Πώς τα πουλιά γίνονται… μετεωρολόγοι

Posted on 18/12/2011

Μπορούν να αντιλαμβάνονται ορισμένες αλλαγές που συμβαίνουν στην

ατμόσφαιρα

Τα πουλιά, όπως και κάποια θηλαστικά, μπορούν να αντιλαμβάνονται ορισμένες

αλλαγές που συμβαίνουν στην ατμόσφαιρα και να γνωρίζουν τις διαθέσεις του καιρού
στο άμεσο μέλλον.
Η παρατήρηση της συμπεριφοράς των πτηνών από ειδικούς μάς έχει δώσει ορισμένες
πειστικές εξηγήσεις για το πώς αυτά προβλέπουν τον καιρό.
Για παράδειγμα, όταν στον ουρανό επικρατούν συστήματα υψηλών πιέσεων, ο
ουρανός είναι καθαρός και ο άνεμος δεν φυσά ενισχυμένος. Αυτό ενθαρρύνει τα
έντομα να πετούν ψηλά και από πίσω τους να τρέχουν τα χελιδόνια. Αρα, αν δει
κανείς πουλιά να πετούν ψηλά στον ουρανό ένα καλοκαιριάτικο βραδάκι, τότε ο
καιρός την επομένη θα είναι μια χαρά.
Ωστόσο, αν τα χελιδόνια ή άλλα πουλιά αναζητούν τροφή κοντά στο έδαφος, είναι
επειδή τα έντομα ψάχνουν εκεί καταφύγιο για να προφυλαχτούν από τον επερχόμενο
αέρα. Αυτό σημαίνει ότι ένα χαμηλό βαρομετρικό είναι καθ’ οδόν και πως η επόμενη
μέρα θα ξημερώσει συννεφιασμένη και ίσως βροχερή.
Ο Στέφεν Μος, ο οποίος είναι ορνιθολόγος και τηλεοπτικός παραγωγός στη
Βρετανία, σημειώνει στην εφημερίδα «Daily Mail» ότι τα πουλιά είναι εξπέρ στο να
προβλέπουν τον κακό καιρό. Μία ή δύο ημέρες προτού γίνει χαλασμός αρχίζουν και
ταράζονται!
Ο ίδιος έχει παρατηρήσει στον κήπο του σπιτιού του στο Σόμερσετ ότι όταν οι
σταροκόρακες αρχίσουν να κάνουν ακροβατικά στον αέρα, τότε την επόμενη μέρα θα
έρθει θύελλα από τα νοτιοδυτικά με βροχή και αέρα.
Ο πράσινος δρυοκολάπτης, που αποκαλείται και βροχοπούλι, λέγεται ότι με το
ευχάριστο τραγούδι του προμηνύει την εκδήλωση ξαφνικής βροχής. Η υπόθεση αυτή
δεν έχει επιβεβαιωθεί αλλά, κατά μια θεωρία, ο δρυοκολάπτης τραγουδά συνεχώς και
απλώς εμείς μπορούμε να τον ακούσουμε μόνο αν βρεθούμε κοντά του τη στιγμή της
ηρεμίας προτού ξεσπάσει η μπόρα.
Ο πλέον ειδικός πάντως στα ακραία καιρικά φαινόμενα είναι ένα μικρό πουλί που
λέγεται γερακότσιχλα, γνωστή ως δεντρότσιχλα, και περιβόητη ως κεδρότσιχλα.
Περιδιαβάζει τους κήπους των σπιτιών στην εξοχή και κελαηδά όχι μόνο όταν
αναμένεται βροχή, αλλά και κατά τη διάρκεια της καταιγίδας.
Αντίθετα με τα άλλα πουλιά που, όταν ανοίγουν οι ουρανοί, λουφάζουν στις φωλιές ή
στις φραγές, η γερακότσιχλα δίνει ρεσιτάλ εν μέσω αστραπών. Αυτή η… ιδιοτροπία
ίσως έχει σχέση με το γεγονός ότι η περίοδος ζευγαρώματος του πουλιού ξεκινά
νωρίτερα από των άλλων, δηλαδή Ιανουάριο – Φεβρουάριο που κάνει κρύο, χιονίζει
ή βρέχει.

