congreſſu, ſeu Colloquio ejuſdem Regis cum
Rege Angliae L. 16. cap.7. Primùm enim delibera
tum eft quae im ve/le congrederentur. Cumque exi
ftimaffet Angliæ Rex nihil opus effe fuperfiuir in
dumemtis in ea congreffione, quae alendæ tantùm
amicitiae ferviret; TCarolus quidem veftem induit
breviorem , qu« ultra gemua non penderet : at An
gliae Rex talari ufus eß indumento. Anno 14o3.
Rex idem Carolus fuperbum Parifiis Deiparæ
Templum adiit, gratias relaturus de recuperata ,
corporis fanitate: fed Jatitia uberior & romgratula
tie impenfior fuiffet omnium , fi im Regia vefte com
fpicienduin fe exhibuißet, cum Majeftatem deceat
Regiam , ut confpicuum imterfit diferimem Reger im
ter , & Regum Aulicos. L. .3. c. i. Liquidum hinc
fit ergo talares veftes non quotidianis usùs , fcd
folemnioris fuiffe pompae , maximè apud Reges;
nobiles autem divitefque ipfos jam tunc à Romana
toga defccilfe iterum ad antiquiffimas Gallorum.
ante Romanum Imperium vefies, ex quibus diéta
fuerat Gallia Brachata , pars oppidò magna ejus
regni , quod Gallorum Fräncorumve nunc eft . Ca
tel. Hiſt. du Langue.pag.7. Etenim Braccha brevis
eft veftis , qua pene ad genua ufque corpus tegitur,
quod Martialis hoc cármine expreffit, Dimidiaf.
que mates Gallica Braccha tegit. Immo & Suetonius,
cum de Gallis agit, quos fülius Caefar Senatui ad.
fcripfit , Im Curia Gälli Éracchas depofuerunt, la
tum elazum fumpferunt. Carolus Mägnus hac ple
rumque induebatur breviore tunica , Francicae ino
re Gentis , ita teftante Eginhardo, Veftitu patrio,
id eft Frameigo utebatur, ad corpus camiffam iimeam,
6r fœminalibus limei; imduebatur. Deinde tunicam,
que limbo Jerico ambiebatur, crc, Du Chefne tom.
z. pag. 1o3. Hanc breviorem dixi tunicain, pro
pterea quòd idem Eginhardus mox narrat, bis tan
tùm, utque duobus Romanis Pontificibus gratiam
faceret, Carolum Magnum Romæ cum effet , Ro
mano indutum effe more, tunica longiore , lon
giore & fuрra tunicam toga. Peregrisa indumen
* ta , quamvir pulcherrima refpuebat , mec umquam
eit imdui patiebatur ; excepto quod Rom& femel Adria
no Pontifice petente , &• iterum Leone fucceßore ejus
Tom.I.
379
fupplicante , longa tunica &* elg^yde aeein£tu, im
duebatur. Difficile eft Eginhardo non affentire;&:
difficile non minùs eft illum conciliare San-Gallénfr
Monacho, qui fchema exhibens Caroli Magni in
dumentorum , longius pallium pedefque ipfos con
tingens illi tribuit his verbis: Ultimum habitur eo- -
rum erat pallium camum , z/el fapphirimum quadran
gulum duplex, fic formatum , ut cum impomeretur
humeris , amte, & retro pedes tangeret, de lateri
bus verò vix gemu4 comtegeret . Non is, ego fum ,
qui nodos iftiufmodi expedire aggrediar : Nifi fi
Eginhardo tunica id ipfum fit quadratum San-Gal
lenfis Monachi pallium . Certè probabile prorfùs
eft Caroli Magni a:vo necdum Francos fatis dedo
ceri potuiffe patrias confuetudines, & Romanas ,
five Gallicanas edoceri. Itaque omnibus femper
liberum effe voluit Carolus Magnus, Romana le
ge ut viverent, an Salica, id eft, Francica . Exin
de fenfim ad Romanos mores paulatim inclinata ,
& manfuefaéta eft Francica Gens , idque ex con
tubernio maximè & familiari confuetudine cum.
Ecclefia Romana , quando jam funditus excifum
fuerat in Occidente Romanum Imperium • Itaque
Francorum etiam Nobiles, & honorati quique lon
gas ufurpavere tandem veftes, ufque adeo ut in
tolerabili quadam de earum prolixitate conqueftus
fit Ordericus Monachus: Humum pulverulemtamz
interularum, & palliorum fuperfluo fyrmate verrumt •
Hift, Norman. l. 8. pag.68z.
VIII. Calamum refero ad Francorum Reges, &
illud primùm obfervo, Carolum VII. perlato ad
fe nutio extincti fuo fato Caroli VI. parentis»
craftina die interfuiffe myfteriorum celebrationi,
veftitum longiore imdumemto, &• pallio purpureo
rubro , Armentorum murium pellibus imtur ó* circae
oras, munito , cujufinodi Senatores Regii Parlamen
ti Parifienfis uti folebamt . Ita patria lingua narrat
Monftreletus ad annum 1422. cujus ex'verbis il
lud elucefcit, prifcam Regum noftrorum in Gallia
veftem , eaQ fuiffe, quæ deinceps fuit , & etiam
nunc eft, Sènatorum, vel Praefidum parlamenti ,
vel Cancellariorum Franciae. Ubi Philippus Pulcher
Palatio fuo Regio ceffit Curiae ampliífimae Parla
menti , quam volebat in pofterum ftatariam & per
petuam effe, non binis ut antè anno quolibet Con
ventibus interpolatam : jam tum & purpuram &c º
*
alia Regiae amplitudinis ornamenta in Senatores .
contulit & Senatus Principes, quos vice regia & -
authoritate induebat, ut jùs dicérent juftitiâmque w
t
difpenfarent. Diximus jam eodem ipfo tempóre º
in breviori plerumque vefte effe coepiffe Reges.
Cum idem Carolus VII. Rex, apud Alanum Char
terium, urbem iniret Rotomagenfem, in veftimen
to Regio erat Cancellarius. Ante Regem proximè
procedebat Vuillelmus Juvenalis des Urſins, Cancel
larius Francia, indumentis Regiis effulgens. Toga
Capitioque Armimiis pellibus circumdato, pallioque
purpureo cocciweoque. Quibus etiam verbis ufus eft
Matthaeus Cuciacenfis Hiftoricus, eadem ipfa de re
agens: Camcellarius imduerat Togam , Pallium ,
Capitiumque coccineum, cum fœderaturis folitis, ita
ut Regium ffatum ommia addecerent.
Ita planè Romanæ oblongaeque veftes, quæ &
ipfae Clericorum erant, eò tafidem evaféruht, ut
Regum effent propriæ in folemnioribus pompis
cum antè eorum fuiffent propriae etiam in ufu qüo
tidiano, etiam poftquam fæculares ad brevia defe
cerant veftimenta. Ita rurfus oblongae eaedem Ro
manæque veftes Regibus ipfis & cùm Regalibus
ornamentis complufculis manarunt ad Senätores,
& ad Magiftratus, quorum in Collegio fuere, funt.
que etiamnunc maximè in Parlamentis complufcu
li Senatores ex Clero quoram & olim idein fuit
numerus , qui laicorum. Compertum eft Archie
pifcopos Epifcopofque Pares Franciae geftare adhuc
Bbb 2. Pal
 გ8o . Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
Pallium Regium ex purpura hyacinthina, & Arme
niis foderaturis mufiitüm . fta Andreas Favinus
Gallicus fcriptor, quem nos ita Latinè edimus :
Qgod ad Pares Ecclefiafticor , qui Parlamento imtere
ramt, ex mode#ia &* decori* lege pallia &• capitia
gerebamt , ex purpura violacea, Armemiir foderatu
rir ormata, qua vefte donati fueramt à Regibus Gal
lis Rettores Univerfítatis . Boulè Hi/t. Univ. Paris .
Tom. 1. pag.4o3. Hinc non injuria fufpicabitur quis:
Foderaturas itiufmodi, quando ufu molliendum
vocabulum , hoc tot Conéiliis, Hiftoricifque jam
uſurpatum : Foderaturas , inquam, iſtiuſmodi à Re
gibus quoque noftris Univerfitati conceffas fuiffe;
ad illuſtrandum ſapientiæ reique literaliæ impe
rium. In Bibliotheca Praemonftratenfi illiid fi vo
les, leges: Pileo rubro olim donari folitos Do&o
res omnes Facultatis Theologicæ Parifienfis : ni
gro Doctores Decreti: rubriim autem Birretum à
caeteris dimiſſum, ſolis jam uſitatum eſſe Doctori
bus Theologis Ordinis Praemontratenfis. Bibl. Pra
*nom/f. pag.993.
IX. Opinabuntur tamen alii forfan has coloris
rubri.& foderaturæ reliquias, poftquam in eas tot
Concilia detonuerunt , füperftifes ädhuc effe: ex
eo quod nunquam ita exolefcunt prifcae confuetu
dines, ut non earum aliqua fuperfint veftigia; vel
quia juftas vifum eft effè caufas harum exceptio
num & prærogativarum, quibus præcellentiores ali
ui viri decorentur. ੇ ad colorem nigrum fpe
&tat , ctfi de eo expreffae & univerfim receptae leges
nufquam occurrerint, nifi poft Tridentinam Syno
dum, conftat tamen perdiu antè ejus ufum percre
bruiffe apud omnes, qui modeftiae & acciuratioris
Clericorum difciplinae ftudium præ fe ferrent. Te
ftis locupletiffimus erit Ordo ipfe univerfus Thea
tinorum, qui Clericorum Regülarium nomine &
laude ab exordio fui floruerunt, profeffi nimirum
vita: Clericalis auterifimas leges & veftitum fim
pliciffimum: Sub folito & communi habitu Clerico
rum. Spomdam, ann. 1 514. m. 1 3. Nec collaria ibi
ulla, nec breviufculae ulla: ad manus manicae , qnod
vctarent Canones rugofas ad collum & ad manus
camifias. Philippus Nerius non multò poft Oratorii
Romani Presbyterorum cœtum inftituens, accom
modavit fe ad um piifimorum fui avi Clericorum,
qui ut Decretis Conciliorum inorem gererent, bre1
viffimum adhibebant collare, fed fine rugis , fine
plicis, laneae yefti adprefum , Ejufdem generis ma
hicae mintìfculæ poftea accefferunt, quibus tamen
abftinendum fibi fuifque cenfuit Berullius, Orato
rii Gallicani Congregationis , Conditor, ad Cardi
malitiam deinde purpuram eveéìus. Idco autem his
abſtinendum cenſuit, quðd Clerici compluſculi ſãn
&i6res in Gailia, ficüt & Philippus cum fodali
tio fuo in Italia, his haćłenus abßinuiffent. Deni
que cum linteorum hujufmodi ad collum & ad ma
nus luxum & fuperfluam oftentationem faeculares
ad infaniam ufque amaffent; Clerici non pauci fi
bi vifi funt ab illis fatis fuperque diftare, fi ea &
ad manus & ad collum parciffimè rugata plicataque
geſtarent .
X. In hac tanta viciffitudine & flu&uatione con
fuetudinum veftiumque omnis generis, obfervare
' tamen & admirari libet conftantem quandam & fui
fimillimam Ecclefiae legum ac confuetudinum fta
bilitatem , Tam ftupenda enim varietas & pene in
finita in pannis, in formis & in coloribus veftium :
in carundem rerum nunc prohibitione, nunc in
punita licentia : vel carum alicubi licentia, quae
eodem fimul tempore alibi prohibebantur: vel in
carum eodem tempore eodemque loco , his licen
tia data, his prohibitione faéta : tam ftupenda, in
quam, varietäs nihil obftrepit conftantiffimae legum
Ecclefiae firmitati , & ejus fapientiæ, quae fui fem
per fimillima cft , & in unum idem femper confpi
rat fanâitatis & unitatis vinculum. r. Semper enim
alieniffimo fuit ab illis Clericis animo, qui toto
impetu ad fæcularium mores habitufque propen
debant; non quò de veftibus magnoperè laboraret,
fed quòd jure merito ipfe fæcularis pompæ & ina
nitatis amor fummopere difpiceret. 2. Semper
fuperfluitas damnata eft veftium, colorum, forma
rum, pannorum: parcitas & modeftiæ humilitatif
que profeffio commendata. 3. Res exteriores ab
interiori & pertinaci cupiditate, qua eis adgluti
natur animus, Deo foli & virtutibus affigeiidus,
magnopere femper difcrevere Concilia. Itäque ci
tra ullam inconftantiæ notam, quae damnata ali
quandiu fuerant , defiere damnari, propterea quòd
ab eis rebus defiffent laici pro fua levitate, defif
fentque ideo in eas infanire Clerici, in quas laico
rum præpoſtera imitatione cum priüs exarfißent,
nunc ad eas frigebant. Hinc approbatum eft non
res, non rerum ufum damnari unquam, fed abu
fum & libidinem. Omnia enim munda fibi funt,
quae omnipotens Author condidit; omnia mundâ
charitati, moderatè omnibus utenti; omnia deni
器 immunda cupiditati, rebus ad utendum datis,
fui volenti; & amorem ad haec infima detorquen
ti , qui ad fumtna, ad æterna, ad Deum unufh re
fle£tendus eft , & totus, quantus quantus eft, re
colligendus.
C A P U T LII. P.4. l. 1. c.37.
De vefte Clericorum .in Ecclefia ab
anno millefimo ad hxc tempora.
I. Imperatori& vefter Sacerdotio communicamtur
II. 4) quo deinceps im terremor aliquamdo Prim.
ciper manant . -
III. Rurfus de vefiibus Sacerdotio & Imperio
communibur .
IV. De Albir , de Superpelliceis & Cappis.
V. De eodem rurfum Varia decreta , varii ufus ,
VI. VII. L)e Pileis , de Almutiis , de Capitiir.
JVIII. De Mitra .
IX. De Stola čr Tomfwra Pilorum .
X. Am Stola jurifdiéìiomir infigne fit.
I. T EO IX. Pontifex Romanus datis ad Patriar
cham Conftantinopolitanum literis circa an*
num Chrifti 195o. fragmentum inferuit Donatio
nis Conftantini, quae totum tunc temporis perfo
nabat orbem, nec Græcorum minùs in fe , quàm
Latinorum oculos ftudiaque converterat. Ibi ma
gna ex parte ornatus Iniperatorius in Pontificem
Clerumque Romanum tranfcribitur: nec potuit, ut
jam diximus , Commentitio fcripto famäm & au
thoritatem , fidemque tam celereim addere, immo
nec authori audaciam; nifi ufus & experientia rc
rum præfens , qua conflabat hujufmodi jamdiu
veftes & Papae, & Clero Romano ufitatiííimas cf.
fe: & vulgatiffima quaedam perfuafio , qua imbuti
erant hominum animi , hgc imperatoruih olim or
namenta ab Imperatoribus effe Sacerdotio commu
nicata, vel ut Sacerdotio majeftatis aliquid, vcl
potiùs ut Imperio ipfi aliquid accederet fânâitatis
II. Pontifices ipfi Romani Sacerdotaliam infula
rum & ornamentorum aliquid terrenis etiam Prin
cipibus condonarunt. Aléxander II. anno io68,
Uratiflao Duci Bohemiæ expctitam ab eo Mitram
miſit, utendamque conceſſit, hactenus & inuſita
tam laicis , & inconceffam . Ita teftificatur Gre
gorius VII. in Epiftola ad eundem Ducem. Ad
Jigmum intima dilečłłomir , quod laica perfoma tri
$ui mon confuevit , mitram quam pofiulajti, 贺·
• In
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.LII. 381
1.r. ep. 38. Minus erit quod ftupeas mitrae Epifco bi veftes concinnaverint veftiumque formas diverfif.
palis ufum Duci laico concedi, fi revoces in men fimas, quibus à Clericis facillimè dignofcantur;
tem qua: fuprà diâa funt de capitis integumento confentaneum magis coepit videri decori & hone
vario, quod & Laicis Clericifque plerumque com ftati Clericatùs, ut ne extra Ecclefiam geftentur
mune fiierat, & à civili ufu traduétum fuerat ad fuperpellicea, quæ in locum albarum fuffe&ta funt ,
facrum. Alexander III. Papa fuae in Rempublicam & ipfiffimæ albæ videri poffunt, fed decurtatae -
pietatis Venctam multiplex fpecimen edidit ; tum Hinc illud ftatutum Concilii Remenfis anno 1583.
illud in primis, quòd Duci Veneto, conceffit Um Ut fíme fuperpellicio &• almutio im Ecclefia compare
bellam galero Pomtificio perfimile ormamemtum, ut re planè irreligiofum eft, fic illa ad loca publica re
ait Baronius am. 1 177. Haec Umbella, græcè fchia rum venalium deferre, prorſur indecorum ac fordi
diom , Conftantinopoli Imperatorum Caput tege dum effe , nemo eft qui nom videat • Cam.3. 5.
bat, & tuebatur vultum adversùs Solis radios, Concilium Rotomiagenfe anni 1972. praecepit De
unde illi nomen . Fuit & in ufu Carolo V. Galliae canis Ruralibus & Parochis , ut albis induti facrum
Regi pileus roftratus (Capel à bec. ) Umbellae uti oleum difpenfarent , baptizarentque. In ejufmodi
quæ fimillimus. Ubi fimiliter vides, ornatum ve rebus , perfpicuum eft in albæ locum affumpta ef
ftitumque Principibus & Sacerdotibus Clericis & 'fe fuperpellicea. Idem rurfus patet ex Officiis di
laicis communem, tranflatumque ab ufu communi vinis , quibus qui interfunt Clerici , nunc induun
ad facrum. tur fuperpelliceis, olim Albis. Et fanè nihil admodum
III. Geftabat & Pallium Tunicamque & Caly difcriminis effet, fi tam prolixa geftarentur etiam
ptram fuper caput lineam Patriarcha Conftantino nunc fuperpellicea, quàm non ita pridem ea gefta
politanus. Ita enim Nicetas de Patriarcha Cofima. ri moris erat. Accipe ejus rei argumentum per
Ut aliquamdo Pallium , & tumicam , & limeam Ca fpicuum . Cum Nicolaus III. Papa anno 1178. of
lyptram capitis pauperibur diftribueret. Du Cange ficia veftimentaque facra Canonicorum Sanéti Pe
Diét. 14. im Hiff. San£ii Ludovici. Scriptores Hiftoriæ tri in urbe Romia novis moderaretur edi&tis, pri
Byzantinae fidem faciunt Imperatores Conftantino fcam eorum confirmavit confuetudinem , ut à Pafcha.
politanos eodem ufos tegumento capitis, quod ap ad folemnitatem San&orum omnium, lineis togi* fu
pellabant fcbiadiom chalyptra quod ei confimile erat perpellicei, fíve cottis abfque cappir utamtur s. quod
quo proceres utebantur, purpura tamen , & auro, haëtenus, ut accepimur, feri confuevit. A die au
gemmifque circumfulgens. tem Fefto Sanéìorum omnium ufque ad Pafcha , ut
Otto III. Imperator ad Altare obtulit pallium fuperpelliceas linear deferant cappas nigras de fer
Irnpcratorium, quo indutus erat, & ubi auro acu gia ſimplicet : , Rainal. ann. 127. m.79. Porrò hæ vo
que infcripta appi&taque erant arcana omnia Apo ces quibus hic fuperpellicea defignantur , Tog« »
calypfeos facramenta . Mamtum quo tegebatur coroma Cotta, Linea, albas talares ſignificant. -

rus in quo ommis Apocalyp/ír pbrygio erat aturo inſ Minimè recens ergo videri debet hæc veftium in
gnita - Baron. awn. 1oor. n..19. Hoc, quaeſo te pal Ecclefia hibernarum aeftivarumque diverfitas, ut
Iium feu mantum, Imperatorium erat, an Ponti ex hac clarum eft Nicolai III. Epiftola , ex qua
ficium, quo geftabantur omnia Chrifti Summi Pon rurfus elicitur difcrimen non mediocre inter cap
tificis & Ecclefiae myfteria; Et cum ejufmodi pal pas quae Canonicis & quæ inferioribus Beneficia
lio Imperator Pontifices donabat, utrum erat ve riis Clericifve propriæ erant. Nam Canonicorum
rius , Pontificium pallium priùs ufurpaffe Impera cappas concedit Pontifex effe foderatar , à cimgulo
tores : an Imperatorium pofthac ufurpaturos Pon vel circa, ex parte amteriorififfas imferiùs & aperta* •
tifices ? Hoc idem, puto, mantum eft`purpureum, At inferiores Beneficiarii Cantorefque, Ip/i fuper
de quo tam crebra mentio in vita Pontificum , & claufa veftimenta claufar cappas habent , nom aper
quo induebantur ftatim atque ele&i fuerant. De tar , modica dumtaxat in fime cappæ & amte petfuf
hoc purpureo manto five cappa agit Petrus Da apertura dimiffa , per quam brachium poffit extrahë
miani ad Cadaloum Antipapam fcribens: Haber Juxt4 morem.
mumc forfitam: Mitram , habes juxta morem Romani ' Qui Beati Bennonis Mifnenfis Epifcopi vitam
Pomtificis rubeam Cappam. Cave , &c. Baron. anm. fcripfit, is videtur in Bennonem refundere caufam
! 1o6r. m. 14. Petrus Diaconus in Chronico Montis & originem hujus diftinétionis in cappis chorali
Caſſini miſſum memorat ab Alexi Imperatore Con bus Canonicorum : Primur pallio nigro linea vefte
ſtantinopolitano, Monaſterio que Sancti Benediti fuperimje£io illor uti docuit. Sed diebus tantùm ,
oblatum purpureum pallium, Pallium purpureum jejuniorum cappæ iſtæ nigræ deferebantur, pr«
optimum , de quo Abbas pluviale facienr , &*c. L.4.29. cipuè efurialibüi Qgadragefima diebus . Surius die
Nec illud praeteribit nos,. retinuiffe Germanos a 6. Junii. -

Imperatores pium illum ufum : ut indumentis utan Concilium Ravennas anni 1317. ad eam videtur
tur Imperatoriis, quae eadem ipfa funt ; atque Dia alludere capparum albarumque alio & alio tempo
conoruin ; atque ita interfint pervilegio & noétur re adhibendarum viciffitudinem: In Ecclefiis utam
nis Officiis Natalis Chrifti, feptimamique in vicem tur Cappir vel Cottir Albir. Can.4. Concilium Vau
Diaconi decantent lectionem. Sponde an. 1377. n.15. renfe anni 1368. jubet ut ,Abbates, Priores , Prae
Ejus rei exempla inferiùs proferemus, ubi & li pofiti , Decani , Archidiaconi Canonicique cappas
<quebit nemini dubium fuiffe, quin Imperatoriae nigras à Fefto Sanétorum omnium ad diem ufque
veftes.eædem effent atque Sacerdotales, & quin in Pafchae deferant, exceptis diebus, quibus mos erat
ufu olim communi fuerint ea quæ nunc Altaribus fericas indui: Deferant cappar migras, exceptis die
dicata funt indumenta. bus , quibus cappir ferici, uti folent.. Can.46. Bafi*
IV. Alba veftis erat facra, & Clericis omnibus leenfe Conciliüin Seff. v.1. Cam. 3. definivit modurn
majorum Ordinum communis ; etfi illam foli reti fuperpelliceorum quæ contrahi jam coeperant , &c
nuerint Epifcopi & Canonici Regulares prifci mo quae tamen adhuc ultra medias tibias pendebant;
ris tenaciores. Id Ratherius Epifcopus Veronenfis Horas Canonicas dicturi cum tunica talari aº fuper
manifeftè indicat , cum Presbyteris fuis omnibus pelliceir mumdir , ultra mediar tibiat longi* , vel cap*
Præcipit, ut mullus cum alba qua im fuos ufus uti pir , juxta temporum ac regionum di verſtatem , Ec
*ur, prºfumat Miffam cantare. Inter obſervationes clefia , ingrediamtur. Cujufmodi ftatutum innovatum
ad Roberium Pullum. pag.4o3. Cum longè plurimi eſt in Concilio Sueſſionenſi anni 1456. & Senonenſi
tunc adhuc laici longioribus uterentur vcftibus, anno 1 52.8. -

aequum erat hujus albae ufu fecerni ab eis Cleri In dubium revocari poffet , an prifcis illis fuper
cos. At cum poftea laici alias aliafque. fubinde fi pclliceis fuae effent manicae ; erant enim capparumì
1肩·
 382, Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
inftar linearum, at nullæ cappis manicae. Adde &
illud decretum Concilii Narbonenfis anni 1551.
Presbyteri omnes fupparo , aut limea non manicata.
vefte, five Roqueto, induti affittant ... Cam-40. Neg
tamen de Italia dubitare fas eft , quin manicata ibi
effent fuperpellicea , & quidem ità ut manicis fuis
latioribus à Rochetis diftarent quorum erant angu
ftiores, En verba ipfa Concilii Mediolanenfis I.
Superpellicia latis fimt mamicis , non anguftis inftar
Roqueti, Can.5o. -
V. Concilium Turonenfe anni 1 583. ultra medias
tibias defluere jubet fuperpellicea: Superpelliciis ul
zra mediat tibias propemdentibus , vel cappis , cujuf
que lori fervato more .. Cam.13. At Concilio Aquen
íi anno 1385. prohibentur omnino fuperpelligea fi
ne manicis , ex quo id evincitur, mánicis aliquan
do olim , alicubi faltem caruiffe, ut quae 醬
effent cappae. Superpellicea etiam mamicâr habeant •
Illæ autem qu& mamicis carent , &• qux non fuper
pelliciorum , fed mantellum potiùs momine'digna fumt ,
prohibemus. Jubentur & hic Canonici, quando cap
pas deferunt, Rochetis ſub cappis indui. Damnat
. denique Mexicanum Concilium fuperpellicea acu
piéta, atque ita brevia ut infra genu non pro
pendeant: Superpellicea rettè aliove eleganti artifi
cio elaboratae , aut adeo comtra£fa , ut infra gemu mom
dimittantur , ne induant. L.3. Tit. 5. c-7
Supereft fcrupulus aliquis in Epiftola illa Nico
lai III, quâ Canonicorumi veftes apud Sanctum Pc
zrum in urbe praefiniit. Naumque in Ecclefia extra
horas Officiorum divinorum, jubet ut faltem fuc
•cas habeant , & fuper eas chlamyder, amte pettur,
<vel poft cgllum ammexar. Viderit aliquis faccos legi
a:quius fit, am fuccar. Saltem id coiiftat , ea voce
fignificari fuperperpellicium illud manicis trunca
tum , alicubi etiam nunc ufitatum, etfi illud pau
lò antè à Concilio Aquenfi damnatum diximus.
T)amnaffet & fanétus Càrolus Borromæus, cum il
lud quoque velit fuis munitum effe manicis, quo
ante albâm induuntur Presbyteri ad Miffafn céle
brandam. 4tfa Eccl. Med. p.74o. Sed horum ta
men ufus. aliquibus in Ecclefiis fervatur adhuc, ma
ximè ad ſuperinduendas cappas. Quin & antiquiffi
ma ſuperpellicia ſine manicis fuiſſe non ineptè ſuſ
picabcris , fi £a intelliges lineas fuiffe cappàs. Si
mcon Thefialgnicenfis non aliter ea exhibét, quàm
ut primum Clericatus indumentum, utque lifieam
camifiam: Propriam Ordimis fui veftem bábet Le£ior,
qu« camifion vocatur, babetque Phenolii parvi , vel
ficarii ex lino figuram . De facri Ordin. c... Com
pertum eft Latina voce caniifiae fignificari albam,
qua certè & Lectores ipfi quandoque induuntur.
Superpellicium _autem illud, quo voluit San&us
$ar9lus indui Presbyteros ante'albam, videri mi
fi folet illa ipfa fuiffe , alba communi§, quae olim
geftanda crat vel Clericis omnibus, vel Presby
$eris fáltetm etiam in ufu civili. Idcm praecipiebat
ſuprà. Ratherius, ubi celebrari Sacrificium ſancie
bat in alba longè alia ab ea, quae in civiles
ufus qugdamtnodo profauaretur. Idem porro Si
meon Thcffalonicenfis de magno Presbyterorum.
J'henclio loquens, manicis iiiud careré declarat,
& fpeciem fácci præferre. Vox autem illa Latinâ
cqttain Gallico fèrmone haefit. Dicitur enim cotta
militaris , une cotte d' armes : quo etiam ad talos
ufqu£ fluxiffe cottas Clericales, feu fuperpellicea
proditur. - cilium in Eccleſia juſſiteſſe cum birretis, non ver”
Haud {cio an ante Stephanum Tornacenfem me
minerit aliquis fuperpellicii. Ab illo autem ita def
cribitur : Superpellicium novum, eamdidum, talare.
£piff. **3. Paruim diftabat ab alba , fi talos tegeret.
IH9morio Auguftodonenfi fuperpeliicia dicuntür effe
zºſter alks, laxa, talarer. Additid genus veſtes
§cna toribus ufitatas fuiffe, & inde in Ëcclefiam il
Iapfas • Hujufmodi veßibus etiam sematore, ufi funt,
ex quibus in Eeelefiafticum ufum tranſerunt. Gemma
anima. L. 1. c. 33. Do&iffimo Hallerio vifum eft
cum fcribit Pontius in vita Cypriani in linea cum
fletiffe; lineam hanc non facram fuiffe veftem , fcd
vulgaré induftum , cum graffantibus identidem in
Eccîefiam perfecutoribus, periculofae res plena fui[
fet aleae , veftibus difcerni .. De facris elec#- p·ro76
Nihil ergo periculi erit fi fateátur quis vcfte§ has
omnes, Ttunicas , camifias, albas , & fuperpellicea
linea, ejufdem penè & matcriae fuiffe & formâ: non
multùm dimimilis, quanquam ad ufus paulò divcr
fos deftinarentur . - -
VI. Ad Pileum & Almutiam venio. Edixit Con
cilium Ravennas anno 1317. ut Clerici utercntur
Pileo, vel biretto,
cap.4. verùm id advelufus
armutia
civilesoblonga
fpcctat,44non
aure*;
ad
Ecçlefiaßicos. Itaque tegumentum capitis idem Pror- '
fus erat Clericis in urbe, &* in Ecclefia;. immo
idem clericis Laicifque. Non abhorret à fp:cie-•
quadam veri, initio idem unumque fuiffe capiuV;
& armutiam; ut capitium diceretur ex .co quòd
caput tegeret: armùtiam autem , quàd. in áttu9*
etiam peiideret, eofque tegeret. At dif£rigyigi* P9:
ftea aliquid inveéìum eft , cum vetuerit Bafileenſe
Conciliüm , ne Clerici divinis Officiis intereſſent
cum capitio fed almutiis, vel birettis p9tius uº*
rentur : Non caputia, fed almutias , vel birret*4 ***
nenter in capite.Seff., 1. c. 3. Chronicum Flandri£ 0£P.
τος., de Imperatore Carolo IV. agens, quando Pari!0
venit, obviumque ei fe dedit Carolus V. Franciac
Rex: ait Impératorem nudaffe caput amovendo
almutiam & caputium, Regem autem amoviffc dum*
taxat pileum. L Empereur ofta aumuffe & ch***
tout jur, & le Roy oſta ſon chapel taut ſeulement •
At ex Continuatore Nangii, l' Empereur ºſta ſº
barrette & fon chaperon, cớ le Roy auff · Hinc m:
nifeftum efí, idemi unumque fuiffe birettum » &
armutiam; ficut & caputium, pileumque º CaPu
tium feu ' pileum impofitum fuiffe armufiae • qua
caput jam fegebatur. Saeculares viros, ipfofque 85:
ges armutia`caput operuiffe. Atque adeo promif
öuum fuiffe Laicis Clericifque arihutiae ufum• AR
noTi;, 8, concilium senonénfe hoc ftatutum edi
dit, Caputia, almutias, vel birreta tenegte" 'n f**
pite. Tit. De Canom. c.14. c. At Conciliug, Colo
inienfe anni 1536. Sit vefii, talaris , fint pilei » 4*
birreta, vocantur, fint camifi«. Concilium. quoqu*
Remenfeita decrévitanno 1583. Sine fuperpelliciº, º
mutio,& aliis Camonicorum infigmibu* in Eccleſia eonpa
rere , ommino irreligiofum eff.`Ubi vides yocesillas
omnes non eundem femper retinere ſenſum, per
mifceri quandoque, & afmutias tandem Canonicis
vendicari, ut propria eorum infignia , quae £up£;
ri hujus faecüli, Vei fuperioris iiinovatiò eft.Id
ex eó verifimiliter proféâum eft, quod Laici ferè
jam pene omnes abje&is integumehtis aliis ad £a
put tegendum jam fola adhiberent caputia , les cha
peaux : & quae olim ruri degentium, vel pcreg*
hantium pröpria fuerant, ea in urbes, & in quoti
dianos ufus intuliffent. -
concilium Turonenfe ejufdem anni 1583. ita fàn
xit : Birreta tenemter in capite, vel caputia, 14*
temporum & regiomum diverfitatem. Can. 1 3. Diffi
debànt ergo ister fe Ecclefiarum in nonnullisc0m
fuetudines, & alio forfan alioque tempore caputio •
vel armutia tegebantur. Par6chos hoc idem Con<
galerir. C.14. Haec ergo vox Berreta jam defigna
bat quadratós pileos. Öuod confirmare fas eft $*
Concílio Bituricenfianni 1584. Horas Canonirar"
¿iuri cun tunica talari fuperpelliceis mundir , *º*
tiis pilei, quadrarir , vel cappis migris prò tempo***
&• regiomum diverfitate utamtur. Tit,12. c. 3•
ViI. Haec fanè Ecclefiafìica capitis integument*
altiorem in originem refundere haud P೦ಬ್ಜೆ'
qu
 DeBeneficiis, part1 Libil Cap LII,
quòd nulla eorum originis antiquiora fint veftigia.
Ânno quippe 1143. Monachi Cathedrales Ecclefiae
Cantuarienfis ab Innocentio IV. id privilegii exo
rarunt, ut in decantandis divinis Officiis capite ef
fent operto in pofterum : quippe, haétenus cum
aperto femper fuiffent capite, inde fibi creatas ægri
tüdines, tum frequentes, tum graves. En verba
ipfa Pontificii Refcripti: Veftris fupplicationibur imchorum infigne fuiffe, at non jurifdi&ionis indi
cium, cum gerenda eis fit etiam in itinere. Con
¢ìinati vobis utemdi pileis veflro ordimi congruemtibur,
cum divimis interfueritis Officiir , eomeedimur liberam
ftitutiones Synodales Odonis Epifcopi Parifienfis,
facultatem. Ita tamen quod im lecfiome Evangelica, compluriumque ejus fuccefforum, in Synodum ad
@r elevatione Corporis Domimi Jefu Chrifti , & im mittunt s Parochos cum , alba & ftola tempore •
aliis debita reveremtia obfervetur. Raimal ann. 1243• verno, at per autumnum cum ſuperpelliceo & ſto
m.41. Ubi perfpicis excipi aliquod temporis fpatium, la. Concilium Budenfe anni 1279. ftolatos etiam
quo nefas femper fit teéìo effe capite dum cele
brantur, Myfteria , . nempè dum recitaturº Evange
lium, dum elevatur adorandum Corpus Chrifti •
Declaratae ſunt & exceptiones iſtiuſmodi in Con
fìitutionibus Pontificii in infula, Cypro Legati an
no. 1313. Ita enim ibi de Presbyteris omnibus,
dum facra faciunt: Poft ablutionem manuum mihil
omnimo temeant im capite propter frigur, vel aliud :
mam facerent magnam irreveremtiam , atque imtole
rabilem Sacramemto. Cap. 19. Ubi , indulgentior ali
quantò eft Pontifex, quàm Pontificius Legatus; eam
puto ob caufam quòd ille confuleret , Clericis cae
lo ſub iniquo & frigido utentibus; hîc ex adver
fo Cypri infulae incolis , ubi aeris nulla aut ra
riffima inclementia :
VIII. Nec Epifcoporum mitra inter facros or
matus habitufque ab initio numerari potuit ; ut an
tè oſtenſum eſt. Sed nec ubi Clero vendicata eſt,
ad Officia tantùm facra adhibebatur. Cum bene
volas aures Beato Malachiae Hiberniae Archiepifco
po accomodaffet Innocentius II. Papa , Tollem*
mit ram de capite fuo impofuit capiti ejus. Quae San&i
Bernardi verba in vita San&i Malachiae cum retu
liffet Baronius, hæc habet : Mor namque erat, mon
miff mitrator Romanor Pontificer ad audientiam ad
mittere petentes audiri. Ann. 1 1 37. m, 35. Quin &
faecularibus quandoque Principibus mitrae ufus à
Papa concedebatur. Praeter exemplum ejus rei
fuprà relatum, fuppetit & hoc aliud , petitum ex
Epiftola ab Arnaldiftis Roma data ad Conradum,
Regem Romanorum quem certiorem faciunt, Pon
tificem iniffe pacem cum Principe Siculo, conceffis
illi ornamentis compluribus, quae Sacerdotio magis
concinere videbantur . Comcordiam inter Siculum có”
Papam hujufmodi effe accepimur. Papa comceffît Siculo
virgam &* ammulum , ó* dalmaticam &• mitram at
que fandalia. Ann. 1144. Otto Frifing. de geflis Fri
aeriei. L. 1. c.1.8.
IX. Dixi jam, ni fallor, Polonqs à Benedi&o IX,
Papa Cafimirum Principem eorum à Religionis &
IOiaconatus vinculo relaxante, non tam donatos
effe hoc privilegio, quàm conftri&os fuiffe hac le
ge , ut certis diebus pammo lineo albo in ftola mo
dum dependente cervicem exornarent. · Baron. awn,
º 1 o4 1. m. 1 1. Ita Longinus in Hiftoria Polonorum,
qui & addit juſſos unà eſſe Polonos unà capillosat
tonderent & ipfi ^ more Latinorum id fanè multò
º
fimilius veri eft, quàm quod habet Chronicum .
Cluniacenfe , hanc fuiffe^ tonfuram Cluniacenfium
Monachorum, & Diaconorum tolam: Perpetuó por
taremt tonfuram ad modum Cluniaeenfium , &• in
fignum Diaconi ftolam ad modum Diaconi deferremt .
Qua utraque lege foluti funt poftea Poloni Clunia
cenfium Ordinis conftru&o Monafterio. Bibl. Clun.
pag. 1616. Vide, fuprà. C.41. m.9. -
X. Stola adminiftrandis potiüs facramentis in
ſerviſſe viſa eſt , quàm prodemdae juriſdictioni.
Concilium Rotomagenfe anni 1o71. vetuit, ne quem
baptizaret Parochus, nifi indutus alba cór stola.
Cam. 5. Conftitutiones Synodales Rowomagenfis Dioe
cefeos Parochos omnes Synodo intereffe jubent
sss
cum ſtola. Synod. Rotom. pag.224.45o. Sanè quiz
dem Ratherii Veronenfis Epifcopi Synodica jubet
eos ſemper ſtolatos incedere: Nullus ſine ſtola in
itinere incedat. Sed à fimilitudine veri non dif
fidet , ftolæ nomine hic Clericalia innui veftimenta.
Unde mox fubditur, Nullur induatur ve/limentis lai
calibur. Saltem id habebimus hinc, ftolam Paro
in Synodum ducit, Synodus Colonienfis anni 1 a8o.
ftolatos Synodo adeffe teftatur Abbates. Priores,
Archipresbyteros, & Decanos folos. Synodus Ne
maufenfis anni 1 184. Parochos & ipfa Synodo fi
ſtit ſine ſtola. Con.To. 9. pag. 1272 Conc. to 1o
pag 1891. Synod. Parif.pag.3.156.194. Can.19 Cap.I
Concilium Mediolanenfe anni 1563. vetat facra
menta adminiſtrari, nifi in ftola & ſuperpellicio •
Sacerdotes in Sacramentorum ordinatione ſemper
fuperpellicium é fiolam adhibeant. Cap. 1o, Conci
lium V. Mediolanenfe anni 1 579. Regularibus prae
fcripfit , ut ne Confeffiones exciperent , nifi fuper
pelliciis & ftolis induti . Can. 11. Concilium Roto
magenſe anni 1581. cum ſuperpellicio & ſtola ju
bet Parochos intereffe Synodis. Remenfe anni 1583.
idem fanxit . Aquenfe anni 1 585. confirmavit decre
tum Concilii Mediolanenfis V. Alii aliarum funt ufas
morefque Ecclefiarum . Effe poffunt aliquae , ubi
infigne jurifdi&tionis fit ftola, & ubi qui fùb cujuf
piam juridi&tione eft , non poffit ei fe រ៉ែ ſiſte
re. At quae hic curfim & tumultuariè congefta funt,
fatis fuperque produnt eas numero magno non ef
ſe, certè non eſſe majori- - -
էօ*****-3***-8tօ}օ3չօօ3:օx-3չօXօ3է**օՀ{sk3թiո38» օ3ԲօXո3:օiոifօօ3
: De Pallio & Cruce Archiepifco
porum, & de quibufdam aliis eo
rum Ornamentis. i
C AP UT LIII. r. 1.1. c. 4.
De pallio Orientalium ztate media.
I. II. Defcriptio Pallii. Ea erat quafî inveftitura,
Patriarcharun, 6 Metropolitanorum, Specialis con
ſuetudo Eccleſia Alexandrina. -
III. IV. Exuebantur Pallio Metropolitani , cum
exauthorabantur. .
V. VI. VII. Dubium , eß, am Epifcopi omnes Graci
Pallio uteremtur, &* am illud ad omnia divina Of
ficia adhiberent. -
VIII. Patriarcha Pallio domabat Metropolitamor, in
Epifropor .
IX, Non dabatur, faltem per aliquot facula, miß
ex affenfu Imperatorum .
X. Ne Patriarcba quidem Pontificalia exercebamt
ſine Pallio.
XI, Inde forfan profe?a pofteriorir bujur avi con -
fuetudo. Refelluntur, qui commemti fumt Pallio, id
aflutè egiffe Romano, Pontificer , ut Metropolitanos
ſbi arctiùs aſtringerent, ſubjicerentaue.
I. Ꭰ; Pallio Archiepifcoporum delibata obiter
aliqua funt capite XLV. Superfunt memo
randa non pauca , quæ in hoc caput congeramus ,
ad mediam ætatem pertinentia. His addentur &
aliqua dc nonnullis aliis Ecclefiae Grecae இ.
l
 384 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
didioribus ornamentis. In Ecclefia enim GraecaL
Pallii & antiquitas videtur major fuiffe, & ufus
vulgatior , quàm in Latina. Effigiem ejus exhibuit
!uculentiffimam Ifidorus Pelufiota, cui vifum illud
eft non limo, fed lana contexi, ut oculis intuen
tium objiciat imaginem , memoriamque refricet
-aeterni animarum noftrarum Paftoris, qui exerran
tem ovem qua-fivit, impofitamque humeris fuis re
vexit , Epiſcopi Pallium omophorion, ex lana, non
ex limo comtextum , ovis illiur quam Dominur aber
vantem quafivit, imventamque humerirfuis fuftulit ,
pellem ßgnificat. Epifcopus enim qui Cbrißi typum
£gerit , jpfius munere fungitur , atque etiam ipfo ha
bitu illud omnibus oßendit , fe boni illius ac ma
gni Paftoris imitatorem effe, qui gregis infirmita
ies fibi ferendar propofuit. L.r. Ep.136.
A&a Metrophanis & Alexandri in Bibliotheca
Photii, Cod. v. 36. , fidem faciunt, Metrophanem.
Byzantinum Epifcopum defignaffe fucceffórem fibi
fubrogandum Alexandrum tünc abfentem, præfen
te & adhortante Conftantino Imperatore; tum.
Pallium fuum depofuiffe , oraffeque ut ad Alexan
drum deferretur: Pallium ſacré menſz depomit,
præcipiems illud fucceßori fervari.
II. Refert Liberatus antiquiffimum illum Ale
xandriæ viguiffe morem, ut qui Epifcopo demor
tuo fucceffurus erat, fuper, ejus corpus excubias
no&is ageret; dexteram demortui imponeret fuo
capiti, eoque demum terrae mandato, Pallio bea
ti Marci indueretur, atque ita confcenderet in .
Thronum Marci . Confuetudo eß Alexamâris, illum
qui defumtio fuccedit , excubiar fuper defuméti cor
pus agere , mamumque dexteram ejur capiti fuo im
£."; & fepulto mamibur fuir, accipere collo fuo
eati Marci Pallium , &• tumc legitimè federe ».
- Brev. e. zo. Sed & illud Liberatus idem perhibet.
Poftquam Felix Romanus Pontifex Acacium Con
flantinopolitanum Patriarcham depoſitionis ſenten
tia perculit, unum fuiffe Conftantinopoli Monachum
cx Acaemctarium celeberrimo Sodalitio, qui in
eredibili animi & intrepido vigore illam ipfi ejus
pallio aufus fit affigere , cum facra Myfteria cele
braturus procederet. Chartam dammatiomir , dum.
ingrederetur ad eelebramda sacra , fufpendere im ejut
Pallio & difcedere. Cap.18. Deniqüé Scriptor hic
* ipfe, Cap. 23. narrat Pelagium , qui Papæ apud Imi
eratorem Conftantinopoli Apocrifiarum tünç age
at, Imperatoris juffu Gazam venifTe , & Paulum
-Alexandrinum Epifcopum Pallio exuiffe, atque ita
- exauthorafe. Et auferentes Paulo Pallium depofue
runt eum , & grdinaverumt pro illo Zoileum . Sunt
& nonnulla alia id genus éxempla apud eundem
Liberatum in Breviario •
III. Eve&tus ad Patriarchatum Conßantinopo
litanum à Juſtiniano Imperatore Eutychius, acce
pto Pallio Qrdinatus eft , unàque indutus ipfam.
chrifti perfonam, erraticum & fugitivum gregem
fuum gefantis, pacemque gregi toti impartientis.
Ovir erramtiv typum fuper humero, tollit , in Sedem
fublimem afcepdit, in folio fedet , atque Paflorum
Primcipem Chriftum in cælor revertentena imitatur,
dieen , Pax amnibu - Surius die 6. April. c. 19. 26.
Aliquanto poft tempore Eutychius, pridie ejus diei,
qua Scde fua ejeétus & in exilium .extrufus eft ,
comffitit ante 4ltare, folitifque vefiibur &• fuperbu
merali indutus , quod femper fecum habebat , ufque
aJ vefperam precationibus imcubuit. His verbis,
« quod femper fecum habebat , innui videtur, nulló
non tempore fanéliffimum Pontificem Pallio fuo in
dutum fuiffe : ficut cafula fua veflitum fuprà vidi
mus Cæfarium Arelatenfem Epifcopum fuae vicos
urbis perluftrare folitum. Quifi & Concilium Li
gtipenß Presbyteros tafula, tanquam quotidiana in.
duit vęfłe.
IV. Sic enim tibi fingendum animo Pallium,
homophorium, cafula, tanquam veftis fit quaedam).
quae corpus totum à collo ad talos ufque involve
ret, fine manicis, fine (ciffüris ullis, hac tantùm
patens, qua poffet caput inferi exerique ; quales
funt antiquiffimae etiamnunc cafulae , poft centum
vel duceritus & amplius annos fuperftites ; qualis
effet denique etiamnum cappa, fi quae antrorfum
nunc aperta eft , undique clauderetur . Inter com
munem & facram cafulam , inter Epifcopi & Pref
byteri Pallium hoc erat difcriminis, quod haec è
medio fumpta & fimplicia, illa magnificentiora
cum Romam veniffet tempore Vitaliani Papae CQm
ftans Imperator, ornamentum auro textilegbtulit,
in quo çelebratæ funt Miffae , & quod Palligim vg
cat is qui Pontificis hujus vitam fcripfit. Obtulit
fuper Altare Pallium, auro textile , & celebrata
funt Miffa. In vita Agatonis Papae illud refertur:
Synodum VI. deturbato Sede ſua Macario Antio
cheno Patriarcha, qui Monotheletarum Haereſeos ſi
gnifer fuerat, jufmffe ut auferretur ei orarium;
örarium auferri pracepit, orarium ei ahſtalit ..Sed
A&is potiùs Synódi ipfius adjicienda fides eft , ubi
non orario, ſed Pallio exutum fuiſſe fertur. Nude
tur circumpoſito ei Pallio gimnoufto tou periceimenou
au to omphoriou . Att.8. -
v. Inter facerdotalia ornamenta alia, defcripfit &
- Pallium Cermanus Patriarcha Conftantinopolitanus:
Humerale, eft Pontificis ad, exemplum fol* 4aron ,
quam geftabant legale, Pontificer, fudarii* longit /**•
humero circumponenter, ad ſignificandum jugum m°
datorum Cbriffi. Humerale autem quo Epifcopur cir
cumdatur, fîgnificat ovir pellem , quam errantcm
cum Dominus inveniffet , fuper humerit fuit affutm
pfit , &-c. Habet autem ®* cruce, quia Cbrijfui fu
per bumero ipfe quoque geftavit crucem • Im Theo
*ia rerum Eecl. Haec poftrema verba docent , . Jag,
multis fparfim crucibus à Graecis diftinétum fuiffc
Pallium , ut jure deinceps Polyftaurium dicer£tur
vi. Iilud autem in his verbis praecipuè obfer
vandum eft , Pallium in Graecia nec Patriarchas,
ut verifimile eß nec Metropolitanos, five Arghie
pifcopos fervaffe proprium fibi, fed cum Epifco
pis omnibus communicaffe. Germanus & Ifidorus
fupra univerfim ita pronuntiabant , Pallium inter
Epiſcopalia ornamenta eſſe maxime inſigne; Epi
ſcoporum hoc eſſe decus ſplendidiſſimum, quod fu
pra caetera apponatur ornamenta; quo Epiſcopi à
ölericis quibüìibet & gradibus aliis diftinguantur;
quo Epiféopi induantur quodammodo jpfo Chrifto,
qui ætérnus & fummus Påßor & Pontifex unus eft »
Nec A fimilitudine veri recedit , Graccos Epifco
pos in Officiis Divinis omnibus Pallio ufos fuiffe;
ÌLatinos verò qui illud & feriùs & beneficio Pa£*
confecuti funt , certis, quas modò dicam , condi
tionibus accepiffe; quibus adjun&a fuiffe & co£
moda & emólumenta maximia, eadem opera de
monftrabo. - - - -
vii. Nec diffimulabo tamen non injuria, ambi
gi poffe, an omnibus in officiis Eccleſiasticis Pal:
iio'uterentur Epifcopi Graeci. Ita enim confirmat
Ifidorus Pelufióta, vel in ipfa Myfteriorum $el*
bratione Epifcopos Pallium depofúiffe, dum legº
retur Evangeliiim, quafi honoris id tunc habercnt
praefenti tünc Pafiori fummo, & verbo fuo gvium
fuarum aures perfonanti : Dum ipfe verur Pa//or?**
adornandorum Evangeliorum apertionem acredit •
tum affurgit Epifcopu?, & imitátionis babitum *
ponit. Dominum ipfum Paftoralis artis durem
Deum, Grherum adeſſe ſignificans. L-1-EP. 13% Ad
de quód Gregorius Magìus Papa, cum vetuiffet*
, Ravennas epifcopus Päilio utéretur , aliis die$*
Vel officiis, quàin qüibus liceret peí leges Eccl£
fiae : ut leniménti aliquid exulcerato forfan Raysa
natis præfulis animo infunderet, ad fuum Confta^
tinopoli Apocrifiarium fcripfit , ut inquircrct • '**
quc
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap. LIII. 385
ue certiorem faceret , an Orientis Metropolitae , fula Presbyteri, ita & Pontificis proprium infigne
iili etiam quibus triginta vel quadraginta ſubeſſent cft Pallium . Hinc fi quis aut Metropolita aliquan
Epifcopi , íemper & ubique Pallium gerer£nt , an do aut Patriarcha deponeretur, ei auferebatur Pal
iri Litahii§ inter procedendum decantandis illud ge lium. Denique confirmabatur Metropolita vel Exar
£arent.Sicubi iße ufus eft , ut in Libamiir cum Pal chus miffo à Patriarcha Pallio. Unde Gregorius Ma
iii, ambulent. Abfit ut per me Ravemnatis honor Ec gnus de Epifcopo primae Juftinianae ita habet : Ra
clefia in aliquo imminui videatur • I. 4. £. 1 5. tam mor ejur confecrationem habere , dirigentes Pal
Gregorio^qui & ipfe antè Apocrifiarius fuerat, !ium indicamur . L.4. Ep.7. 8. Quod ergo Metropo
rfuaíiffimum erat, illos Pallii gerendi certis tem litano mittebatur à Patriarcha Pallium , ejus &
poribus lociſque definitos limites, acquè in Orien clectionis & confecrationis quafi figillum & muni
te, acque in Occidente receptiſſimos eſſe, necaliud men erat. Eo ejus ele&io & ordinatio confirma
ipfé obíervare potuerat, dum Copftantinopoli ver batur . Hinc apparet unde orta fit ea lex & con
dìretur. Quid refcripferit Apocrifiarius incomper fuetudo, ut Archiepifcopo ante acceptum Pallium
tum nobis eft. Cum tamen ea utendi Pallii reftri Pontificalia exerceré nulla unquam liceret munia ,
čtio 8z parcimonia manferit , hinc facilè intelligiÉpifcQpo verò liceat ftatim atque confecratus eft :
datur, hon abhorruiffe hac in rc Orientis Eccle Qua de re infrà uberiùs. Adfiotaffe hic unum id
fias ab Occidentalibus : maximè cum prae fe fer juvat, eum ufum antiquiorem effe ; quam calumnig
ret Gregorius, nolle fe fraudare Ravcnnatem ulla patere poffet, vel eorum maledi&efitiae , qui has
parte eorum privilegiorum , quibus Ecclefiae Orien juris novi tendiculas fuiffe calumniantur, ad depri
tis fruerentur. Multò certius clariñfque res haec. mendam ftriéiiufque fubjiciendam Romano Pontifi
tota elucefcet inferiùs ex Concilio VIII. Occume ci Metropolitarum amplitudinem .
nico" + XI. Ináne prorfus ifiud commentum eft, nul
vIII. – Dubitare etiam poffis, an Orientis Pa loque nixum fundamento, hoc jugum Metropolitis
triarchae Metropolitanis Pallia mitterent , ficut à impofuiffe Pontifices callida & abftrufa dominandi
Metropolitis in ipfa fui confecratione accipiebant libidine, ut eos fubje&iores fuae Sedi haberent »
Epifcopi. Mifit Fallium Gregorius Epifcopis Pri quafi plenitudo poteftatis non eis nifi fimul cum
miae Juítinianae, Corinthi & Nicopolis, L.4. Ep.7, Pallio traderetuf, & ab eo ipfo traderetur,à quo
8. 5 5. 56., quæ Metropoles erant carum in Orien Pallium ipfum accipitur. At contrà jam oftenfum
te Provinciârum , quæ Patriarchae Qccidentali fu eft •. 1. Vel ipfis Gregorii Magni temporibus , „ne
berant, & ubi ea vigebat difciplina , quæ ab Orien quidem Patriárchæ Aiitiochenâ licuiffe fine Pallio
tali propiùs abeffet. Idem ipfe Georgius definire Pontificalia exercere. a. Et ipfa Imperatoris cura
volens, `quo jure in utendo Palli9 utendum effet ad hoc fe porrigebat , quæ utique fub jugum ali
Epifcopo Ravennati, refcire voluit ab Apocrifia quod ejufmodi novum rhittendi§ Imperii Orienta
rio ſuo Conſtantinopoli agente, qui eſſet uſus in lis Epifcopis famulata non effet. 3. 'Quoniam in
Patriarchatu Conftantinopolitano; id animo prae fola Metrópolitani ordinatione vel confirmatione •
fumptum habens, Metropolitas ibi à Patriarcha dabatur Pâllium, minimè mirum eft, fi ea fenfiin
Pallium non aliter accipere, quàm à Romano An induéta confuetudo fit, ut ne quis Pontificali ullo
tifìite Ravennatem. Dicam infra Photium Conftan ante confecrationem aut confirmationem munere •
tinopolitanum Pallium miſiſſe Epiſcopis ſuarum par fungeretur; & femel induéta, etiam tum obtinu$
tium, ut eos fibi ftri&ius aftringeret & devinceret, rit , cum jàm non amplius miffum eft Pallium, nifi
IX. Hoc autem pene indubitatum eft , aliquot poft confecrationem aut confirmationem. 4. Pallium
faltem faeculis non fine voluntate Imperatoris in. pr9prium eft Pontificis ornamentum : caetera cum
oriente Pallium, ficut & in Occidente conceſfum inferioribus Clericis funt ei communia. Nec no
fuiffe. Cum enim veftimenti id genus initio regium vum autem, nec mirum videri debet, fi ei qui
fuiffet , eoque voluiffent Impcratores, quæ eximia ordinatus, fine proprio fufcepti Ordinis habitu •
eorum erat & fingularis pietas, regale Chifti de Ordinem deinceps exercere non liceat. 3. Cur_ et
corare Sacerdotiuih: hanc viciffim illis per aliquot quem deponis, Patriarchae vel Metropolitano Pal
frcula pietatem gratitudinemque rependit Eccleſia, lium aufers? aut in quo verum ab exauthoratQ
ut illo praeter corum affenfum indueretur, nemo • Metropolitam diſcerniš, fi ei ſine Pallio, id quod
Author`eft Liberatus , Brevar. 1. vi., Anthymum fuae dignitatis munus eft proprium , obire licet? 6•
Patriarcham Conftantinopolitanum , fimul atqucab NonneT& æquius eft & Sacerdotio honorificentius,
AgapctoPapa extrufus eft ab ea Sede quam invaferat, hæc Epifcopi§ divinae dignitatis infignia à Chrifti
Pallium Imperatori reddidiffe,ac receffiffe; Amtbymwu* Vicario, quem ut antea folebant , ab ipfo 1mpc
videm fe fede pulfum Pallium quod babuit Imperato ratore accipere, aut de ejus confenfu gerere ? §£
ribus reddidit , & difceffit. Gregorius Magnus in Metropolitàni olim tandiü abftinuere à `Pontificali
terpellavit ipfemet Imperatorem pro Anaftafio Pa munere, donec ab Imperatore accepiffent Pallium•
triárcha Antiocheno , ut liberum ei effct Romam miraberis quòd eadem confuetudo retenta fit, poft
concedere, è uſum Pallii retinere ad Potificales quam regiâ illa Sacerdotii Chrifti infignia coepere
funétiones obeundas. Sugge/liomem apud piiffimo* do tribui à Petri ſucceſſore ? 7. In Occidente nec Im
mimor fummis precubur plenam feci, ut virum bea perator cuiquam unquam, nec Pontifex, ut mox
ziſmum Anaſtaſium Patriarcham, cenceſſo uſu Pallii, liquebit, nifi petentibus & follicitè inftantibus Re;
ad beati Petri Apofiolorum Primcipis linaima mecum gibus & Epifcopis Pallium dedit. Non ergo illud
celebraturum Miſſarum ſolemnia, tranſmittere de fuit Pontificis confilium, ut Epifcopis novum ju
buiſſent ; quatenus ſf ei ad ſedem ſuam minime re gum imponeret, fed ut voluntati Principum, Ept
verti liceret , faltem mecum im honore fuo vive* fcoporumque cupiditati faceret fatis, regalifquc
ret. L.1, Ep.17. Sacerdotii undequaque in Epifcopos decora fpar
X. Illud quoque animadvertendum in poftrema geret & ornamenta.3. Longè'probabilius eft : cu
haec. Gregorii verba : egiffe illum apud Imperato pidos Pallii Epifcopos, antéquám illud accepiffent »
rem, ut Epifcopo Antiócheno exulanti , ufum Pal Pontificali ipfos füngi munére noluiffe. Nam alio
lii retinere liceret , quo poffet Miffarum folemnia qui facilè póterant ipfi carere Pallio, & eam re
celebrare, 6 in honore ſuo vivere, 6 c., ſeu cg tinere veterum Metropolitanorum confuetudinem ,
tera Pontificalia munera exercere . Igitur nec Pa qui in Occidente Romanum Pallium quatuor aut
triarchis in Oriente fas erat , nec Metropolitis quinque prioribus , aut pluribus etiam faeculis nul
Pontificalia exercere fine Pallio, nec Pallium à lum hablière. 9. Nam paulô poft oftenfuri ºfumus
quoquam fine Principis confenfione geftari. Ut ca initio à Pontificibus Pallium Metropolitanis datum
2Гот. I. Сс с ПОТа
 586 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
non effe , nifi pauciffimis, quorum eo munere mi.
nimè infidiofo, fed longè pulcherrimo non modò
non imminuta poteftaseft, & fed ultra modum au&a,
ubi Legatoriim Vicariorumque Scdis Apoftolicae
nomineT& poteftate cunulati funt. Demonftratum
à nobis fuprà eft hanc Delegationem cum Pallio
perfonae plerumque fuiffe, . ncc nifi Regum preci
bus conceffam . Quòd fi deinde qui hujufmodi fuc
cefere Metropolitanis, & infantia fua & Princi
pum gratia id confecuti funt, ut perpetua hæc ef
íent deinceps privilegia ; fi Metropolitani Occiden
tis alii decus hoc ornatùs rcgii, quo à cæteris di
fcernerentur Epifcopis , diu exambierint , & mul
ris pot fæculis adepti fint i fibi folis. imputent,
fiquà cum Regiisillis infignibus jam olim conjun
&â erant, quæ fervitutis fpeciem & umbram ha•
bere aliquam fibi viderentur. Sua eft & Regum ma
jeftati cónjunéta agnataque fervitus ; fuae diadema
ti , quamvis aureae, catenae tamen, Induéta à Me
tropolitanis ipfis confuetudo eft , quae deinde pau
latim in lege evafit, ut à Pontificali omni fe ab
ftineant funé}ione, donec Pallium acceperint •
Ο ΑΡ UΤ LIV, P.2. !.1. c. 25.
De Pallio Latinorum per o&to prio
ra Ecclefix fæcula ,
I. If. C«farius Arelatenfi Epifcopus primur ommium
a Papa Pallium obtimuit. Idem ejus deinde Succef
fores po/lulavere É impetravere . Ei rei neceſſaria,
fuit & Regis petitio , & affenfio Imperatoris.
III. Refellitur recentioris Scriptoris opimio , qui im -
de colligit Regnum Francirum etiam tum Romano
fuhje:tun fuifíe Imperio ·
IV, V, VI, 'Cur inperatoris affemfum Pontificer non
emper poftularint .
VII. VIII. Coh«rebat plerumque cum Pallio Sedis
Apoftolica Vicariatur & Legatio ,
Ix. Ita conferebatur Pallium, ut â Pontificali mu
mere nullur ſuſpenderetur Metropolita , antequan il
lud receptíßt. -
x. Expomitur Concilium Matifeomenfe , à quo ap
pofita eft conditio illa reftriftioque juris. De Pallis
Francico ,
I. B Orientali Pallioſenfim ad Occidentale de
lapfi fumus. Metropolitae Gallo Caefario
Arelatenfi pallium primus omnium conceffiffe vide
tur Symmachus Papa ; & quoniam conceffionis non
extant literae , fimillimum veri eft ea tum Symma
chum ratione concefTiffe, qua poftea ejus infiftens
veßigiis Vigilius Auxanio fucceffori Caefarii illud
contülit. Symmachi enim in veftigia ingredi fe Vi
gilius ita teßatur; Ut agenti vicer noftrat pallii non
Jefit ornatur , ufum tibi ejur, fícut prædeceffari tuo
prædeceffor nofter faméta recordatiomi* Symmacbus le
itur contuliſſe, Beati Petri ſancta authoritate con
Ζedimus , Epift. 1. Non dicit concedi à fe Auxanio
pallium , ut anteceffores fui antecefforibus Caefarii ,
íed uti Caefario Symmachus contulerat. Idem ha
bet, qui fcripfit vitam Caefarii , L. 1. c. 1o.
Ii, 'Atqui Auxanium Vigilius pallio non dona
vit, nifi íum ipfius, tum Childeberti Regis preci
bus' fatigatus , & quidem cum Imperatqris affenfu ,
Ita eniiî ipfe teftatum, facit fcripta ad Auxanium
Epiftola , De hir que charitar veſtra, tam de uſu
pállii , quàm de aliir fibi à nobis petiit debere conce
di , libenti hoc 4nimo etiam im prafenti facere fíne
dilatione potuimur, ni/î cum Chriffiamiffmi Domini
filii noftri Imperatoris, hoc ficut ratio poftulat , vo
luiffemur perficere motitia. Ut & vobis gratior praßi
torum caufa reddatur , dum quæ poßula/fir , cum.
tomfenfu Cbrifliamiffmi Principis referuntur, ér nos
bomorem fidei ejur fervaffe cum competemti reteremtia
3udicemur. Epift, 1. Et rurfus ad eundcm poftquam
Belifarii interventu confenionem Cafaris elícui
fet : Oportet fraternitatem vefram De» preter effun
dere , ut clementiffimos Prineiper Juflimianum atque
Theodorum fua femper proteffione cuftodiat , qui pro
bis veſtre charitati mandandi , ſuggerente Patricio
Belifario, pro quo item vor convenit exorare, pia.
prabuerumt devotiome confenfum. Epift.1. Quod ad
preces Childeberti Regis, ita habet : Sicut mor pro
tua charitatis affettu, 6 pro glorioſi fili noſtri Chil
deberti Regis mámdatis , vices noßras libeptiffima. v0
luntate contulimus , &c. Verùm utcumque aut de
corum fuerit, aut neceffarium , Imperatoris ac Re
gis explorari ante voluntatem & afenfum, non
ília tamen magis, quàm Apoftolica authoritate •
pallium concedebatur, Beati Petri fanfta authori
tate concedimur .
III, Contendit è recentioribus Scriptor quidam,
Francorum primae fìirpis, Reges obnoxios tùm fuif
fe Imperatoribus Conftantinopolitanis, idque col
1igit ex neceffario hoc affenfü Caefarum, ut Gal
lia Metropolitani pallio donarentur. Unde & Gre
gorius, inquit ille, pallio ornavit Leandrum . Hi
ípalenfem , nulla faéta mentione confenfùs Czfarei;
quia Hifpaniarum Gotthi nulla in re fubgrant Im
peratori. Contrà verò fecit Vigilius, ut Impcrator
imittendo ad Galliarum Epifcopos pallio affentir£
tur. Poterat Scriptor ifte nimio fanè, aut in Hi
fpaniam ftudio , aut in Gallos odio occupatus,
hoc errore liberari , fi laudatam modò Epiftolam
attentiùs confideraffet . Auxanium cnim 醬
Papa, ut Principis utriufque, Imperatoris & Re
gis concordiam & pacem foveat, muniatque : Hor
famur ut Sacerdotali opera inter glorioffmum virum
Childebertum Regem , & amtedicium clementiffimum
Primeipem , comcepta gratia documenta paterna adhor
tatione ferveris. ' Idem fcripfit & ad Aurelianum
Auxanii in Arelatenſi ſede ſucceſſorem : Inter cle
mentiJimum Principem ér glorio/Jimum Childeber
tum Regem gratia intafia fœdera cu/lodire. Epift.j.
Neque enim inter Principes, & fubditos Princi
pum cuftodiuntur pacis foedera, fed inter æquá
盤 , aut eos certè Principes, quorum neuter fubcft
altcri • -
Propiùsab aequo abfuiffet ille fcriptor & à vero,
fi dixiffet , Pontificem Romanum, quoniam adhuc
& ipfe, & urbs Roma, & quæ circà Romam Pr0
vinciae Imperatori fuberant, hunc ei honorein ha
buiffe, ut gravioribus in rebus, nec fine confilio
ejus quidquam faceret ; nec finc confenfu daret
cuiquàm pallium, quod & Beneficium jam olim.
Imperatoris fuerat , & regiae Majeftatis atquc glo
riae fplendor crat quidami; deinde ut ne ipfe folus
veniam faceret Legum Imperatoriarum, quibus
urpureae regiaeque veftis ufus privatis intcrdicc
atur, poenis ingentibus intentatis. Denique ut n£
inconfulto Imperatore Epifcopos & Principes , et
forſan minàs ſtudentes, forfan infenſos, collato
ejufmodi maximo Beneficio, quafi novo quodam
vinculo fibi devinciret ,
Minūs à veri receſſiſet ſimilitudine, ſi dixiſſet
habitam effe Imperatoris rationem, difponcnda rc
Ecclefiaftica eorüm locorum, quae éjus ditioni ere
pta nuper fuerant: & in novâ illa poteftate inſti
tuenda, cui parere oportebat, non conſtitutosmo
dò fub Childeberti regno Epifçopos, verùm etiam
alios, quos ordinare foleret Arelatenfis Metr0p0
lita, qüi fortè tamen nec Childeberto adhuc fub
jeéti eifent, nec ab Imperatoris ditionc alieni •
Quam enim dedit de Viéariatu Arelatenfi Epifto
lam Vigilius , ea ad utriufque hujus generis Epi
fcopos fcribebatur ; ಕಿ;)} Epiſcopir , qui ''
&h
 De Beneficiis, Part I. Lib.II. Cap.Liv.
gno Childeberti Regir constituti funt ; ſed & his qui
387
Hinc & illud praeterea collige, quod Leandro
ex antiqua confuetudine ab Arelatenfi confecrati fùnt, Hifpalenfi Epifcopo, cum Legátioné & Vicariatu
wel conſecrantur Antiſtite. Epiſt.3. Apoftolicae Sedis, nec petito quidem Imperatoris
Aut denique cum non poffet Pontifex pallium, Contantinopolitani confenfu, collatum à Grego
aut Vicariatum Apoftolicum cuiquam conferre, rio pallium fit, id non novum fuiffe beneficium ,
quin ci in Generali Concilio ante Metropolitano; fed perveteris gratiae continuationem , aut certè
alios, quos propterea removeret; poft Patriarchas confirmationem. Nam ante Gregorium Simplicius
majorcs , cum Patriarchis minoribus, ThefTalloni. Papa Legationem eandem Epifcopo Hifpalenfi con
cenfi , Juftinianaeo aliifque, locum affignaret & cefferat, itemque Hormifda Sallufio ejiifdem urbis
ordinem : decuiffe certè , ut ne res tanta inconful Epifcopo. Ex quo non temerè fufpicamur Pontifi
£is Imperatoribus , qui in tam multis fponte Ecele ces alios aliis Epifcopis Hifpalenfibus idipfum non
fiar concedunt, & commodant, in generali Eccle negaffe. Nam etfi videatur id perfonae collatum
fæ.diſpoſitione innovaretur. Árgumenta perinſel fuiffe beneficium, quod Epifcopi enixiffimis pre
fa fcriptoris ejus hoc ipfo capite mox diltiam. cibus confequebantur, profitebatur tamen in pallii
IV. Aureliano fucceffori Auxanii vicariatum fí collatiqne Pontifex, hanc veteris tantùm honoris ,
mul cgnceffit. Apoftolicum, & pallium mifit idem quo ejus anteceffores ufi fuerant, fuiffe confirma
Pontifex ; jubens ut Imperatorem inter & Childe
fionem. Quod & antè obfervari potuit , & ipfe te
bertum Pacis conciliator fautorque eſſet ; gratiaſ ftatur Gregorius in Formula folemni conceffiopis
蠶 P$, £piftolas ageret Belifario, qui çertiorein pallii , L. 1o. Ep. 56. Denique ubi idem Leandro
e cQnfenfùs feciffet Caefarei; & 'ipfiim'mittendi mittit pallium, id praefatur ipfe fe amtiquæ parere
ea de caufa Conftantinopoli Nuntii labore & cura conſuetudini. L.7. Ep. 17.
levaffet. Qgi homimi vefiro iaborem A clementiffi Quibus ex omnibus clarum eft quantum Belgae
spum: Principem abftulit tranfeumdi, fed mox ut rep. iftius Do&oris conje&uræ deviarint à vero, in his
ponfum recepit , mobi* fuir literi, jnäicaoi. Epiſt.3. quae in mittendis ad Gallias & Hifpanias palliis ,
V. CQnceffit Sapaudo Arelatenfi Epifcopo 'Felâ. Gregorius diversè fecit. Nam fi inconfulto Impe
gius I Vicariatum Apoſtolicum cum palio, sed ratore , Leandro Hifpalenfi pallium mifit , idem fe
49. antequam id Childebertus atque sápaudus pe cit & Archiepifcopo Arelatenfi . Eandem ergo in
tiiffent ipfi per literas, & homiiies miííéïí, qui utroque regno fequutus eft Pontifex rationem; nec
Pete;Snt : Literar moffrar Confacerdoti sapauio fe ex ea validè quidquam inferri poteft ad alterum
cunảàm petitiomem veſtram direximuſ , ufum pallii regnum Imperatoriae fubdendum ditioni , alterum
?**jter consedente*. Ita Pontifex ad Regem : Qui eximendum, Confenfum Imperatoris, ut Epifcopo
£urfus in Epiftola ad Sapaudum: ParięTib; Fì. Auguftodunenfi pallium daret , expetivit Pontifex,
dium dirigenter , ut im tahti loci faffigio conftitutur, ut Arelatenfi daret, non expetivit: at hi Epifcopi
£raclaro quoque babitu decorerir.' Et çertè ita con< aequè vel fuberant , vel non fuberant Imperatori
ftituebatur, ille yeluti primus & Princeps Epifcopo qui fuberant utique Childeberto. Quaerenda ergo
ruga Regni , veluti Papae vicem gerens. Ùi sàai, caufa alia , cur in eadem re idem non fecerit. Eft
noftra Vicarius infiitutuf, ad infla; moftrum , in Gal autem ea quam hîc proferimus veri fimillima. Ad
diarum partibus primi Sacerdotis locum obtineat. de quod Epifcopo Viennenfi cnixiffimè poftulanti
Epiſt-6. 7. -
pallium , rcfponderit Gregorius in Tabulario Ro
V!•. Imperatoris Pelagius nihil meminit, five mano inveniffe fe nufquam , quòd antçcefforibus
quòd jam eadem non effét illius cum Childêbertò ejus collatum ufquam fuerit pallium; fi quid in
º concordia ; ſive quòd non ſemel prabitum aſſen
fum, & fuis & Arelatenfis Epifcópi prædeceſſori
Viennenfi Chartulario reperiffet ipfe, certiorem fe
faceret . L.7. Ep. 1 16.
bus , fàtis effe crederet : fiye quòd qui'per Legatio VII. Quod porro vehementiffimè poftulandum
nem illam, Arelatenfi fubjiciebantur Épifcopo di effet Pallitim, præter ea quae jam in eam rem di&a
tione Childeberti Regis circumfcriberentur omnes. funt, liquet id ex iis quae ad Brunechildem Regi
Mifit & Gregorius Magnus pallium virgilio Are nam fcripfit Gregorius: Maximè quia &• prifca com
latenfi . Epifcopo, non áb ipfo tantùm,'fed & à fuetudo obtinuit, ut honor pallii miff exigentibus eau
Childeberto Rege multùm interpellatus.' Hacc funt farum meritir , &• fortiter poßulanti dari non de
ejus ad Virgilium Epiftolae verba: Quod juxta an beat. L.7. Ep. 5. Quare voluit ut & Siagrius Au
tiguum morem ufum pallii ac vice, seái, Apoftolic« guftodunenfis, ipfe fibi pallium, & alii pro eo Epi
poftulafti , abfit ut aut tranfitori« poteffatir culmen , fcopi poftularent . Fa&a cum aliquamtir Epifcopis
aut exteriori* cult&t ornamentum `in vicibur noßri* fui? petitione. Quafi antè providiffet animo & eo
ac pallio quaffe te fupicer, óre. Libenti animo fum praevertere voluiffet calumniam, qui pofterio
poffulata comcedimur , me aut quidquam vobi* de de ribus his faeculis dixere, Pallium novum quoddam
bitg beggre fubtrahere, aut * præcellentiffmi filii effe fervitutis vinculum, quod aftutè excogitatum
*ri Childeberti petitionem contempffe videamur. fit ad fubjugandos Romano Pontifici. Metropolita
IEt in Epiftola ad Regen: Virgilio ricer moftrar jux nos. Cum contrà folis Principum vehementioribus
t4 antiquum morem, & excellentia veftra defide precibus, & Epifcoporum votis ac diligentiae illud
rium.*onamifimuf. L.4. Ep. 5o. § 3. Ne hîc quidem ab eo fuerit femper conceffum . -

menti9 ulla confensûs Impérâtorii. At cum §iagrio Quöd ſi Siagrium Auguſtodunenſen excipias, &
Auguftodunenfi Epifcopó, cujus anteceffores pállio Epiſcopum Oſtienſem, cui, referente Anaſtaſio Bi
decorati nunquam fuerant, id beneficii conferret bliothecario, in confecrando Papa, pallio uti con
Gregorius : tum verò Brunechildem Reginam per cefßt Marcus Romanus Pontifex: & Aiglibertum
Epiftolas certiorem fecit, affenfum effe véhementer Cenomanenfem Epifcopum, Regi Theodorico III.
Imperatorem. Propter quod &- fereniffmi domini cariffimum & Archicappellanum , quem probat Coin
Imperatoris , quamtum nobis Diaconus nofler qui tius nofter anno 685. àccepiffe pallium cum hono-'
apud eum refponfa Ecclefíe faciebat , immotuit, pro re Archiepifcopi , hoc eft Protothroni. inter Epi
was volumtar ef?, όr comcedi boc omnino deßderat. fcopos Prövinciae Turonenfis; uti & Siagrio cum
L.7. Ep. 3. Ea ergo non improbabilis ratio depro pallio accefferat praerogativa fedendi fupra alios
mi poteft, cur in Epifcopo Augustodunenfi Impe Provinciæ fuæ Epifcopos: tres, inquam 3 hos fi
ratorum conſenſum deſideraverit, in Arelatenſi non excipias, folis Papæ Legatis & Vicariis datum eft
defideraverit fan&iffimus Pontifex, quod hujus pallium, hoc eft, in unoquoque Regno Metropo
praedecefforibus, & ejus quodammodo Ecclefiae id litae uni; cujus tantùm abeft, ut propterea reftrip
'49nceffum jam olim fuiffet , quod de Auguftodunefi geretur poteftas, fieretque obnoxia magis alteri .
vici non poterat. Тот. Ја - Ccc a Աէ
388 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
ut contrà novum honoris & poteftatis cumulum fi
bi is videret accrefcere, utpote qui Primas evade
ret, & Regni totius quafi Patriarcha.
VIII. Nam unà cum Pallio Archiepifcopis
Arelatenfi, Hifpalenfi, Cantuarienfi & Moguntino
vicariatum five Legationem Apoftolicam, quae Pa
-
triarchalis Papae in Metropolitanos poteftatis deli
batio & portio quaedam eft, Pontifices contulere.
Honorem Pallii Metropolitæ ipfi fummo ftudio am
biere, neque tamen dignitas ea nifi tertio quartove
poft faeculo Archiepifcopis omnibus communis fuit.
1)e Primatiis & Vicariatibus Apoftolicis in variis
Occidentis Regnis diéla funt fuperiùs bene multa ,
oftenfumque eft folis his Metropolitanis pallium ,
miffum effe. Miffa funt quidem à Gregorio ejufque
fuccefforibus duo in Angliam Pallia, Cantuarien
fi unum, alterum Eboracenfi. At hi ex Gregorii
inßituto certa in fefe mutuò jura & quafi alternan
póteftatem habere debebant . Superftés enim alte
fi qui præmortuo erat, is ei curabat eligi ordina
rique fuccefforem. Eft in Epiftola Zachariæ Papæ ,
Epift.4. , ad Sanétum Bonifacium exemplum aliud ,
ouo Grimoni, Abeli & Artberto , qui meri Me
tropolitani effent, pallium largitur. Quanquam.
poffit & dici concreditam illis fimul fuiffe Miffio
hum Apoftolicarum provinciam, & Gentilium ad
fidem adducendorum. Fatendum eft tamen non an
te, fed tunc demum tantùm , Amm.744. , meros Me
tropolitanos pallio donari coepiſſe.
IX. Non dicam hîc de conceffis à Pontifice una
cum Pallio & Apoſtolico Vicariatu juribus extraor
dinariis. Jam enim ea de re di&ta funt fatis mul
ta in eo fra&atu qui eft de Archiepifcopis & Pri
matibus, five Exarchis. Potes Epiftolas à me lau
datas confulere, ex quibus intelliges fuiffe illam . lii Turonenfis Epifcopi, quod crucibus intertextum
Patriarchalis poteftatis participationem quandam. effet : Pallia mam meruit , fumt qaa cruce textile
uberiorem. Non ergo hinc vel Papæ augefccbat , piéta : at id Metropolitanorum proprium fuiffe non
vel decrefcebat Metropolitanorum poteftas : fed , dicit.
Papa: authoritas in Metropolitanos effundebatur ,
qui cum Primatu id confequebantur, ut caufas ipfi
jam dirimerent in partibus plurimas, propter quas
alioqui adeunda fuiffet Apoftolica Sedes , Hinc er
go multum roboris & incrementi accedebat liber
tati fingularum Ecclefiarum, quarum caufae in ip
fifmet locis finiebantur. Apage ergo inanes illas
inve&ae fervitutis fufpiciones. Nam etfi jam Me
tropolitani cogerentur antè Exarchi, ಕ್ಲಿಲ್ಲ
Papæ
fubire judicium, non ea erat Metropolitanorum ,
fervitus nova , cum Provincialis Concilii judicio
& ipfi ab Ecclefiae exordio obnoxii fuiffent ; fed
Provincialis & Diœcefani erat ea potiùs libertas
eximia, & antiquiffimae innovatio poteftatis.
Redeo ad Pontificum Epiftolas , in quibus nul
lum prorfus ufquam veftigium imminutæ per pal
lium , vel ad majores anguftias reda&tae Metropo
litanorum poteftatis. Hoc fibi ipfi Epifcopi prae
fcripfere, ut donec pallium acciperent, ab omni
fe Metropoliticae poteftatis exercitio abftinerent.
Sic enim Concilium I. Matifconenfe anno 581. fan
cit , ut Archiepifcopus fine pallio Miffa* dicere nom
pr«fumat. Solus tunc Metropolita Arelatenfis pal
1ium & Archiepifcopi nomen obtinebat. Hinc fin
gulari nomine Canon, & Archiepifcopi voce uti
tur, non Metropolitani.
X. Sunt qui velint , Marca Comcord. l. 9. c.7., eo
Canone comprehendi Metropolitas omnes, ibiqne ,
non agi nifi de pallio quodam , quod Metropoli
tanis Galliae omnibus commune eſſet & proprium,
a Romano prorfus diverfum . Id verò probant,
quòd eo uti praecipiat Concilium in Miffis fingulis,
cum certis quibufdam tantùm, iifque folemniori
bus diebus Romano liceret uti . At eos proferre ,
gportebat alia quæpiam argumenta , quibus Gal
licum illud paliium à Romano difcrepans poffet
comprobari , nullum enim alibi ejus veftigium ex
1.
tat. Eorum profe&o erat oftendere vetitum illud
fuiffe Epifcopis aliis, folis Metropolitanis proprium
fuiffe; eo accepto ordinatos, eoadempto exautho
ratos fuiffe Metropolitanos: ambitum denique ali.
quando fuife à meris Epifcopis hoc Metropoliti
cum Galliae pallium , aliquando ufurpatum . Harc
quippè omnia de Romano & Græco pallio conftant,
feftimoniis fuprà relatis & exemplis compluribus.
At de Gallicáno pallio nihil ufquam iftiufmodi.
Cur tam cupidus pallii Romani Siagrius, ut à cæ
teris diſtingueretur Epiſcopis, qui id à Gallico poſ
fet habere ? Qui vero fieri potuit ut caeteri Gallie
Epifcopi pallium Gallicum nec poftulaverint unquam,
nec extorferint ? Eccur Archiepifcopi nomine uti
tur Canon, quo necdum gaudebant Metropolitani ?
Quod autem ad certorum dierum , eorumque fo
lemnium deſignationem ſpectat, id certè non re
perias in literis Pontificum , Symmachi, Vigilii &
Pelagii, qui Archiepifcopo Arelatenfi pallium con
ceffere. Unde is fortè fuerit fenfus, ea mens Com
cilii Matſconenſis, ut ei praeſcriberet in Miſſä
celebranda , pallio femper uti , comperto aliis
ejus utendi certos quofdam praefcriptos effe •
dies folemniores . Ubi Arelatenfi pallium con
fert Gregorius , rem ita reftringit , ut eo tan
tum , in Miffa & in Ecclefia uti fas fit. Verum.
id ille fecit annis aliquot poft Concilium Matifco
nenfe. Denique etfi conftarent quae fumuntur hic
magis quàm probantur, non effèt certè quod mi
raremur, fi deinde Romani pallii cupidiores Me
tropolitani Galli , & tandem aliquando fa&i ejus
compotes , ea illud conditione habuere, quam ipfi
Gal!ico appofuerant,ut fine eoPontificalia non exer
cerent. Meminit quidem Fortunatus , L. z. c.3. pal
C A PUT LV. P. 2. l. 1. c.26.
De eadem re, hoc eft, de Pallio Lati
norum per octo priora fæcula.
I. Qua ratione conducibilir omnino effet Ecclefia
Gallicana Vicariatus Apoſtolicus cum Pallio collatº
Epifcopo Arelaremff. Eadem illi, atque regia Cle
dovsi famili« labes , eadem clades incubuit . Refla*
rat in Gallia Epifcopatum Bomifaciur , collato M**
tropolitani, omnibus ` Pallio, quot aliquo fenfu f*
cit Primater.
II. Qgäm pr«pofler? quidam interpretemtur eam
Difciplim« mutatiomem .
III. Refelluntur ex circumftantiis rei omnibus ,
quibus proditur mullam à Pallio movam Epifcopo
rum fervitutem erga Pontificer exortam effe •
IV. Qgäm neceffaria fuerit Ecclefia Gallicam* e4
difciplimà , quamtumque illam expetierimt Epifcopi
Gallicani . -
V. Quàm è refuerit tum Metropolitarum Gallia,
ut neque Archiepifcopum , fíve primatem , Papam.
inter & ipſos medium eſſe jam paterentur •
VI. Expemditur promiffa Papa obedientia , quam.
ab Epifcopi, Franci« Bonifaciur exigit ,
VII. Novum fervitutis jugum non effe, quod in
ipfa Pallii fufceptiome Metropolitani promittunt ,
Pomtifici fe juxta Canoner obedituror.
VIII. Sufcipiemr Pallium Arelatenfi, Archiepifco
put eamdem Camoyum obfervantiam pollicebatur •
IX. Defemditur id jusjuramdum , quod deindea
multo poft cœptum eß exigi à Metropolitir.
X. Teftatum id femper effe Gregorium Papam ,
- ge- /
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.LV.
genium illum effe Pallii, diligentiffmam Canonum
obfervationem : quare &* eat fe exegiffè promiffìone*,
qua propè accederent ad ſurfurandum - -
XI, Form4 P4llii .
I. TDRO comperto eft Metropolitanos Galliae an
no 741. pallium tandem à Zacharia Papa ,
omnes impetraffe. Hinc illud Concilii Decretum ,
cui Bonifacius interfuit, ut à Pontifice id poftula
retur, eique protinus defponderetur prontiffima &
expeditiffiina obedientia, quae demum cunque Sedes
Apoftolica præcepiffet . Haec funt ea de re verba
Epiftolae Bonifacii in Angliam datæ. Decrevimu* be cum Épifcopis conveniífent; Decrevimus in mo
im noßro Symodali comvemtu , &c. San£io Petro & ftro Synodali Convemtu . Epift, io5. Qui poffet Gal
Vicario ejus velle fubjici , Symodum per omme* an
mor congregare, Metropolitanos palliâ ab illa fede
qugrere , & per omnia, pr&cepta Petri camomicè fe
qui defiderare . Et paulò poft : Unufquifque Epi
feopus Jíquid in fua Diæceſ emendare nequiverit ,
itidem im Synodo coram Archiepifcopo & palam om
mibus ad corrigendum infimuet , ç$*c. Omnes Epifco
pi debent Metropolitano, &• ipfe Romamo Pontifici ,
Jíquid de corrigemdir populis ápud eos impoffbile eft ,
motum facere , &• fic alieni fiemt à fanguine anima
rum peraitarum. Epift. 1 o3. Hinc dilucidum eft no
men Archiepifoopi cum pallio Metropolitanis om
nibus fuiffe comunicatum. Nec tamen exiftimave
ris collatum effe, qui cum pallio hactenus conjun
&tus fuerat, Vicariätum Apóftolicae Sedis; fed Pri
matialis tantum poteftatis partem aliquam, qua
tenus Vicario Apoſtolico ſubducti ſunt , & Summo
JPontifici fine medio fubje&i ,
Vidimus enim per fæculum integrum & amplius
penes Arelatenfes Archiepifcopos, in Regni ferè
totius Francici Metropolitanos omnes jus potefta
temque fuiffe. Grata erat & pcrutilis Regibus no
væ hujufce Dignitatis inftitutio , quòd ita caufae
plurimae in Regno retinerentur, quas Romam opor
tuiffet deferri; quodque fuus ဒံါီ quaſi Patriar
cha tribueretur, Coiiciliumque Nationale, cujus
non poterat non effe fumma vis & authoritas. Ve
rùm uti res erat , & Regibus accepta, & Archie
pifcopis Arelatenfibus, unde & illam, ut fuprà pa
tuit , vehementiffimè expetiere : ita fimillimum .
veri eft, minimë gratam fuiffe Metropolitanisaliis,
qui collegis & aequalibus ſubjicerentur , Extincto
verò per longiora illa & cruentiffima bella , quae
cadente Chlodovaei ſtirpe ſaeviere, non ſolim Vi
cariatu Apoſtolico, five Exarchatu Arelatenſi, ſed
器 etiam per Galliam penè omnem Epifcopatu
ublato: Bonifacius in Frànciam miffus ut colla
Pfam reftitueret difciplinam , novam Epifcopatui
formam attulit. Fecit enim liberos omnes ab ejuf
modi Vicariis Apoftolicis five Primatibus Metro
politanos omnes, eofque fingulos eo veriffimo fen
fu Primates conftituit, quòd ut fuprà diximus,
Primati nulli alteri fubeffent ,
II. Et haec quidem ratio, hoc confilium certif
fimè fuit , cur immutata tum Ecclefiae Gallicanae
Diſciplina ſit, communicatumque Metropolitanis
omnibus cum pallio Archiepifcopi nomen. Quare
audaciùs quàm ſolidiûs dixeris, à Bonifacio Me
tropolitas Galliae eò ada&os, ut Francicum Pallium
deponerent, peterentque Romanum , qua veluti no
va compede, novæ Pontificum fervituti illigaren
tur, quibus coeperant in fufceptione pallii novo
cum facramento obedientiam polliceri. Hinc Fran
cos , cum ftatuiffent petere à Zacharia Metropo
Hitanis tribus Rotomagenfi , Remenfi & Senonenfi
pallia tria , quafi praefagirent animo , quibus fe •
induerent laqueis, petitionem diſtuliſſe. Id mole
ftè tuliffe Pontificeim , nec habuiffe Bonifacium .
•quo apud eum has moras excufaret. De eo quod
3am pr«terito tempore de Archiepifcopi* &* de Pal
Aii. 3 Romana Sede petendi, juxta promiffa Franco
389
rum , fanétitati veffr« motum feei , indulgentiam Se
dir Apoftolica flagito : quia quod promiferumt , tar
danter non impleverunt , & vemtilatur, & quid.
inde perficere velimt , . ignoratur ,
III. Mera hæc funt animi figmenta, mera in
fomnia. Ut quid enim poffet Bonifiacius folus, qui
in Epiſcopos Galliae poteſtatem à Pontifice nul
lam acceperat, eofdem tamen ad ea cogere, ex
quibus tantum in eos redundaret detrimenti. Qui
poffet Bonifacius folus vim adhibere, vel fraudema
faccrc Concilio Nationali , quo regni Optimates
& Principes eodem fimul tempore , eadem in ur
liarurn & reges & Proceres invitos cogere , ut no
vo illi Epifcoporum fuorum jugo affentirentur.
Qui poterant tam ignari rerum fuarnm effe , tam
cæci, & ut ita dicam fafcinati Principes , ut Boni
facio, & preces offerrent , & fuppetias ferrent,
ut Ditioni fuae id dedecoris , hanc inureret notam ;
Synodum congregandam & hortamdam , jufft Ponti
鯊 Romami & rogatu Principum Francorum ó*
Gallorum fub fpe reftaurandæ legis Chrifli fufcepi •
Comc. Lep. c. 1. Ut quid Francorum Dux atque Prin
ceps Carlomannus omnibus Germaniae Épiſcopis
Honifacium Archiepifcopum præfeciffet ; Ordinavi
mnus per civitates Epifcopos , & conftituimur fuper
eor Archiepifcopum Ronifacium , qui eft Mfut Sam
£ti Petri . Ut quid rogaffet idem Bonifacium Caro
lomannus , veniret ad fe , Synodum celebraturus
in Gallia, ubi jus ei nullum erat , quòd ei fola à
Pontifice Germania effet concredita ? Affenfus ro
ganti Zacharias eft , permifitque Bonifacio Syno
dum habere in Gallia , quàm in rem illum eo mit
tere ne cogitarat quidem . Sic enim ille in Epifto
la ad Bonifacium fcripta : De eo qugg mobir imti
mafli , quod te Carolomannur filius nófter ad fe ro
gavit accedere, ut in urbe regni Francorum , in.
Jua ditione comftituta Synodum celebrare debear ,.ór
hoc libenter concedimus & fieri pracipimus. Epifl. 1.
Praefcribit deinde Pontifex Bonifacio, quibus fit
de rebus in ea Synodo tra&tandum , At in his
omnibus nec callidi hujus confilii veftigium eft
nullum , nec augendae dominationis ullam ufquam
olfacies cupiditatem ,
IV. Juvat autem ex ea quae eft ad Zachariam
Bonifacii Epiftola edifcere , quàm fuerint eo tem
pore profligatæ res Ecclefiae Gallicanae , ut intelli
gas quæ veriffimae fuerint juftiffimaeque caufa: , cur
vir fan&iffimus ea inftituerit, quæ nonnulli car
pere & malitiosè vertere conantur . Affirinat enim
ab annis fexaginta aut feptuaginta conculcatam ja
cere difciplinam in Galliarum Ecclefiis omnibus :
nullam Synodum ab annis amplius o&loginta habi
tam fuiffc, nec Archiepifcopum fuiffe ullum; Epi
fcopatus laicis datos fuie, vel Clericis contami
natiffimis , & faeculari prorfus vita Clericalem ha
bitum de honeftantibus. Carlomammus Dux Framco
rum Synodum me rogavit congregare & promifit fe
de Ecclefiaftica Religione , qu« jam longo tempore,
id eff , mom minù* quàm per fexaginta vel feptua
ginta ammo, calcata & diffipata fuit , aliquid corri
gere & emendare velle. Franci enim , ut femiores
alicunt plufquam per tempur o£toginta amnorum Syno
dum mom fecerumt , mec Archiepifcopum habuerumt ,
mec Ecclefia Camonica jura alicubi fumdabamt vel re
novabant . Modò autem maxima ex parte per Civi
tates Epifcopale* fedes tradit« fumt laicis ad poffdem
dum , vel adulterati, Clericis , fcortatoribus & pu
blicamis faculariter ad perfruendum • Haec fuit eo
tempore horrenda facies , his miferrimus Eccle
fiae Gallicanæ flatus . His malis mederi volens
Carlomannus , auxilium popofcit à Bonifacio, &
re cum illo communicata, exiftimavit initium me
lioris ſpei ducendum eſſe à reſtituendis Conciliis &
Ar
 396 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
Archiepifeepis, five Metropolitanis, Quod autem
dicit Bonifacius Francos per annos amplius o&o
ginta Archiepifcopum non habuiffe, non temerè
credideris eum fpe£tare ad extin&um Arelatenfem
Vicariatum Apoftolicum : is erat enim tum unus
in Gallia Archiepifcopus, quia unus Apoßolicae
Sedis Vicarius & Legatus. Ut ergo in priftinum
decus reftitueretur Ecclefia, quoniám cuim ruina .
IPrimatùs Arelatenfis corruerat & funditus Ecclefie
difciplima, neceffe fuit, aut peteretur Archiepifco
pus novus , Legatus & Vicarius Pontificis ; aut
antiqua illa renovaretur confuetudo, qua Summo
Pontifici Metropolitani finguli immediatè fubjice
rentur. Videntur Franci , Tfaltem poft obitum Le
gati Bonifacii ad gifciplinam illami veterem redi ducentos annos uni tantùm Archiepifcopo Arela
Íe maluiffe , qua Pontificem inter fummum & Me tenfi , & Auguftodunenfi Siagrio potuerant Reges
tropolitanos medius nullus alius conftitueretur. obtinere; datumque ut ab ea effent fubje&ione ii
Ita Metropolita quifque fuo quodam modo fie beri , qua eorum majores fuberant Archiepifcopo
bat Primas, utpote qui nulli alii Primati (ubeffet,
folique Papae fubjic¢retur , Novae hujus, qua: Pri
matüs utcumque dici poterat, libertatis & immü
nitatis fignum aptiffimum Pallium fuit. Et haec
quidem caufa Concilii Epifcopos adduxit ut Me
tropolitanis omnibus à Pontifice Pallia poſtula
rent , Fortè tribus tantùm initiq poftulaverant;
deinde verò fatius exiftimavere, aequatis omnibus
JMetropolitani* Pallia ab illa Sede qu&rere, Qua for
fan ex voluntatis mutatione orta illa mora efE, quae
anxios habuit Bonifacium & Papam, Conceffo Me
tropolitanis omnibus pallio , lege etiam communi
illa omnes tenebantur, ut quae corrigere ipfi non
poterant, id Papae fignificarent , Id quippe unum
èrat è privatis Epifcopi olim Arelatenfis officiis ,
ut fuprà dicebat Bonifacius: Omner Epif:opi debent
JMetropolitano , & ipfe Romamo Pomtifici , fi quid de
corrigendit pogulis apud eos impofftbile eft , motum fa
cere . Ep. I o 5s
V. Quòd autem eo tempQre Galliarum Epifco
i ac Metropolitani prae caeteris privilegiis & li
#ertitibus fuis illud cupidiffimè ample&erentur, ut
ne quem Papam inter & Metropolitas quoflibet
?rimatem vel Metropolitam paterentur éffe : id fcopis, fuo Epifcopi Metropolitæ pareant ? Haec ufia,
prorfus hujus operis ferie tota vel evicimus jam,
vel evincemus. Quotiefcumque enim à Pontifici
bus & Regibus id tentatum eft, ut Primates dc no
VO ಳ್ದ Vicariique crearentur Apoſtolici, tenta
tum eft autem non femel : toties ab illis conftan
tiffimè & plerumque invi&iffimè repugnatum eft.
JPoterat & Epifcopis Galliae tum vehire in mentcm
Anglicanae exemplum Ecclefiae , ubi duo tantùm .
erant Metropolitæ aut Archiepifcopi: cum æqua
!i ambo honore & poteftate; aequaliter ambo 'de
corati pallio , aequabiliter & alter atteri fubje&i
& non fubje&i , fi obtinuerat Gregorii Magni con
ftitutio : Poterat & in mentcm venire confuetudo
Cregorii Magni , qui quos vulgò confecrabat Me
tropolitanos, Ravennatem, Mediolanenfem, Salo
nitanum , Panormitanum, Syracufanum , Calarita
numque; quanquam Metropolita: tantům fine Pri
matu ullo effent , Vicariatugue Apoflolico , Pal
!io tamen donabat. Denique referente Anaftafio
33ibliothecario, Vilicarium Epifcopum viennenfem
2achariae praeceffor Gregorius III. Pallio dato Ar
abiepifcopum conftituit, manfit tamen ille, quòd an tem, quòd à Metropolitanis deinceps ipfa pallii
tè fuerat , merus Metropolita.
VI. Quod autem voluit Bonifacius Apoftolica:
Sedi ſubiectionem promitti, fruſtrà ſunt qui inde
J
mali aliquid fufpicantur. Hoc enim non fòli fece
ruot Metropolitae , fed omnes Epifcopi; Concilium
cmne : In noffro Symodali comvemtu comfeff fumus fi
dem Catholicam , 6 unitatem &rfubjectionem Roman«
Eccleſia fime temur fervare Saméto Petro & Vicario
eju* *elle fubjici. Id quod omni loco, omni tem
ore laicis 9mnibus, ómnibus clericis & Epifcopis
2ommune cft. Ncque quidquam ibi efi, quòd pri
vatim ad Metropolitanos, aut ad pallia referatur ,
aut ad nova quæ à palli9 proficifcantur, 9nera. Qg;
verò Ecclefia', quis ufquam Archiepifcopus, aut
Metropolita , qui fe Pontifici , tanquam Chrifti Vi
cario fubje&um non profiteatur ? Ne ipfi quidem
Orientis Patriarchae ab ea fe poteßate immunes
aut tum effe volebant , aut aliquando velle potue
runt; nifi fi qua fe membra in fui ipforum perni
ciem à capite abſcindant ſuo,
VII. Quod autem his fubjicitur, Metropolitam;*
Palliae ab illâ Sede quarere : non novum Metropoli
tis hic fervitutis jugüm additur : fed nova libertas,
nova immunitas, privilegium novum. Conceffum
enim fimul omnibus eft , quod intra centum aut
Arelatenfi . Qgod autem dicuntur poftea pracepta
Samāti Petri canonic?ſequi : fateor id conſequi ex pal
lio. Verum haec an nova quædam fervitus, & non
magis innata nafcenti Ecclefiae lex , ut inferior fu
periori parere debeat , & conftitutis à Deo po
teftatibus homines omnes fubeffe ? Porro tamict
fi fatis id per fe intelligatur præcepta fuperio
rum legibus & æquitati confentanea fore: nihi
lo tamen minus, ne quid dubii aut fufpicionis in
animis hqminum refideret , difertis verbis illud
pronuntiatur, hanc Epifcoporum obedientiam ad
mandata Pontificis , legibus canonicis regi. Prarepta
Saméti Petri canonicèfequi . Quin & Zacharias Pa
pa id prae fe ferebat , Decreta Sedis Apoßolicae
Canonibus confentire • Nec enim ab bac Apoftolicae
Sede illa diriguntur, qua comtraria effe Patrum five
Canonum ßatutir imveniamtur. Epiß. r. ad Bomifac.
An novae fervitutis genus eft , Canonibus Pontifi
cumque Decretis obfequi , idque profiteri ? Nonne
potiùs veriffimæ libertatis inconcüffum hoc muni
mentum eft , tqtiufque ejus quae fanétiffima & pe
me divina in Ecclefià fioret, difciplinae ? An triítis
illa fervitus eft, quòd Paftoribus laici , Clerici Epi
haec vera libertas eft , pàrere legibus, & iis qui
juxta leges praefint ? Quae fi facra vincula abrupe
ris, confufis ac perturbatis omnibus in miferrimam
præceps ibis ſervitutem.
VIII, Non poterat Metropofitanis omnibus
conferri pallium, quin strićtiore obfervandorum
Canonum Decretorumque lege illigarentur. Id enim
Arelatenfibus femper Archiepifcopis Pontifices im
pofuerat oneris, & aliis quibus pallium concef
fere. Evolve omnes Pontificum ad Metropolitanos
omnes Epiftolas, quibus cum Legatione & Vicaria
tu Apoftolicae Sedis adjunxere pallium, nullam in
veniens, quo non diligentior inculcetur Canonum
cuftodia , majorque cum Pontifice concordia & fo
cietas, ut eum fáciant eorum malorum certiorem
quibus ipfi mederi non potuerint. Neque tamen id
սոզաam impedimento fuit , quominus Metropoli
tani , Reges, & ipfi etiam Imperatores pallium, &
醬 erat cum pallio conjunéta, Legationem poftu
arent a
IX. Quod fi velis novam eo impingi fervitu
fufceptione coepit exigi jusjurandum, fatebor equi
dem novum effe hoc Sacramentum: at quam jüras
legibus , canonibus, & fuperiori à Deo conßitutae
ಳ್ಗ obedientiam, uti fanétiffimam & inviola
ilem, ita & antiquiffimam eam effe , tu confiteare
neceffe eft . Nonne novis in dies exorientibus mor
bis nova cogimur remedia adhibere ? Quæ u{quam
autem poteft vel fingi Ecclefiae aegritudo, quàm fi
ab annis o&toginta omnis in ea interierit difcipli
na, ſi nulla Concilia, ſi Epiſcopalibus ſedibus lai
ci , aut Laicis profaniores & fcortatores Clerici ia
CԱ
 t

De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.LV. 391

cubent? An ifta nec nova fatis, nec fatis exitiofa an malum erat, tanti mali emendationem vel cer
erat aegritudo, ut novo remcdio curaretur? Quod ta promiffione, vel etiam jure jurando exigi ?
aptius autem poterat effe , tot & tantis Ecclefiàfti Cum Zacharias & Bonifacius obedientiam Decretis
cae Difciplinx vulneribus remedium, quam ut no Pontificum praeſtandam jure iurando firmare con
vis vincülis conftringerentur , & ad diligentiorem t£ndebant, non aliam quàm hujufmodi exigebant
cuſtodiam Canonum, & ad majorem cum Pontifi obedientiam. Cum rurfüm Gregorius Leandro Hif
ce, qui corum vindex, & Eccleſiaſticae Diſciplinae palenfi Epifcopi pallium mitteret, fcribebat eodem
tutor ac defenfor eft , conjunctionem ? -
ternpore ideo de Epifcopalibus virtutibus& officiis
X. Memineris enim oportet, non profanum. nihil à fe ad eum perfcribi, quod Officiorum &
#ಧೀ effe ornamentum pallium, quod prae virtutum numeros omnes jam 'Leander impleffet •
ringendis Qculis, ut palpandae ambitiofi Praefulis Tranfmiffo pallio valde debui qualiter vobis effet vi
cupiditati fit inftitutum. Splendida quidem veftis vendum admonere, fed locutionem fupprimo , qui a.
£ff ,. fed quae & moneat, & jubeat, üt fupra alios verba moribus amteitir. L.7. Ep. 1,6. Ad Salonita
Antiftites longè majori èxcellas 8; pictate, & for num Epifcopum de pallio fcribens, ita ajebat:
titudine, ac Tmagnitudine animi, in defendendis Hujus indumenti bono*, bumilitar atque juffitia eft •
fan&iffimis Ecclefiae legibus & inftitutis, Minaba Epift. 13o. Panormitanum Epifcopum pallio dona
tur jaétarum pallii Epifcopo Salonitano Gregorius, vit , & unà id oneris impofuit, ut & Capiti Ec
ni labem farciret, & quod à fe peccatum fuerat, 9lefiæ univerfalis reverentiam dependi curaret, &
expiaret , excommunicatione etiam praeterea in- ' Canones religiofiffimè obfervari: quae fumma erat
tentata. L. 1. Ep. 14. 15. Ravennati Epiſcopo, qui omnium Bonifacii & confiliorum & laborum. Il
pallium extra Miffarum folemnia contumaciüs ge lud autem admonemur, ut Apoftolica fedit reveren
ftabat, atque adeo per urbis vicos , fcribebat idem tia nullius prafumptione tqrbatur, Tunc enim ftatus
ipfe humilitate magis ornari Epifcopos, quàm afci membrorum integer manet , } caput fidei mulla pul
titio quolibet ornamento: Decórari pallió volumur fet injuria , &* Camomum mamet incolumir atque im
forfitam moribu* imdecori, dum mihil im Epifcopali temerata ſemper authoritar L. 1 1. Ep.44. .
cervice fplendidiur fulget , quàm humilitas , L. I. Ep, XI. Apparet autem ex Joanne Diacono in_vitæ
54. Monebat Mediolanenfem Epifcopum , pallii Gregorii , pallium ab eo jam tempore coepiffe ad
genium effe humilitatem & obedientiam : Peto ut eam foruiam accedere, in qua modò eft, Pallium;
dum hoc pallium fufcipitis , ejus honorem ac gemium ejus byffo camdemte contextum, mullir acubus per
ex umilitate vindicemur. L 3. Ep. 1. Epifcopo Ju foratum , fie ipfum circa foapular devolutum , non
ftinianae I. pallium mittens, Epifcopâlium virtu autem confixum , ficut vetußiffmir mufivir, vel pi
tum fummain quandan pulcherrimam contexebat . £turis offenditur. L.4. c.8o.84. Alcuinus id confir
IL-4 Ep.8. Objurgabat Ravennatem Epiftopum-, mat, ubi pallium componit cum Rationali Aaronis,
quod fulgore facrarum veftium non រ៉ែ Pro Ratiomali mumc. i, de div. Offic. In refellenda
ad amorem virtutum: Imvemio quia bonor Epifcopa verò Pelagii Papae Decretali illa, quam profert Gra.
t£* ve/lri totur foris in offenfione eft, mom in mente. tianus, d, 19o, c. 1. , quamque Damafo tribuunt
Epift. 1 3. Ad Virgilium Arelatenfem Epifcopum Burchardus & Anfelmus, Epiftola immorari nolui.
fcribebat, ornatum pallii ipfum ornari ab eo debe Satis enim fuperque duobus hifce capitibus ea re
re inſomni vigilantia, pictate fingulari, Apoſtoli fcllitur & fuppofititia demonftratur.
co animarum ſalutis zelo. Sed jam nunc ſtudio ma«
Jori res imdiget ; ut cum homor crefcit etiam follici
tudo proficiat : & erga cæterorum cuftodiam etiam vi
gilantia excrefcat , vit« quoque merita fubjettir in C A PUT LVI. P.3. l. 1. c.24. ,
exemplum veniant , & mumquam fua per fufcepti
Aomoris gratiam , fed lucra caleftis patria, veftra, De Pallio Latinorum & Græcorum ;
aternitar exquirat. Epiſt.5o. 51. 53. Cum Archie
pifcopo & Regi , qui hoc petierat, pallium mit fub Imperio Caroli Magni.
teret', per Epiftolas fuas illos excitabat, conftrin
gebatque, ut iis malis 醬 in regno graſſabantur, I. In oriente penes omnes Epifcopos mom, fuiffe
& de quibus commonefieri fe curabat , mederen ju, utendi Pallii, argumemta ex VIII. Synodo oe
tur. Ejufdem rationis Epiftolas cum pallio ad Epi cumentea, , ". ..
fcopum Çorinthi mifit. Epiſt.55. Conceſferat Ma II. Nova ex eo argumenta , * quod Imperatorii ge
riniano Ravennati Epifcopo pallii ufum ad Miffae mus ornamenti fuiffet Pallium , Papa primò, imde
folemnia, & quater anno quolibet ad proceffiones & Patriarchir communicatum , -

per urbem publicas, ea addita lege , ut hic illum T III. IV. Probatiomer ali« ex Luitpramdo & Gre
ítimulus acueret ad Epifcopalium virtutum flagran gorio Papa. -

tius ftudium. Ut ficut á nobis hujufmodi decorii ufum
ad Sacerdotalis officii bonorem largiente Domnino per
cepifli , ita etiam morum atque aífuum, probitate ad
Cbrifti gloriam fufceptum adornare contemdas officium.
Epijt. 54. Ita etiam ille ad Epifcopum Syracufanum.
L. 5. Epift. 18. Cum autem Brunechildis Reginæ pre
cibus adduétus eft , ut Siagrio Auguftodunenfi pal
lium concederet , eandem illi difciplinæ puritatem
revocandam inculcavit. Ita enim ille ad Siagrium ;
Pallii te ufu pravidimur honorandum, quod tamen
ita tibi damdum effe decrevimus / prius per Symo
di definitionem emendari promiferir , que corrigenda
mandavimus. L.7. Ep. 3. L.7. Ep. 113. Ubi non ſa
cramentum quidem , fed ejufdem rei promiffionem
exigi perſpicis à Gregorio. Quôd ſi promiſſione
non contentus, exegiffet Sacramentum, quis de ve
lo tanto, tam juto, tam laudabili jure conqueri
poſſet? Involabant in Epiſcopalesſedes Laici, pro
mercalis erat fanétiffimaquæque Ecclefiae dignitas,
V. Aliqua obfervantur ad conciliamda ea , qua eon
i£tari in fpeciem videmtur.
VI. Poflquam capta eft à Latinis Conftantinopo
lir, ßatutum ef?, ut Patriarcha Pallium à Papa ac
ciperent ,
μII. Cum facr« dignitatis ea effet inveftitura ,
«quius erat & religio/ïur ea à Pontifice , quäm ab
Imperatore domari ,
VIII, confutatur eorum opinio , qui im VIII. Sy
modo novum Metropoliti* jugum impa£tum fuiffe fuf
picatur, lege lata^ut Pallium peterent , & facra
mento ſe Romano Pontifici obligarent,
Ix. x. Novi, argumentis exploditur ea fufpicio •
Quäm folliciti effent Imperatores , Reger, Metropo
iiiami , Epifcopi, ut â Pontifice Pallium impe
trarent ,
XI. Epifcopi ipfî mibil non tentarunt , ut Pallii
bonorem cónfequerentur , qua in re infeftor experti
unt Mepropolitanoſ . -
392, Vetus& nova Ecclefiæ Difciplina
3«II. Form* fallii , & quibus privilegiis emu.
337retur • - -
I. D. capite LIII. viros do&iffimos eam
amplexatos eſſe ſententiam, Graecis Epi
fcopis omnibus prorfus communicatum fuiffe pal
lium, eoque donari folitos fuiffe illos illo ipfo
tempore quo ordinabantur. Suis ea do&rina fulci
tur munimentis, (ed & validis nihilominus ma
chinis oppugnatur à viris do&rina praeftantiffimis.
Jubet enim VI1I. Generalis Synodus, ut farta te,
<taque fervetur Patriarchis poteftas antiquiffima,
qua pollent ha&enus, convocandi ad Concilia fua
Metropolitanos omnes quos ordinant, vel quorum
ordinationem miffo pallio confirmant. Hac Syno
«lur tam in feniori & mova Roma , quàm in Sede
4ntiochia ® Hierofolymorum prifcava confuetudiuem
decernit in omnibus confervari, ita ut earum Pra
fules univerforum Metropolitamorum , qui ab ipfir
promoventur, ír five per manuf impo/itionem, Jive
per pallii dationem Epifcopalis dignitatis firmitatem
accipiunt , habeamt poteft3tem ad convocandum eo;
ad Synodalem conventum, Can. 17. Ex his Synodi
verbis inferri poffe videtur, æquè in Ecclefia Grae
ca atque in Latina jus utendi pallii ad folos ma
maſſe Metropolitas, qui eo à Patriarchis vel præ
Mentibus dato, vel miſſo abſentibus, ſacra dignita
te fua quodammodo inveftiebantur • An veri enim
fimile eft, Patriarcham non alio inveftiffe Metro
politanos fuæ ditionis, quàm eo infigni , quod
င္ဆိုႏို့ inter omnes commune & promicuum
eſſet ?
Idem evincitur ex alio ejufdem Concilii Cano.
ne, quo prohibentur Epifcopi, qui pallio donati
funt, eo uti extra illa vel loca vel tempora, qui
bus circumfcriptus eft ufus ejus, Ita ut Epifcopi,
guibus conceffum e/? Ptlliir uti certis temporibus ,
Em eifdem temporibus & locis iii induantur. Can, 17,
Non ergo Epifcopis omnibus fas erat uti pallio,
Si quis autem minùs firma videatur haec argumen
satio: at ii faltem facilè nobis affentientur , fi
Epifcopis omnibus in ccmmune licuiffet uti pallio,
velut indumento fuae dignitatis proprio, quo in
$pfa fui confecratione ornati fuiffent: nunquam
ejus ufum ad certos dies & certa Liturgia: tempo
ra revocandum fuiſſe, Nec Presbyteri ulla, nec
I)iaconi ligantur lege temporum vel locorum, nul
His ar&tantur ejufmodi anguftiis in ufu conceffae fi
bi cafulae , dum ordinantur, vel ftolae. Eccur Epi
fcoporum privilegia ftriétiori gyro conculfa fuiffent?
II. Si Pallium ab ipfa fuiTorigine Imperatorius
ornatus eft , quo decorati à Principibus primò funt
3Patriarchae , qui & ab iifdem Caefaribus eo dona
ri Motropolitanos primùm infigniores, deinde om
nes impetravere, ut fuprà oftenfum eft: indubium
fiquidumque eft , in eo privilegio cum Metropoli
tanis communicando, potuiffe aliquos praefcribi
dierum locorumque limites, cum in ejus ufu om
nis limitis impatientes fint Patriarcha:. Nec enim
ar&latur ufquam ufus ejus ornamenti , quod cujuf
que dignitati quafi adnatum propriumquc cft.
Cum Metropolitani, de quibus agitur in hoc
Canone , à Provinciae fuae Epjfcopis ordinarentur,
quaero an pallio tunc donati fuiffent in ipfa fui or
dinatione ? Si dicas donatos fuife, urgebo; ecoluid
ergo attinebat alio donari Pallio à Patriarcha, dum
ab eo confirmarentur ; aut qui confirmarentur eo
infigni collato vel miffo, quod non Metropolita
nis tantùm , ſed & Epiſcopis eſſet commune ? At
verô ſi Metropolitani cum à ſuae Provinciae Epiſ
copis ordinabantur , nullo donabantur pallig :
quî fieri potuit, ut in fui confecratione pallio
donarentur Epiſcopi, non donarentur Metropo
*itani ?
III. Fides fàltem adjicietur Luitprando, viro îed & in Oriente; co tamen difcrimine intçrp0fi
cum primis do&o, & oculato eorum teßi, quae in
Craeciâ gerebantur, quò Legatus miffus eft. Àt re
refert ille Theophylaéìum Patriarcham Conftanti
nopolitanum ſibi ſuiſque ſucceſſoribus impetraſſe à
Papa facultatem utendi pallii, non expeéìata Ro.
mani Pontificis liccntia, ex quo manavit illud no
vum, ut omnes Orientis Epifcopi palliis uteren
tur : Tum ipfe , tum fucceßores ejus abfque Paparum
permiffu palliis uteremtur. Ex quo turpi commercio
mos inolevit , ut mon folùm Patriarchz , fed etiam
Epifcopi totius Gr&ci& palliis uterentur. An.935.
apud Baromium. Non ergo ante id tempus Græci
omnes Epifcopi pallium ufurpaverant.
IV. Fregit Cregorius Magnus infolentiores co.
natus Epifcopi Ravennatis, qui præter mbrem re
ceptifflumum , etiam extra Ecclefiam publicis Lita
niarum Proceffionibus pallium fuum circumferebat:
eique velut repagulum objecit confuetudinem Ec
cclefiae Orientalis, ubi ne ii quidem Metropolitæ,
quibus triginta vel quadraginita parerent Épifco
pi ea poteftate tam latè abutebantur. Qui fub fe
etiam triremo, & quadragemor Epifcopo, habent. L.4.
Ep. 1 5. Soios in exemplum objicit Gregorius Me
tropolitanos, nec in ufu pallii Graecorum exem
plo uti refugit , gnarus utrobique, in Oriente &
Occidente eofdem mores, cafdcm leges vigere.
Idem ipfc Pontifex pallium mifit , Mctropolitanis
Graeciae, Patriarchali fuae ditioni obnoxiis ut Me
tropolitano primae Juftinianae, Corinthi, Nicopo
lis eadem prorfus ratione , qua Metropolitis La
tinis · L·4- Ep.55. 56. L.5. Ep.7. Nifi Metropolita &
Epifcopi Orientales eifdem legibus conftri&i fuif
fent, non tam facilè eis obtemperaffent, quicum
que Gra:co Imperio & Romano tamen fuberant
Patriarchatui. An verò Epifcopi Graeci Roman9
Patriarchae obnoxii , facilè tandiû paffi effent €9 ß
fraudari, ornamento, quo caeteri ómnes Graeci &
Orientales gauderent Èpiſcopi ? Quî verô tam par
ci fuiſſent & difficiles Romani Pontifices in uſi
pallii concedendo, & folis concedendo Metropoli
tis & multis Regum precibus exorati , fi id erat
promifcuum Epifcoporum omnium Grecorum de
cus? An Pontifices quò fuos in Occidente Legatos
& Vicarios Apoftolicos infignerent vefte aliqua fà
cra eximia, inufitata, inconceffa , eam ad id clc
giffent, quae Grecis Epifcopis omnibus ufitatiffima
effet ? An denique favore & fuffragio Imperato
rum ipfo opus fuiffet , ut infignibüs quibufdam
Metropolitis noftris is ornatus concederetur, quo
nullus non uteretur apud Graecos Epifcopns?
V. Propè ergo à véro abeft, 1. Epifcopis Grr
cis ab exordio fuiſſe pallium, ſeu cappam caſulam
que Epifcopalem, qua à Presbyteris Diaconiíquº
difcernerentur, ejus nempe vel forma, vel qitw*
& fumptu . De eo autem vulgari pallio Epifc9p*,
rum interpretanda effe loca, quæ fùprà objiciebat*
tur : illud eſſe omophorion, ſuperhumerale, id Bal
ſamonem diligenter diſtinguere à polyſtaurio, phai
moliae ton polyßaurom , & utrique fuas privatim ora*
tiones, fignificationeſque myſticas ab eo adfigna
ri , alias ab aliis longè divérfas; ita ut polyftau
rio gloria & triumphus crucis demonftretur • *•
Ab illo vulgari Epiféoporum longè aliud fuiffc p?
!yftaurium, nempe quod foiis cóìaret loris, c9l
loque circumdaretur inftar torquis, & palli9 pi'0
ri ſeu Epiſcopali caſula ſuperponeretur, inſtar h*
bens earttm fafciarum quæ lora & fegmenta dice
bantur, quibus & ipfi órnabantur Iijeratores, &
quorum participem facit Conf}antinus Romanum
Pontificem in decantata illa Donatione. Poftcrius
porro iftud pallium, foli primùm Papæ ufitátu!
fuit & Patriárchis, îapfu iemporis effufum eft %
in praecellentiores quofàam Metropolitas,quibus fa
pa vices fuas delegaret, non in Öccidente tantùm ,
ί0 και
• De Beneficiis, Part.I. Lib II.Cap.LVI. 393
fe, quòd eo Pontifex & Patriarchæ numis loci ces in rebus facris, tum Reges & Imperatores in
tempórifque liminibus ar£tati uterentur, cum ejus civilibus, Summi Imperatoris Dei, fummique Pon
ufus Metropolitanis anguftis valde terminis circum tificis Chrifti in terris effe Vicarios : non minùs ho
{criberetur. Quin & illud contendit Balfamon, Ju norificum & magis decorum exiftimabunt , haec Pom
vis Oriem. tom. 1. p.447., Patriarchas dignitatis fug tificatûs inſignia à Summis Pontificibus , quàm à
infignia prorfus omnia circumgeftare ម្ល៉េះ loco terrenis Principibus accepiffe.
rum poffe , etiam extra Patriarchatùs fìii fines, VIII. Vifum quibufiam eft in VIII. demum
- etiam Conftantinopoli, ut qui omnes in unum Ec hac Synodo conflatum effe illud ferreum neceffita
clefiae caput coalefcant. 3. Poftquam autem po tis vinculum, quo tenentur Metropolitae à Papa.
lyſlaurium, ſeu crucibus variegatum pallium Me petere & expeétare pallium, obedientiamque profi
tropolitanis omnibus in Occidente conceffum fuit: teri, quod prioribus faeculis inauditum inufitatum
immo , & indultum Epifcopis quibufdam , tantum que fuerat. Amno 879. Can. 17. At non fatis firma
non ab omnibus illis invadendum, nifi ftrenuè re funt hujus opinationis argumenta. 1. Nec enim
ftitiffent Summi Pontifices, ut infrà dicetur: tum . hoc Canone praecipitur Metropolitanis, ut pallium
Epifcopi quoque Graeci omnes pallium ufurparunt , poßulent: fed tantùm ut Patriarchæ Concilio fe
impetrata vel extorta, aut faltem fimulata Papæ fiftant Metropolitae , à quo vel ordinati funt non
confenfione. Hac diftinétione rerum temporumque fime largitione pallii, vel miffo pallio confirmati •
& locorum adhibita, pax , ut fpero, & concoráia Ergo nihil hîc novi juris conditur , fed receptæ con
non ægrè conftabit antedi&is omnibus, quae ali fuetudini novum robur accedit. 2. Id ipfum conce
cubi in peciem collidebantur. His poterioribus ptis verbis profitetur Synodus inolitam jamdiu con
argumentis plus ineffe videtur ponderis, quàm quç fuetudinem à fé confirmari tantùm: antiquam con
fuperiùs pro contraria fententiâ congefia' fuerafit. fuetudinem juhet fervari. 3. Hoc canone eadem
Id elaboravi in totius hujus operis Præfatione , Patriarchis aliis confertur aut adferitur poteftas in
ut Le&ori approbarem hanc quändoque flu&uatio ditionis fuae Metropolitas , quæ Papæ in fuos . Ec
nem meam, ubi alternant & res ipſæ , nec certi quid ergo invidiofùm hîc efï? Tam im Seniori &:
fatis quidquam vel inconcuffi occurrit. Tutius com Nova Roma, quàm in Sede Antiochia. 4. Qui
fultiufque non rarò eft fufpendi, quàm praecipita hinc invidiam faciunt o&avae Synodo, illi ipfi non
ri fententiam . inficiantur hanc eandem obedientiae profeffiónem à
VI. Poftquam fub Innocentio III. Latini Con Legato Ronifacio centum antè & viginti annis in
{tantinopolitartam urbem & Orientale Imperium . ve&am conftitutamque fuiffe in Concilio Gallicano •
fuae fubjecere poteftati , ftatutum eft in Concilio CQuod à centum ampliùs annis, in Gallicana rece
· Lateranenfi IV. fub eodem Pontifice anno 1 , 1 5. ut pttim erat Ecclefia , quorfum in Conftantinopoli
deinceps Patriarchæ Orientales pallio donaren tano hoc Concilio rurfum tatui curaffent? An La
tur à _Pontifice, eoque deinceps ipfi obnoxios fi tinis proniores fuiffent Graeci ad haec nova potefta
bi Suffranganeos impertirent. Poffquam à Roma tis incrementa Apotolica: Romana: Sedi conceden
mo Pomtifice receperint pallium , `licenter gr ipfi fui* da » Haec obedientia ad Canones revin&a erat : Pe*
Suffraganeis largiantur. Itaque vi&ores Latini non omnia pracepta Petri Camonicè fequi • Et Bonifacii
magis Imperio quàm legibus fuis Orientales fub ipfius Legati profeffio obedientiae Pontificibus prae*
jecere, & iis potiffimum legibus quibus connexio £andæ ad Canones religata fuerat : Sicut prædecef
membrorum Ecclefiae cum Capite coelitus inftituto forum veflrorum pro authoritate San£ti Petri fervi de
conftabiliebatur. Antè enim Patriarchas Graecos voti, 6 ſubditi, obedientes (i ſubditi ſub iure Ca
pallio ornabat vel confecrator ipforum Epifcopus, monico. Atqui nec nova fervitus 9mnino eft , Ca
vel Imperator. Ex Liberatoid jàm de prompfimus, nonibus obfequi. Nova erat profeffio, fed necef
novum Alexandriae Patriarcham poft celebratas pre faria medicina temperata ei malo procurando, quo
cefforis fui exequias, pallium Beati Marci cápiti Clodovæi Magni Profapia , unaque San£tiffima Ec
fuo fuperpofuiffe , aut circumdediffe collo, & tum clefia: difciplina profligata fuerat • 6. Non paucis »
in Marci fedem confcendiffe : Accipere collo fui nec illaudatis vifum eft Gallicanam libertatem eò
Beati Marci Pallium , &• fic federe . Itemque • maximè contineri, ut prifcis Canonibus obtempe
Antimum Conftantinopolitanum Patriarcham ab retnr. An indidem oritur nunc libertas, alias fer
Agapeto Papa exauthoratum, pallium reddidiffe Im vitus ? 7. Non ita morigeros fe Galli praeftiterant
peratori, & ita diſceſſiſſe. Viden: ſe fede pulſum , Synodi VII. ftatutis , ut Romani Praefules hinc
fallium Imperatoribur reddidit, & difcefft. cap.2 1. aúgurari poffent , VIII. Synodi authoritate eos
Simile veri eft , ci reddidiffet , à quo acceperat • expugnatüm & oppreffum iri. Et fanè nec Decre
Per literas Imperarorem interpellavit Gregorius tuin VII. Synodi de facrarum Imaginum cultu ,
magnus, L. 1. Ep.z7., ut Anaftafium Patriarcham in VIII. Synodo confirmatum : nec caetera omnia
Antiochenum, quem Antiochiae confiftere vetabat , vIII. Synódi Decreta publicari & convalefcere
Roma ſedere pateretur conceſſ uſu pallii. In Im in Galliâ potuere , nifi multo poft tempore • Mi
peratoris ergo poteftate & árbitrio erat, quandiu niinè ergò huic VIII. Synodo affingi debuit haec
3z ubi Patriarchae ipfi pallio uterentur. Quod mi nova obedientiae profeffionis inftitutio.
nùs abfonum erat, fi éo ab ipfo Imperatore do IX. Afpergetur aliquid novae lucis iis omnibus ,
mabantur • Non replicabo tot documenta alia, qui quae difputata funt ha£tenus de pallio, ßi animo re
bus comprobatum jam eft , tum pallium à Papa volvamüs ea, quæ fparfim de eo relata fint in
uam multis fuiffe collatum in Occidente, cum Conciliis, & in A&tis Ecclefiae Gallicanae. Mifit
affe nfus effet Imperator. Ergo in Oriente id Im Adrianus Papa I. pallium Tilpino Remenfi Archie
peratorum magis , qnàm Pontificum donum fuerat. pifcopo, intérpellâtus ab ipfo Carolo Magno : ut
VII. In confeffo tamen eft , fi pallium ab Im ómnià illi rata faceret Metropoleos fuae jura. Ad pe•
peratoribus fufceptum eft eo tempöre , Amm.789., titionem Regis Caroli , pallium fecundùm comfuetu
quo complures facrae Sacerdotalefque veftes a lai dimem tibi tranfmifimur, cum privilegio ut Metropo
cis & civilibus nondum fatis fecernebantur: multò ii, Ecclefia Rememfit in fuo ftatu maneret , &c. Ne
magis confentaneum, adeoque & neceffarium fuif que aliquis tua, Parocbia* aut Ecclefiar vel Civita•
£e , ut poftquam ea: veftes prorfus facræ fuerunt , ter fubtrahere audeat. Ann.771 Flodoar. 1.2. c.17.
ufuique civili fubduélæ funt, tunc demum eæ à Metropoliticæ ergo dignitatis quafi cumulus, aut
IPontifice potiùs, vel à Patriarchis , quàm ab Im figilluin erat pallium, cui conjunéîum & id erat
peratore diftributae fuerint. Si illud autem ita ut ut ne poffet qüis decretorio percellijudicio,& dam
par eſt Inಣ್ಣ от.I.
fuo infixerint Prgfules, tum Pontifi nari,'nifiintérpofita Romani ஆ authoritate,
F፰
 394. Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina -

Et te aut futurir temporibur Rememfem Epifcopum mercedem & vinculorum , quae pro Ecclefiae fide,
& Primatem illius Dircefis mom pr«fumat , neque> pertulerat; mones tamen hoc pallii decus perfonae
valeat aliquis umquam de Epifcopatu dejicere fiue Ca ejus , non Ecclefiae , quam demumcumque affecutus
momico judicio, & neque ullo judicio, fime confenfu effet , adhaefurum. Quod mom aliter illi , nec cui.
Romani Pontificit , fi ad hanc Samttam Sedem Ro libet abfque Metropolitis comcederemur, miß multo
mamam , que caput efTe dignofcitur orbir terra , ap tier bumc exilia , mare , vimcula paffum, etiam ad
capitalem fentemtiam frequenter traftum fuiffe com
pellaverit in ipfo judicio ; fed in fola fubječłione Ro
•niani Pomtificit permamen, Diœcefim &r Parocbiam Reperiffemur , &c. Ut pro exilio &• catena , pallii orna
menfem moflra atque B. Petri fultur im ifla Samtia menta, non ad Eccleſia, cui incardinandur eſi, per
Sede authoritate , fecundàm fanċtor Canoner & hu petuum inftitutum , fed ad fuum fpecialem certique
temporis ufum . Huic pallio illud idem quod & ce
3u* Samft& Sedis præceptionet ita ftudeas gubernare ,
�rc. Haec ergo Romano Pontifici praefànda obe teris conjunétum erat privilegium , ne ullius nifi
dientia & fubje&io adeo non fervitus erat, ut pri Summi Pontificis fubjiceretur judicio, qui eo de
vilegii potiùs loco effet , quod ambirent cum pal corabatur. Ut nullus Metropolitamorum Antiflitum,
lio Metropolitani; haec Métropoliticae authoritatis ſeu caterorum Epiſcoporum , in controverſia crimi
munimentum erat, Apoftolicae ipfi Petræ innixum; mis , fi Sedem appellaveris Apoftolicam, vel ejus fpe
haec immunitas erat à quacumque alia fpiritali di ciali expetierir audiri , vel difcuti fortaffr examine,
tione, quàm Papae : hæc prærogativa , qua unius preſumat de te proferre, non noſtro premiſo decreto
Papae Summo qùis fubeffet judicio ; haec denique judicium, ſed Apostolica Sedir tantâm reſerveris
fumma quaedam poteftatis exaggeratio erat , ut examimamdur imcum&famter arbitrio ; cujut videlicet
poffet Metropolita fecundùm canonicas leges Pro decreto vel largitate vacanti Ecclefi« incardimatus
vinciam fuam adminiftrare. Porro eodem tempore vel palliatur eße dignofceris. Ibid. pag.434.
idem Pontifex Tilpino id oneris impofuit, ut in . X. Adalgarium Epifcopum Auguftodunenfem.
vitam & mores inquireret Lulli Moguntini Archie pallio impertivit Joannes vIII. Caroli Calvi Re
pifcopi, ut ei quoque poft editam fidei Catholice giis precibus id donans : Quem veftri amori, caufa,
confeffionem pallium mitteretur. Ut ff aptus fuerit, ipfiufque morum prohitate noti, palliatum ad vos
manu ſua ſubſcriptam Catholicam &r orthodoxam fi remittimur. Facilè adducor, ut credam Metropo
dem per Miſſos ſuor, cum literis ac teſtimonio tuo, litani poteftati, fubduétum tunc non fuiffe Augufio
* feta aliorum Epifcoporum , quot tecum effe mandavi dunenfem , uti. nec Siagrium olim à Gregorio Ma
mur , ad mor dirigat , ut Pallium illi fecundùm con gno, cum pallio & ipfe donatus eft. Itaque pe
fuetudinem tranfmittamus. Non ergo aliud tum . culiaris & eximia illa fuit in A&ardum indulgén
Pontifex à pallio donandis exigebat , quàm fidei tia , cum à Metropolitani authoritate abſolutus eſt .
confeffionem, praemiffa tamen vitæ & morum in Villiberto Archiepifcopo Colonienfi tandiu pallium
quiſitione, per circumpoſitos Epiſcopos ad id de mittere diftnlit Joannes idem VIII. donec ab eo '
fegatos facienda. fidei cenfeffionem recepifTet, ubi & mentio habere
Nec aliam rationem fecutus eft idem Pontifex , tur Conciliorum univerfalium,& Decretorum Ro
culm Ermemberto Bituricenfi Archiepifcopo pallium manae Sedis Pontificum : donec Decretalium Pom
largitus eft anno 786. 1. Precibus obfecutus eft Ca tificum Romanorum fecumdhm morem feceri* mentio
roli Magni : Pro mimio veßro regali ex intimo cor nem. Ann 883. Ibid. pag.52o.
gir amore. 2. Illam Ecclefiam uni Romanae fubje Cum obliquis rumoribus ſparſum eſſet de Hinc
cit: Sub jure S. Romam« Ecclefi« degemti . 3. Ut ea maro , quòd aliis diebus geftaret pallium, quàm .
Ecclefia convenienter Canonicis inftitutis regeretur. quibus jure fas erat : hanc ut abftergeret calum
Ut mimifferium fihi commifTum dignè valeat & Ca niam, ad Nicolaum I. fcripfit, vix alio quoquam
nonicè difpenfare . Conc. Gall. tom. ... pag.73.75. 11 5. die illud à fe geftari , quàm Natalis Chrifti, & Pa
Egiloni Senonenfi Archiepifcopo pallium concef fchae , quòd aliis tempóribus quibus eo uti fas eft,
fit Nicolaus I. interpellante Rege Carolo Calvo , Ecclefiae , Regni negótia ipfumi ab Ecclefiae fuae fi
quem obteftatus eft Pontifex, ut Bituricenfi aliif nu divellerent; poßulatum à fe pallium, ut genium
que Ecclefiis regni omnibus redintegrarentur , que Metropoliticae dignitatis, non ut fuperbiendi an
expilata, ave&taque fuerant, dum diutina fuerent fam : Non enim üfum pallii effe mea digitatis puto,
bella. Unde 3r Pallium fecundăm confuetudinem fed gemii Sedis Metropoli, effe cognofco. Si autem.
vtendüm ei fecundùm poftulationem veflram direxi pallio emineret fupra reliqùos provinciae Epifco
mur. Comic. Gall. tom. 3. pag. 273. 274. Super eadem pos , fe fibi tamen effe confcium , non eo aut alio
ipfa re ad Egilonem Archiepifcopum fcribens, unam ejuſmodi, ſed virtutum, & ſanctimonia apice emi:
vehementiffinè inculcat Canonum obfervantiam ac nere , id verò luculentum, id magni , id plurimi
curatiffimam . - -- faciendum effe. Ut / excellentiarem c&teris Remorum
Concilium Trecenfe , cui aderant fex Archiepi Provincia fedibur Metropolim fedem pallii ufur de
fcopi, Epifcopique complures Prefide Hincmaro mom/?rat in oculi, homimum ; mon tamem majorem
Reinenfi, apud éundem Pontificem preces fuas in me facit im oculi , Domini . -

terpofüit , quibus & fuas ipfe Carolus Rex adjun
xit', pro Vùlfado Bituricenfi Archiepifcopo , ut
allió donaretur. Ut fideliffnum fervum veftrum.
¥ulfadum Pallio Apoftolic« authoritatis exornamdo de
coretir , &* derorando confirmetir. Adrianus II. qui
Nicolao interim fuccefferat, pallium ipfe conceffit :
Poflulantibus vobis, ut Vulfadus pallii ufu more Prede
eefforum fuorum , moftra authoritatis largitiome deco
vári potuiffet , merito comdefcemfiomis aures accomoda
wimus . Ibid. c.365. 367. 369. 370.
Idem ipfe autem Adrianus II. defolatae & fun
ditus evcrfae à Normannis Ecclefiae Nannetenfis cer
tior. fa&us , ad Regem & Epifcopos fcripfit Con
cilii Sueffionenfis , ut alia domaretur Epifcopalis vel
Metropolitica Sede, ſi qua vacaret, Actardo Nan
metenfi Epifcopo, ad quem & pallium deferendum
mifit , juftiffimam tot exiliorum totque carcerum
- 2 ‘. . .
Poffet tamen fufpiciofus aliquis parum fidei ha
bere huic Hincmari refponfioni. Author quippe •
idoneus eft Flodoardus', interpofitam, aliàs ab eo
fuiffe Lotharii Imperatoris authoritatem, ut à Leo
ne IV. facultatemii extunderet utendi fingulis di£
bus pallii ; id verò à Pontifice conceſſum ita eſſe,
ut conteftaretur , nihil iftiufmodi quemquam ha
&tenus impetraviffe , nec poßhac imipetraturum--
Per interventionem Imperatori, pallium ad quoti
diamum fufcepit ufum à Leone IV. Papa , ä quo jam
aliud perceperat in defiguatii fibi folemnitatihur
debitê fruendum. Quem quotidianum pallii ufº".
nulli umquam Arcbiepifcopó fe conceffffé,
cepr comceffurum effe idem Papa in Epifíolaveltune
dein?
ad
eum dire£ia teffatur . Flodoard. L.3. c. 1o. Hujus for
fan pallii ad fingulos dies collatiónem Nicolaus. I.
vel improbabat, vcl in dubiam vocabat ,
f
κι -
,
 /
De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.LVI.
XI. Si anhelaverat Metropolita Hincmarus ad
Patriarchalem praerogativam utendi quotidie pal
lii, afpirarunt & aliquando Epifcopi ad Metropo
litanorum honores, ex pallii impartitione. Mole•
£& id tulit Fulco Remenfis Archiepifcopus, qui &
ad Formofum Papam per Epiftolas conqueftus efi
de Epifcoporum ambitiofis molitionibus, qui Me
tropoliticæ jurifdiétionis jugum excutere cónaban
tur, quo non poterat non extrema pernicies Eccle
fiafticae importari difciplinæ. Illud denique etiam
atque etiam qrabat Fulco Pontificem , ut ne quid
sti novi, nequid inulitati Epifcopis concederet, niti
confultis & confentientibus Metropolitanis, qui tam
juftis caufis in hanc rem ftudia füa omnia cöntule
runt - Suhnettit de quibufdam Epifropis Galliarum,
qui ſibi pallium indebitè a Romana poſcebant ſede,
Metropolitano i ſuoi tali ſpermentes tenore ; aſſerens
quod res eadem, mifi prudenti pracauta foret follici
tudine, confuſionem non mediocrem generaret Ec
clefia , magmumque charitati difpendium valeret im
ferre , vnde tam fe quam omnem precari dicit Ec
395
ille verfibus teftatum fecit : solius illud opus Ro
mami Præfulir extat , cujur ego accepi pallia fan
£ta mamu- L.4. Car. 5. Hinc non paucis Imperatq
ris Pii chartis Theodulphus Archiepifcopus apel
latur. Cointe. An.816. n.2o. Jam ſuprà monuimus,
dum de Metropolitanis differemus, Galonem Me
tenfem Epifcopum pallii honore , & ipfum dona
tum fuiffe, cum ante ipfum quatuor jam Metenfes
Epifcopi hoc ipfum idém decus confecuti effent ab
Apoftolica Sede. Primus fuerat Urbicius, Crode
gangus Pipini Regis ex forore nepos fecundus •
Angilralmus tertius, quartus denique Drogo Ca
roli Magni filius. Spieii. Tom. 1 . pag. 1. Hinc Me*
tenfes , Epifcopi Archiepifcoporum nomen perfæpè
ufurparunt. Exarfit in Galonem Bertolphus Treve
renfis Archiepifcopus, nec deferbuit ejus indi
gnatio, nifi póftquám pallium abdicavit Galo. Qu9
Bertolphi faëto äudaci facilè fuademur, prædecef
fores quoque cjus ne excandefcerent in fuffraganeos
ſuos pallium ambientes, una deterritos fuiſſe Prin
cipum Regumque authoritate. -

cle/iam , ne citò alicujus irrationabili petitioui fime Ex his autem exemplis illud rurfus emergit , à
generali aſſenſu Ér literis conſentiant . Ne per boc veri fimilitudine prorfùs abhorrere, ut prima gm
Eccleſiaſtics digmitatir honor vilefcere incipiat , /? nium Synodus Oecumenica VIII. neceffitatem Me
rer indebita, qu« temerè affectatur, inconſultè tra tropolitis inflixerit , & poftulandi pallii , & pro
datur. Flodoard. L.3. c. 1. - fitendae Pontifici fubje&ionis. Nam 1. fi. Impera*
PorrQ Fulco hic ipfe Caroli Crafmi Imperatoris tores ipfi & Reges jamdiu certabant ut à Pontifi
£ratia & authoritate apud Pontificem egit, ut pal ce pallium quibüfdam impetrarent ; ecquid opus
lio ab eo impertiretur cum confirmatione privile erat ut VIII. Synodus præciperet illud à Metro
£iorum juriumque omnium Remenfis Metropolis : politanis omnibus flagitari? 2. Sipoft VIII. Sy
Scrip/it, & ad eumdem Imperatorem pro percipiendo à hodi tempora fimiliter Imperatores & Reges omni
fede Romana pallio, roborandifque datis olim à Ro virium contentione enixi fùnt , ut Pallia fuis prae
*manis Pontificibus Ecclefi« Remenfi privilegiis , L.3. fulibus impetrarent, ut modò oftenfum eft , non
c. 5. CarolQmanus Rex Ludovici filius, Germaniae erat ergo cur Generalis Synodus Decretis fuis ur
Regis, Archiepifcopo Theomaro pallium impetravit geret Præſules ad pallii poſtulationem. 3-Metro
à Joanne VIII. Papa : Pallium veſtra petitione in Folitaniipfi , ut qui gratiâ florerent apud fumtnos
clinati conſuetudinaliter dirigentes Theomaro Archie Principes, eorumfi precibus & authoritate cblan
piſcopo, Joan. VIII. Epiſt.63. Facilè coniicitur. Ot diebantur, vel extorquebant pallia à Pontifice •
£honem Impcratorem partes fuas apud Pontificem Minimè ergo opus fuerat praecepti & neceffitatis
interpofuifle, ut pallium concederetur Archiepi vinculo ad petendum pallium éos conftringi •. 4*
{copo Colonienfi, cui & in hæc verba hilariùs Ecquid autem tam mofafos & difficiles fe praebe
bafit Pontifices, ut Regum preces interponenda:
. jocofiùfque refcribebat: Ottho Imperator Augußur,
Hereberto Archilogotheta gratiam &* Coloniam , ó*
allii cubitum unum. Surius in, vita Sam£ti Here
effent, fi id ipfimet per VIII. Synodum præcipi
curaverant, ut pallium à Metropolitis poſtulare
áerti Mart. die 16. c.7. Quibus verbis allufit Cae tur? 5. An fummi Principes tantis ambiident pre
t far ad Archicancellariatum, Colonienfi fedi illi cibus ornatum, vel potiùs vinculum, quo regni
| gatum, & ad pallii formam: San£tus Bruno Co fui Antiftites fervitute quadam nova Summo Pom
`iönienfis Archiepifcopus pallium & ipfe impetra tifici aftringerentur ? 6. Nec pallio tantùm clarc
·sit , ea fingulari & penè inconceffa cum praeroga ſcere affectabant Metropolitæ, ſed & frequen
tivâ, ut eo toties uteretur , quoties ex re effe tiori, quàm alii, immo pallii quotidiano ufu • Qgi
ipfe exiftimaret. Certè ita affirinat ejus vita? Scri ita comparati, erant, nofi ncceífe erat eos impclli
ptor : Legatur Roma rediit, portam facrum habi praecepto fynodico ad fiagitandum pallium :, 7. Ca;
?um, ab univerfali Pontifice miffum , pratemdentem ptabafit & ipfi Epifcopi`anfas aliquas quibus ad
jugum Domini fuave , & omu* ejus leve , & ip pallii decus veniré poffènt. Non alieni ergo, a£ ne
fum quod fub eo di/penfatur , humile mini/erium , tepidi quidem erant Metropolitae in pallii profecu
3uod verba Domini teffantur, dicemtit , Qui major tióne,'cujus cupiditate etiam Epifcopi flagrabant•
3ß veftràm, erit mnimißer veßer , & privilegium 8. Rara, aut nùlla fuperiùs exempla obyia habui•
Apoſtolica fublimitatir autboritate traditum ; quo mus hujus profeſſionis, cum tot à Pontificibus pal
«® eodem pallio pr&ter confuetudinem Sacerdot Do lia, vei præfentibus data fint, vel abfeiitibus mif
mini , quotier vellet , indui permiffur , &*c. Apud ſa. 9. Poſtremò non fefelliſſet Hincmarum ha c
º sur. die 1 1. Ott. c.13. Denique Dunftanus,Cantua novâ, fi qua ufquam fuiffet, fervitus, non filuif
rienfis Epifcopus Romam perrexit, pallium petitu fet ille, fion acquieviffet. Non denique altius fe
rus ipfe , quod & accepit, effufa fimul in ipfum ipfe in ea vincüla induere concupiffet , poftulato
.Apoftolicae authoritatis derivatione quadam ; Le üfu pallii quotidiano. Quis enim Hincmarum, no
gatione quippe Sedis Apoftolicæ in Ângliam uni vae fèrvitutis patronum, novique fub Pontificeju
Ver fam decoratus eft. Unde & Stola Apafialatà* gi vel authorém, vel favorem effe potuiffe fufpi
dicitur pallium non infcitè à Scriptore ejus vitae • cabitur ? -- - -

stoJa Apojlolatár pro qua venerat , decemtiffîmè il
lum decoravit. Sicque delegata ei Legatione 4po
folica Sedis &c. Apud Sur. die 19: Maji c.49.
Theodulphus Aürelianenfis Epifcopus Ludoyici
pii Imperätoris juffu, Stcphano Papæ in Gallias
adventänti obvius prodiit cum Archiepifcopis Colg
nienfi & Arelaterifi . Ibi fatis probabiliter credi
aur à Pontifice pallium ei collatüm fuiffe , ficut his
º
Tom-l.
w
xII... Duas fuperfunt non afpernanda obferva
tiones. Altera eft de forma pallii, quam his ver
bis ſupra Otto Imperator inſinuabat, Pallii eubit"
unum. Nec enim pallium. Imperatorium integrum
mittebatur, fed fegmentum ejus tantim, lora &
cruces, quae proprio particularium Eccleſiarum &
Epifcoporum 'pallio féü cafulae elegantiqri adaptâ*
bäntur. Id firmatur ex iis quae jam Alcuinus de
d z, - ،‫عةال‬io t

;
 396 vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
pallio dixit, Pallium Archiepifcoporum fuper omnia
jmdumemtae e/?, ut lamina in fronte Pomtificir. L. de
Divin, Offic. Inftar laminae ergo aptabatur cafulae
pallium. Rurfus ex eodem inftar torquis collo cir
cumdabatur; Pallium fignificat torquem, quem fo
tebant legitimè certante, accipere ,
AlteraT obfervatio iftiufmodi eft, Cum pallium
primum Romanus tantùm Pontifex & Patriarchæ
cæteri induerint, argumento id effe, eo eminentif
fimam, quandam authoritatem & præcellentiam fu
pra alios Epifcopos defignari, tanquam in eis dum
taxat Pontificia- amplitudinis. refideat plenitudo.
Cum coepero Pontifices Patriarchalis fuae poteftatis
radios (pargere aliquos, in Vicarios nimirum Apo
ftolicos variis in régnis conftitutos, quos Metro
* politis pluribus vicefua praeficiebant ; pallio Vica
rios iftiufmodi Apoftolicos exornabant, tanquam
' infigni poteftatis hujus eximiae in alios quofpiam
Metropolitanos, Donabant & pallio Metropolitas
quofdam alios nulli obnoxios Apoftolico Vicario.
Ëx quo & illud tandem profe&um eft, ut extin&is
his Àpoftolicis Vicariatibus, pallio tunc Qrnaren
tur omnes prorfus Metropolitæ, velut infigni im
munitatis ejus, qua nulli fuberànt præter Pontifi
cem. Primati, Hinc flagrans illa Metropolitanorum
$onfequcydi pallii cupiditas, ut quo fcirent cumu
Jum fac&rdotalis & Metropölitica: 鷺 conti
neri • Hinc & æftuatio Epifcoporumi qu&ndoque , ut
impetrato pallio foli fubefferit fummo Pontifici.
Hinc Archiepifcoporum conatus illi inaufpicati,
coque rari, at in uſu libero & quotidiano pallii
- 器 abeffent à Patriarchis. Prorfus ergo à fide
iftoriarum omnium alienum eft illud figmentum,
cogendos fuiffe Metropolitanos, & armandam in
eos, Generalem Synodum, ut adigerentur ad pallii
ណ្ណ Quanta quanta eft hiftoria Anna
Ecclefiae contrà nititur con
ium & Conciliorum
teſtaturque ex adverfo, difficiles, nec facilè , exora
biles fuiffe Pontifices in conceffione pallii; Metro
politas autem ejus cupidiffimos, ut & Regum &
Imperatorum authoritatem interpofuerint, pro ea
re quae tanti fibi effet; & ad authoritatem füam in
Epifcopos ftabiliendam, & ad quacumque fupe
riorem praeterquam Romani Pontificis poteßatem
à capite fuo amoliendam. Has duas obfèrvationes
' Rabanus uno complexus eft, eoque brevi contex
£0 ; Super bsc omnia Summo Pontifici propter Apo
folicam vicem , Pallii bonor decernitur ; quod gemus
indumenti crucis ſignaeulum purpureo colore expri
mit , ut ipfo indutus Pontifex , à tergo & peâore
crucem habeat . L. de Ordine Amtiph.
C A P U T LVII. P.4. 1. 1. c.38.
De Pallio poft annum Chrifti mille.
fimum ad haec ufque tempora.
I. Summa fa/figia eorum, qua boc elucidanda
fºnº repite Negatum Pallium Metropolita miniºs
digno ,
II. Imperatoria vefter Sacerdotio indulta,
!n ipfa domatione Conftantimi fafci«
III, diffiméta.
Capp4 faf Palli;;
JV. Qgäm vetuſia vigeret confuetudo, ut Romam
#p/f peterent, Pallium flagitaturi Metropolitani,
ºntrº tres menes, faltem intra annum.
* Wari eaufa, relaxandi vinculi bujur, vel
eonfuetudinis, vel legi, .
”!',!'1I. VIII. Quàm vetufta confuetudine inol;.
tum fît, £t Metropglita abftimeant fe à Pontificali
* fundionibus, donee Pallium acceperint, Id ſi
** tmperarumt Metropoiii.T;
flagrantes. 'Polita ipß, Pallii cupiditate
- - - - -
IX. Illußratur Epiftola Decretalis fnnocentii
III. im rem iftam .
X. An Gr«ci ommer Epifcopi Pallio uterentur. De.
eretum ejufdem Immocentii III.
XI. Adnotantur rurfus aliqua im VIII. Symodum,
(9 in Luitprandum ,
I. Nº.damenta
poenitebit & aliqua antediétis eluci
accerfere ex ultima hac Ecclefiae
fenefcentis ætate. Retra&abitur aliquid de ejus ori
gine. Inde expendetur neceffitas Romani itineris
ad petendum pallium. Tum recurremus ad neceffa
riam funétionum Pontificalium abftinentiam, do
nec recipiatur Romanum pallium. Ad pallium de
nique Graecorum revertemur, illud antè contefta
ti, fumma authoritatis , nec difparis & fapientiac
& virtutis in pallio fymbolum femper radiaffe ,
Hinc Vuillelmus Malmesburienfis in Geftis Vuil
lelmi Angliae debellatoris fidem facit. Melgero Ro
tomagenfi Archiepifcopo. conftantiffimè negatum
fuiſſe à Pontifice pallium, quòd venationi eſſet ad
di&tus, inanibufque expenfis aliis res Ecclefiae dif
fiparet; Tota vita pallii ufu caruit , quòd nega
'ret Seder Apoftolica hujut honoris privilegium b0
mimi , qui facratum megligebat officium. Amm. 1033.
II. Leo IX. datae ad Michaelem Patriarcham
Conftantinopolitanum Epißolae anno 1 o53. Dona
tionis Conſtantini famoſiſſimae fragmentum inte
xuit, ubi enumerantur veftes Regiæ Regali Chri
fti Sacerdotio conceffae. Iterum verba ipfa hic in
texam : Deimde diadema , videlicet coronam capitis
noſtri ſimulque phrygium, neyon 6r fuperbumerale,
videlicet lorum , quod imperiale circumdare affolet
collum, verùm etiam & cblamydem purpuream, at
que tunicam coccineam, ór omnia Imperialia indu
menta conferentes , &c. Probabili faltem fabulæ,
ut doctioribus videtur, fidem aftruxit, quæ erat
recepta jamdiu confuetudo, ut ornatu hóc regio
inter ſacra Pontifices uterentur. De mitra jam di
ximus, idque Regium primò fuiffe indumentum
£x eo approbavimus, quòd & Regibus quibufdam
à Pontifice conceffum fit. Aliquando etiàm à Lai
cis ante fumpferant & Pontifices eam veftem. Au
di ut Rogeriiis Ricardum Angliæ Regem anno 1 182.
dum inauguraretur, ſcribat tunica primum , Dal
maticaque ceu Regiis veftibus indutum fuiffe . Im
duerumt eum veftimemtir Regalibur, primò tunica,
4einde Dalmatica. Fuit ergo harum magnificentio
rum quædam reciprocatio veftium inter Pontifices
& Summos Principes.
. III. Sed illud noftra valde intereft hic adverti
in præmiffis Donationis verbis; diligenter ibi dif
cerni fafcias , feu tænias , vel lora, quae pallii no
mine nunc fignificari ufus invaluit : Lorum quod
Imperiale circumdare folet collum : & cappam, cui
aptantur hæc lora, ne umbram quidem pállii alio
qui habitura : &* chlamydem purpuream. Jam olim
£rgQ ante tempora Leonis IX. duae partes hae pal
lii ſeiungebantur: nec niſi lora ad ecs mitteban
tur Metropolitas, qui dicebantur pallio donari.
„IV. Cum ambitioforum hominum fa&ionibus
fcinderetur jamdiu Lugdunenfis Ecclefia , indolef
cens Pontifex ejus ærumnis referente Glabro, Ar
ghiepiſcopum ei praefecit D. Odilonem Cluniacen
fem Abbatem , miffo ad eum pallio annuloque
Mittenf pallium fîmul &* anmulum , imperavit eum
dem pradiéfa civitati fore Archiepifcopum. Imparcm
ſe tanto oneri profeſſus Odilo,palliumque & annu
lum ſuſcipiens, futuro reſervavit Pontifici. Ann.1 o 34.
Glaber. L.5.c.4. Miſſum eſt à Pontifice pallium »
ut Ecclefiae laboranti & divexatæ promptiùs opi
tularetur : illud enim moris erat Romae dari, to
tum iter illud emenfis. Cum Lanfrancus in Can
tuarienſem ſedem electus eſſet, ſcripſit ad eum Hil
"
debrandus Archidiaconus Romana Ecclefia proti
ПЦ5
‫דלת‬
De Benefiiciis, Part.I. Lib.II. Cap.LVII. 397
dus pallium ad eum miffum iri, fi ullo res ea tunc tuendam • Cum enim Angliae Rex, Ann.1o94., in
᎓፱,፮
approbari aut excufari potuiffet exemplo: Si ali {chifimaticas defeciífet pårtes Guiberti Antipapas
cüi Archiepifeoporum veftris temporibus hoc conceffum adversùs Urbanum II, [& moleftiffimè ferret ftu
1%in
fuiffe vidiffemur. Epift.6. inter. Epift. Lamfr. Porro dere impenfifime Anfelmum Urbano, nequaquam
illa eadem Epiftola Hildebrandi ad Lanfrancum hoc adduci poterat, ut illum Romam petendi pallii er
- edocemur eo concilio inftitutum fuiffe , ut Metro gò proficifci fineret, Pro fiola fui Archiepifcopatês,
-politæ pallio ornandi Romam f: conferrent: quò eundi Romam ad Papam Urbanum licentiam humili
cum illis inirentur confilia de publicis Ecclefiae he ter petiit. Barom. ann. 1o95. m. 57• Rex ipfe Romam
gotiis, & de ipfis maximè Metropolitarum officiis mifit , qui fuo nomine pallium peterent: obfecutus
frenuè defungendis. Unde neceffarium nobis vide eft ejus votis Urbanus , ejus démerendi cupidiffi
tur , vor Apoftolorum limina vt/itare , quatemur de mus ; nudis pedibus, & indumentis fulgens Ponti
Hoc &- cateris unâ mobifcum efficaciùr, quod oportue ficalibus , illud excepit Anfelmus: Vemienti & fa
rit , comfulere valeamur atque Jtatuere. Ròma: à crum inßgne in vafe argenteo deferenti , ab Archie
Pontifice Lanfrancus accepit pallium ufitatum Ar pifeopo nudipede, fed facerdotalibus vetimentis induto
chigpifcoporum : fed fingulari privilegio Pontifex, occurfum . Ita Eadmerus in An(elmi vita • Eadm.
Alexander II. is erat , fuomet illum induit pallio, Novor. L. 2. Qui narrat alibi, eum induiffe fibi pal
in quo folemnia Mifteria celebrabat. An. 1o7i. Ead lium, non è manibus Regis, ſed ab Altari acce
mer. Novor. Vita Lamfr. c. 1 . Sed multa ante Lan ptum. Eadem ferè omnia colligere eft ex Epiftolis
'francum tempore B. Elphegus Archiepifcopus Can Anfelmi, qui alicubi cQnfitetiir fi primo toto Epi
tuarienfis Romam petierat pallium petiturus. Ita fcopatâs fui anno cefaffet & à Romana profectio
enim Osbertus in ejus vita: Cum iter verfùs , Ro ne & à petendo pallio, abdicandum ſe ſacra di
mam pro pallio habendo arripere, &rc. Accepto à Pa gnitate fuiffe. Si Metropolitamur facratur Epifcopatu*
pa pallio, 6rc. Ann. 1oo6. Surius die 19. April. per totum primum anmum, nec Papam viventem- ,
gregorius VII. Epifcopum Veroncnfem monuit, 1ec Pallium requiro, juftè ab illo honore removendu*
hanc effe antecefforum fuorum legem: Amtecefforum fum. Amfel. l. 3. Epift.* 4. Alia autem quadam Epi
moftrorum decrevit authoritas , mifi prafenti perfona ftola fua enixè urget Pontificem pallium ut mit
: mom effe comcedemidum • L.1. Ep.14. Cunéta tat Eboracenfi Archiepifcopo, qui Romam com
iones Epifcopi Rotomagenfis & petendi pallii pro meare percuperet, & ibi eo ornari: fed Regis &
craftinationes multùm damnavit idem Pontifex: Principum interceffione prohibebatur , L.4. Ep. v •
Non credimur te ignorare quäm diffriétè Patrum cen Avé&to ad coelitum fedes Anfelmo , toto quin
fura in eor judicandum ftatuerit , qui poft confecra quennio vacare eam, fedem paffus eft Rex, ut rc
tionem fuam per trer continuor memfer Pallium ob gium in fifcum opulentiffimiae Ecclefiae vacantis re
timere tepuerint. L.9. Ep. 1, 2 o Lanfranco ſuſpen öitus inferret. Eleétus eft tandem Radulphus Rof
fionis fententiam intentavit, ni properè Romám fenfis feu Rocheftrenfis Epifcopus in Cantuarien
pallii caufa peteret. Fulbertus Carnutenfis Epifco fem (edem. Ejus Ecclefiae Clerus ad Pafchalem II.
蠶 Archiepifcopum Turonenfem hortatus eft , ut Papam literas dedit officii & pietatis pleniffimas ,
minifterii fui functionibus cefaret, ceaverat ut `confirmaretur à Sede Petri haec tranflatio, ut
ex incuria à petendo pallio Ep.48. que pallium Radulpho mitteretur , cum tam aper
Petrus Damiani apud Imperatricem Agnetem fa & inexorabilis neceffitas Ecclefiæ immineret ,
Henrici II. Imperatoris conjugem, ægrè ferentem nec Radulpho per invaletudinem liceret in illud
quod Colonienfi Archiepifcopo abfenti negaretur iter fe conjicere. Ipfemnet tanta corporis imbecilli
pallium, praefenti defponderetur, excufavit peran tate gravatur, ut non fine magno periculo fui , &*
tiquam Romanæ Ecclefiae confuetudinem , ut Ar detrimento omnium noftrum valeat hoc tempore ve
chiepifcopi Romam pergerent, tanquam ad fontem figiis vetris fe prafentare. Po? Epf. 2 o 4. Pafcha
& originem : fummæ ejus poteftatis facrae , cujus lir II. Scripfit & Ivo Carnutenfis Epifcopus ad
º perfe&iionem & abfolutionem affequi cuperent , eundem Pontificem, illud fanétiffime affirmans , fta
* Pontifice, ex antiquæ traditionis ufu ad Apofíolorum tuiffe Rodulphum itineri fe committere , & juxta
妃 debent limima properare , & hoc fìne quo Metropolita Canones Apoftolorum facra invifere limina: fed
º mi effe non poffunt , fignum comfumanda fua dignita præclaram illam fpem amputatam prorfus cffe • ,
ti, accipere. L.7. Ep.4. Nec ainbigcre tamen, quif tum ipfius ingravefcente corporis infirmitate, tum
quam poteft , quin fæpiùs pallium in Provingias Ecclefiae Anglicanae miferrima forte: denique vix
j&oma ini(fum fit. At refpondet eruditiffimus idem poffe fingi juftiores ufquam alias difpenfandi cau
Cardinalis, id tum fieri potuiffe , cum erat in Pr9 fas. Hic im propria perfona Sedem Apoftolicam vi
vinciis Legatus Apoftolicus, qui non antè pallio fitare, ſecundam Majorum inſtituta deliberavit ſed
Metropolitanus indueret, quam diligentiſſimo eos æum partim corporis debilitat impedivit , partim ,
* examihi fubjeciffet , accepiffctque ab eis profeffio €rc. Cum aliqua difpenfatione fubveniatis languen
nem indivulfae fuae ad Sédem Apoftolicam unionis. ti Ecclefi& , & propter neceffitatem , &c. Amm. 1 1 14•
Legati vice Papa eor examimabant. Ita Siagrius Epi Ivo Ep.2 5o.
º fcopus Auguftonenfis Apocrifiarii Candidi examen Quàmquam frequens incurreret difpenfàndi ne
º antè fubierat, quam pallium acciperet. Nifi Can ceffitas , itabant tandem Romam , ubi nulla ejuf
didum qui Apocrifarii fumgehatur officio , adiret , fic modi ingruebat neceffitas ad flagitandum pallium •
que accipiem pallium , dignam in Legato fuo Ro Theobaldus Beccenfis Abbas ad Archiepifcopatum
inano Pontifici reverentiam exhiberet. Denique lau Cantuarienfem eleétus anno 1 1 3o. Romam ipfe pro
dat Petrus Damiani Epiftolam Damafi Papæ, qui fe&tus eft pro pallio. Illud ipfum fuit tempus, quo
Archiepiſcopatůs dignitate Metropolitanos fpolia Beatus Malachias Romam commigravit , ut fibi &
vit, fiqui ultra tres menfes poft ordinationem fuatn novae propterea Metropoli pallium obtineret. Ma
moras ne&erent, nec profeffione fidei faéta, nec ximè quod Metropolitic« fedi deerat adhuc , 6% defue
petito pallio: Papa Damafui hoc decrevit , ut quif - rat ab initio Pallii ufur , quod eft plenitudo bono
quis Metropolitanorum ultra trer menfer poft ordina rir. Ita Bernardus in ejus vita. Quo eodem am
tiomem fuam Romano Pontifici fidem fuam expomere no Vuillelmus Tyrius fidem facit Archiepifcopos
& Pallium fagitare distulerit, commiſa careat di Tyrios ventitare ipfofmet Romam folitos ad flagi
gnitate. tandum pallium , More pradeceßorum fuorum. Tho
V. Exemplo ipfe fuo docebit nos Anfelmus in mas qui per illuftri martyrio Cantuarienfem Ec
º
y Cantuarienſi ſede Lanfranci ſucceſſor, quàm ne clefiam nobilitavit, non is erat qui pallium peti
ceffarius is effet tunc ufus ad unitatem Ecclefiæ turus proficifceretur, cum tota animi contentione
. Epi
398 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
Epifcopales infulfas averfàretur & prorfus abnue
retº Barou. ann.1162. num.21. E* Monte Pefulano,
ubi tunc verfabatur Alexander III, pallium ad eum
mifit, ita perhibente Joanne Salisberienſi. Baron,
ang. 1 1*7. n.91. Ejufdem Alexandri III. Legati
pallium in Daniam detulere Archiepifcopo Lunden
fi , Rofchildenfi ante Epifcopo; adtulere & gra
viffimas minas, & fulmien éxcommunicationis in
tentavere , ni unanimi cle&ioni acquiefceret. O`
novam & imauditam Curia munificemtiam ! Recufam*
zi Pallium. imgeftum eß, infigneque quod petentibus
agră prăftari potefi , repugnanti violenter imprimi
zur - Ita Saxo Grammaticus, L. 14.
Ex quibus intelligitur tot obje&os hinc inde •
obices , ne Romam proficiſci liceret : tot diſpen
fandi juftas caufas incurriffe, ut Ecclefiaftica illa-,
lex pene exoleverit illis ipfis duobus faeculis , qui
bus maximè laboratum eft ut religiosè obfervarc*
wtur. Certè legis hujus vel confuetüdinis origo re
petebatur, ab Epiftola Decretali, quam in Decre
tum fuum Gratianus , Gr.xt. d. 1 oo. , & Ivo contu*
3erunt , & quam Burchardus & Anfelmus Dama
fo Papæ tribuunt, ficut & Panormia. Romani Cor*
re&ores Decreti Gratiani hanc annotavere difcre
pantiam , ut facilè inde conjiciatur hanc potiùs
ifidori mercatoris fubdititiam effe Chartam , Inde dem eo exornati fint: alienum fuiffet tam multis
eft quod Titulo toto . De ufu &- authoritate Pallii fatigare precibus Pontificem, ut ejus poteftatis
in Decretalibus Gregorianis, nec ullo ufquam ver infigne, ab eo exprimerent , , quàm fæpiùs jamdiù
bulo innuitur neceffitas emetiendi Romani itineris
ad impetrandum pallium: quamquam ibi exprefsè
doceatur, à Metropolitano non poffe mutuo dari
vel accipi pallium , fuum , vel alterius, nec fuc
ceffori delegari, fed eodem contumulari fepulcro,
Perhibet Rogerius Stigandum Metropolifanum Can
tuarienfem , ಳ್ಗ ejećłus eſt, eo præ cæte
ris infamatum fuiffè , quòd pallium fibi induiffet Ar
chiepifcopi Roberti, cujus fedem ufurpaverat, Am
zmo 1o7o. 1 -
VI. Venio ad tertiam partem hujus capitis, quæ
molliori pollice tra&anda eft , nempe ad impofitam
neceffitatem , nec confecrandi Epifcopos ante re
ceptum pallium; nec Concilia celebrandi. In ref
ponfione ad Bulgaros affirmat Nicolaus Papa , re
ceptiffimum eum toto fuiffe orbe Chriftiano mo
retn . Archiepifcopum Epifcopi fimul congregati com
s}ituamt : fame umterim im Thromo mom fedemtem , ©*
prater Corpur Chrifti mom confecrantem , priufquam
Pallium à Sede Romana rccipiat : ficut Galliarum,
ci;me r &* Germami& ó* aliarum regionum Archiepi
copi agere comprobantur. Cap.73. Infuliffime dice
retur conditam hanc fuilfe ab eo Pontifice legem ,
«Quod enim jatn olim tqto orbe obfervaretur, cnar
rat ille, non edicit , non fancit quid obfervari de
beret, Simillimum ergo veri eft : Metropolitanos
ipfos pallium conteinplatos velut infigne plenitu
dinis & fummi apicis poteftatis ejus , quæ Metro
politanis propria cft , ideoque illud tam flagranti
ßudio profecutos, ut tandem omnes confecuti fint;
fponte abftinu:ffe Pontificalibus muniis , donec il
lud recepiffent : atque ita cx inolita confuetudi
ne legem fibi ipfos condidiffe.
VII. Nec abfurdè opinaretur quis, eam confue
tudinem ab Oriente in Occidentem influxiffe; cum
oecumenicae Synodi VIII. verbis innuatur, Me
tropolitanos otnnino . omnes fuae dignitatis cu politanis minimè licet aut Epifcopos confecrare, au?
mulatiffimam plenitudinem jam accepiffe , aut ab
ipfomet nempè ordinatos Patriarcha , aut pallio
ab eo accepto. Tam im femiore &* mova Roma.,
quàm in Sede Antiochia &• Herofolymorum prifcam
çonfuetudinem decernit in omnibus comfervari , ita
ut earum Prafuler Metropolitanorum univerforum,
qui ab ipfi, promoventur, & five per manâr impofi
tionem, ſive per Palli i dationem, Epiſcopalis di
gmitatis accipiumt firmitatem , habeant potejtatem ,
cáre, Can. 17. Cum Metropolitanos confccrarc ita., ſtra inſºnia: dignitatis exigitis , qus à beati t tnº.
Patriarchae juris eſſet, ſicut Epiſeopos Metropoli
tani : innuitur hoc Canone , Patriarchas Graecosjam
fatis fibi confcios, quàm nön poffent omnes fuae
ditionis Metropolitas ordinare , pallium ad eos mi
fiffe , quos non ordinarent ipfi , velut tefferam &
poteßatis ejus qui mittebat pallium, & fubje&io
nis ejus qui recipiebat. In Occidente Papa nun
quam fibi vendicaverat ordinationem omnium fuae
ditionis Metropolitanorum • Pallio circa annum.
quingentefiimum pauciffimos Metropolitas donare ,
coeperat , quos & Apoftolico Vicariatu augebat.
Circa, tempora Oecumenicæ VIII. Synodi Metro
politani Qccidentis omnes illud adepti jam erant,
& conyenienter huic Canoni ipfimet hanc fibi, fi
ve legem , five confuetudinem aftruxere, ne qua
Pontificali funétione receptioncm pallii anteve
Ill rent •
-
VIII. Enimverò fi pallium infigne eft plenitu
dinis Pontificiae poteftatis, hinc illüd pene neceffì
rio fequitur, ut ejus poteftatis nulla obeas antè
munia , quàm ejus infigne & quafi inveftituram.
accipias, Alioqui cum teſte Gregorio Magno per
vetuftus is mos effet, ut multis precibus pene ex
torqueretur pallium à Pontifice; cum Metropoli
tani in ejus cupidinem ita exarfere , ut omnes tan
exercuiffent , - - -
His nitebatur fundamentis Leo IX. cum fcribe
ret, à ſolo Carthaginenſi Epiſcopo ordinationes
Epifcoporum in Africa celebrari, quòd folus ibi
dem à Romano Pontifice pallio donaretur : Solut
Pallium in Africa ab Apoflolica Sede habere folet,
unde 5 Epifcopos confecrandi principale ér anti
quum ju£ retinet. Epift.4. Neceffitatem quoque ge
rendi pallii in ordinandis Clericis & in Ecclefiis
dedicandis, declaravit his verbis Alexander II.
Quotier ordinationem vel confecrationem Eccleſia
rum celebramus . Ibidem , Prohibitus eſt à Grego
rio VII. Rotomagenfis Archiepifcopus, ne vel Epi•
fcopos vel Presbyteros ordinaret, vel Ecclefias an
tea dedicaret, quàm pallium accepiſſet: graviter
enim ab eo peccatum effe , quòd tamdiu ab co pc
tendo ceffaffet praeter antiqua Ecclefiae ftatuta-:
Quia Samtforum Patrum ftatüta: parvipemdifii , mul
lum deinceps Epifcopum vel Sarerdotem ordinare- »
feu Ecelefias pafümar confecrare, donec honoris tui
fupplementum, Pallii videlicet ufum ab har Sede
inpetraveris . L-9. Ep.1. Summi cujuſdam rigoris
fpeciem prae fe fert fiaec fententia, quae re ipfatâ:
iiien indülgentiae plurimum habuiffe'cenfebitur, fi
mentem referas ad Damafi vel Pelagii Decretum
quod tum pro certo & rato habeatur, & quo Me
tropolitica orbabatur dignitate , qui ultra trcs mcn^
fes cefaret à potulando pallio. Laudat hoc Decreº
tum Gregorius VII.tacito authoris nomine. Pafchalis
II. Polonorum Archiepifcopo refcripfit , more uni
verfalis Ecclefiæ antiquo,non concedi Archiepifco
pis, ut Epifcopos ordinent, vel Concilia ante ccle
brent, quàm hoc eximiae poteftatis infigne afecti
ti fint . In pallio plenitudo conceditur Pontificali*
officii, quia juxta Sedis Apoflolica & totius Eccle
fix confuetudinem , ante acceptum Pallium Metro*
Synodor celebrare. Baron. an. 1i6.Tm.8. 9. Scripferat
hic ipfe Pontifex ad Archiepifcopum Panormita
num , legem illam fumendi pallii a corpore bea
tiſſimi Apoſtoli Petri, non ad altud collimare, quan
ad revincienda in unum corpus illuftriffima qua:*
que Ecclefiae membra, fub unô fummo Capite Chif
fto, Chriftique in terris Vicario; quae ünitatis &
charitatis profeffio nufquam aptius fit, quàm iti
ter facrorum folemnia. Cum à Sede Apollolica "º"
c
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap. LVII.
fefri eorpore affumuntur ; juftum ef? ut vor quoque
Sedi Apoſtolica ſubjectionis debita ſgna ſolvatis,
u& vos cum beato Petro tanquam membra de mem
皺 h&rere , & Catholiei capitir. unitatem fervare ,
.declarent. Spe&ant ea verba ad facramentum de •
quo inferius.
IX. Nihil eft ergo , quod vel novum dicere •
poffis, vel mirum, in Decretis Innocentii III.,
Extra De Ele?. cap. »8. ubi Pontificalibus funétio
nibus Metropolitanis interdicit ante receptum pal
lium ; quando non aliud ibi, quàm praedecefforum
ftatuta ab annis trecentis edita confirmentur, uni
verſalique Eccleſiae conſuetudini innixa : Sed juva
bit hic expendere, quomodo implicatiffimum il
lum nodum explicet Innocentius. Cur non poffit
Archiepifcopus fine pallio ea perficere, quae perfi
ciunt Epifcopi, pallió nec donati unquam, nec do
nandi; & quæ ante infli&tam pallii neceffitatem fum
ma omnes cum libertate perficiebant. Refpondet
autem Innocentius, quanquam Archiepifcopo com
munia fint quaedam ἐum Épifcopis officia: ea tamen
ab illo cum eximia quadaim & fingulari præroga
tiva geri. Cum id mon tanquam fimplex Epifcopur,
fed tamquam ArchiepifcopuÍ facere videatur. Quafi
dicat non poffe unqüam Archiepifcopos non ea.
refplendere gloria & majeftate, quae eorum ordi
ni adnata eft , & quae ipfos t: evehit fupra
Epifcopos coeteros , etiam tum dum Epifcopalibus
funguntur muneribus: ficut & Presbyterorum fun
&tiones non exercent Epifcopi , nifi cum iis præ
rogativis , quæ eorum fupra Presbyteros emi
nentiam prodant. Si quibus non fatisfacit haec ra
tio , acquiefcent, ut fpero, ei quae fuprà explana
ta eft: nimirum vel Patriarchas maximè pcr Orien
tem voluiffe fuam in Metropolitanos poteftatem
hoc ftabilire praefidio, ut ab ipfis vel ordinationem
acciperent Metropolitani, vel pallium : vel Metro
politanos hoc quidquid eft confuetudinis , fponte
fua invexiffe eo tempore & corroboraffe, quo tan
to fervebant pallii defiderio. Denique fi quod pie
tas credere hortatur, Metropolitani eo religionis
& fanátitatis inftinétu pallium potulabant, quem
fuprà Gregorius Magnus explanavit : & quo cer
tum eſt à beato Lanfranco, ab Anſelmo , ab El
phego, à Malachia, & Carolo Borromæo , aliifque
ſanctitate conſpicuis Praeſulibus flagitatum eſſe:
haud fanè mirum eft, fi tanti muneris gratiaeque
expectatione fatigati non ſunt, & tamdiu luben
tes abftinuerunt fe ab omni minifterio Potificali.
Hodiernus ufus e{t , ut Metropolitani pallium po
ſtulent per Procuratorem ſpeciali mandato inſtru
étum .
X. Conferamus jam nos ad Ecclefiam Græcam,
ubi non fatis liquet, an Metropolitis refervatum
fuerit pallium. Nec ambiguitatem hanc difcuffit
Innocentius III. in ea Decretali , ubi Orientalium
Patriarcharum jura libravit definiitque, in Conci
lio Lateranenfi IV. anno 1 1 1 5. Jubet enim ut Pa
triarchae acceptis à Pontifice Romano palliis , jam
Suffraganeos ipfi fuos pallio donent. Et ipß fuir
suffragameis pallium largiantur. Extra. C. Antiqua
ade Purgat. Canonica . Vox illa Suffraganeorum fre
quentifi më Epifçopos defignat Metropolitani po
teſtati obnoxios. At abhorret à veri ſpecie , ſolis
Patriarcharum Suffraganeis conceſſum eſſe à Con
cilio & à Pontifice ufum pallii, non aliis quibuf
eumque • AEquum eft ergo , ut ea voce cqntinean
tur Metropolitae. Sed perplexa quæftio eft , an con
tineantur & Epifcopi. Qui enim potuiffet immen
fae eruditionis Pontifex non includere Epifcopos
ea voce, qua ipſorum propria eſt, 8 qua ad ecs
jure tantùm pertinet ? Ex adverfo autem, quis fa
cilè credat Innocentium III. difciplinae Ròmanae
latinaeque retinentiffimum , ejufque apud Orien
tales propagandæ cupidiffimum, à feipfo in hac re
399
defeciffe, & pallium Epifcopis Graecis omnibus tam
facilè condonaffe , -cum tamdiu olimr- certaffet Ro.
mana Ecclefia, ut ne tum Metropolitanis quidem
omnibus Occidentis concederetur. Poſſet forſan ,
in mentem alicui venire de induftria affeétatas ab
Innocentio ambages ambiguafque fuiffe voces, ne
vel Latinos improbaffe videretur, qui folis Metro
politanis pallium induunt : vel Græcorum morem
fialam approbaret , qui eo Epifcopos oinnes do
niant , ex virorum doétiffimorum fententia.
XI. Qui fuprà expenfus eft Canon Synodi VIII.
is ſanè ſolos attingit Metropolitanos , qui , à Pa
triarcha vel ordinantur præfentes , vel abfentes
miffo donantur pallio. At XXVII. ejufdem Syno
di Canon diſertè Epiſcoporum meminit pallia ge
fta ntium , quos & prohibet iis, uti extra loca &
tem pora legibus Canonicis præfixa. Ita ut quibus
com, reffum eff pallii, uti , temporibur certit , im iif
dem , temporibus &• locir iis imduamtur , & tamto ac
tali mom abutamtur amiétu propter typhum , &c. Extat
& ii m Editione Graeca Canon ifte . Itaque ne du
bitari quidem poteft, quin apud Graecos , . aequè
ut a pud Latinös ufus pallii reftriétus effet in cer
tos dies, & cæremoniás folemniores. Sed & voces
iftae , defignator ad fuperhuneralia geflanda Epifro
por, infinuare videntur, non omnes EpifcopQs ho
hor e pallii affici folitos. Illud à Demetrio Choma
ten o confirmatur, geſtanda non eſſe pallia , niſi
die Pafchae, Pentecoftes , & Natali Chrifti . Haec
de pallii ad certas perfonas, certos dies , certafque
caer emonias retriótione.
Jam verò perhibet quidem Luitprandus, Patriar
châ m Conftantinopolitanum pallio uti ncquiffe ad .
fua ufque tempora, nifi ex conceffione Romani
Pontificis: Scimur, immo videmus , Comffantinopoli
tanum Epifcopum pallio mom uti , mifi Samfti Patri*
moflri permiffu. Baron. anm.934. At Romanum Cac
farem , Théophyla&o filio in Patriarchalem illam
ſedem intruſo, à Joanne XII. impetraſſe privile
gium, quo finebantur pofthac injuffu Romani Pon
tificis pállio uti Epifcopi Conftantinopolitani. Ef
fecit ut : Pap« nomine Theophyla£to liter« mitterem
£ur, quarum authoritate tum ipfe , tum fucceffores
abfque Paparum permiffu Palliis uteremtur, Hinc
Luitprandus ait id emerfiffe , ut ficut Patriarcha
priftinum excutiebat quodammodo jugum , ita Epi
fcopi pallium extunderent, idque getantes Me
tropoljtis fuis coaequarentur. Ex quo turpi commer
rio vituperandur mor inolevit , ut mom folàm Patriar
chae , fed etiam Epifcopi totiur Graci« palliir utamtur.
Quod quam abfurdum fit, cenfere opus non eß . An.
946. An.968. Haec Luitprandus Cremonenfis Epi
fcopus, qui decem aut duodecim poft annis Lega
tum Conftantinopoli egit , quò & aliquantò poft
rurfum Legatus ire juffus eft. Nec imperitiae fobrius
quifquam, nec malæ fidei Luitprandum infimula
rit. Hinc conjici poffe ad ea ufque tempora in„
Oriente folis Metropolitanis | pauciffimifque, Epi
fcopis conceffum fuiffe pallii ufum, at deinceps eüm
in omnes Epifcopos dimanaffe. Ita forfàn pax coa
lefceret inter viros doétos hinc inde certántes.
Qgo autem cumque donati fuiffent privilegio
Patriarchæ Conftantinopolitani, illud indubitatif
fimum eft , Latinos omnes Orientis Patriarchas
pallia femper flagitaffe à Romanis Praefulibus. Id
jam fuprà ex Innocentio III. approbatum eft , &
aliquantò antè fùb Innocentio II. anno : 136. Ro
dulphus Patriarcha Antiochenus Romam profe&us ,
ibi pallio fe exuit , quod privata induerat authQ
ritate, alioque donatus & indutus eſt à Pontifi
ce. Ita apud Baronium ad eum annum Vuillelmus
Tyrius. - -
CA
4రిరి Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
t proceritatem, ejus , qui conftat habuiffe figuram • Re•
«C A P U T LVIII. P. 3. 1. 1. c.25.
De Cruce, de Annulo, de Pedo ,
de ornatu reliquo Epifcoporum,
Metropolitanorum, & Patriarcha
rum proprio per media aetatis ſa -
cula -
I. De pedo &* ammulo Epifcoporum •
II. origo pedi , feu Baculi Pajloralis : in eo fum
ptür &F paupertar -
III. De Ammulo •
IV. De Cruce peétorali •
v. Qgám ea inter Latimor etiam promifcui umus
e[fet «
*院 De Cruce quae Metropolitavit pr«fertur. olim
ea, erat Pap« 3* Legatorum ejuf propria •
VII. vIII. In Oriente accenf« lampader Patriarchi*
preferebanturi vel religiofo eultu, vel imitatione &*
aromceffîone Imperatorum •
Ix. Alia Patriarcharum inßgnia, ab Imperatori
£ur derivata.
x. In ipfo, quoque Imperatores ab Ecclefîa aliqua.
eju/modi redundabant ornamenta -
XI. De Mitra, feu Coromae Epifcopali. Erant &
elim Mitra fimplicer, eramt & pretiof*.
XII. Nov& im id conjeftur& •
I. Olliſſima progreſſio eſt, à pallio crucibus
Minfignito'ad ipfam Archiepifcoporum cru
cem, ad virgas Patorales, ad anulos, reliquum
que Pontificiäe proprium majeftatis ornatum • Tri
&amina Synodus anhi 867. affirmat Epifcopos , qui
in Provincia Remenfi ordinati fuerant abfente Eb
tome Archiepifcopo, poftquam fe is fedemque fuam
recuperavit, accepiffe ab eo annulos, baculos, li
verafque confirmationis. Ommefque Suffragamei, qui
eo abſente ordinati fuerant, ammulor &* baculor &•
fue confirmationis feripta, more Gallicanarum Eccle
£arum ab eo acceperunt . Conc. Gall. tom.3. pag. 361.
In concilio Nemaufenfi, ubi difcin&us deje&ufque
eß Pfeudo-Epifcopus Narbonenfis, nomine Selva,
fciffa fuere ejus indumenta , avulfus annulus, anno
385. & illifus ejus capiti , confraétufque baculus
eß. Seiff, Epifcopalibus indumemtir , baculis eorum
fuper eorum capita confra:tis , ammulis cum dedecore
2ä digitir avulfr., Ibid. pag. 5zz.
II. Delegatus à Carolo Magno ad Reginae cu
Rodiam Epifcopus, dum ille Hunnicis bellis defti
meretur, vehementi exarfit cupidine ejus fceptri,
nempè in locuin Paſtoralis pedi, ut eo niteretur.
JHanc Epifcopi procaciorem à Regina poftulatio
nem cum redux accepiffet Carolus, indignanter
*ulit, quod Imperatorio fceptro manus admovere
voluiſſet, cui paſtoritius baculus in ſui ordinatione
donatus fuiffet. Ita perhibet Sangallenfis Monachus:
comtemptorer Jhujut mundi effe debuerunt ,
c3r alior exemplo fuo ad petenda calefiia provocare .
Nune verò pra cateris mortalibus tanta ambitione cor
wupti funt, ut quidam ex eis mom comtemtur Epifco
patu quem in prima Germania ſede retinet, ſceptrum
moflrum, quod pro figmificatione r«gimimi* moffri , au
weum ferre folemur, pro pafforali baculo mobi* igmo
wantibus fibi vemdicare voluiffèt. L. 1. c. 19. Aurea.
erat haec Caroli Magni virga, ejufque ftaturæ
aptata ; eodem tefte : Virgam auream quam ad fla
suma fuum fieri juffit. Staturam Caroli feptem .
pcdum fuiffc affirmat Eginhardus his verbis: Cor
pare fuit amp!o atque robuflo flaturae eminenti, quæ
zamen jufam nen excederet: pam feptem fuorum pedun
gium porro fceptrum non aliud ab origine erat,
çuàm paftoralis baculus eorum nempe olim infigne ,
qui & gregum paftores unà erant, & populorum
Reges.TEjufmodi enim prima fuere regna , ut ex
literis facris , & ex Homero liquet. Ita non ma
gnopere diftabat ab Epifcopali baculo Regius,. ni
íi vél ipfa primigeniae fimplicitatis veftigia turbaf
fet , oblitteraffetque ambitio pofterorum , auroque
pretium feciffet, quod per aurea ipfa & beata fe
cula minimo in pretio fuit.
Meminit Ifidorus virgae quae in manus dabatur
Epifcopis, dum ordinarentur : Huic dum confecra
tùr, datur baculus , ut ejur indicio fubditam plebem
vel regat , vel corrigat, vel infirmjtater infirmorum
fubftineat. De Eccl. Qffic. L.^.c.5. Áuthor vita San
&i Cæfarii Arelatenfis Epifcopi miracula narrat ba
culi ejus conta&u patrafa, atque Clerici è Nota
riorum ordine munus fuiffe hunc praegeftare: Cle
ricus cui cura erat baculum illiur portare, quod No
tariorum officium erat. Surius die Ottob. 19. L.x.c.1.
Ligneus erat San&i Burchardi baculus , etfi Vir
sbürgenfis Ecclefia, cui praeerat, longè opulentiffi
ma erat; unde Scriptor ejus vitae anfam arripit
commendandae ejus modeftiae , & exagitandae quo
rundam Epifcoporum intemperantiae , qui ab ipfa -
faeculorum magnificentia inaniffimam gloriam aucu
pantur : Virga fambucea femper mohis ad memoriam
reducit humilitatis ejus exempla. Unde confat quam
tò pretiofior fit coram illo qui humilia refpicit &
alta d longè cognofeit. Paflor Burchardus, cum fua
paflorali virga , modernis Paftoribus, gui pafcenter
femetipfor, vix im ipfis baculis fuir aliqua carens
pompa. Vita ejut apud Surium Ottob. die 1 9. l. 1. c.i.
Ad Graecos progredior , quos inter Balfamon
folis Patriarchis videtur bacülos permittere. Haec
quippe ille recenfet Patriarchalia ornamenta. Qgg
niam verö baculur, ér faccur, őr poly/taurium, ór
flicbarium cum litterir gamma, Patriarchalem San
ętitatem folùm mobilitant, &c. Juris Oriem. . tom. r.
pag.446. 347. Addit ex baculo illam exhiberi arun
áifiein, quæ geftandaChrifto data eft , paulò poft
paffuro, ut eâ veluti confignaret confirmaretquc
falutis noftrae foedera : Baculi fignificant arundinem
illam, qu« falutem humami gemeris egregiè depin
xit , teftis im ccrlo fidelir .
Hinc prona eſt conjectura, ejuſmodi baculos, ſeu
Regum, feu Epifcoporum manu geftarentur , vere
baêülos illos ipfos fuiffe , quibus gradum fulcic
bant, ubi longum emetiendiim erat iter; ideoque
nec materiae ejus pretium , nec formæ artem cti
rae magnopere fuiffe : poft varias temporum vices
myfticas eis additas fuiffe fignificationes ; ita &
opulentiam eis acceffiffe, quæ infignia jam effent
fümmae poteftatis , five Regiae, five Sacerdotalis.
Neminem fugit aureum illüd Apoftolici quondam
Praefulis di&um , aureos olim Epifcopos ligneis
baculis uti folitos fuiffe, nunc aureis uti baculis
Epifcopos ligneos.
Nec ille, quem circumgeftabat San&us Severinus
Colonienfis Epifcopus, alius erat, quàm ufitatus
baculus, quo fulciret nutantem greffum - Quan
quam eo deinceps infigni & Archidiaconi alicubi,
& alii Capitulorum, dignitatibus radiantes ornari
fe ab aliifque Canonicis fecerni voluerint. Confu
le , fi vacat, Gregorium Turonenfem . L. 1. de Mi•
rat. S. Mart. c.4.
Stitit fe Photius VIII. Synodo, baculum manu
geftans, velut ad firmandum greffum , alioqui va
cillantem. Sed ab eo is ablatus eft, ne impius,
veterator jaéîaret aliquando, hanc tunc fuiffe Pon
tificatùs notam. Toliite baculun» de mam: ejus, Ae
gmum eff enim digwitatis paftoralis, quod bic ha*
re mullatemur debet , quia lupus eff , &' mon Paftor •
III. Quod ad annulum attinet , illum Latinis
tafl
 De Beneficiis, Part. I. Lib.II, Cap.LVIII. ‫פ‬4O
tantùm tribuit Jus Orientale , fateturque idoneum fferia , id e/? , Crucem cum ligno San£fa Crucis Do
cum primis id effe fymbolum, quo Epifcopi fe Ec mini , & le:tionem Sancti Evamgelii thgca Perficas
cleſiarum ſponſos eſſe palam profiteantur • Quemad imclufam . Nicephorus Patriarchâ Conftantinopoli
\ wnodum emim Chriftus Eccle/í« , mundarumque &• vir tanus ad Leonem III. Papam mifit Crucem ejufmo
ginearum Ecclefíarum fponfur eß : fic qui übique funt di peétoralem, facratiffimo eodem ligno munitam.
Samitarum Ecelefiarum Prafuler, fponfi appellamtur, Symbolum mediatricir inter mor dileéìiomi* mifimus
accepto Spiritur fígillo , ut amnullo. Juris Orien. fraterm« veftr* beatitudmi encolpiom aureum , &c.
tom. 1. pag. 31. 1. Ita enim Latinis verbis vertenda Et im;ut habet alterum encolpium , im figura crucig, *

funt Græca, non autem , ammulo aecepto, ut Spi poſit« .

rit** /ígillo • Non ergo Græci Epifcopi dum ordi Non abs re tamen dixerit aliquis, hunc fpecia
narentur , alio muniebantur annulo, quàm Spiri lem fuiffe Romani Prefulis ornatum. Satis ápertè
tu Sancto. Videtur autem Operatus Melevitahus, eò vergit Innocentius III. ciim fingulas Papæ ve
1. 1. , his verbis alludere ad Epifcopalem annolum : ftes ad Altare explanans, poft laminam illam au
Ut b«retici ommer mec claves habeamt , quas folu , Pe ream quan folus Pontifex fummus geftabat in fron
trus accepit , mee annulum , quo legitur fomr effe fi te, ſubjicit & Crucem à collo catenulis ſuſpenſam,
gnatur , Et infrà ibidem : Beme revocaffi claver ad ut quæ & ipfa Suinmi Pontificis propria effet. Ro
'Petrum , beme fubduxifti ammulum iis , quibus ape mamus Pontifex pofl albam &• cingulum , &rc. Et
rire mon licet ad fomtem. Ubi Epifcopatùs tefferas quia fgmo crucis auri lamima ceffit , pro lamima quam
hæreticis aufert. Annuli quoqué Epifcopalis men Pomtifex ille gerebat in fromte , Pomtifex iffe crucem
tio apud Ifidorum , qui & mfiyfiicàs ejus indigi gerit im pe£tore. Ideoque Romamus Pontifex Crucem
tat fignificationes : Dátur & annulu, propter figmüm quandam infertam catenuli, à collo fufpenfam , fibi
Pontificalis homoris , vel figmaculum fecretorum;, me ftatuit amte peítur , ut Sacramentum , quod ille tumo
indigmis Sacramemta Dei aperiamtur. De Eccl. of pr&ferebat im fromte , bic recomdat im pe£fore. L.r•
fe. !- 1. c. 5. Ordo Romanus , & confimiles deinceps Myfter. Miffx. c. 53. Cum verò nec Germanus Pa
Scriptores cjufdem meminere. triarcha, nec Alcuinus, nec alius quifquam eorum,
IV. ' Nec illud mihi fatis exploratum fit, an pri qui ornatus facros ad Altare adhiberi folitos per
fco in ufu olim fuerit Epifcopis crux pe&ori ap tra&tarunt, tam in Oriente, quàm in Occidente ,
penſa. Patriarcharum Orientalium Legati Conſtan ad earum fignificationes myfticas enucleandas; cùm
t\nQpolim apulfi, ut VII 1. intereffentTsynodo, te nemo horum , inquam, pe&oralem attigerit cru
ftificati funt quidem, ut primùm ad Imperatorem cem, argumento id eft, nulla tunc eam lege vel
admiffi funt, illum crucein quæ ex peétore ejus confuetudine generali ufurpatam fuiffe. ' _ *
pendebat, ipſorum collo impoſuiſſe, qua eosobteſta V. Caeteroqui enim liberò & peculiari inftinétu
retur non alias perfequi, non alias prómovere quàm id genus cruices vel appenfas pe&ori, vel appreffas,
, Ecclefiae utilitates : Impofuit fuper colla noftra en geftavere femper plerique, non Pontifices tantùm,
colpiom fuum ®* dixit , Ecce judicium Ecclefix exi fed & Clerici Laicique. Chryfoftomus faceffere juf
gat Deur 3 cervicibus vefiris in die judicii . Seff 6. fis fuperfiitionibus | quibufċunque ad puerorum -
In quae verba Synodi VIII. animadvertit Anafta argritudines depellendas adhiberi tum faepè folitis,
fius Bibliothecarius, Graecos finu (emper crucem hortabatur Fideles, ut ad crucem potiùs recurre
circumferre, cui infertum femper aliqüid eft vere rent, eamque ad infantium cuftodiam adhiberent.
& vivificæ Crucis, vel facraruin alioqui Reliquia Cum imfamtj mihil fit aliud adbibemdum, quàm crux
rum : idque à Graecis Encolpion vocari. Encolpton ad cuſtodiam. In Epiſt. I. ad Corinth. Hom.11- Et
eft , quod im fimu portatur. Colpor emim Gracè, finus haec utique origo eft vocis hujus, phylaéteria, qug
Latinè dicitur . Morir emim Græcorum efl , crucem poßea in hanc defcivit, philateria, filateria, quòd*
cum pretiofo ligno , vel cum Reliquit Sanétorum am hæ Reliquiarum thecæ ad cuftodiam & tutamen.
te pettur portare, fufpenfam ad collum . eas geftantium conferre non parum exiftimarentur -
* Sed non inde fatis validè infertur Epiſcopos Leontius Epifcopus Neapolitanus in Infula Cy
ipfos etiam crucem aliquam pe&ori appendiffe. pro, docet Zacchâriam Joannis Eleemofynaiii vefti
Invi&tius forfan argumentum ifide exprimeretur , giis infiftentem, ut qui fub eo tyrocinium pofuif
quQd Rothaldus Epifcopus Sueifionenfis in fuo Ap fet , cum nihil fupereffet , quod egeno daret, exuif
pellationis libello ad Nicolaum Papam, teftatum fe crucem argenteam quam gerebat appenfam, eam
facit , juffum fe ut fe Regi & Concilio fifteret, que. pauperi donaſſe. Abſtulit à ſe cruciculam ar
paruiffe & ftetiffe fe, Evàngelium & crucem circa genteam quam gerebat , &* dat ei. Vide Gretferum
pe£tus gerentem. Ad locum tranfivi, Sacerdotalibus de Cruce. l. 1. c.34. de emrolpio Epifcopor.
zeitus indumentis, Santum Evangelium Gr liguun Epiphanius ipfe, Herefi 1 5. , agnovit per phy
Samtt& Crucir circa mea pettora gerem. Poft Epifl. 37. la£teria fæpè intelligi Amuleta antiquorum illa- ,
Nicol.I. Verum non immerito forfan reponeret ali quibus morbi propulfabantur. Confentiunt & Glof
quis, cum difcrimen non parvum aditurus tunc fæ veteres, atque Ifidori. Advertit' Poffinus in .
notis ad Michaelem Palæologum Pachymeris , jura
eſſet Rothaldus, armaſſe ipſum ſeſe extraodinario
hoc munimento Evangelici Codicis, & Crucis. re folitos Gra:cos, per cruces ad pečius pendentes,
At indubium vocari non poteft , quin peélora p.378. quas periamata : egcolpia vocabant. Nar
lem crucem Papa faltem prægeftaret. Luculentum rat ibidem Pachymeres ipfe L.4. c.6 1. Sultanum •
cjus rei teftimonium fuppeditat Joannes Diaconus, ut infucatam fuam & finceram in Chriftum fi
dum facras pernumerat veftes, quibus indutus fue dem Imperatori teftatam faceret , unum ex his
rat Gregorius Magnus, dum tumulo inveheretur. phyla&tériis ab eo poftulaffe, atqüe ita fignificaffè
P.ul/ium ejur ©• pbyla£teria, fed & baltheum ejus à fe facras etiam' imagines religiosè coli. Illud
eonfuetudin aliter ofíulamtur. L.4. de vita eju* . c.8. quoque memorat Nicephorus Gregoras, L.9. e: ulr
Σodem ipfo capite demonftrat hic Scriptor, ea vo Andronicum feniorem Imperatorem , cum animam
ce, phylacteria , defignari Sacram Reliquiarum the jamjam eſſet exhalaturus, nec haberet à quo Eucha
cam , collo appenfam . Qgod autem Reliquiarum. riftia porrigeretur, Dei Genitricis imaginem , quam
phylacteria tenui argento fabricata, vilique pallio in fînu gefiabat , loco divinorum Myferiorum in
de collo fufpenfa fuiffè videntur, habitf; ejus medio or inferüiffe. Si tam religiosè cruces Reliquiarum
critar demonftratur. Sed Gregorius ipfemet eandem que facrarum thecas laici & finu getabant & ap
vocem interpretatur de Cruce Sacris foeta pigno pendebant collo, 8 venerabantur: an Clericorum
ribus, maximiè autem veriffimæ Chrifti Crucis fru Épifcoporumque pietas ea in re ceffabat omni
f}ulo : Excellentiffmo Regi tranfmittere curavi phyla nö? némo farius ita cenfebit. Et haec quidem dø
- Тот.I. Græcis . Е е е Ja见
4O2. Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
Jam de Latinis ut dicain: eandem phylaâerio
rum vocis originem fuo fuffragio confirmat Hie
ronymus , cum ait eo nomine indigitari in Evan
gelio veftium fimbrias & extremas oras, quibus
in(cribebantur monita aliqua pia ex Scripturis de
cerpta, quòd ita eſſet omnibus perſuaſum , certiſ
fima haec effe munimenta adversùs dæmonum af
fultus, Pittaciola illae Decalogi Phyla£teria 7/0tá -
bant , quod quicumque habuiffet ea quafi ob cufto
diam munimentum fui haberet . . Im. Mat. c.23,
San&us Germanus Altifiodorenfis Epifcopus appen
fas femper ad collum geftabat Reliquiarum capfas.
Redimitus loro ſemper, 6 capſula Sanctorum Reli
uias continente. Surius die Julii 31. L. 1. c. 1o. Is
ipfe Genovefam Virginum facrarum in compara
bile decus ærea effigic donavit, cui infculptum
erat. crucis fignum, vetuitque ne unquam collo
deponeret. Aereum nummnum impreffone' crucir ex
culptum mumeris loco Genovef« tradidit, atque fem
per collo fufpenfum ob fui memoriam ferre pr«cepit.
Ibid. c. 1 1. Cum denique fan&iffimum virum in
Italia iter facientem mors intercepiffet , Placidia
Imperatrix ambiit & tandem impetravit hanc ejus
facrorum pignorum capſam, Solius benedictionis ha
res, capſulam cum Sanctis Reliquiis Regina ſuſce
pit , L.2, c.» 1. Beda verò author eft Germanum
eundem in majorem Britanniam profeétum puellæ.
oculos vifumque reftituiffe,impofitâ oculis Reliquia
rum capſula, Adharentem lateri ſuo capſulam cune
San£torum Reliquiir collo avulfam, manibus compre
hemdit, eamque im confpeétum ommium oculis puell&
applicuit. L. 1. Hift. Angl. c. 18. Gregorius Epifco
piis Turonenfis, is ipfe qui hiftoriam fcripfit , in
gruentem fedavit tempeftatem, fulmina procellaf
que compecuit, objecta tantüm Reliquiarum the
ca, quam in finu femper gerebat. Reliquia , bar
enim indefinenter collo ferebat , de fimu protrahit,
€* mimacibur comflamter mubibus opponit , Surius
die c.7. Novem. c.8. Sanétus Perpetuus, Turonenfis
Epifcopus inteßamento fuo legavit thgcam argen-,
team Reliquiarum, & crucem parvam auream ex
emblafmate, im qua funt de Reliquiir Domimi, id
eft, ubi Crucis dominicæ fragminula inculfa erant.
Ad confulta Bulgarorum refcribens Nicolaus I,
Papa, vehementer commendat religiofàm eorum
pietatem , qui crucem aliquam circumgeftabant
femper, ut & memoriam refricarent fibi & amo.
rem illum crucis alerent, quo praepofterae cupidi
tates debellantur, Cumn corpore geftatur ut & mem
te geſtari debeat, faciliùs admonetur, Reſponſ ad
Conf Bulg. c.7.
Ex his omnibus, quibus attexi poffent & com
plura alia ejufdem generis, illud certè elicitur ge.
rendæ crucis & facris pignoribus gravidae thgcæ
confuetudinem inter laicos fideles pervagatiffimam
primò fuiffe, Epifcopos caeteris frequentiùs in hoc
&dendo pietatis documento inclaruiffe ; Romanos
Pontifices quod liberæ pietatis antè fuerat ; primos
ad Altaris & facrificii ritus ornatufque tranffuliffe,
crucemque fuperpofuiffe Pontificalibus aliis omni
bus indümentis , ut ab exemplo manifeftatum eft
Gregorii Magni , & ex Innocentii III. fcriptis; de
niqüe Epifcopos omnes alios in primae Sedis aemu
Jationem exarfiffe , & cruce ipfos quoque inter fa
cra fefe communiiffe.
vi. verùm hæc peéìori appenfa crux inter my
£eria, longè alia eft à cruce quæ Archiepifcopis
præfertur, cujus usùs jam nobis qrigo indaganda
&ß. Ufus ifte circumferendae in publico crucis, or
tum duxiffe videtur à Proceffionibus publicis, ubi
& juffu Chryfoftomi olim circumgeftatæ funt ; ita
perhibene poft Socratem Sozomeno. L.6. c.8. L.8. Eccleſia Dei una cum populis noſtra vice ei ordinaº
2.8. Porphyrius Gazae Epifcopus, in ea profe&tio dat relinquimus, Surius die zo. Auguſt. c.8. An
ne quam literis diligentiffimè mandavit vitae ejus
6criptor Marcus, non paucis in urbibus cxccptus
* -
*
eft à civibus Clericifque , cruces praeferentibus
& pio Pfalmorum concentu perfonantibus. Occur
rerumt nobis habenter figmum vemeramda crucis , &*
ipfi pfallenter. Vita Porph. c, 41. Prohibuit Jufti
nianus in Novellis, Novel, 1 13., nequa proceffio
fieret, nifi prælata cruce_quae iter pándefet & fi
gnaret fequaci fidelium pietati, Ut moris erat prodiri
in occurfum hominum meritis & dignitate eminen
tium ita & praeferri cruces in ufü erat, Ea ra
tione excepti fuere quibufdam in Graeciae urbibus
ILegati Hormifdae Papae , ut ipfimet ad eum perfcri
pfere. Epifcopus cum fuo Clero vel plebe ih occur
fum nobis egreßus eft, &c. Propè omnes cum cerei , ,
viri cum mulieribus , militer cum crucibus in civi.
tate nos fuſceperunt . Ann. 519. poſt Epiſt. 34, Hor
mifde . . -
. . Adde quod & hominum religione praecellentium
itinera ipfa , ut eam quae ipfos addecer*t, redole
rent ſanćtimoniam, in morem Eccleſiaſticarum pro
ceffionum fiebant. Itaque etiam cruces præfereban
tur, Id genus fuit ingreffus Auguftini & fociorum
ejus in Angliam. Ubi in confpeétum venere Regis,
Crux præibat argentea cum imagine Chifli. Venie
bamt crucem pro vexillo ferenter argenteam, Gr
imaginem Domimi Salvatoris in tabula depi£tam ;
து. rumentes, Domino fupplicabant, Beda,
• 5. r・2 %・ -
Exarchi Patritiique Romae excipiebantur fimili
pompa , praelata cruce , procedente in occurfum
populo Cleroque ; quo eodem honore Carolum
Magnum profecutus eft Adrianus I, quamvis eo
tempore Romana Civitas in ditione effet Impera
toris Conftantinopolitani. Laudum vocibus Franco
rum fufceperumt Regem ; obviam illi ejut Samiiitat
dirigent, vemeranda, crucer, id eff ßgma, ficut mo*
eft ad Exarchum , aut Patritium fufcipiendum ; cum
£um imgemti homore fufcipi fecit. Ita Anaftafius Bi
bliothecarius in vita Adriani I, qui & ipfe refert
in vita Leonis IV. id in more fuiffe , ut Subdiaco
ni huic Pontifici ejufque fuccefforibus, cum urbc
equo veéti egrediebantur, eam praegeftarent cru
cém auream, quae Leoni III. dono data fuerat à
Carolo Magno, -
Hæc antiquifTima mihi quidem vifa fùnt exem
la ejus crucis, quæ exinde Patriarchis , Primati:
ੇ& Archiepifcopis præferri cœpit, Scd fi
propiùs rem infpicias, nonnifi obfcura illa erant
hodierni moris rudimenta. Unum enim fi Augufti
ni exemplum excipias, qui nec ipfe adhuc EpifcQ*
pus ordinatus erat, crucès reliquâ: omnes , de qui*
bus diximus, ab áliis præmittébantur, non ab his
præferebantur, quibus habebatur honos, Inter pri
vilegia Hamburgenfis Ecclefiae occurrit & illud quo
munitus eft Anfcharius, Legatione Apoftolica do
natus, utque ante illum crux deferretur, Ormari quo
ue caput tuum Mitra, portari amte te Crucem , Hum
ម៉ៃ Cardinalis anno 1o5o. Legatum agens Ap0:
folicæ Sedis Conftantinopoli, crùcem fibi praefcrri
curavit. Is ergo jam ufüs erat, ut Legatis Apoft9:
licis praeferrentur cruces. A Légatis äd Archiepif
copo§ manavit privilegium, ut infrà demonflrabl
tur. Unum hic addam Stephanum Hungarig Regcm,
cui Romanus Pqntifex diadema nomenquc Re
gium, atque unâ Legationem Sedis Apoftolicæ
contulit, jufque crucis præferendæ. Ii* auditi mi
rè exhilaratu, Pomtifex precibus labenter ammuit, gru
cemque amte Regem feu Apoftolatár infigne , gefan
dam adjunxit . Ego , inquieni , fum Apofolicu , *
ille meritò Chrifl; Apoftolu dici poteß , cujus operά
tamtum populum fibi Chrtffus acquifivit • Atque, ^*
caufa quemadmodum divina grátiá ipfum docebit »
no circiter Chrifti millefimo cum conceffum fuerit
hoc privilegium , fimilc vcri eft , co Lಿಕರು tłfl
 DeBeneficis, Parti. LibII. Cap.Lviti.
tificios aliquantò antè potitos fuiſſe.
Ex his non temere concluditur, 1. Praelatas fuiffe
cruces Pontificibus primùm Romanis , inde Legatis
Pontificiis, ac denique Archiepifcopis , quòd ne
mini non perſuaſiſſimum eſſet , nuſquam eos proce
dere, nufquam progredi , nifi ad Chrifti crucem
Imperiumque aut conftabiliendum aut propagan
dum. 1. Initium duétum effe à Romanis Pontifi
cibus , qui Legatos eodem fuos honore decora
runt , à quibus tandem ferpfit mos in Metropoli
fall OS • -
4os
VIII. Vifum eft tamen aliis exemplo id fa&i
tatum eſſe Imperatorum, & veluti communicato
cum Patriarchis imperii Privilegio, ut etiam ipfis
ignis praegeftaretur , Cenfet Balfanon docendae ple
bis provinciam Imperatoribus & Patriarchis effe
demandatam eòque faétum effe , ut lampas ejus rei
fymbolum utrifque præluceret. Non tamen ea ve
riffimè ratione Imperatoribus præferri ignem cum
Imperatricibus quoque praeferatur. , quæ non ne
fciae utique funt juffas effe à Paulo mulieres qua

ſcumque in Eccleſia obmuteſcere ; & cum nec Epi

De cruce Vuillibrordi Ultra je&tenfis Archiepif fcopis praeferatur , immo nec Metropolitanis , fi
copi , viri fanétiffimi , quam iter faciens deferebat, . paticiffiimos excipias , qui nulli Primati vel Pa
& qua, ut narrat Alcuinus in ejus vita , à Diacono triarcha obnoxii funt, cujufmodifunt Bulgaria, &
furtivè fpoliatus eft : Crucem auream quam vir fam Cypri, Metropolitanique alii pauciffimi , ab Impe
ftu* fecum in itimere portare folebat : de ea, inquam, ratore ſingulare hoc privilegium conſecuti. Addit
nihil hic dixi , quod pectoralis videatur fuiífe & Balſamon, miniſterii Imperatorii lumen beneficen
privatae pietatis , non publicæ pompae. Uno autho tiffimum afpergi non fine quodam gratiarum rore
re Sigonio diditus rumor eft , a6 Anaftafio III. animabus corporibufque civium , cum Pontificum
Papa copiam factam effe Ticinenfi Epifcopo, cru jubar ſolas recreet animas, Auguſtae vero corpo
cis fibi præferendae , quoties itineri fe cómmitte ra. Itaque par fuiffe , ut quæ prælucet Imperato
ret. Baron. ann.91o. ri lampas, duplici ſplendeat corona, Patriarcha
VII. In Oriente Patriarchis folis praeferebantur, rum autem & Auguftarum una. Qgia verò Impera
&. accenſa lampades & Thymiamata. Memorat Ce torum auxilium aâ illuminationem & ftabilimem
grenus Nicephoro Conftantinopolitano Patriarchae tum fe fe tam animi , quàm corporis porrigit , am
in exilium proficifcenti , pro fidei & Ecclefiae de plitudine Patriarcharum ad animi duntaxat utili
fenfione, Theophanem A6batem coelitus monitum tatem conflri£fa ; &• comfimiliter Imperatricis cu
de ejus tranfitu , honorein habuiffe abfentem ab ra duntaxat vite temporali, proſperitatem exten
fenti , fuffituque & cereis profecutum eum effe. Ce ditur . Idcirco facies Imperatorum gemimis aureis
dre nus : pag.489. Cyrillus Alexandrinus Epifcopus cinguntur corollis, cum que Imperatricis é Patriar
fcr ipfit ipfe Ephefo ad Clerum & populum Alexán charum ſunt, uno quaſi ſepimentum circumdentur -
dri num, cum poſt deturbatum ſede Neſtorium, Subdit denique Balfamon, auro argentoque Patriar
Epifcopi Seffione I. fuas fe in aedes finguli recipe charum lampades ideo radiare , ut propenfiores fint
rent, accurriffe Fideles, & cum cereis ac fuffimen omnes ad colendum venerandumque facerdotium , ,
tis eos deduxiffe . Ut primùm ex Ecclefia egreff quòd Imperatorio culmini ita quodammodo exe
fuimur , &* cum facibus &• t«dis ufque ad diver quetur: Dum magnam illam & auguftam pompam
forium mos deduxerunt ; erat enim vefpera , multa fòli, Imperatoribus & Patriarchis exhiberi videmt .
etiam lumimaria accemfù , ita ut nommulla quoque , Juris Orien. L.7. p.444.
mulieret thuribula geftante, amtecederemt mor. Conc. Arfemius Patriarcha Contantinopolitanus fponte
Epheſ. Act.I. In libellis accuſationum adversus Ibam fua fecedens in Monafterium Niceae urbis, Ponti
Edeffenum Epifcopum in Calchedonenfi Concilio ficium lituum, candelabrumque fuum auferri paf
perle£tis , memoratur & illud, quantis infeétatus fus eft ab iis, quos Michael Palæologus Imperator
effet contumeliis hominem probum, cujus comper & Synodus miferant, eo teftificatus fe non illiben
に
ta tandem innocentia eft, fummoque omnium ap tem Sede Patriarchali & dignitate abire, cujus in
plaufu carcere & vinculis abfolutus ipfe eft , & fignia tam facilè auferri pateretur. Ita Pachymeres
cum cereis fuffitibufque exceptus. Univerfa civi in Michaele L. 1.c. I 5: Si miffr ad eum certir,qui Pom
º tificium ab eo lituum cớ candelabrum, ab eo poſcerent,
tas è cuſtodia eum cum cereis & lampadibus exce
pit. Com. Calcb. A:t. 1o. Non in urbem rediiffe • utrumque pr«beret : bamc reffare viam exploramdae
Athanafius vifus eft , fed triumphans Alexandriam ejus circa ceffomem fententiæ; Succeſſu rer non caruit •
iniffe inter faces, fuffitus, plaüfus obviantium fibi Vide & Pachym. in Androm. p.461. quod animadver
civium. Ita enim Gregorius Nazianzenus: Nam ſum eſt à quibuſdam de candelabris Epiſcopalibus
quid publicor plaufus commemorem , & unguentorum in Apocalypſ. Joannis, abludere & diſſonare pror
profùfioner , & totam urbem lumine corufcamtem. fus videtur ab inftituto hîc noftro.
Orat.* 1. Perhibet & illud viétor Vitenfis in Afri IX. Nec enim inficias jam ire quifquam poteft ,
ca Epifcopus, Fideles Martyribus occurfaffe mani ignem illum Patriarchis praeferri folitum , ab illis
bus faculás praegeftantes : Mamibus cereor geftantes 6rtum effe effufioribus publicifque gaudiis, quibus
fuofque imfantulor veftigiis Martyrum projicienter . incitabantur Fideles , ut cum facibus occurfarent
L. 1. de perfecut. Vand. Eodem ritu exceptus eft viris dignitate vel fan&itate praeftantiffimis ; vel
Carolus Magnus in celeberrima Italiae Abbatia San ex antiquiffima Caefares inter & Pontifices orna
&ti Vincentii ad Vulturnum, obviam effufis Mona mentorum reciprocatione . Inde quippè eft etiam
chis cum lampadibus, cereis, fuffimentifque, obla quod Patriarchae purpureos Imperatorum calceos
ta cruce, quam veneraretur. Samétiffîmi Patres cum induerunt. Encaufto eodem fubfcripfere , acu pi
collegio Monachoram eunt obviam cum cereir , lam &tas divorum Imagines integumentis capitum olim
padthus G3 univerfis Thymiamatibur , &-c. Mox Im albis fimplicioribus affuerunt . In flagrantiffima
perator amte crucem proflratur. Du Chefne Hifl. Fram. Alexis Comnenii Imperatoris gratia aufus eft Pa
tom. 3. pag.673. triarchas , quae narrât Curopalates: Aggreffu* ef!
Non diffidet igitur à vero, vel à veri fpecie, etiam cocco ` timéta induere calceamemta , amtiquf
ut præcellentibus primò five Praefulibus fiye Opti facerdotii morem humc afferens , &- oportere his uti
matibus honoris caufa obviam prælatæ fint crtt Arcbiepifcopum. Nam inter Sacerdotium & Regnum
ces, quas deinde fibi præferri fummi quidarn præ mibir jmtereffe , vel admodum parum: Ó* in rebus
fules voluere: ita cum primo eminentioribus viris pretiofioribuì , amplius fortaffe & magis colemdum
obviatum eſſet cum cereis facibuſque accenſis, & facerdotium . Curopalates initio Hift, Glycar .
cum fuffitibus: hinc emerfiffe illud inftitutum , ut Illud etiam à Balfamone animadverfus eft, id
IPatriarchis faces & fuffimenta praeferrentur. Huic quoque licere fibi voluiffe Imperatores, ut quafdam
9£igini fuffragari videntur exempla hactenus de veluti conciones haberent ad populum , ut thus
libata. Tom.I. - Е е с 2, ado
 4O4 - Vetus & nova Ecclefiæ Diſciplina
adolerent more Sacerdotum, & cum cera duplici Evangelium Cbriffi capiti imponitur , ut difcat is
obfignarent. Id quippè habebant, quo fibi blandiren qui ordimatur , veram» fe recipere Tyaram , atgие
tur, facro oleo inüfi&os fe fuiffè , eoque in con ut difcat , quamvis fit ommium caput , fe tamem le.
fortium aliquod afcitos facerdotalium quarundam , gibu* iffis fubjiei : & eum qui ommibus imperet,
fun&ionum: Audiant tam ad amplitudinem Impera legi , imperio fubeffe ; eumque qui ommibus dat mam.
toriam , quàm Patriarchalem officia docemdi perti d4ta , à legibus mandatum aeripere. Tom.6.p.io.
mere , propter un£tionis facr« vim atque poteßatem. Sermo de umo Legiflat.. Inde illud quoque non ine
Hinc enim ufu vemit , ut fideler Principe , & Impe ptè colligeret quis , fimpliciffima tünc fuiffe adhuc
ratores eathechetico more cum Chriffamo populo collo Pontificum capitis indumenta, ideoque nec immo
eantur, aut fuffitum fuciant , more Sacerdotum , &* rari voluiffe Chryfofomum in exċulpendis inde,
cum cerae duplici obfîgment. Juris Qrien. pag. 444. myſticis quibufdam fignificationibus,
X. Verùm cum fubjicit Balfamon , ornatus pro Accedit ad has conje£luras confirmandas, quod
prios Patriarcharum fuiffe lituum, facrum, faccum, alibi jam retulimus cx Germani Patriarchæ Theo.
polyftaurium , tunicamque literis Gamma confper ria rerum Ecclefiafticarum. Perfequitur enim Ger.
fam: eo fatis innuit, & faccum Patriarchas ab Imº manus facros ornatus omnes Pontificum, perfcru
peratoribus, & polyſtaurium Imperatores à Pa taturque myfteria omnia in eis delitefceritia. At
triarchis fumpfiffe. Ecquis enim dubitet, primos capitis non commemorat , non myfticis fignifica.
Epifcopos cruces facris 'veftibus plures intexuiffe ? tionibus illuftrat, nifi coronam duplicem fölis ex
9gomiam verò baculur , Ó* fuccur , &• polyff4urium, capillis contextam, quorum alii abrafi funt in fphae
plenaque tumica figurir , literam gamma reprafen rae formam; eaque jam altera corona eft ; alii cir
vantibus , Patriarchalem fan£titatem folan nobili culari figura caput cingunt , eaque altera non im
tant , &c. Ibid. p.446. 447. Unde & Balfamon ibi• meritò videtur effe. Has ille contendit gloriae co
dem addit facco exhiberi pallium purpureum , quo romas fide & innocentia ſplendidi is mult) radiare,
Rex fummus Chriftus per deridiculum indutus eft ; quàm ſi auro rutilarent & gemmis; Poſuit ſuper
polyftaurio autem crucis ipfius triumphum fplen £aput ejut coronam , nom ex lapidibus pretiofi , fed
didiffimum. Sacci pallium illud comtumelia atque op lapide & petra Fidei . Nihildum ergo auri nihil
probrii , Polyfauriorum phemolia venerandae cruci* gemmarum erat in Mitris Pontificiis; lineæ illæ
univerfalem gloriam atque poteftatem , tunc tantùm erant.
XI. Unum reftat , ut paticis dicamus de Mitra,
five Tyara Pontificia. Eüfebius eo veluti rcgio dia
demate Epiſcoporum capita cingit, Sacerdotes Dei
qui faura tunica talari induti , 6" calefii gloria co C A PUT LIX. P.4, l.I. c.39.
roma derorati. L. 1o. c.4, Adde & illud Gregorii Na
zianzeni : Idcirco me Pomtificem umgir , ac podere. De Cruce Archiepifcoporum poftan
eingir capitique cidarim imponir , Orat , 5. Author num Chrifti millefimum,
eft Ammianus Marcellinus Mafcizellum Africae Ty
rannum, ut Imperatoris favorem aucuparetur Theo
dofii , facrdotales illi omnes infulas reddidiffe , ac I. Crueir & Pallji connexio exemplir illuftratur•
coronas cun militaribus infignibus quae intercepe II. Crucis ufu, primum penes Romanor Pontificer.
rat . Mtlitaria inßgma $* coronam facerdotalem , III. IV, Legati; primâ Pontificiis, imde & Pa
cum cateris qua interceperat, nihil cunctatus reſti friarchis communicatum eff jur Crucis pr£ferenda •
tuit , ut pr&ceptum e/?. L.z9. - V. Non poffunt eam fibi pr«ferri jubere Cardina
Patriarcha Conftantinopolitanus Joannes perhi ler, fed nec ubi illi adfunt, praferri aliis poteft.
bente Cantacuzeno , cum joannem Andronici filium VI. Id privilegium cruti, pr«ferenda ad Primate*
Imperatorio diademate cinxiffet, habitu auguftio рватфt .
rem fe fecit ipfe ; nec tantum caruleo colore ufur VII, VIII. Inde ad Arcbiepifcopos , Demique 4d4r*
eff im fubfcriptionibus ; fed & auro coepit Mitram chiepiſcopos univerſos. -

ornare, qua ſimpliciore alboque linteo veſtita ute IX. An illata fit Arcbiepifcoporum Primatumve
bantur ejus anteceffores, nifi Monachi effent : Flam Crux coram Principibus fummiu , & in Curias am
meumque feu tegmem capitir , quod antea Patriar pliffimar Comitiorum Regni , vel Parlamentorum:
chir , fi de Momachir mon effent , album ferre mor X. In Oriente ea crux ad Imperatorer magis quim
erat, ipfe auro illußravit , Salvatori* moftri & Dei ad Prºfules fpeciabat.
para é Joannis Baptifia depiétis in eo iconibus . L-3.
z. 36. Docet & Glycas , Part.4. lineam tantum olim I. E Tonfura & de vefte Claricali poftquam
fuife Patriarcharum Mitram, quando de Metho verba feceramus ad Officiorum divinorum
dio Patriarcha differit ; ciijus genas Theophilus Im five cantum, five recitationem pergendum aäufum
perator, innovata perfecutionis adyerfus Sacras fuerat, cum ea fint connexa fibi iiutuò Beneficia
îmagines faevitia, tot colaphis cædi jufferat , ut riorum officia. At tra&atus de veßibus Cleric0
eas jam fáccidas pendulafque lineis Mitrae redimi rum fuis numeris perfeélus non fuiffet, nifi & de
culis fuftentare ac conßringere cogeretur. Ut ma pallio ageretur, ac rurfum vix poteft ac ne vix
la , temui quadam fafcia lineae obligaret. Unde mea quidem avelli pallium à cruce.
quidem femtentia mo* inolevit , hodieque durant , Singulari pallii crucifque privilegio fruebatu!
άt Pomtifice, ab amteriore parte lineat , fafcia;, alli Ticinénfis in Italia Epifcöpus, eoquè orbatus eft
gatas habeamt . Non aliud hæc redimicula linea , ab Alexandro III. quòd coritumaciof fuiffet in pro
Μitrae , quàm illae ipfae Ifidori Hifpalenfis albæ pugnandis partibus Òélaviani Antipapae. Papien
wittar , fem Epifcopum crucis & pallii dignitate privavit ;
x 11. Pulcherrimè Chryfoftomus adnotavit , ideo ut habent Gefta hujus Pontificis, Baron. amm, 1 175•
Mofaicum Pontificem operto femper Tyara capite mum. 11. Non ergo Sigonii , de quo fuprà, fidcs ,
fuiffe, ut profiteretur ,'fi fubjeéìos haberet ipfe po tam incerta forfan eit, quåm vei nos ipf fulpic"
pulos, fempiternæ & indeclinabili Dei poteftati fe bamur, Non abnuebat Gregorius VII. quin pál
fubjici. At in Ecclefia Epifcopi qui ordinatur ca ]io frueretnr Epifcopus Dolenfis, in ea εoncordia
put Evangelio contegi, ut addifcat hoc demum ef quam inter ipfüm & Turonenfem Archiepifcopum
fe longè pulcherrimúm capitis fui ornamentum; iniri vehementiffimè cupiebat, ita fànè ut Turonem*
& _multò plus fubeffe [e ÉvangeIicae legi, quàm fi Dolenfis pofthac fùbeffet ; at de cruce nullamen
ipfi plcbcm. Idcirco cum ordihantur Sacerdótes , tio: Referväto Dolenft Epifropo Pallii ufu. Rig kT
Epiji, ij• -

