Prečišćavanje otpadnih

gasova
Apsorpcija
 Apsorpcija iz gasne faze u tečnosti
 Selektivni transfer gasovitih komponenti
(apsorbat) iz gasovite faze u tečnu fazu
rastvaranjem u tečnosti (apsorbent)
CU GASU>C U TEČNOSTI KOMPONENTA IZ
GASOVITE FAZE
APSORBAT

C
GASOVITA FAZA

TEČNA FAZA
APSORBENT

FIZIČKA HEMIJSKA
RASTVARANJE REAKCIJA
 Industrijski apsorpcioni sistemi
GAS RASTVARAČ REAKTANT IZ
CO2, H2S Voda TEČNOSTI
CO2, H2S Voda KOH, NaOH
HCl, HF Voda
HCl, HF Voda NaOH
Cl2 Voda
SO2 Voda Ca(OH)2, KOH
SO3 Voda H2SO4
NH3 Voda
NO Voda H2SO4
NO2 Voda
HCN Voda NaOH
CO Voda Bakarne i amonijum soli
C2H4 Voda KOH
Olefini Voda Kupro-amonijum kompleksi
 Karakteristike apsorpcije
 Proces: Difuzioni prenos molekula gasa u tečnost
pod uticajem gradijenta koncentracije
 Uticajni faktori za ubrzavanje apsorpcije:
 Velika međufazna površina
 Turbulencija na međufaznoj površini
 Dugo vreme kontakta faza
 Višestepena operacija
 Veliki koeficijenti difuzije
 Mali viskoziteti tečnosti
 Velika rastvorljivost
 Uslovi za efikasnu apsorpciju:
 velika rastvorljivost gasa, ili
 nepovratna hemijska reakcija
 Izbor tečnosti
 Tečnost treba da bude
 neisparljiva
 jeftina
 stabilna
 nekorozivna
 malog viskoziteta
 nezapaljiva
 reaktivna (hemisorpcija)
 Koristi se voda
 ako je komponenta koja se izdvaja dobro rastvorljiva
 ako prisustvo vodene pare ne predstavlja problem
 U vodu se po potrebi dodaju reaktanti
 koji grade komplekse ili taloge, emulzifikatori ili
 površinski aktivne materije
 Primeri
 voda za gasove rastvorljive u vodi
 ulja za lake ugljovodonike
 specijalni hemijski rastvori za kisele gasove (CO2, SO2, H2S...)
 Rastvorljivost
 Henry-ev zakon važi
 za pravolinijski deo ravnotežne linije i primenjuje se
na gasove koji ne menjaju oblik molekula
(permanentni gasovi, ugljovodonici, ...)
 Henry-ev zakon ne važi
 kada gasovi učestvuju u hemijskoj reakciji, disosuju
ili na drugi način menjaju strukturu molekula
 Ravnotežna koncentracija
 najveća koncentracija koja se može postići
pri rastvaranju nekog gasa u određenoj tečnosti,
na datom P i T
 Podela uređaja za apsorpciju
prema načinu kontakta
 Uređaji u kojima se ostvaruje "slobodna"
površina kontakta faza
 Uređaji sa barbotažnim kontaktom gasnih
mehura kroz tečnost
 Uređaji sa raspršivanjem tečnosti u vidu kapi
 Uređaji sa slobodnom površinom
kontakta
 Do kontakta gasa i tečnosti dolazi pri
uzajamnom proticanju faza, pri čemu ne dolazi
do disperzije jedne faze u drugoj
 Ovo se obično ostvaruje pri slivanju tečnosti
pri čemu gasna faza protiče istostrujno ili
suprotnostrujno iznad (ili pored ili oko) nje
 Osnovni predstavnici su:
 Kolone sa slivnim površinama
 Kolone sa punjenjem
Kolone sa slivnim površinama
PREČIŠĆEN
GAS

TEČNOST

ZAGAĐEN
GAS

TEČNOST
Kolone sa punjenjem
PREČIŠĆEN
GAS

ODVAJAČ
KAPI
TEČNOST
PUNJENJE

ZAGAĐEN
GAS
TEČNOST
 Uređaji sa barbotažom mehura
 Gas se dovodi ispod tečnosti i u vidu mehurova
prolazi kroz tečnost
 Tečnost je kontinualna, a gas dispergovana faza
 Međufazna površina kontakta je površina
mehura
 Glavni tipovi uređaja u ovoj grupi su:
 barbotažna kolona
 kolona sa podovima
 aerator sa mešanjem
Barbotažna kolona
PREČIŠĆEN GAS

