PANULAANG PILIPINO - Jose Corazon De Jesus - kilala sa panulat
ngalan na "Huseng Batute", kampeon ng
KASAYSAYAN NG PANULAANG FILIPINO:
1) Matandang Panahon – pagdating ng mga
Negrito o Aeta, sumunod ang mga Indones at
ang huli ay mga Malay.
- May sariling sistema ng pagsusulat at
pagsasalita.
- Panitikang pasulat – BAYBAYIN o ALIBATA
(3 pantig, 14 katinig)
- Ang mga simbolo ay nakasulat sa dahon at
balat ng mga punongkahoy gamit ang
matutulis nabato at kahoy sa pag-ukit.
2) Panahon ng Kastila – mga paksa:
panrelihiyon, pangmoralidad, etika,
panlibangan, pangwika at panromansa.
- Tugma – huling salita sa tula na kung saan
magkakasingtunog
- Pasyon – naratibong tula na nagsasaad ng
buhay ni Hesukristo
- Dalit – gaya ng pasyon ngunit ito'y
nagsasaad ng buhay ni Birheng Maria
- Awit at Korido – tula na ang paksa ay
tungkol sa pangromansa
3) Panahon ng Pambansang Pagkamulat o
Panahon ng Propaganda at Himagsikan –
- Kilusang Propaganda – kilusan na itinatatag
sa Barcelona, Espanya (1872-1892).
Naitatag dahil sa pagbitay sa 3 pari
(GOMBURZA). Layunin: makamit ang
Kalayaan ng Pilipinas
Mga Tulang Naisulat:
- Pahimakas (Dr. Jose Rizal) – huling tula
- Sagot ng Espanya sa Hibik ng Pilipinas
(Marcelo H. Del Pilar) – paghingi sa mga
reporma
- Pag-ibig sa Tinubuang Lupa (Andres
Bonifacio) – himukin na maging makabayan
ang mga Pilipino
4) Panahon ng Amerikano – gumamit ng 3
wika: tagalog, kastila, ingles
- Mga Paksa: pagkamakabansa, demokrasya,
relihihiyon, sosyalidad at politika
- Aklatang Bayan (190-1921) - yumabong ng
husto ang mga tula at nanaig ang teoryang
pampanitikan na romantisismo.
- Ilaw at Panitik (1922 - 1934) – sumikat ang
Liwayway magasin at dito nakalathala ang
ibang mga tula sa panahon ng amerikano
- Alejandro G. Abadilla – "PAGHIHIMAGSIK",
pagsira sa tradiyunal na anyo ng tula na may
sukat at tugma. Nakilala ito bilang malayang
anyo ng tula. Tinagurian din si "AGA" na Ama
ng Malayang Tulang Tagalog
mga taong mababa ang kalagayan sa
pamayanan. Sinulat niya ang dalawang
kilalang tula na "Bayan Ko" at "Pamana".
5) Panahon ng Hapon – kilala sa tawag na
Gintong Panahon ng PanitikangPilipino
- Inutos ng Heneral: wikang Filipino ang
gamitin sa pagsulat ng tula
- Nakilala ang 2 uri ng tula: Haiku at Tanaga
6) Panahon ng Bagong Lipunan – ang mga
manunulat ay malaya ng pumaksa ng mga
pangyayaring panlipunan.
- Hindi na maapoy at mapanuligsa ang mga
tula
- Nababasa ang mga tula sa Liwayway at mga
magasing pandalubhasaan
- Islogan – isa sa mga bagay na laging
maaalala sa panahong ito
- Sabayang Pagbigkas: Galian sa Arte at Tula
(GAT), Gawad Palanca, Talaang Ginto,
Timpalak Literar
7) Kasalukuyang Panahon – ang mga tula ay
nagpapakita ng kalayaan sa pagpapahayag at
maging sa paksa
- Naranasan nang makilahok sa mga
nagaganap sa paligid upang
maimpluwensyahan ang mga tula
- May tulang pagpuri at panunuligsa sa mga
nanunungkulan sa pamahalaan at mga
katiwaliang naganap sa lipunan
- Bihira ang paksa tungkol sa pag-ibig
- Unti-unting nabuhay ang paksa tungkol sa
kalikasan
- Bihira na ang pagtula sa tanghalan, ito ay
pinalitan ng pag-awit
ANG KALIGIRANG PANGKASAYSAYAN NG
TULANG PILIPINO
 ANG KATUTUBONG PANAHON – bago
dumating ang mga Espanyol
- Panitikang Pasalita: tula, kwento at dula
(isinasalin sa pamamagitan ng bibig)
- Sinaunang Panulaan: bugtong, salawikain at
kasabihan, tanaga, tulang pambata, bulong,
awiting bayan at epiko
- Marami ang nawala dahil sinunod ng mga
Espanyol
- Magkakaiba ang wika ngunit may iisang
mensahe
Bugtong – Unang Layunin: magbigay
kasiyahan sa mga tagapakinig at mga
manlalaro. Simple ang estruktura, dito
 nasusukat ang talino at kaalaman tungkol sa
bayan
Tanaga – Naglalaman ng pangaral at payak
na pilosopiyang ginagamit ng matatanda sa
pagpapagunita sa mga kabataan. Estruktura: 4
na taludtod na may tigpipitong pantig sa isang
saknong
Tulang Pambata – nagsisilbing pag-unawa sa
kamusmusan ng ating mga ninuno.
Nagpapahayag at nagpapaalala sa mga
maliligayang karanasan nila noong sila’y mga
bata pa.
Bulong – Ang mga ninuno ay naniniwala rin
sa mga di nakikitang espiritu at lamang-lupa.
Sila ay humihingi ng pasintabi at paumanhin
sa mga ito upang hindi mapahamak sa
masasamang pangyayari.
Awiting-Bayan – ang mga paksa ay
nagpapahayag sa damdamin, kaugalian,
karanasan, relihiyon at kabuhayan.
Epiko – mahabang salaysay na patula.
Madalas na patungkol sa mahiwagang
pangyayari o kabayanihang kinapapalooban
ng mga paniniwala, mga kaugalian, at mga
huwaran sa buhay ng mga sinaunang
mamamayan.
-