De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.LIX.
Epift. 15. Non quòd pallio femper ufi effent Epifco Antiochenum, teftatur Legatum Papae Conftanti
pi Dolenfes, cum iniquis eorum votis femper fe
re refragarentur Romani Pontifices: adeoque pal
lium abnuerent. Unde & Leo IX. Papa argumen
tabatur Dolenſes Epiſcopos non poſſe albo inſcri
bi Metropolitarum, cum pallio careant . Praſer
tim cum Archiepifcopus fime fede civitatis fine pal
Jio Archiepifcopali nequeat haberi , Epift. 12. Corfi
puit Anfclmus Archiepifcopus Cantuarienfis Dubli
iiicn(cm in Hibernia Épifcópum, quòd crucem fibi
praeferri juberet, id juris affirmans ad eos tantum
ípe&tare Archiepifcopos qui pallio Roma omiffo
confirmati ſunt. 鸞 , me hoc ampliut facia*
quia nom pertinet mifi ad Archiepifcopum â Romano
Pomtifice Pallio confirmatum, L.3. Ep.7.1. L.4. Ep.3.7.
Non ergo fejungi facilè poterat pallium à cruce » ,
atque adeo forfàm & Gregorius VII. pallinm Do
ienfi factâ concordiâ fi conceffiffet , etiam aliquan
do forfan & pallium. Sciffus eft in partes olim_.
Clerus Londifienfis fuper hac quaeftione , an ordi
matus femel Cantuarienfis Archiepifcopus praegeftan
dæ crucis jure frueretur, an opperiendum illi effet ,
dum Roma deferretur pallium. Q3idam dicebant
erucem poße portari , ex quo eleétur erat &* im Epi
fcopum confecratur. Alii dicebant crucem non fe
rendam antequam pallium fufciperetur. Illi leger ,
ifti decretales fententiar proferebant. Diremit tum
quidem litem Monachi cujufdam fides, qui fanétif
fimè confirmavit, eum effe inolitum morem , ut
inauguratus Cantuarienfis Pontifex illico crucem fibi
faciat anteferri : nifi fi ele&tus effet alterius Eccle
fiæ Epifcopus, quem transferri Cantuariam autho
ritate & diſpenſatione Apoſtolica opus eſſet. An
no i 193.Script. Antig. hit. 4ngl. pag. 583.
II. Haec fàtis& foffam nimis mülta ad pallii cru
cifque elucidandam connexionem. Jam ut de cruce
dicam , unde aptiùs ordiar , quàm ex illq ipfo Mona
chi Cantuarienfis indicio vel judicio, cujus tum fen
tentia impetu magis & repentino aeftu yaluit, quàm
certa ratione ? Facilè enim retundi ille potuiffet ,
demonßrato non minùs crucem quàm pallium à
Summo Pontifice ad caeteros Epifcopos fiuxifíe, ab
iifque expe&andam effe ejus utendae cum pallio
cofijumétain licentiam. Benedictus VIII. Romanus
Pontifex Roma depulſus à competitore ſchiſmatico,
ad Henricum Regem Germaniae fe recepit , qui
crucem ejus im fùam fufcepit cußodiam , ut loqui
tur Ditmarus. Baron an. 1or 2. n.6, Defiderius Caf
finenfis Abbas in Romanae Sedis Pontificem ele
&us , & Viéìor III. appellatus , nihil refiduum
fibi , nihil intentatum reliquit, ut eam farcinam
fuis ab humeris excuteret , dimittens pallium &
crucem , quae propria erant Summi Pontificatùs
infigna ; Crucem &* elamydem , & cætera Summi
Pontificat#s infígniaஃ . Іае». атто хо85. т. 3.
ro87. Altero poft anno cum ele&ioni tandem fuae
aſſenſus eſſet , Crucem & Pallium reſumendo con
firmavit ele£tionem. Loquens Petrus Damiani , 1. 1.
Eptff, ult., de duobus Póntificiae Cathedræ incuba
toribus, ita habet: Adeo ut crucem argenteam amte
fe ggffamdam imperaret. Denique Bertoldo Conftan
tienfi illud obfervatum eft , in Concilio Claromon
tano crucem Pontificalem uni praegeftatam fuiffe
Urbano II. pecimen fummae, & univeralis juri
dićtionis ,
III. Legatis Pontificiis illud primum facilè conji
citur communicatum fuiffe privilegium , ut qui
bus fumma Pontificis jurifdictio de proximo dele
醬 San&iffimus Hungariæ Rex Stephanus,
mul & Legatione Apoftolicae Sedis & jure præ
geftandae crucis donatus eft , Audi Chartuitium
Epifcopum in ejus vita ; Crucem ante Regem , ceu
Apoftolatår infgne, geflandam adjunxit Pontifex.
Surius die zo. Auguſt. Michael Cerularius Patriar
cha Conftantinopólitanus in Epißola ad Petrum
க
405
nopoli anno 1 o54. Cum cruce ἀ* fceptris regium im
gredi Palatium. Sceptrum hic non injuriâ ex iis
quae fuprà di&a funt, baculum Paftoralem , five •
Epifcopale pedum interpretaberis. Epifcopus Elien
fis ifte Legatus à Latere in Anglia famofiffimus ,
infatiabili avaritia locum dedit mordaciffima di&le
rio, quod à Rogerio relatum eft : Ab ejus cruce
non redemptam, fed redimendam fuiffe Angliam.
omnem . Ommer enim Ecclefiar Anglia crux illa re
demit , id eft , ad redemptionem coegit ; denique com
munem illam fuiffe crucem, ac cruciatum Regni :
Nec fuit aliquis immunir , qui crucis illiu* ftigma
ta non ſentiret. Cum verò Lateranenſis IV. Sy-.
nodus ne Patriarchis quidem fuas præferri finat
cruces, ubi Pontificius' affuerit Legátus, fatis eo
prodit , Legatos, ut perfonam ipfius Papæ circum
geftantes, & ejus pleniffimae authoritatis vicaria
tum, longè potiori & antiquiori jure praeferendae
crucis frui, quàm Patriarchas. Domimic& crucir ve
xillum amte fe faciant ubique deferri , miß in urbe
Romama, & ubicumque Summus Pontifex prafem*
extiterit , aut ejus Legatur, utemr inßgmiis Apofto
lica dignitatir - Baron. an. 1o9 1. m.26• C• Antiq•
Extra. depur. Canon. -
IV. Patriarchis ergo poft Pontificem & Pontifi
cios Legatos competit hoc five jus five privilegium •
Sed non hoc illis contulit primùm Lateranenfis IV.
hæc Synodus. Liquebit eiiim mox tum temporis ea
prærogativa gavifos fuiffe Primates omnes & com
ಗ್ದ Metropolitanos. Non ergo hinc _quære
atur decus & fplendor Patriarchis, quo Primati
bus & Metropolitanis aequabantur , Sed Canonis
hujus Lateranenfis fcopus is eft , ea mens, ut Pa
triarchalis præcellentiâ eò refplendeat , quòd illis
folis præferatur crux non tantum Patriarchatùs fui
ampliffima ditione, fed toto Chriftiano orbe , ex
cepta urbe Roma & locis iis, ubi vel Pontifex
verfabitur,vel Pontificis Legatus: Ubique ni/î in &c.
Non poterat Patriarcharum gloria vel radiare fplen
didiùs vel latiùs propagari, quàm fi majeftatis fug
radios in omnes difpergerent orbis Ecclefias, quafi
in hgreditatem & fucceffionem adfciti effent Pa
triarchæ immen(; illius poteftatis, quam commifit
Chriftus Apoftolis, ac prefertim Petro ; qui Ec
clefiariim omnium Patriarchalium cónditor non .
immeritò audit. Non quò Patriarchę quidquam
poffint jurifdi&tionis exerere , extra Patriarchatus
fui limites. Certis enim finibus partiri neceffe fuit
indivifam Chrifti haereditatem inter Paftores, ut
ne pax & concordia fcinderetur. Sed conducibile
fuit ut aliqua fupereffent veftigia primigenig illius
inftitutionis Chrifti , quae Apoftolorum tam , non
ullos definiebat limites poteftati , quàm nec chari
tati , Crux Patriarchalis extra eorum territorium
jurifdiétionem non prodit , cum nullam ibi unquam
exerant; at tamen eximiam quandam amplitudi
nem prodit, cum illam evanefcere & aufugere ne
ceffe fit, ubi fe fuperior poteftas infert, vel Papae ,
vel Legati.
V. Ad qmnes exporrexit Cardinales Gregorius
XI. illud fingulare decus Legatorum à Latere, ut
cis praefentibus nulla poffit vel Patriarcharum , nc
dum Primatum vel Archiepifcoporum crux expli
cari , Ejus rei hanc rationemj proinit Pontifex, quòd
Cardinales fummi quodammodo perfonam Ponti
ficis referant , cujus veluti conjunĉìiffima funt mem
bra, authoritate quadam muniti univerfali; neg
gisjunéta ab ipfa Sümmi Pontificis poteftate, . fed
fimul emicanté, fimul erumpente, quod nec ipfis
ufuvenit Patriarchis. Propter quod Cardinalium ho
nori , qui perfonam mo/iram repr«fentamt , derogatur.
Not igitur attemdemter , quod Cardinaler ipß nobif.
cumque indefefft laboribus univerfalia Ecclefiaftica
omer4 fortiumtur , &c. Eft fanè quod ftupeamus,
Car
 4O6 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
gardinalibus, quibus nulla.propria praefertur crux, Concilio ann 1 17 1. Clerum Eboracenfem exertè
illud tamen jufis effe, ut ipfis praefentibus nemini conteftatum effe, id effe juris Archiepifcopo Ebo
Praefulum fua crux praegeftétur . Verùm Gregorius racenfi, ut crux illi fua praegeftaretur etiam in.
XI. quando id conftituit , præ oculis habuiffe vi Dioecefi Cantuarienfi . In quo concilio Clerici Ro
detur illam potiffimum Cardinalium poteftatem fum gerii Eboracenfir Archiepifcopi calumniati fuerunt jus
mam , qua excubias agunt, invigilantque in omnes Eboracenfis Ecclefi« de cruce portamda in Dioeceff Cam
Ecclefias , cenfuramque exercent univerfalem cum tuarienfis Ecclefia. Sedavit tandem hæc jurgia Rex
Pontifice fummo. Hüjufmodi poteftati omnibus qm Angliæ, rem totam curans committi Archiepifco
nino eminenti dignitatibus & poteftatibus aliis, po, Rotomagenfi cacterifque Neutriae Epifcopis,
aequum erat infigne aliquot vendicari, quo hæc exu qui eam.judicio fuo dirimerent: De cruce poriam.
berantia gloriae teftatiffima fieret. da faremt judicio Rotomagenfir' Archiepifcopi & alio
VI. Venio ad Primates, quos inter Bituricen rum vicinorum,Epiſcoporum de Regno Francia. Roger.
fis ab Eugenio III. expreffit facultatem praegeftan pag.736. 738. 718.
<dæ crucis in utraque Provincia Bituricenfi & Bur Id fibi fumebat Eboracenfis , ut quafi a:quatis&
digalenfi quae Exarchatui ejus obnoxiæ tum effent, alternis Primatiae honoribus cum Cantuarienfi frue
Porro ad majorem reveremtiam per fupradiétat Pro retur, ideoque Alexandrum III. conveniens, con
vineiat vexillum domimica crucis amte vor deferri firmari ab eo impetravit Chartam à prædeceſſore
concedimur, ficut etiam antiqua prædecefforum veftro ejus conceffam , qua prifcae poffeffioni adfereban
rum confuetudo obtinuit . Eugen. 3. Epift.69. Eo ergo tur Eboracenfes Archiepifcopi, circumgeftandæ per
confirmabatur tantùm jus prifcùm Archiepifcopo totam angliam crucis. Poftea beatuis Thomas Cam
rum Bituricenfium. In hiftoria Beati Thomæ Can tuarienfis Epifcopus adversùs eam chartam multùm
tuarienfis Amm. 1 164. Archiepifcopi crebra mentio defulavit, evicitque ab Alexandro eodem III. ut
crucis ejus, ubi & non poffumus non fummopere prohiberetur Eboracenfis in Provincia Cantuarienfi
mirari conftantiam infra&am Presbyteri ejus, qui crucem praeferre, donec caufa diffiniretur. At Ebo
crucem ejus praeferebat in pfeudofynodo Clarendu racenfi amarulentiùs tunc expoftulante, quod fine
menfi. Ab illo enim vehementer increpatus eft Tho figura judicii fpoliaffet eum Pontifex eo jure,
mas, cum in Jibertate Ecclefiae tuenda tepere & . cujus tamdiu poffeffionem na&us effet, revocavit
molleſcere viſus eſſet. Hinc ſtimulatus Thomas ſi prohibitionem ipfam fuam Pontifex, conceffitque,
bique redditus , crucem ipfe fuam perferre voluit ut totam quà patet, Angliam explicata cruce fua
in Concilio Northamptonenfi , ubi tota in eum An Eboracenfis peragrare poffet. Appen. Conc. Later.
glia efferbuit & infùrrexit. Voluit Herfordienfis II. c. 37.
Épifcopus hoc illum crucis onere levare: Pater, Nec multúm diſpar contentio Braccharenſem
defìme, ego vice Capellami crucem deferam amte pr& jamdiu & Compoftellanum commiferat Epifcopos,
ſentiam weſtram. At invićtiſfima fortitudinis Pon cum Primatem fe venditaret Braccharenfis , eadem
tifex Thomas , ar&tiùs complexus eft crucem , tum que fe dignitate fretum jaćłaret Compoſtellanus.
ut cjus vim & potentiam mundi vi&ricem propiùs In eam tandem eos adduxit concordiam Innocen
experiretur , tum ut palam faceret, cujus glqriae tius III. ut æquabili jure alter in alterius territo
& charitati certaret, vitamque impenderet , ſi ex rio crucem praeferret. Ut uterque per Provinciam
re effet. Jußius eff me ipfam deferre, fub cujus pro alterius univerfam , crucem amte fe faciat fine con
te&lione tutus maneo , & eju* vifo vexillo , nom eft tradictione deferri. Rainal. an. I 197. n.5 r. In Col
dubitamdum , fub quo Primcipe milito . Comc. Gem. le&ione Conftitutionum Conciliorum Tarraconen
tom. IO, pag. I430. 1435. fium, quae typis edita eft Barcinone anno 1557. plu
Si omnes quorum gloria dignitafque ex prælatae rimæ óccurrünt Chartæ Tarraconenfium Epifcopo
crucis pompa augefcit , hoc effent animo, quo rum,obteftantium vetantiumque neToletanusArchie:
Thomas, fi eodem effcnt & agerentur fpiritu , fi pifcopus in Tarraconenfi Próvincia vel crucis, vel
fuos fub hoc caelefti vexillo greffus omnes defti pallii jure uteretur, vel concedendarum Indulgen
marent ad firmandum & dilatandum imperium cru tiarum. Provimcialæ Tarac. 1. 1. Tit.4. Redintegrá
cis, ejufque humilitatis , paupertatis, charitatis , to Vicariatu Apoflolico Theffalonicenfis Archiepi
aliarumque virtutum, quarum crux & fymbolum fcopi, poftquamj Conftantinopolitanam urbem Fran
eft & exemplar ac fcaturigo: non certè in mate ci fuae ditiöni fubjecerunt, eam contulit Innocen
riam verteretur faftus & gloriae inaniffimae atque tius III. Exarcho poteftatem , ut crucem præg$
contentionum ca crux, quae pacis vinculum, cha ftari fibi faceret in`Epifcopalibus omnibus Ecclefiis
ritatis nodus & magiftra humilitatis eft. fibi fubditis. Regeff. 15. Epifl.18. • " -

Richardus Angliae Rex in Eboracenfis Archiepif VII. Ad Archiepifcoporum crucem pene inopi
copatùs territorio, . cum hofpitaretur,. fuis illum ni defluximus. Qgi enim Primates jamdiu dicun
querelis interpellavit Archiepifcopus Eboracenfis, tur, fola nominis fruuntur gloria, re non funt nifi
çuòd cum ipfe abftineret à cruce præferenda, fuam Metropolitani . Eft porro illud permirum, qu0m0
Archiepifcopus Cantuarienfis magnificè explicaret. do Calliftus III. Pápa Primatu donans Archiepi- '
Cui repofuit Cantuarienfis, fe primatûs nomine • fcopum Viennenfem in plures Provincias, in fola
tota Anglia crucem circumferre jure indubitatiffi tamen fua Viennenfi Provincia crucem ut praefer
mo; dubium autem profeétò effe , an poffet ufquam ret conceffit , cum hactenus prolata fint tot exem
Eboracenfis eam fibi praeferri jubere • Ego crucem pla ufùs contrarii . Per Provinciam fuam crucem de-
per totam Angliam porto, & portare debeo, ficut to ferre concedimus , &c. Super feptem Provinciat Pri
£jus Amgli& Primar. Tu autem crucem tuam nom matum obtimeat , &rc. Epift.3.
portas, 6 forſtan portare non debei. Nec multò Ex hac autem illud elucefcit Epiftola, necdum
poft tempore cum ftatuiffet Rex à Cantuarienfi omnibus omnino Metropolitanis ihdultum promi
praeſule Regia ſolemniter corona cingi, vetuiſſet fcuè fuiffe jus anteferrendae crucis, cum hic fpecia
que me cum cruce fua adeffet Eboracenfis, ne qua libus refcriptis eo jure donentur. Jamdiu tum
€xitialis contentio inter ipfum & Cantuarienfem erat, quod Alexander II. id privilegii confirmave
incenderetur, maluit Eboracenfis omnino abeffe: rat Archiepifcopo Slavoniæ `Dalmätiaeque: Cru*
Et quia prohibitum erat ei crucem fuam portare , mo etiam ante , fícut amte pradecefforer tuor , per Dal
luit coromationi Regis intereffe . Haec ex Rogerio, matiam &* Slavomiam ubique geratur. Epift.4. Mul
qui narraverat antè voluiffe Eboracenfem apud tò antè fub Leone IX. anno io5o. Adámus Hifto
Vueftmonafterium crucem explicare; at reluctatos ricus de perfonato agens Archiepifcopo, illum
pifc Epifcopos Angliae omne$ : & in Londincnfi exhibet Archiepifcopali more crucem pr« fe fereptem
5

De Beneficiis, Part.I. Lib.I. Cap. LIX.
Baron, agn. io3o. n.4. Ita forfan componi poffet
fiQc diffidium , Archiepifcopos Nationum, máximè.
earum quae nuper in Ecclefiae finum convolaffent,
quales erant Sueci , de quibus hic Adamus , ple
rumque Primates aut Vicarios fuiffe Sedis Apofto
Jicae , ut oftenfum fuprà eft , cum de Primátibus
differemus. Ea diutiffimè fignificatione fumpta eft
vox Archiepifcopi. Ita communicata illis crux
erat, nempe quòd Primates non aliter quàm mi
nores Patriarchæ haberentur. In eum ergo fenfum
rapi debent Adami ea verba , Archiepifcopali more
rrurem pra fe ferentem .
Nec video qui aliter concordare inter fe poffint
tot privilegia Metropolitanis conceffa ab aliis &
aliis fubinde Romanis Pontificibus, ut crucem prae
ferre poffent: nifi ut dicamus illud commune priùs
fuiffe Archiepifcoporum, hoc eft, Primatum.jus &.
Privilegium , nequaquam autem Metropolitano
rum , quibus peculiaribus poftea refcriptis illud in
dultum eft alio aliis tempore. Archiepifcopo Co
*lonienfi Eugenius I1I. & Alexander III. eo jure
anti concefferunt, uti Majores fui Majoribus ejus
concefferant , Epiß. 1. Ep. 51. At Archiepifcopus Sa
lernitanus novam illam fpecialemque grátiam elicuit: centius III, Archiepifcopis Hifpaniæ crimini vef
ab Alexandro III. poft rogata Cârdinaliurn vota ut
confirmat Baronius ex A&tis huius Pontificis ad an
º
num 1 177. Ad petitionem ipfius Archiepifcopi, com
municato fratrum fuorum confilio, ipff & fuceffo
ribus ejus ufum & digmitatem portandae crucis per
civitatem ®* totam fuam Parocbiam authoritate
Apoftolica concefft. Eadem poteftate Alexander III.
Theffalonicenfem Archiepifcopum donavit; Domi
mica crucis vexillum deferendi per totam Diœcefim
& Epifcopatur tibi fubditor, fraternitati tu« licen
tiam impertimur. L. 3. Ep. 18. lifdem penè verbis
idem largitus eft Gregorius IX. Aufcienfi Archie
pifcopo. Rainal. am. 1 1*8. m.38. Nec multis poft
annis eodem beneficio affecit Burdigalenfem &
Mejfinenfem Archiepifcopos. Am. 1 131. m, 16. At di
plomate eo , quo, Ann. 1 1 38. m.6 1. , jus idem
Vgnefnenfi contülit Archiepifcopo, complexus eft
fanctiffimus Pontifex, qua mente, quo ftudio, quo
fervore animi incaleſcere debeant Pontifices, quan
do crucem fequuntur praeviam, ut inimicas cruci
cupiditates omnes debellent, utque crucis & Chri
ftianæ pietatis caufam infraéto femper peétore
tueantur. Confideran* diligenter , quod in cruce
Domini noſtri Jeſu Chriſti te oporteat gloriari, piè,
defiderat falutifera cruci, vexillum ante te facere
de noflra licentia bajulari, qui crucit mortificatio
nem jugiter im tuo corpore deber pro divini nominir
amore portare. Nos igitur attemdenter, quod mom fumt
tibi armaturæ cæle$is infigmia denegamda , qui con
tra perfecutores Ecclefi& certamine inceffamter labo
rer , prafentium tibi authoritate comcedimur , ut
per tuam Provinciam ante te ferri facias cru
civ , ßgnum , ni/î cum Apoflolicæ Sedit Legatus im
Polonia fuerit conflttutur. Tarraconenfem Archiepi
fcopum eodem per Provinciam fuam præferendae
crucis privilegio munivit Alexander IV. Cum Le
gatione pro Cbrißo fungarir. Conft. Conc.Tarrac.l. 1 1.
Tit. 4. Quibus verbis illud videtur innui jus am
teferenda crucis à Legatis Apoſtolicis ad Archie
pifcopos derivatum effe , ut qui Legatione & ipfi
fungántur pro Chrifto , eòque praelata egeant
crude; ficut & Legati Apoftolici cum Roma in
Provincias proficiebantur, vexillo crucis prævio
& quafi viam praemoftrante utebantur.
VIII. Nec abhorret à vero , fub hoc demum ,
Pontifice, vel fub Gregorio IX. crucem Metropoli
tanis omnibus communem faétam fuiffe, ut ea dein
ceps Metropoliticae dignitati quodammodo coalue
rit, nec pofthac potuerit unqüam divelli , Inde eft
體 in Decretalibus à Gregorio IX. publicatis crucem fuam intulit , ubi Philippus II. ejus regni
e cruce Archiepifcopali nullus extat Titulus , ctfi corona redimitus ab ipfo eft , Carolus autem Ar- .
—
467
fit de Pallio, cujus jamdudum ufum affecuti erant
Metropolitae omnes. Eft in Clementinis Decretum,
quo crux fupponitur Archiepifcopis omnibus in . .
promifcuo ufu fuiffe , Sed jam antè Alphonfus Ca
ftellæ Rex ab Urbano IV. confirmari curaverat
jus Hifpalenfis Archiepifcopi , quo pridem cum cæ
teris Hifpaniae Archiepifcöpis ómnibus fruebatur,
ut omnes Hifpaniarum tra£tus prælata cruce obam
bularet. lta tradit Rainaldus, am. 1264. num.26. »
multo majorem à nobis initurus gratiam , fi ipfum
Urbani, IV. Refcriptum, Annalibus fuis inferuiffet.
Nec enim id facilè conciliari poteft cum Marti
ni V. privilegio, anni 1411, quo Toletanum Ar
chiepifcopum conceffit totam perluftrare Hifpaniam
explicata cruce. Marca. de Prim. Lugd. m. Ia 5. Go
mec. l. 2. Nec cum narratione Gomecii in vita -
Cardinalis Ximenii, qui Mendocam praecefforem
fuum imitatus , crucem altam explicatamque per
Hifpaniæ regna omnia circumferebat . Nifi dicas
tempore Martini V. obfolefa£tum fuiffe Urbani IV.
privilegium,& pallii crucifue ufum intra fuas quem
que Provincias revocaffe Metropolitanos. · Pallium }
cum cruce complexus fùm, quod jam olim Inno
!
-
tiffet, quod pallium indifcriminatim induerent alii,
aliorum in Provinciis. Cum confuetudo fit im Hifpa
mra gemeralis , quod Archiepifcopi extra fuas Provim
ciar pallio indifferenter utamur, C, Ex tuarum de
authoritate & uſu pallii.
Dixi id pro cérto non immeritò habuiffe Clemen
tem V. communem jam tum fuiffe Archiepifcopis
omnibus crucis ufum in fua cuique Provincia. Ita
liquet ex ejus Decretali Archiepifcopo, ubi id eis
largitur, ut in exemptis etiam Provinciae fuae lo
cis'eo utantur jure, ficut & benedicendi populis ,
& Pontificali cum pompa Myfteria celebrandi. Ar
chiepifcopo per quavis loca exempta fue , Provincie
facienti tránfitum , ut crucem amte fe liberè portari
faciat , benedicat populo, &c. duximus comcedendum •
Comitia Cleri Gallicani anno 1635. admifere &c.
confirmavere ufum hujus Decretalis •.
IX. Quod ad illam autem pertinet quaeftionem
an Archiepifcopi crucem praeferre debeant , in ipfis
Senatorum Curiis, in Aula Regum, ante ipforum
ora Regum & Imperatorum : Jam Thomam Can
tuarienfem vidimus fuam ipſum geſtaffe in Parla
mento Angliae : Conventus enim magis ille erat t
Statutum Regni, quam Concilium, cui Rex & Opti
mates aderant. Vidimus & in Regis Angliae fo
lemni inauguratione prohibitum fuiffe Eboracenfem,
ne cum criice adeffet ipfe, quòd eo jure, vel pof
feffione faltem ea folus niteretur Cantuarienfis .
Hinc ergo illud elucet, Cantuarienfem Archiepi
fcopum conftantiffimè. & hifcente nemine prælata.
cruce interfuiffe omnibus Comitiis , Curiifque &
Parlamentis Angliae, ipfis maximè pra:fentibus Re
gibus . Stephano Regi Hungariæ præferebatur
ipfimet crux ; ut Apoftolico Legato.. Prohibuit In-.
nocentius III. ne coram Pontifice , vel Pontificiis
Legatis crucem explicaret quifquam • Pontifices
deinceps alii in coiicedendo Metropolitanis prgfe
rendæ crucis privilegio , vetuere , ne coram Le
gatis Apoftolicis eo abuterentur; ut quorum ju
rifdi&ioni ipfimet fubfint. Sed nulli hujufmodi li
mites circumſcribuntur contemplatione ſecularium
Principum, qui Summo & Supremo femper . jure
utuntür in témporalibus , etfi fpiritali 9bnoxi fint
Epifcoporum jurifdi&ioni : ficut & Epifcopi fum
mia authoritate fpiritalibus negotiis praefunt , etfi
temporali obnoxii fint Principum Regumque po
teftäti. Inde eft: quod clariffinus fanctiffimufqua
vir Bartholomaeus' à Martyribus. Archiepifcopus
Bracharenfis, in ea ipfa Lufitaniae Regni Comitia
chie- . ".
:
*
4ο8 , Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
chiepifcopus Mediolanenfis ille fàn&itate & inno
centia morum fpe&atiffimus , à curru Henrici III.
Prancorum Regis declinavit, ne {i in eo cum Rege
fediffet, non poffet fàtis honorificè crux deferri.
Cumque hic idem San&ifftonus Pontifex invifurus
IDucein Sabaudiae Taurinum profeétus effet , vidif.
fetque Taurinenfem Archiepifcopum , cum Palatium
Ducis adiret, abftinere à geftanda cruce, incre
puit eum, admonuitque praeire fuam ei (emper
gebere crucem , & ubique locorum, atque adeo
in ipfo Ducis triclinio. Gioffxmo in vitâ Caroli ,
L-3. c. 5, & L.8. c.3. -
Nec diffimulabo tamen admiffum non effe Car
dinalem Legatum à Ludovico XI. anno 148o. ni{i
hac lege, ut crux ei praeferretur ubique, extra
prefentiam Regis. Sed nemo nefcit htijus Princi
pis vel fcrupulofas,. fingularefque cautiones, vel
frivolas non rarò fufpiciones. Preuver der Liber.
de l' Eg. Gall. c. 13. m. 5. 6.8. Ergo vel Carolus ipfe
VIII. Ludovici ejufdem filius & fuccefTor excepit
honorificentiffimè Cardinalem Baluam Legatuin ,
cum cruce , cum ornatu Legatorum toto; & ipfi
Regis præfentiae illata crux eft; Quod autem re
geritur à Fevreto exemplum de Eboracenfi Archie
pifcopo , qui authore Matthaeo Paris , ex Capella
JRegia cum cruce fua extrufus eft ; hoc ejufmodi
cxemplam eft, quo Fevreti do£ìrina labefa&etur.
Xec enim Regis , fed Archiepifcopi Cantuarienfis
cum cruce fua praefentia Eboracenfem inde fuga
vit , ejufque crucem, ne Metropolica crux coràm
JPrimatiali confifleret. Attigit Fevretus, 1. 3. c.3.
». 12. , & exemplum illud Aquifextienfis Parlamem
ti , ubi vetitus eft Archiepifcopus, ne cum cruce
fua adeffet. Relata res eft ad Concilium Regium,
ubi nihil definitum eft . Itaque fi diverfus & anti.
quitati contrarius mos, vel à Parlamentis, vel à
Principibus, vel ab Archiepifcopis ipfis, aut confen
tientibus, aut conniventibus inve&tus eft: ingenuè
confitendum , rem enm illa ad difciplinae capita .
fpe&tare , quae verfatilia funt, in quibus tempori' Jtomυ.
parendutn , neceßtati ferviendum eft : ubi deni
que à juſtitia nou abhorret, quidquid charitati Concilio Nicano.
jndulgetur , alendaeque Principum & Sacerdotum
concordia: . -
mente Alexandrino , I/idoro Pelufiota , Cyrillo Hiero
X. Exhibentur in Metallicis, vel aliis quibufcun folymitano , Synefo.
que iconibus & numimatibus Imperatores Con
fíantíngpolitani , crucem manu geftantes : & cum
Pater filiufque , filius materque, vel duo fratres
fimul Imperium moderantes eadem ex parte exhi
bentur , unam quidein fed duplicem crucem geftant.
Sub Sixto V. initio Pontificatûs , dum eruntur an
tiqua rudera, ut locus fieret novis fundamentis ad
reparationem Ecclefiae San&i Joannis Lateranenfis ,
effoffa funt complura iftiufmodi aurea numifmata,
jn quibus cernere erat icones Theodofii Senioris,
Arcadii & Honorii, Thodoſii Junioris, Marcia
ni, Juftiniani, Heraclii ex una parte, ex altera
autem crucis . Principes omnes Chriftianos his
donavit Sixtus V. unaque Bullam mifit & publi
cavit anno 1 587. ut illos ad crucis cultum & amo
rem animaret . Nonnulli fufpicati funt , hanc du
plicem crucem imitatos efſe perſaepe Graecos in .
çonftruendis Ecclefiis fuis in eandem formam ; im
mo & eandem ſecutos eſſe Patriarchas Primateſque
in cruce, quam fibi præferri faciebant , poft expe
ditiones Latinorum im Palæftinam & in Orientem
univerfum, ubi primùm cruces ejufinodi duplices
confpexerunt. Hinc & crucem Lotharingicam vo
cari conjeétant, quòd in eas expeditiones Dux &
aufpex præiverit Gottofredus Bullionus, de Lo
tharingórum Ducum fìirpe. Nulla certa funt ta
men argumenta , quibus probetur crucem Graecis
Metropolitis praelatam fuifle. Quod enim ea de re
Jegitur in Epiftola Maronitarum ad Leonem X. fa
£tum effe videri potefi aemulatioae Latinorum. Conc.
Cen. tom. I 4. pag.349.
ఎ.ఒ..ఒ..ఒ..ఒ**
De Caelibatu Clericorum.
-
C A P UT LX. P.1. 1. 1. c.43.
De Caelibatu Clericorum in Ecclefía
Orientali , per Priora quinque
fæcula .
I. Coxva Ecclefiae eft continemti« lex, eofque com
plexa omnes qui Sacerdoti conſorte, fatti ſint, ad
immolandum Deo Agmum immortalem.
II. Argumentum ex Epiphamio petitum. No» •l;.
gebantur ad Subdiaconor, aliofque fuperiores Ordiner,
mi/î virgines , aut Monachi , aut ele£ti flatim atem:
devoweb.amtur comtimentia. -
III. IV. Eramt & Camoner, qui idem fancirent.
V. Antiquiffima alicubi ferpebat confuetudo com.
traria : non confuetudo tamem , fed corruptela.
VI. Cur penè de hac calibatus lege obmutuerint
Concilia Orientalia.
VII. 4rgumentum aliud ex Hieronymo, qui decla.
rat pom toto prorfut Oriente explofam fuiffe legem.
continentia. Clerical is .
XIII. Legir hujus fcaturigo prima Verbi Incarnati
ipfiffima puritar efi.
IX. Qgid de Apoftolis fentiendum.
X. Cur ſepiſºme conjugati ad Epiſcopalet fedes
eliğerentur.
XI. Cur Epifcopi, quám Presbyteri calibatâ: legi
fuerint obfequemtiorer .
XII· Erant camomica pam« im C«libat&r violatores
Clericos .
XIII. XIV. Argumenta alia ex Eufebio &• Chryfo.
XV. Quid verò propius in bifloria Paphnutii, in '
-
XVI. Argumenta, alia ex Patribus Gracit , ex Cle•
XVII. Socrati Syneſius opponitur.
XVIII. Aſſentitur Socrater in Theſilia viguiſe
Cælibat? r legem.
XIX. Objectio Preſbyteri Paregorii.
XX. De Gregorio Nazianzeno.
XXI. De Atbamaſſo.
I. Uanta Ecclefiae, tanta & continentiae inter
J^ majores Clericos legis antiquitaseft, AEter
nus ille Pontifex, qui de Virgine natus eft & ipfe
Virgo ac Virginalis' hoftia, æternum immolari fe
voluit, ab iis qui tam caftitatis fuae, quàm Sacer:
dotii participes forent, & ipfi Sacerdotes fimul
& hoftiae , ütroque noinine , utroque vinculo cgm
tinentiæ fempitérnæ aftringendi . Eo ufus confilio
Apoftolos efegit , aut virgines, aut caftimgnia:
deinceps devin&tos. Ideo & Apoßoli Pontificii fui
n9n alios fibi fucceffores adfcivere, quàm qui vir
ginitatem ha&enus coluiffent , aut qui pofthac im
violabilem continentiam profitèrentur. Hinc eft de
nique quod coeleftis Magiftri hujus difcipuli Sacer
dotio prorfus furnmoverünt, vel eos, qüi duplicá
to cQnjugio aliquam incontinentiae fpeciem prae fe
tuliffent. CuifTènim efTet Epifcoporüm, Presbyte
rorum, Diaconorum Sacerdotium idcirco inftitutum»
non folùm ut immolarent, fed etiam ut produce
rent eam victinam , quæ cum fan&itas ipfâ, tum
ipfâ etiam caflitas effet & puritas : minimè mirum
eſt ſi tanti miniſtros Sacerdoti ea maximè devincit
Lex, ut ipfi aut virgines fint, aut ಊ।
 De Beneficis, Parti LibII. Cip.Lx,
& aliquo faltem ex intervallo fequantur virginita
tem ificomprehenfam , & Patris qui Verbum eter
num gignit, & Matris quae idem noftra veftitum
natura peperit, nec alium in fcopum 'peperit , quàm
ut idem & æternus Pontifex & perpetua hoftia à
feipfo & à fui Sacerdotii catifitnis minítris im
molaretur.
II. Fuit ea res in Ecclefia Graeca magis contro
verfa. Hinc ergo nobis ordiendum eft, üt his no
ftris placitis inde primùm argumenta inviétiffima
aftruantur. Affirmat conceptis verbis Epiplianius
cos, qui Sacerdotio decorantur, florere etiam vir
-
ginitatis candore debere, aut faltem Monafticae
vitae, vel incorruptae continentiae reliquum vitae
curriculum dicare; neceffe porro effe, fi conjuga
ti fuerint, fermel üt fuerint; docet denique ex Cle eliciuntur conje£turae , quid habent quod in com
ricis folos Le&ores poffe maritorum fungi munere,
non poffe autem omnino vel Subdiaconos, non.
Diaconos, nedum Presbyteros, Epifcopofque. Sa
cerdotium ex virgimum ordine pr&cipuè conftat, aut
{è minùs è virginibur, certè ex Momachir, aut fími
*ìr Momachorum ordine, ex his creari Sacerdote* f0
lent, qui à ſuis ſe uxoribus continent , aut ſecundùm2
tum aer muptia* im viduitate verfamtur. Secumdix ve
rò muptiir implicitur , im Ecclefia ad Sacerdotium nom
admittitur , tametfí aut fefe ab uxore contimeat , aut
4%t viduus .] Ejufìnodi imquam ab Epifcopi, Presbyteri
Diaconi , & Subdiaconi gradu rejicitur. Secumdùm
hos gradus Le&orum ordo ex ommibus ordinibus eligi
potefl , hoc e/? , è virginibur , Momachis continenti
bur , viduis , & iis qui honeftis matrimoniis illigam
tur . Immo / necefftas fuerit, ex bigamis. Qgippe
Leâor nom Sacerdos eff , fèd tamquam divini verbi feri.
ba. Expo/îtio fidei Cathol. m. zr.
Hic Epiphanius Subdiaconos ipfos includit col
legio Sacerdotali , & ex folis virginibus , con
tinentibus eos eligi docet. Haec erat Ecclefiae uni
verfae difciplina, hae leges, hi mores, maximè Eccle
fiae Graecae , in cujus ille moribus legibufque erat
magis verfatus.
* III. Docet idem alibi Chriftum ipfum primùm
eſſe Diſciplinae hujus authorem inſtitutoremque,
de eaque Apoftolos leges condidiffe & Canomer .
Cum Sacerdotalia Chrißur mumerae & ornamenta,
tum iis qui pof umar nuptiar comtimemtiam fervave
rint, aut in virginitate perffiterint, communicanda
\
effe velut im quodam exemplari momffraverit . Id
quod Apoßoli deimde bomeffè &• religiosè decreverumt
per Eccleſiaſticam Sacerdotii regulam. Hareſi. 48.
иит.7.
IV. Diligentiùs etiam alibi recenfet Clericos, voluiffe Diaconos , nifi qui priùs conjugali fe •
quorum Ordinibus indivulfa comes haeret conti
nentia. 蠶 eum qui adhuc im matrimomio degit ,
ac liberis lat operam , tametfî unius fit uxorir vir,
mequaquam tamem ad Diaconi, Presbyteri , Epifcopi
aut Hypodiaconi ordinem admittit Ecclefia. Sed eum
dumtaxat , qui ab umiur uxorir comfuetudine fe fe
continuerit , aut ea fit orbatur ; quòd in illis locis
præcipuè fit ; ubi Ecclefiaftici Canones accuratè fer
vantur. Hareß. 39. m.4 Qgo utroque loco doétif
fimus vir & Ecclefiae Pater, non moribus tantùm
& confuetudine niti legem continentiae facerdotalis
declarat : fed Canones effe conditos , qui ita fan
cirent, & ea compede Subdiaconos quoque impli
CâICIìt •
V. Fatetur quidem Epiphanius ibidem, Eccle
fias effe in quibus à caelibatùs lege refiliffent Sub
diaconi, Diaconi, Presbyterique : at contrà ftatim
vociferatur ipfe , hanc effe corruptelam, quae con
tra ſacros Canones & Eccleſiaſticas leges irrepſiſſet.
Refpondeo mom illud ex Camomir authoritate fieri, fed
propter hominum ignaviam , qu& certir temporibus me
gligemter agere folet. Ibidem.
VI. His ita praeftru&is etfi fateremur, nec Ca
nonem XXVI. Apoßolorum , nec Ancyranum X.
Zſom, I,
nec Neocaefarienfem I, nec IV. Gangrenfem , nec
4os
Calchedonenfem XIV. nec III. Nicænum , ex«
preſsè quidquam ſtatuiſſe de perpetua & inviola
bili Clericorum majorum continentia: immo 3: af
fe&atione filentii indulfiffe, quodammodo, aut cer
tè non damnaffe confuetudinem cum conjuge ante
ordinationem duéta, abfciffà omni fpe ducendae
deinceps cujufcumque: etfi haec , inquam, omnia
daremüs, maneret tamen illud ex Epiphanii tefti•
moniis certiffimum , eos , quibus impartiretur Ec
clefiae fàcerdotium, inviolabilis continentiae lege
obligatos fuiffe , & ipfius exemplo Chrifti, & Ca
nonibus iis , quos Apoftoli Apoftolicique viri in
eoruum locum fuffeéti conftituiffent . Citatorum enim
à me Canonum filentium, aut incertae ex iis quae
parationem venire poffit cum expreffiffimo Epipha
nii teftimonio ? An difertè pronuntiant ii Canones,
poſt ordinationem fas eſſe priori copulari conjugi è
Prohibent ad nuptias ufquam poft ordinationem
convolari. Nihil præterea àddunt. Si conjeétes ta
citè permitti prioris conjugis confuetudinem: id
fanè tua conjeélura eft, nonTCanonis fententia. Et
ut conjeéturæ affentirer tuae , non poffes & tu non
affentiri Epiphanio, hanc fuiffe indulgentiam , qug
id ferret , quod corrigi jam non poffet; ne medi
camine ipfo morbus recrudefceret.
VII. Hieronymus qui in Oriente partem vitae
cgerat longè maximam, atque adeo Græcæ Eccle•
fiae mores legefque apprimè callebat ; teftimonium
dicet, de quo ne contentiofiffimus quidem poffit
contendere. Cum enim Vigilantius facerdotali com
tinentiae bellum indixiffet , fic illum San&us Pater
exagitat: Qgid facient Orienti * Ecclefí&, quid Ægy
pti , ér Sedtf Apoftolic& ? Qga aut virgines Clericos,
accipiumt , aut continenter s aut /? uxores habuerint .
mariti effe deßjfunt. Adv. Vigilantium . Omnem Ec
clefiam Hieronymus in tres partitur ditiones toti
dem Exarchis obnoxias, Romano, Alexandrino &
Antiocheno. Atque ita docet in Ægypto & im
Oriente, ficut & Occidente toto viguiffe legem ,
continentiae Clericalis. Quanquam ab ea deviare
privati, aliqui, vel minores etiam Ecclefiae aliquae
potuiffent : nihilo tamen minùs ex longè maxima,
parte veriffimè dicebat Hieronymus , Ecclefias om
nes tribus his Exarchis totum inter fe Chriftianum
orbem partitis , obnoxias , vinculo continentiae
conftringi . Unde fubdit Hieronymus , Epifcopos
uidem aliquos , fed pauciffimos in illam `confen
盟 Vigilantii incontinentiam : nec ordinare e
compedi innexuiffent : Proh nefas ! Epifcopor' fui
fceleris dicitur habere confortet : fi tamem Epifcopi mo
mimamdi funt, qui
uxorer duxerimt . mam ordimamt Diacomor , mifi priìa
r -
VIII. Alibi fan&iffimus rurfum idem Doélor
altiſſima ab uſque origine repetit cauſam tantae Sa
cerdotum Chrifti caftimoniae , Nempe de virgine •
matre nafci voluit Chriftus eofque omnes quorum
ab ore verboque quafi renafcitur , toties inter aras
immolandus, virgine ejufdem caftimoniae voluit
eſſe ſuo certo modo conſortes. Inde Apoſtoli ſa
cerdotio vel virginitatem conjunxerant, vel perpe
tuae caßitatis profeffionem ; nec deinceps Diáconi,
Presbyterique, vel Epifcopi deliguntur, nifi ex iis
qui virgines ha&enus fint, vel in æternum futuri
deinceps fint pudici : Chriftur virgo , virgo Maria ,
utriufque fex%x virgimitatem dedicavere . Apoftoli
vel virginer , vel po/? muptiar comtimenter. Epifcopi ,
Presbyteri , Diaconi aut virgines eliguntur, aut vi
dui , aut certè poß facerdotium in &termum pudici . Ih
Apolog. pro libri, advertùr Jovin.
IX. Non poteft ergo pofthac ambigi , quin. ab
Apoftolis profeéta fit ea lex, quæ continentiae per
petuæ Clerum fuperiorem mancipat Probat Hie
F f £ rony
 4Io Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
ronymus Apoftolum Paulum in choro virginum
numerari debere', idque elicit ex ipfiufinet TPauli
vcrbis: Volo ommer vo* fimiles mei effe. Quod perin
de eft ac fi diceret : Volo ommer homine* fimiler maei
effe , ut dum mei fimiles fumt , fimiler fiamt & Chri
fti , cujus ego fimili fum . L. 1. adv. Jovim. Petrus
folus conftantiffimè creditur conjugatus fuiffe. De
ris Chrifti facrificio ad aras manus admovere de
beant, perpetuae eos continentiae addicendos ne
ceffariò prorfus effe. Si laicus &• quicumque fide
lis orare nom poteſt , mificareat officio conjugali , Sa
cerdoti, cui femper pro populo offeremda funt Saeri
firia , femper orandum eff . Si femper oramdum e/?
ergo femper carem dum matrimonio. -

reliquis Apoftolis cum nihil iftiufmodi memoret
Scriptura, non temerè affirmatur virgineo omnes
flore claruiffe. Quamquam excepto Apoffolo Petro mom
fit manifeftum relatum de alii, Apoßolir, quod uxo
res habuerint, 6 cum de uno ſcriptum ſt, de cate
vir tacitum , imtelligere debemus fime uxoribur eor fuif.
fe , de quibur mihil tale Scriptura figmificet . Etfi
conftaret autem ex Apoftolis conjugio arretitos
fuiffe, in Synagoga virgines effe defiffent, eamque
jacturam reſarſiſſet Eccleſia perpetuo deinceps con
tinentiae vigore : Qgi ergo eramt [ex Judair , virgi
nitatem quam im Judaifmno amiferamt , im Evangelio
habere mom poteramt , Quod autem Apoftoli, fi qui
uxores duxerant , ab eis feceffionem feciffent , ut
Chrifto uni adhaerefcerent, id Hieronymus expri
mit ex illis Petri ad Chriftum verbis, Ecce mor
reliquimur ommia , &' fecuti fumus te, & ex his
Chrifti verbis ad Apoftolos : Nemo eff qui dimife
rit domum , aut fratrer , uxorem , &c. Ex quibus
ita argumentatur San&us Pater. Affumpti im Apo
Jfolatum , relimquunt officium conjugale.
X. Fatetur Hieronymus conceffum ab Apoftolo
XII. Qui opinati ſunt , Clerico majori , qui à
prioris uxoris contubernio non abftineret , ullam
ante poenam effe conftitutam , quàm Siricius ea de
re celeberrimam promulgaret Decretalem ; illi non
fatis adverterunt animum ad ea quae habet Hiero
nymus eodem loco, Epifcopum ut adulterum ha
bitum iri, fi tum priore cónjuge confuefcere de
prehendatur . Alioqui ß deprehemfur fuerit , monl
quafi vir temebitur , fed quaß adulter damnabitur.
Ibidem. Nemo negat ftatutas in adulteros fuiffe •
poenas. Idem alibi docet exauthoratos fuiffe om
nes fuperiores Sacrorum miniftros, fiqua fe incon
tinentiae labe contaminaffent : Immo Epifkopi 6"
Presbyteri & Diaconi, 6 univerſus chorus Sater
dotali, &• Levitieur fe moverumt bo/?far offerre no*
poſſe, ſi operi ſerviant conjugali . In Apolog. adv,
Jovin. Ab Epiphanio Hieronymum non fejunxi,
quod con(entanea fibi mirificè fint eorum verba
inter fe collata, quòdque ob diuturnam in Orien
te commoratiónemi, poífit & Hieronymus aptiffimè
in testimonium de Eccleſia: Orientalis difciplina vo
Carl ,

Paulo effe, ut ad Epifcopatum accerfantur, qui XIII. Nec minùs difertè Eufebius Cæſarienſis
uno , non amplius, illigati fuerint conjugio. At fie Epifcopus huic cQntinentiae legi patrocinatnr, cum
ceffaria tum indulgentia id fa&um fuiffe contefta ait Evangelicos Præcones D6άδrefque conjugio,
tur quòd inter ipfa Ecclefiae cunabula non effent conjugalique contubernio valedicere, accenſos ca
ad manum nifi rudes, & carnalibus implicati vin ftiore flamma, & exardefcentes, in foecunditatem
culis : Qgia xudit ex Gemtibur conftituebatur Ecclefia , Jongè præcellentiorem, qua patres & magiftri fient
leviora muper credemtibus dat pr«cepta, me territi fer• infinitae cujufdam វ៉ែ filiorum multitudì
re mom poffemt , Quod fi qui poftea in deligendis Epi nis, quos Deo fibique generabatur. Do&oribus at
fcopis conjugatos virginibus & continentibus prae Predicatoribus verbi divini maximè im prafemtia , ut
tulerunt , refpondet fan&iffimus Pater, hunc forfan melioribus ſtudiir vacent liberiàr, ſejunctus à re
errorem fuiffe eligentis populi, qui fibi fuppalpa uxoria viétur adamatur : velut iir qui divima & im•
tur in eligendis fui ipfius fimilibüs ; vel Epifcopi eorporea ſobole propaganda occupati teneantur: & non
cleétionem JnQderantis, qui terrenis plus aequo rà mniur, meque duorum liberorum, fed 4tervatim innu•
tionibus affectibuſque indulſerit . * merabilir multitudimir educationem , fang amaue di
. XI: Qæterùm virginitatis & continentiae quam fciplinam, ac reliqua inßituenda vita curam fùfce
libet infenfiflimus hóßis Jovinianus, fatebatiir ta perint. Et paulò inferiùs : tllir qui facrati fumt, atqu*
£men, Epifcopos inviolabili ejus lege teneri. Ut enim in Dei minifferio cultuque occupari, continere deim
in his plenitudo eft facerdotii, quod ab illis in tepr fe ipfor comvenit à commercio wxoris , Demon•
Presbyteros Diaconofque dimahat: ita quae Sacer. ſtrat. Evang. 1.9. e.9.
dotio Chriſtiano quaſi concreta conſertaque eſt con XIV. In eandem rem perfpicua funt haec Chry
tinentia, multò arćtiùs Epifcopis amplėétenda co foftomi : Si qui uxorem duxit, follicitur e/?, quæ
lendaque eft. Certè confiterir non poffe effe Epifcopum, fumt mumdi , Epifcopum autem bujwfmodi follicitudi
qui in Épifcopatu filior facit. Ibidem. Graeci qui me tangi minimè comvenit ; quomodo fuperiùs dixit ,
multis ab hinc fçculis Presbyteris & Diaconis conti. umiur uxoris virum ? Quidam illum , qui poß uxorir
nentiam turpiffimè remifere, veteris difciplinæ vi obitum conftituetur Epifcopus , fignificaffe intelli
gorem illibatum ſervavere in Epiſcoporum conti gunt . Alioqui licet eum , qui uxorem bábeat , quafi
nentia exigenda . Cui rei occafionem fortaffis dede mom habentem effe. Tunc mempe rit? ißud concefft
rit, qu9d primis volventibus Ecclefiæ fæculis, fa pro tempore , ac pro rei matura , qua tunc imerat ;
£erdotalia munia omnia Epifcopi foli obibant. Ëpi Finitima hæc funt Hieronymi fententiae, ubi qui
ſcopº ſoli ferè Baptiſinum diſpenſabant, Myſteria ce. conjugatus fuerat, in Epifcopalem cathedram eve
lebrabant, reconciliabant Poenitentes ; in eorum hitur, tametfi tunc continentiàm religiofiffimè colat,
tantùn vel abſentium, vel alioqui occupatorum lo difpenfationis tamen fuiffe ad Gentilium nuper con
$um & vicem haec adminiftrabänt Presbyteri. Ita verforum rudimenta formanda neceffariae, nt ad
fraenum continentiae facro minißerio tam amicæ, facros Ordines accerferentur, qui femel conjugii
tam coalitae abrumpere Epifcopi non facilè potuif. nexibus fuerant illaqueati . Afibi teftatur idem
fent. In Ecclefia Latina longè frequentior fuit & Chryfoftomus, ea difpenfatione olim Paulo appro
populatior incruenti Sacrificii celebratio, quam in bata jam Ecclefiam non uti , & opus omnino ef
Græca • Ita quotidianae virginalis hoftiae immola fe , uti qui facerdotio decorantür , decorentur
tioni mancipati Occidentis Ecclefiae Presbyteri, etiam infigni caftimonia. Hom. 1. De Patient. Iob.
Piaconique, difficilè poterant à caelibatus lege de XV. Si Paphnutiiim Epifcopum illum objicias
fe&tere.' Luculentè porrò Hieronymus deciarat, nobis, qui Nicænis Patribus interceffit , ne Cano
J)e liigos quidem nifi conjugibus antè aliquandiu nem, conderent, quo Epifcopi, Presbyteri, Di*
£ abftineant , facilè poffe auit orationi vacare, aut coni, ac Subdiaconi juberentur abstinere fe ab il
Myfteriorum participes fieri; ex eoque id nimirum lis quas ante Ordinationem duxerant uxoribus;
effici miniſtrosipſos Altaris, cum quotidianas Deo propterea quod antiqui Canones folas poft ordina
ºrationum hoſtias offerte, cum quotidiano corpo tionem nuptias prohiberent. Dicam Socratis & So
-- ZO
 De Beneficiis, Part. I. Lib.II. Cap.LX. 4т т
Womeni, quibus authoribus hæc circumferuntur, Diaconofque, qui accendere, atque alere debent,
Socrates. l.1. c.11. Sozomenus . l. 1. c.23 , non in fidelium cordibus, quantum datür, ftudium amo
tantum effe authoritatis pondus, ut in re tanta , , remgue virginitatis, nec poſſunt niſi per ſummum
fi quid foli dixerint, fidem extorqueant. Vera. dedecus vim verbi divini exemplis füis enervare .
res'fortaffe fuerit quae refertur, & in eo tantùm Cyrillus Epifcopus Hierofolymitanus id elegam
aberraverit Socrates, quod adjecit de fuo. Potuit -ter confirmat , quod fuprà femel & iterum attigi
enim in Ecclefia Orientali ea fuiffe tempore, Con mus, Chrifti mátris Virginis , Chriftique Sacerdo•
cilii Nicaeni incontinentium Presbyterorum, Dia tii caſtimoniam ſimillimam eſſe, unove ex fonte
conorumque multitudo, ut fapientiffimis Præfuli fcatere, ex Chrifti ipfius fan&iffimae hoftiae cafti
bus fatius vifum fuerit diffimulare immedicabile , tate. Sic enim argumentatur Cyrillus, non potuif.
malum, quàm refecando afperare. Idem de Con fe Chriftum nifi de virgine nafci , qui nifi caftis
ciliis Ancyrano, Neocaefarienfi , Gangrenfi dixeris; purifque Sacerdotum fuorum manibus patitur fe a
nihil adverfus peftem hanc ftatuiffe , quòd curatio contreétari. Si qui apud Jefum beme fungitur Sacer
nis fpem abjeciffent omnem . Ubi verò Socrates dotio , abftinet à muliere : ipfe Jefu, quomodo ex vi
dicit, antiqua Ecclefia traditione fuperioribus Cle ro & muliere proditurus effet .” Catech. 12. Loquitur
ricis folùm prohiberi, ne matrimonium ineant, Cyrillus accuratiffimo cum verborum deleélu. Si
non autem initi ufum interdici : jam ad Eufebium, 醬 beme fungitur. Neque enim omnes bene funge
ad Epiphanium, ad Hieronymum appello , viros antur; non omnes caftè virginalem hoftiam offe
veterum Ecclefiae confuetudinum Socrate longè pe rebant. Idem fuprà confeffus eft Ifidorus peccare
ritiqres. Hoc igitur Socrates loquentem inducit multos in legem ' continentiae. Nec id diffimulat
Paphnutium, quod in ore nunquam Paphnutius ha Nazianzenus, cum eorum fugillat morofitates.»
buit. Potuit tum cum Concilio Paphnutius , & qui non fatis avertebant, quàm certum fit, Chri•
fequentibus faeculis potuit cum eo Ecclefia Graeca ftum tingere, Chriftum animarum fordes abluere s
tota judicare, tolerándum id malum potiùs quàm à quocumque demum quis baptizetur : tergiverfa
aut Ecclefiam fchifmatis, aut ejufmodi Clericos bantur, procraftinabantque baptifmum , ne ab ali9
periculo objicere incontinentiae gravioris. Illud ta illum fufciperent , quàm ab Epifcopo, vel à Pref
men ignorari non potuit, pravam hanc fuiffe & bytero continentia: fpe&tatar. Ne dicas, Baptizeº
degcncrem confuetudinem , qua prifci violarentur me Epifcopus , &c. aut fi Preubyter, faltem qui cœ
Canones , & Ecclefiae purior atque fancita ab Apo lebr fit, qui contimemtia laude , atque amgelica vi
ftolis difciplina turparetur. vemdi ratione floreat. Orat.4o. Denique cum Epifco
XVI. Illud praeterea obferves velim de fuperio patum refugeret Synefius , & eum à fe ea ratione
rum caelibatu Ordinum , etfi rem ex profeffò non propulfaret, quòd à conjuge fua fejungi nollet =
attigerint, teftimonium tamen dixiffe Graecos alios eo fatis fuperque prodebat ; quàm indivulsè cohæ
Patres. Fidem facit Clemens Alexandrinus Strom. reret Epiſcopali ordini continentiae profeſſio. Qua
1.3. in Comitatu Apoftolorum fuiffe quandoque & re boc ommibüs pradico &• teffor, meque me ab uxo
foemninas, fed ut forores , quo facilior panderetur re prorfus fejungi velle, meque adulteri inftar cum ea
Evangelio aditus in eas aedes , in quas folae pene clamculum confuefcere. Alterum enim mequaquam.
tramat Tfoeminae . Reliqui Apoftoli prædicatiomi attem pium eft, alterum illicitum . Epift. 1 o5. Ea Synefii
denter , mom ut uxorer , fed ut fororer circumduce ὸbteftatio remorari Epifcopos non potuit, vel de
bamt mulierer, quæ umâ mimiftratura eßent apud terrere , quin eum erdinarént ; quòd omnes fatis
mulieres , qua domos cuftodiebamt , per quas etiam im intelligerent hanc quaefitam effe tergiverfationem •
gymaceum abfque ulla reprehenfiome , malave fufpi ut tantae dignitatis " onus declinaret. Addebat Sy•
?ione imgredi poffet doctrima Domimi. Multis loeis pro nefius nec adduci fe quidem poffe ad fidem refur
bat Theodoretus nulli conjugio implicatum um re&ionis. At eum Epifcopi profe&ò nunquam or
quam fuiffe Paulum . In Ep. 1. ad Gor. c.7: Im Ep. dinaffent, mifi habuiffent^ perfuaffimum, hac illum
ad Pbil. c.4. Tradit Ifidorus Pelufiota caftitatem arte & fimulatione , ab onerofîffimo velle munere
quandam fidelibus omnibus imperari, quòd ad ali liberari. Caeterùm quod ad cælibatum attinet •
quantulam Sacerdotii focietatem vocentur omnes, fi non ceffit 'tandem Synefius legi Ecclefiae commu
uit propria corpora Deo offerant , hoftiam viven ni , fi cefferunt Epifcopi ejus voluntati, difpenfatio
tem & immaculatam: at Presbyteros continentiae haec tum fuerit, hon legis abrogatio. Non obje
multò ar&iori devoveri, ut qui & incomparabili ciffet autem hos obices Ordinatoribus fuis Syne
ver puriori hoftiae. offerendae fe devoverint: alio ſius, niſi exploratum habuiſſet non potuiſſe ordi
qui gradu illo, quem obtinent deje£tum iri - Quan nari Epiſcopos, niſi qui & à conjugali deinceps
quam non diffimulet Ifidorus minùs religiosè hanc contubernio fecederent, & fidei fubfcriberent rc
regem fervari , quàm oporteret. Exhibete corpora ſurreétionis . -

veſtra hoſtiam viventem . Non ad Sacerdotes ſolos
zribenr, ut exiftimar, hac mandabat , fed univerfe
£cclefi&. Unumquemque emim ipforum hac im parte
sacerdotem effe juffit. Qgod ff ca/litar čr pudicitřa*
fubditos sacerdotes ordinai , libido proculdubió ac la
feivra Sacerdotibus dignitatem abrogat. Atque hoc
4uidem leges & Ecclefiaftica inftituta fanciunt: ve
vim haud admodum tamem iftud fit. ' attter??
ob caufam , mom eft meum commemorare. L. 5. Ep.75•
Alibi verò obfervat idem Ifidorus comites Apo
£olis haefiffe quandoque foeminas, aut facultatibus
fuis eos fuftentarent. Alioqui minimè ferendum
XVII. Quando dicit autem Synefius pro adul
teris haberifolitos Epifcopos , qui cum uxore clan
culum comfuefcerent, hinc fuppeditatur, quo cæ
libatus & Ecclefiae hoftes oppugnemus. Abutum
tur enim illi authoritate Socratis, L. 5. c.z 1. , qui
ſcripſit Epiſcopos & Presbyteros in Oriente, nul
la vi , nulla lege Ecclefiaftica, fed fola voluntate »
ab uxoribus fibi temperare; ac noffe fe plurimos »
ui poft Epifcopatum patres fuiffent. Potior fanè
ੇ habenda eft Epiphanio, Hieronymo , & Sy
nefio, quåm Socrati, ubide Orientali Ecclefia om
nes æquabiliter teflimonium ferunt. -

fuiffe, ut virginitatis praecones dederent fe carnis
oble&amentis: Nom quòd ii qui virginitatm fuade
ëant , & caffitatem pradicabant , ac virginum choros
moderabantur, cum mulieribus conſuetudinem habe
vemt : quis emim eos virginitatem fuademter tuliffet ,
Aiquidem ipfimet im voluptatum como fe fe volutam
tes deprehenſ effent . L.3. Ep.176. Hæc poftrema ra
sio æquè complećtitur Epifcopos, Presbyteros,
Тот.I.
XV1II. Socrates etfi omnium infeftiffimus cæli
batui Clericali : fatetur tamen in Theffalia, Mace•
donia, & Hellade Clericos illos deponi , qui cum
uxoribus ante ordinationem duétis confuefcere rur
fum vellent. De Theffalia tantùm loquitur & fi
nitimis quibufJam Provinciis, quia hic. Ecclefiae
Græcæ fra&us finibus claudebatur Romani Patriar
chatùs. scd tum Socrati abrogranda fides non eft •
Ff f 3. €urº
 4ти * Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
cuin ait clarifßmos quofque Graecorum facris. Or
dinibus initiatorum á própriis abftinere conjugibus •
Cum verò adjicit nulla id lege praecipi, ne Epi
fcopis quidem, id inviétiffimè refellitur ex totius
deinceps Ecclefiae Graecae confenfione , & ex ho
dierno ipfo ufu, quo cqnftat Epifcopos à conju
gum anteriorum confortio & contubernie prorus
fummoveri etiamnunc. - -
xix. Presbytero Paregorio praecipit . Bafilius,
Epift.198. ut qüamvis feptuagenarius , fubintrodu
&am mulierem amoveat domo , & ut Nicæno Ca
noni pareat, & officio cælibatùs, ne offendiculo
fit Cléricis aliis, Cum Paregorius ante ordinatio
nem expers fuiffet nuptiarum , aut viduus tunc ef
fet , nec poffet jam uxorem ducere poft Sacerdo
tium , caelibatum utique prqfitebatur juxta Eccle
{iae leges, & ipfum Orientalis Cleri ufum , Itaque
veriffîmè Bafilius illum lege continentiae aftringi
monet, nec miniftras habere mulierculas quafcuin
que, quamvis aetate devexa jam eſſet. Unde & il ' nes fuperiores; Concilium Ancyranum, Can. io.,
li Bafilius facris interdicit funétionibus, donec pa eos tantùm Diaconos , qui ordinationi fuo faltem
ruerit.
XX, Objicitur rurfum nobis Graegorius Nazian
zeni Gregorii ac Theologi Pater , qui aliquando
affirmavit filio, Presbyteratu fe initiatum fuiffe ,
antequam ipfe in lucem ederetur. Nondum tot am
mi vitae totius tu«, quot im facrir mihi fumt per**
&#j viâimir. Carmine de vitâ fu4. Sed ufitata in.
hujufinodi rebus exaggeratione uti potuit in his
Gregorius. Baronius fubduéta temporum ratione ,
demonftravit ante parentis ordinationem natum.
effe Theologum: Póftremò etfi daremus rem ita ha
bcre, non tamen ullum hinc nobis praejudicium im
mineret. Quis enim nefcit , quando vitiofae confue
*udines, in iis quae ad aeternam legem non pertinent,
dongo ufu convaluerunt, & pcrdiu tolerátæ funt,
in eas viros etiam optimos quandoque abduci • .
XXI. Fruftra etiam objicitur nobis & Athanafii
ad Dracontium Monachum Epiftola ; id unum enim
ille affeverat, effe Epifcopos Monachofque pror
fiis innuptos , effe & utriufque ordinis , quibus na
ti fint liberi; nimirum antè facra vincula , quibus
hi illique innodantur. Quo unum id pronunciatur,
ੋ & Epifcopis ante, ordinationem , & Mo
nachis ante profefionem ex legitimis nuptis na
• fci liberos: nec ab hoc Athanafii loco id extor
uebis, ut Epifcopi poft ordinationem liberos fu
çeperint, quin illüd quoque exprimas, ut fufcepe
rint , & Mönachi poft prófeffionem: quo nihil in
ſulſius, nihil a fide hiſtoriae & antiquitatis con
{cientia alienius dici poteft. Ergo ex hoc Atha
mafii loco illud emicat, caelibatum tam indiyulsè
harere Epiſcopali ordini, quàm Monaſtico inſti
tԱt0 º
C A P U T LXI. P. 1. l, 1. c.44.
De Caelibatu Beneficiatorum in Eccle.
fia Latina quinque prioribus faeculis.
I. De Majorum Ordinum &• ipforum etiam Sub
diaconorum calibatu varia Conciliorum & Pontifi
cum conſtitutioner.
II. Græcorum & Latinorum varia difciplina .
III. Demonftratur ex Ambroffo calibatur lex ,
ПИ. Еt ex Hieronymo.
V. Qganta olim ' effet sacerdotalis &• fanffitatis
ešº puriřatir opinio .
VI. VII. Idem probatur ex Auguftimo, Ferramdo,
Crefconio.
”III. Ca:tiomer meceffari« im Clericorum colloquii,
cum muliaribus.
IX. Vetant Comciliae Graca, ne domi- habeantu*
extrane4 mulierer -
X. Wetant ºr Latima.
XI. Vetamt Patres Graci &• Latini. -
XII. Qgäm circumfpeftus in ea re Auguftimur.
XIII. Cur mom eadem ubique fuerit , mec aquabi
liter pracepta Subdiacomorum contimentiae. -
XIV. De calibatu Le£torum , - -
I. Unc ad Ecclefiam Occidentalem venio; non
ut San&orum Patrum & Conciliorum au
thoritate majorum Ordinum caelibatum aftruam :
res enim eft evidentior quàm ut poffit in dubium
rcvocari, nifi ab eo qui meridiana in luce cgcu
tiat. Sed ut ea illuftrém , quae cum difcrepare &
pugnare inter fe videantur, negotium faceffere
oſſunt ,
Caelibatûs lege comprehendi Subdiaconos Epipha
nius voluit; Hieronymus folos Diaconos & Ordi
ſilentio conſenſerint; ſi contradixerint autein, &
tamen inviti ab Epifcopo fuerint ordinati , fi po
ſtea matrimonium ineant, à ſacro miniſterio non
amoventur, propterea quod hir Epifcoptsr licentiam
dederit. Si fine hujufmodi Epifcopi licentia uxo
rem duxerint, fola Ordinis fui fun&iqne privan
tur, Non ergo lege continentiæ ibi 'tenebantur
Subdiaconi. Poterat Epifcopus Diaconibus, qui con
tradixerant , nuptias condonare, non poterat Pref
byteris, Validum erat poft ordjnationem contra
&um etiam à Presbyteris matrimonium, ut liquet
ex Concilio Naeocefarienfi . Cam. 1. In editione •
quadam Concilii Eliberitani, Subdiaconi in eorum
claffem referuntur, qui continentiae lege tenentur,
Cam.33. In Decretalibus verò Siricii & Innocentii,
Epifcopi tantùm, Presbyterique & Diaconi. Idem
habetur in Conciliis Carthaginenfibus II. III.& V.
& Toletano I, Concilium Taurinenfe ab Ordinibus
majoribus eos tantûm arcet Clericos, qui ex uxo
ribus liberos poft ordinationem fufceperint. Idem
in eos qui jam ordinati funt , ftatuit Concilium
Arauſicanum Can. 21. 13, 14.; ſed vetat in poſte
rum, ne qui ordinentur Diaconi, niſi continentiam
ab uxore promittant ; fi fidem violaverint, jubet
deponi Concilium Turonenfe I. anni 461. Cam, t.z.
agnofcit Decretalibus Pontificum literis conftitutum
effe , ut communione priventur, qui ab uxore •
non abftinuerint Presbyteri & Diaconi : videri ta
men fibi de poena remitti aliquid debere , fcilicet
ut proprii priventur funéìione Ordinis , & fpe fu
perioris, Epifcopos , Presbyteros & Mini/tror Al
taris eadem lege Leo obligat , vetatque ab iis
uxores dimitti. Unde ut de carnali fiat fpiritale ,
eomjugium , oportet eor nec dimittere uxorer , &- qua
/ mom habeant , fic habere : quo & falva fit charita*
comjugiorum, & ceffemt opera muptiarum. Epift.91. r.3.
Negari ergo non poteft , quin Ecclefia: utriuf
que Epifcopi, Presbyteri & Diaconi, uxores quas
ante ordinationem duxerant, domi fuae haberént.
Id pro certo ponunt Canones Apoftolici, Nicæni
Concilii Canon III. & complures alii; qui vix ac .
ne vix quidem in contrarium fenfum poffunt detor
queri . At in eadem domo fua fingulis & diverfa
erant conclavia, ut infrà declarabitur . Ea porro
erat Sacerdotum integritas, religio, gravitas, ea
vis legis Ecclefiafticæ, quae Clericorum famam &
continentiam adversùs calumnias omnes & tenta
tiones munitiffimam tutiffimamque haberet,
Caeterùm non fortè ſine cauſa Leon Miniſtro Al
taris ibi potiùs quàm Diaconos nominavit, cum
& ipfe Subdiaconos eodem caelibatus vinculo
conftringat. Nec Subdiaconibus quidem earnale ron
mubium comceditur, ut & qui babent , fint tamquam*
mom babenter ; & qui mom habemt, permameant /i»
§ዞ
 De Benefiiciis, Part. I. Lib.II.Cap.LXI.
. gularer. Qgod fi in hor ordimm , qui á eapite quar
tur eft , digmum e/? cuftodiri, quamtò magis im pri
: me, vel fecumdo, vel tertio fervandum , &'c. Epi/t.
84. c.4. Primus hic omnium Pontificum Subdiaconos
addixit continentiae , quos cum appeilat Mimiffror
: Altaris , quod proprium Diaconorum nomen eft ,
videtur innuere, oportere eos qui Diaconorum &
muneris & oneris participes effent , cffc & ca
ſtitatis.
10 II. Ex iis quae hic promifcuè congefta funt,
鼬M
intelligere eft, non eandem de Clericorum conti
கே: nentia in Ecclcfiis variis, nec fatis digeftam fuiffe
鷺國
difciplinam. Neque, enim in Oriente tam religio
岛喀 fa erat continentiae obfervantia, quàm in Occiden
te; magis laborabatur, ut ne poft ordinationem
E uxores ducerent, quàm ut ne priùs duétis copula
rentur: Epifcopi arêtiori vinculò continentiae ftrin
º: gebantur quàm cæteri ; quibufdam in Pr9vinciis
Leótores ipfi & Pfalmiftae nuptiis interdicebantur,
1,4 ut perfpicuum eft ex Canone Concilii Calchedo
ដែរ nenfis, Can. 14. ; denique Subdiaconi alicubi cæli
batum colebant, fed rariffimum id erat . At in
Occidente non magni pendcbant , ante, vel poft
ordinationem initum fuiffet conjugium, perinde
uxoribus abftinere majores Clerici cogebantur ,
Subdiaconi fibi fere permiffi funt, haec priora quin
que farcula i nec in ufum recepta eft Leonis Papae
de iis Conſtitutio , Presbyteratûs & Diaconatûs
necdum ejufmodi fuerunt impedimenta, quae con
jugium poftca contraétum dirimerent, etfi id po
ftea temporis diuturnitate praeftitum fit. Poenae in
Presbyteros & Diaconos, coniugii initi, vel inco
tinentiae, reos, non magnopcre graves fuere, nec
<ædem ubique.
III. Cum aures Latinae Ecclefiae Pontificibus &
Conciliis accommodaverimus, aequum eft ut eas
& ejufdem Patribus benevolas adhibeamus. Am
brofius negat Sacerdotes facratiffimae hoftiae , quae
Chriftus ipfe, quae ipfa caftitas eft, poffe à cæli
batus nexu relaxari, etfi ante facerdotium conju
ges duxiffent. Sed non ultra Diaconos ille vel fa
cerdotium , vel iftam facerdotalis continentiæ ne
ceffitatem porrigit; nec ullius meminit poena: in de
linquentes, Imoffenfum autem exhihendum, & imma
culatum minifterium , nec ullo conjugali coitu vio
landum cognofcitit , qui integro corpore , imcorrupto
pudore , aliemi etiam ab ipfo confortio conjugali,
facri mimifferii gratiam recepiffis. Quod eò mom præ
terii , qui4 im plerifque abditioribus locis , cum mi
miferium gereremt , vel etiam facerdotium , filios
fufceperumt ; & id tamquam ufu veteri defemdunt,
quamdo, per intervalla dierum facrificium defereba
tur. Et tamem caßaficabatur etiam populus per biduum
vel per triduum, ut ad facrificium purur , accederet ,
offic. l. 1. c, ult. Ubi perfpicis ineptiffimam eorum
cauſationem, qui continentiæ legi illudebant Presby
teri, Diaconique. Hinc faltem äccedet aliquid robo
ris noſtræ priùs conjesturę: indiligentiam Græcorum
in ſervanda & in exigenda majorum Ordinum conti
ncntia inde profeétàm effe, quòd rarius illi aras,
facra, & incruentae hoftiae immolationem frequen
tarent. Quàm inaniter autem hoc praetexeretur;
ex eo demonſtrat Ambrofius, quòd populus biduum
triduumque impenderet cafiitati , ut ad facrificium
purus accederet. Epiſt.82.
Obfervat idem Ambrofius alibi, infinuari à Pau
lo neceffitatem caelibatùs, ubi vult Epifcopum ac
?resbyterum eligi , filior babemtem fubditor. Quem
in locum praeclarè Ambrofius , Habentem dixit
Paulus filior, non facientem. Denique ex Ambro
fio, ejufinodi Presbyteris ac Diaconis , inconti
nentiae excmpla fiquia venarentur , altiùs neceffe
fuit à Veteri ea ufque Teftamento repetere , Ergo
nulla à prioribus Ecclefiæ fæculis fuppetebant
IV. Nec minus vehementer detonuit Hierony
413
mus in eos, qui incontinentiae ſuae patrocinia è
veteri Teftamento accerfebant. Si laicis imperatur,
wt propter orationem ahffimeant fe ab uxorum coitu ;
quid de Epifcopo femtiemdum e/? , qui quotidie pro
/uit populique peccatit , illibatas Deo oblaturus ef? vi
£iimas ? Nifi audiffet Abimelec, ab heri &• nudius
tertiur vacaffe ab opere conjugali, David, &• pueris
ejus mequaquam pane, propofitionis conceffiffet. Tam
tum imteref, inter pamet propofitionis ($* Corpus Chri
/fi , quäntum inter umbràm & corpora,' &c. Im
Eptff. ad Epbef. c. 1. Ex quibus ratiocinatur fanétus
Pater, caſtitatem ſacerdotalem altioris eſſe faſtigii,
ប៊្រុ & fanétimoniae, quàm aliam quamli
et, ut quæ accedere propiùs debeat ad puritatemi
fan&itatemque incomprehénfam ejus Viétimæ cælc
ftis, cui facerdotium iftud dicatum eft. Qgomodo
igitur mamfuetudo, patientia, fobrietar , benignitas
precipuè eſſe debent in Epiſcopo, &r inter, cunifor
laico, eminentia ; fie 3r caftitar propria , 3rut ita
dixerim , pudicita facerdotalir ; ut mom folàm ab ope
re fe immundo abßineat , fed etiam à ja£iu ocu
lorum, & cogitationis errore, mem* Chrifti Corpu*
confe£tura , fit libera , &c. Sit Epifcopu* abftinem!
non tantùm à libidine , &• ab uxoris amplexu , fed
ab omnibus animi perturbationibus , -
V. Quae verba Hieronymi huic noftrae conje£tu
rae non parum favent, prioribus fæculis poenas id
circo in prævaricatores continentiæ rarò conftitu
tas, quod cum eſſet de incredibili immaculati Sa
crificii puritate opinio maxima; tum illud omnes
haberent perfuaffimum , oportere puritati Vićtimae
Presbyteri puritatem aliqüo modo refpondere • Tot
enim & tafiti laici, hortánte Paulo, confilia am
plexi Evangelica, aut uxorem ducebant nunquám ;
áut uxoremj habéntes, erant tanquam non haben
tes: ut facri Miniftri non poffent non erubefcere,
fi quos laici ut magiftros fufpicerent, fui. faltem
imitatores non haberent. Tami crebra in Clericos,
tam. atrox erat perfecutio, ut vel inviti Paulo co
gerentur parere, & uti hoc mundo tanquam non
íterentur. Nondum è fidelium animo cxciderant
Apoftolorum virorumque Apoftolicorum, exempla •
quibus quafi vivente & animata lege ad imitatio
nem illorum Presbyteri Diaconique excitarentur -
Poßquam remifit fervor, Clericorumque yitae mol
ji &'delicatulæ locum & vires dedit Ecclefiæ pax,
& quae fubfecuta funt tranquilliora tempora , tum
Pontifices, tum Concilia poenas dcgrevere , .ut
qnam haéìenus caßitatis legem folo charitatis in
fiin&u cuftodierant, poenae faltem jam atque igno
miniae metu fervarent, -
vi. Confirmari id poteft ex iis , verbis , quæ
habet Auguftinus ad eos laicos, qui cum proprias
uxores dimififfent, alias vellent ducere: inconti
nentiam hoc uno defendentes, quòd eſſent incon
tinentes, nec poffent caftè vivere. Oppugnat illo:
Augufinus exemplo Clericorum, qui perfapead
Ecclefiafticas digtiitates & ad facros. Ordines per
trahuntur, vimTfaciente populo. Hi porro etfi in
viti & repugnantes facris Ördinibus initiati fint,
nihilo tamiefi fecius cedunt aliquando tandem, fer
viuntque non illibentes beatae neceffitati , & exer
cendi facri Ordinis, & continentiae fervandae • So
lemur ei, proponere etiam continentiam Clericorum •
qui plerumqùe ad eamdem farcinam fubeundam ca
piumtur inviti, eamque fufceptam ufque ad debitum
finem Domino adjuvante perducunt • De adulter. con
.jug, l, v. c. ult.
Νec audienda hominum libidinoforum ad haec
Augußini verba refponfio , Sed illor... in4uiunt »
bonór plurimàmautconfòlatur. Sic allucinantes:
enim illi , aut Sola
tef
giverfàntes, vehementer
iiamque fanâiffimi ac præftantiffimi facerdotii, quæ
in eorum adhuc vigebat animo £xiftinatio , ne ul
lum quidem dubitandi locum relinquebat ,increil
quin te
 4I4 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplinâ
merentur vinculo caelibatûs, etiamfi fa&a vis fibi
effet , ut illud fubirent oneris. Nam fi legem fpe
&taffent folam, habuiffent certè ex illata fibi vio
lentia , quod aut in fpeciem, aut veriffimè affer
rent ad conſequendam ejuſmodi diſpenſationem ali
quam, qualem Diaconis iis quos Epifcopus invitos
& reluétantes ordinaverat, Synodus Ancyrana,
Cam. ro. conceffit. Verùm haec erat infixa in om
nium animis fanétitatis & eminentiæ facerdotalis
Qpinio, ut nemini tale aliquod dubium talifque de
fenfio veniret in mentem. Tantum autem abeft ut
hae rarò contingerent, ut Auguftinus dicat, Ple
rumque capiuntur inviti. Quo praeterea ſermo ſu
perior confirmatur. Enimvero` fi eò erat eorum
vitae morumque fan&imonia, ut tales effe exiftima
ret populus , quibus vim adhiberi oporteret: ipfi
verò nonnifi coa&ti ad dignitates Ecclefiafticas póf
fent adduci: dubium effè non poteft, quin eâ illi
quæ antè diximus de facerdotii fan&itate & am
plitudine fentirent. Ea enim tantùm de caufa fa
cerdQtium fugitabant , quòd incredibili quadam
animi corporifque fan&imónia præditos effe debere
illos, qui eo ihaugurarentur, exploratiffimum ha
berent. Eft autenTejus fan&itatis pars aliqua in
coptinentia pofita . Denique alicubi inferiùs decla
rabimus, eos, qui fe prioribus his faeculis facer
dotio devoverent, plerumque perfeéìionis Evange
licae conſilia ſolitos eſſe profiteri, me aliquando
erubefcerent, cum ad eadem fe&anda confilia fide
Hes quoflibet adhortarentur. Cum enim illis necef
fc efiet pro ratione fufcepti officii ad paupertatem,
continentiam, vitamque perfectiorem invitare &
inflammare populos, facilè intelligebant, ea quae
«docerent alios, ab iis fàltem ex pärte aliqua fieri
oportere, & doétrinam fuam operibus aftrui.
VII. Ferrandus & Creſconius in ſuo Canonum
Ereviario , Art.6. Art. roo., continentiæ fræno fo
los coercent Diaconos , Presbyteros & Epifcopos.
Dicam infrà temporibus & Cónftitutionibus Jüfti
niani Imperatoris in Oriente, Gregorii Magni in
Occidente, coepiffe Subdiaconos eidem coelibatùs
ftatuto fubjici. Tunc enim Subdiaconatus ex infe
riorum ad fuperiorum Ordinum claffem cooptatus
eft. Nec abhorret à vero, augefcente in dies fi
delium multitudine , Diaconos farcinæ fuæ jam
mninùs pares, adfciviffe fibi à quibus levarentur
SubdiaconQs, & aliquam in fui minifterii partem
eos fibi fubrogaffe. Quando autem ad facrâ Alta
rium munia propriùs accedere coeperunt Subdiaco
ni, tunc & ftrictiùs ei continentiæ funt mancipati,
quae Sacrorum Miniftros decet.
VIII. Non erit alienum à propofito, fi poft
Presbyterorum Diaconorumque” cælibatum , iilud
JHieronymi praeceptum fubjiciam , quod ex eo na
fcitur, ut ne cui nuptias fuadeant. Cum enim non
continentiam tantüm fectarife, fed & promulgare,
& pro viribus ejus amorem animis hominum in
ftillare profiteantur, non debent privatis fermoni
bus confiliifque, quae clanculum ififufurrant, ea op
pugnare atque evertere caeleftis fapientiae placita,
quae palam atque è fuggeftu publicâvere. Pradica
zor contineutix nuptias ne conciliet . Qui Apoſtolum
degit , fupere$t, ut qui habent uxore*, fic fint , quafî
mom babeamt : Cur virginem cogit ut nubat ? Qgi de
momogamiae Sacerdor e/?, quare viduam hortatur, ut
digama fit ? Epifi. ad Nepotian.
Ulteriùs progreditur Hieronymus, cum vetat ne
lingua confecrandae virginali hoftiae , dicata fermo
nibus otiofis periculofifque de mulierum pulcritu
dine fordefcat : Offìcii tui efl mom folùm oculor caflo*
fervare , fed &• linguam. Numquam de formis mu
4ierum difpute* . Ibidem.
.IX. Fuit & iftud longè majus generaliufque
clericorum officium, ut ne quam domi fufpe&tam
pmulicrcm retinercnt, hoc cft , ut pene nullàm ha culi pleniffima, cautior ac diligentior Auguftinus,
berent: quoniam plerique omnes amant de Clerî;
cis malè fufpicari. Concilium Anthiochenum hoc
maximè in Paulo Samofatenfi reprehendit atque
damnavit, quod pravo fuo exemplo in Ecclefia àn
tiochena confirmaverat , ut Presbyteri & Diaco
ni fuæ tum exiftimationi , tum faluti exitiofiffimas
foeminas quas , fubintrodutfar vocabant, domi ha
berent. Euſeb., Hiſt. l. 7, c. Eadem voce utitur Con
cilium Nicænum, cum eaſdem profcribit è Cleri
corum contubernio mulierculas: Clericos enim om
nes comple&itur Nicænus hic Canon, quo & eæ
defignantur fæminæ quas retinere conceditur, ut
ab omni prorfus fufpicione immunes. Nec aiicui
omnimo qui im Clero eß , licere fubintrodu£iam ha
bere mulierem , mifi fortè aut matrem, aut fororem,
aut amitam , vel ea* tantùm perfònar, qua ſuſpi
cionem effugiunt. Conc. Nic. c. 3.
X. Finitimus eft Nicæno Canoni Eliberitanus.
Clericos enim & ipfe omnes, comple&itur, nec fæ.
minas ullus patitur cum eis eafdem incolére ædes,
nifi cognatione proximas, & quidem fi fe Deo illâ
cafta religione devoverint. Epifcopus vel quilibet
Clericu* alius aut fororem , aut filiam virginem»
4icatam Deo tantùm fecum babeat, extraneam.
verò nequaquam fecum habeat. Cam. *7. Concilium
Carthaginenfe I. hac lege ablegandi extraneos om
nes fuis ab ædibus conftrinxit, omnes illos illafque
penitus, qui corpus fuum continentiae confecraf
fent. Nullut igitur : mullaque famiiimonia, & vir
ginitati deferviemr , propter blafpbemiam Ecclefia,
/ vobis placet, im una domo cum extraneis pemitus
commorari debeat. Can.3.4. Concilium Carthagi
nenfe III. Nicæno Canoni novas vires novumqüe
vigorem addidit, & paulò accuratiùs atque difer
tiùs expreffit quæ effent fæminæ in qua$ non ca
deret ſuſpicio, & quae proinde à Clericorum do
mo non arcerentur : Ut cum ommibus omnimo Cle
ricis extranea faminæ non habitent , fed fol« ma
fre* , avia , matertera , amitae , fororer, ór filia.
fratrum aut fororum , & quacumqü« ex familia do
meffica meceffîtate, etiam amtequam ordinaremtur »
Jam cum eis babitabamt : vel fi filii eorum, jam
ordimatis paremtibur , uxores acceperint , aut fer
vir non babentibus im domo quas ducant, aliunde
di£ere necefftar fuerit. Cam.17. Hoc utroque Con
cilio, . Can.3.15., prohibiti funt Clerici 'virgines
viduafque invifere, nifi permittente Epifcopó, &
ali9. quopiam Clerico concomitante. Ne Leéìores
quidem ipfos patitur Concilium Toletanum I. do
mi habere faeiminas, præterquam forores. Can.6.
Siricius Papa in Epiftöla Decretali ftari voluit De
creto Concilii Nicaeni. Epift. 1. c. 11.
XI: Inve&ti vehementiffimè funt & Græci &
Latini Patres in eas extraneas, quas Agapetas vo
cabant, quaſi ſpiritali tantùm charitate dilectas
Excommunicationem Presbytero intentavit , Ba
filius Paregorio, tametfi feptuagenario , fufpen
ditque ab omni illum officio, âonec eàm cùjus
utebatur minifterio, domo ejeciífet. Adversűs Aga
pctas conciones multas habuit Chryfoftomus , &
tandem è Clericorum domibus omfies exturbavit •
Omnium autem acerbiffimè ac vehementiffimè de
prava illa confuetudine dixit Hieronymus : Unde
in Ecclefia* Agapetarum peffi, introii, ? Unde fine
muptiir aliud momem uxorum ? Imô unde novum con
cubimarium gemur ? plus referam , unde meretriref
univira ? Eadem domo , uno cubiculo, f«pe uno te;
mentur lettulo , & fufpiciofo, nos vocant, aliquid
£xiftimemur. Frater fórorem virginem deferit, cali
bem fpermit germanum, fratrem quarit extrameum*
Et cum im eodem propofito eſſe Je ſimulent , quarum*
aliemorum fpiritale confortium, ut domi habeänt car*
male commercium. Epiſt. 22. ad Euſtoc. -
XII. Fuit in ea re cum primis lubrica & peri
ipfis
 DeBeneficiis, Part.I. Lib.II.Cap.LXI. 415
ipfis 'etiam Canonum decretis aufterior. Ne ingre centia non eß. Can. 1 1. De Monachis fortè illud,
di quidem unquam paffus, nedum inhabitare mu vel deimcepr, poffet intelligi. Verùm placuit aliis
herçulas Epifcopalem domum filam: ne fororem. quoque Conciliis non folos ex inferioribus Cleri
quidem , etfi Deo (acratam, non cognatas, non. cis Subdiaconos celibatus lege comple&i . Concilium
fieptes. Ajebat enim , fi extra fufpicionem fint hae Eliberitamum juxta quandam editionem legem hanc
fœmine, at non idem conftare de iis, quae ad eas imponit omnibus clericur pofitis im minißerio. Cam.
ventitant, quae invifunt, quæ famulantur. Nec in 33. Concilium verò Carthaginenfe III. ftatuit , Ut
vifi fe paffus eft unquam à mulieribus, nifi comes Le£tores cum ad ammos pubertat** venerint , cogan
fibi teftifque haereret lateri Clericus. Monialium tur aut uxorer ducere , aut comt imentiam profiteri .
Monaſteria niſi ſumma adactus neceſſitate non viſi Can. 19. Concilio Carthaginenfi V. placuit fuperiores
tavit , Denique tenaciffimè illud Ambrofii fecutus tantùm Ordines caelibatus lege frænari. C«teror au
eſt, ne cuiquam eligendi conjugii author eſſet.Ac tem Clericos ad hoc non cogi, fed feeumdum uniuf
cipe jam verba ipfâ Poffidii : Fœmimarum intra do cuju/que Eccle/a confuetudinem obfervari debere -
mum ejus nulla umquam converfatae eſt, nulla man Can. 3. Calchedonenfe Concilium teftificatur & ip
fit, nec quidem germana foror, qua vidua Deo fer fum, non omnibus in Ecclefiis copiam faétam effe mi
viemr , multo tempore ufque im diem obitār. fui noribus Clericis uxores ducendi. 燃 in quibuſ
Pr«pofita 4ncillarum Dei vixit. Sed meque patrui; dam Ecclefiis conceffum eft Leétoribus & Pfälmiftis
fui filia , & fratris fui fili«, quapariter Deo fervie uxorer ducere , Can. 14. Et Generali ergo huic Con
bant . Qgar perfomar fanétorum Epifeoporum Conci cilio confultius vifum eft fingulas Ecclefias privatis
dia im excepti, pofuerunt , Dicebat verò, quia et/? fuis legibus moribufque permittere , quanquam.
de forore &* meptibur fecum commoramtibur mulla, effent fumma quædam majoris momenti cápita.
mafci poffít mala fufpicio ; tamen quomiam illa per Difciplinae, in quibus Ecclefiae prorfus omnes con
fona fine aliis fecum manentibut fœminis effe non. femtirent. Sicut alii aliis temporibus dbtinuere mo
poffemt , Ó* quod ad ea, etiam alia de foris imtra yes; & funt tamen in quibus nullo non tempore
rent, de its poſſe offendiculum ; aut ſcandalum in fidelibus omnibus conveniffe videtur .
firmioribus mafci , &c. Et ß fortè ab aliquibur fœ
nimis ut videretur , &* falutaretur, rogabatur, num
quam fine Clerici, teftibus ad eas imtrabat , vel fo
lus cum folis nunquam eß locutus , mt/? fecretorum C A PUT LXII. P.2, l. 1. c.27.
aliquid intereffet,&c. Fœmimarum Monafteria nonniß
urgentibus neceffîtatibus vifitabat . Servandum quo De Caelibatu Clericorum in Gallia.
que referebat, quod in infitutis fancta memoria facculo v1. v1 1. & v1 1 1.
Ambrofii compererat , ut uxorem cuiquam numquam
pofreret. Cap.26, 27.
XlII. Düo fuperfunt nobis hic obiter obſer I. Regula &• cautioner Concilii Agatbenfi, ad con
vanda. Primum eft de. Subdiaconis, qui continen tinentiam Clericorum mumiendam . Parter adium.
tiae vinculo vel ligati , vel abfoluti fuere, prout in diverſas & ſemotas à conjugibus incolebant , An
aliis aliifque Ecclefiis ad aras & ad vafa facra pro Clerici mimoribus Ordimibus jam imitiati , poffemt
piùs accedebant , aut vetabantur accedere. Præter conjugari ,
Epiftolas Leonis fuprà relatas, quae id apertum_, II. Eadem regulæ in aliis, Conciliir firmantur, 4m.
faciunt : habes & hunc Concilii 1I. Carthaginenfis Subdiacomi comtimere juberemtur . Cur fola depofítio
Canonem , qui exprefsè idem pronunciat : Ut com me mulčtaremtur Clerici majorer, qui ducebamt uxorer •
decet Sacroſanctos Antiſtites & Dei Sacerdoter, nec III. Cautiome* mov4 Comcilii Turomenfis II. De
mom &• Levitas , vel qui Sacramenti, Divinis in cælibatu Subdiacomorum . Mumimemta Monafiic& ip*
ferviumt , contimemter effe: Omnibus placet ut Epifco Jīuf cont imentia .
pi , Presbyteri & Diaconi , vel qui Sacramenta. IV. Novum de cælibatu Subdiacomorum fastutum-,
vomtra£taht , pudicitia cuffoder , etiam ab uxoribu* cui tamen nom omnes more* grffiffe per hac tria fa
fe abftimeant. Can.z. Ex quo illud emicat, locis tem cula videmtur .
poribufque illis, Subdiaconos continere juffos, ubi V. Mira Gregorii Turomemfir marrationes de com
minifterio altaris aliquo fungebantur; ubi nullas timentia Epifcoporum .
hujufmodi partes facri minifterii fuftinebant, nulla VI. Plura illis comparabantur prafídia , & mu
hujufmodi neceffitate ar&atos fuiffe. Hinc pro mimenta adverfur tem tatione r & calumniar .
fe&ta illa circa Subdiaconos tanta varietas. Si VII. Genebaldi cafus. Cafarii Arelaten/ù circum
ricius & Innocentius liberos illos effe voluere & fpeá#io •
à continendi & à miniſterii ſacri vinculo. Leo I.
coepit ea illos ar&tare lege ; fed res fucceffu caruit. I. INnovata funt in Concilio Agathenfi, Can.9.
Rurfum Gregorius Magnus leonis legem executio to. I 1., statuta Innocentii I. & Siricii Pom
ni mandare coepit, fed nec ipfi res ex animi fenten tificum, adversus Presbyteros & Diaconos poſt or
tia procefit; cum Concilia Roma habita fub Grego dinationem fuam , uxoribus fuis confuefcere cu
rio II. nulla continentiæ fibula conftri&tos fuiffe , pientes: Si Diaconi , aut Presbyteri conjugati ad
Subdiaconos fenferint. Concilium Venetum Armo thorum uxorum fuarum redire vóluerint . z. Vetuit
rica in Provincia anno 433. decreto Leonis aut hæc eadem Synodus, ne Clerici omnino ulli mu
obfequitur, aut præit, Subdiaconofque caelibes effe lieres extraneas in fuas aedes admitterent, vel eas
fupponit. Sed jam oftenfum fuprà eft, id minimè re ipfi frequentarent : Nullus Clericorum extraneæ
]iquis in Galliae Provinciis obtinuiffe • Nec in ea mulieri qualibet confolatione, aut familiaritate.
ipfa Provincia diu res viguit . Quippè Concilium jungatur, & mom folùm im domo illius extramea
Turonenfe anni 46 1. Veneto prorfus adverfatur. mulier non accedat , fed nec ipfe frequentandi ad
|Nec me fallit, ab his & Veneti & Turonenfis Concilii extraneam mulierem habeat poteßatem . 3. Non pa
Epochis diffentire viros do&tos ; fed cum fatean titur autem demorari in eorum aedibus, nifi ma
tur & ipfi nihil certi de iis conftare, priores ina tres , forores, filias, neptes: quòd vel ipfa horum
lui Conciliorum Editiones fequi & Epochas. nominum fanétitas , & intus tentationes, & foris
XIV. Sed eft & aliud quod in eodem Concilio calumnias opprimere , vel antevenire poffet . De .
Veneto obferves, quod eam legem intra Subdia quibus nominibur mefar e/? aliud, quâm matura con
conos non coar&et. Prerbyteri , Diaconi , atque • Jtituit, fu/picari . Voces ipae funt Nicana Synodi.
subdiaconi , vel deinceps quibus ducemdt uxores li 4. Cum autem nec Clerici, nec eorum proximae
IIՈԱ
 416 .* Vetu$ & nova Ecclefiae Difciplina
mulieres pofftnt omni carere miniftcrio, vel ferva nos armat in Epifcopos officii hujus fui incurio
rum, vel' libertarum, eas ablegat haec Synodus fos , Metropolitanorum autem defidiam Synodo
in alia ejufdem domus habitacula , procul femota Provinciali ulcifcendam fervat.Sed illud in hoc Con*
à Clericorum cellariis, cubilibufque. Ancillar vel cilio peculiare, eft quod Subdiaconos fraeno conti
libertas à cellario , vel à fecreto miniſterio, & nentiae fubjiciat. Nullus Clericorum , ä Subdiacona
ab eadem manfione , im qua Clericur manet , pla & fuprà, qui uxorer 1m propofito fuo accipere imbibem^
3uit removeri . 5. Necdum ergo ad caelibatum nifi tur , propria , ß fortè jam habeat mifceatur uxori <
Diaconi , & fuperiores Ordines adigebantur • Si qgod fi fecerit , depomatur. Cam. 2. 7. Si Clerici
conjugati autem juvenes offerrent fe Epifcopo or mäjores conjugio fe implicent , deponuntur in hac
dinandos, & ad Diaconatum ufque promovendos, Synodo : etiam communione fummoventur, fi lu•
tum ipfi, tum eorum conjuges continentiae jam tuum bentes & nil repugnantes ordinati fuerant. Unde •
voto atringebantur, & ejufdem domus fepofitis rurfus conjicias, quod fola depofitione poenas da
cubiculis jubebantur habitare. Si conjugati juve rent initi conjugii Clerici majores, in cauſa forſan
me, confemferint ordimari , etiam uxorum voluntas fuiffe, quòd perfæpè adhuc inviti & renitentes or
ita requiremda efi , ut fequeftrato manfionis cubicu dinarentur. Concilium tamen IV. Aurelianenfe • ,
do, religione pramiffa, pofteaquam converß fuerint, Amm. 54r. c. 17., Subdiaconos lege continentiae non
oráimentur. Can. 16. 6. Quanquam autem nec Sub infrænavit ; experientia forfan edocuerat, vix ,
diaconi, nec inferiores alii Clerici abftinere jube aut nec vix obtineri id poffe; at Presbyteri Dia
rentur conjugibus ante ordinationem duétis; non conique non totis ædibus conjuges excludere juffi
poterant tanien uxores ducere poft ordinationem , funt , fed le&io & conclavi. Ut Sacerdoter, five_,
áut non omnes faltem poterant. Id apertè infi Diacomi cum comjugibus fuis mom habeant communem
nuat eadem haec Synodüs, cum adeffe illos vetat leétum, & cellulam, me propter fufpicionem carna
nuptiis faecularium , quòd nec ipfi ad nuptias con lis confortii religio maculetur • Quod qui fecerint,
volare poffint : Prerbyteri , Diacomes , Subdiaconet , regrademtur. Concilium denique Aurelianenfe V.
vel deinceps quibus. dacendi uxore* lieemtia mom eft , Anm. 549 c.4. , Clericos prorfùs omnes videtur vin
ctiam alieaarum nuptiarum evitemt comvivia. Ibi culis continentiae inne&ere: Si quis Clericus poff ar
dem. Cam. 39. Neceffe ergo erat, ut minoribus etiam ceptam benediétionem cujuflibet loci vel ordim , ad
Clericis interdiceretur nuptiis poft Ordinationem, eomjugalem tborum jam fibi illicitum denuo redir
more. Graecorum , etfi priùs dii&tis uxoribus abftipr&fumpferit , deponatur , &c. Haec Benediâio ma
nere non juberentur : aut convenienter Africanis nuum forte impofitionem fonat ; ita comple&itur
Canonibus, Clerici minores, certa quadem ætate, hoc ftatutum Diaconos , Presbyteros, Epi(copos,
cogerentur , vel conjugari, vel profiteri continen & Subdiaconos ad fummum, fi coeperant Gallica
uiain . 7. Quam autem promit Synodus rationem . ni Praefules, ficut & Hifpani, dé quibus proxi
hujus præcepti , quo vetantur nuptiis quibuflibet mo poft capite , Subdiaconis manus imponere.
Clerici intereffe;fea ad omnia porrigitur , quæ fu III. At in Concilio Turonenfi II. luculentiffima
prà dićta funt : Ne auditur drobtutur ſacris myſteriis occurrunt difciplinae hujus clucidamenta. Subdia
deputati , turpium fpeétaculorum atque verborum. eoni enim & fuperiores omnes ibi Clerici prohi
contagione polluantur . bentur domi fuae extraneas pati mulieres , & extra
II. Concilio Epaonenfi prohibentur Clerici pror meas habere jubentur prorfùs omnes, præter ma
fus omnes muliercs invifere horis pomeridianis : trem, filiam, aut fororem. Quod ad ancillas autem
quo videtur non ambigi , quin antemeridianæ Ec fpeélat , cum jubeant eos Canones manibus pro
clefiafticis vel Qfficiis , vel le&ionibus divinis in priis & artificiolo victum veſtitumque quarrere, non
fumptæ fuerint: permittuntur porro eas invifere , alia ergo illi parare fibi debent fervitia. Nullus deim
uando inftabit neceffitas, dum comites adhibeant cepr Clericorum pro occafiome meceffitatis , aut cauf*
器 teftcfque Clericos alios. Epifcopo, Prasbytero, ordimamdae domus , extrameam mulierem in domo fu4
Diacomo ; vel caterir Clericir , horir prateritir , id ef? , habere prafumat. Et cum jubeamur vi£tum aut v*•
neridiamis , vel vefpertimis ad fœminar prohibemur /iitum artificiolo quarere, & proprii* mamibur labora
accceffum . Qga tamem / caufa fuerit , cum Presby re , quid opus e/? in domo ferpentem includere : Nul•
terorum aut Clyricorum teftimaomio videantur. Cam. 1'o. lus ergo Clericorum , mom Epifcopus , mom Preibyter ,
Aurelianenfis II. Synodus, Cam.8. , Diaconum gra mom Diacomus , mom Subdiacomur, quafi fan&imonia
du cjicit, qui cum captivus ab hoftibus addúce lem aut viduam, vel ancillam propriam pro confer
retur , vi adaétus uxorem duxit : quin nec com vatione rerum im domo fua ßabilire prafumat ; qu*
munioni redditur nifi expleta poenitentia. Conci &* ipfa extramea eft , dum non eß mater, aut foror, aut
lium Arvernum, Can. 13. 16., docet Presbyterum filia. Amm. 367. Can. 1o. Quas verò ante ordinationem
& Diaconum ubi ordinantur, tunc demum foro conjuges duxerant, femoto cubiculo eas jubcban
res habere incipere quas antè haberent uxores ; tur feponere, fed ante alios Epifcopus prælucere
Uxorit priuf fua frater illico efficiatur ex conjuge : Clericis aliis debebat, tum uxoris quondam fuae
nec jam poffe nifi incefta conjun&ione copuläri. ſequeſtratione, tum fido Clericorum plurium con
Incefli quodammodo crimime clarum decur sacerdoti; tubernio, quorum fe oculis- fubducere vetabatur ,
violaffe • Denique innovatur hoc Concilio Nicæni ut ne in interiori quidem cubiculo teftibus carc
decretum , nc domi fuae Clerici majores habeant ret; denique fi remiffior effet Epifcopus in hac
foeminas quafcunque , nifi quas natura ipfa fufpi officii fui parte , poteftatem facit Synodus ejus
cioni & calumniæ fubducit; à cubiculo äutem vel Clericis, ut fœminas omnes Epifcopalibus ædibus
cella eorum oinnes omnino mulieres fummovet ; ejiciant, Epifcopus comjuge», ut fororem habeat , &c.
Im cubiculo etiam horum atque Cellario, vel fami Eo licèt Clericorum fuorum teſtimonio caftus vivat,
liari quolibet feruitio , meque famti,momialis ulla , quia cum illo tam im cella, quàm ubicumque fue
seque extramea mulier, meque ancilla ullo modo ad rit, ſui habitent, eumque Presbyteri & Diaconi,
732 tt taffty . vel deinceps Clericorum turba jumiorum Deo authore
: Haec ibi Epifcopis, Presbyteris diaconifque man comfervent : fie tamen tam longe ahfimt manfiomir pro
dantur • Concilium Aurelianenfe III. Ahno 538. pinquitate diví/í, ut mec bi qui ad fpem recuperan
C^-4- • ftatutis his omnibus novum robur addit, dam Clericorum fervitute mutriumtur , famularum?
ut cxtraneas mulierculas oinncs eliminet è domi. propinqua contagiome polluantur. Et paulô poſt : Epi
£us Clericorum; & non modò poenas decernit in fcopum Epifcopam mom habemtem , mulla fequatur tur
£pifcopo$ qui fânâiffimarum härum legum viólì bat mulierum , &rc. Clerici qui Epifcopo ferviunt »
Porºs imultos efe permiferint; fed & Metropolita 6° eum cuflodire debcmt , habeant licentiam exira»ea*
}},‡ፊ
 DeBeneficiis, Pärt.I. Lib.II. Cap.LXII. 417
bºhereº de frequentia, cohabitationis ejicere. . ſcopi Arvernenſis ſucceſſore, Senatore antè clariſ.
£a».12. 13. Denique ut eximantur Clerici , & fitno : Uxorem habemr , qu& juxta confuetudineme
fufpicionibus & maledicentia laicorum , qui ple Eccle/faficam, remota à confortio Sacerdotis. (9°c.
rumque aliis ea facillimè affingunt ; quorum fibi Nova Eva pergit ad domum Ecclefi & per tenebrar mo
confcii ipfi funt: utque licentiùs fuae indulgeant &#ir , &c. Tardiār ad fe rewerfur , &• de perpetrato
libidini, ab exemplo Clericorum patrocinium fi Jcelere condolens, acturus penitentiam Diacefs fue
5i venantur: jubet haec Synodus ne , unquam. Monafterium expetiit , ibique cum gemitu ac lacry
Clerici uno eodemque leſto duo accubent . Ne mir qit& commiferat diluens, ad urbem propriam eß
oceafio famam laceret homeftatir , quia laici, hoc reverfw. Nata filia im religione permanfìt . Longè
quod de fe fciunt , in aliis fufpicantur , &rc. Nullu* plura quàm præcipiunt Canones, ut fibi: caveret
sacerdotum ac Momachorum, colligere alium in le£to ab uxore , adhibuerat Praeful ifte, lapfus tamen
fuo pr«fumat. Cam. 14. Jubentur & Monachi uno eft & lapfu edocuit fuo quàm neceffe fuerit pofte
omnes conclavi le&tos habere, nec ullis difcludi rioribus faeculis, eorum qui Sacris initiarentur.
qualibufcunque muris, aut feptis;ut ibi Abbas, vel uxores intra Monafteriorum fepta concludi. A* do
vicarius ejus praefit : utque accenfa pernox lain mo quidem non amoverat fua uxorem Sidonius ,
pas ardeat, ad quam viciffim duo tréfve excubias Apollinaris , Arvernae civitatis &. ipfe Epifcopus:
agant , le&itentque. Ut dum duo vel trer vicifftm verùm ea fuit ejus & caftitas & caftitatis fama .,
iegaat & excubent , alii confolemtur ; ut mom folùm quam nec, maledicentiffimi arrodere auderent; ea
fit cuffodia corporum , fed & furgat pro leäione virtus & pietas quae omnium in fe oculos & admi
affaua profettur amimarum2. Subdiaconos haec Syno rationem converteret : ea • maximè erga pauperes
dus caelibes agere jubet, ſi verô incontinentiae ſe liberalitas , quam his idem Gregorius Türofienfis
dedant , peræquè ut alii fuperiores Clerici , & ex verbis commendavit : Cum effet magnifica ſanctita
communicatione, & depofitione ple&tuntur. Si im tir , atque ex Senatoribus primis , plerumque mefcien
ventur, fuerit Prefbyter cum fua Presbytera , aut te conjuge vafa argentea auferebat à domo, & pau
JDiaconiur cum fua Diacomiffa , aut Subdiaconus cum peribut erogabat. Qgod illa cum cognofceret , fcanda
Mua Subdiacomiffa &c. Can. 19. Quoniam autem , in lizahatur eum , fed tamem dato egemir- pretio , fyecies
oppidis & villis commoratio conjugum in iifdem domi reftituebat. Ibidem L. 1. c.22.
aedibus cum Clericis locum quandoque crimini, an Ea fapientia , religione & virtutum conftantia
fam femper calumniae praebebat: plures cautiones qui erant Epifcopi , ii jure fibi permittebantur; nec
adhibuit haec Synodus, ut malum ißud praeverte. fejungebantur ab uxorum aedibus, quos ab inconti
retur. Statutum eft ergo utArchipresbyteri aliquem nentiae labe tantô tutiora fubducebant praefidia.
£emper, & comitem & cuftodem individuumj ex Rurfus idem Gregorius alibi agens de fratre Comi
Clericis fùis haberent : Parochi autem Clericique tis Britanniae minoris haec refert : Hic apoftatavit,
alii majores, in conjugum fuarum cubiculo excu &' demaiffr capillis uxorem quam po/? Clericatum re
bitores haberent fervos omnes; fibi verò ipfis con liquerat, cum regno fratris fimul accepit , fed ab
clavei haberent reconditum, ubi orare & fomnum Epifropir excommunicatur ef?. L.4. c.4. .
capere foli poffent. Umur Le£tor Camomicorum fuo Ar&iffima ergo erat continentiae Clericalis fibu
rum , aut; certur aliquir de mumero Clericorum cum la , cum qui eam abruperant , Apoftatae haberen
Archiprerbytero ambulet, &• im cella ubi ille jacet, tur , & fubjicerentur excommunicationi. Etherius
1eétum habeat pro teftimomio. Reliqui Presbyteri &• Epifcopus Lexovienfis etfi annorum effet o&ogin
Diaconi , & Subdiaconi vicami , hoc ftudio fe cufto ta ex eodem Gregorio, L.6. c. 36. In f?rato fuo quie
«diamt, ut mancipiola fua ibi mameamt , ubi uxores vtt habemr circa le£tum fuum multor le£lulos Cleri
fua:. illi tgmem fegregatim folitarii im cella jaceant, corum , ut continentiae fuae & teftes haberet &&
ót, orent 6r dormiant. -
iunitatores. Bodegifillus Epifcopus Cenomanenfis pef
.» IV. Synodus Altifiodoremfis in eandem rem ita fimis uxoris confiliis non corpus quidem fed áni
ftatuit: Non licet Preybytero poft acceptam benediéìio mum coinquinavit. L.8. e. 39. Ejus enim illum &
mem in uno letto cum Presbytera ſua dormire, nee vis & avaritia ad infanda quaedam impulerunt.
1)iacomo; mec Subdiacono. Denique majorum Cle Simplicius ordinatus: Epifcopus Augufìudunenfis
ricorum viduis iterum nubere prohibet -haec Syno uxorem quam ut fororem femper inta&am habue
dus. Can.zo. a r. 22. Inhibet Concilium Matifconen rat , ne tum quidem à leéto removit : Nom paffa à
fe I. Cam. 3. 1 1. r. me quam Epifcopus in cubicu ftratu Pontificis fubmoveri. De Gloria Confeff. c.76.
1um fuum mulierem admittat, nifi uná adßnt Pref Res offendiculo plebi fuit : in ipfaque nóéíe Nata
byteri vel Diaconi duo. Dubium eft autem, an lis Domini tumultuatum in eos eft , donec arden
in eo Cqncilio hæc verba Epifcopi, Presbyteri , vel tibus prunis intacta illa-faque vete perlatis Sim
sumiverfi honoratiores Clerici , Subdiaconos continen plicius plebem fedavit , eamque adduxit , ut crede
tiae fubjiciant. Nondum videtur certa tum fuiffe, ret poffe eos in eodem dormire le&ulo, nec arde
{ed inftabilis & ambigua valde circa Subdiaconos re , quorum potuiffet veftis in ardentibus prunis non
five : lex , five confuetudo. Neque enim eos con aduri. Denique eodem referente Epifcopus quidam
tinentiae fubjicit Concilium Lugdunenfe III. s; qui Nannetenfis, cum ad homorem Sacerdotii acceſiſſet,
*umque uxoribus jun£ti ad . Diacomat%* aut Prerby le£iulum juxta ordinem inftitutionis canonic« feque
feratfir : ordinem , quoquo modo pervenerimt , mon fo ftravit. Ibid. c.78. Id uxor tulit ægerrimè : de vi
dùm le£fo fed etiam frequemtatiome quotidiama debeámt ro etiam ipfo malè aliquid fufpicatâ : fed vifo fù
de uxoribur fuit fequeftrari. Cam. 1. Atque haud pra viri dormientis pečius agno candidifhmo fimul
fcio , an quod de Subdiaconorum continéntia Gre ac pulcherrimo , ab errore tándem fuo refipuit.
gorius Magnus conftituit , turbatis paulò poft in VI. Clericos verò alios omnes monebat Gregorius
6allia & Germania rebus tum civilibus tüm Ec Turonenfis, L.8. c. 19. ut remotis à domo mulieribus
clefiafticis, id diligentiffimè fuerit diuque obfer omnibus extraneis, quae ex Concilio Nicæno extra
vatum . Nam -Apoftolus Germaniae Bonifacius fufpicionem non erant , leges canonicas obferva
fuis ad Zachariami literis, & Zacharias iis quas rent. Neque tamen ad ea figillatim ille defcendit,
refcripfit Bonifacio , de fola Diaconorutn inconti quæ contra continentiam Clericalem ab illis com
nentia conqueruntur. Zach. Epift. r. non quo ob miffa fuerant. Ex quo illud auguramur , eveniffe ra
fenquentiores effent ei legi Subdiaconi, fed quia riffimè , ut contra caftitatem graviffimè peccarent
folutiores. Epifcopi , ita ut facilè poffent exempla hujufmodi
V. Non pigebit verò hîc commemorare quæ nar apud Hiftoricos numerari : Nam & Epifcopatûs
rat Gregorius Turonenfis de S. Auftremonii Epi fanéìitas, in quo eft Sacerdotii plenitudo ; & Epi
Тога, І. G gg áco
 418 vetus & novâ Ecclefiae DifcipIinaT
fcoporum, quàm Clericorum aliorum continentiae & celeri falutatione, & præterea testem folatif fus
ftri&tior firmiorque lex & jugis præfentia ClericQ fide &• at4te probatum fecum adhibeant, Gerunden
rum ad omnia óculatiffimorum , & in addifcendis fe verò Concilium fatis indicat Subdiaconos, quan
confiderandifque fecretioribus Epifcoporum rebus quam uxores domi retinerent, celibatùs tamen te
ac moribus perfpicacior curiofiorque populi, foler nieri & ipfos vinculo, cum ait : 4^ Pomtifice ufque
tia, intra frićłiffimas calibatús metas " Epifcopos ad Subdiaconatum , fiquis ex conjugatis fuerit or
çohibebat , - - - -
VII. Narrat Hincmarus Archiepifcopus Remen
fis, & poß Hincmarum Flodoardus, Genebaldum
Epifcopum Laudunenfem , qui uxorem frequemtiùs
fe' vifitare permifit, fufcepiffè tandem ex ea filium,
quem Latronem , & filiam, quam Vulpeculam appel
Jávit. Ejus ut culpa maxima, ita &' per annos fc
ptem poenitentia non minor, qua pera&ta abrupta
íunt ab Angelo vincula carceris, in quem fuerat à
B* Remigio Remenfi Metropolitano conje&us , Vitae
S. Rem. per Hincm. c.41. 41, Eam narrationem ne
vel approbari à nobis, vel improbari neceffe fit,
dicemus fidei periculum effe penes Hincmarnm , De
San&o Cgfario hec habet apud Surium diligentif.
fimus vitae ejus Scriptor: Mulierer intra domum Ec
clefi& mom ad f#lutamdum , non qualibet aliae caufa ,
mec religiof« , mec propimqu« , ancilla , mulla ommimo
fœmimarum imtroeumdi habuit licemtiam. Et vere fam
tta, cauta 6 perfetta conſuetudo, ut abſcindatur
ommit occafio maligna, Jve finifra fupicio, L.I. c. 31.
L.v. c. 13. Surius die 27. Auguff. Cum forte fervi
cujufdam filiam pueri vefte indutam ofculatus fuif
fet idem Caefarius, tametfi ea tenella adhuc effet ,
vehementifimè indoluit, Deumque interpellavit,
ut. Epifcopali ofculo puella aeternium à matrimonio
• avocaretur , Paucis poft diebus obiit puella , & ad
virginum Sponfum evolavit ,
A.
-y
C A PUT LXIII, P.2, l, 1, c.28,
De Cxlibatu Clericorum in Hifpania,
Italia & Oriente v 1. v1 I, & v 1 1 1,
facculo, -
I. Qu& fapienter raverint Hifpania Concilia, ut
effet Clericorum comtimentia tutior , &* ab eorum do
mibur mulierer fummoverentur,
II. Continentiam fpomdent anno 18. mimor er Cle
rici . Lege continent ia Subdiaconi alligantur •
III, Hæreticorum Clerici in fervanda comtimentiae
miniºr diligenter.
IV. V. Cœpere ab uxoribus feparari majorer Cle
vici, & ad comtimemtiam cogi Subdiaconi , poflquam
eis & vafa facra eoptrettare datum eft, & impofi
* а тугалил „
VI, Sufcepti ab iis qui funt in Ordinibus facrir,
etiam ex propria uxore liberi, illegittimi declarantur.
VII. Removentur è Clericorum domo оттег, exce
pta matre, fæmina ,
VIII. Qgi cczpit im Itali4 Subdiacomor mancipare
comtimentia Gregorius Papa , ir jubet fponfam à Cle
rico majore in propria domo retineri. Clericorum.
amajorum viduit iterare muptias mefar erat.
IX. Optat Gregoriur , ut Auguflini exemplo Epi
fcopi cognatat etiam &* confanguineas domo arceant.
X. Exemplum Parochi mirum .,
ΧΙ. Juſtiniani lex adversàs liberos Clericorum .
XII. Ex iis legibus non poteramt Epijcopi fieri,
4ut 1m matrumonto eramt ,
XIII. Concilii Trullami Camom de calibatu , Ec.
eleſia Romana contrarius,
I. I JIfpanicae Ecclefiae cordi non minùs fuit fum
--- !na Clericorum fuorum caftitas . Jubet Con
cilium Tarraconenfe, cam, 1., ut clerici confìn.
guineas, cum ſubeſt necetas, vifitent, idque rarò
dimatur , ut femper alteriur fratris utatur auxilio,
cujus teftimomio vita ejus debeat clarior apparere.
quibus autem fine ullo antè matrimonio res eft do
meſtica , non per farminei ſexus perſonam quameun
que eorum fubffantia gubernetur , fed per amicum.,
mifi matrem aut fororem in domo habuerint , fecum
dim priorum Canonum ftatuta. Ann.517. Can,6:7.
II. Concilium Toletanum II. de iis agens qui à
teneris unguiculis Clero adfcripti funt, tonfuraque
& Leółorum miniſterio initiati; De his quor volum
tar parentum à primis infantia ammir im Cleriratur
officio pofuit , cum detonfi mox , ut minifterio Leffo
rum contraditi fuerint. Cum annum attigerint aeta
tis decimum octavum, interrogari eos jubet Clero
aftante , & plcbe ; Coram totiur Cleri, plebifque.
confpełłu : an velint continentiae fe illibatar , reli
quumque vitae tempus devovere : fi id fpondeant
lubentes, biennio , adhuc probari, & tum eos cum
annum agant aetatis vigefiimum, Subdiacono ordi.
nari : Subdiacomatur mimifferium , probatiome habià
ta profe/ionis fue à vigefímo anno fufcipiant : f tum
verò nuptias eligant , fibi permittuntur interim, &
fpes tamen illis oftenditur , fi quando illos pcrtae
fum fuerit' conjugii , & ad caftitatem aetate fe ima
turiore contulerint, fore ut ad facros Ordines ad
mittantur. Ita ut cum prove&#4. atatir im conjugi»
pofiti, remumciaturor fe operibus carmis pari confeh
fu fpoponderint , ad facror gradur- afpirent. Can.1.4.
Quibus extremis verbisSubdiaconatus facris accen
fetur Ordinibus , unde & pari cum eis continenti;
compede ftringitur ; ideo Subdiaconis ibidem, fi
cut & majoribus Clericis omnibus excommunicatio
intentatur, nifi quafcunque mulierculas domo abi
吕2 III,
Ill » Eximia hæc caßitas propria eft Ecclefiae Ca
-
tholicae , quae nifi virgo intemerata aeternum mane
ret , neutiquam Chrifti {ponfa effe poffet. Ideo &
Concilium Toletanum III, vicem dolet Epifcopo
rum , Presbyterorum, Diaconorumque, qui ab hae
refiad Ecclefiae unitatem cum fe recollegiffent, caßi
tati Miniftrorum ejus ægrè infuefcebant, ut à qua
tam alieni fuiffent, quam ab ipfa ; Compertum eft à
famëto Comcilio Epifcopos , Presbyterpr , C$* Diaconor,
venientes ex hareſi, carnali adhue deſiderio uxori
bus copulari , Cam. 5. Non continere autem dumtaxat
praecipiuntur ab uxoribus, fed & ab earum con*
clavi , immo & ab ipfis earum aedibus fecedere;
Non ſub uno conclavi maneant, 6r certè ſi ſuffra
gatur virtur, in aliam domum fuam uxorem facuant
babitare, Denique in claffem Le&orum deprimun
tur majores Clerici, ficatitatis fuis Ordinibus con
fentaneae injuriofi fuerint, Quod ad antiquos au
tem fpe&at Clericos Ecclefiae Catholicae , fi quas
retineant pertinaciùs mulieres præter normam fù
prà ex Canonibus depromptam, facultas datur Epi
fcopis eas venundandi , pretiique in pauperes di
fpenfandi. Mulieret ipfa ab Epifcopi, venumdatæ, pre
tium pauperibur erogetur, -
IV, Concilium Toletanum anni 597. Subdiaco
nos inter cælibes non coar&at, Cam. r. At Conci
lium Toletanum IV. jubet ut Presbyteri Diaconique
cogantur continentiam profiteri, dum Epi(copus
illis Parochias adminiftrandas confert : Quando Pref
byteri vel Diacomer per Parochtar conftituuntur,
oportet eor profeffomem Epifcopo fuo facere, ut caffè
& purè vivant , Cam. 17. 41. 43. Innovatur & ibi
Nicænus Canon de foeminis quae poffunt eafJem
cum Clericis incolere aedes; itemque Canon Con
cilii Toletani III. de diftrahendis mulieribus aliis ,
quàm
 De Beneficis, Parti.
3uàm quas patiuntur Canones unà habitare cum
LibII. Cap.Lxiii. 419
VII. Concilium Braccharenfe III. ne ipfi qui
Clericis. Concilium VIII. Toletanum Epifcopos dem Nicaeni Canonis auſteritati acquievit, & nec
monet, oculos ipfos effe ejus Capitis Ecclefiae, fororibus, nec cognatis foeminis aliis fatis fidens,
quod ipfemet Chriftus eft; eoque dandam operam, matres folas Clericorum aedibus comcludi permifit,
út ea qua decet oculos , puritate & luce effulge- ` nifi quis Clericus Clericos alios fibi adjun&os ha
(cant: Cum Caput Ecclefia fit Chriftur, meritò in beret ad cuſtodiam, & teſtimonium ſocios: abſque
membrir ejus intentio . Epifcoporum , officia peragere honeffo, & competemti teftimonio, excepta fola ma
cernitur oeulorum. Can.5.6.4. Si qua autem lafcivia tre. Can. 3. Confirmat Ifiodorus , ideo Sanĉos
Presbyteri Diaconique minifteriuím fuum commacu Patres à Subdiaconis expreffiffe continentiae pro
lent, in Monaſteria contrudandos eſſe, & poeni feffionem, quia facra Myfteria contre£tant. De Ecclef.
tentia atterendos: Ufque ad exitum vita fua Moma Offic. l. 2. c. 1o.
ſteriis deputati, paenitentia diſciplinis maneant om VIII. Obiter dicendum & Ecclefia urbis Ro
aimo fubje£}i. Sed probandos explorandofque antè mae, ex qua mox in Orientem trajiciamus. Mimus
effe, fejun&is ab eorum confortio tum uxoribus probatum eſt Gregorio Magno, quòd à præceſſore
propriis, tum mulierculis quibuflibet aliis, & in fuo propriis ab uxororibus avulfi fuiffent Siciliae
jMonafteria conje&tis: Mulieres feparentur , &* Mo Subdiaconi, cum nihil ejufmodi dum ordinarentur
aaf?eriit tradantur. Poftremò denique cum frivola imperatum ipfis fuiffet. Imcompetens videtur, ut
illa Subdiaconi cavillatione illuderent regulis Ec qui ufum continentia mom invenit , meque caflita
clefiafticis, quòd dum ordinarentur, nulla Epifco tem antè promi/ir, compellatur à fua uxore fepara
pali benedićtione confignati efent: pracipit hoc ri . L. 1. Ep.41. L. 3. Ep. 34. Necdum confuetudo
Concilium, ut pofthac in ordinatione Subdiacono quoad Subdiaconos ita convaluerat, ut legis vim
rum, poftquam vafa facra contreétanda eis data & robür obtineret, quin immo vix alibi quàm
fuerint, tum benediétionem effundat fuper eos Epi Romæ utcumque viguerat. Gregorius enim idem
fcopus: quod confequuti, femel Subdiaconi , fi ad ipfe idoneus teftis eft , à praeceffore fuo non alio
carnales rurfus fpurcitias dilabantur, atroci addi Subdiaconos Siculos exemplo invitatos fuiffe, quam
centur poenitentiae intra Monafterii alicujus clauftra Ecclefiae Romanae : More Romana Ecclefia , & alibi:
peragendae. Afferemter hoc fibi licere, quia benedi£tio Ad fimilitudimem Sedis Apoflolic£. L. 3. c. 34. Itaque
mem à Pontifice ſe neſriunt percepiſe. Proinde pracipi ita conftituit Gregorium, ut ne in pofterum Sub
mus , ut cum iidem Subdiacomer ordimantur, cum diaconos ordinent Epifcopi Siciliae, nifi caelibatus
vafis mimifterii benediétio ei, ab Epifcopo detur , fí profeffionem ab eis ante elicuerint : mifi qui fe vi
eut in quibufdam Ecclefiir tradit vetuflas antiqua , ciurum caffè promiferint : & ne quem priorum Sub
č* /acra digmof«itur comfuetwalo . diaconorum Diaconatu augeant , nifi cujus diu
IV. Animadvertcnda funt autem hic tria quae probata fibi fuerit antè caftitas. L. 3. Ep. 5. Re
dama, in quibus difciplina vetus in novam jam pau gienfi Epifcopo mandavit , ut Subdiaconos fuos
!atirm deficiebat. Namque, 1. Presbyteri, Diaco eidem fubjiceret legi , cui & Siculi fuerant fubju
niquve & Subdiaconi non jam fola depofitione fe gati. L* 1. Epiß. 5o. Alibi Presbyteros Corficæ In
riuimtur, vel laica communione, fi fuis rurfus co fulæ prohibet commorari cum aliis in eadem do
pulentur uxoribus : immo nec fatis pœnarum dare mo foeminis: Excepta dumtaxat matre , forore, vel
vifi funt, fi excommunicarentur; quin præterea uxore , qua caftè regenda eft. L.3. Ep. 16. Ex quo id
traduntur in Monafteria, ubi reliquo vitae tempo emergit, in Canone Nicano ſubintelligi, tacitèque
re pœnitentiæ lamentis & cruciatibus maceren includi hanc proprie uxoris exceptionem , conve
tur. z. Conjuges ipfae Clericorum facrorum-com nienter Apoſtolico Canoni. Archidiacono ſuo Cala
pingunturin Monaſteria, ſi poſt coniugum ordina ritanus Metropolitanus in eadem Infula præceperat,
tionem minùs caftè fc gerant. 3. Subdiaconi pofthac ne quas omnino muliere domi retineret. Refcripfit
non ordinantur, nifi profiteantur caelibatum, pro ad eum Gregorius, ut Archidiaconum exauthora
feffioque eorum ifta confirmetur Epifcopali bene ret, nifi morem gereret & obfequeretur mandatis
di&iofie, quam ego interpretor Epifcopalem ma adeo fan&is: Cum mulieribur habitare probibuifli ,
nus impo(iuionem. Imponendo enim manus bene &c. Niſi fuſioni tue paruerit, eum Sacro Ordine -
di&io ififundebatur. Ingenuè tamen fatendum rem voluraut effe privatum. Poft prohibitionem praecef
meræ cæremoniae fuiffc haúc benedi&tionem , feu foris Gregorii, è Subdiaconis unus in Notariorum
manûs impofitionem ; ut cujus inftitutio tam tarda ordinem redigi maluerat, quàn, divelli à fua con
fuerit in hac Synodo: & quæ fi quibus in Provin juge. Poft ejus obitum uxor ejus denuo nupfit.
ciis vetuftior erat, erat támen pofterior Concilio Epifcopus Catanenfis in Monafterium illam conje
Carthaginenfi IV. ubi tam perfcicuè delineati funt cit. Gregorius liberam exire juffit, in arbitrio
ritus omnes ordinationum, & ubi conceptis verbis uippè ejus fuiffe ut nuberet, cuin Subdiaconatùs
affirmatur Subdiaconis inftrumenta tangenda por e funétionibus vir ejus fe fubduxiffet , nec un
rigi, quòd nulla manſis impoſitione ordinentur: quam ipfa fefe continentiae devoviffet. L. Ep. 34.
Ita in facrorum affurgebat Ordinum claffem Sub Ex quo patet facrorum Clericorum conjuges poft
diaconatus : dum & vaforum contaĉtu facrorum eorum obitum cælibes manere debuiffe; fi quas
uodammodo confecraretur,& impofitione manuum autein tentarent nuptias, protinus detrufas füiffe
： Epiſcopalium, & propriae majorum Cle in aliquod Monafterium.
ricorum continentiæ , tanquam illis confociatus al IX. Nec has fibi pofuit metas fan&iffimi Ponti
ligaretur • . ficis zelus. Scripfit enim ad Clericos, feu Nun
VI. Coepit Concilium Toletanum IX. poenas tios oéto, quos Ecclefiae Romanae regendo patri
decernere in liberos ipfos Epifcoporum, Presbyte monio praefecerat, ut Epifcoporum vitam moref
rorum, Diaconorum & Subdiaconorum, fi qui poft que explorarent , neu finerent in eorum ardi
ordinationem nati effent, tametfi ex legitimis antè bus mulieres diverfari : In uma domo cum mulieri
uxoribus. Vel ex ancilla, vel ex ingenua dete/fando bur comverfari , exceptis matre , amita , germana ,
eom»ubio fí filior procreaverimt. Can. 1o. Poena au& aliir bujufmodi , de quibus prava non pofft ef
tem fuit hujufmodi , ut parentum impudicorum fe fufpicio , L.7. Ep. 39. Denique ut eos hortarentur,
fucceffionem arccrcntur , & Ecclefiae fuae addice ne eas quidem domi haberent , quibus Canones
rentur ſervituti: Proler tali nata pollutione, non non adverfantur; fed obfequerentur potius confilio
foliama parentum h«reditate nufquam accipiat , fed & exemplo Auguftini, qui ne fororem វ្នំ
etiana in fervitutem ejus Ecclefia jure peremni ina fuam domi admifit, quòd fororis fuae fodales foe
gebent -
minar aliae , forores fuae non, effent: Que cum fos
Тот.К. G g g 2. 79fe
420 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina …
*£r* ne* funt , fòrores mea non funt. Nom conftan rum: fi quas defunâis conjugibus contraxifTent;
tig , fed temeritatis id effe précipitis, fi quis non fimiliter & Monialiurn: at de nuptiis Subdiacona
timeat quod reformidavit Auguftinus: denique • rum litera eft nulla.' Statutum ibi denique eft, iit
fan&iffinum tutiffimumque effe, vel à licitis abfti mullus Epifcopur , Presbyter aut Diacomur ad cele
nere, ut ne ad illicita defluamus. Incauta prafum brandum Miffarum folemnia prefumat rum bacuk
ptionis eft , quod fortir pavet , minùs validum non introire, awt velato capite Altario Dei affffere , &ri.
£imere. Sapienter enim illieita fuperat , qui didice Cum ne hic quidem de Subdiaconis mentio fiat,
rit etiam non uti conceffis . Poftremò voluit Gre probabiliter cfeditur, necdùm eos facris fun&io
gorius, ut in has omnes cautionis leges adigeren nibus admixtos fuiffe , ideoque clementius cum eis
iur ab -Epifcopis Clerici facrati oinnes, im facris agi in exigendo caelibatu. His adde Capitulare vel
ordinihui conftituti : ne exceptis quidem Subdiaco Compilationem Canonum, quam ad Gallos defti
nis; fed hac ubique adhibita clementia & mode mavit Zacharias Papa anno 744. ubi articulo r t.
ratione, ut ne cogantur uxores abigere, quas po continentiæ legi non fubjiciuntur nifi Epifcopi,
tiùs ut forores caftè retinere & regere deberent. Presbyteri, Diaconique, juxta Africani Canonem
Hoc tamen adje£to , ut , hi , ficut camomica decrevit Concilii, reliquis CIericis arbitrio fuo, vel'Eccle
authoritar , uxores quar caftè debent regere , mon re fiae fuae confuetudini permiffis. Cateros autem Cle
linquant. Nec Epifcopos tamen includit Gregorius ricos ad id non cogi, fed fecundam uniufcujufque
hac poßrema claufula retinend; uxoris : quòd le Ecclefia confuetudinem obfervari debere. Baron. am.
gem jam promulgaſſet Juſtinianus, Ne qui elige то 744 тит. г. -

fentur in Epifcopatum, quibus proprig effent fu XI. Propero jamdiu ad Ecclefiam Graecatn, ubi
perßites uxores. Juſtinianus Imperator authoritatem Canonum Le
T X. Refert idem fan&iffimus Pontifex in Dialo gum vigore fuffulciens, multa praeclarè inftituit.
gis, ut Presbyter Parochufque fanétitate eximius 3 Vetabant Canones nequi ex Clericis practer Canto
ex quo facros fufceperat Ordines, nec accedere ad res Le&orefque conjugari poffent: ipfe non tan
fe deinceps, nec quantulocumque defungi minifte tum majores Clericos fiqui uxores duxerint, ordi
rio paffus fit priorem conjugem fuam , co mimirum ne amoveri jubet , graduque & honoribus & fan
axiomate imbutus, pietatem colentibus, multis ab étionibus , redditibüfque fpoliari ; fed fufceptos
ftinendum effe rebus licitis, ne in illicita quando etiam ex ea nefaria copula liberos, illegitimos de
que ferantur. Habemt quippè fanfti viri hoc proprium cernit, acſi ex inceſtuoſo conjugio prognati eſſent.
nam ut femper long? /int ab illicitis, å feplerum Qgalei quor leges ex inceffi* aut mefariir nator mu
que etiam licita abfcindunt . Denique longa & accr ptiis definiunt , ita ut neque naturaler , aut nothi ,
öiffima ggritudine exhauftus ភ្ជុំក្រំ Presby ſeu ſpurii intelligantur : ſed prorſus & undique>
ter, & jamjam effiaturus animam, cum fenfiffet prohibiti, (3 furcefonis genitorum indigni : armer
propiús atare conjugem, ut obtervaret an fpiritum donationem ab illi, capere po/int, meque bi , meque
adhuc duceret, quidquid refiduum fibi erat virium borum matrer, me per interpofita, quidem perfona, :
collegit, ut vitain fügientem immolaret caftitati , ſed omnibus in hos colloeatis à Patribus Beneficii ,
juberetque conftanter, ut uxor inde facefferet : Re ad Samiam Ecclefiam, ex qua funt, qui talia dt
¢ede à me , mulier , adhuc igniculus vivit , paleam liquerunt , revertentibus. lta ille canonicas pœnas
solle. Dialeg. 1.4.c.1 1. Advolare vifi funt Angcli , ut civilibus cumulans, filios ejufmodi arcet à jure •
caßiffimam animam jam tum angelicis fuis caftris quocunque fuccelfiönis, donationis, & fidei com
adgregarent. Unum reftat ex hoc Pontifice non . miffi, atque infra fortem omnium illegitimgrum
praetereundum, quo nempe docemur , Clericorum eos deturbat. Novo etiam vigorc muniit Juftinia*
facrorum conjuges, cum prirnum ipfi ordinabantur, nus prifcas Imperatorum leges , de vetita extra
jpfas religiofam vetem induifle ; Religiofam mu nearum mulierüm in ardibus Clericorum 'commo
waffe vejiem : & poft conjugum mortem, fi qua ca ratione, edixitque ut Epifcopus fede ejiceretttr fua ,
ruin alii nuberet, fejungebantur, nec poenitenti£ fi quam in Epifcopali domo pateretur. Epifr*
expertes finebantur eſſe, Et cum competentiemen nullam mulierem fècum habere permittitur , |:/
datione, qui malè ſociati ſunt, digiungantur. L. 11. habere probetur, áb Epifcopatu dejiciatur , quo fe
Ep.64. Sečernebantur tamen à Sanĉtimonialibus Pref fecit indigmu». L. 1. cód. De Epife. & Cl. L 44. 19.
byterorum, & Diaconorum uxores , quae & ipfè XII. QJibus incolumes fupereffent uxores. •
Presbytere & Diaconae appellabantur , ficut & Epi eos Juftinìnus ad Epifcopales Cathedras eligi ,
{copg ac Subdiacon;. Perfpicuum illud eſt in Con evehique inhibuit : Nulli permittentes uxorem haben
cilio Romano fub Gregorio II. anno 71 1. cujus ana ti talem imponi ordinationem , ne & ipfe cadat Sa
thema tres Canones intorquent in conjuges Pref: cerdotio, &• ordinantem fimiliter excludi procure**
byterorum & Diaconorum , atquc in Moniales, fi Id & alibi rurfuum prohibuit, ubi & Epi copis pr£*
*érrenis fe nuptiis implicuerint. Éodem enim haud cipit, ne Diaconos pofthac vel Subdiaconos ordi
dubio inneétüntur afiathemate ipfae , cum iis qui närent ullos, quibus' nullae adhuc fuiffent ςρmju
eas duxerint. si qui Preshyteram &c. , /î quis Dia ges; quin cogerent antè eos id profiteri , ſe ca“
eonam &re. fi quis Monacham , quam ancillam Dei íìitatem fe&aturos reliquo vitae tempore , ncc ux?"
appellamus , iu conja£iume duxerit, amathºma fit . rem duéturos unquam.' Non valente eo qui ordi
Eâdem poena irretiendg fuiffcnt & Subdiacorum. nat, im tempore ördinationis permittere Diaconum
conjuge§,'vel qui eas duxiffent, de quibus tamcn aut subdiaconum poß ordinationem uxorem artifer**
altum Thię filentium. Non abfimile crgo veri eft ,
Denique Nicæno tantùm Canone permiffas muli*
{ìatutum illud de Subdiaconorum cælibatu , quan res, permitti & Juſtinianus a:des incolere, Cleº
tumvis in eo ßabiliendo laboraffet Gregorius Ma corüifi, at Epifcoporum è domo omnes omninoeli
gnus, vacillaffe adhuc, & parùm contanter obter minat . Epifcopum vero nullain penitut muller"
íatum fuiffe. Suffragatur conjeélur£ huic Concilium babere , aut eum ea habitare permittimut . Not%.
quoque Romanum fub Zacharia Papa an.743. , ubi Novel. 123. e. 1. 14. 19. Ex quibüs legibus id manife
ihulâ quidem prgcipiuntur, tum de Epifcopis, quo £iffimum eft, Epifcopos etiam in Oriente caliba
rum gdibus interdicuntur abſolutiſſine amulières om tus lege divinélos fuiffe perdiu ante hujus Imper*
nes,'tum de Presbyteris & Diaconis, quibus iilas toris tempora. Allucinator ergo Balfamon, in C*
verfari in eadem domo permittitur , quas Nicæna 4. Apo[f., cum Trullana in Synodo decrctum Pf!*
synodus extra omnem fufpicionis aleam ftatui vo iììò id fuiffe exiftiinat. Et fafiè seélae omnes Chri
Jüit : fed de subdiaconis omnino filetur. Profcriptg £tiani nominis diverfiffimae per Orientem fparfae uni
funt ibi quoque nuptiæ Presbyterarum , Diacona verfum , illæ etiam qua: ante Juftiniani சஜ.ԱC
 De Beneficiis, Part. I. Lib.II. Cap. LXIV. 421
ſucceſstonem fecere, in eo omnes conſentiant, quòd *

£pifcopos non habeant nifi cælibes ; unde & eos I., Onceſſerat Nicarna Synodus ſacratis Cle
ferè nónnifi ex Monachis eligunt. ricis, ut eas domi habere poffent mulieres
XIII. Presbyteros, Diaconos & Subdiacones an 驚
videtur natura ipfa aura famaque quadam.
{e ordinationem uxores ducere patitur Trullana . ſanétitatis afflaſſe, & ſuſpicionibus ſubduxiſſe. At
Synodus, poft ordinationem Cantores tantùm Le Theodulphus Aurelianenfis Epifcopus cum Augu
&ìorefque, juxta A poftolicum Canonem. Epifco ſtino ſentiens , cognatarum mulierum occafione
pos Africae , Libyae & aliarum quarundam Povir alias irrepere poffe w^ Presbyterorum ædes, quae.
tiarum vetat conjuges fuas ne domi retineant, eorum vel innocentiae officiant, vel famae , omnes
cum ea res offendiculo eſſet laicis.Can.6. 12. 13. prorfus foeminas Presbyteralibus ab aedibus ablega

i sed ab aequi verique orbita vehementer aberravit

hæc Synodus quando Ecclefiae Latinae id crimini
vertit, quod Presbyteros Diaconofque ab uxorum
ante ordinationem du&arum copula fummoveret.
Sed ita comparatutn eft , aegri fubinde indignantur
vit. Nulla fæmina eum Prerbytero im uma domo ba
bitet. Quamvis emim Camones matrem & fororem
bujufmodi perfomar, in quihur nulla fit fufpicio.,
cum illo babitare eoncedamt : hoc maw modjr ommibus
idcirco amputamus , qwia im obfequio ßve occafione

. & effervefcunt in eos qui integra valetudine funt:
& ex adverfo qui fatii funt, eo maximè vires fuas finitate comjunéìa , &• eum ad peccandum illiciumt . C4
vigoremque ofténtant , quòd infirmorurn aegritudi pitulare Theod. c. 1 1. Capitulare Epifcoporum anne
nes & intemperias æquo animo ferunt. Pacatè &
clementerſerebant Latini Graecorum altaris miniſtro
rurn incontinentiam: Gracis moleta & intoleran
da videbatur Latinorum caftitas , & caßitatis cura
ac difigentia. Magnam quin etiam gratiam fe ini
turos fperaverunt à Presbyteris Provinciarum Bar
`baricarum fi finererrt eōs caßitatem colere , dum .
conjugesfuas fuis ab aedibus feinoverent. Qua qui
dem in re evidenter repugnabant Canonibus Apo
{tolicis , quoruun fečtat6res fe venditabant. Cam.3o.
Illud certè confùltiffimè in hac Trullana ' Synodo
decretum eft, Cam. 48. , ut procul fummoto ab
Epifcopalibus ædibus Monafterio includerentur eæ
fœminæ , quae viros fuos confenfi{fent Epifcopos
ordinari: aut certè , ut & ipfae ordinarentur Dia
coniffae , fi tantae dignitati earum ha&tenus vita &
pietas refponderet. Porro extremi hi Trullanae Sy
modi Canones apertiffîmè declarant , exoleviffe •
jam tum Juftiniani legem , de non affuinendis ad
1Epifcopatum iis, qui uxorati effent : Sed arcendis
mialis iis, quibus hac lege occurrebatur , ftatuta qug
dam alia non minùs opportuna remedia fuiffe.
t
-
C A PU T LXIV. P. 3. l. 1. c.26.
De Caelibatu Beneficiariorum ſub Im
perio Caroli Magni.
1. Crebriir jam vetari incipit commoratio fæmina
rum in Clericorum adibur, ultra limiter Nicano Ca
nome pr«fcriptof.
II. Incontinenter Clerici degradatione & jačtura
bonorum ple£fehamtur.
IIf. Cum difficillim& effemt juridicæ horum pla
illarum, veniunt atia fæmina, que non funt ei af
8oa. generatim idem fanxit: Nec im fùa domo in qua ha
bitat Sacerdor, ullam metalierem umquam babitare per
mittat. Cam. 1 5. Quin & familiaritate Presbyteris in
terdixit foeminarum omnium extranearum: Ut mullus
Sacerdor extramearum mulierum babeatfamiliaritatem.
At Concilium Remenfe anni 8 1 3. id indulfit , quod
indulferat Nicoenum. Cam. . . Aquifgranenfe anni
837. eam indulgentiam revocavit. Cam. 1 1. Meldeg
fe anni 845. Reges obteftatum eft, nt cum ad Epi
fcoporum aedes diverterent, pro familitate ordinis
Epifcopalis omnia gererent non mulieres illuc intro
ducerent: Habitaculir Epifcopalibus reverenter imba
bitet, 6r non diverſoria faeminarum magnificentia
fua &• religio vemerabilis ibidem fieri permittant.
Can.v,6. Si Clericorum enim omnium ardes occlu
dunt obſtruuntdue Canones foeminis omnibus, mul
tò magis palatium Epifcopale, quod caftimoniae
virtutúmqùe domicilium eft , nulli petere debet
conjugatorum hominum contúrbernio. Quia /ífe
cundiam Leget Canonicas , in manſiones Clericoruna
introitur fœmimarum prohibentur ; quantò magis do
mus Epifcopi ab hujufmodi imhabitatione ór comver
fatione, etiam c3° à legitimo connubio conjugatorum
aebet immunis effe &• aliewa. Denique Nanneten
fis Synodus Nicaeni Concilii indulgentiam minùs
tempeſtivam jam fore rata, ad priſcum vigorem
omnia revocat : Sed nec illas fæminas , quar Ca
moner concedunt , Sacerdos in domo fua babeat , ma
trem, amitam , fororem ; quia imftigamte diabolo
etiam in illis fcelus frequenter perpetratum reperi
tur, aut etiam im pediffequiii illarum . Cam. 3. Si
qua vero Presbyteri cognata vel affinis omnino
δpis ejus indiget : habeat im villa , aut im vico de
mum, longe ä: Prefbyteri comverfatione . Occurrit
hic idem Canon & in Capitularibus Caroli Magni.
L.7. с. 9 г. -

rumque occulti/imorum criminum probationer, Pon
tifex &• Gallicana Eccle/ia Presbyteros decernumt reor
agendor effe &* abdicandor , propter frequentiorem.
eum mulieribur confuetudinem.
IV. Nova Decreta, me cum cogmatis mulieribur hae
bitandi cui quam copia fiat.
V. Clerici minores fatim pof? pubertatis ammor ra
libatui mancipabantur (peciali profefone.
• VI. Qgamtum in dier remiferint Graci recentio
ve * , etiam poß ordimationem fuam. Explicatur Camom
Nirantur .
VII. Non inficiamtur mumc Graci, quin potuerit
Ecclefia Epifcopor calibat£r lege confrimgere. Idem
illis profitendum fuerat de Presbyterir G* Diaconir.
VIII. Nec infiriar etiam ibant , quim im regiowi
bur muper Chriffiama fide &• difciplina imbutis me
reſſaria eſſet ſacrorum Miniſtrorum continentia . Ex
eo quid adverfu, illor confequatur.
IX. Poff Epifcopi ordimationem debet uxor ejus Mo
cum f«mini*' per tales homimer imquiremur, &c. Et
wafterio imcludi. -
11. Cum incontinentiae crimina latebris tene
brifque abdantur denfiffimis, vetuit in ea inquiri
synódus Troflejenfis adversùs Parochos in eorum
Parochiis: De concubitu Presbyterorum eum femimi*
per Parocbianor vel vicinor cujufcumque Prefbyteri
inquirere non laboramus. Ann.9o9. c.9. Latebras
porro captant incontinentes Clerici, non dedecore
'tantùm & turpitudinis erubefcentia , fed poenae for
midine fcilicet abdicationis ab ordine & beneficio,
& ja&urae temporalium bonorum omnium : Scit fe
mom fohim Ecclefiafficum gradum amittere, fed &•
fua quslibet in faculo perdere. Jubet ergo Synodus
inquiri dumtaxat in frequentationes famoſas & co
habitationes Presbyterorum cum mulieribus;quarum
fi convincantur, aut fi fponte confiteantur ipfi ,
tum irrevocabili depofitione eos percelli fancit .
Tamtummodo de acceffu & frequemtatione ac rohabi
tatione Prefhyterorum contra camomicum imterdiéhum.

f quicumque Prefbyter confeffur , vel legali ac regu

X. Im Balfameme &* Zomara multa admotamtur. dari judicio fuerit cemviétur , ßme gradut fui- refiitu
tione deponetur . III:
 412. Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
III. Temporibus Pipini Regis & antecefforum Parochos probrofae illius cum mulieribus frequem
ejus, author cum primis locuples Carolus Magnus tationis convictos excommunicationum fulmina con
teftatur eam quaeftionem perplexiffimam ventilatam torſit. Tom.1, p.81o. 811. -

faepius fuiffe , de Presbyteris fufpeéìis vel infama Moguntinum Concilium anni 888. , Cam.ro.,
tis, nec tamen unquam conviétis: nec verò po prohibuit omnino, ne Clericis fuas incoli aedes fi
tuiffe eam tum dirimi : Hoc fapiffimè à mobi* &• pro nerent à quibuſcumque cognatis fœminis : quôd
genitoribur atque antecefforibu* moftri* fapè ventila quas & crimini & füfpicioni inacceffàs fore inau
tum efl fed mom ad liquidum ba£femur definitum l . gurabatur Nicana Synodus, ea in lapfum & rui
capit. L. 5. c. 33. 34. Miffis Romam Oratoribus Leo nam non paucos impuliffent. Ita ut quidam Sacer
nem Papam confuluit Carolus, eadem & ipfe hae dotum cum propriis fororibut concumbemter , filior ex
fitatione laborans ; interim autem in ejus rei elu iis generaſent. Et idcirco conſtituit hae ſanda Sy
cidationem incumbere præcepit omnes regni fui Epi modur , ut nullus Prasbyter ullam fwminam fecum
fcopos , ut unanimi cum Papa confentione res fi im domo propria permittat , quatemur occafio mala
niretur. Vor vicifftm tra£tate attentius , quid ex fufpicionis , vel fa£ti iniqui penitus auferatur.
bis vobifcum conſtituamus, unà cum pradićii Santhi V. Denique Auguftanum Concilium anni 931.
Patris imflitutiomibu* . Denique definita res fuit , ſub Ottone I. inſiſtens veſtigiis Africanorum Pa
confultatione & confentione Romani Pontificis, Pa trum , non majores tantùm Clericos, ipfofque Sub
triarcharum , & Epifcoporum Orientalium, Occi diaconos inviolabili aftrinxit continentiæ , fed &
dentaliumque, maximè Gallicanorum, Presbytero minores etiam abjurare nuptias ftatuit , & czli
rum etiam & Diaconorum, denique Optimatum. batum deinceps profiteri , ubi primùm aetatem at
3Laicorum, qui Regiis Confiliis intereffe confue tigerint paulò maturiorem. Epifcopus, Prethyter,
verant. Quæ non piguit hic referre, ut elucefcat Diacomur, Subdiaconur , ut in multis Comcilii ff4.
qua tunc caufae Ecclefiafticae ratione & expende tutum e/? , quia Mimifferia Divina contre£tant, ab
rentur, & tandern terminarentur . Confultu Domi uxoribur abftineamt . Cateri autem Clerici , quando
mi &• Pstris moflri Leomi* Apoftolici , caterorumque . ad maturiorem atatem pervemerint , licèt molenter
Romana Ecclefia Epifcoporum, 6r reliquorum Sacer ad contimentiam cogantur. Cam. 1 1. Quo planum fit
dotum, ſive Orientalium & Gracorum Patriarcha nulla vitiorum colluvione retardari potuiffe Ec
wum , & multorum fam£torum Epifcoporum G* Sacer clefiam à vehementiffimo ftudio caftimoniae in mi.
dotum , mecmom & moftrorum Epifcoporum, ommium niftris fuis. De Germanis enim non paulò conftan
que caterorum Sacerdotum & Levitarum authoritate tiùs dici poterat, quod de Italis Ratherius dice
c& vomfenfu : atque reliquorum fidelium , &- cun£to bat , ille Veronenfis Epifcopus; fi omnium alie
rum Confiliariorum moftrorum comfultu definitum. niffimi à catitate erant inter Minitros facros, id
•/? , &c. non aliunde quam ex eo proficifci, quòd vino &
Decretum illud eft autem , ut fi accufatores, „deliciis innutrirentur , quo idoneo cum primisfo
teftefquc qui Presbyteros impeterent, ejus effent mento libidines exardefcerent. Quærat aliquis cur
meriti, nümeri & ponderis, cujus effe par erat, contemptorer canonica legir, & vilipenforer Clerico
damnarentur, Presbyteri : fin autem, purgarent fe rum fîmt magi* Italici ? Quoniam quidem libidino
Presbyteri , tum fuo , tum Collegarum trium, vel fores eos, é pigmentorum venerem nutrientium fre
quinque , vel feptem Sacramento, aut etiam plu quentior afur , Gó” vini continua potatia > Gó” negli
rium, ſi ex re eſſe judicaret Epiſcopus, ad abſter gentior difciplina facit Do£torum. Sftcil. tom.z.pag.
gendas fequiores omnes plebis fufpiciones. 188. Ideo & mox fubjicit Clericos iftiufmodi,
IV. Dubitari non inmeritò poteft, hoc decreto non jam à laicis diſcrepare, niſi veſte, tonſura .
praeclufa fit incQntinentiæ, an aperta perjuris ja * crinium , & barbae radendae cura : Ut folummodo
mua. Id in caufa nimirum fuit, ut ad illud extre barbirafio , &• vertice cum aliquanta veftium diff
mum confugeretur remedium , quod amplexa eß militudine nudo, è ritu diſtare videas eos laico.
Troflejenfis Synodus de qua fuprà, & quód verba VI. Ad Graecos venio, quos Ratramnus Cor
tim ex Hincmari Capitulari exſcriptum eſt. Hincm. bejenfis Monachus vehementiùs quàm cautiùs im
Tom.1. p.7 18. &c. Unde & Troilejenfi Concilio petebat urgebatque Canone III. Concilii Nicæni,
vetuftius illud fuiffc ncceffum eft Decretum; nec ut Clericos omnino omnes ad continentiam coar
temerè conjicies illud jam inde ab obitu Caroli &taret. Cum cnim eo Nicæno Canone extraneae f;
Magni in ufu effe coepiffe. Illud cnim ab Hinc minae omnes extrudantur aedibus Clericorum , hinc
mago refértur , vclut jamdiu ufu receptuin; quin argumentatur Ratramnus extrufas pariter fuiffe &
addit & Hincmarus illam Theodulphi', & arte, uxores , ut quarum contubernio extraneae quo
** Theodulphum Auguftini circumfpeàimimam regu que conjungerentur. Nam quifquir uxorem duxe
1am : Qg* €upa. forore mea fumt , forore, mc«- jjea rit , mam poteß &• pr«ter uxorem alia , etiam mulie
mom fumt. Addit & illam Gregori Magni, decli. rem im domo mom babere ; quibus uxoria neceſſitar &
manda quandoque licita, ne irrepant vel irrumpant cura domeſtica ſuppleatur. Ubi verò cuntiarum in
illicita. Quis verò nifi praeceps animi & arrogans terdicitur fubintroductio fæminarum, prater omnino
non extimefcat quod tanti viri timendum ceiifue perfona* , qua careamt omni fufpicione , mam ffeffum
runt; Doſti ergo viri cautela , magna nobis eſſe eſt quòd interdicatur uxaria etiam copula, que mul
debet inftru£tio. Nam inhoneffa pr«fumptiomi, eff , quod
lo modo potef? fieri fime reliquarum acceffíone frmi
jfortis pavet , minùs validum mom timere. Sapiemter narum • Ibid. p.537 Ratramn.adv. Oppof. Grac - l, c.6·
enim illicita fuperahit , qui didicerit etiam non ut; Quàm malè fibi conßet haec Ratramni ratiocina
comcefft • Gregor. L.7. Ep. 39. Hinc vetat Juftinia. tio fuprà fàtis fuperque declaratum eft, ubi & in
nus, ne caelibcs Clerici alias patiantur iii eadem Qriente & in Occidente plerumque domi retentas
domo mulieres, nifi quas ne äfflare quidem poteſt fuiffe majorum Clericorum conjuges, declaratum •
obliqua fufpicio · Clericis mom b.tbemtibus uxore, im. eft. Sed aliquanto ante Ratramni tempora in Qc
verdicimur fecundion Divina, Seripturas, 3re. Nov. cidente coeperant illar Monaſteriorum ſeptis inclu
215. c. 19. Denique prohibent Africani Canones, ne di . Hinc illi allucinandi occafio. -

Presbyteri Epifcopique invifant mulieres, vel ab Laxata autem jam Graecorum difciplina non im
iis invifantur, quæcumque & qualefcumque de meritò videri poffet in Concilio V11. Generali •
mum illa fint, nifi ubi aut Clerici prafenté, fint, ubi exulare foemine non jubentur, nifi ab Epifco
** &**£er aliqui Chriftiani. Quæ omnia in Cal palibus domibus & à Monaſteriis . Fœminar commº
pitgla£bus Caioli Magni innovántur. capit. i.j. *ari in Epifcopiis, vel etiam Monafferiir, omnis J!
ar* De eadem re cgit & alibi Hincmariis, & in offen/èpis materia. Cam. 17. Cujus legis
I!buS
 De Beneficiis, Part. I. Lib.II, Cap.LXIV.
, ribus- pcena , indicitur abdicationis. •
… sed ülteriùs graffata eft apud Graecos corrupte
la. cum enim primùm perpetuam profiteri , ante
continentiam cogerentur, quàm admitterqntur : ad
facros ordines, aut uxores ducere juberentur an
tequam donarentur facerdotio : aufu poftea nqvo
& perverfq , poft ipfam ordinationem venia adhuc
illis fiebat:biennii, intra quod conjugari adhuc pof
fent . Confuetudo qu« in præfenti obtinet , iit , qui
bus matrimonio conjungi in amino eß , concedit, ut
antequam uxorer duxerint , Sacerdotes fieri poffint ,
& deinde biennium ad perficiendam voluntatem.
jungi, matrimonio volenti praftituit. Verba ipfif
fimâ haec funt Leonis Sapiéntis , qui edita Confti
tutione licentiofam hanc profcripfit novitatem, de
claravitque divino femci3itauguratos facerdotio ,
uon poſſe jam niſi per ſummum dedecus carnalibus
{e immergere oblećtamentis ,. {ed affurgere ad ca
£iores fanétimoniæ & religionis delicias debere • •
Neque enim dignum eft , ut qui fpirituali afcenfù
fùpra corporis äbjeéîionem & fordes eve£ti funt , bi
vurſum ad carnis ſordes delabantur. Sed è diverſo
w*;divinum, minifterium ex corporis fordibus tan
昧
quam in altum aliquem gradum confcendat , conve
-
anteptist fuerit, Leo, Conf. 3. juris . Oriem, tom, I
鬣
քa8481 4ջ3 . . . . . . . . . . . . .. .
… Hæc fanè Leonis argumentatio nihilo minus ha
bet ponderis ad auferendas facratis Clericis prio
res conjuges , quàm ad novas nuptias intcrdicea
das -, Sed quanquam ea eſſet antiquiſſimorum Ca
nonum norma, ut & à prioribus uxoribus & à no
vis nuptiis pcrinde abftineretur : ab ea fanè jam
diu deflexerat confuetudo Graecorum , qui ut à no
vis nuptiis facratos Clericosfemper abfterruerunt, ita
ante ordinationem duétis non uetuerunt confuefcere
uxoribus , & quanquam multùm diffentiat Ratram
ntis ; Nicænus Canon , non aliud quàm Agapetas
ſeu ſpiritales ſorores abſtulit Clericis innuptis, qui
bus illae adhaerefcere folebant. Qui enim conjuga
ti, erant., non poterant eam neceffitatem rei dome
£\icae: curandae praetexere, ut adjutrices & focias
ad- id habercnt , feu virgincs, (eu mulieres dev9
tionis, nomine palliatas. Ideo & Nicæni Patres ß
iùs experti quantum flagitiorum ex his adeo lu
icis emerſiflet contubermiis), diſcriminatim om
nibus tam majoribus, quàm minoribus Clericis Aga
pesas abduxcrc. Si dé ftatucndo. caelibatu res fuif
íet , in confeffo eft, non eodem numer9 habitum
iri Clericos omnes majores minorefve. Noftrum in
hunc fenfum vergebat utique Juftinianus, quando
in Novella fuperiùs ab Hincmaro laudata , & quam
in, fuum Nomiocanonem Photius retulit ,.his verbis
Canonem Nicaenum interpretabatur : Nullur Cleri
cu* qui wxorem non habet , habeat in domo fuá in
trodùciitiam , pr«terquam matrem, & filiam, & ß
rorem , & alia, non fufpe£tat. Et in alia Novella
ibidem à Photio commendata : Ne habeant Diaco
mi atiquar fecum <verfamter , loco fcilicet fororum ,
vel cognatarum , vel earum qu& dileéta , vocantur •
cap. i4. tit.8. Nomocamomir. -
in eodem Photii Nomocanone radiant & aliæ
codicis leges, quae Itnperatoriam poteftatem regu
lis Eccleſiaſticis auxiliatricem adjungunt, & non
modo ordine graduque exturbant ſuo Presbyteros,
Diaconos, Subdiaconofque , qui novis fe implicant
çonjugiis ; fed & liberös hinc exortos privilegiis
liberorum omnibus exuunt, ut paternarum rerum
exortes. fint prorſus ipfi ipſorumque matres, nec
iis haereditario jure, nec donationc, nec quacum
que ratione alia frui poffint , fed in eorumjura
6mnia fuccedat Ecclefiâ : Si Presbyter ; vcl Diaco
„,, uxorem duxerit. Canonibus quidem tenetur •
qui non minis valent quàm leger , &r à ſacerdo
;io excidit, & qui ex mefario matrimonio nati funt
nec ſunt naturales, nee nothi: & neque per dona
-- -
-
423
tionem vel ſucceſſionem, vel ſimulatum mutui con
traftum , vel aliam obligationem à patribus acci
piunt , vel matrer eorum ; fed:ea illorum accipit Ec
cleſia. T-9. c. 29. Admirationiſibi eſſe teſtatur Bal
famon , quomodo hgc lex non fervaretur.
VII. At idem alibi Balfamon conciliare nititur
Apoſtolicum Canonem V. Canoni XII. Trullano.
Nam hic quidem vetat ne Epifcopus ante conju
gatus uxorem in Epifcopali æde retineat poft or
w
dinationem fuam . Ille autem non Epifcopum tan
tùm , fed & Presbyteros Diaconofque complexus,
vetabat ne domo fua priores ejicerent uxores. Ita
autem exiftimat Balfamon, non eam fuiffe fenten
tiam Trullanorum Epifcoporum , ut Apoftolicum .
encrvarent Canonem; fèd ut expolirent Ecclefiae
difciplinam , & caftítatem Ecclefia: miniftrorum ad
fanétimoniae: eum gradum extollerent, quò eam.
'' nequiſſent Apoſtoli, qui rudes informa
ant populos , nec nifi multa cum indulgentia .
poteränt quandam velut infantiam & prima velu
ti rudimenta inftituere Chriftiani nominis, Ne con
tra Apoßolicum V. Canonem facere videantur , qui
Epifcopir cum fuis uxoribus po# ordinationem babi
tare permittit ; inferunt , quod mom divinis Apoßo
lir adverfanter bâc decernunt , fed ßatum Ecclefia
ffioum in pulcbriorem ordinem provehi volenter ; pro
pemodum hoc dicenter , quod divini quidem Apofto
li, cum fider tamtùm inciperet , fe im eos qui ad
fidem accedebant , ita gerebant , ut eorum imbecil
litatem fe magis demitterent. Cum autem Evange
lii pradicatio fit nuper magis amplificat4 , oportet &*
Pontificer ad perfeéiam comtimemtiam vitam fuam di
rugere. Si autem Epifcopis cum propriis uxoribus habi
tare non permittitur, fed mee eis cum alienis uxoribus
babitare comceditur, ut omne offemdiculum amputetur•
Lege Novellar qua Epifcopor deponendor decernunt •
qui cum quacúmque muliere cohabitamt • In Came
12. Trull. Novel.113.
V III.' Si ante Trullanam Synodum conjugali
confuetudine tam non abftinere cogebantur Epi
fcopi, quàm nec Presbyteri nec Diaconi ,.ut $al
famiom €ontendit, In Can. 5. Apofi., itaut illos haec
primùm Synodus continentiae fibula conftrinxerit
quid caufæ erit, quamobrem non patiantur ab Ec
lefia Latina eandem perpetuae continentiae lcgem
Clericis omnibus majoribus prefcribi? Si mera ex
indulgentia profeétum eft , quod inter quædam in
fantiâ: lenocinia permiferunt Apoftoli , ut princi
pes Altaris miniſtri libero coniugio uterenturier
go non Apoftoli tantùm & Apoftolici viri , fed &
Clerici omnes primogeniæ in Ecclefiae , 體 ad perfe
&tionis apicem anhelabant, & nec indulgentia, nec
lenociniis opus habebant , ii omnes & conjugio
certißimè & conjugibus abßinebant. Sed 黜 pro
hibet credi illam indulgentiam in Ecclefia . Occi
dentali ufu receptam nofi fuiffe ; Ut non omni enim
tempori, ita nec`locis omnibus, vel opportuna , vcl
neceffaria cft indulgentia.
Enimverò & exenipla ab ipfomet Balfamone , &
argumenta fuppeditahtur, quibus commentitia.haec
ejiis indulgentiâ exfuffletur. Sic enim ftatuit ille ,
fi Canonešeorum Clericorum vituperent inhuma
nitatem , qui uxores domo propellunt , excipien
das effe Barbaricarum regiofium Ecclefias. Excipe
mibi sacerdotes , qui funt in Ecclefiis Barbarici* •
In can. 13. Trul. Öertüm eft ergo vel ex Balfamo
ne ipfo , non potuiffe poni fundamenta novarum
inter Barbaros 'Ecclefiarum , nifi per Epifcopos Mi
niflrofque illos, qui non minùs çontinentia , quàm
virtutibus quibuflibet aliis corufcarent • Atque in
de augurandum,nullo tempore tam certam •, tam nc
ceffariam fuiffé Ecclefiafíici caelibatùs obfervan
tiam, quàm aureâ illa trium priorum faeculofum
artaté, qua fundatae per orbem conftru£ta:qu£ funt
Ecclefiae', itaque, cùm ajunt Trullani Epifcopi ,
ск
 v

j24 . Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina ;

ex diſpenſatione à ſe tolerari, ut Clerici majores
ßarbaricarum Ecclefiarum fejungant fefe ab uxori quo jubentur Clerici cum ad pubertatis annos ado.
bus , & caßè vivant: ridicula prorfus hæc verbo
rum detorfio eft in alienam fignificationem • Ex
indulgentia enim tollerari poteß incontinentia Cle
ricorum, non autem continentia . Nec enim ex
difpenfatione continens & castus quis effe per
mittitur: ſi quis verö ejuſmodi non fit , & ſi
natur tamen Clero rebußgue facris fe interferere,
ea verò difpenfatio eft. An difpenfationi tribue
bant Trullani Praefules, Cam. 3o. quòd Epifcopos
caſtè deinceps vivere juberent? an juris rigori,
quòd Presbyteros Diaconofque rei uxoriae Tope
Cam. 16. , cum Carthaginenfem illum Canonem ;
leverint , vel uxores ducere , vel caelibatum profi
teri , negat vel alibi gentium, vel in Africâ ipfa
fervatum unquam fuiffe , utpote, qui Apoftolico
Canoni. VI. adverfetur , minoribus Clericis condo
nanti , ut ne à fuis uxoribus diffocientur. Atqui
complures fuprà à nobis enumeratae funt Ecclefiæ,
in quibus, id faétitabatur ; complures Synodi , ifi
quibus ita præcipiebatur, ut puberes Clerici mi
nores vel uxores ducerent, vel deinceps nuptiis fe
abftenturos fponderent. Id verò nihil obfìrepere
Apoſtolico Canoni nulli non perſpicuum eſt. -

ram dare finerent ? Quanta haec eft & rerum & Poſtremò tandem non fallebat Balſamonem in
verborum perverfitas ? Teftatur fanè & ipfe Bal Eccleſia Latina ſuperiores.Clericos plerumque die.
famon fuo ævo Ecclefias Ruffiae inauditam hanc bus ſingulis Myſteria celebrare ſolitos, mec diffimu.
abjeciffe difpenfationem , & Grgcorum Presbyte lat ipfe apud Graecos etiam non paucos quotidie
rorum, more, ad priftinarum conjugum confuetu facris operatos fuiffe. In Supplem. pag. 1 1 1 .1114.
dinem fe retuliffe. Ego varior Epifcopor, qui ex Et nihilo tamen minus praepofteris quibufdam prz.
ARuffa venerunt , atque adeo ipfum Alaniae Metro judiciis occupatus , cum deberet ex neceffariâ fa.
politamum de ea re fkifcitatur , accepi pr&femtem crificantium caftitate inferre perpetuam Clerico.
Camomem in iir regionibus locum mon habere , lieèt rum majorum continentiam :' mavult ille, ut rariùs
fint barbari c& ; fed quemadmodum noflri , eorum quo facra fiant, & per vices, ut & continentiæ, atque
que Sacerdote* uxores habere , etiam poft ordima incontinentiæ altermæ vices fint. n

гіотету . - - Eafdem maenias ante Balfamonem Zonaras effu

… IX. Decrevit eadem Trullana Synodus, Can.
48., ut Epifcopi conjux Monafterio includeretur ,
ubi & Diaconiffà ordinari poffet. Scitiffîmè adver
tit Balfamon , 1. Sine ejus affenfu nec eligi con
jugem in Epifcopum. , nec ordinari potuiffe. z.
Non ita rem fe habere in profeffione `Monaftica .
alterius conjugum . Cum enim is qui fçculo inhe
reſcere pergit, ad nova poſſit convolare vota,
minimè meceffarius vifus eft ejus affenfus, ad al
terius profeffionem. Iftiufinodi eft , tum Juftinia
ni lex, tum Graecorum jamdiu & hodierna etiam
confuetudo . 3. Itaque que affenfa eft, & eligi con
jugem fuum, & Epifcopum ordinari : eâdem ipfa
operâ femetipfa Monaftice devovit Profeffoni. In
Monaflerio enim demorari, nec abfciffis capillis,
nec habitu fumpto Monaftico, id dedecori magis
vertit, & poene , quàm honori. Cum laico enim
habitu ea, effe im Moma/?erio , fupplicii, non beme
fícii opus eft ; quod ad nom parvum confecrationis
Zedecur fpeétat. Hinc verè illud elicit Balfamon ,
non poffe facratorum uxores Clericorum poft eo
rum obitum iterare nuptias, adverfus eos qui illas
& Monatice eximebant Profeffioni, & ad novas
convolare nuptias permittebant. Sed potuiffet &
ipfe Balfamon errores ſuos recantare , ſi penſicu
Iātiãs legiſſet Novellas Juſtiniani, que Epiſcopatu
fummovent eos omnes, quibus vel conjux eft , vel
Presbyteri infando contaminetur adulterio, Preſ
Hiberi : & ex his Novellis quas ipfemet laudat , id
exculpfiffet, jam tum, & non Trullane tant\m Sy byterum ipfum nulla inde confpergi macula, aut
nodi tempore & decreto, Epifcopos lege contihen infamia, dummodo ab illa fe prorfus tum abjun
tie illigatos fuiffe. Eam quidem partem Juftinia
derat, Im Can. 5. Apoft., nec videre potuerat quàm
pugnarent ipfi fecüm Graeci, qui völebant, ut po
tuiſſet Trullana Synodus Epiſcopos à ſuis uxori
bus abducere , & continentiae ifitaminatæ poßhac
addicere : nec volebant, ut idem potuiffet jam ab
exordio fui Ecclefia Latina in majores Clericos om
nes. In Can. 11. Trull Cum multö faciliūs ſit licene
tiam iftiufmodi antevenire ac praefocare, quàm diu
& impunè luxuriarefpermiffám, poftea revocare.
Leges , fi vacuum fuerit in jure Oriemtali Conßi
tutionem Ifaaci Angeli Imperatoris, ubi à Patriar
chis & Epiſcopis interpellatus, conſentaneè ad C2
moriem XLVIII. Trullamum, , jubet Epifcopos ab
dicari mifi priores eofum conjuges acquiefcant ton
deri , in Monafterium fecedere , monafticaque indui
vefte; denique id in, pofterum cavet, ut ne ele&i
antè órdinefitur Epifcopi, nifi priùs eorum conju
ges & fecedant ifi Monafterium, & ibi profitean
tur. Juris Orien. To. r. p. 175:176. - * ,
Joánnes Epifcopus Citri illam attingit quaeftio
nem de Presbytero & Diacono, qui Inſtituto ſe
Monaſtico illigant, uxoreſque in ſaculo liberas di
mittunt, deinde verò ad Præsbyteratum, vel ad
Epifcopatum rapiuntur; uxoribus tum eorum nul
la legé compulfis Monafterii fe fe {eptis abdere •
Nihil hîc infolens ei videtur occurrere, cum Cano
none VIII. Neocaefarienfi definiatur , fi cujus uxor
gat - Ibid. n-324- • ** * - *

n€ Novellae abrogavit Leo Sapiens ; fed hic quae

ftio vertitur de témporum illorum conditione, quae
Trullanam Synodum praecefferunt.
X. Nec minùs foeda illa eft Balfamonis ejufdem 'C A P U T LXV. P.4. l.i. c.45. .
allucinatio, In can.4. Charthag., cum ex verſione
Craeca Canonis Carthaginenfis, cujus fenfum affecu De Cxlibatu Clericorum poſt annum
tiis non eft , argumentatur adversùs ejufdem Canonis Chriſti millefimum.
textum Latinuim, qui primigenius tamen & authen
ticus eft nulli non verfioni praeponendus; ex eo
que infert in Ecclefia Latina abftinuiffe quidem fe I. Graſſanti incontinentie objefta primùm eſt
Clericos majores à conjugibus, fed certis diebus, lex, quae univerfim Clerici omnes cogebantur com
cata tour idious orous , ut mundarent fe & præpa tinere . º

rarent ad virginalis hoſtia immolationem. Contrà II. Inde tentata indulgemtia, non minoribus
enim Latina Canonis verba ; fecundùm propria fta tamtùm Clericis , fed &• Subdiacoai, ei legi fub
zuta, apertiffimè declarant , græcam vocem oror, duċi ir . -

hîc fummi pro ftatuto & legc, qua perpetua prae
cipiatur continentia, non pro termino temporis
aliqno , quo tantùm fervetur.
1Ncc minùs à vero aberravit Balfamon, Ibidem.
III. Revocatum demique in ufum e$t illud tem
peramentum vetuftiffmum , ut fili majores Clerici •
ipfique adeo Subdiaconi ei legi fubderentur.
IV. Poftquàm Bemeficio fpoliati fuere Presbyteri,
que
 De Beneficis, Parti.Clerieor,
LibII.Cap.Lxv.
qui Eccleßaßicor temuerim* bonorer, abf;.
qui fé ve! ineo»*imentis, vel muptiir etiam impli
fuißent : idem vigor difciplin« effudit fe &* im mi
nores clerieor eomjugator, qui &• ipß fpoliati fumt
gure ae fpe qualicumque beneficiorum , Ordo facer tune.
capit adferibi inter impedimenta, que matrimonium
¢irir»erent . º II. Vehementior quidem, fed minimè diuturna.
V. Reßituitur cælibatur im Suecia &• Anglia.
obtreâarunt Monachi quidam Angli Ecclefiarum
auſteritati º cenſura in impudicos Clerico, quaſi
comtimentia propofiti Monaftici dor &* lau* propria.
eſſet .
º VI. Quàm ea propria & neceſſaria ſit Ordini Sa
cerdotali -
VII. Cum ex adverfo foluti fuerint à lege conti
aentiæ complures Ordimer Monaftici, Ordines vide
licet Militares,
VIII. Adversùs eor, qui exemplo Græcorum fero
fffffff •
IX. Cautiones meceffari« ad continemti& cuffodiam.
3. Cº. impudicitiae torrens veluti quidam
infudiffet (e in Occidentalem Clerum om
nem faculo x. & x 1. ut Annales Ecclefiaftici fi
dem faciunt, illi aliquando tandem obviam itum
eft, obje&aque funt validiffima quaedam Concilio
rum & Canonum repagula . Benedićtus VIII, Pon
tifex, unàque cum eò Ticinenfe Concilium anni
xovo. Clericos omnes omnino, ne minoribus qui
dem exceptis, intra continentiae ſepta coarétarunt
si Sacerdotes Legis Mofyca ad tempus abftinebant,
qui ad tempus templo ferviebamt : cur Epifcopis ,
Presbyteris , Diaconibus , Subdiacomibur, &r omnibus
qui fùnt im Clero , jugiter mom e/? abfiimendum , quibus
Juge &• verum eft facrificium. Quin & illis perfuafimm
èrât Epiftolas prifcorum Pontificum, Leonis, Siri
cii, & Innocentii, uno & eodem caelibatùs vin
culo conftrinxiffe minores etiam Clericos. Sed
excandefcit potiffimùm in eos Clericos haec Syno
dus, qui cum fervi effent Ecclefiae, liberis copu
labantür conjugibus; & prognati inde liberi , cum
ingenui liberique effent, juxta effatum tunc re
ceptifTimum , Filii matrem fequumtur : fuccede
bant in paternas hæreditates ; iiſque fraudabant
Ecclefiam, quae tum gemino afficiebatur difpendio ,
fervorum, rerumque. Eo inflammatus cum Conci
jio Pontifex, in id connixus eft, ut huic fervilium
conjugiorum confuetudini perniciofae Qccurreret ,
Clericifque etiam minoribus jugum injiceret con
tinentiae •
Concilium Bituricenfe anni 1o3r. Presbyteris,
Diaconis, Subdiaconifque præcipit , ut uxores.»
ſeu concubinas abjiciant, alioqui gradu ſuo deji
ciendi, & in Lectorum Cantorumque depellendi
ordinem; denique minores ipfi Clérici mox ibi
dem eodem præcepto urgentur : Similiter mulli de
clero permittimur deinceps uxorem, meque concubi
nam habere. €am. 3. Confli&tari quidem & pugna
re fecum in fpeciem videtur hoc decretum . Ut
uid enim majores Clerici , fi uxores retineant,
eprimuntur in claffem minorum : fi ne ipfis qui
dein minoribus retinendae uxoris poteftas datur?
Sed ejufmodi pugna facillimè fedabitur ex ejufdem
Canonis fine. Conjugibus abftinerc praecipiebantur
Clerici minores, non omnes, fed ii demum, qui,
propius ad Altaria accedebant, non ii qui in cho
ro cum Cantoribus ftabant, nec fubibant unquam
in San&uarium adytumque penitus, nec propius
ad Aras unquam (c admovebant. Supraditii autem
žm choro tantiama intrent ad legendum G%“ cantandum ,
ad altaris verb miniſterium mullatenus accedant "
Concilium Tolofanum anni 1o56. Clericis etiam
Subdiaconatu inferioribus fibulam cælibatûs injecit ,
fed ea tantùm mente, ut ne fe præpropero conju
gio alienos praeſtarent ab Eccleſiae Beneficiis & Di
gnitatibus. Placuit Prerbyteros digcomos , & reliquos
Tom.I.
42*
mere omnimodi r ab uxoribus , ve! reliquis nulieri.
bur. Qgod ß nom fecerint, bonore /îmul &• officio
priventur , 3 è proprio Epiſcopo excommunicen
*ur • Can.7.
fuit hæc aufteritas. Itaque Concilium Romanum .
anni ro63. ne Subdiaconos quidem coercuit lege •
caelibatûs, fed Presbyteros & Diaconos tantùm , ,
qui alioqui & altaris minifterio arcentur & benefi
cio. Qgicumque Sacerdor vel Diaconut , &c. meque
partem ab Ecclefia fufcipiat. Can.3. Concilium Co
yacenfe anni ro56. eidem jam temperamento , vel
juris potiùs antiqui remiffioni confenferat. Presby
teri & Diaconer, qui miniſterio funguntur %ே
mulieres fecum im domo non habeamt, nifi matrem-,
aut fororem , aut amitam , aut movercam • Can-3
Ab hoc conſilio non abborrebat Lanfrancus Cantua
rienfis Epifcopus, qui percontanti Epifcopo, ecquid
fibi agendum fupereffet, qui inconfultè Diaconatum
credidiffet homini conjugáto , & tum abnuenti uxo
rem abjicere: refpondit, auferendum ei Diacona
tum , tum Minores eidem Ordines lentè & per im•
tervalla conferendos, non tamen reddendum priùs
Diaconatum, quàm votum emitteret continentiae ,
Diacomatus verò ordinem munquam recipiat , mifi de
reliquo ſe cattè victurum canonica atteſtatione pro
mitiat.' Facilè adducimur, ut credamus non ultra
progrefTum effe Concilium Romanum anni. ro74
çum ejus Decretum Lambertus in Hiftoria fua his
verbis complexus fit: Presbyteri uxorer aut dimit
tant , aut deponuntur s mec quifquam ad Sacerdo
tium admittatur, qui mon in perpetuum continen
tiam vitamque calibem profitentur... Epif?.2 1. Sacer
dotium propriè non eft, nifi Epifcoporum, Pref.
byterorüm , & Diaconorum. Hoc autem Decretum
cüm promúlgare ftatuiffet in Concilio Moguntino
anni io75. ejufdem urbis Archiepifcopus,. extre
mum vitae difcrimen adiit , ab jncontinentium vi
delicet Clericorum vefania. Concilium Vintonienfe
anni 1o 76. ſub Lanfranco Presbyteros tantùm &
Diaconos fræno continentiae coercuit: Deimcepr ca
veant Epifcopi , ut Sacerdotes vel Diacomot mom pra
fumamt ordinare, mifi priùs profiteamtur , ut uxores
mon habeant .
I I I. Cum parum felices exitus haberent haec
Concilia, eò tándem deventum eft , ut in ufum re
vocaretur antiquiffima & temperatiffima confuetu
do, imperandae folis Subdiaconis & fuperioribus
Clericis'continentiae, non inferioribus • Concilium
Rotomagenfe anni ro7z. Cam. 1 5. Juliobonenfe anni
1o8o.Cam. 9. Melfenſe anni 1o89.Cam.12.ſub Urbano
II. mediam hanc rationem fecuta funt. Eor qui in•
Subdiaconatu uxoribus vacare voluerint, ab omni
facro ordine removemur , officio atque beneficio Ec
zlefi« carere decernimus . Idem ftatutum in Conci
lio Carolomontano anno 1o95. Can.3. Idem inno
vatum in Concilio Remenfi anni 1 1 48. Qgi in or
dine Subdiaconatur & fuprà uxoret duxerimt , aut º
concubimas habuerimt , officio atque Ecclefiaftico bene
ficio careant . Can.3.
IV. Duo quaedam magni ponderis in hæc po
ftrema ftatuta obfervari neceffe eft . Primò hîc ja
&a effe fundamenta ejus difciplinae, quæ exinde •
conjugatos omnes à fpe dejecit Beneficiorum. Cum
enim majores Clerici facro interdicerentur miniftc
rio, immo & Beneficio fpoliarentur , nifi ab uxo
ris amplexibus temperarent: hinc convenienter in
valefcébat confuetúdo, ne minores quidem Cleri ;
cos conjugatos ulio donandi beneficio , aut datis
frui finendi. Secundò priora Concilia Clericos ma
jores & à functionibus ſacris ablegaverant, & à !
Beneficiis , fi uxores duxiffent , quas abjicere renue
rent. Quo liquidum /it, majores Ordines necdum
inter ea impedimenta recenfitos tunc fuiffe , qui .陣
h h buş
 426 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina `
bus conjagium dirimeretur · At Concilium Remen:
Ëanni 1538. cui Eugenius III. Papa præerat , id
primum cohftituit ut òrdo quilibct facer in pofte
£um vim haberet impedimenti dirimentis; utque-*
tam majores Clerici, quàm Canonici Regulares &
Monachi abftraherentur à conjugibus, quas poft
ordinationem, & profeffionem duxilient - Quis on
sinentia &• Deo placem* munditia in Eccleſiaſticit
perfonis 6r Sanči ir Qrdinibus dilatam da eft, San&o
£um Patrum & pr«deceffbrir moftri Papa Innoeemtif
veftigiis inharemier, ßatuimur , quatenus Épifcopi ,
Preſbyteri, Subdiaconi , Regularer Canonici , Mo
aachi, atque Comverfi profeff, qui f4crum tr4n/gre
aienter propofitum, uxorer fibi copulare prafumpfe
»int, feparentur, Hujufmodi namque copulationem,
quam contra Ecclefiasticam rationem conftat effe com
£ra£tam, matrimonium non effe cenfemur • Id ipfum
de Santtimonialibus precepimus · Can-7
Si hunc Canonein cum iis quae fuprà congeta-,
funt, conferas, facilè intelliges, vix poffe antiquiq
ra inveniri documenta canonici hujus , quo diri
muntur matrimonia, impedimenti: Ideo &, hoc
concilium, quod Ufiiveríale quodammodo habebá
tur, ita fé confitetur priorum Pontificum ftatutis
inhaefurum , ut non diffimulet quibufdam muni
mentis novis continentiam Clericalem adftruéìum à
{e & confiabilitum iri . Continentia in Sanĉţi: Qr
dimibu, dilatanda ef?. Ideo hic in eandem navim
conjiciuntur Clerici majores cum Monachis Monia
libufque & Canonibus Regularibus ; _ut deinceps
tam iflorum Ordo , quàm h6rum profeffio nunquam
fociari poffit cum cónjugio, quod in commune gm
nes continentiae devovéaiitur, Sacrum tranfgrediun
sur propofitum. Si Canones ante hunc deprompti
promifcuè habeant Clericos majores, qui conjuges
aut qui concubinas duxiffent, ut ex eorum verbis
liquét ; in caufa forfan erat , quòd percuperent Sy*
nodi , & vixdum auderent Ordinem Sacrum inter
ea collocare impedimenta, qua dirimunt irritant
蠶 conjugium quodlibet fubfequens . Concilium-*
brincatenfe anni 1172, vetat diffolvi conjugia à
Clericis minoribus inita, fed beneficiis eos exui
jubet. Non ea autem ejüs humanitas eft in Cleri
cos fuperiores • En ejus in ea re verba: Qgi autem
& Subdiacomatu vel fupra ad matrimomia convola
verint, mulierer etiam imvitar & remitenter relin
quant. Cam. 1. Quae eadem verba iteravit Conci
Íium LateranenfeIIII, fub Alexandro III, annq
s y76. cum hoc additamento: Nec hujuſmodi con
jumétio matrimonium , fed contubernium eft potiùs
wumcupandum, Conc. Append, Later, tit. de Cler. M**
gr. Cap. c. 6, - -
In hoc maximè Lateranenfi Concilio elucet, mi
nores Clericos fuis gavifos effe Beneficiis , quibus
fpoliarentur, fi uxores ducerent. Audi quid Ale
xander III. Papa ad Londinenfem fcripferit Epif. Anfelmi decretum'. Thomas Valfinghamenfis ejuf
copum: Accepimus quod plerique in tuo Epifcopatu
degenter , cum effemt im Acolythatár officio ç$* infrà
conftituti , uxorer duxerunt , &• nihilominut Eccle
fiar , quar priàs habebant , detinere prafumant - Un
de quoniam, &c. In Epifcopatu Herefordienfi in
Anglia remiffio juris & humanitas neceffariò adhi
benda fuit , ut toleraretur quod toleraverant priùs
Romani Pontifices, à minoribus Clericis conjuga
tis rctineri Beneficia, quibus exui non poterant ſi
ne cruentis concertationibus & pugnis; fed data ,
eft opera, ut in poflerum obviám iretur ei malo;
San è de Clerici, inferiorum Ordinum, qui in con
jugio contituti, diu Ecclefiatica Beneficia ex com
•effíone pradecefforum noflrorum habuere, à quibus fi
me magno difcrimine ac effufiome fanguinis non pof
Junt privari : id duximus refpondendum, ut quia ibi
barbarica gemr &• multitudò eft in caufa , 'eor fub
•i/imulatione fufineas, Ecclefiatica Beneficia tan
*i* habit4 ?%idere , provifurù attentiùt , ne dein.
ceps Clericis conjugatis Ecclefiafies Beneficia com>
feramtur, Ibid. c.3: 5. -
" v. Calamum réfero ad ea unde paululum defie^
xerat. In Suecia tam impunè ferpebat incontinen
tiæ labes, ut palan jaéîârent Presbyteri Parochi
que, indulta fibi Apoftolicae Sedis licentia, uxo
fes fe duxiffe, Percontatus eft Archiepifcopus Suc
ciae Innocentium III. Papam ea de re, qui rcf
criptit, definiri nihil à fe polfe, mifi reprefentato
privilegio; Poftulafti utrum Sacerdotes Suethis in
publicis debeas tolerare conjugiis, qui ſuper hoe ſe
2fferunt cujufdam fummi Pontificir privilegio com
munitos, óre. De Preſbyteris Suetbia certum mon
poffumus dare refponfum , nifi viderimur privilegium
'quod prætendunt.' Rege/f.z6. Epift. 1 18. Inane profe
黨 & commentitium illud erat privilegium, cum
anno 1248. Concilium Scheningenfe in Suecia Pref
byteris his omnibus conjuges ejufmodi, vel concu•
binas omnes abduxerit . Vide quid ea, de re fcri
pferit Joanhes Magnus Upfalenfis Archiepifcopus,
Prima intentio & cura Cardinalis Sabinenſis in boe
Concilio erat , revocare Suecor & Gotbor à fcbifima
te Gracorum, im quo Prerbyteri & Sacerdoter duéiu
publicè uxoribur confenfiffe videbamtur, Hoc palam
fit ducentis circiter annis defudatum fuiffe, ut pri
ftino vigori reftitueretur cælibatus Clericalis &
propudiófa haec conjugia fummoverentur ab Eccle
fia Latina .
In Anglia Concilium Vintonienfe anni 1676,
fub Archiepifcopo Lanfranco Presbyteros conju
gatos laceffere abftinuit, & prohibuit tantüm, me
in pofterum in haec carnis inquinamenta Parochi
defluerent. Anfelmus Cantuarienfis Epifcopus, quo
erat infra&o animi vigore, Decretis Concifiorùm
haec conjugia fuftulit; fed Rege auxiliatricem Con
ciliis dexteram non commodante, præclariffima.
fpes fefellit & evanuit. Nihil bac omnia valuere ,
decreta ; ommer , pace Regir , uti antea , fuf* gau
dent uxoribus . Conc. Angl. Tom.z. pag.r. 13. 36.
Quàm certum, tam ftupendum eft , Monachos quof
dam inconfideratiffimè partibus ftuduiffe inconti
nentium Presbyterorum, & convitia jačtaffe in Gre
gQrium VII, Papam, qui eos gradu moverat , pro
hibueratque laicis , ne eorum Miffae intereffent.
Uxoratos Sacerdotes à divino removit oficio, Ór lai
fit eorum Miffas audire imteralixit , novo exemplo , ó*
ut multir vifum , imconfiderato judicio. Ita Mat
thaeus Paris Sant-Albanenfis Monachus ad annum
1o74. Nihilo humaniùs aut reverentiùs ait hic Scri
ptor cum B. An(elmo & Concilio, in quo idem de
cretum eft anno 1 yov. Hoc bomum quibufdam vifum
eft , & quibufdam periculofum , me dum mumditia»
viribus majorer expeterent, im immunditiar laberentu?
deterioret. Henricus Huntindonenfis Angliae Hifio
ricus ftrinxit & ip(e mordacem calamum in hoc
dem gentis Hiftorię Scriptor contumeliofa Matthgi
Paris in Gregorium ViI, verba exfcripfiffe non
contentus , prQlixam attexuit difputationem, ut
hujus decreti außeritatem , & que confcquuta.
fint mala exaggeraret. Ex qua re tam grave ori
tur faandalum , ut mullius barefis tempore faméta Er
cleſîa'graviori ſchiſmate diſciſſa ſit, &rc. Valſing. in
Hypodigm. Neuſt. anno 1o74. Matthaeus Vveſtmo
nâfterienfis eadem Matthaei Paris verba putidiffi
mè inculcavit, adversùs Gregorium VII. ad an
num lo74. -
V 1. Rogerius Anglorum & ipfe Hiftoricus, &
moderatione & ſapientia longe commendatioſ,
agnovit ab hoc Pontifice non aliud tentatum effè ,
non alio collimatum, quàm ut antiquiffimae Petri •
Clementis, fanélorumique Patrum Conftitutiones,
蠶 impune paſſim conculcabantur, primarva: red
erentur authoritati ; iis enim æquè conjugia Cle
ricis , fcd maximè facratis intcrdici. Ex Decrete
Љат
 }

De Beneficiis, Part. I. Lib.II. Cap.LXV. 417

|| A $an&ti Petri Apoftoli, Saméti Clementir , aliorum gineae enim foecunditati, tum fempiterni Patris •
que fanciorum Patrum, interdixit Clericis, maxim tum Mariæ, Deiparæ & Ecclefiae , confociantur pro
2jvimo Myfterio confecratir, uxores habere. Sic ille modo fuo Sacerdotes , dum Chriftum Chriftique
電魯 ad annum 1o74. qui qua erat maturitate judicii ; membra parturiunt. R gu/ari* caffitar formam bá
º non poterat non præponere praecipiti quorundam bet , vel im Prophetir quibufdam amtiquis , vel ins
為 Monächorum audaciae ac maledicentiae , confpiran Baptiffa Prophetis majore , vel denique im Angelis ,
tem tot Conciliorum , tot Pontificum & Epi Joanne Prophetir majore majoribur. Chriſto judi
fcoporum fanétitate & doćirina illuftrium doćiri ce , Epifeopalir ca/titar , idemque de facerdotali jua
nam, quos inter Frifigenfis Epifcopus Otto Gre dieium e/?, formam habet mm Eccle/ia majore Ange
gorii VII. laudes hoc encomio cumulavit : Cle lir , in Virgine Deipara majore Ecclefia , in Cbrifia
ricorum à Subdiaconatur Gr ſuprà connubia in majore Virgine, im Deo majore Chrifto , caput emim
toto orbe Romano cobibuit , formaque gregis fa£tur , Cbrißi Deur ; fíeut Deus ita fimul virgo e/? , ut ge
quod docuit, exemplo demonftravit , ac fortis per meret Filium fine detrimento virginitatir & eaffita
'omnia athleta murum fe pro domo Domimi ponere tir ; ficut Maria eundem Filium virgo & mater ge
non timuit . Otto Friſin. Chro. l.6. c.34. muit ; ficut Chrißus imtemerata fæcunditate videt* '
Suppalpabantur fibi Monachi ifti, quafi caftitas fibi femem long«z»am ; fcut Eccleffa zirgo caffa e/?
& continentia magis propriæ & peculiares effent defponfa Chriffo , & inta£ta virginitate famétam^
Monaſtici instituti, quàm facerdotii dotes. At Pe quotidie fobolem , Deo parit , &r toto diffumdit orbe ,
trus Damiani non in ea erat fententia , quam fic Epifcopi, fîc Sarerdoter caffi 6r virgimes funt *
vis & ipfe Monafticae profeffioni addiétus. Unde fœcunda & uberi caflitate : quia Ecclefi& fœcundita
{% vehementiffimè exagitavit eos qui difpenfatione tem, qua filior procreat, ipfi habent & fùftimemt ,
Hic cum Clericis conjugatis majoribus utendum cen Čr cum frcunditate caßitatem. Petr. Aurel. Tom.z
ſebant. Suffragatos 醬 Petro Damiani longè plu PA&•3т 1-3 I 2.3 I 3.3 I 4, - -

res ex Monachis fimillimum veri eft , eique con Ita néceffè éft ut facerdotali continentiae cedat
fenfiffe, fcribenti Chriftum Dominum in diebus Monachalis, quòd illa fuperioris & divini cujuf
carnis fuae, & inter cunabula ipfa infantiae , con dam Ordinis fit, & ad divina formetur effingatur
treétari noluiffe nifi caftifTimis manibus Mariae & que exemplaria . Cedere debent cafiitatifaeerdotali ,
Jofephi : & nunc quoque in fummo coeleftis glo ut altiori, prefiantiori, diviniori, žrfummit cafti
ria: Throno ſedentem, non eſſe inquinatis cujuſque tatis exemplaribut fimiliori , &• tamtò aliam quam
manibus attingendum. Si redemptor moffer tamtopere libet · eaffitarem cafîitate , quantà facunditate , vin
dilexit floridi pudoris integritatem, ut non modò de centi. solis enim Epifcopii & Sacerdotibus datum
virgineo utero mafceretur, fed etiam à Nutritio vir ef?, ut quemadmodum foia Deipara inter mulieres
gine tra£taretur, &• hoc cum adhuc parvulus va virgo & mater ef?, ita ipfî inter viror fo!i fint τιr
giret im cumit : à quibus mune obfecro tractari vult gimer &r patrer, meque tant« eafitatf* 6r virgini
corpus fuum , càm jam immenfus regnat in calis ? tatis imaginem, nifi in folo Cbriflo &* *termo Pa
Ep.6. L. 1. Caftitas ergo Sacerdotum ejufdem quo tre habeant non, in Angél;r, mom in quibufcumqge
damodo naturae, neceffitatis & digmitatis ejufdem, ereatis rebus. inde eft,ôdem authore Aurelio,quòd
ac divina: Chrifti Parentis: Nam quia Dominicum bigamia impedimentum canonicum . fit , . quod ar
Corpus im virginalis uteri Templo coaluit , munc ceat non à Monaſtica Profeſſione, ſed ab ordina
etiam à Miniftris fuir continentiae pudiciti« mum tione Clericali, & quidem ejufmodi impedimen
ditiam quarit . L. 1. Ep. 1o. Ita fan&iffimus Monatum, quod rariffimè perfingi permittatur. Qgibus
chus dc&tiffimufque Pontifex Petrus ifte, ne voca ita praeftru&is, minùs jam quis mirabitur , fi Major
re quidem ညှို
in dubium, quin quantò Sacer continentiae facerdotalis voium exiftimavit effe in
dotum dignitas Mona(tica fanëtior T& fublimior ftitutionis divinæ, & nulla difpenfatigne folubile:
eft , tantò & caftitas eorum fit præcellentior , & quod non fimilitcr ille de Monachali continentia
damnabilior incontinentia, quàin ' Monachorum. • exiftimavit. -

Nempe quamtò major eft Prejbyter Momacho im di VII. saltem inficiabitur nemo, qui Ecclefiae An
gnitatis Eccleſiaſtica privilegio, tantà deterior eſt nales vel à limine falutarit, quin Militares cQm*
in peccato. L.4. Ep. 3. Qui ſe verò Clerici ſpolia plufculi Ordines & Monaftici' verè fuerint , & à
ri officio facilè patiebantur & funétionibus , dum continentiæ fræno foluti, permifique honeftis. 8
impune liceret carnalium voluptatum inquinamen legitimis illigari nuptiis. Čonfirmavit Innocentius
tis e immergere: eos conteflatur ibidem Petrus, III., Rege. 13. Epif. 11., praedeceoris fui Alexan
frafìra fibi blandiri de iinpunitate flagitiofae fuae dri ftatütum , qui probaverat confirmayerafque
Hibidinis, cum Ordo ille quo fulgebant, in intimo Ordinem Equitum Sah&i Jacobi in Hifpania , faćła
animae receffu ita infculptus fit , ut deleri nun Equitibus potefiate coniügii. Commonefacit fan
quam poffit , & poenae jam ingentis loco fit, quod &tiffimus Pontifex hos Equites, quanquam £9nti
tam fplendidum Ordinis fui infigne turpitudine vi nentiae aliqui eorum addicantur, alii nqn addica}
tae dedecorent ; quo non poffünt non & aliae ac tur : omnés tamen in communi teneri religiofa
celerari poene. Ex his illud quoque emicat , jam profeffione obedientiæ, abdicationis temporalium
tum Ordinem inter dirimentiaTmatrimonii impedi ômnium , poenitentiae , aeternæ à faeculo fugae 5
menta collocandum fuiſſe, ſi tutò id per intempe denique aeihulandos eis efTe primaevos Chriftianos •
rias hominum fieri potuiffet. Caffa fe ac frivola qui ad pedes Apoftolorum ómnia conferebant fua -
pollicitatione decipiunt , fi non exequenter officium , Rainal. an. 121o, n.6.7. Ann. 1223. n. 54. Idem ap
officio fe excitor effe confidunt. Licèt enim ab exe pen, Tom. 15. pag ii61. spondin ann.: 133. 4.8
rutione ceffet ordo cujuflibet vel officium , imordina idem Decretumí cónfirmavit Honorius III. praefcri
zo tamen nihilominui permanet Ordimit Sacra bens illis aut conjugalem pudicitiam , aut conti
mentum . -
nentiam voluntariam. Rainal. am. 1441, n.16. Ja
Do&iffimus vir Petrus Aurelius de hoc negotio cobus à vitriaco laudibus •ornat Hifpanos Equites
muculentiffimè difputavit , ut non poffim non hîc de spatha, tanquam Monachos duplici devoventcs
aurea prorfus ejus verba intexere, ubi ait , caſti fe mártyrio, & fidei defenfione , & maceration!
tate fua Monachos proximè imitari Prophetas» bus vite Monaſtica. Geminan holocauſt bodian **
oannem Baptifiam, ad fummum Angelos: at caftitate perfeéfiomi* cumulum Domino offerenter , dum fpiri
器 sacerdotes aemulari, & quà fas eft fcqui mul tali martyrio feipfor abnegantes fub uniur Majori*.
tò præcellentiorem virginitatem Ecclefiae , Mariæ obedientiâ reguláriter vivunt , & mipilomimur cor
Jpeiparæ, Chrifti, fempiternique ejus Patris • Vir porale martyrium pro Chrifto femper recipere paratf
Tom.I. -
H h հ 2, - " -
 328 . ' Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
funt • Hift. occid, e.x6. Regula eorum eadem erat Porro fi nullorum mentionem fecimus Gallorum
quæ B. Augußini dicitur, media no&e furgebant £quitum, quibus eadem indulgentia cQndonandum
ad decantandas nocturnas natutinaſque Dei laudes; fuerit matrimonium, id co fa&um eft, quòd to
Regulam Santfi Augu/fimi jm omnibus pene obfer ta, Gallia Melitenfes dominentur Equites , & plu
want in communi viventes, proprium non haben ribus jam faeculis fingulari fortitudinis gloria ef.
ter , &c. Ad Matutinas noste confurgunt, divinum forefcant. Illi autem profeffionem contifientiae ha
Officium € ommer Horat canonicas fingulis diebus £tenus conftantiffimè retinuerunt. Poffet tamen fu
au$iunt. His , addit piiffinus Cardinalis, liberam perioribus exemplis Equitum conjugatorum adjici
eis fuiff& conjugii copiam; & ubi liberos fufcepe Ordo Dominae noftræ de Monte Cätmelo, diplo
r«rt , in horum poteßate fuiffe, cum pubertatem mate Henrici IV. Regis & Romani Pontificis Re
attigerant, aut cum parente Ordini inſcribi, aut fcripto, coadunatus Ordini antiquiffimo Sancti La
ad fecularia vota convolare. Poßquam eorum filii Zari .. Hiſtoire des Carmes Decauſſez de Fran. Pref.
4* annot difcretionis pervenerint, Â confenferint in Vetuit autem Pontifex, ne Magnus Magifier Or
Qrdine cum parentibur remanere, ex ' tumc voto dinis , Equitefque tertias ducerent uxorës, neuvi.
e'ligati non poffunt recedere. si autem difcedere duam plufquam femel: edixitque ut in profefTo
»aluerint , liberam habent egrediendi, &• in facu 器 fua, obedientiæ fe & conjugali devoverent ca
112t1 .
è commorandi poteftatem. Cum ifti Ordines Equi
tum & Conventus inter Beneficia Ecclefiaftica jure VIII. Si inceftuofi autem Sueciæ Presbyteri, de
& meritò numerentur, perinde ut Abbatiae : non quibus,fuprà incontinentiae fuae patrociniiim capta
extra metas cvagata erit haec oratio noftra, qua de bant ab Presbyteris Gracis, quorum Romanı.
monftratum eft eorum munia & fun&iones feligio Ecclcfia conjugium tolerabat : ut palam fit ex D6
fâs honefto conjugio copulari poffe. cretalibus Innocentii III. & Clementis III. c. II;
Urbanus IV. anno 1 , 6r. confirmavit Ordinem fi Clericorum De vitae &• hom. Cleric. c. Cum olim De
millianum Équitum , qui dicebantur Virginis Ma %ler conju. C. Qgafttum. De pænit & remiff., &
riae , & qui ab Italis ob fa&am conjugii copiam fi illorum fuffrágatores atqüe vindices hoc quo
vocabanttir Fratre, Gaudenter. Regulam profitéban que praetexebant fuam adversàs tot Pontifices, tot
tur San&i Auguftini. Conceffit Gregoriüs IV. Hif que Synodos maledicentiam: facillimë poteráteo
p*nis Equitibus de Calatrava, Ordinis Ciftercien rum hinc illincque tum imperitia redárgui, tum
fis , in pofterum ut conjugari poffent, hoc eß, procacitas • Nam 1. qui inter Græcos femel initia
ut Ordinis illiut profeffo non contimeret eaftitatem. ti funt facris Ordinibus, ii nunquam deinceps uxo
Facillimè id indulfit Pontifex, gnarus nulli Eccle res ducere permittuntur: fidejuífore idoncoSimeo.
fiaflico Ordini hos Equites illigari: Omner Laicos ne Theffalonicenfi : Le£toribu, & Pfalti, licet po/?
nulli Ordini Eccleſiaſtico aſtritios audiebamus. Qui- fufceptum figillum divinum legitimo matrimónio
bus ex verbis palam eft , hanc animo Pontificis 3ungi , Subdiaconis autem non ampliut. De facris
hujusinſediſſe ſententiam, faciliàs harere poſſe con Ordim. c. 3. Cum quibus hic manus çonferimus, non
jugium Monaſtico inſtituto, quàm Ordini cuicum tam ar&tos, hi fibi limites præfcribebant, v. Vix
que facro. Interpellatus ab Emmanuele Portugal adducor, etiam ut credam, cenfores hos legi affen
liae Rege Alexander VI. eandem conjugii licem furos illi , quae bigamos iongè amandat a5 ordi
viam conceffit Equitibus Chrißi & Equitibus Avi nibus. Et támen lex ifla apüd Græcos religiofiffi
fienfibus in Lufitania, Ordinis Ciftercienfis; cum mè obſervatur. 3. Rurfum Græci Epifcoporum
nec jam Pontifex, nec Rex fperarent mederi fe , contipeptiam illa:fâm tuentur, nec veltäntifperma
po(fe dicentiofae horum Equitùm vitae & per abru culari finunt. Hinc ad continentiam (uperióri Cle
pta libidinis praecipiti , nifi commutato eórum con r9 vcndicandam facilè propendet animüs, tum po
tinentiae voto, in conjugalis pudicitia profeonem. tiífimum , cum venit iii mentem eorum, quae fu
Rainal. ann. i499. mun.3i. 3*. 33. Verè enim re prà dicta funt de Epifcopis Presbyterifque prime
ligionem Monafticam profitentiir hi Equites, & va ab origine ita fiöi commixtis, coaliiifqüe, iit
tria folcmnia ernittunt vota, eo tantūrn difcrimine, non facilè difcerni poffent, quamquam rêvera &
quod voto cælibatùs fubrogata eß caftitas conju poff;nt & deberent'. At ii qiios hic retundipus,
galis . Atina!es Ciftercienfes, ubi vacuum erit, nihilo minus Epifcopali continentiæ infefti funt,
evolventi , liquebit quàm verè hi Pontifices dixe quàm Presbyterali. Non ergo patrocinium fibi ac
rint, iftos Equitum greges , Ordinis Ciftercien cerfere poífunt ullum à Gracorum exemplo. 4.
fis verè fuiffe, neinpe tanquam Fratres Laicos & Quid infulfius autem , vel quid iniquius, qùàm at
Converſos. Amma. Ciſt. Tom... pag,400, 401. 450, novæ corruptelae authoritas quæratur ab exemplis
tom. 3. p. 186. 188. antiquiffimis tolcrantiae វ៉ែ jam ſæculis præ"
Nec me pręterit, Ozorium & Marianam, L.16. fcriptæ ? Nemo nefcit banc effe Certi/Iimam &in
c. 1 3. minùs probaffe hanc fibulae continentiae reli concuffam morum & difciplinæ legem, omni ani
giofae relaxationem in his Ordinibus Militaribus, mgrum , omnique virium contentióne renitendum
idque conteftatos effe , ea ipfa conjugii licentia, qua cffe novis morbis : at inveteratis, & qui obftina
proſcribi debuerat incontinentia, irrepſiſe una ca tiorc, cura aegrefcerent magis, iis humanitatem.
tervam vitiorum & malorum innumerabilium, de & tolerantiam adhibendam", quòd longa aífuetu:
nique hinc enaollitam effe prifcam bellandi virtu dine jam ferè in naturam vérterint. Non poic
tem, artemqne & difciplinam . Verùm aliena eft ea non fubinde vulnus aliquod imprimi Difciplinae »
quæftio à noftro propofito; & abunde nobis eft, in tam diuturno fæculórum lapfu : at præterito:
tit hinc oftenderimus, votum caelibatus non inclu rum yulnerum obtentu nova infligere; iäque quafi
di intra limites Religioſa profeſſionis latiſſimè ſum jure faccre quia exemplo fit : qüid hòc áliud cft
gtae , ut ipfos etiaam ample&titur Ordines militares. quàm cum ratione infanire ?
Hd cníımverò ita eleganter & perfpicuè expreßt IX. Nifi jam me tantæ prolixitatis puderet, pro
Covarruvias. Eſſe tria vota de ſubstantia perfetta ferrem hic non pauca ex Decretalibus præfidia ,
1Religiomir conffat , poffè autem comtimgere limitata , quibus curarunt Pontifices Clericorum munire con
p*tet , ut votum paupertatis intelligatur im particula tinentiam. Vix enim patiuntur Clericum quem
** , uon im commumi . Item votum comtinentia quam quam eas incolere aedes , ubi cognate, proximuí*
a?que intelligatur in caflitate comjugali , ut im mili quc habitant mulieres, jllg ipf;"etiam, quas Ni
fibus San£t; Jacobi, qui profitentur ca/litatem conju
cana Synodus nulla aſpergi poſſe interpretatur
galeº, 6 nihilominus religioſi ſunt, ºr tria vota
obliqua fufpicione, Extra, pe cobabit, cler, gr mu
f"#***i*i* profitentur , &c. Pe condit, Matrim, lier. e. 1. 9. His addi poffet Concilium Mಿತಂ।
Pa۶۳۶۰ 2 ‫که ه‬۰ 3.5 . r۰ - C
-
 DeBeneficiis, Part.I. Lib.II.Cap.LXVI.
{e primum fub Carolo Borromæo, quo prohiben
ţur in majorum Clericorum domo hoípitari proxi
miores ipfe fœminæ, prohibentur & ipfi in laicorum
domibus habitare. Acia Eccl. Mediol. pag. ιο• 449.
45o. 793. Rurfus his accedere Concilium Turonen
fe anni 1 383. & Bituricenfc anni 1 584. quibus ve
tantur ædes Clericorum mulieribus locari • Conc.
Turo. e. 14. Conc. Bitur. Tit. de Canom. c.8, Sunt &
Senatufconfulta qug id edicant in Actis Cleri Gal
licani. Ad Epifcopum Carnotenfem refcribens Ur
banus II. Canonicis prohibebat , ne clauftri fui gdes
laicis elocarent. Spicil. tom 13. pag.3**. De Sanćło
Carolo Borromaeo fidem facit vitg ejus fcriptor
Gioffanus, nunquam euin mifcuiffe fermones , nec
cum proximis quidem foeminis immo nec cum fo
roribus, nifi gravis urgeret neceffitas, & tum quo
嵩 in Ecclefia , & aftantibus faltem duobus te
1ԵԱՏ ,
C A PUT LXVI. P.4. I. I. c.32.
De Clericis conjugatis 'poſt annum
Chriſti milleſimum .
I. Beneficiorum januam Clericis conjugati, occlu
dere incipit Alexander III.
II. Ref dr fundi Eccle/?s per conjugator Benef
ctarios dilapidarentur.
III. Incipiunt Clerici coniugati cadere i privi
legio Clericali.
, IV. Prifco juri fuo reflituumtur certir conditio
mibu*.
V. Privilegium ipfi, fuum firmat Tridentima Sy
nodus*, dum Clericali induantur vefte , & cert« fe
4ddicant Ecclefia .
. VI. Eodem utehamtur jure primis Ecclefia faculit.
VII. Tria alternationis tempora im Clericorum con
jugatorum difciplina .
VIII. Cur puerit ante anmum atati, decimum quar
tum Tridentuni Patre, Beneficii, quibuflibet interdi
xerunt •
º
. IX. Nupera Regum Gallia Diplomata , quàm com
fentanea fuerimt Concilio Tridentino.
I. NTON poterat opportunior fe dare occafio di nocentii II. privilegium Fori reddiderat , aut con
fcepfandi dc Cicricis conjugatis. Eft de •,
iis Titulus in decretalibus Gregorii IX. authorita
te compilatis , promulgatifque . Decret-l.3 tit.3.
Porro illud ibi flatim cmicat , ab Alexandro pri
mùm iii. Clericos conjugatos non à minoribus qui
dem Ordinibus, ſed à Beneficiis arceri cœpiſſe .
Fatetur Pontifex à prçdeceſſoribus ſuis toleratos
id genus Clericos minorum Ordinum , in, conjugii
licentia Beneficiis gaudentes Ecclefiafticis; fatetur
& his eos tunc exui non poffe , quin tgmpeftas
qugdaum concitetur , & non parum etiam fundatur
fànguinis : at in poflcrum prohibct nc quid fiat
ejufmodi, utquc Bencficiis hacteuus fuis fpoiien
tur, cum priinùm uxores duxerint. De Cleric** im
, feriorum Ordinum , qui in conjugio conftituti diu
Έerle/ia//ica Beneficia ex conceffîone praederefforum
no/lrorum habuerunt, à quibus /ine magno difcrimi
me ac effufiome fanguinis nom pofiumt privari ; id
duxiunus reſpondendum . Providear attentiür ne dein
cºps clerica, conjugatuſ ad Eccleſiaſtica Beneft
ciae , vel Sarror Ordines , vel adminifrationet Ec
cleſiaſtical admittatur, Ibid. c.2: 3: .
.ji. Novo robore munitum eft id dccrctum ab
Innocentio III. qui & ejus rei rati9n$im ſubjecit,
diffipari ac dilapidari fundos Ecclefia per cos ,
quibus uxores liberique funt. Pr«fertim cum rerum
Écclefiafticarum fubíiantia per talet foleat deperire »
42.9
Jbid, c.3. Ejiis porro momenti eft haec ratio, ut du
bitari vix poffit, quin quæ olim Clericis minori
bus conjugatis Beneficia fruenda annucbantur, ſo
lis coníłarent (portulis & diftributionibus. At poft
uam agri ipfi , fundique Ecclefiae in varia fecti
nt Beneficia , non potuerunt nifi rarò, & ex
caufis peculiaribus ac neceffariis, illis commenda
ri Clericis quorum uxor, liberi , res familiaris ,
eorum dilapidationem, aut etiam alienationem omi
nari cogebat.
III, Vetat idem Pontifex ne cogantur conjuga
ti Clerici attonfo effe capite, fi abhorreat à loci
confuetudine, ut ad id cogantur : & fi uxores eo
rum iniquo id ferant animo: Cum de comfuetudine
terræ tuæ Clerici conjugati mom cogamtur imvit i por
tare tonſuram. Ibid. c.7. Et certè quanquam qui
ejufmodi erant , corona tonfuraque Clericali infi
gniti femper inceffiffent , nihilo fecius privilegio
fruftrabantur Clericali : Qgomiam etiam tonfuratur
mom poteft privilegio Clericali gaudere . Ibid. c.9. 1 o.
Honorius III. immunitate etiam Ecclefiaftica res &
bona illorum non gaudere declaravit. Denique il
lud ab hoc eodem Pontifice pronunciatum eft eum
qui per annos pueritiæ attonfus tantummodo eft ,
& poftea militiam profeffus, non debere compelli,
ut in vefle fit Clericali, Nom eft cogendus deferre
habitum Clericalem . Spicil. tom.6. par.487. Quo
prifca Clericorum in Clericatu ftabilitas omnino
labefaćłatur.
IV. His cx Decretalibus Pontificum Refcriptis
manifeßum fit , eo demum tempore coepiffe conju
gatos Clericos expoliari Clericalibus omnibus pri
vilegiis. Concilii Viennenfis Decretum, quod in
Clementinis habetur , has Clericis quibufcumque
interdicit artes , Carmificum , feu, Macellariorum ,
aut Tabermariorum. C. Diœcefumi, De vita & honeft.
Cleric. Si verò poft monitiones canonicas non ob
temperent , ncc ab his cenfent, tum verò fi con
jugati fint , ipfi ipforumque res omnes privilegio
Clericali deftituuntur. Si momiti ab hit non deffite
rimt , conjugati omnino , in rebur &r um perfomi, pri
vilegium Clericale amittant. Non temerè hunc conji
citur hos Clericos ante privilegiis Clericalibus gau
dere folitos, taunetfi conjugati effent: ex quo colli
gitur decreta fuprà laudatorum Pontificum execu
tioni mandata non fuiffe. Bonifacius VIII. Im Se
xto De Clericir conjugatir. , ftatutum innovans In
firmaverat Clericis conjugatis, ne à Magiſtratu ci
vili poffent vel corporeas vel pecuniarias fubire •
poenas. Verba decreti eadem funt , quae Concilii
Palentini, mox profcrcndi , -
Acceffit & huic Clementinae nova vis à Concilio
Avenioncnfi anni 1337. Cam. 38. Synodus Nemaufen
fis anni 1 184. Clericos conjugatos monuit, ut Cle
ricali fruerentur privilegio , neceffe effe ut in ve
fie & tonfura ea efient , qua Clerici , ne bigami
effent , & vilibus abftinerent ininifteriis. Clerici
comjugatt volemter gaudere privilegio, coromam , &rc.
Concilium Palentinum in Hifpania anno 1388. pri
vilegio Canonis & Fori Clcricos conjugatos frui
finit juxta Decretum Innocentii II. dum ne biga
mi ſint, veſteque utantur Clericorum, & tonſura
coronaque ejus magnitudinis , quam ha:c ipfa Syno
dus delineavit , quaeque ad eam videtur proximè
accedere, quan noſtro hoc ſaeculo geſtant Presby
teri: Cum im jure flatutum exijlat , quod Clerici com
jugati , qui cum unicis ($* virgimibu* contraxerumt ,
Jitonſuram &r veſſes deferant Clericales , privile
gium obtineamt Canonis ab Innocentio Papa II. edi
ti in favorem totius ordini , Clericalis , & pro com
naiffs ab ei r exceffbur, vel deli:fir mom pqffimt à f«
cularihur Iudicibur perfomalitwr aut atiam pecumia
liter condennari . Cap.3.
Concilium Bituriccnfe anni 1336. Epifcopis cdi
X! t ,
 e --

43O , Vetus & növä Eêclefiæ Difciplina;

xit , ut coercerent Clericos uxoratos, qui iii frau nimi preti, it fuſiús ſuo infrà loco patefiet. Poſt
dcm habitum Clericalem & tonfuram deponebant : xi. fgculum coepere Beneficiis omnibus fpoliari , ea
Ordinamur. ie Clericis conjugati* dimittentibur ins. ut videtur. occafione , quòd magna ex parte Cle
fraudem babitum & tonfuram , quòd taliter puniam rici, etiam majorum Ordinum , uxoriis fe compe
tur per fuor Ordinarior , quod in pofterum talia mom dibus innexuiffent, improbamque fpem hanc ale
commwittant. Can.z. Concilium ad Pontem Audema rent , fore ut fua ad filios ម្ល៉េះ , velut haeredi
ri , cum comonefeciffet Clericos conjugatos ut in taria fucceffione trajicerentur , Hanc libidinis & ava
veſte & tonſura Clericali eſſent, alienarenturque. ritiae conjurationem reprefferunt Summi Pontifices,
à fordidioribus ministeriis; fi minùs pofthac mori deinonftrata facrorum Ordinum & exaggerata illa
geri effent, non alia eos affecit poena , quàm ut fan&imonia, quæ cum conjugali vita coalefcere &c
temporalibus dominis permitterentur , iifdem ac fociari nequaquam poteft. Tunc ergo coniugati qui
laici oneribus ſubjiciendi, Judicibuſque civilibus, que , & Presbyteroruin filii omni fpe Beneficiorumj
poenis iifdem ac fi laici effent, deificeps animad ut inhabiles & irregulares, excuffi funt. Poftremò
vertendi: Circa conjugator aquanimiter tolerabit , denique cum redintegrato Clericalis caelibatus vi
quòd domini facularer ab ipfir juftitias debitar velut gorc ceffaret illa neceffitás, coepit rurfus Bonifa
ab aliir exigamt , &• fervitia confueta , ©rc, /? in. cius VIII. coeperunt & fuffragantia ei pofteriora ,
apoftafa tonfura &r habitat permanferint, 3 contin Concilia hnmaniùs agere cum Clericis conjugatis,
gat quod pro fuis exceffbus à facularibur Judicibu* & magna faltem ex parte priftinis illos reftituere
capiantur, non precipiemus eos per cenſuram Eccle privilegiis. -- -- -

fiaf?icam liberari. VIII. Juniores Clericos , quanquam minoribüs

V. Bonifacii VIII. Decretum, de quo fuprà , decoratos Ordinibus, Tridentina Synodus minimè
movo donavit vigore Concilium Tridentinum: Im idoneos pronuntiavit , qui Beneficia obtinerent an
<!ericir conjugatis fervetur ' Conftitutio Bonifacii te annum aetatis decimum quartum. Seff. 13. c.6. Hoc
VIII. Sef. 3. c,6, 17. , dummodo conjugati hi Cleri decretum manifetifimè adverfatur fuperiorum tem
ci veſte & tonſura uterentur Clericali, 8 alicui porum confuetudini pervagatiffimae , ubi attonfio
ie Ecclefiae juffu , Epifcopi addicerent : Modò alicu comae , feu Ordo & Beneficium , duæ quædam res
jus Ecclefi« fervitio vel mimifferio ab Epifcopo de erant conjun£tiffimae. At rurfus hoc ipfum Decre.
wtati , eidem Ecclefi« ferviant , vel minißrent , &* tum confentit adprimè confiliis moribufque primi
Clericali habitu &• tonfura utantur. Quæ eadem. geniae Ecclefiae. Tunc enimvero fuftentabantur in*
ipfa relata funt in Remenfe Concilium anni 1 364. feriores Clerici mediocri ftipendio, quod inftar ha
ubi & illud ex Tridentino fimiliter relatum con bere poterat Beneficii Ecclefiaftici : at non conge
firmatumque eft , ut fi ad minorum Ordinum obeun rebantur in illos ampliffimae Dignitates & opima
da munia defint Cleriçi celibes, fubrogentur in-, Ecclefiae Beneficia, cui corruptelae medicari ftuduit
eorum locum uxorati , dum ne fint bigami , ge Tridentinum Concilium. Itaque tunc vel maximè
fìentque in Ecclefia tam veftem , quàm habitum ferviunt quandoque Pontifices Synodique prifco
Clericalem. Quòd fi miniflerii, quatuor minorum Or rum temporum Ecclefiae fanélitati, cum aliquid fta
dinum exercendit Clericir c«liber praffo mon erumt , tuunt novi, quod in fpeciem videtur refragari prif
fuffici poffunt et iam conjugati , vitae prohata , dum cis moribus , fed illis in medulla accuratiffimè con-*
imodo non bigami, ad ea munia obeunda idonei, 6 cinit, Simili modo antiquæ Ecclefiae confiliis obfe
qui tomfuram & habitum Clericalem im Ecclefiae cundabant, etfi externae politiae aliquantulum ad
deferant. Statuto 9. 1o. verſarentur, qui ſœculo XII. uxoratos Clericos
VI, Hæc Concilii Tridentini decreta Clericis Cleri privilegiis exuebant , - -

conjugatis inftauraffe videntur dotes & praerogati
vas eas omnes, quibus in primgva potiebantur Ec
clefiæ ætate , Âffiguntur enim certae Ecclefiae ,
certis illigantur funéìionibus, concreduntur cis mi
norum Ordinum munia, privilegio Canonis & Fo
ri frui jubentur, habitu & tonfura ornantur Cleri
cali , Beneficiis quidem non permittuntur donari :
at cum manciperitur exercendis minifteriis quibuf
dam Ecclefiafticis, & ipfis minorum Ordinum fun
ctionibus implendis, nec id fiat ſine diſtributioni
bus quibufdam temporalibus, quibus nec laici frau
darentur ; his diftributionibus non abs re adfcripfe
ris nomen Beneficii Ecclefiaftici , juxta primige
nie Ecclefie confuetudinem , & juxta nfum etiam
hodiernum quarundam Ecclefiarum , ubi Canoni
cis non alii omnino proventus funt, quam fportu
larum hujuſmodi manualium. - -
In eum ergo fenfuin detorquendae funt fuprà
Iaudatæ Decretales, ut uxoratos Clericos reliquis
orbent privilegiis, non autem Canonis & Fori.
Hærent certè Canoniftae, an eorum Fori privile
gium ad res & caufas eorum civiles porrigatur; &
ubi nihil inpendet difcriminis ipforum capiti. Con
gregatio porro Contilii tefte Fagnano , in hac fen
tentiarum alternatione in partem negantem magis
propendere vifa eft. Fagnam. im C. Joammer. D.
clericis comjug. Idem in C. Propqfuifit , De foro com
etenti .
VII, In Clericis ergo conjugatis tres rerum vi.
ces , tria tempora fecerni debent. Nam ad exitum
ufque fgculi xi. omnium Cleri privilegiorum con
f9;tium adepti funt, immo & beneficiorum, hoc
eft » diftribiitionum manualium, & agelloruin mi.
IX. 'In eoTra&atu, quem de Abufu infcripfit
Fevretus, contendit ille , l.4. c.4. m. 1., nec Bo
nifacii VIII. ftatutum , nec quo illud confirmatur
Concilii Tridentini Decretum, quidquam habere
virium in Gallia , in qua nimirum juxta Carolum
Molinaeum, & juxta ipfa Regum Ediéta , Clerici
conjugati nullo Clericorum privilegio fruantur. At
verò quod ad Molingum attinet, hoc tantùm ille
habet: Im Regno Francia / exerceamt mercamtia* &*
facularer ffatur, mullo fori privilegio gaudent, ut com
fiitutio Regia ammi 1 339. §.4. Molim. im Sextum l.
3. tom.z. c. umic, Atqui aediétum Francifci I. anni
319. non magis ad cónjugatus pertinet Clericos ,
uàm ad innuptos : eofque indifcriminatim omnes
poliat privilegio Fori , five mercimonio dedant,
aut profeffioni cuicumque alii , cui ex ingeni?
fuo illud congruat, ut faeculari obfequatur jurif
diétioni. Sine pra iudicio facularit temporalifgue ju
rifdi£tiomir advertùr Clericor comjugator &• mom rom
jugator, minifferia exercemter, vel mercimomia, quo
rum contemplatione tementur & in more babent in
faculari Curia ftare ; ubi &• ftare eogentur, tam £i
vilibur, quàm eriminalibur in cauſis, frut bade
mur fa£titarunt. Art.4. In his quae patrio * ex fer
mone latina feci, tria obferväri pär eft. 1. Hoc
Ediéto promifcuè haberi Clericos uxoratos & non
uxoratgs ; nec magis horum, quàm illorum privi
legiis derogari, 2. Fori immunitate hic non pri
yari nifi e6s qui eas exercent artes, quae fponte •.
fua ad Judicés faeculares referuntur , Atqui iis
artibus poffunt & implicare fe Clerici innupti , &
extricare vel non intricare fe conjugati, atque ita
& cxcident illi , & hi potientur privilegio Fori- 3
N1
 ' De Benefiiciis,Part.I.Lib.II.Cap.LXVII.
INihil hoe Edi&o innovari teftatum facit ipfe Chri
£tianif(imnus Rex. Sicut ba£temur' fa£titarwmb.
Alio certè pofteriori Edi&o anni 1 563. immuni
tas Fori ad folos revocata eft Subdiaconos, aliof
que Ordines fuperiores. Quacumque im caufa , eivi
fi , vel erimimali meminifar erit requirere,ex vi privi
legii Clericalir , ut remittatur ad Ecclefia/îicor Ju
dicer, ni/î Subdiaconuufaltem fit. Edit. de Rouffillon».
art.zt. Sed facile tunc fuit circumvenire aetate im
maturum Regem Carolum IX. inter ipfa maximè
# Regni fui cxordia , eo denique tempore , quo non
qum Concilium Tridentinum finem acceperat. Il
lud præterea advertendum, eo Edićło nihil priva
tim in conjugatos, fed omnia indifcriminatim de
cerni in minores quofcumque Clericos.
At altero, vel paulò ampliùs anno poft finem
Tri dentini Concilii, cum ejus ßatuta per orbem
evulgari coepiffent, idem Chriftianiffimus Rex Edi
&o alio prioris invidiam abßerfit , labemque re
£arfit Ecclefiae illatam . En ipfiffima ejus verba la
tinè reddita ; Declarante, articulum Editti moftri de
privilegio Clericali, ßatuimus me quis fubditorum
nobis civium, Clericali Ordini aſcriptorum, privi
legio Clericali frui pofft , mifi facrjr im Ordimbui ,
pel in Subdiaconatu faltem conßitutus , vel Clericus
•ółu refidemr , inferviemfque Officiir , Minifleriis , &•
Beneficiis Eccleſiaſticis. L'Edit de Moulins en. 1566,
•rt. 14o. Ergo haec eft. 1. Prioris Ediéti declaratio,
vel eunendatio. 2. Nec ullam ea difcrepantiam con
jugatis, vel innuptis Clericis interponit. 3. Im
munitatem Fori redintegrat Clericis minoribus,
«dummqdo addicant fe Ecclefiae alicui, in eaque •
facris fungantur minifteriis aliquibus, pro fuo gra gefimo ad Diaconatum promovebantur , continen
du.. Atqui ex Tridentino & éx Conciliis aliis in. iiae tunc profeffione conftringendi . Quinqucnnio
Gallia poft Tridentinum habitis, poffunt conju verò poft Presbyteratu initiabantur, in quo pera
gati Clerici in hunc modum alicuiffe adglutina.
re Ecclefiae , & funéìiones aliquas obire Clericales,
4- Facile eft ergo Ediéti hujus Regii confenfum
cum Tridentino Decreto obfervare. '5. Si in Edi.
&to autem mentio fit Beneficiorum, ibidem tamen
par habetur ratio & officiorum fun&ionumque fa
crarum, quae in Ecclefia obeuntur. Certè id ad fa
ftidium ufque inculcatum , inculcandumque nobis
eft , veteris Ecclefiae Beneficia in meris fùnétiqni
bus Clericalibus & ditributionibus manualibus fe
rè fita fuiffe. Fruftra funt ergo & Fevretus & Mq.
Jinarus in hac parte. -
* ****** * *
43 r
VIII, Ætas Presbyteratus ad trigeßmtum ammum re
ፄጋ0ርጬ¥Ą •
IX, X, Difpenfationes varia que tamen iir tan
tàm decernebamtur, qui fuae ipß fpomte & Ordinem»
fugitabant ér dfpen/ationem.
XI. Qgomodo tumc Beneficiae erudis adhuc pueris
concederemtur,
I. Tºst: facilior olim erat continentiae apud
L Latinos Clericos cuſtodia, quantò impen
fiùs curabatur, ut tenelli adhuc infantes puerique,
nullo faecularis nequitia: contagio adhuc vitiati,
ad Clerum adoptarentur . Ea nos caufa impulit,
ut poft pertractâtam Clericorum continentiam , fty
lum fieétamus ad explorandam Clericatüs & cu
jufque five Ordinis, five Beneficii & Dignitatis
aetatem. Qrdo enim & Beneficium olim, aut una
eademque res erat, aut duæ quædam fibi conjun
ctiſſimae, indivulsèque cohaerentes ,
. Quòd autem id curae effet Paftoribus Ecclefiae ,
ut innoceptia illibata pueri antè infcriberentur Cle
ro, quäm faeculi peftilentia inquinarentur, id do
cet nos Siricius Papa : Qgicumque itaque fe Eccle
ſia vovit obſequiis, à ſua infantia ante pubertatis
'amno* baptizari, &• Le£torum dcbet mimiferio fo
ciari. Epiß. 1. cap.9. Liquet Le{toris ordinc officio
que donari à Pontifice pueros ex luftralibus baptiſ
mi undis ßatim emergentes, Copiam quidem po
flea illis facit nuptiarum ; & quanquami uxores du -
xiffent , ufque ad annum aetatis trigefimum illos
retinet in Acolythorum , Subdiaconorumque Ordi
nibus & facris muniis. At anno demum àetatis tri
&o decennio, fi idonea tandiu dediffent cruditionis
fan&itatifque documenta, tunc demum poterant ad
Epifcopale, culmen attolli. Qui his rudimcntis ju
véntutem imbuerant, erant utique illi faciles & ex
diti ad profitendam anno ætatis fuae trigefimo
in fufceptione Diaconatùscontinentiam. Supererant
anni qüinque ante Presbyteratum, & rurfus anni
decem ante Epifcopatum 'exhauricndi, ut nonnifi
ſpectatiſſimi, probåtiſſimique, & ætate jam præ
matura ad Sacerdotium, magnis , fed lentis incre
mentis venirent. Ufque ad tricefimum «tati r ammumz
Acolythus ér. Subdiaconus efe debebit. Poft que ad
IDiacomi gradum accedat. Ubi ß ultra, quimque am
mos minißrarit, Presbyterium confequatur. Exinde
poß decemmium Epifcopalem Catbedram poterit adi
1ſt: e.