TEČNOST

ZAGAĐEN
GAS TEČNOST
 Kolona sa podovima
PREČIŠĆEN
GAS

TEČNOST

POD
PERFORIRAN
ILI
SA ZVONIMA
ZAGAĐEN
GAS

TEČNOST
Aerator sa mešanjem
 Uređaji sa raspršavanjem kapi
 Kontakt se ostvaruje raspršavanjem tečnosti u kapi
u kolonama ili komorama kroz koje protiče gas
 Međufazna površina za prenos je površina kapljice
 Raspršavanje tečnosti se obično ostvaruje pomoću
mlaznica i kinetičkom energijom samog gasa
 U ovu grupu uređaja spadaju:
 Sprej kolone sa mlaznicama koje raspršavaju tečnost
suprotnostrujno, istostrujno ili unakrsno sa gasnim tokom
 Venturi skruberi
 Skruberi sa fluidizovanim slojem
Sprej kolone (1)
 Sprej kolone (2)
PREČIŠĆEN
GAS

ODVAJAČ
KAPI
TEČNOST
TEČNOST

ZAGAĐEN PREČIŠĆEN
GAS GAS

TEČNOST ZAGAĐEN
GAS

KOMORA SA MLAZNICAMA
UNAKRSNI KONTAKT
TEČNOST

KOMORA SA MLAZNICAMA
SUPROTNOSTRUJNI KONTAKT
Venturi skruberi
ZAGAĐEN
GAS

TEČNOST
VENTURI
CEV

PREČIŠĆEN
GAS

TEČNOST

VENTURI SKRUBER
 Skruberi sa fluidizovanim slojem
PREČIŠĆEN
GAS

ODVAJAČ
KAPI
TEČNOST

ČESTICE
20-40 mm
300 kg/m3
ZAGAĐEN
GAS

TEČNOST
 FAZE PROJEKTOVANJA APSORBERA:

PRAVILAN IZBOR TIPA UREĐAJA

DEFINISANJE OPERATIVNIH (RADNIH) USLOVA
•PROTOCI FAZA (ravnotežni podaciprotok tečne faze)
•FIZIČKI PARAMETRI FAZA (gustina, viskozitet, ...)
•TEMPERATURA I PRITISAK

DEFINISANJE GEOMETRIJE
•PREČNIK (protočni kapacitet fazaD)
•VISINA (ravnotežna i operativna linijapotrebna dužina kontakta)

DEFINISANJE PADA PRITISKA

34
 Faze projektovanja apsorbera
 Pravilan izbor tipa uređaja
 Definisanje operativnih (radnih) uslova
 protoci faza (ravnotežni podaci  protok tečne faze)
 fizički parametri faza (gustina, viskozitet, ...)
 temperatura i pritisak
 Definisanje geometrije
 prečnik (protočni kapacitet faza  D)
 visina (ravnotežna i operativna linija  potrebna L kontakta)
 Definisanje pada pritiska
 PROBLEM SPECIFIČNE POVRŠINE KONTAKTA

a (m2/m3) ???
a  ageometrijsko
a  aefektivno

a  kg
PRAKTIČAN ZNAČAJ
a  kl
zapreminski koeficijenti Na (kg/m2s)
prenosa mase
a  Kg
a  Kl

35
 VAZ.+NH3
VRH
POZNATO: x2=0 y2 VRH
y1 DNO
H 2O VAZ.+NH3
MASENI BILANS
ULAZ = IZLAZ
H2O+NH3 DNO
G1  L2  G2  L1
Gy1  y2   Lx1  x2 
(za razblažen sistem)

L: molski protok tečnosti

G: molski protok gasovite smeše
x: molski udeo rastvorenog gasa (NH3) u
tečnosti NAGIB
y: molski udeo tog gasa (NH3) u gasovitoj OPERATIVNE
smeši LINIJE = L/G

36
 A

B y2

x
2
ULAZNI GAS I
IZLAZNA TEČNOST
U RAVNOTEŽI
NAGIB
OPERAT.
LINIJE =
Lmin/G

37
 NAGIB
AKTUELNE
OPERAT.
LINIJE =
L/G

GENERALNO, AKTUELNI PROTOCI

TEČNOSTI SU 25 DO 100% VEĆI OD
ZAHTEVANOG MINIMUMA (Lmin).