Αδύνατη η μακροχρόνια πρόβλεψη

Τα πουλια δεν μπορούν να προβλέψουν τι καιρό θα κάνει ύστερα από δύο μήνες.
Αυτό ισχύει και για τον άνθρωπο, καθώς μεσολαβούν αστάθμητοι παράγοντες και οι
μηχανισμοί της ατμόσφαιρας δεν έχουν κατανοηθεί επαρκώς. Αυτό που συμβαίνει
είναι ότι απλά ορισμένα πουλιά αποδημούν νωρίτερα ή οι σκίουροι αποθηκεύουν
τροφή νωρίτερα για τον χειμώνα, επειδή μερικές φορές η καλοκαιρία ή η κακοκαιρία
εκδηλώνεται νωρίτερα από την… ημερολογιακή εποχή της. Νωρίτερα ανθίζουν τα
φυτά, νωρίτερα υπάρχουν βρώσιμοι καρποί στη Γη, νωρίτερα εκκολάπτονται οι
νεοσσοί.

Από την αρχαιότητα ακόμη, ο Αριστοτέλης και ο μαθητής του Θεόφραστος

συγκέντρωσαν πλούσιο υλικό, σχετικά με τις καιρικές μεταβολές και τις προβλέψεις
του καιρού. Το ίδιο απασχόλησε, αργότερα, τον Άρατο, τον Πτολεμαίο, τον
Πλούταρχο και τον Αιλιανό, που στα έργα τους υπήρχαν πολλά μετεωρολογικά
στοιχεία.

Τα πουλιά, κατά την αρχαιότητα, ήταν οι εντολοδόχοι και οι ερμηνευτές των θείων
βουλών, μια και είχαν την ιδιότητα να βρίσκονται πιο ψηλά από τους ανθρώπους,
κοντά στους θεούς.

Σχετικά με τις φωνές, τις πτήσεις και γενικά τις κινήσεις τους, επιικρατούσε η
«άποψη» ότι αυτά προδηλωναν τα καιρικά φαινόμενα.

Κατά τον Αριστοτέλη, τον Θεόφραστο και τον Άρατο η εσπευσμένη έλευση πουλιών
από το πέλαγος στα χερσαία μέρη ή η συνάθροισή τους σε λίμνες, σε όχθες ποταμών,
ή η αθρόα εμφάνισή τους σε τόπους ξένους προς τη διαβίωσή τους, υπoδηλωναν την
έλευση βαριάς κακοκαιρίας. Ο Αριστοτέλης αναφέρει: «Απειλουσι δε καί πνευμα
λουόμενοί γε αρνιθες καί ανέμων εμβολάς ύποφαίνουσι χειμωνος δέ οντος, ες
αλλήλους αρνιθες πετομενοι και δ`αλληλων  θεοντες  σημαινουσιν ευδιαν....-

Με το πέρασμα των πουλιών, που κατά τους ναυτικούς προμήνυε ξαφνικές καιρικές
μεταβολές, ασχολήθηκε και ο Πλούταρχος: «Καί κυβερνήτη πελάγους φθόγγος
ορνιθος ηι διαδρομή κνηκίδος αραιάς (ώχροϋ καί αμαυρου νέφους) πνεϋμα σημαίνει
καί κίνησιν τραχυτέραν θαλάσσσης». Όμοιες παρατηρήσεις υπάρχουν στον
Ουάρρωνα, τον Βιργίλιο και τον Πλίνιο.

Σύμφωνα με το συγγραφέα των Γεωπονικών ή Περί Γεωργίας Κασσσιανό Βάσσο

Σχολαστικό: «ΑΙ ορνιθες αι λιμνιαιαι καί αι θαλάττιαι επί υδατος συνεχώς λουόμεναι
χειμώνα δηλοϋσιν », και στά ορνεα εΙς τά πρός πέλαγος μέρη φεύγοντα χειμώνα
προδηλοϋσι».

Επίσης σύμφωνα με τον αστρολογικό κώδικα του 17 ου αιώνα Catalogus codicum

astrologorum Greacorum: «Όταν βλέπεις τα πουλιά και λούονται εις το χώμα, ή
βροχήν ή χειμώνας σημαίνει».