IDe ztate neceffària ad Ordines, & Pಶಣ್ಣ
ad Beneficia.
C A P U T LXVII. P. 1. l. 1. c.45.
Pe ztate neceffària prioribus quinque
Ecclefiz fxculis.
I. II. Conferebamtur minoret ordimer puerit atate
tenellis ér à baptiſno recentibus Acolythatus ér
subdiacomatur ammo atatis vigefimo , Diacomatur
trige/imo , Prefbyteratus trigefimo quimto , Epifco
eopatus quadragefimo quinto. Probationes ex Siri
eio Papa .
III. IV. Probationet alia ex Zofimo Papa, 6r Con
¢iliir Carthaginenfibus .
V. Probationer alia mimorum ordimturz puerit atate
imamaaturit collatorum.
VI. Probatione, alia. Venia atatis fit Epiphaemio ,
fam£fíffimo poftea Ticimi Epifcopo.
VII. Exempla 4li4.
Quod ad alios verò, qui aetate jam maturi,
Ecclefiaſticis fe mancipari ministeriis ambirent: eos
flatuit Pontifex ftatimi à fpiritali infantia , id cft ,
à baptifmo, Clero initiari, Lectoris, vel Exorci
ftg ordine fufcepto; biennio poft Acolythos, vel
Exorciftas fieri; elapfo rurfus quinquennio Diaco
nos ordinari , fi ea 溫 pietate & experientia, que
tanto muneri par fit, denique poft majora virtu
tum, quàm $tatis incrementa faéta , unanimi Cleri
populique electione ad Presbyterorum, & tandem
ad Epifcoporum collegium vocari potcrunt . Itaquc
fi infantia gtatis idoneos prgftabat ut ad Clerica
tum adfcifcerentur, innocentia à baptifmo rcccns
& illibata, multò & idonea magis & neceffaria.
crat. Qui atate jam grandavus, ex laico ad Jacramp
militiam, pervenire feftimat , meliorit propo/iti com
-
'verſatione provocatus, deſiderii ſui fruttum non
aliter obtinebit , miß eo quo baptizatur tempore , fta
tim Leéìorum aut Exorciffarum numero focietur. Ibid.
c.ro. Nullo interftitio Pontifex baptifmum ab or
dinatione fejungit, ut ne interim irrcpcrc & illa•
bi poffint in animam ludibria faecularium pompa•
rumi & deliciarum, atque cgleftem baptifmi inno
ccntiam aliqua turpitudinis macula contaminare •.
|Ru r
432. Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
Rurfum & illud obfervare juvat in hgc Siricii
verba : Qgi Ecclefia fe vovit obfequiir , & qui ex
?aico ad facram militiam pervenire feftimat : non
fola Pontificum authoritate, aut Cleri populique
íúfíragiis pandi folitas Cleri fores : fed multos eum
fibi patefèciffe aditum , femet Ecclefiafticis mino
rum Ordinum minifteriis devovendo, five ut par
tam baptifno innocentiam adolefcentes tuerentur,
five ut praeteritae vitg culpas eluerent , fi grandio
res effent : Meliorir propofiti converfatione provoca
tur. Quanquam enim ifti ad Clericatum accede
rent, baptifmi innocentia candidati , nihilo tamen
minùs anteaéte errores vite longis vel pœnitentie
lamentis, vel Clericalis miineris laboribus expia
bant. Sed de hac fpontanea & pia ad , Clericatum
adproperatione , ififrà agemus prolixiùs , ubi &
illüd declarabimus , de quo ne ámbigere quidem •
jure quifquam poteft , finie voluntate & authoritate
Epifcópi tentari nihil potuiffe. Inutilia enim erant
vota & ventoſa; niſi ea Epiſcopus probaſet, con
firmaffetque . Unus quippe tum erat aditus ad Cle
rum , Ordo aliquis tinus ex ijs qui minores yocan
tur. Porro Ordines non conferebat nifi Epifcopus.
Sed non facilè irritos voti eiiciebat Epiſcopus eos,
qui ad Clericatum ea aetate, ea innocentia, eo con
filio fufpirabant.
III. Éxpreffiùs hanc neceffitatem & vehementiùs
inculcat Zoſimus Papa, ineundi Clericatis, & ſu
fcipiendorum minoruin Ordinum jam inde ab in
fanitia, aut faltem à baptifmo, ut ne poffit ille in
nocentie candor interium aliquo fgculi peftilentis af
flatu inquinari. Hac im Aengulis gradibus obfervan
da fumt tempora ; fi ab infantia Ecclefiafticis mimi
&teriis momen dederit , inter Le£torer ufque ad vice
ſmum étatis annum continuata obſervatione perdu
yet . Si major jam 6 grandavus accefferit , ita ta
mem ut poß baptifmum , ftatim fé divim« militi« de
fideret mancipari, five inter Le:Horez, Jive inter Exor
«i£tat , quimquemmio teneatur ; eximde Acolythus vel
Subdiacomu* quatuor annir, Ó ſic ad benedictionem
Diaconatár fi meretur accedat : in quo Ordine quin
魏 ammir h&rere debebit ; eximde Presbyterii Sateer- `
otium poterit promereri. Epift. 1. c.z. 3. Hgc inter
{ìitia ergo vult obfervari Pontifex, tit ad Subdia
conatum non perveniatur nifi anno ' etatis vigefi fecundo ab Levitis numero dedicatus, femum estibu*
ino, ad Diaconātum trigefimo, trigefimo-quinto ad puer adgregatur eß. Quae Ennodii verba illud ni
Presbyteratum. Certè momen Presbyteri idem fo mirum infinuant; id praecoci datum eſſe virtuti,
nat, ac Senioris. Æquum erat ut res nomini con quod aetati negatüm fuit, ut ea ætate ad Subdiac0
cineret, Jam verò ad Prerbyterii fa$tigium talis ac riatum proveheretur: pari ætatis venia,& r£la&
cedat , ut & momen gta* impleat , & meritum pro tis ex indulgentia Canonibus, biennio poſtad Diº
êitati, flipendia anteačła teflentur.
IV. Cóncilium Carthaginenfe III., Cam. 4. ordi
mari Diaconos vetuerat ante ætatis annum vigefi
mumquintum. Nec illud præteriri fas eſt ejuſdem
Concilii Decretum, quo jubentur juniores Clerici,
ut primùm pubertatém affecuti fuerint, aut con
jugâri, aut profiteri continentiam . Placuit ut le
ºtores cum ad annum pubertatis venerint , cogan
tur aut uxore, ducere , aut comtimemtiam profiteri •
Cam, 19.
Ita ftatucbant magnae fanétitatis nec difparis ex
perientiæ nomine clari Epiſcopi, poſſe caſtitatis
conjugalis fepto cohiberi fervidæ ætatis juvenes
Cleriëos, nc criminofae fe dcderent incontinentiae.
Sed perpenſis omnibus, quanquam hoc coniugio
non árcerentur illi ab Ordinis fufcepti funétioni
bus, nec à Beneficii, fui reditibus, fed à progref
fïoné tantüm ad ordines fuperiores: longè proba
bilius tamen eft plerofque horum Leétorum adopti
mam partem ample&andam animum, appuliffe , &
spem òmnem cofijugii femel & fimul abjeciffe.
V. Depromi poteft ejus rei, argumentum lucu
tentum ex Vi&óre Vitenfi Epifcopo, qui trium
phum defcripfit duodecim Lectorum feu Pfalinifta
rutn tcnclla: adhuc ætatis. Clericor duodecim infan
tulor, vocales, frenuor , atque aptos modulis tanti
lem& . Hi inviéto animi robore & fupra aetatem ,
conftantia cruciatus diutinos & acerbos perferem
tes, de Vandalorum immanitate triumphum ege
runt. Unum, in fodalitium adunati funt poftea hi
duodecim pueruli, quodipfi foli implebant, ab alüs
omnibus fejuncti , & non aliter honori & amori
apud omnes habiti fideles, quàm veluti juniores
quidam Apoftoli. Quos nunc Carthago miro colit af.
feftu , & quaß duodecim Apoftolorum, chorum con
fpicit puerorum. L. 5. vel 3. De perfec. Vandalica. Si
tam fan&a minorum Ordinum tyrocinia hanc in
generabant animi virtutem invi&tam & fortitudi
nem , qua perferrent vincerentque carnificum la
nienam: multò magis ut voluptates carnis afper
marentur. Ibidem porro Vi&or idem fidem facit
ingentem in Carthaginenfi Clero numerum fuiffe
Lećłorum hujuſmodi primævo innocentiæ flore ra
diantium. Univerfus Clerus Eeclefie Carthaginis fa
me inediaque maceratur , ferè quingenti vel ampliu*',
Inter quor quam plurimi eramt Le£iores infantuli,
qui gaudemtes im Domino , procul exilio crudeli tra
duntur -
VI. Sed cum ex ſuprà di tis necdum ſatis liqui
dò exprimi poffit ætas , qua aditus patebat ad Cle
rum & ad primum quemlibet ex minoribus Ordi
nibus , id ex Ennodio nobis eruendum eft in vita
Sanéti Epiphanii Epifcopi Ticinenfis. Ita ergo ille
commemorat, ut anno ætatis o&avo ad Clericatum
vocatus fit , ordinatufque Leétor. Sub Crifpino
Pontifice cæleftis militia tyrocinium fortitur , ammo
rum ferè o&fo, Le£toris Eçclefiaffici fufcipit officium.
Statim edoétus eft Notariorum artem, qui notarum
compendio & fcribendi celeritate quamlibet loquen
tis pernicitatem arquabant. Exceptores vocabantur.
Simile veri eft eodém tempore in Notariorum quo
que album rolatum tunc fuiffe Epiphanium , cum
is ordo quidam minor effet, pueris admodum im
maturis tunc committi folitus. Notarum im feribem
do compendia, &• figurat variat verborum multitu
dimem comprehendenter brevitaffequutur, im Except0
rum mumero dedicatus emituit. Anno ætatis duode
vigefimo ordinatus eft Subdiaconus: Talis jam ad
decimum oâavum atatis fu& ammum pervemit • In quo
conatum adfcitus eft, in quo ille Subdiaconi Ordi
me mibil amplius quàm biemmio commoratus , meri
torum fuorum faltibus eve£tus exiluit. Brevi £ff 44
Diaconi evettus infulas, vigeſimum annum stati
afcendit , facile medum bene barbara. Statim illi Epi
fcopus curam pauperum demandavit , & tempora
lium Ecclefiae rerúm adminißrationem: deniquc-» •
nonaliter illum fibi adglutinavit , & ad omnia cx*
peditum habuit adminiítrum, quàm ut oculum, ut
manus, ut pedes : Per illius erat, oculur , dextr4 •
Hujus tantæ contemplatione fedulitatis in officio
Diaconatus diutiùs retinendus fuerat : fed o&o tan
tùm annos eo munere fun&us, Crifpino Epifc0
po hinc migrante, fuccefor ei în Epifcopatu datus
èft Epiphanius. Potuit tanti viri celerior in vir
tutum palætra progrefus acceleraffe & Ordinumfil
periorum collationem , fed vix idem quifquam dixe
rit de Lečtorum ordine, quodecoratüseftanno «ta'
tis infantia
oétavo. percuperent
Non injuria fuprà
ergo exiftimaverit quis,cúm
ab Romani Pontifices Cle
ro pueros dedicári, perihde fuiffe ac fi diccrent
ab anno circiter ætatis fuae oétavo: tum enim Ccn*
febantur quò teneriores, & innocentiæ propiºres
eò & defungendis minuſculis Lećłorum muneribus,
fruendiſque ſportulis aptiores .
* VII. It3
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.LXVII.
VII. Ita perfuafum erat Sidonio Apollinari ;
cum laudes adgreffus Joannis, viri fanétiffimi , qui
recentiffimè ad Cabilonenfem Epifcopatum eleétus
fuerat, exordium hinc ducit, quòd ab infantia mi
niſterio altaris, hoc eſt Leótorum ordini mancipa
-tus fuerat • Leftor hic primùm , fic Minifter alta
ris , idque ab infantia ; poft laborum temporumque
progreffu Archidiaconus. L.3. Ep. ult. His gradibus
ad furnmas Ecclefiae dignitates elu&abantur. Scri
ptor vitae Eutymii Abbatis , tot Orientalium Mo
hafteriorum conditoris, ait cum à matre oblatum
fuiffe Epifcopo Melitenfi , qui cum eum baptizaffet ,
&• pilor qui ex lege tomdemtur pueris, totondiffet , in
gradum Leéiorum eum cooptat. Apud Surium die 1o.
Jamuar. Frequentiffimus hic ergo in Oriente erat
& in Occidente ufus, ut fatim poft facrum lava
crum minores Ordines conferrentur, puerulis etiam
valde immaturis. Chryſoſtomum à Meletio Epi
fcopo Antiocheno baptizatum, & incunétanter Or
dini Lectorum adgregatum fuiſſe author eſt Palla
dius in ejus vita. Lavacri regeneratione mumdatum,
Lettorem ordinavit . Ei conſuetudini ſuffragari vi
$detur Auguftinus , qui nec illud filct, quâ cura.
juvenculi Le&ores ßatim Chriftianis literis imbue
rentur. Pueri , qui adhuc pueriliter im gradu Leéto
rum Chriſianas literas norumt: De Conſen. Evang.
1. 1. e. 1o. Paulinus quoque Felicem , illum poßeä.
tam inclytum Martyrem, Leétoribus fiatim ab in
fantia adgregatum fuiffe narrat. A^ puero inßituit
fervire Deo , & primis Leétor fervivit in ammis. Paul.
Car.4.
VIII. Idoneam profeétò Presbyteratui ætatem
Neocaefarienfis Synodus anno effixit trigefimo,
quòd tum baptizatus fit Chriftus, coeperitque ,
Evangelicae praedicationis verbum prömulgare.
Chriftut im trigefìmo anno baptizatus eß, & capit
pradicare. Can.z. Palladius Chryfoftomum in Dia
conatu quinquennium retinet, duodecim annos in
defungendo Presbyteratu. Anno ætatis trigefimo
o&avo ad Epifcopales infulas promovet. Hinc col
Jiges, qua aetate tum Diaconus, tum Presbyter fit,
creatus. Non omnia hic Siricii Zofimique regulis
confentiunt , quod ad Diaconatum & Presbytera.
tum attinet: at ea virtutum fupelle&ile, ea do&ri
mae ubertate inclaruerat Chryfoftomus, ut quamvis
maturatae fuiffent ejus ordinationes, tardè ad eas
tamen veniffe videri poffit. San&us Bafilius ora
tionem luculentiffimarn edidit de iis virtutum or
namentis, quibus Presbyteros deceat cumulari;
inter eas non ultimo loco numerat eam, quae ul.
tima omnium comparatur rerum experientia & dex
teritas, prudentiaque : quanquam & aliam coeli
tus inſpirari prudentiam doceat, cui nulla imma
tura, nulla rudis fit ætas. Im cap.3. Ifaia. Eo
dem ipfo tempore Hieronymus apologiam fcripfit,
tum Pauliniani fratris. fui, tum `Beati Epiphànii ,
qui anno ætatis trigefimo Presbyteratu ipfum ini.
fiaverat , adversùs criminationes Joannis Epifco
pi Hierofolymitani, cui illa aetas minùs idoneâ tam
to oneri ferendo videbatur. Contrà tendit Hie
ronymus utriufque Teftamenti paginas, & excer
ptas inde authoritates Pauliniano fuffragari. Occi
demtaJium Sacerdotum commovit aures , dicens eunz
adolefcentulum , & pene puerum in Parochia fua Be
thlehem Presbyterum conftitutum . At «tas ejus bea
situdini tuæ mom eft igmota ; &' cum ad triginta an
morum fpatia jam pervemerit, puto eam im hoc mom
effe reprehemdendam , qu& juxta myfterium affum
pti bominis in Chrifto perfe£la efl . Recordetur
1egis antiqu& , & poft vigimti quimque ammos à Le
•vitica Tribu eligi in Sacerdotium pervidebit. Aut
f in hoe folo teftimonio Hebraicam feguitur verita
tem , moverit triginta amnorum fieri Sacerdotem. At
ne forfitam dicat, Vetera tram/èrumt , ó* fa£ta funt
omni4 nova , audiat cum Timotheo , Adolefcemtiam
Тото. І.
433
tuam memo contemmat. Epif. ad Theoph. adverf. er.
rores Joan. Hiere. Addit poſtremò Hieronymus mi
nores triginta annis à Joanne ipfo Hierofolymi
tano ordinatos fuiſſe Presbyteros.
IX. Fuere fanè & aliæ præproperae ante legi
timam ætatem ordinationes, quibus tamen perfo
nae fanétitas abterfit invidiam, authoritatem con
ciliavit. Ejufmodi fuit Sanétus Remigius, quem
Flodoardus narrat eleétum fuiffe Remenfem Archie
pifcopum , cum natus effet annos non amplius
quàm viginti duos • Contrà obteftabatur & ipfe ,
quod Ecclefiaftica Regula hanc atatem ad tantam
mom admitteret digmitatem . Flodoard. Hiß. Rem L.
1. c. 1 1. Sed confultius tunc vifum eft , virtutes
aetate , quàm ætatem virtutibus deftitui in eo qui
Epiſcopus deligeretur • Quâm raræ hæ incompa
rabiles virtutum dotes, tam rara funt & illa exem
pla ele&tionum . Univerfim autem & experientia
& authoritas actate convaleſcit. Sanétiſſimè Zoſi
mus edixit in Presbyteris deligendis , Ut &• m omem
etas impleat . Ep. 1. Ep., ad Ocean. Etipfe non dif
fimulat Hieronymus , illud inter Epifcopi & Pref.
byteri nomen effe difcriminis, quod illud momen di
gmitatis ſit, hoc &tatir.
X. Sed illud præ cæteris animadverti , altiuf
que mentibus commendariaequum eft: quando hac
lumina aureae Ecclefiarum ætatis, hac Canonum
relaxatione & venia annorum fa&a, ad Ordines di
gnitatumque gradus fummos protrudebantur, nequa
quam flagitaffe ipfos , ut fecum difpenfaretur. Quin
immo nullum non illi movebant lapidem, ut &
Sacerdotium & difpenfationem declinarent. Qgo
magis magifque adducebatur Ecclefia, ut quodTil
li refugiebant, adproperaret. Tales fuere Remi
gius & TheodorusSiceota , in fugitando Epifcopa
tu, Paulinianus Hieronymi frater in Presbyteratu,
Gaudentius denique in Brixienfis Epifcepatùs one
re à fe amoliendo. Nervos ille omnes contendit,
& ætatem maximè excufavit, ut Epifcopalem à fé
fummoveret farcinam · At fummo 'Imperio Am
brofius, & caeteri Provinciae Epifcopi , intentata
etiam excommunicatione, egerünt cum eo, ex
prefferuntque tandem , ut ne conftantiam mode
ftiamque contumacia deturparet. Sic ipfemet Gau
dentius in Natali Cathedræ fuæ fermónem faciens
ad populum. Imperiti« mea comfcius , & «tatis ip
Jiur immaturæ ad Sacerdotii digmitatem , pudore de
territur, merito filendi licentiam à fummi, sacerdo
tibus poßulabam , &c. Onus iftud totis viribus co
matur fum declimare . Sed Beatur Pater Ambro
Jfur , c&terique venerandi Antif!iter , tales ad me
Epiftolar miferumt , ut fime dammo amimæ meæ ultrae
3am reßßere mom valerem ; cui ab Oriemtalibur quo
que Epifcopis mif meum ad vos reditum pollicerer »
falutaris commumio negaretur. Ejufmodi praeterea .
fuere verè mirandi fratres illi , Gregorius Thauma
turgus & Athenodorus, qui in Ponto creati funt
Epifcopi in ipfo juventæ flore. Ita enim de iis
Eufebius: Tantam & tam admirabilem im divinis
eloquiis adepti funt peritiam , ut ambo adhuc admo
dum juvemer , Eccleßarum in Ponto Epifropi fuerine
conftituti L.6. c.3o. Gregorius Nyffentis in vita Gre
gorii Thaumaturgi non filuit, quo ille ftudio, &
quàm anxiè Epifcopatum defugeret. Talis denique.
Chryfoftomus, qui ad Epifcopatum vocabatur anno
aetatis altero, vel quarto fupra vigefimum; fed
felicior ipfe fuit, declinato tunc quidem tanto one
re , & religiofa induftria in amicum fibi perfpe
ćłiffimum rejećło.
XI. Iterum monebo , minimè mirum effe , fi
pueruli & ordine & Beneficio in tanta tunc Difci
plinae facrae fanélimonia donarentur. Etenim non
alio ornabantur Ordine , quàm quem implebant,
diebufque fynaxeos fingulis exercitabant ; Beneficio
item nòn alio, quàm quo vidiaಣ್ಣ , onerabantur.
1 R Sti
434 , Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
Stipes eae erant , vel fportulae diurnae , aut meti meedum plenè reeiperet etatem. Surius die 3. Ju.
fìrüae, vel in pio aliquo fodalitio menfa & veftis mii , Non fatis video, unde eam aetatem defidera
communis . Cüm in Templo & miniftrare & veſci ri probaret Bonifacius. Nam & ante eam ætatem
coepit Samuel, aetate maturior. non erat. Etiam à Pontifice ordinatus eft Epifcopus, qua virtus qui
nufic infantes admodum puelluli aggregantur & fu dem animi firmior, at vires corporis infirmióres
ftentantur ad cantum Ecclefiae. Is erat antiquiffimus Šk effaete. D. Carſarius inter ipſa infantia rudi
Ecclefiae ufus : cum has delicias cantûs puerilis, non menta ordinatus eft Clericus. Surius die 27. Auguft.
puerilis condiret pietas. Nihil . hic eft, quod com c. 1. 18. Paulò major erat feptenio. At cum Caefa
mifcere poffis cum ea confuetudine , improbanda qua rius Arelatenfi fedi praefe£tus fuit, negavit ordi
fit perfæpè ut pinguibus quibufque Beneficiis do natum ullos à fe iri Diaconos, nifi triginta annos
pentur & oncrcntur pueri impuberes. nati effent, Adjecit etiam boc, ut numquam in Er
clefiae fua Diacomum ordinaret amte trigefimum at a
–

tir ejus ammum , Fortunatus in vita fan&i Germa

ni , Clerici meminit, nati annos decem , qui vocis
C APU T LXVIII, P.2, l, 1, c.29. fuavitatem omnium aures mulcebat. Suriur die i.
INovemb, c, 3. Leodegarius Auguftodunenfis Epifco
De ztate ad Clericatum & ad quofli pus anno aetatis vigefimo Diaconatu donatus eft.
bet Ordines neceffaria fxculo VI. Surius die Ottob. 2,
II. Venianus ad Hifpaniam; ubi per Concilium
VII, & VIII. Toletanum II. parentibus licet filios devovere Cle
ricali militia:, Epifcopis autem eos attondere & Le
1. Variae Ecclefîx Gallican« Decreta de Clericat%r £tores facere à primi, infantia ammir. Cam.1. An
c3. Ordinir cuju/que «tate, Magna variet4r. Mul o dginde duodevigefimo jubentur interrogari , &
ti* venia fit ammalium legum oh virtutir gravitatem. fi corftinentiam promiferint, anno ætatis vigefimo
9gando cæperint , Prerbyteri anmorum xxv. ordinari. quinto Subdiaconi ordinari, protra£to annis feptem
II, Decreta Hifpamia , ubi pueri @r infante, Cle continentiae tyrocinio ante Subdiaconatum . Id ip
rici fiunt , - * -
fum pro Diacqnis ftatuit Concilium Toletanum IV.
III. Item in Italiae , & Levitarum veteris Teftamenti exemplo confir
IV. In Oriente Juftiniamur fuam cuique oräimi pr«-, mat ; Presbyteros autem vult annorum effe trigin
feribit 4t4tem • - -

ta • Can.zo. Per Toletanum autem X. fas quidem

V. De Trullama Symodi Decreto. Puer ammorum. eft parentibus Clericatui , vel Religioni filiós con
quinque in Clericum attonfus , Presbyter annorum. tradere in qualibet minori atate, fed tamen ad am
duodeviginti eralimatur, num tantùm aetatis decimum. Parentibur fanè filior
ſuoi religioni contradere, non ampliis, quàm uſº
I. Gathenfe Concilium Diacones annorum. que ad decimum atatis eorum ammum, licentia po
, effe voluit viginti quinque, Epifcopos & ferit effe. Can.6. Nam poft illam aetatem fiqui à pa
Presbyteros triginta. Cam. 16. 17. Qua in re' Pres rentibus, aut Ecclefiae offeruntur, aut Religioni,
byter aequatus'eft Epifcopo forfan ut obfequeretur niſi conſenſerint ipſimet, neutram ample&ti cogi
fanćłorum Patrum fententiæ, qui Epifcopos à di pofTunt profeffionem , in neutra perfeverare. Cen
gnitate, Presbyteros ab ætate fenili nomen trahere fet Ifidorus Hifpalenfis , ut ad exemplum Chrifti,
cxiftimarunt. Idem renovat Arelatenfe IV. Ne laicu, quàm proximè fieri poteft accedatur, Epifcopos
ante pramiffam comverfiomem, vel ante xxx. atati, anno confecrari trigefimo, ab state qua Cbrißur
•pmor Epifcopatâ, vel Prerbyterii bonorem accipiat. ørfus eß prgdicare.THæc enim Epifcopalium fun
9*m. *• Ubi particula vel non disjun&iva, fed con étionum praecipua et. Addit & exemplo Levita
junétiva eft. Rei enim utriufque, converfionis & rum Diaconos vigeſimo quinto ordinari. De Er
astatis neceffitatem innuit, meº quis exiftimaret cum flef, Offic. l. z. c, 5. 7. - -

20 in aetate difpenfatum effe, qui Religionem pro III, Vetuit Gregorius Magnus, ne facris Ordi
fiteretur.Per eonverfionem autem, eaifi probátio. nibus initiarentur pueri, fed proveétiorem etate. Jl
nem intellige , qua cujufque, antequam òrdinare lud de Eugenio I. Papa teftatum facit Anaftafius
tur DiacQnus, continentiám , & infüngendis mino. Bibliothecarius, quòd olim à teneris unguiculis Cle
yibus Grdinibtis diligentiam experiebaiitur. Ita per. ro adfcriptus fuiífet. Clericuf à cunabulir , Epift.
fpicuè Concilium Aürelianenfe III. Ne ullu,'ex'iaj 47. 48.
fit ante annualem converfionem, vel atatem legitj IV. Edixit Juftinianus, ut anno ætatis trigefi
nam , id eft xxv. annorum Diaconи: , 6 xxx, Preſ moquinto crearentur Epifcopi, Presbyterique ; vi
byter ordinetur. Cam. 6. Id Zacharias Papa Bonifa gefiino autem quinto Diaconi & Subdiaconi , Le
cio conceffit, ut urgente graviffima neceffitate am. çtores denique anno decimo o&avo . Videtur alibi
nQ ætatis vigefimQTquinto Diaconos ordinaret, acquiefcere, ut qui Epifcopus eleétus eft , anno
adeoque & Presbyteros. si proveffa etatir mini rum fit trigintą. Ćod, de Epif ($r Cler, l.9. Nov. 123.
mè. reperruntur , &* necefftat expofcit , à viginti г. т. I 3, Nоти. 37. с.2.
quinque annir & fupra Levita &* Sacerdote , orai. V. In Concilio V. Generali , Collat. 5. , perle
m4*entur • Epiß. 13. Ex Gregorio Turonenfi.vit« par, &a funt A&a Concilii Provincialis Mopfueftiae ha
c.8, , grat triginta annorum Nicetus , cum Presby. biti , juffu Imperatoris Juftiniani , ubi inter accu
ter ordinatus eft , is qui au&us eft poftea Epifco fatores Theodqri ejufdem quondam urbis Epifco
Patu Lugdunenfi. Remigius anno a:tatis vigeſimo pi , recenfetur Thomas Presbyter , qui fe profcf.
{ecundo Ecclefiae Remenfi Epifcopus fa&us,fcd ve fus tunc eft annorum effe fexaginta quorum quin
hemsnter retinens, & ipfe öanohes allegafis in fui quaginta quinque in Clero exegerat; ex quo id colli
excufationem, ut intolerabili vel ipfi§ provečtæ gitur , annorum non ampliùs quinque eum fuiffe ,
& ætatis & experientiae viris onere libéraretur, cum Cleri adfcriptus eft . Sexaginta annorum fum ,
Hingnar: in ejus vita c.6.7. Stetit pro Remigiq con babeo verè in Clero, licet peccator/im, quinquagin
trà Rcmigium Deus, & confirmata difpenfátione, ta quinque annor . Eadem ratione ibidem colligi
adegit, tefte Hincmaro, ut farcinam fübiret. Bo. tur alium Presbyterum , & ipfum nomine Tho
nifacius, cum cum Villibrordus Epiſcopum creare mam alleélum fuiffe Clero anno decimo, Joannem
vcllet , onus detre&avit, quòd annum ætatis quin ခ္ယုပ္အဖ္ရစ္um decimo fimiliter , Thomam Diaconum
$%£sfimum nondum attigiifet. Quoniam quinqua cxto -
£*"** 4mni juxta canonica re£titúini; morтат, Synodus Trullana , Cam. 14. 1 3. , adhaefit N+
15
* De Beneficiis, Part.I. Lib.II.Cap.LXIX.
lis Justiniani definienda Diaconorum ætate, at eif
dem minüs obſecundans, Subdiaconos vigeſimo,
IPresbyteros trigefimo aetatis anno ordinari juffit.
Author vitae Sanéti Eutychii Epifcopi Conftantino
politani, ait illum Presbyteratu inauguratum fuif
fe anno trigefimo ætatis , & aliquantis poft annis
Epifcopatu. Cap. r . Surius die 6. April. Joannes Si
lentiaris anno ætatis trigefimo octavo Epifcopus
faêtus eft. Surius die Maji 13. Theodorus Siceota,
qui ad Anaftafiopolitanum poftea fublimatus eft
Epifcopatum, Presbyteratum affecutus eft anno gta
tis duodevigefimo. At Theodorus Epifcopus Amafta
fiopolitanus, qui hanc illi Canonum veniam fece
r2t , non ನಿ quam fe in Pauli Apoftoli veftigia
ingreffum effe dixit, qui Timotheum adhuc juve
nem Epifcopali dignitate auxerat : gnarum condu
cibilius effe, ut Epifcopus virtute , quàm ætate •
provectus ſit, & eſſe quandam conſilii maturitatem
morumque canitiem longè potiorem; poftremò eo
fe tuebátur Theodorus Theodori ordinator, quòd
tum neceffe fuiffet obfequi potiùs coelefti , quàm
Canonum oraculo. Surius die April. z. z. Caeterum
eo tempore quo Theodorus creatus eft Presbyter ,
fummum jam tum faftigium virtutum attigerat ,
ut ipfe, mandato memoriæ pfalterio, Ecclefias om
nes, ut Angeli coelos coeleftibus, jugibufque can
ticis perfonaret .
C A PUT LXIX. P. 3. l. 1. c.27.
IDe aetate neceffaria ad Clericatum , ad
Ordines quoflibet, ad Beneficia,
fub Imperio Caroli Magni.
I. Imperiales leges varia de etate Lectorum, &
Camtorum , qui infantuli admittebantur. Subdiaco
mi ammo &tatis vigefimo , Diacomi vigefimo quinto,
Presbyteri trigeſimo.
II. Canones in hac difciplimx parte miniìs religio
sè in Oriente ſervabantur.
III. In Occidente aliquamdo contumelioffmè i»
eor peccatum eft.
IV. Prifci tamen Canomer in Capitularibus Gr in
Conciliis prim&wo vigori redditi fuerant.
I. Uobus his tribufve regnantis Caroli Ma
gni vel Caroling familig fgculis , nihil in
novatum eft in gtate Ordinum âc Beneficiorum
ប្ដ . Leo & Conftantinus Imperatores, or
inari Leélores Cantorefque conceffere, ut primùm
legere, vel cantare addidiciffent . Le£tor defigme
tur ab eo tempore , quo movit &• potefl legere, Pfal
ter deßgnetur ab eo tempore , quo canere moverit .Ju
rir Ortemt. tom. 2. pag.94. In Nomocanone , Tit.1.
Can.28., affirmat Photius per Novellas Justiniani
non licere ordinari Pesbyteros, niſi trigeſimo,
Diaconos vigefimo quinto gtatis anno, Le&ores
vigefimo , Epifcopos âutem trigefimo quinto. Sed
alia Conftitutione Juftinianum nihil ultra urgere,
quàm ut triginta faltem annorum fit Epifcöpus.
Adjicit illud quoque Balfamon Juftiniani Növel
lam annuere , ut annorum oéto ordinentur Leéto
res; fed eandem reformatam in Bafilicis, ubi eg . rens ejus uxorem duxit, concludat cum non po
compilatg fuerant leges quae ufu receptg effent, vi tuiffe ad fummum nifi annos oélodecim attigiffe •
gerentque, annum illis prgfcribere decimumo&a
vum. Inde arrepta occafione excandefcit idem . 91;., Gallias ofiupefecerat cum Heribertus Aquita
ipfe Balfamon velementer adversús fçCuli fui mo
res perditiffimos, ubi adco non annorum duode
viginti etas expeétabatur, ut anno quidam fexto,
nonnulli & tertio gtatis anno ordinarentur Le&o
sres: denique otiofam & inutilem cenfet ille effe
£orum caüfationem , qui dicerent nufquam Cano
Τσm.Ι.
435
nes prçcepiffe , ut annorum decem & o&o Leéto
res omnes effent: cum ex adverfo indubitatiffimum
illud fit effatum , ubi filent Canones , audiendam
eſſe legum juſſionem . Hoc certè Grecorum effa
tum tum denique locum habere par erat, cum le
ges fanxiffet Imperator ad cuftodiam Canonum mu
niendam ; vel ad interpellationem Epifcoporum,
maximè autem Patriarcharum Conftantinopolitano
rum, ut ufuveniebat plerumque ; vel denique cum
ufu & affenfione Ecclefiae convaluiffent. Miror quo
modo mom exerceatur , quod de Leétorum atate fcri
ptum efl . Cum enim dicat lex o£todecim ammorum
effe debere Leétorem , Clerici Leétores munc ordinam
tur fex ammo, mati , &• mommumquam etiam trer am
mor tamtùm. Lege Canomem xiv. & xv. Synodi xv I.
qui depofitiomi fubjicit eor qui ordinamt Diaconor &*
Subdiaconor , ante complementum ammorum xxv. &
xx. ve! Sacerdote , ante annoruma xxx. Qui autem
dicunt , mibil obeffe ei, qui ordimant Lectores ante
xviii. ammos eorumâ completor , qtlia Camones nullam
ejus rei memtionem ferunt , malè dicunt. Ubi emima
mihil definitur à Camomibu* , debemur fequi leges ,
δ* ex fimilibus fimilia decidere. Ibidem .
Annum ætatis vigefimum-quintum Subdiacona
tui præfixerat Juftinianus. Canon Trullanus an
num vigefimum nec amplius quidquam defignabat
Leo Sapiens Novellam Juftiniani abrogavit , Novel»
1 13., confirmato Trullano hoc Canone. Scd earn
ille rationem decreti fui prompfit, quæ ei impri
mis congruat Principi , qui Sapientis nomen jure
affecutus fit. Quod in fìià cuique arte & profeffio
me plus haberi debeat fidei & honoris. Ita in rebus
Ecclefiafticis Canones legibus anteponi debere • •
verbum vetur , quod de rebus fuis dicemti aures ef
fe aperiemda* monet , &c. Dignum itaque ſacram le
gem de rebus fui, pr«cipientem audire Imperatoris
noſtra Majeſtas rata, érc. Conſt. 16.
II. Hic vides Ecclefiæ hujus ævi medii leges
non multùm difcrepantes ab antiquis, ubi caftiffi-.
ma fiorebat difciplina .. Sed quantula religione fer
varentur, jam infinuavit Balfamon, cum trignnes
vel fexennes ordinarentur Le&ores. Sed quis fa
tis mirari poterit, quod narrat Ccdrenus de Pa
triarcha Confiantinopolitano Theophila&lg, quem
Imperator parens ejiis intrufit Patriarchali Cathe
dræ annumàgentem fextum fupra dccimurn • Id quod
comtra lege, Ecclefiafticas erat ; & Patriarcba fub
p«dagogi? ; prob imdigmam rem , aliquamdiu £git •
Faciiè iiinc conjicitur non unum id ejufdem infa
niae fpecimen editum effe , eo tempore , quafi fglo
Imperatoris fuffragio addi poffet meritum, probi
tas, ætas, experientia, pietas; cum contra id vel
maximè tum 'conftiterit fieri neutiquam poffe; fed
poffe Patriarchas Epifcopofque pugrili aetate, in
ter fcholares fcholariumque faces fordefcere. Cer
tè Theophylaélus hic ipfe Epifcopus confecratus
non eft , nifi anno aetatis vigefimo quinto , vices in
terim & munia Patriarchae fungente Tryphone ,
de quo aliàs. Cedremur. Baron. an.933. 934.
III. Paucis poft annis Joannes XII. Romanam
invafit Sedem, admodum fanè puer, cum in Ro
inana Synodo poft aliquot annos habita Impera
tor puerum adhuc illumi vocaret. Puer efi , facilè
bonorum mutabitur exemplo virorum . Adde quod
Baronius, Anm. 953., computato tempore quo pa
-
Nefcio quid pene portentofius paulò ante , Amm.
miæ Comes Hugoniem filium quinquennem cligi fe
cit Archiepifcopum Rcmcnfem. Et quod magis ftu
peas, Abbo Epifcopus Suefrionenfis, Bavo Epifco
pus Catalauneiifis , Clerus populufque Remenfis con
ſenſione ſua firmarunt propudioſam electionem: cui
acceſſit & Rodulphi Regis confirmatio, à quo &
Iii 2. Abbo
 436 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
Abbo miffus eft ad Joannem X. Papam, confen IX. Plurimit feitiffîmè ohfervamt Camomiffa circa
fum Romanae sedis & difpenfationein ut impetra jus Decretalium & Decreta Tridentima Synodi.
ret. Negari non debere Pontifex tunc exiftimavit, X. Ætat Tonfura ó* Mimorum Ordinum magi;
င္ရုိ Rex & Epifcopi conducibile & neceffarium magifque elucidatur,
uxiffent. Audiendus hic Flodoardus : Eligunt Hu
gonem admodum puerulum , qui mec adhuc quimquem I. Olofano Concilio anni 1o36. conftituta eft
mi tempus expleffet. Rodulphur Rex hac ele£tione com ætas annorum triginta ordinandis Epifco
perta , præfatorum Epifcoporum comfilio Remenfem - pis Abbatibus & Presbyteris, & viginti quinquc
Epifcopatum commifit Heriberto , &c. Joammes Papa Diaconis; nifi fingularis & fpeéìata pietas Épifèo
interveniente Abbone Prafule petitioni eorum confempum , Clerumque compelleret , praefinitum hoc
fum prºbens, Epifcopium Remenfe Abboni Epifropo de tempus antevenire. Niß aut ftudio fan£titatis ae fa
legat 3rc. L.4. c.ao. Narrat Luitprandus in Hifto piemti& ormati, providemtia Epifcopi fimul & Cleri pro
ria, Joannem XII, in Romano Concilio impetitum moveamtur. Cam. 1. Concilium Rotomagenfe anni
•ffe graviffima hac accufatione, quòd anno aetatis 1o74. conceffit ordinari Subdiaconos annorum vi
decimo ordinaffet Epifcopum: Et quod ammorum de ginti , Diaconos viginti quinque, Presbyteros tri
cem Epifcopum im Tudertimae civitate ordinaret . ginta, aut ad fummum viginti quinque & ipfos,
I.6. c.7. fed urgente tantùm necefitate, nec unquam tem
IV. Quorfum autem haec vergunt infolentiffi porius. Nullus ordinetur Presbyter ante xxx. awmor
ma exempla effrænatiffimae ambitionis, nifi ut tan miff fumma neceffitate. Cam.6. Sed tamen Prefbyter
tò majori odio & execrationi ſint, qui ſacratiſſi mullus ordimetur amte xxv. ammor. Hae fcilicet cäuf;
mas Ecclefiae leges afpernantur? Vivebànt vigebant fuere duae , quae legitimas exprimerent difpenfatio.
que antiqui femper Canones puriorifque difçiplinæ nes , rariffimâ perfonae virtus, & Ecclefiae gravis
leges, quibus decus & robur omnc primaevum. neceffitas. At ubi penes Epifcopos fuit difpenfan
redintegrarat, Carolus Magnus in fuis Capitulari di de his poteftas , difpenfationum facilitate &
bus, & maximè in Capitulari Aquifgranénfi anni frequentia id perfeétum eft , ut nec difpenfatione ,
789. ubi juxta Canonem . Neocaefärienfem, quen jam opus eſſet, & in jus commune res deveniret.
quam Presbyteratu initiari vetuerat ante annium . Eò igitur erupit res, ut pro lege jam fit, nemi
*tatis trigefimum. Cam. 5o. Capitul. l.1. c.49. Quod nem ante annum vigefimum quintum Presbyteratu
non multò poſt à Francofordienſi Concilio firma donari • Sed ea mutatio intra unius faeculi curricu
tum eft anno 794. De Presbyteris amte ammum xta lum vix tandem perfici potuit.
tir xxx. mon ordimandir. Cam.49. Et à Concilio III. ' Concilium Melfenfe anni 1 o89. cui praeerat Ur
Turonenfi, anni 813. Can. 1 1. ubi illud quoque com banus II. indulfit, Cam.4., ut Subdiaconi anno quar
mendatum eft, ut qui Presbyteri ordiniandi effent, to vel quinto fupra decimum ordinarentur. Cæte.
in Epifcopalibus antè ædibus aliquantulum tempo ris in 9mnibus nihil novavit. Nec id magnopere
ris verfarcntur, ut & doceri poffent quæ fui effent mirandum in Subdiaconatu, qui vixdum aut hec
muneris, & in iis ipfis probari. dum tunc in facros Ordines admiffus fuerat, ut fu
Ita Epifcopales ædes inftar erant Seminariorum, prà declaratum eft. Probat Petrus Damiani Chri.
ubi non folùm Presbyteri ordinandi , fed & Cleri. tum ipfum Sacerdotii fummi fui miniteria au pica
ci omnes imbuebantur facris inftitutis, ad eofquc tum non antè effe quàm poftquam trigefimo ætatis
informabantur Ordines, quibus illos Epifcopus ád fi:a: anno baptifmum fufcepit , id , inquam , probat
di&turus crat. Suo enim ipfius exemplo docët Hinc ex eo quòd ante eam ætatem neminem Ecclefia fa
marus, valde rudes ibi pueros admiffos fuiffe, ut cerdotio impertit. Nifi enim certa fider haberet , cum
Diſciplina ſanctiori à teneris inſueſcerent, tantò baptifmo Domimium fimul c&• facerdotium fufcepiffe,
procliviùs, quòd maturiùs fubdućti fuiſſent exi ut quid tamtopere canonica probiberet authoritas , am
tialibus faeculi voluptatibus & pompis. te illiur &tatis tempur quo ipfe baptizatus ef? , quem
piam ad facerdotaler infula, afpirare ? L. Gratiffimur
c.4. Fulbertus acerbiffiinas qüänquam & æquiffima
correptione objurgavit fuumi ipfiüs Metropolitanum,
C A PUT LXX. P.4. l. 1. c.46. Leuthericum nempe Archiepifcopum Senonenfem,
quòd Epiſcopum ordinaſſet ante praeſcriptam à Ca
De ætate neceffaria ad Clericatum, ad nonibus aetatem, & miniterii fui tam imperitum,
Ordines, Beneficia poft annum ut fuus in eum grex infurgeret , nec adduci pof
Chriſti milleſimum. fet , ut illum reciperet • Epij?. z8. Epifcopalis çon
ftantiæ fpecimen aliud perilluftre exhibuiit idem.
Fulbertus, quando Subdecani dignitatem Epifcopo
I. Decreta Comciliorum f«culi XI. de atate facro Sylvane&tenfi negavit , quam illé vel fratri vel ipfi
yum Ordinum. Fulberti magnanimitas. fibi habendam expetiebat. Contrà verò praeftan
II. Decreta faculi XII. Magnifica Bernardi, &• tiffimè Fulbertus declaravit , hoc quidquiJ erat,
Hildeberti Cenomamenfi Epifcopi placita. pec ipfi dari poffe , qui jam effet Épifçopus ? nec
-

III. Decreta & temperamenta Concilii Lateramen. fratri ejus , qui aetate immatura erat. Refpondimur,
/|, III. fub Alexamdro III. nom convenire fibi , eo quod Epifcopus effet , neque
IV. Statuta Pontificum & Conciliorum f«cul; XIII. fratri , «tate adhuc &• moribus immaturo. Epiji. 46.
V. Ssculo XIV. Viennenfe Concilium fibulum prio. Sed cum toto eo undecimo faculo plurima fue
vis Difciplinæ im muhis laxat , confuetudinir torren. rint quibus hominum animi, oculiqüe & aures
zi cedens , e84ue adačium , ut ei potihr, qu.âm juri vehementer offenderentur; nihil infoientius tamen
fe accommodaret . aut deteftabilius vifum eft , quàm decennis aut
VI. Qgoruwdam magmamimitar Pontificum in negan duodecennis pueri intrufio in §edem Apoftolicam,
dir difpenfationibus , qua* fummi Primcipe, ita pete tyrannica graffatione Alberici Comitis Tofcanell:,
remt , ut ear megari adeo nom «grè ferremt , ut pen? qui. Cardinalium Epifcoporum fibi oblu&antium
gratularentur . molimina omnia frégit & conculcavit. Pontifici
VII. Tridentimum Concilium mediam quamdam ;m huiufmodi initiis concinuit vita exitufque. Bene
fjfit viam fnter remiffonem Concilii V ‫مریم و ایران و روم‬
prifrorum Canonum aufleritatem. diçtus is fuit IX. Baron. amm. 1933. Glaber. i.4. c.;.
II· Felicius faeculi XII. aufpicium erit à venia
/!!!• Promulgantur anmalia concilii Tridenti,,;. aetatis longe laudatifima, cum Malachias Hiber
IDe*****
afir in Concilii, Gallia Provincialjba, , Gör im
Regum. im, E4i
Eali
niae aliquando futurus Archiepifcopus ante annum
3:12
 De Beneficiis, Part. I. Lib.II. Cap. LXX.
ætatis vigefimum-quintum Diaconus, ante trigefi
mum Presbyter creatus eft. Audi ut Bernardus
rem narret in ejus vita, admirationi potiùs quàm
imitationi iis meritò futuram, qui nec Malachiae vir
tutibus pollebunt qui tunc ördinabatur; nec fà
pientia & pietate Praefulis à quo ordinabatur. Erat
autem cum Sacerdoi ordimatur eß, ammor matur quaß
vigimti quinque. Im quæ ejur utraque ' ordinatione 3.
fî quid prater Canonum formam proceffffe videtur ,
fiquidem infra vigefimum quintum ammum Leviticum
minijlerium , infra tricefimrum adeptur eft facerdotii
digmitatem : domamdum famè tum zelo ordinatorir ,
tum meritir ordinati. Ego verò iftud nec im fan£to
redarguendum, nec ufurpandum confulo ei qui fan
&fur nom fuerit, Hugo qui Lincolnenfem poßea Epi
fcopatum obtinuit , Diaconus ordinatus eft anno
ætatis decimo-nono. Verùm id datum inftantifTìmis
precibus fodalium ejus, Canonicorum Regularium,
quos inter jam inde ab o&avo aetatis anno enutri
tus fuerat. Cum Hugo monum-decimum atatis am
mum attigiet , petentibur infanter fratrihur Levita
erdimatur eff. Im quo gradu cum mirabiliter cun&?;;
placeret , ſtatim ad altiora coaétur fcandit. Injun
gitur ei cujuſlam Parochia admminiſtratio, &rc. Su
riur die 19. Nov. c. 1. Quibus verbis non obfcurè
innuitur, Presbyteratum quoque acceleratum ei an
te ætatem fuiffe, verùm id non aliter fa&um,
quàrn vi adhibita ejus modeftiae & pudori, publica
que teftificatione de virtutibus ejus tanto apici non
imparibus.
Ëx adverfo autem Hildebertus Cenomanenfis
Epifcopus non folùtn non interfuit ordinationi
Epifcopi Andegavenfis, ante legitimam aetatem ele.
$i: fed & graviffimas ad eum litteras dedit, qui
bus moneret , juventam in Epifcopo defpicatui ple
rumque effe, ideoque non mediocri detrimento,
quòd cum in ipfum , tum in Ecclefiam ipfàm emer
geret. Im fummi Sacerdotihur ætat integra poflula
tur, unde mec periculum religio metuat , mec reve
rentiam dignitar amittat. Epi/t.9. r 1. Ezechielem_
exordium feciſſe ſua Prophetia , à ſignificatione
aetatis quae tantum minifterium non dedecoraret:
Ezechieli im trigefimo amno cæli aperiumfur , &• pri¥*
atar Prophetæ defcribitur , ut quibus annis pr«dica
tio committi debeat , offemdatur. Longè plura Chri
ftum edidiffè documenta fuae in Joannem , quam ,
in Petrum dile&tionis & fuavitatis; fed fuae tamen
principatum Ecclefiae non Joanni commendaſe, ſed
Petro, id eft , non juventae , fed fenio; qua in re
fancitum efet exemplo perillutri, ne juniores fe
nioribus præponantur: Chriſtus Joannen fupra Pe
trum dilexit ; Petro tamem , non Joanni conceffa eft
potefta* ligamdi atque folvendi. Qui emim per Efaiam
aixerat , Auferte offemdicula de via populi mei ;
coram difcipulis offemdiculum pomere noluit , nec ma
joribur anteponere juvemem , quamvis eum pr«roga
tiva caffitatis fibi præ cæteris fecerat familiarem.
Detulit igitur «tati, non meritir, nec pratutit con
jugatum virgini: , fed provećiiorem juniori. Poftre
mò Chriftum anno aetatis duodecimo Do&ores le
gis audiiffe , anno trigefimo novam ipfummet le
gern promulgaffe. Donec annorum defuit integritar,
Ido£ìor omnium fimer difcipuli mom exceff^: ubi vcrà
pleni dies accefferunt, faítur eft Magifter pro debi
?o, qui fuerat difcipulus pro exemplo ,
Efi luculentiffima D. Bernardi Epißola ad Hen
ricum Senonenfem Archiepifcopum , ex eaque pa
lam fit, quàm exitiale, tam crebrum id tufic füif
fe, ut ambitiofuli juvenes è literario ludo & nec
dum excuffo fcholarum pulvere, ad eminentiffimas
Ecclefiæ fedes protruderentur: lætiores penè quòd
jam nullus fibi plagofus immimeret ludi magifter,
quàm quòd ipfi magifterii cathedram adepti po
pulis eminerent. Schólarer pueri & impuberer ado
defcentuli •& famguimis dignitatem promovemtur ad
437
Eccleßaßicar digmitatet,& de fubferula transferuntur
ad principandum Presbyteris ; latiores interim quad
virgas evaferint quàm quòd meruerint principari : nec
tam illis blanditur adeptum quàm adeptum impe
rium. Epi/?.41. Impavidi vir animi Bernardus idem
alibi Jordanem Cardínalem per literas hortatur, ut
Pontificem moneat de Legati perverfitate , qui Ec
clefiis praefecerat pueros ætaté prorfus immãturos:
Formofulor pueror in Ecclefîafficir bomoribur promo
viffe , ubi potuit : ubi non potuit , voluiße. Ep. 19o.
Surdis ergo canebat auribus Theobaldus Campanic.
Comes, quando Bernardum interpellabat, ut ali
quid alicunde Benificiorum filiolo fuo Theobaldo,
puerulo impetraret. Refcripfit Bernardus, Ep. 27 1.,
pari gravitate & humanitate refponfum fuum con
diens; 1. Beneficia dignoribus debert . . Ne eos
quidem, quibus & ætas fùffragaretur & do&rina,
plura uno obtinere poffe . Eft omnino quod con
tremiſcamus, cum his humanorum ſeu blandimen
:
torum feu officiorum laqueis vix extricare fe, vix
evadere poffe eos ipfos ` audimus , qui animi ma
gnitudine & fan&itate pollent. Id eò pertinet,
quod alibi Bernardus fuáin vicem dolet , quòd ex
incauta & improvida indulgentia fubreptum fibi -
aliquando fuiffet , ut praeter folemnem fibi morem
fuas preces interponeret pro juvene aliquo, qui
Praepofituram ambiebat . Epiff. 274.
Vuillelmo Neubrigenfi id debemus , quòd origi º
nem ex parte faltem aperuerit hujus corruptelae.
|Nempe Epifcopos juvabat , non tantùm gratiam. 填
inire ab Optimâtibus, impuberibus eorum filiis Be
neficia conferendo : fed & fiſco fuo inferre redi
tus horum Beneficiorum omnes , dum aetate minores
effent , eornmque ipfi fibi quafi Tutores, Nobilis
cuftodiae jure fruerentur • Pro perfonis fpe£tabilibur,
quibus tanquam quibufdam momilibus , Eboracenfîs
olim refulfit Ecclefia , titulavit imberber , & quof
dam ea iam agenter fub ferula , aptor magis pro «ta
te adificare , 3r ploftello adjungere mure , ludere
par împar, equitare in arundine longa, quàm per
fonar gerere in Eccle/ìx Magmatum : ut fcilicet иј
que ad ammor viriler curam agem r Titulatorum, uni
verfa perciperet commoda titulorum . De Rebus An
g l. l. 3. c. 5
Quoad Concilia faeculi xr *. Londinenfe anni
1 1 , 5. antiquos innovat Canones, ut ne dari pof
fint Decamatus & Prioratus, nifi Presbyteris; uti.
nec Archidiaconatus , nifi Diaconis. Cam.7. Ex quo
colligitur aetas his Beneficiis meceffaria obtinendis.
Claromontanum fub Urbano II, idem prgceperat,
1)ecanis Archipresbyteros permifcens. Can. 3. Lon2
dinenfe anni r 1 , 7. humanius aliquid indulfit, ut
qui ante ordinationem his dignitátibus prgmitten
dam , iis ornatus fuiffet , ab Epifcopo moneretur,
quamprimum ut ad Qrdines accederet , alioqui de
jaétura Beneficii periculum aditurus. Nullüs inl
Decanum, mifi Prerbyter, nullus in Archidiaconu»,
niff Diaconur conflituatur. Quod fí quis ad bos bo
morer infra pr«diétor Ordines jam defignatur e/?, mo
meatur ab Epifcopo ad Ordines accedere. Qgod fi ju
xta monitionem Epifcopi refugerit , eadem ad quama
defignatur fuerat , careat dignitate. Cam.4.
Concilium Remenfe anni 1 1 3 r. cui Innocentius
II. praeerat, idem ftatutum confirmavit, Praepofi
tos Decanis adjungens; addenfque his Beneficiis
eos dumtaxat donandos, qui ſacris jam eſſent ini
tiati Ordinibus, eaque & pietate ſpeétabiles & eru
ditione , quæ has dignitates aequaret. Prohibemur,
me adolefcentibus vel infra Sacror ordimer conßitu
tir, ſed qui prudentia º merito vita clareſcant ,
pradiéti concedantur honores. Can.8. Qgod totidem
verbis fancitum rurfus eft in Concilio Lateranenfi
II. anni 1 1 39. fub eodem Pontifice , & in Remen
fi anni 1 148. fub Eugenio III. Can.1o.
III. Rurfus Lateramenfis III. ia conci్య ſub
Ale
438 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
Alexandro III. anno 1 177. Cam. 1 3. nova roboris dum fatis Subdiaconatus à minorum ordinum claf
acceffio faéta eft ftatutis his omnibus, ne eligerem fe emerfiffet. -

tur EpifcQpi , nifi expleto anno ætatis trigefimo ; IV. Sæculum xiii. exordiar ab Epißola Inno
ne Decani, Archidiaconi, Parochi, aliique anima centii IV. qua exauthoratur Melphenfis in Italia
rum cura onerati, nifi ætatis attigerint ánnum vi Epifcopus, tum aliorum confcius facinorum , tum
gefimum quintum; utque cogantur intra tempus à qüod pinguoribus Ecclefiae fuae Praebendis donaf
öanonibus præfixum, Ordinem fuis Beneficiis com fet nepotes fuos, à cunabulis adhuc recentes , &
petentem ſuſcipere, Archidiaconi Diaconatum , ce non aliud quàm balbutientes. Nepotibus fuis vagiem
Heri Presbyteratum, ſuis alioqui Beneficiis expo tibus in cunabulis, licèt ad plus vix valentibur bal
iiandi. Tempus iftud quod defixere Canones, pr& butire , ut dum quod im Ecclefiat egeremt , vel can
fixo à Camomibus tempore, indubitatiffimè ille ipfe tarent , majorer Pr&hendar tribuit , & Bemeficia me
rimus annus eft , quo Beneficio inveftiti funt liora , portamtibus aliis pomdus diei & «fui , Gr ifti*
fuo. Sed non eluxit ha£tenus , quo demum in Con ubi non femimaverumt , metemtibus plena manu • Re
jiio id conftitutum fuerit. Laudati enim haéte get. I 5. Epiff. 33. - -

mus Canones id unum urgebant , ut ad Ordinum , Hæret animi dubius alibi idem Pontifex, in ,
ſuſceptionem adigerentur, à Beneficiis aliàs abdi confirmanda ele&tione Epifcopi, quod is non fàtis
candi; ergo medio illo tempore, quod à Concilio ſibi oſtenderetur trigeſimum impleſſe annum . Com
JRemehfi fub Eugenio III. ufque ad Concilium La fanter negavit confirmatum à fe iri. electionem
teranenfe fub Alexandro III. effluxit , hoc eft , Praepofiti Pabemburgenfis in Archiepifcopum Co
ab anno 1 1 48. ad 1 177. hæc definitio fa&la cft : locenſcm , tametſi ſoror illi eſſet Regina Hunga
vel ab hoc eodem Concilio , ejufque Praefide Ale riae; Regique Hungariae fignificavit ita neceffario
xandro III. illa profeéta eft juris interpretatio, à fe fa&ümi fuiffe ,Tquòd Præpofitus viginti tam
ut tempus præfinitum à canonibus , primus cffet tummodo annorum éffet , & necdum vel Tlieolo*
initi Beneficii annus. gicis inftitutis, vel jure Canonico imbui fe curaf
sed obfervanduin illud quoque venit , fi vigor fet : affirmans fi is peritia faltem mediocri fuiffet,
retineatur, vel intendatur etiam in hoc Concilio , & à trigefimo ætatis anno propè abfuiffet , facilè fé
illa coar&tatione induciarum ad unum annum: mul difpenfátioni fuiffe affenfurum: at ejufmodi rem nunc
ta viciffim ab eo condonari indulgentiùs quàm antè eſſe, ut non diſpenſatio, ſed diſſipatio Canonum fu
moris effet. 1. Non omnes Diaconi , üt ferebat tura ſit. Si ſecus fiat, non diſpenſatio, ſed diſſipatio
olim lex ufufque , fed Archidiaconi tantùm juben dicenda ef. C. Cum. mobis. Extra De electione. Gre
tur annum aetatis vigefimum quintum attigiffe. 1. gorius IX. pueros declaravit tam non po(ïe Bene
AEtate quoque Presbyterorum non jam ad triginta, ficia , quam nec Beneficiorum munia ſuſcipere. Cum
ut priùs, fed ad viginti quinque annos revocata . illi Jimt im Ecclefiis idonei reputamdi, qui fervire pof
Nam fi ea aetas Dignitatibus fufficiat 8acerdotali funt &• volumt im ipfir ; &• pueri &- bemeficiati qui
ibus, fufficiet haud dubio & Presbyteris omnibus. mon poffumt im eadem Ecclefia defervire , in ea mon
Sed ea indulgentia erat cum primis illo tempore dehemt idonei reputari . Extra de Prabemdir. c.33.
neceffaria, quo Epifcopi id fibi fumpferant , ut be Concilium Londinenfe anni 1 137. vetat, Cam. 19. ,
neficia pueris annorum decem, aut duodecim lar in Ecclefiis eos conftitui Vicarios , qui non poffint
girentur. Idem porro Alexander Papa Epißolas proximis quatuor temporibus ordinari Presbytcri:
dedit mordaciffimas ad Archiepifcopum Cantuarien èos verò qui jam conftituti fuerant, . jubct ut in
fem, qui pateretur ab Epifcopo Conventrenfi plu tra annum ordinentur. Concilium Salmurienfe am
res Ecclefias commendatas effe pueris vix annorum ni 1 2 3 3. Archipresbyteris, Archidiaconifque edi
• decem, quas interim per laicos adminiflraret. Ju xit , Cam. 5., ut Ordinem facrum , fuae cujufque di
bet Pontifex , C. Ex ratiome Extra de «tate G* qua gnitati congruentem, primo ſuſciperent promo
di pr&fici, ut hae Ecclefia Vicariis concredantur Cle tionis fuae afino: alioqui gradu & Beneficio fum
ricis; ejufmodi in poſterum provifiones irritas fo moverentur. Conciliuin Burdigalenfe anni 1 , 53.
re; nec dari poffe ulla deinceps Beneficia, pra voluit, Cam. 1., ut Beneficiarii per fingula quatuor
terquam iis , qui decimum quartum faltem atti tempora adproperarent legitimam ordinationem.
gerint ætatis annuin. Nemini imfra x 1 v. ammum. fuam , Beneficiis, ni parerent, exuendi .. Pra
conflituto perfonatum alicujui Eccleffs concedere pra cipitur ommjbur Clericis habemtibus Ecclefîas , ut
ſumatii - $º impetrabilia poſthac fore Beneficia, ſi comtinuam faciamt refidemtiam im eifdem , & ad
præter nuperi Lateranenfis Concilii Decreta mi fingula tempora ordinum fe offerant ordinando; s aho
mores annis quatuordecim ea affecuti fint ; denique qui mulla alia momitione pr&miffa , fuis Beneficiis no
quanquam per Canones non licuerit niſi jam Sub verimt fe privator. Simife veri eft hunc Canonum
sdiaconis, Parochias dari: poffe tamen ex difpen. de minoribus Clericis intelligendum, quibus Sacer
fati9ne cis dari, qui patico poft tempore Subdiaco. dotalia conferuntur Bcneficiä , & quos ideo necef
mi fient, ut qui in minoribus jam Ordinibus fint. fe eft intra annum Ordinibus facris omnibus , &
-Append. Conc. Lar.III. part.3. ipfo donari Prcsbyteratm. ' Concilium Mom-Peffi
Altiffimas & in Gallia hæc peftis radices ege Iánum anno 1 , 58. cavendum fibi & Ecclefiae duxit
rat. Abbas Sanéli Meminii apiid Catalanum féti. à diſcrimine longè diverſo, aetatis quàm neceſſe fit
pfit ad Regem Ludovicum Juniorem , qui feptemni prove&ioris. Itäque commonendos cenfuit Épifco
nepotulo praebcndam Cathedralis Ecclefiæ Catalau ' pos, ut fi quandó maiores annis viginti Clerica
nenſis conceſſerat, non poſſe Canonicos de atate tum prehenarent, diligentereos explorarent, fin
conqueri nepotis fui, cum nefcire non pofTint, in ceræ `pietatis ftimülo, án terrena pótiùs cupidità
omnibus Gallicani regni Ecclefiis Præbéndas âari te quapiam agerentur. Illos qui fumt in «tate vi
spuerulis , necdum feptemnibus. Addit & oculatum gimii immorum & fuprá. Cautelam habeat Ordina
fe affuiffe teftem, cùm ab Epifcopo & Capitulo tor, ut adferihat m;iiti« Clericali , qui ex devotion* •
Catalaunenfi Præbenda donaretur pucrulus , 'quin. non per fraudem adſeribi cupiat ordini Clericali'
que , aut ad fummum fex annos nátus. Du Cjefme Cam. ¥. Gregorius x. in Coficilio Lugdunenfi II
*om.4. pag.668. anni 1274. `in ufiim revocavit Decretum Alexan
Hugo Victorinus , De Sacram. 1.z. part.3. c., r., dri III. in Concilio Lateranenfi , & Beneficia Cu
fua adhuc aetate teftabatur, Subdiaconatum non dări rata vacare, impetrarique poffe declaravit, nifiif
ante annum ætatis decimum quartum, Diaconatumtra annum Presbyteratiim àdipifcantur, quibus il
3Tt£$£$fimum quintum, at verò Presbyteratîâî la fuerant
anni collatâ.
tcmpus præfiniatur in ipfà, ubi hoc unius
En verba Colio6ar
te trigcfimum. Ii erant antiqui mores, cum nec In
rº
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.LXX.
fra ammum à fibi commiff regimimir tempore mume
randum, fe faciat ad Sacerdotium promoveri. Quðd
fi infra idem tempur promotur mom fuerit, Ecclefial
Jibi commiffa , mulla etiam pramiffa momitiome, fit
prafemtir Conftitutiomi* authoritate privatur. Can.13.
Ex adverfo autem Synodus Exceftrenfis anni 1287.
vetuit, Cam. 36. , ne Parochi recens ordinati, pri
wmo ordinationis fuae anno Parochiam adminiftra
rent, niſi prius ei implicati fuiſſent ; ut eo faltem
primo tyrocinii fui anno edifcerent, artem artium,
üt divinarn prorfus, ita fummè periculofam , pro
curandae falutis animarum , - in eodem Concilio,' ut
Denique Aufcienfe Concilium anni 1 3oo. conte
ftatur, fi qui Parochiam fibi collatam acceperint,
eo confilio, non ut Presbyteri ordinarentur, &
Ecclefiæ illius fe addicerent obfequiis ; fed ut pri
mi amni fruétus reditufque lucrarentur , & tum ea
cederent; teneri ad reſtitutionem collećtorum fru
&tuum , Patronum quoque à quo nominati fuerant,
teneri indemnem præſtåre, Eccleſiam , perinde au
tem utrique inuftum effe ingens, & non fine gra
vi flagitio dedecus. Obfervari pracipimur quod mul
lus Parochialem recipiat Eccleſiam, non intendens
ad facerdotium promoveri , ut fruéius ex ea perci
ipiat per annum, & c. Ad reſtitutionem eorumdem te
nebitur. Et mihilominur comferemr, qui ipſum non cre
debat ad Sacerdotium promovemdum, pr«ter divinam,
quam inde incurrit offenfam, remameat ad fervandum
indemnem Ecclefiam obligatur. Can. 1o.Denique pro
hibet hoc Concilium Tonfuram dari infamti , vel
confugato , mifi Religionem imtrantibus . Cam. 1 z.
Agit », ut fufpicor , de pueris, quos parentes vite
Monaticae dedicabant. - -
Simeon Theffalonicenfis Archiepifcopusillud ani
inadvcrtit in libello De Qdinationibus , ab Epifco
pis Diaconatum Monachis conferri non rarò, qui
mccdum ea funt aetate, quam in Diaconis defide
£ant Canones ; propterea quòd Religiofa profef
ſione, & ſpontanea obſervantia juſſionum Abbatis 2 - 12.3 addiditque, nequis ordinaretur Diaconus an
Jucifque fàpientiffimi , abundè compenfetur, quid -te annum aetatis vigefimum, Subdiaconus ante de•
quid gravitatis & fapientiae maturior aetas adjice cimum fextum, Presbyter ante vigefimnum. quintum.
re potuiffet. Si autem nonnulli divini Epifcopi difcre Antiqui/Iima haec Ecclefia prifcorum fuorum ufuum
tiome quadam iffor amnos im Monacbi, fbi fubditi;
breviamt & contrahunt, boc ideo fit , quod Monacbi,
volumtatem fuam facere non licet , fed aliorum,l.
Сар.4. C - -
Nec una ea eft difpenfandi materia, in qua fibi
aliquid dicere voluerint Epifcopi. Conciliuin idem
Auſcienſe, Can. 13., prohibet, ne in poſterum cui
cumque necdum ad annum vigefimum quintum pro
greffo , vel Parochias conferant, vef Prioratus,
vel quecumque demum Beneficia , quibus illigata fit
animarum cura. Honorius III. Canonicis poenis ad
dixit Epifcopum in Hifpania Ovetenfem, quòd tre.
decimannorum puerum ordinaffet. Rainal. an. , , , ,.
a:85- Hae verò improvidae , difpenfationes, quarum
nic tam multa , & tam perniciàlia congeßa funt in
hoc scaput exempla, id `tandem effecerünt, ut ex
ciderint Epifcopi difpenfandi jure in hujuſmodi cau
fis , ncc jam venia fieri poffit aetatis, nifi à Roma
no Pontifice, five de Ordinibus, five de Beneficiis
agatur • San&tus Ludovicus Regiae Francorum pro
fapiae Princeps à Bonifacio ViiI. Papa, Tolofano
donatus Epifcopatu, aetatis veniam & difpenfatio
nem ab eodem unà accepit. Nec enim ampfius quàm
guos fupra viginti annos natus erat: fed virtütum
lumina, & Religionis Francifcanae profefTio, quod
ininus erat annorum, cum foenore compenfabant.
Hifi, Univ. Pari, no.3. pag.5r7. - rum poftulatis: fed fibi ipfos in inedulla animi &
V. Accedendum nunc nobis eft ad faeculum x iv.
& ad Concilium Viennenfe , anno 1 3 1 1. habitum,
ubi quàm liberas & juftas, tam obfervantiae & amo
ris plenas congregati Epifcopi querelas effudere,
de difpenfationibus frequentioribus , quas ipfi Pon
tifices darent , etiam pueris, ad obtinenda , & ad
439
plura fimul obtinenda Beneficia. Utrum taler tam
tam Beneficiorum pluralitatem habenter , periculum
damnation is evadere valeant, non determino: ſed
à ſapientiſſimis & perfectiſſimir Theologis, qus
rum opinio celebrior non ignoratur à pluribur, re
quiratur. Rainald. m.6z. Inter Doétores quos tunc
ea famofiffima quaeftio commiferat, potuifloco non
extremo effe Henricus Gandavenfis ; prolixè enim
ab illo pertra&ata eft, an tuta poffit quis confcien
tia plura Beneficia retinere. Quodlib.9. q. 3o. Du
រ៉ែ Mimatenfis Epifcopus omni ope connixus eft
antiquis reftitueretur fuus
vigor Decretis, & Canonibus de astate ad Benefi
cia & ad Ordines neceffaria. Sed oleum ille & ope
ram perdidit; Pontifice & Concilio ipfo obfequen
dum cenfente generali Confuetudini , quæ multùm
deſciverat à priſcorum Canonum norma, & quae
Subdiaconos admittebat anno aetatis decimo o&ta
vo, Diaconos Vigeſimo, Presbyteros vigeſimo
quinto. Id enim habet Concilii Decretum. Geme
ralem Ecclefi& obfervantiam volenter amtiquir juri
bu* im bac parte praferri decermimur , ut alio mom
obfiante impedimento canonico, po/fit quis liberè im
aecimo o£tavo ad Subdiaconatur, im vigefimo ad Dia
conatur, &• im vigefímo quimto atatir fua ammo a4
Presbyteratar ordiner promoveri. In Clement. L. 1.
tit-6. c.3. - -
Concilium II. Ravennas ejufdem anni 131 1. an
num ætatis decimum quintum indixit Canonicis
Ecclefiarum Cathedraliüm , duodecimum autem.
Collegialium. Can. 16, Concilium Viennenfe fuf
.fragio tantùm carere juffit in Capitulis, eos qui
Subdiaconi faltem non effent. Nullur de catero im*
Ecclefiis Catbedralibus vel Collegiatir vocem habeaf
in Capitulo , etiam ß boc fibi ab aliir liberè com
cedatur, mifi faltem in Subdiaconatur ordine fuerit
tonſtitutus. In Clement. L.I. tit.6, r. 2. Concilium
III. Ravennas anno 1 314. idem decrevit , Cam. r>
retinéntior forfan erat, quàm ut ftatim cederet de
cretis Viennenfis Concilii, maximè quantum ad
Subdiaconos, Concilium Andegavenfe anni 1 365
collationes Beneficiorum quafcümque irritavit, fi
ea non effent aetate, quibus ea conferebantur, qua
poſſent accedere ad Ordinem ſacrum, collato Be
neficio affixum. Qu« de fumdatione , confuetudi
ne , vel ſtatuto Sacros Ordines requirant Can.8.
VI. Ad faeculum xv. propero, ubi nullius . rei
vel memoria fuávior , vel commendatio major ,
quàm repulfae, quam Carolus Galliarum Rex in
vi&iffimus, ejus nominis VII. paffus eft à Pio II.
Pontifice, denegato Epifcopatù Caftrenfi Comiti
Marchiæ, Regii fànguinis Principi. Confultiffimè
Pontifex verè fummus Regi maximo verèque Chri
ftianiffimo in nemoriam revocavit , quòd cum an
te à Nicolao V. impetraffet Epifcopatum ei ; qui
defe&um aetatis patiebatur , improbaverat ipfemet
tantam facilitatem concedendae ejus rei, quam nec
ipfe petiffet, nifi praefumpta fpe ejus non impetran
da . Quanquam ego inter cefferim , nunquama puta
vi tamen hoc illum effe fa£turum. Rainal. am. 1459.
m. 87. Ifta funt aurea fummi Regis verba . Accipe
nunc quae ex his San&iffimusTPontifex inferat:
Non póífe non aliquando Reges fuam fuffragatio
nem & intercefionem annuere importunis Aulico
Pontifici gratulari , qui minùs audierit pr£ces iftas
vi expreffàs ; itaque 'aequum effe, & . Regibus ipfis
optatimimum, ut ßudeat Pontifex fatisfacere aequi
tati, Regumque fecretiori voluntati potiùs quam
verbis , Oftenílem, videlicet qua tua effet rogandi
mecefftas, quod effe deberet Apoftolica Sedit offi
сiит .. Uti
 44O Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
Utique plus adjiciendum eft fidei huic Pii II.
Epiftolae , quan Jacobo Papienfi Cardinali, qui rem
paulò aliter narrat. Ait enim ab Eugenio IV. Ca
rolum eundem VII. Galliae Regem Metropolitanae
Ecclefiae regimen , non folùm præter fpem, fed
etiam prætér voluntatem fuam impetraffe juveni
cuidam Nobili . Verùm utcumque fe res habeat,
idem prorfus inde elicit documentum Papienfis ,
nempe in iftiufmodi rerum commiffuris, id perfe
pè Reges Pontificem orare, quod omnino , nolint
exoraffe : Accidit f«pè , ut illa maximè rogemt , quæ
minimùm cupiant : ex quo & illud emergit , indul
gentias & difpenfationes Pontificum ad [folam ju
ftitiæ & aequitatis normam librandas, & vel an
nuendas vel renuendas effe: Qgarendum ergo femper
quod re£tum ; &* confcientia gratia pr&ferenda.
Epi#?.#8o.
Inter Cardinalis ejufdem Papienfis Epiftolas ex
tat & illa Sixti IV. Papae ad Aragonie Regem, qui
Archiepifcopatum Cæfarauguftanum filio fuo fpurio
& ſexenni tantûm à Pontifice expetierat° Ep. 125.
Conteſtatur Pontifex, nec ſibi, nec Sacro Cardi
nalium Collcgio perfuaderi potuiffe, ut illud conce
derent, quo conceffo, & concedentibus & poftu
lantibus æternum & inefpiabile imprimeretur de
decus , cum offenfa Dei, & animae damnatione ,
conjunétum. Pati omnia poffumur, fed jaéturam ,
amim& facere mec debemur, nee poffumur ; mec ut
eam faciamur , tuam piam intentiomem credimur
velle • Rex parum acquiefcens juftiffimae quamvis
refponfioni, perdiu vâcare paffus eft illam Eccle
fiam. £am tandem Pontifex contulit Cardinali,
quem ftatim Rex tot contumeliis probrifque infe
&atus eft , ut Sixtus à femetipfo`deficiefis , pri
maevique vigoris gloriam nova quadam animi igna
via , foedaque indulgentia defurpans , infantulo
tandem regio concefferit perpetuam illius Ecclefiae
adminiftrationem . Primum id fpecimen fuit, fi
Spondanum audiamus , foediffimae hujus difpenfatio
snis , quæ diffipatio veriùs dicatur legum Cano
numque, qua Pontifices Regeſque uno eodemgue
graviſſimo ſalutis diſcrimine implicantur. spond.an.
*473. m. r4. Pius II. antea Carolo VII. Galliae
體 gratificari voluerat, utid Adminftratio rem Ec
clefiae Caftrenfi delegaret, donec adolefceret Co
mes Marchiae , & ad aetatis annum vigefimum quin
tum pertingeret. Minùs gravatè id ferendum fuiffet.
VII: Venio ad faeculüm xvr. ubi Concilium Co
Ionienfe anni 1336. optabile fibi effe infinuat, ut
ea aetate & Ordincs & Beneficia conferrentur, qiiam
antiqui Ganones defiderabant , non quam vierinen.
£ Gon£ilium ex humanitate nefcio qua indulfiffet.
Sed nihilo tamen minus Colonienfis hujus synodi
Patres rem totam commiferunt futuro Concilio.
Cap.18. Illud porro vehementer urget, ut do&ri.
na & pietas refpondeant, non aetati , fed juxtaL
Concilium ipfùm Viennénfe, gravitati, dignitati
que, five Ordinum, five Beneficiorum .
CQmcilium denique Tridentinum, feff., 3. c. r,.,
tacitè derogans Viennenfi , & ex parte non modi
са Colonienfi fatisfaciens, Subdiaconis defixit an.
num aetatis vigefimum fecundum, Diaconis vigefi
rnum tertium ,, Presbyteris vigefimum quintuì .,
$tiam. Regularibus. Prohibuit ne qua obtinerent
Beneficia , nifi annos quatuordecim 'nati : nec di
gnitates animarum curam exercentes, nifi viginti
§uinque annorum effent ; quanquam dignitate§ nul
la ißiufmodi animarum falutis' [arcina` gravatas >
five in Cathedralibus, five in Collegialibus Eccle.
fi* *^°^s nati viginti duos impétrare poffent.
8 и 24 с. .
VIII. Concilium Rotomagenfe anni 1 ;8r. Gre.
Յո: ւաո՝VIII, Papam commonuit, multos & Pres.
byteratu initiatos fuiffe, & Parochialibus Eccléfiis
Praefs3os ante aetatem à Tridentina synodofiaiù.
tam: idque jure faétum videri propte* varitatem ac
defe£tum Sacerdotum im mo/lra Provincia : plures
etiamnum Parochias Paſtoribus deſtitutas eſſe. »,
& multò plures in pofterum fore, nifi poteftatem fa
ceret Pontifex Epifcopis, & difpenfamdi cum iis
qui jam ante legitimam aetatem ordinati fuerant,
& alios rurfus ordinandi anno ætatis fecundo vel
tertio fupra vigefimum, ubi urgeret neceffitas , &
ubi aetatem penuriam farciret do£trinae & pietatis
copia uberior. Refcripfit Pontifex concefTum illis
iri petitam difpenfationem , qui Ordines ante æta
tem jam fufcepiffent : at in futurum ineundam
effe rationem necefTitatis & utilitatis Ecclefiae ,
quam fingulae quaeque difpenfationes annuerentur.
Indulgebitur facultas difpenfandi cum ha£tenus pro
motir. De catero intellecia nece/itate, feu utilitate
Ecclefiarum fingulatim difpenfabitur. Ibi habes fàn
&fiffimas juxtà & antiquiífimas duas difpenfandire
gulas , 1. Admiffas potiàs condonare culpas, quàm
permittere committéndas. z. Difpenfationes uti
litati & neceſſitati Eccleſiarum dare non ſingulo
rum cupiditati . Verùm hinc obiter colligas, prz
ter decreta Viennenfis Concilii vendicafíe tunc fi
bi Epifcopos poteftatcm in rebus hujufinodi di£
penfandi .
In Concilio Remenfi anni 1583. promulgatum eft
Decretum Concilii Tridentini, ne quis quocumque
potiretur Beneficio ante annum aetatis decimum
quartum. Concilium Turonenfe Cam. 13. anni 1583
Tridentino fubfcripfit quoad dignitates animarum
regimen gerentes, quibus neceffäria eft aetas anno
rum viginti quinque. Hoc ipfo in Concilio Cano
nici Cathedralium prohibentur efe , nifi qui an
nos viginti duos finf mati; & qui id aetatis funt,
Beneficiorum fpoliari fru&ibus. Interceffit Senatus
Pariſienſis executioni hujus ſtatuti. Le Preſtre. Cent.
V. c.74. Non tam difertè id ftatuerat Concilium
Tridentinum, at ea decreverat, ex quibus id na
ſceretur, Nimirum cum Canonicatibus ſingulis ſan
xit affigi Sacrum Ordinem quempiam, nec pofthac
Canonicum admitti quemquam , quin eodem anno
faltem Subdiaconus ordinetur.
Prohibuit Mexicanum Concilium anni 1 583. ne
Tonfura conferretur, nifi qui quartum fupra deci
mum attigiffent annum. Excipiüntur ii qui in vefte
Clericali & fuperpellicio miniftrarint per biennium
in Eccleſia, & quorum ſeu parentes ſeu Tutores
fpondeant atque in fe recipiaht, addito etiam Sa
cramento, operam fe datüros pro virili ut in pro
pofito maneant. Illi verò ante quartum decimum
annum poterunt prima tonſura initiari, qui in Ca
thedrali Eccle/ia Clerirali toga će Juperpellicio indu
ti , per duor faltem ammos divino cultui imfervierunt?
/f priùs eorum parenter vel Tutorem propo/ìtum fibi
effe juraverint, in Ecelefi« minifterio comfervandi •
L. r. . tit.4. c.z. Concilium Burdigalenfe anni 16a4•
vetuit Sacra Tonfura donari pueros ante annum
duodecimum: Statuimus mullùm deinceps admitti
debere ad primam tonfuram, quim duodécimum sta
tir fue amnum attigerit . Cap. 6.5. z.
Aurelianenfia Galliarum Regni Comitia Epifco
porum ordinationem anno ætátis trigefimo illiga
runt, Ordon m. d" Orl art.1. 12. Blefënfia vigefimo
feptimo, juxta Concordatum: & quod ad alios
fpeétat Ordines, vetuit Aurelianenfe Edi&um Pres
byterosante trigeſimum annum ordinari; cui ſta
tuto derogatumTeft in Edi&o Blefenfi, his verbis:
Ordimet facri fufpicientur ea, atate quam Conftitu
tiones Canonica ſingulis preſtituunt, nempe anno ata
tir wige/îmo fecumdo Subdiaeomatur , Dia¢onatur wi
gefimo tertio, Prefbyteratus vigefimo quinto, non ob
ſtante Aurelianenſi Editto. Ordonn. de Blois art.2
29. Eodem Blefenfi Edi&o, Art. 9., praecipiuntur
Abbates & Priores Conventuales eodeim prómotio
nis fuae anno Presbyteri ordinari fi ca ætatc 譬;
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.LXX.
fin minùs intrabiennium ;alioqui vacaturis & à quo
fibet impetrandis eorum Beneficiis; quorum proven
tus fi qüos perceperint , reftituere teneantur. Con
cordat6 revocata fuerat aetas Abbatum, & Prio
rum eligendorum confirmandorumque ad annum
aetatis vigefimum tertium ineuntem. Congregatio
ne X. Concilii Remenfis anni 1 564. di&um eft il
lo capite Aurelianenfium Comitiorum, quo aetas
ordinandorum Presbyterorum rejiciebatur ad tri
gefimum vel quadragefimum annum , eò collima
fum videri poffe , ut nufquam ulli jam effent Pres
byteri. E« leger mon aliud fpe£tabamt , quàm me am
plius ordinarentur. Presbyteri .
IX. Ex Concilii Latéramenfis III. fub Alexandro
III. Canone eo qui refertur in Capite Cum in cun
this . De Eleftione, memorandum hoc Canoniſtae ex
prefferunt axioma : in aliis Ordinibus annum à Con
ciliis defignatum intelligi ineuntem in Epifcopatu
verò definentem . Verba ipfa Canonis nom obfcurè
id fignificant: Nullum im Epifcopum eligatur , mif?
qui jam trigefimum ammum exegerit «tati*. Et in
feriüs: Inferiora miniteria, que curam animarum.
babent admexam mullus fufcipiat , mif? qui jam vi
gefímum quimtum ammum «tatir attigerit. Id ipfum
de Epiſcopatu declaratum eſt à Gregorio XIV. in
Pulla Omur Apoftolic« fervitutis ,anno 1591. Fagnam.
In l.1. Decret. Par.2.pag.37. .
Vifum eft Canoniftis nonnullis jure Decretalium
nullam certam aetatem definitam fuiffe Dignitati
bus, nec Regularibus , nec falutis animarum regi
mem obtinentibus. Alii annum aetatis vigefimum
quintum eliciebant ex illa in Sexto Decretali , qua
Epifcopis annuitur, ut ex indulgentia ad eas àd
mittant annum vigefimum aetatis praetergreffos. In
Sexto De atate é qual. c. unic; Litem compofuit
Synodus Tridentina, annum vigefimum fecúndum
cómpletum praeftituens. Seff.14. c. 11. De anno enim
completo id inteligi debere declaravit facra Con
gregatio. Fagn. ibid. pag 39.4o. Si tamen his Di
gnitatibus vel funétione, vel confuetudine, vel pe
culiari ftatuto, Presbyteratus Ordo adhaerefceret,
cujufmodi funt hodie Abbatiæ, Decanatus, Prae
pofiturae & Archipresbyteratus, quibus animarum
cura incumbit nulla, tunc fanè neceffaria effet an
norum viginti quinque aetas. Non ita autem.
res haberet , fi jure tantùm communi iis Presby
teratus eſſet affixus . Ratio prompta & expedita eſt ;
quòd Tridentina Synodus juri communi apertiffimè
derogarit:at fundationi,confuetudini,vel ftatutis par
ticularibus cum expreſsè non derogarit, ne derogavit
quidem omnino. Ita etiam declaratum eft à Con
gregatione facra Concilii: cujus doéìrina fummatim
eò redit. Non poffe à Còncilii Patribus nefciri quid
jus commune ferat; ita illi (emper, tacitè faltem
derogant , ubi contrarium aliquid conftituunt: at
cum exploratus non habeant locorum fundationes
particularium, confuetudines ac ftatuta, eis nihil
raejudicare aut derogare cenfentur , nifi genera
擺 faltem verbis hanc voluntatem fuamTexpri
mant -
AEtas jure decretalium communi, ad Praebendas
& Canonicatus Cathedralium neceſſaria, inter Ca
noniftas magnopere controverfabatur: aliis fepti
mum tantùm defiderantibus annum, aliis probâbi
fiùs decimum quartum , nifi ad ejufmodi fundata
eſſet Prœbenda miniſterium , quo aptiùs puerulus
fungeretur, utputa ad circumferendos cereos. Re
gula xv 1 1. Cancellariae, quæ in Galliis ufu rece
pta eft , atque ab Innocentio VIII. authore pro
fe&ta, annum decimum quartum indicit Caronicis
Cathedralium Ecclefiarum, at decimum tantùm Col
legialium. Poft Tridentinum omnino neceffaria eft
annorum quatuordecim ætas ; & id quoque aetatis
minimè füfficit ad eas Præbendas, quibus illigavit
Ordinem Sacrum vel fundatio , vel confuetudo, vel
Tom, I.
44r
ftatutum aliquod. Tunc enim neceffe eft , ut qui
bus collatæ ſunt id genus Præbendæ , ea fint æta
te , ut prirnò Prove&tionis fuae anno poffint ad fa
crum illum Ordinem promoveri, juxta Viennenfis
& Tridentini Concilii placita. C. ut ii in Clem.
De 4ta. & qual. Conc. Trid, felf. 22. c4. Poſt Vien
nenfe enim ita femper interpretanda eft Ordinis
cujufvis cum Beneficio conglutinatio, ut Ordo antè
fufcipiatur, quàm primus promotionis annus effiu
xerit. Nifi haec cónditio `difertis verbis expreffa
fuiffet , ut jam ordinato Presbytero Præbenda vel
Heneficium quodlibet conferretur. Edixit quidem
Tridentina Synodus, ut ab Epifcopis Capitülifque
facer Ordo aliquis Praebendis omiiibus anneétere
tur; at ubi ea diftributio affe&atioque Praebenda
rum in facros Ordines necdum ex executioni man
data eſt, à Congregatione Concilii declaratum eft
poffe Canonicatüs óbtineri ab iis qui annum de
cimum quartum complevifTent : fed urgendum vehe
mentiùs effe Epifcopum, ut Concilii decreto quam
primum obfequeretur . Fagn. ibid. pag.43.44.45.
Illud quoque ibidem obfervatur, ficubi in funda
tione conveniffet, ut à minore quatuordecim annis
poffet Praebenda obtineri : ei 'quoque conditioni
ftandum effe. Cum denique fiatüerit Tridentina .
Synodus , Seff.24. c.8., ut in Cathedralibus Eccle
fiis conftituatur Pœnitentiarius, qui Doétor yel
Licentiatus fit , annorumque quadraginta, aut alio
qui tanto muneri idoneus, Æmnorum, quadraginta ,
feu alioqui aptior pro loci qualitate reperiatur : dé
crevit facra Congregatio, defe&u aetatis non irri
tam fieri provifionem, fi alioqui is ele&tus fit , qui
omnium erat digniffimus, & præclaris ad hoc mu
nus dotibus inftručtiffimus.
Quod ad Canonicatus & Præbendas Collegia
lium, conventi Canoniftis jure communi feptem
annorum pueros iis donari potuiffe : fed ante Tri
dentinum coepiffe jam exigi decimum quartum an
num faltem incoeptum, ex vi Regulæ Cancella
riae . Id ipfum amplexa eft Tridentina Synodus,
ampliavitque eam legem ad omnia Beneficia, &c
ad illos etiam Canonicatus , ubi viget confuetudo.
quae novos Canonicos fru&ibus omnibus prorfùs
biennio toto defraudet. Hæ funt Congraegationis
Concilii Declarationes. Fagnam, ibid. pag.45.46
Capellas & reliqua quae fimplicia dicuntur Be
neficia, in confeffo erat apud omnes pene Cano
niftas, annos non amplius ætatis feptem natis con
ferri potuiffe. Sed Tridentina Synodus annos defi
derat quatuordecim, utque quatuor antè minori
bus Ordinibus initiatus quis fit. Porro coeptum
effe quartum decimum annum nec perfeétum exigi,
declaravit Congregatio Concilii. Fagn. ibid. & pag.
58. Et viciffim fi ante annos quatuordecim colla
tum fit Beneficium , irrita erit collatio, ex ejuf
dem Congregationis decreto , etfi poftea ad eam.
ætatem is attigerit , cui collatio faéta fuerat . Si
aliter haberet fundatio , ei obfequendum effet. In
Gallia fertur Senatus Parifienfis quatuordecim an
nos completos defiderare, ad Prioratus fimplices
& ad Canonicatus Cathedralium.
Penfionibus idonei erant jure communi immatu
ri quique pueri , fi infiar eæ effent eleemofyna:,
ad eorum fuftentationem : vel ut fun&ioni alicui
in Ecclefia manciparentur pro viribus ejus ætatis:
vel ad parentis eorum de Ecclefia benemeriti obfe
quia utcumque remuneranda. At Bullæ Pii V. Sa
crofan cta, & Ex proximo , itemque Sixti V. Cuna
facrofam&fam praeteritam illam confuetudinem abro
garunt, & penfiones Bonorum Ecclefiafticorum re
ſervarunt Clericis, qui in veſte & tonſura ſint Cle
ricali, alioqui ipſo fatto ſpoliandis eo jure ; adde
quod & Horas Canonicas B. Mariæ recitare tenean
tur. Itaque annos faltem nati fint feptem neceffc
eft ; nec affignatur eis penfio , nifi propter Offi
Kk cium ,
º|

i
*
442. Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
cium , non aliter quàm fi non tam penfio effet , tum inter Canonum interpretes, ut certi nihil con
quàm Beneficium . Nec tamen verè Beneficium id ftare poffit , haerendumque neceffariò fit confuetu
eft; ideo enim & Congregatio Concilii declaravit dini univerfali Ecclefiae , quæ fida & germana eft
non requiri ætatem annorum quatuordecim , quam interpres Canonum , & per quam fas eft poft fe
Beneficium quodcumque requirit. Fagm. ibid. pag.43• ptem ætatis annos iis initiari. Confentit autem &
46, 47. Nihilo tamen feciüs Gregorius XIII, cique Pontificale Romanum ; Prima tonfura &• Mimores
confentiens Congregatio Concilii, privilegium fori Ordimer ante feptimum ammum completum dari mom de
ad hos Clericos penſionibus gaudentes ampliayit » bent. Blaſtares affirmat Leółores ordinari pueros,
perinde ac ſi Beneficio gauderent propterea nimi cum primùm poffunt legere. Le£tor ordimatur, quàm
rum quðd ex receptifimo axiomäte fåvores fint pringùm poterit legere. Blafiares Litera X. c.zi.
ampliandi, Si oculos tantifper furfum retorqueas ad ea quæ
Ad Dignitates Regulares jure communi annus fuperiùs di&a funt de minoribus Ordinibus fine
vigefimus quartus, faltem incoeptus defiderabatur, uorum aliquo non Clericatus , non Tonfura olim
fi quidem animarum falus curanda eis immineret , វ៉ែ ſtatim petebit ratio, cur non potuerint
vel coenobii adminiftratio; cujufmodi funt Abba Canonifta: ætatem minorum Ordinum ab aetate
tiæ & Prioratus Conventuales . Quod à Triden Tonfurae (ejungere, $i rurfum penfites, quod fù
tino Concilio confirmatum eft. Si ejufmodi autem prà offenfum, infantibus Clericis fua fuiffe Bene.
cffent Dignitates, quibus cura incumberet anima ficia , beneficiis aliis ejus temporis fimillima: cau
rum , non tamen Regulares : aut à Vicario exer fam quoque perfpicies, cur £tiam lata lege, ut mom
cebatur animarumi cura , & tunc Prior poterat vi conferantur Beneficia nifi matis annos faltem qua
gefimum tantùm annum agere: aut à Priore ipfo tuordecim: non potuerint tamcn non aliqua fi
ea exercebatur, & tunc neceffe erat ut vigefimum pereffe, quæ puerulis quadrent, Denique cum opta
quintum annum faltem exqrfus effet , Denique nul tißimum fuerit Tridentinæ Synodo, ut non fimul
la ſi immineret cura animarum, ſufficiebat juricom omnes conferantur minores . Qrdines : nemo non
muni annus vigefimus, Tridentini Patres viginti intelligit poſſe eos diſpenſari inter ſeptimum ata.
duos defiderant, cum annali fuo Decreto Regula tis annum & ætatem Subdiaconatui idoneam. Ve
res quoque Dignitates complexi fint, ita inter rum id Epifcoporum providentiæ permifum eft
pretante Sacra Congregatione, Idem ibid. 47. 48,
Anni verò de quibus ha&enus diximus, à nati <sSt sSt> <sSఁ <sSt జsse <sse
vitate , non à baptifmate ordiendi funt ; ut ab ea
dem declaratum eſt Congregatione in Clerico, qui Dę Cantu & Recitatione. Officiorum
Sacerdotali donatus Præbenda, poterat intra an Divinorum .
num Presbyter ordinari fi à natali die ; non po
terat, ſi à baptiſmo initium ſumeretur . Ibid. p.5o,
Denique in invidiofis, feu odiofis rebus, dies com
pletus defideratur, ut in praefcriptionibus : at in C A P UT LXXI, P. 1. 1. 1. c. 34.
rcgulis. Beneficiorum , abundè efî, ut incoeptus fit,
Gradium refero ad illußranda , quae di&a funt de
Parochiis & Dignitatibus falutis animarum cura De Cantu & Recitatione Divinorum
gravatis 5 ut in iis temporum diverfitas & mira qug Officiorum in Ecclefia Graeca prio
dam viciffitudo obfervetur, 1. Si quibus eæ cólla ribus quinque fxculis,
tæ funt , intra annum Presbyteri non ordinentur,
non ipfo facto beneficiis privantur , fed debent iis
privari juxta Lateranenfe Concilium , C, Cum ins I. Ojficia eadem , eadem hor& Canonicæ ab ipfa ma
guntii, de eleétione. y. Parochi iis priyati funt ipfò frente Ecclefa inufu fuere, Prohatur ex Contitutio
faáo in 9qncilio Lugdunenfi qùod Lateranenfi mibus Apoftolicir. '
Pofterius fuit, C. Licet Camon. De ele£iione in fexto, II. Commune erat Clerici* Laicifque boc quoti
IDignitates verò privari debent. 3. In hac poftre diamum divin4 pfalmodia penfum . Qgi im Ecclefiae
ma claffe locavit ' Bonifacius VIII. Parochiàs Ec mimior poterat , domi privatim recitabat . -

clcfiis Collegialibus unitas , C. Statutum De ele III. IV. Multis probatur decantatum primâ fuiße
£fione in fexto 4. Concilium Conf}antienfe, Seff.43. Camonicum hoc Officium : ita, ut Pfalmni camerentur,
uno implicuit Decreto Beneficiarios omnes, ipſoque vel ab uno caterir filemtibus, vel à pluribur, quorum
facto excidiſſe declaravit à Reneficio, quicumque umur alterum exciperet . Im Eccle/ìa Alexandrima ,
intra annum Sacros Qrdines ei annexos non fufce legenti proprior erat, quam canenti , qui Pfalmor mo
piífent . 5. Tridentinum denique Concilium, Seff., ,. dulahatur,
c.4. , Parochias & alia Beneficia, permittens ſtatu V. Varia Concilii Laodicemi de Horis C4monicit Com
£is regi, Concilii Conftantienfis, poenas mitigavit itutioner.
in grátiam Dignitatum , Canonicatuum, aliórum VI. VII. Qu« fuerint Momachorum officia : fumpt*
ia Ecclefiis Cathedralibus & Collegialibus Benefi. ea fuiffe ab Ecclefít , fed au£ta elimata ab illis , &
ciorug,; & in iis edixit eas tantùm vigere poenas, perpolita , ór ita Ecclefa victfm communicat«, ér
quae Clemcntina Ut ii continentur ; nempe fuffra. backenue retenta. De Pſalmis officii Nocturni • De
gli privationem, 8 iacturam dimidia partis diſtri Le{fiomihur &* Colle£fis , -

butionum; ex quibus ipfis liquet fuo illis falva & VIII. Aliqua ſumpta è Monaſteriis, 6 in Eccleſia
integra conftare Beneficia. Atque ita fert etiam . retemta, ut alternatim flare &* federe .
Sacra Congregationis Declaratio. Fagn. ibid. pag., IX. De recitamdir privatim horir diurmis. De Ho
53.54.55, 56. . ra Prima de Laudibus,
X. Pauciffima diximus de ætate Tonfurae & Mi X. De vigilia Sabbathi ante Dominicam diem.
norum Ordinum, quòd ipfemet Sacræ Congrega XI. Probantur Laici , Clerici Monacbi , quas bo
tioni viſum fit, ea de re nil decreviffe Tridenti. ras Canonicas in Eccleſia non potuerant, privatim
nos Patres, idcoque antiquo juri parendum. Alias recitaffe.
£ut9'* dcclaravit 'cadem Congregatio ad Tonfuram
& Clcricatum, requiri annumíætátis feptimum com I. E rebus tribus quae cum effent graviífi
pletuu . Faguan. in 1,3 Decret. Part.I. p. 187, 189. -mae , tum ad ómnes universè Beneficia
396. Quod ad Minores Ordines, tanta' efi 'varié. rios pertinebant , vel ad omnes faltem majorum
tas * Psns conflictatio, tum inter canones ipfos, Ordinum Clericos , Tonfura, Habitu & Cglibatu
dixi
 De Beneficiis, Part. I. Lib.II, Cap.LXXI.
diximus : nunc accedimus ad divinorum Officio
rum five Cantum , five Recitationem, quòd & ad
omnes quoque Beneficiarios pertineat qüotidianum
hoc divinae pfalmodiae penfum. Ab Orientali au
picabimus Ecclefia , ex qua & in Occidentem pfal
modia propagata eſt.
Ita fidelibus prgcipiunt Conßitutiònes Apoßo
licæ: Precationes ftcite Mame , Tertia, Sexta, No
ma , Vefpere atque ad galli cantum. L.8. c. 34. Ma
ne, ut Patri lumintim de ortu dici agantur gra
tiae. Tertia, quia ea hora Sol juftitiae Chriftus
morti addi&tus eft . Sexta qua circa meridicm affi
xus cruci & fplendiffimè à terra exaltatus est. No
ma , quia tum immortalis vitae parens mortali vi
ta exceſſit. Vefpere, ut ei gratię agantur, qui
eo tempore tumulatus, verae quietis aüfpex nobis
faétus éft. Ad galli cantum, quia Chrifto refurgen
te rediviva immortalis lux , filios lucis ad läbo
rem , & ad opus aeternæ falutis vocat. His horis
congregabantur fideles ad Ecclefiam: id fi per infi
deles minùs liceret, conveniebant , -in dómo ali
qua . Si ad Ecclefftm prodire mon licuerit , propter
infidelet , congregábis , Epifcope, im domo aliqua. At
fi nec in Ecclefia omnes, nec in domo aliqua con
venire daretur , privatim 'quifque, vel duò trefve
fimul hoc pietatis munerè fungébantur. Qgod fi me
que im domo meque im Ecc!efit congregari poterumt,
pfallat fihi unufquifque , Yegat , oret: vel duo fi
mul , aut tres . Ubi enim fuerimt , imquit Domimur,
duo aut tres congregati im momime meo ibi fum im me
dio eorum . - *
II. Pauciffimis his verbis ea omnia continentur,
quae duobus tribufve fequentibus Capitibus cdiffe
re aggredimur. Oftenderfitis enim x. ab ipfo exo
rientis Ecclefiae primordio divinum Officiuim in ufu
fuiffe , iifdem propè horis , Pfalmis iifdem quibus
nunc ac Le£tionibus contextum . z. Decantatüm il
lud , aut recitatum publiéè in Ecclefia, aut Ora
toriis privatis, quandiu ibi Conventus agere licuit.
8. Ea lege obligatos potiffimum fuiffe Clericos ,
quippe qui cum Epifcopo conventui & orationi pu
blicæ præeffe debérent'. 4. Quin & Laicos eadem
Jege comprehenfos fuiffe, cum ad omnes verba fa tnum illum atque audaciffimum hominem , fubla
tis qui antè in Ecclefia canebätur Pfalmis , Hymnos
ciât indifcriminatim Apoftolica Conftitutio . 5. Si
convenire nec in Ecclefia liceret , nec in domo ali
qua privatim ab unoquoque fieri idem fecreto opor
iuiffe. Haec funt quibus i!luftrandis præcipuam da
bimus operam , dum perpetuam San&torum Patrum
Conciliorum & Hiftoricorum in idem confpiran
tium traditionem contexenus.
III. Eufebius Cæfarienfis Epifcopus L. z. c. 17. ut
fuam de Effenis opinionem conftabiliret, dum mul
ta in eorum moribus diligentiffimè conquirit, quae
cffent Chriftianorum rituum quàm fimillima , pfal
nodiam eorum cuhn primis miemoravit, valde co
gmatam & concinentem ei, quam Orientales Chri
ftiani feétabantur: Cum umur quifpiam modulat ac
decenter Pfalmum canere exorſus fuerit , cateri cum
flemtio aufcultamter , extremar duntaxat hymnorum
parter comcimumt . Author eft Socrates L.6. c.8. San
&to Ignatio, tertio poft Petrum Antiocheno Epi
ſcopo, viſendos ſe exhibuiſſe Angelos, qui ado
randae Trinitatis laudes alternis choris conéinerent,
hunc deinceps canendi ritum tenuiffe Antiochenam
Ecclefiam, quàm cæterae deinceps omnes æmula
ta: ſint. Viri dočti & emunćtioris quàm Socrates
fuerit naris, non acquieverunt huic Socratis, ne
dicam vulgi imperiti harratiunculae , malueruntque
Auguftino affentiri , qui ab Apoftolis & ab ipfo
Chrifto initium & exemplum repetit : & ad id te
ftimonio utitur facrarum Literarurn . En verba
Auguftini, Maximè illud quod de fcripturis defendi
poteft , ficut de Hymmis & Pfalmir camemdis , cum &•
ipfius Domini , &• Apoftolorum babeamus documenta ,
& exempla , & præceptae. Epift. 1 19. c. 18. Cum.
Tom. I.
443
ergo Pfalmos & Hymnos cum Apoftolis Chrißus
decantaverit, & de ſpiritali Pſalmorum cantu cre
bra fit apud Paulum mentio & commendatio fre
quens; fimilius veri eft haec Ecclefiafticae pfalmo
diæ primordia fuiffe , primùm in Ecclefia Paleftinae,
ex Salomonis templo , ejufque concentibus, & tum
deinde im Orientalibus Ecclefiis univeffis. Quàm
erat ihud Socratis lubricum & incertum , tam fo
lidum iftud eft & inconcuffum Ecclefiaftici cantûs
findamentum. -
*' Idem porro alibi Auguftinus affirmat concini
uidem ſolitos in Eccleſia Alexandrina Pſalmos,
èd tam modico flexu vocis , ut Le&or idem e{{et
qui Cantor , & etiam tum cum caneret, legemti :
propior effet , quàm canenti. Qgod de Alexandri
no Epifcopo Athanafio fæpè mihi di£fum commemi
ni , qui tam modico fiexu vocis faciebat fonare Le
t#orem Pfalmi , ut promumcianti vicimior effet , quâm .
canenti. Confeſ. L. 1o. c.33.
IV. Conftat ergo ab initio in morem Hierofo **
Iymitani Tetnpli , Pfalmos in Ecclefia cani fanilia
re profus fuiffe. At unum tantùm fuifTe qui cane
ret ; Clericos verò alios pariter cum Laicis ceci º
niffe fpiritu , ceciniffe mefite, donec graviffimis de
califis, quae infrà explamabüntur , & Clero & Ple
bi copia facta eft una canendi. Tunc alternanti
bus choris cani coeptum eft; utque religiofiffimae
caeremoniae authoritas accederet, antiquitatem quo
-gue aliqui, & cœleftem driginem accerfere ei^vo
huerunf, ab illa quam narrat Socrates angelici can
tùs vifione. In Templo Salomonis praetér Canto
res , quos ei rei T)avid inftituerat, aut eorum fuc
ceffores , canebaf"nemo. Ita nec Chriftiana Plebs
in Ecclefia. Adde quod primis illis temporibus,
ne Clerus quidem , nedum plebs poterat pfalterium
cdidiciffe, ut omnes concinererit. Eufebius, 1.7.
c.3o. , quòd de Effenorum conventu dixit: Ca
mente uno auſcultare cacteros, id de Chriſtianis
di$tum effe voluit. Unum volebat tantùm Athana
ſius Cantorem, qui ſeu caneret, ſeu legeret- In
Epiftola Synodali Concilii Antiocheni, ubi dam
natus Paulus Satiiofatenfis eft , legimus impuriffi
cani juffiffe in fui ipfius commendationem exara
tos . Id facillimè obtineri poterat , fi vel unus Can
toris officio in Ecclefia fingeretur , fi vel plures
quidem, fed quorum unus alterum exciperet. Et
haec eft quae reftituta cum caeteris ornamentis Ec
clefiae pfalmodia eft , ut vult Eufebius , poftquam
eft à Conftantino libertate donata .
V. Juftinus quidem Martyr de pfalmodia Eccle
fiaftica Horarum Canonicarum filuit in Apologia
fecunda , ubi dominicam fynaxin defcripfit, eam
que quae tunc celebrabatur Miffam , in qua & legi
folita, Scripturas ait , & multas preces Deo fundi.
Ouanquam poffet contendere non immeritò quis,
& in his precibus & in illis Scripturarum le&io
nibus Pfalmos comprehendi, qui recitarentur, aut
etiam leviffimo vocis flexu camerentur. Id fi mi
nùs arrideat, at non negabis nequaquam in breviſ
:
fima illa Apologia locum effe potüiffe toti expli
candae Ecclefiarum difciplinae. Canones Apoftólici
meminere Cantorum , quare & fuerit turm neceffe
eft divini Officii decantátio , qualem fuprà ex Con
ftitutionibus Apoftolicis accepifti. Vetat Concilium
Laodicenum ne quis in Ecclefia cantet , nifi legiti
mi conftituti Cantores. Cam. r 5. 16. 17. Ergo non
dum cavebat in Ecclefia , populus , immo ne caete
ri quidem Clerici, etfi vel maximè adeffent. Sta
tuit eadem Synodus , ut cum libris aliis facris le
gatur Evangelium die Sabbati . Scilicet is erat in
Orientis Ecclefiis feftus dies, ficut & dies Domi
nicus. Quem morem haétenus retinuimus. Solis
enim Feftis diebus & Dominicis Evangelia legum.
Kk k 2. tur »
444 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
tur , ferialibus non leguntur. Statuit præterea ea £tiones duae, una Veteris, altera novi Teftarnen
dem Synodus, ne perpetua fit Pſalmorum decan ti , fed utraque libera & pro voluntate recitanda •
tatio; fed poft fingùlos Pfalmos fiat le&io, ut re J)ie tamen Sabbati utraqüe è Novo Teftamento
rumj varietas attentionem acuat.Ut Leétorum tam fumebatur , altera è Pauli Epiftolis, aut Apofto
tùm'erat legere, ita & cantare Cantorum , reli lorum A&ibus, altera ex Evangeliis ; quod etiam.
quo tum populo, tum Clero filente, aufcultante , nunc fervatur à Pafcha ad Pentecoftem; quia qui
adorante. Manſit perſtataue had enus in univerſa Ec interlabuntur dies, pro . Feftis habebantur,
clefia & in Canonicis horis is Pfalmorum cantus , VII, In verbis Caffiani illud fedulò obferva,
non perpetuus, fed Scripturarum le&iqne, etiam ejus enim diligentiam in inveßigandis Monacho
nunc fuaviffîmè interpun&us. Statuit denique ea rum Ægypti Orientifque moribus nihil effugerat :
dem Laodicena Synodus, Can. 59. , ut ne Pfalmi obferva; inquam, eam apud illos fuiffe confuetu
alii cantentur, neü legantur libri alii in Ecclefia , dinem, ut ex iis unus Pfalmos caneret, caeteri ve
nifi Veteris ac Novi Teftamenti. Nondum ergo rò filentio & attentione maxima orarent. Cum au
Hymni, nondum San&orum vitae, aut gefta , non tem Monaftico inftituto antiqujor effet Ecclefia an
duim San&orum Patrum homiliae in Officio Divino nis admodum trecentis, ut infrà demonftrabitur:
erant. Quam autem dicit Synodus , Cam. 13. 1 9. , perfpicuum efi id ab Ecclefia fumpfiffe Monachqs;
Liturgiam Nonae , Liturgiain Vefperae , Miffam-, in qua cum unus pfalleret, Clerici reliqui cum ple
ego crediderim , quę hora nona nunc , ut in Sta be non aliud quàm taciti orabant ; & tum omncs
tionibus, feu femi-jejuniis, nunc hora vefpertina , fuccinebant cdncinebantque fimul folemnern ilum
ut jejuniorum diebus celebraretur ; fi necdum ufu doxologiam, Gloria Patri. In Monafteriis verò
receptum ibi erat , quod poftea fuit, ut nullis jeju fub finem fingulorum Pfalmorum, is qui erat Præ.
niorum diebus Miffa celebraretur , -
pofitus, Colleélam recitabat, Hoc enim docet Caf.
vI. Monachorum difciplina fan&iffima lucem. fianus, expleto quolibet Pfalmo, omnes unà furr*
non modicam afperget iis quae de Ecclefiafticis Of xiffe , fpiritu paulifper oraffe, tum rurfum omnes
ficiis huc congeremus. Quod enim à matre accepe in genua ที่ที่น!
procidiffe ut adorarent Deum, fur
rant , non fine fœnoreTfilii reddidere Difcipuli rexiffe omnes denuo, & tum à Praepofito Colle
quidem, illi primùm fuere Ecclefiae , fed ii, quos &tam recitatam. Antequam fle£fant gemua, pauli]}er
ipfa deinde compendiofum fibi atque honorificum orant /?amter , po/? bac punéto breviffimo procidentri
fequi duxit & iiiitari , Refert in vita Pachomii,humi, velut adorante, tantùm divinam clementi4m ,
quàm latinam fecit Dionyfius Exiguus , ſanctiffi fumma velocitate confurgunt , ac rurfui ere£ii ex
mum virum objećła fibi cæleſti viſione didiciffe , p4n/?; mamibur, &c. Cum ir qui orationem colleâu
Monachis fuis praefcribi oportere , ut per diem ora ru* eff , ? terra furrexit , omnes pariter eriguntur.
rent duodecies, duodecies veíperè , & noćłe fimi Ibid. c.7, Hinc Colle&ae, nomen. Breviores fuiffk
liter, Cumque is precum numerus minor Pacho mentales hujufmodi orationes notat Caffiaius, ut
mio videretur, ဂ္ယီ-ီ Angelum, Infirmiorum eſſet & ferventior oratio, nec in diverſa facilè di
rationem haberi oportere : qui firmiores enim ac ftraheretur, Addit & his breviffimis orationibus
perfectiores eſſent, eos ſine intermiſſione orare, interrumpi folitos Pfalmos, qui longiores effent.
pace pleniſſima, ſuaviſſimaque contemplatione ſine Si quis verò è Cantcribus junior adhuc, continuos
ullo tumultu frui , Sozomenus, L. 3. c. 1 3, , ubi agit
verfus paulò plures caneret, figno faéto ab co qui
de Pachomii difcipulis mille & trccentis, & Mona præerat, confurrexiffe fimul oinnes, & fpiritu oraf
chis aliis ufque ad feptem millia, afferit eos no&e fe . Denique Pfalmorum, duodecim jam inter Mo
IPfalmos duodecim, mane totidem, totidemque ve nachos partitionem fuiffe, ut unus caneret {ex ,
fpere decantaffe. Habet hodie feriale Officium , totidem alter ; aut canerent quatuor finguli tres,
eundem Pfalmorum numerum ad no&urnam Pfal aut tres finguli quatuor; ut canerent femper nec
modiam ; eundem habent minores Horæ quatuor pauciores quàm duo, nec plures quàm quatuor •
diurnæ, nec multùm diffimilem Vefperæ cum Com uantalibet multitudo convemerit , numquam ampliwr
lećiorio, -

pfällant in fymaxi , quàm quatuor Fratre* • .

Sed audiendus h*c Caffanus, qui rem totam enu VIII. Horum maxima pars viget etiamnunc.
clcatiffimè perfequitur. Cum enim diffentirent in. Nam Officium no&urnum feriale duodecim Pfal
ter fe Thebaidos & Ægypti Monachi de numero morum eft. In Officio nunc fedemus, nunc ftamus;
Pfalmorum qui effcnt fingulis canonicis horis affi vel alternatim ftantibus aliis alii , fedent . Diebus
gnandi , vifendum fc eorum oculis objecit Ange Feßis aut Dominicis fumuntur Le&iones è Novo
lus coelo allapfus , corumque veſte indutus. Is eo Teſtamento. Pſalmodiam & le&tionem brevi prece
tempore quo aufpicanda erant divina Officia, un. mentali , aut genuflexo, aut oratione, five Colle
decim Pfalmos cecinit, quorum fingulis fubjicieba éta finimus & intercidimus. Denique Pfalmos lon
tur brevis illa & cælefti igne totâ deflagrans ora giores, interrupto cantu fecanus in plures. Sufpi
tiuncula, quam Colle&am vocant : his áddidit & cari libet in locum orationis mentali§, cui fortaffe
duodecim Pfalmi cantum, quo expleto adjectoque minùs idonea faex vulgi eſſe videbatur, ſubroga
Alleluja , in coelos rurfus evolavit. Non poterat tam effe alicubi orationem Dominicam, quae & ip
illud diffidium aptius efficiaciufque componi. Ipfa fa plerumque filentio dicitur , vel doxologiam, hoc
jam Caffiani verba promo, ex quibus inulta ália cft , Trinitatis gloriam.
fcintillabunt nec inantilia, nec injucunda. Unu, im Neque verò illud praetereundum, quod ait Caf.
medium Pfalmos Domino camitaturus exurgit. Cum. fianus, Monachos Ægypti , ftante illo qui pfalleret,
que fedemtibus cum£ft* , tut efl mori* mum? ufque in idcirco humillimi, fedibus infidemter fuiffe, quia poft
Ægypti partibur, & in pfallemti* vcrba ommi cordit diurnum opus ac laborem aliquantulùm quiefcere
amtentiome defixir, umdecim Pfalmos oratiomum interje neceffe effet; poft completa denique Officia , in
£tiome di?inftor comttguis ver/ibus parili promuntiatio fuas fingulos fe recepiffe ccllulas, & ad exortum
me cautaffet , duodecinum fub Alleluja reſponſione ufque diei oraffe, quo orationi labor manuum fuc
comfupnmam* , quafi:omii pariter & caremonii finem cederet , Idem rurfur oratiomum officium , velut pe
impofu it. Deran, noći ur. orat. l. 1. c.5.6. Addit Caf. culiare facrificium ftudiofîùr celebrant, domec no&ur- •
fianus exinde inoleviffe inorem duodecim Pfalmos mo operi ac mediationi operatio diurna fuccedat. Ibid.
cantandi , tum ad no&turna Officia, tum ad vef. e. 12. Porro fomnus quantulufcumque ille fuit, ante
pertina : Tam im vefpertimis , quäm im no£turni, Officium no&urnum capiebatur.
eg*ventibu! •. In gratiam porro eorum , quibus cor IX. Ex eodem Caffiano Monachi Ægyptii no
di crant Scriptura ſacra, addita poſtea ſunt Le &urno tantùm & yefpertino tempore ad m
pſal
 De Beneficiis, Part, I. Lib.II. Cap LXXI.
tal མཉྫ4ia།། in Ecclefia conveniebant, exceptisSab
atis Dominicifque diebus, quibus hora praeterea
tertia ad Miffam & Communionem congregaban
tur. Diebus cæteris nulla erat horarum diftin&io.
Diem totum vacabant operi manuum, & inter ope
randum Pſalmis, leótioni, mediationique Scriptu
ræ operam dabant. Contra in Palaeßina, in Mefo
potamia, & in Oriente univerfo Horarum erat par
titio in Tertiam, Sextam & Nonam , quibus fingu
lis tres adfignabantur Pfalmi , ut alternis labori
manuum oratio, & orationi labor fuccederet , Su
pradiétarum horarum folemnitater trini* Pfalmit
quotidie fimiuntur, ita ut meceffaria operatiomi* of
ficia fpiritualibur obfequiis nullatenur valeant im -
閭 pediri. De Canonico diurn. orat. cir Pſalmorum modo.
1-3. r. v. 3. 4. Quod ad horam Primam attinet, au
thor eft Caffianus, fuo illam aevo in Monafteriis
Galliae fuperadditam fuiffe , adfignatis fuis illi Pfal
mnis tribus & Colle&is; Tribur Pfalmis &* oratio
ni&ut celebratis , Quae nunc nobis Prima , illi Ma
tutima camomica funáio dicitur. Unde conjiceret
quis has effe potiùs matutinas Laudes , quæ manè
fiobis canuntur : unde & ille ait eam celebratam
fuiffe ante ortum Solis : Ufque 4d Solis ortum, quo
Jam fine offenfíone vel le£tio parari, vel opu* ma
muum pofft affumi . His ille addit ea effe feptem
«orandi tempora, quæ Regius Vates ,. divinorum
que conditor Pfalmorum his verbis indigitavit. Se
ptier in die laudem dixi tibi. Non tamen facilè
<onftabit feptenarius hic numerus , nifi vefperti
num Officiüm facias bipertitum, ut aliud fit Lucer
narium, ut illi quidem appellitabant , aliud Ve
fpertinuin ipfum Officium , cui Lucernarium praei
bat , ut infrà docebimus ,
X. Attingendae nunc nobis fri&im funt Vigi
liae , quæ femel hebdomadis fingulis celebrabantur,
ea noâe quæ Sabbatum inter & Dominicam fluit.
Docet Caffianus hyeme , quo tempore no&tes funt
严 longiores, Vigilias ad quartum ufque galli cantum
produci; tum Fratres horis duabus fomnum cape
** fe, ut alacriores in iifdem pietatis officiis totum
º Dominicum diem po(fint exigere , Porrò ut exci
taretur animi attentio, noéturnum Officium in tres
partes fecari folitum: tres Pfalmos à fantibus &
álternantibus choris decantatos fuifTe ; tum fediffe
omnes, ut tres Pfalmos alios à totidem Monachis
cantandos aufcultarent, his fucceffiffe tres: Leétio
nes , Eas Vigiliar tripartitir diffinguunt Officiir ,
e%ra. Nam cum flamter Antiphomar trer concinuerunt,
bumi poß bac , vel humillimi, fedibur in/îdenter,
tres Pfalmos uno modulante repondent ; (6 his fub
eadem quiete refidentibus , ternat adjiciunt Le£tio
me*. Ibid. c.8. Quæ proximè accedunt ad no&fur
num nunc Doininicæ Officium. Dividitur enim in
No&urna tria , Pfalmos octodecim , & novem Le
&iones. Matutinum appellamus , ex quo tempore
matutine Laudes uno cum iis tenore canuntur. Ob
fervat Ca(fianus in Monafteriis Orientis fub finem
no&urni Officii eofdem ferè folitos recitari Pfal
mos , quibus Laudes hodie conftant matutinae.
Quamobrem non immerito dixeris, eam quoque
Officii Divini partem , cui nomen fecimus Láu
des, jam tum ufitatam fuiffe Monachis, & no
&urnis Officiis, quae pcne ad diluculum protrahe
bantur , adjungi coepiffe. Obfervat denique ma
ne Dominico die feq)el conveniri, quòd Tertia &
Sexta fimul cum Miffa jungerentur , uti etiamnunc
mos habet . -
XI. Quantacumque autem rerum rituumque di
verfitas obfervari pofTet , erat tamen inter Ægy
pti , Thebaidis , Ofientis & Paleftinae Monafteria,
mira quadam confenfio & confomantia incredibilis,
quæ utique aliunde prqficifci non poterat, quàm
£x eo quòd Monachi id in folitudine facerent , quod
tºn ဒို့ဗျို့ antè fieri ipfi vidiffent. 4. Quòd aütem
445
è Monachis non ii tantùm officium Pfalmofque de
cantarent , qui in facris erant Ordinibus; fed & …
ad unum omnes , ne iis quidem exceptis, qui il
literati prorfus erant , & haberi poterant pro lai
cis: id ex eo fa£tum eft , quòd in Ecclefia ipfa prio
ribus faeculis laici fideles eo etiam fungerentur, vel
publicè : vel privatim munere decantandi vel reci
tandi Horas Canonicas. Nam recitandi Officii lege
nulla fpeciali tenebantur, five Monachi , five Mo
niales, nec tale quidquam profitebantur; ſed ad
id quotidianum penfum eos adigebat vetuftiffima
& generalis fidelium confuetudo, quae etfi apud
laicos forfan aliquos intepuiffet , eam neceffe érat
in Monafteriis renovari ac recalefcere. 3. Quas
horas canonicas in Ecclefiam convenientes non ca
nebant , eas privatim finguli fuis in cellulis reci
tabant. Quod argumento eft , idem inter fideles ,
maximè verò inter Clericos viguiffe, ut privatim
pfallerent illas canonici penfi horas quas in Eccle
fiae conventu per occupationes quaflibet perfolve
re non licuiffet. 4. Ideo & author eft Ruffinus ,
cum Monachi fratres in folitudine invifebant , diur
nas nocturnafque horas eo ferè tempore perfolvere
folitos, quo ipfa Monafteria. Fa£to vefpere orationes
& Pfalmor fecundùm comfuetudinem compleverumt ;
Aemiliter etiam & no£te fecerant , &c* Vefpere ad lu
mimaria addidit fuper comfuetudinem alio* Pfalmos ,
& poft completas oratiome, dixit eir , &c. Nom poffu
mus propter vos omnem Camonem pfallere , ideoque
repaufate modicum , quia de itinere fatigati effis .
De Viti* Patr. L.3. c. 3. Hic fanè perfpicis quo ex fon
te manet vox illa Horarum Camonicarum , nempe
ex Canone, five regula & numero Pfalmorum , cui
que feorfim Officio praefixorum, quo penfo funge
bantur etiam qui perluftrabant in Eremo vaftiffima
celulas Fratrum : folatii fpiritalis aliquid vel peti
turi, vel viciffim impertituri. Hi perinde út &
alii complures Monachorum mores , ab eorum vel
Clericorum vel laicorum fidelium imitatione de
fcenderant , qui prima aureaque Ecclefiae faecula.
illuftrabant. - -
c A P UT LXXII, p. i, 1.1. c.3;.
De eodem, quæ fuerit in Oriente di
vini Officii origo ? An etiam pri
vatim illud finguli recitare
tenerentur,
I. Teßimomia Epipbanii & Clementis Alexam
drini . -- -
II. III. IV. Teftimonia Bafilii. Quàm effent fu
dioſi divinorum Officiorum laici. Ex Gregorio Ny/fe
mo , recit affe , aut ceciniße Camomicas borar ipfos
etiam viatorer. Teftimonia Chryfoftomi.
V. In privatis Oratoriis recitatum effe à Miniftris
Officium.
VI. Theodoreti teflimonium. Diodorur 6r Flavia
nur laici id in/tituunt , ut duplici Gr alterno cboro
populur Pfalmor camat ,
VII. Jam inde à pueris Pſalmor addiſcebant .
VIII. Etiam privatim hora, Canonicar effe re cita•
tar. Ejut rei exempla.
IX. Ejufdem rei argumemta alia .
X. Eum morem im Clerum invexiffemt Monachi
Epifcopalihu, fedibur prafe£ti , fi mom imvemiffemt æ
Clero jam pridem ufurpatum . f
XI. Clericor ipfa Ordimatio unius Ecclefia mimi
flerio addicebat. Pracipuum autem minifterium in.
oratione eft , vocali , mom mentali , & in ipfa pfal
modia. Ejur rei exemplum . Reftituere tenetur Be
meficariut , qui horas Canonicas non recitavit .
Epi
446 - Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
' III. Si Gregorium Nyffenum audis in vita beatae
I. Fញុំ circumſpectè orationcm à pſal Macrimæ fororis fuae., erat in Monafteriis facra
modia fecernens, docet in Ecclefia cele ruin Deo Virginum perpetuum precandi ßudium , &
brari folere Officia Matutinæ & Vefpertinæ pfal affídua Pfalmorum decamtatio , quæ nec die, nec no
modiae; at Monachos fe totos impendere p{almo &le intermittebatur. Neque dubium. ullum efTe po
diae, orationi, Scripturis le&itandis, & memoriæ teft, quinibi obfervarentur hora: canonica:. Memi
commendandis. Matutin & Laudes in Eccleſia Cit mit enim infra Vefpertini officii , vel Miffae illius
tholica , matutin&que precer affiduè celebrantur: Lu quæ in Vefpertino officio celebrabatur , pro* ta;
cernales item Pfalmi & Oratiomes , Grc. Magma ve epilychmious euchariffia* exechaleito . Docet & no
rò ex parte Monacbi in decantandis Pſalmis ac per étes integras pfallendo exaétas in folemnitatibus
petuis orationibus , & facrarum Literarum le£tiomi Martyrum . Quid autem pulchrius, quid difertius,
ìus , & iifdem memoriter promumciandir exercent. quàm quod habet Gregorius Nyffemüs de fuo in .
Expofit. fid. Cath, c. 13. Dixerat antè Clemens Ale Arabiam itinere ? Currus illi in Momafterium ver
xandrinus , Strom. l.7. plerofque certas fibi oran fus erat, quod jejunio & pfalmodiæ confecrarat,
di prefixiffe horas , certa tempora , uti horam Ter cum reliquis piae peregrinationis comitibus , Vehi
tiam, Sextam, Nonam : Gnofłicum verò, & quí culum nobis pro Ecclefit & Monafterio erat omnihut
verè fit Contemplator, eum fine intermiffione ora per totam viam fimul pfallentibur & jejuniantibus.
re, & fumendo cibo praemittere lectionem Scriptu Habes hic horas Canonicas , vel decantatas, vel
rart\fYh ~ recitatas faltem privatim , etiam dum iter face
II. Dixit verò tam copiosè Bafilius in laudem rent. Quis enim dubitet eos in Ecclefia illi gefta.
pfalmodiæ, ut non facilè adjicere quidquam pof toria eandem exercuiffe pfalmodiam , quæ notiffi
íis. vel plebem enim affirmat ita Pfàlmorum can-' ma , quæ familiaris omnibus erat , & in Ecclefia
-tu delinitam fuiffe , ut domi , forifque & inter ipfa ſticis ſynaxibus à puero inſtillata aninis ?
urbium compita pfallerent. Pfalmorum eloquia , & IV. Chryfoftomus non contentus id perviciffe,
dom; camtillamt , & medio im foro fecum circumfe ut Clerici no&urnis Officiis adeffent omnes; laicos
runt . Im Pf. 1. Agit alibi de horis feptem, quae ipſos fæcularibuſque implicatos occupationibus ur
Pſalmis camendis in Monaſteriis funt dicata : No gebat, ut fi diem terrena fibi negotia intercipe
cte media, Mane, hora Tertia, Sexta, Nona, Vef rent, Deo faltem noćtes, divinifоue laudibus ven
pere ; eamque grationem quae meridiana eft, in dicarent. Fideler quoque laicos exhortabatur, vigi
duas dividi obfervat, unam quae cibum praecedat, ' 1iir mo? urmis im Ecclefia jmfiffere : uxores autem
alteram quæ fequatur; ut feptenarius efficiatur ho horum domi manere , imterdiu oramter : ideo quòd vi
rarum númerus. Tom.z. Serm. De Im/?. Momaf?. Et ris Dei otium non eſſet. Ha e omnia quoſque negli
am reg. fufius difput. c. § 7. Multa multi deblatera gentiores de Clero contri/tabant, totir nochibus dor
runt in Bafilium , quafi in inftituendis Monafteriis mire confuetor. Pallad. in vita Cbryf. Quo expref
multa novaffet , & pfalmodiam prifcam adulteraf fius dici nihil, nihil efficacius poteft , ut intelli
Met. Ille autem in Epiftola ad Clerum Neocaefa gas , eam fuiffe legem Clericis omnibus pofitam,
rien(em, has maenias diluens , oftendit non aliud ut diurnis & no&urnis in Ecclefia officiis adeffent;
fe quàm infiftere in veftigia antiquiffimorum Ægy cum fan&iffimum Epifcopum videas in id nervos
pti , Palaeftinaeque, & Mefopotamiae Monafterio omnes contendere , ut primævam fidelium pietatem
rumn; corum fe inſtituta fin minùs affequi, certè excitet , & horis Canónicis omnes , diurnis fœmi
£equi: in ijs enim omnibus pfalmodiam religiofif nas, viros no&urnis affiduè velit intereffe. Ad id
fime & fui ubique fimillimam obtervari. Quºd quoque alibi idem Chryfoftomus allicit, Im Pf.41.
propter pfalmodia! accufamur , qui jam obtimuerint út orationi pfalmodiam, & viciffim contexant;
ritus omnibus Eccleſiis Dei concordes ſunt & conſoni. utque Prophetarum Le&ioni præcipuè incumbant.
Epiß.63. ' Ait autem Bafilius populos in Ecclefias Exponit & alicubi , cur in Ecclefia legantur Actus
aiite dici exortum confluere, ibi primùm genu fle Apoftolorum poft Pafcha, quòd etiamnunc in ufu
xo orare , tum furgere ád pfalmodiam;`Pfalmos eft. Tom.5. ferm.63.
quandoque alternantibus decantari choris, quando v. Inftat idem vehementiffimè , ut quibus abun
que unuiu cagere , cæteros omnes fugcinere: ita per dant opes, iis in villis Ecclefias fibi, vel Oratoria
vices pfalmodiam & oratiqnem ad diem ufque pro conftrüant, Presbyterumque ibi & Diaconum há
duci : ` denique ad ortum lucis, Pfalmorum riirfus beant; qui dominico quoque die incruentam viäi
refumi cantùm; idque in tota fa&titari Ægypto, mam immolent, at diebus fingulis laudes conci
Líbya, Thebaide , Palaeſtina, Arabia, Syria . De nant divinas . Educa Diacsmum (%r Sacerdotalem or
„o$fe populus comfurgem : donum precationis petit , &c. dimem. Precer illic perpetu« propter te. Laude; மு.
Tandem ab oratione furgentes , ad pfalmodiam tra Synaxes propter te : oblatio per fingulos die, Domini
aucumtur. Et mumc quidem im duar parter divifi , al cor , &c. Quamta re, e/?, matutimis & vefpertimi;
germir fuccinemte* , pfallumt , nunc uni ex ipffr hoc effe hymmis pr«fentem , &c. Parum ef? pro vtllt.
„numeri, dato, ut quod camemdam eft prior ordiatur, quotiìie precer ad Deum fieri ? Hom. 18. im Aif. Qgg
veliqui fuccimunt , circ. Ita pfalmodia varietate , pre fatis fuperque demonftränt, ab ejufmodi Ecclefiá
cibufque interfertir noétem fuperant . Illuce/cente ve rum miniftris , tametfi eæ caeteris Ecclefiis longė
,3 jam die , ommes pariter 1'fulprttm comfeffomir offe inferiores effent , diebus tamen fingulis Pfalmos de
,uht Deo. Ergo fi ex Bafilio fideles , fi Monachi cantari folitos fuiffe. Hinc licet a:ftimes, quæ fue
in Divino Officio tam affidui fuere , quantò magis rit Clericorum aliorum ad orandum & ad Pſallen
Clerici , quorum erat illis propofitum admirandum dum lex , quae obligatio, cum ii ordinationeipfâ fuâ,
exemplüm?Gregorius Nazianzenus Bafilii encomium perfonandae divinis laudibus Ecclefiæ facrifque qui
adornjans, inter virtutes cæteras non omifit illius buflibet minifteriis excolendæ addi&i effent omnes •
in jejuni, & orationibus affduitatem , infuperahi Quod autem alibi dicit Chryfoftomus, tom. 3.
lem in vigilii Gr pſalmodiir vigorem . Orat.1r. Sed Serm. 52. In eos qui Paſcha iejun. In Ep. 1. ad Time
committendum mon eft, ut excidat nobis, quod in hom.6. Miffam in Oriente ter, aut quater tantùm
Regula Monachis praecipit Bafilius , ut privatim ho fingulis celebrari hebdomadis: arguimento eft cer
ras Canonicas recitent , fi quando non licuerit eas tas fuiffe praefcriptas preces alias, quas diebus,c£
cum fratribus in choro decantare. Si enim corpo teris privatim récitarent Clerici ; quemadmodum
zaliter adeffe cum cæterir mom occurrat ad orationi, & pleraque fa&itabant monaßeriâ, ubi die Sab
docum , in quocumque loco imvemtur fuerit , quod de bati tantùm & Dominico, aut ipfo folo Dominico
votiomi* e/f , expleat. Regul. r. io;. Synaxis & ſacrificium agebatur; cum per ſingulo:
- 0{Ո
 De Beneficiis, Part I. Libii. Cao LXXII.
omnino dies ibidem ſtata celebrarentur pſalmodia. alternis choris canere Pfalmos addocuit: Populum
447
Denique fi alibi San&us Pater Monaftériisadfcri fuum ad fimilem canendi modum excitavit. Et in
bit pfalmodiam quotidianam, No&urni temporis , frà : Catholici ex hac caufa in bunc modum canere.
Matutini, Tertiae, Sextae, Nonæ & Vefperarum : exorff, in hunc ufque diem ita perfeverarunt. Di
<onjici quidem poteft non in omnibus certè Eccle cemus proximo capite , ut Ambrofius Mediolani
fiis cas omnes horas à Clericis decantatas fuife : non multùm abfimili occafione eundem morem in
cum nec omnes in omnibus Monafteriis decanta vexerit, unde is tandem in Occidentem omnem .
*rentur, ut fuprà di&tum eft . Sed ita exiftimari permanavit .
par eſt, ut à Monachis , ita & à Clericis privatim VIII. Ad Theodoretum redeo , qui cani foli
yecitatas fuiffe eas canonicas horas , quæ in Eccle tam alibi tradit doxologiam , Gloria Patri , in Li
£iis publicè non canerentur. Addit enim vero Chry turgia matutina, in vefpertina, & tribus diei ho
foftomus virtutes fimillimas in Clero, atque in M6. ris Canonicis, hoc eft, hora Tertia , Sexta, No
nafteriis effiorefcere,in Ecclefiii ejufmodi quidem in. na; atque tum ad infonandam Trinitatis gloriam
venia* • Neque enim quoniam illorum expofuimu, v;. Clerum populumque una voce concinuiſſe. Epiſt. 14.
tam , eorum qui intra Ecclefiam fumt, inftituta de_ Hift.l, 1. num. 14. Denique id ufu effe receptum , ut
ffteimmt • Plurimi fapè hujufmodi & in medij, E«. pueri primùm in Scholis Pfalmos addicerent, &
cleńi funt, fed delitefcunt. Non enim quia circu luculentiora aliqua Scripturæ loca , ex quibus ni
meunt domor & forum , defpiciendi fuìt, Et bo mirum totum Canonicarum horarum Breviarium
Peg* imperavit. Judicate, inquit, pupillo , ó* ju contexitur. Ita fanè pius Protogenes: Ludum ape
jffrate viduam. Haec extremia vérba iis áptantur ruit , & pueror mom modò ad celeri mamu fcribendum
Ckricis , gui Orphanorum, Viduarumque defenfio. exercuit , ſed ſacra Dei eloquia edocuit. Nam Hym
nt snminebant. Sed Palladius aliquantò difertiùs mor Davidis tanquam diétata illis propofuit , & eas
in Chryfoftomi vita, Qap.9. vo., cum ait quadra Apoftolica do6trina fententiar , quar eorum ingemiis
ginta illos Epifcopos in ejus defenfionem cönjura accomodata, putabat , edifrendas tradidit . Hi/l. l. 4
tos, cum Ecclefiarum_fores eis occluderentur, c. 16. Ita promptum femper erat omnibus & expe
Pafchae vigilias, & Officia fuis in diverforiis ce ditum , Pfalmos decantare . Inde eft quod cum Va
lebraſſe , Reverſ Epiſcopi vigilias intra ſua diver lens fideles ab Ecclefiis ejeciffet , illi ad declivia
foria celebrarumt • Tunc Carceres ipfi pro Ecclefiis convenere montis , & ufitatiffimos Officiorum Di
fuere. Adeo novum non erat, & Symáxim & Pfal vinorum Hymnos concinuere.
modiam, quacunque occaſione in Eccleſia non poſ VIII. Ex eodem Theodoreto Monachis fuis prg
fet intra privatas tunc domos celebrari . Careerer fcripferat celeberrimus ille inter Solitarios Julia
in Eccleßa faciem tranfiere: Hymni &• oblatione, ту nus, ut poft decantatum ab omnibus fimul noctur
Aeriorum in Carceribur agebantur. num Officium, manè bini omnes difcederent , &c
VI. Ad.Theodqretum feftino, ut à quo multa , in oratione diem totum ita exigerent, ut dum ge
& fingularia »& mira ędocendi fifnus. Quorum pri… nu flexo Deum alter adorat , ftans alter Pfalmos
mum illud eft , quod habet de ea apüd Antio caneret quindecim ; & viciffim illo pfallente hic
chiam inftituti9ne , ut Clero in duos choros parti. adoraret , idque alternis diem totum facerent : fe
to, alternis Pfalmi canerentur. Cum enim Ariani rò autem convenirent , & poft aliquantulam quie
nihil non molirentur, ut ejus Ecclefiae , quae prima tem Officium vefpertinum exolverent. Hift. Relig
Chriftiani nominis parens fuit, fidei integritatem c.z. Privatim ergò & fecretò canebantur Pfalmi &
labefaétarent: laici duo, Diodorus & Flavianus, recitabantur , Liquet id præterea ex fan&iffimo
hic Antiochenus poftea, ille Tarfenfis Epifcopus Avito. Marcionëm enim cum inviferet , poft ha
creatus, pietate ambo infignes, perditiffimorum bita inter fe de pietate colloquia aliquod, Nonan
hominum conatibus fortiffimè & vigilantifTimè re ambo fimul recitârunt: ac déinde cibum fumpfe
flitere ; utque plebem in prifcae fidei conftantia . re. Ibid. c. 3. Publius à pfalmodia non ceffabat , nifi
roborarent pietatis officio quopiam , quo etiam ab ut oraret mente , vel le&itaret Scripturas: Pfalmo
ftergeretur triftitia quaedam ex adverſariorum im diam oratio, orationem Pfalmodia , &* utramq*,
rtunitate colle&ta , Pfalmos alternis choris ab divinorum leâio excipiebat. Ibid. c.3. Inftituit ille.
ipfa plebe cani debere perfuaferunt : Hi duo quan duo Monafteria, Græcorum unum, alterum Syro
quam amnumerati laicis , tamen noétu &* interdiu rum, unamque utriufque communem Ecclefiam>
ad pietatis fudium ommer fedulo excitarumt . Hi ad quam omines converíirent mane & vefpere , di*
pfallentium chorº in duas partes divifo Hymnos Di vifoque choro laudes divinas illi Graecè , hi Syria
vidicor alternir camendos tradiderunt. Tbeod. hifl. cè célebrarent . Teftatur Theodoretus fua etiam
l.n. e. 14. Addit Theodoretus eam inde confuetudi aetate hanc eos pfalmodiam retinuiffe •. -

nem irrepfiffe, ac convolaffe in alias omnes Eccle IX. Haec ergo erant ex iis Monafteriis, de qui
fias, etiam remotiffimas: Qua rer primùm incæptæ bus fuprà diximus, ubi Horæ diurnae , feu mino
Antiochia, ubique pervafit , & ad ultimar orbi, ter res, privatim tantām recitarentur. Porrö fi Mona
wa partes pervagata eft. Haec omnino veri funt fi fieriã ipfa , in quibus canonicæ horæ publice non
miliora, quàm quae refert Socrates de vifione Igna canebantur , eas privatim exfolverent : am p9teft
tii. Conftat enim donec iftud Antiochiæ immuta dubium effe , quin privati quoque, fi quandQ in
tum eft, eos pfallere tantùm in Ecclefia folitos, , Ecclefiam convehire fion poterant, Officiüm publi
qui erant ex officio Cantores: Clericos autem ce cum fecretò recitarent ? Quin Eremi incolæ tam
teros non concinuiſſe niſi ad finiendos Pſalmos do multi, qui vitam totam, aut vitae partem maxi
xologia, Gloria Patri, Amen , Alleluja, vel alia mam foli, vel cum focio uno in remotiffimis qui
hujufmodi quapiam facri concentûs claufula . At bufque locis agebant; quin hi, inquam , hqras Ca
praeunte Antiochena: Ecclefiae exemplo coeptum nonicas privatim omnes vel canerent , vel rccita
ubique illud eft, ut populi ipfi Pfalmos concine rent? Séd horum, ut & peregrinorum & hofpi
пепт « -
tum exempla jam protulimus. Cum autem virgu
Narrat Sozomenus, l.8. c.8. Arianos Conftanti tes omnes Mohafticas imitati fint Clerici, ut infrà
nopoli Eccleſiis omnibus electos, noctu in Porti demonûrabitur; tum hanc maxime pfallcndi infa
cibus publicis conveniffe , divifoque choro in par tigatam affiduitatem . - -

tes duas ceciniffe Pfalmos, & inter pfallendum
cantilenas quafdam, quæ hærefeos fuæ fumma com
tinerent capita interfèruiffe. Quo refcito Chryfo
fiomus, ut Catholicæ plebis alacritatem acucrct »
In Ecclefiæ, ut in Reipublicae nafcentis exordio,
confuetudo primùm pro lege fuit ; quo tempore •
interiori lege charitatis infigante longe plura fie
bant , quàm quæ potuiffet lex ulla X10ಣ್ಣ
ul t
 448 ' Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
Fuit haec ftatim Ecclefiæ confuetudo, ut Horae Ca
nonicae, Matutina , Tertia, Sexta, Nona, & Ve
{pertina publicè recitarentur, vel pfallerentur, qui
us adeffent laici, Clerici multò magis. Deferbuit
laicorum pietas, Clerici de fervore priftino nil re
mifere. Tum verò exorti Monachi , pr9 fummq
a:ftu pietatis, non modò Clericos fecuti funt, fed
& in multis praetergreffi, multa de fuo adjecere.
Tametfi ergo vi confuetudinis aftri&tos fe non pu
taffent Clerici , Monachorum tamen exemplo ad re
citationem Officii ada&i fuiffent; cum nemo neget
Clericos è Monachorum moribus fumpfiffe multa ,
quae imitarentur. At non ita comparatum fuit cum
Clericis, ut ab exemplo Monachorum hanc fibi ipfi
legem derivarint fanxerintque recitandi canonici
cursùs. Quin Monachis longè anteriores Clerici,
hanc eis poftea exortis & viam praemonftraverunt,
' & praeſtruxerunt ſeu legem, ſeu conſuetudinem ..
Illud certè & Clericorum Canones & Regulae Mo
nachorum commune habent, quòd ufum illum quo
. vel recitantur, vel concinuntur Horæ Canonicæ,
non taminftituunt, quam inftitutum illuftrant exor
nantque .
X. Di&um eft jam fuprà, & infrà dicetur fu De Divini Officii origine & recita.
fiùs , ad Epifcopatum adfumptos fuiffe ex Monachis tione neceſſaria ſaltem privatim in
complures, qui fi Divini apüd Clericos Officii con
fuetudinem non inveniffent jam conftitutam , ipfi
profe&ò conftituiffent. Juxta Theodoretum demon- .
ítrabat in Epi(copatu Abrahames, quam in folitu
dine vitae orationem tenuiffet , & orandi. Singulis
enim noétibus Pfalmos quadraginta pfallebat, foli
tas autem intertexi orationes conduplicabat. Qga
draginta mottu alternas hymnodias explebat, inter
jetiarum precum menfura congeminamr . Ibid. c. 17.
Scilicet id fan&iffimus Antiftes canebat cum Cle
ricis, quod antè cum Monachis canere folitus erat.
Per hos ergo Epifcopos invaluiffet certè pofteriüs
in Clero pfalmodia, etfi ejus ußus anterior daretur
nullus fuiffe. Hoc preterea pro certo alibi ponit
idem Theodoretus , Epift. 143. , matutinum & fe
rotinum Officium in Ecclefia recitari publicè, non
autem Horas Tertiam , Sextam, Nonamque. Ergo
& has ipfas Horas privatim recitari fuppònit.
XI. Eo denique argumento tota hæc de Horis
Canonicis ex certa lege recitandis oratio conclu
denda eft , quod ftri&tim delibatum jam eft , &
quo non poffit affenfus nQn expugnari. Cum enim 3am tum digeftum Officium .
6mnes ex ipfa fui ordinatione Ecclefiae alicujus mi
nifterio addi&ti'effent Clerici: & hoc praecipùum Ec fiinus .
clefiae effet Officium, orare; manifeftè hinc efficitur,
ut ex eadem ipfa fua ordinatione Clerici omnes ad
Canonicas Horas recitandas teneantur. Nam ora
tio mentalis præterquam quod rarior erat, brevif
fima etiam fuit; ità ut ufitatiffima & jugis oratio
Ecclefiae pfalmodia ipfiffima effet. Quoniam autem
ordinatióni foli conjunéta erat res temporalis, quafi
praefiiti confeétaria quædam minifterii; inde factum
èft ut fiqui minùs refiderent, aut in exfolvendo
officio minùs effent affidui, ii quotidianis multa
rentur diftributionibus , in quibus tunc temporis
omnes omnino erant reditus Beneficiorum • Pofte*
rorum mcmoriæ commendavit Sozomenus incom
parabilem virum, Zenonem Epifcopum Majumæ,
<jui centenario major , omnibus praeftò femper erát
fhatutinis vefpertinifque Officiis, nifi ex egritudi XIX. Proferuntur fan£iiffmorum quorumdam F?*
me aliqua grávi decúmberet. Natum plu* minùr Jcoporum exempla.
annos cemtum, mumquam vel matutimor , vel ve
/pertino: hymnos neglexiffe , mifi forte morbus ipfum
;mpediret. L.7. c.z7. Graeco ex textu habetur nul
li €um Canonico adfuiffe Officio , nec tamen fatis
exprimitur, privatim , an in Ecclefia totum hoc
Officii penfuin expleretur. Sed illud certè longè
plus habet admirabilitatis, quòd homo id aetatis ,
& Epifcopus , manibus operarctur , ut fuis paupe
rumque neceffitatibus confulerct. Hujufmodi tum
erant Beneficiarii : hujufmodi erant, in quorum
locum venêre, qui nunc gravatè ferunt qùòd co
gantur ad Canonicas Horas perfolvendas; quðd
crimini vertatur, ſiquando è tam pio & tam ne
ceffario religionis officio ceffarint; quodque refii
tuere jubeantur, quidquid redituumi facrorum ita
ceffantes perceperint. Horum inertiae patronorum
anteceffores Canonicum penfum integrum recita
bant, vel pfallebant , feu privatim, feu in Eccle
fia; eam illi partem mediocrem interpretabantur
effe ejus minifterii , quod Ecclefiae devoverant ,
dum ordinarentur: ex Ecclefiae redditibus tantum
delibabant , quantum neceffe erat, ut cibo & vefti
tu neceffario non carerent ; perfæpè ne id quidem
delibabant, fed fuis fe fuftentabant manibus. Hæc
exempla olim caftioribus Ecclefiae faeculis conde
bantur, quibus informarentur in pofterum Bcnefi
ClarlQtum mOICS •
C A P UT LXXIII. P.1.1.1. t.36.
Qccidente , per quinque priora,
ſæcula .
I. Horas Canonicas traditionis eſſe Apoſtolica vult
Tertulliamus •
II. Cypriamur, im hir partem ejur pracepti ponit,
quo jubemur femper orare.
III. Ex ipfa Religiomi* natura , hoc ipfo quo fi
deler , & multò magis , quo Clerici fumus , tenemur
orare. Hinc lex illa recitamdi Officii .
IV. Pfalmorum Hymnorumque camtum imffituit
Ambrofius ita ut divifo choro in parter duar alter
mi* ipfa etiam plebr camat.
V. Quid ille inftituerit ? am ut plebs caneret , am
ut altermis cameyet ?
VI. Clericorum ex eo manifeſtior obligatio, quòd
plebs ipfa pfalleret .
VII. Qgid fenferit Augußinur de Pfalmorum in.
Ecclefia comcemtu. -
VIII. Im eum ferè ordinem, quo nunc eft erat
IX. Qgám utilem plebi pfalmodiam putet Augu
x. Horas enim Canonicas accomodatinas e
excitam da idemtidem Oratiomi illi , qu& tota. !m
defiderio &* amore eß , quam comtinuam Αροβοίμι
precipit eſſe.
XI. Ex Hieronymo Momachi , Monialet in priva
tir domibur fuis , Deo facr« Virgines, Vidua, puel
la, que Monaterio preparabantur, Canonicum exº"
vebant Officium.
XII, dramdi major necefftas in clericis • Obfer
vatiumcul& complure r . -
XIII. De eodem ex Paulino &• Sidonio Apollinari•
XIV. Ex Vittore Epiſcopo Africano.
XV. XVI. XVII. Éx Africani, &• Hifpanis Co*
cilii r .
-
XVIII. Ex Gallican is . . . -
I. E”. A&ibus Apoftolorum obfervat Tertul
Sextam lianus
-
, Nonammoneri nos, ut allapfus
celebremus; Horas haseftTertiâ!'•
enim ho
ra tertiâ spiritus sanéius, Pétriis'orabat hora fc*
ta , & is ipfe afcendebamt ad Templum hora 0'*
tionis nonâ. Tamem tre, i/la, horâ, ut infigni***
im rebur humamjr , qua diem diftribuunt , qu£ ***
gotia diftinguunt , que publicà refonant : #
fo
- ዘክጘ•
 De Beneficiis, Part.I.Lib.II.Cap.LXXIII.
- ?emnioret fuiffe in orationibur divinis. L. de Iejum.
• e. 1o. HasCanonicas Horas donat ille Officii nomi
ne-- Sexta diei hora fimiri Officio huic poffit. Vocare
quoque videtur Officia Dei . Ibid. c. 1 r. Quanquam
hic quidem ea voce compleétatur & jejunia, &
noftrâ omnia in Deum piétatis obfequia. Apoftoli
cas quoque has Horas appellat, ut Âpoftolica au
thoritate legitimae oratiòni dicatæ jam tum in Ec
clefia fuerint. Horarum infigniorum eximde Apoftoli
carum , Tertia , Sey« , Nomx. Ubi Tertullianus de
fidelibus generatim loquitur, de privata Clerico
rum lege aliqua omninó nihil, quae tamen vel hinc
maximè colligi poteft; quòd `fieri manifeftiffimè
queat, ut quemvis hominem laicum diutiùs orare
folummodo deceat ; idem tamen facere ei neceffe
fit, qui Altaris fe minifterio manciparit.
II. Cypriarius verò poftquam docniffet tres illas
Horas, Tertiam, Sextam, Nonamque folemnes
olim ftatis fan&iffimorum hominum orationibus
fuiffe in Veteri Teftamento: in Novo autem , Ter
tia defcendiffe Spiritum San&um , Sexta affixum
cruci Chriftum, & Nona expirafTe : haec ille prae
fatus, continuò addit, fideles vehementer obligari
ut fæpiùs orent: Sed mobir prater Hora* amtiquitis
obfervatar oramdi, mumc & fpatia & Sacramenta
creverumt. Cypr. de Orat. Dom. Itaque orandum no
bis effe mane, quòd tum Sol juftitiae Chriftus è
tumulo redivivus orbi illuxerit : item vefpere, quòd
idem Sol juftitiæ fidelibus alluceat femper , hun
uam occidat; denique nunquam ab oratione ceffan
um, & nec noctes diefque fecerni debere, cum
fidelibus una & aeterna dies fit Chriftus, eofque
tum luce, tum flamma fua fine ullo temporum ho
rarumque diſcrimine vegetet, foveatgue. Quòd ſi in
Scripturis Sanctis ſol verus &* dies verus ejt Chri
fus, hora nulla à Chriftianis excipitur, quominus fre
guenter ae femper Deur debeat adorari, Gre. Quia
filiur lucis , &- mo£te dier eft. Et ibidem: Nam T&•
amame orandum ef? , ut refurreéfio Domini matutina
oratione celebretur, &c. Recedemte item fole, ac die
ceffante, neceffàriòrurfum orandum eff. Nam quia Cbri
fiüs Sol vera , &* dies verus eft , Sole ac die feculi re
cedente, quando oramur &• petimur , ut fuper mor
dux demuo vemiat , Chrifti precamur adventum * lucis
«term« gratiam præbiturum •
III. Antequam perpetuam Traditionis ex alio
rum Patrum teftimoniis feriem contexam, juvat
auca hic obervare, 1. Orandi has Horas quinque
San&is Patribus non Clero proponi , fed populo.
2. Saeviente perfecutione Horas Canonicas priva
tim tantùm peragi potuiffe. 3. Ita has orandi vices
yroponi, ut facilius & commodius ei pareamus,
tum Chrifti præcepto, tum Apoftoli, quo & orare,
& fine intermiffione orare jubemur. Sunt enim Ho
ræ Canonicae jugis Ecclefiae orationis veluti fru&us,
ac publicum monumentum. 4. Legem hanc orandi,
vel jurgiter, vel per certa intervalla temporis ,
non oriri, ut eft perfpicuum, ex eo quòd jus ha
beas percipiendi , aut Beneficii reditus, aut Diftri
butiones; fed ex eo quòd fideles omnes, & om
mium maximè Clerici orare teneantur. 5. Qgöd fi
Clericis fubminiftrantur ab Ecclefia neceffarii fum
ptus, ut liberiores rebus divinis, & maximè ora
tioni vacare poffint: hinc multo manifeftiùs fieri,
legem hanc orandi à percipiendis Beneficii fruéti
ôùs nullo modo proficifci : fed ex adverfo perce
ptionem fruéìuum ideo conftitutam, ut qrandi of
ficium majori & afiduitate & reverentia imple
rent. Nam oratio cum homini cuique convenien
tiffima eft , tum Chriftiano multò convenientior ,
Clerico verò & Sacerdoti omnino neceffaria. 6. At
que adeo nihil aequius effe, quàm ut ii Beneficio
rum fru&u careant, qui Officio defuere. Non quòd
ea poema afecti jam à culpa immunes fint. Flagi
tium enim illud eft omnino, quod eam legem vio
Тот.I.
44g.
lant, quae & eorum infiituto propria eft , & fidea
lium fáluti perneceffaria : quippe qui fpem falutis
fuae magnam in Clericorum pietate, & apud Deum
interceffione collocatam habeant. Sed quòd inju
ftitiæ effet illud maximæ, fi cum non orarent Cle
rici, ea nihilominus reciperent emolumenta , quae
ropterea tantùm conftituta funt, ut faciliùs & li
eriùs orarent . -
IV. Hæc fummatim funt, quae in afferendis
etiam infra Patrum teftimoniis obfervari poterunt.
Primus inßituit im Ecclefia Mediolanenfi Ambro
fius , ut Pfalmos alternis caneret . Teftis oculatus,
qui tum Mediolani verfabatur Auguftinus, qui mo
dulato hoc, caleſtique concentu teſtatur ſapè ſibi
elicitas fluxiffe lacrymas. Quamtum flevi im Hymnis
ei Canticis tuis, ſuave ſonantis Eccleſia tua voci
bus commotur acriter. Confeff. 1.9. c.7. Inftitutionis
|
occafionem dedit Juftina Augufta, Valentiniani Ju
nioris mater , ab, Arianis fafcinata , & in Ambro
fium faeviens. No&es diefque in Ecclefia plebs to
ta exigebat, excubias agens, ne fuus fibi vel ra
peretur Paftor, vel damni quidpiam & contumelig;
pateretur. Tum certè ne tædio & moeftitia animi
plebs deficeret, coeptum eft Pfalmos cani , & à ple
e cani. Non fefellit Auguftinum, ea in re Eccle
ſtas Orientales ſecutum eſſe Ambroſium: in Am
brofii autem imitationem exarfiffe reliquas Occi
dentis Ecclefias : Non longè cœperat Mediolamenfîs
Eccleſia genus hoc conſolationis & exhortationis ce
lebrare , magno fludio fratrum concinentium vocibus º
€&* cordibus. Nimirum ammus erat , aut mom multò
amplius , cum Juffima , Valentimiani Regix pueri ma
ter , homimem tuum Ambrofium perfequeretur , b&
refú fua caufa , qua fuerat feduíta ab Ariamis. Ex
cubabat pia plebs in Ecclefia , mori parata cum Epi
fcopo fuo fervo tuo. Tunc Hymmi ©* Pfalmi ut ca-*
merentur fecundùm morem Orientalium' partium , me
populur maerori* t«dio contabefceret , inftitutum eft :
&• ex illa in hodiernum retemtum , multis jam ac
pene omnibus gregibus tuis , ac per c&tera orbis imi
tantibur . -
V. Dubitari hîc poteft , an illud inftituerit tum
Ambrofius , ut qui Pfalmos antè tantùm recitabant,
canere jam inciperent ? an ut alternis caneretur,
& ab ipfo cameretur populo: cum antè unus ce
ciniffet Cantor, aufcultantibus cæteris & oranti
bus: vel plures reciniffent Cantores, non fimul;
fed per vices? Auguftini verba id magis fuadere
videntur, inftitutum tunc primò fuiffe cantum ip
fum: Inftitutum, ut canerentur Hymni & Pfalmi.
Vix tamen adduci poffum, ut credam in Ecclefia
Latina annis pene quadringentis, Pfalmorum me
ram fuiffe recitationem , cantum nullum, cum .
Pfalmi ipfi Cantica fint : cum pfallere canere fit:
cum cantûs & pfallendi toties meminerit Paulus.
Quòd autem ait Auguftinus, Ambrofium id infti
tuiffe fecundùm morem Ecclefiarum Orientalium,
de alterno ipfius populi cantu dicere videtur , quem
paulò ante Diodorüs & Flavianus Antiochiae in
ftituerant. Neque enim tam multi anni interfluxe
re, ut eo temporis intervallo in ea re non potue
rit Ecclefia Mediolanenfis ab Antiochena difcrepa
re. Credibile autem nullo modo fuerit , totis qüa
dringentis annis, quos Pfalmos Orientalis Ecclefia
caneret, ab Occidentali eſſe dumtaxat recitatos,
Paulinus Ambrofii vitae fcriptor, difertè id infti
tutum docet ab Ambrofio , ut alternis caneretur .
Hoc enim folum vox Antiphonæ & Graecis tunc,
& Latinis fonabat, ad quos è Graecis defluxit. Im
mo indicat Paulinus eüm morem ab Oriente pro
fe&um. Ita enim ille : Hoc im tempore primo An
tiphonæ, Hymmi , ac Vigiliæ im Ecclefia Mediolamenß
celebrari caeperunt , Opufc. De Spir· Sanct. Et Ep.32.
Ubi verò fatetur Ambrofius fcripfiffe fe hymn6s,
quos edifceret populus , & Piralbu *gis 201
 45C ; Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
adverfùs Arianos haberet, annon apertè indicat,
à plebe non ſoiùm Pſalmos, ſed & hymnos & ſpi
ritáles cantiunculas cantitari folere ? Hymnorum.
quoque meorum carmimibus deceptum populum ferunt.
Êlahe nec hoc abnuo , Gramde carmem iftud eft , &*
quo mihil potentiur. Qgid enim potentiu* , quàm.
çonfeffo Trimitatis ? Facti funt igitur ommer Magi
flri, qui vix poterant effe difcipuli. Et alio in lo
co, utuno ore oinnes decantarent , & quaquaverum
2falmis omnia perfonarent : Beme mari plerumque
comparatur Eccleſia, &c. Reſponſoriir Pſalmorum ,
rantu virorum , mulierum , virginum , p4rvulorum
comfonamr undarum fragor refultat. Hexam. l. 3. c. 5•
Video Refponforia intelligi poffe illas Pfalmorum
claufulas, in quas omnes concinebant fimul. At ve
ri nequaquam fimile eft, commififfe Ambrofium ,
ut Hymni quos ipfe pangebat , canerentur à po
pulo , Pſalmi non canerentur .
VI. Illud autem perfpicuè hinc liquet, divini
formam Officii, in unius gratiam populi, cuin Me
diolani, tum Antiochiae effe inftitutam. Porro quis
credat ſanctiſſimos Epiſcopos in excitandis ad ora
tionem. & palmodiam continuam Clericis fuife mi
nùs diligentes ? Declarat perfpicuè Ambrofius,
quàin velit affiduè orationi & horis Canonicis va
care facras Virgines, atque eos omnes, qui pro ftatu
fuofingularem funt pietatem profeffi. Certė folem
me* oratione* cum gratiarum aétione mon fumt deferen
de, cum è ſomno ſurgimus, cum prodimus, cum cibum
paramus fumere, cum fumpferimus, 6 hora incenf,
cum demique cubitum pergimur. Sed etiam im ipfo
cubili , volo Pfalmor cum oratione Dominica fre
quenti contex4* vire , vel eum evigilaveris , vel
amtequam corpuf fopor irriget. De Virgin. L.3.
VII. Hic ille eft, quem inftillabat virginibus,
& pius & facilis fine intermiffione orandi modus;
qualem certè proponebat & Clericis; neque enim
ad id quod minùs perfe&um effet , calcária illis
addebat. Porro Pfalmorum illa cum oratione Do
minica contextio Officium divinum & horarum
Canonicarum penfum maxima ex parte facit. Lu
cem his adferet paulò majorem Hiéronymus, poft
quam.ex Auguftino paucula corraferimus adhuc,
quae iis quæ fuprà ab eo decerpta funt, adjiciantur.
Magna Sanétus Pater pietatis fuavitate ac teneritu
dine in Confefionibus fuis edifferuit, hinc quanta
& quam coeletti dulcedine perfunderet fuunh ani
mutn Pfalmorum in Ecclefia `concentus; inde autem
quàm plena periculi fibi videretur ea füavitas, fen
! fum carnis titillans, & pluſculum fortaffis aurem,
quàm mcntcm demulcen$. Hinc quandoque eò ad
ducebatur, ut magis affentiretur Athanafiò, qui in
$r£dibili fapientia , ut pietati fatisfaceret, nec
fub pictatis obumbratione viam aperiret fenfuum
voluptati , tam lcvi flexu vocis Pfalmos cani juf
ſerat, ut propior ferè legenti cantor eſſet, quàm
cancnti. Sed diŭ librata [ententia, id tandem {e
£um , conftituit Sanéìus Pater, concentûs fuavitate
illabi in animum guftum quendam & amorem ve
ritatis_fančtiorifque vita , idque penè necefTarium
illis cffè fubfidiuín, qui carnálibus haâenus affixi
deliciis, ad cæleftia &_æterna obduruerunt, nec
Poffunt ad ea eniti, nifi iis innitantur in quæ ce
ciderunt. Sed à pratigiis fenfum cavere fibi quem
que, vehementer dcbcrc, quæ & hic, & per om
nia ferè incautis illudunt. Magii adducor, mom qui
dem irretra:#abilem fententiam proferent, cantándi
<3nfuetudinem approbare in Ecclefia, ut per oble
ch4menta aurium infirmus animur in affe£tum pie
*at**, affurgat. Confeff. l. 1o. c. 33. Placuît Ecclefiae,
qu9d Auguftino placuerat, ut ihoderatus & caftu§
Pßlmorum cantus retineretur; fiqua erant moiiìf.
c!ila , rcmoverentur. Quae & Àthanafii ferè féritéì.
tia fuit: Ejufmodi enim Iferè cf. tota Grægorianæ,
tut vocant , pfalmodiæ ratio. Levi flexu `vocis to.
tum peragitur, & penè recitat modulatè , qui ca
nit. Ëadem fuit Ecclefiarum Africanarum confuetu
do, maxima faltem ex parte, quarum pfalmodiae
gravitas fobrietafque ludibrio erat Donatiftis . Varia
confuetudo eft, &• pleraque in Africa Ecclefia mem
bra pigriora fumt : ita up Domatiffa mor reprehen
dant, quòd fobriè pfallimur in Eccle/ia divinæ can
tica Prophetarum. Epift. 1 1 9. c. 18. Addidit ibidem
Sanéìus Pater, in Conventibus Ecclefiafticis Pfal
: morum cantum ceffare non debere , nifi cum.
aures advertendae funt Le£loribus Scripturarum li
bros alios recitantibus, vel Concionatoribus, vel
folemnioribus inter Myteria Sacerdotum & Diz
conorum precationibus. Quamdo autem non eft tem
pus, cum im Ecclefia fratrer congregantur, fanffs
cantamdi, miffcum legitur , aut difputatur , aut 4w
tiſtites clara voce deprecantur, aut communis oratio
voce Diaconi indicitur ?
-
VIII. Inter Augufìini fermones circumfertur &
ille , quo populus invitatur, ut frequentior Qua
dragefimae tempore divinis interfit " Officiis: 4i
vigiliat maturiur furgite , ad Tertiam , ad Sextam,
ad Nonam amte omnia convenite. Nullur fè à fam•
£fo opere fubtrabat, mifi quem infirmitat , aut pu
blica utilitar , aut fortè certa & gramdiu merrfftar
temuerit occupatum. Serm. 55. De Tempor. Qui haec
poſtulat à Laicis, Clericis profecto nunquam con
ccdet, ut in Officiis divinis minùs fint, affidui.
Refrixerat tamen non minimum primzva Chriftia
ni populi pietas, nec jam horis ómnibus Canonicis
quotidie கீ annum aderat , fed tempore faltem
quadragefimali ad id invitabatur. -
Obſervat & alibi Auguſtinus, à legendis Pauli
Epiſtolis coeptum eſſe Officium, Miſſam credide
rim: deinde cantatum ab omnibus Pfalmum noma
gefimum quartum, Venite exultemur : Leéìum poftea
Evangelium : ubi vides ipfam Miffae feriem; porro
daturum fe operam, ut `tribus hifce rebus fermo
nem accomodet fuum . De Verbir Apo/?. Serm.1o.
Affirmat & alibi fingulis annis poft Pafcha in Ec
clefia legi A&ta Apoííolorum; qüod & nunc ferva
tur in divinis Officiis. Tra£t. in Joan. Meminit &
alibi eorum Librorum facrorum, quos certos cer
tis diebus legi oporteret. Prafat. in Epift. Joan.
IX. Apud populum Hipponenfem gratulatus pu
blicè eft , & vehementer exhilaratus Augußinus,
quôd tandem amplexus eſſet pſallendi conſuetudi
mem , , quomodo in aliir civitatibu* pfallebatur •
Appemd. Sirm. ferm. ;. Docct alibi Sanéìus Pater
non multuin utilitatis in rudiores quofque effiuere
ex Scripturis aliis, fed cantu Pfàlmorum tanta.
eos perfundi rerum divinarum voluptate, ut non
poffint non fubinde eofdem Pfalmos & domi de
cantare & ruri: Pfalmorum veră refponfa, Gr intra
domum, imterdum etiam im populo publicè canant.
Præfat. in Pfalm. Cgterùm hoc vocum populi con
centu fieri , vel confirmari nefcio qu6 modo, &
cordium confenfum cum ipfis etiam priùs inimicis:
Qgir enim ultra imimicum dicat eum , cum quo unais
ad Deum Pfalm i emiferit vocem ? Confirmat & il
lud alibi, puram effe fanélamque plebis ad Deum
precem , etfi minùs illa intclligat quid canat: quòd
nimirum non nefcia fit haec effe fpiritalia Cantica,
à Spirito Sancto dictata, & cœleſtibus Spiritibus
æternum decantanda. Cantat populus credemr, nec
putat fe malè optare, quod dieitur â divina le£fig
me ; & fi parum intelligit , credit aliquid boni eſſe
quod cantat. Tratt. 11. in Joan.
X. Docuit & Auguftifius quae ad Monachorum
Monialiumque pfalmodiam, necnon & Clericorum
pertinerent. Möniales hortátus cft , ut regulas le
gefque cantûs religiosè obfervarent; fed illud prae
cæteris inculcavit, ut corde magis quàm ore ca
nant. Im Oratorio memo aliud agát , ji/i id ad quod
facfum :/? , unde & monem accepit. Pfalmis & Hym
Aj taſ
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.LXXIII. 45 I
vir eum swatis Deum , hoc verfetur im corde, quod Paula, eafdem ipfis inculcat Canonicas horas fex,
profertur in voce : & molite cantare , miß quod le eandem Scripturae creberrimam le&ionem . Mame ,
giti* effe earatamdum : quod autem non ita fcriptum hora Tertia, Sexta , Nona ; Vefpere , mo&fir medio ;
eff , ut cantetur, non, cantetur. Epift. 1o9. Epifcopos per ordinem Pfalterium cantabamt ; nec licebat cuiquam.
verò, Clericofque, & omnes omnino perfe&ionis ſororum ignorare Pſalmos, 6 non de Scripturis ſan
fìudiofos Chrißianae monet, illam demum oratio £fis quotidie aliquid difcere. Die tantùm Domimico
nem abrumpi & ceffare nunquam debere , quae in ad Ecclefíam procedebant, ex cujus habitabamt late
deſideria aeternorum, in gemitus cordis arcanos, re. In Epitapb. Paul. Nullae adhuc Ecclefiae in his
in fpei, fidei , & charitatis aeftuationes occultas Virginum Monafteriis: Dominico die ad commu
erumpit: & tamen temporibus , horifque certis ad nem pergebant cum laicis Ecclefiam . Quod idem
vocales preces recurri , ut novas in nóbis exfufci de compluribus Monachis, æquè conftat . Denique
temus charitatis , & mutuae invicem & fummae, in fidem facit Hieronymus, Monachos diem Domini
IDeum flammas. In ipfa ergo fide , &* fpe , &• cha cum totum orationi, pfalmodiae, leétionique Scri
ritate, continuato deſiderio ſemper oramus. Sed ideo pturarum dicaffe, reliquorum quin etiam dierum
per eerta intervalla horarum & temporum etiam ver çuidquid labori manuum fupererat temporis. Domi
bis rogamus Deum , ut illis rerum fígnir mor ipfor ad dici, diebus orationi tamtùm & leéfiomibus vacant ;
momeamur & acriùs excitemur , &c. Ideo ab aliir quod quidem & ommi tempore completis opufculis fa
euris atque megotiir, quibuf ipfum defiderium quodam ciunt . Ad Euftoch. de cuff. virg.
modo tepefcit , Yertir horit ad megotium orandi mem XII. Jam verò fi Monachi , fi ಲಗ್ಗೇ। , ſi in do
2em revocamus , me quod tepefcere cœperat , omnimo mibus füis Deo facre Virgines, fi viduæ pietatis
frigefcat , & pemitur extinguatur, mifi crebriùs im cupidiores, fi quae ab infantia Monafterio præpa
flammetur. Epift. 13. 1. Haec Auguftinus ad Chriftia rabantur puellae; Horas Canonicas, diurnas noćtur
nam Viduam : fed ab illa fe lege ipfe cum cleri nafque cänebant, vel recitabant omnes : unde Jex
cis caeteris adeo non alienum putabat, ut tantò de iIla'aut confuetudo tot Sanétorum Patrum confir
vinctiorem ſe profiteretur, quantô & Clericalis & mata teßimoniis oriri potuit, nifi à primæva pie
Sacerdotalis officii eae funt partes, ut pro fe & tate fidelium omnium? Cum enim intelligerent
pro populo orent. Apoftoli, quorum fünt Clerici præcipi fibi in Scriptura, ut fine interfniffiope orá
fucceffores, rerum aliarum curain depofuere, ut ora íent :' rei fan&iffimiae primis illis Ecclefiae faeculis
tioni foli & minifterio verbi vacarent. Certa illa tantum impendêre temporis, quantum pgr res fuas
horarum intervalla , de quibus Auguftinus, per eafque neceffarias liceret. Qüa ex re illud effici$
fpicuum et Horas Canonicas efe. batür , r. ut qui effent à negotiis fæcularibus li
XI. Venio ad Hieronymum, qui perfeétum om beri , nobiliſſimæ illi & fuaviffimæ fervituti luben
ni ex parte Monachum delineat in Epißola ad Ru. tes colla fubjicerent , qua jugiter orare continuato
fticum: Illum itaque his primò præceptis informat, faltem beatæ æternitatis defiderio tenebantur , &
ut Pfalterium memoriter edifcaf, & totus in facro. illud defiderium ftatis orationum vocalium tempo
rum Librorum lc&tione fit. Numquam de manu, &• ribus identidem renovare. 2. Ut non ex Diftribu
oculis tuir, recedat liber ; difcatur Pfalterium aa ver. tionibus, aut qualibufcunque Beneficii redditibus
bum, 6 e Dicas Pſalmum in ordine tuo, in дио lex illa fecitandi Officii oriretur, quam impofitam
pon dulcedo voci* , fed mentis affeétur qu«ritur. Al. accepere nobiliffimae & clariffimae . foeminae ; De
luditur his poftremis verbis ad eum pfalmodiæ mo. metrias, Euftochium, Laetae filia junior , dotatae
rem tunc ufitatiffimum , ut uno pfàllente filerent a Paula virgines, & innumeri Monachi , qui opere
& orarent, alii. Demetriadi nobiliffimæ virgini, manuum vi&itabánt. 3. Ut appareat candem pror
ubi virginitatem profeffa eft, præcepit idem Hie. fus effe & Clericorum oratiónem. Cum cnim fit
ronymus , ut fex horas Canonicas nö&tarnas diur illorum fors, ut participes fint Chrifti Sacerdotii,
naſque quotidie recitaret , & memoria commen atque adeo Mediätores quidem hominum & Dei c
garet Sacras Scripturas. Porro Scripturæ manda. ad' eos multò magis pertinet orandi , . & jugitgr
bantur memoriae ut cum Pfalterio recitarentur, & orandi obligatio ; érg6 & Horas Canonicas, nulla
ita canonicum penfum ex pfalmodia & Scriptu temporaliuiii proveníüum ratione habita, recitan
rarum le&tione contexeretur.' Ita enim difertis ver di. 'Quanquam & illud pro fumma fua aequitate
bis Hieronymus de Hilarione : Scripturas sanstas & fapientia ad difciplinaim fuam pertinere judicaye
•memoriter temem;, poft oratiomer & Pfalmor, quafi Deo rit Eccleſia, cum fuppeditare neceſſaria Clericis »
pr&fente , recitabat. Refert deinde Hilarionem cum ut liberiores vacarent Dei minifterio : tum eadem
ruri effet die Dominico , paffum non effe cibum fubtrahere, cum Officio defuiffent, ut ne otiofis &
antè à quoquam fumi quàm officium , fic enim vó. nomine fol6 clericis pauperum patrimonia abligu
cat, eſſet recitatum. Oremus, pſaliamus, redda rienda conferrentur. 4. Quod autem ad eos de-»
mus Domino officium , gr fi ad vineam properabitir. quibus fupra diximus, San&iffimi Patres de. Horis
Atque haec quidem ruri , & extra Ecclefiain. Quip Öanonicisrecitandis frequentiüs ſermonem habuere»
pe feimper Hieronymus cum de Officio Canóniáo quàm ad Clericos, illud in caufa fuit s. quòd ab
agit , quod in Ecclefia peragitur, tria diftinguit, illis privatim, aut in fecretis Oratoriis recitari
Qrationem, Pfalmos & Scripturarum le&ionem. Ru. oporteret, aut cani: quare & edocendi erant , quo
ri verò non commemorat nifi Orationem & Pfal. ritu id, fiéret: quippe'eo primùm faeculo Monafti
mos, propterea ម៉ៃ
necdum ea erant quorumcun cae inftitutiones 'ortüm habuerant . Officium verò
que librorum volumina, qug commodè circumfer divinum in Ecclefia folemni ritu canebantur, eifque
ri poſſent. per annos jam quadringentos infueverant Clerici
Idem rurfùm Hieronymus ad Laetam fcribens de ádeffe. Quare riec erant de novo ad eas res in
educatione filiæ , quam Religioni devoverat, om inftruendi, in quibus effent jamdiù exercitatiimi.
.# nes pernumerat ab ea evolvendas Canonici òfficii 5. Quis credat ab illis recitatas effe privatim Horas
º
partes, quibus maximè Monafteria quælibet occu Canonicas, qui lege ea minùs tenerentur; Clericis
s
-
pabantur. Affuefcat ad orationes &• " Pfalmo, mode verò, quos lex ea friâiùs obligat , fi quando aut
.z ¢onfurgere , mane Hymmor camere, Tertia , sexta, aegritúdine, aut rerum neceffitate adeffe ngn pg
Nona bora ſtare in acie quaſi bellatricem Chriſti, túérant, privatim non effe recitatas ? 6. Hinc illa
4ecemfaque lucerma reddere facrificium vefpertinum. Officii divina forma ad eam jam olim penè perfe
Orationi !eftio, le£tioni fuccedat oratio. Cum verò &ionem addu&a, quam modò habet. Eaedem ho
onafterium defcribit idem ipfe Hieronymus, & rae Canonicae , cum eo folům difcrimine , quòd
Cutmas virginum, quarum parens & magiftra erat nec Completorium adhuc inſtitutum eſſet, nec Lau
º
Тот.I. Lll 2. des
452. Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
des à Prima Hera feparatæ, Jam erat in ufu Or
dimis & Officii nomen. Pfalmis interferebatur cum
leéìione Scripturæ mentalis oratio. Quin & ipfi
Libri facri fuis finguli temporibus erant attributi,
XIII. Paulinus Nolanus Epifcopus in Epiftola
ad Vi&ricium Rotomagenfem Epifcopum, & fide
les omnes in Ecclefia , & Monachos in Oratoriis
Muis privatis divinæ pfalmodiae ftrenuè incubuiffe ,
in hunc modum teftatur; Ubi quotidiano fapienter
pſallentium per frequenter Eccleſi.ºr, & Monaſteria:
aecreta concentu , caftiffîmis ovium tuarum &* cor
Zljbus delettantibur &* vocibur, Sidonius Apollina
ris Avernenfis Epifcopus encomium pangens Clau
diani, qui germanus erat, & in regimine Eccle
fiae Vicarius B. Mamerti Viennenfis Epifcopi, Can.
toris officio quoque funéìum iilt;m fuiffe teftatur,
ut Pfaiunos praecineret, Leétiones difpenfaret , &
fuo quafque aptaret tempori. Pfalmorum hic mo
dulator ó* Phonafcus ante Altaria, fratre gratu
1ante, imffru$tar docuit fomare claf?er. Hic folemmi
bur annuit parávit , qu* quo tempore lecta comvemi
remt, L.4. Ep. 1 1. Idem Apollinaris alibi ob oculos
exhibet Chorum ex Clericis Monachifque, quafi ge
minatum & Pfalmos concinentem : Cultu pera$to vi
giliarum , qua* alternante mulcedine Momachi Cle
ricique Pfalmicimet comcelebraveramt ; quifque im
diverfae fucceffimur, pr&ffo ad Tertiam futuri, cum
Sacerdotibur rer divina faciemda. L. 5. Ep. 17. Nom
recedit à fimilitudine veri , quod Ecclefiæ Cathe
drales coeperint turmas habere Clericorum Can
torumque, qui Pfalmos alternatim canerent, id eas Concilium Toletanum I. anno 4oo. Si ad Ecclefiam,
imitatione feciffe Monafteriorum , Ideo & Apolli -ad facrificium quotidianum mom accefferit , Clericus non
naris idem Faufto ex Abbate priùs Lerinenfi, tum habeatur. Quae poena depofitionis videtur multò gra
Regienſ Epiſcopo ſummopere gratulatur, quÖd vior, nifi fortè eo fenfu capienda ifta funt, Cle
Officium & cantum Lerinenfis Monaßerii in fuam ricur mom habeatur , Cam.9. quo illud Concilii Car
nunc Regienfem traduxiffet Ecclefiam : Precum thaginenfis IV. ftipendiis privetur. Illud ipfum eft,
peritur imfulanarum , quar de palaftra Comgre
gationis Eremitidir , & de Senatu Lirimenfium ,
Cellulanorum , in urbem quoque , cujus Ecclefi« fu
cra fuper infpicir tramftulifti , mibil ab Abbate mu
tatut in Sacerdotem , l,9, Epift.3. His fanè ex Epi
ftolis Sidonii demonftratur, 1. Quam pfalmodiam
ab Ecclefia initio mendicaverant Monachi, fecifTe
poftea longè perfeétiorem ; ita ut Epifcopi ipfi,
imaximè qui ante Epifcopatum in Monafteriis ali
quandiù egerant, id fibi laudi verterent, fi Mona
fticam pfallendi formam in Ecclefias transferrent
fuas. y. Ac propterea jam tum coepiffe ejufmodi
Præfules congregationes inftituere Cléricorum, qui
in hoc toti effent , ut Monachorum inßar divinüm
in Ecclefia Officium diebus fingulis fan&iffimè de.
cantarent Jam enim è plebe, prater Feſtos & Do
minicos dies, & rari adeſſe coeperant; & rarò. 3.
Legem ergo feu confuetudinem, qua Clerici ac Bé
neficiarii tenentur , recitandi five privatim, five a
publicè Officii , fi effe antiquiffimam & ipfi Eccle
fiæ coævam molis , quod tàmen longè probabilius
eft; ab iis faltem Epifcopis eo tempore conftitutam
eſſe non negabis, & è Monaſteriis traduétam ad
Clerutm . -
^^
ta tantùm ea & tentamenta quaedam erant Capi
tulorum noftratium. Extremis porrò his verbis Vi
&tor videtur ad illa Hieronymi allufiffe : Tota.
Ecclefia mo&turmir vigili ir Cbriffum Dominum perfo
mabat. Epift. ad Sabimium .
xv. A* Patribus ad Concilia pergo. Carthagi
nenfe IV. ubi fumma diligentia tradit, qug fit Cle
ricorum omnium, tum fuperiorum, tum inferiorum
ordinatio, quod cujufque Officium, de Pfalmiftis
non tacet. Ad hos enim cum imponit Presbyter
Officiumn camtamdi , his utitur verbis. Vide , ut quod
ore cantar , corde credas : ®* quod corde credis , ope
ribus comprobes , Hae ergo tum'folius Pfalmiftae par
tes, Officium cantare; five quòd folus ipfe ca
neret, ut fiebat apud aliquos Monachos; five quòd
Pfalmos inciperet & præiret caeteris, populique &
Cleri cantum moderáretur. Statuit, idem Conci
lium, ut Clericur, qui ahfque corpufculi fui imaqut
fitate vigiliir dee/}, ftipendiir privetur. Cam-49, Q10
ex Canone clarè liquet: 1. Non ſolilm Pſalmiſtas,
fed & Clericos omnes alios divinis Officiis affuiffe.
2. Abfuiffe quandoque alios , fed noéturnis Of
ficiis : non efiim diurnis quifquam . 3. Abfentibus
fine, caufa legitima poenam decerni, ut fportulis
fìipendiifque quibuflibet priventur, 4. Si pœnam
hanc autem luercnt , qui no&urno ; quid qui diurno
defunt officio; Majore enim multò funt in vitio.
XVI. De Presbytero, Diacono, Subdiacono ,
& quolibet Clerico alio, qui in urbe, vico, vel
caßello, ubi Ecclefia eft , commoratur, ita fìatuit
quod pofterioribus faeculis fancitum fuif, ubi Bc
rieficiarii reftitutionis poena obligantur. Ubi enim
femel hoc definivit Ecclefia, indignos illos & ine
ptos effe, qui Beneficii fruéìus percipiant, fi qui Qf
ficio deſunt, eos apertè conſtat à jure percipiendo
rum fructuum alienos eſſe, nec eos retinere poſſe,
etiam non repetente Ecclefia ,
Pfallebant domi virgines & viduae cum Clerico,
vetat id fieri in pofterum idem Concilium, ni ad
fit Presbyter, vel Epifcopus. Cam.9. cur autem
confeffor' diceretur ille Clericus, non eft hujus lo
ci ápérire. Quod autem attinet ad Vefpertinum
Offiéium , quòd Lucernarium appellitabant , quod
definente die & accenfis lampadibus decantaretur,
jubet hoc idem Concilium, he id celebretur , nifi
in majore Civitatis Ecclefia : fi in Oppidis autem
id fiat, non fiat faltem , nifi Epifcopo , vel Pres
bytero, vel Diacono praſente. Nulla profeſſa, vel
vidua ahfemte Epifcopo, vel Prerbytero , im domo fua
Antiphomas cum Confeffore, vel fervo faciat ; Lucer
narium verò niſi in Eccleſia non legatur; aut ſile
gatur in villa, prafente Epifcopo, vel Presbytero , vel
Diacono legatur. Non privata & domeſtica horarum

Canonicarum recitatio hic interdicitur: fed ea, quæ

XIV. Refert Viâor vitenfis Epifcopus in li ſolemni pompa, & alternis ch9ris peragebatur . Er
bris de Perfecutione Vandalica , juniores Lećiores enim démum dicebantur Antiphonae, alternis cho
duodecim crudeliffima quæque à barbaris ea animi ris celebratae pfalmodiæ. Edicit Concilium, ut fu
conftantia perpeffos effe, üt apud Carthaginenfes periorum Clericorum unus femper praefit. Qui &
deinceps fingulari femper in honore fuerint, De hodiernus etiamnunc eft ufus , Porrò fi Deo facrae
his ita ille : Umâ degumt , fimul vefcuntur , pariter virgines in exfolvendo Officio Canonico tam fre
pfallunt , (îmul in Dcmimo gloriantur. L. 5. Declarat quentes , tam affiduae fuere : ita tamen ut Vefper
illa Confefforum duodecim fimul privatim pfallen. tinum Officium, quod folemnius femper habitum eft,
tium focietas , jam tum cæpiffe coire in unam fo fine præfente Clerico majore aliquo domi celebra
cietatem Clericos , hanc illis curam fuiffe antiquif. re nón permitterentur: fi tam affiduae , inquam- ,
firmam dulciffimamque, ut Pfalmos cantarent. Éfal fuere Virgines, quid eft de Clericorum in eodcm
lebat. £x eodem Victore plebs ipfa in Ecclefia. Jam Officio affiduitate aeftimandurn ? -

ob celebri tatem feſtivitatis hymmi mo£turni per totam XVII. Fcrrandus Diaconus in Breviario Cano
F££!*ff**^ ganente populo concrepabant. L... Nam num, c.119. 21o. 218.229. Africana citat Conci
etfi tumeffent aliqùà Cantorum coiiegia, rìdiìçí. lia , quae flatuêre , ut oratio folernnior ad Patrem
DeuIII
 De Beneficiis, Part I. Lib.II.Cap. LXXIII.
Deum dirigeretur. Qui mos ha&enus in yenerabi
Ji Miffae facrificio , & in plerifque aliis Ecclefiae
precibus obfervatur • Statutum praeterea eft, ut uma
fît im Sacramemtir per omne Byzacium difciplina.
Com. Carth.3. c.47. Idem de Provinciis aliis fem
feris. Item in iifdem Africanis Conciliis decrctum
eft, ut ne legerentur in Ecclefia, nifi Scripturae
Canonica ; & ut poffent tarnen legi Aĉřa Marty
rurn in eorum Feftis. Laudat etiam Crefconius ,
c. 167. : 68. 169. 17o. 193. Canones Ecclefia: Grae
ca & Concilia fuperiüs prolata . Unde inferri pof
fet, fuos à Gracis Cantores accepife Ecclefiam Afri
canam; quanquam non potuerit nifi poft Cypria
ni mortem accepiffe, cum Cantorum nufquam hic
in£minerit, apud quem tam frequens & tam clara
Clericorum aliorum omnium mémoria.
XVIII, Concilium Veneticmm in Provincia Ar
morica Gallia: unam Officii formam in Provincia
Turonenfi ftatuere conabatur : anno 465. Unam Of
fciorum regulam temeamur. Cam. 1 5. Ex quibus rur
fum apparet, ei rei jam faétum effe próprium no
men Officii • Imtra Provinciam mo/lram facrorum or
da , & pfallemdi uma fit confuetudo. Erat autem
id eo tempore perneceffarium. Qui enim per alie
nas Dioecefes iter faciebant Clerici, prolatis Cano
nicis ſeu formatis Literis ad Clerum, ad Chorum,
ad Altare, pro fuo finguli ordine admittebantur.
Intererat ergo magnopere, ut intra eandem Pro
vinciam, in qua freqüentiùs Clerici cujuflibet Dioe
cefis dikurfabant, ófficia eadem , vel fui fimilli
ma ubiquc effent. Septem dierum fufpenfione ple
&tit eadem Synodus Clericum , qui cum in urbe ef
fet, nec egrotaret, abfuiſſet matutinis Hymnis. Ra
tio depromitur , quòd Miniftris Altaris piaculare
fit citra neceffitatem tam piofe fubduxiffe officio.
quia Mimiftrum facrorum , eo tempore quo mom po
tef? ab officio fuo ulla home/la mecefftar occupare , far
mon eſt à ſalubri devotione ceſſare. Can. 14. Matuti
mi Hymni dicuntur hic forfan , quae Carthaginenfi
Concilio Vigili& , feu no&urnum Officium, Nam.
quæ olim Vigilie & erant & dicebantur , idcirco
Matutinæ dici coepere, quòd paulatim à media no
&te ad matutinum tempus prorepferint. Poena verò
illa fufpenfionis, feptem diebur à communione ha
beatur extrameus , fru&uum etiam privationem for
taſſe completebatur. Omitto Epiſtolam Lupi Tre
cenſis & Euphroni AEduenſis Epiſcopi ad Thalaſ
fium Epifcopum Andegavenfem, qua ratione cele
brari oporteat Vigilias Nativitatis & Refurreétio
nis Domini.
XIX. Id frequentiffimè urgebant Concilia , ut
ùe no&urnis Officiis abeffent Clerici. Hinc ad ea
Epifcoporum affiduitas major , Teftatur Ennodius,
Sanétum Epiphanium Ticinenfem Epifcopum divi
nis Officiis folitum femper adeffe, prævenire Le
&ores; etiam in Vigiliis , ftantem $emper in eo
dem loco, nec exire antequam omnia effent pera
&a. Hungariae Apoftolus Severinus cum Apofto
latûs ſui occupationibus premeretur, à diſcipulo
wum fuorum cellula mom longiks habitabat, cum qui
bur matutimar orationes & propriam mortis principio
pfalmodiam filemmiter adimplebat. Reliqua verò ora
tiomum tempora im parvo complebat Oratorio, quo ma
nebat • Surius die 8. Januari c.39.
s)gges? -- --8--8--8Sge
«JJFee2-H-3eHe?F-I-3SL
•]{}{c}<!&#3%-3S(e.
<0&#84-881-8&te
Sை%8sடி
ఈ}SS(9
º
453
С A р U Т Ι.ΧΧΙV, P.I., 1.1. 0.37.
Quàm affidui fuerint no&urnis ac diur
nis Officiis in Ecclefia frequentan
dis, aut iifdem domi recitandis Lai.
ci. Ut hinc de Clericis conjicias,
per faecula priora quinque.
I. Nulla lex generalior, nulla ſtrittior, quàm ora
tionis .
II. Hoc primum e/? omnium, & Clericalis Ordimis
proprium Offlcium .
III. IV. Id inde probatur , quòd legem orandi , &•
femper oram di , laici, impofuerint S4mffi Patrer , Ter
tullianur , Hieronymus , Caffamu* , Auguffimus , Am
brofiuj . Hoc volunt Patre, ut laici fæpiùs , morte eremt ,
Pfalmor recitent , publicir adfint Officii r. -
V, Laicos hortatur Chryfoftomus ad Scriptura &•
movi pr«fertim Teftamenti lectionem .
VI. Ad diurnum etiam & mo&turmum Pfalmorum
camtum . Item» Bafìlius Epiphamiur .
VII, Eximium Theodofii Jumiorir , & totius ejus i|
Curia exemplum .
VIII. Item Macrimae.
I. UM in Officiis Chriftianorum omnium il
lud fit maximum, cum maximum fit &
præceptum , Deum orare , Deum adorare, Deum
amare: quis credat , nulla Chrifti , nulla Apoßo
lorum, nulla Ecclefiae lege orationem Clericis prg
ceptam eſſe? An non Apoſtolis Chriſtus, annon
T)ifcipulis fidelibufque omnibus orandi , & fine in
termiffione orandi præceptum dedit ? An non ipfe
orandi exemplum praebuit? Hortatus eft fideles
Paulus, ut femper orent. In ipfo carcere, tefte Lu
ca, no&e media pfallebat Paulus , Rerum tempora
lium depofuere curam Apoftoli , ut orationi , &
minifterio verbi vacarent . Quid Stephanus , ex iis
Diaconis unus, qui Apoftolos temporalium rerum
farcina levaverunt, annon in oratione exercitatiffi
mus erat; qui ad eum , ut in A&tis habetur Apo
ftolicis, orárionis gradum elu&atus eft , ut Chri
ftus ei fe in caeleftis gloriae folio wifendum exhi
beret ? Ifraelitarum in Templo & aliis locis ora
tio ex Pfalmis Davidicis tota conßabat; quem fan
&iffimum morem fine dubio tenuit, quæ in Judga
rimùm coaluit Ecclefia: Primis ergo faeculis nul
o Canone praeceptum effe Clericis Officium, pro
babile cum primis eft . Scilicet vigebat adhuc in
fidelibus primæva pietas, orationis ainor non me
diocris, & orandi neceffitas, immo voluptas om
nibus longè maxima. Tunc folùm ad authoritatem,
ad leges, ad Canones ventum eft , cum primus
ille remifit fervor. Nemo enim nefcit, poftquam
exorta funt mala , tunc demum ferri leges , quæ
iis medeantur, & quas omnes Juftus in corde •
femper ita gerit, ut minimè neceffe fit eas foris
perfonare.
II. Perridiculè autem feceris , fi dicas fua Cle
ricis fuiffe pro fuo cujufque Ordine munia propria,
quae illis Canonicæ regulæ commendent; de Pſal
mis verò aut recitandis, aut concinendis nullam
fieri mentionem. Tantum enim abeft , ut curis aliis
etiam fanéliffimis graviffimifque cedere debeat ora
' tio : ut alias omnes Apoftoli à fe abjecerint foli
citudines & occupationes, ut uni incumberent, fe
que totos dederent orationi & praedicationi: &
6rationi ante , quàm praedicationi. Orationi &* mi
miferio verbi inftantes erimur. Act. c.6. v.4. Ab hoc
exemplo fumma illi documento acceíTitauthoritas,
l!!
454 Vetus & nova Ecclefiæ
j;, quod Patrcs , & gigue pietate conſpicui viri
feimper, confenfere , principem locum deberi Ora
tioni inter Apoſtolicas & Sacerdotales quaſque e
£un£iones; hanc caeteris anteponi omnibüs , hanc
pr.eirc debere, hanc illis præfidem comitemque •
$emper adhibendam, ut eas regat, illuftretque, &
novo caleſtique ſemper vigore vegetet. Quanquam
enim ingruant quandoque rerum difcrimina & ne
cefßtate§, quae cogant orationem , aut contrahere ,
áut differré: nihil id tamen vetat , quin indubita
Íiífimum femper & inconcuffum illud fit, quo regi
Jebeant Clericorum omnium mores , Orationem
jugem aut certe, frequentiſſimam principatum te
nere femper & dignitatis & neceſſitatis inter eo
rum ſanctiſſimas ſeu occupationes , ſeu delicias :"
III. Quòd autem primis Ecclefiae temporibus
flagraret Vehementiffimus Orationis amor in om
Íìm animis: & cam ob rem nulli fint in Conciliis
Jditi Canones, qui Clericis orationem difertè pre•
cipiant: facilè demonſtrabitur, ſi fanétiſſimos Pa
três audias, ubi de laicorum vita & moribus te
íimonium dicunt. Ita primùm Lucas in A&tis:
Erant perfeveranter im do£trina Apoftolorum , &
•ommunicatione fra¢tionir pamir , &r Orationibur.
Aå... 41. Docet Tertullianus viros , & ipfas etiam
uxores ad orandum furgere folitas. Cum per moffem
exurgi, oratum . Et infra: Unde fufficiam ad enar
,aniam felicitatem ejur matrimonii ; quod Eccle
ſia conciliat, ºre, ſimul orant, 6rc. Sonant inter
Ἀuor Pfalmi & Hymmi , & mutuo provocant , qui*
„eliìs Deo fuo camet • Talia Chriftut videmr , &
„audiem, gaudet. Ubi duo , ibi & ipfe. Ad uxor. l.z.
jHæc fi Laici , quid de Laicorum magiftris cen
Meas ? Si conjugati laici, fi uxores Hymnos Pfal
moſque noćtu interdiuque concinebant, ſi ſua qui
bufque domus Ecclefia erat: quid Clerici hujus ma
iftri authorefque vitae? An exemplo diruebant,
çjuae verbo ædificarant? si ita degebant conjugati
&:lerici, quid innupti? quid Diaconi , Presbyteri,
pifcopiqüe, qui cüm conjugio terrenâ 9mnia quo
άmmödö abdicarant ? Ex eodem alibi Tertullia
Imo, ab oratione fideles fumendi cibi initium fa
ciufit & finem : inter vefcendum, aut de Scripturis
{ermo illis cft , aut Hymni Deo canuntur; deni
que ita faturantur , ut qui meminerimt etiam per
„;„tem àdoramdum Deum fibi effe.
Scribit Hieronymus ad Virginem Euftochium :
Notibus bis terque furgendum, ór revolvenda, que tioni locus fit & qüieti: maximè autem edia no
de Scripturir memoriter retinemur. Ad Marcellam &e orandum efTe,' denique fuo nos Chriftum £xcul
verò (cribens, invitanfque illam, ut Bethlehem com-, pload has pias pernočtationes excitaſſe: Nonſ"
migret, ruficos ipfos affirmat ibi non loqui, non ¥ir ejl dier ad deprecamdum, furgendum eft & nof* •
méáitari, non canere nifi Pfalmos , quocumque lo
co, quocumque .tempore : In Chriſti verb villula
„„,?, fufficitaf, & extra Pfalmor filentium eft. Quo
cumque te verterir, arator fivam tenemr alleluja
„cantat. Sudam* meffor Pfalmif fe avocat , & £ur
„ attondent falce vitem vimitor , aliquid Davi
A;eum canit . Hac fumt in hac Provinciæ carmima,
«, ut vulgò dicitur, amatori« cantiopet· Si vini
torës, fi arátores pfalmodiae ita periti, ita ftudio
Ífuere, ut inde labores folarentur fuos: jam pu
{o tibi non ægrè patieris perfuaderi , Clericos , &
qui è Clericis ininoribus exercerent artem aliquam,
íi eodem orationis ftudio , eâdem fuiffe affiduita
te. Idem alibi San&iffimus Pater, Qui* igmorat
pfallendum ee feminis in cubiculir fuir , ó* abfque
Žirorum frequentia & congregatione turbarum ; L.
z. adv. Pelag- . - -
A* Caffiano jam ante agceptmus, L. 3. c. 2 , Mo
machos AEgyptios in Eccleſiam non conveniſſe ad
diurnas Horas decantandas, fed inter laborandum
per diem totum Pfalmos ceciniſſe: Reſert idem ali
$i, Collat. 14. c.7. , rufticum fuiffe incredibili fan
&itate , qui, quotidie, & cum exiret ad opus, &
cum rcdiret ab opere , Ecclefiam ad ornandum ,
Diſciplina
ſemper adiret, ut operi ſuo benè eſſet à Deo.
Obfervat Auguftinus, eam fuiffe in laicis Scriptu
rarum peritiam, ut fe aliquandq inter concioíam.
dum Sĉripturas allegantem , leni murmure pra·ve
nirent, eâdem & ipfi infufurrantes. Jam refponde
tis, & audio murmur benê tementium Scripturas.
Deur, qui hoc fcripfit im cgrdibus veftris , confirms;
ér in fattis veſtrir - In Pſal.85.
Pfalmum idem fcripfit , ex eorum genere, quos
Abecedarios vocant, nimirum ordine Alphabetico,
verfibus fingulis per fingulas literas exordientibus:
nimirum ut adverfus l)onatiftas , quorum verfabaD
tur in medio, hoc veluti praefidio munirentur. Id
fa&itarunt & Graeci Patres adverfus Arianos, ut
jam diximus. Ipfa quippe experientia & Latinos
& Græcos docuerat Patres, nulla aptiùs ratione
& doceri plebem, & animari ad quidvis, ac robo
rari, quăm Pfalmorum & carminum concentu :
Narrat ' denique Auguftinus matrem fuam piif
ſimam fœminam quotidie Eccleſiam mane & vt
fpere folitam adiré , ut divina audiret eloquia, ut
örando Deum ipfà alloqueretur : ut te audiret im
fermonibus tui , &• tu illam in orationibus fuit •
Confeſ. L. 5. c.9.
Iv. Ita ßatuit Ambrofius à natura ipfum fua de
generare hominem, fi diem vel ordiatur, vel clau
äat, non decantatis Pfalmis; cum eo temporc avi
culæ ipfae fuo concentu Creatori omnium fuoque
laudem dicant, fuo nos informent exemplo. Quis
enim fenfum bominis gerent mon erubefcat , fine
Pfalmoruin celebritate diem claudere ; cum etiam mi
mutiffm« aves folemni devotione & dulci carmine
ortus dierum ac moč#ium profequantur . Hex44- l,?.
c 1 ,. Alio loco fideles omnés?exemplo Davidis in
fimulat, ut & ipfi cum eo aliquam noétis partem
feponant orationi & ftudio Scripturarum: Surge
bat mo&tir medio David, ut Domimo confiteretur s
tu totam noétem fopori exißimar deputandam Tune
magis tibi orandü, est Dominur , &c. Non dor
mianwur ergo totír mo?ibus , fed maximam partem
earum leâioni & orationibus deputemur : I; Pfal. $•
o£tom.7. Moleftißmè fert uxorem duci alterius fe
&tae, quacum non poffint no&u furgere ad preces.
simüi' ad orationem moiie nobis furgendum **, &
conjunéìis precibus obfecrandut Deut. P? Abraham
1. 1. c. ult. Docet alibi non dies tantùm,fed & nodes
orandum effe, hafque ita difpenfandas , ut § 9;**
c&• media mo&te. Ipfe Dominur permotavit in or*
tione, ut te proprio ad deprecandum invitaretº”
plo. In Pfal.118. Ofton.8. Si hos ftimulos Ambro
fius, fi has regulas morum fubjiciebat fidelibus
laicis: quid ipfe fibi, quid clericis-fuis? Ne£Γ
nùs urgént, minufquecfara funt, quæ habet alibi :
Qui rogat itaque, femper roget ; & fímom precatur *
paratum femper babeät precamtir affe£tum , Pern£
&fabat im oratiome Jefur, flatuemr tibi imitationis
exemplum , &c. Et tu furgè vel media noííe , fi no*
potes tota femper mo&ie vigilare, ut dum orar m0
ete, veri Solis pettori tuo ſplendor irradiet Qiº
omnis amima, qua Chriffum £gitat , in lumine fèn*
per eft . Ibid. Oéton. 19. Et infra : Pr&veni orieptem*
solem , &c. An nefcir homo quòd primitias tui *°T
dis ac vocir quotidie Deo dêbear? Alibi autem f.
deles hortatur ad precem matutinam , ad gratiºº
referendas ei ,qui fomnum capientes ex ommi pro
videntia fua tüetur: & fuo quafi excipit finu £
vetque, ut dulci perfundit qüiete, mortalitatif
que aerumnas tantiper 醬 confopiat: Ur gº
fecurur dormiam , ille pervigilat : Ipfe enim no*
IJeus ituros cubitum quodam gremio quietis fufjfj**
€&* thefauro pacis recomditor fervat. Serm. im Mala"
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II.Cap.LXXV.
jubet poftea diem ipfum Pfalterii recitatione con
çludi, quafi Epinicio quodam, deviétis adverfa
riis noftrae falutis : Sed ór cum vefpera diem clau
<dit , ipfi debemus per Pfalterium laudem dicere , &
' gloriam ejus modulata fuavitate concinere : qua.
operum noffrorum confummato certamine , veluti vi
&tores requiem mereamur , &• laborir qu«dam palma
Ae* foporis oblivio. Denique ulterius etiam aliquid
molitur Ambrofii pia folicitudo , inftatque, ut
dies no&efque orationi dedicent fideles, earum .
imitatione religiofa avicularum, quæ no&tes ipfas
exfomnes ducunt in munificentiffîmi Creatorislau
dibus cantillandis. Imitare minutiſſimar aves, ma
me &• vefpere Creatori gratias referendo. Et ß er
devotior, imitare luſciniam, cui quoniam ad di
cendat, laudes dies fola mom fuffîcit , no£turna fpatiae
pervigili cantile»a decurrit. Et tu igitur laudibu*
tuit diem vincenr, operi tuo adde moturma curri
ºcula, Ĝr infomnem fufcepti laboris induáriam Pfal
zerii ſerie conſolare.
Qga fronte haec ille tanta vi , tanta inftantia ad
laicos, ſi tale nihil Clerici, nihil Diaconi, Preſ
byterique, vel Epifcopi facerent ? Denique in fua
ad Pfalmos : Præfatione ita demonftrat Ambrofius
in Pfalnhis decantandis omnes ubique deliciari fo
litds, domi forifque , diu mo&uquie. Pfalmus mo
{turni pavoris folatium, diurni laborir requies , in
/ìitutio imcipientium , perfeétorum confirmatio , &*c.
Domi Pfalmus ramitu*, forir recenfetur.
V. Eodem agebantur fpiritu Ecclefiae Graece Pa
tres, ut laicis ad le&titandas Scripturas, & ad re
citandos Pfalunos calcaria fubjicerent. Chryfofto
mus præ cæteris haec Pauli verba exponens, Com
»nomenter vos ipfor in Pfalmir , Hymnis &* Canti
eis f?iritualibu:s inde argumentatur laicos omnes
fummo quodam amore & indefeffo ftudio Scriptu
rarum conflagrare debere : Audite quicumque effi*
mundami , ó* uxori pr&ef?is ó* liberis , quomodo vo
bis quoque maximè mandet legere Scripturar : &^
non leviter, nec temerè, fed magno fudio ac dili
gentia. In Epiß. ad Colofs. ho.9. Debent faltem laici
ad manum & familiares habere Novi Teftamenti
Libros, ut haec fibi coeleftia fint medicamenta, fpi
ritualibus morbis omnibus abftergendis comparata:
aut veluti fpiritalia quaedam jacula , quibus inimi
cas poteftates propulfent , faluti fuae infidiantes;
denique non alia gravior morum pernicies , quàm
incuria ſacrorum Codicum perlegendorum. Si nul eorum partem ftatutis temporibus percurrebat , Grc.
los alios vultir , Novum quidem certè Teffamentum Macrina Petrum fratrem fuum iifdem praeceptis
vobis parate ; Apoftolorum A:tur, Evangelia, Ma ftudiifque imbuens, quibus imbuta & ipfa fuerat,
gißros perpetuot. Si dolor acciderit , tamquam inl Epifcopum futurum pio pfalmodiae amore accende
•meditamentorum apothecam a/pice , illinc mali ac re feftinavit .
cipe confolationem. Hoc ef? omnium malorum caufa ,
»efcire Scripturas . Abfque armai* imus ad bellum_, '
&• quomodo oportet eße falvos ? Advertit alibi idem
Chryfoftomus , In Ep. ad Heb. hom..., bis terve heb
domada qualibet recitatas fuiffe populo in Eccle
fia Scripturas Sacras. Innumeris locis aliis idem
praeftamtiffimus Doétor nervos omnes eloquentiae
fuae verè aureae contendit , ut laicos , adeoque&
ipfos illiberalium artium magiftros ad leétionem
Scripturarum impelleret. -
V1. Qgoniam Sacræ Scripturae facra le&io pars
tantùm eft Officii Divini , quod in oratione máxi
mè & pfalmodia confiftit : videndum ex Chryfo
ftomo , qua ratione laici ei rei vacare debeant. Ne
no&e quidean ab ea illos ceffare permittit : Non.
ideo faéta eff mox , ut per totam dormiamus , &•
etioffîmur : Tefantur hoc 3, opificer , mauta , ne
gotiatore*. Ecclefia Dei medii; furgit no£#ihus . Sur
§• &• tu , &• vide aßrorum choream , obßupefce ad
mirabilem Dei difpenfationem. Ad viros &• ad mu
lieres mibi fermo eß, f!e£te genua, ingemifce , ora ,
&e. Sit Ecclefia damüs ex viris mulieribufque con
fituta , &c. Si tibi filii Junt, excita ár filios , &
45.5
fiat modis omnibur domus mo? u Ecclefix . Si autem
temeri funt , & vigiliam fèrre nequeunt , unam &*
alteram orationem faciant, & iterum finito quiefce
re. In Att. Hom.16. Ita fan&tifimus Doktor reële
fieri à fidelibus domi praecipit , quæ jugiter & fo
lemniter in Ecclefia pér no&es fiunt. Non miari
tos , non uxores, non tenellos puerulos ab hoc no
&tu precandi relaxat officio. Alibi autem jubet ,
ut & omnibus diei horis orent : Imò vero fimgulir
borir precatio e/? ad Deum adhibenda : &* im ea diei
curfus conficiemdur. Hybermo verò temporeplurimam
noftir partem in precibus traducamus , &* magno cuin
timore genua fleétenter, precatiomi operam demur •
Chryf. to, 1. hom.67. tom, 2. De Annal. hom-4. tom-3.
in Pf.4t. Bafil. town, r. hom, in mart.Iulittan. Epipha
de Expqfit. fid. Cath.
VII. Theodoſius Junior, referente Socrate, L. 7.
r.xx. , quafi mon Imperatoriun Palatium, fed. M0
nafterium incoleret , ita ab ipfo ufque diluculo
* Pfalmos alternis decantabat cumi fororibus finis, me
moriter edifcebat Sacras Literas , de iis cum Epi
fcopis difceptabat , major imperio, eruditione non
difpar ; denique opulehtiffimám inftruxit Bibliothe
cam , in eamque Libros Sacros, eorumque Interpre
tes congeffit omnes, diligentia certans cum Ptolo
mæo Philadelpho Ægypti quondam Rege , at re
Higione, 8c pietate lòngè fuperíor. Porrò Divinis
Officiis famulari videbatur hæc Bibliotheca , cum
& illa conftent Pfalmis, Libris Sacris , eorumque
interpretibus germanis, San&is Ecclefiae Patribus.
Ejus Regiae mom diffimilis fuit Monafferio. Nam.
primo diluculo ipſemet cum ſororibus ſuis Hymnos al
termatim decantavit . Qgin etiam Sacras Literas
memoriter pronumtiavit . Cum Epifcopis perinde ae
fí Sacerdos jam olim fuiffet defignatur , de eifdem
differuit. libror, tum qui facra Dei eloquia comple
&febantur , tum qui ab eorundem Interpretibur com
fcripti erant , multâ diligentiâ: quàm olim Ptolo
maur Philadelphur in umum colligendos euravit.
VIII. Vitam literis mandans Gregorius Nyffe
mus (ororis fuae Macrinae , docet eam à teneris
unguiculis addidiciffe. Sapientiam Salomonis &
Pfalterium; Pfalmos recitaffe ftatutis horis , immo
omnibus horis; ſive ſurgeret è ſomno , ſive ,
ad fomnum pergeret , ante cibum , & poft ci
bum, legere five inciperet, five defineret. Erat
Pfalmorum haud quaquam ignara , pr&fimitamque.
… --
C A PUT LXXV. P.2. 1.1. c. 15.
Canonici in Gallia Officii origo, quòd
teneantur Clerici faltem privatim »
recitare, faculo v1. v11. & v111.
I. Ex Concilio Agatbenfi, Aureliamemff, Epaomen
f tenentur Clerici ſingul Officio intereſſe .
II. III. Cur eum, quem Metropolitana teneret of
ficiorum ordinem, cæteræ ejus Provinciae Ecclefia fer
vare temeremtur. Diverf& Officii parter eadem , quæ
hodierm& ,
IV. p. Statuit fapientiffmà Concilium Turonenfe
II, quis debeat effe pro diverfa ammi tempeßate in.
horis Matutimis , Vefpertinis &* Sexta mumerus Pfai
ጸ/20ýምþልነŸ} ጨ º
VI. Multa ex eo Comcilio argumenta ducuntur ,
quibur probatur recitamdi privatim Officii obligatio.
VII. VIII. Idem iterum. ex Conciliis aliis oßem.
ditur - IX.
456 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
IX. Iten1 ex Gregorio Turonenfi, qui &* mo:tu ,
& in itinere Horar Canonicat recitaret . Prob betur
ne quifquam privata in domo Vigiliar agat ; aut
poft mediam moitem quidquam manducet.
X. XI. Varia obfervantur fuper Officio Divino.
XII. XIII. Nova è Gregorio Turonenſi argumen
tae de recitamdi Officii obligatione , quod privatim ,
etiam mo?u , horir propriis recitaretur .
XIV. Ejufdem rei nova & exempla &• argumen
ta ; cum multis aliis obfervationibus de Horit Ca
nonicis -
XV. Quamtum fuerit in recitando Officio fudium,
quaenta diligentia Beati Germani Epifcopi Pariffenfis •
Provinciis id laudabile, id optatiſſimum viſum eſſe,
ut quod in alieno Provinciae alterius Officio effet
optimum , illud acciperent & adjicerent fuo. Can.
3. 4. 5. Statuit enim , ut exemplo Romae, Italiae &
Orientis, piè & ſuaviter inter canendum repeta
tur Kyrie eleifon, ad Matutinum, ad Miffar, &*
ad Vefperar. Ut dicantur Samātur ad Miffas ma
tutinas, veſpertinaſque, ſeu Quadrageſimae, ſive
Mortuorum. In omnibus Miſſis, ſeu in Matutinir,
feu in Quadragefimalibus , five in illir , que pro De
fun£torum commemoratione fiunt. Utque in Miffa
Papæ nomen recitetur: & poft Gloria Patri adda
tur Sicut erat , &c. Uti folebat fieri Romae, in.
Italia, Africa, & Oriente. -