38
 PREČIŠĆEN
APSORPCIONA KOLONA GAS
SA PUNJENJEM
TEČNOST

Na (kg/m2s) = k·a · C DISTRIBUTOR

TEČNOSTI

m2punjenja/m3sloja GRANIČNIK
PUNJENJA

TEČNOST PUNJENJE

NOSAČ
PUNJENJA

REDISTRIBUTOR
TEČNOSTI

NOSAČ
PUNJENJA

ZAGAĐEN
GAS
GAS TEČNOST
39
 Osnovne karakteristike punjenja
 Dobar kontakt između tečnosti i gasa
 Hemijska inertnost prema gasovitoj i tečnoj fazi
 Dovoljna čvrstoća i relativno lagana
 Pogodne strujne karakteristike oba toka bez prekomernog zadržavanja (hold up)
tečnosti i pada p
 Mali hold up tečnosti / pad pritiska
 Poroznost (m3 šupljina/m3 sloja) od 60% i veća
 Dobre karakteristike vlaženja, tj. što veća ovlažena površina
po jedinici zapremine
 Keramika, staklo, metal i različiti plastični materijali
se koriste za izradu punjenja
 Relativno niska cena

Berl Intalox Raschig Lessing Pall Tellerette

Sedlo Sedlo Prsten Prsten Prsten
 VRSTE PUNJENJA

41
DELOVI KOLONA SA PUNJENJEM
ODVAJAČI KAPI

42
RASPODELJIVAČI TEČNOSTI I
NOSAČI PUNJENJA

42
SISTEMI
ODVAJAČI
ZA UVOĐENJE
KAPI
TEČNOSTI
 KONTAKT IZMEĐU GASA I TEČNOSTI
 KANALISANJE: pri malim protocima tečnosti veliki deo površine punjenja
može biti suv ili pokriven nepokretnim slojem tečnosti
 ZADRŽAVANJE TEČNOSTI (HOLD UP): povećani protok gasa suzbija
slivanje tečnosti; ona se zadržava u šupljinama između pakovanja
 PLAVLJENJE: prestaje proticanje tečnosti i ona se skuplja na vrhu kolone
usled vrlo visokih protoka gasa
POČETAK PLAVLJENJA:
gornja vrednost protoka gasa

GRUBO PRAVILO:
B Optimalna brzina =
L=0 1/2(brzine plavljenja)
log (P) L=const. A
suvo punjenje
okvašeno
nagib = 1.8
punjenje

log G
P: pad pritiska G: maseni protok gasa
L: maseni protok tečnosti
 DIJAGRAM
PLAVLJENJA Parametar na linijama je
pad pritiska u inch H2O /
(G' )2 a L0.2 foot visine pakovanog sloja
3 G L g
L: maseni protok
tečnosti (kg/s)
G: maseni protok
gasa (kg/s)
G’: maseni fluks gasa
(kg/m2s)
G: gustina gasa
L: gustina tečnosti
a: specifična površina
pakovanja (m2/m3)
: poroznost punjenja
L: viskozitet tečnosti
(u cP; 0.8 za vodu)
L G
(bezdimenziono)
44
G L
 Apsorpcija: rezime
 Transfer iz gasne u tečnu fazu; prenosu mase može pružati otpor
i film gasa i film tečnosti
 Najčešće korišćen uređaj: apsorber sa pakovanim slojem
 Široka primena u kontroli gasovitih polutanata i mirisa
kada koncentracije nisu niske
 Projektovanje:
(a) protok tečnosti iz bilansa mase;
(b) prečnik apsorpcione kolone na osnovu uslova plavljenja;
(c) visina kolone na osnovu brzine prenosa mase

 Razblaženi i koncentrovani sistemi

 Relativno niska kapitalna ulaganja

 Relativno visoki operativni troškovi

 Problem generisanja novog (tečnog) otpada