Ακόμη και σήμερα οι προγνώσεις του καιρού γίνονται συχνά ανάάλογα με τις
κινήσεις, τις πτήσεις και τους κρωγμούς των άγριων πουλιών.

Οι Αιτωλοακαρνάνες πιστεύουν ότι: <<Άμα σκούζνε τα πλια, θα `χουμε χμώνα».

Οι χωρικοί του Παγγαίου λένε: «Οι πέρδικες τρελαίνονται από το λάληλα όταν είναι
να βρέξει».

Οι Ρεθύμνιοι ισχυρίζονται: «Τα αγριοπερίστερα φωλεύουνε σε γκρεμνά μεγάλα και

σε σπηλιές. Όταν βγει μεγάλο κουστούδι (κοπάδι) έξω, τότε περιμένουμε χειμώνα ή
βοριά».

Σύμφωνα με τους βοσκούς του Ανηλίου Μετσόβου: «Όταν πέφτουν πουλιά φασσιά
(φάσσες) μπλούκια, θα `χουμι χμώνα».

Αντίθετα στο Σουφλί παρατηρούν: «Όταν λαλάει η δεκαοχτούρα (πιο δυνατά), ο

καιρός θα καλοσυνέψει».

Οι κάτοικοι των Παξών με βεβαιότητα πιστεύουν πως: «Όταν περνούν οι αγριόγαλοι

(Ωτίδες) φέρνουν την αγριοχειμωνιά».

Σύμφωνα δε με τους κατοίκους της Τριφυλλίας: «Όταν πέσουν πολλλές ξυλόκοτες

(μπεκάτσες) θα `χουμε κρύο και χιόνια».

Στη Σάμο λένε: «Τα νεροπούλια όταν φωνάζουν είναι της φουρτούνας», ενώ οι
κάτοικοι του Μεσολογγίου πιστεύουν ότι το κλαψιάρικο λάλημα της Τουρλίδας
προμηνύει μεταβολή του καιρού προς τη βροχή.

Κατά τον Πλίνιον: «Έάν οΙ λάροι αποφεύγουν τάς θαλάσσας η τά τέλματα, σκληράν
κακοκαιρiαν προμηνεύουν». Η μετεωρολογική αυτή παρατήρηση, πιθανότατα πριν
από τον Πλίνιο, έγινε και από τον Θεόφραστο: «Kαι εάν εκ πελάγους 6ρνιθες
φεύγουσι, χειμωνα δηλουσι».

Σήμερα οι κάτοικοι σχεδόν όλων των νησιών και της υπαίθρου πιστεύουν πως
«Γλάροι στη στεριά, φουρτούνα στο πέλαγος».
 Η Κουκουβάγια, το ιερό πουλί της θεάς Αθηνάς, με τις φωνές της έγινε κι αυτή
αντικείμενο μετεωρολογικών παρατηρήσεων.

Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη: «Ει δέ ειη χειμερiα, ασασα γλαυξ, ευδiαν μαντεύεται
καi ήμέραν φαιδράν- εάν δέ ευδiα μέν η, ή δέ ύποφθέγγηται, χειμωνα δει
προσδέχεσθαι».

Στα Γεωπονικά υπάρχει η ακόλουθη μαρτυρία: «Kai γλαυξ αδουσα συνεχως εν νυχτi,
ανομβρiαν δηλοϊ».

Σύμφωνα με τον Θεόφραστο: «Στρουθοi χειμωνος εφ` έσπέρας θορυβουντες, η

ανέμου μεταβολήν.σημαiνουσιν η υδωρ ύέτιον».

Σε πολλά σημεία της Ελλάδας λένε οι χωρικοί: «Όταν χωματίζονται τα σπουργίτια,

νιώθουν κακό καιρό», ή «Όταν τα χελιδόνια πετάνε χαμηλά, θα `ρθει βροχή».

