JsmK. 1. Sysiem mekéw Gryaraie dsvigke ch, wibraiepisanych jin.) shuiacy do pororuni, Manis fig w obsebie dane} spolacenalel Jee, spn (eorem spoleccnym, |. wspéinym wsnysiin cane Aan Gt85i spoleczntei (nazywane) spoleernaey 2), prieciwnym bowiem wypadky nlemosiod puloby porozumiznc, Spoleceny character er 1jege ‘etnoliodé ko eystame absrakeyega podhiedny sikoly stukturalistycane (zob, Strukturaliny Ww preciwicéstwic do — mlodogramatykow, dla kee ‘eh jes sianowilshavisko indywidualne. Najnow. sealingwistyka star sig popodcié te skrajnestanow sa, podlerelajgc kosiecznodt rozzbinienia w jee slementéw wapélayeh wezystkim czlonkom dase} ‘golecmotci i clementow charakterystyeych tye dia wiektérych ie} grop, @ nawet jedooriek, Co witel, mewet ten sam viythownlk jez. w rddnyen okoliznatciach pothuguje sig sStoymi odmlankea SH jez, nleras dole of tiebie odleglymi, jak 2p = jee potoczny, ktdrym méwi na co W dom, i je. literacki, Kidrego udywa ike * soy Cahn | a F de Saussure w obrebiesiawiskporozumie-| asi sie Je. odréinil Jezyk (langue) jeko abs. | {eksyiny, spolecene wytworzony eystem anak oo | méwienis (parole), kidre jest procesem indy. Gualnym, a zarszem realizagia jez. Porévayweal pe, ty, 8 méuienie do konkretnych | moh, roxpryuanych pre rbznych pi toe, Caloié sfawisk zvigzanyeh 2 komuaile fe mt esol ins do pougvaie wef | Bezywal mows (Jangage), | ig Mneabe tanstorsacyoo-goeatyn|| podkredia sig ledaca u podstawy jez. > fwiadomot HE eto uiyteowntkbw oraz jego twérery chara, Kory polega ne tym, t= momma w je. tworsyé! ‘eskofezene wieleadad, Oplerajae sig te wind elvolel jz. N. Chomsky’ (1957) zdefniowal go ‘ke nitskotczony zbiér zdsh sbudowanych ae shor anego zbiera symboli ze pemora skosesonegs bions regul,Inai generetywikei, akcentujge fwinde smoksiowy aspekt jez, deiniuje g0 jako rescaywie, tolt paychiceng (umysiowa), kt lety u podstamy ‘méwicnis | tworzy ~ kompetenc uiytKowaika jez | Grate 1966), i Zeb. ted Teoria jezyka, i 2. Ws semiotyee | w + toon informa — ‘abdy system anakiw, ktéry shuty do porosumiews git Se, Obok je naturatyeh malta tu tke, ie ies, progremowanis, je. fermalne, je. Briere 3. Anatomiceny ongan cxlowicka odgrywalgcy atbwna roe w ~ artykulaci mowne) — tab Nats xP E]e , 1993 een.: Pounrser K. Ch 1. WSTEP Rocke tT » Kars jeykomwauthen Miphtaemers , 49h LL. Jest to keiatira o Posiada jedynie eztowiek, Kady 2 nas, niezaleinie od rawoda, ktéry uprawia, ma dc ceynienia # jerykiem od strony praktycene), jezyku, najeonniejszym skarbie, jak ogét posugujemy sig jezykiem w sposdb take zantomatyzowany Saatmalny, #2 poswigcamy mu nie wigoe} uwagi nis procesomi oddychania oxy Dicia setea, Nickiedy jednak cog preyoiaga, nasca, coy ee, Udetva nas felt, te inni méwig troche inaceej ale my, Cy ect obisciwujemy deiecko, ktdre uezy sig méwig, lub sastar crogey 8 net Poptawnoseia. takiej exy inne} formy wyratenis ezegos w mowie lub w pismie, Poza tym wiele osbb ze wogledéw zawodowych musi wiedziog cot 0 jezyku— w opozyeji do tyoh, ktérym wystatern Po prosta *Aolnosé posugiwania sig nim. Oto kilka pieykindéw, 3) specjalista