I. OÇ inftituit, aut inftitutum invenit Conci . Ubi vides etfi non eadem omnino, quae Roma
lium Agathenfe, ut in Ecclefiis omnibus pi , haberent cæteri Officia, ad illa tamen propiùs
aequabilis fervetur ordo Officii, & Pfaliai alternis, in dies accedere conatos effe. Qgae enim penè
feu Choro duplici decantentur, adfintgue Clerici cogebant in una Provincia, eaedem prorfus ratio
omnes ; denique pfalmodiam omnem concludat nes invitabant, ut & in Occidente toto unus ef
Colleéta , feu Oratio. Qgia convenit ordinem Ec fet, quamtùm fieri poffet, Officiorum ritus, or
cleſiz 'squaliter ab omnibus cuſtodiri : ſtudendum . doque .
e/?, ut ficut ubique fit , &• poft Antiphcmat Colle£tio III. In eo Concilio incipit à Miffa Officium
me, per ordinem ab Epifcopis ve! Presbyteris dican diftingui, & Sacrificio nomen id propriè attribui,
tur. Cam. 3o. Illud quoque jubet haec Synodus , ut quod erat Ecclefiaftico cuilibet Officio commune.
præter Pfalmos Hymfii adjiciantur ad natutinas Eadem eft & in Concilio Aurelianenfi III. diftin
laudes & ad Vefperas , fingulis hebdomada die &tio, ubi ftatuitur, ut in Fefto folemniore Miffa
bus proprii accomodatique. Et Hymni m ttutini, hora tertia celebretur, ut commodiùs deinde pof
vel vefpertini omnimo decantentur.' Poft Hymnos fet Epifcopos Vefperis intereffe , Can.14.
Capitella Verfufque addantur, & Reſponforia, ex IV. Concilii verò Turonenfis II. anno 567. de
Pfalmis ipfis decerpta. Et in conclufione matutima numero Pfalmorutn fingulis quibufque Canonicis
rum vel vefpertimarum Miffarum po? Hymnor Cae Horis adfignando, longè utilior Conftitutioeft. Edi
pitella de Pſalmis dicantur. Denique út expleto citur enim, ut in Ecclefia San&i Martini, & in
Σefpertino Officio populus ab Epifcopo benedica • cæteris omnibus, Tam in ipfa fanëta Bafilicae, quàm
tur, Epifcopi enim propria tum adhuc erat folem in Ecclefiis moftrir , diebus feftis omnibus ad Ma
nis ea benedi&io in Ecclefia. Et plebf colle£ta ora tutinum Officium Pfaimi duodecim cum (ex Anti
tiome ad Vefperam , ab Epifcopo cum benediâione di phonis canerentur : Sex Antipbons binis Pfalmir : id
zmit tatur. toto Augufti menfe obfervandum, quòd nullus non
Hanc eandem benedicendi folemniter populi prg dies eo menfe feftivus fit : Toto Augufio Mamiratio
rogativam propriam & intactam Epiſcopo ſervat mer fant , quia feftivitater funt, & Miff. Samtio
Concilium Aurelianenfe I. Cum ad celebramda* Mif rum. Can. 18. Menfibus fequentibus prolixiora no
far comvemitur , &c. Ubi Epifcopus fuerit , benedi &is, fore Officia, prout nδάes ipfae magis magif
Z#ionem aceipiat Sacerdotir. Can. 26. At in eodem que producerentur. Itaque Septembri menfe feptem
hoc ipfo Concilio, collaudatà Rogationum celebra Antiphonas concinendas, binis fingulas Palmis:
tione, facultas datur Epifcopis praecipiendi Clericis, Septem Antipbom« explicentur binis Pfalmit. Oάο•
ut iis interfint , & contumaces coercendi : quod bri odo Antiphonas, ternis fingulas Pfalmis: Odo
ad omnia Ecclefiaftica exporrigi debere Officia, non bri o£to tribui, Pfalmi, . Novembri novem, De
abhorret à veri ſimilitudine. Clerici verò, qui ad cembri decem Antiphonas, ternis & ipfas fingulas
hoe opur ſanctum adeſe contempſerint, ſecundân Pfalmis: Novembri novem ternit Pfalmit, Decem
arbitrium Epifcopi Eccleffx fufcipiant difciplinam. bri decem termir Pfalmir. Totidem Januario &
cam 18. Verùm hanc Clericorum legem , ut Divi Februario menfe : adeoque ad Pafcha ufque. Ita
nis adfint jugiter Officiis, multò præclariùs com que per totam Quadragefimam, immo & per t0
monftravit Concilium Epaonenfe : Sam#orum Reli. fàm hyemem Matutinä feu No&urna Officia tri
uiz im Oratorii, villaribus mom ponantur, mifi fòr ginta conftabant Pfalmis, Antiphonis decem. Licc
Jitan Clericos cujuſeumque Parochie vicinos eſſe bat si numero, vel addere aliquid, vel auferre,
zontingat , qui facris Cineribus pfallendi frequentia modò prudenter id quifque & piè faceret; non ex
famulemtur. Cam. 1 3. Cum ergo degicari nec* Ec defidia quadam, aut levitate, sed ut poffbilitas
clefiae poffent , nec Altaria , nifi infertis Sancto habet , qui facit ampliur pro fe, & qui minus ,
rum Martyrum Reliquiis : nec Ecclefia poterat ulla ut potuerit. Illud vero eadem Synodus ferre nom
effe vel ara, cui non fui effent Clerici, fua Offi poteft, ut in menfibus caeteris Matutinum Officium
cia, qua à Clericis his neceffarið celebrarentur Pfalmos pauciores habeat , quàm duodecim. Eum
pſallendi frequentia. - enim numerum, ut fupra diximus, ab AngeloS0
II. Sancitur in eodem Concilio, ut omnes unius litarios addidicie. Praeterea Veperas Palmis con
Provinciæ Ecclefiae, unum ampleétantur ordinem . ftare duodecim: quod Officium duodecima, atque
Officiorium, illum fcilicet , qui in Metropolitana adeo poftrema diei hora fit: unde & Duodecima
viget. Ad celebranda Divima Officia ordiuem, qtrema dicebatur. Supereft ut vel duodecim Pfalmi expe
Mētropolitami te ment , Provincia ler obfervare debe diantur ad Matutinum, quia Patrum flatuta pr*
bunt. Cam. 17. Cum enim Officia juxta Canones ceperunt, ut ad Sexta» fex Pfalmi dicantur eum
Africanos in Provinciali Synodo expendi , quiae Alleluja , & ad duodecimam duódecim, itemque cum
tum femel & iterum quotannis habebatur , ac de Alleluja, quod etiam Angelo offendente didicerunt •
iiis conveniri oporteret: cumque Epifcopi Metro Si ad duodecimam duodecim Pfalmi, cur ad Matu*
politanum frequenter adire, cum eo confultare º , timum non itemque vel duodecim explicentur ? .
atque eo tempore adeffe Officiis tenerentur: his V. Obferva in eo. Canone pauci hæc, quae Jn
ge caufis penè neceffe erat, ut unus effet & æqua rem fint. 1. Matutinum jam tum fumptüm cff<»
bilis in Provincia una ordo Officiorum. uti & hodie ufitatum eft, pro Officio Noâurno ,
Docct tamen Concilium Vafionenfe II. fingulis quod nondum illucefcentc die Celebrb! 14"
‫أل‬A ‫لا‬
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.LXXV.
Âliud fuiffe Pfalmos, aliud Antiphonas; quibus
interje&is, quafi cantiunculis , quibufdam, in bi
nos, vel ternos Pfalmi diftinguebantur, ut etiam
munc in Officio Dominicae diei no&urno obferva
mus. Longè alia autem priùs erat ejus vocis figni
ficatio, cüm Antiphonãs canere dicebantur, qui
vel unum , vel plures Pfalmos alternante choro con
cinebant. 3. Mânfiffe eam etiamnunc in tqto fe
riali Officio confuetudinem, ut Matutinae feriales
Pfalmorum fint duodecim, qui fex Antiphonis bi
ni interpungantur. 4. Quod autem de Laudibus,
de Primâ, Tertia, Nonaque nihil habet Concilium,
id propterea faétum effe, quòd aut in Ecclefia Tu
ronienfî, quod difficillimè crediderim , inftitutae
mondum effent horae hujufmodi : aut quòd publicè
nuom recitarentur. Nam minores diurnafque horas
perivatim recitabant nonnulla Monafteria. Aut cer
ê Concilium eorum tantùm Officiorum meminerit,
in quibus immutari aliquid volebat. Unde data
tantùm occafione de Sexta Vefpertinaque loqui
tur, ut inde ofìendat, quid fit`decernendum de
Matutinis. -
VI. Sed illud hîc prae caeteris jure mirandum
eft , quo ftudio & qua (edulitate affe&tent Epifcopi
in his , Monafteriorum ritus innitati. Quamobrem
cum nullus fit dubitandi locus, qui privatim Mo
* -
| nachi recitarent Officium, quod in choro urgente
neceffitate quapiam perfolvere non potuiffent, idem
& de Clericis colligas oportet. Mentem fuam fatis
apertè declarat Concilium, cum praecipit eum , qui
fninus quid quàm Pfalmos duodecim ad Matutinum
recitaverit , ut eo die folo pane & aqua vefcatur.
Qgimque minùs quam duodecim Pfalmos ad Matu
tiraum dixerit , jejunet ufque ad vefperam , panem
cum aqua mamducet , &• mom fit illi altera in illa
die ulla refeéîio. Singula hic verba id fignificant,
de uno privatoque aliquo fermonem effe. Neque
enim ufuvenire poteft, ut Chorus integer Pfalmo
rum aliquando numerum decurtet, communique &
{imili poena ple&atur. Idem & ex verbis fequen
tibus perfpicuè demonftratur. Et qui hoc facere
contempferit , una hebdomada panem cum aqua man
ducet. Simile quoque veri eft privatorum tantùm
vel fervori , vel füpinitati haec aptanda fuiffe ver
ba : ut poffibilita* babet , qui facit amplius, pro
fe , &• qui mimur, ut potuerit. Quippe vix poteft
id aliter liberum permitti, quàm fingulis, idque
clam & fecretò. Quis verò credat tam gravi fubji
ci poenae eos, qui decerpferint aliquid de nume
ro Pſalmorum, & impunè eſſe iis, qui nec adeſ
fent Offici9 publico, iiec privatim ipfi ulla parte
ejus Officii & orationis fungerentur ? Erat fateor
magna frequentia, ingens numerus Clericorum,
qui adeffent Officiis publicis, ut vel his declarari
poteft Concilii ejufdem verbis, quae totam illam
I.cclefiae partem, quæ à. Cancellis ad altare pro
tenditur, choris pfallentium Clericorum vendicânt :
Pars illa que à Cancellis verfus altare dividitur ,
Cbari; tamtùm pfallemtium pateat Clericorum. Cam.4.
Sed fieri vix poterat, quin ex ingenti illa multi
tudine £ffent, quos aut occupationum neceßitas,
aut ægritudo quæpiam corporis ab Officio publico
fevocaret: quos tamen nemo cordatus facilè cre
det ab orandi inviolabili lege immunes tum fuif
fe. Eo enim confilio publicâ Ecclefiae conftituta.
officia funt , ut invitentur ad orandum laici: adeo
•que multo magis, ut & Clerici excitcntur. Pom
pæ illud fimile, & inanis tantùm gloriae captandæ
caufa fa&um videri poffet , fi pofitis de publica
oratione legibus quamplurimis, de privata & fe
creta fingulorum öratióne nemo verbum faceret,
nemo curaret, _ diiur , &• defidiorè legere vel implere officium diftule
VII. Poffet in eam rem conferri Canon ifle rit , &• im Ecclefia ad ommia utilis mom fuerit , ab
goncilii II. Aurelianenfis : Clerici qui officium fuum flipendio rejiciemdum &* imclimamdum , quoad ufque
implere
-
ஆ. aut vice fu4 ad Eccle/ìam vemi
от.I.
457
re detreétamt, loci fui dignitate priventur. Cam. r4.
Quippe vocabulum illud Officii horis Canonicis
jam proprium fa&um erat , ut diétum jam non fe
mel , dicendumque forfan adhuc erit. Illud verò
certiffimum eft , ideo Concilium Vafionenfe II. im
minere & inculcare Parochis, ut domi fuae Le&lo
res , quantos potuerunt , habeant, inftituantque,
Pfalterium edoceant, Scripturarumque frequentem
le£tionem, & divinarum meditatiofiem legum : ut
his illi prefidiis ad fuam primò ipforum , & ad
proximorum poftea falutem procurandam muniren
tur. Juniores Leétores quamtofcumque fine uxore ha
buerint ; fecum in domo recipiant , & eor , quomodo
boni patres, fpiritaliter nutrientes, Pfalmos para
re , divini, leçtionibus imfffere , & in lege Domimi
erudire contendant, ut & fibi dignos fuccefforet pro
videant, &c. Cam.1.
VIII. Concilium Turonenfe II. idem de quo
fuprà, depofito propter violatam cum propria uxo
re continentiam Clerico majori, permittit ut im
ter Lettores in Pfallentium in choro colligatur -
Cam. 19. Ea porro verba im Pfallentium choro , ut
fuperiùs allata choris _Pfallentium Clericorum »
oßendunt divinum Officium à Le&oribus , Pfal
mifìis, aliifque inferioribus Clericis ad hæc ufque
tempora folitum fuiffe cantari. Quis verò adduci
potüerit, ut exiftimet fan&iffimamjillam pfallendi
iegem inferioribus folùm & junioribus Clericis po- .
fîîâ fuiffe ? Ita ergo ftatuendum eft nobis , fi
quid fapimus , proprium quidem illud fuiffe •
munus inferiorum Clericorum , ut ab aliis oc
cupationibus omnino liberi ,. publicè ftatis . horis
cafierent : Choro tamen, fi alibi Ecclefiafticis ne
ceſſitatibus non deſtinarentur , affuiſſe Clericos
majores : aut privatim finito negotio eadem per
folviffe officia, quippe qui orandi lege, coeteris ar
ćtiùs conftringerentur. -
IX. In Hiftoria Concilii Parifienfis anno 577.
habiti, haec refert, qui praefens aderat Gregorius
Turonenfis, noéte quadam invifum fe fuiffe domi
ab iis , quos eò miferat Fredegundis Regina, cum
jam no&urnum perfolviffet Deo officii fui penfum:
Ëa verò mo£te decámtatis moturmalibus hymnis , oßium
manſionis noſtre granibus audio verberibus cogi, muſ
foque puero mumeior Fredegumdis Regimæ ad/lare cogno
feó. i. ;. Hift. e. 1 9. Habes hic Tergo Epifcopum
Turonenſem, qui cum Lutetiae verſaretur, priva
tim vel recitabat, vel canebat domi fuæ horas
Canonicas, etiam, no&u. Id fa&itatum effe à Cle
ricis ufque adeo certum eft , ut laici , fumpta inde
* occafione feftorum dierum pervigilia domi aliquan
do celebrarent, hoc eft, ho&tem totam pfalmodia
orationibus exigerent. Id deinceps vetuit fieri Sy
nodus Altifiodorenfis, propter eam quæ irrepferat
& licentiam. Nom licet compenfot im domibus propriis
nec pervigilia im feftivitatibus Samétorum facere- •
Cam 3. 5. Sicut & cibum potumque fumi vetuerat
poft feftorum in Ecclefia dierum'expletas vigilias ,
quae ultra no&em mediam protrahebantur. In illa
noéte mom licet pofl mediam no&em bibere . Cam. 1 •
Ad Gregorium Turonenfem me referam , ubi quae
mihi ex Conciliis fuperfunt dicenda, abfolvcro
X. Pfalmos prolixiores Concilii Narbonenfis
anni 583. decreto intercidebant, intertexto Gloria
Patri, &c. Cam. a. Vetitum eft in eodem Concilio ,
Ne Diaconus , Subdiacomur , Le£tor, amtequam Mif
fa confummetur, alba fe prºfumat exuere ·_Can. 12
1de Presbyteris tacet Cóncilium , quòd effent om
nes in cafula. At de recitando à Presbyteris Dia
conifque Officio fatis apertè loquitur , cum ait ,
ui verò Diaconus aut Prefbyter fuerit literit imeru
curvatus impleat , ó* defemdat , quod effe cogmofcitur •
Mmm 44
 458 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina.
Ad quid im Ecclefia Dei , fí mom fuerit ad legemdum ret non procul diffitas ab Ecclefia San&i Juliani,
omni noéte & circa no&is medium ad eam fe reci
exercitatur ? Cam. 1 1. Hæc certè verba , legere ®*
jmplere officium ? Canonicarum horarum recitationi piebat Ecclefiam, no&urnum Deo officium ut exol
veret. Nos media furgemter mo£fe ad reddemaa* Do
non improbabiliter aptantur. mimo gratiar , &c. Ingreff, fumus explere curfum ;
XI. Sugillati funt in Concilio Matifconenfi ,
qui vitio verterarit Sanéto Columbano, quòd plu &rc. mobi* pfallemtibus. Quo patet Clericos pere
res in Miffa Colle&as recitaret , quàm quae ritu rè agentes , procul à fuis Ecclefiis, non tamen .
abfolntos fibi fe vifos efe à decantandis horis Ca
ufitatiffimo praecipiebantur. Laudi potiūs' & orna
mento vifum eft Patribus Concilii effe , prolixiùs nonicis. Docet idem alibi , Injuriofum , qui quin
& impenfiùs Deum orare. Miff& autem nomen opti tus-decimus fuit Epifcopus Turonenfis , praecepiffe
mè explicuit, & quàm aptum appoſitumque eſſet ut in poßerum Hörae Tertia & Sexta in Ecclefia
commonftravit Avitus Epifcopus Viennenfis, quod canerentur; quod argumento eft eas priùs recita
olim fignificandis Ecclefiafticis omnibus Qfficiis , tas privatim fuiffe, ut non paucis in Monafteriis
fiebat. Hic imflituit Tertiam C&* Sextam in Ecclefiae
& nonT foli facrificio adhibebatur. Erat enim apud
Romanos ufitatiffimum id vocabulum, cum à po- • dici, quod modò im Dei momime perfeverat • L.ro.
tentum Palatiis & conventu dimittebantur homi Plura refciffernus, nifi per temporum invidiam im
nes: unde & pro ipfo conventu denique ufurpa tercepti effent libri , qüos idem piiffimus Scriptor
tum eft. Dicebatur autem Miffa , prò Miffio; fi lucubraverat in Pfalterium, & de Ecclefiafticis Of.
cut remiffa , pro remiffio; offenfa, pro offenfio : ficiis: Im Pfalterii Tratfatum librum unum commen
& id genus fexcenta alia. Accipe jam verba ipfa tatur fum , de Curfibus Ecclefiafticir librum» unum.
Aviti : In Eccle/tir Palatii/gue, Jive Pretoriir Miffa. condidf. De Gloria Mart. l. 1. c. 1. 75. 86.
| fieri promunciatur, cum populur ab obfervatione di
mittitur • Nam gemus hoe momimir etiam im f«cula
XIII. Idem Gregorius in variis operibus fuis,
de Miraculis B. Martini, de gloria Martyrum, de
gloria Confefforum, de vitis Patrum , meminit ple
ribus authoribus imvemietir. Epift. 1.'
XII. Nunc tempus eft ut revertamur ad Gre rumque Vigiliarum , & qui in Vigiliis canerentur
gorium Tùronenfem , & ab eo edifcamus id quod Pfalmorum, Hymnorumque: Cursùs, Cantás inL
praecipuè nobis hic propofitum eft , quibus iniìita Ecclefia jugis, Le&ionum, Paffionis Martyrum:
tur ea, doétrina fundamentis, eaque lëx , quae ine de decantata ant de recitata Officii Divini parte •
xorabili Clericos Beneficiariós fubiicit néceſſitati ante Miffam : Le&a igitur paffiome, cum reliquis le
recitandi , vel concinendi Officii Divini. De pri &ionibus, quas Camom Sacerdotalis invexit , tempwt
ma illa Ecclefiae Bituricenfis fundatione loquehs, ad facrificium offerendum advemit : De Miffis matuti•
ait Clericos ftatim divina pfalmodia effe imbutos. nis, quas praeiverant no&urnae Vigiliae : Removunt
Ex his ergo pauci admodum credehter , Clerici ordi folemnia &r tota moέe im vigilii, excubant , ma**
nati , ritttm pfallemdi fufcipiumt v Hiß. 1. 1. c. 51. Nar autem fa&o dum Miffarum folemn;a reiebraremtur :
rat alibi Sidomium Apollitiarem aliquando divinum Cap.9o. De pfalmodia nu(quam definente Clerico
memoriter perfeciffe Officium quòd malitiosè tum rurh', etfi illi quandoqùe hon magno effent nume
quis librum fubduxiffet : Abhafo fibf mequiter libel ro: Cum portitores Reliquiarum sameif Gregoriu ad
lo, per quem facrofanéta folemnia agere eonfueverat , locum, quemdam Lemoviei»; termimi advemtffemt , ubi
ita paratur à tempore cun£tum * fefi;vitati; opus ex. jam pawei Clerici comferto lignei, tabuli** Orarorjo,
plicuit , ut ab ommibuf miraretur. L.*. c. , ,. Ab eo Domimum affiduè preeabuntur, manfionem paffulamt ;
dein Sidonio tradit concinnatum fuiffe librum de fwfceptique benigmæ, * moiiem eum cateriae fratribus
Officiis, De Miffr ab eo compofihi*. Agit alibi de pfallemdo deducunt, cap. 1 or. Ubi modicum vides
Monafterio Sanâi Mauricii , quod antè vocabant Qratorium , in qu6 gáuci Clerici Dominum affi
Agaunum; & de pfalmodia ibi noćłurna, diurna duè precantur, & ad fingulas diei nocìifque horas
que perpetua : Ffallentium ibi affluum inf?ituemr. Officium recitant. '• • T '
L. 3. c. 5. Stiperciliofas apud eum Presbyter, dum Nec excidet nobis ifle apud eumdem Presbyter,
fua in majus venditat omnia , de jugi fua à tene. qui cum periculum fubmieffionis evafiffet , dicitur
ris tinguiculis pfalmodia non tacet. `Noffi, me ab alligatum habuiſſe, 8 pendentem è collo Evange
*pitio «tatis me« femper religiorè vixiffe, vacaffè liorum Codicem & Miſſalem, cum calice & pate
*ejuniit , eleemofymi* • deleftâtum fùiffe , conti na , nulla fa&a Breviarii aut Pfalterii mentione :
n'ataj fapist exercujffe vigiliar , pfuiientjo ver8 gu Saeerdo* pelago operitur, habem, ad collum rum Evam.
gi erebra perfitte fatione no furna . L.4, c. 6. Por geliorum libro mimifferium quotidiamum , id eft, pate
10 ne £ptgre quidem poffis clarius quidqüam, quàm mulam parvam cum calice. De Gloria, Comfef. t. i*.
q!£ ille fçripfit , de Epifcopis diiobu$. Revöcati Verum qui potüit ille facrificium , ut verba illa
ílli ab exilio indulgentiùs ' quàm æquiùs, malæ indicant , fingulis offerre diebus, confuetâ antè
frugis enim omnino fuerant, vitam duxere áliquan pfalmodiâ non abfolutâ ? Fatendum ergo debuiffe.»
diu ig acerbiffimo doloris fenfu & labore poeriiten Ckricos Pfalterium tenere memoriter , non tam
tæ; Pſalterium noćturna verfantes manu, verfantes propter Officia quae publicè in Ecclefiis caneban
ditirna: 12 tantum compumfii funt,ut viderentur mum. tur, ubi parati & ad inanum erant Codices, quam
4**m à Pfullentio ce/Taré, celebrare jejunia, eleemºſynar ad eorum privatam recitationem , maximè inter
exercere , librum Davidici carmini, explere per diem y peregrinandum , illo maximè tempore , quo nul
moãeſºue in hymni, & leftionibus meditando deduce. li erant ejufinodi facilè parabiles, faciles & gefta
{*: E:3• £. zo. In priftinas illis tamen poßea revo ri codices, quales nunc funt.
lutis fordes, ne in mentem quidem véniebat reci Quod verò qai iter faciebant Clerici , eadem
tatio Pfalmorum , ita ut divifiorum prorfus imme confiringerentur Tege recitandi horas Canonicas,
mores effe viderentur. Nulla prorfù , de Deo erat praeter libata jam exempla , promam & hoc aliud
mgentio y nullur omnimo Curfus memori« babebatur, ex eodem Gregorio: Quidam Presbyter folitarius
&c. Clerict, in Eccleſia Matutina, celebrantibur, hi iter carpem*, ad hofpitiolum cujufdam pauperir Li
Forula miſcebant, Gre. L.;. c. 31. mamici manffomem expetiit : qua accepta , juxta me
. Exploratiffimum eft hac voce eurfu, Divina o£. rem : Saeerdotum mo&te ab ßatu fuo confurge»* •**•
*$* £;in£ fignificari folita. Officium tamen plerum. tioni adſtitit. Ibid. c. 31. Non-oſcitanter prætereun
que id dicitur à Gregorio. Agens alicubi `de Ec da funt hæc verba, juxta morem Sacerdotum . Pa
º humana cade cruentata, ideoque interdi&a lam enim ex iis fit , id in more fuiffe •, ut
Sacris •. {erui officium perdidit . L.9. c.6. Cum Gre etiam dum longinquum iter emetirentur , no&tu
gorius idcin ipfe Parifiis ageret, aedefque habita confurgerent ad noâurnas officii preces perſolven
das.
 De Beneficiis, Part. I. Lib.II. Cap.LXXV. 459
das. Quantò conſtantiis ergo affirmabimus, prom Dominicum parabatur innocem* mimifforium , cap.zo.
ptioresTetiam illos diligentiorefque fuiffe in reci Haćtenus ex Gregorio Turonenfi -
tandis in urbe, domique fuae horis Canonicis diur XV. Non poffum non hic referre, quae refe
wis, qui in Eccleſia praeſtö eſſe non potuiſſent ? Cap. runtur de . San&o Germano Parifienfi Épifcopo,
38. 43. 7r. xo6. Multa praetereo lubens , quibus quem nec itinera à recitando Canonico curfu re
ämtediéta illuftrari poffent ; quòd ea tantùm car morabantur, non hyemes, non imbres , non nives
pere & huc promifcuè congerere adgreffus fim , quæ quin nudo capite recitaret. Qai equitans in iti
ad aftruendam Canonici cursús recitandi legem con mere , femper de Deo aliquid aut verbum contulit,
ferre poffunt. aut camtavit • Curfum mudo Capite dicemr , etiamß
XIV. Nolim hîc praetermitti quod habet Gre mix , aut imber urgeret . Surius die 28. Maj, c.78.
gorius idem de Ambrofio, qui Lectiones incipi ve 79. 82. In privato Oratorio ſuo Nocturnas horas
fuerat , ante fignum à fe datum . Cui celebranti Fe recitabat unà cum fuis Clericis, quos longa pfalmo
fa Domimic& diei erat ifta confuetudo , ut vemiemr dia ipfe antevenire folitus erat , & tum eos exci
Leéìor cum libro, mom antè legere pr&fumat , quàm tare , quantumcumque fevirent hiberna frigora . ,
fanitur nutu juſſet. De Mirac. B. Mart. 1.1 c.5. Qgamtam vigiliarum curam femper impehderit , quiè
Poft leétionem Prophetarum, antequam Apoftolus enarret , aut quir tolerator algores ardore fidei pr&
legeretur, accidit aliquando ut obdormifceret Am dicet, 6-e. Qui celebrata vigilia remeans ad le
brofius. Excitatus eft his verbis , Jubeat domimur £tulum , quafi mihil egerit, tumc primâm reliquor
Le£teri lettiomem legere. Cap. 33. Ubi vides & veniam excitabat. Summo mane ingreffus Ecclefiam, non
feu juffionem legendi , quam Leétor poftulat , & difcedebat , ante exhauftum totum Officii decur.
quam accipit benediélionem . - - fum , Tertia mo&iir bora ingrediem*, mom eft egref
Diſtinguit idem alibi Vigilias à Matutinis, ſeu fur ulterius pfallentium ab ordine ; donec clarefcen
no&turnas Horas à Laudibus quæ manè dicuntur : te jam die decantatus ſolemniter curſus univerſus
J/igilias implevimus , mame autem fa:to , ßgmo ad comfummaretur ex Camome. Singulae hîc voces an
Matutimar commoto reverß fumus dormitum · L·z· tiquitatem redolent , & de hiftoriae veritate fidem
сар. 1 - 49- - faciunt. Non video qui poffint deinceps, nifi præ
Verùm ne longiûs à re propoſita digrediar, nar ſumptis opinionibus pertinaciſſimè adhaereſcant, ſi
rat idem Gregorius virum fanétiffimum Portianum, bi fingere liberam olim & arbitrariam fuiffe Pfal
cum Clericus primò , dein Abbas effet conftitutus, morum Officiorumque recitationem Clericis Bene
veniffe aliquando ad Aulam Theodorici Regis per ficiariis, cujufmodi tum erant Clerici omnes.
Arvernos tunc iter agentis, ut ab eo pauperibus
levamenti aliquid obtineret. Rogatum autem ab
Coptimate aliquo, ut mane pauxillum vini degufta
ret , excufatione ufum effe , Qgod mec Regi digmum? C AP UT LXXVI. P.2. l. I. c. 16.
pr&buißet occurfum , &• quod bis omnmibur potius erat
necdum adhuc Domimo Pfalmorum decantationem de Canonici Officii in Hifpania & Afri
bitam exolvtffèt. Vita Patr. c. ;.
º

º Gallus Epifcopus fan&iffimus animam mox ex ca origo, ejufque faltem priva-

fialaturns , percontatus eft quid in Ecclefia cane
retur; quo refcito Matutinum Officium recitavit
folus , & illo expleto cum vale dixiffet omnibus, in
coelum devolavit, quas hic coeperat divinas laudes
aeternùm Deo perfoluturus: At ille Pfalmo quinqua
gefimo & benedictione cantata , & Allelujatico s id
eft , Miferere mei Deus , & Bemedicite ommia operæ
IDomimi Domimo , & Pfalmis tribus' fubfequentibus,
quibus David ipfe Alleluja praefixit , quibus ex om
nibus Pfalmis laudes conftabant ; Cum Capitello ex
pleto : quod ex Scriptura Capitulum , feu le&tiobrc
vis fubjici folet fupradi&is Pfalmis: Comfummavit
Officium totum temporis matutimi, quo jam extremo
perfumitur officio fpiritum emifit. Ibid. c.6. Perfpicis
«quàm non ceffarent à recitando privatim Officio
Canonico , qui & graviffima valetüdine decumben
tes , & morte ipfa appetente, ne tum quidem de
eo more & orandi fervore quidquam relaxabant.
Divus Gregorius Epifcopus Lingonenfis cum Di
vione prope Baptifterium vulgò habitaret , No£te
de ftrato fuo nullo femtiente comfurgem r , ad orationem
IDeo tamtùm teffe pergebat, oftio divimitur referato ,
tim recitandi lex faeculo v 1.
v1 I. & v 1 1 I.
I. Im partes Officii variar varia obfervantur, &*
ejus recitandi lex ex Ifidoro Hifpalem/ comprobatur • '
II. III. Obfervationes ali& , &* alia argumenta.
ex Comciliis Hifpani&. De Officiorum comvemiemtia ,
&• Monacbalis , ac Romami Officii imitatiome.
IV. Statuit Concilium Toletanum IV. idem ubique
im Hifpamia Officium eße oportere ; id quod propter
Natiomali r umitatem Concilii meceffarium erat .
V. Qgos hymmo, Officio Divino abftulerat Conci
lium Braccharenfe, idem Toletamum IV. reftituit.
VI. VII. Sentire non niſi honorificè debemus de .
Officii Canonici Rubricis ac Caremoniis , quippe quæ
d Comciliis Natiomalibus & Oecumemicis , aliqua fal
tem ex parte funt inflitutº.
VIII. IX. Probatur iterum ex eodem Concilio Of
ficii recitandi obligatio .
X. Ex Comcilio Toletano VIII.
XI. Difcrimem inter Lucernarium , Sonum, &*
Veſperar . -

. attentè pfallebat , &c. Pfallemtium per trium fere XII. Juniorum im Parochir Camtorum femimaria •
borarum fpatium audiebatur, &c. Impleto curfu re XIII. Officiorum im fimguli, agrorum Parochiis com
•verfur ad lettulum , (&c. Jbid. c.7. Et alibi de ju Qሠሮነ}1ሮነ?ß¡ ă •

niore Monacho loquens, Cum eodem feme duor vel XIV. XV. De Ecclefia Africana. De publjca im Cbo
zrer a^mnoy ftciemr , Pfalterium memoria commenda ro , & privata domi Officii recitatione.
zvit . Cap. 1 1. Et alibi de B. Nicetio Epifcopo Tre
virenfi : Le£tis Lettiomibus quar Camom famxit am I. E. haec quidem de GaHia fatis. Ad Hifpa
tiquur , oblati* mumeribur fuper Altare Dei , ait niam vénio, ubi in eadem infiftens via , di
sacerd ot , Non hic hodie Miffarum folemmia comfum vini inveftigabo originem Officii , & ejus maximè,
mabumrtur , mifi communione privati priùs abfcedant. fi qua funt, veftigià obligationis qua tenentur ho
Cap. 17. Denique nihil apertius ad edifcendi Pfalte ras Canonicas Clerici, aut in Ecclefia publicè , aut
rii nec effitatem inculcandam, iis quæ habet ille de domi privatim recitare. Erit autem nec injucun
IB. Leobardo : Cum reliqui, pueris ad fcholam mif da, nec inutilis, permixta de re utraque & con
ſus, qauempiam de Pſalmis memoria commendavit, fufa tra&atio, faciliùfque induceris , ut credas ob
Κ* me fkiem fe Clericum eße futurum , jam ad ligatum te ejus recitatione. Officii, cujus partcs
от..I. M In m 2. OIIl
46o ' Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
ginnes videris, tam fanétam apud Patres & Conci
!ia , tam antiquam, & auguftám ac religiofam ha
berg originem & inftitiifionem.. Patet gx. Ifi
deri Capite, toto, quog eft de Officiis , officii no
mem jam ejus temporibus- gidem rei fignificanda:
attributum effe, cui attribuitur hodie ; fic enim
orditur. Officiorum plurima fine genera , fed pr«ci
риит illud quod in facrit divimifque rebus habe
iur. Origia, l.6. c, 19. Ac ftatim ad Officium Vefper
fimum & Matutimum, progreditur , tum verò ad
M'fam, quippè quæ femper alterutrius longioris
hujus ac folemnióris pfalmodiae alteram fubfeque
retur , Quibus ifta dc Choro, AntiphQnis & Re
fponforiis fubjicit. Cborus , quòd initio in modum
coron« circa ara* faremt , & ita pfallerent , 4nti
phona* Chorit alternatim pfallentibus. Refponfarior
Itali tradiderunt, ubi alio defînente alter refpon-,
det, Inter refponforior autem &* Antiphonar hoc dif
fert, quòd im refponforiit umut verfum dicit , in ,
Antiphonit autem uerfibut alternamt Qhqri, De ho
ris deinde Canonicis loquitur , ac tantùm abeft ut
ab earum recitatione liberos fine intermiffione •
orari à Clericis privatim velit : Diſtum est, finel.
intermiſſione orate , ſed hoe in ſingularibus, Nam
«ff obfervatio quarumdam borarum communium.,
que diei inter fpatia /igmamt , Tertia , Sexta &•
Nona. Siwiliter & noétis . Sed ideo orandi h« ho
ra divif& funt , ut fi fortè aliquo fuerimur opere ,
detenti , ipfum nor ad officium tempus admoneat ,
&'c. Exceptis utique & aliis legitimis orationibus,
que fine ulla admonitiome debeatur im ingreffu lu
áir, ac no£tir , five vigiliarum. Quæ cum alibi om
nia confirmat, tum illud addit, primum omnium
Ambrofium in Occidente , Orientalium Antipho
nas, id eft alternum cum Chqro duplici cantum,
qua in re & ipfi §erapbimos Orientales fecuti erant,
imitatum effe. Poftea verò, Primitiva, inquit, Ec
clefía ita pfallebat ut modico flexu vocif faceret
pfallentem refonare , ita ut, pronuntiamti vicinior
èffet quàm canemti . Propter carnaler autem in Ec
cleffa , mom propter fpiritaler confuetudo efl inftitu
sa oapendi ; ut qui verbi* non compunguntur ,
fuavitate modulamini noveantur, De Offic. Eccleſ.
7.1.c.3.7. 8. Quod de Alexandrina dixit Auguftinus,
L. ra. Gonfeff. c. 33, , hoc de primitiva Ecclefia totâ
Ifidorus intelligit , de Offic, Ercle. l. 1. c. 1 o. Grc.,
atque id ita fuiffe , mihi probabile eft. Dicit dein.
de' hora Tertia, Sexta, NQna, de Vefperis , Com
pletorio , Vigiliis ſeu Nocturnis, de Matutinis ſeu
Laudibus s qua$ fuo tantùm tempore Caffianus in
Monaßerio Bethlemitico putat inftitutas , De B.
jLeandro Epifcopo Hifpalenfi , alio in loco hæc ha
bet. In toto pfalterie duplici editione orationer com
jcrip/è , in facrificiit quoque , Laudibus , & Pfal
?mii multa dulcifona compofuit · De Script. Ecc!. c.
47. Monachis Regulam (cripfit Ifidorus , ubi minu
iiffima quæque de horis Canonicis praefcribit. Nec
pmifit vir fànétiffimus quod præcipuum erat , ju
m Clericorum feu in Chora, feu alibi pfalmo
iam & Dei läudem ; cum enim communem illis &
generalem fcriberet regulatn, Poflremà, inquit, im
doctrina, in Leółionibur, Pſalmir, Hymni, , Can
, jair , exercitto jugi incumbamt. De Qffic. Eccl. l.z.
c.z. Qu£ jugis oratio non à Choro propriè pendet ,
aut ci ánnexa eft , fed cum ipfa Clericaturæ genio
& natura conjunéta.
11. Ad Hifpaniæ Concilia accedo, ubi primum
obvium fe dat Concilium Tarraconenfe anni 5 1 7.
quo jubetur, ut in agreftibus Parochiis alternis
hebdomadis Presbyter & Diaconus divina celebrent
Officia, ea tamen adje&a lege, ut Clerus univer
fus coeat ad vepertinas Sabbati horas, totumque
diem Dominicum: utque' diebus fingulis decantën
tur Vefpertina & Matutina officia. De Diœcefanir
£cclefiis vel Clero id placuit definiri , ut Pre byte
ri , vel Diaconi , qui inibi conftituti funt, cum Cle
ricis feptimana; obfervent , id eft , ut Presbyter
unam faciat hcbdomadam, qua expleta , fuccedat ei
Diaconus fimiliter , e4 fcilicet conditione fervata,
ut omnis Clerus die Sabbati ad Vefperam fit parátur,
quo faciliùs die Dominico falemmitat cum omnium
prafentia celebretur, ita tamem, ut omnibus diebus
Vefperar.&r Matutinar celfbrent. Cam.7. Ubi vides
in omnibus, quæ ruri erant , Parochiis fuiffe •
Presbyterum Diaconumque , qui praefiderent; fuif
fe & numerofum agmen Clericorum minorum.,
quod.bipartitum alternis hebdomadis fufficeret ad
celebranda Officia; maximè autem ad Matutinas
Vefpertinafque horas; denique parum , probabile
effe , ut facra Myfteria quotidie celcbrarentur,
cum alternis hebdomadis præeffet officiis Diaconus.
Quod autem permittitur Qfficiis abeffe alternatim
Presbyter & Diaconus, id eo fiebat, quod Paro
chorum muneris erat , non foli Ecclefiafticae pu
blicæ vacare pfalmodiae, fed & fubfidiis aliis cóm
luribus creditas fibi oves fovere.
' III. Illud quoque ufu receptiffimum effe infi
nuat Girundenfe Concilium, ut quotidie matutin;
vefpertinaeque Pfalmodiæ in Ecclefia exfolvantur
Qfficia , ubi praecipit iis adjici Qrationem Domi
nicam à Sacerdote alta voce proferendam, prout
Monachis edixit Regula Sanéìi Benedicti ; Placuit
obfervari , ut omnibur diebus poft Matutimat & Ve
fperat oratio Dominica â Sacerdote proferatur. Can,
ro. Statutum ibidem eft, ut eo ritu eaque forma ,
celebrarentur Officia Ecclefiaftica in Tarraconenfi
Provincia univerfa, atque in Ecclefia Metropoli
tana • C4n. 1. Synodus ìllerdenfis ClericQs propter
grave quodpiam crimen ita deponit, ut liberos ta
men & immunes ab officii Divini recitationc non
faciat; quin jubet , ut cum primùm communi re
ftituti fuerint , in Choro pfallentiuin Clericorum
affi dui fint , Attamen im Choro pfallentium à tem
pore recept& communionis interfint. Can. 1. •
Concilium Braccharenfe eandem indixit Officio
rum confonantiam omnibus Ecclefiis Provinciae
Braccharenfis , nec ex Monafticis ritibus aliquid
in ea patitur derivari. Placuit omnibus comnuni
confenfu ut umus atque idem pfallendi orda in má
tutinis vel vefpertini, Offciir teneatur , & non di:
z/erfae ac privata , педие Monafleriorum confuetudi
net cum Ecclefiaflica regula fint permixta. Cap.i.*.
Liquet hinc ergo mülta ex Monafticis inftituti§
in Ecclefias & in clericorum officia influxiffe: fed
improbari ab hoc Concilio nimiam quandam quae
inde in hæc irrepferat diffonantiam, Can.3. Statu*
tum prgterea , ut Epifcqpus Presbyterque popu*
lum inter facra falutareiit illis verbis ex Scriptu
¥a depromptis , Dominus fit vobifcum : utqu£,***
fpgnderet populus, Et cum fpiritu tus: Qu%d %
eſſet Apoſtolorum traditio, & orientalis conſenſiº
Ecclefiæ, quibus æquius effet fefe ut accommoda
rent quâm prophanis Priſcillianiſtarum innovatio"
nibus. Sicut & ab ipfi, Apoflolis traditum omnis
retinet Qriemr , &• non ficut Prifcilliana pravitat
permutavit . Canon. 4. ;. Atque ut conftantior
firmiorque pofthac effet ea officiorum forma una
ubique , conftitutum eft ubique ut fervar£tur
ordo atque ritus is , quem profuturus Archie
piſcopus Braccharenſis ab Apoſtolica Sede accº
- piffet . Ut eodem ordine Miff& celebrentur ab oin
nibus , quem Profuturus quondam hujus Met***
politam« Ecclefi& Epifcopus ab ipfa Apofolic« §*di*
authoritatefufrepit Jrriptum . Denique prohibuit
haec Synodüs , ùt Leâore, in Ecclefia in ferularí
bahitu ormati , mom pfallant : diximus jam ſupra
albis induendos : inter divina minifieria. Et
ne cantica vel carmina Officiis Ecclefiafticis Pcfr
mifcercnt , cum non finant canones ea nifi utriuf
que Tetamenti Scripturis contare. U ultrº Paº ሸ}0」
 -

De Benéficiis, Part.I. Lib.II.Cap.LXXVI. 4бI

svør, vel eamonicarum Scripturarum ueterir Ér no Interea enim Gotthi Reges totam fibi fubjecerant
«ui Teftamemti , nihil poeticè compofitum im Eccle Suevorum dominationem; & per Eccleſiarum con
ſia pſailatur, ſicut & ſancti precipiunt Canones. fonantiam ipfius etiam Imperii fui jam latifTimè
can. 1 1. 1 . Id ejus Ecclefiae proprium fuit . Nam fufi molem confirmare & conflabilire conabantur.
in Gallia , Italia, aliifque locis qui erant ab Am In hoc denique Concilio obfervatur , in Refponfo
brofio, Hilario, aliifque compofiti Hymni publi riis nog inferi Gloria Patri, nifi diebus iis, qui
cè canebantur • “ . fpiritaliquadam laetitia, perfufi funt: carteris die
IV, jam verò Concilium Toletanum IV, quod bus initiiim Refponforii repeti , Hac eft difcretio,
Nationále erat, omnefque compleétebatur Hifpa ut in latif fequatur gloria , in trifti oribur, repet atur
niae Provincias, itemque eas Galliarum partes que principium . Cam. 16. Denique ut quotannis legatur
tum Gotthis parebant ; per omnes etiam hujufmodi Apocalypfis poft Pafcha, ut quam Pontifices &
--
Provincias, totamque Gotthicam dominationem, Concilia è Joanne Apoſtolo conſcriptam fuiſſe con
£banc eandem vigere, voluit Officioruin confonan ſentiant, Can. 17.
tiam ubique fui fimilem • Umur ordo orandi atque VI. Duo hic vel tria nobis obiter penficulanda
pfallendi nobis per omnem Hifpaniam atque Galliam antè funt , quàm ad alia Hifpaniæ Concilia pro
obfervetur, umur modu r in Mißarum folemanitatibur, grediamur , 1. Ut ne putes ifi rebus minutioribus
umur im vefpertimis matutimifque Officiis : nec diver ac contemnendis occupari viros clariffimos, qui in
Ja fit ullae in mobi* Ecclefîaftica confuetudo , qui una Concilio Nationali eâ decernant, quae ad divini
& fide comtimemur & regno , Hoc emim &* antiqui Ca Rubricas Officii & ad Cæremonias fpeélent, Im
momer decreverunt , ut unaquaque Provincia & pfal mo hinc argue, nec minutias iftas videri debere,
Hendi (ś ministrandi parema confuetudinem con vel defpicabiles, in quibus difceptandis Concilium
&azzeaŀ • Nicænum aliquando `operam pofuerit , Nam &
| Prifci certè Canones id decreverant tantòm de Apoftolorum Concilium de quo Lucas in A£tis de
Ecclefiis unius Provinciae , & uni obnoxiis Metro Cæremoniis decretum edidit ; & in Concilio Ni
poli, ut unam Officiorum formam omnes tenerent. cæno ftatutum id eft , quod merae eft cæremonig,
Et eorum tamen authoritate confultiffimè hujus ut certa Pafchalis feftivitatis dies in omnibus Ec
Concilii Patres nituntur, ut idem in regni unius cléfiis pra.fcriberetur ; itemque ne fideies die Do
Provinciis & Metropolibus compluribus decernant. minico, & à Paſcha ad Pentecoften, genu flexo
«Cum enim Epifcopi ii & Metropolitani jam om orarent. Luculentiffima haec aliis praepofita eft for
nes in unum veluti cQrpus concrefcant , omnef, ma Conciliis , quam fequerentur , -

體 e in cadem univerfalia conveniant Concilia, ea VII. 2. Etfi omnium Rubricarum, feu facrarum
e m opcra videntur omnes unius regni Provinciae cæremoniarum origines perveftigare & aperire » »
in unam Proyinciam coaluiffe. Quòd fi vel ipfum immenfae res fuerit operae, & fupra vires noftras:
£olum Concilium Nationale fpe&es; ubi Metropo ctfi nec ea congefferim hic omnia, quae faftidium
litanos & Epifcopos univerfos neceffe eft eifdem . opus hoc noftrum prorfus inutile faceret, ex pau
intereffe Officiis, eadem celebrare folemnia, eidem cis tamen iis quae hic à nobis quafi carptim deli
emnes folemniori adeffe Sacrificio; haec omnia cer bata funt, fatis conftare , quãmimperitia: plerum
tè fieri nequaquam poffunt, fi fuüm quifgue cele que fit noftrae , quod ejiifmiodi res non magni fa- '
brandi vel canendi ritum habeat. Fecit hüjus in cimus , nec dicam, contemptui habemus. Quod
commodi ratio , quæ vel ipfa per fe oculos ferit, enim in his perfæpè nobis aut arbitrarium cffe ,
ut Provincialia Concilia obfervandum in Provin aut fortuitum vidétur, aut infolens, quia quae fuc
cia illuun Officiorum, ordinem praefcriberent ; quem rit rei cujufque origo & caufa , non difquirimus:
Ecclcfia Metropolitana fervaret. Videtur & ha:c magna plerumque ciim fapientia & pietate, maxi
£adcm effeciffe ratio, ut Nationale Concilium idem mis in Conciliis, quibus fpiritus fapientiae & pie
in Regni unius Provinciis omnibus vellet obferva tatis tanquam animâ corpori præerat, pcrtractatum
ri • Id autem quàm neceffarium fit faciliùs intelli eft atque definitum. " -

ges, fi fingas tale aliquid hodie conftitui, ut om VIII. 3. Nec illud in Concilio hoc Toletano IV.
nes qui in eadem fortè funt urbe Clerici , divinis raetermiffum effe, in quod totus hic maximè la
interfint cum urbis Clero Officiis , & communem r nofter collimat. Cüm enim magnis rationum
fuo quifque loco & ordine Miffam celebrent , aut moinentis conftituiffet inferi Divinis Qfficiis Ora
facra'careant Coinmunione. Fecit eadem aliquando tionem Dominicam, abdicationis poena percellit.
ratio , ut inferiùs dicetur , ut & de inftituendo in genique eos, qui illam, vel publicè, vel privatim
Ecclefia totaRomano & officio & ordine deliberatum in recitando curſu canonico pratermiſerint, Quiſ
fit ; 蠶 res, jam obtinuiffet in Hifpania , fi uti 微 ergo Sacerdotum, vel fubjacentium Clericorum,
Braccharae , ita & Toleti Romani ordo Officii fuif amc oratiomem Domimicam quotidie aut in publi
fet fufceptus . co , aut im privato Officio pr«terierit , propter fuper
V. Sunt & alia multa Concilii hujus Toletani biam judicatur, ordinis fui officio mulctetur. Can. 1o.
IV. decreta non contemnenda: quale eſt de bene Difertiùs nihil optari potuerat . Iftud enim priva
dicendo in Galliis, hoc eft, in Gallicanis Provin tum Officium , quod à publico hic fecernitur, non ,
ciis Imperio Gotthico fubjeáis, cerco Pafchali in poteft aliud fingi , qùàm privata recitatio Hora
vigilia Pafchae , ficut in Hifpania ufitatum erat , ut rum Canonicarum; cui frequens oratio intertexui
unitati confuleretur: Digmüm eft ut propter unita tur Dominica. De celebratione Miffe nemo fo
rem pari, in Gallicamis Ecclefii, confervetur. Cam. 9. brius id intellexit, tum quòd non quotidie ea à
Ut non per hebdomadam tantùm fàn&am,fed & per quolibet recitaretur , faltem ex officio; tum quòd
Quadragefimam totam Alleluja conticefceret : ut hac poena implicantur, ficut & hoc ftatuto non foli
non Pfalmi tantùm, fed & hymni ufu recepti in Presbyteri, fed & Clerici prorfus omnes : Vel fub
Ecclefia concinerentur, quod & Chrifti & Apofto jacentium Clericorum, -

lorum exemplo confirmatur, Ambrofiique item & ' IX. Si abdicantur autem gradu & dignitate, qui
Hilarii authoritate , qui & ipfi Hymnos pepigere ; cumque deinceps præterierint orationein Domini
denique ex eo quòd Gloria Patri & Gloria im Ex cam in privatâ recitatione officii, quid fi totum
celſis laetiſſimo concentu in Eccleſiis omnibus per ipfum officium præterierint? Si poffunt enim im
fonaret, Cam. 1 1. Hinc porrò manifeftum eft , hujus punè in totum fuperfedere ab officii recitatione •,
Concilii Patres eò confpiraffe , ut Concilii Brac poffunt & abftinere à recitanda oratione Dominica -
charenfis ftatuta ea evérterent & abolerent , quae X. Nec levior, vel obfcurior eft in eandem of
fub Imperio Regum Suevorum fuerant promulgata. ficii rccitandi legem authoritas Concilii Tolctani
~ \ Х.
 462, Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
X. ubi & fan&iffimè & vehementifTimè invehitur
in eos ex Clero, qui ignorarent ea, quae quoti
diani erant usùs in Ecclefia, nempè Pfälteriüm .,
Cantica & Hymnos. Ut nee in illis probentur in
frutti competenter ordimibur , qui quotidiamor ver
famtur i» ufur • Proinde folficitè decernitur , ut
nullur cujufcumque dignitatir Ecclefiaßicae deincepr
' percipiat gradum , qui non totum Pfalterium , vel
Canticorum ufualium & Hymnorum , five baptizan
di perfeć#è noverit fupplementum. Can.8.
XI. Officii Vefpertini partes tres explicat Con
cilium Emeritenfe, Can.z.; Lucermarium Somum ,
& quod eft inter utrumque, officium Vefpertinum.
Vefpertimo tempore poft lumem oblatum , prià, dici
tur Vefpertinum , quàm Sonuf im diebur fèffis . So
lemni quodam ritu accedebatur lumen , ut ufita
tum etiamnunc nobis eft in Sabbato Pafchae , ad
hibita ejufdem modi oratione aliqua, qua Deo pro
allapfo nobis coelitus vero lumine Chrifto gratiae
agerentur. Deinde recitabantur Vefperae. Tum ,
verò diebus Feftis & Pafchali tempore alta voce •
recitabatur Sonus; Qui ut oftendit ex Mozarabi
co Miffali Garfias, unicus Pfalmus erat , Venite ,
ехиlteтия .
XII. Parochiarum agreftium Paftoribus id man
datum ab Emeritenfi Concilio, ut quot poffent ju
niores alerent Clericos, pro modo facultatum fuae
IEcclefiae , & eos ex mancipiis Ecclefiae feligerent,
ut eorum opera & minifterio Officia Divina cele
brarentur. Parochiami Presbyteri , juxta ut in re.
lur fihi à Deo creditir femtiumt habere virtutem , de
* Ecclefix fua familia Clericor fibi faciunt , quor per
bonam volumtatem ita mutriamt , ut &• Officium San
&tum peragamt , Ó* ad fervitium fuum aptor eor
babeamt. Hi etiam vitium & veftitum difpenfatio
me Prefbyteri merebumtur , & domino ac Prefbytero
fuo , atque utilitati Ecclefia fideler effe debebunt.
XIII. In Concilio Toletano XI., Can.3., inno
vatur antiquum ftatutum de una Officiorüm forma,
ea nimirum quam Metropolitica teneret Sedes, per
totam Provinciam retinenda. Qgod argumento eft
executioni mandari nòn potuiffe, quod decreverat
Toletana IV. Synodus, ut qua fe cumque latiffi
mè funderet Gotthica dominatio per Gallias & Hi
fpanias , unus ordo effet , unufque ritus Officio
rùm . Ea autem hic ratio fubjicitur : quod ut à
Metropolitano propagatum eft in fuffragáneos om
nes Sacerdotium, ita & ab eodem fonte in eos de
rivari debet quidquid eft facerdotalis officii. Sic
enim juftum eft , ut imde umufquifque fumat regu
zular magifterii , umde honoris confecrationem ac
cepit. Ut juxta Majorum decreta, feder quæ unicui
que facerdotalis mater eft dignitatir , fit &* Eccle
jiaftiea magiflra ratiomis. Eadem prorfus gratione,
& verbis penè iifdem antiquiffimi Pontifices Ro
mani invitabant olim quandoque omnes orbis Ec
clefias ad Romanae Ecclefiae Officia compleéìenda,
quòd Petruscaput & origo prima fuiffet facerdotii.
Hæc eadem denique Toletana Synodus, præter
Officia privata & propria, quæ concefferit Epifco
pus Abbatibus, eorumque Monafteriis : jubet ut
Úfficia celebrent publica, Vefperas, Matutinum .,
Miffafque, eodem ritu, quo in Ecclefia Cathedra
li celebrantur. Abbatibus famè indulti , Officiis ,
que juxta voluntatem fui Epifcopiregulariter illir
implemda funt , catera officia publica , id e/? , Vefpe
van: , Matutinum , five Miſam aliter quàm in prin
cipali Ecclefís, celebrare mom liceat. Erant ergo
in Monaftcriis Officia duplicis generis , alia privá
ta, alia publica : publica, quæ Metropolitamæ vel
Cathedralis Ecclefiae ritibus confentirent: privata,
•quæ Epifcopus approbaffet. Vides hic & recita
tionem aliquam privatam Officiorum. Sed fublu
<et& liic nova rátio, ejus Officiorum confonantis,
quam tot jam Concilia defiderabant : nimirùm pow
puli frequentiam , qui Officiis intererat , & canén
tibus coficinebat Clericis. Itaque non poterat non
Officiorum diverfitas aliquid importare molcftiae
& perturbationis. -
XIV. Invitat locorum vicinitas, ut Hifpanicae
Ecclefiae Africanam fubjungam , A* Ferrandobiaco.
no in vita Beati Fulgentii Rufpenfis Epifcopi, Epi
fcopum hunc fanétiffimum.accepimus, non fem.
per affuiſſe nocturnis Officiis cum reliquo Clero,
fed plerumque anteveniffe , & privatim femper cc.
lebraffe Oratione, Meditatione, Le&ione . Ante.
quam vigiliæ munciarentur à fratribus, ipfe fempcs
corde & corpore vigilanr , aut orabat , aut legebàt,
aut dictabat , aut cuicumque fpiritali meditationi
folur vacabat , quia fe per diem filiorum Ecclefia
neceſſitatibus occupari jugiter ſciebat. Ad agendar
eum fervis Dei vigilias interdum defcendebat, fed
privatat apud fe vigiliat, ftudiit quibus dixi mul
tò laudabiliùs exercebat. Cap.18. Hinc facilè eft ju
ftas rimari caufas, quibus poffit Epifcopus abeffe
quandoque à publicis officiis, cum graviffimis Ec
clefia: negotiis & occupationibus, pópulique necef
fitatibus ita deftinetur, ut non diei, non nôéìis pars
ei ulla vacua & libera fit. Sed fi juftae funt cau
fae , ut publicis fe fubducat; non funt ullae peni
tus, ut privatis non fatisfaciat orationis officiis.
Denique ex his Ferrandi verbis, facilè auguror
eandem Fulgentii , quae Caroli Borromæi animo
infediffe fententiam : quòd vulgò jactant, ad twen
dam valetudinem horas faltem feptem fomno in
dulgendas efle , id certè ad Epifcopos nil pcr
tinere .
XV. Nec minor erat Fulgentio cura, ut Cle.
rici prorfus omnes pfalmodiæ & orationi plurimùm
vacarent. Ea illos de caufa à faecularibus curis de
hortabatur, juxta Ecclefiam ædes illis habitandas
procurabat ; hortum colere, Pfälmos concinere,
leétioni operam dare infuefaciebat; jubebat deni
que ut Matutinis laudibus, Vefpertinis officiis, &
Vigiliis feu No&turmis horis nunquam fe fubtrahe
rent. Summam quoque diligentiam præbuit , mequis
Clericus negotiis fácularibus occupatur, ab officis
Ecclefiaftico diutius vacaret ; jubemr omnes mom lom
gè ab Ecclefia domos habere, manibus propriit hor
tum colere , pfallendique fuaviter aut promuntiandi
curam maximam gerere, &c. Quotidiamir Vigilii ,
Matutimir & Vefpertinis orationibus ade|? praci
piems omnes. Ibid. c. 19.
_
CA PUT LXXVII. P.2. l.I. c.17.
De Qrigine Officii Divini in Anglia
& Italia, ejufque recitandi obliga
tione, ſacculo v1. v1.1. v111.
I. Incredibilis Anglorum, tum Epifcoporum , tum
Clericorum diligentiâ im decantamdiu, recitamdiß*
Officii r Divini r.
II. Hamc Offícii legem à Monacbi, accepiffemt Cle
rici , /? mgm eam ipfi amtè habuiffent.
III. Ab Officiis Epifcopi quiqüe fan£tiffmi met pro•
pter rer urgentiffìmat volebant abeffe.
IV. Anglicama Officia à Romanjs emanaveram**
V. Sine ulla tamem lege Pontificis , fine ullo pr**
cepto .
VI. Cur in Italia Gregoriur Magnus vetuerit ; *
Diacomi , fed Subdiaconi ad Camtorum mumur defu*
gendum affumantur. -
VII. Tenebantur Pfalterium cdifcere, ut Offitiu*
ኵçç!ÉæÝ¢/}É «
VIII.
 De Beneficiis, Part. I. Lib.II.Cap.LXXVII.
, vrir. p, Martyrologii & officii divini partibu*
aliir. - -
- Ix. Qu4 ipfe fcripferat, ea in Ecclefia legi moluit
Gregoriar. - - - -
*. Leáa tamem multò poft ejuf obitum ejur twita •
- y I. Atia ex aliir Pontificibus fumuntur argumen
sa, que offieii recitatione Clericos tune obligates
fuiffe confirmemt.
I. x Africa in Italiam veniemus, ubi pauca
antè dixerimus de Ecclefia Angliae, quæ
imáginem & formam Romanae & ipfa , prorfus de
lineáta erat. Didicit Anglorum Apoftolus Augufti
nus ex iis quae ad ejus confulta, refpondit Grego
rius, quantâ fibi cura incumbendum in id effet , ut
pfalmodiæ omnes invigilarent Clerici: De Cierito
um tipendio eogitanum eſ , ér fub Eccleſſaſie“
vegula jwm* teneidi ; ut bonis moribut vivant, &
enendis Pfalmis invigilent. Beda Hift 4ngl / -
c. 27. L. 3. e. 5: Epifcopus Angliæ Sanctifſimus Aida
mus, pfàlmodiæ & lééìioni , quæ duæ 9fficii Ec
clefiaftici præcipuae partes fuit, non Clericos fo
lùm, fed & familiæ fuæ laicos omnes vocare yo
lebat, in hoc totos eſſe, quolibet loco, quolibet
tempóre, clam & publicè. Inyitabatur quandoque
ab ipfo Rege, ut Cum illo cibum, fumeret: quod
quamquam valde refugeret, veniebat tamen quan
doque , fed nonnifi ádjunéìis fibi Clericis duobus,
aut uno faltem, & medias inter epulas fuccedebat,
aut canonico Officio, aut piæ le&tioni operam da
turus: fm tantùm autem vita illius à moftri tem
pori, fegnitia difiabat, ut omnes qui cum eo ince
debant, frve adtonff, five laici, meditari deberent :
ja e/?, aut legemdi* Scripturi* , aut Pfalmis difcem
air operam dare. Hoc erat quotidianum opus illiur ,
&* ómnium qui cum eo eramt fratrum, ubicumque
locorum devemiffem*. Et fi fortè evenißet , quod ta
»men warò evenit , ut ad Regir convivium vocaretur,
intrabat cum umo Clerico, aut duobur , & ubi pau
Iaium refieiebatur , aceelerabat ocyus ad legendum
cum fuir, fíve ad erandum exivit.
11. Nec elevari poteft authoritas & exemplum
Aidani, quòd à Clauſtro ad Epiſcopatus culmen
veniffet . Namque ubi primùm adferta eft Eccle
ſiae libertas, Epiſcopales thronos turmatim con
{€endere fan&iffimi Monachi , & primas Ecclefia
rùm Dignitates obtinuere. Quae vel una me ra
tio, fí đeeffènt aliae , convinceret , invećtam ab
eis fuiße aut confirmatam eam confuetudinem, ut
diebus fingulis aut canonicum publicè caneretur
ófficium, äut privatim recitaretur. Idem porro
Beda, ex quo hæc fumgta funt omnia; refert alibi
Egberttım Monachum Anglurn fanćłitatis fama illu
ſtrem, ultrò exulare patria volutſſe, ac voto ſe
aftrinxiffe, ut numquam in eam regrederetur, ut
que quotidie totum Palterium praeter Horas ca
ntonicas recitaret : Qgo prater falemnem camomici
tempori** Pfalmodiam, fi mom valetudo corporis obfi
/?eret , quotidie Pfalterium totum im memoriam di
vine laudit decantaret , L.3. cap. 17, vilibrordus ,
& quos fibi adjunxerat Apoftolicae miffionis comi
tes, pérmagnam temporis partem infumebant in
divina pfalmodia, Agnique caeleftis liturgia cele
branda , Qui cum cogniti effent à Barbaris, quòd
alteriur effemt religionir , mam Hymni, &• Pfalmir
femper & orationibur vacabant , &• quotidie faeri
fetum Deo Victims falutari offerebant, babenter
fetum vafcula faera, & tabulam Altaris vice de
dicatam. L-5, cap. 1 r. º.
III. Qgo in loco non tam Altare portatile, aut
offerend* quotidie in ipfo fuo per ignotas barbaf
que gentes itinere & darfu, facrificii ftudium ar
dentiffimum obfervari velim: quàm accuratiffimam
illam, tum cum maximè Ap6ftolicis aut Epifco
palibus occuparentur negotiis , decantandi , aut re /fimulet, cum populum vocibus delettat • L. 4.
463
citandi Officii diligentiam. Fungebantur enim Apo
Rolico munere Vilibrordus & Aidanus, qui Chri
-
ßum iis annuntiarent, qui de Redemptore Chri
fio nihil umquam antè audiffent. Diem totum , ut
modò di&tum eft, Fulgentius finiendis populi con
troverfiis, aut fanandis animi ejus vulneribus im
pendebat. Veruntamen cùm intelligerent viri il
Îi Apoftolici , hoc pra fe tulife , hoc profeffos
effe Apoftolos , tefte Luca in Aélis, ut quod po
tiffimum didicerant à Magiftro Chrifto , totos fe
orationi partim, partim praedicationi verbi impen
derent, nequaquam judicabant dimitti à ſe poſſe
propter alias Epifcopatus urgentiffimas occupatio
ines, orationem, & juge precandi ftudium: cum ea
prima omnium in Epifcopo, & maximè neceffaria
funétio, eademque ſančtiſfima fit.
IV. Finem faciet iis quae de Ecclefia Anglicana
ejufque Officiis dicenda nobis fuerunt, id quod ha
bet idem Beda, hæc omnia ab Ecclefia Romana, ad
quam modò nobis trajiciendum eft , defumpta effe.
Anglus enim quidam Abbas cum Romam veniffet,
obtinuit Agathone Papa, ut in Angliam Joannem
B. Petri Archicantorem mitteret; quatemus im Mo
nafterio fuo curfum canendi annuum , fícut ad San
&hum Petrum Romæ agebatur , edoceret , &rc. Ordi
nem ritumque canendi , &'c. Et ea qu« totius amni
circulur im celebratione dierum Feftorum pofcebat . L.
4. c.18. Perinde fere eft ac fi dixiffet , delatum
!
|
effe in Angliam Romanum Miffale & Breviarium,
quo deinde Anglicana Monafteria uterentur. Sub |
jicitur enim paulò poſt, veniſſe è Monaſteriis cae
teris Angliae omnibus, qui Romanum Archicanto
rem audirent.
V. Inopini ferè in Italiam delapfi fumus. Ne ta
men tam citò ab iis recedamus, qui ab Ecclefia Ro
mana in Anglicanam riwuli dimanarunt hoc unum
velim fuperioribus adjici; non praefcriptum ab Aga
thone Papa , fed expetitum exoratumque ab Anglis i.
fuiffe Ecclefiae Romanæ ordinem ritumque. Et cer º
tè id confilii dederat Anglorum Apoft6lo Augufti
no Gregorius, ut optima quaeque , undecumque pof
fet , corraderet , & in Ecclefiam fuam transfunde
ret Anglicanam; neu folis fe Romanis ritibus ad
diceret , fed ex Gallicanis decerperet quod in rem
ſuam eſſe judicaſſet. Novit fraternitas tua Romane
Ecclefíæ confuetudinem, in qua fe meminit enutri
tum . Sed mihi placet, ut five in Sanéta Romana ,
fíve im ; Galliarum , five im qualibet Ecclefia aliquide
iwvemiffi, quod plus omnipotenti Deo pofft placare ,
follicitè eligar , &* im Anglorum Ecclefia infundas -
Nom emim pro loci rer , fed pro rebus bomir loca no
bis amanda ſunt . Ex ſingulis ergo quibuſque Eccleſis
qu& pia , qu& religfofa , qu& re£ta fumt , elige , ©•
hac quaß in fafciculum colle£ta, apud Anglorum.
menter in conſuetudinem depone. Gregor. Reg. L. 12.
Ep.31, Beda . l. 1. c.z7.
VI. Vetuit idem Gregorius, ne Diaconi Cam
torum munere fungerentur. Tunc enim Subdiaco
norum erat, aut Minorum Clericorum canere , & ei
melodiæ operam dare, quae fidelium animos ad pie
tatem alliceret. Diacomorum verò erat verbum.
Evangelicum praedicare , aut opitulari pauperibus.
Ergo hoc Gregorii decretum de folo cantûs ftudio ,
& accurata vocis modulatione, quam privatim me
ditarentur , ut publicè populi aures delinirent , non
de publica in Choro aut privata Officii recitatione
intelligendum eft. Im Romama Ecclefia dudum e/? com
fuetudo valde reprehen/îbilis exorta , ut quidam Sacri
Altari* mimiflri Camtores eligamtur , & im Diacona
tás ordine eonßituti, modulatiomi vocis imferviamt,quo*
ad pr«dicationis officium , eleemofymarumque ftudium
vacare congruebat. Unde fit plerùmque ut ad facrum
mimifterium dum blandae vox quxritur , quari congruae
vita megligatur ; &• Camtor miniffer Deum moribus
醬°
 464 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
Officium illud utriufque Miniftri, id eft Diaconi bem Beneficiarios divini conftringi kege- Officii ;
& Cantoris fimul confiltere falvâ decoris & mode quod eximiè Gregorius Opus Dei appellat. Quan
ftiae lege non poterat. Neque enim pueros aut Cle tùm autem ea res illi cordi effet, quanto apud il
ricos juniores dedecet, ut Dei laudes in Eccleſia lum in pretio, declarat ejus Sacramentarium, &
cum fuavi modulatione concinant. Ad illud mi fumma in erudiendis ad cantum junioribus Cleri
nimè omnium decet, Diaconum & ætate & digni cis affiduitas. Docet idem Pontifex Romae legi fo
tate prove&tum videri in eo curam operamque om litum effe Martyrologium , ubi nomina Martyrum,
nem ponere, ut fuaviffimè canat. Qga im re pra temporaque & loca paffionis adnotantur , A&ta ve
fenti decreto conftituo, ut in hac fede Sacri Altaris rò ipfa nequaquam . Itaque necdum Romæ vitæ
miniſtri cantare non debeant, ſolumque Evangelica San&orum & Gefta in Officiis Divinis le&titaban
leftionis officium inter Miffarum folemimia exfolvant. tur . Nom tamen in eodem volumine quir qualiter
Pfalmos verò ac reliquar lectiones cenfeo per Sub fit paffu* imducatur ; fed tantummodo nomen, locur,
aiaconor , vel ß mecefftar fuerit , per minores ordimer Có- dies paffonis ponitur. L. 7. c.z9. Tradit alibi
exhiberi • Ex quibus liquet Romae pfallendi munus canendi Alleluja ufum extra Pafchae quinquagefi
Subdiaconis à Gregorio fervatum* éffe ita ut tum mam ab Ecclefia Hierofolymitana Romam fuiffe •
folùm, cum ii deeffent, minores Clerici alii ad id perlatum ex B. Hieronymo; fub Damafo Papa.,
muneris adhiberentur: cum contrà in Oriente fin Ut alleluja bic diceretur , de Hierofolymorum Ec
gularis effet quidam Cantorum, vel Pfalmiftarum clefia ex B. Hieronymi traditione tempore beat; mie
9rdo , & Leétóres vulgò Cantorum munus obirent; moriæ Damafi Papæ traditur tra£tum . L. 7. Ep.64.
in Africa verò compluribufque locis aliis Occidenti§ Se quidem, cum inftituit Subdiaconos effe in Tu
inftituerentur Pfalmiftae, & Pfalmiftis Le&ores in micir limeir, nihil aliud quàm intermortuam com
feriorefque Clerici alii adjungerentur. Ubi & il fuetudinem veterem exfufcitaffe. In Ecclefia Grz
lud adnotari par eft, creviffe in dies dignitatem . ca à fidelibus fiinul omnibus concini Kyrie eleifam,
Cantoris, & eo demum veniffe, ut primaria hæc cum Romae id canerent Clerici , fuccineret autem
eſſet in Capitulis Cathedralis Eccleſia functio, di plebs: toties denique interfereretur Chrife eleifen
vinorum decantatio, vel recitatio Officiorum. Pro Denique ferialibus in Officiis produ&iore cantu di
Le£toribus enim & Pfalmiftis, qui infra Leâores ci Kyrie eleifom , at tum Gloria im Excelfi, omnino
ipfos olim fuerant, non admifit Gregorius nifi sub non decantari. Orationem Dominicam cani in Mif
diacon9s , ordinario jure ; Diacono$ autem in idem fa , quòd una ea oratione conftaret Miffa, quam.
£anendi Officium afpirantes coercuit. Ufque adeo celebrabant Apoftoli , & Corporis Chrifti con(e
jgn. tgm via fternebatur pofteriori Capitulorum . cratione. Casteràm Romae à Sacerdote folo, in
difciplinae in Ecclefiis Cathedralibus. Oriente ab omni plebe orationem Dominicam.
VII. Epifcopalibus infulis ornare Joannem Pref. cantari. Conteftatur denique Gregorius in eo po
byterum recufávit idem Gregorius,' quòd Pfalte tiffimum effe à fe defudatiim , ut antiquas redinte
rium non didiciffet , eoque fiiam ifi pietatis tyro graret confuetudines; fi quas autem invexiffet no
cinio focordiam proderet. Si Diaconi$ autem fiefas vas, fummæ illas fibi vifas effe utilitatis, & præ
erat Cantorum obire munia in Eccleſia, multö mi ftò fe femper effe , ad imitandum Romae , fi quid
uùs id, pgterant Presbyteri. Cur ergo Gregorius opportunius aliae orbis Ecclefiae frequentarint. Si
inex9gabili cenfura urgét, ut Epifcopi Presbyteri quid boni vel Conßantinopolitana, vel alia Eccle
qu£ Pfalterium memoriter teneant,'nifi ut âivina Jîa habet, ego &• mimorer meor, quos ab illicitis
9fficia , vel recitent, vel decantent, ſive in Eccle prohibeo, in bono imitari paratur fum . .
ſia , ſive domi. Sed nee Joannem Presbyterum Pſal IX. Quae fuit Gregorii humilitas ac modeftia ,
*norum nefcium prafumpfimur ordinare, quia h«c %um ægrè tulit ille, nec diutiùs pati voluit, quod Ra
rº mºnur fui profecto habere fludium demorabat. vennas Epiſcopus Marinianus ad Vigilias, ſeu ad
1.4. FP-45. Balneoregienſes Joannem Diaconum in Νο&turna officia , legendos curaverat ejus in li
Epifcopum fibi delegarent. At manus illi impo brum Job Commentarios. Aptiùs autem duxit ut
nere fándiu detreétavit Gregorius, donec refciífet Commentarii in Pfalmos tum perlegerentur, ut
quo ille ftudio preces frequentaret , quo Pfalte luculentis ad religionem praeceptionibus plebs in
rium predidiſciſſet . Et ſ nibit eft quod ei cano ftrueretur. Qgia frater, & Coepifcopur meus Ma
*j*? ?2//t ohfijfere , requirendum quoqüe eft, / in. rimiamur legi commenta Beati Job publicè ad Vi
9?ere Pei. ftudium habuit, vel Ffaimo, movit. Et gilia* faciat, mom gratè fufcepi , quia non eft illud
յն fali: fuerit , eum ad nor cum teſtificationir Epi opur populare , &• rudibus auditoribus impedimcntum
Јtola dirigat, Ére· L.8.. Ep.34. Cum Epifcopo diu magis , quàm prove£tum generat . Sed dic ei , ut rom
caruiffet. Samnium , ordiniafidum ibi Opportunum menta Pfalmorum legi ad Vigilias faciat , qu& mem
cenfuit idem Sanétiffimus Pontifex, propter exi tes fecularium praeipuè ad mores informant . L-9,
mjgm quendam pietatis, orationis &'Ecçlefiaßicae Ep.22. Huic rationi`aliam fubjicit, qua magis mo
pfalfodiae fervorem. Séd quia opportunûiîî vebatur, quod nollet fuperftite fe täntopere evul
moribur fuir, in Pſalmodie ſtudio, in amore ora gari opufcula fua. Neque enim volo, dùm in bac
**°"** valfe laudatur , &• religiofam vitam omni. carne fum , ß qua dixiffe me contigit , ea facilè bo
3?43ere dicitur , bunc volumui, át &-c. L.g. Ер. 1 3. mimibu* immotefri . Ea ipfà de caufa expoftulat,
Pegique cum iam viduata diutiùs fuiffet Aìcofieí. quod Paftoralis liber à fe confcriptus in manus ve
fis Ecclefia, idem Gregorius eleéìum abjecit Ar niffet Imperatoris Conftantinopolitani , & linguae
chidiaconum, quia quaiiquam eum cóníîãîëîsî;. Graecae conſuetudini donatos eſſet ab Anaſtaſio Epi
P**** §*rr« fgiemtiam habere, ejus aetas jam deve. fcopo Antiocheno. Et ficut mibi feriptum eft,ei valde
sa Epiſcopatùs oneri ferendo non eſſe. L. ,. placuit , fed mihi valde difplicuit , ut qui meliora ba
Ep.6. In Ruftico Diacono animi dubius haefit, quòd fent , in minimis orcupentür. Cum denique intellexif
quamvis vigilantiæ nomine laudaretur, Pfalterium fet , à Claudio Abbate, que egregiè ab ipfo audierat
tatncn non teneret. Rufficut autem Diacomu, efuf in Proverbia, in Cantica Canticorum, Prophetas, li
dem Eccleſia, qui fmiliter fuerat eleétur , vigilamr bros Regum, & Heptateuchum, eo confilio collecta
quidem bomo dicitur, fed quantum aßeritur, Pſal effe ,& fcriptis tradita, ut aliquando ea illi legeret,
”?: :&norat • In cjufmodi' haefitatione edocerí (e & ab eo curaret emendari. Legi haec fibi fecit,
$:;;:! Gregorius , quantos Pfalmos minùs teneret § gum doéìrinam fuam in multis interpolatam fen
Rufticus; Sed etiam Ti. Ruftico Diacono, quantos
fiffet , omnia diligentiffimè conquiri jufTit exem
°/VIII.; ainus temaat, perferutamdum e/?.
Et hacc quidem » ut puto, fatis, ut pro plaria & ad fe comportari. Qu« cum mibi legiffet ,
-

- inveni dictorum meorum fenfum valde inutilitú in.

*tał
 IDe Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.LXXVIII.
multi* fuiffe permutatum. Unde, &c. , . III. Totum ßngulis hebdomadis Pfalterium reci.
X. Joannes Diaconus fcribendae Gregorii vitae tabatur
mandatum fe accepiffe à Papa Joanne teftatur in
pervigilio diei, quo ejus feftum celebrabatur. Cum ro, Officium privatim , &* fuis unumquodque ho•
£nim perleéìa ibi fuiffet beati Paulini Epifcopi No
lani vita, quam Gregorius in Dialogis fcripferat,
aegrè tulit Joannes Papa ejus San&iffimi Pontificis
vitam à nemine mandatam fuiffe literis, qui alio
rum praeclarè gefta ipfe literarum monumentis
confignaffet : cum vel maximè didiciffet, haberi
ejus vitam à Saxonibus & Longobardis, tametfi
compendiosè fcriptam. Primum ergo Gregorii vi
te librum eo ipfo anno abfolvit Joannes, quo fcri
bere juffus eft.. Tum imperio/ń autboritatibur tan
dem compulfur , vix primum librum Gregoriama vi
te compleveram, quando hune in eiuſdem vigiliis
ampua vertigine revolutis , tua probavit pariter ac
publicavit authoritar. Prafat. vita Gregor. Ita San
Čtorum Vitç legebantur & opera; & in Ecclefia ju
cundiffimè juxta &_ religiofiffimè pernoétabatur ,
interpunćta • fuaviffimis his le&ionibus pfalmodiá
£cclefiaftica, quod & etiamnunc fit in vigiliis no
&furnifque Officiis.
. XI. Si Pontificum aliorum & vite , & lucubra
tiones, maximè autem fi Epiftolae nobis fuppeterent,
ex jis £ei de qua agimus , magna utiqué`lucis ac
£effio fieret. Dedit`operam HormifJa$ Papa, ut
Clerici Pfalterium memoriae commendarefit. Hic
compoftit Clerum, Pfalmi, erudivit . Liber. Pontif.
£Monafteria quæque difciplinae antiquioris tenacif
fima, idem vehementer 'curant etiámnunc. Nimi
rum una contemplatione Divinorum Officiorum.
Gregorius II: concionatoribus Apoftolicis quos in
Havariam ablegabat, cum multa `mandavit, tum.
illud in primis, quod eft de Cantu & Officio Ro
mano. Miniſtri, quorum Canonicam adprobaveritis
promotionem , facrificandi &• miniftramdi, five etiam
Pfallendi ex figura cớ traditione 4po/tolica cớ Ro
amana Sedis grdine tradetit poteftatem, &c. Quali
£er unufquifque Sacerdor, fèu Minifler facra Mif.
Jærum ſolemmia, ſve cætera diurnarum Gr noétur
narum borarum officia , fîve etiam Le£tionum fa
erarum novi atque veteris Teftamenti ordinabilia
pradicamenta fudeat obfervare , fecundam traditum
Apoſtolice Scdir antiquitur ordinem difpometir. Ca
itulare Greg.II. Gregorius III. in Pontificali li
ro hoc encomio ornatur, quòd in Scripturis ver
fatus effet , Græcè & Latinè peritus, in arcanos
fenfus Pfalterii penitiffimè ingreffus , qüod denique
Pfalmos omnes memoriter `teneret. " In divinis
Seripturis ſufficienter inſtruitur, Greca Latina que
Jingua eruditur ,. Pfalmor omnes memoriter per or
dimen retinemt , &* im eorum fenfibus fubtiliffma
exercitatione limatur, Baron. an.741. m.7. Quo ex
locQ non erat quod Valafridus strabo conjiçeret,
JPfalterium ea tempeftate tenuiffe paucos. id enimi
proptera obſervat Anaſtaſius, quòd ea res ad ſu
{;ipiendos Sacros Ordines poßülaretur. Ex aliis
fiqui minùs tenerent Pfalterium , libris utebantur.
m
c A P UT LxxvIII. p.. 1.1. c.18.
-
Origo Divini Officii, ejufque reci
tandi obligatio in Oriente & Oc
cigente, ex Monachorum Regulis,
ediétique Imperialibus comproba
tur 2 facculo vI. vI 1. & vI I 1.
I. II. Officii totius Ecclefiaffici defcriptio juxt4
Eegulam Beati Benediéìi.
Tom. I.
463
- -
IV. Tementur viatorer ©• alii , qui abfumt à Cho
ſ". Pect4ré •
V. Idem probatur ex variis aliorum Monachoruma
Hegulur. ‫مے‬
VI. Manaſſet ea lex à Monachis ad Clericor, ſe
mon antè à Clericis ad Monachor eſſet derivata . ,
VII. Vigebat eadem lex &• im Monaßeriir Orient ir •
VIII. De eadem re lex admodum egregia, â Jufti
miano lata .
IX. Multa in eam legem amimadvertumtur , qu&
Beneficiarior, adeoque 3r Clericos complettebatur
O//2wᏰᏑᎴ •
x. Cur Concilia vetuſtiſſima expreſsè non memis
merint privata Officii recitationis.
XI. De Concilio Trullamo.
XII. De Regula San£ti Pachomii •
I. Nº. vererer effe longior, huc ego longè plu
rima, & praeclara in primis conferrem, ex
regula San&i Behedi&i : ex quibus mira quaedam
próderetur Officiorum nunc fioftrorum confenfio •
cum iis quæ præfcripfit Sanétiffimus Pater. Hoc
apud illum Officii exordium eft, Deus im adjuto
rium. Reg. c.9. Inde Pfalmus, Venite exultemur » f
alternis canendus, cum antiphona : vel ab uno i
Succedit Hymnus, quem vocat. Ambrofianum » ab
Authoris nomine. Inde fex Pfalmi alternis canen*
|
di choris, verfus , & benedi&io Abbatis • Tum fe
detur, legúnturque Le&iones tres , intertextis tQ
;
tidem Reſponſoriis, quorum ultimo tantùm adii
citur Gloria Patri. Leâiones erant ex utrifqueTe
flamenti literis, vel ex Commentariis Sanétorum
Patrum. Sex rurfus decantantur Pfalmi , tumque
1e£tio Apoßoli fequitur ex corde recitanda • Finem
faciebat 'verfus & Kyrie eleifom. Ita fe habebant
nocturnae per hyemem horae. Cap.1o Hiſtate cum
breviores efent noótes, una tantüm Lectio ex ve
teri Teſtamento cum ſuo Reſponſorio recitabatur
In caeteris nil mutabatur : néc unquam de Pfalmis
duodecim minuebatur quidquam . No&urna: vero
pſalmodiae, ſeu Vigiliae ម្ល៉េះ ante Dominicum
áiem,multò prolixióres erant. Poft Pfalmos enim fex
decantatos priores, legebantur Le&iones quatuor.»
totidemque poft fex alios Pfalmos, cum Refpgnforiis
fuis , & Gloria Patri in ultimo. His addeban
tur tria cantica veteris Teftamenti, & poft verfi
culum & benedi&ionem , Abbatis tres aliae Le&tio
nes novi Teftamenti, cum Refponforiis , & Te•
Deum».. laudamur ; tum legebat Abbas le&ionem
ęx Evangelio ftantibus omnibus: Cum honore & tre
more famiibus omnibur. Deinde Hymnus, quo exple
to, incipiebat Matutinum cani , hoc eft Laudes »
ipfo canende diluculo. Mox Matutimi , qui incipien
te luce agendi ſunt , Cap,8.
,, II. Lăudes'diei Dorhinicae eaedem penè quae fu
perfunt nobis tempore quadragefima:. Pfalmus Deus
miſereatur noſtri in directum recitabatur, ſine anti
phoma im dire£tum. Inde canebantur Pfalmi Mifere•
re, Confitemimi , Deus Deur meus ad te de luce vigí
lo , Benedicite , & tres Pfalmi fequentes, quibus hic
nomen eft Benediétiones &* Laudet ; inde Capitu
lum memoriter recitandum,Refponforium, Hymnus,
Verficulus, Benedictur, & Kyrie eleifon . Lettro una
de Apocalypſi ex corde, & Reſponſorium, & Ambro
fìanum, Verfur, canticum de Evangelio , Litania, »
&r conpletum eft . cap. 1 . Prior ad finem Vefpe
rarum & Laudum exerta voce Orationem Domi
nicam pronunciare debet , ad inculcandam omni
bus, & impetrandam cælitus charitatem, & mu
tuam offenfarum condonationem . Planè aggwa
Matutina vel vefpertina mom tranfeat aliquamdos
miß im ultimo ordine Oratio Domimica omnibu* atae
Nnn dien
 466 vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
äientibus dicatur â Priore propter fcandalorum fpi
mat , quæ oriri folemt im Momafterio, ut comvemti per
ipfius orationis fponfionem , qua dicumt, dimitte no
bis , Örc. ſicut &r nas, Grc. purgent ſe ab bujuſmo
modi vitio. Septem horæ Diurnae Canonici officii
funt Matutinum, Prima, Tertia, Sexta, Nona, Ve
fperg , Completorium , Noćturna celebrabantur cir
ca. fio&em mediam. Quatuor horae Diurnæ fimili
ter contexta erant, Deur in adjutorium , Ambro
fanum , tre* Pfalmi , Leétio una, Verfus & Kyrie
eleifon , ố” Miff* /int . Cap. rố. 17. Una eademque
res eft Miff& fint & completum eft. Nec minor Ve
fperarum & Completorii fimilitudo, cum ufu etiam
nunc noftro. -
III. Nihil antiquiùs fuiffe, nihil optatiùs vide
£ur fan&iffimo Regulæ hujus conditori , quàm ut
Pfalterium omne, quidquid Canticorum eft , fin.
gulis hebdomadis perfolveretur, cum vetuftiffimi
Monaſticae vitae inſtitutores quotidie id recitarent.
Si cui fortè hac diftributio Pfalmorum difplicuerit,
ordinet , f? melius aliter judicaverit : dum omnimodis
id attendatur , ut ommi hebdomada Pfalterium ex
integro numero cemtum quimquaginta Pfalmorum pfal
latur. Cum legamus Santtor Patrer noſtro, uno die
hoc ftremuè impleviffe, quod mo* tepidi utimam fepti
mana integra perfolvamur. Cap. 1.8. Ubi minufcu
lus fuerit fratrum numerus, id indulgetur, ut qua
tuor minores horae diurnae non pfallantur , fed re
citentur tantùm . Si major congregatio fuerit, cum
.Mntipbomir : fi verò mimor, im dire£tum pfallantur.
Cap. 17. Tum diurnis occupationibus, tùm labore
manuum cogebantur plerique fratres huc illucque
excurrere & adeffe choro: ut adeffe conßanter riom
poffent nifi Vefpertinis officiis, No&turnis & Ma
tutinis ; unde & hae horae folemniores erant, & an
tiphonatim femper, five gemino & alternante cho
rorcanebantur- - -
IV. Quod verò operae pretium eft faepiùs incul
cari, altiùfque infigi animo, illa ipfa eft necefTitas
recitandi privatim officii, fiqui cum fratribus adef
fe publicae pfalrnodiae non potuerant, five iIIos la
bor manuumi diftineret, five peregrè aliquô abiß.
fent. Opere Dei opus manuum relevandum erat,&
itinere defatigatos recreare debebat coeleftis pfalmo
dia. Accipe Regulæ verba. Fratres qui omninò lom.
gè funt in labore , & mom poffunt occurrere: boraL
competenti ad Oratorium , & Abbas hoc perpendit,
quia ita eft , agamt ibidem opus Dei, ubi óperantur ,
Âum tremore divino fletfenter genua. Similiter qui
in itinere diretti ſunt, non eos pratereant hora con
£tituta, fed ut poffumt , agamt ibi , & fervitutis pem
- fum non megligamt reddere. Cap. 5o. Quemadmodum
çuae in Monaßeriis erant Officia, ad eorum formam
expreffa funt, quae in Ecclefia celebrabantur: ita
verifitnillimum eft eam legem, qua Monachi cum
abfunt, tenentur privatim hora unumquodque fua
Officium recitare, ex comrnuni priùs omnibus Cle
ricis lege defumptum effe. Et haec fortè praecipua
caufa éft, cur utrofque Pfalterium memoriter te
nere oporteret. Poterant enim in Ecclefia libri ufui
& auxilio longè faciliùs effe , quàm ruri , aut in
itinere. -- -
V. Poffem ex Carfarii, Aureliani, Ferreoli Ma
gifiri, aliorum complurium Regula
: nifiexcerpere com
Élura, eaque ádmodum graeclara wererer ex ni
inia jam prolixitate faftidium. Vult Caefarius Mo
niales manibus operari fuis, ne no&urnis in Offi- . fe hora tertia Sabas, ut éjus horae penfum cano
ciis obdormifcant; exceptis diebus Feftis & Domi nicum exfolveret. Cum jam veniffet hora tertig • r*
nicis : eo enim tempore fuperfedendum eft ope tiífo Imperatore, Deo feorfum rediebat prece* folitar,
re manuum, & fi quae dormituriunt, ut natura
fomnolentiores, eas ftare oportet . Le Coimte ad am.
336. m.67. 548. m.39. Meminit Regula San&i Co
}umbani Monafteriorum quorumdam, ubi horis di
verfis ac feparatis quatuer Noâurnum Officium.
* perageretur , fcilicet No&urna tria & Laudes Ma
tutina . Regul. Colum. c.7. Mirè confirmat Ferreo
lus, quae fuperiñs dićła funt de Pfalterio memoriter
addifcendo. Omnis qui nomen vult Momachi vendi.
eare, literas ei ignorare non liceat. Quim etiam.
Pfalmor totor memoria temeat , meque fe quacumque
excufatione defendat , quominu1 faměťo hoc J!udio ca
piatur. Similiter etiam his qui Paftorer pecorum, ut
morir eft , de congregatione mittentur , cura erit va
care Pfalmir, ut c&teri . Regul. Ferreoli c.1 1. Prae
fcribit, diligentiffimè Regula Magiftri, quem Mo
nachi in via ordinem tenere debeant, ut preces
Canonicas ftatutis horis perfolvant. Patitur illa.
quidem, ut eas contrahant aliquantùm & decur
tent, quando non aliter poffunt vitare, quin ab
eorum comitatu longiùs difcedant , quos neceffarios
habent itineris focios. Sed illa femiper inconcuffa
ftat generalis regula , non poffe quenquam ab hoc
canonico & ſalutari penſo relaxari. In nubiloverà
die , cum radior Sol mundo abfconderit , five in Mo
naſterio, ſive in via, ſive in agro perpenſatione ho.
rarum tranfatta, fratres aflimemt , & quavit hora
fìt, confuetum tamem compleatur officium. Et fiv&
antès five retrô à certa hora ditum fit confuetum
bor& opu* , tamem non pratereat , fed agatur. Cap.36.
VI. Tametfi autem fan&iffimam ejufmodi ke
gem , recitandi etiam in itinere faciendo Officii, à
Clericis non accepiffent priùs Monachi, Clericis
profe&ò ipfi tradidiffent. IDocet enim exemplofuo
Cæfarius, innumerabilem illam Presbyterorummul
titudinem è Monaſterio ad Clerum accerſitorum,
eadem fa&itaffe apud Clericos, quae apud Mona
chos priùs didicerant. Sic enim vitae illius author
fuprà docuit. Id quoque quod idem addit, folitum
illum cum Diacono ſtata hora noctibus ſingulis
Nocturna recitare, praecepiſſeque in poſterum à
Clericis Tertiam, Séxtam Noriam publicè cani :
id quoque ex Monafticis inftitutis häuftum videri
poteft.
VII. In confeffo ferè eß, inßituti Monaftici
primos fontes in Oriente fcaturiffe. In Monafteriis
autem Orientalibus ea duo obfervabantur diligen
tiffimè, ut addifceretur Pfalterium; & Horæ , quo
cumque demum effent loco, à fingulis canonic; re
citarentur. Sic enim legimus de Saba illo, fama
fuper æthera noto, fuiffè illi Cœnobium minus , ubi
primis recentes Monachos imbueret rudinentis ,
Pfalteriumque addifcere memoriter curaret. Parvº
tanobio extrutto cum ei prafeeiſet viror induſtrior,
hoc habitamdum tradidit ejì , qui è mundo recens
vemtitabant, donec ipfum Pfalterium diditißent, &
fe exercuiffent im alia Monachorum vita inftitutio
ne. Cap.36. Surius die 3. Dee. c.98. Cungblatus
ei à parentibus Cyrillus tunc impuber fuiffet , is
qui ejus vitam literis mandavit : hoc illi primum
commendavit Sabas, Pfalterium ut edifceret: Hie
ex himc eft meus difcipulur , doceatur ergo Pfalterium,
Eo enim opus habeo. Liquet autem ex ejus in regi*
tandis Officiis diligentiain fua ad Imperatorem Ju*
£inianum profe&iöne, & in ipfo Imperatoris Pa*
latio, qualem ipfe exigeret à Monachis in confimi
libus locorum temporümque commiffuris. Necef
fariae magnique mömenti ' caufae illum in Aulam.
Regiam proficifci compulerant. „Facillimos aP
Principem aditus & prónimimas aures naétus erat•
Eo ipfo tempore quo Sabain Imperator accerfierat ,
& dé negotio ejuâ cum ipfo, fra&abat, fubduxit
vacam facris divini David P/almir. Cap.96. Cum
fubmonuiffet illum ex difcipülis ejus ufius, non
recedendum à confpe&u Principis fuiffe e0 tetn
pore, quo ille tantâ cum humafiitate expediendae
ejus caüfae incumberet, animi magnitudine, & fà
pientia illa fua coelitus haußa, réfpondit , O
-
 Ꭰe Beneficiis, Part.I. Lib.II.Cap.LXXVIII. 467
fuo defungi Imperatorem, & exemplo fuo common chon aut Exarcbus dicitur , & Defenfor id curent*
ftraffe, ut & ipfe officium fuum perfolveret. Nom Denique & verbis quibus enunciatur Conftitutio ,
eß hoc aliemum , imquit , % fili. Nam &* ipfe facit & rationibus quibus munitur , comprehendi Cle
guod ei convemit , &* mor ommimo id quod debemus. ricos omnes atque Beneficiarios , nullo excepto, ac
VIII. Quando in Juftinianum incidimus , extat divini lege Officii illigari. Quamobrem dico ego ,
Iongè præclariffima ejus Conftitutio, quae aftrinxit legem hanc nec generaliorem unquam , nec ftri
Clericos omnes, velut uni alicui mancipatos Eccle &iorem fuiffe , quàm eo tempore , quo plerique
' fiae, ut in ea decantarent Officia , no&urna, ma hujufce aetatis homines audacia majoré quàm fcién
tutina , vefpertina; cum iis perfæpè & ipfi interef tia, temerè magis quàm fapienter fibi perfuafe
fent laigi , fion alio addu&i , quàm falutis fuæ pro re, vix ac ne vix quidem eam poffe reperiri. Cleri
movendae ftimulo; cum qui, Ecclefias fundaverant cos enim lex omnes comprehendit , quia eo tempore
dotayerantque, aeternas ibi Dei laudes perfonatu omnes Beneficiarii erant: & fi Officio defuerint,
ras ſperaſſent; denique cum Clerici non ex ſola di jubet eos deponi. Quòd fi dicas, de canendis tan
tefcendi de bönis Ecclefiae cupiditate Clerici exifti tùm publicè Officiis fermonem effe ; & hoc ipfum
mari ac cenferi debeant. Sancimus ut ommer Cleri aliud feverioris poftea difciplinae caput eft , ut
ei per ſngulas Eccleſias conſtituti , per ſe ipſos pſal non Officii tantùm Clerici , fed & ipfiuis publicè in
**nt Notturna, & Matutina & Veftertina, me & fo Ecclefia no&urni ac diurni lege téneanfur. Cer
fa Ecclefiafticarum rerum confumptione Clerici appa tum enim eft & ex contextu Jegis , & ex iis quae
reant ; momem quidem babemter Clericorum, rem au jam in hoc opere noftro fparfim diximus, & fìio
feme non implentes Clerici, circa liturgiam Domimi tempore deinde dicemus, nullam tum extrui foli
Pei. Si emim multi laicorum, ut fuá anim« con tam Ecclefiam effe fine ea dote, quae Clericis ad
ſºlant, ad Eccleſias confluentes, ſtudioſi circa pſal celebrandum Officium neceffariis ^ fufficeret , nec
nagdiam offenduntur , qüomodo mon fuerit imdeęm; , ordinari Clericum , qui certae cuidam Ecclefiae,
Clericor ad id ordimator, nom implere fuum mumus ? certoque Officio non illigaretur.
03*propter omnino Clerico; pſallere jubemur, 6" ip X. Et hæc veriffima caufa eft ; cmr prioribus illis
ß* inquiri à Deo amantiffmiis pro tempore Epifcopis, faeculis de privata Officii recitatione rariffima . .
& duobus primis Prefbyterir cujufque Éccleffá, &ai, fuerit mentio & Canones pauci. Cum enim ipfa
e? qui vocatur Arcboni vel Exarchur , & ab Ecdico fui ordinatione refidere tenerentur Clerici finguli,
Jive Defenſore cujufque Ecclefía : &• eor qui inventi & Ecclefiæ Officiis adeffe ; curae non erat definire
non fuerimt incuipàtè im liturgiis perſeveranter, ex quo cuique tempore, qua caufa liceret non adeffe ,
tra Clerum comftitui. Nam qui conftituerumt vel fun. uid faéto opus tum curn aliqui adeffe non potuif.
dar“nt ſanctiſſimar Eccleſia , pro ſua ſalute Grºom £nt • Poftquam autem Glericorum pars máxima.
muni* Reipublicæ reliquerumt illis fubffantias , ut per liberam fefe ab Ecclefiaftica refidentia credidit, &
ea* debeant faer& liturgiæ fíerè , &• ut im illis à m; fundatae Ecclefiae multæ funt fine Canonico officio
miflramtibur piis Clerici, Deus colatur. Cod. 1. 1. Leg.4r. quotidiano: Tum verò neceffe fuit clariùs jam &
IX. Quamquam paulò prolixiorem , totam tamen apertids edoceri teneri Beneficiarios, privatis fal
eam Conftitutionem hic intexi neceffe fuit, ut non tem & fecretis precibus fatisfacere & Beneficiorum
nulla obfervarentur magni profe&ò ad illuftran oneri, & Fundatorum voluntati . -

dam Ecclefiae difciplinam momenti. 1. Ea com
prehenduntur Clerici , feu Beneficiarii omnes , quòd
eos omnes fua cuidam certæ Ecclefiae addiceret
ordinatio. Celebrabantur autem haec tria faltem in
fingulis quotidie Ecclefiis Officia, vefpertinum ,
no&urnum & matutinum . Id & conceptis verbis
habet Conftitutio, & eft alibi jam abundè proba
tum. 2. Tametfi eorum non meminit Conftitutio,
qui aut propter ægritudinem , aut propter Eccle
fiae ipfius negotia publicis Officiis intereffe non .
queunt , intelligi , tamen ex rationibus quas affert,
facilè poteft, quid fit de iis exiftimandum. Cum
enim ejufmodi Clerici fumptibus Ecclefiae vivant
& foveantur , aequiffimum eft ut conentur orando
voluntatem implere Fundatorum , id multò potiùs
fpe&tavere , ut pro fe & Ecclefia fecretò férent,
gemerent , orarent boni Clerici , quibus rebus bo
fia nobis è çœlo multa procurantür , quàm ut pa
lam & publice in Eccleſia cum ſplendore & pom
a Diginum Qfficium celebraretur . 3. Ea quidem
ege fi non obligantur ad reftitutiohem, qui ab
Officio abfuere Beneficiarii, id propterea fa&uim eft ,
quòd Ecclefiaftici reditus omnes in dißributionibu§
confifterent, atque adeo ftatim abfumerentur. Ma
mifeftum autem eft ex eo quòd illos fuo privet
' Beneficio, retineri fine iniuria ab eo Ecclefíæ re
ditus non poffe , qui omnium maxiinè neceffario
orandi munere non perfungatur. 4. Ibi exprefsè
' fimul & egregiè dici, Clerici rationem & ipfam
quafi vitam effe preces & Horas Canonicas: 'quas
qui neglexerit , Clerici tantùm habeat nomen. No
nem quidem habemter Clericorum , rem autem monl
implentes Clerici circa liturgiam Domimi Dei. 3. Li
quet ex eorum numero, quos ei rei jubet invigilare ,
quàm ei cordi fuerit, ut Clerici Officio interfint .
Statuit enim ut Eifcopus aut Presbyteri duo, pro
XI. Prohibet Concilium im Trullo, Can.63., ne
falfa Martyrum a&ta legantur in Ecclefia, atque,
adeo innuit probata legi folere. Jubet cantus fit
moderatior , Can.75. , & ne quod Ecclefiae non con
veniat , quidquam legatur. Vetat denique, Cam.8r.
me exemplo Petri Fullonis, à quo novatum id fue
rat, haec verba fubjiciantur Trifagio, Qui Cruci
fîxus es pro mobi* , miferere mobis .
XII. Ita Monacho praecipit Regula Pachomii:
Et/ im mavi fuerit , vel im Momafferio, & in agro,
& in itimere , & in quolibet mimiferio , orandi &
pfallemdi tempora non pr&termittet . C. 141. Idcm ha
bet Regula Bafilii : Si quis circa cellarium vel co
quinam , vel alia hujufmodi opera occupatur ef? , &*
non occurrat adeſſe ordini pſallentiume, vel ad ora
tionem , &c. £ corporaliter nom occurrerit adeffe cum»
cateris ad devotionis locum , im quocumque loco fue
rit , quod devotionis eft , expleat. C.167.
C A PUT LXXIX. P.2.1.1. c. 19.
Quàm affidui in Officio Divino Laici.
Unde colligi etiam poteft affidui
tas Clericorum , feculo v1. v1 r.
& v 1 1 I.
I. Intererant diurmis ac no£turni, Officiis Laici.
II. Chorum mom ingrediebamtur , mi/î commumit 4
turi, mec. Imperator ipfe , nifi munera oblaturur.
III. Cur Ambroßum Bafilius mom fit imitatur.
IV. V. Varia argumenta è Gregorio Turonenſi,
quibus offemditur populus diurmis & mofturnis Officiis
affuiſſe. w

#9presbyteri , Ecclefiæ cujufque Decanus, qui Ar VI. VII. Inſtant vehementiſm? Eligius & Caſa
Toma, I. rius , ut idem fi4; • N m n 2. JVIII.
* *
-
468 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
VIII. Item ut Laici legemdir libri, facri, imvi
ilent .
Ix. Jubet Cafariur Tertiam , Sextam ac Nomam
in populi gratiam publicè im Ecclefia recitari.
X. XI. XII. XIII. Idem iterum ex Scriptoribur
aliis comprobatur .
XIV. XV. Im Oriente eadem fuit Laicorum afflui
tar. Cur feriu* im Ecclefia inftitutum , ut cameren
tur Tertia , Sexta & Noma , quibus adeffe Laici mom
facile poteramt. -
I. A fuit in Officiis Divinis laicorum affidui
tas , ut quales in ea re Clerici fuerint,
inde etiam magis intelligere poffis. Ut converfos
ad fidem Hunnos caeterafque barbaras gentes Hie
ronymus fignificet , ita loquitur: Humni Pfalterium
difcunt . Ep.7. Tenebatur ergo Deo pfalinodiae
cultum exhibere, Deum pfallendo colere, hoc ip
fo, quo quis erat fidelis. Aderant profe&ò & vi
giliis no&urnis, & Officiis Laici, quamdo ftatuit
Concilium Turonenfe II. ne in eo loco fint , ubi
Clerici & Cantores : Ut Laici fecur Altare , quo
sacra Myfleria celebramtur, imter Clerico, tam ad
Vigilias, quàm ad Miſſa ſtare penitus non preſu
omamt . Sed pars illa, quæ à cancellis verfur Altare
dividitur, Chorir tamtùm pfallemtium pateat Clerico
rum . Ad orandum verb &r communicandum laicis &r
faemimir , ficut mor eft , pateamt San£ta San£torum .
Can.4 Tametſi verò accederent ad Altare commu
nicaturi Laiçi, hos tamen inter & `Clericos ma
gnum in ipfa communione intervallum. Neque,
enim tam propè accedebant quàm Clerici ; nec San
&tuarium ingrediebantur, tibi Presbyteri ac Dia
coni; nec ipfum etiam locum, ubi vel infimi Cle
rici commuhicarent. Id quod teflatur Concilium
Braccharenfe : Placuit ut intra Samctuarium Alta
rit ingredi ad commumicamdum mom liceat Laicir,
viris vel mulieribur, mifi tantùm Clericir, ficut &•
antiquis Canonibuf ftatutum eft . Cam. 1 3. Commu
nionem fieri ftatuit Concilium Toletanüm IV. Eo
videlicet ordime , ut Sacerdor &• Levita ante Alta
re communicent , in Choro Clerur , extra Chorum po
pulus . Cam. 17. In Concilio verò Trullano ita le
gimus: Nulli liceat , qui quidem fit in Laicorum
-mumero , intra, fepta Sacri Altarir ingredi ; mequa
quam tamem ab eo prohibita poteftate & authoritate
Imperiali, quando quidem voluerit Creatori dona
vfferre , ex antiquiffima traditiome. Can.69.
II. Nemo nefcit , quàm Epifcopali authoritate
Theodofium Imperatorem Ainbrofius choro, ut
«decederet , adduxerit , poftquam munus fuum ob
tuliffet ; cum verò Conftântinopoli Theodofius idem
verè Regiæ modeftiae fpecimen edere vellet , &
Choro decedere, intanti Nectario Epicopo Con
ftantinopolitano, ut ne decederet, refpondiffe: Ad vivio invitaffet . De Gloria Confeff. c. 3. Epulae in
gidiciffe fe ab Ambrofio quid difcriminis interfit • ftruebantur diebus Feftis; maximè poft vigilias, ut
inter ImperatQrem & Epifcopum : unumque fibi
videri Ambrofium verè Epifcópum. Ita Theodo.
retus, l.5: e 17-, cui conſonat & Sozomenus, ſed
paulò explicatiùs , nimirum Ambrofium ita fecum
ftatuiffe, qu©d adulatio, ordinifque perturbatio in deflia & pietate.
vexiffet , id fibi emendandum éffe , prifìinoque ,
ordini reftitucndum, ut ne Imperator quidemi in quae ad Beati' Martirii opem implorandam confu
ter ClericQs federet ; itaque fedem ab éó Impera gerat; Dedu£fa im vigiliis no&e , & orationibus ac
toribus effe locatam ante cancellos, ut honorifi proflui, lacrimir, mane oblatis muneribus multi* , in
centiùs & propiùs ad Altare federent , quam Lai
ci; inferiùs taiueu remotiùfque quàm Clerus; hanc
Ambroſii inſtitutionem à Theodoſio probatam con
firmatamque , fuccefforibus, ita ut fuo etiam tem
pore obfervaretur . Morir erat , ut Imperatore, ,
*m furrir intere/fenº , in farrario federent , Maje
fatis ergo à populi confortió ſeparati. Ambroſiuſ au
tem confilerant eam comfuetuäinem vel ex affenta -
trone , vel ex ordimi, perturbatione eſſe natam. Im
Peratori in Eccle/fa loeum affgmavit amte Sacrarii
cancellor, ita ut populum Imperator, Imperatorem.
sacerdotem ordine fedis antecederent. Hamc autem
optimam confiitutionem Theodofius Imperator appro
bavit , & fuccefforet ejus rorroboraverunt , ae mae
eam ex e6 ufque tempore confervatam. £ernimus •
sozom. lib.7. 9.5. Enimvero Theodoſius Junior in
ea Lege, quam poft Ephefinum Concilium pro
mulgavit, nimirum de aſylis, conteſtatur ipſºmet
non adire fe unquam ad ipfa Altaria , nifi ad
oblationem , & ftâtimabfcedere. Ad Sacra Altaria
mumerum tantummodo offerendorum causâ accedimeu,
ér cum circumferiptum facrorum aditum i*gref fu
mus , fatim egredimur , nec quidquam ex, Propin que
divinitate nobis arrogamus. Quin & Trullantis ipfe
Canon, quode hîc agimus , nQn finit Imperatorem
remorari 'in San&uario, fed ad 9blationes tantùm
faciendas adire, & confeftim exire •
III. Si Bafilius autem Valentem Imperatorem
in choro Clericorum retinuit , poftquam muncta.
fua Deo obtulerat, id eidem nimirum imputandum
eft indulgentiæ, jurifque relaxationi ; ex qua &
illud próicifcebatur,'quòd immaniffimi, Ecclefi*
catholicæque fidei adverfarii munera adjiitteren
tur. Valeni, re£ta ad Templum fe confert & confir
ta doma Altari offert, Bafilius autem eum intra fa
era aulea: ubi ipſe ſedebat, venire gubet, &re. Theod.
1.4. c. 17. Tam hon valet juri praejudicare haec Im
eratoris inter Clericos feffio , quàm nec admiſſa
រ៉ែ Principis oblatio. - --- - --
Iv. Non injucundo, ut reor, nec inutili è di
verticulo, recurrendum nobis eft ad id unde di
grei eramus, demontrandumque ex Gregorio Tu
ronenfi, quàm frequens convolaret populus , ut
Horis Carionicis nó&lu & interdiu intereffet. Ve
mientibus ad Hymmo, matutinor populis • £•*• *•1.
Et alibi : Signum ad Matutimat motum eft . Erat
emim Dominica dier. L. 3. c. 1 5. Et rurfus alibi : Pri
die Calendas Februarias , cum die Dominiro ad ur
bem Turonicam ad Matutinas/gnum commorum f*/>
fet , é" populus furgens ad Eccle#am conveniret -
IL.6. c., 5. Et alio quopiam opere: Noctem Dgnini
cam dum facrofamäiis vigiliis populi fidei devota
concelebrat', increpita eft mulier , Cur reliquis no
&turma, excubia, beo exbibentibus , illa deeffet ? De
Gloria Mart. 1.2. c.9. Et infrà : Ad Beati Marty
ri, Bafilicam vigiliar fideliter celebravit. Cap. 11.
Et rurfus infrà : Ad f/tivitatem beati Martyru de
votus pauper advenerat , ac vigiliis immobili, infanr ,
moéiem cum c«teri, orando deduxit • Illucefcente, v*
rò cælo ad metatum digrefus · Cap. 11. Et inferius;
Exacta cum facris Hymnis, modulifque caleſtibus no
{*e , celebrati, etiam Miffarum folemmii* • Cap. 35- Et
alio in Opufculo: Celebratis im ejus bonorem vigi
liir, cum Archipresbyter loci Eulaliut Clerico; fe*
poßrema hæc loca produnt. Ufuvenit ngnnumquam,
ùt miraculis Deus quibufdam haec illuftraret &
quodammodo confecràret convivia , quae non alio
riiagis condiebantur fapore, quàm fobrietate, mo
-
v. Idem ipfe Scriptor, de Regina verba faciens
}οήorem beati Confefforis MifTas expetiit celebrari.
Et infrà : Mulier clauda, ad Beati Martimi pede*
depoſta noste tota cereum manu pro voto detinuit ,
móbi, im Baßlica vigilantibus , mame autem fa£fo ,
moro Matutimi /ignó &rc. De Mirac. B. Mart. l-1
c. 1 z. 1. 1. c. 1 r. Et rurfus infrà : Nox erat illa *'*
gilia tranfitu, Confefforis, media motnr tempore tran
fato, ftupente populo &c. Cap.3 1. Et alibi : Venien*
ad Cellulam Comilatenfem , im qua letita, beat: vi
ri habetur, dam ibidem no{fe Domimica vigili* r*
le
 *
De Beneficiis, Part.I. Lib.II.Cap.LXXIX.
tebraremtu*, fubito oramte populo, fenßt , Grc. Cap.
45. Et alio rurfum loco: In uma Domimiearum mo
άe, &rc. Interea Beati fignum movetur horis Matuti
nit, adgregatur 3r popular, vigilii/gue celebratis ,
virtu, famti clarifiea perpatuit. L.3. c. 23. Hinc pa
lam fit no£tes vigiliarum ante Feftos Dominicofque
dies, in(omnes duci folitas ab popnlo Cleroque •
indiſcriminatim in Eccleſia; privatos quoſque per
no&laffe faepiffimè in locis publica devotione infigni
tis, ad nuncupanda exfolvendaque vota fua; fub
ipfum diluculùm figna ad Matutinam pfalmodiam
folita concrepare, & plebem ipfam impigram ad
volaffe, hyberno etiam tempore.
VI. In eo quem ad populum & ad pœnitentes
habuit fernioné Eligius Noviodunenfis Epifcopus,
hortatur provocatqüe fideles omnes ad jugem illam
orationem, ad quam ab Apoftolo invitati funt om
nes; utque ad id pertingant, monet non aliud
opportunius effe adíminiculum, quàm ut iis praeftò
fint femper horis Canonicis omnibus, quibus dies
noétefque fingulæ intertexuntur. Cui ergo dicen
dum eff , oportet femper orare & nom deficere, mi/í
ei, qui Canomicir hori, quotidie juxta ritum Ec
cleſiaſtics traditionir, pfalmodiis precibufaue confue
ti1 Dominum laudare &• rogare non defiftit ?^ Et hoc
eff quod Pfalmiffa dicehat , Benedicam dominum in
omni tempore, femper /aut ejur im ore meo. Hom. 1 r.
VII. Caefarius Arelatenfis Epifcopus illud fre
quens inculcabat plebi , prolixiores Ecclefiae pre
ces non tædio, non faßidio effe debere: quin re
creandis fovendifque eas animis inftitutas effe. Ita
que non ante confecrationem Corporis & Sangui
nis Chrifti , non ante orationem Dominicam, non
ante benedi&ionem à Celebrante impertitam, à
facro abeundum effe. Qgi vult Miffas ad integrum
cum lucro fue anima celebrare, ufquequo oratio di
catur , & benedi£iio populo detur , bumiliato cor
pore & compunâo corde fe debet in Ecclefia contine
re. Hom. 1o. Subdit Caſarius peccare eos, qui non
totum Dominicum diem impéndunt , vel le&ioni,
qua Deum exaudiant, faluberrima præcepta inftil
lántem: vel orationi, qua ipfo coeleftis gratiae do
na flagitantes ut praeceptis pareant divinis, exau
diat l)eus: non crgo gravatè ferre quenquam de
bere, fi una & altera hora rei facrae dependenda
fit. Aâ extremum fit toto die Domimico le£}ioni imff
fere &• Deo fupplicare negligimur, mom leviter im
Deum peccamur : quamtum mali eft , fi vel unius ,
vel duarum borarum fpatio, cum divima myfteriae
celebrantur, in Ecclefia f?amdi patient i4m mom ba
bemur ? Perfpicuum inde fit , in grayium jam tum
-piaculorum fiumero fuiffe, fi quis' die Dominico
miffa abfuiffet , quanquam ad unam & alteram ea
horam protraheretur, quòd pompa folemnior adhi
beretur, nec tam frequenter quàm nunc iterare.
tur. Sed præter myfteriorum celebrationem, af
firmat Caefarius non leviter peccari , mom leviter
in Deum peccamus , fi quis in die Dominico fub
ducat fe horis Canonicis, quae in Ecclefia decan
tantur, nec diem fančtimoniae dicatum piė & re
ligiosè totum exigat. Porro non difficile erat fi
delibus diem totum piè tranfigere , cùm libros
pios, ipſaſque ſacras Literas prae manibus habe
rent, domique leółitarent. Nam leftioner ſºve Pro
pbeticar, five Apoßolicar , five Evangelicat etiam
jn domibws veflrir , aut ipfî legere, aut alios legen
ter audire poteflis.
VIII. Sed longè vehementioribus idem Sanétus
Pater & verbis intonat alibi , & argumentis, ut
Laicos omnes accendat ad Scripturarum le&io
nem, & ad noćturnam diurnamque pfalmodiam:
ita ut ne rudiores quidem poffint ulla tergiverfa
tione hanc pietatis legem declinare. Quo vinculo
conftringebat Clericos, qui nec laicos , nec ipfos
velaxabat ruricolas ? Qui literas fciunt, ait ille,
46o
lectitent ipſi libros ſacros. Qui neſciunt, accer
fant qui fibi eos legat, & impensè aliquid faciant,
ad immortale hoc fibi veritatis & æternae vitae
viaticum comparandum : cum nullis parcant fum
ptibus, ut viros conducant literatos, qui fuas fibi
caufas legant, litefque extricent, ad paranda vel
tuenda fibi periturae vitae fugientia commoda. Cum
longiffimae funt noétes, nemo non poteft duas , im
mo & tres horas lectioni dedicare. Nec ruticus
ullus nec rußica eft tam rudis & excors, quae non
ediſcere poſſit, & frequentiſſime recitare Symbo
lum , Orationem Dominicam, Pfalmum quinqua
gefimum, nonagefimum, nec enim difficiliùs man
dantur memoriae facra iftiufmodi Cantica, nec mi
nùs obleétant animos, quàm turpia illa plerumque
carmina , quibus ora fidéles fua aurefque inceftant.
Le£tionem divinam etfam fí aliqui, nefeiens litera*
non poteff legere, poteff tamen legentem libemter au
dire. Qgi verò literar novit , numquid poteft fieri , i
quòd mom inveniat libros , quibuf pofft Scripturam
divimam legere . Tollamus à nobis fabulas vanat ,
mordacer jocos , fermoner ot#ofor ac luxuriofor ,
videamus fi nobis mom rem tmet tempur, im quo le
trioni divinº vacare po/imur, érc. Quando mocies
longiorer funt, quir erit qui tantùm pofftt dormire ,
ut le£fionem divinam vºl tribus boris mon poffit ,
aut ipfe legere, aut alior legenter audire, &rc. No
vimus aliquor negotiatore, , qui cum literat nom
noverint, requirunt ſhi mercenarior literator, 3r
cum ipfi literar nefciant , aliir feribentibur ratione
fua ingentia luera conquirunt. Qgare ergo non ruvm
pretio &* mercede rogar , qui tibi Tdebeat Scripturar
divimas relegere, ut ex illir poffy pr«mia aterna
comquirere ? V21 ergo fratre, rogo & admoneo, ut
quicumque literar feitir , Scripturam divinam
frequentiàs relegatis: qui verò non ſcitis, quando
alii legunt , intentir auribur audiatir. Lumem emim
anim4 &' cibus aternur, mon efl aliud, mifi verbum
Dei , fine quo anima mec videre poteft, nec vivere
Gớc, Quản malti ru/tici , có quàm mult& mulierer
ru#irana cantica diabolica 6 turpia & anatoria
decantant ? Iffa poffunt temere atque parere , qu« dia
bolus docet , ©• non poffumt temere quod Cbriffus
oftendit ? Quantò celeriàs 3* meliùs quicumque ru
ficus , vel qu«cumque mulier rufficana , quamtà uti
liàr poterit &• fymbolum difcere , &• orationem Do
mimicam , & aliquar Antiphona, & Pfalmum quin
quagefímum , vel nonagefimum , ó* parare , & te
mere , @r frequentiùs dicere , unde amimam fuam
€&- Deo comjumgere , & à diabolo liberare poffit ?
Нот. то.
Poffunt & aliae fan&iffimi viri homiliae evolvi,
ubi fideles provocant, ut ante exortum lucis in Ec
clefias confluant, genuque flexo Deum adorent
quoties inclamat Diaconus , Fleátamur genua : &
capita inclinent ad has rurſum eſus voce, Incli
mate capita veftra Deo. Hom.33.34. Sed illud ma
ximè commendandum, quod idem Præful fan
&iffimus imperitiffimi vulgi ipfam fecem de clarat
poffe jugi penè orationi & piis cum Deo colloquiis
vacare, dum quod proniffimum eft, edifcant me
moriter Symbolum , orationem Dominicam , &
Pfalmum pœnitentiae Miferere: atque haec ad divi
nas aures iterum iterumque per dies fingulos in
geminent. Hom. 1o. Ita habet ufus pofterioris hu
jus a:tatis apud plebem frequentiffimus, cui Caefa
rius initium , aut magna certè dediffe incrementa
mom immeritò videri poteft.
1X. Jam dixi cum Scriptore vitae Caefarii, in
ftitutumn ab eo, ut Tertia, Sexta, Nona publicè
canerentur in Ecclefia, ut poffent & pœnitentes &
laici fideles quotidie intereffe. Ut /i quis forte f&
cularium , vel pœnitentium fam£tum opus exercere
cuperet , abſque excufatione aliqua quotidiamo poſſet
officio interefè. Cap.6. Nec eo conteatus Cacfarius,
• lai
47O - Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
laicos unà cum Clericis divinas in Eccleia laudes
perfolvere volebat, ut Pfalmos, Hymnos, Profaf
que Latine & Graece concinerent, & coeletem
Angelorum pfalmodiam vitamque jam hinc medi
tarentur. Voluit verò atque ' etiam compulit laicor
6* facularer homimer , Pfalmor & Hymnor prome
re, altaque & modulata voce, inſtar Clericorum,
aliorGræcè, alios Latim?. Profar ó* Antiphonas de
camutare, ne illis fpatium fuppeteret , ad fabular im.
Ecclefiz effutiendat. Cap.8. Denique ægrotantium
ardes ita compofuit , ut Officia canonica, quae in
majore Bafilica concinebantur, exaudire poffent ,
unaque ſaltem corde accinere. A grotis verò mirè
comfùluit , ampliffimis eis affignatis «dibur in qui
bur fime ullo ftrepitu divina Officia , qu& im Bafili
ca peragebant ur , aufcultare poffent.
X. Exarſerat non minore ſtudio Sanétus Germa
mus Parifiorum Epifcopus, ut Laici divinae pfal
modia conſortes & ipſi eſſent. Tabellam elegan
tiffimam exhibuit Venantius Fortunatus Chori fub
eo Parifienfis , ejufque Officiorum, etiam No&ur
norum, & frequentiffimae populorum turmæ, quae
unà cum Clero divinas concinebat laudes. Fla
granti ftudio populum domus irrigat ommir, certa
timque monemt , quis prior ire valet . Pontifici;
momitir Clerur , plebs pfallit , &• imfamr Grc. Sub
duce l.3.
mat. Germano felix exercitur hic efl , &c. Poe
v
XI. Alibi verô idem ipfe Fortunatus, in ea quam
nandavit fcriptis Vita fanctifimae Regine Rade
gundis, non minorem ejus, quàm cujiifvis poffet
eſſe piiſſimi Clerici, ſedulitatem & diligentiam .
exhibet in Horis Canonicis, eo ipfo tempore, quo
in Regio adhuc verfabatur Palatio. sive fioâii
enim five interdiu , à confpe&u & à menfa Regis
abfcedebat, ut hora quafqué fua canonici penfi ho
ras Deo exolveret. Decurfum vero decantando ,
etß federet in pramdio , excufam* fe Regi aliquo ca
fu , ut Deo redderet debitum, fe fubducebat convi
vio , quo egreffx Domimo Pfalleret ; Grc. Itidem mo
έturno tempore cum reclimaret cum Prixcipe, rogam,
Je pro humana mecefftate velle confurgerè, &' le
vans, egreſſa cubiculo, tandiu fecretim oration in
cumbebat, & c. Apud Surium . Augufl. die 1 3. 1. r.c.z.
Vix ambigere quifquam poteft , quin ubi Laici,
plebeji, nobiles proceres , Matronæ , ipfaeque adeo
Reginae , ftatis Horis Canonicas celebrabant horas,
id privatim imitarentur, quod publicè videbant
& admirabantur à Clero faditari.
XII. Exiit in lucem Traétatus de vigiliis, no
mine San&i Nicetii Treyirenfis Epifcopi honeßa
giis , ubi apparet paffim laicos iis ftantés affuiffe,
infirmioribus tamen indultum fuiffe ut federent ,
denique binas fingulis feptimanis vigilias celebra1
tas , ante Sabbatum , & ante Dominicam. Vigila
*c itaque debent fedemter , fi flare non pravalent 3.
€re. Nec operofum vel difficile videri debet, etiam;
delicati: & infirmi: corporibus , in feptimama dua
rum mottium , id eft , Sabbati atque bominic« por
tiºnem aliquam Dei Miniſterio deputare: & c. spi
cil. tom.3. c-2. 3. ("e. Scriptor anonymus vitae Sán
£ti Leodegarii, Auguftodunenfis Epifcopi narrat
interemptum Ebroirum mane Domiiiicae 'diei, eo
teinporc , qtio Jtixta morem ad matutinum Offi
cium pergere mcditabaatur. Dter agebatur Domi
mica , ideoque proceffuru* erat ad Mitut;marum fo
lennia Secu. Bened tom.2. pag.694.
xIII. Scripfit in Dialogis ſuis Sandus Grego
rius Papa vitam fanétiffimi viri Servuli, in qua litas. Ego propter vor defcejido in Sanffam Ecclefiamv,
expreffit & delineavit luculentiffimè ea omnia five
Præ$epta , five confilia , quibus paulò antè Sanâus Сар. 4 г.
Cefarius laicos quantumcumque rudes & illitera Ex his porro locis intelligerc eft & privatas ce
19. inſtruchat ad Scripturas' perdiſcendas, & ad lebratas fuife Miffas, & privatas Officiorum reci
ju£°'n quandam oratioiiem Deó adolendam. Lite tationes ab Epifcopis, à Clericis Monachifque »
rarum Penitus rudis & ignarus crat servulus, fed præter illa quæ publicè & cuin pompa celebra
ingenii largitrix charitas , innocua arte & pia
fráude illum graffari docuit , ut . Scripturarum
fcientiam venäretur : nempe hofpitio excipiebat ,
quos ipfe mortali, & qui immortali viciffim ipfum
;ilerent cibo Scripturarüm , quas ei leétitabant. Ne
quaguam literar noverat , fed Scriptura facra Jibi
met Codices emerat, ór religioſos quoſque in boſpi
talitatem fufcipiemr, bor coram fe ftudiofè legere
faciebat . Fa£tümque eft ut juxta modum fuum ple
nè Scripturam ſacram diſceret, cum ſicuraixi, li
tera, funditur ignoraret. Studebat femper im dolore
gratiâ, agere, Hymnis Deo & laudibus diebus ar
no&tibus vacare , ó*c. Cum jam fe morti proximum
agnoviffet , peregrinor viror, atque in bofpitalitatem
receptor admomuit , ut furgerent , &r cum eo Pſal.
mor decantarent . Dialog. l. 4. c. 14- Hom-15. is
Ezwang.
XIV. Eccleſiae Graecae conſuetudines uno per
ftringam verbo. Totam Pafchae hebdomadam, quae
nonnifi feftis diebus conftabat , jubent Trullant
Canones impendi precibus, pfalmodiae , & piorum
le&ioni librorum. Idem ergo de diebus per totum
annum Dominicis Feftifve fentiendum. Ae` ftntf*
Chriſti Dei noſtri reſurrectionis die uſque ai nº
vam Dominicam diem, tota fеptimana in Ertletir
vacare fideler jugiter oportet Pfalmir Gớ Hymnir
ér ſpiritalibu, Canticir, divinarum Scripturarup
le£tioni mentem adhibenter, & fantiis Myferi gu
cumdè fruenter. Cam.66. Superiori capite prolatum
eß Juftiniani Imperatoris Edi&um , quo ad (eâu
Jò defungendum Canonicis Officiis Clericos exti
mulabat exemplo Laicorum, qui frequentes fem
per adeffent. Hoc ipfum ergo eft argumentum. ,
çuod hîc fringimus; non tam vehementes futurgy
eſſe Epiſcopos in provocandis Laicis ad Officia Di
vina , fi né Clerici quidem ipfi fe ea lege conftrin
gi exiftimaffent. -
xv. Qui vitam fcripfit B. Porphyrii Gazenfis
Epifcopi ,Tinufitata quadam de caufa aliquando in
di&as fuiffe ab eo vigilias tradit, eaque noéte tri
cies oratum effe , tricies flexa fuiffe genua , præter
folemnes & ufitatifTimas alias vigiliarum orationes •
sed nufquam pulchriùs elucefcefquàm affidut & ex
fomnes éffent `fideles in Vigiliis facris , quàm in
vita s. Joannis Eleemofynarii Archiepifcopi Al;
xandrini. Juxta duo Alexandrinæ urbis Oratoria
duo ipfe cónftruxit Monafteriola, ut vefpertina &
no&urna ibi Monachi decantarent Officia in unam
fui ipfius ceu conditoris mercedem & utilitatem • •
reliquis horis canentium in rem & falutem Mofa
chorum ipforum ceffuris. Eo exemplo ufque adco
excitata eft Alexandrina civitas totâ, ut tota unius
inftar effe Monafterii videretur, ubi Divina undi
que no&u concreparent Officia. Vefpertina & ne
áurna Vigilia mihi apud Deum imputetur. Quidquid
verô in cellulis veflris officii feceritis , pro veftris fit
amimabur. Hoc autem fecit , volent follicitioret effi
cere Dei amicor Monacbor . Unde & permanfit Deo
grata conflitutio ordimum , &• ad. fimilitudinem Mo
mafferii ex bir civitar penè vivit , in diverfir loci*
pervigiler bymnodia: Deo referens. Cap.44. Contigit
aliquando, ut San&iffimus Pontifex ab Altari &
ab incoepta recederet liturgia, ut & difcedentem
fequeretur gregem, aut potiùs ut revocaret, quod
& ' fecit, cönteftatus pofíe fe aliquanto commodiùs
in facello Epiſcopali ſãcris defungi miniſteriis, ſed
ideo illa publicè à fe celebrari, ut ad ipfos nimi
rum praefentes & una comprecantes redundaretuti
mam poteram facere mibimet Mißius im Epifcopia •
-
b:rm.
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II.Cap.LXXX.
'bantur Ecclefiarum Officia, ad populorum turbas
invitandas. Quia enim homines faecularibus curis
& negotiis diftenti, faciliùs poffunt ad Ecclefias
concedere veſpere, noctu, maneque, quàm diur
nis horis: ideo celeberrima illa tria & femper pu
blica fuere Officia , vefpertina , no&turna & matu
tina. Diurnarum autem horarum Officia perdiu
privatim tantùm & alicubi femper recitata fuere,
quòd tardiùs potuerint adduci Laici, ut ad ea
convenurent .
C A P U T LXXX. P. 3. l. 1. c. 17.
De Cantoribus, & Cantu Divinorum
Officiorum fub Imperio Caroli
Magni.
I. Mire Crodogangi & Concilii Aquiſgranenſi, le
ger de Camtu Divimorum Officiorum.
II. Romane Eccleſix Cantus in Gallias à Pipino
Rege imveétur.
III. Carolus Magnus idem inftitutum promovit ,
wt Cantur &* Officiorum umitas unitatem аиодие f
dei roboraret .
IV. Eadem Cantár &• Officiorum confonantia in.
plerafque Occi demtir partes à Carolo Magmo propagata.
V. Multe circum/fantia bujur innovationis .
VI. Pomtificum &• Imperatorum Praftantiffmi Gre
goriu* &* Carolur Magnur plurimum /ludit operaque
pofuerunt in Cantu Gór Officiis Divinis perpoliendis.
Ipfemet Carolus Magmut Moderator erat Chori.
VII. Capella Palatii Regii omenium Regni Eccle
Jîarum facilè Princeps erat in Cantás &* Officiorum
elimatiffíma peritia.
VIII. Sacramemtarium Gregorii im Gallias allatum.
IX. Nom potuit tamem expugnari &• oblitterari pri
fca tota in hir imter Ecclefiar diverfitar.
X. Officia Lugdumem/ís Ecclefia , ut ex folii decer
pta Scripturiv , tuetur Agobardus ; fi Antiphonarium
demas , cujus &* ipfe tamen expurgamdi curam in
fe recepit.
XI. Quamti interfit ex eodem Agobardo , ut at
temtior fit memt , & cor magis affixum fempiternæ
zweritati , quàm regulis Camtur.
I. I' fua ad Canonicos Regula Crodogangus
Metenfis Epifcopus multa præclariffimè prae
cepit de Cantu& de Cantoribus Divinorum Officio
rum • *• Illud fanè in primis commendavit , ut can
tùs delinimentis ftudeámt Cantores non tam aures
mulcere , quàm mentes ad coeleftium deliciarum
amorem accendere. a. ldeo enim in decantandis
Pfalmis, quàm in caeteris Divinorum Officiorum
partibus minùs contendebatur vox, inodeftiaque •
& fimplicitas quædam major affe&abatur. Non er
go clamofus, fion exaggeratus erat Pfalmorum can
tus , fed lenis & recitationi proprior , qualem Ale
xandriae & in Africa tota viguiffe, qüalem & in
hodierna etiamnunc pfalmodiâ Romanae Ecclefiae
fupereffe monuimus. 3. Cantoribus habenda eft ra
tio, & numeri Clericorum , & qualitatis Officio
rum, & temporis vel longioris , vél brevioris, quod
fibi liberum eft , ut cantum vel contrahant , vel pro
ducant. Ex quo patet Officia quaedam alia aliis fo
Jemniùs decantari folita ; folemniùs autem femper
in iis Ecclefiis, quarum erat numerofior Clerus;
denique Clerum prorfus omnem in unum conci
nuiffe, moderantibus omnia Cantoribus. 4. Erat
denique Cantorum fchola , ubi juniores Clerici à
peritioribus diutißimè addifcerent, quae canerent
ipfi , & quae diutiffimè exercitati alios addocerent
* aliquando. Porro non tantopere laboraret fan£tif
LP .
y
471
fimus Pontifex in commendanda Cantoribus hu
militate, animique demiffione, nifi magno in pre
tio , & admirationi fuiffet cantus , ut inde nonim
meritô metus eſſet, ne qua ſuperbiendi anſa Can
toribus praeberetur. Verba Crodogangi ita habent :
Cantores itaque mom propter domum fibi collatum f&
cateris fuperbiendo preferant, fed humiliter focios ex
hibeant, Et providemdum eft illit, quamdo temperatè
quando fubmifîè divinum agatur Officium : fcilicet ut
fecumdùm mumerum Clericorum , & Officii qualita
tem , &* temporis prolixitatem, tantùm protendamt
& moderemtur vocet cæterorum. Somum etiam voca
liun literarumn benè 6j• ornatè proferant . Hi verò qui
hujus artis minùs capacer fuwt , donec erudiantur ,
meliur eonvenit, ut fileamt quàm camtare volendo
quod nefciunt, aliorum vocer diffomare compellamt.
Pfalmi mamque in Eccleßa mom curfim , aut in excel
/ù , atque inordimati, feu imtemperatis vocibus , fed
planè &• lucidè cum compum£tiome cordis recitemtur,
ut &* recitantium mens illorum dulcedime pafcatur,
&* audientium aurer illorum promuntiatione demul
ceamtur. Quomiam quamvir cantilena famur im aliis
Officiis excelfa foleat fieri voce , im recitamdi* tamen,
Pfalmir hujufmodi vitam da eft vox , &c. Si verò Can
tores fuperbi extiterint, 6r artem quam divimitur ad
juti didicerumt, aliis inßnuare remuerimt , graviter ac
ſeverè judicentur, érc. Plus velint in leſtione &°
cantu populi adificationem, quàm popularem vanif
fîmam adulationem. Regula Camom. c. şo. 5r.
Luculentiffimas pra:ceptiones iftas Concilium.
Aquifgranenfe anni 816. Cam. 1 37. fub Ludovico
Pió promulgavit, eas, ut credere par eft , mutuo
accipiens à Crodogango Epiſcopo Metenſi ſub Pi
pind Rege, fub quo & vivere defiit , authore ido
heo Paulo Diacono in Hiftoria Epifcoporum Me
tenfium. Refert autem Paulus idem à Pipino Ro
mam miffum fuiffe Crodogangum, ut Stephanum
Papam in Gallias invitaret, deduceretque quòd à
Gallis vehementiflîmè id expeteretur. Reducem Cro
dogangum Clerum fuum omnem adduxiffe, ut com
munem uno in Clauftro vitam omnes agerent , per
difcerentque cantum & ritus Romanae Ecclefiæ , cu
jufmodi ha&enus nihil in Ecclefia Metenfi ufurpa
tum fuerat. Ipfumque Clerum abumdamter lege di
vina Romanaque imbutum camtilema , morem atque
ordinem fervare pracepit . Du Cbefne Hift. Franc.tom
2. pag.ъо4
ii.T Extra dubium eft, à Stephano Papa concef
(os fuiffe flagitanti.. Pipino Regi Romanos Canto
res , à quibus in Ecclefias Gallicanas omnes Roma
na Pfalmiodia propagaretur . Ita quam propriam.
laudem videtür facere Paulus Diaconus Crodogan
gi Metenfis, qui dux forfan &aufpex ejus fuit, ea
ad omnes penè Galhiarum Ecclefias fe exporrexit •
Conftantiffimè id affirmat , cui fides derogari non
poffit, Carolus Magnus in Capitularibus. Momacbi
aut cantum Romamum plemiter. 6* ordimabiliter per
no£turmale vel gradale Officium peragamt , fecundùm
quod beata memoria gemitor mofter Pipimur Rex decer
tavit ut fieret, quando Gallicamum camtum tulit ,
ob unamimitatem Apoftolica Sedis &* Sam&#a Dei Ec
rlefi& pacificam concordiam. Capit. Car. Mag. l. I•
cap.8o. Cap. Aquiſgran. anni 789. c.8o. -
Carolo Magho San-Gallenfis Monachus tribuit
quod Pipino patri tribuendum fuerat , duodecim
Cantores Romanos à Stephano Papa ei conceffos
fuiffe . Aabuc omnes Provineias , imò regione* , vel
civitates im laudibur divimir, hoc e/f, im camtilem*
modu lationibus ab invicem diſſonare perdolens » à
stephano Papa , qui depofito & decalvato ignaviffi
mo Francorum Rege Cbilderico, fe ad regni guberma
cula antiquorum patrum more perumxit, aliquos car
mimum divinorum peritiffimor Clericor impetrare cu
ravit. Qgi boma illius voluntati (Źr ftudiir divini
tur infpiratis affemfum prabemr , fecumdùm mumerum
dио
 472 * Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
duodecim; Apo/?o!orum , de Sede Apoftolica duodecim maris plaga genter , per mor Deo ammuente ad fide?
C!ericor do£tiffimor camtilem& ad eum im Franciam di rudimenta converf& , facere nofcuntur . Ibidem .
rexir. L.1. г. по. V. Aliquantò copiofiùs de ea re Chronicum In
III. Non abs re profe&ò fuerit eas hîc indigi culifmenfe ad annum 787. Nimirum interpretaffe
tare rationes , quae Pipinum & Carolum impule Carolum Magnum ab Adriano I. Papa duos Cam
runt, ut hanc tantam in Ecclefiarum fuarum Offi tores Romanos , in ipfa Gregorii Magni Papae Scho
cia facra mutationem importarent. Ea erat cantûs la enutritos, à quibus eveéta funt in Gallias An
difcordia , Officiorumque & facrorum rituum dif tiphonaria duo, notis Romanis ab ipfo Gregorio
crepantia, non tantùm Gallicanas inter Provincias. Magno notata; eorum alteri Mediomatrici , alteri
fed & inter ejufdem Provinciae civitates , ut non apud Auguftam Sueffionum fedem defixam fuiffe,
poffet ea non aliquando offendiculo effe , & non ut ab omnibus Gallicanis Ecclefiis confuli poffent,
mumquam etiam detrimento Ecclefiis tam propin tum Cantores , tum Antiphonaria haec Romanae
quis, earumque Miniftris , qui non facilè poterant Ecclefiae. Mox petiit dommu* Rex Carolur ab Adria
mutua ope & focietate non indigere. Poterat & mo Papa Cantorer, qui Framciam corrigerent de Cam
Officiorum diverfitas aliquando ipfam fidei unita tu. At ille dedit ei Theodorum Ó* Bemediétum, Re
tem convellere & labefactare, cum implicata adeo mana Eccleſia dottiſſimor Cantores , qui à Santto Gre
fit Officiis Ecclefiafticis fides orthodoxâ. Non in gorio eruditi fuerant ; tribuitque AntiphonariorSan
juria ergo potentiffimi Reges & Catholicæ Fidei &ti Gregorii , quor ipfe motaverat mota Romana. Do
amantiffimi , tantopere exarferunt ad eam cantûs mimur verò Carolus revertemr im Franciam, mifit
facri & Officiorum confonantiam inter Ecclefias re unum Camtorem im Metis civitate , alium in Suef
gni fui oinnes & cum Romana ftabiliendam, cu fomis civitate , pracipiemr de omnibus civitatilur
jus fides illimis femper & intaminata ipfa fibi fuit Francia Magiftror Scbola, Antiphomarior eis ad cor
& in alias fluxit Ecclefias. Accipe verba ipfa Ca rigendum tradere , &• ab eis difcere cantare. Cor
roli Magni. A^ cujus Romana Ecclefia famtta &• ve reéti fumt ergo Antiphonarii Francorum quor umuf
ameramda commumiome multis recedentibus , moflr& ta quifque pro arbitrio fuo vitiaverat, vel addemr ,
mem parti* mumquam receffit Ecclefia , fed ea Apofto vel minuenr , Ô* ommer Franciæ Cantorer didicerunt
dica traditiome inftruente , &• eo à quo eft omne do motam Romanam , quam nunc vocant motam Fram
mum optimum , tribuente, femper fufcepit reverenda cifram. Du Chefne Hift. Fran, tom.n. pag.75. Refer
cbarifmata. Qg* dum â primis fidei temporibus cum tur autem ab eodem Scriptore, diu antè & acer
ea perflaret im religionis facra umiome , & ab ea pau biffimè concertatum fuiffe Cantores inter Romanos,
1â diftaret , quod tamen contra fidem mom eff, in Offi. & eos quos fecum eo Carolus è Gallia duxerat:
ciorum celebratione, veneranda memoria genitoris no at à Carolo tandem ipfo compofitam fuiffe eam
flri illuflriffmi Pipini Regis cura &• imdußria , five litem, Gallis fuis demonftrante, nufquam purio
-advemtu im Gallias famfjiffmi viri Stbephami Roma res manare aquas, quàm in ipfa fui fcaturigine,
mæ urbis Amti/titir , eft ei etiam. im pfallendi, ordi & non alibi poffe cantum Gregorianum quàm ip
21e copulata s ut non effet difpar ordo pfallendi, qui fa in Gregorfi Romana Schola defæcatiorem ac lim
bur erat compar ardor credemdi : & quæ unita erant pidiorem fluere. Qgis purior ef? & quis melior, aut
unius fanítæ legis facra le£tione, effènt etiam unite fons vivur , aut rivuli ejus longè decurrenter ? &c.
tunius modulationis veneranda traditiome, nec fejum Revertimini vor ad fontem Samffi Gregorii , quia.
geret Officiorum varia celebratio, quor comjunxerat manifeſtà corrupiftis Cantilenam Eccleſiaſticam. Ad
sumicæ fidei pia devotio . L. 1. comtra Synodum Graco dit idem denique Metenfem Ecclefiam Gregoriani
vrum de Imag. cantus gloria prae caeteris omnibus claruiffe, &
Quibus illud edocemur, non cantûs tantùm & quantum ipfam Romanae, tantum ei caeteras Ec
Officiorum : fed & fidei cum Romana Ecclefia con clefias conceffiffe. Majus Magifterium cantandi in
centui profpe&um voluiffe maximos Reges, & uni Metis civitate remanfit , quantwmque Magifterium
tati • Et tum fanè Græci divellere fe à fide Roma Romamum fuperat Metenfe im arte camtilena , tantò
na incipiebant, de Proceffione spiritàs Sanélia Fi fuperat Metenfi, cantilena eateras Scbolar Gallorum.
lio, à nobis diffentientes, quem fioncredere tantùm, Vocum modulationis accedebant organa, quæ &
fed & Profiteri coeperamus à Filio quoque, non á ipfa Romanae Ecclefiae accepta referebamus: Si
Patr£ fylo pr9cedere : fa&o etiam ad'antiquiffimum militer erudierunt Romami Camtores Francorum fu
fymbolum additamento, quo id contineretur. Ex praditi in arte organandi. -

guo faétum eft , ut abhorrefcere coeperint orienta VI. Non mediocre inde Clericis & Beneficiariis
1:5 non minùs ab hocce novo additamento, quàm decus additur, quòd cum inter eos infima fubfellia
áb ipfa fide proceffionis ab utroque. Ea ex £e'fìci. occupant Le&ores & Cantores: horum minifteria
lè. augurabantur prudentiffimi Réges, quantum im expolire, & ad fummam quandam perfe&ionem.
mineret periculi in fidei ipfam fübftantiam ex Offi. provehere tantopere curaverint, non dicam Pon
ciorum difcrepantia. tifex & Imperator, fed Maximus Imperatorum &
IV• Nec in Gallia tantùm provexit Carolus Ma Pontificum Optimus, Carolus & Gregorius verè
gmus, ad optatumque perduxit finem, ordinis & Magni • Qgis Ecclefiaftici cantûs Officio & cufa
Cantus RQmani inftitutionem, à Pipino Rege coe dehoneftari fe fuípicabitur , qua honeftari fe fen
£tam : fcd & in Italiam, quae ^haâenus réiu&ata fere Gregorius & Carolus ? Diximus jam Grego
-

fuerat , & in Germaniam Saxoniamque, & reliquos rium Chori , & Scholae Cantorum moderatorem fe
§£ptcntrionales traétus eandem intúlit, & corifia. egiffe . Carolus Magnus verfatiffimus & ipfe erat
bilivit rerum facrarum confenfionem. Id ipfemet in Cantorum Le&orumque minifterio, atque cum
libro jam citato teftificatur: Quod quidem cớ" mor, fidelibus in Ecclefia pfallebat & ipfe , authore Egi
collato nobis à Deo regno Italia fecimiur, fami« Ro. nardo. Legemdi atque pfallendi difciplinam dili
”*n° Eccleſie fastigium fublimare cupientes, reve gemtiffimè emendavit. Erat emim utriufque admodum
rendijimi Pape Adriani ſalutaribus exhortationibus eruditur ; quamquam ipfe nec publicè legeret , nee
££rere nitenter s fcilicet ut plure, illiur parti, Er. miſi ſummiſim 3. in commune cantaret . Du Cheſne
egº, que quondam Apofolica fedis traditionem in tom.z.pag. 1o3. 1 ro. At San-Gallenfis Monachus Ci
pfgllendo fufcipere recufabant, mune eam cum omni rolum ipfum exhibet ut ducem & moderatorem
diligentia amplettamtur ; &* cui adhaferamt fidei mu cantûs Ecclefiaftici, Le&ionumque & Officiorum »
*'*'* • **reant quoque pfallendi ordine. Qgod nom quae celebrabantur in Capella Palatii Regii;im qua
|” °'''*** Galliarum Provincia, & Gerjnamia, fiec ullum adfcribi finebât Clericum, nifi qui bel
£ve Italia, fed etiam Saxomet , &' qusdam Aquilo lè & literas fciret, & cantum . Nullur ***
ºni
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II.Cap. LXXX. 473 ,
vullur etiam motur miß legere fcien* &• eamtare, No£turnale &• Gradale officium peragant. Conci.
eborum ejus aufur eff imtroire. L. 1. c.7. Quas quif lium Moguntinum anni 81 3. juffit , ut in admini
que recitaturus eſſet Lectiones, deſignabat ipſe, & ßrando Baptifmo juxta Imperatorum Refcriptum
inopinos quandoque legere jubebat, ut preftè fem Romanum Sacramentarium omnes fe&tarentur : Sa
per effenf & legere , & emendatè legere. Deni eramemta itaque Baptifmatis volumur, ut ficut Sam
que vel digito, vel virga, vel voce ſignabat, qui £fa veffra fuit admomitio, ita comcorditer atque uni
inciperent, & quando definerent legere. Ut quando formiter im fingulir Parocbiis , fecumdäm Romanum
de inopinato legere juberemtur, irreprehenfibiles apud Ordinem inter mor celebrentur. Cam. 4. In Capitula
eum imvemirentur. Digito autem vel baculo protem ribus idem praeſcribitur cum Eccleſia Romana con
to , vel ex latere fuo ad procul fedemper aliquo di fenfus quoad Miffam : Ut umufquifque Presbyter
reéto demonftravit, quem legere oporteret, vel voluif Miſſam Ordine Romano cum Sandalis celebret. L. 5.
fet. Fimem verò leétionir fono gutturis deßgnavit, c. » 1 9. Carolus Calvus Imperator idem teftimonium
ó*e. L.2. c. xo. Meminit idem Scriptor Organi lon dicit in fua ad Clerum Ravennatem Epiftola. Nam
鬍 preclariffimi, quod aemulatione Graecorum fa ®* ufque ad tempora abavi moflri Pipimi , Gallicamae
ricari jufferat Carolus, etfi poft ejus mortem ex Ecclefi& aliter quàm Romanæ vel Mediolamenfis
hominum incuria interciderit machina, quae eorum Ecclefia , Divina Officia celebrabant. Sicut vidimus
tamdiu oculos aurefque demulferat. Denique idem & audivimur ab eit , qui ex partibur Toletama Ec
ipfe fidem facit, nec in confpe&um Caroli Magni clefie ad mo* vemiemtes, fecumdùm morem ipfius Ec
admiffos fuiffe Clericos, nifi & legerent peritè, clefíæ coram nobis Sacra Officia celebrarumt, cele
& canerent. Nullus Clericus, miffTlegere do£tur, brata fumt etiam coram nobis Sacra Miffarum Offi
aut canere , mon folùm cum eo mamere, fed mec im cia more Hierofolymitamo, authore Jacobo Apoßolo,
eonfpe£tum ejur vemire prafumpfit. L. z. e. 16. (¿º more Confiantinopolitano authore Bafilio. Sed mos
VII. Ad exemplum Capellæ Regiae compofue fequemdam ducimus Romanam Ecclefiam im Miffarum
runt fefe reliquae omnes Eçclefiae Gälliarum', infti celebratione. -

$utaeque funt in omnibus tum Epifcopatibus, tum IX. Habes hic pernumeratas celeberrimas quaf
AMgnafteriis Scliolae, in quibus opera daretur can que Liturgias, quas celebrari viderat hic Impera
€ui , ritibufque & officiis Ecclefiafticis docendis edi tor, Hierofolymitanam , Conftantinopolitanam»
fcendifque. Ablegaverat quondam Pipinus Rex Ro Mediolanenfem, Toletanam : quae omnes inter fe
snam Monachos Gallos , qui cantus `difciplina im non mediocriter diffidebant. Habebat, & fuam Ec
buerentur à Simeome Scbola Cantorum Priòre , quòd clefia Gallicana, quae hoc tandem tempore regnan
ab £o dum in Gallia effet , utcumque excultí, per tis Carolinae ftirpis Romanam amplexata eft , &
poliri non potuiſſent. Conc. Gall. tom.2, pag.58. Ro in eandem confenfionem reliquas omnes pertraxit
manae ergo hujus Scholae fimillimas coinplures Ca fecum Occidentales Ecclefias; quanquam fuperfue
rolus Magnus in Gallis erexit. Et ut schol« legem rint& non pauca antiquiffimae difcordiae veftigia
fium- puerorum fiamt , Pfalmor, motas , cantur, eom Scitiffimè Valafridus Strabo cenfuit, hanc confen
putum , grammaticam per fingula Monafleria, vel ſionem tot & tantarum Eccleſiarum tum interſeſe,
Epifcopia difcant - Am.789, Capitular. Aquifgranen. tum verò maximè cum ea quae caeterarum dux eft
Caman.72. - -

& magiftra : pofterioribus his temporibus neceffa

Præter ea quae fuperiùs perftri&a funt argumen
ta; funt & alia validiorâ, quibus id evificatur,
Palatii Regii Ecclefiam omniüm toto Regno abfo
lutiffimam fuis omnibus numeris fuiße;üt ad eam
gfingerent fe caeterae omnes , ejufque pietatem af
fiduitatem, cantufque peritiam amularentur, at
que velut parentem venerarentur ac magiftram ..
Ubi Leo III. Papa Apocrifiarios Ecclefiæ Gallica
nae abhortatus tándem eft poft diuturnam difcepta
jionem , ut additamentum illud Filioque expunge
rent à Symbolo , quod in Ecclefiis concinebatür;
diffidentibus verentibufque ut id fine tumultuatio.
ne fieri poffet; illud ipfe confilii impertiit, ut in
£cclefia primùm Palatina illud quidquid erat ad
qitamcnti, abraderetur ; tum enim iridubitatiffimè
reliquas omnes Ecclefiasejus exemplo infervituras.
Ita mihi videtur poße utrumque fièri , ut paulatim
im Palatio , quia im Saméta moftra Ecclefia mon cam
satur , cantandi confuetudo ejufilem Symboli inter
mittatur, ficque fiat, ut ß dimittatur à vobis, dimit
fatur ab omnibus . Conc. Gall. tom.3. pag.z6o.
VIII. Ut autem omnibus'obviam iretur errori.
bus & curruptelis in do&rinam fidei, vel in mo
rum Diſciplinam emerſuris ex diverſitate, non .
tantùm cantüs, fed & textùs Divinorum Officio
rum, flagitavit , Carolus Magnus Gregorii Magni
:Sacramentarium ab Adriano Papa : qui illud per
Joannem Abbatem Ravennatem tranfiiiifit: De Sa
acramemtario vero , à San£io pradeceffore nofiro Dei
fuo Gregorio Papa dif?ofito , jam pridem Paulus
«Grammaticus à mobir eum pro vobis petiit , &• fe
eundùm Sancta noſtra Eccleſia traditionem per Joan
nem Abbatem excellentia veftra emi/mus. Du Chef
me tom.3. pag.798. Prolatum jam eſt à nobis Ca
pitulare ejufdem Caroli, quo praecipiebat , ut Mo
nafteria regni omnia in No&urnis diurnifque Offi
ciis ad Romanum fe morem accomodarent. . Per
Tom.I.
riam potiffimüm fuiffe, ut in ea effet inexpugna
bile veluti munimentum adverfus tantam Seétarum
colluviem, que vel integritatem fidei , vel difci
plinae caftitátem labefa&affent. Plenarius Officiorum
árdo , qui mumc per Romanum orbem fervatur, poff
antiquitatem multis temporibur evolutam e/? infti
tutur , Ô* ad omnem eminemtiam famétæ religionis
eft dilatatur. Crefcente enim fidelium mumero , &*
harefeqm peftilentia multipliciàr pacem maculamte •
catholicam , meeeffe erat augeri cultum ver& obfer
vationis , ut &• clarior religio accedemtium ad fi
dem amimor invitaret , &• au£tior cultus veritatis
conßantiam Catholicorum adversùs imimicor offende
ret,&c. Privilegio Romama Sedis obfervato, faftum
eß, ut im omnibus pene Latinorum Ecclefii* confue
tudo &• magifterium ejufdem Sedis prævaleret , qufa
mom eft alia traditio aquè fequenda , vel im fidei
regula , vel im obfervatiomum doétrima • De rebur
Ecclefiaff. c. z 5. Affirmat tamen idem Strabo ; fuiffe
.adhuc qui refidua quedam veftigia dignofcerent
prifcorum Officiorumi & cantûs Ecclefie Gallicane,
: quamvis jam effet diu, quod ' promulgata in Gal
liis fuerant Romana Officia. Et quia Gallicama.
Ecclefia viris mom minùs peritiffmis inftruffa , facro
rum Officiorum inflrumenta habebat mom mimima , ex
eis aliqua Romamorum Officiir immixtae dicumtur •
quæ plerique & verbis & fono fe à cateris cantibu*
àifcernere poffe fateamtur. Vel üno Lupi Ferrarienfis
.Abbatis exemplo comprobari poffet, privata quan
doque Monafteria, ex fuis Romam Monachis ali
quös delegaffe, qui in ipfo fonte pleniffimam ebi
„berent Römani cantûs, ordinis , Officiique difci
plinam .Ep.J?.ro3.
X. Finem faciet huic capiti Agobardus Lugdu
nenfis Archiepifcopus, ubi `edito luculento Traéta
tu infulfam fregit audaciam Cenforis ineptiffimi »
qui eum Ecclefiae Lugdunenfis morem concerpebat•
ΟΟ Ω գակ
.
|

474 , Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina

qui fummis iili afficiendus fuerat laudibus, fi quid rarumque, interpretes auribus noßris, infuderunt
fapuiffet. Quod nimirum canonicis fuis Officii§ ni religionem , pietatem , charitatem fortitudinemque
hil interſeri paſſa eſſet, quod non è divinis Scrip invi&am , hanc moribus & exemplis approbaht,
turis effet inendicatum; hanc perfuafiffima longè oculifque ipfi fubjiciunt. -

tutiffimam effe rationem arcendorum errorum quo XI. lllud poftremò, ex eodem Agobardo fubji
rumcumque, quibus utique inacceffi funt hi purif. ciendum hic uobis eft , neceffarium tunc omnino
fimi veritatis fontes. Unde fummopere meceffè eft , tempcramentum , ut modus poneretur ei fervori,
*ut fi verè abfque offemdiculo vel ha/ìtatione divimau
quo a:ftuabant omnes ad cantus ftudia fub Impe
¿auder cupimur celebrare , totor mor divinir fermoni
rio Caroli Magni. Præter , cantum funt & ália
hur , in quibus mullus eß error, mulla ambigui graviora quædam ftudia, quibus juniores Clerici
tai , coaptemus - De Veteri ritu camendi Pſalm in longè dilišentiûs operofiüfque debeant incumbere.
Eccleſ. Inſolentiſſimi critici eò eruperat procacitas, Forma orationum , forma lectionun é forma Ec
*ut anathemate feriret aliquos Officiorum Romano clefiafticarum modulationum â boni ingenii adole
fum contextus. Non eß veritus in ipfa Romana Ec fcentibwf quäm celerrimè imbikita , eof Õ* d¡dimis
clefiae qu&dam in facrir Offici** &• minifferiis repre 1audibus comcimemdis , fufficienter graviter idoneos
henfibilia , etiam fub anathematis damnatione refecare. reddat, & à potioribus ac ſpiritalibus ſtudiit non
Opufculum aliud Agobardus idem lucubravit ad impediat. -

Ecclefiæ fuæ Lugdunenfis Cantores, ut five erro Hinc efficitur ut nemo non debeat eorum for
res, five allucinationes ipfis aliquas retegeret in tem & ignaviam dolere Cantorum, qui à teneris
Anthiphonario ejus Ecclefiæ; qüibus ideo abfúer unguiculis ætatem omnem terunt infenefcuntque
gendis ipfe gnaviter operam dederat. Hac de cau voci acuenda, modulandº, frangenda, expolien
fa & Amtiphomarium pro viribus noflrir magna ex daeque; nulla interim cura lectitanda Scriptura,
parte correximus , amputatis bir , qua vel fuperflua, meditanda:que claufo cubiculo legis divina:; cum
vel levia , vel mendacia, aut blafphema videban toti in eo fint, non ut mentem pabulo veritatis
£ur. Percenfet & errores quos emendaffet , & fatient, fed ut aures fuas aliqnafque inani modu
identidem illud eis inculcat, admirationi , quin im latæ vocis voluptate titillent. Ex quibuf quamplu
mo & indignationi fore Auguftino, Gregorio, cae rimi ab ineunte pueritia ufqüe ad feneíiutis cani
terifque Patribus , fi qui Teorum revivifcerent, tigm , ommer die* ?ita fua in parando & confir
quòd in Cantica Ecclefiae irrepfiffent aliqua, non mando, camtu extemdumt , &r totum tempur utilium
ex ipfis. veris fontibus, hoc eft , non ex Scri & fpiritalium ßudiorum, legendi videlicet , & di
pturis derivata. C«terùm fî in diebus fuis audiffet vina eloquia perferutandi, in fiu/modi occupatio
aliquor non de divinis eloquiis, ſed de humanis pe comfummumt • Qgodqwe animabur eorum proculdu
adinventionibus cantantes, nunquid non mortuum, bio valde e/? moxium , ignari fidei fua, infcii Scri•
ó* fíne vita talem cantum putaret ? pturarum facrarum , & divina intelligentia inant*
Inde Agobardus optatius nihil eſſe infert, quàm c& vacui, hoc folum ßbi fufficere putant ; ἀ ἀ hos
ut habeatur Officialis liber, vel Antiphonarius, etiam vento/ & inflati incedunt, &r.
tam emendatus, & ex folis facrarum paginarum
verbis ipfiffimis contextus, quàm qui habetur jam
Liber Lettiomum , folis ex Scripturis compilatus:
& Myfteriorum liber , five ut ego interpretor , CA PUT LXXXI. P.3.1.1. c.18.
Miffalis, Regulæ fidei adprimè confentaneus. Om
mi ftudio pietatis inftandum atque obfervandum eß, De lege & obligatione Beneficiario
tut ficut ad celebranda Miffarum folemnia habet Ec rum, ut Horas Canonicas vel ca
clefia librum Mijteriorum , fide puriffma &• romrim.
ma brevitate digeftum ; habet &• librum le£tiomum, nant, vel recitent, fub Imperio Ca
ex divimis librir congrua ratione colleéìum ; ita roli Magni.
etiam & hume tertium Officialem libellum, id eß,
Antiphonarium habeamur, ommibur humamir figmen 1. Clericorum prima tyrocinia erant in perdiften
tis &* memdaciis expurgatum , &* per totum ammi do memoriter pfalterio. -

circulum ex puriffmis faméta Scriptura verbis fuffi II. Parocho?Theodulpbur jubet orationi maxim?
cientiffîmè ordinatum : quatemur in faeris offîciis & leéiiomi vacare. Oratio omnium frequtmtiffim4
peragemdi* » juxta probatiffimam fiiei regulam , &• fuit pfalmodia . -

paterna duthoritatis venerabilem diſciplinam, una
<j mobis atque eadem cuftodiatur forma oratiomum.
Ultra aequi rećtique rhetas aliquantulúm exfpa
tiatus eſt Agobardus, cum ex Officialibus, Leótio
numque, atque adeo ex Myfteriorum libris pro
III. Probationes ex comeitii, ad banc reritandi
Breviarii legem.
IV. Probationer alia ex Capitularibur.
V. Parochor Himrmarur affringit privat« Horarum
Camomiearum recitandi. -

fcripfit , quaecumque non effent ex ipfis facro VI. Varia ex Alcuimo probatiomer , qui officia £*
rum librorum verbis contexta. Laudi dandum erat blica ſecernit à privatis . - - - -

Ecclefiae Lugdunenfi , quòd hic ejus antiquiffimus VII. Probatione, ex Reginone, & ex Inquifiti
e[fet ufus; nec vitio tamen aliis vertendum erat mibus ab Epifcopo faciendis, dùm Ecclefia perl*
Ecclefiis, fi aliud fequerentur. Pepigerat Hymnos firaret .
Ambroſius , quibus authoritas acceſſerat à poſte VIII. Argumenta alia & exempla Ecclefia Grar*
rioribus Conciliis, & ab ipfa B. Benedi&i Regu (ºr Latina. - - -

la, compluſcularumque uſu Eccleſiarum. Jam in
de ab exordio legebántur in Ecclefiis A&ta Marty
rum, Apoftolicorum hominum Epiftolae, fanéto
rum Patrum Tra&tatus varii. Concinnata funt Ec
clefiaflica Officia, partim ex precationibus, feu
Pfalmis & Canticis, partim ex le&tionibus piis.
Alloquitur nos Deus per lećtiones, alloquimur nos
Deum per precationes . Alloquitur . autem nos
Deus tùm per scripturas divinitus infpiratas, tum. 754. conftat depofitum fuiffe Presbytèrum, qu!!*
per fanâos Patres Scripturam interpretantes, tum
per gefta Sanétorum, qui quam Scripturæ Scriptu
IX. Mirum beati Udalrici exemplum Epifcopi Aſa
guftami. De Officiis Beatæ Mari« &- Mortuorum •
X. Regula Crodogamgi , fi quod non potuerit ?*
blicè , privatim fancit recitari oficium. ..
XI. Neceftas tenendi memoriter Pfalterii
I. E. Refponfione stephani Papae in Galli*
profeéti, ad confültationes quaßam annº
Symbolum, mec Orationem Dominicam, mec P/*;
mos teneret , c.13 Capitulari Aquifgranenf 露
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II.Cap.LXXXI. 475
“ཨ་ཧྥུ་ : Magni anno 789. fanciebatur, Llt IIl Epifcopatibus juftior poena infligi poterat ? r:
º §: Monafteriis fingulis excitarentur Scholae, in qui Et inde id quoque éxprimitur, Presbyteris gra
bus inftituerentur juniores Cleri in Nota, Pfalte du.fuo deje&is reláxatam nequaquam fuiffe recitan
rio, Computo, Calendario & Grammatica. Pſal :di officii Canonici neceffitatem. Etfi enim Conci
amor, Notas , Cantus , Computum, Grammaticam per lium Cabillonenfe II. illos in Monafterium contru
.fingula Momaßeria , vel Epifcopia difcant. c.71. Pri dat ad agendam poenitentiain, poenitentiae pars
i. ma ergo Clericorum rudimenta erant Pfalmi Da crat non modica , oratio & pfalmodia, leéìióque
vidici. Edixit idem Carolus Magnus, ut ad gra produ&ior . Diâum eft mobir Presbyteror propter
º - tias Deo agendas pro infigni vi&toria reportata , fuam negligentiam canonicè degradatos , faculariter
1. Cleriei qui Pfalmor fciebant, quinquaginta umufquif -gradu amiffo vivere , &* pemitemtiæ agemd& bonum
ಇ •, que cantafet. - * megligere. Umde ffatuimur , ut gradu amiffo agen
3* 3. II. Theodulphus Aurelianenfis Epifcopus Paro . d& pœmitemti& gratia in Monafferio aut ea nomico , aut
º chos fubmonet, ne ignavo indormifcant`otio, fed regulari mittamtur. Can. 40.
岛候 quafdam orandi legendique vices alternas faciant, - IV. Inexorabilis illa lex Horas Canonicas fuo
ຫຼ: & eas labore condiant manuum. Oportet vor, &• a/. - quafque tempore concinendi non paulò expreffior
ฟผ.!! figuitatem habere legendi , & infiamtiam orandi, - eft in Capitularibus Caroli Magni. Ut Sacerdotes
&c. Hac funt arma , leétio &* oratio quibus diabo /gma tam gamt hori* camomicir , &• illorum offícium
$;; d** expugmatur, bis armis vitia comprimumtur, bis agant , /ive diurmale , five moáurmale , quia fcri
Illy & alimentis virtute* nutriumtur. Cap. Theod. c. 1. ptum eft , Sine intermiſſione orate; cr ideirco mon
it is Qrationem hic ego lubenter interpretor pfalmo dimittant borar camomiaar. L.6. e. 1 68. Innovan
diam, gnarus eam ufitatiflimam prifcis faeculis ora tur & antiqui hîc Canones , ut omnes omnino Cle
tionen fuiffe . Capitulare Epifcoporum , quòd unà . rici convolent ad Ecclefiafticas pfalmodias: Ad quo
& ad Paftorcs oinnes deftinatuin eft, conceptis . tidiamum pfallendi officium matutinir vel vefperti
yerbis hanc legem promulgat, Horas Canonicas mir horit , Poena longè graviffima in contumaces,
fuis quafque própriis temporibus recitandi. Ut om : depofitio: deponatur à Clero. L.7. c. 161.167. Id
ae* Sacerdote, horis competemtibus diei &- mo£ti, , · non paulò acerbius fanè eft , quàm ß eafdem pri
Juarum fonent Jigna Eccle/iarum , & facrata Deo vatim . Horas Canonicas recitare jubentur. Alio
celebremt officia , &* populur erudiant , quomodo &• Canone alia promulgatur poena , Beneficii priva
quibus Deus adoramdu* eft boris. Anm.8oz. c. 3.8. tio, aut faltem fufpenfio. Ita ut cum eor pœnitem
Gonc. Gall. To. 1. pgg. 149. Erat & ftri&ior lex quæ tia correxerit, refcripti im matricula gradum fuum
dam eas decantandi horas diurnas nocturnafqúe in digmitatemque recipiant. Ibid. c.333. Denique , ut
ìis locis , ubi in fpem beatæ & immortalis Ange ibidem habetur , toti effe debent Clerici, ex facris
lorum pfalmodiæ quiefcebant Martyrum corpora : Canonibus, in prece, pfalmodia , elečtione, inter
Ut unufquifque Sacerdos .Ecclefiam fuam cunaï omni diu , noctuque : Pofiremò in doctrina , in lectro
ailigentia adificet , & reliquia Sanéìorum cum fum nibus , Pfalmir, Hymnis , Canticis fpiritualibur ,
mo ſtudio vigiliarum noctis & Divinis officiis con exercitiojugi incumbant .
/ervet •. Ibid. pag. 1 53. Ideo volebat Carolus Ma V. Si morofus quis fit , & difertioribus adhuc
gnus , ut quifque Parochus totum Pfalterium me verbis fibi velit declarari , aliam publicam in cho
m20r1ter temeret , -
ro communi, aliam privatim fingulorum recitatio
III. Edifferuit Concilium Cabilonenfe II. anni nem, vel decantationem Divinorum Officiorum :
313. Cam. 55. quae figillatim effent divina Officia eam apertiffimam faciet Hincmarus Remenfis Ar
｡ in Monafteri:s, ex quo facili conje&ura aſſequi chiepifcopus, in fuis ad Parochos Capitularibtrs .
- mur , quae eſſent à Parochis Clericiſque aliis horae Conceptis enim verbis praecipit, ut Parochi poft
Canonicæ celebrandae. Nam eae erant Matutinum, decantatas ſub diluculum matutinas laudes, priva
º: Prima, Tertia, Sexta, Nona, Vefperae & Com tim canant quatuor Horas diurnas, quò Parochia
‫ن‬ .muirotelp Sam$imonialer im Monajìerio eomflituta libus deinde fun&ionibus vacare queant: ita tamcn
habeamt ßudium im legemdo & in camtando in Pfalmo ut quatuor illæ Canonicae poftea Horæ publicè pro
rum celebratione,five oratione; &• Horar Camomicar, priis quæque horis concinantur, vel ab ipfis Pa
º: IMatutinam fcilicet, Primam, Tertiam, Sextam , No fochis, fi vacuum fuerit, vel à Clericis aliis. Ma
mam, Vepertinam, Completorium pariter celebrent . me matutinali Qfficio expleto, penfum fervitutis fue
* Eafdem Horas Canonicas Concilium Aquifgranenfe camemdo Primam , Tertiam , Sextam , Nomamaque
º auni 316. c.116. & feqq. Canonicis praefcribit , id perfolvat ; ita tamen ut poffea horir competemtibus
eft Clericis omnibus, quii tunc ad vitám reda&i funt juxta poffbilitatem , aut à fe , aut à Scholafticis
º communem, & Canonicorum nomen inde fortiti, publicè compleatur. Deinde pera£tis Miffarum folem
ut infrà dicemus. Hae porro horae fuere, Prima , niir , Gre Hincmar. Tom. 1. pag.712. c.9.
* Tertia, Sexta, Nona, Vefpera-, Completorium, VI. Scriptor perantiquus 'vitae Alcuini Miffas
Vigilia & Matutinum. Ab his non diſſonabit Con fimiliter alias publicas, alias privatas facit : docet
gilium Cabilonenfe II. modò laudatum, fi quod que fan&iffimum hunc Diaconum Dominicis fin
* ibi Matutinum dicitur, Vigilias etiam , feu No gulis Miſſam privatim celebraſſe cum ſuo Presby
&turna, non Matutinas tantùm Laudes comple&ta tero ufque ad Tertiam, quo tempore ad Miffam
tur, qui nofter etiamnunc ufus eft. Concilium idem advolabat folemnem . At diebus aliis hebdoma
--> Aquifgranenfe jubet, ut Canonici ftantes interfint dam Miffas quidem illis fingulis cum fuo Presby
--- Pivinis Officiis, & ne baculo innitantur; nifi in tero eum celebraffe, at non ea folemnitate, qua
firmitate quapiam gravati. Nec cum baculis in Dominico. Celebrat omni die Miſſarum ſolemnia,
cboro, exceptis debilibus , fed religiofiffinè illir ftan Córc. Dominica porro die mullo unquam tempore ,
dum & pfallendum eft. Cam. 1 31. Qui his Officiis po$tquam lux imchoaffet apparere , fe tradebat fopori ,
: abfuerint, graviter animadvertendi funt. Qgi bar fed velociter Leviticè fe praparani , fuo cum Sigul
boras frequentare , @r im bis ut dignum eß, Fœlefle pbo Prerbytero Miffarum celebrabat folemnia fpecia
. neglexerit officium perfolvere, digna inveftione cor iium , ufque boram tertiam. Et tumc mimia cum
º ripiatur ; ut &• ipfe ememdetur , & cateri timorem reveremtia publicam intrabat Miffam •. ... .
$abenter hujufcemodi megligentiam caveant.Vix am His duóbus exemplis manifefta eft diftinéìio,
bigi poteft, quin corréptiones iftae acerbiores ab tum Miffae , tum pfalmodiae publicæ & privatæ in
{entium, vel negligentium , conjunétam femper Officiis canonicis: etiam tum cum & hæc & illa
- babuerint praeceptióhem privatim recitandi, qüod ab iifdem celebrabatur uno & eodem die. Sed
. in choro fecitafum non fuerat. Ecqua enim 'alia nulla poteft tergiverfatione declinari id quod ex
-- Тат. І, Ο ο α 2, Hinc
 476 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina ;
hincmaro oßenfum eft. Si enim Parochi ipfi te totum cum illis recitaverit, infueveritque deinceps
nebantur privatim Horas diurnas recitare, quam ut Pfalterium omni die legeret. Ufque adeo id
vis eafdem in Ecclefia Clerici minores in Choro altiffimè infidebat animis, ubi non potuit quis pu
effent decantaturi, quanquam & ipfi forfan Parochi blicis Officiis intereffe, hoc grave difpendium aliis
huic quoque fecundae earundem Horarum decan orationibus complurimis farciri debere. Eft quod ad
tationi interfuturi effent : quid de cæteris Bene laudem Dei faciamus , ne diem fantiam in amiter ex
-ficiariis a:ftimandum nobis erit ? pendiffe videamur. Dixerat bac, & Pfalterium â
Nec minùs dilucidè Alcuinus ipfe exprimit ean capite, mibil mortale fonamr , cum eifdem percucur
dem publicam & privatam Officii canonici recita rit. Ex hoc jam fibi confuetudimem ftatuit , ut Pfalte
-tioneim, in Epißola illa, quae veluti Præfatio eft li - rium penè quotidie recitaret , Ibid. p.73
belli ab eo, fcripti de vita San&i Vedafti ab ipfo Tafafius Patriarcha Conßantinópolitanus etfi ul
fcripta. Sedulò enim Radoni commendat Abbati , timo eo confli&aretur morbo, quo mortalis vitae
ne Monachos unquam fuos abeffe finat à pfalmo claufit curriculum, quotidie tameh facra celebrabat
dia publica Chori : Nullut Horis Camomici, fe divi Myfteria, aeßu quodam charitatis abreptus, ut tum
mi, fubftrahat laudibus , ne propter aliquam megli corporis ægritudinem aut vinceret , au t non fenti
gentiam cujt/libet locur in comfpeétu Dei varttu* im ret. Ita Ignatius Monachus in ejus vita apud Su
Σeniatur. At nihilo tamen minus poftea contefla rium. die Febru 25. n-46. Iteratis juſſionibus & nun.
tur teneri ipfummet, quocumque pergat, divinum ciis vocatus ad aulam Imperatoris beatus Ludge
Officium cum fuis Clericis celébrare. Et quocumque rus Monafterienfis Epifcopus, non antè fe commifit
vadis, Clerici ſervitium Dei pleniter peragant. Te itineri, quàm Canonicum penfum quod jam cœpe
cum eamt fobrietate ormati . Epif?. 31. 5o. Et fieri fa rat, exolviſſet: nec timuit ne non ſatis perſuade
ne vix aut nec vix poterat, ut cum Clerici, & ret Principi , divinum honorem fervitiumque hu.
Canonici maximè , qui communem agebant vitam, mano anteponendum effe. 4mtiffer dum rëmfueru.
teneri fe fcirent adeffe publicis Ecclefiae Officiis , dimariis ex more Pfalmis & orationibus rwffar* , d;.
ficut idem author eft Alcuinus : Nec aliquis fe à xit fe pera£to Officio Divino fecuturum , &r. Cmmi
camomicis horis , à communione fan£t« orationis fu« potentis fervitium intermittere inconvenienrjudiravi.
megligen* falutis feparet : non etiam probè intelli surius die z6. Martii c. 33. Et recitabatur ergo &
gerent , attringi fe faltem privatae Hörarum cano pfallebatur. priyatim qfficium Canonicum, étiam
nicarum recitationi, quando à publica abfuifent. à peregrè proficifcentibus, ut ibidem mox ab eo
VII. Nec minùs ifta perfpicua funt in Reginone dein fcriptore vitae beati Ludgeri memoratur: Dum
& in iis capitibus , in quae inquirere debebant Epi in itinere eſſet noctu ſtan: ; dum matutina; lauder cum
fcopi , eorumque miniftri in Parochiis vifitandis : Clericis caneret , &c. Clariffimos Confeffor Niceta
Si Clericum habeat Presbyter, qui cum eo Pfalmor apud Graecos Pfalterium à puero didicerat memo
rantet. Si notturnis horis ad matutinas Laudes per riter, & poftea Tonfìiram accepit : Pfalterium me
folvenda, ommi nocte furgat. Si Primam , Tertiäm , moria mandavit , cumque illum im Ecclefia Pater
Sextam , Nomam certo tempore figno Ecclefi« demum toromdiffet , &c. Suriu* die 2. April. c. 5. 1 3. Eoetiam
tiet, é curſun debitum cantet. Si tempore ffatuto, poßea maximè & occupabatur , & deliciabatur,
id eft , circa horam tertiam diei Miffam celebret ; &• poftquam in Monafierio profefTus eft, quod & po
poft h«e ufque ad medium diem jejumet , ut hoſpi Íìea rexit , ut Pfalterium quotidie recitaret, vel
ttbuf atque peregrè venientibus , fi mereffe fuerit , pof. ex parte caneret. Totum Pfalterium quotidie pro
ſit Miſſam cantare. L. 1. De Ecclef. Difcip. c.16. munciabant , quo expletd ad eorumdem Pfalmorum vr
27. 18. 33.
eiffm camemdorum ordinem fe parabant , ita ut mun
Non hic ego moras traham, ut obfervem duas quan ommino â Dei gloria celebranda ipfi vacarent.
hic uno die celebrari Miſas ab uno eodemque Preſ j3eatiffimus Martyr & Apoftolus Rufforum Bonifa
bytero , alteram folemnem poft Tertiam,' alteram cius Provincias peragrabat , concinens Pfalmos;&
quaſi privatam, ubi inopini ſuperveniebant hoſpi quia ab inftitutis Monafticis ad Epifcopalem fedem
tes. Sed illud multò fatius eß obfervari , 1. quòd accitus fuerat, tum Monafticum, tum Clericalem
in unaquaque Parochia, five urbana, five agre curfum quotidie recitabat. Pedeffer ibat , jugiter
fti , canonicum Officium decantaretur totum, `etfi Pfallem , & cateror longè pracedem , &rc. Poffquam
unus ibi degeret Presbyter cum fuo Clerico. .. Quod cömfecratur eft Archiepifcopur , quotidie obfervabat &*
no$trtrnum etiam ab eis caneretur Officium. 3.Tof. AMomaflicum pariter &* Camomicum im celebrandir bo
ficia canonica no&tis Matutinar Laudes jam vocari rarum officii • ordinem , Petrus Damiami um vita Samtt.
cœpiffe : Si moäturmis horis ad Matutina, Laude, per Romualdi c.18.
folvendt omni močte confurgat.. Facile inteligis IX. Etfi permirum illud eft ab Archiepifcopo
id co faétum , quod no&u quidem furgerent, at ea Apoſtolicis functionibus implicato duplex quoti
ratione ut Laudes No&urnis fubjun&ae in exortum die Officiorum genus recitari potuiffe : minüs ta
lucis definerent. In antiquiffimis etiam Formulis men id forfan mirabimur , ubi audierimus Beatum
praeceptionum , quas Epifcopi per fingulas Synodos Udalricum Auguftanum Epifcopum , ut memorat
inculcabant , hoc ipfum habetur. Omni no£te ad No. Scriptor ejus vitae quotidie praeter Officium Cano
fturmat furgite , curfum veftrum hori, certir decanta. nicum, diurnum no&urnumque, recitaffe etiam ho
º te , ére. Baluz in Append. ad Regin. pag-603. ras Canonicas Beatae Mariae , itemque fanâiffimae
607. 6 1 1. Crucis, immo & San&orum omnium, Pfalmos prae
V1II. Qgi B. Odonis Cluniacenfis Abbatis vi. terea complures, atque binas ternafve fingulis die
tam literis mandavit , is de laxata Monaftici inßi bus Miffas . Curfur quotidianur eum Matriculariis
tuti difciplina in Monafterio fanái Martini Turo in Choro ejufdem Matricula cautè ab eo obfervaba
nenfis expoftulans , hoc inter cætera notat, quod tur, quamdocumque ei domi manemdum aliae ecru
ad Laudes nocturmas , me aliquo modo pedem offende pationer comfemferunt. Infuper autem umum curfum
rent, cum luce diei ſurgehant . Bibl. Clun. pag:42. im homorem Saméta Mari« gemitricir Dei , &* alterum
Verùm Qgo ipfe vir fanétifTimus in ea quam fcripfit de San£ta Cruce, tertium de omnibus Santtir , &
H. Geraldi Oriliacenfis Comitis vita, præclarè edo. alior Pfalmor plurimor totumque Pfalteriu»m em
cuit quid ſentire de Clericis debeamus , cum Co mi die explere folitur erat , miff eum impediret ali
tnes ipfe Geraldus, quòd Dominica quadám die non qua inevitabilis mecefftar. Miffa, autem tres, ve!
potuiffet Sacris Myfteriis cum in Ecclefia celebra. duas , aut umam , fecumdùm fpatium temporis ra»
rcntur !ntereffe , advocatis Clericis omnibus, quos tare quotidie mom defiit , f? imfirmitar - corporis ,
in comitatu frcquentes femper habebat, Pfalterium aut aliquid /fudium bonum ei mom fubtraxit .
Nº.
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.LXXXI. 477
No&urno tempore non modica horum Officio tur, fam in Pfalterio, quàm im Sacri, Divini, scrj
rum parte fungebatur : In mo&e primùm fomamte pturis pollent , Subdiaconu* factur , &c. Denique,
fígno furrexit , ©* praditior curfur maxima
cautela jam nemo vocabit in dubium, quin hac tam anxia
zómplevit. Per Quadragefimae tempus Officium quo follicitudo Pontificum & Conciliorum circa Pfalte
- que Mortuorum adjungebat : ufque dum ßgnum ad rii peritiam eò pertineret , ut horas . Canonicas
vigiliar Mortuorum fomaret . Cum Dioecefin fuam . quotidie ſeu publicè , ſeu privatim recitarent; cum
obambularet , Parochiafque vifitaret , curru ple audierit Joanni XII. Papae , cum in Concilio Ro
rumque cum Capellano vehebatur , ut divelleret fe mano ſub Otthone I., Ann.963., adicaretur, cri
à laicorum frequentia, totumque liberiùs diem fa {mini inter alia datum efTe , quòd Canonici penfi
crae pſalmodia dedicaret. Clericos verò ſecum ab horas non recitaffe. Matutinar ér Canonicar iorar
ducebat femper eo numero, qui fufficere poffet, ut eum non celebraffe , nec /gmo crucis fe muniffe pro
cum iis canonica decentiüs celebraret Officia. Se fe/ funt .
debat in folio ſuper carpentum compoſito, de humerulis
plaufiri in ferro pendente , &• cum eo umur Clericus -

de Capellamis ejus , qui cum eo tota die Pfalmor de

cantaſſet. Non ideo quando in primis tali modo per
gere cœpit , quòd mom adhuc caballicare potuiffet , fed
ut à populis fequef?raretur, me à camtatione Pfalmo
rum eorum colloquiir imeptis impediretur. Comitari
verò femper cum illo aliquos fuor Presbyteror prudem
tiffimos &• de Capellamis tantùm , ut quotidie fervi
tium Dei devotè perficere potuiffet , pr«cepit. Unus
fupereft dicendus nobis Beatus Bernardus Hildeshei
CA PUT LXXXII. P.3.1.1. c.19.
Origines variae Divinorum Officiorum
fub Imperio Caroli Magni.
I. Slavonica lingua comcedit Joanngs VIII. cele
brari Divina Myteria Officiaqui. -

nenfis Epifcopus, qui diurnis no&urnis horis divi II. Scriptura Sacr« , & divima primùm Officia.
na cum Canonicis fuis celebrabat officia, infatiga lingua vernacula confcribi cæpere . Lapfu temporis
tae, & conſtantiſſimae aſſiduitatis ſpecimen ſeipſum populi gentefque , alia , & alias ufurpavere linguar,
exhibens. Furtiv« orationi , domee Clerici ad matu mec ampliùs eam capere potuerunt , qu& fibi fuerat
timos Hymmo, confurgeremt vacabat. Hymmis exple amtè patria & vernacula. Ver/iwmum movarum zom
tir multotiet pfalmodiam im diurmum ufque corpufcu moda & incommoda.
lum extendebat. Deimde aliquamtulum paufam , cor III. Unita* lingu« &• Sermonis in Officiis Divi
pufculum recreabat , domec iterum diluculo Canonicummir confert nom modicum ad umitatem fidei .
curfum prima hor« perfolvebat , &c. Surius die 1o. IV. Singularia aliqua de Vigiliir , de Feflit du
Notº, c. 5. plicibur, de Miffa Pr«famétificatorum .
X. Regula Crodogangi Canonicis feu Clericis V. De pr«luforiir ante horas Canonicas pracibus. -
º

praefcripta, poftquam partes horafque Canonici Of VI. Pretrahebantur longioribus noctibus notturna -
ficii pernumeravit omne»: tum fubjungit inelu&a Officia.
bilem neceſſitatem eorumdem privatim recitando VII. De ritu adſcribendi in album Beatorum,
rum , fuis ftatifque horis , ubi per alios obices non San&forumque,
licuit choro intereffe. Si longè ab Ecclefia aliqui, VIII. De iis quæ camebat in liturgia Sacra Pref
fuerit , ut ad opus Dei per borar Camonicam occurre byter , Clerur, Populur.
re mom poffit , agat opus Dei, cum tremore divino, IX. De Miffa Jacobi, &• Marci.
ubi tume fuerit. Cap. 14. Et paulò inferiùs: Qgicum. X. De varietate linguarum in Divinis Officiis
que ex Clero in itimere cum Epifcopo vel cum alio per Eccleſias Orientales.
proficifcumtur ; ordimem fuum inquamtum iter vel ra
tio permiferit , mom dimittant ... Et mon eor debent pra I. Rigines nos indigitaturos aliquas Divino
terire horæ conftitut« , tam de Officiis divinir , quàm rum Officiorum fuprà ſpopondimus · Libe
aliunde, Cap.27. Capitulare Ahytonis Baſileenſis randa nunc noftra fides eft , Vaftiffimus hic eft cam
Epiſcopi Parochis praecipit quotidianum decanta pus, & cui me imparem lubens profitear . Ideo
tionem no&turnoruwm diurnorumque Officiorum , jux & pauca tantùm ftringam fummatim & tümultua
ta ritum Ecclefiae Romanae . Ut horar Camomicar, tam riè', id indulfit Joaniies VIII. Papa Principi Sla-'
nocturnas quàm diurnar mullatenur pretermittat « vorum , qui nuper Chrifto cum fua gente nomen
Quia fîcut Romama Ecclefia pfallit , ita omnibus dederat, ut & Sacra Myfteria, & quidquid nobis
ejufdem propofiti vitam tenentibus faciemdum e/? , Spi Sacrorum Librorum eft , Slavonica lingua donare
cil. 1 o. 6. pag.698. tur, & Evangelia quoque ipfa: cum æquiffimum
XI. Ut p9rro eò definat, unde coeptum eft hoc fit linguas omnes, quarum author Deus , in ejus
Caput , illud iterum inculcabo, ne ipfis quidem . laudes explicari. Juffit tamen Pontifex, ut Latinè
Epifcopis cantûs peritiam , & Pfalterii memoriae priùs in fynaxi legeretur Evangelium , & tum.
diligenter mandati , afpermandam vifam effe ; quin ejus Slavonica interpretatio fubjiceretur . Principi
& hanc eis & ornamento fuiffe , & præfidio. Her denique ipfi & Optimatibus id conceffit, ut fi quan
veum Archiepifcopum Remenfem Flodoardus hoc do allubeceret, Mia ipis Latino fermone celebra
nomine extollit : Ecelefíaftici, adprime cantilenis eru retur. Nec fam« fidei vel doctrina aliquid oh/fat , /í
ditur , ac pfalmodiã præcipuur, ©* hujus exercita ve Mºffa, in eadem Slavonica limgua canere , ßve ,
tione limatut, Gre. L.4. c. 1 1. Gregorius III. ean Sacrum Evangclium , vel leéfiome, divinar noτί ώ"
dem confequutus eft laudem. Pfalmor ommer memo veteris Teftamemti beme tram/latar & imterpretatas
riter per ordinem retimem , &* im eorum fenfihut fub legere , aut alta horarum Officia ommiapfallere . Qgo
tilſma exercitatione limatur. Concilium II. Ni miam qui fecit tres linguas principaler , H-bream
caenum vetuit Epifcopos eligi, qui Pfalterium me , feiticet, Gracam & Latinam, ipfe creavit & aliar
moriter nefcirent. Definimur omnmem, qui ad Epi amnet ad laudem & gloriam fuam . Jubemur tamen
[copat£ , provehendum effgrtdum , modit omnihus Pfal ut in omnibus Ecclefiir terr& veflr« propter majorem
terium moffe , ut ex hoc etiam ommir Clericur , qui bonorificemtiam Evangelium Latinè legatis , & poft
fub eo fuerit , ita momeatur &• imbuatur. Cam.1. Ei modum Slavomica lingua tranflatum , in auribui po
1egi fubjicicbantur Epifcopi , ut eadem & ipfi Cle puli Latina ve ha non intelligentir, admuntietur , Ji
ricos omnes conftringerent. Leo III. Papa eam aut in quibufaam Ecclefii, fieri videtur. Et ß tibi &
fibi comparaverat peritiam , dum juventa floreret: Judicibus tuit placet , Mffat Latina lingua magis
' Omnem Ecclefiafticam difciplimam fpiritaliter erudi Audire , prxcipimus , ut Latinè Mißarum tjbi folem.
nia celebremtar. Epiff.147. II:
 478 ' Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
II. Quin & iilud confiat, ea primùm lingua.
confcriptas fuiffe & Scripturas omnes Divinas , &
JLiturgias:, & Pfalmodias , quae vernacula & popu
!aris effet , ab omnibufque caperetur. Sed longa.
faeculorum feries ipfas adulteravit immutavitque •
gentium linguas, ut jam pofteri non caperent, quae
Majores olim fui vel loquerentur, vel fcriptitarent.
Ea cervè ratione fa&tum eft , ut jam vel Scriptura,
vel Miffa , vel Pfalmodia Ecclefiaftica omnis à ver
naculo fermone plurimiim recederet, quanquam po
pularis & vernácula olim fuerit, perftiteritque im
inutata : patriam nimirum & prifcam linguam de
difcentibüs populis, vcl Barbarorum colluvie inun
dante, quorum ut arma, ita & linguae tandem •
dominantur : five ea mutatione, quæ longo faecu
lorum lapfu paulatim irrepit inopinis, nec omni
no fentitur cùm fit, etfi poftquam fa£la eft nemo
non'fentiat. Vcrùm id locum non habet nifi in.
regionibus iis, ubi , tunc fata fides eft , cuin po
pularis effet lingua , qua confignatae fuerant Sacrg
ILiterae, cujufmodi fuérè Palæftina & Graecia : aut
in iis quibus vernaculo fermone donatae funt Scri
pturae , eo ipfo tempore quo Chriftiana ibi fides
diffeminabatur : cujufmodi fuere Occidentales Pla
gae , ubi Romana & ditio & lingua caeteras op
prefferat regnabatque fola . Itaque ubi populofiffi
ma aliqua Natio inicipit Chrifto initiari, cum ne
ceffe fit Praedicatores Evangelicos ipfa ejus lingua
concionari , quam capiat: ita quodammodo dici
poteft , ipfa eius lingua tunc pervulgari Evangelia ,
Scripturas , Liturgiam & Ecclefiaftica Officia. Ita
liquet in fundatione Ecclefiae Judaicae , Græcæ &
JLâtinae , quibus & Slavonicam Joannes VIII. ad
didit. Quòd novam linguam brevi temporis fpatio
addifcere nulla Natio poffit , poffit autem in ejus
linguam verti Scriptara & Ecclefiaftica pfalmodia.
Cum tamen verfiones iftae plurimis implicatæ fint
& fpinofiffimis difficultatibus , nunquam hac Ec
clefia fe neceffitate conftrinxit, ut toties novas ede
ret veriones approbaretve, quoties obfoleceret
prior popularis lingua , & in novam tandem dege
neraret . Iftg enim prifci fermonis corruptelae T&
fenfim fine fenfu fiunt, & in his vel illis antè Pro
vingiis Regnifque, quàm in aliis, priùfque in vul
' gi fgce , quàm inter literatos & nobiles. Itaque ,
non arduum eft duintaxat novas has verfiones mo
liri : fed & loca atque tempora diffinire, quibus
elaborandæ & promulgandae effcnt. Deniqué tan
to temporis intervallo opus eft , ut & novæ ela
borentur interpretationes, & authoritas eis con
cilietur , ut nova interim pene fubierit lingua,
qua novos iam defideret interpretes. Quando er
gQ jamdiu viget foretque alicubi religio, tolerabi
fiùs eft Scripturas Pfalmodiafque facrás primigenie
fuae linguae permitti, etfi plebeiis & mulierculi§
parum exploratae : fed cum in novas Gentes ea
propagatur, non reformidanda femper funt difcri
mina novarum verfionum. Ideo forfan & hic idem
Joannes Papa , Epift. 1 95., vetuit ne Archiepifco
pus Pannoniae Slavonicè poflhac Miffas celebraret,
quòd jam forfan Pannoniâ in Chriftianorum partes
tota defeciffet .
III. Nec diffimulabimus ea quoque ratione ob
#ruciam cfic januam , qua diffidia & fchifmata ex
Minguarum varietate irrümpere potuiffent. Et fanè
cum unius linguae vinculo alerétur hominum con
cordia , & hac illi concordia infolefcerent, & ad
immortale fuperbiæ fuae monumentum excitandum
ropcrarent: divifa Deus eorum lingua totam il
an & concordiam & immanem ſuperbiae molem
8iffipayit. Ideo & Joannes Papa præcipiebat, ut in
*Pla Slavorum Miffa Evangelium Latinè priùs le
£$£$tu£ : Idco & quod teftificatur Nicolaus Papa I.
$''°'n C9nftantinopoli Epiftola & Evangelium in .
Synaxi Latinè priùs, & tum demùm öræcè â€.
cantabantur. Ecce quotidie, immo verò im praeipuis
Feflivitatibus inter Græcam linguam , velut quoddam;
pretiofum , banc Romanam linguam mifcenter , &c.
Comflantinopolitana Ecclefia le£tionem Apoßolicam ®*
Evangelicam ijiius dictione lingua im ftationibur fer
tur primitur recitare , /ícque demum propter Gracor
Gr«co fermone utique ipfa* le£iiomer promuntiare. Epi
flol.8. Idem obtinebat & Romae, ut priùs Graecè,
& tum Latinè recitarentur Evangelium & Epifto
la folemnioribus Feftis, ut geminae unitas Ecclefig
oftenderetur, ne Monafteriis immorer Romanæ ur
bis, in quibus Graeci Monachi Graecam pfalmodiam
OIT)IlCIT) ឆែ Id genus fuit Monafterium
Sanctae Praxedis à Paſchali I. extructum , & Grç
corum Monachorum Congregationi conceum. Que
diu nottuque Graca modulationis pfalmodia laudir
omnipotenti Deo perfolveret.
Obferva demum in tanta & faeculorum erie, &
Nationum quae Chrifto accefferunt multitudine,
fingularem omnino fuiffe hanc Joannis VIII. com
ceffionem, ut qui neminem imitatus, nemini imi
tandus vifus fit. Hinc elucet, nihil unquam ifiiuf.
modi fibi arrogare vel exigere poffe gentes recens
converfas : etfi in poteftate femper fit Ecclefiae, ubi
ex re vifum fuerit, ea humanitate uti. Scdfi prif
ca ex hiftoria fas eft ea , quae in pofterum profint
exculpere documenta : cum inter innumeras Gen
tes fuo quafque tempore converfas ad fidem, unis
id Slavis indültum fit, hinc facilè auguraberis quàm
paucis pofthac id indulgendum erit, ut patria.
lingua pſalmodias & ſynaxes Eccleſiaſticas per
ſonent. - -
IV. Ut ad alia fle&latur oratio, Leo IV. Vigi
lias folemnes & Oćłavam Affumptioni R. Mariæ
affignavit ex Anaftafio Bibliothecario: Vigiliis fa
cris Matutinifque cum omni Clero pernoctans laudi
bur im Bafilica ejufdem Domim« mofira. Alcuinus,
qua ratione Sacra Natalis Domini pervigilfa pc
ragerentur, deſcripſit. De Divin. Offe. c.r. In
Vigilia Nativitatis, hora nona celebrabatur Miffa,
tum decantabantur Vefperae, atque ita ad cibum
fumendum pergebant. Exordio no£tis. Papa in
Templum Sánétae Mariae fubibat, Vigilias decan
tabat & Matutinas, id eft , Laudes, & tum cele
brabatur Miffa no&urna. Tum ad aedes pergebat
Sanétae Anaftafiae, alteram de noéle MifTam ibi ce
lebraturus. Hinc rurfum conferebat fe ad San&um
Petrum, ubi jam Canonici San&i Petri noélurnam
pfalmodiam hora folita coeperant concinere pra vio
Invitatorio, cum Pontifex ipfe ad Sanétæ Mariae
concinuiffet & Vigilias & no&urna Qfficia fine Im
vitatorio. Addit Alcuinus ideo duplicia tum Offi
cia in Antiphonariis adnotari. Unde etiam duplae
Officia im Romamorum Antiphonarii, hac mofte defcri
buntur.
Haec ergo duplicium Feftorum & Officiorum
origo antiquiffimâ, cum bis eodem dic duabus in
Ecclefiis ab eodem Praefule celebrabantur. Anti
quiffimam dixi, quòd veteres ritus hic videatur
Alcuinus Ecclefia: Romanae delineare. Jam olim
Prudentius in defcribenda Paffone Apo/lolorum Pe
tri & Pauli , & tota eorum Fefti celebritate , du
plex & ipfe Feftum illud celebrari infinuaverat,
quod priùs ad fan&um Petrum, tum ad Bafilicam
Pauli pergeret Pontifex , & utrobique folemniter
facris operaretur uno eodemgue die . Jam audien
dus Prudentius: Tranftiberina priàsſolvit ſacra per
vigil Sacerdor : mox bue recurrit , duplicatque vo
ta • Hac didiciffè fìt e/? Roma tibi : tu domum re
verfur, diem bifefium , /î colar , mememto. Quem
nos, duplicem Feftum, ille bifeflum diem appellat •
Redeo ad Alcuinum, qui , Cap. 18. , refert in
Paraſceve hebdomade majoris Roma: extingui ſo
litas lampades facefque omnes hora fexta, & rur
fus accendi hora wóna , ut exhibcretur Ecclipfis
! º **
De Beneficiis, Part. I. Lib.II. Cap.LXXXII. 479
: $olis patiente Chrifto. Sed non immeritò dubitari Imperatoris.primogenitum : Templaque illi & Mo
goffit , genuinum & ab eo, fcriptum , an additi nafteria dedicans : qua audacia ünum id confecu
: tium fitTquod ibidem habetur dé Miffa præfan&i tus eft , ut Chriftiano orbi- conftaret, tam fan&i
::: ficatorum Iia eadem die Parafceves , ubi prioris moniam & religionem tanto muneri parem ei deef,
º: diei Euchariftiam & yinum non confecratum, fu f&, quàm poteßatem • Qui Ignatii Patriarchae vi
mit Sacerdos inter facra. Apertiffimá eft ratio du tam fcripfit Nicetas, infolentiffimam hanc impu
* bitandi, ex diſputatione Humberti CardinalisCon dentiam Photii his verbis deteftatur : Qgem Fho
ftantinopoli habita adverfus Graecos anno 1o5o. im tiu* audacifftmus im gratiam Imperatori, per fe in
հ:
ºff. qua Miffam hanc præfan&ificatorum apud Graecos Sanéiorum cemfum relatum, Templis cænobiiſque ad
: ù£tatam iis exagitavit & verbis, & argumentis, aucupamdam hominum gratiam colere mibil veritur eß.
quibus æquè impetatur eadem Latinorum Litur VIII· Conventus Generalis Abbatum Galliae fub
gia. Non commififfet: autem Humbertus, ut oppu Ludovico Pio habitus anno 817. juffit in Officio
gnando-Graecos , • labefa&aret & Latinos ritus - Mortuorum nec Invitatorium diceretur, nec Glo
LInum vide@ refponderi poffe , explofam effè ab ria • Ut Pfalmum imvitatorius &• Gloria pro defum
Humberto Liturgiami, feu Miffam, ita enim vi ' £tis mon dicatur. Ut legeretur in Capitulo Marty
«iebatur Gra:cis , ubi non confecraretur Corpus rologium . poft Primam , deinde ex Regula ali
Chrifti : non autem meram cæremoniam comimu quid , vel ex homiliis Patrum. Ut ad Capitulum.
niodis generalis, qiialis à Latinis exißimabatur, primitur Martyrologium legatur , & dicatur ver
& ubi Pontifex , Clerus , fidelefque omnes con fu£ deinde Regula , aut bomilia qu«libet legatur s
municabant. Huic conje&urae favét Alcuimus, ubi dein*, Tm, autem Domine , dicatur . Com. c.68.
magnæ Parafceves ritum, ita defcribit: San&iifica 69. 74*. Vides hinc unde accefferit horae pri
tur visum mom confecratum per famétificatum pa mae. additamentum illud prolixius , quo Marty
pem • Tumc communicamt qwes cum / lemtio •,ඟි” rologium , quo verfus , qüo leétio brevis contine
expleta funt univerfa. tur: nempe id totum ex eo accitum/& affumptum
: V. Canonicis præcipit Regula Crodogangi, dum eft, quod in,Capitulo privatim fiebat: & hæ om
expergifcuntur , eas fuadere preces, quae publicè mino & orationes erant & le&iones piae , à priva
fiunt nunc initio Vigiliarum , feu No&turiorum. to penfo, ad publicam Horarum contextionem.
Unde conjicitur non improbabiliter hoc factum tranflatae. Genus ipfum attigiffe fufficiet, ut in
effe caponico huic Officio additamentum, ut pu telligas quomodo in hanc molem excreverint Divi
blicè & ab 9mnibus fimul fieret , quod antè fie na Officia , novis additamentis in dies fa&is , &
bat à ſingulis privatim. Nocturnis horis cum ad decrefcente quandoque Pfalmorum numero. Rur
opur divinum de motfe furrexerit Clerur , primum fus in eodem Abbătum Conventu fancitum , ut
40gnum fibi Samctæ Crucis inprimat , per invocatio ad Miffam Samétur ftantes canerent, at orationem
uem San£t« Trinitatis ; deinde dicat verfum , Do Dominicam genu flexo. -

wine labia mea aperies , &* or meum annuntiabit Illud obfervatum eft ab Herardo in fuo ad Pa
iaudem tuam ; deinde Pfalmum, Deuf im adjuto rochos Capitulari , Cap. 16., non incipiendam effe
rium meum intende, totum, cum Gloria. Et tunc à Presbytero celebrante Canonis in miffa fecretam
provideat fbi corpoream mece/itatem natura, ca fie recitationem, nifi priùs ipfe cum populo totum il
ad Oratorium feſtinet, pfallendo Pſalmum, Ad te lud Angelicum perfecerit Canticum San£iut . Quip
Domine levavi amimam , &c. Cap. 14. -
pe concincbat populus Kyrie, Samctur , Pater ó*
VI. }uxta eam Regulam hiberno tempore mom Symbolum, cum Pfalmi nonnifi à Cantoribus ca
£urgebant nifi altera poft mediam noétem hora , : nerentur, Clericifque. De Oratione Domimtca &•
4* Kalendit Novembribus ufque im Pafcha o&ava, Symbolo ut memoriter omnes teneant , & Gloria
bara mothus furgendum eft, ut modicé ampliès de. Patri , Sanétur , &• Symbolum, cum Pfalmi nonnifi
media mołe paufentur , 6 jam digefti ad vigiliar à Cantoribus canerentur, Clericiſque. De Oratio
furgamt • Cap. 1 $• Producebatur, aut contraheba ae Domimica &r Symbolo ut memoriter omnes temeamt,
tur noéìurnus cantus ufque ad exortum lucis ju &• Gloria Patri, ac Sanétur, atque credulitar, &*
xta diverfum, anni tempus , pro arbitrio Epifcop? Kyrie eleifon à cunáis reveremter camatur. Pfalmi
aut Prioris • Ut quadragimta aut quinquaginta fimiliter dtßim{tè à Clericis , &• ut fecreta Presbyte
Ffalmo* poffmt camtare ; fecumdùm quod vifum fue ri nom tmehoemt , amtequam Sanétur finiatur, fed cum
rit, & hora permiferit - Populo Sanítur camtemt. ValafridusStrabo, Cap.z1
VII. Vetuit Concilium, Francofordienfe novos in ea eft fententia, tunc cani coeptum effe Sym
coli San&tos in Ecclefiis particularibus , ea tempe- bolum, & ea occafione , cum damnata eft Elipan
£ate, qua facilè illudere poterat error, cum nec di Epifcopi Toletani hærefis , & Felicis Epifcopi
dum vel lex aliqua vel coiifuetudo eam poteftatem Urgelitani : antehabitum verö fuiffe nicaeno Sym
novos Faftis facris infcribendi Divos Roinano Pon bolúm Conftantinopolitanum, quðd cantus modu
tifici vindica{Tet. Ut mulli movi Sanâi colantur, lationi magis confentire vifum fit. Potuit & illud
aut invocemtur , mec memoriæ eorum per vias eri movere ejus inftituti authores, quod aliquanto fu
gamtar ; fed. bi foli im Ecclefîa venerandi fumt, qui ſiùs explicatiuſque ſit Conſtantinopolitanum . Nar
ex authoritate paffo mum &* vita merito eleéti funt . rat idem Scriptor, Cap.* 1. , Leoni Papae in more
Can. 4*. Manifeftum eft ex hoc Canone publico fuiffe pofitum , ut uno, quandoque die fepties, im
cultu, honeftatos tunc fuiffe , non Martyres tantùm, mo oéties, noviefque myfteria celebraret. Hic ip
ex authoritatepaffomum , fed illuftriores etiam Con fe Pontifex eft, qui veniam fecit, ut caneretur
feſſores plures, vita merito. Non multa indaginis Symbolum, ubi more receptum erat, ut caneretur;
caufa Martyrum erat, quos una paffio coelo vin-' quanquam Romae non caneretur, ſed recitaretur
dicabat , qualifcunque demum vitâ praeiffet. At tantùin, ut fatetur ipfe Pontifex in Collatione •
multa inquiri neceffe erat, multas fraudes technaf. cum Epifcopis duobus, quos ea de caufa Carolus
醬 in Confefforum vitae toto excutiendo Magnus Romam miferat . -

fadio; & quia in eo illudebantur quandoque, vel
illudebant populi, falfi fallentefqué : hinê, excita
ita eft Ecclefiâ, ut eam rem totam fapientiae com
initteret ejus, qui fibi à Chrifto praeftitutus eft
Caput . Photius Patriarcha Conftantinopolitanus
aliquid ejufmodi femel tentavit, prophana affen
tatione in Sandorum album referens Conftantini
ix. Scitum eft quod narrat Author Vitæ San
&i Odonis Abbatis Cluniacenfis de mutatis Officiis
Ecclefiae San&i Martini Turonenfis Epifcopi • Ita
decurtatae erant Antiphonae , ut Officium integrum
non æquaret hyemis noétes. Sperarunt medicari
fe poffe' huic malo, fi Antiphonas ad fingulos Pfal
mi`verfus iterarent. Verùm hæc Antiphonarum •
IIl
478 ' Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
II. Quin & iilud confiat, ea primùm lingua. cantabantur. Ecce quotidie, immo verò im praeipuis
£0nfcriptas füiffe & scripturas omines Divinas , & Feftivitatibus inter Greca/n linguam , velut quoddam,
£iturgias:, & Pfalmodias', quae vernacula & popu pretiofum , banc Romanam linguain mifceptet, &c.
£aris effet, ab omnibufque çaperetur. Sed longa. Conſtantinopolitana Eccleſia leftionem Apoſtolicam &
faeculorum (eries ipfas adulteravit immutavitqüe » Evangelicam ißius dictione lingua im /fationibus fer
gentium linguas, ut jam pofteri non caperent, quae tur primitur recitare , /îcque demum propter Gracor
Majores olim fui vel loquerentur, vel fcriptitarent. Gr«co fermone utique ipfa* le&iomer pronuntiare. Epi
Ëa cervè ratione fa&um eft , ut jam vel Scriptura, fol.8. Idem obtinebat & Romae, ut priùs Graecè,
vel Miffa, vel Pfalmodia Ecclefiaftica omnis à ver & tum Latinè recitarentur Evangelium & Epifto
maculo fermone plurimim recederet, quanquam po la folemnioribus Feftis, ut geminae unitas Ecclefig
pularis & vernácula olim fuerit, perftiteritque im oftenderetur, ne Monafteriis immorer Romanæ ur
inutata : patriam nimirum & prifcam linguam de bis, in quibus Graeci Monachi Graecam pfalmodiam
difcentibüs populis, vcl Barbarorum colluvie inun omnem decantabant. Id genus fuit Monafterium
dante, quorufi, ut arma, ita & linguae tandem. Sanctae Praxedis à Paſchali I. extructum, & Grç
dominantur : five ea mutatione, quæ longo faecu corum Monachorum Congregationi conceum. Que
lorum lapfu paulatim irrepit inopinis , nec omni diu noctuque Graca modulationis pfalmodia laudes
no fentitür cùm fit, etfi poftquam faéta eft , nemo omnipotenti Deo perfolveret.
non fentiat. Verùm id locum non habet nifi in. Obferva demum in tanta & faeculorum ferie, &
regionibus iis, ubi tunc fata fides eft, cum po Nationum quae Chrißo accefferunt multitudine,
püíaris effet lingua , qua confignatæ fuerant Sacr£ fingularem omnino fuiffe hanc Joannis VIII, con
iiteræ, cujufmodi fuérè Palaeftina & Græcia: aut ceííionem, ut qui neminem imitatus, nemini imi
in iis quibus vernaculo fermone donatæ funt Scri tandus vifus fit. Hinc elucet, nihil unquam ifiiuf.
pturae , eo ipfo tempore quo Chriftiana ibi fides modi fibi arrogare vel exigere poffe gentes recens
diffeminabatur : cujufmodi fuere Occidentales Pla converfas : etfi in poteftate femper fit Ecclefia:, ubi
gæ, ubi Romana & ditio & lingua . caeteras op ex re vifum fuerit, ea humanitate uti. Scd fi prif
frefferat regnabatque fola . Itaque ubi populofiffi ca ex hiftoria fas eft ea , quae in pofterum profint
ima aliqua Natio ificipit Chrifto initiari, cum ne exculpere documenta : cum inter innumeras Gen
ceffe fit Prædicatores Evangelicos ipfa ejus lingua tes fùo quafque tempore converfas ad fidem, unis
concionari , quam capiat: ita quodammodo dici id Slavis indültum fit, hinc facilè auguraberis quàm
poteft, ipfa éius lingua tunc peryulgari Evangelia , paucis pofthac id indulgendum erit, ut patria.
$cripturas, Liturgiam & Ecclefiaftica Officia. Ita lingua pſalmodias & ſynaxes Eccleſiaſticas per
liquet in fundatione Ecclefiae Judaicae , Græcæ & ſonent.
JLätinae, quibus & Slavonicam Joannes VIII. ad IV. Ut ad alia fle&latur oratio, Leo IV. Vigi
didit. Quôd novam linguam brevi temporis fpatio lias folemnes & O&avam Affumptioni k. Mariæ
addifcere nulla Natio poffit , poffît autem in ejus affignavit ex Anaftafio Bibliothecario: Vigiliis fa
linguam verti Scriptnra & Ecclefiaftica pfalmodia. cris Matutinifque cum omni Clero pernoátans laudi
Cùm tamen verfiones iftae plurimis implicatæ fint bur im Bafilicâ ejufJem Domine nofira. Alcuinus ,
& fpinofiffimis difficultatibus , nunquam hac Ec qua ratione Sacra Natalis Domini pervigilia pe
clefià fe neceffitate conftrinxit, ut toties novas ede ragerentur , defcripfit. De Divin. Оfie, c.1. 1п
ret veriones approbaretve, quoties obfoleceret Vigilia Nativitatis, hora nona celebrabatur Miffà,
prior popularis íingua , & in novam tandem gege tuì decantabantur vefperae, atque ita ad cibum
heraret.` Iflg enim prifci fermonis corruptelæ & fumendum pergebant. Exordio no£tis. Papâ im
{enfim fine fenfu fiunt, & in his vel illis antè Pro Templum sánéáe Mariae fubibat, Vigilias decan
vinciis Regnifque, quàm in aliis, priùfque in vul tabat & Matutinas, id eft, Laudes, & tum c£le
gi fgce, qüàm inter literatos & nobiles , Itaque • brabatur Miffa noéiurna. fum ad aedes pergebat
ïon" arduûm eft dumtaxat novas has verfiones mo Sanélae Anaftafiae, alteram de noéle Miffam ibic*
iiri : fed & loca atque tempora diffinire , quibus lebraturus. Hinc rurfum conferebat fe ad Sanétum
elaborandæ & promulgandae effent. Denique tan Petrum, ubi jam Canonici San&i Petri noâurnam
to temporis intervallo opus eft , ut & novæ ela pfalmodiam hora folita coeperant concinerº Pºvº
borentur interpretationes, & authoritas eis con invitatorio, cum Pontifex ipfe ad Sanétæ Maga
cilietur , ut nóva interim pene fubierit lingua, concinuiſſet & vigilias & nocturna Qfficiatum
fin:
quae novos jam defideret interpretes. Quando er vitatorio. Addit Alcuinus ideo duplicia Offi
go jamdiu viget floretgue alicubi religio, tolerabi cia in Antiphonariis adnotari. Unde etiam £?'*
íiùs eft Scripturas Pfalmodiafque facras primigenie „ Officia im Ròmanorum Antiphonariis hac nofte deßr*
{uae linguae permitti , etfi plebeiis & mulierculis buntur. -

parum exploratae : fed cum in novas Gentes ea
jropagatur, non reformidanda femper funt difcri
inimia fiovarum verfionum. Ideo forfan & hic idem
Joannes Papa , Epift. £95. , vetuit ne Archiepifco
jus Pannoiiia- slavonicè pofthac Miffas celebraret,
çuòd jam forfan Pannonia in Chriftianorum partes
tota defeciffet .
III. Nec diffimulabimus ea quoque ratione ob
'Aru&am effe januam, qua diffidia & fchifmata ex
iinguarum varietate irrümpere potuiffent. Et fanè
cuî unius linguae vinculo aleretur hominum con
cordia, & hac illi concordia infolefcerent, & ad
immortale fuperbiæ fuae monumentum excitandurn
properarent :' divifa Deus eorum lingua totam, il
fam & concordiam & immancm ſuperbiæ molem
diffipavit. Ideo & Joannes Papa praecipiebat , ut in
ipfa'slavorum Miffâ Evangelium Latinè priùs lé
geretur. Ideo & quod teftificatur Nicolaus. Papa I.
ètiam Conflantinopoli Epiftola & Evangelium in
Synaxi Latinè priùs, & tuin demûm Grace de
Hæc ergo duplicium Fefiorum & Qfficiorum
origo antiquiffimâ, cum bis eodem dic duabus ip
Ecclefiis ab eodem Præfule celebrabantur. . Anti
quiffimam dixi, quòd veteres ritus hic videátur
Alcuinus Ecclefiæ Romanæ delineare. Jam olim
Prudentius in defcribenda Paffone Apoftolorum £*
tri & Pauli , & tota eorum feßi celebritate, du
plex & ipfe Feftum illud celebrari infinuay£rat ,
quod priùs ad fanéìum Petrum , tum ad Bafilicam
Pauli pergeret Pontifex, & utrobique folemnitet
facris operaretur uno eodemque die . Jam audien
dus Prudentius: Tranſliberina priàsſolvit ſacra Per
vigil Sacerdor : mox buc recurrit , duplicatque *'°*
ta. Hac didiciffè fit eß Rom& tibi : tu domum? **
verfur, diem bifejîum , fi colar, mememto • Qg*"
nos, duplicem Feftum, ille bife/lum diem appellat'
Redeo adhebdomade
Parafceve Alcuinüm, qúi , Roma
majoris Cap.18., rcfert,''
extingu fo
litas lampades facefque omnes hora fexta, &,£V£*
fus accendi hora Roma , ut exhiberetur Eಣ್ಣಿ
 De Beneficiis, Part. I. Lib.II. Cap.LXXXII.
8olis patiente Chrifto. Sed non immeritò dubitari
poffit, genuinum & ab eo, fcriptum , an additi
tium fitTquod ibidem habetur dé Miffa praefan&i
ficatorum, in eadem die Parafceves , ubi prioris
diei Euchariftiam & vinum non confecratum, fu
mit Sacerdos inter ſacra. Apertiſſima eſt ratio du
bitandi , ex difputatione Humberti Cardinalis Con
ftantinopoli habita adverfus Graecos anno 1o5o. im
qua Miffam hanc præfan&ificatorum apud Graecos
; üfitatam iis exagitavit & verbis, & argumentis ,
quibus æquè impetatur eadem Latinorum Litur
gia. Non commififfet: autem Humbertus, ut oppu
gnando-Graecos, * labefaéìaret & Latinos ritüs
Ünum vide® refponderi poffe , explofam effè ab
Humberto Liturgiami, feu Miffam , ita enim vi
«iebatur Gra:cis, ubi non confecraretur Corpus
Chrifti : non autem merara cæremoniam comiuu
niodis généralis, qualis, à Latinis exißimabatur,
& ttbi Pontifex , Clerus, fidelefque omnes con
municabant. Huic conje&urae favét Alcuinus, ubi
magnæ Parafceves ritum, ita defcribit: Sanétifica
tur vinuma mon confecratum per fanctificatum pa
pem. Tumc communicamt qwer cum / lemtio ,. &*
expleta funt univerfa. - tur: nempe id totum, ex eo accitum/& affumptum
* V. Canonicis præcipit Regula Crodogangi, dum
expergifcuntur, eas fundere preces, quæ publicè
fiunt nunc initio Vigiliarum , feu No&turniorum.
Unde conjicitur non improbabiliter hoc factum
effe canonico huic Officio additamentum, ut pu
tolicè & ab gunaibus fimul fieret , quod antè fie
bat à ſingulis privatim. Nocturnis horis cum ad
oput divimum de motte furrexerit Clerur , primum
ßgnum fibi Samctæ Crucis inprimat , per invocatio
uem Samâ & Trimitatis ; • deinde dicat verfum , Do
wine labia mea aperies , ó* or meum ammumtiabit
laudem tuam ; deimde Pfalmum, Deu* im adjuto
wium meum intende , totum. cum Gloria. Et tunc
provideat fibi corpoream nece/itatem natura, că fie
ad Oratorium feſtinet, pfallendo Pfalmum, Ad te
Domine levavi amimam , &c. Cap. 14. - pe concinebat populus Kyrie, Sanctur , Pater &*
• VI. }uxta eam Regulam hiberno tempore mon
£urgebant nifi altera poft mediam noétein hora , :
Æ Kalendir Novembribus ufque im Pafcha o&ava
bara moétus furgendum eft, ut modicé ampliès de ~
media może pau/entur, & jam digeßi ad vigiliar
furgant. Cap.1 3. Producebatur, aut contraheba
tur noéìurnus cantus ufque ad exortum lucis ju
xta diverfum, anni tempus , pro arbitrio Epifcopè
aut Prioris . Ut quadragimta aut quinquaginta,
Pfalmo* poffmt cantare ; fècundùm quod vifum fue
rit, & hora permiferit •
VII. Vetuit Concilium, Francofordienfe novos
coli San&os in Ecclefiis particularibus , ea tempe-
£ate, qua facilè illudere poterat error , cum nec
dum vél lex aliqua vel confuetudo eam poteftatem
novos Fafiis facris infcribendi Divos Roinano Pon
tifici vindicafTet. Ut mulli movi Sanâi colantur,
aut invocemtur , mec memoriæ eorum per vias eri
gantur ; fed. bi foli im Ecclefîa venerandi fumt, qui
ex authoritate paffo mum &* vitæ merito ele&ti funt .
Can. 41. Manifeftum gft ex hoc Canone publico
cultu, honeftatos tunc fuiffe , non Martyres tantùm,
ex authoritate paffiomum , fed illuftriores etiam Con
feſſores plures, vita merito. Non multa indaginis
caufa Martyrum erat, quos uma paffio coelo vin-'
dicabat , qualifcumque demum vita præiffet . At
multa,inquiri neceffe erat, multas fraudes technaf
醬 declinari in Confefforum vitae toto excutiendo
adio; & quia in eo illudebantur quandoque , vel
illüdebant populi, falfi fallentefque : hinc excita
, ta eft Ecclefiâ, ut eam rem totam fapientiae com
tnitteret ejus, qui fibi à Chrifto praeftitutus eft
Caput . Photius Patriarcha Conftantinopolitanus
aliquid ejufmodi femel tentavit, prophama affen
tatione in Sanãorum album referens Conftantini
-
479
Imperatoris primogenitum : Templaque illi & Mo
nafteria dedicans : qua audacia unum id, confecu
tus eft , ut Chriftiano orbi- conftaret , tam fan&i
moníam & religionem tanto muneri parem ei deef,
fé, quàm poteßatem. Qui Ignatii Patriarchae vi
tam fcripfit Nicetas, infolentiffimam hanc impu
dentiam Photii his verbis deteftatur : Qgem Pho
tiur audaciffmum im gratiam Imperatoris per fe in
Sanétorum cenfum relatum, Templis cæmobiifque ad
aucupamdam hominum gratiam colere mihil veritur eß.
"VIII. Conventus Generalis Abbatum Galliae fub
Ludovico Pio habitus anno 817. juffit in Officio
Mortuorum nec Invitatorium diceretur, nec Glo
ria. Ut Pfalmus invitatorius &r Gloria pro defum
£tis mon dicatur. Ut legeretur in Capitulo Marty
rologium poft Primam, deinde ex Regula ali*
quid , vel ex homiliis Patrum. Ut ad Capitulum.
primitur Martyrologium legatur, ér dicatur ver
fu* daimde Regula, aut bomilia quxlibet legatu*s
dein , Tu autem Domine , dicatur . Com. c.68.
69. 74. Vides hinc unde accefferit horae pri
mae. additamentum illud prolixius , quo Marty
rologium , quo verfus , qüo le&io b;evis contine
eft, quod in Capitulo privatim fiebat : & hæ om !
mino & orationes erant & le&tiones piae , à priva
to penfo, ad publicam Horarum contextionem ,
tranflatae . Genus ipfum attigiffe fufficiet, ut in
telligas quomodo in hanc molem excreverint Divi
na Officia , novis additamentis in dies fa&is , &
decrefcente quandoque Pfalmorum numero. Rur
fus in eodem Abbatum Conventu fancitum , ut
ad Miffam Samétur ftantes canerent, at orationem
Dominicam genu flexo. -
Illud obfervatum eft ab Herardo in fuo ad Pa
rochos Capitulari , Cap. 16. , non incipiendam effe
à Presbytero celebrante Canonis in miffa fecretam
recitationem, nifi priùs ipfe cum populo totum il t
lud Angelicum perfecerit Canticum San£ius . Quip
Symbolum, cum Pfalmi nonnifi à Cantoribus ca
nerentur, Clericifque. De Oratione Domimica ó*
Symbolo ut memoriter ommer temeant , & Gloria.
Patri , San£tus , & Symbolum, cum Pfalmi nonnifi
à Cantoribus canerentur, Clericiſque. De Oratio
ae Domimica & Symbolo ut memoriter omnes temeamt,
&• Gloria Patri, ac Sanétur , atque credulitas , &•
Kyrie eleifom â cun£iit reveremter camatur. Pfalmi
ſimiliter diſtinttè à Clericis, & ut ſecreta Presbyte
ri mom tmchoemt, amtequam Sanétur finiatur, fed eum
Populo Samātur camtemt. Valafridus Strabo, Cap.21.
in ea eft {ententia, tunc cani coeptum effe Sym
bolum, & ea occafione , cum damnata eft Elipan |
|
di Epifcopi Toletani hærefis , & Felicis Epifcopi * .
Urgelitani : antehabitum verö fuiffe nicaeno Sym
bolum Conftantinopolitanum , quðd cantus modu
lationi magis confentire vifum fit. Potuit & illud
movere ejus inftituti authores, quod aliquanto fu
ſiûs explicatiuſque ſit Conſtantinopolitanum . Nar
rat idem Scriptor , Cap.zr. , Leoni Papae in more
fuiffe pofitum , ut uno quandoque die fèpties, im
mo oéties, noviefque myfteria celebraret. Hic ip
{e Pontifex eft, qui veniam fecit, ut caneretur
Symbolum, ubi more receptum erat, ut caneretur;
quanquam Romae non cameretur, ſed recitaretur
tantùin, ut fatetur ipfe Pontifex im Collatione •
cum Epifcopis duobus, quos ea de caufa Carolus
Magnus Romam miferat . -
IX. Scitum eft quod narrat Author Vitae San
άi Odonis Abbatis Cluniacenfis de mutatis Officiis
Ecclefiae San&i Martini Turonenfis Epifcopi . Ita
decurtatae erant Antiphonae , ut Officium integrum
non æquaret hyemis noétes. Sperarunt medicari
fe poffe' huic malo, fi Antiphonas ad fingulos Pfal
mi'verfus iterarent. Verùm hæc Antiphonarum.
AIԱս
-

48o Vetus & nova Ecclefiae Difciplina

ingeminatio, & laboris , & tedii plurimum crea II. Ex Concilio VII. - . . . . * *

bat. Officii Antiphonæ brever fumt , & ejus temporis III. Maximè diebus Feftis, Domimicifjue, ®
Hongiores mottes ; volenter officium ad lucem ufque Qgadragefimalibu* . •''' - - " .. .

protendere , unamquamque antiphonam per fingulos IV. Imperatorum Regumque affîduitar.