Ο Αιλιανός αναφέρεται στις εξαιρετικές προγνωστικές ικανότητες του Σπίνου:

«Σπινοι δέ αμα σοφώτεροι καi ανθρώπων τό μέλλον προεγνωκέναι, ισασι γουν καi
χειμωνα μέλλοντα και χιόνια εσομένην προομηθέστατα εφυλάξαντο καi του
καταληφθηναι δέει αποδιδράσκουσιν εΙς τά αλσώδη χωρiα καi τά δασέα καi αυτοϊς
τά δάση κρησφύγετα ... εστιν».

Επίσης οι κάτοικοι της Θεσπρωτίας παρατηρούν: «Όταν τα τσιόνια (οι σπίνοι)

μαζεύονται στην πόρτα του σπιτιού και σκούζουν, θα πιάσει χιονούρα».

Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη: «Έpiθακoς (Κοκκινολαίμης) εΙς τά αυλια καi τά

ασκούμενα παριων δηλός εστι χειμωνος επιδημiαv αποδιδράσκων».

Κατά δε τον Άρατο προμηνύεται μεγάλη κακοκαιρία, όταν ο Εριθεύς καταφεύγει στα
διάφορα κοιλώματα για να προφυλαχθεί.

Ο Θεόφραστος παρατηρούσε: «Χελιδόνες τη γαστρi τύπτουσαι τάς λiμνας  υδωρ

σημαiνουσι ».

Αυτή η λαικη πρόγνωση αναφέρεται επίσης στον Άρατο, στον Ουάρρωνα, στον
Πλίνιο, στα Γεωπονικά και στον αστρολογικό κώδικα του 17ου  αιώνα.

Σήμερα, η λαίκή οιωνοσκοπία, που βασίζεται στις κινήσεις και τη συμπεριφορά των
πουλιών, είναι ευρέως διαδεδομένη σ` ολόκληρη την Ελλάδα, και συχνά πιο πιστευτή
στην ύπαιθρο χώρα από τις επίσημες μετεωρολογικές προβλέψεις. Και η ζωη
κυλά...... ...

ΤΑ ΠΟΥΛΙΑ ΣΤΟ ΜΥΘΟ

 
Τα πουλιά, απ` τις παλαιότατες εποχές, εξήψαν τη φαντασία των anθρώπων. Η πτηση τους, τα όμορφα
χρώματά τους και η ανεξήγητη πολλές φορές συμπεριφορά τους έδωσαν υλικό σε πληθος μύθων, λα`ίκών
:παραδόσεων, παροιμιών και τραγουδιών.

Στην αρχαία ελληνικη μυθολογία, υπάρχουν πολλές μεταμορφώσεις ανθρώπων σε πουλιά, μετά από εντολη
θεών ή θεοτήτων, για τιμωρία ή απο οίκτο προς τους ταλαιπωρημένους ανθρώπους.

Σχετικά με το Αηδόνι υπάρχουν πολλοί μύθοι. Ο παλαιότερος όμως είναι αυτός που συναντάμε στην
Οδύσσεια. Η Αηδών ήταν κόρη του Πανδάρεου και γυναίκα του Θηβαίου Ζύθου από τον οποίο απέκτησε

μόνο ένα γιο, τον Ίτυλο. Γι` αυτό ζηλευε τη συνυφάδα της Νιόβη που είχε πολλούς γιους. Από τη ζηλια της,
μάλιστα, προσπάθησε να σκοτώσει :τον πρωτότοκο γιο της Νιόβης, τον Αμαλέα, την ώρα που κοιμόταν, αλλά
από λάθος σκότωσε το δικό της γιο, τον Ίτυλο. Οι θεοί τη λυπήθηκαν για τη μεγάλη της συμφορά και τη
μεταμόρφωσαν σε Αηδόνι.