Korygujacy biedy wymowy, ktérego praca po- Joga na pomageniu Indziom w piseowycigzenid ween i prze- sk6d w posugiwanin sig jecyliem; 2) nanczyeiel jezyke ojceystego w sclole—z podobnych wzgledéw; 8) nauozyciel oboego jezyka; {) liebe ory poeta, ktéry musi mad tworeywo swojej sztuki = ieee motliwogei, podobuie jak malatz musi mas barwnili, Pedile i koloty; laytyk lte¥acki—z podobayen wegledéw; ®) Peycholog, ktéry wie, i Jezyk jest jednym 2 istotnych caynaikéw odrétniajgoych zachowanie oslowishe od zachowa- nia. srezuréw ozy ‘matp; 5) ‘antropolog, zaréwno dlatego te jeryk jest czedci tego, Co obejmuje dla niego pojecie ,kultury', jak i latego 2o'w swoim warertacie pracy spotylea ezesto problemy natnity lingwistycanej; 7) migjonatz, ktéry moze stangé wobec konieceosed opano- wrania mupelnic obcego jexyla, dla ktérego brake gotowych elemen- tary i slownikéw, — opanowania nie tylko w este salutviania Spraw potocmnych, oodziennycli, lecz dostatecanie grontownie, aby wyglaszaé Kazania § doxonywaé precktadéw 2 Biblit; 8) history, gdy@' érédtem informacii sq dla. niego dokumenty, i. pisane cabytki jeryka preesclosoi; 8) Hlosof, sxezegélnie w pracach « Apiedziny logis, semantyki i tow. ,ektadni logicene}*; 20) intynier tgornosel, do ktérego zadait naleey Breckarywa- ie a Odleglosé wisdomosei méwiouych. (telefon, radio) oxy ptm, nych (telegrat, dalekopia) Dia woeystiich tych’Iudei, jak i dla innych, ktdtych moina Dy Jesneze na tej ligeie dopisad, znajomosé zasad funkejonowenia iezyke jest frodiiem prowadzgoym do jakiégos oalu. Dia niewiel. + Elo) Ticzby speojalistéw wiedza o jezyi jest celem samyin w sob Specialise! owi nazywaja siebie jezykoznaweami, a upotaadke. | Wrany zbi6r informacji o jeryieu, Ki6zy jest owocem ich ada, + natywa sig jezykoznawstwem, Artur Tworck-UWr-PracowniaFonetyki-JEZ-21-02Artur Tworek-UWr-PracowniaFonetyki-JEZ-21-01 WSTEP DO JEZYKOZNAWSTWA. wybrana literatura przedmiotu SAUSSURE Ferdinand de, Kurs jezykoznawstwa ogéInego, Warszawa 1991 HOCKETT Charles, Kurs jezykoznawstwa wspétezesnego, Warszawa 1968. LYONS John, Wstep do jezykoznawstwa, E6dé 1976. MILEWSKI Tadeusz, Jezykoznawstwo, Warszawa 1976. WEINSBERG Adam, Iezykoznawstwo ogélne, Warszawa 1983 GRZEGORCZYKOWA Renata, Wstep do jezykoznawstwa, Warszawa 2007, FURDAL Antoni, Jezykoznawstwo otwarte, Wroclaw 1990. BUNTING Karl-Dieter, Einflihrung in die Linguistik, Kénigstein 1983 COSERIU Eugenio, Einftihrung in die Allgemeine Sprachwissenschaf, Tiibingen 1992. BUSSMANN Hadumond (Hg), Lexikon der Sprachwissenschaft, Stuttgart 2002. GOLAB Z. / HEINZ A. / POLANSKI K, Slownik terminologii jezykoznawczej, Warszawa 1968. SZULC Aleksander, Podreczny stownik jezykoznawstwa _stosowanego, Warszawa 1984, POLANSKI Kazimierz (red.), Encyklopedia jezykoznawstwa ogélnego, Wroclaw 1993 MAJEWICZ Alfred, Jezyki $wiata i ich klasyfikowanie, Warszawa 1989. L, Zawadowski, J. Fisiak, A. Wierzbicka, E. Tabakowska, J. Maékiewicz, J, Baitezerowski/J. Pogonowski/ T. Zgétka J.B. de Courtenay, N.S. Trubeckoj, R. Jakobson, A. Martinet, L. Hjelmslev, B. Malmberg, N. Chomsky, R. Langacker.