Pfalmorum verfus repetendo camebant . Fiebat nem V. Et Magnatum aliorum . .
pe eis labor improbus . Surius die 18. Novem. c. 3. - VI. De frequenti laicorum communione.
3Denique quantumvis renitentem compulerunt B. VII. De eodem. Vari« vices fervoris & remip,
* *
Odonem , ut prolixiores ipfis concinnaret • Anti fiomis. -

phonas,' integrumque Officium , quod longiores VIIf. Euchariftia mon jam manibus, feà ori. f.
a:quaret no&tes. deliu» ipfi committitur. E4 infantes etiam impar
Trullanus Canon XXXII. meminit Liturgiae ?iumtur.º , - . .. . - -

Beati Jacobi Apoftoli , primique Hierofolymorum - Ix. Gracorum im bis morer. з

Epifcopi & fratris Domini. Addit ibidem Balfamon · X. XI. Qgâm tenerentur laici continentian coa
íervari in Alexandrina Ecclefia Liturgiam aliam , lere diebut Domimicit , Feftir , Jejuniorum, Commu
21.0% ºf . " -
quam Beati Marci effe velint. Sed illud fubjungit - - - -

non immerito idem interpres Canonum, 'mirum. * XII. De Jejuniis . Pracepta varia, varia Quadre
effein primis, cur duae illae Ecclefiae, Hierofolymi geſtma in Eccleſia Latina. :

tana & Alexandrina feceffionem quodammodo fe - XIII. Varia confuetudines Eccleſia Latina in jeju,
cerint, nec confenferint cum aliis Ecclefiis in Li-.miir feris rv. vr. Sabbati, Vigiliarum. Jejunia & fe
turgiam Bafilii , vel Chryfoftomi ; ideo & ea de re marge/tenta .
compellatam à fe fuiffe tüm Synodi , tum Impera - XIV. Mira Graecorum im jejumiir ante`Natale Doa
toris authoritatem , eo tempore , quo Patriárcha mimi , Affumptionem Maria, & diem feffum Aps.
Alexandrinus Conftantinopolim profe&us , facra ftolorum . Humanior tufus .
fe ibi myfteria celebraturüm præ fe ferebat, eo
ritu & ordine, quo foleret Alexandriae. At irriti I. M*. magifque concerpi atque elidi poffe
ceciderunt conatus ejus, quin fpondere compulfus fperavimus temerariam eórum opinatio
eft , nihil unquam ejufmodi à fe tentatum iri. nem, qui fufpicati funt non eandem feinper atque
Porro ex Canone Apoftolico LXXXV. & Laodi nunc viguiffe legem ac neceffitatem in Clericis Be
ceno LIX. alibi argumentatur idem Balfamon, nec neficiariifque, ùt horas quotidie Canonicas, vel in
illam à Jacono Liturgiam, nec iftam à Marco choro publicè pfallerent, vel privatim domi reci
profectam eſſe, cum neutro hoc Canone inter Apo tarent : fi oculis objiceretur ip(orum in eandem
ftolorum opufcula, vel inter Scripturas Canonicas rem fervor & diligentia laicorüm. Præcepit Caro.
arecenfitæ fint. Inde infert ille Ecclefias cæteras lus Magnus, ut púeris omnibus literarum peritia
omnes inhaerere debere veftigiis & exemplis Ec aliqua imbuendis excitarentur fcholae in Epifcopa
clefiae Conftantinopolitanae, quae Nova Roma eft, libus Ecclefiis omnibus, & in Monafteriis, utque
& Miffas Bafilii Chryfoftomique comple&i ; cum legendi prima rudimenta ex ipſa Pſalmorum recita
legibus cautum fit, ut in rebus quæ nulla certa tione ducerentur, quod etiamnunc fervatur . Ut
lege diffinitæ funt, mos Regiae urbis pro lege ha fchole legentium puerorum fant i Pfalmor , motar,
beatur. Qgamobrem omnes Ecclefia Dei fequi debemt camtur , compotum difcamt. Capit. Aquifg. ammi 789.
, morem nov& Rom«, mimirum Conftamtinopoli*. Ait сар.71. -

enim Caput Bafilicom, De quibus feripta lex mom
eft , morem quo Roma utitur, fervari oportet . Bal
gamon in Suplem, pag, 1 1 1. Juris Oriem. Tom.r.
Ag• 36z•363•
? humanior eft Balfamon, circa lin
guam, qua confcribendæ funt, aut recitandæ li
iurgiæ. Non improbat enim , quominus Syri &
Ariheni patrio & vernaculo fermóne fuo divina ce
lebrent Officia ; quandoquidem juxta Apoftolum,
linguae & natioiies orbis omnes ad laudandum
Deüm invitantur: dum Graecae Liturgiæ finceras
& inoffenſas habeant interpretationes. Proprio dia
letto ſacra conficient, exemplaria conſuetarum ſan
άarum precum babentes mom evariamtia , ut defum
pta ex Contariis , Grscamicis, literis eleganter de
jcriptis . Ibidem. p.363. Sed hic mgdus tandem fi
fiifjue ponendus eft fermoni , de linguis & diale
étis, qui uberrimus alioqui, immenſuſque & alen
dæ curiofitati, quàm ædificandae charitati Cleri
corum magis opportunus eſſet -
c APUT LXXXIII. Pf. 1.1.2.2o.
Ouâm ferverent laicorum ftudia ad
frequentanda Officia, Myfteriaque,
Theodulfus Aurelianenfis Epifcopus fidelibus
omnibus præcipiebat, ut bis fàltem qualibet die
orarent, manè, & vefpere, idque in Ecclefia, fica
propè abeffet. H«c fa£iant quihus Bafflic* locus pro
pè eft , im Bafilica : qui verò in itinere aut in agrit,
&c. Capit. Theod. cap. 1. 3. 24. . 1. Ut Dominicum
diem totum impendêrent frequéntandis myfteriis
precibufque, & nequid ex horis Deo facris de
cerperent , nifi ad necefariam vitae fußentatio
merh. Ut prater oratione, & Miffarum folemnia , &
ea quæ ad vefcemdum pertinent nihil aliud fiat. 3. Ut
nihil harum precatiofium omitterent, tametfi ter
ra marique peregrinarentur : Nam etfî necetas
fuerit, mavigamdi fíve itineramdi licentia datur , it4
dumtaxat, ut hac occafione, Miff& & oratione; ாத
pratermittantur. 4. Ut in Ecclefîam ventitarent pri
imò ad Vefperas Sabbati , rurfus autem ad vigilias,
five ad Màtutinum, ac'denique ad Miffarüm fo
lemnia Comvemiemdum eß Sabbato die cum lumi
maribus cuilibet Cbrißiano ad Ecclefiam, convenie*
dum e/? ad vigiliar , five ad Matutimum officium *
comcurrendum eß etiam cum oblationibus ad Miff*
rum folemnia. 5. Ad Ecclefias ut convolarent die
bus jejuniorum omnibus ante cibum, Vefperarum
& Miffarum officio affuturi. Concurrendum ef a4
Mifas, & auditir Mifarum folemnibus, ſive Yº
fpertimis Officiis , largiti, eleemofymis ad cibum 4e
cedendum e/?. Cap. 39. -

ad Communiones, ad jejunia, ad Anno 8oz. Epifcopi Galliarum Capitulare edi

continentiam, fub Imperio Caroli
Magni.
f. Qganta laicorum affduita* ad Officia Caenomi
ea , &x Capitalaribus &* Comciliir •
derunt, quo jubebantur Parochi omnes hora$ 0*
nes concihere Canonici officii, & ad fingulas fi
gna concrepare , ut populi commonerentur £a5
1)eo preces privatim tuinc effundere. Ut omnes Sa
cerdoter boris competemtibur aliei &- mo?ii , fugrum
foment /gza Ecclg/iarum » Gó” faerata Deo ಸ್ಥ*
a -
 De Beneficiis, Part. I. Lib.II, Cap.LXXXIII.
efficia , & populo* erudiamt , quomodo aut quibu*
i5eu, adorahdur eft horir , Cam 8. Eminent hic ali
qua primigeniæ fidelium pietatis veftigia , cum il
la temporum horarumque certa diſtinctio in Ho
ris Canonicis celebrandis, ad populum æquè , at
que ad Clerum pertinebat. ---- - -
Hinc graves & amarulentae Concilii Parifienfis
VI.- querelæ de eorum ignavia fidelium, qui oc
calluerunt ad res divinas, & in Eccleſias non per
gunt, nifi Dominicis diebns. Ideo & his intonant
hujus Synodi Patres illud Origenis adversùs iner
tiſſimos irreligioſiſſimoſque ſui aevi laicos; qui non
Chriftiano, fed Judaico penè ritu & animo, non
omnes, fed paucos tantùm dies divino cultui de
dicarent. Dicite mibi vor qui tantummodo Feffi*
diebus ad Ecclefiam convenitis , cæteri dier mom funt
Fefti ? Nom fumt die, Domimi ? Judxorum eft , dies
eertor 6r raror! obfervare folemner , 6rc. Can.1 r.
II. Fidelibus! omnibus Synodus VII. Generalis - intervallis orandum effe. Ut Sacerdote, figma tam
inculcat legem eam, qua tenentur , & memorig: gant Hori* canonicir , &* illorum officium agant ,
mandare, 8 recitare frequenter Pſalmos, quan five
quam ea lege obligentur âliquantò ftri&tiùs Cleri Sine intermiffone orate ; &• idcirco non dimittant
ci , maximèque Epifcopi . Qgoniam pfallenter Deo Horar Canomicar . Capit. Car. Mag. L. 6. c. 168.
repromittimur , in juflificationibur tuis meditabor,
mom oblivifcari eloquiorum tuorum ; omnes quidem
Chriftiamor hoc falutare fervare oportet ; eor autem
præcipuè qui Sacerdotalem digmitatem obtimemt.
Qgamobrem decermimur, quemlibet quidem , qui ad
Epifcopalem gradum e/! provehemdur , Pftlterium.
omnimo moffe , ut ex eo omnem quoque fuum Clerum
ita inftitui momeat. Cam. 2. Percontatur Balfamon ,
ecquid caufae fit, cur hoc Canone urgeantur Epi
fcopi foli Pfalmorum peritiae frenuam operam da
re ; cum res tot aliae eis funt perdifcendae , ut fibi
creditae ubique praeluceant ? Sed obvia eft refpon
fio. Eccui enim] dubium effe poteft, quin Cleri
ci Epifcopique fimul atque initiati funt , tenean
tur ante omnia fe totos dedere funétioni primariae
fitae, maximèque neceffariae, orationi inquam &
pfalmodiae , quae nec procraftinari unquam, nec
ceffare debet. Eadem imminebat Monachis & oran
. ." di jugiter & pfalterii edifcendi neceffitas . Unde
13: & in jure orientali commonentur Abbates , ut id.
º curent, quo Monachi nulli ante, nulli magis rei
1ſ
ftudium operamque fuam dedicent , quàm Pfalte
rio edifcendo. Faeiemdum , maximo tibi ftudio, me
qui tondentur, in alia quavir Momaßerii fumttio
me prius verſentur, quàm rettè Pſalterium edidice
rint. Juris Orien, tom. 1. p.438.
III. Concilium Forojulienfe anni 791., Cam. 13.,
ſub Paulino Patriarcha cohortabatur fideles om
nes, ut Dominico die toto uni vacarent orationi:
ejus exordium ducentes à Vefperis Sabbati ; uti
que ea qua par eft libertate animi cordifque mun
ditie id perficerent , etiam atque etiam obteftaba
tur , ut à conjugibus fe abftinerent... Abftimere pri
mùm ommrum ab omni peccato , &• ab omni opere
earnali , etiam â propriis conjugibur , &* ab omni
opere terremo, &• nihil aliud vacare, miffad oratio
mem. Idem ad Bulgaros refcrip(erat Nicolaus Pa
pa , addideratque, nifi orationi toti dependantur
Dominici dies Feftique; fatius fore, ut ruri co
lendo, quàm inani otio & voluptatum fordibus
exigerentur. Idcirco diebus Feftis ab opere munda
mo ceffandum eft, ut liberiùs ad Ecclefiam ire , Pfal
mis & Hymnis &r Canticis ſpiritalibur inſiſtere_ ,
erationi vacare, oblationes offerre, memoriis Santto
rum communicare, eloquiis divinis intendere, elee
mofymar indigentibur mimiftrare valeat Chriftianur.
Quæ omnia fi quir megligems oratiomi tantùm va
care moluerit , &rr. Melius illi fuerat laborare ma
nibus fuir , &-c. Cap. 1 1. Concilii autem Triburnien
fis Patrcs non Dominicos tantùm Feftofque dies to
tos. orationi & pfalmodiae devovent , Tamtummo
do Deo vacandumì , fed & Quadragefimae tempus;
* - Тот.I.
*.
48:
expreffiffimè prohibentes, ne quid jurgiorum aut
litium inqveatur toto eo tempóre, quô Deum no
bis conciliamus. Diebuf Qgadragefimi« & jejunio
rum devotiſmë jejunandum, G" omni intentione
eft orandum , atque umicuique pro facultatibus fuis
eleemofyma tribuemda , & mulla liter vel contentio
me* babenda. Cam. 33. Eos quippè Propheta gravi
cenfura inurit , qui non jejunant nifi ád lites : Ec
ce ad lites & contentiones jejunatis.
Tritum illud eft , Ferias Clericis effe omnes heb
domadæ dies, quae terrenis occupationibus inqui
nandæ non fint • Docuit fupra Origenes , cum re
mififfent fideles à jugi illa oratione, tunc dies cer
tos fele&tos fuiffe, quibus faltem in primaevum il
lum fervorem recalefcerent. CarQlus Magnus illud
rurfus inculcabit, ad fingulas Officii canonici ho
ras perfonare debere tympana, ut commoneatur
plebs júgiter orandum , aut his faltem temporum
, five moturmale , quia fcriptum ef! :
Non CIericis, fed fidelibus omnibus vellicabat au
rem Apoftolus , cum fine intermiffione orari pre
cipiebat. No&turnis ergo diurnifque Ecclefiae pfal
modiæ horis concrepant tympana, ut laicis mémo
ria refricetur hujus jugis & nunquam interrum
pendae orationis. Hinc & illud eft , quòd & laicis
fuae partes , fua aliqua jura effent in Ecclefiaftica
Divinorum Officiorüm pfalmodia ; non tantùm ut
Pfalmos , fed & complura alia decantarent . Lai
cus non debet in Eccleſia lectionem recitare , nee al
leluja dicere , fed Pfalmum tamtùm, aut refponforia ,
fine alleluja. Ibidem l. 5. c.49. Docet & Regino inva
luiffe quondam eum ufum, ut Dominicis Feftifque
diebus cogerentur laici Matutinis Laudibus, Mif.
faeque adeffe , & Vefpertinis. Etfi ad Matutimar ,
& ad Mtffam , &* ad Vefperat bis diebus imprater
miffè ommer occurrant. L. 1. e. 57.
IV. Summi quinque Principes & Reges non ma
jeftate magis quàm pietate praeibant fidelibus ,
exemploque fuo præerant, ut ad Horas Canoni
cas in Ecclefiam confluerent. Jam Eginhardus &
San-Gallenfis Monachus Carolum Magnüm exhibue
runt nobis , ut tota Leétorum Cantorumque peri
tia pollentem , Pfalmofque in Ecclefia fûmmiffa .
voce decantantem. Jam oſtendimus Eccleſiam Pala
tinam fupra omnes alias praecelluiffe cantûs peri
tia, divinorumque Officiorum celebratione pia ju
xtà & magnificâ , ut eam caeterae Regni Ecclefiae
imitari contenderent. Hinc autem illud emergit,
celebrationi divinæ , pfalmodiæ in hac Capella Re
gia folitos adeffe Reges. Egimhardus Carolo Ma
gno hoc teftimonium dicit : TEcclefiam mame & ve
fpere , item mo&turmis horis &• facrificii tempore… ,
quod eum valetudo permiferat , impigrè frequemta
bat. San-Gallenfis Monachus Carolum Magnum
ob oculos ponit pfallenti Choro moderantem in .
Capella Regia. Quin & illud confirmat Clericorum
neminem in confpeétum ejus prodiffe , nifi legen
di canendique peritum. Denique docuit nos idem
ipfe quibus ille fe muniret véftibus adversùs fri
gus aliafque temporis injurias, cum noćturnis in
fereffet Officiis , & quanta circa ipfum effet Cleri
corum frequentia, ſeu nocturnis , ſeu diurnis Offi
ciis, Myfteriifve adeffet. Gloriofiffmu Carolus ad
nocturnas Laudes pendulo 6r profundi/imo pallio »
cujus jam ufu, &• monem receffit , utebatur • Ex
pletis verò Hymnis matutinalibus , ad caminatam
reverfur, Imperialibus vcftiment is pro tempore orn*
batur. Cumćfi verò Clerici ita parati ad antelucana
vewiebant Officia , ut vel im Ecclefia vel im porti
cu , qu« tumc corticula dicebatur, Imperatorem.
ad Miſſarum ſolemmia proceſſurum
Ррр
vigilantes tła
expº
482. Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
#aremt , De Ecclef. eura Caroli Magni . L. 1. c.33. ras diei cujuflibet ita tripartiri folitum, ut leâio.
In reprehenfiones hominum incurrit Ludovicus ni & orationi oéto dicaret folidas , totidem re
Pius ex ea re , quae illi & laudi vertere debebat gni difponendis negotiis , totidem denique ne
& gloriae fempitérnæ; ex jugi videlicet pfalmodia ceffitatibus corporis fedandis. Viginti quaiuor ho.
& ſtudio Scripturarum. Graece ſciebat & Latine ras , que inter diem ac noctem jugiter rotantur,
loquebatur , tefte Thegano, tam belle , quàm qui ita dividebat , ut oóto horat in feruhendo & legendo
optimè. Scripturae fenfus omnes ftudiofiffimè pér C* orando , o£to in cura corporis , otio in expedien
fcrutatus fuerat. Denique fi nimio plus indulfit do Regni negotia tran/igeret • . De geftis Reg, Angl,
fœdiffimis eorum confiliis, qui ejus facilitate & L. 1. p.45. Erat in ejus Capella cereus, qui noctu
indulgentia abutebantur, id ex eo profe&um eft , arderet interdiuque, & horas demontrabat in
quod in ele&ione Scripturarum totus effet. Lim gulas , quode ipfum Capellani commonebant. De
gu4 Graca & Latina valde eruditur, fed Gr&cum nique finu femper fuo geftabat librum Qfficiorum
magis intelligere poterat , quam loqui : Latinam ve Ecclefiae , ut quoties vel tantillum effet otii & la
rò ficut maturalem aqualiter loqui poterat . Semfum. xamenti , effet & quò illud conferret. Illud infò
verò im omnibus Scripturis fpiritalem ac moralem , litum &* im4wditum, quod femper finu geftabat li
uecnom & anagogem optimè noverat . Omnia pru bellum, in quo diurni curfus Pfalmi continebantur,
denter & cautè agent , nifi quod Confiliariis fuis ut ß quamdo vacaret , arriperet , 6* viglianti oculo
wmagis credidit quàm opur effet , quod ei fecit pfal percurreret .
modia occupatio & lettionum aſſiduitas. Cap. 19.2o. V. Nec à Regum pietate procul erant Magna
Alius ejufdem Scriptor hiftoriae indefeffam ejus tes. Scripfit Odo Cluniacenfis Abbas vitam jam f:
exhibet vigilantiam diligentiamque , ut divinis pè nobis hìc laudatam , laudandamque Geraldi Co
omnibus intereffet Officiis per quadragefimale tem mitis Oriliacenſis, qui quotidie matutinis veſper
pus: ut eo dierum numero poenitentiæ & carnis tinifque Officiis omnibus aderat & Myfleriis: Po/
macerationi facrorum , ne ' femel quidem aut bis mocturma* laudet , fi quolibet proficifcendum erat,
illud fibi licere vellet, ut equo veheretur , tantif Mifarum fub/equebatur folemnitar, L.1.c.1.1. Dixi
per recreando animo corpofique, 'quanquam diu jam , ut ob non auditam die Dominico fcme! Mif
expertus id tuendæ valetudini fuæ neceffarium , fam , quod citra culpam tamen ejus contigerat, id,
efTe: Et qui folitur erat hoc tempus Pfalmorum de in reliquum vitae tempus fibi ipfe præfcripferit,
cantatione , oratiomum infantia , Mifarum celebra Ut Pfalterium pgne quotidie recitaret. Erat quod
tione, eleemoſynarum liberalitate, cum ſumma de mirarentur , erat & quod gratularentur omnes ,
votione totum fo!emne reddere , ita ut vix umo aut quòd cum negotiorum moli ingenti non fefe fub
duobus diebu* propter exercitationem equitationi im duceret , tantum temporis tamen impenderet ora
d«geret, Ere. Du Cheſn-, tom.z. pag.318. Minus tioni- pfalmodiæque, tum privatae , tum publicæ.
tempeſtiva Thegani cenſura religioſiſſimi Principis Tantopere le£tionibur audiendit, &• viciffm oratio
obfcuraret forfan pietatem, & quod inde utilita- . nibus , munc , cum aliis , nunc femotim erat inten
tis carpi poterat, præcerperet & irritaret: mifi re tu* , ut mirum fit , quomodo vel totum ftudium in
tunderetur objećta ex adverſo authoritate & do his habere potuerit , vel tamtam Pfalmorum fun
&rina Archiepifcopi Lugdunenfis Agobardi. Dux mam femper explere valuerit. Prefertim cum alias
ille & antefignänus fuit eórum quodammodo qui in occupati omer interdum expedi/et . Non enim erat ob
perniciem & in abdicationem Ludovici Pii impiè fíinatus ut caufi, meceffarii, 7e mimium abfemtaret,
& nefariè conjuraverant. Et nihilo tamen minus fed bis pro opportunitate paùlulum intentur , mox
cum ad Pium Agobardus fcriberet de multis quae ad deguſtatam pfalmodi« dulcedinem fefe concitus re
Imperium ejus fœdarent, non potuit non juftis cplligebat. L. i. c. 9. Solemnem aliquando Feftum
laudibus afficere ftudium & affiduitatem ejus infa diem exegit in Solemniacenfi Abbatia; affe&tata.
tigatam , ad Pfalmos, ad Cantum, ad Cantica Ec eft tum prolixitas Officiorum: Fratres folemniza
clefiae frequentanda. Recordanur mamque ardentif re cæperumt Officium , ut vaori, eff, in longum pro*
fima religionis veffr« , quam cognovimur femper in telamte* ; beata hæc illi fugere momenta vifà funt•
affìduitate orøtiomum čr′im Pfalmif , čr Hymmir , č* Quocumque pergeret, turbam Clericorum comi*
Canticis fpiritualibus, cantantem 6r pfallentem tem femper habébat, quibufcum diei noâifque •
Deo in corde puro, 6 c. De div. Imp. Gall. inter ha concelebraret Officia; Copiaclericorum femper eum
red. Lud. Imp. comitabatur, cum quibus in divino opere ingiter
Luitprandum Longobardorum Regem hoc Pau infudabat. No£iurno tempore cum:ho* im ¡Oratorio
lus Diaconus ornavit praeconio, quòd primus Re giutius prævenire folebat : quo expleto fòlut remanere
gum omnium Capellam Regiam conftruxiffer in Jo/itur erat l, \.c, 16. Cum itèr agénti ùominicus dies
fuo Palatio, conftituiffetque ibidem Collegium Cl: incurrjfTet , non paffus eß ut quifquam fuorum
ricqrum & Presbyterorum, qui Regibus Divina . antè ſe itineri committeret, quàm tranſacta eſſet
Officia decantarent. Intra fuùm quoque Palatium hora nona. Retinuit eo, djcenr, quod ob revere*
oratorium Domimi Salvatoris adificavit. Et quod mul fiam Domimici diei faltem ufque ad Nomam dem*^
li alii Reger habuerant , Sacerdoter & Clericor im rarentur. Cum equitaret, deflectebat ſepiſſimènot
Jfituit , qui ei quotidie Divina Officia decantaremr. nihil à conitum turba, ut liberiùs Pfalmos reci
L.6. c. 17, Obſervatum eſt à Ditmaro Otthonem . taret. Porro mor erat illi, ut cooperto capite folus
I. Imperatorem folemni pompa proceffiffe cum Epi equitaret, quo pfalmodia liberiùr vacaret. Ne ex*
fcopis & Clero, praceuntibus Crucibus, Reliquiis, tremæ quidem ægritudinis & adventantis mortis
Thuribulifque, ad Officia Divina, Vefperas, Matu languor de -fervóre ejus quidquam detraxit: Ad
tinum, Miffam , quibus ita aderat, ut nifi exple nocturna pergebat in Eccléfiami Officia, Miffis in
tis omnibus non ábiret. Denique folemnibus die tercrat duabus, quarum altera diei, altera Mor
bus omnibus idem pietatis mufius Principem obif tuorum erat propria : cum denique vires ejus om*
fe. Solebat im folemnitatihus umiverfis ad Vefperam nes exhaufi fët jâm propior quáčdam mortis aura •
6° ad Matutimum atque ad Miffam cum proceffîone in ipfo conclavi fùóoficium'à Capellanis fuis de
Epifcoporum venerabili, deimdeque c&terorum ordine cantari , curabat, quibus & ipfe utéumque poterat
Clericorum , cum Crucibus Samtforumque Reliquiis concincbat , Per' oinne verò fui languoris tempu**
ac thuribulis ad Ecciefiam ufque deduci, hicque fa *ita fatifcenter ad divinuma obfeguium impellebat arta*
ve auț. federe , ufque dum finita funt univerfa · · · ut nec tomuma quidem no£turnâle. Off?cium niffim E**
Author eft V Willelmus Neubfigenfis, Alfredum cle/ìae pateretur celebrare . Miffam vero unam die
Angliæ Regem, qui anno 872. regnare cœpit,ho compekemfem , & alteram coràm Altari pofitur audi*
- - ref »
º

De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.LXXXIII.
vet , Gre. Ingravefeere fe femtienr , jufft ut mottur
male coram fe Capellani peregiffemt , Epifeopo cum
fuit in Ecclefis illud celebrante , cum pfallentibus
autem &• ipfe pfallebat , donee poft matutivale of
fîcium ommer etiam horas diei compleret. L. 3. c.6.7.
VI. Non in fbla autem pfalmodia prifcae fide
lium pietatis fumma erat, nec in eo tantùm pri
rmigenius laicorum vigor relaxatus eft. Sunt &
alia capita complura, quorum nonnulla hinc obi
ter perftringere non pœnitebit, ut tantò certiùs
conftet, non Officia tantùm canonica, fed & coin
lura alia Clericalis ac Monafticae pietatis infignia
aicos olim quamplurimos diutiffimiè æmulatos ef
fe. Rarò olim myfteria celebrabant Presbyteri,
quin & laici communicarent. Finitimum iftud eft
canonicis Officiis Officium pietatis . Sed ut com
munionis, ita & Officiorum canonicorum frequen
tia plurimum remiferat jam temporibus Caroli Ma
gni. Ut nunc femel faltem quolibet anno ad Pa
fcha , ita tempore Caroli Mâgni ter faltem fide
libus omnibus communicandam erat. Innovatum
eft id praeceptum in €oncilio Turonenfi III. an
no 813. Ut fi mom frequemtiìr, vel ter laici hominer
im anno communicent, mifi forte quir majoribus qui
buflibet crimimibur impediatur. Can.5o. Capit. 1.1.
•.43. Hæc Poenitentiam exceptio ſupponenda ſem
醬mitentes
eft , cui & ipfi exceptio alia fubjicienda eft.
enim hoc Cároli aevo Euchariftia im
pertiebantur omnes in die Caenae Dominicæ , nifi
fi qui eorum graviffima quapiam impietate fefe
conftrinxiffent. Ita apertè Concilium Cabillonen
fe II. 4mni 81 3. In Cana Domimi à quibufdam
perceptio Euchariffia megligitur , que quoniam in
eadem die 4b omnibus fidelibur , exceptis bir , qui
bur pro gravibus criminibus imbibitum, eff , &* pew
cipienda fit , Ecclefiafficur ufus demonftrat ; cum
etiam pæmitemter eadem die ad percipienda corpori*
«* fanguinis Dominisi facr&menta reconciliat, Can.
47. Addit.3. 6. c.38. - tim defidia adeo fe fubtrabunt, ut vix im ammo, nij?
Si Pœnitentes ipfi caelefti hoc epulo femel quot
annis vefcebantur, nemini dubium eft, quin eo fi
deles fruerentur aliquantò frequentiüs. Generalem
fidelibus omnibus cömmunioném indicit Theodul
phus diebus omnibus Dominicis Quadragefimae ,
die Caena Dominicae, & Parafceves, & Sabbati
fan&i & Pafchae. Simgulis diebur Dominici, im Qga
drage/ima, prater hos gui excommunicati funt, fa
cramenta Corporir G^ Sanguinir Chrißi fumemda;
funt, 6r in Cena Dornini, čº in Paraſteve, Gºr in
vigilia Paſcha (o in die Reſurrectionis Domini pe.
mitur ab omnibur communicamdum ; & ipfi dies Pa
fchalir hebdomada omwme, «quali Religione colendi
funt. Capit, Theod. c.41. Sübdit Theodulphus ac
gedere non debere ad (acram hanc menfàm , nifi
multùm diuque purgatos; fed nec ab ea recederc
diutiùs debere , qui quam ex ea affecuti fuerint
animi munditiam , brevi fordefcere nolint. Sicut
periculofum eß , impurum quemque ad tantum fa
æramentum accedere ; ita periculofum e/? ab hoc
prolixo tempore abftinore. Itaque fidelibus media.
quædam vita terenda eſt,. inter excommunicatos,
quibus facri epuli participes fieri certis tantùm
diebus datur : & confpicuos virtute morumque in
nocentia viros, quibus quotidianum ferè hoc epu
lum eft . Salva ratione eorum , qui excommunica
ti , non quando eir libet , fed certis temporibur
communicant, & religioſe quibuſeumque ſanitè viº
ventibus , qui pene omni die id fsciunt. Cap.44•
In votis illud fuerat Carolo Mangno, ut Domi
nitis fingulis Feßifque folemnibus ad communio
nem Corporis Chrifìi figeles accederent omnes. Ut
omnes per dier Domimico? &• feflivitates praclarar,
Sacra Euchariffia commumicent , niß quibus ahflime
re praceptum eß. Capit. l.3. c. 181. Et infrà: Pla
fuit ut fideler , &c. ß fieri potef*, ommi Domimica
Тот.I.
-
483
die communieent, mif griminali percato er manife
flo impediámtur, quia aliter falvi effe mom poffuht ,
quomiam Domimur dixit , Qui manducat meam car
mem , &'t. L.6. e. r 57. Vix quifquam ambigat tan
tum Principem, & ea religionis fama , quas pieta
tis promulgabat leges, exemplis fuis aftruxiffe.
Ludovicum Pium Concilii VI. Parifienfis Praefu
les anno 819. commonuerunt, ut Proceres Auli
cofque fuo exemplo & ipfe fuo ad frequentiorem
Euchariftiae participationem provocaret. De perce
ptiome verò Sacri Corpori, & Sanguini, Domini no
flri Jefu Cbrißi mibilominut momemur, ut quod Chri
fiana Religioni expedit, & ficut vobis â Patribus
moftris admonitum e/? im aliis Conventibur, quando
poffibile fuerit , faciatir , &• veftro exemplo, vobi*
famulantes , ut hoc faciant, inftruatir. Can. vo. He
raldus Turonenfis Archiepifcopus ita ftatuebat, fi
delibus prorfus omnibus adeundam effe facram men
fam, tertio aut quarto quoque Dominico die, hoc
eft, femel quolibet menfe. Vt populur pr«dicetur ,
ut oblationes Deo offerant , &• ut tertia Domimicae
vel quarta communicent , ahf!inemter fe à luxuriae
propriifque uxoribus, c&• reliqui , illicitis , mifi for
tè criminalibus culpis fint implicuit « Ann. 858. c. 53
Capit. Hera.
VII. Jonas Epifcopus Aurelianenfis in luculen
to Tra&atu de inftitutione laica , eorum alienatam
à religione & pietate vitam infeéìatur , qui tribus
tantùm foJemnioribus anni feftivitatibus Chrifti
Corpore vefcebantur : nec penfitabant ipfi fecum,
cibi penuria vitam extingüi, inferrique mortem
poífe non corpori tantům, fed & animae ; Syna
xes verò Ecclefiafticas eo fine inftitutas effe , ut
debitus Deo cultus deferatur, eiquc conglutinen
tur fidelium animae, dum Ckrifto per corporis ejus
communionem coagmentantur. Sunt item plerique,
quod valde periculojum & congrua emendatione di
gmum eft , qui ab hoe facramemto parti» : mcuria, par
fub tribus tantùm Feßis praclaris , potiàs quám ex de
votiome faciamt : mefcienter, aut fcire molenter, quod
ſcut corpus ſine cibo & potu, ita & anima ſine ſpiri
tali cibo moritur. Nec multò poft : Cum igitur
comventur Chriftianorum ad Ecclefîam ideo pracipuè
inftitutur fit , ut inter Hymnorun & laudum fo
iemnia , participatio Corpóris & Sanguinis Domini
celebretur, & c. De inſtit. laica. l. 2. c. 18.
In Epißola quadam fua Amalarius affirmat fide
les olim, quicuimque in facra fubibant Ecclefiae li
mina , compul(os fuiffe, aut Chrifti corpori com
municare: aut juftas promere caufas, quamobrem
id non facerent : alioqui excommunicatione percul
fos fuiffe. Addit autem id quidem placuiffe Gen
nadio, ut Dominico quoque die fideles communi
carent: at id ex eo forfan effe, quòd ne ipfe qui
dem diebus fingulis facra Myfteriâ celebraret. De
nique ſatiüs eſſe tutiùſque Auguſtino aſſentiri,
iGennadio, & eum te praeftare, qui diebus ,
ngulis communicare poſſis. Non expendam hoc
l
loco, an Auguftini, an Gennadii mentem omnino
affecùtus fit Amalarius, & an ejus judicio ac de
finitioni ftandum hoc loco fit. Satis eft , ut hoc
loco indigitaverim, quæ eo faeculo effent Doélo
rum fententiae , qui fidelium mores. Pracipitur in
Camomibus , ut omnes ingrediemter Ecclefiam com
municent: quòd ſi non communicaverint, dicant
caufam quare nom comwumicent : &* / raticnabilis
extiterit , indulgeatur illis ; ρm autem excommumi
ceatur. Comperi te aacboram mentis tuæ fixtffe im
pelago , & »om in portu ; fixiffi illam im Gennadio
Mafflienfi Epifcopo. Hortor at poti$r figa* illam in
portu tutißmo , Augußino frilicer , teflificate per
univerfar Ecclefiar. Hortatus eß te Gemnadiur, ut
pracipuè per dies Dominicos communicer , Fortè nom
erat confuetudo iliiur , ut per fingulos dier Miffam;
Рpр 2, celce
 N

484 * ). Vetus & hova Ecclefiae Difciplina *

celebraret . Si enim eſſet, non hortaretur per ſolos charißiæ præparari conjugatos moris erat. Religio
IDomimicor dies potiffîmum commumicare , &c. Qga sè quoque fervanda illa erat diebus Dominicis , Fe
propter non ritè commumicamur per /îngulos d ref ßis & jejuniorum. Refert Balfamon inter Graeco*
IDominicor , &• potrft fieri , ut Deo placeamur per id obtinuiße , ut fi triginta annos, natus quifpiam
ſingulos dier unius hebdomada, in quibu* guflare & bis conjugatus , atquc ex alterutra conjuge libe
&£ videre fur eft , quam dulcis fit Doinimus • Sptcil. ros habens, tertiam poftea duceret : per quadrien
To.. pag. 172 • -
nium communione privaretur ; & reconciliatus
Corifìät ergo ex his Imperatores, Epifcopos & poftea facris altaribus , non poffet facro epulo frui
viros eruditione ac pietate præftantes, in id effe nifi ter anno qualibet , in Natali Domini , in Paf
connixos, ut tuerentur, aut ut innovarent primæ cha , & in Dormitione, ſeu Aſſumptione Beatæ
var attatis in Eccleſia fervorem frequentiſſime com Mariae. Im Cam. 14. Bafilii. Approbat idem fcriptor
municandi; atque ut fideles perducerent ad eam hanc fervandæ continentiae neceffitatem, ex Apo
vitæ morum ihculpatam caftimoniam, qua digne ftolo, qui dies Orationi facros dicat & continen
poffent deificae Cænæ participes fieri, fingulis die tiae , & ex ipfis Sacrificii verbis, Samfta fanffit.
ibus, aut faltem fingulis Dominicis Feftifque; aut Addit & Synodalem Patriarchae Lucae Conftitutio
fi ne id quidem poffent, fingulis menfibus: nemini nem, qui tridui continentiam ante Communionem
autem iriipunè fuiffe , fi tribus folemnioribus Fe praefcripfit , decrevitque poenas in eos , qui quo
Ris, Natälis, Refurre&ionis & Pentecoftes non die nuptias contraherent, etiam confummarent.
communicarent: annna enim Cænae l)ominicae coin Patriarcha Lucas Synodaliter pronunciavit, dºtre
munio jam ferè pœnitentium propria erat. Id ve tribus amtè diebur à corporali congreffu fejungi con
rò præter jam congeſtas probationes, firmari præ juger , qui ſunt divinorum Sacramentorum fu
teréa pofTent, tum ex Regione, tum ex Formulis turi participes . Sed ór fponfor , gui ipfo die ma
praeceptionum Synodalium Epifcopi ad Parochos trimonii ad rem veneream coeuns , pormi* fuhjecit.
cujuſque ſuos, Regino. l.1. e 58. Appen. Baluz ad In Supplem Cam. 1 1 13. Subdit denique Canonicam
Regin. p.6o 5.6 13. definitionem Timothei Patriarcha Alexandrini, qui !
VIII. Tunc fortè increbrefcente facrae commu decernit debere fideler à mutuo congreffu affinere Sab
nionis u(u , id quoque innovatum eft, ut non jam bato & Dominico. Ad Cam.4. Carthag. Et exem
in manus daretur Euchariftia , fed in os, commu plo & praecepto ita fanxerant Moyfes & David, ut
cantium mitteretur. Ita Canon antiquioris praeci continentia preci & facrificio conjungeretur. Pro
pit Concilii , à Reginone relatus, quo jubentur bat denique Balfamon ex eadem Scripturarum au
Parochi facrum cibum fua manu in ora ipfa inferre thoritate , ex conſuetudine Eccleſia ; & ex Timo
º fidelium laicorum. Itaque non difcrepat à veri fpe thei Patriarchae ftatuto, non tantüm praire debe
cie & fimilitudine, etiam tum Diaconos, Subdia re continentiam communioni Eucharifticae, fed etiam
conos, Clericofque minores, necdum exutos fuiffe fubfequi: Ideoque diei quoque nuptiarum eundem
priore privilegio, & ex ufu priore Euchariftiam . deferri pudorem, quod Corporis Chrifti participes
manu excepiffe, Nulli Laico aut fœminæ Euchari fiant, qui conjugantur. Non diffimulat tamen abo
lefcere paulatim pium hunc prifcae Difciplinae ufum,
ſtram in manibur pomat , ſed tantism in ore, cum
omnique ope enitendum effe , ut vigor illi fuus re
hir 7/erbis , Corpus & Sanguir Domimi profit tibi ad
ftituatur . Et optamus corrigi , quod præter divina
remiffomem peccatorum C&' ad vitam atermam . Regino
1.1. с. 99. imjiituta præcepta circa fpomf« deductiomem ma
Aliquantò feriùs, nempe temporibus Pafchalis lè fit . Nam poffquam facra precatiome initiati funt ,
II. definente faeculo x 1. volunt oblitteratam fuiffe 6r divinas fan:tificationes promeruerunt , ad carnalem
confuetudinem illam aliam infantes communicandi. feftimant unionem , im nuptiarum deliciis lafcivienter,
Eam enim fub Imperio Caroli Magni fuperftitem facra beneditiiomi, vim non confiderantes , Gr fan
adhuc & intemeratam viguiffe , fidem faciunt libri £tificatiomum contemptum. Conjuger ergo quo die di
ipfi Capitularium : Ut Presbyter femper Eucharifliam vinas participaturi funt fam&tificationer , non tantân
habeat paratam , ut quamdo quis imfirmaverit , aut ante earum affumptionem , fed & poft eam ritra ex
parvulus infirmur fuerit , ffatim eum commumicet, cufationem continenter fe gerere debemt. Qgod fi non
me fime commumiome moriatur . Capit. Car. Mag. faciant, gravioribu fubjicientur pami . Juri Orient
1. с. по т. -

L. 5. p. 367. 368. - - - -

IX. Quod ad Ecclefiam verò Græcam redinte
graverat quidem Trullana Synodus prifcum morem
cxcipiendæ manu Euchariftiae , damnata quorun
dam divitum inani oftentatione, qui ut fe à pau
eribus fejungerent, aureis eam poculis excipie
ant. At Balfamonis aetate , five exeunte ferè duo.
decimo faeculo, illa etiam videtur jam inve&a fuif
fe confuetudo, non manu , fed ore eam excipien
di . Id ipſemet inſinuat in Canonem Trullanum:
Ne mirerit , mec caufam rogaveris propter quam inl
quibufàam Ecclefiir datur laici, Samtium Chrifli Cor
pu r , mec ei* im mamts datur , ut hoc Camone conti
netur. Retta enim fides & Dei timor & ab omni fu
fpiciome aliema preta, hoc tradidit, mom laicorum im
digmita* . Cam. 1 o1. Ubi perfpicis folos defiffe Lai
cos manu excipere , & quidem nonnullis tantùm in
Ecclefiis ita exoleviffe prifcum ufum. Inter ipfos
etiam forfan Latinos paucae primùm Ecclefiae à prif
ca confuetudine receferunt. Unde & Balfamon
ait , laicos Latinos & Euchariftiam aliquos geftaf
fe in finu , & mutuò fibi alios aliis impertiiffe.
Latini autem azyma affiuè im finu feremre? , etiam
f fint laici , ea mom folùm fibi, ut sacramenta im
Pergunt , fed etiam alti* . In Can. 58. Trull.
• X. Stringam & aliquid de continentia , qua Eu
- -
• • Si, in uniim jam conglobentur haec omnia laico
rum fidelium pietatis officia , orandi fine intermif
fione; faepiffimè panis cœleftis deguftandi , qui &
idem quotidianus panis dicitur; continentiae cum
Oratione , cum Sacramentorum participatione • ,
cum jejuniis conjungendae ; facilè intelliges, nec
novi quidquam à nobis, nec inufitati tentatum ef
fe, fi legem qua tenentur Clerici ad horas Cano
nicas, illuftravimus exemplo & ufu laicorum, qui
eodem tamdiu officio perfun&i funt. Si enim lai
cis ad jugem orandi affiduitatem , juxta Apofto
lum, fi ad frequentiffimam Sacramentorum partici
pationem enitendum eft , fi continentia ad id prr
parandi purgandique funt; fi juxta Canones pu
blicë concrepant figna ad horas Canonicas cele
brandas, eo fine, üt fui muneris admoneantur. fi
deles ; fi Fefti , Dominici & jejuniorum dies Ora
tioni & myteriorum participationi dicati, dican
dique funt: hinc illud certè efficitur,& ad aliquan
tulum Sacerdotii Sacerdotaliumque munerum con
fortiam vocatos effe fideles omnés ; & multo ftri
Čtiorem Clericis quam laicis incumbere obligatio
nem & orandi jugiter, & canonica decantundi cer
tis horis Officia. .,
., XI. Non prætereunda continentiae cura apud'
Lata
 DeBeneficiis, Part I.Lib.II.Ĉap.LxxxIII.
Latinos, qui ejus colendae ßudio Graecis multò fem
48%
Nativitatem Santti Joannir Baptifle finiliter bis i#
.per præcelluere.. Ut continentia & oratione plu die reficiant , & carme abftimeamt .- A^ Nativitate .'
riam dierum praeparandus quifque fit ad Euchari verò San£ti Jo4nnis ufque ad tranfítum Samtti Mar-.
.ftiam, ita edocet Theodulfus: Aliquamdiu ab ope tihi, ficut amtea bis in die reficiumt , quarta &• fe-'
*re conjugali ahflimeat, eleemofynis & orationibus im xta feria â carne abftimeamt . Cap. 35. Ubi illud ób
fifat , Gr fie ad tantum Sacramentum accedat. Ca fervabis, in meram quoqùe à carnibus abftinen-'
pitul. Theod. c.44. Eadem penè verba leges in Ca tiam jam tum emólita füiffe antiquiffima quartae,
.pitularibus Caroli Magni , in quibus & exemplo & ſexta feriarum ſemijejunia. Aliquantò ſtrictiùs
.Davidis is ufus aftruitur, qui facros panes plurium jejunabatur illa quadragefima, quam familiariùs.
dierum continentia expiatús comedit : Ut videlicet Adventum dicimus , ad Nonam enim ufque jeju
abfimem* aliquot diebus ab operibur carnis praparet nium producebatur: Ab ipfo tranfitu Sam&fi Marti
fe , ad percipiemdum tantum . Sacramentum , exem ni ufque ad Natalem Domimi carme omnej ahftimeamt ,*
plo David , qui mifi fe confeffus fuifíet abflimuiffe ab c&• ufque ad Nomum jejument. A° Natali Domini
opere comjugali ab heri & mudius tertiur : nequa ufque ad quadragefimam jejunabatur etiam feria ,
quam pamer propo/ìtiomir â Sacerdote accepißet. Ca fecunda , quarta & fexta ad horam ufque nonam ;
pit. Car. Mag. 1.z. c.4o. Eodem jure poft celebra quarta feria fextaque carnibus abftinebatur : Et . .
tum conjugium aliquot dierum continentia in ufu poft Natalem Domimi ufque ad caput quadragefim* '
.erat, tum propter ejus ipfius Sacramenti venera fecunda & quarta ór fexta feria im refettorio ad
-tionem : tum quod plerumque oblatione & commu monam reficiant ; reliquir diebus duabu* vcrbur im ,
-nione confignáretur : Et biduo vel triduo orationi refectorio reficiant. Aº carne verà quarta é fexta
hur vacemt , &• caffitatem cuffodiant , ut boma- fobo feria bit temporibus ahffimeamt. Haec ex Regula Ca
ler generentur , L.7. c.463. Idem Herardus praeci nonicorum, ubi fi qua incideret feftivitas in dies
pit in Capitulari. Cap.89. Dum Parochias fuás per eos , qui abftinentiæ carnium addi&i erant, id ju
Jufrarent Epifcopi, inquirere debebant , an Paro ris erat Priori , ut e(um carnium indulgeret. Etfi
chi plebes & conjugatorum turbas admonerent, dier feftur im bi, diebus feriir talis evenerit , fî per
quibus diebus conjugio abftinendum effet : Si illud miferit Prior, carmem manducent pro imfirmitate,
etiam admoneat , quibus temporibus comjugati fe ab Ipfiffimae verò quadragefimæ tempore nonnifi poft
finere debent à propriir uxoribur . Poenitentiales li celebratas Veſperas ſolvebatur jejunium. A Paſcha
bri viginti dierüm poenitentia eos plectebant, qui ad Pentecotem per quartas fextafque ferias à car,
non una hebdomada ante communionem conjugibus nium efu abſtinebatur. Aº Pafcha ufque ad Pente
abftinuiffent. Communica/ii de facrificio Domini , ór coſten, bis in die Canonici reficiant, Gr carnsm
mon priùr abflimuifti ab uxorir amplexu , quinque aut mamducamdi licentiam habeamt , mifî pœnitenter, pr«
feptem diebur dier viginti pænitemr , Regim. l. 1. c.59. ter tantùm quartam fextamque feriam. -

Ibid. l. 1. c.300. pag. 146. - - Paucula hîc verò obiter animadverti operae pre
XII. Sunt & arcani nexus, quibus oratio & tium eft. 1. Stri&iùs Monachos Canonicofque tribus
continentia Feßis & jejuniorum diebus cohæref his Quadragefimis obligatos fuiffe , quàm laicos;
cant. Negat Theodulphus jejunari utiliter quadra adeoque non valde tricanduin aut contendendum .
gefimam, nifi abdicentur carnis fenfuumque vo effe , fi quis earum duas velit arbitrariae fidelium
Iuptates, nifi lites componantur, fopiantur fimul pietati cóncreditas fuiffe. 2. Solam carnium abftinen
tates, & orationi, vigiliis, eleemofynifque eo ma tiam feriis quarta fextaque à Pafcha ufque ad Pen
ximè tempore opera detur. Im. bjr jejuniorum die tecoften , &'in quadragefima poft Pentecoften , in
bur mulla liter , mullx contemtiomer effe debent . Ab numero fuiffe leviorum & molliufcalorum jejunio
ſtinendum in his eſt à conjugibus, & caſtè & piè ruin. 3. Jejunia Adventùs ad nonam ufque horam ,
vivendum , quia mibil penè valet jejunium , quod ficut & efurialium hiemis dierum, hoc eft , fecun
conjugali opere polluitur , &' quod oratiomer, vigi dæ , quartæ , ſextæque feriarum fpeciem quandam
lia, & eleemoſyna non commendant. Capitulare prae fe tuliffe antiqüiffimorum in ftationibüs femi
Theod. e-42. 43. - -
jejuniorum. 4. Si conftet, ſecunda quaque feria à
Utque ne quis fibi fingat , necdum jejuniorum Natali ad Qgadragefimam, continuatum effe jeju
tunc dies ad eum excreviffe numerum , quo nunc nium ufque ad Nonam , nec temperatum tamen ef
funt : unum hic attexam ex Capitularibus Caroli fe à cariiibus, miram hanc & pene fingularem .
Magni locum , ubi tres amno quolibet quadragefi fore jejunandi rationem . Et id tamen verba ipfa
mas praefcribit, preter jejunia feria fextae cujuf videntur fonare, fi nihil irrepfit miendi . 5. Solem
que, & alicubi etiam Sabbati. Item admoneant nioribus feftivitatibus in haec femijejunia incurren
Sacerdoter, ut jejunia tria legitima in amno agam tibus, id eft, in quartam fextamque feriam & in
tur, id eft , quadraginta dies ante Nativitatem Do Adventum , copiam fa&am effe vefcendi carnibus.
mimi , &r quadraginta ante Pafcha , ' ubi decimar 6. Id quoque tamen indulgentiae imputatum fuiffe,
anni folvimur, & poft Pentecoftem quadraginta dier . ut próbabile prorfus fit ea relaxatione ufos non
Qgamquam enim nonnulla ex his camonica priven effe jam tum, qui fe rigidiori Canonum obferva
tur aüthoritate, mobir tamem omnibus fimul propter tioni devoverant . - - -

confuetudinem plebi* &• parentum mofrorum , mórem XIII. Im ſuis ad obječta Graecorum reſponſo
hume obfervare convenit . Prater hac autem legitima nibus refert Ratramnus in utraque Ecclefia , Orien
tempora jejuniorüm , omni fexta feria propter paffo tali & Occidentali per quartas ſextaſque ferias je
nem Domini jejumetur. Sed & Sabbati dies à ple jumaffe alios , alios non jejunaffe , ita ut nullis fe
rifque, propter quod in eo Chriftur jacuit in Sepul hinc inde jurgiis, nulla cenfùra mutuò impeterent ,
cbro , jejunio confecratur habetur. ' L.6.- e. 184. • Nec Conftantinopoli nulla lege, nulla etiamn confuetu
diffimulat Carolus Magnus , nec nos detreétamus', dine niti eа јејшnia ; Alexandrinos ex adverfо &
quin quadraginta illi ante Natale Domini ; & poß Orientali obnoxios Eccleſiae religioſiſſimè hebdo
Pentecoftem dies jejuniorum antiquis Conciliis in madis fingulis eajejunia coluiffe. Alexandrini guar
comperti fuerint : fed nihilo tamen minus teßifi ta fextaque feria jejunant, & reliqui per Orientem
catur idem ipfe Carolus tanta gentium confenfio Chriftiani; cum conflet Confiantinopolitamos quarta
me, & longo faculorum ufu id perfe&tum , & con five fexta Sabbati ut jejunemt , mulla lege vel con-*
firmatum effe , ut confuetudo in legem exurgeret. fuetudine conſtringi. L.4. c.3. In magna Brittannia
Tres fimiliter has quadragefimas fancit. Regula. jejúnari folitas ferias quafque fextas, nec crimini'
Crodogangi , fed ita ut una earum in fola carnium tamen datum quod' alibi ne eo quidem 'jejunare
abſtinentia poſita ſit. Aſ Pentecoſe verb uſque ad tur. In Infula Britammica ommi [exta Sabbati jeju
ጸ¡ሬቇ•
 486 .* Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
m4tur , nee tamem excommunicamtur ab eis, qui pe* perat, ut ante Pafcha feptem plenas hebdomadas
9ccidentem illo die mom babent eomfuetudinem je jejunarcnt, ut ultra metas laicorum pietatis ali
<junandi. Hujus varietatis primordia facilè compe quantulùm progrederentur. Septem hebdomadar ple
kies , ß recolas per tria priora frçula ftationum . mar ante Sam{ium Pafcba ommer Clerici in fortem
ſemijejunia, quarta ſextaque feriae, libera per Domimi vocati â carme jejunemt . Sex dumtaxat heb
Qccidentem, neceffariae autem per Orientem fuif
fe obfervationis. Contantinopolis cum in meditul
domadas jejunio quadragefimali addicebant laici;
lioſita eſſet, accomodare ſe Occidentalibus maluit, ad fummum quatüor adjiciebant dies à feria quar
quàm Orientalibus. In Occidente, quæ libera diu ta Cinerum ; at Clericis aufpicanda erat quadra
geſima à feria ſecunda ejuſdem hebdomadae . Vi
& arbitraria fuerant jejunia, diuturna & religio detur Atro feriam quintam cximere jejunii legi,
fa obfervatione quibufdam in regionibus legis vim quod in nonnullis jam olim Ecclefiis ufitatum fuit;
confecuta funt ; faltem fexta foria : alibi tempera ait aufteritate quadam fingulari exafperari vult je
tius aliquid inolevit ,. & longo ufu in legem com junia quartae fextaeque feriae , & Sabbati , nifi f&
valuit, `ut abßinentia carnium {exta feria & Sab ftivitas'quaedam folemnis incurrat. Quarta verò,
bato jejunio fubrogaretur · -
é fexta, é feptima feria pra cateris jejunandum
Retegit Ratheriüs Veronenfis Epifcopus alia nef eß , &c. Qgi ifti tribus diebus in crapula vel epu
cio quô femijeiuniorum genera, retardatâ tribus li, abfque magma interveniente feffivitate vel neref.
horis Poenitentium commeſtione poſt refectionem .
aliorum fidelium , id eft, vel ad Mcridiem , vel ad /ìtate fuerit, videtur Domimum crucifigere, &t. Ah.
95o, Capituli Attomis. c.64. 7o. Denique idem At
Nonam, vel ad Vefperas, cum cæteri vefcerentur to commendat alibi , Epift.4. , non minùs fexta qua
hora tertia, vel fextà , feu meridie , vcl nona . Ita que feria recoli debere Chrifti crucem, & jejuna
ut ff cateri fidele, reficiantur tertia bora , mo* fexta : fi, quàm Dominicum quemque diem memoria
f illi fexta, mor noma : fi illi aona , nos ufque ad fuaviffima condiri Refurre&ionis ejus, & exhila•
zefberam jejunemu*: spicil, tom... pag 41. Agitur rari. Haec vel initia funt vel incrementa complu
jbí`verifimiliter de regionibus, ubi ad praevenien rium , quae noftra hac ætate vigent confuetu
dum medi e diei æftum maturiùs prandetur, Sed dinum .
pulcherrima quepiam alia nobis fuppcditat idem Geraldus Comes Oriliacenfis, referente in ejus
§criptor de jejuniis & de continentia. In Aaven vita Odone Cluniacenfi Abbate , hofpitibus qui
tu Domini , miff feftivitar intercedat, quatuor heb dem fuis menfam mane inftruebat , at ipfe nifi poft
domadibus à carne noveritis abfiinendum é coitu,
Tertiam non vefcebatur, diebus verò `jejuniorum
In Natale Domimi viginti diebus ac mo&fihur à coi poft Nonam.. Qum bofpiter reficere nowmumquam ma
tu etiam licito omnino ceffandum • Similiter in Offa me feciffet , ipfe tamem mon aute boram diei tertiam,
vi, Pafcb« &• Pemtecoßer , Litaniarum & omnium vel in jejumio ante momam reficiebat . Vita Samâ.
feftivitatum vigiliir, fextis etiam feriit , pracipuè Geral. 1,8. e. 13. 1 5. Tribus hebdomada quaque •
2;utem omnibus diebus vel mo:iibus, Dominici*. Pag. diebus abßinebat à carnibus; at fi in eos dies fe
364. vides ut cojugatis continendum effetjejunio ftivitas quaepiam incideret, in alium diem abßi
rum Feftifque diebus, quin & pluribus aliis, tem nentia transferebatur. Si in Dominicam incideret
poribus maiorum folemnitatum. Denique, monet jejunium, Sabbato jejunabat. Nondum ergo ino
jRatherius fideles, ut diebus fingulis majoris Heb leverat omnino ea vel confuetudo , vel lex, ut
domadæ ad nonam ufque jejunent , immo & pro
trahant Sabbati San&i jejunium , donec celebrata jejunia, quae in Dominicam inciderent, SabbatQ
fint Myfteria, que incipi nefas , nifi una poft No antè occuparentur. Id ex eo forfam fiebat , quòd
nam hora. Addit & illud , fi Fefta B. Marie, aut Romani, Romanorumque imitatores dies prorfus
omnes Sabbati jejunio dicaffent : eoque nihil effet
Apoftolorum, aut Patronorum Écclefi£ cujufpiam opus in eos conferri jejunia Dominicae dici . Tri
in Quadragefimam inciderint , vel in quatuor Tem but feriis im bebdomada , &• omni tempore quod ab•
pora tunc folvi jejunium. Si feflivitar quæ pon
, , ſtiment dicatu eſt, à carnibus abſtinebat. Si ta
Jît San£?æ Dei Genitrieir Maria, aut Apoftolorum , men inia eifdem mferiis feßivitar amnualis eveniffet ,
evenerit im Qgadragefima , vel quatuor Temporum
jejuniis , magis jejumium tememdum , quám feßivi ab/limentiam ita folvebat, ut im qualibet abfolut©
aatem celebrandam fcitote , mjî fortè illiut famé?i ce feria , ad vicem illius quam folverat, itidem abßi
lebritas, qui in eadem Parocbia jacet. Denique id meret. Si ver8 jejunium die Dominica evenijjet, pre
fibi licere voluit Ratherius, ut Graecos fugillaret , cedens; Sabbato folemnitatem , jejunii perfolvebat :
qui Quadragefimae diebus omnibus jejunium non re,XIV, Jejuniorum aſperitate Latinos Gracci vice
folverent, nifi fub initium no&tis, Vituperamur ®* Oriens Occidentem. Declaratum à Luca Pa•
illorum vidiculofam minium /fultitiam , qui contra triarcha Conſtantinopolitano perhibet Balſamon,
eonceffum moma hora diei omnibus fumemdi quidlihet jejunia menfis Augufti , & Adventùs religiofiffimè
dicentiam, ufque ad mo&tem quotidie jejunium eliguwt ſervanda eſſe, vi conſuetudinis non ſcriptae : ita
protelare, ut mo{fe quaß eum licentia ventrem valent 'que jeiunandum effe à prima die Auguftiufque ad
ángurgitare. lbid. p. 283.Hinc patet Ratherii ævo, hoc Affumptionem, & à décima quarta die Novembris
eft, ante annum Chrifti millefimum jejunia Qua ufque ad Natale Domini; denique ubi infirmitas
drageſima in Italia ſolvi coepiſe jam poſt meri cogit decidi aliquid ex hoc dierum numero, in.
diem, ante nonam ; cum in majore hebdomada hoc poteftate effe Epifcopi humanitate uti. Patriarcb*
effet fpecimen fingularis abfìinentiæ, ut non vefce dixit, quod cum bi jejumii dier wom declarentur *
rentur mifi poft ndnam. Ex his quoque locis omni ulla feriptura , cogimur fequi non feriptam Ecclefia
bus illud ultro videtur emicare, non jejunari fo /licam traditionem , &• debemur jejunare à primo
hitum Pentecoftes pervigilium . Et alicubi tamen die 4ugufti , & à quarta decima menfi, Novembrir •
jejunabatur utique, cum id praecipiant Caroli Ma Sin autem propter corporalem imbecillitatem id fol
gni Capitularia. Ut aduumcient Prejbyteri eodem, vere rogamur, Epifcopali permiffone dies declarati
modo ficut vefperafremte Sabbato Samęum Pafcha ce im anguffum redigemtur ; mam id quoque placuit ex
Jebratur, Gr ipfum diem Pemtecoffer ßmiliter celeber mom ſcripta Eccleſiaſtica traditione. In Interrog. quo
'•imum habeant , ut San£tum Pafcha , & jejunium, rumdam Monachor.
ér Mi!Tam, ór Rapti/mum. Capitulare L.6. c.187. Alibi tamen à Balfamonc innuitur, hæc Tradi
Eodem. tempore quo Ratherius, florebat & At ditionis non ſcripta iejunia, libera potiús devotio
to Vercellenfis Epifçopus, qui Clericis fuis praece nis, quàm neceffitatis fuiffe. Cum eiiim praemonuif
fet xerophagiis , id eft , cibis ficcioribus jཧཱསnat
‫תוב‬
 DeBeneficis,Parti. LibII.Cap.Lxxxiii.
dam effe turm Quadragefimam, tum quartam quam
que extamque feriam : aegrotantes pifcibus veci
pofTe diebusjejuniorum, non unquam carnibus etfi
de vita periclitentur, nifi quartis fextifque feriis.
inter Pa(cha & Pentecoßen,Sabbatifque& Domini
cis Qgadragefimæ : addit poßremò cum nullo Ca
none Àpoftolico mentio habeatur jejuniorum alio
rum , five Apoftolqrum, five Affumptionis, five
Natalis Dotnini : hæc jejunia nullo` adhuc legis
vinculo fervari , & piè tamen fervari. Si quis fi
«delis non jejumat in Qgadragefima, &r omni quarta
die &* Parafceve ; nam &• im iir, fimiliter ùt. in.
9gadragefima aridis vefci juffi fumur, ß eß quidem
Clericut , deponatur , fi verà laicur , fegregetur . Ex
aliifque ejufmodi pifcibus exanguibus, & viliori
48,
bus 5 inde ad pifces ventum, fed feria tantùm .
quarta , ut quae laxiùs fervaretur; itum eft deni
que ad alios dies omnes , pifcefque omnes exan
gue. Nonnulli diebus Xerophagiarum unius aquae
annuebant potum, quibus renitebantur Balfamion,
quòd ea de re muti effent Canones. Narrat deni
que Balfamon, Balfamon. Supplem. pag.1 rx 3. no
bilem quendam voviffe , tertiae, cujufque feriae
jejunium : cum eo die eveniffet Natalis Chrifti na
tivitas, ne tum quidem jejunium, aut votum fol
vere voluiffe. Recurri juffit Imperator ad Synodum
fuper ea dubitatione , refponfumque eft à Synodo
fub Patriarcha Luca,Natalem Chrifti Domini diem, º*

cipe mihi eat qui agrotamt. Hi enim fi per pifcer perinde ut Dominicum diem jejunare non debere,
siejunium fervant , eit vemia datur. Per carmen au ideoque irritandum effe votum, ut facris regulis
rem mom folvet quis quemcumque quartum diem Pa adverfum .
rafrevem , excepti, Pafchalihu, &*aiiir conceff, etiamfi Refponfiones denique Balfamonis, quas jus Orien
extremum fpiritum agat , &c. Et paulò poft : Sed & ß tale cQmple&titur , illud habent quod hîc taceri
im aliir jejumii diebus , fcilicet Sanâorum Apoftolorum, non debeat : Graecos carnes comiedere folitos,
dormitatiamiw Deiparæ, @* Natalis Chriffi jejumaveri aut faltem deguftare, quartis fextifve feriis hebdo
mur, pudore non affìciemur. In Can. Apoft.69. Id ipfum madarum carnis privii , cafei & duodecim 'dierum:
exculpit ex alio Canone, nimirum Trullano, quo idque ita in mores inveétum, ut fuperftitionibus
celebrari prohibetur Miffa in Quadrageima jeju quibufdam , iretur obviam & erroribus hæretico
nigrum diebus : itaque celebrari non patitur , nifi rum: inultò licentiùs autem ad fa&itaffe quarta &
Sabbatis Dominicifque. Nam , Præfan&ificatorum fexta feria hebdomadæ Pafchae, cujus diés finguli
Miffa , facrificium nón eft , fed prioris Sacrificii ite ' tantùm non pro Dominico die habentur. Denique
rata oblatio. Prafan&ificatorum minifferium incruem quod ad alia jejunia, tradit ibidem Balfamon, fe *
-
*um facrificium non dicimur, fed oblationem prius ptem tantùm dies præcipi jejunandos ante feßum
oblati & perfecti facrificii. Eo præcepto implicatæ. Apoftolorum, Natalis Domini , Transfigurationis
fuiffent & aliæ Quadragefimae, fi de jure plures & Affumptionis : Poffe his acceffige additamenta
unà fuiffent, quas neceffe effet jejunari. Nóta ex aliqua regionum peculiari & laudabili confuetudi
hoc quod propriè una eß Qgadragefima ; fi enim alia. ne : at nihil ufquam poenarum decerni nifi contra
fuiffet , cautum effet , ne im illa fieret perfe£tum fa 證 , qui non totos illos feptem jejunio
1CS.
exegerint
crificium, ſed per praſanctificata. In Can. Trul, 52 a
XV. Fatendum eft ergo, numerofa ea jejunia,
quae Feftos dies Natalis, Affumptionis & Apofto
lorum praecurrebant, arbitraria adhuc fuiffe tem
pore Balfamonis ; exinde autem adminiculante • C APU T LXXXIV. P.4. I.I. c.40.
ćonfuetudine.in authoritatem legis evafiffe. Ajebat
paulò antè Balſamon, In reſponſir Timo. pag. 1o64 De obligatione recitandi Officii Di.
in Can.50- Laodieen., jejunia Quadragefimæ om vini . Argumenta ab exemplis du
mia Xerophagiis facra fuiffe : quas alii ad fo
lam , Majorem Hebdomadam contrahebant . At &a poftrema hac Ecclefiae ztate poft *

non ita fentiebat Balfarnom , qui Xerophagiis non annum Chriſti millefimum.
fubducit , nifi Sabbata & Dotninicas. Obje&a . º
*
difficultate de Vigilia. Theophaniae , quae Do I. Serier &• contextur rerum hic dicendarum ..
minicam incidebat, qua jejuniari vetant Canones; II. Inßgne exemplum Samíii Tagmonis Archiepi
Refpondit Theophiluis Patriarcha, aliquid da&ylo feopi Magdeburgenfr.
rum efitari poße ufque ad Officia vefpertina, at III. Exemplum Samāti Severini Epifcopi Colonien
que ita ex jejunio páriter & Dominicae honorem fir à Petro Damiami relatum ; probationer ab hoc
haberi. Exemerant & jejunio Graeci guartam fex exemplo du&fa •
tamque ferias, tum quae Quadragefimam praece . IV.. Probatio alia ex Petro Damiami.
dunt , tum quae fuccedunt immediàtè poft Pafcha: V. Exemplum Ivomit Epifcopi Carnoten/îr.
tametfi ne iis quidem carnes degufàre poffent, VI. Exemplum Sanéti Vulffami Epifcopi Vorceffrenffra
quantumcumque vitae difcrimem immineret , ficut VII, Exemplum Sanéti Thomæ Cantuarienfis Epi
nec in- Quadragefima. Quin & affirmat Balfamon Ոcopt
VIII, Exemplum Samffi Leonis Papæ IX.
**

id genus difpenfationes, & à nonnullis poftulatas

effe, & à pleriſque Synodis denegatas. Non per . IX. Exemplum Sam£ii Hugonis Epifcopi Lincol º
mittitur cuiquam etiam ß extremum agat fpiritum mienſîs - -

in magwa, Qgadragefima carnibus vefci , vidimur X. Sančti Do»mimici.

enim hoe diverſis temporibus ſynodice petitum eſſe,
& non eſſe conceſſum, Pag. 1o67. In Can. Apoſt.66.
Etiam quartis fextifque feriis Xerophagiae, ferva
bantur, quamquam cóepiffent aliqui, tunc & oleo
uti, & ofreis vefci, alii pifciculis in cochlea fe
ptis ,-quo legi derogari cenfet Balfamom. Suppl.
pag. 1 rxo. Itaque jam tum illabebatur ea remiffio,
quae cqnyalujt poftea , & etiamnunc locum habet
in Eccleſia. Orientali: Aridis veſri debenaur onni
4uarta ó* fexta feria • Qui ergo fime morbo cum oleo
. XI. De primis ór Apoftolicis Concionatoribus Or
dinis Francifeanorum.
- XII, Illorum authoritate ér exemplo "manavit
ufus deinceps vulgatiffmus Breviarii ejur, quod in
Capella Papa u/tatum erat .
XIII. Qgidex fuperioribur inferri poft ad evin
cendam meceffîtatem recitamdi Officii Canonici.
., XIV.. Exemplum Beati Francifci Xaverii . .
, XV. De Alberto Magno , de Cardinali fanétiffimo,
de Samάo , Carolo Borromæo. -

& tefaceis pifcibus jejunánt , faciunt eomtra hegem; * . . . . . . . . . .

-

*~*

*^ultò autem magir , qui in quartir feriir pifcer co I. T, rei jam manifeftiffimae , nova ad cumu
agedunt. Hæc fuere initia indulgentioris difcipling - lum lux affundatur, ex poftrema etiam.
Græcorum poßrema bac aetate. Âb oftreis coeptum, Ecclefiae aetate poft annum Chrifti millefimum - 3
**-*. 1 - often º
|*
 488 .', Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
• oftendam r. eam legem & necefTitatem recitandi fert hiftoria de Monacho Exorcifta, cui Energumemus
faltem privatim officii , multò antiquiorem effe • , hoc exprobravit : Tu me ille es, qui ſub Cotto que«
quàm plerique fibi fingant , exemplis complurium tidie Completorium infufurras ? hec, inquam, nar.
magni nominis viroruin ; & iteratis plurium Con ratio ad illud idem roborandum confert, ne iis qui.
ciliorum ftatutis. 2. Accedam & ad folemnitatem dem corporeis infirmitatibus , quibus à publica.
*
Officiorum in Cathedralibus & Collegialibus Eccle pſalmodia diſpenſabantur Monachi Clericive, à pri,
fiis, aut etiam Parochialibus. 3. Dicendum erit vata ejus recitatione relaxatos fuiffe.
& de Officio Beatae Mariae , ac Mortuorum. 4. Di IV. Eft & opufculum aliud ejufdem petri Da
cemus denique, ut provifum fuerit illiteratis & re miani , quod infcribitur. Dominur j, ubi
ligiofis tamen viris , quibus pro Pfalterio & Ca demonftrat vir do&iffimus nec praeteriri eas voces
nonicis horis, præfinitus eft certus numerus ora poffe, nec immutari in Officio privatim recitan
tionum Dominicarum & Angelicarum falutationum . do : quòd vel tunc Ecclefiam univerfam fpi
II. Ordiamur ergo ab inexorabili lege recitandi ritus fibi praefentiffimam habeant conjun&iffimam
, privatim , aut publicè pfallendi Officii Canonici , que: Opufculum, inquam, hoc aureolum, privata
eamque primðaftruamus exemplis. Ditmarus Mer huic vulgatiffimaeque recitationi divinorum Officio
feburgenfis Epifcopus, dum gefta exequitur viri rum penitus fuffragatur, Praefertim ubi exemplo
fuo ævo praeftantiffimi , Tagmonis Archiepifcopi fe fulciri teftatur Summi Pontificis Epifcoporumque
.Magdeburgenfis, affirmat ab eo quotidie recitatum omnium & Presbyterorum , qui eafdem adhibent
fuife Pfalterium, celebratamque Miam, nifi dif voces: Certum eft enim, quod meque beatiffimur A}ς.
ficillimo quopiam confliétaretür morbo. Nifi imfir Jtolicæ Sedis Amtifter, cum videlicet obfequente mini.
mitas obſſeret, omni die Miſſam Gr Pſalterium can ftro privata Deo reddit obfequia, meque quifquam om.
tavit. Barom, am. 1o1 1. m. 1. Meminit Petrus Da mino Pontificum, vel Catholicorum aliquit Sacer
miani Angeli fpeciem peregrini prae fe ferentis , dotum , his verbis ad alterum /ingulariter utitur,
qui Monacum corripuit, quòd priori die fatigatus Сар. 13
ex itinere , in leélulo jacens Completorium recitaf V. Expediet nos forfan Ivo Carnotenfis ab illis
fet. Jacendo horas Canonicas compleverat. Verba laqueis , in quos conjeciffe nos videtur Damiani
autem correptionis Angelicae haec fuerunt : Com narratio de San&o Severino Colonienfi Epifcopo :
pletorium im le£fo mec falu* eft , mec profe£tur. Ba addocebitque nos certas aliquas regulas dcligcndi
ron. ап.побг. п.8г. temporis ad recitandas Horas Canonicas, ubi;ine*
III. Refert &alibi idem Petrus Damiani, quòd luétabili gravamur publicorum Officiorum mole •
magis tupeas de Sancto Severino Epifcopo Colo Dolet enim Ivo mirum in modum fuam aliorum•
nienfi, qui vifendum fe objecit Clerico Ecclefiae que fui aevi Epifcoporum vicem, qui tempetate
fuae, flumen trananti , affirmavitque fe purgato nefcio qua occiipatiónum terrenarum ita obruti de
riis cruciari flammis,quòd Horas Canonicas olim ma merfique jacebant, ut vix refpirare poffent, aut
ne omnes fimul recitaffet , cum in Palatio degens obiter deguftare fuavitatem orätionis; preces au
Impcratorio, reliquum diem omnem negotiis pu tem canonicas fuis quafque horis perfolvere om
{olicis impendere cogebatur . Quia dum im Aulae Re nino non poffent. Nos ejiim publicorum megotiorum
gia conſtitutus, Imperialibus me conſiliis vehementer ap tumultibus occupati, cum ipfit compefcendit tota die
plicui, canonicæ fynaxis officia per diffim£ta horarum laboramdo fufficere non poffmuf , interma quietis fua
fpatia nom perfolvi. Mame quippe omnia coacervam, z/itatem vix aliquando admittimur. Rarò & cano
Ämu! , tota die megotii* imgruentibus fecura liberta nicum penfum determinati borii folvere pravale
*e vacabam . Ob hanc itaque megligentiam horarum, mus. Epiſt. 99. Baron. an. Ioo3. Perfępè fandiffimus
ardoris hujus fero fupplicium. Baron. lbid. num.83. Praeful hoc pietatis penfo fungebatur alieno tem
Obfervandum hîc porro eft , τ. Beatum hunc Pon pore, at non femper, nec cedebat nifi indeclina
tificem farcina gravatum rerum, quæ in Regio bili negotiorum néceffitati. At B. Severinus hajc
Conſilio pertractabantur, facilè ſuperſedere potuiſ 9rdinis temporumque perturbationem videbatur ſ-,
{e à recitandis Horis Canonicis , fi nulla ad id le bi ſtatam ordinariamqne feciſe, 8 ex abuſo uſum -
ge obligari fe exiftimaffet. 2. Si merè arbitraria Sed quantacumque vel gravitate vel tumultuatione
Érat tota illa canonicae pfalmodiae recitatio , tanti occupationum Ivo coævique illi Epifcopi fatiga
non erat Horas fingulas non fuo tempore recitaffe, rentur, legi illi quidem temporis & horarum mi
ut tanto cruciatu luendum eſſet .. Et ex adverſo, nùs* ferviebant: at cefíare ab Officio ipfis recitam
fi tanti erat fuis fingulas temporibus horas reci dis nunquam {e tuta confcientia poffe duxĉtunț*
tare, multò ar&ioris erat neceffitatis omnino reci qgin & his Ivonis verbis, Camomicum penfum, il
tare. 3. Non ejufdem erat neceffitatis in choro la obligatio clariſfime declaratur. - - -

pfallere, atque fecretò fàltem recitare Horas Cano
hicas. Unde negotiorum publicorum mole diften
tus Severimus, tutò poterat abeffe choro , tutò nom
poterat ceffàre à privata recitatione : 4: Efto , vg
£atur in dubium haec hiftoria; at indubitatum eft ,
non minimi effe ponderis Petri Damiani .fenten
tiam & authoritatem. Ne ergo hic magni penda
mus narratiunculam Damiani , fed fententiam, fed
do&rinam, quam promulgabat åefinente undeci
mo faeculo vir & pietate & eruditione præftantiffi
smus, eòque ad fummas Ecclefiae dignitates pro
ve&us. Infiftamus ergo jam fin minus Severini
exemplo , certè Damiami do&trinae , afirmantiss te
neri certifima lege ad recitandas privatim Horas
Canonicas occupatiffimos etiam Praefules Regum
ue adminiftros, fi Bencficia Ecclefiaftica obtineant;
immo & fuis horis, quà fieri poteft , temeri eas re
citare: Diflinguemda funt ergo per momenta temporum
Eccleſiaſtica inſtitutionis officia, 6 ſub magna di
zimi timorit ac revereuti« dieenda ſunt diſciplin« .
Damiae.y L.2., Ep.15. Illa verò alia quàm idem re
VI. Bedam, cui eximia qua dam & eruditiºnº
copia & fanâimoniæ venerationis nomen addidit;
à fecitandis Horis canonicis nullo unquam cefa£
die, ac ne illo quidem tempore, quo extremi
agritudine fractus è vivis tandem ereptus eſt, au
thor eft Vuillelmus Malmesburienfis.Totis diebu*
prater debitum pfalmodia penfum , aßduir lection
bur gravedinem valetudini, deripere nitebatur: !?
geftis Reg. Ang. L. 1. pag.» 3. Author eft idem Vui*
lelmus. L.3. p. 1 18. Aemm. rö71. San&um Vulftanum;
Epifcopum' vorceftrenfem ad concilium, five ad
Confilium cum evocaretur, ubi exauthorationcm
ejus machinabantur, quifüpererat,
plurimum utapud
poterat; quod temporis caufaeRegum
fuae
praefidia conquireret, aliquã, id recitandae Hora*
fextæ impendiffe; quod iä tiim proprium effet tem*
pus, Nondum cantavimus horám Sextam, fan*:
mus ergo. Prius faciamus Dei fervitium, &”姆
agitabimur hominum litigium. Itaque Deo con*
mendata, tametfi omnibiis aliis præfidiis defiitutâ
cjus innocentia, deadycrfariorum machinationibus
tIIԱՈՆ

*

De Beneficiis Parti.lib.II.Cap.LXXXIV.
triumphavit. Diebus fingulis piiffimus Praeful tum
facra celebrabat Mifteria , tum Pfalterium inte
grum & Officia Sanétorum pro tempore recitabat:
Qgotidie Miffam cantans addebat Pfalterium , om
miumque Samftorum memorias , quorum toto ammo
fingula folemnia fuecedunt, fîngulis in feptem di
viſi : per ſeptem non ommittebat horas. De Ge
ftir Pontif. Aug. L.4. p. 18o. Quo videtur innui ,
non folùm recitatas ab eo fuiffe feorfim diebus
fingulis Horas Canonicas, fed & Pfalterium_.
præterea. Ut qui quotidie. Pfalterium cum oratio
mibus mom minoris mumeri evolveret poft Miffam.
Vide ut in peragrandis regionibus fuáviffimè tem
pus fallebat Pfalterio infatigabiliter decantando.
Ergo quocumque vadens Pfalterium frequemtabat ,
oratiomaler verfut qui occurrebant , ad faftidium
concantantis crebro repetenr. Quae omnia figillatim
à Vuillelmo animadverſa ſunt, quôd ſingulare ali
id complećtantur ultra neceſſarias recitandi Of
器 partes .
VII. Thomas Cantuarienfis Archiepifcopus no
&urnum diurnumque Officium omne antè celebra
vit, quàm in Conventum fe daret Northampto
nenfem , ubi non fine manifefto vitae periculo pro
libertatibus Ecclefiae decertaturus erat. No£turnis
vigiliir cum fumma devotione peraéîis , &-c. Totum
que Officium cum ad id pertimentibus complevit, &c.
Quæ ultima verba de celebratione Miffae capi pof
funt, cui Tertiae & Sextae recitatio cohaerefcit, ut
patet ex hiftoria Concilii Lugdunenfis II. quò an
tequam ingrederetur Papa , Tertiam Sextamque
celebravit, quòd jejunia ea dies effet : Dixit Ter
*jam & Sextam , quia dier erat jejunii. Aom.x174.
Conc. Tom. 1 1. Part. 1. p.93 1.955. Abdicatus eft in
eo Concilio Henricus Leodienfis Epifcopus à Gre
gorio X. Papa , qui in Epiftola ad eum fcripta tum
atias memorat depofitionis caufas juftiffirmas, tum
eam maximè , quòd horas Canonicas Deo. non ex
folveret. Qgid plus ? Horar Camomicar, maximè cum
eas neſcias : & illiteratur exiſtar, in anima tue pe
riculum pr«termittem*, &c. Non poterat ergo fine
crimine prætermitti recitatio canonici Officii: &
iminimè idonei erant dignitatibus Ecclefiafticis &
Beneficiis administrandis, qui literas nefciebant,
& qui memoriae Pſalterium non commendaverant.
ਹੋnੇ & Concilium Coyacenfe in Hifpania anno
ro5o. mandatum illud vetuftiffimum refricavit, ut
Clerici omnes Pfalterium memoriter tenerent. Ut
Archidiaconi tales Clericos conflitutis quatuor tempo
vibus ad Ordines ducamt , qui perfeftè totum Pfal
terium , Hymmor & Camtica, Epiftolas , Evangelia,
& orationer fciant. Cam. 5. In Concilio Conftan
tienfi » Se[1 r., Joanni XXIII. Papae ingefta funt
蠶 pene innumera, inter quae & illud occurrit,
quòd nec Myfteria facra, nec Officia canonica per
ſolvifſet. Miſis & Veſperis Papalibus intereſſe non
curavit . Horar Camomicar dicere fprevit.
, VIII. Ex adverfo autem, qui vitam Leonis IX.
Papæ mandavit literis, illam pene eandem ei tri
buit, quam fuprà fan&o Vulftano adfcriptam vidi
mus, indefeffam divinorum, Officiorum decantatio.
nem. Notturmis horirpaululum fomni fumebat, reli
quum no£tis fpatium cum imtegri decamtatiome Pfalte
vii, hac immumeragemuum imflexiome excurrebat. Idem
quoque Pfalterium per fingulor repetemr dier , cum
oblatione divimi facrificii , curfum multiplicium ora
tionum indefeffe tran/gebat. Surius die 10. April.
e.x4. Itaque beatiffimus Pontifex bis Pfalterium
guolibet die perlegebat, praeter complurimas preca
tiones alias. B. Antoniniis Archiepifcopus Floren
tinus feptem Horas. Canonicas quotidie recitabat,
& bis hebdomada qualibet Officium &Mortuorum ,
Officium Deiparae , & Pfalrnos feptem Poenitentiales
tquotidie ubi vacuum erat. Suriut die 1. Maji c. 14.
T IX. Non legimus de Hugone clariffimo illo Lin
Tcm.I. '
- - -
--
482
colniae EpifСоро, quod voluntariis Pfalterii reci
tationibus ftuduerit, fed quòd canonici Officii
pfalmodiam ita no&urnis, ita diurnis horis pro
prio quafcumque tempore celebraverit, ea affidui
tate, pietate & promptitudine, cui accedere nihil
poffet. Cum femel etiam longum emetiretur iter
cum aliis Epifcopis, & hi confilium iniffent mane
itineri fefe maturiùs committere, ut latrunculos
illa itinera infeftantes declinarent, ipfe pro more
Matutinum antè ea qua folebat pietate & gravitate
decantavit , & tum folus iter ingreffus , folus eas
declinavit infidias , in quas alios fua praefeftima cau
tio praecipites egit. Prece, camomicas ßatuto perfol
vebat tempore, mec imduci poterat , ut aut pr&ve
miret illud , aut differret . Comtigit aliquamdo cum
Pr«latis quibufaam ®* Clerici* imfefta loca equita
re , &*r. Ommium. uma fuit femzemtia, ut ante lu
cem furgerent, 6 iter fupeéfum in tenebrir conff
ceremt , &c. Qgibus ille , Et quo ibimur , imquit,
matutinis precibur momdum abfolutis , &c. Qgi ca
pit , capiat ; & qui timet, timeat ; ego binc non,
exibo, donec folito more precer matutimar perfolvero.
JMira rer. Solur Epifcopur poßquam lauder Deo tra- .
&fim admodum obtulit , licèt cum fuis per eamdem.
viam equitaret , mibil mali paffus e/? , alii im peri
culum , quod cavere moliebamtur , inciderunt. Surius
die 17. Novem. c. 2. -
Thomas Cantipratenfis Tornacenfis Epifcopatàs
Epifcopus fuffraganeus alicubi meminit Conradi
Hildesheimenſis Epiſcopi religione & pietate prae
ftantiffimi , qui intempefta no&e furgebat, ut Ma
tutimum decantaret , & tum conciones meditare-.
tur quas eo die ad populum habiturus erat. Ad
Matutinar intempeſts nottis ſilentio ſurrexerat illiſ.
que dictis, refeditad Jtudium, faiturus in die fer
momem. Cantiprat. L. I. c. 3... n. 3. "" . . . .. .
X. Nec minor erat B. Dominici religio ac dili
gentia in obferyandis interdiu no&tuque horis re
citandi Cursùs facri, etiam tum dum peregrè pro
ficifceretur: Quamdo extra Momaf?erium erat , audi
to primo figno notturnarum precum , furgebat , ca
fratres excitans cum multa devotione totum divi
»um Officium abfolvebat horir &• temporjbus fuir ,
tum motiurmir, tum diurmir , , mihil pemitur omit
tem*. Perfoluto Completorio, etiam in itimere po/itur
cum ſociis, ſilentium non minus ſervabat, quàm ſi
effet in Montafferio • Surius die 5. Auguft. L.4. c. 3.
XI. Haec verò exemplorum copia apertiffimè
oftendit, id Epiſcopis, id Clericis, id perſuaſiſſi
mum fuiffe Monachis , non poffe fine gravi piacu
lo praeteriri haec pietatis Officia, quantumvis il
los vel longa diftraherentur itinera , vel negotiorum
tumultus vallaret. Id non improbabiliter accepto
fertur Dominicanis Francifcanifque, qui faeculo de
cimo tertio ineunte, tanquam nova quaedam fide
ra orbi Chiftiano illucefcere cœperunt, quòd evul
garint per omnes Ecclefiae Provincias illa Officio
rum Divinorum Breviaria, quorum deinceps ufus
& tam vulgatus fuit, & tam conducibilis I Cum
enim hi Miffionibus Apoftolicis in omnes orbis par
tes fungerentur, eo maximè indigere videbantur,
precum adminiculo. Anno 13o5. Franciſcanus Con
cionator mia ad Generalem fui Sodalitii Praepo-.
tum compendiaria hiftoria fuae in Sinas profeétig
nis, mitti ad fe flagitavit libros cantûs Ecclefiafti-»
ci & Divinorum Officiorum, quòd non pertuliſ
fet ipfe nifi Breviarium , ubi decurtatæ erant le
&iones, & librum Miffalem : Qgia mon habeo miß
Breviarium portatile cum leéfiomjibur brevibus , &•
parvum Miffale . Raimal. amm. 1 3o3. n.zo. -
XII. Sunt & qui opinentur Breviarii vocabu
lum inde manaſſe, quòd eo Divina Cfficia conti
neantur illa quidem , fed in compendium miffa,
propter Francifcanos , Miffionibus tunc Apoftoli
cis defungentes , & mirabili celeritate orbém pe
ԳԶց I4
 488 .. Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
oßendam r. eam legem & neceffitatem recitandi fert hißoria de Monacho Exorcifta, cui Energumenus
faltem privatim officii , inultò antiquiorem eff< • • hoc exprobravit : Tu me ille et , qui fub' Cotto qua*
quàm plerique fibi fingant , exemplis complurium tidie Completorium infufurras º hec, inquam , nar
imagni nominis viroruin ; & iteratis plurium Con ratio ad iîîud idem róbórandum confert • neiis qui•
ciliórum ftatutis. 2. Accedam & ad folemnitatem dem corporeis infirmitatibus , quibus à publica
Officiorum in Cathedralibus& Collegialibus Eccle- • pſalmodia diſpenfabantur Monachi Clericive » à pri
fiis, aut etiam Parochialibus. 3. Dicendum erit vata ejus recitatione relaxatos fuiffe • -

& de Officio Beatae Mariae , ac Mortuorum. 4. Di IV. Eft & opufculum aliud ejufdem. Petri Da
cemus denique, ut provifum fuerit illiteratis & re miani, quod infcribitur. Dominus vobijcum, ubi
ligiofis tamén viris , quibus pro Pfalterio & Ca- * demonfìrat vir do&iffimus nec praeteriri eas voces
monicis horis, praefinitus eft certus numerus ora poffe, nec immutari in Officio" privatim. recitan
tionum Dominicarum & Angelicarum falutationum . âo : quòd vel tunc Ecclefiam univerfâm fpi
II. Ordiamur ergo ab inexorabili lege recitandi ritus fíbi praefentiffimam habeant conjunétiffimam
. privatim , aut publicè pfallendi Officii Canonici , que: Opuculum, inquam, hoc. aureolumn, private
eamque primðaftruamus exemplis. Ditmarus Mer huic vulgatiffimaeque recitationi divinorum Offici3
feburgefifis Epifcopus, dum gefta exequitur viri rum penitus fuffràgatur. Praefertim ubi exemplo
fuo ævo praeftantiífimi , Tagmonis Archiepifcopi fe fufciri teftatur sùmmi Pontificis Epifcoporumque
.Magdeburgenfis, affirmat ab eo quotidie recitatum omnium & Presbyterorum, qui eafdem adhibcnt
fuife Pfalterium, celebratamque Miam, nifi dif voces : Certum eff enim, quod neque beatiffmui 4*
ficillimo quopiam confli&aretur morbo. Nifi imfir flolica Sedis Amtiftor, cum videlicet obfequente mini.
mitas ob/ſeret, omni die Miſſam Gr Pſalterium can ftro privata Deo reddit obfequia, meque quifqua**
zavit • Baron, am. 1o1 1. m. 1. Meminit Petrus Da mino Pontificum, vel Catholicorum aliquit Sace*
miani Angeli fpeciem peregrini prae fe ferentis , dotum, his verbis ad alterum /ìngulariter utitur •
qui Monacum corripuit, quòd priori die fatigatus Сар. 13- ----

ex itinere, in lectulojacens Completorium recitaſ V. Expediet nos forfan Ivo Carnotenfis ab illis
fet • Jacemdo boras Canonicar compleverat. Verba. laqueis, in quos conjeciffe nos videtur Damiani
autem correptionis Angelicae haec fuerunt : Com narratio de San&o Severino Colonienfi Epifcopo;
pletorium in letto mec ſalus eſt, nec profettus. Ba addocebitque nos certas aliquas regulas deligendi
гот. ап. поб2. т.82.
temporis ád recitandas Horas Canonicas, ubi:in<*
III. Refert &alibi idem Petrus Damiani, quòd luéìábili gravamur publicorum Officiorum mole•
magis ftupeas de Sanéto Severino Epifcopo Colo Dolet enim Ivo mirum in modum fuam aliorum*
nienfi, qui vifendum fe objecit Clérico Ecclefiae que fui avi Epifcoporum vicem, qui tempefatº
fuae, flumen trananti , affirmavitque fe purgato fiefcio qua occiipatiónum terrenarumi ita obruti de
riis cruciariflammis,quòd Horas Canonicas olim ma merfique jacebant , ut vix refpirare poffent, aut
ne omnes fimul recitaffet, cum in Palatio degens obiter deguftare fuavitatem orationis; prcces au
Impcratorio, reliquum diem omnem negotiis pu tem canonicas fuis quafque horis perfolvere om
blicis impendere cogebatur. Qgia dum in Aula Re nino non poffent. Nos enim publicorum megotiorum
gia conſtitutus, Imperialibus me conſiliis vehementer ap tumultibuf occupati, cum ipfit compefcemdir tota die
pliciti , canonica fynaxis officia per diftim£ta horarum laboramdo fufficere non poffmus , interma quietir fua
f?atia nom perfolvi. Mame quippe omnia coacervam; vitatem vix aliquando admittimur. Rarò ($ cano
fímu! , tota die megotiir ingruentibur fecura liberta micum penfum determinati, borii folvere pravale
te vacabam . Ob banc itaque megligentiam horarum, mus. Epiſt. 99. Baron. an. Ioo3. Perfępè fandiffimus
ardoris hujus fero fupplicium. Baron. lbid. num.83. Praeful hoc pietatis penfo fungebatur alieno tem
«Qbfervandum hic porro eft, 1. Beatum hunc Pori pore, at non femper, nec cedebat nifi indeclina
tificem farcina gravatum rerum, quæ in Regio bili negotiorum neceffitati. At B. Severinus hapc
Conſilio pertractabantur, facilè ſuperſedere potuiſ ordinis temporumque perturbationem videbatur fi• ,
fe à recitandis Horis Canonicis , fi nulla ad id le bi flatam ordinariàmqùe feciffe, & ex abufo யிா.
ge obligari fe exiftimaffet. z. Si merè arbitraria Sed quantacumque vel gravitate vel tumultuatione
erat tota illa canonicae pfalmodiae recitatio, tanti occupationum ivo coăvique illi Epifcopi fatig**
non erat Horas fingulas non fuo tempore recitaffe, rentür, legi illi quidem temporis & horarum mt
ut tanto cruciatu luendum eſſet .. Et ex adverſo, nùs* ferviebant: at cefíare ab Officio ipfis recitan
fi tanti erat fuis fingulas temporibus horas reci dis nunquam fe tuta confcientia poffe duxerunţ•
tare , multò ar&tioris erat neceífitatis omnino reci
tarc. 3. Non ejufdem erat neceffitatis in choro CJgin & his Ivonis verbis, Camomicum penfum , il
pfallere , atque fecretò fàltem recitare Horas Cano la obligatio clariſfime declaratur. - - -

micas • Unde negotiorum publicorum mole diften
tus Severinus, tutò poterãt abeffe choro, tutò non
poterat ceffare à privata recitatione , 4. Efto, vo
catur in dubium haec hißoria; at indubitatum eft,
non minimi effe ponderis Petri Damiani . fenten
tiam & authoritatem. Ne ergo hîc magni penda
*mus narratiunculam Damiani, fed fententiam, fed
doctrinam, quam promulgabat definente undeci
mo faeculo vir & pietate & eruditione præftantiffi
mus , còque ad fummas Ecclefiae dighitates pro
vc&tus • Infiftamus ergo jam fin miiius Severini
exemplo y certè Damiañi doélrina, afirmantis, te
neri certifima lege ad recitandas privatim Horas
Canonicas occupatiffimos etiam Praefules Regum
que adminiſtros, fi Beneficia Ecclefiaſtica obtineant;
immo & fuis horis, quà fieri poteft , teneri eas re
Piffimguemda fumt ergo per momenta temporum
Ecclef firs inſtitutionis officia, 6 ſub magna di
?!”* !mgrir ac reverewti« dicenda fumt difčiplina.
Dizin La, Ep. 13• Illae verò alia quàm idem re
VI.`Bedam, cui eximia quaedam & eruditionis
copia & fan&imoniæ venerationis nomen addidit ,
à fecitandis Horis Canonicis nullo unquam ceffaf.
die, ac ne illo quidem tempore, quo extrema
agritudine fractus è vivis tandem ereptus eſt, au
thor eft Vuillelmus Malmesburienfis. Topi* diebus
prater debitum pfalmodia penfum, afdair ledioni
bur gravedinem valetudinis decipere mitebatur. P*
Geftis Reg. Ang. L. 1. pag.13. Author eft idem Vuil
lelmus. L.3. p. 1 18. Amm. 1 d71. Sanétum Vulftanum,
Epifcopum Worceftrenfem ad Concilium, five ad
Confilium cum evocaretur ,• ubi exauthorationcm
ejus machinabantur, qui plurimum apud Regum
poterat; quod temporis füpererat, ut caufae fuae
praefidia conquireret. aliqua, id recitandae Horar»
fextæ impendiffe; quod id tum proprium effet tem
pus, Nondum camtavimus horam Sextam, tamte
mus ergo. Priw faciamur Dei fervitium , Ꮿr poſ:
agitabimur hominum litigium. Itaque Deo com
mendata, tametfi omnibus aliis praefidiis defututa
cjus innocentia, de advcrfariorum machinationibu$
(IlԱIIՆ
 De Beneficiis.Parti.lib.II.Cap.LXXXIV.
triumphavit. Diebus fingulis piiffimus Praeful tum
facra celebrabat Mifteria, tum Pfalterium inte
grum & Officia Sanétorum pro tempore recitabat:
Qgotidie Miffam cantans addebat Pfalterium , om
amiumque Samtforum memoriar , quorum toto ammo
fingula folemnia fuccedunt, fîngulis in feptem di
viſis: per ſeptem non ommittebat horas. De Ge
fit Pontif. Aug. L.4. p.1.8o. Quo videtur innui ,
non folùm recitatas ab eo fuiffe feorfim diebus
fingulis Horas Canonicas, fed & Pfalterium_
præterea. Ut qui quotidie , Pfalterium cum oratio
mibur mon mimori, numeri evolveret poft Miffam.
Vide ut in peragrandis regionibus, fuaviffimè tem
pus fallebat Pfalterio infatigabiliter decantando .
Ergo quocumque vadens Pfalterium frequentabat ,
oratiomales verfut qui occurrebant , ad faßidium
comcantantis crebro repetens. Quæ omnia figillatim
à Vuillelmo animadverſa ſunt, quôd ſingulare ali
器 complećtantur ultra neceſſarias recitandi Of
cii partes.
• VII. Thomas Cantuarienfis Archiepifcopus no
&urnum diurnumque Officium omne antè celebra
vit, quàm in Conventum fe daret Northampto
nenfem , ubi non fine manifefto vitae periculo pro
libertatibus Ecclefiae decertaturus erat. No£turmis
vigiliir cum fumma devotione peraéìir , &-c. Totum
que Offícium cum ad id pertimentibus complevit, &rc.
quæ ultima verba de celebratione Miffae capi pof
funt, cui Tertiae & Sextae recitatio cohaerefcit, ut
patet ex hiftoria Concilii Lugdunenfis II. quò an
tequam ingrederetur Papa , Tertiam Sextamque
celebravit , quòd jejunia ea dies effet : Dixit Ter
*jam & Sextam , quia dier erat jejunii. Aam. 1174.
Conc. Tom. 1 1. Part. 1. p.93 1.953. Abdicatus eft in
eo Concilio Henricus Leodienfis Epifcopus à Gre
gorio X. Papa , qui in Epiftola ad eum fcripta tum
alias memorat depofitionis caufas juftiffimas, tum
earn maximè , quòd horas Canonicas Deo- non ex
folveret. Qgid plus ? Horas Canonicas, maximè cum
ear nefcias : T& illiteratur exiftar , im amim& tuæ pe
riculum prætermittems , &c. Non poterat ergo fine
crimine prætermitti recitatio canonici Officii : &
ininimè idonei erant dignitatibus Ecclefiafticis &
Beneficiis administrandis, qui literas nefciebant,
& qui memoriae Pſalterium non commendaverant.
ਹੋnੇ & Concilium Coyacenfe in Hifpania anno
ro 5o. mandatum illud vetuftiffimum refricavit, ut
Clerici ornnes Pfalterium memoriter tenerent. Ue
Archidiaconi tales Clericos conflitutis quatuor tempo
vibur ad Ordines ducamt , qui perfeftè totum Pfal
terium , Hymmor &* Camtica, Epiftola* , Evangelia ,
«$' orationes fciant. Cam. 5. In Concilio Conftan
tienfi » Se[11., Joanni XXIII. Papae ingefła funt
flagitia pene innumera, inter quae & illud occurrit,
quòd nec Myfteria facra, nec Officia canonica per
ſolvifſet. Miſſis & Veſperis Papalibus intereſſe non
curavit . Hora* Canonicas dicere fprevit.
. VIII. Ex adverfo autem, qui vitam Leonis IX.
Papæ mandayit literis, illam pene eandem ei tri
buit, quam fuprà fanéto Vulftano adfcriptam vidi
mus, indefeffam divinorum, Officiorum decantatio
nem. Notturnis horirpaululum fomni fumebat, reli
guum modiis fpatium eum imtegri decamtatiome Pfalte
vii, hac immumera genuum imflexiome exsurrebat. Idem
quoque Pfalterium per fingulor repetemr dier , cum
oblatione divimi facrificii , curfum multiplicium ora
tionum indefeffe tran/gebat. Surius die 10. April.
e. 14. Itaque beatifTimus Pontifex bis Pfalterium
guolibet die perlegebat, praeter complurimas preca Breviarium portatile cum le£tionibus brevibus , ó*
tiones alias. B. Antonimiis Archiepifcopus Floren parvum Miffale . Raimal. anm. 1 3o5. m.zo.
tinus feptem Horas. Canonicas quotidie recitabat,
& bis hebdomada-qualibet Officium Mortuorum ,
officium Deiparæ, & Pfalrnos feptem Pœnitentiales
tjuotidie ubi vacuum erat. Surium die 1. Maji c. 14.
I IX. Non legimus de Hugone clariffimo illo Lin
c. * *
Тст.І.
489
colniae Epifеоро, quod voluntariis Pfalterii reci
tationibus ftuduerit , fed quòd canonici Officii
pfalmodiam ita no&urnis, ita diurnis horis pro
prio quafcumque tempore celebraverit, ea affidui
tate, pietate & promptitudine, cui accedere nihil
poffet. Cum femel etiam longum emetiretur iter
cum aliis Epifcopis, & hi confilium iniffent mane
itineri fefe maturiùs committere, ut latrunculos
illa itinera infeftantes declinarent, ipfe pro more
Matutinum antè ea qua folebat pietate & gravitate
decantavit , & tum folus iter ingreffus, folus eas
declinavit infidias, in quas alios fua praefeftina cau
tio praecipites egit. Preces camomicas ftatuto perfol
vebat tempore, mec imduci poterat , ut aut pr&ve
miret illud , aut differret . Comtigit aliquamdo cum
Pr«latis quibufdam ®* Clericis imfeffa loca equita
re , &-c. Ommium , uma fuit femzemtia, ut ante lu
cem ſurgerent, & iter ſuſpettum in tenebris conft
cerent , &c. Qgibus ille , Et quo ibimur , inquit,
matutimis precibur mandum abfolutis , &c. Qui ca
pit , capiat ; &* qui timet, timeat ; ego hinc non,
exibo, donec folito more precer matutinar perfolvero.
JMira rer. Solur Epifcopur poftquam lauder Deo tra- .
&fim admodum obtulit, licèt cum fui, per eamdem.
viam equitaret , mibil mali paffus e/?, alii im peri
culum , quod cavere moliebamtur , inciderumt . Surius
die 17. Novem. c. 22. -
Thomas Cantipratenfis Tornacenfis Epifcopatôs
Epifcopus fuffraganeus alicubi meminit Conradi
Hildesheimenſis Epiſcopi religione & pietate prae
ftantiffimi , qui intempefta no&e furgebat, ut Ma
tutinum decantaret , & tum conciones meditare
tur quas eo die ad populiima habiturus erat. A?
Matutinar imtempefta mortis filentio furrexerat illif.
que dittis , refedit ad #udium , facturus in die fer
monema. Cantiprat. L. 1, c. 3. n.3. - - - -
X. Nec minor erat B. Dominici religio ac dili
gentia in obfervandis interdiu no&uque horis re
öitandi Cursùs facri, etiam tum dum peregrè pro
ficifceretur: Quando extra Momaflerium erat , audi
to primo figno mofturnarum precum , furgebat , 6
fratrer excitamr cum multa devotione totum divi
mum Officium abfolvebat horir & temporibus fuir ,
tum mo&turmir, tum diurmir , , mihil pemitur omit
tem*. Perfoluto Completorio , etiam im itimere po/itur
cum ſociis, ſilentium non minus ſervabat, quàm ſi
eſſet in Monaſterio • Surius die 5. Auguſt. L.4.c.3
: XI. Haec verò exemplorum copia apertiffimè
oftendit, id Epiſcopis, id Clericis, id perſuaſiſſi
mum fuiffe Monachis , non poffe fine gravi piacu
lo praeteriri haec pietatis Officia, quäntumvis il
los vel longa diftraherentur itinera , vel negotiorum
tumultus vallaret. Id non improbabiliter accepto
fertur Dominicanis Francifcanifque, qui faeculo de
cimo tertio ineunte, tanquam nova quædam fide
ra orbi Chiftiano illucefcere ဣ့ရှိို evul
garint per omnes Ecclefiae Provincias illa Officio
rum Divinorum Breviaria, quorum deinceps ufìis
& tam vulgatus fuit, & tami conducibilis I Cum
enim hi Miffionibus Apoftolicis in omnes orbis par
tes fungerentur, eo maximè indigere videbantur.
precum adminiculo. Anno 13o5. Franciſcanus Con
cionator mia ad Generalem fui Sodalitii Praepofi-.
tum compendiaria hiftoria fuae in Sinas profeétig
nis, mitti ad fe flagitavit libros cantûs Ecclefiafti- ,
ci & Divinorum Officiorum, quòd non pertuliſ
fet ipfe nifi Breviarium , ubi decurtatae erant le
&iones, & librum Miffalem : Quia mom habeo miß
XII. Sunt & qui opinentur Breviarii vocabu
lum inde manaſſe, quòd eo Divina Officia conti
meantur illa quidem , fed in compendium miffa,
propter Francifcanos , Miffionibus tunc Apoftoli
cis defungentes , & mirabili celeritate orbém pe
ԳԶց I3
 490 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
ragrantes. In ea eft fententia Radulphus Tungren
fis Decanus, illud ipfum fuiffe Canonicum Officium,
quod Romæ in Capella Pape decantabatur ad Sam
&tum Joannem Lateranenfem, quod faepius con
trahi neceffum erat, propter caufarum & negotio
rum graviffimam molem, qua& Pontifex, & Car
dinales penè obruerentur.'* In aliis verò Romanae
Civitatis Ecclefiis, multò prolixiora effe Canonica
Oficia - Cleriei Capellares, five de mandato Papa
five ex fe 9fficium Romamum , femper breviabant , ©*
f«pè alterabant , prout Domninó Pap« 3* Cardinali
bus congruebat obfervandum. Et j?ud Officium bre
viatum fecuti fumt fratrer Mimores . Imde eß quod
Breviaria eorum & libror Officii intitulamt fecundùm
eonfuetudinem Romana Curia . De Camom. obferv.
c.az. Poßremò Nicolaus III. Pontifex edixit , ut
in omnibus urbis Romae Ecclefiis in pofterum ea
dem celebrarentur Officia, & iidem adhiberentur
libri, qui à Franciſcanis uſurpabantur : proſcriptis
antiquioribus libris omnibus Cantûs & Officiorum.
Sciendum, quod Nieolaus Papæ III. de genere Urfimo
rum, qui earpit ammo Domini 1 277. fecit in Eccle
fìis Urbij amoveri Antiphonarior , Gradualia, Mißa
lia, &• alior libror Officii antiquor quinquaginta,
&• mandavit , ut de catero Ecelefi« urbis uterentur
1ibris g+ Breviarii, fratrum Mimorum, quorum Re
gulam etiam confirmavit. Unde hodie jn Roma omnes
libri funt movi , &• Francifcani.
XIII. Ex his Radulphi verbis eliciuntur non.
pauca , illuftranda rei qua de agimus admodum
opportuna . 1. Non Pontifex, non Cardinales, non
ajii Romanae Clerici Curiae fubducebant fe umquam
Divinis Officiis, quae ini Pontificia Capella cónci
nebantur; quamlibet graves negotiorum turbæ in
currerent; fed Officia ipfa nonnihil contraheban
tur. Contrahebantur, inquam, publica authoritate
Officia , non unquam penitus omittebantur. 2. Qui
totum per orbetn difcurfabant Concionatores Apo
ſtolici & ab Apoſtolica Sede delegati, ne ipſi
quidem ab hac recitandi Officii neceffitate abfol
vebantur. 3. Clericorum & Monachorum par erat
ratio, par neceffitas Canonici penfi exolvendi. 4.
Officium Canonicum, feu Breviarium Francifcano
rum, à Capella primùm Papae fumptum fuit. At.
ubi poftea à Nicolao III. approbatum eft, tunc
demum Ecclefiae Romanae universè communicatum
fuit. 3. Licentia illa ipfa decurtandi , contrahendi
que horas Canonicas, non femel ufurpata , argu
miremto fuit, non liberum, non arbitrarium , fed
neceſſarium id eſſe pietatis penſum, quantumvis
ingravefcat onus ingruentium occupationurn.
XIV. Nec fraudandus hîc eſt juſtiſſimo encomio
Prancifcus Xaverius , quo non alius extrema hac
JEcclefiae tempeftate Miffiones Apoftolicas majore
obiit aut diligentia, aut fanétimonia . Quamquam.
ei enim copia faáa effet à Pontifice recitandi Bre
viarii ejus, qaod Cardinalis Quignonius concinna
verat, evulgaveratgue, non paulò breviùs, quàm
de quo fuprà Francifcanorum, & tunc Romanum :
nunquam Xaverius ea indtilgentia uti voluit , quan
uam tot animaruin millia momentis fuis omnibus,
vel Ecclefiae adglutinaret , vel inferret coelo. Nu
per novam ternarum lettionum Breziartum, Santa
crucis dicebatur, occupatorum homimum levamem ,
editum erat ; ejufque ufus Frameifco propter occupa
tiomer ab imitio conceffur . Iile tamem quamt'i* imgem
tibur curir , negotiifque diflemtur , mumquam permif
fa ati voluit licentia , vetufque Breviarium movema
?um le£tionum haud paulò longiùr , perpetuò reeita
ci penfi nieceffitas exponetur. Concilium Londing:
vit ; utqui jucundiffmè cum Deo ageret , eum eodem
quàm diutiffìmè colloqueretur. Hæc in Xaverii vife r zoo, non praccipit recitari Horas Canonitºr
ta Turfellimus. L. ult, c. 5. a&um enim ageret,' cum ab exordio nafcenfis FG:
XV. Altiffimè immerfìis erat Albertas Magnus clefiæ, & præceptuin id & ttfitatiffimum fuerit;
in occupationum & ftudiorum veluti pelagus quod fed piè & àiftinâè recitari jubet. similiter & om*
dam , ita tamen, ut fingulis pene diebus totum. ne Hore č omnia officia apertě 6 djtinti dira“
Pfalterium legeret, præter horasbene multas, quas
rerum divinarum contemplationi donabat. Ita" te.
ftificatur Cantipratenfis: Multis annis fere quotidie,
eum tamen im catbedra Theologiæ regeret, tantùm de
die ac no£te orationibus incumbebat , ut Pfalterium
Davidicum legeret , ®* interdum dittis horis, eontem
platroni divim& imfudaret . L. 1. c.37. Meminit Go
belinus piiſſimi Cardinalis, qui ſex horas quotidie
in recitatione Breviarii infumebat. Precet horarias
mon abforbebat , ut facimur plerique omnet. Teffor
boc facratiffimum in quo fumu* templum finguli, die
bus fex illum bora* folitum confumere in officio exol
vendo. Rainal. ann.1463. n. 111.
Editum eſt à Jacobo Cardinali Papienſi elogium
Cardinalis Sanâi Petri, qui ea decumbens aegritu
dine , qua tandem extinétus eft, non antè deftitit
à recitandis horis Canonicis, quàm exhalaret ani
mam º Horas Canonicas non antè dimift, quâm à
voce e/? ipfe dimiffur. Epif?. 136. San&us Carolus
Borromæus Mediolanenfis Archiepifcopus Matuti
no femper tempore cum Clericis fuis privatim Ma
tutinum & Primam recitabat, cum àntè dimidiæ
horae dimidium mentali, ut vocant, orationi va
caffet; reliquas deinde Canonicas horas opportuno
fingulas tempore exolvebat. Clerici ejus alii, qui
Canonici Officii lege non tenebantnr , mane fimul
omnes Officium recitabant B. Mariae u(que ad Vef
peras, quas poftera fuo tempore exolvebant unà
cum Completorio. Illud conílanter retinuit fempet
Carolus, ut penfum Canonicum ex libro legertt ,
nunquam memoriter recitaret; nec ullo die quid
quam ex eo praeteriit, nifi quidem ultimum in ter*
ris egit, quo ipfe recitari fibi curavit ab uno ex
Camerariis fuis juxta le&ulam* in quo decumbebat •
Ita Gioffanus. L. 1. e.3. L.8. c.*.
‫اسسه‬ __
C A P U T LXXXV. P.4.1.1. c.41.
De lege Officii Divini faltem privatim
perfolvendi, ex Decretis Ecclefia:
fticis, ab anno Chrißi millefimo ad
haec tempora.
1. Complurer conciliorum canoner, qui hame me
eeffitatem vel aftruuwf, vel affruétam confirmant ufque
ad annum milleſmum frecenteſimum.
II. Camomer alii ufque ad concilium Bafileenß*
Qgamdo defitum eft fàrifii, Matutinum media nof*
decantari . -
III. Canoner novi conciliorum a Bafileenfis Con
eilii tempore ufque ad Mediolanenfia fub Carolo B*
rø940 .
IV. statura comciliorum Mediolanenfium, & Gal
licanorum pofteriorum.
V. De is quorum tenuiſm; ſunt Beneficiorum re
ditur .
VI. De «grotamtibus &- peregrinantibus. .
VII. De Canonicis preeibus per alias pretations
compenfatir. -
VIIi. Quando primi m in is exprimi caperit Sº
lutatio Angelica.
IX. Que Hora ante Mifam exelvenda . _ ..
X. Q® jure mitatur obiigatio camomici Ofeii
I. A” exemplis ad Leges Canonefque venio;
- quibus accuratiùSjreffüíqüe iiec canoni*
- fur 3
 Հ De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.LXXXV.
!. fa», ita quod ex feffimatione mimia mom fyncopen
** tur, vel praeidantur. Cam. r. Concilium Parifienfe
anni rari. vetuit ne Praelati in le&is jacentes Ma
Ma *tutinas pfalmodias audirent, quandiu per valetudi
ha nem furgere poffent, & unà cum choro aftare &
pfallere. Statuimur medum fuerint fami , <&* inco
ºt . Wwmer, ïh leč#ir jacenter , audiant Matutimar , &*
º me dum eoram eis officia Divina celebrantur, facu
Jaribur negotiis , vel confabulationibus occupemtur •
can.v. Concilium Lateranenfe IV. anni 11 1 5. pro
# phanam eorum damnat feu Prglatorum , feuglerico
rum quorumcumque incuriam, & alienationem à
º religiofo Dei cultu, qui no&e aut fomno, aut va
體 niffimis voluptatibus impenfa, vix ad avicularum
M: cantum furgunt, no&urnafque & matutinas fimul
t laudes conglomerant: Circa comeſationes & confa
º: bulationes illicitat ferð medietatem noćtir expendumt.
&• fomno refiduum relimquenter , vix ad diurnum
comcemtum avium excitamtur , tranfcurrendo undique
3 comtinuata fymcopa Matutimum . Can. 17. Edicit mox
º
eadem Synodus, ut no&urna diurnaque fuo qug
que tempore decantentur Officia , ea qua decet gra
vitate. Ut Divinum Officium diurnum pariter &• mo
$urmum , quantum ei, Deus dederit , ftudiorè cele
&remt & devotè. Manifeftiffimè 1. Hoc Canone fup
ponitur antiquiffima & inexorabilis lex Canonici
officii perfolvendi. z. Nec ambigi videtur quin
toto adhuc orbe Officia no&is no&u celebrarentur.
3. Culpæ datur illa praepoftera ratio recitandi mo
cturnas pſalmodias exoriente mane luce. 4. Culpe
«datur, quòd uno & eodem tempore conjun&im
No&t urna Officia & . matutinæ laudcs, forfan &
hora Prima concinerentur. 5. Jubetur denique, ut
Noći urna Officia noću; diurna interdiu folemnibus
horis recitentur. Hic, ut reor, eorum verborum
ſenſus eft.
Delegavit Innocentius III. Papa, qui inquire
rent in Epifcopum Neopatrenfem, in quem com
plura congerebantur crimina , & inter caetera .,
quòd Canonicas Horas necrecitaret ipe , nec ha
º beret qui coram ipfo recitarent. Ne£ ut tenetur,
)‫فا‬ per fe ipfum Horar Canonicat Deo reddit , nec coram
**
eo ipfar facit per Miniflror Ecclefìa decantari. Re
.‫ﻨائﻧ‬
gift. 14. Ep.98. Idem verò Pontifex approbavit
pium Laicorum Sodalitium , qui folo voluntariae
pietatis nexu copulati , ftatuebant Confiliis Evan
gelicis obfequi, & pro feptem Horis Canonicis ,
toties orationem Dominicam, itemque Symbolum
quindecies recitare, addito etiam Pfàlmo quinqua
gefimo Miferere , fi legere poffent : cum eoriim.
jam verò quidam Clericatu initiati effent , his uti
que Horæ Canonicæ erant recitandæ. Septier oran
ter im die quindecier Pater nofler, &• Credo in Deum,
ac Miferere mei Deus , qui literati fuerint, decam.
tabunt s & Clerici prout eos convênit, camomica,
Ноwar Domino Deo folvent. Regiji. I 5. Epift.8o. Que
poftrema verba , Clerici prout eos cohvemit , Ca
momicar. Horat folvent : evidentiffimè produnt, pro
prium id fuiffe Clericorum munus, ut Canonicas
uotidie horas Deo perfolverent.
T Iftud verò Lateranenfis IV. Concilii Decretum,
Can.6. multorum poftea particularium Conciliorum
affenfione confirmatum eft . Praecipuè Concilii Ox
fordienfis anni 1 122., Cam.1 o., Synodique Bajocen
ſis anni 13oo. Conſtitutiones Abbatum Provinciae
Narbonenfis anno 1116. praecipiebant Monachis in
º facro Ordine aliquo conftitutis, ut quandocumque
itineri fe committerent, vel Breviarium, vel Pfal
terium geſtarent . Monachi in ſacris Ordinibus con
ſ £tituti , im longo itimere profečturi, fime Breviario
*vel Pfalterio nom mittantur. Spicil. tom. 16. pag.33.
Inde palam fit, recitandi faltem privatim Brevia
rii obligationem annexam fuiffe Ordinibus facris;
IPfalteriumque eo fuperioribus faeculis loco fuiffe ,
guo pofterioribus Breviarium . Concilium Latera
Тот,I.
w
491
nenfe , de quo fuprà, conceptis verbis huic man
cipaverat neceſſitati Epiſcopos Clericoſque, ſed non
exprefferat folos facrorum Ordinum Clericos, aut
Beneficiarios ea lege vihciri. Synodus Colonienfis
anni 128o. hoc diſcrimen expreſſit inter Clericos
majores, aut Beneficiarios, & minores Beneficie
rumque inanes Clericos: non hos quidem om
mino folvens ab ea lege recitandi. Officii , fed ea
arćtiùs devinciens ſacratos Clericos & Beneficiarios.
Nullus horas Canonicas ór horas de Domina nofira
ulla umquam die diffimétè &• difcretè dicere pr«ter
mittat, maximè qui e/? im facris Ordimibur vel Be
meficii*conflitutur. Nemaufenfis Synodus anno 1 ι84.
vel ipfos. communione exturbatos Clericos , eidem
fubjecit neceffitati privatim recitandi horas Cano
micas, fi facros Ordines erant affecuti. Debemt ex
tra Ecclefiam mihilomimus dicere Officium fub filen
tio Cleriei excommunicati majori excommunicatione,
fi fint in facris Ordinibus conſtituti. -
Parochorum munia neceffaria pertexens Jacobus
à Vitriaco penfum hoc Canonicum non poftremo
recenfet loco: Hora, Canonicat tamquam juge facri
ficium in odorem ſuavitatis cum humilitate 6r devo
tione offerre .. Hifl. Occid. c. 34. Jubet ut Parochi no
&tu no&turnis fungantur Officii pfalmodiis : Procu
ret im quantum commiff fibi gregir permittit frequems
mimifferium, ut noéturmum Officium moętu peragatur.
Utque diurna Officia horis diurnis fibique propriis
celebrentur , neu noétes diebus , dies noétibus per
mifceantur. Diurmum autem certis & determimatis
horis de die perficiatur. Nom emim debet divimum
Officium romfumdere, meque mottem in diem conver
tere. Illud tamen indulget Parochis celeberrimus
in Ecclefiae Annalibus hic Cardinalis, ut urgente
neceffitate antevenire poffint quandoque horas di
vini Officii, non autem retardare. Comceditur ta
mem eis ratione frequentir admimiflrationis , ad cau
telam tempus determimatum quamdoque pr&vemire mom
autem abfque magna &• urgente neceffitate pr«terire.
Et inferiùs : Tempus determinatum pravemire quando
que comceditur, mom autem abfque magna mereffitate
praterire. Praeteriri in graviffima neceffitate patitur,
non precem, non horam quamlibet Canonicam,
fed tempus ei determinatum , quod fit retardata re
citatione vel pfalmodia. Itaque ratum illud fixum
que Scriptori huic, ufu venire unquam poffe , ut
Parochi , vel quivis alii, tam multis & tam gra
„vibus occupationibus diftringantur, ut non vacet
eis divinam opem multa prece interpellare: cum
in eo fit. potiífimum eorum & occupationis fanétae
condimentum, & levamentum laboris.
:
II. Conftitutiones Synodales Andegavenfis Ec
clefiae anni 1314. inftituta O&ava Fefti omnium San
&orum ex cónfenfu Synodi & Capituli , Le&tiQnes
:
defignant ex capite III. Sapientiæ : utque quibus
ad manum non eft liber Scripturarum facrarum ,
|
le&iones defumant ex Communi. Qui autem Bibliam
non babemt , faciemt le£turam de Commumi Matyrum •
Quae poftreina claufula ad eos dumtaxat pertinere
poteft , qui privatim pfalmodiæ penfum exolvunt •
Iftae eædem Conftitutiones anno 1262. praeceperant
Parochis ut fummo mane matutinum Officium , &
conjun&im Canonicas diurnas horas recitarent , ut
turbam praecurrerent irruentium quandoque o££u
pationum . Concilium Palentinum ánni 131 v. dilu
cidè diftinguit & privatam horarum diurnarum re
citationem ab Epifcopo cum Clericis fuis facien
dam: Horas Canonicas cum Clericis attente recitentº
& publicam Officiorum celebrationem in Choro : Et
in Écclefij, fui, catbedralibus divina Officia folem
miter celebrent, nifi legitimè fuerint impediti • Spi
cil. tom. 1 1. pag.165. Sed Concilium Provinciae Au
fcienfis anno 1316. Cam.6. difertiffimè declarat ,
qui fint, qui teneantur arétifima. lege canonici Of
ficii defufigendi, nempe Beneficiarii , Clerici fa
Գ-Գ Գ * cri ‫و‬
 492. ' ' Vetus & nova Ecclefiae Difciplina' ്
efi , & Monachi . Statuimus quod ommer Clerici im
jacris ordinibus confiituti, & Benefi;ium Ecclefiafii
Σum, maximè cum cura obtinenter , & omnes Religio
f Cleriei ad ommes feptem horar Camomica/, omni die
direndat , funt ex debito obligati , mif eot infrmita
ti, gravitas excufarit ; & quam frequemtiùs ad eat
dicendar, ad Eccle/fas conveniant, horis &r tem
poribus confuetis . Concilium Marciacenfe. Cam. 19.
Ad faßidium ufque inculcatum jam illud à no
bis eft Clericos olim omnes Beneficiarios dici potuif
fe, ut quibus fingulis obveniret dimenfum aliquod
& portio , vel fportularum , vel qualiumcumque
demum redditium Ecclefiafticorum, qui tum in.
communi habebantur . Itaque, generali ea lege te
nentur nunc horis Canonicis Beneficiarii omnes,
qua omnes olim Clerici iifdem tenebantur. Sed
poftquam Clericatus & Ordines Minores fine titu
Io Ecclefiae, id eft fine Beneficio dari cœpere; non
cadem in illos cenfura faeviit Beneficii expertes,
quae in alios, ut penfo Canonico fungerentur; ex
quo id emerfit, ut illud tandem vinculum relaxa
retur : folis Majoribus Clericis etiam fine Benefi
cio eidem neceffitati fervire juffis, quòd Sacerdo
tii compotes pro fuo modo fint, & Sacerdotii po
tiffimum munus fit oratio. Nec multum difpar eft
ratio publicorum Ecclefiae Officiorum. Primaeva il
Ia fuit Clericorum omnium lex , ut illis intereffent.
Cum inevitabilis prgmeret quandoque fubducendi
fe neceffitas, indultum eft, ùt privatim recitaren
tur • Exinde eadem indulgentia manavit ad eos :
quibus Reneficii fors non eam inferret neceffita
tem, ut choro praeftô effent. Qui modò laudatus
eft à nobis Canon , eò collineat, ut in primige
niam integritatem omnia reßituantur. At Conci
; lium Dertuſanum in Hiſpania anni 1429. multò di
lucidiùs rem tra&at. Ne divina fervitutis Cenfur,
f quem de fruftu labiorum fuorum offerre temetur qui
dibet Clericus , Ecclefiafticum Beneficium poffdenr ,
vel in facris Ordimibus conftitutut , dum per occu
i Pationes alias conventui Eccleſia intereſſe non va
det , ex defe#u Breviarii omittatur, provide du
*imur /fatuendum , ut per locorum Ordinario, ad ha
bendum propria Breviaria cogantur, mullufque de £f
fero im Diaconum ordinetur , qui Breviarium mom
Habeat • Cam.4. Simile veri eff, legendum in sub
diacoaum ; cum nemo jure poffit ambigere, quin
ab aliquot faeculis Subdiaconatus in Sacros Ordincs
eſſet adſcriptus.
. Cæterùm cum Difciplina vetus Ecclefiarum Cle.
ricos 9mnes alicui adfcriberet Ecclefiae, minimè
mirandum eft, fi omnes prorfus ibidem horis Ca.
nonicis juberentur intereſſe: & ſi pcr Canones li
ceat complurimis ei legi fatisfacere, privata recita.
tione pfalmodiæ canonicae, propterea 'quod eæ funt
plurimorum Ecclefiafticae occupationes, quæ hanc
extorqueant diſpenſationem... Multüm ergo aber
rarunt à ſcopo, qui ſuſpicati ſunt totam canoni
ci Officii gbligatiónem ad folam fpe&are celebratio.
nem. publicam in Choro. Ea quidem publica pſal
modia , &, primùm praefcripta, & geheraliter ab
exordio obfervata fuit ab omnibus'clericis: nec unà cum aliis pfallere, non obftrepere pfallentibus.
nifi ex indulgentia plerifque conceffum e£, iit hìïé Nemo ibidem , cum hora im communi cämtantur, le
Officio fuo privata fatisfácerent recitationé: utque gat , vel dicat privatim Officium. Nam mom folum
Minores Clerici , nullis dotati Beneficiis, hac quo Officium , quo obnoxius eff, choro fubtrabit , Jea &*
9ue privata recitatione relaxarentur. At ufque ádeo altor pfallenter perturbat. Can.18 r9. Concilium
iftiufmQdi placitis non concutitur obligatiö perfol. Colonienfe anni 1536. qua attentione, & quo men
Vendi horas Canonicas totumque Canonicum pen tis fervore coeleſtibus Canticis incumbendum fit,
fum , ut ex illis invi&iffimâ ad illam coiifir.
mandam argumenta depromantur. Perfpicuum eß
cnim 1. ab origine conftri&tos fuiffe omines Cleri
$0s ea lege , cüm omnes Beneficiarii & haberentur
§. effent: 1. Conftriélos etiam fuiffe omnes iit pu
blica officiorum celebrationi intereſſent. 3. Con
ftriâos fuifTe 9mnes multis aliis minifteriis Eccle
fiae cui alligati fuerant, dependeiidiíTCüm ergo
impraefentiarum tota illa Clericorum feu faerorum »
ſeu Beneficiariorum obligatio reſtringitur ad ſolam
privatim recitandi Officii Canonici neceffitatem,
verè reftri&io & limitatio haec eft , non exaggera.
tio obligationum prifcarum; & quantô majores in
anguftias haec pietatis exercitatio redigitur, tantò
impenſius ei ſerviendum eft. ...
Antequam pergam ad Concilium Bafileenfe, ob
fervaffe juvabit cum Nangii Continuatore anno
1358. deſiſſe Lutetiae Pariſiorum collegia Canoni
corum noéle media .furgere ad decantanda Officia
No&urna. Clade Pi&avienfi & carccre. Joannis
Franciae Regis, qui in Anglorum manus inciderat,
tantum toto regno excitatum eft turbarum , ut Ca
rolus Joannis filius Regni Regens , præceperit Lu
tetiae, ne tympana concreparent à veſpertinis ho
ris ad Matutinum tempus; ne eorum fonitu tur
barentur vigilum & cuftodum excubiae . Hac data
occafione Canonici poft Vefperas decantavere Com
pletorium, 8 mox Nocturnaspſalmodias : ſola Ca
thedrali Ecclefia pritci moris retinentifiima, pro
omnibus excubante: quod & etiamnunc retinetur.
Tumc Camomici poft Completorium fuat camtabant ce
leriter Matutunas , quar antea confueverant hora me
&fi* media ßgnis folemmiter pulfatis devotiur perorare.
III. Concilium, Bafileenfe anno 1435. verba fe
cit de hoc Divinarum Laudum tributoſingulsdic
bus folvendo, fed non aliter prorfus quam prifca
Concilia: rem certiffimam fupponens, & moris &
juris effe antiquiffimi , ut Horae Canonicæ (cu pri
vatim , feu publicè celebrarentur; fed Illud edi
cens , ut Majoribus Clericis & Beneficiarius piè &
modeſtè recitarentur . Quoſcumquc Beneficiatos jeu
in facrif con/{itutor cum ad Horar Canonicar tensan
tur , admonet hac Symodus, ut /ive fol. , /ive affo
ciati , diurmum no&urmumque Officium reveremter ver
bifque diffimctis peragamt . Seff. 1 1. Cam. 5. Vel hinc
proditur eximia quædam antiquitas hujus Obliga
tionis neceffariae Beneficiariorum , quod nullis Ie
gatur inftituta in Conciliis, in omnibus elucefcat
ut jam olim inftituta.
Concilium Lateranen(e anni 1514. Se/f.9. Bene
ficiarios omnes, qui fex menfibus poftquam fuus fue
rint Beneficiis inftruéti , Canonicas Horas non per
folverint, fruéìus reftituere jubet. Inter illa Re
formationis capita , quæ per Germaniam Cardina
lis Legatus Campegius promulgavit anno 1514. le
ges & illud quo jubentur Praelati per Archidiaco
ncs & Decanos Rurales excubare, atque explora
re, an ſint aliqui, qui pio hoc penſo non defun
gantur, eofque ad facrorum proventuum refutu
tionem adigere: quin & exauthorare Beneficiis,
nifi ab ignavia hac fua & Divinorum incuria refi
pifcant . Ratio flatim fubjicitur: Cum Beneficia prº
pter Officia juxta Patrum Sam.iiome, dari confueve
rint , &c.
Anno 1518. in Concilio Senonenfi innovatus eft
Canon Concilii Bafileenfis , prohibitumque omni
bus , qui publicae in choro pfalmodiae interfunt ,
privatin interim fibi obmurmurare Pſalmos: ſed
ita declaravit : Nom fuffecerit preces ifla* bera
riar ut cumque : , fed ut Concilia
ri confitutione cautum ef, Presbyter ex rati
mo affeftu , elevataque mente in Deum fòlum- ,
nocturnum hoe diurnumque ſua ſervitutis penſuin
exolvat. Part.z. c.8. Iterata ibidem eft & illa Ba
fileenfis Concilii prohibitio, ne privatim in choro
rccitcnt , quos Pfalmos chorus decantat : exceptis
ta
***** !. De Beneficiis, Part L. Lib.II. Cap.Lxxxv. 493
vanien iis, quos minifterii fui gravis aliqua necef nues fint Beneficiorum reditus. Ita etiam confen.
国。
fitas maturare docet : Qgem tamem aliud Offcium tiunt do&tiffini quique Canoniftae, indifcriminatim
Jhtध Eςetefiaftieum, aut publicum aliò fìatim rapiet, ut omnes teneri Officio Canonico, idque illi colligunt
mifi legem, preeer boraria* , tempeftivè abfolvere baud ex capite Comqueremt . De Clericis mom refìlentiâ, ,.
** *
º
pºñe , -bae lege teneri moluimur. Part.3. c.5. -
Ejus author Alexander III. Clericos promifcuè om
IV. In Concilio Mediolanenfi I. anni 1 565. il nes; Quantulicumque fint proventus Beneficiorum,
hud additum eft Decreto Concilii Lateranenfis fub refidere jubet in 7 Ecclefiis propriis. Porro hiné
Leone X. illos videri Horas Canonicas non reci ita argumentatur Fagnanus: Sicut mon excufatur à
taſſe, & ſuis proinde abdicandos eſſe Beneficiis, refîdentia , ex eo quòü ex Beneficio vita meçeffarial
qni intra dies quindecim illas bis praeterierint. of. non percipiat , ita nec excufatur ab boris dicemdir.
ficium omittere , ut Beneficio privari pofft, is jure Imputet fibi fi Bemeficium hom fit competem , quia
Jicatwr qui quindecim dierum fpatio bis illud omi nihilomimur temebitur ad Horar, ex quo fe fecit ad
perit. Cam. y. Quin & illos qui nullo dotati Benefi hoc intitulari . Ia l.I. Decret. part.I. pag.39.
cio, ex ſolo Ordine Sacro tenebantur pio hoc pre ... VI. Diximus nec leviufculas ægritudines, nec
candi munere fungi, fi munerifuo deeffent, prakter itinera ipfa ejufmodi effe caufas , quae qucmquam
i
crimen quo fe Deo conftringebant, inquirendos hîc relaxent ab hoc religiofo Officio. Efi alia quæpiam
etiam effe , & Ecclefiafticis poenis fubigendos. Prg ejus rei argumenta. Scriptor vitae Sanétae Lutgar
ier grave peccatum quod committitur,graviter etiam dis narrat, ut fuis illa San&imonialibus prædixe
ab Epifcopiae in eor animadvertatur .: Concilium. rit poenas illis impendentes, propterea quod folu
*fediolanehfe III. anni 1 373. Cam. ro. haec eadem tińs & ofcitantińs horas Canônicas in valetudina
Decreta promulgavit rurfum , allegata etiam Pii rio recitarent . Sapè reprehenderat Monialer im va
ET
V. Buifa, cujus vi & authoritate praeceptum eft letudimario mamemter , quòd parum attentè perfolve
Epifcopis , iifdem ut poenis eos conftringerent , rent horas Canonicas divinitus inflitutas, & c. Cumº
o!ui cum penfionibus gauderent Ecclefiafticis, Of ſe infirma ſorores in valetudinario manentes in di
ficium B. Maria non pari ſedulitate recitarent. Ad cendit precibus Camomicir correxiffemt , peflir illa pe
cùjus etiam conftitutiomi* prafcriptum, eum item mul mitur ſopita eſt. Cant. l.3. cap. 1o5. circa ann.12oo.
ttet , qui pemfionem habemr , Canomicarum Horarum Hinc liquet Moniales ægrotantes conjunélim om
Offícium de B. Maria Virgine dicere omiferit. In . nes recitaffe Officia Canonica , in loco honefto &
Concilio verò Mediolanenfi IV. anni 1 576. illud ad id deftinato. Idque firmari poteft Conftitutio
declaratum eft, leviufculas aegritudines, aut vel ne Benedi&ti XII. qui pulcherrimam formam deli
febriculas , non juftas effe poffe caufas, ut quis neavit, ad quam fe omnia fingerent : deinceps Be
ceffaret ab Horarum Canonicarum recitatione, vel nedi&ini Ordinis Monafteria; ubi & in primis il
à reſtitutione fructuum . Meminerit ſe febri morbo lud fanxit, ut qui adeffe non poffent publicis in.
ve alfquo , vel adverfa valetudine leviter aliquam choro Officiis: five concionibus, five ftudiis, five •
do laboramtem , non iftam propterea ,• excufätionen. quibufvis aliis deftinerentur negotiis , ii alium in
babere , &c. Can.z. Praefcripfit denique hoc Con aliquem coirent locum, ubi certis temporibus Ho
cilium ; ut quicunque ftipendiis aluntur Ecclefiafti ras Canonicas recitarent . Cateràm qui ad chorum,
cis , Officia B. Mariæ faltem recitarent : vel fi pror vel ad Ecclefiam accedere nequiverint , pradicationi,
{ùs illiterati effent, ejus Coronam. Cam. 1». leéìiomi, ftudio, feu adminiftrationibus, vel officiis
Concilium Rotomagenſe anni 1 581., De Cultu fuit , aut piir , fíve licitis operibus , de licemtia il
forvimo im genere, monitos voluit eos, qui lege con liur, ad quem eam dare pertimuerit , occupati , in
ftringuntur folvendi Canonici hujus pehfi , Brevia loco aliquo congruo & honefo, debitir horir , juxta
rium Cardinalis Quignonii, ſeu Sanctae Crucis à poſſibilitatem plurer ſimul conveniant, & debitè di
Pontifice interdi&um fuiffe. Concilium Burdegalen camt Divinum Officium , &• quotidianum penfum
fe anni 1 583. plerafque innovavit ex iis poenis exolvant debita fervituti, . - -

quas Concilia Mediolanenfia decreverant , potiffi Statuta ejufdem OrdinisSan&i Benedi&i ad ufum
ihum adversùs eos qui intra quindecim dies. bis Provinciae Narbonenfis concinnata, & à Gregorio
preterifent horas Canonicas, adeoque Beneficiis IX. Summo Pontifice approbata anno 1 1 16. , ju
ſpoliandi eſent; itemque adversùs eos qui penſio bent ut Monachis omnibus qui longiori ſe commit
nibus dotati, Horas B. Maria non recitarent. Con tunt itineri , vel Breviarium detur, vel Pfalterium,
cilium Mexicanum anni 1583. , L. 3. tom. 1. §.3. , ut fuprà jam diximus : Ut Momachi im Sacris Ordi
praefcripfit Epifcopis, unam ut faltem horam cu nibus conftituti im longo itinere profe£turi, fine Bre
juflibet diei oratióni mentali impenderent. Ave viario vel Pfalterio mom mittamtur. Spicil. tom.6.
nionenſe anni 1594., Can.34., Clericis penſione e pag. 33. Huc rediit res, ubi ceffatum eft ab urgen
quapiam gaudentibus Ecclefiaftica , injunxit, ut dis Clericis ad Pfalterium addifcendum.. Suffe&ta
juxta Pii V. Bullam Officium B. Mariæ quotidie funt Pfalterio Breviaria. Et opportunius quidem
perfolverent. Aquilejenfe anni 1596. graviter ab aliquid habent Breviaria. Sed nec praefidii parum
Epifcopo animadverti voluit Clericos facratos, erat, nec incitamenti parum ad pietatem in Pfal
quanquam nihil Beneficii confecutos, fihoras Ca terio diligentiffimè memoriae commendato , & inde
nonicas recitare negligant. Omnimo intelligant , ad animi penetralia defluenti.
emittendo horas Canonicas fe mortaliter peccare, nee V1I. Cæterùm fi Monachi tantùm , ftatuto hoc
praetextu Beneficii mon adepti excufare poffe • Cam. 5• contineantur, qui facris fint in Ordinibus, jam .
ex eodem Concilio , qui penfionibus fruuntur , ncc caufam attigimus ; quòd nempe in regularibus coe
Officio defunguntur B. Mariae , ii & lethali crimi tibus omnibus Horârum Canonicarum recitationi`
ne confcientiäm fuam commaculant , & fru&tus re fubrogata effet oratio Dominica, atque Angelica Sa
ſtituere tenentur : Penſionarios ſerio monitos eſſe vo lutatio aliquoties iterandâ , in ufum eorum qui
humur , eor ad Officium B. Maria Virginis quotidie literis imbuti non fuiffent. Templariorum Regula.
recitandum teneri ; prater peccatum mortale quod in Concilio Tricaffino anno 1 1 17. condita , horis
eommittunt, fi omifèrint , reßitutiomi, onere obftri Primùm illos Canonicis fubjecit; at illis mox fubfti
£tor declaramus. Cam. 1 1. Denique Concilium Nar tuit certum & definitum numerum Orationum Do
bonenfe anni 1 6o9. Epifcopos voluit una hora die minicarum, cum abeffent, vel bellicis negotiis im
quolibet orationis mentalis delicias deguftare facras. plicarentur. Valdenfium Regulam confirmavit In
V. Obfervandum eft hic porro , eos quos haéte nocentius III. poftquam prifci ab illis ejurati funt
nus deprompfimus Canones, nihil difcriminis inter errores. Regulæ autem articulum hic unum atte
ponere Clericis Beneficiariis, ſeu pingues, ſcute xam. Orationi juxta Horas Canonicas fepties infº
ffem
494 ' Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
Afemter dicemdo quindecier Pater mofter, infuper Cre
do im Deum , ó* Miferere mei Deus : & Orationes
aiia* ; cum autem ex magma parte Clerici fímur ,
&• peme omnes literati, leétiomi &* exhortationi ,
doëtrimæ & difputatiomi contra om»er errorum fe
&ar decrevimus defudare, &'c. Innoc. III. Re. 13.
Epiſt. 78. Stupendum meritò eſſet , quôd cum .
Clerici effent , & literis ita inftru&i , ut manus
conferere cum hæreticis poffent , haec. oratio
num permutatio illis velut illiteratis permitta
tur; nifi aliunde conftaret , non Monachos illos vel
YRegulares fuiffe, fed fæculares Clericos, aut etiam
Laicos, in unum confcriptos Sodalitium, & qui fe
conſiliis Evangelicis devoviſſent. Sedetſi Mona
chi verè fuiſſent, ea non multò poſt reſciſſa eſt
indulgentia. Alia enim pofterior ejufdem Pontifi
cis Epiftola illud priùs ftatutum ad eos reftrinxit,
qui Clerici non effent, Clericos Horis Canonicis
devinxit: Et Clerici , prout eor comvemit , Canonicas
Horas Domino Deo folvent. Reg. 15. Ep.8o. Incom
parabilis viri B. Francifci difcipulos priores excu
favit neceffitas librorumque inopia, ut menta
li oratione conpenfarent filentium chori, & Ca
nonicarum Horarum ceffationem. Pro eo quòd non
dum Ecclefiafticor libror habebant, in quibur pof
fent Horts Canonicar decamtare . Ita Bonaven
tura in Francifci vita, Cap. 4., qui ipfe idem
habet in Regula, ubi & numerum adjicit ora
tionum Dominicarum, cuilibet horae Canonicae
figillatim fubrogandum. Clerici faciant Divinum
officium fecum diam ordinem San£t« Romana Eccle
fía , excepto Pfalterio, ex quo habere poterunt Bre
ziaria . Laici verò dicamt viginti.quatuor Pater
poßer pro Matutimo, pro Laudibur quimque , pro Pri
ama , Tertia , Sexta & Noma , pro qualibet iftarum
borarum feptem , pro Vefperir autem duodecim , pro
Completorio feptem ; é orent pro defunttis, &rc.
Сар. 3
Hic certè curfim obfervari fas eft , ex hoc Fran
cifcanae Regula: capite liquere , abftinere forfam po
tuiſſe Radulphum Tungrenſem Decanum à ſuggiL
landis Franciſcanis, quéd delegiſſent ſibi, diſſemi
naffentque per orbem Chriftianüm Breviarinm Ro
manum Apoftolicæ Capellae , quod utique brevius
erat & contra&ius. Ex adverfo enim B. Bonaven
tura hunc explanans Regulæ locum , inquirit , Eccur
Francifcus, qui fuos meditationi Literarum facra
rum & pradicationi Evangelicae devoverat, Offi
cium iliis Canonicum impegerit , ufque adeo pro
lixum, videlicet Ecclefiae Romanae. Quare Sanétur
Francifcur, ex quofratrer fuos volebat in prædicatio
me & ſtudio per conſequent exerceri, tam oneroſo,
£am prolixo Officio oneravit ? Refpondet autem ea
gravitate & fapientia, quæ & Regulae & Franci
íco, & Bonaventurae confentanea fit : Si Romana
Ecclcfia, cui incumbit follicitudo omnium Ecclefia
rum, Officium Canonicum longè prolixiffimum fi
bi delegit, quòd fe prae caeteris etiam omnibus
multo indigere fentiret & precum pra-fidio, & opis
divinae incremento: inde id emergere & ſingulos
quofque, & Congregationes ipfas hominum Tpio
fum, quantò gravioribus & moleftioribus gravan
tur occupationibus , tantö prolixiūs orare impen
£iufque debere, ut & tantò fibi certiora coelitus
praeſidia concilient : - -
statuta Hugonis V. Cluniacenfis Abbatis praeci
piunt iis qui procul funt à Monafterio , ut proprig
quafque têmpore horas recitent Canonicas, & fi
memoriter Pſalmos non teneant certo numero ora
tiones Dominicas iterent. Univer ubicum que con
tituti, fue fervitutis penfum non negligant reddere,
maximè horarum Regularium . Nefcienter Pfalmor ,
pro fíngulis hori, oratiomem Dominicam feptier di
cant , pro matutini, feptier feptem , pro Vefperir ter
feptem • Bibl. Clun. p, 1462. Idipfum compenfationis
genus Praemonftratenfibus quoque Converfis indu!,
tum fuerat. Bibl. Pramo. Am.813. - -
VIII. Mentio habetur poftremo hoc loco Salu
tationis Angelicae , nec tamen ferè ufquam illiga
tur illis, quibus illiterati Clerici vel CQnverfi te.
nebantur precibus. Eadem pia Salutatio crebriùs
commendatur in Compilatione Conciliorum Angli
canorum, ſtatim poſt annum 1106, & in Conſtitu.
tionibus Odonis Epifcopi Parifienis. Conc. Spelm.
Tom.z. pag. 1 38. 16o. 21o. Julius II. Pontifex appro
bans Regulam Equitum Chrifti in Lufitania, feci
tandum illis injunxit Officium beatæ Mariae; illis
autem qui literarum legendique rudes effent, fe
xaginta orationes Dominicas totidemque Angelicas
Salutationes, in horas tot difpenfandàs, & fi fieri
poffet in eadem ipfa tempora, in quae Officium
Canonicum . Raimal. am. 1 5o5. mum.6. Verùm tum
id fa&um fit anno 1 5o3. poterunt ejufdem rei am
tiquiore forfaa exempla occurrere in Bullario Pon
tificum. Bullar. Tom.1, p.219,153,411.311, Tom.1.
*器 Pauciffima fuperfunt de Horis Canonicis,
ի•305
quae facrorum Myfteriorum celebrationi ncceffàrià
præcurrere, animumque præparare debeant. Odo
Parifiorum Epifcopus Matutinum & Primam prz
cini antè jubet. Nullus antequam Matutinat dixe
rit Canonicas & Primam , prafumat aliqua necef
tate celebrare Miffam , Cap.5. v.10. Idem fanxit In•
nocentius IV. in infula Cypro fervandum, Prima
tamen non comprehenfa: Sacerdote* ditgiit Horas
Canonicar more fuo, fed Mißam celebrare priufquam
Officium matutinale compleverint, non pr£fumant.
An. 1254. Ep. 1o. Cum hoc. Decreto comprehende
rentur Graeci perinde ut Latini, hinc planum eft
illos iifdem obnoxios fuiffe legibus recitandorum
Officiorum. Synodicum infulæ Cypri unà cum Con
ciliis editum, Primam quoque ante Miffam reci
tari jubet. Synodus Nemaufenfisanno I 84 de Pri.
ma filet. Concilium Vallis-Oletanum anni 1312.
nec verbum de ea facit. Synodus Bajocenfis anni
1 3oo. eadem ipfa ufurpat Odonis Parifienfis ver
ba , & unà Primam cùm Matutinis recitari vult
ante Miffae celebrationem. Ea verò omnia ad pri
vatam Horarum recitationem fpe&ant. Concilium
enim Lambethamum Provinciae`Cantuarienfis anni
1 33o. Miffam Parochialem celebrari vetat, nifi poft
Tertiam decantatam. Nullur Sacerdor Parochialit
prafumat Mifam celebrare antequam matutinale per
folverit Officium , id e/?, Primam ac Tertium. Conc.
p. 1 38o. Rainal. ann. 1321: т.п8.
Tom. I 1. Part.1.
X. Invaluiffe tandem vifa eß confuetudo, folius
Matutini Officii necefariò recitandi ante celebra
tionem Myfteriorum. Sed vel hinc rurfus patet,
quantae neceffitatis fuerit Horas Canonicas priva
tim quandocumque recitari. Qui Gregorianoscon
ſarcinavit Decretalium Libros, ad Agathenſe uſ.
que Concilium retro progreditur ex quo decerptum
eft Caput Presbyter. De celebratione Miffarum. Fa
gnanus hoc Caput commentariis fuis illuftrans, ju
ris divini pofitivi hanc effe exiftimat obligationem
recitandi Officii Canonici quoad facratos Clericos;
Ratiome facri Ordimir Cleriá; tenentur ad Horat di
cendat , de jure divime pofitivo : Jure autem natu
rali, quoad Beneficiarios: Viventer de Patrimonio
Crucifixi ad boc tementur de Jure maturali divino •
Profert & Canoniftas, qui ne à Pontifice quidem
id putent vinculum relaxari poffe. Alios pr9fert,
qui eidem neceffitati fubjiciunt Clericos Minores
dmnes, antiquioribus fulti Canonibus, in quibus
nulla inftiufmodi diftin&io quoad Horas Cangii
cas, quae ab inferioribus fæpiùs Clericis pfàlle
-bantur, ut qui & fuae ipfi devin&i effent Ecclefiae*
nec ullo præterea minifterio quotidiano ei inferyi
re ferè poffent, aliis ab occupationibus Ecclefiafti
cis prorfus liberi; quod non tam facilè de
Cle
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II.Cap. LXXXVI.
6lericis dici poteft. Certum eß tam contrariam
uoad Cleric6s Minores Beneficiorum inanes prae
{criptam jam diu effe confuetudinem: fed & illud
indubium eft , excogitandam illis effe rationem
aliam quampiam, quà juri humano, divinoqueiº
faciant fatis: cum uitroque Clerici, ficut & ipfa
fua profeffione, devoveántur orationi , & pietati.
In hanc fententiam omnium evidentiffimè S. Tho
mas : Clerieus ex boe ipfò quod eff Clericur , &•
precipuè in ſaeris ordinibus conſtitutus, tenetur di
?ere Hora, Gamomicas. Videntur enim taler fpecia
liter eſſe aſſumpti ad laudem divinam . Sed in
quamtum efi Clericus beneficiatur in hac Ecclefia ,
temetur dicere Officium fecumdùm modum illiut Ec
clºſe. Q40dl.6, 4.5. art.1. Et 4.1. 4-7. a. 1. & 4-3
4. 13. a.*.T&• q. 3. 4. t4. a. 1. Illud ergo ratum fit
fiobis & incoiicuffiim, divinis Officiis multò obli
gatiores olim fuiffe Clericos, quam nunc fint.
C A PUT LXXXVI. P.4. l. 1. c.42.
De obligatione recitandi Officii in
Choro. De Officio Beatae Mariac .
De Officio Mortuorum .
1. Primæva lex &• obligatio fuit , Officia omnia
in commune recitari .
11. Quotidie celebrabantur omnia in agreflibus
etiam Paroebii* . -
#11. Saltem Hora Canonica in iir recitabantur.
1V. No£iurna Officia circa mediam mo&tem cele
brabantur. Probationer.
- V. Non ter furgebant ad tria No&urna.
PI. Cum tamdiu Ecclefia* Cathedrales impleverimt
AMonachi & Regulares , tune faltem mor imolevi[et
nottu ad Notturna ſurgendi.
VII. Memoriter decantabatur Officium •
VIII. De Officio Beatæ Maria.
1X. De officio Mortuorum. Cujus juris &* meref.
fratis fînt bac Officia duo.
X. Statuta accomodatiora poßrem« huju* «tatis ,
quod tempora divinorum Officiorum.
I. Δ Mbigit nemo, quin primaevus Ecclefiae ufus
is íüerit, ut áb omni Clero conjun&im in
Choro Horar Canonicae celebrarentur; nec ab hoc
publicae pietatis ©fficio abfolverentur nifi , qui ad
àlias intérim facerdotales fun&iones vocabantur.
ordinabantur clerici omnes ad unius Ecclefiae Ti
tulum , cui & addicebantur, ut & refiderent in ea
& publicae pfalmodiae interéffent. Perfpicuè id af
firmat Bernardus Beneficiarium alloquens: Bene
fieia Ecclefia tua funt . Re£t?, quia furgir ad Vigi
lias, vadis ad Mtſas, horis chorum notturnis diur
mifque freqwemtar , benefaei*. Sic Ecclefiæ Præben
dám, gratii mom accipi* . Epifi.x. Nec in Cathedrali
bus iàntùm vel Coîlegiafibus fed & in Parochia
libus : nec CanoniciTtantum , fed cujufque Pa
rochiæ Cleriei coire tenebantur statis horis ad
Officia publica decantanda. Synodus Vorceftrenfis
anni 1*3o, hanc legem manifeftè demonftrat omnes
cujufqué Parochiae Presbyteros amplexatam effe.» :
Prgcipimus ut omnes Capetlami , qui im uma Parochia
commorantur, fimul interfint ér conveniant Matuti
mir & vefperi, G. aliir horis Canonicit , in Ecrle
fis celebrandi: , Č- M/is, dr maximě de die, mi
Jí eaufa rationabili fuerimt impediti : mec aliquit ee
lebrer, niſ queuſque Prima fuerit canonicè completa .
Čan. 11. -
fl. voluit: coticilium Biterrenfe anni 1 i 46. om
nibus ut in parochiis officiun celebraretur Canoni
eum. De ruralibus Ecclefiit hoe mandamur inviola
495
biliter obfervari, ut in eit divinum Officium fre
quentetur , me fraudentur anim& defumtiorum . .
Cam. 3o. Concilium Budenfe anni 1 179. expreffiùs
adhuc loquitur ; fi autem acquiefcere videatur, ut
me obligentur omnes intereffe nifi Matutinis , Mif
fae & Vefpertinis horis : nemo nefcit Capitula , Coe
nobiave fuiffe celeberrima, ubi quatuor diurnæ mi
nores Hora privatim tantùm recitarentur. Duxi
mur ftatuendum , quòd Pr«po/îti Canonici, Plebami ,
€^ alii Ecclefiaru» Re&ores, & Clerici univer/?, in
Prapofiturir, Camomicir , &• Plebamatibus, Rečtoriis &*
aliir Ecclefiir im quibus Bemeficiati exißunt, vel à
quibuf Ecclefiaftica recipiumt ffipemdia, refidemtiam
faciemter , Hori* Canonicir , ad mimur Matutimir ,
Miffa , vel Vefperir interfint , cum ad hoc fint in eis
Eccleßaßica Bemeficia deputata, ut de ipfit homeftè de
beant vivere, ac Deo &• di£hir Ecclefii* im ip/ù divi
mis Officiis cum reverentia defervire. Can.45. Con
ftitutiones Synodales Petri Archiepifcopi Rotoma
genfis anno 1 , 36. non minùs perfpicuae in eandem
rem funt. Pr«cipimus quod quilibet sacerdor in Pa
rochia fua , feu Capellamu* Tim Capella fua dicat
Matutimar de motfe , &• ommer borar boris comprtem
tibur. Et pulfet hori, debitis ad quamlibet horam . .
Et pr«cipimur , quod dicant cum mota , &c. Symod.
Rotom. p. 242.
III. Synodus Exceßrenfis anno 1287. nubeculas
omnes dubitationum diluet, fi quae poffent adhuc
nobis objici. Conceptis enim verbis conteftatur ,
non poffe quidem eâdem pompa & magnificentia
in Pârochialibus Ecclefiis celebrari Officia, atque
in Cathedralibus; nec *ifdem temporum aptis in
terftitiis : (ed recitari tamen debere feriis omnibus,
cani omnibus diebus feftis, Miffam autem nonnifi
poft matutinum & Primam decantari - Et quia Ca
homic& hor« fecundùm temporum interffitia, in Eccle
fii, Parochjalibus , ficut im Cathedralibur &* Callegia
ti, mequeumt decamtari : Pracipimur ut Pr&byteri
Parocbiales ab Ecclefiis fuir recedere nom pr«fumamt,
donec feffjr diebus ante Miffam , vel poft Canonica*
bora, decantaverint , vel faltem legerimt abfque eam
tu , cum dies fuerit feriandur. Provifo , quod Mif
ſam Sacerdos priàs non celebret , donec Matutimas &
Primam folverit Creatori. Cam. 1 1. Duplex ergo ap
probatur `indnlgentia erga Parochiales Ecclefias; ut
ne accuratè fervari jubeantur interftitia canonica
Officiorum : utque ferialibiis diebus recitentur dum
taxat Divina Officia , nec canantur nifi Dominicis
& Feftis. . -
Iv. Quin etiam fimile veri eft majoribus &
numerofiS*Parochiis obfervata fuiffe accuratiffimè
tempora ipfa horarum Canonicarutn . Agens Vin
centius Bellovacenſis de Beato Edmundo, qui Pro
feffor primùm in Academia Parifienfi, poftea Can
tuarierifis creatus eft Archiepifcopus : refert illud
cum ab Artium Schola ad Theologicam conceffit ,
diebus fingulis bis acceffiffe ad Ecclefiam Sanéti Me
derici, nempe ad Officium No&turnum , quod me
dia no&e celebrabatur , & ad Vefperas. Et qui
pri¥, dum in artibus regeret , in mame Miffas audire
comfue^verat , numc ad religionis augmemtum me
dia notte Matutinas in Eccleſia Sancti Mederici
Parifjis audiebat. Et ficut orandi gratia Ecclefiam*
adiit media moífe , fic ipfam adire ob caufam conß
milem hora ftuduit Vefpertima . Hift. Univ. Parif.
to77.3. pag.IoI. -
Ne fubeat autem animo , hanc fingularem fuiffe
Ecclefiae, vel Parochiæ San&i Mederici laudem ,
quod noéìurma ibi diurnaque quotidie pfallerentur
ôfficia: aut omnes enim aut longè maxima ex
parte Parochiæ eam ufum habebant. In Synodica
àd Parochos fuos Epiftola id jam , ni fallor, ad
notavit Ratherius Véronenfis Epifcopus. Omni no
t?e ad mofturmor furgite , curfum veftrum certis ho
ris decántate , Obfervat. in Rob, pull. pag.4o3. Con
cilium
 496 Vetus & nova Ecclefiae Diſciplina
cilium Ravennas anni I 186. noâurma note decan
tari Officia fupponit: Campam« borarum in mo&fe &
die tamtùm pulfentur, quod omnes comfratrer fe pof
Jîmt parare ad imtramdum Ecclefîam. Cam. 5. Beatus
Antoninus Archiepifcopus Florentinus, qui anno
1459. vivere defit, noćtu femper furgebat ad reci
tandum cum fuis Clericis Matutinum, & ea fanè
diligentia , ut perfaepè tympana anteveniret Ca
thedralis Ecclefiae. Surgebat motu femper adeoque
follicitè ut fignum matutimi Officii Cathedralis Ec
clefía pr&vemiret ; cùmque divimum Officium cum fuis
Clericis magna cum attentione & memtir devotiome
perfolviſſet, &c. Rainal. ann. 1459. n.33.
Inopini penè à Parochialibus ad Cathedrales re
flexi fumus Ecclefias. Coinmentator famofus Prag nonici, fue Monachi, faeculo xr. x1 r. x.111. ufilm
· matica Sanctionis, Guimierius Praeſes, ſeu quivis decantandi no&e media no&urna Officii interim in
alius, differens in eum titulum, Qualiter bor& ca iis aut inftitutum aut fervatum fuiffe. Superius
»omicæ fínt dicemd« extra chorum , ait in more pofitum
olim fuiffe ut ter furgerent no&te qualibet ad tria
concinenda fejunćim Noćiurna : fed tandem ad id
ventum effe , ut fimul & femel omnia decantaren
tur : & quidem media noéle , idque etiamnunc fer
vari in Eccleſia Pariſienſi, multiſque Coenobiis,
Confultum eft , ut media mofte faltem ommes furge
zent , & totum no£tis Officium decantaretur , quod
adbuc multi Religiofobfervamt , & Ecclefia Pariffmfir.
3Loquitur certifIìmè de Cathedrali, nunc Metropo
litana, Ecclefia Lutetiae , quae jam tum una reman
ferat hujus antiquæ difciplinae tenaciffima. Addit
Probus anno 1 531. jaétafa effe quaedam verba de
3 evocanda ad exortum lucis matutini Officii cele
bratione, fed plerofque &•graviores ex Canonicis
itrenue decertaſe pro tuenda prifca difciplina, ut
quc untiin id ftatueretur , ne pofthac unquam res
iftiufmodi mitterentur in delibérationem. Votum ;i
Pºruba per majorem e%r faniorem Capituli partem fam
£f? & laudabiliter fuit repulfam pàffum ; &• conclu
Лит, те deinceps fiat verbum im contrarium.
.. V. Non poffum fufpicari unde in mentem vene.
*it. viro erudito, ter olim furgere folitos, ut fepa
ratim tria, decantarentur No&urna. Quippe Offi
cium feriaJe, quod antiquiffimum eft,T&'inaximiæ
3ufhoritatis urium habet No&urnum' ad fingulos
hebdomadis dies, excepto Dominico. Addé`öç.
nobia antiquarum confùetudinum fuarum retineri
tjffima ;. niinquam nifi femel furrexiffe, unáqüe
Pfalmodia noéturnum omne Officium evöiyiiïè.
B. Bengdiéti Regnlam confule, & quæ ex ea ſuprà quod maturiùs fieri jübeat Regula , Feftis, quàm
excerpfimus. No&urna tria Öfficiä adnotavimus, profeftis diebus.
ſed ea uno tenore nulloque intervallo fatto recita: VII. Haud fatis comperi equidem fed fufpicor
rt » apcrtiffimum ibi eft. Chartufienfium Officia Pe.
£ftfs Venerabilis in unam Epiftolam, velut in tabel
iam guandam pulcherrimam conjecit.Tiiiö§`éíiim
ºit igno dato in ſuis ſingulos cellulis recitare Pri.
thậm : Tertiam, Sextam , Nonam , & Completo
tium ; non convenire in Ecclefiam nifi ad matuti.
nas &. Vcfpertinas horas, exceptis Feßis diebus,
cum Horas omnes in choro concinunt, Miamque
celebrant • ficut & Dominica die. Petrus cluniar.
2° Affrac. ,1,2. c. 18. San&us Thomas Aquinas idem
fcnfit quod Guimerius. In r.a? corj). c. 14. Leth.6.
Baromius dubitanter loquitur & certè Patrûm teâi.
tuonia quæ ad id ille congerit, nihil ejufmodi evin
cunt: verba autem Bafilii quæ expre(fiora videri
P9teramt certiffimè capiendâ funt de vefperis, de
®9mpletorio, de Officio mediæ no&is , & de Lau
dibus mane decantandis. Baron. ann.; r. n.69. De
n'que Petrus Damiani aptare cupiens quatuor no
cinrnas Canoniales horas diurnis quatuor, illas
eafdem quatuor recenfet, quas modò retuli, nec
ds tribus Nocturnis meminit. Damin. L. Ae'Hori,
Canon. c.6. -
. Vir planë doåimmus Camuziatus in Promptua
rio Antiquitatum TricafIinarum advertit anno io81.
“Pitulum Cathedralis Eccleſiæ Trecenſis è Regu
ºf
lari fa&um effe fæculare, Decimas cum Epifcopo
partitum effe ; utque fupereffet veftigium aliquod
prifcae Regularitatis & communis vitae , pep#gife,
ut Epifcopüs quatuor anni Feftis folemnioribus epu
lum Canonicis omnibus exhiberet , quod deinde
pecunia redemptum eft. At aliud longè exprcffius
veftigium regularis vitae non exolevit nifi poft an
numTi 364. videlicet ut media noéte no&urna Offi
cia decantarentur. Eo quippe ahno hoc Capituli de
liberatione confirmatum eft. En ipfa verba : Ordi
matum quod de catero Matutimæ , prout battemur fuit
comfuetum , media im mo&te camtabuntur - -
Clarum inde fit, cum Capitula Cathedralium
maxima ex parte occupaverint Regulares , feu Cu
autem laudata exempla fidem faciunt , ne tumqui
dem convelli potuiffe confuetudinem, quae tamal
tas radices egerat , cum in Regularium locum r*
vocati funt faeculares Clerici.
Obiter hic adnotabo, quod in antiquis confue
tudinibus legitur Monafterii Cluniacenfis, cum lon
giores erant no&tes, tum le&iones etiam fùiffe pro
lixiffimas ex Sanéìis Patribus & Scripturis. Ali
cubi fex noćiibus abfolvebatur lećiio Itaiar in Ad
ventu : tum addebantur Epiftolae Sanéti Leonis
Papae de Incarnatione, item B. Augufiini aliorum
que Patrum Homiliae. Me audiente aliquando fex
privatis motiibur perlegebatur Ifaiar . Spiril. to
mo 4. pag... Intra duas noétes feriales tota Pauli
Epiftola ad Romanos recitabatur. Scripturarum.
quidam libri non legebantur nifi in Refeétorio,
inde eft quod etiamnunc quorundam in Officio fì
crorum Librorum initia tantùm delibantur. Id tum
fieri coepit , cum ad matutinum tempus reje&a
funt Officia noćturna , & Matutinum dićłumfaćłum
que eft , quod ante fuerat no&urnum Officium.
Nec illud nobis excidet ab Abbate Fucarmon•
tio obfervatum, in Capítulo Generali _Ciftercienfi
anni 1419. fublatas effe horas inæquales, quibus
Regula D. Benedicti illigaverat Horas Canonicas
Offici diurni no&urnique, & quibus ha&enus fe •
Ciftercienfis Ordo accommodaverat; inftitutis au*
tem horis æqualibus, decretum fuiffe , ut matuti*
na Pfalmodia ferialibus diebus fieret hora fecunda,
Dominicis verò hora prima poft mediam no$em ,
-
tamen, ex laudatiffimo antiquitatis ufu refiduum
illud quibufdam in illuftrioribus Ecclefiis fuperef
fe, ut ne habeantur libri, fed memoriter decan
tentur omnia. Concilium Narbonenfe anni 1351•
prohibuit Canonicis, ne quidem librum manu ge
rerent, dum publica perfonat pfalmodia , ac ne •
Breviaria quidem. In Cboro mullum librum , etiam
precum , imo me ipfum quidem Breviarium teneant
& legamt. Cap.45. Cum Monachi omnium fludio
fiffimi fuerint obfervatores ejus Conciliorum ftatu
ti, quo præcipiebatur ut omnes Pfalterium memo
riter perdifcerent; potuerunt illi olim hunc inve
xiffe morem memoriter, recitandi . -
VIII. Venio ad Officia B. Mariae propria. Qui
B. Brunonis Carthuſianorum authoris & parentis
vitam fcripfit, ab Urbano II. in Concilio Claro
montano Clericos omnes ejus recitandi Officii le
ge conftri&tos fuiffe affirmat. Urbamur II. in Com
cilio Claromoten/ Beatiffma Matri, Dei prece, he
rariar à toto Clero dicemdar inftituit. Surtur drr3
O&#• *•• r. Baronius ita exiftimat , ad exorandam di
vinam opem Urbanum id inftituiffe, cum bcllum
ſacrum meditaretur. Baron. ann.roos. m.;o. Baron
anm. ro56. v. 9. At Petrus Damiani author eft per
diu ante multis in Coenobiis Italiæ Horas B. Ma
- II*
 DeBeneficiis, Part I. Lib. Cap.LXXXVI.
$iae recitsri folitas fuiffe . Ut cum Hori* Camomicis
guotidie B. Maria femper Virginis Officia dicerentur.
ídamian. Ep. L.6. Ep. 19. 32. 6* L. De Hori* Campmicir:
e. 1.2. Confirmat Cardinalis Bona Romae fervari
Commentarium manu fcriptum Petri Damiani in
¥{egulam San&i Benediéti, quo fertur Zacharias
Papa præcepiſſe Benedictinis Monachis, ut Horas
3. `Mariæ Horis Canonicis diei adjungerent; pri
mumque hujus Officii inftitutorem fuiffe Grego
rium II. Papam . Bomae de divima Pfal. c. 12. Ita.
referenda eifent exordia hujus Officii ad annum
circiter 72o.
- -
4o?
larii ævo iftud quidquid eft Officii, antiquius ef
fe, abundè probant. Petrus Damiani Monicuia ne
fcio quem commemorat, qui Officium Mortuorum
quotidie decantabat, omiffo Canonico, vel de tem
pore , vel de Sanétis. Frater quidam mom quotidia
mo , mom certê folemni Santorum , fod folo utebatur
Officio Defumtorum . L.3. Ep. ro. L.6, Ep. 39. Condo º
navit Deus culpam praepofteræ , fed minimè mali
tiofae pietatis. Alibi autem videtur idem Scriptor
innuere , Solitarios praeter Canonicum Officium,
Pfalterium etiam prò Mortuis addidiffe. Juxta mo
rem Eremi Pfalterium pro Defum&tir exolvit. Da ,

Jacobus de Vitriaco invitat, non cogit Mona
chös ad recitationem Horarum B. Mariae ; ad Offi
cia verò pro mortuis vehementiùs urget , ut hoc
precum fuffragio viciffim opitulentur cis , qui pia
iargitate fua Ecclefias dotarant : Sufficit autem Sa
cerdoti, Canonicis Horir B. Mzri& Virgimir Hora*
fupererogando caufa devotiones addere. Officium im
juper pro Defumfiir nom debet ommittere . Nam mi
amür emim quantum ad hoc obligatur mortui* , quo
rum eleemofynar recepit , quàm vivir, quorum cu
ram in animam fua» fufcepit. Hift. Occid. c. 34. De
Officio Mortuorum infra dicemus • _ .
- Confitutiones Synodicar Odonis Epifcopi Pari
fienfis mon inftituunt , fed inftitutam firmant reci
tationem Horarum B. Mariæ, Cap. 5. m. 1 1., Syno
dus Vorceftrenfis anni 11 4o. meminit Capellano
rum intitutorum ad Horas B. Mariae recitandas.
cap. 1 z. Synodus Colonienfis anno 128o. capite fu
periori laudata , Clericos 9mnes, præfertim fa
çrorum Ordinum eidem legi fubjecit. Longior cf.
fem, fi perluftrandas aggrederer Ecclefias omnes,
feu Congregationes , tam Regulares, quàm fa:cu
ordine Eremit. Opufc. 14. Sed alibi idem ipfe tefta
tur Eremi incolas praeter Canonici Officii penfum
Pfalterium pro Mortuis exolviffe, cum Le&ioni
bus novem, quarum tres poft Pfalmos quinqua
ginta interferebantur, Pfalterium pro Defuntis cum
movem Le£tionibus dicitur , tribus nimirum per quin
quagenos Pfalmos. Opufe, 15. c. 18. tom.3.
Synodus Vorceſtrenſis anni 124o. quotidiano
Cfficii Canonici penfo adjici jubet Officium Mor
tuorum diebus ferialibus , Feftis fimplicibus & fe
miduplicibus , cum novem Pfalmis & tribus Le
-
&ionibus , excepto Pafchali tempore , quo tres tan
tùm recitabuntur Pfalmi. Synodus Exceftrenfisam
ni 1287. Parochis injungit Officium Mortuorum,
excepto quolibet novem le&ionem Fefto, & Pafcha
li tempore. Porrò quamlibet diffinierit B. Thomas
Aquinas , Qgotlib.6.qu&ff. 5. art.z. , nullo praecepto
niti Officium Mortuorum nifi legibus & ftatutis pe
culiaribus quibuſdam ita proviſum ſit; in contro
verfiam tamen id vocarunt Canoniftae : quo fatis
proditur , vulgatiffimam hanc olim រ៉ែ recita
tionein .

Hares, quae pio hoc Beatiffimam Deiparam obfe
quio demeréri fatagunt. Unum illud obfervaffe •
{ùfficiet, eam Officii Deiparæ recitationem ufque
adeo ufu receptam & pcrvagatiffimain fuiffe , ut
-*.
canoniftae in duas feéti fint partes, aliis nulla Ie
c ad eam teneri Clericos opinantibus, aliis ex ad
:
Jerfo ea teneri cenfentibus , quicumque ad Officia
§ neceffitatem. Guimer. im Pragm. Tit. Qgomodo Offic.
canonica conftringuntur. Fagnan. in l.3. Decret.
º: Part.z. pag. 197. 298. Horum certè fententia niteba
tº .
tur authoritate Concilii Claromontani, & Urbani
--
II. Papae , atque confuetudinis receptifiimæ , quæ
-
legis vim perfæpè obtinet. Poftremò tandem Pius
v. litem diremit , declarans nullo conftringi
mine, qui illa recitatione Officii fuperfedercnt, cri
nifi
£i lege ád eam fe aliqua Regulares Congregationes
obligaffent. Hic idem P9ntifex , ut jam diximus »
cleficos omnes Ecclefiafticis gaudentes penfionibus
co pietatis officio fungi præcepit, alioqui reftitu
turos quidquid fruétuum percepiffent.
IX. Author cum primis idóneus Cardinalis Bo
na , De div. Pfal. c. 12-13. » in Monafterio Crypte
Ferratae fervari confirmat manufcriptos Codices
Graecos Sancti Joannis Damafceni , `ubi Officia .
T)eiparæ exarata, & in omnes anni menfes digefta
funt. Quo roboratur hiftoria Vincentii Bellova
cenſis, qui à Damaſceno quotidie perſolutas per
hibet fuiffe Horas Canonicas Beatiffimæ Deiparae.
specul. Hift. L. 17. c. 193. Si res ita habcat, éodem
propè tempore Graeci Latinique hoc Horarum Of
ficio B. Deiparam colere coeperunt. Abraham Ec
kellenfis Officium pro Mortuis in Ecclefia Maro
nitarum perantiquum fuiffe refert . Idem perhibet
de Melkitis, Cophtis, aliifque Chriftianis ifi Orien
te Gentibus , quæ hoc ab ipfa Apoftolica traditio
-me haufiffe fe ipfæ quidem perfuafiffimae funt. In.
Notir ad libr. Hebed. Ieſude ferip. Chaldais pag.165.
Inter Latinos Arnalarius de Officio Mortuorum
sdifferit, quin & quibufdam vifus eft ejus fuiffe •
concinnatór conditorque, quòd ordine commodio
ri , illud digefferit. 1.4. De Ecclef. Offic. c.42. Et lib.
J)e Ordine Amtiph. c.65. 66. 79. Quæ diximus , Ama
Tomc.l.
Quod de Deiparæ & de Mortuorum Officiis at
tigimus, ad id etiam conducet, ut novo hoc prae
fidio muniatur neceffitas Canonici Officii recitandi,
Ea quippè tam explorata & tam comperta fuit obli
gatio , ut ne in mentem quidem venerit Cano
niftis eam vocare in dubium; quin & eorum ali !
qui latiùs effunderint eam ad alia quoque Officia .
div. fit celebr. º
X. Extremam manum adjiciam huic capiti rela
ta Conftitutione humaniori Stephani Poncherii, :
qui anno 1 5o3. in Parifienfis Ecclefiae Epifcopum
inauguratus eft. Edocebit ea nos quid tunc de
Epifcoporum licentia actitaretur. Coriceffit eis qui
Regulares non effent, Matutinum recitare hora .
quarta quintave matutina : Nonam, Vefperas &
Completorium , fecunda vel tertia hora póft meri
diem. Vos qui Religof non eftir, non omittatir lo
co medi& motiis de mame circa quartam aut quimtam
no£turnum perfolvere Officium. Synod. Parif. pag. 1 5 5.
Quin & iis qui occupationibüs dediti fùnt, Ec
clefiae & animarum faluti conducíbilibus , ut vefpe
ra prioris diei matutina exolvant Officia , vel ma
tutino tempore omnia conglomerent ufque ad Ve
fperas, quas cum Completorio in vefpertinum tem
pus differant. Permittimur mecefftatis caufa, ut
Matutimas diei fequenti* pofftis dicere fero pr«cedem.
te : aut mane totum Officium fucceffvè dicere uf.
que ad Vefperar ; Ór fero Vefperas cum Completorio,
/í utilibus megotiir occupati effir, ut ftudio, aut pro
ceffíonibus , vel peregrimationibus ; fed fí ex fomno
demtia, aut deliciis facitir , fme peccato facere mom
potefti*. In hiftorico Tra&atu hanc Conftitutionem
praeterire nec debui , nec potui. Si quibus minùs
árridet hæc tanta Juris antiqui morifque remiffio ;
ii fecum ipfi reputent, occupationes ufque adeo in
bonum publicuim utiles, ufque adeo neceffarias ef
fe poffe , ut hinc abundè compenfetur illa rela
xafio, qua fi qui alioqui utatur, is à Præfule ifto
adeo non abſolvitur, ut potiàs gravi cenſura inu
fåttlr -
Rrr QA
498 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
C AP UT LXXXVII. P.4. l. I. c.43.
ILaicis etiam frequens & familiaris pie
tas, ut Choro horifoue Canonicis
intéreffent, in Galliâ & Anglia • ,
poſt annum Chriſti millefimum > ;
utque eas privatim recitarent ·
1. Roberti Galli« Regi, temporum exemplum •
ii.TÉsanti Ludovici Regii. Intererat boris fa
gui, fior intere jubebat , Horas privatim reci
#abat , sancia Capella ad id, inftitutº -
III. Ifahell& Sorori* ejur exemplum •
IV, Conciliorum aliquot ftatuta •
v. Exempla Simonis Momfortii , & Gottofredi
Bullionii .
vI. Defenfio Saméti Ludovici •
vii. E«einplum Geraldi Comitis oriliacenfis Sam
č#iffmi .
VIII. Elzearii Comitir Provinci& •
Ix. Aliquorum Regir Sanguinis Principum •
x. Guillelmi , qui Angliam fubegit.
XI. Ricbardi Angli& Regis •
U; adeo in controverfam duci non po
I. teft, an Majores Clerici plurima prece &
Βreviárii recitatione quotidiana Deum demereri te
neantur, ut laicos etiàm conftet eo pietatis Officio
perfun&os fuiffe, fi qui pietati paulo impenſiùs ſtu
áerent. Ut inter Chriftiani orbis Provincias præ
cejfuit Gallia noftra pietate & religione non mi
nùs quàm ornamentis aliis quibufque, ab ea quo
que initium hic fiet huius laicorum pietatis propa
iandae. Agens Glaber de temporibus Roberti Re
gis, morem viguiffe demonftrat , ut antelucano
ëmipore plebs in Ecclefiam ad Matutina properarct
officia. cum una mo&tium ruffoder majoris Ecclefíae
Beata Maria alta voce cantabatur. Dicio verò com
pletorio cum puerit im Camera revertebatur, & aqua
benedita à Sacerdote circa leitum ſuum &r per Ca
meram afperfis , refidebamt pueri circa ipfum , &c.
Curfim attigimus fùprà aliquid de Theodofii Ju
nioris Imperatoriis ædibus , quæ vix pietatis pal
mam ipfis concedebant Monachorum cænobiis; &
quæ Regio tamen Ludovici IX. Palatio cedent non
ægrè , fi adjiciamus quod narrare pergit idem .
Guillelmus Nangius; nempe diebus fingulis toti
Canonico Officio dum publicè concineretur affuiffe
Regem Sanétiffimum , quin & Officio Beatae Ma
riae vel illud fecretò cum Capellano fuo recitaffe,
ficut & Officium Mortuorum, praeter binas ter
nafve quotidie Miffas. Omwmer Horat Canonicat ,
etiam de Beatæ Virgine cum Camtt, quotidie audire
volebat : etiám fí eas in itinere equitando audire.
contingeret , mihilominur eas inter fe & Capellanum
fuum tam de die , quàm de Beata Virgine fubmifîè
dicebat. Infuper Officium Mortuorum quotidie cum
moven leétionibur, etiam in Feftir quamtumcumque
folemmibus dicehat cum Capellamo fuo. Rarò accide
bat, quin quotidie duas Miffar audiret, & frequen
ter trer , vel quatuor. Ibid. p.369.
Additur & illud ab alio San-Dionyfiano Mona•
cho, dum iter obiret, Provinciafque peragraret ,
folitum femper Horas Canonicas fuis fingulas pro
priis perfolvere temporibus; dum aeger autem de
çumbéret, Officium `diei Canonicum, & przterea
in au&arium Horarias Beatae Mariæ preces juxta
ejus le&um à Monachis duobus recitatas fuiffe;
ubi alternis fuum & ipfe recitabat.verfum; vel
Clericum accerfebat , qüi vicariam fibi eam prz*
ftaret operam, fi vis morbi vocem intercluderet
denique' dum valeret ftatim fublugente diluculo
Matütinum fibi pfalli præcepiffe, ubi & ipfe am
te alios præßò érat. Qgantumcunque infirmus ali
quando, horas folemniter cantari facienr , in Capel
ia bibebat duo} Religiofos , vel alior , quf hora* ju*
xta ietium fuum de die & de Beata Mar" dice
bant, dicent cum eis verfur/ibi contingentes , ტ•ო·
Ibid. p.400. - -

ex more exurrexißent , atque ipfius Ecclefix portar quf Ciim' Nangius, tum Monachus ifte San-Dionyfia
buque ad Matutinales laudes properantibus aperuiſ mus in his vèrbâ penè ipfa excripferunt Gott9ft<
fent , ‫ مایع‬۶۰ L .2 . ۶۰ ‫ز‬۰ di de Bello Loco, Dominicani, qui Ludovico à
11. San&itatis laude clariffimus Galliae Rex Lu confeffionibus erat. Ex quibus dilucet literas $i
dovicus IX. fa&a à Pontifice venia Euchariftiam diciffe puerulos in pervolutandis Horis Beat£ Ma
fecum eadem devehebat navi , cum ad bellum fa riæ, néc ferè addiciffe, nifi ut pio hoc ob(equio
crum proficifceretur , ubi & Officia Canonica , de in Beatifſimam Deiparam fungerentur. E0 enim
cantari, & Miffam ipfam excepto Canone celebra fenfu donanda funt 'hujus Scriptoris verba. Liquet
ri curabat a Presbyteris & Miniſtris, cum ſolem etiam fummorum Principum , ipforumque Regum
ni veßium facrarum apparatu . Ubi quotidie Divi filios tenella adhuc ætate Canonicarum Horarum
„um officium folemni;er audiebat , videlicet omne* celebrationi interfuiffe , & privatim Officium B*;
Horas Canonicas, có prxter Canonem , que perti tiffimæ virginis perfoiviffè. Ibidem pag.448. ?
a.};int ad Miffam , Sacerdote & Miniftri* facris ve 456. Id quoque idem author adjicit , äliquamdiu
fjbus indutii, fecundùm quod congruebat digi. Du affueviffe Regem piiffimum, media noéte furgere,
cbefne tom.5. pág. 369. 367. Regio$ jllc Principes in Capella füa cuin Capellanis Matutinum dccam*
jibéros fuos jàm inde à puero `volebat Canonicis ' tare, & reliquum tempöris orationi impendere, do
{ecum horis intereffe omnibus , maximè Com nec eadein Officia in Cáthedrali Ecclefia perficercm*
pletorio poft coenam, ubi & fìiaviffimo modula tur. Aliquanto tempore in confuetudinem duxit ,
imine concinebatur Antiphona illa Beatae Mariae, circa mediam mo?em furgere ad Matutimat â Ca*
quae exinde in omnes Eçclefias propagata eft , ini pellamir fuit & Clerici, in Capella cantandar , uf
úo duélo à Capella Regia: quibus expletis aqua pofl Matutinar rediemr , &c. tandiu im orati0n9
fußrali omnes confpergébantur. Illo quoque pie permanere volebat , quantum duraverant in Ecclefi*
tatis obfequio defungi quotidie volebat – liberos Matutima. Sed cum poftea maturiùs leéîo furge;
fuos, ut privatim Officium recitarent Beatae Ma ret Ludovicus, ut Regni negotiis vacaret: Se*
riae. Audiendus de his Nangius. Volebat etiam. cum ipfum nihilominus porteret propter infantia***
quod pueri , jam adult« atati propinqui , quotidie~ gotia äd Primam furgere fatis mane , &c. his vi
non foliam Miam, fed & Matutinas ae Horas Ca giliis ita debilitatæ fraéíæque funt vires ejus, ut
monicat cum Camtu audirent , & quod ad audiendum receptui canere cogeretur,'& eorum acquiefcef**
fermonet fecum adeffent. Volebat etiam quod finguli confilio, qui perfùàferunt, ita ad Matutinum fiif*
literas addifecrent, 3r horas Beat & Virginis decan gere, ut paulò poft illud expletum, jam Prigi*
tarent , ac ut effemt femper cum ipfo ad Completo jam Miſſie, jam reliquae canonicae pſalmodia tem"
rium , quod poff coemám fuam quotidie folemniter de pus eſſet opportunum. Diſcretorum conſîlio é º
camt4ri facieb.1;. In fime cujus fpeciális Amfiphomae cibus acquievit , videlicet quod ad Matutima; [urฯ
gere?

‫لحصـ‬
 De Beneficis, Parti. LibII. Cap.Lxxxvil.
geret fali hora, quod poft modicum fpatium Pri
mam & Mias é Horas cateras continuè poet
øudire. -
Hinc perdifcimus, r. Quo fine & quo confilio
extruétæ fint in Regum Principumque Palatiis San
&tae Capellae : nimirum ut Canonica ibi Officia .
exolverentur, quibus Principes ipfi cum familia
fua plerumque adeffent. 2. In iis étiam tum Sanéti
Ludovici tempore No&urna Officia no&u concini
folita fuiffe. 3. Antè ibi tamen ea, quàm in Ca
thedralibus Ecclefiis completa fuiffe. 4. Nec ablu
dit à verò diurnas Horas decantatas ibi fuiffe eo
maximè tempore, cui fe fuaque negotia Princi
pes accomodare poffent .
Guillelmus Carnotenfis Dominicani & ipfe Or
dinis , Capellanus Ludovici ejufdem Regis , & vi
tae Scriptor, fidem facit, difficillimis etiam illis
tempóribus, quibus in poteftatem inimicorum.
Criftiani nominis venerat, & in carcerem conje
&us fuerat Ludovicus, quotidie illum toto defum
έtum fuiffe Officio Canonico juxta ritum Parifien
fis Ecclefiae, ac praeterea horariis precibus Beatae
Mariæ, fervatis temporibus propriis , praeter Mif
fam, quam dempto Canone recitabat, adjun&io
fibi Presbytero Ördinis Dominicani & Clerico,
qui hic ipfe Scriptor erat. Quantumcumque im illo
gravir erga/tulo carcerir artiaretur , Divinum tamen
Officium fecundùm morem Parifienfi Ecclefi& , Ma
tutinas feilicet é horas Canonicas tam de die, quâm
de Beata Virgine , &• totum Officium Miffa , abfque
Sacramemti confecratione , exolvebat horis competem
tibus . Ibid. q.468.
III. Ifabella Ludovici Regis foror ponè lege
bat fan&iffimi fratris veftigia. Maturiùs ante lu
cem furgebat ad Matutinum, nec repetebat letium.
Orationer Juaj ufque ad meridiem producemr . Quan.
dite Horar recitabat Canonicas , meminem alloque
batur, artłoque femper filentio premebat linguamz.
po/? Completorium vefpere , ad Primum ufque mame
recitatam. Hæc ipfiffimia (unt verba Latinè reddi
ta ex vita ejus fcripta vernaculo fermone à nobi
Hi ejus comite, quae & exinde tertia fuit Praepo
fita Abbatiae Longi Campi ab ea fundatae . Juva
bit & hæc rurfus inde delibaffe: Ad Nomam uf
que incumbebat in fludia ó meditationem Scriptu
rarum utriufque Teffamemti ; pervolutabat &* vitar
sanétorum. Callebat enim apprimè Latinas literas ;
tumde & fi quas miffitabat Epißola * , Latimo ea , fer
mone confcribi volebat , ememdabatque ipfa , fiquid
Capellani fui in verbir pecca ent. Du Cange po
z/itam San£ti Lttdovici.
IV. Haec, ut opinor, vulgatiffima tunc adhuc
Latinæ peritia, faciebat, ut turba laicorum horis
adeffet Canonicis quotidie , vel eas domi recita
ret. Ideo & Concilium Tolofanum anni 1119. me
dicari cupiens malis non paucis erroribu(que, qui
bus haeretici ejus aevi irretierant complufculos fi
deles, inconfiderata ac licentiofa leétíóne Scriptu
rarum , & recentiffimarum verfionum, quas publi
cabant, eas verſiones proſcripſt, & ex Scriptura
rum libris non permifit laicis, nifi Pfalterium ,
Breviarium, & Horas Beatae Mariar. Prohibemus,
me libror veterit Teftamenti, aut movi, laici per
•mittantur babere, mifi fortè Pfalterium vel Brevia
rium pro Divinis Officiir , aut borar Beatæ Mariæ
aliquir ex devotione habere velit. Sed ne pramiffor
libror habeant in vulgari tranflator , aréiiffîmè inhi
bemur. Cam. 14. Jubet hoc idem Concilium, ut prae
ftò fimt fideles omnes horis omnibus Canonicis,
diebus Dominicis, Feftifque , quin & Vefperis Sab
bathi : Ex imtegro Prædicationem , & Divivum of
fícium audiant. Cam.* 3.
V. Pius juxtà & invi&iffimus Chriftianae militiæ
Pux Simon Monfortius, vi&toriis de Albigenfibus
ûgreticis reportatis valdé confpicuus, quotidie in
Tom.I.
499.
tererat celebrationi Myfteriorum, horifque Cano
nicis omnibus, his nimirum orationis prgfidiis cer
tus viétorias fibi parari. Ita enim Rigordus ad
annum 12 13. Cum eſſet in bellis ſtreuuiſſimus , omni
tamen die Miffam & Horas Canonicar ommer audie
bat , femper fub armir , femper im periculo . Rigord.
in Phil. Augu. Nec minús claro profequitur en
comio Gottofredum Bulliongum Vuillelmüs Tyrius,
cum ait eum hinc in Orientem abduxifte fecum.
fan&iffimorum turmam Monachorum, qui ei diur
nas decantarent horas, noćturnafque: De e taufiris
bene difciplinatis Monachos infgner adduxerat, qué
toto itimere horij diurnir &r mothurnis Ecclefiaftico
more Divina illi minißrabant Officiae. Vuill. Tyr.
L. 9. c.9.
VI. In iis que pro fui defenfione texuit opufcu
lis Vuillelmus de Sancto Anore, elucet Clericos,
adeoque Doétores nonnullos inconfideratiffimè &
ineptiſſimè locutos eſſe de Sanctiſſimi Regis Ludo
vici affiduitate imcredibili ad Officia Canonica,
etiam ferialibus diebus: Meliur efl Regibur &• Prin
cipibus facere judiciuna cór juftitiam ad que tenen
tur, etiam amifffr folemnitat ihur Divrmorum Officio
rum in diebus profeflis, que pfor à prºditiis impe
diunt, & c. Vuillel. de Sancio Amore, pag.96. Sed
inviétiffimus Rex tam fupra invidiam , quàm fupra
obtreétationem eve&tus, declarabat nihil ſe occu
pationibus , Regnique negotiis, fed ludo & volu
ptatibus detrahere, quod orationi & pietati daret.
Inde eft quòd ipfe viciffim doleret, quòd dolerent
aliqui ab ipfo ea tempora precibus & placando Nu
mini impendi, quç ċonduplicata fi donaffet vena
tioni captandifque feris, gratulati effent. Si im du
plo tempore poneret in ludendo ad alear 6 curren
do per fyłvas , pro venationibus & aucupiis , meme
fuper bis loqueretur.
VII. Di&tum eft jam non femel de pietate Ge
raldi Oriliacenfis Comitis, qui Odone Cluniacenfi
Abbate tefte cum primis idoheo , aptiffimè negotia
oratione & precibus interpungebat ; quotidie Ma
tutinis & Myfteriis intererat , quotidie ferè Pfal
terium recitabat. Po$t mo'turmar Lauder fi quolibet
proficifcendum erat , Miffarum fubfequebatur folemmi
tar. Confuetudinem ftatuit, ut Pfalterium pene >
quotidie recitaret . Bibl. Clun. pag.73. 95. 98. 1o6.
VIII. Provincig Comes Elzearius horas Canoni
cas & ipfe quotidie recitabat Breviarii Romani,
ut habet Scriptor vitg ejus apud Surium . Qgoti
die precer Canonica, pro Romana Ecclefia ritu &
confutudine perfolvit. Surius die 27. Sept. e.2o. Opti
me parenti ſue hoc dixit Guibertus Abbas teſti
monium , vix unquam eam no&urnis abfuiffe Ec
clefie Officiis, femper adfuiffe diurnis, & in Divi
nis Canticis comcelebrandis totam fuiffe cum Ca
pellanis fuis. Notiurmis Officiis vix aut mumquam.
deerat , cum diurmis temporibus communia Dei p o
pulo frequentaret. Sic equidem ut Capellamorum flu
dium indefínem r nunquam peme apud ipfam à Dei
laudis celebritate vacaret. Guib. Abb. de vita ſua.
L. I. c. 11
IX. Ut divinis quotidie prefens adeffet Officiis
Philippus Burgundig Dux, facram conftruxit Ca
pellam , Muficos ibi alens eo numero, iifque im.
pendiis, ut Reges gquaret : erant quippe Câpellani
viginti & unus , qui fingulis diebüs eadem conce.
lebrabant Officia , qug in Ecclefia Cathedrali. La
bour. im ejus vita, Dux Aurelianenfis ille ipfe, quem
neci dedi curavit Dux Burgundus, aderat, quo
tidie facro: Romanum etiam quotidie recitabat Bre
viarium . Hiſtoire de Charles VI. L.28. c.3o. Qui
ejus Apologiam concinnavit, is eorum retudit ma
ledicentiam, qui totum hoc hypocrifi dabant. No
bis perinde effet, vel ipfa enim affeétatio fucatæ
pietatis gquè teftificaretur, Principes quoque vi
ros, qui religionis & pietatis ftudium prae fe for
R r r 2 Icnts
 5оо Vetus & Nova Ecclefiae Difciplina
rent, Canonicis Officiis decantandis adeffe folipartem aliquam audiendis Cóncionibus feponeret*
tos. Prifcum Encomium Caroli VII, Francorum. cui ille non invenuſtè reponebat; Malleſe diutiàs
Regis bellicofiffimi ab Anonymo Scriptore exara amici confpe&u frui, beari quàm audirc aliorum
tum, teftificatur , tribus illum quotidie Miffis af
fuiffe, & horas Canonicas diebus fingulis recitaffe,
Hiſtoire de Charl, VII. par. Godef. "
„X. Religiofa hęc & exfomnis Pfalmodię facrę
«diligentia unà cum Vuillelmo Rege ex Gallia in
Angliam olim trajecit. Etenim debellator hic An
glig Miff: quotidie & Canonicis omnibus inter
erat Officiis , Diebus fingulir Miff& affìfiebat , ma
tutinor Hymmo* &• vefpertinor diligenter cum Horir
regularibus audiebat. Ann. 1086. Vuillelmus Mal
mesburienfis hoc ipfum teftificatur : Religionem.
Chriftiamam quantùm f&cularir poterat , ita frequen
tabat, ut quotidie Miffa affiteret, veſpertino; &*
Matutinos Hymnor audiret . Reg. Angl. L. 3. Hic
porro idem Hiftorie Scriptor, dum confe&atur I. Laicor omnes fideler imvitat Petrus Damiasi
varia flagitia, que Angliam in yarias conjecerant ad Officii Canonici penfum , tamquam & ipfis im
calamitates , & Neufìrig: tandem Principum domi poſtum .
nationi fubjecerant , non practeriit longa oblivia ' II. Comciliorum Italia Decreta , Exempla.
Divini Cultàs, & deſuetudinem Canonicorum Of
ficiorum. Optimater gula & veneri dediti, Eccle/iam
more Chrißiano mame mou adibamt , fed jm cubiculo
& inter uxorior amplexur , Matutinarum folemnia,
ér Miſſarum å feſtinante Presbytero auribus tantām
libabant :
Matthæus Paris idem perhibet, & verba ipfa
Malmesburienfis fecutus effe videtur, Ea invi&iffi
ma , ea vi&ricia fuere, quibus Vuillemus Angliam
fubegit arma , armifque fubaétam legibus perpo
livit. Pugnavere conjurati Cqelites pro fideli ' &
religioſo Principe adversùs jam ſubactas fractaſque
vitiis fuis Gentes .
Longè fanétiffimus fub hoc eodem Rege vorce
ftrenfis Epifcopus Vulftanus , jugi illam non con
' tentus Pfalmodia , cui cor , cui os fuum totum di
caverat ; in fuos etiam domefticos graviter animad
vertebat, fi vel no&urnis aliquando Officiis fe fub
duxiffent ; & quidquid erat nobilium & honora
tiorum civium hortabatur , ut prifcae infißerent re
citandi Breviarii confuetudini , Capellanum fefe ,
illis quandoque agens, & Matutinum illis recitans,
Audiendus hic idem ille Malmesburienfis. Si quit
Miniflrorum vel temulentia , vel fomnolentiae vi
ctur, Matutinis non affuiſſet, acri ferula ictu in il
lum ulcifei . Roßrem% perfomat honeffiorey per fe ex
eitamdo , ipfe Matutina* eir cantare. L. 4. de Gef?i*
Pomtif. p. 18o. Nullum quoquam ablegabat Mini.
ftrorum fuorum laicorumi, quem non antè edocuif.
fet fepties quaque die orare, ut penfarentur ea ra.
tione Horae Septem Canonicae, quibus jubebat eos
adeffe, cum in urbe degerent. Laiium nullum de fui,
quoquam mifit , cui nom prece* feptier in die dicem ìa ,
injungeret : hoc afferens, ut ficut Cleric; feptem
hora* , ita laici feptem oratione, Deo libarent . Su
vuur die 9. Januarii c. о. - -
.. xI. Richardus Angliae Rex, ille bellicofus &
intrepidus , qui nominis fui terrorem in Occiden.
tem, in 9rientem omnem fparfit; primus femper
oinnium furgebat , ut in Ecclefiam pergeret , ex
qua non antè recedebat , quin rei fácra: & Offi.
ciis omnibus canonicis dum recitarentur, afFuiffet.
Ita enim de co Rogerius: Ipfe enim mane confur
gens quotidie, primùm quarebat regnuna Dei, co
juftitiam ejur , &• ah Ecclefia non difredebat, do
nec more Eccleßaßico omnem divinum perageretur
Qfficium , Gloriofum ffquidem eß in Prinçipe, quot;.
dtanor aétur fuor, Ór ab eo imcipere , ©• finire in
eo , qui eft principium fine principio , & judicat fi.
age." terra. Roger. թ.7 հ3.
-
Henricus III. Angliæ Rex tribus quotidie fo.
Jgnmnibus cum Nota Mifms aderat, praeter alias quæ
£n$ $antg recitabantur. Incitabat 'quandoqueiiiì 1 376. non ultra rem urgendam dixit , quàm ut
5anctus Ludovicus Galliae Rex, ut ejus temporis populos commonefaceret, olimab Aurelianénfi Con
''
de eo fermones, -
- T — - —
c A P UT LXXXVIII, F.4.1.1. c.4i.
In Italia quoque & aliis Chriftiani
Orbis Provinciis frequens adhuc in
ter laicos Horarum Canonicarum
vel pfalmodia in Choro, vel reci
tatio privatim ,
III. Exempla Germami& Imperatorum Gr Impera
tricum ,
IV. Erant &* privatis hominibus domeffica Ora
toria, in quibur hora Canonica celebrarentur.
V. Exempla Regum &* Reginarum Hifpania.
VI. Exempla Imperatorum &• Principum Orientit •
VII. Exempla Gemtium Orientalium.
VIII. Ut continentia orationi goh«refcat ,
I. ^UM verba mifceret Petrus Damiani in Æûi.
JL bus Epifcnpalibus Ravenna: unà cum viro
nobili, quem falutaribus monitis ad Criftianam.
pietatem inftruebat ; illud prae caeteris ei inftilla
re fatagebat , ab omnibus fidelibus quotidianum
hoc effe Canonicae pfalmodiae Qfficium Deo exol
vendum. Tandem ad hoc procefft oratia , ut affere
rem Canonica feptem horarum Officia ah olamibut
Chriffiamir fidelibut Deo quotidie qua% quoddam /er
vitutis penfumn debere perfolvi. Scripfit deinde ele
gantem Petrus de eadem re, five de Horiz Cama
micis Tra&atum, quem & ad eundem nobilem vi
rum mifit, ut in fiio eum propofito confirmaret.
Hoc enim ibi demonßrat, illud Scripturae , Septie*
in die laudem dixi tibi: illudque fimiliter , fim
intermiſſione orate, non ad Clerum duntaxat, ſed
ad omnes pertinere fideles ; & per horarum Cano
nicarum ręcitationem eo nôs officio defungi • Per
git deinde ad excitandos fideles qmnes, ut hgc
firenuè pietatis Officium perfolvant, five ruri, fi
ve in urbe, vel proprios dici recitando Pfalmos,
fi Pfalterium habeant ; aut fi nqn habeant , sun
dem Pfalmum fæpiùs ingeminando, deniqu£ fiqui
pemitus illiterati fint, oratione Dominica faepius
iteranda. Nimirum fi fumt Pfalmi , numerut um
pleatur ; fi umur tantùm, prout Camom poffulat , ite
retur. Quòd fi experr ei omni modo literarum , fe
la oratione Dominica poterit implere quod optat •
cap.7. Sed pius juxta doéìufque vir hoc poftrs
mum conteftatur, non hoc voluntariae pietatis ob
ſequium eſſe, verûm inter debita & neceſſaria Of
ficia numerari debere. Hac itaque Chrißiana fer
vitutis Officia , mon obfequium , fed debitum dep*
ta , & mom volumtati , fed mecefftati prorfur 4d
ſcribe
II. . Ex his facilè coniicitur, eam & do&rinam&
confuetudinem altas in Italia radices egiffe, & qug
vix omninò extirpari potuerint. San&i Caroli Bor
romaei Mediolanenfis Archiepifcopi pater Offi
cium Canonicum quotidie in genua proçumbens re
citabat. Gioffvn. L. 1. c. 1. Sed muitùm ille pietatis
avitae aeftus remiferat in hominum vulgò, cuin ,
Carolus ipfe in Concilio IV. Mediolanenfi anni
« - cilio
ήί,£: De Beneficiis, Part I, Lib.II.Cap Lxxxviii. 501.
蜘、 `cilio Iv. praefcriptum fuifTe fidelibus omnibus, ut vina Oficia , que publicè peraguntur , malebat pri -
iſ: qualibet die fæpiùs orarent: præciperetque Epifco, vatim domi, áut in conclavi fùo audire, ut foiemt
pis, ut omni virium contentione adlaborarent ad monmunquam Principer &* Magmater , fed femper in :
'matutina, vefpertinafque preces reftituendas : five • Ecclefiae prece* mo:turna* , quar Matutinar vocant ,
in Eccleſia, 農 privatim , etiam in itinere facien itemque vefpertinar , &• Miffam, atque alias Dei ,
do. Conc, Med.4. c. 24. Lauder coram fe volebat cum camt u folemniter ce
III. In Germania Lotharius Imperator tribus lebrari. Itaque ad fîgnum precum mo&furmarum , mox
quotidie Miffis intererat, referente Leone Offienfi cum jum&a fíbi funilia ad Ecclefiam properabat .
in Chronico Montis-Caffini. Nempe fub Imperii Clae Suriur diei 1 3, Q.fob.
myde cælefti militabat Regi. Nam ut ipfe teftis fum , Docet Cantipratenfis , L. 1.c.1 3. n. 3., necdum il
in expeditione conſtitutur, ſummo dilueulo Miſſam lum obliteratum fuiffe morem , ut rudibus ftatim
pro Defunétir, dehinc pro exercitu , tertiam poftremo Pfalterium daretur, in quo ipfa literarum elemen
Jiei Miffam audiebat. Chron. Caffm. 1,4. c. 1. 5. Vix ta perdifcerent. Puella paupercula à patre cum ,
'quifquam in dubium vocarit,quin Agnes Imperatrix Pfalterium petiiffet, remiffa ab eo eft ad Nobilium
vel Pfalterium, vel Breviarium quotidie pervolu puellarum Magiftram , ab ea ut literas cdifceret ,
taverit ; cum percontata fit aliquándo Petrum Da ita enim non defore Pfalterium . Ita eludebatur
miani, an piaculi, vel dehoneftamenti aliquid in petitio. Sed puella pietate & candore animi ac fiun
eo fit , fi quis de Pfalterio meditetur aliquid, dum plicitate eximia , fcholam petiit nobiliuin virgi
ad requifita naturae fecedit. Utrum liceret homini num; ut primùm autem Pfalterium in manus acce
inter ipfum debiti naturalit egerium , aliquid rumi pit, cœlitus & repente edo&a , peritiffimè legit.
mare Pfalmorum. Inde enim liquet potentiffimam Rei tam miræ famâ per orbem fparfa , certatim
Reginam, momento quidem témporis refpiraffe , accurrebant omnes, ut Pfalterio puellam donarent •
aut à divinis ceffaffe laudibus. Ut me ad breve qui Hinc fanè ufus edifcendaruin primò literarum in
dem punºtum à divinis obticefcere laudibus acquief Pſalterio, Vade ad Magistran, qua filias di vitum
cat. Ita Petrus Damiani . Btrom. an. ro6. n. 96. ó* Pſalterium dacet, non aliunde , ut reor , manavit ,
an.973 nun.1. 2. Itapone legebantur veſtigia Ot quàm ex familiari olim affiduitate laicorum in au
t9nis I. Imperatoris, qui authore Vitikindo quo diendis vel recitandis Horis Canonicis ,
tidie omnibus Canonici curfus horis praeftò åde V. Ad Hifpaniam venio, ubi Concilium Coya
rat. Juxta morem diluculo de le£to comfurgenr , No cenfe anni ro5o. id unum edixit , ut fideles omnes
£turnir , & Matutimis laudibus intererat , &*c. Mif. vefpertinis Sabbati adeffent Officiis, Dominicæ au
farum deinde officiis celebratir, 69'e. Veſpertinis lau temi diei Horis prorfus omnibus canonicis præter
dibus interfuit. Eodem Vitikindo authore Matthil Mi(farum folemnia. Ut omm** Chriftiani die Sabba
dis mater, hanc à teneris infanti Ottoni infude ti adveſperaſcente ad Eccleſiam concurrant, & Do
rat affuetudinem, ad omnes Canonicas Horas cQn minica Matutina , Miffa r &* omner Horar audiant • ,
volandi, Can.6. Sed non tam angufto fe gyro arétabat Rc
Regula certè Ordinis Militaris, five Equitum, gum, Principum Magnatumque pietas. Ferdinan
!, iſ" quam profitebantur omnes, qui creabantur Èquites, äus cognomento Magnus Legionis & Caftellæ Rex
unum id imperabat, ut facris quotidie adeffent My omnibüs intererat no&urni diurnique Qfficii Horis »
fteriis , ut liquet authentico ex ipfo inaugurationis concinens & ipfe cum Clericis , quin & PragentQ
Guillelmi Rómanorum Regis , qui primò Equitum ris quandoque partes agens , Non fallchat Princi
Ordini allegandus fuit, anno 1 147. I/fa itaque Re pem reportatis de Maurorum gente cruentiffimis
gula eft Militaris Ordinir , in primir cum devota tot vićłoriis nobilem , à quo orationum improbi
recordatione Dominics Paſſionis Miſſam quotidie au tate exoranda, cui gratiarum actions referenda:
dire. Sed Concilium Altheimenfe, u5i affuit & effent tot viétoria. Eccle/fam vefpere 6 mane , mo
Conradus Germaniae Rex , & cujus Canon relatus áurmifque horir , &* facrificii tempore frequent abat,
eſt in libros Decretalium Gregorianarum , fidem fa interäum cum Clerici* im Dei laudibus modulan
cit , plerofque libertate donaffe aliquem ex fervis, ao , interdum etiam vices Cantorit explebat. Ita
quem ftatim Presbyterum ordinari fibi facerent, Rodericus ad annum 1 o65. L. 6. De rebur Hifpan.
quo horas ipfis Canonicas modularetur aut recita c., 3. Joannes Arragonum & Siciliae Rex , qui re
ret . Jubetur hoc Canone exauthorari iftiufmodi gnäre occepit anno 1458. eadem laude floruit , ex.
Presbyteros, nifi piam hanc fervitutem ferviant ìMarinæo Siculo . Quotidie rebus divinit Gr facrit
iis, à quibus fervitute funt abfoluti. Si qui, de fer interfuit. Marinau* . Sic. l,x 1. Sed fupra opp£m
vir fuit quenquam domaverit libertate , & ipfum im admirationis aleam funt ea quae perhibent Hifto
Prefbyterum fecerit ordinari ; ille autem pófiea in.ci de incomparabili foemina Iſabella, Caſtella &
fuperbiam elatus, domino fuq Canonicas Horas pfal - Arragoniae Regina • Oble&abatıır magnopere dili
Iere noluerit, accufatur apud Epifcopum, qui ordi genti Latini fermonis pronuntiatione , eO Ct1a m .
mavit eum , degradetur. Goldaf? Comftrt. Imper. tom. íempore, quo latinè nóndum (ciebat, $ed cura bel
3. pag.4oo Extra. C. Nullus. De ſervis non ordi iicis qiiibüfdam tumultibus finis tandem effet im
aandif . pofitus, Grammaticae Latina: operam navare coe
IV. Hinc perfpicuum fit, non Reges, non fum it, nihil deterrita negotiorum incumbentium mo
mos tantùm Principes conditores fundatorefque • e, quin immo tantos progreffus fecit, ut intra .
fuiffe fanétarum Cäpellarum in Regiis vel princi unius anni fpatium Oratores Latinos intelligere
palibus fuis aedibus, & Capitula ibi inftituiffe , que & interpretari facilè potuerit . Qgamobrem fcienti4
quotidianae vacarent pfalmodiæ, Sed Nobiles etiam cupidiffina, bellis in Hifpamia jam confe£ti£ , etſ
quoſlibet fua ſibi privatim habuiffe Oratoria, ha mülti, magnifque megotii occupata , Grammatic« ta
men le£}iomibus operam dedit. In quibut per umius
buiffe & Presbyteros, qui non Miffam tantùm , , anni fpatium tantùm profecit, ut nou folùm Lati
fed & canonicum omne Officium quotidie recita aor Oratorer intel!igeret , fed etiam libros interpre
rent, Ejus rei fuppetit argumentum aliud non mi
nùs luculentum, ex vita decerptum fanétae Hedu tari facilè poterat. Marinaui L. 1 1. Deinceps y£
vigis Polonorum Duciffae ; ubi eo conmendatur rò jufquam abfuit Qfficiis quæ in Regia ejus Ca
nomine, quòd ad Ecclefiam pergeret , no&urnis pella decantabantur; fi quid vitiosè pronuntiaretur ,
diurnifqueinterfutura Officiis, nec imitaretur Prin ipfa emendavit: at Horas Canonicas ipfà quotidie
cipes Nobilefque viros complures, qui tepidiùs hos diligentimmè perfolvit : semper enim facrit rebus
Qfficii fui numeros implebant, canonicaque. Offi &- iìivini, officiis aderat . Im quibut fi quir fortè
sia privatis in Capellis curabant ſibi recitari Di sacerdotum fuorum , qui fibi rem divinam ::*&nt,
4.
 502, Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
*an* , aut Horas Canonicas & Pfalmos canebant, nis verbis donavi. Nuperrimè Vanflebenius Ordi*
“rrafët , in ſyllaba, per ſentiebat, 6 tanquam Ma nis Dominicani decus , hiftoriam Ecclefiae Alexan*
gifîra difcipulum admomebat. Qgx prater multar ex drinae publici juris fecit. Is qui ufus , qui mos
traordinariar &• votivar orationes , horarium quo vigeat apud Cophtos ita edifferit: Recitatio pre
que Sacerdotum more quotidie perſolvebat . cum , quod appellitamur Officium , neceffaria cum.
VI. Tempeftivum jam eft in Orientem trajice primis cô* jufliffíma apud eor eft exercitatio pietatir.
re, & commodiùs id quidem fieri nequit , quàm Qgim & eorum Scriptor quidam confirmat «què Lai.
cum Gottofredo Bullonio , qui Palaeftinäm fanétam coF Clericofque omnes obligari ea meceffîtate recitan.
que Civitatum precibus magis quàm armis expu di Officii Camomici . Alius tamen Scriptor ad tre;
gavit. Secum cnim rcligiofiffimus Princeps in Orien Horas revocat eam necetatem : ad ve/pertinum,
tem abduxit complures pietatis gloria clariffimos ad matutimum Officium , & ad Tertiam ; hoc eft,
Monachos , quibufcum per longinquam illa pere ut equidem interpretor , ad Miffam , cui Tertia_
grinationem canonica femper celebravit Officia. Ita præcinebatur. Part.z. c. 16. Cum hae gentes tot re
famè Vuillelmus Tyrius. Adduxerat peregrinatio tro ante fæculis avulfæ fint å gremio Ecclefir
nem ingre/[urus, de Clauftris bene difciplinatir Mo Latinae, hic earum cum illa confenfus perfpicuè
machos , viror religiofor , &• faméta comverfatiome in demonftrat, ante fchifmatis exortum in hoc om
figmes, qui toto itimere borir diurnis & moéìurnir , nes prorfus Orbis Ecclefias confenfiffe.
Ecclefiaftico more divina illi mimiflrabant Officia . VIII. Ha&enus de pfalmodia laicali Cleriali
Muill. Tyr. L.9. c.9. que, cui poftquam de cælibatu pertraétatum fucrat,
Idem pietatis fpecimen in Oriente ipfo non in 6pportunus erat fanè locus elucidandae. Si enim.
frequens erat. Quippè Anna Comnena Aviae fuae , vel laicos vocabat Paulus ad continentiam, ut ά
à qua ortus erat Alexis Imperator, hiftoriam li vinis laudibus vacarent brevi aliquo temporis in
teris mandans, & virtutes quibus fummopere in terftitio , quid de Clericis augurandum ? Ea dere
claruerat commendans, fummam quandam ejus vi elegantiffime Ivo Carnutentis Epifcopus in Epifto
gilantiam & affiduitatem in diurnis no&turnifque la ad Galonem Parifienfem Epifcopum. Adhoc emm
Officiis frequentandis ita adumbravit : Pleramque inflituta eft Clericalis militia, ut pfalmodia & hym
amottir partem divinis Hymmir , juxta defcriptionem nodia quotidiamum Deo offerat facrificium ; quod of
Ecclefîafficam im diurma toto ammo penfa difpemfatir, ferre jure mom poterit , cui ut plus placeat uxori quàm
integrè reddendis ac clelebramdir imfumebat . Tum Deo , lepocimante uxore, &• fallente carnis volupta
zmom exiguum /patium fomno detraćłum fundendir pri te , operam dare neceffarium erit. Cum enim ferum
z/atir ad Deum precibus , & cater« religioni dabat , dum Apoítolum mom concedatur laicis orare , nifi eo
«$*c. Solebat avia mea mom totum megotiis faculari tempore quo comtiMemt : quamtò magis fenper debent
bur diem impemdere, fedJtatis quoque boris facrir continere , quia tam pro fui , quàm pro aliorum de
operam dare , facrificioque liturgico juxta ufum ca lićtit jubentur orare ? Epift.zzo.
monicum intereſſe. Alexia. l.3. pag.88.89. Pachym in
Andron. L.1, c. 32. 985( )S$e )sSt <sse <ss6 అ3$e
Supervacaneum effet plura huc coacervare exem
pla , cum liber Codini de Officiir Conßantimopoli De Xenodochiis & Beneficiariis qui
2amis nulli non obvius fit , ubi annotare poterit non
tantùm dies Feftos, quibus Imperator magno cum illis affigebantur.
apparatu ad Ecclefiami progrediebatur , aderatque
IHoris omnibus canonicis, Matutinis , Primae , Ter
tiae , Sextae, Nonae , Vefperis ; fed & dies alios,
quibus fine pompa aderat. Vigilia Nativitatis , Im C A PUT LXXXIX. P.1. l. 1. c.54.
peratore ad Matutinum ſecundùm uſitatam ſibi con
ſuetudinem non egreſſo, ſed & c. In quotidiani, Ma De Xenodochiis & Beneficiariis, qui
tutimi & Vefperarum circumftationibus , poftquam &rc. illi affigebantur ab exordio Ecclefix
-At im magnir Fe/fis , &c. Camumtur igitur Hora , ut
moris eff, Prima, Tertia , Sexta , Noma , &c. Cap.6. ad ufque tempora Caroli Magni.
c%r feqq.
VII. Et fanè , eft quod noftrae nos pudeat fo 1. Serier ©* contextur rerum , de quibur gam di
cordiae , præ Orientaliüm hac ipfa tempéftate Chri £?um ef? , &• de quibus dicemdum hic fupereff.
ftianorum fervore animi ac diligentia in retinen. II. Ut longè maximo fuerit Ecclefi« &* Religioni
dis priftinæ hujus difciplinæ reliquiis. Inter eo Chrißiama ornamento Xemodocbiorum veluti Regia
rum Laicos bene multi funt, qui Canonicum Ho gu&dam magnificentia, Bafilius confruxit umum pre
rologium , ut à Græcis vocatiir , feu Breviarium caterit omnibur magnificentiſſimum .
quotidie fuis horis recitent. Inde enim nata ho III. Ex eo comflata illi apud Provincia Præfidem
rologii vox , quod fingula Officia propriis exol. invidia.
: vantur horis , etfi hae horæ aliae âb aliis minùs IV. Calchedomenfi, synodus xenodocbia eorumque
diftent, quàm apud Latinos. 1)ominicis diebus Fe Prsfeſtor Epiſcopo ſubjirit Clericor.
ftifque convolat plebs ad Ecclefiam hora fecunda V. Opulentiſſimum conſtruit Chryſoſtomus .
poft mediam no&tem , omnibufque diurnis intereft VI, Populum idem Conflantinopolitamum interpel
Horis . Chytrau* pag. 11. Iter ad Montem Libanum lat , ut fumptu publico in commune omnet alantur
nuper literis mandavit Hieronymus Dandini, in pauperer .
eoque haec habet: Officiis Canonici, adeff pieb;, VII. Hoſpitalitas à Paulo Epiſcopis commendatur .
perimde ut Presbyteri , qui Ordimir fui lege ad id te. Cur illam &• quomodo meglexerit Cbryfoftomur.
nemtur - Omnes una voce Horas concimunt. Notte me
VIII. Xenodocbta tamdem publica ad bofpitalita
dia permagnut femper advolat laicorum numerut. tem exercendam excitata funt.
Gap. 25. Italicæ, hujus lucubrationis interpres Gal IX. Erant Xenodocbia fub poteftate Epifcoporum,
Jicus in Notis multa cruditione refertis , haec ad. tum quòd plerumque fundatores effent , tum quòd sa
dit: Retinent etiammumc Maromit« prifcam confuetu tura quafi ipfa ©• primæva rerum inftitutione difpen
dinem Officii Canomici im Ecclefij, pfallendi: nec /atores eorum effemt , qua in pauperer rogabantur •
4uifquam id fibi licere putat , ut umquam abfit. Ita 2. Ad Ecclefiam Latinam fermo delabitur, ubi
epitn laici: perfuafum eft, non minus teneri ipfo, 4uguſtimur hoſpitalitatem in ade menfaqur Jua -
*ffa » quàm Clericos . Ita ego Notam illam Lăti fXffffff •
-ХI, Cнr
 DeBeneficiis,Part I.Lib.II.Cap LxxxIx 5O3
xr. Cur non idem & tamen piè fecerint Chryfo verè à Gregorio confertur , Orat.2o.
ftomus (r Augu/tinus . III, Sed audiendus ipfe Bafilius de operis hu
XII. Fundata funt &* à Laici* Hofpitaliae , ut jufce ftupenda magnitudine, quod illi apud Præ
Roma à Pammachio . fe&um Provinciae, quanquàm amicitia fibi con
XIII. De Hieronymi apud Bethlehemum Xeno junctum, invidiam conflavit, ut necefe Bafilio fue
dochio. rit, tam gloriofi ac laudabilis flagitii patrocinium
XIV. Fabiolae Nofocomium . fufcipere. Qgid perpetramur mali, dum receptacula
XV. Laicorum hofpitalitar. ponimus peregrimis, qui huc advenerimt ? Et pr&ter
XVI. In ipſîr Laicorum Hoſpitalibur Epifcopi fum iftor, im eorum ufus , quibur opus e/? curatione pro
m4 utebantur authoritate. pter infìr*2itatef fuař ; mecºf7zritym bif folariu**7.
XVII. De iis qui in Hoſpitalibur à ſe extruttis procuranter Nofocomos, Medicos, Bajulos, Doctores,
miniftrabant ip/ . & cateror artifices in promptu habere debent, &c.
ម៉្យា
阿0714,
Xenodochiir perfepè conjunta fuere Ca ogim & ader pr&tereà alias operibur faciemdis re
quifitar . - -

