PANANAMPALATAYA NG MGA MAMANWA

https://www.rappler.com/nation/mamanwa-greenstone-gold-mine

Nagsagawa ng ritwal ang mga Mamanwa sa harap ng Department of Environment

and Natural Resources (DENR) head office para i-angat ang kautusan sa
suspension ng pagmimina. Ang naturang paghinto ng operasyon ay naging dahilan
umano sa pagkawala ng hanapbuhay, pang-edukasyon at pangkalusugan ng mga
Mamanwa.

https://www.rappler.com/nation/mamanwa-greenstone-gold-mine
https://www.thepinoyexplorer.com/2012/09/bonok-bonok-festival.html

Kahimonan

Ang wikang ginamit sa panahon ng seremonya ng Kahimonan / engrandeng

kasiyahan, ay isang sagrado. At itinuturing ito ng Mamanwa bilang pagsamba at

samakatuwid ay gagamitin lamang sa panahon ng Kahimonan. Naniniwala ang

mananaliksik na ang pagdarasal ng Binaylan ay parehong para sa mga kaluluwa ng

yumaon at sa kanilang kataas-taasang Diyos, ang Tahaw. Ang mga panalangin o

Binaylan ay para sa mga namatay upang anyayahin ang kanilang presensya sa

seremonya. Sa sandaling ang Baylan / Tambajon ay gumamit na ng wika, inuulit

niya ang kanyang relihiyon panata at ang kanyang kapangyarihan sa paggaling. Ang

kasaganaan sa pagkain at masayang paggawa pagkatapos ng pagdarasal ng

Baylan / Tambajon ay ipinapakita na ang Kahimonan ay isang seremonyang

panrelihiyon, isang pagdiriwang ng katutubong relihiyoso na humahawak at

nagbubuklod sa kanila nang buo.

Ang elementong naging sagrado ng wikang Baylan / Tambajon sa panahon ng

Kahimonan ay malawak na kinikilala ng mga Mamanwa. Ang paggamit ng wikang

Binaylan ay sumasalamin sa kawalan ng karanasan sa ulirat ng Tambajon na

nagresulta ng paggalang sa mga Mamanwa sa kanila. Naniniwala sila na ang

Tambajon / baylan ay may kapangyarihan sa pagpapagaling. Ang pagkakaroon ng

isang dambana sa panahon ng seremonya na tinawag na "Bangkaso, o Uyagdok" ay

mag-aalok ng isang ideya na may sangkap ng Kristiyano. Gayunpaman, hindi

magiging patas para sa mga Mamanwa kung mapagpasyahan ng mananaliksik na

ang paggamit ng Bangkaso / Uyagdok o altar ay nagmula sa Kristiyano. Ang

Kahimonan ang nagsisilbing tagapag-ayos sa paninirahan sa kabila ng paghihirap sa

buhay. Ito din ay pagdiriwang sa buhay, pasasalamat, at kasiyahan. Bukod dito, ang

paggamit ng Malong ng Baylan / Tambajon ay impluwensya ng Bisaya. Ang

relihiyosong pagpapaandar ng Kahimonan ay ipinapakita ng pagpapagaling sa mga

maysakit pagkatapos ng pagdarasal ni Binaylan binigkas. Sa bahaging ito ng

Kahimonan, mahihinuha na ang Baylan / Tambajon ay isang albularyo. Ang hindi

mamawas ay maaaring tawagin ito bilang isang animistikong ritwal, ngunit kabilang

sa mga Mamanwa ito ay a sagradong seremonya.

https://aboutphilippines.org/files/INDIGENOUS-RELIGION-INSTITUTIONS-AND-RITUALS-OF-THE-
MAMANWAS-OF-CARAGA-REGION-PHILIPPINES-.pdf
https://www.thepinoyexplorer.com/2012/09/bonok-bonok-festival.html