Την αρχαιότερη μορφή αυτού του μύθου μάς τη δίνει ο Όμηρος στην Οδύσσειά του (Τ, 518-524):

«Ως δ` οτε Πανδαρέου κούρη χλωρηις αηδών//καλόν αείδησιν εαρος νέον ίσταμένοιο,//δενδρέων έν
περάλοισι καθεζομένη πυκινοϊσιν,//η τε θάμα τρωπωσα χέει πολυηχέα φωνήν//παϊδ` 6λοφυρομένη Ιτυλον
φίλον,// ον ποτε χαλκω κτεϊνε δ` αφραδίας, κουρον Ζήθοιο ανακτος,»

Ο Δίας, εξάλλου, ο μεγάλος βασιλιάς των θεών, μεταμόρφωσε πολλους. ανθρώπους σε πουλιά. Μερικοί απ`
αυτούς είναι ο Αιγυπιός που έγινε θαλάσσιος Γύπας, ο  Νεόφρων που έγινε Γύπας, η Τιμάνδρα που έγινε
Μελισσοφάγος, η Βούλις που έγινε Βουτηχτάρι, ο Αιγωλιός, ένας νεαρός Κρητικός, και οι φίλοι του που
μπηκαν στο ιερό άντρο του Δία για να κλέψουν μέλι από τις ιερές μέλισσες και οι οποίοι μεταμορφώθηκαν
από τις Μοίρες σε πουλιά προκειμένου να γλιτώσουν από το θυμό του Δία.

Η Αλκυόνη, κόρη του Αιόλου και της Αιγιάλης και σύζυγος του Κήυκα, βασιλιά της Τραχινίας,
μεταμορφώθηκε από τους θεούς στο ομώνυμο πουλί και ο άντρας της σε γλάρο, επειδή εκείνος την
αποκαλούσε Ήρα και εκείνη εκείνον Δία. Επειδη δε έφτιαχνε τη φωλιά της κοντά στην ακτή και τα κύματα
την κατέστρεφαν, ο Δίας τη λυπήθηκε και διέταξε τους ανέμους να σταματήσουν. Τότε ο καιρός καλοσύνεψε
και η Αλκυόνη μπόρεσε να κλωσήσει τ` αβγά της. Αυτές είναι οι Αλκυονίδες μέρες.

Σύμφωνα με τη μυθολογία, η Κορωνίς, κόρη του Κορωνέα και μητέρα των Χαρίτων, μεταμορφώθηκε από
την Αθηνά σε Κουρούνα για να γλιτώσει από την καταδίωξη του Δία που ήταν ερωτευμένος μαζί της.

Η Ίυγξ, κόρη του Πάνα και της νύμφης Ηχώς, προκάλεσε τον έρωτα του Δία για την Ιώ, δίνοντας στο θεό να
πιει ένα ερωτικό φίλτρο, με αποοτέλεσμα η Ήρα να τη μεταμορφώσει στο ομώνυμο πουλί Ίυγξ
(Δρυοκολάπτης).

Στην ελληνική μυθολογία, υπάρχουν, επίσης, πολλοί μύθοι με ήρωα τον Κύκνο. Ο Κύκνος, γιος του
Ποσειδώνα και της Καλύκης, ήταν σύμμαχος των Τρώων και εμπόδισε για καιρό με το στόλο του την
απόβαση των Ελληνων μέχρι που συγκρούσθηκε με τον Αχιλλέα. Ο Κύκνος ήταν άτρωτος στα χτυπήματα
χάρη στη θε`ίκη καταγωγη του, γι` αυτό και ο Αχιλλέας προσπάθησε να τον πνίξει, πέφτοντας επάνω του.
Όμως ο πατέρας του Ποσειδώνας δεν τον άφησε να πεθάνει και τον μεταμόρρφωσε στο γνωστό πτηνό.

Ο Ασκάλαφος, κατά τη μυθολογία, ήταν γιος της Νύμφης Στυγός και του Αχέροντα. Βρισκόταν μέσα στον
κηπο του Άδη όταν είδε την Περσεεφόνη να τρώει ένα σπυρί ροδιού, διακόπτοντας έτσι τη νηστεία της και
χάνοντας, χωρίς να το καταλάβει, κάθε ελπίδα να ξαναγυρίσει στον Επάνω Κόσμο. Ο Ασκάλαφος την
πρόδωσε στον Πλούτωνα, και η Δήμηητρα, γεμάτη οργη, τον μεταμόρφωσε σε Κουκουβάγια.