XIX. Laici nonniſi Epiſcoporum conſilio Xenodo IV. Docet Concilium Calchedonenfe ejufmodi
chia fundabant . plura fuiffe in Oriente Xenodochia, quibus uti
XX. Ejicisbantur è Xenodochio, qui bona frugis Monafteriis, ab Epifcopo Prcsbyteri & Clerici alii
Ø0/2 erawºt, praeficerentur. Clerici qui pr«ficiumtur Ptocbodocbiis
XXI· Multa in unum mommumquam conmifcebam« &• Monafteriir, fub Epifcoporum poteftate perma
tur Xenodochia. meamt. Cam.8. Ex hoc Canóne, & ex Bafilii exem
XXII. Beneficiarii ab eo cui preerant Xenodochio plo manifeftum eft, horum Xenodochiorum fum
momem ducebamt . mam poteftatem penes Epifcopos fuiffe , quorum &
ipfi faepiffirmè fundatores alioqui & parentes erant.
I, Pº verba fecimus de Officiis & gene• V. Ne umbra quidem dubitationis fupererit ml
ralibus muniis Clericorum atque Beneficia la, ubi à Palladio audierimus, Chryſoſtomum pri
riorum : da ea nunc nobis fermo convertendus eft mò quidem impenfas omnes fuperfluas ex rediti
Beneficia , quæ ab aliis fecernuntur, per ea pecu tibus Ecclefiae, maximè autem in aedibus Epifcopa
liaria munia , quæ fingulis præfiniuntur. Princi libus refecuiffe , & ex refidua tunc ingenti pecu
pein in iis primumque occupabunt locum Xenodo nia conftruxiffe Nofocomia; his duos pari pietate
chia ; à quibus ad alia defluemus particularia, per & experientia praeftituiffe Presbyteros; quin & Me
fonaliaque Beneficia , antequam ád Collegia, So dicos, coquos, alioſque miniſtros addidiſſe qui uxo
dalitia , Capitula , Caenobiaque veniamus · Quan rati effe mon poterant. Poft b«c difpenfatoris Eccle
quam hæc omnia permixta quandoque & promifcua ſiaſtici ſcripta relegenr, inutileſque Eccleſî« ſumptur
ita funt, ut vix, aut me vix quidem poffint non deprehendems , amputari hos protinus jubet. Acceffe
aliquantulum confundi. Qgin & Xenodochia inve &- ad folemnes Epifcopi fumptur infpiciemdor , im ve
mimus Monateriis adjuncta, & quafi concreta. mienfque immodicam profufiomem , transferri hanc
II. Ridet Julianum Apoftatami Gregorius Na magnificentiam ad infirmorum folatia pr«cepit. Et
zianzenus, quòd quae piè & ingeniosè Chriftia cum fupereffemt pecuniæ, movæ quoque infirmorum
norum charitas inftituerat, ea ipfe & diligentiffi receptacula conſtruit ; praficiens his duor ex Sacer
' mè imitari, & Infidelibus tradere conaretur : at dotum numero religionis ſumm e viros, 6 Medicos,
que omnium maximè Xenodochia. Orat. 3. Qua &• coquor , & miniftror , qui fine uxoribus effent ,
inaximè pollebat idem Gregorius eloquentia, lu eis ad obfequium flatuent , &c. Pallad. im vitae
culentè defcripfit Xenodochia quae D. Bafilius ex cbryf. c. 5. Reftauravit ergo Chryfoftomus vetufta
tra urbem fuam Epifcopalem ßupenda extruxerat Hofpitalia, nova condidit, his Presbyteros prae
magnificentia , diu & inftantiffimè ditiffimos quof fecit, qui eorum veluti Beneficiarii effent; denique
que cohortatus , ut ad ' ea non fuperflua tantùm cum facra hæc effet domus, nullos ibi paffus eft
conferrent , fed & ea quae fuftentaridae familiae ne conjugatos Miniftros ,
ceffaria videri poterant • Pulchra rer eff bemigni VI. Non hîc ftetit incredibilis Sanéti Patris cha
tas , ó* pauperum alendorum ßudium , atque hama ritas. In publica concione aliquando populum om
m& infirmitati opem ferre . Paululùm extra civitatem nem follicitavit , ut in commune publico fumptu
pedem effer, ac novam civitatem confpice, illud im alerentur pauperes omnes. Ponebat eorum Con
quam pietatis promptuarium , commune locupletum ftantinopoli omnino effe millia quinquaginta • Reim
«rariu;n , im quod mom modò redundamter, ac fuper tamen facilem æquè ac piam före oftendit : immò
fiu& opet , fed jam neceßari« quoque facultates pro• eò faciliorem , quòd longè pauciora fufficerent
pter illiur cohortationes recomdumtur. Ampliffimum alendís imul uno in loco pauperibus, quām fin
certè, ac fplendidiffimum hoc erat paupérum di gulis feparatim. Subjecit deinde fideles inter ipfa
verforium, cùm illud Gregorius cómpàret novae Ëcclefiæ incunabula paucifßmi cum effent , omnia
civitati, quae veteri accreverit. In hac Bafilii ma- ' ſuſtentandis pauperibus neceſſaria ſuppeditaſſe. Er
gnificentiffima fabrica partes aliquæ fuerant Na go nunc cum & numero creverint & opibus, id
*zianzeni , referente hujus vitae Scriptore, qui nec illis fine controverfia multò expeditius fore. Au
de accumulatis illis proventibus filet: Ampliffm;s det autem, & dicit certam fibi fpem ac fiduciam
adibus extruffir atque ammuir proventibur conßitutir, effe rei hujus aliquando implendæ confummandae
quos à divitibus ႕႔ေ hominibus, prudenti ora que: & hoc infigni Chriftianorum apientiae & cha
tione aa largitionem impulfi, collegerat , «grotof ommer
ritatis monumento perculfos, quicumque fuperfunt,
im umum coegit , pauperum gymnafia hac loca appel Paganos omnes, nóftrae fidei, noftrifque partibus
lam*. Huic im ea re adjutor operifque p3rticeps fuit acceffuros. Quae tum detonuerunt in tantum vi
Gregorius. Simillimum veri eft varia fuiffe uno in rum procellæ, tam præclaras fpes confiliaque &
loco fimul conjunéta domicilia , alia ægris , paupe Epifcopo & Chryfoßomo digniffima diffiparunt.
ribus alia, alia peregrinis : fortè & fua erant vi Si in bac via progredimur, credo quod & hoc fw
ris, fua fenioribus fæminis, fua viduis, pueris & turum fit. obtemperate mihi folùm , & per ordi
puellis fua feorfim : ut jure poffet nova dici ci mem corrigemur, negotia ; Et fi Deus vitam dederit,
vitas, & cum iis aedificiis à Gregorio conferri, credo quod [fatim in hanc nos recepturi fimus vit&
quæ propter operis fuperbiam ac magnificentiam rationem . Homil. r 1. im A*a.
admirationi fuere omnibus hominibus, ac feptem VII. Hofpitalitatem Paulus Epifcopis commen
9rbis miracula meruere appellari. Cam his enim daverat. Hinc crimen Chryfoftomo conflatutn,
- -

quòd
SO4 Vetus & novaEcclefiae
quòd folus vefceretur. Ejus rei caufam affert Palla
dius; quòd prae infirmitate cibum plerumque ve
fperi tantùm fumeret, quòd illum non latebat hof
pitibus grave fore. Deinde majores in Epifcopo
fumptus pati non poterat; quos tamen urbe maxi
ma & ampliffima , Conftantinopoli , declinare non
potuiffet.T)enique in urbe copiofiffima & poten
tiffima minimè neceffum fuiffe , ut hofpitalis effet
IEpifcopus, cum plerique laicorum lubentiffimè id
in fe muneris reciperént ; conducibilius ergo effe,
ut verbi praedicationi totum fe dederet Epifcopus,
nec temporalium rerum (ollicitudinibus intricare
tur. Enimvero qui civitatem optimis legibus inftru
&am habitat , cujufmodi Comftantimopolis eß, in quae
omnes ferè hofpitaler fint : Si Sacerdor eff, fuperfluè
fatis verbi relimquit mimiferium , ut opfomiorum con
putet fumptus, feque imprudens Cauponem pro Do
Ζbore arbitratur . Teftatur tamen Chryfoftomus in
Epiftola ad Innocentium Papam fcripta, rogaffe •
£e Theophilum Epifcopofque omnes Ægyptios, ut
apud fe diverfarentur. Haec ubi refert Palladius,
multum expoftulat de Presbyteris & Diaconis Con
ftantinopolitanis, qui Monachos, quos Theophilus
ex Ægypto depulerat , in domum fuam noluiffent
excipere, eamque laudem fanétiffimae cuidam Dia
coniifæ reliquiffent. Erat ergo Conftantinopoli non
ignota hofpitalitas, fed eam aliis curam Chryfo
ftomus permittebat , quo plus otii nancifceretur
ipfe & libertatis, ad reliqua Epifcoporum mune
ra perfolvenda. Adde quod & fuperfluos de re
pauperum fugitabat fumptus , & miniftrorum la
trocinia, illamque deteſtabatur conſuetudinem .,
qua ad convivium divites potiùs, quàm pauperes
folent invitari. Quae omnia fusè Palladiüs ediffe
rit • Pallad. in Vita Chry. c. 12. 2. 17 12. 13.
VIII. Hoc autem ipfüm eft , quod Epifcopos
tandem impulit, ut hofpitibus Xenodochia & ægro.
tis extruerent. Cum enim eorum effet & excipere
hofpites, & pauperes alere, qua in re Chrifti &
Apoftolorum exemplum haberent & præceptum ,
miramque confenfionem fidelium , qui. ad " pedes
Apoftolorum vel Clericorum, quasinicitante Spiri
tu Sanéto erogabant, conferebafit eleemofynas: non
poterat commodius quidquam, aut utilius excogi
tari, quàm ut conftrućtis Xenodochiis & Procho
trophiis, conftitutifque idoneis proventibus, tam
pium tamque fanétum opus perficeretur . Quo er
go Spiritu Apoftoli curám pauperum apud Diaco
nos depofuere, ut minifterio verbi & orationi in
ftarent liberiùs: eodem Epifcopi ædificatis ad eam
rem diverforiis, hofpitalitatis fe farcinae fubduxe
re , & alendorum pauperum curandorumque ægro
rum minißerio magis , quàm curæ & follicitudini.
Quandiu Imperium penes Gentiles fuit, erat penes
Σpifcopos pauperum, aegrotantium, hofpitumi, vi
sduarum ,.virginum, & eorum denique cura, qui
in folitudine feorfim degentes, vita Monaftica ve
!uti præludia.quaedam meditabantur. Hos omnes
iifdem in ædibus aggregare, fimul habere & ale
xc , per. perfecutores nunquam licuiffet. At ubi
yer Chriftianos Imperatorés libertas affulfit Eccle.
fiae , qui ha&lenus £cretis in latibulis foli degebant,
coepere fibi Monafteria conftruere. Idem íécer€
brevi virgines, & Viduae; Epifcopi Clericos ad
vitam communem fummo ftudiò invitavere. varia
deniqu£ iidem , ubi pauperes, ægroti, peregrini
q!ie , & majore commodo , & fùmptum miiiore,
alerentur, Xenodochia fundavere. Placilla Augu
ft3 Theodofii Magni conjux digniffima, folëëat
ipfa fefe demittere, referénte Théodoret6 , ad ab nunquam & à Laicis pietate praeſtantibus extruſta
jcótiffima quæque minifteria in pauperes e6s, qui Xenodochia. Scribefis ad Pammachium Hierony
in Ecclefiae Xenodochiis alebantur. Eccleſiarum ho imus, de obitu Paulinae conjugis , commendat cum
ſºiº ºiſºre, egrotis in letto decumbentibus cura
$ionem adhibere, traétare ollas, jufculum, guſtare ;
p&;ipfo iliis deferre, frangere pinám, aff,; Þorrige brevi in culmen ipfüm pertigerit pietatis, tam mi
Difciplina,
re, eluere pocula, ommia denique aliæ nauner4 obire,
qu« fervi & ancillg exequi folent • Digna prorfus
loca, in quibus Epifcoporum & Imperatorum piea
tas atque hofpitalitas corufcaret · ..
IX. `Conftat ergo piarum ejafmodi domorum cu
ram & poteftatem fummam penes Epifcopos effe ;
quia apud Apoftolos depofita funt patrimonia pau
perum , ut horum effent difpenfatores; quia Apo
ftolorum, ut charitati , ita & authoritati Epifco
pi fucceffere ; quia dona fua omnia fideles, deci
mas, primitias , quaecumque denique largiffimè in
Eccleſiam & in pauperes contulère, ea ſemper tra
didêre Epifcopis; quia cum proventuum Ecclefiae
pars tertia, aut quarta, ut infrà dicetur , fuftentum
dis feponeretur pauperibus , ejus cura & difpenfà
tio Epifcopo credebatur; quia Epifcopis redituum
Ecclefiafticorum portio idcirco attributa eft major,
copiofiorque, quòd fit illis maximè ab Apoftolo &
à Conciliis hofpitalitas demandata: quia antiquif
fima quaeque ac prima Xenodochia, & ab Epifco
pis fundata ac dotata funt, & à Presbyteris, quos
ad id muneris allegerat Epifcopus , gubernata.
X. De Graecis ha&enus, ad Latinos nunc acce
do Epifcopos & Presbyteros , Hofpitum, paupe
rum, aegrorum curam egit Auguftinus maximam ,
hifoue è redditibus Ecclefia, tefie Pofidio, libe
ralißimè contulit. Xenodochium non legitur con
ftruxiffe. Hofpites domi excipiebat ; pauperibus
autem difpenfàbat , mittebatqiie per idoneos mi
niftros quidquid illis opus 醬 intelligebat. Men
fa ufus eft frugali 6r parca , que quidem inter clera
legumina etiam carmes aliquando propter hoſpi
tes vel quofque infirmiorer confimebat. Et infrà: Ho*
fpitalitatem femper exhihuit , órc. Et rurfum : Paupe•
rum verò femper memor erat, cifque inde erogabat, un
de & fibi fuifque omnibus fecum; habitantibur ero
gabatur ; hoc eß , vel ex reditibur poffeffonum.
Ecclefi& , vel ex oblationibus fidelium. Peffa. it.
ejus vita . c. 11. 13. Teflatum fecit Augufti
nus ipfe hanc ineluâabilem explicandae hofpitali
tatis necefitatem, menfrque füę peregrinos& ad
ventantes adhibendi, in cáufa fuiífe , ut recederet
à priore Monafterio, quod ftatim atque creatus fuc
rat Presbyter, extruxiſſet, alterumque conſtrue
ret Clericis fuis in ipfis Epifcopalibus ædibus fuis.
Perveni ad Epifcopatum , vidi mece/Te babere exbi
bere humanitatem aÂduam quibufque </enientibur•
fíve tramfeumtibus ; quod ß nom féciffem , Epifcopur
imhumamur dicerer. 7 Si auten» eonfuetudo if* iit.
Monaſterio permiſſa eſtet, indeeens effet : & ideo vo
lui habere im ifta domo Epifcopi , meum Monafterium
Clericorum. Serm.49. De diverf.
XI. Palladius citato jam loco, Cap.5. , obfervat ,
voluiffe Chryfoftomum, ut eo qüod fundaverat
Xenodochio adventantes bofpiter reciperentur •
Utrumque ergo Auguftinum & Chryfoftomnum ju
re fortè dixeris, eódem charitatis fpiritu hofpita
litatem , fed non eadem ratione exhibuiffe. Reman
fit in Chryfoftomo, ficut & in Bafilio amor fem
per aliquis fecefsûs & folitudinis; hinc maluit il
lc fepofitum habere locum recipiendis hofpitibus,
quàm turbam hominum menfae femper fuae adhi
bere. Auguftinus dele&atus eft magis Apoftolqrum -
vita communi : ideo & menfam Thabere voluit •
quae communis effet , & charitatis fchola & fru
galitatis. Quae utraque virtutis unius excrcend*
ratiQ, pofteriorum témporum Epifcopis omnibus &
admirationi fuit & imitationi.
XII. Nec inficianduaa tamen eft, fuiffe non•
quòd amplexatus fit ftatim vitam Monafticam ,
guòd Xenodochium prope Romam condiderit, &
- 13
 De Beneficiis, Part. I. Lib. II. Cap.LXXXIX. 505
yabili ejus hqfpitalitatis imitatione, in quam prae • fiae docet, & fub Epifcopi poteftate. Venditi pa
luxerat Abrahám • Denique ipfum praeterea ad hoc trimonii partem unam diftribuerat pauperibus Se
hortatur, ut Abrahami imitatione pauperibus ipfe verus Sulpitius, partem aliam conftruendo referva
fuis manibus miniftret , & poftquam fua Chrifto rat Xenodochio, in quo pauperibus ipfe miniftra
obtulit, offerat & feipfum : Audio te Xenodochium ret. Hinc quae fummâ erat ejus humilitas , fe pro
im portu feciffe Romano &e. Initia tranfgrederit , cul effe crédidit à perfe&iffima virtute Paulini,
, ßatim fummum tener , primus inter Monachos , qui venditis & diftributis oinnibus , nihil ipfe fi
jm prima urbe, primum» fequeris Patriarcbam , &*c. 5i reliqui feciffet. Contrà Paulinus modeftiffimè
Moneo non folùm pecumiam , fed te ipfum Chriffo of &amanitiffìmè contendebat, cumulatiorem eam fuif
ferar dre. fe charitatem, aliquid refervaffe, non fibi fed Ec
XIII. Patritiae profapiae erat Pammachius: Patri clefiae ; non quod fuos in ufus vendicaret , fed quq
eii gemeris primur inter primos Monachor effe cœpiffi . cum fé ipfe totum deinceps manciparet pauperi
Quare ut erat copiofiffima ejus charitas, ita & co biis. Ideo fine animi captivitate poffèffor , quia qu&
piofiffimae opes._ Sed immenfos quofdam thefau refervafii Ecclefia te ferviemte poffdeat , &c. lllud
ros fuo in ipfius finu geftare charitatem, præclarè Apoftoli comples, ut habem , non habeas , quia nom
: in eadem Epiftola commonftrat Hieronymus . Seip tibi , fed mom habentibus habemr , domás tus hofper er ,
fum enim fcribit Xenodochium & Monafterium.. ut fit hofpitium domus , &c. Tuorum confamulus ver
apud Bethlehemum extruxiffe, ubi religiofi qui mulorum , temporale habitaculum tui te?i , mom uf
que viri ad loca Sanéta toto ex orbe convolantes paterfamiliar ufurpar , fed ut mercemarius vel im
exciperentur. Quocirca & Paulinianum fratrem quilimus maner, ffipendium quafi precaria memfiomi*
mifit, qui patriæ hæreditatis agros divenderet ; 4.
Domino penſtant, de ſocia corporis tui & ani
atque eâ pecunia coeptum opus perficeretur : Nor mi ſervitute. Paulin. Ep. ad Sever.
in iffa provincia adificato Monaßerio , &• diverforio XV1I. Rem propè fimilem refert Palladius. Hiß.
propter extru£to , me fortè &• modo Jofeph cum Ma Laufir. 1 5. 16. E fratribus enim opulentiffinis duo
ria Bethlem veniemr mon iavemiat bofpitium , tan bus, alter vendita omnia Ecclefiis ac pauperibus lar
tir de toto orbe confluentibus turbis obruimur Moma gitus eft : & artificiolo quod addidifcerat deinde
chorum, &e. De eodem fortè Xenodochio loqui vi&itans , totum fe tradidit orationi. Alter Mo
tur Hieronymus in Epitaphio Paulae, in quam & nafteriurn ac Xenodochium inftituit, ubi pauperes
ejus extru&i laudem refundit. Donec extrueret cel ipfe omnes exciperet & peregrinos. Diffidentibus
lular 6* Monafteria , é" diverſorum peregrinorum Monachis uter eorum anteponendus effet alteri , de
3uxta Viam comderet manfiones, in qua Maria &• Jo monftrat Pambon Abbas fanétiffimus, in re ufque
feph hofpitium mom imvemerant . Nifi malis duo fuiffe adeo difpari par effe meritum. Zelo enim Eliae exàr
Xenodochia, duo Coenobia, aliud Monachis , Mo fiffe alterum, alterum hofpitalitatem Abrahæ æmu
nialibus alterum additum. latum effe. At generatim ita de his omnibus fta
XIV. Si primus in Italia hofpitibus Xenodo tuendum eft , diverforia ejufmodi omnia, quae pau
chium extruxit Pammachius, agris Nofocomium peribus parata funt, jam inde poffeffionibüs Eccle
prima excitavit /Fabiola, impenfò in id locupletif fiae annumerata fuiffe, ut Paulinus docet, dum ad
fimo cenfu , & quod longè opulentius erat donum , clariffimum fundatorem Pammachium fcribit: Ec
feipfam eo loco mancipans ad miniftrandum paupe elefa te ferviente podet .
ribus. Omnem cemfum quem babere poterat , erat au XVIII. Nec alienum erit illud praeterea hîc ob
tem ampliffmu* &• refpondemr generi ejur , dilapi fervare , in allatis hoc capite exemplis Scriptori
davit čr vendidit , čr in pecuniam congregatum ufi bufque, cum Xenodochiis conjun&a plerumque
bur pauperum pr&paravit , &• prima ommium mofoco fuiffe Monafteria. Scilicet erat penes Monachos cu
miom inftituit , in quo ægrotor colligeret de platei* ra Xenodochii; fumma porro in Monachos, atque
ç$* confumpta languoribus atque inedia miferorum. adeo & im Xenodochia Epifcopi poteftas. Fuiffe
memhra fovebat. Quoties morbo regio & padore com pofterioribus faeculis ejufmodi pauperum diverfo
fe£tor humerir fuis ipfa portavit ? quoties lavit pu ria infrà aperiemus , ubi Monachorum Regula fer
rulentam vulnerum famiem , quam aliu* afpicere mom Va retLll ,

valebat ? prabebat cibor propria manu, @* fpiram* XIX. Æquum eft &.illud adhuc obfervari: quæ
cadaver forbituunculis irrigabat. In Epitapb. Fabio cumque Epifcopi extruxere ac dotavere Xenödo
la . Sic illa (exõs vincebat mollitiem, & exemplo chia , id cos ferè feciffe Laicorum munificentia ,
erat aliis divitibus , qui Chrifto inferviunt & pau ui fuaillis largiffimè contulere. Cum de fuo Bafi
Peribus, pecunia, noh manu , aut manu aliena po lius verba feciffet ptochotropbie, Epiji. 39. ita po
tiùs quàm fua : Clementes pecumia , mom mamu , ut ftea praecipit, qui fuis fe abdicant facultatibùs,
ait Hieronymus. -
non ipfos fibi fumere debere, nt eas difpenfent ,
XV. Meminit & alibi Laicorum complurium, 體 qui yerè pauperes fint, dignofcere non pof
quorum erat hofpitalitatis ftudium tantùm , ut Epi int ; (ed difpenfationem illi permittere, cui demìan
fcoporum nonnunquam & Presbyterorum invidiam data eft pauperum cura & follicitudo. Erat ergo
in fe concitarent. Scitiffimè autem monet Hierony Oeconomus pauperum, indubitanter ab Epiſcopo con
mus eam virtutem Clericis Laicifque in commune ftitutus , apud quem commendabant fua qmnia, qui
effe propofitam; fed Epifcopos in ea primas partes fæc lo fæculiqtie rebus omnibus renuntiabant. Rêm
ferre debere , quod abundè fit laico , fi quos hof à prima origine repetit Baſilius, cum ſectanda pro
pites excipiat : turpe fit autem Epifcopo, fi non ex ponit veftigia primorum fideliuin , qui res fuas non
cipiat prorfus omnes: Si omnes illud de Evangeli? ipfi in hos vel illos pauperes dilargiebantur, fed
audire defìferamt. Ho/?er eram,& fufcepiffir me: quan ad pedes congerebant Apoftolorum , quibus com
tò magis Epifcopur , cujur domus omnium commume pertiffima erat cujufque egeftas neceffitafque .
debet effe hofpitium ? Laicur emima unum , aut duor, ' XX. Id autem alicujus profe&ò eft momenti , ut
aut paucoy exeipiemr implebit hofpitalitatis officium : fuum rurfus Epifcopo jus afferas poteftatem. Ec
Epifcopus miß omne, receperit , imbumamur eft . ce & aliud non contemnendum ejus rei argumen
XVI. His exemplis Xenodochiorum , mon ab tum. Vuit Bafilius Xenodochio ejici , fi cujus vi
Epifcopis, non à Clericis extru&orum, fed vel à ta nequior fcandalo fit. Regul. brev. c.155. Opor
Laicis, vel à Monachis, fi adduceretur aliquis, ut . tere erüm in pauperibus quibus miniftratur , Chrifti
crederet nihil in ea juris Epifcopis fuiffe, is à ve-' ipfius effigiem formamque aliquam infpici. Eo er
ro longè adduceretur. Paulinus haec enim poftquam go honore excidunt, quorum mores à Chrifti lege
pietati femel confccrata funt loca, jam effe Eccle funt penitus alicni. Jam verò pauperes bonQsTà
Tom.I. S5s malis
 5o6 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina,
malis dif&crnere , propriè non eft nifi Clericorum. .
Illis porro BafiliiT verbis, toi* em t% Xemodocheio
arroflois innui videtur infirmos ægrofque eo in di
verforio cum advenis & hofpitibus promiícuè ex
ceptos. - -
XXI. Si Bafilium autem dicas, unum advenis fi
, enim Monaftéritim neceffe eft ut habeat 1. Divër.
mul & infirmis locum apparaffe , de Chryfoftomo forium, quo adventantes Hofpites excipiantur,
idem certè non dixeris. Separat enim ille apertè ab
aliis locum hofpitibus conftitutum . Eft domicilium
commune Ecclefía , quam vocamur Hofpitalem. In
-A3a Hom.43. Idem habet & alibi ubi Ecclefiae con
£antinopolitanae incredibiles percenfet impenfas, cu
jus fumptibus quotidie tria millia fuftentanda fint
pauperum, præter alimenta incarceratorum, hoſ
pitum, leproforum denique, calamitoforum omnium:
am mumerus eorum in catalogo adfcriptur ad tria
Anillia afcendit , & praterea multis qui in carcere
¿abitant , auxiliatur Ecclefía , multir in bofpitali la
borantibur , multit advenit , multis lepro/ír , &c. In
IMatth. Hom.67.
xxII. Beneficiarii verò quibus erat cura com
miſſa Xenodochiorum, ſuum ſinguli ab iis, di
verfum à diverfis honorem ducebant; & nomen.
Refert Theodorus Le£tor, L. 1., Gennadium Pa
triarcham Contantinopolitanum factum ee gratia &
operaAcacii Orphanatr9phi , hoc eft Praefe&i Hofpi
- täli Orphanorum. Epiphanius verò, Heref.75.,Eufta
chium Sebafta: Epifcopum Aerio plus aequo indul
fiffe tradit , quod Presbyterum illum feciffet,& ei
xenodochii , quod Presbyterum illum feciffet , &
ei Xenodochii , quod in Ponto Ptochotropbium vo
cant, curam attribuiſſet Baſilius poſt collaudatum
Chorepifcopum è fuis unum addit illum Hofpita
lis Occonomium effe • Refert & Sozomenus voluif.
feTheophilum, ut loco Chryfoftomi ad fedem Con
ſtantinopolitanam protruderetur è ſuis Presbyteris
Ifidorus, penes quem erat Alexandrinorum Pau
perum & Hofpitum cura. Quae ad faeculum Ec
&lefiae fextum feptimumque pertinent , paucis in
frà perftringentar, pauciffima enim funt, Capiti
bus 93. & 94.
*.
I. Nno 816. Concilium, Aquifgranenfe, Cas.
28., Regulam edidit Canonicarum, in.
qua non poffumu$ non admirari mirificentiffimam
Ecclefiae in pauperes charitatem • Unumquodque
ad portam Monafterii fitum Qgamquam ad portam
Monaßerii locur talir fit ritè babemdar , im* quo ad.
vemtanter quique fufcipiantur. 2. Diverforium.
pauperum juxta Ecclefiam, ubi Presbyteri, alii.
que Miniftri Sacri Canonicarum obfequiis addidi,
Officia Divina celebrent. Juxta Ecclefiam in quo.
Presbyteri rum Miniftrir fuit Divinum explent 0£.
cium fit hofpitale pauperum . 3. Sepofitum in ipfo
Monafterio locum, ubi viduae paupercukae fæmine
alantur. Sit etiam intra Momafferium receptatulum,
ubi viduæ & paupercula tamtummodo recipiuntur,
& alantur. 4. Decimæ terrarum omnium A\a.
tiae, feu Monafterii , redituumque ejus omnium,
cujufcumque generis fint, item oblationum& mu.
nufculorum variorum, Hofpitali pauperum addi.
cebantur. Exceptis decimis , quæ de Eccleff, villi,
ibidem conferuntur ; de rebur Ecclefi« prout facul.
tai fuppetit , eidem deputetur Hofpitali, unde pau
perer ibidem recreentur Grfoveantur. Sed 3rde obla
tionibus , qua fidelibur fam£timonialibur deferuntur,
decima dentur ad eorundem fuftentationem paupe
rum . Probabile cum primis eft ; reliqua feu Mo
nialium Monafteria , feu Monachorum; feu Cano
nicorum Collegia ; non minore copia effudiſſe in
pauperes eximiae charitatis fuae rivulos; cum in
dubium vocari non poffit, res Ecclefiae omnes; cu
juſcumque ſint modi, patrimonia eſſe pauperum,
Oblationer fidelium, patrimonia pauperum, ut hoc
ipfo in Canone habetur. 5. Pauperum diverforium
Adminiftratori commendabatur, qui & ab avari
tiae ſordibus abhorreret, 8 è rebus pauperum ni
hil ad utilitates fuas converteret. Talir praſt qui
& avaritiam oderit, & hoſpitalitatem diligat, cºre.
Ir cui hofpitale committitur, nequaquam res pawpe
rum in fuor ufus retorqueat. -

II. Erat & Epifcoporum hofpitalitas illußrior,

quàm Monafteriorum. Placet ut deinrepr jm fingulir
C A P U T XC. P. 3. l. 1. c.48. Civitatibur &• Monafferii, juxta modum rerum ho
/pitalitar ordinetur advenientium . Ita Concilium
T)e Xenodochiis , & id genus aliis zdi. Aquifgranenfe II., Am.836. c.3. , . quod Epifcopos
bus Deo facris fub Imperio Ca perinde ut Monaßeria ea charitatis lege conftrin
xit, ut fua fingulis effent Hofpitalia. Porro hunc
roli Magni. Canonem liquet de advenis & hofpitibus capi de
bere. Quanquam enim primùm menfa domoque »
I. Momafteriir omnibur Monachorum, Monialium fua, tum Epifcopi, tum Abbates hofpites excepif.
Cºr Canonicarum, ſua eſſe debebant Hoſpitalia. fent, quò commodiùs tamen eos, & decentiûs ex
II. Idem de Epifcopali qualibet ade jentiendum. ciperent, neceffarias habuere hofpitales fejun&im
III. Varia genera Hof}italium. ædes. De his aedibus hofpitalitati facris duo que
IV* Qui valent pauperer, labore manuum tolerare dam pręclariffima Concilium Meldenfe , Cam.4o.,
vitam debemt.
i anni 845. fuggerit. 1. San&iffimos Hibernit In
V. Sub tuitiome Regum & Epifçoporum xenodocbia, fulae Monachos complures ejufmodi in Gallis extru
erant , ut me rer eorum prædæ forent. xiſſe. 1. In his hoſpitalibus a:dibus ſedem habuiſ
VI. Verebantur tamem me eorum admini/lrationem fe, Congregationes aliquas feu Clericorum , feu Mo
Rege* laici* &* depradatoribur darent. nachorum. Haec Synodus querelis fuis Regiam.
VII. Trifarium adminiftrabantur Hofpitalia , au excitat vigilantiam poteftatemque adversùs eos,
thoritate Epifcoporum, Fundatorum follicitudine, &• qui harum fundos agrofque ufürpaverant, extrufis
Canohitarum eura.
inde Monachis, quiTà puieritia ibi fuerant innutri
VIII. Pomimabatur tamem femper Epifcoporum au ti: Sed &• Hofpitalia Scotorum , qu« samãti bomi
- thoritar G3 tuitio Regum . mer gentir illiur im boc regno conffruxerumt , & re
IX. Laici quamdoque adminiffraterer erant , fed bus pro Sanctitate ſua acquiſiti, ampliaverunt, ah
ea univer/îm lex vigebat, ut mihil fibi de rebaípáu eodem hofpitalitatis officio funditur funt alienata •
perum vendicare pofent. Et non folùm fupervemienter fm eadem bofpitalia
Χ. Probatiffima confuetudo & difciplina erat, ut recipiumtur, verùm etiam ipfi qui ab infantia no*
it
Diaconir commemdaremtur.
eifdem locis fub religione Domino militaverunt,
XI. Grara Difciplima Latina confentanea. exinde ejiciamtur, & ofliatim memdieare coguntur •
Epifcopi Provinciarum Remenfis & Rotomagenfis
Ludovicum Germanie Regem interpellarunt , ut
adversùs iſtiuſmodi violentos incubatores inſurge
ICt »
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II.Cap. XC. 507
- ret, & earum hofpitalium aedium Adminiftratores Nec ofcitanter praetereundum illud eft, quod
{ubjiceret Epifcopis , quorum injuffu nihil pofthac Xenodochium iftud Regum tuitioni committeba
moliri poſſent. Sed & Rettoribus Monaſteriorum, tur, ne unquam vel à Regibus poftea, vel ab Epi
Gór Xenodocbiorum, id ef*, Hofpitalium precipite, fcopis nobili, vel militi cuipiam velut in feudum vel
aut ficut Camonicæ docet authoritar , &• Capitulæ Beneficium dari poffet, vel iniquis exa&ionibus
avi & patris veftri praeipiumt, Epifcopiae propriis fimt : dilapidari reditus ejus, quos & Fündator & cæteri
fubje£ti , &* Monaßeria atque hofpitalia fibi commif Provincia Epifcopi confecraverant fuftentationi pe
fa ipſorum regant conſilio. Conc. Gall. tom.3. pag. regrinorum, pauperum, & eorum, qui ejus admi
х24» г. Го- -

niftrationi praeerant Canonicorum.” Ita quidem

Propè abeft à vero hec Xenodochia, Hofpitalia; Hincmarus, qui & praemoftratas ab aliis in hujuf
Peregrinorum , ficut funt Scotorum , dicata iis prg modi cautiones feqüebantur; & pofteris praemon- .
fertim fuiffe , qui Romanam peregrinationem` fá ftrabat , quas fequerentur.
cram adgrediebantur. Frequentia eo ęvo magna. VI. Quando à privatis extruebantur Xenodo
€rat peregrinorum Romam pergentium ad adoran chia , ficut & Monaiteria , juftaque dote inftrueban
da Apoſtolorum limina, maximè Scotorum, ſeu tur, tunc quoque jus mofque erat ea muniri Re
Hibernorum : quo & ftimulabántur , ut fug gentis gum tuitione. Inde anfam arripit Concilium Tici
hominibus divérforia extruerent. Explicabaiit ta nenfe commonendi Reges & Imperatores, fi haec
men & ibi fuam Epifcopi authoritatemi. Concilium pietatis publicae privatæque facra monumenta adeo
Tullenfe regiam opem & adjutricem potentiam im non tueantur, ut opprimânt potiùs ipfi, diruaatque,
ploravit, ut in tuto effent qugvis Hofpitalia, ut eorum regimen aliis permittendo, quàm qui per
qug eorum fundatione ftarenit, vel nitêrentur tui facros Canones defignati funt: fupremi Numinis
tione . Hoſpitalia peregrinorum & aliorum, à piis vindiétam tantò magis formidolofam eis immine
Imperatoribus præparata , ab ommi ufu &• libitu bu re , quantò non aliam ab hominibus ullam habent
?mane temeritatis abfoluta reflaurentur. " Ann.859. reformidandam. Suggerendum ef? beatiffmis Impera
Can. 14. toribur , quia bi qui Monafteria &• Xenodochia fub
III. In Capitularibus Caroli Magni fuis qugque defemfiome facri Palatii pofuerunt, ideo feciffe pro
ngminibus defignantur ea, quæ apüd Grecös jam ' bantur, quòd à mullo melius , quàm à fummis Po
olim in ufu fuerant, diverfiifima diverforia hofpi tefatibus protegenda erediderint . Et fea contra de
tum , pauperum , infirmorum , orphanorum , fe ereta Inßitutorum, perfoni, quibus mom licet dede
num , infantium. Quod argumento poteft effe fuif rint, ipf impugnatores efficiuntur, qui propugnare
fe quoque & in GalIiis ejufmodi diverfiffima chari debuerumt ; &• cavemdum fummopere Primcipihu*, ut
tatis diverforia. Xemodocbium , Ptocbotropbium, No qui nune minimè judicantur, ne in futuro judicio ab
forominum , Orphanotropbium , Geronticomium , Bre omnipotenti Deo gravilar judicentur; fecundam Apo
photrophium. Cap. i.*. c.19. - - - --
flolum etemim horremdum ef? incidere in manus Dei
IV. Quanquam autem tanta effet hofpitalium viventir. An.850. Can. 16. - -

ædium copia, fi qui tamen valentes corpore effent
pauperes, ii vitam tolcrare cogebantur opere ma
nuurn. Cum praecepiffet enim Carolus Magnus, ut
pauperem unum unufquifque -pafceret fidelium ,
nec jam publicè quifqùam mendicare fineretur :
vetuit illico, ne quis ftipem erogaret ei, cui fin
minus opes, certè vires fuppeterent ad vi&um pa
randum. De mendicis, qui per patriar diſcurrunt,
volumur ut unufquifque fidelium noßrorum fuum
pauperem de beneficio, aut de propria familia mu
triat , &• mom permittat alicubi ire mendicando. Et
ubi taler inventi fuerimt , qui fibi manibur laborent ,
mullut eis quidquam tribuere prafumat'. ibidem.
L. r. c. 124. -- -
V. Nec ubique fejun&a habebantur haec tam va
ria pauperum àc miferabilium omnis generis 'rece
ptacula • In unum aliquando plura colligabantur.
Iftiufmodi erat forfan, quod pauperibus & peregri
nantibus extruxit dotavitque Hincmarus Remefifis
Archiepifcopus. Canonicórum fuorum Collegio il
lud commendavit , ingentes ei fundos reditufque
adfignavit, confirmarique curavit tum à Rege, tùm
ab Epifcopis Provinciae eam donationem, ne à fuc
cefforibus fuis aut irritari unquam poffet , aut im
minui, aut exigendo cenfu aliquo vexari: Camomi
cir quoque hujus Remenfi, Ecclefi« bofpitale com/?;
tuit ; ad fùfceptionem peregrinorum vel pauperum ,
eomgruis ad id rebus deputatis , eum confenfu Coepi
fcoporum Rememfi Diœcefeor, atque fubferiptiomibus
2orumdem , ea comditiome, ut nullo umquam tempore
quilibet Epifcopus , vel qu«libet perfona eafdem re*
euiquam im bemeficium dare, vel im alior ufu, quo
eumque modo abftrabere prafumat: meque aliquem
eenfum , vel redibitionem exinde accipiat : fed totum
4uidquid ex ipfi, rebus juf?e acquiri potuerit, im ufus
pauperum atque Canonicorum fecumdàm modum de
feriptum in privilegio, a fe 6r cateris Epifeopis con
firmato , expemdatur. super hoc quoque conflituto,
Regia authoritatis præceptum â Carolo Rege fieri at
VII. Hoc Canone, uti & aliis non paucis infí
nuâtùr folitas dari à Regibus, uti Abbatias , ita &
Hofpitalium adminißrationes. Minùs tunc labora
bant Ecclefiae Praefules, Synodique,'ab his nomi
nationibus ut Reges deterrerent , quàm ut inftan
tiffimè eis inculcârent, ut ne alios quàm pios fidof
ue dipenfatores promoverent & Canonum decre
tis confentaneos. Ex hoc porro & priore ' ibidem
Canone emergit, tria diverfifTima fuiffe genera ad
miniftrationis Hofpitalium. Alia enim fummo jure
fubjiciebantur Epifcopis, quibus ea fubeffe volue
rant Fundatores. Tunc verò Epifcopi ipfi Admini
ftratores deligebant. Alia tuitioni ' Ecclefiae com
mendata erant, Adminiftratorefque habebant , quos
Fundatoris cognati hæredefve elégiffent: excubán
te in hbrnm adminiftrationem & vigilantia & po
teflate fumma Epifcopi. Erant denique quae rege
rentur à Collegiis Cætibufque Monächorum , Ca
nonicorum, Canonicarum, Epifcopo fimiliter, per
vigilem curam poteftatemque fuäm in haec omnia
explicante. Si Fundatoris hæres yel cognatus quif:
piám id moliretur , quod in perniciem Xenodochii
cederet , Epifcopi interponebatur authoritas, vel
fi neceffe effet , Regis ipfius , qui cuftos defenfor
que generaliter eft omnium Regni Ecclefiarum. De
Xenodochiis ffatuimur , ut que in Epifeoporum funt
poteftate , fecumdùm difpofitiomem eorum, qui infti
tuerumt , gubermentur . Quæ autem fub defen/ione
quidem fumt Ecclefia , fed juxta imffitutorum decre
ta , per h«reder , vel per tememter , qui religiofam
vitam duxerimt , regi debemt ; procuret Epifcopur ,
ut ab eis mom megligantur ; &* fí im aliquo mala
traſtationir obnoxii reperiuntur, Eccleſiaſticº ſubja
ceant diſciplina. Quod ſ bareder ſive Clerici , ſive
faculareí teffatori, infljtutiomen fupprimere vel ob
fºurare'mitantur, & inter fe Xenodochii fubffantiam
dividere, mumtietur facratíffímo Imperatori , ut eju*
authoritate bujufmodi tranfgrefforum mequitia coer
ceatur. Ibidem Cam. 1 3. ' * . - --"

egue firmari ebtimuit. Flodoard. Hift. Rem. L.3. e. 1o. VIII. Deinceps ergo-nefas erat dubitare , quin
- Tom.I. SS $ 2. Xenos
 508 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
Xenodochia univerſim conquieſcerent ſub authori fuifTe fcilicet eorum largitionibus extruâa, vel ex
tate Epifcopi, & fub tuitione fummorum Princi rebus certè fundifque Ecclefia: ,
pum ; in quô tamen ipfo gradus erant diverfi , prout Xenodochium, Compendienfis Civitatis Abba.
Éundator'ea fpecialiùs fùbeffe voluerat, yel haere-' tiæ ejufqem loci conjun&um , conglutinatumqus
• dibus fuis, vel Epifcopo, vel Cœnobio cuipiam, vel yoluit effe Alexander III. quòd habeant ut plüri.
Regi aut Imperatori . . . mum Coenobia Hofpitales domos ad paupefes &-

IX. Nec illud in dubium vocari fas eft , quin peregrinos excipiendos , Nos attendentes quèd Mo.
Laici perfaepè Hofpitalia adminiftrarint, vel dono mafteria &r alia religiofa loca Hef?italer domos ad re,
Regum & Imperatorum, vel gonceffione Epifcopi, ceptiones pauperum habere folebant , &-c. Epiff,6o.
vel voluntate Fundatoris, qui haeredes fuccefforef. Concilium Lateranenfe III, fub hqc eodem Ponti.
que fuos, ea cgra ornaverit & honore. Sed quicum fice , anno 1189. ftatuit ut Leprofi Ecclefiam fi.
que tandem illi effent, Adminiftratores, ilii inde bi prqpriam haberent, Coemeteriutn item, Paro.
clinabili hac lege vinciebantur, quam fuprà Con chumque, ubi multitudo eorum id depofceret, Uii
cilium Aquifgranenfe initio hujus Capitis promul eumque, tot fimul fub foinmuni vita fuerint congre.
gavit, Nequaquam ret pauperum im fùos ufùs retor gati, &c. Can.23. Quibus ex verbis liquet óm
querent - . ' -
munem eos egiffe vitam ; quare & mox Decimis
X. Non improbabiliter tam dici poffet, regi eximuntur, Ut de hortis & mutrimentiae animaliuw
men XenQdochiorum maximè confentaneum Ca fuorum decim4r tribuere nom cogantur- Urbanus III,
nomicis inſtitutis, & antiquiſſimae Eccleſiarum di AMagißrum &• fratrer Cruciferot privilegio munwit
fciplinae illud effe, üt Cleficis & maximè Diaconis anno 1187, eorum fimillimo, quae Monafteriis com
commendentur. Ufitatiffima & antiquiffima ea fuit cedebantur. Epift. 5. Xenodochium Bononienfe ab
confuetudo, ut ad pedes Apoftolorüm , & in ina his adminiftrabatur , communis ab eis agebatur
nus Epifcoporum deferrentur hæc omnia fidelium vita; co privilegio copia dabatur, ut novos adgre
charitatis pignora , tumque per Diaconos vel fer garent fibi fodales, fuique intituti novas propaga
várentur , vel diftribuerentur. Hinc Anaftafius Bi rent domos. - - -

bliothecarius in vitis Pontificum compluribus, ma II, Dilucidius adhuc expreffit Concilium Pari
ximè Adriani I. & Leonis III, plurimàs Romæ me. fienfe anni 1 1 1 1. Part.3. c.9. quae conditio, quae le
morat Diaconiar , feu facras aedes largiffimè dota ges Hofpitalium ædium, five ad Hofpites, five ad
tas, ad alendos fovendoſque pauperes, Extant & Leprofos five ada-gros quolibet; quando fanxit,
multae Photii Epiftolae ad'Diaconiim, xenodochum, ut fi fufficientibus reditibus effent infiru&a, vita
Qºphanotrophum Phot, Epiſt.88.94.136, Sed multö ibi communis agitaretur, nemo quidquam poffide.
illuftrior confpicitur Ecclefiae Graecâ: Lätina:que e ret proprium ; abdicatio omnium, continentia, obe
concentus, in Conftantino Monomacho Imperatore, dientia 醬 veftis fervaretur; ne valentium
qui ut perhibet Cedrenus, Monaßerium'à funda major effe fineretur numerus, quàm ægrorum- ;
mentis excitavit, in quo varia erant Xenqdachia, conjugati omnes, ejicerentur , ਜੀ fefe deinceps ve
ad Senes, ad. 蠶 ad Pauperes fuftentandos. ſti & profeſſioni religioſa accomodarent, De do
Ita in eo utrique Ecclefiae conveniebat, quòd xe mibus Leproforum, & Hoſpitalibus infirmorum & pe
nodochiorum cura perfapè penes facra aliqua Col
: ** regrinorum , falubri con/ìlio ßatuimur, ut /? facul
legia effet, vel Monaftefia, tater loci patiamtur, quod ibidem manenter poAe»t
‫سسسه ييس حسيجسده‬-- — – -
vivere de commumi , competenr eit Regula ffatuatur ,
cujuf fuhftantia in tribus articulis maximè contine
tur ; fcilicet , ut propria remunciemt , continentia vo
Ç A PU T XCI, P.4. l. i. e.75. tum emittant , & habitu Religiofa , non faculari
utantur. Cum autem pawci fæni poffïnt multis infir
De Xenodochiis poſt annum Chri. mis miniftrare , imdignum e/?, ut mumerur Janorum
fti millefimum. ibidem manentium excedat numerum infirmorum.,
aut peregrinorum. Et damnata quorumdam uxora
I. Perfºpe Xenodochia non à Monaebis famtùm ad torum fraudulentia, qui hafce in aedes fe abde
bant, ut faecularis jurifdi&ionis vim declinarcnt ;
*miniftrabantur , fed & pauperei ipfi Monafficam age jubet hoc Concilium, aut religiofam veftem ut in
£git vitam . Argumenta ex Pontificum, Decreta duant , aut illinc ocyus difcedant . Statuimur ut in
libur • - - + - - -- - -

babitu Religionis religiorè vivaat, vel de donibu*

II. Argumenta ex Conciliir Framcia, Anglia &: ejiciantur
Italia . - - -

Plurimas anno 1136, Conftitutiones promulga

III. £xempla Cænobiorum in Xenodocbii, Anglia,
Galli4 (3r Italia. ;:
' IV. Similiter re* babebat in Oriente.
.. % Pgntificet & Concilia Epifcoporum poteflati fub.
jici voluere Xenodochia ,
vit Beatus Edmundus Cantuarienfis Epifcopus, im
- “. . . .
ter. quas & hæc habetur, quæ perfpicuè declaret,
` communem & Religiofam , feu Monafticam vitam
aétitatam fuiffe in ißiufmodi Xenodochiis. Pr.r
-

imut , quòd qui volunt domum hofpitalem , feu Xe

VI· Non poffunt ea Clerici tanquam Beneficia ba.
kere : poffunt ea Laici adminiflráre. - - - - - · modochium fundare de novo , Regulama ér infirtutio
nem à nobis accipiant , fecundùm quod vivant re
VII. Statuta Concilii Tridentini, &• aliorum dein. gulariter & religiof?. Cam. 33. Concilium Ravennas
“P: Conciliorum , ad fubjicienda Epifcopir Xenodo anni 131 1. laicos damnavit, qui Xenodochia in
chia , quibur 6” Adminifiratores rationet referamt
стттит . - -
vaferaat & Nofocomia, decläravitque neminem.
-

poffe has gerere adminißrationes, nifi qui Religio.

\!!!• Varia Regum Gallorum ßatuta ia eam rem, nem profeffus fit, tonfura initiatus, communem
IX: Multa
gantur .
rurfus ex Tridentino Coucilio obfer. agens vitam , continentiae addi&us , refidentiae le
~
ge vinétus, & hoſpitalitatem reapſe exercens. Nee
J. Mº dubitabit in Beneficiorum album ju. gliqui inftituantur in eit, nee ea qui babent , •
Jeant detinere , mi/f/int Religio/ 6 /ine uxer-, és
.-Vl ra. referri Hofpitalia, quifquis' ea duo,
quæ hic ftatim proferimus, infixcrit animo, 1.Com tale* quod profiteantur perpetuò ibidem»a pauperikwr de•
munem ibi vitam & ferè Monafticam egiffe ple fervire, ®º tonfuram & bo/pitalitate， *ánea»i , ன்
!'"'que, oinnes , atque Horas Canonicas çertis'fuis
refilentiam faciamt in eiflem, Cap. zy.
' III. In Auétario Additamentorüm ad Matthaeum
temporibus celcbraffe- •, In poíïìåíèTÉÉÉÉÉ Paris
-
-
• pag-i6i. occurrit Fundatio xenodochii San
- ćłi
 De Beneficiis, Part, I. Lib.II. Cap.KCI, 309
&i Juliani, epera & fumptu Abbatum Sant-Alba le. Fratrum & Sororum , qui communem ibi age
ncnfium in Anglia : occurrit & Regula tum prae rent vitam , & coram aegrotis divina Officia ce
fcripta Presbyteris, Capellanis, Léprofifque ipfis lebrarent. Capellani & Clerici Horas é Mias in.
Xenodochii. Abbatis erat, vel ejus Archidiaconi, ipfo Hofpitali coram infirmir cantahumt. Anno 1 , 46.
novos adgregare fratres; admitti non poterat Le Legatus Pontificius Hellovacenfe iifdem inftitutis
profus conjugatus, nifi conjux pariter ejus profef aftrinxit , quibus Ambianenfe Xenodochium ,
fionem Monafticam ampleéleretur, aut tam effaeta Anno 1 ιο4. extru&tum eft Romae ab Innocentio
jam cſſet xtate, ut ex indulgentia concederetur ei III. Papa Hofpitale San&ta: Mariac in Saxia , con
in faeculo remanere, fimplex continentiae votum ßituto ibi Ordine Regulari Hofpitalis Mon-Peffu
clicienti. Tunica talari, togaque ante confuta om lani , cui nomen à Spiritu SanSto. Statuenter ut
nes induebantur , Ut minimum quinque Presbyte Regularis Ordo , qui fecundùm Deum &* inßitutio
ros eſſe oportebat; & excreſcentibus proventibus, nem fratrum Hofpitalis Samºti Spirit%r in eodem lo
augendus erat & Presbyterorum numerus. Pref co per mor inftitutus effe dignofcitur, perpetuis ibi
byteri Matutinum, Laudes , Primam, Tertiam, dem temporibur inviolabiliter obfervetur. Ex his
Sextam, S. Miſſan demiſſa voce recitabant, ſum Monachis PQntifex quatuor faltem vult facris cla
mo diluculo. Tum Capellani cqnyQcatis leprofis re rere Ordinibus , ut Qfficiis divinis & adminiftra
citabant Horas Canonicas, & Mifam concinnebant. tioni Sacramentorum praefint . Quatuor ad mimus
Tum hebdomadarius Miffam decantabat; quam fe fínt Clerici, regulam ejufdem Hofpitalir , profeff , qui
uebatur Nona. Pomeridianis horis Presbyteri & divini, vacent Qficiir , & intendamt £cclefiafticis
eproſ. Vefperas & Completqrium perfolvebant. Sacramentis. Bullar. tom. t. p.73. 1 5o. Ita confocia
Majoribus Feftis totum concinebatur Officium. Po vit haec duo Pontifex Hofpitalia , ut unum in
terant Leproſ de tertia rerum ſuarum parte teſta corptis coalefcerent , quod ab uno magno Magiftro
ri, reliquum Xenodochii erat. regeretur, qui Romae, eligeretur , fi praeceffqr ejus
Cog plura id genus alia exempla fubminiftrat diem fuum ültra montes obiret : apud Montem-Pef
Monaſticon Anglicanum. , tom... pag,390. & feqq. fulanurn autem , fi cis montes . Hanc Societatem
49$• 4;i- Anno 1 346. Epifcopus Londinenfis pri fcidit Honorius IV. at Nicolaus IV. ratam habuit
$inum in ftatum reßituit Xenodochium tredecim fubje&ionem fpontaneam , qua profeffi funt anno '
fratrum leproforum, quibus nefas erat quidquam 1 1.91. Adminißratores Mon-Peffulani Hofpitalis fe
habere pgculii, aut cofijuges retinere. si conjuga Romanis Reétoribus pofthac obtemperaturo$ ,
ti enim jam erant , non antè in Xenodochio ad Utque in Gallias noftras me referam, idem In
mitti poterant , quàm uxor Religionem profitere nocentius III. anno 1199. Cadomenfe confirmavit
tur ,.aut , ſi grandaeva jam eſſet, privato ſaltem Hofpitale , quod regebatur à Coenobitis Ordinis,
continentia votofe obligaret. Matutinis & cele San&i Auguftini. Religiofam vitam eligentibus ,
brationi MifTae intereffe jubebantur: aut pro Matu &-c. Ut Qrdo Canonicut qui fecundùm . Deum & Re
tinis recitaret tredeciesorationemDominiëam & An gulam B. Auguftini im eodem loco inftitutut effe di
醬 falutationem ; quæ fimiliter duæ preces
èpties iterabantur pro fingulis fex aliis Horis Ca
3nofcitur, ibidem perpetuis temporibus obfervetur.
Regeft. 13. Epiſt.5 r. - . . . . . . . -

nonicis. Denique fubeffe & morem gerere teneban I. Joannes Gerfonius concionem habens coram Rc
tur Adminiſtratori ſœculari, ſeu Magiſtro Hoſpi ge`Carolo VI. conteftatus aliquando eft , in Hofpi
talis , & Abbatiffae Monafierii, cujüs fumptibus tali Parifienfi effe Fratres , Sorores, & ægrotos non
extruétum fuerat Xenodochium. Verba profeffio pauciores, quàm quingentos fexcentofve , qui nifi
nis quam emittebant , haec erant : Ego N. fra jRegiae munificenti§ fubfidio fublevarentur aliquo ,
ter leprofus, promitto Deo, é juro ad hºc Santa jam non haberent quò fe verterent : pqrrò Pref
Egangelia , quod ca/fut era, &• Abbatiff& obediemr, byteros ibi Fratrefque fingulari pietate recitandis ,
nihil proprium poffdebo , &c. Ibid. p.4i4. Hoc ge vacare divinis Officiis, Sorores autem partim a&ti
nus Xenodochia erant. in quibus effent fratres & væ vitae laboribus, partim contemplativæ deliciis
forores, id eft, Monachi & Moniales, quibus id vacare. Omitto loqui de Fratribut , Presbyterit &
præcipuè incumbebat muneris, ut divinis interef aliis qui tam diligenter faciunt diuinum Servitium,
fent Qfficiis . Omnes confratrer, forore, ,, infirmi, non £acando principaliter alteri rei • Sorore* fumf
in quolibet die primao ingrediantur Eccle/fam, ad au dedita pofl vitam a£tivam vitae contemplativ« • Tomi
diendum feptem Hora, Canonicas, ó Mafam º Plu • pag,0544 -" -

ra huiufmodi miffa facio. - - *

4 鑑 hæc fuperque ad illud quod primum adgref
-

Stephanus Noviodunenfis Epifcopus anno *** 5« fi eramus illufìrandum , in antiquis fcilicet Xeno
Xenodochii fui à pra cefore fuo fundati Monachos dochiis cujufcumque demum generis £ffent , vitam
vetuit in pofterum plures effe, quàm Presbyteros regularem communemque viguife; Horas canºni
quinque, Clericos duos, quinque Converfos Lai cas vel decantatas fuiffe , vel recitatas ; Monaſti
cos , Sorores tredecim ; utque `nemo de novo ad cam denique floruiffe profeffionem. Quqd de iis
gregaretur , nifi expleto afinuo tyrocinio , tribuf. utique capiendum, quae paulò m៣crofiora erant ,
que Religionis votis emifis. In utroque fexu in fuprà edocuit Alexandcr III. Itaque minùs, credibi
habita laicali per annum probetur, &e. Tria vota ie* efi , canonica Officia celebrata fuiffe in omni*
obedienti«, ca/titatir, & renumtiationit proprietatis bus Gâlliae Leprofum aedibus, quo tempere ad duo
humiliter emittat. Spicil. tom. 13. pap.334. Regulam millia excrevérant fub Ludowico VIII. patre San
idcm Praeful confcripfit & praefcripfit huic fuo Xe- - &\i Ludovici , ut ex ejus teßamento liquet • In te
nodochio, quam & à Pontifice Honorio III. con £amento San&i Ludovici Regis non memorantur.
firmari volüit. Gerardus Epifcopus Noviomiien Leprofaria: nifi očtingenta - Du Chefpe rom-3- pag
{is anno 1 v 11. viginti Sorores admitti poffe decre 25, 438.
- . . -

vit. Guillelmus Noviomenfis Epifcopus Presbyteros 3 Nec tamen praetereundus nobis eß Jacobus de
fex effe voluit. Anno 1 133. Ambianenfis Epifco Vitriaco Cardinalis, qui Regularem Profeſſionem
pus Gottofredus Ordinem Regulamque confirma & Pfalmodiam canonicam divini Officii in omnia
vit Fratrum & fororum Hofpitalis Ambianenfis , Qocidentis, five Leproforum, five aliorum quo-'
qua & annum fimiliter tyrocinium, & tria Reli rumcumque Hofpitalia diffeminat. Sunt infuper
gionis vota, & divinum Qfficium , & reliqua id alia, tam viroruma , quàm mulierum faculo remum
genus Monaftica inßituta praecipiuntur. Anno 143o. tiamtiùm, &r. regulariter im domibu* leproforum- ,
Hofpitalibur pauperum viventium, ahfque affima
in clariffima civitate Infula à Comite:& Comitif
£a Flandriæ & Hannoniæ conditum eß Hofpita tione & numero eerto im omnibus Occidcmtis' regio
አ}¥•
-
w
 5 Ια Vetus & nova Ecclefiae Difciplina :
nibur Congregationer , pauperibur & infrmit bumi
diter & devotè mimifframter. Vivunt autem fecundùm
Santi Auguſtini Regulam, abſque proprio & in com
mumi , fub umius Majoris obedientia , &* babitu Re
gulari fufcepto perpetuam Domino promittunt con
tinentiam, Horas Canonicar quantiam ho/pitalita
zi* ftudium &• pauperum Chrifti minißerium permit
zumt , diebus &• moétibur audire mom omittumt. Hiß.
Occid. c. 29. Subdit verò Jacobus Coenobia ferè hęc
omnia priſtino vigore excidiſſe, nec aditum ferè
in ea ulli patere., nifi per fimoniam. Omnes ferè
per fimoniam recipiumt . Quae cum ita habeant ,
non erit pofthac quod miremur , fi Collegia haec
jam diffipata fint propemodum omnia, temporali
bus ipfis rebus eorum plerumque etiam praedae da
tis profanae facrilega-que Laicorum avaritiae & ra
pacitati •
IV. Jam diximus ejufdem ferè forme fuiffe Xe
nodochia Orientalia , ſi de iis cenſendum ſit ex
eo quod Alexis Imperator magnificentia verè Re
gia excitavit. Omnis generis, aetatis, fexùs, quin
& milites membris truncati admittebantur, ut pau
perum numerus ad decem millia excrefceret.Sed
& hinc numerofus Clerus, inde Monafterium ade
rat populoſum. Clerur aſcriptur magnur & multur,
mumerofiffnumque infígnium virorum Collegium, ri
ги 1egitimno Deo mini/trantium , Grc. Cantorum &
Cantatricum catus perpetui , óre. Magna adbibita,
providemtia ne Diacomiffr deeffet aliquid. Barom. amm.
ro54. тит.57.
A* Contantino Monomacho Xenodochium con
-ftru&um & Monafterio confociatum , ubi omnis
' aetatis generifque pauperes alerentur, author eft
Curopalates. Momafterium &• in ipfo confiru£ia Hof.
pitia ad alendor fener, bofpiter & mendicor, laude
4igma fumt. Narrat etiam Vuillelmus Tyrius fuif.
fe Hierofolymis Xenodochium, adjun&lo fibi Mo.
nafterio, antequam Latini eo vi&ricia inferrent
arma , idque fuiffe fub poteftate Abbatis Monafte
rii Monachorum Latinorum , fub nomine & aufpi
ciis Sanéti Joannis Eleemofynarii Patriarchæ Ale
xandrini . Xenodocbium im bonore B. Joammis Elee
mofynarii Alexandrimi Patriarcb«, ad curam Ab plomata , ut adminiftrationes Hofpitalium eis cre
batis Momafferii refpiciemr. Vuill. Tyr. L. r. c.ro. L. derentur, quorum mox reditus in ufus privatos
α7. cap.3. Nec paucis, nec indo&is' vifum eft , ab Σertebant : ftatuit ut deinceps illa adminiftrarentur
hoc Xenodochio San&i Joannis Eleemofynarii ori à Regularibus Conventibus, religiofam & commu
ginem nomenque traxiffe Equites Hofpitalarios S. nem vitam degentibus, qui vi&u & veftitu con
Joannis Hierofolymitani.
V. Ad alteram nunc accedo capitis hujus par
tem, fubjecta mimirum Epifcopali authoritati fem
per fuiffe Xenodochia. Ità apértè textus ipfe De
cretalium : ' De 'ိါ႔ေ.ိုနှိ aliir ßmilibur locir
per ſollicitudinem Epiſcoporum, in quorum Diaceſi
exiffunt » . ad eafdem utilitater, qùibus eonßitutæ
funf , ordinentur. C. De xenodoe. Éxtra de religio/tr
ignjbuf • Idem habet & Urbanus Iv. qui géhtç,
Gallus erat; Si locus ad bofpitalitati, ufäm & pau
perum provifionem fuerit, ficut mori, éf , autbori.
£ate Pontificit deftimatur, cum fi* religiofuí, non de
£et mundanis ufibus deputari. c. Aä bac. Ibidem.
Quidquid porro ad prioris in hoc capite partis
confirmationem coacervatum à nobis eß, id omne
huc etiam referri poteft. Nec enim ab aiiis, quàm
ab Epifcopis excitări potuere vel Capitula, vél fa
gra Gollegia, vel Mónafteria in his 'locis hofpita
litati facris. Unde & Durandus Mimatenfis Epifco
pus Clementi V. & Concilio Viennenfi fuggérebat
geftauranda effe diyerfiffima illa xenodochiâ, qui
5us nomen accerfebatur ab hofpitibus, ab ægrotis,
à pauperibus, ab orphanis, à viduis, à fenibus ; aedes illae , pofteriùs à charitate nomeni fortitæ, ubi
& ab Epiſcopis maximè reſtauranda eſſe. Diſſipa
ta.reformentur ; ubi nom fuerunt , de novo Epijzo.
pali providentia conſtituantur . Par.3. ton. 19. scitè
<juim5rius, Xenodochium non interpofita Epifco
pi authoritate fundatum, profanum' fore de£lara
vit, nec locorum facrorum privilégiis uti poffè ,s
In Pragm.San. Tit. De tabula pendente in Choro.
VI.Non quòd poſſint Beneficii loco obtineri à
Clericis Xefiodochia. Conceptis enim verbisCle.
mens V. pronuntiavit, ea nec Pontificum nec, Le
gatorum mandatis comprehendi , ut de Beneficio
quoppiam egentibus Clericis provideatur. c. Per
liter.De prabem. in Clemen. Vetuit quin etiam nomine
Viennenfis Concilii idem Pontifex, ne Hofpitalia
unquam ulla Clericis faecularibus in Beneficiiti.
tulüm concederentur; confuetudinem , fi qua ejuf
modi ufquam vigeret , damnavit , nifi fi Fundator
ita fanxiffet . Nullur ex ipfir locir , fæcularibuiCle
ricis im Bemeficium conferatur, etiamß de confuetu
dine, quam reprobamur pemitur, boc fuerit obferva.
tum , miß im illorum fundatiome fecu* ronffitutum.
fuerit. C. Qgia contingit • De Relig. dcmiiui im
Clemen. -
Non quòd etiam non poffint à Laicis adminiìr
ri Hofpitalia. Quin ex adverfo Clementina eadem
conftitutio Laicos appellat Adminiftratores;unum
que id magnopere efflagitat, ut probitatis&expc
rientie fpeétate fint. Quahquam per eam liceat,
etiam Clericis eas demandare adminiftrationes.Sed
Epifcopos Clemens fummos Hofpitalium Admini
ſtratores fatetur eſſe, cum eos jubet omni ope &
authoritatis fuae pondere conniti , ut in integrum
reſtituantur, ſi Collatores & Proviſoresignavils
in id incumbant. Denique hoc eodem Clementis
Decreto Superiores omfies Hofpitalium, five pe
nes Ordines Militares ea fint, five penes Regula
ria Coenobia , invitantur in eam curam, ut hofpi
talitas ibi ea charitatis abundantiâ exerceatur, qua
par eſt .
Concilium Parifienfe anni 1346., Cam.9. , prz
cepit ut amtiquæ Comftitutione, &• movæ canonica ,
tam im antiquir Decretalibur, quàm im Clementinit,
religiofiffimè obfervarentur. Ad ea ergo ufque tem
pora per Gallias Epifcopali jurifdictioni fubjecta
fuerant Hofpitalia. Concilium Arelatenfeanni 1 a6o.
aegrè ferens à Clericis Laiciſque indiſcriminatim
extorqueri, feu brevia Pontificum feu regum di
-
*
tenti, reliquum in alimenta pauperum impende
rent, & annuas rationes Epifcopo referrent. Aliquo
religiomi* babitu affumpto, vitam agamt communem ,
&. ammis fingulis rationem de omnibus reddant •
Can. 13.
VII. In Concilio Colonienfi anni 1536. ita ha
betur ; antiquas leges Canonefque fanxiffe, ut Di
verforia pauperum omnis ætatis, fexùs, fortifque
diverfa conftruerentur, in ejufque rei executionem
impigri ac pervigiles inftarent Epifcopi, cum &
Evangelicae literae & Epiftolæ Paulinæ totam pau
perum curam in Epifcopos refundant. Cara m:Ars
imminebit , ut ejufmodi loca, ubi eomftituta funt,
ſarta teſta teneantur, ubi verò diſſipata ſunt, inſtau
remtur, reformenturque ; denique ubi mecdum confii
tuta funt , Epifcopali mofîra providentia «dificentur.
Pauperum enim euram mobis Chrifter pracipuam eß*
voluit , &* horum totier meminit diviniffimur Pau
lur Apofwlur • Part.r. c. 1. Neo minùs cordi fuit huic
Concilio, Cam. 5., ut me in Xenodochia admitte
rentnr qui valent viribus, quàm ut ne oftiatim men
dicare.finerentur. Nequedum erant, ut opinor,
valentesincluduntur & aluntur; qui poffunt etiam,
Jeyi artificiolo laborant; certè omnes mendicare pro
hibentur. -
.Concilium Tridentinum,Seff.7. e. r 5.,Epifcoposim
vigilare juflit in adminiftratores Hofpitalium om
ЛС5 »
 ரை
De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.XCI.
mes, inmovato Concilii Viennenfis Decreto. Quta
contigit. Id quoque conftituit. Seff.zz. c. 9., ut fi
ve Laici, ſive Clerici Xenodochiorum Adminiſtra
tores quotannis rationes referrent ad Epifcopum,
nifi in fundatione ipfa aliter cautum effet; fi ve
rò confuetudine, vel privilegio, vel ftatuto quo
piam rationes cum alio quopiam fierent, interpo
neretur tamen femper Epifcopi authoritas. Epifco
porum denique poteftati permifit, Seff.z 3. c.8. ut
revocarent quăm confultifime pofrent, ad paupe p.88o. anno 1543. Judicibus Magiftratibufque Re
º rum utilitatem fundos reditufque locorum, ubi hof giis, ut de Xenodochiorum reditibus inquirerent,
is tal
獸 exerceri deſiifſet:.fi modö ea ad Regu & ubi Officio fuo deeffent Adminiftratores, alios
res non pertinerent. Addidit denique, ut ne cui
quam pofthac hae Hofpitalium adminiftrationes, ni
|
fi ad triennium committantur, nifi fecus in funda
*** tione conveniſſet,
ConciliQrum Mediolanenfium placitis huc con
ger£ndis fuperfedeo. In Melodunenfi Epifcoporum
Galliae Conventu anno 1 57o., Part.3. 'c. r., inno
vatum eft Decretum Concilii viennenfis, üt ope
ram dent Epifcopi ne Hofpitalium reditus ad alios
getorqueantur ufus; ut rationes referantur ad Epi
fcopum; idem quippe decrevifTe Tridentinam sy
£odum de Fabricis Ecclefiarum; denique prohibi
tum eft , ne ad haec pauperum fiipendia admittan
tur , quibus fàtis virium eft ad vitam opere ma
nuum tolerandam. Tit. de Hoſp.
Anno 1 581. Concilii Rotomágenfis Praefules in
felicitati temporum fuorum illachrymati funt, qui
bus £xtorta fuiffet Epifcopis providentiâ, cûrâ &
poteftas primùm quidem Fabricarum, inde & Hof.
Pitalium: ut ea ifi laicos transferretúr, diffipato
res pQtiùs quàm difpenfatores. sicut Fabricarum
Eccleſiaſticarum regimen Epifcopir primum fuit ah
latum, ór ad laicos tranflatum ; ita pofłeriur por
** Pauperum in leprofarias & Ho/pitalia diverftge
neris divifa , de mamibus Epifcoporum &• aliorum
Clerirorum ad laicorum administrationem tranfiit.
Sed quanto Eccleſiarum & pauperum bono utraque ,
•ommutatio contigerit , res ipfa loquitur. A* plerif.
4ue enim laicorum dilapidantur pöffeffoner. fit de
EPifc. Offie. m.xo. Verè enim ut hîc iiifinuatur, cum
ab exordio res Ecclefiarum omnes ab Epifcopis &
ab Oeconomis utique clericis difpenfaréntur: ea
r$um, illae portiones duae, quæ vei reparandis Ec
clefiis, vél alendis pauperibus addi&tae erant, in
Epifcoporum & Oeconomorum pleniffima potesta
te erant , & in ea re accuranda nullae ünquam
Prorfus erant Laicorum partes. Hortatur nihilomi
nus haec Synodus Adminißratores laicos, ut mu
n£££ fuo probè fungantur, reßituant, fi quid in
vtilitates fiias derivârint : optat ut hæ adminiftra
£iones.pofthac & triennales `funt, & rationibus re
ferendis obnoxiae; denique ut Pontifex Epifcopos
defignet, qui meliorem in formam reíitüänt Hor.
pitalia, ubi Monachi, aut Moniales , omnia re
gunt , at ubi ne Regula quidem ipfi fiia ac ftatu
tis reguntur. -
In Concilio Burdigalenfi anni i ;83., cam. 28.,
ficut & in Bituricenfanni , ;34. dééréta penè om.
gia.admiffa funt Concilii Tridéntini. Utroque juf
fi. funt ab Hofpitalibus ejici, qüibus integræ funt
vires ad opus & artificium aliquod. Idem decre
vit & Narbonenfe anni 16oo. cap.38. Tolofanum
3nni 1 39o. Tridentinis Decretis nonnulla accumu
!avit ex Mediolanenfibus; praemiffa publicatione
JPecreti Concilii Tridentihi , quo vifitationi Epi
#opi > ut Apoflolicæ fedis Delegati, fubjicientur
Hofpitalia omnia, quae fub immediata non funt Re.
gum prote&ione. Seff.11. c.8.
Non adnotatus eft à Bochello annus Synodi Ebroi
cenfis, quae meritò execrata dilapidationem Hofpi
talium & Fabricarum, quarum Àdminiftratio Edi dis Edi&is: nec eò illi collinarunt, ut Eccleſiaſti
&is Regum laicis mandabatur : Parochos iubet ex cam jurifJi&ionem imminutum aut debilitatum •
communicatos ipſo facto declarare Aduminiſtratores irent, fed ut fupplerent Epifcoporum
5 II
omnes tum Xenodochiorum; tum Fabricarum, qui
vel alienant , vel aliò detorquent ea, quæ in ali
menta Pauperum oblata l)eo fuerunt; admonere,
etiam quàm ftri&o jure reftituere teneantur, tam
ipfi , tum ipforum hæredes : denique prohibere •
Presbyteris, qui audiendis Confeffionibus praefi
ciuntur, ne quos nifi ea lege abfolvant. Boehël. De
cret. Eccl. Gall. p.816. º
' VIII. Mandavit Francifcus I. Galliae Rex , Ibid.
ut fufficerent, quos Magnus Eleemofinarius confir
maret inveſtiretque. Anno 1544. Hofpitalia & No
ſocomia immunitate donavit à Decimarum & do
ni gratuiti exa&ionibus, durn ne in Titulum Be
neficii affurrexiffent . Anno 1 543. Adminiftratores
juffit Chartas fundationum in manus deponere Ju
dicum Regiorum, à quibus exauthorarentur ii,
qui res pauperum intervertiſſent Cardinales, Epi
fcopi, & Nobiles plurimi intercefferunt, ne more
folito in Regefta Parlamenti reciperentur ea Ediéla,
quibus Hofpitalia & Nofocomia eximebantur Epi
fcoporum poteftati , & jurifdiétioni fubdebantur Re
giorum Judicum. Senatus Regius interceffioni non
ceffit , copiam tamen fecit Epifcopis mittendi ali
quos fuo homine , qui præfentes adeffent cum Ju
dicibus Regiis rationes redderentur ; qnanquam
nulla freti poteftate vetandi quidquam . ' Ejufdem
Franciſci Edićto anni 1536. iuſſi ſunt mendicantes
validi manibus fibi vi&tum quaerere, & ad id poenis
etiam infli&tis cogi ; invalidi autem per Xenodochia
fpargi. Anno 1 533. Henricus II. novo Ediéto Edi
&ta illa omnia confirmavit . Francifcus II. anno 1 56o.
& 1 561. non confirmavit tantùm patria avitaquc
Ediéta, quae Beneficiarios ipfos & Titulares Hof
pitalium contentos eſſe iubebant certo & tenui re
ditu, à Judicibus Regiis defignando , ut reliqua
cederent in alimenta pauperum: fed & hanc pecu
niae fummam ultra centum quadraginta libras cref
cere vetuit : denique Regulares etiam Monialefque
eidem fubjecit legi, ut de certa pecunia viétitarent
ab Adminiftratoribus recipienda, ut haberent quo
alii, vefirique poffent. Hæc omnia feu Ediéta Re
gum ſive Senatüſconſulta inniti jačtabantur ſupra
laudato Viennenfis Concilii Decreto. At eo qui
dem planum eß agi de Adminiftratoribus laicis in
hofpitalibus; verùm de iis ab Epifcopali ad laicam
trafisferendis jurif3i&ionem ne verbum quidem fit
ullum. Edi&um Molinenfe anni 1566. , Art.73. , fu
periorum Edićtorum executionem inculcavit, pre
çepitque præterea , üt urbes fingulæ fingulaque op
pida fuos alerent pauperes, publicique Magiftra
tus authoritate fua frangerent immorigeros, nec
quenquam finerent ufquam vagari ad mendicandum •
Edi&um Blefenfe anni 1 579. , Num.65. , .novum.
robur addidit fuperioribus , & ab adminiftrationc
rerum fundorumque ad Hofpitalia pertinentium ,
Nobiles, Clerifcofque fubmovit omnes, folis ad id
muneris admiffis civibus, cæterifque negotiationi,
vel agriculturæ deditis. Denique anni 3649. Edi
&tum `illud inftauratum, ut pauperes validi ad ope
ra manum ablegarentur, invalidi intra Xenodo
chiorum alerentur ſepta . Memoires du Clergè tom-3
tit.4. Edit. dern. Art.42. L. 4. r«3.
Meminit Gioſſanus Ptochotrophii à Sancto Ca
rolo excitati, ubi & inclufit & aluit pauperes 9Wm
nes invalidos , nec corpori tantùm, fed & anima:
fubfidia neceffâria fubminiftravit; praeterquam quod
urbes Ecclefiafque permolefta & fæpè tumultuofa
mendicantium turba exoneravit. .. -
ix. pia fuere Regum confilia in his promulgati
nige్మ;
5rz ' Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
& Adminißratorum complurium rapacitati occur
verent. Itaque his potiùsindolefcere debemus cau
fis infraćłę jurifdićtionis facrę, quàm ipf.jaćturę
jurifdi&ionis. Concilium Tridentinum nihil ob
ftrepuit Adminiftratoribus laicis , adeoque nec ea
aenüs his Ediétis: at prifce jurifdi&iorii toti , aut
penè toti Epifcopos reftituit, faéta eis poteftate &
vifitandi xenodochia quælibet , & rationes ab Ad
aminiftratoribus exigendi. Nec defperandum eft fo
re, ut & huic fe 盪 aliquando jurifprudentia Gal
licana accomodet. Si Cóncilium autem nulla im
partiat Epifcopos pQteftate in ea Xenodochia; que
£offunt privati conftruere, nulla interpofita Epi
{coporum authoritate , & quae proinde non facra;
Med profana funt loca; ex alia tamen parte exerunt
Epifçopi & in haec quoque poteftatem, vi ejufdem
concilii Tridentini • Fagnam. in L. 1. Decr. part.z.
pag.xov. &c. 496. &c. TEtenim fatis excedente,
fundatore, Epifcoporum juris officiique eft, ut ex
fomnes excubent pro celeri & fida executione pie
ejus voluntatis ; ut Executorum Teftamentario
rum negligentiam ple&tant , fuccedantque ipfi in .
exequendi facultatem; denique juxta Concilium,
seff.zz. e.9., anno quolibet Adminiftratores coge
re"poffunt, ut ratiónes fibi referant, nifi fi qua
adverſa à Fundatore clauſula ſit appoſita -
* 8 : :
De Bafilicis, Martyriis & Oratoriis,
quz funt in Caftellis & Magna
tum domibus .
C A PUT XCII. P.I. l. 1. c.55.
De Bafilicis, Martyriis & Oratoriis,
quae in Caftellis fuerunt, & Magna
tum domibus per prima Ecclefiae
fæcula.
f. Beneficiorum genera quinque, ab eo diffim&fal
loco, cui additti ſunt Beneficiarii.
II. Quid Roma Cuftor Confeffîonir , aut Sepulcri
, Martyrum.
III. De Capellit, feu memoriis Martyrum in Orien
ge & Occidente.
IV. Horum curam agebant fapè Prefbyteri, immo
�* ipfi mommumquam Momacbi.
V. Probatur ex Concilio Calcbedomen/?.
VI. Cujus decreto fubjiciuntur Epifcopi.
• -VII. Erant &• im Capelli, &• in vici, Ecclefiae.
VIII. Eò frequemter conveniebant.
IX. Divites hortabatur Cbryfoftomur, ut in vit
Eis extruerent Eccleſias , 6%- Presbyteror haberent.
X. Ibi celebrabantur Myfteria , & officium conc;
nebatur.
XI· Unum & idem erant Cœmeteria & Memoria
AMartyrum .
• XII. Pia multorum ambitio, ut in Memori;, Mar
*yrum fepelirentur • Qgod Auguftino ipfi probatum.
XIII. Quamta fuerit ex Hieronymo in Memoriar
M4rtyrum reverentia.
XIV Coſtantini Imperatorie, cum ad bellicas ex
peditione* proficifceretur , Oratorium portatile.
XV. Solitariis fanftiffmis dicata etiam oratoria,
*t Pænitenti« Martyribus .
XVI. Idque ab ipff, ufque Antonii temporibus.
3. Cº. Calchedonenſe Beneficiorum ſta
tuit genera quinque , quorum diftin&io ex
iis petitur Ecclefiis, quibus Ordinatione fua Bene,
ficiarii affligerentur. Vetat quippe me quifquam.
ordinetur, mifi im Ecclefia Civitatis , aut Pagi, au*
im Martyrio, aut in Monaſterio, Can.6., Paulē poſt
verò Epiſcopo ſubjiciuntur Clerici Monaſteriorum
&• Ptochododbiorum. Cam.8. Ubi habes loca diver.
fa quinque, unde & totidem emergunt genera B*.
neficiorum. Cum antè diceretur de Parochis, di.
&um eft & de Parochiis urbium atque vicorum.
Cum verô de Xenodochiis, dictum eſt & de Cle
ricis, quibus eorum cura & adminiftratio commif.
fa erat. Agetur paulò poft de Monafteriis, & de
Presbyteris, Diaconifque , quibus eorum mandabi
tur tüitio. Reftat ergo nobis hoc folùm, ut co
rum qui praeficiebantur Memoriis Martyrum, Of.
ficia , & ipfam Martyriorum naturam originemque
inveftigemus. Quo & perducemur ad tra&andüm
etiam de Oratoriis, quae ruri in villis fùnt,& in
privatis domiciliis Magnatum .
II. In Concilio Romano ſub Sylveſtro I Piº,
cujus compendiaria A&a publici juris fââa fît;
non tamen fidei ufquequaque inconcuffae , quan
quam, nongentos ante annos citata fint: in eo,
inquam, Concilium a&tum eft de Cuflodibus Con
feffionis, feu Tumuli Martyrum; eorumque digni
tas etiam fupra Subdiaconos evehitur. Si qui de
fiderat in Ecclefía militare , aut proficere, fit priât
Ofiarius, Lettor, Exorciſta per tempora, que Epi
fcopur conftituerit. Deinde Acolytus annis quinque ,
Subdiacomur anmiy quimque , Cüffor Martyrum annit
quinque , Diacomur amnis quimque, Prejbyter annit
tribui. Haec interftitiorum regula, utpote magn0
pere diffentiens ab iis , quae fùprà ex Siricio aliif
que ejus faeculi Pontificibus deprompta funt, m£
ritò fufpecta eft, fidemque elevat & Canonis, &
Concilii. Sed cum hoc Decretum fit omnino vetu
ftiffimum, totidemque verbis referatur in vita Syl
veftri apud Anaftafium Bibliothecarium feu in Li
bro Pontificali; illud femper verifimillimum eft ,
magno honore & pretio hábitum fuiffe Beneficium
Cuftodis Tumuli Martyrum. Ex eodem porro Pon
tificali Libro , Leo I. Papa, Super Sepulcra Apo
/?olorum ex Clero Romano Cuftodes conftituit , qui
dicuntur Cubicularii.
III. Ejicit communione & cætu fidelium Gan
grenfis Synodus eos , qui averfantur & contemptui
habent Sepulchra Martyrum, & quæ ad ea fieri
folent, feu fynaxes , feu facrificia - Can.1. Iftud
certè Oratorium eft ejufmodi, quod pro Beneficio
habeas. Sed non prorfus confiar, fuiffe Presbyte
ros, aut Clericos alios, ibidem defixos ad divin£
pfalmodiae Officium defungendum. Potuit eòdelega
fe Epifcopus, quos fibi collibitum effet. Juffit Cot;
cilium Cärthaginenfe V. dejici & complanari ab
Epifcopis altaria omnia , & Monumenta Marty
rum , Altaria , que pa/fim per agror , aut , viat ,
tamquam Memori« Martyrum conftituuntur : nifi do.
cumenta certa fint, aut facrorum Martyris cine
rum; aut cruentati ejus fanguine & cruciatibus
loci. Can. 14. Id tantò magis adduxerit nos, ut
nullos fpeciales auguremur fuiffe Clericos, qui his
monumentis colendis addicerentur, & qui titulum
inde Beneficii confequi pofTent. Damnat etiam G:
lafius Papa, Epift.9., haec Pfeud-Martyrum Ora
toria •
• IV. Sed ex Calchedonenfi Concilio id manife
ftiffimè colligitur, in Oriente faltem fuiffe Presby
teros, ::ಹ್ಲಿ Clericos venerandis Martyrum Me
moriis addićłos. Lećła funt in Calchedonení, A+
1., A&a Concilii Conftantinopolitani fub Flavia
no Patriarcha priùs habiti : übi perfæpè memora
tur Abramius iftiufmodi cufos Monumenti, feu
Memoriae alicujus in Suburbio Conftantinopolita
mo; . Preubyter Martyrii , quod eft in feptimo. At
in cjufdem Synodi loco alio , A&#.4., omp। 1
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.XCII.
id genus accumulantur Beneficiorum nomina. Et
pidius Monumentorum Procopienfium cultos eft, Eu
zychius. in Martyrio Celerina eft. Theodorus im Me
“noriis habitat. Hypſes in monumentis habitat, ha
bens duo vel tria momima im Xylocirco. Paulus ha
Bitat fölitariè im monumento.Gaudemtius habet quin
que nomina in monumentis ... Hi certe Monáchi
Érant, fed erant & Presbyteri , & curam gere
bant falutis animarum: eò enim pertinent illa ver
ba duo momima , quinque. nomina. Ita ne ambigi
quidem poteft, quin Beneficiarii fuerint. Unum
ab Archimandritis flagitatum eft, ne Monachi hi,
ui foli 蠶 & qui ad Martyrum Memorias
器 fungebantur pfalmodia , Abbatis, vel Archi
mandritae nomine fefe venditarent. Ut mon fe dicamt
Archimandritar, qui in monumentis habitant .
' V. Si qua fuperft ufquam dubitationis nubecula,
eam ejufdem Concilii Canones diluent. 'Vetant
enim Calchedonenfes Patres, Cam.6., ordinari Pref
. byterum , Diaconum, ſeu Clericum quemcumque,
nifi addicatur minifterio Ecclefiae alicujus , five in
Civitate, five in vico, five in Capella Martyrum,
five in Monafterio. Erant ergo Presbyteri, Diaco
nique , & alii Clerici , qui ordinarentur, addice
renturque non urbium dumtaxat & vicorum Ec
clefiis, fed & Oratoriis in memoriam Martyrum
513
magnum commodum : fi quid haber infumendum ins
pauperer ; illuc imfume. Melius illuc, quàm ibi.
Educa Magifhrum , educa Diacomum &• Sacerdotalem
Qrainem , &c. Venerabilis erit &• Presbyter poflea ,
&* ad fecuritatem agri comducet. Precef illic perpe
tuæ propter te, lauder ó* fynaxet propter te : oblatio
per ſingulos dies Dominicos. Quale eſt matutinis ve
Jpertinifque Hymmi• prafentem e//è, ó• fimul pran
dentem Sacerdotem videre, &e. Am parum eß in
famttis oblationibus momem tuum referri, &• quoti
die pro villa preces ad Deum fieri ? Im Aëta Hom.
18. Poftremò denique ut tergiverfationes omnes
fepiat, inftat Chryfoftomus, | ut duo faltem vel
tres communi fumptu gdiculam hujufmodi facram
extruant dotentque in villis fuis: Et ß quidem tres
fuerint domimi , im commume conferant : ß autem
umur , Ó* aliir vicinis fuadeat.
x. Facile intelligis, ex hoc five conſilio ſan
&iffimi Patris , five præcepto ortum duxiffe com
lura ruri facella, Oratoria, Ecclefias, denique
eneficia. Quanquam enim non offerretur ibi nifi
diebus Dominicis, diebus tamen fingulis caeleftia ibi
Cantica perfonabant , vefpere faltem & mane ,
quibus'& fideles intererant. De iftiufmodi Eccle
fiis intelligi poffunt fuprà laudati , five Toletani
Canones, ſive Calchedonenſes. r -

dicatis , atque in Monafteriis, omnefque promiifcuè XI. Docet nos alibi idem Chryfoftomus , unum
£z refidere tenebantur & miniftrare in his Eccle idemque fuiffe Capellas Martyrum & Coemeteria.
fiis, quibus fuerant ipfa fua ordinatione man Recoridebantur enim ibi corpora Martyrum , fom
cipati . numque illum juftitiae dormiebant, ex quo in æter
VI. Hoc eodem Concilio, Cam.8. , fubjiciuntur nam vitam aliquando expergifcerentur. Id fonat
Epifcopi poteftati Clerici omnes , quibus cura Pto vox coimeterioii . Adde quod & fideles ipfi percu
chotrophiorum & Monafteriorum mandata eft. De perent ambirentque complures, ut & fibi obtinge
nique prohibetur alio ejufdem Concilii Canone, _ ret juxta facra Martyrum pignora tumulari ; ut
Cam. 1 o., ne Clerici ab una Ecclefia in aliam tram unà quiefcerent , unà plurimis fuffragiis & Marty
flati, attingere jam, aut vel delibare aliquid pof rum & fidelium adjuti, in beatam aliquando vitam
fint de prioris Ecclefiae rebus aut reditibus, five • revocarentur. Cujus rei gratia im – hoc martyrio
Martyriorum , five Xenodochiorum quae illis fubji congregamur ? Quia hîc mortuorum multitudo fitae
ciuntur. Duplicis hic funt generis diverforia: alia eß. Ob id etiam ipfe locur Cœmeterium appellatur,
fcilicet pauperum , alia ho{pitum. aut difcas mortuor , qui bic fiti fumt , mom mortuos
VII. 7 In Hifpania fimiliter Concilium Toleta eſſe, ſed ſomno conſopitos eſſe, & dormire - Tom. 5
num I. Presbyteros vituperat, Diaconofque ac Sub ferm. 32. p.482.
diaconos, reliquoſque Clericos, qui non affuerint Author eſt Socrates, L.2. 6. 23. Alexandrinos
Divinis Officiis, quæ celebrantur in Ecclefia ur fideles communionem Gregorii Ariani Epifcopi fu
bis, caftelli , vici, villae ; fi in eo tunc loco fint, 黯 fynaxes fuas & preces in Coemeterio pe
aut non procul abfint : Im loco im quo eft Ecclefia , regilie.
aut caßello , aut vico, aut villa. Cam. 5. XII. Scripfit Auguftinus ea de re luculentiffimum
VIII. Caftella verò, ubi permittuntur hîc cele Tra&atum, quem & infcripfit . De cura pro mortuis
brari Myfteria, à populo utique frequentabantur, gerenda : ubi & vehementer probat piam illorum
cum Concilio Laodiceno វ៉ែ 器 ea celebra fedulitatem, qui in Bafilieis Martyrum tumulos fi
ri in privatis domibus. Quod mom oportet im Do bi aucupabahtùr; quòd dubio pröcul confortes fu
mibur oblatiomer celebrari ab Epifcopir , vel Presby turi effent participefque precum Gr facrificiorum ,
terir . Can. 58. Utcumque tamen refponderi poffet quae ibi fiufit generatim pro defunétis omnibus.
Canonem Laodicenum de domibus intelligendum, cap. 4. Idem Talibi Coemeteria vocat Memorias
quae in urbe funt, ubi fiant & Ecclefiae : non de feü Oratoria Martyrum . Epift.63. • ,

iis quæ ruri; ubi nullae Ecclefiae perdiu fuere.
IX. Nobiles enim divitefque omnes Chryfofto
º mus quibus maximè potuit eloquentiæ viribus fti
mulifque excitavit, ut Ecclefias feu Capellas ruri
º
-
. in domibus fuis extruerent, Presbyterumque &
Diaconum, five alios haberent Clericos , qui Do
mimicis diebus incruentum ibi Deo offerrent facri
£icium, matutina vefpertinaque celebrarent Officia,
menfae benedicerent, pueros domefticofque omnes
pietatis rudimentis imbuerent, denique ut frequen
ti oratione carlettium benedi&tionum rorem provo
carent. Nec hortamenta haec tantùm erant Chry
foftomi , fed praecepta: nec finebat quemquam.
praetexere, ne id faceret , Ecclefiae alicujus pro
pinquitatem ; denique in haec religionis monumen
ta piè exiftimabat impendi ea , quae alioqui in .
pauperes erogarentur. Oro ac fupplico , & gratiam
peto, imò & legem pomo , ut mullur qui babet vil
dam , appareat carere Ecclefía . Ne mihi dixeris ,
propè eft , in vicinia e/?, magmur eft fumptu* , mom
Тет.I.
XIII. Agit & Hieronymus de Baſilicis Marty
rum , & de facrificiis, quæ ibi pro univerfo terra
rum orbe offerebantur. Ita enim ille concerpit Vi
gilantium, qui adversùs piam hanc Ecclefiae con
íuetudinem pari atque olim Eunomius impudentia
deftomachatus fuerat. Malè facit ergo Romamus
Epifcopus , qui fuper mortuorum homimum Petri மு
Pauli , fecumdùm mor offa vemeramda , fecumdùm te
vilem pulvificulum , offert Domimo facrificia, & tu
mulor eorum Cbrißi arbitratur altaria ? Et mom fo
lìm uniur urbir , fed totius orbis erramt Epifcopi ,
qui cauponem Vigilantium contemnemter , ingredium
tur Bafilica, mortuorum . Adv. Vigil. Ea vcneratio
ne has Bafilicas Martyrum profequebantur pii qui
que, ut de feipfo teftatum faciat Hieronymus ;
ne fubire quidem in eas , tum fe audere , cum vel
tenui labecula confcicntiam fuam maculatam fen
tiebat: Qgamdo iratur fuero , όr aliquid mali in.
animo með cogitavero, Ór me motturnum phantaſma
deluferit , Bafilica, Martyrum imtrare mom audeo. Ita.
Ttt {0ßt!g
 $14 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
totus & egrpore & anino perhorrefco. Itaque licèt
Optatus libro tertio 醬 caeptum eſſe, ut ali
qui in his Bafilicis fepclirentur : Cum aliqui in.
Bafilicis Jepeliri cappi/Fºnt : libro tamen [exto infi
nuare videtur juxta Martyrum Bafilicas fuiffe Coe
meteria humandis fidelium corporibus facra. Qb
jurgat enim Donatistas, quòd eo confilio Bafili
cas ufurparint , ut Coetmeteria fibi vendicarent qm
nia . Ad hoc Bafilica+ invadere voluißir , ut vabir
ſolis coemeteria uindicetis, non permittentes ſepelli
ri corpora Catholica , En ut religiofa multos vere
cundia deterreret, ne in Bafilicis Martyrum tu
mularentur. - - -
. . XIV. Nec fine piaculo praeteriri poffet Conftan
tini Imperatoris Oratorium portatile : cum bene •
multi in eo Clerici facram celebrarent pfalmodiam,
& Principem bellicis expeditionibus hüc illucque •
abreptum femper comitarentur. De eo £ufebius,
Socrates, l. 1, c. 14., Sozomenus & Theodoretus non
aliter, quàm ut de trophaeq clariffirno {cripfere,
quo Ecclefiae Chriftianae gloria debellatis hoßibus
fuis toto orbe refplcndefceret.
XV. Sed eft & aliud Oratoriorum genus pene •
mirabilius. Marcianus præ cæteris Eremi lumini
bus pracipua fanélitatislaude radiabat, tefte Theo
doreto, unde & multa variis locis Oratoria , illi
qxtruxerunt, ut eq illum allicerent. Ille rem fub
odoratus, ſacramento conſtrinxit tres è fidiſſimis
comitibus, ut fatim atque exhalaffet animam, cor
pus fuum terrae mandarent, nec locum indicarent
cuicumque. Itaque cum annis quinquaginta latue
rit ejus tumulus, Qratoria ད།:་མ་ depona ei fue
rant, Apoßolis qua:dam , alia Martyribus dica
ta (unt ; quorum illic importatæ funt Reliquiae •
Theodoret. Hiſt. Relig. c. 3- Minùs ex animi ſen
tentia fucceflit res Maroni , qui & ipfe ingens
Eremi decus, pias ejufdem modi infidias declina
bat. Cum enim diu decertatum effet inter popu
lorum turmas, corpus ejus ftatim poft mortem.
invadere geftientes; qui proximos incolebant vi
cos, illud rapuere, magnificumque ei conſtruxe
re templum, ticon meg ffom , quò frequentes com
£uebant , ubi ejus & decantandis laudibus fe ob
lectarent, & recrearentur beneficiis. Ibid. e. 16. Ja
cobus fummo in montis vertice latebram na&us,
in ea nullo non fe virtutum exercitio infignivit.
\n proximo vico Capella ei ingens extru&ta eft ,
tuumulum ei Theodoretus ipfe adornavit • Ibid. c. v 1.
JRei totius tandem certior faâus Jacobus, pia vi
expreßit à Theodoreto ut in eodem montis fa&i
gió fepeliretur. Ergo tumulus eò perlatus eft Theo
άereti ipfius opera , & ne imbribus geluque cor
rumperetur (uperftru&a aedicula eft • Jacobus ne
id fibi veluti Maufolarum adfcriberetur illuc un
dique congefTit Reliquias Prophetarum, Apoftolo
ruin & Martyrum, cum fanäorum populo babitare
cupiems, & rum eit refurgere ; ut ait ibidem Theg
doretus. Ex quo denique , Cap. 24. , illud accepi
mus, Zebinam dum in' vivis ageret, incredibili
bus corporis macerationibus , poft mortem verò &tis: Cum audiffet Gregorius Notarii donaum à Dº
plurimis inclaruifíe miraculis in Templo magnificè fenfore irrationabiliter íitulatam : juffit ejus viduæ,
fibi conftrućło.
XVI. Tradit Hieronymus incompertum fuiffe
locum B. Antonii fepulturæ, prout ipfe caverat an
te mortem, ne quod fibi defunéto Martyrium ex
citaretur. Ne pergamur qui in illis locis ditiffimu*
erat, fublato ad villam fuam Sanëti corpare , Mar
tyrium fabricaret. In vita Hilar. Sanétiffimis Ere
mi incólis honores Martyrum dependebantur , quòd
& ipfi quoddam poenitentia martyrium fibi com
paraſſent .
—-
C A PUT XCIII. r.v, .1. c.3,
Varii Tituli Beneficiorum, Hofpita.
lia, Oratoria, Capellz, in Itàlia,
& in Oriente.Aliqua obiter de Prg.
„ pofitis, Decanis, & Prioribus, f;.
eulo v1. v11. & v I 1.
I, Unde Tituli vocabulum, juxt* fan£}um Gre,
gorium - -
II. Diverfa Beneficia, Hofpitalium, Monafleris.
rumque in Oriente diverfa genera , -
III. Diverfa Oratoriorum.
IV. Hofpitalia alia ab Adminiflratoribus , ab or.
dinatis ad id Clericis alia regebantur ,
V. Nec offerre , nec baptizare licehat in privatit
Qratoriis, /ine licemtia Epifcopi, qua rarò concedt.
ręftur «
VI. De Epifcopalit , Imperialifque Palatii Orato«
riis. Quæ poßent pro Beneficiit Oratoria reputari,
VII. VIII. De Oratorii* in Italia, in quibuf auf
proprii aut miff* 4b Epifcopo Prefbyteri, aut Monachi
propter nobilium fæminarum Epifcoporumve commo•
ditatem minifirarent.
IX. Nondum è fuo gremio Presbyteros hahehant
Monaßeria omni4 .
X. XI. XII. Alia Qratoria , qua fimplicia qui«
dena effent Beneficia , uerum ad refidentiam obliga*
rent, ea egentiorikus Presbyteris negata non eſſe.
XIII. Item alia, qu& in Parochiar fumt conmu
tata. Hinc Laieqrum jus Patronatur. Qgid fit Pref
byter Cardinalis.
XIV, Varia ex Gregorio de Hofpitalibur obferow
tiones, Adminißrata illa effe à Clericis, Presbyte
rir, Diaronihur &» Abbatibur. /
XV. De Presbyterir iir, qui virorum aut fœmi
narum Monaßerii r ordinarentur.
XVI. Hofpitalium adminifratio pretio vendi ma
git non poterat , quàm ipfa Benefic'a •
XVII. De Monaßeriorum Pr«pofitis.
XVIII. XIX. Hos nominabat Epifcopus Abbatet
deinde elégere.
XX· De Prioribus ac Decanit.
I. Oు ſuprà Titulorum & Beneficiorum
genera varia, quae raptim attingi tantùm
tuere. Ea nunc paulò' accurátiùs elucidanda no
is funt, antequàm ad Monafteria & Abbatis*
cedamus; quorum ftri&iffima cum Capitulis & Se
minariis föcietas eft. illud verò universè ob(ef*
vandum eft, jam tum tempore Gregorii Magni Vf
tatiffimam fuiffe Tituli v6cem ad ea fignificanda,
feu vela, feu pannos , qui domibus vel agris 3?
penderentur , fifco Principis, vel Ecclefiae addi
áepofito Titulo domum reßitui L.1, Ep.63. Idem il
le in Concilio Romano, Minores Clericos, qui cuit
Ecclefia Patrimonii Rectores elent, Titulos pa
fim imprimebant, id fi amplius fua fponte nulla ju
ris fervata forma fecerint, anathemate damnat •
Comfuetudo mova in Ecclefia bac & valde reprebe*
/ìhilis erupit, ut eum Reéìore, ejur patrimonit ur*
bana, vei raſtica pradia, juri iilius competer Pſ*
ſe ſuſpieantur, fiſcali more titulor imprimant : atfº
&ae quod competere pauperibus affimànt, non judi
*io, ſed manibus defendant . L.4. Ep.44. . . .
II. Verùn ad ſpeciales Beneficiorum Titulº
gradus jam nobis `promovendus initiumque fù
mendum ab Ecclefia Græca, Edixit Juftinianus *
Աt
 De Beneficiis Parti.lib.II.Cap.xCIII.
ut iifdem regerentur legibus loca omnia ad Eccle
fiam fpe&antia, & ipfa etiam Xenodochia, quorum
plures fpecies , fuprà à nobis perftri&tas in unum
congerit. Unam exiftimamur oportere iegiflationem
impomere ommibus fam£tiffnarum Ecclefiarum, Xeno
dochiorum , Nofocomiorum , Ptochotrophiorum, Mó
x^afteriorum, Brephotrophiorum , Geruntocomiorum ,
e%• totiur facrati Collegii rebur. Nov.7. Ubi vides
IEcclefias , Abbatias & Xenodochia quinque gene
rum , ad ufum hofpitum, ægrotorum, pauperum,
infantium , fenum. Horum mox Beneficiarios re
cenfet : Nec aliquem Xemodochum , aut Ptochotro
pbum , aut Nofocomum , aut Orphanotrophum , aut
iBrephocrophum , aut Geruntocomum , aut Momafferii
<z/irorum vel mulierum Abbatem vel Abbatiffam .
Quinque fuprapofitis Xenodochiis hic addit Or
pbamotrophium , ficut & mox addit Monafte
riis Afcetcria . Addit & Oeconomor , (ìcut & fae
piùs alibi , ficut & Sacriftas quos vocat Cimeliar
chas, quos Presbyteris annumerat . Nov.4o. Joan
nes Patriarcha Alexandrinus, ab eleemofynis mo
men & immortalem laudem adeptus diverforia ex
truxit hopitibus, agrotantibus, pauperibus. Se
ptem etiam deftinavit ædes pauperculis puerpe
ris , & alendis eorum liberis. Barom. amn. 6ro. m.8.
1II. Prohibuit alia Conftitutione Juftinianus idem,
Oratoria domeftica omnia, ubi celebrabantur "fa
crificia myfticae hoftiae ; non permittens ibi pofthac
nifi privatas preces , ipfam verò Myfteriorum ce
lebrationem folis fervari jubens Ecclefiis Orationis
folitas gratia , & mullo celebrando pemitur eorum ,
qu& facri fumt Myfferii , hoc eis permittimur. Nov. 58.
Separata tamen non vetat Oratoria, dum impetren
tur ab Epifcopo proprio, qui rem divinam ibi fa
ciat : Invidia emim mulla eft , fi velint eitra bae
δabere babitacula quadam , & im eit tamquam in.
facris orare, aliis autem ommibus abftimere ; miß ta
mem eis voluerimt aliquos imvitare Clericor, bic qui
dem fanffi/fimæ majoris Eccleſie, Śr fub ea famćtif
/îmarum domuum, voluntate ac probatione famftif
/ìmi Archiepifcopi ad boe deputator : im Provimcia
zvera Deo amabilium Epifroporum . Nov.r 3 r. cap. 8.
Ubi adverte nolle Principem, ordinari Presbyte
ros Clericofque ad domeftica haec Oratoria , fed
ex iis, qui jam ordinati funt , ad Ecclefias publi
cas , aliquos delegari, qui facris ibi operentur.
IV. Et alibi tamen ex ejus Novellis id videtur
exiftere: ut erant in Civitate una plures Ecclefiae,
quarum res & facultates regebat Epifcopus, aut
per fefe ipfe, aut per Clericos fuos : vel per feip
fum , vel per venerabilem Clerum : fuiffe & Ora
toria, quorum agri reditufque à Clero ipforum.
proprio adminiſtrarentur. Siquidem venerabilia eſ
fe contigerit Oratoria, cum voiuntate majoris par
?ir ibidem divima celebrantium Clericorum , vel Oe
comomai. Nov. 12o. c.6. Statuit denique ut tempo
rales Xenodochiorum facultates à propriis rege
rentur Adminiftratoribus , qui rationes omnium re
ferrent ad Epifcopos , à quibus promoti effent,
fi laici ; aut ördinati, fi Clerici forent, aut Pref
byteri. In pr&fentia Epifcopi , à quo præponuntur ,
' aut ordinantur.
V. In fexta Synodo Generali Conftantinopoli
habita, fißit fe Mmaffafiut Presbyter & Monachus
Oratoriorum vemerabilis hujus Patriarchii. Att. 1.'Ea
crant, ut fufpicor, vel Oratoria, vel Monafteria
ſpeciali jure Patriarchae Conſtantinopolitano obno
xia. Ex Concilio Trullano patet Juftinianaeam de
fupprimendis Oratoriis domefticis Conftitutionem,
aut u(u receptam non fuiffe , aut in defuetudinem
abjiffe. Erant enim vel tunc, quae quamvis Ma
gnatum aedibus- includerentur, fuos tamen habe
rent Presbyteros, qui & myfteria ibi , & annuente
Epifcopo, ctiam bäptifmum celebrarent. Clericor,
aui in அ
om7.I.
, qua ſunt intra domos, ſacra fa lis Oratorium extruere, & fanćtiffimæ Cruci dica
51:
£iuat, vel baptizant , boe illius loei Epifcopi fentem.
£ia facere debere decernimur. Cam. 3r. Äaiiùs Epi
fcopi ejus rei copiam faciebant, cùm infrà hæc sy
nodus omnino vetet quenquam in his Oratoriis 5a.
Ptiſmo donari . In «de Oratoria, que eſt intra de
*um , baptifmur mequaquam peragatur. Cam. 59. Ju
fin: Nov.58. Hoc decreto impetebantur semi-Éu
tychiani, qui clam in his Oràtoriis facramenta ce
lebrabant. Hinc eft quod ex eodem Canone fa
crato fonte tingendi párvuli , ad Catbolica, Eecle
ſia accedere iubentur. In Concilio Conſtantino
politano fub Mena conquesti fuerant Archimandri
tae , de his Severianorum ſchiſmaticis Conventicu
lis: Im propriis domibus ac fuburbiir altaria erigumf
& baptifteria, im oppofitum veri altarir , &* famâ;
fontir. In novella quadam fua reprefTit Juftinianus
audaces iſtas Hæreticorum molitiones.
VI. In Oratorio ſuo domeſtico frequentiſſimè
rem divinam faciebat Patriarcha Alexaridriae fan
&iffimus Joannes Eleemofynarius : In Oratorio cu
biculi fui perfeétam fecit synaxim. Cap.» 5. 38. 4r.
Solus ibi cum Miniftro myfteriaT celebrabat ,
aftante Nobili viro , qui cápitales & implaca
tas cum alio . quopiam exercebat inimicitias. ;
quando recitatis , ut mos habebat, ab ipfo tri
bus Qrationis . Dominicæ quatuor prioribus pe
titionibus, obticuit ipfe, obticefcerejuífit & Mini
ftrum, at quintam folus Nobilis pronunciaret, an
famque præberet Patriarchæ, hörtandi incitandi
que ipfum, ut cum inimico reconciliari vellet »
quod & fecit. Denique cupiens Patriarcha , cohibe
re populum , ne ante finem Miffae abfcederet, con
teftatus eft poffe fe in Oratorio domeftico offerre :
ſed in Eccleſiam ad gregem ſe ſuum accedere e s
Ego propter vos defcendo im famffam Ecclefiam , mam
poteram facere mihimet Miffa* im Epifcopio.
Non poterant certè hæc Oratoriâ in Beneficio.
rum numero effe , ficut nec ea, quae privatis in ædi
bus habebantur, five preces tahtùrii fuas ibi laici
funderent , five ex aliarum Miniftris Ecclefiarum
aliquos eò ablegaret Epifcopus, ad facrificium of
ferendum. Sed ab Beneficiorum claffe expungi non
poterant Oratoria de quibus Trullana Synodus ,
cum ibi proprii defixi éffent ad facra & Officia di
vina Presbyteri , Clericique, folaque eis Baptifni
celebratio intercideretur • Vix etiain poffunt eo ju
re fraudari Oratoria in Palatio Regum fita. Perhi
bet enim Theophanes Heraclium cum Conjuge, co
rona Imperatoria redimitum fuiffe à Sergio Patriar
cha in capella Palatii, ubi & nuptiæ celebratae
funt. Erant in Palatio ipfo Regio ea Capella ,
adeoque longè diverfa ab Ecclefia Sanéta• Deiparæ
醬 quam diruere & aliò transferre medita•
atur Heraclius ex eodem Theophane, Et in ejus
folo fontis machimam , &• vemeta faftiomi* fedilia
extruere. Verùm cum urgeret Patriarcham Hera- .
clius, folemnem aliquam precationem pangere, qua.
vel excufaretur, vel etiam approbaretur illa Ec
clefiæ tranflatio in alium locum: refponfum fcitiffi
mè ab eo eft , effe Ecclcfiae preces ad extruendas &
confecrandas , non effe ad diruendas vel prophanan
das Ecclefias. Denique Imperatoriam vim & majefta
tis pondus cum pervincere non poffet. Dixit Patria*
cha , Gloria Deo , qui etiam hæc patitur , jugiter, mune
C&- femper, &* in facula f&culorum, Amem. Quibus
diétis diruta eft Ecclefia , aliumque in locum tram•
flata. Non longè quaſita, ſed ultrò obvia faéta
eft haec nobis hiftoria tam fingularis ut omitti non.
potuerit, certè non debuerit : etfi enim noftri hic
inftituti non omnino eft, tamen ab eo multùm
aliena. - - -
VII. Aperiet Gregorius Magnüs Latinos inter
& Græcos in fundandis novis Beneficiis confonan
tiam non minimam • Arimini voluit Matrona nobi
T t t 2. X€ 4
 316 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina ?
*e. Scripfit Gregorius ad Ariminenfem Epifcopum , , fitati indulgerentur, vetuit Pontifex •, me publicae
ut inquireret, än quifquam ibi haétenus effet tu jbi Miffae célebrarentur , hoc cft , ubi adeffet po
mulatus, tum reciperet donationem omnium Ma pulus; & ne Baptifmus adminiftraretur • L-4- Ep.43.
tronae bónorum, qiiae beftis tamen ufumfruétum fibi L.” Eթ. 36, - - - - -

ſervabat, Oratorium dedicaret ſine Miſſa ſolemni; _ X. joanni Epifcopo Syracufan9 ncfcio quid, li
mec Presbyterum ibi intitularent, nifi Presbyterum
Matrona poßularet ad celebranda ibi tum Myfte
ria tum Officia omnia, praeter Baptifmum. Pr&di
tum Oratorium abfque Miir publicis folemniter con
fecrabilis , ita ut in eodem loco nee futurit tempori
hur baptißerium conftruatur, nee Presbyterum conſti
fuar Cardinalem . Et /? Miffa* fòrtè maluerit fieri fihi ,
& dile$ione tua Preibyterum noverit poßulandum : qua
genus nihil aliàr à quolibet Sacerdote alio tullatemur
prafumatur • 1. 1. Ep.9. Habes hic Capellam fine Cle
$icis, faltem fine Presbytero, nifi fi Presbyterum ab
Epifcopo Fundator poftularet, Porro res donatæ à
{ündatore ita capellæ adfignabantur, ut in Epifco
pi effent poteftatc, five eas in Presbyteri, five in domo ipfius Miffarum peragi My/feria permittatii, wt
clericorum , quos. fubinde eò miffitabat, five in /icut fcripfimur , /£ fortè voluerit , per voi debeauit
pauperum ufus yellet convertere. Extant ejufmo accedere , &' celebrando apud eum Miff*r , prioram
ôi complures fundationum formulae apud eun
dem Gregorium , Loca adnotaffe fufficiet . L.7.
Ep.7.1. 85. L.8. Ep. 3. L 1o Ep. 12. L. 9, Ep. 12,
oratoriis quibufdam fui peculiares erant Presby
teri , aliquiibus non erant . Formula hæc autem,
quam protuli,Qratorii fine Presbytero Titulari , Le
gitur & in Epiftolis Pelagii Papae , qui praeceffor fuit
Gregorii, in Holftenii Romana Colleétione. Memi
mit autem alibi Gregorius Oratorii domeftici Epi
ſcopi Narnienſis: In Epiſcopii oratorio Miſas fecit,
Hom.37, in Evang.
VIII. Subjicio exemplum paulò diverfum, ex
quo tamen aliquid lueis affundatur fuperioribus,
presbyteri, quibus credita fiierat Ecclefia San£li
Pancratii, non fatis gnaviter officio fungebantur,
ut ait Gregorius: Ita ut vemienter Domimico die po
puli, Miarum folemnia audituri, non invento Pref.
bytero , murmurantet rediremt. L. 3. Ep. 18. Rem ubi
refcivit Gregorius, illam Ecclefiam cum agris, pro
ventibufque & oblationibus, fuis, monàchis Ab
batique dedit : Ut terra prafata Ecclefía, &• quid
quid illuc intraverit, feu reditibur ejus accefferit ,
Monafterio debeat applicari. Eo verbo intraverit,
unde etiam nunc Italis intrata, id eft , proventus
annuus , vifum eft mihi comprehendi, `quidquid
pietas fidelium offert Ecclefiae.'Præcepit aütem eo
dem tempore Pontifex, ut Monachi coram facris
pignoribus divina perfolverent Officia, Miffas au
tem celebrari curarent per Presbyterum, cui locum
in Monafterio & alimenta fuppeditarent. Ut pere.
grinum illic debeat adhibere Presbyterum, qui facra
tis erät cum Venantio Patricio , Itaque ejus obla
tiones ab Altari rejecit, vetuitque ne res divina
ficret in ejus domo, Armatos immifit Patricius,à
quibus vaftata cft mirum in modum domus Epi
copi. Eo refcito Gregorius juffit utrumque caufam
fuam jure ac legibus, fervata pace, illaefa chari
tate profequi. Epifcopo autem fcorfim mandavit,
ut oblationcs Pafricii non tantùm non refpuerct,
Miffamque non modò in ejus domo permittcrct cf.
lebrari, ſed & eò ut accederet, geminamgue pa
cis & charitatis hoftiam ipfe offerret , aedhorta
mur, quatemur oblatiomer ejus ommimo in dulcedine,
6° Deo placit4 debeatis finceritate fufcipere, ® in
gratiam reformare • L. 5. Ep.41.43. Minùs probabils
eft his Magnatum Oratoriis ullas acceffiffe dotes.
Non id Gregorio excidiffet. Scribens enim ad Epi
fcopum Santonenfem de ea quam quidam medita
bantur Ecclefiae fundatione in honorem San&orum
Petri , Pauli, Laurentii & Pancratii, ubi erant Al
taria tredecim : atque illic Altaria tredecim procu
raße : praefcribit ante omnia , ut doterm procuret,
quae fufficere poflit omnibus ibi minißraturis. Pro
vifuri ante omnia, ut fervientibut ibidem non debeant
alimoniarum deeffe fuffragia. L. 5. Ep. 5o. Multa ejuf
dem generis alia alibi citavimus.
XI. Campana quaedam nobilis fæmina Orato
rium in Caftello hàbebat, cui Beneficii Titulus vi
detur affixus fuiffe. Cum enim ejus Presbyter in
Epifcopum Surrentinum ele£ìus fuiffet, voluit Gre
gorius, ut ad fe Romam ille tranfinittcretur exa
minandus, non tamen, fine licentia Marronæ : qua
abnuente, tranfinitteretur tamen, cùm privatæ uti
litati publica femper antehabenda fit. Presbyterum
Qratorii Saméti severini, quod in cafro Luculans
/ìtum e/? , elegerumt , &c. Ad mor tranfmitti debet,
&c. Ne gloriofa filia noflra Clementina hoc moleff*
fufcipiat, ad eam tua experientia pergat , ©* cum ejar
volumtate hoc faciat. Sin verò reniti, fòrtaffe voluerit,
huc eum fine mora tranfmitte ; quia amimi filiorum po
/frorum ita paramdi funt,tamen animarum utilitat mea
debeat pr«pediri. L.8. Ep.i 8. Erat utique Presbytcr
hic Oratorii illius titulo minifterioque illigatus; at
non erat ligata Pontificia poteftas, quin illum ab
folveret, & Epifcopali fedi inferret : -

Mifarum pofit folemnia celebrare : quem tamén &
im Monafterio tuo habitare , &* exinde vit« fubfidia
babere neceße eß. Sed &• boc pr« omnibus cura tua
fíe , u£ ibidem ad facratiffimum corpus Beati Pancratii
quotidie opur Dei proculdubio peragatur. Ita Ecclefiae
fundi proventufque in Coenobium trafcribuntur ;
quo Officia celebrante, Miffas celebrat condu&itiu$
Presbyter. - Aurelium Gallum Presbyterum , qui Romam fe
IX. Hinc patet nondum ex gremio fuo Mona
fterijs omnibus tum proprios fuiffe Presbyteros.
Ut haberent poftea, hecéffitas compulit. Unde &
gregorius idem ad Panormitanum in Sicilia Epi
fcopum refcripfit , ut ex Monachis Panormitani Mo
nafterii unum aliquem eligi curaret, eumque ini
tiaret Presbyteratu, ut ne ád facra Myfteria poßhac
*Monachi cogerentur, aut claußro egredi füo, aut
Presbyterum foris accerfere. Eum qui ad hoc mi.
aùferium de eadem Congregatione, cujus vita, mo
ves 6 afio tanto pont miniferio convenire, fine mo
** debeat confecrare ; quatemur meo ille de Monafe
*io juo pro h4c caufa egredi, nec extraneum fibi ad
f***{endum facrum opus debeat adducere. L. 5. Ep.4r.
Verùm cum ca Oratoria foli Monachorum necéf
XII. Erant ca tuim fimplicia Bencficia , ubi nec
Parochia , nec plebs erat, nec animarum cura: at
qui ea obtinebant , nihilominus & refidentiz &
quotidiano Ecclefiae minifterio aftringebantur. Alia
prQmo exempla. Scripfit idem Gregorius ad Can
didum Presbyterum, Rectorem patrimonii Roma
ne Ecclcfiae per Gallias fparfi , ut ei commendaret
contulerat, ut impetraret à Pontifice unum ali
quod ex iis Beneficiis , quae ille conferre folebat
in Galliis , quòd ea effent fita in patrimonio Galli
cano Romanæ Ecclefiae , five Oratoria ea effent,
five Abbatiae. Et in Abbatiis enim Monachorum ,
ut diximus, conftituebantur & Presbyteri faeculares.
4ureliur Prerbyter è Galliarum partibus venient .
petiit , ut ficubi im po/Teffomibu* B. Petri Apoßolorum*
Principir, Oratorium aut locus , qui Presbytero ***
.Abbate indiget, inveniri potuerit. L.9. £p.65. Mam
davit ergo Pontifex Candido, ut cum fe daret oc
cafio , Aurelio conferret ejufmodi aliquod fimplex
Beneficium, in quo haberet ille & páupertatis le
vamentum aliquod fuae , & Pontificiâ: largitatisbe
neficium : Qgátemur & ipfe fubfidium vita pr&fta
rr

.
 De Beneficiis, Part. I. Lib.II.Cap.XCIII.
pr. inveniat, & mor inveniamur petitioni illiu*
. paruiße , Nemo gnarus ingenii & morum Gregorii
facile fibi perfuaferit, arquè humanum & indul
gentem futurum illum. fuiffe, fi de Parochia age
.Tetur, aut de Benefigio , cui animarum follicitu
do immineret, ut eo donaret hominem, qui & pe
teret, & ad præftandum aliquod paupertati fuae
praefidium peteret • At non abnuebat, ut reor ,
• Pontifex fan&iffimus , his fimplicibus Beneficiis do
nari poffe Presbyteros, qui & temporalibus deßi
tuantur fubfidiis, & moribus vitaque facram di
gnitatem non dehomeſtent.
XIII. Erat & ille, verè Titulus Beneficii fimpli
cis, cum Pontifex idem ſcripfit ad Epifcopum Fir
manum, ut Qratorium confecraret ipi Caftello Co
mitis cujuſdam , qui id extruxerat, inſtruxeratque
<dote.idqnca ; utque Presbyterum ibi conßitueret
Cardinalem, id eſt , Titularem ; à quo ſacra pera
gerentur Myfteria pro domino Caftfi, & pro plebe
quae advolaret . Presbyterum quoque te iliic confti fuit requirere quemadmodum Xenodocbi1m , cui
tuere volumus Cardinälem , ut queties prafatus con
ditor fieri fibi Miffar fortaffe valuerit, vel fidelium
£oncurfut exegerit, nihil fit quod ad Miffarum fa
era exhibenda ſolemnia valeat impedire. L.9. Indici,
4 Epift-1: 1. Quidem Presbyter hiç redditibus
fruebatur fundorum Oratorio'dotis nomine affi
gnatorum.*. Interveniebat confenfus Pontificis ad
S Beneficiorum in Italia fundationes novas, 3. Ce
Jebrabat hic Presbyter Myfleria pro fundatóre fo
ಸಿ? ipfi adgffe libebat, etfi reliqua plebs
adefet nulla. 4. Aderat forfan rei facrae ੇ in
hjs. Oratoriis , ut innuunt fuprapofitae Gregorii
Epiftolæ, quòd nondum fatis fréquéntes efTent ruri
Parochiae • $• Si componatur haec Epiftola, qua con
ftituendus mandatuf Presbyter Cardinalis, cum.
fuperioribus, ubi confiitüi vetabatur ; nón egrè
intelligitur, գա: demum fit Presbyter Cardinalis ;
qu9d deinde àd Diaconos & ad Épifcopos Cardi
males exporrigetur. Presbyter enim, quem dele
gabat Epifcopus facra in his Oratoriis pera&urum,
quoties flagitabat Patronus, nequaquain is erat qui
Cardinalis diceretur , quia nec titularis, nec fixus
erat, nec ufque ibidem' refidens, nec gaudens ejus
rcditibus, fed fportulis vi&itans, quäs ut & alii
Clerici omnes, ab Epifcopo percipiebat. At de
quQ hicagitur , is Cardinalis eô diciiur Presbyter,
4uòd illic alligatus fit, ibi refideat , proventus ipfe
percipiat, praefit aliis Clericis fccuin ibi commho
rantibus , Officia denique ibi no&urna diurna
qure perfolvat. 6. Pronum eft conjicere, haec Ora
toria magna ex parte in Parochias abiiſſe, quòd
agricolae rufticique propiùs fe admoverint , â€di
culas ftruxerint , villas vicofque effecerint. Hinc
Patronatus laicus Nobilium Parochos praefentan
tium , ut infrà dicemus. Itaque non efí quod nos
poeniteat hujus quaeßionis pâulò otiofiùs pertra
άatae , cum fimplicia hæc tándem Beneficiâ non,
defciverint, fed excreverint in Parochias, atque
ita quendam affecuta fint perfe&ionis apicem.
XIV. Danda quoque opera eft, ut & de Xe
nodochiis aliqua addifcamüs ex eodem Pontifice.
Erant enim & in illis Oratoria fua, quo fa&tum
eft, ut de illis hic ißa potiūs diceremus , quam in
fuperiori de Xenodochiis tractatu peciali. Ufque
adeo fanè implicata fibi innexaque ifta funt , ut
vix ufquequaquc fejungi poffint. Erant & in Mo
nafteriis Xenodochia, erant & in Xenodochiis Mo
nafteria, erant denique in wtrifque Qratoria. Quę
res ita comparatae funt, non póffunt non aliquan
do aliae in alias incurrere & permifceri.
De Xenondochiis autem illud primò ftatuit Gre
gorius , quibus eorum concredita eft cura , eos
Epifcopis rationes fuas reddere debere , Tibi fím
guli ; quibufque temporibus rationes fua* Xenodochii
Jubtiliter reddant. L.3. Epijl. 34. Ita ille ad Janua
517
rium çalaritanum in Sardinia Metropolitanum. 2.
Eas adminiftrationcs viris pietate & 'rerum expe
rientia ſpectatis committendas eſſe, ſed Clericis;
ne ſi laicis credantur ,, eos facularis Judex ad
Tribunali a ſua vocet, ubi ambagibus & tricis li
tium diffipentur, quae ad alimenta pauperum pie
tas fidelium Deo obtulit. Taler im ei r órdinemtur,
qui vita , moribus atque induftria imvemiamtur effe
digniffmi Religio/ dumtaxat , quor vexandi Judicer
nom habeamt poteftatem. Ne / taler perfona fuerint,
quar in fuum poffnt, evocare judicium , vaftanda
rum rerum debilium , quæ illic rejacent , pr«beatur
occafío , 3. Cum hic pórro Epifcopus ininùs folli
citus eſſet de Xenodochiis, excuſat quidem Pon
tifex ingravefcentem ejus feneétam , at eam curam
Oeconomo & Archipresbytero ipfe delegat , 4, Dia
conis ut plurimùm, vel Subdiaconis eæ Admini
ftrationes mandabantur . Perfona Crefeentii Dia
coni , quia nobit ignota efl prima mobir cura
præfuerat , gubermaffet ; ut ex minimir , qualis
effe poffet im maximo , mofceremus . L. 1 1 . Epif?.
39. 5. Auguftodunenfe tamen Xenodochium cu
rare juffus eft Abbas , idemque Presbyter, quòd
Xenodochio conjunctum eſſet Monaſterium . L. 11.
Ep. 1 4. L. 1 1. Ep. 1o. Agit & alibi idem Pontifex de
Diacono Florentinq, 'Adminiftratore Xenodochii:
& de Subdiacono Antonio , qui Xenodochium Ro
ma adminiftrabat. Xenodochur , Xenodochii Prefe
#tur. L. 1o. Ep.43. L.7. Ep.17,
XV. Poterant utique Adminiftrationes iftae Xe
nodochiorum , velut Beneficia haberi, quæ confer
ret Epifcopus Presbyteris, Diaconis , & Subdia !
conis; & quanquam ea fimplicia meritò dicantur ,
ftri&iffimæ tamén erant refidentiç. Non fatis mihi
liquet an eodem loco haberi poffint ea Monafteria,
quiibus Presbyteri praeficiebantur, ut jam fignifi
catum eſt à Gregorio , & quorum alibi faepè me
minit . L.7. Ep. 1 ;. L. 5. Ep.66. Scripfit enim San&tif
fimus Pontifex ad Epifcopum Neapolitanum, ut
Monafterium urbis fuae novum dedicaret, coque
mitteret Presbyteros, myfteria celebraturos , quo
i
ties neceſſe eſſet ; ſed ſtatim tum ipſi, tum Pres
byteris ejus prohibuit nequid fibi de rebus Mona
ßerii arrogarent. Et quoties meceffe fuerit , à Pref
byterit Ecclefia tua in loco fanéio defervientibus ce
Jebrentur facrificia veneranda Miffarum, ita ut im
eodemn Monafterio nec fraternitat tua , nec Presbyte
ri fihi exifliment vendicari, fi quid illic pro diver
ørum devotione commoditatir accefferit ; cum Mona
thi, in eodem loco debeat proficere , quidquid à fide
libus offerri contigerit: Non poterant hi Presbyte
ri Beiieficiarii dici illorum Monafteriorum , cum
nec oblationum, nec redituum ulla pars ad eos re
diret , Idem fentiendum de Monachis, qui Presby
teri ordinabantur in aliquo Monaftcrio, ca lege,
ut vitam ibi contererent, & facra facerent, ubi
opus effet. De hujufmodi enim ita alibi Gregorius :
Qgem fibi de congregatione duxerint eligendum, de
beát Presbyterum ordinare , atque eum mec in Ec
clefia , me£ im alio loco obfervare , fed illic jugiter
permanere, ex no/tra gиодие authoritate conſtituar -,
[Quatenus & ille dum alihi non fuerit occupatur ,
in officio fuo affìduut pofft &* utilis inveniri ; & con
gregatio, quæ fíbi eum poftulat ordinari , quoties me
Äeffè fuerit', ipfo facrificii folemnitatem celebrante ,
váleat refoveri. L. 7. Ep.93. Ubi adverte 1. unum
ad fummium in his Monafteriis Prcsbyterum fuif
fe. ,. Nec quotidie myfteria ibi celebrari fqlita ,
fed quoties neceffe fuerit. 3. Monafteria Occidenta
jia diutiùs aliefia fuiffe à Sacerdotalibus funétio
nibus , quàm Qrientalia . 4. Mgnachum hunc
Presbyterátu initiatum , ut rem divinam aggret
in Mönaßerio, non ut ullis fe praeterea facris fun
&ionibus intricaret. Gregorius III. , perhibente »
Ana
-
318 vetus & novâ Ecclefia e Difçiplina ,
----- * -
Anaftafio Bibliothecario, illum faltem eligat Abbas, cum confi!io probatids
inßituit, ut in Ecclefia
Sancti Petri Romæ noctu rna à Monachis celebra rum fratrum. Qgemcumque elegerit Abba; cgm ten
rentur Officia, Miſſae verò à Presbyteris Hebdo filio fratrum timehtiunw Deum, ordinet ipfe /ibi Prae
madariis; à Pontifice verò mittentur Presbyteri, Ροβtum .
qui facra facerent in Coemeteriis ad facra pigno
ra Martyrum diebus eorum feftis; miffis eodem
tempore , & lampadibus ad vigilias, & panibus
ad Euchariſtiam.
XVI. Antequam ab Oriente & ab Italia ad re
liquas QCcidentis Provincias calamum refle&amus,
pauca aliqua fuperfunt hic obfervanda. Primùm ,
quidem caveri juftiniani lege, ne pretio, fed me
rito & pietati addicantur Xenodochiorum Admi
miftrationes, ficut & aliorum quorumvis Benefi
ciorum. Ne quis Epifeopur , Chorepifcopur , Prerby
zer, óre. Sed nec Oeconomus, nec Defenfor, nec Xe
modochus, nec Nofocomus, nec Ptochotrophur, nec
«Orpbamotrophur , mec Brephotrophur , mec quifquam.
Ptochio praficiemdur fixt per largitiomem , fed per ju
dicium &• probatiomem illius loci Epifcoporum Cod.
2, 1. De Epif. & Cler. Leg.4r.
XVII. Advertendum illud quoque eft , jam in
?Monafteriis conftitutas fuiffe Praepofituras, quafi
dicas Prioratus. Mera: erant Adminitrationes, fed
nec fi rem ab origine repetas, aliud erant Bene
ficia omnia quàm Adminiftrationes , quædam per
petuae • Praepofiti & Priores primas póteftatis par
tes habebant in Monafteriis. Poftulavit à Gregorio
Papa Joannes Abbas licentiam, ut Bonifacium in
Monafterio fuo Præpoſitum fibi creare poffet. Pe
ziit dilectio tua , ut frater Bomifaciur im Monafferio
tuo à te debeat ordinari Prapo/îtur. L.2. Ep.3. Imd.
*j. Præcepit alibi idem Pontifex, ut Abbati fo
-cordi & ignavo , Praepofitus adderetur pervigil &
induftrius, qui ejus vices fuppleret. L.4. Epiff.
4. Roma Neapolin Monachum mifit , ut Monafte
rii Præpofitus fieret , & mox Abbas, fi ei fe di
gnitati parem interim probaffet. L.7. Ep.92. In .
IDialogis autem , L. x. c. 1. 7., loquitur Gregorius
ge quorundam Præpofitorum magnanimitate, qui
Idifciplinæ vigorem; vel oblu&tántibus ipfis Ab
batibus , quos Græco more Patre, Momafteriorum
vocat infràéta animi virtute tuebantur. Ifidorus
Hifpalenfis Epifcopus Praepofitis temporalium ma
ximè curam videtur mandare. Ad Pr«pofitum per
tiner follicitudo Momachorum , a£tio caufarum , ,
eura poffeffíonum , fatio agrorum , plantatio &*
cultara vinearum , diligentia legum", confiruiiio
adiºciorum , opus Carpentariorum, ſeu fabrorum .
Patcbit infra ex totius hujus operis contextu, in
temporalium Monafterii rerum adminiftrationem
ufque adeo fe demerfiffe Praepofitos , ut id mune
ris aliquando etiam laici ufufparint.
XVIII. Sed revocanda oratio eft ad eam Gre
體 Epiftolain, quae docet Præpofitos, uti & Ab
atcs ordinari folitor , & confenfum Epifcopi inter
ponendum fuiffe L.6. Ep. ro. PofTet id '& aiiis Gre
gorii Epitolis confirmari. Sed fupervacaneus fue
ritislabor, cum in Regula ipfa id profiteatur
San£tus Benediétus, ubi invehitur advérsùs info
Jentiores quofdam Praepofitos, qui ferociebant, in
furgebantque in Abbates, iis ceftè in locis ubi mo
ris erat, Abbates & Præpofitos ab Epifcopo ordi
nari • Sapiur contingit ut per ordimationem Pr«pofiti
feamdala oriantur, dum «/limamter fe fecundos Ab
&ater, diffemfiomer faciumt maximâ in iili, locir, ubi
ab eodem Sacerdote , vel ab eiſdem Abbatibus , qui
4bbatem ordimant , ab ipfis etiam &• Pr«pofitur or
dinatur - Cap.65. Cui malo medicari volens San
&tus Benedictus, creandis Praepofitis fuperfederi
cupit , eorumque loco adoptari Decanos plures ,
ut in plures fe&a, minùs förmidolofa fit poteftas.
fer Petamor ordinetur ommi, utilitar Monaflerii. Ue
4um pluribus committitur, umu, non fuperbiat. Si
non poffit autem fine Præpofito regi Monafterium,
- : -
XIX. Primùm ergo ita res comparatae erant ,
ut & Abbates & Præpofitos Monafterigrum Epi
fcopi eligerent. Ut autem Abbatum ele&tiocQnceffa
tandem ipfis Monafteriis eft, ejufmodi privilegiq ,
quod pluribùs in dies communicatum, tandem in
jus commune evafit : Ita & ele&io Praepofitorum
lapfu temporis Abbati permiffa eft , & Congregá
tiöni. Aböates porro de quibus Benediétus loqui
tur, & qui Abbates Praepoſitoſque ordinabant,
ii probabiliter erant, qui Monafteria plura çon
ßruxerant, & hoc authoritatis primigeniae infigne
retinuerant. - -
XX. Ne Priores quidem ignoravit Gregoriusin
utriufque fexus Monafteriis. Ut ad Prioratur locum
pertingeret , &c. Ille Prioris obtinet locum , &t.
L.4. Ep.4. L.6. Ep.ro. Praepofitorum meminit Con
cilium II. Turonenfe : Abbate, aut Praepofito guber
mante. Can. 14. Decanos paulò antè commemoravit
Benedictus in Regula: Copiofiès infră de his Di
gnitatibus, de praepofitis , de Decanis, de Priori
bus, qui & à Monaſteriis ad Capitula Canonico
rum migravere, tum in Cathedralibus, tum in,
Collegialibus Ecclefiis . Caffianus & Hieronymus
fæpè Decanorum meminere, quibus Abbates de
cem fingulis Monachos regendos commendabantº
Meminit eorum & Auguftinus, ubi ait de Mona
chis opus fuum tradunt eis, quor Decanor vocant,
eo quod fimt demis Prapofiti, grc. Decani cum ma
gma follicitudine omnia difponentes , &r. Rationem
reddumt uni , quem Patrem vocamt. De Morib. Eccl.
L.1. c.31. Pater idem Latinè, qui Abbas Syriacè •
Hic porro habes paucis verbis conftri&tam totam.
rationem Decanorum , & unde id illis nomen , &
quae poteftas in temporalia, & cui rationes omnium
reddendae ab ipfis effent.
CA PUT XCIV. P.2.1.1. c.33.
Varii variorum in Gallia & Hifpania
Beneficiorum Tituli, Xenodochia,
Oratoria, Capellae, fzculo vi. vii.
& VI 11.
I. Erant im Gallia Oratoria , eaque verißina.
Beneficia , & Ecclefi& quodammodo Collegiata .
II. Capitulorum gemera tria , quorum tumum iit.
Parochiis , alterum im Oratoriir , five Bafilicis , ter•
tium im Cathedrali.
III. Catbedralir Ecclefi& Canonici dabant operam,
ut Bafilicar obtinerent.
IV. Quæ im agris Potentum erant Oratoriae , P*•
rochi& fiumt.
V. Ab iis fumdatæ mommumquam Parochi& fum* *
& Capitula minora.
VI. Plures olim im umaquaque Eccleßa poffufaba**
tur Clerici .
VII. Servata Epifcopir fua adver/àr Laicor P*•
tronor authoritar.
VIII. De Cellulir Congregatiumrulifque , que ºuro
.Abbati fubeffent , im fimplicia tamdem Beneftii
tranſere. -
IX. Ere£ta à Pontifice &• Concilio Aurelianen£/•
xenodochia, cum dirō im quofliber potentes Anatº
mate , qui eorum jura ufurparint.
X. Unita Monaſteriis Xenodochia.
XI. Variis è Gregorio Turomemff locis confirma**
tur, qua ſumpta ſunt è Conciliis. -
XII., Simulque offenduntur fimplicia fuiffe C/rri
crº
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II.Cap.XCIV. 519
ea iwferioribus omnibus Beneficia, ita ut refiäere, be , five ruri : ea profe&ò magnificentia, & tan
trarremºter - ta proventuum annorum ubertate , ut & Canonici
xfII. sua ßngulis ordinibus apud Hifpamor ámpli ipfi Cathedrales eò transferri ambirent. Ita enim
eta Beneficia • Aurelianen(e Concilium III. De bir Clericorum.
perfonis , qua de Civitatenfis Ecclefi« officio , Mo
3. G. prorfus eadem Beneficiorum, de qui mafferia, Diœcefes vel Baßlicas , in quibufcumque
- bus fuprà , & in Galliis quoque, & in Hi locis poétar , id efi, five in territoriis , five in ip
fpania frequentifima fuere. Conceflit Agathenfe a /ù Civitatibur fufcipiumt ordimandas , &c. Cam. 18.
Concilium nobilibus, ut ruri haberent Oratoria_., Canonici ergo ipfi Ecclefiae Cathedralis , quafi fui
ubi cis celebrarentur myfteria, exceptis diebus fe gradůs pertæfi, ad Adminiſtrationem anhelabant
ftis folemniqribus Pafchae , Natalis Domini, Epi alicujus Monafterii, vel Parochiae vel Bafilicæ, vel
pbaniæ, Afcenfionis, Pentecoftes, Nativitatis Prg Qratorii. Sed five in Oratoria, five in Bafilicas non
curforis, aliifque. Tum enim adeundas ipfis effe poterant admittere Patroni , nifi Clericos , quos
Ecclefias, aut Parochiales, aut Urbanas. `Si quis Epifcopi inßituiffent. Ut in Oratoriis domini pr&
extra Parochiaa , in quibus legitimus eß, ordina diorum minimê contra votum Epifcopiad quem ter
riufque conventur : Qratorium in agro babere volue ritorii ipfiur privilegium mofcitur pertinere , pere
zit , reliquis fefiwitatibus ut ibi Miffar teneat , pro grinor Clericor intromittant , nifi forfitam quos pro
pter fatigatiomam familia , jufta ordinatione permit bator ibidem difiriífio Pontificis ohfervare præceperit.
timur · Pafcha verò, &c. Can. 21. Aureli I. c.15. Aurel.IV. Can.7, Ea voce obſervare innuitur aſ
In dubium vocari poßet, an Presbyteri , Clerici fiduitas conftans & pervigil ad Officia divina , ut
que alii, his Oratoriis addicti verè Beneficiarii & rurſum infrà declarabitur.
6ßnt , & Titulares. Eam dubitationem amolietur IV. Ab his Qratoriis non Capitula tantùm, fed
Epaoaenfe Concilitam. Docebit enim fi his in Ca &Parochiae originem duxere multae. Id liquet ex
pellis recqnditae fuißent San&orum Martyrum reli eodem Aurelianenfi IV. Concilio: Si qu« Parochiæ
quiae, vel corpora, affignatique annui reditus ad in potentum domibus conßitutæ funt , ubi obfervam
fuftentandos Clericos qui facra ibi minißeria obi tet Clerici ab Archidiacomo civitatir admoniti , ó*c.
. rent, tunc certiffimè in Beneficiorum numero ea ibid. c.16. Priùs Oratoria, nunc, Parochiæ in po
confcribi debuiße. Sacrorum reliqui« in oratoriis tentum domibus, eaedem verifimiliter Ecclefiae funt,
zillaribus non ponantur, miſi forſitan Clerico, cu primùm paucis frequentatæ, & ita Oratoria: dein
3x/oum4ue Parochi& vicinor effe contingat , qui fa de longè plurimis, & tum Parochiæ. Porro five Pa
crit eineribu* pfallemdi frequentia famulentur. Qgod rochi, five Clerici iftiufmodifub patrocinio poten
fi illi defuerint , mom antè proprii ordimentur, quàm tum conftituti , nihilominus fuberant juri & po
ejs competem* vičtus, & vefiitur fubßantia deputetur. teftati Archidiaconi : in quem fi Patroni poteßate
Cam.»5. Qui exprefsè ordinabantur Clerici, ut divi 盟 rebellarent, confeſtim anathemate poenas da
ant •
nae vacareiit pfalmodia: in his agreßibus Oratoriis,
alebanturque fru&tibus agrorum in ipfa fundatio V. Nec nefcimus tamen Parochiales ab exordio
ne affignatQrum ; ii verè Beneficiarii erant, & ve £cclefias à viris potentibus in fuis ædibus extru&tas
luti Collegialem quamdam regebant Ecclefiam. Il fuiffe quandoque, vel in agris proximis ; à quibus
li ipfi nimirum fùnt, quos Aurelianenfis II, Syno neceffe erat & idoneos conferri reditus, ad alimen
dus inter Beneficiarios collocavit, cum Abbatibus ta Clericorum , qui divina pera&turi erant Officia.
Parochiſque , Abbates , Martyrarii, Recluſi, Prer Ita enim decernit eadem rürfus Aurelianenfis IV.
byteri , Âpoftolia dare non práfumamt , c. 13. Eam. Sinodus Si quir im agro fuo aut habet aut po/lulat
ဂူမ္ဟုဖ္ရင့္ poteftatem fibi
retinendam duxerant Epi habere Diœcefim , primus & terras ei deputet fuffì
çopt , ut darent Apo$oli4 , id eft licentiam ab una ciemter , &* Clericor qui ibidem fua Officia impleamt ,
Dieecefi in aliam trajiciendi. Qui verò hîc dicun ut fucratii locir condigna reveremtia tribuatur . Cam.
tur Martyrarii , ejufnodi erant Canonici, no&ur 33. Non vult tantùm Synodus, ut alendo Paro
nis diurnifque Officiis addi&i decantandis, coram cho dos fufficiat , fed ut pluribus Clericis quia.
facris Martyrum cineribus. Canonicos voco hodier pluribus ad divinam pfalmodiam opus eft : Qgi of
no magis ex ufu, quòd Pfalmodiae facrae potiffimum ficia fua impleamt ; & pluribus opus eft ad Altaris
incumberent. Eo enim aevo Canonici frequentiùs minifterium: Ut facratis lucis condigna reverentia*
dicebantur, five Presbyteri, five Diaconi qui in tribuatur. +

Ecclefia Cathcdrali, vel in agrefti,quâpiam Paro
chia facris tn(ervirent minifteriis. Audi quid Arver
mum decreverit eam in rem Concilium , quo & ro
boretur Decretum fuperius Concilii Agathenfis,
si quis ex Presbyterir, aut Diacomir, qui neque in
Civitate neque 1m Parochiis Camomicus effe dignofci
tur , fed im villulir habitan y, in Oratoriis officio
faučio deferviens, re. Can. I 5.
II. In hoc autem Canone, ut & in aliis fupra
pofitis animadvertere eft tria Capitulorum genera,
quæ jam tunc exoriebantur , & faétis poftea ingen
fibus & numeri & opum incrementis, mirum in
modum refplenduére. Nam praeter Capitula Cathe
dralium , ubi in Parochialibus Ecclefiis is erat Cle
sicorum numerus, qui fufficeret decantandis quoti
die Divinis Officiis , indubium eft & decantata ea
fuiffe, cum ex ipfis delegarentur quandoque Cleri
ei ad oratoria Martyrum : qui faeris cineribu* pfal
Âendi frequentia famulemtur. Ergo & ibi furgebant
CapitulaTficut & in Oratoriis ' ipfis exurgebant ,
quando Clerici ad eorum Titulos & Officia ordi
nabantur.. - -
III. Pro Oratoriis extruebantur quandoque Ba
filicæ ad colendas Martyrum Reliquias, five in ur feptimam&i cum illo facere procurent. Cam. 19. Si defint
VI. Si paulò altiùs introfpiciamus in hunc Ca
nonem, aliofque fuperiores , qui plures defidera
runt Clericos ad officia & miinißeria quotidiana
perfolvenda in Oratoriis, in Bafilicis, & , ubicum
que demum facri Martyrum cineres quiefcerent :
illud perfpicuè patebit , Patribus Ecclefiae Conci
liifque antiquis cordi fuiffe , ut multò plures , quàm
nunc nobis `moris fit , adgregarentur Clerici ad fa
cras excubias agendas circa Altaria , & circa Marty
1rulīn ಟ್ಗ atque ad horas Canonicas ibi exol
vendas , five Parochiae illa effent, five Bafilica: , fi
ve oratoria tantùm . Ubi & vicißîm illud reponi,
poteft, cum indumentis alimentifque tunc Clerici
contenti effent minore impendio magnum eorum
numerum fuftentari potuiffe. Concilii Turonenfis
II. Patres hanc Clericorum multitudinem pulcher
rimè commendarunt, cum fanxere ut comitem te
ſtemque individuum vitæ morumque ſuorum ſem
per fecum habeat Archipresbyter ruralis, unum
nimirum ex Subdiaconis vel Leétoribus fuis, quos
ideo faltem feptem habeat neceffe eft , ut viciffim'
has illi fingulis hebdomadis agant excubias. Septem
inter Subdiacomor vel Leétores habeat , qui victff»z
{3
520 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina I * (i
tamen Clerici, laicos adfciri permititur . . . _ . & ftudiofiùs exciperentur: denique.vibrato. an1
VII. Gravia nonnunquam emerfere jurgia Epi themate, five incuſſa execratione diriſſima in cos
fcopos inter & Patrono§, Fundatorefque Parochia qui facrilegis rapinis pauperes enecarent , quanta
rum , Oratoriorum & Bafilicarum, quae ut compe cumque deinum eorum vel dignitas foret , vel po
ſcerentur, utque Beneficiarii ab Epiſcopi & Archi teftas. Paulö prolixius edifferui fententiam hujus
diaconi poteftäte refilire prohiberentur, plura ma Canonis, ut poffit, qui volet ejus confonantiam
marunt decreta Pontificum & Conciliorum. In Con perpendere cùm Epißola Gregorii Magni , qui pau
cilio Cabilonenfi , Am.65o. , Cam. 14. , innovatum . ço poß tempore confirmavit ereéìionem xenodo
eß ßatutum Concilii Aurelianenfis IV. promulga chii Auguflodunenfis , parique ufus eft execratio
tumque eft, non tantùm Beneficiarios Oratoriorum ne, ſeu anathematis interminatione in quoſcumque
Archidiacono fubeffe , fed in poteftate etiam Epi demum expilatores patrimonii pauperum , quan
fcopi effe tum proventus temporales, tum Divina tumvis altiffimo, in dignitatis faftigio , emine«
officia, de quibus conveniffet in Capellarum fun rent. Non diſſidet à vero, Reges ipſos Lug
datione. Zacharias Papa majus aliquid molitus eft. dunenfis Xenodochii fundatores voluiffe ut haec
Vetuit enim ne Cardinalis, id eft , ne Titularis anathematum comminatoria fulmina adderentur,
quis ibi conßitueretur Beneficiarius , fed ut eò ne Reges pofteri, regni magis ' fui forfan , quàm
ièpifcopus ablegaret Presbyterum, quoties neceffe pietatis hæredes, revocare unquam poffent tam.
effet, ad peragenda Myfteria; quod à Zacharia, . piæ in pauperes & tam neceffariae largitatis bene
Epif?.o. expreffum eft iifdem verbis, quibus capite ficia. Accipe jam Concilii Aurelianenfis verba:
füperiori à Gregorio. Appofitum id omnino ad Quod ß quis quolibet tempore cujuflibet poteffati, ve!
reftituendam in integrum Epifcoporum Galliae au oräinir perfona , contra hane comftitutionem moftram
thoritatem : fed fimillimum veri eft , Decretum . venire temtaverit , aut aliquid de comfuetudine vel
iftiuſmodi ſucceſſu caruiſſe. facultate Xenodochii ipfius abftulerit,ut xenodocbrum,
Caeterùm tantò crebriora olim erant oratoria , quod avertat Deus , effe de/ìmat ; ut merator pau
quod uno die unum ad Altare olim duae Miffae non perum irrevocabili anathemate feriatur.
ferè celebrarentur . Ita apertè Altifiodorenfis Sy X. Cæterùm Monafteriis perfaepè adjiciebantur
nodus : Non licet ſuper uno altario una in die duas aut fubjiciebantur Xenodochia , à Monachis vel
Miffar dicere . Illud maximè cavebatur, ne ubi ce Monialibus fub Epifcopi authoritate adminiftranda,
Jebraffet Epifcopus, ad idem , Altare alius eodem Ut Monachi 3* ancill« Dei Monaßeriales juxta re
quifquam die facra faceret : Nec im altario, ubi Epi gulam sanéti Benediéfi , Cœnobia vel Xenodo
fcopus Miffar dixerit , ut Presbyter in illa die Mif chia ſua ordinare, gubernare ci vivere ſtudeant.
far dicat. Nec abhorret à verifimilitudine , unum Ita in Concilio Liptinenſi anni 743. Subire ani
olim in unaquaque Ecclefia fuiffe Altare. Itaque mum poffet , eo Canone non comprehendi nifi ea
non abfurdè monuit Anaftafius Bibliothecarius alte diverſoria, ſeu conclavia, qua intra ipſa Mona
ram Miftam ab Adeodato Papa inftitutam: Hic con ſteria exercendar hoſpitalitati deſtinantur. At Epi
ftituit fecundam Miffam im Clero. Erant tamen quan ftola Gregorii Magni , L. 1 1. Epif. 1 o. in confirma
doque plura Altaria in unius Ecclefiae ambitu, te tionem Xenodochii Auguſtodunenſis à Regina Bru
ſte idoneo Gregorio Magno, qui ad Palladium San nechilde & Siagrio Epiſcopo conſtructi, manifeſtè
tonenfem Epifcopum fcripfit , cum Ecclefiam extru prodit, Xenodochium illud fuiffe, ab Abbatia di
xiffet , in qua tredecim effent Altaria, ne facrorum fcretum , eique conjun&um , ut ab Abbate admini
ignorum fatis haberet ad eorum confecrationem, ftraretur, quem Rex nominaffet cum Monachorum
idoneam fe eorum copiam Roma miffurum : Eccle confenfu .
ffam comftruxiffe , atque illic tredecim altaria collo XI. Author eft Gregorius Turonenenfis , vicum
cafe. L.5. Ep. 5o. Iciodorum ( I/foire ) & Bafilicam in qua quicfccbat
VIII. De Monafteriis& Xenodochiis nunc obi corpus B. Auftremonii Epifcopi Arvernæ urbis,
ter - Vetitum eft Concilio Aurelianenfi I. ne Mo adminiftrata fuiffe à Diacono Cautino, qui & ipfe
nachi à Congregatione difcederent, novafque fibi poftea Arvernae ejufdem urbis fuit Epifcopus: Cau
cellulas conderent & fejunctas, injuffu Epifcopi & timur qui Arverna urbis Epifcopur datus e/? , in Dia
Abbatis. Nullur Momarhur Congregatione Monäfferii conatu fuo Ecclefiam vici illius rexit • De gloria.
dereliế?a , ambitionir cớ vanitatir impulfu , cellulam Comfeff. c.3o. De gloria Mart. l. 1. e.66. Diximus
conftruere fine Epifcopi permiffone , vel Abbati, fui fuprà cum de Divinis ageremus Officiis, voluiffe
voluntate praefumat. Cam. . ., Concilium Agatenfe, Cæfarium Arelatenfem Epifcopum, ut aegroti in
Cam. 58. , & Epaonenfe , Cam.ro., idem prohibue Nofocomio decumbentes exaudire poffent Clericos
rant : Cellul4r nova* , aut congregatiuncular Mona ea decantantes. Dumnolus Cenomanenfis Epifco
chorum abfque motitia Epifcopi prohibemur imffitui. pus Xenodochium ftruxit, quod ipfum idem Cor
Monafteriola haec primùm Cellulæque Regularia. nobium erat , ubi viginti quatuor Monachi pau
fuere Beneficia fub ditione Abbatis & Abbatiße peribus & hofpitibus miniftrabant. Patroclo Mar
matricis , ex qua oriunda erant ; & ex quibus tam tyri apud urbem Trecenfem unum erat idque pcr
gem plerumque faéta funt Beneficia fimplicia faecu modicum Oratorium , ubi Le&or famularetur. Erat
larium Clericorum. Quòd enim in eâm paucita fuper eum parvulum Oratorium , im quo unus tan
tem Monacliorum facilè glifceret defidia &`morum tùm Clericus ſerviebat . Sed poſtquam emerſi ſet è
relaxatio; confultius tándem vifum eft ea loca latebris hiftoria ejus, tum ei & cönftru&a Bafilica
Clericis faecularibus commendari, qua de re ube eft , & dies feftus fingulis annis dicatus. In Lemo
riùs fuo infrà loco. Idem Agathenfe Concilium , vicenfi agro Georgii Martyris Reliquiæ in Ora
Can. 17. , vetuit , ne nova Monafleria nifi ex licen torio ligneo colebantur jugi pfalmodiâ quorundam
tia Epifcopi inftituerentur. Clericorum. Pauci Clerici conferto ligneis tabu/tr Ora
Ix. Quod ad Xenodochia, Aurelianenfi Conci- ' torio, Domimum affiduè precabantur. Hiffor. l.1. c. 1 1 r.
Jio V. , Cap. 15., confirmata eft ere&io fundatioque Dives Matrona cellulam conftruxit fuper fepulcrum
Xenodochii Lugdunenfis , fumptibus Childebérti Juliani Martyris Cellula quam fuper fèpulcrum Mar
Regis & Reginae conjugis ejus, prohibitis Lugdu tyris Matrona confruxerat . L.2. c. 5. El Oratorio
¥cnfibus Epifcopis, ne quid décérperent de ii§'vel Cellulæ nomen datum, quòd ibi primùm Mona
f!gis ; vel reditibus, 'vel mancipiis, quæ véi chus miniftraffet. Nec exempla ejüs rei dccrant -
pictas fidelium, vel Regum munificentia contulif.
Momachus ipfiur loci , dum de adventu fol. mnitatis
醬 ;. $%n etiam juffis , ut illis fervandis augcn. gauderet , & fingulos quofque ad Cellariolum Baf
* tuderent, ut hoſpites ægrotique lautiùs /ic& prompt'//7mur imvitaret , hortamr ut omnes tri
B4- 2
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.XCIV.
Bafilica fideliter vigilarent , ére, feftivitate ovanr
Clericus , &c. Cap. 35. Hic nunc Clericus dici
tur , nunc Monachus , certè Beneficiarius erat.
IMartyrarius vocatur , ut cultui Martyris dicatus.
Idque muneris quandoque Diacono mandabatur ,
qui veluti Ecclefiae & Sacrarii cuftos erat. Po/?
obitum Proferii Martyrarii , Urbamur Diaconus
hujur Bafilicæ ordinatur adituur. Cap. 46. Di&ta .
::: eft etiam Cellula Condatemfir , ubi vir beatus
tranfiit : id eft , ubi B. Martinus vita migravit.
Et alibi: Cellula in qua le£tur beati viri habetur.
Romanus Abbas fanétiffimus praefagus miraculorum
quae edenda erant poft obitum fuum , noluit in .
Eccleſia Monaſterii tumulari, ne frequentia & con
curfatio hominum filentio & quieti Monachorum
officerent; in colle inhumari maluit, ubi ftatim
extruétum eft Templum ingens: Super ejur fepul
crum deinceps ingem* templum &dificatum eft , in.
quod imgens frequemtia populi diebus fingulir occur
rit . Ibid. c.15. Beatus Senochius Abbas, Thifaugii
in Pi&onibus matus, fibi in Turonenfi agro Mona
fteriolum ftruxit ,ubi colleéhis tribus Momachir , D0
mino ajiduè ferviebat . -
XII... Haec carptim ex Gregorio Turonenfi deli
bata plures variafque fpecies Beneficiorum oculis
fubjiciunt. Alia Monachis, alia Clericis addi&ta
erant: nullis cura aut follicitudo animarum incum
bebat, eoque fimplicia videri poterant , at refi
dentiae tamen vinçulo tenebantur. Alia Lećłoribus ,
alia patebant Diaconis: fed pleraque pietati &
largitati fidelium accepto ferenda , ad reverendas
IMartyrum Reliquias , immo & Confefforum, qui
bus tardiùs quidem , fed tamen impenfus eft honor,
ut poenitentiae merito incruenti martyrii lauream
confequutis. In Occidente vel Epifcopi , ut Mar
tinus , vel Solitarii , ut Romanus Abbas, piae huic
innovationi aditum patefecerunt, cui & ſuffraga
tus eft Chriftus ipfe Optimus Maximus, editis ad
eorum fepulcra innumeris miraculis.
XIII. Concilium Toletanum anni 597. Cam.
2. fub Gregorio Magno habitum , ftatuit ut ne »
Epifcopus quidquam demeteret de reditibus Eccle
fiárum, quas privati fuis in agris extruxiffent ;
fed iis gauderet Presbyter, qui Officiis ibi divinis
praeeffet; aut fi tenujores effent reditus, quàm ut
ÌPresbyter ali poffet , certè Diaconus: aut faltem.
Oſtiarius, cui cura eſſent luminaria, & mundities,
nitorque domus. Ne quifquam Antifer imfra fuam
Parochiam Dei aulam inquirat ; &* mumificus ille>
qui ſanctam Dei edificaverit Ecclefiam , quod ibidem
pro fuo barede largitur eft , eodem loco Presbyter fecum
aìma priorum Camomum inftituta deferviemr , habeat .
Et ß Presbyterum ea facultas habere mon permittit,vel
Diaconur inſtituatur .. Certè ſt minor eſt cenſus ,
Offfarius à Sacerdote fit eleétur, qui nitorem infra.
fínua, Samęf« Ecclefi& faciat , qui & Samftorum Re
liquiarum luminaria omni ſubſequenti motte accen
dat . Emicant hic Beneficia fimplicia, omnibus Or
dinibus aptata , majoribus minoribufque pro redi
tuum modo , fed refidentig lege omnibus omnino
impofita .
m"
C A P U T XCV. P. 3. l. 1. c.45.
Cellae , Oratoria Ecclefiae Monialium,
Abbatiolæ, Ecclefiae, Baptifmales , Officiorum celebratio, in exteriorem illam Eccle
Capellae, Capellac Domefticac, Ora fiam, quae earum Clero primùm fuerat affigpata •
III. Nec recedit à vero, ex iſtiuſmodi Clero
toria privata, fub Imperio Caroli
Magni & ejus ftirpis .
I. II. De Cellis &• Oratoriis Mouialium • De_,
Ecclefiis earum.
2 ст.І.
52 E
III. De Capitulir mimufculis imde exorti;.
IV. De Abbatioli r.
V. De Ecclefijs Baptifmalibur.
VI. De Capellis domefticis , qua* impatientiir fe
rebant Concilia .
VII. VIII. Diverf« Capellarum fpccie*. De Ca
pellamis earum Minifferio addi&iir.
IX. De Amnexir , vel Succurfalibur Parochiarum ,
X. Capellæ, qu« Capitulir obmoxia eramt.
XI. De Capellamis Oratoriorum domeßicorum . Ab
Epifcopo inftituebamtur.
XII. Eorum in Gallia comtemptur , vilitafque.
I. Q Anétus Bonifacius Archiepifcopus Mogunti
nus Cellas & Titulos vocat , quæ nos hic Be
neficia. Per Titulos & Cella* moflrar, plufquam tri
gimta Etclefiar vaflaverunt . Epift. 4. ad Steph. II. Pa
pam. Cellæ vocabantur plerumque Monafteria mi
nora. Erant Monafteriis domeftica Oratoria juxta
Concilium Francofordienfe. De Momaf?erio, ubi cor
pora San£torum fumt , ut habeat Oratorium imtra;
clauftrum , ubi peculiare Offìcium , &* diuturnum
fiat. Cam. 1 5.
Multò conſtantius eſt, Monialibus non fuiſſe niſi
Oratoria in Monafteriis fuis, cum tam crebri fint
Canones , qui prohibeant quenquam, five Cleri
cum, five laicum eo fubire . Conc. Gall. tom. 2. pag
a 51. Quin & Presbyterum ipfum illico faceffere
jubent , cum primùm facra peregerit . Audiendus
Carolus Magnus in Capitularibus: Ut mullus in
Monafferio puellarum , vel amcillarum Dei imtrare
pr«fumat , Imec Presbyter, nec Diacomus , nec Sub
diacomur , vel Clericur , aut Laicus , mifi tantùm
Presbyter ad Mifam celebrandam , qui Miffa celebra
ta ítatim exeat. Ibid. c. 5. Beneficii genus id erat,
quo Presbyterum donabat Epifcopus, å quo & om
nia donabantur alia. Juxta quod Epifcopus ipfiu* Pa*
rochi« ibidem ordinavêrit . Séd cum non poffent Pref
byteri in his fedem figere , aliis alligabantur. Ec
clefiis, unde ad facra `Monialibus facienda ftatis
temporibus accedebant. Ita enim Concilium Mo
guntinum anni 813. Ut Presbyteris per Moma/teria
puellarum opportuno tempore liceat Miffarum folem
nia celebrare, 6 iterum ad proprias Eccleſias re
dire. Can. 26. Conc. Turo. 3. Can.29.
II. Sed fatius vifum eft tandem , Ecclefiam do
mumque dari Presbytero, Diacono, Subdiacono,
aliifqüe Clericis, Minifterio Monialium-deputatis»
ut Officia ibi divina celebrarent , præter facra My
fteria, quae in Oratorio earum domeftico celebrá
bant, inter quæ Moniales ipfæ alternis Choris di
vinas laudes pfallebant. Ita Concilium Aquifgra
nenfe in Regula Canonicarum. Prefbyteris qui im
Monafferiis puellaribur Miffarum folemnia celebrare
debemt , extra Monafterium fit locus &* Ecclefia ubi
cum Mimiffris fuis babitent , &• divimæ fervitutis
obfequium expleant ; &• mom mifi ßatuto tempore Ma
mafferium ingrediamtur puellarum ; &º cum eis Dia
conus tamtùm &• subdiaconus , &* mom ampliùs ibi
immorentur, miſt in Miſurum celebrationibus ad ſan
&timonialer publicè faciendis. Qgibur ritè celebratir,
illico foras egrediantur. Samftimoniale* mamque ve
lo antepofito, ut moris ef? , Horas Camomicar , & Mif
farum folemnia celebrent. Cap.z7. Hinc facilè conji
çitur , quod exindè San&imonialium Ecclefiae pu
blicae eýaferint , id ex eo faĉtum , quòd ex Orą
torio earum domeftico tranflata fit , & Miffa , &
.|
|
Monialibus addi&o, emerfiffe aliquando , & Capi
tula & Parochias aliquas, ut tot in urbibus expe
rimur etiamnunc. Eiherferunt & minufcula quae
dam Capitula ex Cellulis Monachorum , quae fuis
obnoxiæ erant Abbatibus. Quanquam cnim anti
V vw ‫والمالي‬
$22, Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
quitus Cellæ non incolerentur, nifi à pauciffimis
Monachis fub Abbatis in Monafterio majore de
gentis imperio: erant tainen & aliae , quas obtine
íent clerici , feu Canonici aliquanti, qui , & ipfi
Abbati fuberant Regulari. Ita perfpicuè legitur in
Statutis Conventûs Aquifgranenfis Abbatum an
no 817. Ut Abbatibus liceat habere Cellar, im qui
tu, aut Monacbi fint , aut Camomici : &• Abbar pro
videat ne minùs de Monachir ibi habitare permit
tat, quàm ſex . Can.44. Non abludit à ſimilitudi
ne véri, eas primum Monachorum fuiffe Cellulas:
qui ubi à Regulae obfervatione defcivere, tum.
propter paucitatem fuam, tum propter abfentiam
Abbatis , primò in mores Canonicorum, inde &
in nomen delapfi funt. Sed ne dubtiari quidem po
teft, quin Prioratus complures, aliaque Beneficia
fimplicia Clericorum , ortum duxerint ex his five
Monachorum Cellis, ſive Canonicorum. Quippè
Monachis ibi fubrogari poftea fuere Clerici , quan
do per proventuum tenuitatem non licuit Mona
chos fex faltem ali. Qua dc re infrà.
IV. Ex adverfo autem hae quandoque Cellae in
Abbatiarum nomen & gloriam affurréxere, quan
quam non recederent à prioris Abbatis obedien
tia. Unde & Abbatiolae dicebantur. Ita innuit Con
cilium Sueffionenfe II. Ut Miff mo/lri per fingulas Pa
rochia 1 , umâ cum Epifcopo Parochi« ipfiut requi
rant de Capellis, & Abbatiolis, 6 Caſir Dei in
Beneficium datis , qualis cenfur imde exeat , ut Ec
clefia de qua funt , eximde veftituram babere poffit.
Cam. 3. Cafae Dei idem videntur hic fuiffe, ac
Cellae.
Originem verò obedientiarum retegit Capitula
re Caroli Calvi ad Spernacum anno 846. Firmae
enim, feu domus prediaque ea erant, quae à Mo
nachis adminiftrabantur per vices, ut' viciffim .
etiam poffent in Monafterium fe recipere, & in
primaevum pietatis fervorem recalefcere. Damna
tur autem in hoc Capitulari , quæ recens glifce
bat corruptela , protrahendae in gratiam Monachi
alicujus adminiftrationis. Inde enim fiebat paula
rim, ut ex Adminiftratore Titularis fieret . Nec
fub pr«textu obedientia diutiur villicationibur im
ferviamt : fed regulariter obedientiam vicifftudine
fua peragemter , fecum, ut de famé?o Benedi£to legi
tur, im Monafterio babitemt , atque fe ipfor recolli
gant - Parochia fuerit, licemtiam haheat. Veruntamen om
His etiam five Cellis, five Abbatiolis Monafle
rioli, nomen adheferat. Ita quippè legere eft in .
Capitulari Ludovici Pii. De Monafterioli, puella
rum , in quibus mullur ordo bona confervatiónis te
metur. De Momafteriolir etiam diverfi, in Mifatico
£!berici. Come. Gall. tom.1. pag.464. 1 57. Qu6d al
Judit Qmnipo huic Caroli Magni Capitulari : De
Monaffertoli* mimutir, ubi Nomänte, fine Regula fe
gemt • Erant ergQ & San&imonialibus Celfè, feu
Μqnafteriola , ubi quò pauciores erant, eò & Re
gulae fervandae incuriofiores.Ut hoc malum pre
verterent Abbates, Cellas fibi obnoxias identi dein
vjfitabamt , unde & vetus Chronicum de Hugone,
Caroli Magni filio, Cum fecundùm morem,`Abba.
tia fue Cella r caufa providemtiae &* admomitionis cir
euiret - Du Cheſne. tom.2.pag.229.
V. Vemio ad Ecclefias Báptifmales, quas ab aliis
fecrevit Vernum Concilium, juffitque ut ab Epif.
cop9 defignarentur, & quidem paucæ numero: Ut
publicum baptifterium im mulla Parocb;a eſſe debeat,
miſ, tibi Ерifгори: conßituerit Can.7. Obiter juva
bit illud animadvertiffe, folius Epifcopi authori
tate defignari Ecclefias, in quibus'fpiritalis fiat re. pifcopus Turonenfis , ut fuprà enarratum eft : De
£cpegatio , quò oftium Ecclefiae fecundùm Chifluni
ipfe.fit, & parens communis omnium Dioecéfis fuę
fidelium. Hæ porrò Ecclefiae plebe, vocitábaritür > dio crucem figat, & fic accepta dote, conf?, uendi li
υς ex Concilio Pontigonenfi liquet : Et ut Ecclefia?
B*P**fw*'** , quas Plebem appéllant , Eccl«fi« filii
inßaurent. Ann.876. Cam. 1 1. Flodoardus, Titulo* Be
ptifmales vocat. L. 1. c. 19. . - -
VI. Ad Capellas & Oratoria progredior : Fidcm
faciunt Capitülaria Caroli Magni, ne ipfum qui
dem licere fibi voluiffe, ut in Palatio privata ha
beret Oratoria , nifi annuiffet Epifcopus. Placuit
nobis , ut ficut ab Epifcopis admomiti fuimur, m.
Capella im noftro Palatio , ve! alicubi , fine permif.
fu Epifcopi , in cujuf eft Parochia, fiant . Capitular.
Car. Mag. L. 1. c. 1. 181. Id de Oratoriis dicitur, ubi
res facra facienda erat. Cætera enim in cujufcumque
privati arbitrio & poteftate funt, ut & ipfe alibi àd
vertit. L. 5. c. 23o. Alio loco morem indigitat, ri
tumque novae ex aedificandae Ecclefiae: Crucem de
figebat Epifcopus, tum pacifcebatur cum fundato.
ribus de Ecclefiar dote & reditibus, ad Minifiro
rum fuftentationem. Nemo Ecclefiam adifiret , ante
quam civitatis Epifcopur veniat , &• ibidem crucem
figat publicè, & antè prafiniat , qui adificare vult,
quod ad luminaria , & ad cuftodiam &• flipendis
cuftodum fufficiat , &• fatfa domatione, /îc domam
adificet. L. 5. c. 119. Quamquam autem confenfiffet
Epifcopus , & exaedificationi Capellae , & myfte
riorum in ea celebrationi : non patiebatur tamen
Imperator , ut ibi Dominicis diebus feftifque ce
lebrarentur , quibus neceffe erat omnes confluere
ad Ecclefias Parochiales. Ut im diebur feffi, vel Do
mimicir omner ad Ecelefiam veniant , &• nom invi
temt Prerbyteror ad domor fua* ad Miffam faciendam .
Conc. Gall. tom. 2. pag. 1 57. e.9. Dotari quoque ea.
Oratoria neceffe erat , fi facrificia ibi peragerem
tur: Ut qui Oratorium comfecratum bahet, vel habe
re voluerit, per conſilium Epiſcopi de ſuis propriis
rebus ibidem largiatur : &• propterea illi viei cano
nici non fînt negletii . Ibid. p. 46. c. I 5. Quorum
extremorum fenfus verborum idem eft, qui prio
ris Capitularis, ne in contemptum veniant Paro
chiales Ecclefiae , ad quas Dominicis Feftifque fin
gulis ventitandum eft , ut tremendo facrificio uni
verfi pariter interfint. Poffent & de Decimis intel
ligi , quae antiquiori femper Ecclefiae perfolvende
funt , quanquam conftruétae fuerint recentiùs ali
quae , in illis forfan ipfis fundis, unde Decimae
colliguntur ; juxta hoc aliud Capitulare. Quicum
4ue voluerit in fua proprietate Ecrlefiam adificare ,,
umä cum conſenſu ór voluntate Epiſcopi, in cvjur
mino providendum eíí , ut ali« Ecclefi& amtiquiorer
propter hanc occafiomem nullatenur fuam jußitiam,
aut decimam perdamt, fed femper ad antiquiore* £r
clefia perfolvantur. Ibid. pag.aşa. c. 3. Et Capitul. L.
2. c.36. Et Conc. Mogunt. An.813. c.61.
VII, Erant ergo duplicis triplicifve generis Ca
pellae .. Aliae à privatis in propriis ipſorum fundis
extruebantur, & ibi primùm neceffe erat Crucem
ab Epifcopo defigi. Afiae erant Capellae domefticc,
quarum duo etiam erant genera . Aliae nimirum;
ubi privata familia preces funderet : & his nec con
fenfio Epifcopi, nec dotatio erat neceffaria. Ali;
ubi Miffae celebrarentur, & tum interponenda erat
Epiſcopi authoritas, qui de dote illico tractabat.
燃 im domo fua Oratorium habuerit , orare ibi po
teft . Tamem mom poteft im eo Jacras facere Miffar,
Jîme permiffu Epifcopi • Capitulare. L. 3. c. z3o. Ex
uo rurfum patet initiationem Oratorium hujufmo
i domefticorum fieri non folitam , nifi celebratio
ne myfteriorum cum confeffione Epifcopi. Quod
ad alias ruris Ecclefias , vel Capellas attinet, ea
rum initiationis ritum obfervat Herardus Archie
adificationibur Ecclefiarum, ut nullus amtea fund*
mentum jaciat , domec Epifcopum veniat , & in m*
cemtiam tribaat. Taceo de Capellis , quas fuis in
Cœmeteriis exgdificabant Mohachi, ui vidcrc cft.
In
 pe Beneficis, Parti. LibII. Capxcv. Capitulorum. Id genus erat in Comitatu Belnenfi
$23
ia Vita Beati Benedi&i Anianae Abbatis; vel quas
ipfi pro Coemeteriis habebant, ut in iis humafen 9apella Sancti. Martini, quam ad præfentationem
tur; inde quoqua & ipfis indebatur nomen, ut le Capituli contulit Auguftodunenfis Epifcopus duobus
gere eft in vita Egili Fuldenfis Abbatis. Saculum Clericis, jura Synodalia Epifcopo per `annos fin
Hemed. Iv. pag.zo6. a38. His Capellis nullus mini gulos perfoluturis, Capitulo autem `cenfum quin
ftrabat Beneficiarius : ita nihil ad hoc noftrum . que folidorum .. Per confenfun Canonicorum duo Cle
yertinent inftitutum; quanquam fimulacra quædam rici teme4nt , dum advixerint , ea ratione , ut Symo
& imagines videri potéranf antiquiffìmorum Coe daiia perfolvamt debita, & cenfum quinque folido
meteri9rum, de quibus fuprà. rum uſbur Canonicorum inferre non negligant. Ap
. VIII. Erant porrò fui Capellis Capellani , qui pend. ad Regim. Baluz.
in eis minißrarent; nimirum Presbyteri. : XI. Conftat tamen longè maximam Capellano
buit Metcnfe Conciîium, ne quis Prébyter plures rum partem, eorum fuiffe, qui non ordinabantur,
$inus haberet Ecclefias, hifi capellam jám tüm ha nifi ut minifterio alligarentür privatorum Orato
beret regendam, cum ei Eccleſia Parochialis con riorum, ubi Magnatibus facra facienda erant. Con
cy£dita eft, aut ficubi Ecclefia Parochiali illigata cilium Ticinenfe anni 85o. eorum pietatem laudi
eſſet Capella , Unuſquiſque Presbyter unan folum bus proſequitur, qui cum carere non poſſe ſibi vi
modo babeat Eccle/ìa,' ai/, forte antiquitus habue derentur Oratoriis domefticis, non id fibi tamen
*** C£pe!lam , vel membrum adjacemr fibi, quod mom fumebant , ut Presbyteros ipfi deligerent , fed ab
expedit feparari. Amm.888. Cam. 3. In ConcilioCa Epifcopo expetebant. Docendi fumt f«cularer viri,
bilonenſi anni 887. memoratur Presbyter Capelle ut fí im domibus fui* Myf?eria divima jugiter exer
Sanéti Marcellini. cere debeamt , quod valde laudabile eft, ab his ta
Figerant tamen aliqui olim ex Parochialibus mem tra£tentur, qui ab Epifcopi, examinati fuerint,
Presbyteris, qui ad has'capeiiìs fìëra faâuri perge &• ab ordinatoribui fuis commemdatitiir literi, co
bant. Id jam diluxit , ubi di&um eft, non opor mitati prohamtur, Gre. Can. 183.
tere Dominicis & Feftis diebus invitaré Presbyte XII. Vereor ut hac modeßiæ laude affici tunc
*98 , ht,Miffas in Oratoriis doineficis celebrarent . potuerint Galli noftri , qua Synodus haec Italos or
Aliud ab Hincmaro fijggérię argumentum , quan navit. Agobardi enim Lugdunenfis Archiepifcopi
89, Prohib$t, ne Eccléíé próprôôïöïsacérâotes calamo exarata fupereft miferabilis' imago ceu ta
habere folitæ, in morem Capellarum aliis unian bella contumeliarum atque probrorum , quibus re
tur £cclefiis. Neque Ecclefiar'iila,, que ex antiquo gium Chriſti facerdotium in his Optimatum Capel
Prerbyteros baber? folit& fuerumt , aliij Ecclefiis qua lanis dedecorabatur. Erant & non magni nominis,
J6 locoCºpellarum fubjiciatis. Conc. Gall, tom.3. p. quos juvaret, Capellanos habere, eofque viliffimis
$43; £7. Ubi perfpiäuum eft diftare Capella$ áb miniſteriis per ſummum dedecus mancipare. Quan
Ëcclefiis, proprios' habentibüs sàcerdote§: & ubi do increbuit confuetudo impiae , ut peme mullur inve
duæ Eccléfiae nni `comiiiendäbäntüTÉÉesbytero, miatur amhelani , &• quamtulumcumque proficiem* ad
P°rinde fuiffe, ac fi earum altera in Capellahorumì honore, &• gloriam temporalem», qui mom domefticum
fortem deiiceretur. Ideo & praecepcrat Hincma babeat Sacerdotem , mon cui obediat , fed à quo im
£us : ut Regiftrum fibi fieret earumi Ecclefiarum, ceffumter exigat licitam fiwul atque illicitam obe
{eu Titulorüm , quibus fiiTémpër fùiffen: Fres. diemtiavm , mom folùm in divinis Officiir , verìm etiama
byteri : eæ faně Parochiae funt: itemque Capella in bumanir. Agob. Epift. ad Bernar. Coерife. de privi
£um , quæ illis erant obnoxiae. Unufquifqüe ve leg. &• jure Sacerd. Si impietatis erat , tam San&i Sa
cerdotii miniſtros in oſtentationem vaniſſima ho
strum aeferibat omner Ecclefiar &- Titulôr, qих ат
*4*##* Prefbyteror habuerumt , & capellas äntiqui minum fuperbiæ habere : quid turpiffima ab illis
3u£ illis fubjeëtar , &• mibi fcripto renunciate. Vo extorquere & infanda obfequia ? Ita enim mox Ago
luit & Oratoriorúm`domeñićorům ad fè deferri Cá bardus: Ita ut plerique imvemiamtur, qui aut ad
£alogum. Prohibuit etiam aliàs Hincmarus Parochis menfar mimiftremt , aut vinea mifceamt , aut came*
fuis, ne locorum à dominis peterent, vel, accipe ducamt , aut caballor, quibu* faemina fedeat, re
rerit vacantes Parochias fuae viginas, aut etiam Ca gamt , aut agellor provideamt . Cumque quidquid
pellas , injuffii fuo. Vicinus Presbyter me Eccleſiam, erat Clericorum pietate & do&rina fpe&abilium
illam obtñ*!eat , qu« titulur per fe com/?am r amteae ab hac obfequiorum turpitudine vehementer ab
£*fitit , fèd meque Capellam , fime confultu noftro. horrefceret , fion magnopere viciffim folliciti erant :
ºemar. tom.3 pag.71 5.716. Et cum Rurales De Laici nobiles de probitate vel eruditione eorum ,
$*?9s ■nonet , quibus de rebus admoneri fe ab iis quos ab Epifcopo fibi Capellanos dari flagitabant :
velit cira Ecêléfias Dioecefanas, ita eas in Paro fervum , mancipium , rufticum quemlibet id mu
chias & Capellas fecernit. Per ſingular matriceſ Ec neris implere poffe facilè fibi perfuadebant. Quan
rlefîas , &- per Capellas Parochia noſtra. do illor volunt ordimari Presbyteror , rogant nou ,
IX. Annexae non immeritò & Succurſales di aut jubent dicemter. Habeo umum Clericionem , quem
$eptur. nonnullae ex his Capcllis. Teftificatur idem mibi nutrivi de fervir mei, propriir, aut Beneficia
ipfe Hincmarus, illam Ecçlefiam de qua illi tan riir, aut pagenfibur , volo ut ordinet euxn mihi Pref
diu concertandum fuit cum Laudunefifi Epifcopo byterum. IHis nimirum fubnixi praefidiis, mini
nepote fuo , Ecclefiae Parochiali unftam & cohæ rîè neceffarium fibi fore exiftimabant communes
rentem fuiffe. Ipfa Capella à longo tempore umita adire Ecclefias, ubi & divinis Officiis & verbi
fuit Ecclefi« fit« im Fuòimeaca viila ; & Parochi« prædicatione alerentur. Ut habeamt Presbyteror pro
illi fubjetfa. Tom.z. pag. 389. 3oo. Decimae folve prior, quorum occaſione deſerant Ecclefiar , Sermo
bantur, Parocho, qui iii íii$ êápellis celebrabat, mer &• Officia publica. '
-ms
aut, celebrari Myfieria quandoque curabat, ubi
3gricolæ Parochüm Decimis fraudaverc, fràudati
funt & ipfi vicimm facrificio: hinc querelarum mul
cА Pytxcvi Pashi.rai.
tum: ac per hoc interdi&i tcmpus, tefte Hinc
maro , Nuili Baptifmur, vel Communio eß deme Græcorum Difciplina circa Oratoria ,
gara. Ex quo infertur & Baptiſinum & Euchari & altaria portatilia tempore Caro
{tiæ Sacramentum in his Capellis administrari fo
litum : Tanto procliviùs lapfu temporis Capellæ in li Magni , & ejus ftirpis.
Parochiarum homen & Titulum provećła funt:
X. Erant & ex his Capellis; quae injure effent r. Statuta ad extraemdar Capellar in Oriente »
/?v: oraetoriaa &VV & Де
524 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
II. Baptifmur ibi, ċr fatra myfleria celebrabantur. interpretandam eſſe, non ſolo ex ſilentio, ſed ex
inconſul to Epiſcopo. -
III. Etfi eo comtradicemte , memo id poffet,
IV, Gracorum & Latinorum morer legefque ea im
we comparantur .
V. Non poterat Epifcopus celebrare myfteria , miß
ám Ecclefiis dedicatis.
VI, Pauciorihus quàm tribus Momacbis mom pote
rat extrui Monaſterium,
VII, Nec Oratoria , mec Capella confecrabantur ab beamt , fi quis à regionis Antifjite facrificare vel
Epifcopis , mec Reliquæ Martyrum ibi recondebantur, ' baptizare in Oratorio prohibitur fuerit , iv, verò qui
quòd id totum fupplerent Mappæ facr& .
VIII. Mappæ facr& Altarium portatilium loco eramt , runt. Ir autem qui mom eft exprefìè probibitur, vi.
Eramt autem fegmemta mappæ Altariae confecrati .
IX. Capellami 3° Eleemofymarii Imperatorum ru
ri , & mediis im agris facra faciebant.
X. Novae Decreta , me Oratoriorum multitudine
depleantur Eccleſia.
I, TN hoc conferemus caput leges morefque Ec
clefiæ Græcæ in eorum complura , quæ mo
dò pertraétata fuere. Obfervavit Photiüs in No
mocanone , Tit, 3. t, 14 , per Novellas Juftiniani
non licere vel Oratoria conftruere , vel Capellas ,
mifi priùs conveniretur cum Epifcopo de donatio
ne néceffaria ad luminaria Ecclefiae , ad Miffarum
celebrationem, ad reparationes a dificiorum, ad
Miniftrorum ftipendia · Primùm Epifcopus defige
bat crucem cum folemni precum formula : fi an
te abfolutum opus vita migraret Fundator, Oeco
nomi Ecclefiae jure agebant cum hæredibus, ut
perficeretur. Poterat & privatum quifque præte
fea Oratorium fibi privatim ad fundendas preces
adornare : at fi Miffas ibi celebrari faceret , non
impetratis ab Epifcopo Miniftris , cedebat domus
jn fifcum Ecclefiae,
II. Concefferat Trullana Synodus, Cam. 31., ut
in Oratoriis his domefticis & tingere liceret & fa
cra faccre , dum id fieret cum confenfione Epifco
pi , qui ad id delegabat Miniftros Ecclefiae Cathe
dralis, Leo Sapiens, Novel. 4. & 15., Presbyteris
quibufcumque indulfit , ut in iftiufmodi Orátoriis
domefticis poffent & Haptifmum conferre & rem
divinam facere; illud nimirum obtendens, Canone
Trullano obviatum fuiffe vel Laicis , qui fe Pref
byteros , vel hæreticis , qui fe Catholicos finge
rent, ideoque hanc cautelam adhibitam fuiffe ,;
at fuo nunc ævo extinétas effe omnes hærefes ;
Cum mumc divima gratia omine, perverf« opiniones
fint profligte: necyerendum eſſe jam, ne patres
familias deludant Laici, ac fe pro Presbyteris ven
ditent : ideo æquum effe ut eâ facra munera qui
buſvis permittantur Presbyteris, praeſertim cum
jam non Optimates tantùm, fed & mediocris for
tis homines Oratoria habeant domi, nec omnes
tamen poffint impenfas facere proprii Presbyteri.
Si quidem cum divima gratia im omnibus nom modò
potentiorum , verùm etiam temujorum domibus facra
ria Deo eretta ſint ; 3 verò ſumptus reliquaque ad
rem familiarem meceffaria, Sacerdotibus mom 'poffmt
fimiliter ab ommibus fuppeditari. Ex quo contigere
ait ille, ut nec adfint complurimi Myfteriis, Tnec
pro memoria Defunélorum offeratur , Perf«pè divi
norum Myfteriorum experter mamemt , &• ftcra de
lubra facrificiis defraudamtur ; quim verifimile etiam
eft , nommumquam defum&torum memoria infante , ob
defettum Sacerdoti, praſentem, memoria diem nul
lo ſacrificio fatto elabi. - dicandos cenfebant aliqui Epifcopos, fi qui eorum
III. Poft has itaque Leonis Confliพืtiones Jam
nil neceffe fuit interpellari Epifcopum, ad haben
•dos Presbyteros qui his in Oratoriis rem divinam
facerent. Scitè taihen monet Balfamon, Im. Can.31.
Trull. , abdicandum fore eum , qui contradicente
£pifcQpo facris ibi operaretur. Übi verò non in
*•rccdcbat Epifcopus, tacitam licentiam hanc ejus
- --
tmappis facris, id eft ab Epifcopo confccratis, qui
w
bus in Oriente necéffe erat Altaria contegi, quae
confccrata non fuiffent , ut Myfteria, celebraren
tur. Ideo enim, ut ait ille , inve£tus, eft ufus ha
rum mapparum, quæ inftar habent Altarium por
tatilium , quippe quas Epifcopus confecrat, ut eo
documento conftet nufquam celebrari Myfteria-,
nifi ex ejus confenfione, Sed quam vir hac fe ha.
tale quid fecerit , deponetur, mec ei Novellæ prodr.
detur etiam tacitè ex. Epifcopi femtentias hoc fuere,
Propterea emim , ut eft verifimile, excogitata fastfù
peraltaria, & fiunt ab Antiflibus regiomi* , ut.ponam
tur fupra fančtas memfar Oratoriorum - čr fufriant,
ut offemdatur ex Epifcopi permiffame fieri facrificium.
IV. Haec profe&io Orientalis difciplina ab Oc
cidentali magnopere difcrepabat. Non multùm h
boratur, ut omnes ad majores confluant Ecclefias;
non pia vis iis illa infertur ut Parochialibus inter
ſint Miſſis: multiplicationi Oratoriorum privato
rum fuffragantur Epifcopi Synodique: Baptifinus
etiam in eis celebratur ; ut Presbyter quilibct ibi
celebret, abundè cft , ut ne refragetur Epifcopus,
Si quis volet hæc remiffioni imputare Græcorum,
per me licebit . Sed fi quis ferið penfitet, Græcos
conftantiffimè retinuiffe prifcam \egem ufumque •
receptiffimum unius Alfatis in una, Ecclefia, &
unius Miffae quotidie in una Ecclefia & ad unum
Altare: facilè advertet difficillimum fuiſſe, cum
hæc ita fe haberent : ut finguli diebus fingulis rci
divinae intereffent. Itaque quibus affiuebant opes
Oratoria domi habebant, & ad ea vel addi&los
vel inyitatos Presbyteros. Latini religiofores fuerc
in prohibenda, ſive Oratoriorum, five privatim ſa
crificiorum infinita quadam multitudine : fed à pri
migenia unitate & Altaris & facrificii in Ecclefia
qualibet , plurimum recefferunt. Nec diffiteor hanc
facrificii & Altaris unitatem eo in exordio rerum
inſtitutam fuiſſe cum & magna fidelium eſſet pau
citas. Sed & illud quoque Gracisin fui patrociniun
in mentem venire poterat, coitionem omnium, fi
delium in unam Mátricem Ecclefiam, five Cathe
dralem , five Parochialem, eorumque affiduitatem
ad folemnem & Parochialem Miffam , jam non.
perinde facilem effe poftquam fidelium nungius
in immenſum quodammodó cumulum excreviſet •
In hac morum & fentcntiarum diverfitate fruetur
fuo quifque judicio; & qui jure tenaciffijus stit
fuae gentis morum, alterius contrarios ufus mom
ideo forfan cogetur graviori cenfura perftringer$•
Graeci mordaciffimèTretinent prifcam conſuetudi
nem, innumeras & Ecclefiolas & Capellas habcnt,
unam in fingulis una die Miffam. Unde & nigüs
folliciti funi de cogenda ad Parochiales Ecclefias
& Miffas univerfa fidelium multituding •
V. Memorandum prorfus eft , quòd cum Ora
toria privata tantopere Graeci propoderent, non
in eis' tamen unquäm ipfi Epifcópi rem divinam
faciebant ; ne eo majestas vilefceret & obſcuraretur
Pontificalis apicis. C«terum Antiffite* facr* non fa
ciunt in Oratoriis , que non funt dedicata, quoniamº
Antiffitis authoritas dignitafque deprimitur , /î g*
fit templum , im quo apoftolicè collocatur , circ. Ita
Balfamon. In Can. 17. Synodi VI. Quin immo ab
facra Myfteria in his Öratoriis çelebraffent, eff&f
veſcentiszeli aeſtum repreſſit Lucas Patriarcha, dº
claravitque mitiori poena quàm abdicatione £xpia
ri poffe illud, quidquid erat culpæ in Epifc9F">
dignitatis fuae incuriofis. Alio modo talem Punicn*
dum, ſed non per depoſitionem .
VI, Docet alibi idem Balfamon , qui བ་ཧཱ་ཡཱ་ཁ༤
Ulill
 De Beneficiis, Part I. Lib.II. Cap.YCVI, 525
-dum adgrederetur Monaſterium, præter expºnſº chialibus , Ecclefiis abftrahebatur, remedii aliquid
Fabrica , providendos ei ſumptus eſſe, tum ad fui afferre enixus eft.Alexis Patriarcha, vetitis Magna
ipfius, tum ad trium faltem Monachorum alimen tibus, quantiſcumque demum à Patriarchis yel
tà; ciim tres faltem Monachi debeant in quodlibet Epifcopis donati effent, privilegiis , ad 9ratoria.
Mónafterium adgregari. Sed quia Monafterium ά fua turbas hominum admittere, aut baptifmata ibi
tribur ad minimum Momachis comftituitur, egget*^ celebrare, aut divina Officia, præter facra Myfte
&c, Im Can,17. Symodi VIII. Quod ille cQnfirmat ria, quæ Feftis ibi diebus Dominicifque peragi pof
ex Novella Leonis Sapientis. Novul,14. Addit non fint. Ibid. p.255. - -

' ita rem fe habere in Öratoriorum dotatione quam

ipfe præfinit Epifcopus , Cogetur offerre qugd fatis *********************ન્ન
eíí ex Epifcopi examim4tione. A` multis etiam ea
contrui inconfulto Epicopo . Contantinopolitan: De Defenforibus.
nùm id vigere, ut nón fihat Carthophylax extrui
Ecclefiam extra urbem, nifi affignátis neceffariis =+

omnibus proventibus, -

VII, Nil mirandum porro ait Balfamom , fi ab CAPUT XCVII. P. 1. l. 1. c.56.

Epifcopo non dedicentur Oratoria, vel Capellae;
nec eò inferantur facra Martyrum pignora: quòd De Defenforibus per quinque priora
ea nimirum fuppleantur omnia mappis iis quæ ab Ecclefiæ fæcula.
Epifcopo in dedicatione alicujus Ecclefiæ confecra - -

tæ fint. Itaque mappa: hujufmodi facræ inftar ha

bent Altarium mobilium & facillimè portatilium,
Ideo & Antimenfia vocantur, quòd repraefentent
facram illam menfam in qua cæléftis Agnus immo
latur , Propterea enim Antimemffa appellata funt ,
quôd multar hujuſmodi menſas exprimant & refe
rant, que fanciam dominicam menfam perficiumt .
1. An in Oriente ex Minorum Clericorum claffe
deligerentur Defenforer ?
II. Erant plerumque Presbyteri ,
III. In Occidente Laici primùm fuere, qui &• ab
Imperatoribur Chriftiami poftulati fumt , äd caufas
agenda; Eccleſ, ºr Pauperum. -

Ideo & Synodus VII., Can.7. , de Templis & Ec IV. Deligebat eos Epifcopus.
clefiis ag:t non de Oratoriis, cum jubet Marty V. Eramt antè im civili politiæ Civitatum De
rum Reliquias in ea inferri , quæ hæretici dedi fenfores . -

carant fine his pignoribus , jubetque in pofterum ' VI. Novís argumentis eº/incitur • ex Laicis prř.
exauthorari Epifcopos, qui fine Reliquiis Martyrum mλm dele£tos fuiffè .
Eccleſias dicarint . . .. VII. Poftes ad eam dignitatem afciti mom funt , ni
VIII, In Orientali jure obfervatur etiam, x. /? Mimorer Clerici.
Has facras in ufu etiam fuiffe mappas in navibus,
ubi Oratoria erigebantur; & tum in iis Liturgia & I. D eos jam pergendum nobis eft Benefi
Baptifmus celebrabantur. Vel in domuncula mavi ciarios, qui ex Officiis fibi delegatis,
gii alicujur , Deo dedicata , facrifque imaginibu* の"〜 nomen dignitatemque fortiti funt. Agmen ducent
mata. Juris Oriem, Tom. 1. pag. 19. 2. Definitum fuiffe IDefenfores , quorum Dignitas in Oriente Presbyte
à Patriarcha Nicephoro, poffe has mappas ab una fi ' ris plerumqué mandabatur. At non ita Prioribus
ve Dioecefi , five Provincia transferriim aliam, ficut feculis • Profert enim Epiphanius , H«re/. 7 . ,
& ſanctum Chriſma, 3. Etſi per incogitantiam ablue Confeffionem fidei, cui Clerus fubfcripferat Ancy
rentur , nihil deteri, minuique de earum confecra ranae Civitatis , ubi poft quatuor Presbyteros, Dia
tione. 4. Has facrás mappâs, five hæc Antimen conum , Subdiaconum & Le&orem unum , fubfcri
fia fegmenta ejus effe , quâ integebatur Altare , dum
pferat & Defenfor. Graeca certè vox profater non
confecraretur : Amtimemfia fcimur faéta , poßquam parum diftat ab illa , qua in Conciliis defignatur
Antiffet per fe operatus fuerit dedicationem , & ex Defenfor, ecdicor , In Concilio Ephefino, A£t. 5.,
pammo fubf?rato ac circumvolvente memfam , im fru memoratur Presbyter Antiochenus Afphalius, qui
fia diffetto, 6 piáo, Sacerdotibus dari s mer p o/e f Ecclefiae Antiochenæ Defenforem apnd Regiam íir
me his ſacrificare Ibid. p. 139. His mappis intege bem agebat . Curabat enim ille Conftantinopo
bant Altaria, quae confecrata non fuerant, aut de li res caufafque tum pauperum , tum Ecclefiæ civi
quibus incertum effet , an fuiffent. Amtimenfia non tatibus Antiochenae , ' '
im omnibur fam&tis menfi, pomi neceffè e$t , fed, im iir II. In Concilio Conftantinopolitano, Aft.z.,
de quibus iwcertum eft comfecratae fimt , mecme , Ibid, fub Flaviano, quod & in Calchedonenfi perle&um;
p.33o. 6. Docet denique Joannes Epifcopus Citri in eft, idem habes de Joanne Presbytero & Defenfore.
JRefponfionibus ad Cabafilam vocem illam Amtimem Presbyter & Defenfor Joannes • Ipfa Calchedonenfis
fít , Graecis ufitatam , à Latinis profe&tam fuiffe, Synodus, Act. 1. Cam.23., Defenfori Eccleiae Con
nempe à voce menfa ; eorumque confecrationem . ftantinopolitanae praecepit, ut urbe abigeret Cle
hinc ortam, quod in iis incruenta hoftia immola ricos & Monachos 9mnes , vagantes ,_ erronefque,
ta effet primis feptem diebus Ecclefiae comfecratio primùm præcepto , inde vi quoque adhibita. Hinc
mis. Eo enim tantùm tempore nova comparari po quæ partes effent Defenforum , quae munera , ut
terant , - -
cumque colligitur.
-

--

IX. Ha&tenus de Graecorum Altaribus mobili III. In Occidentali verò Ecclefia praecepit Mi
bus , & Oratoriis domefticis , de Mappis facris & levitanum Concilium , Cam. 16. , ut ab Imperatore
Antimenfis, quorum pleraque à Balfamone confir poſtularentur Defenſores, in cauſis agendis verſa
mata fùnt , ut quae fuo adhuc tempore effent ti , ut ante Tribunalia Judicum caufa Ecclefiæ
in uſu. Äddi autem & ibidem ipfemet, à Pres a&itarent, Placuit ut petatur à gloriofiffmis Impe
byteris & Clericis Capellae Imperatoriae celebrari ratoribus , ut jubeant judicibur , dari petitor Jibi De
divina Myfteria mediis iri agris , quocumque op fenforet Scholafticos , qui im a£tu fint , vel im of
portunum effet loco , ſub tentorio quodam ſacro. ficio defenfùmum caufarum Ecclefiafticarum , more
Sic enim & Clerici qui funt im Iinperatorum comi. Sacerdotum Provinci«, ut iidem ipfi , qui defenfio
tatu, in campjr folitariis facra ritè facere cenfen nem Ecclefiarum fufeeperimt , habeant facultatem pro
tur , fub folo bombycimo , quod eft Ecclefi& deftima megotiir Ecclefiarum , quotier neceffîtar flagitaverit ,
zum, tentorio . 1bid, p.369. vel ad ohfiflendum callidè decipientibus , vel obre
X. Quod attinet aütem ad plebem , quæ à Paro pemtibus , vel ad meceffùriae fuggerendae , imgredi ju- '
di

526 Vetus & novâ Ecclefiæ Diciplina
dicum fec*etaria. Erant hi ergo caufarum Ecclefiae
Patroni & Pauperum Advocati. Quod & à Con
ciíío V. Carthâginenfi confirmatur . Ab Imperato
riùus vifum eß poflulandum, propter affiiífionem
pauperuvº quorum molejiiis fine intermione fatiga
. zur Eccleſia, ut Defenfores eis adversùs potentias
divitten: sum Epiſcoporum proviſone delegerentur -
C.9. Canc, Africant. c.42. 69.
IV. Simillimum ergo veri eft , cum fummopere
abhorreſcerent Clerici, & à litibus, & Tribunâli
tis Judicium faecularium, etiam tum cum fua res
agebatur , propter eminentiffimam quandam Cle
ricatûs fam&imoniam : cumque pauperes, orphani,
viduae omnibus humanis præfidiis defiitwerentur ad
cauſas ſuas, ſeu eiviles, ſeu criminales defenſitan
das: Epifcopis tandem eam infediffe animo fen
tentiam, ut Defenſores & Patronos à Chriſtianis
jam Irnpcratoribus exorarent , ut & adversùs po
temtum vim , & adversùs partium aftntiam fraudu
lentiamque, cum Clericis, tum pauperibus admi
niculo effent. Utrumque neceffe erat, quò res pro
cederet : ut Defenforés & fub Imperatoris tuitio
ne effent, & ab Epifcopis deligerentur. Petatur ab
Imperatoribus . Cum Epifeoporum provifone dele
gentur.
V. Horum Ecclefiae Defenforum forma præluxe
rat quaedam in Defenforibus Civitatum, de quibus
tam crebra mentio in Codice : De Defenforibus
civitatum . In minoribus urbibus vicem quodam
modo gerebant Tribunorum plebis, ea poteftate
freti, üt caufas feu civiles , feu criminales, ipfi
quidem minufculas dirimerent, majores ad Magi
ſtratus referrent.
VI. Conftat quidem Defenfores iftiufmodi in Oc
cidente Laicos primüm fuie: cum & ab Impe
ratoribus impetrentur , & ut in caufis forenfibus
verfati fint defideretur : Scholaffiror, qui in a£tu
/înt : utque Ingrediantur Judicum Secretaria. Quod
Epiſcopis, & maximè Africanisnon videbatur con
fentire cum ſanétimonia Clericalis profeſſionis. De
nique apertiffima funt haec Zofimi Papæ verba:
Samè ut etiam Defenfores Ecclefia , qui ex Laici,
fiunt , fupraditta obfervatione temeantur , /? merue
rint eſſe in ordine Clericatus. Epiſt.
VII. At pofterioribus fæculis certum eft eos ex
Clero adfcitos fuiffe , ficut & in Oriente. Nec
enim Calchedonenfis Synodus ea poteftate laicum
Idefenforem muniffet , ut Clericos urbe exigeret.
Denique vetitum eft eadem in Calchedonenfi sy
nodo, Cam. 2., ne preti9 crearentur, non Epifcopi
tantùm , & Chorepifcopi, Presbyteri, Diacónique,
aliigue ex Clero quicumque : fed etiam Oeconomi,
JDefenfores , Manfiqnarii , aliique omnes Canoni ,
feu Matricula adſcripti. At qui Oeconomi in Orienl
τe non erant nifi ex Clericis. Ergo idem & de .
Defenforibus fcntiendum . Coepit Gelafius in ocL
cidente minoribus Clericis Defenfores accen(e.
yc. Continuò Le£tor vel Notarius, aut cert? Defen
for efectur, poft trei menfer exifiat Acolythus. Si
conftet fides A£torum, quibus proditu? San&us
Sebaftianus Defenfor Eccléfiae creátus effe, ea tum
vocc aliud nefcio quid fignificabatur.
y
CA PUT XCVIII. P.2. l. 1. c.40.
De Defenforibus & Vice Dominis
fxculo v1. v1 1. & v1 1 i.
I. Defenfòrer ver? Beneficiarii eranr. tili inquifitióne bujus rei veritatem rinwamimi ; &**
JI. Pr*ponebat illor Papa tuendo patrimomio Ro L.8. Ep.1. Bafilius Epi(copus Siciliar multis fc ita
mana Ecclefia . -
plicabat litibus, non fine graviffimo dignitatis §£
HII: Et inmumerit aliis muneribut multo etiam, ter Tribunalium laicorum tumultus & probra dif
??æførøs mømenti .
v
IV. sed proprium eorum officium) erat, fué*
pauperer .
V. Communia illis voluit effe Gregoriu* Magnut
privilegia Collegii Notariorum, vel Subdiaeomorum.
vI. Idem ufus fub prioribus Promtificibur.
VII. Nom multo po/? ad Clericatum prove£ti fuere.
vIII. De Defenforibus in Oriente.
IX. Eorum Officia .
TX. De Defemforibur Civilibur cujufque civi
fattſ - -
XI. Qgantum averfarentur Epifcopi Tribunalia
facularia, me ipf eis fe fferent.
XII. XIII. XIV. De Vice-Dominir, ºr Majºr,
but domſ's . -
I. On ultimo fedebant loco Defen(ores in.
li \ ter Ecclefiae Miniftros, nec minima eorum
erat , tum gloria , tum poteftas. Certè inter Es.
neficiarios Ecclefiæ recenfebantur, cum Gregorius
Magnus certior factus, Fantinum Defenforem à
Joanne Monacho hatredem ex ſemiſſe inſtitutumeſ.
fe : paffus eft quidem ut hæreditatem adiret, at
vetuit, ne quid à quoquam in poflerum acciperet,
fed ftipendiis Ecclefiae contentus effet. comfeffar*
eum , ut hoc facere ulteriàr mom praefumat. sed pro
labore fuo ßatue quid accipiat , ut ei vacuur fùur
1abor effe nom debeat ; & hoc neminerit , ut ' qui
Eccleſia ſtipendiis ſubſiſtit, ad lucra propria non
anhelet . L. I. Ep.42.
II. Commendabat non rarò hic quidem Pontifex
Defenforibus curam & cuftodiam Patrimonii Ec
clefia Romana . Unde cum Defenfor urbicus obiif.
fet , magno aere alieno obligatus Ecclefiae , cui ne
totum quidem ejus patrimonium par effet; patri
monium quidem ejus liberis fruendum concefft
Gregorius, at nomina debitaque Ecclefiae omnia.
oblitteravit, ut nihil hinc negotii creari illis un
quam poffet • L. z. Ep. 1 1.
III. Sed erant & majoris momenti Officia , in
quae Defenfores vocarentur. Cum Abbatiae cujuf
dam res ab Abbatiffa effent dilapidatae , delegavit
Pontifex Fantinum Defenforem, ut vel ab ea , vel
aliunde fcrutaretur, in quorum manus res venif.
fent Eccleſiæ . L.4. Ep.4. Abjecerat Religionis ha
bitum Monacha, ut fallaces faeculi delicias fe&a
retur: refcripfit ad ejus Epifcopum Gregorius, &
ad Sergium Defenforem , ut eam cogerent & vefti
fe, &TMonafterio priori, & Profeffiqni facrae red
dere. L.7. Ep.9. 1o. Fantino Defenfori rurfum pr£
cepit, ut matronæ quæ Ecclefiafiica fe petierat, tui
tióne defendi : nulla fe , nullo deeffet officio adver
sùs duos potentes viros, à qujbus ita opprimebatur,
ut nulla parte rerum fuarumi frui poffet : commeu
dans, ut aut ad concordiam illorum animos infc
&teret ; aut arbitros eligi fuaderet : aut quacum
que ratione alia poffet , eam tueretur. L.7. Ep.84•
Cum Hydruntinus Epifcopus Petrus nihil extunde
re poſſet à debitore, non ingrato tantùm, ſed &
infòlentiore, mandavit Pontifex Sergio Defenfori,
ut debitoris contumaciam frangeret, compellerct
que aut arbitros eligere, aut fatisfacere Ecclefiar
Alioquin mora ceſſante ad elettorum te compellente
accedat judicium. L.7. Ep. 1o6. Epifcopus Siciliae
Ecclefiam fponfam fuam, quam debuerat ditare.
expoliaverat, & in privatüm peculium detorferat
quidquid Ecclefiae reparationibüs fuerat impenden
dum; praecepit Gregorius Romano Defenfori Sicili£ •
eam ut caufam cum Epifcopo Syracufano excutc
ret, & fi furti convinci poſſet mercenarius Paſtor.
cogeret eum ad pleniffimam reßitutionem: C****
frätre & coepifcopó Joanne Syracufano refident, /*
pen
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.XCVIII.
, pendio. Refcripfit ad eundem Romanum | Defen
forem Pontifex, ut eum compelleret fuaP fe red
dere Ecclefiae, utque ne inducias quidetfi quinque
dierum ei concederet, ejuſdem noxae alioqui af
-finis futurus ipfe. Perlatum eft ad mor Bafilium.
Epifcopum velut umum de Laici, in caufir f«culari
bus occupari, é, Pratoriir inutiliter defervire. Que
*et quoniam & ipfum vilem reddit, &^ reverentiäm
Epifcopalem annibilat, flatim ut expsrientia tua.
* P***eptum fufceperit , eum ita ad revertendum
aiſtiha executione compellat, quatemus ei illie te
inßjfente , quinque diebus fub , qualibet excufatione
impvorari mom liceat, &e. L.8. Ep. 1 1. Hæc verba
######a executione apertifime produnt, hos Apo
ftolicae Sedis Miniftros, quamvis in minoribus tám.
tùm Ordinibus conftitutös, ampliffima tamen &
: reformidanda munitos fuiffe authöritate: ut execu
*
fores _mandatorum Pontificis, aut velut Admini.
ftros Pontificis, qui Executor ipfe eft & conferva
tor Canonum.
Idem rurfus emicabit in Epißola Gregorii ad
Bonifacium Defenforem Infulae Corficae , L. o. Ep.74.
ubi, duriùs illum objurgat, quòd paffus effet &açã.
re duas Sedes Epifcopäies ; jubet üt quam primùm
eligi.curet Epifcopos, eleétofque Romam mittat:
Præcipit ut & conftanter eorum reprimat auda
ciain, qui pauperes opprimunt, vel clericos per
trahunt ad faecularia] judicia ; ne quid ejufiiiodi
pofthac in Ecclefiae libertatem peccari finat : eos
£ompellat,. quibus res eft cum Clericis, ad Epi
{copi judicium ut recurrant; aut fi fufpećłum ha
beant Epifcopum , ad eum arbitrum, quem vel
Epifcopus , vel ipfemet delegerit; cujus judicii
ipfemet quoque cum Epifcopo execútor erit. cau.
fas quqque, Clericorum Defenforibus fuis Grego.
rius delegabat, etiam apud Epifcopos : eo tamen
moderamine, ut nec præter jus quidquam, nec
contra Epifcoporum authoritatem molireritur. Apua
Epifeopum mom defemfor culpa , fed potium intercêßr
exiffe. Ut uniucujufque Epifeopi reverentia, c3, Cte
ricorum difciplima per defenfionis tu« experientiam,l
minime, ſolvatur. Baron. ann. 598. m. 18. 19.
His delegationibus palam fit quo loco effent De.
fenfores in Romana Ecclefia, aé proinde quo &
in pretio ac honore effent in aliis' Ecclefiis. ve.
hementiùs id etiam fortaffe pervincet, quod htc
fubjicimus. Epifcopum Malaccae exauthoraverant
Hifpaniae Epifcopi., Querelis ejus excitatus eß &
ipfe Romanus Pontifex. Ablegatus eò eft à Gre
gorio Joannes Defenfor , qui reftaurato judicio
Epiſcopun deſtitutum reſtituit Sedi priſtinae, au
thores verò abdicationis ejus abdicati' ipfimet' fue
re • Rem paucis complexus eft Joannes' Diaconus
in Gregorii vita. Joanner Defenfor ejus juff, in Hi
ſpania Cognitor deſtinatus Januarium Epiſcopum Ci
vitatis Malacitana, ab Epiſcopis fuir compatriotis
depoſitum, propria Sedi reſtituit, ei depoſitore, eius,
eum eo qui im locum ejur obrepferat , pari fentem.
ria condemmavir. L.n. c...
IV. Id genus erant ingentis omnino momenti
g negotia , quae Defenforibus mandabantur, & ex
quibus conjicere pronum eft , quæ peritia , quae
gravitas eorum , quae probitas effet. Quod autem
pertinet ad Officia eorum ftata & ordinaria, ea .
commemorat Gregorius in ea Formula , qua illos
hac dignitate inveftiebat. Si mulli comditioni vel
eorpori temeri, obmoxiur , mec fuifli Clericut alteriur
Civitati* , aut im mullo tibi Camomum obviamt fla
tuta , officium Ecclefia Defenforum accipiar : ut quid
quid pro pauperum commodir tibi à mobir imjumétum
fuerit , incorruptè & vivaciter exequaris , &c. L.4.
Ep.25- L.9. Ep.33. L.7. Ep. 17.
In eum ergo finem inßituti primùm fuerant , ut
pauperes, & patrimonia tuerentur pauperum: at
occafione datâ Romani Praefulcs eis delegabant
---
52.7
caufas alias longè plurimas, eifdem in Provinciis
excitatas, Ideo & hic ipfe Gregorius alibi profi.
tetur Defenfores haberi, tanquam univerfales Mi
niftros & Executores Pontificiorum mandatorum :
Quia Defemforum officium in caufis Ecclefi« & obf.
quii* mofcitur laborare Pontificum. L.7. Ep. 17.
V. Id Gregorium movit, ut eum Defenforibus
communicaret privilegia ea omnia , quibus Ante.
ceffores fui Notarios vel Subdiaconos cumulafTent.
Conftituenter , ut ficut in fchola Notariorum atque -
Subdiaconorum per imdultam longè retro Pontificu»,
largitatem funt Regionarii conßituti ; ita quoque i, f
Defenforibur feptem , qui offenfa fua experientia uti
1itate placuerint , honore regionario decorentur. Qgor
quolibet per abſentiam Pontificis, º ſedendi in con
ventu Clericorum habere licemtiam , &• homori, fui
privilegiae im omnibu* ffatuimur obtinere. Ibidém.
Hic obiter adverte Notariorum & Subdiaconorum
Romæ unum tunc fuiffe Collegium, eadem privile
gia. Ex quo illud quoque inferiùs declarâbitur,
Notarios plerumque Subdiaconos pariter fuiffe : Pri. ſº
miceriumque Notariorum primum, etiam honoris i.
gradum inter Subdiaconos obtinuiffe , adeoque fu
pra Clericos minores omnes præcelluiffe.
VI. Præiverat Gregorio Pelagius , & ipfe quo
que Majorum fuorum premens vetigia . Defenfo
res enim ille miffitabat, tanquam Executores man
datorum Apoftolicae Sedis, tanquam Cuftodes im
munitatis Clericorum, qui non poffent ad alios
pertrahi Judices, quàm ad Epifcopos : denique ,
tanquam verè Defenfores authoritatis Epifcopo.
rum, ad inviolabilem Canonum obfervantiam. Haec
Pelagius ad Epifcopos perfcribebat , haec inculca
bat Defenforibus. Colleft. Romana Holflen. p.236.
237,
º%ri. Flagraſſe Defenſorum vota ad Clericatum,
jam indicavit Zoſimus Papa. Voti compotes non
multò poft faéti funt . Gregorius jam eos non .
in Clerum tantùm , fed in Subdiaconorum colle
gium & honores cooptavit. In eorum ordinatione
id quoque exigebat, ne canonica ulla irregulari
tate retardarentur. Si in mullo tibi obviamt Cano
mum ftatuta. Item ne cuiquam Ecclefiæ alteri fuo
Clericatu alligati fuiffent : Nec fuiffi Clericus al
terius Civitatis. Utque Clericorum caufas cum .
Epiſcopis ventilarent, & ne paterentur à Laicis
judicari Clericos. Denique conteftatur Joannes
Diaconus Gregorium à Pontificali Palatio Laicos
omnes ablegaffe, nec nifi Clericos habere pofthac
voluiffe , qui fibi miniftrarent , quos inter nominar
& Defenfores. Gregorius Turonenfis in vita San
&i Galli meminit Juliaai Presbyteri & Defenfo
ris. Vita Patr. c.6. Retulit Baronius in annum 65z.
teſtamentum Hadoindi Epiſcopi Cenomanenſis, in
quo Defenfore ejus agitur.
VIII. Nec minùs perfpicuum eft , & Clericos ,
& plerumque majorum Ordinum Clericos fuiffe in
Ecclefia Græca Defenfores. Conftantinopolitanum
Concilium fub Mena, A€t. r., duos memórat Pref.
byteros, eofdemique l)efenfores Ecclefiae Conßanti
nopolitanae . In Concilio Mopfueftiae , cujus A&ia .
rele&a funt in Concilio V. ' Generali, Collat. 5.,
Defenfor occurrit, idemque Diaconus. In Conci
lio VI. Generali , Att,8. 1o. , commemoratur Dia
conus Conftantinopolitanæ Ecclefiae , idemque De
femfor Navium . -
IX. Officium Defenforis luculentè proditur ab
authore vitae B. Joannis Eleemofynarii Patriarchae
Alexandrini. Cap. 5. Ubi refcivit enim Sanétiffimus
Patriarcha paterna charitate in omnes, maximè au
tem in pauperes æftuans, nonnullos eorum, quos
divites tyrannica quadam poteftate exagitabant ,
non poffe adire ad fedem fuam propter circuin
ftantem Cancellariorum & Defenforum turbam : &•
volemter adire eum , timore Camcellariorum Gr Ecclefia;
De
52.8 Vetus & Nova Ecclefiae Difciplinâ
10efemforum, atque ei aftamtium prohiberentur : ftatuit
bis hebdomada qualibet obviam publicè praebere fe
omnibus accedere volentibus, unumque ſecum eſ
fe Defenforem; ut omnium ipfe exciperet querelas,
& quod ad eorum levamentum decreviffet, id con
feftim exequerentur Defenfores; edita lege , ne an
tè quis eorum cibi quidquam deguftaret, quàm .
executioni mandaffet , quod ad egenos fublevan
dos imperatum fibi fuiffet. Quibus &• confeftim quod
aignum erat per Eccleß« Defenfores faciebat, & pra
cipiebat, ut heno eorum guftaret , quoad ufque ordi
parent Capitulum •
X. Cum affinitas non minima intercederet Ec
clefiarum inter & Civitatum Defenfores , de his
præter ea quæ jam perftri&ta funt; juvabit aliqua
adnotare. Per leges Imperatorum Chriftianorum
non poterant eligi nifi Catholici , eligebantur au
tem ab Epifcopis, à Clero, à civibus. Quibus in
urbibus Judices non erant , Defenfores Judicum
vices obibant : & qui caufas fuas eis concredere
detreétabant , judicium poterant fubire Epifcopi ,
vel Epifcopi fimul & Defenforis conjun&im. De
fenfor Civilis veluti pater erat communis paupe
rum, nullifque eos fatigari contumeliis finebat. Ut
im primir parentis vicem plebi exhibeat , defcriptio
mibur rufticor, urbanofque mon patiaris affigi ; Offi
cialium infolentizº, & Judicum procacitati falva
reverentia pudorir occurrar , ingrediendi cum voler
ad judicem liberam habeat facultatem. Quæ offi
cia pietatis omnia, ut civilibus, ita & Ecclefiafti
cis Defenforibus incumbebant, ut liquebit ex Le
gum & Canonum, maxime Africanorum compa
ratione • Cod. l. De Epifc. audiem. Leg. 19. Novel.
36. c.7. Cod. de Defenſor. civit. Leg 4.
XI. Reftat ut referam quod habet Pofridius in
vita Auguftini. Ex alumnis ejus unus, ad Calamen
fuiffe munera , fed conjun&iffima. Moleftè ferebat
Pontifex ea ab Epifcopo exerceri : Qgi per fe
met ipſum ſibimet Major domſs & Vicedominus per
namebat : ut habet Joannes Diaconus in Grego
rii vita, L. z. c. 54. Ejufinodi, enim funt Epifcopi
munia, ut totus in iis effe debeat , nec eis fuffu
rari, quod in temporales curas diffipet ftudii otii.
que fui. Erat & Papa fuus Vicedominus, tefante
Anaftafio Bibliothecario Vigilium Papam ex Sici
lia Romam remififfe Prerbyterum Ampliatum , &
Vicedominum fuum . Hic ergo & Presbyter erat,
& Vicedominus.' At inter Epiftolas San&i Boni
facii Germaniae Apoftoli una eft ad eum fcripta.
ab Epifcopo, eodémque Sedis Apoftolicae Vicedo
mino'. Benediétur Epifcopus & Vicedominu, Samię
sedis Apoftolicae. Epift. 145. Epifcopum hujufmodi
funâionii addi&um haud facilè credidiffem; fed
apertiora funt ea verba , quàm ut tergiverfari li
cèat. Epifcopatu forfan ille abierat. Certè Gregº
rius non facilè id probaffet , qui ufque adeo cum
improbavit Epifcopum , qui Vicedominus fibimet
erat ; g್ಲಿ rationem illam prompfit ejus rei im
probandae , quae ubique eandem vim obtineat. Ad
Protafium Aquenfem Epifcopum fcripfit idem Gre
gorius, non poffe non eum adprimè gnarum effc
ómnium quae `fpeétarent ad Epifcopum & Ecclefiam
Arelatenfém cum ibi olim Vicedominum egerit.
i in Ecclefía ipfa tumc temporis curam Vicedomi
nigerebatis. L.5. Ep.55. In Concilio Rotomagenſi,
Conc. Gall. tom. 1. pag.5o9. , in quo San&us Anf
bertus Epifcopus Rotomagenfis famofo privilegio
donavit Monafterium Gemmeticenfe; poft Epifco
pos& Abbates fubfcribit. Girardus gloriofus Viredi
imimur antefati Magni Pontificis ; tum denique fub
ſcribunt tres Archidiaconi. Du Cheſne. tom. 1.
XIII.
p.683. Regula Magiftri ftri&im declarat , quid -

fis Ecclefiae Epifcopatum prove&us , cum Parochias

fuas vifitati9nis causâ obambularet, irrumpentibus muneris Vicedomino, & Majori domás incumbe
ex improvifo in eum Donatiftis fpoliatus, faucia ret. Sicut in hominis domo, ut fecurur /f. de omni
tufque eft. Defenfor Ecclefiae ad Judicem publi bus preparandir , Dominut rei ordinat Majorer fa
cum querelas depofuit adversús Calamentem Epi mili«, quor Vicedomini Mimores timeamt , id eft , Vi
fcopum patris Donati. De qua re me paci, Ecclefi« cedominum, villicum, falutarium, ér Majorem do
amplius impediretur profeétur , Defemför Ecclefi« in m%*. Sic in domibus divinis , id eft , in Ecclefiit ,
*£r. leger mom filuit. Cap. 12. Stetit Donatißa ju &re. Cap. 1 1. §. 1 1. Certum eft ergo 1. Multum £0
dicio , negavitque fe hæreticum. Tunc Cathóli gnationis fuiffe inter haec duo Officia. z. llla fr
cum quoque Epifcopum fiftere fe necefTe fuit, ut pius Clericos, immo & plerumque. Presbyter35
hæreticum revinceret. Oborta eff necefftar, ut re öbiffe. 3. Officia hacc fuiffé Ecclefiaftica. Unde &
cedente Ecclefa Defenfore, à Catholico Epifcopo re in Galliâ nobiliffimi fuperfunt Vicedomini , fcd
Jíferetur; . & convinceretur quod effe fe fuiffe* mega Vicedomini Epifcoporum.
verat. Ad hoc ergo impetrâti a5 Imperatoribus XIV. Erat & füus, ut jam dixi , Summo Pon
erant Defenfores, quod Epifcopi refugerent vehe tifici Vicedominus ; cümqüe aliis Epifcopis nobilif
menter ; ipfi Judiccs omnium à Chrifö conßituti, fimi quique Clerici Vicédomini éffent, potuit &
fiftere fe hominum laicorum Tribunalibus. Neç Papae ' Epifcopus aliquando aliquis id praeftare •
fanè Galamenfis hic Epifcopus comparuit, nifiiné obfequii. Zacharias Papa ad Luitprandum LQΩ
vitabili a£tus n£;effitate , übi de fiäe agi coepit. gobardorum Regem Bénedi&um Epifcopum Vi
XII· Non alibi forfan aptior fe däbit lóciis cedominum fuum delegavit, eum ut puto de quo
agendi de Vicedominis, ſeu de Majoribus do paulò antè. Benedi£tum Epifcopum ®* Vicedominum ,
mùs. Idem videtur apud Gregorium fuiffe Vice atque Ambrofîum Primicerium Notariorum . Ita
<'omjpu* & Majgr domfir, cui nimirum delegabatur Afiaftafius Bibliothecarius. Noftrum non eft tgn*
præfeétura Epifcopalis ædis, ut in domefićös om ti Pontificis gefla arrodere. Non tamen illi fiet
n£s invigilaret, hofpitefque exciperet. Eam pro injuria , fi dicamus pluribus placere confilium Gf*
vinciam Anthemio Šubdiacomo Campania demanda gorii Magni, qui eje&is laicis è Palatio Pontifi
vit Gr£gQrius, ut Pafchafium Epifcopum cogeret cio , fubrogatifque in eorum vicem Clericis, .■•-.
eligere fibi Vicedominum & Majofem domùs : jQg. minem tamien ih minifterio voluit habere Epißo
rò diutiùs tergiverfàretur , daret operam, ut eli porum, ut qui Epifcopos non aliter quàm ut fra
geretur à Clero. Volumus, ut memoratu, frater mo tres veneraretur, utque Apostolicæ ſucceſſionis
fier Palchafur, 6 Vicedominum fibi eligat, 6 Ma cohaeredes .
3orem domi* », quatemur pofft vel bofpitibuífi perve.
amientibuf , vel caufì , qua evemiumf , idoneú, &• pa
$atur exiffere • Si verò & megligentem eum, pro
fpicii » &' ea que diximus impiere differentem,
omni: Clerus ejus adhiberi debet, ut" co»»u»?
copfilio ipß eligant , quorum perfomâ ad ea quæ di
tximus valeant ordinari. L.9. Ep.66. Quibus cxtre
ivis verbis fignificatur, duo quidcm `divérfîTî,
 DeBeneficiis, Part.I. Lib.II.Cap.XCIX.
---------------------
_
ij -
C A P U T XCIX. P. 3. 1. 1. c.53.
De Defenforibus & aliis Dignitatibus agit in Novella ſua Juſtinianus, à Clericis, qui ex
Clero afcifcebantur?
º -
Ecclefiae Græcæ. De Defenforibus &
Vicedominis Ecclefiae Latinæ, fub
Imperio Caroli Magni ftirpis.
ſº
!;
I. Qgo diftaret jurifdi£tio Cartophylacis & Defem
0rилрэ.
II. Jura Defenforum Laicorum.
: III. Erant adhuc & Ecclefiaflici Defemforet.
IV. Qu& majorer eßent Digmitates Ecclefiæ Com
stantinopolitan« -
: V. Iidem illis impenß honores , qui Dignitatibus
Imperii -
' VI. Nemo poterat iis mifi judicio Camomico fpo
Jiari - Patriarcham Novæ Romae, quo Cardinales apud
VII. Unde hic cum facris Ordinibus comfenfur.
VIII. Poterat tamem Epifcopus amantiores ignavi
otii Clericor cogere, ut hxc Officia obireut .
IX. Aliter Ordiner , aliter Dignitates comfere
bamtur.
X. Numerus Dignitatum in Ecclefi; Conßantino
politama.
.XI. De Dočłoribur.
XII. De Defemforibur Ecclefîx Latinae.
XIII. XIV. XV. De Vicedomimis. Eorum Clerica •
tus & officia.
I. Raviffima Balfamonís avo exarfit con
tentio inter primum Defenforem , & Car
thophylacem, fuper cautis Clericorum & Mona
chorum , eorumque peregrinationibus , quarum Ju
dicia ad ſe Defenſor pertrahebat, cum haëtenus
eâ vendicaffet fibi Chartophylax. Tuendas fibi Bal
famon fumpfit Chartophylacis partes, oftenditque
Defenforis jurifdiétionem eos tantùm ample&i pof
fe , quorum libertas periclitabatur, vel qui ad aſy
la Ecclefiae confugiffent. Ut ii, qui opem Eccle/ì
%
fiicam libertatis cauſa implorant, per juriſdictio
.mem fuam fubvemiat : ac reliquorum ad Éccle/îar
confugientuum caufar tueatur. Jurir Orient. tom.r.
pag.456. érc. Canonem certe Calchedonenfis Con
cilii , quo potiffimum Defenfor nitebatur , ad De
fenfores ille laicos detorfit , cum ex Clericis nec
dum ulli effent , cumque nec Carthaginenfes Cano
nes nifi de Laicis agant Defenforibus, nec aliam
eis Provinciam demándent, quàm tuendorum pau
erum . Ex antedi&is patet quàm in multis hîc al
ucinetur Balfamon.
II. Docet autem idem ipfe alibi , In Cam. 78.
Carthag., Novellis Juftiniani concedi. Epifcopis, ceíte eft, Clerum Nova Veterifque Romg his prí
Clericis & fpe&tabilioribus laicis electionem De vilegiis ómnibus gavifum jamdiu antè fuiffe ; quàm
fenſorum ad minores cauſas dirimendas, ſeu cri
minales, feu civiles, ad patrocinandum pauperi
bus adversùs potentes, & ad retundendos publico
rum vectigalium exactores, quando praeſcriptasſi
bi praetergrediuntur metas. Et reprimant publico
rum exactores, qui pluſquam par eſt exigunt . Lai
ci erant hi Defenſores, biennio exhauſto expira
bat eorum poteftas, quae omnino tandem fublata
eft. Patriarcha tamen Conftantinopolitanus non .
cefavit à creandis Defenforibus & à Magno De
fenfore eis praeficiendo : cum reliqui Epifcopi Ma
gnum tantummodo fibi crearent Defenforem. Qgae
rurfum omnia privilegia Jußiniani Novellis conceffa, natiofiis fpeciéim aliquam veri, fidemque aliquan
abolita fuere. Aº folo Confiantinopolis Epifcopo, Chara diu conciliavit .
tterem accipiunt Defenſores,6 qui primi Defenſores di
cumtur. A^ reliquis autem Antiffibur foli primi Defen
fores . Tota Magni Defenforis poteftas ad caufas li
bertatum coarétata eft. Solus primus Defenfor fam
Tom. I,
529
ťtiſme Dei magne Ecclefs, qui ei fubfant Defen
fores, folar libertatum cauſar judicant . Jura reli
qua omnia , quæ fibi vendicabant Defenfores, eo
uno nitebantur errore, quod non fatis animadver
fa effet diftinétio Defenforum Laicorum, de quibus
III. Illud forfan in caufa eft , cur ut laici De
fenſores à Clericis ſecernantur, in Concilio Gene
rali VII. , Act.4., Photinus qui ſcriptis mandavit
vitam Joannis Jejunatoris , dicatur Presbyter &
Ecclefiafticus Defenfor . In VIII. quoque Synodo
perſarpe Presbyteri iidem ſunt & Defenſores .
A&#.2.
IV. Compertum tamen illud eft, inter majores
Ecclefiae Conftantinopolitanae Dignitates locum non
fuiffe Defenfori Magno. Quinque erant ejufmodi
Dignitates , quas Balfamon comparat quinque fen
fibus, quibus Ecclefiae Caput illuftratur. Exocata
cęlos vocabant, & eo locò pretioque ii erant apud
Pontificem Romanum. Hoc ordine à Balfamone re
cenfentur : Magnus Oeconomus , Magnus Sacel
larius Magnus Sacrifa , Chartophylax , & Sa
cellarius. Jurir Orien. pag.456. Curabat Magnus
Oeconomus terras fundofque Ecclefiae. Magni Sa
cellarii curae commendatum erat regimen Monafte
riorum urbis Conftantinopolitanae , & Perae , quae
Tertia decima erat Urbis regio. Magnus Sacrifta ,
feu Scevophylax curae fuae έredita habet vafa fà*
cra , & Reliquiarum Thecas pretiofiffimas.Sacel
lariüs in Eccléfias, & in Emphyteofes invigilabat •
De his figillatim fuo poftea loco .. .
vel ipfas vox Magni Scevophylacis argumento
eß plurés fuiffe fub hoc Duce & Principe. In Con
ciliö vII. mentio habetur Monachi , qui Diaconus
erat, Notarius, & Scevophylax Oratoriorum » qu£
immediatè fuberant Patriarchae poteftati • Inter
Epißolas Photii, funt quae infcribantur Archiepi
ſcopo Scevophylaci. Epift. 95. 147. 181. 184. 2.18°
v. Porrò Ecclefiæ confìantinopolitanae Digni
tates contendit Balfamon iifdem & privilegiis gau
dere & honoribus quibus & Imperii Dignitates?
cum Conftantinus Ròmanam Eccléfiam ea dccoraf
fet praerogativa. Statuit licere Papa Romano iiſ
dem dignitatibus fuor homorare Clericos , quibus etiano
Imperátor eo, qui fibi fuhfunt ; & effe facram Syno
dum qualem & Senatum Imperatorium . In Nomo.
pbot. tit.z. c. 33. tit.8. c. 1. Addit autem non poß-e
idem juris arrogari Ecclefiis aliis, feu Patriargha
libus , feu Metropolitanis, quòd nonnifi Nova Ro
ima veteris Privilegia jure' fibi vendicet .1.abarct
harc do&rina
retur fiduciáqué
Conßantini Balfamonis
dofiatione. nomnit£
fi fola
Sed à ,vero, ab
ludit, iterum enim iterumque illud inculcari ne
hacc Donatio è tenebris emergeret; unde & tan
tùm iili authoritatis confeftim fideique conciliatum
eſt: cum tanti intereſſet, 8 ad ſacras & ad civi
repente
tantum eſſet mutationis 3t
que innovationisnon
les Dignitates, permiſſum Donationis haćłe
iùs inauditæ. sed cum res jam ita comparatæ e£*
fent, & earum origo effet incomperta, facile 3d
du&i funt homines, ut illud quidquid erat laudis,
Confiantino imputarent, à quo tam multa feirent
ornamenta in Ecclefiam effe profe&ta. Itagu$ non
commentitia Donatio Clerum his cumulavit hono
fibiis, fed longa Ecclefiarum pofféffio fictitiæ D0
- -
vi. Sacræ hæ Dignitates vocabantur à Græcis
Cºn-34:
Balſam.in Can,7. Synod, v 1. In Synod. Carthag inſtructi
opbphicia archontića ; axiomata : Qui iis
erant, non Epifcopi nutu, fed judicio dumtaxat
Жх х Câno
 530 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplinâs
canonico abdicari poterant. Id commune illis erat
cum ordinibus facris, quibus ferè haerebant adhuc
indivulsè . Nec fas erat Epifcopocontumeliam eam
illinere ei, qui dudum dignitatis alicujus compos
-
effet , ut alium quemquam ei præponeret juniorem.
Non defultorio hominum arbitrio, fed conftantif
fima Canonum, Legum, meritorumque regala haec
omnia regebantur. Audiendus eft de his Balfamon,
praeclariffimè, quamquam paulò prolixiùs difputans.
Nota quod Epifcopis datum eft Clericor fuor ad ma
jorer gradur provehere , mon autem ad mimorer de
primere , Qgemadmodum mec ipfor ignomimia affire
re, in facrorum graduum comfumdemdis ordimibus
€r eum qui fuit heri fortaffe Magißratur , fupra.
omnes antiquiorer Magiftratur collocando ; vel eum ,
qui ne fuit quidem ommino Magiftratur , per promo
tiomem im , majori loco conßituemdo. Similiter mota ,
quod Ecclefîaftica Officia mon funt Epifcoporum po
teftatir , ut dicunt mommulli , fed Camomum auétori
tatir & dignitatis , ficut nec reliquorum Ordinum
gura , fcilicet Diaconorum , Sacerdotum , & reliquo
rum • Nifi emim ita effet , mon cum diflimétione , fci
dicet propter imwbedientia»n , Clerici fuis gradibus ex
ciderent: ſed ſeu bene, ſeu male, quando vellent
Epifcopi hsc fieri . Hoc autem Sam&fir Patribus mi
wimè vifum ef?. Pr«terea nota, quod nulla eft diffe
rentia Clericat%r &• Offic;i. Ex eadem emim caufa
movetur, qui habet Officium , ex qua Sacerdor @
Diaconus . Cum porrò Cleri nomine Monachos
etiam contineri idem Balfamon velit, eadcm quo
que ipfa omnia ad Monafticas dignitates porrigi de
bere contendit : Praterea nota quod quomiam fub
Clericorum momine etiam Momachi comtimemtur, re
tìè accipietur Camom etiam ad Miniftror Momafte
riorum .
VII. Arduum non eft altifTimam veftigare origi
nem hujus tantae Dignitatum cum Ordinibus con
fenfionis. Ordines finguli fingula erant ab exordio
Officiorum dignitatumque nomina, ut in Epifco
po etiamnunc dilucidum eft. Qui enim Epifcopus
tantùm eft idem , eo ipfo fuinma ornatus dignita
te, difficillimo oneratus Officio , jure merito & fi
bi videtur , & aliis. Ubi novae neceffitates Eccle
fiarum nova creari Qfficia poftularunt, nomina eis
jndita funt, quae effent & Ordinum nomina, ut foli, Do£tor Pfalterii. Caeteros miffos facio. Jurit
Leółoribus, Acolythis, Cantoribus forſan & Sub Orien. Tom. 1. p.79. Ibid. p.304, 305.317.
diaconis. Quae feriùs accefferunt Officio, ob inter
vallum temporis ab Ordinibus difcreta fuerc. Sed
cum Ordines ipfi ab origine Officia effent , inde •
fa&um ut & nova Officia iifdem quoque atque •
ordines Legibus Canonibufque regi debere cenfe
rentur. Itaque in his difciplinae regulis convenie
bat Officiis Ordinibufque, 1. Ut poffet quidem ,
Epífcopus reluctantem Clericum altiús promovere,
nön póffet autem immerentein inferius dejicere. .
Nec in eodem vel Ordinum gradu, vel Officiorum
junioren, ſeniori praeferre. 3. Nec poſſet in ſuperio ratio inferiorum Dignitatum, inter quas eft & le
rum Officiorum apicem eos propellere, qui ex
pertes haétenus Officiorum fuiffènt , pofthabitis,
ui in inferioribus fuiffent exercitati. 4. Idem ob
tinebat in Monafticis Dignitatibus , quòd Canones
plerumque in Clero Monachos etiain complecle
£entur , hac faltem ætate media , poftquam tantae
Monachorum turmæ ad Clerum cooptátæ fuerant.
VIII. Exiftimat autem Balfamon , Im Cam. 34•
carthag. cogi non poffe Clericum , ut affentiatur
{ua iñ Epifcopum elećtioni, quòd poffet ea cun
ctatio ac diſſenſio manare à pudore honeſtiſſimo,
& laudatiffima animi moderatione , Sed cum de
fidiæ & avaritiae ftimulis incitari poffint , ali
qui ne morem gerant Epifcopo vocanti ad Ordi ne muniendos effe Patriarchae. Idéo & in Edaિ
iiem vel ad Officii gradum quempiam fùperiorem : eximio confefsùs honore pollent, ut qui perfona!"
per Canones licere Epiſcopo in hujuſmodi commiſ prae fe ferant Patriarchae , præter fìiperidia qu£ trº;
furis fummo jure uti fumimaque poteftate. ltaque tico & pecunia folvuntur . Populum) docere folit, *
fi Diaconus recufet fieri Referendarius, vcl Doéìor, datum Epifcopir , & magna Ecclefi& Do£iores P*
quòd curis & laboribus implicata refertaque fint ea
Officia : fi primus Defenfor, recufet fieri Sacrifia,
quòd reditus fint tenuiores : fi Leéìor honoratiorem
detreélet gradum, quòd plus ei inhæreat laboris
& follicitudinis in his omnibus ulcifcenda eft ino.
bedientia contumax, ut quae vel ab avaritia pro.
ficifcatur , vel à defidia & torpore. Cenfet ` de
mique Balfamon hac Epifcopum uti debere pote
ftate fumma, quando urget Ecclefiae neceffitas ; fi
utatur autem, etfi nulla iftiufmodi urgeat necefTi
tas , nihilo tamen minus ei obtemperándum e(fe,
quòd in Ele&ionibus facris nihil ipfe tunc aliud ,
quàm Canonicis inftitutis ob(equatur.
IX. Cæterùm Qrdinum illa Officiorumque di
ftin&io, vel in ipfo ritu quo conferuntur, perfpi
cue emicat. Epiſcopi Chorepiſcopi, Presbyteri &
Subdiaconi ordinantur per manùs impofitionem..
In Cam.z. Calched. Antiquiffimi ii fùnt Ordines,
ut & antiquiffima omnium Cæremoniarum eft mu
nğs impofitio. Cantores, Leótores, Praefides, &
alii pauci , tondentur in formam crucis, Chara&er
enim, fpbragir eft illa in crucem attonfio crinium.
Denique Oeconomi, Chartularii, Manfionarii, fi
ne ímpofitione manuum ulla promoventur. Ete
nim tonfura nec ipfa quidem fit fine aliquali ma
nuum impofitione. Haec forfan jam alibi libata,
cum de Ordinibus aggretur: hic rurfum perftrin
genda raptim fuere, ubi de Dignitatibus,`.
X. Nec filentio prætereundà eft ConíìitutiqHe
raclii Imperatoris, qua definitus eft numerusCle
ricorum & Officiorum Ecclefiæ Conftantinopojita
mae : nimirum ut effent Syncelli duo, Cancellarü
duodecim, decem Defenfores, Referendarii duo
decim, Scevophylaces duodecim, qnorum neceffe
erat quatuor effe Presbyteros, Diaconos fex, Le
éìores duos. Ita in Jure Orientali Leunclavi, ubi
& alio loco numerantur Officia Ecclefiae Conftan
tinopolitanae paulò diligentiùs in fex ordines di
geftâ. Primus comple&titur quinque illa primaria
Officia, de quibus fuprà Balfamon , eifquc eodem
in gradu fubjungitur Magnus Defenfor. In fecun
do ordine ſunt Protonotarius, Logotheta, Caſtren
/í,, Referendariur, à Commentariir. In tertio Hie
romnemom , Suggečtor , Doftor Evangelii , Doctor Apo
At reponfa Joannis Epicopi Citri ad Cabaf
lam Archiepifcópum Dyrachii plurimum his om:
nibus,affundent luminis. Affirmat enim Occ9n9mt
Dignitatem primam fummamque omnium fuiß.
Secundam ejus qui Magnus Sácellarius. Tertiam
Scevophylacis . Quartam Cartophylacis. Quintam
parvi Sacellarii. Sextam Magni Defenforis, quem
ex inferiori in hunc fummarum Dignitatum grâ:
dum primus provexit Xiphilinus Pätriarcha. Illi
fex Exocatacæli vocantur. His fubjicitur enumc
cundus Diaconus , nempe Archidiaconi vices g*
rens . Addit & multumi fibi licere voluiffe . P*
triarchas in demutando ordine Dignitatum ini*
riorum, fuperiores ne attigiffe quidem. Fuiffe V*
rò & alia Officia, quae Presbyteris maximè col
gruerent , Catechiftae, Orphanotrophi , Periodeut? »
ſeu Viſitatoris. -
XI. Veniam ad Latinos, ubi hoc de Do&ori
bus ftrinxero, qui inter Dignitates Ecclefiae Got;
ftantinopolitanæ
unius proprium hocrecenfiti & ipfi funt.
jus munufque Epif£9?'
effe cenfet Bal
famon, ut prædicet doceatque ;ideo & D9ćłofğı
qui ea munia implent Confíantinopoli, delegá!'??
tb4
 º:
de Beneficis, Parti. LibII. CapXCIX. 331
fitus in Clericos. Ita clariffimè Hincmarus, tom.za
- chx jure doeemt , &c. Proximi poft Officialer affîdeant
Patriarchæ, tamquam ejuf perfonam reprafèntanter • , p. 317. 7o6., qui hanc poteftatis diyerfitatem exem
Audimus emim eum , qui Pontificis locum tenet , ma plis probat & illuftrat. Vicedominus omnium re
-