Binaylan at ang ritwal ng panggagamot

Ang seremonya ay ginanap sa bahay ng Baylan / Binulusan / Tambajon
(manggagamot). Lahat ng naroroon sa nasabing okasyon ay dapat nakaharap sa
direksyong silangan. Ang mga kababaihan ay nakaupo sa kaliwa, habang ang mga
kalalakihan ay sa kanan. Ang mga bata ay dapat manatili sa anumang panig. Ang
pag-aalok sa unang aksyon na ito ay ang paghahanda ng Mam-on (paghahanda ng
betel nut). Ito ay inilalagay sa plato - tulad ng lalagyan. Pagkatapos nito ay
pinagsimulan ng sarok / tambajon / baylan (manggagamot) sa pamamagitan ng
pagsasabi ng kanyang mga panalangin / tudom. Tinatawag itong pangangade.
Nagsisimula ito sa isang mababang boses na unti-unting palakas, at saka pahina ng
pahina saka sinundan ng katahimikan. Sa harap na bahagi ng Binulusan / Baylan /
sarok / tambajon ay ang labing pitong plato, na maayos na nakahilera sa porma ng
bilog na nakaharap sa tuyagdok / altar na gawa sa dahon ng niyog at anahaw. Sa
gitna ng nasabing bilog ay ang pitong mga plato, ang tatlo ay ipinares sa isang
platito at inilalagay sa kanang bahagi (malapit sa baylan / sukdan). Maliban sa huling
plato sa dulo ng bilog. Ang bawat plato at platito ay mayroong siyam na mga betel
nut at dahon ng betel, ang mga dahon ng betel ay ginupit sa maliliit na piraso sa
hugis ng puso na hindi bababa sa 5 (limang) sentimetro. Sa isang piraso ng dahon
ng betel ay isang pitong dibisyon ng betel nut na may isang apog na sapat para
nguyain. Sa oras na ito ang Baylan/ sarok / sukdan / tambajon nakaharap sa
direksyon ng buong buwan, habang binibigkas ang ilang mga kanta para sa
kanyang mga banal na panalangin (Tud-om) na nananawagan para sa Abyan
(Daigdig ng Mga espiritu). Tinawag niya ang espiritu ng mga yumao para sa
paghahangad na alagaan nila ang pamayanan. Sa pagkakataong ito ay
nagpapaalam na siya/ tinanong ang nakikibahagi / mga kalahok na ngumunguya ng
inihandang betel nut . Sa puntong ito, nagsisimula na siya manginig o nasa mental
na kalagayan ng ulirat. Kahit na nagpatuloy siya sa kanyang sagradong panalangin
(Tud-om), sumasayaw sa harapan ng Altar na gawa sa kawayan, niyog at mga
dahon ng anahaw at nagpatuloy sa pagbigkas ng Binaylan o mga sagradong
panalangin sa Tud-om. Ipinapalagay na ang tinig ng Baylan / sarok / tambajon ay
nagmula sa Tahaw / Magbabaya o mula sa Abyan / the spirit. Ang Diwata / espiritu
ay nagsiwalat ng darating na kalamidad, salot, karamdaman at panganib.

Ang Baylan / sarok / tambajon ay sumasagisag o kumakatawan sa nayon at hilingin

sa diwa na huwag hampasin ang pag-areglo Kapag ang mga espiritu ay positibong
tumugon, ang sarok / tambajon / baylan ang magbibigkas ng mga ito mga salita: Kay
hendadawod Malaaser De na protektahan sila ng mga espiritu tulad ng dati
pinoprotektahan ang nayon dati. Pagkatapos, ang Baylan / sarok ay tumayo at
sumasayaw kasama ang katutubong gitara (kudlong), tambol (gimbar). Ang
seremonya na isinasaalang-alang nila ay maaaring magbigay ng isang mahusay na
ani, magandang resulta ang laro (pangangaso) at isang proteksyon mula sa
karamdaman. Ang gitnang bahagi ng ang seremonya ay ang pinatay ng puting
baboy. Ang baboy / baboy ay ihahandog sa Tahaw / Magbabaya kataas-taasang
diyos. Ang dugo nito ay iwiwisik sa Altar ‘Oyagdok” ng Baylan. Pagkatapos ng
panalangin ng Baylan / shaman ang baboy ay litson at ibabahagi ng pamayanan. Sa
isang buong gabi. Ang iba pang paghahanda ng panalangin ay ang pagluto ng
harina mula sa kamoteng kahoy, almirol mula sa lumbia palma, alak tulad ng sowom
o tuba, o lokal na alak ang gagamitin. Ang seremonya ay natapos ng maaga sa
umaga. Ito ay lubos na napapansin ang malaking enerhiya ng tribo ay ipinakita sa
kabuuang seremonya mula nang sumayaw kasama ang gimbar, kudlong at tuloy-
tuloy na pagkanta ng ang tud-om ang buong gabing pinangunahan ng baylan ay
isang napaka-maligaya na kalagayan. Bago matapos ng seremonya, sa madaling
araw ang tribo ay mag-uusap sa gitna ng oyagdok (altar). Sa bahaging ito, ipahayag
nila ang kanilang pasasalamat sa Baylan (manggagamot) para sa pangasiwaan ang
seremonya.