Στην αρχαία ελληνικη μυθολογία συχνότατα αναφέρονται επίσης περιπτώσεις ομαδικών μεταμορφώσεων
ανθρώπων σε πουλιά. Η Ακανθυλίς, για παράδειγμα, ηταν κόρη του Αυτόνοου και της Ιπποδάμειας και είχε
τέσσερις αδελφούς, τον Άνθο, τον Ερωδιό, τον Σχοινέα και τον Άκανθο. Τα τέσσερα αδέλφια είχαν πολλά
χωράφια που όμως δεν τα καλλιεργούσαν, με αποτέλεσμα να γεμίσουν σκίνα και αγκάθια. Κάποια μέρα ο
Άνθος πηγε να μαζέψει από το βοσκοτόπι τους τα άλογα που ηταν η κύρια ασχολία της οικογένειας, αλλά
εκείνα, θέλοντας να το εγκαταλείψουν, εξαγριώθηκαν και τον σκότωσαν. Η οικογένεια έπεσε σε μεγάλη
θλίψη και τότε ο Δίας με τον Απόλλωνα τους μεταμόρφωσε σε πουλιά. Ο Αυτόνοος έγινε Γύπας, η
Ιπποδάμεια Κατσουλιέρης και ο Άνθος, ο Ερωδιός, ο Σχοινέας, ο Άκανθος και η Ακανθυλίδα
μεταμορρφώθηκαν στα πουλιά που πηραν τα ονόματά τους. Ο Άκανθος και η Ακανθυλίδα είναι δύο είδη
Καρδερίνας, ενώ ο Σχοινέας είναι το πουλί Σχοίνικλος ή Σχοινοπούλι.

Κατά τη μυθολογία, οι Μελεαγρίδες ηταν κόρες του Οινέα, βασιλιά της Καλυδώνας και της Αλθαίας και
αδελφές του Μελέαγρου. Τα ονόματά τους ήταν Γόργη, Ευρυμηδη, Δηιάνειρα και Μελανίππη. Επειδή
έκλαιγαν συνέχεια για το θάνατο του αδελφού τους, η Άρτεμις τις μεταμόρφωσε στα ομώνυμα πουλιά (τις
έκανε Φραγκόκοτε;) και τις μετέφερε στη Λέρο.

Εκτός απ` τις ομαδικές μεταμορφώσεις, στη μυθολογία υπάρχει και πλήθος μεμονωμένων. Ο Πριαμίδης
Αίσακος, θρηνώντας τη γυναίκα του. Αστερόπη, έγινε θαλασσοπούλι. Ο βασιλιάς της Κως, Μέροψ,
θρηνώντας κι αυτός τη γυναίκα του μεταμορφώθηκε από τη Ρέα σε αετό. Ο Δαιδαλίων, για ν` απαλλαγεί από
τη θλίψη του για το θάνατο της κόρης του Χιόνης, μεταμορφώθηκε από τον Απόλλωνα σε γεράκι. Η Φάττα.
χάνοντας τα καλύτερα βόδια της όταν νικήθηκε σε αγώνα τραγουδιου. ζήτησε απ` τους θεούς να γίνει πουλί,
με αποτέλεσμα να τη μεταμορφώσουν  σε Φάσσα.

Αλλά κι ο Δίας, πολλές φορές, όταν εμφανιζόταν στους ανθρώπους έπαιρνε τη μορφή πουλιού· άλλοτε
γινόταν αετός, άλλοτε κούκος και άλλοτε κύκνος. Σύμφωνα με μύθο των Αργείων, στην πρώτη του ερωτική
επαφη με την Ήρα πηρε τη μορφή κύκνου, ως σύμβολο της άνοιξης και της γόνιμης ένωσης των θεών που
συντηρεί τη ζωη στη φύση.

Εξάλλου, πολλές προσωνυμίες των θεών έχουν τη ρίζα τους στο βασίλειο των πτηνών. Για παράδειγμα,
Αίθυια (πάπια) είναι ένα από τα επίθετα της Αθηνάς στη Μεγαρίδα, καθώς, σύμφωνα με το μύθο, η θεά
μεταμορφώθηκε σε πάπια για να μεταφέρει με ασφάλεια τον Κέκροπα στα Μέγαρα κάτω απ` τις φτερούγες
της.