:xima gemere femper dfficia. Ibid. p. 143. Denique • - rum rationes Epifcopo referebat, unde & Carolus
JDo&toris noinen officiumque gradus erat , quo ad Calvus Rex exulceratus quibufdam verbis Epiftolg
º: fummas Ecclefiae Dignitates elu&tarentur . à Nicolao Papa ad fe perfcriptae, refcripfit ad eum ,
XII. In Ecclefia TRomana hoc quoque medio Reges Franciae non eos effe, non ejus effe vel for
s : evo radiavit Defen(orum & nomcn & induftria_. tis, vel ingenii, ut pro Vicedominis Epifcoportum
Eorum meminit Stephanus Papa III. in Epiftola habeantur, Reger Framcorum , mom Epifcoporum Vi
ad Reges Carolum & Carlománnum . Epift.3. Ca cedomini, fed terra Domini fuimur. Qui Vicedo
s pitularia Caroli Magni. L. 5. c.31., Africanum Ca
nonem innovavere, ad poflulándos ab Imperato
minus, idemipfe quandoque erat Ecclefiae Advo
catus; & tumi necèffe erit confiteri, Vicedominos
re defenſores, ſeu vindices pauperum adversùs di quandoque cœpiffe ex Laicis adfumi . . Ejufmodi
yituin potentiam . Supponuiit álicubi Parochis ip érat Radulphus Ecclefiae Remenfis Vicedominus &
fis ruri fuos effe Defenföres. Caufarum judicia Præ . Advocatus', cum quo Ebbo Epifcopus Remenfis
fidibus urbium mandantur aut Defenforibus. Ibid• connixus eft, ut agricolas jurifdi&ioni & dominio
£.9. & 234. Certè poffunt ca capi de Defenforibus Ecclefiae reftitueret, cui fe fubduxerant . Mamci
laicis .. de quibus & Carthaginienfis Canon agit. pia , vel Colonor quofaam Ecclefia defertorer , tama
In Gallia enim tunc Defenfóres è Clericis nulli. per ſè ipſum, quin per Radulphum Vicedominum,
Denique ex alio Capitularium contextu manife &• Ecciefi& Advocatum apud Judicer publicor legibus
ftum eft , Defenfores Ecclefiarum non alios fuiffe, evindicator 6, obtentor, Ecclefiatico Juri reftituit -
quàm ipſarum Advocatos, qui à Principe ipſo pri Flodoard. L.2. c. 19. Hift. Rem. Ex adverfo autem
mùm concedebantur , ut eis praefidio effent . Pro Theodorus Epifcopus & Vicedominus Ecclefiae Ro
Ecclefíarum caufis , ac mecefftatibur earum , atque> mae, quode agittir in vita Stephani IV. Papae ,
fervorum Dei, Executorer , vel Advocati , feu De pene füadet ut in Italia faltem tunc temporis Vi
·fenſorer, quotier neceſſitar ingruerit, à Principe po cedominos à Clero afcitos fuife arbitreinur ·
fulemtur , &• ab eo fideliter ac libenter juxta cano
micas ſanti iones fideliſſimi dentier. L.7. c.3o8,
XIII. De Advocatis nos alibi prolixiùs ; h?c श्रृंk श्रृं१ श्रृंk श्रृं:* श्रृंk भूk श्रृं& श्रृं४ श्रृं%
pauca obiter de Vicedominis dicemus. Concilium De Syncellis & Confiliariis.
Remenfe anni 81 3. ftatuit , ut in Monafteriis Ca
nonicorum & Regularium, Pr«pofiti & Vicedomini
fecundùm Regular, vel Canomer cowftituamtur. Cap.
24. Idem decrevit & Moguntinum ejufdcm anni C A P U T C. P.2. l. 1. c.46.
: Concilium , ubi & illud declaravit , quantum im
ter fe confentiant hæc nomina & officia , Vicedomi
ni ». Prºpo/ïti , Advocati , & Defemforir. Audi jam De Syncellis & Confiliariis per octa
verba Canonis : Ommibuì igitur Epifcopis , Abbati priora Ecclefiae fxcula.
bu* , cumffoque Clero omnino pracipimur, Vicedomi
nor, Prºpofitos, Advocatos, fue Defenfores bonos
babere, mom malor , &c., Æn.813. Can.3o., Poftre 1. De syncellit per quinque priora facula •
mò habebant & fuos Abbatigae Vicedominos, qui II. Gregorius Magniùs nôn ádmittit ampliu* ad
in. PrQvinciæ annuis Conventibus aderant cum. famulitium Palatii Pontificalis, miff Clerico; Mona
aliis Vicedominis Ecclefiaßicis: quo Miffi Domi choſque, qui teſtes ſint & imitatores Pontifeit zite
nici convocabant Epifcopos, Abbates, Comites, amorúmqué. Ita &• Romamum decermit Concilium •
aliofque fui Territorii Officiales, ut in commune III. Pontifex &• alior ad hoc inflammat Epifcop0s
conferrent, confulerentque de Ecclefiafticae civilif IV. Laicor Gregoriur omme* Pontificia domo eicit •
que politiae morbis , & de aptiimis quibufque e V. Edi£to in Itália Regio Clerici omnes Syncella4
ad eos perfanandos mcdicamentis. Ita habet Capi habere præcipiumtur.
tulare Ludovici Pii: Volumu, ut medio Majo conve vi. idem pr«cipiunt , & Hif?ami& Concili* •
niant Mi/F, unufguifgue in fua Legatione, cum om VII. Concilia item Galli& .
ntbut Epifcopi* , Xbíátibur,'comitibus ac Vafft mo VIII. Exempla ex Gregorio Turonem/?.
J?rir, Advocatir noſtrir , ac Wicedominir Abbatifftrum IX. Syncelli in Eccleſia Greca.
mermop & eorum, qui propter aliquam inevitabilem X. De digmitate Confiliariorum •
neceffitatem ipß venire mom poffunt ad locum umum . xI. xII. XIII. Pr«cipuè in Ecclefíae Romam4 •
Et in eo comventu primàm Chrißiana Religionis &• XIV. Et in Alexandrina.
Ecclefiaflici Ordimis collatio fiat. Deinde inquirant
Afi//; noftri ab umiverfir, qualiter umufquifque eo I. QYncelli dicebantur, qui in eadem cum £pi
•rum officium fibi commiffumi adminiftret. &c. Conc. ſcopis cellula commorabantur, ut vitae priva:
Gall. tom.1. p.458. tae a&ionumque omnium teftes effent . Ejufmodi
XIV. Video in dubium verti poffe, f;culares, erat Anaftafiüs Presbyter, qui Antiochia, Conftan
am Clerici effent hi Vicedomini. Probabiliùs ta tinopolin Neftorium fecutus erat de quo ita Socrar
men Clerici videntur fuiffe. Univerfim eo propen tes. Erat familiarir Neftorii Anafia/fut Presbyters
debant Concilia & Patres, ut per Clericos potiùs qui una cum illo profeétus erat Antiochia • Hu*
adminiftrarentur res Ecclefiae. Denique confociam iNeflorium magno in bonore habebat ejufque confilio
tur Vicedomini Archipresbyteris, Archidiaconis & in rebus gerendis utebantur. L.7. c.31. Scd ejufino
Parochis in alio ejufJem Imperatoris Capitulari: di certiffimè erant, quos Ifchirion Diaconus Pf9*
8: in partem cum eis veniunit ejus gloriæ , quam ferebattetes criminum, qua Diofcoro Alexandri
1Epifcoporum facri minifterii cooperatores adipif no Epifcopo impingebat, in Concilio Calchedonen
fi. Per nominatos à me te/les, Syneellos ejus conſti
cuntur. Qgaler /înt adjutorem mimifferii Epifcoporum,
id eft, Corepifcopi , Archiprerbyteri , Arcbidiaeoni &* tutor, qui hatteuur cum ipſo degunº cớ comitantur•
Att.3. Âgoraflus unus ex his erat Diofcori Syn*
l/icedomini, &• Presbyteri per Parochias eorum. Ibid.
¢ሖg-466. , · cellis, utìiquet ex libello fupplici , quem §ophro*
XV, vicedomini erat eandem in laicos & vaf nius iaicus'obtulit Calchedónicnfibus Patribus ad•
‫ كوالقي‬-E ့ူးးးး ll Præpo versùs eundcm,Diofcorum, petiitquc rcpraefénta*
poteftatcm, quam e
-
0772, lº - - ' గ XX 4 ‫ر‬:. ‫اق‬
 $32. ' Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
ri, ut eum convinceret tanquan confocium focium deöatur authoritas, & impœnitentiae , Perveni* ma
gue vitae contaminatifimae. Agorafium umum excoo mor, quos dileéio saae malos bomines libenter infia
perus oribus ejus infane, 3- Syncellum eur exifen forierà*e reeipiat, adeo ut Presbyterum quemdam, qui
zem jubete adduci. Aétione Vf, Cohciliì Conflamiti poftqua» lapfur eft, & in fwa adhue dititur iniquita.
mopolitani fub Flaviano, Eufebius Doryfaei Epifco vis pollutione wrfari familiarem habeat Quod qui
pus petiit, ut comparere juberetur Narfes Presby dem no, ex toto mom eredi»mus ; quia qui talem recipir,
ter & Syncellus Eutychetis. His excmplis addoce ſeelera non corrigit, fed mägis aliis talia perpetran.
mur, quàm neceſſarii ſuerint, & quàm utiles Syn a# videtwr 4are licemtiam • L.9. Ep.9. 49. Probamus
celfi. Cum enim jam olim Abbatibus & Momachis enim quodammodo crimina, quorum authores non
id ufitatiffìmum fuiffet, ut Concellame6s haberent abominamur, non à noſtro eliminamus conſortio.
Monachos, ſeu ejuſdem ſecum Cellae hoſpites, at Confidera, quàm periculofum ß ante oculos Dei, fi
affuefcerent, mequid privatim ageremt, qùo iri pu per eum á quo ple£tenda fumt crimina, mutriri vitia
blico fuffunderemitur: hinc fa&um eft ut ad Epifco 7videantur. Idem ipfum iam Gregorius exprobrave.
patum vocati, eofdem retinerent privatos ia(pe rať Joanni jejunatori Patriarcha Comítantinopoli
ctores, cenſoreſque juges, &, ſi neceſſe eſſet, ac tano, ex occafi6ne Syncelli, qui & poteftate fua
cufatores. Acacium Beroeae Epifcopum narrat So & favore Patriarcha abutebatur, ut fibi primàm,
zomenus, L.7. e.z7., admiratióni pótiffimum fuiffe, tum deinde aliis exitio effet quibus patröcinio ef.
quòd aperto femper effet, & domus oftio, & cu fe debuerat. Credo qwia mihi familiarir vefler ille
biculi: mt five cives, five hofpites inopinam illum Juvenrurfur referipfit , qui adhuc de Deo nihil didi.
poffent femper opprimere: aut potiùs ut feipfum. cit, qui vifcera* charitatir mefcit, qui ab omnibus
ita comparáret & componeret, ùt nec ex improvi aeeufetur, qui infidiari quotidie diverforum morti.
£o obviántes quidquam in eo deprehenderent, quo bur &icirur per occulta teffamemta , &e. Mihi créâe
jure verecundaretur. frater, ipfum priì* corrige, ut ex hit qui vobis vi
Pulcherrimo inftruxerat confilio Hieronymus Ne cini ſunt, 3 ei qui vicini non fumt, exemplo me
potianum: Taler habeto focior, quorum contubermio lius emendentur. l.2 Ep.53. L.. t.r1, 11.
no n infameris . Si Letor, f Acolythus, f pfalter te IV. Addpcuit nos Joánnes Diaconus in Gregorii
fequitur, non ormemtur vefte , fed moribur. Illud por ' vita, qua fide & diligentia praeftaret ipfe, quæ in
rò intereft diſcriminis inter Epifcoporum, & ma Romanb decerni Concilio ciiraverat , & quae ab
ximè Patriarcharum Syncellos, & aliorum quo omnibus præftari Epifcopis inexorabilis cenfor ur
rumvis Clericorum, quòd priores illi inter prima gebat Pafatio Laicos omnes abegit fuo, nec ad
rias florerent dignitatés, &'volventibus fæcúlis, in imovit fibi nifi Clericos Monachofque fàn&itate &
fummum prove&ti fuerint culmen honoris ac po eruditione praeſtantes. Remotir à ſuo cubiculo ſaru
teftatis, vëluti Vicarii , & Adminiftri Epifcoporum, laribur, Clericor fíbi prusiºn}#iaof confiliarios fami
& Patriarcharum, nec non & eorum perfæpè fuc hare/gue delegit. Ita de Clericis, quorum cum nó
ceffores. Cum Syncelli aliorum üno fruerentur gau minâ recenfuiffet ex parte, eorum maximè quos
dio exempli folâtiique mutui, quo fefe invicem. fpe&ata poftea pietas' ad fümmas evexit Digniti
º concellaméi confovebant. -
tes: accedit poftea ad Monachos, quos.fuoillein:
II. Conftituit Gregorius Magnus in Romana Sy clufit Palatio, cleroque fociavit. Monachorum v;r%
siodo, ut Pontificibus Romanis non finiftrarent ſanctiſſºo ſhi familiare elgt inter gº: G.
amplius in privato minifterio nobiles adolefcentu 'Apoííoli Aiiglorum, pkirefque alii famétiffimi Epi
Ji, fed Clefici , aut etiam Monachi, qiii & priva fcöpi ex hoë facratiffimo prodiere collegio, ubi
ta: vita: tetes effent, & fanátimeniae imitatores. omiiibus prælucebat Gregorius ad fummum fàpicn
Verecundum mos torporem indiferetionir involuit, ut tiæ & virtutis apicem fiitentibus, cum ipfe non
hæjur Sedir Pontifieibur ad ſecreta eahieuli ſérvitia ſe illis, ſedeos ſibi prælucere profiteretur. Cam qui
faici pueri, ac f«culare, obfequamtur y &* cum Pa bus Gregorius die noctugue verſatur. L.11. Ep. 14.
foris vitae effè difeipalis femper debeat im exemplo ,Non póífum non & iliiid hîc addere , quòd cum
plernmqne clerici, quxfis in fecreto vita fit fui Pom Datianus Armeniae Metro politanus à Gregorio pº
?ifiei* hefeiumf, quam• tamem, ut diçium eß , pueri pofcifer Ephebos actate pāres, forma prefarºs
fiunt faculares . De qua re pr«femti Decreto confti çuos Imperatori dono dåret : adeo riom mifit G;
tuo, ut quidem ex Cle»iej*, ve! effam ex Momaehir gorius qüod patebatùr, iit '& Datiamo reßripß.
elełłi, miimiflerio cubicułŕ Ponrifrałir obfèquantur, rit, difformes malle fe, fuique ſimiles, quam for
ut i, qui in loco eff regimini*, habeaf teſter tales, muíofos. Meifmile, vehic deformes quero Hº
qui vitam ejus in fecreta- converſazione videant, 6 ad caftimoniam animo imbuta Epifcopalis domus ,
2« vifione fedula exemplum profe£fus fumamt , L.4. abundè munita eft adversùs maledicentiae tela qu*
Epiff.44. . -
cumque , aut obliquas fufpiciones. -

Hoc quidem decretum ad folos fpeélabat Roma V. Legitmr apud EnnodAm præceptumi Regum •
mos Pra:fules; fed rationes & leges , quibus illud quo jubéntur Ëpifcopi Presbyteri, Diaconique ,
innititur, peraequè otfines comple&ebantur Epi iir Clericum feimpcr' habeant alium vitae toti!
fcopos. paßores enim fùnt omnes Epifcopi, eorum etiamfi reconditioris teffem corifciumque & cogi*
qué proinde vita facis inßar prælucere fempcr de tem individuum, fitam tenui fint ré, nr. comº"
Her gregi fpiritali , Cum Paffìris vita effe. difcipu tes alere non pófiiit, ipfi álterius ciijufpiamfy!
*, fèmper debeat im- exemplo. Intereft ornnium Epi concellanei. Nullum ergo sacerdotum antiqui;
fcoporum, ut privatæ eórum vitæ teftes fint pro modernir legibur obfèquentem , nullumque Levit+
batiffimi, trt horum teftimonio , quae pia privatim rum ſine benè probata volumns in quorumque lº
funt fa&â, fiant publica ad fideliùm fanétificatio eo manere perfoha, vel quem fubflantiâ exilitar j£'!
nem exempla. Dt j , qui i» loco eff regimini* , ha permiferit habere confórtem , ipfe conrelligeu! fit
beat refer rale, , qui vitam ejus in feereta £onver àlterius. Opufcu. cap.7. fntiiííe innocentiae, Deu*
ſatione videant, & ex vifùme fedula exemplum pro teftis: at opuís eft, fit & hominibus ea approbetur;
festur firmane. - nec approbabiturniſ hujuſnodi teſtimonio. Sinº
-

*' fii. De His-Clericis ab Epifcopo indivulfis, in yel fufpiciones críminis à fe amoliatur Clericus;
felligendus videtur Gregorius idem in Epiftola ad id ipſum jam imputatur crimini. Suſpicionº,
serémum Epifcopum Mäfflienfem , quem grayiter calumniarum, qiibns ckrici impetuntur, nom};
-& amanter' tamên objurgabat, quòd congreffu & famia tantùm in eos redundat, féd & culpa , !
familiaritate penitiffma dignaretur Presbyterum prò virili eas amtevertere fatagant, non tain ut%
criminofilm & imponitentem, quo & crimini ad mæ fuæ, quàm ut confcientiæ & gluti
- ić.
ಸ್ಧನ
 \ -

De Beneficiis, Part. I. Lib. II. Cap.C. 533

alienae ; Multor,&abeat a£fuum confcio*, qui Deo de tur femper velut caelefli Clericorum agmine, qui
bet imnocentiam. Videant amuli, quia qui tefter ha inaccedum illum femper & temtationibus carfiis
bet, vult probari.Certè vel ß meni fit retii confcia, praeftent, & jaculis malcidicorum. Et licèt Deo pro
vindiffa dignus e/?, qui alii exiffit eaufs periculi , pitio, teßimomio Clericorum fuorum cafus vivat ,
Hoc præcéptum cum confenfu Apoftolicæ Scdis pu quia cum illo- tam im cellae , quäm ubicumque fue
雌 'டி. blicavit Princeps. Apoflolica Sedit B. Petri vel Pr4 rit, fui habitent, eumque Presbyteri & Diaconi,
fulir ejus authoritate Papa fubmixi. Quin & oc vel deincepr Clericorum turbae juniorum Deo au
*#** cafione calumniarum Symmacho Papæ ingeftarum thore conſervent, cºre. Can. 12. Si nulla ei coniux,
"Mºs publicatum id ab eo eft : Cum Apoftolica Sedis fi innuptus , aut vidtius cxcubant nihilominus
Trta। Prafulem , &* omnium peme Eccleffarum guberna circa illum femper Clerici , & extraneas mulie
** *** ctala tra£tantem per proximi tumulta* imcemdium , res arcemt, Habeamt mimiflri Ecclefi«, utique Cle
imimicorum rabier tali ore momordiffet , Hanc Baro riei, qui Epifeopo ferviunt , &* eum cuftodire de
ງູ, nius Conftitutionem Laurentio tribnit Archiepifco bent, licentian extraneas mulieres de frequentia co
rºz (r po Mediolanenfi . Baron ann.5oz. n.3z. 6 ann,5o3. habitatiomiu ejicere. Cam. 13. Cæterùm Clerici qui ,
ºf n. 13. 14. Is & ab Ennodio & à Baronio cumu ut loquitur hoc Concilium, Epifcopo ferviwmt , pe
1， Iatus eft laudibus Theodoricus Italiae Rex, ob re quaquam vilefcunt aut decorantur hoc famulatu •
verentiam cum primis & pietatem in Ecclefiam . Nami fi Chrifti Vicarius, fi imago Epifcopus eft ,
: Romanam, ut non immeritò à quibufdam hoc il fi regalis Sacerdotii apex in eo maximè fulgurat ,
:::: li imputatum ſit luculentiſſimum praeceptum, cui qui privatim ifli famulantur. Aulæ cujufdam car
**. 4einde accefferit authoritas Epifcópalis . Haec cer leftis velut principes habendi , funt, tantòque fu
º tè verba magis fapiunt Ediéìum Principis, quàm pra Regum Aulicos eminent, quantô terrenis Re
‫שיין‬ IEpifcopi mandatum, Pr«ceptum quamdo juff funt gnis Chrifti Imperium augufiùs fanétiúfque eft. R0
ommes Epifcopi cellulamor babere. Sed noftra non mana Synodus fub Gregorio eadem ferè verba ad
rnagnopere intereft operofiùs rimari, uter author hibnit; Aa fecreta cnbiculi fervitia. Unde & non
fuerit hujus confìitutionis, cum Titulus Theodo improbabiliter conjicies exhoc Turoneni Conci
rico , Conftitutio ipfa Laurentio magis confentiat. lio II. Gallicanos Epifcopos ipfum Gregorii Papae
VI. Sed cum hoc Edicto inſinuetur praiſſe Le Conciliique Romani decretum ánteveniffe, nec admi
ges' Canonefque , quibus juffa fint haec eadem mu fiffe mifi clericos ad interiøra Epifcoporum feryi•
nimenta præftrui innocentiæ & fame Clericorum tia. Denique eadem Turonenfis Synodus fanxit ,
majorum: duo fuperfunt Girandenfis in Hifpania ut & Archipresbyteri ruris , five ruri , five doini
CQncilii Canones quibus Clericis majoribus om comites ferhper fibi teftefque conglutinarent! ali
nibus præfcribitur, ut cuftodem teftemque inno quos Clericorum minorum. Seu im vico mamferit ,
centiae fecum femper habeant aliquem. Certè hoc feu ambulaverit, unus Lettor Canonicorum ſuorum
ftatutam primè fùerat ut eorum qui conjugati am aut tertius aliqui, de mumero Clericorum eum illo
te ordinationem fuerant, vel continentia ipfa, vel ambulet , ©• in cellae, ubi ille jacet , leéium babeat ,
continentiae fama in tuto eſſet adversûs ſive tenta pro tefimomio. Cam. 19, - -

tiones, ſive maledicentiam. Placuit à Pontifice uſ vIII. Non quid decretum, fed quid aëtitatum
que 44 Subdiacomatum , poff fufcepti honorir oficiun fuerit, narrat Gregorius Turonenfis. Agens enim
Jî quis ex comjugatis fuerit ordimatur , ut femper at
de Etherio Lexoviéntium Epifcopo, folitum illum
teriur fratri, utatur auxilio , cujus teßimonio vitae
ait fomnum capere in cubiculo, übi & leétulis qui .
ejur debeat clarior apparere. Can.6. Præcepit ta que fuis compofiti erant Clerici complures : In ftrato
men hæc eadem aliis omnibus Clericis syhodus, fuo quievit , babens eirea lettum fuun multei le
quibus effet familia, etfi nonreffet uxor , ut fid6 áulo, clericorum. L.6. c. 36. Tunc quidem Ethe
ſemper teſte & ſocio uterentur. De bis qui ſine rius ab infidiis hoßium fibi cavebat , fed co , ut
tuxoribur ordimantur, &* familia, domus habëmt, ba reor, cogebatur tantàm duplicare cuftodiam... Scrie
bito fecum pro vita eonverfatiome fratre im tefljmoptores vita Sanéti Cafarii Arelatenfis Epiftopi,
nium , &c. Cam.7. Concilium Toketaniim IV. tri Presbyter, Diaconus, qaique tum difcipuli ejus ,
bus Ordinibus fuperioribus idem praeftrui , voluit tum $yncelli fuerant, teftatum faciunt, fe in eo
praefidium adversús obtreétationes. Ac primö de dem cüm ipfo accubantes cubiculo, fæpè ipfumi_.
Epifcopis. Ut deinceps excludatur omnir mefamda. audiffe fopore turm merfum , , co tamen fervore •
fufpicio, aut cafur , &• me detur ultrâ facularibur quo in Eccleſia ſolebat, concionantem de futuro
gbtre&fandi locui, oportes Epifcopos teßimonium pro judicio & fempiterna Beatorum quiete • N01 ifff,
babilium perfomarum in conclavibur babere, ut^ &* vel confervi moftri , qui im cella ipfiu* mamferunt ,
ipeo placeant per conferentian puram, & Eccle/paper feiunt qu« diximur, &c. Frequenter im fopore pqff
eptimam famam. Cam. 1 1. Quod ad Presbyteros tur de futuro judicio, vel de aterno premio predi
verò aut Diaconos, jubet eos hæc Symodus aut com cabat. L. z. c. v. 3. Capite fequenti foltis de feipfo
naunem cum Epifcopo agere vitam, ß per ætatem, loquitur Diaconus; €am im gella ipfiu* Diacomus
aut per valetudinem, liceat: aut focitimi habere do. jm fervit;o illiur ad jadicium deleátur effem , curam
umi tanquam invi&iffimum adversùs obtre&atores me intra reliqua de moffurnis Horir jufferat habere.
propugnaculum; Non aliter placui? , ut quemadmo Erat ergo is' ufitattis loquendi mos, ut fe Presby
dưm 4ntifier , ra cớ” Prefbyteri atque Levita, quor teri Diaconique dicerent eſſe in ſervitio Epiſcopi:
fortè imfirmitar aut atatis gravitar in eometavi ípi at hoc exemplo patet reapfe difeipulor Epifcopt
fcopi mamere mom finit , ut iidem fm cettulis fuir te fuiffe, quo រ៉ែ nomine eos defignavit Gre
J?er vitæ habeamt , vitamque fuam feuo nomime, 吕Oritis
IX. ,Ut origo nominis Cella , Celtion , Syncellur ,
#ta & »»eritir temeamt.. Cam.13. Denique juRis hif.
que iifdem de caufis inferiores Ckrici 6mines ab A Graecis profééìa eft, ita & ea apud eos dignitas
hac Synodo in Seminariam cornpinguntur, ubi fub & gratia forentior, & major poteftate fuit , in Qc
Seniore ac Magiftro probatiffimó omnes. fiinul de ciíénte tum Pontifici fummiò, tum Epifcopis fin
gant. Omnes in uno conclavi commorentur, deputa gulis syncelli aderant plures, quorum hæc gratia ,
ti probatiffmo feniori, quem Magißrum do£frima , hæc poteftas erat, ut Præfúlis, innocentiam & tc
&* teffem vit« babeant. Cam.14. ftimonio tuerentur fuo, & pia imitatione fečtarcn
VII. Nec minùs impigri Galli noftri ad has pu tur. At Patriarchae Orientáles vel unum omnino,
dicitia & fama Clericorüm tuenda cautiones adhi. vel fi plures unum eximium & exortem prae, cæté
Bendas. Etenin Congilio Turonenfi IT. imperatum ris habebant symcellum, qui & Protoſyncellus di
£uerat ut Epifcopi , fi conjugati fuiffent , vallaren cebatar, qui & confilioruiu omnium confcitis , &
P0
/
 534 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
poteftatis adminifter tandem fuit. Itaqtie Syncelli nis fe&atores feduli , ad hanc. eandem normam,
Patriarchis ferè ubique in monumentis Hiftoricis , ad hanc legem aufterioris difciplinae omnia libra
adfunt , & miniftri omnium, dum in vivis agunt , bant , omnia exigebant confilia , & decreta fua:
& plerumque poft mortem fucceffores. Unus accu Arce ibantur Pontificalibus profundir confliis pru
ſatorum Dioſcori Patriarchae Alexandrini in Con demtes viri, quor perhibui , potius quàm potemter ; &*
cilio Calchedonenfi omnia fe accufationis capita „ paupere Philofopbia intrinfecus quid potiur , aut
exprefurum fpopondit ex ore ipfo Syncellorum . potiffmim in umoquoque negotio fequendum videretur»
ipfius. Per nominator à me teßer , Syncellos ejut Artificiofîs argumentationibus rationabiliter inquirem
conftitutor , qui há:temur cum ipfo deguut & comi te, dives imertit, qu& modò fe de fapientibur pari
tantur. Att. 3. Accufator alius Agoraftum indica forte ulcifcitur, prs cubiculi foribut deſpicabilis re
vit, iiſdem cum Dioſcoro flagitiis implicatum , Amamebat : Agit ipfe Gregorius de Confiliariis fujs ,
utpote Syncellum ejus : Umum ex cooperatoribus ejus & de clariffimis facra eruditione in Urbe viris ,
imfamia , Symcellum ejur exiflentem . Erant tunc quorum confilia & refponfa requirebat in rebus im
forfan Patriarchæ Alexandrino Syncelli plures , at plicatioribus. Neceffarium vifùm eft mobi; , . tam
cum Diofcorus Diaconus Romanus fcripfit Hormif Σum Confiliariis móftris , quàm cum aliis buju* ci
dae Papae, Joanne Patriarcha Conſtantinopolitano vitatis do£tis viris , quid effet agemdum , de lege
mortuo, Epiphanium Presbyterum Syncellum ejus trattare. Qui trattante, reſponderunt, 6re. L.7. Ind
fuffe&tum ei fuiffe, unus ibi fpe&atür Syncellus: z. Epiji.7. Refponfum horum do&tiffimorum Romg
Im cujus locum Epipbamiu, quidàm Presbyter , quam virorum, domefticorumque Pontificis Confiliario
dam Symcellus ejus fuccefft. Pofl Epifl.7o. Hormif. rum, Gregorii fententiâ probatum , prolatum qre ,
Similiter & ubi in Synodi Conftantinopolitanæ Epi oracülum tunc fuit Apoftólicæ Sedis . L. r. £pift.36.
ftola Synodica ad Papam nominatur Heracliarius 'Habebant & Optimafes Imperii fuos Confiliarios •
Presbyter Ecclefiae Conftantinopolitanæ , & Epi XI. Sed ut certò conftet Officium verè , Digni
phanii Patriarchæ Syncellus: Cohabitator Patriarchæ tatemque hanc fuiffe conftantem & perpetuam, non
Epiphamii • In Collatione tamen Catholicorum cum brevem gloriae ufuram & nominis: depromendum
8everianis anno 532. Heraclianus & Laurentius no hic eft exordium ejus Epiftolæ, quam Apoftolica
minantur Presbyteri & Syncelli Patriarchae, Epi Sedes in Angliam de Pafcha fcripfit eo tempore >
phanii. In Concilio verò Romano ſub Martino I. quo JoannesTPapa IV. eleélus tantùm, nongum or
mcmoratus Stephanus, Presbyter, Syncellus & Char dinatus erat. Haec enim funt nomina titulique eo
thophylax Patriarcha: Sergii. Conful.4. º, rum, qui Epiftolam fcripfere : Hilarius Archipres
Narrat Anaftafius Bibliothecarius in Hifloria fua, byter & fervan* locum Sám£t« Sedis Apoftolica ; Joan
ut Leo Ifauricus Imperator, dum occafioaes aucu mer Diaconur &• im momime Dei eleétur . Item Joan
paretur exauthorandi Patriarchæ Conftantinopoli mer Primicerius &• fervams locum Sanéta Sed1* 4P0
tani Germani, quód in eo expertus effet invičtifi flolic« , &• Joannes fervus Dei Confiliarius ejufde*
mum Sacrarum Imaginum defenforem : fubornarit Apoflolica Sedis . Beda L. 1. c. 19. Qui poftremus hic
Anaftafium difcipulüm & Syncellum ejus , defpon dicitur Servus Dei , non injuria conjicitur Mona
fo in proditionis pretium throno ipfo Ecclefiae Öom chus fuiffe. Ideo & certiores nos fecit Joannes Dia
ftantinopolitanae. Habuit in hoc comparticipem d; conus , partim ex Clero, partim ex Monachis coo
fcipulum ejus & Symcellum Anaflafium , cui fpopomdit, ptatos füiffe Gregorii Cohfiliarios. Ex his . ergo
art pote impietatis fu& comfemtameo, thromi eum, adul Subfcriptionibus illud evincitur, ut Archipresbyte
terum fuccefforem futurum. Abiit Sacro Magiftratu ri , Diáconi, & Primicerii dignitates erant certac
Germanus, fucceffor ei datus Anaftafius. Idem. & ftabiles, ita & Confiliarii fuiffe . . . -

Scriptor , ficut & Theophanes antè dixerat de Joan XII. Idem ipfe Beda qui hanc nobis fuppedita
ne Cappadoce , qui ex Syncello Patriarcha fa&us vit fubfcriptioném, loqnitür alibi de Bonifacio Ar
• erat , fatis concedente Tiinotheo, eique ipfi vivis chidiacono Romano, qui Confiliarius etiam erat
excedenti dixerat fucceffiffe Epiphanium 'syncel Apoftolicæ Sedis, & facrae eruditionis totius penu
Hum. Satis , ut opinor, fuperqüe hinc elucet syn Joëupletißimum. Ideo & ingentis famae vir. Vuil
cellorum quanta fuerit potéftas. Eo compuIfi fùnt £ridüs, ut primùm Romam venit, ad eum fe con
Patriarchæ in plures eam, curam poteftatemque tulit, Magifterio ejus imbuendus: Vemiem* vero
partiri : tumque ita excrevit eoruin numerus , 'ut Vuilfridus Romam pervemit ad amicitiam viri San
¢jus puduerit tandem Patriarcham Sergium , qui tiiffîmi & Do£tiffîmi, Bomificii videlicet Archidiaco
& Conftitutione edita , quam leges fi vóles in 'Ju mi , qui etiam Comfiliarius erat Apoſtolici Ряра , си
re Orientali, decrevit , ut ne plüres polhac efent 3ur Magifterio , quatuor Evangeliorum libror ex vr
quàm duo: Sed intra eas angüftias tam Clerico. dine didieit, Computum . Pafehs rationabilem», é
rum ambitio circumfcribere fe non potuit, quàm alia multa quæ in Patria nequiverat , Eccleſiaſticis
ncc Patriarcharum ſeu facilitas, ſeu levitas. Rur difciplimir accommoda , eodem Magifîro trademte per
fus ebullierunt $yncelli permagno numero, & eo cepit • L. 3. c.zo, Ejufinodi erat Ifacrae eruditionis
yum Primus dici co:pit Protofyncellus. Àt quot copia in his veluti fontibus exuberans, ad quos
Syncelli , tot quandoque infidiàtores, & 'ubi'fi. recurri juberet quandoque & ipfe Pontifex. In •
multâtes Pátriarcha Cum Imperatore fufceperat, Aétis II. Synodi Nicaenae refertur enixum eſſe Be
10t aliquando proditores. Ita'expertus eíTáú nedi&tum II. Papam , ut in finum Catholicæ ma
fius Patriarcha Conftantinopolitarius Sanćtiffimus, tris Ecclefiae recolligeret Macarium, Herefiarcham
ut memorât qui vitam ejus literis mandavit. Monotheletam, atque ita illum redderet Sedi An
X. Fàcilè obfervari jam potuit, qui syncelli tiochenae. Baron. án.685. m.8. Ea porro fpe mifif
fuere , fuiffe , quoque eós Papæ Conſiliarios, Pa fe ad eum Confiliarium fuum, virüm, ut conjicere
triarchartım itçın & Epifcoporum. De dignitate eft , ufquequaque do&ifTiinum. Id enim maximè
crgo Confiliariorum non ineptè hic fermo iítitué defiderat Cónfiliarii dignitas præ cæteris. _. .
tur. Eo nomine & honore ornat Joannes Diaconus XIII. Illud quoque perhibét Anaftafius Biblio
$yncellos Gregorii Papa : Remotis à cubiculo ſuo thecarius in vifa Sérgii Papæ I. hunc Pontificap
fscularibus , Clerico* fibi prudemtiffmos Confilia?;o, inviétiffima conftantiâ retiidiffe cqnatus vehernentif:
ßtmiliarefque delegit. L, 1. vit« ejur. c. 1 I. 14.Sanétiſ. fimos Juftiniani II. Imperatoris, Trullanae Synodi
#"ºrgº hi Clerici, Monachique Confiliari erant Canones fibi obtrudentis. Ea repulfa autem exa
Greggrii.Magni : hi nimirum, qui abdicatis mun fperatum Principem, curaffe , ut Roma Conftantf
di fallacibus divitiis , infanifqué voluptatibus cœ. nopolim abriperentur Joannes Epifcopus Portuen*
lefti íapientia: addićłiííimi, & Evangelicæ perfe&iiQ £s , & Bonifarius Con/ìliarius Apºftolicæ Sedis : u$
aus
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.CI.
authores hujus infraétae fortitudinis, & confilii,
quod inierat Papa : Haud fatis comperi, an Abbas
ille Joannes , qüodc agitur in Epiftola Reatiffimi
Maximi Martyris ad Marinum Presbyterum , &
qui ibi vocatur.Sympomuf , fuerit aliquando Hono
fii Papæ Confiliarius: Cum fcilicet diétata ab eo
fuiffet ea Honorii Papæ Epiftola, quam fexta Sy
modus Oecumenica cenforio cauterio inuffit ; &
cum eam ipfe clementiùs interpretatus fit, conte
flatus , nuhquam animo Honorii Papae eam fediffe
fententiam, ut duarum Chrifti voluntatum dogma
ti relu&taretur. Anaftaf. Biblioth. Colle£t. pag. 33.
XIV. Cum vel in ipfo Nicæni Concilii Canone
fexto , omnibus Ecclefiis Romana proponatur , ut
forma ad quam fe effingere debeant: non ægrè per
fuadebitur nobis, fuiffe fuos aliis Ecclefiis Confi
liarios, ficut & Romanae. Unum profero exem
plum longè pulcherrimum ex Leontio Infulg Cypri
Epifcopo, in vita San&i Joannis Eleemofynarii ,
Patriarchae Alexandrini; quam Latino fermoni do
mavit Anaftafius Bibliothecarius, & Nicolao Pape
dicavit. Haec porro ille de Confiliariis hujus Pa
triarchæ : Ad volumtatem ejur , qua tota im Deo erat,
mi/it ei Deus viror fapienter , & femper memoramdos
Joanmem & Sopbronium . Confiliarii emim erant ve
iraciter bomi, quibus & tamquam Patribus indifcre
tè obediebat , & gratias agebat, tamquam confiam
töbur maximè , & viriliter agentibus militibur ,
pro pietate Religiomir. Etenim Sanéti Spirit£r vir
tute freti , &c. Cap.3 1. Elegantiffima hæc eft for
ma Confiliariorum Epifcopi cujuflibet.
C A PUT CI. P.3. l.1. c.51.
De Syncellis & Confiliariis, ab anno
oĉtingentefimo ad millefimum.
I. Defudatur im Gallia , ut imitatione Gregori;
ಶ್ಗ
©Ꮡ/ I0ᎯᏛ •
Papa , Epifcopi finguli fuos babeamt Sym
II. Defudatur &• im Italia .
III. Symcelli ex Clericis erant , vel ex Momachis ,
Jed ex Cleritis maxim? in Occidente •.
IV. In Oriemte plerumque ex Monachir.
V. Exploratorer mom rarò infidiofî, quos immitteret
Imperator.
VI. Symcelli complurer , iidem &• fuccefforer fuere
Patriarcharum.
VII. Tumc certatim Principer, Epifcopi , Arcbie
pifcopi prehenfare eœperunt , ut Syncelli fieremt .
VIII. Hinc audacia &• fupercilium syncellorum ,
aut fupra Epifcopor federent.
IX. De Confiliarii, Primcipum, quorum in Confi
forio de rebur Ecclefi« traétàbatur.
X. Caroli Magni in bujufmodi rebus mirabilir fa
pientia .
XI. Hi Confiliarii magna ex parte Clerici eramt.
XII. Tria Conciliorum gemera, ex Himcmaro , ubi
�* Clerici parter agebant fuar.
XIII. In uno horum Comciliorum perfkpè creaban
tur Epifcopi.
XIV. Am Imperatoribus , am Carolo Magno fuerimt
Syncelli.
XV. De confîliarii, Papa.
XVI. De biu qui Deliciofi vocabamtur.
I. QYncellos, ut fecretioris vitae tefies indivi
- duos Epifcopis adhibendi, cum confuetudo
Jam pene exoleviffet , ad eam revocandam ftrenuè
incubuerunt Concilii VI. Parifienfis Patres, pofi
$is ob oculos exemplis Augufiini & Ambrofii,
Decretifque Concilii Romani fub Gregorio Papa.
535
Dolebat hujus Gallicanæ Synodi Epifcopis, quòd
Praefules hoc fe tetimonio fraudarent, fraudarent
& Clericos eo fru&u , quem inde reportare po
tuiffent, qui potuiffet & ab iis in plebem redunda
re: Sed quia monmullos focior Ordinis noftri, fine bis
perfomir, quar fua religiofa comverfatio teffer habe
re , &* quibus exemplum bonum debuit pr&bere, cu
bicula ſecreti ſui didicimus incolere, id non ſine ma
gma turbidaque indigmatione ferre potuimur. Am. 819.
Can. 1o. Capit. Car. Mag. l. 5. c. 174. Denique quàin
juftè, tam vehementer excanduit hoc Concilium
in Epifcopos, qui colloqui congredique cum fae
cularibus viris magis dele&tarentur, quàm cum .
Clericis. Nom cum Clericir , fed potiùr feorfum cumz
laici, &• quibufdam familiaribus fuit fermocimari &
convivari deleélamtur . Ibidem Can.z. 1.
II. Haerere ergo lateri Epifcopi femper debe
bant, vel Clerici , vel Monachi, pietate & reli
gione clari, non publicè tantùm , fed privatim ,
& in penetralibus domus ipfius, ut illos haberet,
& teftes innocentia:, & imitatores pietatis. Ita.
rurfus decretum fuit in Concilio Papienfi , anni
85o. Oportet igitur, ut cubiculo Epifcopi & Secre
tioribus quibuſlibet obſequiis, ſincera opinionis Sacer
dotes & Clerici aſſiſtant , qui vigilantem , orantem ,
facra eloquia fcrutantem, Epifcopum fuum jugiter
attendant, ejufque fanta converfationis te/tes, imi
tatorer , &• ad Dei gloriam pradicatores exiſtant . Can
1. Quafi diceretur vitam Epifcopi rutilare debere
pietate, jugi oratione, indefeffa vigilantia , per
petua Scripturarum meditatione : ideoque neceffe
effe , ut teftes haberet , qui effent & admiratores,
& imitatores, & praecones, ad gloriam omnem coe
lefti Patri referendam , & ad populorum promo•
vendam falutem .
III. Syncellos Epifcoporum Gregorius Magnus »
Epiſi. 1.,defignaverat promiſcuè Clericos, Monachof
qüe. Leo fànè III. Papa in Epiftola quadam fua ,
Àuguftinum Monachum , Anglorum Apoftolatu
tam fplendidè perfun&um , docet in Choro Syn
cellorùm Gregorii antè meruiffe. At quae modò lau
data funt Concilia , ea ferè perfuadent, id pro
prium fuifTe Clericorum munus : sacerdoter & Cle
Vici. Viderit Le&or , an qui nunc Epifcoporum…
Capellani & Eleemofynarii dicuntur , ii velut refi
dui quidam Syncelli videri debeant. Tefte uti po
terit , qui volet, Sancto Udalrico- Epiſcopo Au
guftano , à quo nunquam divellebatur , ne in cur
ru quidem Clericus,`quocum decantaret Pfalmos ,
præter Presbyteros, qui & ipfi individui erant co
mites, ut cum pompa majore facra Myfteria cele
braret. Sedebat in folio ſuper carpentum compoſito,
de bumerulir plauftri in ferro pendente , &* *um eo
umus Clericur de Capellanis ejus , qui cum eo totor dies
Pfalmo* decantaffet. Comitari femper cum illo ali
quor fuos Presbyteror prudentiffmor , & de Capella
bis tamtùm, ut quotiaie fervitium Dei decorè perfi
cere potuißet, præcepit . Suriur die Julii 4. c.4.
IV. Orientales Patriarchæ hanc plerumque de
mandabant provinciam Monachis , ut liquet ex
Joanne & Thoma, Monachis & Presbyteris, qui
Concilio Niceno II., Att.3. & 4. , interfuerunt ,
ut Legati trium fedium Patriarchalium , Alexan
drinæ, Antiochenae & Hierofolymitanae , ubi Syn
cellatu fungebantur. In VIII.quoque Synodo Act.y.,
generali Elias Monachus & $yncellus Patriarchae
Hierofolymitani , locum obtinuit . inter Concilii
Praefides. Cum Patriarchæ ipfi Orientales , uti &z
Epifcopi, ut plurimum ex Monachis afcifcerentur .
minus mirum eft, fi & ipfi Syncellos cjufdem fibi
inſtituti adjungerent. -
V. Sed vehementer allucinabere, fi hos exifti
mes Syncellos eo animi candore & infucata ea fi
de munus fuum obiiffe , quam præ fe ferebant &
profitebantur. Author vita: B. Tarafii Patriarcha:
IláᏦ•
 536 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
narrat ut Imperator ejus ulcifcendi & evertendi
cupidiffimus, Syncellos ei adjunxerit, qui explo
ratores infidiofiffimi effent , ira in eum & felle •
amariffimo tumentes. Imperator magnum opprefft Ta
zafium multis temtationibur, ei adhibem , cuffoder ,
qui momine quidem ufi funt Syncellorum , moribus ve
rò longè aberant à pietate. Quos niſi aſſumpffet, &
mifi per eorum oculor tranfiffet , mom licebat cuiquam
ad divinum & fapientem Paßorum Principem acce
dere , 6r ea que videbamtur eloqui - Surius die 25
Febr. c.35.
VI. Erant autem graves caufae , cur tantopere •
fua intereffe putarent Imperatores, ut fuo ipfi vo
to Syncellos Patriarchis adderent, & maximè Con
ftantinopolitano. Nimirum qui Protofyncellus erat,
erat ut plurirnùm fucceffor in fede Patriarchali.
„ Leo Imperator cognomento Philofophus, cum fo
lio exturbaffet Patriarcham Nicolaum , Ann.9o1» ,
à quo facris fummotus fuerat , in ejus locum fub
rogavit quo ipfe utebatur patre fpiritali , ut lo
quúntur Graeci, id cft Confeffario , Sanétiffimum
Monachum Euthymium , Syncellum Patriarchae ,
cui fucceffor dabatur. Idem Leo multo antè tem
pore Stephanum fratrem fuum ex Syncello fece
íat Patriarcham. Sicut & priùs Theophilus Impe
rator Joannem quendam ad Patriarchatum grada
tim protrudens, i!!um primò Syncellum creaverat.
jHæc tumultuariè ex Cedreno & Curopalate , qui
refert etiam ut Romanus Imperator majoribus na
tu duobus filiis diademate redimitis , tertium no
mine Teophyla&um radi fecit , Clericumque & Sub
diaconum, à Patriarcha ordinari, & denique Syn
cellum. Reliquum Tbeophilaíium Patriarcha radit
jn Clericum, & Subdiacomum , ac Symcellum defi
gnat ; cum priùs im fan£tuarium intraffet, officium.
3ubdiaconi geremr . Videtur hic infinuari, non po
tuiffe niß ex Subdiaconis Syncellos creari. Sed ac
curata hic Scriptor utitur verborum diligentia,
ut ordinationem Subdiaconi fecernat à Syncelli pro
motione. cheirotoneſar, ypodiaconon, procheiriſame
mos fyngcellom. Ex his certè Hiftoricis planum eft,
Symcéllatu plerofque Prqceres Principefque gradum
{ibi feciffe ad Pâtriarchatum . Hic quippè Theo
phylaétus ad Patriarchalem fedem eluélatus tandem
pefvenit. Superfedeq exemplis aliis ejufJem pro mu, confiiiarii & dignitatis veftra min/iri, $uf
greffionis, quæ apud eofdem , aliofque Hiftoricos
lura reperics •
vII. poßquam autem nati fratrefque Imperato
rum Syncellátum ambiere , exarfere in eandem .
fpem Epifcopi & Metropolitae , quantumvis diffi
dere & confii&ari viderentur hæ mutuò dignita
tes. Hiftorici iidem meminere Stephani Syncelli &
Epifcopi Nicomediae. Narrant enim , ut ab Ar
yro Romano Imperatore tres creati fint coniun
äîm & Syncelli & Metropolitani, Fecit tres Sym
cellos Metropolitar. Cedremus • pag 5:36-393.6oz.. 6x4
686. Etfi ad rem minùs faciat , dicam tamen Syn
cellatu ab eodem ornatum fuiffe Joannem , qui Ba
filio Inperatori quondam fuerat à Secretis, tum
vcrò jain capillos raferat : cique cuftodiam eum
mandaffe foróris Imperatricis conjugis fuae , cujuf
rnodi munere quandoque & in Occidente donatos
fuiffe Epifcopos infrà alicubi dicemus •
VIII. Quibus ita conftitutis, minùs jam forfan
Anpcbit , qui audiet Syncellos primatum confef
sùs & honóris fupra Epifcopos, adeoque & fupra
metropoíitanos äffectafíe. Efferbuit quidem indi
tim exarabat in tabulis cereis, ut ad eos referret;
gnatio Præfulum cò vehementior , quô juftior : & denique
3; tamen novitati adeo ipfis injuriqfae viam ipfi
{orfan flraverant, cum fuo gradu , qui fummus uti
que eft , non contenti , altiùs ut eveherentur, ad
syncellatůs dignitatem fefe dejecerant ; & Syncel
lätum cum jaiii Epifcopi effent prehenfaudo, illum
Epifcopatu fplendidiorem inopini declaraverant.
Die Pentecoſſe ſaero tumultuatum / ob ſºſonen
im facro Officio , Metropolitis mon ferentibus fuperis.
re loco ipfi, federe Syncellor. Cedren. pag.713. Surge
re fperaverant Metropolitani per Syncellatum : hinc
non abſurdè Syncelli, Syncellatum Metropolitica
dignitate fuperiorem effe argumentati erant.
Potuit & Imperatorum gratia, qua præ cæteris
florebant Syncelli , Metropolitanos etiam Syncellis
fubjeciffe . Eò enim res tandem evafit, ut Proto
fyncellus primus effet Minifter Imperii. Orientis
Ducer fe ad primarium Syncellum conferunt , tunc
Reipublicæ gubermatorem , eoque apud Imperatorem.
imterceßore utumtur. Ibidem. pag.796.
IX. Diximus quàm ar&è cohæreat cum Syncel
latu Confiliarii Dignitas . Nec mihi mens eft, nifi
quà ad Ecclefiae utilitatem pertinet, hoc Confilia
rios Principum fermone comple&i: ut San&i Dio
nyſii Abbas Fulradus Pipini Regis Conſiliariusdi
citur in Epiftoka Stephani Papae ad eum Regem :
Fulradus Presbyter & Abbas Conſiliarius veſter. Et.
3. Carolus Magnus in Capitulari Aquifgranenfiam
ni 789. ait fe de omnibus egiffe cum Epifcopis &
Confiliariis fuis : Confiderans unà cum Sacerdotibus
&• Confiliarii* mofiris . In hiftoria , qua narraturut
exceptus fit Leo III. Papa à Carolo Magno, Epi
ſcopi ſecernuntur à Conſiliariis Principis, & pri
mum honoris locum obtinent : Ex ommi parte Ar
chiepifcopir , Epifcopis , &• c«teris Sacerdotibus ve
nientibus unà cum Regis Confilio omnibufque eximiis
Francis. Conc.Gall. tom.1.pag.20. 130,217,138. Poſt
quam diu confultatum füit circa Parochos incom
tinentiae vehementer fufpe&os & difficillimè tamen
convincendos; commune tandem emerfit decretum
ex reponfione Epifcoporum, Clericorum, & Con
ſiliariorum Regis. Nec non & Epiſcoporum moſtro
rum omnium , caterorumque Sacerdotum & Levita
rum authoritate &• comfenfu , atque reliquorum fide
lium , &• cumétorum moflrorum Confiliariorum conful
tu definitum eft. Ex quo liquidum eft feponi &
divelli Epifcopos à Coficilio Regio, non quo exclu
derentur, fed quòd fupra caeteros omnes fingulari
ter eminerent. Et fànè Concilii VI. Parifienfis
Prefules enixiffîmè Ludovicum Pium deprecati funt,
ut Conſiliarios & Miniſtros deligeret, qui tanti
muneris gravitati & ponderi pares eflent. Qgaf*
defque amim& veflr« & corporis , qui debent effe jn
trá'regnum alii; bonitatis ìecus & exemplum , cb*
ritatem , pacem &• concordiam isvicem habeamt.
Art.8, 9. Gam. 16. Ibid. p.53. 59*. In Concilio ye
rò Aquifgranenfi II. änfii 836. monitus eft idem
Rex, 'tuiic verè partes fuas impleturos ejus Confi
liariös, fi mutua inter fe concordia pacem publi
cam alerent , ſi ſapientia ſua Rempublicam tran
quillarent. Tunc enim veri Confiliarii verique ad
jutore, veftri & totius Regmi falubriter effe poterttnf ,
Jf unanimes extiterint. Am.836. Can.12.
X. Sed vix tamen aut niec vix fieri poterat,
quin Regiorum Confiliariorum dignitate jam dona
ti effent Clerici , cum in confíliis hujufmodi Prim.:
cipem jam locum obtinerent. Quod habitum et
apud Sanéìam Macram Concilium fub Regibus L!;
dovico & Carlomanno anno 881. teſtatum fecitid
moris fuiffe Carolo Magno, ut fecum haberet fcm
per tres ex primariis Confiliaris fuis, alternas për
vices illos açcerfens; illos confuleret de fingulis
quibufque rebus, & de confiliis omnibus, quæ fi*
bi in mientem venirent, & quæ diu no&ugje fta
in Comitiis generalibus , ubi aderant Conf
liarii fui omnes, decerneret & ftatueret tandem
quae deinceps executioni elTent mandanda . C*'**' '
ÂMagnus mullo unquam tempore fine tribus de fé?"**
tioribut & emine)/tioribus Öomfiiiariis fuit effe Pafi*
batur : fed viciffm per fucceffome, ut eis poffibi! fo
ret , fècum habebat ; & a;l capitium leííi fui tabulas
ዕ፱Üæ
 De Beneficiis , Part.I. Lib.II.Cap.CI. 537
синa grapbio habebat, 6 диа Јtve in die Jive in notte to gemeralitas umiverfa m*jorum , tam Clericorum »
de rutilitate Saná#« Eccle/îae , &• de profeítu ac folidit4 quàm Laicorum conveniebat ; Semiore, propter Com
se Regni meditabatur, im eifdem tabulir admotabat, filium ordimamdum , jumiores propter idem Confilium
& eum eiflem Confiliariir fuis , quor fecum habebat, fufcipiemdum. Caterùm propter doma generaliter dam.
inde trattabat. Et quando ad Placitum ſuum venie da, aliud Placitum cum Seniorubus tantam ór pra
bat , ommia fubtiliter traétata plenitudimi Confilia cipuis Confiliariis habebatur: im quo jam futuri an
wiorum fworum monftrabat , &• commumi confilio il mi ftatut tra£tari imcipiebatur. Hincmar. To.z. pag. 1. 1.
da ad effeéfum perducere procurabat. Comc. * Gall. Duos hic habes Conventus annuos ad Regni regimen
tom-3. p. 514. - temperandum. In primum admittebantur Clerici &
XI. Non h$c quidem difertis verbis illud figni Barones, quanquam Confiliarii nomine & dignitate à
ficatur, ex Miniftris & Confiliariis Caroli Magni Principe donati non eſſent. Generalitas univerſorum
alios Clericos, alios laicos Optimates fuiffe. Sed majorum,tamClericorum quàm Laicorum comvemiebat.
conje&tura duci poteft ex annuo conventu omnium In ſecundum non admittebantur niſi Seniores & Con
Confiliariorum, quos inter primo femper loco fede filiarii: Aliud Placitum cum Senioribus tant àm cớ"
bant Epifcopi & Abbates; nec minore forfam erant pr&cipuis Confiliariis habebatur • Seligebantur hi Con.
numer6, quàm laici Proceres. Aliud ejus rei argu ſiliari ex Clericorum & Laicorum ſpectatiſſimis
mentum elicitur ex monitis his hujus Concilii ad quibufque fapientia, religione & fide erga Regem
utrumque Regem, ut fecum femper haberent Con Regnumque incorrupta : Confiliarii autem tam Cleri
filiarios, alios ex Clero, alios ex Nobilium dele ci, quàm Laici, tales eligebantur, qui primò Deum
&u, fingulis menfibus alios aliofque ex iis viciffim timeremt , deimde talem fidem baberemt, ut excepta «ter
arcefferent , ut cum eis tra&arent de omnibus ad ma vita nihil Regi ó* Regno prapomeremt. Illud porro
Ecclefiae Regnique utilitatem fpe&tantibus. Quafu commendatiffimum erat his Confiliariis , ut fide &
mur cum com/ìlio &* auxilio fidelium veflrorum , eli filentio inyiolabili reticergnt, promerentque, tum
gite qui vobifcum per fingulor memfer de utroque or quæ confultabantur , tum quae decernebantur: Con
dime Comfiliarii maneamt , quibus aurem & cordis &• fliarii boe principaliter inter ſe conſtitutum babe
corporis libemter accomodetir , quique vor Deum ti- • bamt, ut mullus prodere debuiffet , &c. Seu im am
maere , & Ecclefiam ac Reάδres ejus doceant ho num , feu im perpetuum fub filentio manere meceffe~
morare. -
fuiffet . Ideo & fecreti, quandoque & filentii no
Cenfet Thegamus Ludowici Pii infortunia non mine defignatus eft hic Cönventüs. Refert Paulus
alio magis ex capite manaffe, quàm quòd totum fe, Diaconus, L.21., à Leone Iſaurico coactum fuiſſe
& ultra modum fuis permitteret`Confiliariis : quod Silemtium , hoc eft Confilium, adversùs Sacras Ima
ue exitiali quadam inveterata confuetudine, ex gines, quÖ & Germanum Patriarchan accivit. Im
ervis Epifcopos eligeret : Nibil indifcretè faciebat , pitur Leo filemtium comtra San£far &• vemerabile, ce
præterquam quod Comfiliariis fuir magis credidit, lebravit Im.tgimes, advocato quoque Germano Patriar
quäm opus effet , &c. Quia jamdudum illa peffma cha. Inde eft & illud quod Silentiarius idem quan
comfuetudo erat, ut ex viliffmis fervir fummi Pom doque dicebatur, qui Confiliarius. Ut in vita.
tificer fierent, Gre. Et infrà: Summopere cavendum San&i Angilberti: sibi Carolur eumdem Silentiariun»
ef? me amplius fiat , ut fervi fint Comfiliarii fui, flatuit , ut in quo compererat prudentia altitudinem,
quia /? poffumt , boc maximè conftruunt , ut Nobile; ejus confilio componere? totius Regni utilitatem. Ds
opprimant. Du Cheſne Hiſt. Fran. Tom.2. pag.279. Cheſne tom. 1. pag.357. Addit Hincmarus Conſilia
284. Hinc apertum fit inter Confiliarios Ludovici riorum Conventum iſtum ad ventilandas Privato
Pii primas femper obtinuiffe Epifcopos, & nefcio rum caufas non acceffife, nifi ubi publicis nego
qua aemulatione in eos aeftuaffe Nobiles, Proce tiis difceptandis finis erat impofitus. Pr«fatorum
refque , qui ex ipfa origine & profapia aucupa Confiliariorum intemtio, quam lo ad Palatium convo
bantur anfam eos deprimendi. cabantur, in hoc precipuè vigebat, ut non ſpeciales
Scripfit Hincmarus ad Regem Ludovicum Bal vel fimgulare, quafcumque caufa , ordimaremt , quouf
bum , à quo accerfitus fuerat, ut cuni eo confilium que illa , que generaliter ad falutem , vel flatum.
iniret de Ecclefiae Regnique regimine : fcripfit, in Regi r ó* Regmi pertinebamt , ordimata babuiffemt.
quam , utriufque vel incolumitatem, vel perniciem Denique ubi fubita & improvifa incurrebant
in Confiliariis maximè pofitam effe, bonis, malif aliqua difcrimina, per quae nec convocari illa na
ve , quos fibi Rex allegeret, prout ipfe bonus ma jorâ liceret Regni Comitia , nec Confiliarios folos
lufve foret. Legimus quia bomi Reger comflituti, bo adgregare, ſupererat Conſilium aliud Miniſtrorum
mor /bi Confiliarios adhibuerunt , eớ- per bonos Palatii, quo aliorum Conventuum vices fuppleren
Reger ér bomor Confiliarior Regnorum populi mul tur; ੋ hi Palatii Miniftri in Confiliis Regiis
ta bona babuerunt, & per malor Regér er malos verfati diu , & in negotiis publicis expediendis
Confiliarior regnorum populi multa mala fuftinue exercitatifTimi fuiffent. Ita Hincmarus eodem lo
runt - Ibidem pag.474. Du Chefne To.3, pag.146. co, pag. 1 , 3. zo6., ubi & illud adjicit, in hoc
Conventus porro illi duo, ad quos Confiliarii Re Stri&tiori Confilio primum ante alios fediffe omnes
i1 vocabantur , generalis alter , alter particularis, Archicapellanum, tum Comitem Palatii , & Ca
perfpicuè diftinguuntur in Annalibus Bertinianis, merarium . Dixerat paulò antè - vidiße fe , dum
Amm.874-, ut de Carolo Magno jam animadverfum prima vernaret juventa, Adelardum illum fapien
eft. Carolur im Purificatiome fan£t« Mari« cum fuit tiae laude clariffimum, Corbejenfem Abbatem ,
Con/ìliarii, Placitum in Monafterio Saméti Diomy Principem inter Principes Caroli Magni Confilia
ßi peragemr , ibidem Palcha Domimicum celebravit. rios obtinentem locum: Adelardum Monafterii Cor
Generale quoque Placitum Idur Iumii temuit im villas beja Abbatem inter primor Comfiliario, primum in.
Duciaco , ubi & amnua dona fua accepit. Adolefrentia mea vidi. -

XII. Sed omnium praeftantiffimè Hincmarus rem
hanc totam eo illuftravit Traétatu, quem de Edu
catione Carolomanni Regis ſcripſit, & de Ordine
IPalatii. Statim enim Conventus fecermit duos , im
quos Cleri & Nobilium Optimates coibant , Senio
res ut confilia librarent ; juniores ut audirent &
exequerentur . Confuetudo erat, ut mon fapiùr , fed
bis im ammo duo Placita teneremtur. Unum quando
ordimabatur fatur totius Regni , &c. Im quo Placi
Tom.I.
XIII. Inferri hinc facilè poteft inter Confilia
rios Regum primo femper loco fediffc ClericQS ,
five in Gcneralibus Regni Comitiis, quæ priùs
Placita vocabantur , & quæ fub tertia Regum no
ſtrorum proſapia Parlamenta dici coepere: ſive in
Minoribüs Confiliariorum Conventibus, quæ &
ipfa Placita vocabantur ; fiye denique in privato
& ftri&iori Confilio, quod foli Palatii Miniftri
implebant. De his poftreinis , ut fufpicor ». Confilia•
X у у riis
 538 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
riis capiéndum eft, quod perfaepè narrant Hißori quot idem Pontifex eodem honeftavit titulo. Ep.
ci antiqui , voluntaté Regum & affenfu Confilia
riorum ejus dari folitos Epifcopatus. Ita ex Anna
libus Fuldenfibus ele&ìus fuit Rabani. Archiepifco
pi fucceffor anno 836. Magis ex voluntate Regis ,
€¢ Confiliariorum ejus , quàm ex confenfu &* eleiio
me Cleri ó* populi . Lupus Ferrarienfis Abbas ad
Lugdunenfem Archiepifcopum fcripfit non effe quod
cun&aretur illum ordinare Epifcopum , cui facram
dignitatem contuliffet Rex Carolus Calvus cum
醬 Conſiliariorum ſuorum: In hoc probatiſi
morum ejus Confiliariorum acquiefcit confenfws •
Epiff.81.
Excufabit haec poßrema obfervatio tum nomen
& dignitatem , tum fun&ionem ipfam Confilia
• riorum, qua & Epifcopi & illußriores quique
Clerici à Regibus decorabantur . Cum enim &
Reges ipfi facrofanéti fint; cumqne eorum Con
filium , quocumque fpeétetur modo facrarium. ,
adytumque fit , ubi pertraétatur de plerifque Ec
clefiae caufis, rebus, legibus, quarum Reges cu
£odes funt & defenfores; in dubium: jam verti
non poteft , quin Confiliarii Regii dignitas com
fentanea in primis fit tam Epifcoporum, quàm .
«Clericorum ordini; quim denique fun&io ipfa &
conducibilis omnino fit Ecclefiae , & non rarò ne
ceffaria .
XIV. Vifum eft quandoque viris do&iffimis,
Imperatoribus ipfis fuos fuiffe Syncellos, perinde
ut Patriarchis. Confiliarii illi quos femper fibi con
junétiffimos habebat Carolus Magnus; & illi rur
£us quos in ordine tertio locavimus, qui fedem in
Palatio ipfo habebant: hi certè à Syncellis diffide
bant non multùm. Nec enim fieri poteft , quin Syn
celli in Confiliarios tandem evadant. Ideo & Flo
тб9 и 39 пот.
XVI. Porro cum alicubi liic idem Papa. Deli.
ciofos etiam vocet Confiliarios fuos, vifum eß &
aliquid hîc ea de re perftringere. Legatos fuos Pon.
tifex his ornat nominibus: Delicia£r Confiliariis
nostris . Et alibi: Joаклi Duei, Deliciafa, Fideli će
Miffo noßro. Et rurfus alibi : Gaudericum &* za.
chariam Epifcopor , Deliciofos , ó* Confiliarios no.
ßros vobis direximur . Epift.zoi. 3o3. 71. Mittens
}Nicolaus I. in Gallias duos Epifcopos qui Conci
lium cogerent : eique præeffent tanquani Apoßoli
cae fedis Legati, prout Carolus Calvus Rex expe
tierat eodem illos ornat nomine, Saníiiffws Eiif,
copos Deliciofos nofros. Epift. 19. Anatafius Biblio
thecarius Alcuinum Caroli Magni Deliciofum vo
cavit: Albimus Deliciofus ipßus Regit. Ita ille in
vita Adriani I.
C A Р U T CII, P.4. l.1. t,76.
De Syncellis, Monitoribus, Conſilia
riis, Confeſſariis. De præcipuis Be
neficiariis Ecclefiz Grzcz poft an
num Chrifti millefimum.
I. Antiquorum Conciliorum decreta de Syncellir,
vel Monitoribut occultis, & domefficis Epifcoporum.
II. Super eadem re Decret& Conciliorum Mediol4
men/fum.
III. Exempla Caroli Borromai, c&• Francifci Xime
mii Cardinalium. - .*

doardus non alio quàm Confiliarii nomine induit IV. Nom alii aptiores ad $trenuè obeundar m%jores
Haganonem, qui Caroli Simplicis unus fummufque Ecclefíae dignitates , quàm bi privati Epifcoporum
minifter erat, Propter Hagamonem Confiliarium fuum. Comfiliarii .
L-4- 6.15 V. De Syncellir, čr umizerfñm de Dignitatibut Ec
XV. Refero tandem me ad Summi Pontificis clefia Greća.
Confiliarios, unde & ufus forfan dignitafque Con VI. De Eadem re.
filiariorum ad alios manavit Principes Chriftianos. VII. De Epifcopi, clericifque aliit Regni Confi
Erat enim is ufus longè antiquiffimus in Ecclefia liariir.
Romana , antequam ad alios Principes ferperet, ut VIII. De Epifcopi, clericifque aliis , & Regulari
ex antedi&is patet. In antiquiffimo exemplari libri bur qui Regibur à Confèffionibus fuere •
ejus, quem fcripfit Gennadius de Scriptoribus Ec IX. De eadem re iterùm.
clefiafticis, B. Profper Leoni Papae Confiliarius ad
ditur. Profper homo Aquitamica regionir, Confilia I. Oncilio Londinenfi anni 11om. ubi Pf*
wius Papa Leomir. Baluztur im Notis ad Lupum For fuit Anfelmus Cantuarienfis Arghiepifco
pus, ftatutum eß ut adeffent femper Epifcopo co
vari. pag.477. A` Stephano Papa III. perhibet Ana
ſtaſius Bibliothecarius miſſum eſſe in Thuſciam ad
mites inculpati, teftefque intaminatæ eorum yit**
Defiderium Longobardorum Regem Chriftophorum Et ut femper & ubique honeffas perfama; haheant,
confiliarium, cum Abbate Fulrado Confiliario Re teßes converfationis fùa. can. 1. Concilium Fari
gis Franciae. Scriptor autem vitae Stephani IV. fienfe anni 1 1 1 1. cui Cardinalis Legatus pt*erat ,
ïapae hunc eundem Chriftophorum Confiliarium pulcherrimam oculis objecit effigiem miniftrorum
& Primicerium exliibet, ut munimentum inexpu & domefticorum Epifcopi : eorum maximè qui in
gnabile Ecclefiæ Romanæ adversùs fchifma recens divulfi comites tefèfque omnium funt. Statuin*
êxortum. Nicolaus I. delegavit in Gallias Arfenium etiam ut Pralati focios habeant integra optaio*
Nuntium, qui Epifcopali fulgebat dignitate , au Gr fama« habitu compofitor , atate grandavo: fid:£l*
&um Confiliarii titulo, Confiliario moftro , Epift.z. 5., ros, & competentibus frientiis eruditor, & euhieu
Adrianus II. eodem mifit Epifcopos Paulum & larior honeffor , qui juxta Canone, fimt *effet vita i?
Leonem. Confiliarios fuos : Dileétor Confiliarior mo forum , &* fuorum confcii fecretorum. Part.4. £10*
stror. Miſit & Presbyterum Cardinalem, cognato Nec obſcurioribus praeditos eſſe dotibus oportebat »
valde titulo ornatum. Presbyterum Cardinali* mo qui contubernio & familiaritate intima Epiſcopº
flri , dile£tumque familiarem noftrum : Epift. 16. 18. rum dignandi erant. Anno 124g. Cardinalis I*
i9. Epifcopi duo & Diaconus , qu9s hic idem Pa gatus Infulae Cypri, Dignitatibus Capituli præceP' *
â ad Concilium VIII. Generale delegavit , £f. 1. , ut duos femper domi Clericos, Canonicis yero »
in Epiftola ad Concilii Patres fcripta CQnfiliarii ut unum falfem femper haberefit, quorum teftim9:
vocati funt. Confiliarior noftror. Joannes VIII. ad nio uterentur. Ut pérfona auo, Cléricor, non 4*
Ludovicum Balbum Galliae Regem fcribens, Con /îos , & Camomicuf unum in domo fecum teme**•
filiarium illum fuum declaravit , eadem ratione qua qui eot affocient , &* ex quibur numerus fervienti**
fuerat ejus parens Carolus Calvus: Te quoque-, in Ecclef augeatur. Tetes hi dometici, nec Ca
cariffîme fili , ad vicem gemitoris veftri dommi Caroli nonici effe poterant , nec Afffii , quafi Scim'**
perpetui Imperatori, Ai'gufti, â fecretis conftituo nonicos dicas. Joannes Archiepifcopus Nicofieiifis
meum Con/ìliarium. Epj?,87. Epifcopos etiam ali hanc Conftitutionem innovans anno 13*o. ''
Ylſſ!
 De Beneficiis, Part. I. Lib.II. Cap.CII.
xím? captit inculcavit : Mandamur quòd camonici
omnes , tam perfopalet , quàm alii fuor Clericos te
*}ere debeaat , fîcut fuit aliàr conßitutum : dummo
do tales teneant, qui aliàs in ditta Eccleſia non ſint
beneficiati, nee intitulati . Cap.14. Conciţium Ba
fileenfe feffione XXIII, ftatuto Gregorii Magni
primævum vigorem reddidit; ut Pontifex, ut Car
dinales, ut Epifcopi in fecretiori etiam conclavi
faberent femper affixos fibi Clericos vel Monachos,
velut teftes individuofque comites. Tam fummus
Pontifex &* Cardiwaler, quàm cæteri Epifcopi Confti
tutiomem Beati Gregorii in Comcilio gemerali editam
fervare ftudeant , cujur temor hic e/?, quam hac fam
539.
eorum converfatione fidele teftimonium praebeant. Cap.
23. Tit. de Epifc. & Cap. v. 12. Denique Concilium
Aquenfe anni 1 385. decrevit ut Epifcopi quantos
poffent Clericos domi haberent femper, duofque
faltem facris in Ordinibus conftitutos, quorufn .
timus Presbyter effet; ut hi egent Epifcopalis, hoc
eft, Apoftolicae Praefulum vitae & fančtimoniae non
teftes magis quàm imitatores. Qui ommer vigilan
tem, orantem , in opera miſericordia incumbentem
ac divinarum Scripturarum Myfteria fcrutantem Epis
fcopum ßudiofiùs attemdamt , ac ejus affionum $* fam
tła converfitionir φμαβ teſter ſínt 6- imitatores - Tit •
de Epife. - -

&#4 Symedur immovât : Cum Paffgris vita, &c. fta
tuimur tut quidam ex Clericis , vel etiam ex Mona
chis eletti, in miniſterio cubiculo Pontificali obſe
quamtur, ut hir qui im loco regiminir eft , talet ha-,
beat tefter, qui veram ejus in fecreto converfatio
mem videamt , &* ex fedula vißone exemplum profe
ftus fumant , Hoc eodem rurfus Concilio innovatum
eft decretum Pafchalis Papae : Pafchalir etiam Pa
pa verba advertawt. Epifcopi leéìiomi (3 orationi va,
cent ; & femper Presbyteros & Diaconos, aut alior
bomi teftimonii Clericoi haheamt , ut fecundùm Apo
folum & faméìorum Patrum inßitutâ poffnt irrepre
henfibiles inve»iri. - .
Ottho Cardinalis Auguftanus Epifcopus Syno
dum celebrans Dioecefanam anno 1 548. omnes, qui
tum aderant enixiffimis precibus interpellavit, ut
Monitores fibi eligerent, qui monereiit fi quid in
moderandis Ecclefiae gubernaculis peccaret. Urgem
do petiit , ut monitorer ex fe deligerent , qui fe de
his adimoneremt , qua fe fortaffe circa officii fui , fuo.
«rumque minifºrorum negligentem aut improvidam.
curam, ſeu adminiſtratiomem lateant . - chiepifcopatum vocatus, ex Ordinis fui Fratribus.
II. Poft Synodum Tridentinam in Concilio fùo
VI, Mediolanenfi Sanélus Carolus Borromæus fta
tui curavit , ut Epifcopi pofthac finguli in civitate
Epifcopali duos deligerent Presbyteros, pietate,
*o&rina & zelo infignes, qui ipfos moneant de
iis quae commiferint in Cánones, in Concilium
vnaximè Tridentinum , & in Concilia PrQvincialia
Mediolanentia. Denique Epifcopos omnes adduxit
Carolus, ut ex Epifcopis Provinciae unum delige
rent, quecum per litteras tractare poſſent de ne
gotiis Ecclefiæ fuae , ejufque confiliis recreari.
Duos ßbi Sacerdote* pietatis Zelo flagranter, fpirita
lique tefu peritos ac prudentes, pro confcientiz fue
religioye fecretò in civitate deligat. Qgorum Sacer
dotum offícium im primni* fíe , Epifcopum affduè ommi
charitate &* humilitate, ommique debitae obfervamti4
efficio privatim fineerè admonere, quidquid in eo
zvel deſiderari, zwel opus eſſe viderint, cum ad om
III. Exemplo praeiverat Carolus Epifcopis Cona
ciliifque his fuis, tefte Gioffano, adfcitir Camera
riis duodecim, qui ferè onmes Presbyteri erant &*
Doέfores , quos imter effulgebant duo fpeeiali famshi
moniº gloriz, quor te/les fíbi diurnos noturnofaue
ubique volebat effè . Ajjrivera* & duos fibi occultos
momitores ; Clerici eramt eximia pietate, qui macu
lar vita ačtionumgue quaftibet oculis aurihufque futs
iggererent . Id aliquamtò pof? im Concilio Mediolamem
£ fecit conßitui. &ioffamâ vita Caroli L. 1. c.3.
Nufquam proficifcebatur, nullibi moras trahe
bat. Anfelmu§ Cantuarienfis Epifcopus, nifi comi
tes kaberet Clericos Monachofque, authore Eadme.
ro : Nullo loco vel tempore fine fuis Momachis vet
Clericir erat. Eadmer. ià vita L.3. Idem Bernardus
poftea infufurravit confilium Epifcopo Genevenfi,
Bomo* im confilio , bomo, im obfèquio , bonor babeas
contubermaler, qui vita & boneffati, tua , & cuflodes
Ant é tefles. Epif.28.
Redeo ad noftra tempora: quibus Francifcus Xi,
menius ex Francifcano Ordinie ad Toletanum Ar.
decem retinuit fecuum in Palatio fedeum habituros.
Sed fpeciale illud fuit, quòd ximenius nihil um
quam cum illis de negotiis publicis collocutus fit,
nihil in eornm aures infudarit, quo poffet religio
fa vitæ turbari quies & ferenitas obnubilari. Om
nes illis, omnes cum ilJis de fpiritalis fanétimonig
regulis ferrnones erant ; omnibus eadem filentii cu
ra, idem feceffus amor , qui in Chauftro; nullum
eorum denique, immo nec ullum omninò fui Or
dinis, quemlibet meritis clarum , quantulacumque
dignitate auxit, quamvis in poteftáte haberet fub
Ifabella incomparabilis gloriae Regina , regiæ ejufs
munificentiae rivulos, quocumque vellet derivare.
Non filet Gomecius in ejus vifa, è qua haec haufi
mus , intemperias & furores hominùm , quorum .
ille infanas fpes fefellit , tam inopina & tam fan
ćła rerum adminißratione. L. 1. Hi/pam. illuß. jomp
2. Ра: 943 -

mi* difciplinæ , tum verò ad facri Tridemtimi , mo IV. Qgàm pia & quàm fan&a, tam fingularis
“frorumque Conciliorum Provincialium perfectam at erat ea Ximenii ratio. Syncellis enim femper ad
que abfolutam executionem . Ob eam etiam caufam fummas Dignitates aperti & faciles fuere âditus ;
aliquem Provimciæ Epifcopum item deligat , qui ali "Diximus dicemufque de Ecclefia Graeca , Antè pau
quando per literar, Paſtoralis adminiſtrationis ſua cis rem demonftrabimus in Ecclefia Latina ex Pe
vationes com/ìiaque ineat , &c. A£t. Eccl. Mediol, tro Blefenfi - Clericos Pontificum frequentiàr elegit .
pag.3 то, хоб. Сар, 2 т. Dominu* im Sacerdoter. Et quidem quæ ufquam fcho
Concilium III. Mediolanenfeanni 1573,, Cap. 19., la praetantior ad fingendós formandofgue Epifco
Epifcopos impulerat , ut non in Epifcopali tantùm pos, quàm Epifcopi domus ; fi prifcae is difcipling
civitate, fed & Rer omnes Parochias inftituerent tenax êt ? Locupletiffiinus teftis idem ipfe Petrus
Sodalitium piorum virorum, & zelo ſalutis ani Blefenfis , cum ait Clericos quibus conftâbat fami
marum flagrantium, qui eſſent veluti Cenſores pu lia Archiepifcopi Cantuariehfis, eruditione juxta
blici , & quorum fcopus officiumque potiffimum . & pietate confpicuos fuiffe ; quo fiebat ut eorum
effet, fraterna correptio , Concilio Mediolanenfi conſiliis & conſultatione dirimérentur cauſa: liteſ.
VI. præceptum eft Epifcopis, ne quoquam pere que omnes tota ex Anglia fpinofiffimae . In domo
grè irent, ſine Diacono & Subdiacono. Rotomagen domimi mei Cantuarienfis Epifcopi , viri literatiffim#
fe Concilium anni 1 58 r. fanxit, ut Epifcopi Cle fumt , apud quor im venitur omnis rettitudo juftitiae,
ricos femper aliquos fecum haberent, teftes & in omnir cautelæ providenti« , omnis fowa dotfrim& ,
fpeéìores omnnium publicè privatimque. De ordine Iffi poft oratiowem &• a»te comeffionem in leétione ,,
©leri aliquor ſbi retineant Epiſcopi, ad ſuum mini im difputatione , im caufarum decifione jugiter fel
Jierium, qui ad eorum menfam libros ad pietatem exercemt. Omnes qu&ffioner regni modofx referuntur
& «dificaiionem fpeétantes legamt, atque äöis da« a* *®* •. Epift.3. H} erant utique Syncelli ‫مة‬utnaC
Tºm. I. Ꮡ y& 2 richs
 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
1 icnfis Archiepifcopi, cjufque Confiliarii. De CQm
fiiiartis rurfum infrà, paucis præfati de Syncellis
Græc 5. - -
V. Anno 1 o3o. Conftantinopoli in majori Tcm
plo , ipfo facro Pentecoftes die , inter Miffarum fo
lemnia foediffima excitata eft rixa inter Syncellos
& Metropolitanos de honore confefsùs , cum non
offent Metropolitani animum adducere, atque id
imperare fibi , ut primas honoris concederent Syn
ccllis. Ita fanè Curopalates narrat: Fit die Pente
coles perturbatio quedam in facris celebrandis, quöd
non confenſistent Metropolitani Epifcopi federe aute
fe Syncellor in confeſu, Baron, am. 1039.'
Obfervavit doétiffimus vir Janus Acofta , in Tit.
. l. 1. Decret., apud Zonaram & Cedrenum ita Syn
cellos Patriarchis fuccedere, ficut apud TurcasSe
riphii Caliphis fubrogantur; gt Seriphos Calipbt.
défun£to fu£cedit apud Turcar , fic olim Symcellus apud
»ö; Patriarcha defumtti locum occupabat . In Epifto
la Græcorum Epifcoporum ad Gregorium X. Pa
pam Concilii Lugdunenfis II. tempore anno 1274
£ommemorantur pleræque omnes Ecclefiae Conftan
tinopolitanae dignitates . Paulò aliter nominantur
in Epiftola quam ad cos fcribit Pontifex. Archidia
como 'ór univerfo Clero , Oeconomo, Sarellario , Pro
tecdico, Logotheta, Caſtriſio, Referendario, Didaſ
cało, Primicerio, Impominifeo » Ofiarii; $r Notarii: · les Conſiliarius Regis. Milites à literis prorſus diſ
omnibuf , mecmom Decamo , Archidiacono , Diacomi* , fident. In Conventu Francofordienfi 1 4o9. Ruper
& Cantoribur, & Leółoribur univerſ , Conc. Gen. tus Romanorum Rex fuit ibi cum Confiliariis fuis •
tom. 1 1. Par. r. pag.669. 673. Nulla hic mentio Syn Nec dubium eft , quin bipartita illa fuerit Confi
cellorum , quòd nonnifi comites individui effent
Patriarch.c., & in unam quodammodo cum eo di
gnitatem coalefcerent. In A&tis Concilii Florenti
iii occurrent tibi Scevophylaces, Chartophylaces,
YProtofyncellus & Vicarius Patriarchg Alexandrini,
Monachus idem & pmeumatichor id eft , fpiritalis
Pater , feu Confeffarius Patriarche - Conc. Gen, tom.
x 3. pag. 5 5 · 234, 36oz I 17 o - -
Has omnes Simeon Theffalonicenfis compendia
ria , fed eleganti explicatione illuftravit Dignita
tes. De facris ordinat. c. 13. Curat enim ex eo Ma
gnus Qeconomus terras reditufque Ecclefiæ & ho
rum difpenfationem. Magnus Sacrifta, Sacella
rius curam gerit Monafteriorum, ut difciplina.in
eis , pietafque incorrupta vigeat. Scevophylax Ec
cleſiæ vafa , ſacramque curat ſupelleétilem , Char
tophylax praeeſt. Presbyteris , Ordinationibus,
Matrimoniis, juriſdictioni contentioſa: Epiſcopi,
Chartis ; im fummae totus eft Epifcopi dextera, Sa
crifta minor, Sacello praepofitus, jus habet in om
nes urbis Ecclefias, ut decori & difciplinæ Ca
nonicæ nihil oftrepat. Primus defenfor, Protec
dicus , curat eos qui ab apoftafia refipifcunt , fce
lerofos ple&tit , tüitionem præftat innocentibus.
Invchitur porrö vehementiſſime Simeon, necim
meritô in eos qui Patres ſpiritales, ſeu Conſeſ
farios afcifcebant fibi , ejufmodi Monachos , qui
nondum effent Presbyteri. Cum enim exameh ,
& abfolutio criminum ad Epifcopum primævo &
principali, jure pertineat , ejuſque vel delegatio
ne , vel abfentia ad Presbyteros ; quomodo poteft
Apoftolicâ & divina ca poteftas iis commünica
ri Monachis Presbyteratii non initiatis ? Similir
• ratio eft de officio fpiritualis Paternitatir. Illud com
feremdum mom eft Momachis idiotj , mullam prorfur
ordinattomem habemt ibur . Nam adeo fucratiffìmum ,
hoc eft , foli r ut Epifcopi, conveniat , &c.
V I. Qjiae nuperrimè habita eft Conftantinopo
li Synodus anno 1641., ubi à Græcis Epifcopis
profcripta eft Calviniana infania , quam Pfeudo
patriarcha Conftantinopolitanus Cyrillus diffemi
naverat : ea , inquam , Synodus in fubfcriptioni
bus has habet Dignitates annotatas: Prxdicator
Evangelii - Mºgnus Archimandrita magnæ Eccleſia.
Magnus Protoyngellus magna Ecclefa. Magnus Lo
gotheta. Magnus Oeconomur. Magnus Sacellarius •
Magnus Chartophylax. Magnus Eccle/îarcha . Nomo
phylax. Minor Sacellariui , ò bacelliom Protecdicus .
Protonotarius Magmuf . Primicerius • Dicaophylax *
Magnus Imterprer. Logotheta. A' Commemtarii* . Pro
tapoftolarius. Notarius. Comc. tom. 1 5.p. 172 1. Haec ibi
leguntur Officia Eccle{iæ Conftantinopolitanae . De
reliquis Ecclefiis Graecis inde pro cujufque modo
conjectura ducenda eſt . Nec video ullum eſſe du
bitandi locum, quin Protofyncellus ille fit , qui
Protofyngelus hic dicitur. ' -
VII, Cum effent Protofyncelli Confiliarii ju
ges Patriarchárum & Epifcoporum , proprius hic
locus eft agendi de Confiliariis . Anno 1 2o9. nar
rat Rigordus Epifcopum Parifienfem , & Fratrem
Garinum Philippi Regis Comfiliarium curaffe , ut in
quifitiones ocôûltæ fierent adversùs f;£tatores hae
refiarchae infaniffimi Amalrici. Anno 1 181. cum
fcriberet Joannes Archiepifcopus Rotomagenfis
Eduardo I. Angliae Regi, ejur Confiliariis literatis
pariter & conjün&im fcripfit. Confiliarii literati,
ii videntur effe , quos vernacula Galliae Lingua.
Comßliarior Clericor' vocamus, Ejus ordinis non erat
Petrus de Cuneriis, famofus libertatum Ecclefiae
adverfarius ; in A&is enim Conventûs habiti an
no 1 3 , 9. fub Philippo Valefio Rege , vocatur Mi
liariorum Curia , Clericorum , Laicorum : cum &
ejufmodi ha&enus fit Imperium Germanicum , ubi
fimiliter bipartitum eft Collegium Eleétorum , &
Principum aliorum . Nec alitér fe habebat Hifpa
nia, cum in Concilio Conſtantienſi anno 1.417.
Seff.35. 36., Epifcopus Conquenfis , & Præfe£tus
*
Giiipifcóæ dicantur Confiliârii Regis Caftellæ .
Qu6 nomine & Francifcanus ibidem donatur. In
Concilio Dertuſenſi anni 1429. Dočtori juris
utriufque id habetur honoris , ut dicatur Confilia
rius Regis Arragonia - Scripfit Bafileenfis Synodus ,
Reverendir in Chrifio Patribus , & illuftribus ac ma
gmificis domimi, Con/ìliariis Regis Chriftianiffīmi. Ap
pen. 1: Epiff.12. - - - .
* Eß omnino fimillimum veri Confiliarios hos fuif
fe Regis Regnique, feu ut loquitur Stat£. Canu
tus Ängliæ Réx ita Miniftris Confiliarifque fùis
fcripfit : Prxcipio meir Confiliariir, quibuf Regni
conjìlia credidi'; fcripfit autem , ut juftitiae legi
bus religiofifTimè obtemperaretur. Barom; an. io*7•
mum... ionginus agens de Cafimiro Poloniæ Re
ge, tradit`Confilium Regni Polonici Epifcopis
Éonftare & Palatinis, Pontificibus interim & Pala
timis , ex quibus maximè umiverfum Corpus Comfilii
apud Polonos concinnatur. Idem amno 1 o4 r. m. 5. Ex
Leone Oftienfi erat Epifcopus Aiftetenfis Confi
liarius, id eft Minifter Imperatoris Henrici II.
Gebeardus tunc Epifcopu* Aiflet emff* , gente Noricu* ,
vir fingulari prudentia, geremdarumque rerum peri
tiffmur, Regis Comfiliarius erat , Idem anno 1993•
n.3. Conqueftus eft San&us Bernardus de Ludovi
ci VII. Regis commiſſis quibuſdam gravioribus per
literas ad Epifcopum Sueffionenfem , & ad Suge
rium Abbatem Sančii Dionyfii datas , tanquam
ad Confiliarios , & ad Confiliorum ejqs Admini
ftros : Dignum duxi vobis , qui de Confilio ejuf eftir ,
infimuamdum , &-c. Quidquid mali fecerit , meritò mon
Regi juvemi , fed Confiliariis fenibus imputatur .
Epift.112. Tam ñeceffario exemplo praeiverat Ca
rölus Magnus pofteris fuis, feü Galliae Regibus ,
feu Imperatoribus Germanis. Author quippe yi
tæ Sanâi Angilberti hunc à Carolo refert Arehi
capellanum fimul effe creatum , & filentium , hoc
eft , arcanorum Confiliorum confcium atque par
ticipem. H«c taata dile&io ad hoc proceffò , ut eurnù
C.
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap. CII.
h $ecretorum, eamfeium , & Primatem Capellanorum fu
* -
cerct, /ibi quoque eumdem Silemtiarium ßatueret ; ut
- 3» quo compererat prudemti& altitudinem , ejus Con
filio compomeret totius regmi tutilitatem . Bollam. Feb.
Tom. 3. p.98. Agemus inferiūs de Apgilberto.
Jam profeffus fum hanc Confiliarii dignitatem,
tametſi Epifcopis & Clericis adfcriberetur, fua ta
men fponte hon eam fuiffe , quae Glericis folis
adfcribi poffet . Ideo nec de ea fermo à nobis,
inftitutus eft , nifi quia ab Ecclefia ad Palatia.
Principum manaffe ea videtur , & ipfis in Princi
pum Palatiis non aliis magis, aut praecellentiùs
attributa fuiffe , quàm Epifcopis Clerifque aliis ,
quafi dignitas ab Ecclefiâ ortuna fortita , ad eam
innato quodam inftinétu revocaretur.
V1II. Cum autem five Epiſcopi : five Abbates,
-
fivc denique Monachi, qui intér Confiliarios Rc
gum conſcribebantur, à Confeſſionibus quoque »
ipfis efTent, quis enim à Confiliis magis,' quàm.
qui à Confeſſionibus ? cumque Protoſyncelli in ſit
perioribus fuerint , iidem rion rarò & Patres fpi
ritales, pneumatichoi, Patriarcharum: denique cüm
græci fuprà in pernumerandis Ecclefiae fuae Digni
tatibus locum effe voluerint his quoque fpirituali
bus Patribus, ſeu Confeſſariis : aequum eſt & de »
his raptim aliqua obfervari, Poftquam Aurelia
menfe Conciliuim anni 1o 17. anathémate percule
rat duos haerefiarchas novos, Conflantia, quæ ibi
affuerat cum Robert9 Rege Conjuge fuo, ih Con
feffarium fuum graviffimè excandeícens, quòd his
f£ ipfum erroribus contaminaffet, adeoquè gradu
dejectus & igni . adjudicatus fuiffet , fceptrö fuo
oculum ci exculpſit. Com. tom.9. pag.841. Erant
crgo jam tum Regibus ac Reginis füi pcculiares
£9nfeffarii, quos illis Epifcopiis deligebät, fi qua
fides Canoni, quem vülgò `adfcribünt êoncilio
Claromontano anni 1o95. Ut mullu, Primceps Cae
pellanum habeat , mi/ quem fibi Epifcopus fuur, aut
Archidiacowur Procuratorem amim & dele£tum confti.
£uat. Ludovicus Craffus Galliae Rex animam exha
laturus, Epifcopum Parifienfem accivit, & Abba
tem Sanéti Viétoris , cni , familiarià, confitebatur,
ut ait Sugcrius. Raimal. am. 1 239. m.66. Goffridus
Dominicamus qui Sanéli Ludovici vitam (criptis
confignavit, teſtatum fecit, ei fe à Confeffionibus
fuiffe annorum viginti fpatio, & non femel exce
piffe fe Confcffioncm ejus, quam vocant Generalem.
Cum aberat Confeffarius , confitebatur piiffimus
Rex Capellano fuo , quocum Canonicas hóras quo
tidie Deo perfolvebat. Denique affirmat hic idem
Scriptor, San&to Ludovico ex Palaeßina reduci duos
fempcr fuiffe Confeffarios, Francifcanum alterum,
alterum Dominicanum, quorum alter, abfente al.
IcrO2 fungeretur munere , utque eximiam quan
dam amoris fui in hofce duos Ordines yim & fua
vitatem feftificatur. Poftquam de tranfmarinis par
tibus eft reverfus , femper duor voluit Confeßorer,
unum de Ordine Fratrum Minorum , &• alium.
de Ordine Prgdicatorum . Cap.5. 16. Du Cheſ
me tom. 5. pag.446. 451. Anno 1 114. ad reforman
dam Ciftercienfis Ordinis difciplinam, cujus Abba
ti minàs conveniebat cum Abbate Clarevallenſi,
defignati funt à Papa Epifcopus Tricaffimus, Ab
bas Majoris Monafterii , & Confeffarius Ludovici
Regis fán&tiffiini . Sua ipfe fponte, ut opinor, duos
illos Ludovicus Rex fibi Confeffarios adjunxerat.
Et tamen Philippus filius ejus à Romano Pontifice
Refcriptum impetravit , quo copia ei fiebat fuo
nutu Confeffarium eligendi , five faecularem, five
Regularem, eoque dimiffo, alterum cum ex re ef
fet accerfendi. Mona. Ang, tom.. pag.7or. Raimal.
am, 1 171. mum. 59. Poftquam grave illud diffidium
exarfit intcr Bonifacium VIII. Pontificem & Phi
- Nippum Pulchrum Galliæ Regem , anno 1 3o3. Boni
£ìcius Regium Confcffariüiii ordinis Doííinicani pignus, nodufque ipfcñct futuras, tanto fciiiºct
54I
Romam evocavit. Hiſtoire du Different. p.99.12r.
Hic ipfe Dominicanus eft , quem cum aliò ejufdem
ordinis Angliae Regis Confeffario anno m 3o5. Cle
mens V. Papa Cardinalium albo infcripfit , refe
rente Spondano ad eum annum . Magnus Sueciae
Rex anno 1181. à Martino IV. expreffit potefta
tem deligendi fibi Confefforis. Rainal. ann. 1181.
m.* 3. Anno 1 3 17. Joannes XXII. Papa Eduardum
Angliae tum pluribus aliis cumulavit privilegiis,
tum hoc præ cæteris, ut arbitrio fuo Confeffàrium
affumeret , qui illa quoque folveret ejus peccato
rum vincula, quae refervata dicuntur. Rainal. am.
I 3o5. w. 14. Anno 1 3 18. Rex & Regina Siciliae
idem ab eodem Pontifice privilegium exorarunt ,
addita & indulgentia pleniffima ad illud temporis
pun&um, quo animam efflaturi effent. Ibidem mum.
49. Galliarum Regibus l)ominicano ex Ordine •
Confeffarii fuere ufque ad annum 1385. I/lem.
m. 17., quo Joannes de Montefonio ejufdem Ordi
nis Theologus: cum de Conceptione Beatiffimae
Deiparæ aliqua evulgaffet , adeoque & cQntuma
cius propughaffet, quae Epifcopus Parifienfis, inde
& Römänus Pontifex gravi cenfura confixerant :
jngens ei Ordini tempeftas incubuit, donec recan
tatæ funt , quae perperam publicatæ fuerant propo
fitiones. Cónfeffarius Regis Dominicanus & ipfe
Epifcopufque Ebroicenfis eafdem retračłare coa
&ìus , ab áudiendis Regis Confeffionibus fummotus
eft , nec ulli deinde à Regibus ad id muneris eo
ex ordine aſciti ſunt. Hiſtoire de Char. VI. L.8. c.
14. Author eſt Mariana ad annum 1379. Caſtellae
Regem Henricum Dominicana vefte indui fe voluif
fe, & ita tumulo inferri, & moris id tunc fuiffe,
ut eo ex Ordine Confeffarii Regibus accerferen
tur . Mariana 17. cap. 2. Iſabella Castellæ Re
gina clariffima, Monachum Ordinis Sancti Hie
ronymi habebat à Confeffionibus; quem cum Gra
naténfi Archiepifcopatu auxiffet , ejus loco accivit
Francifcum Ximenium Minoritam: quem & Ar
chiepifcopatu Toletano donavit. Illud autem Xi
menii præclarum , quod Confeffarii munus detre
&laverit, donec conccffum fibi eft, ut in Aula ef- .
ſe non juberetur. Hiſpan. Illuſt. tom. 1. pag.936.
IX. Quam fibi olim Epifcopi integram fcrvave
rant authöritatem , Confeffàrios, perinde ut & Ca
pellanos Proceribiis Nobilibufque defignandi v $a
Σonducebat non parum ad fanéìoris difciplinae fla
bilimentum. Joánnes Archiepifcopus Cantuarienfis,
cum Beneficiários omnes juffiffet , fi plura ha£te
nus incompatibilia , retinuiffent Beneficia ; ultinio
contentos cacteris fe abdicare omnibus: una juit
Confeffariis omnibus, eos ut monerent,. ni mori
geros fe prarftarent, exortes & inanes deinceps fil
turos dignitatum omnium Ecclefiafticarum: utque
illis in poenitentiam injungerent , reftitutionem •
fru&uumi : denique vel ipfis anathema intermina
tus eft, fi quos âbfolutionis gratia impartircnt *
qui huic deërctonon potuiffent. Conc. tom. 1 1. parta
1. pag-to63: - -
parco hîc inferere quae Coneflagius fcripfit de a.
Societatis Jefu Presbyteris , qui Sebaftiano , & Hen
rico Cardinali Portugallix Regibus à Confeſſioni
bus fuere. Nemo néfcit, quantis calumniae, telis
pateant Regum Confeffàrii, ficut & Adminiftri
amnes. Sedfiemo ambigere poteft de refponfu con*
{ilioque longè præftantiíTimò Oxumcnfis Epif¢9pi•
guià confeífioiiibus erat Carolo V. quando Miti
ßros is fuos confuluit, qua fe ratione gerere de<
beret cum Francifco I, Galliae Rege, qui ftrenuè
decretans in manus Hifpanorum , venerat , fugrat
que in Hifpaniam & in arcem Regiam abduétus •
Quanquam'oxumenfis Epifcopi confilium , ut gra
tis libertati regnoque fio redderetur Francifcus»
aeternæ & intemerátae pofthac concordiae & Pacis
deశ్రీ
542, vetus & nova Ecclefiae Difciplina
devin&as beneficio : quanquam hoc confilium, in•
quam, delufum tunc fuerit Albani Ducis impoten
tia & furore: author tamen ipfe cxnfilii aeternum
ex co fibi in memoria & admiratione pofterorum
gloriae monumentum excitavit; ut non ad aliam
îmagis formam effingere fe debeant , qui co mune
re tam lubrico & tam ſplendido defunguntur. Di
cemus infrà rurfum alicübi de Regum Confcffariis·
Hiſpan. Ill, tom.1. pag. 1066. 1067. 1 roo. Raimal,
ann.1515, n.81. Spondanur anº. 1515. *5.
श्रः
C A PUT CIII. P,2. 1, 1, c.48.
De Primiceriis, Primicleris, Sacriftis,
Scevophylacibus,Thefaurariis, Ædi
tuis, Mânfionariis, Fofforibus, La
borantibus, medio avo.
I. II, De Primicerio Notariorum Conftamtimo
oli .
III. IV. De eodem in Ecc!efi£ Romam4 &* Gal
dicana •
v. VI. Roma Primiserius Primceps erat , & dux
inferioris Cleri, &• adminißratiome Sedis Apoflolica
avacantis praerat cum primo Presbyterorum கு: primo
Iliacomorum .
VII. VIII. In Hifpaoia Prinwicle*w* Caput erat in
ferioris Cleri.
Ix. Quando caperint Clerici ab Officio potiùs &
dignitate , quàm ab Ordime deßgnari .
X. Cur clerus inferior caput babere cœperit , prx•
Ver Archidiacomum -
XI. XII. XIII. XIV, De Sacriftis , Thefaurariir,
Scevophylacibus.
XV. De Manfionarii r.
XVI. De Hebdomad4riir ; &* de iis , qui mortuor
verræ dabant,
I. TDRimicerios & Secundicerios perftrinximus,
ni fallor, alicubi jam: de iis hic nunc agen.
dum , quibus & Sacriftas adjiciemus & Thefaura
rios, & Scevophylaces, ſeu Cuſtodes ſacrorum va,
forum .
II. Cum faprà Diaconus , vel Archidiaconus
Ecclefiae Conftantinopolitanæ, eo ipfo tempore quo
Promotorem agebat Concilii Oecumenici , di&tus
cſt Primicerius Notariorum, nemo non conjećtabat
praefuiffe illum Collegio Notariorum; unde & Ca
íalogo, feu Cer« primur infcriptus erat , eo ævo
quo cereis in tabulis fcribebatur. Hinc ergo nomen
ièrimicerii. Ita quibufvis in Officiis vel Dignitati
bus, quae pluribus communicabantur , qui primus
erat , is & Primicerius dicebatur. In eodem verò
Concilio Contantinopolitano, A.5., fub Mena in
JLibellorum Supplicum fubfcriptionibus, eft & Pref,
byter Primicerius Lauræ Sanéti Sabæ; & Mona
ehus nullo ordine infignis, Primicerius tamen fui
Monafterii .
III. Eft & in Ecclefia Latina apud Gregorium
?Magnum Primiceriur Notariorum . Eft & apud eum
alibi Secundicerius • Paterius ipfe eam dignitatem
ebierat. Hanc Epifíolam Paterio Secundicerio No
tario Eccleſia noſtra ſeribendam dittavimus, cui ºr
fubſcripſimur: L.2. Ep.11. L.6, Ep.19. L.9. Ep.12.
33. Idem habet & Joannes Diaconus : Pateriur No
variur, qui ab eo $ecumdicerius faéfus , &c. L. 1.
*. 1 1. Ex quo utcumque fufpicari quis poffet , non ,
aevo, ſed merito & dexteritati, Pontificiſque judi
cio id datum effe muneris.
... IV. In Ecclefia Gallicana fuere etiam Primice.
rii , £um Beatus Remigius Remenfis Archiepifco
Pus de Falcone Epifsopo expostularet, qui id fihi
arrogaverat, ut extra Diocefim fuam Archidía£62
nos T& Primicerium Le&iorum, crearet · Archidia
cono, inflitueris , Primicerium Scholæ clariffima , mi
litiaque Leciorum . Conc. Gall. tom. 1, pag-vo 5. Ha
bes érgo Primicerios & Secundicerios in Sodalitio
Lećtorum , quorhm dignitas ab Epiſcopo con
ferretur,
v. Sed quo tandem loco nobis erit ille Primi
cerius, qui in Epiftola Joannis IV. in Angliam.
cum Joanne ipfo , & Archipresbytero , & Confilia
rio ipfe nomen fuum præfigit ante Confiliarium »
& qüidem cum de componendis Angliæ diffidiis
ageretur? Baron. amm.633. m.6. 7. Cqnftat ab his
qüatuor adminiftratam tunc temporis fuiffe Roma
nam & univerfalem Ecclefiam . Id ab ipfo Papa
Martino confirmatur, cum ait abfente Pontifice gu
bernacula Romanae Ecclefiae regi ab Archidiacono,
Archipresbytero, & Primicerio. Quia im abfentiae
Pontificir , Archidiaconur, Ĝr Arcbipresbyter & Pri
miceriur locum prafentant Pontificit . Epijl. 1 5.
VI. Cum non álium in Ecclefia Romána Primi
cerium obfervaverimus , quàm Notariorum , & tan
ti id Officium effet momenti , ut qui id gerebant •
in Conciliis etiam Generalibus paftes aliquas obi
rent cum primis honorificas : hinc non abfurdè con
jicitur, Primicerium Notariorum Romae totius in
ferioris Cleri Caput fuiffe; unde & per abfentiam
Pontificis, clavum Ecclefiae moderabantur vertices
ipfi trium Ordinum , quibus illa conftabat, id cft
ab Archipresbytero, ab Archidiacono, & à Pri
micerio, Diximus Subdiaconos quandoque & No
tarios promiſcuè habitos, & pro uno Collegio
Quin & Notarii ante Subdiaconos non femel no
minati funt. Anaftafius Bibliothecarius in vita
Conftantini Papae Secundicerium ipfum. Defenfo
rem, aliofque Officiales præponit Subdiaconis • Ita
qui Notariórum, idem inferiorum Clericorum om
-
fiium caput & Princeps erat. Confiliarius autem •
Sedis Apoftolicæ, in Epiftola Joannis IV. cum
Monachüs eßet, poterat non infcitè quarti , nem
pè Monachorum Ördinis caput videri, ut & ipfc
ad Ecclefig clavum pro parte fua admoveretur •
VII. Fiet his forfan aliqua & luminis accceffio ,
& roboris ab Conciliis Hiſpania . Praecipit Con
cilium Emeritenfe, ut Epifcopi finguli in Cathe
dralibus Ecclefiis fuis habeant Archipresbytcrum •
Archidiaconum, & Primicerium: qüi in Hifpania
Primiclerus, non Primicerius nominabatur. En
ipfa Concilii verba : Sáncimus ut omnes nos Epifco
pi in Cathedralibus moftris Ecclefiis , finguli поjirит
Archipresbyterum, Archidiaconum ér , Primielerum
babere #j . Can, 10. Et ne praſtringeret co
rum oculos propriae dignitatis ನಿ!
protint:s
admonentur , ut Epifcopo, cui eam acceptam rc
ferunt, impenfiffimiam exhibeant Obedientiam. Ne
mo dubitat, quin Primiclerus inferioribus Clericis
omnibus praeemineret. Si quid adhuc dubii refidc
ret, id protinus diffiaretur Canone fequenti, quo
jubétur ut Ecclefiae reditus omnes in tres partes
áiftribuantur, quarum prima Epifcopo , altera Prcf
byteris Diaconifque obtinget, tertiam Primiclerus
difpenfabit in minores Clericos, pro cujufque ftr£
nuitatc & diligentia. Tertia G* Subdiacomibu* , &*
Clerici; tribuatur ; ut â Primiclero juxta quod in
0fficio eor prefcit effe intentos , ita fingulir difpenfº
iur. Can. 14. Certum eft ergo Primiclerum infe
riori praefuiffe Clero, ipfifque Subdiaconis , unde&
Subdiaconum ipfum fuiffe âpparet. Nam Primicle
rus, Primicerius, & Notarius, Officii nomina erant ,
non Ordinis; unde & eo Officio honeftari poterat
Subdiaconus ; cum in Oriente deprehenderimus
Diaconos & Archidiaconos etiam Conftantinopoli
1anae Ecclefiae , Primicerios dici Notariorum.
viii, Non temerè ergo Garcias in fubfcriptio
nibus Concilii Toletani VIII. legit Siculus Primi
cle- -
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap CIII. 543
•hrfu, non autem Primiceriur : qui fub(cripfit poß faceulum Ecclefís lucrir turpibus nolumut inateinare.
Archipresbyterum Toletanum. Subfcripfit etiam… L. 1. Ep.4*. Joannes ipfe limiliter in Vita Gregoriis
. Concilio Toletano XV. Primiclerius poſt Archi
diaconum. Memint & Primicleri Ifidorus Hipa
Menfis in Epiftola ad Archidiaconum Braulionem- •
Gregoriu* juxta con'uetudinem præcepit saceliìri,
u* duodecim peregwimv* a * t randium invitaret. L...
£-*3* Gregorius ipfe Sacellarium fe quoiammodo
2.

: nec â veri fpecie recedit, legendum etiam Primi
ederium, quoties apud eundem legitur Primicerius:
Maximè verò cum officia ejus defcribit , & jura in
hunc modum. Ad Primicerium pertineat 4colythi ,
Exorciff& , Pfalmißa atque Leftores , ßgnum quoque
Asadum pro officio Clericorum•, &c. Pag.616. Hæc
ík, cum priùs de Archipresbytcro & de Archidia
cone dixiffet. Ratum igitur illud fixumque eft,
Primaicerium illum ఖీ Romanae, qui vel va
eante Sede, vel abfente Pontifice , cum Archipref
fuidè profitetur, ad eas largitiones qüibus Romæ
demulcendi erant Longobardi, ne Imiperatoris ju
ra & ditiones conculcarent. Sicut im Ravenna pár
tibu* dominorum pietas apud primum exercitum Ita
lia Sacellarium habet , qui caufís fupervenientibus
quottdianas expenfu faciat : ita &• im bac urbe in.
cauß talibus eorum Sacellarius ego fum. L.4.Ep. 34.
Denique huic Sacellarii interpretationi favet ffido
rus Hifpalenfis, ubi ita habet in Qriginibus : Fi
fcur faccu* eft publicus , -

bytero & Archidiacono gubernacula regebat Eccle XII. Quos vocat idem Ifiodorus Hifpalenfis cu
fia, verticem caputgne fuiſſe inferioris Cleri, cu fodet facrorum , Cwfoder facrarii, longè alii erant à
jus quò mimor poteftas, eò au&tior numetus ; & fupradiétis. Erant enim Diaconi prove&li ætate,
pro numero jam poteßas permagna: 6 potiffimum pietate prove&tiores, quorum fidei commendabatur
Officiae magis fpeétes, quàm Ordines. thefaurns facrorum Ecclefiae vaforum : Cuffoder fa
iX. Idque hîc non óbfcitanter perpendendum, crarif Levitæ funt. Ip/îr enim juffum ef? cuflodire
à minoribüs maximè Clericis morém exortum , ut tabernaculum , &• omnia vafa templi : quique ab am
ab Officiis potiùs quàm ab ordinibus defignarentur; np quinquageßmo eliguntur, &c. me fidem deferant ,
unde tot emerferunt poftea Dignitatum nomina & órc. De Ecclef Offic- l2. e.9 .
Officiorum, five Beneficiorum. Nec neceffe eft hanc XIII. Agit & alibi Ifidorus idem de Thefaura
innovationem in eorum ambitionem refundi. Hæc rio, cujus longè diverfa erant & officia & jura. Ad
illis potiùs afcribebantur ab aliis nomina , quàm . Thefaurarium pertimet Offiarii Bafìlicarum ordinatio,
ipfi fibi fumebant. Sed cum longè plura eorum incenſi preparatio, cura chriſmatis conficiendi, cura bae
effent Officia, quàm Ordines: atque adeo cum ptifferii ordimamdi, præparatio lumimariorum im facra
multò frequentiùs Officia exercercfit , quàm Ordi vio & in facrificiis. Ibid.p.616.693. Qftiarii de quibus
num funétiones: inferpfit atque inolevit tandem hic meminit Ifidorus, laici fuiffe videntur. Eränt ex
ufus, ab Qfficiis petiùs nomiina fortirciitur. Laicorum ordine, quos idem vocat Ba/i rcamor, quof
X. Adjicenda & hîc eft ratio alteritis novitatis. que deignabat Primiclerus. Bafílicanos ºpfo conti
Nempe faepiùs fuprà vifus eft nobis Archidiaconus tuat , &* Matrieulam ipfe difpomat. Agit & alibi
inferiori Clero omni dominari. Ea jam authoritas idem Ifiodorus de The(aurario, cui incumbebat
videtur in Primicerium vel Primiclerum tranftata. cura Ornamentorum earum Bafilicarum, quarum
In caufa fuit , ut arbitror, quòd Archidiaconus no nulli erant Presbyteri Titulares.
vam fibi in fuperiorem etiam Clerum, in Presby XIV. Redeo ad Scevophylacem, ſeu Cuſtodem
teros, in Parochos, in Parochias authoritatem com vaforum facrorum. Mopfueftema Synodus, cujus
paraffct; quin & in Archipresbyterum ipfum, & A&a releéta funt in Concilio V. Generalis, Att. 5.,
in omnem denique ditionem Epifcopi, cujus Vica Scevophylaci , vel Cimeliarchae praecepit, ut Di
rius Generalis & Adminifter univerfalis erat. Cum ptyca facra promeret Ecclefiae , ut refciretur an
ergo iam ſuperiori Clero praeeſſet Archidiaconus, obduétum fuiffet Theodori Epifcopi nomen, & an*
fubftituendus ei fuit neceffariò Vicarius , à quo ejus loco infcriptum effet nömen Cyrilli Alexan
Cleras inferior regeretur. - drini Archiepifcopi, Cimeliarcha de quo hic agi
XI. Qgod ad Sacriftas fpe&at, Theodorus Le tur, Presbyter erant , ficut & ille de quo fermo
dor , L-2. c.23-, Scevophylacis meminit, ſeu va fit in Collatione Catholicorum cum Severianis ſub
forum facrorum cuftodis, qui Sacrifla ipfe eft. Ma Juftiniano. An idem autem hic effet Cimeliarcha •
cedonitis is, qui Euphemio Patriarchæ Conftanti qui Scevophylax, inquirent quibus plus erit otii •
nopolitano ſucceſſit, Presbyter idemque Sacriſta. Unum addo, lapfum videri Anaftafium Sinaitam,
erat Ecclefiae majoris. Anaftafius Imperator , qui cum ait vocem Sacellarii effe Syriacam. Via Dux.
Macedonio ad eam dignitatem viam complanave *.*. Eft omnino Latina, ut ex fupradi&tis patet,
rat , ea dignorem, ejüfque jura tueri paratiorem & ex Latinis ad Graecos cum ipfo Romano impe
expertus eſt, quàun ſperaverat ipſemet . Ejeciter rio profecta: quae eadem fors fuit aliorum vocum
go ci-am eo jure, vel pari injuria potiùs ac prae complurium. Nifi fi ad faccum alkudat , quae vox
çefforem ejus, fuccefforemque ei defignavit imÈium cum omnibus orbis gentibus & linguis communi
Timo :h-um Praesbyterum, & Sacriſtam ejuſdem . cata fit , aequum eft, ut fi ad primaevum fontem
Eccic iiae . Cyrillus Monachus in Vita B. Euthymii revocanda ſit, Hebraicx, ſeu Syriacæ linguae aſcri
quam- fcripfit, narrat ut Euthymius vaticinatus fit batur. Quod enim nos faccum dicimus, eandem
Λnaftafio Presbytero, Chorepifcopo & Sacriftae prorfus rem eadem voce fignificant omnes ubique
Ecclefiae Patriarchalis Hierofolymitánæ , fore ut & terrarum gentes. Sed non aequè certum eft eadem
ipfe quandoque Patriarchalis hujus Ecclefiae culmen voce gentes quoque alias Thefaurum publicum fi
confcenderet. His liquet quanti ponderis effet illa gnificare,
scevophylacis dignitas, ufque Presbyteris femper XV. Meminit fæpè quoque Gregorius Magnus
commendaretur. Manfionariorum, ex quibus etiam non ægrè con
Joannes Diaconus in Vita Gregorii de Sacella jicitur, quid muneris hoc effet. Narrat enim Dial
rio agit. Videri primùm poffet hunc fuiffe Ædi l. 1. c. 3. Conftantinum Manfionarium Ecclefiæ San
tuum Pontificalis Capellae. Erat enim Epifcopis éti Stephani, olei penuria lampadibus infudifſe
domesticum Oratorium. Anaftafius Hibliothecarius aquam, quae fìatim arfit, acfi füiffet oleum. Theo
in Vita Conftantini Papae , inter minores Clericos dórum Cu/lode Eccle/í« Sancti Petri Romae furre
qui hunc Pontificem Conßantinopolin proficifcen xiffe aliquando maturiùs no<te , ut lampades accu
tem comitati funt, Sacellarium locat. Sed aptiús raret , tùm ei vifendum fe praebuiffe B. Petrum,
alii Sacellarium, vel potiùs Saccellarium interpre & dixiffe, Colliberte, quare tam citiùt furrexifti ?
tantur Thefauri Epifcopalis cuftodem. Nam & ipfe L.3. c. 14. Erat ergo jam ufitata vox Collibertorum
Gregorius/acrum vocat Thefauruum Ecclefiae. Not quo nomine dicìi funt ætate media famuli Clerico
IllIIl »
 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina … . º,
rum, tanquam fervitute abfoluti, &, Liberti Gjen qui carnificis gladio obtruncabantur, quid de fi*
tefquíe efféai. Memorat denique idem Pontifex; delibus cenfendum? Minùs de his ambiget, qui au
ibiâ. c. 5. cum puella quædam Paralytica Beatif dierit ab Hieronymo beatiffimam foeminam Paulam
fimum Apoßolum compellaret , ut fanitati reftitue fuccollantibus Epifcopis ipfis tumulo illatam fuif
retur: ab eo remiffam effe ad Abundium Custodem fe. Tramflata Epifcoporum mamibur , &* cervicena
Eccle/ìa , Mam/omarium , à quo voti compos faċta feretro fubjicientibus , cum2 alii Pontifice* lampadaa
fit. Poftremò Cuftodum Ecclefiæ fuiffe docet , ut cereofque pr«ferrent , alii choror pfallentium duceremt •
ejus januas, clauderent & aperirent: lampades aC in media fpelunca Ecclefi« Salvatoris ef pofíta • Im
cénderent extinguerentque. Hinc perfpicis quæ cf. Epitapb. Páula. Gregorius Epifcopus Nyffenus te•
fent Manfionariorum officia. Ibid. e,29: 36, Epif· fíatum ipfemet facit, fe & Epifcopum loci depor
1.3. Epift.5o. De iis agit & Joannes Diaconus in taſſe ex una parte feretrum Sanctae Macrinae, cum
vita Gregórii, eifque eadem tribuit munia • L•3• ex alia parte` clerici duo praeftantiffimi illud de
c. 58. Qui in Concilio Calchedonenfi paramonario* ferrent, etfi non minor effent quàm feptem vel 9&o
eft, idem di&us eft ab interprete Dionyfio exiguo ftadiorum intercapcdo ad locum , ubi contunulan
Manfiomarius. Porro Calchedonenfe Concilium Man da erat & ubi terræ mandati jam fuerant Majo
fionárium inter ea recenfet officia, quæ citra fi res ejus. Indubitatiffimum ergo eft, quod Epipha
moniæ piaculum non poffint pretio addici • Ngn nius & Hieronymus dixere, fuiffe Clericos, qui
femel etiam mentio fit Manfioriariorum in Concilio bus ex officio incumbebat, ut mortuorum corpora
Constantinopolitano fub Mena. terra conderent. Quod enim.ab his Epifcopis B.
Non abhorret à vero eguſmodi fuiſſe Edituum - Macrinae praeftitum eft, id non ex officio, fed exi
Paulinus ipfe confitetur, Epift.6., fi tandiu & tam mia quadam Epifcoporum pietate, & veneratione
enixè reluétatus fit, ne Presbyter crearetur , non id in fœminam lòngè fan&iffimam praeftitum eft. ,
faftidio à fe fa&um , cum optatiffimum fibi fuiffet
ab infimo Æditui officio facram aufpicari fervitutem • fººt-ºf-F#-F#-338+38-fºº!
Ab Æditui nomine & officio optavi facram imgipere
fervitutem . . Videntur quandoque Presbyteri hoc De Notariis, ChartulariisCharto
pcrfun&i fuiffe munere. DeManfionariis Graecorum
ne dubitari quidem poteft, quin Presbyteri per phylacibus, Cancellariis,
fæpè fuerint. Nepotianum Presbyterum commen Bibliothecariis.
dat Hieronymus, quod Baſílicar Eccleſia (źr Marty
rum Comciliabula diverfi, floribus , &• arborum co
mis , vitiumque pampimir adumbrarit : ut quidquid
placebat in Eccleffa, tara diffofftiome, quàm vifu, CAPUT CIV. P.2. l. 1. c.47.
Presbyteri laborem & ftudium ta£taretur. In Epitaph.
Nepotiani . Porro voces ipfæ Ædituus Manfio De Chartulariis, Cartophylacibus, Bi
narius, profmonarior jugem fignificant refidentiam bliothecariis, Cancellariis, Nota
& affidaitatem in Ecclefia fibi commendata. Sa
crifta idem dici potuiffet Latinis, fed minùs id riis, ab Exordio Eccleſiae ad Im
erat ufitatum : ut quibus Sacriftae vel Scevophyla perium ufque Caroli Magni.
cis vicem fungerentur, vel Diaconus, vel Archi
diaconus, vel Epifcopus ipfe. Perhibet enim Op I. De Notariis , per quinque priora facula.
tatus, L.r., Menfurium ipfum Cartaginenfem Epi II. Delegabamºur Chartularii à Pon ificibur ad res
£copum juffum ut fe Imperatorio Tribunali fifte & caufas graviſnas, delegabantur & Defenfores »
ret , vafa & ornamenta quaeque Ecclefiae pretio C£• Notarii. *

fiffima concredidiffe fidei " fenüm probatiffimorum III. IV. De Chartopbylace Gracorum , ejufque.
fibi, ut quidem fperarat, ut ea fùcceffori Epifco conſeſu ſupra Presbyteros . -

po redderent , fi nullus fibi ad fedem fuam `redi V. Qgibur rationibus fulta ea fedendi prærogati
tus pateret. Non rediit , reddita funt , immo red va Diaconi ſupra Presbyteros.
di debuere omnia Cæciliano ejus fucceffori. VI. Erat &• cbartophylax Bibliotbecariur.
XVI. Qui beatiffimi Patriarchæ Alexandrini VII. De Notariis avi medii, qu« eorum peritiay
Joannis Eleemofinarii vitam literis mandavit Cy que dexteritar , que munera Roma.
prius Epifcopus: de Hebdomadariis agit, narratque VIII. Extraordinariæ Natariorum delegationer.
Patriarcham aliquando intermiffo páulifper facri IX. Ordimaria eorum» mumerae •
ficio , in Cimiliarchium ingreffum effe, & viginti X. Rurfum de caufs, que illis delegahant ur.
mififfe Hebdomadarios, qüi Clericum inquirerent; XI. Ante' Gregorium Mugnum jam cœperamt Pom•
cum quo in gratiam redire decreverat. Cap. 1 3. Hos tificer Romami Notarior fimpliciter delegare.
probabile admodum eft, laicos fuiffe miniftrós, qui XII. Occafiome data, obiter de Leélionibur , quæ
alternantibus hebdomadis in hujufmodi vilioribus Romæ fiebamt inter Offìria Divima .
minifteriis operam fuam Ecclefiae commodarent; XIII. De Notariis im Gallia , Ó* in Oriente.
ficut alternis hebdomadis multa apud Monachos XIV. Formula creationis Notariorum, nif fuiene
miniftrantur .
Secretarii Pomtificii , ßatufque.
Inter Officia Ecclefiae potiùs quàm inter Cle XV. De Cancellariir.
ricos locavit Epiphanius eos qui inhumandis mor
tuis operam dabant . Expof. fd. m.zz. Vocat il I. QUpervacanea foret illa difquifitio, Ordinibus,
Jos Laboraenter qui mortuorum corpora curant. Sed S an Officiis, an Beneficiis annumeranda fit
mogi, alio ille Oftiarios loco habet, qui Clerici à Notariorum ftatio : cum tria illa nomina magis
nobis habentur. Hieronymus ipfe quóque Clerico ſint, quàm res diverſæ, his ſaltem prioribus, Ec
rum dignatur nomine eos qui tumülandis mortuis clefiae faeculis. Tyrocinium Clericatùs ponebant
vacabant. Clerici quibus id officii erat, cruentum plerumque pueri, vel adolefcentuli, in Notariorum ,
litteo cadaver obvolvunt , & foffam humum lapi vel Leéìorum officio fungendo. Compendiariis no
dibus conftruenter , ex more tumülum parant, &c. tis exarabant Notarii , vel A&a publica , vel pri
2{ecens á Clericir cefper offemditur, Gre. De mutiere vata Epifcoporum mandata . Evodius Epifcopus
Jeptie* itta. Haec illc de mulierc fepties i&a à car ad Auguftinum fcribens, hæc habet de puero ,
#!fice • nec tamen occifa fed,funeři fuo fuperßite. quem adhibuerat Leétorum Notariumque. Erat fre
si haec autcm Clerici pietatis munia iis præliabant, muur in motis, & im [cribemúo bemg laboriofus,/tudiofu*
449
 -

IDe Beneficiis, Part.I. Lib.II.Cap.CIV. . 54%

quoque effe eœpera* le£tioni*, ut ipfe meam tardita &orum & Notariorum Officia, inde refricata no
sem caufa legendi noturnis horis exhortaretur. Nam bis memoria Epiphanii , ubi ita habet : Qgippe
aliquando tempore mottir mihi ipfe legebat , cum Lettor mom eft Sacerdos , iereur fed tamquam Divi
omnia filuiffent, &c. Epiß. 138. apud Aug. Augufti ni Verbi Scriba : grammateus. In Expof. fid.catb. c.
nus ipfe cum Clerum populumque convocaffet , ut 21. Aetius Archidiaconus Eccleſiœ Conſtantinopo
{uccefforem fibieligerentEradium PresbyterumNota litanae in Concilio Calchedonenfi fepiffimè diétus
rios adhibuit Ecclefiae, qui rem literis mandarent : A^ eft Primicerius Notariorum. Ibidem mentio fit Le
Notariis Ecclea feut cernitis excipiuntur que dicimus, &toris, qui Notarius erat. At A&tione XIV. per
excipiumtur qua dicitir , Ecclefíafticageffa conficimur , le&ta funt A&a Concilii Antiocheni , cui intere
gre. Epiſt.11o. Ennodius de Beato EpiphanioTicinen rat Diaconus Notarius. Itaque in pretio erant
£ poftea Epifcopo agens, ait illumi Leélorem qui Notarii Græcis, peræque ut Latinis.
dem creatum anno ætatis o&avo, atque inde' ad II. Chartulariorum momen, officium, dignitas
decimum fextum Notas edidiciffe , & exercuiffe: ad Notarios accedit proximè. Gregorius Magnus
Annorum ferè o£to Le£toris Ecclefiaftici fufcipit offi componendis Africae rebus cum ipfis Africanis Epi
cium , &c. Notarum im feribendo compendio, 6 fi fcopis , unum ex Chartulariis fuis delegavit. L. r.
gura* variat membrorum multitudinem comprehen Ep.75. Perſcripſit & ad Columbum Numidiae Epi
denter brevi affequutur, im Exceptorum numero dedi fcopum, ut cum primùm in Africam appuliffet
eat** gnituit , cœpitque jamn talir excipere, qualis Chartularius, Concilium cogeret abdicaretque Ma
poffit fine bomorum oblocutiome di£iare. igitur procef ximianum Epifcopum, fi convinceretur fuffraga
fu temporis & laboris ad fextum &• derimum^atatis tus effe eleétioni Epifcopi Donatiftae, denique cum
4nnum divino favore perduéìus , cama confilia im an Chartulario hoc fuo quidquid erat in Africa jur
nis puerilibur meditabátur. Hæc porro five publi giorum caufarumque fèdarét, ac diffiniret. Si quae
£a Notarii Qfficia, five privata, cujufmodi vulgò dammatorum quorundam, vel privatorum megotio
fecretarios dicimus , noh gradüs tantùm erant, rum verfatur imtemtio, hamc tua fratermitas cum.
quibus ad fuperiores Ordiiies dignitatefque per. pradiéto Chartulario noflro privata cognitione perhui
tingerent; fed & officia, exercitiaque, quibus prae *at , &* inter utr&mque partem jußitia procedemte
pararetur ad eas animus, neceffariaqué tum eru definiat. L. 1. Ep. 33. Erant ergo Chartularii , ve
ditione imbueretur , tum fan&imonia. Id liquet in lut Executores mandatorum Papae, Aſſeſſoreſque
eo de quo Evodius, qui non tam * Le&or illi, No Epifcoporum Provincialium ad quos mittebantur. Id
tariufquc , quàm difcipulus erat : Nec volebat prg rurfus liquet ex Maximo Epifçopo Salonenfi, qui
terire le£iionem, mifi intellexiffet , &- tertia &• диаr Gregorio tandem fatisfecit Ravennae, cum ab ejus
tà repetebat, & nec dimittebat, niffbi apparuiſet, ordinatione diu abhorruiffet Pontifex. Reg. l.7. in
guod quærebat. Cœperam eum mom quafi púerum , &• Prafat. Ad id autem Chartularius deftinatus eft ,
Notarium habere , fed amicum quemdam fati, mecef. qui rei totius & promotor, & teflis fuit.
farium & fuavem. Liquet & ex Epiphanio ipfö, Nec Ecclefiae tantùm fuae Chartularios in omnes
qui prudentiam fenum haufit inter haec pueritiae Chriftiani orbis Ecclefias miffitabat Gregorius, ut
rudimenta , unde & anno ætatis decim6 o&avo deificae Ecclefiarum difciplinae labes refarcirentur ,
Subdiaconatu initiatus eft. Cama confiiia in annis utque farta te&a fervarentur Ecclefiae Romanae Pa
puerilibus meditabatur . Ufque adeo Epifcopales trimonia , quae ipfamet patrimonia effent paupe
a:dcs fcholae erant, quibus non aliae fapientiâ & rum , & quae univerfum per orbem tunc fparfa.
pietate magis abundabant. erant. Miffitabat & Diaconos, Subdiaconos, Defen
Conftitutum eft à Gelafio Papa, ne Monachus fores , Notarios, ut docet Joannes Diaconus in ejus
poffet Presbyteratu initiari , nifi per haec gra vita. L. v. c. 33. Sed eos demum his ornabat Delega
datim inferiora munera eluctatus eſſet. continuò tionibus, qui & virtutibus ornatiffimi jam effent, &:
Leftor , vel Notariur , aut certè Defemfor effe rerum experientia probati. Nihilomimus per diver
dur, poţi trei nenfer exifiat Acolythur. Teftatur fas Provinciar pro cuftodia facra Religionis , rebuf
Ennodius Monachum Antonium , éujus vitam fcri que pauperum frenuè gubernandis, Etcle/ía fue vi
pfit à Conftantino Epifcopo ftatim inter Notarios ros induftrior , rectorer patrimoniorum afcivit -
confcriptum fuiffe. Inter Exceptore, Ecclefiafiicor III. Sed quantavis Romae eſſet Chartulariorum
cœleffem militiam juffit eum ordiri. Sed Leo Papa poteftas, erat multò major plendidiorque Char
primus. hujus Officii amplitudinem meliufculè nos tophylacis gloria & amplitudo in Oriente • Dixi
edocebit in iis quas fcripfit Epiftolis de Legatio müs jam in`Concilio Lateranenfi fub Martino I.
ne à fè in Origntem, miífa, ut effent qui fuo no. Papa mentionem fieri Stephani Presbyteri , Syncel
£mine & P9ntificia vice intereffent concilio Ephe. li & Chartophylacis fub Patriarcha Contantinopo
filio II. , fummumque Sedis Apoftolicæ faftigiüm litano Sergió. Conful.4. In Synodo VI. Generali
repraefentarent. Mifit enim Epifcopum, Pres5yr€ multi nominantur eorum, qui à Confiliis , vel à
rum, Diaconum, Notariumque Fratre, noffror Ju Secretis erant Patriarchæ Conftantinopolitano: quos
!ianum Epifcopum & Rematum Presbyterum, & fi inter princeps eminet Chartopylax. Quidam ex
dium moftrum Hilarium Diaconum, cumque bir Dul Secretario tines tou ferretou , fančiihmi Patriarcha
eitium Notarium probata nobis fidei miß, qui vice Conftantinopoleor , id ef?, Georgiu* Diacomur ,
mea famcfo conventui veßra fraternitati, interfimt, Chartophylax, Amaffafius diacomus , . & Notarius ,
êr commumi wobifewm femtenřia , que Domino funt G* Defenfor Navium ploiecdicos Stephamur Diaromus
placitura , eonftituant. Epift. ro. 1 5. In ea Pfeudofy &• Camcellariu*, Kaicelarior Diomyfiu* Diaconu* •
nodo Diofcoruş Alexandrinus, áliique longe plü � Camcellarius Anaftafiut Presbyter & Monachut:
rimi Epifcopi in eam fe praecipites egerünt vel Att.8. Tria ergo haec Officia Cancellarii, Notarii
infaniam , vel ignaviam , quae Annales deturpa & Chartophylacis inter fe difcrepabant; & Dia
vit, Ecclefiafticos horum temporum, quæque plus conis mandabantur; at caeteris eminet Chartophy
fatis comperta omnibus eft.Tum Leo Pòntifex, lax. Iidem enim ipfi cum rurfum inferiùs. recen
Epift.* 3., & Romana Synodus Conftantinop olin feantur , A£t.ro., ducem femper habent, illum.&c
$duos ablegarunt Notarios Ecclefiae Romanae , qui Caput, primumque poft Epifcopos. In aliis A&tio
fidelibus praefidio effent, eorumque conftantiám nibus ejüfdem Concilii, A£. 11. 13. 14. Georgius
adversùs movellæ hærefeos machinamenta robora Chartophylax & Diaconus ex ArchivisEccleie. Con
¥£nt. Hinc perfpicis , quanti haec minufcula Of stantinópolitanæuedepromit Epistolas Sergii & Hono
icia.tunc effent ponderis. Cæterùm cum in fupe rii, reprefentatq Concilii Patribus , qui ftatuerant
rioribus eluxerit mira quædam cognatio interie eas examinare. Denique idemZjubetur
Z Z
è Bibliothe
C3
Тот, 1.
 -

546 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina :

ca Patriarcali, five ex Chartophylacio proferre au ftrenuiffimè vitae etiam impendio defenfarunt a&
thentica omnia monumenta, quæ defiderari pote versùs ejufdem Leonis Ifaurici impietatem, ubi fà.
rant , ad Monotheletarum haerefeos cenfuram, tum cras Imagines, earumque cultum oppugnare adgref.
hominibus , tum, fcriptis, vel abftergendam , vel fus eft.
illinendam . Ita quidem in Ecclefia Graeca. At in Occidente
IV. Plures hic recenfiti funt Diaconi, tanquam nunquam Chartulariis is honos habitus, qui Char.
Secretarii & Amanuenſes Patriarchæ, ſub Charto tophylacibus, nunquam ea fumma poteftas permif.
phylace fui Collegii principe, qui omnes ante • fa, nanquam Bibliothecarii dignitas addita. Ana.
Presbyteros nominantur, in iis quae perleguntur ftafius Bibliothecarius hac poftrema dignitate illu
ad Synodiim . Argumento id forfan jam eftThono ftratum fuiffe ait Gregorium adhuc Subdiaconum,
rifici confefsùs fupra Presbyteros ufurpati , ratio qui poftea Romanus Pontifex fuit , ejus nominis
ne, vel obtentu Officii quod fubftinebant. Trulla fecundus. *

ma Synodus non multò poft habita huic malo me VII. Cancellariis Orientalibus non immorabor,
deri voluit, edito Canonie, quo prohibentur Diaco quos vidimus Chartophylaci obnoxios fuiffe Dia
ni, quo fe cumque jaétare poffint officio, fupra . conos & quaſi à Secretis. Satiùs eſt ad Notarios
Presbyteros federe, nifi ad alias civitates à Pa progredi mediæ ætatis, ut in utraque Ecclefia no
triarcha vel à Metropolitano mitterentur, cujus tiffimos. Monuit nos jam fuprà Joannes Diaconus
& vicem gererent & perfonam fuftinerent : Quo à Gregorio Papa Notarios etiam in Provincias lom.
ziam im nonnullir Ecclefii , Diacomor officia Eccle ginquasabigi ſolitos ad diſciplinam Canonum tuen.
jiaftica habere didicimur ; &• ex hoc monuullor eorum dam, aut reftituendam. Inter Syncellos hujus Pom.
arrogantia &• licentia fretor amte Presbyteror fede tificis cenſetur à Joanne Diacono, L.2.c.11., AEmi
re ; ftatuimur ut Diacomur etiamfi im dignitate , id lianus Notarius, qui adjutantibus Collegis quadra.
-eft, im offîcio quovis fit Ecclefiaftico, ante Preybyte ginta ejus in Evangelia Homilias excepit; id ve.
rum me fedeat , pr&terquam fi proprii Patriarcha vel rò proprium erat Notariorum munus. Qui quadra
JMetropolitam* vicer gerenr, adfit fm alia civitate , ginta Homiliar Evangelii cum focii, excepit : cenfe
fuper aliquo capite . Tumc enim ut locum illiur im tur & Paterius Notarius, cujus eft pùlcherrima.
plemf bomorabitur. Cam.7. Poena autem quae in im Epitome operum Gregorii . Iftiufmodi Notariierant
$morigeros hic decernitur, ea eft, ut inter ordinis Plerumque Subdiaconi & Regionarii, hoc eft , aliis
fui collegas ultimum in locum detrudantur. Nec & aliis Romanae urbis Regionibus attributi, ficut
ad folos Diaconos, fed & ad alios inferiores Or & Diaconi Regionarii. Hoc tamen difcrimine, quòd
dines eadem lex & poena porrigitur; unde & hos Diaconis Regionariis cura pauperum incumbebat ;
quoque conjicitur non difpari infaniiffe fuperbia, Subdiaconi verò, five Notarii Regionarii prima ab
& Officiorum gloria tumentes, in fuperiorüm Or origine compilandis Martyrum Aäis addicti fue-,
dinum Clericos dominari & praeeffe voluiffe. rant ,
V. Adeo non autem cefferunt huic ftatuto Char . VIII. Sed advertendus jam eft animus ad gra
tophylaces, ut Presbyteros pofthac eininentiùs fe viffimas caufas, & magni prorfus momenti nego
dere & progredi paterentur : ut ex adverfo in ipfos tia , quibus non impares effe Notarios fuos & au
& fupra ipfos Epifcopos infurgerent, perdiuque gurabatur Gregoriüs Magnus, & experiebatur.
tam praepoftera poteftatis fuae venditatione abute Cum pulfarentur aures ejus vel expoftulationibus
.rentur. Itaque Trullanus hic Canon in Carthophy plurium vel accufationibus adversùs Archiepifco
laces intendebatur, qui fupra Presbyteros conftitu pum Calaritanum in Sardinia ; mifit ad eum Gre
ti , jam Epifcopis ipfis imminebant. Potuit haec eo gorius Notarium Joannem, Sedis noßra Notarium ,
rum fupra Presbyteros infolens proveétio manaffe qui haec jurgiä päcaret, Archiepifcopumque coge
multis ex caufis. 1. Quòd ipfi aliquoties Presbyte ret certis documentis innocentiam fuam prodcr£•
ri fuerant, ut fuprà exemplis approbatum eft. Ita L.1. Ep.34. Crimini dabatur nepoti Epiſcopi Sponti
anteire Presbyteris infueverunt , quanquam aevo or ni , quòd Diaconi filiam conßuprafíet; Pantaleonem
dinis forfan juniores, fed fplendore dignitatis pra Notárium immifit idem Poêtifex , qui caufam
ftafitiores. Praeftantiam hanc ergo illi fuam digni excuteret : & fi reus convinceretur, cogeretur ftu
tati jam, non Presbyteratui tribuentes, ubi Pres prator puellam ducere, vel flagellis caefus in MO
byteri effe defière , nihilominus illam fibi vendica nafterium agendæ poenitentiæ causâ compingeretur •
verunt. 1. Archidiaconos & Chartophylaces fuos Sed non omiiibus Notariis tam graves caufx cre
cum Patriarchae Metropolitanique frequentibus or debantur. L. 2. Ep.4o. 42. Subdiaconus Sicilia: no"
narent delegationibus : ita fiebat ut Epifcopali vice potuit fe ipfum frangere , ut continentiae (k addic*
PresbyterisT quafi jure praefiderent : nec jam vel ret , quae tum coeperat à Subdiaconis religiofiùs exi
ipfis vel Presbyteris mirum aut noyum videretur, gi . Abdicavit ergo fe Subdiaconatu, & ad N0
quod longa confuetudine effet ipolitum. Infuefce tarii munus fpes fuas ar&avit. Ufque in obità* fai
bant enim utrimque Chartophylaces 'non ordine, tempur, Notarii quidem gefft officiùm , & à Mini
fed dignitate cenferi, dignitatis fplendore ordinis
Jferio Subdiacomi ceffavit. L.3. Ep. 34. Quod n0n~
mediocritatem quafi abforbente. His rationibus in poteft nifi de Ordinariis Notariörüm funâionibus
frà dicemus etiám fupra Epifcopos fediffe Charto intelligi, quae iftiufmodi ex parte erant, ut pug
phylaces, patrocinante confuetudine, qua: corru ris immaturis committerentur, qui perniciate mi
tela potiùs erat. rabili verba loquentium affequerentür, & calamq
VI. Vel ipfà porro Chartularii & Chartophyla quodammodo afitevolarent. f)e his videtur loqut
cis' vox arguménto eft ei muneri Bibliothecarii Gregorius : Irrifiìmer illar, quas babere Notarii ad
munus vel infertum, vel conjunétiffimum fuiffe. Id buc pueri folent. L.4. Ep. 1 5. -

confirmatur ex iis etiam , quae di£ta funt de fexta 1X. Indicat idem'Grégoíius Notarios ab Epifto
synodo generali. Sub Leone Ifaurico Bibliothecam lis fuiffe Epifcopis, ipfiqué fibi: Hamc Epiftolam P*
è duodecim viris fumma & eruditione & pietate • terio Notario Ecclefia noßra fubfcribendam dittavi
confpicuis adminiftratam fuiffe author eft Conftan mur. Dial. l.3. c.1o. L.4. Ép.15. Perſcribebantº
tinus Manaffes, ita ut iis inconfultis, ne Imperato A&ia publica , ut Praecepta libertatum, quibus તિ
res quidem quidquam majoris rei molirentur. Tam vi Ecclefiae quandoque à Pontifice donabántur: l**
ta in opimione virtuti, erant, ut me ip/î quidem Im beror ex hac die civefjue Romamor efficimur , &c. H***
peratorer, movi quidquam & imufftati ßbi agendum mamumútomir paginam Paterio Notario fribemdam di
putaremt , illis iâ Confilium mom adhibitir. Viri ni fiavimur, 3r propria manufubferip/îmur. L.j. Ei i
niirum hi pii & graves caufam Ecclefiæ fideique X. Sed praeter hæc minutiora, quibus ‫ناة‬I‫مع ق‬
*-
De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.CIV.
re poterant juniores Notarii , fcriptitare literas ,
compendiariis notis aſſequi torrentem facundiam
Epifcopi : concionantis, Aéta publica exfcribere :
erant quae paulò majorem defiderarent peritiam ex
perieniiamque. Et erant duplicis generis. Aliae
ènim erant [Delegationes generales in omnem ali
uam Provinciam, ne quid inferperet, quo difci
plinae peftis aliqua crearétur, & quod Epifcopálem
vigilantiam fefelliffet : aliæ erant peculiares caufae ,
quæ curandæ fuo loco & tempore erant. Primi ge
nieris illa fuit Delegatio, cum Hadriano Sicili« No
sario, id eft, univerſæ Siciliæ Præfeéto, mandavit,
ut fi Monachi Monafterii Montis Æthnæ ad pro
pudiofos exceffus delapfi effent, quorum infâmia
ad fe pertigerat, promptiffîmo & efficaciffîmo fuc
curreret remedio, & retituta piritali Monafterii
difciplina , rerum etiam ejus témporalium curam
ageret. De qua re , quia fratri & Coepifcopo noftro
Leoni fcripfimur, ut requifita veritate , fi ita repe
rerit , diffriftiffima hoc ftudeat feveritate corrigere ;
meceffè quoque eft ut in hac re tua fe experiemtia ad
fnveffigamdam veritatem, & pumiendum tamtum fce
lur , ommi modo follicitam debeat exbibere. L. 8.
Ep. 22. Alterius generis & peculiaris fuit delega
tio, çum miffo Pantaleoni Notario, ut Mediola
nenſi in agro Romanae Eccleſiae patrimonium cura
ret , injunxit & illud, ut quamprimùm Mediola
menfem Epifcopum eleétum órdinäri urgeret: Ut in
ordimando eo, qui à vobis ele£tus efl , mulla pofft
*nora comtimgere , Pantaleomem Notarium mof?rum.
*ranfmifimu* , qui eum , ut moris eft , ammuente com
fem*%* moftri authoritate , faciat comfecrari. L.8.
Epiſt.65.
XI. Nifi quae Gregorio pepercit, injuria tem
porum, fuccefforum ejus P6ntificum Regefta lite
rarum intercepiſſet, extarent in cis monumenta
ejufdem difciplinae , quam Gregorius, ut à præde
cefforibus hauferat, ita & in fùcceffores tran$fudit.
Superfunt paucula, quæ ex illo naufragio enavave
runt, in Colle&ioné Romana Holfteriii. Pelagius
cum Presbyterum Ecclefiae Romanæ in remotiorem
amandaret Provinciam, ut quæ depravata erant,
corrigeret, recolligeret quæ ab unitate diffiliebant.
Petrum filium noflrum Prefbyterum Apoftolicæ Sedir ,
ad correptionem exceſſuum : adjunxit ei Notarium ti ſunt duo Diaconi, duo Notarii, & Subdiaconi
ejufdem Romanæ Ecclefiae, quocum confilia com
municaret: Huic Proje£fum Notarium Sedis mo/?r«
4djumgendum effe credidimur , ut participato comfi
£io , qu« rationabilia funt , exequi non morentur.
Coll. Rom. pag.139. Notarii hi magna utique erant
probitatis & peritiae famâ, ut täntarum rerum .
Ponderi pares effent, & Apoftolicae sedis gloriam
non deterrerent, quae fua illos veßiebat authorita
te • Faciliorem ommium caufarum futurum effe judi
eamtes exitum , fi illum ab Apoftolica contigiffet pu
blicè Sede tranſmitti, circ. - nos , in Occidente minores Clericos Notariorum
XII- In Gallia perfæpè Le&ores munere fun&i
ſunt Notariorum. Privilegium Abbatiae Sandiony
ſianae à Landerico Pariſienſi Epiſcopo conceſſum,
fcripfit & fubfcripfit Lector, Autrolenus Lector ju
bente Domno Lamberico Epifcopo boc privilegium fcri
pſî & ſubſcripſi. Du Cheſne. Hºſt. Fran. L. 1. p.683.
Illam è pueritia artem fé didiciffe profitetur Grego
fius Turonenfis : Nihil aliud literarum pr«ter mo
fa* agnovi, im quarum munc ftudio conflriéíur adfli
gor. De Gloria Conf. c.4o.
Erant & Romae Schola, five Collegium Notario
rum , quorum primus vel Primicerius curæ fuæ de
mandatas habebat Chartas : non facilè crediderim
£ibliothecam. Quanquam cum Subdiaconus Arator
Poema à ſe elaboratum Vigilio Papæ obtuliſſet,
illud Vigilius dederit Primicerio Notariorum fer
vandum in fcrinio Ecclefiae. Surgemtio viro vemera
*ili, Primicerio sebola Notariorum , in ſcrimio de
i dit Eccleſia collocandum. Eo Poemate complexus eft
Тот.І.
54?
Arator libris duobus hiftoriam Apoftolicam. Bibl.
Patr. To.8. p.7o. lllud autem ipfemet recitavit
quatuor conventibus, ubi præter Pontificem ade
rant doétiffimi quique Romani Clerici , Monachique
nec non & ex plebe , in Ecclefia Sancti Petri. In
ter recitandum erupit in plaufus tam crebros aftan
tium favor & admiratio: expetitum eft toties, ut
relegerentur, quibus vehementer dele&tati erant
Auditores , ut quaque vice dimidius tantùm liber
fegi potuerit . Longè frequentiffimae fuerant in
Gentilitia Roma olim recitationes iftiufmodi pu
blicae Operum praecellentium , fi præcellere tamen
poteft vana prophana: eruditionis & famofa oftenta
ti6. Sed illud juvat animadvertere, quàm crebrae,
quàm diutinae olim effent iftiufmodi le&iones piæ
in conventibus Ecclefiafticis: qui nunc ufus exole
vit, non facilè dixerim, an tempore & incuria fi
delium , an Latinae linguae capiendae difficultate,
poftquam in ejus locum obrepfere totidiomata ver
nacula. Solatio illud eft , quod ut rarefcere vifae
ſunt lectiones hujuſmodi, ita & crebreſcere Con
ciones, per quas poteft utique illa ja&ura farciri.
Hæc ex occafione Notariorum paulò longiùs pe
tita videri poffunt, non tamen omnino abs re,
nec nullius aut utilitatis, aut voluptatis.
XIII. Eft & aliud Notariorum munus , faltem
in Ecclefia Arelatenfi, à Scriptoribus vitae B. Cae
farii animadverfum, ut Epifcopi baculum feu pe
dum praeferrent. Clericus cui cura erat baculum il
liur portare , quod Notariorum officium erat. L. 1.
c. 1 1. Ex vita beati Magni Confefforis, qui B. Co
lumbani difcipulus fuit, illud edifcimus, Abbati
bus quoque fuam fuiffe Camabutam , ut vocabant,
hoc eft, Paftorale pedum. Hujus Abbatis pedo
poft ejus mortem fölutus eft , quem ille vivens li
gaverat. Surius die 6. Septemb. c. 12. Verüm in mi
nufculis hujufmodi minifteriis , qui erant juven
culi, ſeu Clerici , ſeu Monachi , ex contubernio &
familiaritate, ab exemplis & documentis fanétiffi
morum virorum eas imbibebant virtutes & fapien
tiæ regulas, quibus ad maxima deinde quæque mu
· nia ornati & parati effent.
In Concilio Contantinopolitano fub Mena, in
ter Romanae Ecclefiae Clericos qui affuere , recenfi
aliquot. A£t.r. Promotor Concilii erat Euphemius
Diáconus Conftantinopolitanus & Primicerius No
tariorum. Mentio quoque ibi fit Theodori Tribu
ni , Notarii & Referéndarii Imperatoris. Legi
tur ibidem & Menas Le&ior Sedis Apoftolicae , &
Secundiceriur Notariorum. Acacius item & Chri
fiodorus Diaconi & Notarii Ecclefiæ Conftantino
politanae. Att.4. Porro Chriftodorus hic Secreta
£ius quoque dicitur; ficritarior. Ex ' A&tis denique
hujus Concilii patet in Oriente plerumque Diaco
locum & munia impleviffe. Promotor quoque Sy
nodi V. Univerfalis, Collat. 1.z. , erat Diodorus
Archidiaconus Conftantinopolitanus , & Primicerius
Notariorum. In Concilio VI. Generali legitur Ste
phanus Diaconus & Notarius : Archidiaconus au
tem etiam Chartophylax dicitur. Legitur, & ibi
Lećtor Notarius. Aći.8. 1o. 1 1. -
XIV. Aperiet Caſſiodorus quanta eſſet Notario
rum dignitas in, Officiis Impératoriæ domùs , &
hinc facilè intelligetur, unde iis in Ecclefiam tan
tum honoris & póteftatis conceffum fit. Erant enim
Notarii à Secretis Imperatori, & tantùm non om
niuin confcii. Notarii homor tumc dabatur egregiis ,
dum ad Imperiale Secretum taler conffet eligi , in
quibus reprehenfionis vitium, mequeat inveniri : For
imula autem, qua illi promovebantur , apertè pro
det, qua filentii fide, qua prudentia effe debcrent ,
Nom ejl dubium ormare fubje£o* Primcipir, fecretum ,
dum mullis «ftimamtur neceffaria poffe committi , piß
Z22 2 qut
548 Vetus & nova Ecclefiæ Diciplina
Satuta Placitorum & Comitiorum regni : horurh
qui fuerimt fiae magna folidati , Regis con/ilium fo exfcripta
ior locet fcire graviffmor. Imitari debent armaria ,
u« contimemt Tmomumemta Chartarum • Ut quamdo
2b ipfi, aliqua imffruttio quaritur, tunc loquantur » Comitibus communicabantur ; denique Principem
totum autem diffìmulare debent , quafi mefeiamt fcien admonere , qui Epifcopi , Comites, qui apogràpha
ter. Variar. l. 1. Epiff.4, L-6, Ep.16. -
XV. Nec dum Cancellarii locus erat inter Mi
nißros Ecclefiae Latinae. Scripfit Gregorius Papa.
ad Venantium Italia Cancellarium ; ut in Clauftrum
à quo abierat regrederetur. Agit alibi de Expræ
toris Cancellario. Teftatur & alibi ab Exarcho
Africae miffum ad fe Cancellarium , ut quopiam de
negotio ageret. Suum ad mor pro eadem caufa Can
cellarium deffimaverat. L. 1. Ep. 33. 67. L.6. Ep. v. De
eo Officio merè faeculari agit & Caffiodorus , cui
momen erat à Cancellis, intra quos fe continebant,
ut vel audirent, vel introducerent eos, qui audiri
ſe à Magiſtratu cupiebant. Militiam domeſticam
Cancellorum decus attribuit, ut conſiſtorii noſtri ſe
ereta fideli integritate euftodiar , per te prafentatur
accedat. Variarum L. 2. c.6. Vopiſcus in Carino. Ex
Hiftoricis & Legibns conftat Notarios primùm hos
fuiffe , vel Secretarios, quibus lapfu temporis ma
jora in dies commendata funt negotia , & hinc illis
tanta fplendoris & authoritatis acceffio. In hujuf
modi Officia intricare fe Clerici non coeperunt, nifi
circa tempora Caroli Magni quando illis ea inter
dixit Concilium Cabilonenfe " anno 81 3. Presbyte
ros Cancellarios publicos eſſe decrevimus inhibendum .
Can.44. Certè cum [oli co officio arcentur Presby
teri , illud cæteri permittuntur gerere Clerici; quod
faeculare tamen erat utique Officium. Cancellarium,
feu Referendarium Dagoberti Regis egit San&us
Audoenus, antequam ad Epifcopatum promovere
tur. Referemdartur dicebatur, ad quem publica com
fcriptione* referebantur, ut per eum ammulo, feu fi
gillo Regis ronfirmarentur. Ita Scriptor ejus vitae.
In contextu hujus operis patebit longè plurimos
Principum Chriftianorum Cancellarios, unà & Epi
fcopos fuiffe .
C APU T CV. P.3.1.1.c.;2.
De Cancellariis, & Notariis, Char
tophylacibus, Bibliothecariis, à Ca
rolo Magno ad Hugonem Capetum,
five ad annum Chriſti millefimum.
J; Qged effet mumut Cancellarii, five Magni can.
eellarii , qui & Archicancellarius di£iu , ì.
II. Erat plerumque Archicamcellariut, vel Epifco
pu* , vel Archiepifcopur.
III. De Notariis.
f !/• De Gracorum Cbartophylace. Eju, jura & of
r14 .
%. Sºdłt tandem fupra Pre rłyteror č» Epifcopor .
VI. Trullamur canom. Qgo tempore cœperit ea fe
dº prºrogativa fupra Epif>pos.
!!!. 'Qg* fundamenta tam pr«poffera prarogativa.
VIII. Rurfum gura Chartophylacis.
4X 22 bis gradibus ſupra Epiſcopo elutabatur.
* X. Necdum Romani Cardimales fupra Epifcopo,
tumc fedebamt. '
XI. XII. De Protonotariis &• Bibliotbecario.
XIII, Qganti momenti ea dignitat.
XIV. De Bibliotbecario Eccle/ìa Roma»*.
XV. Eo munere gaudent Epifcopi.
XVI. De Bibliothecariis im Oriente .
I. S. Imperio Garoli Magni, quo augefcere,
coepit Cancellariorum dignitas , eorum erat
affervarc Principum fcrinia, leges, præcepta; item
Archiepifcopis & Comitibus fubminiftra
re, à quibus ea cum Epifcopis , & Abbatibus, &
haec Capitularium Regiorum accepiffent. Ita con,
ftat ex Capitulari Lodovici Pii anno 823. Volumus
ut Capitula , quæ mumc & alio tempore confultu fi.
delium moſtrorum à mobis conſtituta ſunt, à Cancel
lario moftro Archiepifcopi & Comiter eorum accipiant,
Ⓞ” umuſquiſque per ſuam Diaceſin cateris Epifcopir ,
Abbatibur, Comitibur , &r aliir fidelibus noflrf, eas
tranfcribi faciamt , ut im fuit Comitatibur coram.
ommibus relegant , ut cunéti* moftra ordimatio ®* vo
luntas nota fieri pofft. Cancellariur tamem moffer mo
mima Epifcoporum & Ccmitum , qui ea accipere cu
raverint , notet , & ea ad noftram motitiam perferat,
vt nullus hoc pratermittere prafumat. Cap.z4. Idem
praecipitur in Capitularibus Caroli Calvi. Tit.1 a.
c. 11. tit-3 1. c.36.
Illud potiffimum, ut opinor , de Archicancella
rio intelligendum eft , qui tunc ex Clericis femper
deligebatur. Id liquet ex fubcriptionibus Conci
lii Pontigonenfis, ubi poft Epifcopos & Abbates
fubfcribit Archicancellarius, qui & ipfe idem Ab
bas erat: Gauffenus Abba r &* Archicamcellariur.
Refertur ab Adamo , L. 1. c.9. , Diploma Caroli
Magni anno 788. quo Bremenfis erigitur Epifcopa
tus, & cui fubfcripfit Archiepifcopus Colonienfis ,
Capellanus Sacri Palatii . Hildebadus Arcbiepifcopus
Colonienfi, & Sacri Palatii Capellamur recogmovi.
Affirmat Sirmundus plures Chartas Ludovici filii
Bofonis , qui exinde proclamatus fuit Imperator,
datas Viennae , fubfcriptafque ab Archiepifcopo
Viennenfi Archicancellario. Conc. Gall, tom.3. p.
644. 689. Anno 918. Hugoni Regi Italiæ aderat
Gerlanus Abbas & Archicancellarius. Spicil. tom.1 *•
р.146. I 53. . . . .
Hincmarus certè cum Palatinum omnem Clerum
Archicapellano fubjeciffet , Magnum Cancellai ium
affirmat' ei velut focium adhaefiffe ; hunc illum ef
fe, qui olim à Secretis dicebatur , cui fuberant
plures Cancellarii alii & Secretarii , magna ut par
èrat peritia & prudentia clari , qui Præcepta Prin
cipum exfcribebant, difpcnfabantque, nullis ava
ritiae ſordibus inquinati. Cui ſociabatur ſummus Can
cellarius, qui à Secretis appellabatur , erantque illi
z fubje£ti pruäemter & intelligentet, ac fideles viri,
qui pracepta regia abfque immoderata eupiditati*
áenalitate fcriberemt , & fecreta illis fideliter culto
dirent. Hincmar. tom*. pag. 317. 7o7. Idem alibi
Hincmarus prodidit, cum exarfiſſet ira Regis in .
Epifcopum Laudunenfem , ejus juffu Cancellarium
fcripfiííe ad Vicedominum & ad Praepofitum Ec
clefiæ Laudunenfis , ut ne quid ex proventibus
ejus Ecclefiae ad Epifcopum redire finerent.
Hinc non injuria conjicitur Sandionyfianum Ab
batem Ludovicum, quem Lupus Ferrarienfis ait ,
Epiflolare in Palatio geffiffe officium ; Cancellarium
qùoque fuiffe . Lupus ipfe Ferrarienfis ad hunc
Abbatem Ludovicum Epiftolas dedit , ubi illum
Abbatum fummum nominat , ejufque fe gratia &
patrocinio apud Regem juvari poftulat. ' Epiß. 18.
2- 92
3 II. Cum aberat Magnus Cancellarius, Cancel
lariorum vel Notariorum alius quifpiam fubfcribe
bat. Ita habes in Diplomate Caroli Simplicis p.
Gaulemur Notarius ad vicem Rogeri Archiepifcopi re
cogmovovit. Nec enim dubium eft , quin plures
fuerint in Palatio Cancellarii; quo etiam fa&um eft,
ut qui primas tenebat partes, Magnus & Archi
cancellarius vocaretur. Baluz. App. ad Lupum. p.
5 , 4. Eft ad manum & antiqui Hiftorici contextus,
qui rem firmet : Ego Jofeph peccator & Sacerdor,
quondam Aquitamwrum Regi* Camcellarius , nunc im
-
clyti
 De Beneficiis, Part I. Lib.II. Cap.CV.
***** *gis Ludovici liberalium artium Preceptor,
4*f44e ejufJem Sacri Palatii Camcellariorum mune
** funétur. Du Chefme. tom. 13. pag.417. Quum .
primum. B. Herebertus Colonienfis Epifcopus ele
*tus eft, protinus. ad eum literas dedit Otto Im
Perator tanquam ad Archicancellarium • Archilogo
ebete , Surius die 16. Mart. c.7. Cinnamus Graeca
in hiftoria clarus, Logothetam & ipfe interpreta
tur Cancellarium Latinorum. Cancellariut , quem
JLogothetam Graci vocant. Ubi abfentis Magni Can
ccllarii, qui Epifcopus vel Archiepifcopus plerum
que erat, loco fubfcribebat, quandoque & ipfe •
non Notarium fe, fed Cancellarium adfcribebat.
Angelramus cum Cancellarii jam munere donatus
effet ab Imperatore : Epifcopatu five Archiepifco
patu Metenfi poßea au&tus eft . Bibl. Clun. p.166.
277. 278. &rc. Et in Notir pag.71. Poft Drogonis
cnim Principis mortem aliquandiu Metenfes[Epi
fc9pi Archiepifcopi di&ti fünt. Accipe & aliam .
fubfcriptionem Cancellarii loco abfentis Archicam
cellarii , Ambro/ïur Cancellariur ad vicem Huberti
Epifcopi & Archicamcellarii. Spicil. tom. 1 3. p. 299.
tom.5-pag-407.
Non fcribebant autem duntaxat, vel fubfcribe
bant, ac diftribuebant Cancellarii Regum praecepta
ac diplomata; fed & in conventibus populi reci
tabant , Ita videre eft poft aliqua Caroli Calvi Ca
pitularia : Et tume juffi Gauzelemum Cancellarium ,
ut hac fequentia Capitula in populum recitaret. Du
Gbefne tom.1. pag. 466. Quod hic tumultuariè per
strićłum eft, uberiùs infrà edifferetur.
III. Ad Notarios venio hujus aetatis mediae.
Donationem Caroli Magni Adriano I. Papæ faétam
author eft Anaftafius Bibliothecarius à Capellano
& Notario ejus fuiffe fubfcriptam. Carolus Rex ad
feribi ju/fit , per AEtherium religiofum ac prudentif
/ímum Capellanum ac Notarium fuum. Idem Adria
nus ad Carolum eumdem fcribens, Radonis memi
nit Protonotarii Regii , & Abbatis. Radonem di
leftiffmum Protonotarium veftrum , atque Abbatem.
In vetufto Chronico vocatur Eginhardus Archica
pellamur , Notariufque Imperatorit Caroli. Concil.
Gall. tom.2. pag.93. Du Cheſne tom. 3. pag.496.
Profert Hincmarus, tom. 1. pag. 12. nomina eo
rum fecundi ordinis Clericorum , qui Concilio
affuerant in Palatio Regio Carifiaco , & præ
caeteris Æneam memorat , qui Parifienfis po
ftea Ecclefiae Infulis claruit , & qui tum erat No
tarium Sacri Palatii . Lotharius Imperator Hildui
num Abbatem Sandionyfianum Arabinotarium vo
cat - Hilduinus Abbas noftra Aula Archinotarius .
Spiril- tom. 11. pag.. i ts.
IV. In Ecclefiâ Graeca praeter Notarium &• Ref*
rendarium Vemerabili, Patriarcbici secreti ; eumque
Diaconum in VII. Synodo, ut fuprà diximtis,
fuere & in VIII. Synodo plures Diaconi , idem.
que Notarii, ſeu Scriniarii ; à quibus in Seſſioni
bus Aéla publica legebantur , Memoratur etiam .
ibi Monachus Columnaris; feu editoris columnae
မ္ဟုမ္ယး , qui Cartularius quondam fuerat. A't.4.
4th.9.
Propero ad Chartophylacem, qui Principem ferè
locum tenebat inter Ecclefiae Cónftantinopolitanae
Dignitates. Ejus jura & privilegia conftrinxit Ana
ftafius Bibliothecarius in Annotatiuncula quadam
fua ad VIII. Synodum. m Aft.1. Synod.VIII. Af
$) firmat autem eâdem illi jura effe in Ecclefia Con
ftantinopolitana, atque Bibliothecario in Romana.
Ornatu Diaconi eum uti, & Sacerdotii partes im
plere omnes , quae Presbyterum non defiderent :
ab ipfo Epifcopos, ab ipfo quofcumque alios ad
Patriarcham introduci, 8 ad Eccleſiaſticos Con
ventus ; ejus unius manu venire in manus Patriar
chæ Epiftolas quafcumque, praeterquam aliorum Pa
triarcharum; heminemi Abbatia, vel dignitate qua
549
cumque facra , vel Prælatura initiari poffe , nifi ab
ipſo approbetur, & præſentetur Patriarchæ. Car
topbylax interpretatur Cbartarum cuffor. Fungitur
autem officio Carthophylax apud Ecclefiam Conffanti.
mopolitamam , quo Bibliothechartur apud Romanor ;
imdutut videlicet imfulit Eccle/ia//icorum mimiflrorum,
ó* agemr Ecclefiaftica prorfu* cunéia obfequia, exce
ptir iis folis , que ad Sacerdotale fpecialiter ac pro
priè pertinere probamtur officium • Sime illo pr«terea
mullus Prafulum aut Clericorum à forir vemiemr , im
comfpeéfum Patriarcha intromittitur : mullur Ecclefía
ftico conventui pr«femtatur : nulliâ, Epißola Patriar
cha miſſa recipitur, miſî fortè à cateris Patriarchis
mittatur ; nullus ad Pr«fulatum , vel alteriur Or
dimir Clericorum, ſve ad Prapoſturam Monaſterio
rum provehitur, ni/î ifte humc approbet ó* commen
det , acque de illo ip/î Patriarcha fuggerat , & ipfe
pr«fentet. Tantò plus fidei adjiciendum hîc eft
Anaftafio, quòd horum oculatus fuerat teftis.
Balfamon Chartophylacis dignitate & Nomophy
lacis antè perfun&us fuerat , quàm Patriarchatum
Antiochenum affequeretur , idque in caufa fuit, ut
ab Imperatore & à Patriarcha compelleretur Com
mentarios edere in Canones Conciliorum, & in .
Nomocanonem Photii ; atque id potiffimum eniti,
ut edoceret, qui Canones longa defuetudine anti
quati, qui ufü adhuc vigerent. Id præfatur ipfe
in Opus fuum. Im Nomoc. tit.8. c. !. Alibi refert
Charthopliylacem quotannis adeffe Feftivitati &
Proceffióni Notariorum , equo Patriarchæ ipfius
vetum, veſte candida ſplendidum, & pretioſiſſima
Mitra capite redimitum. Rurfum alibi refert pere
grinos Presbyteros à Chartophylace arceri, ne My
teria celebrent, nifi Epifcopi fui literis inftructi
fint. In Can. 16. Synod. Nic
V. Verùm illud omnium maximè ftupendum in
Chartophylace, quòd non tantùm ſupra Presbyte
ros ſederet, cum Diaconus eſſet , ſed & ſupra Epi
ſcopos in Conventibus omnibus, qui extra Sanétua
riuim, ubi Altare , & extra Concilia fierent. Dif
plicuit aliquando Balfamoni haec confuetudo , ma
inifeßè canónicis regulis inimíca ; & eam tamen ,
affirmat ipfemet roboratam fuiffe Conftitutione •
Alexii Commeni Imperatoris. Ut autem monnulli
ex Ecclefiaflicit Diaconir im Congregationibuf qu« funt
extra Sarrum Tribunal , amte Sacerdote* fedeant ,
feri videmu; . Et exiftimo hoc fieri propter digmjta
te, feu offieia. Soli enim ii qui à Patriarcha offi
.jj, Ecclefiafticis digni funt habiti , fedemt amte Sa
eerdote,. Fit autem &* hoc prater ratiomem . At Char
tophylax in Congregationibur, qua fiunt extra Symo
aùmâ, fedet mon folùm inter Sacerdote* , fed etiam
ante Pontificet, ex comftitutione Alexii Ccºmmeni •
Haec Conßitutio Epifcopos inveteratae feriùs oblu
&antes confuetudini retnndit , objeéta longa ipfo
rum patientia & defidia , Chartophylaçum longa ~
pofteñione, Epifcoporum haštenus confenfione, ta
&ita; confénfiffe enim qui filuerunt; denique dan
das nunc ipfis effe poenas negle&tae , tandiu Epifco
palis dignitatis, & tam diutinae ab Ecclefiis fiiis
ábfentiæ, & propudiofae in urbe & Aula Regia
commorationis, übi id affequuntur, oeftro perciti
augendæ dignitatis, ut ipforum dignitas prorfus
in contemptum veniat, Juris Orient. tom. i. pag. 144
vI. Trüllana Synodus pulcherrimum illud tem
peramentum excogitaverat , ut Chartophylax, 8c
áuicumque tandem Diaconus, ante Presbyterum ge
fedeat , praterquam fi proprii Patriarcbs, vel Me
tropolitami vicem gerem; ad/it im alia Civitate, fu
per aliquo Capite. Tumc enim ut locum illius im
plen, bónorabitur. Cam.7. _Sanè qui mjttebántur
ád Concilia Oecumenica à Romano Pontifice Lega
ti, tametſi Diaconi quandoque tantùm eſſent, non
taìtùm fupra Presbyteros, fed fupra , Epifcopos
etiam & patriarchas fedem fibi vendicabant. Ita
զաc
 55o Vetus & nova Ecclefiæ Diſciplina -

que Trullano Canone nihil aequius erat. Etfi tunc
Presbyteris tantùm confuleretur. Immo nec in VII.
nec iii VIII. synodo veftigium extat ullum hujus
IDiaconorum, vel Chartophylacum ufurpatiqnis in
Epifcopos. Nec id filuiffet in fua Chartophylacis
tabella Anaſtaſius Bibliothecarius.
vII. Tradit quidem Balfamon plures fuiffe Pa
triarchæ Conftantinopolitano Secretariatus: eum
porro, cui praeerat Chartophylax , addi&tum fuiffe
hegotiis propriis & caufis Epifcopatùs Conftantino
politani, ut Epifcopatus erat : atque ita Charto
phylacis ademi rectè dici poſte Epiſcopalem aedem:
Chartophylacium reííè Epifcopatur dicetur. Im Cam.
9. Synod. VII. Ideo & funétiones Epifcopales om
nes à Chartophylace exercebantur, nomine Pa
triarchae : Excommunicationes vibrabat, animae de
licta corrigebat, Sacros Ordines conferri permit
tebat: Omnia Patriarcha jura exercet, que ei con
veniunt , ut Epifcopo ; etenim excommunicat , ami
ma delitta corrigit, Diaconos & Sacerdotes ordina
*i permittit. Ibidem . Im Cam. 1o. Cum poffet Pa
triarcha Conftantinopolitanus aliorum Epifco
porum Clericos fibi vendicare fine dimifforiis eo
rum literis : eo jure utebatur Chartophylax; nomi
ne Patriarchae : & peregrinis permittebat Presby
teris , ut Conftantinopoli celebrarent myfteria . De
fcopos & Metropolitas, noii ubique , fed in eles
čtionibus Epifcoporum , & in Conventibus publi
cis. Im eleëtionibus Epifcoporum ad vacamtes Eccle
Jîur , & im iis publicis congreffibur , qui extra Pa
triarchale tribunal fiumt , immo etiam im Feflorum
publicit ceremoniir ac convemtibur , mon fòlum intra
parter Ecclefix , verùm etiam quovis in loco. Ibidem»
ex Balſamone, pag. 457. 458, 459. & ſeqq.
IX. His fe gradibus extulit fupra Epifcopos
Chartophylax. Affenfi funt Trullani Patres ut fu
pra Presbyteros emineret in aliis Provinciis, quo
ties ei Patriarchales vices delegarcntur. Eodem
jure jam tum potuiffet & fupra Epifcopos affur
gere. Porro quod in Provinciis, id ipfum & Con
ftantinopoli fas erat. Denique cum Delegatio. Pa
triarchæ, qua olim rarius , & ad certas tantùm
cauſas muniebatur, ei perpetuö & ſemper fruenda
conceſſa eſſet : facillimè ſibi perſuaſit id ſibi jam
juris effe , ut perpetuò & femper praerogativam
fedis & honoris haberet fupra Epifcopos , qui ubi
que jam & femper, atque ordinario jure , & ma
nus evafiffet , & os, & lingua Patriarchae. Unde
rurfus ibidem Balfamon : Ommino fateberir horum.
omnium poteftatem ei tributam, propterea quòd exi
Jtimetur effè or , & labra , &- mamus quodawmoda
Patriarch & . - -

nique veniam dabat fecundarum nuptiarum ; ut Diffenfiones excitatae funt permolefła inter
nequis propterea privaretur communione. Supplem. Chartophylacem & Epifcopos Cónftantinopolitano
Þag • I I 2.4. Patriarchæ obnoxios. H&c qu«flio multa diverfís tem
Sed utcumque egregia & magnifica fint ifta, non poribus excitavit ſcandala. Jam jam Patriarcha.
exfpatiantur tamen ultra metas eorum: quæ Magno fecundùm Epifcopos contra Chartophylacem pro•
Vicario & Officiali Epiſcopi poſſunt competere, nuntiaturus erat , juxta Nicænios Canones : Cum.
cum eis concreditur Epifcopalis jurifdiétio. Itaque que cognitio Patriarcha'ir Pontificibus favens , érca
nihil inde juris emergit, qùo Epifcopi unius Vica Can. 18. Cum Alexis Conneni Imperatoris Con
rius Epifcopos alios infra fe deprimiat. In Obfer ftitutio Chartophylacem deiici vetuit eo honore »
vatiuncula quadam in libris }uris Orientalis, & in 蠶 vetus confuetudo , poffeffio, praefcriptio ven
Epitome Harmenopnli , annotatur , hunc honorem icaret. Addit Balfamoii nec Imperatorio Edicto
confefsùs fupra Epifcopos Chartophylaci tantùm nec diutina vel confuetudine, vel poffeffione uni
Conftantinopolitano permiffum fuiffe, cum Synodis verfim contra Canones praefcribi poffe ; fed Ca
intereft aliarum Provinciarum , & longo tantùm nones ipfos fuffragari hüic Chartophylácis juri : .
ufu id ei partum fuiffe, firmatumque Edi&o Mi ſeu Canon ſpectetur Trullanus , Can. 1 1., de quo
chaelis Imperatoris. Soli Chartulario conceffum eß fuprà , five üfitatiffimus mos fedendi in Conciliis;
ex longa comfuetudime , ó* ex fcripto Michaeli, Im ubi qüi perfonam & vices geftant , vel Papae , vel
peratori* , ut im c&terir Symodis etiam ante Pomti Patriarcharum, ſedent ſupra quoſcumque Epiſco
fices ſedeat. Pag. 27. Non recedit à vero, Charto pos , unde & Cyrillus Patriarcha Alexandrinus
phylacem crebriùs ad iſtiuſmodi Synodos à Patriar praefuit Synodo Ephefinae Univerfali , ut vices ge
cha miffitatum, & iis honoribus`cumulatum , qui iens Caeleftini Papae , qui tunc illum impertiit
viges Patriarchae gerenti haberentur : ita fenfiih . loro aureo, quo Sylveftrüm olim Papam ornave
infucviffè ipfum , infueviffe Epifcopos quoque inno rat Conftantinus. Ex quo fit ut cum Sacerdotes
vationi huic priùs inauditae ; denique' facilè addu alii omnes facris operentur nudo capite , folus Pa
&tos effe Epifcopos, ut levi hoc honoris difpendio triarcha Alexandrinus facro tunc diademate Ca
emerent compendia, & incrementa quaedam favoris put cingat. Cumque omnes alii Capitibus apertis.
& gratiæ per Chartophylacem apud Patriarcham , rer farrar peragant , ſolus Alexandrinus Patriarcha:
& per Patriarcham apud Imperatorem. ren' divinam facit , fafcia diëtæ caput- obvolutut -
VIII. Superfunt , quæ his addantur non pauca. Cenfet denique Balfamon purpuratos illos Proce
Erat quandoque idem Chartophylax, etiam Pro res, ſeu Cardinales, qui Papa aſſident, conſor
tofyncellus Patriarchæ, hoc eft ' Primarius Mini tes quoque fieri pro fùo modo ejus ornamento
fter • Cancellariatum Patriarchae , exercebat , cujus rum '& prærogativarum , quòd ejus perfonam re
Bullas omnes ipfe primùm, inde & alii fubfcribe praefentent. Qgim etiam duodecim illor Cardimarior
bant 1)iaconi, iidemque Notarii Patriarchae. Sub Papa ſimiliter videmus pileis aureis ornatos, velu
fcriptionem ejus fequîebatur folita plumbea bulla . . ti Papa perfonam reprefentantet , qjufque jura ful
Nec poterat eo præfente hæc fubfcriptio, five fi cienter.
gnatura , alii cuiquam demandari. Os erat ipfe, X. Nec tamen hoc loco affirmat Balfanion , Ro
& manus Patriarchae. Ut or & manu, Patriarchâ manos Cardinales fupra Epifcopos federe, quo ta
z'g£etur • Quando illum inftituebat Patriarcha , fi men validiffimo argumento rem quam habebat pre
gillum annulumque fuum collo ejus appendebat, manibus conficere valuiffet , ut Chartophylaci fu
Patriarcba Bulloterium. Claves illi fpiritales com pra Epifcopos fedenti patrocinaretur. Sed cum ait
Imittebat , ut ligaret, folveretque, ufque excipién Cardinales perfonam & vices Papae gerere , ori
darum, Confeffionum poteftatem Monachis Présby ginem ipfam retegit ejus praerogativae confefsùs
quàm 蠶
$eris daret: denique publicè ut doceret plebéïí. Epifcopos , qua non multò poft coeperunt
Poftremò jurifdi&io ejus non minùs patebat, rul -

Patriarchae - Juris Orien. pag.zo6. iro. 2 33.

His ita præſtructis, jam argumentatur Balfamon,
329. Illud denique de Chartophylacis amplitudine
differens addit Balfamon , & Officialem illum ef
50n tantopere mirandum effe, fi qui lingua, qui fe Patriarchae , dum jurifdiétionem ejus omnem
os , qui manus Patriarchæ cft, 'ါီး ſupra Epi contentiofam explicat ; & Poenitentiarium , dum
CaԱ
 De Beneficiis , Part. I. Lib.II. Cap. CV. 551
cauſas ermnes administrat ad forum concientiæ minatæ diſciplinæ monumentis petenda ſubinde »
pertinentes. Ad haec duo munera obeunda dupli eſſet cauſarum graviſſimarum definitio ; ſeu fides
&is ei generis obnoxii · erant miniftri. Qfficiali enubilanda eſſet, ſeu morum caſtiſſimae regule ex
enim obfequebantur Notarii, vel Chartulari: Poe pendendae . In Præfatione Operis fui de Praedefti
nitentiarió autem , qui dicebantur. Epifccpiani. natione Hincmarus refert , Felicem Urgelitanum
XI. Protonotarii in Orientali primùm Impera Epiſcopum infeliciſſimæ hæreſeos cum Elipando
toria Curia inftituti funt , inde in Romana quo Toletano authorem, conviétum fuiffe fub Carolo
que floruerunt. Plurimos fubinde Cedrenus in. Magno fubornati Bibliothecarii junioris Palatii
Conftantinopolitana Aula commemorat, quos & Aquifgranenfis, ut ejus conniventia textum Hila
functionibus magni omnino momenti donât. Ce rii adulteraret. Corrupto muneribus juniore Biblio
dremu . pag. $ 53. 719. 7*3. Patriarchae quoque fuos thecario Aquenfi, Palatii, librum B. Hilarii rafft •
fuiffe Protonotarios inde conjicitur, qüöd ad Dia & ubi fcriptum erat, quia in Dei Filio carmis bu
conum eundemque Protonotarium fcribit Photius. militar adoratur , immjit , carnir humilitar adopta
Epiſt.83. -
tur. Propè abeft à vero hujus Aquifgranenfis Bi
XII. Reftat ut dicamus de Bibliothecario, quod bliothecæ Regiæ primum authorem conditorcm
in Oriente Officium geffiffe videtur Charthophy que fuiffe ipfùmmiet Carolum Magnum • Refert
Hax , ut non immeritò dici poffit Romanae Eccfe Ëginhardus in Annalibus fuis anno 813: quinque.
fiae Bibliothecarium ipfum fuiffe Romae Chartophy Concilia in totidem Imperii fui civitatibus cele
!acem , quamvis non omnia Chartophylacis fiofe brari illum juffiffe , uno non amplius antequam yi
ſtatis inſignia conſecutus eſſet. Ita colligi poſſe vere defineret anno , & horugi A&ta authentica
videtur ex iis, quae fuprà Anaftafius Bibliotheca in Bibliothecæ fuæ Tabulario fervaffe. Qganquam*
rius , & Balfamon de Charthophylace differuerunt. &, in Arcbivo Palatii exemplaria illarum habean
Nec eft quod quis fibi fingat , ឆែ
Epifcopis, iur. Poftquam Ludovici Pii filii Imperium Pater
vel Ecclefiis fuos fuiffe Bibliothecarios. Mägnä num inter fe partiti funt, Franciæ Reges pecu
tunc erat librorum penuria, magna £ibliothéca liarem fibi Bibliothecam conftruxere • Præcépe
rum raritas. Gaudebat Roma fuo Bibliothecario, rat Eleemofynariis fuis Carolus Calvus » !ibri ut
Conftantinopolis fuo Chartophylace , nihil ejuf. fui inter duas Abbatias & filium fuum difperti
modi legitur de aliis Ecclefiis. Epifcopi noftri Gal rentur. Et libri noſtri qui in theſauro noſtro ſunt,
licani ad confarcinandam tot ex Patrurn Conci ab ilii, fictit difpofitum babemur, inter Samfftgm Pio
liorumque teftimoniis Regulam tum Canonicorum, myffum & San£tam Mariam in compendio, & filium
tum, Canonicarum , quae in Concilio Aquifgranenfi jrum diſpertiantur. Anm.877. Du Cheſe rom?
anni 816. promulgata eſt: teſtatum ipſimet fa pag-A64.
ciunt in ejus Concilii præfatione, copiäm fibi fa XIV. Quod ad Ecclefiam_ Romanam fpeétat
&tam effe librorum Bibliothecæ Regiae Ludovici Gregorius II. Papa ex Anaftafio Bibliothecario an
Pii. Ejufdem piiffimi Principir non modico adjuti teqüám ad Apoftolicam Sedem pr9inoveretur; Sub
juvamine , ejur videlicet liberaliffma largitione co diáconus primò fuerat, & Sacrifta , tum Biblio
piam fibrorum præ mamibus habemter. Con£. Gal. tom. ύécarius, & denique Diaconus; atque ita demum
a. Pag. 33o. 416. 359. Autographum ipfum hujus Re Éôïtifex creatus : Subdiaconus atque Sacellariu* f*.
gulæ affervari juffum eft in eadem ipfa Bibliothe 3il,, Bibliotbeca e/? illi cura commiffa , deiade ad
ca Regia ut à mendis pura , & fervaretur ibidem , Diaconat? , ordinem proveátur eß. Ipfemet verò A£ìa
& exfcribenda Metropolitanis, ac communicandâ ßäï$ de fe ipfo téftatum facit , poftquam Bibli9
permitteretur. Ita Ludovicus idem Imperator te ÉÉÉÉÉ cura fibi mandata fuit, ut munieri fuo fatif
ftificatus eft in Epiftola ad Burdigalenfem Epifco faceret, acceffiffe fe ad Latino fermone domanda
pum data , Quam Canonica inftitutionir forman id
circo pemer palatium moftrum diligenter fcribi feci facr« Græca
A&a Synodiveftra,
Bibliotheca VII. Generalis: Prafertim
cuju£ miniſter veſtra eu?
di
mur , ut mihil in fe fcriptorum vitio depravationir, gnatione con/ìjfo , ex boc quod defuper mihi datum.
aut detruncationis habens, ad te uſque incolumis äß , debitor fim mimiffrare , fi tamen «mulatu* 4P0
perferretur , &c. Noveri, quia ideo illium exemplum fiolum , minifferium meum ftudeam bonorare • In Pr*
apud armarium Palatii noftri detentum /?, ut eo fat. VII. Synod. adJoam.8. Fertur & alibi , poft ex
probari patenter poffit, quis eam injuriorè tranfcri pletas Seffiones décen Concilii VIII. Generalis,
pferit , vel quis aliquam ejus partem detruncarit. íegatos sedis Apoftolicæ eam Anaftafio mandaf
Cum idem Ludovicus anno 832. Sandioryfiano fe provinciam, ut earum exemplaria examinaret,
Monafterio priftinum difciplinae vigorem per Epi antequam fubfcriberentur , quòd tunc temporis
fcopos reformari ac reftitüi fecit, hujus quoque conftantinopoli ageret ; & Legatione Ludovici
Decreti exemplaria authentica duo excribi juffit, Imperatoris fungeretur : cumque pro muner£ , quod
alterum in Bibliotheca Regia, alterum apud Mo. gerebat, lingu⧠calleret , animadverfum ab eo ef
nachos ipfos fervandum.TDuar imde pari temoru íé, expünéîâ fuiffe à Græcis ex Epiftola Adriani
eonferiptar firmationes feri juimus, ut uno Impe Papae iI. encomia omnia , quibus Luduvicum Im
viatfr aulæ recomditorio , Palatinis fervetur excubiir, peratorem Pontifex exornabat: Legati Roman« Ec
alterae ab ipßus Monafterii ruftodibur. Ebbo qui exin Ζlefi« textum Synodi, me quid Graca levita* falfum
de Remenfis Ecclefiae infulas adeptus eft , cum p:i in eam conjecerit , Amafafio Samtt« Sedis Apoftolicæ
mům ಶ್ಗ facris initiatus fuit , à Ludovi:o Bibliotbecario imquirendum, amtequam fubfcribant ,
Aquitaniae Rege, qui poftea Imperator fuit, pr; committunt. A' quo, quia im utrifque limguit elo
然醬 eft, ီ|ိ ម្ល៉ោះ ; perhibet ੇ
> quentiſſimus exiſtebat, Gre. In vita Adriami z.
idoneus ejufdem Ludovici Imperatoris filius Ca:o Hæc ipfemet refert Anaftafius in Præfatione Sy
lus Calvus , in Epiftola ad Nicolaum I. dat: . : noiiTviii. ad Adrianum II. ubi & illud addit ,
Ωuem ipfe fervitio fremuum, ingemioque agilem rom Legatos Apoftolicæ Sedis Conftantinopqli R9mjam
perienr , mom poft multum temporis Bibliothecarium.Teáéuntes, in latrones incidiffe, à quibus fpolia
Aconßituit. Inter fubfcriptiones Concilii Pontigo ti fint A&is VIII. synodi , quæ fecum avehebant :
nenfis, occurrit & illa Hilduini Abbatis & Biblio fed aliud fe Exemplar adeptum effe ,.& pcrtulif
thecarii. Conc. Gal, tom.3. p.359. 444. Ann.876. fe Romam, ubi juífus fit à Pontifice illud Latinis
XIII. Minùs mirum eft autem hanc Bibliothe verbis interpretari: fe quidem primò imperitiam
cae Regiae , vel Imperatoriae curam Presbyteris Ab fuam excufâffe, at poftea parto majori interpre
batibufque commendari fidei incorruptæ : cum ex tandi ufu in libellulis aliis Latinè reddendis , ad
his veluti publicis orthodoxae dočtrinae , & inta illud fe quod Pontificia juffa exigerent , animum
Cºla•
552. Vetus & Nova Ecclefiae Difciplina
calamumque convertiffe . Ad quod opur ego idoneum»
me eſſe denegavi , licèt in interpretandis ex Archi
vo in Latimum fermonem fcripturis prafenti tempo
ve quoddam conamem arripere mitar , &• mommulla.
5am adadiffrationem interpretatus edidiffe dignoſcar.
Quæ tamen erat ejus , modeftia, difficiliores lo
cos peritiori interpreti fervaverat. Rara interpre
'ti doctiori enucleanda fervavi .
XV. Bibliothecarii muns, quò honeftati pri
mò fuerant Subdiaconi, Diaconi, Abbates: Ab
bas enim, erat hic Anaftafius: tantò demum glo
riæ culmine eminere vifum eft, ut illud & Epifco
pi ambirent. In vita Stephani VI. Papae memo
ratur ex ejus cognatis Zacharias; Eptfcopur , con
famguineus fuur , ó* Sedi Apoßolica Bibliothecariur .
in vita Formofi Papæ de Zacharia Anagniæ Epi
fcopo hæc referuntùr : Mumere Bibliothèçarii Apo
ftolicæ Sedis au£tum , Confiliarium fuum fecit , ei
que Legatiomer plurer credidit. Protofcrinarii mu
nus , qu9 fulgebat Leo , quem Otto I. Imperator
cligi fecit Pontificem pro joanne XII., affine for
fân illud quidem erat Bibliothecario, fed diver
fum tamen officium. -
XVI. Erant etiam aliquando inter Græcos Bi
bliothecarii à Chartophylacibus diverſi. Poſt sy gnus, vel Archicancellarius. Eo nomine defigna*
nQdum VIII. , 4t. 1 c., fcripfit Bafilius Imperator bat Sigefridus Archiepifcopus Moguntinus Hilde
ad Adrianum II. Papam, üt veniam facerèt Pho brandum Archidiaconum & Archicancellarium Se
tii,£ctatoribus quibufdam, ne dignitatibus fuis dis Apoflolicae fub eodem Papa. Sedis . Apoftolicæ
abdicarentur. Eorum alter erat Paülus Bibliothe.
carius , alter Metropolitanus. In VII. Synodo.
-43.4. Stephanus Monachus & Bibliothccafius Pal
triarchæ , aliqua recitavit antiquorum Scriptorum
loca • Cangne IX. ejufdem Con&ilii jubetur , ut in
#Edes Epiſcopi Conſtantinopolitani deportentur -
bri 9mnes adversùs Sacras Imagines confcripti,
ut ibi, cum cætcra hæreticorum librorum coiiíïò.
ne delitefcant .
c A PUT CVI. P.4. 1.1. c.7*.
De Cancellariis, Notariis & Biblio
ºthecariis poft annum Chrifti mil. ergo Cancellarius E. R. quafì vifitator &. cenfor
quidam omnium fuiffe Ecclefiarum : ut juftitiae le
lefimum ad hxc tempora.
H. Valde affinia funt hac Offieia omnia, & uni
alicui perfæpè commemdata.
11. Incredibilir quadam amplitudo poteßati, can
ee!arii Romanæ Eccle/ia , aliorüm pro fuo modo can.
cellariorum.
III. 4° temporibur Caroli Magni cleriei, ut plu
rimùm credita funt munera Notarii, cancellari; 3.
6r Archicancellarii.
IV. Ad faculum ufque xv. Officia Notarii, Regii,
Imperatorir & Apoflolici , plerumque geffere Clerici,
immo & Prefbyteri. -
V. Perinde fer? habuit fkculo xvr. Dua fuere cau
fa , qua laicis viam aperuerint ad bac officia.
VI. Statuta Concilii Tridentini de Notari;,.
Κ!£ Statuta Conciliorum Tridentino pofferiorum.
VIII. Satirfit objeéîiomi.
JX. De Nobilitatis privilegio Notarii, , secreta
riiſque Regiºr conceſſo.
X. De Bibliothecario Roma &• alibi.
XI. De Bibliothecariis Ecclefi& Gr«c« , de Charto
Pbylac* , de £rotohonotariis, de duodeciw Doiioriim,
Conſtantinopolitanis.
I. Cញុំ ». Notarii , Chartularii, & Bi
b bliothecarii tantum inter fe cognationis ha
§'''* '' Jon poffit aliquando qui déiis íúí.
mo, fe ipfûm fccurrete, Burgolientis Mona
ftcrii Charta fundatióìis fub(criptâ fuit anno 994.
à Rogerio Protocancellario. In Romana Synodo an
ni tot;.. inter Cardinales fubfcribit Diacomur &
τancellarius facri Palatii . Bulla Clementis II. qui
Petanum Epifcopum tranftulit ad Metropolin Sa
lernitanam, fubfcripta fuit à Petro Diacono Biblio
tbecario, &• Cancellario Sedit Apoftolica . Eodem
modo fubfcripfit idem Cancellarius pluribus Epi
ftolis Leonis IX. Conc. tom.9. p.743. 836. 946. 996.
1 1o8. Henricus I. Galliae Rex Philippum filium Re
mis inaugurari Regem faciens, Remenfem Ar
chiepifcopum Cancellarii dignitate ita inveftivit ,
ut ab Antecefforibus fuis Anteceffores ejus fuerant
inveftiti. Subfcripfit Archiepifcopus , nam ibi comfi
tuit eum fummum Cancellarium ; ficut Anteceffùre*
fui Antecefforer fuo* fecerant , &• ita comfecravit eum
in Regem . Du Chefne tom.4. p. 162. Alexander II.
Cancellarium dixit Subdiaconum Ecclefiae Roma
nae. Epift. 1 . Sed alia ejufdem Pontificis Epifto
ls , Epiff.4o,, conftat, illum_Subdiaconum vica
rias tantum operas commodaffe Annoni Archie
pifcopo Colonienfi. Per mamur Petri Samátæ Roma
n& Ecclefia Subdiaconi atque Camcellarii , vice Dom
mi Ammonii Colonienfis Arcbiepifcopi : Plures ergo
erant Cancellarii , & eorum primus dicebatur Ma
Archidiarono 6 Archicancellario. Com. t.9. p.1232
II. De hac Hildebrandi ele&ione ad munus Ar
chicanccllarii agens Baronius, eo circumfcriptum
fuiffe uit regimen univerfale Romanae Ecclefiae •
Pemer quod officium univerf& Romanæ Ecclefia admi
miſtratio verteretur. Baron. ann. 1061. m,31. Nec mi
nùs magnificè de ejufdem Officii ampliffima pote
ftate Guillelmus Malmesburienfis; duim & ipfe Hil
debrandi ele&ionem commemorat: A'examder Cam
cellir Apoßolorum eum pr«fecerat. Circuibat pro fui
contuit * officii Provincias , ut perperam a:ta corri
geret. Accurrebatur ab omnibuf ordinum bomimibar,
deciffjmer diverforum negotiorum poßulantibur. Cun
tta ei ſubmittebatur facularis potentia pro ſantiita
tir, tum pro mimifterii ejus reverentià . Videtur
es intaminatae vigerent , & quidquid ufquam erat
agitii, purgaretur. Bernardo princeps ille eft Con
ſiliariorum Papae: Cui te Conſiliarium ordinavie
Deut . Epift.334. Joannes Salisberienfis non origi•
nem vocs Cancellarii indigitatam voluit, à Can
cellis enim illa indubitatiffimè oritur, quibus ni
mirum porta Auditorii fepiebatur ; fed hujus di
gnitatis ampliffimam poteftatem ad examinandas
Principum leges, & ad incudem ipfis annuenti
bus revocandas. Hic e/? qui Regis leger cancella?
imiquar, &* mandat* pii Principit aqua facit • Joan•
Salisb. in Policrat.
Principum faecularium Cancellarii eadem pote
ſtate, ſuo modo, ſuoque in foro potiebantur -
Cumque ut plurimùm ex Clericis illi deligeren
tur, hinc à me multa de illis quoque fparfim hic
dicuntur. Guillelmus Epifcopüs Parmenfis tunc
Caencellarius erat: cumqué Ecclefiam Imperio com
mitteret : Annon Archiepifcopus Coloniènfis fimul
atque à Principibus Germanis ele&us eft ad tra
&tanda Imperii gubernacula , dum impuber effet
Henricus Rex anno 1o6z. illum protinus gradu de
jecit, ejus in locum fubrogavit Epifcopum Ver
cellenſem. Baron. ann. 1061. n.17.
III. Si fuperiorum temporum replicemus me•
moriam, liquebit Clericos plerumquè, & Epifco
pos ipfos fæpiffimè in Aulâ fumm6rum Principum
Cancellarii munus obiiffe. Teftamentum Guillelmi
Arverniæ Comitis , quo Cluniacenfis Abbatia fun
dabatur anno 9io. fcriptum fubfcriptumque fuit à
IᏇᎥā•
 De Beneficiis, Part. I. Lib. II. Cap.CVI.
Diacono, abſente Cancellario. Ego Odo Levita ad
vicem Cancellarii fcrip/? , &* fubfcrip/?. Charta Lu
dovici IV. Regis pro eadem Abbatia anno 939. à
.Notario fubfcripta fuit, abfente Artaldo Epifcopo.
Gerardur Notariur ad vicem Artaldi Epifcopi reco
gmovit. Bibl. Clum. p. z66. 176. 277. 178. In aliis
„ejufdem Regis Chartis ita habetur Odillo Notariur
ad vicem Artaldi Arcbiepifcopi relegit &• fubmota
«vit. Ibid. p. 31 3. 41 1. Quo patet praeter ordina
rios Cancellarios fuiffe & Epifcopum, vel Archie
pifcopum, qui Archicancellariatu fungeretur. Quod
rurfus clariffimum eft in diplomate Lotharii Regis
anno 96o. Gebo humili, quafior ad vicem Artaldi
Archiepifcopi fummique Cancellarii cognovit. Spi
cill. To. 1 3. p.171. Et in Charta Conradi Regis Bur
gundiae anno 991. Haimo valemtinur Epifcopur Ar
cbicamcellariur. Et in Charta Rudolphi Regis an
no 997. Raimumdur ad vicem Aufuß Epifcopi re
cognovit. In Diplomate Caroli simplicis anno 91 §•
�oflinus Regia dignitatis Notariur, ad vicem Heri
vai Archiepifcopi, fummique Cancellarii recognovit
& fubfcripfit . In Charta Rudolphi Regis anno 914.
£agenardus Notarius ad vicem Abboni, Epifcopi .
In Diplomate Ludovici Tranfmaritimi anno 94r.
Odilo Notarius ad vicem Henrici Epifcopi fummique
Cancellarii recognovit. Hi/?. de Tournur, p. 274. 277.
18o.Cum primùm Herebertus, qui poftea Colonienfis
Archiepifcopus fa&tus eft ab Ottone III. ad Can
cellariatum eve&tus eft , incun&anter fuadente Im
peratore ipfo, Presbyteratu eft initiatus, ita re
ferente Ruperto Abbate in fanéhimmi hujus Epifco
pi vita • Ut eum fuo lateri fociaret , primumque ,
Cancellarium ſhi conſtitueret. Aſ quo etiam perfua
fur bic beatur, jugum Domimi fcilicet presbyterii ho
morem alacriter fufcepit. Surius die 16. Mártii c. 5.
Si ad Caroli Magni ufque tempora retro progre
diamur, patebit exinde Aéla & Regefia publica .
fcripta vulgò fuife & fubfcripta à Notariis, à Dia
conis, aliquando & à Presbyteris. Hiſtoire de Tour
mur,pag. 19o. &* feq. Quod árgumento eft Notarios ,
illos de quibus hic verba facimus, Clericos fuiffe
minores , quorum officium in rebus gravioribus
Diaconi quandoque, immo & Presbyteri perage
bant. Ibid. p.* 16. Sub Carolo Magno, Ego Auda
cber Notarius ad vicem Gofleni recognovi &• fubfcri
p/î. Sub Ludovico Pio : Ego Duramdur Diacomur ad Imperiales, Presbyteros & Do&ores. Anno 1417.
vieem Helizaehar recognovi er ſubſcripſ. Sub Rege Ego Petrus , Clericur Rotomagenfír , authoritate Apo
Carolo anno 875. Ego Presbyter ad vicem Goflemi flolica & Imperiali Notariur , &c. Et anno 1457.
recegnovi & fubfcripß. Sub Carolo Simplice an Clerico Pari/ien/ im jure Camomico Licemtiato, pu
no 99 1. Erluimur Notarius ad vicem Aſcherici Epi
ßcopi &• Archicancellarif. spicit. To.6. pag.414. Erat
hig unus ergo Ordinum inferiorum, & Clericale
9fficium, cujus tanti tandem ponderis vifae funt fun
£tiones, ut Diagoni, Presbyteri, adeoque & Epi
fcopi atque Archiepifcopi eâs exércere ambierint,
afcito hi certè nomine Cancellariorum & Archil
cancellariorum . Ita demum enim experti funt, ita
perfuafiffimum habuere Reges & Imperatores, A&a
Edictaque ſua ſanctiori certiorique teſtimonio ſan
ciri ac roborari, non poffe, quam Epifcoporum
Clericorumque aliorum `manu & fubfcriptioiie.
Poffent & alia complura huc argumenta accumu
!ari, quibus validiùs hoc ipfum afiruerentur : jam
inde à temporibus Caroli Magni Officium Notarii
gradatim furrexiffe ad fummum quoddam fafti
gium , exambitumque fuiſſe primùm à Diaconis,
inde à Presbyteris, immo & ab Epifcopis, ado
ptato alio nomine , quod auguftius aliquid fonare
videretur. Reciſeil pour l' Hiſtoire de Bourg. p.22.
a 4-46.54-186.
Huic fe tunc Officio Laici rariùs ingerebant,
tum quòd literaruin penitus effent rudes, tum
quòd non tam fpe&ata effet eorum fides atque Cle
ricorum. Ad marginem adnotaffe fufficiet loca ,
quibus conßet Notarius fuiffe Clericos , & Clerico
Tom. I.
553
rum privilegia vendicaffe fibi, quanquam conjuga
ti effent, ufque ad annum 1459. Idéo & Cleriêos
fe ipfi di&itabant in Aétis propriis. Ego clericu,
Tabellio Ducir Burgundis. Et alibi: Clerici 6- No
tarii Jurati Vefontionenfer , 3rc. Ibid..83.287.2; 5.
4бо-бо7.
Poffent & alia depromi exempla Ducum, Prin
cipumque aliorum, qui Epifcopos orabant ut ma
gni momenti A&ta ipfi fubfcriberent, ipfi figilla
apponerent, vel proprio ſigillo ſigillum Principis
confirmarent, quo inconcuffa fides & fiabilitas füis
Decretis adderetur. Quo & illud rurfum aftruitur,
eo excitatos fuiffe Reges & Imperatores, ut Dia
conos, Presbyteros, ' Epifcopos , Archiepifcopos
adhiberent , quo A&ta & diplómata eorum ad fum
mam quandam fidei & certitudinis arcem evade
rent. Ibid. p. 512.523-578.607.
Prolixior infrà fuo loco inftitueretur difputatio
de Francorum Regum Cancellariis , jam inde à pri
ma eorum dynaftia, cujus aufpex & parens Clo
dovæus . Nunc ad Notarios redeo, ut eos à Ta
bellionibus publicis fecernam. Quippe fententiam
ab Epifcopo Cardinali Oftienfi latam adversùs Pref
byteros, Diaconos & Subdiaconos, qui Tabellio
natùs Officium exercebant, confirmavit Innocen
tius III. Ut Presbyteror, Diacomor &• Subdiaconor ,
quor ibidem imvemit paffm Tabelliomatár officium.
exercenter , excommumicatiomir vinculo immodarer.
Regeff. 14. Epifi.1 19. Cum facularium tantúm Ju
dicum minifterio addicerentur hi tunc Tabelliones,
jam aequum non erat ut eo Clericorum majorum
dignitas dehoneftaretur. Ergo ad majores tantùm
id fpe&tat Clericos, & ad judices faeculares. Idem
Innocentius alibi , Regef. 15. Epił. 12. r5 r. ér feq.,
Protonotarium Aulae Imperatoriae inter legitimos
recenfet Beneficiarios. At rurfus alibi Notario Se
dis Apoftolicæ, Magiftro Moguntino Notario noflro,
ea mandat Constantinopoli peragenda, quæ fum -
mam quandam authoritatem & experientiam re
rum deſiderarent, nam vibrata & anathemata re
vocanda erant, & ad examen vocanda eleélio Pa
triarchae Conftantinopolitani. Quo muneris hujus
amplitudo mirificè declaratur .
IV. Sæculi XV. Chartis teftatum etiam fit , eof.
dem fuiffe adhuc Clericos, Notarios Apoftolicos &
blico Apoſtolica & Imperiali authoritate & Curia:
Epiſcopalis Pariſienſîr Notario Jurato .. Hiſtoire de S.
Martin. der Camper p. 24. 2. 52. In Concilio Conſtan
tienfi ftatim creati fiint Protonotarii quatuor ad
A&ta Concilii fcriptis mandanda. Seff.1. In. Conci
lio Derthufenfi anni 141 o. Doétor in Jure Cano
nico & Decanus Capituli fun&tionem obiit Nota
rii Apoftolici & Imperialis Conc. tom. I . p. 14.41.
48 r. 493. 17oo. &c. Notarios Concilium Bafileen
fe in numero habet Clericorum: Mandat h«c Sy
modur Patriarcbis , Archiepifcopis , Epifcopis , &• aliir
Ecclefíarum Pr«latir , Clericifque , Notariis &• aliir
perfonir Ecclefîafficis , &rc. Seff 3. Hæc eadem Sy
nodus Seff. 5. plures delegit ex variis Dioecefibus
Notarios , Clericos omnes, quorum unus etiam Jus
Canonicum profitebatur. Hinc facilè colligitur è
Clericorum quoque grege fuiffe Protonotarios , tum
in hoc, tum in Conftantienfi Concilio creatos. In
eodem Confiantienfi Concilio le&ta: funt Procura
tiones Eccleſiarum Hiſpaniæ complures, à Notariis
Apoſtolicis ſcripta , qui magna, ex parte Presby
teri erant, nonnulli étiam Doétoratùs laurea infi
gnes. Append. Con. Conſt. - -
Apofìolici hi Notarii erant aliquando Curiae
etiam Epifcopalis Notarii , idque quandoque pri
vilegio peciali indulgebant Epicopis Summi Pon
A aaa tifi
 554 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina ,
tificcs, ut Apoftolicos Notarios crearent. Ejus ge tur . Ibid.p.647. Ea duplici ratione id perfe&umj
neris eñ diploma, quo Clemens V. Aufcitano con eft , ut jàm Officium , non Ordo Notariorum fpe*
ceffit Archiepifcopo duos ut crearet Notarios Apo &tetur, cum olim Ordo effet , vel Minoribus Or«
folicos, diligentiſſimo ante examine excuſſos, & dinibus aggregarentur, & inter Clericos recent
ada&os facramento , quo fe fidelitatis in Romanam ferentur Notarii, etfi ferè nunc laici habeantur.
Ecclefiam, & muneris fui integritatis tenaces fore Cum Presbyteri, Diaconi, aliique ſpectabiles vi
pollicerentur. Facilè perfuadeor id privilegii pluri ri , amplum fibi duxerunt Notariorum exercere
體 aliis Epifcopis communicatum fuiffe. A&a Con munera, paulatim illa inolevit opinio , mera ez
cilii Palentini anno 1 3 , 1. fcriptis mandata fuere à effe Officia, quae indui & exui poffent. Cumque
duobus Notariis Apoftolicis & Imperatoriis. Ave Clerici conjugati im Laicorum tandem fortem'&
\ nionenfe Concilium anni 1 337. à Clerico Aginnenfi ,
colluviem ferè demerſi ſint, Notarii qui eiuſmodi
Notario Apoſtolico & Imperiali. Toletanum anni erant Clerici ; pro laicis & ipfi habiti funt , &z
1339. à ſemi. Canonico ejuſdem Eccleſiae, Notario folo nomine Clerici.
Archiepifcopi. Publicus im Civitate & Dicce/, To VI. At Tridentini Concilii Patres exploratiffi
letama, Archiepifcopali authoritate Notarius . Tole mum fanè habuere , Notariorum munera ab origi
tanum anni 135 3. Notario Archiepifcopi: Publi ne fua ad Clericos fpećtare; idque manifeſtè deº
cus authoritate Archiepifcopali im Civitate , & Diœ clararunt , cum ut mederentur iis malis , quae ex
ee/?, &• Provincia Toletama Notariur. Comc. Gem. Notariorum imperitia proficifcebantur, decreve
гот. 1 г. part.2. pag. 1 5бб. 17о7. 18бб. 1932. 2о3 г. runt, ut eos Epifcopiad examen vocarent, fufpen
IHinc non immeritò conjicitur ab hujufmodi No derentque, vel etiäm exauthorarent , fi ea vel peri
tariis id affectatum ftudiosè fuiffe , ut fua fibi of tia , vel probitate deftituerentur , quae neceffaria
ficia confirmarentur à Pontificibus Romanis, ab effet ad obeundas fui muneris funétiones. Quo in
Imperatoribus, & denique ab Archiepifcopis, ut Decreto nihil difcriminis inter Notarios Apoftoli
ab hac fumma & facra authoritate fibi quoque cos.,. Imperiales & Regios. Denique iis utuntur
plus fidei haberetur in omni, quae eis fuberat ditione. verbis Tridentini Praefules, quibus'conftet, ea po
Concilium Vaurenfe fcriptuin fuit à duobus No teftate Epifcopos fua fpontè jam fuccinélos fuiffe,
tariis Apoftolica , Imperiali & Archiepifcopali autho idque jure communi; quanquam ad hanc eorum
vitate • Notarii ii erant Archiepifcoporum Narbo poteftatem magis magifque roborandam Apoftoli
ncnfis & Tolofani. Egifcopis deniqüe ipfis vifum cae etiam Sedis delegatione eos induant. Cum ex
eft , fua quoque authöritate muniendos, fuo antè Notariorum imperitia, plurima damna , & multa
examine probandos eſſe Notarios eos, qui Apoſto rum occafio litium oriatür, pofft Epifcopus quofcum
lici & Imperiales dicerentur. Dilucidumi id qüidem que Notarior, etiam fi Apoftolica, Imperiali , aut
fit ex Canone Concilii Salisburgenfis anno" 1 386. Regia authoritate creati fùerint, etiam tanquam
Placuit mo/tro fan£to Comcilio ut nullur fe Notarium Delegatus Se&is Apoftolic2 examimatione adhibitas •
publicum afferent , im officio Tabelliomatás aliquate eorum fuffícientiam fcrutari, &rc. Seff. 11. c. 1o.
nur admittatur, mec eredatur ejur inftrumento, mi , VII. Cameracenfe Concilium anni 1563. ut pr9•
f coram loci Ordimario, vel ejur Officiali, de fuo of mulgaret hoc Decretum, velut exordiüm ei praefi
ficio faciat plenam fidem , cum fapè ex Notariis im xit, quo ad Notarios ar&ari videtur, qui Preſ.
cognitir & imperitir , grandia pericula foleant pro byteri , vel Clerici erant. Quoniam mom pauci in
venire. Can. 16. hac Provincia reperiuntur Prejbyteri & Clerici, fe*
Quoad Notarios Imperiales, iis maximè honos pro talibur fe fe gerentes , qui fe Notarior publicos
Habebatur, &.id Officii ambiebatur iis in regioni fcribunt & neminant , quorum imperitia , &c. Tit.
bus , ubi veftigia necdum omnia oblitteratã fue 14. c.7. Concilium Rotomagenfe anni 1 581. exami
rant prifcae majeftatis Romani Imperii. Conßat ni Epifcopi fubjecit Notarios Apoftolicos: cum
enim feculo x 1 1. xi 1 1. & xiv. ejüs lucem, vel que nullos jam crearet Papa, cùm eo poteftatis
umbram, aliquam fuperftitem fuiffe compluribus cumulo, ut & ipfi alios creare poffent : decrevere •
in. Provinciis: vel in iis Proviaciis, ubi `jus Ci hujus Concilii Patres , ut interpellaretur Pontifex,
vile Romanum ufu receptum erat, & ubi ex ejus quo creari fineret ab Epifcopis Notarios Apofto
formulis A&a publica concinnabantur, ut Avenio licos in privatis Dioecefibus fuis. Quia Notarii Apo
ne , Narbonæ, Tolofae Statuta Archiepifcopi Nico flolici , aut mulli , aut rari admodum mumc creantur
fienfis in Infula Cypro fubfcripta fuêre à Nota à Sede Romana cum pote/late alios creandi, cumº
riis Imperii & Archiepifcopi, anno 13 vo. & 1 34o. jam in mo/tris Diœcefibus deficiat legitimus mumeru* •
Qoncilium Narbonenfe anno 1374. à Notario Apo ac periculum /it , me tandem mulli veri reperiantur »
ftolico , Imperiali & Archiepifcöpali. Ibid. 14?.8. fupplicamdum SS. D. N. Pap« judicamur ; ut Epifco
I439. I 51 or pis largiatur facultatem creandi Notarios Apoftoli
V. Eadem ipfâ ferè obfervare eft (aeculo xv r. cor, tantùm pro fua Diœcefi meceffarior. Tit. de Epif
In Concilio Lateranenfi V. fub Leone X. magni officio . Concilium Aquenfe aniii 1 585. Decretum
vir nominis Bembus Clericus dicitur Venetus, Concilii Tridentini promulgavit, nullo limite ar
Secretarius Papae, Notarius Apoſtolicus. Eſt & &tatum. Tit. de bir qua Epiß. ut Deleg.Sed. 4po/f.
ibi Presbyter Lexovienfis Notárius Apoftolicus. VIII. Vereor ut quae diximus omnia fatis com
Idelphinas ibi Notarius cum hoc elogio ; Publicu, fentiant iis , quae Canoniftae commentati funt im
authoritatibus. Apoſtolica, Imperiali, & Delphinali Caput Sicut te. Extra. Ne Clerici , vel Monachi •
Notarius • Ibi Vicarius Géneralis Archiepifcopi Fagnam. Im. l.3. Decret. Part.z. pag.43.4. & feq. Ubi
Aquenfis Notario Apoftolico & Regio hoc téftimö jubet Pontifex Innocentius Ifi.ut Epifcopi facro
nium dicit, Effe Regium Secretarium , Notarium pu rum Ordinum Clericis Tabellionatu interdicant,
blicum , 4poftolica & Regia authoritatibus notùm. vel Beneficiis privent. Manifeftum eft hoc Decre
Eft & ibidem Clericus Burgenfis in Hifpania, Ju to non conftringi Clericos Minores , ut jam di
ris Canonici & Civilis Doctor, atque Notarius ximus fuprà. Quod ad Ordines verò facros, li
Apoſtolicus. Conc. Gen. tom. 15. pag.177. 18o. 212. quet ex illa, exemplorum fylva , quam fuprà com
2.78. 28o. geffimus , liquet ex , tot Presbyteris , iifdemque
Concilium Colonienfe anni 1 549. edixit, ut Notariis fuprà laudatis, vel Decreto huic obtem
Epifcopus dum Dioecefes fuis perluftraret , ädhi peratum non effe , unde & ex filentio Pontificum
beret Notarium , qui Presbyter effet aut Cleri in defuetudinem abierit: vel difcrimen aliquod
cus ſaltem non conjugatus. Adhibeatur Notarius, interpoſitum eſſe Notariis & Tabellionibus: cum
qui ff* Sacerdos » aut ftitem clericus mon conjuga hi habeantur velut litibus , & negotiis faeculari
bus
 De Beneficiis, part I. Lib.II. Cap. CVI.
6us , civilibus , criminalibus mancipati ; Notarii
verò Ecclefiafticis, vel civilibus certè caufis addi
i ſeponantur.
Nec enim vocari in dubium poteft , quin ad Te
ftamenta & Contra&us, adhibiti plerùmque fint
Notarii Ecclefiaftici, ut majoris fidei , quàm cæte
ri , & peritiae. Erant certè haec duo caufarum ge
nera non ita pridem Eccleſiaſtici fori & ſacrae ju
rifdictionis. Gargio VIII. & Francifco I. Regibus id
£t putatur , quod Notariis Apoftolicis & Epifcopa
libus civiles omnes & temporales caufas abfìiile
rint Fezert, de I. Abuf. L.4. e. 3. n.3 r.
IX. Miffa facig Decreta Concilii Mediolanenfis
I. & V. Mexicani, & complurium aliorum, de No
tarur , Cancellariir , Scribis, feu Graphiariis Curia
rum Epifcopalium : Conc, Gen, tom. i 3. pag.285.693. lia; nec mandabatur, niſi alieui eorum , qui à te
*337. Alius'eft differendi locus de éahcéllariis Cá neris unguiculis in Coenobio enutriti fuerant. Bi
*h£dralium & Collegialium Ecclefiarum, quos Con
cilia Turonenſe anni 1583. & Bituricenſe anni 1584. Armarius dicebatur. Audi quae legantur in anti
promifcuè habent cum Scholafico. Ibid. pag.16.7. quis Cluniacenfis Monaflcrii Confuetudinibus. 4r
3*99• Infrà uberiùs pertraétabitur de Archiepifcopis marii momen ebtinuit , eo quod im manu eju* folet;
5#j£gpifque varia per Orbis Chriftiani regna Can
ççllariorum munus , vel nomen certè fuftinentibus.
Unum hîc addo, mon effe jam quod quis flupeat,
Quando primàm coepere laici Notariorum officia
implere, nonnifi nobilibus aditum ad ca patuiffe.
Nec enim controverfum eft, quin Ordo öleri fu
Pra Ordinem Nobilium emineát. Qui hic ad mar
gines, citantur fcriptores, illi fubodorati funt eam
139bilitatem , qua fruuntür, qui vulgò secretarii
<dicuntur Regii , ab hac eadem mamaffe origine ».
Hiſtoire de S. Martin des Cbamprpag.544.545. Fau
ebet , de l’ Origine der pignit. c.7. Üna quippè No
tarit erant • Eorum aliquis non fruftrajaéîat, Cle
ricos, Notarios & Secretarios inde fibi blandiri,
quòå cQnfpicui viri non pauci ex eorum Collegiô
ႏွစ္ႏိုင္မႏိုင္ငံ ಡ್ಗಿ Cartherius & Budæus in illis
°°°'i!cn£g£_, ferturque horum primus à Rege ,
*Carolq y III. វ្នំ toti ម្ល៉េះ fuo 醬堂
$a$ nobilitatis; ut cwm antiquitatis íemoria pau
latim abolefceret, ea Regio diploniate firmaretur.
.38- 9fficium verò Bibliothe&arii , quod hic fae
piùs videmus conjunétuma cum Officio Cancellarii ,
& à Diaconis Romanis geftatum , advertimus jam
íhdc ab undecimo faeculó penes Cardinales Epifco
P9$ fuiffè ... Joannes Epifcopus Albanenfis fùbfcri
Pfit Epiftolis Gregorii V. arino oo6. fubfcripfit, in
$uam , ut Bibliothecarius, non ut Gancellarius.
Promptit . Baronius, Ibidem, sum.4 . Aia fubfcri
?{a ab Epifcopis Præneflino& Portuenfianno ioi ,.
%%qu£ Bibliothecario Ecclefiae Romanae. Exin
蠶 eam dignitatem Diaconi obtinuere. Apud
Vaçu J. Baroniuih, Num. r , perleges & Afla ,fi
Marii 點﹑ , Petri Diaconi Bibliothecarii, Cancel
£*'.§°;!s .Apoftolicae anno 1 o47. Itaque Epifco
P',,Bibliothecarii tantum fuere', non etiami'öáí
$cllarii, q uamvis füößribereiit perinde ut Cancel
Iarii. Dia•coni & Bibliothecarii `fùere & Cancella
*! • quam vis fupra eos effet & Archicancellarius;
9$ $x privilegió patet Leonis Ix. Per mamur Friâ
elerici Piaconi , S. R. E. Bibliothecarii, mee mon &• Can
*:**arii , t'ice domini Hermammi arcbicancellarii,
\& Colomien/, Archiepifcopi. Epi/?. 1 9. Id munus de
volutum fuerat in Cardinaliuiii Epifcoporum ma
?;is •.quando Humbertus fubfcripfit Epiftolae ste
Pharii IX. tanquam Bibliothecarius. Ejjì.
£{inc exiftit 'Officia Cancellarii & Bibiiothecarii
!nitima prorsùs & cognata fibi fuiffe; Bibliotheca
£95 diu cum Cancelläriis fubfcripfiffè Epißolis &
R£fcriptis Pontificum : & Epifcopos ipfos diu Bi
!othecarii munere fun&os éffe. fuit & Cardinalis
5iaconus & Bibliothecariùs, qui ſubſcripſit Epiſto
º Urbani II. anno 1oo6. ſicut & Epiſtolae xxxix.
Fa£halis II. & x. Gallifü II. & quamylurimis aliis.
**a in Ecclcfia Romana. At ia aliis Concilium carias
- Тqºp, Ա,
555
Mediolanenfe IV. anno 1576., Cap.zz., docet fuif
fe verifimiliter Cathedrales Ecclefias, ubi à Capi
tulo eligeretur Bibliothecarius : cum jubeat hæc
Synodus eam retineri snorem : quamquam poteßa
tem faciat Epifcopo in aliis Ecclefiis ` Bibliotheca
rii nominandi cum confilio Capituli. Miffa fàcio
decreta complura, quæ à Sanéto Carolo Borromgo
condita funt, ut Ecclefiafticis his Bibliothecis, &
ſervandis & augendis conſultum eſſet. Carolive
ftigia legit Concilium Turonenfe anni 1 583. à quo
h9c erugitionis & fàpicntiae Ecclefiafticae peuu cre
ditum eſt curae Decani , Archidiaconi, & Cancel
larii, ſive Scholaſtici.
In Abbatiis Bibliothecarii munus inter Obedien
tias numerabatur, hoc eft , inter Officia Clauftra
bliothecäm vocabant Armarium : Bibliothecarius
effe Bibliotheca, qu« &• alio momine Armarium ap
pellatur. H«c effobedientia , quam ex more mullu£
meretur, niſî nutritur. spicil. tom.4. pag.185. Qui
à teneris in Monaſterio, iidem literis innutrieban
tur, atque ita plerumque & peritiffimi , & regen
dae Ribliotheca maximè idonei evadebaat. Eva
nuit hoc clauftrale Officium, nec in Beneficium ut
cæteaa defcivit, quod & literarum amor , ac ftu
dium evanuiffet ; qua ex literarum incuria , tum
Difciplina clauftralis labefa&ata prorfus eft , tum
quae òbedientiae erant temporariæ, in Beneficia &
Titulos perpetuos defciverunt. ~~~
XI. fn Écclefia Græca diximus jam Bibliotheca
rii munus Chartophylaci implicatum fuiffe » qui &
jam Cancellarium agebat. Nec his tamen tot tan*
tifque dignitatibus id concedebant Epifcopi , ut poft
eurh gederent, fed Patriarchae perfonae , cujus, vi
ce gerebat. Ita Simeon Theffàlonicenfis Archie
pifcòpus teftatum facit : Ideo in medio Epifcoporum
jedet, mom ut chartophylax. Et emim ratione Cathe
aram inter Epifcopo? non habet , vel aliut aliqn*
Clericur ; fed ut vicer agenr Magni Pontificis. Se
det igitur &• per ordinem interrogat Epifc©pg* » &c.
De facris ordin. c.6. Codinus aliique qui de Oſſi
ciis Aulæ Ecclefiaeque ConftantinopQlitanae fcripfç;
re, Prothonotarios referunt prim6 ftare gradu poft
Exocatacælos, & ab illorum dignitate ad htlnc gra
dùm plerofqué feciffe. Vel ipfo autem vocabulo
fignificatur éorum fingulos plüribus præfuiffe No
tariis . -
opportuniminus hic locus eft ea commemoran
di, quæ Anfelmus Havelbergenfis Epifcopus do
cuit in Dialogis fuis de Collegio Doctorum duo
decim Conftantinopoli, quorutn Princeps erat fuo
ævo, id efì, medio dùodecimo faeculo, Nechites
Archiepifcopus Nicomedienfis, qui cum Anfelmo ſ
ipfo congreífus eft in Collationibus illis longè pul
醬 Maxima erat omnium exiftimatio de his
Do&oribus, fumma eruditionis fama ; humanas fa
crafque literas omnes ferebantur ad unguem callc
re. itaque quidquid erat quaeftionum alicujus mo
menti , ad iilorum examefi referebatur: & quod il
li fcivifTent, hoc ratum fixumque habebatur. Fuit
Arcbiepifcopur Necbiter pr«cipuuir inter duodecim di
dafcalor , qui juxta morem fapiemtum Græcorum cớ”
liberalium artium ®* divimarum Scripturarum ſlu
dia regunt : & ceteri, fapientibut tanquam omnibus
pr«emimemtcr im doétrima prafunt , &• ad quor ommec
quaſtione difficillima refaruntur, &• ab eis folutae
Äeinceps fine retratiatione, & pro confirmata fentem*
tia tehentur Ĝº feribumtur. Spicil. tomºj 3-pag-89. 9o•
Non ægrè colligitur ex his, quæ di&ta funt.fupc
riùs, hös ipfos fuiffe Imperatorii Palatii Bibliothet
Aa2a 3 Փք
 556 Vetus & nova
※※※※※※
De Apocrifiariis, Capellanis , Ar
chicapellanis , Eleemõfynariis, Ma
gnis Eleemofynariis; deniquè de ,
Clero Palatino.
—7— — —
C A PUT GVII.
De Apocrifiariis, feu Nuntiis Sedis
Apoftolicx ante annum o&tingen
- tefimum,
w
I. Propà aberant αύ Apoſtolicis hujur &vi Numcii;
bj tumc Pap& aliquibus im Regnis Apocrifiarii .
II. III. IV, Ut delegaremttur ad Patrimomia pau
perum curanda, ad Provincialer cogendar Synodos ,
Zud difciplimam im Provinciis redintegrandam .
V. VI. Ad Momafteria etiam prißima fan£timomi&
reflituemda.
VII. Nihil ab Epifcopir exigere poterant .
· VIII. IX. X, Miferis mullae re deeffe , mocfmtes pœ
nis ſubjicere, pios tueri debebant.
XI, XII. XIII. Eorum quoque munerir erat, Epi
fcopis patrocinari adversàs impotentiam Metropolita
morum , abdicatorum Epiſcoporum cauſas ad examen
rurfum vocare , - -
XIV. Authoritatem. & reverentiam Epifcopir con
ciliare ; inquimamemta abftergere, ommia Epijcopali
hur Eccleftis • - -
XV. XVI, Archiepifcopo Ravemmati fuut erat pe
»er Papam Apocrifíariur , fuur Pap« pemes Impera
?orem ,
XVII. XVIII. XIX. Hi mom aliter, quàm ut pede;
oculique & magus Summi Pomtificis habebantur.
• XX. Qgàm ftuderet Gregorius mumiemd& Epifcopo
*um2 juriſdiction i .
XXI. De Apocrifiarorum potefiate in Hifpamia,
XXII, XXIII. Infră de Gallii, agetur. Objerva,
tione generale in Apocriſiarios,
I. A'." • *- : *
olim ab originem Graeca dice
- bantur, qui latinè Refponfales; iidem ,
ferè prioribus faeculis, qui poftremis his tempori
bus Nuntii dicuntur Pontificis, varia in Chriftia
ni Orbis regna delegari foliti. Quae & quanta ef
fet eorum poteftas ; luculentiffimè demonftrabitur
ab exemplis, quae à Gregorio Magno depromemus,
ណ្ណ fimillima & à cæteris poſt & retro Ponti
icibus proferrentur, fi eorum Regefta arquè ad nos
- perlata eſſent, - t
II. Scripfit. Gregorius ad Epifcopos Siciliæ uni
verfos, fe more Majorum vicé fua & Apoftolicae
Sedis delegatione induifTe Petrum Sedis Apoftoli
cae Subdiaconum, cujus fides probata fuerat pa
trimonio San&i Petri per totam Siciliam ei concre
dito ; annuas ergo in Stilia congregandas eſſe. »
Synodos, ut ibi cum Subdiacono TPetro aut in
ftituerent , aut confimarent quæcumque vel ad
inoderandam Ecclefiae difciplinam , vel ad agendam
paupcruni curam neceffaria viderentur. Valde me
crfftriarium effè perfpeximu r , ut fîcut Pr&deceßorum
noflrorum fuit judicium , ita umi eidemque perfon«
omnia committamur; ut ubi mor pr«femter effe mom pof
fumus, moſtra per eum cui precipimus, repraſentetur
authoritar. Ottamobrem Petro Subdiacono Sedi, no
Jfr« , infra Provinciam Siciliam vicer mo/lra, Deo
guxiliamte commifimu*. Nec enim de ejus a£iibus du.
-
bitare poßumus , cui totum noftra Ecclefia mofcimur
*
* * * -
Ecclefiæ Difciplina ,
patrimonium commiſiſe & c. Semel per annum Fº
termitar veflra comvemiat , qu*tenus quæ ad uzz Z= •
tatem ipfiut Provinci&, Ecclefiarumque pertime^a* •
five ag`neceffitatem pauperum opprefforum cum epa**
Petro Subdiacomo noſtra sedir, congrua debeatis *2
deratione - difbomere . L.I.» Ep. I. Numeris omnibus.
abfoluta haéê eft prifcorum Nuntiorum effigies •
-
variis in Provinciis fparfum Ecclefiae Romanae pa
trimonium adminiftrabant; perfonam Papæ circum
‫حکس‬ geftabant, ejufque authoritatem fibi delegatam exer—
T — -
cebant in caufis Ecclefiafticis; executores erant tam
Decretorum Pontificiorum , quam Cationum; Sy
P.2, 1.1, c.50. modos Provinciales congregari curabant , & ibi cum
Epifcopis in commune confulebant de Ecclefiarum
utilitatibus , -
III. Eidem Petro commendavit Pontifex idem,
ut Matronam nobilem in Monafterium poenitentiae
-
causâ relegatam , nulla re defieri fineret, tam ip
fam, quàm fervum ejus : Ecclefias omnes vacantes
curaret, ut quàm primùm optimis donarentur Pa
floribus, qui'ab ipfarummet urbium Clero , vel è
Coenobiis deligeréntur; ut eleéti Epifcopi prope
diem Romam mitterentür, cum authenticis anteaétae
vitae teftimoniis; denique ut monerent, fi quæ ef
fent urbes, nbi nulli éffent, quibus fatis tutò Epi
-
ſcopalis dignitas committeretur. De Clero Eccleſia
rum, vel ie Monafferi;r , fi qui ad Epifcopalem lo
cum poffmt inveniri , perfpicias , & ad mor. inqui
fita primitur morum gravitate tranfmittas , &c. L•*•
Ер, 18. - -
IV. Aliàs praecepit ut Monafterii in quod ex
{cenfionem fecerant Barbari, difIīpatos undequa
**
que Monachos recolligeret, fub Abbatis & Epico
pi obedientia; fe enim Epifcopum rei totius fecific
certiorem , ut ne expoftulandi juftas fibi caufas ef
- *
fe fufpicarentur, fi, eo inconfulta, res Eccleſiæ
fuae difponerentur. Quam rem venerabili Felici
ejuflem* civitatis Epifcopo mor figmificaffè cognofce , ne
-
pr&ter fuam notitiam , jm Diœceff/ibi conceffa , grdi
»atum quidpiam contriftetur. L. 1. Ep.39: Hujufino
di funt' autem Pontificiae Epiftolae verba ad eum
Epifcopum, nomine Felicem: Quam rem veneratio
mi tua immotefrendam previdimus, ne te omiſſo ali
quid oráimatum in tua Diœcefi contrifterir. Ib. Ep.38,
Monet Epifcopum earum rerum, quas Nuntio cxc
-
quendas mandaffet. -
V. Surrentini Epifcopatůs Monachi præter Ca
nones ab uno Monafterio in aliud wmigrabant, pe
culium habebant, eò denique eruperant impudep
tiae, ut facrilegis fe nuptiis implicarcnt. Scripfit
Pontifex, L. r. Ep,4o., Anthemiö Subdiacono , iif
dem proculdubio facultatibus & juribus inftrućło,
ut å finu conjugum hos divelleret Monachos, ad
propria revocaret Monafleria; quidquid fibi perpe
rerant peculii abdicare cogeret: & canonicam ſta
bilitateim in Monafteriis fùis fervare. /Eidem man
davit Anthemio, L. 1. Ep,66., ut poenitentiae vincu
lis confringeret Diaconum aliofque Clericos Ec
clefiæ Venaframæ , qui Judaeo vafa facra diftraxe
rant, utque interpellato Judice publico , Judaeum
cogeret ad reftituendum. -
VI, Petro eidem fuo in Sicilia Nuntio manda
vit , ne Monachos pateretur a&titandis caufis, &
litibus perfequendis tgmpus terere, faecularibus il
ligari tümultibus filentii, folitudinis & orationis
ftudium ac fervorem diffipare . Ne diftenta ment per
varias caufarum curar defluat & ad celebrandum
opus confuetum emervata torpefcat. L. 1. Ep. 67. Ideo
que laicum aliquem experientia, qua par erat , præ
ditum conduceret , quém oneraret Monafterii cau;
fis, pacemque redimeret & tranquillitatema , quod
Monachi bonum nullo fatis digiio pretio poffint
compenſare. Ei Monaſterii ipſu: generaliter deheaf
romffituto falario commendare megotia . Expedit enim
parvo imcommodo à ßrepitu caufaruw fcrvos Dei quis
‫د‬42
 \