https://aboutphilippines.org/files/INDIGENOUS-RELIGION-INSTITUTIONS-AND-

RITUALS-OF-THE-MAMANWAS-OF-CARAGA-REGION-PHILIPPINES-.pdf
https://www.youtube.com/watch?v=JGavtzHE_FQ

Hongodgod
Ang seremonya na ito ay ginagawa kapag nagtatanim ng doma o mga pananim na
ugat (camote, kalibre, karlang, ube, palaw, atbp.) Matapos ang pag-clear ng kaingin /
slush at burn pagsasaka, isang ina ngina ng Mamanwa na nagpapasuso ay
magtatatag ng unang pagtatanim. Dapat niyang dalhin sa kanyang likuran ang
sanggol dahil ito ay
naniniwala na sa paggawa nito, ang ani ay magiging masagana. Dahil ang
Mamanwas ay naniniwala sa pagkakaroon nina Diyatot at Anitos, (bahagi ng daigdig
ng mga espiritu) na karaniwang naninirahan sa balete at tuog mga puno, sa
panahon ng kanilang pagsasaka sa Kaingin, ang mga puno na balete na ito ay
nakaligtas. Ang saruk / tambajon / baylan ay dapat magsagawa ng isang ritwal
upang ang Diyatot at Anitos ay hindi galit sa kaingin. Bukod dito, naniniwala silang
mayroong dalawang uri ng mga anito: ang Maradiyaw at Mataro (Mabuti at
masama). Ang mabubuti ay nagtataguyod ng mabuting pag-aani ng kaingin at
kamotihan. Ang masasama ay nagbibigay ng karamdaman o karamdaman. Ang
pagtalima ng mga nabanggit na ritwal s Inihayag na ang Mamanwas malawak na
nagsasagawa ng kanilang mga katutubong ritwal sa relihiyon na nagpapakita na
kahit na may mga nag-convert sa Kristiyanismo ay pinapanatili pa rin nila ang
kanilang katutubong Magsanay.
https://aboutphilippines.org/files/INDIGENOUS-RELIGION-INSTITUTIONS-AND-RITUALS-
OF-THE-MAMANWAS-OF-CARAGA-REGION-PHILIPPINES-.pdf