Πολλές φορές οι μύθοι φαίνεται να πηγάζουν από το γεγονός πως στους ανθρώπους οι φωνές αρκετών
πουλιών μοιάζουν με θρηνο- αποψη άλλωστε που έχει διατυπώσει και ο Παυσανίας (Αττικά, XLI 9). Φυσικά
αυτό που εμείς ακούμε και θεωρούμε θρηνο ενός πουλιού, για το ίδιο σημαίνει εντελώς διαφορετικά
πράγματα -παρατήρηση που είχε. κάνει ο Πλάτωνας: «ούδέ αύτή η τε άηδών καί χελιδών καί ό εποψ άδηφασι
διά λυπην θρηνοϋντα αδειν. Αλλ` ουτε ταϋτα μοι φαίνεται }, λυπουμεθα αδειν ουτε οι Kυκνoι (Φαίδων η περί
Ψυχής, 85α).

Ακολουθώντας, τέλος, το θεματολόγιο της αρχαιοελληνικης μυθολογιας και η νεοελληνική λαίκη παράδοση
έχει κι αυτη με τη σειρά της να επιδειξει μεγάλο αριθμό παραμυθιών και ιστοριών, που αναφέρονται στη
μεταμόρφωση ανθρώπων σε πουλιά.

 
Μεροπίς (η)
 Η Μεροπίς ήταν κόρη του Εύμηλου και ζούσε μαζί με τον
πατέρα της και τα αδέλφια της, τη Βύσσα και τον Άγρωνα, στην Κω. Και οι τρεις
τους έδειχναν ασέβεια για τους θεούς και κακία για τους ανθρώπους.

Τιμούσαν μόνο τη θεά Γη, επειδή τους έδινε πλούσια σοδειά και δε συμμετείχαν στις
γιορτές κανενός θεού, ούτε είχαν σχέσεις με τους άλλους ανθρώπους.

Όταν τους προσκαλούσαν στις θυσίες της Αθηνάς, ο Άγρων απαντούσε πως δε
συμπαθούσε τη γαλανομάτα θεά, γιατί οι δικές του κόρες είχαν μαύρα μάτια και πως
αντιπαθούσε και τις κουκουβάγιες επειδή είχαν λαμπερά μάτια όπως η Αθηνά.

Όταν τους καλούσαν σε γιορτή προς τιμή της Άρτεμης, ο Άγρων απαντούσε πως
μισούσε τη θεά που τριγύριζε τις νύχτες στα δάση.

Και όταν τους έλεγαν να προσφέρουν σπονδές στον Ερμή, απαντούσαν πως δε
σκόπευαν να τιμήσουν κάποιο θεό που ήταν κλέφτης.

Οι θεοί μην αντέχοντας άλλο τις προσβολές αποφάσισαν να τους συναντήσουν. Η

Αθηνά και η Άρτεμη μεταμορφωμένες σε κοπέλες κι ο Ερμής σε βοσκό
εμφανίστηκαν μια νύχτα μπροστά στο σπίτι τους. Εκεί ο Ερμής κάλεσε τον Εύμηλο
και τον Άγρωνα να τον ακολουθήσουν στο τραπέζι που ετοίμαζε με τους άλλους
βοσκούς προς τιμή του Ερμή και την ίδια στιγμή προσπάθησε να πείσει τη Μεροπίδα
και τη Βύσσα να πάνε τα κορίτσια της ηλικίας τους στο ιερό άλσος της Αθηνάς και
της Άρτεμης.

Η Μεροπίδα όταν άκουσε τα λόγια του βοσκού θύμωσε και βλαστήμησε τη θεά
Αθηνά. Η θεά τότε την μεταμόρφωσε σε κουκουβάγια και την αδελφή της, τη Βύσσα,
σε γλάρο. Ο Άγρων επιτέθηκε με μια σούβλα εναντίον του Ερμή, αλλά ο θεός τον
μεταμόρφωσε σε χαραδριό. Ο Εύμηλος άρχισε να διαμαρτύρεται για την τιμωρία των
παιδιών του κι ο Ερμής τον έκανε νυκτοκόρακα, που όταν κράζει όλοι περιμένουν
πως κάποιο κακό θα συμβεί.