De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.CVII. 557

ta?, exij}ere , ut & utilitates cell« per negligentiam illum in pofterum Gregorius hujus jurifii&ioni ac
• mom peream*, & fervorum, Dei menter ad opur Do fævitiae ; conftituitque ut fi quid pofthac inter eos
minicum liberiores exiſtant . flagraſſet diſſidii ſeu fidei ſeu criminis, ſeu pecu
VII. Defenfores aliqui, vc! Notarii Romana: miæ causâ verteretur, id totum permitteretur judicio
τcclefiae in Sicilia ultro citroquc commeantes, iti Apocrifiarii apud Imperatoremj Conftantinopoli fe
nerum impenfas & procurationes ab Epifcopis exi déntis, veJ ipfius Rómani Pontificis, fi tanti res
gebant. Gregorius, cui nihil antiquius, nihil fami effet . Fratermitas tua ab eo Ece!efiaque ejus ommem
iiarius erat, quàm Romanae, Ecclefiae patrimonium antehabita fue poteatem juridictionis abftineat, ór
' impendere, ac fpargere , in pauperes omnium Ec fecumdùm Praderefforis moftri fcripta , fi qua caufa vel
clefiæ Provinciarum, refcripfit ' Epifcopis ne quid filei , vel criwimis, vel pecumiaria adversùs praf*
amplius largirentur ad horam ို့ဖွံ့ဖြုံ့
nifi litte tum Hadriamum Comftcerdotem noftrum potuerint
ras ad hoc ip(ùm deferrent, vel à Pontifice, yel à evenire , vel per eos, qui moflri fumt vel fuerimt im
Nuntio, cui patrimonium B. Petri creditum erat, urbe Regia Refpomfale*', ß medioeris eft qu&ftio , eo
quifquis ille eft, ß revera Sedis noftra fuerit No gnofeatur , vel huc ad Apololicam Se iem , fardua
tarius , vel Defenfor, mifi moftrae ad vos fpecialiter, eft, deducatur, quatenui nostra audientix dedica
vel Rettoris noiri patrimonii feripta detulerit, mul tur. Inter Romanæ Sedis Apocrifiarios eminebat
lir per momen Ecclefia nostra potiatur angariis , nec indubitatiffimè ille, qui Conftantinopoli commora
aliqua: vobir ab eo gravamim4, impomi permittatir ; batur. Eo munere Gregorius ipfe fun&us quondam,
mec aliqua vobis ab eo gravamima imponi permittatir, fuerat , & quanti faceret eam dignitatem, prodidit
ipfe apertiffimè , cum ejus Apocrifiarii judicio per
fed fuir utilitatibus iter fuum , propriis , ut movit ,
aifponat expemfir. Nee quemquam ab eo im locis i/tis mifit caufas omnes, quæ intér Metropolitanum &
patiamíni moletari. L. Ep.68. .
- Epifcopum emergere` poterant, -

vIII. Jubebantur à Gregorio Nuntii ifti privatis
etiam hominibus Ecclefiafticam'tuitionem impende
re, quam illi imploraffent adversùs eos , à quibus
opprimebantur, `Quibus patrimonii facri admini
ftrationem delegabat , ab eis. incorruptæ fidei fa
chamentum . exigebat antè corpus B. Petri Romae ,
Mezmor quod ante facratíffímum B. Petri Apofloli
corpus , poteßatem patrimomii ejut acceperir . L. 1,
Ep.69.70, - -
IX. Iúiufmodi delcgatione Monachum quoque
Afrum inftruxit, ut judicium inftituti curáret de
Epifcopo facinorofiffimo , & qui Donatiftas in fuum
Clerumj intru(3rat. Ea de caufa conceffit, ut Sy
nodum cogeret, & incun&anter exequeretur, quae
decreta ibi fuiffent. Quatemus pr«fatum Epifcopum
idonea ſatisfattioni committere non omittas, tuaque
imflantia in locis illir fiat ex more Comcilium , om
mia fubtili indagatione perquirantur , & qu&cum
que eorum judicio fuerint terminat* , te exequemte
modis omnibur compleamtur. Ita ergo te cum pmmi
vivacitate huic cauf« volumur pr«bere inflamtiam ,
ut nulla pofft fubmetfi dilatio , &c. L. I. Ep.82,
x. Salonitanus Epifcopus Archidiaconun filum
collato Presbyteratùs faſtigio deiecerat, aliumque
in ejus locum faffecerat, plus indulgens invetera
to in eum odio, quàm juffis ejus, qui Gregorii Ma
gni Papae praeceffor fuerat , à quo veritus fuerat
éum infeftäre, qui huius unius affinis erat culpae,
ಟ್ಗ Epifcopo intercederet , ne fpoliaret Eccle
iam, ut propinquos locupletaret. Gregorius Sub
diaconum Afitoninum Salonam mifit , ut priorem
reftitueret (uo loco Archidiaconum, intrufum deji
ceret, Epifcopumque adduceret , ad mittendos Ro
mam Refponfales, per quos apud Gregorium fe pur
garet , Cum Refponfales veftri advenerint , L.*. Ep,
36. .37,
#. Ad Columbum Numidiae Epifcopum refcri
pfit, ut cum primùm Hilarius Chartularius Apo
ítolicae Sedis in Africam appuliffet, Concilium Epi
fcopale congregaret ; exauthoraret, poenitentía:que
illigaret Maximianum Epifcopum , fi conftaret,
quòd ei fcelus illimebatur, corruptum pecunia, fuf.
fragio fuo juviffe Epifcopi Donatiftae creationem;
privatim autem dirimeret & fedaret cum eodem dicas, quarum ex contubernio commaculata fue
chartulario caufas & querelas omnes Epifcoporum
Clericorumque, Si qua autem inter eor extra cri
»em hoc dammorum quorumdam , vel privatorum me
gotiorum verfatur imtentio , hanc tua fratermita* ,
zum pr«di£to Chartulariò mo/fro , privata cognitione
perquirat. Ibidem,
XII. Cum in Adrianum Thebanum Epifcopum
Lariffenus Archiepifcopus acerbiùs confuluiffet ,
XIII, Antoninum idem Pontifex delegavit , ut
unà cum Epifcopo Salonenfi in Concilio retra&fa
ret caufam Epifcopi Dyrrachii praeter fas gradu
ejeéti. Executionem antefa£ii negótii Amtomime Sub
diacono noſtro ex noſtra praceptione mandavimus, qua.
tenur efter in/tantia , cớ qu& funt Legibus Canoni
bufque placita decernamtur , & decreta juvamte Do
mino mancipentur effectui. L.1. Ind.r 1. Epiſ.8: 9.
Cum vita abiiffet Säîonenfis Epifcopus eundem An
toninum Apoftolici Patrimonii Rettorem in Damal
tia delegavit Gregorius, Epiff. 1 . , ut eligi cura
ret noviim Epifcopum, fimoniacas ambitioforum.
hominum faétiones arceret, eleétum Romam mit
teret, ubi ordinandus erat, res Ecclefiae Salonen
ſis in Acta referret, ne quid inde vacante Sede
dilapidaretur. Ex adverfo àutem cum Mediolanen
fes fiovum fibi elegiffent Epifcopum , eaque de re
certiorem feciffent Pontificem, ad quem ejus con
firmatio fpe&abat , iniffus ab eo eft Subdiaconus
Joannes, qui civitate in ipfa Mediolanenfi inqui
reret, an inanimis & canonica fuiffet eleétio , ut
que novum Pontificem ordinari faceret à Provin
ciae Epifcopis , ut ferebat mos, Epi/f. 19. 3o,
XIV. Contemptni & faftidio habebatur Epifco
pus Campaniae aptid populum Clerumque fuum ..
iMifit eò Gregorius Petrum Subdiaconum, qui dif
feniunculas componeret, Epifcopo reverentiam &
amorem fùorum conciliaret. Epi/f.34. Procraftinan
tibus Neapolitanis electionem Epifcopi fui, eun
dem Subdiaconum eò delegavit Pontifex, ut oßen
fis cenfurarum jaculis, cogeret eos aut Epifcopum
a&utum eligere, aut viros probos Romam mitte
re, qui eorum nomine ibi Epifcopum fibi adfcifce
rent . Si fortaffè admonitionem tuam quolibet modo
differre tentaverint, Eccleſiasticum in eos vigorema.
exerce , Epiff. 35.
XV. Sardiniae Infulae Apocrifiarios præfecerat
Gregorius Subdiaconum & Defenforem, quibus
mandavit, ut fecum Romam adducerent Januarium
Calaritanum Archiepifcopum, ut eo praefente ex
cuterentur crimina , quæ illi ingerebantur. Jamuæ
rium fumma buc exhibere inflantia non omittar . L
2. Imd, 1 r. Eò perducerent etiam mulierculas impu
rat Presbyteri & confcientia & fama. H«c ommit.
ita efficaciter curabitis adimplere , ut nulla vo* de
negle£tu culpa refpiciat. Epift. 38. Hadrianus Epifco
pus Provinciae Corinthi , âcciifatori pridem fuo ita
reconciliatus fuerat , ut accufatio tota contice£e
ret. Mifit eò Pontifex Diaconum Ecclefiae fuae, qui
rimaretur, Epiſcopi innocentia, an accuſatoris prg
varicatio hanc peperiffet concordiam. -

quàm pro ju£æ poteftatis rooderamine, fubduxit XVI, Erat & Raveunati Archiepifcopo fuus apud
På
558 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplinæ
TapaTa Apocrifíarius, ut & Papae fuus Conßanti
nopoli apud Imperatorem : & Diaconi uterque Or
cin& fulgebat. Cum Sacris operabatur Gregorius
Romæ , aderat Ravcnnas Apocrifiarius, loc6 pro
prio & honorifico, quem honorificentiorem etiam
volucrat effe Gregorius, quam praedecefores fui.
Recordare im Miffarum Romamarum folemnibus , ubi
Ravewna* Diacomur flabat , & require , uhi hodie flat ,
c* cognofeer quis Ecclefiam Ravennatem honorarel
weſtero. L.4. Ep. 15. Sed cum moleſtè ferret Raven
nas ipfe Archiepifcopus, tam ar&to gyro circum
{cripíum fibi füiffe à Gregorio. Pallii ufum : fcri
pfit Pontifex a! fuum in Palatio Conftantinopoli
άano Apocrißarium , ut refciret & refcribqyet , an
mterropólitani Orientales licentiüs fa-piñfqúe Pal
tio utérentur. Tamen hac de re jam Diácono moftro
Conftantinopolin fariff, ut inquirere debeat per om
- - - -
xvII. Caftorio Diacono praeccpit, ut diligentif.
fimè inquirerct in vitam & mores Pifaurenfis Epi
ſcopi: & ſi criminum fibi irnpa&orum convincere
tur, Romam perduci, curaret , cum judicii inftru
inentis omnibus: denique ut in omnes ejus regio
nis Epifcopos excubgrċt, perfcriberetque fibi , fi
quid graviòris flagitii, vel facinoris comperiſſet.
jÉxperientiæ tuæ pr&cipimus , ut de vita ó* ač#ibu;
ipſius ſubtili indagatione ſtudeat perſcrutari, 6 ſi
juia fortaffe repererit quod Sacerdotii integritatem
áalcit macultrę, m3 » os eum cum fcriptis tuis fub
competenti cautela tranſmitte, 6 e. Non ſoli m au
sem, de eo, fed &r de aliorum quoque Sacrdotum te
vita convenit eſſe ſollicitum. Et ſi de quolihet ſini
frum quidpiam fentire potueris , mobis remumtiare_,
j3£ima , ut aâuum pravitas falubriter cum Dei fola
?io deheat emendari , L.4. Epift.14. Erant ergo Num
cii Gregorii velut pervigiles oculi infatigatæ ejus
vigilantiae, infpe&örefque univerfales & cenfores
Epifcoporum vitae & régiminis; excefluum Cleri,
Monachorum defectionis à ſanctitate regulae, lai
corum violentiae : non eo fanè confilio & fcopo, ut
univerfalis quaedam poteftas & veluti Monarchia .
Romano Pohtifici compararetur: quid enim à Gre
gorii ingenio, moribtis, famaque alienius ; fed ut
ſumma poteſtas & invicta dominatio eſſet penes Ec
clefiae leges fan&iffimas, utque earum tranfgreffo
gibus impune nunquam effet. Unde & Neapolita
no Epifcöpo fcribebat idem . Pontifex , L. 3. Epift.
* 1., " nifi mandatis his fuis incun&anter obfeque
retur, juffum effe Apocrifiarium fuum, ut inflantif
fimè urgeret & fatigaret eum , donec res executio
ni mandaretur , Scripfit & Apocrifiariis fuis očto
uno codemque tempore , ut conftantiffimè prohibe
rent, ne ulías foeminas domi filæ retinerent Epi
£copi, nifi quas fufpicionis exortes facri Canones
cenfuere. Si qui Epifcoporum , quot cammiff tibi pa
trimomii fimi, imoludit , cum mulieribur , degunt hoc
ommimo compefcar , & de catero eat illic habitare_,
anullo modo patiarir , exceptis ei* , quar facrorum;
Canonum cenſura permittit . L.7. Ep.39.
XVIII. Cum à fuis ipfe Clericis in crimen vo,
caretur Reggienfis Epifcopus , Sabinum. Diaconum
delegavit Gregorius, üt ciim quinque Epifcopis aliis
de ea caufa cognofceret , reique fummam ad fe
¢erfcriberet. L.7. Ep.46. 47.”Subdiaçono Sabino
inandavit, ut ftrenuè inquireret in Prcsbyterum in
famatum, utque in carcerem cum coinpingeret,
donec teftimonia Romam mififfet; denique ut in
£larct executioni teftainenti in gratiam Ecclefiæ fa
&i, curamque gereret miferabilium perfonarum.
L.8. Epiß.;.'&. Defenfori Sigiliæ fuQ mandavit, ut jura, ſive ordinaria, five extraordinaria, in Italia,
Epiſcopum diutiàs litibus ſuis inſiſtentem revoca Sicilia, Sardinia, Africa , Dalmatia, Illyrico &
rét, atque in Ecclefiam fuam, remitteret, datis non Conftantinopoli. In bis tamen exemplis tumultua
amplius quinque dierum induciis. L.8. Ep.1 1. Sub , riè hic conglobatis , difcriminis aliquid obfervarc
diacono öampaniae Anthemio mandatum eft , ut eft. Erat enim eorum , utique & vigilantia major
tuitionem Eccleſiae aliquibus impenderet, qui per & cura attentior in Epifcopos, Clericoſque & Mo
fummam potentum injuriam vexabantur;ab alifs pro
pulfaret contumelias, quas ab ipfis Ecclefiæ mint
ítris fuftinebant : denique Neapolitanum Epifco
pum adduceret, eam Clero & pauperibus facro
irum reddituum partem ut exfolveret , quam prae
deceſſor ejus intercepiſſet. L.9. Ep. 12. 13.29.
XIX. Si fumma autem erat Gregorii in tuendis
exequendifque fan&imoniae & pietatis legibus po
tefläs, poteítatifque quoquo verfum explicatio : ni
hil ille interim remittebat de vindicandæ dignita
tis Epifcopalis zelo , & ne quid in Epifcopos ab
Apoftolicæ Sedis miniftris peccaretur , Inde eß
quiod ad Romanum Siciliae Defenforem fcripfit;
i.9. Epiß. 31. non potuiffe ab ipfo reftitui Clericos}
quos poenitentiae addixerat Epifcopus proprius: ei
proinde fubjiciendos rurfus effe; non potuiffe fi
imiliter eum arrogare fibi judicium de caufis Cle
ricorum, quorum judex eft vel Epifcopus , vcl
Epifcopi Vicarius, vel fi quibus fufpe£tus eft Epí
£opus, ii arbitri, quos ipfe deligi faciet à parti
bus; denique in iis tantùm litibus, ubi Clerici Lai
cique cum Epifcopo fuo colliderentur , poffè eum
Judicis fibi partes fumere, vel eos adigere hinc&
inde, ut Judices eligerent. Nihil enim tam inf:
ftum Canonibus , quàm Canonum obtentu jurifdi
étionem Epiſcoporum imminutum ire. Nam ſi ſuº
unicuique `Epiféopo jurifdiétio nop fervatur , quid
aliud agitur , mifi ut per mor, per quot Eccleſiaſticut
cuflodiri debuit ordo, çonfundatur ? Conteftaturidem
ipfe alibi non honeftari Sedem Apoftolicam deho
neftamentis Epifcoporum. Romani Pontificis ho
norem eò maximè verti, eò effulgefcere, ut hono
rem haberi curet Epifcopis. Nec homorem •ffe depu
to , in quo fratrer meor homorem fuum perdere cogno
fro. Tunc verè bonoratur fum, cum fingulir quibuf
que honor debitus non negatur. L-1 1. Epiſt.21.
Cum Epifcopi in fua invicem jura invadebant,
hoc etiam illad erat genus caufarum , quod ad fe
Papa revocabat, vel äi Nuntios fuos , à quibus de
his commonefaciendus non erat Pontifex, nifi an
tè pro virili fua operam dediffent apud Epifcopos »
ut ipfi haec omnia inter fe componerent • §i qua
de Épifcopis ipordinatè a£ta coguoverit , priùs qui
dem fécréta ac modesta adhortatione corripiat Char
tularius moffer : qua fi ita emeudatae mom fuerint ,
nobis celeriter innotefcat. I,. 1 1. Ep.zz. 3o. Cum Pa
fcafius Epifcopus aliud ageret, nec Epifcqpalibus
fludiis incumberet, acerbiùs objurgavit Anthcmium
Gregorius Campaniae Subdiaconum , quòd non ciim,
ut ἐquum erat, ipfe objurgaffet. Üt mibil habere
Epifcopali, vel gemii vel reverentia judicetur. Զաod
fî;ta e/?, mom fime culpa tua effe cognofe** , qui eum;
objurgare, atque coercere, ut dignum eft , dijlulifti •
L.11. Epiſt.31.
XX." Diétum eft jam de legatione Joannis De
fenforis in Hifpaniam , ut retraétaret caufam Pref
byteri , & Epifcopi , qui ordine fuo abdicati erant :
utque fi Sydonico examine purgarentur , n9n fo
lùm priftinum ipfi recuperareat gradum ; fed &
intrufus Epifcopus in carcerem retruderetur ; &
ad femeftrém poenitentiam in Monafteria ablega
rentur Epifcopi , iniquæ tum abdicationis , tum
intrufionis authores. 1,. 1 1. Epiji. 52. Præfuit reapfe
Synodo ejufmodi Defenfor , atque juxta volunta
tém Papae fententiam dixit , ut Sedis Apoftolicae
Delegatus. Dum ex deputatione, 6 jufone Apoie
lici Dommi mei Papa Gregorii , Ego Joammes Defen
for Cognitor reſeaiſſem, &c. Epiſł.55.
XXI. Haec erant Apocrifiariorum munera , haec
量{a·
 Toe Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.CVIII.
wactaeos vta\ì* , sìciliae, Sardiniae, quae fub Metro
JúTö\ιττι Κοwana fuerant , quæ maxima ex par
É¢Têtçarm tunc erant , quæ ex Primatiâ, faltem erant
J5\\S3Tquam in Africâ , Hifpania , Illyrico , aliif
\\ 5 t> rovinciis remotioribus; ubi nihil , aut mi
ûû$ \abebat patrimqnii Sedes Apoftolica , & quò
Ἀροcrifiario$ non delegabat, nifi inufitatae quae
giaym caufae incurrerent. -
><xI I. De Galliis dicere hîc fuperfedimus , quòd
contultius vifum fit de iis feparatim agere; quod
£epofito mox Capite peculiari praeftabimus : ubi
riùs, aliquantò copiofiùs difputatum fuerit de Apo
£ri£iariis Romanae Sedis , qui Conftantinopolim ad
palatium Imperatorium delegabantur •
C A P U T CVIII. P.2. l. 1. c. 5 I.
De Apocrifiariis Apoftolicæ Sedis, qui
Conftantinopoli in Palatio Impera
toris degebant, ante annum o&tin
gentefimum Chrifti.
1. ogntum ponderis effet in ea dignitate .
II. Cœpit Leo I. Papa Apocrifíarium Conffamtimo•
oli habere -
III. IV. Cum affenfu Imperatorir , &* quibus de~
zauſ.
v. Pulcheria Imperatrix Apoftolicæ Sedis Legatio
s2em ipſa ſulinuit -
p/I.TErant &• cateris Patriarchis Apocrifíarii fui
apud Imperatorem .
VII. Epifcopi ipfi Conftamtinopolitami erant cate
•orum omnium Epifcoporum velut Apocrifiarii , &
Agentes apud Imperatgrem.
- ì^III. Apocrifiarior ibi Ordinario, habere mom pote
vant Epifropi, vel Metropolita :
Ix. Inde fplemdoris &• pote/latis plurimum acee
debat Patriarcha Conffamtimopolitamo , quod Epifcopo
rum aliorum omnium fequeßer , ó* veluti mediator
effet apud Principem .
x. XI. Cur apocrifíariorum origimem repetat Hinc
marus jam inde à Conftamtimi temporibus •
XII. XIII. Quamdiu fuere Imperatores im Occidem
te, ® toto tempore Schifmatis Acaciami , nulli fue
ve conßantinopoli Apocrifiarii Romam« Sedit. Pri
mu, Apocrifiarium ibi inftituit Agapetu; Papa •
xIV. I, exinde 6r Ordinarius., & Diacomus fuit.
xv. xvI. Idque conveniemter Canoni Sardicenfi.
XVII. XVIII, XIX. XX. Serier 6” furce/fio Apo
crifiariorum, & eorum au£toritatis amplificatio.
XXI. XXII. Apocrifiarius Conftamtimopoli fuerat
ipfe Gregorius : qui poftea Pontifex Romamus. Se
dèm im Palatio Primcipir habebat.
xxIII. xxiv. Jura & officia Apocrifiariorum •
XXV. Mitti defînunt , ó* demuò imcipiumt .
XXVI. XXVII. Comtinuatur eorum fucceffo , quo
vum plerique poßea fummi Pontificatà* imfulas cow
fecuti funt .
xxvIII. xxix. Iterum defimumt , & rurfu* imci
piumt mitti. Cum Legati quandoque depofcerentur ,
Apocrifiarii tantùm mittebantur, fíve Numcii •
I. A. eum dignitatis poteftatifque cumulum.
pertigerunt Apocrifiarii Papae, Conftanti
nopolim ad Imperatorem mitti foliti : tantique mo
ménti Ecclefiaftica negotia ab illis pertra&tata funt
ut jure merito hic eorum origo altiffimae opcrofiùs
rimanda nobis, & perveftiganda fit. £tas proxi
ma oßendet Apocrifiarios tanta cum dignitate , &
amplitudine pöteftatis munere fuo fungentes apud
Carolum Magnum , fuccefforefque ejus , £o ut of
ficio illußrari fe poífe fperaverifit etiam Archiepi
559
fcopi. Initia ergo & incrementa operæ pretium eft
indagare tam fplendidae dignitatis facrae.
.II. Quum primùm Imperatores Romani , fum
mi & immortalis Regis Chriſti jugum ſubiere: eoſ
que Ecclefia ut caufae & defenfioni fuae implica
ret, ad focietatem etiam, ac participationem àdmi
fit Confiliorum & negotiorum fuorum : Pontifices
Romani , ut fidem faciunt Annales facri , crebris
Legationibus adire & interpellare Imperatoriam .
poteftatem , neceffe habuerunt. Verùm eæ Lega
tiones ad certa quædam tempora , loca, negotia
arćtabantur. :ே & perpetuam Legationem
apud Imperatores primus omnium egit Julianus
Coenfis Epifcopus, quae infula maris Ægæi eft.
Illum Leo Magnus feu Nuntium , fe Apocrifiarium
creavit in aula feffurum Marciani Imperatoris poft
Concilium Calchedonenfe, nec aliam ei injunxit
provinciam, quàm ut exfomnes ageret excubias
pro fidei integritate adversùs peftilentes Neftorii
& Eutychetis errores, quos non eo ftudio detefta
batur, non eo inſećtabatur zelo Acadius Conſtan
tinopolitanus, quo ad falutem Ecclefiae intererat •
Proferam verba ipfa Leonis Epiftolae ad Julianum ,
quibus vetat, ne fe intricet caufis ad aliorum Epi
(coporum jurifdiétionem fpeótantibus. Spondet fe
ad omnes ejus dubitationes in minifterio fuo obeun
do exorientes refponfa daturum: in eo uno ut to
tus fit, quo Imperatores de fuo in Catholicos ftu
dio, de priſtino in ha reticos odio nihil remittante
Comfulente dileétione tua , de his im quibus putave
rir ambigendum , mom deerit relationibus tuis me&
refponfùmis inftruétio , ut fequeftrata earum aétiome
caufarum, quæ im quibufeumque Ecclefiis Prafulum
fuorum debemt cogmitiome firmari : b&c fpeciali cura;
meae vice fum&fus utaris , me h&refis Neftoriama ,
vel Eutychiama im aliqua parte revirefcat , quia in*
Epiſcopo Conſtantinopolitano Catholicus vigor non
eft. Epift. 56.
III. Affenfus Imperatorum erat in primis ne
ceffarius, cum in eó fumma, & cardo rei vertere
tur, ut eorum Catholicis benevolentia conciliare
tur in dies major, majus & in hæreticos odium
accenderetur. Vicem ipfi meam contra temporis noffri
h«reticor delegavi : ut à comitatu veftro mom abef
fet exigi , cujus fuggefliones tamquam meat audire
digmemini. Epift.57.
IV. Verùm idem Pontifex ad Imperatricem ,
Pulcheriam datis literis, aliam fubindicat rationem
habendi femper Conftatinopoli Apocrifiarii: nem
pè ut officii T obfequiique fui & fidei obfes apud
Imperatorem refideat : Cum in caufa fidei , vicem
ip(ì meam eatemur delegarim , ut ab ea , quæ vobis
debetur obfervantia non recedens, pietati me vefire
prafentare mom defimat , exequem* im cuftodia fidei ,
&• in Ecclefiafticir difciplinis per omnia follicitudi
nem, ór opportunis fugge/tionibus, quod univerfali
Ecclefi« profit infiuuamr , ut in ipfo mec Catholicis
veftrum pr&fidium , mec vobis meum defit obfequium •
Epift.58. - -
v. Juvat & raptim hic aliquid perfringerc de
Legatione, qua idem Pontifex Leo Pulcheriam Im
perátricem ipfam ad Theodofium Imperatorem fra
trem inftruxit,ut ab eo impetraret veriConcilii Con
gregationem, poft Pfeudofynodum Ephefinam , ubi
jàbëfa&ata Càtholica fides fuiffe videbatur ,.unde
& fumma urgebat neceffitas habendi Concilii tum
plenioris, tüm liberioris faniorifque. Qgod ut »
ābtinere mereamur , probatiffma , mobi* figei. pieta*
tua, quz labores Ecclefs femper adjuvat 3 fupplicatio
mem' hoflram apud Clementiffimum Principem fibi fpe*
cialiter â Beafiffmo Petro Apoftolo Legatione cgmmif
ſa, dignetur aſſerere. Ep.7.6: Exiſtent ſequentibusin
frà fàcculis Reges fan&iffimi , qui Legatos agant
Sedis Apoftolicae . . -
vi. §i Apocrifiarium autem fibi Leo delegerat
* JԱ
 56ο Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
Julianum Coenfem Epifcopum ». exemplo ufus erat
Anatolii, cujus ignaviæ & levitati qbjiciebat hu
jus delegati fui pervigilem confiantiam, Anatº
lius enim ipfemet antequam ad Patriarchatum. re
£ urbis ferveniret, CQnftantingpoli Apoçrifi*
iam egerat Diofcori Patriarchæ Alexandrini, ita
Prefereíte Liberato. Ordinatifque pro eo eft Anato
diu, Diaconut , qui fuit Conftamtinopoli Apocrifa
rius Diofcori . Breviar, c.12. Manifeftè colligitur
«x Novélla Jußiniani Patriarcharum & Exarcho
rum Apocrifiarios ordinarios fedem habuife Con
£antinópoli : cum ea Novella jubeat , ut Epifc9pi ;
per hos caufas litefque fuas Conftantinopoli, ſi
«quas habent, a&itent, nec eô ipfi confluant , cum
iä vetent Canones ii, qui fuis illos Ecclefiis affi
gunt. Pr«fertim cum liceat fi quedam /înt forte li
áe, san£tiffmis Ecclefiis , propter quat bar occafoner
afferunt ; boc per eor , qui fub ipfo funt , religiofor
Clericos , aut Apocrifîarior , aut Oeconomor movere ,
er petitioner ad Imperium dirigere : impetrare au
rem fperata. Popterea fancimus, f quando propter
Ecclefiaßicam occafionem inciderit mecefftar, hanc aut
per eos, qui res agunt Sacrarum Ecclefiarum , quor
Apocrifiarior vocant, aut per aliquor Clericor huc
deflimator, aut Oeconomor fuor motam Imperio facere.
Novell.6. c. 1. 3. Aliquantò etiam apertiùs infrà tra
dit idem Juſtinianus, Patriarchas & Exarchos Dioe
cefeon omnes fuum habere folitos Conftantinopoli
Apocrifiarium : jubetque ut per hujufmodi Apocri
fiärios, vel per Patriarcham Conftantinopolita
mum , Epifcopi omnes qui cum affenfu Metropo
litanorum venerint Conftantinopolin, vel Patriar
chae; fi Metropolitani ipfi fint , ad Imperato
ris confpe&tum adducantur . Huc adveniemter non
prafumant per femetipfor fe priàs pronunciare ad Im
perium, fed primnitèr aut ad Deo amabilem Patriar
ebam proficifci , aut ad uniufcujufque ^ Diœcefeor ex
qua funt, Apocrifiarior , C&* cum ipfi, conferant cau
jas , propter quat venerunt , & ingredi ad Imperium
<jur , &' deinceps Imperiali perfrui afye£tu.
VII. Duo hic qua dam non minimi momenti
^ obfervanda nobis funt. Primum eft, Epifcopum .
Conftantinopolitanum ipfummet fuiffe omnium'pror
fus Apocrifiarium ad Imperatorem, tum Epifco
porum , tum Ecclefiarum , ex quo Chriſtiani Im
peratores Regiam Sedem Conftantinopoli defixerant.
Nihil . Ecclefiafticae politiae accomodatius, nihil
antiquius Epifcopis Chriftiani Orbis omnibus, quàm
ut in urbe regia haberent ejufdem urbis Épifco. jnimißerium ex eo tempore fumpfit exordium quando
gum fuum ad Imperatores fequeftrem , introdu Conf?amtimur Magnur Sedem fuam im Civitate fua ,
&orem, conciliatoremgue; nec ſuum dumtaxat, ſed qu« antea Byzantium vocabatur, adifieayit. Et fic
& eorum qu9s ipfi nififfent. Unde fiebat, ut & jRefponfales tam Romam« Sedis , quàm & aliarum
Principes ipfi caufarum omnium, quæ ad fe refe pr«cipuarum fedium , in Palatio pro Eccleſiaſticit me
rebantur , judicia Epifcopo Confantinopolitano gotiis excuhahant. Aliquando per Epifcopos , ali
committerent .
VIII. Alterum eft non omnibus Epiſcopis , im
mo ncc Metropolitanis copiam fuiffe Apocrifarii
Conftantinopolin delegandi . Penes Patriarchas fo
los, & Exarchos Dioecefeon id juris erat, ibidem
repetit Juftinianus : Per religiofor Apocriſiarios сији/.
que Dircefeos Sanctiimorum Pacriarcharum. Nov.6.
c. 3. Si autem alicubi attinguntur ab eodem Apo
crifiarii, quós Epifcopi Contantinopolin mittebant;
ad eos id Apocrifiarios revocandiim eft , qui nofi
ad Imperatorem , fed ad Metropolitam , vel Pa
triarcham proprium mittebantur: quique Conftan
tinopoli non multò poſt in Eccleſias remeabant ſuas.
Apocrifíarii cujufque Ecclefía , qui in Regia Civita
te degunt , aut ad Beatiffimo, Patriarcbat , aut ad
Metropolitat à ſuis Epiſcopir ordinati & deſtinati,
&c.Nov. 123. c;* 5. A£ta Beati Porphyrii Gazenfi§
Epifcopi fuppeditant , unde his obfervationibus
rngnimenta aftruamus. Primum Porphyrius ad Bea
£jffimum Patriarcham Chryfoftomum' mifit Ecclé.
fiar fuae Diaconum Marcum, ut ejus interventio.
ne ab Imperatore Arcadio Templorum idolorum
que deinólitionem impetraret. Scriptis literis aat
sawa Jimum Epifcopum Con/fantinopolitanum, cér
redditis literis Beato Joanni & c. Ego non ceſſabaso a
quotidie eum admonere , &rc. Apud Surium die zes
Feb. c.2 o. Dirutis Galæ templis omnibus ex mara
dato Imperatoris, cum reſiduum non eſſet niſi quò ci
Marnae dicatum erat , Porphyrius ipfe Conftánti
nopolim profeéìus eft , &San£tiffini Monachi Pro
copii monitis obfecutus, Chryfotomum primă adiits
& per ejus amicos aditum paétus eft ad Impera
triçem; nam ipfe in ejus offenfionem jam ihcur
rerat, dum zelo Apoſtolico obſecundaret. Primur»z
convenite Epifcopum Joannem , ipfe enim vobis e/?
confulturur `ea , qua ipfi revelavit Dominut , Nox_
poteft emim loqui in Palatio, quomiam ei irafertus
ímperatrix Eudoxia , &c. Jpfe vos commendabi*
Amantio cubiculario, qui introducet vos ad Impera
,,icem. Ibidem c.17. 18. Nifi occafione illa nefcio
qua alienatus jam fuiſſet à Chryſoſtomo animus
fmperatricis: perfpicuum eft fufcepturum fuiffe •
illüm in fe partes introduccndi ad Imperatorem.
Porphyrii Epifcopi, cui ipfi tamen omni ope af
fuit' pér amicos. Hoc uno exemplo abundè elu
cefcit, Epifcopos omnes , qui ad Aulam Principis
ventitarefit, eofdem neceffariò debuiffe praetenta
re aditus per Epifcopum urbis Regiae * Qua in re
tltro citroque gratia commeabat. Si enim Epifco
pis omnibus prœfidio erat Epifcopus urbis Regic,
gratia apud Principem florentiffimus: JYon poterat
non & ornamento eſſe & adjumento Epiſcopis Con
ßantinopolitanis, tot fibi amicos & parare & ar
aiffîmè fibi conftringere, quot effent in Imperio
Epifcopi -
IX. `Et hinc emergebat ille Epifcoporum favor
proniffimus, illa animorum inclinatio in Epifcopi
çonftantinopolitani poftulata , ubi novos in dies
& dignitatis & poteftatis gradus fruebat in Con
cílio Conſtantinopolitano I. & in Calchedonenſi.
Etfi enim ferè quantùm ille furgeret crefceretque,
tantùm illi decréfcerent & deprimerentur : affen
tiebantur tamen illi libentiffimè , ut ea qualicum
que dignitatis fuæ injuria emerent fibi præpoten
tem apud Principes Mediatorem .
X. Ea, ni fallor, erat Hincmari mens & fenten
tia, cum Apocrifiariorum primam originem repe
tebat jam inde à temporibus, quibus Conflantino
poli ſede Imperii ftatuit Conßantinus. Apocrifiarii
quando verò per Diacomos Apoſtolica Sedes hoc officio
fungebatur. Tom.*. p.zo6. Curfim haec attigit Hinc
marus, ut oftenderet quo ab exordio manaffent Apo
crifiarii five Archicapellani, qui fummum quoddam
affecuti funt poteftatis culmen fub Carolo Magno,
ejufque Imperatoria ftirpe. Nec à fcopo aberravit
Hincmarus. Duplicis enim generis ab eo fecernun
tur Apocrifiarii. Alii Epifcopi , alii Diaconi eranr.
Epifcopi vel extraordinarii Apocrifiarii erant , cu
jufmodi fuere, quos Annales Ecclefiae facri conte
ftantur à Papa ad Imperatores frequentiffimè mif
fos effe , diverfiffinnis , & magnis femper de caufis :
vel ordinarii , & iftiufmodi erant Epifcopi Conflan
tinopolitani, ut modò diximus. Diaconi erant Apo
crifiarii ordinarii , jugiter fedentes Confantinopo
li, eôque miſſi à Patriarchis, & potiſſimum à
Papa .
XI. Fateor non defignatum effe ab Hincmaro
tempus, quo primùm coepere Apocrifiarii Romani
Conftantinopolin ablegari , & ibi refidere : fed nec
id i!!e aggrcffus crat, ncc ea res magnopere ad
сjus
 Y De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap. CVIII.
<,„„ inwtwum faciebat. Erat enim illi tantùm id negotia effent in Palatio ventilanda. Diaconos po.
Ęόρο{\t\» \y* aliquo antiquitatis documento 30
Ętatem adderet Archicapellanis, vel Ap9crifia
Š Regum . Gallorum, qui non ex Diaconis, fed
©X EpifcQpis cooptabantur • . --
>< II. Quando vel umbra aliqua Imperii Roma
sit in Occidente fuperfuit , immo quandiu Theo
<aoricus & alii Reges Gotthi Romae & in Italia ,
dominati funt , nihil erat quod Pontifices Roma
ni magnopere fatagerent de habendis Conftantino
poli Apocrifiariis : cum multò plura eis effent in ,
Aula five Imperatoria, five Regia Oécidentis, &
Italiæ, quàm Orientis extricanda. Itaque Con
flantinopolin non alios quàm extraordinarios, ubi
opus erat, Legatos mittebant, vel Conftantinopo
litanum ipfum adhibebant Epifcopum. Ut fuprà
vidimus à Leone Papa tum delegatum fuiffe Julia
num Coenfem Epifcopum, cum Anatholius igna
via fua rem fidei cuti & labare finerent. Non ali
ter Carleftinus Papa Conftantinopolitanum Epifco
pum Maximianum fpeétabat, quàm ut Nuncium
& Refponfalem fuum apud Principes; cum ad Theo
dofium juniorem fcribebat, Maximianum inter Ec
clefiae Romanæ membra quodammodo numeratum
femper fuiffe; & cum illum Ephefima Synodus
fuccefforem Neftorio fubrogarit, audiri illum ab
co , & adjuvari debere ad' Ecclefiae tuitionem ..
Fert illi, ac fi fui corporis parti, Roman« teflimo
mium , quæ hunc femper imter fuor habuit ac mume
ravit Ecclefía. Huic taliter eleéîo ad componendum Ec
cle/is fatum , Ćr omne virus prav« bare/i, radicitas
evellemdum , obfecramur & pofcimur, ut comfueflir ,
arma pr«feti* . Comc. Eph. Part. 3. c. 1. Ecclefia. Et
quando fcribit ad populum Conftantinopolitanum :
Moftro nobis loquitur ore Collega , &c. A^ mobis da
tur eft , qui eft eleétur ex moflris . Cap.13*
XIII. Longa exinde diffidia concordiam abrum
pere Romanae & Conftantinopolitanae Ecclefiae ,
tum vgl maximè cum Epifcopi Conftantinopolita
ni Acaciano fchifmati pertinacif[imè fuffragati funt.
At ubi Juftinianus Imperator rerum potitus eft ,
edomitifque Gotthis Romanam Civitatem , & ma
ximam Italiae partem fuæ ditioni fubjecit: tum ve
rò Agapetus Papa unum ex Diaconis fuis Conftan
tinopolin ablegavit, qui ibi fedem figeret , Apo
crifiariumque & Nuntium ageret penes Imperato
rem. Ita Liberatus in Breviario: His peraffir con
fituem, Papa apud Imperatorem Apocrifíarium Eccle
fíx fu« Pelagium Diaconum fuum , dum im Italiam
reverti difpomit , Conßantinopoli obiit. Cap. 12. Dum
ageret Conftantinopoli Agapetus ipfe , expertus
erat quantum præfidii & emolumenti caeteris Pa
triarchis accederet ab Apocrifiariis, quos jugiter
in urbe Regia commorantes habebant. Vetitus eft
forfan etiam ne novæ fubinde fimultates cum Epi
fcopis Contantinopolitanis intercederent. Conful
tiu$ ergo duxit, fuum ut & ipfe ia Palatio Apo
crifiarium haberet, maximè poftquam vel ipfa Ro
mana Civitas in Imperatorutn Romanorum pote
ſtatem veniſſet.
XIV. Ut autem Agapetus non Epifcopum , fed
YDiaconum Conftantinopoli Apocrifiarium relinque
ret , in caufa fuit , vel quod jam is mos inolevif
{et apud Patriarchas Orientis, ut liquebat ab exem
plo Anat9lii, qui Diofcori Alexandrini, & Marci ,
qui Porphyrii Gazenſis Epiſcopi Apocriſiarius fue
fat. Erat enim uterque Diaconus ; vel qüod diu
1arna ut plurimùm erat ea delegatio , nec aequum
erat, tandiu Epifcopos abeffe à fuis Ecclefiis; cum
vel maximè eo fine & fruétu inftituti fuiffent Apo
erifiarii , ut ne Epifcopi ad urbem Regiam crebriùs
ventitare cogerentur.
XV. Potuerant & contemplatione Sardicenfium
Canonum inftitui Diaconi Apocrifiari . . Sanxerat
enim Sardicenfis Synodus , üt Epifcopi, quibus
Tom.J.
56置
tiùs eò mitterent , quàm ipfi i tarent . Per proprium
Diacomum mittamt Mimtffri, enim perfoma non eft in
vidiofa , & qu« comceffa fuerint , citiir perferri pote
runt Can.8.Fateor de extraordinariis Apocrifiariis
ita ftatui. Sed eædem tamen rationes æquè, immo
multò plus valebant in ordinariis. Miriores facit
expenfas Diaconus , minùs invidiofa ejus perfona
eft quàm Epifcopi , calumniae & maledicentiae mi
nus obvia.
XVI. Scd minimè prætereundus eft, qui pro
ximè fequitur ejufdem Concilii Canon, ut validiùs
aftruatur, quod diétum fuperiùs eft de Epifcopo
Conftantinopolitano, generali omnium orbis Epif
coporum apud Imperatores Apocrifiario & feque
ftri . Sancit enim eadem Synodus, ut quibus Epi
fcopis patrocinio Imperatório opus eft , ii per Epi
ftolas interpellent opem Epifcopi ejus civitatis,
in qua Aula tunc Regia diverfàtur . Scribem* vi
delicet ad fratres &• Coepifeopor moffroy , qui fcilicet
illo tempore im locis vel civitatibus agunt , ix.
quibu* ptiffmus Imperator Rempublicam gubernat •
Can.0.
XVII. Redeo ad Pelagium quem Agapetus Pa•
pa Apocrifiarium Conftäntinopoli reliquit. Npn
fubfcripfit ipfe Concilio Conftantinopolitano fub
Mena, nifi poft Menam Epifcopum Conſtantino
politanum , & poft alios Epicopos Italos , ante-»
Ëpifcopos Græcos. At Vigilius Papa , qui illum ea
dem femper delegatione fungi voluerat; ſicut &
Sylverius , qui Agapeto immediatè ſucceſſerat : Vi
gilius, inquäm ilíürh delegavit, ut de caufa cognaf
öeret Pauli Epifcopi Alexándrini, quod & pra:fti
tit cum Epifcopis Antiocheno, Hierofolymitano »
Ephefino, quos cum ip(o ad id Imperator delega
rät. Procopius in Anecdotis fidem facit delegatio
nis Pelagii à Vigilio. Arcbidiaconus Rom« Pelagitt*
Vigilii Pomtificiíperfonam indutus &c. Rem proli
xiùs narrat Liberátus. Mifit Imperator Pelagium
Diacomum &• Apocriſarium prima ſedis Roma Antio
cbiam cum facri , fuis , quibus præcepit , ut cun
Epbremio ejufäem urbi, Epifcopo, &c. Vemireut Ga
zám , & Paulo Epifcopo J Paliium auferremt & eum
depomerent. Pelagius cum memoratis Patriarchi* ‫منع‬
Epifcopi, vemit Gazam, & auferentes Paulo Pallium,
depofuerumt eum. Cap. 13. Pelagitis ipfe Paulo ad £un
dém Epifcopatum viam ftruxerat , ejufque ordina
tioni affuerät cum aliis Patriariarcharum Orienta
lium Apocrifiariis: Paulus unus Abbatum Tabei*
menfium Monacborum ad Alexamdrimam fìdem ordi*
natur Epifcopur, Pelagio interveniente Apocriſiariº
Romano , plànè orthodoxur. Ordinatus eft â Mep4
confiantinopoli, prºfente eodem Pelagio Refponfariº
Vigilii, & Apocristariis Ephremii Antiocheni , & Pe
tri Hierofolymorum. Ibidem. . . -
XVIII. Non poterat fplendidiús enitefçere Apo
crifiariorum potéftas. Unde & cum Juftiniantis me
ditaretur Paülum reflituere , affirmat Procopius
noluiffe Vigilium revocare fententiam ab Apocri
fiario fuolatam. Præfentia fua Apocrifiarii robora
bant tum ordinationes Epifcoporum, tum alia má
joris momenti negotia, veluti nomine ejus Ponti
ficis, cujus vices gerebant. Sed artes virefque fuas
tum maximè Pelagius explicuit , cum Juftinianum
Imperatorem impulit ad profcribenda Qrigenis Pla
cita, non alio magis quàm ejus odii incitamsnto»
quo fervebatadversùs fheodorum Caefareæ, in Cap
padocia Epifcopum, ejufinodi Origenis deliramen
torum acerrimum dcfenforem. Gratulabatur fibi Im
erator, quòd tantum authoritatis ci deferretur
in caufa ad do&rinam & fidem fpeétante. Annuit, Im
perator fàcillimè, gauden: fê de talibur eaufii judi
?ium fèrre. Caefäfienfis Epifcopus Theodorus vin
di&lae' cupidine fimulatus, famofa illa tria Capitu
la in médium protulit , quorum damnationcm non
Bbb մIlt
 562. vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
minùs gravatè laturos fciebat Pelagium & Occiden
tales omnes. Et Theodorus & Pelagius eo infeli
ciores utrimque fuere, quòd foeliciter illis ceffit,
ut reciproca damnatione ferirentur. Illud liquere
omnibus credo, per Petagium Diaconum, 6 Theodo
vum Epifcopum hoc frandalum im Ecclefiam fuiffe im
greffum. Utcumque obloquatur Liberatus: bene ver
tit Deus hæc mala, ut folet , ut poteft folus: ho
minum cupiditates privatim adverfas & noxias in
commodum Ecclefiæ, in errorum damnationem .,
& authorum malè de Ecclefia meritorum , & ad
inviétiffimae veritatis fuae gloriam inflexit.
XIX. Quem authoritatis cumulum fibi compa
raverat Pelagius, dum Apocrifiarium Conftantino
poli ageret , is veluti gradus fuit , quo poft Vigilii
mortem in Apoftolicæ fedis culmefi prove&us eft.
Nitebatur favore maximè & gratia Jufiiniani Impe
ratoris, qui fuperftite Vigilio ipfo optionem fe
cerat Clero Romano, fi màllet jain tumi Pontificem
habere Pelagium. Clerus Vigilio fidus haefit , fpo
ponditque lmperatori, non álium Vigilio mortuo
à fe quàm Pelagium fufficiendum effe: Ita enim
Anaftafius Bibliothecarius in vigilii vita. Reffi
tue nobis modò Vigilium , ©* quamdo eum volue
rit Deur tranſire de hoc ſæculo, -tunc veſtra præce
ptiome mobiw donetur Pelagiur Archiaiaconur noffer.
XX. Qui fub Pelagio & ejus fuccefforibus Joan
ne & Benedičto miffi fuerint Confiantinopolin Apo
crifiarii , filet hiftoria : ne illud quidem refciri
poteft , an femper miffi fuerint aliqui. A* Pelagio II.
miffus eft iis de quo Gregorius Magnus verba fa.
cit, cum ait miſſum fuiſſe à praeceſſore ſuo Apo
crifiarium, pro antiquo more, fed vetitum ab eo
dem, ne operanti ſacris adſtaret Joanni Jejunatori
Ρatriarchae Conftantinopolitano, poftquam is adro
ato fibi Patriarchae univerfalis nomine, efferri &
Enfolefcere coeperat. Et Archidiacomum , quem.
juxta morem ad veftigia domimorum tramfniferat ,
Mifarum vobifcum folemnia celebrare prohibuit , L.
4. Ep.38. 36. Cum ait miſſum eſſe à Pelagio II.
juxta morem, innuit proculdubio & ab aliis etiam
prædecefforibus fuis miffos fuifTe.
XXI. Gregorius ipfe ab eodem Pelagio II. Con
ftantinopolim ablegatus eft , ut eo Apocrifiarii mu
nere fungeretur, poftquam ordinatus ab eo Dia
conus fuerat. Ita enim ipfemet affirmat : Cum me
#m Conflantumopolitana civitate fedis Apoßolicæ ref.
pomfa confringeremt • Et alibi : Tempore quo pro ex
plendis refpom/í Ecclefia ad Primcipem ipfe tranfmif
jus fum , &c. Dum juffvme Pomtificis mei im Com
f umtimopolitanæ urbis Palatio, refponfis Ecclefiafli
eis defervirem . Epiſt. ad Leand. in Prefat. Mora.
Dialog. L. 3. c. 32. 36. Quibus ex Gregorii verbis
declaratur , I. Apocrifiarios Graecè Refponfales La
tinè di&tos fuiffe, quòd pro Explendi, Refponfis Ec
eleſs ad Principem tranſmitterentur . 2. In ipſo Im
peratorum Palatio commorari folitos eos fuiffe ».
Dum in Comftamtinopolitam« urbi r Palatio defervi
vem. Quod manifeftiùs adhuc infrà liquebit.
XXII. Dum moras autem traheret Conftanti
nopoli Gregorius in eo munere fungendo, con
greffus aliquando eft cum Eutychio Conftantino
politano Patriarcha, acerrimèque cum eo collućła
tus pro tuenda mortuorum refurre&ione, cui ille
fubinfeftus effe ferebatur , nonnulla forfan Orige
niani dogmatis tin&tus fuligine, quam tamen alii
labem ab eo ftudiosè abítergunt. Tandem eõ evafit
Gregorii difputatio, ut palinodiam caneret Euty
chius, ejuraretque Origénianos de refurreétione •
errorcs, ejufque librum Tiberius Imperator horum
oculatus & aüritus tcftis, igni traderet. Paucis his
verbis complexus eft Joannes Diaconus cætera om
nia Gregorii Apocrifiarii gefta , jubens prolixiŭ s ea
expendi perle&tis Epiflolis, quas ad eum tum Pe
lagius dedit. Qgant4 autem authoritate Mimijferium
fui Apocrifariatus impleverit, quantº reverentia
apud Auguftos extiterit , quamtaque follicitudine af.
fr£f« Italia fuccurri fapius fecerit , ß quis pleniùs
moße defiderat Epiflola, Pelagii ad eum percurrat.
L. 1. Ep.31. Earum Epiftolarum unam tantùm ,
profert , ex qua id nimirum intelligimus, non
aliud magis Pontifices Romanos fuis inculcaffe ,
Apocrifiariis , quàm ut levamenti aliquid Roma.
nae urbi, atque Italiae, ingentefque militum co
pias adversüš Longobardos à Principibus impe
trarent ,
XXIII. Creatus tandem eft Gregorius Roma
nus Pontifex, ejufque ele&ioni, facilem affenfum
praebuit Mauritius Imperator , expertus qualis
quantuſque eſſet vir & quàm Pontificali apici par,
dum Refponfalem ageret. Mifit & ftatim fuum
Gregorius Conftantinopolin Apocrifiarium, quem
& prohibuitfacris intereffe Myfteriis, dum ea joan.
nes Patriarcha celebraret , nifi antè fuperbiam&no.
men Patriarchae Oecumenici abdicafet. Et ante.
per alior Refponfalor meor , & nunc per Sabinianum
Diaconum , &c. Eum fí ememdari nollet, Miffarum
folemnia cum fratermitate veflra celebrare prohibui.
£.4. Ep. 38. His ex verbis elucet Refponfàles iftos
Piaconos fuiffe, & Diaconorum partes obiif:,dum
facra faceret Patriarcha nifi jufìae fubeffènt caufae,
uibus id Pontifex prohiberet. Dilucidius id ip
ium eft in ea Epiftola ubi ait, fibi quidem Myftc
ria celebranti Romae adefe Diaconum Joannis Pa
triarche Contantinopolitani, atvetitum à fe fuum
Conſtantinopoli Diaconum, neid miniſterii Pa
triarchæ præſtaret. Mecum feci eor facra Miffarum
folemnia celebrare , quia ficut meur Diaconu* ad
exhibenda fania Mifferia illi mom debet miniflrare,
ita , &e. L.6. Ep. 3o. Habebat ergo etiam fuum
Romæ Apocrifiarium Patriarcha Conßantinopoli
tanus. Cum extraordinarium cuperet Ravennas
Epifcopus Conftantinopolin mittere, Gregorium
9{avit, ut eum commehdaret per litteras Anatolio
Piacono, ejus apud Principes ibidem Refponfali •
L.9. Ep. 1.
XXIV. Diétum eft jam de caufa Hadriani Thc
barum Epifcopi , & Joánnis Archiepifcopi Lariffae,
quorum diffidia ut finirentur, prefecerat Grego
rius fuum Conftantinopoli Apocrifiarium, nifi tam
ti res effet, ut meritò ad sėdis Apostolicæ Judi
cium referri deberet. L.z. Ep.7. Eandem jam cau
fam Imperator delegaverat Honorato Romano
Diacono, S. Sebaſtiano, qui inter palati Oiciº
merebat ; & audita eorum relatione, fecundùm Ha
drianum fententiam dixerat.
. XXV. Poflquam Phocas in Imperii fe&em {e(e
intrufit , expoftulavit cum Gregorio, quôd nullum
ejus in palatio Apocrifiarium,`na&us effet , majo
£um more. Refcripfit Gregorius in caufà fuiff: ager.
bitatcm temporum, regnique prioris, quod R0
manorum ufque adeo Cléricorum animos álienaffet ,
ut nemo corum adduci jam po(fet, ut Conftanti;
nopolin pergeret, ibique pcrmaneret. Nam quod
permanere im palatio, jùxta amtiquam confuetudinem
4poftolicæ Sedit Diaconum veſtra ſerenitar nom in
ººnit , non hoc mea negligentia, ſed graviſſimº nº
£gfftatir fuit. Qgia dum Winiflri omne, huju; noſtre
Ecclefia tam cont¤ta, afperaque tempora cum formidř
ne declinaremt , atque refugerent, hulli eorum poterat
imponi , ut ad urbem Regiam in Palatio permam/*•
ru accederet. L. 1 1. Ep.3;. spes novi & nitioris
regni Gregorium inflexit, ut' Defen(orem eliger£t
idoneum, Diaconum crearet, mitteretque refpon
fàlis munia obiturum apud Phocam: Uide eum au
zbore Deo Draconum. feci , & fub celeritate tranſmit
tere fudui , qui cuméta , qu« in hir partibus agun
tur, invento oportuno tempore, valeat clementia ve
Jirº fuggerere. Propter qüod rogo ut ferenitat veftra
ei Pia aure, inclinare dgnetur. 9galiter ಸ್ಧ:*
*1844
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II.Cap CVIII. 563
, ;a;aais gladiir , & Longobardorum, incur6onibus , tiffimèque affirmarunt , Sedem Apoftolicam TruI.
.. Baron• 8 -г rc.6o3. •г, 5. - lanis Canonibus nec affenfiffe unquam; nec pofthac
><><VV: Q sibus ex Gregorii verbis exculpitur, affenfurain effe. 1d in caufa ergo erat, ut `Legati
…. TApocyifiari9s iftiufmodi Diaconos fempcr fuiffe, peterentur à Principe, atque ut à Pontificc Apo
qui ea de gáufa ordinarentur. 1. Eos in ipfo Impc crifiarii tantùm mitterentur.
-*atorum Palatio diverfatos fuiffe. 3. Mäuritii fm XXIX. Iconoclaftarum Principum furor non
peratoris obliquioribus confiliis fáétifque exafpe multô ppft præclaras illas, concordiae coalefcentis
$ratum Gregorium, ceffaffe à mittendis Apocrifia fpes. disjecit ; ut nulli pofthac mitterentur Apocri
riis .4. Ut Papae , ut Ecclefiae Romanae , ut Italiae ſiarii , niſi ſemel ſub Conſtantino Copronymo an
praefidio erant hi Apocrifiarii ; ita & Imperatori no 743. Baron. an.643. n. 30. Sed cum refloruiſſet
bus ipfis conducibiles in primis fuiffe, tanquam fi Occidentis Imperium aliquando tandem in Ca.
sdei & amicitiae Pontificum pignora, ex quibus Ita rolo Magno, reviviſcere viſi ſunt & Apocriſiarii,
liam aliafque Occidentis Provincias in obfequio re ut jam dicemus.
tineri, vel ad obfequium revocari poffe çonfide
bant. 3. Hac delegatione nihil Jurifdi&ionis tribu
tum fuiffe à Pontificibus : nifi ad particulares ali
quas caufas fpeciali refcripto ea mandaretur, ut fu CA PUT CIX. P.2. l. 1. c.54.
prà patuit .
XXVII. Gregorio in Pontificatu fuccefft Sa De Capellanis, & Archicapellanis in
binianus, qui ejus Conftantinopoli Apocrifiarius Gallia & Conſtantinopoli, à Clodo
fuerat : Sabiniano Bonifacius IiI. quem ad Pho vaeo ad Carolum Magnum.
cam miferat Gregorius Refponfalemi. Martinus I.
gnte Pontificatum Apocrifiarium ipfe quoque Con I. Capella Regum Galli« ita di&i , à Cappa , feu
ftantinopoli egerat , ut in ejus vita réfert Anafta Capft beati Martimi , qu« ibi affèrvabatur.
fius Bibliothecarius. Sed mitti tandem defiere, II. Unâ erant & ali« Reliqui& , fuper quibus ju«
poftquam & tam immaniter cruciatus eft à Confiam. ramenta præftabantur.
te Imperatore Monotheletharum fignifero beatiffi Ilf, Im Oratorio Palatii fervabantur.
nnus Pontifex Martinus, & tam multis vexati con IV. V. Am ut contemdit Hincmarur , Regibur mo
tumeliis quos Theodorus Papa miferat. Reßituit firis por Clodoveum fui femper fuere Archicapellani .
in Oriente fidei Catholicae integritatem Conßanti VI. Eramt Epifcopi Regum Confiliarii.
mus Pogonatus, eonvocato Oecumenico Concilio VII. Regum Framcorum Palatium fchola erat toto
VI. fcripfitque ad Leonem II. Papam, pro revo orbe fam£i:ffima eruditiffmaque , ex qua prodibant
canda priftina confuetudine miffitändi Apocrifarii. Epifcopi famétimomia fumma clari.
Μifit Pontifex Conftantinum Subdiacobum, non VIII. An confeßarior jam tum fuor haberem?
plenæ, Legationis poteftate inftru&um, ad res Reger . -

quaflibet vice Papae definiendas, ut in votis habue
£at Imperator: fed ufitatis cum Apocrifariorum
facultatibus, ut Pontificis vota fignificaret Princi
pi , hujus refponfa Pontifici refcriberet, & ab eo
rerum definitionem quarumlibet expe&aret. En ip
fa Imperatoris verbâ : Hortamur veflram famâ;ff.
mam fummitatem ; ut quamprimum mittat defigna
£um ab ea Apocrifíarium , ut ii, in regia moſtra ur
be degat, & in emergentibus ſve dºgmaticis,ar pror
fur im omnibus Ecclefiafticis megotiis, veftra fámái
tati, exprimat acgerat perfonam . En refponfum Pa
IX. De Epifcopi, qui ad portam Palatii Judices
cum Regiir Optimatibur fedebant.
X. De Abbate Oratorii Regii .
XI. Erat fub prima Regum noftrorum ßirpe Orae
torium im Palatio Regio cum fuo Clero.
XII. De Confeffariis Regum .
XIII. Conftantimo Imperatori facrum femper Tae
bernaculum fuit ad rer divinar ; affuere &• ei im
Expeditiomibus bellicis Epifcopi.
XIV. Conftantio quoque aderamt ubique comita,
Epifcopi -

pa : Prefentir fuggelionis exiguum portiorem Con XV. XVI. XVII. Argumenta alia validiora , u£
ftantimum Subdiaconum , qui &• muper cum Legatis Comflantimur babuerit in Palatio , &* Oratorium ó*
pradecef.rii mei interfuit fania Synodo inibi cele Clerum proprium. -

brat« , dignum exceptione cenſeat veſtra regalir ma XVIII. XIX. EjufJem rei argumenta aliae ex Sozo
gnanimitas , ejufque fuggeßionibur aurem pietatis meno r Eufebio ,
*comedet : ut autem Miniftrum digmamter fufcipiat. I. Uae affinitas fit Capellanorum & Apocri
Conc. VI. Qtcum. Ait. 18. Depofcebät ergo Principes
Jegatum à latere, Pontifex pro avito riiore Apocri fiarorum abundè patebit inferiùs. Porro
fiarium mittebat. Erat quidém Conftantinus sùbdia nec Gregorius Turonenfis, nec Scriptores ulli eo
conus tantùm , fed Concilio Oecumenico affuerat cumantiquiores, vel Capellae, vel Capellanorum , uf
aliis Papæ Legatis, quod non aliis ferè quàm Diaco quam meminere. Capellae primus nomen , indidit
nis indulgebatur. Quin & Pontifex ipfé Principem Marculphus Capſae, ſeu Theca ſacrae beati Marti
orabat, ut eum prò Diacono excipéret: Ut miini ni, quæ in Palatio Regio fervabatur, & ad quam
ſtrum, dignè ſuſcipiat. praeftabantur facramenta, ubi facramento iudicia
XXVIII. In Concilio Trullano patuere ratio. terminabantur. Iw Palatio noftro fuper Capellam dom
nes certiffimae , quibus incitati fuerant Principes, mi Martimi , ubi reliqua facramenta percurrumt ,
ut peterent: Pontifices ut ne concederent Legätum debeant conjurare. L.r. e. 38. Scitiffimè fuo more
醬 Apocrifiario. Crebriùs enim jam Principes & advertit Bignonius, Capellam & Cappam hic fummi
atriarchae Legatorum Romanorum fidei infidiati pro Capfeliâ & capfa, unde & vernacula Gallicae
fuerat , conftantiae illuferant, affenfumque eorum linguæ vox manavit. Capellam pro capfa dici, in
vel extorferant, vel eblanditi fuerant ih ejufmodi qua Martyrum offâ conderentur, vel hic locut evin
res , quæ tum Ecclefiae utilitatibus, tum ipforum £it. Sangallenfis Monachus, Galliæ Reges teftatur
confcientiae & famæ prorfus adverfarentur. Intere in more habuiffe, ut in bellicis expeditionibus fuis
rant Trullanæ Synodo nefcio qua fucata fpecie Le Cappa, id cft Capfa Reliquiarum beati Martini prae
gationis Apoftolicae obumbrati Epifcopi , fubfcri ferrétur. Quendäm in Capellam fuam affumpfit , qu*
pferantque ejus Canonibus. Id certè vult Anafta momime Reger Francorum propter Cappam sanéti
fius Bibliothecarius. Sed cum non fuiffent illi vera martini, quam fecum ad fui tuitionem & hoßiuma
£ertaque legatione, aut Legatorum facultatibus in oppre/fonem jugiter ad bella portabant, fantia fue
Gruάi, hinc Romani Praefulcs fanéìiflìmè conftan appellare folebamt. L. 1. ».4. -

Bbb b a II. Pri•

Tom.I.
 564 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina ,
II. Primaria quidem & honoratiffima erat Beati non inde efficitur, ut & Confiliarii omnes fint Ar—
Martini Cappa, feu Reliquiarum Theca , fed non chicapellani . -

fola, quae in Capella Palatii Regii recondita fer VÎI. Perantiquus fanè & eruditus Scriptor Ste
varetur. Meminit Marcu!phus in alia Formula Re phanus Leodienfis teftatum fecit in vita Sánéti Mo
liquiarum, quas Rex varias in Provincias deporta doaldi Epifcopi Treyirenfis , fuiffe tum Galliae Re
riº faciebat, ' ut ad eas praeftarentur facramenta figum Palatium, nimirum fub Dagoberto II. fcho
dei, quæ fibi fiJioque deberetur. Per loca Samátorum,Iam toto orbe Chriftiano tam fancìitate , quàm di
vel pignora , quæ illuc pro eodem direximur, debeamt fciplinis omnibus florentiffimam : ex qua prodibant
promittere &r conjurare . L. I. r.4o. Epifcopi numeris omnibus abfolutiffimi, Arnul
III. Certum eft haec facra pignora in Oratorio, phus Metenfis Epifcopus, Cunibet tus Colonienfis .
feu Capella Palatii Regii fervari folita fuiffe, ubi Remaclus Tungrenſis, ſeu Lodienſis , Modoaldus
ad facros cineres Clerici divinam pfalmodiam & Trevirenfis , Epifcopique alii praeftantiffimi , qui
r
quotidiana Officia decantarent. Teftimonio enim & inviti in Aulam Regum , & vi fa&a inde •
Gregorii Magni & Gregorii Turonenfis certum eft, in Sedes Epifcopales pertrahebantur ; iftiufmodi
nufquam eo honore Martyrum Reliquias defrauda erant, qui in Palatio Regia adminiftrabant Confi
tas fuiffe. Cumque alioqui compertum fit ex Con lia, & inde ad ipfum Chrifti Regnum pro fua por
ciliis Gallicanis, Optimatibus Nobilibufqug com tione regendum accedebant , Sapientiffimi ifti Ro
pluribus fua privatim fuiffe in ædibus fuis Orato gum conſiliarii , qui inde ad Epiſcopales infulas
器 multò id certius utique de Regibus ipfis haberi
е et
rapiebantur, fin minus Archicapellani , certè Ca
º
pellani Regum poterant aliquando fuiffe • Aurea
IV. Ex quo Clodovæus facro %onte initiatus funt prorfus hujus Scriptoris verba , nec ea hic
Chrifto fuit , author eft Hincmarus Apocrifiarii , exfcripfiffe pigebit : Comfiderare munc libet quale
vel Archicapellani munus in Regum noftrorum Pa erat illud tempur , quâm acceptabile , quàm feremum ,
latio femper obiiffe Epi(copum aliquem. Et in his quamdo Regibur quidem regnantibui , fed Reger cun»
Cifalpinis regiom'bus poßquam Glodovicur pradicatione Regno juflir & timorati, viri, regentibur , jußitia ,
Beati Remigii ad Chriftum converfus , ó* ab ipfo ba fider , veritar , modeflia , cateraque arter bone tan
ptizatur extitit , per fucceffíoner Regum Sanéti Epi in bello, quàm in pace cuſtodiebantur. Quale, quan
fcopi ex fuir fedibus &* tempore competemti Pala fam:tum erat illud P4latium , ex quo tam claro*
tium vſitantes, viciſim hanc adminiſtrationem di tamque illuftrer fufcipiebat Ecclefia S4cerdotet. Ex
fpofuerunt , Infinnare videntur haec Hincmari verba, quo proeedebant fe£fatorer, mom Simonis , fed Petri :
Epifcopos alios aliis fucceffiffe in hac adminiftran mom mercemarii, fed viri miniffri Cbriffi ; ®* qui
cla Apocrifiarii Provincia, nec ullum fuiffe , qui ei Curi4* Regum mom quarerent , fed potiès à Regi
muneri totus perpetuò addiceretur, ut Epifcopo bus quarerentur, non ipſi homores per ambitiomem
rum Regni omnium quafi Agens fequefter effet appeterent ; fed magis oblator per bumilitatem refu:
apud Principcm. Et fanè cum Carolus Magnus geremt . Ex quorum mumero, erant emim plurimi ,
£naluit unum, habere, qui perpetuum hoc munus fuit Arnulphus Metenfis , cumibertur Colomien/ìr ,
in Palatio exerceret : difpenfationem priùs ab Epi Tumgrenff, Remaclur, Treveremfi, no/fer Modoaldu*•
fcopis Regni , tum à Pontifice exoravit. 6re. Iſti funt planè viri ſančti, guorum fide čr ſamº
-

V. Nec abfurdè tamem perfuaferit fibi quis , fiimonia Ecclefia eorroborata eff. Apud Surium die
Hincmarum fui faculi mores avo imputafe Clo
dovæi . Ncc enim Gregorius Turohenfis rem ,
tanti ponderis inta&am præteriffet, In decurren
dis tot Principum Annalibus, L.7. c.zo.3o L.8.
£. 29. , aliquid commemoraffet de Epifcopis illis, qui
in Palatio Regum mererent , Et nufquam tamen
attingit, nifi Clericos Regum, aut Regiharum. Gre
gorius quidem Magnus ad Reginam Brunechildem
fcribens, & verba faciens de Siagrio Epifcopo Au
guftodunenfi , eum fignificat fpeciali quodäm ob
fequio nexuque Reginæ devin&um effe. Ideo &
Pontifex privilegiis non mediocribus eum decora
vit , honorem fedis fupra alios Provinciae illi affi
gnavit Epifcopos, pallium conceffit, poteftatem co
gendae Synodi contulit : Curam. Synodi frari Coe
piſcopoque noſtro Siagrio, quem veftrum proprium
novimus , ſpecialiter delegare curavimus, L.7.
Ep. 114. Sed non aliud inde exprimes, quàm Sia
grium gratia & favore penes Reginam, forfan &
minifterio claruiffe. At nulrum inde argumentum
elicies, ut yeldeclares.
lanum ſuiſſe Confeffarium ejus, vel Archicapcl.
w
quod a Confeffionibus fibi is tunc effet.
VI. Remigius Clodovæum Regem ftatim à ba VIII. Si Angradus Monachus , qui illius vitam
ptifmg recentem monuerat, ut in Confilium Epifco literis mandavit , ex qua & haec decerpta funt,
pos Clericofque adhiberet. Confiliarior tibi adhibere
debet , qui famama tuam poffmt ornare. Sacerdotibur
tmis honorem debebir deferre, & ad eorum confilra fem
per recurrere . Sed ut à Confiliis effent Epifcopi
Regibus, non inde emergit, ut & Capellàni ef,
fent . In commune enim id omnibus competebat,
ut Confiliarii Regum dicerentur : at hic quaeßio
vertitur de uno aliquo qui Capellanus eſſet, Con
ftat, etiam Fulradum ,' qui Archicapellanus fuit
IPipini Regis , Confiliariumfi quoque eius dici , tum
ab Anaftafio Bibliothecario, fum'ab aliis huius ævi
Hiftoricis• Scd ctfi Archicapcllani confiliarii fint,
42. Maii L. 3. c.9.
Regem regnumque tunc regebat Pipinus fenior
ex hoc Seriptore; is fanè hos tales tantofgue vi
ros ad Aulam Regiam adgregaverat , pertraxerat•
que : tantò dignores, quibüs is honoris & di
gnitatum Ecclefiafticarum cumulus conferretur ,
quo ab eo magis ipfi abhorrebant ; Aulam Regiam
ſua ſpontè fugitantes, nec adeuntes niſi inviti. In
Aula quoque enutritus fuerat San&us Ansbertus •
ubi & annuli Regii cura honeftatus fuerat: Ge
rular ammuli Rºgalir , quo Prºvi/egia fignabantur •
Du Chefne tom, 1. pag.68z. 683. Lübentifimus ifte
autem abiit & Palatio & münerc quod ibi gere
bat , ut Monafticam vitam profiteretur im Mona
fterio Sanéìi Vandregifilli , ex quo ad Sacram Se
dem Ecclefiae Rotomagenfis abreptus eft. Summa
tunc laetitia perfufus fuit Rex Theodoricus , ubi
vocanti Deo parere eum juffit , cum ad Caftrum
Clypeacenfe juxta Parifios illum advocaffet , eo
obtentu, quafi confilium ejus defideraret ad ea
negotia, tunc in Comitiis Regni pertraétabantur ,
prifcorum temporum hiftoria , non interpolavit ,
fui aevi moribüs eas condiens, quod frequentif
fimè fit, memorandum illud profeétò efí, quod
jam inde à temporibus Theodorici, Regis fuus no
ftris Regibus peculiaris Confeffarius effet ; quod
que in rebus ' graviffimis illum percontarentur ,
ejufque uterentur confilio. Amf}ertum ad Aulam
Regiam ire compellunt, Rex trnc morabatur , in.
villa Clipiaro , ubi eomvemtum magnum populorum
babemr , de utilitate, ac tutela Regni tra£tahat , ut
ad ejut comfultum , veluti agere confueverat , mam
Confe/Tor illius erat , de negotiis kegni tra&aret. Ut
- CԱlRՈս
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap CIX.
‫اگ‬curr۹c\u \-à ,tr
aebae
n finitiinun
bs verò n
,tſe A
‫۔‬ut urn‫ح‬ni ‫ متجه ابط‬-jam
tum Ecclefiafticæ Militiæ af
; criptum {\\\e , cum minoris annuli curam gereret ,
rnaximè Aά {ignaturas gratig , Capit eße 4ulicu*
s.,-;ba doέur , comditorque Regalium Privilegiorum ,
.«&- gerulut &•nuli Regalis , quo eadem Privilegi«
Tg *.ubanf14r
fºg x 1. Nee -immorabor Epifcopis , qui Placitis Pa
- …- - - - -
1atii intererant , five cum Rege , five cuin Comi
te Palatii, ut caufas trutinarentur & dirimerent ,
quae fummo huic Tribunali integr£ fervabantur.
i$os apparet fuiffe illos ipfos Epifcopos , qui Pari
fiis reperiebantur, ad privatas fuas caufas perfe
quendas, hoc eft , Ecclefiarum fuarum. Infrà au
tem liquebit Tribunal iftud Comitis Palatii lon
ge aliuid fuiffe à Tribunali Archicapellani. Mi
:::: nùs ergo ea ad rem noftram faciunt, quàm quod
refert Monachus Inculifmenfis de Clodovæo Ma
gno, ſi certa ei conſtaret veritas ; Inculiſinanum
nempè Epifcopatum à Clodova-o datum fuife Apto
nio Capellano fuo . Nate Bignan, in Marcul. L 1.
a.* 3. Author vitae Sancti Audoeni • Apocrifiarium
Regis Dagoberti illum fuiffe. dixit , hoc cft , ut ſu , proſlire ex Tabernaculo ſolebat, & ſigno dato,
equidem interpretor, Cancellarium. Auricularium.
Surius die 24. Auguff. Ut tunc certè non ferè nifi
à Clericis exercebantur functiones Cancellarii &
Notarii , facillimè confociari eae poterant cum mu
-nere Capellani. Unde & non rarò contingit fub
fecunda Regum noftrorum Dynaftia , ut idem Ar
chicapellanus effet , & Cancellarius five primus
Notarius. Idque manaffe poterat à moribus primg
Dynaftię.
X. Si non vacillet fides A&orum vitæ Sanéti
IDefiderii Epifcopi Cadurcenfis , ejus frater prae
cefforque Rufticus fuerat Abbas Oratorii Regii, fub
Regibus Clotario II. & Dagoberto. Rufficus Ab
batiam Palatini Oratorii gºſſit. Le Cointe - Annal,
Eccl. Franc. amm.617. mum.7. Idem nomen & titu
lus in ufu erat fub Carolo Magno. Extat & con
ceffio Regis Theodorici III. facta Aigilberto Epi
fcopo Cenomanenfi , ubi Archiepifcopus vocatur,
permittiturque illi monetae cudendæ jus. Voca
tur & alibi Archicapellanus & Princepr Epifcopo
rum ; denique dicitur & à Papa Pallio donatus
fuiſſe . Gall. Cbriſt. tom.2. ಕಿ: Si verè fuit Re
gum Archicapellanus Aigilbertus , hoc ex fonte
Feliqua in eum haec omnia redundarunt ornamen
ta , ut & Archiepifcopus diceretur , & Princeps
Epifcoporum ; quiae nominum magnificentia non
aliud fonat , quàm quod inter Epifcopos Provin
ciae Turonenfis Primas five Protothronus fuerit.
Le Cointe. Annal. Eccl. Fran. ann.685. n.1o.11. His
uberior infrà lux accedet , ubi de Archicapella
nis rurfum .
xI. Fateor nihil in his omnibus effe , quod af
fenfùm expugnet. Sed in tanta temporum interca
pedine, fcriptorumque penuria, fubiniquum fue
fit plura exigere , ut credatur jam tum Capellain
ੋ in Palatio Regio, cui proprius & peculiaris
565
Patrono , propter eximiam functitatem fua illi pec
cata confiteru folitur /it, nec erubuerit ad faciem lana
confèffionem detra:#11 calceir , eum adire , еји/дие
øris imperio parere . S«p'ìu etiam volebat eum in
ter #e communibus confultationibus Majorum, Ba
rom. a.т.63 I, т.8.
XIII, A` Francis ad Graecos venio. Cum adver
sùs Licinium Conftantinus Imperator copias edu
ceret , Oratorium ſeu , Tabernaculum ſacrum ex
trui curayit, ubi Chrifti Crux relig ofiffimè fer
vabatur , & unde depromebat arma, longè iis in
victiora, quibus milites cingebantur. Ita difertè
Eufebius : Cum precationibus fe tumc maximè indi
gere iutelligeret Sacerdoter Dei fecum duxit ; eos ve
lut •ptimot anima cuffoder adefTe coram & fecum
verfari debere exifhmam , &c. Et Crucis quidem
Tabernaculum fixit extra caftra, ubi purè & caflè
degem , prece* ad Deum fumdebat exemplo veterit il
liu* Propbeta , quem Tabernaculum extra caftra com
/lituiße divina teftamtur oracula. Inde irruebat in
hoftem , tam certus vi&toriae , quàm cæleftis fibi
afpirantis gratiae . Exinde velut divimo atfur impul
(óre. Eufeb. de vita Coni. L. z. c. r. 4. L.4. c. 36. Socrat
A. 1. c. 14. Idem rurfus Eufebius , ubi de bello Per
fico agit ; Tabernaculum im fpeciem Eccle/i« am
bitrofo culfu ad bujur belli ufum pr«paravit , in quo
preces ad Deum vitforta authorem unà cum Epifco
pts fundere decreverat. Socrates horum ſimilia ha
bet. Si habebat autem Conftantinus in Caftris
Oratorium, Epifcopum, Clerum, quantò magis
in Palatio. Video hanc ratiocinationem non fa
tis folidam vifum iri. Nec forfan immeritò . Nam
perfpicua erat in Caftris neceffitas, non item in
Palatio ; eo præfertim tempore, quo vixdum Mg
nachi , vix Moniales Oratoria häbebant, domefti
ca. Si Conſtantinus nonniſi appetente lam mor
te baptifmo initiatus eft , atque fi facris. Mifte
riis adeo non participabat . ut ne intereffet qui
dem ; ecquid illi in Pàlatio vel Oratorium & Cle
rus ? Idem fentiendum de ejufdem faeculi Impe
ratoribus, qui id vel affe&arunt , vel potiùs ex
fui faeculi tritiffimo ufu ufurparunt , ut paulò an
tè obitum , non priùs, baptifmate initiarentur •
XIV. Nufquam tamen Conftantius Imperator
fine Epifcopis erat ; 'teftificatur ipfemet Athana
fius nuinquám fe cum Imperatore Conftante col
locutum , nifi & Epifcopus loci praefens femper
effet , Neque ille mecum folus umquam verba mi
fcuit , fed femper cum Epifcopo ejut. loci , ubi age
ìat. Apolog. 1. Hunc aliqui illud colligunt , Epifco
pos loci cujufque proprios EpifcopQs eff: Curiæ
jRegiae ibidem divérfantis, & veluti Archicapel
Janos Imperatorum. Sed dum ageremus fuprà de
.Apocrifiariis, oftenfum eft Epifcopum Conftanti
nópolitanum eas in fe partes fufcepiffe , ut caufas
Ecclefiafticas, quæ ad Palatium referrentur, ipfe
terminaret, Epifcopofque ad Confiftorium Prin
cipis deduceret. " -

fuus effet Clerus, ex quo deligeretur, flos deliba XV. Qbjici nobis poteft , quod refert Eufebius,
aus Epifcoporum fapientiæ & fanétitatis laude cla collocatam à Conffafitino Crucis effigiem in emi
riſſimorum , quando Regum favor & gratia me nentiffimo Palatii cubiculo, & in eo figno loca
ritis veriffimis , virtuti, pietati , eruditioni fuf tam ab co fpem invi$iffimi præfidii . Tamtu* di
fragabatur • vimi Numinia amor Imperatorir amimam vcrupave
XII. Pauciffima fuperfunt quae dicamus de Re rat , ut im totius Palatii eminem**ffimo cubiculo , in*
盟 Confeſſariis. Non diſtat à veri ſpecie, jam maxima tabula , qua im medio lacunaris inaurati
iffe aliquos , qui id obirent fpecialiter muneris. expanfa e/?, fignunw Dominica Paffomir ex auro pre
Praeter ea quae perftri&ta jam funt , infuenda hoc tiofifque lapidibus elaboratum infixerit • Atque bae
loco funt quae Baronius excerpfit ex vita $an&i tamquam pr«fidium ac tutelam Imperii piiffimur Prim
Vironis Epifcopi Scoti. Epifcopatu abüt, fecef feff flatuiſſe mihi videtur. De vita, Conſtant, L-3
fitque in Gallias, ubi Pipinus fenior illum fibi c.39. Erat haec quidem Crucis effigies longè pul
adjunxit, à Confeſſionibus fibi eſſe voluit, cum cherrima , & cubiculum illud, ubi ea refplende
eoque de rebus quibufcumque maximis confilia bat, non immeritò Oratorium cenferi poterit •
communicavit. Dux Pipimur tanta eum veneratio At ibi nec Altaris meminit Eufebius, nec facri
ai b *wit , ut tamquam Prafuli amiwa fwa vit«que ficii , nec Presbyterorum, nec Epifcoporum3 nec
denique Cleri . XVI·
 566 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
xvI. Narrat quidem ille alibi alio Palatii lo- .
co, velut Eccleſiam à Conſtantino adornatam fuif
fe, ubi Scripturas leétitabat ipfemet, & interpre
tabatur , & ubi cum Aulicis fuis preces Deo fum
debat. In Palatio quamdam velut Ecclefiam Dei con
ftituit , &c. Praibat cumétir qui in Ecclefiam illam
erant afrripti , & facror Codices im mamur fumemr ,
erarula à Deo edita attemto animo meditabatur: poft
h&c folemner precer cum Aulicorum cœtu recitabat.
L.4. c. 17. Addit & Conftantinum domfis fuae cu
ftodiam Diaconis Subdiaconifque commendaffe ,.
Diacomor & Deo eonfecrator Minif?ror qui vita gra
vitate & reliquis virtutibuf ormati effènt totiuf do
*m%£ cuftodes ordinavit. His tot tamque perfpicuis
teftimoniis expugnari illud videtur , füiffe Con
ftantinopoli in Palatio Imperatorio Oratorium jam
inde à Conſtantini acvo , in quo tamen divina
Myfteria non celebrarentur.
XVII. In hoc forfan domeßico Palatii Orato
rio habuit Eufebius luculentiffimas illas conciones,
quibus intereſſe voluit Conftantinus , ftans ipfe
cum reliquo Auditorio , quantumvis oraret Eufe
bius , ut federet ; ufque adeo piiffimus Princeps
Verbi Divini radiantém in Evàngelii predicatio
ne majeftatem reverebatur. In iftiufmodi certè
Oratorio Theodofius iunior canonicas Divini Of
ficii horas cum fororibus perfolvebat, Palatio tan
tùm non in Ecclefiam vel in Oratorium mutato.
Ejus Regia m^m diffmilir fuit Momafferio. Nam pri
mo diluculo ille ipfe eum fororibut fu;, Hymnos al
rermatim recitavit. Quim etiam facra, litera, memo
riter recitawit .
XVIII. Ita Socrates. L.7. c.zz. At Zozomenus
nullum prorfus fupereffe patitur dubitandi locum,
etiam ubi de Conftantino agit. Tradit enim ab e6
Qratorium proprio in Palatio excitatum fuifTe, at
in cxpeditionibus bellicis Tabernaculum Deo Sa
crum circumgeftatum , ubi & oratio frequentaretur,
Presbyterique & Diaconi adeſſent, qui Divina My
ſteria celebrarent. Id aemulatos eſſe cohortum Prę
fe&tos deinceps , ut & ipfi Tabernaculum confimi
le extruerent , haberenthue Presbvteros ac Diaco.
mos , qui rem Divinam facerent'. Im Palario e«r,u.
2xit Oratorium & Tabernaculum Eccles figu-an
exprimens: cum contra hotes pr«7io contenderet , f*cum
eircumferre eonfuevit, ad eum finem, ut meque fibi im
folitudine vitam agenti, meque exercitui deeffet «a»,
Jacra ». in quo quid-m deberent Deum laudibu, ef.
ferre & facra Myfferia percipere. Nam saceraora,
& Discomi , qui fecundùm Ecclefi« infiiturum, ifa mu
mera obirent , Tahernaculum affîduè fecuti funt. Ex
£o tempore Militaret Romanorum ordine,, finguli ſ
bi Tabernaculum feparatum conflruxeruáí, `b.hí,.
runtque fecum Sacerdoter &• Diacono,, aa ',em, D;.
vinam figiendam defígmator L. r. c.8. Lnculentè
prorfus, fi nihil Conftäntini geftis adjecit & veluti
incruftayit Sozomenus eoruiii, quæ' fuccefforiimiL
ejus additamenta fuere pietatis:' tribuuntur eiiim
non rarò, iis, qui rem 'egregiam funt auſpicati,
* exemplo praiverunt, quæ pofieri plura poftea
audent .
-
XIX. Addit Eufebius Conßantini liberos opti
mi parentis extremis mandatis diligentimmě obfe
cutos effe , ut & religioni totos fé' dederent,Tat.
que in Palatio celebrari ea ipfa curarent Divina
9fficia , quæ in Ecclefiis. Hi patri, exhortatione,
domgè fuperabamr , saen rer ſemper ad pietatem in
•entar babenter , Gr Fceleff* ritur #m ipfo Palatio
eum fuir omnibur obfervamter. Presbyterùm Palati;
commemorat Palladius inter eos qui eadem , qtì4-»
Chryfoßomus, perfecutione exagitati fuere. .
C A P U T CX. P.5. l. 1. c.54.
De Archicapellanis, ſeu Magnis Ca
pellanis fub Imperio Caroli Magni.
b I. Archicapellami Presbyteri primùm fuere , &• Ab
4t ef .
II. Imde & Epifcopir id munur mandatum.
III. Neceffaria in eam rem fuit Papa &• Conc;li;
diſpenſatio.
IV. Dicebamtur Archiprerbyteri Franciæ, &• Ar
chiepifcopi Sacri Palatii. Qga de caufa .
V. Nonnumquam & Apocifiarii fuere Sedir Apo.
ſtolice.
VI. Qgamta Arcbicapellanorum authoritar , &•
quibus encomiir ormarentur.
VII. Nom folis Galli« Regibur Archicapellami fuere.
VIII. Poff Reges , Regiique Samguinis Principer
primùm femper dignitatis & poteftatir locum obti
/2l4ºre ,
IX. X. Hincmarur ejus : Digmitatir incunabulae.
repetit à Palatio , &* avo Conftantimi. Probationes
1/2 contrary 14,72 .
XI. Ejus dignitatis exortur exorienti aecepto f&.
remdur eft regno Imperioque Pipini & Caroli Magni .
XII. An eam gefTerint Diacomi.
XIII. Archicapellanorum jura .
I. Q An&i Dionyfii juxta Lutetiam Abbas Ful•
radus Archicapellani nomen & dignitatem.
primus oinnium in Gallia geftaffe videtur. Atti
gimus fuperiùs Scriptores, à quibus di&tus eft Re
gis Pioini Conſiliarius . Adrianus Papa I. Archi
presbyterum Franciæ illum vocavit, ejufque tefti
monio fultum, interpellante Carolo Magno , Tilpi
num Archiepifcopum Remenfem pallio donavit. Aæ
petitionem glorioff Regi, Caroli, pr«bente tibi bonum
tetimonium de fantitate & doctrina , Fulrado
amahili/imo Abbate, Francie Archipresbytero , Pal
lium fecundùm confuetudinem tibi tranſmifife mor
memoramur, &rr. Flodoard. L.*. r. 17. Ita Flodoar
dus. Paulò antè Pipinus à Paulo Papa impetrarat,
ut in Palatio Georgium Epifcopum & Presbyterum
Petrum retinere integrum ſibi eſſet : at ſimul Pon
tifex fcifcitatus eum erat, quibus cuperet Eccle
fiam eorum concredi , fi ab eis avellerentur. Pra
celft Chrif?iamita, veflra petiit à nobis Georgium
Epifcopum &* Petrum Prerbyterum im veftro perma
nere fervitio nos debere concedere. Et quidem, pra
cellentiſfma veſtra benigmitar agnoſcat norJamdudumz
de hoc ve/fr« ohtemperaffe voluntati. Pro quo diri
gite mobi* quid de Epifeopatu pr«di£ti Georgii , &•
de Eccleßa , qu« pr«nomimato Petro commifTa eft ,
peragere debeamur ; me ampliir illis amotir im mi
miam negleétur imcuriam devemiamt . Cod. Carol.
Epift 26.
II. Angilramum poftea Metenfem Epifcopum ad
hoc ipfum munus adfcivit , fibi Carolus Magnus,
cui & ſucceſſorem dedit Hildeboldum Epiſcopun
Colonienfem , poftquam veniam & difpenfationem,
tum Pontificis, tum,Regni fui Epifcoporum confe
cutus fuit . Accipe quae ea de re fenferint Patres
Concilii Francofordienfis , qui adprimè confenta
neam Sacris Canonibus eam difpenfationem decla
rarunt , quae utilitati Ecclefiarum verteret', ex
Epifcopi apud Principem jugi commoratione procul
dubio redundaturae. Dixit Dominur Rex in eadem
Synodo, ſe è Sede Apoſtolica, id eſt, ab Adriano
Pontifice licemtiam habuiffe , ut Angilramnum Archie
pifcopum im fuo Palatio affiduè baberet, propter uti
ditatet Eccleßaßicat. Drprecatur e/? eamdem Symodum,
tu?
 -
Ide Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.CX.
- - -
p mołe ficus: Angilramnum habuerst, ita etiam
.ನಿ.åì# Epi/zepum habere debuiffet : quia & de Ἀd Nicolaum Papam, ex ea addifcimus , quo res
ficut de Angilramno, Apoftolicam licentiam
eo de vºz ,
At.…*'. Omni* Synodus comfen/ît , & placuit eit ,
Q-.,„ ;, Palatio effe debere , propter utilitater Eccle
fìåßicas . 4*794: Can. 5 §•
Il 1. Duplici difpenfatione opus erat, ut & Epi
ſcopus ab Eccleſia propria impunè abeſſe ſineretur,
utque in Palatio fedem permitteretur defigere. v.
Nec eam difpenfationem Carolus MagnusTà Papa
impetraffe contentus, ab Epifcoporum fuorum Na
tionali Concilio ratam haberi voluit. 3. Nec in
dulgentia illa nifi utilitatibus Ecclefiae conceffa eft.
4. Nova erat ea dignitas, unde nec certa adhuc
crant ejus noinina. Di&tus fuerat Fuldradus Fran
gia: Arcbiprerbyter . Alcuin. Epift.83. Angilraimus
di&lus cft Archiepifcopur in Canóne Francofordienfi:
cumque Epifcopali tantùm faftigio gauderet Meten
fis Ecclefia, hific perfuafum non pâucis fuit ab Ar gome veneramdo Epifcopo fuerat bonorata, ut unè
chicapellani dignitate eminentiffima di&tum effe •
Angilramum Archiepifcopum. At cum Godegram
gus ejus prædeceffor in Metenfi Epifcopatu , vo
catus & ipfe fuerit Archiepifcopus, quamvis in .
Archicapellanumnunquam fueritafcitu§; quin etiam
Archiepifcopus cum di&us fit & Urbicinus ipfe,
qui cum antè obtinuit Epifcopatum, quàm Meten
fi Civitate Franci potiréntur: Hinc pérfpicuum eft
Angilramum Archiepifcopi nomine ornatum non.
fuiſſe, quôd Archicapellanus eſſet . Godegrangus
proximâ affinitate Pipino Regi conjun&tus erat.
Angilramus benevolentia & gratia Caroli Magni
præcellebat. Hinc faétum eft, ut Archiepifcopi
Metenſes dicerentur.
IV. Hildeboldus in locum fuffe&us Angilrami
Archicapellani , Epifcopus quidem fimpliciter vo
catur in Epiftola quadam Cároli Magni & in Ca
monc Francofordienfi; at Archiepifcopus tamen no
minatur & Capellanus in vita Leonis 1II. Papae
ab Anaftafio Bliothecario fcripta; nempè ubi ait
illum juffu Caroli obvium prodiiffe Leoni Papæ in
Gallias adventanti: Mifit in obviam ejus Hildebol
dum Archiepifcopum &* Capellanum , &• Ajchericum
Comitem. Archiepifcopus dicitur, quòd verè Ar
chiepifcopatum gereret Colonienfem , quamvis ac
cedente Archicapellani dignitate, dictus quando
que fit Archiepifcopus Sacri Palatii. Eo nimirum
nomine defignatur in Concilio Moguntino anni 813.
ubi & in Praefatione cæteris omnibus præfertur
Archiepifcopis. Hildeboldus Sacri Palatii Archiepi
fcopus , Ricbolfus &* Armo Arcbiepifcopi. Ut Fulra
dus Presbyter dictus fuerat Archipresbyter Fran
cia:, ob conjunétam Archicapellani dignitatem ,
cadem de caufa Colonienfis Archiepifcopus di&tus
eft Archiepifcopus sacri Palatii. Sed tandem con
valuit iterum ufus, qui naturae reique magis c9n
fentiebat, ut Archicâpellanus dicerétur. Ita habes
apud Ademarum cum anno 816. narrat adventum
Stephani Papæ IV. in Galliam, cui obviam mif
fus elt Hildeboldus idem à Ludovico Pio, cum .
aliis Epifcopis: Hildeboldum Archicapellanum Sacri
Palatit. Epiftola Concilii Carifiacenfis ad Ludovi
cum Germaniae Regem , fummum Capellamum Re
gir Pipini vocat Fulradum. An.858. Conc. Gall.
tom.3.pag. 1 57. 189. Eodem titulo ornatur ab Hinc
maro Remenfi Guntharius Archiepifcopus Colo
nienfis, & Magnus Capellamus Regii Lotharii. In
Concilio Aquifgranenfi vocatus eft aliquando Ar
chicapellanus säcri Palatii. Guntharius Agrippimem
յն Arcbiepifcopus & sacri Palatii Arcbicapellamur •
Spiril. tom:12.pag. 111. 1 +3. 116. Am.864. In Re
fcriptis CaroliTjúnioris filii Imperatoris Lotharii ,
anno 86 1. 86. exhibetur Remigius Archicapellanus
ejus, & Archiepifcopus Lugdunenfis . Remigiur
Lugdunenfir. Ibidem pàg. 243. Ecclefia Antifex, mo/tri
que Palatii Capellanus fummus •
567
V. Quam fcripfit Epiftolam Carolus Calvus Rex
haec tota maximè illuftretur, nempè Angilramum
Metenfem Epifcopum , uno eodemque tempore o.
fuiffe , & Caroli Magni Archicapellanum , & Apo
crifiarium Sedis Apoftolicæ in Galliis, fingulari
prorfus privilegio, quo ftuduerat Pontifex demere
ri Carolum Magnum; eandem Apoítolicae fedis gra
tiam obtinuit Ludovicus Pius, & Drogoni Caro
li Magni filio Archiepifcopo Metenfi utramque fimul
contulit dignitatem. Qu& fede, Metem/ r poffulatione
awi noßri divæ memoria Caroli , Imperatori r hone
rari ah Apoſtolica Sede meruit, 3 Engilramur pre
deceffor iftiur fummur Capellamur eja* &• Apocri
fíarius Apoftolicæ Sedis in if?it Regionibur aliquam
diu fieret . Et poftea deprecatione famęæ recordatio
nit Pii Auguffi domni &• genitori, noßri excellenti
genio a Sede Apoſtolica in Prafato Patruo noſtro Dro
cuma praditto Miniferio & Imperatoris &r Apo/foli
c« fedit , etiam ufu pallii potiretur. Ambo ergo
ifti Epifcopi Archicapellani fuere Imperatorutn »
atque una Apocrifiarii, feu Legati Sedis Apofto
licæ in Gallia. -
VI. In vetuftis Chronicis capeltamur tantùm Re
gis dicitur Fulradus , aliique âliquot ejufdem mu
neris conſortes. At in poſterioribus Archicapella:
ni dicuntur facri Palatii Hilduinus San&i Dionyfii
Abbas, Drogo Metenfis Epifcopus, aliique eodem
funéti Officio. Du Chefne Ton. 1. pag.25. 28. 7e
181. 3 1 9. 364. Archipresbyteri dici non pqterant » .
qui erant Epifcopi : Archiepifcopi vocari ncqui-'
5ant. Abbates, qui eas fun&iones exercebant: ac
ne Epifcopi quidém omnes.Utrifque ergo maximè
confentanea vifà eft Archicapellani appcllatio. Ve
rùm cum Abbates eam gerebant dignitatem » tum
hujus eminentia dignitatis , tum Imperatoris gra
tia longè uberiorem illis laudum & encomiorum
copiam conciliabat, vel Epifcopos pcnes. ipfos s
qui fub eorum patrocinio degere fe fé gaudebant •
Frotarius Epifcöpus Tullenfis Hilduinum Patrem
& Magistrum vocabat , cum ejus interpellatiope
eximi fe cuperet abfolvique ab oneribus minifte
riique quibudam circa tructuras adefque Regias
exibendis: conteftatus alioqui fore, ut adprQP$
raret ipfe, principemque oraret, ut fineret abdi
cari à fe Epifcopatum , quem gerere non poffe£•
nifi refidere fineretur. Hiac perpendere dignemini, છ
2 predito fervitio nos liberare ne pigeatis. Alioquiº
per me ipfum ad pr«fentiam Domini Imperatori* •
& veſtram preſentiamſuppliciter obſecrabo, ut on**
cura Pastoralis
716. 718. à meSénonenfe
Capitulum ſubmoveatis. Ibid.
fuae ad Pag. Hil
eundem 7 º
áuintim Epißolae hunc praefixit titulum : Vere f*^
&iiffmo, facris negotiir à Deo prælato • Eò verò per
tinebat illa Epiftola , ut confirmari peterent fe
cundam à fe fà&tam Epifcopi cle&ionem, cujus Co
piam faciendae impetraverant à Principe ejus !
ierventu, poft primam ab eodem refciffam. 4'
teram nobii Eleãionem impetrare ac concedere fiu
guifii,, &c. Perfoaa quam dicimus fufficere ad hoc
onur férendum, dignationir vefir« judieig, *** ſ*f
aipiaiur, aut repróbetur. Eadem de rc fcripfere Sc
aá Eginhardum, qui in Laureshamenfi Chromico ?P
pellatur Einbardus Archicapellamur » &• Notarius.
imperatoria
Aüthor vitaeCaroli.
Sanéti Du Chefne tom.
Anfcharii, quo3. apud
pag 496-399
homines
ioco, quo honore haberetur ea dignitas, his, de Py9
goné verbis prodit, Summa fanft«que digniféfi*
Ἀrcbicapellamüs. Ex quo liquet fummam <3£ P;!!
cipemqüe fuiffe inter Palatii dignitates. Ideo for
fah quoque Angilbertus vocatur ab Alcuino, Pri
„;cefiut ' Palatii Pipini Regis : Angilramus autcra
Metenfis Epifcopus , Arcbiepifcopus & faer* Gape!
ia Primiceriut ; Alcuin. Epiff.41… 79- AP &
568 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina*
1Lupus Ferr4rienfis Abbas incredibilem quandam ligentiùs ratio apud Deum referenda effet. Sed noa
hujus Officii amplitudinem hoc Hilduini titulo, omnes Archicapellani obtinuerunt, aut non (emper
Nobilitatis, dignitatis & moderationis apice con obtinuerunt eam amplitudinem poteftatis, quam &
Jpicuo Hilduino , Ecclefa/ticorum Magifłro . Lupus alii praeter eos aliqui obtinuerunt. Hildüinus à
Ëpift. 1 19. 97. Quoad aliam enim Epiftolam, quæ Ludovico Pio deftitutus eft , & Saxoniam rele.
bievem illi & incertam hujus dighitatis ufufam
oſtendit: ea non ſpectat, niſi ad incertiſſimam ſem
per certiffimae mortis horam. Cæteroqui hoc offi
cio deftitutos Principis nutu & voluntáte, aut ra
riffimos, aut nullos prodit Hiftoria. Synodi ipfae
Archicapellani opem praefidiumque implorabant,
ut patet ex Epiftola Concilii Cafifiacenfis ad Hil
duinum Abbatem , qua Hincmarus caeterique Epi
fcop interpellant eum, ut affentiatur ele&ioni à fe
faétae unius ex difcipulis ejus in Epifcopum Lin
gonenfem, utque Regium quoque impetret affen
fum. Obfecramter bujus in boc Hilduini confemfum,
& deprecationem ipfius pro eo ad Regem. Flodoard.
L.3. c. 14. Agobardus Archiepifcopus Lugdunenfis
fcribens ad eundem Hilduinum facri Palatii An
#iffitem , & ad Valam Corbienfem Abbatem, qui
aſidebat perſaepè ei , reſidenti ſemper in Palatio
Ludovici Pii, ita affirmat, ambos illos fuiffe Con
filiarios, Miniftros & Cooperatores Ludovici Pii
ad quæcumque pietatis confilia , operaque : Abfque
ambiguo voi novi precipuor, ac pene ſolos in via
Dei effe adjutorer Chriftiamiffími Imperatorir ; ac
propterea im Palatio effe umum femper, &• alterum
frequenter, ut in operibus pietatir , qu« abfque om
mi errore qu&renda , invemiem da , te menda funt , του
illi v·ffrir prudenti/?mir fuggefliomibur fitix exhor
zatorer , & ut dixi adjutorer • Quod eò redit, ut
duo Abbates hi fuiffe dicantur, & Confiliarii &
Miniftri ejus Imperatoris ad omnia Ecclefiarum .
negotia. Ideo & eos interpellavit Agobardus, ut
refcindi curarent à Principe Ediétum, quod ei
furreptum fuerat , in favorem Judæorum ,
VII. Nec Franciae tantùm, fed & omnes Reges
atque Imperatores à fìirpe oriundi Caroli Magni
fu6s habuere Archicapellanos. Archiepifcopum jam
audivimus Archicapellanum Lotharii Regis Lotha
ringiae. In Conciliis Romano & Papienfi mcnfio fit
fub Leone IV., Amn.853. , Jofephi Archicapellani
Ludovici Imperatoris, cui Pius erat avus. Hinc
marus Remenfis Epifcopus Ludovico Germani Re
gi, Ann.855: faluberrima inculcans monita ad re
gni clayum piè & religiosè traétandum , illud quo
çue infufurravit , Epifcopum ut in Palatio hábe
ret, in qaem refunderet curam caufarum Ecclefia
fìicarum, ficut Civilium in Comitem Palatii : Ut
fi Epifcopur pro quacumque mecefftate Ecclefiaftica ,
ad vor direxerit, ad quem fuus mifus veniat, per
quem quº rationabiliter petierit , obtimeat , in pa
iatio vefro, ficut Comer palatii eft im caufi, Reipu
blica, Mimifferio congruum conßitutum habete. Hinc
mar. Tom. 1. pag. 131. Ita Archicapellanus tunc erat
apud Principem omnium Regni Praefulum Agens
& veluti médiator. Et ideo forfan vocatus eft ali
quando Palatii Præfú! , £pifcopus , vel Archi
êpifcopus, quando alioqui Epifcopatum aliquem
gerebât. Archipalatimu* Pr«ful. Spicil. tom.7.p. 175.
Vifum eft non injuria Agobardo , gratiam & au
thoritatem, qua quis pollet apud Principes , unum
effe ex illis talentis, de quibus ratio exigetur à
fummo Judice, nifi ex iis foenus ingens redierit
ad Dominum. Qgomiam , ut ipſi non ambigitis,
tanta familiaritar quam apud domimum Imperato
rem obtimere vos Deus fecit , pro magno vobi* talem
go fpiritali ab ipfo omnipotenti Domimo imputabitur -
Epift. ad Matfredum Comitem Palatii. Non aliter
cértum eft, creditam alicui à Principe rerum cau
farumque Eccleñafticarum adminiftrationern , ea
rum cértè quæ in Palatio agitantur, tum honori
ficentiffimam fuiffe , ut quæ tam latè pateret, quam
regnum : tum periculofiffimam , ut cujus tanto di
gatus •
VIII. Ad Hincmarum retorquenda oratio eß,
qui excepta quædam ad n9s tranfmifit ejus libri,
quem De Ordine Palatii fcripferat vir fapientiæ
laude celeberrimus Adelardus , & quo nón alius
erat ejus rei peritior, ut qui Carol6 Magno inter
primor Confiliarior primur effet. Affirmabat ergo Ade.
lardus regimen univerfale aliud effe Palatii, aliud
Regni. In Palatio fecundùm facram Principis per.
fonam, ရှိႏိုင္ရျို့
Regiae prolis, primam fùpra
omnes eminere dignitatem Apocrifiarii, vel Archi.
capellani. Antepofito ergo Rege & Regina cum no
biliffîma prole fua , tam in fpiritualibur, quàm &*
im f&cularibus , atque corporalibus rebus per hot mi.
miftros omni tempore Regis Palatium gubernabatur,
videljcet per Apocrifíarium , id eft , Refponfalem ne.
gotiorum Eccleſiaſticorum. Hincmar. Tom, p.106,
Archicapellanos ergo primarius erat Principis
Minifter , primariumque füftinebat Palatii Officium,
unde fiebat, ut & füpra Principes federet omnes,
exceptis iis dumtaxat, quos modò diximus. Origo
hujjs muneris ex Hincmaro ex tranflatione Impe
rii in urbem Conftantinoplitanam repetenda eft :
quippe jam tam neceffe fuit, ut Ejifcopi omnes
haberent Refponfales in Palatio Prificipis, vel fi
bi proprios, vel eorum proprios Pontificum fupe
riorum , fub quorum tuitiofie ipfi conquiefcerent.
Cl9dovæo etiam baptizato cenfèt Hincmarus, vel
Adelardus Epifcopiis Galliæ alternis vicibusin ejus
Palatio excubias pro Collegis egiffe. Per fucceffj
mer Regum fuméti Epifcopi ex fiii, fedibus & tem
pore competenti Palatium vifitanter , viciffim hanc
admimifration em difpofuerumt •
IX. Jatn diximus cum de Apocrifiariis agere
mus, haec Adelardi placita à veri forfàn fpecie non
abhorrere, fed aberrare mirum quantum à vero,
& ab hiftorica rerum fide. Nec enim ex Hiftoriis
illud conftat ftatim fub Conftantino ejufque natis
fuos fuiffe Epifcopis ullis juges Apocrifiarios iti
Palatio Conftàntinopolitano. Quin ex adyerfo cô
ventitabant Epifcopi ipfi, & quidem tam frcqucn
tes , ut Sardicenfi Canóne prohibendi fuerint. Ve
rùm cum Sardicenfes Patrës malo huic mederime
ditarentur , ne venit quidem illis in mentem, ut
communem Epifcopi Apocrifiarium, vel ut finguli
fingulos haberent , qui in Palatio vel in urbe Regia
fedem haberent. Qjin potiùs juffere, ut DiaconO;
fuos eö mitterent , ūbi inelučtabilis ürgeret nccef
fitas, vel ipfi irent, & ea fibi tum munimenta £0m
quirerent, de quibus nos fuprà, adversùs ambifio
nis & avaritiae lenocinia. verüm nil moror, fue
rint jam tum Epifcoporum aliqui Apocrifiariiim Fi
latio Principumi; at inter eos & Archicapellar?;
immane diférimen eft. Ab Epifcopis enim eligendi;
mittendi , revocandique eränt hi Apocrifiarii : At
Archicapellanos deligebat Rex, curain rerum £:
clefiafticarum eis deíegabat, eoque perpetuo fui
ferè finebat officio, nön temporäria tantùm admi
niſtratione.
-
. X. Prolata ſunt à nobis ſuperiùs decreta Jufti
niani , ad arcendos Epifcopos ab Aula princ!p!!!;
juos nonnifi ubi necetas cogeret eô proficic,
adire priùs Epifcopum Confiaítinopoliánum , &
per eum ad confpeétum Principis admitti. Jur£ c£
go ſuprà monuimus, ſi quis admittendus eſſet Aº
crifiarius generalis Epifcoporum, eo maximè "
nerc funéíüm fuiffe Épifcöpum êonfantinopolit*
num. Quanquam tempore quidem Concilii 9<':
menici VIII. Patriarcha ipfe Conßantinopolitā
Rcferendario alio quopiamiì uteretur, • cui 器"
Qr
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap CX.
Toxes femper paterent; Lubet hic, excribere quae rat » de eo ad Principem referri fuperfedebatur :
Ἀδρόtaww ea T<ae re. Anaftafius. Bibliothecarius in Et ea tantummodo de extermis Regem; adirent, que
JA&\äowem VIII. hujus Concilii, in qua fe coram fine illo pleniùs definiri mon potuiffemt. Re&or T &
ΈΚιτιυuit Referendarius hic Diaconus: Patriarchae parens, quidam fpiritalis, erat omfiium, qui in Pa
confiantinopolitanur Referendarium guempiam fem latio demorabantur, vel eò appellebant'.'o,…,
per babet , qui ejut Imperatori omnem demumtiat confolationem fpiritualem , five confilium totiu, Pal
2voluntatem , qui aditum im Palatio femper habet re
ferendum Imperatori , qu«cumque fumt Patriarchæ
2ac Ecclefia meceffaria , per quem etiam Imperator quod
placet , Patriarcb« tranfmittit. Verùm hic quoque
Βeferendarius à Patriarcha , non ab Impératóre
creabatur, atque ita à noftro multùm diffidebat Ar
chicapellano.
XI· Statum ergo fixumque jam illud eft , Ar
chicapellanorum dignitatis óriginem in unius Pipi
ni & Caroli Magni pietatem refundi debere; qui
eam , ut ibidem fubjicit Hincmarus, nunc Epiféo
pis contulit, nunc Presbyteris, quandoque & Dia
conis ; fed multò frequefitiùs Présbyteris aut Dia
conis; quàm Epifcopis, quos ab Ecclefiarum fua
£um gremio divelli, autjPalatio fe inferere prohi
bent enixiſſimè Canones - Audiendus Hincmarus:
-£' tempore verò Pipini &• Caroli interdum per Pref.
byteror, interdum per Epifcopor , Regia voluntate ,
atque Epifcopali confenfa : Per Diacono, vel Presby
teror magis quàm per Epifeopor boc officium execu
tum exititit , Qgia Epifcopi continuat vigilias fupra
gregem fuum debent affiduè exemplo &• verbo vigila
re, & mon diutiàs ſecundàm ſacror Canones à ſuis
abeffe Parocbiis. Neque juxta decreta ex facris ca
nomibus promulgata B. Gregorii, Pratoria, que mune
£•gis , & ufitatiùs Palatia momimamtur, débent imu
siliter obfervare , me incurrant judicium , ut contra
placita Camomum fibi in ordinatione fua tradita fa
%ienter , ipfí fe honore privent Ecclefiafłico.
. XII. Quod perhibet Hincmarus de Diaconis,
vix ad alios fleéti poteft , quàm eos de quibus pau
Hò antè Sardicenfis Synodus, vel quós Roihani
Pontifices Apocriſiarios Conſtantinopolim delega
bant. Nec enim facilè invenies Diacónum, qui fa
&tus fit Archicapellanus. Et fanè fedis & honoris
praerogativa ſupra Epiſcopos, prima ſedes inter
Palatii miniſtros, cura & adminiſtratio ſumma cau
ſarum Eccleſiaſticarum, mira Epiſcoporum obſer
vantia , ejufmodi res funt, quæ Diáconos minùs
addeceant. Quocirca & mox Hincmarus cum re
cenfeat priores omnes Archicapellanos , fex tan
tüm percenfet, quorum tres Epifcopi, tres Pref.
byteri fuerant. Contendit quidem Hincmarus non
potuiffe Epifcopos eo honeftari officio fine aliqua.
Canonum contumelia : de imlicitè ufurpatis. Ve
rùm ut indolefcendum erat Epifcopis, qui ab Ec
cleſiis ſuis non ſine ſuo ipſarumque ingenti diſ
pendio tandiu abeffent; ifa non inedioçris illine
batur injuria Ecclefiae legibus, cum tot Epifco
器 unus anteponebatur Presbyter, & uni Pref.
ytero tot Epifcopi quodammodo mancipabantur .
XIII. Cuflo* Palatii idem erat qui fùmmus Ca
pellanus, cujus nimirum curae commendabatur Cle
rum omnis Palatinus. Apocrifiariur, quem noftrater
Capellamum vel Palatii cuftodem appellant, ommem
Clerum Palatii fub cura &* difpofitione fua regebat,
Ibid. p. vo7.2o8. Caufas omnes Ecclefiafticas, quae
ad Principem referrentur, ipſe terminabat : nec
in confiftorium Principis admittebatur quifquam,
nifi ex ejus confenfione, & ubi ille néceffarium
asftimaffet : Ut mec priùs dominum Regem abfque
eorum confultu imquietare meceffe haberemt quoufque
illi pravideremt , ß mecefftar effet , ut caufx ante
Regem meritò venire deberet. Si id genus res ef
fent, quarum confcium fieri Regem unum oporte
ret, ejus erat aditionem hanc clandeftinam procu
rare. Clericorum Monachorumque lites omnes ei
committebantur: De Camomicæ vel Momaflicæ Religio
nis alternatione. Quidquid finiri ger ipfum pote
Tom 2. I,
563
latii quicumque quareret, apud eum, ut meceffe erat,
fideliter inveniret. Denique Confiliis Principis fem.
per aderat ,.ideoque non promovebantur ád eum
apicem,nifi ii, qui iis dotibus inftru&i efTent, quas
tanta dignitas defiderabat. Apocrifiariur, id efi,'ca
pellanus , vel Palatii Cuffor &• Camerariu, femper
imtererant ; & idcirco cum fummo fludió táles
eligebantur , aut ele£ti inffruebamtur, qui meri
tò intereſſe pºſſent . Addit Hincmarus Confilia
rios, partim laicos, partim Clericos his Confi
liis interfuiffe; novofque femper fubftitui folitos
in locum decedentium. Præerät ergo Archicapella
nus Confilio, in quod adfcifcebantuf Epifcopi , Ab
bates, & Optimates laici, ad dirimendas ñaximas
驚 Ecclefiae caufas, quæ ad Principem relatæ
uerant, ut conftat exemplo ele&ionis Archiepifcopi
Senonenfis, de qua ad Hilduinum Archicapellanum
relatum eft.
- -
CA PUT CXI. P.3.1.1. c.55.
De Clero Palatino, five de Capel
la Regia, fub Imperio Caroli
Magni.
I. Clerus Capella Regie, feu Impratoria fuberať
Archicapellano. Quantum illi authoritatis eſſet .
II. Aulicor avocare nom debeat , quim officiir di
vimi* adeffemt im Eccle/iir Parocbialibur.
III. Nec aliarum Diœcefeom Clericos excipere , c;«
tra aſſenſum proprii Epiſcopi.
IV. Perinde fe rer babebat im Oriente .
V. Clerici Capellæ Regiae im poteftate adhuc eram*
propriorum Epifcoporum.
VI. Promovebantur crebrô à Principe ad Epiſcopa•
ler, é Abbatiales ſeder -
VII. Infurgebant auandoque Epiftopi in har No
minationer Regiar.
VIII. E*Clero Palatino deligebantur quamdoque Epia
feopi prºfiantiſſimi.
IX. Coagmentabatur quoque Palatimus Clerus ex*
pr&ftantiffmir Clericir, Momachifque. -
• X. Ex eo ortum duxerat caftigâtior Clerici ©* Mv*
naftici imßituti difciplima.
XI. Monacbi complures im Clero Palatimo •
XII. Non refragabantur Pr«fuler Symodique pro
•motiomi Clericorum Palatimorum , mif? cum facris
dignitatibus imparer eramt , quia vel imperiti , vel
maculoff. Quâm perniciofa Cleri Palatini avaritia ,
vel ambitio.
XIII. Exempla varia Regiarum Nominatiomum ad
Prelaturar .
XIV. Capella Regia diífa § Cappa, vel Capfae reli*
quiarum Beati Martini.
XV. De Eleemofynariir. -
XVI. Divina officia in Capella Palatina piè &*
religiorè perfolvebantur. -
XVII. Tcapella Imperatorum Comffantinopolita*
፳}0Ý!Äነሥ2 •
I. Lerus Palatinus, qui Archicapellano fube
rat, de quo ideo fuprà. Hincmarus , omnem?
Clerum Palatii regebat ; fuo fejunétim hic capite •
pertraétandus fuit, propter fingularia non pauca ,
privilegia quibus pollebat. Ampliffima illa erant,
& tamen ultra corum limites hoc fibi aliquando
Ссс 9 fumu
 570 Vetus & Nova Ecclefiae Difciplina
fumpferat, ut fua communione foveret Presbyte
ros , quos fua ejecerat Epifcopus proprius • Ne id
deinceps fieret vetuit Concilium Francofordienfe;
De Presbyteri, qui contumacer fuerimt contra Epi
fcopor fuös , ut mequaquam communicemt cum Cleri
ci, qui in Capella Regis habitant , niſî reconcilia
ti fuerimt ab Epifcopo fuo , me fortè canonica excom
municatio fuper eos exinde veniat. Cam. 38. At Leo
III. Papa quantum momenti & authoritatis in eo
Clero eſſet, abunde ſignificavit, cum Miſſos Ca
roli Magni hortatus eft , ut darent operam , ne
in Capella Regia Symbolum decantaretur , fed re
citaretur tantùm, more Romanæ Ecclefiae quod
ita facilè id confecuturi effent, ut imitatione Cle
ri Palatini ab eo decantando caeterae oinnes, brevi
abftinerent Ecclefiae. Omnibus ergo regni Ecclefiis
Amm.8 1 1. , propofita erat forma Palatini Cleri , ut
ad ejus exemplum fe lubentiffimè effingerent. U*
paulatim im Palatio, quia in famíta moftra Ecclefia
non cantatur, cantandi conſuetudo eiuſdem Symho
li intermittatur, &c. Si dimittatur à vobis, dimit
tetur ab omnibus , &c.
II. Confluebant ad Capellae Palatinæ Pfalmo
diam , & Officia, Myfteriaque , quae ibi magnifi
centius celebrabantur, non Reges, non Principes
* tantùm , fcd Optimates, Nobilefque complures ,
ita ut Cathedralibus Parochialibufque in Ecclefiis
jam magna effet infrequentia hominum ac folitu
do. Interceſſit Concilium VI. Pariſienſe anni 829.
ne ea pofthac contumelia matrices Ecclefiæ affice
rentur. De Presbyteris 6, Capellis Palatini, con
tra canonicam authoritatem & Eccleſiaſticam hone
ſtatem inconſultè habitis, veſtram admonemus ſoler
tiam , ut à veftra poteßate imhibeantur. Qgiomiam
propter hoc & honor Ecclefiaflicur vilior efficitur , &•
ve/lri Procerer ó* Palatini Miniftri im diebus folem
nibus , ficut decet , vobifcum ad Miffarum celebra
tionem mon procedunt . Cam. 1 9. Diximus alibi de ea
Ecclefiaftica lege, qua tenebantur Fideles omnes,
atqu£ ii etiam quibus effent Oratoria privata do
mi , ut folemnioribus Feftis ad Ecclefias commu
nes accederent, feque Paftori ac Fidelium omnium
coetui adgregarent. Concilio huic vifum eft , ne
in gratiam quidem Principum atque Optimatum_.
eam legem rclaxari debere.
III. In Concilio Aquiſgranenſi anni 836. con
queſti ſunt Epiſcopi, quòd plurium Dioeceſeon .
Presbyteri ini. Palatio moras traherent, citra Epi
fcoporum quifque fuorum affenfum. De Presbytéri,
qui im Palatio moramtur , ut fine proprii Epifcopi
confemfu ibi locum confiftendi mom haheant , nec reíi
Fiuntur,&c.Cam.*3. Addidit hgc Synodus fieri quan
doque poffe , ut ii effent Presbyteri variis crimi
nibus implicati , aut ne verè quidem initiari Pref.
byteratu : Erat ergo Capella Palatii Regii, velu
ti confugium & afylum omnium Regni Clerico
rum; cui confuetudini non poterant non aliqua.
affricari vitia, quibus abftergendis infudabant sy
nodi.' -
Ideo & Meldenfe Concilium anni 845. Carolum
Calvum Regem admonitum voluit, ut cum Capel
!a fug: Clero adjungere cuperet Clericum queinli
bet in Epifcoporum Seminàriis, vel in Pârochiis
getonfum , facrifque difciplinis imbui coeptum .,
hunc ab Epifcopo fuo depofceret, ab eodeinque ,
ordinari praeciperet, ut äuthoritati Regiæ , & le
gum Eccleſiaſticarum ſanétimoniae ſemper ubique
conveniret. Cum quibus Camomicorum ad Regiam.
venerit Majeſtatem, & fuo fe voluerit mancipare ,
fervitio , confenfu Epifcopi , ad cujus Diœcefim perti
mere dignofcetur, eum recipiat. Et fí im ordine Cle
vicali eum promoveri voluerit , mam** ipfius impoff.
suome ad Ecclefiafticum ordmem , fi dighur fuerit,
confeeretur - Quatemur & divina authoritar vigeat,
& regalis dignita, obfequatur , & falu, ordiiiamti;
&• ordinati atque juhentir im omnibuſ obſervetur.
Can. 58. Vides ut Majeftas Regia hoc ampliffimuma
fibi &. honorificentiffimum interpretaretur , legi
bus divinis obfequi , ut loquebatur Juftinianus hoc
eft , canonicis Ecclefiae Chrifti fponfae regulis ; nec
annueret, quin Clerici Palatini Epifcoporum quif
que fuorum poteftati fubjicerentur quoad ordina
tionem . -
IV. Haud fatis comperi, an . Nicænæ II. Syno
di Patres ipfum quoque amplexi fint Imperatorem
eo Canone, quo prohibuerunt, ne Presbyteri un
dequaque ventitantes Contantinopoli demorarem
tur, feque Magnatum Oratoriis addicerent fine Pa
triarchae Contantinopolitami Epifcopique fui licen
tia. Hos abſque proprio Epiſcopo, 6 Conſtantinopo
litano Antiffite non !icet fufcipere im qualibet do
mo vel Ecclefi.t. At quacumque demum licentia…
impetrata, fi fe faecularibus negotiis Optimatum ad
miniftrandis implicarent, protinus dejiciebantur
gradu ; unumque illis refiduum erat quo fe obleétà
Fent , nimirumh ut pueros , domefticos , fervos li
terarum & pietatis rudimentis initiarent , divinaf
que illis explanarent scripturas: quando eum tan
dem in ſcopum collimare debuerunt, cum facer
dotio exornati funt. Potiùs aurem maneat ad Ma
gifterium tam puerorum, quàm famulorum , relege?*
eis Divi mar Scripturar ; ad hoc enim etiam facerdo
tium confecutur eff . Can. ro. In VIII. Synodo Lati
nas Romani Pontificis literas Græcè interpretatus
eft Clericus Regiae Capellæ, quod interpretagdi
officium minimè injuriofum videri debet ordini Cle
ricali. Interpretante Damiano, Regio Clerico, & in
terprete. Att.3.
V. Suppeditabitur & aliud ab Hincmaro argu
mentum , quo liqueat Capellae Regiæ Cleric9$ !*
hilominus authoritati Epifcoporum obnoxios fuiffe
Literas enim dedit vigórem'& zelum Epifcopalem
prorfus redolentes , ad Presbyteros, Diaconos »
Subdiaconos, aliofque Clericos Capellæ Rggia: , ut
ne amplius ſinerent à ſais Miniſtris & Officialibus
in Reiiienfi Diœcefi rapinas vexationefqne exerce
ri: anathema in eos interminatus, qui ſua Paro
chiae effent; alios autem pari poena à fuis quof
que Epifcopis punitum iri. Unde nif, vºr corrixeri
- tir , quicumque de mea Diœcefi funt , fine dubio uf
que ad Symodum ab offì:io & commumione privaύο :
&• qui de mea Diœcefi mom fumt , de mea Parochiae
&• Diæce/ eor excommunicabo , &* ad fuor Epif*??o!»
qui eor corrigant atque dijudicent , divina au:hori
tate redire mandabo. Hincmar. tom... p. 146. Profe
ro & ipfam Epiftolae infcriptionem, ut pateat q%t
bus conßaret'confurgeretque Palatini Cleri Colle
gium. Hincmarur Epifcopüs fratribus noftri* , Pref
byteris , Diaconibus , Subdiaconibur , &° cateris Cle
ricis , in Palatio dommo no/lro Regi & domnm« Regí
m«, ac illorum fidelibur Ecclefíaftico minùfferio con
fulentibus. - -
vi. Hac quoque illecebra ad officium pellicere
Clericos Capellæ conatus ibidem eft Hincmarus s
quòd fi monitis his fuis tam æquis morem gere
rent , majori in pretio & gratia, penes Regem dein
ceps forent, quii tantò & ipfe propenfior futurus
eſſet, ad largiendas illis Epiſcopales & Abbatiales
infulas : fe qüoque proniofem fore ad conferendos
Ordines: Domno moflro Regi & amabiliorer ன் ሟሥčያ▪
merabiliores eritir , &• fecuriùs vor ille Eccle/ii£ pr£*
ficere, quando locus evenerit, é nos vos audaciº*
άr amabiliùs, nutu Dei, & ipfius Domini mg/frf
favore, ordinäre valebimus. Hihc elucet, digniffi
mos quofque Cleri ad Ecclefiafticas dignitates a
Regibus attolli folitos. -
VII. Nec abnuero, quin hic Hincmarus non*
nihil fuppalpari voluerit Capellanis Regiis , pro*
pofita fpe earum dignitatum, quæ turpiter femper
appetuntur , & ipfa maximè fuga Promerent C
 De Beneficiis, Part. I. Lib.II. Cap.CXI.
. Accomodavit {c tunc ille hominum ambitioforum
• cupiditati, ut quod volebat, ab eis tunc extorquc
aret : alia occafione quavis data huic ipfi cupidita
. ti ftrenuè repugnaturus: Ejufmodi fuit occafio ex*
hibita in electione Epifcopi Noviodunenfis. Cele
brata illa fuerat fervato Canonum rigore. Sed af
fenfu illam fuo Ludovicus & Carolomannus Reges
firmare tergiverſabantur, uteam Eccleſiam con
ferrent Clerico Palatino. Hincmarus qui eleéìioni
praefuerat, fcripfit ad Hugonem Abbatem, qui Re
gio in Confilio dominabatur, pari authoritate &
eruditionis fama, libertatumqué Ecclefiae tuitione
clariffimus erat. Quin & Archicapellani dignitate
eum inftru&tum fuiffe non abfurdè conjicitur, cum
illum hortetur Hincmarus, ut Regibus Pracepto
res deligat, tanto muneri non impares; cum
apud illum expoftulet, de Confiliario & Miniftro
Regum , qui aetate immaturus eſſet, nullaque re
rum fretus experientia : denique cum omniüm qug
fibi à Regibus delegata, & ab ipfo Hugone Ab
bate commendata fuerant, rationes ad eum refe
rat • Ut pr«fatis Regibus neceffarior conßituat mutri
tior, quia nimis juvenem babebawt Comfiliarium, &c.
Et quid /ibi mamdatum ex parte Regum , vel ipfiuf
Hugonis fuerit , &c. Elodoard. L.3. c. 14. His docu
mentis abundè proditur fumma ejus Abbatis po
teftas , quanta nec Archicapellanus majorem exc
, rcret .
U t verð à diverticulo in víam me refsrann , con
teftatur ibidem Hincmarus, fi minùs ipfe obfecun
darit Curiæ & Regiae voluntati in ele&tionibus
Epifcoporum Noviodunenfis & Tornacenfis ; id eò
à ſe factum , quòd non potuerit non obſequi iis
legibus regulifque , quibus vitam omnem fuam re
gimenque ab annis triginta quinque attempera
vit : quodque infervierit canonicis Decretis , qui
bus edicitur, ut Epifcopi eligantur, non ex Aula
Rcgia , fed ex Ecclefiae ipfius gremio, quæ Pafto
re fuo viduata eft ; utque iis in ele&tionibus ra
tio habeatur , non favoris Principum , non Auli
corum propenfionis, & precum : fed teftimonii
tum Cleri , tum plebis , & judicii Metropolitani.
Adjungens Sacrorum Canonum promulgatas fuper ele
&t uone • anomicæ aut horitater , ór oflemdemr quod mon.
Epifcopi de Palatio precipiamtur eligi , fed de propria
qualibat Ecclefia , & quod de ordinamdo Epifcopo ,
mzom Regi1 , vel Palatimorum: debet effe commemdatio,
fed Cleri & Plebi, elettio é Metropolitani in ele
ctione dedicatio, deinde terreni Frincipiº conſenſo,
&* fír fieri Epifcoporum mam %t impofitio, &c. Ibidem.
, VIII. Non omnibus Epifcopis idem conftabat
vig9r , atquc indeflexa conflantia. Hinc crebri ex
Aula Epifcopi ad moderanda Ecclefiarum guberna
cula prodibant. Inter eos memorandus & ipfe fuc
cefor Hihcmari , fapientia & pictate pe latifimus
Fulco . Unde Flodoardus : Succefft Fulco vir val.
de nobilis , & Palatinis affuetur officiis . L.4. r. 1.
Aliunde verò indubium eft , Clerum Palatinum
Ecclefiafticis literis ac difciplinis, virtutumque in
ſignibus magnopere ſemper claruiſſe. Ei Cleroad
glutinatus fuerat Hincmàrus ipfe , non folùm cum
fimpliciter in Clericali mererét militia : Sub camo
amico habitu educatur , indeque eduétur, im Palatio
dommi Ludovici Imperatori, non modico tempore mam
J£• Sed & poftquam in Sandionyfiano Monafterio
Monafticum amplexus eft inftitutum : Exinde af
Jumptus familiaribus obfequii, præfati Imperatori* ,
4c Epł/«oporum comzwemt ibur , pro fola obedientia mi
hi inĝunčía ferviem , po$t aliquot anno, Momafterii
quietem repetii .
IX. In caufa quoque id erat , quamobrem in
Palatinum Cleruin Abbates Monächique coopta
rentur: quo nimirum in eum conflueret , quid
:
-
quid inter Clcricos Monachofque , vcl eruditione
º!, erarccllcret, vel fanétitate. Occurrerunt jam iio ceſſione adhaereſcerent Optimatum aedibus & famie
- Тот. І.
571
bis Fulradus Abbas , Hilduinus Abbas, probabili
ter etiam Hugo Abbas, Magni Capelläni officio
radiantes. Hincmarum, g dum Monachum adhuc
ageret videm Clero modò adgregavimus. Conci
lio Colonienfi anni 887. fub Carolo Craffo multi
affuerc Abbates, ac prae caeteris Folcharrur Aquif
grami Palatii Abhar. Ludovicus Abbas San&i Dio
nyſii, referente Lupo Ferrarienſi Abbate, Can
cellarius erat, vel Sccretarius Caroli Calvi Regis :
Epißolare in Palatio gerem, Officium. Lupus Epift.z7.
23. Qua ille autem poteftate fretus effet in Eccle
fiafticis negotiis oinnibus, plures aliae ejufdem Lu
pi Epiftolae teftatum faciunt , ubi Clericorum &
Religioforum oinnium Patronus & vindex in Pa
latio fuiffe conprobatur. Utebatur eodem jurg
Angilbertus in Palatio Caroli Magni , fi fides adji
ciatur Epiftolae Adriani Papae ad eundem Carolum:
Angilbertur Abbat ó* Mimifler Capella qui penè ab
ipfi infantia rudimemtts , im Palatio vefiro emut ri
tur ej?, Ô* im omnibui Con/ìliis veflri, receptus eft.
Du Cbefme tom. 1. pag.35 r. Nec me fugit Cointno
noftro eam Epiftolam expungendi caufas fuiffe ju
ſtiſſimas. Le Conte. Ann.792.794. Inter Archica
pellanos locaſſet Hincinarus Angilbertum ſi verö
eo Officio defunctus fuifíet. At ambigi nefas,
quin inagnain vitæ fuæ partcm in Palatio Caroli
Magni Angilbertus contriverit, atque inde in Ab
batiam Centulæ migrarit. Quod de Angilberto ,
idem de aliis nonnullis Clericis Aulaeque Regiae
luminibus confitendum eft ; nec Capellanis, nec
Clero Palatino adgregatos eos unquam fuiffe , nec
patuiffe Archicapellano. Anianæ Abbas Benedi
ctus, qui cuncta Gallia Monaſteria priſtina reſti
tuit formae & difciplinae , in Palatio Principis diu
tiffimè egit , partefque quodammodo ßiftinuit Pri
marii Miniftri in caufis Ecclefiarum . Ita enim ha
bet Scriptor ejus vitæ : Quia pro multis cauff, Im- `
peratori neceffarius erat , placuit Imperatori, ut nom
procul à Palatio provideret locum aptum fibi , &c.
cœpit vir Dei Palatimat terere fores , &c. Omne*
qui aliorum pafftimcommoda , Imperialia petebant fuf
fragia cum ad eum accederent , alacriter fufeeptor of
culabatur , eorumque querimonias im fcbedulit impref
fur, tempore opportum o offerebat Imperatori , &c. Sam
&ius vir ufque ad obitum fuum im Palatio Regiae pro
augumento fidelium , mon pro terremis rebur perfeve
ravit. Abbates duo Corbejenfes, Adelardus & Va
la multo etiam tempore in Confiliis , & Palatio
Ludovici Pii verfati funt.
X. Minus tupebunt, Epifcopus Abbatefque à
Palatio quandoque Regum ad regendas Ecclefias
profectos eſſe, idque Epiſcopos Synodoſque per
faepè haud moleftè tuliffe : qui feriò penfitarint, s
ab Aula Regia Praefe&tos quoque fuiffe , qui Ec
clefiafticae Monafticaeque pariter difciplinac ad pri
tinam fanétimoniam redintegraridae authores fue
rant & adminiftri. Dixi Benedi&io Anianæ Ab
bati acceptam referendam effe Monafteriorum Gal
liae omnium reformationem. Eadem laude meritò
afficietur & Crodogangus Metenſis Epiſcopus, à
quo condita & temperata ea eft Canonicorum.
Regula, quae primigeniam pietatem Clerum in ,
univerfuni refudit. Et ille tamen è Palatio vene
rat ad Epifcopatum : Hic im Palatio majori r Caro
li , ab ipfo emutritur, ejufdemque Referendarius ex~
titit ; ac demum Pipimi Regi, temporibut Pomtifica
le decus promeruit. Du Cheſne Hiſt. Fran. tom,z «
pag-log- - -
xi. Extant inter Gerberti Epiftolas, qui exin
de ad fummum prove&us eft Pontificatum , quae
ad Monachos Clero Palatino illigatos infcribantur:
Momacbo Palatimo, Epift. 1 . Refert Balfamon in •
Oriente quoque id ufitatum fuiffe, ut Clerici Mo
nachique, Patriarchae & Epifcoporum fuorum con
Cccc * ' lia:
 572, Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina :
liæ : & eo vel tantillum fauciari Canones. negarent, cum fuis femper C hriftianis Principibus: Capella
quòd non cupiditati, fed charitati fervirent, & ni , fui femper Clerici fuerint ; & faepiffimè oraa
dbedientiæ, quae his illos Officiis innodaret. Qgidmi *iffimi fuerint, tum , facris literis , tum virtutu nu
fiet ex Camome ? Propter hane emim eaufam Patriar documentis. Sed eos monet, qui his ſe implicant »
£ba Lucar permifit Momacho &• sacerdoti perpetuo quàm periculofae res ea plena: fit aleæ , & quàm .
verfari rum Logotheta Curfus, ór unà eum eo in. vereri debeant, ne illos eò – illiciat etiam, inopinos
pr«fidio verfari , &• feriha offici» fungi. Ex quo il furtiva quædam mundanarum opum & dignitatum
le infert poſſe jure ſuo Epiſcopos his miniſteriis quarumcúmque libido. Quod autem exprobrat Pa
clericos aftringere Monachofque, ut bbnum odorem fchafius excuffum abjeéhimque Epifcopalis imperii
Chrifti , & fan&itatis quandam auram quoquo ver jugum, hinc docemur, quàni malè obfervata fuif
fuin effundant; denique multò æquius eandem po fent, quæ tam fan&è çonftituta fuiffe diximus in
-teftatcm Regibus vindicari, Nota ergo quòd fuafio conciliis Epifcopalibus: & quàm pro virili niteren
me & probatione Epifcopali, multâ autem magir Re tur Palatini Clerici abfolviab Epifcoporum ditione »
gia, & Monachi & Cleriei fine prajudicio facient & uni fuo fubeffe Archicapellano •
qu« eit permiffa fuerimt , cujufmodi cumque ea fimt , xIII, Im Concilio Tullenfi apud Saponarias an
În Synod. Confantin. Can.4. *… mo 859. declaravit Carolus Calvus lunperator,
XII. Quantumvis autem haec ad eum modum. Senonenfem Archiepifcopatum Gameloni Capellae
fe haberent , effervefcebat tamen nonnunqmam Epi fuae Clerico (e contúliffe, affentientibus Provincia:
fcoporum indignatio , cum canonicam ele&ionem Epifcopis. fuxta • comfuetudinem praderefforum mee
in viduata Ecclefia faciendam præcurrebat, vel in rùm Regum Vvenilomi- tum · Clerico meo , in Capel!a
terturbabat nominatio Regia Palatini alicujus Cle *mea mibi fervienti, qui more liberi Clerici fe mibi
rici , Praeter illa quae de Hincmaro diéta funt , & commendaverat , &* fidelitatem Sacramemto promife
de indeflexo ejus vigore per annos triginta quin rat, eomfenfu facrorum Epifcoporum ipfiuf Metropo
: que : accipe ut Concilium Valentinum III. anni lir, ad gubernandum commifi, & apud Epifcopor ,
35 5. , Can.7., vigorem Canonum non infregerit , quantum, ex me fuit ut cum ibidem Arrhiepifcgpum
fed temperaverit aliquantulum , exemploque fuo δrdinarent , obtinui. Quibus in verbis fedulò il
• commonftrarit , ut media quaedam ferenda . fit lud adnotándum, eft Clericum hunc Capellae Re
orbita, in hujufmodi negotiis, quibus ita fervien giae , Sacramento fidei obligatum fuiffe Regi •
dum eft poteftati Regum, ut fan&itati Canonum ÎHinc enim forfan illa : Regum propenfio , ut Ec
confulatur , Jubet ergo ut quamprimum fedes Epi clefias Regni fui illis maximè commendarent, quos
fcopalis vacarit, licentia eligendi à Rege depofca tam aréìo & tam fan&o fibi nexu devinétos ha
tur, eligaturque qui digniffimus ea in Ecclefia, vel in bebant. --

proxima quaque occurrerit . Si quem autetn ex fuis ' Simillimum etiam veri eft, lubentiores Regiis
Princeps mittat Clericis,cui ea committatur Ecclefia, Clericis fuffragatos effe laicos, tum ut ne electio
diftriéto examine expendant Epifcopi , an ejus ea ni fuae quidquam obftreperet , tum ut de Rege ip
fit & 'peritia, & religio pietafque, quae tantae di fo benè merêrentur, Ita Clerus populufquc Cata
gnitati refpondeat, & an à nundinatione quacum launenfis elegerunt Viliebertum,quondam facri Palae
que pura fuerit nominatio. Si tanto minifterio in tii Presbyterum . Dunftanus qui 醬 poftea fio
decorem indignumque judicent Epifcopi : tum ipfi, ruit,curh minoribus Ordinibùs initiatus fuiffet, feque
tum Metropolitanus Clero plebique calcaria addent, ad Archiepifcopum Cantuarienfem contuliffet , ab
ut ad Principem pergant : quin & ipfi illuc pergent, eo Regi ità coihmendatus eft , ut ad Palatii regi
ut ab Ecclefia Chrifti eam amoliantur calamitatem, men & ad curas publicas admoveretur ; qui illi
ex qua plures aliæ jure reformidentur exoriturae, gradus fuit, ne ad Cantuarienfem Archiepifcopa
Verba Canonis ipfa inferiùs promentur , cum de tum fublimaretur . Suriur die 9. Maji r-4, i 3• San
&us Meinwercus Epifcopus Paderburnenfis ab incun
Ele&tionibus fermo inftituetur , parte hujus operis
altera . Emicat hinc autem conftantiffimè certare te juventa Clericus Capellae Regiae fuerat. Re3f*
Ecclefiam Synodofque pro tuendis ele&ionibus & ftirpe gemitur , e vocatus ad Palatium , regiur Capel
infleéìi tamen ac cedere, fi Rex nominet prior , & laniur Tefficitur, ut Deo ordinante longius innotefce
eos nominet , qui tantæ & tam fané}ae dignitati ret. Junii die 3. c. 6. Qui ejus vitam fcriptis pro
non fint impares, didit, præter ipfum , & fanétum Aribonem Epifco
In ea quam fcripfit Pafchafius Ratbertus vita Va pum Moguntinum , cQmplures alios enumerat Epi
lae Corbienfis Abbatis, luculentiffimè exprimuntur fopos, qui eodem ipfo ævo, & Epifcopatum rege
arcani gemitus & querelae Valae , fuper ambitio bant convenienter canonicis inſtitutis, & tempo
ne & exceffibus nonnullorum ex Cäpellanis Pa rum fuorum neceffitati ferviebant, qua non pote
- latinis, Haec ipfa Palatii Officia non aucupabantur, rant non & aliquas temporalis regni adminiftratio
nifi , honorum , dignitatum, opumque ampliorum nis partes fuftinere. Secundar Imperii partes fantf*
cupiditate fafcinati , De illis meritò dici poterat, c#r juflè adminiftrantes , Sacerdoti i rigorem nullate -
quòd nec Monachi eſent , nec Clerici : cum & Ab nur relaxante Cap.87, Otthonum Imperatorum Au
batis, & Epifcopi jugum prorfus excuffjffent, Ita Ja , Clericorum pietate & peritia rerum facrarum
nulli Ordini accenferi poterant ; unde & eorum illuftrium foecunda parens altrixque erat. Cum in
mores ab ordine & lege aequitatis alieniffimi erant. ele&ionibus Epifcoporum plurimùm valeret tunc
Pr«fertrm , & militiam Clericorum in Palatio, quor Imperatoria Majeftas, non temerè fibi quis perfua
• Capellamo* vulgo vocat, quia nullu, ordo ef Ecle ferit, ex Otthonum Palatio prodiiffe fan&iffimos
Jîafticur , demotabat plurimum. Qui mom ob aliud fer illos permagna ex parte Epifcopos. Petrus Damia
viunt , ni/i ob homorer Eccle/iarum , &r զաձնա: Ր«ru ni memorat Bonifacium Imperatoriæ familiae agna
di , ac lucri gratiam fine probatiome magiflerii , at tum, dum Clericum Capellae Regiæ ageret , Cum
дие ambitioner mumdi. Quorum itaque vita neque in Capella Regia moraretur, illum induiffe animum,
fub Regula eft Monachorum , neque fub Epifcopo mi jlla iniiffe confilia , quibus ipfe evafit tandem &
litat canomicè præfertim cum mulla alia /imt tyroci Apoftolus Ruffiæ & Ecclefiae inclytus Martyr. In
mta Ecclefiarum quäm fub bis duobus ordini/bur. vit« S. Rom. c. 18. San&us Bernardus Epifcopus
Ajebat mamque idem , quòd aut Camonicui quifque Hildesheimenfis affixus & ipfe fuerat Palatio Ot
•ffe deberet , aut Laicum, aut Momacbui. quöä ß thonis II 1. cujus deinde praeceptor fuit , denique
met***"* • £am fub nullo momflramtur ordine, quiaad Minifterium etiam adfcitus eft poft obitum ImT
vide**** effe fine capite. seculum Bemea. 10.4. p.4ջ8
peratricis. Surius die no. Nov. c. 3.
non hæc officia cúlpat, aut infamat Pafchafius, Cum denique Carolus Calvus Rex ad Epifcopay
... * Ill5
 De Beneficiis, Part. I. Lib. II. Cap.CXI.
tus Auguftodunenfem & Cabilonenfem duos nomi
: naſſet ex Clericis ſuis Palatinis, Senonenſis Archie
pifcopi manu & penna vicaria fcripfit ad Anulum
- Archiepifcopum Lugdunenfem , ne hos ordinare ,
Epiſcopos gravaretur, à ſe nominatos electoſque,
. quafi flores delibatos Cleri fui Palatini ; cum Za
charias Papa & Concilium Franciæ Epifcoporum
fub Legato Bonifacio, ea quòndam poteftate do
mmfient Pipinum Regem . Non effe movitium , aut te
merarium , quòd ex Palatio honorabilioribus maxi
zwè E#, Rex procurat Amttffite 1 . Nam Pupimur
expofita neceffîtate hujus Regmi Zacharia Romamo Pa
pa , in Synodo, &c. Imter Epift. Lupi. Ep.81. Cle
rici plerümque erant , qui ex Palatio 'prodibant in
Epifcopos iriaugurandi; Godegrangus aliique pau
ci Laici duntaxat fuere,
XIV. Dixi jam fuprà, r. 1o7. m. 1., quod in hi
floria Caroli Magni Sangallenfis Monachus refert,
capellam dici Regiam, quòd Cappa , hoc eft , Ca
pfa Reliquiarum B. Martini ibi & recondita affer
varetur, & in expeditiones bellicas circumvehere
tur. At hic addo, inde liquere Capellarum om
ninm primam & principem hanc ipfam Regum.
Franciae , quæ & cæteris nomen fecit omnibus. Quo
autem nunc fenfu & ufu Capella vernaculè dici•
tur , pro toto minifterio facro vaforum & orna
mentorum; eo ipfo ufurpata ea vox ' eft in tefta
mento Caroli Magni , qui fuam eo fenfu Capel
lam fecari, ac dividi poft obitum fuum vetuit ,
Capella , id efl Ecclefiafticum mimifferium . L. 1. c.4.
Du Chefme Tom.. pag.. to 5. 108. ro9.
XV. In Capitularibus Caroli Calvi expreffa eft
Eleemofynariorum ejus mentio, quibus & illud
commendat , ut poft obitum fuum erogent in pau
peres, quod ipfe præceperat. Si nor im Dei Sanéto
*umque ipfius fervitio morr praoccupaverit, Eleemo
fynarii moflrii , fecumdùm quod illis commendatum
Babemur , de eleemofyma moftra decertent. Amm.877. Du
Cbefme Tom.z. p. 264. Ex iifdem Capitularibus ma
nifeftum eft , Epifcoporum quoque & Abbatum,
Comitum & Nobilium proprios fuiffe Eleemofy
narios & hos non alios fuiffe , quod quàm teftamen
tarios executores , Capitular. Baluz Tom. 2. p.241 .
z6z. z7o. Ita nihil illis commune erat cuin Capella
-
sais & Archicapellano ,
XVI. Indubitatiffimum quoque eft, canonica ,
omnia Officia perfoluta decantataque fuiffe in Ca
pcllis Regiis, ea fan&itate & majeßate , quàm men
te faciliùs quifque, quàm oratione compleélatur.
De ea re jain di&um éft , & de pia Regum ipfo
rum aſſiduitate. Dictum eſt & quanta eſſet Capel
lar Regiae authoritas in Ecclefii§ aliis omnibus ad
fuatn Officiorum normam pertrahendis. Author eft
Valafridus Strabo fan&orum Martyrum Reliquias
cum Cappa B. Martini circumferri folitas ad deam
bulatorium illud Oratorium, quod Reges in bel
licis expeditionibus fuis femper afectabatur. Por
ro nemno ambigit, quin ut à nobis non femel in
culcatum eſt, ſacra pſalmodia coram ſacris Marty
rutn pignoribus Clerici femper aliqui defungeren
tur . Hi ergo Capellani ab hac Capella vel Cappa
dići i ex Valafrido. Quemadmodum funt im Palatiir
Comiter Palatii, qui facularium caufar ventilant ;
i*a fumt Gr illi, quor fummaor Capellamor Franci ap
Pellant, Clericorum caufis pralati. Capellani mi
morer ita funt , fieut hi quor Vaffor domnimicor Gal
fica confuetudine mominámur. Diéti fumt autem pri
zºnitur Capellam i à Cappa B. Martini , quam Re
3et Framrorum ob adjutorium vitforia im pra!iir fo
debant fecum babere : quam ferenter & cùffodienter
eum exteri, Sanéìorum Reliquiis Clerici Capellami cœ
Perunt vocari. De rebur Eccl. c.31.
XVII. Nec minori gloria aut copia privilegio
¥um circumfulgebat, -ut credere par eft , Capella
Imperatorum Orientalium Conftantinopoli. Sæpiùs
573
memoratur Presbyter Palatii , memorantur & Pri
micerii . Clerici Palatii, qui concinendis in eo Pfal
Amis addi&ti erant, ex aedibus tertia nochis vigilia in
Palatium veniebant. Cedremur pag.418. 469. 4o4.
At poftquam perinifcuere fe illis conjurati ficarii,
& unà irrumpentes Leonem Armenum Imperato
rem obtruncaverunt : Clericis his deinceps omni
bus in Palatio ipfo aedes defignatae funt. Princeps
hujus Cleri Palatini protopapàs Palatii vocabatur,
hoc eß, primus Presbyterº Palatii. Ibid. p.61 .
642. Qui enim nobis Presbyter, is Graecis pappas
quod ab origine ipfum Patris nomen eft . Nam
ut alibi diximus , & ab Hebraica origine trahi mo
nuimus, Papa patrem fonat; quod deinde ad Pref
byteros Parochofque omnes äpud Graecos deriva
tum eft ; ut & nobis Majoribufque noftris non ita
pridem moris erat. In Oratorio quoque Iinperato
rio Conftantinopoli afferwabantur' Mārtyrum Reli
quiae cum fanéliffimae Crucis ligno: & non femel
contigit, ut Protopapas veniret in exercitum cum
hoc venerandae Crucis ligno, ut juramento mili
tes , omnes conftringeret , quo Religionem & Im
perium fanguinis impendio defenfarent, quod &
omnes genu flexo praeftitere. Impatientiffimè tu
lit Polyeuétus Patriarcha Conſtantinopolitanus ,
fanétitate vitae notiffimus , quòd Romanus III. ejus
nominis Imperator Apoftatam Monachum Clero
Palatino afcripfiffet , ac tueretur. Quantumvis ob
tenderet Princeps Monacho vim fa&am, ut in Clau
ftrum contruderetur, fimul atque ille Imperio &
vita abiit, Monachus in Monafterii fui latibulurn
redire compulfus eft. Pag.649. Idem verò Patriar
cha Polyeuctus remittere aliqụid coaćłus est de eo
zelo , quo communione fua interdixerat Impera
tori Nicephoro , quod commatrem fuam fpiritalem
duxiffet, poftquam juravit , pejeravitque Stylianus
Protopapas Palatii nihil unquam នុ៎ះ inter
Imperatorem & Imperatricem interceffiffe. Pag.717.
Poß Sergium Patriarcham Euftachius primus Pref
byterorum Palatii in ejus locum fuffectus eft .
C A PUT CXII. P.4. l. 1. c.78.
De Clero Palatino, de Capellanis,
Archicapellanis, Eleemofynariis, &
Magnis Eleemofynariis fub Regia
Hugonis Capetii ftirpe poft annum
Chriſti milleſimum. -
I. Varia genera Capellanorum, Conciliorumque ßa
tuta ad eo? in ordimem redigendorº ćr im Epifropo
rum obfequium .
FI. Nommulla in eos Camoner amimadvertumtur.
III. Mira poteffar Epifcoporum im Capellamor Ca
pellarum Regiarum im Norvegia.
IV. Argumenta alia Epifcopalir poteffatir in hor
Capellamor ; eorum mumcipatio umi alicui Eccle/ìa , eo
rum reftdentra .
V. De Capellanir Pap« &• Imperatorum.
VI. De Capellanis Regum Sicilia, Anglia, &
Hifpamiæ.
VII. De Capellanis Nobilium , & quibuf de caufi*
in contemptum venerint.
VIII. De Archicapellami* , &• de Clero Palatii Im
peratorum .
Ix. De Magni, Elemofynarii, Francia, ®* de Com
feffarii Regum.
I. TN Concilio Turonenſi anni 1163. praeceptum
eß , ut Capellani Arcium & Caftrorum fa
cramento fe conftringerent, prohibituros Pr: viབ
Il
 v
- -
574 Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
rili ne Ecclefiae expilarentur, operam daturos; ut
reßitueretur quidqüid expilatum fuiffet : interdi
&tum in eum iocum vibraturos, nifi intra dies qua
draginta ref}ituerentur, quae afportata fuerant; dé
niqüe ne his Capellanis alii fubrogari poffent, nifi
coijfcio Archidiacono, qui idem facramentum exi
geret à fucceffore , Concilium CarolomQntanum an
říi 1o93. jam antè conftituerat, ne poffent Optima
tes, mifi concedente Epifcopo, fuos fibi Capellanos
habere: Ut nullus Presbyter Capellamur alicujut laici
effe poffit , nifi conceffione fui Epifcopi. Vel £x alia
Editione : Ut mullus Primceps Capellamum babeat miß
quem fibi Epifcopus fuus aut Archidiaconus procu
;atorem amims delatum comftituat. Cam. 18. Conci
lium Colonienfe anni 1 z6o. Capellanos Regum ,
Epifcoporum, & Praepofitorum, fecernit : omnefque
indifcriminatim jubet propriis in Ecelefiis refidere,
nifi aliud cogat vel dominorum vel Ecclefiarum
neceffitas , negotiorumque urgentium moleftia •
Can. 1.o. Jubet ut & Epifeopis fuis præftô fint *
quando facra celebrant ; ut in Ordinibus facris
fint ; & fi Capellani Epifeoporum fint, ut jurifdi
&ioni primi eorum Capellani fubfint. Cum ali
quibus in Eccleffi* Capellani Regalet , Epifcppalet ,
Âc etiam Capellami Pr«pofitorum exiffamt , &c. Ca*
pellani eju (modi refidemtiam im fuit Ecclefiir tan
juam alii fratres faciemt , miß illo tantùm tempore,
quando agunt fuorum negotia dominorum, atque etiam
fi megotia Ecclefi« hoc expofcamt. Et mobis im Eccle
fìa majori , <vel alia , fî fumt ea vice prafemter , de
bent adeffè im divimi celebratione Offìcii & adftare.
Et debent hujufmodi Capellami im facrir effe Ordini
bur conftituti . Super bujufmodi Capellamor Epifco
paler erit mofter Capellamur , quafi loco judicis &*
jmagiftri. Denique vetitum eft hoc Concilio , ne
Decani , Scholaftici, vel Cantores poffint unquam,
Capellanorum munere fungi apud Reges , Epifco
poque. ...
Ii. Tribus ex his Canonibus haec emergunt ,
quae obfervaffe non pigeat. 1. Hos Regum & Epi
fcoporum Capellanos uni Ecclefiae affixos fuiffe ,
more Majorum , & pro antiqua Canonum difci
lina.. 2. Refidere ,in ea debuiffe , ex lege uniyer
fali Beneficiariis omnibus impofita. 3. Non potuif
fe Magnates , nifi quos ab Epifcopo acciperent ,
habere Capellanos. 4. Capellanos omncs in Ordi.
nibus facris effe debuiffe . 5. Primum Epifcopi
Capellanum fuiffe veluti Archicapellanum , cujus
jurifdi&ioni cæteri obnoxii effent. 6, Cum exo
rirentur tunc & paulatim fingerentur fimplicia .
Eeneficia , eam tamem adhuc viguiffe legem, ut
& Ecclefiae alicui manciparentur Clerici omnes,
& in ea refidere cogerentur. 7. Caftrorum Ar
ciunque Gapellani euftodes agere debuiffe & de
fenfores patrimonii circumpofitarum Ecclefiarum .
III. Anno Chrifti 1 273. cum Magnus Norvegie
Rex & Joannes Nidrofiehfis in eodem Regno Är.
chiepifcopus de iis quæ in controverfiam venerant,
tranfigerent & pacifcerentur , fpopondit Rex far
tam tectam férvaturum fe Archiepifcopis & Epi
fcopis eam libertatem , quam Maiores `fui fervaf
fcnt , inftituendi Capellanos in Capellis à Regi
bus fundatis vel dotatis, non expectata vel con
funfionc vel praefentatione Regum , five caetero
rum Laicorum : Comcefft Rex quod à Predeceſſori.
bus fuir ejl comceffum , Jrilicet ut licitum fit femper
Archiepifcopt, & Epifcopir , in Capelli, à Regibus
fundatij , ve! dotatis , ficut & in aliis Capelli, fu«
Provmci« imflituere idonear , fime ipforum & aliorun»
Laicorum affemfu vel pr«femtatione perfomar. Rainal,
amm. 1 173. m. zo. Quod ne Patronorum quidem lai
corum jura in Capellanos fuos obtinerent in Nor
vegia , five Reges , five Nobiles , ea quidem erat
ejus Regni confuetudo peculiaris ; fed ex eo mi
rum in modum elucefcit quàm effènt in poteftate
- 9 * > --> -
-
Epifcoporum Clerici omnes Palatini , Magnatttm*
qüe Capellani : cum hæc Officia, perinde, ut Bg*
neficia Epiſcopi conferrent. Laicis Proceribus ne
in mentein quidem veniebat, ut Beneficiorufm Col
latores eſſeſe contenderent, cum ne Capellarum
quidem fuarum effent : immo cum ne ordinario
quidem in iis fruerentur jure Patronatus • , ,
Iv. Ex Abbate Guibertö novae fuppetent ng%is
fupradi&orum probationes. Narrat éhim ille Cle
ricos duos fuae fuiffe matri in propriis aedibtis fiıis;
alterum Capellanum , alterum fibi PraeccptQr*!''!
Ecclefiae ambo inferviebant , quæ juris erät h!!!!!°
Matronae, juxta ejus faeculi deteftandam prav!!**
tem, quo Ecclefias fibi vendicaverant Laici. Fº"
catis ipfa duobus Clericir, Capellano fuo & M£3?
flro meo, fub eorum cuftodia in Ecclefiam me defer*
ri pracipit'. Juxta pravitatem verò veteris ufì* £^^
clefia illa ad jus pertimebat. Guib. Abbas L.3. d<.
vita fua c. ult. Inde rurfus concluditur , uti & e
antecedentibus , Capellanos omnes Laicorum Ec1
clefias vel Capellas habuiffe aliquas, ad quarum?
titulum & minifterium ordinarenitur, vel ab Epi^
fcopo inftituerentur. Ita verè Beneficiarii erant •
Sed illud quoque rurfum liquet nervos omnes con
tendiffe Concilia ipfa, ut authoritati Epifcoporum
fubfternerent Capéllanos iftiufmodi omnes , ab eis
inftituendos: quòd eas Capellas earumque dotes &c
agros ufurpaffént Laici , perinde ut Ecclefias alias
oinnes, Quii verò alias qùoque ufurparant Ecclc
fias , has Capellas , quae fuae Majorumque fuorum
fundationis érant , multò & audaciùs invadebant,
& retentabant contumaciùs ; & earum non Patro
nos fe tantùm venditabant , fed Collatores , a nte
guam Concilia Epifcopalem in iis authoritatem re
dintegraffent. Ea ergo prima fuere laicarum Col
lationum rudimenta, ab Epifcopis tunc ftatim op
preffa. Joannes Gerfonius, quo non alius erudi
tionis & pietatis fama clarior , fuorum temporum
improbitati , & Ecclefiafticae difciplinae relaxatio
ni ingemifcens, dolebat illud cum primis , qu9d
Epifcopi elabi aut extorqueri fibi paffi effent il
lam Cäpellanorum in ipfis Regum Capellis defti
tuendorum, a:què ut inftituendorum poteftatem •
Ubi e/? quod nullur Primcipum laicorum Capellanum
babeat mifi ab Epifcopo datum , in cafu ab Epifco
po depomendum vel corrigemdum ? Tom.r. p. 105.
V. ' Erant & Pontificibus Romanis & Imperato
ribus fui Capellani. Petrum Diaconum & Mona
chum Monti§ Caffini cum Innocentius II. Palatio
fuo adjungere percuperet , pollicebatur Capella
nis fuis etim fe ánnumeraturum , nec ulla unquam
re ei defuturum, Se illum inter Capellanos fuof
habiturum , &• qu«que illi meceffaria prabiturum •
Nec multò poft Lotharius Imperator Chartbularium
&* capellanum Romani Imperii eum conflituit . Chron.
Caſin. 1.4. c.114. 117. 115.-Tum ad Abbatem Mon
tis Caffini literas dedit, ut eum fibi poftularet,
Capellanis quòque fuis accenfens hunc Abbatem ,
aliifque exornatis titulis magnificentioribus. Guibal
do Caffmenfi Hierarchx , &' Romami Imperii Camcel
lario , capellano , & Principi pacir. Perftrinxit
valfingharius avaritia & fordes Cardinalis cujuf
dam, qui in Anglia pretio diftraxit anno 1381:
vel Titülos, vel Officiâ Capellani Papae & Notarii
Apoftolici. Ad Capellamatum domini Pap& tam pof*
fe/ionator , quàm mendicantes admiút .
VI. Cum' ad Capellanum Regis Siciliae fcribe
ret Petrus Blefenfis , monebat ejus effe muneris ,
ut Regem creberrimè commonefaceret & vchemcn
tiffimè dehortaretur , ne Epifcopales fedes donaret
iis qui dedecori futuri eſſent ſanctiſſime dignita
ti , & ne in thefauros Ecclefiæ involaret : cum.
enim Paftor effet Regis: pari cum ove fua pericu
lo periclitaturus, pari exitio periturus erat & ip
fe. Ovit tuae eft , &* im periculum tuuw ipfius cu
Քo
 De Beneficiis, Parti. Lib.II.Cap.CXII.
£a;2-im fufcepiti. Et mox : Periculofum eft tibi, /
• i». t->nforis officium converta* mimifferium paßorale • deliberationibus fubfcribens illud magni prorfus
Epifē - 1o.
y<oannes seldenus in Notis ad hiftoriam Novel
dato Eadmeri intexuit privilegium quo Guillelmus
* Augliæ debellator & Rex donavit Abbatiam San
&\i Martini de Bello, quam in eodem ipfo conftru
xerat loco, in quo viétoriam longè fplendidiffi
ma m reportaverat. Eo privilegio continetur immu
nitas poteftatis termporalis cujufcumque & fpirita
his Epifcoporum jurifdictionis. Sed quod ad tem
poralem exemptionem pertinet , ad Capellae Re
giae exemplum ea effingitur. Sicut mea Domimica
Capella libera fit omnimo ab ommi ejut exaiion-.
Selden. Not. p. 1 1 2.. 1 1 5. Conc. Angl. toma. 2.. pag. 33. 34.
Quibus ex verbis non obfcurè colligi polfe vide
tur, Capellam tum Regiam jurifdictioni fpiritali
•Epifcopi fubjeétam fuiffe. Agens Eadmerus ipfe •
de conjugio. Henrici I. Regis, quod in Caftro Vind
forio celebrandum erat, narrat Salisberienfem Epi
fcopum , qui ejus loci Dioecefanus erat , accin
xiffè fe ad facrum illud minifterium peragendum:
at Archiepifcopum Cantuarienfem interceffiffe , &
eas fibi partes omninò vindicaffe , quòd Regis &
Reginae , quocumque demum illi loco degerent ,
ipfe Parochus effet. Qgòd Rex & Regima fpeciales
ac domeftici Parochiami fumt ipfiur. Eadm. Hift. Nov.
l.6. Narrat & Rogerius , ut anno 1 1 75. cum con
cederent Archiepifcopi Cantuarienfis & Eboracen
fis de Capella Sanéli Ofvualdi apud Gloceftriam,
inter eos denique convenifTe , ut ea Capella eadem
gauderet immunitate à jurifdi£tione Cantuarienfis
Archiepifcopi, qua Regia Capella fruebatur . Qgie
tamn clamavit & liberam ab ommi jurifdióìiome fua
capellam Saméti Ofvualdi Gloceftriæ, fícut domimicam
Capellam Domimi Regir. Erat tunc Capella Regia
fuödu&la jurifdiclioni Cantuarienfis Præfulis, qui
nihilo fecius Parochus erat proprius Regis & Regi
nae. De ea verifimiliter immunitate interpretan
dus eft Innocentius III. in Epiftola ad Joannem An
gliæ Regem fcripta. Super tua mom excommunicam
aa perfona , meque tua interdicemda Capella, mif?
de mandato Sedis Apostolica ſpeciali. Regeſt. 16. L.4
Epiß. 1 3o. Reges ipfi ea ambierant privilegia, ut
propulſarent à ſe ſeu interdicta, ſeu tela quæcum
que alia, quae Epifcopi in eos ejaculari potuiffent.
únde & Pöntifex idem Regem hortabatur , ne de
fpiritalis jurifdi&ionis capitibus variis cum Epifco
pis litigaret, ſedad Apoſtolicam recurreret Sedem.
Âllud Regali tua prudentia confulimur ad cautelam,
ut cum Archiepifcopii , & Epifcopis Regni tui con
temtiorè mom ágás , maximè fuper megotiir fpiritali
bus , &• Ecclefiaßico jure , cum ad nos poffr babere
recurfum , per quos multa poteris homeffè perficere ,
qu« boneftè mom poffer perficere per te ipfum , pro cer
to confidemr , quod mos petitioner & prece, tuas , quam
tum honeffar permiferit, intendimus exaudire. Exem
ptionis ißiufinodi & petitio & conceffio , poterat f«. Dicendum eff quod Presbyteri de licentia Epifco
àdprimè confentire aequitatis & pietatis legibus, pi Diœcefumi hoc poffmt facere: eft tamem decentius
atque Ecclefiae neceffitáti fervire; cum primus om habitare extra muros laicorum , propter multa quæ
niüm & oraffe , & exoraffe memoretur hujufmo
di libertatem fan&liffimus Hungariae Rex Stepha
nus, omnium Regni fui Ecclefiarum conditor &
dotator. Id nimirum prae caeteris omnibus Eccle
fiarum particularium incolumitati & tabilitati con
ducibilé eft, ut Regibus conveniat & Pontifici
fummo, qui centrum ett ipfe & cardo unitatis om
nium Ecclefiarum. Ejus rei invi&tiffimum argumen
tum ex ipfius Angliae , cxemplo in promptu eft •
Qui qua par eft maturitate & fapientia rein hanc
perpenderent, facile aſſentientur, cautiès diligen
tiùfque ipfi Angliae Regno confulere non potuiffc
Innocentium III. quàm Reges ejus cum Romana •
& Apoſtolia-ſsde arctiſſime & indivulse devin
ciendo.
*
575
. Eduardus II. Angliae Rex, anno 1316. Cleri fui
monienti addidit , confuetudine vetuftifTima, &
quæ omnem hominum meinoriam anteiret , Palatii
fui Clericos , quo temporis fpatio munere funge
bantur, non téneri ut in Ecclefiis fuis refiderent
nec officere poffe libertati Ecclefiafticae , quod ad
Regis Regnique utilitates neceffarium effet. Rex &•
anteceffùret fui à tempore, cujus comtrarii memoriae
non exiftit , u/ funt, quod Clerici fuit immorantes
obfequiir , dum obfequii, illi * imtemderent, ad refi
dentiam im fuit beneficii, faciendam mimimè compel
lamtur. Nec debet dici tendere im præjudicium Ec
cle/îafiica libertatii , quod pro Rege & republicane
ceffarium invenitur. Conc. Gem. tom. 1 1. part.z. p. 1465
Inter ftatuta Cantuarienfis Archiepifcopi anno
1417. agitur de Patronis & de Beneficiis Regiae fun
dationis quibus infli&a erant onera Penfionum_.,
Clericis Palatinis folvendarum , donec Beneficii
aliquid confequerentur. Clericis Regis in certis am
muis pemfionihus funt affri&i , quofque aliqua Beme
ficia competentia eis obtulerint &• ipfa acceptaverint •
Ante initium Concilii Dertufenfis in Hifpania »
anno 1419. congeftae funt Epiftolae complures Al
phonfi Regis Arragonum , & illa præ cgteris , qua
reſcindit Brevia omnia extorta à Clericis quibuſ
cumque, ut fe Ordinariorum fubducerent Epifco
porum juriſdictioni, obtentu eo quòd effent qui
non erant tamen Clerici Palatini . Ergo tum verè
immunes erant, qui verè erant Clerici Capellæ
Regiæ. Ex quo facilè infertur , Capellis tunc Re
giis omnibus communicatum fuiffe privilegium Ca
pellae Divionenfis Ducum Burgundiae , de quo men
tio habetur in Decretalibus Innocentii III. idque
in eo fitum erat, ut non po(fent ii Canonici , vel
fufpendi, vel excommunicàri , vel interdici ab Or
dinariis. C. Cum Capella Extr. De Privilegii*. In
novatum eft à Tridentino Concilio Caput illud Cum?
Capella , Regiorumque fimiliter Capellanorum con
firmata exemptio. Seſſ. 14. c. 11. Conſtitutiones Ar
chiepifcoporum Cantuárienfium anno 1464. in com
mune prohibent Clericis omnibus , ne Caputiis,
aliifque quibufdam veftibus infignibus utantur,
quòd eæ propriæ fint Graduatorum, Dignitatum »
Presbyterorum , & Clericorum Capellæ Regiae •
Prefbyterir &r Clericir im fervitio domimi Regis .
VII. Quod ad privatorum autem Nobilium Ca
pellanos fpeétat , refpondens Nicolaus V. anno 1447•
ad Confulta Saxonum, penes quos erant Presby
teri, qui in iſtiuſmodi Oratoriis ſacra peragerent :
refpondit poffe id fieri cum licentia Epifcopi , fed
cum decentius, tum tutius effe , ut ne hi Presby
teri eafdem cum laicis ædes incolerent. An liceaf
laicis fervare umum, vel plurei Capellamor , propter
eum im domo fua bomæ vit« recommemdator , qui fí
bi poffmt legere , vel cantare Miffar im aliqua Ec
clefia , five Capella, fime pr«judieio Parochialis Eccle
occurrere poffumt ex tali cohabitatiome . Raimal.m.18•
Ita deviatum jam erat , ab antiquo ufu , & cum
體 Presbyteros laicis affignarefit Epifcopi, ut in
is Oratoriis facra facerent , & animarum faluti
promovendae incumberent : tum fola Epifcopi licen
tia defiderabatur.
Et hinc forfan faßidium illud & contemptus Ca
pellanorum, quos viles, & defpicabiles habcbant
mobiles viri matronaeque , quòd fuo cos nutu afci
ſcerent abjicerentque & fordidis, miniſteriis man
ciparent. Id jure miierito expoftulabat Synodus Co
lonienfis anni 1 536. Magna eorum levitas eft , in
magmam Cleri igmomimiam redundam* , qui fe lai
cir, atque adeo delicatir forminis , vemtri* caufa- »
in Capellamor , ut appellant, atque amteambulones
ºthº
 576 Vetus & nova Ecclefiae Diſciplina
vemaitawt • Qgi enim debebant effe gregit ducer , re Cum verò Clerus Regius Capellae G<>ftarienß
digumtur im caudam , & fordidiffîmis quibufque me per Præpofitos regeretur, perfpicuum e G* , altum
gotiis alligantur , prob dolor ? Part.2.c.27. filentium tunc fuiffe de Archicapellanis Girb tribus
Animofiùs etiam Moguntina Synodus anni 1549. his Imperatoribus. In vita illuſtriſſimi Marti ris Ca
decertavit pro libertate ac dignitate Capellanorum roli Comitis Flandriæ faeculo x 1 r. mentioT fît Ar
in Caftellis Magnatum. Praeceptum eft enim, ut chicapellani & Cancellarii ejus; Arcbicape//aeaeaa* &
ab Epifcopo inftituerentur, eique , vel Archipref cancellarius totius Flandrenfis Curi«, Surfu r a're a.
bytero ejus obtemperaturos fe promitterent , Sy Mart. c. 14. Ubi fecunda hujus Operis Parte oP°*
rofiùs de Cancellariis agemus, fe dabunt
nodis Dioecefanis interfuturos , ac Capitulis De Germania Archicapellani obvios aliqui rurfii$.
. Sed
!!
canorum Ruralium, denique Parochialium Eccle
fiarum juribus nihil praejudicaturos. Sacellami mobi ut perantiqua funt hæc exempla & rariffima , un!!!!!
dium im facellis caftrorum Miffa* celebrare, aut alia illud ex iis efficitur , vix ufiquam vel Dignitat**
facramemta conferre , aut etiam pradicare non pr« vel confuetudines ita interire poffe & abolefcere ?
fumant , niſi fuper eo authoritatem cºr confenfum Or ut non aliquandiu fuperfint aliqua earum veftigia *
adimariorum obtimuerimt, & priàs manualem promij. Eodem teßimonio Conftantinopolitanos Impera?
Jiomem Epifcopo , feu loci illius Archiprerbytero fe tores ornat Nicephorus Gregoras, quòd Palafii fu*
cerint , fe in obedientia Dioecefuw• manfurôr, &• ad Clero adgregarent pios quofque & eruditione cele
synodoy &* Capitula vemturor, &• mandatis Eccle briores Clericos, ut hi qüafi gradus effent , unde a
Jtaficis fecumdiima ju/titiam, ó“ guatenur eor attin Epifcopales & ad Patriarchales ipfas Sedes promo^
gumt , effe parituror ; falvir etiam juribus Parochia verentur . L. 5. p.6 1. L.6. p.76. -

rum , ad quas talia caflra mobilium pertimere mofrum IX. Quod ad Galliam pertinet, nulla Archica•
tur. Can.95. pellanorum memoria poft Hugonem Capetium •
VIII. Nec di&um à nobis quidquam hic eft, Unus illis abundè primum fuit Capellanus, nnus
nec dicendum de Archicapellanis, quòd ea Digni Eleemofynarius. Vir ufquequaque doétiffimus Can
tas extin&ta prorfus fit & oppreffa cum Caroli Ma gius edidit Conftitutionés Sanéii Ludovici, Philip
gni ftirpe. Non quòd Regum & Imperatorum cura pi Pulchri, & Philippi Longi, ubi inter eos qui ha
$epcfceret in deligendis Capellæ fuæ Clericis, qui bitabant in palatio Regio,Treferuntur Capelianus
& eruditione praeflarent, & fan&imonia, amimia &• Eleemofynariur. Gloff. To. r. pag. 117. In Coftitu
rumque falutis ftudio : ut ad manum femper habe tione Philippi Pulchri, ita habetur, Capellami , Con
yent quafi feminarium quoddam Epifcoporum. Pro feffarii , & Eleemofimarius . Ita tunc Capellanis
fero exemplum nobile ex vita San&i Bennonis Epi poftponebatur Eleemofynarius. Sed illa poftea di:
fcopi Mifhenfis fæculo xr. Regiam Capellam Göz gnitàs gradatim ad május faftigium excrevit. Poft
lariæ Henricus III. Germania: Rex à Leone IX. Carolum VI. qui ea decorati fuere, plerique Epi
IPapa dedicari cum impetraffet , fedem Imperii eò fcopale quoque ad culmen proveéìi funt. Joannes
transferre conftituit , eòque accerfivit qùidquid Bafua ináe hon folùm Ebróicenfis Epifcopus, fed
grat, ufquam virorum doétrina & probitate præcel & Cardinalis ele&us eft. Sub Carolo VII. Joan
letitium. Qgam Ecclefíam Imperátor Imperii Ca nes de Rely Epifcopus Andegavenfis primus dici
ûellam , & Camomicor ipfius Capellanor Regior ba coepit Magnus Elemofynariur. Ibidem. Nec tam £o
beri & momimari vellet : exa£tam dedit operam , ut titülo infignitur vel in Epitaphio ejus, quod reß
2iro: tanto honore digmor , &• tam literir, quàm runt do&iffimi viri San-Marthani Fratrés, vel in
Janáz comºz'erfatiomir moribíu; probator eidem Ecclefiae encomio quod illi contexuit Launojus in hiitori?
præficeret. Siquidem illic etiäm Regmi fedem confti Collegii Navarrae ad annum 1481. Gall. Chrif
fuerat • Le£ti funt igitur ex ommi ferè öermania vi Tom. 2. Gottofredus de Pompadour Epifcopus Pe
ri » cum doéfr/imi, tum religionir obfervamtiffmi. Su tragoricenfis , poftea Anicienfis, eandem, induit
rius, die 16. Jumii. c. 1 1. Omnes ibi communem . dignitatem eundein magni Eleemofynarii Titu
ageb3nt yitam; Benno ipfe à Rege, & à fummo lum fub Carolo V I I I. , & Ludovico X II*
Pontifice fuo avvlfus eft ' Monafterio, ut novellae Ei titulo Tilletius longè majorem affinxit antiqui
hujus Congregationis adminiftrationem capefferet, tatem, fed aberravit à verò. Crevit denique Ma
tantus ibi difciplinæ & fan&imoniae fervór erat, gni Eleemofynarii dignitas in officium Corom* , ut
ut eorum plurimi in Cælitum album adfcripti fint. vocant, quo nomine & honore gaudent pauciffimae ,
Sumque tunc dandorum Epifcopatuum poteßatem eoque omnium toto Regno ampliffimae Dignitates :
Imperatores plerunque retinerent. Bennonis vitae Tuinque ad eam dignitátem nön venere, nifi qui
Scriptor non, multò pauciorum quàm quinquagin vel miieritis longè clariffimi, vel nobilitate; vel
3a nomina edidit, qui ad Epifcopatus vocati fùnt. Cardinalitia etiam dignitate fulgerent.
£2*am laudabilem verò ac fámátam olim vitam de Docebit nos porroTidem Tilletius ex ipfo Re
duxerit prima ea Goſlarienſium Canonicorum congre giarum Chartarüm tabulario, quæ poteftas , effet
gatio, documento eſſe pote/?, mom folum id, quod plu Quae munera Magni Eleemofynárii, quæ privile
re* ex eit Divorum numero afcripti, plurimi Bea gia. Quae Gallicè ille fcripfit, hîc ego verbis pe
forum appellatione , dum adbuc viverent, digmati he totidem Latinis reddam. Ex Commentariis de
funt: verum illud etiam memoratu digniffmium, rebus Philippi III, Philippi Pulcri, Philippi Lon
4*od cum im poteftate Imperatorum adhu? eſſet Epi gi , Magno Elemofynario &• Confeffario Regio era?
froporum deſignatio, pauci aliunde , quàm ex eadem cubiculum cuique fuum in Palatio , vel im Hofpitio
IRegia ut dicebatur , Capella tam fub pr«di£to Hem Regir , ubi quatuor alia tantùm effe debebant , præ
rico III. quám fílio ipfius IV. & mepote V. «quivoci ter cubiculum ipfius Regir. Imdividuor enim fibi co
momimis Regibus , ad qu&cumque etiam Epifcopia com h«rere volebant Reger Chriftiamiffmi eos interdiu no
ſcenderit. ciuque, per quos anime fue falus procurabatur, ne
s Ratum crgo fixumque illud eft utrumque quod quo opprimerentur inopino cafu. Itaque toto Regno
à me jam farpius inculcatum eft, & ex Palatino Cle duo bac Officia maximo in homore habebamtur , pro
r? Epifcopos complurimos creátos effe, & in eo pter munera illa qu« pemer Regem obeumt. Nullo
plurimum opera: vigilantiæque pofitum fuiffe , ut emim ex alio tamtâ utilitar redumdat , fi modò fre
ne infcriberentur Cféro Palatino, nifi viri & pieta muè adminifrarentur. Sacramento fe obligabat Ma
te % facrarum difciplinarum peritia confpicui. Non gmur Eleemofymariur, mibil umquam fe à Rege peti
afpbjgct ,fanè quifquam, quin quos Princeps turum , quod mom Ó* juflitia &• pietati adprimè con
e*, Çapella fua Gollarienfi ad Epifcopatum ex cineret , gr â favore & gratia procul effet. Ita pr&
£lebat co apicc dignifiini cffcnt veî ipfâ ejus
fuga,
cipit Conßitutio Philippi Pulchri ammo 1199. At ve
- rà
 De Beneficiis, Part.I. Lib.II. Cap.CXIII.
và mCon/?itutione Philippi Longi snna 1.3 18. probibe
tur- ne quifquam ingerat fe ad alloquendum Regem,
du-za faeri;” imtereß Myfferiir , preter Confefiarium.
eju< s , qui eum poteft vel tume fubmovere de rebus
ad ſalutem anima & conſtientiam attinentibus: &
poft pera£tam rem facram , amtequam Rex Oratorio
Juo prodeat , allo qui fimiliter illum poteft de Colla
2fomibus Beneficiorum , mom de quavis re alia. Ita
eó=r in Oratorio ipfo poft peracta facra Magnus Elee
»zofynarius compellare.Regem poteft de Eleemofyma
rrum largitiomibus. Alia Conßitutiome Philippi Lom
gi , dum Regmi Regemr effet anno 1316. poteft Con
feßarius fatagere ut Brevia Bemeficiorum fubfcribam
tur, & figillo Regio mumiamtur. Idem juris efl Magmo
Eleemofymario circa Brevia Eleemofynarum. Multa
haétemur exarferunt liter & contentioner propter jurif
ditionem quam fibi Magnus Eleemofynarius vindi
eat , quafi Officii fui jus , in Xenodochia &* Nofo
comia Regni , Fumdationis etiam Regia, ad ea vi
delicet regemda, vifitanda , &• meliorem in formam
difciplin« /ícubi opus eft revocanda . Anno 1433. im
Sematu Parifienfi declaratum eft , eor qui Titulum
Beneficii obtimebant, Epifcopali obnoxios effe jurifli
ffioni. Ubi verò pemer Laicos adminißratio erat. Ma
gni Eleemofynarii poteßati ejufmodi loca fubeffe de
bere. Qgod eximde pluribus Ediétis confirmavit Fran
cifcur I. Ha&enus Tilletius ex quo perfpicuum eft
Magno Eleemofynario nihil commune fuiffe cum
prifcis Archicapellanis. Inculifmenfem , Epifcopum
Falcetius perhibet, id {ibi fumpfiffe , ut Regüm.
Archicapellanus effet , dum in Aquitania verfa
rentur , ex conceffione Pipini Regis. Fauche Ori
gime der Digmitez de France c. 7. At Ludovi
£um JuniQrem in Aquitaniam profe£tum, hac il
lum vel Prærogativa, vel inani potiås fpe & ja
¢tantia, ut equidem reor , dejeciffe. Fidei pericu
lum.efto penes authorem Chronici Inculifmenfis,
cui ille innititur.
ఎఓఎడిఎ ఎఓఎడిఎ ఓఎడిఎఓఎఓఎడిఎఓఎడిఎఓఎడిఎ
De Cardinalibus & Legatis.
=_
c AP UT CXIII. P.4. 1.1. c.79.
De Cardinalibus ab anno millefimo
t bebat fe Epifcopum Cardinalem Ecclefiae R9man£ •
y ufque ad trecentefimum fupra
! ‘ millefimum .
I. Ogando Epiſcopi Cardinale, aſſurgere emperint
fupra alios Epifcopo*. Erant Epifcopi Cardinale, in
Eccleſia Sancti Joannis Lateranenſis Roma. Capit
ab illir maximè pendere ele£}io Summi Pontificir.
II. H«c Epifcoporum Cardinalium proveétio mecef
faria fuit , ut infringeretur Imperatorum audacia ,
qui Romani Pontificis elettionem ſibi vindicarant.
Nova probatione* eorum poteßatis im.ele'tiome Pap«.
III. Legatiomer frequentíffíma , quibus honeftabam
tur Cardimales ommer , &• imdivulfa focietas trium
Ordinum Sacri Collegii , im caufa fuere, ut non.
Epiſcopi jam tantâm Cardinaler, ſed & Cardinales
ommer fupra Epifcopos affurgeremt &* eminemtius fe
deremt. Argumenta ejus rei ufque ad anmum Cbrifti
rente/imum fupra mille/imum .
IV. Argumemtae ab ammo millefimo cemtefimo ad
milleſmum durenteſimum. Magnifica Cardinalium.
verba fub Eugemio III. im Comcilio Remenff. Colle
gium Cardimalium Sematur Ecclefia .
V. Petri Damiami do?rina, Bernardi, & Petri
Blefenfir de authoritate bujus Senat#s ad Ecclefe
propagationem , & ad emendationem morum. Qga
Aes à Pontifice eligendi ſint Cardinaler.
il Rurfum de progreu dr incrementii Cardins
Tom, Is
-
-
$77
tium dignitatis ufque ad annum millefimum ducem.
tefimum. Diutina Imperatorum &• Pfeudopomtificum2
perfecutiones , fuga Pontificum &• Cardinalium in.
galliam, poffunt &* aliquid contuliffe .
VII. Saeculo x 1 1 r. purpura Pomtificum communi
cata eft cum Cardimalibur, eorum confeffo fupra.
Epifcopor penitur im valuit.
VIII. Quid de Cardinalium purpura fentiemdum fit •
Cಳ್ಗೆ Ecclefiae Romanae dignitas ad
fummum jamdiu faftigium quoddam fubli
mata eft fupra dignitates cæteras Ecclefiaſticas
omnes; nec fieri poteft , quin & obleétati9nis
habitura fit plurimum & utilitatis difputatio ,
quae progreífus & incrementa eorum accuratè ape
fiet. Concilium Romanum fub Joanne XV. an
no 993. fubfcriptum fuit ab Epifcopis, à Presby
teris & Diaconis Ecclefiæ Romanâ , at foli ibi
Presbyteri Cardinales dićti ſunt : Presbyter & Car
dinalis Sanéti Xy£ti. Nec fecus res fe habuit in
Synodo Romanâ anni ior 5. fub Benediéto VIII
ubi plures fufcripfere Epifcopi alii , . non folùm
ante`Cardinales Presbytéros , fed etiam ante Epi
fcopos ejufdem Sacri Collegii, prout vel Archie
pifcopi erant, vel Ordinationis ævo feniores. Conc•
tom.9, pag.742. 835. 992.
Quæ geftâ funt Conftantinopoli anno 1654. fub
1Leone IX. inter ejus Apocrifiàrios & Michaelem
Regiæ urbis Patriarcham , facilè produnt , quid
mutatum jam tum effet in gratiam Cardinalium •
Humbertus enim Epifcopus Sylvae Candidæ Cardi
malis Epifcopus Ecclefiae Romam« , ibi dicitur, fe
detque fupra Archiesifcopum Amalphitanum. Fri
dericus Diaconus &TCancellarius nequaquam Car
dinalis vocatur. Humbertur Dei Gratia Cardinalis
Epifropus Santia Romans Ecclefz , Petrus Amal
pbitamorum Arcbiepifcopus , Fridericus Diaconus &
-
Cancellarius, omnibus Ecclefi« Catholicæ filiis . Tres
ii erant Apocrifiarii, feu Legati Papae • Cum Pe
trus Damiani Cardifialis Epifcopus crcatus effet»
fcriberetque ad alios Epifcopos Cardinales, Ecclefię
Lateraneiifi Cardinales `eos äppellabat : Venerabili
bus in Chriflo sanáis Epifcopi , Lateramenfis Eccle
Jia Cardinalibur, Petrus 6rc. Baron. am. 1957 m:19.
26. Hinc patet hon fuae quemque Ecclefiae Epifco
palis contemplatione dictos eos fuiſſe Epiſcopos Car
dinales, fed Ecclefiae Sanéti Joannis Lateranenfis Rq
mæ quã etiam de caufa Humibertus Cardinalis infcri
Docet atitcm `nos idem Petrus Damiani , L *•
Ep. r., in hac ipfa eadem Epiftola , Epifcopos fe
ptem illos, qui Cardinales appellitantur , devotos
àffixofque fuiífe Ecclefiae Lateranenfi in urbe Ro
ma, qüae prima effet & Princeps Ecclefiarum or
bis orhniuim, ad quam pietatis ergo advolabant
fideles ex longinqiiis etiàm regionibus , & in qua
sacra Myfteriâ celebrabat nemo , nifi Pontifex &
feptem illi Epifcopi Cardinales. Lateramemfir . Ee
clêfîa ficut Salvatorir e/? infignita vocabulo , qui mi
mirum omnium caput eft ele£iorum , ita mater é*
quidam apex ac vertex eft omnium per orbem Eccle
fiarum . H«c feptem Cardinaler habet Epifcopo* •
quibus folis poft Apoßolicum facrofam:tum illud al
fare liçet accedere, ac divini cultus myfteria , cele
brare, &c. Porro quia ad Lateramenfe Palatium à
diverfi, populi, de roto terrarum orbe confluitur , &c.
Ex antiqüo Rituali libro Ecclefiæ Romanæ , quem
citavit Cardinalis Baronius, conftat feptem hos
Epifcopos, veluti cooperatores, & Collaterales fuif
fé Summi Pontificis , quòd ejus vice Pontificalia.
exercerent munia hebdomada quifque fua in Ec
clefia Lateranenfi. H«c feptem habet Cardinales Epi
feopos, boque difos Epifcopos Collaterales, itemque
Ήebdomadarios , eo quòd fingulis hebdomadibu* per
vice, expleamt munüs Pomtificit. Et infrà : Prætea
feptem Collaterales Epifcopo , erant alii Fpifcopi •
D d did 44%
578 Vetus & nova Ecclefiae Difciplina
qui dicunturfuffraganei Romami Pomtifici* , ώς.. Hinc
clariffimum eft , cur hi feptem Prgfules Epifcopi
vocentur Romanae Ecclefiæ, & Epifcopi Cardina
les San&i Joannis Lateranenfis. Nec enim ratione
Ecclefiae propriae Cardinales appellitabantur Epi
fcopi. Cùm enim unius Ecclefiae non poffet nifi
uniis effe Epifcopus, non poteft is eo fenfu Cardi
nalis dici , quo dicitur aliquis vel Presbyter vel
Diaconus Cardinalis, qui plurium ejufdem Eccle
fia: five Presbyterorum, five Diacomorum Prin
ceps eft & veluti caput. Dicebantur ergo Epifco
pi`Cardinales, ratione unius Ecclefiae Lateranenfis
Romae , cui praeerant & Myfteria celebrabant , fua
quifque redeunte per vices hebdomada, abfente •
Pontifice , ficut Presbyteri Cardinales præerant
Presbyteris caeteris Ecclefiæ fuæ Parocbialis • .
II. EininentifIima horum Epifcoporum Cardi
nalium poteftas mirificè refplenduit in Concilio
Romano fub Nicolao II. ann6 1 o 59. ubi conftitu
tum fuit , ut penes eos effet fumma authoritas in
electione Romänorum Pontificum : ut fuffragia ipfi
colligerent, & confenfum aliorum Cardinalium ,
Cleri, populique: fi tumultuariæ autem turbae ali
quae ità obftréperent, ut ele&tio Romae tutò fieri
tion poffet , fecederent ipfi quò opportunius vifum
effet, electionemgue cum Clero celebrarent, la
cifque illis, paucis quidem, fed religiofis , qui fe
illis conglutinarent; denique cum Metropolitanus
non fit ullus qui eleét:onem Papae confirmet, ipfi
ſupplerent implerentque vices Métropolitani. Obeun
tegrum ut ſit, aſſentiri electioni à Cardi inalibus
Epifcopis fa&ae. Cum ita affurrexiffcnt Epifcopi
Cardinales fupra Epifcopos alios quofvis. fu pra
Primates etiam & Patriarchas : federe etiarn ante
Epifcopos omnes coeperunt. Coepiffe dico -, quòd
eâ, novatio fenfim & lentiffimis fa&ta fit. increraae!“
tis. Tarditatis autem tantae non immeritò conJicl*
tur caufa fuiffe, Cardinalium caeterorum cum
Epiſcopis Cardinalibus individua ſocietas . Afoն
enim tantae molis fuerat Epifcopos aliquos fupra
Epifcopos alios federe juberé, quantae eodem cop?
fefsùs honore fupra Epifcopos quofvis donare etia£?
Presbyteros Diaconofque, Id énimverò non potuit
nifi fénfim fine fenfu '& multo temporis interval
lo perfici. Sed cum tandem ad illam fedendi prae
rogativam emerfiffent Cardinales Epifcopi, paula
timi ad fe & alios pertraxere fecum Cardinales »
quibufcum in unum – Senatum, unum Collegium »
& unum quodammodo corpus coaluere . . '
Redeo ad elećtionem Papa, qua canonica effe
non poteft , fi diffentiant Epifcopi Cardinalcs •
juxta eundem Petrum Damiani , Ille Simoniaeus
eſt, qui Epiſcopir Cardinalibus reclamantibur intkro
mizatur eft. Baron. amm. 1 o33. m.8* Qui ipfe tamen
illis Cardinales alios adjungit, ut ejufácm eligen
di poteftatis confortes, in Tea nimirum difputatiQ
ne quam inftituit inter Advocatum Regium &
Defenforem Ecclefiæ Romana:. Ille pr«ferendum ,
quem Cardinaler Epifcopi vocaverunt , quem Clerus
eligit, quem populur expetivit , -

te Pontifice imprimi, Cardinales Epifcopi diligentif
/îmè fimul delegatione traétanter, mox ipfi Clericor
Cardinaler adhibeamt , Acque ng liquu Clerur & po
pulu ad confen/um nov« .#. accedat, 6 c.
Quia verò Soder Apoflolica cum tiir im orbe terrarum
pr«fertur Ecclefiir, átque ideo fupra fe Metropropolita
num habere mon poteft ; Cardinalei Epifcopi procul
dubio Metropolitami vice funguntur, qui videlicet
iII. Nonnihil etiam contulere creberrimae Cardi
nalium Legationes ad eorum fedem & honorificen
tiam [upra Epifcopos evehendam. Narrat Leo Oftien
fis, ut Defiderius Caffinenfis Abbas , . Presbyter
cardinalis creatus fit , & quodam veluti Cardi
nalatùs ornamento, Legationé auctus in Italiæ non
paucis Provinciis . Ut Martii men/is jejunio & Pref
byteri gradum &• Cardinali, pariter officium fumat >

ele£tum Epifcopum ad Apoftolici culmimií apicem pro &-c. Cardinalis Prerbyter ordinatus, fequenti Do
vehant • Barom. am. 1 o 59. m. 2. 3. Præter eam Com. minica Abbas quoque confecratur eft. Pr«terea de~
ftitutionem editi funt in eo Concilio Canones, cardinalat^r ipfiuf dignitate, & Samii Patri* Be
in quibus. unus eft , qui Papae ele&ionem totam medi&ti bonorificentia , per totam Canpaniam & Prin
perinittit ſapientia: & authoritati Cardinalium Epi cipatum, Appuliam quoque atque Calabriam virem
fcoporum: Statutum eft ut ele£iio Romami Poutifici; fùam idem Apoßolicüt plena authoritate commú •
in Poteftate /it Cardinalium Epifcoporum. Cam. r. L.3. c.1 . Legatio & Vicariatus. Papæ videntur }
Hn Concilio Beneventano, quod eodem anno ha quàfi infignia quaedam fuiffe C3rdinalatûs propria
bitum ett Hildebrandus cum Subdiaconus tantúm Baron. anm. io39. m. 1o. Illud faltem indubium eft ,
cffet, Ecclefiae Romanae , Cardinalis di&us eft, & & frequentiffimas tunc fuiffe Legationes, & non
uCrC •
al omnes Archiepifcopis ipfis antepofiti nifi Cárdinalibus creditas fuiffe . Atqui nemo an
bigit, quin ante Epifcopos fuderent & progrede
Nec inane hoc erat ßudium attollendæ Cardi. rentur Legati. Poteft & in hqc contextu , &. in
nalium authoritatis. Extorquenda enim erat Ger compluribus aliis illud obfervari, fpeéìatum fuiffe
manis liùperatoribus ea poteftas eligendi fuo nutu Cardinalatum, ut dignitatem Ecclefia: Rotnanae ,
Romani Pontificis quam jamdiu ufùrpare permiffi ejufdem Ecclefiae fupra alias omnes principatu quo
fuerant. Non poterat ergo nimius effe'amor àc cona dammodo perfufam. Hinc Cardináles dicebantur
tus extollendæ Cardinaiiüm poteftatis, quae Impera San&a: Sedis, ut liquet ex ejus Epiftola , qui pr£*
toriae ipfi poteftati objiciendâ erat. Eo fehfu fumienda fuit Concilio Turonenfi anno 1o6o. Stephanut Pe
eft Petri Damiani Epiftola ad Cadaloum Parmenfem tri Apoßolorum Primcipir & San£ia. Roman& Ecele
EpifcOpum , quem Imperatoria poteftas vel graffa. fia Cardinalir. Idem obervare et in Concilio Au
tio Romana Sedi intruſerat. Taceamus interim de fcienfi anni 1o68. Si veritati confìent fubfcriptiQ
Senatu , de inferiori ordimi, Clero, de populo ; Զաid nes Concilii Romani anno 1o39. eminent ibi Epi
tibi de Cardinalibus videtur E;ifcopiâ, qui vi fcopi, Presbyteri & Diaconi Cardinales fupra alios
delicet,& Romanum Pont,ficem prihápálitèr quòruma
eligunt, Archiepifcopos, & Epifcopos omnes. Ne fuum
Cr quibufâam alii* prærogativit , non modò Collegium diftraheretur, folliciti erant Cardinales •
iubet Ep'fcoporum , fcd & Patriarcharum atque Pri Infueverant jam ferè Praefules caeteri , ut Epifco
mat" jura tranſeendunt. Et paulö poſt: Nimi pis Cardinalibus cederent ; ita faéìum eft tandem •
ruua £um ele£tio illa per Epifcoporum cardinalium ut & caeteris concederent. Ne Cardinalibus qui
fieri debeat principale judicium , fecumdo loco jure dem Epifcopis cedebant, ut Epifcopis, fed ut Car
præbeat Clerur affenfum , tertio populari, favor at dinalibus Ecclefiae Romanæ , quo nomine argua•
tollar applaufum , &re. L. I. Epišt. o. bantur Cardinales omnes, & Cardinalatui ipfi ea
Quæ mihi Petri verbâ tantò videntur mirabilio. adhaerefcebat fedendi prærogativa, ut perinde*
33 • $uòd iis primaria poteftas eligendi Romani Presbyteris & Diaconis Cardinalibus communica-,
??fulis ad folòs revocaïur Cardinaíés Epifcopô, retur. Denique caeteri etiam praeter Epi(copos tam
វ្យែ5 unum
ಶ್ಗ ferè permiſcentur
iis, vclut & populo in
frequenter Pontificiis Legationibus ornabantur •
ut inopini infuefcerent Epifcopi illis concedere •
tum
|
 De Beneficiis, Part. I. Lib.II. Cap. CXIII.
furr- etiam , cum nullam exercerent Legationem ,
Acta ipfa cleétionis Gregorii VII. Papae. mani-
fe£\- • demonftrant, ut tres ordines Cardinalium in
unum corpus coalefcerent iudividuum. Nor Santi*
Roroane (3 Apo/tolica Eccle/îz Cardinale : ii funt
tres ordines Cardinalium. Mox autem ibidem, Cle
zici Acolytbi, Subdiacomi, Diacomi, Prefbyteri , Re
Ii-quus hic eft Clerus Romanus: Præfemtibus Epifco
pr**, Abbatibus , &c. Ita etiam intelligi aequum.
è£t Sacramentum quod Princeps Richardus poftea
præftitit Gregorio Papæ VII. Secundùm quod mo
nitur fuero à melioribus Cardinalibus , & Clericis
Romanir, & Clericir • Greg.VII. Regeff. l. 1. Ibid.
poſt Epiſt.11.
Nec diffimulari tamen debet, primaevum gradum
confeffumque fuum fupra Cardinales recuparaffe •
aliquando Epifcopos, Cardinalibus fefe Epifcopis
adgregando , & Cardinales alios infra fe relinquen
do. Ifâ videtur innuiffe Leo Oftienfis, cum de crea
tione Vi&oris III. verba facit anno ro86. Epifco
p; &• Cardinales Romanæ Ecclefia ex diverfir partihu*
Romam confluentes , Grc. Unà cum Epifcopi, & Car
dinalibur Romamir, &c. Congregati Epifcopi & Car
dinale, &• Romani omnes , &c. Barom. m. 1 1. Fieri
tamen poffet, ut non alii hi quàm Cardinales ef
fent Epifcopi. Etenim idem Scriptor de Concilio
Eenevéntano agens anno 1 o87. ita . Viétorem III.
Papam loquentem inducit, ut eleétionem fuam tri
buat Epifcopis Cardinalibus Epifcopis Provincia
rum, & reliquo Clero, populoque. Cum unanimi
concordia Epifcopi & Cardinales , Provincialefque
Antiffiter, umâ cum Romamo Clero & populo, par
vit.:tem noflram pr&feciffemt. Baron. m. 1 1. Quæ ver
ba Papae accuratiora fanè funt , quàm illa Leonis
Ofienfi. Atqui Epifcopos, id cft , Epifcopos Car
dinales, cæterofque Cardinales locat fupra alios
orbis Provinciarum Epifcopos.
Adeodatus Presbyter Cardinalis anno eodem
no87. fuam Juris Canonici Colleétionem Papae
vi&orii III. & Clero Ecclefia Romwama dicavit , hoc
et, facro Collegio Baron. ann. 1o87. n. 12. Por
ro in ipfo operis fui veftibulo declarat ille , jam
inde ab ipfis Cypriani temporibus moris fuiffe,
ut Clerus^ Romanus mortuo etiam Pontifice Ec
clefiæ univerfalis clavum capefferet , regeretque ,
literas perfcriberet , quibus non illibentes morem
gererent Epifcopi: Petri & Pauli Apoftolorum au
ïhoritatcm vivâciffimam & nunquam intermori
turam in Ecclefia Romana femper vivere , femper
vigere. Haec veriffima eft Cardinalium dignitatis fola de fìde Catbolica dif«utere Babenr , ó’c. Certè /ŕ
defcriptio, hæc natura, ut qui ille ipfe primige
nius & æternus fit Clerus, in unum cum Papa cor
pus coalitus, & vacante Sede, totam ejus authori
tatem excipiens , circumgeftans , exerenfque .
IV. Qui Claromontani Concilii Epifcoporum
anno 1o96. Catalogum texuerunt fub Urbano II.
hi nomina antè adfcribunt Cardinalium, poftea
Archiepifcoporum, & Epifcoporum . Ex adverfo
autem in Concilio Lateranenfi fub Pafchali II. an
mo r 1 1 m. Cardinales non dicuntur nifi Presbyteri
& Diaconi : Epifcopi autem Cardinales cum Ar
chiepifcopis, Epifcöpifque Provinciarum in unum
conglobati , primas honoris fupra illos obtinent.
Arcbiepifropi ἀr Epifcopi quoque , & Presbyteri Car
aimales , qui imterfuerumt ipfi Concilio , hi funt , &c.
Baron. m. 4. Pafchali II. fucceffor datus Gelafius II.
ad difciplinam fpe&antibus: de qua poffunt Epif
anno 1 r 18. in cujus Ele&tionis narratione obfer
copi & Patriarchæ fua quiſque in ditione cognof
vat Pandulphus , Cardinalium , Cleri, populique cere & decidere aliquid': at cum eorum judicia.
juris id effé, ut Papam eligant: at Epifcoporum examini & judicio Papæ facroque Collegio adhuc
Cardinalium effe ut ele&tionem approbent, impro fubfint, non poffunt ejufmodi çaufae omnino fini
bentve: & ſiquidem approbent, electo manus im
ponant, Appróbatur ab omnibus , mec mom etiam ab
Epifcopis, quorum nulla eft prorfus alia im ele£iio
me Pr«fuli, komami poteftar , mifi approbandi , vel con
grae , & ad commumem ommium Cardinalium primùm,
Tom.I.
3ரத
& aliorum petitionem, ele£io manu* flummodo in
ponendi. Ita tunc Epifcopi, quanquam Cardinales,
à Cardinalibus caeteris dißinguebántur. Quod non
minus clarefcit in Innocentii II. Refcriptis anno
1 1 4o. adverfus Abaelardi errores; quos çonfixerat .
Pontifex in Confiftorio Epifcoporuin & Cardina
lium. Commumicato fratrum » jffrortem Epifcoporumz
& Cardinalium comfilio. Soli etiam Presbyteri &
Diaconi ſub Eugenio III. Cardinales dictitari ſo
lebant. Baron. m.ro. Inter Epiſt. Bern, Epiſt. 194. Ep
9. 19.
Sed quantumcumque fecernerentur Epifcopi Car
dinales à Cardinalibus aliis, eorum indivulfa fo
cietas & conſpiratio pulcherrimè enitefcit in eo
Confiftorio, quo damnatus eft Abaelardus ab In
nocentio II. & à Cardinalibus ſimul omnibus ; &
luculentiùs adhuc in Concilio Remenfi anni 1 148.
ubi Giiberti Porretani Pi&avienfis Epifcopi do&ri
na ad examen vocata eß. Cum enim Beatus Ber
nardus do&rinae formulam nomine Epifcoporum.
Galliæ Pontifici & Cardinalibus obtuliffet; impa
tientiſſimè tulere Cardinales, cauſam à ſe ventila
ri cœptam , ab Epifcopis Galliæ definitam fuiffe ,
& authoritatem fuam quafi ludibrio habitam : Pon
tificem itaque ipfum ihterpellarunt, conteftatiqge
funt, Cardinalium Collegium veluti cardinem efe,
quo univerfalis vertatur Ecclefia; inuftumque fum
mae Sedi ingens dedecus fuiffe, übi de fidé defini
tum effet quidquam citra ipforum confenfioncm ,
vel ab ipfis Patriarchis ad fe referri folere quae
ftiones hujufmodi; ulcifcendum protinus effe in.
authores ipfos tam audax {acinus , & ha&lenus inau
ditum. Vita Sançti Bernardi L. 3. c. 5. Porro eam
Do&rinae formulam fcripferant, fubfcripferantquc
decem Galliarum Metropolitani, & Epifcopi com
plures. Mitigandæ Carâinalium iræ pro virili ftu
duit Pontifex; Bernardus verò obteftatus cft eam
fuiffe Epifcoporum Galliæ fententiam , non defini
tionem : fuffragium, non Judicium. Accipe jam
ipfa Cardinaliùm verba, üt ab Othone Epifcopo
Frifingenfi referuntur: scire deber , quod à nobis , —5.
per quor tanquam per Cardinales umiverfalis Eccle
fís volvitur axir , ad regimem totius Ecclefi« promotus ,
& privato umiverfalis Pater effeítur , jam deincep* te ,
mom tuum , fed noßrum potiur effè oportere. Sed quid
fecit Abb.tr tuur &• cum eo Gallicana Ecclefia ? quae
fronte, quo aufu cervicem contra Romana Sedir Pri
matum &* apicem erexit ? Hac eft enim fola que
claudit , &• nemo aperit ; aperit &• memo claudit. Ipfe
im Oriente, utpote Alexandriae, vel Amtiochi« co
ram omnibur Patriarchis bujufmodi trattareturne
gotium, nihil firma stabilitate ſolidum ſine nofira
definiri valeret authoritate. Qgim immo juxta amti
quorum Patrum inftituta , vel exempla , Romano
fervarentur examini terminandum. Volumur igitur
Àuic tam temerari« movitati celeriter affurga* , &c.
ita tunc fidentiffimè pronunciavit facer Cardina
lium Senatur , ut loquitur Otho ipfe Frifingenfis ,
De geffir Frider. L. r. c. 17. Barom. атт.т і 48, п. 1 б.
ItaTenim Cardinalibus omnibus praejudicatum erat,
Reipublicae totius Chriftianæ fé effe veluti Sena
tumj, atquc fucceffores illius vetuftiffimi Cleri Rq
mani, cum Pontifice ſoliti conſulere & definire de
rebus longè maximi momenti tum ad fidem , tum
tæ & terminatæ antè videri , quàm prima Petri
fedes aliorum judicia confirmarit. Unde & Cardi
nales una ea de re expoftularunt, quod Epifcopi
Galliarum ipfis inconfultis tanquam definitivam pro
tuliſſent ſententiam. Super Capitulis, que bis die
D d did 2. bus

58o Vetus & nova Ecclefiæ Difciplina
tu nobis affidentibur agitata funt, tamquam fmi
tiva fententia ultimam manum imponendo , mobi*
inconfultis fidem fuam fcribere prafumpferunt. Vita
Bernard. L.2. Ep.7.
V. Ex hac eadem Chriftiani Senatûs amplitudi
me & dignitate anfam arripiebat Petrus quoque
Diaconi, ut Cardinales excitaret incenderetque
ad fpiritalis Imperii Chrifii decus amplificanduin ,
totum ut terrarum orbem Chrifio fubfternerent;
nec in Chriftianæ Reipublicae gloria & fanétimonia
promovenda minùs ferverent, quàm Romanus olim
Scnatus ad propagandum terrefii Imperii principa
tum, Spiritale r univerfalis Ecclefi& Sematores .
Nec de eminentiffima Cardinalium poteftate ad
errores omnes ab Ecclefia refecandos ambigebat
Bernardus, cum haec ad eos fcriberet , juftiffima
indignatione adversùs Abaelardum inflammandos.
Nulli dubium eft quim ad vor fpecialiter fpe£fet tol
lere ſeandala de Regno Dei, ſurgentes ſuccendere ſpi
nas, fedare querelas, érc. Agite pro loco quem te
metit, pro dignitate qua polletir, pro poteftate quam
accepiffir. Alibi verò Collaterales eos vocat & Coad
jutores Papa: , Venianuſ ad Collateraler, e%r coad
jutorei tuos . Hi lſeduli tibi, hi intimi funt , Epift,
188. De Conſd. L.4. Eugenium III, monet , eligi
ab eo non debere, nifi virtutum fplendore & rerum
experientia fpeétatiffimos; eligi verò debere toto
ex orbe, cum & de toto orbe Judices feffuri fint.
Tuum eff undecumque evocare , & afcifcere tibi
exemplo Moy/?, fenes non juvenes, fed fenes non
tam atate , quäm moribur , quor tu nofti, quia fe
me, populi fùnt. Nonne eligendi de toto orbe , orbem
judiíaturi ? Nec ad tantum columen ab eo accerfi
fi debere, nifi qui illud averfentur & fugiant : Pro
quo rogarir , fît fufpeétus ; qui ipfe rogat pro fe , jam
judicatur eff. Deligendos ab eo effe , tanquam vel
ipfius monitores & cenfores futuros: qui revocent,
fi aberret: temperent, fi effervef
r
tificis, & neceſſaria eſſet , & ſufficiens ſuffragatio
duarum ex tribus partium , quamyis eleâiowes et.
fent, aliae, ubi pars major fuffragiorum fufficcret,
Ratio ea promitur in eo Concilio hujus difcrimi.
nis, quòd aliis in Eleéìionibus fuperior fit, vel
praefes aliquis, qui eas excutiat & confirmet;non
verò ullos' fimiliter fit in ele&ione Pontificis. ԶԱձ
im eir dubium venerit , fuperiorir poterit judicio df
finiri. In Romana verà Eccleſia aliquid ſpeciale con.
flituitur , quia nom poteft recurfur ad Superiorem ba.
beri. Non ergo amplius tunc habebantur Epifco
copi Cardinales, ut arbitri & moderatores eledio
nis Pontificum, denique ut Metropolitani vicem
obeuntes. - -
Ita cum nihil admodum difcriminis fupereffet in.
ter Epifcopos Cardinales & cateros, pera-què &hi
ante Epifcopos Primatum honoris & fedis obti.
nuere. Nec alienum à verò eſt, Pſeudopontificum
infeftationes ad id contuliffe nonnihil, Cum enim
veri Pontifices adverfariorum machinationibus
compulfi fuerint toto faeculo duodecimo in Gallias
confugere cum toto Cardinalium Collegio; certa.
tim tunc omnes etiam incubuere, ut maximis qui
bufque & honoribus & præfidiis eos fùbleyarent,
erigerent , & folarentur , Caeleftes yelut hofpites
Epifcopi Regefque ipfi novis & inufitatis obfequiis
profecüti funt ; atque ita Cardinales in unum cor
pus, in unum femper cuneum, cum ipfo Pontifice
conglomerati , eminentiàs femper quàm Praefules
alii fedebant , Caufae omnes, negotia omnia im
Confiflorio facro trutinabantur; ita Epifcopi Ju
dicibus fuis facilè primas honoris cedebant. Deni
que Cardinalitia tunc etiam purpura, ut infrà di
cemus, condecorati funt non pauci ex fpeâatioribus
Galliae Epifcopis, atque ita facilè addućti funt,
ut ejus dignitatis honorum incremento ſuffraga
nentur.