https://www.rappler.com/nation/mamanwa-greenstone-gold-mine

Pagsangkalanlan
Ang isa pang seremonya sa relihiyon ay ang pagsangkalanlan. Sa loob ng maraming
lingo, nagtitipon ang Mamanwa ng inasnan na karne ng mga ligaw na baboy
(karaniwang hindi luto). Itatago nila ito sa biyas ng kawayan. Isasama nila ito sa
almirol mula sa isang puno ng lumbia. Tapos lulutuin nila ito. Habang nagluluto,
sasayaw sila sa paligid ng paghahanda at dapat maging mahigpit. Ang ritwal na
sayaw ay tinatawag na binangazozo. Pagkatapos nilang magsayaw, makakakuha
sila ng isang tungkayan, isang kahoy o stick na ginamit sa pagkatalo sa gimbar
(tambol na gawa sa balat ng iguana). Pagkatapos nito ay ang ginabayan ni baylan /
sarok ang panlahatang pagdarasal, ang salu-salo at kasiyahan ay magpapatuloy sa
kainan na sinamahan ng pagtambol ng gimbar. Kapag ang isang tao ay may sakit sa
nayon, ito ay naniniwala na ito ay dinala ng Habang at sa gayon ay ginagamot sa
seremonya. Ang espiritu na nagbibigay ng sakit ay itatapon sa seremonya. Ang
seremonya ay naglalayong anyayahan si Tama, ang diwata ng kagubatan, at ang
namamahala sa laro. Kung nasiyahan si Tama ay pakakawalan niya ang mga ligaw
na baboy at mga usa. Ang paniniwalang si Tama bilang anito o namumuno ng mga
hayop sa pangangaso ay malinaw na kapansin-pansin. Ang pinakamababa sa
ranggo ng mga diyos ay ang diyatot. Ang diyatot ay pinaniniwalaan na tatahan sa
puno ng balete. Ang sukdan / sarok / tambajon / binulusan / baylan (manggagamot)
ay may dalawang uri - yaong mga dalubhasa sa halamang gamot at ang mga
dalubhasa sa kanilang mga ritwal at seremonya. Ang isang batang Mamanwa ay
maaaring maging isang sukdan / sarok / tambajon / binulusan / baylan ni
pagsasanay, mana o sa panaginip. Ang sukdan / sarok / tambajon / binulusan /
baylan ay maaaring alinman lalaki o babae. Bukod dito, laging nais ang isang
lalaking tambajon / baylan. Kung sakaling meron babaeng tambajon, nagsisilbi
silang katulong sa lalaki. Sa seremonya, ang sarok / sukdan / baylanis na tinulungan
ng babaeng tambajon. Ang batang Tambajon ay tumutulong sa seremonya ng Mam-
on. Ang pangunahing Tambajon na sinusundan ng menor de edad unang gumanap
ng espiritwal na sayaw (Katahawan). Matapos ang mga ito, ang natitirang bahagi ng
sasali ang mga kalahok. Ang solong gimbar / drum ay ang ginamit na instrumento
lamang ng seremonya. Inaasahan na pagkatapos ng sayaw, ang hiling ginawa para
sa mga diyos, ang pangunahing sukdan / baylan nanginginig o sa kalagayan ng
ulirat. Dapat siyang dalhin sa itinayo na dambana na may isang bulugan. Ang menor
de edad na Tambajon ay nakakalapit sa dambana (Oyagdok) at nag-aalok ng
sakripisyo na sayaw ng panalangin. Matapos ang pangunahing sukdan ay tapos na
sa kanyang mga panalangin, at ang menor de edad na Tambajon ay natapos sa
kanya sumayaw, ang pangunahing sukdan / baylan ay makakakuha ng sibat at
butas o papatayin ang baboy. Pagkatapos nito ang mga panalangin ng hangarin at
pagsusumamo / petisyon ay inaalok sa kataas-taasang diyos na si Tahaw.
Pagkatapos, ang ang dugo ng baboy ay nagkalat sa lupa. Magdadala ang
pamayanan ng mga batang dahon ng niyog para sa basbas ng pangunahing baylan
pagkatapos. Ang mga kasapi ng pamayanan ay dadaan sa itinayong dambana
upang mapagaling ang posibleng karamdaman. Pagkatapos ng salangin ay
papatayin nila ang baboy, lulutuin ito at pagkatapos ay ibabahagi sa buong
komunidad. Ang isa pang kaugnay na seremonya na inaalok kay Tama ay ang
paglabas ng isang inahin sa kagubatan. Ang ritwal ay ginanap upang maging
matagumpay ang pangangaso / laro. At para palayain ni Tama ang bayawak, usa, at
mga baboy sa kagubatan. Sa seremonyang ito ang dugo ng ligaw na baboy ay
nagkalat , iwinisik sa tinukoy na lugar sa Kaingin, para pakinggan ni Tama ang mga
kahilingan ng tribo.
https://aboutphilippines.org/files/INDIGENOUS-RELIGION-INSTITUTIONS-AND-RITUALS-OF-THE-
MAMANWAS-OF-CARAGA-REGION-PHILIPPINES-.pdf