Το παγόνι Ζαχαρίας Παπαντωνίου

Το πανέμορφο παγόνι
κατηγόραγε τ’ αηδόνι
«Τραγουδεί στη ερημιά
και θαυμάζουν τη φωνή του.
Μα δε βλέπουν το κορμί του
που ’χει τόσην ασκημιά;
Σταχτερό κοντούλι σώμα,
μήτε ουρά και μήτε χρώμα.
Πού η λαμπρή μου η θεωρία
και της όψης μου τα μάγια!
Σαν ανοίξω το φτερό,
γίνομαι άξαφνα κυρία
με σμαράγδινη βεντάγια,
που πηγαίνει στο χορό.»
 
«Είν’ αλήθεια» λέει τ’ αηδόνι
το έρημο και μοναχό,
«μ’ έκανε ο Θεός φτωχό,
σ’ έντυσε για το σαλόνι.
Τα στολίδια σου να δείξεις…
μα το στόμα μην τ’ ανοίξεις.»

H κουκουβάγια και η πέρδικα Λαϊκό παραμύθι

Μια μέρα συνάχτηκαν όλα τα πουλιά και συμφώνησαν να βάλουν τα παιδιά τους στο
σχολείο να μάθουν γράμματα. Ήβραν και δάσκαλο και τον διόρισαν. Άνοιξε το
σχολείο κι επήραν τα παιδιά τους και τα έγραψαν.
  Ύστερα από λίγες μέρες, μερικά παιδιά πήγαν στο σχολείο και δεν ήξεραν το
μάθημά τους. Ο δάσκαλος τα άφησε νηστικά το μεσημέρι. Μέσα στα παιδιά που
έμειναν τιμωρία ήταν και το παιδί της κουκουβάγιας.
  Η κουκουβάγια, άμα είδε πως εσχόλασαν τα παιδιά το μεσημέρι και το μωρό της δεν
εσχόλασε, επήρε λίγο ψωμί και επήγε στο σχολείο να του το δώσει.
  Καθώς επήγαινε, την έφτασεν η πέρδικα. Έμεινε κι εκείνης το μωρό της νηστεία, κι
επήγαινε να του δώσει λίγο ψωμί. Λέγει η πέρδικα της κουκουβάγιας:
  – Να χαρείς τα μάτια σου, γείτονα· έχω πολλή δουλειά και σε παρακαλώ να πάρεις
και του μωρού μου το φαΐ του.
  – Το παίρνω γειτόνισσα, λέγει η κουκουβάγια, αλλά δεν ξέρω το μώρο σου ποιο
είναι.
  – Ω, λέγει η πέρδικα, όσο γι’ αυτό, είναι πολύ εύκολο να το βρεις. Το μωρό μου είναι
το πιο όμορφο μωρό του σχολείου!
  Η κουκουβάγια πήγε στο σχολείο. Παρακάλεσε το δάσκαλο, κι αυτός εδέχτηκε να
δώσει το ψωμί του μωρού της. Ύστερα είπε του δασκάλου να την αφήσει να δει όλα
τα παιδιά. Εκοίταξε καλά καλά, δεν ήβρε το μωρό τη πέρδικας. Εγύρισε πίσω, επήγε
και ήβρε την πέρδικα και της έδωσε το ψωμί της και της λέει:
  – Τι να σου κάμω! Εκοίταζα μιαν ώρα και δεν το ήβρα το μωρό σου, γιατί μες στο
σχολείο δεν ήταν ομορφότερο μωρό από το δικό μου!

(από το βιβλίο: Aνθολόγιο για τα παιδιά του Δημοτικού, μέρος δεύτερο, Oργανισμός
Eκδόσεως Διδακτικών Bιβλίων, 1975)

Eίπ’ ο γάιδαρος τον πετεινό κεφάλα.

 
 
  – Πώς παν, κόρακα, τα παιδιά σου;
  – Όσο παν, τόσο μαυρίζουν.
 
 
Όταν λαλούν πολλοί πετεινοί, αργεί να ξημερώσει.